ΑΝΡΩΠΙΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

ΟΜΑΔΑ ΑΓΙΑΜΑΡΕΛΟΥ ΜΑΛΑΜΩΠΑΠΑΓΙΩΤΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗΠΕΤΡΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣΑΓΙΑΝΝΗ ΑΡΙΣΤΕΑΣΓΑΤΖΗ ΝΑΣΙΑ

Ανθρώπινη εξέλιξη, ή ανθρωπογένεση, ονομάζεται η διαδικασία της εξέλιξης κατά την οποία οι άνθρωποι (Homo s. sapiens) εμφανίζονται/εξετάζονται ως ξεχωριστό είδος σε σχέση με τις άλλες ανθρωπίδες, τους μεγάλους πιθήκους και τα πλακουντοφόρα θηλαστικά. Είναι το αντικείμενο της γενικότερης συστηματικής επιστημονικής αναζήτησης που προσπαθεί να κατανοήσει και να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο συνέβησαν αυτές οι αλλαγές. Η μελέτη της ανθρώπινης εξέλιξης περικλείει αρκετούς επιστημονικούς κλάδους, κυρίως όμως τη φυσική ανθρωπολογία και την γενετική Ο όρος "άνθρωπος" όταν αναφέρεται στην ανθρώπινη εξέλιξη εννοεί το γένος Homo, όμως οι μελέτες τις ανθρώπινης εξέλιξης περιλαμβάνουν συνήθως και άλλα ανθρωποειδή, όπως είναι ο Αυστραλοπίθηκος, η εξελικτική πορεία του οποίου διαχωρίστηκε από αυτήν του ανθρώπινου γένους περίπου 2,3 εκατομμύρια χρονιά πριν, στην Αφρική.[2][3] Οι επιστήμονες εκτιμούν πως οι άνθρωποι μοιράζονται τον τελευταίο κοινό τους πρόγονο με τους χιμπαντζήδες, οι οποίοι έζησαν περίπου 5-7 εκατομμύρια χρόνια πριν. Πολλά είδη και υποείδη του γένους Homo έχουν αφανιστεί. Μεταξύ όλων αυτών είναι και ο Homo erectus, ο οποίος έζησε στην Ασία, και ο Homo sapiens neanderthalensis ο οποίος έζησε στην Ευρώπη. Οι Αρχαϊκοί Homo sapiens εξελίχτηκαν περίπου 400.000 με 250.000 χρόνια πριν.

Η κυρίαρχη άποψη στον επιστημονικό χώρο σχετικά με την καταγωγή των ανατομικά σύγχρονων ανθρώπων ονομάζεται "Πέρα από την Αφρική" ("Out of Africa")[4][5][6][7] και υποστηρίζει πως ο Homo sapiens εξελίχτηκε στην Αφρική και μετακινήθηκε στις γύρω ηπείρους περίπου 50.000 με 100.000 χρόνια πριν, αντικαθιστώντας τους πληθυσμούς του Homo erectus στην Ασία και του Homo neanderthalensis στην Ευρώπη.

Ι

Iστορία των Θεωριών Η λέξη homo, το όνομα του βιολογικού γένους στο οποίο ανήκουν

οι άνθρωποι, σημαίνει "άνθρωπος" στα Λατινικά. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως πρώτα από τον Κάρολο Λινναίο στα ταξινομικά του συστήματα. Η ετυμολογία της λέξης "άνθρωπος" έχει αποτελέσει πρόβλημα, και η ιστορική γλωσσολογία έχει καταλήξει σε δυο-τρεις πιθανές εκδοχές.

Ο Κάρολος Λινναίος και άλλοι επιστήμονες της εποχής του θεωρούσαν τους μεγάλους πιθήκους τους στενότερους συγγενείς του ανθρώπου χάρη στις μορφολογικές και ανατομικές τους ομοιότητες. Η δυνατότητα σύνδεσης της εξελικτικής πορείας των ανθρώπων με αυτή των πρώιμων πιθήκων έγινε δυνατή το 1859 με την έκδοση του Η καταγωγή των ειδών του Καρόλου Δαρβίνου. Στο βιβλίο αποδεικνύεται η διαδικασία της εξέλιξης νέων ειδών από παλαιότερα. Το βιβλίο του Δαρβίνου δεν αναφέρεται άμεσα στην ανθρώπινη εξέλιξη, αναφέροντας απλώς πως "θα ριχτεί φως στην καταγωγή του ανθρώπου και την ιστορία του".

Οι πρώτες αντιπαραθέσεις σχετικά με την ανθρώπινη εξέλιξη έγιναν μεταξύ του Τόμας Χάξλεϋ και του Ρίτσαρντ Όουεν. Ο Χάξλεϋ υποστήριξε πως ο άνθρωπος εξελίχθηκε από τους πιθήκους, χρησιμοποιώντας ως τεκμήριο διάφορες απεικονίσεις που παρουσίαζαν τις ομοιότητες των δύο ειδών, στο έργο του Αποδείξεις για τη Θέση του Ανθρώπου στη Φύση (Evidence as to Man's Place in Nature). Παρόλα αυτά, πολλοί υποστηρικτές του Δαρβίνου (όπως ο Άλφρεντ Ράσελ Γουάλας και ο Κάρολος Λάιελ) αμφέβαλλαν για την ικανότητα της φυσικής επιλογής να δημιουργήσει όλες τις ψυχικές και ηθικές ευαισθησίες που υπάρχουν στον άνθρωπο. Ο Δαρβίνος όμως, στο έργο του The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex (1871), χρησιμοποίησε την εξέλιξη και την σεξουαλική επιλογή για να περιγράψει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του ανθρώπου.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν η έλλειψη ενδιάμεσων απολιθωμάτων. Μόλις το 1920 άρχισαν να εντοπίζονται τα πρώτα σχετικά απολιθώματα στην Αφρική. Το 1925, ο Ρέιμοντ Νταρτ ανακάλυψε τον Australopithecus africanus. Τυπικό είδος ήταν το Παιδί Taung (Taung Child), μία Αυστραλοπιθηκίνα που βρέθηκε σε μία σπηλιά. Τα απομεινάρια του παιδιού ήταν ένα άριστα διατηρημένο κρανίο, καθώς και η ενδοκρανιακή περιοχή του εγκεφάλου. Παρόλο που ο εγκέφαλος ήταν μεγέθους μόλις 410 cm³, το σχήμα του ήταν πιο σφαιρικό συγκριτικά με τον εγκέφαλο των γορίλων και των χιμπαντζήδων, και θύμιζε περισσότερο ανθρώπινο εγκέφαλο. Επίσης, το δείγμα είχε μικρούς κυνόδοντες, και ο σχηματισμός των οστών στην περιοχή της λεκάνης ήταν απόδειξη του διποδισμού. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά έπεισαν τον Νταρτ πως το Παιδί Taung ήταν ένας δίποδος ανθρώπινος πρόγονος, δηλαδή μία ενδιάμεση εξελικτική μορφή μεταξύ των ανθρώπων και των άλλων πιθήκων.

Η Ιστορία της ταξινόμησης των ανθρωποειδών άλλαξε πολλές φορές τον περασμένο αιώνα με την εύρεση νέων απολιθωμάτων και την ανάλυση των πληροφοριών. Συγκεκριμένα οι λεπτοφυείς Αυστραλοπιθηκίνες (gracile Australopithecine) πιστεύεται πως είναι πρόγονοι του γένους Homo, της ομάδας δηλαδή που ανήκει και ο σύγχρονος άνθρωπος. Οι Αυστραλοπιθηκίνες και οι Homo sapiens είναι μέλη της φυλής Ανθρωπίνοι. Πρόσφατα στοιχεία υποδεικνύουν πως οι Αυστραλοπιθηκίνες ήταν μία ομάδα με ποικίλους διαφορετικούς πληθυσμούς, και πως διάφορα είδη Αυστραλοπιθηκίνων όπως ο A. africanus μπορεί να μην ήταν άμεσοι πρόγονοι των ανθρώπων. Η επαναταξινόμηση των Αυστραλοπιθηκίνες διαχώρισε την ομάδα σε δύο γένη. Συγκεκριμένα οι λεπτοφυείς (gracile) πληθυσμοί τοποθετήθηκαν στο γένος Αυστραλοπίθηκος, ενώ οι εύρωστοι (robust) πληθυσμοί δημιούργησαν το γένος Παράνθρωποι. Οι επιστήμονες τοποθετούν τους ανθρώπους, τις Αυστραλοπιθηκίνες και τα σχετικά είδη στην ίδια οικογένεια με τους μεγάλους πιθήκους, τις Ανθρωπίδες.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ-ΔΑΡΒΙΝΙΣΜΟΣ

Στην επιστήμη της βιολογίας, με τον όρο εξέλιξη εννοείται η αλλαγή στις ιδιότητες ενός πληθυσμού οργανισμών στο πέρασμα του χρόνου, μεταξύ διαφορετικών γενεών. Εξελικτικές θεωρούνται ειδικά οι αλλαγές που μεταβιβάζονται μέσω του γενετικού υλικού από γενιά σε γενιά, συνεπώς συνιστούν μια πληθυσμιακή διαδικασία και διακρίνονται από άλλες, όπως η οντογένεση, ή γενικά η ανάπτυξη ενός οργανισμού ατομικά. Η εξέλιξη αποτελεί φαινόμενο που υλοποιείται σταδιακά και σε μεγάλο βάθος χρόνου. Μορφολογικές και άλλες ομοιότητες μεταξύ των ειδών του έμβιου κόσμου υποδεικνύουν ότι όλα διαθέτουν κοινή καταγωγή, προέρχονται δηλαδή από ένα κοινό προγονικό είδος.

Εξελικτικές ιδέες όπως ο κοινός πρόγονος και η διαμετάλλαξη των ειδών υπήρχαν τουλάχιστον από τον 6ο αιώνα π.Χ. όταν εκφράστηκαν από τον φιλόσοφο Αναξίμανδρο. Όταν η βιολογική γνώση αυξήθηκε τον 18ο αιώνα, άρχισαν να παρουσιάζονται παρόμοιες ιδέες, αρχίζοντας με τον Πιερ Μωπερτυί (Pierre Maupertuis) το 1745, με τη συμβολή φυσικών φιλοσόφων όπως οι Έρασμος, Κάρολος Δαρβίνος και Λαμάρκ.

