ΘΡΑΚΗ - ΑΙΓΑΙΟ - ΚΥΠΡΟΣΘΡΑΚΗ - ΑΙΓΑΙΟ - ΚΥΠΡΟΣ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑΕΔΕΣΜΑΤΑ ΕΔΕΣΜΑΤΑ

ΧΙΟΣ - ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ , ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005ΧΙΟΣ - ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ , ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005

ΧΑΡΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Χ Ι Ο Σ

Η Χίος ανήκει στα νησιά του Β.Α Αιγαίου και είναι το πέμπτο σε μέγεθος ελληνικό νησί . Μαζί με τα νησιά Οινούσσες και Ψαρά

αποτελούν το νομό Χίου .

Κατά την παράδοση την ονομασία την πήρε από τη νύμφη Χιόνα , κόρη του βασιλιά Οινοπίωνα που πρώτος κατοίκησε το νησί

ερχόμενος από την Κρήτη . Κατά τον Ίωνα ονομάστηκε έτσι από το Χίο , γιο του Ποσειδώνα , που όταν γεννήθηκε έπεσε πολύ χιόνι και

σύμφωνα με μια τρίτη εκδοχή , την οποία αναφέρει ο ιστορικός Ισίδωρος , το όνομα Χίος το έδωσαν οι Φοίνικες και σημαίνει στη

Συριακή γλώσσα μαστίχα. Κατά καιρούς είχε και άλλα ονόματα όπως Πιτυούσα από τα πολλά δέντρα , Μάκρις από το μακρύ σχήμα της ,

Οφιούσα , από τα πολλά φίδια και Αιθάλεια γιατί ήταν ηφαιστειογενές .

Στη Χίο εγκαταστάθηκαν Ίωνες και έγινε μια από τις σπουδαιότερες Ιωνικές πόλεις .

ΧΑΡΤΗΣ ΧΙΟΥ

ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣΟ Καταρράκτης είναι ένα παραθαλάσσιο χωριό με αρκετό τουριστικό ενδιαφέρον που βρίσκεται στα Ν. Α . της Χίου και απέχει από τη Χώρα ( πρωτεύουσα ) 14 χλμ.

Έχει 400 μόνιμους κατοίκους . Ανήκει στο Δήμο Ιωνίας και είναι ένα από τα 24 μαστιχοχώρια .

Το όνομα προήλθε κατά πάσα πιθανότητα από τους καταρράκτες που σχηματίζονταν από τους γύρω χείμαρρους.

Το χωριό βρισκόταν σε άλλη θέση χτισμένο ( Παλιός Καταρράκτης ) αλλά ο σεισμός του 1881 το κατάστρεψε ολοσχερώς και οι κάτοικοι κατέβηκαν στην παραλία για να κτίσουν το νέο χωριό .

ΜΑΣΤΙΧΟΔΕΝΤΡΟ<< ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΠΟΥ ΠΛΗΓΩΝΟΥΜΕ >>

Στη νότια περιοχή της Χίου καλλιεργούνται κατά αποκλειστικότητα τα μαστιχόδεντρα. Δέντρα αειθαλή, αιωνόβια , που ανήκουν στην

οικογένεια pistachia ή Lentiscus ,φτάνουν τα 2 – 3 μέτρα ύψος , μοιάζουν με μεγάλους θάμνους ,το φύλλωμά τους είναι

βαθυπράσινο , ο κορμός τους κοντόχοντρος και η παραγωγή της μαστίχας ξεκινάει από τον 5ο χρόνο ζωής τους. Όλα τα όργανα του δέντρου διατρέχονται από ρητινοφόρους αγωγούς και η παραγωγή

μαστίχας γίνεται με του πλήγωμα του κορμού με αιχμηρά αντικείμενα.

Τα σχίνα ή πυξάρια , όπως τα αποκαλούμε , ευδοκιμούν μόνο σε 24 χωριά της νότιας Χίου , τα Μαστιχοχώρια.

Η παράδοση λέει ότι ο θεός ευλόγησε το σχίνο να παράγει μαστίχα όταν το 250 π.χ. το σώμα του Αγ. Ισιδώρου που μαρτύρησε από τους Ρωμαίους σύρθηκε κάτω από το σχίνο . Τότε ήταν που το

δέντρο , βλέποντας τα δάκρυα του Αγίου άρχισε κι αυτό να δακρύζει.

