ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ...

141
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ Η Ολική Αναθεώρηση του Εκπαιδευτικού μας Συστήματος Το Όραμά μας «Σε ένα ανθρώπινο, δημοκρατικό και σύγχρονο σχολείο, διαμορφώνουμε τους ενεργούς πολίτες του αύριο, παρέχοντας τα εφόδια να αναπτύξουν ολοκληρωμένες προσωπικότητες αλλά και ικανότητες, που θα τους επιτρέψουν να αναζητήσουν και να υλοποιήσουν τα δικά τους οράματα και επιδιώξεις, κάνοντας όλους εμάς περήφανους για τα δικά μας παιδιά». Δεκέμβριος 2007

Transcript of ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ...

Page 1: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ

Η Ολική Αναθεώρηση του Εκπαιδευτικού μας Συστήματος

Το Όραμά μας

«Σε ένα ανθρώπινο, δημοκρατικό και σύγχρονο σχολείο, διαμορφώνουμε τους ενεργούς πολίτες του αύριο, παρέχοντας τα εφόδια να αναπτύξουν ολοκληρωμένες προσωπικότητες αλλά και ικανότητες, που θα τους επιτρέψουν να αναζητήσουν και

να υλοποιήσουν τα δικά τους οράματα και επιδιώξεις, κάνοντας όλους εμάς περήφανους για τα δικά μας παιδιά».

Δεκέμβριος 2007

Page 2: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Σελίδα

ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΣΗΜΕΙΑ i

Προλογικό Σημείωμα 1

Μέρος Α΄: Έκθεση Προόδου Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης 5

Αξιολόγηση εκπαιδευτικού συστήματος από Επιτροπή Ακαδημαϊκών

και υποβολή Έκθεσης

5

Εμπέδωση κοινωνικού διαλόγου-Εκπαιδευτικά Συμβούλια 5

Υλοποιηθέντα μέτρα 5

Ευρωπαϊκά Προγράμματα 14

Μέρος Β΄: Στρατηγικός Σχεδιασμός για την Παιδεία 15

Στρατηγικές επιδιώξεις 16

Α. Ποιοτική αναβάθμιση και πλήρης αξιοποίηση του

ανθρώπινου δυναμικού της εκπαίδευσης

18

Β. Διοικητική και εκπαιδευτική αυτονόμηση των σχολικών

μονάδων

24

Γ. Αναθεώρηση του περιεχομένου της εκπαίδευσης 36

Δ. Αξιοποίηση της πιο σύγχρονης τεχνολογίας 49

Ε. Αναγνώριση της διαφορετικότητας και προσαρμογή του

εκπαιδευτικού μας συστήματος για στήριξη όλου του μαθητικού

πληθυσμού, μηδενός εξαιρουμένου

59

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

Α Πρόταση για Υλοποίηση Προγραμμάτων Επιμόρφωσης 81

Β Πρόταση για ένα νέο Σύστημα Αξιολόγησης του Εκπαιδευτικού

Έργου και των Εκπαιδευτικών Λειτουργών

91

Γ Η Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων 105

Page 3: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

i

ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Βασικός άξονας της πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και

κατ’ επέκταση της κυβέρνησης υπήρξε η συνολική Εκπαιδευτική

Μεταρρύθμιση. Στο παρόν στάδιο η Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση έχει

καλύψει ικανοποιητικά όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Επιγραμματικά,

αναφέρεται ότι στα έργα που έχουν υλοποιηθεί περιλαμβάνονται η σύσταση

των τριών Συμβουλίων για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση και η εμπέδωση

του διαλόγου για τα ζητήματα της Παιδείας, η λειτουργία νέων

πανεπιστημίων, δημόσιων και ιδιωτικών, η καθιέρωση της δωρεάν και

υποχρεωτικής προδημοτικής εκπαίδευσης, η εισαγωγή του ενιαίου

ολοήμερου δημοτικού σχολείου, η θεσμοθέτηση των Ζωνών Εκπαιδευτικής

Προτεραιότητας, η μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη στους 25, η

αναβάθμιση του προγράμματος προϋπηρεσιακής κατάρτισης των

εκπαιδευτικών, η ενοποίηση των Ενιαίων και των Εισαγωγικών Εξετάσεων

και η εισαγωγή των Παγκύπριων Εξετάσεων, η λειτουργία του Μουσικού και

του Αθλητικού Λυκείου, η εισαγωγή του Ανοικτού Σχολείου και η εφαρμογή

προγράμματος κτιριολογικής αναβάθμισης των σχολείων.

2. Όπως διαπιστώθηκε, όμως, πολλά από τα ζητήματα που αποτέλεσαν

αντικείμενο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης είναι αλληλένδετα και ο

χειρισμός και η προώθησή τους θα πρέπει να γίνεται παράλληλα.

3. Ως εκ τούτου, με το Στρατηγικό Σχεδιασμό, το Υπουργείο Παιδείας και

Πολιτισμού υποβάλλει μια συνολική πρόταση, με την οποία η ολική αναθεώρηση του εκπαιδευτικού μας συστήματος γίνεται πράξη.

4. Όραμά μας είναι η δημιουργία ενός ανθρώπινου, δημοκρατικού και σύγχρονου σχολείου, το οποίο θα διαμορφώνει τους ενεργούς πολίτες του αύριο, παρέχοντάς τους τα εφόδια να αναπτύξουν ολοκληρωμένες προσωπικότητες αλλά και δεξιότητες που θα τους επιτρέπουν να

Page 4: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

ii

αναζητούν και να υλοποιούν τα δικά τους οράματα και επιδιώξεις, κάνοντας όλους εμάς περήφανους για τα δικά μας παιδιά.

5. Η αναθεωρημένη έκδοση του Στρατηγικού Σχεδιασμού είναι το αποτέλεσμα

μίας προσπάθειας συνδιαμόρφωσης των προτάσεων του Υπουργείου

Παιδείας και Πολιτισμού μαζί με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.

Προσπάθεια του Υπουργείου ήταν η διεξαγωγή της προεργασίας που

απαιτείται, πριν από την υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων στα

Συμβούλια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, ώστε η λειτουργία τους να

είναι πιο αποδοτική και για να επισπευσθεί η υλοποίηση των αλλαγών που

επιδιώκονται.

6. Εντός ενός μηνός από την κατάθεση της παρούσας έκδοσης, θα

συγκληθούν τα Συμβούλια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης για συζήτηση

των τελικών προτάσεων του Υπουργείου Παιδείας. Η συζήτηση θα γίνεται

για κάθε θέμα ξεχωριστά με βάση την ιεράρχηση των αναγκών του

Εκπαιδευτικού μας Συστήματος, ενώ ταυτόχρονα θα γίνεται διαβούλευση με

τις Εκπαιδευτικές Οργανώσεις. Η πρόοδος υλοποίησης της Εκπαιδευτικής

Μεταρρύθμισης, η οποία αποτελεί μια μακροχρόνια και κυλιόμενη

διαδικασία, θα παρακολουθείται συστηματικά και ο στρατηγικός σχεδιασμός

υλοποίησής της θα τυγχάνει περιοδικής αναθεώρησης.

ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ 1. Αναγνωρίζεται η διαφορετικότητα των μαθητών και προσαρμόζεται ανάλογα

το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ώστε να παρέχεται στήριξη σε όλο το μαθητικό

πληθυσμό, μηδενός εξαιρουμένου.

2. Μετατοπίζεται η έμφαση της παρεχόμενης εκπαίδευσης, από την απλή

μετάδοση γνώσεων στην καλλιέργεια δεξιοτήτων και στάσεων, στο πλαίσιο

οκτώ πυλώνων, βάσει των οποίων θα λειτουργεί η δεκάχρονη υποχρεωτική

εκπαίδευση.

3. Προωθείται η λειτουργία του Διαδικτυακού Σχολείου (ΔΙΑ.Σ.), το οποίο θα

αποτελέσει ένα δυναμικό και ενισχυτικό εργαλείο στα χέρια όλων των

εκπαιδευτικών. Με την πληθώρα των τεχνολογικών εργαλείων, τα οποία θα

Page 5: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

iii

παρέχονται μέσω του ΔΙΑ.Σ., ο εκπαιδευτικός θα μπορεί να ενισχύει τους

μαθητές του με βάση τις πραγματικές τους ανάγκες, βελτιώνοντας έτσι ακόμη

περισσότερο την ποιότητα της μάθησης.

4. Εγκαθίστανται διαδραστικοί ηλεκτρονικοί πίνακες σε όλες τις τάξεις.

5. Γίνεται έγκαιρη διάγνωση προβλημάτων αλφαβητισμού και πρώιμη

παρέμβαση, με τη χορήγηση διαγνωστικών δοκιμίων πρόβλεψης

προβλημάτων αλφαβητισμού, τα οποία θα χορηγούνται στους μαθητές στο

τέλος της προδημοτικής και στη Β΄ και Στ’ Δημοτικού. Οι τρεις δεξιότητες του

αλφαβητισμού (ανάγνωση, γραφή, αριθμητική) θα αποτελούν προτεραιότητα

μέχρι το τέλος της Γ΄ τάξης Δημοτικού.

6. Στις τάξεις όπου παρουσιάζεται μεγάλη απόκλιση στις επιδόσεις των

μαθητών στα διαγνωστικά δοκίμια, θα εξετάζεται το ενδεχόμενο τοποθέτησης

και δεύτερου εκπαιδευτικού στην τάξη, ιδιαίτερα στην Α΄ Δημοτικού.

7. Δημιουργείται Διεύθυνση Υπηρεσιών Εκπαιδευτικής Υποστήριξης, ώστε να

διασφαλίζεται ο συντονισμός και να αποτρέπεται η αποσπασματικότητα και

για να καταστεί δυνατή η ενιαία και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των

εξειδικευμένων εκπαιδευτικών αναγκών που έχουν οι μαθητές.

8. Αναδιοργανώνεται η ειδική αγωγή και εκπαίδευση με την κατάργηση των

Επαρχιακών Επιτροπών Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης και αντικατάστασή

τους με ένα πιο λειτουργικό, άμεσο και λιγότερο γραφειοκρατικό σύστημα

εντοπισμού και διάγνωσης μαθητών με ειδικές ανάγκες (καθιερώνεται

διαδικασία εντοπισμού των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών εντός της

σχολικής μονάδας, πριν από τη διαδικασία αξιολόγησης των μαθητών από

ειδικούς).

9. Προωθείται η παροχή κατάλληλων υπηρεσιών στήριξης για τους μαθητές με

ειδικές ανάγκες μέσα στο σχολείο και η επαρκής επιμόρφωση και

ευαισθητοποίηση όλων των εκπαιδευτικών σε θέματα ειδικής αγωγής και

εκπαίδευσης.

10. Διευρύνονται οι επιλογές των μαθητών με ειδικές ανάγκες, μετά την

υποχρεωτική εκπαίδευση, με προγράμματα προεπαγγελματικής και

επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Page 6: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

iv

11. Τερματίζεται ο θεσμός του ακροατή για τους αλλόγλωσσους μαθητές και

καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για ταχύρρυθμη εκμάθηση της ελληνικής

γλώσσας, η οποία θα πιστοποιείται με κατάλληλο δοκίμιο ελληνομάθειας.

Ταυτόχρονα, εισάγεται πρόγραμμα υποδοχής των νεοεισερχόμενων

αλλόγλωσσων μαθητών.

12. Εντάσσονται διαπολιτισμικά στοιχεία στα νέα αναλυτικά προγράμματα και

σχολικά εγχειρίδια.

13. Παράγεται και δημιουργείται κατάλληλο εκπαιδευτικό και επιμορφωτικό υλικό

για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας.

14. Για την πρόληψη και αντιμετώπιση της μαθητικής παραβατικότητας κάθε

σχολείο θα εντάσσει την αγωγή υγείας στο σχέδιο ανάπτυξης για βελτίωση

του σχολείου, με στήριξη από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου

Παιδείας και Πολιτισμού.

15. Για την κάλυψη των ειδικών αναγκών της ομάδας των μαθητών με σοβαρά

συναισθηματικά προβλήματα και έντονες διαταραχές στον τομέα της

συμπεριφοράς θα λειτουργήσουν Πολυθεματικά Κέντρα, τα οποία θα

παρέχουν υπηρεσίες που θα στοχεύουν τόσο στην αντιμετώπιση

υφιστάμενων προβλημάτων παραβατικότητας, όσο και στην πρόληψη της

επιδείνωσής τους. Οι υπηρεσίες αυτές θα είναι εκπαιδευτικές και

θεραπευτικές και θα έχουν πάντοτε ως τελικό στόχο την επανένταξη των

μαθητών στο σχολείο σε τρεις, το πολύ, μήνες.

16. Για την ικανοποίηση των ιδιαίτερων μαθησιακών αναγκών, που έχουν οι

χαρισματικοί και ταλαντούχοι μαθητές, θα ληφθεί πρόνοια για ειδικά

προγράμματα και δράσεις, όπως η λειτουργία μέσα στα ίδια τα σχολεία

εξειδικευμένων σχολών/εργαστηρίων για τα εικαστικά, το θέατρο, το χορό και

τη μουσική, με στόχο την παροχή υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικής

εκπαίδευσης και ανάπτυξης των ταλέντων, η κατάλληλη αξιοποίηση του

Διαδικτυακού Σχολείου (ΔΙΑ.Σ.), η ενίσχυση της συμμετοχής των

ταλαντούχων μαθητών σε διεθνείς Ολυμπιάδες και διαγωνισμούς, η

αξιοποίηση ταλέντων σε όλα τα αθλήματα κτλ.

Page 7: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

v

17. Επεκτείνεται το Ενιαίο Ολοήμερο Σχολείο, τόσο στην ύπαιθρο όσο και στα

αστικά κέντρα, βάσει των πορισμάτων της αξιολόγησης της πιλοτικής

εφαρμογής του.

18. Επεκτείνεται η λειτουργία των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ)

19. Στο Ενιαίο Λύκειο υιοθετείται σύστημα κατευθύνσεων-δεσμών μαθημάτων με

δυνατότητα περιορισμένης επιλογής μαθημάτων, η οποία αυξάνεται από τάξη

σε τάξη.

20. Ενοποιούνται η Μέση Γενική και η Μέση Τεχνική Εκπαίδευση με την

προσφορά τεχνολογικής δέσμης μαθημάτων σε δύο Ενιαία Λύκεια ανά

επαρχία (αξιοποιώντας υφιστάμενη τεχνική σχολή και λύκειο), η οποία θα

προσφέρει μαθήματα (π.χ. ηλεκτρολογία, ηλεκτρονικά, μηχανολογία, δομικά

κτλ.), που να οδηγούν σε τεχνολογικές σπουδές.

21. Οι υφιστάμενες Τεχνικές Σχολές θα λειτουργούν ως Ενιαία Λύκεια, όπου θα

προσφέρονται κατευθύνσεις επαγγελματικών σπουδών. Σε όλες τις πιο πάνω

περιπτώσεις, με την ολοκλήρωση του τριετούς κύκλου σπουδών, ο μαθητής

θα παίρνει απολυτήριο.

22. Δημιουργείται Δίκτυο Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, όπου θα

παρέχεται η δυνατότητα στους μαθητές όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων

να συμμετέχουν σε οργανωμένα μονοήμερα και πολυήμερα περιβαλλοντικά

εκπαιδευτικά προγράμματα.

23. Επεκτείνεται η λειτουργία του Ανοιχτού Σχολείου με στόχο την αξιοποίηση της

υλικοτεχνικής υποδομής των σχολικών χώρων ως κέντρων πολιτισμού,

αθλητισμού και δημιουργίας κατά τα απογεύματα και σε περιόδους διακοπών.

24. Γίνεται ουσιαστική ενίσχυση της οικογένειας μέσα από σύγχρονες

παρεμβάσεις, με αναβάθμιση της λειτουργίας της Σχολής Γονέων, η οποία θα

οργανώνει προγράμματα για τους γονείς, που θα υλοποιούνται από τις

Συνομοσπονδίες και τις Ομοσπονδίες των οργανωμένων γονέων.

Αναβαθμίζεται ο ρόλος των οργανωμένων γονέων με τη δημιουργία γραφείων

των Συνομοσπονδιών και των Ομοσπονδιών σε επαρχιακό επίπεδο, ώστε να

εξυπηρετούνται επαρκώς οι Σύνδεσμοι Γονέων των σχολείων.

Page 8: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

vi

25. Εκσυγχρονίζεται και βελτιώνεται το ισχύον σύστημα πρόσληψης των

εκπαιδευτικών, με το οποίο προνοείται ότι στον καταρτισμό του καταλόγου θα

λαμβάνονται υπόψη η επιτυχία σε γραπτή εξέταση, τα ακαδημαϊκά προσόντα,

η προϋπηρεσία και η επιτυχία σε προφορική συνέντευξη.

26. Εισάγεται σύστημα συνεχούς ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης των

εκπαιδευτικών, στο οποίο προνοείται, ανάμεσα σε άλλα, η εισαγωγική

επιμόρφωση των νεοεισερχόμενων εκπαιδευτικών, η επιμόρφωση των

εκπαιδευτικών σε τακτά χρονικά διαστήματα, η επιμόρφωση των εκτάκτων και

η παροχή υποτροφιών για μεταπτυχιακές σπουδές.

27. Δημιουργείται η θέση του Παιδαγωγικού Συμβούλου, ο οποίος θα βοηθά

συστηματικά τον εκπαιδευτικό να βελτιώνεται στο έργο του.

28. Εισάγεται νέο σύστημα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και των

εκπαιδευτικών λειτουργών, με το οποίο διαχωρίζεται σαφώς η αξιολόγηση για

σκοπούς βελτίωσης (διαμορφωτική αξιολόγηση) από την αξιολόγηση για

σκοπούς προαγωγής.

29. Καθιερώνονται νέες θέσεις ανέλιξης, οι οποίες δε συνδέονται με ανάληψη

διοικητικών καθηκόντων, ώστε να δοθεί η ευκαιρία σε καλούς εκπαιδευτικούς

να επικεντρωθούν στα διδακτικά ή παιδαγωγικά καθήκοντα.

30. Δημιουργούνται Κέντρα Αξιολόγησης και Σχολή Διευθυντών για την επιλογή

και επιμόρφωση των διευθυντών των σχολικών μονάδων, αντίστοιχα.

31. Προκηρύσσονται οι κενές θέσεις των εκπαιδευτικών ανά επαρχία, ενώ

ξεχωριστά προκηρύσσονται οι θέσεις σε σχολεία απομακρυσμένων

περιοχών. Διαφοροποιούνται οι Κανονισμοί μεταθέσεων-μετακινήσεων με την

αλλαγή του ορισμού της έδρας, μονιμοποιούνται όλοι οι συμβασιούχοι μέχρι

το 2009 και παρέχονται κίνητρα για παραμονή των εκπαιδευτικών σε

σχολικές μονάδες εκτός έδρας ή απομακρυσμένων περιοχών. Στόχος των πιο

πάνω μέτρων είναι η διασφάλιση της σταθερότητας του διδακτικού

προσωπικού στις σχολικές μονάδες.

32. Εισάγεται ο θεσμός της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας για τη

βελτίωσή της. Επιπρόσθετα, προβλέπεται η εξωτερική αξιολόγηση των

σχολικών μονάδων κάθε τρία χρόνια από κλιμάκιο Λειτουργών του

Page 9: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

vii

Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, ενδεχομένως και εξωτερικών ειδικών. Η

εξωτερική αξιολόγηση θα καλύπτει παιδαγωγικά και διοικητικά θέματα.

33. Ενισχύεται η λειτουργία των Επαρχιακών Γραφείων Παιδείας με την

αναδιοργάνωση της λειτουργίας και της στελέχωσής τους και της σταδιακής

εκχώρησης σε αυτά αρμοδιοτήτων του Υπουργείου. 34. Δημιουργείται στην ελεύθερη περιοχή Αμμοχώστου παράρτημα του

Επαρχιακού Γραφείου Παιδείας Λάρνακας-Αμμοχώστου. 35. Εισάγεται μηχανογραφικό “Σύστημα Διαχείρισης Διοικητικών Διαδικασιών” (e-

School Management System), για την προμήθεια του οποίου βρίσκεται σε

εξέλιξη διεθνής διαγωνισμός. Στόχος είναι η εξυπηρέτηση των μαθητών, το

γονιών, των εκπαιδευτικών, καθώς και του διοικητικού προσωπικού στις

σχολικές μονάδες και στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού.

36. Συμπλεγματοποιούνται, για παιδαγωγικούς λόγους, μικρές σχολικές μονάδες

στην ύπαιθρο και δημιουργούνται περιφερειακά σχολεία.

37. Μεταβιβάζονται, σταδιακά, αρμοδιότητες στη σχολική μονάδα (π.χ.

καταρτισμός τριετούς σχεδίου δράσης και προϋπολογισμού σε συνεργασία με

τη Σχολική Εφορεία, επιμόρφωση σε σχολική βάση).

38. Μειώνεται ο αριθμός των Σχολικών Εφορειών, παράλληλα με την κατάλληλη

αναδιάρθρωση και στελέχωσή τους και εκσυγχρονίζεται η σχετική νομοθεσία,

ώστε ο ρόλος τους να καταστεί πιο διακριτός και αποτελεσματικός για να

μπορούν, σταδιακά, να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες αναφορικά με την

υποστήριξη της εύρυθμης και απρόσκοπτης λειτουργίας των σχολείων.

39. Στελεχώνονται οι μεγάλες σχολικές μονάδες (άνω των 500 μαθητών) με ένα

φροντιστή, ο οποίος θα αναλαμβάνει τη διεκπεραίωση εργασιών επείγουσας

φύσης και θεμάτων που άπτονται της ασφάλειας της σχολικής μονάδας (π.χ.

έλεγχος εισόδου και εξόδου από το σχολείο).

40. Συστήνεται Επιστημονική Ομάδα για τον καθορισμό της διδακτικής

μεθοδολογίας και τη διαμόρφωση νέων αναλυτικών και ωρολογίων

προγραμμάτων.

Page 10: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

viii

41. Στα μαθήματα που με βάση τα νέα αναλυτικά προγράμματα θα προβλέπεται

πειραματική διδασκαλία, θα ληφθεί πρόνοια ώστε ο μέγιστος αριθμός

μαθητών ανά τμήμα να μην ξεπερνά τους 20.

42. Η Διεύθυνση Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης

μετεξελίσσεται σε Διεύθυνση Μέσης Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης

και Διά Βίου Μάθησης, στην οποία θα ενταχθούν τα Κρατικά Ινστιτούτα

Επιμόρφωσης, τα Επιμορφωτικά Κέντρα, τα Εσπερινά Σχολεία, τα Ανοικτά

Σχολεία, το Σύστημα Μαθητείας, καθώς και τα Μεταλυκειακά Επαγγελματικά

Προγράμματα. Η Διεύθυνση Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής

Εκπαίδευσης και Διά Βίου Μάθησης θα έχει την ευθύνη για τα προγράμματα

των τεχνολογικών και επαγγελματικών κατευθύνσεων του Ενιαίου Λυκείου.

43. Εισάγονται Μεταλυκειακά Προγράμματα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, τα

οποία θα λειτουργούν με το σύστημα πιστωτικών μονάδων, θα προσφέρουν

εξειδίκευση σε διάφορους κλάδους και θα διευκολύνουν την ανάπτυξη

επαγγελματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων και γνώσεων για απασχόληση και

ομαλή προσαρμογή των εργαζομένων στις εξελίξεις της αγοράς εργασίας.

44. Αυξάνεται ο αριθμός των φοιτητών στα δημόσια Πανεπιστήμια.

45. Προσφέρονται θέσεις σε εθνοφρουρούς για φοίτηση στο Ανοικτό

Πανεπιστήμιο Κύπρου.

46. Θεσμοθετείται ο Φορέας Διασφάλισης και Πιστοποίησης Ποιότητας, με σκοπό

τη διασφάλιση της ποιότητας των δημόσιων και ιδιωτικών ιδρυμάτων

τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

Page 11: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Προλογικό Σημείωμα

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει επιτελεστεί πολύ σημαντικό έργο

στον τομέα της Παιδείας. Βασικός άξονας της πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας

και Πολιτισμού υπήρξε η συνολική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η οποία αποτελεί

βασική παράμετρο του προγράμματος διακυβέρνησης και έχει καλύψει όλες τις

βαθμίδες της εκπαίδευσης σε πολύ ικανοποιητικά επίπεδα, όπως αναλύεται στη

συνέχεια. Όπως διαπιστώθηκε, όμως, πολλά από τα ζητήματα που αποτέλεσαν

αντικείμενο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης είναι αλληλένδετα και ο χειρισμός

και η προώθησή τους θα πρέπει να γίνεται παράλληλα (π.χ. αναδόμηση

Υπουργείου-αναδιοργάνωση σχολικών μονάδων- νέο σύστημα αξιολόγησης-

ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση εκπαιδευτικών- αλλαγές στα αναλυτικά και

ωρολόγια προγράμματα). Γι’ αυτό το λόγο, κρίθηκε σκόπιμο όπως τα επόμενα

βήματα για τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού μας συστήματος ενταχθούν σε

έναν ενιαίο στρατηγικό σχεδιασμό, ο οποίος θα αποτελέσει τον οδικό χάρτη για

την υλοποίηση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και των στόχων της, όπως

αποτυπώθηκαν στην Έκθεση της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, με

βασικό διακηρυγμένο στόχο την ποιοτική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού

συστήματος της χώρας και τη δημιουργία ενός σύγχρονου, δημοκρατικού και

ανθρώπινου σχολείου, το οποίο θα παρέχει δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση σε

όλους τους νέους. Η φιλοσοφία της επιχειρούμενης εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης,

προκύπτει ξεκάθαρα από τον πιο πάνω στόχο. Η έννοια του σύγχρονου,

ανθρώπινου και δημοκρατικού σχολείου εμπεριέχει βασικά όλα τα στοιχεία που

καθορίζουν το ιδεολογικό στίγμα της παιδείας που θέλουμε να διαμορφώσουμε.

Συνεπώς, με το στρατηγικό σχεδιασμό δεν επιχειρείται μια άλλη μεταρρύθμιση,

αλλά γίνεται προσπάθεια για συστηματοποίησή της.

Όπως είναι γνωστό, οι γενικοί σκοποί και στόχοι της εκπαίδευσης ορίζονται

από την πολιτεία με βάση την εθνική και πολιτιστική μας παράδοση, τα

κοινωνικοοικονομικά δεδομένα και τα ευρωπαϊκά και παγκόσμια εκπαιδευτικά,

επιστημονικά, τεχνολογικά και πολιτιστικά επιτεύγματα. Είναι δεδομένο το γεγονός

ότι η παρεχόμενη παιδεία, στα παιδιά και τους νέους, βασίζεται στην ελληνική μας

Page 12: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

2

παράδοση. Αναπόσπαστο μέρος, άλλωστε, μιας παιδείας με δημοκρατικό και

ανθρωπιστικό περιεχόμενο, είναι να εμπνέει την αγάπη προς την πατρίδα, να

διατηρεί τη μνήμη των κατεχόμενων εδαφών μας, όπως, επίσης, και να καλλιεργεί

την πίστη για δικαίωση και επανένωση του νησιού μας.

Παράλληλα, όπως είναι φυσικό, η ένταση και η έκταση των τεχνολογικών,

κοινωνικών και πολιτιστικών αλλαγών και η συνακόλουθη ανάγκη συνεχούς

επικαιροποίησης των γνώσεων, η ένταξη της πατρίδας μας στην Ευρωπαϊκή

Ένωση και ο διαρκώς διευρυνόμενος πολυπολιτισμικός χαρακτήρας της

σύγχρονης κυπριακής κοινωνίας, επηρεάζουν καθοριστικά το όλο οικοδόμημα της

εκπαίδευσης στην ευρωπαϊκή Κύπρο του 21ου αιώνα. Σε αυτά τα πλαίσια, το

σύγχρονο, ανθρώπινο και δημοκρατικό σχολείο της Κύπρου, πέρα από την

καλλιέργεια των παραδοσιακών αρχών και αξιών, οφείλει να υπερβεί την

εσωστρέφεια του παρελθόντος και να εκσυγχρονίσει το περιεχόμενο της

εκπαίδευσης (σχολική γνώση, αναλυτικά προγράμματα, διδακτική/ μαθησιακή

διαδικασία, σχολικά βιβλία), με την προσθήκη στόχων που να συνδέουν τις

κυπριακές παραδόσεις με τη γνώση του πολιτισμού των άλλων λαών. Επίσης, με

μόνιμο προσανατολισμό την επίλυση του εθνικού μας προβλήματος και την

ειρηνική συνύπαρξη όλων των νόμιμων κατοίκων σε μια επανενωμένη Κύπρο, το

αναθεωρημένο περιεχόμενο της εκπαίδευσης θα περιλάβει στοιχεία και αναφορές

στους Τουρκοκύπριους, Αρμένιους, Λατίνους και Μαρωνίτες.

Επίκεντρο των αλλαγών που προωθούνται στο εκπαιδευτικό μας σύστημα

είναι ο μαθητής και οι ανάγκες του. Έχοντας ως δεδομένο ότι οι τάξεις και τα

σχολεία μας αποτελούνται από παιδιά μικτών ικανοτήτων, οφείλουμε να

δημιουργήσουμε εκείνες τις προϋποθέσεις ώστε όλοι οι μαθητές και οι μαθήτριες

να έχουν ίσες ευκαιρίες πρόσβασης, συμμετοχής, μάθησης και επιτυχίας στην

εκπαίδευση, ώστε να μπορούν να αναπτύσσουν, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό,

τις ικανότητες, τις κλίσεις, τα ταλέντα και τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά τους. Αυτό

μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη διαφοροποιημένη διδασκαλία στην τάξη

και ένα μαθησιακό περιβάλλον ευχάριστο και πλούσιο σε δραστηριότητες και

ευκαιρίες μάθησης, συναισθηματικής ωρίμανσης και κοινωνικοποίησης. Δεν

υπάρχει μάλιστα καμιά αμφιβολία ότι, αυτό το μαθησιακό περιβάλλον μπορεί να

Page 13: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

3

διασφαλιστεί με ένα ευέλικτο αναλυτικό πρόγραμμα, αλλά, κυρίως, με την έμφαση

σε σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας στην καθημερινή διδακτική πράξη, μέσα σε

ένα δημοκρατικό σχολείο. Σε ένα δημοκρατικό σχολείο, που λειτουργεί για την

κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών και την καταπολέμηση του κοινωνικού

αποκλεισμού, το οποίο σέβεται τη διαφορετικότητα, τον πλουραλισμό (πολιτιστικό,

γλωσσικό, θρησκευτικό), καθώς και τις ατομικές ανάγκες. Η έμφαση σε μεθόδους

διδασκαλίας που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της τάξης μικτής ικανότητας, όπως

είναι η συνεργατική μάθηση, η ομαδική διδασκαλία, η επιστημονική-εργαστηριακή

και ερευνητική μέθοδος διδασκαλίας, όπως, επίσης, και άλλες παρόμοιες

μαθητοκεντρικές προσεγγίσεις, θα συμβάλει στη δημιουργία του σύγχρονου και

ολοκληρωμένου κύπριου και ευρωπαίου πολίτη.

Ο κύπριος πολίτης του 21ου αιώνα θα πρέπει να έχει αναπτυγμένη κριτική

σκέψη και δημιουργικότητα, να ξέρει πώς να αναζητά τη γνώση και να

επεξεργάζεται τις πληροφορίες, να μπορεί να επιλύει προβλήματα, να μπορεί να

συμβιώνει με τους άλλους και να αποδέχεται τη διαφορετικότητα. Ταυτόχρονα, θα

πρέπει να ενδιαφέρεται για τα κοινά, ως ενεργός, συνειδητοποιημένος, υπεύθυνος

και δημοκρατικός πολίτης της Κύπρου, της Ευρώπης και του κόσμου. Οφείλει,

επίσης, να γνωρίζει τη χρήση των νέων τεχνολογιών, ώστε να μπορεί να επιβιώσει

και να αντεπεξέλθει με επιτυχία στις απαιτήσεις του σύγχρονου κόσμου.

Στο δημοκρατικό εκπαιδευτικό σύστημα που στοχεύουμε, ο εκπαιδευτικός

συμμετέχει στη διαδικασία λήψης αποφάσεων ως επαγγελματίας παιδαγωγός. Το

επιδιωκόμενο προφίλ του είναι ο στοχαστικο-κριτικός εκπαιδευτικός, ο οποίος

αντιμετωπίζει τη σχολική γνώση ως αντικείμενο διαρκούς διερεύνησης και

αναζήτησης, ο εκπαιδευτικός που προβληματίζεται για τον εκπαιδευτικό και

κοινωνικό ρόλο του σχολείου, για το έργο που ο ίδιος επιτελεί και για τις μεθόδους

και τα μέσα που χρησιμοποιεί και επιδιώκει τη συνεχή αυτομόρφωση, την

επιμόρφωση και την αυτοβελτίωσή του.

Το δημοκρατικό σχολείο, τέλος, λειτουργεί ως μανθάνουσα κοινότητα, στην

οποία αναπτύσσεται ο αναστοχαστικός διάλογος και η συνεργασία μεταξύ των

εμπλεκομένων στη σχολική μονάδα, με στόχο τη διαρκή προσπάθεια για βελτίωση

του επιτελούμενου εκπαιδευτικού έργου. Με αυτό τον τρόπο, τα άτομα θα

Page 14: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

4

αναγνωρίσουν και θα αναπτύξουν τα θετικά χαρακτηριστικά τους, θα

προσπαθήσουν να μειώσουν τα αρνητικά και θα κινηθούν προς τους

προσωπικούς τους στόχους και την αυτοπραγμάτωσή τους, υλοποιώντας

ταυτόχρονα και τους κοινούς στόχους της σχολικής μονάδας. Με τη δημιουργία

ενός τέτοιου περιβάλλοντος μέσα σε κάθε σχολική μονάδα, τόσο οι εκπαιδευτικοί,

όσο και οι μαθητές θα επωφελούνται από την έννοια της δημοκρατικής παιδείας.

Η παρούσα έκδοση του Στρατηγικού Σχεδιασμού είναι το αποτέλεσμα μίας

προσπάθειας συνδιαμόρφωσης των προτάσεων του Υπουργείου Παιδείας και

Πολιτισμού μαζί με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στην εκπαίδευση. Για το

λόγο αυτό πραγματοποιήθηκαν διαδοχικές συναντήσεις με τους διευθυντές όλων

των σχολείων, τους συνδέσμους όλων των ειδικοτήτων των εκπαιδευτικών,

ομάδες μαθητών Γ’ Λυκείου, τους προέδρους των συνδέσμων γονέων όλων των

βαθμίδων της εκπαίδευσης, τις συνομοσπονδίες και ομοσπονδίες των γονέων, την

Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας και τους προέδρους των Σχολικών Εφορειών.

Προσπάθεια του Υπουργείου ήταν η διεξαγωγή της προεργασίας που απαιτείται,

πριν από την υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων στα Συμβούλια της

Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, ώστε η λειτουργία τους να είναι πιο αποδοτική και

για να επισπευσθεί η υλοποίηση των αλλαγών που επιδιώκονται.

Εντός ενός μηνός από την κατάθεση της παρούσας έκδοσης, θα

συγκληθούν τα Συμβούλια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης για συζήτηση των

τελικών προτάσεων του Υπουργείου Παιδείας. Η συζήτηση θα γίνεται για κάθε

θέμα ξεχωριστά με βάση την ιεράρχηση των αναγκών του Εκπαιδευτικού μας

Συστήματος, ενώ ταυτόχρονα θα γίνεται η διαβούλευση με τις Εκπαιδευτικές

Οργανώσεις. Η πρόοδος υλοποίησης της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, η οποία

αποτελεί μια μακροχρόνια και κυλιόμενη διαδικασία, θα παρακολουθείται

συστηματικά και ο στρατηγικός σχεδιασμός υλοποίησής της θα τυγχάνει

περιοδικής αναθεώρησης.

Page 15: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

5

ΜΕΡΟΣ Α΄: ΕΚΘΕΣΗ ΠΡΟΟΔΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ

Στις ακόλουθες παραγράφους παρουσιάζεται συνοπτικά η μέχρι σήμερα

πορεία της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, αφετηρία της οποίας υπήρξε η έκθεση

της Επιτροπής για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση.

1. Αξιολόγηση εκπαιδευτικού συστήματος από Επιτροπή Ακαδημαϊκών και

υποβολή Έκθεσης

Το 2003 ανατέθηκε σε Επιτροπή επτά ακαδημαϊκών η αξιολόγηση του

εκπαιδευτικού μας συστήματος, η επισήμανση των αδυναμιών και η υποβολή

εισηγήσεων για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση. Η Έκθεση της Επιτροπής, η

οποία παραδόθηκε στον Υπουργό ένα χρόνο μετά, τον Αύγουστο του 2004,

αποτέλεσε τη βάση για όλες τις ενέργειες που ακολούθησαν και συνεχίζονται μέχρι

σήμερα για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού μας

συστήματος.

2. Εμπέδωση κοινωνικού διαλόγου-Εκπαιδευτικά Συμβούλια

Με βάση την Έκθεση για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση εμπεδώθηκε ένας

ευρύτατος κοινωνικός διάλογος, μέσα από τον οποίο έχουν προωθηθεί και

υλοποιηθεί μέχρι σήμερα σημαντικά θέματα της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης. Η

εμπέδωση αυτού του διαλόγου έγινε δυνατή με την ίδρυση από το Μάρτιο του

2005 τριών Εκπαιδευτικών Συμβουλίων (Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης,

Ανώτατης Εκπαίδευσης και Παιδείας), όπου εκπροσωπούνται όλοι οι φορείς της

εκπαίδευσης (Κυβέρνηση, πολιτικά κόμματα, εκπαιδευτικές οργανώσεις,

οργανωμένοι γονείς, φοιτητές, μαθητές, πανεπιστήμια κ.ά.). Τα Συμβούλια

συζήτησαν και προώθησαν τα πλείστα θέματα από όσα παρατίθενται πιο κάτω.

3. Υλοποιηθέντα μέτρα

• Ίδρυση νέων πανεπιστημίων- Αλλαγή του τοπίου στην Τριτοβάθμια

Εκπαίδευση- Καθιέρωση φοιτητικής ταυτότητας

Η ίδρυση νέων πανεπιστημίων, με συνεπαγόμενο αποτέλεσμα την αύξηση

των θέσεων για πανεπιστημιακές σπουδές στην Κύπρο, έχει

Page 16: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

6

διαφοροποιήσει άρδην το τοπίο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο νησί

μας. Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου άρχισε τη λειτουργία του από το

Σεπτέμβριο του 2006, ενώ από το Σεπτέμβριο του 2007 το Τεχνολογικό

Πανεπιστήμιο Κύπρου δέχθηκε τους πρώτους 450 φοιτητές. Παράλληλα,

επεκτάθηκε το Πανεπιστήμιο Κύπρου με τη λειτουργία Τμήματος

Ευρωπαϊκών Σπουδών, την ίδρυση Νομικής Σχολής, την ολοκλήρωση της

Πολυτεχνικής Σχολής με την έναρξη λειτουργίας της αρχιτεκτονικής, του

Τμήματος Βιολογίας και την εισαγωγή νέων μεταπτυχιακών

προγραμμάτων. Ολοκληρώθηκε, επίσης, η αξιολόγηση των αιτήσεων και

έχουν λειτουργήσει τρία ιδιωτικά πανεπιστήμια (Frederick University,

European University Cyprus και Πανεπιστήμιο Λευκωσίας), ενώ έχει

εγκριθεί η εγγραφή στο μητρώο των ιδιωτικών πανεπιστημίων του Neapolis

University. Οι εξελίξεις αυτές στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

οδηγούν στην υλοποίηση του στόχου για τη μετατροπή της Κύπρου σε

κέντρο παροχής πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στην περιοχή της

Ανατολικής Μεσογείου. Σημαντικό κοινωνικό μέτρο που έχει ικανοποιήσει

ένα πάγιο αίτημα των φοιτητικών οργανώσεων αποτελεί, επίσης, η

καθιέρωση της φοιτητικής ταυτότητας, που διασφαλίζει διάφορα δικαιώματα

στους φοιτητές μας. Συνεχίστηκε, επίσης, η χορηγία των φοιτητικών

οργανώσεων, ενώ δόθηκε σε όλους τους πρωτοετείς φοιτητές χορηγία για

την απόκτηση ή αναβάθμιση ηλεκτρονικού υπολογιστή.

• Καθιέρωση δωρεάν και υποχρεωτικής προδημοτικής εκπαίδευσης Ο στόχος για τη δημιουργία ενός σύγχρονου, ανθρώπινου και

δημοκρατικού σχολείου, άρχισε να υλοποιείται από την 1η Σεπτεμβρίου του

2004, με πρώτο βήμα την εισαγωγή της δωρεάν και υποχρεωτικής

μονοετούς προδημοτικής εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά, ένα χρόνο πριν

από τη φοίτησή τους στο δημοτικό σχολείο. Παρά το πρόβλημα της

υπογεννητικότητας και τη μείωση του αριθμού των μαθητών, η καθιέρωση

της δωρεάν και υποχρεωτικής προδημοτικής εκπαίδευσης οδήγησε σε

Page 17: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

7

αύξηση του αριθμού των τμημάτων προδημοτικής στα δημόσια

νηπιαγωγεία από 416 τμήματα το 2004-2005 σε 440 το 2007-2008.

• Εισαγωγή ενιαίου ολοήμερου δημοτικού σχολείου

Σημαντική εξέλιξη αποτελεί η πιλοτική εφαρμογή του ενιαίου ολοήμερου

δημοτικού σχολείου σε εννιά δημοτικά σχολεία από το Σεπτέμβρη του 2006

και σε δεκαπέντε από τη σχολική χρονιά 2007-2008. Το Υπουργείο δίνει

προτεραιότητα στη σταδιακή επέκταση του ενιαίου ολοήμερου σχολείου ως

μέσου για την παροχή ίσων ευκαιριών πρόσβασης στην εκπαίδευση, την

αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της δυνατότητας για

επέκταση και εμπλουτισμό του ωρολόγιου και του αναλυτικού

προγράμματος του δημοτικού σχολείου. Με την ολοκλήρωση του τριετούς

κύκλου αξιολόγησης, στο τέλος του σχολικού έτους 2008-2009, θα

διαμορφωθεί συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα επέκτασης του ενιαίου

ολοήμερου σχολείου, αφού ληφθούν υπόψη συγκεκριμένες παράμετροι

που θα καταδειχθούν από την αξιολόγηση. Αξίζει να σημειωθεί ότι και το

προαιρετικό Ολοήμερο Σχολείο επεκτάθηκε σημαντικά, με αποτέλεσμα τα

προαιρετικά ολοήμερα σχολεία, από 84 που ήταν το 2003, να φτάσουν στο

σχολικό έτος 2006-2007 τα 149 (24 δέχθηκαν παιδιά όλων των τάξεων του

δημοτικού σχολείου) με επιπλέον δαπάνες σε μισθούς εκπαιδευτικών

περίπου 2 εκατομμυρίων λιρών ετησίως.

• Μείωση αριθμού μαθητών κατά τάξη

Για την αντιμετώπιση της σχολικής αποτυχίας και την αποτελεσματικότερη

διδασκαλία και μάθηση, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προχώρησε,

από τη σχολική χρονιά 2005-2006, στη μείωση του αριθμού των παιδιών

από τους 30 στους 25, στην Α΄ τάξη του Δημοτικού Σχολείου, στην Α΄

Γυμνασίου και στη Γ΄ Λυκείου. Από τη σχολική χρονιά 2007-2008 το μέτρο

της μείωσης του αριθμού των μαθητών στους 25 επεκτείνεται στην Α΄ και Β΄

Λυκείου και στη Β΄ και Γ΄ Δημοτικού και σε όλα τα συμπλέγματα τάξεων του

Δημοτικού, τη σχολική χρονιά 2008-2009 στη Β΄ τάξη Γυμνασίου, στη Δ΄

Page 18: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

8

τάξη Δημοτικού και στα Νηπιαγωγεία, τη σχολική χρονιά 2009-2010 στη Γ΄

τάξη Γυμνασίου και στην Ε΄ τάξη Δημοτικού και τη σχολική χρονιά 2010-

2011 στη Στ΄ τάξη Δημοτικού. Η απόφαση αυτή ικανοποιεί ένα πάγιο αίτημα

εκπαιδευτικών και γονιών.

• Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ)- Αύξηση ψυχολόγων–

Ενίσχυση προγραμμάτων στήριξης

Το Πιλοτικό Πρόγραμμα Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ)

συνέχισε να εφαρμόζεται σε τρεις επιλεγμένες περιοχές, μία της Λευκωσίας,

μία της Λεμεσού και μία της Πάφου. Το πρόγραμμα έχει εγκριθεί με

απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ενώ μελετάται η σταδιακή επέκτασή

του, υπό το φως των πορισμάτων της αξιολόγησης του από το

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Ταυτόχρονα, παραχωρήθηκαν αυξημένες ώρες

ενισχυτικής διδασκαλίας για μαθητές του Δημοτικού με προβλήματα

αλφαβητισμού, ενισχύθηκε η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας με τον

τριπλασιασμό των λειτουργών της (από 11 σε 35) και αυξήθηκε σημαντικά

ο αριθμός των Συνδετικών Λειτουργών για παιδιά με ειδικές ανάγκες και

μαθησιακές δυσκολίες. Σημαντικό είναι, επίσης, το γεγονός ότι λειτουργούν

δύο Κέντρα Προ-επαγγελματικής Αποκατάστασης Παιδιών με Ειδικές

Ανάγκες (ένα στη Λευκωσία και ένα στη Λεμεσό), με σκοπό την

προετοιμασία της ιδιαίτερης αυτής ομάδας μαθητών για την αγορά

εργασίας. Η εξατομίκευση της στήριξης για παροχή ίσων ευκαιριών

επιτυχίας για όλους τους μαθητές θα τοποθετηθεί σε μια νέα βάση και θα

αποτελέσει το επίκεντρο του Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Παιδεία,

όπως θα αναλυθεί στη συνέχεια.

• Αναβάθμιση υλικοτεχνικής υποδομής

Αναβαθμίστηκε η υλικοτεχνική υποδομή με σημαντική αύξηση των

δαπανών για ανέγερση, επέκταση και αντισεισμική αναβάθμιση των

σχολικών κτιρίων. Οι αναπτυξιακές δαπάνες για την παιδεία σημείωσαν

σημαντική αύξηση. Με δάνειο 440 εκατομμυρίων ευρώ που έχει συνάψει η

Page 19: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

9

κυβέρνηση με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και με την Τράπεζα

Αναπτύξεως του Συμβουλίου της Ευρώπης, χρηματοδοτούνται δύο βασικά

προγράμματα: το Πρόγραμμα της Κτιριακής Υποδομής για τα Σχολικά

Κτίρια και το Πρόγραμμα Εισαγωγής των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και

των Επικοινωνιών στην Εκπαίδευση (για περίοδο έξι χρόνων αρχικά και με

παράταση σήμερα για άλλα δύο χρόνια, μέχρι το 2009). Είναι σημαντικό

επίτευγμα το γεγονός ότι από το 2003 μέχρι τον Αύγουστο του 2007

δαπανήθηκαν 150 εκατομμύρια λίρες για ανεγέρσεις, επεκτάσεις και

βελτιώσεις σχολικών κτιρίων. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τα νέα σχολικά

κτίρια, ανεγέρθηκαν 36 νέα νηπιαγωγεία, 13 νέα δημοτικά σχολεία, 2 νέα

γυμνάσια, 4 νέα λύκεια και 2 νέες τεχνικές σχολές. Επίσης, έγινε

αντισεισμική αναβάθμιση των σχολικών κτιρίων σε 126 δημοτικά σχολεία,

44 γυμνάσια-λύκεια και 3 τεχνικές σχολές. Την ίδια περίοδο έγιναν

επεκτάσεις στα σχολεία, με την ανέγερση 221 πρόσθετων αιθουσών

διδασκαλίας, 373 εργαστηρίων και 47 αιθουσών πολλαπλής χρήσης. Τέλος,

ανεγέρθηκαν ή αναβαθμίστηκαν 165 σχολικές καντίνες, 98 σχολικά ιατρεία

και 112 αίθουσες ειδικής εκπαίδευσης.