Η θεωρία της εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής προτάθηκε πρώτα από τον Κάρολο Δαρβίνο και τον Άλφρεντ Ράσελ Γουάλας.

Το 1858 ο Κάρολος Δαρβίνος και ο Άλφρεντ Ράσελ Γουάλας διατύπωσαν τη θεωρία της εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής με τις ανακοινώσεις τους Περί της τάσης των ειδών να δημιουργούν ομάδες και Περί της διαιώνισης των ειδών μέσω φυσικών μεθόδων επιλογής. Οι λεπτομέρειες της θεωρίας αυτής και τα αναλυτικά επιχειρήματα καταγράφηκαν στο βιβλίο που έγραψε ο Δαρβίνος το 1859 "Περί της προέλευσης των ειδών".

Κατά τη δεκαετία του 1930 η φυσική επιλογή συνδυάστηκε με τη θεωρία του Γκρέγκορ Μέντελ για την κληρονομικότητα και εκ παραλλήλου δημιούργησαν την συνθετική θεωρία της Εξέλιξης, ή σύγχρονη σύνθεση, όπου οι «μονάδες» της εξέλιξης (γονίδια) συνδυάστηκαν με τον «μηχανισμό» της (φυσική επιλογή). Αυτή η σημαντική θεωρία (νεοδαρβινισμός), η οποία εξηγεί, αλλά και προβλέπει, αποτελεί το κεντρικό δόγμα της σύγχρονης εξελικτικής Βιολογίας και ερμηνεύει τις διαφορετικές μορφές ζωής στην Γη.

Στην Ελλάδα, εξελικτικοί βιολόγοι με αναγνωρισμένο κύρος και σημαντική συγγραφική παρουσία είναι οι καθηγητές Κωνσταντίνος Καστρίτσης, Κωνσταντίνος Κριμπάς και Ελευθέριος Ζούρος.

Όπως αναγνώρισε πολύ νωρίς ο ίδιος ο Δαρβίνος, η εξέλιξη του Ανθρώπου είναι το μεγαλύτερο πεδίο αμφισβήτησης της εξελικτικής σκέψης. Κάποιοι άνθρωποι διαφωνούν στην ιδέα ότι ο άνθρωπος προήλθε με φυσικές διαδικασίες, χωρίς δηλαδή υπερφυσική (Θεϊκή) παρέμβαση. Η τάση αυτή εκφράζεται στη σύγχρονη εποχή κυρίως με το ρεύμα του δημιουργισμού. Πολλοί θρησκευόμενοι αποδέχονται πλέον την εξέλιξη όπως και άλλες επιστημονικές θεωρίες, καθώς η θεολογική σκέψη έχει και αυτή εξελιχθεί, άλλοι πάλι πιστεύουν ότι η εξέλιξη αντιτίθεται στην πίστη τους στο Θείο.

Η εξελικτική Βιολογία έχει δημιουργήσει τις μεγαλύτερες διαφωνίες και αντιδράσεις. Η εξέλιξη, επίσης, κατά καιρούς θεωρήθηκε ότι προώθησε φιλοσοφικές θέσεις που υποστηρίζουν διακρίσεις και ρατσισμό. Για παράδειγμα, οι ιδέες περί ευγονικής του Francis Galton διαφοροποιήθηκαν σε επιχειρήματα που υποστήριζαν την βελτίωση της ανθρώπινης δεξαμενής γονιδίων μέσα από μια πολιτική επιλεκτικής αναπαραγωγής. Η ευγονική και επιλεκτική ανπαραγωγή του ανθρώπινου είδους αποτέλεσαν βασικό ιδεολογικό πυλώνα της ναζιστικής ιδεολογίας στη Γερμανία και οδήγησαν στην υποχρεωτική στείρωση και τη θανάτωση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που θεωρήθηκαν ως "γενετικά κατώτερα είδη".

Ένα άλλο παράδειγμα όπου η εξέλιξη χρησιμοποιήθηκε λανθασμένα είναι ο "Κοινωνικός Δαρβινισμός", ένας όρος που εκφράζει τις θέσεις ενός Βρεττανικού κινήματος του 19ου αιώνα για την "επιβίωση του καλύτερα προσαρμοσμένου" στο εμπόριο και τις ανθρώπινες κοινωνίες και χρησιμοποιήθηκε και από άλλους για να δικαιολογήσει τις κοινωνικές ανισότητες, τον ρατσισμό και τον ιμπεριαλισμό. Οι σύγχρονοι επιστήμονες και φιλόσοφοι θεωρούν ότι αυτές οι ιδέες ούτε επιβάλλονται από την θεωρία της εξέλιξης ούτε υποστηρίζονται από δεδομένα.

Ο Δαρβινισμός είναι η θεωρία της εξέλιξης και της διαδοχικής αλληλοπροέλευσης των μορφών του ενόργανου και του ζώντος κόσμου, όπως διατυπώθηκε από κοινού από τον Κάρολο Δαρβίνο και τον Άλφρεντ Ουάλας και αναπτύχθηκε αργότερα από το Δαρβίνο στο έργο του "Η καταγωγή των ειδών μέσω της φυσικής επιλογής". Κατ' αυτόν τα άτομα ενός είδους εμφανίζουν ποικιλία, παράγονται δε κατά μέσο όρο περισσότεροι απόγονοι από όσους χρειάζεται να αντικαταστήσουν τους γονείς. Πρέπει, επομένως, να υπάρχει συναγωνισμός για την επιβίωση και επιβιώνουν και αναπαράγουν οι περισσότερο προσαρμοσμένες(καταλληλότερες)παραλλαγές. Η ανακάλυψη του γενετικού μηχανισμού που προκαλεί τις μεταλλάξεις, οδήγησε σε μια τροποποιημένη διατύπωση της θεωρίας που είναι γνωστή ως νεοδαρβινισμός.

Ανάλογες προς τις αντιλήψεις του δαρβινισμού αναφορές υπάρχουν σε θεωρίες αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Ειδικότερα ο Εμπεδοκλής επισήμανε την αρχή της επιλογής, στο πλαίσιο της οποίας κυριαρχεί η σκοπιμότητα, ο Αναξίμανδρος αναφέρθηκε στην εξέλιξη του ανθρώπου και των ζώων από τα ψάρια, ενώ ο Επίκουρος επιχείρησε να εξηγήσει τη σκόπιμη συμπεριφορά των ζώων επικαλεσθείς τη διδασκαλία του Εμπεδοκλή.

Ο Κοινωνικός Δαρβινισμός αναφέρεται στην τάση να θεωρούνται οι επιστημονικές θεωρίες του Καρόλου Δαρβίνου περί φυσικής επιλογής και επιβίωσης του καταλληλότερου εφαρμόσιμες στις ανθρώπινες κοινωνίες. Επηρεασμένοι από τα γραπτά του Δαρβίνου για τους μηχανισμούς και τις δυνάμεις που ωθούν την εξέλιξη και τη συνέχεια στη φύση και συγκεκριμένα στα έμβια όντα, οι θεωρητικοί του Κοινωνικού Δαρβινισμού πιστεύουν ότι με παρόμοιο τρόπο συγκροτείται και εξελίσσεται η κοινωνική ζωή. Ο όρος Κοινωνικός Δαρβινισμός εισήχθη στο κοινωνικό και πολιτικό ευρωπαϊκό προσκήνιο το 1877 όπως προέκυψε από ιδέες του Τόμας Μάλθους, του Χέρμπερτ Σπένσερ και του Φράνσις Γκάλτον. Αν και δεν είναι όλοι μεταγενέστεροι του Δαρβίνου, πολλές από τις απόψεις τους παραπέμπουν προφανώς σε μια κοινωνική διάσταση και εφαρμογή δαρβινιστικών θεωριών περί της εξέλιξης. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής η θεωρία διαδόθηκε το 1944 από τον ιστορικό Richard Hofstadter.

Ο Χέρμπερτ Σπένσερ φαίνεται να είναι ένας από τους γνωστότερους πρεσβευτές του Κοινωνικού Δαρβινισμού. Χαρακτηριστικό κομμάτι του έργου του είναι η ιδέα, ότι η κυβέρνηση δεν πρέπει να παρεμβαίνει στις φυσικές διεργασίες της εξέλιξης στην κοινωνία χρηματοδοτώντας και προστατεύοντας τους φτωχούς και αδυνάτους, καθώς έτσι διαστρεβλώνεται η ροή της επιβίωσης των ισχυρότερων και πλουσίων που θα δημιουργήσουν τελικά υγιέστερες κοινωνικές δομές. Επηρεασμένος από τις πολιτικές και οικονομικές θεωρίες του Τόμας Μάλθους που ήθελαν τον τερματισμό των φιλανθρωπιών, ώστε να επέλθει η διαιώνιση των περισσότερο προσαρμοσμένων, και από το ευρύτερο κλίμα του ακμάζοντα καπιταλισμού στην Αγγλία.

Λόγω της γενικότητας και της μη επιστημονικής του τεκμηρίωσης, ο Κοινωνικός Δαρβινισμός χρησιμοποιήθηκε ανά διαστήματα για διαφορετικούς λόγους εξυπηρετώντας διαφορετικές σκοπιμότητες. Συγκεκριμένα, οι απόψεις περί Κοινωνικού Δαρβινισμού αναπτύχθηκαν κατά την περίοδο ακμής του καπιταλισμού του laissez-faire και του περιορισμού της κρατικής παρέμβασης, θεμελιώνοντας τον άκρατο ατομικισμό και την ιδιωτικοποίηση του κεφαλαίου. Επίσης, αποτέλεσε πρόσφορο έδαφος, πάνω στο οποίο αναπτύχθηκαν οι ναζιστικές αντιλήψεις που στόχευαν στη διαιώνιση της άριας φυλής και στη γενοκτονία πολλών άλλων λιγότερο ισχυρών στο πολιτικό προσκήνιο.

