ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ

ΣΠΟΥΔΩΝΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ

Η Δημογραφική εξέλιξη των Ολοήμερων Νηπιαγωγείων στην Ελλάδα

(1997 – 2010)

ΓΕΩΡΓΟΤΑ ΣΩΤΗΡΙΑ

Μελέτη για την απόκτηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος

Ειδίκευσης

ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣΚέρκυρα, Ιανουάριος 2011

1

IONIAN UNIVERSITY POSTGRADUATE STUDIES PROGRAMME

ISTORICAL DEMOGRAFY

Demographic development of full day kindergarten in Greece(1997– 2010)

BYSOTIRIA GEORGOTA

Study for the acquisition ofPostgraduate Diploma

of Specialization

DEPARTMENT OF HISTORYCorfu, January 2011

2

Η Δημογραφική εξέλιξη των Ολοήμερων Νηπιαγωγείων στην Ελλάδα

(1997 – 2010)

Demographic development of full day Kindergarten in Corfu

(1997– 2010)

3

ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ

ΣΠΟΥΔΩΝΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ

Η Δημογραφική εξέλιξη των Ολοήμερων Νηπιαγωγείων στην Ελλάδα (1997 – 2010)

Επόπτης :

Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου, Δημήτριος Ανωγιάτης – Pelé

Μέλη :

Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιά, Κλέων Τσίμπος

Επίκουρος Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου, Κωνσταντίνος Αγγελάκος

ΓΕΩΡΓΟΤΑ ΣΩΤΗΡΙΑ

Μελέτη για την απόκτηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος

Ειδίκευσης

ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣΚέρκυρα, Ιανουάριος 2011

4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

σελίδα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………………………...8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο : Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ, ΟΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ……………………………………………………….11

1.1.Ιστορική επισκόπηση του θεσμού του νηπιαγωγείου..................................................11

1.1.1 Τα πρώτα ιδρύματα προσχολικής αγωγής στην Ευρώπη………………………….12

1.1.2. Η δημιουργία και η εξέλιξη του θεσμού στην Ελλάδα………………….………..13

1. 1.3.Τα πρώτα θεσμικά μέτρα για την προσχολική αγωγή στην Ελλάδα……………...14

1.1.4.Το ελληνικό νηπιαγωγείο κατά τη μεταπολεμική περίοδο………………………...16

1.2. Η ελληνική προσχολική εκπαίδευση στη σύγχρονη εποχή........................................17

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2o: ΤΟ ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ- ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ

ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΤΗΝ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ…………………………………………..19

2.1. Ορισμός…………..………………………………………………………………….19

2.2.Λόγοι που οδήγησαν στη θεσμοθέτηση του ολοήμερου νηπιαγωγείου στην Ελλάδα….

………………………………………………………………………………..19

2.2.1.Η αντισταθμιστική αγωγή στο νηπιαγωγείο………………………………………20

2.2.2. Σύγχρονα αναπτυξιακά και παιδαγωγικά δεδομένα……………………………...23

2.2.2.1. Η θεωρία του Piaget (1896-1980) : Ατομικός δομισμός……………………….23

2.2.2.2. Η θεωρία του Vygotsky (1896-1934): Κοινωνικός δομισμός………………….24

2.2.2.3. Howart Gardner: Η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης……………………….26

2.2.2.4. Jerome Bruner: ανακαλυπτική μάθηση…………………………………………26

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο : ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ- ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ…………………………………………………………………….29

3.1.Το θεσμικό πλαίσιο………………………………………………………………….29

3.1.1. Σκοπός και περιεχόμενο του Ολοήμερου Νηπιαγωγείου……………………….32

3.1.2.Φοίτηση και εγγραφή των νηπίων…………………………………………………33

3.1.3. Αριθμός νηπίων ανά τμήμα……………………………………………………….34

3.1.4. Εκπαιδευτικό προσωπικό………………………………………………………….34

3.1.5. Το ωρολόγιο πρόγραμμα του ολοήμερου νηπιαγωγείου………………………..36

3.1.6.Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Ολοήμερου Νηπιαγωγείου………………….....39

3.1.6.1. Διαθεματική Προσέγγιση- Σχέδια εργασίας…………………………………….40

3.1.6.2. Ευέλικτη Ζώνη Διαθεματικών και Δημιουργικών Δραστηριοτήτων…………..41

5

3.1.7. Καινοτόμες Παρεμβάσεις………………………………………………………..42

3.1.8. Γεύμα- Ξεκούραση……………………………………………………………....43

3.1.9. Συνεργασία με τους γονείς………………………………………………………44

3.1.10. Θέματα υποδομών……………………………………………………………..44

3.1.11. Χρηματοδότηση………………………………………………………………..44

3.1.12. Δημιουργία ιστότοπου………………………………………………………….45

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ-ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ………………………46

4.1.Η ερευνητική αξιολόγηση του ολοήμερου νηπιαγωγείου στην Ελλάδα…………..47

4.2. Προβληματισμοί για την αποτελεσματικότητα του διευρυμένου ωραρίου

στο εξωτερικό…………………………………………………………………………...50

4.3. Τα πλεονεκτήματα του ολοήμερου Νηπιαγωγείου…………………………………54

4.4.Τα του μειονεκτήματα ολοήμερου Νηπιαγωγείου…………………………………..56

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο: ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ – ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ

ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ……………………………………………………………………………..57

5.1.Γενικά στατιστικά στοιχεία Ολοήμερων Νηπιαγωγείων……………………………57

5.2. Στατιστική Ανάλυση Ολοήμερων Νηπιαγωγείων σχολικού έτους 2008-2009…….64

5.3. Στατιστική Ανάλυση Ολοήμερων Νηπιαγωγείων σχολικού έτους 2009-2010…….66

5.4 Συγκριτική μελέτη για τα σχολικά έτη 2008-2009 και 2009-2010………………….70

5.5. Συσχετίσεις μεταβλητών…………………………………………………………….73

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ……………………………………………………………………107

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ……………………………………………………………………………110

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ……………………………………………………………………….112

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ……………………………………………………………....................116

6

Αποκλείεται. Οι εκατό υπάρχουν!

Το παιδίαποτελείται από εκατό.Το παιδί έχει εκατό γλώσσες,εκατό χέρια,εκατό σκέψεις,εκατό τρόπους σκέψεις,παιχνιδιού, ομιλίας.Εκατό, πάντα εκατότρόπους να ακούει,να θαυμάζει, να αγαπά.Εκατό χαρέςνα τραγουδά και να καταλαβαίνει,Εκατό κόσμουςνα εφευρίσκει,εκατό κόσμουςνα ονειρεύεται.Το παιδί έχειεκατό γλώσσες(και εκατό εκατό εκατό ακόμη),αλλά του αποστερούν τις ενενήντα εννιά.Το σχολείο και ο πολιτισμός διαχωρίζουν το κεφάλι από το σώμα.Λένε στο παιδί:να σκέφτεται χωρίς τα χέρια,να τα καταφέρνει χωρίς το κεφάλι,να ακούει και να μη μιλάει,να κατανοεί χωρίς να χαίρεται,να αγαπά και να θαυμάζειμόνο το Πάσχα και τα Χριστούγεννα.Λένε στο παιδί να ανακαλύψει τον κόσμο που ήδη υπάρχει,και από τις εκατό κλέβουν τις ενενήντα εννιά.Λένε στο παιδίότι η εργασία και το παιχνίδι,η πραγματικότητα και η φαντασίωση,η επιστήμη και η φαντασία,ο ουρανός και η γη,η λογική και το όνειροείναι πράγματαπου δεν πάνε μαζί.

Κι έτσι, λένε στο παιδίότι οι εκατό δεν υπάρχουν.Το παιδί λέει:Αποκλείεται. Οι εκατό υπάρχουν!

LORIS MALAGUZZI

7

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Οι τελευταίες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες στην ελληνική εκπαιδευτική

πραγματικότητα στρέφονται στην ανάγκη να ανταποκριθεί η εκπαίδευση στις σύγχρονες

παιδαγωγικές και κοινωνικές αλλαγές, επηρεασμένες βέβαια και από ανάλογες

εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν συντελεστεί στην ευρωπαϊκή ένωση και στην

Αμερική. Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα η γενίκευση του ολοήμερου νηπιαγωγείου

από το Υπουργείο Παιδείας αποτελεί μια προσπάθεια ουσιαστικής μεταρρύθμισης στο

χώρο της εκπαίδευσης προκειμένου να αναβαθμιστεί η ποιότητα σπουδών και να

αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει το σύγχρονο ελληνικό νηπιαγωγείο.

Η προσχολική εκπαίδευση, μέρος της οποίας αποτελεί το νηπιαγωγείο, θεωρείται

το πιο συναρπαστικό νοητικά πεδίο της εκπαίδευσης. Πολλοί ερευνητές απέδειξαν ότι τα

παιδιά γνωρίζουν περισσότερες πληροφορίες από αυτές που νομίζουν οι εκπαιδευτικοί

και ότι η μάθηση μπορεί να εδραιωθεί κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων. Η

προσχολική ηλικία , σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα, αποτελεί την κρίσιμη και

σημαντική περίοδο για την ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού. Στην ηλικιακή περίοδο των

τεσσάρων έως έξι χρόνων, το παιδί αναπτύσσει όλους τους τομείς. Η νοητική,

συναισθηματική, η γνωστική ανάπτυξη, η ανάπτυξη των κινητικών δεξιοτήτων, η

κοινωνική ανάπτυξη, για να επιτευχθούν προϋποθέτουν τη συμμετοχή των παιδιών σε

κατάλληλης ποιότητας προσχολική εκπαίδευση. Οι εμπειρίες των παιδιών σύμφωνα με

τους Bredekamp και Copple όχι μόνο επηρεάζουν τη μετέπειτα πορεία τους στο σχολείο,

αλλά και σε όλη τους τη ζωή.

Τα παραπάνω ερευνητικά πορίσματα, που μας βοηθούν στην ερμηνεία της

σπουδαιότητας της προσχολικής αγωγής, μας οδηγούν στην αναγκαιότητα της

λειτουργίας ενός νηπιαγωγείου που θα προσφέρει περισσότερο χρόνο στα παιδιά για

περισσότερες παιδαγωγικές εμπειρίες και θα καλύπτει συνάμα τις κοινωνικές ανάγκες

των οικογενειών τους, τη λειτουργία του ολοήμερου νηπιαγωγείου. Η ανάγκη να

επωφεληθούν τα παιδιά από την πρώτη νηπιακή τους ηλικία από τις έμφυτες δυνατότητές

τους για σκέψη και μάθηση σε συνδυασμό με ένα σωστό πρόγραμμα επιμόρφωσης για

την ανάπτυξη του παιδιού και την προσχολική εκπαίδευση οδήγησε στη δημιουργία του.

Από το πρώτο έτος λειτουργίας του θεσμού, το 1997 ξεκίνησε πιλοτικά η

λειτουργία 160 ολοήμερων τμημάτων σε όλη την ελληνική επικράτεια, μέχρι και σήμερα

8

ο αριθμός των ολοήμερων τμημάτων αυξάνεται διαρκώς. Και έτσι, ενώ αρχικά τα πρώτα

ολοήμερα τμήματα απευθυνόταν σε εργαζόμενους γονείς, από το 2003 η δυνατότητα

φοίτησης σε ολοήμερο τμήμα προσφέρεται σε όλους. Το ολοήμερο νηπιαγωγείο σα

θεσμός συνεχίζει να αναπτύσσεται και να αποκτά νέα δυναμική. Η λειτουργία του σε

όλη την επικράτεια, ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές, η εδραίωσή του και η

επέκτασή του είναι σημαντική στη βελτίωση της προσχολικής αγωγής.

Συσχετίζοντας τα παραπάνω δεδομένα, σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να

επαληθεύσει την ακόλουθη υπόθεση εργασίας:

Η τάση δημιουργίας και λειτουργίας νέων ολοήμερων τμημάτων είναι ανοδική.

Παράλληλα με τη διερεύνηση της παραπάνω υπόθεσης θα ερμηνευτούν και θα

απαντηθούν τα διερευνητικά ερωτήματα που συνακόλουθα προκύπτουν και είναι τα εξής:

Οι λόγοι που οδήγησαν στη δημιουργία του ολοήμερου νηπιαγωγείου.

Ποιες κοινωνικές ομάδες εξυπηρετεί. Αποτελεί μία προσπάθεια αύξησης των ευκαιριών

για τα χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα; Είναι τα Προγράμματα Σπουδών

σύμφωνα με τις ανάγκες των μαθητών και των εκπαιδευτικών;

Λειτουργεί με την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή;

Συνεπάγονται οι περισσότερες ώρες λειτουργίας και περισσότερες ακαδημαϊκές γνώσεις;

Αποτελεί το ολοήμερο νηπιαγωγείο μια προσπάθεια αναβάθμισης του εκπαιδευτικού μας

συστήματος;

Επιπλέον ερωτήματα που τίθενται και απαντώνται μέσω της στατιστικής ανάλυσης και

επεξεργασίας των δεδομένων είναι τα εξής:

Ο θεσμός του Ολοήμερου Νηπιαγωγείου βοήθησε στην δημιουργία νέων θέσεων

εργασίας για τους νηπιαγωγούς.

Είναι χρήσιμος στην ομαλή και πλήρη ένταξη των αλλοδαπών και παλ/ντων νηπίων και

προνηπίων στο εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και στην ελληνική κοινωνία.

Οι σύγχρονες οικογένειες της ελληνικής κοινωνίας προτιμούν για τα παιδιά τους το

ολοήμερο νηπιαγωγείο.

9

Η δημιουργία ολοήμερων νηπιαγωγείων συσχετίζεται με τοπικά και πληθυσμιακά

κριτήρια στις επιμέρους περιφέρειες της ελληνικής επικράτειας.

Οι πρωτογενείς πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για να εξετάσουμε την αρχική

υπόθεση εργασίας προέρχονται από τη Διεύθυνση Σπουδών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης

του Υπουργείου Παιδείας. Αντλήθηκαν τα στοιχεία του μαθητικού δυναμικού, των

ολοήμερων τμημάτων και των νηπιαγωγών που απασχολούνται σε αυτά για τις σχολικές

χρονιές 2008/2009 και 2009/2010. Παράλληλα αντλήθηκαν από την Ελληνική

Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) τα συγκεντρωτικά στοιχεία του συνόλου των

νηπιαγωγείων της χώρας και από τη βιβλιογραφία το σύνολο των ολοήμερων

νηπιαγωγείων για κάθε μία από τις χρονιές που λειτουργεί ο θεσμός.

Κατά τη διάρκεια της έρευνας το κύριο πρόβλημα που έπρεπε να αντιμετωπιστεί

ήταν η έλλειψη λεπτομερών δεδομένων για το θεσμό του ολοήμερου νηπιαγωγείου.

Πλήρη στοιχεία κατορθώθηκε να συλλεχθούν μόνο για τα σχολικά έτη 2008-2009 και

2009-2010. Ενώ, ο θεσμός λειτουργεί από το σχολικό έτος 1997-1998, διαθέσιμα

δεδομένα για τις προηγούμενες χρονιές που λειτούργησε ο θεσμός, αφορούσαν μόνο το

πλήθος των ολοήμερων νηπιαγωγείων και σε μερικές περιπτώσεις και τον αριθμό των

νηπιαγωγών. Για αυτό το λόγο η εργασία επικεντρώθηκε στην επεξεργασία των

δεδομένων για τις χρονιές που υπήρχε λεπτομερή καταγραφή δεδομένων, ενώ για τις

προηγούμενες χρονιές ασχοληθήκαμε με το πλήθος των ολοήμερων τμημάτων και του

ποσοστού που αυτά καταλαμβάνουν επί του συνόλου των νηπιαγωγείων της χώρας.

Η εργασία αποτελείται από πέντε κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζεται

η ιστορική αναδρομή του θεσμού σε Ελλάδα και Ευρώπη. Στο δεύτερο κεφάλαιο δίνεται

ο ορισμός του ολοήμερου νηπιαγωγείου και οι λόγοι δημιουργίας του. Στο τρίτο

κεφάλαιο παρουσιάζεται το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του ολοήμερου νηπιαγωγείου.

Το τέταρτο κεφάλαιο αναφέρεται στα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του θεσμού

που έχουν εξαχθεί από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα και στο

εξωτερικό. Το πέμπτο κεφάλαιο περιέχει την επεξεργασία και την παρουσίαση των

ευρημάτων της στατιστικής επεξεργασίας που πραγματοποιήθηκε.

Για τη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων που συλλέχτηκαν με κύρια πηγή

τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων

χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό SPSS (PASW Statistics 18 – Release 18.0.0 (July 30,

2009)) και το Microsoft EXCEL 2007.

10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο : Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ, ΟΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ

ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ

1.1. Ιστορική επισκόπηση του θεσμού του νηπιαγωγείου

Η καταγωγή και η έμπνευση των νηπιαγωγείων στην Ελλάδα προέρχεται από τις

ευρωπαϊκές χώρες. Η ίδρυση και η λειτουργία τους ως θεσμοποιημένα εκπαιδευτικά

ιδρύματα, η οργάνωση και το περιεχόμενο της διδασκαλίας σ’ αυτά, η κατάρτιση των

στελεχών τους, οφείλονται στην επίδραση των γαλλικών και των γερμανικών προτύπων.

Το ελληνικό νηπιαγωγείο, ως προκαταρκτική εκπαιδευτική βαθμίδα υιοθέτησε και

εφάρμοσε το (γαλλικό) αλληλοδιδακτικό σύστημα των «Ασύλων» ή τη γερμανική

(φραιμπελιανή) μέθοδο επί έναν τουλάχιστον αιώνα από την εμφάνισή του στη χώρα μας.

Το πρόβλημα της προσχολικής αγωγής όμως είναι πολύ παλαιότερο της σημερινής

εποχής, καθώς η οργανωμένη κοινωνία διαφόρων λαών ενδιαφέρθηκε για την ομαλή

ανάπτυξη των νεαρών τέκνων της, χωρίς πάντως ποτέ ως τον 19ο αιώνα να δημιουργήσει

το θεσμικό και ιδρυματικό πλαίσιο για την παιδαγωγική αντιμετώπιση της προσχολικής

ηλικίας. Η θεσμοποιημένη μορφή της προσχολικής αγωγής αποτελεί γεγονός των δύο

τελευταίων αιώνων και αφού είχε εμπεδωθεί η ανάγκη παροχής των στοιχειωδών

γνώσεων σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα στα πρωτοβάθμια σχολεία. 1

Αναζητώντας τους πρώτους εισηγητές της προσχολικής αγωγής, αναγνωρίζουμε

στο έργο του Πλάτωνα πολλές από τις παιδαγωγικές ιδέες οι οποίες κατά ένα μεγάλο

μέρος τους επηρέασαν και τις μεταγενέστερες αντιλήψεις για τους σκοπούς της αγωγής.

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, η πολιτεία έχει καθήκον να φροντίζει για την αγωγή των

νηπίων σε ιδιαίτερα και κατάλληλα για το σκοπό αυτό ιδρύματα. Τις ίδιες απόψεις του

Πλάτωνα έχει και ο Αριστοτέλης, κατά τον οποίο η αγωγή είναι ένα μέρος της πολιτικής

και προετοιμάζει το παιδί που αργότερα θα αναλάβει τα καθήκοντα του πολίτη.

Ενδιαφέρουσες για τα ζητήματα της προσχολικής αγωγής είναι και οι απόψεις που

διατυπώνονται και από τον Κικέρωνα, τον Κουιντιλιανό και τον Πλούταρχο.2 Η πρώτη

προσπάθεια για ένα ολοκληρωμένο σύστημα προσχολικής αγωγής γίνεται από τον

Κομένιο (J.A.Komensky) (1592-1670) τον 17ο αιώνα. Ο Κομένιος επεξεργάζεται ειδικό

εγχειρίδιο για την αγωγή των παιδιών ηλικίας μέχρι 6 ετών, το αποκαλούμενο από τον

ίδιο «Το σχολείο της μητέρας». Στην ανάπτυξη της προσχολικής παιδαγωγικής

1 ΧΑΡΙΤΟΣ, Χ. ,Το Ελληνικό Νηπιαγωγείο και οι ρίζες του, Gutenberg, Αθήνα 1998, σελ. 31-32.2 ΡΗΓΑ, Α., Σύγχρονα ρεύματα στην επιστήμη της αγωγής, Αθήνα 1988, σελ.17-23.

11

συμβάλλουν και οι ιδέες του John Locke (1632-1704), ο οποίος ξεχωρίζει την παιδική

ψυχολογία ως αυτόνομη επιστήμη.3 Ο Jean Jacques Rousseau (1712-1778)

συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πρωτοπόρους της Παιδαγωγικής αλλά και στους

θεμελιωτές της εξελικτικής Ψυχολογίας. 4 Οι παιδαγωγικές σκέψεις του εκφράζονται στο

έργο του «Αιμίλιος ή Περί Αγωγής» : προτείνει ένα σύστημα φυσικής διαπαιδαγώγησης,

δηλαδή οι σκοποί, το περιεχόμενο και τα μέσα της εκπαίδευσης να είναι σύμφωνα με τα

μέτρα και τη φύση του παιδιού.5 Ιδιαίτερα σημαντική είναι η προσφορά του J. H.

Pestalozzi (1746-1827), ο οποίος στο βιβλίο του Λινάρδος και Γερτρούδη επεξεργάζεται

τη μεθοδολογία για την εκπαίδευση και την αγωγή των μικρών παιδιών και θέτει τις

βάσεις της προσχολικής διδακτικής. 6

1.1.1. Τα πρώτα ιδρύματα προσχολικής αγωγής στην Ευρώπη

Από τις αρχές του 19ου αιώνα οι αλλαγές στις συνθήκες παραγωγής και η

ανάπτυξη της βιομηχανίας στις ευρωπαϊκές χώρες επέβαλαν προοδευτικά την ανάπτυξη

των ιδρυμάτων αγωγής για την αναπλήρωση του παιδαγωγικού έργου των εργαζόμενων

γονέων. Ο όρος που επικράτησε για τα ιδρύματα αυτά ήταν «Άσυλα». Στην Ελλάδα κατά

το ίδιο χρονικό διάστημα, η ιδιόμορφη ανάπτυξη των αστικών στρωμάτων δημιούργησε

διαφορετικές συνθήκες εισαγωγής και λειτουργίας του θεσμού των προσχολικών

ιδρυμάτων. Στην πραγματικότητα η προσχολική αγωγή στα Ευρωπαϊκά κράτη

παρουσιάζει διπλή φυσιογνωμία. Από το τέλος του 19ου αιώνα παρουσιάζεται με τη

μορφή χώρων για τη φύλαξη των μικρών παιδιών και με τη μορφή στοιχειωδών

εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Στα πρώτα ανήκουν τα καταφύγια, τα βρεφοκομεία και τα

άσυλα. Εντονότερο εκπαιδευτικό χαρακτήρα είχε το «σχολείο πλεξίματος» που ιδρύθηκε

το 1767 στη Γαλλία από τον J. F. Oberlin (1750-1841), ενώ ευρεία διάδοση είχε το

«infant school» (νηπιακές τάξεις) που ιδρύθηκε το 1816 στη Σκωτία από τον R. Owen

(1771-1858). 7 Το σχολείο με τη μεγαλύτερη εξάπλωση ήταν ο «νηπιακός κήπος»

(Kindergarten) ή νηπιαγωγείο, το οποίο ιδρύθηκε το 1837 στο Blankenburg της

Θουριγγίας στη Γερμανία από τον Froebel (1782-1852). Το νηπιαγωγείο του Froebel

έγινε διάσημο στην Γερμανία και σύντομα εξαπλώθηκε και σε άλλες ευρωπαϊκές και

3 ΤΣΙΑΝΤΖΗ, Μ., Εφαρμοσμένη Παιδαγωγική στα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, Gutenberg, Αθήνα 1997, σελ.514 ΠΥΡΓΙΩΤΑΚΗΣ, Ι., Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σελ. 78 5 ΜΑΤΣΑΓΓΟΥΡΑΣ, Η., Θεωρία της Διδασκαλίας. Η προσωπική θεωρία ως πλαίσιο στοχαστικο-κριτικής ανάλυσης, Συμμετρία, Αθήνα 1996, σελ.42 6 ΤΣΙΑΝΤΖΗ, Μ., ό.π.. σελ.527 ΧΑΡΙΤΟΣ, Χ., ό.π., σελ. 36-41.

12

αμερικανικές πόλεις. Σήμερα οι ιδέες του Froebel χρησιμοποιούνται περιορισμένα στα

προσχολικά κέντρα και με τροποποιήσεις. Επί πολλά χρόνια το φραιμπελιανό σύστημα

καθώς και το σύστημα το οποίο εφαρμόζονταν στις γαλλικές «αίθουσες ασύλου»

επηρέασαν άμεσα το ελληνικό σύστημα προσχολικής αγωγής.8

1.1.2. Η δημιουργία και η εξέλιξη του θεσμού στην Ελλάδα

Οι «μισσιονάριοι» 9 οι οποίοι κατέφθασαν στην Ελλάδα αμέσως μετά την

απελευθέρωση, είχαν σκοπό να βοηθήσουν το νεοσύστατο ελληνικό κράτος στον

εκπαιδευτικό τομέα. Ανάμεσα σε άλλα, ίδρυσαν εκπαιδευτήρια (ιδιωτικά) για την

εκπαίδευση των ελληνοπαίδων, για τους οποίους το ελληνικό κράτος δεν προνόησε ή δεν

μπόρεσε να θεσμοθετήσει σχετικά ιδρύματα (νηπιαγωγεία). Για διαφόρους λόγους η

λειτουργία των σχολείων αυτών διακόπηκε, ενώ ορισμένα πέρασαν στα χέρια ελλήνων

εκπαιδευτικών. Στην Ερμούπολη της Σύρου ιδρύεται το 1830 από τον Hildner το

«Φιλελληνικόν Παιδαγωγείον» στο οποίο λειτούργησε και τμήμα νηπιαγωγείου και

υπήρξε ένα από τα πρώτα εκπαιδευτήρια στην Ελλάδα που προετοίμαζε δασκάλες, με

δεδομένο ότι δεν υπήρχε δημόσιο Διδασκαλείο θηλέων. Το 1837 δημιουργήθηκε το

Σχολείο των Νηπίων θηλέων ενώ στην ίδια πόλη λειτούργησε το Σχολείο των Νηπίων

αρρένων (1852). Η προσφορά της Σύρου στην ιστορία της γυναικείας και της

προσχολικής εκπαίδευσης υπήρξε σημαντική. Το 1831 οι Hill δημιουργούν στην Αθήνα

το σχολείο των Hill, το οποίο περιλάμβανε εκτός από το νηπιακό τμήμα και

Αλληλοδιδακτικό σχολείο και «Ανώτερο» θηλέων το οποίο εκπαίδευε υποψήφιες

δασκάλες. Το 1840 η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία 10 ίδρυσε στην Αθήνα το πρώτο της

νηπιαγωγείο για μικρά αγόρια, το οποίο λειτούργησε σύμφωνα με το αλληλοδιδακτικό

σύστημα. Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία υιοθέτησε τον θεσμό και τον ανέπτυξε και τις

επόμενες περιόδους τόσο στις κεντρικές εγκαταστάσεις της στην Αθήνα όσο και στα

παραρτήματα του Αρσακείου στην Πάτρα και στην Κέρκυρα. Η φοίτηση στα

νηπιαγωγεία της Φιλεκπαιδευτικής εταιρείας αφορούσε τα νήπια από τριών έως έξι ετών

και παρεχόταν συνήθως δωρεάν. Σκοπός της λειτουργίας τους ήταν να συμπληρώνει ή να

αναπληρώνει τη σωματική και πνευματική αγωγή που έπαιρναν τα παιδιά από το σπίτι

τους και να τα προετοιμάζει για να παρακολουθήσουν ευκολότερα τα μαθήματα του

8 ΝΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., Σύγχρονα προγράμματα για παιδιά προσχολικής ηλικίας, Τυπωθήτω – Γιώργος Δαρδάνος , Αθήνα 2003, σελ. 33-349 Φιλέλληνες , εκπρόσωποι χριστιανικών (προτεσταντικών κατά κανόνα) σωματείων.10 Η Φιλεκπαιδευτική εταιρεία ιδρύθηκε το 1836 στην Αθήνα και εξελίχτηκε σε έναν τεράστιο εκπαιδευτικό οργανισμό, που λειτουργεί ως τις μέρες μας .Από το 1850 το ίδρυμα ονομάστηκε «Αρσάκειο», προς τιμή του μεγάλου του ευεργέτη Α. Αρσάκη.

13

δημοτικού σχολείου. Τη διδασκαλία έκανε η νηπιαγωγός ενώ τα μαθήματα άρχιζαν από

τις 9 το πρωί το χειμώνα (στις 8 την άνοιξη) και τελείωναν στις 4 το απόγευμα. Το

νηπιαγωγείο της Εταιρείας χρησίμευε και ως σχολή για τις υποψήφιες νηπιαγωγούς. 11

Η συστηματική καθιέρωση της προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα κατά το τέλος

του 19ου αιώνα καθώς και η εμπέδωση του φραιμπελιανού συστήματος συνδέεται με

το όνομα της Αικατερίνης Λασκαρίδου. Το 1897 η Αικατερίνη Λασκαρίδου γεννημένη

στην Βιέννη και κόρη του Μακεδόνα Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, ιδρύει το

Διδασκαλείο και μαζί το πρώτο νηπιαγωγείο στην Αθήνα με το όνομα «Πρότυπος

Νηπιακός Κήπος». Το διδασκαλείο περιέρχεται στο Δημόσιο το 1922 και από τότε

λειτουργεί ως Δημόσιο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα. Το 1901 ακολουθεί η ίδρυση δύο ακόμα

νηπιαγωγείων. Το 1905 ιδρύεται ο «Πρότυπος Λαϊκός Νηπιακός Κήπος» στον Πειραιά.12

1.1.3. Τα πρώτα θεσμικά μέτρα για την προσχολική αγωγή στην Ελλάδα

Ο ιδρυτικός νόμος ΒΤΜΘ΄ του 1895 αποτέλεσε την αφετηρία της αναγνώρισης

από το ελληνικό κράτος του θεσμού της προσχολικής αγωγής. Ο νόμος δεν ιδρύει

δημόσια νηπιαγωγεία, αλλά επιτρέπει στους ιδιώτες να ιδρύουν και να συντηρούν

νηπιαγωγεία, ενώ καθιερώνει τον όρο «νηπιαγωγείο», για να δηλώσει τα ιδρύματα

προσχολικής αγωγής, προσδιορίζει την ηλικία των τροφίμων του νηπιαγωγείου και

περιγράφει τα προσόντα του διδακτικού προσωπικού. Κατά τις τρεις πρώτες δεκαετίες

του επόμενου( 20ου) αιώνα ο θεσμός του νηπιαγωγείου λειτουργεί υπό τις ίδιες συνθήκες

που είχαν επικρατήσει κατά την προηγούμενη περίοδο: λειτουργούν κατά κανόνα από

ιδιωτικούς φορείς, σε ορισμένες περιπτώσεις λειτουργούν χάρη στις πρωτοβουλίες

ορισμένων δήμων και κοινοτήτων ενώ ο βασικός στόχος και το κύριο μέλημα των

προγραμμάτων των ιδρυμάτων αυτών παρέμεινε η γλωσσική καλλιέργεια και η

προετοιμασία για το πρωτοβάθμιο σχολείο. Η φοίτηση στο νηπιαγωγείο παραμένει μη

υποχρεωτική, υπάρχει η καταβολή διδάκτρων, το διδακτικό προσωπικό προέρχεται από

τις ίδιες σχολές κατάρτισης και το περιεχόμενο καθώς και η μέθοδος διδασκαλίας

ακολουθούν πλήρως το φραιμπελιανό σύστημα, που έχει οριστικά απωθήσει το

αντίστοιχο αλληλοδιδακτικό.13 Με τα νομοσχέδια του 1913 ( υπουργός Ι. Τσιριμώκος)

11 ΧΑΡΙΤΟΣ, Χ., Ό.π.. σελ.88-99.12 ΞΕΝΙΔΗ, Ι., Ιστορική εξέλιξη του νηπιαγωγείου, στο http://www.eduportal.gr/modules.php?name=News&file=print&sid=219, ανάκτηση στις 7/04/201013 ΧΑΡΙΤΟΣ, Χ., Ό.π.. σελ. 201,214

14

προβλεπόταν η υποχρεωτική φοίτηση στα νηπιαγωγεία από 4 ετών ( εκεί που θα

λειτουργούσαν), ωστόσο δεν ψηφίστηκαν από τη Βουλή.14

Επόμενος σταθμός στα θεσμικά μέτρα για την προσχολική αγωγή είναι οι νόμοι

του 1929. Ο νόμος 4397 του 1929, εντάσσει οριστικά το νηπιαγωγείο στη στοιχειώδη

εκπαίδευση, όπου φοιτούν νήπια των δύο φύλων, ηλικίας 4-6 χρονών, όχι υποχρεωτικά.