Μαστιχοχώραφο

Μαστιχώνας

Μαστιχοφόρος Σχίνος

Φροντίδα του σχίνου πριν την παραγωγή

Κλάδεμα Σκάψιμο

Λίπανση

ΣΧΙΝΟΣ

Φροντίδα και περιποίηση του Σχίνου

ΛίπανσηΗ λίπανση του δέντρου ξεκινά από το Δεκέμβρη

μέχρι και το Γενάρη . Κλάδεμα

Το κλάδεμα αρχίζει από τα μέσα του Γενάρη και όλο το Φλεβάρη. Σκάψιμο

Το σκάψιμο γίνεται Μάρτη και Απρίλη.Αρχές του καλοκαιριού αρχίζει η καλλιέργεια του

δέντρου για την παραγωγή μαστίχας

Εργασίες για την παραγωγή της μαστίχας

Ξύσιμο

Φροκάλημα ( σκούπισμα )

Ασπροχωμάτισμα

Κέντημα ( πλήγωμα του κορμού )

Συλλογή ( μάζεμα ) μαστίχας

Καθάρισμα προϊόντος

Ξ ύ σ ι μ ο

Αρχές Ιουνίου γίνεται το καθάρισμα του χώρου κάτω από το μαστιχόδεντρο ,

τραπέζι όπως το λέμε, για να πέσει το μαστίχι ,σε υγρή μορφή, σε καθαρό

μέρος. Το καθάρισμα του << τραπεζιού >>

γίνεται με ένα εργαλείο που λέγεται αξίνα ή άμια .

Εργαλεία Ξυσίματος

Ξ ύ σ ι μ ο

Φροκάλημα ( σκούπισμα )

Μετά το ξύσιμο ακολουθεί το φροκάλημα

( σκούπισμα ) του τραπεζιού με χειροποίητες σκούπες που γίνονται

από αγριελιά , αχινοπόδι ή αθρίμπα .

Φ ρ ο κ ά λ η μ α

Ασπροχωμάτισμα

Το ασπροχωμάτισμα γίνεται με άσπρο χώμα, καλά κοσκινισμένο, που

στρώνεται στο έδαφος με το χέρι .Προτιμούμε το χώμα αυτό και όχι το

σκούρο γιατί ή μαστίχα αποχτά λαμπρότητα και στεγνώνει

ευκολότερα , αφού το ασπρόχωμα είναι << ανθρακικό ασβέστιο >> .

Ασπροχωμάτισμα

Κέντημα ( Κέντος )Το κέντημα κυρίως αρχίζει από το 3ο δεκαήμερο του

Ιουνίου μέχρι και αρχές Σεπτεμβρίου .Όταν έχουν τελειώσει όλες οι προαναφερόμενες

εργασίες αρχίζει το κέντος κάνοντας τομές οριζόντιες ή κάθετες με αιχμηρά εργαλεία , τα

κεντητήρια , στον κορμό του δέντρου .Η δουλειά αυτή γίνεται μια φορά τη βδομάδα και όσο

διαρκεί η περίοδος του κεντήματος σε κάθε δέντρο γίνονται περίπου 90 κεντιές ( τομές ).

Το μαστίχι μένει στο έδαφος για 15 ημέρες μέχρι να στεγνώσει και να πήξει με τη βοήθεια του ήλιου .

Κ έ ν τ η μ α

Το πλήγωμα του δέντρου

Το Κέντος

Εργαλεία Κεντήματος

Κ ε ν τ η τ ή ρ ι α

Τα μαγικά δάκρυα

Μάζεμα μαστίχαςΤο μάζεμα της μαστίχας αρχίζει μετά της Παναγιάς,

το Δεκαπενταύγουστο και ολοκληρώνεται πριν τα πρωτοβρόχια , γιατί η βροχή θαμπώνει τη μαστίχα , τη μαυρίζει και πολλές φορές η

νεροποντή την παρασύρει και καταστρέφεται η παραγωγή . Πρώτα μαζεύεται η χοντρή μαστίχα

(πίτα ) . Τοποθετείται σε κασάκια και απλώνεται σε δροσερό και σκιερό μέρος για να μη μαλακώσει .

Η δουλειά αυτή γίνεται πολύ πρωί συνήθως πριν το χάραμα ,γιατί τότε είναι ξερή . Όταν τη φέξει ήλιος

τη μαλακώνει και μετά κολλάει στα χέρια . Στην συνέχεια γίνεται το μάζεμα της υπόλοιπης , κυρίως ψιλά δάκρυα από τον κορμό και από το έδαφος .

Κασάκι συλλογής μαστίχας

Καλαθάκια συλλογής

Πανέρια Συλλογής Μαστίχας

Το μάζεμα με τιμητήρια

Καθάρισμα μαστίχαςΌταν η σοδειά έρθει στο σπίτι αρχίζει το κοσκίνισμα , το πλύσιμο και το καθάρισμα για να αποχωριστούν από το

προϊόν φύλλα ,ξυλαράκια, χώματα και πετραδάκια που είναι κολλημένα πάνω σ΄ αυτό.