• Αναβάθμιση προγράμματος Προϋπηρεσιακής Κατάρτισης

Το πρόγραμμα Προϋπηρεσιακής Κατάρτισης των Εκπαιδευτικών Μέσης

Εκπαίδευσης αναβαθμίστηκε και ανατέθηκε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου,

από το Σεπτέμβριο του 2007, υλοποιώντας μια από τις βασικότερες

εισηγήσεις της Επιτροπής για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση.

• Επιμόρφωση εκπαιδευτικών

Συνεχίστηκαν και αναβαθμίστηκαν τα υποχρεωτικά και προαιρετικά

προγράμματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, κυρίως μέσω του

Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, ενώ παράλληλα εισήχθηκαν και εφαρμόζονται

προγράμματα επιμόρφωσης όλων των εκπαιδευτικών στους Ηλεκτρονικούς

Υπολογιστές. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σε θέματα βασικών δεξιοτήτων

πληροφορικής, από το 2003 μέχρι το 2007 επιμορφώθηκαν 3574

Page 20: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

10

εκπαιδευτικοί Δημοτικής (79,5%) και 4324 εκπαιδευτικοί Μέσης

Εκπαίδευσης (72%). Παράλληλα έχει ετοιμαστεί ολοκληρωμένη πρόταση

για την ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Το όλο ζήτημα

αποτελεί βασική στρατηγική επιδίωξη του Υπουργείου Παιδείας και

Πολιτισμού, όπως αναλύεται πιο κάτω.

• Αναδόμηση Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού- Αναβάθμιση

Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και ίδρυση Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας και

Αξιολόγησης

Έχουν ετοιμαστεί ολοκληρωμένες προτάσεις για αναδόμηση του

Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και

για την ίδρυση Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης. Με

εξουσιοδότηση του Υπουργικού Συμβουλίου, οι προτάσεις συζητήθηκαν

στα Συμβούλια Δημοτικής και Μέσης, Ανώτερης και Ανώτατης Εκπαίδευσης

και στο Συμβούλιο Παιδείας και, με βάση τις απόψεις που διατυπώθηκαν,

έχει υποβληθεί πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο, η οποία και έχει

εγκριθεί. Με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου έχουν εγκριθεί 27

θέσεις Λειτουργών Εκπαιδευτικού Προγραμματισμού, 12 θέσεις Λειτουργών

Εκπαιδευτικού Προγραμματισμού Α΄ και 4 θέσεις Ανώτερων Λειτουργών

Εκπαιδευτικού Προγραμματισμού. Επίσης, έχουν εγκριθεί θέσεις για το

Διευθυντή Παιδείας και το Διευθυντή του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας

και Αξιολόγησης. Οι πιο πάνω θέσεις έχουν περιληφθεί στους

προϋπολογισμούς του 2008 (εκτός του Διευθυντή Παιδείας, η οποία θα

περιληφθεί σε επόμενο προϋπολογισμό) και σύντομα θα αρχίσουν

συζητήσεις στα θεσμοθετημένα όργανα για τη διαμόρφωση των σχεδίων

υπηρεσίας. Επίσης, έχει προκηρυχθεί η θέση του Διευθυντή Παιδαγωγικού

Ινστιτούτου, η οποία παρέμενε κενή.

• Αξιολόγηση εκπαιδευτικών και εκπαιδευτικού έργου

Κατατέθηκε η πρόταση της Κοινοπραξίας «Αθηνά», στην οποία είχε

κατακυρωθεί η μελέτη κατόπιν διαγωνισμού, για την εισαγωγή νέου σχεδίου

Page 21: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

11

Αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και της σχολικής μονάδας. Θεωρούμε το

θέμα της αξιολόγησης ως τη σημαντικότερη πρόκληση για μια ριζική

μεταρρύθμιση ενός αναχρονιστικού συστήματος, το οποίο επηρεάζει τόσο

την ανέλιξη των εκπαιδευτικών, όσο και τη λειτουργία της σχολικής

μονάδας. Έχει αρχίσει η συζήτηση του θέματος στο Συμβούλιο Δημοτικής

και Μέσης Εκπαίδευσης και έχει συσταθεί επιτροπή από εκπροσώπους των

εκπαιδευτικών οργανώσεων και του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

Στην Επιτροπή αυτή θα συζητηθεί η πρόταση για ένα νέο σύστημα

αξιολόγησης, η οποία αναλύεται στο Β΄ Μέρος.

• Εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση

Στην πορεία για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας

εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων, σημαντικός παράγοντας είναι η

εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην καθημερινή διδακτική πράξη. Η

καινοτομία αυτή έχει αρχίσει ήδη να υλοποιείται, με τη σταδιακή διαδικτυακή

σύνδεση όλων των σχολικών μονάδων, την επιμόρφωση όλων των

εκπαιδευτικών στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τη δημιουργία ειδικών

αιθουσών άρτια εξοπλισμένων σε όλα τα Λύκεια και σε αρκετά Γυμνάσια και

με την εγκατάσταση ικανοποιητικού αριθμού ηλεκτρονικών υπολογιστών σε

όλα τα δημόσια σχολεία. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θεωρεί τις

νέες τεχνολογίες ως σημαντική παράμετρο στην υλοποίηση της

Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης και ως εκ τούτου έχει διαμορφωθεί ειδική

στρατηγική επιδίωξη, όπως παρουσιάζεται στο Β΄ Μέρος πιο κάτω.

• Τροποποίηση του Νόμου περί Σχολικών Εφορειών Τροποποιήθηκε ο νόμος για τις Σχολικές Εφορείες, με στόχο την επίτευξη

καλύτερης συνεργασίας με την τοπική αυτοδιοίκηση, ενώ βελτιώθηκαν με

σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις οι αρμοδιότητες, η λειτουργία και οι

οικονομικοί πόροι των Σχολικών Εφορειών. Για πρώτη φορά όλα τα μέλη

των Σχολικών Εφορειών έχουν εκλεγεί απευθείας από το λαό, γεγονός που

αναμένεται να αναβαθμίσει το ρόλο τους. Δόθηκε, επίσης, μεγαλύτερη

Page 22: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

12

αυτονομία στις διευθύνσεις των εκπαιδευτηρίων όσον αφορά τη διαχείριση

οικονομικών πόρων, με την τροποποίηση του Νόμου για τις Σχολικές

Eφορείες και τη δημιουργία του Ταμείου του Διευθυντή, όπως, επίσης, και

με τη δημιουργία της Συμβουλευτικής Επιτροπής Σχολείου. Η διοικητική

αναδιάρθρωση των Σχολικών Εφορειών αποτελεί βασική προτεραιότητα

στον παρόντα Στρατηγικό Σχεδιασμό.

• Ενοποίηση εξετάσεων- διαφοροποίηση τρόπου εισδοχής τελειοφοίτων σε

ΑΑΕΙ Κύπρου και Ελλάδας

Από τον Ιούνιο του 2006 καθιερώθηκαν οι Παγκύπριες Εξετάσεις, με βάση

σχετική νομοθεσία για την ενοποίηση ενιαίων και εισαγωγικών εξετάσεων

στη Γ΄ Λυκείου και διαφοροποιήθηκε το σύστημα εισδοχής των

τελειοφοίτων στα Πανεπιστήμια. Η διαφοροποίηση αυτή έγινε αναγκαία

λόγω θεσμικών αλλαγών στην Ελλάδα αλλά και λόγω της ένταξης της

Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

• Ίδρυση και λειτουργία Μουσικού Λυκείου

Σημαντική καινοτομία για τη λυκειακή εκπαίδευση υπήρξε, επίσης, από τη

σχολική χρονιά 2005-2006, η πιλοτική λειτουργία του Μουσικού Λυκείου

στη Λευκωσία και από τη σχολική χρονιά 2006-2007 και στη Λεμεσό. Το

Μουσικό Λύκειο παρέχει την ευκαιρία σε ταλαντούχους μαθητές να

αναδείξουν τα ταλέντα τους και να ενισχύσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές

τους στον τομέα της μουσικής, με στόχο την προετοιμασία και την

κατάρτισή τους, ώστε να ακολουθήσουν, εάν επιθυμούν, την επαγγελματική

κατεύθυνση της μουσικής, χωρίς να υστερούν σε γενική παιδεία. Ο θεσμός

του Μουσικού Λυκείου έχει ήδη αξιολογηθεί από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

μετά από σχετική έρευνα και έχει κριθεί ως αποτελεσματικός, με

προοπτικές περαιτέρω επέκτασής του.

Page 23: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

13

• Ίδρυση και λειτουργία Αθλητικού Λυκείου

Μια σημαντική καινοτομία υπήρξε, επίσης, η ίδρυση και λειτουργία του

Αθλητικού Λυκείου στη Λευκωσία και τη Λεμεσό από τη σχολική χρονιά

2006-2007. Σκοπός του Αθλητικού Λυκείου είναι η παροχή της ευκαιρίας σε

μαθητές που διακρίνονται στον Αθλητισμό να αναπτύξουν τα ταλέντα και τα

ενδιαφέροντά τους σε διάφορους τομείς του αθλητισμού, μέσα από

σχεδιασμένα προγράμματα προπόνησης, άσκησης και θεωρητικής

κατάρτισης. Το Αθλητικό Λύκειο έτυχε, επίσης, σχετικής αξιολόγησης από

το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, με θετική αποτίμηση της προσφοράς του,

γεγονός που επιτρέπει τη μελέτη της περαιτέρω σταδιακής επέκτασής του.

• Εισαγωγή του Ανοικτού Σχολείου

Έχει αρχίσει η πιλοτική εφαρμογή προγράμματος Ανοικτού Σχολείου, σε

συνεργασία με τρεις δήμους της Λεμεσού, μέσα στα πλαίσια της

προσπάθειας για το άνοιγμα του σχολείου προς την κοινωνία και της πιο

ορθολογιστικής αξιοποίησης των εγκαταστάσεων των σχολικών μονάδων,

πέραν του κανονικού ωραρίου λειτουργίας των σχολείων, για

εκπαιδευτικούς και πολιτιστικούς σκοπούς. Έχει, επίσης, εγκριθεί και

προετοιμάζεται η λειτουργία του Ανοικτού Σχολείου στο Δήμο Στροβόλου.

• Νέοι Κανονισμοί Λειτουργίας των Σχολείων

Από τη σχολική χρονιά 2005-2006 έχουν εισαχθεί οι νέοι Κανονισμοί

Λειτουργίας των Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης, μέσα από τους οποίους

ενισχύεται περαιτέρω η εκδημοκρατικοποίηση της σχολικής μονάδας και

κατοχυρώνονται τα δικαιώματα των μαθητών σε σχέση με την πειθαρχία και

τη συμμετοχή τους στις μαθητικές οργανώσεις. Βρίσκεται, επίσης, σε

εξέλιξη η αναθεώρηση των Κανονισμών Λειτουργίας των Δημοτικών

Σχολείων. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια έχει εκδοθεί από το Υπουργείο

Παιδείας και Πολιτισμού και διανεμηθεί σε όλους τους μαθητές και τους

εκπαιδευτικούς της Μέσης Γενικής και Τεχνικής Εκπαίδευσης το βιβλιαράκι

Page 24: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

14

«Είμαι μαθητής/μαθήτρια. Γνωρίζω τα δικαιώματα και της υποχρεώσεις

μου».

4. Ευρωπαϊκά Προγράμματα

Μια πολύ αξιόλογη δραστηριότητα, που έχει σημειώσει άλματα στη διάρκεια της

πενταετίας είναι η συμμετοχή των σχολείων, των φοιτητών και των ενηλίκων σε

διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα, μέσω της Συντονιστικής Μονάδας

«Σωκράτης» του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Μέσα από τα

προγράμματα αυτά, στα οποία υπάρχει μαζική συμμετοχή σχολείων,

εκπαιδευτικών, φοιτητών και άλλων πολιτών, προωθείται η ευρωπαϊκή διάσταση

της εκπαίδευσης και ταυτόχρονα αναπτύσσονται οι σχέσεις φιλίας,

αλληλοκατανόησης και αλληλογνωριμίας ανάμεσα στους νέους και τους ενήλικες

της Κύπρου και της Ευρώπης. Έχει ολοκληρωθεί το πρόγραμμα 2001-2006 και

από την 1η Ιανουαρίου 2007 έχει ανατεθεί η διαχείριση των ευρωπαϊκών

προγραμμάτων «Σωκράτης» στο Ίδρυμα Διαχείρισης Ευρωπαϊκών

Προγραμμάτων Διά Βίου Μάθησης, που δημιούργησε γι’ αυτό το σκοπό η

Κυβέρνηση, με βάση οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Page 25: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

15

ΜΕΡΟΣ Β΄: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ

Για να γίνει πράξη η ολική αναθεώρηση του εκπαιδευτικού μας συστήματος

και για να επιτύχουμε το όραμά μας, που είναι η δημιουργία ενός ανθρώπινου

δημοκρατικού και σύγχρονου σχολείου, το οποίο θα διαμορφώνει τους ενεργούς

πολίτες του αύριο, παρέχοντάς τους τα εφόδια να αναπτύξουν ολοκληρωμένες

προσωπικότητες αλλά και ικανότητες, που θα τους επιτρέπουν να αναζητούν και

να υλοποιούν τα δικά τους οράματα και επιδιώξεις κάνοντας όλους εμάς

περήφανους για τα δικά μας παιδιά, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού έκρινε

απαραίτητη την υποβολή μιας συνολικής πρότασης, στο πλαίσιο ενός

μακρόπνοου στρατηγικού σχεδιασμού, ο οποίος στηρίζεται στις εξής

διαπιστώσεις: (α) το εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου διαθέτει ένα αξιόλογο και

ποιοτικό ανθρώπινο δυναμικό και (β) οι δαπάνες για την εκπαίδευση στην Κύπρο,

σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας, είναι από τις ψηλότερες παγκοσμίως

(7,4% του Α.Ε.Π. για το 2007). Με το σχεδιασμό που προτείνεται επιδιώκεται η

υλοποίηση της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, η οποία θα επιτευχθεί με τη

μεγιστοποίηση της αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού της εκπαίδευσης και

την αποδοτικότερη κατανομή των δαπανών για την εκπαίδευση, έχοντας πάντοτε

ως επίκεντρο της προσπάθειας τους μαθητές.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα του εκπαιδευτικού συστήματος της Κύπρου από

την ανεξαρτησία της και εντεύθεν, είναι η απουσία ενιαίας προσέγγισης, η ελλιπής

σύνδεση και η ανεπαρκής κοινή δράση, κατά κύριο λόγο ανάμεσα στις Διευθύνσεις

Δημοτικής, Μέσης Γενικής και Τεχνικής Εκπαίδευσης, με τις ανάλογες επιπτώσεις

στη συνέχεια και τη συνοχή της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Μέσα στο σύγχρονο

κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό γίγνεσθαι, το κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα

καλείται να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις, να ικανοποιήσει τις ποικίλες

ανάγκες και να επιλύσει τα προβλήματα που προκύπτουν στο πλαίσιο μιας

κοινωνίας που στηρίζεται στη γνώση. Ο αποτελεσματικότερος, ίσως, τρόπος για

προώθηση των αλλαγών που απαιτούνται είναι η ενιαία και ολιστική θεώρηση του

εκπαιδευτικού συστήματος από την προδημοτική μέχρι την τριτοβάθμια

Page 26: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

16

εκπαίδευση, ώστε να διασφαλίζεται η συνέχεια και η συνέπεια της παρεχόμενης

εκπαίδευσης.

Στρατηγικές επιδιώξεις Συγκεκριμένα, με το στρατηγικό σχεδιασμό επιδιώκεται η αναβάθμιση του

εκπαιδευτικού μας συστήματος και του δημόσιου σχολείου, βάσει των πιο κάτω

στρατηγικών επιδιώξεων:

Α. Ποιοτική αναβάθμιση και πλήρης αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού

της εκπαίδευσης,

Β. Διοικητική και εκπαιδευτική αυτονόμηση των σχολικών μονάδων,

Γ. Αναθεώρηση του περιεχομένου της εκπαίδευσης,

Δ. Αξιοποίηση της πιο σύγχρονης τεχνολογίας,

Ε. Αναγνώριση της διαφορετικότητας και προσαρμογή του εκπαιδευτικού μας

συστήματος για στήριξη όλου του μαθητικού πληθυσμού, μηδενός

εξαιρουμένου.

Διαγραμματικά, οι στρατηγικές επιδιώξεις του Υπουργείου Παιδείας και

Πολιτισμού έχουν ως εξής:

Διάγραμμα 1: Στρατηγικές επιδιώξεις

Αναθεώρηση του περιεχομένου της εκπαίδευσης

Ποιοτική αναβάθμιση και πλήρης αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της εκπαίδευσης

Διοικητική και εκπαιδευτική αυτονόμηση των σχολικών μονάδων

Αξιοποίηση της πιο σύγχρονης τεχνολογίας

Αναγνώριση της διαφορετικότητας και προσαρμογή του εκπαιδευτικού μας συστήματος για στήριξη όλου του μαθητικού πληθυσμού, μηδενός εξαιρουμένου

ΜΑΘΗΤΕΣ

Page 27: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

17

Η επίτευξη των πιο πάνω στρατηγικών επιδιώξεων, οι οποίες θέτουν στο

επίκεντρο της όλης προσπάθειας τους μαθητές, θα προωθηθεί με στοχευμένες

δράσεις στους άξονες προτεραιότητας που παρουσιάζονται στη συνέχεια.

Page 28: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

18

Α. Ποιοτική αναβάθμιση και πλήρης αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της εκπαίδευσης

1. ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Έχοντας ως βασική αρχή τη θέση ότι η ποιοτική εκπαίδευση μπορεί να

διασφαλιστεί μόνο με ποιοτικούς εκπαιδευτικούς και ότι η πρόσληψη προσωπικού

αποτελεί τη σημαντικότερη ίσως λειτουργία ενός οργανισμού, βασική

προτεραιότητα του στρατηγικού μας σχεδιασμού για την εκπαίδευση είναι η

διαφοροποίηση των διαδικασιών πρόσληψης των εκπαιδευτικών. Το Υπουργείο

Παιδείας και Πολιτισμού θεωρεί ότι έφτασε ο καιρός το επίμαχο αυτό θέμα να

αποτελέσει αντικείμενο διαλόγου και να ληφθούν αποφάσεις. Με την ένταξη της

Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το άνοιγμα των καταλόγων σε όλους τους

πολίτες της, οι κατάλογοι διορισίμων γίνονται ολοένα και μακρύτεροι και η μέση

ηλικία διορισμού ανεβαίνει. Δεδομένου ότι βασικό κριτήριο είναι η ημερομηνία

λήψης του πτυχίου, η αρχή για επιλογή των καλύτερων για το επάγγελμα του

εκπαιδευτικού παραβιάζεται και η διαδικασία πρόσληψης δε συνάδει με τις

προσπάθειες που καταβάλλονται για ποιοτική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού

προσωπικού. Ως εκ τούτου, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προτείνει τη

ρύθμιση του θέματος της πρόσληψης με τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση του

συστήματος διορισμού με βάση την πρόταση που περιγράφεται στη συνέχεια.

Για μια μεταβατική περίοδο πέντε ετών (βλ. πιο κάτω), οι διορισμοί θα

γίνονται με προκαθορισμένη αναλογία από δύο πίνακες για κάθε ειδικότητα:

α) τους υφιστάμενους, οι οποίοι θα καλούνται ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ Α,

β) τους πίνακες που θα καταρτίζονται όπως περιγράφεται πιο κάτω, οι οποίοι

θα καλούνται ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ Β.

Η Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (ΕΕΥ) θα διορίζει για μια μεταβατική

περίοδο πέντε ετών και από τους δύο πίνακες (Α και Β), με προκαθορισμένη

αναλογία, που θα διαφοροποιείται εξελικτικά από χρόνο σε χρόνο (βλ. πιο κάτω).

Οι «ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ Α» θα αναθεωρούνται κάθε χρόνο με βάση τις

διατάξεις που ισχύουν σήμερα, δε θα καταχωρούνται, όμως, νέοι αιτητές. Η

τελευταία ημερομηνία καταχώρησης νέων αιτητών στους «ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ

Page 29: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

19

Α» καθορίζεται με την υιοθέτηση του νέου συστήματος (2009). Οι «ΠΙΝΑΚΕΣ

ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ Β» θα αναθεωρούνται, επίσης, κάθε χρόνο, με βάση τους νέους

αιτητές και τις αλλαγές που θα προκύπτουν από την αποτίμηση στα κριτήρια που

αναφέρονται πιο κάτω.

2009 2010 2011 2012 2013 Πίνακες Α 60% 50 % 40 % 20 % 0 % Πίνακες Β 40% 50 % 60 % 80 % 100 %

Πίνακας 1: Ποσοστό διορισμού από κάθε Πίνακα ανά έτος

Η κατάταξη των υποψηφίων (στους ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ Β) θα γίνεται

λαμβάνοντας υπόψη τα ακόλουθα κριτήρια:

i. Επιτυχία σε γραπτή εξέταση (βαρύτητα 60%) Η γραπτή εξέταση θα διεξάγεται από την ΕΕΥ ανά διετία, σε συνεργασία με

το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (Υπηρεσία Εξετάσεων). Η γραπτή

εξέταση θα είναι υποχρεωτική για όλους τους ενδιαφερομένους και θα

περιλαμβάνει θέματα γενικών γνώσεων, συγγραφή δοκιμίου και θέματα της

ειδικότητας κάθε υποψηφίου. Ένας υποψήφιος, για να δικαιούται να

εγγραφεί στους Πίνακες Διορισίμων, θα πρέπει να εξασφαλίσει το 50% των

μονάδων του εξεταστικού δοκιμίου.

ii. Ακαδημαϊκά Προσόντα (βαρύτητα 20%) Θα δίνονται 20 μονάδες για διδακτορικό, 10 για Μάστερ και 5 για άλλο

μεταπτυχιακό προσόν.

iii. Προϋπηρεσία (βαρύτητα 20%) Θα δίνονται 2 μονάδες για κάθε έτος προϋπηρεσίας σε αναγνωρισμένες

σχολές, με μέγιστο αριθμό μονάδων το 20. Θα δίνονται, επίσης, 2 μονάδες

για κάθε έτος υπηρεσίας στην Εθνική Φρουρά.

iv. Προφορική συνέντευξη στην ΕΕΥ (επιτυχής ή μη επιτυχής) Η επιτυχία των υποψηφίων στην προφορική συνέντευξη θα είναι

απαραίτητη ώστε ένας υποψήφιος να δικαιούται να εγγραφεί στους Πίνακες

Διορισίμων. Η ΕΕΥ θα παραπέμπει όσους απορριφθούν στην προφορική

συνέντευξη, εφόσον υποβάλουν ένσταση, σε Κέντρο Αξιολόγησης, για πιο

Page 30: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

20

ενδελεχή αξιολόγηση της καταλληλότητάς τους για το λειτούργημα του

εκπαιδευτικού. Ανάλογα με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης, η ΕΕΥ θα

επανεξετάζει την απόφασή της.

2. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΝΕΟΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Όπως προτείνεται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α΄ οι νεοεισερχόμενοι εκπαιδευτικοί

όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης θα τυγχάνουν εισαγωγικής επιμόρφωσης όταν

διορίζονται. Η επιμόρφωση αυτή θα στοχεύει στην ομαλή ένταξη των

εκπαιδευτικών στο επάγγελμα. Την ευθύνη για την οργάνωση του προγράμματος

θα έχει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, σε συνεργασία με την οικεία Διεύθυνση

Εκπαίδευσης και τη Διεύθυνση του κάθε σχολείου. Οι νεοεισερχόμενοι

εκπαιδευτικοί θα καθοδηγούνται με οργανωμένο χρονοδιάγραμμα από το μέντορα,

έναν έμπειρο εκπαιδευτικό που υπηρετεί στη σχολική τους μονάδα, στα πλαίσια

διετούς προγράμματος εισαγωγικής επιμόρφωσης. Καθήκοντα μέντορα θα μπορεί

να αναλαμβάνει και ο Ανώτερος Εκπαιδευτικός, μια θέση ανέλιξης που

περιλαμβάνεται στο προτεινόμενο σύστημα αξιολόγησης (βλέπετε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Β΄). Η λειτουργία του θεσμού του μέντορα για τους νεοεισερχόμενους

εκπαιδευτικούς θα ξεκινήσει στις αρχές του 2008, με την εισαγωγή διαδικασιών

επιλογής και προγραμμάτων κατάρτισης των μεντόρων.

3. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Η συστηματική επιμόρφωση των εν υπηρεσία εκπαιδευτικών αποτελεί

βασική προϋπόθεση για την υλοποίηση κάθε καινοτομίας και μεταρρύθμισης που

προωθείται από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Είναι για τούτο βασικός

άξονας του Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Παιδεία, βάσει του οποίου

αναμένονται σημαντικές αλλαγές στη δομή και το περιεχόμενο της παρεχόμενης

εκπαίδευσης και στην όλη λειτουργία της σχολικής μονάδας, όπως αναλύεται στη

συνέχεια. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο έχουν ήδη ολοκληρωθεί οι σχετικές συζητήσεις

στα Συμβούλια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης για το θέμα της

ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και έχει ετοιμαστεί, σε

Page 31: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

21

συνεργασία με τις εκπαιδευτικές οργανώσεις, ολοκληρωμένο πλαίσιο πολιτικής, το

οποίο υιοθετήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο για σταδιακή υλοποίηση.

Σύμφωνα με όσα προτείνονται, δίνεται έμφαση στην ενδοϋπηρεσιακή

επιμόρφωση των εκπαιδευτικών εντός της σχολικής μονάδας, με την καθιέρωση

θέσης Παιδαγωγικού Συμβούλου, ο οποίος θα αναλαμβάνει την ευθύνη για τη

διάγνωση των επιμορφωτικών αναγκών του εκπαιδευτικού και την καθοδήγησή

του για σκοπούς επαγγελματικής βελτίωσης και ανάπτυξης. Προτείνονται, επίσης,

προγράμματα συστηματικής ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης, μέσα από τα οποία

θα επιδιωχθεί η ανάδειξη της επαγγελματικής αυτονομίας και η βελτίωση της

αποδοτικότητας των εκπαιδευτικών, ιδιαίτερα όσον αφορά τη διαχείριση τάξεων

μικτής ικανότητας, τη σύγχρονη διδακτική μεθοδολογία, την ανάπτυξη

προγραμμάτων στο επίπεδο του σχολείου και της τάξης, την επαγγελματική

καθοδήγηση και τη στήριξη για την άσκηση ηγετικού ρόλου στο σχολείο του 21ου

αιώνα, της διδακτικής και της μεθοδολογίας του περιβάλλοντος και της αειφόρου

ανάπτυξης, της διαπολιτισμικής και της ειδικής εκπαίδευσης κτλ.

Τα πρώτα προγράμματα και οι δράσεις για υλοποίηση του πιο πάνω

πλαισίου πολιτικής συνοψίζονται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α΄.

Στα πλαίσια αυτά ο ρόλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου διαφοροποιείται.

Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο θα αναδομηθεί σύμφωνα και με τη σχετική πρόταση, η

υλοποίηση της οποίας έχει δρομολογηθεί, και θα στελεχωθεί κατάλληλα ώστε να:

- αναλάβει την οργάνωση και προσφορά συστηματικής ενδοϋπηρεσιακής

επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στα διάφορα στάδια της σταδιοδρομίας

τους, καθώς και ταχύρρυθμων προγραμμάτων για κάλυψη αναγκών του

εκπαιδευτικού συστήματος (π.χ. σε περιπτώσεις εισαγωγής νέων βιβλίων και

αναλυτικών προγραμμάτων, καινοτομιών και μεταρρυθμίσεων κτλ.),

- προσφέρει τα αναγκαία προγράμματα επιμόρφωσης, τα οποία προκύπτουν

ως αποτέλεσμα της διαμορφωτικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και της

αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας,

- προσφέρει προγράμματα εξ αποστάσεως επιμόρφωσης,

- προετοιμάζει και επιμορφώνει κατάλληλα τους Παιδαγωγικούς Συμβούλους

και Ανώτερους Εκπαιδευτικούς (βλέπετε σχετικά τις προτάσεις για νέο

Page 32: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

22

σύστημα αξιολόγησης), οι οποίοι θα αναλαμβάνουν ρόλο επιμορφωτή ή

μέντορα, αντίστοιχα, στη σχολική μονάδα,

- συντονίζει την παραγωγή και διάχυση εκπαιδευτικού υλικού, το οποίο θα

διατίθεται από τους εκπαιδευτικούς στους συναδέλφους τους, στα πλαίσια

ενός συστήματος ανταλλαγής καλών πρακτικών.

Το Επιστημονικό Συμβούλιο, το οποίο πρόκειται να συσταθεί μέσα στον

Ιανουάριο του 2008, στα πλαίσια της αναδόμησης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

και της δημιουργίας Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης, θα

συμβάλλει στον επιστημονικό σχεδιασμό της ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης σε

συνεργασία με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.

4. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΕΛΙΞΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Η εισαγωγή ενός νέου σχεδίου αξιολόγησης των εκπαιδευτικών αποτελεί,

επίσης, βασική παράμετρο του Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Παιδεία. Η

εκπόνηση μελέτης για ένα νέο σχέδιο αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και

των εκπαιδευτικών λειτουργών είχε ανατεθεί στην Κοινοπραξία «Αθηνά», η οποία

υπέβαλε την πρότασή της, σύμφωνα με τους όρους εντολής που είχε. Επειδή η

πρόταση της Κοινοπραξίας δε συνάδει απόλυτα με αλλαγές που προτείνονται σε

άλλους τομείς του εκπαιδευτικού συστήματος (π.χ. αναδόμηση Υπουργείου), το

Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προτείνει την αξιοποίηση των θετικών

εισηγήσεων, που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Κοινοπραξίας και στις

προτάσεις των εκπαιδευτικών οργανώσεων, και τη συνέχιση της συζήτησης με

βάση το ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β΄.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι για την εφαρμογή του νέου σχεδίου αξιολόγησης,

προτείνεται η μετατόπιση της έμφασης στη διαμορφωτική αξιολόγηση και στην

αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου. Επίσης, προτείνεται η αποσύνδεση της

ανέλιξης των εκπαιδευτικών από την ανάληψη διοικητικών καθηκόντων, με στόχο

να δοθούν κίνητρα σε καλούς εκπαιδευτικούς για να παραμένουν στην τάξη.

Συγκεκριμένα, προτείνεται η καθιέρωση των ακόλουθων βαθμίδων ανέλιξης των

εκπαιδευτικών: (α) Ανώτερος Εκπαιδευτικός (β) Παιδαγωγικός Σύμβουλος (γ)

Βοηθός Διευθυντής (δ) Διευθυντής (ε) Σχολικός Σύμβουλος (Αξιολογητής-

Page 33: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

23

Ανώτερος Παιδαγωγικός Σύμβουλος) και (στ) Επαρχιακός Διευθυντής/Πρώτος

Σχολικός Σύμβουλος. Θα υπάρχουν τρεις αξιολογητές για τους εκπαιδευτικούς

κάθε θέσης. Έμφαση θα δοθεί στη διαμόρφωση κατάλληλων εντύπων

αξιολόγησης, τα οποία θα διαφοροποιούνται ανάλογα με τα καθήκοντα της θέσης

(εκπαιδευτικό, εποπτικό, διοικητικό έργο).

Οι θέσεις ανέλιξης θα δημιουργηθούν με ανακατανομή των υφιστάμενων

οργανικών θέσεων των εκπαιδευτικών ή με τη σταδιακή κατάργηση υφιστάμενων

και δημιουργία νέων θέσεων, με την αφυπηρέτηση των εκπαιδευτικών λειτουργών

που τις πληρούν. Κάθε σχολική μονάδα θα διευθύνεται από το Διευθυντή, με τη

βοήθεια αριθμού Βοηθών Διευθυντών (ανάλογα με το μέγεθος της σχολικής

μονάδας). Ο Παιδαγωγικός Σύμβουλος και o Ανώτερος Εκπαιδευτικός, όπως έχει

προαναφερθεί, θα αναλαμβάνουν καθήκοντα επιμορφωτή και μέντορα στη

σχολική μονάδα. Ο Σχολικός Σύμβουλος θα έχει έδρα το Επαρχιακό Γραφείο

Παιδείας, θα εποπτεύει και θα έχει την ευθύνη για την εύρυθμη λειτουργία, τόσο

διοικητικά όσο και εκπαιδευτικά, αριθμού σχολικών μονάδων στην επαρχία όπου

υπηρετεί. Κάθε Επαρχιακό Γραφείο Παιδείας θα διευθύνεται από τον Επαρχιακό

Διευθυντή Παιδείας και θα στελεχώνεται από Λειτουργούς Εκπαιδευτικού

Προγραμματισμού, σύμφωνα με τη δομή που θα δημιουργηθεί βάσει της

πρότασης για την αναδόμηση του Υπουργείου.

Page 34: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

24

Β. Διοικητική και εκπαιδευτική αυτονόμηση των σχολικών μονάδων

Με στόχο την αναβάθμιση της σχολικής μονάδας και τον εκσυγχρονισμό

της λειτουργίας της, ώστε να ανταποκρίνεται πλήρως στις ανάγκες ενός

ανομοιογενούς μαθητικού πληθυσμού, μέσα στο σύγχρονο κόσμο της

πολυπολιτισμικότητας και της παγκοσμιοποίησης, το Υπουργείο Παιδείας και

Πολιτισμού επικεντρώνεται στους πιο κάτω βασικούς πυλώνες. Οι πυλώνες αυτοί

θα αποτελέσουν τους βασικούς άξονες της στρατηγικής μας για την Εκπαιδευτική

Μεταρρύθμιση μέσα στο ίδιο το σχολείο, η οποία θα επικεντρωθεί στη μερική

αυτονόμηση της σχολικής μονάδας τόσο διοικητικά όσο και εκπαιδευτικά, με την

ορθολογιστική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων, της σύγχρονης υλικοτεχνικής

υποδομής και της τεχνολογίας, που διαθέτουν τα πλείστα σχολεία μας, όπως,

επίσης, και του ανθρώπινου δυναμικού.

1. ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Η αυτονόμηση των σχολικών μονάδων συνδέεται με τις αλλαγές που

προωθούνται σύμφωνα με την ειλημμένη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου

αναφορικά με τη διοικητική αναδόμηση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού,

και με βάση τους ακόλουθούς άξονες:

• Αποκέντρωση

• Δημιουργία οριζόντιων και επιτελικών δομών

• Δημιουργία νέων μόνιμων οργανικών θέσεων Λειτουργών σε

αντικατάσταση αποσπάσεων

• Δημιουργία δυνατότητας τοποθέτησης, αντί απόσπασης, εκπαιδευτικών στο

Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, για άσκηση συγκεκριμένων

καθηκόντων, για καθορισμένο χρονικό διάστημα.

• Επιμόρφωση στελεχών

• Διεξαγωγή εξειδικευμένων μελετών οργάνωσης και μεθόδων για το αρχείο

και το λογιστήριο

Όπως προνοείται στη σχετική μελέτη ανάμεσα στις αλλαγές που θα προωθηθούν

περιλαμβάνονται η ενίσχυση των Επαρχιακών Γραφείων Παιδείας, η αναδόμηση

Page 35: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

25

του θεσμού των Σχολικών Εφορειών, η αναβάθμιση των Τεχνικών Υπηρεσιών, η

ανάθεση περισσότερων πρωτοβουλιών/ αρμοδιοτήτων στους διευθυντές και στους

εκπαιδευτικούς σε θέματα οργάνωσης και διοίκησης των σχολείων, διδασκαλίας –

μάθησης και αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου, με μεγαλύτερη συμμετοχή των

τοπικών φορέων και συνδέσμων γονέων σε θέματα διοίκησης και αξιολόγησης της

σχολικής μονάδας κτλ.

Στις αλλαγές που θα προωθηθούν θα περιληφθεί και η δημιουργία

Διεύθυνσης Υπηρεσιών Εκπαιδευτικής Υποστήριξης στο Υπουργείο Παιδείας και

Πολιτισμού, ώστε να διασφαλίζεται ο συντονισμός και να αποτρέπεται η

αποσπασματικότητα, με στόχο να καταστεί δυνατή η ενιαία και ολοκληρωμένη

αντιμετώπιση των εξειδικευμένων εκπαιδευτικών αναγκών που έχουν οι μαθητές.

Στη Διεύθυνση αυτή θα ενσωματωθούν η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας

και συγκεκριμένες ειδικότητες που προσφέρουν θεραπείες στους μαθητές με

ειδικές ανάγκες (Λογοθεραπευτές, Εργοθεραπευτές, Φυσιοθεραπευτές, Μουσικο-

θεραπευτές, Εκπαιδευτικοί Ακουολόγοι). Oι λειτουργοί που θα υπάγονται στη

Διεύθυνση Υπηρεσιών Εκπαιδευτικής Υποστήριξης θα τοποθετούνται στα

Κεντρικά Γραφεία του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, στα Επαρχιακά

Γραφεία Παιδείας ή στα σχολεία ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, παρέχοντας

στήριξη και καθοδήγηση στους μαθητές, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς.

2. ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ

Σε διαδικαστικό επίπεδο προτείνεται ένας κοινός σχεδιασμός για τις

σχολικές μονάδες όλων των βαθμίδων. Με τον κοινό σχεδιασμό διασφαλίζεται η

συνέχεια, η ενιαία προσέγγιση, η σύνδεση και η κοινή δράση σε ολόκληρο το

εκπαιδευτικό σύστημα.

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προτείνει, επίσης, την

αναδιοργάνωση των σχολικών μονάδων με βάση τις ακόλουθες παραμέτρους: (α)

συμπλεγματοποίηση μικρών σχολικών μονάδων, στην ύπαιθρο και δημιουργία

περιφερειακών σχολείων, (β) κατάργηση των κύκλων Α΄ και Β΄ στα Δημοτικά

Σχολεία και (γ) διαχειριστική υποστήριξη της προδημοτικής εκπαίδευσης από τα

Δημοτικά, στις περιπτώσεις που τα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά σχολεία

Page 36: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

26

βρίσκονται στον ίδιο χώρο (π.χ. παροχή γραμματειακής και άλλης υποστήριξης,

διατηρώντας ξεχωριστή διεύθυνση στα νηπιαγωγεία).

Θα πρέπει να τονιστεί ότι η συμπλεγματοποίηση των μικρών σχολικών

μονάδων προτείνεται για παιδαγωγικούς λόγους, όπως η παροχή ίσων ευκαιριών

για ολόπλευρη μάθηση, ισόρροπη ανάπτυξη των μαθητών στο γνωστικό,

συναισθηματικό και ψυχοκινητικό τομέα και σχολική επιτυχία, η σταθερότητα στο

προσωπικό του σχολείου (αφού αποδεδειγμένα οι μικρές σχολικές μονάδες της

υπαίθρου αποτελούν σε αρκετές περιπτώσεις κέντρα διερχόμενων

εκπαιδευτικών), η πλήρης τήρηση του αναλυτικού και ωρολόγιου προγράμματος,

η κοινωνικοποίηση των μαθητών και η υιοθέτηση σύγχρονων διδακτικών

προσεγγίσεων, που δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε μικρά σχολεία.

Οι μεγάλες σχολικές μονάδες (άνω των 500 μαθητών) θα στελεχωθούν

μόνιμα με ένα φροντιστή, ο οποίος θα αναλαμβάνει τη διεκπεραίωση εργασιών

επείγουσας φύσης σε ό,τι αφορά την υλικοτεχνική υποδομή (μικρές

επιδιορθώσεις, αντικατάσταση τζαμιών κτλ.), καθώς και θεμάτων που άπτονται

της ασφάλειας της σχολικής μονάδας (π.χ. έλεγχος εισόδου και εξόδου από το

σχολείο). Σημειώνεται ότι, αναφορικά με τα ζητήματα ασφάλειας των σχολικών

χώρων, έχει αρχίσει και σταδιακά θα ολοκληρωθεί η εγκατάσταση συστημάτων

συναγερμού, ο φωτισμός και η φύλαξη σε εικοσιτετράωρη βάση (όπου αυτό

κρίνεται απόλυτα αναγκαίο) των σχολείων.

3. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

i. Αποκέντρωση αρμοδιοτήτων

Μέσα στα πλαίσια της πολιτικής για την αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων

του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού επανασχεδιάζεται η λειτουργία των

Επαρχιακών Γραφείων, τα οποία από την 1η Σεπτεμβρίου 2007 λειτουργούν σε

νέα βάση με τη σύσταση και λειτουργία Επαρχιακών Γραφείων και για τη Μέση

Εκπαίδευση, τα οποία συστεγάζονται με τα υφιστάμενα γραφεία της Δημοτικής

Εκπαίδευσης στις τέσσερις επαρχίες της ελεύθερης Κύπρου. Καθορίζονται σαφώς

οι αρμοδιότητες των Επαρχιακών Επιθεωρητών (που θα μετεξελιχθούν σε

Page 37: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

27

Επαρχιακούς Διευθυντές), οι οποίοι θα έχουν την ευθύνη της διοίκησης των

Επαρχιακών Γραφείων και θα εκπροσωπούν το Υπουργείο στις επαρχίες, για όλα

τα εκπαιδευτικά θέματα και ζητήματα. Βασικός στόχος είναι να εκχωρηθούν

σταδιακά στα Επαρχιακά Γραφεία πλείστες όσες αρμοδιότητες αναφορικά με

ζητήματα λειτουργίας και καθημερινής διαχείρισης των σχολικών μονάδων που

ανήκουν σήμερα κεντρικά στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, για την

αμεσότερη και καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών και για την

αποτελεσματικότερη και ταχύτερη αντιμετώπιση των προβλημάτων που

παρουσιάζονται καθημερινά στη λειτουργία των σχολικών μονάδων.

Στα πλαίσια αυτά, θα δημιουργηθεί στην ελεύθερη περιοχή Αμμοχώστου

παράρτημα του Επαρχιακού Γραφείου Παιδείας Λάρνακας-Αμμοχώστου.

ii. Επιλογή και επιμόρφωση διευθυντικών στελεχών

Η επιλογή και επιμόρφωση των διευθυντικών στελεχών του εκπαιδευτικού

συστήματος αποτελεί βασική παράμετρο στην επιτυχή διοικητική και εκπαιδευτική

αυτονόμηση των σχολικών μονάδων. Το υψηλό επίπεδο κατάρτισης και το προφίλ

των νέων διευθυντικών στελεχών κρίνονται ως ουσιώδους σημασίας στην

οργάνωση και λειτουργία των σύγχρονων και αυτόνομων σχολικών μονάδων,

όπως περιγράφονται στον παρόντα στρατηγικό σχεδιασμό. Τα διευθυντικά

στελέχη θα αποτελέσουν τους πολλαπλασιαστές και τους κυριότερους φορείς για

τις αλλαγές στη σχολική κουλτούρα και τη μετάβαση από το υφιστάμενο στο νέο

σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των σχολικών μονάδων που

οραματιζόμαστε. Γι’ αυτό προτείνεται η διαφοροποίηση του συστήματος επιλογής

διευθυντικών στελεχών μέσα στα πλαίσια ενός νέου σχεδίου αξιολόγησης, με την

εισαγωγή σύγχρονων σχεδίων υπηρεσίας, τα οποία θα παρέχουν την ευκαιρία σε

νέους και δυναμικούς εκπαιδευτικούς να ανελίσσονται στην εκπαιδευτική

πυραμίδα και να καταλαμβάνουν θέσεις διευθυντικών στελεχών. Το σημερινό

σύστημα βασίζεται κυρίως στην αρχαιότητα, με αποτέλεσμα ο μέσος όρος ηλικίας

των Διευθυντών, ιδιαίτερα στη Μέση Εκπαίδευση, να υπερβαίνει το 55ο έτος της

ηλικίας. Αυτή η πραγματικότητα διευκολύνει τη μετάβαση στο νέο σύστημα, αφού

Page 38: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

28

αναμένεται ότι η πλειοψηφία των σημερινών διευθυντών των σχολικών μονάδων

θα αφυπηρετήσει μέσα στα επόμενα τρία χρόνια.

Όπως επεξηγείται στο προτεινόμενο σύστημα αξιολόγησης (βλέπετε

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β΄), η επιλογή των Διευθυντών θα γίνεται μέσα από διαδικασίες

Κέντρων Αξιολόγησης, τα οποία θα είναι ολιγοήμερα (μέχρι 3 ημέρες). Η επιτυχής

παρακολούθηση των Κέντρων Αξιολόγησης θα είναι προαπαιτούμενο για την

προαγωγή στη θέση του Διευθυντή. Τα υποψήφια στελέχη θα καλούνται μέσα από

μια σειρά δοκιμασιών να επιδείξουν συγκεκριμένες δεξιότητες, όπως η επίλυση

προβλημάτων, η κριτική και οργανωτική ικανότητα, η αποφασιστικότητα, η ηγετική

ικανότητα, η ευαισθησία, η ικανότητα αντοχής κάτω από συνθήκες πίεσης, οι

δεξιότητες προφορικής και γραπτής επικοινωνίας, το εύρος ενδιαφερόντων, η

προσωπική παρώθηση και οι εκπαιδευτικές αξίες. Τα κέντρα αυτά θα λειτουργούν

με σύγχρονα πρότυπα, όπως η αξιολόγηση σημαντικών δεξιοτήτων, ο σχεδιασμός

ποικίλων και κατάλληλων δοκιμασιών και η αξιοποίηση κατάλληλα εκπαιδευμένων

και ανεξάρτητων αξιολογητών, οι οποίοι θα προέρχονται από τις τάξεις των

εκπαιδευτικών.

Μέσα στα πλαίσια της νέας στρατηγικής προτείνεται και η δημιουργία

Σχολής Διευθυντών, για την κατάρτιση όσων θα επιλέγονται για να αναλαμβάνουν

διευθυντικά καθήκοντα, μέσα από επιστημονικά προγράμματα, που βασίζονται

στις σύγχρονες αρχές της εκπαιδευτικής διοίκησης. Η Σχολή Διευθυντών θα

λειτουργεί σε συνεργασία με πανεπιστήμια ή και αντίστοιχους οργανισμούς του

εξωτερικού. Mέσα από καθοδηγημένες και καλά σχεδιασμένες εμπειρίες, τα

διευθυντικά στελέχη θα καταρτίζονται τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά, στο

πλαίσιο ενός ετήσιου προγράμματος, για τις ανάγκες του οποίου θα

απαλλάσσονται από την υπηρεσία τους σε σχολική μονάδα. Η Σχολή Διευθυντών

θα αναλαμβάνει, επίσης, και την ευθύνη της συστηματικής επιμόρφωσης των

διευθυντικών στελεχών.

iii. Μεγιστοποίηση της αξιοποίησης του εργασιακού χρόνου των εκπαιδευτικών

Για την επίτευξη του στόχου αυτού προτείνεται, παράλληλα με την αλλαγή

στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των σχολικών μονάδων, ο

Page 39: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

29

εκσυγχρονισμός των σχεδίων υπηρεσίας, η αναθεώρηση των αναλυτικών και

ωρολογίων προγραμμάτων, η εισαγωγή σύγχρονων μεθόδων διδασκαλίας, η

βελτίωση του προγραμματισμού της σχολικής μονάδας και της οργάνωσης της

διδασκαλίας–μάθησης, η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στην καθημερινή

διδακτική πράξη, η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του διδακτικού χρόνου, η

ανάλυση της απώλειας διδακτικού χρόνου και της εξοικονόμησης εργασιακού

χρόνου κτλ. Προς αυτή την κατεύθυνση προτείνεται, επίσης, η αξιοποίηση από τη

σχολική μονάδα των διαθέσιμων υποστηρικτικών μηχανισμών (Παιδαγωγικό

Ινστιτούτο, Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης, Υπηρεσία

Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, Υπηρεσία Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής

Αγωγής, Επαρχιακά Γραφεία, Σχολικές Εφορείες, Τεχνικές Υπηρεσίες κτλ.).