Για πρώτη φορά διατυπώνεται ο σκοπός των νηπιαγωγείων. Την ίδια χρονιά τα

λειτουργούντα νηπιαγωγεία προσαρτήθηκαν στο ΥΠΕΠΘ και μειώθηκε σε κάθε τάξη ο

αριθμός των νηπίων.15 Το ενδιαφέρον του κράτους για την προσχολική αγωγή συνέβαλε

στην αύξηση του αριθμού των οικείων ιδρυμάτων. Κατά την περίοδο 1931-32

λειτούργησαν 495 νηπιαγωγεία στην Ελλάδα, από τα οποία 446 μονοτάξια και 49

διτάξια. Σ’ αυτά υπηρετούσαν 520 νηπιαγωγοί, κατανεμημένες σε τέσσερις βαθμολογικές

κατηγορίες. Από τις νηπιαγωγούς αυτές η μέγιστη πλειοψηφία τους (492) είχαν τελειώσει

κάποιο διδασκαλείο νηπιαγωγών, ενώ μόλις οι 28 δεν είχαν πτυχίο διδασκαλείου.

Αντίστοιχα ως τον πόλεμο του 1940 σχεδόν διπλασιάστηκε ο αριθμός των νηπιαγωγείων

(771 δημόσια και 28 ιδιωτικά), στεγαζόμενα στο μέγιστο ποσοστό τους μέσα σε

Δημοτικά σχολεία, με 39.000 περίπου φοιτώντα νήπια.16

Ακολουθεί η περίοδος της κατοχής όπου για τα ελληνικά δεδομένα σήμαινε την

πλήρη αποδιοργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος. Τα νηπιαγωγεία επλήγησαν

περισσότερο από τις άλλες σχολικές βαθμίδες. Μετά το 1939 και για δεκαπέντε περίπου

χρόνια υπάρχει « ζώνη σιγής» στατιστικών δεδομένων για την προσχολική αγωγή. Η

κατάσταση της φοίτησης την περίοδο αυτή ήταν τραγική, αν κρίνουμε και από το γεγονός

ότι στη δεκαετία 1940-1950 διορίστηκαν μόνο 101 νηπιαγωγοί.17 Το δίχτυο των

νηπιαγωγείων στις δεκαετίες 1940, 1950, 1960, είναι άνισα κατανεμημένο στην ελληνική

επικράτεια. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών λειτουργεί στη Μακεδονία και την Ήπειρο.

Μεταπολεμικά ο αριθμός των νηπιαγωγείων και των παιδιών παρουσιάζει μια σταθερή

14 ΓΟΥΛΗ, Χ., και ΚΑΥΚΟΥΛΑ, Ε., Η εκπαίδευση κατά την περίοδο του Ελευθέριου Βενιζέλου, στο http:/www.elemedu.upatras.gr/eriande/synedria/synedrio3/praltika 11/gouli-kafkoula.htm, ανάκτηση στις 29/04/2010 15 « Μέχρι τούδε νηπιαγωγεία ιδρύοντο μόνο εις τας περιφερείας των ξενοφώνων πληθυσμών προς προπαρασκευήν ιδίως γλωσσικήν των νηπίων δια την ευχερεστέραν παρακολούθησιν των μαθημάτων του δημοτικού σχολείου. Αλλά η προαγωγή αυτών από μονοταξίων εις διτάξια εγίνετο όπως και των δημοτικών σχολείων, δηλαδή απητούντο 80 και πλέον νήπια δια να προστεθή και δευτέρα νηπιαγωγός.[…] Δι’ ειδικής διατάξεως μειούμεν τον απαιτούμενον αριθμόν από 80 εις 40 μέχρις 60 το πολύ. Εάν δε τα νήπια υπερβαίνουν τον αριθμό 60, τότε ιδρύεται και δεύτερον νηπιαγωγείο.», στο ΧΑΡΙΤΟΣ, Χ., Ό.π. σελ.22116 ΧΑΡΙΤΟΣ, Χ., Ό.π. σελ. 22217 ΚΙΤΣΑΡΑΣ, Γ., Η φοίτηση στο νηπιαγωγείο, στο http://dspace.lib.uom.gr/bitstream/2159/3904/1/kitsaras_p33-p43_1988.pdf, ανάκτηση στις 30/04/2010

15

αύξηση και ισόρροπη κατανομή σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας.18 Από την άποψη της

ακολουθούμενης μεθοδολογίας κατά την ίδια περίοδο σημειώθηκε σημαντική «εισροή»

στην Ελλάδα των επιστημονικών ρευμάτων που διέπουν κατά την διάρκεια του εικοστού

αιώνα την ευρωπαϊκή προσχολική αγωγή ( τα μοντέλα της Μοντεσσόρι και του Φρενέ

κυρίως) και προοδευτικά ταυτόχρονη εγκατάλειψη της μεθοδολογίας του Φραιμπελιανού

νηπιαγωγείου. 19

1.1.4.Το ελληνικό νηπιαγωγείο κατά την μεταπολεμική περίοδο

Ο σκοπός του νηπιαγωγείου τροποποιήθηκε με το νόμο της 9/8/1962 (Β.Δ.

494/1962 «Περί του αναλυτικού προγράμματος των νηπιαγωγείων του Κράτους», ΦΕΚ

124/9-8-1962). 20 Ο σκοπός των απασχολήσεων των νηπίων καθορίζεται ως εξής: Τα

παιχνίδια, οι ασκήσεις και οι παιδαγωγικές ασχολίες των νηπίων αποβλέπουν «Εις την

θρησκευτικήν, ηθικήν και κοινωνικήν διαπαιδαγώγησιν των νηπίων, την μετ΄ ευχερείας

και ανέσεως χρήσιν της ελληνικής γλώσσης, την μύησιν εις την αριθμητικήν σκέψιν, την

άσκησιν των αισθητηρίων, την αρμονικήν και ομαλήν ανάπτυξιν του σώματος, την

καλλιέργεια των δεξιοτήτων της χειρός και της αισθήσεως του καλού.» Το ελληνικό

αναλυτικό πρόγραμμα του 1962 περιέχει ελάχιστες μεθοδικές οδηγίες, ενώ τα

περισσότερα ξένα συνοδεύονται από εκτεταμένες οδηγίες. Το επίσημο αναλυτικό

πρόγραμμα του 1962 είναι προοδευτικό για την εποχή του, αλλά στα πλαίσια της

ελληνικής πραγματικότητας.21

Ακολουθεί το Προεδρικό Διάταγμα υπ’ αριθμ. 476/1980 (Φ.Ε.Κ. 132/22.5.1980)

«Περί του Αναλυτικού και Ωρολογίου Προγράμματος του Νηπιαγωγείου» το οποίο

καθορίζει πως: «Σκοπός του νηπιαγωγείου είναι να συμπληρώσει και να ενισχύσει την

οικογενειακήν ανατροφήν δια της διδασκαλίας τρόπων εκφράσεως και συμπεριφοράς και

δια της καλλιέργειας έξεων, δια των οποίων τα νήπια θα αναπτυχθούν σωματικώς και

διανοητικώς και θα προσαρμοσθούν εις το φυσικόν και το κοινωνικό περιβάλλον των.»

(άρθρο 4 Ν. 309/1976) και το τρίτο αναλυτικό πρόγραμμα το οποίο περιέχεται στο

Προεδρικό Διάταγμα 486/1989( Φ.Ε.Κ. 208/1989 τ.Α΄) «Αναλυτικό και Ημερήσιο

Πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου» και σύμφωνα με το οποίο:  « Σκοπός του αναλυτικού

18 ΤΣΕΣΜΕΤΖΗ, Θ., Εικόνες της προσχολικής Αγωγής, Γέφυρες, τεύχος 8,2003, σελ.20-28. 19 ΧΑΡΙΤΟΣ, Χ., ό.π σελ. 23020 Ως τότε η λειτουργία των νηπιαγωγείων διέπεται από την ισχύ του ιδρυτικού νόμου του 1929(Ν.Δ. 4397/1929, άρθρο 2,τ.1 ,ΦΕΚ 307/1929)21 ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΥ-ΒΑΛΗΝΑΚΗ, Π., Νηπιαγωγική, Αδελφοί Βλάσση, Αθήνα 1977, σελ.32

16

προγράμματος του νηπιαγωγείου είναι η υποβοήθηση της ολόπλευρης και ισόρροπης

ανάπτυξης των νηπίων, ψυχοκινητικής, κοινωνικο-συναισθηματικής, ηθικής και

θρησκευτικής, αισθητικής, νοητικής, καθώς και της καλλιέργειας δεξιοτήτων (κινητικών

και νοητικών), μέσα σε κλίμα ελευθερίας, ασφάλειας και προβληματισμού». Το

προτελευταίο αυτό πρόγραμμα του ελληνικού νηπιαγωγείου, είναι το αναλυτικότερο από

όλα τα προηγούμενα και συνοδεύεται από βοήθημα με πρόσθετες πληροφορίες για την

παιδαγωγό. 22

1.2 Η ελληνική προσχολική εκπαίδευση στη σύγχρονη εποχή

Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι υποχρεωτική 23 και απαρτίζεται

από το νηπιαγωγείο, που συνιστά την προσχολική εκπαίδευση, και το δημοτικό σχολείο,

που καλύπτει τον πρώτο κύκλο της γενικής εκπαίδευσης. Η λέξη νηπιαγωγείο σημαίνει

κυριολεκτικά τον εκπαιδευτικό θεσμό όπου παρέχεται αγωγή στα νήπια. Θεωρητικά στη

νηπιακή ηλικία υπάγονται παιδιά ηλικίας 4 έως 6 ετών. Ο λόγος ύπαρξης του

νηπιαγωγείου συνδέεται άμεσα με τις κοινωνικές, τις συναισθηματικές, και τις πρακτικές

ανάγκες των παιδιών και των οικογενειών τους και έχει ως αποστολή του να παρέχει ένα

περιβάλλον στο οποίο τα νήπια θα αρχίσουν να ανεξαρτητοποιούνται από την

καθημερινή και ενδεχομένως αποκλειστική επίβλεψη των γονέων τους μαθαίνοντας να

αλληλεπιδρούν με τους συνομηλίκους τους.

Οι θετικές επιπτώσεις της λειτουργίας του ελληνικού νηπιαγωγείου σύμφωνα με

τις ισχύουσες προδιαγραφές λειτουργίας του είναι ότι ενοποιεί τη νέα μάθηση με τις

παλαιότερες εμπειρίες των παιδιών, βοηθά τα παιδιά να συμμετέχουν σε πρωτότυπες

δραστηριότητες και να αλληλεπιδρούν με αντικείμενα, άλλα παιδιά και ενήλικες, δίνει

έμφαση στην ανάπτυξη των γλωσσικών και των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των

παιδιών, προσφέρει την απαραίτητη ισορροπία μεταξύ ατομικών και ομαδικών

δραστηριοτήτων σε ολιγομελείς και σε πολυμελείς ομάδες, συνεργάζεται με τους γονείς,

ώστε να εξασφαλίζεται η ισορροπημένη ανάπτυξη των παιδιών με τους κατάλληλους

τρόπους στο νηπιαγωγείο και στο σπίτι, αναπτύσσει τις κοινωνικές δεξιότητες των

22ΛΑΓΟΥΔΑΚΗΣ, Μ., Ιστορική Εξέλιξη της Ψυχοκινητικής Αγωγής στην Ελλάδα μέσα από τα αναλυτικά προγράμματα του 1962, του 1980 και του 1989 ,στο http://www.m-goudakis.com/content/view/2239/55, ανάκτηση στις 4/05/2010.23Σύμφωνα με το άρθρο 73 του νόμου 3518/2006: «Η φοίτηση στα νηπιαγωγεία είναι διετής και εγγράφονται σε αυτά νήπια που συμπληρώνουν την 31η Δεκεμβρίου του έτους εγγραφής ηλικία τεσσάρων (4) ετών. Η φοίτηση όσων την 31η Δεκεμβρίου του έτους εγγραφής συμπληρώνουν ηλικία πέντε (5) ετών είναι υποχρεωτική και στην περίπτωση αυτή έχει εφαρμογή το δεύτερο εδάφιο της παρ. 3 του άρθρου 2 του ν. 1566/1985».

17

παιδιών και τέλος δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να εκτιμά την πρόοδο των

παιδιών, να παρεμβαίνει, να ενημερώνει και να συνεργάζεται με τους γονείς. 24

Η λειτουργία του σημερινού νηπιαγωγείου καθορίζεται από τον Ν.1566/1985

«Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης», στον οποίο

στο άρθρο 3 ορίζεται: «Σκοπός του νηπιαγωγείου σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία

είναι να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτυχθούν σωματικά, συναισθηματικά, νοητικά και

κοινωνικά μέσα στο πλαίσιο των ευρύτερων στόχων της πρωτοβάθμιας και

δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.» Το 1999 εκπονήθηκε από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

ένα νέο πρόγραμμα για τη γλώσσα στο νηπιαγωγείο (ΦΕΚ 93/10-02-99), σύμφωνα με το

Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών, το οποίο περιλαμβάνεται στο τελευταίο

πρόγραμμα σπουδών για το νηπιαγωγείο. Το νέο πρόγραμμα ενσωματώνει το

νηπιαγωγείο στον ενιαίο σχεδιασμό της εκπαίδευσης και αναγνωρίζει τον εκπαιδευτικό

ρόλο του νηπιαγωγείου.25 Το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών

(ΔΕΠΠΣ) για το νηπιαγωγείο, εναρμονιζόμενο με τα ΔΕΠΠΣ των επόμενων βαθμίδων,

προβάλλει τη διαθεματική προσέγγιση ως διδακτική μεθοδολογία για την κατάκτηση της

γνώσης. Σύμφωνα με τη διαθεματική προσέγγιση η γνώση αντιμετωπίζεται ως ολότητα

και όχι τεμαχισμένη σε διαφορετικές γνωστικές περιοχές. 26

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2o: ΤΟ ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ- ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ

ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΤΗ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ24ΒΡΥΝΙΩΤΗ, Κ., ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., ΣΙΒΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΟΥ, Ε., ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ,Κ., Οδηγός Γονέα, Πατάκη, Αθήνα 2008, σελ.10-12.25ΝΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., Σύγχρονα προγράμματα για παιδιά προσχολικής ηλικίας, Τυπωθήτω- Γιώργος Δαρδάνος, Αθήνα 2003,σελ.79-80.26ΔΑΦΕΡΜΟΥ, Χ.,ΚΟΥΛΟΥΡΗ,Π. και ΜΠΑΣΑΓΙΑΝΝΗ Ε., Οδηγός Νηπιαγωγού: εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί-δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2006, σελ.9.

18

2.1.Ορισμός

Το ελληνικό νηπιαγωγείο παραδοσιακά ακολουθεί ένα ωράριο από τις 8.00΄ μέχρι

τις 12.30΄. Το ολοήμερο νηπιαγωγείο ή εισαγωγικό σχολείο διευρυμένου ωραρίου, το

οποίο θεσπίστηκε με το ν. 2525/1997, άρθρο 3 (ΦΕΚ 188,τ.Α΄) είναι ένας καινούριος

θεσμός της εκπαίδευσης, ο οποίος μπορεί να ικανοποιεί ταυτόχρονα τις σύγχρονες

εκπαιδευτικές απαιτήσεις των παιδιών του νηπιαγωγείου αλλά και τις ανάγκες της

σημερινής και της αυριανής οικογένειας. Για την εφαρμογή του προγράμματος

εργάζονται δύο νηπιαγωγοί. Η λειτουργία του διαρκεί οχτώ ώρες ημερησίως και

προσφέρει στα παιδιά επιπλέον χρόνο για ποικιλία παιδαγωγικών δραστηριοτήτων, οι

οποίες αποσκοπούν στην ολόπλευρη ανάπτυξή τους. Ακολουθεί δηλαδή τη φιλοσοφία

του αναλυτικού προγράμματος του κλασικού νηπιαγωγείου, αλλά ο επιπλέον χρόνος δίνει

τη δυνατότητα να επιτευχθούν οι στόχοι του με μεγαλύτερη άνεση και πληρότητα.

Επιπρόσθετα ο χώρος του εμπλουτίζεται υλικοτεχνικά, προκειμένου να καλύψει τις

ανάγκες των παιδιών για φαγητό και ύπνο. 27 Το ολοήμερο νηπιαγωγείο εξυπηρετεί

κοινωνικές ανάγκες, καθώς αυξάνονται αριθμητικά διαρκώς οι εργαζόμενοι γονείς ,οι

άγαμες μητέρες ,οι μονογονείκές οικογένειες κ.α.28 (αναλυτικά οι λόγοι στο υποκεφάλαιο

που ακολουθεί).

2.2.Λόγοι που οδήγησαν στη θεσμοθέτηση του ολοήμερου νηπιαγωγείου στην

Ελλάδα

Οι αλλαγές στην κοινωνία δημιουργούν την ανάγκη για επαναξιολόγηση του

ρόλου του δημόσιου νηπιαγωγείου και της αγωγής των παιδιών της προσχολικής ηλικίας.

Η οικογένεια αποτελεί τον πρώτο κοινωνικό θεσμό που στοχεύει στη διαμόρφωση των

ατομικών και κοινωνικών αναγκών του παιδιού, ενώ από το 5ο έτος της ζωής του και

μετά η εκπαίδευση αποτελεί το δεύτερο σημαντικότερο θεσμό.

Κατά τα τελευταία έτη στη χώρα μας η μεταβολή της δομής και της λειτουργίας

της οικογένειας και του τρόπου ζωής εξαιτίας των σύγχρονων κοινωνικοοικονομικών

συνθηκών όπως η μαζική είσοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας, η μετάβαση από

27ΑΛΕΥΡΙΑΔΟΥ, Α., ΒΡΥΝΙΩΤΗ, Κ., ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., ΣΙΒΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΟΥ, Ε., και ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ, Κ., Οδηγός Ολοήμερου Νηπιαγωγείου, Πατάκη, Αθήνα 2008, σελ.10.28GULLO, D., The changing family context: Implications for the development of all-day kindergartens, Young children, στο http://eric.ed.gov, ανάκτηση στις 5/5/10.

19

τη διευρυμένη στην «πυρηνική» οικογένεια με μέλη μόνο τους γονείς και τα παιδιά, η

αύξηση του αριθμού των μονογονεϊκών οικογενειών και των άγαμων μητέρων, η μείωση

των κοινωνικών επαφών των παιδιών και η έλλειψη ελεύθερων χώρων για κινητικές

δραστηριότητες οδηγούν στην ανάγκη του επαναπροσδιορισμού του ρόλου του

νηπιαγωγείου και στη θεσμοθέτηση μιας νέας μορφής με διευρυμένο ωράριο, όπως είναι

σήμερα το ολοήμερο νηπιαγωγείο.

Ένας ακόμη λόγος που συνηγορεί υπέρ της δημιουργίας του ολοήμερου

νηπιαγωγείου είναι η έλευση μεταναστευτικών και προσφυγικών ομάδων στην Ελλάδα ,η

οποία οδηγεί στην αλλαγή της σύνθεσης της άλλοτε αμιγούς κοινωνίας της και τη

μετατροπή της σε σύνθετη-πολυπολιτισμική. Κατ’ επέκταση αλλαγές σημειώθηκαν και

στη σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού της χώρας .Έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε

σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τα έτη 1995/1996-

1998/1999 δείχνει ότι τα παιδιά των παλιννοστούντων και αλλοδαπών ξεπέρασαν το 5%

του πληθυσμού.29

Η αναγκαιότητα της θεσμοθέτησης του ολοήμερου νηπιαγωγείου δεν προέκυψε

όμως μόνο από τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και απαιτήσεις. Στα παραπάνω θα

πρέπει να προστεθούν η δυνατότητα του ολοήμερου νηπιαγωγείου να λειτουργήσει

αντισταθμιστικά και να συμβάλλει έτσι στην άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και

του κοινωνικού αποκλεισμού, αλλά και τα σύγχρονα αναπτυξιακά και παιδαγωγικά

δεδομένα:

2.2.1.Η αντισταθμιστική αγωγή στο νηπιαγωγείο

Το ολοήμερο νηπιαγωγείο ασκεί σημαντική επίδραση στη σωματική,

συναισθηματική, νοητική και κοινωνική ανάπτυξη των νηπίων και αποτελεί ισχυρό

παράγοντα αντισταθμιστικής αγωγής.30 Η αντισταθμιστική αγωγή παρέχεται μέσω

κατάλληλα σχεδιασμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε παιδιά που προέρχονται από

περιβάλλοντα χωρίς πολλά ερεθίσματα, σε παιδιά από χαμηλού κοινωνικοοικονομικού

επιπέδου οικογένειες, σε παιδιά μεταναστών, παιδιά με πολιτισμική στέρηση, σε παιδιά

που δυσκολεύονται στην επικοινωνία τους με τους άλλους και στην κοινωνικοποίησή

τους. Η άποψη ότι κάθε μέλος της κοινωνίας θα πρέπει να μπορεί να εκπαιδευτεί ώστε

αργότερα να μπορεί να αποδώσει ως ανθρώπινη πηγή (ανθρώπινο κεφάλαιο) στην

ανάπτυξη της κοινωνίας, οδηγεί στην ανάγκη της κοινωνίας να χρησιμοποιεί όλες τις 29ΑΡΒΑΝΙΤΗ, Κ.Ι. , To ολοήμερο δημοτικό σχολείο στην Ελλάδα, στο ΚΥΡΙΔΗΣ,Α.,- ΤΣΑΚΙΡΙΔΟΥ,Ι., και ΑΡΒΑΝΙΤΗ, Κ., Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός ,Αθήνα 2006 σελ. 14.30Εγκύκλιος Φ.32/250/93776/Γ1/3-08/2009.

20

δυνάμεις που διαθέτει ώστε να εκπαιδεύει όλα της τα μέλη. Η κοινωνία που θέλει να

διατηρηθεί και να αναπτυχθεί οφείλει να παρέχει τη δυνατότητα κοινωνικοποίησης των

μελών της, ιδιαίτερα εκείνων που προέρχονται από διαφορετικές πολιτισμικές,

μορφωτικές και κοινωνικές αφετηρίες. 31

Η μη παροχή ευκαιριών και δυνατοτήτων μάθησης και ανάπτυξης οδηγεί στη

σχολική αποτυχία, η οποία με τη σειρά της οδηγεί στη διαμόρφωση χαμηλού

κοινωνικοπολιτιστικού επιπέδου, αφού η σχολική αποτυχία είναι η ρίζα πολλών από τα

κοινωνικά μας προβλήματα. Η παρεμπόδιση της σχολικής αποτυχίας μπορεί να ευνοήσει

την κοινωνία μας, όπως και τα παιδιά τα οποία εμπλέκονται σ’ αυτήν, με την υποστήριξη

των παιδιών αυτών στην ανάπτυξη και τη μάθηση από την προσχολική ηλικία. 32

Στο πλαίσιο της αντισταθμιστικής εκπαίδευσης εντάσσονται όλα αυτά τα μέτρα

που παίρνουν οι επίσημοι ή μη εκπαιδευτικοί φορείς με σκοπό να εξομοιωθούν οι

διάφορες κοινωοικονομικές κατηγορίες του πληθυσμού ως προς τις σχολικές τους

δραστηριότητες, μέσω της παροχής βοήθειας για ένα εκπαιδευτικό ξεκίνημα από την ίδια

γραμμή αφετηρίας.

Ουσιαστικά μιλάμε για μια αντιστάθμιση των εκπαιδευτικών ευκαιριών παιδιών

με διαφορετική ταξική προέλευση, των οποίων το οικογενειακό περιβάλλον αδυνατεί να

βοηθήσει να ενταχθούν και να αποδώσουν στους σχολικούς μηχανισμούς. Αυτοί οι ίδιοι

σχολικοί μηχανισμοί, αναλαμβάνουν να πραγματοποιήσουν την εξίσωση των

εκπαιδευτικών ευκαιριών παρέχοντας επιπλέον σχολικές δραστηριότητες που

αποβλέπουν στην ώσμωση των κυρίαρχων μορφωτικών, ιδεολογικών και πολιτισμικών

αξιών προς τα παιδιά που τις στερούνται και τις έχουν πραγματικά ανάγκη. 33

Η έννοια της προσχολικής και σχολικής αντισταθμιστικής αγωγής δεν εξαντλείται

στην απλή παροχή παιδαγωγικής υποστήριξης σε μη προνομιούχα παιδιά και δεν έχει

στόχο μόνο την προσαρμογή του μη προνομιούχου αποστερημένου παιδιού στους

κανόνες και τους κώδικες του μεσαίου κοινωνικού στρώματος, αλλά και της

χειραφέτησής του. 34

Το ολοήμερο νηπιαγωγείο με τον περισσότερο χρόνο που διαθέτει και το πλούσιο

σε ερεθίσματα περιβάλλον που προωθεί μπορεί να άρει τις εκπαιδευτικές ανισότητες και

να εξασφαλίσει κατάλληλα αναπτυξιακά προγράμματα, τα οποία αποβλέπουν στην

31ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ, Β., «Η αντισταθμιστική αγωγή στο νηπιαγωγείο ως δράση κοινωνικής δικαιοσύνης μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος» στο www.eriande.elemedu.upatras. gr, ανάκτηση στις 26/02/10.32ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ, Β., στο ίδιο.33ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., Μια κοινωνιολογική προσέγγιση της προσχολικής εκπαίδευσης, εκδ. οίκος αδελφών Κυριακίδη, Α.Ε., Θεσσαλονίκη 1996,σελ. 197.34ΖΑΧΑΡΕΝΑΚΗΣ, Μ.Κ., Αντισταθμιστική αγωγή, για ίσες εκπαιδευτικές αφετηρίες, Αθήνα 1992, σελ. 102.

21

ενίσχυση των δυνατοτήτων των παιδιών, ώστε να ενταχθούν ομαλά στη ζωή του

νηπιαγωγείου και να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τα παιδιά που προέρχονται από

προνομιούχες κοινωνικές τάξεις. Μπορεί ακόμα να εξομαλύνει τις σημαντικές

κοινωνικές και πολιτισμικές διαφορές μεταξύ των παιδιών, όταν τα προετοιμάζει και τα

βοηθάει να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους, αλλά και τις κοινωνικές τους

δεξιότητες με το να νιώθουν ότι είναι ευπρόσδεκτα, αποδεκτά και ασφαλή. Η

εξομάλυνση των πολιτιστικών διαφορών ενισχύεται με την προσπάθεια που καταβάλλουν

οι νηπιαγωγοί στο ολοήμερο νηπιαγωγείο από τη μια μεριά να χρησιμοποιούν ποικίλες

πολιτιστικές και εθνικές ομάδες μια ποικιλία στρατηγικών, οι οποίες είναι σύστοιχες με

τους τρόπους μάθησης, και από την άλλη να έχουν βαθιά γνώση της ξεχωριστής

καταγωγής των παιδιών και παράλληλα την ικανότητα να μετατρέπουν τη γνώση αυτή σε

αποτελεσματική διδασκαλία. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι έρευνες που

επισημαίνουν ότι το πρόγραμμα του ολοήμερου νηπιαγωγείου έχει θετικότερα

αποτελέσματα για τα παιδιά των μειονοτήτων και του χαμηλού κοινωνικοοικονομικού

επιπέδου από ότι για τα προνομιούχα παιδιά. Επιπρόσθετα και άλλες έρευνες

καταδεικνύουν ότι η φροντίδα υψηλής ποιότητας που προσφέρει το ολοήμερο

νηπιαγωγείο σε φτωχά παιδιά συνδέεται με τα καλύτερα γνωστικά αποτελέσματα. Τέλος

ένας αυξανόμενος αριθμός ερευνών αποκαλύπτει τα βραχυπρόθεσμα οφέλη του

ολοήμερου νηπιαγωγείου για τα φτωχά παιδιά.35

2.2.2. Σύγχρονα αναπτυξιακά και παιδαγωγικά δεδομένα

Για τη δημιουργία και την υποστήριξη ενός προγράμματος σύμφωνου με την

ανάπτυξη του παιδιού, την αποφυγή επιζήμιων και την προαγωγή αποτελεσματικών

εκπαιδευτικών τακτικών, είναι εξαιρετικά σημαντική η γνώση του τρόπου με την οποία

τα παιδιά αναπτύσσονται. Δεδομένων των πορισμάτων τα οποία αποδεικνύουν ότι τα

μικρά παιδιά μαθαίνουν με διαφορετικό τρόπο, το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουν οι

παιδαγωγοί είναι ότι η εκπαίδευση των μικρών παιδιών πρέπει να είναι σύμφωνη με τα

δικά τους μοναδικά μοντέλα μάθησης. Συνακόλουθα, κατά τον σχεδιασμό ενός ποιοτικού

αναπτυξιακού προγράμματος θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ευκαιρίες των παιδιών

να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες για την ανάπτυξή τους, η γνώση των εκπαιδευτικών

για τη σωματική, κοινωνική και γνωστική ανάπτυξη των παιδιών, οι ακαδημαϊκοί, οι

οποίοι έχουν σημαντικό ρόλο σε ένα ποιοτικό πρόγραμμα και τέλος ο χώρος όπου 35ΑΛΕΥΡΙΑΔΟΥ, Α., ΒΡΥΝΙΩΤΗ, Κ., ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., ΣΙΒΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΟΥ, Ε., και ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ, Κ., Οδηγός Ολοήμερου Νηπιαγωγείου, Πατάκη, Αθήνα 2008, σελ. 11.

