“Ελένη” του Ευριπίδη

Κων/να

Είναι η Ελένη του Ευριπίδη τραγωδία; Μελετώντας ξανά το έργο και έχοντας υπόψη σας τον ορισμό της τραγωδίας από τον Αριστοτέλη, να απαντήσετε στο ερώτημα: Υπάρχουν στοιχεία στο έργο που υποστηρίζουν την άποψη α) περί τραγικωμωδίας της «Ελένης» και β) περί ρομαντικού δράματος;

2

Περιεχόμενα1 Ορισμός της τραγωδίας (Αριστοτέλης)

2 Χαρακτηριστικά της “Ελένης” ως τραγωδία

3 Η “Ελένη” τραγικωμωδία

4 Η “Ελένη” ρομαντικό δράμα

5 Συμπέρασμα

3

Ορισμός Τραγωδίας από τον Αριστοτέλη

« Έστιν ουν τραγωδία μίμησης πράξεως σπουδαίας και τελείας, μέγεθος εχούσης, ηδυσμένω λόγω, χωρίς εκάστω των ειδών εν τοις μορίοις, δρώντων και ου δι’ απαγγελίας, δι’ ελέου και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν».

«Η τραγωδία είναι λοιπόν μίμηση μίας πράξης σημαντικής και ολοκληρωμένης, με ορισμένη έκταση, λόγο με ρυθμό, μελωδία και αρμονία, στοιχεία που κατανέμονται στα διάφορα μέρη του έργου, όπως ακριβώς το καθένα ταιριάζει. Η μίμηση πραγματώνεται με δράση και όχι με απαγγελία και προκαλεί στην ψυχή των θεατών τον έλεο και το φόβο, μέσω των οποίων στο τέλος επέρχεται η κάθαρση από τα τέτοιου είδους παθήματα».

Ελένη του Ευριπίδη

4

Χαρακτηριστικά της Ελένης ως τραγωδία Κάποιοι μελετητές, είδαν τους βασικούς ήρωες σαν πρόσωπα τραγικά, που συγκρούονται με δυνάμεις υπέρτερες και προσπαθούν να επιβιώσουν. Έτσι θεώρησαν το έργο τραγωδία , που έχει πολλές περιπέτειες και μετάβαση από την άγνοια στη γνώση, κινεί τον έλεο και το φόβο των θεατών και τους οδηγεί στην κάθαρση.

Τραγωδία - Αριστοτέλη “Ελένη” του Ευριπίδη

Έχει αρχή, μέση και τέλος Πρόλογος- Πάροδος – Επεισόδια - Εξοδος

Έχει ορισμένη έκταση Εκτυλίσσεται σε 4 επεισόδια

Έχει λόγο με ρυθμό, μελωδία και αρμονία Περιλαμβάνει Στάσιμα

Πραγματώνεται με δράση Δεν υπάρχει απαγγελία

Προκαλεί στην ψυχή των θεατών έλεο και φόβο

Διάχυτα συναισθήματα σε όλο το έργο (π.χ. Ο Μενέλαος θεωρείται νεκρός στη 2η σκηνή του προλόγου)

Στο τέλος επέρχεται η κάθαρση από τέτοιου είδους παθήματα

Η επιτυχής εφαρμογή του σχεδίου απόδρασης από την Αίγυπτο

Η Ελένη ταυτίζεται με τα χαρακτηριστικά της Τραγωδίας

Ελένη του Ευριπίδη

5

Η Ελένη “τραγικωμωδία”

Ελένη του Ευριπίδη

Επεισόδιο Α, 1η σκηνή (437-494) Μονόλογος Μενέλαου Μενέλαος ο επικός ήρωας , ένας από τους αρχηγούς του

Τρωϊκού Πολέμου, βασιλιάς της Σπάρτης, εμφανίζεται στη σκηνή ρακένδυτος, δυστυχισμένος, εξαθλιωμένος, απογυμνωμένος από τα προηγούμενα μεγαλεία. Παρ’ όλα αυτά στο λόγο του διακρίνουμε έπαρση και κομπασμό.

