που είχαν από την κοινότητα των Ινδών, γνώριζαν πως αυτών το σχολείο που έκτισαν στην περιοχή Forsburg, απέναντι από το νεκροταφείο τους είχε κοστίσει περίπου 10.000 λίρες.

Προς το παρόν μπορεί τα χρήματα που συγκέντρωσαν από αυτή την εκδήλωση να μην ήταν πολλά αλλά σίγουρα οι θεατές σε αυτή την θεατρική παράσταση είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν τις ρητορικές ικανότητες του Σκλαβούνου Μιχαλοπούλου και του Κ. Γ. Νικολΐδου ( γιατί πώς να το κάνομε είχαν όλοι τη μανία να επιδεικνύονται με κάθε τρόπο) και ήταν τόσα πολλά αυτά που είπαν που γέμισαν δύο σελίδες της εφημερίδος του δευτέρου. Φωτ. Από σελ. Νε 23/2/23

Επί ευκαιρία της παρουσίας του Αθηναϊκού Θιάσου, με τη μέθοδο του φιλοτίμου έπεισαν το θίασο να δώσει παράσταση και τα έσοδα πήγαν υπέρ του σχολικού ταμείου. Θα ήταν ιστορική αδικία να μην αναφέρω εδώ τα ονόματα του Αθηναϊκού Θιάσου.

Θεόδωρος Ποφάντης, Θ. Νέζερ, Ι. Ιωαννίδης, Άννα Νέζερ, Δούλα Πριάμου, Μ. Παφάντη, Λίζα Κουρούκλη, Γερ. Κουρούκλης και Τ. Πάρλας. Υπήρχε και μία ακόμη κοπέλα την οποία την ξεφορτώθηκαν στο Λορένζο Μάρκες, την πάντρεψαν, εκεί βρήκε τον καλό της και έμεινε και αυτή μεταξύ των υπολοίπων Ελλήνων μεταναστών.

Εις το τέλος του μηνός Φεβρουαρίου έφθασε εις τις Ελληνικές παροικίες της Νοτίου Αφρικής μία εγκύκλιος από την Ελληνική Κυβέρνηση, δια της οποίας καλούσε τους ομογενείς να κάνουν χρήση το νέο ημερολόγιο. Αυτή η εγκύκλιος έφερε σύγχυση στο κοινό διότι έλεγε να εφαρμοστεί το νέο ημερολόγιο μόνο από το κράτος και όχι από την Εκκλησία. Δια το λόγο αυτό ο Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος Π. Νικολόπουλος, στις 27 Φεβρουαρίου δημοσίευσε την κάτωθι επιστολή:

Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ

Το πολιτικόν και εκκλησιαστικόν ημερολόγιον

Αι τηλεγραφικαί ειδήσεις της << Νέας Ελλάδος>> περί αλλαγής του ημερολογίου μας εδημιούργησεν δικαίως απορίας και ερωτήσεις: πότε θα εορτάσωμεν το Πάσχα, τον Ευαγγελισμόν και λοιπά.

Χάριν των απορούντων εις τα διάφορα μέρη της χώρας, πολλοί των οποίων απηύθυναν ημίν ερωτήσεις δι’ επιστολών, δημοσιεύομεν ολίγας σαφείς και απλάς λέξεις προς διάλυσιν των αποριών, χωρίς να αναμείξωμεν αστρνομικούς ή άλλους επιστημονικούς λόγους, επί του παρόντος περί του ημερολογίου. Το 44ον έτος π. Χριστού επί Αυτοκράτορος της Ρώμης, Ιουλίου Καίσαρος, εκανονίσθη υπό του Αλεξανδρινού, Έλληνος Αστρονόμου Σωσιγένους κλειθέντος εις Ρώμην, το ημερολόγιον, το οποίον εκ του ονόματος του Αυτοκράτορος Ιουλίου Καίσαρος, ονομάζεται Ιουλιανόν.

Το ημερολόγιον τούτο μετερρυθμίσθη το 1582 Μ. Χριστόν υπό του Πάππα Ρώμης Γρηγορίου του 13ου και ούτω το μετερυθμισμένον ημερολόγιον ονομάσθη υπό του Πάππα Γρηγορίου- Γρηγοριανόν.

Έκτοτε άλλοι Χριστιανικοί λαοί ηκολούθησαν το Γρηγοριανόν ή το νέον ημερπλόγιον, και άλλοι το Ιουλιανόν ή παλαιόν. Το Ιουλιανόν ηκολουθούμεν και ημείς μέχρι της 1ης Φεβρουαρίου τρέχ. Έτους, ότε συμφώνως με τας τηλεγραφικάς ςιδήσεις ετέθη εις εφαρμογήν μόνον υπό της πολιτείας, αλλά όχι και υπό της εκκλησίας. Διότι δια να μεταβληθή το εορτολόγιον και όλα τα εκκλησιαστικά βιβλία χρειάζονται πολλαί διατυπωσεις και χρόνος. Επομένως έχομεν εν Ελλάδι, δύο ημερολόγια, το πολιτικόν ή κτατικόν και το εκκλησιαστικόν. Δηλαδή το κράτος ή η πολιτεία ακολουθεί το Γρηγοριανόν η δε εκκλησία το Ιουλιανόν, όπως συμβαίνει και σε άλλα Χριστιανικά Κράτη, τα οποία ανήκουν εις την ημετέραν Ορθόδοξον Εκκλησίαν εν Σερβία, Πουμανία κλπ..

Εν Ελλάδι με άλλα λόγια συμβαίνει ότι γίνεται δια τους Έλληνας τους ζώντας εις ξένας χώρας, ως εν Ν. Αφρική π. Χάριν, όπου εις όλας τας υποθέσεις και συναλλαγάς ακολουθούμεν το νέον ημερολόγιον και έχομεν ας είπωμεν, 7 Ιανουαρίου, εν ω συγχρόνως εορτάζομεν τα Χριστούγενα 25 Δεκεμβρίου.

Λοιπόν σχετικώς με τα Πάσχα του Τρέχ. Έτους θα το εορτάσωμεν εν Ν. Αφρική και εν Ελλάδι κατά με το παλαιόν ή Ιουλιανόν ημερολόγιον την 26ην Μαρτίου, κατά δε το νέον ή Γρηγοριανόν την 8ην Απριλίου. Η εορτή του Ευαγγελισμού επειδή συμπίπτει εφέτος το Μέγα Σάββατον, αύτη μετατίθεται κατά το τυπικόν της Εκκλησίας και συεορτάζεται μετά της Αναστάσεως του Κυρίου, ήτοι τη Κυριακή του Πάσχα, ην ευχόμεθα εις πάντας εν υγεία και ευτυχία.

Αρχιμανδρίτης - Α. Π. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

Δια του δημοσιεύματος αυτού ο Αρχ. Νικολόπουλος διευκρινίζει μία ασάφεια σχετικά με το ημερολόγιο. Εκτός τούτου αυτή η επιστολή κατέστη διαχρονική καθ’ όσον εξηγεί και το πώς καθορίστηκαν αυτά τα ημερολόγια, Ιουλιανό, Γρηγοριανό, πράγμα που πολλοί άνθρωποι δεν γνώριζαν και δεν γνωρίζουν ακόμα.

Την Τετάρτη τις 14 Μαρτίου 1923 η Ερανική Επιτροπεία Τζοχάννεσμπουργ έστειλε δια της υθ’ αρίθμου 94329 συναλλαγματικής της National Bank, εις το Υπουργείο Περιθάλψεως των προσφύγων εις Αθήνα 385. 10. 0. Λίρες.

Επί τέλος την Κυριακή 25ης Μαρτίου 1923 έγιναν τα εγκαίνια του Τέμπλου της εκκλησίας. Προς τούτο προσήλθαν αρκετοί Έλληνες ομογενείς. Αυτοί μετά το τέλος της εκδήλωσης έφυγαν με τις καλλίτερες εντυπώσεις δια την καλλιτεχνική του όψη. Το Τέμπλο κατασκευάστηκε από μαρμαροκονίαμα και καλλιτεχνικώς σχεδιασμένο και επεξεργασμένο.

Η όλη εορτή των εγκαινίων στολίστηκε με μία ωραία ομιλία του προέδρου της κοινότητος Σκλαβούνου Μιχαλοπούλου αλλά απουσίαζαν από το ακροατήριο ο Άγγλος Επίσκοπος και ο Γ. Πρόξενος της Ελλάδος, τους οποίους είχε προσκαλέσει αλλά δεν προσήλθαν.

Επί τέλος ύστερα από μακροχρόνιες προσπάθειες και μόχθους της επιτροπείας των Ελληνίδων Κυριών απέκτησε η Εκκλησία των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης Τέμπλο. Το κόστος ξεπέρασε τις 500 λίρες. Ωστόσο πολλά ακόμη πρέπει να γίνουν στην εκκλησία.

Επειδή πλησίαζε το Πάσχα του έτους 1923 ο εφημέριος ανακοίνωσε το πρόγραμμα των εορτών και ήταν βέβαιος ότι η προσέλευση των πιστών θα ήτα μεγάλη ως εκ της περιέργειας δια να ιδούν την πτωχή τους εκκλησία στολισμένη με Τέμπλο.

Το πρόγραμμα των ιερών ακολουθιών είναι το κάτωθι:

19 Μαρτίου ( 1 Απριλίου ) Κυριακή των Βαΐων, την Εσπέραν ο Νυμφίος 6-7μμ.

20 Μαρτίου, 2 Απριλίου Δευτέρα, ο Νυμφίος 6-7μμ.

21 Μαρτίου 3 Απριλίου Τρίτη ο Νυμφίος 6-7μμ.

22 Μαρτίου 4 Απριλίου Τετάρτη, το Ευχέλαιον 9-11πμ. Ο Ορθρος της λειτουργίας της Μ. Πέμπτης την εσπέραν της Τετάρτης 6-7μμ.

23 Μαρτίου 5 Απριλίου. Μ. Πέμπτη η λειτουργία του Μ. Βασιλείου 9-11πμ. Τη εσπέρα τα δώδεκα Ευαγγέλια 7-10μμ.

4 Μαρτίου 6 Απριλίου. Η Αποκαθήλωσις 9-12πμ. Την Εσπέραν ο Επιτάφιος και η Εκφορά Αυτού 8-11μμ.

25 Μαρτίου 7 Απριλίου. Μέγα Σάββατον, η λειτουργία και το Ανάστο ο Θεός, 8-11πμ.

26 Μαρτίου 8 Απριλίου. Κυριακή του Πάσχα και η του Ευαγγελισμού λειτουργία, την νύκτα του Μ. Σαββάτου προς Κυριακήν 10-12μμ. Τα Ευαγγέλια της Β’ Αναστάσεως την Κυριακήν του Πάσχα 3μμ.

Όπως οι αναγνώστες, όσοι έχουν γνώση της Ελληνικής γλώσσας που ήταν σε εφαρμογή εκείνη την εποχή, σε αυτό το πρόγραμμα υπάρχουν πολλά λάθη ετυμολογικά, στίξεις και άλλα. Ο Αρχιμανδρίτης Μαυροκορδάτος βασάνιζε την Ελληνική γλώσσα αλλά αν συγκρίνουμε αυτό το πρόγραμμα με τα των άλλων εκκλησιών Κέϊπ-Τάουν και Πριρωρίας είναι πολύ πτωχό.

Μερικοί εκ των ομογενών της Ελληνικής παροικίας του Τζοχάννεσμπουργ παρευρέθηκαν εις την Μασσονική αίθουσα, Claim street στο κέντρο του Τζοχάννεσμπουργ, και συμμετείχαν εις το χορό που διοργάνωσε η στοa << Sokol >>. Τα μέλη αυτής της στοάς; Τσεχοσλοβάκοι και Γιουγκοσλάβοι. Την όλη διοργάνωση την είχε αναλάβει κάποιος Σακάλοβις, πολύ γνωστός εις την Ελληνική παροικία.

Ο χορός αυτός είχε μεγάλη επιτυχία- παρευρέθηκαν πολλοί Έλληνες, μέλη της Σλαβικής παροικίας, Πρόξενοι, Δικαστές, Εισαγγελείς και άλλα σημαίνοντα πρόσωπα. Όλοι αυτοί συνευρέθηκαν σαν να ήταν μία οικογένεια, λόγω μασσονικής ιδιότητας βλέπεις, διασκέδασαν - χόρεψαν διάφορους Ευρωπαϊκούς χορούς μέχρι τις 2 το πρωί.

Πολλοί από του Έλληνες ομογενείς που συμμετείχαν σ’ αυτή την ωραία εκδήλωση εκφράζουν την απορία των γιατί και η Ελληνική ομογένεια να μην μπορεί να οργανώσει τέτοιες εσπερίδες όπου να έχουν τη δυνατότητα οι ομογενείς να αλληλογνωρίζονται και να διασκεδάζουν ώστε να ξεχνούν την καθημερινότητα η οποία κάθε άλλο παρά ευχάριστος ήταν. Βέβαια αυτές οι απορίες προέρχονταν από ομογενείς οι οποίοι δεν ήταν Μασσόνοι και το ότι προσκλήθηκαν σε αυτό το χορό ήταν λόγω γνωριμιών που είχαν με Σλοβάκους και Σέρβους οίτινες ναι μεν ήταν Μασσόνοι αλλά ήταν πιο ανοιχτοί από τους Έλληνες Μασσόνους.

Τα ερωτήματα αυτών των απλοϊκών ομογενών έμειναν αναπάντητα και ίσως οι ελπίδες των τους έδιδαν κουράγιο.

Στα ενδοοικογενειακά της κοινότητος του Τζοχάννεσμπουργ: το Διοικ. Συμβούλιο της Κοινότητος σε αγαστή συνεργασία των Ελληνίδων Κυριών αποφάσισαν να διοργανώσουν τον εορτασμό της Εθνικής Εορτής εις το Selborn Hall του Δημαρχείου Τζοχάννεσμπουργ. Πράγματι η εσπερίδα διεξήχθη όπως ακριβώς προγραμματίσθηκε-

Η αίθουσα << Σέλμπορν >> του Δημαρχείου γέμισε με Έλληνες, αμφοτέρων των φύλων. Ήταν φωτοστόλιστος και ανθοστόλιστος και γεμάτη με σημαίες Ελληνικές και Αγγλικές. Εις την είσοδο δεσποινίδες διένεμαν μικρές Ελληνικές σημαίες και προγράμματα της εσπερίδας.

Τα τραπέζια ήταν αριθμημένα, κυρίες και δεσποινίδες οδηγούσαν τους προσκεκλημένους εις τις θέσεις των. Παρατηρήθηκαν και αρκετοί ξένοι μεταξύ των ομογενών. Ο γενικός πρόξενος της Ελλάδος έλαμψε δια της απουσίας του. Πριν τις 8,30 άρχισε η εκτέλεση του

προγράμματος. Προς τούτο ο Κ. Γ. Νικολαΐδης είπε λίγα σχετικά με την εορτή υποσχόμενος ότι το πρόγραμμα θα παρουσιάσει εκπλήξεις. Αυτό συνέβη διότι ήταν ποικίλο και είχε ποιότητα. Παρουσιάστηκε ποικίλη μουσική Ελληνική και ξένη – απαγγέλθηκαν πατριωτικά ποιήματα και χορεύτηκαν χοροί ως επί το πλείστον ξένοι- καθώς ξένους χορούς διδάσκονταν οι δεσποινίδες που τους εκτελούσαν.

Ο κύριος ομιλητής αυτής της εορτής ήταν ο Ν. Σαριδάκης – όλη διοργάνωση ανέλαβαν η επιτροπή των Ελληνίδων Κυριών βοηθούμενες από άλλες κυρίες και νεαρά κορίτσια – βοήθησαν βέβαια και αρκετοί άνδρες. Αυτή τη φορά η εκδήλωση φαίνεται να είχε επιτυχία, αυτό συμπεραίνεται από το γεγονός ότι η εφημερίδα Νέα Ελλάς αφιέρωσε τρείς ολόκληρες σελίδες. Αυτή η εκδήλωση απέδωσε το ποσό των 47.10.0. Λιρών.

Το μήνα Απρίλιο 1923 ο Δ. Λούβης (κυρ Σπαρτιάτης) πρόκειται δια τον γνωστό μας Λούβη όστις στο παρελθόν είχε διαλύσει την Κοινότητα του Τζοχάννεσμπουργ, αυτός που είχε κλειδώσει την εκκλησία των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης δια να μην ιερουργήσει ο τότε εφημέριος Ποντικάκης, αυτός που ανακήρυξε τον τότε πρίγκιπα Γεώργιο, Δούκα της Σπάρτης, έλαβε τον Αργυρό Σταυρό του Σωτήρος, παράσημο που του απονεμήθηκε τον Μάρτιο 1922 από τον Βασιλέα Κωνσταντίνο. Το παράσημο συνοδεύονταν από Δίπλωμα που έγραφε τα εξής:

<< Απονέμω τω Δημ. Λούβη, Προέδρω της Ελληνικής Κοινότητος Τζοχάννεσμπουργτον Αργυρούν Σταυρόν των ιπποτών του ημετέρου Τάγματος του Γεωργίου του Α’ και παρέχονεν αυτώ εις πίστωσιν το Δίπλωμα τούτο υπογεγραμμένον παρά του ημετέρου επί των εξωτερικών υπουργού. Εν Αθήναις τη 21 Μαρτίου 1922. Υπογραφαί: Κωνσταντίνος Β’. Ο επί των Εξωτερικών Υπουργός Μπαλταζής>>.

Δεν αναφέρεται δια ποιό λόγω πήρε αυτό το παράσημο, είναι και ήταν πάγια συνήθεια, όταν κάποιος διακρίνεται περιγράφεται και ο ή οι λόγοι δια αυτή τη διάκριση. Το πιθανότερο ήταν επειδή ήταν αυλοκόλακας και σπιούνος, καταδότης των αντιβασιλευόντων δηλαδή των Βενιζελοφρόνων.

Το μήνα Απρίλιο η κοινότητα του Τζοχάννεσμπουργ έστειλε ευχαριστήριο επιστολή προς τους Α. Ευγενίδη και Ηλία Ανανιάδη ( κάτοικοι Λ. Μαρκές ) δια τη μέριμνά τους να βρουν, εις το Τελωνείο του Λ. Μαρκές, διάφορα εκκλησιαστικά σκεύη που ανήκαν εις την Κοινότητα του Τζοχάννεσμπουργ και είχαν απολεσθεί εις τις αποθήκες του ανωτέρου Τελωνείου.

Είδαμε ότι η Εκκλησία των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης κοσμήθηκε με ένα ωραίο Τέμπλο, αλλά δεν είχε τελειώσει το χρέος. Για αυτό το σκοπό μία επιτροπή των Ελληνίδων Κυριών επισκέφθηκε τους καταστηματάρχες εις το Μπενόνι και Μπράκπαν προς συλλογή χρημάτων. Είχαν την αμέριστο συνδρομή του Δ. Μπίνου ( Μπράκπαν ) όστις με το αυτοκίνητό του διευκόλυνε την μετάβαση και επιστροφή, από το Τζοχάννεσμπουργ εις Μπενόνι και Μπράκπαν.

Στο τέλος του Μαΐου, στην κοινότητα του Τζοχάννεσμπουργ, μερικοί έβαλλαν τα σκαριά δια μία νέα οργάνωση. Εγκέφαλος, οραματιστής και εκφραστής ο πρόεδρος Σλαβούνος Μιχαλόπουλπος. Αυτός είδε το έργο των Ελληνίδων Κυριών να προκόβει και σαν να ζήλεψε

και σκέφθηκε πιο πέρα, πρότεινε να ιδρύσουν φιλόπτωχο αδελφότητα. Δια το σκοπό αυτό πολλές κυρίες της παροικίας είχαν συνέλθει την Τετάρτη 29ης Μαΐου 1923 και εξέλεγξαν Διοικητική Επιτροπή του νέου σωματείου με γραμματέα την Θ. Μέντη και ταμία την Σπ. Μουσούρη. Ήταν βέβαιο ότι η υπάρχουσα ήδη οργάνωση των Ελληνίδων Κυριών κάλυπτε όλες τις ανάγκες , πλουσίων και πτωχών αλλά φαίνεται σε αυτό το σωματείο υπήρχαν πολλές κυρίες οι οποίες δεν προέρχονταν, βλέπεις, από μασσονικά Τζάκια και ως εκ τούτο έπρεπε να δημιουργηθεί κάτι το νέο ώστε να έχουν ένα καλό εργαλείο στα χέρια τους οι μασσόνοι Μιχαλόπουλος, Μέντης κλπ. Δεν προέβησαν σε εκλογή προέδρου αλλά για να έχει μεγαλύτερη αίγλη η Φιλόπτωχος, ανέθεσαν την προεδρία εις τον Πρόξενο της Ελλάδος όστις σαν καλός αδελφός Μασσόνος δέχθηκε με ευγένεια την τιμητική θέση, εκφράζοντας συνάμα την ελπίδα ότι πάντες οι Έλληνες θα γραφούν μέλη του νέου Σωματείου το οποίο θα υψώσει την Ελληνική ομογένεια, ηθικώς, απέναντι των ξένων παροικιών και αποβεί ωφέλιμος εις τας ομογενείς απόρους οικογενείας.

Η Διοικητική Επιτροπή απέστειλε επιστολές σε όλους τους ομογενείς με την παράκληση να γίνουν όλοι μέλη της Φιλοπτώχου. Τους γνωστοποιούσε άμα τις υποχρεώσεις έναντι του σωματείου, όπως τη συνδρομή η οποία καθορίστηκε εις 2/6 σελίνια 2 σελ. και 6 πέννες επίσης θα τους ειδοποιούσαν πότε θα έκαναν γενική συνέλευση δια την σύνταξη καταστατικού του Σωματείου και ανταλλαγή γνωμών δια την τακτικότερη είσπραξη των μηνιαίων συνδρομών.

Τα ονόματα των συνδρομητών και τυχών των συνδρομών θα δημοσιεύονται εις την εφημερίδα << Ν. ΕΛΛΑΣ >>, είχαν πει.

Πολλοί ήταν εκείνοι που επικρότησαν αυτή την ενέργεια και δια επιστολών προς τον τύπο εξηγούσαν τους λόγους δια τους οποίους ένα τέτοιο σωματείο ήταν απαραίτητο εις την παροικία. Τα επιχειρήματα δεν ήταν φαντασίες αλλά πραγματικότητα. Υπήρχαν πολλές π οικογένειες, κυρίως λόγω θανάτου του προστάτη της οικογένειας, υπήρχαν ορφανά που δεν είχαν να φάνε, υπήρχαν χήρες με ανήλικα. Αλλά δυστυχώς και αυτό το σωματείο δεν έπιασε το στόχο του όπως θα δούμε στο μέλλον. Τέτοιου είδους σωματεία ήτα προσωπικές υποθέσεις και η ληξιαρχική πράξη πάντα βρχύβια.

Δεν είναι μόνο η δημιουργία της φιλοπτώχου Αδελφότητος, ο πρόεδρος Σκλαβούνος Μιχαλόπουλος μάζεψε κοντά του πολλούς σαν και αυτόν δηλαδή αδελφούς, βασιλόοφρονες και βάλει και σχεδίαζαν διάφορα για το παρόν και μέλλον της κοινότητος. Μαζί του αυτή φορά είχε την αμέριστη συμπαράσταση της εφημερίδος << Νέα Αλλάς >> μιας και Ν. Σαριδάκης, συνεκδότης αυτής ήταν δικός του άνθρωπος. Άγνωστο μέχρι πότε θα ταιριάζουν οι σχέσεις των. Προς το παρόν όλα βαίνουν καλώς και τα δημοσιεύματα από μέρους της εφημερίδος άψογα. Βλπ κάτωθι άρθρο την 27ην Ιουλίου σελ. 1η 1923:

Σπανιώτατα απεδείχθη εις κοινοτικάς αρχαιρεσίες το ζωηρόν ενδιαφέρον των ομογενών όπερ παρετηρήθη την παρελθούσαν Κυριακήν, ( ήταν η Κυριακή της 22ης Ιουλίου ) εν τη Παροικία μας. Έν αντιθέση προς παρελθόντα έτη όπου οι προσερχόμενοι εις Γενικάς Συνελεύσεις δια την ανάδειξιν των κοινοτικών αρχών αποτελούντο από τους φιλοξενούντας την του συμβούλιον και μερικούς φίλους των, η τελευταία Κυριακή παρουσίασε το εξαιρετικόν και υφ’ όλας τας απόψεις ευχάριστον γεγονός της συγκεντρώσεως όλους σχεδόν των

εχόντων δικαίωμα ψήφου εκλογέων. ( δικαίωμα ψήφου είχαν όσοι πλήρωσαν την ετήσια συνδρομή των). Ελάχιστοι απουσίαζον και όπου δια πρώτην φοράν παρετηρήθη εν τη εκκλησία μας έλειψις καθισμάτων και χώρου όστις είχε κατεληφθή ολόκληρος. Δεν είναι δύσκολος η εξήγησις του φαινομένου τούτου, δι’ ο συνετέλεσαν ασφαλώς η νέα υποψηφιότης του Δημοφιλούς Προέδρου μας και επιτακτική ανάγκη της επιλύσεως του ζητήματος του ιερέως μας όπερ πολλοί εκ πλάνης θεωρούσαν άλυτον. Προς παρηγορίαν των εν τούτοις, παρατηρούμεν ότι ζήτημα ιερέως δεν υφίσταται. Ο Πανς. Αρχιμανδρίτης κ. Ν. Μαυροκορδάτος, δια λόγους υγείας υπέβαλλε έγγραφον παραίτησιν προς το τέως Δ. Συμβούλιον από του παρελθόντος Μαρτίου. Η παραίτησίς του γενομένη δεκτή διαβιβάσθη προς την Σ. Ι. Σύνοδον της Ελλάδος, ήτις υπήκουσα εις τας υποδείξεις και ικεσίας μας διορίζει εις την παροικίαν μας ως πνευματικόν προϊστάμενον κληρικόν αντάξιον καθ’ όλα των προσδοκιών μας, γνωστότατον δε ενταύθα, ηθικότατον, αξιοπρεπέστατον, ενάρετον, ανωτέρας μορφώσεως και το σπουδεότατον πάντων, υπέρτερον χρημάτων. Από της 1 ης του προσεχούς Σεπτεμβρίου οπότε, θα στερηθώμεν των ευλογιών του νυν Παν. Αρχιμανδρίτου μας ο νέος ιερεύς θα ευρίσκηται ενταύθα.

Ήταν πεπλανημένη λοιπόν η ιδέα ότι το ζήτημα του ιερέως παρέμενεν άλυτον, αλλά η πλάνη αύτη εκ παραλλήλου προς την δημοσιότητα ( το σωστό: δημοτικότητα) του Προέδρου μας συνετέλεσεν εις την αθρόα συγκέντρωσιν της παρελθούσης Κυριακής και την εκλογήν Συμβούλων πάντων ανακαινιστών.

Αν προσέξει ο αναγνώστης τη φράση << και επιτακτική ανάγκη της επιλύσεως του ζητήματος του ιερέως μας όπερ πολλοί εκ πλάνης θεωρούσαν άλυτον >>. Το θεωρούσαν άλυτο επειδή ό Μαυροκορδάτος, όπως θυμάστε, είχε έρθει συστημένος από την Ιερά Σύνοδο της Ελλάδος, με ρητή εντολή να μην τον διώξουν, με εύκολο τρόπο. Όσο για τα πολλά μέλη; Δεν αναφέρουν καν αριθμό, διότι αυτό αντίκειται στην πραγματικότητα η οποία είναι πικρή. Λίγα όπως πάντα τα μέλη, ίσως έπεισαν μερικούς με το φιλότιμο ίσως εκμεταλλεύτηκαν και μερικούς μαγαζάτορες με υποσχέσεις και άλλα, πάντος δεν ήταν υπερβολικός ο αριθμός. Ήταν πράγματι καταφερτζής ο Σκλαβούνος όχι επειδή ήταν αδελφός εν στοά μόνο αλλά ήταν ετοιμόλογες και έλεγε πολλά, ας πούμε καλός ρήτορας, όπως έλεγαν τότες. Ήταν και πονηρός μέχρι αφάνταστου σημείου, δεν καταδεχόταν να φαίνεται ότι αυτός παρακαλεί αλλά ότι άλλοι τον παρακαλούσαν διότι στο πρόσωπό του αναγνώριζαν κάποια ανωτερότητα, ιδιοφυΐα ας πούμε. Το ότι ήταν καλός επιχειρηματίας ήταν πράγματι. Ίσως αυτός ήταν ό λόγος δια τον οποίον του κώλλησε η ιδέα ότι είναι κάτι παραπάνω από τους άλλους ομογενείς. Σε αυτό το ελαφρό σκεπτικό δεν ήταν μόνος, είχε πολλούς ελαφροΐσκιουτους σαν αυτόν.

Αρχομένης της συνεδριάσεως ο Πρόεδρος κ. Σκλαβούνος Μιχαλόπουλος λογοδοτεί δια την διαχείρησιν του τέως Δ. Συμβουλίου και ισολογισμός ως εδημοσιεύθη εις τα υπ’ αριθμούς 500και 501 φύλλα της εφημερίδος μας. Ακολούθησε η εκλογή του Προέδρου όστις κατά το μεταρρυθμισθέν προ μηνών καταστατικόν, εκλέγεται παρά της Γενικής Συνελεύσεως των μελών. Παμψηφεί και υπό τας επιδοκιμασίας και χειροκροτήματα πάντων εκλέγεται ο τέως τοιούτος κ. Σκλαβούνος Μιχαλόπουλος όστις δι’ ολίγων αλλ’ εμνευσμένου λόγου ευχαριστεί την Συνέλευσιν και συγχαίρει τα μέλη δια την αθρόα προσέλευσίν των, ήτις ενθαρρύνει το Δ. Συμβούλιον εν ταις ενεργείαις του δια την Κοινοτικήν πρόοδον και την ανάγερσιν Ελληνικής Σχολής, καθισταμένης όσον ούτω πραγματικότης.

Για να γίνουν αυτές οι εκλογές με τόσους πολλούς ομογενείς χρειάστηκε να καλέσουν τα μέλη τέσσερες φορές χωρίς να κατορθωθεί απαρτία ήτοι 17/6/23,

24/6/23 15/7/23 22/6/23

.

Επακολούθησε η εκλογή του Δ. Συμβουλίου του οποίου κατά σειράν επιτυχίας αναδείχθησαν οι κ. κ. Ν. Σαριδάκης, Θ. Μέντης, Σπ. Χαλαμαντάρης, Β. Κάτσικος, Γρηγ. Αμοιραδάκης, Κ. Φοιτίδης, Γερ. Μαρινάκης, Π. Περγιοδάκης, μεν. Φαρδούλης και Δ. Μπίνος. Ύστερα από δύο ημέρες το νεοεκλεγέν Συμβούλιον συνήλθεν υπό τη Προεδρίαν του Σκλαβούνου Μιχαλοπούλου και μοιράστηκαν τα διάφορα αξιώματα ως κάτωθι: Αντιπρόεδρος Κ. Φοιτίδης, Ταμίας Γρηγόριος Αμοιραδάκης, Γραμματεύς Ν. Δ. Σαριδάκης. Εκτός από την κατανομή των αξιωμάτων ασχολήθηκε και με το ζήτημα του ιερέως. Εγκριθείσης παμψηφή της παρά του προκατόχου Συμβουλίου αποδοχής της υποβληθείσης εγγράφως παραιτήσεως του Παν. Αρχιμ. κ. Ν. Μαυροκορδάτου. Ως προς την πλήρωσιν της κενουμένης θέσεως του ιερέως απεφασίσθη να ανατεθή εις τους κ. κ. Πρόεδρον, Αντιπρόεδρος, Ταμίαν και Γραμματέα της κοινότητος η φροντίς δια την καταλληλοτέραν ενέργειαν παρά τη Ιερά Συνόδου δια τον διορισμόν ιερέως ανταξίου των προσδικιών της Παροικίας και ικανού να συντελέση εις την ανόρθωσιν της ατυχούσης από της συστάσεώς της Κοινότητός μας, υποδειχθέντος ταυτοχρόνως, υπό την επιδοκιμασίας ολοκλήρου του Δ. Συμβουλίου, και του προσώπου περί τον οποίον δέον να στραφώσιν αι ενέργειαι των ως ανωτέρω εντολοδόχων του Συμβουλίου. Μέχρι της στιγμής ούτοι εις ουδέν προέβησαν πλην της επαναλήψεως της σαφούς δηλώσεως του προκατόχου Συμβουλίου, δια

συστημένης επιστολής προς τον Παν. Αρχ. κ. Μαυροκορδάτον, ότι η μοσθοδοσία του ανεξαρτήτως, της αποφάσεως της Ιεράς Συνόδου ή του διορισμού ή μη ετέρου ιερέως, παύσει από της 31ης τρέχοντος μηνός. Εις το προσεχές θα είμεθα εις θέσιν να δημοσιεύσωμεν πλείστας εκ των ενεργειών του Δ. Συμβουλίου δια το σπουδεώτατον τούτον ζήτημα της πληρώσεως της θέσεως του ιερέως, εκ της επιτυχούς εκλογής του οποίου εξαρτώνται η ανάπτυξης και η πρόοδος της παροικίας μας ήτις, αν και η μεγαλυτέρα εν Ν. Αφρική, υστερεί από απόψεως κοινοτικής όλων των άλλων εν τη χώρα Παροικιών.

Ο ισολογισμός αυτός φαίνεται να είναι σωστός αν και πτωχός, αλλά δεν δείχνει ότι χρωστούσαν και πόσα δια τους μισθούς του ιερέως. Ήταν πάγια τακτική οι ισολογισμοί να είναι κομμένοι και ραμμένοι στα μέτρα του εκάστοτε Δ. Συμβουλίου διότι έτσι έδειχναν ότι αυτοί ήταν ικανοί και ήταν εις θέση να Κυβερνούν την κοινότητα, αυτή η τακτική είχε παγιωθεί από τα προηγούμενα χρόνια.

.

Μπορεί η Κοινότητα να υστερούσε σε πολλά πράγματα αλλά κατείχε την πρώτη θέση στις ταραχές και τις ανωμαλίες. Ήταν άτακτη εκ γεννήσεως και τούτο λόγω των κακομαθημένων παιδιών που την διαχειρίζονταν. Δεν ήταν μόνο ο παπάς, εννοώ τον Μαυροκορδάτο, αλλά όλοι όσοι μπλέχθηκαν στη διοίκησή της εκτός βέβαια ορισμένων εξαιρέσεων. Αρκεί ο αναγνώστης να θυμηθεί τα πρώτα χρόνια, τους αγώνες που κατέβαλλε ο Κ. Γ. Νικολαΐδης χωρίς να κατορθώσει πολλά πράγματα. Αυτός κουράστηκε τόσο που στο τέλος έπαψε να ασχολείται με την κοινότητα του Τζοχάννεσμπουργ και τον αγκάλιασε η κοινότητα της Πραιτωρίας όπου μαζί με τον Αρχ. Αθ. Νικολόπουλο παρουσίασαν έργο αξιοζήλευτο. Σε αυτά τα δημοσιεύματα του νέου Δ. Συμβουλίου βλέπουμε ότι με διπλωματικό τρόπο μας παρουσιάζουν τις διάφορες ενέργειές των σαν φυσιολογικές. Όπως παραίτηση Μαυροκορδάτου και την αντικατάστασή του. Δεν είναι έτσι, είναι αλήθεια πως αυτός ο παπάς πλήγωσε αρκετά την παροικία αλλά δεν μπορούσαν να τον παύσουν δια το λόγω με τον οποίον τον έστειλε η Ιερά Σύνοδος της Ελλάδος, είχε μέσο ο άνθρωπος. Τώρα όσο για τον νέο εφημέριο τον Αρχ. Αθ. Νικολόπουλο; Ζήλεψαν οι προεδροπαράγοντες της κοινότητος Τζοχάννεσμπουργ και νόμισαν πως με αυτόν θα αποκαθιστούσαν την μαραμένη κοινότητα. Αμ ένα χελιδόνι δεν φέρνει την άνοιξη. Για να αποσπάσουν αυτόν τον αγαθοεργό και δραστήριο Αρχ. από την Πραιτώρια είχαν επιστρατεύσει όλα τα κανάλια που είχαν στη διάθεσή τους, Προξενεία, Μασονικές στοές, επιχειρηματικούς παράγοντες και προσωπικές γνωριμίες και επιρροές. Στις επόμενες σελίδες θα δούμε κατά πόσο αυτοί νέοι ηγετίσκοι θα ολοκληρώσουν αυτά τα οποία υποσχέθηκαν.

Ήταν πάντα οι ίδιοι, συγκρίνετε τα ονόματά τους και θα το δείτε. Αυτοί οι ίδιοι δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να καταλάβουν ότι αυτοί ήταν αίτιοι δια όλα τα δεινά της κοινότητος. Επειδή είχαν οικονομική επιφάνεια ήθελαν να δείξουν εις τους άλλους ότι ήταν σπουδαίοι επιχειρηματίες, μπορούσαν να προαγάγουν και την παροικία, να την φθάσουν ψηλά, να την δοξάσουν και έτσι σαν εκπρόσωποι αυτής να φαίνονται τόσον εις τους ομογενείς όσον και στους ξένους πόσο σπουδαίοι ήταν. Υπήρχε και κάτι άλλο παράδοξο σε αυτούς τους τύπους, όσο και αν τα κοινοτικά θέματα υποβαθμίζονταν αυτοί ποτέ δεν το έβλεπαν ή δεν ήθελαν να το ιδούν και έλεγαν ξεδιάντροπα δεξιά και αριστερά ότι αυτοί

έφτιαξαν και τούτο και το άλλο. Αυτοί ευεργετούσαν τα κοινά, αυτοί και μόνο αυτοί. Προσπαθούσαν να ομορφοποιήσουν τα πάντα εις το περιβάλλον τους και μικροποιούσαν όσους δεν ήταν αρεστοί σε αυτούς ή εκείνους που εναντιωνόταν στις σκέψεις και τα έργα τους. Νεοελληνικό φαινόμενο των Ελλήνων της διασποράς.

Εν πάση περιπτώσει τούτο το συμβούλιο του Σκλαβούνου Μιχαλοπούλου καλούσε σε γενική συνέλευση τους ομογενείς και σε αρκετές προσκλήσεις δεν ανταποκρίνονταν εκτός ολίγων. Ήξεραν πολύ καλά με ποιούς είχαν να κάνουν, ήξεραν και του Νεκτάριου Μαυροκορδάτου τα χαρίσματα και έλεγαν δεν αξίζει να ασχολείται κανείς με αυτή την κοινότητα. Θυμούμαστε τη διαγωγή του ιερέα Ν. Μαυροκορδάτου από τις πρώτες μέρες που έφθασε στο Τζοχάννεσμπουργ. Ήταν αυτός που ήρθε με αχτιμανέν ( προνόμιο ) από την ιερά σύνοδο της Ελλάδος. Με την κακή του συμπεριφορά σκόρπισε τους λιγοστούς ομογενείς που πήγαιναν τακτικά στην εκκλησία. Όσο όμως ήταν πρόεδρος ο Δ. Λούβης κανένας δεν μπορούσε να μετακινήσει αυτόν τον ανάγωγο παπά διότι τύχαινε να είναι και οι δύο τους ομοιόπιστοι, βασιλόφρονες και μάλιστα με γερές γνωριμίες στο παλάτι του Κωνσταντίνου. Με την πτώση όμως του προστάτη τους τα πράγματα άλλαξαν και για αυτούς. Έτσι ο Σκλαβούνος Μιχαλόπουλος και το σινάφι του (όχι πως δεν ήταν βασιλόφρον ο Μιχαλόπουλος, αλλά εδώ προείχε το ατομικό του συμφέρον) συν και το κοινό των ομογενών που ήταν αποκαρδιωμένοι με τον ιερέα μπόρεσαν να καταφερθούν εναντίον του. Όχι στα φανερά αλλά θετικά δημιούργησαν τρόπο τινά εχθρικό περιβάλλον για τον Μαυροκορδάτο όστις επέλεξε την παραίτηση. Έτσι διπλωματικά το Δ. Συμβούλιο του Σκλαβούνου! έγραψαν: ο ιερέας υπέβαλλε την παραίτησή του από τη θέση του εφημερίου της κοινότητος, για λόγους υγείας.

Ένα άλλο κατόρθωμα του Σκλαβούνου Μιχαλοπούλου και της παρέας του ήταν η αλλαγή ορισμένων άρθρων του καταστατικού και ειδικά του άρθρου που αφορούσε την εκλογή του Προέδρου απευθείας από τα μέλη της συνέλευσης. Παλαιότερα μερικοί είχαν προτείνει κάτι τέτοιο και με πολύ καλές δικαιολογίες και απορρίφθηκε, μάλιστα και με τη γνωμοδότηση του νομικού συμβούλου (ξένου δικηγόρου).

Ο Μιχαλόπουλος είχε στο κέντρο της πόλεως ξενοδοχείο και ως εκ τούτου γνώριζε πολλούς ομογενείς, διέθετε και χρήμα έτσι μπορούσε άνετα να καλεί όλους αυτούς που τον ακολουθούσαν να συνεστιάζονται και να παίρνουν τις διάφορες αποφάσεις. Αυτός και οι άλλοι που συνέτρωγαν μάζεψαν αρκετούς ομογενείς και εξασφάλισαν απαρτία στη συνέλευση και έκαναν αλλαγές στο καταστατικό. Έλα όμως που αυτές οι αλλαγές ήταν παράνομες, διότι έπρεπε να καλέσουν γενική συνέλευση, να προτείνουν ποιά άρθρα ήθελαν να τροποποιήσουν και στην επόμενη συνέλευση τα μέλη θα αποφάσιζαν. Και όλα αυτά με νομικό σύμβουλο δηλαδή δικηγόρου όστις θα φρόντιζε για την έγκριση από την αρμόδια αρχή του κράτους. Αυτοί προχωρούσαν με συνωμοτικό τρόπο και είχαν μαζί τους τον Ν. Σαριδάκη, συνεκδότη της εφημερίδος << Νέα Ελλάς >> Εδώ βλέπουμε ότι και ο τύπος παρανομούσε και έτσι επικρατούσε ο νόμος της σιωπής – αμορτά- Αυτή τη φορά η εφημερίδα δεν υπερασπίζονταν το δίκαιο και το κοινώς αποδεκτό από την παροικία.

Νόμιζαν ότι με αυτό τον τρόπο θα έλυναν τα προβλήματα της κοινότητος και θα εκπλήρωναν όλες τις φιλοδοξίες των.

Αυτή η συνέλευση με τον Σκλ. Μοχαλόπουλο, εις τα παρασκήνια έκανε πολλές μυστικές συσκέψεις των εμπίστων του με σκοπό να βρουν τον πιο αληθοφανή τρόπο δια να απομακρύνουν τον ιερέα. Σκέφτηκαν την παραίτηση λόγω υγείας πράγμα αποδεκτό και από τον Ν. Μαυροκορδάτο καθ’ όσον γνώριζε ότι κανένας δεν τον ήθελε στην παροικία. Με τον τρόπο αυτό όλοι ήταν ικανοποιημένοι, οι μεν προεδροπαράγοντες απαλλάσσονταν από τον ανεπιθύμητο εφημέριο και άνοιγε ο δρόμος να φέρουν τον Αρχ. Αθ. Νικολόπουλο ο δε Μαυροκορδάτος έφευγε με ηθική και οικονομική ικανοποίηση.

Από τις φράσεις, αυτού του Δ. Συμβουλίου, ηθικότατον, ενάρετον, υπέρτερον χρημάτων

αντιλαμβανόμαστε ότι ο Ν. Μαυροκορδότος δεν διέθετε τέτοια προσόντα.

Εις την πρώτη ανακοίνωση βεβαιώνουν τους ομογενείς ότι ο νέος ιερεύς θα ευρίσκεται εδώ. Με λίγα λόγια αυτό το πρόβλημα λύθηκε χάριν της δημοσιότητος του Σκλαβούνου Μιχαλοπούλου. Δεν ήταν δημοσιότητα αυτού αλλά τα ανέντιμα μέσα που χρησιμοποίησαν. Αυτή η ανακοίνωση έρχεται σε αντίφαση με την επόμενη δια της οποίας πληροφορούσε τους ομογενείς ότι ύστερα από παρακλήσεις της Κοινότητος Τζοχάννεσμπουργ η Ιερά Σύνοδος μεταθέτει από την Πραιτώρια τον Αρχιμ. Αθ. Νικολόπουλο ο οποίος αναγκασθείς, λόγω υγείας, να εγκαταλείπει την ομογενή παροικίαν της Πρωτευούσης εν η από δωδεκαετίας παρέμεινε. Εδώ φωτ.

Ασάφεια, ομιχλώδη πράγματα. Όλα αυτά ήταν για να δικαιολογήσουν κάπως την κατάσταση σχετικά με τον διωγμό του Μαυροκορδάτου, αλλά και να επιβάλει αυτό το συμβούλιο του Μιχαλοπούλου την δική του πολιτική. Εδώ υπάρχουν αμολόγητα συμφέροντα και μόνο με λυκομάζεμα μπορούσαν να παρουσιαστούν σαν οι καλοί και σωτήρες της καθαιμαγμένης κοινότητος. Οι φθηνές δικαιολογίες ότι ο Αρχ. Νικολόλπουλς εγκατέλειψε την έδρα του λόγω υγείας ήταν για μικρά παιδιά. Διότι απλά ο άνθρωπος δεν αρρώστησε στην Πραιτώρια αλλά στην κεντρική Αφρική, λόγω των ανθυγιεινών συνθηκών που επικρατούσαν σ’ αυτές τις χώρες και έκτοτε ήταν φιλάσθενος αλλά ικανός για να εκτελεί τα καθήκοντα του εφημερίου σε μία εκκλησία. Το να μετακινηθεί από την Πραιτώρια στο Τζοχάννεσμπουργ, 50 χιλ. απόσταση, δεν έκανε καμία διαφορά καθώς οι κλιματολογικές συνθήκες ήταν οι ίδιες σ’ αυτές τις περιοχές. Αυτοί του Δ. Συμβουλίου πίστευαν ότι ο μαρασμός της κοινότητος τους ήταν απόρροια έλλειψης ικανού ιερέως. Δεν έφθανε του μυελό τους και νόμιζαν ότι έγινε στην κοινότητα Πραιτωρίας ήταν αιτία ο παπάς. Όσο εκεί εφημέρευε ο Αρχ. Νικολόπουλος υπηρετούσαν Συμβούλια που έπαιρναν σωστές συλλογικές αποφάσεις, ναι αλήθεια ο εφημέριος αποτελούσε την ισχυρή συνιστώσα. Επίσης ένα άλλο που βλέπουμε είναι ότι δεν αντιλαμβάνονταν ή δεν ήθελαν να αντιληφθούν ότι με αυτές τις ανακοινώσεις από τη μια, με φθηνή υποκρισία, εξέφραζαν σεβασμό στον απερχόμενο εφημέριο ενώ από την άλλη τον μείωναν με εκείνες τις λέξεις – ιερέα ικανότατον, ηθικότατον, αξιοπρεπέστατον, ενάρετονν, υπέρτερον χρημάτων κλπ. Απαίτηση από το νέο κληρικό.

Αυτοί και οι άλλοι ( άλλοι ήταν οι υπόλοιπες φατρίες που αντιπολιτεύονταν το παρόν Δ. Συμβούλιο ) ήταν πεισμωμένοι με τον Μαυροκορδάτο κι’ αυτό γιατί με την κακή του διαγωγή και ανάγωγο χαρακτήρα ήγειρε το μίσος επάνω του. Όλοι ήξερα ότι ο άνθρωπος δεν έκανε για αυτή τη δουλειά, αλλά μήπως οι του Δ. Συμβουλίου ήταν καλλίτεροι; Αν όντως είχαν τόσες αρετές που απαιτούσαν από τον εφημέριό τους θα απευθύνονταν προς την Ιερά Σύνοδο της Ελλάδος, θα τον κατήγγελναν και θα ζητούσαν έναν ιερέα για να καλύψει τη θέση αυτού του ανάξιου κληρικού. Αλλά αυτοί ενεργούσαν και έπειτα σκέπτονταν! Χωρίς καν να λαμβάνουν υπ’ όψιν καταστατικό, παραδόσεις, ηθική και νόμους του κράτους εις το οποίον ζούσαν.

Δια ανακοινώσεως είχαν υποσχεθεί ότι ο νέος ιερέας θα έρχονταν στην κοινότητα στις αρχές Σεπτεμβρίου. Σε αυτό το θέμα ήταν καλά πληροφορημένοι από την Αθήνα. Πράγματι την Τετάρτη 7ης Σεπτεμβρίου 1923 παρέλαβαν τον διορισμό του Αρχ. Νικολοπούλου στη νέα του θέση και στις 9 Σεπτεμβρίου δημοσίευσαν τα κάτωθι:

Ο διορισμός του νέου ιερέως της παροικίας μας –

Δια του Ευρωπαϊκού Ταχυδρομείου της παρελθούσης Τετάρτης ελήφθησαν εξ Αθηνών επιστολαί της Σεβαστής Ιεράς Συνόδου της Ελλάδος απευθυνόμεναι προς την ημετέραν Κοινότητα και τον Παν. Αρχιμανδρίτην κ. Αθ. Νικολόπουλον γνωρίζουσαι επισήμως τον διορισμόν του τελευταίου ως Πνευματικού Προϊσταμένου της παροικίας μας.

Προς την ημετέραν Κοινότητα απευθυνομένη επιστολή έχει ως εξής:

Αριθ. Πρωτ. 2653 – Δικπ. 2590. Εν Αθήναις 7/20 Αυγ. 23

ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Εντιμότατου Κύριοι, οι αποτελούντες το Διοικητικόν Συμβούλιον της εν Τζοχάννεσμπουργ Ορθοδόξου Ελληνικής Κοινότητος τέκνα εν Κυρίω αγαπητά χάρις Υμίν και ειρήνη παρά Θεού Πατρός και Κυρίω ημάς Ιησού Χριστού. Ληφθέντα προσφάτως ανεγνώσθησαν εν Συνεδρία της περί ημάς Αγίας και Ιεράς Συνόδου τα Υμέτερα γράμματα και τηλεγραφήματα, ως και της Ελλάδος Προξένου κ. Νάθαν τηλεγράφημα. Επί την απάντησιν δε προαγόμενοι γνωρίζομεν Υμίν, ότι Συνοδική αποφάσει, διωρίσαμεν κανονικόν εφημέριον της Υμετέρας ευσεβούς Κοινότητος τον παρ’ υμών αιτηθέντα Αρχιμανδρίτην Αθανάσιον Νικολόπουλον, αντί του παραιτηθέντος τοιούτου Αρχιμανδ. Νεκταρίου Μαυκορδάτου, εις ον αποστέλλομεν τον κανονικόν διορισμόν, έχοντες δι’ ελπίδος ότι ευόρκως και ευσεινηδήτως επιτελέση τα ανατιθέμενα αυτώ ιερά του εφημερικά της καθ’ Υμάς ομογενούς Κοινότητος καθήκοντά. Προς απρόσκοπτον δε επιτέλεσιν της ιεράς διακονίας προτρεπόμεν Υμάς, ίνα την δέουσαν αυτώ συνδρομήν και υποστήριξιν Υμών παρέσχετε αυτώ ως κανονικώ εφημερίω Υμών, απονέμετε τον προσήκοντα τω ιερατικώ αυτού αξιώματι και σχήματι σεβασμόν.

Επί τούτοις επευχόμεθα τη ευσευεί Κοινότητι Υμών παν εν Κυρίω αγαθόν επιδαψιλεύοντες τας πατρικάς ημών ευχάς και Ευλογίας. Ο Αθηνών - ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ - Πρόεδρος.

Κοινότης Κέϊπ-Τάουν

Στο τέλος του Γενάρη 1923 η Κοινότητα και συγκεκριμένα η ερανική επιτροπή έστειλε το χρηματικό ποσό των 500 λιρών εις το Υπουργείον περίθαλψης εις την Ελλάδα, προϊόν εράνων του περασμένου χρόνου, ό έρανο συνεχίζεται-

Ο Γενικός Πρόξενος της Ισπανίας μετά της Ελληνίδος συζύγου του Ζωής Δραγούμη αναχώρησε δια τη Σαγκάη της Κίνας. Αυτό στενοχώρησε αρκετούς από τους ομογενείς της περιοχής. Ήταν κυρίως για όσους ασχολούνταν με την κοσμική ζωή της πόλεως. Αυτοί οι τύποι όταν οργανώνονταν διάφορες εκδηλώσεις πάντα προσκαλούσαν διάφορες προσωπικότητες και έτσι κοντά τους είχαν κάποια αίσθηση ανωτερότητος εν σχέση με τους ομογενείς της βιοπάλης.

Στο τέλος του Γενάρη η Κοινότητα εξέλεγξε επιτροπή δια τον έλεγχο της διαχείρησης του Δ. Συμβουλίου. Εκλάγεσαν οι: Λ. Μεσσάρης, Χ. Καρτερούλης και Θ. Δεληγιάννης.

Την Κυριακή 11ης Μαρτίου 1923 με τη φροντίδα του Διοικ. Συμβουλίου και του εφημερίου Αρχ. Αθ. Κατσή τελέσθηκε το ετήσιο μνημόσυνο, το καθιερωθέν υπό της Ιεράς Συνόδου υπέρ των πεσόντων κατά τους πολέμους 1912- 1922.

Εν μέσω της Εκκλησίας τοποθετήθηκε τραπέζι και επάνω σ’ αυτό ένας μεγαλοπρεπής δίσκος με κόλλυβα και δίπλα ένα στεφάνι από φυσικά λουλούδια, εκ μέρους της κοινότητος. Η εκκλησία ήταν πλήρης, καταλλήλως στολισμένη. Τον επιμνημόσυνο λόγο απήγγειλε ο Αρχ. Αθ. Κατσής. Σχεδόν όλοι οι ομογενείς ήταν στην εκκλησία τιμώντας τη μνήμη των ηρώων.

Την ίδια ημέρα, το απόγευμα, έγιναν και οι κοινοτικές εκλογές για την ανάδειξη του νέου Διοικ. Συμβουλίου του έτους 1923. Από τις εκλογές προέκυψε το εξής συμβούλιο: Ν. Αδελίνης Πρόεδρος, Γεώργιος Δεδούσης Αντιπρόεδρος, Α. Λαΐνης Ταμίας, Ι. Ροδόλφης Γραμματεύς και Ι. Καλπακής, Α Κυριάκου, Α. Φουντίδης , Β. Καραδάσης και Δ. Γεωργίου Σύμβουλοι. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Ν. Αδελίνης ήταν από τους πρωτεργάτες της Κοινότητος. Αυτός είχε εργασθεί με θέρμη δια τα κοινοτικά των ομογενών του ΚέΊπ- Τάουν. Ήταν πάντα σε όλα τα κοινοτικά συμβούλια. Για ένα διάστημα αναχώρησε δια την ιδιαιτέρα πατρίδα του την Κεφαλονιά. Επέστρεψε εις το Κέϊπ-Τάουν και οι εκεί ομογενείς τον προτίμησαν, εκτιμώντας τις καλές υπηρεσίες που προσέφερε.

Επειδή πλησιάζει το Πάσχα ο Αρχ. Αθ. Κατής κοινοποίησε το πρόγραμμα των ακολουθιών το οποίο έχεις ως εξής:

Πρόγραμμα ιερών ακολουθιών της Μ. Εβδομάδος.

19)1 Απριλίου. Κυριακή των Βαϊων, εσπέρας Νυμφαίος 6.30 μμ.

20)2 Απριλίου. Μ. Δευτέρα. Εσπέρας ο Νυμφίος 6,30 μμ.

21)3 Απριλίου. Μ. Τρίτη. Το τροπάριον της Κασσιανής 6. Μμ.

22)4 Απριλίου. Μ. Τετάρτη . μεθ’ ευχελαίου 5 μμ.

23)5 Απριλίου. Λειτουργία Μ. Βασιλείου 9 μμ. Μ. Πέμπτη Εσπέρας Τα δώδεκα ευαγγέλια 8.30μμ.

24)6 Απριλίου. Μ. Παρασκευή. <<Αποκαθήλωσις>> 10 πμ. Εσπέρας, << Εποτάφιος >> 10.30μμ.

25)7 Απριλίου. Μ. Σάββατον. Λειτουργία Μ. Βασιλείου 9 πμ. Μ. Σάββατον Εσπέρας 11 μμ.

26)8 Απριλίου. Κυριακή Ανάστασις 12.15. Κυριακή Εσπέρας << Αγάπη >> 3.30 μμ.

Μετ’ αγάπης

Αρχ. Αθ. Κατσής Μποϋκόταραν

Μεταξύ των τριών Αρχ. υπάρχει διαφορά όσον αφορά τους γραμματικούς κανόνες, π. χάριν τη λέξη, βράδυ, ο μεν Αρχ. Αθ. Νικολόπουλος και Ν. Μαυροκορδάτος χρησιμοποιούν το Εσπέρα – κατά Ηρόδοτο- ο δε Αρχ. Αθ. Κατσής το Εσπέρας – κατά Πλάτωνα και Ξενοφώντα.

Στις αρχές του Μαΐου 1923 η κοινότητα έλαβε από την Κεντρική Πανελλήνιο Επιτροπή Συλλογής Εράνων την κάτωθι επιστολή, έκκληση:

Προς τον Κύριον Πρόξενον της Ελλάδος εις Κέϊπ-Τάουν.

Αγαπητέ Κύριε, Λαμβάνω την τιμήν να σας γνωρίσω την λήψιν της από ημερ. 18/1/23 υμετέρας επιστολή μετα της εν αυτώ συναλλαγματικής εκ λιρών 500.

Παρακαλούμεν όπως δεχθήτε τας πλέον εγκαρδίους ευχαριστίας μας δια την πατριωτικήν σας ενέργειαν, αποτελούσαν σπουδαίαν συμβουλή εν τη περιθάλψει των ατυχισάντων συμπατριωτών μας, ων τα δεινά, παρ’ όλας τας παρεχομένας δυνατάς βοηθείας δεν φαίνεται να προσεγγίζωσιν εις τέρμα. Συν τη επαναλήψει των ειλικρινεστέρων ευχαριστιών μας προς υμάς τε και την Ελληνικήν παροικίαν Κέϊπ-Τάουν.

Διατελούμεν μεθ’ υπολήψεως. Εκ του γραφείου του Προέδρου της Παναλληνίου Επιτροπής συλλογής εράνων.

Η Κοινότητα ειδοποιήθηκε ( τηλεγραφικώς ) από τον Υπουργό των Εξωτερικών της Ελλάδος, μέσω του Γεν. Προξένου J. Zeppe, ότι η ονομαστική εορτή του Βασιλέως Γεγργίου του Β’ θα εορταστεί την Κυριακή 6ης Μαΐου 1923.

Στην Γενική Συνέλευση που έγινε την Κυριακή 3ης Ιουλίου είχαν εκλεγεί ο Ν. Αδελίνης και Ταμίας ο Α. Λαΐνης, αυτοί τωρα παραιτήθηκαν και τη θέση τους πήραν ο Ν. Μαράτος Πρόεδρος και ο Ν. Κουβαράς Ταμίας. Δεν μαθεύτηκε ποτέ ο λόγος των παραιτήσεων. Οπωσδήποτε υπήρχαν και εκεί διαφωνίας αλλά ποτέ τους δεν εξωτερεκεύονταν, Απλά υπέβαλλαν τις παραιτήσεις των και αναπληρώθηκαν από άλλα μέλη, ούτε οι αποχωρούντες μποϋκόταραν το συμβούλιο. Τουναντίον ο Ν. Αδελίνης συνέδραμε παντιοτρόπως εις τα κοινοτικά πράγματα της Κοινότητος.

Μετά τις αλλαγές σ’ αυτό το Δ. Συμβούλιο, δυστυχώς δεν κατάφερε να σταθεροποιηθεί και ακολούθησε Γεν. Συνέλευση με αποτέλεσμα την ανάδειξη Προέδρου τον Γ. Σταυρόπουλο και Ταμία τον Δ. Σιδηρόπουλο. Αιτία αυτής της ανακατάταξης και προσφυγής σε νέα Γεν. Συνέλευση, είπαν, ήταν ο τρόπος με τον, οποίον μετά την παραίτηση του Ν. Αδελίνη και του Ταμία Α. Λαΐνης, εξελέχθε ο Πρόεδρος και ο Ταμίας.

Γενικά έτους 1923

Ο απόδημος Ελληνισμός πάντα επηρεάζονταν από τις διάφορες εξελίξεις και γεγονότα εις την Ελλάδα, ιδιαίτερα τις πολιτικές εξελίξεις. Με το θάνατο του τέως Βασιλέως

Κωνσταντίνου, αμέσως η εφημερίδα << Νέα Ελλάς >> έσπευσε να ενημερώσει τους Έλληνες ομογενείς με το κάτωθι άρθρο δια το θάνατο και το βίο αυτού συμβάντος την 11ην

Ιανουαρίου 1923 εις Παλέρμο της Ιταλίας.

Ο αρθρογράφος πολύ σωστά, παρά τις πολιτικές του πεποιθήσεις, χαρακτηρίζει τον αποθανόντα κατά τρόπο αμερόληπτο και αγγίζει την πραγματικότητα. Ιδού λίγα από αυτό το άρθρο:

Διατυπούντες τας κρίσεις ταύτας, αισθανόμεθα ότι θίγομεν, το πεπλανισμένον φρόνημα πολιτών εκ τω αναγνωστών της ανεξαρτήτου εφημερίδος μας, αλλ’ έχομεν την πεποίθησιν ότι υπηρετούμεν την σεπτήν αλήθειαν, προσθέτοντες ότι η κρίσις της τρισχιλιετούς Ελληνηνικής Ιστορίας δεν έχει να επιδείξη έτερον τύπον ηγεμόνος ουχί χρεωκοπήσαντος απλώς, αλλ’ εργασθέντος δια μόνην την συντήρησιν του ιδίου θρόνου και προσωπικήν εκδίκησιν με τόσιν μανίαν και πείσμα εναντίον των συμφερόντων της πατρίδος του. Και δεν γράφομεν αορίστως. Υπάρχουν τα περιστατικά και γεγονότα της τελευταίας δεκαετίας, ομιλούντα αφ’ εαυτών και πείθοντα οιονδήποτε μη προσωπολάτρην ή δούλον κομματικού πάθους περί των κρίσεων ημών ………….

Ο αρθρογράφος κάνει λόγο για προσωπολάτρηδες …… αυτοί μην νομίσει κανείς ότι έπαψαν να υπάρχουν και να είναι παθιασμένοι Βασιλόφρονες το << Κώτσιο Βασιλιά, ψωμί και ελιά, υπάρχει ακόμη μέσα τους, εκατό χρόνια από εκείνη την ταραγμένη εποχή.

Ο απόδημος Ελληνισμός όπως είδαμε είδε στο τέλος του 1923 όλα τα τραγικά γεγονότα με την κατάρρευση του Ελληνικού στρατού, την σφαγή στη Σμύρνη, την άτακτο προσφυγιά, την επανάσταση και την απομάκρυνση του Κωνσταντίνου από την Ελλάδα αλλά και το θάνατό του την 11ην Ιανουαρίου 1923.

Τώρα είναι καιρός να ασχοληθούν με την βιοπάλη τους και την απόδραση από την καθημερινότητα όταν τους δίνονταν ευκαιρίες. Έτσι αυτοί τον Ιανουάριο παρακολούθησαν τις διάφορες θεατρικές παραστάσεις που παρουσίασε ο Θίασος Αθηνών όστις περιόδευε ανά τις Ελληνικές παροικίες στην Αφρικανική Ήπειρο.

Ιδού και το πρόγραμμα αυτού του θιάσου:

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΣΤΑΙΩΝ ΤΟΥ ΘΙΑΣΟΥ.

Παράστασις 1η Σάββατον 20 Ιανουαρίου << Η ΓΚΟΛΦΩ >> με την Καν Αν. Μηλιάδου, ειδήλιον εις πράξεις 5.

Παράστασις 2α. Δευτέρα 22 Ιανουαρίου. << ΤΟ ΜΩΡΟ ΜΟΥ >> Εξωφρενική κωμωδία, εις τρείς πράξεις με τον Κον Νέζερ.

Παράστασις 3η. Τρίτη 23 Ιανουαρίου Π. Δημητρακοπούλου, η πανελληνίου φήμης Επιθεώρησις << ΚΙΝΗΜΑ ΚΑΜΠΑΡΕ >>

Παράστασις 4η Πέμπτη 25 Ιανουαρίου. DARIO NIKODEMSI << Η Δασκάλα >> Δράμα εις πράξεις 3 με την Καν Μηλιάδου και Χ. Τσερτίνην.

Παράστασις 5η Παρασκευή 24 Ιανουαρίου << Ένεκεν ΝΕΥΡΟΚΑΔΙΚΕΥΜΑ>> Μία κωμωδία εις πράξεις 3-

Το προνόμιο, να παρακολουθούν τέτοιες θεατρικές παραστάσεις το είχαν όσοι κατοικούσαν στο κέντρο των πόλεων Τζοχάννεσμπουργ, Πραιτωρίας, Κέϊπ-Τάουν και των κοντινών αποστάσεων πέριξ αυτών. Οι κατοικούντες σε απόμακρες περιοχές δεν είχαν αυτή την πολυτέλεια.

Στις 9 Μαρτίου 1923 το Γενικό Προξενείο της Ελλάδος εις Κέϊπ-Τάουν δημοσίευσε στις δύο Ελληνικές εφημερίδες μία Υπουργική εγκύκλιο δια της οποίας καλούνταν υπό τα όπλα, διάφορες κατηγορίες Ελλήνων να παρουσιασθούν και καταταγούν εις τον Ελληνικό στρατό.

Από ότι στοιχεία διαθέτω, δεν φαίνεται να παρουσιάστηκαν καν Έλληνες ομογενείς για αυτό το σκοπό. Από μία άποψη ήτα λογικό διότι οι περισσότεροι από τους ομογενείς είχαν ήδη δημιουργήσει οικογένειες αλλά και εμπορικές υποχρεώσεις και αδυνατούσαν. Υπήρχαν βέβαια και μια κατηγορία νέων οι οποίο ήταν φυγόδικοι, απότακτοι, λιποτάκτες και σε καμία περίπτωση θα διακινδύνευαν κάτι τέτοιο.