22

εφαρμόζεται ένα ποιοτικό πρόγραμμα. Πρέπει να είναι σχεδιασμένος έτσι ώστε να

ενθαρρύνει τα παιδιά να γίνουν αυτόνομα και να τους δίνει τη δυνατότητα να

συμμετέχουν σε δραστηριότητες που να τους επιτρέπουν να μαθαίνουν για τον εαυτό

τους και τον κόσμο γύρω τους. 36 Η γνώση για την ανάπτυξη και τη μάθηση περιλαμβάνει

την κατανόηση των χαρακτηριστικών τυπικών προτύπων ανάπτυξης των παιδιών, την

κατανόηση των ατομικών δυνατοτήτων, αναγκών και ενδιαφερόντων του κάθε παιδιού,

την κατανόηση του κοινωνικο-πολιτισμικού πλαισίου στο οποίο ζουν και αναπτύσσονται

τα παιδιά, τη σχέση μεταξύ νηπιαγωγού-παιδιού η οποία σχέση αποτελεί και το πιο

σημαντικό συστατικό. 37 Ακολουθούν παιδαγωγικές θεωρίες οι οποίες επηρεάζουν τα

διάφορα προγράμματα προσχολικής αγωγής:

2.2.2.1. Η θεωρία του Piaget (1896-1980) : Ατομικός δομισμός

Δομισμός, ή δομητισμός είναι ο όρος που χρησιμοποίησε ο Piaget για να

περιγράψει τη διαδικασία της αλλαγής που πραγματοποιείται στη σκέψη, καθώς

μαθαίνουν οι άνθρωποι. Η μάθηση, κατά τον Piaget, είναι μια ενεργητική διαδικασία, η

οποία έχει ως βάση την κατανόηση, και η γνώση που αποκτούμε ανασυγκροτείται με

κάθε νέα ανακάλυψη. Ο δομισμός είναι μια θεωρία περισσότερο «επεξηγηματική» παρά

«πρακτική», με άλλα λόγια μας εξηγεί πως θα συγκροτείται η γνώση, αλλά δεν

προσφέρει ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικής δράσης. 38

Σύμφωνα με τον Piaget η οικοδόμηση της γνώσης περνάει από διάφορες

μεταβατικές φάσεις. Πιο συγκεκριμένα, περνάει από μια κατάσταση ισορροπίας σε μια

κατάσταση ανισορροπίας, όταν οι προηγούμενες γνώσεις αποδειχθούν λανθασμένες ή

ανεπαρκείς. Η αποκατάσταση της ισορροπίας σημαίνει, ότι έγινε αναδιοργάνωση των

γνώσεων, δηλαδή, ότι οι νέες γνώσεις ενσωματώθηκαν στις παλιές. Με τον όρο

αφομοίωση ο Piaget περιγράφει τη διαδικασία της ενσωμάτωσης της νέας γνώσης στο

προϋπάρχον γνωστικό σχήμα. Όμως τα γνωστικά σχήματα μπορούν να αλλάζουν, όταν

προκύπτουν νέα γεγονότα ή εμπειρίες που δεν μπορούν να αφομοιωθούν στα

προϋπάρχοντα σχήματα. Η αλλαγή αυτή των παλαιότερων σχημάτων ονομάζεται

συμμόρφωση. Τέλος, η διαδικασία που επιτρέπει τη μεταβολή των γνωστικών σχημάτων

36ΒΑΓΗ-ΣΠΥΡΟΥ,Ε., Το ολοήμερο νηπιαγωγείο: προβλήματα-προτάσεις, Σύγχρονο νηπιαγωγείο, τεύχος 52,Αθήνα 2006 ,σελ.73.37ΚΟΥΤΣΟΥΒΑΝΟΥ, Ε. ,και ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ, Κ., Εισαγωγή στην ελληνική έκδοση, στο FROMBERG, D.,Το ολοήμερο νηπιαγωγείο :σχεδιασμός και πρακτικές ενός Διεπιστημονικού-Διαθεματικού προγράμματος, ΚΟΥΤΣΟΥΒΑΝΟΥ,Ε., και ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ,Κ., εισαγωγή-επιμέλεια ,Οδυσσέας, Αθήνα 2006, σελ 17-20.38 ΝΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., Σύγχρονα Προγράμματα για παιδιά προσχολικής Ηλικίας, Τυπωθήτω- Γιώργος Δαρδάνος, Αθήνα 2003, σελ. 143.

23

προκειμένου να προσαρμοστούν στις νέες καταστάσεις ονομάζεται προσαρμογή. Ο

Piaget ορίζει το γνωστικό σχήμα ως «δομή και οργάνωση των δράσεων του ατόμου».39

Οι γενικές αρχές που μπορούν να εξαχθούν από τη θεωρία του Piaget και να

εφαρμοστούν στην προσχολική εκπαίδευση είναι ότι η γνώση στα μικρά παιδιά

προέρχεται από τις δικές τους ενέργειες πάνω στο φυσικό και κοινωνικό τους

περιβάλλον, ότι υπάρχουν διαφορετικές μορφές γνώσης όπως η φυσική, η κοινωνική και

η λογικομαθηματική και ότι η γνώση σε κάθε τομέα αναπτύσσεται με διαφορετικό τρόπο.

Τέλος ότι η νοητική ανάπτυξη συντελείται με μια σειρά σταδίων που διαδέχονται το ένα

το άλλο και αντιστοιχούν σε μια διαδοχική σειρά μεγάλων χρονικών περιόδων. 40 Τα

στάδια είναι: το αισθησιοκινητικό( από τη γέννηση έως 2 ετών), το προλειτουργικό ή

προσυλλογιστικό(2-7ετών), το στάδιο των συγκεκριμένων νοητικών ενεργειών (7-11

ετών) και το στάδιο των τυπικών λογικών πράξεων ή της αφαιρετικής σκέψης(11-

15ετών).41

2.2.2.2. Η θεωρία του Vygotsky (1896-1934): Κοινωνικός δομισμός

Τον τελευταίο καιρό οι απόψεις του Vygotsky, του οποίου η θεωρία άρχισε να

διαδίδεται πρόσφατα, μια και το έργο του κρατήθηκε για μια εικοσαετία μακριά από το

κοινό κατά την περίοδο της εξουσίας του Στάλιν και εξαιτίας της μεγάλης φήμης της

συμπεριφοριστικής θεωρίας και της θεωρίας του Piaget, επηρεάζουν όλο και περισσότερο

τα προγράμματα προσχολικής αγωγής. Η θεωρία του προσφέρει νέες ιδέες για την

κατανόηση της ανάπτυξης του παιδιού, τη διδασκαλία και τη μάθηση.

Η θεωρία του Vygotsky είναι γνωστή ως κοινωνικοπολιτιστική, επειδή δίνει

έμφαση στον πολιτισμό, δηλαδή στις γνώσεις, στις αξίες, στα πιστεύω, στις συνήθειες και

στις δεξιότητες μιας κοινωνικής ομάδας, οι οποίες μεταδίδονται από γενιά σε γενιά.

Επίσης δίνει έμφαση στο πώς η νοητική ανάπτυξη μπορεί να υποστηριχθεί από τις

κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. 42

Ο Vygotsky υποστήριξε πως όλη η σκέψη εμφανίζεται πρώτα σ’ ένα

διαπροσωπικό επίπεδο και στη συνέχεια σ’ ένα ενδοπροσωπικό επίπεδο. 43 Χώρισε τις

39ΚΟΥΛΑΙΔΗΣ, Β.,(επιμέλεια) Σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη κριτικής-δημιουργικής σκέψης ,ΟΕΠΕΚ, Αθήνα 2007,σελ. 35-37.40ΚΟΥΤΣΟΥΒΑΝΟΥ, Ε., Η θεωρία του Piaget και παιδαγωγικές εφαρμογές στην προσχολική εκπαίδευση, Οδυσσέας, Αθήνα 1994, σελ. 19-21.41ΚΟΥΛΑΙΔΗΣ, Β., ό.π., σελ. 36.42ΝΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., Σύγχρονες τάσεις της προσχολικής Αγωγής, Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδάνος, Αθήνα 1999, σελ. 94. 43ΣΙΒΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., Οργάνωση διηλικιακών ομάδων εργασίας στο ολοήμερο σχολείο και καλλιέργεια αξιών στο: ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., ΤΣΑΚΙΡΙΔΟΥ, Κ., και ΑΡΒΑΝΙΤΗ, Ι., (επιμ.), Το ολοήμερο δημοτικό σχολείο στην

24

νοητικές λειτουργίες σε κατώτερες και ανώτερες. Οι κατώτερες σχετίζονται με την

ωρίμανση κι όχι με τον ανθρώπινο πολιτισμό. Οι ανώτερες σχετίζονται με τη μάθηση.

Αυτές μπορούν να επηρεαστούν από την ποιότητα του γλωσσικού περιβάλλοντος και από

το κοινωνικό πλαίσιο, αφού αρχικά δημιουργούνται μέσα από συνεργατικές

δραστηριότητες κι έπειτα εσωτερικεύονται. 44

Το πιο γνωστό σημείο της θεωρίας του Vygotsky είναι η «ζώνη της επικείμενης

ανάπτυξης», σύμφωνα με την οποία προωθείται η διδασκαλία ως το σημείο που μπορεί

να φτάσει το παιδί είτε μόνο του είτε με τη βοήθεια και την καθοδήγηση ενός ενηλίκου ή

πιο ικανού συνομηλίκου. Κεντρική ιδέα του είναι η ύπαρξη ενός συγκεκριμένου επιπέδου

ικανότητας εκτέλεσης μιας δεξιότητας, την οποία θα μπορούσε το παιδί να εξασκήσει

χωρίς βοήθεια. Αυτό ο Vygotsky το ονομάζει «πραγματικό επίπεδο διανοητικής

ανάπτυξης». Ωστόσο αν βοηθηθεί από έναν ενήλικο, αυτή η ικανότητα μπορεί να

«επεκταθεί» λίγο περισσότερο, για να επιτευχθεί κάτι ελαφρώς δυσκολότερο. Αυτό ο

Vygotsky το ονομάζει «επίπεδο της δυνητικής ανάπτυξης». Η απόσταση ανάμεσα στα

δύο επίπεδα είναι η «ζώνη της επικείμενης ανάπτυξης» την οποία το παιδί μπορεί να

διανύσει και να κατακτήσει με τη βοήθεια του ενηλίκου ή με τη βοήθεια προχωρημένων

συνομηλίκων. 45

Μια άλλη συμπληρωματική ιδέα της ζώνης επικείμενης ανάπτυξης, η οποία

σχετίζεται με την άποψη του Vygotsky για τη σημασία του κοινωνικοπολιτιστικού

περιβάλλοντος της μάθησης, είναι η ιδέα της σταδιακής μείωσης της βοήθειας

(Scaffolding=σκαλωσιά), η οποία αναφέρεται στη βοήθεια που προσφέρουν οι ενήλικοι.

Η βοήθεια μπορεί να περιλαμβάνει ενθαρρύνσεις, νύξεις, υπομνήσεις, διάφορα

ερεθίσματα και οτιδήποτε άλλο επιτρέπει στο παιδί να αναπτύξει την αυτονομία του και

να μειώσει την εξάρτησή του από τον ενήλικο ή το μεγαλύτερο συνομήλικο. 46

Για τον Vygotsky η εκπαίδευση είναι συνδεδεμένη με την ηλικία. Υπάρχει ένας

συγκεκριμένος βαθμός ωριμότητας και μερικές προϋποθέσεις όπως μνήμη, προσοχή,

σκέψη, αισθήσεις, και για κάθε εκπαίδευση υπάρχουν ευνοϊκές περίοδοι. Η παρέκκλιση

από αυτές προς τα πάνω ή προς τα κάτω είναι βλαβερές στην ανάπτυξη του παιδιού και

επιδρούν αρνητικά πάνω στην πορεία της διανοητικής του ανάπτυξης. 47

Ελλάδα: Ερευνητικές και θεωρητικές προσεγγίσεις, Τυπωθήτω- Γιώργος Δαρδάνος, Αθήνα 2006, σελ. 9744ΝΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., ό.π., σελ. 95.45ΑΛΕΥΡΙΑΔΟΥ, Α., ΒΡΥΝΙΩΤΗ, Κ., ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., ΣΙΒΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΟΥ, Ε., και ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ, Κ., Οδηγός Ολοήμερου Νηπιαγωγείου, Πατάκη, Αθήνα 2008, σελ.16.46ΑΛΕΥΡΙΑΔΟΥ, Α., ΒΡΥΝΙΩΤΗ, Κ., ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., ΣΙΒΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΟΥ, Ε., και ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ, Κ., στο ίδιο, σελ. 17.47ΤΣΙΑΝΤΖΗ, Μ., Εφαρμοσμένη Παιδαγωγική στα Παιδιά της Προσχολικής Ηλικίας, Gutenberg, Αθήνα 1995, σελ. 70.

25

2.2.2.3. Howart Gardner: Η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης

Μία από τις πιο διαδεδομένες πολυπαραγοντικές θεωρίες είναι η θεωρία της

πολλαπλής νοημοσύνης του Howart Gardner (1983), σύμφωνα με την οποία «η

νοημοσύνη είναι ένα αμάγαλμα από νοητικές ικανότητες, που είναι διακριτές και

ανεξάρτητες, αλλά δρουν αλληλοσυμπληρωματικά και έτσι μόνο καθιστούν το άτομο

ικανό να επιλύει προβλήματα και να κατασκευάζει προϊόντα».

Ο Gardner ονομάζει τους τομείς της σκέψης νοημοσύνες και διακρίνει οκτώ

τύπους νοημοσύνης: τη γλωσσική, τη λογικομαθηματική, τη χωρική, την κιναισθητική,

τη μουσική, την ενδοπροσωπική, την διαπροσωπική και τέλος τη νατουραλιστική

νοημοσύνη. 48

Σύμφωνα με τον Gardner η μάθηση προσεγγίζεται ολιστικά, μια και τα παιδιά θα

πρέπει να έχουν ευκαιρίες να εξασκήσουν όλες τις μορφές ευφυΐας τους. Προτείνει ένα

σχολείο με πρωταγωνιστή το παιδί, που να βασίζεται στις ανάγκες, στα ενδιαφέροντά του

και στην αξιολόγηση των ικανοτήτων του, με στόχο την αναγνώριση/πρόγνωση των

ικανοτήτων και των αδυναμιών του, για να μπορέσει να προσφέρει την κατάλληλη

εκπαίδευση.49

2.2.2.4. Jerome Bruner: ανακαλυπτική μάθηση

Ο Bruner πιστεύει ότι οι αλλαγές κατά τη γνωστική ανάπτυξη είναι αποτέλεσμα

της τροποποίησης εσωτερικών δομών. Η κυριότερη συμβολή του είναι το ότι έκανε

καλύτερα κατανοητό το πώς το μυαλό του παιδιού ενεργεί περισσότερο σαν ένα

«σύστημα επεξεργασίας πληροφοριών» και κατά πολλούς τρόπους, σαν ηλεκτρονικός

υπολογιστής. Πιστεύει ότι η γνωστική ανάπτυξη «συντελείται στον ίδιο βαθμό τόσο προς

τα έξω προς τα μέσα, όσο και από τα μέσα προς τα έξω». Μια τέτοια άποψη συμβάλλει

ουσιαστικά στην από μέρους μας κατανόηση της νοητικής ανάπτυξης των παιδιών,

καθώς και στον τρόπο με τον οποίο τα διδάσκουμε τόσο σε μη φορμαλιστικά όσο και σε

φορμαλιστικά πλαίσια, όπως το σπίτι και το σχολείο. 50

Σύμφωνα με την άποψη του Bruner μπορούμε να παρουσιάσουμε τις γνώσεις που

έχουμε από το περιβάλλον μας με τρεις τρόπους: με κίνηση(κινητική παρουσίαση), με

48ΜΑΤΣΑΓΓΟΥΡΑΣ, Η. Γ., Η διαθεματικότητα στη Σχολική Γνώση, Γρηγόρη, Αθήνα 2002,σελ.285-29549ΑΛΕΥΡΙΑΔΟΥ, Α., ΒΡΥΝΙΩΤΗ, Κ., ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., ΣΙΒΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΟΥ, Ε., και ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ, Κ., στο ίδιο, σελ.20.50SALKIND, N., Θεωρίες της ανθρώπινης ανάπτυξης, Πατάκη, Αθήνα 1991, σελ. 293.

26

μια εικόνα(γραφική παρουσίαση) και με γλωσσικά σύμβολα(συμβολική παρουσίαση). Το

μικρό παιδί αρχικά μπορεί να παρουσιάσει τις γνώσεις του μόνο με κίνηση. Βαθμιαία

γίνεται ικανό να χρησιμοποιεί την εικονική και τη γλωσσική παρουσίαση. Για τον Bruner

η πνευματική εξέλιξη συνίσταται στη μετάβαση του παιδιού από το στάδιο της κινητικής

αναπαράστασης στο στάδιο της γλωσσικής αναπαράστασης.51

Η θεωρία του Bruner σχετίζεται άμεσα με το σχεδιασμό και την εφαρμογή

διδακτικών μεθόδων. Ο Bruner ισχυρίζεται ότι «η διδασκαλία μπορεί να κατευθύνει την

πνευματική εξέλιξη του παιδιού, όταν του προσφέρει προκλητικές και παρωθητικές

ευκαιρίες, ώστε να προχωρήσει γρηγορότερα στην εξέλιξή του». 52 Η πρώτη διάσταση

σχετικά με τη διδασκαλία είναι ο σαφής καθορισμός του είδους των εννοιών που το παιδί

πρέπει να διδαχτεί. Στη συνέχεια θα πρέπει να εξεταστεί το επίπεδο ετοιμότητας του

παιδιού έτσι ώστε το υλικό που θα διδαχθεί να μην είναι πολύ δύσκολο, να είναι δηλαδή

προσαρμοσμένο στις ικανότητες ( ή στο επίπεδο ετοιμότητάς) του. Η τρίτη διάσταση

είναι η παρουσίαση του περιεχομένου της ύλης κατά ελικοειδή(σπειροειδή) τρόπο, έτσι

ώστε το κάθε νέο βήμα που κάνει το παιδί στην προσπάθειά του να προσεγγίσει το στόχο

που έχει θέσει ο δάσκαλος, να στηρίζεται σε ότι έχει κάνει προηγουμένως. Τέλος , η

ουσιαστικότερη ίσως προοπτική που διαμορφώνεται είναι η δυνατότητα που δίνεται στο

παιδί να προχωρήσει παραπέρα, η από μέρους του δηλαδή υπέρβαση των πληροφοριών

που του δίνονται. Δηλαδή ο Bruner υποστηρίζει το να μαθαίνει το παιδί ανακαλύπτοντας

και ότι η ανακάλυψη είναι η βασική προϋπόθεση της μάθησης. 53 Στο ολοήμερο

νηπιαγωγείο τα ανακαλυπτικά προγράμματα που αναφέρονται σε επίλυση προβλημάτων

και δημιουργικές δραστηριότητες βρίσκουν πρόσφορο έδαφος, εξαιτίας του χρόνου που

χρειάζονται και που το ολοήμερο νηπιαγωγείο διαθέτει.54

51ΖΑΧΑΡΗΣ, Δ., Από την ψυχολογία στη διδακτική μεθοδολογία, Πάτρα 1987, σελ.49.52ΖΑΧΑΡΗΣ, Δ., στο ίδιο,σελ.55.53SALKIND, N., ό.π., σελ.301.54ΑΛΕΥΡΙΑΔΟΥ, Α., ΒΡΥΝΙΩΤΗ, Κ., ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., ΣΙΒΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΟΥ, Ε., και ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ, Κ., Οδηγός Ολοήμερου Νηπιαγωγείου, Πατάκη, Αθήνα 2008, σελ.19.

27

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο : ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ- ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ

3.1.Το θεσμικό πλαίσιο

Η πρώτη προσπάθεια για την οργάνωση του ολοήμερου νηπιαγωγείου έγινε με το

νόμο 1566 με τον οποίο θεσπίστηκε ο θεσμός του παιδικού κέντρου. Βασική ιδέα του

θεσμού ήταν η ενοποίηση της προσχολικής αγωγής με τη συγχώνευση των

βρεφονηπιακών σταθμών και των νηπιαγωγείων. Το άρθρο 3 του νόμου για την

προσχολική εκπαίδευση αναφέρει: « Η προσχολική αγωγή παρέχεται σε νηπιαγωγεία που

λειτουργούν είτε ως ανεξάρτητα είτε σε παιδικά κέντρα. Η διεύθυνση των παιδικών

κέντρων, η στελέχωσή τους με το απαραίτητο προσωπικό και κάθε σχετικό θέμα με τη

28

λειτουργία τους, ανήκει στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και

Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Η τοποθέτηση των νηπιαγωγών στα νηπιαγωγεία που

λειτουργούν μέσα στα παιδικά κέντρα, η υπηρεσιακή κατάσταση, η εξέλιξη των

νηπιαγωγών και η εκπαιδευτική λειτουργία των νηπιαγωγείων αυτών ανήκει στην

αρμοδιότητα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.» 55 Παρά τη

θεσμοθέτησή τους, τα παιδικά κέντρα όμως δεν υλοποιούνται ποτέ. Οι λόγοι της μη

εφαρμογής του θεσμού είναι η έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής, η έλλειψη σαφών

διατάξεων που θα ρύθμιζαν λειτουργικά θέματα ( αρμοδιοτήτων και συνεργασίας) των

υπουργείων και των κλάδων που συνυπάρχουν στα παιδικά κέντρα καθώς και η

επιφυλακτική στάση της ΔΟΕ στην αποδοχή του θεσμού ως αποτέλεσμα της έλλειψης

ρυθμιστικών μέτρων λειτουργίας των παιδικών κέντρων. 56

Η λειτουργία του δημόσιου ολοήμερου νηπιαγωγείου ξεκίνησε οργανωμένα από

το Υπουργείο Παιδείας (ΥΠΕΠΘ) το σχολικό έτος 1997-1998. Τον Μάιο της χρονιάς

αυτής κατατέθηκε ο νόμος 2525 σύμφωνα με τον οποίο: «Καθιερώνεται η λειτουργία του

ολοήμερου νηπιαγωγείου, σκοπός του οποίου είναι η αναβάθμιση της προσχολικής

αγωγής και η ολοκληρωμένη προετοιμασία των νηπίων για το Δημοτικό Σχολείο, η

ενίσχυση του ρόλου της κρατικής μέριμνας με στόχο τη μείωση των μορφωτικών και

κοινωνικών διακρίσεων και η εξυπηρέτηση των εργαζόμενων γονέων.» 57 Τη χρονιά αυτή

οργανώθηκαν πιλοτικά 160 τμήματα Ολοήμερων νηπιαγωγείων σε 15 νομούς. Η ίδρυση

των νηπιαγωγείων αυτών έγινε σε μεγάλες μόνο πόλεις, κυρίως στα πολεοδομικά

συγκροτήματα της Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Με τον τρόπο αυτόν, περίπου το 3% του

συνόλου των δημοσίων νηπιαγωγείων οργανώθηκαν την πρώτη αυτή χρονιά ως

ολοήμερα.58 Τη δεύτερη σχολική χρονιά (1998-1999) τα τμήματα αυξήθηκαν σε 340, την

τρίτη σχολική χρονιά (1999-2000) τα τμήματα ανήλθαν σε 879, την τέταρτη σχολική

χρονιά (2000-2001) επεκτάθηκαν σε 1.000, την πέμπτη σχολική χρονιά (2001-2002)

αυξήθηκαν σε 1.325, την έκτη σχολική χρονιά (2002-2003) λειτούργησαν 1.637 τμήματα,

την έβδομη σχολική χρονιά (2003-2004) λειτούργησαν 1.940 τμήματα, την όγδοη

σχολική χρονιά (2004-2005) τα τμήματα ανήλθαν σε 2.182, την ένατη σχολική χρονιά

(2005-2006) λειτούργησαν 2.358 τμήματα, τη δέκατη σχολική χρονιά (2006-2007) τα 55Νόμος 1566/85 «Δομή και λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις» ,άρθρο 3 «Προσχολική αγωγή», ΦΕΚ 167/30-09-85.56ΒΟΖΙΚΗ, Δ., Παιδικά κέντρα, ένας θεσμός που δε λειτούργησε ποτέ, στο: www.elemedu.upatras.gr/eriande/synedria/synedrio2/praktika/boziki.htm, ανάκτηση στις 20/04/2010.57Νόμος 2525/97 «Ενιαίο Λύκειο, Πρόσβαση των αποφοίτων του στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και άλλες διατάξεις», άρθρο 3 « Ολοήμερο Νηπιαγωγείο», ΦΕΚ 188/23-09-1997.58ΠΑΤΙΝΙΩΤΗΣ, Ν., Το Ολοήμερο Νηπιαγωγείο, , Τυπωθήτω, Αθήνα 2005,σελ. 35.

29

τμήματα έγιναν 2.504 και την ενδέκατη σχολική χρονιά (2007-2008) τα τμήματα

ανήλθαν σε 2759.59 Την σχολική χρονιά 2008-2009 λειτούργησαν 2825 τμήματα, ενώ την

επόμενη σχολική χρονιά (2009-2010) λειτούργησαν 3044 τμήματα.

Η νομοθεσία που αφορά στο πλαίσιο λειτουργίας του ολοήμερου νηπιαγωγείου

παρουσιάζεται στον πίνακα 1 που ακολουθεί:

Πίνακας 1: Υπουργικές Αποφάσεις/Νόμοι σχετικοί με τη λειτουργία του Ολοήμερου νηπιαγωγείου

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣΕΝΟΤΗΤΕΣ

Νόμοι   Π.Δ       

Υ.Α Εγκύκλιοι ΦΕΚ

Δημοτικό & Ολοήμερο Νηπιαγωγείο

         

Προγραμματισμός εκπαιδευτικού έργου σχολικού έτους 2008-2009

      Φ.12/682/72791/ Γ1/4-6-2008

 

Δομή και λειτουργία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης

 1566/85       ΦΕΚ 167/30-9-1985 τ.Α΄

Θεσμός του Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου & Νηπιαγωγείου      

 2525/97       ΦΕΚ 188/23-9-1997τ.Α΄

Αριθμός νηπίων ανά τμήμα στα    

ΚΥΑ   ΦΕΚ 1507/ 13-

10-2006 τ.Β΄

59ΑΛΕΥΡΙΑΔΟΥ, Α., ΒΡΥΝΙΩΤΗ, Κ., ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., ΣΙΒΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΟΥ, Ε., ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ, Κ., Οδηγός Ολοήμερου Νηπιαγωγείου, Πατάκη, Αθήνα 2008, σελ.43.

30

Νηπιαγωγεία Φ.3/898/97657/Γ1/25-9-2006

Καθορισμός ειδικότερων καθηκόντων, αρμοδιοτήτων των Προϊσταμένων των περιφερειακών υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, των Διευθυντών και Υποδιευθυντών των Σχολικών Μονάδων και ΣΕΚ και των Συλλόγων Διδασκόντων

    Φ.353.1/324/105657/Δ1/8-10-2002

  ΦΕΚ 1340/16-10-2002 τ.Β΄

Ολοήμερο Νηπιαγωγείο          

Ολοήμερο Νηπιαγωγείο       Φ.32/491/ 108827 /Γ1

 

Οργάνωση και Λειτουργία Νηπιαγωγείων

  200/98     ΦΕΚ 161/13-7-1998 τ. Α'

Θέματα Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

  3518/06

'Αρθρο 73

    ΦΕΚ 272/21-12-2006 τ.Α

Ωρολόγιο Πρόγραμμα Ολοήμερου και Κλασικού Νηπιαγωγείου

    Φ.32/190/81670 /Γ1/20-7-2007

  ΦΕΚ 1420/8-8-2007

Εφαρμογή καινοτόμων παρεμβάσεων στο Ολοήμερο Νηπιαγωγείο

      Φ.50/92/   57655 / Γ1/5-6-2007

 

Πηγή: Υπουργείο Παιδείας, στο http://www.ypepth.gr/el_ec_page8333.htm

3.1.1. Σκοπός και περιεχόμενο του Ολοήμερου Νηπιαγωγείου

Σκοπός του ολοήμερου νηπιαγωγείου είναι η αναβάθμιση της προσχολικής

εκπαίδευσης, η ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των παιδιών ηλικίας 4-6

χρόνων στο πλαίσιο των ευρύτερων στόχων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, η

ολοκληρωμένη προετοιμασία των νηπίων για το Δημοτικό Σχολείο, η ενίσχυση του

ρόλου της κρατικής μέριμνας με στόχο τη μείωση των μορφωτικών και κοινωνικών

διακρίσεων και την εξυπηρέτηση των εργαζόμενων γονέων.

Ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται μέσα στα πλαίσια των οργανωμένων και

αυθόρμητων δραστηριοτήτων, όπως αυτές ορίζονται από τα ισχύοντα Προγράμματα

Σπουδών του Νηπιαγωγείου, τα οποία βοηθούν τα νήπια να αναπτυχθούν σωματικά,

συναισθηματικά, νοητικά και κοινωνικά στο πλαίσιο του ενιαίου σχεδιασμού της

εκπαίδευσης.60

Ειδικότερα, στο ολοήμερο νηπιαγωγείο:

60Εγκύκλιος Φ.32/209/97290/Γ1/της 7-9-2007.

31

Παρέχεται περισσότερος χρόνος για εξατομικευμένη εκπαίδευση και για την εφαρμογή

ενός προγράμματος πιο κατάλληλου αναπτυξιακά.

Υπάρχει περισσότερος χρόνος, ώστε να αναπτύξουν τα παιδιά θετική αυτοεικόνα, τον

αυτοσεβασμό τους και το σεβασμό για τους άλλους.

Οι χρονικές φάσεις για μαθησιακές εμπειρίες είναι μεγαλύτερες, και πραγματοποιούνται

σε πιο ξεκούραστη ατμόσφαιρα.

Υπάρχει περισσότερος χρόνος για την παιδαγωγό να παρατηρεί και να ανακαλύπτει τις

ατομικές ανάγκες των παιδιών, αλλά και να δείχνει μεγαλύτερη προσοχή στο καθένα

χωριστά. Επίσης, παρέχεται περισσότερος χρόνος για την αντιμετώπιση ατομικών

προβλημάτων, καθώς και των ιδιαιτεροτήτων των δίγλωσσων, των παιδιών με ειδικές

ανάγκες κ.ά.

Υπάρχει μεγαλύτερη ευλυγισία στο πρόγραμμα και παρέχεται περισσότερος χρόνος για

παιχνίδι, συζητήσεις, εξερευνήσεις, ανακαλύψεις, πρακτική στην ανάπτυξη δεξιοτήτων

και τη λήψη αποφάσεων, καθώς και για δραστηριότητες που συνήθως δεν αναπτύσσονται

αρκετά στο κλασικό πρόγραμμα (π.χ. εκπαιδευτικοί περίπατοι, μαγειρική,

δραματοποίηση ή κουκλοθέατρο).

Δίδονται περισσότερες ευκαιρίες στα παιδιά, ώστε να αναπτύξουν κοινωνικές σχέσεις με

τα άλλα παιδιά ή τις παιδαγωγούς.

Παρέχεται επιπλέον χρόνος στα παιδιά να μιλούν για τις εμπειρίες τους, να επιλύουν

προβλήματα και να σκέφτονται κριτικά.

Υπάρχει μεγαλύτερη εξισορρόπηση μεταξύ των δραστηριοτήτων που προτείνονται από

την παιδαγωγό και αυτών που ξεκινούν από τα παιδιά.

Υπάρχει καλύτερη σύνδεση των δραστηριοτήτων και μείωση των μεταβατικών φάσεων.

Παρέχεται περισσότερος χρόνος κατά τη διάρκεια του γεύματος, ώστε να συζητήσουν για

την υγιεινή διατροφή, για καλές συνήθειες όσον αφορά το φαγητό, να πάρουν διάφορους

ρόλους κ.ά.

Το πρόγραμμα και το περιβάλλον είναι πιο σταθερά για τα παιδιά, τα οποία αναγκαστικά

θα πήγαιναν σε άλλο μέρος ή κέντρο, στο οποίο θα τα φρόντιζαν άλλοι, μέχρι να τα

παραλάβουν οι γονείς τους.

Προσφέρεται περισσότερος χρόνος στην παιδαγωγό να γνωρίσει καλύτερα τους γονείς

και να έχει τη δυνατότητα να συνεργάζεται μαζί τους.

