Παρεμβάσεις στην κοινότητα για την υποστήριξη & διάδοση του αποκλειστικού μητρικού θηλασμού

Μαρία Μπουρουτζόγλου,Μαία ,MSc , Phdc,Καθηγήτρια Εφαρμογών , Τμήμα Μαιευτικής, ΣΕΥΠ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΙ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ

12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Μαιών – Μαιευτών «Η Μαία στην καθ' ημέρα πράξη», Ηράκλειο, 17 – 20 Οκτωβρίου 2012

Μητρικός θηλασμός:ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΠΙΛΟΓΗ

Η Αγωγή Υγείας επιδιώκει τη δυνατότητα ελεύθερων επιλογών, μέσα από τη γνώση και την υπευθυνότητα και όχι την επιβολή ή την προπαγάνδιση κάποιας αλήθειας, όσο και αν αυτή τεκμηριώνεται επιστημονικά.

(Γ. ΤΟΥΝΤΑΣ, 2006)

Οι επιδιώξεις της Αγωγής της Υγείας

1. Ευαισθητοποίηση

2. Παροχή γνώσεων

3. Ιεράρχηση αξιών

4. Αλλαγή απόψεων

5. Λήψη αποφάσεων

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ-ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ: Τα πέντε επίπεδα επιρροής της συμπεριφοράς υγείας

1) Ενδο-προσωπικοί/ατομικοί παράγοντες Γνώσεις, στάσεις, ‘πιστεύω’, αξίες, χαρακτηριστικά

γνωρίσματα της προσωπικότητας

2) Δια- προσωπικοί παράγοντες Διαπροσωπικές διαδικασίες και βασικές ομάδες όπως

η οικογένεια, οι φίλοι, οι συνομήλικοι που παρέχουν κοινωνική υποστήριξη και ταυτότητα

3) Θεσμικοί παράγοντες Κανόνες, ρυθμίσεις, πολιτικές και ανεπίσημες δομές οι οποίες μπορεί να προάγουν ή να παρεμποδίζουν συμπεριφορές υγείας

-Τα πέντε επίπεδα επιρροής της συμπεριφοράς υγείας

4) Κοινοτικοί παράγοντες Κοινωνικά δίκτυα και ρυθμίσεις, επίσημα ή ανεπίσημα

μεταξύ των ατόμων, ομάδων, οργανισμών 

5) Παράγοντες δημόσιας πολιτικής Τοπικές, κρατικές πολιτικές και νόμοι που ρυθμίζουν ή

υποστηρίζουν δραστηριότητες και πρακτικές υγείας για την πρόληψη ασθενειών, πρώιμη ανίχνευση , έλεγχο και αντιμετώπιση

Κοινοτικά μοντέλα

• Midwifery. 2012 Apr 26. [Epub ahead of print]• We only talk about breast feeding: A discourse analysis of infant feeding messages in

antenatal group-based education.• Jennifer F, Elaine B, Athena S, Virginia S.

Μαθήματα ψυχοσωματικής ετοιμασίας για γονεϊκότητα -Προγεννητικής προετοιμασίας

• Peer education

Ομάδες στήριξης θηλασμού

Κέντρα στήριξης θηλασμού

• Condon et al, 2011, Increasing support for breastfeeding: what can Children's Centres do?Health Soc Care Community.J.2011 Nov;19(6):617-25. doi: 10.1111/j.1365-2524.2011.01003.x. Epub 2011 May 4.

Κέντρα παιδιού

Κοινοτικά μοντέλα

• εμπόδια • Αρνητικές Απόψεις για το ΜΘ στην κοινότητα

Ποιοτική Ανάλυση παραγόντων

Διηνεκής εκπαίδευση και υποστήριξη των επαγγελματιών υγείας

• Με ενσωμάτωση του παιχνιδιού –στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Αγωγή υγείας στα σχολεία

‘BREASTFEEDING SUPPORT DROP IN’

Η μαία στην κοινότητα =Συνεχιζόμενη φροντίδα«continuity of care»

Core and developing role of the midwife: A. MastersonFinal Report 9th June 2010

ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

ΜΑΙΕΥΤΗΡΙΟ

ΣΠΙΤΙ

ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΔΟΜΗ

ΣΤΟΧΟΙ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΟΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΟΥ:1. ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΟΥΝ ΤΟ

ΜΗΤΡΙΚΟ ΘΗΛΑΣΜΟ2. ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΜΕ ΤΗ

ΜΑΙΑ/ΕΠ.ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ, ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗ ΠΛΗΡΩΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ

3. ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠ.ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ Μ.ΘΗΛΑΣΜΟ

4. ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΑΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΙΔΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ Μ.ΘΗΛΑΣΜΟΥ

Αξιολόγηση της εφαρμογής & ανάπτυξης πολιτικών για την αύξηση των ποσοστών

μητρικού θηλασμού

• Στόχοι: • να εφαρμόσει στρατηγικές για να βελτιωθεί1) η ποιότητα της εκπαίδευσης 2) η φροντίδα των γυναικών που θηλάζουν.• Βασικά σημεία :

1. απασχόληση εμψυχωτών για την ανάπτυξη του προγράμματος 2. Υιοθέτηση της πολιτικής θηλασμού με βάση τα Δέκα Βήματα.