Το προφανές επιστημονικό σφάλμα της θεωρίας του Κοινωνικού Δαρβινισμού είναι ότι παραγνωρίζει το ρόλο της ανατροφής και της εκπαίδευσης όσον αφορά στις διαφορές και στις ανισότητες στις ανθρώπινες κοινωνίες. Σύμφωνα με τη θεωρία, οι λύσεις (βασισμένες στην ιδέα του κληρονομικού ντετερμινισμού) που δίδονται για αυτές τις ανισότητες δεν περιλαμβάνουν την αρωγή και την παιδεία, ώστε να επωφεληθούν οι κοινωνικά και οικονομικά υποδεέστεροι, αλλά βασίζονται σε μεθόδους σκληρές, όπως είναι η ευγονική (που περιλαμβάνει τη στείρωση) και ο επεκτατισμός. Ο Δαρβίνος δεν είχε την πρόθεση να δημιουργήσει μια θεωρία που θα αφορά τις κοινωνικές δομές, ή θα έχει μια δυνάμει επέκταση σε αυτές, αλλά στόχευε αποκλειστικά στη μελέτη της βιολογικής εξέλιξης. Παράλληλα, αν και στη θεωρία του Δαρβίνου υπάρχει η αντίληψη του ανταγωνισμού λόγω της ανεπάρκειας των πόρων, αυτή η ανεπάρκεια ισχύει σε πολύ μικρό βαθμό στην κοινωνική ζωή, αφού ο άνθρωπος μπορεί σήμερα να παράγει τα αγαθά για να εξασφαλίσει την επιβίωσή του. Η σπανιότητα των πόρων σήμερα δε θεωρείται φυσική, αλλά, αντίθετα, θεσπισμένη και βασισμένη στην άνιση κατανομή των πηγών.

Η άρνηση του Κοινωνικού Δαρβινισμού αποδείχθηκε εν τέλει ιδιαίτερα γόνιμη, καθώς με την αποδοχή ότι οι φυσικές διεργασίες δεν εφαρμόζονται στην κοινωνία, ανοίχτηκε το πεδίο για την ανάπτυξη επιστημών που επικεντρώνονται στο θεσπισμένο, ανθρώπινο νόμο, όπως η κοινωνιολογία, η ανθρωπολογία, η οικονομία και άλλες.

6Ο ΛYΚΕΙΟ ΒOΛΟΥ

ΜΙΧΑΗΛ ΗΛΙΑΝΑΜΟΥΣΤΑΚΛΗ ΕΛΕΝΗΜΠΟΛΛΟ ΕΥΑΝΙΚΟΛΟΥ ΕΛΕΝΗΜΠΟΥΡΤΖΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

In biology nothing makes sense except in the light of evolution Στη βιολογία τίποτε δεν αποκτά νόημα εκτός αν θεωρηθεί κάτω από το φως της εξέλιξης Th. Dobzhansky

Another curious aspect of the theory of evolution is that everybody thinks he/she understands it Μια άλλη ιδιομορφία της θεωρίας της εξέλιξης είναι ότι ο καθένας έχει την εντύπωση ότι την καταλαβαίνει J. Monod

Μια άλλη ιδιομορφία της Θεωρίας της Εξέλιξης είναι ότι γι’ αυτήν ισχύει, ακόμα, η «λογική»: “Δεν μπορώ να την δεχθώ, επομένως είναι λάθος” “Δεν την καταλαβαίνω, επομένως είναι λάθος”

ΘΕΜΑΤΑ

1.Υπάρχει ασυμβίβαστο μεταξύ Δαρβινισμού και Θεϊσμού; 2. Τι είναι η θεωρία του Ευφυούς Σχεδιασμού; 3. Σχολιάστε την άποψη ότι η εξέλιξη αποτελεί την ενοποιητική αρχή της βιολογίας 4. Σχολιάστε την άποψη ότι πίσω από κάθε αλτρουιστική πράξη κρύβεται ένα εγωιστικό γονίδιο

Η λογική του Νεοδαρβινισμού 1.Κάθε άτομο μπορεί δυνητικά να παραγάγει ένα πολύ μεγάλο αριθμό απογόνων 2.Όμως το μέγεθος του πληθυσμού παραμένει σχετικά σταθερό 3.Επομένως μόνο ένα μικρό ποσοστό των απογόνων επιζούν 4.Αποτελεί το ποσοστό αυτό ένα τυχαίο δείγμα του πληθυσμού των απογόνων; 5.Ο πληθυσμός των απογόνων αποτελείται από διαφορετικούς φαινοτύπους 6. Σε κάποιο βαθμό οι φαινοτυπικές διαφορές καθορίζουν την πιθανότητα επιβίωσης και αναπαραγωγής 7. Άρα η απάντηση στο #4 είναι ΟΧΙ 8. Οι φαινοτυπικές διαφορές είναι σε ένα μικρό ή μεγάλο βαθμό γενετικά προκαθορισμένες 9. Άρα το ποσοστό των ατόμων που επιβιώνουν και αναπαράγονται μεταφέρουν αυτή την ιδιότητά τους στην επόμενη γενιά, ή πιθανότητα αυξημένης συμβολής απογόνων (=γονιδίων) στην επόμενη γενιά είναι κληρονομική.

Συνέπειες (1)

Η διαδικασία της οποίας είμαστε το αποτέλεσμα δεν αριστοποιεί, δεν μεγιστοποιεί και δεν οδηγεί, κατ’ ανάγκην, στην αντικειμενική γνώση του (φυσικού) κόσμου

Μεταξύ μιας λανθασμένης και μιας ορθής εντύπωσης για τον κόσμο, θα επικρατήσει εκείνη που προκαλεί την ταχύτερη εξάπλωση του αλληλόμορφου-γονιδίου που την επάγει

Αν το αλληλόμορφο-γονίδιο που εξαπλώνεται ταχύτερα είναι αυτό που επάγει την λανθασμένη εντύπωση, τότε έχουμε την επικράτηση μιας «δαρβινικής πλάνης»

Οι δαρβινικές πλάνες απορρίπτονται μόνο μέσω της επιστήμης

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΔΑΡΒΙΝΙΚΗΣ ΠΛΑΝΗΣ

• το φάσμα των ήχων, των χρωμάτων και των οσμών συμπίπτει με εκείνο που αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας • η γη είναι επίπεδη και στο κέντρο του κόσμου • οι συναισθηματικές προεκτάσεις του έρωτα, της γονεϊκής στοργής, κ. α • η τελολογία • ο ιδιοκεντρισμός

Συνέπειες (2)

• Άρνηση κάθε ιδέας «δυϊσμού» και ασυνέχειας

• Άρνηση κάθε ιδέας «απόλυτης» ιδιαιτερότητας για οποιοδήποτε αντικείμενο του φυσικού κόσμου (γαλαξίας, ηλιακό σύστημα, πλανήτης, μορφή ζωής)

• H αντικατάσταση του γιατί με το πώς, του παρόντος - μέλλοντος με το παρελθόν «Γιατί είμαστε αυτό που είμαστε;» «Πώς έγινε και είμαστε αυτό που είμαστε;»

Τα τρία «γη»

3. Αναπαραγωγή p 0, αλλά p > 0 4. Μεταλλαγή p = 1 5. Επιλογή p = 1 (ανισο- λαθο- αυτο- ανα- παραγωγή)

Η μόνη περίπτωση εισαγωγής του μεταφυσικού στοιχείου στο φαινόμενο της ζωής είναι να αποδειχθεί ότι για την αναπαραγωγή ισχύει ε = 0

Κοινωνιοβιολογία

• Η προσπάθεια της Εξελικτικής Βιολογίας να ερμηνεύσει τη δομή των βιοκοινωνιών.

• Οι σχέσεις συμπεριφοράς είναι γενετικά προκαθορισμένες (συμπεριλαμβανόμενης της δυνατότητας «επιλογής» και «απόφασης»). Συμπεριφορά = Φαινότυπος

• Ανά πάσα στιγμή υπάρχουν (ή προκύπτουν) «αντίπαλα» γονίδια (δηλαδή γονίδια που προκαθορίζουν διαφορετικές στρατηγικές) και υπόκεινται στη δράση της Φυσικής Επιλογής

Το εγωιστικό γονίδιο (με την ευρεία έννοια)

• Κύτταρα, οργανισμοί, πληθυσμοί, κοινωνίες: εφήμεροι σχηματισμοί που εξυπηρετούν τον αγώνα δρόμου του γονιδίου που είναι «αθάνατο»

• Το πρόβλημα δεν είναι να ερμηνεύσουμε την εγωιστικότητα του γονιδίου

• Το πρόβλημα είναι να ερμηνεύσουμε την συνθετότητα του βιολογικού κόσμου δεδομένης της εγωιστικότητας του γονιδίου

• ΔΓ = διαφορές ως προς το γενετικό (πληροφορικό) περιεχόμενο ΔΑ = διαφορές ως προς το ρυθμό πολλαπλασιασμού του γενετικού περιεχομένου Εξελιξιμότητα E = ΔΓ x ΔΑ

• • Ένα επίπεδο οργάνωσης (ν) μπορεί να βρίσκεται σε εξελικτική ισορροπία (Εν = 0) αν ισχύει μία από τις δύο επόμενες συνθήκες: (a) οι συνιστώσες μονάδες μπορούν να είναι διαφορετικές (ΔΓ > 0) εφόσον πολλαπλασιάζονται με τον ίδιο ρυθμό (ΔΑ = 0) (π.χ., χρωμόσωμα)

• (b) οι συνιστώσες μονάδες μπορούν να πολλαπλασιάζονται με διαφορετικό ρυθμό (ΔΑ > 0) εφόσον είναι γενετικά ταυτόσημες (ΔΓ = 0) (π.χ., οργανισμός) αλλιώς • Το σύστημα θα καταρρεύσει ή θα αναχθεί στο ανώτερο επίπεδο (ν + 1)

ΔΓ = διαφορές ως προς το γενετικό (πληροφορικό) περιεχόμενο ΔΑ = διαφορές ως προς το ρυθμό πολλαπλασιασμού του γενετικού περιεχομένου Εξελιξιμότητα E = ΔΓ x ΔΑ

• Ένα επίπεδο οργάνωσης (ν) μπορεί να βρίσκεται σε εξελικτική ισορροπία (Εν = 0) αν ισχύει μία από τις δύο επόμενες συνθήκες:

(a) οι συνιστώσες μονάδες μπορούν να είναι διαφορετικές (ΔΓ > 0) εφόσον πολλαπλασιάζονται με τον ίδιο ρυθμό (ΔΑ = 0) (π.χ., χρωμόσωμα) (b) οι συνιστώσες μονάδες μπορούν να πολλαπλασιάζονται με διαφορετικό ρυθμό (ΔΑ > 0) εφόσον είναι γενετικά ταυτόσημες (ΔΓ = 0) (π.χ., οργανισμός) αλλιώς

• Το σύστημα θα καταρρεύσει ή θα αναχθεί στο ανώτερο επίπεδο (ν + 1)

Η «ΕΓΩΙΣΤΙΚΗ» ΜΟΝΑΔΑ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ (ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΥΣΤΗΡΗ ΕΝΝΟΙΑ)

Μια μονάδα επιπέδου ν χαρακτηρίζεται ως «εγωιστική» αν η πληροφορία για τον πολλαπλασιασμό της μπορεί να οδηγήσει στην κατάρρευση του συστήματος στο επίπεδο ν -1Κατ’ αντιστοιχία Μια μονάδα επιπέδου ν χαρακτηρίζεται ως «αλτρουιστική» αν η πληροφορία για τον πολλαπλασιασμό της μπορεί να οδηγήσει στην αναγωγή του συστήματος στο επίπεδο ν + 1Καλύτεροι χαρακτηρισμοί: Υποβιβαστικό αντί για εγωιστικό Προβιβαστικό αντί για αλτρουιστικό

Μεταδαρβινική Εξέλιξη

• Βιολογική αφετηρία: υποταγή του υποβιβαστικού (εγωιστικού) γονιδίου

–Ο νους μπορεί να αντιστρατεύεται τα γονίδια

–Το μέλλον μπορεί να καθορίζει το παρόν

–Για τις ανθρώπινες πράξεις δεν αρκεί η ερμηνεία (δαρβινική αιτιολόγηση), απαιτείται δικαιολόγηση (μεταδαρβινική αιτιολόγηση)

Τρεις (τουλάχιστον) οδοί εξουδετέρωσης του εγωιστικού γονιδίου

1. Αδυναμία ελέγχου τυχαίων γεγονότων (ασθενείς παρεκκλίσεις μετατοπίζουν το σύστημα σε νέα κέντρα έλξης)

2. Απώλεια ελέγχου λόγω πολυπλοκότητας και αναδυόμενων ιδιοτήτων (τα μέσα υποτάσσουν το σκοπό)

3. Χρονικό πλεονέκτημα της πολιτισμικής επιλογής

Homo sapiens Homo consumeralis Homo computeralis Homo post-terrestialisHomo postdarwinensis (ο μεταδαρβινικός άνθρωπος)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΑΡΒΙΝΟ

• «καλά» και «κακά» ζώα;• Μοριακή ισότητα; • Άχρηστη μοριακή ποικιλομορφία; • Μοριακά παράσιτα;Έχουμε Δαρβινική επιτυχία στον ΜΕΣΟΚΟΣΜΟ και Δαρβινική αποτυχία στο ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟ και στο ΜΑΚΡΟΚΟΣΜΟ;

ΠΗΓΕΣ

1. Λευτέρης Ζούρος Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης

2. ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ .ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ3. ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ4. ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ , ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣΗ γενετική μηχανική , καλούμενη επίσης και γενετική τροποποίηση ,είναι η άμεση χειραγώγηση γονιδιώματος ενός οργανισμού με τη χρήση της βιοτεχνολογίας. Νέο DNA μπορεί να εισαχθεί στο γονιδίωμα του ξενιστή με μια πρώτη απομόνωση και αντιγράφοντας το γενετικό υλικό που ενδιαφέρει με τη χρήση μεθόδων μοριακής κλωνοποίησης, για να δημιουργηθεί έτσι μία νέα αλληλουχία DNA, ή με σύνθεση του DNA, και στη συνέχεια την εισαγωγή του στον οργανισμό - ξενιστή.

Εφαρμογές Γενετικής Μηχανικής Οι τεχνικές γενετικής μηχανικής έχουν εφαρμοστεί σε πολλούς

τομείς, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας, της γεωργίας, της βιομηχανικής βιοτεχνολογίας και της ιατρικής. Τα ένζυμα που χρησιμοποιούνται στα απορρυπαντικά και φάρμακα όπως η ινσουλίνη και η ανθρώπινη αυξητική ορμόνη είναι πλέον δυνατό να κατασκευάζονται από γενετικά τροποποιημένα κύτταρα, πειραματικές γενετικά τροποποιημένες κυτταρικές σειρές και γενετικά τροποποιημένα ζώα, όπως ποντίκια ή ψάρια - ζέβρες, που χρησιμοποιούνται για ερευνητικούς σκοπούς και γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες έχουν πλέον εμπορευματοποιηθεί.

Έργο της Γενετικής Μηχανικής Η γενετική μηχανική μεταβάλλει τη γενετική σύσταση ενός

οργανισμού με τη χρήση τεχνικών που απομακρύνουν κληρονομήσιμο γενετικό υλικό ή εισάγουν DNA το οποίο παρασκευάζεται εκτός του οργανισμού, είτε απευθείας εντός του ξενιστή ή σε ένα κύτταρο το οποίο στη συνέχεια συντήκεται ή υβριδοποιείται με τον ξενιστή. Η διαδικασία περιλαμβάνει τη χρήση ανασυνδυασμένων νουκλεϊκών οξέων (DNA ή RNA), τεχνικές για να σχηματιστούν νέοι συνδυασμοί κληρονομήσιμου γενετικού υλικού, που ακολουθείται από τεχνικές για την ενσωμάτωση του εν λόγω υλικού, είτε έμμεσα, μέσω ενός φορέα του συστήματος, ή απευθείας μέσω μικροενέσεων, μακροέγχυσης και μικροέγκλεισης.

Γενετικά Τροποποιημένοι Οργανισμοί

Τα φυτά, τα ζώα ή οι μικροοργανισμοί που έχουν υποστεί αλλαγές μέσω γενετικής μηχανικής ονομάζονται γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί ή ΓΤΟ. Τα βακτήρια ήταν οι πρώτοι οργανισμοί που υπέστησαν γενετική τροποποίηση. DNA από το πλασμίδιο που περιέχει νέα γονίδια μπορεί να εισαχθεί μέσα στο βακτηριακό κύτταρο και τα βακτήρια στη συνέχεια θα εκφράσουν αυτά τα γονίδια, παράγοντας τις αντίστοιχες πρωτεΐνες. Αυτά τα γονίδια μπορούν να κωδικοποιούν για τα φάρμακα ή ένζυμα που επεξεργάζονται τρόφιμα και άλλα υποστρώματα.Τα φυτά έχουν τροποποιηθεί για προστασία απέναντι στα έντομα, ανθεκτικότητα στα ζιζανιοκτόνα, αντοχή σε ιούς, ενισχυμένη διατροφή, ανοχή σε περιβαλλοντικές πιέσεις και την παραγωγή κατάλληλων εμβολίων. Οι περισσότεροι ΓΤΟ του εμπορίου είναι ανθεκτικοί σε έντομα ή / και σε ζιζανιοκτόνα φυτά. Γενετικά τροποποιημένα ζώα χρησιμοποιήθηκαν για έρευνα, ως πειραματόζωα και για παραγωγή γεωργικών ή φαρμακευτικών προϊόντων. Σε αυτά περιλαμβάνονται ζώα με γονίδια "νοκ άουτ", με αυξημένη ευαισθησία σε ασθένειες, με ορμόνες για επιπλέον ανάπτυξη και ικανότητα να εκφράζουν τις πρωτεΐνες στο γάλα τους.

ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

ΟΜΑΔΑ ΑΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜEΝΑ ΤΡOΦΙΜΑ;

ΓΙΑΜΑΡΕΛΟΥ ΜΑΛΑΜΩΠΑΠΑΓΙΩΤΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗΠΕΤΡΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣΑΓΙΑΝΝΗ ΑΡΙΣΤΕΑΣΓΑΤΖΗ ΝΑΣΙΑ

Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα (GM foods και GMO foods) ονομάζονται τα τρόφιμα που παράγονται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς και η πρώτη απόπειρα παρασκευής τους έγινε στις Η.Π.Α το 1983, δημιουργώντας δενδρύλλια καπνού τα οποία ήταν ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Με διάφορες μεθόδους της μηχανικής γενετικής μεταφέρονται γονίδια από έναν οργανισμό σε έναν άλλο εξασφαλίζοντας κατά αυτό τον τρόπο την παραγωγή οργανισμών με συγκεκριμένους επιθυμητούς χαρακτήρες. Οι μέθοδοι για τη μεταφορά ενός ξένου γονιδίου σε ένα φυτό είναι ποικίλες. Η πιο αξιόπιστη και αποτελεσματική τεχνική χρησιμοποιεί φυσικές ιδιότητες ορισμένων βακτηρίων του εδάφους (Agrobacteriumtume-faciens). Οι επιστήμονες εκμεταλλεύθηκαν τις ιδιότητες των αγροβακτηρίων προκειμένου να μεταφέρουν συγκεκριμένα γονίδια στα φυτά με κύρια τεχνική αυτή στην οποία ενεργούν ως Δούρειος Ίππος. Καταρχήν αφαιρείται το πλασμίδιο ενός βακτηρίου που διαθέτει ικανότητα διείσδυσης και στη συνέχεια εισάγεται σε αυτό το ενδιαφέρον γονίδιο, εκείνο δηλαδή το οποίο επιθυμούμε να μεταβιβάσουμε στο φυτό, και επανεισάγουμε το ανασυνδυασμένο πλασμιδιο ξανά στο βακτήριο.