Στα πλαίσια των πιο πάνω αλλαγών, προτείνεται, σε συνεργασία με τις

εκπαιδευτικές οργανώσεις, η ανακατανομή του εργασιακού και διδακτικού χρόνου

των εκπαιδευτικών, καθώς και όλων των μειώσεων σε διδακτικό χρόνο που

παρέχονται μέχρι σήμερα σε εκπαιδευτικούς για την ανάληψη συγκεκριμένων

προγραμμάτων και δράσεων στη σχολική μονάδα (αφού θα καταβληθεί

προσπάθεια ώστε τα πιο πάνω προγράμματα και δράσεις να ενταχθούν στα νέα

αναλυτικά προγράμματα, εφόσον αυτό ενδείκνυται), ώστε να συνάδουν με το νέο

τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της σχολικής μονάδας, και να εξοικονομηθεί

χρόνος για τις νέες ανάγκες που προκύπτουν με τις διαφοροποιήσεις στον τρόπο

εργασίας των εκπαιδευτικών (νέοι ρόλοι Διευθυντών, Βοηθών Διευθυντών,

Παιδαγωγικών Συμβούλων, Ανώτερων Εκπαιδευτικών, αυτοαξιολόγηση σχολικής

μονάδας, συστηματική επιμόρφωση, Διαδικτυακό Σχολείο, ανάπτυξη

προγραμμάτων στο επίπεδο του σχολείου, έρευνα δράσης, διαφοροποίηση

χρόνου προετοιμασίας κτλ.). Επίσης, θα δίνεται στη σχολική μονάδα η δυνατότητα

να αναλαμβάνει δραστηριότητες και προγράμματα σύμφωνα με τις δικές της

ιδιαιτερότητες, ανάγκες και προτεραιότητες, σε συντονισμό με τον Ανώτερο

Παιδαγωγικό Σύμβουλο.

Page 40: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

30

4. ΕΜΠΛΟΚΗ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΓΟΝΕΩΝ

Όπως εκτιμάται, μόνο 10% των γονέων (κατά κύριο λόγο γονείς μαθητών

με ικανοποιητική επίδοση) βρίσκεται κοντά στη σχολική μονάδα και ενισχύει τη

λειτουργία της. Για τη διεύρυνση της ουσιαστικής εμπλοκής των γονέων στην όλη

διαδικασία λειτουργίας της σχολικής μονάδας προτείνονται (α) η αναβάθμιση της

Σχολής Γονέων, η λειτουργία της οποίας τίθεται σε νέα βάση από τη νέα σχολική

χρονιά (β) η ουσιαστική ενίσχυση της οικογένειας μέσα από σύγχρονες

παρεμβάσεις και (γ) η αναβάθμιση του θεσμού των οργανωμένων γονέων.

Μέσα σε αυτά τα πλαίσια θα επιδιωχθεί η προβολή του έργου της Σχολής

Γονέων για προσέλκυση περισσότερων γονιών σε προγράμματα επιμόρφωσης τα

οποία θα προσφέρει, η θετική ενίσχυση του παρεμβατικού ρόλου των γονιών

μέσω τηλεοπτικών διαφημιστικών μηνυμάτων, ιδιαίτερα όσον αφορά θέματα

ασφάλειας και ορθής αγωγής των παιδιών και των εφήβων και η έκδοση

διαφωτιστικού βιβλιαρίου για τους γονείς από τη Σχολή Γονέων, σε συνεργασία με

την Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας του Υπουργείου Παιδείας και

Πολιτισμού, το οποίο θα σταλεί σε όλους, με στόχο την ευαισθητοποίηση των

γονιών όσον αφορά το ρόλο τους στην αγωγή των παιδιών και τη σχέση τους με

το σχολείο. Η Σχολή Γονέων σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και

Πολιτισμού θα ετοιμάζει προγράμματα τα οποία θα απευθύνονται στους γονείς και

θα υλοποιούνται από τις Ομοσπονδίες μέσω των Παγκύπριων Συνομοσπονδιών

των οργανωμένων γονέων. Βασική επιδίωξη των προγραμμάτων θα είναι η

δημιουργία συνθηκών μέσα στις οποίες το έργο του σχολείου και της οικογένειας

θα αλληλοσυμπληρώνονται και θα αλληλοστηρίζονται προς όφελος των μαθητών.

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θα συμβάλει στην αναβάθμιση του

θεσμού των οργανωμένων γονέων ενισχύοντας τους με τη στέγαση σε γραφεία

(σε επαρχιακό επίπεδο), τη στελέχωση με γραμματειακό προσωπικό, τον

εξοπλισμό και την κάλυψη μέρους των λειτουργικών εξόδων των Συνομοσπονδιών

και των Ομοσπονδιών, με στόχο τη δημιουργία δυνατότητας για προσέλκυση

περισσότερων γονιών κοντά στα σχολεία, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τους

διακριτούς ρόλους που πρέπει να υπάρχουν ανάμεσα στο Υπουργείο, το σχολείο,

τους γονείς, τις Σχολικές Εφορείες και τους άλλους φορείς που εμπλέκονται στο

Page 41: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

31

εκπαιδευτικό έργο. Στα πλαίσια αυτά τα διάφορα αιτήματα των οργανωμένων

γονιών θα προωθούνται ιεραρχικά από τους συνδέσμους Γονέων στο Υπουργείο

μέσω των αντίστοιχων Ομοσπονδιών και Συνομοσπονδιών. Ταυτόχρονα, θα

οριστεί Λειτουργός του Υπουργείου, ο οποίος θα είναι το σημείο επαφής των

Συνομοσπονδιών των Γονέων με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού.

Στόχος των πιο πάνω μέτρων είναι μέσα στην επόμενη τριετία να αυξηθεί η

ενεργός εμπλοκή των γονέων στο έργο του σχολείου τουλάχιστον στο 30%.

5. ΑΛΛΑΓΗ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ

Ο στόχος της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης για τη δημιουργία ενός

ανθρώπινου και δημοκρατικού σχολείου αποτελεί τη βασικότερη παράμετρο του

στρατηγικού μας σχεδιασμού, ιδιαίτερα ύστερα από την ένταξή μας στην

Ευρωπαϊκή Ένωση και με τις ραγδαίες αλλαγές που γίνονται καθημερινά στη

σύνθεση της κυπριακής κοινωνίας, η οποία έχει προσλάβει σήμερα το χαρακτήρα

μιας διαρκώς αναπτυσσόμενης και διευρυνόμενης ευρωπαϊκής πολυπολιτισμικής

κοινωνίας. Προτείνεται η αλλαγή του σχολικού κλίματος: (α) με την εισαγωγή

συστήματος αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας, (β) με έμφαση στη

δημιουργία παιδαγωγικής ατμόσφαιρας εμπιστοσύνης (αποδοχή της

διαφορετικότητας, συνέπεια, δημοκρατία, δικαιοσύνη, αξιοκρατία) και στη θετική

ενίσχυση των μαθητών και την παροχή ίσων ευκαιριών επιτυχίας σε όλους, χωρίς

καμιά διάκριση, (γ) με τον προσανατολισμό της σχολικής μονάδας στην παροχή

εξατομικευμένης εκπαίδευσης, (δ) με τη συνεργασία και τη συνεχή επικοινωνία

μεταξύ διευθυντικών στελεχών, εκπαιδευτικών, μαθητών, γονιών και άλλων

φορέων, μέσα σε ένα σύστημα διοίκησης ολικής ποιότητας, που να βασίζεται στην

εφαρμογή της συμμετοχικής δημοκρατίας και της αξιοποίησης του ανθρώπινου

δυναμικού στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, (ε) μέσα από την έμφαση στην τάξη και

την πειθαρχία, την πιστή εφαρμογή των Κανονισμών Λειτουργίας των Σχολείων

και των σχετικών οδηγιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Οι Κανονισμοί

μπορούν να τύχουν των αναγκαίων τροποποιήσεων, εφόσον προκύπτει τέτοια

ανάγκη, ώστε να διασαφηνιστούν τυχόν ασάφειες ή ελλείψεις και παραλείψεις, (στ)

με την εισαγωγή αλλαγών στη διαπολιτισμική εκπαίδευση για την ομαλή ένταξη

Page 42: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

32

των αλλόγλωσσων μαθητών, όπως προτείνεται στην πέμπτη στρατηγική επιδίωξη

και (ζ) με το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία και την καθιέρωση του ανοικτού

σχολείου (όπως περιγράφεται πιο κάτω) και την αξιοποίηση της υλικοτεχνικής

υποδομής των σχολείων και πέραν του κανονικού ωραρίου, ώστε οι σχολικοί

χώροι να αποτελούν κέντρα διαρκούς εκπαιδευτικής και πολιτιστικής

δραστηριότητας για όλους, με παράλληλες δράσεις, που θα γίνονται σε

απογευματινό και βραδινό χρόνο.

Σημαντικές παράμετροι στην αλλαγή του σχολικού κλίματος είναι τόσο η

υψηλή κατάρτιση των διευθυντικών στελεχών της σχολικής μονάδας όσο και το

σύστημα συνεχούς ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης που θα εισαχθεί.

6. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

Η έλλειψη σταθερότητας του διδακτικού προσωπικού στα σχολεία μας, η

οποία οφείλεται στο ισχύον σύστημα μεταθέσεων-μετακινήσεων, όπως, επίσης,

και η μη έγκαιρη στελέχωση αποτελούν βασικές αδυναμίες του εκπαιδευτικού

συστήματος, σε σύγκριση με τα εκπαιδευτικά συστήματα άλλων ευρωπαϊκών

χωρών. Για το λόγο αυτό προτείνεται, σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς

εταίρους και την Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, η διαφοροποίηση των

Κανονισμών μεταθέσεων-μετακινήσεων, η παροχή κινήτρων, καθώς και η

μονιμοποίηση όλων των συμβασιούχων μέχρι το 2009 (εκτός του ποσοστού

ασφαλείας) για διασφάλιση της σταθερότητας του εκπαιδευτικού προσωπικού. Στις

νέες ρυθμίσεις για τις μεταθέσεις θα περιληφθούν κίνητρα για παραμονή

εκπαιδευτικών σε σχολικές μονάδες που παρουσιάζουν μεγάλη κινητικότητα

εκπαιδευτικών (π.χ. σχολεία της υπαίθρου, σχολεία απομακρυσμένων περιοχών,

τεχνικές σχολές κτλ.). Προτείνεται, επίσης, η αξιοποίηση του μηχανογραφικού

συστήματος, με το οποίο δίδεται η δυνατότητα οι μεταθέσεις και οι τοποθετήσεις

να γίνονται βάσει συγκεκριμένων παραμέτρων, που θα διασφαλίζουν την ποιότητα

και την ισόρροπη στελέχωση των σχολικών μονάδων (π.χ. πείρα, προσόντα,

ειδικών ικανοτήτων, φύλο κτλ.).

Στα πλαίσια αυτά, προτείνονται τα ακόλουθα:

Page 43: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

33

- Η Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας θα προκηρύσσει τις κενές θέσεις

εκπαιδευτικών ανά επαρχία και κάθε εκπαιδευτικός που προσλαμβάνεται θα

είναι υποχρεωμένος να παραμείνει στη επαρχία τουλάχιστον 8 χρόνια. Στη

συνέχεια θα δικαιούται να διεκδικήσει θέση σε άλλη επαρχία, αν υπάρχουν

κενές θέσεις. Σε τέτοια περίπτωση, θα δίνεται προτεραιότητα στους

δικαιούχους εν υπηρεσία εκπαιδευτικούς.

- Να τροποποιηθεί ο ορισμός της έδρας, με τον καθορισμό ως έδρας μιας

περιοχής ακτίνας 30 χιλιομέτρων από τον τόπο διαμονής του εκπαιδευτικού.

- Κάθε εκπαιδευτικός θα παραμένει τουλάχιστον 5 χρόνια σε μια σχολική

μονάδα.

- Οι θέσεις σε σχολεία απομακρυσμένων περιοχών θα προκηρύσσονται χωριστά

και οι εκπαιδευτικοί που θα διορίζονται εκεί θα παραμένουν για τουλάχιστον 8

χρόνια.

- Σε σχολεία εκτός έδρας και σχολεία απομακρυσμένων περιοχών θα καθοριστεί

επίδομα ή και άλλα κίνητρα, βάσει της διαβούλευσης που θα γίνει.

7. ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΕΦΟΡΕΙΩΝ

Η υφιστάμενη δομή του θεσμού χαρακτηρίζεται από το μεγάλο αριθμό και

την ανομοιογένεια στο μέγεθος των Σχολικών Εφορειών, καθώς και από τον

ελλιπή συντονισμό μεταξύ τους. Το Υπουργείο προτείνει την αναδόμηση του

θεσμού και τον εκσυγχρονισμό της σχετικής νομοθεσίας, ώστε ο ρόλος των

Σχολικών Εφορειών να καταστεί πιο διακριτός και αποτελεσματικός και να

μπορέσουν οι Σχολικές Εφορείες σταδιακά να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες

αναφορικά με την υποστήριξη της εύρυθμης και απρόσκοπτης λειτουργίας των

σχολείων. Στα πλαίσια αυτά προτείνεται η μείωση του αριθμού των Σχολικών

Εφορειών, παράλληλα με τη συμπλεγματοποίηση των μικρών σχολικών μονάδων,

ενώ ταυτόχρονα θα ληφθεί πρόνοια για κατάλληλη στελέχωση και

μηχανογράφηση των διαδικασιών τους, ώστε να μπορούν να λειτουργούν ευέλικτα

και αποτελεσματικά και να στηρίζουν την αυτόνομη λειτουργία των σχολικών

μονάδων. Ως εκ τούτου, θα μπορεί, για παράδειγμα, να αποκεντρωθεί στο

Page 44: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

34

επίπεδο της Σχολικής Εφορείας η προκήρυξη προσφορών για ικανοποίηση των

αναγκών των σχολείων, που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά κάθε Εφορείας, σε

τεχνολογικό και άλλο εξοπλισμό.

Βασική επιδίωξη είναι η καθιέρωση ενός διαχειριστικού συστήματος, με το

οποίο κάθε σχολική μονάδα θα μπορεί να καλύπτει τις ανάγκες της σε θέματα

υλικοτεχνικής υποδομής χωρίς χρονοτριβή και σύμφωνα με το δικό της

προϋπολογισμό. Προτείνεται μια νέα διαδικασία, σύμφωνα με την οποία ο

Διευθυντής με τη Συμβουλευτική Επιτροπή Σχολείου θα καταρτίζουν τον τριετή

προϋπολογισμό της σχολικής μονάδας, ο οποίος θα αποτελεί έκφραση

εκπαιδευτικής πολιτικής στο επίπεδο της σχολικής μονάδας, βάσει των

ιδιαιτεροτήτων, των αναγκών και των προτεραιοτήτων της. Κατά τον καταρτισμό

του προϋπολογισμού θα λαμβάνονται υπόψη τα αποτελέσματα τόσο της

αυτοαξιολόγησης όσο και τα αποτελέσματα της εξωτερικής αξιολόγησης της

σχολικής μονάδας. Επίσης, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα πρότυπα που θα

παρέχονται από το Υπουργείο για συγκεκριμένα θέματα (π.χ. πρότυπα

συστήματος υλικοτεχνικής υποδομής, ασφάλειας και υγείας, προδιαγραφές

ηλεκτρονικών υπολογιστών κτλ.). Στη συνέχεια, ο προϋπολογισμός θα

συμφωνείται με τον Επαρχιακό Διευθυντή και την οικεία Διεύθυνση και θα

πιστώνεται με τα ανάλογα κονδύλια η Σχολική Εφορεία, η οποία θα αναλαμβάνει

την ευθύνη υλοποίησης των έργων του προϋπολογισμού σε συνεργασία με τη

Διεύθυνση του σχολείου.

Το Υπουργείο έχει προχωρήσει σε έναν κατ’ αρχήν σχεδιασμό αναφορικά

με τη διοικητική αναδιάρθρωση των Σχολικών Εφορειών, κατά τρόπο ώστε στις μη

αστικές περιοχές να δημιουργηθούν Περιφερειακές Σχολικές Εφορείες με έδρα το

Λύκειο ή το Γυμνάσιο της περιοχής, οι οποίες θα είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση

όλων των σχολείων όλων των βαθμίδων που βρίσκονται στην περιφέρειά τους,

όπως γίνεται σήμερα στους Δήμους. Με το σχεδιασμό αυτό οι Σχολικές Εφορείες

από 203 θα περιοριστούν περίπου στις 35. Για το όλο ζήτημα και ειδικότερα για τα

θέματα οργάνωσης, λειτουργίας και στελέχωσης των Σχολικών Εφορειών έχει

ληφθεί πρόνοια ώστε στα πλαίσια της διοικητικής αναδόμησης του Υπουργείου

Page 45: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

35

Παιδείας και Πολιτισμού να διεξαχθεί μελέτη, η οποία θα καθορίσει επακριβώς τις

ανάγκες σε δομές και προσωπικό των Περιφερειακών Σχολικών Εφορειών.

Με βάση τα πιο πάνω, οι Τεχνικές Υπηρεσίες, που αναβαθμίζονται, θα

έχουν την ευθύνη για την ανέγερση νέων σχολείων και για μεγάλα έργα ανάπτυξης

των υφιστάμενων σχολικών μονάδων.

8. ΣΥΝΕΧΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Στα πλαίσια της αναδόμησης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και

του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, έχει αποφασιστεί η δημιουργία Κέντρου

Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (ΚΕΕΑ). Σκοπός του ΚΕΕΑ είναι η

διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας σε θέματα εκπαίδευσης (εκπαιδευτική πολιτική,

αναλυτικά προγράμματα, βιβλία, επιμόρφωση). Το ΚΕΕΑ θα διενεργεί εξωτερική

αξιολόγηση όλων των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και καινοτομιών, που θα

εφαρμόζονται στις σχολικές μονάδες. Αυτό θα βοηθά τις σχολικές μονάδες να

βελτιώνουν τη λειτουργία τους, συμπληρωματικά προς την εσωτερική αξιολόγηση/

αυτοαξιολόγηση που θα διενεργούν οι ίδιες. Επίσης, αποστολή του ΚΕΕΑ θα είναι

η προώθηση και η στήριξη της έρευνας στο επίπεδο της σχολικής μονάδας για

σκοπούς αυτοαξιολόγησης και αυτοβελτίωσής της.

Με τον παρόντα στρατηγικό σχεδιασμό προτείνεται, επίσης, η εξωτερική

αξιολόγηση των σχολικών μονάδων, η οποία θα έχει διαμορφωτικό χαρακτήρα και

θα διενεργείται κάθε τρία χρόνια από κλιμάκιο Λειτουργών του Υπουργείου

Παιδείας και Πολιτισμού, ενδεχομένως και εξωτερικών ειδικών. Η εξωτερική

αξιολόγηση θα καλύπτει παιδαγωγικά και διοικητικά θέματα, σύμφωνα με

πρόγραμμα που θα ετοιμάζουν τα Επαρχιακά Γραφεία Παιδείας, με σκοπό τη

διαπίστωση και αποτίμηση του επιτελούμενου εκπαιδευτικού έργου της σχολικής

μονάδας (Βλέπετε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β΄).

Page 46: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

36

Γ. Αναθεώρηση του περιεχομένου της εκπαίδευσης

Οι αλλαγές που συντελούνται παγκόσμια και επιδρούν άμεσα ή έμμεσα σε

όλους τους τομείς της σύγχρονης κυπριακής κοινωνίας, επηρεάζουν καθοριστικά

το κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα. Σε αυτά τα πλαίσια, η ανάγκη για

εκσυγχρονισμό του περιεχομένου της εκπαίδευσης (σχολική γνώση, αναλυτικά

προγράμματα, διδακτική/ μαθησιακή διαδικασία, σχολικά βιβλία) γίνεται επιτακτική.

Με δεδομένο ότι οι τάξεις και τα σχολεία μας αποτελούνται από παιδιά

μικτών ικανοτήτων, επιδιώκεται η δημιουργία των απαραίτητων συνθηκών, ώστε

όλοι οι μαθητές και οι μαθήτριες να έχουν ίσες ευκαιρίες πρόσβασης, συμμετοχής,

μάθησης και επιτυχίας στην εκπαίδευση, για να μπορούν να μεγιστοποιούν τις

ικανότητες, τις κλίσεις, τα ταλέντα και τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά τους. Αυτό μπορεί

να επιτευχθεί με ευέλικτα αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα, αλλά, κυρίως, με

έμφαση σε σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας και εκπαιδευτικά μέσα, σε ένα

δημοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο.

Με βάση τα πιο πάνω, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προτείνει την

εισαγωγή αλλαγών στη δεκάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, στο Ενιαίο Λύκειο

και την Τεχνική Εκπαίδευση, την εισαγωγή μεταλυκειακών επαγγελματικών

προγραμμάτων, συνέργιες και παράλληλες δράσεις με άλλα στρατηγικά σχέδια και

αλλαγές στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, όπως περιγράφονται στη συνέχεια.

1. ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗ ΔΕΚΑΧΡΟΝΗ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Με τις αλλαγές στη δεκάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση επιδιώκεται η

μείωση του χάσματος που παρατηρείται ανάμεσα στις βαθμίδες του εκπαιδευτικού

συστήματος. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στις βαθμίδες, που

οφείλονται τόσο στην οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος όσο και στην όλη

οργάνωση και διεξαγωγή της μαθησιακής διαδικασίας. Για τη διασφάλιση της

συνέχειας και της συνέπειας στην προσφερόμενη εκπαίδευση, οι αλλαγές που

προτείνονται τόσο στο εκπαιδευτικό σύστημα και τη σχολική μονάδα στο επίπεδο

της οργάνωσης και διοίκησης (αποκέντρωση αρμοδιοτήτων Υπουργείου Παιδείας

και Πολιτισμού, αυτονόμηση σχολικής μονάδας, κατάρτιση διευθυντικών

Page 47: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

37

στελεχών, διαδικασίες πρόσληψης, επιμόρφωσης και αξιολόγησης εκπαιδευτικών,

αναδιοργάνωση Σχολικών Εφορειών), όσο και στο περιεχόμενο της διδασκαλίας

και μάθησης (αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα, μέθοδοι και προσεγγίσεις

διδασκαλίας), θα αποτελούν μέρος ενός κοινού και ενιαίου σχεδιασμού, στα

πλαίσια μιας ολιστικής αντιμετώπισης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, ως ενιαίου

και αδιάσπαστου συνόλου μαθησιακών στόχων και ευρύτερων εκπαιδευτικών

σκοπών. Σημειώνεται ότι, με τις προτεινόμενες αλλαγές αναφορικά με τη

δεκάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, τόσο η δημοτική όσο και η γυμνασιακή

εκπαίδευση θα εξακολουθήσουν να υπάγονται διοικητικά στις Διευθύνσεις

Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης αντίστοιχα.

Ως εκ τούτου, προτείνεται πλαίσιο λειτουργίας της δεκάχρονης

υποχρεωτικής εκπαίδευσης, με στόχο την εισαγωγή νέων αναλυτικών και

ωρολογίων προγραμμάτων και σύγχρονων διδακτικών προσεγγίσεων, την ομαλή

μετάβαση των παιδιών από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό και από το δημοτικό στο

γυμνάσιο και την αναβάθμιση του περιεχομένου της παρεχόμενης εκπαίδευσης.

Το πλαίσιο αυτό αποτελείται από τους ακόλουθους οκτώ πυλώνες μιας κοινής

βάσης γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων για τη δεκάχρονη υποχρεωτική

εκπαίδευση:

1. Χρήση της Ελληνικής 2. Ικανοποιητική χρήση δύο ξένων γλωσσών 3. Απόκτηση ικανοτήτων στα Μαθηματικά – Επιστημονική και τεχνολογική

κουλτούρα 4. Απόκτηση ικανοτήτων στη χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και

Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) 5. Ανάπτυξη ανθρωπιστικής και περιβαλλοντικής κουλτούρας 6. Απόκτηση κοινωνικών και πολιτικών ικανοτήτων 7. Ανάπτυξη αυτονομίας και πρωτοβουλίας 8. Ανάπτυξη μεταγνωστικών ικανοτήτων.

Η ανάλυση των πιο πάνω πυλώνων επισυνάπτεται ως ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ΄.

Βάσει της προσέγγισης αυτής, έχουν αξιολογηθεί ή βρίσκονται σε

διαδικασία αξιολόγησης όλα τα πιλοτικά εκπαιδευτικά προγράμματα, από τα

οποία, όσα κριθούν κατάλληλα για την αντιμετώπιση των σύγχρονων

Page 48: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

38

εκπαιδευτικών αναγκών των μαθητών και του εκπαιδευτικού συστήματος, θα

ενταχθούν στα αναθεωρημένα αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα (π.χ.

προγράμματα αλφαβητισμού και προαγωγής σχολικής επιτυχίας, πρόληψης

νεανικής παραβατικότητας, Ευρωπαϊκό Δίκτυο Σχολείων Προαγωγής Υγείας,

Οικολογικά Σχολεία κτλ.).

Οι σημαντικές αλλαγές, που επήλθαν σε όλους τους τομείς της κοινωνικής,

οικονομικής και πολιτισμικής ζωής, καθιστούν αναγκαία τη διαμόρφωση ενός νέου

τύπου σχολείου, με στόχο: (α) την ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών, (β) την

παροχή ευκαιριών για υγιή απασχόληση και μείωση των κινδύνων που

επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των μαθητών, (γ) τον εμπλουτισμό του

αναλυτικού προγράμματος με νέες ενδιαφέρουσες δραστηριότητες, αθλητικές,

μουσικές, καλλιτεχνικές, (δ) την παροχή ευκαιριών για ανάπτυξη πρωτοβουλιών,

υπευθυνοτήτων, κοινωνικών δεξιοτήτων και δεξιοτήτων επικοινωνίας, (ε) τον

περιορισμό των εκπαιδευτικών ανισοτήτων με ευκαιρίες για περισσότερη

καθοδήγηση και συναισθηματική στήριξη των μαθητών από διάφορους

εκπαιδευτικούς μειώνοντας έτσι τη σχολική αποτυχία και (στ) τον περιορισμό σε

μεγάλο βαθμό της παραπαιδείας και της φοίτησης σε φροντιστήρια. Στα πλαίσια

αυτά εμπίπτει η λειτουργία, σε πιλοτική φάση, του Ενιαίου Ολοήμερου Δημοτικού

Σχολείου. Με την ολοκλήρωση του τριετούς κύκλου αξιολόγησης, στο τέλος του

σχολικού έτους 2008-2009, θα διαμορφωθεί συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα

επέκτασης του Ενιαίου Ολοήμερου Σχολείου, αφού ληφθούν υπόψη

συγκεκριμένες παράμετροι που θα καταδειχθούν από την αξιολόγηση. Το

Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θα επιδιώξει τη σταδιακή επέκταση των

Ενιαίων Ολοήμερων Δημοτικών Σχολείων, τόσο στην ύπαιθρο (παράλληλα με τη

συμπλεγματοποίηση κάποιων σχολικών μονάδων), όσο και στα αστικά κέντρα (με

τη λειτουργία Ενιαίων Ολοήμερων Σχολείων, με τρόπο που να καλυφθούν όλες οι

αστικές περιοχές).

Ανεξάρτητα από την καθολική ή μη επέκταση του Ολοήμερου Σχολείου, θα

διασφαλιστεί ότι η κοινή βάση γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων θα παρέχεται

ομοιόμορφα σε όλα τα σχολεία ανεξαιρέτως, ώστε να μην υπάρχουν σχολεία δύο

ταχυτήτων. Νοείται ότι με βάση τη διαμόρφωση των αναλυτικών και των

Page 49: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

39

ωρολόγιων προγραμμάτων, θα καθοριστεί και η κατανομή του διδακτικού χρόνου

των εκπαιδευτικών, λαμβανομένων υπόψη και των αλλαγών στην όλη οργάνωση

και λειτουργία των σχολικών μονάδων. Επίσης, στα μαθήματα που με τα νέα

αναλυτικά προγράμματα θα προβλέπεται πειραματική διδασκαλία, θα ληφθεί

πρόνοια ώστε ο μέγιστος αριθμός μαθητών ανά τμήμα να μην ξεπερνά τους 20.

Στο πλαίσιο αυτό και για την αναθεώρηση των αναλυτικών και ωρολόγιων

προγραμμάτων, προτείνεται η σύσταση Επιστημονικής Ομάδας, στην οποία θα

περιλαμβάνονται και εξωτερικοί σύμβουλοι με πρακτικές εμπειρίες στην ανάπτυξη

παρόμοιων συστημάτων, για τον καθορισμό της διδακτικής μεθοδολογίας και τη

διαμόρφωση αναλυτικών και ωρολογίων προγραμμάτων, που να ανταποκρίνονται

στις σύγχρονες ανάγκες των μαθητών και να συνάδουν με τα τελευταία

επιστημονικά δεδομένα της παιδαγωγικής επιστήμης. Επιδίωξη των νέων

Αναλυτικών Προγραμμάτων θα είναι, ανάμεσα σε άλλα, η μετατόπιση της

βαρύτητας από την απόκτηση γνώσεων στην απόκτηση δεξιοτήτων, στάσεων και

ευρύτερων μαθησιακών εμπειριών πέρα από τα πλαίσια της σχολικής αίθουσας

και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων που τα εξωτερικά περιβάλλοντα και οι διάφοροι

παιδαγωγικοί χώροι προσφέρουν για την επεξεργασία θεμάτων του Αναλυτικού

Προγράμματος, στα πλαίσια της βιωματικής και εμπειρικής ενασχόλησης των

μαθητών με το άμεσο τους περιβάλλον (Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης,

Μουσεία, πεδία σημαντικού περιβαλλοντικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος,

Πολιτιστικά Χωριά κτλ.). Σε ένα τέτοιο πλαίσιο η αναδόμηση των Αναλυτικών

Προγραμμάτων θα γίνει με γνώμονα τη συμπερίληψη θεμάτων που θα συνάδουν

με τα νέα δεδομένα και τις ανάγκες που η κυπριακή κοινωνία καλείται να

αντιμετωπίσει, στο πλαίσιο των ευρύτερων ευρωπαϊκών και διεθνών προκλήσεων.

Θέματα όπως η ενεργός πολιτότητα, η αειφόρος ανάπτυξη, το περιβάλλον, η

διαπολιτισμικότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η παραγωγή και η κατανάλωση, ο

πολιτισμός, η ποιότητα ζωής και η αειφόρος διαχείριση των φυσικών πόρων, η

εκπαίδευση για την ειρήνη, θα περιληφθούν στα νέα Αναλυτικά Προγράμματα

όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων, με γνώμονα τη διαθεματική και ολιστική

θεώρησή τους.

Page 50: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

40

2. ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Με βάση τις εισηγήσεις της Επιτροπής για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση,

απαιτείται η επανίδρυση του Ενιαίου Λυκείου, ώστε αυτό να προσφέρει στέρεη

γενική ανθρωπιστική παιδεία, επανακτώντας το μορφωτικό του χαρακτήρα, χωρίς

όμως να αποκλείει την απόκτηση προεπαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων,

όπως και την προετοιμασία για μεταλυκειακή ακαδημαϊκή και επαγγελματική

εκπαίδευση.

Αναφορικά με το περιεχόμενο της παρεχόμενης εκπαίδευσης στο νέο

Ενιαίο Λύκειο και με βάση τα πιο πάνω, καθιερώνεται ένας βασικός κορμός

μαθημάτων γενικής παιδείας, κοινός για όλους τους μαθητές, με στόχο να

καταστούν όλοι ελεύθεροι και υπεύθυνοι πολίτες. Ταυτόχρονα, θα παρέχεται η

δυνατότητα επιλογής ορισμένων μαθημάτων, όπως εξηγείται στη συνέχεια, ώστε

να διασφαλίζεται για όλους η ικανοποίηση των ατομικών τους διαφορών.

Προς αυτή την κατεύθυνση προτείνεται ο άμεσος περιορισμός των

επιλογών των μαθητών στη Β΄ και Γ΄ τάξη του Ενιαίου Λυκείου, με τέτοιο τρόπο

ώστε να μην υπάρχει η πιθανότητα επιλογής δέσμης μαθημάτων που δεν οδηγούν

πουθενά σε σχέση με τους επιδιωκόμενους στόχους, αλλά και να αρθεί η

παρατηρούμενη δυσλειτουργία του ωρολογίου προγράμματος στις δυο τελευταίες

τάξεις του Ενιαίου Λυκείου και να ξεπεραστούν τα προβλήματα στη στελέχωση

των σχολικών μονάδων.

Επιπρόσθετα, η ενοποίηση της Μέσης Γενικής με την Τεχνική Εκπαίδευση

θα είχε μεγαλύτερη δυνατότητα επιτυχίας εάν προσθέταμε στο Ενιαίο Λύκειο

αριθμό μαθημάτων συναφών προς τις ανάγκες των τεχνολογικών επιλογών των

μαθητών μας, οι οποίες με το υφιστάμενο σύστημα επιλογής μαθημάτων δεν

ικανοποιούνται επαρκώς. Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται ένα σύστημα με δέσμες-

κατευθύνσεις μαθημάτων, με δυνατότητα περιορισμένης επιλογής μαθημάτων από

την Α΄ Λυκείου της τάξης του 25% περίπου. Θα δίδεται η δυνατότητα αλλαγής

κατεύθυνσης στη Β΄ Λυκείου, αν το επιθυμεί ο μαθητής. Στη Β΄ Λυκείου, επίσης,

αυξάνεται η επιλογή μαθημάτων στο 40% περίπου και στη Γ΄ Λυκείου στο 45%.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η προτεινόμενη μορφή Ενιαίου Λυκείου δε συνιστά σε

Page 51: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

41

καμιά περίπτωση επαναφορά του παλιού τύπου Λ.Ε.Μ., αφού στο νέο αυτό τύπο

Λυκείου θα υπάρχει πολύ μεγαλύτερο περιθώριο επιλογής μαθημάτων.

Ταυτόχρονα, για την ενοποίηση Μέσης Γενικής και Τεχνικής Εκπαίδευσης

και τη βελτίωση της ελκυστικότητας της Τεχνικής Εκπαίδευσης, προτείνεται η

προσφορά τεχνολογικής δέσμης μαθημάτων (ταυτόχρονα με τις υπόλοιπες

δέσμες) σε δύο Ενιαία Λύκεια ανά επαρχία, αξιοποιώντας υφιστάμενη τεχνική

σχολή και λύκειο. Στόχος της τεχνολογικής αυτής δέσμης είναι να προσφέρει

μαθήματα (π.χ. ηλεκτρολογία, ηλεκτρονικά, μηχανολογία, δομικά κτλ.), που να

οδηγούν σε τεχνολογικές σπουδές. Σημειώνεται ότι οι υπόλοιπες Τεχνικές Σχολές

θα λειτουργούν ως Ενιαία Λύκεια, όπου ανάμεσα στις κατευθύνσεις που θα

προσφέρουν, θα περιλαμβάνονται και κατευθύνσεις επαγγελματικών σπουδών,

κατ’ αναλογία με τη σημερινή πρακτική κατεύθυνση των Τεχνικών Σχολών. Σε όλες

τις πιο πάνω περιπτώσεις, με την ολοκλήρωση του τριετούς κύκλου σπουδών, ο

μαθητής θα παίρνει απολυτήριο.

Προτείνεται, επίσης, η αναβάθμιση του Συστήματος Μαθητείας, σε

συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, με την

προσφορά διετών ή τριετών προγραμμάτων επαγγελματικής κατεύθυνσης που θα

οδηγούν σε πιστοποιητικό κατάρτισης. Με στόχο την επιτυχή λειτουργία του

Συστήματος, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θα επιδιώξει την αναθεώρηση

των σχεδίων υπηρεσίας του ευρύτερου δημόσιου τομέα, ώστε οι απόφοιτοι του

Συστήματος Μαθητείας να έχουν τη δυνατότητα εργοδότησης στον τομέα αυτό.

Προτείνεται, επίσης, η μετεξέλιξη της Διεύθυνσης Μέσης Τεχνικής και

Επαγγελματικής Εκπαίδευσης σε Διεύθυνση Μέσης Τεχνικής Επαγγελματικής

Εκπαίδευσης και Διά Βίου Μάθησης, στην οποία θα ενταχθούν τα Κρατικά

Ινστιτούτα Επιμόρφωσης, τα Επιμορφωτικά Κέντρα, τα Εσπερινά Σχολεία, τα

Ανοικτά Σχολεία, το Σύστημα Μαθητείας, καθώς και τα Μεταλυκειακά

Επαγγελματικά Προγράμματα, που περιγράφονται στη συνέχεια. Σημειώνεται ότι η

Διεύθυνση Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Διά Βίου

Μάθησης θα έχει την ευθύνη για τα προγράμματα των τεχνολογικών και

επαγγελματικών κατευθύνσεων του Ενιαίου Λυκείου.

Page 52: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

42

Σημειώνεται ότι με τις αλλαγές που θα υιοθετηθούν θα καταβληθεί

προσπάθεια να διευκολύνεται η οριζόντια και κατακόρυφη κινητικότητα ανάμεσα

στις προσφερόμενες μορφές και βαθμίδες εκπαίδευσης, ώστε να μη

δημιουργούνται αδιέξοδα στο εκπαιδευτικό σύστημα.

3. ΜΕΤΑΛΥΚΕΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Τα τελευταία χρόνια με το κλείσιμο του Ανώτερου Τεχνολογικού Ινστιτούτου

και τη δημιουργία του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, στο οποίο

εντάχθηκαν τα προγράμματά του καθώς και άλλα προγράμματα όπως της

Νοσηλευτικής Σχολής, έχει δημιουργηθεί ένα κενό ανάμεσα στη δευτεροβάθμια και

την τριτοβάθμια εκπαίδευση, η οποία παρέχεται στην Κύπρο. Αυτό είχε ως

αποτέλεσμα να παρατηρείται έλλειψη ειδικευμένων επαγγελματιών σε διάφορους

τομείς της αγοράς εργασίας.

Ως εκ τούτου, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προτείνει τη

δημιουργία μεταλυκειακών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης. Τα

προγράμματα αυτά θα προσφέρονται με το σύστημα πιστωτικών μονάδων, θα

προσφέρουν εξειδίκευση σε διάφορους κλάδους και θα διευκολύνουν την

ανάπτυξη επαγγελματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων και γνώσεων για

απασχόληση και ομαλή προσαρμογή των εργαζομένων στις εξελίξεις της αγοράς

εργασίας, ανάλογα με τις ανάγκες της, οι οποίες θα υπόκεινται σε συνεχή

αξιολόγηση σε συνεργασία με άλλες αρμόδιες υπηρεσίες.

4. ΣΥΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ

Πέραν του Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Παιδεία έχουν εκπονηθεί και

άλλα στρατηγικά σχέδια όπως οι στρατηγικοί σχεδιασμοί για: (α) την

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με Επίκεντρο την Αειφόρο Ανάπτυξη, (β) τον

Πολιτισμό, (γ) τον Αθλητισμό και (δ) τη Διά βίου Μάθηση. Η επίτευξη στρατηγικών

επιδιώξεων των πιο πάνω στρατηγικών σχεδιασμών, οι οποίες είναι

συνυφασμένες με αντίστοιχες επιδιώξεις του παρόντος σχεδιασμού, θα

προωθηθεί παράλληλα, με δράσεις που θα λειτουργούν συμπληρωματικά.

Page 53: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

43

Παράλληλα με το πρόγραμμα του σχολείου, θα προωθηθούν δράσεις στα

πλαίσια του Ανοικτού Σχολείου. Το Ανοικτό Σχολείο, του οποίου έχει αρχίσει η

πιλοτική εφαρμογή σε συνεργασία με τρεις δήμους της Λεμεσού και αναμένεται

σύντομα να λειτουργήσει και στο Δήμο Στροβόλου, αποτελεί μια σημαντική

καινοτομία για το εκπαιδευτικό σύστημα και την κοινωνία της Κύπρου, αφού η

λειτουργία του προβλέπει την αξιοποίηση των σχολικών χώρων ως κέντρων

πολιτισμού, αθλητισμού και δημιουργίας κατά τα απογεύματα και σε περιόδους

διακοπών. Τα Ανοικτά Σχολεία θα προωθήσουν την ανάπτυξη της Διά Βίου

Μάθησης και θα αποτελούν κύτταρα πολιτισμού, που θα παρέχουν τη δυνατότητα

σε όλους τους κατοίκους της περιοχής, και ιδιαίτερα στους μαθητές και τους νέους,

για υγιή και δημιουργική απασχόληση κατά τα απογεύματα, η οποία θα δράσει

προληπτικά ενάντια σε φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας που παρουσιάζονται τη

σύγχρονη εποχή.

Όπως προτείνεται στο Στρατηγικό Σχεδιασμό για τον Πολιτισμό, στο

πλαίσιο της λειτουργίας των περιφερειακών πολιτιστικών φορέων, σε όλες τις

Περιφέρειες θα λειτουργήσουν μέσα στα ίδια τα σχολεία εξειδικευμένες

σχολές/εργαστήρια για τα εικαστικά, το θέατρο, το χορό και τη μουσική (έγχορδα

και πνευστά) με στόχο την παροχή υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικής εκπαίδευσης

και ανάπτυξης των ταλέντων από μικρή ηλικία. Υπολογίζεται ότι με την έναρξη

αυτού του θεσμού, θα επωφεληθούν περίπου 300 παιδιά ανά το παγκύπριο για

κάθε μορφή Τέχνης. Στόχος θα είναι η παροχή ευκαιριών σε ταλαντούχα νέα

παιδιά για υψηλού επιπέδου για δωρεάν καλλιτεχνική εκπαίδευση.

Ανάλογες ευκαιρίες θα παρέχονται μέσω ενός διευρυμένου προγράμματος

«Αθλητισμός Για Όλους», καθώς και μέσω ενός Στρατηγικού Σχεδιασμού για τον

Αθλητισμό. Στόχος θα είναι: (α) η αναβάθμιση του αγωνιστικού αθλητισμού μέσω,

ανάμεσα σε άλλα, της ανίχνευσης, εντοπισμού και αξιοποίησης ταλέντων σε όλα

τα αθλήματα, (β) η παροχή ευκαιριών σε όλους τους πολίτες της Κυπριακής

Δημοκρατίας και όλες τις ομάδες του πληθυσμού για πρόσβαση στο κοινωνικό

αγαθό του αθλητισμού, με δεδομένο ότι ο αθλητισμός συμβάλλει στην ψυχική,

πνευματική και σωματική υγεία των πολιτών και (γ) η ενίσχυση του σχολικού

αθλητισμού και της ολυμπιακής παιδείας, με τρόπο που να αποτελεί τη βάση για

Page 54: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

44

την ανάπτυξη του αθλητισμού επιδόσεων με την έγκαιρη διάγνωση των αθλητικών

ταλέντων, για την εμπέδωση των αρχών και των αξιών του αθλητισμού και της

ολυμπιακής παιδείας και για την ισόρροπη ανάπτυξη των παιδιών, τη σωματική

υγεία και την ψυχική ευεξία, που θα καθορίσουν τη μετέπειτα πορεία τους στη

ζωή. Ο σχολικός αθλητισμός αποτελεί μέρος της σχολικής ζωής και σημαντικό

άξονα της λειτουργίας της κάθε σχολικής μονάδας. Όλες οι μορφές και οι

εκφάνσεις του σχολικού αθλητισμού πρέπει να υπηρετούν τους στόχους του

εκπαιδευτικού συστήματος, μέσα στα πλαίσια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης.

Μέσα από το δίκτυο Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ), που

όπως προβλέπεται στο Στρατηγικό Σχεδιασμό για την Εκπαίδευση, το Περιβάλλον

και την Αειφόρο Ανάπτυξη, θα λειτουργήσουν ως χώροι παιδαγωγικών

πολύπλευρων δράσεων και αλληλεπίδρασης με τους τοπικούς πληθυσμούς και τα

ίδια τα πεδία μελέτης, θα παρέχεται η δυνατότητα στους μαθητές όλων των

εκπαιδευτικών βαθμίδων, μέσα από οργανωμένα μονοήμερα και πολυήμερα

περιβαλλοντικά εκπαιδευτικά προγράμματα, να συνδέσουν τα εξωτερικά

μαθησιακά περιβάλλοντα με το σχολείο, στη βάση της εφαρμογής σύγχρονων

παιδαγωγικών μεθόδων και προσεγγίσεων διαγενεαλογικής επικοινωνίας και

αλληλεπίδρασης, με στόχο τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων και

περιβαλλοντικά ενεργών και υπεύθυνων πολιτών. Επιπλέον, σημειώνεται ότι στο

Στρατηγικό Σχεδιασμό για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση προβλέπεται η

δημιουργία μονάδας ελέγχου και εφαρμογής των κεντρικών δράσεων του

σχεδιασμού στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (επιμόρφωση, παραγωγή και διάχυση

εκπαιδευτικού υλικού για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη,

περιβαλλοντική διαχείριση των σχολείων κτλ.) με έμφαση στην εποπτεία της

λειτουργίας του δικτύου, του οποίου η εφαρμογή έχει ήδη ξεκινήσει με τη

δημιουργία του ΚΠΕ Πεδουλά και πρόκειται να επεκταθεί από το Υπουργείο

Παιδείας και Πολιτισμού με τη δημιουργία άλλων 6 Κέντρων τα επόμενα πέντε

χρόνια. Το Κέντρο του Πεδουλά, το οποίο λειτουργεί στο πρώην δημοτικό σχολείο

Πεδουλά, στα τρία χρόνια λειτουργίας του έχει δεχτεί στα προγράμματά του πέραν

των 10 000 μαθητών και εκπαιδευτικών.

Page 55: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

45

6. ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Όραμα για την ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Κύπρου είναι η

προσφορά ποιοτικής εκπαίδευσης σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο αριθμό Κύπριων

και αλλοδαπών φοιτητών, με παράλληλη προώθηση και συνέργεια με τη Διά Βίου

Μάθηση, την κατάρτιση, την έρευνα και την αποδοτική χρήση των οικονομικών

πόρων, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Ο στόχος επικεντρώνεται

στη συνεχή αύξηση του αριθμού των προσφερόμενων θέσεων, έτσι ώστε μέχρι το

2010 στα δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια και ιδρύματα τριτοβάθμιας

εκπαίδευσης να φοιτούν 22 000 περίπου Κύπριοι φοιτητές και με μακροχρόνιο

στόχο την πλήρη ικανοποίηση των αναγκών της Κύπρου σε θέσεις τριτοβάθμιας

εκπαίδευσης.