Αυτό το χρόνο συμβαίνει, λόγω της οικονομικής ύφεσης που είχε ενσκήψει λόγω του Ευρωπαϊκού πολέμου, να μειώνονται οι τιμές στα καταστήματα των μεγάλων πόλεων όπως Τζοχάννεσμπουργ, Πραιτώρια, Κέϊπ-Τάουν, Ντούρμπαν κλπ. Π. Χάριν το εστιατόριο << ΚΕΝΤΡΟΝ>>, 17 Pritchart st. Johannesburg κατέβασε τις τιμές του εις τις 6 πέννες το φαγητό- Κάτι άλλο που παρατηρούμε όλα τα φαγητά είχαν μια και την αυτήτιμή Φωτ……../

Όπως πολλές φορές ανέφερα, σχετικά με την Ελληνομάθεια των Ελλήνων ομογενών της Ν. Αφρικής, το Ελληνικό σχολείο δεν πρόκοψε ποτέ και αιτία ήταν οι γονείς οι οποίοι φρόντιζαν ώστε τα τέκνα των να αποκτήσουν όσο το δυνατό την παιδεία του τόπου όπου ζούσαν. Τα καλά αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας των Ελλήνων γονέων τα βλέπουμε από τους απογόνους των. Επιστήμονες, Διδάσκαλοι, Μουσικοί απόφοιτοι των ντόπιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Αυτή τη φορά αναφέρομαι σε ένα απλό παράδειγμα, την Τόνη Μ. Φαρδούλη ήτις παρέδιδε μαθήματα μουσικής- Βιολί- Μανδολίνο- Πιάνο από το Μάιο του 1923, δίδακτρα συγκαταβατικά. Αυτή δίδασκε εις τη διεύθυνση 8Α Nugget Street Jhb. Ο Περικλής Μενώφ αποφοίτησε πρώτος μεταξύ 30 συμφοιτητών του εις την Ιατρική του Πανεπιστημίου του Τζοχάννεσμπουργ.

Το μήνα Αύγουστο αλλά και τους προηγούμενους μήνες η Ιταλία δια του Πρωθυπουργού της, ανεπιφύλακτα εκδήλωνε τις αρπακτικές της διαθέσεις εναντίον της Ελλάδος. Ο εγχώριος τύπος και δη ο Αγγλόφων της Ν. Αφρικής εκφράζουν την ευμένεια και συμπάθεια υπέρ της Ελλάδος δια την άδικο και αρπακτική διάθεση του Ιταλού Πρωθυπουργού κατά της Ελλάδος. Όλες οι ελληνικές κοινότητες της Ν. Αφρικής δι’ εγγράφου των εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη των προς τας διευθύνσεις των διακεκριμένων δημοσιογραφικών αυτών των εφημερίδων ιδού….

Οι Έλληνες ομογενείς, οι έχοντες την Ελληνική υπηκοότητα, πλήρωναν μία συνδρομή 10 σελίνια το χρόνο εις τα κατά τόπους προξενεία, έξοδα δια την άδεια παραμονής εις τη Ν. Αφρική. Ιδού και η απόδειξη κάτωθι:

ΠΡΟΞΕΝΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΝ ΤΖΟΧΑΝΝΕΣΜΠΟΥΡΓ-

Δια του παρόντος φέρομεν εις γνώσιν των Ελλήνων υπηκόων ότι μέχρι της 31ης Δεκεμβρίου του τρέχοντος έτους δέον να προσέλθωσιν εις το Προξενείον και καταβάλλωσι την ετήσιαν συνδρομήν των δια την διαμονήν των εκ δέκα σελινίων. Μετά τον ανωτέρω χρόνο οι μη προσελθόντες προς πληρωμήν ταύτης θέλουσι υποβληθή εις καταβολήν όλων των εν τω παρελθόντι καθυστερήσεών των. Εκ του Γραφείου του Προξενείου.

Η ειδοποίηση αναφέρεται εις τους έχοντας την Ελληνική υπηκοότητα, διότι ήταν και μη Έλληνες υπήκοοι όπως αυτοί που είχαν την Αγγλική, κυρίως Κύπριοι, αλλά ίσως και την Τουρκική οι προερχόμενοι από τη Μικρασία. Από αυτή την ανακοίνωση καταλαβαίνουμε ότι το καθεστώς που αφορούσε την άδεια παραμονής των Ελλήνων ομογενών παραμένει η ίδια όπως και τα προηγούμενα χρόνια δηλαδή ανανέωση σε ετήσια βάση.

Από τις παροικιακές ανακοινώσεις πληροφορούμαστε ότι και τότε μερικοί Έλληνες ομογενείς, δια λόγους ψυχολογικούς, οικονομικούς προέβαιναν εις την αυτοχειρία. Μια τέτοια περίπτωση βλέπουμε κατά την 23ην Ιουνίου 1923 την αυτοκτονία του Παναγιώτη Νιχά. Οι λόγοι της αυτοκτονίας ήταν οικονομικοί. Αυτός έθεσε τέρμα στη ζωή του με περίστροφο και μάλιστα άφησε επιστολή δια της οποίας καθόριζε, να αποσταλεί προς εν Ελλάδι διαμένοντας σύζυγο και τέκνον του αφού προηγουμένως αναγνωσθεί εις τους ομογενείς της παροικίας εις την εκκλησία. Παράξενα πράγματα.

Θάνατοι αυτού του είδους ήταν σπάνιοι, οι απροσδόκητοι θάνατοι από διάφορες ασθένειες και κυρίως αυτή των μεταλλείων ( φθίση ) αλλά και δυστυχήματα ήταν συχνότεροι. Αυτή η ασθένεια των πνευμόνων, φθίση όως ήταν γνωστή, καρκίνος των πνευμόνων στην ουσία, εξακολουθούσε αμείοτος να προσβάλει τους εργάτες εις τα ορυχεία. Αν βλέπουμε ότι τα τελευταία χρόνια δεν υπήρχαν πολλοί ομογενείς θύματα, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ελαττώθηκε ο αριθμός των Ελλήνων που προτιμούσαν αυτή τη δουλειά. Αυτή τη συγκεκριμένη εποχή λιγότερα είναι τα θύματα από δυστυχήματα στις στοές των ορυχείων και τούτο αποδίδεται εις τον λόγο ότι βελτιώθηκαν οι συνθήκες εργασίας, προς τούτο βήθησε και πρόοδος της τεχνολογίας.

Η Φιλόπτωχος Αδελφότης των Ελληνίδων είχε Γενική Συνέλευση εις τη Εκκλησία των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης

την Κυριακή 14ης Οκτωβρίου 1923. Είχαν αρχαιρεσίες και επανεκλέγηκαν παμψηφεί οι ίδιες Κυρίες που ήταν σ’ αυτό το συμβούλιο που προέκυψε στη Γενική Συνέλευση της 3ης

Οκτωβρίου του έτους 1923 που είχε υπερψηφισθεί το καταστατικό.

Η νεοσύστατος Φιλόπτωχος Αδελφότης δημοσίευσε τον οικονομικό ισολογισμό της την 10η

Σεπτεμβρίου 1923, ο οποίος μας δείχνει τη δράση της από της 1ης Ιουνίου μέχρι της 31ης

Ιουλίου 1923. Σε δύο μήνες ζωής η αδελφότητα είχε έσοδα λ. 57. 2. 0. Και διέθεσε όλα εκτός λ. 39. 15. 10. υπόλοιπο εις την τράπεζα.

Η ίδρυση αυτού του σωματείου είχε καλή απήχηση εις την ομογένεια, αυτό το βλέπουμε από κάτι δημοσιεύματα εις την Εφημερίδα << Νέα Ελλάς >> όπως αυτή η επιστολή από το Λορένζο Μαρκέςτης Μοζαμβίκης της Λ. Σπανού:

Προς Τας Αξιοτίμους Κυρίας αίτινες διευθύνουσι τα της αδελφότητος, οφείλονται ασφαλώς αι ευχαριστείαι και ευγνωμοσύνη όλων ημών δια τας φροντίδας και κόπους των προς ίδρυση του φιλανθρωπικού σωματείου, πληρούντος μεγίστην ανάγκην της Παροικίας και μέλλοντος να εκπληρώση πολύ ανωτέρους σκοπούς πλην της απλής παροχής βοηθείας εις πτωχάς και πασχούσας ομογενείς οικογενείας. Θα ηδύνατο εντούτοις να παρατηρήση τις ότι δια των 117 μέχρι τούδε εγγραφέντων μελών εξ ων τα 22 εκ Λουρένζο Μαρκές,αποστείλαντα λίρας 17,15. 0, δεν δύναται η αδελφότης να ευμερήση ουδεν να εκπληρώση τους σκοπούς δι’ ους ιδρύθη. Παρά των μελών της Διοικ. Επιτροπής ιδία εντός του Τζοχάννεσμπουργ θα έπρεπε να καταβληθή μείζον ενέργεια δια την εγγραφήν πολύ περισσοτέρων μελών. Ουδείς εκ των ομογενών της Παροικίας θα ηρνηθή να εγγραφή ή να συνδράμη σωματείον ιερόν πράγματι και φιλανθρωπικόν. Αλλά και κανείς δεν θα αποφασίση να ενοχληθή δια την αποστολήν ταχυδρομικώς 2/6 μηνιαίως, εάν τα μέλη της Δ. Επιτροπής δεν ζητήσωσι προσωπικώς επισκεπτόμενα ένα έκαστον. Η ελπίς της δια του Ταχυδρομείου αποστολής των συνδρομών, σημαίνει, καθ’ ημάς τον μαρασμόν της Αδελφότητος και την διάλυσιν αυτής, ήτις εντούτοις πρέπει να προοδεύση και εκπληρώση τους ιερούς σκοπούς της ιδρύσεώς της. Αυτό το γράμμα από το Λορένζο Μαρκές.

Άλλο γράμμα από το Τζοχάννεσμπουργ.

Ο αριθμός των μελών της Αδελφότητος εν Τζοχάννεσμπεργ, περιχώρων και Λορένζο Μαρκές ανέρχεται μέχρι σήμερον εις 117. Εξ αυτών άλλα μεν πλήρωσαν δι’ εν έτος άλλα δε δια εξ, τέσσαρας και τρείς μήνας και άλλα πληρώνουν μηνιαίως.

Ως εκ της εσωκλείστου επιστολής εκ Λορένζο Μαρκές εμφαίνεται η Κα Σπανού μετά της Κας Κ. Σακελλαρίδου λίαν ευγενώς και προθύμως εδέχθησαν και ανέλαβον την αντιπροσωπείαν της Αδελφότητος εις Λορένζο Μαρκές εγγράφησαν μέχρι τούδε 22 μέλη προς τα οποία αι θερμόταται ευχαριστίαι της Αδελφότητος απευθύνονται. Ως πρώτο έμβασμα εστάλη ήδη εις ημάς παρά της Κας Κ. Δ. Σπανού Chegue εκ δέκα επτά λιρών και και δέκα επτά σελινίων.

Η διοικούσα Επιτροπή παρακαλεί τα μέχρι τούδε εγγραφέντα μέλη να αποστείλλωσι τακτικώς τας συνδρομάς των 2/6 μηνιαίως. Παρακαλεί επίσης και όσας και όσους εισέτι δεν εγγράφησαν να εγγραφώσι και συνδράμωσι το θεάρεστον έργον όπερ πρωόρισται εις τας χαλεπάς ταύτας ημέρας ας διερχόμεθα να βοηθήση και ανακουφίση κατά δύναμιν τους εν ανάγκη ευρισκομένους και όπως δήποτε στερουμένους ομογενείς οικογενειάρχας.

Δεν είναι εύκολον λόγω των αποστάσεων να επισκεπτώμεθα εν έκαστον μέλος δια την είσπραξιν των 2/6. Δια τούτο επαναλαμβάνομεν την παράκλησιν όπως τα μέλη αποστέλλωσι μηνιαίως τας συνδρομάς των εις την διεύθυσιν της Αδελφότητος 66Troy Street, Johannesburg.

Μετά ευχαριστήσεως αγγέλομεν ότι εις τα μέλη της Διοικητικής Επιτροπής προσετέθη και η Κα Χ. Αθανασοπούλου. Ταμίας της Αδελφότητος είναι η Κα Μαρία Π. Λοράνδου.

Εάν τις έχει απορίαν τινά είτε ήθελε περισσότερες λεπτομερείας επί του ισολογισμού παρακαλούμεν να αποταθή ελευθέρως εις την ανωτέρω διεύθυνσιν όπου ευρίσκονται τα βιβλία της Αδελφότητος ανοικτά εις πάντας, από της 10ης πμ.μέχρι π. μ. εκάστην ημέραν.

Μεθ’υπολήψεως Α. Θ. Μέντη.

Από τα πρώτα μέλη που εγγράφηκαν σ’ αυτό το σωματείο ήταν: Κυρίαι Κ. Βλάχου, Δ. Αγγελοπούλου, Π. Ανδριανοπούλου. Γ. Ταλλιαδώρου. Ν. Λουράνδου. Γεωρ. Αμοιραδάκη Ι. Ρήτορα, Α. Μπότση, Θ. Μέντη, Ε. Μαρινάκη,Κ. Δεληγιώργη, Χ. Αθανασιπούλου, Μ. Φαρδούλη, Γ. Γαλάνου, Ν. Ζαβερδινού, Σ. χαλαμαντάρη,Μαρ. Γκρίσπου, Η. Φαρδούλη, Π. Καμβουλάκη, Γρ. Αμοιραδάκη, Ν. Πρώιμου, Π. Πουρνάρα, Α. Πάλλου, Π. Περιουδάκη, αι δ/ς Ταλλιαδώρου και Λ. Παπαϊωάννου. Και Κοι Γ. Γκολφινόπουλος, Α. Χανιώτης, Π. Φλεβάρης, Α. Κοκκίνης, Θ. Χριστιδούλου, Η. Ανδριανόπουλος, Ι. Πατρώνας, Α. Μπότσης, Ι. Ρήτορας, Κ. Φοιτίδης, Ο. Φοιτίδης, Χ. Φοιτίδης, Α. Καβαλινέας, Χ. Αμοιραδάκης, Ν. Σαριδάκης, Κ. Νικολαΐδης, Κ. Παπαδόπουλος, Θ. Θωμαΐδης Π. Καλογεράκης, Κ. Ανυραματάκης, Αν. Πουρνάρας, Π. Καμβουλάκης.

Grugersdorp

Κα Δ. Γεωργιάδου, Ε. Καλογεροπούλου, G. Christi. Κος Λ. Σικιώτης, Ε. Φωτεινάκης, Γ. Ραυτόπουλος, Φωτεινάκης, Α. Σικιώτης, Μ. Μακρής, Α. Νικολάτος, Γ. Καρίπης, Θ. Βλασσόπουλος, Ν. Ψαρός, Ν. Κουβάρας, υιοί Στεφάνου Κ. Μακρής.

Boksburg

Και Π. μανώλη, Α. Φιλίππου κ. κ. Π. Καράνης, Μ. Τατάνης, Β. Δάφλος, Β. Καραντάς, Λιβανός, Β. Κώστας, Η. Γρηγόρογλου, D. James, Ν. Λιβανός, Γ. Παντελάκος, Ι. Μιχάλαρος, Γ. Πετράκης, Π. Μουσούρης και Π. Τσαλαβούτας.

Brakpan

Και Χ. Κωνσταντινίδου, Α. Μωραΐτου,Δ. Μπίνου, κ. κ. Ε. Αρχοντάκης, Π. Δόγκας, Ι. Στεφανάκης, Ε. Καστρίκιος, Ν. Τσίκας, Κ. Ρόκας και Κ. Ανδρουλάκης.

Lorenzo Markes

Και σακελλαρίδου, Α. Φωτάκη, Μ. Τζαφαντάκη, Κων. Κατσούλη, Κυρ. Κατσούλη, Γ. Μανούσου, Ε. Δρακούλη, Ε. Τσάκου. Μ. Νικολάου, Σ. Σουτζουλάκη, Δ. Σπανού, Χ. Σιδέρη, Β. Γιαννούρη, κ. κ. Η. Ανανιάδης, Α. Ανανιάδης, Γ. Θεωδορόπουλος, Ε. Δασκαλάκης Ι. Φωτάκης, Π. Ψάλτης, Ι. Κούβαρης, Ιωάν. Αχιλλέως.

Αυτά ήταν τα εγγεγραμμένα μέλη της Φιλοπτώχου Αδελφότητος μέχρι το τέλος του Αυγούστου του έτους 1923 και ο ενθουσιασμός μεγάλος όπως πάντα συνέβαινε όταν οι Έλληνες ομογενείς ίδρυαν κάποιο νέο σωματείο όπως τα κάτωθι γράμματα δεικνύουν:

Αξιότιμον Κυρίαν

Ανθίπην Μέντη

Εις τζοχάννεσμπουργ

Αγαπητή Κυρία

Την από 16ης λήγοντος φιλικήν σας έλαβον εν καιρώ και λυπάμαι, ότι δεν κατόρθωσα να απαντήσω αμέσως, ίνα πληροφορήσω υμάς, ότι, αι ευγενείς Κυρίαι της πόλεώς μας μετ’ ενθουσιασμού ήκουσαν την δημιουργίαν ίδρυσις της Φιλοπτώχου Αδελφότητος και λίαν προθύμως έσπευσαν να εγγραφώσι μέλη, όπως συντελέσωσιν εις την ενίσχυσιν και ευόδωσιν του αληθούς αξιοπαίνου έργου σας. Την την είσπραξιν ανέλαβον η Κα Κ. Σακελλαρίδου μεθ’ εμού και ως θέλετε ίδη εις το στέλεχος των βιβλίων των αποδείξεων άλοι με των συνδρομητών ενεγράφησαν δι’ εν έτος, ήτοι από Ιουλίου 1923 – Ιουλίου 1924, άλλοι δε πληρώσωσι κατά μήνα. Ως πρώτην δόσιν σας αποστέλλομεν σήμερον λίρ. 17. 15. 0. Και ολοψύχως ευχόμεθα όπως το έργον, όπερ αναλάβατε και το οποίον ο σκοπός του είναι πράγματι ιερός, στεφθή υπό πλήρους επιτυχίας. Είμαι πλέον ή βεβαία, ότι πάσα Ελληνίς της Νοτίου Αφρικής μετά τον αυτόν ενθουσιασμόν θα σπεύση να εγγραφή μέλος της Φιλοπτώχου Αδελφότητος και θα θεωρή εαυτήν ευτυχή, ότι ούτω συντελεί εις την ανακούφησιν πασχουσών υπάρξεων.

Δέξασθε, ευγενιστάτη Κυρία, μετά των συγχαριτηρίων μου και την διβεβαίωσιν της άκρας εκτιμήσεώς μια και αγάπη.

Μεθ’ ης διατελώ.

Ανδρομάχη Δ. Σπανού.

Την Τρίτη 7ης Αυγούστου οι Ελληνικές Σημαίες στα Ελληνικά Προξενεία Κέϊπ-Τάουν και Τζοχάννεσμπουργ κυμάτιζαν μεσίστιτες τιμής ένεκεν προς την μνήμην του Αποθανόντος Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Χαρτίνκ.

Πενία τέχνας κατεργάζεται. Αυτό συμβαίνει πάντα στην ζωή του ανθρώπου όταν βρίσκεται σε δύσκολες καταστάσεις. Εδώ θα δούμε τι σοφίστηκε ο ομογενής Κ. Κούστας. Στη Ν. Αφρική επικρατούσαν άσχημες υγιεινές συνθήκες που οι Έλληνες ομογενείς υπέφεραν

πολύ. Είναι παράδοση σε κάθε Ελληνικό σπίτι να υπάρχει καθαριότητα. Εδώ όμως τα πράγματα δεν ήταν και τόσο εύκολα, παρ’ ότι φρόντιζαν τα σπίτια τους και τα καταστήματά τους ποτέ δεν μπορούσαν να απαλλαγούν από το μεγάλο εχθρό ο οποίος δεν ήταν άλλος παρά οι μύγες. Μύγες , μύγες παντού και κυρίως στα τραπέζια με φαγητά και γλυκά όπως ζάχαρη. Για αυτό το θέμα φρόντισε ο Κ. Κούστας ο οποίος κατασκεύασε μια ζαχαρένια ( ζαχαροθήκη) η οποία άνοιγε και έκλεινε αυτόματα. Ήταν από νίκελ κατασκευασμένη ωραιότατη και αποτελούσε στολίδι στο τραπέζι του σπιτιού ή του καταστήματος. Έτσι αυτός ο άνθρωπος εκτόπισε πολλούς από αυτούς τους απρόσκλητους επισκέπτες που έμπαιναν και έβγαιναν στα βάζα ζαχάρεως. Αυτή η εφεύρεση γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία.

Όπως έχω γράψει οι Ιθακήσιοι ήταν παρόντες σ’ αυτό τον τόπο από το έτος 1837. Αυτοί δρούσαν ποικιλοτρόπως, σαν κοινωνική ομάδα, αυτό το χρόνο και συγκεκριμένα τον Ιούλιο, είχαν κάνει έρανο δια την αποπεράτωση του Ιερού Ναού εις το Σταυρό Ιθάκης και συγκέντρωσαν το χρηματικό ποσό των 38. 5. 6. Λιρών το οποίο έστειλαν στο εκεί Εκκλησιαστικό Συμβούλιο. Ιδού και τα ντοκουμέντα:

ΣΤΑΥΡΟΣ 5/8/1923

Αξιότιμοι Κύριοι,

Επιστολή σας από 2ας Περ. Ιουλίου ελάβομεν ως και εσώκλειστον Τραπεζικήν επιταγήν εκ λιρών 38.5. 6. Προερχομένων εξ εράνων των εν Τζοχάννεσμπουργ και περιχώροις Ιθακησίων Σταυριωτών και ξένων, τα ονόματα των οποίων έχομεν εις χείρας μας.

Η Επιτροπή θεωρεί καθήκον όπως εκφράσει προς υμάς και πάντας τους συνεγκόντας εις τον έρανον τας θερμάς ευχαριστίας δια την είσπραξιν και αποστολή του ποσού τούτου επαισθητώς συμβάλλοντος εις την περάτωσιν του ιερού και περικαλούς έργου το οποίον θα είναι το στόλισμα ολοκλήρου της Νήσου μας και καύχημα των απανταχού Ιθακησίων – Εις όσους δε εκ των συμπατριωτών μας είχαν την ευγενή καλοσύνην ν’ αρνηθούν την Συνδρομήν των προφασιζόμενοι ότι δεν έχουν δήθεν εμπιστοσύνην τη ημετέρα επιτροπή, παρακαλώ δηλώσατε ότι η Επιτροπή, ευρίσκεται την στιγμήν ταύτην εις τη ευχάριστο θέσιν να σας αγγείλη ότι το έργον ευρίσκεται εν τω τελειούσθαι και προς τούτο εχρειάσθησαν να δαπανηθώσι πλέον των 200.000 δραχμών μέχρι σήμερον, ποσόν ευγενώς προσφερθέν παρά των συμπατριωτών μας, ώστε την άρνησίν των η Επιτροπή ενταύθα χαρακτηρίζει ως επεκφυγήν.

Διατελούμεν μεθ’ υπολήψεως. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Άγγελος Παΐζης.

Τα έτη 1922 και 1923 είναι έτη κατά τα οποία ο απόδημος Ελληνισμός είχε επιδοθεί σε ένα αγών συλλογής χρημάτων πότε δια τους τραυματίες του Ελληνικού στρατού, τις χήρες και ορφανά και άλλοτε δια τους πρόσφυγες από τη μικρά Ασία. Ειδικά οι Έλληνες ομογενείς που ζούσαν στη Ν. Αφρική έκαναν πολλούς εράνους ήταν πολλές οι οργανώσεις και τα σωματεία που επιδόθηκαν σε αυτό τον αγώνα αλλά και πολλοί οι οργανισμοί προς τους οποίους έστελναν αυτά τα χρήματα. Το λογικό και φρόνιμο ήταν να αποστέλλονται προς έναν κάποιο οργανισμό στην Ελλάδα αλλά αυτοί τα έστελναν σε διαφορετικούς αποδέκτες. Όσο ζούσε ο Πολυχρονεμένος Κωνσταντίνος και κατείχε το Θρόνο, αν όχι όλες τουλάχιστον οι περισσότερες παροικιακές οργανώσεις της Ν. Αφρικής απευθύνονταν προς τα ανάκτορα. Όλοι ήθελαν να πάρουν κάποιο γράμμα από τις Κυρίες επί των τιμών της Ανάσσης Σοφίας. Τώρα όμως που άλλαξε το καθεστώς στην Αθήνα, οι διάφοροι ομογενείς που είχαν την πρωτοβουλία να κάνουν κάποιο έρανο, κοίταζαν να βρουν νέα κανάλια, νέες γνωριμίες. Αυτό συμπεραίνεται από το γεγονός, γιατί να στέλνουν το έσοδο κάποιου εράνου σε διαφορετικές οργανώσεις και όχι στην Επιτροπή Περιθάλψεως στην Αθήνα; Ας δούμε την

τύχη κάποιου εράνου που έκαναν μερικοί Έλληνες ομογενείς στο Τζέρμιστον, βιομηχανική πόλη 20 χιλ. μακρυά από το Τζοχάννεσμπουργ. Η ερανική αυτή επιτροπή είχε στείλει χρήματα, έσοδα εράνου, εις το Υπουργείο Υγιεινής Προνοίας και Αντιλήψεως και από εκεί στάλθηκε το κάτωθι γράμμα. Ιδού:

Αθήναι 3 Αυγούστου 1923

Υπουργείον Υγιεινής Προνοίας και Αντιλήψεως

Γραφείον Υπουργού.

Προς την αξιότιμον Επιτροπήν Εράνων εις Τζέρμιστον.

Αξιότιμοι

Μετά ευγνωμοσύνης και ιεράς συγκενήσεως οι δύσμοιροι αδελφοί μας πρόσφυγες απεδέχονται πάντοτε το θερμόν και απτόν ενδιαφέρον των απανταχού Ελλήνων.

Και επί τη σημερινή λήψει του τηλεγράφου σας μετά της εσωκλείστου επιταγής εκ λιρών Αγγλίας εβδομήκοντα μιας και 2 σελινίων, απαρχήν μάλιστα μηνιαίων δόσεων, ως εν τω εγγράφω σας αναφέρει οι τε πρόσφυγες και Κυβέρνησις διαβιβάζουσι δι’ εμού τα θερμάς ευχαριστίας των δια την συνδρομήν σας αυτήν ήτις μάλιστα μετά την αναχώρησιν των ξένων φιλανθρωπικών οργανώσεων καθίσταται άγιον πολύτιμον και απαραίτητον.

Εν τούτοις δεχθήτε παρακαλώ Αξιότιμοι Κύριοι, και διβιβάσατε και εις τα αγαπητά μέλη της παροικίας σας τους εγκάρδιους χαιρετισμούς μου.

Ο Υπουργός Α. Δοξιάδης.

Η Μικρή αυτή επιτροπή του Τζέρμιστον, στις 6/9/1923 έστειλες άλλες 28 λίρες εις την ανωτέρω υπηρεσία. Αυτή η επιτροπή και πολλές άλλες μπορούσαν κάλλιστα να στέλνουν τον καρπό των εράνων όλοι μαζί σε έναν συγκεκριμένο οργανισμό στην Ελλάδα, βλέπεις ήταν αυτή ψώρα της αυτοπροβολής από την οποίαν έπασχαν ουκ ολίγοι εκ των Ελλήνων ομογενών της Ν. Αφρικής και δρούσαν σκόρπια.

Αν όμως υπήρχαν μερικοί ομογενείς που είχαν αρκετά κουσούρια υπήρχαν και οι άλλοι που με τον τρόπο τους τιμούσαν τον Ελληνισμό. Αναφέρω εδώ τον Jojn Kostas ( Γιάννη Κώστα) γνωστός από τις προηγούμενες σελίδες αυτού του βιβλίου. Αυτός είχε άριστες σχέσεις με τους κυβερνητικούς παράγοντες αυτής της χώρας. Πολλές φορές οι ντόπιες αρχές έπαιρναν τη γνώμη του όταν επρόκειτο για εθνικά ζητήματα του τόπου.

Αυτή τη φορά, Αύγουστος 1923, πήρε συνέντευξη από τον Πατέρα της Νοτοαφρικανικής Βουλής John X. Meriman ( έτσι τον αποκαλούσαν οι ντόπιοι)

Η συζήτηση περιστράφηκε γύρο από την κατάσταση στην Ελλάδα μετά την Μικρασιατική καταστροφή. Εκείνος ( Πατέρας ) του εξέφρασε την πεποίθησή του ότι η Ελλάδα θα ξεπεράσει όλες τις δυσκολίες και θα οδεύσει εμπρός προς τον μεγάλο αυτής προορισμό και της εκπληρώσεως των ιδανικών. Δεν παρέλειψε βέβαια να του τονίσει πόσον λυπηρό είναι που Βενιζέλος εξεδιώχθη την στιγμήν ακριβώς καθ’ ην επετύγχανε την αναστήλωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

ΤΟΜΟΣ 2ος

Έλληνες στη Νότιο Αφρική

Έτος 1930

Κοινότητα Πρετορίας

Αυτή η Κοινότητα μετά ευχαριστήσεως δέχθηκε την πρόταση της Κοινότητας του Γιοχάννεσμπουργ , να προσφερθεί ένα δώρο προς τον Αρχ. Αθαν. Νικολόπουλο που ήταν ο άοκνος εφημέριόςς της για είκοσι ολόκληρα χρόνια.

Η κοινότητα Πραιτωρίας είχε κάθε λόγο να φροντίσει για αυτό το σκοπό καθ’ ότι για αυτούς ήταν ευλογία που είχαν εφημέριο τον Αθ. Νικολόπουλο-

Με ενθουσιασμό και αυτοί κάνουν έκκληση προς την ομογένεια ολοκλήρου της Αφρικής και συγκεκριμένα το πρώτο 10ήμερο του Δεκεμβρίου να προσφέρουν το κατά δύναμη για αυτό το σκοπό και επειδή ο χρόνος πλησίασε ( που θα γίνονταν η γιορτή της εικασαετερίδος του Αθ. Νικολοπούλου) Προς αυτό το σκοπό, χωρίς χρονοτριβή προσέφεραν: Η Κοινότητα λ 10.0.0, Κωνστ. Ράπανος λ. 10.10.0, Τηλ. Πάλμος λ. 5.5.0, Γ. Γκολφινόπουλος λ.5.5.0, Ανώνυμος Λ. 2.2.0.

Η Κοινότητα Πραιτωρίας την τελευταία εβδομάδα του Νοεμβρίου 1930 αποφάσισε να οργανώσει την εικοσαετηρίδα του Αρχ. Αθαν. Νικολοπούλου εις ένδειξη ευγνωμοσύνης δια τις υπηρεσίες που προσέφερε εις τον απόδημο Ελληνισμό της Αφρικής και ειδικότερα εις της κοινότητας αυτών.

Προς το σκοπό αυτό δημοσίευσαν την κάτωθι γνωστοποίηση: Η επί του εορτασμού της εικοσαετηρίδος του Πανασιωλογιτάτου Αρχιμανδρίτου Αθαν. Νικολοπούλου εκλεγείσα επιτροπή συνελθούσα και καταρτισθείσα εις σώμα δια της αναδείξεως προέδρου, ταμία και γραμματέως προβαίνει σήμερον δια της παρούσης εις ανακοινώσεις τινάς προς κατατοπισμόν των τυχόν αγνοούντων την δράσιν του Αρχιμανδρίτου και τας ενεργείας της. 1) Αποφασίζει και συμφωνεί απολύτως με τας αντιλήψεις του Διοικητικού Συμβουλίου της Κοινότητος περί του τρόπου του εορτασμού 2) Η επιτροπή εκτιμώσα επί πλέον την επί δέκα τρία και ήμισυ έτη εν τη ημετέρα Εκκλησία συνεχή Εφημερία του και την κοσμίως, ευσεβώς, επωφελώς και αφιλαργύρως διαβίωσίν του εν μέσω ημών, λαμβάνει αδιστάκτως την απόφασιν όπως ηγηθή της εορτής διότι εκτός της γενναιοδωρίας του εις κάθε Κοινοτικόν, Εθνικόν ή Ιδιωτικόν έρανον, παρετήθη υπέρ της Εκκλησίας μας και των οφειλομένων υπό της Κοινότητος μισθών του εκ λιρών ( Λ. 600 ). Επί πλέον, τη εντολή της Κοινότητος περιήλθε πολλάκις, σύρων μετά κόπον το ασθενές και κατασκληρώς σαρκίον του, όλην την Νοτίαν, Ανατολικήν και Κεντρικήν Αφρικήν συλλέγων εράνους, υπέρ της Εκκλησίας μας και του ωραίου και μεγάλου κοινοτικού κτήματος. Επίσης ενεργήσας έτερον έρανον δια τους αναπήρους του πολέμου, συνέλεξε Λίρας 800 ας αποστείλας εις την Κυβέρνησιν, έτυχε θερμοτάτου συγχαριτηρίου εγγράφου, κατηχών συγχρόνως κατά τας μεγάλας διαδρομάς τους ομογενείς των χωρών και εκτελών άμα τας θρησκευτικάς αυτών ανάγκας.

Εξ όλων των μερών όθεν διήλθεν, η Κοινότης ελάμβανε πάντοτε γράμματα των ομογενών ευφήμως ομιλούντα περί αυτού, αφίνων όπισθεν βαθειά τα ίχνη της διαβάσεώς του. Εντεύθεν και πολλαπλώς και πολλαχώς εκδήλωσις των αισθημάτων των ομογενών προς αυτόν. Δια τούτο η επιτροπή μνήμον των απαραμίλλων υπηρεσιών ας ως εφημέριος προσέφερε εις αυτήν, ευγνωμονούσα προσπαθεί να αποδώση πενιχρώς τα τροφεία, καθ’ όσον αυτή πλούσια απ’ αυτόν έλαβε.

Όθεν ημείς οι πλείστοι θερμοί συνεργάται αυτού εις τον καλόν τούτον αγώνα και εις πολυετή μετ΄ αυτού συνάφειαν ελθόντες ερμηνεύοντες άμα, και τα αισθήματα της Κοινότητος, κρίνομεν, ως δείγμα ευγνωμοσύνης, την προσφορά ανταξίου δώρου προς αυτόν κατά την εορτήν της Εικοσαετηρίδος του ήτις θα είναι η 18η προσεχούς μηνός Ιανουαρίου 1931 έτους.

Υπέρ του δώρου τούτου, η επιτροπή ποείται έκκλησιν ουχί μόνον εις τα μέλη της παροικίας μας και της γείτονος Κοινότητος Τζοχάννεσμπουργ και περιχώρων, όπου από επταετίας ήδη μετά του αυτού ζήλου υπηρετεί, αλλά προς τας εντεύθεν του Ισημερινού χώρας εν Νοτίω Αφρική, ήτοι την τέως Γερμανικήν Αφρικήν, Βελγικόν Κόγκον και Ρωδαισίας, επίσης προς τους άλλους ομογενείς των μακράν των μαζών ευρισκομένους και ους επισκεύθη ιερεύων και διαλεγόμενος αυτούς, Κάμνει δεν την έκκλησιν ταύτην η Επιτροπή προς όλους τούτους ουχί δια την προσδοκίαν μεγάλου ποσού, αλλά με την πεποίθησιν, ότι κάθε ομογενής των άνω μερών θα θελήση να δείξη εμπράκτως δια του οβολού του, την εκτίμησιν και ευγνωμοσύνην του προς έναν κληρικόν, ο οποίος ευρίσκεται μεταξύ μας, εκτελών ανελλιπώς τα καθήκοντά του επί είκοσι (20) συνεχή έτη……

Δια του τρόπου τούτου ενθαρρύνομεν και τιμώμεν την αρετήν και εργασίαςν, την αυταπάρνησιν και αφιλόκέρδειαν είτε υπό το ράσον ευρίσκεται, είτε υπό οιονδήποτε άλλο ένδυμα. Παρακαλώ η επιτροπή τα Διοικ. Συμβούλια των οργανωμένων Κοινοτήτων, να ενεργήσουν όπως αυτά ( ταύτα) εγκρίνουν καλλίτερα, ή δια συστάσεως μικροεπιτροπών, ούτως ώστε έκαστον προαιρούμενον μέλος της παροικίας των να έχει το μέσον εύκολον της καταβολής του οβολού του.

Επίσης τουν εν διασπορά φίλους και εκτιμητάς του Αρχιμανδρίτου όπου δεν υπάρχουν Κοινότητες να πράξωσι το ίδιο αποστέλοντες προν τον εν Πραιτωρία Ταμίαν της Επιτροπής του εορτασμού κ. Τηλ. Πάλμον P.O. Box 215 Pretoria. Η Επιτροπή ζητεί να λάβη ο έρανος γενικότητα. Δεν ζητεί λίρας. Δεν ζητεί μεγάλα ποσά. Ζητεί ολίγα σελλίνια.

Πάσα προσφορά δέον να σταλή το βραδύτερον μέχρι της 5ης του μηνός Ιανουαρίου, δια να υπάρξη ο απαιτούμενος χρόνος, αναλόγως του συλλεχθισομένου ποσού προς εκλογήν δώρου. Αι προσφοραί να αποστέλλονται προς τον Ταμίαν της Επιτροπής Τηλ. Πάλμον P.O. BOX 215 Pretoria.

Σύμφωνες ήταν όλες οι κοινότητες του Τρανσβάαλ, με την έκκληση της Κοινότητος Πραιτωρίας και κυρίως αυτή του Γιοχάννεσμπουργ όπου υπηρετούσε πλέον ο Αρχ Νικολόπουλος.

Όπως βλέπουμε η υπόθεση εορτασμού για τα είκοσι χρόνια εφημερίας του Αρχ. Νικολοπούλου, μετά την πρωτοβουλία της κοινότητος Πραιτωρίας, πήρε γενικό χαρακτήρα για αυτό το λόγο τις όλες εξελίξεις με αυτό το ζήτημα ο αναγνώστης θα τις παρακολουθήσει εις το κεφάλαιο < ΓΕΝΙΚΑ >

Κοινότητα Γιοχάννεσμπουργ.

Το μήνα Νοέμβριο αυτού του έτους ( 1930 ) τόσον οι ομογενείς της περιοχής Γιοχάννεσμπυργ όσον και αυτοί της περιοχής Πραιτωρίας καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για αυτό το περιβόητο σχολείο ( τη σχολή του γένος όπως αρέσκονταν να το αποκαλούν )

Πρωτεργάτης αυτής της προσπάθειας είναι ο γνωστός μας Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος Νικολόπουλος. Αυτός με διάφορα άρθρα εις τις Ελληνικέ εφημερίδες προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει το Ελληνικό κοινό ώστε όλοι να προσέλθουν αρωγοί δια την ευόδωση αυτού του σκοπού.

Σήμερον 6 Νοεμβρίυ 1930 έγραψε το εξής άρθρο:

<< Εντεύθεν τα μεν ώνια και οι αγοραίοι και αι τούτων φωναί και απειροκαλία απελήλονται ( έχουσι απειλαθή, απομακρυνθή εις άλλον τόπον ως μη μιγνύεται ή τουτων τύρβη τη των πεπαιδευμένων συνωμία >> Ξενοφ. Κύρου Παιδία.

Συνεχίζομεν και τελειώνομεν σήμερον όσα προ 10ετίας εγράφομεν περί του Εθνοποιού τούτου ζητήματος του Ελληνικού Σχολείου. Ούτω εν τω υπ’ αριθμόν 349 φύλλω < της Νέας Ελλάδος > 14ης Αυγούστου 1920 εγράφομεν:

Ο πατριωτισμός και η φιλογένεια έχουσι πολλάς και διαφόρους εκδηλώσεις αναλόγως του τόπου και του χρόνου. Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος π. χ. και συν αυτώ πεσόντες έπρεπε να θυσιασθώσιν επί των επάλξεων της Κωνσταντινωπόλεως τη 29η Μαΐου 1953 ίνα έωμεν ημείς σήμερον το δικαίωμα και περικυκλώσωμεν αυτήν ( την θρυλικήν πόλιν του Ελληνισμού) απότε της Ευρώπης και της Ασίας ζητούντες την πάτριον ημών κλητονομίαν και εκδηκούντες το άγιον αίμα των τελευταίων ιερέων της.

<< Οι δε επιζήσαντες και δοιλωθέντες τω 1453 ή διασκορπισθέντες εις τα τέσσερα σημεία του ορίζοντος έπρεπε να μεριμνήσουν ως καλοί Πατριώτες και Ομογενείς, περί του πώς << πάλαι με χρόνια με καιρούς πάλαι δικά μας θάναι >>

<< Και όντος δια της Εθναρχείας του Οικονομικού Πατριαρχείου, της συμπράξεως και οργανώσεως των κατά τόπους Κοινοτήτων υπό τας πτέρυγας της Εκκλησίας διατήρησαν την Θρησκείαν και Γλώσσαν δια των κατωτέρου και ανωτέρων Σχολείων του Γένους. Διαμαρτυρόμενοι δια κατά υου δια των ανυποτάκτων Αρματωλών και Κλεφτών του Ολύμπου, της Πίνδου και άλλων ορέων, ανερρίπιζον το Εθνικόν φρόνημα εκδηλούμενον δια των συνεχών επαναστάσεων καθ’ όλους τους αιώνας της δουλείας μέχρι της Σωτηρίου

της Μεγάλης Επαναστάσεως του 1821 με σύνθημα << Για του Χριστού την Πίστη την Αγίαν, για της Πατρίδος την Ελευθερία …. >> Επέτυχον την αρχήν της Επαναστάσεως επεδίξαντες τον Πατριωτισμόν και φιλογένειαν μέχρι του ιδιώδους δια του συνεχούς επταετούς αγώνος.

<< Πώς δε και εμείς θα δείξωμεν εμπράκτως τον ημέτερον πατριωτισμόν και φιλογένειαν; Ούτε τον Ελληνισμόν αποτελούμεν ημείς οι ολίγοι διασπαρμένοι από του Ισημερινού εν Αφρική μέχρι του Ακροτηρίου της Καλής Ελπίδος ουδέ την ιστορίαν αυτού καλούμεθα να αλλάξωμεν ( διότι αυτή είναι λαμπρά προ χιλιετερίδων κεχαραγμένη ) αλλ’ ως ελάχιστον μέρος του Ελληνικού δένδρου οφείλομεν προσήλωσιν εις το όλον τούτο. Οφείλομεν να διατηρήσωμεν, ό,τι εκληρονομήσαμεν και να παραδόσωμεν ερις τα τέκνα ημών ακεραίαν και αναλλοίωτον την ιεράν παρακαταθήκην των προγόνων και πατέρων ημών την Πίστην και την Πατρίδα ενσαρκουμένην εκ της Θρησκείας και Γλώσσσης >>

<< Ιδού το έργον ημών, ιδού το καθήκον. Ιδού ο Πατριωτισμός και η φιλογένεια. Δεν δυνάμεθα πάντες να είμεθα στρατιώται εν τη γραμμή του πυρός αλλά δεν έπεται εκ τούτου ότι είμεθα ολιγώτερον Πατριώται, ολιγώτερον Στρατιώται εάν εκτελέσωμεν το καθήκον ημών όπερ επιβάλει ο τόπος και ο χρόνος>>.

<< Σώστε τας εκατοντάδας των Ελληνοπαίδων απολλυμένων δια παντός δια την Ελλάδα και τον Ελληνισμόν.

<< Οι φιλογενείς Πατριώται και γονείς θα κλάυσωμεν πικρώς, αλλά! Ανωφελώς, μιαν ημέραν , λίαν εγγύς, όταν θα περιφρονώμεθα από των ιδίων σπλάχνων μας { ΑΘΑΝΑΤΕ ΙΕΡΕΑ, το ζούμε αυτό εν Σωτηρίω έτος 2016, σπείραμε φασόλια και φύτρωσαν ρεβύθια } χείρον ή όσον ενίοτε υπό τινων αγενών ξένων. Ίτε παίδες Ελλήνων! και το πρώτον βήμα ημών ουχί οι λόγοι αλλά τα έργα, . Το πρώτον το προχειρότερον βήμα έστω η Συνεννόησις των δύο γειτόνων Κοινοτήτων Τζοχάννεσμπουργ και Πραιτωρίας. Λέγοντες Κοινότητες ενοούμεν το σύνολον, το κονόν των Ελλήνων των δύο πόλεων και περιχώρων. Και εκ της τοιούτης Συνεννοήσεως ας προέλθη μια Επιτροπή εκ των σπλάχνων πάσης Ελληνικής ψυχής, άνευ αντιρρήσεων και διεκδικήσεων πρωτοκλησιών και πρωτοκαθεδρικών. << Ενώπιον μιας τοιαύτης Επιτροπής θα ηδυνάμεθα να εκθέσωμεν αναλελλυμένως οό,τι νομίζομεν μετά επισταμένην βάσανον και έρευναν, δυνατόν να φέρη εις πέρας το Εθνοποιόν έργον.

<< Ορώντες δε νυν, κθ΄ Ισοκτάτην, την τύχην ημών συλλαμβάνουσαν ( δηλαδή τας περιστάσεις βοηθούσας,) κατά τον παρόντα καιρόν συναγωνιζώμενον>> προέβημεν εις την δημοσίευσιν της ημετέρας γνώμης, διότι βλέπομεν ευτυχώς πολλούς αντιλλαμβανομένους τους ολέθριους εις όν μοιραίως φέρονται οι εκατοντάδες της σήμερον και χιλιάδες της αύριον Ελληνοπαίδων ελλείψει καταλλήλου Ελληνικού Σχολείου.

<< Αλλά διότι την πρόληψιν του κινδύνου βλέπομεν ζητουμένην δι’ αορίστων κραυγών ανεγέρσεως Σχολείου ή Σχολείων ή δια μέτρων άκαρπον και μάλλον επιζημίων εκφράζομεν τον ημέτερον πόνον και την οδύνην της καρδίας.

Ανακεφαλαίωσις των ειφημένων

<< Ας επιτραπη ημίν, κλείοντες το παρόν, βραχεία ανακεφαλαίωσις των προηγουμένων δημοσιευμάτων και του παρόντος >>

<< Αι αποστάσεις των πόλεων και η διασπορά του ομογενούς πληθυσμού ανά ταύτας αποκλειουσι σίγορον φοίτησιν εις δύο σχολεία εν τη αυτή ημέρα ( ως επικράτησε τότε η γνώμη να φοιτώσι τα Ελληνόπαιδα τας πρωϊνάς τακτικάς ώρας εις τα σχολεία της χώρας και τας απογευματινάς να φοιτώσιν εις το Ελληνικό Σχολείονή των Ναών.

<< Αγαπητοί ομογενείς παρήλθεν η εποχή καθ’ ήν οι προπάτορες ή πατέρες ημών εδιδάσκοντον εντός ναΐσκων ή παρεκκλησίων ή υπό τινα συκομορέαν ( Συκαμιά )του χωρίου υπό του Ιερέως την Οκτάηχον και το Ψαλτήρι. Η εποχή εκείνη ήτο εποχή δουλείας με τυράνους και κοιμομένως αγελαδόν Τούρκους ή Άραβας γύρω. Δια τούτο οι μανθάνοντες γραφήν και ανάγνωσιν ήσαν οι διβασμένοι.

<< Σήμερον τα Κράτη και αι Κοινωνίαι δαπανώσι δια την παιδίαν, στρέψατε γύρω τους οφθαλμούς σας, όπου κι’ αν βρίσκεσθε και ιδέτε τα μέγαρα της παιδίας, πόσον μεγαλοπρεπή υψούνται ποίας καλλαισθήτους εξωραϊσμένας εκτάσεις κατέχουσι, και ποίους όρους υγιεινής εκπληρώσν. Εντεύθεν εκ των μεγάρων και εκτάσεων της παιδείας- Τα μεν ώνια ( Ψώνια ) και οι αγοραιοι και αι τούτων απειροκαλία …. Και η τύρβης έχουσι απελαθή, κατά τον δαιμόνιον μαθητή του Σωκράτους εις άλλον τόπον…..>> διότι ταυτα δεν έχουσιν αγαθά αποτελέσματα δια μαθητάς ή μαθητρίας βιούντας επί έτη και έτη εντός αυτών των μεγάρων.

<< Η δε παιδαγωγική Επιστήμη καθόρισε την ψυχαγωγίαν των μικρών μαθητών και επέστησεν όλην την προσοχήν της ακριβώς εν τη ενάρξει των μαθημάτων.

<< Ποίαν εντύπωσις, ποίαν φρίκην θα προξενήση εις τον Ελληνόπαιδα μαθητήν η από τελείου καθ’ όλα Σχολείον της Χώρας μετάβασις εις τον γυμνόν ναόν; μας ( ως ήταν προ δεκαετίας οι Ναοί μας ενταύθα ) ή κανέν απόκεντρον μικρόν Σχολείον.

<< Ίνα προλάβωμεν τας απογοητεύσεις και τα δυσάρετα αποτελέσματα οφείλομεν εγκαίρως και καταλλήλως να φροντίσωμεν δια την αξιοπρεπή παράστσιν της ημετέρας Θρησκείας όσον και δια την άμεσον θεραπείαν της διδασκαλίας της Γλώσσης προς διατήτησιν του Εθνικισμού.

<< Ας μη χάνωμεν καιρόν. Ας μη γινώμεθα αι μωραί παρθέναι του Ευαγγελίου. Ας συνέλθωμεν και ας εργασθώμεν ως εις άνθρωπος, άλλως τα τέκνα ημών θα φοιτώσιν εις τα διάφορα Σχολεία της Χώρας απομακρυσμένα παντός Ελληνικού και περιπίπτοντα εις τας ονύχας του Προτεσταντισμού ή Καθολικού προσηλυτισμού του φοβερωτέρου μεσηλληνισμού εις ψόγον και θλίψιν γονέων και Ελλήνων.

Johannesburg 3 Νοεμβρίου 1930 Αρχιμανδρίτης Αθαν Π. Νικολόπουλος Αρχιερατικός Επίτροπος P.O.BOX 2221 Tel 457 Yeovville

Το έτος 1930 οι ομογενείς της Ν. Αφρικής και ειδικά αυτοί που κατοικούσαν στο Γιοχάννεσμπουργ και προάστια είχαν κάθε λόγω να είναι χαρούμενοι διότι έβλεπαν ότι οι προσπάθειες δεκαετιών, δια Ελληνικό σχολείο, δεν πήγαν χαμένες εφ’ όσον το σχολείο ήταν έτοιμο και περίμενε Ελληνόπαιδες εις τις τάξεις του.

Ειδικά ο Αρχ. Αθ. Νικολόπουλος είχε ενθουσιασμό πολύ και χαρά μεγάλη καθώς έβλεπε ότι οι προσπάθειες τόσων ετών δεν πήγαν χαμένες. Αυτός δεν είναι εσωστρεφής, εκφράζει τον ενθουσιασμό του δημοσιεύοντας διάφορα άρθρα. Μετά τη δημοσίευμα της 6ης Νοεμβρίου 1930 ακολουθεί στις 27 του ιδίου μηνός το επόμενο:

ΕΚΠΛΗΡΩΣΙΣ ΠΟΘΩΝ ΚΑΙ ΟΝΕΙΡΩΝ ΣΥΓΚΙΝΕΙΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ 7ον

<< Εντεύθεν τα μεν ώνια και οι αγοραίοι και οι τούτων φωναί και απειροκαλία απελλήλανται ( ένουσιν απελαθή, απομακρυνθή ) εις άλλον τόπον, ως μη μιγνύονται η τούτων τύρβη τη των πεπαιδευμένων ευκοσμία >> Ξενοφ. Κύρου παιδεία.

Βέβαιος είμι ότι θεασώται και ενθουσιώδεις εργάται της Ελληνικής παιδείας και γλώσσης εν τη Χώρα ταύτη και της παραδόσεως της γλώσσης εις την νέαν γενεάν, τα τέκνα ημών θα ησθάνθησαν αληθή ..- ΣΥΝΓΚΙΝΗΣΙΝ ως ο υποφαινόμενος, όσοι τούτων ανέγνωσαν εν τη << Νεα Ελλάδι της 27ης λήξαντος, την εξ Αθηνών ανταπόκρισιν του σοφού αρχαιολόγου και ανταποκριτού της << Νέας Ελλάδος >> κ. Φιλαδελφέως περί του Βυζαντιολογικού Συνεδρίου του συνελθόντος εν Αθήναις κατά το πρώτον 10ημερον του παρελθόντος Οκτωβρίου.

<< … Προσελθόντες σύνεδροι Βυζαντιολόγοι, γράφει ο κ. Φιλαδελφεύς, είναι περί τους τριακοσίους ( Αρθ. 300 )εκ πασών των χωρών σχεδόν της Υφηλίου. Εκείνο όμως το οποίον έκαμε βαθείαν εντύπωσιν και συνεκίνεσεν πολύ το Ελληνικόν κοινόν ( και το οποίον θα συνεκίνεσεν κάθε σκεπτικόν αναγνώστην της ανταποκρίσεως ταύτης) ήτο οι κορυφαίοι τούτων – των 300 Βυζαντιολόγων – κατά την ημέραν της επίσήμου ενάρξεως των εργασιών Του Συνεδρίου, ωμίλησαν ΕΛΛΗΝΙΣΤΙ, εις γλώσσαν δε καθαρεύουσαν, γλαφυρά και ρέουσα, ως εάν ήσαν λόγιοι Έλληνες- Ποιος επέβαλεν ή ανάγκσεν τους 300 Λογάδας της Υφηλίου να μάθωσι και ομιλούσιν ΕΛΛΗΝΙΣΤΙ << ως εάν ήσαν λόγιοι Έλληνες; Η αξία, η Αθανασία της γλώσσης.

Η ανάγνωσις της ανταποκρίσεως ταύτης, σχετικής ούσης με το Σχολείον όπερ κτίζομεν και με τον προορισμόν του και τον σκοπόν του δια τα τέκνα μας και την Χώραν εν τη οποία ζώμεν, ανεκίνησε και μοι ανεπώλησε παλαιοτέρας αναμνήσεις γεγονότων, τα οποία δεικνύωσι την ευλάβειαν, ήν (ας ανεπτυγμένος, έστω και μετρίως έχει προς την αθάνατον Ελληνικήν μας γλώσσαν.) Ιδού μερικαί αναμνήσεις:

Ευρισκόμενος τον Μάρτιον του 1912 εν Πόρτ Ελίζαμπεθ, δια τον πρώτον έρανον υπέρ της ανεγέρσεως της Εκκλησία εν Πραιτωρία ( ο έρανος ήρχισεν από Λορένζο Μάρκες ) ξ=και φιλοξενούμενος παρά των αδελφών Σπυροπούλων εγνώρισα τον θεράποντα Ιατρόν τον Δόκτορα Παΐτ του οποίου εξήτησα την ιατρικήν βοήθειαν και μετά του οποίου ήλθον εις συζήτησιν περί της αρχαίας Ελλάδος και γλώσσης: μοι λέγει << το όνειρόν μου όταν αποκτήσω τέκνα, όπου και αν

είμαι θα προσλάβω Έλληνα Διδάσκαλον, Αρχαιομαθή να διδάξη εις τα τέκνα μου την γλώσσα του Ομήρου και του Πλάτωνος>>

Βεβαιώ τους αναγνώστας των γραμμών τούτων ότι ρεύματα συγκινήσεων διήρχιντο όλην μου την ψυχήν και το σώμα. Μετά του Π΄σχα του του ιδίου έτους 1912 παρέδιδον εν Πραιτωρία επί μήνας εις τον Άγγλον διδάσκαλον John Boxouel αρχαία Ελληνικά, διότι ητοιμάζετο να δώσιν προαγωγηκάς εξετάσεις να καταλάβη Πανεπιστημιακήν έδραν εν Πραιρωρία ήν και κατέλαβεν και έχει νυν. Έν τη πορεία της διδασκαλίας ισχυρίζετο ο κ. Boxouel ότι η αρχαία Ελληνική γλώσσα είναι ΝΕΚΡΑ δια τους σημερινούς Έλληνες. Του είπα όχι και μοιραίως όχι! Τον προσεκάλεσα δια μην Κυριακήν εις την Εκκλησίαν. Δεν είχομεν κτίσει ακόμη την ιδικήν μας Εκκλησίαν, και εκκλησιαζάμεθα εις τη Αγγλικανικήν τοιαύτην, του Αγίου Μάρκου εν Bloem Street.

Τον εφοδίασα με βιβλία της θείας λειτουργίας, των περικοπών του Αποστόλου και του Ευαγγελίου της ημέρας, ήκουσε δε και το επ’ αυτών κήρυγμά μου εις γλώσσαν καθαράν, Έμεινε έκπληκτος και εμβρόντητος ο κ. Maxouel. Μοι έγραψεν δε μετ’ ολίγον Αγγλιστί τα εξής: Potchefstroom, Transvaal, 1912- August 1912,

Dear Docto Nikolopoulos, to me the small Greek community in Pretoria, of which you are the spiritual head, in and always will be intensely interesting. I shall never forget the Sunday I attended Divine service in your church and realized for the first time that the language of Ηomer was still living on the lips of men. Ancient Greek in Pretoria! This is the gift you have brought us, the very thing, to my opinion, that we South Africans want; Something to help us to look backwards as well as forwards, something old With which to season and support the new. The debt of modern civilisation to Hellas is inestimable, and l am glad that you have given us an opportunity to do something to express our greatitude. I wish you all possible success in the building of your church. Please accept this small subscription, I only wish it were somewhat more substantial.

Believe me yours faithfully. J Boxwel

Και κατά δική του μετάφραση σημαίνουν αυτά: <<Ποτσεφστρούμ Τραβάαλ Αυγ. 11η 1912- Αγαπητέ Δόκτωρ Νικολόπουλε << Εις εμέ η μικρή Ελληνική Κοινότητα εν Πραιτωρία, της οποίας είσθε η πνευματική κεφαλή προκαλεί και θα προκαλή πάντοτε σπουδαίον ενδιαφέρον,

Ουδέποτε θα λησμονήσω την Κυριακήν, καθ’ ην ηκρουάσθην της Θείας Λειτουργίας εν τη Εκκλησία σας και ήκουσα και επείσθην δια πρώτηνν φοράν ότι η γλώσσα του Ομήρου ζη και προφέρεται ακόμη από ανθρωπίνων χειλέων.

<< Αρχαία Ελληνικά εν Πραιτωρία! << Τούτον είναι το δώρον όπερ μας εφέρατε – αυτό τούτο, κατά, κατά την γνώμην μου, του οπίου εμείς Οι Νίτιοι Αφρικάνοι έχομεν ανάγκην κάτι τι, το οποίον να μας βοηθήση να βλέπωμεν τόσον προς τα οπίσω όσον και προς τα εμπρός- να συνδιάζωμεν την αρχαιότητα με τον νεώτερον πολιτισμόν. Κάτι τι το αρχαίον, το οποίον να προετοιμάση και γαλουχήσι το νέον.

<< Το χρέως του νεωτέρου πολιτισμού προς την Ελλάδα είναι ανεκτίμητον, και χαίρω ότι μας παρέχετε την ευκαιρίαν να κάμωμεν κάτι ωε ένδειξιν της ευγνωμοσύνης μας.

<< Σας εύχομε πάσαν δυνατήν επιτυχίαν εις την ανέργεισιν του Ναού σας. Παρακαλώ να δεχθήτε την μικράν συνδρομήν, ήτις θα ευχόμην να ήτο κατι μεγαλύτερον-

Υμέτερος J. Boxwel.

Ο πτωχός Διδάσκαλος αλλά πλήρης αισθήματος και διανοίας άνθρωπος εθεώρει << ευκαιρίαν >> να προσφέρη κάτι εις την ανέγερσιν της Ελληνικής Εκκλησίας εν Πραιτωρία εις ένδειξιν της ευγνωμοσύνης ήν αισθάνεται ό, τι οφείλει μεθ’ όλου του διανοουμένου κόσμου της υφηλίου προς την αρχαίαν Ελλάδα και την αθάνατον ημών γλώσσαν.

Το παρουσίασα όπως έχει χάριν ιστορικής αναγκαιότητας.

Ο Αρχ. Αθ. Νικολόπουλος στις 27/11/1930 έγραψε και τούτο το άρθρο μέσα από το οποίο μπορούμε να δούμε όλη την κατάσταση σχετικά με το σχολείο το οποίο όπως όλα δείχνουν θα είναι έτοιμο εις σύντομο χρονικό διάστημα. Είναι αυτό:

<< Εντεύθεν τα μεν ώνια και οι αγοραίαιν και εκ τούτων φωναί και απειροκαλίαι απελήλανται ( έχουσι απελαθή, απομακρυνθή ) εις άλλον τόπον, ως μη μιγνύεται η τούτων τύρβη τη των πεπαιδευμένων ευκοσμία >> Ξεν. Κύρου παιδεία.

Το προ διετίας εκλεγέν Δ. Συμβούλιον της Κοινότητος Τζοχάννες μπουργ και περιχώρων υπό την προεδρίαν και πάλιν του Παλαιολόγου Χριστοδουλίδου , Συμβούλιον προελθόν εκ των σπλάχνων όλων των μελών της παροικίας και εξ όλων και εξ όλων των αντιλήψεων και γνωμών περί της ορθοτέρας και πρακτικωτέρας λύσεως του εθνοποιού τούτου ζητήματος της ιδρύσεως και βιωσίμου λειτουργίας του Ελληνικού Σχολείου ανέλαβεν την διοίκησιν αυτής με μόνον τον σκοπόν της τελικής λύσεως του Σχολείου. Και το εκτεταμένον σχολικόν οικόπεδον εκ των 52.850 τετρ. μέτρων υπήρχε κτήμα της Κοινότητος και ανάλογον χρήμα εκ του ταμείου αυτής δια την έναρξιν του έργου. Εκείνον όμως που προέχει εις τον νούν και την συνείδησιν παντώς υπευθύνως σκεπτομένου και ενεργούντος, ήτο και είναι όχι η ίδρυσις αλλά η συντήρησις του Σχολείου. Όχι η δαπάνη της αγοράς του οικοπέδου και της ανεγέρσεως του κτιρίου, αλλά η μηνιαία δαπάνη της καταβολής των μηνιαίων μισθών του προσωπικού του Σχολείου Από Του Διευθυντού Σχολάρχου μέχρι του τελευταίου υπηρέτου.

Το Σχολείον όπερ απεφασίσθη να κτισθή και το οποίον ήδη κτίζεται και ευρίσκεται εις το τέλος και θα παραδοθή προς την Κοινότητα έτοιμον περί το τέλος του τρεχ. Έτους δια να αρχίση η λειτουργία του από το νέου Σχολικού έτος, του Ιανουαρίου 1931.- Το Σχολείον τούτο είναι εξατάξιον, και όταν θα παραδίδωνται μαθήματα και εις τας 6 τάξεις, σημαίνει ότι χρειάζονται 6 διδάσκαλοι. Κατά δε το πρόγραμμα της χώρας , το οποίον το Ελληνικόν Σχολείον είναι υποχρεωμένον ν’ ακολουθήση, διότι οι μαθηταί ανερχόμενοι του Ελληνικού Σχολείου, αν όχι όλοι, πολλοί θα φοιτήσωσιν εις τα ανώτερα σχολεία τηα Χώρας και πρέπει να προέρχωνται από ανεγνωρισμένον Σχολείονδια να γίνωσι δεκτοί – Λοιπόν κατά το Πρόγραμμα της Χώρας - επί 6 διδασκάλων πρέπει να υπάρχη και Διευθύνον Σχολάρχης.

Οι μισθοί των διδασκάλων και καθηγητών εις όλα τα σχολεία της χώρας κυμαίνονται, αναλόγως των ετών υπηρεσίας και των προσόντων εκάστου. Δια τούτο δια το εξατάξεον Ελληνικόν Σχοπλείον η μηνιαία δια το διδακτικόν προσωπικόν θα κυμαίνεται περί τας 15-200 λίρας αγγλικάς κατά μήνα. Εάν δε εις ταύτας προσθεσώσι και τα άλλα έξοδα της κατωτέρας υπηρεσίας και λοιπά βλέπει πας τις την αδυναμίαν της Κοινότητος ν’ αντιμετωπίση τοιαύτην μηνιαίαν δαπάνην.

Μετά το κτίσιμον του Σχολείου αμέσως θα ηκουλούθει η επίπλωσις των 6 αιθουσών των παραδώσεων, εκ θρανίων, δι’ έκαστον μαθητήν εν θρανίον, πινάκων, γεωγραφικών χαρτών, εικόνων ζωολογίας και φυτολογίας, και άλλων οργάνων, απαρετήτων δια τα σημερινά Σχολεία, ήτις επίπλωσις κατά προχειρότερον και ευθυνώτερον υπολογισμόν θα υπρτβή τας 600 λίρας.

Πάντα ταύτα και όσα άλλα εννοούται απησχόλησαν το Δ. Συμβούλιονκαι την Σχολικήν Επιτροπήν, προκειμένου οριστικώς να προβή η Κοινότης εις την ανέργεσιν του Σχολείου, τοτέστιν να δαπανήση δια σχολικόν οικόπεδον και το κτίριον περί τας 10,000λίρας, πως αι χιλιάδες αύται θα εξωδεύοντο και θα απετέλον ένα θετικόν Εθνικόν προορισμόν, και δεν θα ερρίττοντο εις το κενόν και την αχριστίαν, ότε η ευθύνη των Ιθυνόντων θα ήτο βαρεία, βαρυτάτη.

