ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
2
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΑΙ∆ΕIA Από τον 4ο έως τον 6ο αιώνα η βυζαντινή εκπαίδευση ήταν µια µορφή κλασικής, ελευθέριας εκπαίδευσης, που συνέχιζε τη παράδοση της ύστερης αρχαιότητας και ήταν προσανατολισµένη κυρίως στη τέχνη της ρητορικής, την οποία οι Πατέρες της Εκκλησίας θεωρούσαν απαραίτητη για την υπεράσπιση της αληθινής πίστης. Στην πρώτη βαθµίδα, η διδασκαλία του γραµµατιστή έχει ως βάση τη Γραµµατική, στη δεύτερη η διδασκαλία του γραµµατικού βασίζεται στα ανθολόγια κλασικών κειµένων (στην αττική και όχι στη κοινή γλώσσα) και την ρητορική τέχνη (τα µαθήµατα θετικών επιστηµών περιλαµβάνονταν τυπικά σε αυτή την “εγκύκλιο παιδεία”), στην τρίτη η διδασκαλία του ρήτορα ή σοφιστή έχει ως βάση την Ρητορική. Εκτός από τη ρητορική, που αποτελούσε το κύριο αντικείµενο της εκπαίδευσης, διδάσκονταν και µερικά πιο εξειδικευµένα θέµατα: η φιλοσοφία (που περιλάµβανε τις “θετικές επιστήµες”) άκµαζε στην Αθήνα και Αλεξάνδρεια, η ιατρική στην Αλεξάνδρεια και Πέργαµο, η νοµική στη Βηρυττό κτλ . 425: Ίδρυση από Θεοδόσιο Β΄ κρατικού πανεπιστηµίου, του Auditorium ή Πανδιδακτήριου, στην Κωνσταντινούπολη, όχι προς καλλιέργεια των Μουσών αλλά προς εκπαίδευση κρατικών υπαλλήλων. ∆ιδάσκονταν γραµµατική, ρητορική, φιλοσοφία, δίκαιο. Η ρητορική και η φιλοσοφία θεωρούνται απαραίτητες για µια σταδιοδροµία στην Εκκλησία (για διατύπωση δόγµατος ή απόκρουση επιχειρηµάτων αντιπάλων ή για κήρυγµα) ή στον κρατικό µηχανισµό (για σύνταξη επιστολών και ρητορικών λόγων). Τα αρχαία κείµενα θεωρούνται προπαιδευτικά για την πληρέστερη κατανόηση των Γραφών και την εκµάθηση της ρητορικής τέχνης: έτσι, κατά την ανάγνωσή τους το βάρος πέφτει όχι στην ουσία αλλά στον τύπο. ∆εν υπάρχουν ενδείξεις για πρόοδο στη γνώση από Πανδιδακτήριο κατά τον 4ο-6ο αιώνα. 6ος-8ος αιώνας. 529: Τεράστιο πλήγµα στην εκπαίδευση. Ο Ιουστινιανός, αποφασισµένος να επιβάλει τη χριστιανική θρησκεία σε όλη την αυτοκρατορία, κλείνει την Ακαδηµία των Αθηνών και προβαίνει σε συστηµατικό διωγµό των ειδωλολατρών ακαδηµαϊκών δασκάλων στα διάφορα µεγάλα κέντρα της αυτοκρατορίας. Εξασθένηση και σταδιακή κατάρρευση εκπαιδευτικού συστήµατος, που περιορίζει τώρα την αρχαιοελληνική (“θύραθεν”) παιδεία και παίρνει ένα θρησκευτικό προσανατολισµό. Στους τρεις σκοτεινούς αιώνες που ακολούθησαν, υπήρχε µόνο µια µορφή στοιχειώδους εκπαίδευσης στις επαρχίες (µε το Ψαλτήρι ως αναγνωστικό), ενώ στη Κωνσταντινούπολη συγκεντρώθηκε ό,τι είχε αποµείνει από την δευτεροβάθµια και τριτοβάθµια εκπαίδευση, που παράκµαζε συνεχώς. Το Πανδιδακτήριο φαίνεται ότι έσβηνε. Μετά τον Ηράκλειο (641), όλες οι ανώτερες σπουδές στη βυζαντινή αυτοκρατορία µειώθηκαν στο ελάχιστο ή διακόπηκαν. 9ος αιώνας. 