Όταν το εργαστήριο θεωρήσει ότι έχει πετύχει την επιθυμητή μετάλλαξη, ζητά έγκριση για δοκιμή αυτών των σπόρων σε συνθήκες εκτός εργαστηρίου. Αν η παραγωγή περάσει όλους τους ελέγχους, τότε λαμβάνεται η άδεια πώλησης αυτών των σπόρων στους αγρότες και ξεκινάει η κανονική παραγωγή και διάθεση τους στο εμπόριο. Οι αγρότες παράγουν γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες, οι οποίες περιέχουν το εισαχθέν γονίδιο και το πρωτεϊνικό προϊόν του. Οι αγρότες πωλούν στη συνέχεια τις καλλιέργειές τους ως εμπορεύματα στην αγορά εφοδιασμού τροφίμων σε χώρες όπου επιτρέπονται οι πωλήσεις.

ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΩΝ

1.Παίρνουμε μερικά κύτταρα από το φυτό ή το ζώο που θέλουμε να μεταλλάξουμε 2. Βάζουμε τα γονίδια που θέλουμε να ενθέσουμε στο φυτό ή ζώο σε μια ισχυρή καραμπίνα, κάτι ανάλογο με το εργαλείο που γίνεται αμμοβολή. 3. Βομβαρδίζουμε τα υγιή κύτταρα με τα ξένα «γονίδια» τα οποία είναι περιτυλιγμένα σε χιλιάδες μικροσκοπικά σφαιρίδια από βολφράμιο ή χρυσό, με ταχύτητες πολλών εκατοντάδων χιλιομέτρων την ώρα . 4. Το ξένο γονίδιο εκτός από το χρυσό ή το βολφράμιο έχει μαζί του και ένα γονίδιο Σήμανσης Ανθεκτικό στα Αντιβιοτικά (ARM, όπως το λένε) 5. Εμβαπτίζουμε τα βομβαρδισμένα κύτταρα σε διάλυμα με πολύ δυνατή αντιβίωση 6. Διαχωρίζουμε τα πεθαμένα κύτταρα, από αυτά που δεν προσβλήθηκαν από την αντιβίωση και έτσι παίρνουμε τα μεταλλαγμένα.

http://3.bp.blogspot.com/_aHLPLGPPHBw/SDmhFtsRCEI/AAAAAAAABYo/_-JqNrr6PdU/s1600-h/g.jpg

‘μετάλλαξη’ είναι μια αλλαγή στη μελωδία του DNA. Μια τέτοια αλλαγή μπορεί να γίνει τυχαία (καθώς το manual του DNA αντιγράφεται από τη μια γενιά στην επόμενη: σαν ένα μικρό λάθος στις φωτοτυπία της ‘παρτιτούρας’ του DNA) ή επίτηδες (γνωρίζοντας ότι κομμάτια του DNA ενός οργανισμού θα βελτίωναν τις λειτουργίες κάποιου άλλου, στο εργαστήριο μεταφέρουμε αυτά τα κομμάτια DNA στο δεύτερο οργανισμό, αλλάζοντας το δικό του DNA). Με αυτή τη διαδικασία δημιουργούνται τα μεταλλαγμένα τρόφιμα.

Τμήμα DNA ενός οργανισμού από το οποίο αποκόπτεται ένα

συγκεκριμένο μέρος προκειμένου να αντικατασταθεί από παρόμοιο τμήμα ενός άλλου

οργανισμού εντελώς διαφορετικού. Για

παράδειγμα ,ένα γονίδιο ντομάτας μπορεί να

αντικατασταθεί από το γονίδιο ενός ζωικού οργανισμού ώστε η ντομάτα να γίνει ανθεκτική

στα ζιζάνια.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

ΜΠΑΚΑΤΣΗ ΑΝΝΑΜΠΑΛΑΤΣΟΥΚΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΠΟΜΠΟΤΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗΝΤΖΕΚΑ ΜΑΡΙΑ

Τα γενετικά μεταλλαγμένα ή τροποποιημένα τρόφιμα αποτελούν πηγή ανησυχιών, λόγω των επιδράσεων που μπορούν να έχουν στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον.

Παρά το γεγονός ότι χρειάζονται συνεχείς έρευνες για την ασφάλεια και τις επιπτώσεις στον άνθρωπο και στο περιβάλλον των μεταλλαγμένων τροφίμων, εντούτοις τα επιστημονικά δεδομένα που έχουμε μέχρι σήμερα δεν υποστηρίζουν τη θέση ότι τα τρόφιμα αυτά προκαλούν σημαντικά προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία.

Πολλές από τις ανησυχίες και προβληματισμούς που υπάρχουν σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις των γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων ισχύουν και για τα κανονικά τρόφιμα. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε σήμερα να θεωρήσουμε ότι τα μεταλλαγμένα τρόφιμα είναι τελεσίδικα απαλλαγμένα οποιονδήποτε κινδύνων.

Είναι γεγονός ότι τα μεταλλαγμένα τρόφιμα μπορούν να δώσουν λύση σε

πολλά προβλήματα που αφορούν την ανθρωπότητα. Ιδιαίτερα έχουν τη δυνατότητα να επιτρέψουν την αντιμετώπιση της απειλής της πείνας και του υποσιτισμού.

Η Βρετανική Εταιρεία Ιατρικής επισημαίνει ότι υπάρχουν τομείς σχετικοί με την ασφάλεια των μεταλλαγμένων τροφίμων στους οποίους χρειάζονται οπωσδήποτε περαιτέρω έρευνες. Μερικοί από τους τομείς αυτούς είναι:

Αλλεργία: Χρειαζόμαστε περισσότερες γνώσεις και στοιχεία για το κατά πόσο τα νέα αυτά τρόφιμα μπορούν να προκαλέσουν νέες καταστάσεις αλλεργίας. Δεν έχουμε σήμερα δεδομένα που να υποστηρίζουν ότι τα τρόφιμα αυτά είναι αιτία αυξημένης αλλεργίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι ένας τέτοιος κίνδυνος δεν υπάρχει ή ότι δεν πρόκειται να παρουσιαστεί. Ο κίνδυνος αυτός πιθανόν να παρουσιαστεί μελλοντικά με νέα τρόφιμα που θα παραχθούν με τη χρήση της γενετικής μηχανικής

Διατροφική αξία: Η διατροφική αξία των μεταλλαγμένων προϊόντων μπορεί να είναι διαφορετική από αυτή των κλασσικών τροφίμων. Με την αύξηση της χρήσης τους, το ποσοστό τους στη συνολική διατροφή θα αυξάνεται. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε κάτω από αυτές τις συνθήκες, τη διατροφική τους αξία ιδιαίτερα σε ευάλωτες ομάδες όπως τα βρέφη τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Μεταφορά DNA: Εκ πρώτης όψεως δεν υπάρχει κίνδυνος από τη μεταφορά μεταλλαγμένου DNAστον άνθρωπο. Εξ άλλου καθημερινά προσλαμβάνουμε δια μέσου της διατροφής μας μη ανθρώπινο DNA από πολλές πηγές. Μέχρι σήμερα δεν έχουν αναγνωρισθεί προβλήματα σε σχέση με το γεγονός αυτό. Αυτό δεν σημαίνει ότι στο μέλλον δεν μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο και έτσι επιβάλλεται συνεχής έρευνα

Πιθανοί κίνδυνοι για την υγεία από τρόφιμα που προέρχονται από μεταλλαγμένους οργανισμούς

Να σημειώσουμε ότι η κατανάλωση μεταλλαγμένων τροφίμων γίνεται εδώ και 7, 8 χρόνια. Θα χρειαστεί ίσως πολύ μεγαλύτερο διάστημα και αρκετές μελέτες για μια ολοκληρωμένη εικόνα γύρω από το ζήτημα. Μέχρι στιγμής πάντως μπορούμε να επισημάνουμε τους εξής κινδύνους:

1. Να εισαχθούν στην τροφική αλυσίδα νέοι αλλεργιογόνοι παράγοντες. Αυτό συνέβη όταν μεταφέρθηκε ένα γονίδιο από βραζιλιάνικη καρύδα σε φυτό σόγιας για να βελτιωθεί η θρεπτική της αξία και αποδείχτηκε πειραματικά ότι ένα αλλεργιογόνο από ένα φυτό μπορεί να μεταφερθεί σε ένα άλλο μέσω της γενετικής μηχανικής.

2. Να αυξηθεί η αντίσταση των μικροβίων στα αντιβιοτικά, (νεομυκίνη, στρεπτομυκίνη, αμπικιλλίνη, καναμυκίνη) και να μειωθεί η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων αυτών.

3. Να παραχθούν νέες τοξίνες από μεταλλαγμένα φυτά που εκκρίνουν τοξικές ουσίες ενάντια σε ζιζάνια και έντομα και οι οποίες μπορεί να είναι τοξικές και για τον άνθρωπο.

4. Να επιδράσουν οι μεταλλαγμένοι οργανισμοί σε οργανισμούς που δεν είναι προβλεπόμενοι στόχοι. Εργαστηριακά πειράματα έδειξαν ότι γύρη από γενετικά τροποποιημένο καλαμπόκι-Bt μπορεί να αποβεί θανατηφόρος στην πεταλούδα τύπου Monarch.

Αυτό όμως που είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε, είναι οι κίνδυνοι προκύπτουν κυρίως στην διαδικασία παραγωγής των μεταλλαγμένων φυτών και ζώων. Για να απαντήσουμε δηλαδή συνολικά για τους κινδύνους από τα μεταλλαγμένα, απαιτείται πέρα από τις ενδεχόμενες τοξικές επιδράσεις στον άνθρωπο, να εκτιμηθούν οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι στα ζώα που βόσκουν, στα πουλιά, στα έντομα, τα οποία για πρώτη στη βιολογική τους ιστορία εκτίθενται σε ένα σύνολο καινοφανών ουσιών. Οι ενδεχόμενες αρνητικές επιδράσεις σε όλους αυτούς τους οργανισμούς της φύσης, είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσει αναπόφευκτα και την υγεία του ίδιου του ανθρώπου. Και τούτο γιατί είναι γνωστό ότι " η υγεία του ανθρώπου είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ισορροπία των διαφόρων παραμέτρων του οικοσυστήματος και δεν περιορίζεται μόνο στα στενά πλαίσια της αναζήτησης περιορισμένων βλαβών και νόσων". Κατά συνέπεια πέρα από τις άμεσες επιπτώσεις στον άνθρωπο, η παραγωγή και κυκλοφορία των μεταλλαγμένων τροφίμων πρέπει να εξετασθεί κάτω από το ενδεχόμενον να συμβούν δραματικές αλλαγές στη βιόσφαιρα και στην οικολογική ισορροπία.