Εν τη απορία ταύτη εξητήθει και επιδιώχθη η αρωγή της Κυβερνήσεως της Χώρας δια την συντήρησιν του Σχολείου. Έγγραφα αντιλλάγησαν μετά των Αρμοδίων Υπηρεσιών, συναντήσεις εν Πραιτωρία μετά των αρμοδίων εγένοντο και πολλαχόθεν προσωπικαί επιρροαί, οίτινες δεν λείπουν από καμίαν Χώραν και από ουδένα λαόν, εζητήθεισαν, έως να δεχθή και αναλάβη η Κυβέρνησις την μηνιαίαν δαπάνην του Σχολείου. Έγγραφα αντηλλάγησαν μετά των Αρμοδίων Υπηρεσιών, συναντήσεις εν Πραιτωρία μετά των αρμοδίων εγένοντο και πολλαχόθεν προσωπικαί επιρροαί, οίτινες δεν λείπουν από καμίαν χώραν και από ουδένα λαόν, εζητήθησαν, έως να δεχθή και αναλάβη η Κυβέρνησιε την μηνιαίαν δαπάνην του Σχολείου. Προς τούτο όμως έπρεπε να αποδειχθή και αποδείχθη ενώπιον της Κυβερνήσεως δι’ αριθμών ωρισμένων και όχι αορίστων λόγων, ότι ο αριθμός των Ελληνοπαίδων, τα οποία φοιτώσιν εις τα διάφορα Σχολεία της πόλεως Τζοχάννεσμπουργ και περιχώρων, είναι αρκετός να συμπληρώση εν εξατάξεον Ελληνικόν Σχολείον, εάν συγκεντρωθώσιν εις το Σχολείον τούτο.

Πας τις ήδη εννοεί πόση εργασία απαιτήθη δι’ όλα ταύτα και πόσος χρόνος διέρρευσεν έως να δια νυχισθώσι και έλθωσιν εις αίσιον πέρας, ως ήλθον, αι διαπραγματεύσεις αύται.

Είναι αγαστή και παραδειγματική η αρμονία του Δ. Συμβουλίου και της Σχολικής Επιτροπής και συνεργασία αμφοτέρων, συνεργασία δακτύλων μιάς και της αυτής χειρός εις τον χειρισμόν και την διεξαγωγήν του όλου κτήματος.

Είναι επίσης επαινετή και ζηλευτή η επιδοκιμασία και η ηθική συνδρομή των μελών της Κοινότητος και της παροικίας εν γένει επί των ενεργειών και πράξεων της υπευθύνου και αρμοδίας ως διεδηλώθη καθ’ όλας τας γενικάς συνελεύσεις ενώπιον των οποίων υπεβάλλοντο αι εκάστοτε ενέργειαι και αποφάσεις της αρχής ταύτης. Δι’ όλων μέχρι τούδε επιτευχθέντων ηνηγέρθη το Σχολείον και ασφαλίσθη η σπουδαία, η ανωτέρα των οικονομικών δυνάμεων της Κοινότητος, μηνιαία τακτική δαπάνη, και θα επιτελέση τον εθνοποιόν του προορισμόν αφού όλοι ενώσωμεν τα αισθήματά μας, την ψυχήν μας, τας ενεργείας μας, και στρέψωμεν τα βλέμματά μας προς αυτό ως ως ευνικήν κιβωτόν της νέας γενεάς. Περί τούτου εις το επόμενον.

Johanneburg. 24 Νοεμβρίου1930 Αρχιμ. Αθαν. Π. Νικολόπουλος . Διδάκτωρ της Θεολογίας. P. O. Box 221 telephone 457 Yeoville.

Ο Αρχιμανδρίτης Αθ. Νικόπουλος τώρα που πλησιάζουν οι ημέρες που θα λειτουργήσει το περιπόθητο Ελληνικό Σχολείο έχει κάθε λόγο να είναι χαρούμενος διότι είναι αυτός που από τα πρώτα χρόνια που εγκαταστάθηκε σ’ αυτό τον τόπο αγωνίσθηκε δια σχολείο και Εκκλησία. Αλλά δεν είναι ο μόνος που χαίρεται, είναι και πολλοί άλλοι ομογενείς και μάλιστα όχι από την περιοχή του Τρανβάαλ αλλά από την τότε Ρωδαισία, Κόγκο. Τανζανία κ. λ. π. Οι Έλληνες ομογενείς από αυτές τις χώρες είχαν προσφέρει και οικονομική βοήθεις προς αυτό το σκοπό. Μερικοί εκ τούτων, με την αποπεράτωση του Σχολείο εις Μάλβερν εξέφρασαν και δημοσίως τις τις ευχαριστίες τους προς τους αρμοδίους της Ελληνικής Κοινότητος Γιοχάννεσμπουργ. Ιδέ κατωτέρω:

Φίλη σύνταξις της Νέας Ελλάδος

Ζητώ ξενία εις τας στήλας της πολυτίμου << Νέας Ελλάδος >> όπως και εγώ ως Έλλην και δημοσίως εκφράσω τας ευχαριστίας και τον θαυμασμόν μου προς τα εκάστοτε διοικητικά συμβούλια της κοινότητός μας εν Ιωχάννεσμπουργ της μικράς μεν το δέμας μεγάλης δε εις πατριωτικά αισθήματα νέας ταύτης Κιβωτού του Ελληνισμούεν Νοτίω Αφρική.

Ήδη από πολλών ετών από της εκδόσεως του δευτέρου φύλλου της << Νέας Ελλάδος >> του αλησμόνητου κ. Κ. Γ. Νικολαΐδου, έγραφον προς τους ομογενείς, ότι δια να είμεθα και να μείνωμεν, όπως καυχόμεθα, Έλληνες πρέπει να ακολουθώμεν παραδείγματα ως παρά των πετέρων μας παρελάβωμεν νυκτός και ημέραν. Αλά αν δεν προσκρούω εις την εγνωμένην αυτού μετριοφροσύνην, εκείνος όστις ψυχή τε και σώματι και άνωθεν και εξαφομοιώθη εις την ευγενή ιδέαν της Ελληνικής Εκκλησίας και Σχολείου είναι ο εμπνευσμένος λευϊτης ο ακάματος και ακατάβλητος εργάτης της ευγενούς ιδέας της Ελληνικής πατρίδος εν τν Ν. Αφρική, Αρχιμανδρίτης κ. Αθ. Νικολόπουλος. Τα ευριθή αυτού άρθρα τα υπό πατριωτισμού αδόλου εμπνευσμένα μετά πολλής πολλής προσοχής ακολουθώ εις την φίλην << Ν. Ελλάδα >>, και οτιδήποτε και τα έχω περί αυτού << Έλαττον της αληθείας ερώ και τι δέκα με γλώσσαι δέκα δε μοι στόμα ήν>>

Νους ασθενής εν σώματι ασθενή φέρων εις ουδέν ελοηίσατο κόπους και μόχθους, περιοδεύων τας παροικίας τας Ελληνικάς της αχανούς Αφρικής, νυν μεν νουθετών και συμβουλεύων, νυν δε προσυλετίζων τους ομογενείς δια τε του παραδείγματος και του λόγου προς παν ό,τι ευγενές και ορθόδοξον και Ελληνικόν. Η δε γεναία χειρονομία του ανδρός να παρετηθή των μισθών του, περί τας 600 λίρας χάριν του Εθνικού ιδρύματος μας μοι προξενεί ειλικρινή θαυμασμόν.

Ευχόμενος και Ελληνικόν Νοσοκομείον εις το λίαν προσεχές μέλλον εις την Ελληνικήν Κοινότητα Ιαννωπόλεως-

Απόστολος Κουγιμτζόγλου Νελσπρουϊτ 31/10/1930

Αυτή η επιστολή είναι μια από τις πολλές δημοσιεύθηκαν εις την Ελληνική εφημερίδα σχετικώς με αυτό το περιβόητο σχολείο. Γνώμες και παροτρύνσεις από ομογενείς που δεν ήταν άμεσα ενδιαφερόμενοι, αυτοί κατοικούσαν σε διάφορες χώρες της Αφρικής και όχι μόνο αυτό συνέσφεραν οικονομικώς. Το Πρόβλημα ήταν οι ιθύνοντες της Κοινότητος Γιοχάννεσμπουργ. Αυτοί δεν μπορούσαν να ομοφωνήσουν ούτε για τον τύπο του σχολείου,

άλλοι μιλούσαν για καθαρώς Ελληνικό σχολείο χωρίς τα παιδιά να παίρνουν και την Αγγλική παιδεία και άλλοι δια Αγγλικό χωρία ακριβή προσανατολισμό, ούτε για την τοποθεσία συμφωνούσαν. Αυτό βέβαια δικαιολογημένα λόγω τη πολυπλοκότητας του ζητήματος επειδή οι ομογενείς όπως ξέρουμε ήτα διάσπαρτοι, με μακρινές αποστάσεις αναμεταξύ τους. Το παράδοξο είναι, όπως φαίνονται τα πράγματα σήμερα, δεν μπορούσαν να αντιληφθούν την πραγματικότητα και να αντλήσουν συμπεράσματα από την πείρα που είχαν από τα κοινοτικά σχολεία που όπως είδαμε τα προηγούμενα χρόνια άνοιγαν και έκλειναν κάθε λίγο και λιγάκι. Οι πνευματικοί άνθρωποι, όπως ο Αρχ. Αθαν. Νικολόπουλος και άλλοι μιλούσαν για σχολείο και οικοτροφείο, ήταν η μόνη ενδεδειγμένη λύση. Απόδειξη; Αργότερα μερικοί ιδιώτες: Ηλίας Μπερτόλης, Βας. Τραγέλης και ….. δημιούργησαν οικότροφα σχολεία με μεγάλη επιτυχία. Όταν τελείωσε το σχολείο του Μάλβερν και ήδη άρχισε να λειτουργεί, μιλούσαν με ενθουσιασμό πως θα έχτιζαν και το οικοτροφείο δίπλα από το σχολείο. Με τον και ο ενθουσιασμός εξαερίστηκε και η όλη υπόθεση περί παιδείας πήρε την κατιούσα. –

Υην Τετάρτη 17 Δεκεμβρίου 1930 η Φιλόπτωχος Αδελφότης Ελληνίδων Κυριών έκανε την παιδική γιορτή , το απόγευμα και το βράδυ την εσπερίδα εις το Η.Ο.Δ. Χώλλ. Τοα χώλλ ήταν γεμάτο. Πάρα πολλοί ομογενείς παρευέθηκαν με τα παιδιά των διότι εκτός της γιορτής που θα απολάμβαναν ήταν ευκαιρία να γνωρίσουν τον διευθυντή του σχολείου Keet αλλά και τον Έλληνα διδάσκαλο Σάββα Παπαδανιήλ.

Αμέσως μετά τη παιδική γιορτή άρχισε η εσπερίςστις 8.30 μ. μ. Σκοπός αυτής της εκδήλωσης ήταν η συλλογή χρημάτων δια την ενίσχυση του ταμείου της Φιλοπτώχου. Όπως ομολόγησαν οι αρμόδιες κυρίες της Φιλοπτώχου, οι κόποι τους δεν πήγαν χαμένοι –το ποσόν ήταν αρκετά σεβαστό.

Ο διευθυντής του Ελληνικού σχολείου ( έτσι αρέσκονταν να το αποκαλούν οι ομογενείς, ενώ στην πραγματικότητα ήταν ήταν διευθυντής ενός Κρατικού σχολείου το οποίον κτίστηκε ναι μεν με τα χρήματα των ομογενών αλλά εκεί φοιτούσαν παιδιά ντόπιων και τα Ελληνόπουλα θα παρακολουθούσαν μαζί τους το πρόγραμμα των σχολείων της χώρας και κάποια μαθήματα ελληνικών από τον Έλληνα διδάσκαλο. Το σχολείο συντηρείτο οικονομικώς από το Κράτος ) μίλησε για λίγο συνεχάρη την κοινότητα δια το κοινωφελές έργον της. Και ο Σάββας Παπαδανιήλ ευχαρίστησε το Διοικητικό Συμβούλιο δια τον διορισμόν του και εξήρε συντόμως την σημασία της ιδρύσεως της σχολής.

Για την επιτυχία αυτής της εκδήλωσης συνέδραμαν οι κάτωθι:Το Δ. Συμβούλιο της Καονότητος Γιοχάννεσμπουργ, Ν. Σκουλάκης με τις μαθήτριές του στην επίδειξη των χορών. Μ. Χαραμή και οικογένεια Σαμιωτάκη δια την Ελληνική μουσική, Χρήστος Ζουβές ο οποίος παραχώρησε το γραμόφωνο, οι Γεωργιδάκη, το ζεύγος Λουράνδου, το ζεύγος Χρ. Κωνστας, αι Γεωργιδάκη, Π. Περγιουδάκη βοήθησαν εις την πώληση των εισιτηρίων του χορού, ο Πάνος που υπόδυσε τον Xrmas Father, ο Γ. Πετούσης προσέφερε τα κέϊκς ( γλυκά), οι Χρ. Αναγνωστάκης , Δημ. Γεωργιάδης, Γ. Γεωργιλαδάκης, Αδελφοί Καλογεράκη, Γρ. Σταθάκης, Χρ. Αθ. Πουρνάρας, Τριαντάφυλος, Γ. Καστρίσιος, Γ. Βελιώτης και Δήμητρα

Λεοντσίνη προσέφεραν τα παιδικά παιγνίδια δωρεάν, ο W. H. Port προσέφερε τα γλυκά, ο M. L. Patel ( Ινδός ) τα φρούτα, ο Ι. Θεοδωρίδης προσέφερε δωρεάν κάθε δημοσίευμα και εκτύπωση εντύπων- εισιτήρια, διαφημίσεις κ. λ. π. Χρηματικές εισφορές προσέφεραν ο Αρχ. Νικολόπουλος λίρ. 2. 20. Ο Κ. Φοιτίδης λίρ. 5.0¸ΝΩΝΥΜΟΣ ΛΙΡ. 3.3,0, ΤΗΛ. ΚΟΥΒΑΡΑΣ Λ.

Αυτή την εποχή το Διοικητικό Συμβούλιο της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Ελληνίδων Κυριών αποτελείτο από την Ευτ. Σ. Φασουλάκη Πρόεδρος, Όλγα Ν. Σακκίδου Αντιπροέδρου, Κατίνα Ι. Ρήτορα Ταμίας, Λευτ. Γ. Π. Μέντη Γραμματέας, και Ανθ. Θ. Μέντη, Αθηνάς Π. Ανδριανοπούλου, Μαρίας Βας. Δάλφου συμβούλων.

Η κοινότητα του Γιοχάννεσμπουργ τον Δεκέμβριο Μήνα του έτους 1930 συνέστησε μια επιτροπή με σκοπό να οργανώσει την Εικοσαετερίδα του Αρχιμανδρίτου Αθαν. Νικολοπούλου, δηλαδή τα είκοσι χρόνια διακονίας εις τις Ελληνικές παροικίες της Ν. Αφρικής. Αυτή η επιτροπή αποτελείτο από τους εξής: Π. Χριστουδολίδης Πρόεδρος της Κοινότητος και Πρόεδρος αυτής της επιτροπής, Ταμία! Ο ταμίας της Κοινότητος Π. Περργιουδάκης και Γραμματέας ο Γραμματέας της Κοινότητος Γ. Π. Μέντης. Αυτή η επιτροπή είχε και τους εξής ως μέλη: Κ. Φοιτίδης, Χρ. Σουρής, Χρις. Χρτιστέλης, Τρύφων Κατακουζηνός, Παν. Κουκλουνιώτης, Κ. Ανδριανάτος, και Σ. Δ. Παΐζης.

Έργο της επιτροπής ήταν να μαζέψει χρήματα, σύμφωνα με σχετική απόφαση του του Δ. Συμβουλίου της Κοινότητος, δια να κάμουν ένα δώρο εις τον Αρχ. Αθ. Νικολόπουλο δια τα είκοσι χρόνια ιεροπραξιών εις τις Ελληνικές Παροικίες.

Έκαναν και μια ανακοίνωση, έκκληση προς την ομογένεια σύμφωνα με την οποία ο καθένας μπορούσε να προσφέρει το κατά δύναμη ώστε να συγκεντρωθεί το αναγκαίο χρηματικό ποσό την την αγορά ενός αυτοκινήτου δια τις θρησκευτικές ανάγκες του εφημερίου τους.

Η επιτροπή γνωστοποίησε ότι δεν επισκεφθεί προσωπικώς. Ότι ο καθένας προσφέρει, πρέπει να αποστέλλεται ταχυδρομικώς εις τον ταμία της επιτροπής Π. Περγιουδάκη ΒΟΧ 4906 JHB- Επίσης παρακαλούσε τους προσφέροντες να έχουν καθαρογραμμένα τα ονοματεπώνυμα και τις διευθύνσεις ώστε, εν ευθέτω χρόνω, ο εφημέριος να ευχαριστήσει έναν έκαστον.

Η αρχή έγινε από τον Κ. Φοιτίδη με λίρες 10.0.0 και ακολούθησαν Π. Χριστοδουλίδης λ. 3.3.0, Γ. Π. Μέντης λ. 3.3.0, Χρ. Χριστέλης λ.3.3.0, Ιω. Σαβόπουλος λ. 3.3.0, Παν. Κουκλουνιώτης λ. 3.2.0, Τρύφων Κατακουζηνός λ. 3. 1.0, Ανώνυμος λ. 1.1.0.

Όπως βλέπουμε από τα ποσά που προσέφεραν εδώ υπάρχει ο ακέραιος αριθμός σε λίρες και ακολουθεί και το μικρότερο ποσό σε σελίνια, αυτό ακριβώς το ποσό υποδηλώνει το βαθμό του καθενός στη Μασονία. Ήταν για να αναγνωρίζονταν αναμεταξύ τους, να μη ξεχνάμε ότι όλοι αυτοί δεν μέλη στην ίδια στοά.

Μέσα στο σάλο για το Ελληνικό σχολείο και την αγωνία πολλών γονέων και μη, δια την Ελληνομάθεια των Ελληνοπαίδων, αντλούμε πληροφορίες από τον εγχώριο τύπο που προκαλεί χαρά και αισιοδοξία σε πολλούς ομογενείς. Και αυτό έχει να κάνει με την πρόοδο και επιδόσεις των τέκνων των εις τα σχολεία, τα ντόπια, την ξένη παιδεία. Έτσι στις εξετάσεις που έγιναν στους ερασιτεχνικούς μουσικούς εις την πρωτεύουσα από ειδική επιτροπή αποτελουμένη από μέλη του συνδέσμου των μουσικοδιδασκάλων της Νοτίου Αφρικής, οι κόρες του Τσόλα, εις Πραιτώρια, απέκτησαν τα συγχαρητήρια της Επιτροπής. Από αυτές η μεγαλύτερη έπαιξε εις το πιάνο, η μεσαία εις βιολοτσέλο και η μικρότερη εις βιολί, με ζηλευτή τέχνη δυσκολότατες μουσικές συνθέσε1

Επί τέλος η ώρα έφθασε! Στις 10 Δεκεμβρίου 1930 γνωστοποίησε ότι το Σχολείο είναι έτοιμο και θα αρχίσει με το νέο σχολικό έτος 20 Ιανουαρίου 1931. Μάλιστα καλούσε όσους από τους ομογενείς δεν το έχουν επισκεφθεί θα πράξουν άριστα να προσέλθουν με την πρώτη ευκαιρία να το δούν από κοντά. Με την ευκαιρία μάλιστα της εορτής του Χριστουγεννιάτικου δένδρου προσκλήθηκε ο νεοδιορισθείς διευθυντής Keet και ο Έλλην διδάσκαλος Σάββας Παπαδανιήλ. Και όπως έλεγε η ανακοίνωση: θα είναι η μοναδική ευκαιρία δια τους γονείς και τα παιδιά να τους γνωρίσουν και τους δύο. Η σχολική επιτροπή επισκεπτόταν τις Ελληνικές οικογένειες και κατέγραφαν τα παιδιά που θα φοιτούσαν σ’ αυτό το σχολείο. Όσους δε δεν μπορούσαν να επισκεφθούν τους παρακαλούσαν να συνεννοηθούν με με τον Γραμματέα της Κοινότητος Γ. Μέντη τις πρώτες ημέρες της εγγραφής. Ο αριθμός των παιδιών ήταν κάπου 50 και αισιοδοξούσαν να ξεπεράσουν τους 100. Επίσης έγραφε η ανακοίνωση πως ο διευθυντής του σχολείου θα παρευρίσκετο εις το κτίριο δύο ημέρες πριν της ενάρξεως των μαθημάτων δηλαδή εις τας 18 και 19 Ιανουαρίου από την 9 π. μ. μέχρι 2 μ. μ. δια να υποδεχθεί τους γονείς μετά των μαθητών.

Στις 15 Δεκεμβρίου 1930 η Κοινότητα Γιοχάννεσμπουργ κοινοποίησε το πρόγραμμα των Χριστουγεννιάτικων εορτών Εδώ βλέπουμε ότι αυτός που το έγραψε, ίσως πειραματιζόταν με το όνομα της πόλεως του Γιοχάννεσμπουργ. Βλέπε πως το Ελληνοποίησε ο άνθρωπος:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΝ ΙΩΑΝΝΕΖΜΠΕΡΓ

Πρόγραμμα ιερών τελετών

Τετάρτη 24 Δεκεμβρίου: Παραμονή των Χριστουγέννων, η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών, ο εσπερινός και η θεία λειτουργία θα τελεσθώσιν από ώρας 8 π. μ. – 10 Η θεία λειτουργία θα τελεσθή ενωρίς δια τους θέλοντας να κοινωνήωσι των Αχράντων Μυστηρίων . Πέμπτη 25 Δεκεμβρίου: Η θεία κατά σάρκα γέννησις του Ιησού Χριστού. Η θεία λειτουργία θα τελεσθή υπό της Α. Σ. του Μητροπολίτου κ. Ισιδώρου από ώρας 8. 30 π. μ. 11.38 π. μ. Παρασκευή 26 Δεκεμβρίου: Η σύναξις της Θεοτόκου. Η θεία λειτουργία θα τελεσθή από ώρας 9 π. μ. – 11 π. μ. Πέμπτη 1 Ιανουαρίου 1931: Η περιτομή του Ιησού Χριστού. Βασιλείου του Μεγάλου. Η θεία λειτουργία θα τελεσθή υπό της Α. Σ. του Μητροπολίτου από ώρας 8.30 – 11.30 π. μ. Δευτέρα 5 Ιανουαρίου: Παραμονή των Θεοφανείων. Η θεία λειτουργία και ο μικρός Αγιασμός θα τελεσθή από ώρας 8.30 – 11.30. Τρίτη 6 Ιανουαρίου: Τα άγια Θεοφάνεια, Η Θεία λειτουργία και ο Μέγας Αγιασμός θα τελεσθώσιν υπό της Α. Σ. του Μητροπολίτου, από ώρας 8.30 – 11.30 π. μ. Τετάρτη 7 Ιανουαρίου: Η σύναξις Ιωάννου του Προδρόμου. Η Θεία λειτουργία από ώρας 8.30 – 11.

1

π. μ. Τζοχάννεσμπουργ, 15/12/1930.

Στις 25 Δεκεμβρίου 1930 το Ελληνικό Σχολείο είναι καθ’ όλα έτοιμο να ξεκινήσει τη νέα σχολική χρονιά 1931. Σχολείο και περίβολος καταλαμβάνει μια έκταση 53 στρεμμάτων ήτοι 53.000 τετραγωνικά μέτρα. Διορίστηκε ο διευθυντής της σχολής MR.KEET με τέσσερες διδασκάλους από την Κυβέρνηση της χώρας και τον Έλληνα Διδάσκαλο Σάββα Παπαδανιήλ από την Ελληνική Κοινότητα του Γιοχάννεσμπουργ.

Όλο το προσωπικό του σχολείου παρευρέθηκε εις την γιορτή του Χριστουγεννιάτικου δένδρου την 17ην Δεκεμβρίου. Επίσης όλοι αυτοί και περίπου 350 Έλληνες ομογενείς συμμετείχαν εις την χοροεσπερίδα που έλαβε χώρα την ίδια μέρα και την οποία διοργάνωσε η Φιλόπτωχος Αδελφότης Ελληνίδων Κυριών.

Επί ευκαιρία αυτής της γιορτής ο διευθυντής Κεετ είπε τα εξής, σε μετάφραση εις τα Ελληνικά:

< Είμαι αρκετά ευτυχής παρευρισκόμενος σήμερον και γνωρίσας το Κοινοτικό Συμβούλιον και τα λοιπά μέλη της Ελληνικής της Ελληνικής Κοινότητος. Όταν προ καιρού ανέγνωσα εις τας εφημερίδας ότι κατιτέθη ο θεμέλιος λίθος του Ελληνικού Σχολείου οφείλω να σας ομολογήσω ότι ολίγον ενδιαφέρον έδειξα μη φανταζόμενος τότε οποίον ρόλον επρόκειτο να αναλάβωεν σχέσει μα με το νέον αυτό σχολείον. Όταν όμως μετά καιρόν μοι ανακοινώθη ο διορισμός μου και ήρχισα να εξετάζω το ζήτημα δεν ηδυνήθη ειμή να αισθανθώ εκτίμησιν και επιδοκιμασίαν δια την πράξιν της Ελληνικής ενταύθα παροικίας ήτις μικρά ούσα σχετικώς ανέλαβε μετά τόσου ζήλου τας θυσίας και τους κόπους οίτινες απαιτούνται δια την ίδρυσιν του Σχολείου τούτου. Είσθε αξιέπαινοι δια την προσπάθειάν σας όπως τα τέκνα σας διδαχθώσι την γλώσσαν των και τας παραδόσεις της φυλής των. Όσο εξαρτάται από εμέ και το διδακτικόν προσωπικόν θα πράξωμεν ότι δυνάμεθα όπως η Σχολή σας αποβή το εκπαιδευτικόν κέντρον το οποίον φαντάζεσθε. Οφείλω όμως επί του θέματος τούτου να τονίσω πόσον η συνεργασία των γονέων είναι αναγκαία προς επιτυχίαν. Οι μαθηταί ευρίσκονται υπό την επιτήρησίν μας μόνον 5 ώρας καθ’ εκάστην περίπου ενώ οι γονείς ευρίσκονται μεταξύ των κατά τον υπόλοιπον χρόνον. Δεν αμφιβάλω ότι η συνεργασία αύτη θα δοθή παρ’ υμώνκαι ότι το έργον μας θ’ αποβή τελεσφόρον.

Ο Σ. Παπαδανιήλ αφού εξέφρασε την ευχαρίστησιν του διότι παρευρίκετο ανέφερεν: Είμαι υπερήφανος αναλαμβάνων τα διδασκαλικά καθήκοντα εις το Ελληνιόν Σχολείον και θα είμαι ο πρώτος Έλλην διδάσκαλος αυτού. Αισθάνομαι εις το βαρύ έργον το οποίον αναλαμβάνω και θα πράξω το κατά δύναμιν να παρουσιασθώ αντάξιος της εμπιστοσύνης δια της οποίας το συμβούλιον της κοινότητος με ετίμησεν.

Κοινότητα Κέϊπ Τάουν

Το Νοέμβριο μήνα Ο φιλανθρωπικός Σύνδεσμος των Ελληνίδων Κέϊπ Τάουν κάνουν έκκληση προς όλους τους συνδρομιτάς ανεξαιρέτως όπως προσφέρουν τις συνδρομές των ή δωρεές των. Και αυτό επειδή λήγει το έτος.

Επίσης ενημερώνουν τα μέλη των ότι το καταστατικό που είχαν στείλει στην Αθήνα δεν είναι σύμφωνο με το πρωτότυπο το οποίο ενεκρίθη και υπογράφηκε παρά του τέως Διοικητικού Συμβουλίου και των μελών του συλλόγου, ειδοποιεί αυτά ότι σε κατάλληλο χρόνο θα κληθούν σε γενική συνέλευση ώστε από κοινού να αποφασίσουν επί του πρακτέου. Δεν όρισαν ημερομηνία για τη συνέλευση διότι θα στείλουν ιδιαίτερες προσκλήσεις.Συν άμα εκφράζουν τας ιδιαιτέρας ευχαριστίες των προς τους Λεωνίδαν Μεσσάρη, Ηλία Γεωργίου ιδιοκτήτη ( Wooldorf ) και Ηλίαν Ψάλτη, οι οποίοι τους παραχώρησαν τα αυτοκίνητά τους δια των οποίων μετακινούντο προς συλλογή εράνων του συλλόγου

Με απόφαση του Φιλανθρωπικού Συλλόγου Ελληνίδων Κυριών. Η Γραμματεύς Α. Ψάλτης Cape Tοwn

Δεν γνωρίζω το λόγο δια τον οποίον αυτός ο σύλλογος έστελνε το καταστατικό της στην Αθήνα καθ’ όσον δεν είχε κάποια δικαιοδοσία εις τα δρώμενα των Ελληνικών παροικιών του εξωτερικού. Από διάφορα ντοκουμέντα που εξέτασα δεν συνάντησα κάποια περίπτωση που κάποιο σωματείο να κοινοποιεί το καταστατικό του στις Ελληνικές αρχές στην Ελλάδα.

Από την τον εφημέριο της Κοινότητος εκδόθηκε και δημοσιεύθηκε το πρόγραμμα των Χριστουγεννιάτικων εορτών το ο οποίο έχει ως εξής:

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΕΙΠΤΑΟΥΝ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ιερών ακολουθειών κατά τας εορτάς των χριστουγέννων και λοιπόν εορτών εν Κέϊπτάουν.

21 Κυριακή προ της του Χριστού γεννήσεως 9.30 π. μ. 24 Τετάρτη παραμονή των Χριστουγέννων: Ψάλλεται η ακολουθία των ωρών και εσπερινού μετά λειτουργίας του Μεγάλου Βασιλείου 8.30. 25 Πέμπτη. Η κατά σάρκα γέννησις του Ι. Χριστού 9.30 π. μ. 27 Σάββατον, Μετά την γέννησιν Εσπερινός 5 μ. μ. 28 Κυριακή Μετά την του Χριστού γέννησιν, 9.30 π. μ. 1η Ιαν. 1931 Πέμπτη. Η περιτομή του Ι. Χριστούκαι η μνήμη του Αγ.Βασιλείο.9.30 π. μ. 4η Ιανουαρίου Κυριακή προ των Φώτων 9.30 π. μ. 5η Ιαν Δευτέρα: Θα ψαλή ο Μικρός Αγιασμός. 8 π. μ. 6η Ιαν. Τρίτη Τα Άγ. Θεοφάνεια του Κυρίου ημών Ι. Χριστού και ο μ. Αγιασμός 9. Π. μ. Παρακαλούνται δε πάντες όπως παρευρεθώσι κατά ταύτας. Επίσης παρακαλούνται πάντες και εν τοίς περιχώροις Κέϊπτάουν ομογενείς, όπως, ου μόνον φυλάττωσιν το άνω γράμμα και παρατηρώσι τας ώρας των αρχομένων Ιερών ακολουθιών, αλλά και να παρευρεθώσι κατά ταύτας εν τω Ιερώ Ναώ του Άγιος Γεώργιος. Οι

δε βουλόμενοι να κοινωνήσωσι των Αχράντων Μυστηρίων οφείλωσι να τηρώσωσι τας κανόνας και διατάξεις της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Αρχιμ. Αθαν. Κατσής. Phone 2635 Central P. O BOX. 1005

Εδώ βλέπουμε πως ο εφημέριος της Εκκλησίας του Κέϊπ Τάουν όχι μόνο κοινοποιούσε το πρόγραμμα των Ιερών ακολουθιών αλλά και το ταχυδρομούσε εις τους ομογενείς της περιοχής. Και τούτο επειδή οι αποστάσεις ήταν μακρινές και ως εκ τούτου ήταν αδύνατο να λάβουν γνώση από την ανακοίνωση που ήταν τοιχοκολλημένη εις την εκκλησία του Αγ. Γεωργίου, μέσα στην πόλη.

Επίσης υπενθύμιζε εις όσους ήθελαν να κοινωνήσουν να κρατούν τους κανόνες. Ενώ στις ημέρες μας βλέπω ότι κάθε Κυριακή ή άλλη γιορτή τα ίδια πρόσωπα να κοινωνούν ωσάν να παίρνουν τον πρωινό τους καφέ. Αλλά και ποτέ μου δεν άκουσα και δεν είδα ιερέα να κάνει λόγο για αυτούς τους κανόνες και διατάξεις της Εκκλησίας μας.

Οι ομογενείς της κοινότητας του Κέϊπ Τάουν από τις πρώτες ημέρες που εγκαταστάθηκαν σ’ αυτή την περιοχή είχαν σαν κανόνα της κοινοτικής των ζωής τη φρόνηση. Στον κοινοτικό τους τομέα προχώρησαν αθορύβως και με σύνεση. Προχώρησαν βήμα προς βήμα .Ήταν οι πρώτοι που Έκτισαν την Εκκλησία και άλλους βοηθητικούς χώρους δια τις ανάγκες της Κοινότητος χωρίς χρέος και Ομηρικούς καυγάδες. Όσο τα χρόνια περνούσαν όλο και κάτι δημιουργούσαν. Από τα προηγούμενα χρόνια είχαν αγοράσει ένα οικόπεδο δίπλα από την Εκκλησία, το οποία για κάμποσα χρόνια έμεινε ανεκμετάλλευτο και το έτος 1930 έτοιμοι πλέον, από οικονομικής απόψεως, αποφάσισαν να κτίσουν σχολείο. Σχετικά με αυτό το θέμα παρουσιάζω εδώ ένα δημοσίευμα του Ε. Ι Ωριγώνη το οποίο είναι πολύ διαφωτιστικό:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΕΪΠ ΤΑΟΥΝ.

Την πρωτοβουλίαν της ανεγέρσεως του σχολικού οικήματος περί του οποίου θέλομεν ομηλίση κατωτέρω, ανέλαβεν εις τας στιβαράς του χείρας μετά θάρρους, αποφασιστικότητος και σιδεράς θελήσεως το Δ. Συμβούλιον της Κοινότητός μας, το οποίον λίαν συντόμως θα φέρη εις αίσιον πέρας, έχομεν περί αυτού πεποίθησιν, την οποίαν βασίζομεν επί δύο ασφαλώς βάσεων. Πρώτον διότι εις την λαμπράν αυτής και εκπολιτιστικήν προσπάθειάν των έχουν εις το πλευρόν των, πλήν βεβαίως την εν τη περιφερείαν μας εγκατασταμένην Ελλήνων ομογενών και εκατοντάδων άλλων εκ διαφόρων ξένων κοινοτήτων οι οποίοι ευτυχώς εκτιμώντες και αναγνωρίζοντες την ανάγκην του κοινωφελούς αυτού έργου έσπευσαν ευθείς εξ αρχής μετά μεγάλου ενθουσιασμού να συμβάλουν δια της υλικής των αρωγής εις την πραγματοποίησιν αυτού του έργου. Δεύτερον μας εγγυάτη την ασφαλή επιτυχίαν η προσωπική, αξία, εντιμότης, δραστηριότης και λοιπά σπάνια προτερήματα, δια των οποίων είναι προικισμένοι οι αποτελούντες σήμερον το Διοικητικόν Συμβούλιον παρόμοιον του οποίου ουδέποτε, μέχρι σήμερον τουλάχιστον εξελέγηενταύθα.

Οι σκαπανείς αυτοί της Ελληνικής ιδεολογίας, οι οποίοι οι οποίοι προσπαθούν και τολμύν τοαύτα ωραία και μεγαλειώδη έργα, και οι οποίο αρέσκονται να ζούν εν τη αφανεία, δεν έχουν ανάγκην επαίνων, διότι δεν επιδιώκουν δια των έργων των δόξαν και τίτλους. Ένα μόνον έχουν ανάγκη και ακριβώς περί αυτού ασχολούνται σήμερον και καταβάλλουν πάσαν δυνατήν προσπάθειαν και αυτό είναι να επιτύχουν την μετά του αυτού ενθουσιασμού συνέχισιν της υλικής και ηθικής ενισχύσεως των ομογενών, μέχρι της τελείας αποπερατώσεως του όλου έργου. Το ζήτημα του σχολείου εν Κέϊπ Τάουν δια τους αγνοούντας αυτό έχει ως εξής:

Παραπλεύρως της Ελληνικής Εκκλησίας μας Άγιος Γεώργιος, υπάρχει ένα αρκετά μεγάλον γήπεδον, το οποίον ανείκει επίσης εις την κατοχή της Κοινότητός μας προ δεκαετίας και πλέον. Περί του γηπέδου όμως αυτού δυστυχώς καμία σοβαρά ενέργεια και καμία πρωτοβουλία δεν ελήφθη παρά των πρώτων διευθυνόντων τα κοινά ενταύθα ώστε το εν λόγω οικόπεδον αντί να παραμένη επί τόσο έτη άχρηστος χώρος συγκεντρώσεως ακαθαρσιών των περιοίκωνκαι επομένως νεκρόν κεφάλαιον, καταλλήλως κτιζόμενον να χρησιμοποιηθή κάπως επωφελέστερον εις τας πολλαπλάς της Κοινότητός μας ανάγκας.

Δεν επιθυμώ ενταύθα να εξασκήσω έλεγχον επί των πεπραγμένων ή μάλλον της απραξίας των τέως του Διοικητικού Συμβουλίου μας, όχι! Ούτε ο σκοπός του παρόντος δημοσιεύματός μου είναι αυτός αλλ’ ούτε διάθεσιν έχω δια τοιαύτας ασκόπους και ανωφελείς αγώνας.

Περί της χρησιμοποιήσεως λοιπόν του εν λόγου γηπάδου το ωυν Διοικητικό Συμβούλιον συνέλαβεν την εξής ωραίαν ιδέαν, την οποίαν μετά τοιαύτης επιτυχίας ήρχησεν να θέτη εις εφαρμογήν.

Απεφάσισε λέγω να κτίση επ’ αυτού τέσσερας ξεχωριστάς οικίας και ένα μεγάλο χώλ, το οποίον θα χρησιμοποιήται αποικλειστικώς και μόνον δια σχολείον και μόνον εις εκτάκτους περιστάσεις εις αίθουσαν υποδοχής εορτασμών κ. λ. π. Τα έξοδα και η συντήρησις του σχολείου θα επεξασφαλισθούν των εισπραττομένων ενοικίων των τεσσάρων οικιών, αι οποίαι θα ενοικιάζονται εις ιδιώτας και κατά προτίμησιν εις Έλληνας.

Βεβαίως όπως και οι αναγνώσται θα αντιληφθούν το υπό μελέτη έργον είναι μικρόν μεν, αλλά ανάλογον αφ’ ενός του ενταύθα σχετικώς μικρού αριθμού Ελληνικού πληθυσμο, αφ’ ετέρου συμβαδίζει με τας υλικάς θυσίας, εις τας οποίας είναι δυνατόν να υποστώσιν οι ομογενείς.

Τοιουτωτρόπως θα αποκτήσωμεν Σχολείον, το οποίον άπαξ θα κτισθή δεν θα επιβαρύνη πλέον ουδέναν με περιτέρω έξοδα εις το μέλλον.

Επίσης είμαι υποχρεωμένος πριν τερματίσω, να καυτηριάσω ένα άτοπον, το οποίον μετά μεγάλης μου λύπης παρετήρησα ότι γίνεται ως δεν θα έπρεπε.

Συμβαίνει συνήθως και είναι πολύ φυσικόν εις τας παραμονάς εκτελέσεως τοιούτων έργων, όλα τα μέλη που αποτελούν μια κοινότητα να μην είναι σύμφωνα απολύτως ως τον τρόπον της εκτελέσεω, και εξ αυτού προκύπτουν διαφωνίαι, αντιρήσεις, δυσταγμοί, επιφυλάξεις ως προς το ένα ή άλλο ζήτημα, εν ολίγοις δημιουργείται μια αντιπολίτευσις. Σέβομαι και εκτιμώ κάλλιον παντός άλλου, όλων ανεξαιρέτως των μελών τας γνώμας, όλοι έχουν να εκφράσουν τας ιδέας των διότι επί τέλος και όλοι πρόκειται να συμβάλουν , και όχι μόνον αυτό αλλά εγώ προχωρώ περισσότερον και προσθ΄τω ότι η αντιπολίτευσις εφ’ όσον είναι τιμία, λογική και ειλικρινής και δεν εμφορείται εκ παραλόγου αδιαλλαξίας, πείσματος και ακαταλογίστου εχθροπαθείας είναι χρήσιμος και ωφέλιμος, διότι λόγω ακριβώς αυτής της αντιπολιτεύσεως δίδεται η ευκαιρία να προληφθώσι σφάλματα, και ούτω, δια μιάς μακράς και επιπόνου επεξεργασίας, υπό πάντων των ενδιαφερομένων ένα έργον εκτελείται τέλειον.

Μέχρι εδώ είμεθα σύμφωνοι. Αλλ’ όταν ένα έργον συζητηθή, υπολογισθή καλώς εκ των προτέρων, αποφασισθή υπό της πλειοψηφίας και μάλιστα όταν άρχισε η εκτέλεσις, πάσα εναντία γνώμη και αντίρησις νομίζω ότι περιττέυει. Εάν δε δε μερικοί εξ εκείνων, οι οποίοι από΄τέλουν την αντιπολίτευσιν και των οποίων αι γνώμαι δεν εισικούσθησαν, εξακολουθούν να αντιδρούν συστηματικώς αυτό πλέον δεν λέγεται αντιπολίτευσις τιμίακαι ειλικρινής, αλλά κακοήθης κολυσιεργία.

Ελπίζω όμως και εύχομαι ότι η μεγαλυτέρα μερίς των Ελλήνων ομογενών, οι οποίοι αποτελούν και το υγιές στοιχείον δεν θα παρασυρθούν, δεν είναι δυνατόν να παρασυρθούν από τους κακοβούλους ενεργείαςολίγων φάυλων οι οποίοι έχουν ως πρόγραμμα εις την ζωήν των να γινωνται πρόξενοι κακού διότι ακριβώς δεν είναι εις θέσιν να κάμουν το καλό, και να φανούν χρήσιμοι εις την κοινωνίαν.

Θάρρος λοιπόν χρειάζεται κύριοι Πρόεδρε και κύριοι Σύμβουλοι της Ελληνικής Κοινότητος Κέϊπ Τάουν, εις την παρούσαν κατάστασιν των πραγμάτων, υπομονή και υπομονή, ευτυχώς δεν στερείσθε αυτών των προτερημάτων. Προχωρίσατε ανενδοιάστως εις το έργον σας, θα έχετε εις το πλευρόν σας ολοκλήρους εκατοντάδας ομογενών, οι οποίοι με την υλικήν των αρωγήν και με τας ευχάς των θα σας βοηθήσουν εις την εκπλήρωσιν των ιερών σκοπών σας. Η Κοινότης εν τω μεταξύ θα κάμη το πρώτο βήμα προς την πρόοδο και τον πολιτισμόν, αι μετέπειτα γενεαί μετά σεβασμού και ευγνωμοσύνης θα μνημονεύουν τα ονόματα ημών των ενδόξων συντελεστών της αναγεννήσεως και αναμορφώσεως του ενταύθα Ελληνισμού.

Ε. Ι. Ωριγώνης.

Γενικά

Τους τελευταίους μήνες του έτους 1930 οι δύο Ιερείς Αρχ. Αθ. Νικολόπουλος και Αθ. Κατσής που είχαν σαν βάση το Γιοχάννεσμπουργ δεν πολυσύχναζαν να τελούν Ιεροπραξίες σε μακρυσμένες περιοχές όπως παλαιότερα.

Τη σκυτάλη την πήραν νέοι Ιερείς, όπως ο Ηλίας Μπερτόλης εφημέριος του Κέϊπ Τάουν, ο εφημέριος Σάλεσμπουργ Β. Γεωργίου και ο Χρις. Χριστίδης Πραιτωρίας.

Ο Ηλίας Μπερτόλης ήταν εκείνος ο οποίος έκανα τις περισσότερες εξορμήσεις στις γειτονικές ομογενειακές οργανώσεις. Έτσι τον βλέπουμε τον Οκτώβριο στη Ρωδαισία και συγκεκριμένα στις 26/10/1930 λειτούργησε στο σπίτι του Μιχαή Πεντοπούλου ( Batok Northern Rhodesia ), σ’ αυτό το σπίτι παρευρέθηκαν και οι ομογενείς από την Tara choma and Myzola. Εδώ αυτός μίλησε δια τη ζωή του Αγ. Δημητρίου, εις την Αγγλική γλώσσα χάριν των Αγγλοφώνων συζύγων των εκεί ομογενών. Την επομένη ημέρα βρέθηκε μεταξύ των ομογενών της Pemba και έκανε έρανο υπέρ ιδρύσεως Ελληνικού σχολείου, χωρίς ωστόσο να διευκρινίσει το που και τι είδος σχολείου. Στις 30/10/1930 λειτούργησε στο σπίτι του Ιωακείμ Φλωριά Κουβαρά, καταγόμενος από το Σταυρό Ιθάκης, (Nothern Rhodisia) Εκεί έκανε βαπτίσεις, αγιασμούς κ. λ. π. Στις 31/10/1930 επισκέφθηκε τους ομογενείς του Kafue ( Nothern Rhodisia με σκοπό να συλλέξει χρήματα δια την ίδρυση σχολείου. Στις 9 Νοεμβρίου έφθασε εις Nyama ( Nothern Rhodisia ) και ετέλεσε τη Θεία λειτουργία εις το σπίτι του Αρισ. Τρόμπα- Την άλλη μέρα 10/11/1930 επισκεφθηκε τον ομογενή Σεϊρλή Αναστάσιο ( εις Broken Hill CN-R ) και ζήτησε χρήματα δια την ίδρυση σχολείου εις Κέϊπ- Τάουν. Στις 14/11/1930 επισκέφτηκε ΝΚΑΝ ( Ν. Ρωδαισίας ), στις 15/11/1930 επισκέφτηκε τους ομογενείς της Muzulita και στις 16/11/1930 τους ομογενείς της Nydola όπου εκεί νεοσυστάθηκε κοινότητα. Εκεί ο Παπαμπερτόλης από κοινού με το Φωκίωνα Χαροκόπο επεξεργάστηκαν το καταστατικό της νεοσύστατης κοινότητος και το συνεπέγραψαν.

Από μια ανακοίνωση στην εφημερίδα Ν. Ελλάς, βλέπουμε αυτόν τον Ιερέα στο Gumbe ( N. Rhodesia ) επισκεπτόμενος τον μόνον ομογενή που υπήρχε εκεί τον Δημήτριο Βλαχάκη. Το Gumbe απέχει από το Kafye 78 μίλια. Η είδηση αναφέρει ότι ο ιερέας Ηλ. Μπερτόλης βάδισε πεζή αυτή την απόσταση σε τρείς ημέρες – υπό τον καύσωνα της Βορείου Ρωδεσίας διανυκτερεύσας τρείς νύκτας εις το ύπεθρον εν μέσω αγρίων θηρίων.

Άλογος υπερβολή! Διότι κάτι τέτοιο ούτε ο Αρχ. Αθ. Νικολόπουλος που είχε επισκεφθεί αυτά τα μέρη πριν 18 χρόνια δεν είχε τολμήσει κάτι τέτοιο. Αυτός χρησιμοποιούσε ότι διαθέσιμο μεταφορικό μέσο υπήρχε, τρένο, άμαξες συρόμενες από άλογα ακόμη και βοϊδάμαξες. Την δεκαετία του 1930 υπήρχαν τα αυτοκίνητα. Η πραγματικότητα είναι ότι τον παπαμπερτόλη τον μετέφερε ο Βλαχάκης με το αυτοκίνητό του, από το Kafue εις το σπίτι του εις Umbi. Το ταξίδι διήρκησε μόνον τρείς ώρες, αυτή την απόσταση μπορούσε να καλύψει αυτοκίνητο εκείνης της εποχής και με δρόμο επαρχιακό του έτους 1930. Άλλωστε αυτός αναχώρησε από το KAFUE στις 4/11/30 και βρέθηκε εις Gumbi στις 5/11/30.

Στις 27/11/1930 μερικοί ομογενείς, παρά την οικονομική κρίση που έπληττε τη χώρα, ίδρυσαν τον Πανελλήνιο Όμιλο <ο Απόλλων > Σύμφωνα μα το σχετικό δημοσίευμα σκοπός του είναι καλλιέργεια της Ελληνικής φιλολογίας, παιδείας, καλλιτέχνας, μουσικής, αρχαίου αθλητισμού και εν γένει έμπνευση πατριωτικών αισθημάτων και Ελληνικού ιδεαλισμού μεταξύ των Ελληνοπαίδων και λοιπών μελών και Ελλήνων της Νοτίου Αφρική. Ο Ομιλος

διαιρείται σε τρία τμήματα: Το ερασιτεχνικόν δια παραστάσεις μουσικής και χορού, συζητικόν δια συζητήσεις και διαλέξεις, και αθλητικόν δι’ ασκήσεις εκδρομάς κ. λ. π.

Τα μέλη είναι ενεργά, επίτιμα και συνδρομηταί. Η συνδρομή δια τους πρώτους είναι 10 σελίνια, οι τελευταίοι 2/6. Τον όμιλο διοικεί εννεαμελές συμβούλιο αποτελούμενον από τον πρόεδρο, αντιπρόεδρο, γραμματέα, ταμία, εφόρου και τέσσερες συμβούλους- Το συμβούλιον θα το βοηθούν επιτροπαί εκλεγόμενοι από αυτό. Λεπτομερείς διατάξεις καθορίζουν τα καθήκοντα των διαφόρων αρχών του ομίλου, προβλέπει δε όπως συν τω χρόνω ιδρύσει και Λέσχη. Δια περισσότερες πληροφορίες οι ομογενείς μπορούν να αποταθούν εις τον Νικόλαον Μαρούδαν BOX 5717 Johannesburg.

Πριν από τον όμιλο Απόλλων ομογενείς της περιοχής Γιοχάννεσμπουργ είχαν στήσει τον σκελετό δια ένα άλλο σωματείο με το όνομα << Παναφρικανικός Σύνδεσμος >> των Ελλήνων. Την ιδέα για αυτό το Σωματείο είχε υποστηρίξει με θέρμη και καλά επιχειρήματα η εφημερίδα << Ν. Ελλάς >> και πολλούς ομογενείς κυρίως από αυτούς που είχαν ασχοληθεί με τα κοινοτικά ζητήματα της Κοινότητος Γιοχάννεσμπουργ. Αλλά καθώς άλλαζαν τα πρόσωπα σ’ αυτά τα κοινοτικά συμβούλια άλλαζαν και οι ιδέες σχετικά με τον Παναφρικανικό Σύνδεσμο μέχρι που ύστερα από κάμποσες μήνες ξεχάστηκε ολότελα ο Σύνδεμος.

Αιτία για συσπείρωση των ομογενών πέριξ ενός φορέως προς προάσπιση των εμπορικών των συμφερόντων στάθηκε η νομοθέτηση νόμου, εκ μέρους της Κυβερνήσεως, που περιόριζε την μετανάστευση εις την Ν. Αφρική.

Την πρώτη εβδομάδα του Νοέμβρη 1930 η προαναφερθείσα εφημερίδα έστειλε συντάκτη της να ακούσει τις γνώμες ομογενών της περιοχής και κυρίως να ακούσει την γνώμη του Γραμματέα της Κοινότητος του Γιοχάννεσμπουργ Γ. Μέντη.

Εκείνος ρώτησε τον συντάκτη γιατί επανερχόμεθα σήμερα επί του θέματος; Σημειωτέον ότι εκείνος και οι φίλοι του ήταν εκείνοι που εναντιώθηκαν στην ιδέα ιδρύσεως τέτοιου συνδέσμου. Ο συντάκτης εξήγησε εις αυτόν ότι ομογενείς εκτός της ενώσεως της Ν. Αφρικής οι οποίοι άμα δημοσιεύθηκαν τα πρώτα άρθρα αυτού του Συνδέσμου, άρχισαν να προετοιμάζονται δια συνένωση και υποβοήθηση του σχηματισμού Παναφρικανικού Σωματείου. Ο Γ. Μέντης σαν να μην γνώριζε τίποτε; Ρώτησε τι απέγινε και διατί δεν επιμείναμεν επί του ζητήματος και ότι επομένως θα ήτο ευτυχές έργον αν αι προσπάθειαι δεν εματαιούντο.

Ο συντάκτης έκανε την επόμενη ερώτηση: Δεν νομίζετε κ. Μέντη ότι εν τοιούτον σωματείον θα ήτο εις θέσιν να βοηθήση τον Ελληνισμόν της Ν. Αφρικής; Απάντσις: Καθώς σας είπον και άλλοτε είμαι υπέρ της ιδέας Παναφρικανικής ενώσεως. Φοβούμαι όμως ότοι οι Έλληνες της Νοτίου Αφρικής δεν είναι αριθμιτικώς αρκετοί όπως διατηρήσουν τοιούτον σωματείον. Διασκορπισμένοι όπως είμεθα θα ήτο πολύ δύσκολον να συνενοηθώμεν και να φέρωμεν αποτελέσματα. να συνενοηθώμεν και να φέρωμεν αποτέλεσμα. Ερώτησις: Εάν ηρχίζαμεν

από τας πόλεις όπου οπωσδήποτε οι Έλληνες είναι πολυαριθμότεροι ως π. χ. την πόλιν μας και τα περίχωρα, την Πραιτώριαν, το Ντούρμπαν, το Λορένζο Μαρκές, το Σώλσμποτι, το Ελίζαμεθβιλ, την Μπεϊρα; Απάντησις: Εκεί βεβαίως θα ήτο δυνατόν ο σχηματισμός ενός σωματείου, φοβούμαι όμως όμως ότι ιδίως υπό τας σημερινάς περιστάσεις θα εύρετε δυσκολίαν. Πολλοί οίτινες είναι ήδη μέλη των κοινοτήτων ή άλλων Ελληνικών σωματείων, τα οποία υπάρχουν εις τας πόλεις αυτάς θα σας απαντήσουν ότι ήδη είναι μέλη αυτών και ότι δεν δύνανται να πληρώσουν διπλάς συνδρομάς. Ερώτησις: Εάν όμως η συνδρομή του Παναφρικανικού Συνδέσμου είναι σχετικώς μικρά; Ο Γ. Μέντης αντιρωτά; Πως νομίζετε ότι θα ήτο προσφορωτέρα η οργάνωσις του σωματείου;

Δεν έχει και μεγάλη σημασία το υπόλοιπο αυτής της συνέντευξης με το Γ. Μέντη. Συνεχίζεται μέχρι το τέλος έτσι περίπου. Εκείνο που πρέπει να προσέξει ο αναγνώστης είναι η απάντηση! Ότι ο Ελληνισμός είναι σκόρπιος και αυτό θα δυσκόλευε την συνεννόηση αναμεταξύ τους. Η συνεννόηση το έτος 1930 δεν ήταν καθόλου δύσκολη καθ’ ότι υπήρχαν τα τηλέφωνα και τα αυτοκίνητα. Η συγκέντρωση όμως των Ελληνοπαίδων σ’ αυτό το σχολείο του Κένσιγκτον ήταν πάρα πολύ δύσκολη, λόγω των μεγάλων αποστάσεων, όπερ ήταν η αιτία να κλείσει αργότερα, όπως θα δούμε εις τις επόμενες σελίδες. Εδώ ο Γ. Μέντης δεν έβλεπε εμπόδια λόγω σκορπιμότητας των Ελλήνων ενώ δια τον Παναφρικανικό Σύνδεσμο είχε πλήρη αντίληψη που στην πραγματικότητα συνέβαινε το αντίθετο. Δια μεν το σχολείο υπήρχε πρόβλημα διότι ήταν δύσκολο να συγκεντρωθούν οι μαθητές δια τους λόγους που προανέφερα ενώ δια τον Σύνδεσμο δεν υπήρχε λόγος να συγκεντρώνονται οι Έλληνες καταστηματάρχες σε ένα ορισμένο σημείο, αρκεί να υπήρχε η κατάλληλος υποδομή για την οποία ο Μέντης ήταν αντίθετος προς το παρόν τουλάχιστον ενώ αργότερα έγινε ο υπέρμαχος της όλης υπόθεσης.

Τώρα όσον αφορά το σχολείο, οι Έλληνες ήταν μοιρασμένοι στα δύο. Από την μία πλευρά ήταν αυτοί οι οποίοι βρίσκονταν κοντά στο σχολείο και ως εκ τούτο μπορούσαν να στείλουν τα τέκνα των σ’ αυτό και από την άλλη αυτοί που ήταν αλαργώτερα από αυτό. Στη πρώτη περίπτωση ανήκε και Γ. Μέντης όστις εξ ιδίων έκρινε τα αλλότρια. Και εφ’ οσον πέσαμε στην κουβέντα, περί σχολείου, ας δούμε μερικές λεπτομέρειες που αντλούνται από δημοσίευμα της Ν. Ελλάδος 13/12/1930:

Η ιδέα ιδρύσεως Ελληνικού σχολείου είχε πάντα ένθερμους υποστηρικτές είτε από άμεσο ενδιαφέρον είτε από εθνικό ενθουσιασμό, αυτοί ήτα οι ακραιφνείς Ελληνόψυχοι, οι οποίοι μάλιστα οι περισσότεροι ζούσαν εκτός Ν. Αφρικής και προσέφεραν αρκετή οικονομική ενίσχυση προς αυτό το σκοπό. Υπήρχαν και οι κατακριτές της ιδέας σχολείο δια διαφόρους λόγους. Άλλοι κακώς πληροφορούμενοι, άλλοι απλώς ήθελαν να εκφράσουν κάποια άποψη απλώς δια να φαίνονται και να δείξουν την ανύπαρκτη προσωπικότητά τους. Ας δούμε πρώτα μία επιστολή από κακώς πληροφορημένο αναγνώστη:

Usa 25 Οκτωβρίου 1930. Είδατε στα νέα << Νέα από την Ελλάδα >>του Οκτωβρίου σελ. 678 ( εννοεί εδώ το φύλλο 678 της εφημερίδος Νέα Ελλάς ) Ένα εκ Τζοχάννεσμπουργ γράμμα, Αυγούστου 1930, καταγγέλον ότι το σχολείον σας αυτού γίνεται μεν με Ελληνικό χρήμα αλλ’ Εγγλέζικο Όχι Ελληνικό.

Και ότι επομένως τα Ελληνόπουλα θα μείνουν στραβά στη μητρική των; Το γράμμα αυτό υπό του ομογενούς κ. Κ. Κισόγλου- Μαυροκουρδάτου. Είναι δυνατά αυτά τα πράγματα; Τι συμβαίνει; Υπογραφή Χ.Π. Χριστικάκης.

Αυτός ο Κ. Κίσογλου ήταν για μία περίοδο συντάκτης της εφημερίδος Ν. Ελλάς. Είχε διαφορετική άποψη για αυτό το περιβόητο σχολείο. Άγνωστο τι ακριβώς ήθελε αλλά από την επιστολή του τον Αύγουστο 1930 φαίνεται καθαρά ότι αυτός εξέφραζε ανακρίβειες αναφορικά με το σχολείο ενώ αργότερα θα είναι στη σχολική επιτροπή. Να δούμε τώρα και αυτή την επιστολή του: Αύγουστος 1930 Αξιότιμοι Κύριοι, Πρόκειται να τελεσθούν κατ’ αυτάς τα εγκαίνια του ενταύθα ανεργεισομένου Ελληνικού σχολείου της Κοινότητος Γιοχάννεσμπουργ και περιχώρων. Παρ’ όλην όμως την χαρά μας δια την έγκαιρον ταύτην απόφασιν της Κοινότητος, δεν αποκρύπτομεν την λύπην μας, ότι οι μαθηταί του σχολείου θα είναι ξένοι και η εν γένει λειτουργία του θα ακολουθήση το Αγγλικόν πρόγραμμαόπερ αποκλε’ιει την διδασκαλίαν της Ελληνικής γλώσσης, Εδέχθη δε τούτο η Κοινότητά μας ίνα αποφύγη την μέριμναν της εξοικονομίσεως των εξόδων της λειτουργίας του σχολείου και τους μισθούς των καθηγητών ους θα καταβάλλη ήδη η Κυβέρνησις Τρανσβάαλ όπως πράττει και δια τα δικά της σχολεία. Η Ελληνική γλώσσα θα επιτραπή να διδάσκεται μόνον κατά τας ώρας των διαλειμμάτων. Ούτω δε ιδρύεται μια επιπλέον σχολή Αγγλικών δι’ Ελληνικού χρήματος, σκοπός της οποίας θα είναι να τυφλοίς της μητρικής γλώσσης των Ελληνοπαίδων. Κ. Κίσογλου – Μαυροκορδάτος.

Τέτοιου είδος κριτές και κατακριτές δια το σχολείο, αλλά υπήρχαν και χειρότεροι του Κίσιγλου. Αυτός ειδικά δεν δικαιολογήτο με τίποτε καθ’ όσον ήταν γνώστης της όλης κατάστασης του σχολείου. Τώρα δια τους άλλους; Και αυτοί γνώριζαν τα πάντα από τα διάφορα δημοσιεύματα του Αρχ. Αθ. Νικολοποόυλου ο οποίος με τις καλολογίες του, τις κολακίες του και πολλές φορές υπερβολές του ( για καλό σκοπό ) ενημέρωνε τους πάντας όχι μόνο σχετικά με το σχολείο αλλά και κάθε κοινοτικό και εθνικό έργο των ομογενών της Ν. Αφρικής. Βέβαια από την θέση του ως πνευματικός ηγέτης αυτό ήταν το σωστό και πρέπον και συνέβαλλε εις την βελτίωση των κακώς κειμένων τα οποία ήταν ουκ ολίγα ειδικά εις τους ομογενείς της περιοχής του Γιοχάννεσμπουργ.

Μέσα στο σάλο για το Ελληνικό σχολείο και την αγωνία πολλών γονέων και μη, δια την Ελληνομάθεια των Ελληνοπαίδων, αντλούμε πληροφορίες από τον εγχώριο τύπο που προκαλεί χαρά και αισιοδοξία σε πολλούς ομογενείς. Και αυτό έχει να κάνει με την πρόοδο και επιδόσεις των

τέκνων των εις τα σχολεία, τα ντόπια, την ξένη παιδεία. Έτσι στις εξετάσεις που έγιναν το μήνα Νοέμβριο 1930 στους ερασιτεχνικούς μουσικούς εις την πρωτεύουσα από ειδική επιτροπή αποτελουμένη από μέλη του συνδέσμου των μουσικοδιδασκάλων της Νοτίου Αφρικής, οι κόρες του Τσόλα, εις Πραιτώρια, απέκτησαν τα συγχαρητήρια της Επιτροπής. Από αυτές η μεγαλύτερη έπαιξε εις το πιάνο, η μεσαία εις βιολοτσέλο και η μικρότερη εις βιολί, με ζηλευτή τέχνη δυσκολότατες μουσικές συνθέσεις.2

Η κοινότητα Πραιτωρίας στις 9 Νοεμβρίου 1930 κατάρτισε την ερανική επιτροπή δια την εικοσαετηρίδα του Αρχ. Νικολοπούλου. Αυτή είναι η ακόλουθη: Νικόλαος Κακούρης, Πρόεδρος της Κοινότητος και της Επιτροπής, Τηλέμαχος Πάλμος Αντιπρόεδρος της Κοινότητος Ταμίας της Επιτροπής, Δ. Γεροντής, Γραμματέας της Κοινότητος,Κ. Κωνσταντινίδης , Ταμίας της Κοινότητος, Α. Παπαγγελούτσος , Ιωάν. Μιχαήλ ή Μακελ, Γεώργιος Γκολφινόπουλος, Γραμματέας της Επιτροπής.

Την πρώτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου, αυτή η επιτροπή έκανε την εξής ανακοίνωση: Η επί του Εορτασμού της Εικοσαετερίδος του Αρχ. κ. Αθ. Νικολοπούλου επιτροπή προς τους απανταχού ομογενείς της Νοτίου Αφρικής . Το εκ μέρους της Κοινότητος Τζοχάννεσμπουργ προταθέν αυτοκίνητον ως δώρον των Κοινοτήτων καο ομογενών προς τον Πανος. Αρχιμανδρίτην κ. Αθ. Νικολόπουλον εγκρίνουσα και η επί του εορτασμού επιτροπή εν Παιτωρία απευθύνεται και αύτη, εις τους απανταχού ομογενείς. Επειδή, επειδή ο εορτασμός είναι εγγύς και χρόνος επείγει, όπως σπεύσωσι και προσφέρωσιν ό,τι υπαγορεύει εις αυτούς το αίσθημα και η εκτίμησις προς τον Αρχιμανδρίτην δια την αγοράν του αποφασισθέντος δώρου. Αμέσως άρχισαν και οι προσφορές των ομογενών προς το σκοπό αυτό:

Δημοσιευθείσαι εισφοραί Λίρες 33.12.0 Π. Καρράς Λίρες 1.10.0 John Black Λίρες 1.10.0 Εκ Lastron O.F.S. Α. Αποστολίδης Λίρες 1. 10.0 Ο έρανος εξακολουθεί όπως και οι έπαινοι προς τον Αρχ. Νικολόπουλο επίσης. Ν. Φανουράκης Λίρες 0.10.0. Ευάγγελος Καπράλης Λίρες 0. 5. 0. Μενέλαο; Καμινάκης Λίρες 1.0.0. Ν. Κοντραφούρης Λίρες 0. 5.0. Αδελφοί Φαρδούλης Λίρες 5. 5.0. Σ. Λυμπέρης Λίρες 0.5.0. Π. Τσίγκας Λίρες 0. 5. 0. Ανδ. Παπαδόπουλος Λίρες 0.10.0. Ν Κουνούρης Λίρες 0.10.0. Αδελ. Παπαδανιήλ Λίρες 0.10.0. Χαρ. Αγγελόπουλος Λίρες 0.5.0. Σ.Α. Βουτσάς Λίρες 0.10.0. Από το Τζέρμιστον Π. Κωτσάκης Λίρες 2. 2. 0. Εκ Frankfort Λίρες 1.0.0. Εκ Κέϊπ Τάουν Ανώνυμος Λίρες 0. 10. 0. Ανώνυμος Λίρες 0.10.0. Ανώνυμος Λίρες 0. 10. 0. Ανώνυμος Λίρες 0.10.0. Η κοινότητα Πραιτωρίας για ατον ίδιο σκοπό είχε συλλέξει μέχρι την 25/12/1930 το ποσό των 39.17.0 λιρών και συνέχιζε με τους εξής προσφέροντας: Ν. Μπούρδος Λίρες 0.10.0. Π. Δούνιας Λίρες 0.10.0. 2

Ιωάννης Μιχαήλ Λίρες 0.10.0. Άνδρια Βασιλόπουλος Λίρες 0.10.0 Ιδού και ορισμένες από ομογενείς εκτός της ν. Αφρικής και εντός αυτής:

Αξιότιμοι Κύριοι, << Εύστοχος και κατά πάντα επαινετική η χειρονομία της Παροικίας μας, λαβούσαν την πρωτοβουλίαν του εορτασμού της Εικοσαετηρίδος του λατρευτού Αρχιμανδρίτου της, του ανθρώπου των λόγων και των έργων, εν τω προσώπω του οποίου το κατωτέρω Ευαγγελικόν ρητόν ευρίσκει πλήρη την εφαρμογήν του. << Όστις ποιήσει και διδάξει , ούτος μέγας κληθήσεται >> Ευαγγέλιον. Μετά αγάπης Σ. Α. Βουτσάς. Εκ Ρωδαισίας. Αδελφοί Πασαπόρτη. Gadzema 15/12/1930 Κύριε τ. Πάλμε << Πράγματι η επιτροπή αύτη εστίν αξία παντός επαίνου και συγχαριτηρίων δια την Ευγενεστάτην ταύτην Πρωτοβουλίαν …. Επί τη ευκαιρία ταύτην εσωκλείομεν επιταγήν μηδαμινήν της προσφοράς ……….., δια τον ιερόν και αξιέπαινον σκοπόν της. Υμέτεροι. Θεόφιλος και Αργ. Πασαπόρτης Η προσφορά αυτών ήτο Λίρες 3. 3.0.