32

Η ημέρα κυλάει με λιγότερο άγχος για τα παιδιά και τις παιδαγωγούς, λόγω της άνεσης

που παρέχει το ολοήμερο πρόγραμμα. 61

3.1.2.Φοίτηση και εγγραφή των νηπίων

Η φοίτηση στα Νηπιαγωγεία είναι διετής και εγγράφονται σε αυτά νήπια που

συμπληρώνουν την 31 Δεκεμβρίου του έτους εγγραφής ηλικία τεσσάρων (4) ετών. Η

φοίτηση όσων την 31η Δεκεμβρίου του έτους εγγραφής συμπληρώνουν ηλικία πέντε (5)

ετών είναι υποχρεωτική. 62 Η λειτουργία των Ολοήμερων Νηπιαγωγείων εξετάζεται σε

επίπεδο ευρύτερης περιοχής και λαμβάνεται μέριμνα, με την εποπτεία του Δ/ντή Εκπ/σης

και του Προϊσταμένου Γραφείου, ώστε να εξασφαλίζεται η φοίτηση όλων των νηπίων σε

αυτά. Η Προϊσταμένη του Νηπιαγωγείου δέχεται όλες ανεξαιρέτως τις αιτήσεις των

γονέων για φοίτηση νηπίων στο ολοήμερο πρόγραμμα. Σε περίπτωση υπεράριθμων

τμημάτων οι Προϊστάμενοι των Νηπιαγωγείων συνεργάζονται με τους Προϊσταμένους

των Γραφείων Π.Ε., οι οποίοι επιλαμβάνονται των παραπάνω περιπτώσεων με στόχο να

ικανοποιήσουν τη φοίτηση όλων των νηπίων στο ολοήμερο νηπιαγωγείο. Αυτό

επιτυγχάνεται με τη διευκόλυνση φοίτησης ορισμένων παιδιών σε όμορο ολοήμερο

νηπιαγωγείο. Εάν δε βρεθεί λύση ενημερώνεται εγγράφως ο Διευθυντής Εκπαίδευσης, ο

οποίος δίνει την ενδεδειγμένη λύση. Τα νήπια πρώτης ηλικίας εγγράφονται κατά απόλυτη

προτεραιότητα. Όταν ικανοποιηθούν οι εγγραφές όλων των νηπίων πρώτης ηλικίας και

παραμένουν ακόμη κενές θέσεις, αυτές συμπληρώνονται από νήπια δεύτερης ηλικίας και

αν οι αιτήσεις είναι πολλές γίνεται κλήρωση (ΠΔ 200/98). 63

3.1.3. Αριθμός νηπίων ανά τμήμα

Ο αριθμός των νηπίων ανά τμήμα (χωρίς να γίνεται διάκριση σε ολοήμερο ή

κλασικό) ορίζεται με νομική διάταξη. Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 3 του νομού 1566/85

ο αριθμός ανά τμήμα ορίζεται στα 30 νήπια. Ωστόσο για ειδικούς λόγους που έχουν να

κάνουν τόσο με τους διαθέσιμους χώρους όσο και με την οργάνωση του προγράμματος,

μπορούν να λειτουργούν τμήματα ολοήμερου με 20 νήπια, μετά από έγκριση του

Διευθυντή Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, αφού βεβαίως ληφθούν μέτρα για την φοίτηση

των επιπλέον νηπίων σε όμορο ολοήμερο νηπιαγωγείο. 64 Από το σχολικό έτος 2006-

61Εγκύκλιος Φ.32/344/85330/Γ/ της 31-08-2005 «Προσχολική Αγωγή και Εκπαίδευση».62Νόμος 3518/06,άρθρο 73 «Θέματα Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης», ΦΕΚ 272/21-12-2006 τ.Α΄.63Εγκύκλιος Φ 32/250/93776/Γ1 της 3-8-2009.64Εγκύκλιος 10740/Γ1/2-10-2003 «Λειτουργία Ολοήμερου Νηπιαγωγείου».

33

2007 για τον αριθμό νηπίων ανά τμήμα ισχύουν τα εξής: Τα νηπιαγωγεία είναι μονοθέσια

και διθέσια. Μονοθέσια είναι εκείνα στα οποία φοιτούν από επτά (7) έως είκοσι πέντε

(25) νήπια και διθέσια εκείνα στα οποία φοιτούν από είκοσι έξι (26) έως πενήντα (50)

νήπια. Ο αριθμός των νηπίων ανά νηπιαγωγό ορίζεται στα είκοσι πέντε (25) νήπια. 65 Ο

ελάχιστος αριθμός των νηπίων για τη λειτουργία του ολοήμερου προγράμματος είναι 7

μαθητές. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις ( ιδιαίτερες τοπικές συνθήκες, ολοήμερα

νηπιαγωγεία απομακρυσμένων περιοχών της χώρας ή όταν ειδικοί λόγοι το επιβάλλουν),

με εισήγηση του οικείου Σχολικού Συμβούλου Προσχολικής Αγωγής και του Διευθυντή

Εκπαίδευσης, ο ελάχιστος αριθμός νηπίων για τη λειτουργία του ολοήμερου

προγράμματος μπορεί να ορίζεται διαφορετικά. 66

3.1.4. Εκπαιδευτικό προσωπικό

Κάθε τμήμα ολοήμερου προγράμματος στελεχώνεται από δύο νηπιαγωγούς. 67 Η

ανάληψη ωραρίου γίνεται με απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων. Οι θέσεις των

Νηπιαγωγών στα νηπιαγωγεία είναι ενιαίες, χωρίς να γίνεται διάκριση σε θέσεις για

πρωινό ή απογευματινό ωράριο, για κλασικό ή ολοήμερο πρόγραμμα και κατά συνέπεια

όλες οι Νηπιαγωγοί έχουν τα ίδια δικαιώματα στην επιλογή προγράμματος και ωραρίου.

Σε περίπτωση διαφωνίας για την κατανομή των τμημάτων, οριστική λύση δίνει ο/η

Σχολικός Σύμβουλος προσχολικής αγωγής. Για την επιτυχία του προγράμματος του

ολοήμερου νηπιαγωγείου είναι απαραίτητη η συνεργασία των δύο Νηπιαγωγών. Κάτι

τέτοιο συνεπάγεται από κοινού σχεδιασμένες δραστηριότητες με συγκεκριμένους

σκοπούς και στόχους, όπως αυτές περιγράφονται στα Προγράμματα Σπουδών του

Νηπιαγωγείου. Πρωταρχικό μέλημα είναι η ενεργητική συμμετοχή των παιδιών και η

εφαρμογή των σύγχρονων παιδαγωγικών μεθόδων. Οι Νηπιαγωγοί του ολοήμερου

νηπιαγωγείου συντάσσουν από κοινού προγραμματισμό δραστηριοτήτων, όπου

περιγράφονται το είδος των δραστηριοτήτων που θα υλοποιήσουν, ο τρόπος προσέγγισης

τους, τα κοινά σημεία των πρωινών και απογευματινών δραστηριοτήτων, κλπ.. Στο τέλος

κάθε σχολικού έτους συνεδριάζει ο Σύλλογος Διδασκόντων κάθε Νηπιαγωγείου, με

θέμα: «Απολογισμός σχολικού έτους». Κατά τη συνεδρίαση όλοι οι Νηπιαγωγοί του

ολοήμερου προγράμματος καταθέτουν το δικό τους απολογισμό, όπου αναφέρουν μεταξύ

65Εγκύκλιος Φ 3/898/97657/Γ1 «αριθμός νηπίων ανά τμήμα στα Νηπιαγωγεία», ΦΕΚ1507/13-10-2006,τ.Β.΄ 66Εγκύκλιος 32/209/97290/Γ 1/7-9-2007 « Ολοήμερο Νηπιαγωγείο».67Νόμος 2525/97 «Ενιαίο Λύκειο, Πρόσβαση των αποφοίτων του στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και άλλες διατάξεις», άρθρο 3 « Ολοήμερο Νηπιαγωγείο», ΦΕΚ 188/23-09-1997.

34

άλλων και θέματα σχετικά με τη λειτουργία του Τμήματός τους, προβλήματα που

συνάντησαν, λύσεις που έδωσαν, προγράμματα που εφάρμοσαν, προτάσεις για τη

βελτίωση της ποιότητας εκπαίδευσης και ό, τι άλλο κρίνουν αναγκαίο. Με βάση τους

απολογισμούς όλων των Νηπιαγωγών συντάσσεται ο συνολικός απολογισμός της

σχολικής μονάδας και υποβάλλεται από την Προϊσταμένη του Νηπιαγωγείου στο

Σχολικό Σύμβουλο Προσχολικής Αγωγής, ο οποίος τον λαμβάνει υπόψη κατά τη

σύνταξη της τελικής έκθεσης-απολογισμού του. 68

3.1.5. Το ωρολόγιο πρόγραμμα του ολοήμερου νηπιαγωγείου

Η λειτουργία του ολοήμερου νηπιαγωγείου ορίζεται σε δύο ζώνες: την πρωινή και την

πρωινή-προαιρετική ζώνη. Το πρόγραμμα του νηπιαγωγείου που ακολουθεί την πρωινή

ζώνη διαμορφώνεται ως εξής:

8.00-8.15 Προσέλευση νηπίων

8.15-9.00 Αυθόρμητες δραστηριότητες στις γωνιές δραστηριοτήτων-Προσευχή

9.00-9.30 Συζήτηση-Ημερήσιος Προγραμματισμός δραστηριοτήτων

9.30-10.30 Ανάπτυξη διαθεματικών δραστηριοτήτων

68Εγκύκλιος Φ.32/491/ 108827 /Γ1/22-08-2008.

35

10.30-11.15 Πρόγευμα-Διάλειμμα

Αυθόρμητες δραστηριότητες στη γωνιά δραστηριοτήτων-Παιδαγωγικά παιχνίδια

12.00-12.30 Ανάπτυξη διαθεματικών δραστηριοτήτων

12.30-13.00 Διάλειμμα

13.00-13.45 Προετοιμασία γεύματος-Γεύμα

13.45-14.30 Χαλάρωση- Ύπνος

14.30-15.15 Ανάπτυξη διαθεματικών δραστηριοτήτων

15.15-15.45 Συζήτηση, αξιολόγηση των ημερήσιων δραστηριοτήτων, προγραμματισμός της επόμενης

ημέρας, προετοιμασία για αποχώρηση

15.45-16.00 Αποχώρηση των νηπίων

Ο χρόνος λειτουργίας του ολοήμερου προγράμματος κατανέμεται σε δύο νηπιαγωγούς ως

εξής:

Ο διδακτικός χρόνος που καλύπτει η πρώτη νηπιαγωγός είναι: 8:00 – 12:00

Ο διδακτικός χρόνος που καλύπτει η δεύτερη νηπιαγωγός είναι: 11:45 - 15:45

Ο χρόνος κοινής παραμονής και συνεργασίας των δύο νηπιαγωγών είναι: 11:45-12:00

Η λειτουργία του ολοήμερου νηπιαγωγείου που ακολουθεί την πρωινή-πραιρετική ζώνη

διαμορφώνεται ως εξής:

7.00-8.00 Πρωινή-Προαιρετική ζώνη

8.00-8.15 Προσέλευση νηπίων

8.00-9.00 Αυθόρμητες δραστηριότητες στις γωνιές δραστηριοτήτων-Προσευχή

9.00-9.30 Συζήτηση-Ημερήσιος Προγραμματισμός δραστηριοτήτων

9.30-10.30 Ανάπτυξη διαθεματικών δραστηριοτήτων

10.30-11.15 Πρόγευμα-Διάλειμμα

36

11.15-12.00 Αυθόρμητες δραστηριότητες στη γωνιά δραστηριοτήτων-Παιδαγωγικά παιχνίδια

12.00-12.30 Ανάπτυξη διαθεματικών δραστηριοτήτων

12.30-13.00 Διάλειμμα

13.00-13.45 Προετοιμασία γεύματος-Γεύμα

13.45-14.30 Χαλάρωση- Ύπνος

14.30-15.15 Ανάπτυξη διαθεματικών δραστηριοτήτων

15.15-15.45 Συζήτηση, αξιολόγηση των ημερήσιων δραστηριοτήτων, προγραμματισμός της επόμενης ημέρας, προετοιμασία για αποχώρηση

15.45-16.00 Αποχώρηση των νηπίων

Ο χρόνος λειτουργίας του ολοήμερου προγράμματος κατανέμεται σε δύο νηπιαγωγούς ως

εξής:

Ο διδακτικός χρόνος που καλύπτει η πρώτη νηπιαγωγός είναι: 7:00 – 11:30

Ο διδακτικός χρόνος που καλύπτει η δεύτερη νηπιαγωγός είναι: 11:15 - 15:45

Ο χρόνος κοινής παραμονής και συνεργασίας των δύο νηπιαγωγών είναι: 11:15-11:30

Για τη λειτουργία της πρωινής-προαιρετικής ζώνης στο ολοήμερο νηπιαγωγείο

απαιτείται η συμμετοχή τουλάχιστον πέντε νηπίων πρώτης ηλικίας, ενώ η προσέλευση

των νηπίων στην πρωινή-προαιρετική ζώνη είναι ως τις 7.30. Το περιεχόμενο του

εκπαιδευτικού προγράμματος ορίζεται από τα ισχύοντα προγράμματα σπουδών του

νηπιαγωγείου. Οι δραστηριότητες που αφορούν στην ανάπτυξη της θεματικής

προσέγγισης προέρχονται από τα προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης

δραστηριοτήτων Γλώσσας, Μαθηματικών, Μελέτης Περιβάλλοντος, Έκφρασης και

Δημιουργίας και Πληροφορικής.( αναλυτικά στο κεφάλαιο 2.1.6.) Το ημερήσιο ωρολόγιο

πρόγραμμα συντάσσεται το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου από τον/την

Προϊστάμενο/νη του Νηπιαγωγείου σε συνεργασία με το διδακτικό προσωπικό του

Νηπιαγωγείου. Υποβάλλεται σε τρία αντίγραφα στο/στη Σχολικό Σύμβουλο

Προσχολικής Αγωγής για θεώρηση, ο οποίος επιστρέφει ένα θεωρημένο αντίγραφο στο

Νηπιαγωγείο και ένα αποστέλλεται για ενημέρωση στον οικείο Διευθυντή Εκπαίδευσης ή

37

Προϊστάμενο Γραφείου Π.Ε. Το ημερήσιο πρόγραμμα εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων

μπορεί να αναπροσαρμόζεται από τους/τις νηπιαγωγούς ανάλογα με τις ιδιαίτερες

συνθήκες, ύστερα από συνεργασία με το/τη Σχολικό/ή Σύμβουλο Προσχολικής Αγωγής.

Με απόφαση του Περιφερειακού Υπηρεσιακού Συμβουλίου (Π.Υ.ΣΠ.Ε.) είναι δυνατό να

τροποποιείται η ώρα έναρξης και λήξης των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων του

Νηπιαγωγείου αναλόγως των τοπικών συνθηκών, χωρίς να μεταβάλλεται η χρονική

διάρκειά τους. Αλλαγές στο ωράριο και τροποποίηση του διδακτικού χρόνου μπορεί να

γίνει λόγω εκτάκτων καταστάσεων για συγκεκριμένες ημέρες ή ώρες με απόφαση του

Υπουργού Παιδείας ή του οικείου Νομάρχη, ύστερα από εισήγηση του οικείου

Περιφερειακού Υπηρεσιακού Συμβουλίου (Π.Υ.ΣΠ.Ε.). 69

3.1.6.Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Ολοήμερου Νηπιαγωγείου

Το 1997 καταρτίζεται ύστερα από γνώμη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (Π.Ι.)

και απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, το Ενιαίο Πλαίσιο

Προγραμμάτων Σπουδών (ΕΠΠΣ). 70 Στο ΕΠΠΣ επιχειρείται να δημιουργηθεί ένα σώμα

που να περιέχει τις αρχές και τους σκοπούς της διδασκαλίας κάθε μαθήματος, τη

διδακτέα ύλη, τους στόχους, τη μέθοδο και τα μέσα. Σύμφωνα με το πλαίσιο αυτό, το

οποίο στη συνέχεια αναθεωρήθηκε, ολοκληρώθηκε και έγινε Διαθεματικό, το

νηπιαγωγείο ενσωματώνεται στον ενιαίο σχεδιασμό της εκπαίδευσης και καταρτίζονται

τα νέα Αναλυτικά προγράμματα Σπουδών. Το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο

Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) για το νηπιαγωγείο είναι ένα οργανωμένο σύστημα

εργασίας το οποίο σκιαγραφεί το τι θα πρέπει να μάθουν τα παιδιά, τις διαδικασίες με τις

69Εγκύκλιος Φ.32/190/81670/Γ1/20-7-2007, υπουργική απόφαση ΦΕΚ 1420/8-8-2007,τ.Β΄.70Νόμος 2525/97 «Ενιαίο Λύκειο, Πρόσβαση των αποφοίτων του στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και άλλες διατάξεις», άρθρο 7 « Ρυθμίσεις για το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο», ΦΕΚ 188/23-09-1997.

38

οποίες επιτυγχάνονται οι γενικές επιδιώξεις που καθορίζονται και το τι πρέπει να κάνει ο

εκπαιδευτικός και ταυτόχρονα θέτει το πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματοποιείται η

μάθηση και η διδασκαλία. 71

Στο σημερινό νηπιαγωγείο το Αναλυτικό Πρόγραμμα σπουδών (ΑΠΣ), προβλέπει

δραστηριότητες που βοηθούν τα παιδιά να καλλιεργήσουν μαθησιακές περιοχές που

αναφέρονται στη Γλώσσα, στα Μαθηματικά, τη Μελέτη περιβάλλοντος, τη Δημιουργική

Έκφραση (Εικαστικά, Δραματική Τέχνη, Μουσική, Φυσική Αγωγή) και την

Πληροφορική.

Ειδικότερα:

Παιδί και Γλώσσα: Το πρόγραμμα ενθαρρύνει, προωθεί και υποστηρίζει τα παιδιά στην

εξοικείωση με όλες τις εκφάνσεις της Γλώσσας που αφορούν τον προφορικό και τον

γραπτό λόγο.

Παιδί και Μαθηματικά: Κυρίαρχος στόχος είναι τα παιδιά να αρχίσουν να σκέφτονται με

τρόπους που χαρακτηρίζουν τη μαθηματική επιστήμη, συνειδητοποιώντας παράλληλα

την κοινωνική τους διάσταση, το λόγο δηλαδή για τον οποίο τα χρησιμοποιούμε στη ζωή

μας.

Παιδί και Μελέτη Περιβάλλοντος: Στη Μελέτη Περιβάλλοντος εντάσσονται ως

αντικείμενο μελέτης όλα όσα υπάρχουν γύρω μας: ο άνθρωπος και τα δημιουργήματά

του, οι κοινωνικές δομές και σχέσεις, τα ζώα, τα φυτά, οι τόποι, τα φυσικά φαινόμενα και

οι καταστάσεις. Μέσω των δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται δίνεται η δυνατότητα

στα παιδιά να αντιληφθούν τις μεταξύ τους σχέσεις, ανάλογα με το βαθμό που τους

επιτρέπει η συνολική τους ανάπτυξη.

Παιδί και Δημιουργία και Έκφραση: Τα παιδιά εμπλέκονται σε δημιουργικές-

καλλιτεχνικές δραστηριότητες όπως η ζωγραφική, η γλυπτική, η δραματική τέχνη, η

κίνηση και η μουσική, οι οποίες μπορούν αν συμβάλλουν ουσιαστικά τόσο στη

διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους όσο και στην υποστήριξη της μαθησιακής τους

προσπάθειας και της συνολικής τους ανάπτυξης.

Παιδί και Πληροφορική: Η αξιοποίηση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στο Νηπιαγωγείο

μέσα από τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη δραστηριοτήτων, έχει σαν στόχο να

αντιληφθούν τα μικρά παιδιά ποιες ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου εξυπηρετούν οι

71ΦΕΚ 304/13-03-2003, τ.Β΄ « Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο».

39

νέες τεχνολογίες και σε τι χρησιμεύουν στη ζωή μας, καθώς και να αναπτύξουν

δεξιότητες αξιοποίησης των τεχνολογικών επιτευγμάτων ως εργαλείο για τις

διερευνήσεις, τις αναζητήσεις και τις παραγωγές τους. 72

3.1.6.1. Διαθεματική Προσέγγιση- Σχέδια εργασίας

Η προσέγγιση ανάπτυξης θεμάτων ή αλλιώς θεματική προσέγγιση και τα σχέδια

εργασίας είναι οι κυρίαρχες μαθησιακές προσεγγίσεις που δίνουν έμφαση στη

διαθεματικότητα, την ολιστική αντίληψη της γνώσης και την αξιοποίηση του

ενδιαφέροντος και των ιδεών των παιδιών στη διαδικασία της μάθησης και συναντώνται

στα προγράμματα του Νηπιαγωγείου:

- Η προσέγγιση ανάπτυξης θεμάτων οργανώνει το πρόγραμμα γύρω από θέματα που

επιλέγονται, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες των παιδιών και οι στόχοι του

προγράμματος.

- Τα σχέδια εργασίας (Project approach) είναι συνεργατικές κυρίως έρευνες θεμάτων,

που επιλέγουν τα παιδιά και οι οποίες προκύπτουν από συζητήσεις, από ένα τυχαίο

γεγονός ή από κάποιο πρόβλημα που εμφανίζεται και πρέπει να λυθεί. 73

3.1.6.2. Ευέλικτη Ζώνη Διαθεματικών και Δημιουργικών Δραστηριοτήτων

Μέσα στο πλαίσιο διαμόρφωσης του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου

Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) εντάσσεται η «Ευέλικτη Ζώνη Διαθεματικών και

Δημιουργικών Δραστηριοτήτων». Το σχολικό έτος 2001-2002 η Ευέλικτη Ζώνη

Διαθεματικών και Δημιουργικών Δραστηριοτήτων ξεκίνησε πειραματικά σε 150

Δημοτικά Σχολεία, 10 Νηπιαγωγεία και 4 σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής

Προσχολικής Εκπαίδευσης. 74 Η Ευέλικτη Ζώνη γενικεύτηκε με την Υπουργική

Απόφαση Φ.121/545/85812/Γ1 της 13-09-2005 σε όλα τα σχολεία της Πρωτοβάθμιας

Εκπαίδευσης ( Δημοτικά Σχολεία και Νηπιαγωγεία). Το παιδαγωγικό Ινστιτούτο

επισημαίνει την αναγκαιότητα αυτή αφού:

Ο εκπαιδευτικός κόσμος αναγνωρίζει τη μεγάλη παιδαγωγική αξία της,

72ΔΑΦΕΡΜΟΥ, Χ.,ΚΟΥΛΟΥΡΗ,Π. και ΜΠΑΣΑΓΙΑΝΝΗ Ε., Οδηγός Νηπιαγωγού: εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί-δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2006, σελ.98,155, 216,289 και 351.73ΚΟΥΛΟΥΡΗ, Π., Τα Σχέδια εργασίας και το αναδυόμενο πρόγραμμα στο Νηπιαγωγείο: Βασικές αρχές και χαρακτηριστικά στοιχεία, στο Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων,τ.6,Αθήνα 2002, σελ.41.74Εγκύκλιος Φ.12.1/720/Γ1/657 «Εφαρμογή Ευέλικτης Ζώνης διαθεματικών και δημιουργικών δραστηριοτήτων σε σχολεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης», ΦΕΚ 917/17-06-2001,τ.Β΄.

40

αποτελεί ομπρέλα στην οποία εντάσσονται όλες οι σχολικές δραστηριότητες και τα

προαιρετικά προγράμματα,

υποστηρίζει και προωθεί την παιδαγωγική του δημιουργικού σχολείου, που αποτελεί

όραμα και επιδίωξη της εκπαιδευτικής πολιτικής και των άλλων κρατών-μελών της

Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και της χώρας μας τα τελευταία έτη,

προωθούνται νέες παιδαγωγικές αντιλήψεις, οι οποίες συναρτώνται με την εφαρμογή του

ΔΕΠΠΣ, όπως η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση, η διαθεματική προσέγγιση

της γνώσης, με έμφαση στην καθοδηγούμενη διερεύνηση και ανάπτυξη της κριτικής

σκέψης, κ.α.

Τα προγράμματα Σχολικών δραστηριοτήτων (Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης,

Αγωγής Υγείας, Πολιτιστικών και καλλιτεχνικών θεμάτων, Κυκλοφοριακής αγωγής κλπ.)

εντάσσονται στο πλαίσιο εφαρμογής της ευέλικτης ζώνης.75

3.1.7. Καινοτόμες Παρεμβάσεις

Στο πλαίσιο των προσπαθειών για ποιοτική αναβάθμιση του ολοήμερου

νηπιαγωγείου, επιχειρείται η εφαρμογή καινοτόμων παρεμβάσεων που στοχεύουν στην

ενίσχυση του ρόλου και της προσφοράς του ολοήμερου νηπιαγωγείου και στη σύνδεση

του με τις άλλες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Η εφαρμογή ποιοτικών προγραμμάτων, τα

οποία ανταποκρίνονται στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των παιδιών, κρίνεται ως

ιδιαίτερα σημαντική. Τελικό στόχο αποτελεί η συστηματική και ολοκληρωμένη

προετοιμασία των νηπίων για το Δημοτικό Σχολείο. 76

Οι καινοτόμες παρεμβάσεις επικεντρώνονται στις ακόλουθες ενδεικτικές

ενέργειες και δράσεις:

Επισκέψεις γνωριμίας και εξοικείωσης των παιδιών του Νηπιαγωγείου με τους χώρους,

τα πρόσωπα, τις εκπαιδευτικές μεθόδους και τις δραστηριότητες της Α’ Τάξης των

Δημοτικών Σχολείων.

Ανάπτυξη θεματικών σχεδίων εργασίας (projects) από τα νήπια ή και από

συνεργαζόμενους μαθητές και εκπαιδευτικούς νηπιαγωγείων και δημοτικών, ώστε να

75Εγκύκλιος Φ.12.1/545/85812/Γ1 «Γενίκευση εφαρμογής του προγράμματος Ευέλικτης Ζώνης στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση», ΦΕΚ 1280/13-09-20005, τ.Β΄.76 “Καινοτόμες Παρεμβάσεις” στο http://www.nipolohmero.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=10, ανάκτηση στις 4/6/2010.

41

επιτευχθούν οι στόχοι της ομαλής μετάβασης των νηπίων από το Νηπιαγωγείο στο

Δημοτικό Σχολείο.

Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των γονέων καθώς και των φορέων της τοπικής

κοινωνίας, σε σχέση με την εκπαιδευτική διαδικασία μετάβασης των νηπίων από το

Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό, μέσω τακτών ανοικτών συναντήσεων στις οποίες θα γίνεται

κατάθεση και επεξεργασία απόψεων, με στόχο την προετοιμασία των γονέων για το νέο

τους ρόλο ως γονείς μαθητών του Δημοτικού Σχολείου.

Οργάνωση εκθέσεων, θεατρικών δρώμενων και άλλων εκδηλώσεων των νηπίων των

Ολοήμερων Νηπιαγωγείων ή από συνεργαζόμενους μαθητές Νηπιαγωγείου και

Δημοτικού Σχολείου.

Δράσεις για την έγκαιρη διάγνωση των μαθησιακών ή άλλων δυσκολιών που πιθανόν να

αντιμετωπίζουν τα νήπια καθώς και εφαρμογή μέτρων στήριξης με τη συνεργασία των

νηπιαγωγών, του ΚΔΑΥ 77, των γονέων και άλλων φορέων του ΥΠΕΠΘ. 78

3.1.8. Γεύμα- Ξεκούραση

Στο πρόγραμμα του ολοήμερου νηπιαγωγείου προβλέπεται χρόνος προγεύματος

και κανονικού γεύματος, τα οποία ετοιμάζουν οι γονείς από το σπίτι καθώς και χρόνος

χαλάρωσης- ύπνου. Η ώρα του γεύματος έχει παιδαγωγική αξία. Οι Νηπιαγωγοί

αξιοποιώντας τις καθημερινές εμπειρίες και τα διαφορετικά βιώματα των μαθητών, τους

παροτρύνουν να συμμετέχουν ενεργά στον προγραμματισμό και στην οργάνωση της

διαδικασίας του γεύματος (προετοιμασία, ζέσταμα φαγητών, καθαριότητες, κλπ).

Ταυτόχρονα συνεργάζονται με τους μαθητές καθ’ όλη τη διάρκεια του γεύματος, ώστε να

εξασφαλίζεται η ομαλή διεξαγωγή του. Η παιδαγωγική αξιοποίηση της ώρας του

γεύματος διευρύνει το πεδίο εμπειριών και γνώσεων των παιδιών, δίνει στα παιδιά την

ευκαιρία να κατακτήσουν δεξιότητες, να αναπτύξουν την αυτονομία τους, να

επικοινωνήσουν και παράλληλα να αποκτήσουν σωστές διατροφικές συνήθειες και να

κατακτήσουν αντίστοιχους τρόπους συμπεριφοράς κατά την ώρα του γεύματος. Η

νηπιαγωγός φροντίζει ώστε η αίθουσα που θα πραγματοποιείται το γεύμα να

χρησιμοποιείται αποκλειστικά για αυτό το σκοπό ή φροντίζει ώστε να παραδίδεται

καθαρή μετά το γεύμα, αν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί ως αίθουσα διδασκαλίας. Στο

ολοήμερο πρόγραμμα προβλέπεται χρόνος για την ξεκούραση των νηπίων μετά το γεύμα.

77Τα ΚΔΑΥ έχουν μετονομαστεί σε ΚΕΔΔΥ(κέντρα διαφοροδιάγνωσης και υποστήριξης). 78Εγκύκλιος Φ50/92/57655/Γ1 της 5-6-2007 «Εφαρμογή καινοτόμων παρεμβάσεων στο ολοήμερο Νηπιαγωγείο».

42

Οι νηπιαγωγοί δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες ξεκούρασης και χαλάρωσης, σε ειδικά

διαμορφωμένο χώρο - «γωνιά ξεκούρασης». Η γωνιά ξεκούρασης δημιουργείται σε

κατάλληλο σημείο της αίθουσας και αποτελεί ένα χώρο ευχάριστο και οικείο, στον οποίο

τα παιδιά νιώθουν ασφάλεια. Η ώρα της χαλάρωσης και της ξεκούρασης έχει

παιδαγωγική αξία, καθώς τα παιδιά εσωτερικεύουν κανόνες της κοινωνικής ζωής,

μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να αποδέχονται τις ανάγκες των άλλων, μαθαίνουν να

αυτοπειθαρχούν και να αναπτύσσουν αίσθημα αλληλεγγύης. 79

3.1.9. Συνεργασία με τους γονείς

Με την έναρξή της σχολικής χρονιάς, αλλά και σε τακτά χρονικά διαστήματα, οι

Νηπιαγωγοί καλούν τους γονείς των μαθητών που παρακολουθούν το ολοήμερο

πρόγραμμα και τους ενημερώνουν για τον κοινωνικό και παιδαγωγικό ρόλο του

ολοήμερου νηπιαγωγείου, το πρόγραμμα και τους στόχους του, τις δραστηριότητες, την

εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων διδασκαλίας, κλπ. Στις συγκεντρώσεις αυτές μπορεί να

ζητηθεί και η συνδρομή των Σχολικών Συμβούλων Προσχολικής Αγωγής, των

Διευθυντών Εκπαίδευσης και των Προϊσταμένων των Γραφείων Πρωτοβάθμιας

Εκπαίδευσης. 80

3.1.10. Θέματα υποδομών

Η Προϊσταμένη του Νηπιαγωγείου, σε συνεργασία με τις άλλες νηπιαγωγούς,

ορίζει την αίθουσα του Νηπιαγωγείου στην οποία θα φιλοξενηθεί το τμήμα ή τα τμήματα

του ολοήμερου προγράμματος. Όπου κρίνεται απαραίτητο χρησιμοποιούνται και οι

χώροι του Κλασικού Τμήματος μετά τη λήξη του Κλασικού Προγράμματος, ώστε να

εξασφαλίζονται οι καλύτερες δυνατές συνθήκες παραμονής των παιδιών στο

Νηπιαγωγείο. Στις περιπτώσεις που προκύψουν προβλήματα ενημερώνεται η Σχολική

Σύμβουλος Προσχολικής Αγωγής, η οποία επιλαμβάνεται όλων των σχετικών θεμάτων.

Το εποπτικό υλικό που διαθέτουν τα Νηπιαγωγεία αξιοποιείται από το σύνολο του

διδακτικού προσωπικού. Συνεπώς, όλοι/ες οι νηπιαγωγοί χρησιμοποιούν το εποπτικό

υλικό που υπάρχει, χωρίς να γίνεται διάκριση αν αυτό ανήκει στο κλασικό ή στο

ολοήμερο τμήμα. 81

3.1.11. Χρηματοδότηση

79Εγκύκλιος Φ.32/ 250 / 93776 /Γ1/3-8-2009. 80Εγκύκλιος Φ.32/ 250 / 93776 /Γ1/3-8-2009. 81Εγκύκλιος Φ.32/344/85330/Γ1 της 31-08-2005 «Προσχολική Αγωγή και Εκπαίδευση".