800: Αναζωπύρωση ενδιαφέροντος για αρχαιοελληνικά γράµµατα ταυτόχρονα µε υιοθέτηση της µικρογράµµατης γραφής, που διευκόλυνε αντιγραφή και διάδοση έργων –ιδίως στην Μονή Αγ. Ιωάννη Στουδίου, Κωνσταντινούπολη – µε στόχο πάντα την εξυπηρέτηση των αναγκών όσων ακολουθούσαν µια σταδιοδροµία σε κρατικά ή εκκλησιαστικά αξιώµατα). Μετά τη λήξη της Εικονοµαχίας (κατά τη διάρκεια της οποίας η απουσία της αρχαιοελληνικής καλλιέργειας ήταν ιδιαίτερα αισθητή), σταδιακή αναβίωση σπουδών στη Κωνσταντινούπολη. 843: ίδρυση από Καίσαρα Βάρδα ανώτερης κρατικής αυτοκρατορικής σχολής, του Πανεπιστηµίου της Μαγναύρας, µε διευθυντή τον Λέοντα τον Μαθηµατικό, όπου εχορηγείτο µια µέτρια γενική εκπαίδευση, µε διδασκαλία φιλοσοφίας, ρητορικής, γραµµατικής και µαθηµατικών (αριθµητικής, γεωµετρίας, αστρονοµίας, µουσικής). Άλλοι λόγιοι 9ου αιώνα: Πατριάρχης Φώτιος και Αρέθας. Η Ορθοδοξία, η οποία αναγνωρίζει από παληά τον προπαιδευτικό χαρακτήρα των αρχαίων κειµένων, δεν προβάλλει έντονες αντιδράσεις, αλλά δεν παραλείπει να εκφράσει τις επιφυλάξεις της (ο Φώτιος κατηγορείται για µελέτη των κοσµικών επιστηµών). 10ος αιώνας. 940: Ίδρυση από Κωνσταντίνο Ζ΄ Πορφυρογέννητο ανώτερης αυτοκρατορικής σχολής µε πρόγραµµα ίδιο µε αυτό του Πανεπιστηµίου της Μαγναύρας και µε σκοπό την εκπαίδευση προσωπικού για το δικαστικό σώµα (χωρίς ωστόσο να υπάρχει έδρα ∆ικαίου) και την Εκκλησία. Οι καθηγητές είναι απλοί αξιωµατούχοι και όχι επαγγελµατίες. Μετά το θάνατο του Κωνσταντίνου Ζ΄ η αυτοκρατορική προστασία των ανώτερων σπουδών σταµάτησε για ένα περίπου αιώνα. 11ος αιώνας. Άνθηση παιδείας µέσα σε δραστήρια πνευµατική ατµόσφαιρα. 1045: Ίδρυση από Κωνσταντίνο Θ΄ Μονοµάχο ενός νέου κρατικού ιδρύµατος ανώτερης εκπαίδευσης, που ήρθε να επισκιάσει τα παλαιότερα, µε δύο σχολές: ∆ικαίου, µε διευθυντή (ως “νοµοφύλακα ) τον Ιωάννη Ξιφιλίνο και Φιλοσοφίας µε διευθυντή (ως ύπατο των φιλοσόφων ) τον Μιχαήλ Ψελλό. Η Φιλοσοφική σχολή παρείχε την εγκυκλοπαιδική µόρφωση που πήγαζε από την µελέτη των αρχαίων ελληνικών κειµένων και κάλυπτε ένα ευρύ φάσµα από γραµµατική, ρητορική και φιλοσοφία µέχρι µαθηµατικά, φυσικές επιστήµες και δίκαιο. Η καινοτοµία των σχολών αυτών, αλλά και όλης αυτής της περιόδου όσον αφορά την παιδεία, έγκειται α) στην εµφάνιση καθηγητών που ήταν εξέχοντες διανοούµενοι και η µόρφωσή τους δεν ήταν απλώς ένα σκαλοπάτι για την περαιτέρω σταδιοδροµία τους στα κρατικά ή εκκλησιαστικά αξιώµατα και β) στο γεγονός ότι η µελέτη των αρχαίων άρχισε να µην είναι απλώς προπαιδευτική αλλά να εγκαινιάζει ένα επαναστατικό άνοιγµα στον ελεύθερο
-
Upload
lia-siatouni -
Category
Documents
-
view
8 -
download
0
description
ελπ10
Transcript of ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
-
5/24/2018
1/3
IA
46,
, ,
. ,
,
() (
), . ,
, : (
) ,
, .
425:, Auditorium ,
, .
, , , . (
) (
).
: ,
.
4-6.
6-8. 529: . , ,
. ,
() . ,
(),
,
, . .
(641), .
9. 800:
,
. ,
).
(
), . 843:
, , , ,
, , (, , ,
). 9: . ,
,
, ().
10. 940:
() .
.
.
11. .
1045:,
, : , ()
() .
, , . ,
, )
)
-
5/24/2018
2/3
, , . ,
, -
() (,
.)
, , 1082
(
, ,
.). (. ).
(1081-1118) ,
.
12(): 1100 ,
(),
1107 ,
, (.
) ,
.
. ,
, .
1204. 34
. (, ,
1150, , ,
, ),
.
, 12
,
11
(
) .
13.-1453: ,
, .
-
, ,
(
, 1000 , ,
).
-(
)
,
: 529 11.
.
-
5/24/2018
3/3