Την τελευταία εβδομάδα του Δεκεμβρίου παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα εις την ομογένεια της Ν. Αφρικής, κυρίως εις την περιοχή του Τρανσβάαλ και τούτο λόγω της εικοσαετερίδος του Αρχ. Νικολοπούλου. Ο ίδιος την 25/12/1930 δημοσίευσε τα κάτωθι:

ΠΡΟΣΚΛΗΣΙΣ Αρχιμανδρίτου ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Π. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΣ

Άπαντας τους νυν και πρώην ενορίτας , Πραιτωρίας και περιχώρων ως και προς όλους εντεύθεν του Ισημερινού εν Αφρική ομογενείς. Ως δια της << Νέας Ελλαδος >> της 23ης π. Οκτωβριλου εδήλωσα ότι θα εορτάσω την Εικοσαετερίδα της εντεύθεν του Ισημερινού εν Ν. Αφρική εφημερίας μου τη 18η Ιανουαρίου 1930, ημέρα της μνήμης του Αγίου Αθανασίου του μεγάλου. Π ΠΡΟΣΚΑΛΩ Πάντας ανεξαιρέτως τους ανωτέρω ομογενείς μου τη ημέρα εκείνη ( Κυριακή ) εις μεν τας 10 π. μ εν τη Εκκλησία μας εν Τζοχάννεσμπουργ όπου θα τελεσθή η Θεία λειτουργία υπό του σεβας. Μητροπολίτου ημών κ. Ισιδώρου, εις δε τας 3 μ. μ. της ιδίας ημέρας εν τη οικία μου, κειμένη εν LUIS BOTHA αν ( δηλ Johannesburg – Pretoria Main Road ) της συνοικίας Highlands North. Εν τη εισόδου της οικίας ( gate ) είναι το διακριτικόν όνομα VILLA Πυθαγόρας ( villa Pythagoras ). Ιδιαιτέρας προσκλήσεις γραπτώς ή προφορικώς δεν θα κάμω δι’ ενδεχομένας παρεξηγήσεις ένεκα λάθος της διευθύνσεως εκάστου ή άλλων λεπτομεριών. Αρκούμαι εις την παρούσαν ανοικτήν και γενικήν πρόσκλησιν δια της Νέας Ελλάδος δια της οποίας άλλωστε εσυνηθίσαμε καθ’ όλα αυτά τα έτη νανακοινώνωμεν παν Εκκλησιαστικόν (ως πρόγραμμα των εορτών ) ή κοινοτικού ( εις γενικάς συνελεύσεις μεγάλου ενδιαφέροντος) ή κοινόν ζήτημα και να προσκαλώμεν πάντας. ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΑΛΩ

Όσοι θέλωσι να με τιμήσωσιν εν τη οικία μου κατά την άνω ημέραν και ώραν ( 3 μ. μ. 18 – 1 – 1931 ) να μοι δηλωσι, γραπτώς, τηλεφωνικώς ή προφορικώς μέχρι της 10ης Ιανουαρίου 1931 το βραδύτερον δια να δοθή χρόνος δια την ετοιμασίαν της υποδοχής αναλόγως των προσώπων, θα είμαι δε ιδιαιτέρως ευγνώμον εις όσους δυνηθώσιν εκ των πλησίον ή μακράν και με τιμώσωσιν την ημέραν εκείνην.

Έχομεν συμβίωσιν και συνεργασίαν Αρφρικανικήν 20 ετών. Εκοσαετίαν μεθ’ υμών αγαπητοί ομογενείς, είναι σταθμός μακρός και δεσμός ισχυρός, όν αισθάνομαι βαθύτατα, και όν η προθεσμία του παρόντος βίου δεν θα επιτρίψη να απολάβωμεν. Δια τούτο επί τη ευκαιρία ταύτη ας ευρεθώμεν επί τω αυτώ και ας θλίψωμε αλλήλων τας χείρας εν αγάπη. Επί τούτοις διατελώ προς όλους ανεξαιρέτως τους πλησίον και μακράν, με τας θερμοτέρας και αγνοτέρας ευχάς επί ταις παραμοναίς της Γεννήσεως του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού και του νέου Έτους 1931. Αρχιμανδρίτης Αθαν. Π. Νικολόπουλος P.O. BOX 2221 τηλ. 457 Yoville Johannesburg 24 Δεκεμβ. 1930. Υ. Γ. Παρακαλούνται οι ενορίται ει δυνατόν να ζητήσωσιν την τέλεσιν Βαπτίσεων ή Γάμων.

Με αυτόν τον τρόπο έκανε την πρόσκληση του ο Αρχ. Αθαν. Νικολόπουλος για τη γιορτή του δια μέσω της εφημερίδος Νέα Ελλάς μόνον και όχι από την άλλη Ελληνική εφημερίδα << Αφρικανίς >>. Σαν δικαιολογία ο Αρχ. Επικαλείται << τη συνήθεια >> αλλά οι πραγματικοί λόγοι ήταν ο ανάρμοστος βίος εις τα κοινοτικά, του ιδρυτού της εφημερίδος << Αφρικανίς >>.

Όσον αφορά την Εικοσαετερίδα του εν λόγου Αρχιμανδρίτου, η μία ανακοίνωση διαδέχεται την άλλη, από τις κοινότητες της περιοχής Τρανσβάαλ. Η κάτωθι είναι της Κοινότητος Γιοχάννεσμπουργ:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΣ Johannesburg ΚΑΙ ΠΕΡΙΧΩΡΩΝ.

Η ΕΠΙ ΤΟΥ ΕΟΡΤΑΣΜΟΥ Της Εικοσαετιρίδος του Παν. Αρχ. Κ. Αθ. Νικολοπούλου συσταθείσα εν Johannesburg και περιχώρων Επιτροπή.

ΔΗΛΟΙ Ότι κατάτην προηγηθείσαν δήλωσιν του Δ. Συμβουλίου της Κοινότητος συνέστη αύτη και κατηρτίσθη εις σώμα ανακηρύξαν Πρόεδρον, τον Πρόεδρον της Κοινότητος κ. Π. Χριστοδουλίδην , Ταμίαν τον Ταμίαν της Κοινότητος κ. Π. Πηργιουδάκην και Γραμματέαν τον Γραμματέαν της Κοινότητος κ. Γ. Π. Μέντην. Μέλη δε τους κ.κ. Κ. Φοιτίδην, Χρ. Σουρήν, Χρ. Χριστέλλην, Τρύφων Κατακουζηνόν, Παν. Καλκουνιώτην, Κ. Ανδριανάτον, Λάμπρον Παΐζην και Σ. Χ. Παΐζην. Ποιήται δε θερμήν έκκλησιν εις όλους τους ομογενείς Τζοχάννεσμπουργ και περιχώρων όπως προσφέρει έκαστος κατά δύναμιν και προαίρεσιν υπέρ του προταθέντος υπό του Δ. Συμβουλίου δια τον εφημέριόν μας ενός αυτοκινήτου ότε και η επιτροπή ευρίσκει πρακτικώς και αναγκαίον δια τας θρησκευτικάς υπηρεσίας. Επί πλέον η επιτροπή δηλεί ότι συμφωνεί πλήρως με τις απόψεις του Διοκ. Συμβουλίου συγχαίρουσα και αύτη την γείτονα Κοινότητα Πραιτωρίας δια την πρωτοβουλίαν της συμμετοχής των Κοινοτήτων εις την εορτήν και λοιπάς απόψεις και λόγους και είναι βεβαία ότι θα ευριθώσι αι δύο Επιτροπαί εν τελεία συμφωνία δια την εκλογήν του δώρου και τον καταρτισμόν εν καιρώ, λίαν προσεχώς του προγράμματος της εορτής.

Τζοχάννεσμουργ 2.12. 1930. Κατ’ εντολήν της Επιτροπής΅Γ. Π. Μέντης Γραμματεύς.

Υ. Γ. Πάσα προσφορά είναι προαιρετική, η Επιτροπή ουδέναν θα επισκευθή προσωπικώς, δέον δε να αποστέλλωνται προς τον ταμίαν αυτής κ. Π Πηργιουδάκην P.O. BOX. 4906 Johannesburg. Πάσα προσφορά μετά ή άνευ ονόματος θα δημοσιευθή εις την εν << Ν. Ελλάδι >> Η Επιτροπή παρακαλεί το όνομα και η διεύθυνσις εκάστου να είναι καθαρογραμμένα. Θα τηρηθή τακτικός κατάλογος, όστις θα δοθή εις τον εορτάζοντα Εφημέριόν μας και ούτος εν δεόντι χρόνω θα ευχαριστήση έναν έκαστον προσωπικώς.

Ένα περιστατικό που έφερε αρκετή αναστάτωση σε πολλούς ομογενείς της περιοχή Γιοχάννεσμπουργ είναι μια υπόθεση που έφθασε μάλιστα στα δικαστήρια. Αυτό έχει ως εξής: Την Τρίτη 2 Νοεμβρίου ο ομογενής Χαράλαμπος Βάσσος παρουσιάστηκε ενώπιον του Δικαστηρίου της πόλεως Γιοχάννεσμπουργ κατηγορούμενος , με την κατηγορία πληγώσεως δια μαχαιριδίου. Αυτός επιτέθηκε εις τον Αθανάσιο Πόρτα ( γνωστό καταστηματάρχη ) έξω από το κατάστημά του και πλήγωσε αυτόν καταφέρνοντας δύο μαχαιριές, αλλά όχι σοβαρά. Ο Βάσσος είχε παρελθόν σε τέτοιες ενέργειες και οι Έλληνες καταστηματάρχες είχαν πικρά πείρα. Το δικαστήριο καταδίκασε αυτόν. Αλλά και μια άλλη δίκη έλαβε μέρος, στα μέσα Δεκεμβρίου 1930, μεταξύ δύο ομογενών Ελλήνων. Ο ένας από αυτούς ζήτησε ως αμοιβή Λίρες 120 δια κάποια εργασία που είχε κάμει ως ξυλουργός. Φαίνεται πως δεν είχαν προκαθορίσει με σαφήνεια τις λεπτομέρειες της εργασίας και τους όρους αμοιβής με αποτέλεσμα να καταλήξουν στα δικαστήρια. Η δίκη κράτησε αρκετές ημέρες και εις το τέλος το δικαστήριο απεφάνθη κατά του ξυλουργού, απορρίψας την απαίτησή του και επέβαλλε εις αυτόν τα έξοδα της δίκης. Εδώ φωτ.

Από τις αποδράσεις του Παπαμπερτόλη εκτός της έδρας του ( Κέϊπ Τάουν ) μερικέ ήταν ωφέλιμες δια τους Έλληνες ομογενείς όπου δρούσε, όπως αυτή η ενέργεια στις 14 Νοεμβρίου 1930 όπου από κοινού με τον Καράνζη Σταύρο παρουσιάστηκαν εις τον Κυβερνητικό αντιπρόσωπο της Northern Rhodisia J. Gordon Read και ζήτησαν γη 8 στρεμμάτων δια την ανοικοδόμηση Ελληνικής Εκκλησίας και Σχολείου. Η έκταση αυτή παραχωρήθηκε δωρεάν κοντά στην Methodist Church and Public Park. Ο Ηλίας Μπερτόλης το ίδιο έκανε και εις το Μπολαβαΐο. Παρουσιάστηκε μαζί με τον Άγγλο Αρχιμανδρίτη Mylhp και τον Πάνο Βλασόπουλο εις το Δήμαρχο και ζήτησαν έκταση 3 στρεμμάτων η οποία έκταση δόθηκε δωρεάν και ευβίσκονταν εις απόσταση 1.25 του μιλίου από το ταχυδρομείο, προς τον ίδιο σκοπό, σχολείο Εκκλησία. Ο ίδιος Ιερέας στις 16/11/1930 επισκέφθηκε , εις ΣΑΚΑΝΙΑ 9 Βελγικό Κόγκο ) τον μοναδικό ομογενή Κυπραίον Κωνσταντίνο και ζήτησε χρήμα δια να φτιάξει σχολείο εις το Ακρωτήριο Καλής Ελπίδος. Στις 19/11/1930 βρέθηκε εις Mufulira ( Βελγικό Κόγκο ) όπου λειτούργησε …. Μετά τη θεία λειτουργία έκανε τη βάπτιση της κόρης του Μερκουρίου Παμπαλάκη. Στις 20 του ιδίου μηνός λειτούργησε εις το σπίτι του εργολάβου Κωνσταντίνου Μάζη.

Στις 23/11/1930 ημέρα Κυριακή έφθασε εις ELIZABETHVILLE ( KONGO ) για εράνους υπέρ ιδρύσεως σχολείου . Στις 26/11/1930 αυτός μαζί με τον Ταταλία Ιωάννη παρουσιάσθηκαν εις τον Πρόξενον της Ελλάδος L. Brumeel , ευχαρίστησαν αυτόν δια την ενέργειά του προς την Κυβέρνηση μετά του Μητροπολίτου Ισιδώρου προς παροχή οικοπέδου, δωρεάν, δια την Κοινότητα Λικάσι και ζήτησαν την ίδια δωρεά και δια την πόλη Ελίζαμπεθβιλλε. Στις 27/11/1930 έγινε έκτακτος Γενική Συνέλευση με πρωτοβουλία του προαναφερομένου Ιερέως ώστε την πρώτη Εβδομάδα του Ιανουαρίου 1931 να αναδείξει νέο Διοικητικό Συμβούλιο και να τροποποιήσει το καταστατικό εις το οποίον εις το άρθρο: ΣΚΟΠΟΣ… δεν αναφέρει καν την ίδρυση Εκκλησίας και Σχολείου.

Από εκεί μεταφέρθηκε στις 30/11/1930 εις το κατάστημα των αδελφών Μακρή και επί ευκαιρία της εορτής του Αγίου Ανδρέου τέλεσε θεία λειτουργία και μίλησε δια τον βίο του Αποστόλου και περί της επειγούσης ανάγκης ιδρύσεως Ελληνικών Ορθοδόξων Εκκλησιών και Σχολείων εις Νότιον Αφρική. Στις 1/12/1930 άρχισε έρανο εις Ελίζαμπεθβιλλε και προσέφεραν εκτός των ομογενών και αλλογενείς … όπως Εβραίοι και Κινέζοι.

Καθώς είδαμε στο κεφάλαιο < Κοινότης Γιοχάννεσμπουργ > το σχολείο είναι έτοιμο να λειτουργήσει από το νέο σχολικό έτος 1930. Αυτό όμως δεν εμπόδισε μερικούς κακόβουλους και δαίμονες της ομογένειας να προσπαθούν να ρίξουν το δηλητήριό τους και να καταφέρονται εναντίον του σχολείου.

Σύμφωνα με κάποιο δημοσίευμα της εφημερίδος Ν. Ελλάς ένας από αυτούς τους τύπους, πήγε στην Πραιτώρια και συνάντησε το διδάσκαλο Σάββα Παπαδανιήλ και προσπάθησε να τον πείσει να μη υπογράψει συμβόλαιο μετά της Κοινότητος Γιοχάννεσμπουργ, τον διαβεβαίωσε μάλιστα ότι το σχολείο δεν πρόκειται να λειτουργήσει και ότι τα παιδιά των Ελλήνων δεν πρόκειται να πάνε σ’ αυτό το σχολείο και ότι αυτό θα κλείσει και θα χάσει τον καιρό του.

Έτσι έπρατταν μερικοί ομογενείς σχετικά με το σχολείο. Οι λόγοι; Πολλοί και διάφοροι. Άλλοι από πείσμα επειδή ίσως δεν εισακούσθησαν οι προτάσεις τους, άλλοι επειδή μισούσαν κάθε πρόοδο της Ελληνικής παροικίας, ( ναι μην σας φαίνεται άτοπο υπήρχαν κάτι τέτοιοι τύποι. Ο κυριότερος όμως λόγος ήταν οι εγωϊστικές αντιπαλότητες με αυτούς που ήταν εις το Διοικητικό Συμβούλιο της Κοινότητος του Γιοχάννεσμπουργ. Οι εκτός πολεμούσαν τους εντός για κάθε ενέργειά τους, καλή ή

κακή, και αυτό δεν αφορούσε μόνο το σχολείο. Το ίδιο έκαναν και αυτοί που αποτελούσαν το παρόν Διοικ. Συμβούλιο όταν ήταν εκτός αυτού.

Έλληνες στη Νότιο Αφρική 1932

Κοινότητα Πραιτωρίας

Την Κυριακή 13ης Μαρτίου 1932 κατόπιν προσκλήσεως συνήλθε η Κοινότητα εις την ετήσια γενική συνέλευση προς εκλογή νέου Διοικητικού Συμβουλίου και απολογισμό των διαχειρισθέντων λογαριασμών του απερχομένου Δ. Συμβουλίου, προς τα μέλη αυτής.

Πολύ προ της καθορισμένης ώρας άρχισαν να καταφθάνουν κατά ομάδας τα μέλη. Αυτό το χρόνο παρατηρήθηκε κάτι το πρωτόγνωρο εις τα κοινοτικά δρώμενα της κοινότητας , δυο γυναίκες εκδήλωσαν το ενδιαφέρον να καταλάβουν το αξίωμα του προέδρου. Η υποψηφιότητα γυναικών κέντρισε την περιέργεια και το ενδιαφέρον των ανδρών και προσήλθαν στη συνέλευση τόσο πολλοί. Η κοινοτική αίθουσα γέμισε και οι νεοεισερχόμενοι γίνονταν δεκτοί με ενθουσιασμό και χειροκροτήματα και ευτράπελα καλαμπούρια- δια βοής ζητούσαν να αρχίσει συνεδρίαση.

Η είσοδος του αντιπροέδρου Τ. Πάλμου έγινε με παταγώδη χειροκροτήματα. Την δηλωμένη ώρα ο Πρόεδρος εγειρόμενος, χειροκροτείται , και φωνής προφανώς συγκινημένης κηρύσσει την έναρξη της συνελεύσεως. Αναγιγνώστητε ο κατάλογος των μελών και αφού βεβαιώνεται απαρτία στην προχωρούν, στην απόφαση χωρίς καμία αντίρρηση, να επιτραπεί εις τα μέλη που δεν είχαν πληρώσει την συνδρομή τους να έχουν δικαίωμα ψήφου εφ’ όσον πληρώσουν επί τόπου τις καθυστερημένες συνδρομές.

Ο Πρόεδρος και πάλιν εγειρόμενος και μη συνελθών από την συγκίνηση δια το αναπτυγμένο ενδιαφέρον των μελών, αρκετά ευφραδώς , χαρακτηρίζει τον αναπτυχθέντα ενθουσιασμό του πλήθους ως απαρχή ευτυχέστερου μέλλοντος δια την Κοινότητα ευχόμενος όπως το αποψινό ενδιαφέρον διατηρηθεί αδιάπτωτο δια την διατήρηση του < Ιερού μας τεμένους, και προς δημιουργία ετέρου συνδέσμου δια την διατήρηση της θείας μας γλώσσας και του Ελληνισμού.

Ακολούθως ο Ταμίας Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης ο οποίος κρατούσε τον εξελεγχθέντα εκ των βιβλίων απολογισμό, αναλύει ένα προς ένα τα κονδύλια δεχόμενος τα συγχαρητήρια των πάντων. Μη υπάρχοντος άλλου θέματος προς συζήτηση το λόγο παίρνει πάλιν ο Πρόεδρος και ερωτά αν κάποιος έχει να ρωτήσει για κάτι. Κανείς δεν υπέβαλε κάποια ερώτηση και το λόγο έχει ο Γραμματέας Διον. Γεροντής όστις προτείνει να αρχίσει η διαδικασία της εκλογής και ζητεί από την ολομέλεια να υποδείξει τρείς εγγράμματους και ικανούς οι οποίοι θα αποτελέσουν την εξελεγκτική επιτροπή.

Τέτοιοι εκλέγονται ( κατόπιν υποδείξεως ) ο Γ.Α. Γκολφινόπουλος και ο Αργύρ. Παπαγγελούτσος ως εφορευτική επιτροπή και ο Κωνσταντίνος Τσαγκάρης ως ψηφοσυλλέκτης

Αφού καταρτίστηκαν οι επιτροπές , ο Γραμματέας ζητεί από την ολομέλεια να υποδείξει τρείς υποψήφιους δια την προεδρία. Υποδεικνύονται οι Ν. Κακούρης , Κ. Γεωργίου και Σταμ Λυμπέρης ο οποίος συγκεντρώνει τις περισσότερες συμπάθειες αλλά αυτός απόσυρε την υποψηφιότητα . Ακολούθως μοιράζονται τα ψηφοδέλτια σεσημασμένα με τη σφραγίδα της κοινότητας και τα μέλη βάζουν σταυρό προτίμησης σ’ αυτά επικρατούσης απολύτου ησυχίας εις την αίθουσα.

Μετά ο ψηφοσυλλέκτης παραλαμβάνει τα ψηφοδέλτια, ξετυλίγονται από την εφορευτική επιτροπή και εκφωνείται το όνομα το όνομα του υποψηφίου που αναγράφεται εις το ψηφοδέλτιο, αναμετρηθέντων τούτων εκλέγεται με μεγάλη πλειοψηφία ο μέχρι τούδε πρόεδρο Ν. Κακούρης δια το τρέχον έτος. Αντιπρόεδρος εκλέγεται δια βοής ο ψυχίατρος Ιωάννης Βουλγαρέλης , επίσης δια βοής και χειροκροτημάτων που σείεται όλη η αίθουσα, εκλέγεται Ταμίας ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης. Γραμματέας δια εκλογής, ο επί δεκαετίας δια τελέσας Διον. Γεροντής . Τον Γραμματέα, σύμφωνα με το καταστατικό, δεν εκλέγει η συνέλευση αλλά το Δ. Συμβούλιο. Τέλος γίνεται η υπόδειξης εννέα ( 9 ) υποψηφίων δια την εκλογή τεσσάρων συμβούλων. Αφού τελείωσε η υπόδειξη αυτών γίνεται εκλογή των τεσσάρων και τα ονόματα αυτών γράφονται με μεγάλα γράμματα εις τον μαυροπίνακα.

Ως σύμβουλοι εκλέγονται οι Κωνσταντίνος Γεωργίου, Νικόλαος Κουφάκος και Ν.Καρράς. Έτσι τελείωσε η συνέλευση ήτις χαρακτηρίσθηκε η πλέον επιτυχής και πολλά υποσχόμενη. Όσο για τη φήμη ότι θα διεκδικούσαν το αξίωμα του προέδρου , σκόπιμα το διέδωσαν οι άνδρες ώστε να προσελκύσουν όσο το δυνατόν πιο πολλούς παροίκους εις τη συνέλευση.

Όπως βλέπουμε στον κατάλογο των εκλεγμένων δεν υπάρχουν νέα πρόσωπα παρά οι ίδιοι και οι ίδιοι λαμβάνουν μέρος εις τα κοινοτικά.

Το Δ. Συμβούλιο της κοινότητος αποφάσισε όπως η Εθνική γιορτή της 25ης Μαρτίου γίνει την 25ην Μαρτίου καθώς η 25η συνέπιπτε με την Μεγάλη Παρασκευή ( Good Friday ) της Αγγλικανικής Εκκλησίας.

Την Πέμπτη 22ας Δεκεμβρίου 1932 εις την Εκκλησία της πόλεως είχαν γενική συνέλευση Ελληνίδες της περιοχής Πραιτωρίας προς σύσταση φιλόπτωχου αδελφότητος. Συζήτησαν και το θέμα περί εορτοαγοράς ( Baazar ) υπέρ ενίσχυσης του σχολικού ταμείου. Για το σκοπό αυτό εξελέγη προσωρινή επιτροπή εκ των: Γλυκερείας Ν. Σκουλάκη, Βικτωρίας Σ. Λυμπέρη, Ευαγγελίας Βουλγαρέλη, Αικατερίνης Δασκαλοπούλου, Αναστασίας Κακούρη, Ελευθερίας Βουτσά και της Έδνης Χρίσου Πανάγου.

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας περί τις 4μ.μ. έκαναν την τελετή του δέντρου των Χριστουγέννων. Εδώ φωτ. DSC 107…110

Κοινότητα Κέϊπ Ταουν.

Στις 23ης Φεβρουαρίου 1932 η Κοινότητα έθηκε τον θεμέλιο λίθο του σχολικού κτιρίου της παραπλεύρως της εκκλησίας. Το οικόπεδο το είχαν αγοράσει με πρόταση του Αρχιμανδρίτη Αθανασίου Κατσή και του τότε προέδρου Γεωργίου Σπυροπούλου κατά την απόφαση που πάρθηκε στη συνεδρίαση της 10ης Οκτωβρίου 1920.

Απολογισμός Ιανουάριος ….. Δεκέμβριος 1931. Φ. 0067.

Την Κυριακή 27ης Μαρτίου 1932 η κοινότητα γιόρτασε την Εθνική ημέρα της απελευθερώσεως της μικρής Ελλάδας από τους Τούρκους.

Μετά τη θεία λειτουργία, παρευρισκομένου του Προξένου Ιουλ. Τζέππε και πλήθους κόσμου έγινε η Εθνική τελετή. Πριν από την έναρξη αυτής εψάλλει Δοξολογία και έπειτα μίλησε ο ιερέας Ηλ. Μπερτόλης . Μετά το λόγο οι μαθητές του σχολείου απήγγειλαν ποιήματα και τραγούδησαν διάφορα τραγούδια.

Τα Ελληνόπουλα εδώ μιλούσαν αρκετά καλά τα ελληνικά και τραγουδούσαν εθνικά τραγούδια, χαρακτηριστικό είναι ότι και τα τέσσερα τέκνα του παπαμπερτόλη συμμετείχαν στη γιορτή και πρωτοστατούσαν, ενώ σήμερα έτος 2015 βλέπουμε στην περιοχή του Γιοχάννεσμπουργ Ιεροδιδάσκαλο ο οποίος διδάσκει σε Ελληνόπουλα την Ελληνική γλώσσα ενώ η μοναδική κόρη του δεν γνωρίζει ούτε λέξη Ελληνικά. Φ.0060.

Ο εφημέριος της κοινότητας κατά τους μήνες Μάρτιο- Απρίλιο- Μάϊο παρουσιάζει μεγάλη κινητικότητα, και τούτο προς συλλογή χρημάτων αλλά και προς εξυπηρέτηση των ομογενών οι οποίοι βρίσκονταν σε απόμακρες περιοχές της χώρας όπως Ήστ-Λοντον, Κίμπερλυ, Μπλουμφοντέΐν, Πόρτ-Ελίζαμπεθ, Ντούρμπαν κλπ. Στις 2 Απριλίου μετέβη εις Κίμπερλυ και λειτούργησε εις την εκκλησία των Αγγλίδων καλογριών όπου παραβρέθηκαν πολλοί Συροορθόδοξοι και Έλληνες. Για τους Σύρους μίλησε Αγγλιστί ερμηνεύοντας την περικοπή του Ευαγγελικού Μάρκου περί του Σραυρού. Παντού συν εράνοις και Ιεροτελεσίοις. Στις 10 Απριλίου ο ίδιος τέλεσε λειτουργία εις τον Ιερό ναό του Αγ. Κυπριανού στο Ντούρμπαν. Σ’ αυτή την πόλη μίλησε περί του σχολικού ζητήματος, τονίζοντας ότι πολύ εύκολο να συντηρηθούν δύο σχολεία και οικοτροφεία, εις Κέΐπταουν και Γιοχάννεσμπουργ διότι οι γονείς πληρώνουν 30 λίρες ετησίως δια τα τέκνα των ως δίδακτρα εις τα ξένα σχολεία.

Από αυτά τα επιχειρήματα του ιερέως που προσπαθούσε να πείσει του έλληνες γονείς να στείλουν τα τέκνα των εις τα Ελληνικά σχολεία αντιλαμβανόμαστε ότι τα δίδακτρα των Ελληνικών σχολείων ήταν λιγότερα των 30 λιρών που πλήρωναν εις τα ξένα σχολικά ιδρύματα.

Την 21ην Μαΐου ο εφημέριος της της εκκλησίας του Κέΐπταουν έγραψε τα εξής δια την εικοσαετία του προκατόχου του Αρχ. Αθαν. Κατσή:

Την 21ην Μαΐου αφίκετο εν Κέΐπταουν ο αρχιμανδρίτης κ. Αθανάσιος Κατσής, διδάκτωρ της εν Αθήναις Θεολογικής Σχολής του καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Έν Κέΐπταουν επι δεκατέσσερα έτη διαμείνας ως εφημέριος έπραξε τα καθήκον του Έλλην. Κληρικού.

Ενήργησε δε εράνους υπέρ του λευκού Σταυρού συλλέξας λίρας 2628, χωρίς να επιβαρύνει ποσώς δια των οδηπορικών εξόδων του τους εράνους αλλά δαπανήσας εξ ιδίων του λίρας 380 υπέρ διαφόρων εθνικών, και κοινοτικών σκοπών.

Φύσει φιλάνθρωπος, ανώτερος χρημάτων, κατόρθωσε εις το διάστημα της 14ετίας να έχει ολίγα ιερά άμφια και βιβλία άτινα έφερε μετ’ αυτού εξ Αθηνών.

Αλλά και το οικόπεδο, επί του οποίου κτίζεται τώρα, το εν Κέΐπταουν Ελληνικόν Σχολείον ( αγοράσθηκε ) τη προτροπή του ακαμάτου τούτου Λευΐτου. Δύναταί τις να είπη ανενδοιάστως, ότι, ό, τι υπάρχει Κοινοτικόν και εκκληστικόν ίδρυμα εν Νοτίω Αφρική οφείλεται εις τον πατριωτισμόν των Ελλήνων και εις την αυταπάρνησιν κλητικών, οίτινες συνεχίζουσι την ιεράν παράδοσιν.

Απειράκις οι Έλληνες κληρικοί , έθεσαν κατά μέρος το του Σωτήρος λόγιον <<αγαπάτε τους εχθρούς και λαβόντες τα όπλα παρετήχθησαν εναντίον των εχθρών της πατρίδος. Αλλά και η Ελληνική ορθόδοξος εκκλησία πολλάκις επώλησε τα ιερά σκεύη προς χάριν της σωτηρίας της πατρίδος.

Η Ελληνική εκκλησία αναδείχθη δια μέσω των αιώνων η φιλόστοργος μήτηρ του Ελληνικού λαού, άνευ δε της εκκλησίας ουδέν το Ελληνικόν θα υπήρχε σήμερον. Όσοι ασεβείς φέρον ( εδώ λείπει το ται κ’ έτσι η λέξη είναι κολοβή , φέρονται το σωστό ) προς ταύτην πάσχουσι δεινήν άγνοιαν της ιστορίας.

Ελληνική Ορθόδοξος Εκκλησία και Ελληνική Πατρίς θα είναι ευγνώμων δια τους κόπους του ακαμάτου Λευΐτου Αθανασίου Κατσή.

Ηλίας Μπερτόλης Ιερεύς Κέΐπταουν.

Η επιστολή του του Ηλία Μπερτόλη στην αρχή είναι επαινετική δια τον προκάτοχού του αλλά στη συνέχεια εκτρέπεται του θέματος. Ίσως από άγνοια η να έφταιγε η μπουκάλα του ουΐσκη, ( ως γνωστό ήταν δεινός πότης ) Όσο δια τα συντακτικά και ορθογραφικά λάθη; Συγχωρείται καθώς και εκείνος ως ιερέας συγχωρούσε το ποίμνιό του.

Αυτή η επιστολή δεν ικανοποίησε πολλούς και μάλιστα τους προϊσταμένους του και περισσότερο τον Αρχ. Αθαν. Κατσή. Έτσι βλέπουμε τον Αρχ. Αθαν. Νικολόπουλο να σώζει την κατάσταση με την ακόλουθη επιστολή την οποία δημοσίευσε εις την εφημερίδα << Ν. Ελλάς >> στις 23 Ιουλίου 1932.

ΕΙΚΟΣΑΕΤΗΡΙΣ του Αρχιμ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΑΤΣΗ

Κύριε Διευθυντά της φίλης << Νέας Ελλάδος >> Μία, μία, αλλά ισχυρά και δικαία ηκούσθη η φωνή από της εσχατιάς της Μαύρης Ηπείρου, όπου ιδρύθη η πρώτη και ωραιοτέρα της εντεύθεν του Ισημερινού εν Αφρική Ελληνικών Κοινοτήτων, ήν και πεφωτισμένως και Εθνοπρεπώς διηύθυναν σειρά πατριωτικών Δ> Συμβουλίων υπο ρέκτας προέδρους ών τινές είναι ευφήμως φνωστοί και πέραν των ορίων της Κοινότητός τους των οποίων οι κ.κ. Ανδημένης και ο νυν πρόεδρος κ. Ν. Μασάτος.

Εκείθεν από της Κοινότητος ταύτης και του εκκλησιαστικού αυτής προϊσταμένου Δρος της Θεολογίας και φιλοσοφίας αιδ. Κ. Ηλία Μπερτόλη ηκούσθη η μία, η ισχυρά και δικαία φωνή υπέρ του π, Αρχ. Αθανασίου Κατσή επί τη συμπληρώσει της εικοσαετίας του εν Αφρική από της 21ης Μαΐου 1912 όστις ετέλεσε την πρώτην λειτουργίαν εν τω Ι. Ναώ του Αγ. Γεωργίου εν Κέϊπ Ταουν μέχρι της 21ης Μαΐου 1932.

Εις την δράσιν εκάστου ανθρώπου ιδιώτου ή δημοσίου λειτουργού, υπάρχουν πάντοτε τα προέχοντα και κοινοφελέστερα σημεία. Πάντως τα σημεία ταύτα της δράσεως του Π. Α. κ. Αθανασίου Κατσή είναι πασίγνωστα και ομολογημένα καθ’ όλην την Ν. Αφρικήν μέχρι του Βελγικού Κόγκου όπυ ενεργήθηκαν οι εθνικοί έρανοι υπέρ του Λευκού Σταυρού ( δηλαδή υπέρ των ορφανών θυγατέρων των εν τω πολέμω πεσόντων ) και των αναπήρων πολέμου στρατιωτών και υπέρ της αγοράς παρά τον ναόν σχολικού οικοπέδου εφ’ ού ήδη κτίζεται το Ελληνικόν Σχολείον.

Και ποίον άλλο στάδιο κονωφελούς δράσεως ηδύνατο να εκλέξη φιλάνθρωπος και ευαίσθητος κληρικός ειμή να επολώση τας πληγάς των ορφανών πολέμου κορασίδων και αναπήρων να επολώση δηλαδή φιλανθρώπως, τας οποίας ήνοιξαν η αφροσύνη και θηρωδία του πολέμου και να

μεριμνήση εθνικώς και ανθρωπιστικώς περί σχολικού οικοπέδου, προορισμένου δι’ ίδρυμα – Σχολείον – όπου θα διδαχθή η Δικαιοσύνη του Πλάτωνος και η προς όλους << ΑΓΑΠΗ >> του Ιησού.

Ορθή όθεν η εκλογή αμφοτέρων των κληρικών του τε επαινούντος και του επαινομένου .

Ώθησε δε τον διάδοχον και επαινετήν του κ. Κατσή κ. Μπερτόλην, εις την βραχείαν δημοσίευσιν εν τη << Νέα Ελλάδι >> της 16ης τρέχοντος αφ’ ενός ο δίκαιος θαυμασμός προς δίκαιον εργάτην και αφ’ ετέρου η εξ αυτοψία πείρα. Ανέλαβεν προ διετίας καο ο κ. Μπερτόλης την οδηπορικήν του ράβδον, ήν περιέφερε ακαμάτως συλλέγων σχολικόν έρανον, ακολουθών και θαυμάζων κατά βήμα τον επαινούμενον ανα την Νότιον Αφρικήν, Ανατολ. Και Κεντρικήν Αφρικήν, όθεν ατυχώς ανακλήθη υπο των εν οίκοι τελών >> ως Αγησίλαος και είδε και εμέτρησε οποίας δυσκολίας συνήντησν εν πρωτογόνω χώρα ο προ αυτού προ 15ετίαςή 20ετίας ενεργήσας τοιούτους εράνους και οποίον ψυχικόν σθένος και θάρρος απαιτείται δια τοιούτας οικονιμικάς εγχειρήσεις ενεργομένας εφ’ όλων των χαρακτήρων.

Συνχαίρω όθεν αμφοτέρους τους αγαπητούς συναδέλφους Τω δε με δια την εκλογήν της δράσεως. Τω δε δια τον ευγνώμονα – ως διαδόχου – και δίκαιον έπαινον ευχόμενος αυτοίς τα βέλτιστα.

Αρχ. Αθανάσιος Π. Νικολόπουλος Αρχιερατικός Επίτροπος.

Στις 20/8/1932 απεβίωσε ο Ιωάννης Κώστας . Αυτός καταγόταν από το Λιά Φιλιατών, είχε μεταναστεύσει εις την Αυστραλία όπου έμεινε λίγα χρόνια, ήταν 19 ετών. Από την Αυστραλία έφθασε στην Αίγυπτο και στη συνέχεια εις Ταγκανίκα και Μαγαδασκάρη και τέλος στη Ν. Αφρική, άγνωστο πόσο καιρό έμεινε εκεί. Στη Ν. Αφρική εγκαταστάθηκε στο Τρανσβάαλ. Με την έναρξη του πολέμου μεταξύ των Άγγλων και Μπόερς αυτός ήταν στο πλευρό των Μπόερς. Όταν οι Μπόερς έχασαν σ’αυτό τον πόλεμο ο Ιωάννης Κώστας μαζί με άλλους αιχμαλώτους εξορίστηκε εις το Κολόμβο της της Ινδίας. Με την απελευθέρωσή του επέστρεψε στη Ν. Αφρική και εγκαταστάθηκε στο Στελλεμπός το έτος 1903 όπου άνοιξε τηη- ρούμ. Με δικά του έξοδα σπούδασε τον ανιψιό του Χρίστο Κώστα, γνωστός δικηγόρος του Τζοχάννεσμπουργ.

Το 1911 επέστρεψε εις τα Ιωάννινα και συνεργάστηκε με τον οπλαρχηγό Σπύρο Μήλιο δια την απελευθέρωση της Ηπείρου. Εκεί δαπάνησε περίπου 3,500 λίρες. Αλλά και κατά την απελευθέρωση της Ελλάδος 1916-1917 ξόδεψε αρκετά χρήματα υπέρ των πτωχών της Ηπείρου. Το 1921 επέστρεψε εις το Στελλεμπός και παρέμεινε εκεί μέχρι το θάνατό του 1932, είχε ηλικία 63 ετών. Αρκετούς είχε φέρει από την Ελλάδα, συγκινείς του.

ΓΕΝΙΚΑ

Κατά το τέλος του περασμένου έτους ήλθε από την Ελλάδα ο Έλλην παλεστής ΠΕΡΓΑΝΤΗΣ. Τούτος ήλθε ως μετανάστης και όχι να δώσει σόου μόνον.

Ο Περγάντης στις 9 Ιανουαρίου, Σάββατο βράδυ, συναντήθηκε εις την μεγάλη αίθουσα του Δημαρχείου με τον πρωταθλητή της Ν. Αφρικής Μακμπούφο. Η συνάντηση συνίστατο από έξη γύρους . Κατά τους τρείς πρώτους γύρους υπήρχε σφοδρά επιθετικότητα χωρίς κανείς να προέχει. Κατά τον τέταρτο γύρο ο Περγάντης επέτυχε λαβή ψαλίδα των χεριών και φάνηκε ότι ο

Νοτιοαφρικανός θα υποχωρούσε. Εν τούτοις όμως ο Μακμπούρδος απαλλάχθηκε της λαβής αλλά ήταν πλέον αντιστεκόμενος του Έλληνα.

Κατά τον πέμπτο γύρο την υπεροχή την είχε ο Περγάντης πλέον και ο έκτος γύρος έληξε με τελική πτώση του Μακμπούρδου και ο αγώνας έληξε με καταφανή νίκη του Περγάντη , προς χαρά αρκετών ομογενών και πολλών ξένων, των οποίων την συμπάθεια απόκτησε ο Έλλη παλαιστής.

Τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα από όταν το Πατριαρχείο ανέλαβε τις εκκλησίες της Αφρικής οι ιερείς του Τρανσβάαλ δηλαδή Πραιτωρίας και Γιοχάννεσμπουργ, όπου οι ιερείς ήταν αρκετοί , τρείς εις Γιοχάννεσμπουργ και ένας εις Πραιτώρια, δεν έκαναν ιεροτελεστίες στις περιοχές Μλούμφοντέϊν, Κίμπερλυ, Ηστλόντον, Ντούρμπαν. Εδώ συνήθως ο εφημέριος του Κέϊπταουν πήγηνε όταν τον καλούσαν , όπως π.χ. στις 3 Απριλίου αυτός λειτούργησε εις την Αγγλικανική εκκλησία των καλογριών στο Μπλουμφοντέϊν. Παρευρέθηκαν αρκετοί ομογενείς και πολλοί Συροορθόδοξοι. Μίλησε, χάριν των Σύρων, Αγγλιστί.

Ο Ελληνικός Αθλητικός Ερασιτεχνικός Σύλλογος στις 19 Απριλίου 1932 γνωστοποιεί σε όλα τα μέλη του ότι εις την οδό commissioner και Von Brantis το γυμναστήριο αυτού λειτουργεί καθημερινά και από ώρα 9 π.μ έως 10 μμ. Επιτρέπεται η είσοδος μόνον σε όσους έχουν το δελτίο εγγραφής. Όσοι θέλουν να γίνουν μέλη μπορούν να αποταθούν εις τον κοσμήτορα ο οποίος είναι παρόν κάθε απόγευμα. Αυτός ο σύλλογος είχε ιδρυθεί δύο – τρείς μήνες πριν. Τον Απρίλιο ο σύλλογος έδωσε τη δεύτερη χοροεσπερίδα εις την πολυτελή αίθουσα του Κρατίριον Ξενοδοχείον του Γεωρ. Πετούση. Η όλη εκδήλωσε σημείωσε μεγάλη επιτυχία, κα’ ομολογία πολλών εκ των παρευρισκομένων. Σκοπός αυτής της εκδήλωσης ήτα η διασκέδαση.

Από την αρχή που ιδρύθηκαν οι Ελληνικές Κοινότητες σ’ αυτή τη χώρα οι Έλληνες ομογενείς δεν έφτιαξαν κάποιον προνομιακό οργανισμό για παροχή κάποιας ωφέλειας εις τα μέλη αυτών των κοινοτήτων. Αυτό όλοι το αντιλαμβάνονταν και πολλές φορές το ομολογούσαν αλλά μέχρι εκεί και τίποτε περισσότερο. Ο κύριος λόγος για αυτό ήταν ότι όλοι και ο καθένας χωριστά είχαν μέσα τους το αίσθημα της προσωρινότητας. Πίστευαν ότι θα δούλευαν λίγα χρόνια και θα επέστρεφαν εις την πατρίδα, λίγοι το κατάφεραν , οι πολλοί δυστυχώς όχι. Για την πλειονότητα των ομογενών που θέλοντας και μη η Ν. Αφρική έγινε η νέα τους πατρίδα, όσο περνούσαν τα χρόνια απομακρύνονταν από τις πατρογονικές ρίζες και αφομοιώνονταν από το ντόπιο στοιχείο

Εις τον ελληνικό τύπο πολλά άρθρα έχουν γραφεί για αυτό το θέμα. Κάτωθι ένα ακόμη άρθρο της εφημερίδας < Νέα Ελλάς > η οποία φωτογραφίζει με τον καλύτερο τρόπο το παρόν ( τότε ) και το μέλλον ( σήμερα ) Φ 0067 24/3/32

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ Ν. ΑΦΡΙΚΗΣ

Δ’ ημάς τους του εξωτερικού και ακόμη περισσότερον δ’ ημάς τους έλληνες της Ν. Αφρικής ως διατρέχοντας μεγαλήτερον κίνδυνον απορροφήσεως λόγω απομονώσεως και απομακρύνσεως από κάθε τι το ελληνικόν και ελληνοπρεπές η εθνική εορτή της εικοστής Μαρτίου ώφειλε τουλάχιστον να είχε πολύ μεγαλητέραν σημασίαν ή αλλαχού. Και ωφείλωμεν ημείς οι υπερξενιτευμένοι Έλληνες κατά την ημέραν ταύτην να αναμημνη σκώμεθα της εθνικής μας υποστάσεως και του μέλλοντος το οποίον μας επιφυλάσσεται εις την χώραν ταύτην. Δυστυχώς η απραξία και η αδιαφορία υπό των

οποίων μαστιζόμεθα ως σύνολον εθνικόν και παροικιακόν χαρακτηρίζουν καταφέστατα την αφάνειαν και αδυναμίαν εις την οποίαν ευρισκόμεθα.

Γνωρίζομεν ότι μόνον όσοι εξ ημών κατορθώσουν να επιστρέψουν εις την πατρίδα θα δυνηθούν να σώσουν εαυτόν και τα τέκνα των, γνωρίζομεν ότι η Δευτέρα γενεά όλων ημών όσοι θα μαραμείνωμεν ενταύθα χάνεται ανυπερθέτως και αμετακλήτως, γνωρίζομεν ότι οικονομική υπόστασις των πλείστων έξ ημών ευρίσκεται εν κινδύνω ένεκα αιτίων πολύ βαθύτερον κειμένων και πολύ διαρκεστέρων της σημερινής οικονομικής κρίσεως, γνωρίζομεν ότι ο μικρός αριθμιτικώς και ασήμαντος οικονομικώς Ελληνισμός της Νοτίου Αφρικής παρουσιάζει πολλά και πολυειδή προβλήματα και ως σύνολον και κατά παροικίας, ουδείς όμως ποτέ εφρόντισε, ούτε υπάρχει φροντίδα δια την θεραπείαν αυτών.

Όλων μας η δράσις περιορίζεται εις την ίδρυσιν και αδιαφόρως πως συντήρησιν μικρών και ασημάντων κοινοτήτων, των οπίων ο σκοπός περιορίζεται εις το ελάχιστον. Και αν πότε δε παρουσιαστή οιαδήποτε άλλη πρωτοβουλία αντί να δείξωμεν έστω και το ελάχιστον ενδιαφέρον ή τουλάχιστον να αδιαφορήσωμεν προβάλλωμεν τουναντίον εις μερικάς περιπτώσεις κριτικήν μάλλον αντίδρασιν.

Ερωτώμεν ποία πρότασις γενικοτέρας σημασίας ή ευρυτέρου σκοπού εγένετο όχι ποτε παραδεκτή, αλλά συζητήθη καν σοβαρώς ή εγένετο πρόξενος οιασδήποτε άλλης καλλιτέρας προτάσεως; Ποίον ενδιαφέρον εξεδηλώθη ποτε δια τον Ελληνισμόν ή δια το μέλλον του εν τη χώρα ταύτη και επικροτήθη ή έλλαβεν οιανδήποτε ενθάρρυσιν.

Και η στάσις αυτή είνε το χαρακτηριστικότερον γνώρισμα της δυστυχώς καταστάσεως του Ελληνισμού της χώρας ταύτης. Δια της στάσεως τααύτης δεικνύομεν ότι ούτε σχολεία ούτε ούτε εθνισμός ούτε τι άλλο μας ενδιαφέρει. Απόδειξις ότι οσάκις προκειται να γίνη οιαδήποτε εορτή η συνάθροισις ελληνική είναι ανάγκη να υβριστούν, να πετσοκοφτούν και να μαρτυρρήσουν οι πρωτεργάται άλλως τίποτε δεν γίνεται.

Η ευθύνη της καταστάσεως ταύτης βαρύνει βεβαίως κατά πρώτον λόγον τους εθύνουντας μεταξύ ημών, αλλά και ούτοι προβάλλουν την γενικήν αδιαφορίαν δια την έλλειψιν ενεργείας τινος εκ μέρους των. Το βέβαιον είναι ότι και οι λοιποί ευθυνόμεθα, ολιγότερον ίσως εκείνων, οι δε παρατηρούμεναι σπάνιαι εξαιρέσεις δεν είναι αρκεταί να θεραπεύσουν το κακόν. Αλλά μήπως και τα γραφόμενά μας θα αλλάξωσι ή θα αναχαιτίσωσι τούτο; Η πικρά πείρα μας έχει διδάξη ότι τοιαύτη ελπίδα ούτε μακρόθεν επιτρέπεται να έχωμε.

Η έλλειψη κάποιας πρόνοιας προς ανακούφιση των δεινοπαθούντων αδελφών ομογενών ήταν καταφανής κυρίως τα χρόνια οικονομικής κρίσις σ΄αυτό τον τόπο. Στην περιοχή του Ακρωτρίου ειδικά, το έτος 1932 όπου δεν υπήρχε μεγάλο καταναλωτικό κοινό οι Έλληνες που η μόνη τους ενασχόληση ήταν να πωλούν καταναλωτικά αγαθά στους δρόμους με τις άμαξες συρόμενες από άλογα και μικρομάγαζα στις φτωχογειτονιές ήταν αυτοί οι οποίοι επλήγησαν περισσότερο εν συγκρίσει με αυτούς του Τρανσβάαλ διότι σ’ αυτή την περιοχή υπήρχαν τα μεταλλεία και οι εργάτες, ειδικά οι ιθαγενείς οι οποίοι είχαν τη συνήθεις να μη προπαρασκευάζουν το φαγητό τους αλλά να το αγοράζουν έτοιμο, και το έβρισκαν εύκολα

διότι παντού υπήρχαν τα μικρά Ελληνικά μαγαζιά τα οποία ήταν ανοιχτά για πολλές ώρες την ημέρα μέχρι αργά το βράδυ.

Την κατάσταση των Ελλήνων του Κέϊπ Τάουν μας την περιγράφει και ο Θεοχαρίδης όταν επισκέφθκε αυτή την περιοχή το μήνα Ιανουάριο το 1932. Φωτ. Dsc 0046-7-8

Εδώ σ’ αυτό το άρθρο χαρακτηρίζονται όλοι οι Έλληνες της Ν. Αφρικής δια την αδιαφορία τους κλπ καλύτερα ήταν να δακτυλοδεικνύονται αυτοί της περιοχής Γιοχάννεσμπουργ διότι εδώ ήταν συγκεντρωμένος ο πολύς κόσμος, αυτούς εμπιστεύονταν όχι μόνο οι Έλληνες των περιοχών Κέϊπ Ταουν, Ντούρμπαν, Πόρτελίζαμπεθ, Ήστλόντον, Κύμπερλι, Μπλουμφοντέϊν αλλά και ολοκλήρου της Αφρικανικής Ηπείρου. Σ’ αυτούς έστελναν αρκετά χρήματα για το σχολείο αλλά και την εκκλησία χωρίς ποτέ να αποπερατωθεί αξιοπρεπώς, εκκλησία και σχολείο. Αντιθέτως μικρές κοινότητες όπως Κέϊπ Τάουν- Πραιτώρια δημιούργησαν εκκλησίες, κοινοτικές αίθουσες και σχολεία. Το ίδιο συνέβη και στις κοινότητες Μοζομβίκης, Ρωδαισίας, Κόγκου κλπ.

Ο Αθλητικός Σύλλογος αφ’ ότου ιδρύθηκε δεν έπαψε να δραστηριοποιείται ποικιλοτρόπως. Έτσι βλέπουμε την Τετάρτη 3ης Αυγούστου εις το Σελμπρόουν Ηάλλ έκανε μία χοροεσπιρίδα με μεγάλη επιτυχία. Οι μουσικοί ήτα ο Ν. Σκουλάκης με την μαθήτριά του Φίλλιδα. Αυτοί παρουσίασαν δύο ρυθμικές επιδείξεις του νεωτέρου ΚουΊκ στέπ και τάνγκο αλλά και ισπανικούς χορούς. Επίσης οι προσκεκλημένοι παρακολούθησαν χορό καμπαρέ, αυτός ο χορός αναστάτωσε την αίθουσα με τον ενθουσιασμό και τα χειροκροτήματα. Κατά το τέλος της βραδιάς παρουσίασαν ελληνικούς εθνικούς χορούς οι αδελφές Σαμιωτάκη.

Στις 18/2/1932 ξέσπασε διαμάχη μεταξύ των αδελφών Θεοχαρίδη, ιδιοκτητών της εφημερίδος Ν. Ελλάς και του Νικολάου Σαριδάκη πρώην συνιδιοκτήτη αυτής της εφημερίδος. Αιτία αυτής της διαμάχης ήταν το υπόλοιπο χρέος, από την αγοραπωλησία από τους Ν. Σαριδάκη και Κ. Νικολαΐδη προς τους αδελφούς Θεοχαρίδη, της εφημερίδος << Ν. Ελλάδα >>. Ο Σαριδάκης δημοσίευσε εις την αντίπαλο Ελληνική εφημερίδα κάποιο άρθρο με περιεχόμενο υβριτικό και δησφιμιστικό δια του Θεοχαρίδη. Από όλο αυτό το δημοσίευμα συμπερένεται ότι ο Ν. Σαριδάκης δεν ήταν καλός χαρακτήρας. Δεν ήταν αυτόν τον οποίον βλέπουμε στα διάφορα άρθρα της Ν. Ελλάδας τα περασμένα χρόνια.

Τα χρόνια της 10ετίας του τριάντα η πολυπολιτισμική, πολυφυλιτική, πολυγλωσσική,πολυθρησκευτική και εν γένει πολυκοσμική κοινωνία της Ν. Αφρικής δεν ήταν κοινωνία αγγέλων, δεν ήταν καλύτερη από την σημερινή. Ας δούμε πως την σατιρίζει << ο Χωριάτης >> από το Πόρτ Ελίζαμπεθ : Φωτ. DSC 0054

Ο έρανος υπέρ των Κυπρίων συνεχίζεται και αυτό το χρόνο. Από το Ήστ Λόντο προσέφεραν οι εξής:

Λ.Δ. Πίσσας Σελλ. 5 Λ. Καπών σελλ. 5 Γ. Χατζηδάκης λίρ. 1 Οδ. Σ.Θ.Θωμαΐδης 10 Ν. Χαρουπίδης 10 Δ. Ιωαννίδης σελ. 10 Π. Οικονόμου 10 Ν. Βογιούκας 10 Αδ. Μιχαηλίδης 10 Δ.Δ. Χαϊκαλής σελλ 10 Π. Παπακώστας 10 Ε. Αλβέρος 10 L. Hagton 10 Γ. Αμυράς 10 Ι. Αμυράς 5 Χ. Αντωνιάδης 1.0.0 Ι. Μωραϊτης 1.0.0 Δ. Μείνος 1.0.0. Ανώνυμος 0.5.0 Γ. Κασερίσιος 1.0.0 Π. Μανουής 0.5.0 Ε. Καλλίνικος 0.10.0 Π. Κανάκης 0.10.0 Π. Σύρτης 1.0.0 Π. Δερούκος 1.0.0 Α.Ι. Γεννίτσαρος 1.0.0 Χρ. Μαυροϊδάκης 2.2.0 Α. Μάτσος 1..1.0 Π. Χρήστου 0.5.0 Α. Παπαϊωάννου 0.10.0 Κ. Παυλάκης 0.10.0 Μαυρίδης και Νικολαΐδης 0.10.0 Α. Χατζηλοΐζου 0.10.0 Σπ. Πουλέρης 1.0.0 Θ. Φράγκου 0.10.0 Ε. Παπαδόπουλος 1.0.0. Κ. Ανδρουλάκης 1.0.0 Γ. Κουτσίδης 2.0.0 Σπ. Καυμαντήρας 0.10.0 Ι.Γ.Κατσαμάς 0.10.0 Ν. Τσαλαβούτας 0.10.0 Α. Παυλάκης 0.10.0 Ν. Μηνόπτερος 0.10.0 Ε. Κουνελάς 0.10.0 Κ. Ψάλτης 0.10.0 Κ. Βρανάς 0.10.0 Γ. Τσαλαβούτας 0.1

Από το Γιοχάννεσμπουργ. Κατεργαράκης ( Σπρίγκς ) Λίρες 5. 5. 0 Συμιωνίδης 1 ,10,0 Α. Μπόζας ( Εμπαζένι Νατάαλ) 1,1,0 Τριλίβας 0,5,0 Σ. Ιωαννίδης 10,0, Αθαν. Καλλίντζης 1,0,0, Τηλ. Καλλίνικος 10,0, Τηλ. Σφύκας 1,0,0, Αρβανιτάκης 10,0, Αδελφοί Ρούσου 2,2,0, Παΐζης 5,0, Π. Βήχος 1,0,0, Βλασσόπουλος 1,0,0, Μινώφ 1,1,0, Ε. Βερνάρδος 10,0, Σ. Λαχανάς 10,0, Α. Πατρίκιος 2,0,0, Θ. Κηπουρός 5,0, Ε. Γαβριηλίδης 2,0,0, Μουντζούρης και Πλωμαρίτης 1,0,0, Β. Κάτσικας 2,0,0, Τραυλός 5,0,Α. Κανδιώτης 5,0, Ανώνυμος 5,0, Ανώνυμος 5,0, Διαμαντής 5,0, Χρ. Ζουβές 10,0, Η. Βεντούρας 1,0,0, Αμφίαλος 10,0, Γεώρ. Καραντάνης 1,0, 0, Δημητρασκόπουλος, 10,0, Αδελ. Τρούπου 10,0, Γ. Τσερίδης 1.0.0, Σ. Παπαδανιήλ 1.0.0, Γ. Κεντρωτάς 0.10.0, Δ. Σοφιανός 0.2.6, Γ. Μέντης 1.0.0, π.π. 0.2.6, Ράντιο Τήη Ρούμς 0.10.0, Ν. Βλασσόπουλος 0.50.0, Κ. Χρίστου 0.10.6, Καμπουλάκης 0.10.0, Μποτίλιας 1.0.0, Μαργαρίτης 0.10.0, Κ. Μερατίδης 0.10.0, Λ. Μυριάνθης 0.2.6, Αδελφοί Καλογεράκη 1.0.0, Α. Φουντούδης 1.0.0,

Στις 29/Σεπτεμβρίου 1932 έγινε και ένας ακόμη έρανος υπέρ των Κυπρίων, προς αυτό το σκοπό προσέφεραν οι εξής στο Γιοχάννεσμπουργ:

Δ. Ραφτόπουλος 0.10.0, Β. Τσιλιμίγρας 1.0.0, Ζαφειρόπουλος 0.10.0, Μ. Λαχανάς 1.0.0, Δ. Μαρινάκης 0.10.0, Αγγελακόπουλος1.0.0, Λ. Τριλίβας 0.10.0, Ι. Φλωριάς 0.10.0, Σ. Λεκατσάς 0.5.0, Κ. Γρίβας 0.10.0, Ζαβελλάτος 0.5.0, Ο. Μπότουλας 1.0.0, Σ. Τούντας 0.5.0, Δ. Λαμασκάς 0.10.0,Χαρ. Σαββας 0.10.0, Στούμπος 0.5.0, Ρωσόπουλος 0.5.0. Σταθάκης 0.10.0, Φαλάτης 0.2.6, Μ. Κοκκινίδης 1.0.0, Γ. Τσιρίδης 1.0.0.

Στις 22 Σεπτεμβρίου 1932 και μια ακόμη επιστολή σχετικά με την Εμπορική Ένωση, αυτή προέρχεται από το Γ. Μέντη και είναι η κάτωθι:

Προς την διεύθυνσιν της Νέας Ελλάδος.

Κύριε διευθυντά

Προς τα εγκεγραμμένα του αρτισυστάτου Συνδέσμου των Ελλήνων καταστηματαρχών εστάλησαν ιδιαίτεραι προσκλήσεις, καλόσαι ταύτα εις γενικήν συνέλευσιν εν τω Ιερώ Ναώ της πόλεώς μας την προσεχήν Κυριακήν (δηλαδή 25ην Σεπτεμβρίου1932).

Ως και εν τη προσκλήσει αναφέρεται, ήτις εστάλη προς καταχώρησιν εν τη Νέα Ελλάδι σκοπός της Γ. Συνελεύσεως είνε η ψήφισις του συνταχθέντος προσωρινού καταστατικού, η εκλογή νέου Δ. Συμβουλίου και η συζήτησις επί γενικών ζητημάτων αφορόντων τον Σύνδεσμον .

Είμεθα βέβαιοι ότι πάντα τα αξιότιμα εγγεγραμμένα μέλη του Συνδέσμου, θα προθυμοποιηθώσι να παραβρεθώσι κατά την ως άνω Συνέλευσιν, η οποία θα θέση τις βάσεις της σταδιοδρομίας ενός ωραίου και εφ’ όλας τας απόψεις ωφειλούς Σωματείου των ομογενών καταστηματαρχών.

Ουδ’ είναι δυνατόν να παρασυρθώσι οι ομογενείς μας εκ των σπερματολογιών τριόδων ας συμπατριώται μας εκ φύσεως και χαρακτήρα μεμψίμοιροι και απαισιόδοξοι, διαδίδουν, από τινος εις βάρος του Συνδέσμου μας. Αλλά την καλλιτέραν απάντησιν εις τας αβασίμους και ασυστάτους αυτάς διαδόσεις, έχουν ήδη δόσει οι ομογενείς της πόλεώς μας, περιχώρων και Πραιτωρίας εκ των οποίων υπέρ τους 300 έχουν ήδη εγγραφή ολοπροθύμως και ενθουσιωδώς ως μέλη του Συνδέσμου.

Την ομαδικήν ταύτην απάντησιν των ομογενών, αν και, κ’ εμέ πλέον, επαρκή, νομίζω εν τούτοις υποχρέωσιν όπως συμπληρώσω δια της παρούσης, τόσω μάλλον όσο η δημοσιευθείσα προ δύο εβδομάδων εν τη Ν. Ελλάδι επιστολή του κ. Θ. Παξινού, με προκαλεί προσωπικώς και ως γραμματέα της Κοινότητος να απαντήσω εις ταα επιχειρήματα αυτής.

Προτίστως ο κ. Παξινός δεν φαίνεται καλώς πληροφορημένος ως τον σκοπό του ιδρυθέντος Συνδέσμου. Το υπ’ αυτού αναφερόμενον μποϋκοτάζ υπό των ομογενών εναντίον ενός εργοστασίου ή μεγάλου εμπορικού καταστήματος, είνε ιδέα η οποία μόνον εις την φαντασίαν του κ. Παξινού εγενήθη ουδέποτε όμως είνε δυνατόν να αποτελέση σκοπόν του Συνδέσμου και πολύ περισσότερον να τεθή εις εφαρμογή ως απολύτως αδύνατος και περισσότερον ως επιζημία. Αλλά καιν το έτερον επιχείρημα, ότι δήθεν οι ομογενείς μας δεν είνε δυνατόν να συνεργασθώσι δια την σύμπυξιν μιάς εμπορικής εταιρείας προς εξυπηρέτησιν των συμφερόντων αυτών, αποδεικνύεται εξ αυτών των πραγμάτων αβάσιμος. Η πρό τινων ετών ιδρυθείσα εν τη πόλη μας Ελληνική εταιρεία αερούχων ποτών, κατόρθωσε τη υποστηρίξει των ομογενών παρ’ όλον τον άγριον πόλεμον τον οποίον εκήρυξαν και εξακολουθούν να διαξάγουν κατ’ αυτής τα ξένα εργοστάσια, όχι μόνον να επιπλεύση του άγριου συναγωνισμού, αλλά και να υπόσχεται μεγαλυτέρας προόδους, όταν τύχη της υποστηρίξεως πάντων των ομογενών καταστηματαρχών, οι

οποίοι έχουν ήδη πεισθή περί της χρησιμότητος της εταιρείας αυτής και της μεγάλης υλικής και ηθικής ωφελείας, την οποίαν τους παρέχει.

Στις αρχές του μήνα Νοεμβρίου 1932 ένας ακόμη έρανος διενεργείται μεταξύ των ομογενών της Ν. Αφρικής. Ατή τη φορά υπό την προτροπή του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και αφορμή είχε ο μεγάλος σεισμός εις την Χαλκίδα ο οποίος άφησε εκατοντάδες νεκρούς πολλούς τραυματίες και χιλιάδες αστέγους. Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας παρήγγειλε να δημιουργηθούν επιτροπές σε όλες τις εκκλησίες της επικράτειας. Η παραγγελία αυτή διαβιβάστηκε και εις την παροικία της Ν. Αφρικής από τον Μητροπολίτη Ισίδωρο ο ποίος κατόπιν συνεννοήσεως με το Δ. Συμβούλιο της Κοινότητος Γιοχάννεσμπουργ και περιχώρων καταρτήστηκε ερανική επιτροπή από τον Αρχ. Αθαν. Νικολόπουλο τον Αρχ. Αθαν. Κατσή και τον Ι. Θεοχαρίδη, ιδιοκτήτη της Ν. Ελλάδος. Άμα τη αναλήψει των καθηκόντων των παρακαλούσαν κάθε ομογενή της περιοχής των να δώσει το κατά δύναμη.