Απρόβλεπτες και Ανεπιθύµητες Συνέπειες

Τα µεταλλαγµένα τρόφιµα µπορεί να έχουν απρόβλεπτες και ανεπιθύµητες συνέπειες µε πολλούς και διαφορετικούς τρόπους:

• Με την ίδια τη διαδικασία της γενετικής µηχανικής: Η γενετική µηχανική περιλαµβάνει την εισαγωγή ενός νεοφανούς γονιδίου(ων) σε κάποια τυχαία επιλεγµένη θέση του DNA ενός οργανισµού. Πρόκειται για χονδροειδή προσέγγιση από επιστηµονική άποψη, καθώς µ’ αυτό τον τρόπο µικρά τµήµατα του DNA του φυτού µπορεί να αναδιαταχτούν ή να εξαλειφθούν8,9. Πολλαπλά αντίγραφα και επιπρόσθετα τµήµατα ένθετων γονιδίων ανιχνεύθηκαν σε µεταλλαγµένα φυτά, συµπεριλαµβανοµένων µερικών εµπορικών ποικιλιών αραβοσίτου και σόγιας10,11,12. Για παράδειγµα, η ποικιλία σόγιας "Roundup Ready" της εταιρείας Monsanto περιέχει δύο επιπρόσθετα τµήµατα του ένθετου γονιδίουκαι ένα τµήµα "µη αναγνωρίσιµου" DNA. Αυτό το γεγονός δεν ήταν γνωστό την εποχή που δόθηκε η έγκριση των αρµοδίων αρχών για να χρησιµοποιηθεί ως µέσο διατροφής σε πολλές χώρες και η ανακάλυψη έγινε µόνο µετά από αρκετά χρόνια ελεύθερης κυκλοφορίας της σόγιας "Roundup Ready" στην αγορά.

• Με την αλλαγή της φυσιολογικής λειτουργίας: Η γενετική µηχανική µπορεί να επηρεάσει τον φυσιολογικό µεταβολισµό ενός φυτού, εάν η εισαγωγή ενός γονιδίου διασπάσει τις περίπλοκες βιοχηµικές οδούς. Οι συνέπειες είναι δύσκολο να προβλεφθούν καθώς θα µπορούσαν να επηρεαστούν ακόµα και από τις κλιµατολογικές συνθήκες14.

Παραδείγµατα όπου η γενετική µηχανική έχει προκαλέσει απρόβλεπτες συνέπειες σε φυτά και σε άλλους οργανισµούς είναι, µεταξύ άλλων:

1) Μαγιά, η οποία τροποποιήθηκε γενετικά µε στόχο τη βελτίωση της αλκοολικής ζύµωσης, περιείχε - κατά τρόπο απροσδόκητο - 30 φορές περισσότερη µεθυλογλυοξίλη (ένα ιδιαίτερα τοξικό συστατικό) συγκρινόµενη µε µαγιά, η οποία είχε παραχθεί µε συµβατικό τρόπο15.

2) Ερευνητές της εταιρείας Monsanto, στην προσπάθειά τους ν' αυξήσουν την περιεκτικότητα

της ελαιοκράµβης σε καροτινοειδή (χηµικά συστατικά που χρησιµοποιούνται για τη σύνθεση της βιταµίνης Α), διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα της βιταµίνης Ε και της χλωροφύλλης στους σπόρους είχαν µειωθεί δραµατικά µε τρόπο ανεξήγητο.

3) Ερευνητές, στην προσπάθειά τους να τροποποιήσουν γενετικά τον βιολογικό σχηµατισµό των οδών των καροτινοειδών διαπίστωσαν ότι η ένθεση υπερβολικού αριθµού γονιδίων προκάλεσε αδικαιολόγητο νανισµό στο φυτό.

4) Απρόβλεπτες ήταν οι απώλειες στην καρποφορία της ποικιλίας µεταλλαγµένης σόγιας

"Roundup Ready" της Monsanto σε ζεστές και ξηρές καιρικές συνθήκες εξαιτίας της ρήξης των βλαστών, που προκλήθηκε πιθανότατα, από τα αυξηµένα επίπεδα λιγνίνης. Τα επίπεδα των φυτοοιστρογόνων της παραπάνω ποικιλίας σόγιας είναι, παροµοίως, 12-14% χαµηλότερα από ότι στη συµβατική σόγια, γεγονός που µπορεί να σηµαίνει ότι τα προϊόντα σόγιας που προέρχονται από το φυτό της σόγιας "Roundup Ready" είναι λιγότερο επωφελή ως πηγές φυτοοιστρογόνων.

5) Τα επίπεδα µιας τοξίνης της πατάτας (γλυκαλκαλοειδές) αυξοµειώθηκαν µε ανεξήγητο τρόπο

σε ξεχωριστά πειράµατα γενετικής µηχανικής όταν µεταλλάχτηκαν µε διαφορετικά ένθετα γονίδια που δεν είχαν σχεδιαστεί γενετικά για να αλλάξουν την περιεκτικότητα τους σε τοξίνες.

Αλλεργίες

Ακόµη κι αν οι αρµόδιες αρχές αναγνωρίζουν µια γενετικά µεταλλαγµένη καλλιέργεια ως δυνάµει αλλεργιογόνα, ενδέχεται παρ' όλα αυτά να καταλήξει στη διατροφή. Το καλαµπόκι "StarLink" της εταιρείας Aventis ήταν ένας τύπος καλαµποκιού ανθεκτικού

στα έντοµα (παρήγαγε την πρωτεΐνη Bt, Cry9C) που καλλιεργούνταν στις Η.Π.Α. από το 1998. Εγκρίθηκε µόνο για χρήση σε ζωοτροφές και για βιοµηχανικούς σκοπούς καθώς υπήρχαν ανησυχίες ότι η πρωτεΐνη Cry9C θα µπορούσε να προκαλέσει αλλεργίες, επειδή φέρει χαρακτηριστικά άλλων αλλεργιογόνων. Ωστόσο, το Σεπτέµβριο του 2000, ίχνη του

καλαµποκιού "StarLink" βρέθηκαν σε πίτες τάκος από καλαµπόκι, όπως και σε άλλες τροφές και περισσότερα από 300 προϊόντα αραβοσίτου έπρεπε να αποσυρθούν από την αγορά21. Ανάλογα ίχνη βρέθηκαν επίσης σε τροφές µε βάση το καλαµπόκι

στην Ιαπωνία και την Κορέα. ∆εν είναι γνωστό πως το καλαµπόκι "StarLink" κατέληξε στην τροφική αλυσίδα. Ίσως αναµείχθηκε από αµέλεια µε άλλο καλαµπόκι σε κάποιο µύλο, ίσως µία συµβατική καλλιέργεια διασταυρώθηκε µε µία καλλιέργεια "StarLink", ή ένας αγρότης πούλησε καλαµπόκι "StarLink" για χρήση σε τρόφιµα αποβλέποντας σε µεγαλύτερο κέρδος22. Αν και αυτή τη στιγµή το καλαµπόκι "Star Link" δεν καλλιεργείται πουθενά στον κόσµο, ενδέχεται να έχει µολύνει άλλους σπόρους αραβοσίτου και να παρέµεινε στην τροφική αλυσίδα. Το επεισόδιο εγείρει ερωτήµατα για τον αποτελεσµατικό έλεγχο των καλλιεργειών των µεταλλαγµένων φυτών.

Ανεπαρκή στοιχεία

Υπάρχουν ανησυχητικές ενδείξεις ότι ακόµη και τα περιορισµένα στοιχεία που δίδονται στις αρµόδιες αρχές είναι ανεπαρκή ή ελλιπή.

• Τα υπάρχοντα στοιχεία για τις τοξίνες των φυτών και τα αντι-θρεπτικά συστατικά (τα οποία επεµβαίνουν στην ικανότητα του οργανισµού µας να χρησιµοποιεί άλλα θρεπτικά συστατικά που υπάρχουν στις τροφές) είναι ελλιπή ή παρουσιάζουν σηµαντικές αποκλίσεις

. Για παράδειγµα, στις αιτήσεις που δέχθηκε η Ε.Ε. για διαφορετικούς τύπους µεταλλαγµένου αραβοσίτου, η περιεκτικότητα σε αναστολείς θρυψίνης και άλατος φυτίνης (phytate) (και τα δύο σηµαντικά αντι-θρεπτικά συστατικά του αραβοσίτου) είχε υπολογιστεί σε µερικές µόνο περιπτώσεις5,23. Παροµοίως, η περιεκτικότητα σε σιναπίνη - ένα αντιθρεπτικό συστατικό της ελαιοκράµβης – δεν πολογίστηκε σε όλες τις περιπτώσεις και όσο για τη γενετικά µεταλλαγµένη ντοµάτα TGT7F της εταιρείας ZENECA/ Syngenta δεν δόθηκαν στοιχεία για αρκετές έµφυτεςτοξίνες της ντοµάτας5.

• Πολλές από τις δοκιµές βασίζονται σε µία ή δύο µόνο καλλιεργητικές περιόδους χωρίς

στους φακέλους υποβολής αιτήσεων να λαµβάνονται υπόψη οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Οι βλαβερές συνέπειες της γενετικής µηχανικής µπορεί να µην είναι άµεσα εµφανείς και ενδέχεται να φανούν µόνο µετά από πολλές γενεές24, ενώ και οι περιβαλλοντικές συνθήκες µπορεί ν' αλλάξουν τη σύνθεση των φυτών. Πράγµατι, µία έρευνα συνέστησε να λαµβάνεται "ειδική µέριµνα" όταν διερευνώνται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στις καλλιέργειες µεταλλαγµένων φυτών.