Επεισόδιο Α, 2η σκηνή (495-541) Μενέλαος – Γερόντισσα Η απόκρουση του Μενέλαου (ήρωας, βασιλιάς, νικητής) από

τη Γερόντισσα, η οποία τον ταπεινώνει χωρίς να το θέλει λόγω του φόβου της προς τον Θεοκλύμενο.

Επεισόδιο Α, 3η σκηνή (542-575) - Μονόλογος Μενέλαου Ο Μενέλαος από τη μια μεριά εμφανίζεται με αφέλεια,

απλοϊκότητα, επιπολαιότητα και απορρίπτει αυτά που ακούει χωρίς έλεγχο και προσπαθεί να τα εξηγήσει με αφελείς σκέψεις. Αυτά αποτελούν στοιχεία γελοιοποίησης του Μενέλαου και προσδίδουν στοιχεία κωμικότητας στο έργο.

Κωμικά στοιχεία στην Τραγωδία (1/2)Αλλοι μελετητές, θεώρησαν κάποια στοιχεία του έργου κωμικά και μίλησαν για τραγικωμωδία:

6

Η Ελένη “τραγικωμωδία”

Ελένη του Ευριπίδη

Επεισόδιο Β, 1η σκηνή (588-658)- Η αποτυχημένη αναγνώριση των συζύγωνΟ Μενέλαος δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τη σύζυγό του

επειδή στη σπηλιά του βρίσκεται το είδωλό της. Η αφέλειά του και η ανικανότητά του να διακρίνει το φαίνεσθαι προσθέτουν κωμικότητα στη στιχομυθία.

Επεισόδιο Β, 3η σκηνή (841-941)- Ο δόλος ως μέσο σωτηρίας Ενώ η Ελένη μετά την αναγνώριση, προσπαθεί να εξηγήσει

στο Μενέλαο ότι μόνο με δόλο θα σωθούν, εκείνος κάνει επιπόλαιες ερωτήσεις χωρίς καμία ουσία.

Επεισόδιο Γ (1286-1424) - Εφαρμογή σχεδίου απόδρασης Ο Θεοκλύμενος τυφλωμένος από τον έρωτά του για την Ελένη,

εξαπατάται από τα λόγια της και της δίνει χωρίς δισταγμό ότι εκείνη του ζητήσει.

Κωμικά στοιχεία στην Τραγωδία (2/2)

7

Η Ελένη

“ρομαντικό

δράμα”

Ελένη του Ευριπίδη

Επεισόδιο Β, 2η σκηνή (659-840) – Αναγνώριση των συζύγων Μετά από το μήνυμα του αγγελιαφόρου, η αναγνώριση

επιτυγχάνεται και το ζευγάρι μοιράζεται χαρούμενα συναισθήματα.

Επεισόδιο Β, 3η σκηνή (841-941) Ορκος του ζευγαριού Το ζευγάρι καταστρώνει το σχέδιο απόδρασής του

ανταλάσσοντας όρκους αμοιβαίου θανάτου, σε περίπτωση αποτυχίας του πάνω στο μνήμα του Πρωτέα.

Ρομαντικά στοιχεία στην Τραγωδία Υπήρξαν και κάποιοι μελετητές, που μίλησαν για ρομαντικό δράμα. Παρακάτω αναφέρω κάποια από τα στοιχεία του έργου που δικαιολογούν τη συγκεκριμένη τοποθέτηση.

8

Συμπέρασμα

Η Ελένη του Ευριπίδη είναι τραγωδία που επέφερε αρκετές καινοτομίες την εποχή που γράφτηκε. Ο Ευριπίδης χειρίστηκε με άριστο τρόπο τους μύθους στους οποίους στήριξε το έργο, έχοντας συνδυάσει Τραγικά, Κωμικά και Ρομαντικά στοιχεία.

Ελένη του Ευριπίδη