Την 7ην Νοεμβρίου 1932 δημοσιεύεται ο πρώτος κατάλογος δωρητών. Αυτοί ήταν οι κάτωρι:

Αρχ. Αθαν. Κατσής λίρες 1.0.0, Αρχ. Αθαν. Νικολόπουλος λ. 1.0.0, Ι. Σαββόπουλος λ. 1.0.0, Γ. Μέντης λ.1.0.0, Περικ. Μενώφ λ.3.30.0, Γ. Καραντάνης λ.1.0.0, Χ. Σιάντωνας λ.1.0.0, Ι. Παπαϊωάννου λ.0.10.0, Α. Μπότουλας λ. 1.0.0, Β. Μπότουλας λ.1.0.0, Α. Καλλίτσης λ.1.0.0, Γ. Σαββόπουλος λ.1.0.0, Η. Μητροθανάσης λ.1.0.0, Π. Πηργιουδάκης λ.1.0.0, Ε. Κούστας λ.1.0.0, Ν. Ρέτσος λ.0.10.0

Στην 1ην Δεκεμβρίου 1932 διεξήχθη και άλλος έρανος υπέρ των σεισμοπαθών Χαλκιδικής και αυτοί που προσέφεραν ήταν Π. Κατσάκης λ.0.10.0, Μ. Χαραμής λ. 0.10.0, Α. Γρηροράτος λ. 0.10.0, Μ. Τζάνος λ. 0.10.0, Ε. Μανώλης λ.1.0.0, Δ. Καλιέρος λ. 0.10.0, Α. Μπίλης λ. 0.10.0, Π. Χριστοδουλίδης λ. 0.10.0, Ανώνυμος λ. 0.10.0, Α. Αναγνώστου λ. 1.0.0, Bars Bros l. 0.10.0, Χαρ. Αναγνώστου λ. 1.0.0, Ν. Μαρούδας λ. 2.2.0, Γ. Ζριστέλλης λ.1.0.0, Ι. κακκιπολίτης λ. 0.10.0, Stein Bros λ. 0.10.0, Ν. Τζάνος λ. 0.10.0, Γ. Κατεργάρης λ. 2.0.0, Μινώφ λ.1.1.0. Εκ Μβράκπαν. Ι. Αμιράς λ.0.10.0, οικογένεια Δ. Μιλένου λ.1.10.0, οικγέν. Κ. Ανδρουάκη λ. 0.10.0, οικ. Χ. Μαυροειδάκη λ.0.10.0, οικ. Ν. Προυλή λ.0.10.0, οικ. Χ. Κωνσταντινίδου λ.0.10.0, οικ. Ι. Μωραΐτου λ.0.10.0, οικ. Μωραΐτου λ. 0.10.0, οικ. Εμμ. Καστρικίου λ. 0.10.0, οικ. Ε. Καλλινίκου λ.0.10.0, οικ. Γ. Κουτσίδη λ. 0.10.0, Γ. Αμηράς λ. 0.10.0, Ανώνυμος 0.7.6, Α. Μούτσος λ. 0.10.0, Ι. Πηλούρης λ. 0.10.0. Εκ Σπρίνκς: Α. Παυλάκης λ. 0.15.0, Ι. Μαυρομάτης λ. 0.5.0, Κ. Παυλάκης λ.1.0.0, Ν. Μηνόμετρος λ. 0.10.0, οικ. Τσαλαβούτα λ. 0.10.0, Ανώνυμος λ. 0.5.0, Ι. Θωμόπουλος λ. 0.5.0, Π.Α. Σικιώτου λ. 0.10.0, Π. Κουταλιανός λ. 0.10.0, Χ. Παπαδογιάννης λ. 0.5.0, οι Α.Ι. Αμηρά λ.1.0.0, Κ. Ψάλτης λ.1.0.0, οικ. Γ. Μανάκουλ. 0.10.0. Εκ Μπέθελ:

Δ. Κόγκος λ. 2.0.0. Εκ Γιοχάννεσμπουργ: Δ. Συμειωνίδης λ. 1.0.0, Δ. Δελιγιάννης λ.1.0.0, Αθ. Πουλόπουλος λ.1.0.0, οικ. Σ. Μουσούρη λ.1.0.0.

Εκ Τζέρμιστον: Δ. Κατσούρας λ. 0.10.0, Γ. Φράγγος λ. 1.10.0, Ν. Χριστέλης λ. 1. 0. 0, Ι. Παυλοκέλης λ. 0. 10 0, Χριστέλης και Σια λ. 1. 0 .0, Τ. Κατακουζινός λ. 0. 10. 0, Κ. Βρανάς λ. 0. 10. 0, Αθ. Φουτούδης . Εκ Νατάαλ: Αθ. Μπόζας λ. 1. 0. 0.

Ο Σάββας Παπαδανιήλ από την 15ην Δεκεμβρίου άρχισε να αρθρογραφεί εις την Νέα Ελλάδα συνήθως με θρησκευτικό περιεχόμενο και αυτό συμπύπτει μετά την διάλυση του αρραβώνα του.

Οι ομογενείς Έλληνες της Ν. Αφρικής εκτός από τα προβλήματα της καθημερινής ζωής είχαν και το μεγάλο πρόβλημα της εγκηματικότητας. Έτσι βλέπουμε τον Έλληνα ομογενή Μπένο όστις διατηρούσε κατάστημα εις την γωνία Χάρισσον και Χόουναρδ έχασε τα τρία δάκτυλα του χεριού του. Τούτο συνέβη όταν τρείς άγνωστοι μπήκαν εις το μαγαζί του και αγόρασαν τσιγάρα αλλά εν τω μεταξύ φεύγοντας άφησαν δυναμίτιδα με θρυαλίδα ( …………) αναφλεγμένη και όταν ο άτυχος ομογενής την πήρε στα χέρια του έγινε έκρηξη με αποτέλεσμα να χάσει τα τρία δάκτυλα. Παρμοιο περιστατικό συνέβη και σε άλλο τήη Ρούμ εκεί κοντα εις εκείνο του Μπίνου, ευτυχώς χωρίς δυστύχημα.

Οι ομογενείς της περιοχής του Γιοχάννεσμπουργ εκτός των Κοινωνικών, Εθνικών και Κοινοτικών εκδηλώσεων εφεύρεσκαν και διάφορους άλλους τρόπους ψυχαγωγίας, έκαναν εκδρομές στην επαρχία κυρίως επισκεπτώμενοι γνωστά τους πρόσωπα. Ο Ναπολέων Πατρόκιος μας περιγράφει μια από αυτές τις εκδρομές ως κάτωθι:

ΜΕ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΤΗΣ ΕΞΟΧΗΣ ΕΙΣ ΒΑΛΕΫ ΡΙΒΕΡ ( ποτάμι)

Αλησμόνητη θα μείνη εις όσους έτυχε να παραβρεθούν την περασμένη Κυριακή εις την εκδρομήν Βάλεϋ Ρίβερ. ( Αυτή τη ημέρα το Δ. Συμβούλιο είχει συγκαλέσει Γ. Συνέλευση, ετούτη η παρέα αδιαφορόντας για τη συνέλευση εκδράμει προς τέρψιν, όπως βλέπουμε ποσώς ενδιαφέρονταν για τα κοινά. Τα αίτια; Πολλά…..! )

Η καλή πράξις και η καλή ιδέα πάντα θα βρή τους οπαδούς της. Η μικρή ομάς που μόλις προ λίγου καιρού απαρτίζετο από τρία μονον μέλη, αυτοονομαζόμενα < φίλοι της εξοχής >μπορούν να καύχωμται διότι εις την τελευταίαν των εκδρομή παρευρέθησαν 19 μέλη.

Η εκδρομή απεφασίσθη να γίνη εις το Baal River μακρυά από την την αποπνυκτικήν και πληκτικήν και πολυσύχναστον πόλην του Τζοχάννεσμπεργ, εκεί όπου η φύσις έχει

σκορπίσει τόσον πλούσια τα τα δώραρα της. Πολύ πρωί την Κυριακήν με τα αυτοκίνητα των κ.κ Π. Μακρή, Ν. Ζεβερδινού, και Ν. Πατρικίου αφήσαμε την πόλην για το Βάλεϋ Ρίβερ. Χωρίς να το καταλάβουμε είχαμς ήδη φθάσει στο ορισμένο μέρος. Συνδιάζουμε το τερπνόν μετά του ωφιλίμου είχΝ. Ζεβερδινός, Π. Αμάρατος, αμε καρταρτίσει ένα μικρό πρόγραμμα αγωνισμάτων. Πρώτον αγώνισμα ήταν η ελευθέρα κολύμβησις 500 μέτρων. Εκ τούτου πρώτος ήλθεν ο Ν. Πατρίκιος και δεύτερος ο Ν. Ζαβερδινός και Α. Παΐζης. Τούτου ακολούθησε το αγώνισμα δρόμου 400μ με πρώτον τον Α. Παΐζη και δεύτερον τον κ. Π. Αμάρατον. Αγώνισμα πάλης με νικητη τον Ν. Σταυροκέφαλον, επαγγελματία παλαιστήν, γνωστός εις το φίλαθλον κόσμον ως Νίκ Πλάκ.

Μετά τα αγωνίσματα επέρασεν η ώρα και ήλθεν η ώρα του στόματος μερικών ήρχισεν να παρουσιάζεται εις την πρώτην γραμμήν. Σε λίγο προσενέχθησαν τα φαγητά. Εις το αγώνισμα δε τούτον ήλθον όλοι ισόπαλη με ωραίες πράγματι επιδόσεις. Ο καθαρός αέρας έκανε καλά τη δουλειά του. Ασφαλώς τα μερμήγγια δεν έμειναν και τόσον ικανοποιημένα από τα απομεινάρια των θαυμασίων πράγματι γαγητών, γιατί όλοι τα ετίμησαν υπερβαλλόντως. Και αυτό ωφείλεται, θερμά συγχαριτήρια εις τον κ. Ραφτόπουλον που κατέβαλεν πάσαν προσπάθειαν όπως τα φαγητά είναι πλούσια και εξαίρετα.

Ύστερα ήλθεν το τραγούδι παθητικό και ξεγνοιαστο, κατασκεύασμα της άφθονης μπύρας που έρευσεν και του εξαίσιου περιβάλλοντος.

Ο ήλιος βασιλεύει και μια γραμμή από τρία αυτοκίνητα μεταφέρει τους εκδρομείς από το μαγευτικό εκείνο μέρος πίσω στην πόλι με νέες δυνάμεις για τον αγώνα της βιοπάλης.

Ν. Πατρίκιος

Ωραία μας τα περιγράφει ο Ναπολέων τα σχετικά με την εκδρομή τους αλλά δεν μας εξηγεί διά την αδιαφορία τους να παραβρεθούν εις την Γενική συνέλευση της Κοινότητος Γιοχάσννεσμπουργ, η οποία γίνονταν την ίδια μέρα εις τον Ιερό Ναό των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης. Εν πάση περιπτώσει είμεθα υποχρεωμένοι να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας ύστερα από 84 ολόκληρα χρόνια. Πρώτον βλέποντας τα άτομα που συμμετείχαν σ’ αυτή την εκδρομή, μερικοί από αυτούς όπως ο Ν. Ζεβερδινός, Π. Αμάρατος,Ν. Σταυροκέφαλος δεν φαίνονται πουθενά εις τους διαφόρους καταλόγους των εράνων και λοιπών εκδηλώσεων της περιοχής Γιοχάννεσμπουργ. Αυτή η κατηγορία των ομογενών απέφευγαν να συνδράμουν εις τα κοινά, ήταν ο τύπος: ο εαυτούλης μου και δεν μιλάμε μόνον για αυτούς τους τρείς της εκδρομής αυτής, ήταν μια μεγάλη μερίδα των ομογενών μας. Τώρα όσον για τους υπολοίπους Ν. Πατρίκιο,Ραφτόπουλο, Α. Παΐζη; Ήταν και πατριώτες και κοινωνικοί, κοινοτικοί παράγοντες αλλά δεν ήταν σε συμπάθεια με την παράταξη που διοικούσαν την Κοινότητα, δεν τους εμπιστεύονταν, είχαν χάσει την πίστη τους από αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι δεν είχαν ΑΙΔΩ και ΔΙΚΗΝ. Αλλά ας δούμε και ένα ακόμη δημοσίευμα του Θ. Παξινού και ο καθένας μπορεί να έχει τους δικούς του χαρακτηρισμούς. Προς τούτο εις το οικείο κεφάλαιο Κοινότητα Γιοχάννεσμπουργ, σελ:

Η οικονομική κρίση αυτής της εποχής δεν ήταν σε όλους τους Έλληνες ομογενείς αισθητή. Αυτή μάστιζε την πλειονότητα των ομογενών αλλά υπήρχαν και εκείνοι οι οποίοι μπορούσαν και την ανέχονταν μα άνεση. Αυτό μπορούμε να το δούμε από τις διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις. Ας παρακολουθήσουμε μια τέτοια εκδήλωση που έγινε στις 27/11/1932 στην περιοχή του Γιοχάννεσμπουργ, αυτή ήταν μια βάπτιση.

Αυτή την ημέρα το πρωί ένα πολυτελές λεωφορείον εξ εκείνων άτινα διενεργούν την συγκοινωνίαν Τζοχάννεσμποεργ Πραιτώρια, παρέλαβε υπέρ τα 20 εκ Πραιτωρίας πρόσωπα και τα μετέφερεν εις τον εν Τζοχάννςσμπουργ Ναόν, ένθα θα ετελείτο η βάπτισις του δευτέρου τέκνου του εκ Μπενόνι διακεκριμένου και καλλίστου φίλου κ. Γεωργίου και Έλλης Τζηρίτη. Μεθ’ ολίγον κατέφθασαν όλοι οι άλλοι προσκεκλημένοι εντεύθεν και Μπενόνι οπότε ήρχισεν η βάπτισις.

Του μυστηρίου ανάδοχος παρέστη ο φίλτατος και έγκριτος ομογενής και θείος της Κας Έλλης Τζηρίτη κ. Γ. Κ. Γκολφινόπουλος εκ Πραιτωρίας. Εις την νεοφώτιστον εδόθη το Αλκιόνη και Ήβη. Το δεύτερο όνομα το έδωκε ο συμπαριστάμενος ευπαίδευτος φίλος κ. Βουτσάς.

Μετά το τέλους του μυστηρίου πάντες οι προσκεκλημένοι επιβαίνοντες των αυτοκινήτων των κατήλθον εις το 9 μίλλια εκ Τζοχάννεσμπεργ απέχον κτήμα των Καλλίστων αδελφών κ.κ Κώστα και Βασιλείου Τούντα παραπλεύρως του κτήματος του κ. Φανουράκη. Εκεί εις σύσκιον μέρος υπό ευρύτατον ορίζοντα και την οργώσαν φύσιν, παρετέθηεκ πουλερικών και παντοειδής άλλων ορεκτικών γεύμα εις το οποίον επεπέσαν ακράτητοι.

Ολίγον εκείθεν δύο υπό δυνατήν ανθρακιάν δύο οβελίαι εγυρίζοντο, ων η κνίσσα επλήρουν τα πέριξ.

Ο φίλος κ. Πόρτας γνωστός εκ φήμης και εις τον μη γνωρίσαντα αυτόν προσωπικώς διεμαρτύρετο ότι η κνίσσα τον απέπνυξε. Μετ’ολίγον ήρζισαν οι χοροί τη βοηθεία γραμμοφώνου και των μανδολίνωντα οποία εκρούοντο αρμονικώτατα υπό των φίλων κ.κ Βουτσά και Παπαδανιήλ . Ο εις χορός διεδέχετο τον άλλον, το ένα τραγούδι διεδέχετο το άλλον και έτσι εργάσθηκαν αρκούντος και οι πόδες και ο λάρυξ.

Επακολούθησαν αργότερον διάφορα τερπνά παιγνίδια καθ’ ά το δαιμόνιον φύλον πάντα υπερίχυε αφίνων ημάς τους αιωνίους θαυμαστάς των εις τα γέλεια και τα σκώμματα εκείνων.

Ο αγαπητός μας φίλος κ. Παπαδανιήλ με το μανδολίνον του τον αχώριστον και τον πλέον πιστόν του φίλον , το λάτρευμα της ψυχής του, ετραγούδησε γλυκά και εύθυμα.

Η φωνή του γλυκιά μελωδική παθητική έβγαινε ως ένα απαλό νανούρισμα και εσκορπούσεν εις την φύσιν τους φθόγγους, τους οποίουςτα άγρια πουλιά προσκαλούσαν να αποδώσουν με τον ίδιον τρόπον. Και ενώ άλλοι εχόρευαν και άλλοι εκρυφομίλουν ποιος ξέρει τι- ηκούετο πάλιν το τραγούδι που πότε διγανό και πότε παθητικόν πότε εύθυμον και ζωηρόν πάντοτε αρμονικόν και συντονισμένον.

Στην πόρτα στέκει η μάνα μου και τ’ άσπρο της μαντήλι σαν φύλλο τρέμει, σύνεται σαν ψάρι που σπαρταράει.

Και αργότερον πάλιν πιο ζωηρά και εύθυμα από τας κυρίας και δ/δας και όλους τους άλλους ηκούετο…. Κελαϊδίστε ωραία μου πουλάκια ……..

Περί την 6ην απογευματινήν ώραν προσκομίζονται ζεστά ζεστά και ροδοκκόκινα εκ του αριστοτεχνικού ψησίματος αι οβελίαι εφ’ όσον ο φίλτατος και πάντοτε χαριτολόγος και καλαμπουρτζής κ. Πόρτας βουλιμιώτατα έρριπτε βλέμματα. Οι οβιλίοι στηθέντες χιαστή δια το κοσμοϊστορικόν … γεγονός, εφωτογραφήθησαν !! μεθ’ όν ήρχισεν ο τεμαχισμός και η ζήτησις παρ’ όλων εκλεκτών μερίδων.

Ο ζύθος κρύος κρύος πληροί αλλεπαλλήλως τα κενά ποτήρια τα οποία κενούντες απνευτί, διότι η πόσις του θαυμασίου τούτου ποτού ευρίσκει καρδίαν ανθρώπου και τον Μακάριον Δαυίδ.

Αι κυρίαι έσυρον εκεί ξεχωριστόν τον χορόν τραγουδόντας .. Μαυρ’ είνε η νύχτα στα βουνά Μπάτε κορίτσια στο χορό κλπ Και επαίξαμεν την τυφλομύιγα το δακτυλίδι και τόσα άλλα παιγνίδια άτινα αι κυρίαι μας επιλασάριζον.

Κατά τα διαλλείμματα οι νέοι έρριπτον λιθάρι και ημυλώντο εις την δια περισρόφου σκοποβολήν. Επί τη ευκαιρία τούτη δεν θα παρέλθη το γεγονός, ότι ο πατήρ της νεοφωτίστου Αλκυόνης εξ αποστάσεως 120 περίπου υαρδών επί πέντε σφαιρών επέτυχε του στόχου τετράκις. Πάντως αν κυρηχθή πόλεμος αλλοίμονον εις τους εχθρούς.

Αλλ’ όμως κάθε πράγμα έχει και το τέλος του. Ούτω περί την 7ην μ.μ. τη συνοδεία των μαντολίνων εψάλαμεν τον Εθνικόν Ύμνον μεθ’ ό επιβαίνοντες των αυτοκινήτων επιστρέψαμεν οι μεν εις Τζοχάννεσμπεργ άλλοι εις Πραιτώριαν και άλλοι εις Μπενόνι.

Ούτως καλώς αρχίσασα, καλώς ετελείωσεν η λαμπρά αυτή εορτή ήτις θα μείνη αλησμόνητος. Το σπουδαίον είνε ότι τα πάντα ετελείωσαν χωρίς καμιά πολιτικήν συζήτησιν ..ευτυχώς.

Πρωτού τερματίσω ταύτην μου θεωρώ υποχρέωσίν μου και παρακλήση όλων να ευχαριστήσωμεν και δια των στηλών της αγαπητής <<Νέας Ελλάδος >> τους λαμπρούς ομογενείς κτηματίας αδελφούς κ.κ. Κώσταν και Βασίλειον δια τας πολλαπλάς περιποιήσεις των. Επίσης και τας ευγενιστάτας Γερμάνίδας συζύγους των, αίτινες ακόπως δεν έπαυσαν τόσον δαψελώς να μας προσφέρουν τας υπηρεσίας των.

Ιχνηλατώντας την περιγραφή αυτής της εκδήλωσις βλέπουμε πως οι ομογενείς αυτής της εποχής ότι χόρευαν τους Ελληνικούς χορούς και τραγουδούσαν παραδοσιακά τραγούδια και όχι μόνο αυτό στο τέλος της όλης εκδήλωσις ακούστηκε και ο Εθνικός Ύμνος. Μεταξύ της παρέας υπήρχαν και τα δύο αδέρφια που είχαν παντρευτεί ξένες γυναίκες, ξενοέλληνες, αυτό το φαινόμενο το συναντάμε σε μικρή κλίμακα εκείνα τα χρόνια και με το διάβα των ετών μεγαλώνει κατά τέτοιον τρόπο που σήμερα…2016 σπάνια συναντάς Ελληνόπουλο να παντρεύεται ομοεθνή το. Βλέπουμε επίσης αυτή η παρέα ασχολήθηκε και με σκοποβολή χρησιμοποιώντας περίστροφα! Τότε όπως και σήμερα η οπλοφορία στη Ν .Αφρική ήταν και είναι νόμιμη, κατόπιν σχετικής αδείας βέβαια.

Τώρα όσον για τα εδέσματα που κατανάλωσαν; Αυτό δείχνει πως η οικονομική κρίση δεν είχε χτυπήσει όλους τους ομογενείς. Και κάτι άλλο!.. δεν είχαν πολιτική συζήτηση! Την δεκαετία του 30 τα πολιτικά πάθη βασάνιζαν ακόμη τους Έλληνες του εξωτερικού.

Από την 1ην Δεκεμβρίου 1932 οι δύο Αρχιμ. ήτοι Αθαν. Νικοπόπουλος και Αθαν. Κατσής πήραν την εντολή από τον Μητροπολίτη Ισίδωρο όπως να εκτελούν καθήκοντα περιοδευόντων ιερουργών στις περιοχές όπου δεν υπήρχε εφημερεύον ιερέας όπως Λολένζο Μάρκες Μοζαμβίκης, Νατάαλ, και το ελεύθερο κράτος της Οράγης ( Φρή- Στέϊτ ). Ο δε εφημέριος του Κέϊπ Τάουν Ηλίας Μπερτόλης άλλαξε τη θέση του με τον εφημέριο της Πραιτωρίας Χρυσόστομο Χριστίδη βάσει της ιδίας εντολής.

Μετά την απομάκρυνση του Σάββα Παπαδανιήλ από το Ελληνικό Σχολείο εμφανίζεται νέος διδάσκαλος, ο Χρ. Σιάντωνας .

Αυτός είχε την έμπνευση να δημοσιεύσει την 1ην Δεκεμβρίου αυτού του έτους τις εντυπώσεις του από τον καινούργιο τόπο, για αυτόν, την χώρα όπου εγκαταστάθηκε τη Ν. Αφρική και τους Έλληνες ομογενείς. Ας δούμε πως έβλεπε την όλη κατάσταση:

Παρήλθον ήδη πολλαί ημέραι αφ’ ότου επάτησα δια πρώτη φορά το χώμα της φιλοξένου αυτής γης.

Βεβαίως η παρέλευσις του χρονικού τούτου διαστήματος έως έλθω εις δημοσιογραφικήν επικοινωνίαν μετά των ενταύθα ομογενών οφείλεται εις μόνον εις την πρόνοιαν να γνωρίσω τον τόπον, να κατατοπισθώ εις τα διάφορα ζητήματα τα αφορούντα τον εδώ Ελληνισμό και να εκφράσω εκτός από τον τυπικόν χαρακτηρισμόν προς τους ενταύθα ομοεθνείς μου, και μερικές αντιλήψεις εκ των εντυπώσεων μου. Εν πρώτης μου έκανε έκπληξιν το γεγονός ότι εις κάθεν γωνίαν της πόλεως και των περιχώρων υπάρχει ο αιώνιος Έλλην εργαζόμενος νυχθημερόν όπως επικρατήση και όπως θέση την σφραγίδαν του την Ελληνικήν και εκεί όπου κανείς δεν εσκεύθη να θέση την ιδικήν του. Και να ιδρύση τα πρωτότυπα τη-ρούμς τα οποία έχουν αποδώσει πολλών χιλιάδων λιρών κ΄ρδη.

Αλλά η εφευρηκότης του Έλληνος δεν περιορίσθη εις τα τη-ρούμς τα οποία άλλωστε απέδιδον πολλά και ευκόλως. Όταν ο έλλην διησθάνθη ότι το κερδοφόρο των τη- ρούμς υπό τους πόδας του εστράφη αλλού. Εννοώ τους ολίγους, αλλά τούτος θα ακολουθήσουν και οι πολλοί -. Ίδρυσε εργοστάσια ζαχαροπλαστικής, ξυλοργικής, ποτοποιΐας, μεγάλα ξενοδοχεία, εστιατόρια. Προσπαθεί να εκμεταλευθή ανθρακορυχείον. Και αν είχε μεγάλα καφάλαια και ολίγον έστω συγκετρωτικόν πνεύμα θα εκμεταλεύετο και χρυσορυχεία ακόμη.

Η διαφορά είναι ότι κατά τις συνεδριάσεις ή απλάς συναντήσεις οι μεν ιδιδικοί μας απουσιάζουν σχεδόν όλοι προς αγοράν αγρού! Οι δε ξένοι είνε όλοι παρόντες ακριβώς εις την ώραν τους.

Η Ελληνική παροικία Τζοχάννεσμπεργ αριθμεί μόλις 500 οικογένειες και είνε η μικροτέρα από πολλάς άλλας παροικίας του εξωτερικο. Και έχει δημόσια κτίρια τα οποία ζηλεύουν πολλαί άλλαι μεγαλύτεραι παροικίαι. Η διαφορά είνε ότι εν ώρα ενθουσιασμού και πατριωτικής εξάρσεως δίδει ότι έχει ο Έλλην , έστω και αν του ειπήτε ότι πρόκειται να γίνη δώρον προς την Κυβέρνησιν της Ενώσεως.

Αλλά εις τας συνελεύσεις της κοινότητος ή οιοδήποτε άλλου σωματείου Ελληνικού – πρόκειται βεβαίως δια τας συνελεύσεις τας επομένας της πρώτης που γίνονται δηλαδή όταν κρυώση το σίδερο – εις τα θρανία του μεγαλοπρεπούς Ελληνικού Σχολείου, δια το οποίον δικαίως σεμνύονται όλοι οι Έλληνες της Αφρικής και εις τα νεωτεριστικά καυχίσματα της κομψής Ελληνικής Εκκλησίας πολύ ολίγους Έλληνας και Ελληνόπαιδας θα ιδείτε.

Αλλά και πολλά άλλα επέπεσαν εις την αντιληψίν μου τα οποία θα εκθέσω άλλοτε

Χρ. Σιάντωνας Διδάσκαλος της Ελληνικής σχολής Τζοχάννεσμπεργ.

Εδώ ο διδάσκαλος Σιάντωνας μιλά για την Ελληνική Κοινότητα Γιοχάννεσμπεργ , λέγει ότι παρ’ ότι η μικρότερη από τις κοινότητες του εξωτερικού έχει δημόσια κτίρια κλπ,κλπ φαίνεται πως δεν είχε πλήρη γνώσι των πραγμάτων ή κακώς τον πληροφόρησαν οι ελαφρόμυαλοι της κοινότητος. Τα μόνα κτίρια που είχε αυτή η κοινότητα ήταν η εκκλησία των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης, η οποία ήταν μια πολύ μικρή μισή στο μέγεθος από ότι είναι σήμερα ( 2016 ) με άπειρες ελλείψεις ήταν κάτι σαν παρεκκλήσι κάποιας επαρχίας της Ελλάδος, και το σχολείο εις το Μάλβερν το οποίο το είχαν σε υποθήκη έναντι του ποσού των 3.000 λιρών. Επίσης κάνει λόγω δια την μη προσέλευση των ομογενών εις τις συνεδριάσεις … είναι σίγουρο ότι αυτό συνέβαινε και αυτή την πληροφορία την άκουσε από τους προστάτες του, προς το παρόν. Αλλά την αιτία για αυτό ήταν ανίκανοι να αντιληφθούν ή δεν ήθελαν παραδεχθούν, ήταν αυτοί οι ίδιου που με τα καμώματά τους, όπως και παλαιότερα ο Λούβης και η παρέα του, απόδιωξαν τους ομογενείς.

Δεν μπορεί οι Έλληνες της περιοχής Γιοχάννεσμπουργ να είχαν τέτοιο κουσούρι ενώ στις άλλες κοινότητες δεν συνέβαινε το ίδιο, λες και οι Έλληνες αυτής της περιοχής να μην προέρχονταν από τις ίδιες περιοχές όπως και οι άλλοι των άλλων κοινοτήτων.

Σκοπός του νέου διδασκάλου του Ελληνικού Σχολείου είναι να κεντρίσει το ενδιαφέρον των ομογενών για να στείλουν τα παιδιά τους εις το σχολείο. Προσπαθεί με κάθε μορφής έκφραση αλλά δυστυχώς μικρά τα αποτελέσματα.

Το μήνα Δεκέμβριο 1932 ο εμπορικός κόσμος είχε να αντιμετωπίσει διάφορα προβλήματα του κλάδου του όπως αυτό του γάλακτος. Αυτό ήταν πρόκληση δια την νεοσυσταθείσα εμπορική ένωση. Φ … DSC 111 NE 29/12/32

Από κάποιο άρθρο της αυτής εφημερίδος βλέπουμε ότι μερικά από τα ιδρυτικά μέλη της εμπορικής ένωσης είχαν πραγματικό ενδιαφέρον για αυτό το σωματείο και δεν ήθελαν αφήσουν να ξεθωριάσει η υπόθεση αυτή και να ξεχασθεί όπως και τόσες άλλες εις το παρελθόν. ΝΕ 29/12/32 φ. DSC112..115.

Το έτος 1932 βλέπουμε ότι η οικονομική κρίση έπληττε τη χώρα χωρίς σημεία υποχωρήσεως, παρέμεινε σταθερή όπως και τον προηγούμενο χρόνο. Θύματα αυτής ήταν όλοι οι ομογενείς, όπως και ο υπόλοιπος λαός της Ν. Αφρικής. Εκείνοι όμως που υπέφεραν πιο πολύ ήταν οι εργαζόμενοι εκ των οποίων πολλοί είχαν χάσει τις δουλειές των. Ένας άλλος κλάδος ήταν αυτοί οι οποίοι έκαναν εργασίες του ποδαριού, όπως πλανόδιοι

μανάβηδες και μικροπωλητές. Τούτη η κατηγορία ήταν οι βιοπαλαιστές οι οποίοι χρησιμοποιούσαν κάποιο τετράτροχο συρόμενο από άλογο, είχαν όλη την πραμάτεια τους φορτωμένη και γύριζαν εις τους δρόμους της πόλης εις την οποίαν κατοικούσαν προσπαθώντας να κερδίσουν τα προς το ζην. Κυρίως αυτό συνέβαινε εις την πόλη του Κέϊπ Τάουν και της περιφερείας αυτής. Για αυτό τον κλάδο των βιοπαλαιστών, δεν ήταν μόνο η οικονομική κρίσεις αιτία της συρρίκνωσής των αλλά και η αλλαγή νοοτροπίας του καταναλωτικού κοινού καθώς δεν προτιμούσαν τους γυρολόγους πια δια την προμήθεια των αναγκαίων. Οι προνοητικοί νοίκιαζαν κάποιο χώρο και τον μετέτρεπαν σε γαλακτοπωλείο, καφενείο, μανάβικο κλπ οι δε υπόλοιποι και ήταν η πλειονότητα έμειναν εις τους πέντε δρόμους μη έχοντες που την κεφαλήν κλίνει.

Ο υπόλοιπος εμπορικός κόσμος επιβίωνε ασφαλώς με μειωμένα κέρδη και με την ελπίδα για καλύτερες μέρες. Υπήρχαν βέβαια και αρκετοί οι οποίοι δεν θίγονταν και τόσο πολύ από την κρίση, αυτοί ήσαν όσοι ασχολούνταν με είδη διατροφής, Tήη Ρούμς, εστιατόρια, fish and tsips, ξενοδοχεία, καφενεία.

Το έτος 1932 δεν βλέπουμε και πολλούς Έλληνες ομογενείς να επαναπατρίζονται, ο αριθμός αυτής της κατηγορίας παραμένει στα επίπεδα των προηγουμένων ετών. Οι αγοραπωλησίες επιχειρήσεων παρουσιάζουν κάποια κάμψη και αυτό είναι απόρροια της καταραμένης οικονομικής κρίσης.

Εεδώ βλέπουμε τη διαφήμιση

Κοινότητα Γιοχάννεσμπουργ

Από τις 15ης Ιανουαρίου 1932 άρχισαν οι εγγραφές δια του μαθητές που ήθελαν να φοιτήσουν εις το Ελληνικό Σχολείο. Προς το σκοπό αυτό ο Διευθυντής του Σχολείου και ο Έλλην διδάσκαλος βρίσκονταν εις το γραφείο του Σχολείου κατά τις εργάσιμες ώρες, από την Παρασκευή 15ης

Ιανουαρίου 1932. Σύμφωνα με μια ανακοίνωση της Κοινότητος του Γιοχάννεσμπουργ, όσοι από τους γονείς εμποδίζονταν , λόγω εργασίας, να προσέλθουν δια την εγγραφή μπορούσαν να πράξουν αυτό εις τον πρόεδρο ή τον γραμματέα και ακόμη σε οιανδήποτε μέλος του Δ. Συμβουλίου.

Το οξύμωρο της όλης υπόθεσης είναι: ενώ δεν υπήρχαν αρκετοί μαθητές, αυτοί εφιστούσαν την προσοχή των γονέων να βιαστούν δια τις εγγραφές πριν προλάβουν οι ξένοι γονείς και εγγράψουν τα δικά τους παιδιά και δεν θα υπήρχαν πλέον θέσεις για τα Ελληνόπουλα, ενώ στην πραγματικότητα το Σχολείο είχε τρομερή έλλειψη μαθητών και όπως θα δούμε στο μέλλον , για αυτό το λόγο, θα κλείσει.

Φαίνεται καθαρά εδώ ότι το Δ. Συμβούλιο της Κοινότητος νόμιζε ότι οι έλληνες μαθητές χρόνο με το χρόνο θα αυξάνονταν, ήταν ανίκανοι να αφουγκραστούν την πραγματικότητα των ομογενών της περιοχής.

Στις 28/01/1932 ο διδάσκαλος Σάββας Παπαδανιήλ δημοσίευσε ένα άρθρο με την ευκαιρία του νέου σχολικού έτους. Ας το δούμε:

ΑΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ

Όλοι οι εκπαιδευτικοί μεταρρυθμιστάι ακολουθούντες τον Ρουσσώ εθεώρησαν την παιδέίαν το άριστον μέσον προς αναγέννησιν της κοινωνίας το οποίον θα επιτυγχάνετο δια της αρμονικής αναπτύξεως όλων των δυνάμεων των παιδιών. Η μόνη δε ασφαλής οδός προς αρμονικήν ταύτην ανάπτυξιν είναι η κοινωνική εκλαΐκευσις της εκπαιδεύσεως δηλαδή η μεταβολη των Σχολείων εις πραγματικά όργανα της καθημερινής ζωής. Ο Φλαίβελ, ο Πεσταλότση και οι οπαδοί των προσεπάθησαν να επιτύχουν την σύνδεσιν των Σχολείων μα την Κοινωνίαν , δια της οποίας θα εισηγετο κοινονικον πνεύμα εις έκαστον εκπαιδευτήριον. Αλλά δεν είχον τα μέσα να κατορθώσουν ώστε τα σχολεία να γίνουν τα εμβρύα του κοινοτικού οργασμού, η απαίτησις των ανθρώπων δια την εκλαΐκευσιν της παιδείας ήτο ακόμη πολύ ασθενής καιαι κοινότητες δεν ήσαν διατειθιμέναι να αναγνωρίσουν τα σχολεία ως αναπόσπαστον μέρος αυτώνκαι να βοηθήσουνεις την εξεύρεσιν μεθόδων προς μόρφωσιν ομαδικήν των παιδιών.

Η υποχρέωσις της κοινότητος εις το να καταστήση τα Σχολεία της ζώντας οργανισμούς είναι τόσον σπουδαία, όσον και η εργασία αυτού τούτου του Σλολείου. Διότι όπου η Κοινότης θεωρεί τα Σχολεία ως απομονωτήρια, ιδρύματα κατά συνθήκην, τα Σχολεία εκείνα δεν θα γίνουν κέντρα Κοινοτηκά και εάν ακόμη οι εφυέτεροι μέθοδοι διδασκαλίας ήθελον εισαχθή. Αλλ’ η Κοινότης ήτις ζητεί κάτι το ορατόν και χρήσιμον από τα Σχολεία της, ήτις αναγνωρίζει την επίδρασιν της αστυνομίας και του πυροσβεστικού σώματος, η Κοινότης ήτις παρακολουθεί και ενδιαφέρειται δια τα Σχολεία των νεαρών πολιτών της, εκείνη η Κοινότης έχει αληθώς κοινιτικά και λαϊκά Σχολεία, και ανεξαρτήτων των μικρών ή μεγάλων πολιτών της θα αποκτήση Σχολεία καλλιεργούντα το συμφέρον και την ευτυχίαν της Κοινότητος. Το να γίνη τις πρώτον τέλειον ανθρώπινον πλάσμα και δεύτερον καλός Αφρικανός πολίτης είναι και πρέπει να είναι κοινός σκοπός όλων των δημοσίων Αφρικανικών Σχολείων. Η κτήσις των αναγκαιοτάτων δεξιοτήτων προς επιτυχίαν εν τω πρακτικώ βίω είναι μέρπς του γρνικού εκείνου σκοπού και επιτυγχάνεται ευκόλως αν η γενική μόρφωσις του μαθητού εκτελείται τελεσφόρος. Προς επιτυχίαν όμως του σκοπού τούτου πρέπει και είναι απαραίτητον να δρώσι διάφοροι παράγοντεςως αι ατμικαί ιδιότητες εκάστου παιδιού, το διδακτικόν προσωπικόν, το σπίτι και η γειτονιά εις την οποίαν το παιδί κατοικεί και το ενδιαφέρον της Κοινότητος.

Ιερείς, παιδαγογοί, Ιατροί, πολιτικοί, έμποροι, βιομήχανοικαι οιασδήποτε άνθρωπος δύναται να πη πράγματα ενδιαφέρονα και χρήσιμα εις τα παιδιά, με γλώσσαν σαφή και ζωηρά, με αγάπην και καλοσύνην παρακαλείται να συντρέξη τον υψηλόν καλόν σκοπόν του ενός και μόνον Ελληνικού Σχολείου. Η θεωρητική πρακτική σπουδή των πολιτειακών καθηκόντων του μαθητού έχει την αγαθήν επίδρασιν εις τους γονείς των, οίτινες συνήθως δεν γνωρίζουν τους Νόμους πριν ή τους παραβούν ή παραμελούν τους υφιεινούς κανονισμούς εξ αγνοίας. Η παρακολούθησις της συμπεριφοράς των γονέων απέναντι της πολιτείαςεκ μέρους του Σχολείου και δια μέσου των μαθητών είναι ευεργετική, διότι έτσι το Σχολείον πληροφορείται την κοινονικήν κατάστασιν της οικογενείας, τα μέλη της, τους πόρους της, τας ασχολείας της, τον χαρακτήρα των μελών της, το είδος του σπιτιού εις το οποίον διαμένει και δια των μαθητών τους οποίους παιδεύει δύναται εμμέσως αθορύβως αλλ’ αποτελεσματικώς, να επιδράση εις την υλικήν, υγιεινήν και ηθικήν κατάστασιν του οίκου.

Οι διδάσκαλοι και οι μεγαλύτεροι μαθηταί θα γίνωνται τοιουτοτρόπως σπουδαίοι Κοινοτικοί παράγοντες προς καταπολέμησιν της εργατικής αμάθειας, της φτώχιας, των ασθενειών, των κοινοτικών παρεκτροπών, των ανθυγιεινώνόρων της ζωής και θα συντελούν εις την βελτίωσιν των χαρακτήρων κατοίκων, ουχί μόνον δια θεωριτικής αποδείξεως του ορθού και του δικαίου αλλά και δια της πρακτικής εφαρμογής αυτού.

Τα Σχολεία μας δια να αποδίδουν εις την Κοινότητά μας ευφυείς, ανεξάρτητους, αυτονέγνους και φιλοπόλιδας πολίτας πρέπει να στηρίζινται επί της αμέσου και εμμέσου υλικής συνδρομής της κοινότητος προς τελειοποίησιν αυτών.

Τα Σχολεία σήμερον πρέπει να φιλοδοξούν να καταστήσουν τα τέκνα του λαού υγιή, ευτυχή, και ικανά εις την βιοπάλιν και τας κοινοτικάς συνθήκας του περιβάλλοντος και να κανονίζουν τοιουτοτρόπως την εις αυτά εκπαίδευσιν. Το Σχολείον είναι πραγματικώς περιουσία του λαούτης περιοχής και πρέπει να αισθάνεται βαθειά, ότι αυτός κατά το μάλλον και ήττον είναι υπεύθυνος δια την καλήν ή κακήν λειτουργίαν αυτού. Το Σχολείον είναι το φυσικόν κοινωνικόν κέντρον της περιφερείας και γονείς, διδάσκαλοι, μαθηταί και όλοι οι πολίται πρέπει να συνεργάζονται κατά διαφόρους ποικίλους τρόπους δια να ανυψώσουν το πνευματικίν, υλικόν και ηθικόν επίπεδον αυτού εις υψηλότερα στρώματα προς κοινήν ωφέλειαν.

Εις το σπουδαιότερον όμως σημείον,εις το οποίον πρέπει πάντες να προσέξωμεν είναι η σωματική ευεξία των μαθητών. Η ανάγκη της εξασφαλίσεως της υγείας των νεαρών τέκνων μας, ήτις είναι το θεμέλιον επί του οιποίου οικοδομούνται όλοι αι άλλαι ιδιότητες και δυνατότητες της ανθρωπίνης διανοίας, έχει τόσον βαθέως σήμερον κατανοηθή ώστε είναι περιττόν να αναφέρωμεν ότι ασθενικά παιδιά, κακώς τρεφόμενα και ανθυγιεινώς εν γένει ζώντα είναι μεγάλη κηλίς πάσης οιασδήποτε πολιτείας.

Η υγεία των τέκνων μας είναι και υπό ατομικήν και κονωνικήνέποψιν τόσον σπουδαία, ώστε δεν δύναται να νοηθή μια Κοινότης ότι επιτελεί επιτυχώς τον προορισμόν της εάν δεν αμονέη την μεγίστην προσοχήν εις το σημείον αυτό. Εάν θέλωμεν το0 σκοπό μας αυτό να επιτύχωμεν πρέπει να συνεργασθώμεν όλοι.

Σχολείον και σπίτι πρέπει να συνεργάζονται παντού και πάντοτε Άλλως τε δεν κατορθώνεται ο σκοπός μας, γιατί από το τίποτε δεν γίνεται τίποτε.

Και η ζωή ακόμη είναι κάτι πάρα πολύ σοβαρό και δεν στέκει να υπβαθμισθή εις την βαθμίδα απλής διασκεδάσεως. Δεν επιτρέπεται να ξεπέση τόσον, όσον ο σκοπός της να είναι η ευχαρίστησίς μας, τα προσωπικά μας ενδιαφέροντα.

Απαιτεί λοιπόν η ζωή να γυμνάζωμε σταθερά την προσπάθειαν και να δημιουργούμεν εις το άτομον συνηθείας που θα τον κάμουν ικανό να αντικρύση τας σοβαράς απαιτήσεις της πραγματικότητος.

Μα κι’ ακόμη κάτι: Οι όροι της ζωής από ημέραν εις ημέραν αλλάσσουν. Ευρισκόμεθα μέσα σε μίαν αδιάκοπον εξέληξιν και ανάπτυξιν και του εμπορίου και της βιομηχανίας. Αι ευευρέσεις και αι μηχαναί, αι σύγχρονοι μέθοδοι μεταφοράς και συναλλαγής αλλάζουν από χρίνο σε χρόνο πέρα, πέρα την φυσιογνωμίαν της Κοινωνίας. Σ’ αυτό λοιπόν το σημείον η ηθική ευθύνη του Σχολείου πρέπει να είναι πολύ μεγάλη, διότι έχει την υποχρέωσιν όχι μόνον να κάμη το παιδί αυτοκυρίαρχο και ανεξάρτητο, παρά να του δώση την ικανότητα και να προσαρμωζεται κάθε φορά εις την αλλαγή που θα υφίσταται το περιβάλλον, όπου μέσα θα ζή, καθώς και να δημιουργή ακόμη και να χρησιμοποιή καταλλήλως κάθε φορά τας απαραιτήτους μεταβολάς.

Δια να καταλάβωμεν σήμερον και να κρίνωμεν την σημερινήν δράσιν του Σχολείου δια να εύρωμεν τα ελαττώματά του και να καλλιτερεύσωμεν τον μηχανισμόν του, είναι ανάγκη να έχωμεν καθαράν αντίληψιν δι’ όσα απαιτεί η Κοινωνία από το Σχολείον και δια όσα μπορεί το Σχολείον να κατορθώσυ, δια να ικανοποιή τας ανάγκας της κοινωνίας, όπυ μέσα λειτουργεί.

Σήμερον ημείς οι Έλληνες ευρισκόμεθα εις μίαν καμπήν της μακραίωνης ιστορικής σταδιοδρομίας μας εκ της οποίας δυνάμεθα ή να σραφώμεν εις την ανάντη, αλλ’ ένδοξον δρόμον της αναγεννήσεως ή να βυθισθώμεν βραδέως αλλ’ασφαλώς εις βαθύτερον βάραθρον προπάντως ημείς οι απόδημοι. Θα αρχίσωμεν δε την ηθικήν αναγέννησιν αν κατανοήσωμεν βαθύτατα, ότι η τελευταία εθνική μας συμφορά είχον ως απότερα αλλά ριζικά αίτια, ουχί την έλλειψιν πατριωτισμού, ή υλικών δυνάμεων, αλλά την γενικήν χρεωκοπίαν ηθικών νεύρων και ψυχικού ζωπόλην, με τα οποία ούτε Ηη Σχολική, ούτε η πολιτική αγωγή, ούτε η κοινοτική αγωγή δεν κατόρθωσαν να μας ζυμώσουν και να μας παιδαγωγήσουν, από της ελευθερώσεως του Ελληνικού Βασιλείου μέχρι της κρισιμωτάτης εκείνης ώρας.

Ας εργασθώμεν λοιπόν κλήρος, παιδαγωγοί, γονείς, άρχοντες και όλοι οι Έλληνες δια την ηθικήν και πολιτικοκοινωνικήν αγωγήν των νεωτέρων γενεών μας., τας οποίας στερεά βάσις και αρραγής τίυεται πρώτον και μόνον εις τα καλά σχολεία. Οφείλομεν χάριν του μέλλοντος της Πατρίδος δηλαδή των τέκνων μας, να συντελέσωμεν όλοι εις την εκπαιδευτικήν αναγέννησιν ήτις είναι και εθνική αναγέννησις και προπαρασκευή μιάς νέας πολιτικής ζωής και Κοινωνικής ευημερίας

Σάββας Παπαδανιήλ

Η Κοινότητα του Γιοχάννεσμπουργ είχε την πρωτοβουλία δια τον έρανο υπέρ των αδελφών Κυπρίων οι οποίοι υπέφεραν τα πάνδεινα από την Αγγλική κατοχή του Νησιού. Για αυτό το σκοπό συγκάλεσε τους ομογενείς εις συνεδρίαση την Κυριακή 10ης Ιανουαρίου1932 εις τον Ιερό Ναό των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης. Δυστυχώς αυτή η συνεδρίαση απότυχε καθ’ όσον πολλοί λίγοι

ομογενείς φιλοτιμήθηκαν να προσέλθουν εις την Εκκλησία αυτή την ημέρα. Παρ’ όλο που δεν προσήλθαν πολλοί, ωστόσο εκλέχθηκε, την πρώτη Εβδομάδα του Μάρτη, μια επιτροπή δια να ενεργήσει εράνους. Συγχρόνως έκαναν έκκληση, μέσω της εφημερίδος << Ν. Ελλάς >> όπως και οι άλλες κοινότητος προβούν εις εράνους δια τον ίδιο σκοπό. Η εκλεγήσα ερανική επιτροπή αποτελάσθηκε από τους Τηλέμαχο Κουβαρά Πρόεδρο, Νιάρχο Επικκίδη Αντιπρόεδρο, Χρήστο Σουρή Ταμία, Σάββα Παπαδανιήλ Γραμματέα, μέλη: Δημήτριος Μπένος, Χρήστος Ρούσσος, Κωνσταντίνος Κωμοδίκης, Νικόλαος Μαρούδας, και Ιωάννης Ηρακλίδης. Επίσης δια την περιοχή Μπράκπανκαι Σπρίνγκς οι Χαράλαμπος Κωνσταντινίδης και Ιωάννης Μωραϊτης. Αυτή η επιτροπή εγκαταστάθηκε εις 627 Julies Street Malvern Johannesburg South Afrika με το όνομα SYPROS BENEVOLEND FUND.

Όλες οι συνεσφορές θα αποστέλονται εις την κετρική επιτροπή εις Αθήνα, της οποίας προΐστατο ο Ναύαρχος Κουντουριώτης υπό της επιτροπείας Ελλήνων Αφρικής, δια το λόγο ότι λόγω της λογοκρισίας εις την Κύπρο είναι αδύνατος η επικοινωνία με τον Αρχιεπίσκοπο Κύριλλο. Ως γνωστόν η Αγγλία. Μετά τα γεγονότα των διαμαρτυριών και το αίτημα των Κυπρίων δια ένωση της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα, υπέβαλλαν λογοκρισία στον τύπο και την αλληλογραφία στο νησί.

Την Κυριακή 20ης Μαρτίου 1932 με πρωτοβουλία του συνδέσμου Ιθακησίων τελέσθηκε μνημόσυνο υπέρ της αναπαύσεως των ψυχών των Βασιλέων : Γεωργίου, Όλγας, Κωνσταντίνου, Σοφίας και Αλεξάνδρου. Αυτό συνέβη εις την εκκλησία των Α. Κωνσταντίνου και Ελένης στο Γιοχάννεσμπουργ. Μετά το μνημόσυνο ο σύνδεσμος απέστειλε το κάτωθι τηλεγράφημα εις τον Βασιλέα Γεώργιο Β’ Φ. DSC oo58.

Το εκκλησιαστικό ημερολόγιο της 1ης Εβδομάδας του Απριλίου τοιχοκολλήθηκε εις την είσοδο της εκκλησίας και δημοσιεύτηκε εις την εφημερίδα < Ν. ΕΛΛΑΣ > και είναι το ακόλουθο: Φ DSC 0057 της 2ης Εβδομάδας Φ DSC 0059 της 3ης Εβδομάδας DSC 0061..63

Αυτό το μήνα ( Απρίλιο ) και πάλιν η Φιλόπτωχος Αδελφότης Ελληνίδων Κυριών είχε την χοροεσπερίδα της η οποία κα’ ομολογία πολλών εκ των παρευρισκομένων σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Διασκέδαση μέχρι αργά το βράδυ και χαρά μεγάλη. Εκείνο που παρατηρείται στην Ελληνική παροικία, όσο περνούν τα χρόνια, απομακρύνονται από τις Ελληνικές παραδόσεις και γίνονται όλο και πιο πολύ ξενομανείς. Αυτό φαίνεται στις διάφορες εκδηλώσεις όπου τους έγινε συνήθεια και το θεωρούν μοντερνισμό να χορεύουν χορούς όπως ταγκό, βάλς, κουΐκ στέπ, φοξ κλπ, πριν λήξει η κάθε εκδήλωση χορεύουν και κανέναν ελληνικό χορό. Για την χοροεσπερίδα ο καλός πατριώτης Γ. Πετούσης παραχώρησε δωρεάν την αίθουσα εις Κρατήριον Hotel.

Το Πάσχα γιορτάζεται την 1ην Μαΐου. Στις 22 Απριλίου 1932 ανακοινώθηκε το πρόγραμμα των ιερών ακολουθιών έχων ως εξής:

23ης Απριλίου 1932 Σάββατον του Λαζάρου και μνήμη του Μεγ. Γεωργίου. Η θεία λειτουτ 9-11 πμ 24 Απριλίου Κυριακή των Βαΐων. Η θεία λειτουργία 9-12πμ 24 Απριλίου εσπέρας: Η ακολουθία του Νυμφίου από ώρας 7 μμ 25 Απριλίου Μ. Δευτέρα: Η ακολουθία του Νυμφίου από ώρας 7 μμ. 26 Απριλίου Μ. Τρίτη : Η ακολουθία του Νυμφίου από ώρας 7 μμ. 27 Απριλίου Μ. Τετάρτη : Το Άγιον Ευαγγέλιον από ώρας 4-5.30 μμ. 28 Απριλίου Μ. Πέμπτη : Η θεία λειτουργία από ώρας 9 πμ.

28 Απριλίου Μ. Πέμπτη : Εσπέρας τα δώδεκα Ευαγγέλια 7,30-11 μμ. 29 Απριλίου Μ. Παρασκευή: Των μεγάλων ωρών 9-12 μεσημβρία. 29 Απριλίου Μ. Παρασκευή: Εσπέρας Η ακολουθία του Επιταφίου 7,30-11 μμ. 30 Απριλίου Μ. Σάββατον : Η θεία λειτουργία από ώρας 9-11 πμ. 1 Μαΐου Κυριακή του Πάσχα : Η έναρξις της ακολουθίας της Αναστάσεως θα γίνη από ώρας 11,30του Μ. Σαββάτου και η θεία λειτουργία θα λήξη την 3ην μεταμεσονύκτιον ώραν της Κυριακής. 1 Μαΐου Κυριακη του Πάσχα: Ο εσπερινός ΔΕΥΤΕΡΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ 4-5 μμ. Λίγη αταξία εις την ορθογραφία ( μικρά, κεφαλαία ) την ευθύνη έχουν οι συντάξαντες αυτό το εορτολόγιο.

Από τις 21 Μαΐου 1932 άρχισε να διαβάζεται από τον Άμβωνα των εκκλησιών εγκύκλιος του Πατριάρχη Αλεξίου, πρόκειται δια έρανο υπέρ των ορφανών του Πατριαρχείου. Σύμφωνα με εκκλησιαστικές πηγές της εποχής οι ομογενείς πρόθυμα προσέφεραν προς το σκοπό αυτό παρά την φοβερή οικονομική κρίση που μάστιζε τη χώρα. Όσο δια τα ορφανά! Αφηρημένη έννοια, άγνωστος ο αριθμός και ο τόπος προέλευση αυτών των ορφανών. Αυτές οι εκκλήσεις του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας συνεχίζονται ακόμη και σήμερα.

Η Κοινότητα του Γιοχάννεσμπουργ , στο τέλος του Μήνα Μαΐου 1932 το εορτολόγιο για το Μήνα Ιούνιο, αυτό έχει ως εξής:

Από τα εορτολόγια αρκετά δεν μπόρεσα να τα βρώ και να τα παρουσιάσω. Πολλές φορές δεν γίνονταν ανακοινώσεις αλλά έβαζαν ένα σημείωμα επάνω εις το παγκάρι της εκκλησίας με το πρόγραμμα της εβδομάδας.

Στις 7 Ιουλίου 1932 μία επιστολή που κυκλοφόρησε μεταξύ των παροίκων και δημοσιεύτηκε στον ελληνικό τύπο, έφερε νέες στενοχώριες εις τους Έλληνες οι οποίοι ασχολούνταν με το εμπόριο. Αυτή συντάχθηκε από τους Β. Κάτσικο, Ε. Γαβριηλίδη και Ζ. Γκούβερη και αναφέρει τα εξής:

Έλληνες καταστηματάρχαι και μη! από του ενός άκρου του Ράντ μέχρι του άλλου και της Πραιτωρίας. Δεν γνωρίζομεν κατά πόσον ελάβατε γνώσιν του σχεδίου, το οποίον συνέλαβον και έθεσαν εις εφαρμογή προ ολίγων ημερών τρείς εταιρείες αρτοποιών, ήτοι οι Quin Co Ltd, Primier Buiskuit Co Ltd kai Rand Ltd. Αι άνω εταιρείαι αφού εδημιουργήθησαν κατά 75% παρά του Έλληνος

καταστηματάρχου θέλουν τώρα να τον εκτοπίσουν από την αγορά και να του αφαιρέσουν την δύναμιν να ζη.

Από της 7ης Ιουλίου 1932 με φαρδιές πλατιές διαφημίσεις και τιμολόγια κολλημένα εις τας πλευράς των κάρων των ( ακόμα χρησιμοποιούσαν σαν μέσο μεταφοράς τα κάρα, συρόμενα από άλογα ) το ψωμί 1ης ποιότητος προς 6 πέννας, τα γνωστά 1- κέκια ( τα κέΐκ οι Έλληνες ομογενείς τα αποκαλούσαν κέκια ) προς 9 πέννες των 6 πεν. Προς 5 πέννες, της πένας προς 9 πέννες την δωδεκάδα λιανικώς, με σκοπό να κατακτήσουν την λιανικήν πώλησιν. Τούτο θα επιδιώξουν με νέα μαγαζιά που σκοπεύουν να ανοίξουν εις τας συνοικίας και με τα κάρα των που θα πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι. Τα κάρα των σταματούν έξω από τα μαγαζιά μας δια μας πουν τα καλά χαμπάρια. Θα μας δίδουν κέκια 8 πέννες την δωδεκάδα να πωλούμεν 1 σελ. ή εάν θέλωμεν ας πωλούμεν κ’ ημείς 9 πέννες την δωδεκάδα, μία πέννα το κέρδος.

Αλλά δια πόσον καιρό θα πωλούμεν και προς 9 πέννες την δωδεκάδα αφού το ίδιο κάρο όταν σερβίρει το μαγαζί μας πηγαίνει εις την γειτονιά και προσφέρει το ψωμί και τα κέκια εις την πόρτα του πελάτου μας αντί της ίδιας τιμής που πωλούμε και ημείς.

Είναι περιττόν να αναφέρωμεν τι μέρος της πολύ μικράς μας ημερισίας πωλήσεως παίζουν το ψωμί και τα κέκια διότι ο καθείς γνωρίζει ότι αν του αφαιρεθούν και αυτά δεν έχει να κάνη τίποτε αλλά να κλείση και να παραδώση τα κλειδιά στο νοικοκύρη του.

Τώρα εναπόκειται εις τους ομογενείς καταστηματάρχας έχωντες τα ανωτέρω υπ’ όψιν να αποφασίσωσιν τι πρέπει να πράξωσι. Αν πρέπει να υποστηρίξωσι τας τρείς αυτάς εταιρείας ή τουναντίον διαβλέποντες τον ύψιστον κίνδυνον να αρνηθώσι να συντπρέξωσι εις την εκτέλεσιν του σχεδίου των.

Β. Κάτσικος , Ε. Γαβριηλίδης, Ζ. Γκούβερης. ¨ελληνες καταστηματάρχαι 5/7/1932

Την επόμενη εβδομάδα η εφημερίδα << Ν. Ελλάς επιληύθηκε του θέματος με το εξής άρθρο: Τη πρωτοβουλία μερικών μελών της παροικίας μας συνήλθον την παρελθούσαν Κυριακή ως και αλλαχού της εφημερίδος μας περιγράφομεν, εις τον ιερόν ναόν της πόλεώς μας αρκετοί ομογενείς, όπως λάβωσι μέρος εις την επί του τελευταίου εγερθέντος ζητήματος της λιανικής πωλήσεως του άρτου, εις το οποίον ως γνωστόν ενδιαφέρονται ιδιαιτέρως οι συμπολίται μας ομογενείς.

Εις την συνεδρίασιν ταύτην ως αποτέλεσμα των λαβόντων χώραν συζητήσεων εξελέγη πενταμελής επιτροπή συγκειμένη εκ των κ. κ Γ. Μέντη, Κ. Μαρούδα, Β. Κάτσικον, Χ. Φοιτίδου.και Γ. Καλλίνικου εις τους οποίους ανετέθη η εντολή όπως προβώσι εις διαβήματα προς τας τρείς γνωστάς εταιρείας και εξακριβώσωσι λεπτομερέστερον τας προθέσεις των. Κατά την συνεδρίασιν ταύτην εγένετο επίσης λόγος και απεφασίσθη όπως προς προστασίαν των Ελληνικών συμφερόντων και ιδιοκτητών καταστηματαρχών μελετηθή παρά της εξελεχθείσης επιτροπής και η ίδρυσις εμπορικού επιμελητηρίου. Τα αποτελέσματα των ενεργειών και σκέψεών της η επιτροπή θα κοινοποιήση κατά την συνεδρίασιν των Ελλήνων της πόλεώς μας και των περιχώρων ήτις κατά την σήμερον δημοσιευμένην πρόσκλησιν θα λάβη χώραν την Κυριακήν 24ην Ιουλίου 1932. Γενάται τώρα το ερώτημα αν η Δευτέρα αύτη συνεδρίασις θα είνε μάλλον αντιπροσωπευτική και αν θα καταστή δυνατόν κατά την διάρκειαν αυτής να ληφθώσι πράγματι αποφάσεις οίτινες πρόκειται να έχωσι βάρος δια το μέλλον του Ελληνισμού εις την χώραν ταύτην.

Δεν υπάρχει νομίζομεν ουδεμία αμφιβολία ότι τα ζητήματα, τα γενικότερα τα οποία τα όσα εγείρει είνε πραγματικώς σοβαρά δια την τύχην των Ελλήνων και ιδίως των καταστηματαρχών και είνε γνωστόν παγκοίνως επί πόσον καιρόν και πόσον επιμόνως από των στηλών της εφημερίδος αυτής εδημοσιεύσαμεν άλλοτε δυστυχώς άνευ ουδενός θετικού αποτελέσματος διά την ίδρυσιν Παναφρικανικού Ελληνικού Συνδέσμου προς προστασίαν των Ελληνικών συμφερόντων οιασδήποτε μορφής και φύσεως. Ότι τα από καιρού εις καιρόν απειλούμενα συμφέροντά μας χρήζουν προστασίας και ότι η μόνη κατάλληλοι να παράσχωσι την προστασίαν ταύτην είμεθα εμείς οι ίδιοι ομαδικώς ενεργούντες δεν αμφισβητεί κανείς. Κανείς όμως επίσης την πρωτοβουλίαν θέλει να λάβη ούτε την επιμονήν να δείξη όπως επιτύχη θετικά αποτελέσματα. Μόνον οσάκις απειλούνται ιδιαίτερα τινά συμφέροντα ή μάλλον αδικούμενοι κινούνται και προσπαθούν να επιτύχουν και την συμπληρωματικήν υποστήριξην των λοιπών Ελλήνων τας περισσοτέρας όμως φοράς άνευ σοβαρού τινός αποτελέσματος. Αυτή τουλάχιστον υπήρξε μέχρι σήμερον η εξέλεξις των πραγμάτων. Τι θα απογίνη λοιπόν και την φοράν αύτην δια το ζήτημα των αρτοποιών; Θέλουν οι ομογενείς να επαναλευθή η παλαιά ιστορία; Η θα προσπσθήσουν έστω και τώρα μετά την απειλουμένην συντριβήν των Ελληνικών εργασιών εκ διαφόρων λόγων βαθμιαίως προβαίνουσιν προς το τέλος των να προσέλθουν όλοι ομού εις την φωνήν των ολίγων και ακολουθούντες την πρωτοβουλίαν εκείνων να θέσωσι τις βάσεις ενός σωματίου, είτε Ελληνικόν Εμπορικόν Επομελητήριον κληθή τούτο είτε άλλως. Την απάντησιν θα μας την δώση το απόγευμα της Κυροακής 24ης Ιουλίου . Η εφημερίδα << Ν. Ελλάς >> δεν αρκέστηκε μόνο σε αυτό το άρθρο, να περιμένει μέχρι 24ηνΙουλίου να δει τα συμφωνηθέντα της συνεδριάσεως αλλά την 27ην Ιουλίου έγραψε και ένα άλλο άρθρο δια του οποίου προσπαθεί να ενθαρρύνει και παροτρύνει τους ομογενείς όπως προχωρήσουν εις δράση ώστε να προασπίσουν τα συμφέροντά τους εις τον εμπορικό τομέα. Αυτό το άρθρο είναι το κάτωθι:

ΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΜΑΣ

Ο εμπορικός κόσμος της πόλεώς μας και περιχώρων κατέχει όλως ιδιάζουσα και λεπτήν θέσιν εις την εμπορικήν ζωήν της Νοτίου Αφρικής, θέδιν την οποίαν εάν εγνώριζε να εκμεταλευθή υπο των ιδίων συμφερόντων πολύ ενωρίς θα ηδύνατο να κατακτήση αν όχι όλους μερικούς τουλάχιστον εκ των κλάδων του εμπορίου το οποίον του εφοδιάζει τα εμπορεύματά του. Η θέσις του είναι ιδιάζουσα διότι κατόρθωσε δια της προθυμίας του εις πολύωρον εργασίαν να συναγωνισθή επιτυχώς σχεδόν πάντας τους άλλους μικρούς καταστηματάρχας και να μείνη επομένος ο μόνος κάτοχος του είδους ό εκμεταλλεύεται. Ιδιάζουσα επίσης επίσης διότι κατάντησε να μην επιδιώκη τίποτε πλέον του μικρού αυτού καταστήματος και της πολυώρου εργασίας του. Η θέσις του είναι επίσης λεπτή διότι ποτέ δεν επιδίωξε την κατάκτηση του χονδρικού εμπορίου, το οποίον τον εφοδιάζει και επομένως έμεινε εκτιθειμένος εις την οικονομικήν πίεσιν των προμηθευτών το, οίτινες δεν συνδέονται άλλωστε με’ αυτούς εκτός δια την εξυπηρέτησιν των συμφερόντων των. Αλλά και οσάκις επιδίωξε σποραδικώς να κατακτήση οιονδήποτε κλάδον χονδρικής πωλήσεως, σχεδόν πάντα απέτυχε διότι οι πελάται του Έλληνες καταστηματάρχαι είχον την απαίτησιν να επιτύχωσι παρ’ αυτού πολύ μεγαλυτέρας ευκολίας εκείνων τας οποίας ηδύνατο να παράσχη. Εάν

όμως οι ομογενείς κατέχοντες σχεδόν το μονοπώλιον των μικρών αυτών εργασιών ήθελον από σκοπού να συνεργασθούν προς κατάκτησιν των κλάδων εκείνων του εμπορίου, οι οποίοι τους προμηθεύουν τα εμπορεύματά των τότε η οικονομική τους κατάστασις και ισχύς θα ήτο ολοσχερώς διαφορετική. Αντί να είναι εκτεθειμένοι εις τον κίνδυνον του εκτοπισμού και την ανέλεον της εξοντώσεως λόγω οικονομικής πιέσεως των προμηθευτών των θα ήσαν οι ίδιοι κύριοι της θέσεώς των και οχυρωμένοι εις σημείον ώστε τας ιδικάς των θέσεως να μην κινδυνεύουν να χάσουν αλλά και νέας να κατακτήσουν. Βεβαίως πολλοί εκ των αναγνωστών μας γνωρίζουν πόσον μεγάλη θα ήτο η δύναμις του Ελληνισμού εις τον κύκλον του των εργασιών εις τον οποίον επεδόθησαν, ποτέ όμως ίσως δεν εσκεύθησανότι η δύναμίς των αν ήθελα να συνενοηθούν θα ήτο ακαταμάχητος . Από καιρού εις καιρόν αναφύονται ζητήματα τα οποία μας κάμνουν να θαυμάζωμεν μέχρι πότε θα είμεθα ευχαριστημένοι βλέποντες εαυτούς εκτοπιζομένους. Τοιούτον είναι και το ζήτημα των αρτοποιών. Ενώ ο Ελληνισμός κατέχει μόνος του όλοκληρον σχεδόν την λιανικήν πώλησιν των ψωμιών, ενώ αυτός θα ήτο εις θέσιν να επιβάλλη όρους μάλλον παρά να δεχθή τοιούτους, ευρίσκεται εις κίνδυνον να χάση και το είδος αυτό της πωλήσεως του και να υποστή κρίσιν εις την αγοράν μόνον και μόνον διότι αδρανεί, διότι δεν έχει την δύναμιν και την θέλησιν να συννενοηθή προς διαφύλαξιν αυτών ακόμη των ζωτηκοτέρων του συμφερόντων. Και να ομιλήσωμεν πλέον συγκεκριμένως: Αν οι αρτοποιοί επιμένουν να επιβάλλουν τους όρους των. Αν επιμένουν να έλθουν εις απευθείας επικοινωνίαν μετά του κοινού παραβλέποντες και παραμερίζοντες τους Έλληνας καταστηματάρχας των οποίων τας υπηρεσίας εχρησιμοποίουν μέχρι σήμερον δια να επιδιώξουν την ίδρυσιν ιδίων καταστημάτων, εις τους Έλληνας δεν απομένει ειμή να επιδιώξουν την ίδρυσιν ιδίων συνεργατικών αρτοποιείων προς προμήθειαν άρτου και κατέσχυσιν των εμπορικών συμφερόντων των. Αν και εις την περίπτωσιν αύτην αδιαφορήσωσιν και αφήσωσι εαυτούς να γίνωσι τα θύματα της εμπορικής αντιζηλείας άλλην τότε δεν μένει παρά να αικτίρωμεν την θέσιν και την αδράνειάν των.