• Τα στοιχεία που έγιναν δεκτά για την έγκριση ενός µεταλλαγµένου αραβοσίτου γνωστού ως Τ25, προϊόν της εταιρείας Aventis (που τότε ονοµαζόταν AgrEvo) το οποίο εγκρίθηκε για καλλιέργεια και εισαγωγή στην Ευρώπη το 199825, έχουν αναθεωρηθεί και βρέθηκαν σε µεγάλο βαθµό ελλιπή από ανεξάρτητους επιστήµονες. Παρόλο που ο αραβόσιτος προοριζόταν για τροφή των βοοειδών, δεν έχουν γίνει µελέτες σχετικές µε τη διατροφή των βοοειδών ή την τοξικότητά του για τα ζώα αυτά. Ένας επιστήµονας είπε: "Με όσα γνωρίζουµε σήµερα, δεν θα έπινα γάλα πουπροέρχεται από βοοειδή ".

• Μελέτες πάνω στη διατροφή των πουλερικών που συνηγορούν υπέρ της

χρήσης του αραβοσίτου Τ25 της εταιρείας Aventis έχουν επίσης επικριθεί από ανεξάρτητους επιστήµονες, που επέστησαν την προσοχή σε "ύποπτες" τάσεις που αφορούσαν το βάρος και τη θνησιµότητα των πουλιών. Οι επιστήµονες κατέληξαν στο εξής συµπέρασµα: "... αυτή η µελέτη... δεν παρέχει επαρκείς αποδείξεις ή συµπεράσµατα. Είναι ακατάλληλη για δηµοσίευση σε επιστηµονική επιθεώρηση. Κατά συνέπεια κι εµείς θεωρούµε ότι δεν εγγυάται πλήρως την ασφάλεια του εν λόγω µεταλλαγµένου αραβοσίτου. Αν µη τι άλλο, τα αποτελέσµατα όπως παρουσιάστηκαν εγείρουν υποψίες για ουσιαστικές διαφορές µεταξύ των πειραµάτων που διενεργήθηκαν"27.

Βρέφη και νήπια: οµάδα υψηλού κινδύνου

Η Βρετανική Βασιλική Επιστηµονική Εταιρεία πρόσφατα εξέτασε τις πιθανές επιπτώσεις των µεταλλαγµένων τροφίµων στην υγεία των βρεφών και των νηπίων. Στην έκθεσή της παραδέχτηκε ότι οι τροφικές αλλεργίες είναι πολύ πιο συχνές στα παιδιά παρά στους ενήλικες αναφέροντας ότι: "οι τροφικές αλλεργίες παρουσιάζονται στο 1-2% των ενηλίκων και στο 6-8% των παιδιών". Συνεπώς, τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα σε οποιοδήποτε αλλεργιογόνο ενδέχεται να µην ανιχνεύτηκε στα µεταλλαγµένα τρόφιµα. Στην έκθεση τα παιδιά κατατάσσονται ως “οµάδα υψηλού κινδύνου” και επιβάλλεται η παρακολούθησή της σχετικά µε τις επιβλαβείς συνέπειες της κατανάλωσης µεταλλαγµένων τροφίµων. Η ίδια Επιστηµονική Εταιρεία6 παραδέχτηκε επίσης ότι οι διατροφικές αλλαγές βλάπτουν ιδιαίτερα τα βρέφη και τα νήπια. Οποιαδήποτε αλλαγή στη σύνθεση των τροφίµων που προέρχονται από μεταλλαγµένα φυτά µπορεί να είναι σηµαντική όταν οι τροφές αυτές δίδονται σε παιδιά επί µακρόν, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τροφές όπως οι παιδικές από τις οποίες µπορεί να εξαρτάται αποκλειστικά η διατροφή των παιδιών. Η έκθεση συνέστησε "να ενταθεί ο έλεγχος στις παιδικές τροφές για τυχόν γενετικά τροποποιηµένα προϊόντα".

Συµπεράσµατα

Παρόλο που υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια των µεταλλαγµένων τροφίµων, τα συστήµατα ελέγχου είναι ανεπαρκή. Η γενετική µηχανική µπορεί να προκαλέσει ανεπιθύµητες και απρόβλεπτες συνέπειες, αλλά οι διαδικασίες θέσπισης κανονισµών ασφαλείας, που βασίζονται στην αρχή της "ουσιαστικής ισοδυναµίας" δεν έχουν σχεδιαστεί για να ανιχνεύουν τέτοια αποτελέσµατα. Οι µηχανισµοί που χρησιµοποιούνται για να ανιχνεύουν τις αλλεργιογόνες ουσίες είναι ανεπαρκείς και τα στοιχεία - που υποβάλλουν οι εταιρείες που υποτίθεται ότι αποδεικνύουν ότι τα γενετικά µεταλλαγµένα τρόφιµά τους είναι ασφαλή είναι συχνά ελλιπή. Οι µακροχρόνιες επιπτώσεις για την ανθρώπινη υγεία από την κατανάλωση γενετικά µεταλλαγµένων τροφίµων δεν είναι επίσης γνωστές (και δεν έχουν εξεταστεί), όµως τα βρέφη και τα νήπια είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε αλλεργίες και σε διατροφικές αλλαγές. Θεωρούνται "οµάδα υψηλού κινδύνου" και επιβάλλεται η παρακολούθηση των επιπτώσεων από την κατανάλωση µεταλλαγµένων. Μέχρι σήµερα, δεν έχει διενεργηθεί παρόµοιος έλεγχος στους ενήλικες και τα µεγαλύτερα παιδιά. Για τους παραπάνω λόγους, η Greenpeace πιστεύει ότι δεν ευσταθεί ο ισχυρισµός ότι τα µεταλλαγµένα τρόφιµα στα ράφια των σούπερ-µάρκετ είναι ασφαλή για την υγεία.

Κίνδυνοι

1. Καταγεγραμμένοι θάνατοι από ΓΤ προϊόντα Το 1989 δεκάδες Αμερικανών πολιτών πέθαναν και

αρκετές χιλιάδες επηρεάστηκαν από μια γενετικά τροποποιημένη μορφή της L-Τρυπτοφάνης, ενός πρόσθετου τροφίμων. Αποζημίωση ύψους 2 εκατομμυρίων δολαρίων δόθηκε από την τρίτη σε μέγεθος χημική εταιρία της Ιαπωνίας.

2. Σοβαρές αλλεργικές επιπτώσεις Το 1996 δημιουργήθηκε μια γενετικά τροποποιημένη ποικιλία

σόγιας που περιέχει γονίδια από καρύδια. Ωστόσο μερικοί καταναλωτές που ήταν αλλεργικο σε πρωτεΐνες καρυδιών υπέστησαν σοβαρά αλλεργικά σοκ. Συνέπεια αυτών ήταν περαιτέρω έρευνες σε πειραματόζωα που απέδειξαν και επιστημονικά ότι το συγκεκριμένο προϊόν ήταν βλαβερό για την ανθρώπινη υγεία και έτσι το προϊόν αποσύρθηκε προτού να υπάρξουν ανθρώπινες απώλειες.

3. Πρόκληση καρκίνου εξαιτίας ΓΤ Προϊόντων Το 1994 ο FDA ενέκρινε μια αυξητική ορμόνη, την rBGH, που παρήγαγε

γνωστή εταιρεία γενετικής τροποποίησης, με σκοπό τη χρήση σε βοοειδή. Οι επιστήμονες είχαν προειδοποιήσει ότι τυχόν χρήση αυτής της ουσίας μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της πρωτεΐνης IGF - 1, που δρα ως συνθετική ορμόνη και θεωρείται υπεύθυνη για την αύξηση έως και 400 - 500% τύπων καρκίνου, όπως στήθους και προστάτη, στον άνθρωπο. Πειράματα σε αρουραίους απέδειξαν την ορθότητα των επιστημονικών ανησυχιών σχετικά με την απευθείας έγχυση της αυξητικής ορμόνης rBGH, αφού διαπιστώθηκε σημαντική αλλοίωση των εσωτερικών οργάνων του αρουραίου. Σε πειράματα που έκανε ο FDA διαπιστώθηκε επιπλέον μια καθολική και απότομη αύξηση της σπλήνας της τάξεως του 46%, που έχει συνδεθεί με την ανάπτυξη της λευχαιμίας. Η αρχική εκτίμηση ήταν ότι η συνθετική ορμόνη που θα παραγόταν, θα καταστρεφόταν με την παστερίωση, καθιστώντας το τρόφιμο ασφαλές όταν πλέον θα βρισκόταν στα χέρια του καταναλωτή. Ωστόσο, σε περαιτέρω έρευνες που έκαναν δύο επιστήμονες (Ted Elasser και Brian McBride, 1995) της εταιρείας που παρήγαγε την τροποποιημένη ορμόνη, μόνο το 19% βρέθηκε να διασπάται κατά την παστερίωση, παρόλα που αυτή έγινε με βρασμό επί 30 λεπτά) ενώ η συνήθης παστερίωση του γάλακτος διαρκεί 30 δευτερόλεπτα. Παρόλη την απαγόρευση της συγκεκριμένης ορμόνης σε Καναδά, Ευρωπαϊκή Ένωση, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία και την άρνηση του Διεθνούς Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για την ασφάλεια των τροφίμων ( UN’s Codex Alimentarius ) να εγκρίνει την ασφαλή χρήση της, η εταιρεία που την παράγει εξακολουθεί να τη διακινεί στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

4. Αύξηση των κρουσμάτων βακτηριακής ή ιογενούς προσβολής

Οι ιοί έχουν την ικανότητα να συνδυάζουν τις αλληλουχίες DNAπου έχουν, είτε μεταξύ τους είτε με τους ρετροϊούς όπως ο ιός ΗΙV. Αυτή η ιδιότητα μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη υπεριών (Superviruses ), που θα χαρακτηρίζονται από ακόμα μεγαλύτερη θανατηφόρα δραστικότητα. Μια έρευνα αποδεικνύει ότι αυτός ο γονιδιακός συνδυασμός μεταξύ ιών μπορεί να επιτευχθεί σε μόλις 8 εβδομάδες, ( Kleiner, 1997). Ένας ιός που χρησιμοποιείται ευρέως στη γενετική τροποποίηση φυτών είναι ο ιός του μωσαϊκού του κουνουπιδιού CaMV ( Bt αραβόσιτος, RoundUp Ready σόγια και γενετικά τροποποιημένο βαμβάκι). Ο ιός ανήκει στην οικογένεια των ρετροϊών δηλαδή μετατρέπει το RNA του σε DNA, το οποίο στη συνέχεια ενσωματώνεται στο γονιδίωμα του ξενιστή. Σε μια Καναδική ένα φυτό επιμολύνθηκε με έναν γενετικά τροποποιημένο ιόν στον οποίον απουσίαζαν τα γονίδια που δίνουν την ικανότητα μετακίνησης μεταξύ των φυτικών κυττάρων. Αυτό που παρατηρήθηκε είναι ότι σε λίγες εβδομάδες ο ιός κατόρθωσε να βρει και να αναπληρώσει το χαμένο γονίδιό του, με αποτέλεσμα την πλήρη επαναφορά της φυτοπαθογένειάς του. Το αποτέλεσμα αυτής της έρευνας είναι ουσιαστικό διότι στη γενετική τροποποίηση ένας πολύ συνηθισμένος τρόπος για να γίνει το τελικό προϊόν, που είναι γενετικά τροποποιημένο, ασφαλές είναι η αφαίρεση επιβλαβών γονιδίων.