Αναλυτικά, για την τριτοβάθμια εκπαίδευση προτείνονται τα ακόλουθα:

• Αύξηση του αριθμού των φοιτητών στα δημόσια Πανεπιστήμια: Βάσει του

τριετούς σχεδίου δράσης για το Πανεπιστήμιο Κύπρου έχει συμφωνηθεί η

αύξηση των φοιτητών του κατά 2000 φοιτητές μέχρι το 2010, φθάνοντας

έτσι τον αριθμό των 7500 φοιτητών, ενώ ο απώτερος στόχος είναι ο

συνολικός αριθμός φοιτητών του να ανέλθει στις 10 000. Το Ανοικτό

Πανεπιστήμιο Κύπρου, βάσει τριετούς σχεδίου δράσης, θα αναπτύσσεται

σταδιακά με την εισαγωγή νέων προγραμμάτων και με την αύξηση των

φοιτητών κατά 190 μέχρι το 2010, με βάση τις ανάγκες και τις δυνατότητες

που υπάρχουν, με στόχο ο συνολικός αριθμός φοιτητών του να ανέλθει

στους 2400 φοιτητές. Στους αριθμούς αυτούς δεν υπολογίζονται οι θέσεις

που θα προσφερθούν σε εθνοφρουρούς, όπως περιγράφεται πιο κάτω.

Στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία

του το Σεπτέμβριο του 2007 με 450 φοιτητές, κατανεμημένους σε πέντε

σχολές και οκτώ τμήματα, αναμένεται ότι μέχρι το 2010 ο αριθμός των

φοιτητών θα αυξηθεί κατά 1200 και θα ανέλθει στους 1650, με βάση το

τριετές σχέδιο δράσης του, με απώτερο στόχο ο τελικός αριθμός των

φοιτητών του να ανέλθει σταδιακά στις 8000.

• Προσφορά θέσεων για φοίτηση στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΑΠΚυ)

σε στρατεύσιμους της Εθνικής Φρουράς: Το Υπουργείο Παιδείας και

Page 56: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

46

Πολιτισμού θα προωθήσει την προσφορά συγκεκριμένου αριθμού

θεματικών ενοτήτων που να καλύπτουν τις βασικές κατευθύνσεις σπουδών,

οι οποίες θα προσφέρονται ειδικά για στρατευσίμους, για σπουδές σε

πτυχιακό επίπεδο και σε κλάδους που είναι σε θέση να προσφέρει το

ΑΠΚυ. Σημειώνεται ότι τα προγράμματα σπουδών του ΑΠΚυ προσφέρονται

σε θεματικές ενότητες, οι οποίες αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες

Ευρωπαϊκές Πιστωτικές Μονάδες (European Credit Transfer Units, ECTS)

και γενικά αναγνωρίζονται στην ΕΕ και άλλες χώρες, και οι φοιτητές μπορεί

να τις πιστωθούν για συμπλήρωση των σπουδών στα πανεπιστήμια των

χωρών αυτών, με συνεπακόλουθο τη σύντμηση του χρόνου σπουδών. Οι

εκτιμημένοι ετήσιοι αριθμοί στρατευσίμων που θα ήταν σε θέση να

παρακολουθήσουν τέτοια προγράμματα ανέρχονται σε 4-5 χιλιάδες.

• Ιδιωτικά Πανεπιστήμια: Με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης των

Ιδιωτικών Κολεγίων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και την έγκριση της αίτησής

τους από το Υπουργικό Συμβούλιο για ίδρυση πανεπιστημίων, λειτουργούν

από το ακαδημαϊκό έτος 2007-2008 τα πρώτα τρία ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Ο εκτιμημένος αριθμός φοιτητών των Ιδιωτικών Πανεπιστημίων αναμένεται

να είναι 14 000 μέχρι το 2010, περιλαμβανομένων και 4000 αλλοδαπών

φοιτητών.

• Νέο νομικό πλαίσιο λειτουργίας ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και

ίδρυση Φορέα Πιστοποίησης Ποιότητας: Υποβοηθητική για την πιο πάνω

ανάπτυξη θα είναι η δημιουργία κατάλληλου και ευέλικτου νομικού πλαισίου

λειτουργίας των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με ενιαία νομοθεσία

για την ανώτερη εκπαίδευση, τόσο τη δημόσια όσο και την ιδιωτική, και

διαφοροποίηση των επί μέρους χαρακτηριστικών των ιδρυμάτων μέσω

Κανονισμών και Εσωτερικών Κανόνων σε πανεπιστήμια (δημόσια και

ιδιωτικά), πανεπιστημιακά κολέγια (εξειδικευμένα πτυχία, Μάστερ και

Διδακτορικά), Σχολές Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (δημόσιες, ιδιωτικές),

επαγγελματικές σχολές (Σπουδές Γραμματειακών, Ξενοδοχειακών,

Αισθητικών κ.ά.), εξ αποστάσεως εκπαίδευση κ.ά.

Page 57: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

47

• Βελτίωση της ποιότητας της προσφερόμενης εκπαίδευσης: Θεσμοθέτηση

του Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης Ποιότητας με σκοπό τη

διασφάλιση της ποιότητας των δημόσιων και ιδιωτικών ιδρυμάτων

τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, μέσω της ενίσχυσης των διαδικασιών

εσωτερικής αξιολόγησης της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης και

με την εφαρμογή των ευρωπαϊκών προτύπων και οδηγιών (European

Standards and Guidelines, E.S.G.) στην όλη διαδικασία. Μέσα σε αυτό το

πλαίσιο κρίνεται αναγκαία η προώθηση της εισαγωγής βελτιωμένων

διαδικασιών λογοδοσίας, με την αξιοποίηση Δεικτών Απόδοσης και

Κατάταξης (Ranking) των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

• Αύξηση ερευνητικής δραστηριότητας: Η ανάπτυξη της τριτοβάθμιας

εκπαίδευσης θα συμβάλει ταυτόχρονα στη συγκέντρωση επιστημονικού

ερευνητικού προσωπικού, με συνεπακόλουθο την αύξηση της ερευνητικής

δραστηριότητας. Το γεγονός αυτό θα συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη

των στόχων του Σχεδίου Δράσης της Κύπρου για τη Στρατηγική της

Λισαβόνας, που προβλέπει την αύξηση των δαπανών για την έρευνα στο

1% του ΑΕΠ μέχρι το 2010, με περαιτέρω ενδυνάμωση της έρευνας και

εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα μέσω συνεργασιών, με στόχο την

ικανοποίηση των στόχων της ΕΕ για 3% του ΑΕΠ για την έρευνα, σε

μεταγενέστερο στάδιο. Η προσπάθεια αυτή συνεπικουρείται ήδη με την

ανάπτυξη διαφόρων ερευνητικών κέντρων (Χάρβαρτ, Ινστιτούτο Κύπρου

κ.ά.), των ερευνητικών μονάδων των πανεπιστημίων και των άλλων

ιδρυμάτων, του Επιστημονικού Τεχνολογικού Πάρκου, καθώς και με την

προώθηση δημόσιων και ιδιωτικών ερευνητικών δραστηριοτήτων.

• Ευέλικτος μηχανισμός υπολογισμού δαπανών δημόσιων πανεπιστημίων:

Κατόπιν διαβούλευσης με τα δημόσια ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

θα προωθηθεί η ετοιμασία ευέλικτου και απλοποιημένου μηχανισμού

υπολογισμού του ύψους του προϋπολογισμού των δημόσιων

πανεπιστημίων, στον οποίο να περιλαμβάνονται δείκτες απόδοσης του

εκπαιδευτικού έργου, των ερευνητικών δραστηριοτήτων και της αποδοτικής

αξιοποίησης των πόρων που διατίθενται.

Page 58: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

48

• Προσέλκυση αλλοδαπών φοιτητών, Ευρωπαίων και μη: Μέσα στα πλαίσια

του σχεδιασμού για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, στοχεύουμε στην

ανάδειξη της Κυπριακής Δημοκρατίας ως πανεπιστημιακού εκπαιδευτικού

κέντρου υψηλών προδιαγραφών, με την προσέλκυση αλλοδαπών

φοιτητών, Ευρωπαίων και μη, μέσω συνεργασιών των ιδρυμάτων με ξένα

πανεπιστήμια, με τη δυναμική συμμετοχή της Κύπρου σε διεθνείς

εκπαιδευτικές εκθέσεις και με την ενίσχυση της Διεύθυνσης Ανώτερης και

Ανώτατης Εκπαίδευσης, που θα επιφορτιστεί με την προώθηση του πιο

πάνω στόχου. Για πιο αποτελεσματικό χειρισμό προτείνεται η τακτική

συμμετοχή του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού σε διεθνείς

εκπαιδευτικές εκθέσεις, μέσω της δημιουργίας Σώματος Προώθησης που

να διοικείται και να χρηματοδοτείται από κοινού με τον ιδιωτικό τομέα.

• Επανεξέταση της διαδικασίας πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση:

Η δημιουργία νέων πανεπιστημίων και η συνακόλουθη αύξηση των

θέσεων για πανεπιστημιακές σπουδές στην Κύπρο, επιβάλλουν την

επανεξέταση και την απλοποίηση του τρόπου εισδοχής στην τριτοβάθμια

εκπαίδευση, με τη θεσμοθέτηση πιστοποιητικού εκπαίδευσης και τη

δημιουργία ευέλικτου και αποκεντρωμένου συστήματος εισαγωγής στην

ανώτερη εκπαίδευση. Για υλοποίηση του στόχου αυτού προτείνεται η

αναδιαμόρφωση (ενδεχόμενα και αυτονόμηση) της Υπηρεσίας Εξετάσεων

και η λειτουργία της πάνω σε πλήρως μηχανογραφημένη βάση

περιλαμβανομένης, ει δυνατόν και της βαθμολόγησης. Θα προωθηθεί,

επίσης, συνεργασία με όλα τα εμπλεκόμενα αρμόδια τμήματα και

τροποποίηση αντίστοιχων Νόμων και Κανονισμών και η ετοιμασία ειδικής

πρότασης/μελέτης σε συνεργασία με τα αρμόδια τμήματα και ιδρύματα.

.

Page 59: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

49

Δ. Αξιοποίηση της πιο σύγχρονης τεχνολογίας

Στη σημερινή εποχή οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ)

(Information & Communication Technologies - ICT) αποκτούν ιδιαίτερη σημασία

και ρόλο στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Είναι ως εκ τούτου αναπόφευκτο, το

Κυπριακό Εκπαιδευτικό Σύστημα, ως ανοικτό σύστημα που επηρεάζει και

επηρεάζεται άμεσα από τις εξελίξεις στην ευρύτερη κοινωνία, να εντάξει και

χρησιμοποιήσει τις ΤΠΕ στις καθημερινές του διαδικασίες, είτε αυτές αφορούν τη

διαχείριση του εκπαιδευτικού συστήματος και των σχολικών μονάδων είτε τη

διδασκαλία και τη μάθηση.

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα

για εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, έχει προχωρήσει τα τελευταία χρόνια σε

ουσιώδεις αλλαγές σε ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα, ώστε να δοθούν τα

αναγκαία τεχνολογικά μέσα σε όλους τους εμπλεκόμενους, για να μπορέσουν με

τη χρήση τους να βελτιώσουν ποιοτικά το καθημερινό τους έργο. Για το λόγο αυτό

η τεχνολογική υποστήριξη της μαθησιακής διαδικασίας καθώς και της οργάνωσης

και λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος, με τρόπο που να επιτυγχάνεται η

ποιοτική βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης, σε όλα τα επίπεδα, αποτελεί

στρατηγική επιδίωξη. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θεωρεί ότι η

στρατηγική αυτή επιδίωξη αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επιτυχή

υλοποίηση του Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Παιδεία.

Στα πλαίσια αυτά, κρίνεται απαραίτητη η επιλογή και εγκατάσταση

μηχανογραφικών συστημάτων για τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας τόσο του

Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού όσο και των σχολικών μονάδων. Τα

συστήματα αυτά θα εξυπηρετούν τις Διευθύνσεις του Υπουργείου και των

σχολείων, τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές, ενώ ταυτόχρονα θα

διευκολύνουν την επικοινωνία του σχολείου με τους γονείς. Η εισαγωγή τους

αναμένεται να επιφέρει, επίσης, τον επανασχεδιασμό και την τυποποίηση βασικών

και χρονοβόρων σήμερα διαδικασιών, όπως είναι οι εγγραφές των μαθητών, οι

άδειες, οι απουσίες και οι αντικαταστάσεις των εκπαιδευτικών, οι απουσίες των

μαθητών, η αλληλογραφία, το σύστημα πληροφόρησης των γονιών κτλ.,

Page 60: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

50

καθιστώντας τη διαχείριση του Υπουργείου και των σχολικών μονάδων πιο

ευέλικτη και αποτελεσματική.

Τα μηχανογραφικά συστήματα θα παρέχουν, περαιτέρω, τη δυνατότητα

εξατομικευμένης στήριξης των μαθητών, μέσα από διαγνωστικά δοκίμια, τα οποία

θα αναλύουν τις μαθησιακές και άλλες ανάγκες των μαθητών, θα συμβάλλουν στη

διαμόρφωση εξατομικευμένων προγραμμάτων και θα παρέχουν μηχανισμούς

συστηματικής παρακολούθησης της προόδου τους.

Ειδικότερα, σημειώνεται η εφαρμογή του συστήματος ΔΙΑ.Σ. (διαδικτυακού

σχολείου/ Learning Management System), ενός ψηφιακού 24ωρου σχολείου, το

οποίο θα διαχειρίζεται θέματα εκπαιδευτικού περιεχομένου και γενικότερα

εκπαιδευτικών και διοικητικών διαδικασιών, που σχετίζονται με την καθημερινή

λειτουργία του σχολείου. Η πιλοτική εφαρμογή του συστήματος σε εφτά σχολεία

Μέσης και Τεχνικής Εκπαίδευσης αρχίζει από τον Ιανουάριο του 2008, με

προοπτική την επέκτασή του σε όλα τα σχολεία από το 2009. Ήδη, στο

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου λειτουργεί το Κέντρο Δεδομένων του Υπουργείου

Παιδείας και Πολιτισμού, το οποίο θα είναι ο κεντρικός κόμβος στον οποίο θα

συνδέονται όλα τα σχολεία της Κύπρου και θα στηρίξει τη λειτουργία των

μηχανογραφικών συστημάτων που περιγράφονται πιο πάνω. Η εισαγωγή του

Διαδικτυακού Σχολείου – ΔΙΑ.Σ., θα αποτελέσει ένα δυναμικό και ενισχυτικό

εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών. Με την πληθώρα των τεχνολογικών

εργαλείων, τα οποία θα παρέχονται μέσω του ΔΙΑ.Σ., ο εκπαιδευτικός θα μπορεί

να ενισχύει τους μαθητές του με βάση τις πραγματικές τους ανάγκες, βελτιώνοντας

έτσι ακόμη περισσότερο την ποιότητα του μαθησιακού αποτελέσματος των

μαθητών του. Παράλληλα εισάγονται αρκετά τεχνολογικά προϊόντα, τα οποία θα

στηρίξουν και θα ενισχύσουν το εκπαιδευτικό έργο των σχολικών μονάδων, όπως

τελευταίας τεχνολογίας ηλεκτρονικοί υπολογιστές, βιντεοπροβολείς, εκτυπωτές,

σαρωτές, πολυμηχανήματα, φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές, διαδραστικοί

πίνακες, ακόμη και προηγμένης τεχνολογίας φορητά υπολογιστικά συστήματα με

αφή (Tablet PC’s). Άλλες δράσεις, που αφορούν τις δομημένες δικτυώσεις

(structured cabling), βρίσκονται σε στάδιο υλοποίησης.

Page 61: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

51

Η εισαγωγή των ΤΠΕ δεν είναι έργο που υλοποιείται σε σύντομο χρονικό

διάστημα, αλλά αποτελεί ένα πολύπλοκο και μακρόπνοο εγχείρημα. Για το άμεσο

μέλλον (2008-2010) υπάρχουν συγκεκριμένοι άξονες προτεραιότητας, στους

οποίους θα επικεντρωθούν οι δράσεις, όπως αναπτύσσονται στη συνέχεια.

ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ

1. Χρήση των ΤΠΕ από όλους με σκοπό τη βελτίωση του μαθησιακού

αποτελέσματος.

2. Παροχή όλων των απαιτούμενων συστημάτων για υποστήριξη των

Διοικητικών Διαδικασιών.

3. Παροχή όλων των απαιτούμενων συστημάτων για υποστήριξη της

Μαθησιακής Διαδικασίας.

4. Διάδοση, ενσωμάτωση και πρόσβαση από όλους στα προηγμένα

τεχνολογικά συστήματα κατά τη μαθησιακή διαδικασία.

1. ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΑΠΟ ΟΛΟΥΣ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ

ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ

Ο πρώτος άξονας προτεραιότητας έχει ως επίκεντρο το μαθητή και τις

ανάγκες του. Πάγια πολιτική του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού είναι η

προσφορά ίσων ευκαιριών πρόσβασης στα τεχνολογικά εργαλεία και συστήματα

σε όλους τους μαθητές. Η χρήση των ΤΠΕ από τους όλους τους συντελεστές της

εκπαίδευσης (μαθητές, εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, διοικητικό προσωπικό

κτλ.), αναμένεται να βελτιώσει τα μαθησιακά αποτελέσματα των μαθητών.

Κύριο ρόλο στην εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση θα διαδραματίσει η

συνεχής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και η συνεχής υποστήριξη των

συστημάτων. Οι πιο πάνω αποτελούν τους παράγοντες, που θα ενισχύσουν την

εφαρμογή των ΤΠΕ και θα εγγυηθούν τη μακροπρόθεσμη επιτυχή εφαρμογή τους.

Page 62: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

52

Το επιδιωκόμενο μοντέλο εφαρμογής των ΤΠΕ στο Κυπριακό Εκπαιδευτικό

Σύστημα δεν είναι αποκλειστικά η εφαρμογή των ΤΠΕ ως ξεχωριστό γνωστικό

αντικείμενο, αλλά η ενσωμάτωσή τους στη μαθησιακή διαδικασία όλων των

μαθημάτων. Άρα, οι μαθητές δε θα μαθαίνουν “Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές” μόνο

για να καταστούν καλοί χειριστές τους, αλλά θα τους χρησιμοποιούν για να

κατακτήσουν τη βασική γνώση οποιουδήποτε μαθήματος, με τον καλύτερο δυνατό

τρόπο και στο λιγότερο δυνατό χρόνο, ώστε να τους δοθεί ο πολύτιμος χρόνος της

εμβάθυνσης στο γνωστικό αντικείμενο και της μετάβασης σε γνωστικές περιοχές

που θα τους προσφέρουν μετασχηματιστικές γνώσεις.

2. ΠΑΡΟΧΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ

Είναι αποδεκτό ότι οποιοσδήποτε σύγχρονος οργανισμός χρειάζεται ένα

μεγάλο εύρος από ηλεκτρονικά εργαλεία και συστήματα για να λειτουργήσει

αποτελεσματικά και αποδοτικά. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τις σχολικές

μονάδες. Είναι συνεπώς απαραίτητο, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού να

παρέχει όλα τα απαραίτητα εργαλεία και συστήματα στα σχολεία, για να

ανταποκρίνονται άμεσα στις ανάγκες των μαθητών, των γονιών και των

εκπαιδευτικών, όπως, επίσης, και της ευρύτερης κοινωνίας.

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, έχοντας ως στρατηγικό στόχο την

αυτονόμηση των σχολικών μονάδων, έχει ήδη ξεκινήσει διαδικασίες διαγωνισμών,

μέσω των οποίων σε σύντομο χρονικό διάστημα θα αποκτηθούν εργαλεία, τα

οποία θα ενισχύσουν τόσο τη σχολική μονάδα όπως, επίσης, και το Υπουργείο

στις καθημερινές διαδικασίες που εκτελούν κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Το κυριότερο εργαλείο είναι το “Σύστημα Διαχείρισης Διοικητικών Διαδικασιών” (e-

School Management System) (ΣΔΔΔ).

Ένα κρίσιμο και σημαντικό χαρακτηριστικό οποιασδήποτε αποτελεσματικής

διευθυντικής ομάδας είναι η ικανότητά της να προβλέπει και να εκτελεί κινήσεις

πρόληψης και όχι κινήσεις “πυρόσβεσης”. Υπάρχουν συγκεκριμένες

μεθοδολογικές προσεγγίσεις, με τις οποίες μια διευθυντική ομάδα μπορεί να

προβεί σε βάσιμες προβλέψεις, όπως η μέθοδος “Delphi”, η οποία απαιτεί,

Page 63: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

53

ασφαλώς, και ένα σημαντικό αριθμό ειδικών για να πετύχει. Το Υπουργείο

Παιδείας και Πολιτισμού θα παρέχει αυτές τις δυνατότητες πρόβλεψης μέσω του

ΣΔΔΔ, ώστε οι διευθυντικές ομάδες των σχολείων αλλά και οι Διευθύνσεις του

Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού να λαμβάνουν γρήγορες και ορθές, στο μέτρο

του δυνατού, αποφάσεις.

Επίσης, το ΣΔΔΔ θα προσφέρει άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες, οι

οποίες αυτήν τη στιγμή δεν είναι εύκολα προσβάσιμες από τις σχολικές μονάδες.

Με τη δυνατότητα πρόσβασης των σχολικών μονάδων σε αυτές τις πληροφορίες

αλλά και την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών του

Υπουργείου και των σχολικών μονάδων, θα βελτιωθεί κατά πολύ η ικανότητα των

σχολείων να προσφέρουν στους μαθητές, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς

άμεσες λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

3. ΠΑΡΟΧΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ

Η κύρια αποστολή της σχολικής μονάδας είναι η μετάδοση στους μαθητές

της των γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων όπως ορίζονται στα αναλυτικά

προγράμματα. Για να επιτύχει στην αποστολή της η σχολική μονάδα, το

Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού οφείλει, ως η αρμόδια αρχή, να παρέχει στις

σχολικές μονάδες τα απαραίτητα τεχνολογικά μέσα που θα τη βοηθήσουν να

εκπληρώσει την αποστολή της. Γνώμονας για την παροχή των μέσων αυτών είναι

να βελτιωθούν άμεσα και ουσιαστικά τα μαθησιακά αποτελέσματα και η παροχή

ευκαιριών στους μαθητές, για την οικοδόμηση των αναγκαίων γνώσεων,

δεξιοτήτων και στάσεων κατά τρόπο αποτελεσματικό.

Τα τελευταία χρόνια, με βάση τα πιο πάνω, το Υπουργείο Παιδείας και

Πολιτισμού διενεργεί αναλύσεις αναγκών για όλα τα διαθέσιμα τεχνολογικά μέσα.

Είναι προφανές, μέσα από τις αναλύσεις αναγκών αλλά και από τη διεθνή

βιβλιογραφία, ότι τα τεχνολογικά συστήματα και μέσα έχουν την δυνατότητα, μέσα

από την ορθή χρήση τους, να παρέχουν τεράστιες μαθησιακές ευκαιρίες στους

εκπαιδευτικούς και τους μαθητές. Διάφορα τεχνολογικά προϊόντα αποκτούνται από

το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και αποστέλλονται συνεχώς στις σχολικές

Page 64: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

54

μονάδες, ώστε να ενισχυθούν στο έργο που επιτελούν. Έτσι, για παράδειγμα,

έχουν ήδη αποσταλεί στα σχολεία ηλεκτρονικοί υπολογιστές και σαρωτές ώστε να

καλυφθούν οι ανάγκες τους.

Στις αρχές του 2008 θα παραδοθούν στις σχολικές μονάδες σύγχρονοι

ηλεκτρονικοί υπολογιστές, ως αποτέλεσμα της μεγαλύτερης αγοράς ηλεκτρονικών

υπολογιστών που έγινε ποτέ από την Κυπριακή Δημοκρατία, οι οποίοι θα

καλύψουν τις ανάγκες των σχολικών μονάδων. Σε αυτούς τους ηλεκτρονικούς

υπολογιστές, που θα αντικαταστήσουν υπολογιστές πεπαλαιωμένης τεχνολογίας,

θα εγκατασταθούν σύγχρονα λογισμικά.

Ταυτόχρονα, έχει συμφωνηθεί η αγορά εξειδικευμένων εκτυπωτών δικτύου.

Οι εκτυπωτές αυτοί είναι έγχρωμοι, τεχνολογίας “Laser” και έχουν τη δυνατότητα

να εργάζονται σε περιβάλλοντα δικτύου, ώστε να είναι προσπελάσιμοι από όλους,

μαθητές και εκπαιδευτικούς.

Για ορισμένα σχολεία έχουν αποκτηθεί φορητοί υπολογιστές, οι οποίοι θα

δοθούν σε όλους τους εκπαιδευτικούς (σε πιλοτική βάση), ώστε να μελετηθεί κατά

πόσο βελτιώνεται η μαθησιακή διαδικασία από τη χρήση του φορητού υπολογιστή

από εκπαιδευτικούς. Σε επόμενο στάδιο θα μελετηθεί κατά πόσον βελτιώνεται η

μαθησιακή διαδικασία όταν και οι μαθητές χρησιμοποιούν φορητό υπολογιστή.

Ένα από τα πλέον προηγμένα συστήματα στον τομέα της εκπαίδευσης

είναι ο διαδραστικός πίνακας. Αρκετά σχολεία έχουν εξοπλιστεί με διαδραστικούς

πίνακες, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν τη γνώση προς τον μαθητή

προσελκύοντας το ενδιαφέρον και χρησιμοποιώντας ενεργητική μεθοδολογία. Ο

μαθητής αλλάζει ρόλο και από παθητικός δέκτης (όσον αφορά την σχέση του με

τον κλασικό πίνακα) γίνεται ενεργητικός, επεμβαίνοντας άμεσα σε ότι εμφανίζεται

στον πίνακα με ποικίλους τρόπους (όπως σε κείμενο, εικόνα, ήχο, κίνηση, κτλ.),

ώστε να ικανοποιήσει ο ίδιος τις μαθησιακές του ανάγκες.

Στα Δημοτικά Σχολεία έχουν υλοποιηθεί οι δικτυώσεις (δομημένες

καλωδιώσεις και αναβαθμίσεις ηλεκτρολογικού φορτίου), μέσω των οποίων η κάθε

αίθουσα και κάθε τεχνολογικό μέσο έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο. Παράλληλα,

έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες για έναρξη των εργασιών δικτύωσης στη

Page 65: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

55

Μέση Γενική και Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση, ξεκινώντας με τα

πρώτα 20 σχολεία.

Ξεκίνησαν, επίσης, οι διαδικασίες για υλοποίηση του κλειστού σχολικού

δικτύου, το οποίο θα ενώσει όλες τις σχολικές μονάδες με το Κέντρο Δεδομένων

του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και έτσι όλα τα σχολεία θα έχουν

πρόσβαση σε κοινά συστήματα και θα μπορούν να συνεργαστούν μεταξύ τους.

Ήδη η πρώτη σχολική μονάδα (Δημοτικό Σχολείο “Πεύκιος Γεωργιάδης”) έχει

συνδεθεί και παραμετροποιούνται τα συστήματα για να καλύψουν όλες τις ανάγκες

του σχολείου.

Μέσω του σχολικού δικτύου προσφέρονται υπηρεσίες διαδικτυακής

τηλεφωνίας (VoIP), η οποία μηδενίζει τα τηλεφωνικά τέλη σε κλήσεις εντός του

δικτύου. Επίσης, παρέχονται όλες οι υπηρεσίες του Έργου ΔΙΑ.Σ. και προσεχώς

θα προσφέρονται και οι υπηρεσίες του Συστήματος Διαχείρισης Διοικητικών

Διαδικασιών (ΣΔΔΔ). Επίσης, υπάρχουν αρκετές παράλληλες δράσεις, οι οποίες

στην παρούσα φάση βρίσκονται σε υλοποίηση, όπως συστήματα ασφάλειας

δικτύου και εξοπλισμών, φιλτράρισμα της πρόσβασης σε παράνομο και

ακατάλληλο περιεχόμενο και δημιουργία ενός ενεργού δικτύου, το οποίο θα

στηρίζει τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς σε οποιαδήποτε ανάγκη έχουν σε

ό,τι αφορά τα συστήματα.

Από τα προαναφερθέντα συνάγεται ότι οι βασικές υποδομές για τις

σχολικές μονάδες έχουν υλοποιηθεί σε ένα σημαντικό βαθμό και τα υπολειπόμενα

τμήματα είναι δρομολογημένα και θα αποπερατωθούν σε σύντομο χρονικό

διάστημα.

4. ΔΙΑΔΟΣΗ, ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΑΠΟ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΠΡΟΗΓΜΕΝΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού έχει ξεκινήσει τη λειτουργία του

Κέντρου Δεδομένων στο κτίριο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Το Κέντρο

Δεδομένων ξεκίνησε να στεγάζει όλα τα κεντρικά συστήματα στα οποία χρειάζεται

να έχουν πρόσβαση οι σχολικές μονάδες (όπως για παράδειγμα Έργο ΔΙΑ.Σ.,

Σύστημα Διαχείρισης Διοικητικών Διαδικασιών, κτλ.).

Page 66: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

56

Όμως, η πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα είναι ένα μεγάλο πρόβλημα το

οποίο αντιμετωπίζουν όλοι οι μεγάλοι οργανισμοί παγκοσμίως. Συγκεκριμένα, είναι

αναγκαίο ένας οργανισμός να μπορεί να παρέχει όλες τις πληροφορίες και τα

δεδομένα άμεσα και χωρίς πρόσθετους χωρο-χρονικούς περιορισμούς. Δηλαδή,

πρέπει ο γονιός, ο μαθητής, ο εκπαιδευτικός και ο λειτουργός του Υπουργείου να

έχουν πρόσβαση στα δεδομένα, πληροφορίες και υπηρεσίες σε 24ωρη βάση, από

οποιοδήποτε σημείο και αν βρίσκονται, εφόσον έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Σε σχέση με την πιο πάνω παραδοχή, το Υπουργείο Παιδείας και

Πολιτισμού εφαρμόζει συγκεκριμένο σχεδιασμό, ο οποίος στηρίζεται σε

τεχνολογίες διαδικτύου (Web-enabled Technologies), με στόχο να παρέχεται η

πληροφόρηση άμεσα και αποδοτικά. Με βάση αυτή την λογική όλοι οι χωρο-

χρονικοί περιορισμοί μηδενίζονται και το σύστημα γίνεται πραγματικά διαθέσιμο

και αξιόπιστο. Όμως, η διαθεσιμότητα και η αξιοπιστία δεν είναι το κύριο

ζητούμενο. Το κυρίως ζητούμενο είναι η εφαρμογή των συστημάτων με

μεθοδολογία που θα παρέχει στο μαθητή και τον εκπαιδευτικό ό,τι απαιτεί ο

καθένας κατά τη μαθησιακή διαδικασία, ανάλογα με τις προσωπικές του ανάγκες.

Αυτό είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του Έργου ΔΙΑ.Σ., το οποίο

στηρίζεται σε τέσσερις βασικούς παιδαγωγικούς πυλώνες:

1. Οικοδομισμός της Γνώσης (Constructivism): Η όλη γνωστική θεωρία

στηρίζεται στην παραδοχή ότι η γνώση ως πεδίο στηρίζεται σε κάποια

γνώση η οποία προϋπάρχει. Τα πλείστα μαθησιακά προβλήματα που

αντιμετωπίζουν οι μαθητές οφείλονται σε ελλείψεις όσον αφορά τις

προϋπάρχουσες γνώσεις, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να κατανοήσουν

το αντικείμενο της μάθησης. Τα συστήματα εντός του Έργου ΔΙΑ.Σ. μαζί με

το ειδικά σχεδιασμένο περιεχόμενο προσδιορίζουν τις αδυναμίες του

μαθητή σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα και τον καθοδηγούν στα

συγκεκριμένα σημεία, τα οποία ο ίδιος πρέπει να κατανοήσει πριν

προχωρήσει σε νέα γνωστικά αντικείμενα.

2. Εξατομίκευση της εργασίας: Ο κάθε μαθητής έχει το δικό του στιλ

μάθησης και τον προσωπικό του ρυθμό, ο οποίος τις πλείστες φορές είναι

Page 67: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

57

διαφορετικός από το ρυθμό διδασκαλίας του εκπαιδευτικού. Γι’ αυτό το

ΔΙΑ.Σ. μπορεί να παρέχει στο μαθητή το περιεχόμενο και τη νέα γνώση στο

ρυθμό και τη διάρκεια που ο ίδιος χρειάζεται, χωρίς να τον πιέζει και να του

προκαλεί πρόσθετο άγχος. Έτσι το ΔΙΑ.Σ. μπορεί να ανταποκριθεί στις

ανάγκες όλων των διαφορετικών ομάδων παιδιών, από τα παιδιά με

μαθησιακές δυσκολίες μέχρι τα ταλαντούχα παιδιά.

3. Διαφοροποίηση του περιεχομένου: Κάθε μαθητής αντιλαμβάνεται τη νέα

γνώση διαφορετικά. Άλλος χρειάζεται να τη δει, άλλος να την ακούσει και

άλλος να πειραματισθεί μαζί της, ανάλογα με το προσωπικό του στιλ

μάθησης. Έτσι το περιεχόμενο και τα συστήματα μέσα στο ΔΙΑ.Σ. έχουν την

ικανότητα να μεταβάλλονται και να προσφέρουν το ίδιο περιεχόμενο σε

πολλαπλές μορφές (εικόνα, ήχο, βίντεο, κίνηση, διάδραση, εξομοίωση κτλ.),

ώστε να μπορεί ο μαθητής να επεξεργαστεί το ίδιο γνωστικό αντικείμενο σε

πολλαπλές μορφές, για να μπορέσει να το αντιληφθεί και να το εμπεδώσει

πριν προχωρήσει σε νέο γνωστικό αντικείμενο.

4. Διαφοροποίηση της διδασκαλίας: Όπως έχει αναφερθεί πιο πάνω, ο

μαθητής εκτός από ποικιλία περιεχομένου, χρειάζεται και ποικιλία

μεθοδολογικών προσεγγίσεων. Δηλαδή, άλλοι μαθητές χρειάζονται

ολόκληρο το γνωστικό αντικείμενο γιατί πρώτη φορά το αντιμετωπίζουν,

ενώ ορισμένοι έχουν ήδη αντιμετωπίσει μέρος του σε κάποιο άλλο μάθημα

ή/και από μόνοι τους. Το ΔΙΑ.Σ. λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες αυτές και

προσαρμόζει ανάλογα τη μορφή και τη ροή του μαθήματος, ώστε να

επιτρέπει στο μαθητή να επικεντρωθεί πραγματικά στις ανάγκες του, χωρίς

να χάνει πολύτιμο χρόνο.

Όπως συμπεραίνεται από τα πιο πάνω, το ΔΙΑ.Σ., με την ενίσχυση του

ΣΔΔΔ και άλλων υποστηρικτικών συστημάτων, μπορεί να ανταποκριθεί στις

ανάγκες των μαθητών ως συμπληρωματικό εργαλείο, βελτιώνοντας έτσι τις

μαθησιακές ικανότητες και διευρύνοντας τα γνωστικά πεδία των μαθητών.

Ταυτόχρονα, αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών, για

Page 68: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

58

να καταστήσουν τη μάθηση ελκυστική και ουσιαστική, στην προσπάθειά τους για

παροχή ίσων ευκαιριών επιτυχίας σε όλους τους μαθητές.

Page 69: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

59

Ε. Αναγνώριση της διαφορετικότητας και προσαρμογή του εκπαιδευτικού μας συστήματος για στήριξη όλου του μαθητικού πληθυσμού, μηδενός εξαιρουμένου

Οι προηγούμενες τέσσερις στρατηγικές επιδιώξεις έχουν ένα και μοναδικό

στόχο, τη βελτίωση της εκπαίδευσης που παρέχεται στους μαθητές, αφού οι

ανάγκες των μαθητών αποτελούν την αφετηρία, το κομβικό σημείο και τον τελικό

στόχο όλων των επιμέρους δράσεων και μέτρων του Στρατηγικού Σχεδιασμού για

την Παιδεία. Με τον πέμπτο στρατηγικό στόχο, με επίκεντρο το μαθητή,

επιδιώκεται η διαφοροποίηση της μαθησιακής διαδικασίας, με στόχο την

ικανοποίηση των ιδιαίτερων αναγκών όλων ανεξαιρέτως των μαθητών και την

παροχή ίσων ευκαιριών πρόσβασης, συμμετοχής, μάθησης και επιτυχίας στην

εκπαίδευση, μέσα σε ένα ενιαίο δημοκρατικό σχολείο, που λειτουργεί για την

κοινωνική ενσωμάτωση όλων των μαθητών και την καταπολέμηση του κοινωνικού

αποκλεισμού, το οποίο σέβεται τη διαφορετικότητα, τον πλουραλισμό (πολιτιστικό,

γλωσσικό, θρησκευτικό) και την πολλαπλή νοημοσύνη.

Η αναγκαιότητα παροχής διαφοροποιημένης εκπαίδευσης είχε επισημανθεί

ήδη στην έκθεση για το εκπαιδευτικό σύστημα που είχαν συντάξει οι

εμπειρογνώμονες της Unesco, στην οποία καλούσαν «το Υπουργείο να μελετήσει

πιο πλατιές τακτικές, συμπεριλαμβανομένων και στοιχείων οργάνωσης της τάξης,

για να εξυπηρετούνται ατομικές ανάγκες». Με τη διαφοροποίηση της μαθησιακής

διαδικασίας, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού επιδιώκει την αλλαγή της

υφιστάμενης αντίληψης ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα απευθύνεται στις

ανάγκες του «μέσου» μαθητή. Έχοντας ως δεδομένο ότι οι τάξεις και τα σχολεία

μας αποτελούνται από παιδιά μικτών ικανοτήτων, οφείλουμε να δημιουργήσουμε

εκείνες τις προϋποθέσεις ώστε όλοι οι μαθητές και οι μαθήτριες να έχουν ίσες

ευκαιρίες μάθησης και σχολικής επιτυχίας, για να μπορούν να αναπτύσσουν, στο

μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, τις ικανότητες, τις κλίσεις, τα ταλέντα και τα ιδιαίτερα

ενδιαφέροντά τους.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη διαφοροποιημένη διδασκαλία

στην τάξη και ένα μαθησιακό περιβάλλον ευχάριστο και πλούσιο σε

Page 70: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

60

δραστηριότητες και ευκαιρίες μάθησης, συναισθηματικής ωρίμανσης και

κοινωνικοποίησης. Δεν υπάρχει μάλιστα καμιά αμφιβολία ότι αυτό το μαθησιακό

περιβάλλον μπορεί να διασφαλιστεί με ένα ευέλικτο αναλυτικό πρόγραμμα, αλλά,

κυρίως, με την εισαγωγή σύγχρονων μεθόδων διδασκαλίας στην καθημερινή

διδακτική πράξη.

Η διαφοροποίηση της μαθησιακής διαδικασίας αφορά και απευθύνεται στο

σύνολο του μαθητικού πληθυσμού. Με βάση, όμως, τα σημερινά δεδομένα του

κυπριακού εκπαιδευτικού συστήματος, επιτακτική είναι η ανάγκη παροχής

διαφοροποιημένης εκπαίδευσης και ειδικών προγραμμάτων για συγκεκριμένες

ομάδες μαθητών με ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες, στις οποίες συγκαταλέγονται

οι εξής:

- Μαθητές με Ειδικές Ανάγκες

• Μαθητές με νοητική καθυστέρηση

• Μαθητές με αισθητηριακές αναπηρίες

• Μαθητές με σωματικές αναπηρίες

• Μαθητές με ειδικές μαθησιακές ανάγκες (δυσλεξία, δυσαριθμία, δυσγραφία,

σοβαρές διαταραχές λόγου, διαταραχές σε αντιληπτικές και μνημονικές

διεργασίες , αταξία μνήμης και σκέψης κτλ.)

• Μαθητές με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (σοβαρά προβλήματα στον

έλεγχο της συμπεριφοράς, συμπεριλαμβανομένων των μαθητών με

συγκεκριμένα σύνδρομα, όπως ελλειμματική προσοχή με ή χωρίς

υπερκινητικότητα)

- Μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες

- Μαθητές που παρουσιάζουν σοβαρή παραβατική συμπεριφορά

- Μαθητές που προέρχονται από ευπαθείς κοινωνικο-οικονομικές ομάδες του

πληθυσμού

- Μαθητές που δεν έχουν την ελληνική ως μητρική γλώσσα

- Χαρισματικοί και ταλαντούχοι μαθητές.

Τα παιδιά που ανήκουν στις πιο πάνω ομάδες δέχονται σήμερα

υποστηρικτικές υπηρεσίες στα πλαίσια διαφόρων προγραμμάτων που εφαρμόζει

το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Οι υποστηρικτικές δομές που έχουν

Page 71: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

61

διαμορφωθεί μέχρι σήμερα είναι, μεταξύ άλλων, οι Μονάδες Ειδικής Εκπαίδευσης

σε σχολεία δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης, οι Ζώνες Εκπαιδευτικής

Προτεραιότητας, τα προγράμματα στήριξης, ενισχυτικής διδασκαλίας και

αλφαβητισμού, τα προγράμματα εκπαίδευσης των αλλόγλωσσων μαθητών και τα

προγράμματα αγωγής υγείας και αντιμετώπισης της παραβατικότητας και το

Αθλητικό, Μουσικό και Ανοιχτό Σχολείο.

Έχει διαπιστωθεί από διάφορες μελέτες και έρευνες αξιολόγησης (μελέτη

Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου και Πανεπιστημίου Κύπρου για την Ειδική

Εκπαίδευση (2005), μελέτη Giorcelli «Inclusive Schooling in Cyprus» (2007),

Αξιολόγηση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου για τα Προγράμματα

Αλφαβητισμού (2007), Αξιολόγηση Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τη λειτουργία

των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (2007)), ότι τα εν λόγω προγράμματα

που λειτουργούν σήμερα, δεν εντάσσονται σε ένα ενιαίο πλαίσιο πολιτικής, δεν

έχουν την απαραίτητη συνοχή και συνέχεια και, σε ορισμένες περιπτώσεις,

εφαρμόζονται αποσπασματικά.

Γι’ αυτό το λόγο, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προτείνει την

υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού, η υλοποίηση του οποίου θα

δημιουργήσει τις προοπτικές απαιτητικής, ισότιμης και κατάλληλης εκπαίδευσης

για όλους τους μαθητές. Η επίτευξη του παρόντος στρατηγικού στόχου θα

προωθηθεί με τη χαρτογράφηση του μαθητικού πληθυσμού και τη διερεύνηση των

ιδιαίτερων αναγκών των μαθητών, με τη διαφοροποίηση των αναλυτικών

προγραμμάτων και μεθόδων διδασκαλίας και με την εφαρμογή σχετικών

προγραμμάτων ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και επιμόρφωσης των

εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων.

Μέσα στα πιο πάνω πλαίσια προτείνεται ο σχεδιασμός και η εφαρμογή

συγκεκριμένων δράσεων για όλες τις κατηγορίες μαθητών με εξειδικευμένες

εκπαιδευτικές ανάγκες, οι οποίες θα αναπτυχθούν στα πλαίσια των αξόνων

πολιτικής που φαίνονται στον πιο κάτω πίνακα:

Page 72: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

62

Ομάδες Μαθητών με Εξειδικευμένες Εκπαιδευτικές Ανάγκες Άξονες Πολιτικής

- Μαθητές με Ειδικές Ανάγκες:

• Μαθητές με νοητική καθυστέρηση.

• Μαθητές με αισθητηριακές αναπηρίες.

• Μαθητές με σωματικές αναπηρίες.

• Μαθητές με ειδικές μαθησιακές ανάγκες (δυσλεξία,

δυσαριθμία, δυσγραφία, σοβαρές αναπτυξιακές διαταραχές

λόγου, διαταραχές σε αντιληπτικές και μνημονικές

διεργασίες, αταξία μνήμης και σκέψης κτλ.).

• Μαθητές με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (σοβαρά

προβλήματα στον έλεγχο της συμπεριφοράς,

συμπεριλαμβανομένων των μαθητών με συγκεκριμένα

σύνδρομα, όπως ελλειμματική προσοχή με ή χωρίς

υπερκινητικότητα).

- Μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες.

Ειδική Αγωγή και

Εκπαίδευση

και ενισχυτική διδασκαλία

- Μαθητές που δεν έχουν την ελληνική ως μητρική γλώσσα.

- Μαθητές που προέρχονται από ευπαθείς κοινωνικο-

οικονομικές ομάδες του πληθυσμού.

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

- Μαθητές που δεν έχουν την ελληνική ως μητρική γλώσσα.

- Μαθητές που προέρχονται από ευπαθείς κοινωνικο-

οικονομικές ομάδες του πληθυσμού.

Εκπαίδευση για την

προαγωγή της σχολικής

επιτυχίας και του

αλφαβητισμού

- Μαθητές που παρουσιάζουν σοβαρή παραβατική

συμπεριφορά.

Εκπαίδευση για την

πρόληψη και αντιμετώπιση

της μαθητικής

παραβατικότητας

- Χαρισματικοί και ταλαντούχοι μαθητές Εκπαίδευση χαρισματικών

και ταλαντούχων μαθητών

Πίνακας 2: Άξονες πολιτικής για ομάδες μαθητών με εξειδικευμένες εκπαιδευτικές ανάγκες

1. ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η ενσωμάτωση των μαθητών με ειδικές ανάγκες στον κύριο κορμό της

εκπαίδευσης αποτελεί την πάγια και εναρμονισμένη προς τις διεθνείς διακηρύξεις

και τάσεις πολιτική του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, που είχε ως

Page 73: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

63

αποτέλεσμα την υιοθέτηση και εφαρμογή, από το Σεπτέμβρη του 2001, θεσμικού

πλαισίου για την Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση (Οι περί Αγωγής και Εκπαίδευσης

Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Νόμοι του 1999 και 2001 (113(Ι)/1999 και 69(Ι)/2001

και οι σχετικοί Κανονισμοί 185(Ι)/2001 και 186(Ι)/2001).

Μέσα από διάφορες έρευνες αλλά και εμπειρικά έχει διαφανεί, ότι το

θεσμικό πλαίσιο και το σύστημα στήριξης των μαθητών με ειδικές ανάγκες χρήζει

βελτίωσης. Για την επίλυση των υφιστάμενων προβλημάτων προτείνονται στη

συνέχεια αλλαγές, οι οποίες θα δημιουργήσουν τις απαραίτητες συνθήκες, έτσι

ώστε η σχολική μονάδα να καταστεί ικανή να ανταποκριθεί με επιτυχία στις ειδικές

εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών, να δέχεται και να ενσωματώνει τη

διαφορετικότητα, να παρέχει ίσες ευκαιρίες επιτυχίας και να διαμορφώνει τις

προϋποθέσεις εξατομικευμένης στήριξης των μαθητών.

1.1 Αναθεώρηση και Προσαρμογή Υφιστάμενων Ρυθμίσεων

Κατά γενική ομολογία η εφαρμογή του προαναφερθέντος Νόμου

παρουσιάζει ορισμένα σοβαρά προβλήματα, τα οποία χρήζουν άμεσης

αντιμετώπισης. Για την επίλυση των προβλημάτων, το Υπουργείο Παιδείας και

Πολιτισμού προτείνει την τροποποίηση της νομοθεσίας, με στόχο να καταστεί πιο

απλή και λειτουργική, τη συγκεκριμενοποίηση του όρου «παιδί με ειδικές

ανάγκες», τον καθορισμό συγκεκριμένης διαδικασίας για τον εντοπισμό των

μαθητών με ειδικές ανάγκες και τη διαφοροποίηση των υφιστάμενων μοντέλων

στήριξης.

