Τα κοινωνικά δίκτυα στον ιδιωτικό και δημόσιο χώρο. Εικονική κατασκευή της πραγματικότητας ή ρεαλισμός;

Ζυγούλης Ν. Φώτιος Προϊστάμενος Προγραμματισμού στο Δήμο Ηρακλείου Αττικής

Ράνια Τσοπανά, Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων στο Δήμο Νέας Ιωνίας Αττικής

Ζώης Θανάσης, Υπεύθυνος Ιστοσελίδας και Κοινωνικών Δικτύων στο Δήμο Ηρακλείου Αττικής

Τα κοινωνικά δίκτυα στην Ελλάδα συγκροτούν μια καινή κατάσταση η οποί αφορά την ενημέρωση των εμπλεκομένων, την επικοινωνία μεταξύ τους και την διευκόλυνση της ανάπτυξης των διαπροσωπικών σχέσεων.

Η επικοινωνία μέσω αναρτήσεων στους δικτυακούς τόπους αφορά τη δυνατότητα της έκφρασης των ιδεών των εμπλεκομένων στο δημόσιο χώρο. Το facebook, το twitter, το linkedin, αποτελούν εικονικούς χώρους ανταλλαγής απόψεων, ανταλλαγής πολυμέσων και αλληλεπίδρασης στάσεων.

Η συζήτηση , ο διάλογος που γίνονταν παλαιότερα ζωντανά, φυσική παρουσία, πραγματοποιείται τώρα εικονικά. Στη συζήτηση αυτή, δεν υπάρχει συντονιστής. Δεμ αποτελεί διαβούλευση αυτός ο τρόπος διαλόγου. Ο κάθε ένας εμπλεκόμενος είναι ίσος απεναντι στον άλλο. Η διαβούλευση online τα τελευταία χρόνια προωθείται επίσης συστηματικά ως ένας άλλος τρόπος συμμετοχής στα κοινα.

Τα κοινωνικά δίκτυα στον κυβερνοχώρο είναι μια διάσταση του δημοσίου χώρου ο οποίος παλαιά ήταν η Αγορά, οι πλατείες, τα καφενεία. Στο χώρο αυτό τα φυσικά ως επι το πλειστον πρόσωπα δημοσιοποιούν τον ιδιωτικό τους βίο. Διατηρούν το δικαίωμα δημοσιοποίησης στοιχείων της ιδιωτικότητας τους. Ο χώρος αυτός είναι ο δικός τους ιδιωτικός χώρος έκφρασης.

Έχουμε εδώ μια σχέση μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου βίου των φυσικών προσώπων ως επι το πλείστον. Τα δημόσια, νομικά πρόσωπα τα τελευταία χρόνια έχουν καθιερώσει την επικοινωνία μεταξύ αυτών και των πολιτών – πελατών τους μέσω και των κοινωνικών δικτύων.

Στο πλαίσιο της δυναμικής των σχέσεων μεταξύ των αντιλήψεων των φυσικών προσώπων π.χ. στο facebook μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι αναρτώνται δεδομένα τα οποία για άλλους είναι πληροφορίες και για άλλους είναι απλώς θόρυβος. Στη διαδικασία δημιουργίας δικτύων οι διακατεχόμενοι από τις ίδιες ταυτόσημες αντιλήψεις τείνουν να συνενώνονται σε μικρότερα δίκτυα με ομοιδεάτες τους.

Ο διάλογος στα κοινωνικά δίκτυα ωθεί τα φυσικά πρόσωπα να ενδυναμώνουν τις στάσεις ζωής τους παρά να τείνουν ευήκοον ους στη διαφορετικότητα.

Στο πλαίσιο της δυναμικής των σχέσεων μεταξύ των νομικών προσώπων και πελατών – πολιτών –επιχειρήσεων μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι τα κοινωνικά δίκτυα ενδυναμώνουν την αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ των εμπλεκομένων [stakeholders]. Στη περίπτωση αυτή τα κοινωνικά δίκτυα υποστασιοποιούνται ως εργαλεία feedback της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Η Ηλεκτρονική διακυβέρνηση παρέχει μια σειρά ευκαιριών για τις δημόσιες διοικήσεις όσον αφορά στη παροχή καλύτερων και γρηγορότερων επικοινωνιών, την ανάπτυξη του ανταγωνισμού, την διευκόλυνση των πολιτών στις συναλλαγές τους με τις δημόσιες υπηρεσίες.

Τα κοινωνικά δίκτυα σημαίνουν συμμετοχή (e-participation) και λήψη αποφάσεων (e-decision). Συμμετοχή και απόφαση προϋποθέτουν εμπιστοσύνη (trust). Η εμπιστοσύνη είναι κεφάλαιο κοινωνικό [social capital] το οποίο παρατηρείται σε 4 επίπεδα:

1. Ατομικό (ψυχολογική διάσταση)

2. Διαπροσωπικό (άνθρωπος με άνθρωπο)

3. Σχεσιακό (κοινωνική συνοχή)

4. Κοινωνικό (λειτουργιστική οπτική)

Η ανάδυση μιας νέας υπόστασης της εμπιστοσύνης στον κυβερνοχώρο των κοινωνικών δικτύων καταδεικνύει ταυτόχρονα μια εικονική [virtual] συμπεριφορά που διέπεται από μια ηθική. Η Ηθική αυτή έχει ως βάση την εμπιστοσύνη. Εμπιστοσύνη και αίσθημα ασφάλειας αλληλοπεριχωρούνται.