Η προαγγελθείσα συνεδρίαση έλαβε χώρα εις την εκκλησία των Αγ. Κωνσταντίνο και Ελένης, όπως συνήθως προσήλθαν πολλοί λίγοι για ένα τόσο ζωτικό θέμ. Παρ’ όλα αυτά συζήτησαν επί του ζητήματος, εδόθησαν εξηγήσεις από την πενταμελή επιτροπή δια τις ενέργειές της και προτάθηκε η σύσταση Ελληνικού Συλλόγου ή σωματίου προς υποστήριξη των Ελληνικών συμφερόντων. Προς τούτο προτάθηκε και εξελέγη επιτροπή αποτελούμενη από τους εξής:

Γεώργιο Μέντη – Χαράλαμπο Φοιτίδη- Κώστα Μαρούδα- Πάνω Παξινό- Κώστα Κωμοδίκη- Κώστα Περδίκη – Γεώργιο Καλλίνικο- Γεώργιο Προσελέντη- Κώστα Ελισσαίου- Γεώργιο Παπαδάκη- Ναπολέοντα Πατρίκιο. Αυτοί ανέλαβαν να πράξουν τα απαραίτητα δια την δημιουργία του νέου Συλλόγου, είχαν μεγάλα όνειρα δια τον υπό σύσταση σωματείου, εξέφραζαν ιδέες ότι αυτός ο Σύλλογος θα είναι η νέα φιλική Εταιρεία του Ελληνισμού της Αφρικής και ο Μασονισμός των και διάφορα άλλα φαιδρά και αστεία. Όσο για το ( ο Μασονισμός ) επειδή σχεδόν όλοι τους ήταν Μασόνοι. Αλλά και πάλιν, παρ’ ότι αυτή η ομάδα είχε δυο κοινά σημεία: Μασόνοι και το 40%, κοινό όνομα Κώστας , άρχισαν κιόλας τις γκρίνιες και τη φαγωμάρα από την αρχή. Δύσκολο να αλλάξουν μυαλά από τη μία στιγμή στην άλλη. Ήδη από την πρώτη συνεδρίαση ο Πάνος Παξινός καταφέρεται εναντίον

της << Ν. Ελλάδος >> επειδή εις το κύριο άρθρο της 14ης Ιουλίου αναφέρθηκε, χωρίς να κατανομάσει κάποιον, ( ότι οι Έλληνες από καιρού εις καιρόν ενδιαφέρονται να ιδρύσουν κάποιο σωματείο και μάλιστα όταν θίγονται συμφέροντα ιδιαίτερα τινά κλπ ) Τα περισσότερα μέλη της νεοϊδρυθείσης επιτροπής ήταν πρόσωπα τα οποία συμμετείχαν σε κάθε κοινοτική προσπάθεια ,αυτοί είχαν το προβάδισμα αλλά δυστυχώς ήταν και το εμπόδιο. Είχαν χάσει την εμπιστοσύνη του κοινού, ήτα αναξιόπιστα πρόσωπα δια διάφορους λόγους όπως Μασονισμός, αλαζονεία, εγωισμός. Το ευρύτερο ομογενειακό κοινό είχε αντίληψη και πείρα δια αυτόν το λόγο δεν συμμετείχε ενθέρμως σ’ αυτού του είδους συνεδριάσεις. Ο υπό σύσταση Σύλλογος είναι ένας από τους πολλούς που είχε ιδρύσει η Κοινότητα του Γιοχάννεσμπουργ οι οποίοι δεν άντεξαν εις το χρόνο. Αυτή την εποχή τα μόνα που βιώνουν είναι η Κοινότητα Γιοχάννεσμπουργ, το Σχολείο και η Φιλόπτωχος αδελφότης ήτις αυτή την περίοδο βρίσκεται σε παρακμή, πράγμα που θα το δούμε τους επόμενους μήνες. δεν μπορούμε να αναφερθούμε εις τον Αθλητικό Σύλλογο καθ’ ότι δεν έγινε από μέλη της Κοινότητας Γιοχάννεσμπουργ μόνο αλλά και από μέλη της Κοινότητας Πραιτωρίας. Η Κοινότητα, καθ’ ομολογία όλων των παροίκων έχει τα χάλια της, το Σχολείο μετράει μέρες. Όσο για την Εκκλησία; Δεν είναι πλέον ζήτημα της Κοινότητος αλλά των κληρικών οι οποίοι είναι αρκετοί και ικανότατοι. Εν πάση περιπτώσει μετά τη σύσταση αυτής της επιτροπής ( σχετικά με το ζήτημα των αρτοποιών ) άρχισαν να ενδιαφέρονται και άλλοι ομογενείς, να δημιουργούν μικρές επιτροπές, τοπικές επιτροπές στις διάφορες περιοχές του Τρανσβάαλ. Στο Γκρούγκερσντόρπ την επιτροπή αποτελούμενη από τον Π. Ραφτόπουλο,Ι. Νικολαΐδη, Κ. Βεντούρο. Στο Τζέρμιστον: Τον Τ. Κατακουζινό και Χ. Αναγνώστου. Μπόξμπούγκ: Κ. Κοκοράκη. Μπενόνι: Τον Π. Μαυραντώνη- Β. Μωραΐτη – Γ. Παΐζη. Μπράκπαν: Τον Χαρ. Κωνσταντινίδη- Ι. Μωραΐτη. Σπρίνγκς: Τον Γ. Κατεργαράκη. Πραιτώρια: Τον Δ. Κακούρη-Σ. Λυμπερη- Κ. Κωνστσντινίδη-Χ. Ραπάνη και Α. Παπαγγελούτσος. Από την ομάδα του Γιοχάννεσμπουρ μερικοί δεν είχαν καμία συγγένεια με την πώληση του άρτου, είχαν διαφορετικής φύσεως εργασίες αλλά ήθελαν να είναι ταγοί εις τα ομογενειακά δρώμενα, ερώτημα όμως είναι αν ήταν ικανοί για αυτό το ρόλο. Δυστυχώς όχι και με την συμπεριφορά τους απομάκρυναν τους ομογενείς της βιοπάλης οι οποίοι είχαν και τη δύναμη. Αυτοί οι ψευτοηγέτηδες ήταν η αιτία, χρόνια τώρα, που χάθηκε η εμπιστοσύνη αυτό όλοι το ομολογούν. Αυτοί οι τύποι, επειδή είχαν αποκτήσει κάποια οικονομική επιφάνεια και επειδή ήταν και μασσόνοι, παρουσιάζοντας εις τους ξένους και ειδικά εις τους επισήμους, σαν προστάτες των υπολοίπων ομογενών. Στην ουσία αγωνίζονταν δια τα δικά τους συμφέροντα.

Αν κάποιος ασχοληθεί με τους επαίνους της << Ν. Ελλάδος >> όπως αφιλοκέρδεια και τους κόπους αυτών των ανθρώπων οι οποίοι μοχθούν και αγωνίζονται δια τα συμφέροντα των Ελλήνων ομογενών είναι τουλάχιστον, όπως φαίνεται σήμερα, σκέτη ειρωνεία και φαιδρότητα. Η εφημερίδα << Ν. Ελλάς >> επί εποχής Θεοχαρίδη, ήταν μέρος του κατεστημένου. Ιδιοκτήτες και συντάκτες αυτού του τύπου ήταν συνεπιβάτες στο ίδιο βαπόρι.

Στις 10 Σεπτεμβρίου 1932 η επιτροπή δια την Ένωση των του Εμπορικού Συλλόγου καλεί τα μέλη της σε γενική Συνέλευση για την 24ην Σεπτεμβρίου εις τον χώρον της Εκκλησίας στις 2,30 μμ με θέματα:

1) Συζήτησις και ψήφισις του συνταχθέντος υπό της εκλεγείσης επιτροπής κατά την προηγουμένην συνεδρίασιν προσωρινής επιτροπής καταστατικού.. 2) Εκλογή Διοικ. Συμβουλίου. 3) Γενικά ζητήματα αφορόντα την Ένωσιν

Ομογενείς μη εγγεγραμμένοι ήδη ως μέλη της Ενώσεως θα δύνανται να εγγραφώσι εν τω Ιερώ Ναώ κατά την ημέραν της Συνελεύσεως.

Johannesburg εκ της Επιτροπής 10.9.32

Πράγματι την καθορισθείσα ημέρα και ώρα έλαβε χώρα αυτή η Συνέλευση και έγινε η εκλογή του 10μελούς Δ. Συμβουλίου.

Της Συνελεύσεως προήδρευσε ο Τηλέμαχος Κουβαράς μετά την ανάγνωση του καταστατικού ακολούθησε λεπτομερής συζήτηση και ψήφιση ενός εκάστου άρθρου. Από την Συνέλευση προτάθηκε και έγινε δεκτή εφορευτική Επιτροπή αποτελούμενη από τον Λ. Σικιώτη, Κ. Κίσογλου, Γ. Προσαλέντη προς εκλογή του πρώτου Διοικ. Συμβουλίου το οποίον σύμφωνα με αυτό το καταστατικό θα εκλέγεται κάθε διετίαν.

Το καταστατικό επιδοκιμάστηκε, εκτός λίγων τροποποιήσεων, από όλα τα παρόντα μέλη. Εκφράστηκαν συγχαρητήρια προς την συντακτική επιτροπή που κατόρθωσε σε μικρό σχετικό χρονικό διάστημα να ετοιμάσει αυτό το όχι τόσο εύκολο έργο, κατά τον ικανοποιητικότερο τρόπο. Το νεοψηφισθέν καταστατικό έχει ισχύ ενός χρόνου. Κατά τη διάρκειά του το κάθε μέλος δικαιούται να λάβει γνώση και υποβολή προτάσεων προς συζήτηση εις την επόμενη Γ. Συνέλευση.

Κατά την γενομένη μυστική ψηφοφορία που ακολούθησε εξελέγησαν οι κάτωθι κατά σειρά Σύμβουλοι: Κ. Περδίκης, Π. Παξινός. Κ. Ελισσαίου, Κ. Μαρούδας,Χ. Φοιτίδης, Λ. Σικιώτης , Γ. Μέντης, Γ. Παπαδάκης, Ν. Πατρίκιος, Κ. Κωμοδίκης, Καλλίνικος, Π. Ραφτόπουλος, Μ. Λυμπερης, Χ. Ρούσος, Κ. Ανδριανάτος και επιλαχόντες οι εξής: Κ. Κοκκινίδης, Κ. Κίσογλου, Ι. Κυτιλίδηςκαι Κ. Κωνσταντινίδης.

Την δεύτερη εβδομάδα του Αυγούστου η επιτροπή του Εμπορικού Συλλόγου συνήλθε εις συνεδρίαση και εξέλεγξαν προεδρείο το οποίο ανέλαβε αμέσως καθήκοντα. Αυτό το προεδρείο αποτελείτο από τους εξής: Πρόεδρος Γ. Μέντης, Ταμίας: Χαράλαμπος Φοιτίδης, Αντιπρόεδρος Κ. Περδίκης, Γραμματέας Κώστας Ελισσαίου, Ειδικός Γραμματέας Γεώργιος Παπαδάκης. Προεδρείο καλά δομημένο αποτελούμενο από διαλεχτούς μασόνους και έτσι προβλέπεται η πλήρης ή μερική αποτυχία. Να δούμε και μερικές σκέψεις μερικών ομογενών, πως έβλεπαν αυτή την νέα οργάνωση. Ο πρώτος που δημοσίευσε, σχετικά με την Εμπορική Έννωση ήτα ο Γ. Μέντης ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος αυτού του σωματείου.

Κύριε Διευθυντά Η από τινος παρατηρηθείσα μεταξύ των ομογενών καταστηματαρχών της πόλεώς μας κίνησις πρός σύμπηξιν Εμπορικού σωματείου, δια την καταλληλοτέραν προάσπισιν των ηθικών και υλικών συμφερόντων αυτών, είναι αξία παντός επαίνου, χρήζουσαι της ολοθέρμου υποστηρίξεως των δυναμένων καθ’ οιανδήποτε τρόπον να συντελέσωσι εις την τελικήν επιτυχίαν αυτής. Είνε αληθές ότι η ίδρυσις τοιούτων σωματείων εις μίαν πόλιν αριθμούσα υπέρ των 250 ελληνικά κατασταστήματα, συμπεριλαμβανομένων και των πόλεων του Ραντ ( ήτο ανάγκη επιβαλλομένη από πολλού, ευκόλως δε δύναται ν’ αποδειχθή ότι τα ύψιστα συμφέροντα των ομογενών κατά το παρελθόν θα ηδύναντο κάλλιον να εξυπηρετηθώσι, εάν υπήρχεν από ετών ιδρυμένον τοιούτον σωματείο. Αλλά κάλλιον αργά παρά ποτέ, ότι δεν έγινε εις το παρελθόν δεν υπάρχει λόγος να μην γίνη σήμερον οπότε η επικραίουσα από τινος κρίσις εις το εμπόριον, πρωτοφανής αληθώς δια την χώραν εις την οποίαν ζώμεν, καθιστά πλέον επιτακτική την συνεργασίαν και αλληλεγγύην των ομογενών προς αποτελεσματικωτέραν αντιμετώπιση της κρίσεως αυτής και επιταχυστέραν προάσπισιν των απειλουμένων εκάστοτε υπό των ξένων ανταγωνιστών συμφερόντων των. Διατί είνε γεγονός αναμφισβήτητον ότι η ύπαρξις τόσων Ελληνικών καταστημάτων εις την πόλιν μας, τα περίχωρα και την πρωτεύουσαν, και η οπωσδήποτε επιτυχής και ευπρώστατος συντήρησις αυτών, παρ’ όλην την υφισταμένην κρίσιν, αποτελεί κάφρος εις τους οφθαλμούς μιάς ορισμένης μερίδος των ξένων, η οποία ως παμφάγον όρνεον, αποβλέπει εις την κατάκτησιν των πάντων και την βαθμιαίαν εκτόπισιν παντώς άλλου μη ομοφύλλου των εκ πάσης εμπορικής εργασίας αποφερούσης κέρδος τι.

Και ο κίνδυνος είναι άμεσος και σοβαρός. Οι ανταγωνιζόμενοι τους ομογενείς μας και υποσκάπτοντες την θέσιν των, είναι άνθρωποι βαίνοντες επί ωρισμένου σχεδίου με πρόγραμμα, με οργάνωσιν, με σύστημα, τα οποία δεν είναι δυνατόν εις το τέλος να μη επικρατήσωσιν, εάν οι ομογενείς μας εξακολουθούν αδιαφορούντες δια τα ύψιστα συμφέροντα αυτών, και εργαζόνενοι χωρίς κοινόν πρόγραμμα προδιαγεγραμμένον σχέδιον και τας υπέρ πάν άλλον επιβαλλομένης, αλληλεγγύην και συνεργασίαν, άνευ των οποίων είμεθα καταδικασμένοι εις οριστικήν αφάνειαν. Δια όλα ταύτα η παρατηρηθείσα εσχάτως κίνησις προς ίδρυσιν του εμπορικού Σωματείου, είναι αξία παντός επαίνου χρήζουσαν την υποστήριξιν όλων ανεξαιρέτως των δυνάμεων να συντελέσωσιν εις την τελικήν επιτυχίαν αυτής. Εποβάλλεται δε τόσω μάλλον η υποστήρηξις αύτη, καθ’ όσον ουδεμίαν ή ελάχιστην υλικήν θυσίαν των ομογενών απαιτεί. Ηθικήν μόνον ενίσχυσιν χρηάζεται το υπό ίδρυσιν σωματείον, συνεργασίαν και κοινήν κατεύθυνσιν των ομογενών, προκειμένης καταλληλοτέρας προασπίσεως των συμφερόντων των. Η καλή θέλησις όλων, ας γίνη η αρχή και η βάσις της ιδρύσεως του Εμπορικού Σωματείου μας και ας είμεθα βέβαιοι ότι εντός ελαχίστου χρονικού διαστήματος θα ευρεθώμεν προ αποτελεσμάτων εκπλικτικών ικανοποιητικών δε και ευχάριστων δι’ όλους μας. Η πρότινος εκλεγείσα εν συνεδριάσει επιτροπή των ομογενών καταστηματαρχών επιτροπή συνελθούσα την παρελθούσαν εβδομάδαν ως θα είναι εις θέσιν η Νέα Ελλάδα να αναγγείλη σήμερον, προέβη εις την εκλογήν προσωρινού σωματείου με εντολήν την σύνταξιν του καταστατικού και την εγγραφή ως μελών εί δυνατών πάντων των ομογενών καταστηματαρχών τους οποίους δια της παρούσης παρακαλούμεν θερμώς όπως εγγραφώσι προθύμως ως μέλη και ενδιαφερθώσι ζωηρώς δια την επιτυχίαν του σκοπού του σωματείου, βέβαιοι ότι δια τούτου εξυπηρετούσι τα ίδια αυτών συμφέροντα και θέτουσι ως βάσεις ενός καλλιτέρου μέλλοντος ενταύθα δια εαυτούς και τα τέκνα των. Διατελώ μεθ’ υπολήψεως. Γ. Μέντης.

Εκτός από αυτούς που είχαν άμεσο ενδιαφέρον δια την δημιουργία ενός τέτοιου οργανισμό υπήρχαν και εκείνοι οι οποίοι ναι μεν δεν εναντιώνονταν προς αυτό το σκοπό αλλά είχαν διαφορετική άποψη ως προς τη δομή και εκτέλεση. Ένας από αυτούς ήταν ο Θεόδωρος Παξινός όστις στις δημοσίευσε την ακόλουθο επιστολή:

Χωρίς να θέλω να αμφισβητήσω τον ευεργετικόν σκοπόν του υπο ίδρυση εμπορικού συλλόγου, θα μου επιτρέψη ο φίλος μου κ. Γ. Μέντης και οι λοιποί ομόφρονές του κύριοι, όπως αμφισβητήσω κατά πολύ το δυνατό της επιτεύξεως των ευεργετικών αποτελεσμάτων περί το οποίον τοσούτος γίνεται από τινος λόγος.

Και κατά πρώτον ερωτώ τους αξιοτίμους κυρίους τους σχόντας την πρωτοβουλίαν, αν έχουν κατ’ αρχήν γνώσιν των συνθηκών εμπορικών οικονομικών και ιδιωτικών, υφ’ άς ευρίσκονται και εργάζονται τα ελληνικά καταστήματα, και αν είνε ενήμεροι αυτών που βασίζονται πιστεύοντες ότι ο εμπορικός σύλλογος θα ανέλθη εις τοιαύτην Εμπορικήν περιοπήν ώστε να δύναται να επιβάλη τας αποφάσεις αυτού ( τας δικαίας άλλωστε τε, επί διαφόρων αναφυομένων εμπορικών ζητημάτων ). Και για να εξηγηθώ καλλίτερον, ας υποθέσωμεν ότι επιβάλεται δια τον έναν ή άλλον λόγον, να γίνη μποϋκοτάζ ωρισμένου είδος ή εργοστασίου ή μεγάλου εμπορικού καταστήματος σιγαρέττων κλπ θα είνε δυνατόν να επιτευχθή τοιούτη αλληλεγγύη ώστε τα 250 ελληνικά καταστήματα να τεθούν υπό τας διαταγάς των αποφάσεων του εμπορικού συλλόγου δια να επιτευχθή το αποτέλεσμα, το οποίον θα επιδιώκεται; Ας μου επιτραπή να πω ένα μεγάλο όχι. Και εντοιαύτη περιπτώσει ποίον θα είνε το αποτέλεσμα; Ποια θα είνε η ηθική επιβολή του συλλόγου και τα πρακτικά αποτελέσματα της ιδρύσεως αυτού;

Έρχομαι ήδη εις έτερον (διότι και τούτο ελέχθη και δημοσία και ιδιωτικώς παρά διαφόρων κυρίων) ότι εις τον σκοπόν του Συλλόγου θα είνε και η συνγκέτρωσις κεφαλαίων προς αγοράν μεγάλων ποσοτήτων ωρισμένων ειδών προς όφελος των Ελλ. Καταστηματαρχών. Καλή και ωραία ιδέα αλλά δυστυχώς απραγματοποίητη, άλλως προκειμένου να ιδρυθή μία Ελλ. Εμπορική μετοχική εταιρεία, δεν υπάρχει ανάγκη ιδρύσεως συλλόγου, υπάρχει ανάγκη κεφαλαίων και ανδρών εμπίστων και εχόντων μεγάλην εμπορικήν πείραν, δια να δύνανται μετά της σχετικής πεποιθήσεως να ελπίζη ότι καλόν δύναται να επιτευχθή.

Εάν δε ο φίλος μου κ. Μέντης καθ’ ό και γραμματεύς της Κοινότητος αμφισβητή τα’ ανωτέρω προκειμένου περί αλληλεγγύης κλπ ας ρίξη μια ματιά στα χάλια της κοινότητός μας και θέλει πεισθή ότι ο Ελληνισμός της Αφρικής δεν είνε εισέτι ώριμος ( δυστυχώς δια την επιτυχίαν μεγάλων πραγμάτων ημπορούν να γίνουν και ταύτα δεν το αμφισβητώ αλλά πώς, να υπάρχη πρώτον το γνώθι σεαυτόν, να καλλιεγηθή το πνεύμα της αλληλεγγύης και της εμπιστοσύνης να προσανατολισθή ο Έλλην με την σημερινήν κατάστασιν του εμπορικού συναγωνισμού και συνεργασίας και τότε ίσως να γίνη κάτι τι, αλλά ταύτα δύνανται να επιτευχθώσιν δια της Κοινότητός μας.

Είχα και έχω την γνώμην ότι η γέννησις νέων Σωματείων και ανάδειξις νέων προέδρων και συμβούλων ουδέν το καλόν προωρίζει δια την παροικίαν μας μάλλον διχασμόν και εξασθένησιν προαιωνίζει. Δεν είνε ενταύθα η παροικία της Νέας Υόρκης ή της Αλεξανρείας δια να υπάρχη ανάγκη εμπορικών αθλητικών και φιλανθρωπικών σωματείων. Όλα αυτά δύναται κάλλιστα να εξυπηρετή η Κοινότης μας- αλλά πως; όταν τυγχάνη αύτη της πλήρους υλικής και ηθικής υποστηρίξεώς μας, αλλά τυγχάνει τοιαύτης; Όχι! Και τούτο διατί, διότι ελλείπει η αλληλεγγύη και η

εμπιστοσύνη, διότι πρυτανεύυει ο ατομισμός. Πως δύναται λοιπόν υπό τοιαύτας συνθήκας και περιστάσεις να ευελπιστώ ότι η ίδρυσις και νέου σωματείου θα μεταβάλη την κατάστασιν; Μεθ΄υπολήψεως. Θεόδωρος Παξινός. Με αυτό το γράμμα ο Θεόδωρος Παξινός, εκφράζει τις απόψεις του δια τον υπό κατασκευή σύλλογο εμπόρων. Αυτός γνώριζε αρκετά καλά την νοοτροπία του Έλληνα μετανάστη της Ν. Αφρικής. Ήταν από τους πρώτους που είχαν φθάσει σ’ αυτό τον τόπο, αγωνίστηκε δια την κοινότητα του Γιοχάννεσμπουργ, ήταν ιδρυτικό μέλος της οργάνωσης << Ελληνισμός >> η πρώτη κοινωνική οργάνωση πριν συσταθεί η κοινότητα και με επιφυλάξεις συναίνεσε προς την ιδέα της κοινότητος. Ήταν επιτυχημένος επιχειρηματίας και όταν νόμισε ότι μπορούσε να ζήσει εις την Ελλάδα, επαναπατρίστηκε και σύντομα πήρε ξανά το δρόμο της ξενιτιάς. Επειδή τώρα εξέφρασε κάποιες απόψεις σχετικά με τον Εμπορικό Σύλλογο ( απόψεις όχι άδικες, αφού, όπως ο ίδιος ομολογεί είχαν συζητηθεί με πολλούς ομογενείς, έπεσε σε διαμάχη με τον Γ. Μέντη Άνθρωπο της νοοτροπίας του Δ. Λούβη ( ερχόμενοι πίσω περίπου 15 χρόνια ) Το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν το ατομικό του συμφέρον και η αυτοπροβολή. Συνοπτικά αναφέρω, Μασόνος, Γραμματέας της Κοινότητας Γιοχάννεσμπουργ, Πρόεδρος αυτής της νεοϊδρυθείσης Εμπορικής Ένωσης και μεταξύ των πρώτων εις το εργοστάσιο χυμών. Με την μασονική ιδιότητα εμφανίζονταν εις τα ξένα κέντρα σπουδαία προσωπικότητα και προστάτης των Ελλήνων. Αλλά ας παρακολουθήσομε τώρα τη διαμάχη μεταξύ αυτού και του Θ. Παξινού και ο καθένας θα λάβει γνώση γιατί αυτή έρμη κοινότητα δεν πρόκοψε ποτέ. Η φράση του Θ. Παξινού ( Είχα και έχω την γνώμην ότι η γέννησις νέων Σωματείων και ανάδειξις νέων προέδρων και συμβούλων ουδέν το καλόν………………. )

Έγινε παράδοση εις την κοινότητα του Γιοχάννεσμπουργ η ίδρυση συλλόγων και διαφόρων άλλων οργανισμών, ο σκοτωμός δια την εκλογή ή ανάδειξη συμβουλίων και το πετσόκομμα για την εκλογή προέδρων και των άλλων αξιωμάτων. Σε μία συνέλευση ευρείας κλίμακας ήταν δύσκολο να πάρουν την αρχηγία αυτοί που κύριος σκοπός τους ήταν η επίδειξη και αυτοπροβολή, για αυτό το λόγο αυτοί οι τύποι μάζευαν την παρέα τους και όσους άλλους μπορούσαν να επηρεάσουν με διαφόρους τρόπους ( φιλία, οικονομική εξάρτηση, άγνοια και κυρίως μασονική αλληλεγγύη ) έκαναν εκλογές , νέμονταν τα διάφορα αξιώματα ικανοποιώντας έτσι το καπρίτσιο τους. Αυτό συμβαίνει ακόμα και σήμερα ( 2015 ) που αυτή η κοινότητα δεν έχει τα δεδηλωμένα να υφίσταται.

Η εφημερίδα Ν. Ελλάδα εις το φύλλο της αριθ. 990 την 3ην Νοεμβρίου 1932 ζητά από όσους θέλουν να κάνουν χρήση των στηλών της να είναι προσεκτικοί εις τις φράσεις των ώστε να μην θίγουν πρόσωπα εν τη προκειμένη περιπτώσει αφορούσε τον Θ. Παξινό και Γ. Μέντη. Ύστερα από αυτή την επιστολή του Θ. Παξινού, ο πολύς Γ. Μέντης, δεν μπορούσε να μείνει με δεμένα τα χέρια, απάντησε και έτσι βλέπουμε εδώ την αντιπαράθεση αυτών των δυο, είναι πλέον αγώνας γοήτρου για τον Γ. Μέντη. Προσπαθεί να μικροποιήσει τους άλλους ώστε να αναδέιξει ότι αυτός είναι περσόνα. Ιδ. Φωτογραφία:

Μετά την αντίδραση του Γ. Μέντη ο Θ. Παξινός απάντησε ως εξής:

ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ Αξιότιμε κύριε διευθυντά Κηδόμενος του Ελληνικού ονόματος και χαριζόμενος εις την προσωπικήν επέμβασιν του Διευθντού της << Νέας Ελλάδος >>κ. Θεοχαρίδη δεν ηνήγαγον ενώπιον του Δικαστηρίου τον κύριον αυτόν τον ονομαζόμενον Γεώργιον Μέντην, δια να δώση λόγον των συκοφαντιών ας επισώρευσεν εναντίον μας, εις όλας τας προηγουμένας επιστολάς του δυστυχώς όμως τούτο συνετέλεσε ώστε να φθάση τούτος εις το κατακόρυφον της θρασύτητος. Υπάρχουν ευτυχώς τα κείμενα των ανταλλαγηθεισών επιστολών, υπάρχει η πραγματικότης, η οποία ομιλεί και δια της οποίας του επιδείξαμεν αναμφισβήτως ότι, διεστέβλωσεν υστεποβούλως τα γραφόμενά μας, του υπεδείξαμεν ότι προσπάθησε να εξαπατήση και ημάς και το ελληνικόν κοινόν δια ψευδούς δαιβεβαιώσεως ότι η Κοινότης ευημερεί και καλύπτει τα μηνιαία αυτής έξοδα ανερχόμενα εις λίρας 90, και ότι ημείς του αμφισβητήσαμεν το αληθές της διαβεβαιώσεώς του μας αποκάλεσεν συκοφάντας. Ευτρόπως έρχεται ο προχθές δημοσιευθείς ισολογισμός της Κοινότητος 31-32 ο εμφαίνων έλλειμμα δι’ εν έτος λίρας 549,18,4 ο οποίος διαβεβαιώνει απολύτως όσα ημείς διϊσχυρίσθημεν και αναιρεί διαρρήδην τους ψευδείς ισχυρισμούς του κ. Γραμματέως. Του αποδείξαμεν εις ποίον μοιραίον περιστατικόν οφείλεται το ότι είνε σήμερον Γραμματεύς, αλλά και εις τα τρία αυτά θέματα εις τα οποία τον προσκαλέσαμεν εις δημοσία, εθεώρησεν φρονιμώτερον να τηρήση ένοχον σιγήν και να κατέλθη αυτός εις τον βόρβορον του ψεύδους και της συκοφαντίας. Και δεν αρκούν όλα αυτά αλλά ετόλμησεν ο πολύ μικρός το ανάστημα κύριος αυτός να μας μέμφθη ότι ουδέποτε είμεθα ούτε καν μέλη της Κοινότητος. Ωχρίωμεν προ του μεγέθους του τολμήματος! Τι πρώτον και τι ύστατον να του διψεύσωμεν. Η Ελληνική Κοινότης Τζοχάννεσμπουργ ιδρύθη όχι το 1918 αλλά το 1907. Ε- κατά τα έτη 1913 και 1914 επί προεδρίας του μακαρίτου Α. Μπότση. Κατά την περίοδον αυτήν και προ αυτής είμεθα επί μίαν πενταετίαν πρόεδρος του τμήματος της εταιρείας << Ελληνισμός >> με υπέρ τα 500 ( πεντακόσια) μέλη και αναπληρούσαμεν εις όλα τα εθνικά καθήκοντα την Κοινότητα ήτις ήτο τότε εις τα σπάργανα. Μεταξύ άλλων εκδηλώσεων απεστείλαμεν, εκ συνδρομών των Ελλήνων του Τρανσβάαλ χιλιάδας λίρας προς ενίσχυσιν του Μακεδονικού αγώνος . Αλλά και ως γραμματεύς της επί των εθνικών όσον και των ιστορικών εράνων 1912 Επιτροπής υπό την προεδρίαν του κ. Νικολάου Δάρρα δεν εξετελέσαμε εθνικώτατα το καθήκον μας ; Και έχομεν να απαριθμήσωμεν πλείστα όσα γεγονότα της δράσεώς μας επί μίαν ολόκληρον 20ετίαν όχι δια να αυτοδιαφημίσωμεν ημάς, τίτλον τον οποίον κακοβούλως μας αποδίδει διότι εκ χαρακτήρος ουδέποτε υπήρξαμεν τοιούτοι, αλλά δια να αμυνθώμεν, αφ’ ενός μεν κατά της ψευδούς κατηγορίας ήν μας αποδίδει ότι ουδέποτε ενδιεφέρθημεν δια τα κοινά και αφ’ εταίρου δια να του αποδείξωμεν ποία μεγίστη διαφορά χωρίζει αυτόν από ημάς. Το κωμικώτερον δε όσον και γελιωδέστερον των όσων εν τη τελευταία του επιστολή, εν τη αμάθειά του γράφει είνε και το εξής: Μας ωρίζει ο κ. Μέντης χρονικήν περίοδον από το 1918 και εντεύθεν, ως αν τα προηγούμενα έτη δεν ήταν μεγίστης όσον και μεστής Εθνικής δράσεως. Επιπλέον σκοπίμως παρουσιάζει τα βιβλία της Κοινότητος δήθεν δια να αποδείξη ότι δεν είμεθα μέλος της Κοινότητος κατά το ωρισμένον αυτό διάστημα ενώ εγνώριζεν αυτός καλώς αφού είνε τούτον γνωστόν εις πάντας τους Έλληνες του Τζοχάννεσμπουργ ότι ημείς απουσιάζαμεν εντεύθεν κατά επτά περίπου έτη, ήτοι από το 1921 μέχρι τέλος 1927 ευρισκόμενος εν Ελλάδι, όταν δε επιστρέψαμεν ενταύθα ο κ. Σαββόπουλος μας ερώτησεν αν δεν θα εγγραφώμεν πάλιν μέλος της Κοινότητος δια να πράξη τούτο, του απεκρίθημεν ότι είμεθα προθυμότατος προς τούτο. Βιβλία της Κοινότητος υπήρχον και ημείς ως Γραμματεύς αυτής εις δεκάδας σελίδων είχομεν υπογράψη εις πρακτικά συνεδριάσεων και πρωτοκόλλων και πολύ αμφιβάλλομεν εις τον ισχυρισμόν του ότι βιβλία δεν υπάρχουν. Και επί τη υποθέσει ταύτη αγνοεί την δράσιν μας εις το

παρελθόν δια τον απλούστατον λόγον ότι αγνωούσε ότι υπήρχεν ενταύθα ελληνισμός επί εικοσαετίαν ολόκληρον. Όσον δε αφορά το ότι δεν συμμετέχουμεν εις εράνους τον διβεβαιώνομεν ότι προ 25ετήας ουδέποτε δεν ηρνήθημεν τον οβολόν μας οσάκις μας εζητήθη και είμεθα απολύτως πεπεισμένοι ότι και εις τούτο υρετερούμε κατά πολύ καίτοι δεν διακρινόμεθα επί ευμερείας, από την αμφίβολον ή μάλλον ανυπάρκειαν γενναιωδωρίαν του πολύσιου βαλαντίου το. Ε τέλη μας δηλοί ότι ο κ Μέντης ότι δεν θα μας επαινέση εις το μέλλον τούτο δεν μας ενδιαφέρει ποσώς ούτε θέλομεν να το γνωρίζωμεν, το μόνον όμως το οποίον έχομεν καθήκον δημοσία να δηλώσωμεν και μετά του σχετικού θάρρους να τονίσωμεν είνε ότι εν όσον χειρίζετα τα κοινά ουδέποτε θα του επιτρέψωμεν να πράττη και να λέγη κατ’ αυθέραιτον θέλησιν. Μετά τιμής Θεόδωρος Παξινός.

Μετά την επιστολή αυτή του Παξινού και κάποιος από το Κέϊπ Τάουν, ανώνυμος, γράφει δια τον Εμπορικό Σύλλογο:

Είναι εις άκρον περήγορον και λίαν ενθαρρυντικόν, ότι αρχίζει και ο Ελλινισμός της Ν. Αφρικής να ανανήψη από το φονικόν της απαθείας λήθαργον έστω και τόσον αργά. Η κίνησις ήτις παρατηρείται ( διενηκίς και ακατάπαυστος) από τινος χρόνου εις την πόλιν σας, προς σύμπυξιν Εμπορικού Συλλόγου είνε αποδεικτικόν της προυποθέσεως, ότι και ο Ελληνισμός της Νοτίου Αφρικής απεγάσιε να εκδυθή το σάββανον της ασιατικής νωχελίας και νοθρότητος και να εισπηδήση εις την κονίστραν της ενεργείας και της εργασίας άτινα και μόνον εγγυώνται την ύπαρξιν και την υπόστασίν του.

Πρέπει να εννοήση ο Ελληνισμός σύμπας ένθεν του Ισημερινού ότι εάν θέλη να ζήση ( και δεν αμφιβάλλομεν) εάν δεν θέλη να εκριζωθή από το εμπορικό έδαφος το οποίον τώρα με τα δόντια του κατέστει ως κυνέγειρος πρέπει να συμμετάσχουν όλα τα στελέχη και όλες οι μονάδες του με φανατισμόν ακράδαντον να περισώση ότι εισέτι απομένει υγιές εις τας χείρας του και επ’ αυτού να κτίση δια το μέλλον του το οποίον είναι τώρα τόσον σκοτεινόν!! Εφ’ όσον εισέτι υπάρχει μία αμυδρά ακτίς ελπίδος, πρέπει οφείλομεν έχομεν καθήκον απαράβατον εις εαυτούς και εις την μέλλουσαν υπόστασίν μας να αποτυνάξωμεν από πάνω μας τα βλαβερά ελαττώματα της απαθείας και της μορολατρείας και να χωρήσωμεν προς τα πρόσω παρομώμενοι από την επιμονήν και την συνεκτικότητα οίτινες διέκρινον την φυλήν μας εις όλα τα πεδία της δράσεως.

Αδράνεια σημαίνει σήψιν, αποσύνθεσις, σκωληκόβρωσις, θάνατος, αφάνεια ουχί υγιής και εποκοδομητική φυλοσοφία αλλά καταστροφική δοκισοφία και νοσηρά φιγοσοφία. Εκτός τούτων η ξένη κοινωνία την περιβάλλει, και φυσικότατα με την περιφρόνησιν, την ολιγωρίαν την ανοχήν, την δουλοπρέπειαν, το δουλοπάροικον και με λόγια < Τζορζιλίκι > εψιμιθιωμένα πάντως και πολύ λογικώς με το ψιμμύθιον της ευγενείας και του εμπορικού συμφέροντος.

Η μεγαλειτέρα μερίς του Ελληνισμού εν Αφρική έχει δαπανήσει εν αυτή τα καλλίτερα χρόνια της ζωής της, πληρώσα δια της φιλεργίας της την άπλειστον βουλεμίαν και τα βαλάντια μέχρι εκρήξεως των εμπορικών οίκων αρκουμένη δι’ αυτόν εις ένα πινάκιον ως είλως και παρίας.

Τις θα τολμίση μεταξύ ημών των Ελλήνων να εκστομίση ότι δεν είνε εισέτι καιρός να θραύσωμεν τα δεσμά της εμπορικής δουλείας και να συσπειρωθώμεν πέριξ αλλήλων προς σύμπυξιν Ιερών Λόχων ίνα προασπίσωμεν την οικονομικήν μας υπόστασιν και εν τω συνχρόνω και εν τω μέλλοντι; Θα ήτο προδοσία και εις εαυτόν ακόμη εάν τις και διενοείτο τοιούτον τι!

Δια να είνε έτοιμος εις κάθε βήμα της ζωής του να αντιτάσσεται και να παραμερίζη αντιξόους περιστάσεις και προσκόμματα. Ο Ηράκλειτος, η αληθής δηλαδή φιλοσοφία λέγει ότι << Πόλεμος πάντων εστί πατήρ πάντων δε βασιλεύς >> Και πράγματι οπουδήποτε και αν προσέξης από του απείρου μικρού μέχρι απείρου μεγάλου, διεξάγεται και συγκροτείται διενηκής και ακατάπαυτος πάλη, προς αυτοσυντήρησιν και διεώνισιν! Είνε δε νόμος φυσικός και ανεπίδεκτος αντιρρήσεως ότι δια της ασαλεύτου επιμονής επικρατεί και θριαμβεύει τις, εις τον σκοπόν του.

Εμείς οι Έλληνες δεν στερούμεθα της επιμονής ταύτης. Είμεθα μάλιστα τόσον επίμονες ώστε <<καίομεν το πάπλωμα δια τον ψίλλον >> Θα επιτύχωμεν άρα εις μεγάλης εις την εξυπηρέτησιν των γενικών και κατά σύμπτωσιν, των ιδιαιτέρων συμφερόντων μας μεταστρέφοντες τον ρούν και την ορμήν ταύτην την επιμονήν δια το καλόν μας.

Πρέπει όμως να μη λησμονώμεν ότι μόνοι μας και έκαστος δια τον εαυτόν του δεν θα το επιτύχωμεν σήμερον. Διότι οι άλλοι μας πολεμούν ενωμένοι και με όπλα νεώτερα. Μόνοι μας θα άρωμεν πάντοτε τον σταυρόν του μαρτυρίου βαίνοντες προς τον Γολγοθάν δια να σταυρονώμεθα .

Είνε λοιπόν ευχάριστος έκπληξις να βλέπωμεν ότι από μέσα από την χοάνην της σημερινής κρίσεως εξέρχεται ο Ελληνισμός της Αφρικής κεκαθαρμένος και συμπηκνομένος εις εμπορικούς συλλόγους.

Τώρα μάλιστα ότε διανοίγονται νέοι ορίζοντες σκέψεως εις τον κόσμον και δημιουργούνται νέαι συνθήκαι εκ διαμέτρου αντίθετοι εκείνων οίτινες μέχρι χθές εθεωρούντο αλάνθαστοι και εξεπηρετικοί. Οι εκλεκτοί των συλλόγων τούτων, αναλαμβάντες τα ινία, πρέπει να ορκισθώσι τον Ιερόν όρκον των Αρματωλών << Ω Βασιλεύ του κόσμου …….. και λοιπά γνωστά λόγια.

Μεθ’ υπολήψεως, ένας ένθερμος του κινήματός σας θεασώτης.

Κέϊπ Τάουν.

Ένας ακόμη ανώνυμος γράφει από το Κέϊπ Τάουν. Αυτός λέγει τα εξής:

Εις απάντησιν επιστολής συμπολίτου σας αναγομένης εις το φύλλον της 1ης Σεπτεμβρίου ε.ε. και σχετικής με την σύμπηξιν Εμπορικού Συλλόγου εν τη πόλει σας, επιτρέψετέ μου να παρατηρήσω τα ακόλουθα. Καθώς παρατηρεί και η υμετέρα Διύθυνσις<< τας κρίσεις μας πρέπει να μορφώνομεν με την απόβλεψιν προς δημιουργίαν θετικών αποτελεσμάτων μάλλον, και ουχί αρνητικών.

Ουδείς βεβαίως αμφιβάλλει την αγαθήν διάθεσιν του επιστολογράφου σας. Εγώ μάλιστα παραχωρώ και λίγω , ότι πολλά της επιστολής σημεία είνε άκρον διεγερτικά της φιλοτιμίας των εν Αφρική Ελλήνων προς πραγματοποίησιν της μιφθείσης και μετά της αναληφθήσις ιδέας σύμπηξις εμπορικού συλλόγουαπό των εν τη πόλει σας αξιοπαίνων κυριών.

Κάθε καλής πίστεως συζήτηση θα συμφωνήση ότι η κυρίως αιτία ένεκεν της οποίας τα Κοινοτικά μας έσχον << χάλια >>είνε διότι λέγονεν, το πλέον κατάλληλον πράγμα κατά τον πλέον ακατάλληλον τρόπον και εις τον πλέον ακατάλληλον τόπον!! Άλλως τε δεν πρέπει να λησμονόμεν ότι τώρα πρόκειται περί συμφέρονρος γενικού και ουχί πλέον περί κενών ιδεών!! Με όλον τον σεβασμόν προς τας ιδέας του επιστολογράφου σας, θα μου επιτραπή να παρατηρήσω ότι εις τον τύπον καταχωρούνται ιδέαι και γνώμαι προς δημοσίαν κατανάλωσιν και μόνον σύμφοροι τοιαύται προς τον επιδιοκόμενον σκοπόν. Εάν εγνώριζον ότι δεν θα προσέκρουον εις τα αγαθά ελατήρια του

εν λόγω κυρίου θα διακόρεσσον με στόμφον ακράτητον και με στενορίαν φωνήν ότι ο Ελληνικός λαός υπήρξε πάντοτε η καταλληλλοτέρα και η πλέον εύπλαστος ζύμη, την οποίαν δυνναται να ζυμώσης κατά βούλησιν. Οι αίτιοι της αθλιότητος και της κακομοιριάς είνε αυτοί οι παράγοντες κι οι κατά καιρούς ιθύνοντες και διαχειρισταί της θαυμασίας αυτής ζύμης. Είνε αυτοί εκείνοι οίτινες είνε άξιοι πάσης μομφής, και ουχί, μοιριάκις ουχί ο Ελληνικός λαός. Είνε αυτοί εκείνοι που καταβιβάζουν εις το επίπεδον των ακαδημαϊκών συζητήσεων όλα τα φλέγοντα και κατορθώνουν ασυναισθήτως βέβαια, τα θαλασσώνουν και ναυαγούν εν πλήρει αιθρία. ¨όχι ημείς στερούμεθα ανδρών στερούμεθα ηγητόρων. Και ως έθνος και ως κράτος και ως Κοινότητες.Ο Βύρων, πόνον καρδιάς κεκερασμένον με οργήν εκσπά! << Έλα εδώ, ώ δολόφρον και ψαροειδές απομεινάρει των ελευθέρων! Πες μου αυτό εδώ δεν είνε αι Θερμοπύλαι; Τούτος εδών δεν είνε ο Βράχος της Σαλαμλινος; Εγερθήτε αρπάξτε από την τέφρα των προγόνων συν την κρυμμένη σπίθα της προτινής φλόγας !... Εις μάτην όμως … Όταν αι Ελληνίδες μητέρες θα δώσουν ύπαρξιν θα αναζήσης ως Ελλάς.

Λοιπόν χρειαζόμαστε άνδρας Ελληνοφρονούντας και ως παράγοντας και ως ηγήτορας του Έθνους μας του Κράτους μας, των Κοινοτήτων μας. Εκ των άνω προέρχεται το κακόν ουχί εκ των κάτω! Κατά αυτόν τον τρόπον και το καλόν! Όλα εκείνα τα εμπόδια τα οποία παρατάσσονται εις την επιστολήν εκείνην ως ανυπέρβλητα δι’ έναν Εμπορικόν Σύλλογον – Συνετερισμόν, είνε δεν τους θέλοντας να θριαμβεύσωσι λίαν υπεβλητά,. Κανείς δεν είνε δυνατόν να παραδεχθή ότι η πόλη σας στερέιται ανδρών της εμπιστοσύνης σας. Άλλως το πράγμα αντανακλά δυεμενώς εφ’ όλων σας μηδ’ αυτού του επιστολογράφου εξαιρουμένου.

Βεβαίως αι εταιρείαι καθώς γνωρίζομεν στηρίζονται επί μετοχών η αρχική αξία των οποίων είνε ωρισμένη και προσιτή εις όλους σχεδόν. Το Τρίτο βήμα προς επίτευξιν του σωτηρίου αυτού σκοπού, ό, είνε και το κυριώτρον, είνε να αποτελεσθή ο πυρήν του εμπορικού συνασπισμού σας από στοιχεία οικονομικώς υγιά, και τούτο το προσόν το έχει η πόλη σας το γνωρίζω και το γνωρίζεται και σεις!

Άρα τι χρειάζεται τι απαιτείται; Συντονισμός ενεργειών όλων σας, συνεργασία και αμοιβαία ανοχή ιδεών εις τας συσκέψεις και συζητήσεις σας. Σεβασμός της γνώμης του άλλου, κυρίως τούτο να σημαίνη και αναπόφευκτον αποδοχή και θυσίαν γενικοτέραν! Εκείνο όμως το οποίον ποτέ δεν θα κουρασθώ να συστήνω, είνε ότι πρέπει να λέγωμεν πάντα τα κατάλληλα όταν πρέπει και εκεί που πρέπει! Αυτό είνε το μυστικό κάθε επιτυχίας.

Εμπρός λοιπόν Έλληνες του Τζοχάννεσμπουργ συνασπισθήτε όλοι σας και έστε βέβαιοι ότι τα οφέλη άτινα θα προκύψουν από τον συνασπισμόν αυτόν θα είνε άπειρα και απερίγραπτα. Θα σας φέρουν οικονομίαν ζωϊκήν , οικονομική ανακούφιση, και ταυτοχρόνω θα μεταδώσετε το Ιερόν πύρ της εμπορικής αναγενήσεως εις τα τέσσερα πέρατα της Νοτίου Αφρικής, ένθα πάλλουν Ελληνικαί καρδιαί. Αποβήτε σεις η Αγία Λαύρα δια τον λοιπόν της Αφρικής Ελληνισμόν! Ενωθήται!!... Εν τη Ενώσει η Ισχύς! Εάν δεν το πιστεύεται, εάν δεν εννωήται την σημασίαςν της ενώσεως ρίψετε τα βλέμματά σας μεταξύ των Εβραίων!

Μεθ’ υπολήψεως ( και άλλος διάθερμος θιασώτης της ιδέας σας )

Κέϊπ Τάουν

Όλοι οι επιστολογράφοι ( πέραν από τις ρητορικές εκφράσεις που σκοπό έχουν την προσωπική τους προβολή ) συνιστούν εις τους Έλληνες ομογενείς να ομοταχθούν ως προς

το σκοπό αυτής της Εμπορικής Ένωσης. Τώρα όσον για τους επιστολογράφους οι οποίοι είναι από τους πρωτοεργάτες της εμπορικής ένωσης, όπως ο κ. Ελισσαίου, κ. Κίσογλου . Γ. Μέντης κλπ, αυτοί εκ καθήκοντος είναι υποχρεωμένοι να εξυμνούν τα οφέλη που θα καρπωθούν τα μέλη αυτής της οργάνωσης. Τώρα αν κάπου κάπου μερκικοί από αυτούς υπερβάλλουν κάπως, όπως πχ, αυτοί που απάντησαν εις το Παξινό αυτό είναι επειδή ήθελαν εδώ και τώρα να πετύχουν του σκοπού τους.

Η ίδρυση Εμπορικού Συλλόγου έφερε ενθουσιασμό και ελπίδες εις τους ομογενείς της Ν. Αφρικής. Από άκρον εις άκρον αυτής της χώρας ακούγονται φωνές ενθαρρυντικές ως προς αυτό το σκοπό, εκφράζονται ποικιλόμορφες απόψεις άλλες πολύ κολακευτικές προς τους πρωτεργάτες, άλλες συμβουλευτικές και άλλες επικριτικές. Ας δούμε κάτωθι πως ο Κ. Ελισσαίου αποκρούει τις απόψεις του Θ. Παξινού, στις 8/9/1932.

Αξιότιμε Κ. Παξινέ,

Εις το παρελθόν φύλλο της <<Ν. Ελλάδος>> προέβητε εις την δημοσίευσιν της ανοικτής επιστολής σας δια της οποίας αμφισβητήτε κατά πολύ το δυνατόν της επιτεύξεως των ευεργητικών αποτελεσμάτων του υπό ίδρυσιν εμπορικού Συλλόγου και καυτηριάζετε με τον πλέον άδικο τρόπο ένα τίμιον δίκαιον και υπό των περιστάσεων επιβαλλόμενον αγώνα των ομογενών εκείνων οίτινες έσχον την πρωτοβουλίαν να αρχίσωσι και να φέρωσι τούτον εις πέρας.

Γράφεις ότι όλα αυτά δύναται κάλλιστα να εξυπηρετή η κοινότης μας . Η κοινότης αξιότιμε Κε Παξινέ ας αφεθή ελεύθερη κατά μέρος αφού έχει αρκετά να επιτελέση . Πας τις σέβεται τας αρχάς και εγκωμιάζει τας πράξεις ουχί μόνον της σημερινής Κοινότητος αλλά και της χθεσινής και της προχθεσινής; Όλοι εργάζονται δια το καλόν του εδώ Ελληνισμού, κανείς δεν αντιλέγει.

Η Ίδρυσις της Ελληνικής Αφρικανικής Εμπορικής Ενώσεως είναι όλως άσχετος προς τα κοινοτικά μας πράγματα. Δεν αποβλέπει εις ίδρυσιν Εκκλησιών και σχολείων ούτε εις αναμίξεις παπαδικών και δεσποτικών ζητημάτων. Η Ενωσις αποβλέπει εις τον συνασπισμόν των ομογενών εναντίον των επαπελών των τας Ελληνικάς εργασίας κινδύνων. Πρόκειται δια το ψωμί μας, δια το σώσιμο των εργασιών, που πολλοί εκ τούτων επνίγησαν και άλλοι μισοπνιγμένοι εις τον ωκεανόν του ανταγωνισμού ζητούν σανίδα σωτηρίας.

Η ίδρυσις της Ενώσεως επαναλαμβάνω είναι όλως άσχετος προς τα κοινοτικά μας πράγματα , όπως άσχετος είναι και η ίδρυσις του φιλανθρωπικού Σωματείου, της Φιλοπτώχου Αδελφότητος και του Ιθακησίου Συνδέσμου. Κάθε σωματείον έχει το σκοπό του και επ’ αυτού βαδίζει. Πάντες παραδεχόμεθα ότι το έργον της Ενώσεως είνε βαρύ, δύσκολον, μέγα και ως τοιούτον δυσκόλως τις δύναται να ευχαριστήση πάντας ως και ο Σόλων είπεν <<έργασιν εν μεγάλοις πάσιν αδείν χαλεπόν>>.

Η θέλησις εντούτοις των μελών της Ένωσις δεν θα λειποψυχίση. Οι εγγραφέντες και εγγραφόμενοι ομογενείς ένα σκοπόν έχουσι και επ’ αυτού θα βαδίσωσι πως δηλαδή να βελτιώσωσι και προστατεύσωσι τα ζωτικά αυτών συμφέροντα . Βελτιούντες δε σήμερον και προστατεύοντες τας δίκην καιρού τεκτομένας εργασίας των προετοιμάζουσι κα το μέλλον των τέκνων των αφού ως γνωστόν αι τοπικαί αρχαί δεν παρέχουν θέσεις εργασίας εις ξένους. Περαίνων ενταύθα την οφειλομένην απάντησιν μου τονίζω προς πάντας τους ομογενείς, όπως εξετάζοντας επισταμένως την οφειλιμότητα των πραγμάτων προβώσιν εις την τόνωσιν του υπέρ του συνασπισμού αισθήματος, του μόνου μέσου προς εξεύρεσιν του σωτηρίου εκείνου τρόπου, όστις θα βελτιώση τας εργασίας και θα διαιωνίση ακμαίαν την φυλήν μας εν τω χώρω τούτω.

Μεθ’ υπολήψεως. Κ. Ελισσαίου.

Πολύς λόγος αλλά και αντίλογος για αυτή την Εμπορική Ένωση. Ο αναγνώστης να έχει υπομονή και μέσα στις υπόμενες σελίδες θα του λυθεί η απορία για το κατά πόσον αυτή η προσπάθεια θα έχει επιτυχία ή όχι.

Από μια επιστολή του αυτή τη φορά του διδασκάλου Σάββα Παπαδανιήλ , την οποία δημοσίευσε στις 8 Σεπτεμβρίου 1932 εις την εφημερίδα << Ν. Ελλάς, αυτή η οργάνωση φαίνεται να παίρνει σάρκα και οστά. Η επιστολή αυτή έχει ως εξής:

Το ότι ως τώρα ημείς οι Έλληνες της Αφρικής δεν προσπαθήσαμε να δώσουμε μια κατεύθυνση του Ελληνικού στοιχείου δεν είνε ψέμματα. Η αξιότιμη διεύθυνσις της << Νέας Ελλάδος >>, όταν από τον περασμένο χρόνο φώναζε και όλο φώναζε και πολύ δικαίως πως κάτι πρέπει να γίνη μεταξύ μας. Έναν εμπορικό σύλλογο να κάνουμε, για να εξαρτηθή η μέλλουσα φυλετική γενικά σταδιοδρομία μας, στη φιλόξενη αυτή χώρα. Η φωνή όμως ήταν φωνή εν τη ερήμω και κανείς δεν ευρέθη να κινηθή, να λάβη τον δρόμον εκείνον, που υποδείκνυε.

Επί τέλος, επί τέλος, ας πούμε ότι κάτι έγινε τώρα τελευταίως. Άρχισαν οι Έλληνές μας να κινούνται. Έγινε μια προσπάθεια …… Εγγράφονται μέλη κλπ. Δυστυχώς όμως πολύ αργά καταλάβαμε τον μεγάλο κίνδυνο που μας απειλεί. Μα πάλι αργά δεν είνε εφ’ όσον βρισκόμαστε ακόμη στη ζωή. Καθένας να εργάζεται πρέπει όχι μόνον δια τον εαυτόν του αλλά προπαντός δια την μέλλουσα γενειά.

Όλοι γνωρίζομε και βλέπουμε καθημερινώς πως τα πράγματα ήλλαξαν! Οι εργασίες μας σιγά σιγά καταστρέφονται, γιατί δεν μπορούμε να συναγωνιστούμε τους δυνατούς. Και βλέπουμε σήμερα τον Έλληνα να μη δύναται κι’ αυτά ακόμη τα έξοδά του και κινδυνεύει να βγή έξω πέννα στην τσέπη.

Εταιρείες με νέα συστήματα με πολλά κεφάλαια, ανοίγουν καταστήματα και εκτοπίζουν τον Έλληνα, όστις εξακολουθή ακόμη να κοιτάζη, αναγκασμένος να αναπνέη τον ίδιο από το ένα πρωί ως το άλλο πρωί ως μια μονάδα με παλαιά συστήματα, για να μπορέση να φάγη ένα κομμάτι ψωμί. Αλήθεια είνε, ότι εις την Αφρική επλούτισαν Έλληνες αλλά σήμερα ποιος είνε εκείνος που βγάζει το ενοίκιόν του, χωρίς να βλασθημή την ώρα που πάτησε το πόδι του εις τη χώρα του χρυσού.

Ζούμε σήμερα εις τον αιώνα των μεγάλων εταιρειών, των μεγάλων επιχειρήσεων , στον αιώνα που οι χριστιανοί μόνον και μόνον δια την ύλη και το χρήμα, δια το ατομικό συμφέρον αλληλοφαγόνονται.

Είναι πια καιρός, νομίζω ο Έλλην της Αφρικής να φροντίση να συμμορφοθή με το περιβάλλον και να οροσανατολισθή με την κατάσταση, και να οργανωθή και αυτός εμπορικώς να αφήση τα αλληλοφαγώματα για τα μηδαμινά πράγματα, τα οποία καθόλου δεν μας τιμούν.

Ας φροντίσωμε να έχουμε μεταξύ μας μιαν εμπορική αλληλεγγύη, ας κοιτάξουμε να αναπτύξουμε το συνεταιρικό πνεύμα και ας συμμορφωθούμε με το περιβάλλον, ίνα όλοι μαζί οργανωθούμε εμπορικώς για να αναπνεύσωμε κάπως ελεύθερα και για να τελώμε κ’ εμείς της εκτιμήσεως των ξένω, ανάμεσα των οποίων ζούμε ως άνθρωποι, ως άτομα, ως πολίτες. Μόνο η συναδελφική σύμπραξις και η αλληλοβοήθεια θα συντελέση στην οικονομική μας ευημερεία στην σταθερή βελτίωση και πρόοδο των εργασιών μας και μόνον αυτή. Πρέπει όλοι να κατανοήσωμεν και και να πεισθώμεν ότι έχομεν πολλές κοινές ανάγκες να θεραπεύσωμεν και να επιδείξωμεν με έργα το υπέρ του κοινού ενδιαφέρον μας μετά της πλήρους συνεσθήσεως του αμοιβαίου σεβασμού προς αλλήλοις και της απροσδοκήτου αλληλεγγύης.

Η ίδρυσις ενός εμπορικού Συλλόγου εις την χώραν αυτήν θα συντελέση στα μέγιστα στη ηθικήν και πνευματικήν ανάπτυηξη των διαδοχικών γενεών και θα εκδηλώνη δε ακόμη την έμπρακτον αλληλεγγύην και την πατριωτικήν αγάπην και συμπάθειαν.

Οφείλωμεν να ομολογήσωμεν ότι εις πολλά και σπουδαία υστερούν οι Κοινότητές μας, είτε διότι δεν εξεδηλώθη η δέουσα πρωτοβουλία η αποτελεσματική εκ μέρος των ιθυνόντων ενέργεια,είτε διότι υστερούμεν ακόμη εις την οδόν του συγχρόνου πολιτισμού και προόδου.

Η μέλλουσα φυλετική μας σταδιοδρομία εξαρτάται μόνον και μόνον από οργανώσεις. Οργανώσεις όμως γερές, σταθερές και ασάλευτες που να λείπη από μέσα ο εγωισμός και το προσωπικό ατομικό συμφέρον.

Ας προσπαθήσων να μη πάθωμεν και μείς ότι έπαθαν εκείνοι οι οποίοι από ασύγνωστον άγνοια, ή αμέλεια αφήκαν και κατεπρόδοσαν τα τα εθνικά των ιδιώδη, τα πάτρια ήθη και έθιμα τα οποία ήσαν η ενσάρκωσις του εθνικού βίου και σιγά σιγά απορροφήθησαν μόλις ήλθαν σε επαφή με ξένους χαρακτήρες. Αν λοιπόν, ως Έλληνες καθόλου, όχι μόνο δεν εντρεπώμεθα, αλλά τουναντίον μάλιστα καυχόμεθα δια τον προγονικόν μας χαρακτήρα, οφείλομεν τότε όπως καταστίσωμεν αυτόν ζώσαν ενσάρκωσιν , αναπαριστώντες τούτον εις έργα μεγάλα και θαυμαστά, ίνα με τοιαύτης αξίας ονευματικήν τροφήν γαλουχίσωμεν και θρέψωμεν και παιδεύσωμεν τη μέλλουσα γενεά η οποία θέλει δεν θέλει είνε αναγκασμένη να ζήση στη χώρα αυτή. Άλλως κινδυνεύουμε από την ξενολατρία παντελώς ν’ απορροφηθούμε και να αποσβησθούμε από ασυγχόρητον άγνοιαν ή εγκληματικήν αδιαφορίαν.

Και εάν τώρα δεν κοιτάξουμε να αφήσωμε τις έχθρες και τα αλληλοφαγώματα , των οποίων το αποτέλεσμα είνε μόνον η καταστροφή και των μέν και των δε και εάν δεν οργανωθούμε όπως πρέπει, όπως αι περιστάσεις οι σημερινές το απαιτούσι, τότε νομίζω, ότι είμεθα θηκώς ( μάλλον πρόκειται δια τυπογραφικό λάθος , ηθικώς το σωστό) υπεύθυνοι και ότι ασυγγνώστως εγκληματούμε, γιατί ανεχόμεθα τέτοιο κίνδυνο.

Ανάγκη να επιστήσωμεν την προσοχήν μας αμέριστον επί ζητήματος τοιούτης σπουδαιότητος αφού εμείς είμεθα υπεύθυνοι εν επιγνώσει, παρέχοντες εγκληματικήν τροφήν προς ημάς αυτούς και τα παιδιά μας.

Λοιπόν, χωρίς να γίνω μάντης κακών, αγαπητοί ομογενείς θέλετε να ζήσετε τότε λάβετε ζωή, κινηθήτε ενεργήσατε αφήνοντες τις έχθρες και τα αλληλοφαγώματα κατά μέρος.

Προτού όμως αρχίσετε να οικοδομήτε, πρώτα α’ όλα πρέπει να διορθώσετε το ΠΑΡΟΝ.

Μεθ’ υπολήψεως Σάββας Παπαδανιήλ.