Barnes et al, Evaluation of a Practice-Development Initiative to Improve Breastfeeding Rates. J Perinat Educ, 2010 Fall;19(4):17-23.

ΠΦΥ(Alma-Ata)

•Πρώτο επίπεδο επαφής των ατόμων, των οικογενειών και της κοινότητας με το εθνικό σύστημα υγείας, •παρέχει τη φροντίδα όσο εγγύτερα γίνεται στο μέρος που τα άτομα ζουν και εργάζονται, •πρώτο στοιχείο της διαδικασίας της συνεχιζόμενης φροντίδας.

-Εθνική πολιτική- ΚΛΕΙΔΙ στην αντιμετώπιση των εμποδίων εδραίωσης του Μ.Θ. σε όλες τις δομές του συστήματος υγείας και την κοινότητα.

-Εφαρμογή της πολιτικής των ΠΟΥ / UNICEF της φιλικής προς τα βρέφη σε νοσοκομεία και σε κοινοτικές δομές συστήθηκε ως η θεμελιώδης

στρατηγική για την προώθηση του θηλασμού στο Ηνωμένο Βασίλειο.

-Ενισχυτικές παρεμβάσεις ανάλογα με τις ανάγκες κάθε κοινότητας κρίθηκαν από τη μελέτη σημαντικές.

Dyson et al, 2009, Policy and public health recommendations to promote the initiation and duration of breast-feeding in developed country settings. Public Health Nutr. 2010 Jan;13(1):137-44. Epub 2009 Aug 18.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΑΡΞΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΧΩΡΕΣ

Guidelines for WHO/UNICEFBaby-Friendly™ Initiative (BFI) in Canada

The Seven Point Plan and Practice Outcome Indicators

For The Protection1, Promotion and Support of Breastfeeding in Community Health Services

(CHS) March 24,2004

Hannula & Kaunonen, Journal of Clinical Nursing, A systematic review of professional support interventions for breastfeeding,

2008

• Η φιλοσοφία του Φιλικού προς το βρέφος Νοσοκομείου, όταν συνδυάζεται με την υποστήριξη και την ενθάρρυνση των μητέρων κρίνεται αποτελεσματική παρέμβαση.

• Μετά τη γέννηση αποτελεσματικές αποδείχθηκαν:1. οι κατ 'οίκον επισκέψεις, 2. η τηλεφωνική υποστήριξη3. η επικοινωνία με κοινοτικά κέντρα στήριξης

του θηλασμού.

Hannula & Kaunonen, Journal of Clinical Nursing,

A systematic review of professional support interventions for Breastfeeding, 2008

• Οι παρεμβάσεις που εκτείνονται κατά• την εγκυμοσύνη, • την περιγεννητική, • καθόλη τη μεταγεννητική περίοδο, κρίθηκαν περισσότερο αποτελεσματικές από παρεμβάσεις που

επικεντρώνονται σε μικρότερο χρονικό διάστημα.

• Η παρέμβαση με διάφορες μεθόδους εκπαίδευσης ( διαδραστική, hands-on διδασκαλία) και υποστήριξης από άρτια

εκπαιδευμένους επαγγελματίες υγείας είναι πιο αποτελεσματική από παρεμβάσεις που επικεντρώνονται σε μια ενιαία μέθοδο.

Έγκαιρη παρέμβαση

Αντιμετώπιση

Πρόληψη υπαναχώρησης

Προετοιμασία

Επιλογή

Δέσμευση

Καλές πρακτικές =Πρόληψη

Διάγνωση

Οι γυναίκες είναι καλό :•να απολαμβάνουν τεκμηριωμένη προγεννητική εκπαίδευση •να έχουν πρόσβαση σε ενημερωμένη βιβλιογραφία για να προετοιμασθούν για το μ.θηλασμό, •πρωταρχική αξία η αξιολόγηση του θηλασμού, • να ζει η μητέρα σε περιβάλλον όπου ο θηλασμός είναι κανόνας.

Suzzane Burber , Infant-feeding adviser Midwife at Milton Keynes Foundation Hospital NHS Trust. 16 August 2009 01:41 UK BBC NEWS

Όταν τα ποσοστά θηλασμού σε μια κοινότητα βελτιώνονται , υπάρχει περαιτέρω αναγκαιότητα για:

1.καθοδήγηση και εποπτία του κλινικού έργου,

2. συνεχής εκπαίδευση των μαιών που ασκούν υποστήριξη του θηλασμού

3. διασφάλιση της ενημερωμένης επιλογής.