1.2 Κατάργηση των Επαρχιακών Επιτροπών Ειδικής Αγωγής και

Εκπαίδευσης και αντικατάστασή τους με ένα πιο λειτουργικό, άμεσο και

λιγότερο γραφειοκρατικό σύστημα εντοπισμού και διάγνωσης μαθητών με

ειδικές ανάγκες

Ένα από τα βασικότερα προβλήματα που παρουσιάστηκαν με την

εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας, ήταν ο κατακλυσμός των Επαρχιακών

Επιτροπών Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης από παραπομπές με αιτήματα για

διάγνωση και παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών σε μαθητές. Αυτές οι αδυναμίες

Page 74: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

64

είχαν ως συνέπεια, να αναμένουν μαθητές με σοβαρά προβλήματα για μεγάλο

χρονικό διάστημα αξιολόγηση από τις Επιτροπές, αφού δεν υπήρχε διαδικασία

που να καθορίζει σειρά προτεραιότητας βάσει της σοβαρότητας του περιστατικού.

Για την άμβλυνση αυτών των προβλημάτων, το Υπουργείο Παιδείας και

Πολιτισμού προτείνει τη διαφοροποίηση και συγκεκριμενοποίηση των διαδικασιών

εντοπισμού και διάγνωσης των παιδιών με ειδικές ανάγκες, οι οποίες θα

ακολουθούνται αρχικά από τις σχολικές μονάδες και στη συνέχεια από τους

ειδικούς, όπως αναλύεται στη συνέχεια.

1.2.1 Διαδικασία Εντοπισμού των Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών

εντός της Σχολικής Μονάδας

Μια βασική προϋπόθεση επιτυχούς διαφοροποίησης της μαθησιακής

διαδικασίας και παροχής εξειδικευμένων υποστηρικτικών υπηρεσιών στους

μαθητές, αποτελεί η έγκαιρη διάγνωση των εκπαιδευτικών τους αναγκών. Ως εκ

τούτου, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προτείνει την εφαρμογή

τυποποιημένων διαδικασιών εντοπισμού και αρχικού χειρισμού των προβλημάτων

που αντιμετωπίζουν οι μαθητές από τις ίδιες τις σχολικές μονάδες, πριν από την

παραπομπή τους για αξιολόγηση σε ειδικούς, μια πρακτική που αναμένεται να

μειώσει την πληθώρα των παραπομπών που παρατηρείται σήμερα. Οι

τυποποιημένες διαδικασίες εντοπισμού θα περιλαμβάνουν:

• Τη συστηματική συλλογή στοιχείων για κάθε μαθητή που παρουσιάζει

ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες.

• Τη συλλογή και καταγραφή παρατηρήσεων από μέλη του προσωπικού που

έρχονται σε επαφή με το μαθητή.

• Τα στοιχεία που προκύπτουν από τις διαβουλεύσεις με τους γονείς,

προηγούμενους εκπαιδευτικούς, τμήματα και υπηρεσίες, τα οποία

παρέχουν στήριξη στο μαθητή ή στην οικογένεια του.

• Τις τυποποιημένες στρατηγικές και μεθοδολογίες που θα ακολουθούν τα

σχολεία και οι εκπαιδευτικοί για συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

• Την ανάλυση της αποτελεσματικότητας των στρατηγικών και των μεθόδων

που έχουν δοκιμαστεί.

Page 75: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

65

• Την καταγραφή των δυνατοτήτων του υπό παρατήρηση μαθητή.

• Την παραπομπή του μαθητή για περαιτέρω αξιολόγηση και διάγνωση από

ειδικούς.

Η χρήση τυποποιημένων διαδικασιών θα προσφέρει στήριξη στους

εκπαιδευτικούς και τα σχολεία και σταθερότητα στην προσέγγιση και αντιμετώπιση

των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι μαθητές, παρέχοντας συγκεκριμένες

κατευθυντήριες γραμμές, ειδικά για την περίοδο κατά την οποία συλλέγουν

πληροφορίες και δοκιμάζουν στρατηγικές. Σ’ αυτά τα πλαίσια, οι εκπαιδευτικοί θα

αξιοποιούν τα συστήματα εντός του έργου ΔΙΑ.Σ., τα οποία, με το ειδικά

σχεδιασμένο περιεχόμενό τους, θα είναι σε θέση να προσδιορίζουν τις ικανότητες

και αδυναμίες των μαθητών. Κάθε εκπαιδευτικός θα έχει πρόσβαση στην

απαραίτητη πληροφόρηση, σε σχέση με το εκπαιδευτικό προφίλ και το ιστορικό

των μαθητών τους οποίους διδάσκει, έτσι ώστε να προσαρμόζει την εκπαιδευτική

διαδικασία στις ατομικές ανάγκες των μαθητών. Αξιοποιώντας εξάλλου το κεντρικό

σύστημα μηχανογράφησης, όλοι οι μαθητές θα έχουν ένα εξατομικευμένο

πρόγραμμα εκπαίδευσης και στήριξης, που θα λαμβάνει υπόψη:

• Τις στρατηγικές που υιοθετήθηκαν για την αντιμετώπιση των ατομικών

αναγκών που παρουσίασαν ή παρουσιάζουν οι μαθητές.

• Τις απόψεις, εισηγήσεις, δράσεις και επαγγελματικές συστάσεις του

εκπαιδευτικού και άλλου προσωπικού, το οποίο ενεπλάκη στον καταρτισμό

ή/και στην παροχή του εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος των

μαθητών.

• Τις σκέψεις για εναλλακτικές επιλογές (όπου απαιτούνται ή/και είναι

διαθέσιμες).

1.2.2 Διαδικασία Αξιολόγησης των Μαθητών από Ειδικούς

Σε περίπτωση που κρίνεται ότι ο μαθητής χρειάζεται αξιολόγηση από

ειδικούς, το σχολείο και ο γονέας/ κηδεμόνας θα έχουν το δικαίωμα να

απευθυνθούν στη Διεύθυνση Υπηρεσιών Εκπαιδευτικής Υποστήριξης για

αξιολόγησή του. Η αξιολόγηση θα πρέπει να διεξαχθεί σε συγκεκριμένο χρονικό

διάστημα, το οποίο θα είναι καθορισμένο στο Νόμο και δε θα υπερβαίνει τους 2

Page 76: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

66

μήνες από την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος. Στην εξαιρετική περίπτωση

που η Διεύθυνση Υπηρεσιών Εκπαιδευτικών Υποστήριξης αδυνατεί να

ανταποκριθεί στον καθορισμένο χρονικό περιορισμό, θα ενημερώνει, άμεσα, το

σχολείο και τους γονείς και θα έχει τη δυνατότητα να παραπέμπει το μαθητή σε

ιδιώτες αξιολογητές, με τους οποίους το Υπουργείο θα έχει σχετική σύμβαση. Οι

εκθέσεις αξιολόγησης μαζί με τις εισηγήσεις των ιδιωτών αξιολογητών θα

αποστέλλονται στη Διεύθυνση Υπηρεσιών Εκπαιδευτικής Υποστήριξης, η οποία

θα αποφασίζει για τις παροχές που θα προσφέρει το εκπαιδευτικό σύστημα

(διευκολύνσεις, εκπαιδευτική στήριξη, τεχνολογικός εξοπλισμός, ειδικά βοηθήματα

ή άλλα μέσα, εξυπηρέτηση από βοηθητικό προσωπικό) στους μαθητές, σε

συνεργασία με την αντίστοιχη Διεύθυνση Εκπαίδευσης. Εισηγήσεις που θα

αφορούν την παροχή συγκεκριμένων θεραπειών (λογοθεραπεία, φυσιοθεραπεία,

εργοθεραπεία), θα υλοποιούνται είτε από τους ειδικούς της Διεύθυνσης

Υπηρεσιών Εκπαιδευτικής Υποστήριξης είτε στα Ειδικά Σχολεία είτε σε

συνεργασία με άλλα συναρμόδια υπουργεία και υπηρεσίες.

Σημειώνεται ότι οι γονείς μαθητών με εμφανείς αναπηρίες, θα μπορούν,

πολύ πριν από την εγγραφή των παιδιών τους στα σχολεία, να απευθύνονται στη

Διεύθυνση Υποστηρικτικών Εκπαιδευτικών Υπηρεσιών για αξιολόγηση των

εκπαιδευτικών αναγκών των παιδιών τους, όπως περιγράφεται πιο πάνω, και

καθοδήγηση αναφορικά με τις παροχές στο εκπαιδευτικό σύστημα και τις επιλογές

τους, ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού τους, παρουσιάζοντας, παράλληλα, και

τα ιατρικά πιστοποιητικά που θα κατέχουν. Σε τέτοια περίπτωση οι ανάγκες των

μαθητών θα είναι έγκαιρα γνωστές, θα καταχωρούνται στο μηχανογραφικό

σύστημα και, με την εγγραφή τους στο σχολείο, θα λαμβάνουν τις κατάλληλες

υποστηρικτικές υπηρεσίες. Με τον τρόπο αυτό το μηχανογραφικό σύστημα θα

τύχει κατάλληλης αξιοποίησης αφού θα βοηθήσει στον εντοπισμό των αναγκών,

στη στελέχωση, την υλικοτεχνική υποδομή αλλά και στην επιμόρφωση του

εκπαιδευτικού και υποστηρικτικού προσωπικού της σχολικής μονάδας.

Για τις περιπτώσεις παιδιών με διαγνωσμένες ειδικές ανάγκες, η έγκαιρη και

έγκυρη αξιολόγηση θα οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου

προγράμματος στήριξης που θα ικανοποιεί τις εκπαιδευτικές και άλλες ανάγκες

Page 77: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

67

του μαθητή και θα βοηθήσει στην ομαλή ένταξη και ενσωμάτωσή του στο σχολικό

περιβάλλον.

1.3 Στήριξη των μαθητών με ειδικές ανάγκες στο σχολείο

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η ενσωμάτωση των μαθητών με ειδικές ανάγκες

αποτελεί πρώτιστα ευθύνη της διεύθυνσης και όλου του εκπαιδευτικού και

βοηθητικού προσωπικού του σχολείου, το οποίο θα λαμβάνει ασφαλώς την

απαιτούμενη στήριξη και καθοδήγηση από τις αρμόδιες Διευθύνσεις και Υπηρεσίες

του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Στα πλαίσια αυτά, μετά την εφαρμογή

συγκεκριμένου προγράμματος επιμόρφωσης όλων των μελών του προσωπικού,

το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προτείνει τη διαφοροποίηση του τρόπου

παροχής της στήριξης στους μαθητές με ειδικές ανάγκες, η οποία θα παρέχεται με

τους πιο κάτω τρόπους:

• Παροχή εκπαιδευτικών υποστηρικτικών υπηρεσιών από τον εκπαιδευτικό

της τάξης.

• Παροχή εκπαιδευτικών υποστηρικτικών υπηρεσιών, εντός και εκτός τάξης,

από εκπαιδευτικό με προσόντα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Γι’ αυτό

το λόγο, σε κάθε σχολείο όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, ανάλογα με τον

αριθμό των μαθητών, θα παραχωρείται διδακτικός χρόνος σε εκπαιδευτικό,

ο οποίος θα έχει σχετική μόρφωση ή επιμόρφωση. Ο εκπαιδευτικός αυτός

θα προσφέρει καθοδήγηση και στήριξη στο προσωπικό του σχολείου, μέσα

και έξω από την τάξη, έτσι ώστε να μπορεί να αντιμετωπίζει προβλήματα

που πιθανόν να παρουσιαστούν κατά στην ενσωμάτωση των μαθητών με

ειδικές ανάγκες στις κανονικές τάξεις, θα ετοιμάζει διαφοροποιημένο

εκπαιδευτικό υλικό και θα συνεργάζεται με τους εκπαιδευτικούς για την

αποτελεσματικότερη στήριξη των μαθητών με ειδικές ανάγκες.

• Παροχή εκπαιδευτικών υποστηρικτικών υπηρεσιών από εκπαιδευτικό με

προσόντα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση σε Ειδικές Μονάδες. Σε κάθε

σχολείο, όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, στο οποίο λειτουργεί ειδική

μονάδα, θα τοποθετείται εκπαιδευτικός, ο οποίος θα έχει προσόντα στον

τομέα της ειδικής αγωγής για τη στήριξη των μαθητών.

Page 78: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

68

• Παροχή εκπαιδευτικών υποστηρικτικών υπηρεσιών από πολυθεματικές

ομάδες στα Ειδικά Σχολεία.

Με την υλοποίηση των πιο πάνω μέτρων κάθε σχολείο θα διαθέτει

καταρτισμένο εκπαιδευτικό, που θα στηρίζει και θα καθοδηγεί το προσωπικό σε

ό,τι αφορά την εκπαίδευση παιδιών με ειδικές ανάγκες και θα δοθεί η ευκαιρία

στους εκπαιδευτικούς των τάξεων, οι οποίοι γνωρίζουν τους μαθητές με ειδικές

ανάγκες, να αναλάβουν την ευθύνη στήριξής τους, ανάλογα με τις αξιολογημένες

ανάγκες των μαθητών.

1.4 Διεύρυνση των επιλογών των μαθητών με ειδικές ανάγκες μετά την

υποχρεωτική εκπαίδευση

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θα συνεχίσει να εκπονεί και να

εφαρμόζει προγράμματα προεπαγγελματικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης σε

σχολεία Μέσης Γενικής και Τεχνικής Εκπαίδευσης (Κλάδο Ξενοδοχειακών και

Επισιτιστικών Σπουδών), γεγονός που θα επιτρέψει τη δημιουργία εναλλακτικών

οδών για μαθητές με ειδικές ανάγκες, τη δημιουργία ισχυρών συνδέσεων

εκπαίδευσης, κατάρτισης και απασχόλησης και τη γενική βελτίωση των επιλογών

που σχεδιάζονται για μαθητές με ειδικές ανάγκες.

Για να καταστεί δυνατή η αύξηση των επιλογών των μαθητών με ειδικές

ανάγκες, μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση, οι ειδικές μονάδες γυμνασίων θα

επικεντρωθούν στην εκπαίδευση των μαθητών για απόκτηση συγκεκριμένων

δεξιοτήτων γραφής, ανάγνωσης, ατομικής φροντίδας, διακίνησης σε διάφορους

χώρους και προετοιμασίας για την προεπαγγελματική εκπαίδευση, σε στενή

συνεργασία και σύνδεση με τις μονάδες προεπαγγελματικής και επαγγελματικής

εκπαίδευσης των Λυκείων και Τεχνικών Σχολών.

2. ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η Κυπριακή κοινωνία, αν και διακρινόταν ανέκαθεν από στοιχεία

πολυπολιτισμικά, μέχρι πρόσφατα είχε σχετικά ομοιογενή μαθητικό πληθυσμό. Η

κατάσταση αυτή διαφοροποιήθηκε κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, ως

Page 79: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

69

αποτέλεσμα της έλευσης στην Κύπρο μεγάλου αριθμού οικονομικών μεταναστών

και παλιννοστούντων Ελλήνων από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης,

όπως, επίσης, και εξαιτίας της εγκατάστασης αριθμού Τουρκοκυπρίων και

Αθιγγάνων στις ελεύθερες περιοχές. Σύνηθες είναι πλέον το φαινόμενο φοίτησης

ενός μεγάλου αριθμού μαθητών στα σχολεία δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης,

για τους οποίους η ελληνική δεν αποτελεί τη μητρική γλώσσα. Συγκεκριμένα, o

αριθμός των αλλόγλωσσων μαθητών στα δημόσια σχολεία κατά το σχολικό έτος

2006-2007 ανήλθε στους 7775 μαθητές, οι οποίοι κατανέμονται στις διάφορες

βαθμίδες της εκπαίδευσης ως ακολούθως: 660 στα Νηπιαγωγεία, 3959 στα

Δημοτικά, 2843 στα Γυμνάσια/Λύκεια και 313 στις Τεχνικές Σχολές.

Για την αντιμετώπιση της νέας κατάστασης στα σχολεία, το Υπουργείο

Παιδείας και Πολιτισμού υιοθετεί τη διαπολιτισμική προσέγγιση ως βασική

διάσταση της εκπαιδευτικής του πολιτικής, επειδή τη θεωρεί ως την

αποτελεσματικότερη εκπαιδευτική στρατηγική, που μπορεί να συμβάλει στην

αλληλοαποδοχή, στην καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης και στην εξάλειψη

αρνητικών στερεοτύπων και προκαταλήψεων μεταξύ των μαθητών. Η φιλοσοφία

που διέπει την πολιτική ένταξης των μεταναστών στο εκπαιδευτικό σύστημα

συμπυκνώνεται στους πιο κάτω στόχους της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης:

• Δημοκρατικό σχολείο που ενσωματώνει και δεν αποκλείει. Αυτό σημαίνει

ισότητα ευκαιριών για πρόσβαση, για συμμετοχή, για επιτυχία και για

εσωσχολική «μεταχείριση», αναγνωρίζοντας τη διαφορετικότητα και την

πολυπολιτισμικότητα του μαθητικού πληθυσμού, καθώς και τις ατομικές

ανάγκες.

• Σχολικό σύστημα/ παιδεία που σέβεται τη διαφορετικότητα, τον πλουραλισμό

(πολιτιστικό, γλωσσικό, θρησκευτικό) και την πολλαπλή νοημοσύνη (multiple

intelligence).

Στα πλαίσια της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης το Υπουργείο Παιδείας και

Πολιτισμού προτείνει την εισαγωγή των μέτρων που περιγράφονται στη συνέχεια

τόσο στη Δημοτική όσο και στη Μέση Εκπαίδευση, επιδιώκοντας την επιτάχυνση

και ομαλοποίηση της διαδικασίας ένταξής τους στο σχολικό σύστημα της Κύπρου.

Page 80: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

70

2.1 Πρόγραμμα υποδοχής νεοεισερχόμενων αλλόγλωσσων μαθητών

Η εισαγωγή προγράμματος υποδοχής για τους νεοεισερχόμενους

αλλόγλωσσους μαθητές είναι μια πρακτική που ακολουθείται από πολλές

ευρωπαϊκές χώρες. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα διαγράφει με σαφήνεια τη

διαδικασία υποδοχής και αρχικής ένταξης των νέων αλλόγλωσσων μαθητών από

τις σχολικές μονάδες και θα περιλαμβάνει σειρά υποστηρικτικών μέτρων για τους

νεοεισερχόμενους αλλόγλωσσους μαθητές και τις οικογένειές τους. Στόχοι της

εφαρμογής του εν λόγω προγράμματος είναι η προσαρμογή και εξοικείωση των

μαθητών με το νέο σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον, όπως, επίσης, και η

πληροφόρηση των μαθητών και των οικογενειών τους για τις υποχρεώσεις και τα

δικαιώματα που έχουν.

Με βάση και την ευρωπαϊκή εμπειρία προτείνεται όπως στα πλαίσια του

προγράμματος ληφθούν, μεταξύ άλλων, τα πιο κάτω μέτρα:

• Δημιουργία και αποστολή από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού σε όλα τα

Επαρχιακά Γραφεία και τις σχολικές μονάδες πληροφοριακού υλικού,

μεταφρασμένου σε διάφορες ξένες γλώσσες, που να αναφέρεται στο σχολικό

σύστημα της Κύπρου, τις προοπτικές και επιλογές φοίτησης των παιδιών, στα

δικαιώματα και υποχρεώσεις των μαθητών και άλλες χρήσιμες πληροφορίες.

• Μαθήματα προσανατολισμού των μαθητών αναφορικά με το νέο σχολικό και

κοινωνικό περιβάλλον.

• Διοργάνωση συναντήσεων με τις οικογένειες μεταναστών με σκοπό την παροχή

πληροφοριών.

• Παροχή υπηρεσιών διερμηνέων στους γονείς μετανάστες για να επικοινωνούν

με το προσωπικό του σχολείου και με άλλες υπηρεσίες.

Το πρόγραμμα θα είναι διάρκειας περίπου δύο εβδομάδων και θα

διεξάγεται μέσα στο ίδιο το σχολικό περιβάλλον, όπου θα φοιτήσει στη συνέχεια ο

μαθητής. Υπεύθυνες για τη διεξαγωγή του προγράμματος θα είναι οι Διευθύνσεις

των σχολείων, σε συνεργασία με τους καθηγητές Συμβουλευτικής και

Επαγγελματικής Αγωγής που υπηρετούν σε κάθε σχολική μονάδα (στις

περιπτώσεις Γυμνασίων, Λυκείων και Τεχνικών Σχολών), τον υπεύθυνο τμήματος

Page 81: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

71

ή δάσκαλο της τάξης και άλλες εμπλεκόμενες Υπηρεσίες (π.χ. Υπηρεσία

Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας).

2.2 Πρόγραμμα ταχύρρυθμης εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας από τους

αλλόγλωσσους μαθητές

Η επάρκεια γνώσης της γλώσσας διδασκαλίας είναι ουσιώδης έτσι ώστε να

αποκομίζουν οι αλλόγλωσσοι μαθητές το μέγιστο όφελος από το δικαίωμα στην

εκπαίδευση. Ως εκ τούτου, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θεωρεί τη λήψη

υποστηρικτικών μέτρων για την ταχύρρυθμη εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας

από τους αλλόγλωσσους μαθητές ως πρώτη προτεραιότητα.

Στόχος του προτεινόμενου προγράμματος είναι να αποκτήσουν οι

αλλόγλωσσοι μαθητές που αντιμετωπίζουν γλωσσικές δυσκολίες ένα

ικανοποιητικό επίπεδο γνώσης της ελληνικής γλώσσας, το οποίο απαιτείται για να

παρακολουθούν απρόσκοπτα τα μαθήματα των τάξεών τους. Σημειώνεται, ότι στα

πλαίσια της εισαγωγής του νέου προγράμματος, το Υπουργείο Παιδείας και

Πολιτισμού προτείνει την κατάργηση της αναποτελεσματικής πρακτικής που

ακολουθείται στη Μέση Εκπαίδευση, να φοιτούν οι αλλόγλωσσοι μαθητές στα

σχολεία με το καθεστώς του ακροατή.

Για την εφαρμογή του ταχύρρυθμου προγράμματος διδασκαλίας της

ελληνικής γλώσσας, θα τροποποιείται το αναλυτικό πρόγραμμα των

αλλόγλωσσων μαθητών, οι οποίοι θα διαχωρίζονται για συγκεκριμένο αριθμό

διδακτικών περιόδων καθημερινά από τις τάξεις τους, στο χρόνο διεξαγωγής

μαθημάτων που η μη επαρκής γνώση της ελληνικής δυσχεραίνει τη μάθηση για

τους μαθητές αυτούς (π.χ. ελληνικά, ιστορία, θρησκευτικά, κ.ά.), για να

παρακολουθούν τα εντατικά μαθήματα ελληνικής γλώσσας, ενώ τις υπόλοιπες

περιόδους θα παρακολουθούν κανονικά τα μαθήματα της τάξης τους. Οι

αλλόγλωσσοι μαθητές θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα μέχρι να αποκτήσουν το

αναγκαίο γλωσσικό επίπεδο, το οποίο θα πιστοποιείται με δοκίμιο ελληνομάθειας,

ενώ στη συνέχεια θα παρακολουθούν κανονικά το αναλυτικό πρόγραμμα των

τάξεων.

Page 82: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

72

Η υλοποίηση των πιο πάνω προγραμμάτων κρίνεται επιβεβλημένη για την

άμεση επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν σήμερα τα σχολεία με την

εκπαίδευση των αλλόγλωσσων μαθητών. Πέρα όμως από τα προτεινόμενα

προγράμματα, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού αναγνωρίζει ότι η

διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τη διαπολιτισμική εκπαίδευση

καθιστά αναγκαία και τη λήψη επιπλέον μέτρων, επειδή η διαπολιτισμική

εκπαίδευση δεν απευθύνεται μόνο στα αλλόγλωσσα παιδιά, αλλά και στα παιδιά

της πλειοψηφίας. Σ’ αυτά τα πλαίσια θα ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα:

• Η προσθήκη διαπολιτισμικών στοιχείων στα νέα αναλυτικά προγράμματα και

σχολικά εγχειρίδια, που πρόκειται να δημιουργηθούν στα πλαίσια των αλλαγών

στη δομή και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης.

• Η παραγωγή και δημιουργία κατάλληλου εκπαιδευτικού και επιμορφωτικού

υλικού, όπως και η αξιοποίηση διδακτικού υλικού που έχει παραχθεί στην

Ελλάδα.

Σημειώνεται, τέλος, ότι για να επιτευχθεί η αποτελεσματική εφαρμογή των

μέτρων και προγραμμάτων που λαμβάνονται στα πλαίσια της διαπολιτισμικής

εκπαίδευσης, απαιτείται η σχετική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η οποία θα

περιλαμβάνει, ανάμεσα σε άλλα, και τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης

ή/και ως ξένης γλώσσας, την οποία το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θα

επεκτείνει και θα αναβαθμίσει.

3. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΥ

Είναι σήμερα παραδεκτό ότι η σχολική επίδοση, επιτυχία ή αποτυχία των

μαθητών οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην κοινωνική και μορφωτική καταγωγή

τους, αφού το μορφωτικό κεφάλαιο που κληροδοτούν οι οικογένειες στους μαθητές

διαφέρει από ένα κοινωνικό στρώμα στο άλλο, δημιουργώντας έτσι την

πρωταρχική ανισότητα των μαθητών πριν από και κατά την είσοδό τους στο

σχολείο. Τα μέτρα που παρατίθενται στη συνέχεια αποσκοπούν στη μείωση των

ανισοτήτων με τις οποίες εισέρχονται οι μαθητές στην εκπαίδευση, η οποία θα

επιτευχθεί με στοχευμένες παρεμβάσεις του εκπαιδευτικού συστήματος.

Page 83: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

73

3.1 Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ)

Ένα από τα κυριότερα προγράμματα που εφάρμοσε το Υπουργείο για την

καταπολέμηση της σχολικής αποτυχίας και τη στήριξη των ευπαθών ομάδων του

μαθητικού πληθυσμού, είναι οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ). Ως

Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας επιλέγονται και καθορίζονται σχολικά

συμπλέγματα που αποτελούνται από ένα Γυμνάσιο, τα κύρια Δημοτικά Σχολεία

που το τροφοδοτούν με μαθητές και τα κύρια Νηπιαγωγεία που τροφοδοτούν τα

Δημοτικά, τα οποία βρίσκονται σε υποβαθμισμένες περιοχές, με μαθητικό

πληθυσμό που προέρχεται από οικογένειες με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό και

μορφωτικό επίπεδο. Συγκεκριμένα κριτήρια για τον καθορισμό μιας περιοχής ως

Ζ.Ε.Π. είναι η καταγραφή στις σχολικές μονάδες της περιοχής υψηλού ποσοστού

σχολικής αποτυχίας (στάσιμοι, ανεξεταστέοι) και λειτουργικού αναλφαβητισμού,

υψηλού ποσοστού αλλοδαπών ή αλλόγλωσσων μαθητών, μεγάλου αριθμού

μαθητικής διαρροής και περιστατικών βίας και παραβατικότητας.

Η πολιτική των ΖΕΠ εφαρμόστηκε μέχρι σήμερα σε τρεις υποβαθμισμένες

περιοχές, μια της Λευκωσίας, μια της Λεμεσού και μια της Πάφου και έχει εγκριθεί

με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

σχεδιάζει την επέκταση του θεσμού σε άλλες περιοχές, οι οποίες θα καθοριστούν

με βάση τα προαναφερθέντα κριτήρια και, μελλοντικά, με τη βοήθεια του

μηχανογραφικού συστήματος που πρόκειται να εισαχθεί, το οποίο επιτρέπει την

άμεση συλλογή δεδομένων από τις σχολικές μονάδες.

3.2 Πρόληψη Λειτουργικού Αναλφαβητισμού

Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα

των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων, διότι έχει σοβαρές επιπτώσεις στην

ψυχική υγεία και κοινωνική προσαρμογή των ατόμων. Είναι γεγονός, ότι ο

λειτουργικός αναλφαβητισμός πλήττει συχνότερα τα άτομα που προέρχονται από

μη προνομιούχα κοινωνικά στρώματα και είναι συνυφασμένος με τη σχολική

διαρροή, την περιθωριοποίηση και τον κοινωνικό αποκλεισμό, την

παραβατικότητα, τις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, τη χρήση και κατάχρηση

Page 84: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

74

ουσιών, όπως, επίσης, και με προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας. Ως εκ

τούτου, ο αγώνας για την πρόληψη και τη δραστική μείωση του φαινομένου του

λειτουργικού αναλφαβητισμού αποτελεί κυρίαρχη εκπαιδευτική προτεραιότητα,

αφού στόχος του εκπαιδευτικού συστήματος είναι κανένας μαθητής να μην

εγκαταλείπει το σχολείο χωρίς τις βασικές δεξιότητες αλφαβητισμού που

απαιτούνται στη σύγχρονη εποχή.

Ο αναλφαβητισμός, ως πολυσύνθετο φαινόμενο, το οποίο αποτελεί

συνάρτηση πολλών διαφορετικών παραγόντων, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με

την αποσπασματική εφαρμογή μεμονωμένων δράσεων. Αντίθετα, το Υπουργείο

Παιδείας και Πολιτισμού προτείνει τη λήψη σειράς μέτρων, τα οποία εντάσσονται

στα πλαίσια μιας ευρύτερης στρατηγικής με ενιαίο, διατμηματικό και κατά κύριο

λόγο προληπτικό χαρακτήρα και εδράζονται σε βασικές θεωρητικές αρχές και

σύγχρονα ερευνητικά πορίσματα, τόσο από το διεθνή χώρο όσο και από την

κυπριακή πραγματικότητα. Στα πλαίσια αυτού του σκεπτικού, γίνεται εισήγηση

όπως εφαρμοστούν τα ακόλουθα μέτρα:

3.2.1 Έγκαιρη διάγνωση προβλημάτων αλφαβητισμού και πρώιμη

παρέμβαση

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θα προωθήσει την εκπόνηση

συγκεκριμένων διαγνωστικών δοκιμίων με σκοπό τον έγκαιρο εντοπισμό των

προβλημάτων αλφαβητισμού που παρουσιάζουν οι μαθητές. Σ’ αυτά τα πλαίσια

θα γίνει αξιοποίηση ειδικών εργαλείων (τεστ διάγνωσης) πρόβλεψης

προβλημάτων αλφαβητισμού στην προδημοτική εκπαίδευση και θα

δημιουργηθούν δοκίμια πρόβλεψης προβλημάτων αλφαβητισμού, τα οποία θα

χορηγούνται στους μαθητές στη Β΄ και Στ’ Δημοτικού. Ο έγκαιρος εντοπισμός των

προβλημάτων αλφαβητισμού θα επιτρέψει την πρώιμη αντιμετώπισή τους, με

προγράμματα και παρεμβάσεις που θα αναπτύσσονται κυρίως στις πρώτες τάξεις

της Δημοτικής Εκπαίδευσης. Επισημαίνεται, ότι στις τάξεις που παρουσιάζεται

μεγάλη απόκλιση στις επιδόσεις των μαθητών στα διαγνωστικά δοκίμια, θα

εξετάζεται το ενδεχόμενο τοποθέτησης και δεύτερου εκπαιδευτικού στην τάξη,

Page 85: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

75

ιδιαίτερα στην Α΄ Δημοτικού, την οποία το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

θεωρεί χρονιά ορόσημο για τη μελλοντική πορεία των μαθητών στην εκπαίδευση.

3.2.2 Οι τρεις δεξιότητες του αλφαβητισμού (ανάγνωση, γραφή,

αριθμητική) θα αποτελούν προτεραιότητα μέχρι το τέλος της Γ΄ τάξης

του Δημοτικού

Επιβάλλεται ο καθορισμός, με επιστημονικά κριτήρια, των αναμενόμενων

στόχων-επιπέδων ανά τάξη στις τρεις δεξιότητες του αλφαβητισμού (ανάγνωση,

γραφή, αριθμητική), καθώς και η παράλληλη αναδόμηση των Αναλυτικών

Προγραμμάτων, ώστε να είναι δυνατή η επίτευξη των πιο πάνω στόχων. Τα πιο

πάνω αποτελούν βασική παράμετρο της προσπάθειας που πρόκειται να αρχίσει

για αναδόμηση των αναλυτικών και ωρολογίων προγραμμάτων και θα πρέπει να

διέπουν την εργασία των τριών πρώτων τάξεων στο γλωσσικό μάθημα και στα

Μαθηματικά.

4. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΙΚΗΣ

ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Στην Κύπρο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ποιοτική διαφοροποίηση

και ποσοτική αύξηση της μαθητικής παραβατικότητας (βία, χρήση ουσιών,

επικίνδυνη οδήγηση κ.ά.). Σήμερα γνωρίζουμε ότι η πιθανότητα εμφάνισης

παραβατικών συμπεριφορών αυξάνεται όταν συντρέχουν ορισμένοι παράγοντες

κινδύνου (χαμηλή αυτοεκτίμηση, σχολική αποτυχία, οικογενειακή δυσλειτουργία,

αρνητικό σχολικό κλίμα, κοινωνικός αποκλεισμός/ περιθωριοποίηση κ.ά.), ενώ

αντίθετα η πιθανότητα εμφάνισής τους μειώνεται υπό την επίδραση

προστατευτικών παραγόντων (κατοχή ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων, θετικό

σχολικό κλίμα, σύνδεση με σχολική ζωή, ευκαιρίες δημιουργικής απασχόλησης

κ.ά.).

Για την αντιμετώπιση της παραβατικότητας, το Υπουργείο Παιδείας και

Πολιτισμού προτείνει την εισαγωγή των πιο κάτω μέτρων, τα οποία απευθύνονται

τόσο στους μαθητές, δίνοντας έμφαση σε εκείνους που παρουσιάζουν σοβαρά

Page 86: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

76

συναισθηματικά προβλήματα και έντονες διαταραχές στον τομέα της

συμπεριφοράς, όσο, επίσης, και στο σχολείο.

4.1 Εκπαίδευση μαθητών υψηλού κινδύνου

Τα παιδιά που συγκεντρώνουν πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου, με

σοβαρά συναισθηματικά προβλήματα και έντονες διαταραχές στον τομέα της

συμπεριφοράς, αποτελούν πρόκληση για κάθε εκπαιδευτικό και κοινωνικό

σύστημα. Η ανάγκη για την ανάπτυξη ενδιάμεσων εναλλακτικών δομών για την

παροχή βοήθειας στα παιδιά ή εφήβους με σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές

αποτελεί γενικότερη διαπίστωση των παραγόντων του εκπαιδευτικού συστήματος,

εδώ και μερικά χρόνια. Το σχολικό σύστημα δεν μπορεί να καλύψει τις ιδιαίτερες

ανάγκες των παιδιών αυτών, με αποτέλεσμα συχνά να προκαλείται έντονη

αναστάτωση και κρίση. Ως αποτέλεσμα, τα παιδιά αυτά συχνά καταλήγουν εκτός

του σχολικού χώρου με όλους τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται στην κρίσιμη

ηλικία της εφηβείας. Για την κάλυψη των ειδικών αναγκών αυτής της ομάδας

μαθητών υψηλού κινδύνου θα λειτουργήσουν Πολυθεματικά Κέντρα.

Τα Πολυθεματικά Κέντρα θα απευθύνονται σε μαθητές που για μακρά

χρονική περίοδο παρουσιάζουν σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές και

σοβαρές διαταραχές συμπεριφοράς ή διαγωγής. Τα Πολυθεματικά Κέντρα θα

λειτουργήσουν ως εναλλακτική δομή, παρέχοντας υπηρεσίες που θα στοχεύουν

τόσο στην αντιμετώπιση υφιστάμενων προβλημάτων, όσο και στην πρόληψη της

επιδείνωσής τους. Τα Κέντρα θα παρέχουν κατά προτεραιότητα υπηρεσίες σε

μαθητές των δύο τελευταίων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου και σε μαθητές του

Γυμνασίου και σε εξαιρετικές περιπτώσεις σε μαθητές Λυκείων ή Τεχνικών

Σχολών. Οι υπηρεσίες αυτές θα είναι εκπαιδευτικές και θεραπευτικές και θα έχουν

πάντοτε ως τελικό στόχο την επανένταξη των μαθητών στο σχολείο. Ο χρόνος

παραμονής των μαθητών στο Κέντρο αυτό δε θα υπερβαίνει τους τρεις μήνες.

4.2 Εφαρμογή προγραμμάτων και δράσεων στα σχολεία

Η προσπάθεια πρόληψης και αντιμετώπισης της μαθητικής

παραβατικότητας στα σχολεία θα ενταχθεί στο πλαίσιο της αγωγής υγείας και

Page 87: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

77

πολιτότητας. Οι διάφορες θεματικές ενότητες της αγωγής υγείας, όπως

αναφέρονται πιο κάτω, αφορούν όλες τις πτυχές της υγείας (σωματική, ψυχική και

κοινωνική) και αντιμετωπίζονται ως διαφορετικές εκφάνσεις της ανθρώπινης

συμπεριφοράς:

- Αυτοεκτίμηση - Διαπροσωπικές σχέσεις - Ψυχική Υγεία (Παραβατικότητα -

Βία – Ρατσισμός - Ξενοφοβία)

- Πρόληψη της χρήσης εξαρτησιογόνων - ψυχοτρόπων ουσιών

- Διατροφή και διατροφικές συνήθειες - Γενετικά τροποποιημένα προϊόντα

- Κατανάλωση και Υγεία

- Σεξουαλική Αγωγή – Διαφυλικές Σχέσεις

- Ελεύθερος χρόνος

- Κυκλοφοριακή Αγωγή – Ατυχήματα

- Περιβάλλον και Υγεία

- Εθελοντισμός

- Ισότητα των δύο φύλων

- Κοινωνικός αποκλεισμός - Ίσες ευκαιρίες.

Κάθε σχολείο θα εντάσσει την αγωγή υγείας στο σχέδιο ανάπτυξης για

βελτίωση του σχολείου, με γνώμονα τις υφιστάμενες ανάγκες και δυνατότητες, το

σχολικό συγκείμενο, το πολιτισμικό πλαίσιο και τα χαρακτηριστικά της

πληθυσμιακής ομάδας στην οποία απευθύνεται (π.χ. μορφωτικό επίπεδο,

κουλτούρα, τόπος διαμονής). Οι σχολικές μονάδες θα επιλέγουν τον τομέα στον

οποίο θα επικεντρώνονται και θα μπορούν να προγραμματίζουν δραστηριότητες,

οι οποίες υποστηρίζουν την ολιστική προσέγγιση (δραστηριότητες οι οποίες δεν

περιορίζονται στην τάξη αλλά και σε άλλους τομείς δράσης όπως συνεργασία με

γονείς και κοινότητα, το ήθος του σχολείου, σχολικό κλίμα, διοίκηση). Σ’ αυτά τα

πλαίσια πρόκειται να δημιουργηθούν αναλυτικά προγράμματα και κατάλληλο

εκπαιδευτικό υλικό για όλες τις τάξεις, στα πρότυπα του μαθήματος «Αγωγή

Ζωής» που έχει εισαχθεί στο Ενιαίο Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο και να

επεκταθούν τα επιμορφωτικά προγράμματα για εκπαιδευτικούς.

Page 88: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

78

5. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΑΛΑΝΤΟΥΧΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Επιδίωξη του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού είναι η παροχή

διαφοροποιημένης εκπαίδευσης στους μαθητές, η οποία θα είναι προσαρμοσμένη

στις ιδιαίτερες μαθησιακές ανάγκες τους. Με τον τρόπο αυτό, θα παρασχεθεί η

δυνατότητα σε όλους τους μαθητές να αναπτύσσουν, στο μεγαλύτερο δυνατό

βαθμό, τις ικανότητες, τις κλίσεις, τα ταλέντα και τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά τους. Η

επίτευξη του στόχου αυτού αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία του

δημοκρατικού και ανθρώπινου σχολείου που οραματιζόμαστε, αφού το

δημοκρατικό σχολείο σέβεται τη διαφορετικότητα, τον πλουραλισμό και την

πολλαπλή νοημοσύνη. Ως εκ τούτου, προτείνεται η ανάπτυξη συγκεκριμένων

δράσεων και προγραμμάτων για την ικανοποίηση των ιδιαίτερων μαθησιακών

αναγκών που έχουν οι μαθητές με ιδιαίτερες κλίσεις και ταλέντα. Έχει

προαναφερθεί, εξάλλου, ότι ισότητα ευκαιριών δε σημαίνει την προώθηση του

«µέσου μαθητή», αλλά στήριξη των ατοµικών αναγκών όλων των µαθητών.

Χαρισματικοί και ταλαντούχοι μαθητές, σύμφωνα με την προσέγγιση του

Howard Gardner για διαφορετικά είδη νοημοσύνης (multiple intelligences),

μπορούν να χαρακτηριστούν τα παιδιά, που έχουν ιδιαίτερα αναπτυγμένη

γλωσσική ικανότητα, μαθηματική ικανότητα, δεξιότητες αντίληψης χώρου,

ενδοπροσωπικές δεξιότητες, διαπροσωπικές δεξιότητες, κιναισθητική ικανότητα ή

μουσικές δεξιότητες. Σύμφωνα με τη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία, οι

ταλαντούχοι μαθητές διαθέτουν, μεταξύ άλλων, κάποια από τα πιο κάτω

χαρακτηριστικά: έχουν εξαιρετικές διανοητικές ικανότητες, μαθαίνουν εύκολα και

γρήγορα, έχουν ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων, μπορούν να συγκεντρωθούν για

μεγάλο χρονικό διάστημα και να επιμείνουν στην επίλυση προβλημάτων και την

επιδίωξη των ενδιαφερόντων τους, έχουν πιο πλούσιο λεξιλόγιο, ως προς την

ποσότητα και την ποιότητα, σε σύγκριση με συνομηλίκους τους, μπορούν μόνοι

τους να παράγουν αποτελεσματικό έργο, έχουν μάθει να διαβάζουν πολύ νωρίς

(πριν το σχολείο), διαθέτουν μεγάλη παρατηρητικότητα, δείχνουν πρωτοτυπία και

πρωτοβουλία στην εργασία τους, δείχνουν ετοιμότητα και ανταποκρίνονται άμεσα

στις καινούριες ιδέες, αποστηθίζουν πολύ γρήγορα, ενδιαφέρονται για το

Page 89: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

79

περιβάλλον τους, τους ανθρώπους, την προέλευση και το μέλλον, διαθέτουν

ασυνήθιστη φαντασία.

Με την πιλοτική λειτουργία του Μουσικού και Αθλητικού Λυκείου έχουν γίνει

ήδη σημαντικά βήματα για την εκπαίδευση των ταλαντούχων μαθητών, αφού

παρέχουν την ευκαιρία σε μαθητές με ταλέντο στον τομέα της μουσικής και του

αθλητισμού να το αναδείξουν και να ενισχύσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές

τους. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, οι θεσμοί του Μουσικού και Αθλητικού Λυκείου

έχουν ήδη αξιολογηθεί από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο μετά από σχετικές έρευνες

και έχουν κριθεί ως αποτελεσματικοί, με προοπτικές περαιτέρω επέκτασής τους.

Πέρα από την εισαγωγή του Μουσικού και Αθλητικού Λυκείου, το

Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προτείνει, ανάμεσα σε άλλα, την ανάπτυξη

των ακόλουθων δράσεων για την ομάδα των ταλαντούχων και χαρισματικών

μαθητών:

• Οι εξειδικευμένες ανάγκες αυτής της κατηγορίας μαθητών πρόκειται να ληφθούν

υπόψη στα πλαίσια της αναθεώρησης των αναλυτικών προγραμμάτων όλων

των βαθμίδων της εκπαίδευσης. Τα νέα διαφοροποιημένα αναλυτικά

προγράμματα των μαθημάτων θα περιλαμβάνουν εναλλακτικές δραστηριότητες

επέκτασης και εµπλουτισµού, τα οποία μπορούν να αξιοποιούνται από τους

εκπαιδευτικούς για τους μαθητές με ιδιαίτερες κλίσεις και ταλέντο σε κάποιο

μάθημα. Με αυτό τον τρόπο θα δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να

εµβαθύνουν περισσότερο στο αντικείμενο που τους ενδιαφέρει.

• Τα θέματα χειρισμού και εκπαίδευσης των χαρισματικών και ταλαντούχων

μαθητών, όπως επίσης και της διαμόρφωσης και αξιοποίησης εξατοµικευµένων

εκπαιδευτικών προγραµµάτων, θα συμπεριληφθούν στα προγράμματα

επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών.

• Παράλληλα, όπως προτείνεται στο Στρατηγικό Σχεδιασμό για τον Πολιτισμό, σε

όλες τις Περιφέρειες θα λειτουργήσουν μέσα στα ίδια τα σχολεία εξειδικευμένες

σχολές/εργαστήρια για τα εικαστικά, το θέατρο, το χορό και τη μουσική

(έγχορδα και πνευστά), με στόχο την παροχή υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικής

εκπαίδευσης και ανάπτυξης των ταλέντων από μικρή ηλικία.

Page 90: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

80

• Ανάλογες ευκαιρίες για την ομάδα των χαρισματικών και ταλαντούχων μαθητών

θα παρέχονται μέσω ενός διευρυμένου προγράμματος «Αθλητισμός Για

Όλους», καθώς και μέσω των δράσεων του Στρατηγικού Σχεδιασμού για τον

Αθλητισμό, στόχοι του οποίου είναι, μεταξύ άλλων, η αναβάθμιση του

αγωνιστικού αθλητισμού μέσω της ανίχνευσης, εντοπισμού και αξιοποίησης

ταλέντων σε όλα τα αθλήματα και η ενίσχυση του σχολικού αθλητισμού και της

ολυμπιακής παιδείας, με τρόπο που να αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη του

αθλητισμού επιδόσεων με την έγκαιρη διάγνωση των αθλητικών ταλέντων.

• Επίσης, το Διαδικτυακό Σχολείο (ΔΙΑ.Σ.), θα αποτελέσει ένα δυναμικό και

ενισχυτικό εργαλείο για την κάλυψη των εξειδικευμένων αναγκών των

χαρισματικών και ταλαντούχων μαθητών. Με τα διάφορα τεχνολογικά εργαλεία

που περιλαμβάνει και το πρόσθετο και διαφοροποιημένο εκπαιδευτικό υλικό

εμπλουτισμού και εμβάθυνσης που θα παρέχει, θα γίνει δυνατή η ενίσχυση των

ταλαντούχων μαθητών και η προσαρμογή της μαθησιακής διαδικασίας στις

πραγματικές τους ανάγκες.

• Τέλος, θα ενισχυθεί η συμμετοχή των ταλαντούχων μαθητών σε διεθνείς

Ολυμπιάδες, διαγωνισμούς, προγράμματα.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Δεκέμβριος, 2007

Page 91: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

81

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α΄

ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ H παρούσα πρόταση περιλαμβάνει την υλοποίηση μιας σειράς επιμορφωτικών

προγραμμάτων, που θα απευθύνονται στους εκπαιδευτικούς όλων των

βαθμίδων. Η υλοποίηση των προγραμμάτων θα είναι σταδιακή και θα αρχίσει

από τον Ιανουάριο 2008.