Τόσο στο μάζεμα όσο και στο καθάρισμα ο ένας βοηθάει τον άλλο , οι λεγόμενοι δανεικοί και έτσι τελειώνουν πιο

γρήγορα. Το καθάρισμα γίνεται συνήθως από το πρωί μέχρι αργά το βράδυ κυρίως από τις γυναίκες οι οποίες κάθονται

γύρω από ένα << σινί >> και συγχρόνως κάνουν και κοινωνικά σχόλια (κουτσομπολιό ) .

Όταν ετοιμαστεί το τελικό προϊόν το παραδίδουν στον τοπικό συνεταιρισμό μαστιχοπαραγωγών και από εκεί

πηγαίνει στην Ένωση Μαστιχοπαραγωγών η οποία έχει την αποκλειστική διάθεση της μαστίχας .

Ο παραγωγός παίρνει προκαταβολή 70 € το κιλό και η ξεκαθάριση γίνεται μετά την πώληση της μαστίχας .

Κόσκινα

Καθάρισμα

Καθαρισμός ψιλής μαστίχας

Καθάρισμα μαστίχας σε ταψί

Π λ ύ σ ι μ ο Το πλύσιμο γίνεται κυρίως με γλυκό νερό αλλά και θαλασσινό . Γεμίζουν καζάνια με νερό και ακάθαρτο

μαστίχι και με τη βοήθεια του ασπροχώματος προσπαθούν να το διαχωρίσουν από τις ξένες ύλες

(φύλλα , πέτρες, ξυλαράκια ,χώμα ).Μετά το πλύσιμο το απλώνουν για να στεγνώσει και συνεχίζεται και πάλι η εργασία του καθαρίσματος .Το προϊόν πρέπει να είναι καθαρό πριν πουληθεί στην

Ένωση Μαστιχοπαραγωγών.Όλες οι επιμέρους εργασίες μέχρι να φτάσει το προϊόν

στην τελική του μορφή είναι αρκετά δύσκολές και χρειάζεται πολύς χρόνος και αρκετή υπομονή .

Πλύσιμο στη θάλασσα

Π λ ύ σ ι μ ο

Καθαρισμένο μαστίχι Όταν πλυθεί , απλώνεται για στεγνώσει

Ψιλό μαστίχι καθαρισμένο μέσα σε ταψιά

Είδη μαστίχας χοντροφλίσκαρο πίτα

Ένωση Μαστιχοπαραγωγών ΧίουΗ ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου ιδρύθηκε το

1938 και είναι αναγκαστικός συνεταιρισμός . Έχει πιστοποιηθεί κατά ISO 9001 και τα

περισσότερα προϊόντα της είναι προστατευόμενης ονομασίας και προέλευσης (Π.Ο.Π.) .

Είναι ένας από τους μεγαλύτερους συνεταιρισμούς της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου .

Διατηρεί ιδιόκτητες εγκαταστάσεις . Είναι βασικός μέτοχος της MEDITERRA AE που

αναπτύσσει αλυσίδα καταστημάτων λιανικής πώλησης με το εμπορικό σήμα mastihashop .

Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου

Καταστατικό Δημιουργίας ΣυνεταιρισμώνΜαστιχοπαραγωγών στα Μαστιχοχώρια

Διαφήμιση της τσίχλας για αύξηση των πωλήσεων.Σήμερα η τσίχλα ΕΛΜΑ κατέχει το 4% των πωλήσεων

στην ελληνική αγορά

Χρήσεις της μαστίχαςΜαγειρική σαν μπαχαρικό Ζαχαροπλαστική σαν πρόσθετη ύλη Ποτοποιία στην παρασκευή λικέρ Ιατροφαρμακευτική γιατί καταπολεμά το ελικοβακτήριο του ΠυλωρούΧειρουργική

για την παρασκευή χειρουργικών νημάτων Οδοντιατρική για την παρασκευή οδοντόπαστας- σφράγισμα δοντιών Αρωματοποιία σταθεροποιητής αρώματος Αισθητική για κρέμες προσώπου Υφαντουργία και βαμβακουργία κολλάρισμα υφασμάτων Βιομηχανία βερνίκια , βυρσοδεψία , χρώματα ,

διαλυτικό, καμφορά , λιθογραφία , βουλοκέρι

Τσίχλα από μαστίχα

Υποβρύχιο , γλυκό από μαστίχα

2/ΘΕΣΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