Postnatal breastfeeding Care Pathway (στην κοινότητα)

Ενθάρρυνση της μητέρας για :• δέρμα με δέρμα επαφή, • θηλασμό κατ’ απαίτηση, • αποφυγή της απομάκρυνσης από το νεογέννητο.

Αξιολόγηση της γαλουχίας από ειδικά εκπαιδευμένη μαία:• άνεση • αποτελεσματικότητα

Οι μαίες θα πρέπει :• να αξιολογήσουν το θηλασμό, • να συμπληρώσουν τη φόρμα-εργαλείο αξιολόγησης θηλασμού,• να προσφέρουν ανατροφοδότηση στις μητέρες, δίνοντας έμφαση στην αποτελεσματική κατάποση και στα οδηγά σημεία αναζήτησης τροφής.

Υποστήριξη από άλλες μητέρες ή εθελόντριες θα πρέπει να είναι δίδεται αν είναι δυνατό τουλάχιστο εντός 24ώρου από τη μεταφορά στο σπίτι

Οι μαίες θα πρέπει να αξιολογούν το μ.θηλασμό και να δίνουν καθοδήγηση στις μητέρες

Η μαία ή η επισκέπτρια υγείας έχει καθήκον να επιτηρεί τη γαλουχία σε κάθε επόμενη συνάντηση.

• Οι πατέρες –σύντροφοι θα πρέπει να έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν με τη μαία ή την ομάδα των επισκεπτών υγείας για τη σίτιση του παιδιού τους.

Οι γονείς θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε υποστηρικτικά δίκτυα :• την ομάδα μαιών του Νοσοκομείου τις πρώτες ημέρες από την επιστροφή τους στο σπίτι ή άλλους επαγγελματίες υγείας της κοινότητας που συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Υγιή Παιδιά» • εξειδικευμένους υποστηρικτές θηλασμού της κοινότητας • κέντρα θηλασμού• κέντρα παιδιού• στα διαδικτυακά προγράμματα ενημέρωσης για το θηλασμό και φυλλάδια

WABA World Breastfeeding Week 2011

ΟΔΗΓΙΕΣ WABA

Να ενθαρρύνει τις κοινότητες και τις υπηρεσίες υγείας στη χρήση νέων τεχνολογιών επικοινωνίας προκειμένου η ευαισθητοποίηση –πληροφόρηση να φτάσει σε περισσότερα άτομα .

2. Να διαχυθεί ο προβληματισμός για τις αντιγνωμίες σχετικά με το αν οι εταιρίες που πιθανώς κερδίζουν από την εμπορία κ διαφήμιση προϊόντων, σύμφωνα με τον Κώδικα για την εμπορία και Διαφήμιση των Υποκατάστατων Μητρικού Γάλακτος, προάγουν το μητρικό θηλασμό.

3. Να διευρύνουν το πεδίο της εκστρατείας για την προαγωγή του ΜΘ με σκοπό να εμπλακούν σε αυτό ομάδες πληθυσμού που κατά παράδοση δεν ανήκουν στην πρώτη γραμμή ενδιαφέροντος για το ΜΘ όπως:

νεολαία, άνδρες, όσοι εμπλέκονται σε υπηρεσίες οικογενειακού

προγραμματισμού.

WABA World Breastfeeding Week 2011

3.Να αναπτυχθούν συστηματικά αξιολογήσιμες επικοινωνιακές δεξιότητες, για το μητρικό θηλασμό και να προαχθεί η ενεργητική συμμετοχή και εμπλοκή νέων σε ηλικία ατόμων σε αυτές

5. Να δημιουργηθούν και να διαδοθούν κανάλια επικοινωνίας μεταξύ διαφορετικών παραγόντων/φορέων με τη μορφή συνασπισμών και αλληλόδρασης, έτσι ώστε η ενημέρωση & εκπαίδευση για το μητρικό θηλασμό να γίνει ολιστική , πολυθεματική και έγκριτη

WABA World Breastfeeding Week 2011

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Κοινωνικό μάρκετινγκ

Στρατηγικές… Κινητοποίηση για αλλαγή συνηθειών και κουλτούρας και όχι

απλή πληροφόρηση: Παραδείγματα: • Ενημερωτικές εκστρατείες σε τοπικό και εθνικό επίπεδο• Συνεργασίες με τοπικά ΜΜΕ • Μέσο συνηγορίας για αλλαγές στο περιβάλλον της κοινότητας