43

Για την αντιμετώπιση των πρόσθετων αναγκών εξοπλισμού του ολοήμερου

νηπιαγωγείου, όπως φούρνος, ψυγείο, παιδαγωγικό υλικό, στρώματα για τη γωνιά

χαλάρωσης ή ύπνου, διατέθηκαν σε κάθε νέο τμήμα 600.000 δρχ. από τον τακτικό

προϋπολογισμό του ΥΠΕΠΘ. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονταν 200.000 δρχ. για

αυξημένα έξοδα λειτουργίας (αναλώσιμα, πετρέλαιο θέρμανσης κ.α.). Η χρηματοδότηση

συνεχιζόταν για κάθε επόμενο έτος μετά την ίδρυσή του με 200.000 δρχ. 82 Μέχρι το

έτος 2003 το ολοήμερο νηπιαγωγείο χρηματοδοτούνταν αποκλειστικά από τον

προϋπολογισμό του ΥΠΕΠΘ με εθνικούς πόρους. Από το έτος 2003 και μετά λειτουργεί

στο πλαίσιο του Γ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ, υλοποιείται από

το ΥΠΕΠΘ και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Ταμείο (ΕΚΤ) και από

εθνικούς πόρους.83

3.1.12. Δημιουργία ιστότοπου

Από το σχολικό έτος 2007-2008, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ολοήμερα

Νηπιαγωγεία», έχει δημιουργηθεί και έχει αναρτηθεί στη διεύθυνση http://www.nip-

olohmero.gr ο ιστότοπος που έχει στόχο τη δημιουργία κοινότητας ανταλλαγής των

απόψεων καθώς και των εμπειριών των Νηπιαγωγών και των στελεχών της εκπαίδευσης

που εμπλέκονται στην εφαρμογή και λειτουργία του προγράμματος ολοήμερου στα

Νηπιαγωγεία της χώρας.

Ο Ιστότοπος περιέχει τρεις βασικούς θεματικούς κύκλους: α) Εκπαιδευτικοί, β) Γονείς

και γ) Επόπτες. Κάθε θεματικός κύκλος περιέχει υπο-ενότητες (θεματικά πεδία). Ο

σκοπός των θεματικών πεδίων είναι να περιέχουν πληροφορίες σε μορφή κειμένων όπου

κάθε επισκέπτης της Ιστοσελίδας μπορεί να τα αναγνώσει ή και να κατεβάσει στον

υπολογιστή του. 84

82ΠΑΤΙΝΙΩΤΗΣ, Ν., Το Ολοήμερο Νηπιαγωγείο, Τυπωθήτω- Γιώργος Δαρδάνος, Αθήνα 2005,σελ. 36-37.83 ΑΛΕΥΡΙΑΔΟΥ, Α., ΒΡΥΝΙΩΤΗ, Κ., ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., ΣΙΒΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΟΥ, Ε., ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ, Κ., Οδηγός Ολοήμερου Νηπιαγωγείου, Πατάκη, Αθήνα 2008, σελ.46

84 Εγκύκλιος 12412 της 11/9/08 «Εμπλουτισμός Περιεχομένου Ιστότοπου, στο πλαίσια του Υποέργου 10 «Δημιουργία Ιστοτόπου», της Πράξης «Ολοήμερα Νηπιαγωγεία», της Κατηγορίας Πράξεων 1.2.3.β, της Ενέργειας 1.2.3, του Μέτρου 1.2, του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ, για τα περιεχόμενα του».

44

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ-ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ

4.1.Η ερευνητική αξιολόγηση του ολοήμερου νηπιαγωγείου στην Ελλάδα

Οι πρώτες προσπάθειες εφαρμογής και λειτουργίας νηπιαγωγείων με διευρυμένο

ωράριο ξεκίνησαν στη χώρα μας από κοινωνικούς προβληματισμούς και ανάγκες.(βλέπε

κεφ. 2). Για το συνολικό σχεδιασμό, την οργάνωση και την επιστημονική

παρακολούθηση της υλοποίησης του θεσμού των ολοήμερων νηπιαγωγείων συστάθηκε

από το ΥΠΕΠΘ μία επιστημονική ομάδα, η οποία αποτελείται από πανεπιστημιακούς

καθηγητές, σχολικές συμβούλους, προϊσταμένους Α/θμιας εκπαίδευσης και έμπειρους

νηπιαγωγούς. Έργο της ομάδας, εκτός των άλλων, υπήρξε και η αξιολόγηση του

ολοήμερου νηπιαγωγείου στο τέλος του πρώτου χρόνου λειτουργίας του μέσω

ερωτηματολογίων.85 Για την αξιολόγηση του ολοήμερου νηπιαγωγείου η επιστημονική

ομάδα που συστάθηκε από το ΥΠΕΠΘ, πραγματοποίησε δύο έρευνες με χρήση

ερωτηματολογίων που απεστάλησαν προς όλους τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς των

ολοήμερων νηπιαγωγείων στο τέλος του πρώτου(1999) και του τέταρτου(2001) έτους

λειτουργίας του θεσμού.

Η έρευνα που έγινε το 1999 στα ολοήμερα νηπιαγωγεία που δημιουργήθηκαν τον

πρώτο χρόνο, πραγματοποιήθηκε με την αποστολή ερωτηματολογίων στο σύνολο των

νηπιαγωγών που υπηρετούσαν στα 160 ολοήμερα νηπιαγωγεία και στο σύνολο των

γονέων που έστελναν τα παιδιά τους σε αυτά.

Τα αποτελέσματα της έρευνας των νηπιαγωγών έδειξαν συνοπτικά τα εξής:

α) γενικά ικανοποιητική υλικοτεχνική υποδομή, αλλά και σημαντικός αριθμός

νηπιαγωγείων, που στεγάζονταν σε ακατάλληλα κτίρια ή που παρουσίαζαν σοβαρές

ελλείψεις σε αίθουσες, χώρους υγιεινής, αύλειους χώρους , τραπεζαρίες και κουζίνες,

β) επαρκή εξοπλισμό, αλλά λιγότερο ικανοποιητική κατάσταση ως προς το παιδαγωγικό

υλικό,

γ) ανεπαρκή χρηματοδότηση και η υπάρχουσα με προβλήματα εκταμίευσης,

δ) σε γενικές γραμμές εφαρμογή ικανοποιητικών ημερησίων και εβδομαδιαίων

προγραμμάτων από το νηπιαγωγείο,

85ΠΑΤΙΝΙΩΤΗΣ,Ν., ΝΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., και ΘΩΜΑ, Ε., Πως βλέπουν οι γονείς το ολοήμερο σχολείο, Επιστημονικό Βήμα, Τ.2, 2002,στο www.syllogosperiklis.gr/ep_bima/epistimoniko_bima_2003/EPIST. 2003_pat.pdf, ανάκτηση στις 18/03/2010

45

ε) ανάγκες για βοηθητικό προσωπικό, αλλά και ελλείψεις νηπιαγωγών σε αρκετές

περιπτώσεις,

στ) σε ικανοποιητικό βαθμό συνεργασία ανάμεσα στις νηπιαγωγούς, στις νηπιαγωγούς

και στους προϊσταμένους των νηπιαγωγείων, τους διοικητικούς προϊσταμένους και τους

σχολικούς συμβούλους, αλλά σε λιγότερο ικανοποιητικό βαθμό συνεργασία ανάμεσα

στις νηπιαγωγούς και στη σχολική επιτροπή, καθώς και την τοπική αυτοδιοίκηση και

ζ) γενικά θετική αξιολόγηση του νέου θεσμού και εξυπηρέτηση των γονέων από το

συγκεκριμένο διευρυμένο ωράριο.

Τα αποτελέσματα της έρευνας των γονέων έδειξαν περιληπτικά τα εξής:

α) γενικά πολύ θετική αξιολόγηση του θεσμού, όχι μόνον λόγω της εξυπηρέτησης που

προσφέρει στους εργαζόμενους γονείς, αλλά και λόγω των θετικών επιδράσεων που

διαπίστωσαν ότι είχε ο εκπαιδευτικός ρόλος του διευρυμένου ωραρίου στα παιδιά τους

β) γενικά διαπιστώνονται ως περισσότερα τα πλεονεκτήματα του ολοήμερο νηπιαγωγείου

σε σύγκριση με το κλασικό και λιγότερα τα μειονεκτήματα ή και τα προβλήματα που

απορρέουν από τη λειτουργία του. Τα προβλήματα κυρίως εστιάζονται στη προσαρμογή

του παιδιού στο νέο ωράριο.

γ) ευρεία εξυπηρέτηση από το ισχύον ωράριο και θετικές εντυπώσεις ως προς τις

διατροφικές συνήθειες του παιδιού τους.

Η δεύτερη έρευνα

Μετά από τρία χρόνια από την πρώτη αυτή αξιολόγηση του ολοήμερου

νηπιαγωγείου πραγματοποιήθηκε και η αξιολόγηση του τέταρτου έτους (2000-2001)

λειτουργίας του νέου θεσμού με ειδική επιστημονική έρευνα και την αποστολή

ερωτηματολογίων προς όλους τους νηπιαγωγούς και τους γονείς. Κύριος στόχος της

συγκεκριμένης έρευνας ήταν η αξιολόγηση των παραμέτρων εφαρμογής και υλοποίησης

του θεσμού, η ακριβής διαπίστωση τόσο των θετικών σημείων των καινοτομικών

χαρακτηριστικών του όσο και των ελλείψεών του, προκειμένου να ληφθούν υπόψη για

την παραπέρα βελτίωση του θεσμού.

Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν δύο ερωτηματολόγια, ένα για

τους γονείς και ένα για τους νηπιαγωγούς. Τη δειγματοληπτική βάση της έρευνας

αποτέλεσε το σύνολο των νηπιαγωγείων της Ελλάδας, τα οποία την άνοιξη του 2001

(τέταρτο έτος λειτουργίας του θεσμού), ήταν 879.

46

Η έρευνα των γονέων

Το ερωτηματολόγιο προς τους γονείς αφορούσε: Τη γενική αξιολόγηση της λειτουργίας

και του ρόλου του θεσμού, τη σύγκριση με το κλασικό νηπιαγωγείο και τα σημεία στα

οποία αυτό πιθανόν υπερτερεί, τη συμπεριφορά των παιδιών, την εξυπηρετικότατα του

ωραρίου, τη συμβολή των γονέων στη βελτίωση της οργάνωσης και της

αποτελεσματικότητας του ολοήμερου νηπιαγωγείου, την αξιολόγηση της συμπεριφοράς

των νηπιαγωγών προς τα παιδιά.

Τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνα των γονέων είναι γενικά τα εξής:

α) Ένα υψηλό ποσοστό των γονέων διαμόρφωσε «πολύ θετική» γνώμη (57%) ,το 33,9%

των γονέων εξέφρασε «θετική» και το 7,6% «μάλλον θετική» γνώμη για την καινοτομία

του ολοήμερου νηπιαγωγείου, το οποίο θεωρούν να πλεονεκτεί σε σχέση με το κλασικό.

β) Οι γονείς στέλνουν τα παιδιά τους στο ολοήμερο κυρίως επειδή αναγνωρίζουν τον

εκπαιδευτικό του ρόλο και τα οφέλη του στα νήπια, παρά σαν λύση για την εργαζόμενη

μητέρα .Ομοίως αναγνωρίζουν ότι τους διευκολύνει στο εργασιακό τους ωράριο. γ) Η

μεγάλη πλειοψηφία των γονέων εκτιμά ότι η συμπεριφορά των παιδιών τους επηρεάζεται

θετικά από την παρακολούθηση του προγράμματος του ολοήμερου. δ) Θετικά κρίνονται

και οι επιπτώσεις του ολοήμερου στις διατροφικές συνήθειες των παιδιών. ε) Συνολικά

θετική είναι και η εικόνα που δίνουν οι γονείς σχετικά με την εξυπηρετικότητα του

ωραρίου του ολοήμερου νηπιαγωγείου. στ) Οι περισσότεροι γονείς επιθυμούν να

συμβάλλουν στη βελτίωση της οργάνωσης του ολοήμερου νηπιαγωγείου, ενώ υπήρξαν

παράπονα για τα προβλήματα και τις ελλείψεις του ολοήμερου νηπιαγωγείου σχετικά με

τον χώρο, την υλικοτεχνική υποδομή, το προσωπικό, χωρίς αυτά να αλλοιώνουν τη

γενικότερα θετική εικόνα που έχουν για το θεσμό. ζ) Τέλος οι περισσότεροι γονείς

έκριναν από καλή ως άριστη τη συμπεριφορά των νηπιαγωγών προς τα παιδιά τους, την

οποία τη συσχέτισαν και με την άποψη τους για το ολοήμερο νηπιαγωγείο.

Η έρευνα των νηπιαγωγών

Το ερωτηματολόγιο προς τις νηπιαγωγούς αφορούσε: Το ρόλο του ολοήμερου

νηπιαγωγείου γενικά και τη γνώμη που έχουν διαμορφώσει για τη μέχρι τώρα λειτουργία

του δικού τους νηπιαγωγείου, την αξιολόγηση της δομής του αναλυτικού προγράμματος

για το νηπιαγωγείο, τα προβλήματα και τις δυσλειτουργίες που παρεμποδίζουν τη

βελτίωση στο χώρο τους, την αξιολόγηση προτάσεων σχετικών με τη σύγκριση των δύο

47

μορφών νηπιαγωγείων (ολοήμερο και κλασικό), την εμπλοκή των γονέων στο έργο των

νηπιαγωγών και στις δραστηριότητες του σχολείου και την προβολή του ολοήμερου

νηπιαγωγείου στις τοπικές κοινωνίες, τη συνεργασία των νηπιαγωγών του ολοήμερου

νηπιαγωγείου με τους οργανισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης και με τις νηπιαγωγούς

της άλλης βάρδιας, τη διευθύντρια, τον προϊστάμενο διεύθυνσης, τους εκπροσώπους του

δήμου ,τη σχολική σύμβουλο και τη σχολική επιτροπή.

Τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνα των νηπιαγωγών είναι γενικά τα εξής:

α) Οι νηπιαγωγοί σχημάτισαν θετική εικόνα για το θεσμό καθώς η μεγαλύτερη

πλειοψηφία θεωρεί την εκπαιδευτική καινοτομία του ολοήμερου ότι είναι από «πάρα

πολύ καλή» έως «πολύ καλή». β) Οι περισσότερες νηπιαγωγοί πιστεύουν ότι το

ολοήμερο νηπιαγωγείο πλεονεκτεί έναντι του κλασικού. γ) Εκτιμούν θετικά την

παιδαγωγική αξία του αναλυτικού προγράμματος αναγνωρίζοντας έτσι τη συνέχειά του

στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα ανάμεσα στην πρωινή και την απογευματινή βάρδια. δ)

Προβλήματα αναφέρουν σχετικά με την ακαταλληλότητα των χώρων, την καθυστέρηση

της οικονομικής επιδότησης, την ανεπάρκεια παιδαγωγικού υλικού, το ωράριο ,την

απουσία βοηθητικού προσωπικού και την έλλειψη διαρκούς ενημέρωσης και

επιμόρφωσης των νηπιαγωγών. Σύμφωνα με την έρευνα όσο λιγότερα είναι τα

προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νηπιαγωγοί στο νηπιαγωγείο τους, τόσο πιο θετικές

εμφανίζονται απέναντι στο θεσμό. ε) Η συντριπτική πλειοψηφία των νηπιαγωγών θεωρεί

τη λειτουργία του νηπιαγωγείου ως την πλέον έγκυρη εκπαιδευτική διαδικασία των

παιδιών προσχολικής ηλικίας και δε θεωρεί το νηπιαγωγείο ως ένα χώρο για τη φροντίδα

του παιδιού εκτός σπιτιού. Συμφωνούν στο ότι η νηπιαγωγός θα πρέπει να είναι

εφευρετική και δημιουργική ως προς τους τρόπους παρουσίασης της δουλειάς της και

στο ότι οι γονείς είναι απαραίτητο και αναγκαίο να εμπλέκονται ενεργά στην βελτίωση

της λειτουργίας του ολοήμερου νηπιαγωγείου στις δραστηριότητες που οργανώνει αυτό.

στ) Η πλειοψηφία των νηπιαγωγών δηλώνει ότι έχει από πολύ καλή ως πάρα πολύ καλή

σχέση με τη νηπιαγωγό της άλλης βάρδιας, καλή με τη διευθύντρια , τη σχολική

σύμβουλο και τον προϊστάμενο Διεύθυνσης ή Γραφείου, ενώ λιγότερο ικανοποιητική με

τους εκπροσώπους του Δήμου και τη σχολική επιτροπή. 86

86ΠΑΤΙΝΙΩΤΗΣ,Ν., Το ολοήμερο Νηπιαγωγείο, Τυπωθήτω- Γιώργος Δαρδάνος, Αθήνα 2005, σελ.57-103.

48

4.2. Προβληματισμοί για την αποτελεσματικότητα του διευρυμένου ωραρίου στο

εξωτερικό

Η απόφαση για την ίδρυση και λειτουργία των ολοήμερων νηπιαγωγείων

αποτέλεσε μια εκπαιδευτική πολιτική που προέκυψε μετά από μελέτη των

αποτελεσμάτων διεθνών ερευνών.87 Στις ΗΠΑ, το ολοήμερο νηπιαγωγείο λειτουργεί για

αρκετά χρόνια και η έρευνα για την αποτελεσματικότητά του έχει δώσει αξιόλογα

πορίσματα. Σύμφωνα με μια μελέτη διαπιστώθηκε ότι, αμέσως μετά την έναρξη

λειτουργίας των πρώτων ολοήμερων νηπιαγωγείων, ο αριθμός νέων ιδρύσεων αυξάνεται

σταθερά και ραγδαία. Το φθινόπωρο του 1998, από τα 4 εκατομμύρια παιδιών που

πήγαιναν σε νηπιαγωγεία, το 55% των παιδιών αυτών φοιτούσαν σε ολοήμερα

προγράμματα και το 45% σε περιορισμένου ωραρίου προγράμματα. 88

Ακολουθούν κάποια συνοπτικά συμπεράσματα σχετικά με τον θεσμό του

ολοήμερου νηπιαγωγείου από έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες

της Αμερικής, όπου ο θεσμός των ολοήμερων νηπιαγωγείων μετράει πολλά χρόνια ζωής.

Πιο συγκεκριμένα στο Ιλινόις (Evansville, Illinois) άρχισαν να λειτουργούν 4

ολοήμερα προγράμματα το 1978. Ύστερα από έρευνα παρατηρήθηκε ότι τα παιδιά των

ολοήμερων προγραμμάτων πέτυχαν καλύτερες επιδόσεις σε διάφορες δραστηριότητες σε

σχέση με τα παιδιά που φοιτούσαν σε κανονικά νηπιαγωγεία. Το 64% των δασκάλων

πίστευαν ότι τα παιδιά που είχαν παρακολουθήσει το ολοήμερο πρόγραμμα ήταν πιο

ανεξάρτητα και πιο ικανά στο να ακολουθούν τις κατευθύνσεις των δασκάλων από ότι τα

παιδιά των κλασικών προγραμμάτων. Το 38% των δασκάλων πίστευαν ότι τα παιδιά των

ολοήμερων προγραμμάτων είχαν μεγαλύτερη ακαδημαϊκή ικανότητα, ενώ ίδιο ποσοστό

δασκάλων πίστευε ότι δεν υπήρχε διαφορά μεταξύ των παιδιών που φοιτούσε σε κλασικά

προγράμματα.

Στην πολιτεία Maryland (Montgomery Country public Schools Kindergarten

Initiative, 2000-2002), τα παιδιά που ακολούθησαν την φοίτηση στα ολοήμερα

νηπιαγωγεία και προέρχονταν από οικογένειες χαμηλού εισοδήματος έδειξαν στη

συνέχεια σημαντικά μεγαλύτερη πρόοδο σε σχέση με τα παιδιά που φοίτησαν σε κλασικά

νηπιαγωγεία και επίσης προέρχονταν από οικογένειες χαμηλού εισοδήματος (51%

πέτυχαν σε κάποια διαγνωστικά διαγωνίσματα έναντι 45%).

87ΝΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., Το ολοήμερο Νηπιαγωγείο και το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών(ΔΕΠΠΣ) για το Νηπιαγωγείο, Σύγχρονο Νηπιαγωγείο ,τεύχος 35,Αθήνα 2003,σελ.8.88WEST, J., DENTON, K., και GERMINO-HAUSKEN, E., . America's kindergartners ( 2000)στο http://nces.ed.gov/pubs2000/2000070.pdf, ανάκτηση στις 18/06/2010.

49

Σε μια άλλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Φιλαδέλφεια και συμμετείχαν

παιδιά που προέρχονταν από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα και φοιτούσαν σε

ολοήμερα νηπιαγωγεία, τα παιδιά αυτά επέδειξαν πολύ καλή επίδοση.

Παρόμοια έρευνα στην Μινεσότα (Minneapolis Public Schools kindergarten

Assesments, 2001-2002), έδειξε ότι οι ικανότητες εκμάθησης των παιδιών των

ολοήμερων νηπιαγωγείων αυξάνονται με μεγαλύτερο ρυθμό σε σύγκριση με τον ρυθμό

που αυξάνονται οι ικανότητες εκμάθησης των νηπίων που φοιτούν σε κλασικά

νηπιαγωγεία. Επιπλέον, μέσω του θεσμού των ολοήμερων νηπιαγωγείων παρατηρήθηκε

ο αντισταθμιστικός ρόλος του ποσοστού επιτυχίας στη σχολική εκπαίδευση των παιδιών

που προέρχονται από ευκατάστατες οικογένειες και αυτών που προέρχονται από

οικογένειες με χαμηλό εισόδημα.

Άλλες έρευνες δείχνουν τη συνεχιζόμενη αύξηση των παιδιών που ακολουθούν το

ολοήμερο πρόγραμμα. Το ποσοστό των παιδιών της Μασαχουσέτης που συμμετέχουν

στο ολοήμερο πρόγραμμα κατά το 2008 ήταν 77%, ενώ στο 2000 ήταν 38%.

Γενικά, τα ολοήμερα προγράμματα έχουν γίνει πολύ δημοφιλή από τα μέσα της

δεκαετίας του 80, αν και η λειτουργία τους άρχισε από τα μέσα της δεκαετίας του 60. Το

2005 εκτιμήθηκε ότι το 60 % των παιδιών στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής

παρακολουθούν ολοήμερα προγράμματα. Σύμφωνα με τον Francis Barnes (2008), η

αύξηση του αριθμού των ολοήμερων νηπιαγωγείων οφείλεται κυρίως σε τρεις

παράγοντες. Ο πρώτος είναι η αλλαγή που έχει επέλθει στην οικογενειακή ζωή και στην

οικογενειακή δομή. Οι οικογένειες με έναν γονιό συνεχώς αυξάνονται όπως επίσης και οι

οικογένειες στις οποίες και οι δύο γονείς είναι εργαζόμενοι. Αυτά τα φαινόμενα έχουν

σαν αποτέλεσμα οι γονείς να προτιμούν να στέλνουν τα παιδιά τους σε ολοήμερα

σχολεία και νηπιαγωγεία. Άλλος ένας παράγοντας αύξησης των ολοήμερων

προγραμμάτων είναι και τα αποτελέσματα ερευνών τα οποία υποδεικνύουν ότι μέσω των

ολοήμερων προγραμμάτων τα παιδιά αναπτύσσουν διάφορες ικανότητες σε μεγαλύτερο

βαθμό. Ο τελευταίος παράγοντας έχει να κάνει με την νομοθεσία που υπάρχει στις

Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (No Child Left Behind), έτσι οι πολιτείες

χρηματοδότησαν τον θεσμό των ολοήμερων προγραμμάτων, επειδή θεώρησαν ότι

αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την εκπαιδευτική και ακαδημαϊκή εξέλιξη των

παιδιών.

Το ολοήμερο νηπιαγωγείο συνέχισε να επεκτείνεται στις Ηνωμένες Πολιτείες

παρά το γεγονός ότι έγινε αντικείμενο διενέξεων. Ο προβληματισμός έχει σχέση με το

που θα πρέπει να περνούν το χρόνο τους τα παιδιά του νηπιαγωγείου, με ποιον, τι να

50

κάνουν και πώς πρέπει να κάνουν αυτό που κάνουν.89 Οι τάσεις που εμφανίστηκαν στις

πρώτες έρευνες που αφορούσαν τις επιδράσεις των ολοήμερων νηπιαγωγείων

θεωρήθηκαν παρακινδυνευμένες. Σε έρευνα που δημοσίευσε ο Puleo το 1988

υποστηρίχτηκε ότι οι προηγούμενες έρευνες εμπεριείχαν ανεπαρκή μεθοδολογικά

πρότυπα, τα οποία οδήγησαν σε σοβαρά προβλήματα ως προς την εσωτερική και

εξωτερική τους εγκυρότητα. Όμως αργότερα, μια σειρά ερευνών έδειξαν θετικά και

συνεπή αποτελέσματα από τη λειτουργία του ολοήμερου νηπιαγωγείου για όλα τα παιδιά

που αποτέλεσαν το δείγμα. Επίσης, ο Cryan και οι συνεργάτες του πραγματοποίησαν μια

συγκριτική μελέτη ανάμεσα σε δύο ομάδες, εξετάζοντας τις επιδράσεις των

νηπιαγωγείων περιορισμένης διάρκειας και τις επιδράσεις ολοήμερων νηπιαγωγείων,

αντίστοιχα. Η μελέτη αφορούσε την ακαδημαϊκή και την συμπεριφορική επιτυχία των

παιδιών. Τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν σε δύο φάσεις: στην πρώτη φάση περιλάμβανε

8.290 παιδιά από 27 σχολικές περιοχές και η δεύτερη 6.000 παιδιά. Οι ερευνητές βρήκαν

ότι η συμμετοχή σε ολοήμερα προγράμματα ήταν θετικά συσχετισμένη με την σχολική

απόδοση των παιδιών. Τα παιδιά που φοιτούσαν σε ολοήμερα νηπιαγωγεία σημείωσαν

μεγαλύτερη επίδοση σε όλα τα τεστ. Ανάλογα αποτελέσματα έδειξαν και τα στοιχεία

άλλων ερευνών που αφορούσαν τα επιτεύγματα 511 παιδιών που παρακολουθούσαν

κανονικής διάρκειας νηπιαγωγεία και ισάριθμων παιδιών ολοήμερων νηπιαγωγείων.

Διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά που φοιτούσαν σε ολοήμερα προγράμματα σημείωσαν

μεγαλύτερο σκορ στα τεστ επιτευγμάτων από εκείνα που φοιτούσαν σε κανονικής

διάρκειας πρόγραμμα.90

Σύμφωνα με μελέτη των Clark ( 2001) Clark& Κirk( 2000) , Fusaro(1997),Jones,

Pollock & Marockie ( 1988 ), Karweit ( 1992) , Koopmans( 1991) Puleo (1988) ,

Rothenberg( 1984) το μεγαλύτερο όφελος από τον θεσμό των ολοήμερων προγραμμάτων

αποκομίζεται από παιδιά που προέρχονται από χαμηλά κοινωνικο-οικονομικά

περιβάλλοντα.

Θετική άποψη για τον θεσμό του ολοήμερου νηπιαγωγείου έχουν και οι γονείς,

εφόσον έρευνες έδειξαν ότι οι γονείς των παιδιών που φοιτούν στα ολοήμερα

89FROMBERG, D.,Το ολοήμερο νηπιαγωγείο :σχεδιασμός και πρακτικές ενός Διεπιστημονικού-Διαθεματικού προγράμματος ,ΚΟΥΤΣΟΥΒΑΝΟΥ,Ε., και ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ,Κ., εισαγωγή-επιμέλεια ,Οδυσσέας, Αθήνα 2006, σελ.41. 90CRYAN, J., R. SHEEHAN, WEICHEl, J., BANDY-HEDEEN, J., Success Outcomes of Full-day Kindergarten: More Positive Behavior and Increased Achievement in the Years After. EARLY CHILDHOOD RESEARCH QUARTERLY, 7, 2,1992 σελ.187-203.

51

νηπιαγωγεία είχαν υψηλά επίπεδα ικανοποίησης σχετικά με την σχολική απόδοση των

παιδιών τους αλλά και με τη συμμετοχή τους στις οικογενειακές δραστηριότητες.

Σε έρευνα των Humphrey, Jack et al (1980) , αναφέρεται ότι πάνω από το 90%

των γονιών που στέλνουν τα παιδιά τους σε ολοήμερα προγράμματα προτιμούν τα

ολοήμερα από τα κλασικά προγράμματα. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το

Εθνικό Κέντρο Στατιστικής για την Εκπαίδευση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής

το 2000, οι γονείς ανέφεραν ότι το 82-89% των παιδιών που συμμετείχαν για πρώτη

φορά σε ολοήμερο πρόγραμμα συχνά έως πολύ συχνά έπαιζαν, έκαναν φιλίες και

ένοιωθαν άνετα με τα άλλα παιδιά και τις νηπιαγωγούς.

Πέρα από του γονείς όμως, και οι νηπιαγωγοί έχουν σχηματίσει θετική άποψη για

τον συγκεκριμένο θεσμό. Πρώτα από όλα, έχουν στην διάθεση τους περισσότερο χρόνο

έτσι ώστε να ασχοληθούν σε βάθος με την εκπαίδευση των παιδιών και να συζητήσουν

λεπτομερώς την πρόοδο των παιδιών με τους γονείς. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί ότι

επιτρέπουν στα παιδιά να είναι πιο ευέλικτα και παραγωγικά στη διεκπεραίωση

διάφορων δραστηριοτήτων, εφόσον δεν υφίσταται η πίεση του χρόνου.

Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε οι νηπιαγωγοί ανέφεραν ότι το 75%των

παιδιών αυτών δεν επέδειξαν κάποια προβληματική συμπεριφορά και

κοινωνικοποιούνταν σε αρκετά μεγάλο βαθμό, συμμετέχοντας ενεργά σε διάφορες

ομαδικές εργασίες και ήταν ανοιχτά στην συζήτηση και κυρίως δεκτικά στις ιδέες των

άλλων παιδιών.91

91 «benefits of full day Kindergarten program” στο http://www.ade.state.az.us/earlychildhood/fulldaykinder, ανάκτηση στις 5/05/10.

52

4.3.Τα πλεονεκτήματα του ολοήμερου Νηπιαγωγείου

Σε ό,τι αφορά τα πλεονεκτήματα του ολοήμερου νηπιαγωγείου οι ερευνητές

υποστηρίζουν τα εξής:

Το ολοήμερο νηπιαγωγείο με τον περισσότερο χρόνο που διαθέτει επιτρέπει στα

παιδιά και στους δασκάλους να εξερευνήσουν θέματα σε βάθος, μειώνει το χρόνο που

απαιτείται για την μετάβαση από τάξη σε τάξη, παρέχει ένα περιβάλλον που ευνοεί μια

πιο ανεπτυγμένη και καταλληλότερη προσέγγιση στη διδακτέα ύλη. Ακόμη τα παιδιά που

παρακολουθούν το ολοήμερο πρόγραμμα, συγκρινόμενα με παιδιά που παρακολουθούν

ένα περιορισμένης διάρκειας (κλασικό), παρουσιάζουν υψηλότερο βαθμό ικανοτήτων

και έχουν μεγαλύτερες προσδοκίες για επιτυχία σε ακαδημαϊκές εργασίες ενώ είναι

λιγότερο εξαρτημένα από την άδεια και την έγκριση των γονέων τους. 92

Σχετικά με την επίδοση των μαθητών, τεστ επίδοσης που μετρούν την ικανότητα

ανάγνωσης, γραφής, συλλαβισμού και εξατομικευμένων δεξιοτήτων (όπως αναγνώριση

χρωμάτων, σχημάτων, αριθμών και γραμμάτων) είναι υψηλότερα για τους μαθητές που

παρακολουθούν το ολοήμερο πρόγραμμα από ότι για τους μαθητές που παρακολουθούν

το κλασικό πρόγραμμα. Ακόμη, τα τεστ στα μαθηματικά και την ανάγνωση κατά τη

διάρκεια του τρίτου και του όγδοου επιπέδου τείνουν να είναι υψηλότερα για τους

μαθητές που συμμετείχαν σε ολοήμερα προγράμματα από ότι σε μαθητές που

συμμετείχαν σε κλασικά προγράμματα.

Σύμφωνα με τους Herman (1984), Gullo et al. (1986), Gullo (1990), Illinois State

Board of Education (1990), Cryan et al. (1992), Johnson (1993), Rothenberg (1995),

Squier, Krogler & Miels (1995), Elicker & Mathur (1997) και Schubert (1997) τα

πλεονεκτήματα του ολοήμερου νηπιαγωγείου είναι τα εξής:

Παρέχεται περισσότερος χρόνος για εξατομικευμένη εκπαίδευση και για ένα πρόγραμμα

αναπτυξιακά πιο κατάλληλο.