Συγκεκριμένα, η πρόταση αφορά στα ακόλουθα:

Πρόγραμμα (Α): Εισαγωγική Επιμόρφωση – Μέντορες (έναρξη Ιανουάριος 2008)

Πρόγραμμα (Β): Εισαγωγική Επιμόρφωση – Νεοεισερχόμενοι Εκπαιδευτικοί

Πρόγραμμα (Γ): Πρόγραμμα Έμπειρων Εκπαιδευτικών που έχουν συμπληρώσει 8-10 χρόνια υπηρεσίας και 18-20 χρόνια υπηρεσίας

Πρόγραμμα (Δ): Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Έκτακτων Εκπαιδευτικών Πρόγραμμα (Ε): Περαιτέρω στήριξη εκπαιδευτικών και ευκαιρίες για

Ενδοϋπηρεσιακή Επιμόρφωση.

Page 92: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

82

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ A

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ – ΜΕΝΤΟΡΕΣ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ

ΜΕΣΗΣ (ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗΣ) ΚΑΙ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 1. Γενικά Στοιχεία: Πλήθος εκπαιδευτικών: 200 εκπαιδευτικοί Μέσης Γενικής και Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και 200 εκπαιδευτικοί Δημοτικής Εκπαίδευσης Επιλογή μεντόρων: με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, όπως χρόνια υπηρεσίας (τουλάχιστον 8) και δήλωση ενδιαφέροντος Διάρκεια επιμόρφωσης: Η επιμόρφωση θα διεξαχθεί σε τρία χρονικά στάδια:

• Α΄ Στάδιο στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Λευκωσία και Λεμεσός) (Ιανουάριος 2008): 24 δ.π. ως αρχική επιμόρφωση, σε εργάσιμο χρόνο

• Β΄ Στάδιο στη Σχολική Μονάδα (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2008): 5 εβδομάδες για πρακτική εφαρμογή

• Γ΄ Στάδιο στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Λευκωσία και Λεμεσός) (Μάρτιος 2008): 24 δ.π. σε βιωματικά εργαστήρια, σε εργάσιμο χρόνο

2. Λεπτομέρειες: Α΄ Στάδιο: Ταχύρρυθμο πρόγραμμα επιμόρφωσης Μεντόρων Διάρκεια 24 Διδακτικές περίοδοι: Περιεχόμενο:

• Ο θεσμός του Μέντορα και ο ρόλος του στη σχολική μονάδα • Η μεντορική σχέση ως αμφίδρομη επικοινωνία • Ανάγκες νεοδιόριστων εκπαιδευτικών, στάδια προσαρμογής / τρόποι -

πρακτικές στήριξης από το Μέντορα και τη σχολική μονάδα • Καταρτισμός σχεδίου δράσης για ολόκληρη τη σχολική χρονιά.

Β΄ Στάδιο: Δράση στη σχολική μονάδα

• Διάρκειας δύο μηνών με πρακτική εφαρμογή με έμφαση στη διερεύνηση των αναγκών και της διδακτικής πρακτικής των νεοεισερχόμενων εκπαιδευτικών που υπηρετούν στη σχολική τους μονάδα. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί σε μηχανισμούς παρατήρησης της διδασκαλίας και αναστοχασμού, ώστε σταδιακά να επιτυγχάνεται η βελτίωση της διδακτικής πρακτικής με συγκεκριμένες αλλαγές.

Page 93: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

83

Γ΄ Στάδιο: Βιωματικά εργαστήρια διάρκειας 24 διδακτικών περιόδων με έμφαση στην καλλιέργεια δεξιοτήτων επικοινωνίας/συμβουλευτικής και διαχείρισης άγχους, γνωριμία με τις οργανωτικές δομές του εκπαιδευτικού συστήματος και τη λειτουργία της σχολικής μονάδας, μέθοδοι έρευνας περιπτώσεων (case study), μέθοδοι ανασκόπησης/αυτοαξιολόγησης και δεξιότητες εφαρμογής παρεμβατικών προγραμμάτων στη σχολική μονάδα, σε άμεση σχέση με την εφαρμογή σύγχρονων μεθοδολογικών προσεγγίσεων, όπως έχουν αναπτυχθεί στην πρώτη φάση. 3. Αξιολόγηση του προγράμματος Έγινε σχεδιασμός για συνεχή, διαμορφωτική αξιολόγηση του προγράμματος, καθώς και για τελική. 4. Στα προαιρετικά σεμινάρια που προσφέρει το ΠΙΚ θα ενταχθούν θέματα που θα σχετίζονται με το έργο του Μέντορα. Οι Μέντορες θα μπορούν, επίσης, να αξιοποιούν τις ευκαιρίες προαιρετικής επιμόρφωσης όπως αυτές περιγράφονται στο Πρόγραμμα Εισαγωγικής Επιμόρφωσης.

Page 94: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

84

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Β

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ - ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΝΕΟΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 2008-2009

ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 1. Γενικά Στοιχεία Διάρκεια : Το πρόγραμμα θα είναι συνεχές και θα καλύπτει τον πρώτο χρόνο διορισμού. Πλήθος εκπαιδευτικών : 200 Διάρκεια επιμόρφωσης στο Επιμορφωτικό Κέντρο : 15 διδακτικές περίοδοι (δ.π.) ως αρχική επιμόρφωση + 5 δ.π. ως ενδιάμεση αξιολόγηση = 20 Χ 8 ομάδες = 160 δ.π. 2. Λεπτομέρειες 2.1. Ταχύρρυθμο Σεμινάριο 15 διδακτικών περιόδων με το εξής περιεχόμενο: Αναμένεται να υλοποιηθεί στα μέσα Σεπτεμβρίου 2008, αφού οριστικοποιηθούν οι νέοι διορισμοί στα σχολεία και γίνει η επιλογή των εκπαιδευτικών που θα συμμετάσχουν στο πρόγραμμα, και να καλύψει τις πιο κάτω θεματικές ενότητες:

• Η Σχολική Μονάδα μέσα στο ευρύτερο εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου (βασικές αρχές λειτουργίας - σχολική κουλτούρα) και ο ρόλος του εκπαιδευτικού.

• Ανάγκες νεοεισερχόμενων εκπαιδευτικών - Πηγές ενημέρωσης στη σχολική μονάδα (για τα αναλυτικά προγράμματα, το διδακτικό υλικό, τις αίθουσες διδασκαλίας, τα βοηθήματα). Το περιεχόμενο του προγράμματος θα διαμορφωθεί με βάση την ανάλυση αναγκών που θα πραγματοποιηθεί το Μάιο 2008.

• Αντιμετώπιση του άγχους που δημιουργεί η μόνιμη θέση εκπαιδευτικού. • Η έννοια της συνεργασίας με τον Μέντορα και την ευρύτερη σχολική

κοινότητα.

2.2. Ενημέρωση διευθυντών μέσω μονοήμερου σεμιναρίου, η οποία θα διευκολύνει την εφαρμογή του προγράμματος στη σχολική μονάδα. 2.3 Ενημέρωση επιθεωρητών μέσω μονοήμερου σεμιναρίου, η οποία θα διευκολύνει την εφαρμογή του προγράμματος στη σχολική μονάδα, λόγω και της συστηματικής παρουσίας του επιθεωρητή στο σχολείο και του ρόλου του ως καθοδηγητή. 2.4 Επιμόρφωση στη σχολική μονάδα Το πρόγραμμα επιμόρφωσης στη σχολική μονάδα, το οποίο θα καταρτιστεί από το ΠΙΚ σε συνεργασία με το Μέντορα και τον Παιδαγωγικό Σύμβουλο του Σχολείου, θα περιλαμβάνει τα εξής:

Page 95: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

85

• Ενημέρωση του νεοεισερχόμενου εκπαιδευτικού για τον τρόπο λειτουργίας της συγκεκριμένης σχολικής μονάδας, τις πηγές πληροφόρησης, τα βοηθήματα, τον τρόπο συνεργασίας, το φόρτο εργασίας κ.ά. (κυρίως κατά τον πρώτο μήνα).

• Συνεργασία με το Μέντορα για θέματα διδακτικής μεθοδολογίας, διοίκησης τάξης, σχέσεων με τους γονείς, σχεδιασμού μαθημάτων.

• Παρακολουθήσεις μαθημάτων που θα διεξαγάγει ο Μέντορας ή άλλοι εκπαιδευτικοί στη σχολική μονάδα ή Σύμβουλος - Λειτουργός του ΠΙΚ, συζήτηση και σχολιασμός τους (τουλάχιστον 3).

• Ανάληψη μιας, τουλάχιστον, δειγματικής διδασκαλίας που θα σχεδιαστεί σε συνεργασία με το Σύμβουλο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και το Μέντορα και συζήτηση για τρόπους βελτίωσης της διδασκαλίας (η ανάληψη δε θα έχει αξιολογικό χαρακτήρα).

• Συμμετοχή σε ομάδα σχεδιασμού και ανάπτυξης μαθήματος ή ενότητας με τη συνεργασία όλων των εκπαιδευτικών που διδάσκουν κοινά μαθήματα ( π.χ. Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου).

• Κατασκευή του πρώτου (τουλάχιστον) δοκιμίου αξιολόγησης σε συνεργασία με το Μέντορα.

• Η σχολική μονάδα θα μπορεί να καλέσει το ΠΙΚ να προσφέρει στήριξη σε ειδικά θέματα που ενδιαφέρουν τους εκπαιδευτικούς και ιδιαίτερα τους νεοδιόριστους (διαθεματική προσέγγιση της διδασκαλίας, διαφοροποίηση της διδασκαλίας, διδασκαλία σε διαπολιτισμικό περιβάλλον, αξιολόγηση του μαθητή, προβλήματα συμπεριφοράς, διοίκηση τάξης, έρευνα δράσης, αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών , κατασκευή project κ.ά.)

• Το ΠΙΚ αναλαμβάνει την υποχρέωση να προσφέρει ενισχυτικό διδακτικό υλικό ή περαιτέρω πρακτική ενίσχυση στη σχολική μονάδα, όταν χρειάζεται. Για το σκοπό αυτόν θα οριστεί ένας Σύμβουλος-Λειτουργός ο οποίος θα δρα ως σύνδεσμος του ΠΙΚ με τη σχολική μονάδα. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί σε μηχανισμούς παρατήρησης της διδασκαλίας και αναστοχασμού, ώστε σταδιακά να επιτυγχάνεται η βελτίωση της διδακτικής πρακτικής με συγκεκριμένες αλλαγές.

2.5. Στις αρχές Ιανουαρίου 2009 θα πραγματοποιηθεί μία συνάντηση κατά ειδικότητα (5 διδακτικές περίοδοι) για αξιολόγηση της πορείας του προγράμματος, τα προβλήματα που υπάρχουν και τις βελτιώσεις που μπορούν να γίνουν. 2.6. Στο τέλος της σχολικής χρονιάς (Ιούνιος 2009) θα γίνει αξιολόγηση του προγράμματος και θα δοθεί ανατροφοδότηση στους Μέντορες. 2.7. Το ΠΙΚ θα προσφέρει ευκαιρίες προαιρετικής επιμόρφωσης σε μη διδακτικό χρόνο με τους εξής τρόπους:

• Θα προσφέρει αναβαθμισμένα προαιρετικά σεμινάρια που θα ενδιαφέρουν τους νεοεισερχόμενους εκπαιδευτικούς

• Θα δημιουργήσει αξιοποιώντας τη Βιβλιοθήκη του Κέντρα Εκπαιδευτικού και τη δημιουργία ομάδων συνεργασίας («κύκλους ποιότητας»). Για το 2007-2008 στη Λευκωσία και στη συνέχεια σε άλλες πόλεις. Οι

Page 96: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

86

νεοεισερχόμενοι εκπαιδευτικοί θα μπορούν να λειτουργήσουν σε ομάδες που ικανοποιούν τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά τους.

• Διαδικτυακές κοινότητες.

Page 97: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

87

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Γ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΜΠΕΙΡΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

(ΜΕ 8-10 ΧΡΟΝΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΚΑΙ 18- 20 ΧΡΟΝΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ) Σκοπός: Η επικαιροποίηση των γνώσεων και δεξιοτήτων των έμπειρων εκπαιδευτικών σε θέματα τρέχοντος ενδιαφέροντος, αλλά και σε βασικά θέματα διδακτικής μεθοδολογίας. Οι στόχοι του προγράμματος: Ο εκπαιδευτικός:

1. να διευρύνει και να εμπλουτίσει ποιοτικά τη διδακτική του δραστηριότητα

2. να επικαιροποιήσει τις γνώσεις του στα θέματα της ειδικότητάς του σε σχέση με το αναλυτικό πρόγραμμα και το περιεχόμενο της παρεχόμενης εκπαίδευσης

3. να γνωρίσει και να μπορεί να εφαρμόζει καινοτόμες δράσεις στην εκπαιδευτική πράξη

4. να ενθαρρυνθεί να επιχειρήσει ο ίδιος καινοτομίες στη διδασκαλία 5. να ενισχύσει τη διδακτική του επάρκεια.

Βασικό Περιεχόμενο:

Το περιεχόμενο του εν λόγω προγράμματος μπορεί να διαμορφώνεται και ανάλογα με τις ανάγκες που θα προκύπτουν από τη διαμορφωτική αξιολόγηση στις σχολικές μονάδες και από την ανάλυση αναγκών που θα διεξάγεται στο Π.Ι. Θέμα 1. Προτεραιότητες του Υ.Π.Π. – στόχοι της χρονιάς (ενημέρωση κατά έτος σε θέματα όπως π.χ. ΔΙΑ.Σ., Ειδική Αγωγή και εξελίξεις στο θέμα, Διαπολιτισμική Αγωγή και εξελίξεις στο θέμα (εμφάσεις της χρονιάς κ.ά.)) Θέμα 2. Σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις στην τάξη (έμφαση στις νέες τάσεις στη μεθοδολογία της διδασκαλίας, διαφοροποίηση διδασκαλίας κ.ά.) Θέμα 3. Επικαιροποίηση γνώσης στα αντικείμενα – μαθήματα (ανά ειδικότητα στη Μέση Εκπαίδευση).

Διάρκεια:

30 διδακτικές περίοδοι (7 απογεύματα με καταβολή επιδόματος στους εκπαιδευτικούς, ή εναλλακτικά, 7 πρωινά ή κατά τη διάρκεια Σαββατοκυρίακων σε ξενοδοχεία) κατά τη διάρκεια της χρονιάς, όχι κατ’ ανάγκη συνεχόμενες, στις ακόλουθες ομάδες:

Page 98: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

88

Ομάδα Α - 100 Εκπαιδευτικοί Μέσης με 8-10 χρόνια υπηρεσίας Ομάδα Β – 100 Εκπαιδευτικοί Δημοτικής με 8-10 χρόνια υπηρεσίας Ομάδα Γ – 100 Εκπαιδευτικοί Μέσης με 18-20 χρόνια υπηρεσίας Ομάδα Δ – 100 Εκπαιδευτικοί Δημοτικής με 18-20 χρόνια υπηρεσίας. Ενδεικτικά, το πρόγραμμα θα μπορούσε να έχει την πιο κάτω βαρύτητα για τους εκπαιδευτικούς Μέσης και Δημοτικής ξεχωριστά:

6 διδ. περ.

6 διδ. περ.

6 διδ. περ.

6 διδ. περ.

6 διδ. περ.

ΟΜΑΔΕΣ

ΘΕΜΑ

Α ΚΑΙ Γ 3 1 1 2 2 Β ΚΑΙ Δ 1 1 2 2 2

Page 99: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

89

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΣΚΟΠΟΣ: Το Πρόγραμμα έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα και απευθύνεται σε υποψήφιους εκπαιδευτικούς που διορίζονται εκτάκτως στο εκπαιδευτικό σύστημα και στοχεύει στην καταρχήν ενημέρωσή τους σε θέματα γνωριμίας με το εκπαιδευτικό σύστημα και διδακτικής μεθοδολογίας – αναλυτικών προγραμμάτων. Πλήθος εκπαιδευτικών: ανάλογα με τις ετήσιες ανάγκες και με βάση στοιχεία

που θα παρέχονται από την Ε.Ε.Υ. Διάρκεια επιμόρφωσης: 5 μέρες Χ 20 διδακτικές περίοδοι, αρχές Σεπτεμβρίου

σε απογευματινό χρόνο (3.00 – 7:00) Περιεχόμενο:

• Εισαγωγή στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου • Κανονισμοί λειτουργίας του σχολείου • Αναλυτικό Πρόγραμμα ειδικότητας • Σύγχρονη διδακτική μεθοδολογία.

Page 100: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

90

Ε. ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΣΤΗΡΙΞΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΒΑΘΜΙΔΩΝ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΕΝΔΟΫΠΗΡΕΣΙΑΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ

Για όλους τους εκπαιδευτικούς, κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και κάθε χρόνο, δίνονται αρκετές ευκαιρίες για προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη μέσα από επιμόρφωση: Προαιρετικά σεμινάρια επιμόρφωσης: Το Π.Ι.Κ. θα προσφέρει σε συνεχή βάση σεμινάρια επιμόρφωσης για ποικίλα θέματα, τα οποία ενδιαφέρουν τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων. Τα σεμινάρια θα ενισχύονται από την ανάλυση αναγκών που θα πραγματοποιείται κάθε χρόνο. Τα σεμινάρια προσφέρονται σε απογευματινό χρόνο και είναι ήδη ελκυστικά σε πολλούς εκπαιδευτικούς από διάφορες βαθμίδες. Εισηγητές, εκτός από τα μέλη του Π.Ι.Κ. και των διευθύνσεων εκπαίδευσης, θα προσλαμβάνονται μετά από ανοικτή πρόσκληση και με μίσθωση υπηρεσιών. Επιμορφωτικά προγράμματα – νέες ανάγκες στην εκπαίδευση: Ανάλογα με τις έκτακτες και επείγουσες ανάγκες του συστήματος (Τεχνολογία, ΔΙΑ.Σ., διαφοροποίηση στη διδασκαλία κ.ά.), θα προσφέρονται σε προαιρετική βάση και σε μη εργάσιμο χρόνο σειρές σεμιναρίων επιμόρφωσης για εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων. Υποτροφίες: Το Υ.Π.Π. προτίθεται να προσφέρει αριθμό υποτροφιών (μέχρι 50) για εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων. Οι θεματικές των υποτροφιών θα εμπίπτουν στις προτεραιότητες του Υ.Π.Π. καθώς και τα αποτελέσματα της ανάλυσης επιμορφωτικών αναγκών, σε ετήσια βάση. Οι υποτροφίες θα προκηρύσσονται με ανοικτή πρόσκληση και η επιλογή θα γίνεται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια (έτη υπηρεσίας, θέση στην υπηρεσία κ.ά.) για φοίτηση σε πανεπιστήμια της Κύπρου και θα διαρκούν για δύο ακαδημαϊκά έτη. Εξ αποστάσεως επιμόρφωση: Με βάση τις ΤΠΕ, θα αναπτυχθεί ηλεκτρονική πλατφόρμα επικοινωνίας με τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων και το Π.Ι.Κ., με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων/υλικού (π.χ. διδακτικά πακέτα, σχέδια μαθήματος κ.ά.) σε θέματα της ειδικότητάς τους αλλά και γενικότερα εκπαιδευτικά θέματα. Το πρόγραμμα αναμένεται να αρχίσει το Σεπτέμβρη 2008 σε πιλοτική φάση.

Page 101: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

91

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β΄

Πρόταση για ένα νέο σύστημα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών λειτουργών

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αποτελεί γενικότερη διαπίστωση των σχετικών με την εκπαίδευση φορέων ότι

το υφιστάμενο σύστημα αξιολόγησης, το οποίο θεσμοθετήθηκε το 1976 και

εφαρμόζεται έκτοτε χωρίς ουσιαστικές τροποποιήσεις, είναι αναχρονιστικό και

ξεπερασμένο. Σύμφωνα με την Έκθεση της Επιτροπής για την Εκπαιδευτική

Μεταρρύθμιση (2004), «το υπάρχον σύστημα αξιολόγησης, το οποίο αφορά

αποκλειστικά τους εκπαιδευτικούς νοσεί» και χαρακτηρίζεται ως απαρχαιωμένο και

αντιπαραγωγικό, «αναπόσπαστο στοιχείο του συγκεντρωτικού-διοικητικού

(εκπαιδευτικού) συστήματος» (σ. 266).

Οι κυριότερες αδυναμίες του υφιστάμενου συστήματος αξιολόγησης

εστιάζονται στα ακόλουθα:

• «Παρόλο που η νομοθεσία καθορίζει με σαφήνεια τα κριτήρια αξιολόγησης – αξία,

προσόντα, αρχαιότητα- στην πράξη το πιο καθοριστικό στοιχείο αξιολόγησης είναι

η αρχαιότητα. Είναι εμφανές ότι στις πλείστες των περιπτώσεων η κατάληψη των

θέσεων Διευθυντή και Επιθεωρητή συμπίπτει με τα τελευταία χρόνια πριν την

αφυπηρέτηση του εκπαιδευτικού. Το φαινόμενο αυτό στερεί το εκπαιδευτικό

σύστημα από το δυναμισμό και την ευελιξία που πρέπει να το διακρίνει» (Έκθεση

Επιτροπής για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση, 2004, σ. 266). Συνεπώς, τα

άτομα που προάγονται συνήθως είναι σε προχωρημένη επαγγελματικά ηλικία, για

να μπορούν να εισαγάγουν καινοτομίες και να μετέχουν ενεργά στην υλοποίηση

προγραμμάτων και αλλαγών στα σχολεία.

• Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών συνδέεται κατά κύριο λόγο με την προαγωγή και

τη μισθολογική τους ανέλιξη, σε βάρος της διαμορφωτικής αξιολόγησης, που

αφορά στην επαγγελματική στήριξη και βελτίωσή τους.

Page 102: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

92

• Η μόνη σημαντική πηγή αξιολόγησης είναι οι Επιθεωρητές, γεγονός που έχει

αρνητικό αντίκτυπο στην αξιοπιστία του συστήματος, οι οποίοι δεν έχουν πάντοτε

την κατάλληλη κατάρτιση για την εκτέλεση των ειδικών καθηκόντων της θέσης

τους.

• Παρατηρείται το φαινόμενο της ισοπέδωσης των βαθμολογιών για την

αξιολόγηση, το οποίο δημιουργεί πρόβλημα ως προς την εγκυρότητα και την

αξιοπιστία των αξιολογήσεων.

• Εμφανής είναι η απουσία εναλλακτικών τρόπων ανέλιξης στο επάγγελμα του

εκπαιδευτικού σε σχέση με άλλα επαγγέλματα. Δηλαδή, δεν υπάρχει άλλος

τρόπος επιβράβευσης εκτός από το να γίνουν όλοι είτε Βοηθοί Διευθυντές είτε

Διευθυντές. Το σύστημα αυτό δεν κρατάει τον αποτελεσματικό εκπαιδευτικό στην

τάξη.

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (ΥΠΠ), υιοθετώντας σχετική εισήγηση

της Έκθεσης Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, ανέθεσε σε επιστημονική ομάδα

(Κοινοπραξία «Αθηνά») την εκπόνηση μελέτης για την εισαγωγή ενός νέου

συστήματος αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών

λειτουργών. Η Κοινοπραξία, αφού έλαβε υπόψη τις απόψεις των εμπλεκόμενων

φορέων, καθώς και τις υφιστάμενες δομές του εκπαιδευτικού συστήματος, τις

αδυναμίες του υφιστάμενου συστήματος αξιολόγησης, τις σύγχρονες τάσεις στην

αξιολόγηση του εκπαιδευτικού προσωπικού και της σχολικής μονάδας, καθώς και τις

νέες συνθήκες που προκύπτουν από την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή

Ένωση, παρέδωσε την πρότασή της για το νέο σύστημα αξιολόγησης το καλοκαίρι

του 2006.

Όπως διαπιστώθηκε από τη μελέτη του προτεινόμενου συστήματος

αξιολόγησης, πολλές από τις εισηγήσεις της Κοινοπραξίας «Αθηνά» για την

αξιολόγηση άπτονται άλλων ζητημάτων της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, με τρόπο

που δε συνάδει απόλυτα με αλλαγές που προτείνονται σε άλλους τομείς του

εκπαιδευτικού συστήματος (π.χ. αναδόμηση Υπουργείου). Ως εκ τούτου, κρίθηκε

σκόπιμο να ενταχθεί η πρόταση για ένα νέο σύστημα αξιολόγησης στον ενιαίο

Page 103: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

93

στρατηγικό σχεδιασμό για την Παιδεία, ώστε οι τροποποιήσεις να είναι συμβατές και

να προωθηθούν παράλληλα με τις αλλαγές σε άλλους τομείς της εκπαίδευσης.

Η πρόταση του ΥΠΠ για την υιοθέτηση ενός νέου συστήματος αξιολόγησης

του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών λειτουργών που διατυπώνεται στη

συνέχεια, περιλαμβάνει και αξιοποιεί τις θετικές εισηγήσεις της Κοινοπραξίας

«Αθηνά». Σημειώνεται ότι στην πρόταση του ΥΠΠ για την αξιολόγηση έχουν

ενσωματωθεί και εισηγήσεις των εκπαιδευτικών οργανώσεων, όπως αποτυπώθηκαν

στα σχέδια που έχουν ετοιμάσει οι ίδιες οι οργανώσεις για την αξιολόγηση και

εκφράστηκαν στο διάλογο με το ΥΠΠ. Οι εισηγήσεις του ΥΠΠ πρόκειται να

κατατεθούν και να αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης πρώτα στην Επιτροπή που

συστάθηκε με βάση την απόφαση του Συμβουλίου Δημοτικής-Μέσης Εκπαίδευσης

και στη συνέχεια στα Συμβούλια που έχουν δημιουργηθεί για την Εκπαιδευτική

Μεταρρύθμιση, από την οποία θα προκύψει η τελική μορφή του νέου συστήματος

αξιολόγησης, ενώ οι πτυχές της πρότασης του ΥΠΠ που αφορούν συνδικαλιστικά

θέματα πρόκειται να συζητηθούν στα αρμόδια θεσμικά όργανα της πολιτείας

(ΜΕΠΕΥ, ΜΕΠ).

1.1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

Το ΥΠΠ υιοθετεί τη θέση της Έκθεσης της Επιτροπής για την Εκπαιδευτική

Μεταρρύθμιση αναφορικά με την αξιολόγηση, ότι «θα πρέπει να διαμορφωθεί ένα

νέο σύστημα αξιολόγησης που να εξυπηρετεί τα πραγματικά συμφέροντα της

παιδείας, να αξιοποιεί τους εκπαιδευτικούς με βάση την αξία, τα προσόντα και την

αρχαιότητα και όχι να τους κατατάσσει σε λίστα αναμονής για προαγωγή με βάση το

πιστοποιητικό γέννησης» (σ. 273).

Άλλες βασικές αρχές που διέπουν την πρόταση του ΥΠΠ για την εφαρμογή

ενός νέου σχεδίου αξιολόγησης είναι οι ακόλουθες:

Page 104: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

94

(α) Η διάκριση των μορφών αξιολόγησης (διαμορφωτική –τελική

συγκριτική).

(β) Η μετατόπιση της έμφασης στη διαμορφωτική αξιολόγηση και στην

αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου.

(γ) Η αποσύνδεση της ανέλιξης των εκπαιδευτικών από την ανάληψη

διοικητικών καθηκόντων, με στόχο να δοθούν κίνητρα στους

αποτελεσματικούς εκπαιδευτικούς για να παραμένουν στην τάξη.

(δ) Ο καθορισμός κριτηρίων αξιολόγησης, τα οποία θα διαφοροποιούνται

ανάλογα με τη θέση προαγωγής, ώστε να ανταποκρίνονται στο ρόλο

και τις αρμοδιότητες της κάθε θέσης. (ε) Η διαμόρφωση κατάλληλων εντύπων αξιολόγησης, τα οποία θα

διαφοροποιούνται ανάλογα με τα καθήκοντα της θέσης (εκπαιδευτικό,

εποπτικό, διοικητικό έργο). (στ) Η υιοθέτηση συμμετοχικού μοντέλου ανάπτυξης.

(ζ) Η διαφάνεια στις διαδικασίες αξιολόγησης. Ο κάθε εκπαιδευτικός θα

γνωρίζει το πότε θα αξιολογηθεί, τις μεθόδους παρατήρησης που θα

χρησιμοποιηθούν, τα κριτήρια της αξιολόγησής του, καθώς και τα

αποτελέσματα της όλης διαδικασίας.

2. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

2.1 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ

2.1.1 ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ

Tο ΥΠΠ, με την εισαγωγή ενός συστήματος αυτοαξιολόγησης της σχολικής

μονάδας επιθυμεί να προωθήσει την αυτονομία, τη δημοκρατικότητα και τη

συμμετοχική ευθύνη όλων των παραγόντων που εμπλέκονται στην εκπαίδευση. Η

αυτοαξιολόγηση, η οποία θα γίνεται για σκοπούς βελτίωσης του έργου που

επιτελείται στις σχολικές μονάδες και όχι σύγκρισης μεταξύ των σχολικών μονάδων,

μπορεί να θεωρηθεί ως μια διαδικασία που επιτελεί η σχολική μονάδα για τη

συστηματική συλλογή πληροφοριών σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της, την

Page 105: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

95

ανάλυση και αξιολόγηση των πληροφοριών αυτών και τη λήψη αποφάσεων για

βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης που παρέχει. Σύμφωνα με τη διεθνή

βιβλιογραφία, η αυτοαξιολόγηση οδηγεί σε βελτίωση της αποτελεσματικότητας της

κάθε σχολικής μονάδας ξεχωριστά, αλλά και σε βελτίωση του εκπαιδευτικού μας

συστήματος γενικότερα. Επίσης, αναγνωρίζεται η ανάγκη να ενισχυθεί η αυτονομία

της σχολικής μονάδας, ώστε να αναλύει τις δυνατότητες και αδυναμίες της, και να

εντοπίζει τις απειλές αλλά και τις ευκαιρίες βελτίωσης, τις ανάγκες της για

επιμόρφωση και να οργανώνει σχέδιο ποιοτικής αναβάθμισης.

Με βάση τα πιο πάνω κάθε σχολική μονάδα θα καθορίζει το πλαίσιο και τις

διαδικασίες αυτοαξιολόγησης που θα ακολουθήσει (π.χ. αριθμός επιτροπών,

καθορισμός εργαλείων, κριτήρια αξιολόγησης, μέθοδοι κτλ.), λαμβανομένων υπόψη

των ιδιαιτεροτήτων της σχολικής μονάδας (μέγεθος, σύνθεση μαθητικού πληθυσμού,

θέση σχολείου κτλ.) και θα λαμβάνει κάθε δυνατή στήριξη τόσο από το Παιδαγωγικό

Ινστιτούτο όσο και από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης. Η

προσπάθεια αυτή θα συνδεθεί με το σύστημα ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης.

Ως αποτέλεσμα της αυτοαξιολόγησης η σχολική μονάδα θα αναπτύσσει

τριετές σχέδιο ανάπτυξης για βελτίωση του σχολείου. Η υλοποίηση του τριετούς

σχεδιασμού θα αξιολογείται με διαδικασίες που θα καθορίζει η σχολική μονάδα, με τη

συμμετοχή μαθητών και γονιών, τόσο ενδιάμεσα όσο και στο τέλος της τριετίας.

2.1.2 ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ

Η εξωτερική αξιολόγηση των σχολικών μονάδων θα έχει, επίσης,

διαμορφωτικό χαρακτήρα και θα διενεργείται από κλιμάκιο ανώτερων λειτουργών του

Υπουργείου ή και, ενδεχομένως, εξωτερικών αξιολογητών, όποτε αυτή κριθεί

αναγκαία και με βάση πρόγραμμα που θα ετοιμάζουν τα Επαρχιακά Γραφεία

Παιδείας, με σκοπό τη διαπίστωση και εκτίμηση του επιτελούμενου εκπαιδευτικού

έργου της σχολικής μονάδας. Η επίσκεψη του κλιμακίου θα διαρκεί το πολύ τρεις

συνεχόμενες μέρες και θα πραγματοποιείται αφού προηγηθεί συνεννόηση με το

Διευθυντή του σχολείου.

Page 106: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

96

Τα κλιμάκια θα καταγράφουν και θα λαμβάνουν υπόψη όλους τους

παράγοντες που επηρεάζουν την επιτυχία του εκπαιδευτικού έργου και θα συζητούν

με τα Μαθητικά Συμβούλια, το Σύνδεσμο Γονέων, τους Εκπαιδευτικούς, το

Διευθυντή, τους Παιδαγωγικούς Συμβούλους και τους Βοηθούς Διευθυντές για το

έργο που επιτελεί η σχολική μονάδα.

Τα κλιμάκια θα συντάσσουν σχετική έκθεση εξωτερικής αξιολόγησης των

σχολικών μονάδων, την οποία θα υποβάλουν στον οικείο Διευθυντή του Τμήματος.

Επίσης, η έκθεση θα κοινοποιείται στο Διευθυντή της σχολικής μονάδας, θα

συζητείται σε ειδική συνεδρία του διδασκαλικού/καθηγητικού συλλόγου και θα

αξιοποιείται για το τριετές σχέδιο ανάπτυξης της σχολικής μονάδας. Οι

διδασκαλικοί/καθηγητικοί σύλλογοι θα έχουν το δικαίωμα να σχολιάσουν γραπτώς το

περιεχόμενο της έκθεσης.

2.2 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

2.2.1 ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΜΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Η στήριξη των νεοδιόριστων εκπαιδευτικών, ώστε να ενταχθούν ομαλά στην

πραγματικότητα του εκπαιδευτικού συστήματος και της διαδικασίας της διδασκαλίας -

μάθησης, σε πραγματικές συνθήκες εργασίας, αποτελεί βασική επιδίωξη, η οποία θα

επιτευχθεί σε συνδυασμό με τις προτάσεις του ΥΠΠ για επιμόρφωση (πρόγραμμα

εισαγωγικής επιμόρφωσης για όλους τους εκπαιδευτικούς, όλων των βαθμίδων της

εκπαίδευσης).

Σε ό,τι αφορά στην αξιολόγηση για σκοπούς μονιμοποίησης, οι επί δοκιμασία

εκπαιδευτικοί θα αξιολογούνται κατά το δεύτερο χρόνο υπηρεσίας τους από τρεις

Αξιολογητές, το Διευθυντή της σχολικής μονάδας στην οποία υπηρετούν και δύο

εξωτερικούς Αξιολογητές. Η αξιολόγηση της διδασκαλίας του επί δοκιμασία

εκπαιδευτικού στην τάξη και του έργου που επιτελεί γενικότερα στη σχολική μονάδα

θα γίνεται με τη συμπλήρωση ειδικών εντύπων αξιολόγησης, ενώ θα λαμβάνεται

υπόψη και η αυτοαξιολόγηση (Ατομικός Φάκελος Επιτευγμάτων) του ενδιαφερόμενου

εκπαιδευτικού. Οι τρεις αξιολογητές μετά το πέρας των αξιολογήσεων θα

συντάσσουν από κοινού αναλυτική Έκθεση για τον υποψήφιο εκπαιδευτικό, στην

Page 107: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

97

οποία θα καταγράφεται η τελική κρίση τους για τη μονιμοποίηση. Εκπαιδευτικός που

απέτυχε να μονιμοποιηθεί μπορεί να επαναλάβει μια φορά τη διαδικασία για

μονιμοποίηση την αμέσως επόμενη σχολική χρονιά, κατόπιν σύστασης του κλιμακίου

αξιολόγησης προς την Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (ΕΕΥ). Σημειώνεται, ότι

τα στοιχεία που θα προκύψουν από την αξιολόγηση για μονιμοποίηση δεν πρόκειται

να χρησιμοποιηθούν σε μελλοντικές αξιολογήσεις των εκπαιδευτικών.

Κάθε υποψήφιος που απέτυχε να μονιμοποιηθεί θα δικαιούται, αν το επιθυμεί,

να υποβάλει μέσα σε καθορισμένο χρονικό διάστημα ένσταση σε Δευτεροβάθμια

Αναθεωρητική Επιτροπή. Η Δευτεροβάθμια Αναθεωρητική Επιτροπή θα υποβάλλει

εισήγηση στην ΕΕΥ, η οποία θα λαμβάνει την τελική απόφαση.

2.2.2 ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Ένα άτομο έχει τη δυνατότητα βελτίωσης καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας

του και όχι μόνο στα αρχικά της στάδια. Ένα σύστημα στήριξης, μέσω συνεχούς

διαμορφωτικής αξιολόγησης, είναι απαραίτητο και χρήσιμο για τον εκπαιδευτικό σε

οποιοδήποτε στάδιο της καριέρας του αισθανθεί ότι χρειάζεται στήριξη και

καθοδήγηση. Το ΥΠΠ, αναγνωρίζοντας ότι οι ανάγκες των εκπαιδευτικών να

βελτιωθούν ποικίλουν, εισηγείται την εφαρμογή διαφοροποιημένων κύκλων

διαμορφωτικής αξιολόγησης, οι οποίοι θα αποφασίζονται από τον οικείο Ανώτερο

Παιδαγωγικό Σύμβουλο σε συνεργασία με τον υπεύθυνο Παιδαγωγικό Σύμβουλο του

εκπαιδευτικού. Ως εκ τούτου, οι εκπαιδευτικοί θα υπόκεινται σε διαμορφωτική

αξιολόγηση ανάλογα με τις διαπιστωμένες ανάγκες βελτίωσης που παρουσιάζουν και

το βαθμό βοήθειας που χρειάζονται.

Κεντρικό ρόλο στο σύστημα στήριξης των εκπαιδευτικών διαδραματίζει ο

Παιδαγωγικός Σύμβουλος, ως υπεύθυνος για τη διαμορφωτική αξιολόγηση των

εκπαιδευτικών. Ο Παιδαγωγικός Σύμβουλος επιτελεί ρόλο μέντορα και επιμορφωτή

για τον εκπαιδευτικό, με στόχο τη συνεχή επαγγελματική βελτίωση και ανάπτυξή του.

Οι Παιδαγωγικοί Σύμβουλοι, απαλλαγμένοι από τα διοικητικά καθήκοντα που

επιτελούν σήμερα οι Βοηθοί Διευθυντές, παρέχουν υποστήριξη στους

εκπαιδευτικούς, αποτελούν τους πραγματικούς καθοδηγητές, την πηγή του

Page 108: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

98

προβληματισμού, της βελτίωσης και της αλλαγής των εκπαιδευτικών και των

σχολείων. Ο Παιδαγωγικός Σύμβουλος επισκέπτεται, κατόπιν συνεννόησης, τον

εκπαιδευτικό λειτουργό στην τάξη και παρακολουθεί το μάθημά του. Σκοπός της

παρακολούθησης είναι η συλλογή δεδομένων από τον υπεύθυνο για διαμορφωτική

αξιολόγηση έτσι ώστε να μπορεί να παρέχει βοήθεια και συγκεκριμένη καθοδήγηση

στο εν λόγω άτομο με στόχο τη βελτίωση. Ο υπεύθυνος για διαμορφωτική

αξιολόγηση μπορεί να χρησιμοποιεί έντυπο παρακολούθησης και αξιολόγησης της

διδασκαλίας ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, έντυπα και μέσα που θεωρεί ότι τον

βοηθούν στην εκπλήρωση της αποστολής του. Με το τέλος της κάθε

παρακολούθησης ο υπεύθυνος για διαμορφωτική αξιολόγηση ετοιμάζει έκθεση

ανατροφοδότησης του εκπαιδευτικού, την οποία κοινοποιεί και συζητά με τον

ενδιαφερόμενο εκπαιδευτικό

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, σε συνεργασία με την Επιτροπή

Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (ΕΕΥ), τοποθετεί τους Παιδαγωγικούς Συμβούλους στην

αρχή της σχολικής χρονιάς ανά σχολική μονάδα. Στη Μέση Εκπαίδευση

τοποθετούνται Παιδαγωγικοί Σύμβουλοι ανά ειδικότητα, ενώ στη Δημοτική είναι

Παιδαγωγικοί Σύμβουλοι γενικών μαθημάτων. Η τοποθέτηση γίνεται με βάση το

μέγεθος της κάθε Σχολικής Μονάδας, δηλαδή τον αριθμό των εκπαιδευτικών. Κάθε

Παιδαγωγικός Σύμβουλος έχει την ευθύνη για έναν αριθμό εκπαιδευτικών στη

σχολική του μονάδα ή σε άλλες σχολικές μονάδες (Περιπατητικός Παιδαγωγικός

Σύμβουλος). Ο Διευθυντής κάθε Σχολικής Μονάδας έχει την ευθύνη να αποφασίσει

ποιους εκπαιδευτικούς θα θέσει υπό την καθοδήγηση κάθε Παιδαγωγικού

Συμβούλου. Οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν επιλογή σε ό,τι αφορά στο άτομο που θα

αναλάβει το ρόλο του Παιδαγωγικού τους Συμβούλου.

Εκτός από τον Παιδαγωγικό Σύμβουλο, μια επιπλέον πηγή διαμορφωτικής

αξιολόγησης των εκπαιδευτικών θα είναι η αυτοαξιολόγησή τους, αφού θα τηρούν

Ατομικό Φάκελο Επιτευγμάτων (portfolio). Επίσης, όσοι εκπαιδευτικοί το επιθυμούν

μπορούν να αξιοποιούν τους μαθητές ως πηγή πληροφόρησης της απόδοσής τους.

Αυτό μπορεί να τους βοηθήσει να εντοπίσουν τομείς ανάπτυξης, οι οποίοι να μην

είναι τόσο εμφανείς κατά τις παρακολουθήσεις του υπεύθυνου Παιδαγωγικού

Συμβούλου ή των εξωτερικών αξιολογητών.

Page 109: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

99

Επισημαίνεται ότι σε διαμορφωτική αξιολόγηση θα υπόκεινται εκτός από τους

εκπαιδευτικούς και οι Διευθυντές, Βοηθοί Διευθυντές, Παιδαγωγικοί Σύμβουλοι και

Ανώτεροι Εκπαιδευτικοί των σχολικών μονάδων, με βάση την αρχή ότι όλοι οι

συντελεστές του εκπαιδευτικού έργου καθώς και όλοι οι παράγοντες που επηρεάζουν

το εκπαιδευτικό έργο αξιολογούνται. Πηγές αξιολόγησής τους θα είναι οι

εκπαιδευτικοί, ο Ατομικός Φάκελος Επιτευγμάτων τους και, σε εθελοντική βάση, οι

μαθητές.

2.2.3 ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΣΚΟΠΟΥΣ ΠΡΟΑΓΩΓΩΝ

Η επιλογή και προαγωγή των καταλληλότερων κατά θέση εκπαιδευτικών

αποτελεί το στόχο του συστήματος για σκοπούς προαγωγών. Βασική αρχή της

πρότασης του ΥΠΠ είναι η αποσύνδεση της ανέλιξης των εκπαιδευτικών από την

ανάληψη διοικητικών καθηκόντων, με στόχο να δοθούν κίνητρα στους

αποτελεσματικούς εκπαιδευτικούς για να παραμένουν στην τάξη.

Συγκεκριμένα, προτείνεται η καθιέρωση των ακόλουθων βαθμίδων ανέλιξης

των εκπαιδευτικών: (α) Ανώτερος Εκπαιδευτικός, (β) Παιδαγωγικός Σύμβουλος, (γ)

Βοηθός Διευθυντής, (δ) Διευθυντής, (ε) Σχολικός Σύμβουλος (Ανώτερος

Παιδαγωγικός Σύμβουλος ή Αξιολογητής), (στ) Πρώτος Σχολικός Σύμβουλος και (ζ)

Επαρχιακός Διευθυντής. Οι θέσεις ανέλιξης θα δημιουργηθούν με ανακατανομή των

υφιστάμενων οργανικών θέσεων των Εκπαιδευτικών, των Βοηθών Διευθυντών, των

Βοηθών Διευθυντών Α’ (για τη Μέση Εκπαίδευση), των Επιθεωρητών και των

Πρώτων Λειτουργών Εκπαίδευσης ή με τη σταδιακή κατάργηση υφιστάμενων και

δημιουργία νέων θέσεων, με την αφυπηρέτηση των λειτουργών που τις κατέχουν.

Η διαδικασία αξιολόγησης των επί δοκιμασία Εκπαιδευτικών έχει αναλυθεί στο

κεφάλαιο 2.2.1. Ο Εκπαιδευτικός, ο Ανώτερος Εκπαιδευτικός, ο Βοηθός Διευθυντής

και ο Παιδαγωγικός Σύμβουλος αξιολογούνται από δύο εξωτερικούς Αξιολογητές και

το Διευθυντή της σχολικής μονάδας στην οποία υπηρετούν.

Page 110: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

100

Βαθμίδες Ανέλιξης Αξιολογητές για σκοπούς προαγωγής

(α) Εκπαιδευτικός επί Δοκιμασία 1) Διευθυντής Σχολικής Μονάδας 2) Εξωτερικός Αξιολογητής Α’ 3) Εξωτερικός Αξιολογητής Β’

(β) Εκπαιδευτικός 1) Διευθυντής Σχολικής Μονάδας 2) Εξωτερικός Αξιολογητής Α’ 3) Εξωτερικός Αξιολογητής Β’

(γ) Ανώτερος Εκπαιδευτικός 1) Διευθυντής Σχολικής Μονάδας 2) Εξωτερικός Αξιολογητής Α’ 3) Εξωτερικός Αξιολογητής Β’

(δ) Παιδαγωγικός Σύμβουλος 1) Διευθυντής Σχολικής Μονάδας 2) Εξωτερικός Αξιολογητής Α’ 3) Εξωτερικός Αξιολογητής Β’

(ε) Βοηθός Διευθυντής 1) Διευθυντής Σχολικής Μονάδας 2) Εξωτερικός Αξιολογητής Α’ 3) Εξωτερικός Αξιολογητής Β’

(στ) Διευθυντής 1) Εξωτερικός Αξιολογητής 2) Οικείος Επαρχιακός Διευθυντής

(ζ) Σχολικός Σύμβουλος (Ανώτερος Παιδαγωγικός Σύμβουλος ή Αξιολογητής)

1) Οικείος Επαρχιακός Διευθυντής 2) Διευθυντής Οικείας Διεύθυνσης

(η) Πρώτος Σχολικός Σύμβουλος

1) Διευθυντής Παιδείας 2) Διευθυντής Οικείας Διεύθυνσης

(θ) Επαρχιακός Διευθυντής 1) Διευθυντής Παιδείας 2) Διευθυντής Οικείας Διεύθυνσης

Η βαρύτητα που θα έχουν οι βαθμολογίες των τριών αξιολογητών μπορεί να

(προ)καθοριστεί στη διαβούλευση που θα ακολουθήσει με συγκεκριμένη

ποσόστωση. Εναλλακτικά, η βαρύτητα που αναλογεί σε κάθε αξιολογητή είναι δυνατό

να καθορίζεται με τη χρήση σύγχρονων στατιστικών μεθόδων, με βάση την

αξιοπιστία που επιδεικνύουν οι αξιολογητές στις αξιολογήσεις τους. Με τον τρόπο

αυτό θα ελέγχονται η αξιοπιστία των αξιολογητών με βάση την αρχή ότι όποιος

αξιολογεί αξιολογείται. Προτείνεται, επίσης, η διεύρυνση της κλίμακας αξιολόγησης

από 40 σε 100, αλλαγή η οποία θα παρέχει τη δυνατότητα ευελιξίας και απεμπλοκής

από την ισοπέδωση που παρατηρείται σήμερα. Έμφαση θα δοθεί στην αξιοποίηση

κατάλληλων εντύπων αξιολόγησης, τα οποία θα διαφοροποιούνται ανάλογα με τα

καθήκοντα της θέσης (εκπαιδευτικό, εποπτικό, διοικητικό έργο). Θα γίνει αξιοποίηση

των σταθμισμένων εντύπων αξιολόγησης που περιλαμβάνει η πρόταση της

Κοινοπραξίας «Αθηνά». Η τελική μορφή των εντύπων θα αποφασιστεί στα πλαίσια

Page 111: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

101

της διαβούλευσης στην Επιτροπή που δημιουργήθηκε με απόφαση του Συμβουλίου

Δημοτικής-Μέσης Εκπαίδευσης για την αξιολόγηση.