Η κοινωνία μας βρίσκεται τώρα στο μεταίχμιο μεταξύ παραδοσιακών μορφών επικοινωνίας και νεότερων εικονικών μορφών ανταλλαγής απόψεων, εμπειριών και διαμόρφωσης στάσεων. Είναι πολύ δύσκολο να ερμηνεύσει και να κατανοήσει κανείς την Ποιοτική μεταβολή των τρόπων επικοινωνίας των συναισθημάτων και των στάσεων των προσώπων στα κοινωνικά δίκτυα.

Όταν δε πρόκειται για οργανισμούς και επιχειρήσεις είναι ακόμη πιο δύσκολο να καθορισθεί η Ηθική [moral standard] της δυνατότητας επικοινωνίας και ενημέρωσης μεταξύ των εμπλεκομένων από την έποψη της ισότητας και της γεφύρωσης του ψηφιακού χάσματος. Αυτοί που δεν έχουν πρόσβαση στα κοινωνικά δίκτυα δεν έχουν την ικανότητα επικοινωνίας, είναι αόρατοι για τους φορείς.

Τα κοινωνικά δίκτυα στις δημόσιες ιστοσελίδες έχουν μεγάλη δύναμη επίδρασης στο κοινό. Η ποιότητα τους μπορεί να περιγραφεί σύμφωνα με τα κριτήρια:

1. Ασφάλεια – Ιδιωτικότητα

2. Χρηστικότητα

3. Περιεχόμενο

4. Υπηρεσίες

5. Ενεργοποίηση της Συμμετοχής των Πολιτών

Τα ηθικά κριτήρια τώρα της πολιτικής για τα κοινωνικά δίκτυα είναι τα εξής:

1. Αληθεια

2. Πρόσβαση

3. Αυτονομία

4. Έλεγχος

Τα κοινωνικά δίκτυα στο δημόσιο τομέα μπορούν να είναι είτε διαδραστικά και να διευκολύνουν τη συμμετοχή είτε προσωπικά και να επιτρέπουν τη χρήση προσωπικών καναλιών των χρηστών. Οι διαβαθμίσεις των δικτύων είναι : α) μιας κατεύθυνσης πληροφοριακού χαρακτήρα β) μιας κατεύθυνσης κοινωνικού χαρακτήρα και γ) διπλής κατεύθυνσης διαλογικού χαρακτήρα.

Το σημαντικό κατά τη γνώμη μου για τα κοινωνικά δίκτυα είναι η αναγκαιότητα διασφάλισης μιας προσέγγισης που ενεργοποιεί τους χρήστες και δεν τους εγκλωβίζει σε ένα φορμαλισμό είτε άκριτης αποδοχής της γνώμης – πληροφορίας που παρέχεται από τον άλλο είτε αναπαραγωγής ταυτόσημων αντιλήψεων άλλων χρηστών.

Η συμμετοχή σε ένα διάλογο είτε σε επίπεδο διαπροσωπικών σχέσεων είτε σε επίπεδο επικοινωνίας μεταξύ προσώπων νομικου και φυσικού χαρακτήρα οδηγεί στη διαμόρφωση στάσεων οι οποίες αποτελούν το βασικό συστατικό της ανοικτότητας.

Ανοικτά δεδομένα [open data] λοιπόν και στη προσωπική μας ζωή και στο δημόσιο χώρο λήψης αποφάσεων. Ανοικτά δεδομένα με τις εξής προϋποθέσεις: διαφάνεια, συμμετοχή και εμπιστοσύνη. Η διάσταση της διπλής κατεύθυνσης [bi-directional] της επικοινωνίας μέσω και των κοινωνικών δικτύων είναι μια δημοκρατική διάσταση.

Επίμετρο:

Στο πλαίσιο της ενημέρωσης των πολιτών για τα κοινωνικά δίκτυα στο δημόσιο τομέα στην Ελλάδα διοργανώθηκε στο Δήμο Ηρακλείου Αττικής ημερίδα της οποίας ο ηλεκτρονικός σύνδεσμος είναι ο : https://www.youtube.com/watch?v=HG2urffGv1U

 Στο ακόλουθο link μπορείτε να δείτε αποτελέσματα έρευνας που διενεργήθηκε inhouse για το Δήμο μας σχετικά με τα κοινωνικά δίκτυα και τις πηγές πληροφόρησης του κοινού. https://dimiraklio.typeform.com/report/bTqNYY/mlA2?typeform-print=1&typeform-cache=0