Υπάρχει περισσότερος χρόνος, ώστε να αναπτύξουν τα παιδιά μια θετική αυτοεικόνα και

περισσότερο σεβασμό για τον εαυτό τους και τους άλλους.

92 STIPEK, D., FEILER, R., DANIELS, D., και MILBURN, S., Effects of different instructional approaches on young Children's achievement and motivation. Child Development 66(1), 1995, σελ. 209-223.

53

Οι χρονικές φάσεις για μαθησιακές εμπειρίες είναι μεγαλύτερες, και πραγματοποιούνται

σε πιο ξεκούραστη ατμόσφαιρα. Οι εμπειρίες αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν γλωσσικές,

κοινωνικές, φυσικές, μαθηματικές, εικαστικές, μουσικές και κινητικές δραστηριότητες.

Υπάρχει περισσότερος χρόνος για την παιδαγωγό να παρατηρεί και να ανακαλύπτει τις

ατομικές ανάγκες των παιδιών, αλλά και να δείχνει μεγαλύτερη προσοχή στο καθένα

χωριστά.

Υπάρχει μεγαλύτερη ευλυγισία στο πρόγραμμα και παρέχεται περισσότερος χρόνος για

παιχνίδι, συζητήσεις, εξερευνήσεις, ανακαλύψεις, πρακτική στην ανάπτυξη δεξιοτήτων

και τη λήψη αποφάσεων, καθώς και για δραστηριότητες που συνήθως δεν αναπτύσσονται

αρκετά σε αυτό (π.χ. εκπαιδευτικοί περίπατοι, μαγειρική, δραματοποίηση ή

κουκλοθέατρο).

Υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για τα παιδιά, ώστε να αναπτύξουν κοινωνικές σχέσεις

με τα άλλα παιδιά ή τις παιδαγωγούς.

Παρέχεται επιπλέον χρόνος στα παιδιά να μιλούν για τις εμπειρίες τους, να επιλύουν

προβλήματα και να σκέφτονται κριτικά.

Υπάρχει μεγαλύτερη εξισορρόπηση μεταξύ των δραστηριοτήτων που προτείνονται από

την παιδαγωγό και αυτών που ξεκινούν από τα παιδιά.

Υπάρχει καλύτερη σύνδεση των δραστηριοτήτων και μείωση των μεταβατικών φάσεων.

Παρέχεται περισσότερος χρόνος για την αντιμετώπιση ατομικών προβλημάτων, καθώς

και των προβλημάτων των δίγλωσσων παιδιών, των παιδιών με ειδικές ανάγκες κ.λπ.

Υπάρχει περισσότερος χρόνος κατά τη διάρκεια του γεύματος, ώστε να συζητήσουν για

την υγιεινή διατροφή, για καλές συνήθειες όσον αφορά το φαγητό κ.λπ.

Το πρόγραμμα και το περιβάλλον είναι πιο σταθερά για τα παιδιά, τα οποία αναγκαστικά

θα πήγαιναν σε άλλο μέρος ή κέντρο, στο οποίο θα τα φρόντιζαν άλλοι, μέχρι να τα

παραλάβουν οι γονείς τους.

Προσφέρεται περισσότερος χρόνος στην παιδαγωγό να γνωρίσει καλύτερα τους γονείς

και να έχει τη δυνατότητα να συνεργάζεται μαζί τους.

Η ημέρα κυλάει με λιγότερο άγχος για τα παιδιά και τις παιδαγωγούς, λόγω της άνεσης

που παρέχει το διευρυμένο ωράριο. 93

93ΝΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., Σύγχρονες τάσεις της Προσχολικής Αγωγής , Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδάνος Αθήνα1999,σελ.234-235.

54

4.4.Τα μειονεκτήματα του ολοήμερου Νηπιαγωγείου

Οι επικριτές του ολοήμερου νηπιαγωγείου υποστηρίζουν ότι:

Στο ολοήμερο νηπιαγωγείο υπάρχει κίνδυνος να δοθεί έμφαση στην ακαδημαϊκή

διδασκαλία, αφού αφιερώνεται περισσότερος διδακτικός χρόνο σε δεξιότητες γραφής,

ανάγνωσης και μαθηματικών στην καθημερινή τους διδασκαλία.

Η πολύωρη παραμονή στο ολοήμερο νηπιαγωγείο κουράζει τα παιδιά.

Το ολοήμερο Νηπιαγωγείο είναι ακριβό επειδή απαιτεί περισσότερο διδακτικό

προσωπικό, χώρο και υλικοτεχνική υποδομή. 94

Επίσης, πολλοί ερευνητές επισημαίνουν ότι με την πάροδο του χρόνου δεν υπάρχει

σημαντική διαφορά ανάμεσα στο κλασικό και το ολοήμερο νηπιαγωγείο. Η έρευνα Lazar

έδειξε ότι πολλά από τα οφέλη που προκύπτουν από την παρακολούθηση ολοήμερων

προγραμμάτων εξασθενούν κατά τη διάρκεια του τρίτου χρόνου φοίτησης στο σχολείο.

94 ROTHENBERG, D., Full-day or Half-day Kindergarten ERIC Digest στο http://www.ericdigests.org/pre-921/full.htm, ανάκτηση στις 18/06/2010.

55

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο: ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ – ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

5.1.Γενικά στατιστικά στοιχεία ολοήμερων νηπιαγωγείων

Στη στατιστική ανάλυση που ακολουθεί θα επικεντρωθούμε στη χωρική μελέτη

των ολοήμερων νηπιαγωγείων. Ουσιαστικά μας ενδιαφέρει η μελέτη της λειτουργίας

τους στις 13 περιφέρειες που καλύπτουν τον Ελλαδικό χώρο. Επιπλέον θα γίνει και η

συγκριτική μελέτη μεταξύ των σχολικών ετών 2008-2009 και 2009-2010 για κάποια

συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των ολοήμερων νηπιαγωγείων που μας ενδιαφέρουν.

Πίνακας 2: Ολοήμερα Νηπιαγωγεία ανά σχολικό έτος

Α/Α ΣΧΟΛΙΚΟΕΤΟΣ

ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙ

ΩΝ

ΝΕΑΟΛΟΗΜ

ΕΡΑ

ΠΟΣΟΣΤΟΑΥΞΗΣΗΣ

ΚΑΤΑ ΕΤΟΣ

ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ

ΟΛΟΗΜΕΡΟΥ

% ΕΠΙΤΟΥ

ΣΥΝΟΛΟΥ

ΑΡΙΘΜΟΣΝΗΠΙΩΝ

ΚΑΙΠΡΟΝΗΠΙΩ

Ν

ΝΕΕΣΟΡΓΑΝΙ

ΚΕΣΘΕΣΕΙΣΝΗΠ/ΓΩΝΣΕ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ

1 1997 - 98 5554 160 2,80% 160

2 1998 - 99 5538 184 3,30% 344 6,20% 500

3 1999 - 00 5601 356 6,30% 700 13,40% 126

4 2000 - 01 5677 300 5,20% 1000 17,60% 336

5 2001 – 02 5647 325 5,70% 1325 23,40% 316

6 2002 – 03 5674 310 5,40% 1635 28,80% 32640 249

7 2003 – 04 5707 305 5,30% 1940 33,90% 33760 294

8 2004 – 05 5724 249 4,30% 2189 38,20% 34954 1821

9 2005 – 06 5724 176 3,00% 2365 41,30% 37463 1997

10 2006 - 07 5724 160 2,80% 2525 44,10% 36682 1997

11 2007-08 5803

56

12 2008 - 09 5965 2825 47,40% 58214

13 2009 -10 6103 219 3.60% 3044 49,90% 60959 200

Πηγή :Γούπος Θ., 2006β, σχολικά έτη 1997-2008 και Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ., σχολικά έτη 2008-2010.

Αρχικά, παρουσιάζεται ένας πίνακας με τα Ολοήμερα Νηπιαγωγεία (Ο.Ν.) ανά σχολικό

έτος, από το έτος 1997 (έτος δημιουργίας του θεσμού) μέχρι το 2010.

Σημαντικό στοιχείο που προκύπτει από τον Πίνακα 2 είναι η σταδιακή αύξηση

των ολοήμερων νηπιαγωγείων ανά έτος. Στον πίνακα παρουσιάζονται στατιστικά

στοιχεία για τον συνολικό αριθμό των νηπιαγωγείων, για τα νέα ολοήμερα νηπιαγωγεία

που δημιουργούνται, για τον συνολικό αριθμό ολοήμερων νηπιαγωγείων καθώς και το

ποσοστό αύξησης τους κατά έτος. Επίσης, υπάρχουν στοιχεία για τον αριθμό των νηπίων

και προνηπίων, όπως επίσης και για τις νέες οργανικές θέσεις νηπιαγωγών που

δημιουργούνται. Τέλος, σημαντική παρατήρηση που εξάγεται από τον πίνακα είναι ότι το

σχολικό έτος 2009-2010 το ποσοστό των Ολοήμερων Νηπιαγωγείων σε σχέση με το

συνολικό αριθμό νηπιαγωγείων αγγίζει το 50%.

Στη συνέχεια ο Πίνακας 3 παρουσιάζει τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας

Εκπαίδευσης (Π.Ε.) που υπάρχουν στην επικράτεια της χώρας ανά Περιφερειακές

Διευθύνσεις Εκπαίδευσης (Π.Δ.Ε.).

Πίνακας 3: Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ανά Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης

Κατανομή των Διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ανά ΠΔΕa

Διεύθυνση_ ΠΕ

ΠΔΕ

ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ &

ΘΡΑΚΗΣ

1 Δράμας

2 Έβρου

3 Καβάλας

4 Ξάνθης

5 Ροδόπης

Σύνολο Ν 5

ΑΤΤΙΚΗΣ 1 Α΄ Αθήνας

2 Β΄ Αθήνας

57

3 Γ΄ Αθήνας

4 Δ΄ Αθήνας

5 Ανατ. Αττικής

6 Δυτ. Αττικής

7 Πειραιά

Σύνολο N 7

ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

1 Λέσβου

2 Σάμου

3 Χίου

Σύνολο N 3

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

1 Αχαΐας

2 Ηλείας

3 Αιτωλοακαρνανίας

Σύνολο N 3

ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

1 Κοζάνης

2 Καστοριάς

3 Γρεβενών

4 Φλωρίνης

Σύνολο N 4

ΗΠΕΙΡΟΥ

1 Ιωαννίνων

2 Άρτας

3 Πρέβεζας

4 Θεσπρωτίας

Σύνολο N 4

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

1 Λάρισας

2 Μαγνησίας

3 Τρικάλων

4 Καρδίτσας

Σύνολο N 4

ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ

1 Ζακύνθου

2 Κέρκυρας

3 Κεφαλληνίας

4 Λευκάδας

Σύνολο N 4

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1 Ημαθίας

2 Ανατ. Θεσ/νίκης

3 Δυτ. Θεσ/νίκης

4 Κιλκίς

5 Πέλλας

6 Πιερίας

7 Σερρών

58

8 Χαλκιδικής

Σύνολο N 8

ΚΡΗΤΗΣ

1 Ηρακλείου

2 Χανίων

3 Ρεθύμνης

4 Λασιθίου

Σύνολο N 4

ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

1 Δωδεκανήσου

2 Κυκλάδων

Σύνολο N 2

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

1 Κορινθίας

2 Αργολίδας

3 Αρκαδίας

4 Μεσσηνίας

5 Λακωνίας

Σύνολο N 5

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

1 Βοιωτίας

2 Εύβοιας

3 Ευρυτανίας

4 Φθιώτιδας

5 Φωκίδας

Σύνολο N 5

Total N 58

a. Limited to first 100 cases.

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

Παρατηρούμε ότι τις περισσότερες διευθύνσεις Π.Ε. τις έχει η Π.Δ.Ε. Κεντρικής

Μακεδονίας (8) και ακολουθεί η Π.Δ.Ε. Αττικής (7). Οι λιγότερες διευθύνσεις Π.Ε.

παρατηρούνται στην Π.Δ.Ε. Νοτίου Αιγαίου με 2 διευθύνσεις Π.Ε.

59

Πίνακας 4: Συχνότητες και ποσοστά των Διευθύνσεων Π.Ε ανά Π.Δ.Ε.

ΠΔΕ

Frequency PercentValid

PercentCumulative

PercentValid ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ &

ΘΡΑΚΗΣ5 8,6 8,6 8,6

ΑΤΤΙΚΗΣ 7 12,1 12,1 20,7ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 3 5,2 5,2 25,9ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 3 5,2 5,2 31,0ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

4 6,9 6,9 37,9

ΗΠΕΙΡΟΥ 4 6,9 6,9 44,8ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 4 6,9 6,9 51,7ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ 4 6,9 6,9 58,6ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

8 13,8 13,8 72,4

ΚΡΗΤΗΣ 4 6,9 6,9 79,3ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 2 3,4 3,4 82,8ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 5 8,6 8,6 91,4ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 5 8,6 8,6 100,0Total 58 100,0 100,0

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

Όπως παρατηρείται και από τον πίνακα 4 ο συνολικός αριθμός των διευθύνσεων

Π.Ε. σε όλη την Ελλάδα είναι 58.

Το διάγραμμα 1 που ακολουθεί, απεικονίζει ένα ραβδόγραμμα με τον αριθμό των

Διευθύνσεων Π.Ε. ανά Π.Δ.Ε.

60

Διάγραμμα 1 : Ραβδόγραμμα με τις συχνότητες των Διευθύνσεων Π.Ε. ανά Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης (Πηγή: Πίνακας 4).

Πίνακας 5: Γεωγραφική Κατανομή Ο.Ν. ανά Διεύθυνση Π.Ε.

Α/ΑΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

Π.Ε.

ΣύνολοΝηπια-γωγείων 01-02

Αριθ-μός

Ο.Ν. 02-03

%

02-03

Αριθ-μός

Ο.Ν. 03-04

%03-04

Αριθ-μός

Ο.Ν. 04-05

%04-05

Αριθ-μός

Ο.Ν. 08-09

%08-09

Αριθ-μός

Ο.Ν. 09-10

%09-10

1 Α΄Αθήνας 244 99 40.6 116 47.5 146 59.8 186 76.2 189 77.5

2 Β΄Αθήνας 130 63 48.5 93 71.5 97 74.6 116 89.2 125 96.2

3 Γ΄Αθήνας 169 72 42.6 81 47.9 90 53.3 23 13.6 109 64.5

4 Δ΄Αθήνας 115 49 42.6 54 47 57 49.6 84 73 90 78.3

5 Ανατ. Αττικής 127 73 57.5 88 69.3 95 74.8 137 107.9 148 116.5

6 Δυτ. Αττικής 56 26 46.4 28 50 31 55.4 37 66.1 38 67.9

7 Πειραιά 174 63 36.2 69 39.7 76 43.7 93 53.4 95 54.6

8 Ημαθίας 97 32 33 37 38.1 42 43.3 47 48.5 48 49.5

9Ανατ. Θεσ/νίκης

199 64 32.2 71 35.7 81 40.7 118 59.3 128 64.3

10Δυτ. Θεσ/νίκης

230 76 33 107 46.5 117 50.9 162 70.4 171 74.3

11 Κιλκίς 67 21 31.3 27 40.3 28 41.8 30 44.8 31 46.3

12 Πέλλας 142 48 33.8 63 44.4 68 47.9 77 54.2 78 54.9

13 Πιερίας 89 9 10.1 11 12.4 17 19.1 28 31.5 31 34.8

14 Σερρών 143 20 14 28 19.6 34 23.8 49 34.3 52 36.4

15 Χαλκιδικής 84 16 19 17 20.2 20 23.8 44 52.4 46 54.8

16 Δράμας 68 19 27.9 22 32.4 24 35.3 34 50 35 51.5

17 Έβρου 112 18 16.1 28 25 31 27.7 49 43.8 48 42.9

18 Καβάλας 98 15 15.3 23 23.5 23 23.5 56 57.1 57 58.2

61

19 Ξάνθης 60 13 21.7 15 25 19 31.7 28 46.7 28 46.7

20 Ροδόπης 42 9 21.4 11 26.2 11 26.2 12 28.6 13 31

21 Βοιωτίας 75 21 28 25 33.3 26 34.7 32 42.7 32 42.7

22 Εύβοιας 148 31 20.9 53 35.8 59 39.9 75 50.7 78 52.7

23 Ευρυτανίας 19 5 26.3 6 31.6 6 31.6 9 47.4 9 47.4

24 Φθιώτιδας 89 23 25.8 23 25.8 26 29.2 34 38.2 35 39.3

25 Φωκίδας 28 10 35.7 12 42.9 14 50 15 53.6 15 53.6

26 Λάρισας 175 28 16 36 20.6 42 24 51 29.1 55 31.4

27 Μαγνησίας 128 37 28.9 41 32 48 37.5 69 53.9 74 57.8

28 Τρικάλων 129 15 11.6 26 20.2 28 21.7 33 25.6 39 30.2

29 Καρδίτσας 129 24 18.6 37 28.7 44 34.1 51 39.5 51 39.5

30 Ηρακλείου 204 26 12.7 38 18.6 45 22.1 87 42.6 99 48.5

31 Χανίων 123 40 32.5 49 39.8 52 42.3 81 65.9 90 73.2

32 Ρεθύμνης 66 9 13.6 18 27.3 21 31.8 35 53 35 53

33 Λασιθίου 45 28 62.2 33 73.3 36 80 41 91.1 41 91.1

34 Ιωαννίνων 130 14 10.8 17 13.1 19 14.6 36 27.7 40 30.8

35 Άρτας 57 16 28.1 17 29.8 17 29.8 19 33.3 19 33.3

36 Πρέβεζας 59 6 10.2 7 11.9 9 15.3 13 22 15 25.4

37 Θεσπρωτίας 60 6 10 13 21.7 15 25 20 33.3 20 33.3

38 Κοζάνης 123 13 10.6 23 18.7 25 20.3 41 33.3 42 34.1

39 Καστοριάς 56 11 19.6 12 21.4 12 21.4 14 25 14 25

40 Γρεβενών 25 6 24 6 24 6 24 7 28 7 28

41 Φλωρίνης 66 8 12.1 11 16.7 18 27.3 26 39.4 26 39.4

42 Ζακύνθου 37 12 32.4 14 37.8 15 40.5 17 45.9 17 45.9

43 Κέρκυρας 79 46 58.2 56 70.9 59 74.7 62 78.5 62 78.5

44 Κεφαλληνίας 30 10 33.3 12 40 12 40 15 50 16 53.3

45 Λευκάδας 22 6 27.3 8 36.4 8 36.4 10 45.5 10 45.5

46 Αχαΐας 182 17 9.3 37 20.3 37 20.3 68 37.4 71 39

47 Ηλείας 136 9 6.6 11 8.1 14 10.3 20 14.7 20 14.7

48Αιτωλοακα-ρνανίας

158 20 12.7 28 17.7 29 18.4 39 24.7 39 24.7

49 Λέσβου 90 65 72.2 79 87.8 80 88.9 80 88.9 80 88.9

50 Σάμου 29 7 24.1 7 24.1 7 24.1 19 65.5 19 65.5

51 Χίου 36 11 30.6 15 41.7 15 41.7 22 61.1 23 63.9

52 Δωδεκανήσου 116 31 26.7 35 30.2 39 33.6 48 41.4 50 43.1

53 Κυκλάδων 121 20 16.5 27 22.3 34 28.1 48 39.7 52 43

54 Κορινθίας 90 55 61.1 57 63.3 60 66.7 60 66.7 64 71.1

55 Αργολίδας 68 15 22.1 17 25 17 25 20 29.4 22 32.4

56 Αρκαδίας 58 6 10.3 7 12.1 9 15.5 20 34.5 21 36.2

57 Μεσσηνίας 88 18 20.5 29 33 35 39.8 45 51.1 47 53.4

58 Λακωνίας 63 13 20.6 17 27 24 38.1 33 52.4 35 55.6

Πηγή: ΥΠΕΠΘ Διεύθυνση Σπουδών Π.Ε. , Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών

Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

Στον παραπάνω πίνακα παρατηρούμε τη μεγάλη αύξηση των ολοήμερων

νηπιαγωγείων. Συγκεκριμένα , στη διεύθυνση Π.Ε. Β΄ Αθήνας παρατηρούμε ποσοστό

62

αύξησης 96,2% για τα έτη 2001 έως και 2010 όπως και στην Ανατ. Αττικής

παρουσιάζονται μεγάλα ποσοστά των νηπιαγωγείων που είναι ολοήμερα. Ωστόσο, σε

άλλες διευθύνσεις Π.Ε. μεγάλων αστικών περιοχών όπως Ανατολικής (64,3%) και

Δυτικής Θεσσαλονίκης (74,3) εμφανίζονται μικρότερα ποσοστά, όπως επίσης και στη

διεύθυνση Αχαΐας (39%), πολύ μικρό ποσοστό αύξησης.

5.2. Στατιστική Ανάλυση Ολοήμερων Νηπιαγωγείων σχολικού έτους 2008-2009

Σε αυτό το εδάφιο θα γίνει μία πρώτη περιγραφική στατιστική ανάλυση των

μεταβλητών που αφορούν στα ολοήμερα νηπιαγωγεία κατά το σχολικό έτος 2008-2009.

Ακολουθεί πίνακας με τα βασικά περιγραφικά μέτρα για τις μεταβλητές που

αφορούν τα ολοήμερα νηπιαγωγεία για το 2008-2009. Αυτά τα μέτρα είναι ο μέσος όρος

(Mean), η διάμεσος (Median), η τυπική απόκλιση (Std. Deviation), το εύρος (Range), η

ελάχιστη τιμή (minimum) και η μέγιστη τιμή (maximum).

Οι μεταβλητές που θα μας απασχολήσουν στην παρούσα εργασία είναι:

1. ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ

ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2008-2009

2. ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2008-

2009

3. ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

4. ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

5. ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

6. ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

7. ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

63

Πίνακας 6: Περιγραφικά μέτρα για τις μεταβλητές των ολοήμερων νηπιαγωγείων για το σχολικό έτος 2008-2009.

Descriptive Statistics

N RangeMinimum

Maximum

MeanStd.

Deviation

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2008-2009

58 179 7 186 48.71 37.504

ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧ.

ΕΤΟΣ 2008-200958 194 5 199 47.66 40.580

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

58 3461 34 3495 590.74698.61

7

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

58 962 24 986 240.83196.72

6

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ

ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-

2009

58 1445 4 1449 124.28211.56

1

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ

ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

58 160 1 161 47.84 40.605

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

58 401 5 406 90.21 82.872

Valid N (listwise) 58

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

64

Καταρχήν παρατηρούμε ότι ο μέσος όρος των νηπιαγωγείων που έχουν

μετατραπεί σε ολοήμερα κατά το σχολικό έτος 2008-2009 είναι 48,71. Επιπλέον, ο μέσος

όρος των ολοήμερων τμημάτων που λειτουργούν είναι 47,66. Ωστόσο, η τυπική

απόκλιση και για τις δύο μεταβλητές είναι σχετικά μεγάλη (37,504 και 40,580

αντίστοιχα). Αυτό σημαίνει ότι έχουμε μεγάλες αποκλίσεις από το μέσο όρο στις

διάφορες περιφέρειες της χώρας. Το ίδιο συμπέρασμα εξάγουμε και αν παρατηρήσουμε

το maximum (179 και 194) και minimum (7 και 5). Μεταξύ της μέγιστης και της

ελάχιστης τιμής υπάρχει μεγάλο εύρος (range = maximum - minimum).

Ένα άλλο χρήσιμο στοιχείο που μπορούμε να εξάγουμε είναι ότι ο μέσος όρος

των νηπίων που φοιτούν στα ολοήμερα νηπιαγωγεία είναι σχεδόν πενταπλάσιος από αυτό

των αλλοδαπών (590,74 έναντι 124,28). Ίδιες ποσοτικές αναλογίες παρατηρούμε και για

τον μέσο όρο των προνηπίων (240,83 έναντι 47,84). Όπως και προηγουμένως και στις

τέσσερις αυτές μεταβλητές παρουσιάζονται μεγάλες τιμές για τις τυπικές αποκλίσεις.

Αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των παιδιών είναι πιθανό να παρουσιάζει μεγάλες

αποκλίσεις στις περιφέρειες της χώρας. Για τα νήπια και προνήπια έχουμε maximum

3495 και 986 και minimum 34 και 24 αντίστοιχα. Από την άλλη μεριά για τα αλλοδαπά

νήπια και προνήπια έχουμε maximum 1449 και 161 και minimum 4 και 1 αντίστοιχα.

5.3. Στατιστική Ανάλυση Ολοήμερων Νηπιαγωγείων σχολικού έτους 2009-2010

Σε αυτό το εδάφιο ακολουθεί η περιγραφική στατιστική ανάλυση των

μεταβλητών που αφορούν στα ολοήμερα νηπιαγωγεία κατά το σχολικό έτος 2009-2010.

Ο πίνακας που ακολουθεί αναφέρεται στα βασικά περιγραφικά μέτρα για τις μεταβλητές

που αφορούν στα ολοήμερα νηπιαγωγεία για το σχολικό έτος 2009-2010. Ομοίως με το

προηγούμενο εδάφιο τα μέτρα αυτά είναι ο μέσος όρος (Mean), η διάμεσος (Median), η

τυπική απόκλιση (Std. Deviation), το εύρος (Range), η ελάχιστη τιμή (minimum) και η

μέγιστη τιμή (maximum).

65

Οι μεταβλητές που αναφέρονται στο σχολικό έτος 2009-2010 είναι:

1. ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ

ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2009-2010

2. ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2009-

2010

3. ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

4. ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

5. ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

6. ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

7. ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

Ακολουθεί στην επόμενη σελίδα , όπως και για το σχολικό έτος 2008-2009, ένας

πίνακας που παρουσιάζει τα περιγραφικά μέτρα για τις προαναφερθείσες μεταβλητές

που αναφέρονται στο σχολικό έτος 2009-2010.

66

Πίνακας 7: Περιγραφικά μέτρα για τις μεταβλητές των ολοήμερων νηπιαγωγείων για το σχολικό έτος 2009-2010.

Descriptive Statistics

N RangeMini

mum

Maxi

mumMean

Std.

Deviatio

n

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2009-2010

58 182 7 189 52.48 40.212

ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧ.

ΕΤΟΣ 2009-201058 199 7 206 49.93 44.128

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

58 3829 68 3897 604.69 743.173

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

58 839 42 881 257.88 196.809

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ

ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-

2010

58 1411 4 1415 132.50 213.608

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ

ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

58 209 2 211 55.95 49.809

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

58 408 7 415 93.66 89.386

Valid N (listwise) 58

67

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

Κάποιες χρήσιμες παρατηρήσεις που εξάγονται από την παραπάνω στατιστική

ανάλυση είναι ότι ο μέσος όρος των νηπιαγωγείων που έχουν μετατραπεί σε ολοήμερα

κατά το σχολικό έτος 2009-2010 είναι 52,48. Ο μέσος όρος των ολοήμερων τμημάτων

που λειτουργούν είναι 49,93. Ωστόσο, η τυπική απόκλιση και για τις δύο μεταβλητές

παραμένει σε υψηλά επίπεδα (40,212 και 44,128 αντίστοιχα). Η μέγιστη και η ελάχιστη

τιμή παραμένει στα ίδια επίπεδα. Το maximum για τον αριθμό των νηπιαγωγείων που

έχουν μετατραπεί σε ολοήμερα είναι 182 και το minimum είναι 7. Για τον αριθμό των

ολοήμερων τμημάτων που λειτουργούν κατά το σχ.έτος 2009-2010, το maximum είναι

199, ενώ το minimum είναι 7.

Επιπλέον, ο μέσος όρος των νηπίων που φοιτούν στα ολοήμερα νηπιαγωγεία

είναι 604,69, ενώ ο μέσος όρος των αλλοδαπών νηπίων είναι 132,50. Όσον αφορά τον

μέσο όρο των προνηπίων, έχουμε 257,88 και για τα αλλοδαπά προνήπια έχουμε 55,95.

Όπως και προηγουμένως και στις τέσσερις αυτές μεταβλητές παρουσιάζονται μεγάλες

τιμές για τις τυπικές αποκλίσεις. Αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των παιδιών είναι πιθανό

να παρουσιάζει μεγάλες αποκλίσεις στις περιφέρειες της χώρας. Για τα νήπια και

προνήπια έχουμε maximum 3897 και 881 αντίστοιχα και minimum 68 και 42 αντίστοιχα.

Από την άλλη μεριά για τα νήπια και προνήπια των αλλοδαπών έχουμε maximum 1415

και 211 και minimum 4 και 2 αντίστοιχα.

68

5.4. Συγκριτική μελέτη για τα σχολικά έτη 2008-2009 και 2009-2010

Σε αυτό το εδάφιο θα παρουσιάσουμε συγκριτικούς πίνακες για τα σχολικά έτη 2008-

2009 και 2009-2010 μεταξύ των μεταβλητών που έχουν προαναφερθεί στα

προηγούμενα υποκεφάλαια 5.2. και 5.3..

Πίνακας 8: Συγκριτικός πίνακας για τα νηπιαγωγεία που μετατράπηκαν σε ολοήμερα

μεταξύ των σχολικών ετών 2008-2009 και 2009-2010.

Descriptive Statistics

N Sum Mean

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2008-2009 58 2825 48.71

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2009-2010 58 3044 52.48

Valid N (listwise) 58

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

Στον πίνακα 8 παρατηρείται αύξηση 219 επιπλέον νηπιαγωγείων που μετατράπηκαν σε

ολοήμερα από το 2008-2009 στο 2009-2010 με ποσοστό αύξησης 7,75%.

Πίνακας 9: Συγκριτικός πίνακας για τον αριθμό ολοήμερων τμημάτων που λειτουργούν

για τα σχολικά έτη 2008-2009 και 2009-2010.

Descriptive Statistics

N Sum Mean

ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2008-2009

58 2764 47.66

ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2009-2010

58 2896 49.93

Valid N (listwise) 58

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

69

Από τον πίνακα 9 φαίνεται ότι μεταξύ των δύο ετών ο αριθμός των ολοήμερων τμημάτων που λειτουργούν αυξήθηκε κατά 132 με ποσοστό αύξησης 4,77%.

Πίνακας 10: Συγκριτικός πίνακας για τον αριθμό των νηπίων που φοιτούν σε ολοήμερα

νηπιαγωγεία κατά τα σχολικά έτη 2008-2009 και 2009-2010.

Descriptive Statistics

N Sum Mean

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

58 34263 590.74

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

58 35072 604.69

Valid N (listwise) 58

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

Στον πίνακα 10 παρατηρείται ότι μεταξύ των σχολικών ετών 2008-2009 και 2009-2010 ο

αριθμός των νηπίων που φοιτούν σε ολοήμερα νηπιαγωγεία αυξήθηκε κατά 809 επιπλέον

νήπια με ποσοστό αύξησης 2,36%.

Πίνακας 11: Συγκριτικός πίνακας για τον αριθμό των προνηπίων που φοιτούν σε

ολοήμερα νηπιαγωγεία κατά τα σχολικά έτη 2008-2009 και 2009-2010.

Descriptive Statistics

N Sum Mean

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009 58 13968 240.83

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010 58 14957 257.88

Valid N (listwise) 58

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

Ο αριθμός των προνηπίων που φοιτούν στα ολοήμερα τμήματα των ολοήμερων νηπιαγωγείων αυξήθηκε κατά 989, με ποσοστό αύξησης 7,08%.

70

Πίνακας 12: Συγκριτικός πίνακας για τον αριθμό των αλλοδαπών και παλ/ντων νηπίων

που φοιτούν σε ολοήμερα νηπιαγωγεία κατά τα σχολικά έτη 2008-2009 και 2009-2010.

Descriptive Statistics

N Sum Mean

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-

2009

58 7208 124.28

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-

2010

58 7685 132.50

Valid N (listwise) 58

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

Στον πίνακα 12 παρατηρείται ότι μεταξύ των σχολικών ετών 2008-2009 και 2009-2010

ο αριθμός των αλλοδαπών και παλ/ντων νηπίων που φοιτούν σε ολοήμερα νηπιαγωγεία

αυξήθηκε κατά 477 επιπλέον νήπια, με ποσοστό αύξησης 6,61%.