Όσοι Εκπαιδευτικοί, Ανώτεροι Εκπαιδευτικοί, Παιδαγωγικοί Σύμβουλοι και

Βοηθοί Διευθυντές επιθυμούν να διεκδικήσουν προαγωγή, αφού πληρούν τις

προϋποθέσεις των αντίστοιχων σχεδίων υπηρεσίας (π.χ. προϋπηρεσία, προσόντα

κτλ.), υποβάλλουν αίτηση για να τύχουν συγκριτικής-τελικής αξιολόγησης κατά την

επόμενη σχολική χρονιά. Η αξιολόγηση της διδασκαλίας των υποψηφίων για

προαγωγή γίνεται με τη συμπλήρωση ειδικού εντύπου παρακολούθησης και

αξιολόγησης της διδασκαλίας. Η ποιότητα της διδασκαλίας παρακολουθείται και

αξιολογείται τέσσερις φορές κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους, δύο φορές από το

Διευθυντή Σχολικής Μονάδας και δύο φορές από διαφορετικούς εξωτερικούς

αξιολογητές.

Ο Διευθυντής της σχολικής μονάδας αναλαμβάνει την αξιολόγηση των

διοικητικών ικανοτήτων των υποψηφίων για προαγωγή και του γενικότερου

ενδιαφέροντος που επιδεικνύουν για την προώθηση των στόχων του σχολείου, με τη

χρήση ειδικού εντύπου. Τέλος, οι ενδιαφερόμενοι Εκπαιδευτικοί, Ανώτεροι

Εκπαιδευτικοί, Παιδαγωγικοί Σύμβουλοι και Βοηθοί Διευθυντές είναι υπεύθυνοι για τη

συμπλήρωση και την έγκαιρη αποστολή της έκθεσης αυτοαξιολόγησης και του

ατομικού φακέλου επιτευγμάτων τους. Κατά συνέπεια, υφίστανται οι ακόλουθες

πηγές συλλογής δεδομένων αξιολόγησης για σκοπούς προαγωγής των

Εκπαιδευτικών, Ανώτερων Εκπαιδευτικών, Παιδαγωγικών Συμβούλων και Βοηθών

Διευθυντών, από τις οποίες θα προκύπτει η βαθμολογία τους:

Πηγές Συλλογής Δεδομένων Αξιολόγησης

1. Βαθμολογία Εξωτερικού Αξιολογητή Α’

2. Βαθμολογία Εξωτερικού Αξιολογητή Β’

3. Βαθμολογίες Διευθυντή Σχολικής Μονάδας

4. Αυτοαξιολόγηση - Ατομικός Φάκελος Επιτευγμάτων

Page 112: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

102

Σημειώνεται ότι κάθε υποψήφιος για προαγωγή θα δικαιούται, αν το επιθυμεί,

να υποβάλει μέσα σε καθορισμένο χρονικό διάστημα ένσταση για τη βαθμολογία που

έλαβε σε Δευτεροβάθμια Αναθεωρητική Επιτροπή. Οι αποφάσεις που θα λαμβάνει η

Δευτεροβάθμια Αναθεωρητική Επιτροπή για αναθεώρηση ή μη της βαθμολογίας των

υποψηφίων για προαγωγή θα είναι οριστικές και τελεσίδικες.

Αφού αξιολογηθούν, οι υποψήφιοι που ενδιαφέρονται για προαγωγή

και κατέχουν τα ελάχιστα απαιτούμενα προσόντα, θα ζητούν να αξιολογηθούν και

αφού λάβουν τη βαθμολογία τους, θα μπορούν να υποβάλουν αίτηση για προαγωγή

σε ανώτερη βαθμίδα της κλίμακας ανέλιξης κατά τα επόμενα τρία χρόνια. Για κάθε

θέση προαγωγής συστήνεται Συμβουλευτική Επιτροπή, η οποία θα καταρτίζει

κατάλογο των υποψηφίων με σειρά προτεραιότητας, μετά την αριθμητική αποτίμηση

των κριτηρίων της αξίας (βαθμολογία που έχουν λάβει), των προσόντων και της

αρχαιότητας όλων των προσοντούχων υποψηφίων σε μονάδες. Το ΥΠΠ εισηγείται

την αναπροσαρμογή της φόρμουλας που χρησιμοποιείται σήμερα για τον

υπολογισμό των μονάδων των υποψηφίων για προαγωγή, η οποία θα καθοριστεί σε

συνεργασία με τις εκπαιδευτικές οργανώσεις, ώστε να μειωθεί η βαρύτητα του

κριτηρίου της αρχαιότητας και να δοθεί η δυνατότητα σε νέους και δυναμικούς

εκπαιδευτικούς να προαχθούν στη δημόσια εκπαιδευτική υπηρεσία. Οι υποψήφιοι θα

περνούν από προσωπική συνέντευξη, που θα διεξάγεται από την Επιτροπή

Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, η οποία και θα επιλέγει τελικά τους εκπαιδευτικούς στους

οποίους θα προσφερθεί προαγωγή. Αναφορικά με την προαγωγή στη θέση του

Διευθυντή σημειώνεται ότι για σκοπούς επιλογής οι υποψήφιοι περνούν πρώτα από

Κέντρο Αξιολόγησης, όπως περιγράφεται πιο κάτω.

Οι Διευθυντές, οι Σχολικοί Σύμβουλοι και οι Επαρχιακοί Διευθυντές θα

αξιολογούνται από δύο αξιολογητές. Ο Διευθυντής της σχολικής μονάδας θα

αξιολογείται από έναν εξωτερικό Αξιολογητή και τον Επαρχιακό Διευθυντή, οι

Σχολικοί Σύμβουλοι από τον οικείο Επαρχιακό Διευθυντή και το Διευθυντή της

Οικείας Διεύθυνσης, ενώ οι Πρώτοι Σχολικοί Σύμβουλοι και οι Επαρχιακοί

Διευθυντές θα αξιολογούνται από το Διευθυντή Παιδείας και το Διευθυντή της Οικείας

Διεύθυνσης. Η αξιολόγηση των Διευθυντών, Επαρχιακών Διευθυντών και Σχολικών

Page 113: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

103

Συμβούλων θα διενεργείται με τη χρήση ειδικών εντύπων, τα οποία πρόκειται να

δημιουργηθούν και να συμφωνηθούν με τους εμπλεκόμενους φορείς.

3. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΩΝ

Η επιλογή και επιμόρφωση των Διευθυντών των σχολικών μονάδων

αποτελεί βασική παράμετρο στην επιτυχή διοικητική και εκπαιδευτική αυτονόμηση

των σχολικών μονάδων. Το υψηλό επίπεδο κατάρτισης και το προφίλ των νέων

Διευθυντών κρίνονται ως ουσιώδους σημασίας στην οργάνωση και λειτουργία των

σύγχρονων και αυτόνομων σχολικών μονάδων, όπως περιγράφονται στο Στρατηγικό

Σχεδιασμό για την Παιδεία. Οι Διευθυντές θα αποτελέσουν τους πολλαπλασιαστές

και τους κυριότερους φορείς για τις αλλαγές στη σχολική κουλτούρα και τη μετάβαση

από το υφιστάμενο στο νέο σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των σχολικών

μονάδων που οραματιζόμαστε. Γι’ αυτό προτείνεται η διαφοροποίηση του

συστήματος επιλογής των Διευθυντών μέσα στα πλαίσια ενός νέου σχεδίου

αξιολόγησης, με την εισαγωγή σύγχρονων σχεδίων υπηρεσίας, τα οποία θα

παρέχουν την ευκαιρία σε νέους και δυναμικούς εκπαιδευτικούς να ανελίσσονται

στην εκπαιδευτική πυραμίδα και να καταλαμβάνουν θέσεις διευθυντικών στελεχών.

Το σημερινό σύστημα βασίζεται κυρίως στην αρχαιότητα, με αποτέλεσμα ο μέσος

όρος ηλικίας των Διευθυντών, ιδιαίτερα στη Μέση Εκπαίδευση, να υπερβαίνει το 55ο

έτος της ηλικίας. Αυτή η πραγματικότητα διευκολύνει τη μετάβαση στο νέο σύστημα,

αφού αναμένεται ότι η πλειοψηφία των σημερινών διευθυντών των σχολικών

μονάδων θα αφυπηρετήσει μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Σημειώνεται, επίσης, ότι

για να διεκδικήσει κάποιος προαγωγή στη θέση του Διευθυντή, θα πρέπει να έχει

τουλάχιστον 6 χρόνια υπόλοιπο υπηρεσίας μέχρι την αφυπηρέτησή του.

Για την επιλογή των Διευθυντών προτείνεται ο σχεδιασμός και η

εφαρμογή ολιγοήμερων (μέχρι 3 ημέρες) Κέντρων Αξιολόγησης, η επιτυχής

συμμετοχή στα οποία θα είναι προαπαιτούμενο για την προαγωγή στη θέση του

Διευθυντή. Τα Kέντρα Aξιολόγησης αποτελούν μέθοδο επιλογής διευθυντικού

προσωπικού, η οποία άρχισε να χρησιμοποιείται και στον εκπαιδευτικό τομέα από το

1970 περίπου, με σκοπό την εξεύρεση και επιλογή εκπαιδευτικού προσωπικού για

τις ηγετικές θέσεις ενός εκπαιδευτικού συστήματος. Τα Κέντρα Αξιολόγησης έχουν τα

Page 114: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

104

εξής βασικά χαρακτηριστικά: (α) χρησιμοποιούν πολλούς και διαφορετικούς τρόπους

(μελέτες περιπτώσεων, προσομοίωση) για την παρατήρηση της ανθρώπινης

συμπεριφοράς, (β) στα Κέντρα λαμβάνουν μέρος πολλοί και καλά εκπαιδευμένοι

αξιολογητές, οι οποίοι παρακολουθούν τους υποψηφίους κάτω από διαφορετικές

συνθήκες, αξιολογώντας την ηγετική ικανότητα των υποψηφίων στα πλαίσια μιας

ομάδας, την ικανότητά τους να αναλαμβάνουν ρίσκο, καθώς επίσης και τις διοικητικές

ικανότητές τους, (γ) αξιολογούνται πολλοί υποψήφιοι ταυτόχρονα, (δ) δίδεται αρκετή

ανατροφοδότηση, γραπτή ή/και προφορική, τόσο προς τον κάθε υποψήφιο όσο και

προς τη διεύθυνση/ υπηρεσία στην οποία ανήκει ο υποψήφιος οργανικά.

Μέσα στα πλαίσια της νέας στρατηγικής προτείνεται, επίσης, και η δημιουργία

Σχολής Διευθυντών, για την κατάρτιση όσων θα επιλέγονται για να αναλαμβάνουν

διευθυντικά καθήκοντα, μέσα από επιστημονικά προγράμματα, που βασίζονται στις

σύγχρονες αρχές της εκπαιδευτικής διοίκησης. Η Σχολή Διευθυντών θα λειτουργεί σε

συνεργασία με πανεπιστήμια ή και αντίστοιχους οργανισμούς του εξωτερικού. Mέσα

από καθοδηγημένες και καλά σχεδιασμένες εμπειρίες, τα διευθυντικά στελέχη θα

καταρτίζονται τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά, στο πλαίσιο ενός ετήσιου

προγράμματος, για τις ανάγκες του οποίου θα απαλλάσσονται από την υπηρεσία

τους σε σχολική μονάδα. Η Σχολή Διευθυντών θα αναλαμβάνει, επίσης, και την

ευθύνη της συστηματικής επιμόρφωσης των υπόλοιπων διευθυντικών στελεχών.

4. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Για μια μεταβατική περίοδο πέντε ετών οι προαγωγές θα γίνονται παράλληλα

με την υφιστάμενη και με τη νέα διαδικασία, με προκαθορισμένη αναλογία:

ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΑΓΩΓΩΝ

2009 2010 2011 2012 2013

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ 70% 50 % 30 % 10 % 0 %

ΝΕΟ 30% 50 % 70 % 90 % 100 %

Page 115: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

105

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ΄

Η Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

«Όλα όσα πρέπει να κατέχουν όσοι

συμπληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση»

Oκτώ πυλώνες της κοινής βάσης Το πλαίσιο της βάσης στηρίζεται σε οκτώ πυλώνες βασικών ικανοτήτων. Κάθε πυλώνας περιλαμβάνει γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις. Οι οκτώ πυλώνες είναι: 1. Χρήση της Ελληνικής 2. Ικανοποιητική χρήση δύο ξένων γλωσσών 3. Απόκτηση ικανοτήτων στα Μαθηματικά – Επιστημονική και τεχνολογική

κουλτούρα 4. Απόκτηση ικανοτήτων στη χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και

Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) 5. Ανάπτυξη ανθρωπιστικής και περιβαλλοντικής κουλτούρας 6. Απόκτηση κοινωνικών και πολιτικών ικανοτήτων 7. Ανάπτυξη αυτονομίας και πρωτοβουλίας 8. Ανάπτυξη μεταγνωστικών ικανοτήτων

Page 116: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

106

(1) ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

Η κατοχή και ο σωστός χειρισμός της ελληνικής γλώσσας είναι η βάση όλης της εκπαίδευσης. Παρόλο ότι αυτό είναι αυτονόητο, είναι κοινώς γνωστό ότι ένας σημαντικός αριθμός νέων εγκαταλείπουν την υποχρεωτική εκπαίδευση χωρίς βασική γνώση της ελληνικής γλώσσας. Κατ’ αυτό τον τρόπο, χωρίς τη γνώση ενός εξειδικευμένου λεξιλογίου, αδρανοποιείται ένα μεγάλο μέρος της πνευματικής και κοινωνικής τους ύπαρξης, καθώς είναι αδύνατο να αναπτύξουν ακριβή σκέψη και να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά με τους άλλους. Η Βάση, επομένως, επιβεβαιώνει την αναγκαιότητα της επαρκούς γνώσης και χειρισμού του λεξιλογίου, της γραμματικής και του συντακτικού. Για να το πετύχουμε αυτό χρειάζονται: ασκήσεις κλίσεως (π.χ. ρήματος), ορθογραφία και απαγγελία και όλα αυτά πρέπει να περιλαμβάνονται στους κανόνες εκμάθησης της γλώσσας.

(2) ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΔΥΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης προβάλλει, ως ουσιώδης ανάγκη το εκπαιδευτικό σύστημα να εφοδιάζει τους μαθητές με τα μέσα που θα τους επιτρέψουν να ανοίξουν τους ορίζοντές τους προς τον κόσμο με την ικανοποιητική χρήση δύο τουλάχιστον ξένων γλωσσών. Η βελτίωση και η αξιοποίηση των γλωσσικών δεξιοτήτων των νεαρών ευρωπαίων πολιτών είναι υπόθεση δημόσιου συμφέροντος, μια επένδυση ικανή να προσφέρει πραγματική προστιθέμενη αξία στην ανθρώπινη ανάπτυξη, για να αυξήσει την ελκυστικότητα, το δυναμισμό και τους διεθνείς ορίζοντες μιας περιοχής. Στις μέρες μας η μη κατοχή δύο τουλάχιστον ξένων γλωσσών είναι μέγιστο εμπόδιο στην επαγγελματική ζωή και επομένως τα σχολεία δεν πρέπει να επιτρέπουν στους μαθητές να συμπληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση χωρίς την κατοχή δύο ξένων γλωσσών. Πρέπει κυρίως να διασφαλίζουν ότι οι μαθητές είναι ικανοί να επικοινωνούν σε αυτές τις γλώσσες ικανοποιητικά. Σύμφωνα με τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφορικά με την εκμάθηση ξένων γλωσσών, ως αντικειμενικός στόχος της γλωσσικής πολιτικής μας, με την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, καθορίζεται η κατάκτηση από τους μαθητές των γνώσεων και δεξιοτήτων που χαρακτηρίζουν το επίπεδο βασικού χρήστη (Α2: Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες).

(3)

ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ – ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Εκτός από τις γλώσσες, η γνώση αριθμητικής είναι μια από τις παραδοσιακές απαιτήσεις της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Οι ικανότητες στην ανάγνωση, γραφή και αριθμητική ήταν και εξακολουθούν να είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Η μη ικανοποιητική γνώση των στοιχειωδών αριθμητικών πράξεων είναι τόσο σοβαρό πρόβλημα όσο και η γλωσσική ανεπάρκεια. Είναι, επίσης, σημαντικό για τους μαθητές να αναπτύξουν μια βασική επιστημονική κουλτούρα, ώστε να αντιλαμβάνονται τους φυσικούς νόμους που διέπουν το σύμπαν, τον πλανήτη μας καθώς επίσης και το ανθρώπινο σώμα. Επιπλέον, στις ανεπτυγμένες χώρες οι επιστήμες διαδραματίζουν ένα θεμελιώδη ρόλο: Επινοούν νέες θεωρίες και επομένως τη βάση για πρόοδο, η οποία δημιουργεί το τεχνικό

Page 117: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

107

περιβάλλον μας. Χωρίς επαρκή επιστημονική και τεχνική κατάρτιση τα παιδιά μας θα ζουν χωρίς προσανατολισμό στο σημερινό κόσμο της επιστήμης και της τεχνολογίας. Στο μέλλον δε θα μπορούν να επιδράσουν σε αυτό ή να το αλλάξουν.

(4)

ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΒΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ (Τ.Π.Ε.)

Στην εποχή του διαδικτύου δεν μπορεί να μη δοθεί σημασία στην εκπαίδευση στις ΤΠΕ. Όλοι οι γονείς γνωρίζουν καλά ότι οι νέοι επιδεικνύουν μεγάλο ενδιαφέρον για αυτές τις τεχνολογίες, ιδιαίτερα για τους Η/Υ. Η Βάση επομένως έχει ως βασικό στόχο της να αναπτύξει στα παιδιά τη βαθύτερη γνώση αυτών των εργαλείων. Πάνω απ’ όλα πρέπει να αποκτήσουν την ικανότητα να αντλούν πληροφορίες, να τις ταξινομούν και να τις αντιμετωπίζουν κριτικά, διαφορετικά θα είναι παθητικοί δέκτες. Αυτή η κριτική στάση είναι προϋπόθεση για έξυπνη και συνετή χρήση των πηγών που προσφέρει το διαδίκτυο. Είναι ζωτικής σημασίας οι μαθητές να διδαχτούν πώς θα προσεγγίζουν αυτή την τεράστια παγκόσμια βιβλιοθήκη, όπου δεν υπάρχει καμιά μορφή ιεράρχησης.

(5)

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ Ζούμε σε ένα κόσμο που δεν είναι δομημένος μόνο από την τεχνολογία αλλά επίσης από ιστορία, τέχνες, αξίες και ιδέες. Παρέχοντας στα παιδιά πρόσβαση σε αυτό το πολιτιστικό στερέωμα διευρύνουμε τις προοπτικές τους. Το σχολείο μπορεί, επίσης, να τους προσφέρει σημεία αναφοράς. Είναι γενικώς παραδεκτό ότι σήμερα τα παιδιά μας δεν έχουν σημεία αναφοράς. Η ανθρωπιστική παιδεία τούς προσφέρει ακριβώς αυτά τα σημεία μέσω της γνώσης χρονολογικών και γεωγραφικών αναφορών. Χάρη σε αυτά, οι μαθητές μπορούν να μάθουν από πού προέρχονται και πού βρίσκονται. Δεν υποτιμούμε τη διαμορφωτική αξία αυτών των αναφορών. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η κουλτούρα δεν πρέπει κατ’ ανάγκη να είναι αυστηρά εθνική, ιδιαίτερα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Γι’ αυτό το λόγο η Βάση περιλαμβάνει τα μείζονα επιτεύγματα του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού: τα σημαντικότερα κείμενα (τη Βίβλο, την Ιλιάδα, την Οδύσσεια κτλ.) και τα μεγάλα έργα της παγκόσμιας κληρονομιάς, για να βοηθήσει τους μαθητές να καταλάβουν τι είναι οικουμενικό και ως εκ τούτου ουσιώδες σε όλους τους ανθρώπινους πολιτισμούς.

(6) ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ

Το σχολείο θα πρέπει να προετοιμάζει τα παιδιά για την κοινωνική ζωή. Όμως τότε μόνο τα καθιστά ικανά να συμμετέχουν δημιουργικά στην κοινωνία της χώρας όταν γνωρίζουν και σέβονται τους κανόνες της ομαδικής ζωής. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην εκμάθηση των κανόνων που διέπουν τη συμπεριφορά του πολίτη. Γι’ αυτό το λόγο η Κοινή Βάση δίδει ιδιαίτερη σημασία στη γνώση των συμβόλων της Δημοκρατίας και την κατανόηση του νοήματός τους.

Page 118: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

108

Είναι σημαντικό για τους μαθητές να γνωρίζουν τους θεμελιώδεις μηχανισμούς της δημοκρατίας (εθνική εκπροσώπηση, δικαιοσύνη, φορολογία κτλ). Ως εκ τούτου η Βάση εισάγει μια πραγματική σειρά μαθημάτων πολιτότητας η οποία καλύπτει τη γνώση των αρχών της κοινωνικής ζωής, στοιχεία της νομοθεσίας και την ανάπτυξη της ατομικής υπευθυνότητας.

(7) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ

Ο έβδομος πυλώνας είναι ουσιαστικός, γιατί η Εκπαίδευση δεν επιτυγχάνει το στόχο της, αν δε διαμορφώσει τα άτομα σε αυτόνομες προσωπικότητες, ικανούς να κρίνουν και να αυτοσυντηρούνται. Έτσι θα καταστούν ικανοί να εφαρμόσουν τη σχολική γνώση σε διάφορες καταστάσεις και να χρησιμοποιήσουν την κουλτούρα που τους πρόσφερε το σχολείο σε όλες τις εκφάνσεις του βίου τους. Η αυτονομία και η πρωτοβουλία θα τους βοηθήσουν να εκπονούν μελέτες, να τις εφαρμόζουν και να καινοτομούν. Σε έναν κόσμο όπου η ατέρμονη καινοτομία είναι η κινητήρια δύναμη της προόδου, οι μαθητές μας πρέπει να εξοπλιστούν με τα απαραίτητα εφόδια για την επαγγελματική τους σταδιοδρομία.

(8)

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ Στην έννοια των μεταγνωστικών ικανοτήτων (learning to learn) περιλαμβάνεται η ικανότητα επιδίωξης και επιμονής στη μάθηση, η ικανότητα οργάνωσης της ατομικής μάθησης, με τη βοήθεια και της αποτελεσματικής διαχείρισης του χρόνου και της πληροφορίας, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Η ικανότητα αυτή περιλαμβάνει την επίγνωση της διαδικασίας μάθησης και των αναγκών για μάθηση, προσδιορίζοντας τις διαθέσιμες ευκαιρίες και την ικανότητα αντιμετώπισης των εμποδίων προκειμένου η μάθηση να είναι επιτυχημένη. Λόγω του ότι οι γνώσεις στη σημερινή εποχή παράγονται με ρυθμό γεωμετρικής προόδου είναι απαραίτητο οι μαθητές να μάθουν πώς να μαθαίνουν, ώστε να μπορούν να αναζητούν από μόνοι τους τη γνώση.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Κάθε πυλώνας της Βάσης είναι ένας συνδυασμός θεμελιώδους γνώσης για την εποχή στην οποία ζούμε, δεξιοτήτων για εφαρμογή αυτής της γνώσης σε διάφορες καταστάσεις, καθώς και στάσεων ζωτικής σημασίας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτά περιλαμβάνουν την επαφή με τους άλλους, ενδιαφέρον για την αναζήτηση της αλήθειας, σεβασμό προς τον εαυτό τους και στους άλλους, έφεση για μάθηση και δημιουργικότητα.

Page 119: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

109

(1) ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

Η πρόσβαση σε όλες τις περιοχές της γνώσης και η ανάπτυξη όλων των δεξιοτήτων εξαρτάται απόλυτα από την ικανότητα να γράφει κανείς και να μιλά ελληνικά. Η ελληνική γλώσσα είναι το βασικό εργαλείο για ίσες ευκαιρίες, ελευθερία των πολιτών και πολιτότητα, καθώς επιτρέπει την κατανόηση του προφορικού λόγου και την έκφραση, την αλληλεπίδραση, την κατανόηση του γραπτού λόγου και τη γραπτή έκφραση σε διάφορες καταστάσεις και τους δίνει τη δυνατότητα να αντιλαμβάνονται και να διατυπώνουν τα δικαιώματα και τα καθήκοντά τους. Οι μαθητές θα αποκτήσουν γνώση της ελληνικής γλώσσας και θα αναπτύξουν καθαρή και ακριβή προφορική και γραπτή έκφραση μέσω της διδασκαλίας της ελληνικής αλλά και μέσω της διδασκαλίας των άλλων μαθημάτων. Υπογραμμίζεται συνεπώς ότι η γλωσσική ανάπτυξη των μαθητών δεν είναι αποκλειστική ευθύνη των εκπαιδευτικών που διδάσκουν ελληνικά, αλλά και εκείνων που διδάσκουν τα υπόλοιπα μαθήματα. Οι εκπαιδευτικοί και όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας έχουν ευθύνη γι’ αυτή την προτεραιότητα της αποστολής του σχολείου. Η ανάγνωση βιβλίων ελληνικής λογοτεχνίας είναι ένα ισχυρότατο εργαλείο για την ορθή εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας.

Γνώσεις Η γραπτή και η προφορική έκφραση πρέπει να εξασκείται σε όλη τη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης με διάφορες μεθόδους που περιλαμβάνουν την απομνημόνευση και την απαγγελία λογοτεχνικών κειμένων. Η εκμάθηση της ορθογραφίας και της γραμματικής θα βοηθήσει τους μαθητές να καταλάβουν ότι ο σεβασμός προς τους κανόνες της ελληνικής γλώσσας δεν είναι ασυμβίβαστος με την ελευθερία της έκφρασης. Αντίθετα ενθαρρύνει την οξύτητα της σκέψης, καθώς και μια ακριβή και εύληπτη επιχειρηματολογία. Ο μαθητής θα πρέπει να χειρίζεται αποδοτικά τα γλωσσικά εργαλεία (λεξιλόγιο, γραμματική και ορθογραφία), για να μπορεί να διαβάζει, να κατανοεί και να συνθέτει κείμενα σε διαφορετικές περιστάσεις επικοινωνίας. Η εκμάθηση της γραμματικής και της ορθογραφίας απαιτούν συγκεκριμένες ασκήσεις πέραν της μελέτης των κειμένων. Λεξιλόγιο Ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου των μαθητών σε καθημερινή βάση είναι ζωτικής σημασίας και πρέπει να ξεκινά από το νηπιαγωγείο μέχρι την ολοκλήρωση της σχολικής εκπαίδευσης. Οι μαθητές πρέπει να έχουν:

- ακριβές και σωστό λεξιλόγιο, για να καθορίζουν πραγματικά αντικείμενα, συναισθήματα, πνευματικές διεργασίες, αφηρημένες έννοιες

- κυριολεκτική και μεταφορική αντίληψη μιας έκφρασης - το γλωσσικό επίπεδο στο οποίο ανήκει μια λέξη - λέξεις με παρόμοια ή αντίθετη έννοια - ετυμολογία των λέξεων, ώστε να τις αντιλαμβάνονται και να τις γράφουν

σωστά.

Page 120: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

110

Γραμματική Οι μαθητές πρέπει να γνωρίζουν:

- στίξη - θεμελιώδεις συντακτικές δομές - φύση και λειτουργία των λέξεων - σύνδεση και σύνοψη του λόγου (συνδέσμους παρατακτικής και υποτακτικής

σύνδεσης, επιρρήματα) - κλίση των ρημάτων - χρόνους και εγκλίσεις.

Ορθογραφία Μέχρι το τέλος του δημοτικού σχολείου επιβάλλεται οι μαθητές να γράφουν ικανοποιητικά ορθογραφημένα όταν εκφράζονται γραπτώς. Όμως είναι σημαντικό να τελειοποιήσουν την ορθογραφία τους μέχρι το τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Για να το πετύχουμε αυτό, μπορούμε να χρησιμοποιούμε την υπαγόρευση ορθογραφίας ως ένα ζωτικό εργαλείο για μάθηση και αξιολόγηση, αλλά απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή σε όλα τα μαθήματα, για να αποκτηθεί αυτή η ικανότητα. Οι μαθητές πρέπει να μάθουν τους βασικούς ορθογραφικούς, λεξιλογικούς και γραμματικούς κανόνες, (άκλιτες λέξεις, συμφωνία των όρων της πρότασης, ορθογραφία των ρηματικών και ονοματικών τύπων).

Δεξιότητες

Ανάγνωση Στο τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης κάθε μαθητής πρέπει να είναι σε θέση:

- να διαβάζει μεγαλόφωνα και με σωστή έκφραση ένα κείμενο (σε έμμετρο και πεζό λόγο)

- να αναλύει τα γραμματικά στοιχεία μιας φράσης, για να διασαφηνίζει το νόημά της

- να εξάγει την κύρια ιδέα ενός γραπτού ή προφορικού κειμένου - να κατανοεί ποικίλα κείμενα, τόσο πληροφοριακά όσο και λογοτεχνικά - να αντιλαμβάνεται δηλώσεις και οδηγίες - να διαβάζει ολόκληρα λογοτεχνικά βιβλία, ιδιαίτερα τα κλασικά και να κάνει

περιληπτικές αναφορές. Γραφή Η ικανότητα να γράφει σημαίνει να μπορεί:

- να αντιγράφει ένα κείμενο χωρίς να κάνει λάθη, να γράφει ευανάγνωστα και σωστά τα κείμενα που δημιουργεί ο ίδιος ή που του υπαγορεύονται

- να απαντά σε ερώτηση χρησιμοποιώντας πλήρη πρόταση ή φράση

Page 121: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

111

- να γράφει σύντομο κείμενο με συνοχή, δομημένο σε παραγράφους, με σωστή στίξη, βάσει συγκεκριμένων οδηγιών: αφήγηση, περιγραφή, επεξήγηση, επιχειρηματολογία, αναφορά, συνήθεις γραπτές εργασίες (π.χ. επιστολές)

- να προσαρμόζει το θέμα προς τον αποδέκτη και την επιδιωκόμενη επίδραση - να κάνει περίληψη ενός κειμένου - να χρησιμοποιεί τους βασικούς, λεξιλογικούς και γραμματικούς,

ορθογραφικούς κανόνες.

Προφορική έκφραση Ο μαθητής πρέπει να είναι ικανός:

- να μιλά δημοσίως - να συμμετέχει σε διάλογο και συζήτηση: να λαμβάνει υπόψη τις απόψεις των

άλλων και να αποδεικνύει την αξία των δικών του θέσεων - να εκθέτει ατομική ή συλλογική εργασία (παρουσιάσεις, πειράματα, επιδείξεις

κτλ.) - να αναδιατυπώνει κείμενα και απόψεις που διάβασε ή που εκφράστηκαν από

κάποιο άλλο - να προσαρμόζει το λόγο του ενώπιον ακροατηρίου (ύφος και επίπεδο λόγου)

στις επικοινωνιακές συνθήκες (τόπος, ακροατήριο, επιδιωκόμενο αποτελέσματα)

- να απαγγέλλει κείμενα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς (λογοτεχνικά αποσπάσματα, φημισμένες αναφορές).

Χρήση εργαλείων αναφοράς Ο μαθητής πρέπει να είναι ικανός να χρησιμοποιεί:

- έντυπα ή ηλεκτρονικά λεξικά, για να ελέγχει την ορθογραφία ή τη σημασία μιας λέξης, να βρίσκει συνώνυμα ή τις κατάλληλες λέξεις, για να εκφράσει τη σκέψη του

- βιβλία γραμματικής ή λογισμικά ορθογραφικού ελέγχου.

Στάσεις Το ενδιαφέρον για τη γλώσσα ως εργαλείο για τη σκέψη και την ολοκλήρωση αναπτύσσει:

- επιθυμία για ορθή γραπτή και προφορική έκφραση, ενδιαφέρον για εμπλουτισμό του λεξιλογίου κάποιου

- ενδιαφέρον για τους ήχους, τα λογοπαίγνια, τη συναισθηματική δύναμη της γλώσσας

- έφεση για επικοινωνία, διάλογο και συζήτηση - ενδιαφέρον για ανάγνωση (βιβλίων, τύπου).

Page 122: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

112

(2) ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΔΥΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ

Επικοινωνία σε μια ξένη γλώσσα σημαίνει ο μαθητής να είναι ικανός να καταλαβαίνει, να εκφράζεται και να ερμηνεύει σκέψεις, αισθήματα και γεγονότα, τόσο γραπτά όσο και προφορικά και σε διάφορες καταστάσεις. Επίσης, συνεπάγεται γνώση και κατανόηση των πολιτιστικών στοιχείων που μεταφέρει η γλώσσα. Έτσι καθίσταται δυνατό να δει πέρα από τα καθιερωμένα στερεότυπα. Το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες που διαμορφώθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης, είναι θεμελιώδες σημείο αναφοράς για τη διδασκαλία, μάθηση και αξιολόγηση των σύγχρονων γλωσσών. Το Επίπεδο Γνώσης Α2 (επίπεδο στοιχειώδους επικοινωνίας) είναι το επίπεδο που απαιτείται από την Κοινή Βάση. Από τη Δ΄ τάξη της Δημοτικής Εκπαίδευσης (ενδεχομένως και ενωρίτερα) οι μαθητές θα διδάσκονται την Αγγλική και θα έχουν τη δυνατότητα επιλογής μιας ακόμη ξένης γλώσσας. Η επάρκεια στις σύγχρονες γλώσσες επιτυγχάνεται με τη συχνή εφαρμογή και με την εξάσκηση της μνήμης. Αυτό καθίσταται δυνατό με πέντε τύπους δραστηριοτήτων: ακρόαση, ομιλία, συνομιλία, κατανόηση γραπτού κειμένου και γραφή.

Γνώσεις Το να μιλά κανείς μια σύγχρονη ξένη γλώσσα πρώτα απ’ όλα σημαίνει να υιοθετεί ένα γλωσσικό κώδικα. Είναι σημαντικό να γνωρίζει τους γραπτούς και τους ηχητικούς τύπους, πράγμα που του δίνει τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται ή να παράγει σωστά και με σημασία μηνύματα στις συνθήκες της καθημερινής ζωής. Αυτό προϋποθέτει γνώση του λεξιλογίου, της γραμματικής, της φωνολογίας και της ορθογραφίας. Δηλαδή σημαίνει:

- να κατέχει ένα επαρκές λεξιλόγιο, για να καταλαβαίνει απλά θέματα - να γνωρίζει τους θεμελιώδεις κανόνες της γραμματικής (ταξινόμηση του

ονόματος, ρηματικό σύστημα, σύνδεση και υπόταξη στη στοιχειώδη τους μορφή) και πώς η μελετώμενη γλώσσα λειτουργεί, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της

- να γνωρίζει τους κανόνες προφοράς - να κατέχει την ορθογραφία των λέξεων και των φράσεων που έμαθε,

καταλαβαίνοντας τη σχέση μεταξύ ήχων και γραφής. Σε μερικές γλώσσες, η εκμάθηση του συστήματος γραφής είναι πρωταρχικής σημασίας δεδομένης της ανάγκης να εξοικειωθεί ο μαθητής με τα ειδικά χαρακτηριστικά της γλώσσας αυτής.

Δεξιότητες

Το να μιλά κανείς μια σύγχρονη ξένη γλώσσα σημαίνει να είναι ικανός να τη χρησιμοποιεί καίρια και κατάλληλα σύμφωνα με την επικοινωνιακή περίσταση σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον. Αναμένεται ο μαθητής να μπορεί να επικοινωνεί με έναν απλό αλλά αποτελεσματικό τρόπο στις συνθήκες της καθημερινής ζωής, πράγμα που σημαίνει ότι αυτός μπορεί:

Page 123: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

113

• Να χρησιμοποιεί τη γλώσσα με το να χειρίζεται σωστά τους ανάλογους κώδικες κοινωνικών σχέσεων:

− να χρησιμοποιεί κοινές εκφράσεις ακολουθώντας τους βασικούς εύχρηστους τύπους (να διατυπώνει χαιρετισμούς, προσκλήσεις, απολογίες κτλ.)

− να λαμβάνει υπόψη την ύπαρξη διαφορετικών ορολογιών στη γλώσσα και να προσαρμόζει την ομιλία του στην επικοινωνιακή περίσταση.

• Να κατανοεί μια σύντομη προφορική παρουσίαση: να αναγνωρίζει το περιεχόμενο ενός μηνύματος, το θέμα μιας συζήτησης, αν η ανταλλαγή απόψεων γίνεται αργά και με σαφήνεια, να παρακολουθεί μια εξιστόρηση.

• Να εκφράζεται καθαρά σε προφορικό λόγο (σύντομη συζήτηση και παρέμβαση) και σε γραπτό λόγο, με αρκετή σαφήνεια, πράγμα που σημαίνει ότι είναι ικανός:

− να προφέρει σωστά − να συνδέει ομάδες λέξεων με συνοχή − να δίνει και να παίρνει πληροφορίες − να εκφράζει απλά μια ιδέα ή άποψη − να αφηγείται μια ιστορία ή να δίδει μια σύντομη περιγραφή.

• Να καταλαβαίνει ένα σύντομο και απλό γραπτό κείμενο.

Στάσεις Η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας αναπτύσσει την ευαισθησία του μαθητή απέναντι στη διαφορετικότητα και τις πολιτισμικές ποικιλίες. Ενισχύει:

- την επιθυμία να επικοινωνεί με ξένους στη γλώσσα τους, να διαβάζει εφημερίδες και να παρακολουθεί ξένα οπτικοακουστικά μέσα, να παρακολουθεί ταινίες στην πρωτότυπη έκδοσή τους

- την ευρύτητα του πνεύματος και την κατανόηση διαφορετικών τρόπων σκέψης και δράσης.

(3)

ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ - ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Οι μαθητές θα πρέπει να αποκτήσουν την επιστημονική κουλτούρα που χρειάζονται, για να διαμορφώσουν μια συγκροτημένη εικόνα του κόσμου και να κατανοήσουν τον καθημερινό τους περίγυρο. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η πολυπλοκότητα μπορεί να εκφραστεί με θεμελιώδεις νόμους. Συγκεκριμένες και πρακτικές προσεγγίσεις στα Μαθηματικά και στις επιστήμες, οι οποίες εμφανώς απαιτούνται για χειρωνακτικές δεξιότητες (για παράδειγμα εργασία με υλικά, χειρισμός και δημιουργία όγκων), βοηθούν τους μαθητές να κατανοούν αφηρημένες έννοιες. Τα Μαθηματικά, οι πειραματικές επιστήμες και η τεχνολογία ενθαρρύνουν την οξύνοια, που συγκροτεί την επιστημονική σκέψη.

Page 124: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

114

Α. Βασικά στοιχεία των Μαθηματικών Στα πεδία της αριθμητικής, της γεωμετρίας και του χειρισμού δεδομένων, τα Μαθηματικά προσφέρουν εργαλεία για δράση, για επιλογές και αποφάσεις στην καθημερινή ζωή. Αναπτύσσουν τη λογική σκέψη, καθώς επίσης και την αφαιρετική ικανότητα και τη φαντασία σε επίπεδες επιφάνειες και σε τρισδιάστατους χώρους με τη χρήση τύπων, μοντέλων, γραφικών παραστάσεων και διαγραμμάτων. Η λογική αιτιολόγηση και το ενδιαφέρον για απόδειξη πρέπει, επίσης, να αναπτυχθούν. Η γνώση των βασικών στοιχείων των μαθηματικών μπορεί να αποκτηθεί και να εμπεδωθεί κυρίως με την επίλυση προβλημάτων, βασισμένων κατά κύριο λόγο σε καταστάσεις που έχουν στενή σχέση με την πραγματικότητα. Οι μαθηματικές δεξιότητες που αποκτά κάποιος καθορίζουν την απόκτηση επιστημονικής κουλτούρας.

Γνώσεις Είναι ανάγκη ο μαθητής να αναπτύξει όσο το δυνατό πιο νωρίς στο δημοτικό σχολείο αυτόματα αντανακλαστικά στην αριθμητική, ιδιαίτερα την ικανότητα να χειρίζεται σωστά τις τέσσερις πράξεις. Η ικανότητα να παρουσιάζει τα διανοήματά του και να τα αιτιολογεί είναι απαραίτητη. Έννοιες και τεχνικές πρέπει, επίσης, να κατανοηθούν (πράξεις, αλγόριθμος) και να απομνημονευτούν, έτσι ώστε να μπορεί ο μαθητής να τις εφαρμόζει. Οι μαθητές πρέπει να γνωρίζουν:

• Όσον αφορά αριθμούς και αριθμητικές πράξεις: - δεκαδικούς αριθμούς, σχετικούς αριθμούς, κλάσματα, δυνάμεις (διάταξη,

σύγκριση) - τις τέσσερις πράξεις και τη σημασία τους - βασικές τεχνικές προφορικής αριθμητικής - απλές παραστάσεις με μεταβλητές (παραστάσεις με μεταβλητές πρώτου

βαθμού) - υπολογισμός της τιμής ενός μονωνύμου για διάφορες τιμές των

μεταβλητών - αξιοσημείωτες ταυτότητες.

• Σε σχέση με την οργάνωση και το χειρισμό δεδομένων και συναρτήσεων:

− αναλογίες: γραμμική ιδιότητα, γραφική παράσταση, πίνακας αναλογιών, «χιαστί γινόμενο» ή τη «μέθοδο των 3», ποσοστά, κλίμακες

− συνήθεις παρουσιάσεις: πίνακες, διαγράμματα, γραφικές παραστάσεις − τοποθέτηση σε ένα άξονα ή χάρτη − στοιχειώδεις έννοιες περιγραφικής στατιστικής (μέγιστο, ελάχιστο,

συχνότητα, μέσος όρος) − έννοιες του τυχαίου και της πιθανότητας.

Page 125: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

115

• Στη γεωμετρία: − στοιχειώδεις γεωμετρικές ιδιότητες των ακόλουθων επίπεδων και

στερεών σχημάτων: τετραγώνου, ορθογωνίου, ρόμβου, παραλληλογράμμου, τριγώνου, κύκλου, κύβου, ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου, κυλίνδρου, σφαίρας

− έννοιες των παράλληλων ευθειών, της καθέτου, της μεσοκαθέτου, της διχοτόμου γωνίας, της εφαπτομένης (σε κύκλο)

− μετασχηματισμούς: συμμετρία, μεγέθυνση και σμίκρυνση − θεωρήματα της επιπεδομετρίας: άθροισμα γωνιών τριγώνου, τριγωνική

ανισότητα, Θεώρημα του Θαλή (στο τρίγωνο), Πυθαγόρειο Θεώρημα. Οι μαθητές πρέπει, επίσης, να έχουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται την επίπεδη αποτύπωση στερεών καθώς και ενός προτύπου (κύβος, ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο).

• Σχετικά με τις κλίμακες και τις μετρήσεις:

− τις κύριες κλίμακες (μονάδες μέτρησης, τύπους, υπολογισμούς και μετατροπές): μήκος, εμβαδόν, χωρητικότητα, όγκος, μάζα, γωνία, διάρκεια, ταχύτητα, πυκνότητα, αριθμός στροφών ανά δευτερόλεπτο

− μέτρηση με τη χρήση οργάνων, λαμβάνοντας υπόψη την πιθανότητα σφάλματος κατά τη μέτρηση.

Δεξιότητες

Με τη συμπλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, οι μαθητές πρέπει να είναι ικανοί να εφαρμόζουν τις βασικές αρχές και διαδικασίες των μαθηματικών καθημερινά, τόσο στην προσωπική τους ζωή όσο και στην εργασία τους. Αυτό σημαίνει να είναι ικανοί:

• Nα αιτιολογούν λογικά, να χρησιμοποιούν την επαγωγή και να αποδεικνύουν.

• Nα επικοινωνούν γραπτά και προφορικά σε κατάλληλη μαθηματική γλώσσα.

• Nα φέρνουν σε πέρας μια απλή μαθηματική πράξη:

− με το χέρι: έναν απλό υπολογισμό με σχετικά μικρούς δεκαδικούς: πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμό, διαίρεση

− με τη χρήση υπολογιστικής: έναν απλό υπολογισμό με σχετικούς δεκαδικούς αριθμούς: πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμό, δεκαδική διαίρεση με ακρίβεια δεκαδικού ψηφίου, υπολογισμό του τετραγώνου ή του κύβου ενός σχετικού αριθμού, την τετραγωνική ρίζα ενός θετικού αριθμού

− νοερά: απλούς υπολογισμούς και να δίδουν γρήγορα μια κατά προσέγγιση απάντηση.

• Nα συγκρίνουν, να προσθέτουν, να αφαιρούν, να πολλαπλασιάζουν και να διαιρούν απλά κλάσματα.

• Nα σύρουν γραμμές χρησιμοποιώντας συνήθη όργανα (ρίγα, τρίγωνο, διαβήτη, μοιρογνωμόνιο):

Page 126: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

116

− παράλληλες, κάθετες, μεσοκάθετο, διχοτόμο γωνίας − κύκλο ορισμένο από το κέντρο και την ακτίνα του − σχήματα με συμμετρία ως προς κέντρο και ως προς άξονα

• Να χρησιμοποιούν και να κατασκευάζουν πίνακες, διαγράμματα, γραφικές παραστάσεις και να γνωρίζουν πώς να μεταβαίνουν από τον έναν τρόπο παρουσίασης στον άλλο.

• Να χρησιμοποιούν όργανα (πίνακες, τύπους, γεωμετρικά όργανα, υπολογιστικές, λογισμικά).

• Να αναγνωρίζουν πότε μια κατάσταση της καθημερινότητας απαιτεί να χρησιμοποιήσουν μαθηματικά, να την αναλύσουν με παρουσίαση δεδομένων και στη συνέχεια να διατυπώσουν υποθέσεις, να προβούν σε αποδεικτική διαδικασία ή σε έναν υπολογισμό με την πρόθεση να δώσουν λύση, και για τον σκοπό αυτό:

− να γνωρίζουν πότε και πώς να χρησιμοποιούν στοιχειώδεις πράξεις − να επαληθεύουν την πιθανότητα ενός αποτελέσματος − να αναγνωρίζουν καταστάσεις στις οποίες εμπλέκονται οι αναλογίες και

να επιλέγουν τα κατάλληλα μέσα για χειρισμό τους − να χρησιμοποιούν γραφικές παρουσιάσεις − να χρησιμοποιούν τα θεωρήματα της γεωμετρίας στο επίπεδο.

• Να αντιλαμβάνονται τη θέση τους στο χώρο: να χρησιμοποιούν χάρτη μικρής και μεγάλης κλίμακας, ένα διάγραμμα, ένα σύστημα συντεταγμένων.