Εδώ ο Σάββας Παπαδανιήλ εκτός από τα διάφορα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί για να πείσει τους ομογενείς προς το σκοπό να συνδράμουν σ’ αυτή την Εμπορική Ένωση, δεν παύει να αναφέρεται στα άσχημα χουνέρια: εγωισμός, πείσμα, φαγωμάρα, ατομικό συμφέρον κλπ κακές συμπεριφορές των Ελλήνων της Ν. Αφρικής. Αυτές οι συμπεριφορές ήταν επίκτητες συνήθειες αυτών στην νέα πατρίδα την Ν. Αφρική. Αυτά τα βαρίδια τα αντιλήφθηκαν τόσον ο Παπαδανιήλ όσον και ο Διδάσκαλος Χ. Σιάντωνας άμα τη αφήξει τους σ’ αυτόν τον τόπο και δεν παύουν να καυτηριάζουν τους ομογενείς σε κάθε δεδομένη ευκαιρία.

Στις 8 Δεκεμβρίου ο Σάββας Παπαδανιήλ δημοσίευσε εις τη Ν. Ελλαδα ότι διέλυσε τον αρράβώνα του με την Ισμήνη Χριστοπούλου από την Κύπρο.

Στις 22 Σεπτεμβρίου 1932 και μια ακόμη επιστολή σχετικά με την Εμπορική Ένωση, αυτή προέρχεται από το Γ. Μέντη και είναι η κάτωθι:

Προς την διεύθυνσιν της Νέας Ελλάδος.

Κύριε διευθυντά

, αν και, εμέ πλέον, επαρκή, νομίζω εν τούτοις υποχρέωσιν όπως συμπληρώσω δια της παρούσης, τόσω μάλλον όσο η δημοσιευθείσα προ δύο εβδομάδων εν τη Ν. Ελλάδι επιστολή του κ. Θ. Παξινού, με προκαλεί προσωπικώς και ως γραμματέα της Κοινότητος να απαντήσω εις ταα επιχειρήματα αυτής.

Προτίστως ο κ. Παξινός δεν φαίνεται καλώς πληροφορημένος ως τον σκοπό του ιδρυθέντος Συνδέσμου. Το υπ’ αυτού αναφερόμενον μποϋκοτάζ υπό των ομογενών εναντίον ενός εργοστασίου ή μεγάλου εμπορικού καταστήματος, είνε ιδέα η οποία μόνον εις την φαντασίαν του κ. Παξινού εγενήθη ουδέποτε όμως είνε

δυνατόν να αποτελέση σκοπόν του Συνδέσμου και πολύ περισσότερον να τεθή εις εφαρμογή ως απολύτως αδύνατος και περισσότερον ως επιζημία. Αλλά καιν το έτερον επιχείρημα, ότι δήθεν οι ομογενείς μας δεν είνε

δυνατόν να συνεργασθώσι δια την σύμπυξιν μιάς εμπορικής εταιρείας προς εξυπηρέτησιν των συμφερόντων αυτών, αποδεικνύεται εξ αυτών των πραγμάτων αβάσιμος. Η πρό τινων ετών ιδρυθείσα εν τη πόλη μας Ελληνική εταιρεία αερούχων ποτών, κατόρθωσε τη υποστηρίξει των ομογενών παρ’ όλον τον άγριον πόλεμον τον οποίον εκήρυξαν και εξακολουθούν να διαξάγουν κατ’ αυτής τα ξένα εργοστάσια, όχι μόνον να επιπλεύση του άγριου συναγωνισμού, αλλά και να υπόσχεται μεγαλυτέρας προόδους, όταν τύχη της υποστηρίξεως πάντων των ομογενών καταστηματαρχών, οι οποίοι έχουν ήδη πεισθή περί της χρησιμότητος της εταιρείας αυτής και της μεγάλης υλικής και ηθικής ωφελείας, την οποίαν τους παρέχει.

Πολύ μεγαλυτέραν πρόοδον και επιτυχίαν, ας είνε βέβαιος ο κ. Παξινός, θα σημειώση και δευτέρα και Τρίτη συνεταιρική εμπορική εργασία των ομογενών, αρκεί μία πρωτοβουλία να εμφανισυή και μία ανυστερόβουλος και εστερημένη προσωπικών βλέψεων προθυμία προς δράσιν, άτινα δια ιδρύσεως του Εμπορικού Συνδέσμου των ομογενών αναλαμβάνει.

Αλλά και αυτή η πρόοδος της Κοινότητός μας, την οποίαν ο κ. Παξινός δεν βλέπει ούτε αναγνωρίζει, είνε τρανή απόδειξις της επιτυχίας την οποίαν μια ομαδική ενέργεια των ομογενών δύναται να φέρη.

Ο Ιερός Ναός μας, το ιδρυθέν καλώς λειτουργούν και αληθώς μεγάλα υποσχόμενον Ελληνικόν Σχολείον μας. Η Φιλόπτωχος Αδελφότης των Ελληνίδων της πόλεώς μας και περιχώρων. Ο Φιλανθρωπικός Σύνδεσμος των Ιθακησίων. Ο Αθλητικός Σύνδεσμος. Ο Σύλλογος Απόλλων πάντα καλώς λειτουργούντα και λαμπρόν προορισμόν εκπληρούντα Σωματεία, δεν είνε αρκετά δείγματα της ζωτηκότητος της Παροικίας και του πατριωτισμού και φιλαλληλίας των ομογενών μαςς;

Πάντως είχε την απάντησιν ο κ. Παξινός να βλέπη εις την πόλιν μας, αριθμούσαν ολίγον περισσότερους των 1000 Ελλήνων, γυναικών και παιδιών συμπεριλαμβανομένων, τα κοινοτικά ιδρύματα, Ναούς, Σχολεία, και Νοσοκομεία των 150 χιλιάδων Ελλήνων της Αιγύπτου μεταξύ των οποίων αρκετοί εκατομμυριούχοι της Αιγύπτου.

Αλλ’ εάν δεν συγκινεί τον κ. Παξινό η πρόοδος της Κοινότητός μας, ολιγότερον ως φαίνεται ενθουσιασμόν του γενά η πρόοδος και Κοινοτική δράσις των ομογενών Παροικιών της λοιπής Ν. Αφρικής. Αλλά και ως προς τούτο διαφωνώ προς αυτόν. Έχω την ιδέαν ότι τόσον εν Πραιτωρία, Κέϊπ Τάουν, Σόλσμπορυ, Μπέϊρα όσον και εις μικροτέρας ομογενείς παροικίας της Ν. Αφρικής, η σημειωθείσα κοινοτική δράσις και η καθ’ ημέραν εμφανιζομένη πρόοδος είναι αρκετά ικανοποιητική, λαμπρόν δε δείγμα των φιλογενών αισθημάτων υπό των οποίων εμφορούνται οι Έλληνες όπου κι’ αν βρίσκονται.

Αλλά και το τελευταίον επιχείρημα του κ. Παξινού δεν έχει βαρύτητα. Ο ιδρυθείς εμπορικός Σύνδεσμος όχι μόνον Προς τα εγκεγραμμένα του αρτισυστάτου Συνδέσμου των Ελλήνων καταστηματαρχών εστάλησαν ιδιαίτεραι προσκλήσεις, καλόσαι ταύτα εις γενικήν συνέλευσιν εν τω Ιερώ Ναώ της πόλεώς μας την προσεχήν Κυριακήν (δηλαδή 25ην Σεπτεμβρίου1932).

Ως και εν τη προσκλήσει αναφέρεται, ήτις εστάλη προς καταχώρησιν εν τη Νέα Ελλάδι σκοπός της Γ. Συνελεύσεως είνε η ψήφισις του συνταχθέντος προσωρινού καταστατικού, η εκλογή νέου Δ. Συμβουλίου και η συζήτησις επί γενικών ζητημάτων αφορόντων τον Σύνδεσμον .

Είμεθα βέβαιοι ότι πάντα τα αξιότιμα εγγεγραμμένα μέλη του Συνδέσμου, θα προθυμοποιηθώσι να παραβρεθώσι κατά την ως άνω Συνέλευσιν, η οποία θα θέση τις βάσεις της σταδιοδρομίας ενός ωραίου και εφ’ όλας τας απόψεις ωφειλούς Σωματείου των ομογενών καταστηματαρχώ.

Ουδ’ είναι δυνατόν να παρασυρθώσι οι ομογενείς μας εκ των σπερματολογιών τριόδων ας συμπατριώται μας εκ φύσεως και χαρακτήρα μεμψίμοιροι και απαισιόδοξοι, διαδίδουν, διαδίδουν από τινος εις βάρος του Συνδέσμου μας. Αλλά την καλλιτέραν απάντησιν εις τας αβασίμους και ασυστάτους αυτάς διαδόσεις, έχουν ήδη δόσει οι ομογενείς της πόλεώς μας, περιχώρων και Πραιτωρίας εκ των οποίων υπέρ τους 300 έχουν ήδη εγγραφή ολοπροθύμως και ενθουσιωδώς ως μέλη του Συνδέσμου.

Την ομαδικήν ταύτην απάντησιν των ομογενώντην Κοινότητα δεν θα εξασθενήση αλλά τουναντίον θα τονώση αυτήν, ως τόνωσιν της Κοινότητος αποτελούν πάντα τα ωργανωμένα Ελληνικά Σωματεία της πόλεώς μας. Υποχρεούται άλλως τε η Κοινότης εξ αυτού του καταστατικού αυτής όχι μόνον να ενισχύση ένα ιδρυόμενον υπό ομογενών και εις κοινήν ωφέλειαν αποβλέπον Σωματείον, αλλά και να πρωτοστατήση εις την ίδρυσιν αυτών.

Τα ολίγα αυτά ενόμισα υποχρέωσιν να απαντήσω προς τον κ. Παξινόν.Όχι διότι τα επιχειρήματα της επιστολής του είχα το φόβον ότι δύναται να επιριάσουν τινά ή να παραβλάψουν τους σκοπούς του Εμπορικού Συνδέσμου, αλλά μόνον διότι προκαλούμαι και ως Γραμματεύς της Κοινότητος και ως Πρόεδρος της Προσωρινής επιτροπής του Συνδέσμου.

Θα ήτο αναγκαίον να προσθέσω, εις τον όχι σοβαρόν υπαινιγμόν του κ. Παξινού ότι οι σχόντες την πρωτοβουλίαν της ιδρύσεως του Συνδέσμου ελαύνωνται υπό της φιλοδοξίας να αποκτήσωσι τίτλους Προέδρων και Συμβούλων ότι δεν ενόμισα την υποχρέωσιν να απαντήσω, διότι τούτο και κατώτερον εμαυτού θα ήτο, και την συζήτησιν θα κατεβίβαζε εις επίπεδον χαμηλότερον του πρέποντος. Διατελώ μεθ’ Υπολήψεως. Γ. Π. Μέντης

Μετά την απαντιτική επιστολή του Γ. Μέντη ο Θεόδωρος Παξινός, στις 6 Οκτωβρίου 1932 επανέρχεται δριμύτερος και αποκαλυπτικότερος για τα κοινοτικά πράγματα. Βλέπ. Επιστολή:

Ευρίσκομαι εις την λυπηράν ανάγκην ν’απαντήσω εκ νέου εις την δημοσιευθείσαν εποστολήν 22 Σεπτ. επιστολήν του κ. Γ. Μέντη.

Δια το ζήτημα της Εμπορ. Ενώσεως δεν έχω να προσθέσω τι ειμή ευχόμενος όπως η δράσις αυτής αποδειχθή ευεργετική και τελεσφόρος και αν είναι βέβαιος ο κ. Μέντης ότι ο πρώτος θα είμαι εγώ. Άλλωστε δεν έπραξα ειμή να εκφράσω μίαν γνώμην εκ πεποιθήσεως προερχομένην από 25ην πείραν. Επιθυμώ δε να αποδειχθή ότι επλανήθην. Θα το ομολογήσω. Ηδη θα απαντήσω εν πάει συντομία αλλά και λεπτομερεία εις τα δημοσιευθέντα παρά του κ.Γ. Μέντη, διότι δεν θα δώσω το δικαίωμα να με εκλάβη εις τοιούτον βαθμόν αγράμματον ώστε να μη εννοήσω εις ποίον χαμηλόν επίπεδον μετέφερον την συζήτησήν του δια την οποίαν δεν γνωρίζω εάν αυτός το αντιλήφθη. Και κατά πρώτον δεν εννοώ να του θίξω την υπερηφάνειάν του δια την όλεθρον <<ολόθερμον και ενθουσιώδην >>εγγραφήν υπέρ των 300 μελών. Τώρα διατί εις τον αριθμόν αυτόν εμπειρεκλείονται κληρικοί, ανήλικοι παίδες κ.λ.π. και πως και διατί εδώθησαν παρά της πλειονότητος τα 12/6 και διατί εκ των 300 << ενθουσιωδών μελών, κατά την διεξαχθείσαν εκλογήν προς ανακήρυξην του πρώτου διοικητικού συμβουλίου εψήφισαν περί τους 45, εκ των οποίων οι 30 ήταν υποψήφιοι; Ας μου επιτρέπη ο κ. Μέντης να έχω και εγώ την δικήν μου γνώμη και ίσως κατά πολύ διάφορον της δικής του.

Μοι φέρνει ως παράδειγμα ο κ. Μέντης περί πατριωτισμού του Συλλόγου, το Ελληνικόν εργοστάσιον λεμονάδων, αλλά προς θεού κ. Μέντη, το εννοείτε αυτό σοβαρώς; Έν τη εμποροική πόλει εν τη οποία ζώμεν και εν η κατά χιλιάδες αριθμούντα αι ανώνυμαι εταιρείαι, είνε ζήτημα εκθιάσσεως ότι υπάρχει και μία Ελληνική; Και επι πλέον με διαβεβαιούτε μεγαλειτέραν πρόοδον εις Β’ και Γ΄ συνεταιρικήν εργασίαν, αλλά εάν ενθυμείσθε αυτό ακριβώς λέγω ρητώς εν τη δημοσιευθείσα επιστολή μου και επί λέξει << προκειμένου να ιδρυθή μία ελληνική εμπορική

εταιρεία δεν υπάρχει ανάγκη ιδρύσεως Εμπορικού Συλλόγου, υπάρχει ανάγκη κεφαλαίων και καταλλήλων ανδρών κ.λ.π>> ώστε εν τοιούτη περιπτώσει πίπτετε εις αντίφασιν , αφ’ ενός προσποιούντες να με νουθετήσετε και αφ’ ετέρου άπτεσθε θέμα το οποίον εγώ τόσον σαφώς όσον και ορθώς έθεσα. Ήδη έρχομαι εις της κοινότητος, της οποίας την κατάστασιν βλέπει τόσον επίζηλον ο γραμματεύς αυτής κ. Μέντης και ερωτώ τον κ. Μέντη; Η πρόοδος της κοινότητος είνε τοιαύτη ( η οποία δυστυχώς δεν με συγκινεί ) ώστε να μη δύναται να διαθέση ένα μικρό ποσό δια να επισκευασθή το κτήριον της Εκκλησίας το οποίον εάν μείνη ακόμη επί τινα χρόνον ούτω θα γίνη ερείπιον, και του οποίου η εμφάνησις δεν είνε καθόλου επικοδομητική δια την Ελληνικήν παροικίαν; Η πρόοδος της Κοινότητος είνε τοιαύτη ώστε από 300 τακτικούς συνδρομητάς που είχε άλλοτε να μην υπάρχουν ήμερον ούτε 30. Η πρόοδος της Κοινότητος είνε τοιαύτη ώστε μετά μεγάλης δυσκολίας ως καθυστεριμένος να πληρώνεται ο μισθός του Εφημερίου; Η πρόοδος της κοινότητος είνε τοιαύτη ώστε εις τας τελευταίας κοινοτηκάς εκλογάς επί των 20 περίπου υποβαλλόντων υποψηφιότητα εψήφισαν περί τους (30) τριάκοντα; Η πρόοδος του Κοινοτικού σχολείου είνε τοιαύτη ώστε ενώ το παρελθόν έτος το και πρώτον του σχολείου εφοίτησαν περί τους 85 Έλληνες μαθηταί εφέτος φοιτούν περί τους 50 και το προσεχές έτος πολύ φοβούμαι ότι ο αριθμός θα ελαττωθή έτη περισσότρον; Αυτή όθεν είνε η προκοπή και η πρόοδος της μεγαλυτέρας Ελληνικής Κοινότητος της Νοτίου Αφρικής της υφισταμένης εν παροικία αριθμού άνω των 2000 Ελλήνων.

Και εξ αυτής της θλιβεράς καταστάσεως ενθουσιάσθητε ώστε να πρωτοστατείτε και να προπαγανδίζετε δια την ίδρυσιν και νέου σωματείου;

Και επί τη υποθέσει ότι παρουσιάζονται κατά καιρούς διάφορα ζητήματα, εμπορικά, κοινοτικά, προξενικά, εθνικής παραστάσως κ.λ.π. δια τα οποία χρειάζεται άμεσος και επιβεβλημένος ενέργεια, τούτο είνε επιτακτικόν καθήκον της Ελληνικής Κοινότητος να πρωτοστστήση και να ενεργήση δια το γενικόν συμφέρον και δια την καθόλου πρόοδον της Ελλην. Παροικίας.

Δεν νομίζω να πιστεύη ο κ. Μέντης ότι ο προορισμός του ενδεκαμελούς συμβουλίουτης Ελληνικής Κοινότητος του Εθνικού τούτου ιδρύματος, είνε να εκτελή μόνον τα καθήκοντα νεοκόρυ της εν τη τη εκκλησία είνε πολύ ευρύτερα και κατά πολύ μεγαλύτερα και όλως διαφορετικά από ότι τα αντιλαμβάνεται ο κ. Μέντης. Περί δε του καταστατικού δια το οποίον ομιλεί ο κ. Μέντης δεν γνωρίζομν ή μάλλον δεν ενθυμούμεθα το περιεχόμενον αυτού, διότι ( δυστυχώς μια επιπλέον απόδειξις δια τα χάλια της Κοινότητος μας ) επί μιαν ατυχώς εικοσαετίαν δεν ηξιώθη η Κοινότης να εκτυπώση το καταστατικόν αυτής δια να λάβουν γνώσιν αυτού οι συνδρομηταί και δωρηταί της. Εντούτοις πολύ επιθυμούμε να λάβωμεν γνώσιν των σχετικών άρθρων του καταστατικού των σχετιζομένων με τας υποχρεώσεις του Διοικ. Συμβουλίου και εάν η φιλοξενεία και ο χώρος της <<Νέας Ελλάδος>> μας επιτρέπουν να απαντήσωμεν.

Ο κ. Μέντης εις το τέλος της επιστολής του δηλοί ότι θα ήτο κατώτερον εαυτού και δεν θα συζητήση εις χαμηλότερον επίπεδον εάν απαντούσε δήθεν εις υπαινεγμόν ιδικόν μου ότι οι σχόντες την πρωτοβουλίαν του νέου σωματείου ελαύνωνται υπό φιλοδοξίας δια την απόκτησιν τίτλων. Προσθέτω αυτολεξεί τι γράφω!

<< Είχα και έχω την γνώμην η γέννησις νέων σωματείων και η ανάδειξις νέων προέδρων και συμβούλων ουδέν το καλόν προωρίζει δια την παροικίαν μας μάλλον εξασθένησιν και διχασμόν προαιωνίζει κ.λ.π. Περιέχει η περικοπή αύτη κ. Μέντη υπαινιγμόν τινα δια οιανδήποτε; Ότι ελαύνεται υπό φιλοδοξίας προς απόκτησιν τίτλουτινός; Δεν είνε σαφέστατον και πλέον ή καθαρά η

έννοια της περικοπής αυτής; Τουτέστιν επί το απλούστατον , τα πολλά σωματεία δεν εξασθενούν τον κύριον οργανισμόν της παροικίας μας τουτέστιν της Κοινότητός μας; Και ως αναφέρω ανωτέρω εάν η Κοινότης ευρίσκετο εις την εμπρέπουσα περιοπήν και διαφορετικώς αντιλαμβάνοντο τα καθήκοντα αυτών μερικοί εκ των διοικούντων αυτήν, δεν θα απεσοβείτο το φαινόμενον της ιδρύσεως νέου σωμτείου δια κάθε αναφυόμενον ζήτημα και η αφαίμαξις του Ελληνικού βαλαντίου δεν θα εγένετο προς ώφελος του κοινονικού ταμείου το οποίον πολλά έχει να επιτελέση;

Αυτό ήτο το κείμενον και αυτή η καθαροτάτη έννοια της περικοπής ταύτης, και μοι έρχεται ευλόγως το ερώτημα ότι ή είσθε αδύνατος εις τα Ελληνικά και εν τοιαύτη περιπτώσει δεν έχω τι να προσθέσω ή ότι προσπαθειίε να μοι αποδώσετε μομφήν οπότε η συζήτησις απομακρύνεται του αρμόζοντος επιπέδου.

Μετά τιμής Θεόδωρος Παξινός.

Η δημοσίευση της επιστολής του Θ. Παξινού μας δίνει την πραγματική εικόνα σε τι κατάσταση βρίσκονταν η Κοινότητα του Γιοχάννεσμπουργ το έτος 1932. Τώρα για όσα φαιδρά και παρδαλά αραδιάζει ο γραμματέας της Κοινότητας Γ. Μέντης δεν έχουν καμία βαρύτητα. Αυτός και η παρέα του, δηλαδή οι υπόλοιποι σύμβουλοι, γνώριζαν πολύ καλά την κατάσταση εις την οποίαν βρίσκονταν τα της κοινότητος αλλά φαίνεται υποτιμούσαν την νοημοσύνη των απλών Ελλήνων ομογενών, των ανθρώπων της βιοπάλης και του μόχθου, και με τη φθηνή προπαγάνδα τους προσπαθούσαν να τους παρασύρουν στους τυχοδιωκτισμούς των.

Από την επιστολή του Γ. Μέντη συμπεραίνεται ότι τα μέλη που εγγράφηκαν σ’ αυτή την περιβόητη Εμπορική Ένωση δεν ήταν ποτέ 300 μέλη εγγεγραμμένα. Από όλες τις πηγές που υπάρχουν, όλα τα Ελληνικά καταστήματα στην περιοχή του Τρανσβάαλ ήταν περίπου 300. Από αυτούς τους Έλληνες αρκετοί δεν έγιναν μέλη της Ένωσης δια διάφορους λόγους. Ήταν αυτοί που δεν εμπιστεύονταν αυτό το Σωματείο μόνον και μόνον επειδή δεν έβλεπαν με καλό μάτι αυτούς που απάρτισαν την προσωρινή επιτροπή, μία άλλη μερίδα ήταν αυτοί που βρίσκονταν σε απομακρυσμένες περιοχές, ήταν και αυτοί οι οποίοι εξαρτιόντουσαν από τους ξένους εμπόρους ( γιατί ψώνιζαν επί πιστώσει και μάλιστα είχαν πάρει και κάποιο δάνειο απ’ αυτούς).Και το κυριότερο αυτοί οι ιθύνοντες ποτέ δεν έδωσαν εις την δημοσιότητα έναν κατάλογο των εγγεγραμμένων μελών, όπως επίσης δια τον φουσκωμένο αριθμό του Ελληνικού Σχολείου.

Τώρα όσον αφορά όλα αυτά τα φαιδρά και παρδαλά που αραδιάζει ο Γ. Π. Μέντης την καλύτερη απάντηση δίνει, με τα διάφορα άρθρα της, η εφημερίδα « Ν. Ελλάς >>.

Ο Γ. Μέντης δεν μπορούσε να μην απαντήσει στις τρανές αλήθειες του Παξινού και νάτος στις 13 Οκτωβρίου επανέρχεται δριμύτερος:

Κύριε Διευθυντά

Δεν θα ήξιζεν ουδεμιάς απαντήσεως η εις το παρελθόν φύλλον της εφημερίδος σας δημεσιευθείσσα επιστολής πλήρης ανακριβειών επιστολή του κ. Θ. Παξινού, εάν εν τη επιστολή αυτή δεν εθίγοντο γενικοτέρου ενδιαφέροντος Κοινοτικά ζητήματα, επί των οποίων δεν πρέπει να επιτρέψωμεν να σχηματισθή μεταξύ των αναγνωστών της << Ν. Ελλάδος εσφαλμένη εντύπωσις.

Και αν μεν επρόκειτο περί του κ. Παξινού μόνον και τίνων άλλων ελαχίστων ευτυχώς, το αυτώ ως και εκείνος ενδιαφέρον υπέρ της Κοινότητος επιδεικνυώντων , πάλιν καμιά ανάγκη απαντήσεως δεν θα υπήρχε, διότι εν πάσει περιπτώσει, ουδέν εξ αυτών οφέλη η Κοινότης δύναται να προσμένη, αλλ΄η Ν. Ελλάς αναγιγνώσκεται, ασφαλώς και παρά των ομογενών οι οποίοι και ηθικώς και υλικώς συνδράμουν την Κοινότητα, μόνον δε χάριν αυτών, η παρούσα απάντησις δημοσιεύεται.

Και δια μεν την Εμπορικήν Ένωσιν, την εσχάτως ιδρυθείσαν ο κ. Παξινός δεν επιμένει εις τας αμφιβολίας του ως προς την χρησιμότητα αυτής, πεισθείς, προφανώς εκ της προηγουμένης προς αυτόν απάντησίν μου ότι το Σωματείον τούτο καταλλήλως διευθυνόμενον, δύναται να εξυπηρετήση σπουδαιότατα των ομογενών συμφέροντα, φθάνει μάλιστα μέχρι του σημείου ώστε να ευχηθή εις το Σωματείον πρόοδον και τελεσφόρεσιν. Καλοσύνη του!!

Ομιλεί μόνον μετά χλέυης δια το Ελληνικόν << Λεμονάδικον >, ως το αποκαλεί ο κ. Παξινός, και με ερωτά εάν ομιλώ σοβαρώς φέρον ως παράδειγμα το Ελληνικόν τούτο εργοστάσιον.

Ανέφερα εις την προηγουμένην μου ως παράδειγμα την Ελληνικήν αυτήν εργασίαν, ουχί χάριν του όγκου των κεφαλαίων αυτής, αν και ποσόν 14 χιλιάδων λιρών όπερ διτέθη δια την ίδρυσίν της δεν είναι ποσόν ευκαταφρόνητον.

Ανέφερα ως παράδειγμα την Ελληνικήν αυτήν εργασίαν , ηοποία κατόρθωσε από το πρώτον έτος της ιδρύσεώς της, να καταλάβη την δευτέραν μεταξύ των λοιπών εργοστασίων εν τη πόλει μας θέσιν, δια να πεισθή ο κ. Παξινός ότι μια συνεταιρική μεταξύ των ομογενών εργασία δύναται να προοδεύση και ότι παρά την υπάρχουσαν περί του εναντίον αντίληψιν, υφίσταται μεταξύ των ομογενών και εμπιστοσύνη και πνεύμα συνεταιρικόν. Δια τον λόγον τούτον, επαναλαμβάνω, ανέφερα ως παράδειγμα την ίδρυσιν του Ελληνικού αυτού εργοστασίου, το οποίον αν και μέχρι τούδε λόγω της γενικής οικονομικής κρίσεως και του λυσσώδους ανταγωνισμού των ξένων εργοστασίων, ουδέν κέρδος εις τους μετόχους και ιδρυτάς αυτού απέδωκε, εξυπηρετεί όμως σοβαρώς, ως δεν φαίνεται αμφισβητών και αυτούς ο κ. Παξινός, τα συμφέροντα των ομογενών καταστημαρχών και αποδεικνύει τρανώς ότι και άλλαι συνεταιρικαί Ελληνικαί εργασίαι θα ηδύναντο να ιδρυθώσι και να προοδεύσωσι προς μέγιστον όφελος των Ελλήνων καταστηματαρχών, τους οποίους τόσον αισχρώς εκμεταλεύονται οι ξένοι εργοστασιάχαι και χονδρικής πωλήσεως έμποροι.

Αλλά το σημείο της επιστολής του κ. Παξινού, εις το οποίον επιθυμώ να απαντήσω, είνε το σχετικό με τα Κοινοτικά ημών πράγματα, τα οποία ο κ. Παξινός εξακολουθεί δυστυχώς να βλέπη με τον φακόν της μεμψιμοιρίας και απαισιοδιξίας.

Είνε παρατηρημένο πάντως τουλάχιστον εις τα Κοινοτικά μας, ότι εκείνοι οι οποίοι τυγχάνουν ξένοι προς πάσαν κοινοτικήν δράσιν και πρόοδον, εκείνοι οι οποίοι δεν συντελούν ουδέ κατ’ ελάχιστον εις την συντήρησιν και πρόοδον της Κοινότητός μας εκείνοι ακριβώς παρουσιάζονται πάντοτε ως οι αυστηρότεροι επικριταί των Κοινοτικών ημών πραγμάτων και μεγαλύτεροι απαισιόδοξοι και μεμψίμοιροι. Όσο, είτε δια της συνδρομής των, είτε δια των ενέργειών των και των κόπων τους

οποίους καταβάλλουσι συντελούν εις την πρόοδον της Κοινότητος , αγαπούν και εκτιμούν το έργον των, δεν φθάνουν ποτέ εις το σημείον να το περιφρονούν και συκοφαντούν, ως πράττει ο κ. Παξινός.Διότι ασφαλώς κατασυκοφάντησιν της Κοινότητος αποτελεί ο ισχυρισμός ότι η Εκκλησία ημών είνε ετοιμόροπος, ότι οι μισθοί του Ιερέως καθυστερούνται, ότι το σχολείον φθίνει και οπισθοχωρεί, και τόσα άλλαι ανακρίβειαι τας οποίας δεν δύναμαι να εννοήσω διατί ο κ. Παξινός παρατάσει.

Εάν ο κ. Παξινός λάβη τον κόπον και να επισκευθή ο ίδιος την Εκκλησίαν – και δεν είνε δύσκολον να μάθη που ευρίσκεται – θα αντιληφθή ότι ο Ιερός Ναός μας δεν είνε ετοιμόροπος ουδέ χρήζει οιασδήποτε επισκευής. Χρήζει μόνον κατ’έτος επαναλαμβανουμένου ασπρίσματος δια το οποίον και φέτος έχει κληθεί ήδη μειοδοσία. Ποιος εδωκε την πληροφορίαν περί του ετοιμορόπου του Ιερού Ναού ημών, δεν γνωρίζω, αλλά εις το μέλλον καλά θα κάνη ο κ. Παξινός τας επικρίσεις του να τις στηρίζη εις την ιδίαν αντίληψιν και οτχί εις τας πληροφορίας τρίτων, αι οποίαι συνήθως είνε παραπλανητικαί.

Αλλά και η ετέρα κατηγορία του κ. Παξινού, περί καθυστερουμένων μισθών του Ιερέως μας είνε ανεκριβεστέρας της πρώτης. Ο Ιερέας της παροικίας μας και ο ταμίας της Κοινότητος εάν θέλη να λάβη τον κόπον να τους ερωτήση ο κ. Παξινός θα τον πληροφορήσουν ότι οι μισθοί και τα λοιπά έξοδα του Ιερέως του Ναού πληρώνονται τακτικώτατα.

Ως τον αριθμόν των προσερχομένων εις τας γενικάς συνεδριάσεις μελών της Κοινότητος είνε αληθές ότι οι ομογενείς δεν προσέρχονται αθρόοι είτε περί εκλογής νέου Διοικ. Συμβουλίου είτε περί συζητήσεως άλλου τι Κοινοτικού ζητήματος. Αλλά τούτο δεν παρατηρείται μόνον σήμερον. Τούτο συμβαίνει αφ’ ότου ιδρύθη η Κοινότης μας, πως δε ο κ. Παξινός θεωρεί υπεύθυνον τούτο το παρόν Δ. Συμβούλιον, δεν δύναμαι να εννοήσω.

Αλλ’ οι ομογενείς μας δεν προσέρχονται αθρόοι εις τας καλουμένας εκάστοτε γενικάς συνελεύσεις, δεν αποδεικνύουν δια τούτου αφιαφορίαν προς τα Κοινοτικά ημών πράγματι, ουδ’ αρνούνται την συνδρομήν των, οσάκις τους ζητέίται δι’ανδήποτε σκοπόν. Τρανή απόδειξις τούτου είνε η συτήρησις Ναού και Σχολείου, η οποία απαιτεί δαπάνην υπερβαίνουσαν τας 90 λίρας μηνιαίως. Το ποσόν τούτο δεν καταβάλλουσι εξ ιδίων τα μέλη του Δ. Συμβουλίου. Εισπράττειται παρά των ομογενών της παροικίας, τους οποίους αντί να κατηγορή ο κ. Παξινός επί αδιαφορία προς τα κοινοτικά, είχε την υποχρέωσιν τουναντίον να τους συγχαρή διότι ει και τόσον ολιγάριθμοι εγώ τους ανεβιβάζω εις χιλίους, γυναικών και παίδων συμπεριλαμβανομένων. Ο κ. Παξινός τους ανεβιβάζει εις δύο χιλιάδας αριθμός υπερβολικά εξογκωμένον – διότι αν και τόσον ολιγάριθμοι, επαναλαμβάνω, κατορθούν εν τούτοις να συνεσφέρουν υπέρ τας χιλίας λίρας ετησίως δια την συντήρησιν Ναού και Σχολείου.

Και τα μέλη του Δ. Συμβουλίου της Κοινότητος, εάν ο κ. Παξινός ήτο δικαιότερος δεν έπρεπε να κατηγορούνται ότι περιορίζονται εις τα καθίκοντα νεοκόρων. Η ετήσια είσπραξις του ως άνω απαιτουνούμενου δια τον Ναόν και το σχολείον ποσού, αλλά και αι γενόμεναι εισπράξεις αρκετών εκατοντάδων λιρών οίτινες εχρησιμοποιήθησαν δια την συμπλήρωσιν του σχολείου είνε νομίζω, έργα του διοικητικού συμβουλίου της Κοινότητος, το οποίον εν τούτοις δεν αναμένει τα συγχαρητήρια του κ. Παξινού δια τούτο.

Αλλά και το Ελληνικόν Σχολείον το καύχημα τούτο της παροικίας μας και η ελπίς των Ελληνοπαίδων του παρόντος και του μέλλοντος το εθνικόν μας ίδρυμα, δια το οποίον, αληθώς, οι ομογενείς έχουν

κάθε δικαίωμα να είνε υπερήφανοι, δεν θεωρεί καθήκον του να σεβασθή ο κ. Παξινός, τουναντίον, εκφράζει και προς αυτό την περιφρόνυσησιν και απαισιοδοξίαν του.

Τας ελείψεις του σχολείου μας, περισσότερον παντός άλλου γνωρίζει το Δ. Συμβούλιον της Κοινότητος, γνωρίζον επίσης τα μέσα της θεραπείας αυτών. Δεν θα παραλείψη το καθήκον ας είνε βέβαιος ο κ. Παξινός, να πραγματοποιήση τα μέσα ταύτα όταν η κατάλληλος ευκαιρία εμφανισθή. Αι σημεριναί περιστάσεις δεν επιτρέπουν την εφαρμογή των μέσων αυτών. Αλλ’ η κατάστασις βεβαίως θα βελτιωθή άμα ως δε τα πρώτα σημεία της βελτιώσεως αυτής εμφανισθώσι, το Δ. Συμβούλιον της Κοινότητος δεν θα οκνήση να θέση εις εφαρμογήν τα μέσα άτινα θέλουν αναβιβάση το Σχολείον μας εις την εμπρέπουσα θέσιν, ην πάντες οι μοχθήσαντες και συνεγκόντες δια αυτό εσκέφθησαν και επόνησαν.

Ταύτα εθεώρησα καθήκον μου ν’ απαντήσω εις τον κ. Παξινόν, προς τον οποίον εν τέλει συνιστώ ειλικρινέστρον ενδιαφέρον υπέρ των Κοινοτηκών ημών πραγμάτων και ολιγοτέραν διάθεσιν προς αδίκους επικρίσεις.

Διατελώ κ.λ.π.Γ.Π.Μέντης.

Η απάντηση του Γ. Μέντη ήταν αρκετά οχληρή δια τον Θ. Παξινό και τούτος επανέρχεται με νέο δημοσίευμα ως κάτωθι σις 29 Οκτωβρίου 1932:

Αξιότιμε Κύριε Διευθυντά

Ζητώ συγνώμην από τους αναγνώστας της << Νέας Ελλάδος >> διότι και πάλιν αναγκάζομαι να απαντήσω και να ανασκευάσω όλα όσα τόσον κακοβούλως ανέφερε εν τη τελευταία επιστολή ο κ. Μέντης. Και κατά πρώτον δεν έχεται αληθείας ότι ήλλαξα γνώμην αναφορικώς με τον εμπορικόν σύλλογον πεισθείς εκ της απαντήσεώς του. Τουναντίον ανέφερον ότι επιμένω εις την γνώμην μου, ευχόμενος μόνον όπως τα πράγματα και η δράσις του συλλόγου διαψεύσουν την αντίληψίν μου, καίτοι τονίζω και πάλιν ότι η τυχόν ευεργετική δράσις του συλλόγου ηδύνατο κάλλιστα ν’ αναπληρωθή παρά της Κοινότητος, περί του καταστατικού της οποίας πρ’ όλον που τον παρεκάλεσα δημοσίως να μας επεξηγήση – διότι εκτυπομένο καταστατικό δεν υπάρχει- ετήρησεν άκραν σιγήν. Την ιδίαν σιγήν ετήρησεν και όταν εις την προηγουμένην μου του έλεγον ρητώς αφού του περέθετον το κείμενον της επιστολής μου, ή ότι είνε αγράμματος ή ότι εσκεμμένως μετέλαβεν την έννοιαν των γραφομένων μου. Και βεβαίως πολύ θα δυνηθώ να εξακολουθήσω δημοσιογραφικόν αγώνα με έναν κύριον αποδεικνυόμενον τόσον περιφανώς όχι καλής πίστεως συζητητήν. Και δια το λεμονατζίδικο >> κατά την φράσιν του, ψευδώς αναφέρει ότι ωμίλησα μετά χλεύης, ούτε σχέσιν καμίαν έχει με το θέμα, το οποίον συζητούσαμε, ούτε μας ενδιαφέρουν τα κεφάλαια και το μέρισμα της εταιρείας. Μήπως δεν εδήλωσα εγώ ρητώς και επαναλημένως, ως και οι αγαπητοί αναγνώσται της << Νέας Ελλάδος >> ελπίζω ότι το ενθυμούνται καλώς, ότι δύνανται να ιδρυθούν και μια και δύο ή και εκατό Ελληνικαί μετοχικαί εταιρείαι αρκεί να ευρεθούν τα αναγκαία κεφάλαια και οι κατάλληλοι άνδρες. Τι σχέσιν έχουν ταύτα με τον εμπορικό σύλλογο δια τον οποίον εσυζητούσαμε; Διατί κ. Μέντη τόσον υπόπτως αποφεύγεις να συζητήσης επί ωρισμένων θεμάτων τα οποία τόσον ευκρινώς σου υποβάλλω και προσπαθείς να ψαρέψης στα θολά νερά; Δεν θα το κατορθώσης, και δεν θα το κατορθώσης δια τον απλούστατο λόγον, διότι ευρίσκεσαι εν αδίκω και προσπαθείς παντιοτρόπως να μετατρέψης την αλήθειαν και την πραγματικότητα.

Κε. Μέντη μας κατατάσεις ότι είμεθα ξένοι προς πάσαν κοινοτικήν δράσιν και πρόοδον κλπ εσύ ο οποίος επί μίαν 20ετίαν αγνωούσες όχι μόνον ότι υπήρχε Ελληνική κοινότητα ή Ελλ. Σωματεία αλλ’ αγνωούσες ότι υπήρχε καν Ελληνισμός .Και αν σήμερον κατέχεις την θέσιν του γραμματέως της Κοινότητος, τούτο κατά το πλείστον ωφείλεται εις εμέ, διότι δεν πιστεύω να έχης το θάρρος ν’ αρνηθής ότι εγώ ήλθον επανειλλημένως εις το κατάστημά σου και σε παρεκάλεσα και σε παρότρυνα και προσπάθησα παντιοτρόπως να σου κεντρήσω

την εθνικήν χορδήν ότι έχεις επί τέλους την υποχρέωσιν και ως άνθρωπος και ως Έλλην ν’ αναμειχθής εις τα κοινά ( πράγμα δια το οποίον ομολογώ ότι μετανοώ ήδη πικρώς)

Ενώ ημείς κ. Μέντη αφ’ οτου προ 30 ετίας απεβιβάσθημεν εις Κέϊπ Τάουν και μετά ένα μήνα εξελέγην πρόεδρος της επί των εκεί κοινοτικών πραγμάτων επιτροπής, έκτοτε κθ’ όλην την διαρρεύσασαν 25 ετίαν είμεθα πάντοτε εις την πρώτην γραμμήν δια παν ζήτημα, που αφεώρα τον αφρικανικόν Ελληνισμόν και δη την παροικίαν του Τζοχάννεσμπουργ εις εποχήν κατά την οποίαν άλλοι εχρηματίζοντο ημείς και μερικοί άλλοι μεθ’ ημών φιλοπάτριδες Έλληνες μεταξύ των οποίων κατέχει θέσιν ο κ. Γεώργιος Γαλάνου, καίτοι είμεθα πτωχοί βιοπαλισταί παραμελούντες αυτά τα ατομικά μας συμφέροντα, εργαζόμεθα μετά φανατισμόν δια παν το Ελληνικόν μεταξύ των οποίων και ως ιδρυταί της Ελληνικής Κοινότητος της πόλεώς μας της οποίας τυγχάνεις σήμερον τυχαίως και μοιραίως Γραμματεύς. Εάν μας προκαλέσης και εάν δεν επαρκεσθής εις αυτά, θα κατέλθωμεν αναλυτικώτερον επ’ αυτών των θεμάτων δια να αποδειχθή ηλίου φοτεινότερον ποίοι είμεθα ημείς και ποιός εσείς. Εν τω κατηφόρω της παραφοράς σου μας αποκαλείς κ. Μέντη συκοφάντας της Κοινότητος και περιφρονά του Σχολείου. Διατί; Δια ποίον λόγον; Θα παραθέσω ζωηρώς τα γεγονότα δια να αποδευχθή προφανώς τα αβάσιμον της προθέσεώς σου. Εις την δημοσιευθείσαν επιστολήν του κ. Μέντη ημ. 22 Σεπτεμβρίου εδηλούτο παρ’ αυτού ότι η Κοινότης προοδεύει και ευημερεί κλπ. Νομίζω ότι είχα και έχω το δικαίωμα όχι ως εις των ιδρυτών της Κοινότητος αλλά απλώς ως Έλλην της παροικίας Γιοχάνεσμπουργνα εκφράσω την γνώμην μου δημοσίως και να είπω ότι η αντίληψις του κ. Μέντη δεν είνε ορθή, διότι και οι μαθηταί του Σχολείου μειούνται κατ’ έτος και η Εκκλησία χρήζει προ πολλού επισκευής ης και ότι οικονομικώς δυσπραγεί και ο μισθός του Ιερέως πληρώνεται καθυστεριμένως( και όχι καθυστερούνται μισθοί, όπως εσκεμμένως και εις την περίστασιν αυτήν διαστραυλώνει τα γραφόμενά μου ο κ. Μέντης ) αυτά έγραψα και επιμένω ότι αυτά δεν αναδεικνύουν πρόοδον και ευημερίαν. Επικαίρως δε μοι έρχεται σήμερον αυτός ο επίσημος και δημοσιευθείς ισολογισμός της Κοινότητος, χρήσεως 1931-1932 αρωγή με τα επιχειρήματά μου. Αφ’ ενός ο κ. Μέντης μας διαβεβαιώνει ότι 90 λίρας του χρειάζονται μηνιαίως προς κάλυψιν των εξόδων εκκλησίας και σχολείου καλύπτονται δια των συνδρομών των ομογενών, ενώ αφ’ ετέρου ο απολογισμός της χρήσεως λήξαντος έτος παρουσιάζει το τεράστιον σχετικώς έλλειμμα τουτέστιν ζημίαν της Κοινότητος δι’ έν έτος το ποσόν των Λιρών 549.18. Τώρα ποίον να πιστεύση τις, τα γραφόμενα υπό του κ. Μέντη ότι η Κοινότης ευημερεί και προοδεύει ή τον δημοσιευθέντα επισήμως ισολογισμόν τον οποίον έχοντα και επίσημον σφραγίδα και ο οποίος μας παρουσιάζει δυστυχώς αυτήν την αξιοθρήνητον κατάστασιν; Αυτό το αφήνω εις την ευθυκρισίαν και αντίληψιν των Ελλήνων του Γιοχάννεσμπουργ. Αλλά ανεξαρτήτως όλων αυτών ως εάν ακόμη ( πράγμα το οποίον είνε απολύτως αδύνατον να συμβαίνη εις την προκειμένην περίστασιν όπως αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων και αριθμών ) ή αντίληψις του κ. Μέντη ήτο ορθοτέρα της ιδικής μας, επιτρέπεται εις αυτόν κ. τον ονομαζόμενον Γραμματέας της Ελληνικής Κοινότητος να μας ονομάζη συκοφάντας της Κοινότητος διατί έχομεν το θάρρος να του ελέγξωμεν τα επιπόλαια γραφόμενά του; Μόνον εις τους κατοίκους της Κεντρικής Αφρικής ηδύνατο αυταρχικώς και ανεξελέγκτως να επιβάλλη τας βουλεύσεις του, το να θέλη δε τούτο εις ημάς που διαθέσαμεν ολόκληρον την ζωήν μας ανιδιοτελώς εις εθνικά όσον και κοινωφελή έργα ούτε το κατόρθωσε ούτε θα το κατορθώση.

Μετά τιμής Θεόδωρος Δ. Παξινός.

Στις 13 Οκτωβρίου 1932 η κοινότητα του Γιοχάννεσμπουργ δημοσίευσε τον ετήσιο ισολογισμό της, αντι Ιούνιο. Φωτογρ. DSC 0085

Στις 24/09/1932 ο Χωριάτης από το Πόρτ Ελίζαμπεθ μας διατραγωδεί την την οικονομική κατάσταση όπως αυτός τουλάχιστον την έβλεπε:

Εδώ φωτογραφία

Από τα γραφεία του Ελληνικού σχολείου Γιοχάννεμπουργ γίνεται έκκληση προς συλλογή βιβλίων δια την βιβλιοθήκη του σχολείου. Στην έκκληση τονίζεται πως το σχολείο πρέπει να έχει βιβλιοθήκη και επειδή δεν υπάρχουν χρήματα προς απόκτηση αυτών παρακαλούνται οι ομογενείς και κάθε Έλλην , να προσφέρει όσα βιβλία μπορεί. Τα βιβλία πρέπει να είναι ιστορικού, θρησκευτικού, παιδαγωγικού περιεχομένου, φιλοσοφικά, λογοτεχνικά, κοινωνιολογικά, εγκυκλοπαιδικά, δράματα, κωμωδίες, ποιητικά, τραγούδια, παραμύθια, μεταφράσεις ελλήνων και ξένων συγγραφέων, εγκεκριμένα διδακτικά, μουσικά, ελληνικά και ξένα λεξικά, κλασικά μυθιστορήματα, γεωγραφικοί χάρτες κλπ.

Αυτά τα γραφεία του ελληνικού σχολείου πουθενά δεν υπάρχουν στοιχεία, πόσα ήταν και που έδρευαν, το σίγουρο είναι ότι ήταν ένα και μοναδικό , αυτό μέσα στο σχολείο εκεί στο Μάλβερν. Άλλωστε σε τι θα εξυπηρετούσαν τα πολλά γραφεία αφού οι μαθητές αυτό το χρόνο δεν ξεπερνούσαν τους πεντήκοντα(50 ), αυτός ο αριθμός των πεντήκοντα μαθητών επιβεβαιώνεται και από τον Θεόδωρο Παξινό.

Μέσα σ’ αυτή την οικονομική κρίση αυτού του τόπου υπήρχαν Έλληνες που είχαν το κουράγιο, οι οποίοι με τον δικό τους τρόπο, διασκέδαζαν κατά κάποιο τρόπο τους υπολοίπους ομογενείς, ένας από αυτούς όπως και αλλού ανέφερα ήταν ο γνωστός μας ΧΩΡΙΑΤΗΣ από το Πόρτ Ελίζαμπεθ, στις 29/9/1932 μας παρουσιάζει την κάτωθι σάτιρα: να βάλω φωτογρ.

Την 25ην Σεπτεμβρίου το εκλεγέν Διοικ. Συμβούλιο της Αφρικανικής Εμπορικής Ενώσεως συνήλθε στις 4 Οκτωβρίου και εξέλεγξε Πρόεδρο τον Κ. Περδίκη, Αντιπρόεδρο τον Παλινό γραμματέα τον Κ. Ελισσαίου και ταμία τον Χ. Φοιτίδη. Μετά την εκλογή του Προεδρείου επακολούθησε συζήτηση επί διαφόρων θεμάτων σχετικά με την δράση και το μέλλον της Ενώσεως.

Όσο περνά ο καιρός η Εμπορική Ένωση κατακτά έδαφος, σύμφωνα με τα γραφόμενα της εφημερίδας << Ν. Ελλάς >> 8 Δεκεμβρίου 1932: Επειδή δε παρετηρήθη ότι δια της προηγουμένης μελέτης υπό ειδικής επιτροπής τα ζητήματα παρουσιάζονται ωριμώτερον προς το συμβούλιον, δια αποφάσεώς των το τελευταίον τούτο ανέδειξε πενταμελή επιτροπή συγκειμένης εκ των κ.κ Κ. Περδίκη, Χ. Φοιτίδη, Κ. Μαρούδα, Π. Παξινού και Ν. Καλλινίκου εις την οποίαν ανετέθη η ειδική εντολή της παρασκευής και μελέτης παντός ζητήματος αφορόντος τα μέλη της Ενώσεως.

Εδώ βλέπουμε ότι στη νέα επιτροπή δεν συμμετέχουν ο Γ. Μέντης και μερικοί άλλοι. Η ειδική επιτροπή κ.λ.π. συγκροτήθηκε ύστερα από τα δυσμενή σχόλια εις την παροικία και μάλιστα του εμπορικού κόσμου δια το γεγονός ότι από τους συμμετέχοντες στις στο

συμβούλιο και τις άλλες επιτροπές ήταν οι ίδιοι και οι ίδιοι σαν να μην υπήρχαν άλλοι ομογενείς με γνώσεις και καλύτερες ιδέες.

Το ελληνικό σχολείο βιώνει το δεύτερο χρόνο της ζωής του με διδάσκαλο τον Σ. Παπαδανιήλ όστις θεωρώντας σίγουρη τη θέση του άρχισε να δημοσιογραφεί εις την εφημερίδα < Ν. Ελλάς > διάφορα άρθρα με θέματα κυρίως ηθικοπαιδαγωγηκά και ποιήματα. Όλα ανατρέπονται όταν μία ημέρα η κοινότητα τον ειδοποίησε ότι απολύεται! κατόπιν εισηγήσεως του διευθυντού της σχολής Χιλάριου. Αυτό βέβαια ήταν περισσότερο ενέργεια των προεδροπαραγόντων της κοινότητας

Ο Διδάσκαλος Σάββας Παπαδανιήλ απολύθηκε από το Ελληνικό Σχολείο της Κοινότητας του Γιοχάννεσμπερ με τη λήξη του σχολικού έτους 1932, σύμφωνα με την έκθεση του διευθυντού του σχολείου Χιλάριο , αιτία ήταν ότι ο Παπαδανιήλ δεν δίδασκε τους μαθητές όπως καθόριζε το πρόγραμμα της χώρας.

Στις 30 Ιουλίου αποχαιρέτησε τους μαθητές του με την εξής επιστολή την οποία δημοσίευσε εις την εφημερίδα < Νέα Ελλάς >:

ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΙ ΜΟΥ ΜΑΘΗΤΑΙ ΣΑΣ ΑΠΟΧΑΙΤΕΤΩ

Αλήθεια είναι, παιδιά, ότι πολύ λυπήθηκα γιατί δεν θάμε μαζί σας, προσθέσατε, όμως στη λύπη σας αυτή και τον δικό μου πόνο, που αισθάνθηκα, γιατί βλέπω τη δουλειά μου, την οποία αγάπησα, όσον τίποτε στον κόσμο αυτό να πεύτη κάτω και να ποδοπατήται τόσο άγρια.

Όπου κι’ αν πάω ότι κι’ αν κάνω στο μυαλό μου πάντα θα σας έχω παιδιά. Θα εργασθώ για όλους σας με ζήλο, θα δείξω εργασία, θα θρέψω δέντρο καρποφόρο με γλυκείς τους καρπούς του και θα κοιτάξω να αφήσω σημεία εκεί στο διάβα της ζωής μου και θα δείξω ότι είμαι ζωή, αρμονία ,ωμορφιά, τελειωποίηση! Και έτσι εργαζόμενος θα αποκτήσω φίλους πνευματικούς , οι οποίοι θα αισθάνωνται ειλικρινή αγάπη, η οποία θα με δροσίζη και θα καθιστά τη ζωή μου ευτυχισμένη. Ευρίσκομαι ακόμη εις μόνον εις τα 22 χρόνια και ως ότου τα μαλλιά μου ασπρίσουν θα κατορθώσω πολλά να κάνω. Βοηθό έχω το Θεό που για όλους φροντίζει . Έχω μπροστά μου πολλά χρόνια να εργασθώ. Όμως άν ο Χάροντας με πάρη, νέον ακόμη, έχω πάλι την ελπίδα και την πεποίθηση μέσα μου πως κάτι θα κατορθώσω, λίγα από τα πολλά που στο μυαλό μου μέσα έχω σχεδιάσει, θα προφθάσω να κάνω. Ένα πράγμα θα πω σ’ αυτούς που δεν θέλουν να με βλέπουν: ότι δεν κουράζομαι και δεν θα με εμποδίσουν και του κάκου το επιδιώκουν. Τον καιρό τους χάνουν τον πολύτιμο (; ). Αυτοί όλοι ας με ξέρουν τώρα ένα μικρό ρυάκι και πως μία θα γίνω ποταμός να φάω το χώμα, τους βράχους και όλα τα εμπόδια και ύστερα θα γίνω θάλασσα πλατιά! θα τρέμουνε εις το άκουσμα της φωνής μου.

Το σχολείο μην τα’ αφήσετε παιδιά κ’ αν ακόμα οι γονείς σας το θελήσουν. Ακολουθήστε το δρόμο που ήδη εχάραξε με τα φτωχά του μέσα με τις μεγάλες ελλείψεις και έχετε πολλά πάρα πολλά να ωφεληθήτε από μέσα στην άξενη τούτη γη που βρισκόμαστε , σαν καταδικασμένοι σε εξορία από τη γλυκιά μας πατρίδα Ελλάδα. Τη γλώσσα μας να μάθετε, παιδιά, με κάθε μέσο, με πάσα θυσία, που τη ζηλεύει όλος ο κόσμος. Μάθετε τη γλώσσα μας τη γλώσσα αυτή που θα γεννήση νού και

ψυχή και θάρτη μια μέρα που και σεις θα νοιώσετε βαθειά τι σημαίνει Ελλάδα, τι σημαίνουν ιδανικά. Δεν πειράζει που βρίσκεστε σε ξένο μέρος που μερικοί σας μισούν γιατί είστε Έλληνόπουλα . Ότι δήποτε οι ξένοι σήμερα ξέρουν από τους Έλληνες τα μάθανε. Η Ελλάδα τους έβγαλε από το βαθύ σκοτάδι και τους έδωσε τα φώτα και τους έδειξε τον αληθινό δρόμο της αρετής της τέχνης και της επιστήμης. Έλληνες γεννείθητε παιδιά και όταν μεγαλώσετε καθήκον να βοηθήσετε την ένδοξη πατρίδα μας όπως μπορείτε. Δεν μπορεί κανένας να ζήση πατρίδα, όπως δεν μπορεί να ζήση χωρίς πίστιν στον θεόν. Ύστερα από την αγάπη του Θεού είναι η αγάπη της πατρίδος. Να ζούμε χωρίς πατρίδα δεν μπορούμε, ακόμη κι’ αν την αρνηθούμε.

Αυτό βέβαια εξαρτάται από τους γονείς σας και μόνον απ’ αυτούς γιατί μόνον αυτοί φέρουν τες ευθύνες όλες. Αυτοί ας προσπαθήσουν να σας μάθουν στο σπίτι όλα εκείνα τα οποία είναι απαραίτητα να ξέρη ένα Ελληνόπουλο ή μία Ελληνοπούλα και οι δάσκαλοί σας ας σας μάθουν πώς να ζήτε και πώς να φανήτε, όταν μεγαλώσετε, χρήσιμος στον εαυτόν σας και στους άλλους, στην Πατρίδα και σ’ όλο τον κόσμο. Αν όλοι αυτοί συναισθάνονται βαθειά την μεγάλη τους αποστολή, σα προσπαθήσουν πρώτα απ’ όλα να εμφυτεύσουν μέσα στην τρυφερή και αθώα σας ψυχή που καμία κακία δεν την έχει ακόμα αγγίξει, την ορθόδοξη πίστη του Χριστού μας, να σας κάνουν να καταλάβετε και να αισθανθήτε βαθειά ποια είναι η ουσία της διδασκαλίας του που κορυφώνεται στην εντολή: << αγάπα τον πλησίον σου ως σεαυτόν >> Ναι τη διδασκαλία του Χριστού μας να διδαχθήτε πρώτα α’ όλα, αυτή που θάνε το δεξί σας χέρι και τα δυό σας τα μάτια σε όλη σας τη ζωή. Αυτού που για μας γεννήθηκε, έπαθε, απέθανε, ανεστήθη! Οσο μεγαλώνετε παιδιά και περισσότερα μαθένετε για το μεγάλο έργο του Χριστού μας, πρέπει να τον αγαπάτε περισσότερο και να λατρεύετε με όλη σας την ψυχή. Ο χριστός αγαπά πάντα τα καλά παιδιά και τα θέλει πάντοτε να κάμνουν σύμφωνα με όσα είπε και συγχωρεί πάντοτε εκείνους που έτυχε να αμαρτήσουν. Και αυτούς ακόμα τους εχθρούς του τους συγχωρεί ο Χριστός μας παιδιά, όπως συγχώρησε εκείνους που τον εσταύρωσαν << Συγχωρησέ τους Πατέρα μου, έλεγε γιατί δεν ξέρουν τι κάνουν>> Πάντα τα φροντίζει ο Χριστός για τα παιδιά που τον πιστεύουν και πάντα και πάντοτε φωνάζει <<αφήστε τα αθώα παιδιά ν’ λθουν σε μένα, γιατί για αυτά είναι η Βασιλεία των ουρανών >>. Όποιος δήποτε εδώ σας υβρίζει σεις πάντα ψιλά να κρατάτε το κεφάλι – να τώχετε υπερηφάνεια όταν ακούτε βρισιές και να μην ντρέπεσθε να λέτε: Έλληνες είμεθα! Όπως το βαπόρι ταξιδεύει στη θάλασσα μέσα και δε φοβάται τες τρικυμίες παρά ήσυχα προχωρεί το δρόμο του, έτσι και σεις να προχωρήτε πάνω στο μεγάλο δρόμο. Μη φοβάστε τίποτε, κανένα παρά μόνο το Θεό. Νάχετε μέσα σας πόθο κρυφό και αγάπη για την πατρίδα σας. Τ’ όνειρό σας ν’ άναι να πάτε στην πατρίδα των πατρίδων να πατήσετε το δοξασμένο χώμα της, να χαρήτε την πανώρια της θέα να δήτε τα θαύματα της φύσης που ο θεός έπλασε με τόση τέχνη, Ωμορφιά και μεγαλείο, να πάτε να ακούσετε, να προκυνήσετε τα ιστορικά της μεγαλεία να νοιώσετε εκείνη τη μεγάλη χαρά, που ακόμα δεν γνωρίσατε και που ακόμα δεν ήλθε να φωλιάση μέσα στα στήθεια σας. Μα και τη χώρα αυτή, στην οποίαν μέσα εγεννηθήτε και μεγαλώσατε να την αγαπάτε κί αυτή παιδιά, σαν την Ελλάδα μας. Ότι κ’ αν ακούστε για τη γλώσσα μας σεις περίφανοι νάστε. Βάρβαροι δεν είμαστε, ούτε να γίνωμε. Η γλώσσα μας βάρβαρη, πρόστυχη δεν είναι. Η γλώσσα μας είναι θυσαυρός , πηγή αστείρευτη. Πρόστυχη γλώσσα μπορεί να έχει και μία πρόστυχη ψυχή και αι δικαί μας ψυχές είναι γενναίαι και τα χέρια των προγόνων μας εσήκωσαν τουφέκια διώξαν τον τύρανο από το το χώμα το δικό μας το ελληνικό! Μη ντρέπεστε παιδιά. Μιλάτε τη γλώσσα μας όπου κι’ αν είσθε. Μιλάτε μία γλώσσα που δεν την έχει ο καθένας και που στην Ευρώπη και στην Αμερική και σ’ όλον τον κόσμο την διδάσκουν στα σχολεία και την Αρχαία και την νέα! Ίσως να σας εκούρασα παιδιά. Μα να με συγχωρήτε τι πρέπει να κάνω. Θέλω να γράφω, να γράφω, γιατί όταν στο άψυχο χαρτί που τίποτε δεν λεει και

όμως όλα τα λέει, ξεχνώ τα βάσανα. Τες πίκρες και τον πόνο. Λοιπόν ακόμα μια φορά σας λέω να μη αφήσετε το σχολείο κι’ αν ακόμα οι γονείς σας το θελήσουν. Προχωρήτε μπροστά με θάρρος με όρεξι. Εύχομαι να νικήση το Σχολείο σας όλα τα εμπόδια που του παρουσιάζονται και να αναδειχθή μέσα σε τούτη τη ξένη χώρα ως πρότυπον Ελληνικόν Σχολείο. Όπως σήμερα το θέλει και το απαιτεί ο αιώνας μας και μια μέρα να λάμψη ψηλά σαν φάρος να φέγγη πέρα ως πέρα για να φωτίση και όσους ακόμη που τώρα για πολλούς τους οποίους ξέρουμε καλά δεν μπορούν να δούν. Εύχομαι με την καρδιά μου ότι ποθεί ο καθένας ότι συλογιέται ότι νοιώθει μέσα του, ότι το μυαλό του καθενός έχει συλλάβει ωραίο και ευγενικό να πραγματοποιηθή μία μέρα. Προσέξετε παιδιά, εις ότι σας λέω, γιατί ο καθένας δεν δύναται να σας μιλήσει όπως εγώ σας μιλάω γιατί δεν σας γνώρισε.

Σας γνώρισα καλά βαθειά στην ψυχή σας μπήκα και εμάντευσα το κάθε τι καλό ή κακό. Αγαπώ την Πατρίδα μου, τα παιδιά της τη γλώσσα της. Τι κάνω και ποιός ο σκοπός μου είναι το ξέρω. Ότι δήποτε λέω ή γράφω για το καλό σας είναι ναι για το καλό σας που πολύ αγάπησα τόσο αν και με

ποτίσατε όλα του κόσμου τα φαρμάκια. ( Σ’ αυτό παιδιά δεν φταίτε, σεις ) Αισθάνομαι τη λύπη σας και νοιώθω το βαθύ σπαραγμό της καρδιά σας. Μα τι μπορώ να σας κάνω; Ναι αυτή τη στιγμή βλέπω όλους σας μπροστά μου να δακρύζετε όπως δακρύσατε προχθές την τελευταία μέρα. Τα δάκρυα που τρέχουνε σιγά, σιγά στα τρυφερά σας μάγουλα και αφήνουνε εις το διάβα τους το μονοπάτι του πόνου και που τρέχουνε μόνο και μόνο για να ξαλαφρώσουν τον μόνο σας ενώνονται με τον δικό μου και ο πόνος γίνεται κοινός γίνονται ολονών μας οι καρδιές μία! Ναι, παιδιά, φθάνει τώρα, ναι φθάνει πιά. Όπου κι’ αν βρίσκομαι στο μιαλό μου θα σας έχω. Που θα πάω και τι θα κάνω δεν ξέρω. Που η τύχη θα με ρίξη άγνωστο σε μένα. ΄Ενας μόνον ξέρει. Αυτός που όλα τα γνωρίζει: Ο Θεός! Ναι ο Θεός ο οποίος για τον κάθε έναν φροντίζει. Σας εύχομαι λαμπρό μέλλον και εκπλήρωση των ευγενικών σας πόθων. Και εδώ αν μείνω ή θάλασσα περάσω πάντα θα σας σκέπτομαι και θα νοιώθω μέσα μου χαρά. Μα ακόμα κάτι. Πάντα, ναι, πάντα να με θεωρείτε πρόθυμο σύμβουλο και βοηθό σε κάθε σας απορία, σε κάθε σας δυσκολία που θα σας παρουσιάζεται στη ζωή.

Να ζήτε παιδιά. Γειά και χαρά καλά παιδιά.

Με αγάπη Ο δάσκαλός σας Σ. ΠΑΠΑΔΑΝΙΗΛ

Εδώ βλέπουμε πως ο πρώτος διδάσκαλος του σχολείου της κοινότητας του Γιοχάννεσμπουργ απολύθηκε λόγω ακαταλληλότητας. Φαίνεται ότι δεν ήταν αυτό ακριβώς που ζητούσαν ( άριστος διδάσκαλος και να είναι και φιλόσοφος) οι ιθύνοντες του Δ. Συμβουλίου με πρωτοστάτη σ΄ αυτά τα ζητήματα τον Γ. Μέντη. Ο Σ. Παπαδανιήλ είχε μεγάλη στενοχώρια ύστερα από την απόλυσή του από το σχολείο. Θύμωσε πολύ και επάνω στη στενοχώρια και την πίκρα του έγραψε αυτό το αποχαιρετιστήριο γράμμα δικαιώνοντας στο ακέριο τους διώκτες του. Για τα όσα ονειρεύονταν για το μέλλον του ; το μόνο που κατόρθωσε ήταν να γίνει παπάς. Βέβαια όσο περνούσαν τα χρόνια αξιοποιούνταν εις την μόρφωσή του, αυτό το βλέπουμε εις τα διάφορα δημοσιεύματα του. Εκτός από πεζά έγραψε αρκετά έμμετρα με το ψευδώνυμο << λαύρας τοξότης >> Ένα από τα ποιήματα είναι αυτό με τίτλο: τι κι’ αν με δέρνη τρικυμία.