Πίνακας 13: Συγκριτικός πίνακας για τον αριθμό των αλλοδαπών και παλ/ντων

προνηπίων που φοιτούν σε ολοήμερα νηπιαγωγεία κατά τα σχολικά έτη 2008-2009 και

2009-2010.

Descriptive Statistics

N Sum Mean

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-

200958 2775 47.84

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-

201058 3245 55.95

Valid N (listwise) 58

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

71

Ο αριθμός των αλλοδαπών και παλ/ντων προνηπίων που φοιτούν στα ολοήμερα τμήματα των ολοήμερων νηπιαγωγείων αυξήθηκε κατά 470 μεταξύ των δύο σχολικών ετών με ποσοστό αύξησης 16,93%.

Πίνακας 14: Συγκριτικός πίνακας για τον αριθμό των νηπιαγωγών που εργάζονται σε

ολοήμερα τμήματα ολοήμερων νηπιαγωγείων κατά τα σχολικά έτη 2008-2009 και 2009-

2010.

Descriptive Statistics

N Sum Mean

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009 58 5232 90.21

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010 58 5432 93.66

Valid N (listwise) 58

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

Τέλος, στον πίνακα 14 παρατηρείται ότι μεταξύ των σχολικών ετών 2008-2009 και

2009-2010 αυξήθηκε και ο αριθμός των νηπιαγωγών που εργάζονται σε ολοήμερα

τμήματα των ολοήμερων νηπιαγωγείων. Συγκεκριμένα, 200 επιπλέον νηπιαγωγοί

εργάζονται σε ολοήμερα νηπιαγωγεία κατά το σχολικό έτος 2009-2010 σε σχέση με το

2008-2009, με ποσοστό αύξησης 3,82%.

5.5. Συσχετίσεις μεταβλητών

Μέχρι αυτό το σημείο μέσω της στατιστικής περιγράφτηκαν ουσιαστικά οι

μεταβλητές της έρευνας και πραγματοποιήθηκε μια συγκριτική μελέτη μεταξύ αυτών των

μεταβλητών για τα σχολικά έτη 2008-2009 και 2009-2010.

Στη συνέχεια θα ελεγχθούν κάποιες μεταβλητές για να μελετηθεί η σχέση που

πιθανόν να υπάρχει μεταξύ τους. Αυτή η σχέση ελέγχεται μέσω του βαθμού συσχέτισης

των δύο μεταβλητών κάτι που προκύπτει με τη χρήση κατάλληλων συντελεστών. Στη

συγκεκριμένη έρευνα που οι μεταβλητές είναι ποσοτικές ο κατάλληλος συντελεστής είναι

ο συντελεστής συσχέτισης Pearson95. 95 Ο συντελεστής Pearson αναφέρεται μόνο στη γραμμική σχέση που μπορεί να εντοπίζεται ανάμεσα σε δύο ποσοτικές μεταβλητές. Κυμαίνεται σε μέγεθος από +1.00 μέχρι -1.00 περνώντας και από το 0.00. Το πρόσημο υποδηλώνει την κατεύθυνση αυτής της συσχέτισης. Θετική συσχέτιση σημαίνει ότι οι τιμές μιας

72

Τα ζεύγη μεταβλητών που θα μελετηθούν για να ελεγχθεί ο βαθμός συσχέτισης

τους είναι τα ακόλουθα:

1. «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ

ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2008-2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ

ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009»

2. «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ

ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2009-2010» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ

ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010».

3. «ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤO ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

2008-2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009».

4. «ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

2009-2010» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010».

5. «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ

ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-

2009»

6. «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ

ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-

2010»

7. «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» και

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009»

8. «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» και

μεταβλητής αυξάνονται καθώς αυξάνονται και οι τιμές της άλλης. Από την άλλη μεριά, αρνητική συσχέτιση σημαίνει ότι οι ότι οι τιμές μιας μεταβλητής αυξάνονται καθώς μειώνονται οι τιμές της άλλης. Συντελεστής συσχέτισης 1.00 υποδηλώνει τέλεια συσχέτιση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Σε αυτήν την περίπτωση στο γράφημα διασποράς των δύο μεταβλητών όλα τα σημεία θα προσαρμόζονται απόλυτα σε μια ευθεία γραμμή. Συντελεστής συσχέτισης 0.00 σημαίνει ότι δεν έχουμε κάποιου είδος συσχέτισης και συνεπώς όλα τα σημεία του γραφήματος διασποράς θα βρίσκονται κατανεμημένα τυχαία γύρω από μία ευθεία ή θα σχηματίζουν κάποιου είδους καμπύλη. Τέλος συντελεστής συσχέτισης 0.5 υποδηλώνει ότι υπάρχει μια μέτρια γραμμική σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών.

73

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010»

Για το πρώτο ζεύγος μεταβλητών θεωρούμε ως εξαρτημένη μεταβλητή την

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» και ως ανεξάρτητη την «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ

ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2008-2009».

Η μηδενική υπόθεση (Η0) που γίνεται είναι ότι οι δύο προαναφερθείσες

μεταβλητές δεν έχουν γραμμική συσχέτιση.

Ενώ η εναλλακτική υπόθεση (Η1) είναι ότι οι δύο μεταβλητές έχουν γραμμική

συσχέτιση.

Ο πίνακας 15 παρουσιάζει το συντελεστή συσχέτισης Pearson για αυτές τις δύο

μεταβλητές.

Πίνακας 15: Συσχέτιση των μεταβλητών «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ

ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2008-2009» και

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009».

Correlations

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ

ΑΠΟΦΑΣΗ 2008-2009

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ

ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2008-

2009

Pearson Correlation 1 ,924**

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ

ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

Pearson Correlation ,924** 1

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

74

Ερμηνεία των αποτελεσμάτων

1. Οι μεταβλητές των οποίων υπολογίστηκε η συσχέτιση υπάρχουν στις γραμμές

και τις στήλες του πίνακα 15.

2. Η διαγώνιος του πίνακα αποτελείται από τη συσχέτιση της μεταβλητής με τον

εαυτό της για αυτό το λόγο είναι και 1.000 και δεν έχει επίπεδο σημαντικότητας

εφόσον δε μεταβάλλεται ποτέ.

3. Η συσχέτιση των δύο μεταβλητών είναι 0.924.

4. Το ακριβές επίπεδο σημαντικότητας με τρία δεκαδικά ψηφία (.000) είναι πολύ

σημαντικό, δηλαδή είναι μικρότερο από 0.001(p<0.001). Επίπεδο

σημαντικότητας διπλής ουράς (2-tailed).

5. Χρησιμοποιήθηκαν 58 ζεύγη τιμών για την εξαγωγή του συντελεστή συσχέτισης.

6. Οι βαθμοί ελευθερίας είναι 56 (degrees of freedom = N-2).

7. Οι τιμές των συσχετίσεων είναι συμμετρικές ως προς τη διαγώνιο.

8. Με δύο αστερίσκους επισημαίνεται ότι η συσχέτιση είναι σημαντική σε επίπεδο

σημαντικότητας 0.01.

9. Το διάγραμμα διασποράς στο διάγραμμα 2 που ακολουθεί παρουσιάζει τα

στοιχεία να συγκλίνουν πάνω σε μια ευθεία. Δείχνει την ισχυρή συσχέτιση των

δύο μεταβλητών.

75

Διάγραμμα 2 : Διάγραμμα Διασποράς για τις μεταβλητές «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2008-

2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009»

Υπάρχει μια πολύ σημαντική θετική συσχέτιση μεταξύ των μεταβλητών

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ

ΑΠΟΦΑΣΗ 2008-2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» (r = 0.924, df = 56, p<0.001).

Συνεπώς, η μηδενική υπόθεση απορρίπτεται και ισχύει η εναλλακτική υπόθεση.

Στο δεύτερο ζεύγος μεταβλητών θεωρούμε ως εξαρτημένη μεταβλητή την

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

76

2009

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» και ως ανεξάρτητη την «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ

ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2009-2010».

Μηδενική υπόθεση (Η0): οι δύο προαναφερθείσες μεταβλητές δεν έχουν

γραμμική συσχέτιση.

Εναλλακτική υπόθεση (Η1): οι δύο μεταβλητές έχουν γραμμική συσχέτιση.

Ο πίνακας 16 παρουσιάζει τον συντελεστή συσχέτισης Pearson για αυτές τις δύο

μεταβλητές.

Πίνακας 16: Συσχέτιση των μεταβλητών «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ

ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2009-2010» και

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010».

Correlations

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ

ΑΠΟΦΑΣΗ 2009-2010

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ

ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2009-

2010

Pearson Correlation 1 ,971**

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

2009-2010

Pearson Correlation ,971** 1

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

77

Ερμηνεία των αποτελεσμάτων

1. Οι μεταβλητές των οποίων υπολογίστηκε η συσχέτιση υπάρχουν στις γραμμές

και τις στήλες του πίνακα 16.

2. Η διαγώνιος του πίνακα αποτελείται από την συσχέτιση της μεταβλητής με τον

εαυτό της για αυτόν τον λόγο είναι και 1.000 και δεν έχει επίπεδο

σημαντικότητας εφόσον δε μεταβάλλεται ποτέ.

3. Η συσχέτιση των δύο μεταβλητών είναι 0.971. Παρατηρείται μία αύξηση της

συσχέτισης των δύο μεταβλητών σε σχέση με το προηγούμενο σχολικό έτος.

4. Το ακριβές επίπεδο σημαντικότητας με τρία δεκαδικά ψηφία (.000) είναι πολύ

σημαντικό, δηλαδή είναι μικρότερο από 0.001(p<0.001). Επίπεδο

σημαντικότητας διπλής ουράς (2-tailed).

5. Χρησιμοποιήθηκαν 58 ζεύγη τιμών για την εξαγωγή του συντελεστή συσχέτισης.

6. Οι βαθμοί ελευθερίας είναι 56 (degrees of freedom = N-2).

7. Οι τιμές των συσχετίσεων είναι συμμετρικές ως προς την διαγώνιο.

8. Με δύο αστερίσκους επισημαίνεται ότι η συσχέτιση είναι σημαντική σε επίπεδο

σημαντικότητας 0.01

9. Το διάγραμμα διασποράς στο διάγραμμα 3 που ακολουθεί, παρουσιάζει τα

στοιχεία να συγκλίνουν πάνω σε μια ευθεία. Δείχνει την ισχυρή συσχέτιση των

δύο μεταβλητών. Μεγαλύτερη σύγκλιση προς μια ευθεία σε σχέση με το σχολικό

έτος 2008-2009.

78

Διάγραμμα 3 : Διάγραμμα Διασποράς για τις μεταβλητές «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 2009-

2010» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010»

Υπάρχει μια πολύ σημαντική θετική συσχέτιση μεταξύ των μεταβλητών

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ

ΑΠΟΦΑΣΗ 2009-2010» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» (r = 0.971, df = 56, p<0.001).

Συνεπώς, η μηδενική υπόθεση απορρίπτεται και ισχύει η εναλλακτική υπόθεση.

Στην τρίτη περίπτωση η εξαρτημένη μεταβλητή είναι η «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-

79

2009» και η ανεξάρτητη «ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ

ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2008-2009».

Η μηδενική υπόθεση (Η0) που γίνεται είναι ότι οι δύο προαναφερθείσες μεταβλητές

δεν έχουν γραμμική συσχέτιση, ενώ η εναλλακτική υπόθεση (Η1) είναι ότι οι δύο

μεταβλητές έχουν γραμμική συσχέτιση.

Ο πίνακας 17 παρουσιάζει τον συντελεστή συσχέτισης Pearson για αυτές τις δύο

μεταβλητές.

Πίνακας 17: Συσχέτιση των μεταβλητών «ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2008-2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009».

Correlations

ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2008-2009

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

2008-2009

ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2008-2009

Pearson Correlation 1 ,989**

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

Pearson Correlation ,989** 1

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

80

Ερμηνεία των αποτελεσμάτων

1. Οι μεταβλητές των οποίων υπολογίστηκε η συσχέτιση υπάρχουν στις γραμμές

και τις στήλες του πίνακα 17.

2. Η διαγώνιος του πίνακα αποτελείται από την συσχέτιση της μεταβλητής με τον

εαυτό της για αυτόν τον λόγο είναι και 1.000 και δεν έχει επίπεδο

σημαντικότητας εφόσον δε μεταβάλλεται ποτέ.

3. Η συσχέτιση των δύο μεταβλητών είναι 0.989.

4. Το ακριβές επίπεδο σημαντικότητας με τρία δεκαδικά ψηφία (.000) είναι πολύ

σημαντικό, δηλαδή είναι μικρότερο από 0.001(p<0.001). Επίπεδο

σημαντικότητας διπλής ουράς (2-tailed).

5. Χρησιμοποιήθηκαν 58 ζεύγη τιμών για την εξαγωγή του συντελεστή συσχέτισης.

6. Οι βαθμοί ελευθερίας είναι 56 (degrees of freedom = N-2).

7. Οι τιμές των συσχετίσεων είναι συμμετρικές ως προς την διαγώνιο.

8. Με δύο αστερίσκους επισημαίνεται ότι η συσχέτιση είναι σημαντική σε επίπεδο

σημαντικότητας 0.01

9. Το διάγραμμα διασποράς στο διάγραμμα 4 που ακολουθεί, παρουσιάζει τα

στοιχεία να συγκλίνουν πάνω σε μια ευθεία. Δείχνει την ισχυρή συσχέτιση των

δύο μεταβλητών.

81

Διάγραμμα 4: Διάγραμμα Διασποράς για τις μεταβλητές «ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2008-2009» και

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009»

Υπάρχει μια πολύ σημαντική θετική συσχέτιση μεταξύ των μεταβλητών

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2008-

2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» (r = 0.989, df = 56, p<0.001).

Συνεπώς, η μηδενική υπόθεση απορρίπτεται και ισχύει η εναλλακτική υπόθεση

Για το τέταρτο ζεύγος μεταβλητών θεωρούμε εξαρτημένη μεταβλητή την

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» και ως ανεξάρτητη την «ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ

ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2009-2010».

82

Μηδενική υπόθεση (Η0): οι δύο προαναφερθείσες μεταβλητές δεν έχουν

γραμμική συσχέτιση.

Εναλλακτική υπόθεση (Η1): οι δύο μεταβλητές έχουν γραμμική συσχέτιση.

Ο πίνακας 18 παρουσιάζει τον συντελεστή συσχέτισης Pearson για αυτές τις δύο

μεταβλητές.

Πίνακας 18: Συσχέτιση των μεταβλητών «ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2009-2010» και «ΑΡΙΘΜΟΣ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010».

Correlations

ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2009-2010

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ

ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2009-2010

Pearson Correlation 1 ,993**

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

Pearson Correlation ,993** 1

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

83

Ερμηνεία των αποτελεσμάτων

1. Οι μεταβλητές των οποίων υπολογίστηκε η συσχέτιση υπάρχουν στις γραμμές

και τις στήλες του πίνακα 18.

2. Η διαγώνιος του πίνακα αποτελείται από την συσχέτιση της μεταβλητής με τον

εαυτό της για αυτόν τον λόγο είναι και 1.000 και δεν έχει επίπεδο

σημαντικότητας εφόσον δε μεταβάλλεται ποτέ.

3. Η συσχέτιση των δύο μεταβλητών είναι 0.993. Παρατηρείται μία αύξηση της

συσχέτισης των δύο μεταβλητών σε σχέση με το προηγούμενο σχολικό έτος.

Πλησιάζει το 1.000.

4. Το ακριβές επίπεδο σημαντικότητας με τρία δεκαδικά ψηφία (.000) είναι πολύ

σημαντικό, δηλαδή είναι μικρότερο από 0.001(p<0.001). Επίπεδο

σημαντικότητας διπλής ουράς (2-tailed).

5. Χρησιμοποιήθηκαν 58 ζεύγη τιμών για την εξαγωγή του συντελεστή συσχέτισης.

6. Οι βαθμοί ελευθερίας είναι 56 (degrees of freedom = N-2).

7. Οι τιμές των συσχετίσεων είναι συμμετρικές ως προς την διαγώνιο.

8. Με δύο αστερίσκους επισημαίνεται ότι η συσχέτιση είναι σημαντική σε επίπεδο

σημαντικότητας 0.01

9. Το διάγραμμα διασποράς στο διάγραμμα 5 που ακολουθεί, παρουσιάζει τα

στοιχεία να συγκλίνουν πάνω σε μια ευθεία. Δείχνει την ισχυρή συσχέτιση των

δύο μεταβλητών. Μεγαλύτερη σύγκλιση προς μια ευθεία σε σχέση με το σχολικό

έτος 2008-2009.

84

Διάγραμμα 5: Διάγραμμα Διασποράς για τις μεταβλητές «ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2009-2010» και

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010»

Υπάρχει μια πολύ σημαντική θετική συσχέτιση μεταξύ των μεταβλητών

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2009-

2010 και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» (r = 0.993, df = 56, p<0.001).

Συνεπώς, η μηδενική υπόθεση απορρίπτεται και ισχύει η εναλλακτική υπόθεση.

Το πέμπτο ζεύγος μεταβλητών έχει ως εξαρτημένη μεταβλητή την «ΑΡΙΘΜΟΣ

ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

2008-2009» και ως ανεξάρτητη την «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ

ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-

2009».

85

Μηδενική υπόθεση (Η0): οι δύο προαναφερθείσες μεταβλητές δεν έχουν

γραμμική συσχέτιση

Εναλλακτική υπόθεση (Η1): οι δύο μεταβλητές έχουν γραμμική συσχέτιση.

Πίνακας 19: Συσχέτιση των μεταβλητών «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» και

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009».

Correlations

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ

ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

2008-2009

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

Pearson Correlation 1 ,727**

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

Pearson Correlation ,727** 1Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

86

Ερμηνεία των αποτελεσμάτων

1. Οι μεταβλητές των οποίων υπολογίστηκε η συσχέτιση υπάρχουν στις γραμμές

και τις στήλες του πίνακα 19.

2. Η διαγώνιος του πίνακα αποτελείται από την συσχέτιση της μεταβλητής με τον

εαυτό της για αυτόν τον λόγο είναι και 1.000 και δεν έχει επίπεδο

σημαντικότητας εφόσον δε μεταβάλλεται ποτέ.

3. Η συσχέτιση των δύο μεταβλητών είναι 0.727.

4. Το ακριβές επίπεδο σημαντικότητας με τρία δεκαδικά ψηφία (.000) είναι πολύ

σημαντικό, δηλαδή είναι μικρότερο από 0.001 (p<0.001). Επίπεδο

σημαντικότητας διπλής ουράς (2-tailed).

5. Χρησιμοποιήθηκαν 58 ζεύγη τιμών για την εξαγωγή του συντελεστή συσχέτισης.

6. Οι βαθμοί ελευθερίας είναι 56 (degrees of freedom = N-2).

7. Οι τιμές των συσχετίσεων είναι συμμετρικές ως προς την διαγώνιο.

8. Με δύο αστερίσκους επισημαίνεται ότι η συσχέτιση είναι σημαντική σε επίπεδο

σημαντικότητας 0.01

9. Το διάγραμμα διασποράς στο διάγραμμα 6 που ακολουθεί παρουσιάζει ότι τα

στοιχεία πλησιάζουν στο να συγκλίνουν σε μια ευθεία.

87

Διάγραμμα 6: Διάγραμμα διασποράς για τις μεταβλητές «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ

ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

2008-2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009».

Υπάρχει μια μεγάλη θετική συσχέτιση μεταξύ των μεταβλητών «ΑΡΙΘΜΟΣ

ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

2008-2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» (r = 0,727 df = 56, p<0.001).

Συνεπώς, η μηδενική υπόθεση απορρίπτεται και ισχύει η εναλλακτική υπόθεση.

88

Διάγραμμα 7: Διάγραμμα διασποράς «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» και

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» ανά ΠΔΕ.

Το διάγραμμα 7 παρουσιάζει το διάγραμμα διασποράς για τις δύο μεταβλητές

υπολογίζοντας το άθροισμα των στοιχείων της κάθε μεταβλητής ανά περιφερειακή

διεύθυνση εκπαίδευσης.

Στη συνέχεια παρουσιάζονται δύο διαγράμματα πίτας με την κατανομή των δύο

μεταβλητών (ο αριθμός των νηπίων και προνηπίων ανά ΠΔΕ για το 2008-09).

89

Διάγραμμα 8

Διάγραμμα 9

Πηγή: Διεύθυνση προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

90

Για το έκτο ζεύγος μεταβλητών η εξαρτημένη μεταβλητή είναι η «ΑΡΙΘΜΟΣ

ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

2009-2010» και η ανεξάρτητη η «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ

ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010».

Μηδενική υπόθεση (Η0): οι δύο προαναφερθείσες μεταβλητές δεν έχουν

γραμμική συσχέτιση

Εναλλακτική υπόθεση (Η1): οι δύο μεταβλητές έχουν γραμμική συσχέτιση.

Ο πίνακας 20 παρουσιάζει το συντελεστή συσχέτισης Pearson για αυτές τις δύο

μεταβλητές.

Πίνακας 20: Συσχέτιση των μεταβλητών «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» και

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010»

Correlations

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-

2010

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

2009-2010

Pearson Correlation 1 ,792**

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ

ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

Pearson Correlation ,792** 1

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

Ερμηνεία των αποτελεσμάτων

91

1. Οι μεταβλητές των οποίων υπολογίστηκε η συσχέτιση υπάρχουν στις γραμμές

και τις στήλες του πίνακα 20.

2. Η διαγώνιος του πίνακα αποτελείται από την συσχέτιση της μεταβλητής με τον

εαυτό της για αυτόν τον λόγο είναι και 1.000 και δεν έχει επίπεδο

σημαντικότητας εφόσον δε μεταβάλλεται ποτέ.

3. Η συσχέτιση των δύο μεταβλητών είναι 0.792. Μεγαλύτερη σε σχέση με το

προηγούμενο σχολικό έτος.

4. Το ακριβές επίπεδο σημαντικότητας με τρία δεκαδικά ψηφία (.000) είναι πολύ

σημαντικό, δηλαδή είναι μικρότερο από 0.001 (p<0.001). Επίπεδο

σημαντικότητας διπλής ουράς (2-tailed).

5. Χρησιμοποιήθηκαν 58 ζεύγη τιμών για την εξαγωγή του συντελεστή συσχέτισης.

6. Οι βαθμοί ελευθερίας είναι 56 (degrees of freedom = N-2).

7. Οι τιμές των συσχετίσεων είναι συμμετρικές ως προς την διαγώνιο.

8. Με δύο αστερίσκους επισημαίνεται ότι η συσχέτιση είναι σημαντική σε επίπεδο

σημαντικότητας 0.01

9. Το διάγραμμα διασποράς στο διάγραμμα 10 που ακολουθεί, παρουσιάζει ότι τα

στοιχεία πλησιάζουν στο να συγκλίνουν σε μια ευθεία.

92

Διάγραμμα 10: Διάγραμμα διασποράς «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» και

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010»

Υπάρχει μια μεγάλη θετική συσχέτιση μεταξύ των μεταβλητών «ΑΡΙΘΜΟΣ

ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

2009-2010» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» (r = 0,792 df = 56, p<0.001).

Συνεπώς, η μηδενική υπόθεση απορρίπτεται και ισχύει η εναλλακτική υπόθεση.

93

Διάγραμμα 11: Διάγραμμα διασποράς «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» και

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» ανά ΠΔΕ

Το διάγραμμα 11 παρουσιάζει το διάγραμμα διασποράς για τις δύο μεταβλητές

που μελετώνται υπολογίζοντας το άθροισμα των στοιχείων της κάθε μεταβλητής ανά

ΠΔΕ.

Ακολουθούν δύο διαγράμματα πίτας με τον αριθμό των νηπίων και προνηπίων ανά ΠΔΕ για το σχολικό έτος 2009-2010.

94

Διάγραμμα 12

Διάγραμμα 13

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

95

Στο έβδομο ζεύγος μεταβλητών θεωρούμε εξαρτημένη μεταβλητή την «ΑΡΙΘΜΟΣ

ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» και ως ανεξάρτητη την «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ &

ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009».

Μηδενική υπόθεση (Η0): οι δύο προαναφερθείσες μεταβλητές δεν έχουν

γραμμική συσχέτιση.

Εναλλακτική υπόθεση (Η1): οι δύο μεταβλητές έχουν γραμμική συσχέτιση.

Πίνακας 21: Συσχέτιση των μεταβλητών «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009»

Correlations

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ

ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ &

ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ

ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

Pearson Correlation 1 ,622**

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ &

ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ

ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009

Pearson Correlation ,622** 1

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

96

Ερμηνεία των αποτελεσμάτων

1. Οι μεταβλητές των οποίων υπολογίστηκε η συσχέτιση υπάρχουν στις γραμμές

και τις στήλες του πίνακα 21.

2. Η διαγώνιος του πίνακα αποτελείται από την συσχέτιση της μεταβλητής με τον

εαυτό της για αυτόν τον λόγο είναι και 1.000 και δεν έχει επίπεδο

σημαντικότητας εφόσον δε μεταβάλλεται ποτέ.

3. Η συσχέτιση των δύο μεταβλητών είναι 0.622.

4. Το ακριβές επίπεδο σημαντικότητας με τρία δεκαδικά ψηφία (.000) είναι πολύ

σημαντικό, δηλαδή είναι μικρότερο από 0.001 (p<0.001). Επίπεδο

σημαντικότητας διπλής ουράς (2-tailed).

5. Χρησιμοποιήθηκαν 58 ζεύγη τιμών για την εξαγωγή του συντελεστή συσχέτισης.

6. Οι βαθμοί ελευθερίας είναι 56 (degrees of freedom = N-2).

7. Οι τιμές των συσχετίσεων είναι συμμετρικές ως προς την διαγώνιο.

8. Με δύο αστερίσκους επισημαίνεται ότι η συσχέτιση είναι σημαντική σε επίπεδο

σημαντικότητας 0.01

9. Το διάγραμμα διασποράς στο διάγραμμα 14 που ακολουθεί, παρουσιάζει ότι τα

στοιχεία κατανέμονται τυχαία γύρω από μια ευθεία.

97

Διάγραμμα 14: Διάγραμμα διασποράς «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009»

Υπάρχει μια μέτρια θετική συσχέτιση μεταξύ των μεταβλητών «ΑΡΙΘΜΟΣ

ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» (r = 0,622 df = 56, p<0.001).

Συνεπώς, η μηδενική υπόθεση απορρίπτεται και ισχύει η εναλλακτική υπόθεση.

98

Διάγραμμα 15: Διάγραμμα διασποράς «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» ανά ΠΔΕ

Το διάγραμμα 15 παρουσιάζει το διάγραμμα διασποράς για τις δύο μεταβλητές που

εξετάζονται υπολογίζοντας το άθροισμα των στοιχείων της κάθε μεταβλητής ανά ΠΔΕ.

Στη συνέχεια παρουσιάζονται σε μορφή πίτας ο αριθμός των αλλοδαπών και παλ/ντων

νηπίων και προνηπίων ανά ΠΔΕ για το σχολικό έτος 2008-09.

99

Διάγραμμα 16

Διάγραμμα 17

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

100

Τέλος, για το όγδοο ζεύγος μεταβλητών θεωρούμε εξαρτημένη μεταβλητή την

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» και ως ανεξάρτητη την

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010».

Μηδενική υπόθεση (Η0): οι δύο προαναφερθείσες μεταβλητές δεν έχουν

γραμμική συσχέτιση

Εναλλακτική υπόθεση (Η1): οι δύο μεταβλητές έχουν γραμμική συσχέτιση.

Πίνακας 22: Συσχέτιση των μεταβλητών «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010».

Correlations

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ

ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ

ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩ

Ν 2009-2010

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ

ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-

2010

Pearson Correlation 1 ,669**

Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010

Pearson Correlation ,669** 1Sig. (2-tailed) ,000

N 58 58

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

101

Ερμηνεία των αποτελεσμάτων

1. Οι μεταβλητές των οποίων υπολογίστηκε η συσχέτιση υπάρχουν στις γραμμές

και τις στήλες του πίνακα 22.

2. Η διαγώνιος του πίνακα αποτελείται από την συσχέτιση της μεταβλητής με τον

εαυτό της για αυτόν τον λόγο είναι και 1.000 και δεν έχει επίπεδο

σημαντικότητας εφόσον δε μεταβάλλεται ποτέ.

3. Η συσχέτιση των δύο μεταβλητών είναι 0.669. Λίγο μεγαλύτερη σε σχέση με το

προηγούμενο σχολικό έτος.

4. Το ακριβές επίπεδο σημαντικότητας με τρία δεκαδικά ψηφία (.000) είναι πολύ

σημαντικό, δηλαδή είναι μικρότερο από 0.001 (p<0.001). Επίπεδο

σημαντικότητας διπλής ουράς (2-tailed).

5. Χρησιμοποιήθηκαν 58 ζεύγη τιμών για την εξαγωγή του συντελεστή συσχέτισης.

6. Οι βαθμοί ελευθερίας είναι 56 (degrees of freedom = N-2).

7. Οι τιμές των συσχετίσεων είναι συμμετρικές ως προς την διαγώνιο.

8. Με δύο αστερίσκους επισημαίνεται ότι η συσχέτιση είναι σημαντική σε επίπεδο

σημαντικότητας 0.01

9. Το διάγραμμα διασποράς στο διάγραμμα 18 που ακολουθεί, παρουσιάζει ότι τα

στοιχεία κατανέμονται τυχαία γύρω από μια ευθεία.

102

Διάγραμμα 18: Διάγραμμα διασποράς «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009»

.

Υπάρχει μια μέτρια θετική συσχέτιση μεταξύ των μεταβλητών «ΑΡΙΘΜΟΣ

ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008-2009» (r = 0,622 df = 56, p<0.001).

Συνεπώς, η μηδενική υπόθεση απορρίπτεται και ισχύει η εναλλακτική υπόθεση.

103

Διάγραμμα 19: Διάγραμμα διασποράς «ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ & ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» και «ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009-2010» ανά ΠΔΕ

Το διάγραμμα 19 παρουσιάζει το διάγραμμα διασποράς για τις δύο μεταβλητές

υπολογίζοντας το άθροισμα των στοιχείων της κάθε μεταβλητής ανά ΠΔΕ.

Ακολούθως, παρουσιάζονται δύο διαγράμματα πίτας με το πώς κατανέμονται οι

μεταβλητές (ο αριθμός των αλλοδαπών και παλ/ντων νηπίων και προνηπίων) στις ΠΔΕ

για το σχολικό έτος 2009-2010.

104

Διάγραμμα 20

Διάγραμμα 21

Πηγή: Διεύθυνση Προγραμματισμού και Επιχειρησιακών Ερευνών, Στατιστικής του ΥΠ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ.Β.Μ.Θ.

105

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Είναι φανερό ότι η προσχολική εκπαίδευση απαιτείται πλέον να συμβαδίζει με τα

νέα δεδομένα των σύγχρονων κοινωνικών και παιδαγωγικών αλλαγών. Παρόλο που η

ιστορία της προσχολικής αγωγής αριθμεί πάνω από 150 χρόνια, συστηματικές

εκπαιδευτικές παρεμβάσεις που προωθούν τη μάθηση και είναι προς όφελος της

ανάπτυξης των μικρών παιδιών εντούτοις ξεκίνησαν από το 1960 και μετά. Τα τελευταία

χρόνια στις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες της εκπαίδευσης εντάσσεται και η υιοθέτηση

ευρύτερων εκπαιδευτικών καινοτομιών, μία εκ των οποίων είναι και η ίδρυση και

γενίκευση του ολοήμερου νηπιαγωγείου. Προκειμένου να οδηγηθούμε στην αναβάθμιση

της λειτουργίας της προσχολικής εκπαίδευσης, επιχειρείται η μετάθεση των

προτεραιοτήτων στην κατεύθυνση της ποιοτικής αναβάθμισης των εκπαιδευτικών

υπηρεσιών, της εσωτερικής μεταρρύθμισης του νηπιαγωγείου, της ενίσχυσης του ρόλου

και της προσφοράς του και της σύνδεσής του με τις άλλες εκπαιδευτικές βαθμίδες.

Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης θα απαντήσουμε ότι η

υπόθεση εργασίας μας επαληθεύεται:

Η τάση δημιουργίας και λειτουργίας νέων ολοήμερων τμημάτων είναι ανοδική.