5. Κίνδυνοι λόγω ανθεκτικότητας σε αντιβιοτικά Είναι γνωστή η χρήση γονιδίων που προσδίδουν ανθεκτικότητα έναντι κάποιου

αντιβιοτικού, ως γονίδια ελέγχου που χρησιμοποιούνται κατά το στάδιο επιλογής των μετασχηματισμένων κυττάρων. Το 1998 η Βασιλική Βρετανική Κοινότητα απαγόρευσε την χρήση αυτών των γονιδίων ως γονιδίων ελέγχου, υπό τον κίνδυνο ανάπτυξης ανθεκτικών βακτηριακών στελεχών είτε στο περιβάλλον είτε στο ανθρώπινο πεπτικό σύστημα, διαταράσσοντας την ισορροπία της εντερικής χλωρίδας.

6. Εμφάνιση τοξικότητας και υποβάθμιση της διατροφικής ποιότητας Υπάρχει μια κατηγορία γενετικά τροποποιημένων προϊόντων που

εξασφαλίζουν μικροβιοκτόνο δράση, με αποτέλεσμα να παρατείνεται η ζωή του τροφίμου ( Pesticidal Food). Η μικροβιοκτόνος δράση συνίσταται στην εισαγωγή γονιδίων που θα δημιουργήσουν συγκεκριμένες τοξίνες μέσα στα κύτταρα του τροφίμου, με άγνωστες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Επιπλέον έρευνες που έχουν διεξαχθεί ( Lappe, 1999), πιστοποιούν ότι ορισμένα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα περιέχουν σε χαμηλά ποσοστά ουσίες όπως τα φυτοοιστρογόνα, που θεωρούνται υπεύθυνα για την προστασία του ανθρώπινου οργανισμού από καρδιοπάθειες και καρκίνο. Σε μια άλλη έρευνα στο είδος Vicia faba αποδείχτηκε ότι παράλληλα σημειώνεται μια αύξηση στα οιστρογόνα που θεωρούνται υπεύθυνα για την αύξηση των καρδιοπαθειών. Τέλος, κτηνοτροφικά προϊόντα όπως το γάλα, από βοοειδή στα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί γενετικά τροποποιημένες ουσίες όπως η rBGH, περιέχουν αυξημένα ποσοστά βακτηρίων και λιπαρών.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΘΕΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΦΕΡΟΥΝ ΤΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ;

Ανθεκτικότητα σε ασθένειες, στην ξηρασία και σε αλμυρά εδάφη.

Παραγωγή φαρμάκων και εμβολίων και σημαντικών ουσιών για την επιστημονική έρευνα

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ;•Μέσω της γύρης μπορούν να μεταφέρουν γονίδια στα φυτά των γύρω καλλιεργειών αλλά και σε άγρια συγγενικά φυτικά είδη(γενετική μόλυνση)προκαλώντας απρόβλεπτα φαινόμενα.

Διατάραξη οικολογικής ισορροπίας και βιοποικιλότητας. Υπάρχει κίνδυνος αύξησης της ανθεκτικότητας σε αρκετά είδη ζιζανίων ,να εμφανιστούν νέα είδη,άλλα να υποχωρήσουν ή να εξαφανιστούν και έτσι να υπάρξει πλήρης φυσική απορρύθμιση.

Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ότι η διαδικασία αυτή είναι μη αναστρέψιμη.Δεν μπορεί να εφαρμοστεί η μέθοδος απόσυρσης όπως συμβαίνει με τα φάρμακα που έχουν σημαντικές παρενέργειες.Οι μεταλλαγμένοι οργανισμοί που έχουν απελευθερωθεί στο περιβάλλον δεν μπορούν ποτέ να ανακληθούν.

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΌ ΤΟΝ ΙΑΤΡΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Ο Ιατρικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης επισημαίνει μεταξύ άλλων:<<Η απελευθέρωση των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (Γ.Τ.Ο)στο περιβάλλον είναι μία διαδικασία που πρέπει να ανασταλλεί.Η αναστολή αυτή να ισχύσει για όσο διάστημα χρειαστεί ώστε να υπάρξει η αναγκαία τεχνογνωσία που θα εγγυάται τη μη πρόκληση βλάβης στην υγεία ,και το περιβάλλον. Η επιστήμη σήμερα δεν εξασφαλίζει την εγγύηση αυτή>>και καλεί την ελληνική πολιτεία να εμποδίσει την εισαγωγή τροφίμων που προέρχονται από Γ.Τ.Ο.Επίσης ,να απαγορεύσει την πειραματική ή εκτεταμένη καλλιέργεια των Γ.Τ.Ο.

ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ Γ.Τ.Ο ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΤΟΥΣ

Nestle:πολυεθνική εταιρεία τροφίμων που εδρεύει στο Βεβέ της Ελβετίας.Παράγει κυρίως γαλακτοκομικά προιόντα αλλά και εμφιαλωμένο νερό,σοκολάτες κτλ.

Αrla:δανέζικη εταιρεία τροφίμων με γαλακτοκομικά προιόντα. Από τα γνωστότερα προιόντα της είναι το βούτυρο Lurpak.

Friesland Campina: ολλανδική γαλακτοκομική συναιτεριστική εταιρεία στην Ελλάδα γνωστή ως Νουνού.

Φάγε:ελληνική γαλακτοκομική εταιρεία που το 2012 μετέφερε τις βάσεις της από την Ελλάδα στο Λουξεμβούργο.Εξάγει γαλακτοκομικά προιόντα σε πολλές χώρες τις Ευρώπηςκαι στις ΗΠΑ,εκεί όπου βρίσκονται τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας(Νέα Υόρκη).

Unilever:αγγλο-ολλανδική εταιρεία που παράγει τρόφιμα,ποτά,καθαριστικά είδη κ είδη προσωπικής υγιεινής(π.χ. Dove).

Kraft:αμερικανική εταιρεία(τρόφιμα,ποτά)

Pillsbury:αμερικανική εταιρεία(κατεψυγμένα τρόφιμα)

Quaker oats:αμερικανικ ή εταιρεία(δημητριακά)

Coca Cola PepsiCo:αμερικανική

εταιρεία(π.χ.pepsi cola) Kellogg’s:αμερικανική

εταιρεία(δημητριακά)

Heinz:αμερικανική εταιρεία(τρόφιμα π.χ.κέτσαπ)

Pringles:πατατάκια της Kellogg’s Company

Knorr:γερμανική εταιρεία υπό τον έλεγχο της Unilever

Lipton:τμήμα της Unilever που ειδικεύεται στην παραγωγή προιόντων τσαγιού

ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΩΘΟΥΝ ΤΗ ΧΡΗΣΗ Γ.Τ.Ο. ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Bayer AG:γερμανική εταιρεία

βιοτεχνολογίας που εδρεύει στο Λεβερκούζεν.

Syngenta:ελβετική εταιρεία βιοτεχνολογίας που παράγει φυτοφάρμακα και μεταλλαγμένους σπόρους.

Monsanto Company:αμερικανική πολυεθνική αγροτική και βιοτεχνολογική εταιρεία που παράγει γενετικά τροποποιημένους σπόρους και ζιζανιοκτόνα(Round-up).

MONSANTO COMPANY Ο τομέας με θέματα διατροφής καλύπτεται από

την πολυεθνική εταιρεία γεωργικής βιοτεχνολογίας Monsanto Company η οποία συναντάται σε πάνω από 100 χώρες στον κόσμο.Επίσημος σκοπός της εταιρείας είναι να σταθεί στο πλευρό των αγροτών.Κι αυτό το κάνει μέσω καλλιέργειας-πώλησης-διακίνησης σπόρων που έχουν τροποποιηθεί γενετικά.Η Monsanto ισχυρίζεται ότι τα προιόντα της αποφέρουν υψηλή ποιότητα και πολλά οφέλη σε καταναλωτές και,φυσικά,στο περιβάλλον.Αλλά και μόνο το γεγονός ότι βρίσκεται σε τόσες χώρε ς,οπότε τείνει να γίνει ένα παγκόσμιο μονοπώλιο ,προκαλεί μεγάλο προβληματισμό.

Κατηγορείται για εγκλήματα ενάντια στη φύση,ενάντια στο δικαίωμα των αγροτών να καλλιεργούν μη μεταλλαγμένα φυτά και στο δικαίωμα των καταναλωτών να τρώνε μη μεταλλαγμένες τροφές.Η Monsanto είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός του ζιζανιοκτόνου glyphosate,γνωστού και ως Round-up,το οποίο δεν είναι βιοδιασπώμενο αλλά εντελώς τοξικό και ενοχοποιείται για συμβολή στην ανάπτυξη καρκίνων.

ΠΗΓΕΣ

Τάσος Κουράκης Βικιπαίδεια Ιστοσελίδα:prosoxhh.blogspot.gr Greenpeace(μπορείτε να

ενημερωθείτε εις βάθος για τις εταιρείες που χρησιμοποιούν Γ.Τ.Ο. πηγαίνοντας στην ιστοσελίδα της Greenpeace(www.greenpeace.org) όπου υπάρχει η λίστα με αυτές τις εταιρείες.