Στάσεις

Η μελέτη των μαθηματικών επιτρέπει στους μαθητές να συνειδητοποιήσουν την ύπαρξη λογικών νόμων και να αναπτύξουν:

- ακρίβεια και ορθότητα στη σκέψη - σεβασμό προς την αλήθεια που στηρίζεται στη λογική - ενδιαφέρον για λογική σκέψη που στηρίζεται σε επιχειρήματα των οποίων η

ισχύς πρέπει να αποδειχθεί.

Β. Επιστημονική και τεχνολογική κουλτούρα Οι πειραματικές επιστήμες και τεχνολογίες επιχειρούν να ερμηνεύσουν και να περιγράψουν τον πραγματικό κόσμο, τη φύση, τα ανθρώπινα δημιουργήματα, καθώς επίσης και τις αλλαγές που προκλήθηκαν από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Με τη μελέτη αυτού του κύκλου θεμάτων θα βοηθήσουμε τους μαθητές να συνειδητοποιήσουν τη διάκριση μεταξύ επαληθεύσιμων γεγονότων και υποθέσεων από τη μια και απόψεων και δοξασιών από την άλλη. Για να πετύχουμε αυτούς τους στόχους, η παρατήρηση, η αμφισβήτηση, ο χειρισμός και ο πειραματισμός είναι ουσιαστικής σημασίας και πρέπει να επιδιωχθούν από το δημοτικό σχολείο, μέσα από την ενασχόληση με πρακτικές εργασίες που αφυπνίζουν το ενδιαφέρον για την επιστήμη και την τεχνολογία στην πρώιμη ηλικία.

Page 127: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

117

Σύνθετες έννοιες (σχετιζόμενες με το DNA, τα γονίδια και την τεκτονική των λιθοσφαιρικών πλακών), για τις οποίες οι μαθητές ακούν καθημερινά, προσεγγίζονται με τη χρήση κατάλληλων μεθόδων. Η παρουσίαση του ιστορικού για το πώς προέκυψαν οι έννοιες, με την άντληση πληροφοριών από όλους τους σχετικούς κλάδους διδασκαλίας, είναι ένα αποτελεσματικό μέσο αντιμετώπισης της πολυπλοκότητας: η ιστορική θεώρηση βοηθά να αναπτυχθεί μια συγκροτημένη εικόνα για την επιστήμη και την τεχνολογία καθώς και για την από κοινού ανάπτυξή τους. Οι μαθητές πρέπει, επίσης, να κατανοήσουν ότι η επιστήμη και η τεχνολογία συνεισφέρουν στην πρόοδο και την άνθηση των εταιρειών.

Γνώσεις

Με τη συμπλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης κάθε μαθητής πρέπει να έχει μια συγκροτημένη αντίληψη του κόσμου, βασισμένη σε διάφορα πεδία γνώσης. Γι΄ αυτό ο καθένας πρέπει:

• Να γνωρίζει ότι το Σύμπαν διαθέτει δομή: - σε μικροσκοπικό επίπεδο (άτομα, μόρια, κύτταρα ζωντανών οργανισμών) - σε μακροσκοπικό επίπεδο (πλανήτες, αστέρες, γαλαξίες).

• Να γνωρίζει ότι ο πλανήτης γη: - ανήκει στο ηλιακό σύστημα το οποίο κυβερνάται από το νόμο της

βαρύτητας - έχει μια δομή καθώς επίσης και εσωτερικά και εξωτερικά δυναμικά

φαινόμενα.

• Να γνωρίζει ότι η ύλη εμφανίζεται σε ποικίλες μορφές: - υπόκειται σε μετασχηματισμούς και αντιδράσεις - είναι οργανωμένη από το πιο απλό προς το πιο σύνθετο, από το αδρανές

στο έμβιο.

• Να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά εμβίων όντων: - δομική μονάδα (κύτταρο) και βιοποικιλότητα - διαδικασία της αναπαραγωγής, της ανάπτυξης και της λειτουργίας των

ζώντων οργανισμών - μονάδα της ζωής (DNA) και εξέλιξη των ειδών.

• Να γνωρίζει ότι το Σύμπαν, η ύλη και οι ζωντανοί οργανισμοί περιβάλλονται από πολλαπλές αλληλεπιδράσεις και σήματα, κυρίως φωτεινά σήματα, τα οποία εκπέμπονται και δρουν από απόσταση.

• Να γνωρίζει ότι η ενέργεια, η οποία μπορεί να γίνει αντιληπτή στην κίνηση, μπορεί να πάρει πολλές μορφές και μπορεί να μεταμορφωθεί από μια μορφή σε άλλη, να γνωρίσει την ηλεκτρική ενέργεια και τη σημασία της, να είναι ενημερωμένος για την ενέργεια που προέρχεται από τα ορυκτά και για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

• Να γνωρίζει ότι ο σταδιακός έλεγχος της ύλης και της ενέργειας επιτρέπει στον άνθρωπο να δημιουργήσει ένα τεράστιο φάσμα τεχνολογικών επιτευγμάτων και συνεπώς είναι ουσιώδους σημασίας να γνωρίζουν:

- τις συνθήκες χρήσης

Page 128: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

118

- την επίδραση στο περιβάλλον - τη λειτουργία και τις συνθήκες ασφάλειας.

• Να κατέχει επαρκή γνώση σχετικά με το ανθρώπινο ον: - μοναδικότητα και διαφορετικότητα των ατόμων που συναποτελούν το

ανθρώπινο είδος (γενετική, αναπαραγωγή) . - τον οργανισμό και τις λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος. - το ανθρώπινο σώμα και τις δυνατότητές του. - την επίδραση του ανθρώπου στο οικοσύστημα (διαχείριση πηγών).

• Να εξοικειωθεί με την ευρέως χρησιμοποιούμενη τεχνολογία, την ηλεκτρονική και την ψηφιακή διαχείριση δεδομένων και τις αυτοματοποιημένες διαδικασίες, που εξηγούν τη λειτουργία των αντικειμένων καθημερινής χρήσης.

Δεξιότητες

Η μελέτη των πειραματικών επιστημών, αναπτύσσει την επαγωγική και παραγωγική νοημοσύνη με διάφορους τρόπους. Ο μαθητής πρέπει να είναι ικανός:

• Να χρησιμοποιεί επιστημονική προσέγγιση: - να γνωρίζει πώς να παρατηρεί, να θέτει ερωτήματα, να διατυπώνει και να

επιβεβαιώνει μια υπόθεση, να επιχειρηματολογεί, να σχεδιάζει στοιχειώδη μοντέλα,

- να κατανοεί τη σχέση μεταξύ φυσικών φαινομένων και της κατάλληλης μαθηματικής γλώσσας που τον βοηθά να τα περιγράφει.

• Να χειρίζεται και να πειραματίζεται με σκοπό να δοκιμάζει την αντίσταση του πραγματικού: - να βοηθά στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή ενός σχεδίου, χρησιμοποιώντας

τα σχετικά εργαλεία, περιλαμβανομένων και των εργαλείων ΤΠΕ

- να αναπτύξει πρακτικές δεξιότητες, να εξοικειωθεί με συγκεκριμένες τεχνικές δεξιότητες των χεριών

- να διακρίνει τη διαφορά μεταξύ πραγματικότητας και εξομοίωσης.

• Να αντιλαμβάνεται ότι ένα αποτέλεσμα δυνατόν να έχει διάφορες αιτίες που δρουν ταυτόχρονα και να συνειδητοποιεί ότι πιθανόν να υπάρχουν αόρατες και άγνωστες αιτίες.

• Να διατυπώνει και να χρησιμοποιεί τα αποτελέσματα μιας μέτρησης ή έρευνας και γι’ αυτό: - να χρησιμοποιεί γραπτά και προφορικά επιστημονική γλώσσα - να χειρίζεται σωστά τις κύριες μονάδες μέτρησης και να γνωρίζει πώς να τις

συνδέει με τις αντίστοιχες κλίμακες - να κατανοεί ότι κάθε μέτρηση εμπεριέχει την πιθανότητα σφάλματος - να κατανοεί τη φύση και την εγκυρότητα ενός στατιστικού αποτελέσματος.

• Να διακρίνει τη σχέση μεταξύ επιστήμης και τεχνολογίας.

• Να αξιοποιεί τη γνώση σε πρακτικές καταστάσεις, για παράδειγμα να κατανοεί πώς λειτουργεί το σώμα του και τις συνέπειες της διατροφής, να δραστηριοποιείται με την εμπλοκή σε γυμναστικές και αθλητικές δραστηριότητες

Page 129: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

119

ή ακόμα να προφυλάσσεται από φυσικά ατυχήματα, στο χώρο εργασίας ή στις οικιακές ενασχολήσεις.

• Να χρησιμοποιεί τεχνικές και τεχνολογίες για να υπερβαίνει εμπόδια.

Στάσεις Η ορθολογιστική αντίληψη αναπτύσσει τις εξής στάσεις:

- Αίσθηση της παρατήρησης - Περιέργεια σχετικά με την ανακάλυψη των αιτίων των φυσικών φαινομένων,

έλλογη φαντασία, ευρύτητα πνεύματος - Κριτική σκέψη: διάκριση μεταξύ του αποδεδειγμένου, του πιθανού και του

αβέβαιου, πρόβλεψη και πρόγνωση, ικανότητα ταξινόμησης αποτελέσματος ή πληροφορίας στο κατάλληλο περιβάλλον

- Ενδιαφέρον για τις επιστημονικές και τεχνολογικές προόδους - Συνειδητοποίηση για τις ηθικές επιπτώσεις αυτών των αλλαγών - Τήρηση των βασικών κανόνων ασφάλειας στα πεδία της βιολογίας, της

χημείας και της χρήσης του ηλεκτρισμού - Υπευθυνότητα απέναντι στο περιβάλλον, το ζωντανό κόσμο και την υγεία.

(4)

ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ (ΤΠΕ)

Η ψηφιακή τεχνολογία περιλαμβάνει την ασφαλή και κριτική χρήση των τεχνολογιών και της κοινωνίας της πληροφορίας. Αυτή περιλαμβάνει την Πληροφορική, τα πολυμέσα και το διαδίκτυο, τα οποία τώρα εισχωρούν σε όλους τους οικονομικούς και κοινωνικούς τομείς. Αυτές οι τεχνικές συχνά μαθαίνονται εμπειρικά εκτός του σχολείου. Παρ’ όλα αυτά το σχολείο έχει την ευθύνη να δώσει την ευκαιρία σε κάθε μαθητή να αποκτήσει μια σειρά από ικανότητες που θα του επιτρέψουν να χρησιμοποιεί την τεχνολογία με τρόπο μελετημένο και αποτελεσματικό.

Γνώσεις

Οι μαθητές πρέπει να κατέχουν τα βασικά που αφορούν τις ΤΠΕ (συσκευή Η.Υ., λογισμικά, συνήθη προγράμματα, χειρισμό και ανταλλαγή δεδομένων, τεχνικά χαρακτηριστικά, φακέλους, αρχεία, δομή εργασιακού περιβάλλοντος, πολυμέσα κτλ.). Πρέπει, επίσης, να γνωρίζουν:

• Ότι ο εξοπλισμός των ΤΠΕ (συσκευές Η.Υ., λογισμικά και υπηρεσίες) επεξεργάζεται κωδικοποιημένες πληροφορίες για την παραγωγή αποτελεσμάτων και ότι τα διάφορα ηλεκτρονικά μέσα μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους.

• Ότι η χρήση αυτών των εργαλείων διέπεται από κανόνες για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των πολιτών και την προστασία του καθενός.

Page 130: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

120

Δεξιότητες Η κατοχή των ΤΠΕ επιτυγχάνεται στη βάση των ακόλουθων δεξιοτήτων:

• Εξοικείωση με το ηλεκτρονικό περιβάλλον εργασίας

• Δημιουργία, παραγωγή, χειρισμός, αξιοποίηση δεδομένων

• Ικανότητα να αντλούν πληροφορίες και ηλεκτρονικά έγγραφα

• Ικανότητα να επικοινωνούν και να ανταλλάσουν πληροφορίες.

Στάσεις Η ανάπτυξη ενδιαφέροντος για έρευνα και την ανταλλαγή πληροφοριών, για εκπαιδευτικούς, πολιτιστικούς, κοινωνικούς και επαγγελματικούς σκοπούς πρέπει να συνοδεύεται από υπευθυνότητα. Αυτές οι στάσεις στοχεύουν στην:

• κριτική και στοχαστική στάση απέναντι στις διαθέσιμες πληροφορίες και

• υπεύθυνη στάση κατά τη χρήση διαδραστικών εργαλείων.

(5) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ

Η ανθρωπιστική παιδεία επιτρέπει στους μαθητές να αποκτήσουν την αίσθηση της συνέχειας και της ρήξης, την αίσθηση της ταυτότητας και της ετερότητας, ένα νέο πλαίσιο αξιών με γνώμονα τη διασφάλιση της κοινωνικής αλληλεγγύης και οικολογικής ακεραιότητας. Γνωρίζοντας οι μαθητές από πού προέρχονται η Κύπρος και η Ευρώπη και όντας πιο ξεκάθαρα ικανοί να προσδιορίσουν τη θέση τους στο σημερινό κόσμο, θα προσδιορίσουν την πορεία τους στο μέλλον. Η ανθρωπιστική κουλτούρα συμβάλλει στην ανάπτυξη της κρίσης, του ενδιαφέροντος και της ευαισθησίας. Ενισχύει την αντίληψη του τι είναι πραγματικό, ανοίγει το πνεύμα στην κατανόηση της διαφορετικότητας στις ανθρώπινες καταστάσεις, προκαλεί αναθεώρηση των προσωπικών απόψεων ή των συναισθημάτων, εξάπτει αισθητικές συγκινήσεις, προσβλέπει στο σεβασμό του περιβάλλοντος και στη διασφάλιση ποιότητας ζωής μέσα από την καλλιέργεια των δημοκρατικών και ανθρωπιστικών ιδεωδών και αξιών, με στόχο τη διαμόρφωση περιβαλλοντικής κουλτούρας. Στηρίζεται στην ανάλυση και την ερμηνεία κειμένων και έργων από ποικίλες περιόδους ή τεχνοτροπίες. Στηρίζεται σε τακτική επαφή με λογοτεχνικά έργα (ιστορίες, μυθιστορήματα, ποιήματα, θεατρικά) που συμβάλλουν στην κατανόηση των ιδεών και στην αυτογνωσία. Αυτή η κουλτούρα τρέφεται από τη συνεισφορά της καλλιτεχνικής πολιτιστικής και περιβαλλοντικής παιδείας.

Γνώσεις Η ανθρωπιστική κουλτούρα συμβάλλει στην οικοδόμηση της αίσθησης του «ανήκειν» στην κοινωνία των πολιτών, προωθεί τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης, βοηθά στη διαμόρφωση λογικών απόψεων, προετοιμάζει τον καθένα ξεχωριστά να αναπτύξει τη δική του κουλτούρα και να καθορίζει τη διεύρυνση των οριζόντων του μέσα από την προσωπική διερεύνηση, συμμετοχή και ενασχόληση με το τοπικό και ευρύτερο του περιβάλλον.

Page 131: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

121

Οι μαθητές πρέπει:

• Να γνωρίζουν γεωγραφικές αναφορές: - τις μεγαλύτερες φυσικές μονάδες (ωκεανούς, ηπείρους, ανάγλυφη

διαμόρφωση του εδάφους, ποταμούς, κλιματολογικές και βιογεωγραφικές περιοχές) και ανθρώπινες μονάδες (κατανομή του παγκόσμιου πληθυσμού, σύγχρονες παγκόσμιες δυνάμεις και οι σημαντικότερες πόλεις τους, χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι πρωτεύουσές τους).

- τα κυριότερα είδη οικισμών - κύρια γεωγραφικά χαρακτηριστικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης - Κύπρος: διοικητική οργάνωση και γεωγραφικός καταμερισμός, περιφέρειες.

• Να γνωρίζουν ιστορικές αναφορές: - τις διαφορετικές περιόδους της ιστορίας της ανθρωπότητας (χαρακτηριστικά

κοσμοϊστορικά γεγονότα τα οποία βοηθούν να τοποθετούν τη μια σε σχέση με την άλλη συνδέοντας γεγονότα πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, θρησκευτικά, επιστημονικά και τεχνικά, λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά, καθώς επίσης και περιόδους μεταβάσεων

- τα κυριότερα χαρακτηριστικά στην ιστορία της συγκρότησης της Ευρώπης - κύριες περιόδους και ημερομηνίες, ισχυρές προσωπικότητες, θεμελιώδη

γεγονότα στην ιστορία της Κύπρου, της Ελλάδας σε συνδυασμό με την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια ιστορία.

• Να είναι έτοιμοι να μοιράζονται την ευρωπαϊκή κουλτούρα: - μέσα από τη γνώση σημαντικών εγχειριδίων της Αρχαιότητας (Ιλιάδα,

Οδύσσεια, ιστορίες από την ίδρυση της Ρώμης κτλ.) - μέσα από τη γνώση σημαντικών λογοτεχνικών, εικαστικών, θεατρικών,

μουσικών, αρχιτεκτονικών και κινηματογραφικών έργων, τα οποία είναι μέρος της κυπριακής, ελληνικής, ευρωπαϊκής και παγκόσμιας κληρονομιάς (αρχαία, νέα και σύγχρονη).

• Να αντιλαμβάνονται την ενότητα και την περιπλοκότητα του κόσμου μέσα από μια βασική αντιμετώπιση:

- των ανθρωπίνων δικαιωμάτων - της ποικιλίας των πολιτισμών, κοινωνιών, θρησκειών (ιστορία και σύγχρονα

περιβάλλοντα διάδοσης) - της θρησκευτικότητας στην Κύπρο, στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο

στηριζόμενοι ιδιαιτέρως στα θεμελιακά κείμενα σε πνεύμα που να σέβεται τις συνειδήσεις και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις

- των βασικών αρχών που διέπουν την παραγωγή και την ανταλλαγή - της παγκοσμιοποίησης - ανισότητα και αλληλεξαρτήσεις στον κόσμο - της έννοιας των πηγών, των περιορισμών, των κινδύνων - ιδεών, περιορισμών και κινδύνων - βασικών στοιχείων πολιτικής κουλτούρας: σημαντικές μορφές πολιτικής,

οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης (ειδικά των μεγαλύτερων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης), η θέση και ο ρόλος του κράτους

- των παγκόσμιων συγκρούσεων και των εννοιών της άμυνας.

Page 132: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

122

• Να γνωρίζουν περιβαλλοντικές αναφορές όπως: - τις σχέσεις και αλληλεπιδράσεις του ανθρώπου με το φυσικό και κοινωνικό

περιβάλλον - την αλληλοσύνδεση και την πολυπλοκότητα των περιβαλλοντικών ζητημάτων - το συστημικό και ολιστικό χαρακτήρα του περιβάλλοντος - φυσικό και

ανθρωπογενές, οικολογικό, πολιτικό, οικονομικό, τεχνολογικό, κοινωνικό, νομικό, πολιτιστικό και αισθητικό

- τον παγκόσμιο χαρακτήρα των περιβαλλοντικών προβλημάτων σε συνδυασμό με τα περιβαλλοντικά προβλήματα της Κύπρου και ευρύτερα τα προβλήματα των χωρών της Μεσογείου και της Ευρώπης

- την έννοια της αειφόρου ανάπτυξης, διασφάλισης ποιότητας ζωής και την ευθύνη των πολιτών στην επίτευξη βιώσιμων κοινωνιών-θέματα αειφόρου ανάπτυξης.

• Να κατανοούν τη σημασία της αειφόρου διαχείρισης του περιβάλλοντος και της σημασίας που αυτό έχει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.

• Να αποκτήσουν αίσθημα προσωπικής ευθύνης, κοινωνικής υπευθυνότητας και οικολογικής ακεραιότητας.

• Να ευαισθητοποιηθούν στην ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων και την ορθή χρήση της τεχνολογίας

• Να αποκτήσουν αξίες, στάσεις, συμπεριφορές για την προστασία του περιβάλλοντος και την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης.

• Να αποκτήσουν δεξιότητες ζωής, όπως κριτική σκέψη, ικανότητα στη λήψη αποφάσεων, ερευνητική διάθεση, συζήτηση, δημιουργική αντιπαράθεση, κριτική επεξεργασία και δράση.

• Να προσανατολισθούν στην πρόληψη, αλλά και στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων για την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων.

• Να δραστηριοποιηθούν στο άμεσο τοπικό τους περιβάλλον και σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, να συμβάλουν στην επίτευξη της βιωσιμότητας στην κοινότητά τους.

• Να συμμετέχουν ενεργά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και του περιβάλλοντος.

Δεξιότητες

Οι μαθητές να είναι ικανοί :

• Να διαβάζουν και να χρησιμοποιούν διαφορετικές γλώσσες επικοινωνίας, ειδικά εικόνες (διαφορετικούς τύπους κειμένων, πίνακες, γραφικές παραστάσεις, διαγράμματα, χαρτογραφίες, αναπαραγωγές έργων τέχνης, φωτογραφίες, ηλεκτρονικά επεξεργασμένες εικόνες).

• Να τοποθετούν στο χρόνο γεγονότα, έργα λογοτεχνίας ή επιστημονικά και τεχνολογικά ευρήματα τα οποία διδάχτηκαν και να τα συνδέουν με ιστορικά πολιτιστικά γεγονότα που είναι χρήσιμα για την κατανόησή τους.

• Να τοποθετούν στο χώρο μια τοποθεσία ή γεωγραφική περιοχή χρησιμοποιώντας χάρτες με διάφορες κλίμακες.

• Να διακρίνουν τα προϊόντα της πολιτιστικής κατανάλωσης από τα έργα τέχνης.

• Να προσεγγίζουν με ευαισθησία την πραγματικότητα.

• Να χρησιμοποιούν τη γνώση, για να κατανοούν την καθημερινότητα.

Page 133: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

123

• Να καλλιεργούν μέσα από ορθή πρακτική τις ανθρωπιστικές και παγκόσμιες αθλητικές αξίες, από τη θέση του αθλητή αλλά και του θεατή.

• Να διερευνούν τα περιβαλλοντικά προβλήματα και να συνθέτουν τα δεδομένα που συλλέγουν από διάφορες πηγές πληροφοριών.

• Να αναλύουν τα περιβαλλοντικά προβλήματα και τις αξίες που συνδέονται με αυτά.

• Να αναγνωρίζουν τις εναλλακτικές λύσεις που συνδέονται με συγκεκριμένα προβλήματα.

• Να διασαφηνίζουν τις προσωπικές τους θέσεις σε σχέση με τα περιβαλλοντικά ζητήματα.

• Να δραστηριοποιούνται για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, συνεξετάζοντας παράλληλα τις ευρύτερες επιπτώσεις των λύσεων αυτών σε πολιτιστικό και κοινωνικό επίπεδο.

• Να κατανοούν τη σημασία της εμπλοκής του συνόλου των μελών της κοινότητας στην εξέταση, διερεύνηση και αντιμετώπιση ενός περιβαλλοντικού ζητήματος.

• Να αξιοποιούν τη γνώση και την εμπειρία των τοπικών πληθυσμών κατά την προσέγγιση τοπικών περιβαλλοντικών ζητημάτων.

• Να αξιοποιούν εναλλακτικές μορφές μάθησης (μελέτη πεδίου, αξιοποίηση πηγών πέρα από τα πλαίσια της σχολικής αίθουσας, χρήση των νέων τεχνολογιών).

• Να αναπτύσσουν ομαδικό πνεύμα συνεργασίας. • Να εκφράζονται ελεύθερα και δημιουργικά μέσα από την εφαρμογή

βιωματικών δραστηριοτήτων και σύγχρονων παιδαγωγικών προσεγγίσεων. • Να χρησιμοποιούν τις επιστημονικές διαδικασίες και δεξιότητες (παρατήρηση,

καταγραφή, ταξινόμηση, πρόβλεψη, μέτρηση, ερμηνεία των δεδομένων, έλεγχος μεταβλητών και διατύπωση υποθέσεων κτλ.).

Στάσεις

Η ανθρωπιστική κουλτούρα στα σχολεία εφοδιάζει τους μαθητές με κοινές αναφορές. Δίνει, επίσης, στο κάθε άτομο την επιθυμία να έχει προσωπική πολιτιστική ζωή:

• διαβάζοντας, επισκεπτόμενος μουσεία και παρακολουθώντας θεάματα (κινηματογράφο, θέατρο, συναυλίες και άλλα πολιτιστικά γεγονότα)

• έχοντας πολιτιστική, καλλιτεχνική ή αθλητική δραστηριότητα.

Αυτή η κουλτούρα έχει στόχο να καλλιεργήσει μια στάση φιλοπερίεργη: • για τα προϊόντα, της πολιτιστικής κληρονομιάς και της σύγχρονης δημιουργίας

(εθνικά ή ξένα) • για άλλες χώρες του κόσμου (ιστορία, πολιτισμό, επικαιρότητα).

Συμβάλλει στη συνειδητοποίηση ότι οι ανθρώπινες εμπειρίες έχουν μια οικουμενική διάσταση. Η περιβαλλοντική κουλτούρα επιδιώκει να καταστήσει τους μαθητές υπεύθυνους δημοκρατικούς και ενεργούς πολίτες οι επιλογές των οποίων θα στηρίζονται στη

Page 134: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

124

διασφάλιση της αειφόρου ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος. Επιδιώκει οι μαθητές:

• Να διαμορφώσουν ένα νέο κώδικα αξιών βασισμένο στην εκτίμηση και στο σεβασμό του περιβάλλοντος.

• Να κατανοήσουν τους τρόπους με τους οποίους οι πολιτισμικές δραστηριότητες (κοινωνικές, οικονομικές, θρησκευτικές, πολιτικές) επιδρούν στο περιβάλλον.

• Να συνειδητοποιήσουν τους τρόπους με τους οποίους οι ανθρώπινες δραστηριότητες σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο επιδρούν στο περιβάλλον.

• Να συνειδητοποιήσουν το ρόλο που έχουν οι διαφορετικές πεποιθήσεις και αξίες στην εμφάνιση ή αντιμετώπιση του περιβάλλοντος.

• Να εκτιμήσουν τη σημασία των δημοκρατικών και ανθρωπιστικών ιδεωδών, ως βασικών παραμέτρων για την επίτευξη δικαιοτέρων κοινωνιών στη βάση της κοινωνικής συνοχής, κοινωνική αλληλεγγύης και περιβαλλοντικής ακεραιότητας.

• Να αναπτύξουν αίσθημα προσωπικής ευθύνης και να συνειδητοποιήσουν το ρόλο τους ως πολίτες στην επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης.

(6)

ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ Για να συμπληρώσουν με επιτυχία το σχολείο, να επιδιώκουν περαιτέρω εκπαίδευση, να οικοδομούν το προσωπικό και επαγγελματικό τους μέλλον, να οδηγούνται σε μια επιτυχημένη ζωή στην κοινωνία και να λειτουργούν ελεύθερα ως πολίτες, κάποιες άλλες ικανότητες θεωρούνται απαραίτητες για να αναπτυχθούν από κάθε μαθητή. Το σχολείο πρέπει να επιτρέπει σε κάθε άτομο να καταστεί εξ ολοκλήρου υπεύθυνο, δηλαδή αυτόνομο και ανοικτό σε πρωτοβουλίες και να εκπληρώσει αποτελεσματικότερα την αποστολή του για παροχή κοινωνικής και πολιτικής αγωγής. Αυτό σημαίνει να προσφερθεί στους μαθητές ένα πραγματικό πρόγραμμα αγωγής του πολίτη, το οποίο να αποτελείται από αξίες, γνώσεις, πρακτικές και συμπεριφορές και του οποίου ο σκοπός είναι να προωθήσει την αποτελεσματική και εποικοδομητική συμμετοχή των μαθητών στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή, προετοιμάζοντάς τους να εξασκήσουν την ελευθερία τους με πλήρη συνείδηση των δικαιωμάτων των άλλων και να απορρίπτουν τη βία. Γι’ αυτό οι μαθητές πρέπει να μαθαίνουν να διακρίνουν τις διαφορές ανάμεσα στις οικουμενικές αρχές (Ανθρώπινα Δικαιώματα), τους κανόνες και νόμους του κράτους και τις κοινωνικές πρακτικές (ευπρέπεια). Πρέπει, επίσης, να αναπτύξουν την αίσθηση ότι ανήκουν στη χώρα τους και στην Ευρωπαϊκή Ένωση σεβόμενοι τη διαφορετικότητα των επιλογών του κάθε ατόμου και το δικαίωμά του να διατηρεί τις προσωπικές του απόψεις.

Α. Ζώντας στην κοινωνία

Από το νηπιαγωγείο, ο στόχος είναι να προετοιμαστούν οι μαθητές να ζουν αρμονικά μαζί με τους άλλους με τη βαθμιαία υιοθέτηση των κανόνων της συλλογικής ζωής.

Page 135: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

125

Γνώσεις Οι αναγκαίες γνώσεις προέρχονται από τη διδασκαλία των επιστημών και των ανθρωπιστικών σπουδών. Η φυσική αγωγή διαδραματίζει, επίσης, το ρόλο της. Οι μαθητές πρέπει επίσης:

• Να γνωρίζουν τους κανόνες της ομαδικής ζωής και να αντιλαμβάνονται ότι κάθε ανθρώπινη κοινότητα στηρίζεται σε κώδικες συμπεριφοράς και πρακτικές που πρέπει να γίνονται σεβαστές.

• Να γνωρίζουν τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται. • Να γνωρίζουν τη διάκριση μεταξύ επαγγελματικής, δημόσιας και ιδιωτικής

ζωής. • Να έχουν γνώση της σεξουαλικότητας, της υγείας και της ασφάλειας. • Να γνωρίζουν πρώτες βοήθειες.

Δεξιότητες

Κάθε μαθητής πρέπει να είναι ικανός: • Να ακολουθεί κανόνες, ειδικά τους εσωτερικούς κανονισμούς της σχολικής

μονάδας. • Να επικοινωνεί και να εργάζεται σε ομάδες, πράγμα που σημαίνει να είναι

ικανός να ακούει, να προβάλλει την άποψή του, να διαπραγματεύεται, να επιδιώκει τη συναίνεση, να εκτελεί την εργασία του σύμφωνα με τους κανόνες που έθεσε η ομάδα.

• Να εκτιμά τις συνέπειες των πράξεών του: ικανότητα να αναγνωρίζει και να διατυπώνει τα συναισθήματα και τις εντυπώσεις του, να επιβεβαιώνει τον εαυτό του εποικοδομητικά.

• Να δίνει βοήθεια: η απόκτηση διπλώματος πρώτων βοηθειών δείχνει ότι έχει αποκτήσει αυτή την ικανότητα.

• Να σέβεται τους κανόνες ασφαλείας, ειδικά τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας, με την απόκτηση σχετικού διπλώματος.

Στάσεις

Η ζωή στην κοινωνία στηρίζεται: • στην αυτοεκτίμηση • στο σεβασμό των άλλων (ευγένεια, ανοχή, άρνηση της προκατάληψης και των

στεροτύπων) • στο σεβασμό του αντίθετου φύλου • στο σεβασμό της προσωπικής ζωής • στην επιθυμία ειρηνικής επίλυσης των διαφορών • στη συνειδητοποίηση ότι κανένας δε ζει χωρίς τους άλλους (κοινωνικοποίηση):

- αναγνώριση της ανάγκης για συνεισφορά του καθενός στο κοινωνικό σύνολο

- επίγνωση της ευθύνης απέναντι στους άλλους

Page 136: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

126

- ανάγκη για αλληλεγγύη: να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των ατόμων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες (φυσικές ή οικονομικές) στην Κύπρο ή σε άλλα μέρη του κόσμου.

Β. Προετοιμασία του αυριανού πολίτη

Ο στόχος είναι να προωθηθεί η κατανόηση των θεσμών σε μια ενεργή δημοκρατία με την απόκτηση των θεμελιωδών αρχών και των βασικών κανόνων της Δημοκρατίας. Επίσης, στόχος είναι να ενθαρρυνθούν οι μαθητές να καταστούν ενεργά υπεύθυνα μέλη της Δημοκρατίας.

Γνώσεις Για να ασκήσει την ελευθερία του, ο πολίτης πρέπει να είναι καλά ενημερωμένος. Η γνώση των ελληνικών καθώς και η ανθρωπιστική και επιστημονική κουλτούρα προετοιμάζουν το δρόμο για μια υπεύθυνη κοινωνική ζωή. Επιπρόσθετα προς αυτή τη βασική γνώση, κυρίως της εθνικής και της ευρωπαϊκής ιστορίας, ο μαθητής πρέπει να γνωρίζει και τα ακόλουθα:

• Την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

• Τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού

• Τα σύμβολα της Δημοκρατίας και τη σημασία τους (Σημαία, Εμβλήματα, Εθνικός Ύμνος)

• Τους βασικούς κανόνες της δημοκρατικής ζωής (το Νόμο, τις αρχές αντιπροσώπευσης, το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, το απόρρητο της ψήφου, την πλειοψηφία στις αποφάσεις και το δικαίωμα αντιπολίτευσης), οι οποίοι αρχίζουν να διδάσκονται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση μέσα από διάφορες καθημερινές καταστάσεις και συνεχίζουν κατά τη διάρκεια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ειδικά με την εκλογή μαθητικών συμβουλίων.

• Τη σχέση μεταξύ σεβασμού των κανόνων της κοινωνικής και πολιτικής ζωής και των αξιών που δημιούργησαν τη Δημοκρατία.

• Διάφορες βασικές έννοιες της νομοθεσίας, και ειδικά: - τη ταυτότητα του ατόμου - την εθνικότητα - την αρχή της υπευθυνότητας και την έννοια των συμβολαίων, με

αναφορά σε κοινές πρακτικές (υπογραφή ενός ενοικιαστηρίου, ενός συμβολαίου εργασίας, αγορά περιουσίας, σύναψη γάμου, δήλωση γέννησης κ.ά).

• Μερικές έννοιες διαχείρισης (δημιουργία προσωπικού προϋπολογισμού, σύναψη δανείου κ.ά).

• Κατανόηση του συστήματος δικαιοσύνης (διαφορά μεταξύ αστικού και ποινικού κώδικα, μεταξύ δικαστικής και εκτελεστικής εξουσίας).

• Τους σημαντικότερους παγκόσμιους οργανισμούς.

• Την Ευρωπαϊκή Ένωση: - τους σκοπούς των σχεδίων που διαχειρίζονται από κοινού τα κράτη

μέλη

Page 137: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

127

- τα κύρια χαρακτηριστικά των θεσμικών οργάνων.

• Τα κύρια χαρακτηριστικά της κρατικής οργάνωσης στην Κύπρο: - κύρια θεσμικά όργανα της Δημοκρατίας (εξουσίες και λειτουργίες του

Κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης) - κύρια στοιχεία της κυπριακής δημογραφίας και οικονομίας - γενικό σχέδιο δημόσιων εσόδων και δαπανών (κράτος, τοπικές αρχές,

κοινωνικές ασφαλίσεις) - λειτουργία κοινωνικών υπηρεσιών.

Δεξιότητες

Οι μαθητές πρέπει να είναι ικανοί να βγάζουν τα δικά τους συμπεράσματα και να έχουν κριτικό πνεύμα. Αυτό συνεπάγεται:

− ικανότητα εντοπισμού της υποκειμενικότητας ή της μεροληψίας μιας ομιλίας, μιας αφήγησης, ενός ρεπορτάζ

− ικανότητα διάκρισης της λογικής επιχειρηματολογίας από την επιχειρηματολογία που στηρίζεται στη δύναμη της εξουσίας

− ικανότητα αναγνώρισης, ταξινόμησης, ιεράρχησης και ανάλυσης πληροφοριών καθώς και αποστασιοποίησης

− ικανότητα διάκρισης του εικονικού από το πραγματικό

− δεξιότητες σχετικές με τα ΜΜΕ, καθώς και συνειδητοποίηση για το ρόλο και την επίδρασή τους στην κοινωνία

− ικανότητα διαμόρφωσης προσωπικής γνώμης, αλλά και αμφισβήτησής της και μεταβολής της (με βάση την επίγνωση του ρόλου που παίζουν τα συναισθήματα, οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα).

Στάσεις

Με το πέρας της σειράς μαθημάτων αγωγής του πολίτη, ο μαθητής πρέπει να συνειδητοποιεί την αξία των νόμων και των δεσμεύσεων. Αυτό συνεπάγεται:

− επίγνωση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών του

− ενδιαφέρον για τη δημόσια ζωή και τα κυριότερα κοινωνικά θέματα

− επίγνωση της σημασίας της ψήφου και της δημοκρατικής λήψης αποφάσεων

− επιθυμία συμμετοχής στα κοινά.

(7) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ

Α. ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ Η αυτονομία του ανθρώπου είναι ζωτικό συμπλήρωμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Κοινή Βάση προσφέρει τη δυνατότητα ανταλλαγής, δράσης και σωστής επιλογής στηριγμένης στην επίγνωση των αιτιών, αναπτύσσοντας την ικανότητα ανεπηρέαστης κριτικής.

Page 138: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

128

Η αυτονομία είναι προϋπόθεση για σχολική επιτυχία, καλό προσανατολισμό και ικανότητα προσαρμογής στις αλλαγές της προσωπικής, επαγγελματικής και κοινωνικής ζωής των ατόμων. Είναι, επίσης, σημαντικό για τα σχολεία να αναπτύσσουν την ικανότητα του μαθητή για διά βίου εκπαίδευση.

Γνώσεις Η γνώση άλλων στοιχείων της Κοινής Βάσης δεν μπορεί να διαχωριστεί από την απόκτηση αυτής της δεξιότητας, αλλά κάθε μαθητής πρέπει, επίσης, να γνωρίζει:

• Τις διαδικασίες της μάθησης, τις δυνατότητες και αδυναμίες του

• Το οικονομικό περιβάλλον - τον κόσμο των επιχειρήσεων - τα επαγγέλματα κάθε τομέα και τα διάφορα επίπεδα προσόντων, την ανάλογη

μόρφωση που απαιτείται καθώς και τις δυνατότητες εισδοχής στην αγορά εργασίας.

Δεξιότητες

Οι κύριες ικανότητες που αναμένονται από έναν αυτόνομο μαθητή είναι οι εξής:

• Ικανότητα να ακολουθεί τις μεθόδους εργασίας (διαχείριση χρόνου και σχεδιασμός εργασίας, λήψη σημειώσεων, χρήση λεξικού, εγκυκλοπαίδειας ή άλλων σημαντικών εργαλείων, συγκέντρωση, απομνημόνευση, δημιουργία φακέλων, παρουσίαση)

• Γνώση του τρόπου ακολουθίας οδηγιών

• Ικανότητα λογικής και ακριβούς τεκμηρίωσης και επομένως ικανότητα: - να εντοπίζει ένα πρόβλημα και να οργανώνει τη διαδικασία επίλυσής του - να αναζητά χρήσιμες πληροφορίες, να τις αναλύει, να τις επιλέγει, να τις

ταξινομεί, να τις οργανώνει και να τις συνθέτει - να συνδυάζει τη γνώση και τις δεξιότητες που απεκόμισε από τη διδασκαλία

των διαφόρων θεμάτων και να τις αξιοποιεί σε διάφορες καταστάσεις - να εντοπίζει, να εξηγεί και να διορθώνει λάθη - να διαχωρίζει το δεδομένο από το ζητούμενο (αποδεικτέο) - να δοκιμάζει διάφορους τρόπους λύσεων

• Ικανότητα αυτοαξιολόγησης

• Ικανότητα επιλογής τομέων μόρφωσης, που είναι το πρώτο βήμα για τη διά βίου εκπαίδευση

• Ανάπτυξη επιμέλειας

• Καλός έλεγχος του σώματος.

Στάσεις Τα κίνητρα, η αυτοπεποίθηση, η επιθυμία για επιτυχία και πρόοδο είναι θεμελιώδεις στάσεις ζωής. Κάθε άτομο πρέπει:

Page 139: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

129

• Να έχει τη θέληση να φροντίζει τον εαυτό του

• Να χρησιμοποιεί τις διανοητικές και σωματικές του δεξιότητες

• Να αναγνωρίζει την ανάγκη εμπλοκής και επιδίωξης νέων μαθησιακών ευκαιριών

• Να αντιλαμβάνεται ότι οι άλλοι επιδρούν στις αξίες και τις επιλογές του

• Να είναι επιδεκτικός σε διαφορετικούς επαγγελματικούς τομείς και να γνωρίζει ότι όλοι οι τομείς έχουν την ίδια αξία.

Β. ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ Οι μαθητές πρέπει να αποδείξουν ότι είναι ικανοί να συλλαμβάνουν, εφαρμόζουν και να διεξάγουν ατομικές ή ομαδικές εργασίες στην τέχνη, τον αθλητισμό, την πολιτιστική κληρονομιά και τους κοινωνικοοικονομικούς τομείς. Ανεξάρτητα από τη φύση τους, οι εργασίες-μελέτες, οι οποίες πάντα επικυρώνονται από το σχολείο, συμβάλλουν στην ενεργητική εμπλοκή των μαθητών στη διαδικασία της μάθησης.

Γνώσεις Όλες οι γνώσεις που αποκτούνται στις άλλες δεξιότητες είναι χρήσιμες.

Δεξιότητες Οι μαθητές πρέπει να μάθουν πώς να μεταβαίνουν από την ιδέα στην πράξη, πράγμα το οποίο προϋποθέτει τις ακόλουθες δεξιότητες:

• Καθορισμός της κατάλληλης διαδικασίας για την εκπόνηση της μελέτης

• Εξεύρεση εταίρων και επικοινωνία μαζί τους, αξιοποίηση ανθρώπων ως πηγές πληροφοριών

• Λήψη αποφάσεων, εφαρμογή και στη συνέχεια ανάληψη ρίσκου

• Αναζήτηση συμβουλών από άλλους, διάδραση, πληροφόρηση, οργάνωση συνάντησης, αντιπροσώπευση ομάδας

• Προσδιορισμός των εργασιών που θα αναληφθούν και προτεραιοτήτων.

Στάσεις Η επιθυμία για ανάληψη πρωτοβουλιών, για πρόβλεψη, καθώς και για ανεξαρτησία και ευρηματικότητα στην προσωπική, κοινωνική και μελλοντικά στην επαγγελματική ζωή, είναι μια σημαντική στάση ζωής. Εμπλέκει:

- περιέργεια και δημιουργικότητα - ενδιαφέρον και αποφασιστικότητα στην επίτευξη των στόχων.

Page 140: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

130

(8) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ

Η συγκεκριμένη ικανότητα σημαίνει απόκτηση, επεξεργασία και αφομοίωση των νέων γνώσεων και δεξιοτήτων, καθώς και αναζήτηση και χρησιμοποίηση κατάλληλης καθοδήγησης. Η μεθοδολογία της μάθησης προϋποθέτει ότι η μάθηση βασίζεται σε προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες της ζωής προκειμένου να χρησιμοποιούνται και να εφαρμόζονται οι γνώσεις και οι δεξιότητες σε διάφορα πλαίσια: στο σπίτι, στην εργασία, στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. Η παροχή κινήτρων και η εμπιστοσύνη αποτελούν σημαντικά στοιχεία της ικανότητας του ατόμου. Ουσιαστικά οι μαθητές συμπληρώνοντας την υποχρεωτική εκπαίδευση θα πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζουν τι γνωρίζουν, τι δεν γνωρίζουν αλλά και πώς θα γνωρίσουν αυτά που δεν γνωρίζουν. Αυτό μπορεί να καλλιεργηθεί με οργανωμένο και συστηματικό τρόπο με την εφαρμογή μιας σειράς στρατηγικών που να καλλιεργούν τις μεταγνωστικές ικανότητες των μαθητών.

Γνώσεις Οι μαθητές να είναι ικανοί:

• Να γνωρίζουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τα προσόντα που απαιτούνται στις περιπτώσεις που η μάθηση κατευθύνεται προς τις ιδιαίτερες επιδιώξεις αναφορικά με την εργασία ή τη σταδιοδρομία.

• Να έχουν επίγνωση των προσωπικών μαθησιακών στρατηγικών τους, των ισχυρών και των αδύναμων τους σημείων ως προς τις δεξιότητες και τα προσόντα τους σε εκείνες τις περιπτώσεις που η μεθοδολογία της μάθησης το απαιτεί.

• Να αναζητούν τις κατάλληλες ευκαιρίες εκπαίδευσης και κατάρτισης καθώς και την καθοδήγηση ή/και στήριξη που μπορεί να τους παρασχεθεί.

Δεξιότητες

Οι δεξιότητες της μεθοδολογίας της μάθησης απαιτούν πρώτα την απόκτηση των θεμελιωδών βασικών δεξιοτήτων, όπως η ανάγνωση και γραφή, η αριθμητική και οι ΤΠΕ, που απαιτούνται για την περαιτέρω μάθηση. Ως εκ τούτου, οι μαθητές θα πρέπει να είναι ικανοί:

• Να έχουν πρόσβαση, να αποκτούν, να επεξεργάζονται και να αφομοιώνουν νέες γνώσεις και δεξιότητες.

• Να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα πρότυπα μάθησης, σταδιοδρομίας και εργασίας, και ιδίως την ικανότητα επιμονής στη μάθηση, συγκέντρωσης και κριτικού αναστοχασμού προς τους σκοπούς και τους στόχους της μάθησης.

• Να αφιερώνουν χρόνο στη μάθηση αυτόνομα και πειθαρχημένα, αλλά και να εργάζονται συλλογικά στα πλαίσια της διαδικασίας μάθησης, να αντλούν οφέλη από μια ανομοιογενή ομάδα και να μοιράζονται αυτά που έχουν μάθει.

• Να είναι σε θέση να οργανώνουν τη μάθησή τους, να αξιολογούν την εργασία τους και να ζητούν συμβουλές, πληροφορίες και στήριξη, όταν ενδείκνυται.

Page 141: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ E.U/cyprusStratigikosSxediasmos.pdf · καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για

Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων

131

Στάσεις Μια θετική συμπεριφορά περιλαμβάνει την εξασφάλιση κινήτρων και αυτοπεποίθησης για τη συστηματική και επιτυχή επιδίωξη για μάθηση σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Οι μαθητές θα πρέπει να είναι ικανοί:

• Να βασίζουν τη συμπεριφορά τους στην επίλυση προβλημάτων η οποία να στηρίζει τόσο τη μάθηση όσο και την ικανότητά τους να διαχειρίζονται εμπόδια και αλλαγές.

• Να εφαρμόζουν προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες της ζωής και την περιέργεια για την αναζήτηση νέων ευκαιριών μάθησης.

• Να εφαρμόζουν τις γνώσεις που απέκτησαν σε ποικίλα πλαίσια που να καλύπτουν όλο το φάσμα της ζωής.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Η κύρια αρχή της Βάσης βασίζεται στην απαραίτητη ποιότητα. Καθώς πρόκειται για μια κοινή κουλτούρα για όλους τους μαθητές, στρέφει σε φιλοδοξία τους αδύνατους μαθητές και σε απαιτήσεις αυτούς που τα καταφέρνουν. Οι μεγάλες ελλείψεις των μεν και τα κενά των δε, με τη συμπλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης είναι εμπόδια για πλήρη επιτυχία και για την ελεύθερη και υπεύθυνη άσκηση του ρόλου τους ως πολιτών. Επομένως η Κοινή Βάση πρέπει να γίνει κτήμα όλων των μαθητών με το πέρας της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, καθώς οι ικανότητες που τη συνθέτουν (και οι αντίστοιχες γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις) είναι συμπληρωματικές και αναγκαίες. Κάθε τομέας που αποτελεί μέρος της Βάσης συμβάλλει στην επαγγελματική, κοινωνική και πολιτική ολοκλήρωση των μαθητών.