Οι παρεμβάσεις : Κοινοτική Δράση

Μορφές

Η συμμετοχή των μελών της κοινότητας σε επιτροπές λήψης αποφάσεων

Συγκρότηση ομάδων υποστήριξης & αυτοβοήθειας για νέες μητέρες

Δίκτυο Δράσης για την βρεφική και παιδική διατροφήΠροστασία, προαγωγή και υποστήριξη του μητρικού θηλασμού στην Ελλάδα

Οι παρεμβάσεις στα προγράμματα Προαγωγής Υγείας: Κοινοτική Δράση

Οι επαγγελματίες υγείας της ΠΦΥ…

…μπορούν να ενισχύουν τα κοινωνικά δίκτυα

…οφείλουν να συνηγορούν υπέρ της κοινότητας

…μπορούν να συμβάλλουν σε προγράμματα κατάρτισης εθελοντών

Health Promot J Austr. 2011 Aug;22(2):113-8.Using an online service for breastfeeding support: what mothers want to discuss.Cowie GA, Hill S, Robinson P.SourceCentre for Health Communication and Participation, Australian Institute for Primary Care and Ageing, La Trobe University, Victoria. gacowie@bigpond.net.au

The discussion board almost universally gave emotional support to the participants and most users expressed their emotions in their messages.

The giving of factual advice or opinions was a much less frequent use of the discussion board as was the clear seeking of emotional support and general facts or advice.

The range of topics discussed was dominated by general parenting followed by various breastfeeding topics as well as much discussion related to general social support.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΛΚΥΟΝΗΕΘΝΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ :

ΦΟΡΕΑΣ:ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

«Ανάπτυξη Ανθρωπίνου Δυναμικού» 2007- 2013, ΑΞΟΝΑΣ «Εδραίωση της μεταρρύθμισης στον Τομέα της Ψυχικής Υγείας. Ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, και προάσπιση της Δημόσιας Υγείας του πληθυσμού».

«Έγκριση από άποψη σκοπιμότητας και προτεραιότητας δράσεων στοπλαίσιο υλοποίησης πολιτικών, που προάγουν την δημόσια υγεία».

ΔΡΑΣΗ Α. Εκτός των μαιευτηρίων: Ι. Προαγωγή του μητρικού θηλασμού μέσα από παρεμβάσεις σε επαγγελματίες υγείας, οικογένειες και συγκεκριμένους κοινωνικούς εταίρους.

ΔΡΑΣΗ Β. Eντός των μαιευτηρίων: Δημιουργία συντονιστικού φορέα υποστήριξης τηςπρωτοβουλίας των «φιλικών προς τα βρέφη νοσοκομεία», με σκοπό την οργάνωση των ενδιαφερόμενων πλαισίων προς αυτή την κατεύθυνση , την αξιολόγησή τους και τελικά την πιστοποίησή τους.

1.Προαγωγή του μητρικού θηλασμού μέσα από παρεμβάσεις σε επαγγελματίες υγείας,οικογένειες και κοινωνικούς εταίρους.

2. Ευαισθητοποίηση εργοδοτικών οργανώσεων με σκοπό την προστασία του θηλασμού στο χώρο εργασίας.

3. Υποστήριξη των νέων μητέρων σε τυχόν προβλήματα που ανακύπτουν, από εκπαιδευμένους από επαγγελματίες υγείας . Υποστήριξη θηλαζουσών, μέσα από οργανώσεις που ασχολούνται με το θηλασμό και διαθέτουν μέλη, όχι απαραίτητα επαγγελματίες υγείας, που μπορούν με τη σχετική τους εμπειρία να βοηθήσουν τις νέες μητέρες, ιδιαίτερα τηις πρώτες ημέρες μετ΄τον τοκετό. Υποστηρικτικές δράσεις μέσααπό τηλεφωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες διαδικτύου

4. Κοινωνική ευαισθητοποίηση και προβολή του μητρικού θηλασμού ως η ιδανική τροφή για το βρέφος από έντυπο. Ηλεκτρονικό υλικό και μέσα μαζικής ενημέρωσης.

•Φίλοι του μητρικού θηλασμού •Ινστιτούτο υγείας του Παιδιού• Εθνική επιτροπή Μ. θηλασμού•Σύλλογος Πιστοποιημένων Συμβούλων Γαλουχίας ( IBCLC) Ελλάδας•Δικτύο Δράσης για την βρεφική και παιδική διατροφή IBFAN Ελλάδας • ΜΚ ΕΤΑΙΡΙΕΣ •Φαιναρέτη •Η Επιστημονική μη Κερδοσκοπική Εταιρείας για τη φροντίδα των πρόωρων νεογνών “Ηλιτόμηνον΄΄ • Σωματείο για την Προαγωγή του Φυσικού Τοκετού Ευτοκία,•Φιλικά προς τα βρέφη Νοσοκομεία: Ελένα Βενιζέλου , Αττικόν

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