Πιο συγκεκριμένα:

Για τα εξεταζόμενα έτη 2008-2009 και 2009-2010 παρατηρούμε αύξηση στον αριθμό των

νηπιαγωγείων που με υπουργική απόφαση έχουν μετατραπεί σε ολοήμερα σε ποσοστό

7,75%. Από το πρώτο έτος ίδρυσης των ολοήμερων νηπιαγωγείων μέχρι και σήμερα η

αύξηση φτάνει περίπου στο 50%. Παρατηρούμε αύξηση των ολοήμερων τμημάτων που

λειτουργούν κατά τα εξεταζόμενα σχολικά έτη σε ποσοστό 4,77%, αύξηση του αριθμού

νηπίων που φοιτούν σε αυτά σε ποσοστό 2,36%, αύξηση του αριθμού προνηπίων σε

ποσοστό 7,08%, αύξηση του αριθμού αλλοδαπών και παλιννοστούντων νηπίων σε

ποσοστό 6,61%, αύξηση του αριθμού αλλοδαπών και παλιννοστούντων προνηπίων σε

ποσοστό 16,93% και τέλος αύξηση των νηπιαγωγών που εργάζονται στα ολοήμερα

τμήματα των ολοήμερων νηπιαγωγείων σε ποσοστό 3,82%. Στην έρευνά μας, όσον

αφορά τη μεταβλητή «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ» παρατηρούμε ότι υπάρχει ισχυρή θετική

συσχέτιση με τη μεταβλητή «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ». Θετικές

συσχετίσεις παρατηρούμε ακόμη και για το ακόλουθο ζεύγος των μεταβλητών που

106

εξετάστηκαν στην παρούσα εργασία: «ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ

ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ » και

«ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2008-2009 και 2009-2010».

Η μελέτη της δημογραφικής εξέλιξης των ολοήμερων νηπιαγωγείων στην

Ελλάδα μας έδειξε ότι ο θεσμός του ολοήμερου νηπιαγωγείου στο ελληνικό

εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και στην ελληνική κοινωνία έχει απήχηση και επιδρά

θετικά. Όπως παρατηρήθηκε και από τα δεδομένα και την εξέτασή τους υπάρχει μια

αυξητική τάση των ολοήμερων νηπιαγωγείων σε όλες τις περιφέρειες και τους νομούς

της ελληνικής επικράτειας. Αυτή η ανοδική πορεία και η δημιουργία όλο και

περισσότερων ολοήμερων νηπιαγωγείων οφείλεται στη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση

που έχουν από τα διάφορα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας αλλά και αλλοδαπών,

παλιννοστούντων που διαμένουν σε αυτή, εξαιτίας των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών

και απαιτήσεων. Φαίνεται ακόμη ότι ο θεσμός του ολοήμερου νηπιαγωγείου βοήθησε

στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για τις νηπιαγωγούς και ότι σταδιακά απορροφά

όλο και μεγαλύτερο μέρος του μαθητικού δυναμικού τόσο για τα νήπια/προνήπια των

ελληνικών οικογενειών όσο και για τα νήπια/προνήπια των

αλλοδαπών/παλιννοστούντων που φοιτούν στα ελληνικά σχολεία.

Τα οφέλη που αποκομίζει η κοινωνία είναι πολλαπλά κυρίως σε κοινωνικό

επίπεδο και για αυτόν ακριβώς το λόγο και το κόστος λειτουργίας τους δεν αποτελεί

αποτρεπτικό παράγοντα για τη συνέχιση και εξέλιξη του συγκεκριμένου θεσμού.

Η παροχή παιδείας και εκπαίδευσης που προσφέρουν κυρίως σε παιδιά που

προέρχονται από χαμηλά κοινωνικοοικονομικά περιβάλλοντα μειώνουν τις κοινωνικές

διαφορές. Με τον περισσότερο χρόνο που διαθέτει το ολοήμερο νηπιαγωγείο και το

πλούσιο σε ερεθίσματα περιβάλλον που προωθεί μπορεί να άρει τις εκπαιδευτικές

ανισότητες, να εξασφαλίσει κατάλληλα αναπτυξιακά προγράμματα, τα οποία

αποβλέπουν στην ενίσχυση των δυνατοτήτων των παιδιών, ώστε να ενταχθούν ομαλά

στη ζωή του νηπιαγωγείου και να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τα παιδιά που προέρχονται

από προνομιούχες κοινωνικές τάξεις.

Υψηλή προτίμηση στο θεσμό του ολοήμερου νηπιαγωγείου δείχνουν και οι

οικογένειες των αλλοδαπών και παλιννοστούντων παιδιών. Επιπλέον τόσο οι

απομακρυσμένες όσο και οι αστικές περιοχές με μεγάλο πληθυσμό επωφελούνται από

107

το θεσμό του νηπιαγωγείου. Αναμφίβολα, τα ολοήμερα νηπιαγωγεία συμβάλλουν

αποφασιστικά στη βελτίωση και εξέλιξη του εκπαιδευτικού συστήματος.

Εκτός των άλλων πλεονεκτημάτων, η δημιουργία και η επιτυχία τους μέχρι

στιγμής έχει σαν αποτέλεσμα και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για τους

νηπιαγωγούς.

Καταληκτικά, το ολοήμερο νηπιαγωγείο αποτελεί σήμερα ισχυρό θεσμό με

ουσιαστική και σημαντική προσφορά στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Μέσα από αυτό

τον καινοτόμο θεσμό δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι επίκεντρο των προσπαθειών όλων των

συμμετεχόντων θα πρέπει να είναι το παιδί και ότι για την επιτυχή και συνεχιζόμενη

λειτουργία του θα πρέπει να συμβάλλουν, η πολιτεία με την υλική και θεσμική της

συμπαράσταση, οι εκπαιδευτικοί με το αμείωτο ενδιαφέρον σε κάθε τους προσπάθεια και

τέλος οι γονείς με τη συνεργασία, την κατανόηση και τη συμπαράσταση στο ακούραστο

και δημιουργικό έργο των νηπιαγωγών.

108

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εξετάζοντας το πρόγραμμα του ολοήμερου νηπιαγωγείου από την παιδαγωγική-

επιστημονική του πλευρά είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι αυτό θα πρέπει να είναι

σύμφωνο και να βασίζεται στις αρχές της ανάπτυξης του παιδιού, να εφαρμόζεται από το

κατάλληλο επιστημονικά καταρτισμένο προσωπικό και να δίνει ιδιαίτερη έμφαση και

προσοχή στις ανάγκες για τα παιδιά ηλικίας 4-6 ετών. Το πρόγραμμα του ολοήμερου

νηπιαγωγείου θα πρέπει να ανταποκρίνεται στην καθημερινή πραγματικότητα, να είναι

ευέλικτο και να αναδύεται από τις καθημερινές ανάγκες των ίδιων των παιδιών και κατ΄

επέκταση της ομάδας, ισότιμο μέλος της οποίας είναι και η νηπιαγωγός. Σε καμία

περίπτωση ο διευρυμένος χρόνος του δε θα πρέπει να χρησιμοποιείται στην ακαδημαϊκή

διδασκαλία αλλά να αξιοποιείται, ώστε να διασφαλίζει σε όλα τα νήπια, αναπτυξιακά

κατάλληλο μαθησιακό περιβάλλον (παιχνίδι, συνεργασία, κοινωνικοποίηση κ.α.) και να

στοχεύει στην ποιοτική αναβάθμιση του προγράμματός του.

Η μέχρι τώρα επιτυχής πορεία του θεσμού του ολοήμερου νηπιαγωγείου και η

διαρκώς αυξανόμενη ζήτησή του από τους γονείς αποδεικνύει ότι έχουν γίνει πολλά

θετικά βήματα που οδήγησαν στην ποιοτική αναβάθμιση της προσχολικής αγωγής.

Ωστόσο, θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε ορισμένες προτάσεις οι οποίες

πιστεύουμε ότι θα συμβάλλουν στην καλυτέρευσή του:

1) Η βελτίωση της κτιριακής και υλικοτεχνικής υποδομής είναι σημαντική

δεδομένου ότι βασικός παράγοντας επιτυχίας οποιουδήποτε εκπαιδευτικού

προγράμματος αποτελεί η διαμόρφωση του χώρου. Η αρμονία, η άνεση , η καθαρότητα

του χώρου συμβάλλουν στη διαμόρφωση κατάλληλου παιδαγωγικού κλίματος, το οποίο

θα ευνοήσει το παιδί κατά τη διάρκεια της πολύωρης παραμονής του στο χώρο του

νηπιαγωγείου.

2) Μεγάλη παιδαγωγική αξία έχει και η ώρα του γεύματος, γιατί δίνει στα παιδιά

σημαντικές ευκαιρίες να αναπτύξουν υγιεινές διατροφικές συνήθειες, να αναπτύξουν

αυτονομία, να εξασκήσουν ικανότητες. Είναι σημαντική η ενίσχυση του ολοήμερου με

επικουρικό προσωπικό όπως τραπεζοκόμους, ώστε την ώρα του γεύματος απρόσκοπτα η

νηπιαγωγός να αφοσιωθεί στον παιδαγωγικό της ρόλο.

3) Ενίσχυση με κατάλληλα εξειδικευμένο προσωπικό, όπως ψυχολόγο και

κοινωνικό λειτουργό για την επίλυση προβλημάτων.

4) Διαρκής επιμόρφωση των νηπιαγωγών, ώστε να αξιοποιούν κατά το μέγιστο

δυνατό τις γνώσεις τους συμβάλλοντας στην ποιοτική αναβάθμιση του θεσμού.

109

5) Διαχρονικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι όσο λιγότερα είναι τα παιδιά ανά

νηπιαγωγό τόσο πιο αναπτυξιακά και παιδαγωγικά κατάλληλες είναι οι δραστηριότητες.

Για το λόγο αυτό απαραίτητη είναι η αναλογία μία νηπιαγωγός ανά 15 παιδιά.

6) Δυνατότητα πρόωρης αποχώρησης των νηπίων στις 14.00, σε πλήρη

συμβατότητα με το πρόγραμμα του Δημοτικού σχολείου, υπό την προϋπόθεση τήρησης

κάποιων κριτηρίων.

Ολοκληρώνοντας, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι η θετική αντιμετώπιση του

θεσμού από νηπιαγωγούς, γονείς και όλους τους εκπαιδευτικούς φορείς, θα συμβάλλει

στη διατήρηση και στη βελτιστοποίηση του θεσμού του ολοήμερου νηπιαγωγείου.

110

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

CRYAN, J., R. SHEEHAN, WEICHEl, J., BANDY-HEDEEN, J., Success Outcomes of Full-day Kindergarten: More Positive Behavior and Increased Achievement in the Years After. EARLY CHILDHOOD RESEARCH QUARTERLY, 7, 2, 1992

FROMBERG, D., Το ολοήμερο νηπιαγωγείο: σχεδιασμός και πρακτικές ενός Διεπιστημονικού-Διαθεματικού προγράμματος, ΚΟΥΤΣΟΥΒΑΝΟΥ, Ε., και ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ,Κ., εισαγωγή-επιμέλεια ,Οδυσσέας, Αθήνα 2006

GULLO, D., The changing family context: Implications for the development of all-day kindergartens,στο http://eric.ed.gov.

ROTHENBERG, D., Full-day or Half-day Kindergarten ERIC Digest στο http://www.ericdigests.org/pre-921/full.htm

SALKIND, N., Θεωρίες της ανθρώπινης ανάπτυξης, Πατάκη, Αθήνα 1991

STIPEK, D., FEILER, R., DANIELS, D., και MILBURN, S., Effects of different instructional approaches on young Children's achievement and motivation. Child Development 66(1), 1995

WEST, J., DENTON, K., και GERMINO-HAUSKEN, E., America's kindergartners ( 2000) στο http://nces.ed.gov/pubs2000/2000070.pdf

ΑΛΕΥΡΙΑΔΟΥ, Α., ΒΡΥΝΙΩΤΗ, Κ., ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., ΣΙΒΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΟΥ, Ε., και ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ, Κ., Οδηγός Ολοήμερου Νηπιαγωγείου, Πατάκη, Αθήνα 2008

ΑΡΒΑΝΙΤΗ, Κ.Ι. , To ολοήμερο δημοτικό σχολείο στην Ελλάδα, στο ΚΥΡΙΔΗΣ,Α.,- ΤΣΑΚΙΡΙΔΟΥ,Ι., και ΑΡΒΑΝΙΤΗ, Κ., Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός ,Αθήνα 2006

«benefits of full day Kindergarten program» στο http://www.ade.state.az.us/earlychildhood/fulldaykinder, ανάκτηση στις 5/05/10

ΒΑΓΗ-ΣΠΥΡΟΥ,Ε., Το ολοήμερο νηπιαγωγείο: προβλήματα-προτάσεις, Σύγχρονο νηπιαγωγείο, τεύχος 52,Αθήνα 2006

ΒΟΖΙΚΗ, Δ., Παιδικά κέντρα, ένας θεσμός που δε λειτούργησε ποτέ, στο: www.elemedu.upatras.gr/eriande/synedria/synedrio2/praktika/boziki.htm,

ΒΡΥΝΙΩΤΗ, Κ., ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., ΣΙΒΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΟΥ, Ε., ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ,Κ., Οδηγός Γονέα, Πατάκη, Αθήνα 2008

ΓΟΥΛΗ, Χ., και ΚΑΥΚΟΥΛΑ, Ε., Η εκπαίδευση κατά την περίοδο του Ελευθέριου Βενιζέλου, στο http:/www.elemedu.upatras.gr/eriande/synedria/synedrio3/praltika 11/gouli-kafkoula.htm

111

ΔΑΦΕΡΜΟΥ, Χ.,ΚΟΥΛΟΥΡΗ,Π. και ΜΠΑΣΑΓΙΑΝΝΗ Ε., Οδηγός Νηπιαγωγού: εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί-δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2006

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) στο http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE

Εγκύκλιος Φ.32/ 250 / 93776 /Γ1/3-8-2009

Εγκύκλιος Φ.32/344/85330/Γ1 της 31-08-2005 «Προσχολική Αγωγή και Εκπαίδευση"

Εγκύκλιος 10740/Γ1/2-10-2003 «Λειτουργία Ολοήμερου Νηπιαγωγείου»

Εγκύκλιος 32/209/97290/Γ 1/7-9-2007 « Ολοήμερο Νηπιαγωγείο»

Εγκύκλιος Φ 3/898/97657/Γ1 «αριθμός νηπίων ανά τμήμα στα Νηπιαγωγεία», ΦΕΚ1507/13-10-2006,τ.Β΄

Εγκύκλιος Φ 32/250/93776/Γ1 της 3-8-2009

Εγκύκλιος Φ.12.1/545/85812/Γ1 «Γενίκευση εφαρμογής του προγράμματος Ευέλικτης Ζώνης στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση», ΦΕΚ 1280/13-09-20005, τ.Β΄

Εγκύκλιος Φ.12.1/720/Γ1/657 «Εφαρμογή Ευέλικτης Ζώνης διαθεματικών και δημιουργικών δραστηριοτήτων σε σχολεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης», ΦΕΚ 917/17-06-2001,τ.Β΄

Εγκύκλιος Φ.32/190/81670/Γ1/20-7-2007, υπουργική απόφαση ΦΕΚ 1420/8-8-2007,τ.Β΄

Εγκύκλιος Φ.32/209/97290/Γ1/της 7-9-2007

Εγκύκλιος Φ.32/250/93776/Γ1/3-08/2009

Εγκύκλιος Φ.32/344/85330/Γ/ της 31-08-2005 «Προσχολική Αγωγή και Εκπαίδευση»

Εγκύκλιος Φ.32/491/ 108827 /Γ1/22-08-2008

Εγκύκλιος Φ50/92/57655/Γ1 της 5-6-2007 «Εφαρμογή καινοτόμων παρεμβάσεων στο ολοήμερο Νηπιαγωγείο».

ΖΑΧΑΡΕΝΑΚΗΣ, Μ.Κ., Αντισταθμιστική αγωγή, για ίσες εκπαιδευτικές αφετηρίες, Αθήνα 1992

ΖΑΧΑΡΗΣ, Δ., Από την ψυχολογία στη διδακτική μεθοδολογία, Πάτρα 1987

“Καινοτόμες Παρεμβάσεις” στο http://www.nipolohmero.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=1

ΚΙΤΣΑΡΑΣ, Γ., Η φοίτηση στο νηπιαγωγείο, στο http://dspace.lib.uom.gr/bitstream/2159/3904/1/kitsaras_p33p43_1988.pf

112

ΚΟΥΛΑΙΔΗΣ, Β.,(επιμέλεια) Σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη κριτικής-δημιουργικής σκέψης ,ΟΕΠΕΚ, Αθήνα 2007

ΚΟΥΛΟΥΡΗ, Π., Τα Σχέδια εργασίας και το αναδυόμενο πρόγραμμα στο Νηπιαγωγείο: Βασικές αρχές και χαρακτηριστικά στοιχεία, στο Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων,τ.6,Αθήνα 2002

ΚΟΥΤΣΟΥΒΑΝΟΥ, Ε. ,και ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ, Κ., Εισαγωγή στην ελληνική έκδοση, στο FROMBERG, D., Το ολοήμερο νηπιαγωγείο:σχεδιασμός και πρακτικές ενός Διεπιστημονικού-Διαθεματικού προγράμματος, ΚΟΥΤΣΟΥΒΑΝΟΥ,Ε., και ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ,Κ., εισαγωγή-επιμέλεια ,Οδυσσέας, Αθήνα 2006

ΚΟΥΤΣΟΥΒΑΝΟΥ, Ε., Η θεωρία του Piaget και παιδαγωγικές εφαρμογές στην προσχολική εκπαίδευση, Οδυσσέας, Αθήνα 1994, σελ. 19-2

ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΥ-ΒΑΛΗΝΑΚΗ, Π., Νηπιαγωγική, Αδελφοί Βλάσση, Αθήνα 1977

ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., Μια κοινωνιολογική προσέγγιση της προσχολικής εκπαίδευσης, εκδ. οίκος αδελφών Κυριακίδη, Α.Ε., Θεσσαλονίκη 1996

ΛΑΓΟΥΔΑΚΗΣ, Μ., Ιστορική Εξέλιξη της Ψυχοκινητικής Αγωγής στην Ελλάδα μέσα από τα αναλυτικά προγράμματα του 1962, του 1980 και του 1989 ,στο http://www.m-goudakis.com/content/view/2239/55

ΜΑΤΣΑΓΓΟΥΡΑΣ, Η. Γ., Η διαθεματικότητα στη Σχολική Γνώση, Γρηγόρη, Αθήνα 2002

ΜΑΤΣΑΓΓΟΥΡΑΣ, Η., Θεωρία της Διδασκαλίας. Η προσωπική θεωρία ως πλαίσιο στοχαστικο-κριτικής ανάλυσης, Συμμετρία, Αθήνα 1996

ΜΠΕΛΛΟΥ, Δ., Ολοήμερο Νηπιαγωγείο, Σύγχρονο Νηπιαγωγείο, τεύχος 40, Αθήνα 2004

Νόμος 1566/85 «Δομή και λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις» ,άρθρο 3 «Προσχολική αγωγή», ΦΕΚ 167/30-09-85

Νόμος 2525/97 «Ενιαίο Λύκειο, Πρόσβαση των αποφοίτων του στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και άλλες διατάξεις», άρθρο 3 « Ολοήμερο Νηπιαγωγείο», ΦΕΚ 188/23-09-1997

Νόμος 3518/06,άρθρο 73 «Θέματα Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης», ΦΕΚ 272/21-12-2006 τ.

ΝΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., Σύγχρονα προγράμματα για παιδιά προσχολικής ηλικίας, , Τυπωθήτω – Γιώργος Δαρδάνος , Αθήνα 2000

ΝΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., Σύγχρονες τάσεις της Προσχολικής Αγωγής , Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδάνος Αθήνα 1999

113

ΝΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., Το ολοήμερο Νηπιαγωγείο και το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών(ΔΕΠΠΣ) για το Νηπιαγωγείο, Σύγχρονο Νηπιαγωγείο ,τεύχος 35,Αθήνα 2003

ΞΕΝΙΔΗ, Ι., Ιστορική εξέλιξη του νηπιαγωγείου, στο http :// www . eduportal . gr / modules . php ? name = News & file = print & sid =21

ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ, Β., «Η αντισταθμιστική αγωγή στο νηπιαγωγείο ως δράση κοινωνικής δικαιοσύνης μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος» στο www.eriande.elemedu.upatras.gr

ΠΑΤΙΝΙΩΤΗΣ, Ν., Το Ολοήμερο Νηπιαγωγείο, Τυπωθήτω- Γιώργος Δαρδάνος, Αθήνα 2005

ΠΑΤΙΝΙΩΤΗΣ,Ν., ΝΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., και ΘΩΜΑ, Ε., «Πως βλέπουν οι γονείς το ολοήμερο σχολείο», Επιστημονικό Βήμα, Τ.2, 2002,στο www . syllogosperiklis . gr / ep _ bima / epistimoniko _ bima _2003/ EPIST . 2003_ pat . pdf

ΠΥΡΓΙΩΤΑΚΗΣ, Ι., Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000

ΡΗΓΑ, Α., Σύγχρονα ρεύματα στην επιστήμη της αγωγής, Αθήνα 1988

ΣΙΒΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., Οργάνωση διηλικιακών ομάδων εργασίας στο ολοήμερο σχολείο και καλλιέργεια αξιών στο: ΚΥΡΙΔΗΣ, Α., ΤΣΑΚΙΡΙΔΟΥ, Κ., και ΑΡΒΑΝΙΤΗ, Ι., (επιμ.), Το ολοήμερο δημοτικό σχολείο στην Ελλάδα: Ερευνητικές και θεωρητικές προσεγγίσεις, Τυπωθήτω- Γιώργος Δαρδάνος, Αθήνα 2006

ΤΣΕΣΜΕΤΖΗ, Θ., Εικόνες της προσχολικής Αγωγής, Γέφυρες, τεύχος 8,2003

ΤΣΙΑΝΤΖΗ, Μ., Εφαρμοσμένη Παιδαγωγική στα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, Gutenberg, Αθήνα 1997

ΥΠΕΠΘ-Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΕ στο http://www.ypepth.gr/el_ec_page8329.htm

ΦΕΚ 304/13-03-2003, τ.Β΄ « Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο»

ΧΑΡΙΤΟΣ, Χ. ,Το Ελληνικό Νηπιαγωγείο και οι ρίζες του, Gutenberg, Αθήνα 1998.

114

Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α

115

ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2008- 2009

α β γ δ ε

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠ/ΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ

ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ

ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ

ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧ.

ΕΤΟΣ 2008-2009

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ-ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ

ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ

& ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΝΗΠΙΩΝ - ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ

ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠ/ΓΕΙΩΝΝΗΠΙΑ ΠΡΟΝΗΠΙΑ ΝΗΠΙΑ ΠΡΟΝΗΠΙΑ

ΠΔΕ Δ/ΝΣΗ Π.Ε.    

ΑΤΤΙΚΗΣ Α΄Αθήνας 186 199 3495 357 1449 102 406

ΑΤΤΙΚΗΣ Β΄Αθήνας 116 127 2181 398 363 82 258

ΑΤΤΙΚΗΣ Γ΄Αθήνας 23 119 1967 986 369 159 215

ΑΤΤΙΚΗΣ Δ΄Αθήνας 84 87 1723 172 311 38 177

ΑΤΤΙΚΗΣ Ανατ. Αττικής 137 125 2167 617 512 161 264

ΑΤΤΙΚΗΣ Δυτ. Αττικής 37 29 526 99 141 37 58

ΑΤΤΙΚΗΣ Πειραιά 93 99 1645 447 419 133 179

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Ημαθίας 47 43 376 223 54 31 86

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Ανατ. Θεσ/νίκης

118 123 1851 566 261 99 251

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Δυτ. Θεσ/νίκης 162 158 2215 822 392 142 317

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Κιλκίς 30 26 234 189 28 37 52

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Πέλλας 77 75 495 459 29 30 101

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Πιερίας 28 28 295 120 41 18 56

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Σερρών 49 42 428 226 26 13 82

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Χαλκιδικής 44 32 308 187 84 50 32

ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

& ΘΡΑΚΗΣ

Δράμας 34 26 261 187 26 12 52

ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

& ΘΡΑΚΗΣ

Έβρου 49 37 366 203 13 12 76

ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

& ΘΡΑΚΗΣ

Καβάλας 56 46 420 235 59 35 92

ΑΝ. Ξάνθης 28 25 349 75 4 5 41

116

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ &

ΘΡΑΚΗΣΑΝ.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ &

ΘΡΑΚΗΣ

Ροδόπης 12 13 181 44 19 1 27

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Βοιωτίας 32 33 315 192 43 32 66

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Εύβοιας 75 65 611 353 136 77 112

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Ευρυτανίας 9 5 34 24 4 7 5

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Φθιώτιδας 34 28 253 163 68 47 53

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Φωκίδας 15 12 86 63 24 20 24

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Λάρισας 51 50 560 248 94 43 84

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μαγνησίας 69 54 609 227 147 55 108

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Τρικάλων 33 26 233 132 41 23 26

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Καρδίτσας 51 42 204 164 31 21 45

ΚΡΗΤΗΣ Ηρακλείου 87 107 1294 633 190 106 211

ΚΡΗΤΗΣ Χανίων 81 81 834 503 173 116 163

ΚΡΗΤΗΣ Ρεθύμνης 35 44 497 218 129 49 88

ΚΡΗΤΗΣ Λασιθίου 41 48 502 361 134 96 99

ΗΠΕΙΡΟΥ Ιωαννίνων 36 28 231 124 39 21 52

ΗΠΕΙΡΟΥ Άρτας 19 14 117 58 12 6 29

ΗΠΕΙΡΟΥ Πρέβεζας 13 11 149 69 30 27 11

ΗΠΕΙΡΟΥ Θεσπρωτίας 20 14 112 50 20 8 30

ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Κοζάνης 41 36 315 236 37 22 48

ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Καστοριάς 14 11 108 87 11 14 22

ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Γρεβενών 7 8 82 52 14 11 16

ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Φλωρίνης 26 31 191 199 25 19 42

ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ Ζακύνθου 17 13 126 103 64 66 27

ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ Κέρκυρας 62 46 442 230 106 52 76

ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ Κεφαλληνίας 15 14 147 74 53 41 27

ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ Λευκάδας 10 8 60 78 12 17 11

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Αχαΐας 68 55 549 302 109 70 110

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Ηλείας 20 14 147 65 22 10 24

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Αιτ/ακαρνανίας 39 22 211 110 34 27 22

117

ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Λέσβου 80 68 572 399 106 71 140

ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Σάμου 19 14 148 43 22 7 28

ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Χίου 22 24 201 153 27 24 66

ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Δωδεκανήσου 48 69 770 428 68 27 136

ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Κυκλάδων 48 45 408 254 144 86 88

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Κορινθίας 60 57 589 342 170 101 104

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Αργολίδας 20 20 183 108 66 42 40

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Αρκαδίας 20 17 179 83 28 15 34

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Μεσσηνίας 45 42 482 266 112 56 84

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Λακωνίας 33 29 229 162 63 46 59

ΣΥΝΟΛΟ: 2825 2764 34263 13968 7208 2775 5232

118

ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ 2009- 2010

α β γ δ ε

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠ/ΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ

ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΜΕ

ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ

ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧ.

ΕΤΟΣ 2009-2010

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΩΝ-ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ

ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ

& ΠΑΛ/ΝΤΩΝ

ΝΗΠΙΩΝ - ΠΡΟΝΗΠΙΩΝ ΠΟΥ ΦΟΙΤΟΥΝ ΣΤΑ

ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ

ΣΕ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

ΤΩΝ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ

ΝΗΠ/ΓΕΙΩΝΝΗΠΙΑ ΠΡΟΝΗΠΙΑ ΝΗΠΙΑ ΠΡΟΝΗΠΙΑ

ΠΔΕ Δ/ΝΣΗ Π.Ε.    

ΑΤΤΙΚΗΣ Α΄Αθήνας 189 206 3897 488 1415 137 415

ΑΤΤΙΚΗΣ Β΄Αθήνας 125 137 2275 446 333 81 272

ΑΤΤΙΚΗΣ Γ΄Αθήνας 109 130 1915 720 374 211 260

ΑΤΤΙΚΗΣ Δ΄Αθήνας 90 95 1719 265 347 47 187

ΑΤΤΙΚΗΣ Ανατ. Αττικής 148 152 2411 709 643 169 270

ΑΤΤΙΚΗΣ Δυτ. Αττικής 38 31 490 157 135 47 62

ΑΤΤΙΚΗΣ Πειραιά 95 100 1494 565 430 165 198

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Ημαθίας 48 45 375 224 69 38 88

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Ανατ. Θεσ/νίκης

128 136 1901 723 277 131 266

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Δυτ. Θεσ/νίκης 171 169 2318 881 427 166 345

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Κιλκίς 31 28 267 211 37 32 54

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Πέλλας 78 73 534 399 51 86 123

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Πιερίας 31 28 252 151 41 30 29

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Σερρών 52 47 426 295 21 12 91

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Χαλκιδικής 46 35 307 224 92 60 70

ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

& ΘΡΑΚΗΣ

Δράμας 35 29 291 192 25 32 58

ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

& ΘΡΑΚΗΣ

Έβρου 48 40 398 273 9 4 76

ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

& ΘΡΑΚΗΣ

Καβάλας 57 47 383 298 75 40 94

ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

& ΘΡΑΚΗΣ

Ξάνθης 28 24 329 129 18 6 48

ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

& ΘΡΑΚΗΣ

Ροδόπης 13 14 186 65 11 9 14

119

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Βοιωτίας 32 28 310 234 97 64 56

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Εύβοιας 78 59 539 322 121 83 89

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Ευρυτανίας 9 7 84 60 4 2 7

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Φθιώτιδας 35 28 242 129 68 31 58

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Φωκίδας 15 9 68 71 28 20 9

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Λάρισας 55 54 657 283 97 45 108

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μαγνησίας 74 56 547 247 124 63 112

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Τρικάλων 39 23 219 128 40 33 23

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Καρδίτσας 51 30 229 170 24 13 30

ΚΡΗΤΗΣ Ηρακλείου 99 113 1301 681 216 128 226

ΚΡΗΤΗΣ Χανίων 90 89 881 490 198 113 178

ΚΡΗΤΗΣ Ρεθύμνης 35 42 476 219 92 35 84

ΚΡΗΤΗΣ Λασιθίου 41 65 497 367 133 103 107

ΗΠΕΙΡΟΥ Ιωαννίνων 40 30 274 107 42 20 48

ΗΠΕΙΡΟΥ Άρτας 19 16 106 78 15 13 31

ΗΠΕΙΡΟΥ Πρέβεζας 15 14 145 100 36 39 28

ΗΠΕΙΡΟΥ Θεσπρωτίας 20 12 98 62 13 17 24

ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Κοζάνης 42 36 344 234 40 23 40

ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Καστοριάς 14 13 81 93 14 11 26

ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Γρεβενών 7 8 103 42 21 7 16

ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Φλωρίνης 26 28 179 172 17 8 28

ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ Ζακύνθου 17 13 134 84 73 42 13

ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ Κέρκυρας 62 49 475 233 96 54 96

ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ Κεφαλληνίας 16 14 137 95 59 47 28

ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ Λευκάδας 10 8 78 51 21 15 15

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Αχαΐας 71 57 663 357 135 104 104

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Ηλείας 20 12 133 65 28 11 24

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Αιτ/ακαρνανίας 39 21 197 94 42 14 27

ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Λέσβου 80 78 570 387 95 70 161

ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Σάμου 19 15 102 75 14 9 28

120

ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Χίου 23 25 204 132 28 26 58

ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Δωδεκανήσου 50 55 677 286 159 50 104

ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Κυκλάδων 52 48 439 299 170 98 90

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Κορινθίας 64 60 614 404 204 138 120

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Αργολίδας 22 19 186 122 65 40 38

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Αρκαδίας 21 18 181 70 40 13 36

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Μεσσηνίας 47 48 513 324 119 87 96

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Λακωνίας 35 30 221 175 67 53 46

ΣΥΝΟΛΟ: 3044 2896 35072 14957 7685 3245 5432

121