Στις 19 Μαΐου ο Σ. Παπδανιήλ δημοσίευσε και άλλη επιστολή, παρότρυνση προς τους γονείς αυτή τη φορά, είναι η ακόλουθη:

ΠΡΟΣΕΞΑΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΑΣ

Ακουσέ μοι πατέρα αυτά τα λόγια και συ μητέρα που ο Χριστός σέβαλε βασίλισσα στο σπίτι και των παιδιών παρηγοριά και στήριγμα και του συζύγου σύντροφο αληθινό.

Ο γλυκείς μας Ιησούς ο αληθινός παιδαγωγός των ανθρώπων μας φανερώνει τη μεγάλη δύναμη της κατά Θεόν ανατροφής των παιδιών μας και την μεγάλην ευθύνην, την οποίαν έχουν απέναντι του Θεού απέναντι των ανθρώπων, απέναντι της μέλλουσας γενεάς εκείνοι, στους οποίους έχει ανατεθεί η διάπλαση και η μόρφωση της τρυφεράς ψυχής του παιδιού, η διαπαιδαγώγηση και η χειραγωγία της τρυφερής καρδιάς των νέων.

Ναι προς τους γονείς, τους ιερείς, τους διδασκάλους ο Θείος παιδαγωγός φωνάζει και επενθυμίζει τα καθήκοντά των και διαγράφει την ευθύνην των . Συ ο πατέρας και η μητέρα που αδιαφορείς δια την ηθικήν μόρφωση του παιδιού σου και νομίζεις ότι έκανες το καθήκον σου, εάν φροντίζης να το ντύσης , να το θρέψης και μια τέχνην ή επιστήμην να το μάθης, ξέρεις πόσην ευθύνην φέρεις ; για την Χριστιανικήν μόρφωσην της ψυχής του τρυφερού πλάσματος το οποίον η θεία πρόνοια σου εμπιστεύθη;

Εσκέφθης ποτέ ότι η του παιδιού σου ευτυχία ή δυστυχία, η επίγεια η αιώνια από σε κυρίως εξαρτάται; << Παιδιώθεν σου φωνάζει το Ευαγγέλιον ( Μάρκ. Θ 21) μαίνουν μέσα στην ψυχήν του ανθρώπου οι κακίες και οι αρετές. Αλοίμονο, εάν της αδιαφορίας σου αφήσης την είσοδο ανοιχτή στες πρώτες Η αμαρτία θα μεταβάλη θα καταστρέψη την ψυχή του παιδιού σου, θα λάβη κατοχήν επ’ αυτού, θα ζημιωθή με το χαρακτήρα και όταν το παιδί σου μεγαλώση και τον ζυγόν της θελήση να αποτινάξη, θα είναι πια αργά, πολύ αργά. Η αμαρτία η οποία συ με την αδιαφορίαν σου αφήκες να δεσμέυση την ψυχή του παιδιού σου θα του έχει γίνη δεύτερη φύση, ο αγώνας θα είναι τότε χαλεπός και μόνο μια ιδιαίτερη επέμβαση, του Φιλανθρώπου χάριτος του Θεού θα είναι ικανή να ελευθερώση το παιδί σου, όταν πλέον θα έχει από την επαχθή τυρανίαν των αμαρτωλών

συνηθειών και παθών, τυρανίας εις την οποίαν εσύ που το γέννησες ναι συ το καταδιώκεις την αφιαφορίαν σου για τη μόρφωσή του.

Ως πόσον αναγκαίον θα ήτο η θεία αυτή λέξις << παιδιώθεν >> να επαναλαμβάνεται κάθε στιγμή καθ’ ώραν στην ακουή των γονέων, δια να τους επενθυμίζη την τρομεράν ευθύνην την οποίαν δια τα παιδιά τους φέρουν.

Μα, τι βλέπουμε σήμερα, οι γονείς αδιαφορούν τελείως δια την ηθικήν των παιδιών τους. Περί θρησκευτικής και χριστιανικής μορφώσεως της καρδιάς των; Ουδέ λόγος μπορεί να γίνη. Τι συμβαίνει εις τις περισσότερες οικογένειες; Εν όσον ακόμη τα παιδιά είναι στο σπίτι, οι γονείς με τους θυμούς των με του συρμού τες απαιτήσεις και τα κακά παραδείγματά των, ποτίζουν την αθώα, τρυφερή ψυχή των παιδιών με το δηλητήριο κακών συνηθειών και παραδειγμάτων. Και όταν το παιδί μεγαλώση νομίζουν οι γονείς ότι έπραξαν το καθήκον των, εάν στο σχολείο το στέλνουν και εκεί το αφήνουν εντελώς ανεπηρέαστο και ακυβέρνητο.

Το σχολείο βέβαια μπορεί πολλά να κατορθώση. Αλλά τι να κάνη ο δυστυχής ο δάσκαλος και ο πλέον ζηλωτής και ιδιώδης, όταν η οικογένεια δεν το βοηθή, δια να μην πώ, όταν η οικογένεια εμπόδιον δια την ηθικήν ανατροφή του παιδιού γίνεται; Ναι εμπόδιο! Διατί πόσοι γονείς επισκέπτονται, τακτικά το σχολείον; Και πόσον όταν σπάνια το επισκέπτονται, ερωτούν δια την ηθικήν του, για την ευσέβειάν του, δια την αρετήν του.

Ικανοποιημένοι θα είναι, αν κατορθώσουν με χίλια δυό μέσα, να εξασφαλίσουν τον προβιβασμόν εις την ανώτερη τάξη. Και πόσοι γονείς υπάρχουν, που δυσαρεστούνται όταν ο δάσκαλος τα σφάλματα των παιδιών τους τους υποδεικνύει ή αδιαφορούν όλως διόλου γι’ αυτά;

Ο λίβας της σύγχρονης υλοφροσύνης αποξήρανε και τα ευγενέστερα ιδανικά της οικογενείας και βλέπουμε γονείς που να ανέχωνται των παιδιών τους τα ελαττώματα, κάποτε δε υποθάλπτουν και με κουφώτητα και αναισθησία πολλή να καύχωνται γι’ αυτά.

Δώστε λοιπόν Πατέρες και Μητέρες την πρέπουσαν προσοχήν δια την ανατροφήν των παιδιών σας.

Λαύρας Τοξότης.

Ο Παπαδανιήλ εκφράζεται εδώ, προς τους Έλληνες ομογενείς σαν αυτοί να ήταν άνθρωποι ανήθικοι, ανάγωγοι, χωρίς καμία παιδεία. Φαίνεται ότι δεν είχε εξοικειωθεί με το περιβάλλον , δεν είχε γνωρίσει καλά την νοοτροπία του ομογενή. Συμπεριφέρονταν σαν να ήταν Θεόσταλτος. Όλα τούτα που αραδιάζει εδώ δείχνουν ότι διακατέχονταν από αλλοπρόσαλλες φαντασιώσεις. Με την πρώτη επιστολή, αποχαιρετισμός των παιδιών, δικαίωσε αυτούς που τον έπαυσαν από το σχολείο αποδείχνοντας ότι δεν έκανε πράγματι για δάσκαλος, με την δεύτερη που προσπαθεί να συμμορφώσει τους γονείς των παιδιών φέρεται εντελώς άδικα προς αυτούς και σωστά τότε κακοχαρακτηρίστηκε από πολλούς. Έχουν περάσει 83 χρόνια από την εποχή του και μπορούμε να κρίνομε αμερόληπτα πλέον. Έχω προσωπική γνώση, έζησα πάρα πολλούς Έλληνες ομογενείς της εποχής του μέσα από τις διάφορες παροικιακές οργανώσεις, αυτοί ήταν και ηθικοί και καλοί οικογενειάρχες, και άρισροι χριστιανοί. Μεγάλωσαν παιδιά με τις ίδιες αρχές και εκείνα έφεραν την τελευταία

γενεά η οποία σήμερα μεγαλουργεί εδώ σ’ αυτό τον τόπο. Αν υπήρχαν εξαιρέσεις και υπάρχουν ακόμη αυτό δεν εκτρέπει τον κανόνα.

Στις 6 Νοεμβρίου 1932 Η Κοινότητα του Γιοχάννεσμπουργ είχε συγκαλέσει Γενική Συνέλευση. Σ’αυτή την συνέλευση παρουσιάστηκαν μόνο τα μέλη του Δ. Συμβουίου και ως εκ τούτου αναβλήθηκε δια την Κυριακή 13ης Νοεμβρίου 1932 , μετά τη θεία λειτουργία στο Ναό των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης. Κατά τα άλλα ο Γραμματέας αυτής της Κοινότητος διβεβαιώνει τους πάντες πως όλα τα ζητήματα βαίνουν καλώς.

Στις 13ης Νοεμβρίου 1932, ύστερα από επανειλημμένες προσκλήσεις πέτυχε τη Γενική Συνέλευση η οποία έλαβε χώρα εις τον προκαθορισμένο χώρο, την Εκκλησία.ΟΙ Συνελεύσεις ήταν δύ, η πρώτη αφορούσε την τροποποίηση των άρθρων του του καταστατικού σχετιζόμενο με την τιμή της συνδρομής η οποία μέχρι τώρα ήταν 1 λίρα το χρόνο, αυτό το άρθρο ήταν το 14ον και το 16ον. Η δεύτερη είχε να κάνει με τα οικονομικά του έτους 1931-1932 δηλαδή ο ισολογισμός. Αυτός ο ισολογισμός υπερψηφίστηκε από τα μέλη της συνέλευσης και βέβαια δεν ανακοινώσαν πόσα ήταν αυτά τα παρόντα μέλη, αλλά όσα και να ήταν είχαν απαρτία μιάς και ήταν η τρίτη αποτυχούσα συνέλευση και ως εκ τούτου είχαν απαρτία όσα και να ήταν αυτά.

Ας δούμε πως δικαιολόγησε ο Γ. Μέντης εκείνο το έλειμμα των 549.19.4 λιρών που αναφέρει ο Θ. Παξινός εις την επιστολή του.

Ο κ. Γ.Π. Μέντης επεξηγών τα διάφορα κονδύλια του ισιλογισμού όστις εδημοσιέυθη εις προπαρελθόν φύλλον της εφημερίδος << Νέα Ελλάς >> είπε μεταξύ των άλλων τα εξής ως προς το εμφανιζόμενον εν τω ισολογισμώ έλλειμμα εκ 549.18.4 λιρών από της 1ης Μαΐου 1931 μέχρι 30 Απριλίου 1932 εισπράχθησαν τα ακόλουθα ποσά υπέρ του Σχολείου:

Παρά διαφόρων συνδρομητών εις μετριτά λίρες 102.2.9 Παρά διαφόρων συνδρομιτών εις μηνιαία γραμμάτια λίρες 250.0.0 Προϊόν καθαρόν συναυλίας λίρες 59.13.6 Υπόλοιπον κληροδοτήματος Γ. Ευγενίδου λίρες 150.0.0 Δωρεά Συνδέσμου Ιθακησίων λίρες 50.0.0 Σύνολον Λίρες 611.15.6. Το ποσόν τούτο δεν αφαιρείται ως έσοδον εις τον δημοσιευθέντα ισολογισμόν ( κεφάλαιον εισόδων εξόδων ) ενώ αναφέροντα τα έξοδα υπέρ του Σχολείου και ως εκ τούτου παρουσιάζεται το λογιστικόν έλλειμα των 549,18.4. Το εν λόγω ποσόν των 611.15.6 συμπεριλήφθη εις τον εν τω ισολογισμό αναφερόμενον λογαριασμόν << σχολικόν ταμείον >> ο οποίος επιστώθη δια του ποσού τούτου ως εξής: Υπόλοιπον κατά την 30-4-31 ως αναφέρεται εις τον δημοσιευθέντα ισολογισμόν χρήσεως 1930-31 λίρες 5985-16-9 Μείον το εις τον γενικόν λογαριασμόν εισόδων και εξόδων μεταφερομένου του ποσού υπό των ελεγκτών 1932 838.5.0 = 5759.7.3 Η λογιστική αύτη πράξις εθεωρήθη υπό των ελεγκτών αναγκαία ίνα το υπόλοιπον του λογαριασμού << σχολικόν ταμείον >> ως τούτο παρουσιάζεται εις τον ισολογισμόν λίρες 5759.7.3 και το οφειλόμενον δια το σχολείον ποσόν λίρες 3.000.0.0 = 8759.9.3

Ισολογίζει τον λογαριασμόν σχολείου το ποσόν αναγράφεται εις το ενεργιτικόν του ισολογισμού λίρες 8759.7.3

Εάν όθεν μετά της αναφερθείσης λογιστικής εξηγήσεως ηθέλομεν επί το απλούστερον συγκεντρώση τα υπό του συμβουλίου κατά την παρελθούσαν χρήσιν εισπραχθέντα και εξοδευθέντα ποσά θα έχωμεν έσοδο εκκλησίας και σχολείου ως λεπτομερώς αναφέρονται εν τω ισιλογισμώ 1171.6.7 = 61.17.2 υπόλποπον και περίσευμα.

Το Δεκέμβριο μήνα τελείωσε το σχολικό έτος 1932. Είναι ο δεύτερος χρόνος λειτουργίας του Ελληνικού Σχολείου και με τη λήξη της σχολικής χρονιάς διοργανώθηκε σχολική γιορτή στο σχολείο του Μάλβερν. Φ …DSC 96- 97. Ήταν μια ωραία γιορτή χάρις της καλής διοργανώσεως από τις κυρίες της Φιλοπτώχου Αδελφότητος.

Από πληροφορίες της εποχής εκείνης, αναφέρουν πως η μεγάλη αίθουσα ήταν υπερπλήρης, τώρα κατά πόσον μεγάλη ήταν η αίθουσα και πόσους ανθρώπους χωρούσε; είναι άγνωστο Εκείνο όμως που ξέρουμε είναι ο αριθμός των μαθητών που φοιτούσαν, ήταν εβδομήκοντα ( 70 ) τον αριθμό. Αν υπολογήσουμε πως ήταν και οι δύο γονείς των μαθητών, πράγμα αδύνατο καθ’ όσον ο ένας από τους γονείς έπρεπε να μέμει πάντα στο μαγαζί, βάλε και μερικούς φίλους ή συγκινείς το όλον σύνολον εις την αίθουσα 200 περίπου άτομα.

Η περιγραφή σχετικά με αυτή τη σχολική εορτή είναι τερπνή και γλαφυρή αλλά υπερβάλλει κατά πολύ της πραγματικότητας. Το τέλος της περιγραφής λέγει τα εξής: Να και το δεύτερο και το τρίτο και ……… η ομήγυρις σε λίγο λικνίζεται σε ρυθμούς και βήματα … του χορού διαδέχονται τα τραγούδια μέχρι της ανακρούσεως του εθνικού ύμνου, ότε διαλύονται οι εναπομείναντες.

Ευτυχώς φίλοι μου που δεν είνε μακρυά η Τετάρτη.

Αφού τελειώσουμε πρέπει να ευχαριστήσωμε όλους όσους διοργάνωσαν την εορτή και να αναγνωρίσωμε την παντοειδή δράσιν της σχολικής επιτροπής και εν γένει του Κοινοτικού συνβουλίου δια την πρόοδον του σχολείου.

Επίσης ευχαριστούμε τον Έλληνα διδάσκαλον δια την προθυμίαν την οποίαν δεικνύει και την προσπάθειαν που καταβάλλει, όπως φέρει εις πέρας, το εις αυτόν ανατιθέν έργον.

Η φιλόπτωχος Αδελφότης των Ελληνίδων Κυριών γνωστοποίησε ότι θα κάνει την ετήσια χοροεσπερίδα της πριν τη λήξη αυτού του χρόνου.

Στις 29 Δεκεμβρίου 1932 ο νέος του σχολείου του Μάλβερν διδάσκαλος Χ. Σιάντωνας δημοσιεύει διάφορες απόψεις από τη ζωή των Ελλήνων ομογενών αυτής της χώρας. Η δε αφήγηση είναι ευχάριστη και άνετος εις τον αναγνώστη. ΝΕ 29/12/32 φDSC 116,117.118

Έλληνες στη Νότιο Αφρική 1933

Κοινότητα Πραιτωρίας.

Με

ησία ο Επίσκοπος της Αγγληκής εκκλησίας δρ Τάλμποτ περί της συνόδου την αρχή του νέου έτους η φιλόπτωχος αδελφότητα της πόλεως μοίρασε βοηθήματα εις τους πτωχούς της παροικίας με αποτέλεσμα το ταμείο να εκκενωθεί τελείως. Η οικονομική κρίση που έπληττε τη χώρα άφησε αρκετούς ομογενείς εις τους δρόμους και να χρήζονται οικονομικής βοήθειας.

Ο δε ιερέας Ηλίας Μπερτόλης έψαλλε τα κάλαντα των Χριστουγέννων εις τις οικίες των ομογενών και τις εισπράξεις διέθεσε υπέρ των σεισμοπαθών Χαλκιδικής.

Με την αρχή του έτους η Επιτροπεία της Φιλοπτώχου Ελληνικής Αδελφότητος Πραιτωρίας η < Κυψέλη > έκανε την γενική συνέλευση και εξέλεγξαν το Δ. Συμβούλιο αποτελούμενο από τις εξής: Γλυκερεία Σκουλάκη Πρόεδρο. Αντιπρόρδρος, η Αναστασία Κακούρη , σύζυγο του προέδρου της Κοινότητος Πραιτωρίας, Ελευθερία Βουτσά Γεν. Γραμματέας, Βικτωρία Ε. Λυμπέρη Ταμίας, σύζυγος του προέδρου της Εμπορικής Ενώσεως Πρατωρίας. Η Ελευθερία Βουλγαρέλη ειδικός Γραμματέας, αυτή ήταν αδελφή του αντιπροέδρου της Ελλην. Κοινότητος Πραιτωρία. Κοσμήτορες: αι Κατίνα Δασκαλοπούλου και Έδνα Χρήστου Πανάγου. Τούτο το αξίωμα ( κοσμήτορας ) για πρώτη φορά εισάγεται εις τα κοινοτικά δρώμενα. Εδώ βλέπουμε πραγματική οικογενειοκρατία, δεν μπορεί κανείς να πιστέψει μόνον εκείνες ήταν κατάλληλες για αυτή τη δουλειά και ότι δεν υπήρχαν άλλες Ελληνίδες που να ενδιαφέρονταν για αυτές τις υποθέσεις. Η πραγματικότητα ήταν ότι όσοι αναλάμβαναν τα διάφορα συμβούλια προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να αυτοπροβληθούν, αυτό δεν ήταν φαινόμενο μόνο στην Πραιτώρια αλλά παντού σε όλες τις κοινότητες αυτής της χώρας. Αυτό το στρεβλό το έβλεπαν οι ομογενείς και αισθάνονταν απέχθεια κάπου κάπου και ζήλεια αλλά από περηφάνια ή σεμνότητα δεν εκδηλώνονταν στα φανερά και αντιδρούσαν αρνητικά όταν οι προεδροπαράγοντες έκαναν διάφορες εκδηλώσεις με αποτέλεσμα να παρουσιάζεται κοινωνική ακαρπία σε όλους τους τομείς. Έτσι βλέπουμε όταν καλούνταν οι ομογενείς σε συνελεύσεις οι άλλες κοινοτικές εκδηλώσεις αδιαφορούσαν παντελώς ενώ σε ιδιωτικές εκδηλώσεις τα πράγματα ήταν διαφορετικά όπως όταν ο Χρήστος Σουρής είχε την ονομαστική του εορτή, συγκεντρώθηκαν περί τα εκατονπενήντα ( 150 ) άτομα, δεν ήταν η μοναδική περίπτωση.

Την Κυριακή 8ης Ιανουαρίου και 12ην μεσημβρινή μίλησε εις την εκκλη οποία είχε συγκροτηθεί το 1930 εις το Λάμπεθ της Αγγλίας. Ανέφερε τους αντιπροσώπους της Ορθοδόξου Εκκλησίας οι οποίοι συμμετείχαν σε εκείνη την σύνοδο εξέφρασε τη λύπη του διότι δεν κατορθώθηκε η ένωση των δύο εκκλησιών. Εξέφρασε επίσης τη λύπη του διότι επί της παραμονής του εις την Πραιτώρια δεν επισκέφθηκε την Ελληνική εκκλησία αλλά την σημερινή επίσκεψη την οφείλει εις τον ιερέα Ηλία Μπερτόλη ( εφημέριο αυτής ) ο οποίος τον επισκέφθηκε πολλές φορές στην Αγγλική εκκλησία και κατ' οίκον. Αυτός έκανε ανασκόπηση της σημερινής κατάστασης της ανθρωπότητας ήτις παρ' όλον τον πολιτισμό είνε διαιρημένη εις διάφορα έθνη και διαφόρους αλληλομμαχομένας εκκλησίας και ότι αυτή η κατάσταση μόνο διασάλευση της ειρήνης μπορεί να επιφέρει η οποία μόνο δια της ενώσεως των εκκλησιών μπορεί να σωθεί. Στο τέλος της ομιλίας του ευχήθηκε δια την Ελληνική Κοινότητα κάθε πρόοδο και προκοπή.

Ο Ιερέας Ηλ. Μπερτόλης εξέφρασε προς τούτο τα απείρους ευχαριστίας της Κοινότητος Πραιτωρίας δια την επίσκεψη και την ευλογίαν του αλλά και την λύπη του που αναχωρεί ύστερα από δεκατρία χρόνια επισκοπικής υπηρεσίας εις την Αγγλικανική εκκλησία της Πραιτωρίας.

Η εκκλησία ήταν πλήρης από έλληνες ομογενείς οι οποίοι μετά το πέρας της αντιφωνήσεως ευχαρίστησαν τον επίσκοπο δια την τιμή με την επίσκεψη του.

Με επισκοπική διαταγή μετατέθηκε εις Λορένζο Μαρκές ο ιερέας Ηλ. Μπερτόλης και ο ιερέας Χρυσόστομος από το Κέϊπτάουν κατέλαβε την θέση του που είχε πριν εις Πραιτώρια.Η επισκοπική εντολή άρχισε να εφαρμόζεται από την 1η Φεβρουαρίου 1933. Βλέπουμε εδώ τον Ηλία Μπερτόλη να μετακινείται από πόλη σε πόλη και αυτή δεν είναι η τελευταία μετάθεση, αργότερα θα τον δούμε εις την εκκλησία του Τζοχάννεσμπουργ.

Στην νέα του έδρα δεν ασχολούνταν αποκλειστικά με τα καθήκοντα του ιερέως και δασκάλου αλλά και με εράνους άλλοτε προσωπικώς και άλλοτε δια αλληλογραφίας. Πολλοί έλεγαν τότε ότι από τους εράνους κρατούσε την μερίδα του λέοντος. Βλεπ. μια έκκλησι που έκανε δια έρανο, από το Λ. Μαρκές την 4/3/1933 Φ. DSC 0001 10/1/2016 Και βέβαια έπρεπε να αμείβονται δια της πλαγίας οδού οι άγιοι πατέρες μας. Ο χωριάτης από το Πόρτ Ελίζαμπεθ σατίριζε τους αγίους μας πατέρες μας εξής:

ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΙΣ

Επήγα στον πνευματικό να με εξομολογήση Γονυπετώ στα πόδια του και του φιλώ το χέρι Να να του πώ τα κρίματα, που έχω καμομένα Και προσπαθώ να θυμηθώ σαν ήμουν παλικάρι Πόσα πανούργα θηλυκά έχω φιλήσει, Σε πόσες υποσχέθηκα πως θα τις κάνω ταίρι Πόσες με χείλη φυσικά και πόσες με βαμένα Κ' αρχίζω ατέλειωτο αμαρτιών τροπάρι!.

Παπά μου μιά μελαχροινή πρωτόβαλα στο μάτι Η δεύτερη αγάπη μου ονόματι ρεμπέττα Κ' ένοιωσα στο σώμα μου το ρίγος σαν με κυττούσε Για μόδες, λούσα και χορούς την κάλτσα της επέτα Ήταν γοητευτική, πρώτης γραμμής κομμάτι Εσπαταλούσε τις μπογιές στα φρύδια και τα χείλη Με εμένα χοράτευε κα..ι άλλους αγαπούσε! Και την περιστοιχίζανε οι θαυμαστές κ' οι φίλοι!.

Η τρίτη φοβερή γλωσσού σωστή γλωσσοκοπάνα, Η πέμπτη, εγωΐστρια σκερτσόζα και με γνώσι Ματαίωσε πολλές φορές τα έξοχά μου πλάνα!! Ετίναξε την τσέπη μου και δεν υπάρχει γρόσι Και προχωρώ μετά σπουδής και φθάνω στην τετάρτη Δεν ξέρω τι της κόλλησε να γίνη σοφερίνα! Αυτή η αφιλότιμη... μου γύριζε την πλάτη!! Κ' όλα τα αποθέματα επήγαν στην μπδενζίνα !

Κ' η έκτη αχαλίνωτη με μάτια γαλανά Η έβδομη πολύ λεπτή μ' ευγένεια μεγάλη!.. Φιλόδοξη πολύξερη στο έπακρον μπερπάντα Μιά γλάστρα μου ετίναξε.. παπά μου στο κεφάλι! Με έκανε τον δυστυχή να πάρω τα βουνά, Κ' αν τύχη κ' έλθη προς εσέ να την εξομολογήσης Γιατί της είπα κάποτε πως μπήκα στα τριάντα!! Θα ήθελα να γνωρίζω αν την συγχωρήσης..

Κι' είπε ο παπάς τα κρίματα επιεικώς τα κρίνω Απ' όλους πέρνω κάτι τι και κανενός δεν δίνω! Το πλήθος των Χριστιανών να είν' ευλογημένο Κι' εμένα το κιμέρι μου .. πάντα φουσκωμένο!!

Την Κυριακή 26ην Μαρτίου 1933 εορτάστηκε εις τον Ιερό Ναό της Κοινότητας η επέτειος της Εθνικής μας παλιγγενεσίας. Μετά τη θεία λειτουργία η οποία έγινε μετ' αρτοκλασίας έψαλαν δεξιά ο καλλίφωνος ιεροψάλτης ο Βασιλείου Παπά Γεωργίου αριστερά ο επίσης καλλίφωνος Σωκράτης Παπαχρυσοστόμου συνψάλοντος και του Πατρός αυτού ιερ. Χρυσοστόμου Χριστίδου. Μετά τη δοξολογία και τις ευχές υπέρ των κυβερνώντων το Έθνους, υπέρ του στρατού και στόλου και υπέρ απελευθερώσεως όλων εισέτι των υποδούλων Ελλήνων, εξεφωνήθη ο πανηγυρικός της ημέρας από τον Σωκράτη Παπαχρυσοστόμου. Τούτος έπλεξε με επιτυχία το εγκώμιο του του τελευταίου Αυτοκράτορα του Βυζαντίου, προσενεγκόντος εαυτόν ως ολοκαύτωμα ιερόν επί του βωμού της πατρίδος, παράδειγμα τοις επιγιγνομένοις. Επίσης και των ηρώων του 21 και των τελευταίων ηρωικών χρόνων χωρίς να παραλείψει την μεγάλη Εθνική συμφορά και κατέλεξε πάλαι με χρόνια με καιρούς πάλαι δικά μας είνε. Και είπε τούτο υπεγράφη υπό του Θεού και ότι ο Θεός δεν ακυρώνει την υπογραφήν του.

Την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου, κατόπιν εντολής του Μητροπολίτου Ισιδώρου, αναχώρησε δια περιοδεία ανά την Αφρική, ο ιερέας Χρυσόστομος Χριστίδης. Πρώτον περιόδευσε την Ρωδαισία, έπειτα την Ταγκανίκα με τέρμα το Νταρεσσαλάμ. Από εκεί ταξείδεψε εις Μαδασκάρη και επέστρεψε εις την έδρα το την Πραιτώρια μέσου Ντούρμπαν .````````

Το Δ. Συμβούλιο της κοινότητος εξέδωσε την 24ην Ιουλίου, ανακοίνωση δια της οποίας καλεί τα μέλη της εις γενική συνέλευση την Κυριακή 30 Ιουλίου. Σκοπός της συνελεύσεως: Πρόσκληση εφημερίου και γενικά θέματα που αφορούν την κοινότητα.

Κοινότης Τζοχάννεσμπουργ

Ο νεοπροσληυθής διδάσκαλος Χρ. Σιάντωνας πριν να αρχίση το νέο σχολικό έτος δημοσίευσε εις την εφημερίδα << Ν.έα Ελλάδα >> μια εργασία με τίτλο: ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΑΙ ΕΙΣ ΤΑ ΕΝ ΤΩ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩ ΚΑΙ ΔΗ ΕΝ ΑΓΓΛΙΚΑΙΣ ΑΠΟΙΚΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ.

Είναι εργασία δια της οποίας καταδεικνύεται η πνευματική ανωτερότητα και η παιδαγωγική του κατάρτιση. Μελετώντας αυτό το δημοσίευμα είναι αρκετό να αντιληφθεί κανείς ότι οι κατηγορίες τις οποίες του πρόσαπσαν οι προεδροπαράγοντες της κοινότητος Τζοχάννεσμπουργ, όταν τον έπαυσαν από το Ελληνικό Σχολείο, ήταν αποκυήματα νοσηρών μυελών. Αυτή είναι η κάτωθι:

Ο πρώτος σκοπός του διδασκάλου ο οποίος αναλαμβάνει να διδάξει την Ελληνικήν γλώσσαν εις Ελληνικόν σχολείον λειτουργούν εν τω εξωτερικώ και δη εν Αγγλικαίς αποικίες, ειδικώς εν τη Ενώσει της Νοτίου Αφρικής είνε να προσπαθήση να κατακτήση τους μαθητάς του δια της ευγενούς του συμπεριφοράς και της πατρικής του μερίμνης απέναντι αυτών.

Τούτο εινε πολύ σπουδαίον βήμα όταν το κατωρθώση ο διδάσκαλος, διότι οι μαθηταί διδαχθέντες οι πλείστοι εν τη ξένη και υπό ξένων διδασκάλων και ομιλούντες την ξένην γλώσσαν, την Αγγλικήν περισσότερον της μητρικής, της Ελληνικής δηλαδή, έχουν εξοικειωθή με τας ξένας διδακτικάς μεθόδους με τους ξένους διδασκάλους και ο Έλλην διδάσκαλος φαίνεται εις αυτούς κα' αντίστοφον λόγον ξένος.

Δια τούτο κατ' αρχάς η επιβολή του επ' αυτών φέρει αυτομάτως αντίδρασιν, δηλαδή το παιδικό υποσυνείδητον απαντά σιωπηρώς εις κάθε ενέργεια του διδασκάλου του και περισσότερον εις κάθε διαταγήν του,<< Δεν μας φθάνουν τα Αγγλικά μας, τα Ντότσικά μας και όλα τα άλλα μαθήματα μας και τώρα ήρθες και σύ να μας ζαλίζης με τα Ελληνικά σου>>

Δηλαδή σε θεωρεί και σένα και το Ελληνιόν μάθημα ξένα προς αυτό ασυνειδήτως, δηλαδή χωρίς να το θέλη, αντιδρά.

Δεδουμένου δε ότι το παιδί είνε εκ φύσεως οκνηρόν η τεμπελιά εις την φύσιν είνε νόμος και παρουσιάζεται ως απλότης και συντομία - το κακόν μεγαλώνει και η μάχη μεταξύ διδασκάλου και μαθητών φθάνει εις οξείαν την φάσιν. Μία εύκολος απόδειξις τούτου είνε μια ομολογία πατρός, του οποίου το παιδί έσκαζε στα γέλοια όταν πήγαινε στο σπίτι από το σχολείον και ανέφερε λέξεις Ελληνικάς, τας οποίας έμαθε από τον Έλληνα διδάσκαλόν του. Και τούτο εγένετο ενώπιον ενός σοβαρού και μορφωμένου ο οποίος μου το έλεγε με πικρίαν και κεκαλυμμένον αλλά βαθύν πόνον.

Σημειώσατε ότι η μητέρα είνε ξένη όμως. Αλλά και τα παιδιά που έχουν Ελληνίδας μητέρας, πόσας φοράς πικραίνουν τους γονείς, χωρίς να το θέλουν, δια τον αυτόν λόγον.

Πάρτε παράδειγμα τον εαυτόν σας. Όταν ευρίσκεσθε εις μιαν συναστροφήν ξένην και την συνηθήσετε καταφθάνει εν το μεταξύ και ένας ομογενείς σας και παρουσιασθεί με τουςτρόπους τους Ελληνικούςκαι αποταθεί εις σας εις την Ελληνικήν, θα αισθανθήτε αμέσως ασυνειδήτως και εντελώς ακουσίως, ενα αποτροπιασμόν και μιαν ελαφράν απέχθεια και προς τον ομογενή και προν τον - τολμώ να το πώ- προς τον εαυτόν σας. Όταν όμως λάβει μέρος εις την συναστροφήν και τύχει να τον προσέξουν και λίγο περισσότερον οι ξένοι, τότε και σεις αρχίζετε να τον χωνεύετε και μάλιστα τον καμαρώνετε δια κάθε επιτυχίαν του, την οποίαν εκλαμβάνετε ως ιδικήν σας.

Δια αυτούς τους λόγους λοιπόν ο διδάσκαλος κατ' αρχάς πρέπει να τηρήση απέναντι των μαθητών του στάσιν κανονισμένην εκ των προτέρων κατόπιν μελέτης των συνθηκών υπο τας οποίας ανατρέφονται και διδάσκονται οι μαθηταί. Επίσης δε και προσεκτικόν τάκτ δεν πρέπει να λείψη από κάθε ενέργειαν του.

Αλλ' η θέσις του διδασκάλου τούτου είνε πολύ δίσκολος διότι ως άνθρωπος δεν δύναται να συγκεντρώνη όλα τα χαρίσματα τα οποία καθιστούν ένα ξένον κύριον, αφέντην δηλαδή- εννοώ τον διδάσκαλον όπως τον εκλαμβάνουν οι μαθηταί ως επί το πλείστον- συμπαθή και αγαπητόν εις τους υποτεταγμένους του.

Ούτε δύναται να τους εφαρπάση δια ρητορικών και συγκινητικών λόων καθ' ότι οι μαθηταί του δεν κοιτάζουν εις την έννοιαν των λόγων κατ' αρχάς, αλλά τον παρακολουθούν από πάνω ως κάτω όπως μυρίζονται τα σκυλιά έναν ξένον επισκέπτη συνοδευόμενον από τον αφέντην των. Επίσης πρέπει να λάβετε υπ' όψιν σας ότι οι περισσότροι μαθηταί δεν εννοούν καλώς την Ελληνικήν, η δε ρητορική δια να συγκινήση μεταχειρίζεται κάποτε φράσεις που δεν εννοούν ούτε οι μεγάλοι.

Δια τούτο έως εξοικειωθή με τους μαθητάς του θα χρειαστή αρκετός καιρός και πολλαί ενέργειαι του θα πηγαίνουν στα χαμένα, θα δημιουργήση μερικούς εχθρούς του, όταν ζητήση να τους επιβάλη την θέλησίν του και θα έχη πάλιν άλλην προσπάθειαν να εξουδετερώση την συνειδητήν πλέον αποξένωσίν του.

Ας υποθέσωμεν ότι κατώρθωσεν εντός δυο ή τριών μηνών να εξοικειωυή μαζύ των. Τότε πλέον αρχίζει η θετική εργασία η παραγωγική. Τότε και παραμικρά ικανότης του και παραμικρά επιτυχής διδακτική ενέργεια του, θα κτίζη στερεάν την συμπάθειαν και εκτίμησιν των μαθητών του προς αυτόν. Τότε οι περισσότεροι θα τον νοιώθουν πλέον ή αν όχι όλοι τουλάχιστον οι εξυπνότεροι οι οποίοι θα γίνουν προπαγανδισταί της αξίας του και του έργου του και εις τους υπολοίπους μαθητάς, αλλά και εις τους έξω γονείς και συγγενείς των, οι οποίοι - το λέγω με λύπη και πικρίαν - μεταδίδουν κρίσεις και επικρίσεις ωσάν γραμμόφωνα - δια να μην είπω παπαγάλοι - εις τους φίλους των περί του διδασκάλου, τας οποίας ήκουσαν από τα τέκνα των, όταν αυτοί οι ίδιοι τα επροκάλεσαν δια να τους πούν τι είδους άνθρωπος είνε αυτός ο νέος των διδάσκαλος, τον οποίον μέχρι της στιγμής εκείνης δεν έλαβαν τον κόπον να επισκευθούν και να παρακολουθήσουν έστω μιαν φοράν την διδασκαλίαν του.

Αλλ' αφού ο διδάσκαλος εισήλθεν εις το κανονικόν στάδιον ποίαι ενεργειαι του πρέπει να επακολουθήσουν και ποιούς γενικούς σκοπούς πρέπει να ρπιδιώξη δια να καταλήξη επιτυχώς εις τον νανώτερον σκοπόν του, την εκμάθησιν της Ελληνικής γλώσσης υπό των εν τη ξένη ζώντων μαθητών του.

Κατά την περίοδον ταύτην πρέπει να καταρτήση το πρόγραμμα του, το γενικόν και ειδικόν, σύμφωνα με την πείραν, την οποίαν απέκτησε κατά την ολιγόμηνον εργασίαν του, μετά θετικότητος και σαφηνείας και με κάθε λεπτομέρειαν αναγκαίαν.

Το πρόγραμμα δε αυτό πρέπει να προσπαθήση να εφαρμόση όχι ξερόν και κατά γράμμα, αλλά με τάξιν και συνέχειαν,

Η ποικιλία την οποίαν θα προσθέτει πότε χάριν δημιουργίας ευχάριστων εντυπώσεων και πότε λόγω νέας πείρας και νέων παρουσιαζομένων αναγκών δεν πρέπει να διακόπτη την συνέχειαν των γενικών γραμμών και των αρχιζομένων μεθόδων.

Αλλά πριν εθέσω το πρόγραμμα τούτο όπως αντελήφθην εκ της μικράς μου πείρας ότι πρέπει να καταρτισθή θα εκθέσω τον τρόπον με τον οποίον θα ενεργήση ο διδάσκαλος δια να φέρη καλύτερα αποτελέσματα συντομώτρον και ανετώτερον.

Δηλαδή θα εκθέσω το διοικητικόν πφρόγραμμα το οποίον πρέπει να είνε κατά την αντίληψίν μου σύμφωνα νε τουςόρους τυπό τους οποίους εργάχεται και ενεργεί ο διδάσκαλος και οι μαθηταί του ενταύθα.

Οφείλω δε να τονίσω εν παρενθέσει τα εξής: Ότι το διοικητικών μέρος του διδασκάλου είνε σπουδαιότερον του διδκτικού καθ' ότι κατ' αυτό επιδιώκονται δύο τινά. Η επιβολή τάξεως προς εφαρμογή του διδακτικού μέρους και σφυρηλάτησις χαρακτήρωνηθικών και αυτοβούλων χρησίμων εν τη κοινωνία, όπου προορίζονται να υπηρετήσουν και δράσουν.

Δια αυτό και είνε σπουδαιότερον το διοικητικόν, δια αυτό πρέπει ο διδάσκαλος να έχη μεγάλην υπομονήν, πολλάς παιδαγωγικάς γνώσεις έμφυτον τάκτ, και προπαντώσς την βοήθειαν, το ενδιαφέρον και την αδιάκοπον συνεργασίαν των γονέων.

Ιδού η σύντομος παράθεσις του ως άνω προγράμματος. 1) Οι μαθηταί να καταταχθούν εις τρείς κατηγορίας. Εις την πρώτην θα είνε όσοι των μαθητών είνε τακτικοί, επιμελείς και πειθαρχικοί μη δίδοντες αφορμήν παραπόνου εις τον διδάσκαλον. Θα εκτελούν όλα

τα καθήκοντά των με προθυμίαν, χωρίς βία, ως καλοί και ελεύθεροι πολίται. Αλλ' η πιστή εκτέλεσις των καθηκόντων των θα συνεπάγεται και ορισμένα δικαιώματα. Ο διδάσκαλος θα φέρετε πάντοτε ως φίλος προς αυτούς δεν θα έχει δικαίωμα εις το πρώτον παράπτωμα μέχρι του τρίτου τοιούτου να του επιβάλη καμίαν τιμωρίαν και θα απολαύνουν ωρισμένων προνομίων αναλόγως της καλής των διαγωγής δηλαδή ομαδική συναστροφή αυτών μετά του διδασκάλου εις σπόρ και άλλας ευχαρίστους παιδίας ή ωφειλίμους εκδρομάς ή ακόμη και τιμητικάς ομαδικάς προσκλήσεις εις τέϊα και παρόμοια.

Μετά το τρίτο παράπτωμα εάν δεν εξακολουθήση τις της α' κατηγουρίας να συμπερεφέρεται καλώς επί τινας ημέρας να κατατάσεται εις την δευτέραν κατηγορίαν. Οι κατατασσόμενοι εις την β) κατηγορίαν δι κάθε παράπτωμα να επιβάλλεται μόνον επίπληξις η γραπτή κατηγορία. Στερούνται δε μερικών προνομίων. Μετά δε την τρίτην παράβασιν κατοατάσσονται εις την τρίτην κατηγορίαν, όπου στερούνται παντός δικαιώματος τιμωρούνται δια κάθε παράπτωμα, βαρέως και είνε επιτετραμμένον δ' αυτούς και το εκ του παραδείσου προερχόμενον ξύλον εις μερικάς περιπτώσεις. Όταν ο μαθητής είνε τακτικός επί μίαν εβδομάδα προβιβάζεται αυτοδικαίως εις την ανωτέραν κατηγορίαν και ούτω καθ' εξής.

Την συμασίαν του συστήματος αυτού της διοικήσεως και της επιβολής τάξεως πας τις δύναται να εννοήση και εκτιμήση.

2) Εις το ημερολόγιον όπου θα κρατήται καθεκάστην η διδαχθείσα ύλη, η διδαχθησομένη την επομένην και δοθείσα κατ' οίκον εργασία, να σημειώνονται όλαι αι επιβληθείσαι και να αναφέρωνται και ζητώνται την επομένην άνευ υποχωρήσεων.

3) Οι νόμοι του σχολείου να είνε γραμμένοι με μεγάλα γράμματα και εις περίοπτον θέσιν ώστε να τους γνωρίζουν καλώς οι μαθηταί.

4) Να δοθή να εννοήσουν ότι ή δύναμις του διδασκάλου δεν στηρίζεται μόνον εις το διευθυντήριον αλλά και εις τους γονείς των, των οποίων να κρατή τας διευθύνσεις και τον αριθμόν των τηλεφώνων των ιδίων ή των γειτονικών ώστε να έρχεται αμέσως εις επαφήν και σύσκεψιν μετ' αυτών δια κάθε παράπτωμα του τέκνου των.

Εις το προηγούμενον άρθρον έθεσα ως ένα εκ των σπουδαιοτέρων του διοικητικού προγράμματος τον χωρισμόν των μαθητών εις τρείς κατηγορίας. Δυνατόν όμως να κατακρίνουν αμέσως το σύστημα αυτό της διακρίσεως των μαθητών εις κατηγορίας ως αντικείμενον εις την παιδαγωγηκήν αρχήν της απονομής ίσων δικαιωμάτων εις όλους τους μαθητάς ανεξαρτήτως των ατομικών διαφορών και της διαφόρου ανατροφής τούτων. Αλλ' η ανέραισις της τοιαύτης κατακρίσεως είνε εύκολος.

Διότι όταν χωρίζομεν τους μαθητάς εις κατηγορίας δεν τους καταδικάζομεν εις αυτάς, αλλά τους δίδομεν ευκαιρία να αντιληφθούν ότι η δείνα συμπεριφορά αρμόζει εις κατώτερους ανθρώπους και ότι αρκεί να θελήσουν δια να απαλλαγούν της κατηγορίας εκείνης μετά των συνεπειών της.

Το δε ηθικόν του μαθητού δεν βλάπτεται ως θα αντέλεγε κανείς διότι η κατάταξις του γίνεται μετά από οριζμένον αριθμόν παραπτωμάτων. οπότε και ο ίδιος αναγνωρίζει ότι πταίει αυτός και ότι εξαρτάται πάλιν από αυτόν δια να βελτιωθή η θέσις του εν τη κοινωνία της τάξεως του.

Τώρα θα είπη τις τι θα ωφελήση τον χαρακτήρα του παιδιού ο τρόπος αυτός της διοικήσεως και προς ποίον γενικόν σύστημα αφρμόζει;

Απλούστατα προετοιμάζει τους μαθητάς εις την αυτοδΚαι η αυτοδιοίκησις και η αυτενέργεια είνε δύο βασικώταται παιδαγωγηκαί αρχαί.

Όταν αφήνομεν το παιδί να ακολουθή τρία μονοπάτια και να είνε ελεύθερον να επιστρέψη πίσω και να ακολουθήση το καλύτερον δεν υπάρχει καμία αντίρρησις ότι το παιδί αυτό εκτός της άμιλλαν του να διατηρηθή εις το επίπεδον των καλών μαθητών αποκτά και αυτενέργειαν και εις εντός των ορίων προσφερομένη ελευθερία που του δίδεται είνε μία προσαγωγή εις την αυτοδιοίκησιν.

Ας αφήσωμεν το ζήτημα της αυτοδιοικήσεως δια μαθητικών συλλόγων και λοιπών μέσων διότι είνε ζήτημα σπουδαιότατον συδεόμενον με την νέαν διδακτικήν μέθοδον της του σχολείου εργασίας και χρήζον μεγαλυτέρας αναπτύξεως. Ελπίζω δε ότι θα μου παρουσιασθη άλλοτε ευκαιρία να επανέλθω επί του ζητήματος αυτού και να δώσω εις τους αναγνώστας μου - εννοώ εκείνους οι οποίοι είνε άμοιροι παιδαγωγηκών γνώσεων - μιαν ιδέαν των νέων διδακτικών και παιδαγωγηκών κατευθύνσεων.

Ας επανέλθω πάλιν εις το κύριον μου θέμα, πως δηλαδή πρέπει να εργασθή ο διδάσκαλος και ποίον πρόγραμμα πρέπει να ακολουθήση ώστε να φέρη αγαθά αποτελέσματα εις την εκμάθησιν της Ελληνικής γλώσσης αφ' ενός και της εμφυήσήσεως φιλελληνικών τουλάχιστον αισθημάτων εις τας δηλητηριασμένας υπό του ξένου περιβάλλοντος τρυφεράς ψυχάς των εν τη ξένη ελληνοπαίδων.

Εν πρώτοις καθώς αντελήφθην υπάρχουν τριών κατηγοριών μαθηταί ενταύθα. Εκείνοι οι οποίοι γνωρίζουν να ομιλούν καλώς την Ελληνικήν εκ της οικογενείας των. β) Εκείνοι οι οποίοι δεν γνωρίζουν να ομιλούν καθόλου Ελληνικά γ) Εκείνοι οι οποίοι γνωρίζουν τα Ελληνικά πολύ ολίγον και λόγω της μεγάλης ηλικίας των καθ' ήν ήρχισαν να αναγεγνώσκουν και να γράφουν την ελληνικήν δεν δύνανται να καταγραφούν ούτε με τους πρώτους ούτε με τους δευτέρους.

Αλλά εν τοιαύτη περιπτώσει καταλήγομεν εις το περίεργο φαινόμενον να έχομεν τρία τμήματα εντελώς διαφόρου διδασκαλίας δια την Α΄ τάξιν το αυτό δε ισχύει και δια τας αλλας τάξεις.

Αλλά επειδή δεν δύναται να διατεθούν πολλοί διδάσκαλοι δια το ελληνικόν μάθημα καλόν είνε να συγχωνευθή η τρίτη κατηγορία των γνωριζόντων πολύ ολίγον την ελληνικήν είτε εις την πρώτην είτε εις την δευτέραν κατηγορίαν.

Και εάν διαρκέση η διατήρησις των δύο κατηγοριών μέχρι της έκτης τάξεως του δημοτικού, τότε θα έχωμεν εις το ελληνικόν μάθημα 6 τάξεις δια τους γνωρίζοντας καλώς την ελληνικήν και 6 τάξεις δια τους μη ομιλούντας την ελληνικήν εν τη οικία των. Δηλαδή 12 τάξεις δημοτικού.Το κακόν όμως αυτό δύναται να διορθωθή καθ' ότι υποτίθεται ότι η συστηματική και όλως διόλου διδασκαλία εις τους μη γνωρίζοντας να ομιλούν την ελληνικήν επί τρία το πολύ έτη θα καταστήση ικανούς αυτούς να εισέλθουν πλέον εις τας μεγαλυτέρας τάξεις των της άλλης κατηγορίας μαθητών. Τοιουτοτρόπως αι τάξεις γίνονται από 12 τον αριθμό 9 και εν ανάγκη και οκτώ.

Αλλά τίθεται το ερώτημα δύναται ένας ή δύο διδάσκαλοι να επαρκέσουν εις την εντός μιας ή δύο ωρών διδασκαλίαν τόσων τάξεων;

Έχομεν όμως τας εξής ευκολίας αι οποίαι δύνανται να βοηθήσουν την λύσιν του προβλήματος. Πρώτο ο διδάσκαλος έχει να διδάξη απλώς και μόνον την ελληνικήν γλώσσαν και ιστορίαν Ελληνικήν Εκλεκτικώς και περιληπτικώς. Γεωγραφίαν της Ελλάδος μόνον, και πάλιν στοιχιωδώς. Επίσης η διδασκαλία γλωσσικού μαθήματος επιτρέπει την χρήσιν σιωπηρών ασκήσεων τοιαύται δε είνε αι γραμματικαί και λοιπαί γραπταί ασκήσεις ούτω δε κατορθούται η συνδιδασκαλία εις την αυτήν αίθουσαν πολλών τάξεων. Πάντως η συνεργασία δύο διδασκάλων όταν ο αριθμός των μαθητών υπερβαίνει τους εξήκοντα είνε αναγκαία και είνε φανερώτατον ότι θα φέρη περισσότερα αποτελέσματα.

Αλλά η διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσης εις τους ομιλούντας ελληνικά πρέπει να είνε πολύ διάφορος της τοιαύτης εν Ελλάδι. Διότι εκεί διδάσκονται εις τη ελληνικήν όλα τα βοηθητικά μαθήματα ακούονται δε και εις το σπίτι των και έξω ελληνικά. Δια τούτο το σύστημα διδασκαλίας πρέπει να μην είνε αντιγραφή άλλων χρησιμοποιημένων εν Ελλάδι.

Επίσης η διδασκαλία της ελληνικής εις τους μη ομιλούντας ελληνικά δεν πρέπει να είνε μίμησης της υπό των άγγλων παιδαγωγών χρησιμοποιουμένης προς εκμάθησην της αγγλικής εις του μη Άγγλους και ούτω καθ' εξής.

Διότι η ελληνική γλώσσα έχει πολύ διάφορην μορφήν από τας αλλας γλώσσας καθώς και τρόπον συνθέσεως. Πρωτίστως έχει τας καταλήξεις, πάρα πολλάς μάλιστα, και πλούτον εκφράσεων και λέξεων, είνε αδύνατον δε π,χ να λάβης μια αγγλικήν μέθοδον άνευ διδασκαλίας και να την αντιστρέψης δια να εκμάθης εις τους Αγγλομαθείς την Ελληνικήν. Έχω ήδη κατηρτυσμένον λεπτομερές

πρόγραμμα διδασκαλίας δια κάθε τάξη χωριστά από την αρχήν μέχρι του τέλους εκάστου σχολικού έτους. Αλλά η παράθεσις του εδώ νομίζω δεν έχει θέσιν δια τούτο περιορίζομαι να ειπω γενικά τινά εξ αυτού.

Εις την πρώτην τάξιν των μη ομιλούντων ελληνικά πρέπει να γίνεται χρήσις εικόνων επί των οποίων να γίνεται συνδιάλεξις ήτοι << κονβερσέϊσον >> όπως λέγεται εις την Αγγλικήν.

Επίσης να εκμανθάνωνται και απομνημονεύονται 5- 10 ονόματα επιρήματα και αντωνυμίαι να γίνωνται επ' αυτών σχηματισμός φράσεων ούτως ώστε να καταδεικνύεται η ωφελιμότης και να επιτυγχάνεται η αφομοίωσίς των. Τα ρήματα και τα ονόματα πρέπει να έχουν πρακτικήν σημασίαν δηλαδή να λαμβάνονται από την ζωήν και τας πράξεις και κινήσεις των παιδιών ώστε να τα χρησιμοποιούν και συναντούν όλην την ημέραν οπότε και θα απομνημονεύονται ευκολώτερον και το ενδιαφέρον διεγείρεται εντονώτερον.

Δια τους μαθητάς της αυτής κατηγορίας αλλ' εις μεγαλυτέρας τάξεις πρέπει να χρησιμοποιούνται πολύ τα παραμύθια, τα ποιήματα και αι απλαί. Τα δε αναγνωστικά να είνε όσον το δυνατόν γραμμένα εις γλώσσαν απλήν, και σύντομον, άνευ ποιητικών και συμβολικών φράσεων και με κεφαλαία και Παιδικού ενδιαφέροντος.

Ας έλθωμεν τώρα και εις τους γνωρίζουντας την Ελληνικήν. Φυσικά η συνδιάλεξις επί διαφόρων θεμάτων πρακτικών δια το παιδί, δεν είνε αμελητέα αλλά δεν πρέπει να κατέχη πρωτεύουσαν θέσιν εν τω προγράμματι. Η επεξεργασία επί του γλωσσικού υλικού το οποίον γνωρίζει το παιδί από τους γονείς του και το περιβάλλον του πρέπει να επεξεργασθή και να βελτιωθή εις ποιότητα και ποσότητα. Δηλαδή πρέπει να εκκαθαριστή η έκφρασις του παιδιού εις την ελληνικήν των παρεισαχθεισών ξένων λέξεων Αγγλικών ως επί το πολείστον και να αντικατασταθούν αύται δια ελληνικών καθώς και η σύνταξις η οποία επι το πλείστον είνε ομοία προς την Αγγλικήν να διορθωθή επί το Ελληνικόν. Π. χ. τα περισσότερα παιδιά μου γράφουν εις τας εκθέσεις των ή κατά τον σχηματισμόν φράσεων, τον οποίον εφήρμοσα εις μεγάλην κλίμακα, << έπειτα από τον περίπατόν μου κάθησα σπίτι και έκανα το μάθημά μου>> αντί να γράψη << και έμαθα ή ετοίμασα το μάθημά μου.

Αυτό βεβαίως παρετήρησα ότι ήτο γενικόν και επομένως δεν είνε δυνατον να το αποδώσωμεν αλλού παρά εις την επίδρασιν της Αγγλικής γλώσσης την οποίαν γνωρίζουν όλα τα παιδιά καλύτερον της Ελληνικής.

Αλλά και άλλαι πολαί παρατηρήσεις ελήφθησαν υπ' όψιν και εχρησίμευσαν ως βάσεις κατά τον καταρτισμόν του προγράμματός μου. Ιδού μερικά ακόμη. Αι καταλήξεις των διαφόρων γενών και κλίσεων των ονομάτων είνε τόσον συγκεχεμέναι ώστε η διδασκαλία ξηρώς της γραμματικής δεν θα έχη σπουδαία αποτελέσματα αν δεν συνδυασθή με την πείραν, την τριβήν της γλώσσης δι' εκθέσεων, παρατηρουμένων επισταμένως όλων αυτών των σφαλμάτων, δι' εξιστοτήσεως γεγονότων, ιστορικών παραμυθιών κ.λ.π και δια απομνημονεύσεως μικρών και καταλλήλων ποιημάτων. Δια τούτο στηριζόμενος επί της παρατηρήσεως ταύτης εσάγαγον εις το πρόγραμμά μου δις της εβδομάδος εκμάθησιν και εξιστόρησιν ιστοριών, παραμυθιών και κεφαλαίων της ελληνικής μυθολογίας, δις της εβδομάδος απομνημόνευσιν και απαγγελίαν ποιημάτων και δις της εβδομάδος εκθέσεις είτε των εκμανθανομένων ιστοριών ή περιγραφάς ελευθέρων γεγονότων απλώς ή και μεταφράσεις ιστοριών περιεχομένων εις τα Αγγλικά των βιβλία.

Άλλη παρατήρησις είνε ότι δεν γνωρίζουν τα αφηρημένα ονόματα και τα ρήματα τα οποία δηλούν καταστάσεις και πράξεις αι οποίαι είνε άσχεται προς την ζωήν του παιδιού και χρήσιμαι μόνον δια τους μεγάλους. Δηλαδή δια να είμαι σαφής τα περισσότερα παιδιά ξέρουν μόνον το νερό, ψωμί, τραπέζι, φαγητό, θέλω, τρώγω, πηγαίνω, βλέπω, ακούω, και ότι πρόχειρον ακούει εις το σπίτι του. Αν τους πήτε όμως <<μία ομάδα ανθρώπων ανέλαβε να διοργανώση εορτήν δια να εξυψώση το φρόνημα και το ηθικόν των ομοεθνών της ορμωμένη όχι από εθνικιστικούς ή σωβινιστικούς λόγους αλλά από λόγους πατριωτικούς>> κλπ. σας ορκίζομε ότι δεν θα καταλάβουν τίποτα. Ή και απλούστερα << Η έκρυξις Ηφαιστείου συμπίπτει με την παραγωγήν σεισμικών δονήσεων κ. λ. π>> Είνε ζήτημα αν εννοήσουν την λέξιν ηφαίστειον από αυτά. Τα ρήματα όμως , παράγω, συμπίπτω, ασφαλώς είνε άγνωστα ειςαυτά. Δια τούτο χρήσιμον είνε προτού να διδάξη ο διδάσκαλος μιαν ιστορίαν ή ότι δήποτε άλλο πρέπει να κάμη ένα λεξιλόγιον επί του

πίνακος μεταφράζων τας δυσκολωτέρας λέξεις, που πρόκειται να χρησιμοποιήση, εις την αγγλικήν την οποίαν γνωρίζουν καλώς και να αναπτύξη μερικάς όταν δεν τας γνωρίζουν ούτε εις τηνΑγγλικήν.

Ελπίζω ότι ο χρόνος θα μου επιτρέψη να συμπληρώσω τας παρατηρήσεις και το πρόγραμμά μου και θα κατορθώσω καλύτερον να εξυπερετήσω τον πατριωτικότατον σκοπόν της μη εξαφανίσεως της ελληνικής γλώσσης από το πρόσωπον της Ν. Αφρικής.

Αλλ' ένα σπουδαίον μέρος του προγράμματος του εν Ν. Αφρική εργαζομένου Έλληνος διδασκάλου είνε και εμπράγματος προπαγάνδα υπέρ του Νεοελληνικού πολιτισμού δια της επιδεικτικής χρησιμοποιήσεως διδακτικών μέσων ελληνικών αφ΄ ενός, π.χ. ωραία βιβλία, χάρτας, εικόνας κ.λ.π, και εξυμνήσεως κάθε παρουσιαζομένης επιτυχίας και προόδου ελληνικής καθώς και δια της τελέσεως ωραίων εθνικών εορτών ενταύθα.

Ταύτα όμως εις ιδιαίτερα άρθρα αλλά με την παρουσιασθείσαν ευκαιρία δεν μπορώ να αποσιωπίσω το γεγονός ότι μερικοί ενταύθα Έλληνες καταγίνονται με φανατισμόν εις κάθε παρουσιαζομένην ευκαιρίαν, αλλ' εν στενώ ελληνικώ κύκλω ευτυχώς, να κατακρίνουν και να κατηγουρούν ο ένας τον άλλον - είνε γενικόν σχεδόν το κακόν δυστυχώς- κάθε ελληνικόν και κάθε τι το οποίον προέρχεται ή υπάρχει εν Ελλάδι. Και το κακόν γίνεται ενώπιον των τέκνων των. Υπελογήσατε άρα γε κύριοι τι δηλητήριον προσφέρετε εις τας αθώας ψυχάς των τέκνων σας τα οποία είνε ήδη δηλητηριασμένα από τους ξένους;

Χρ. Σιάντωνας.

Η υπόθεση του σχολείου προβληματίζει τους υπεύθυνους της κοινότητος καθώς ο αριθμός των μαθητών όχι μόνο δεν αυξάνεται αλλά σταδιακά μειώνεται. Προσπάθειες πολλές από πολλούς με διάφορα ενδιαφέροντα και επαγγέλματα έκαναν προσπάθειες, με αβέβαια αποτελέσματα. Για αυτό το λόγο την Τετάρτη βράδυ 28ης Δεκεμβρίου μετέβηκαν εκεί οι δυο Αρχιμανδρίται: ΗθώνΝικολόπουλος και Ηθών. Κατσής, ο πρόεδρος της κοινότητας Ν. Μαρούδας, ο αντιπρόεδρος Ι. Σαββόπουλος μετά της συζύγου του και ο διδάσκαλος του σχολείου Χρ. Σιάντωνας με σκοπό να ευχηθούν εις τους εκεί ομογενείς και να συζητήσουν για το σχολείο. Εκεί συναντήθηκαν με τον Π.Χριστοδουλίδην, Αντ. και Χαρ. Αναγνώστου, Τρ. Καντακουζηνό, Α. Γρηγοράτον και άλλους πολλούς. Πρώτος μίλησε ο πρόεδρος της κοινότητας Μαρούδας ο οποίος ευχήθηκε τα δέοντα εις τους παρεσταμένους και έδωσε το λόγο εις τον Αρχ. Αθ. Νικολόπουλο ο οποίος ήταν ο ρήτορας της ημέρας. Αυτός μίλησε και πολλά και διάφορα, σχετικά με την ορθοδοξία και τον Ελληνικό πολιτισμό και εξήγησε τους λόγους δια τους οποίους πρέπει οι ομογενείς να στέλνουν τα παιδιά τους εις το ελληνικό σχολείο. Μετά από αυτόν μίλησε ο διδάσκαλος Χρ. Σιάντωνας. Ακολούθησε διαλογική συζήτηση και ύστερα από πρόταση του Χρ. Αναγνώστου κατέληξαν να γίνεται η μεταφορά των μαθητών δια αυτοκινήτου. Αυτή η επίσκεψη στο Τζέρμιστον και η απόφαση που πάρθηκε έδωσε ελπίδες εις τους υπεύθυνους για το σχολείο το οποίο είχε εγκαταλείφθηκε εις την τύχη του παρά τις ψεύτικες διαβεβαιώσεις του Γραμματέα της κοινότητας Γ. Μέντη, ότι το σχολείο και η κοινότητα προοδεύουν ( επιστολή προς Θεόδωρο Παξινό ).

Ο διδάσκαλος, Χρ. Σιάντωνας προσπαθεί με κάθε τρόπο να ενθαρρύνει γονείς και μαθητές, σε κάθε ευκαιρία που του δίδεται, ώστε να κινεί το ενδιαφέρον δια το ελληνικό σχολείο. Αυτός με αφορμή την οικογένεια του Σανιδά ο οποίος παρά την οικονομική κρίση της εποχής έστελνε και τις δύο θυγατέρες του εις το σχολείο το ελληνικό όχι μόνο κατά τα τακτικά μαθήματα

αλλά και εις τα έκτακτα κατά τα Σάββατα και τις ημέρες των διακοπών, έγραψε ευχαριστήριο επιστολή την οποία μάλιστα δημοσίευσε εις την εφημερίδα την 12ην Ιανουαρίου.

Η κοινότητα γιόρτασε στις 5 Φεβρουαρίου, αντί στις 30 Ιανουαρίου τη μνήμη των τριών Ιεραρχών. Την ίδια ημέρα τελέστηκε και το ετήσιο μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως της ψυχής των ευεργετών και δωρητών του σχολείου και της εκκλησίας. Συμμετείχαν το κοινοτικό συμβούλιο, οι μαθητές και μαθήτριες του ελληνικού σχολείου και αρκετός κόσμος. Καλλιεπή λόγο εκφώνησε ο Αρχ. Αθ. Νικολόπουλος. Με αυτό το λόγο ενέπνευσε εις το εκκλησίασμα καθώς και εις τους νεαρούς βλαστούς της παροικίας αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας δια την γενναιόφρονα χειρονομία των μνημονευθέντων ευεργετών ομογενών το παράδειγμα των οποίων έθεσαν πάντες ως φυλακτό εις τα βάθη της ψυχής των δια να τους καθοδηγεί εις κάθε εθνική ενέργεια και δράση.

Η Ελληνική παροικία της περιοχής Γιοχάννεσμπουργ είχε πένθιμες ημέρες από επιδημικές αρρώστιες, κοινές αρρώστιες, φυσιολογηκούς θανάτους αλλά σπάνια από αυτοκινητικά δυστυχήματα. Ένα τέτοιο πένθος καταγράφηκε στις 27 Φεβρουαρίου με το θάνατο του Χαράλαμπου Αμοιραδάκη όστις βρήκε οικτρό θάνατο οδηγώντας αυτοκίνητο της εταιρείας αεριούχων ποτών της Ελληνικής Εταιρείας << Βικτώρια Μινεράλ >> Τούτος εργάζονταν σε αυτή την εταιρεία ως πωλητής και εκείνο το μοιραίο Σάββατο επιστρέφοντας από τη δουλειά του παρέκλινε της πορείας του και προσέκρουσε με σφοδρή ταχύτητα εις τον τοίχο του νεκροταφείου του Βρίξτον, τραυματίστηκε θανάσιμα και εξέπνευσε εις το νοσοκομείο την νύχτα της αυτής ημέρας.

Η εθνική γιορτή της 25ης Μαρτίου γιορτάστηκε την Κυριακή 26η Μαρτίου αντί το Σάββατο επειδή η Ελληνική ομογένεια δεν μπορούσε το Σάββατο καθώς δια το ντόπιο πληθυσμό ήταν εργάσιμος ημέρα. Το Σάββατο 25ης Μαρτίου κανονικά από τις 9-11πμ.έγινε τη θεία λειτουργία δια τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Η επίσημος δοξολογία έγινε την Κυριακή όπως είχε προγραμματιστεί. Εις την εκκλησία προσήλθαν εκτός των ομογενών και αρκετοί ξένοι επίσημοι κληρικοί και λαϊκοί μεταξύ των οποίων ήταν και ο Έλλην Πρόξενος Χάρδυ Φίλιπ κατόπιν επισήμου προσκλήσεως γινομένης υπό της Κοινότητος. Το κοινοτικό συμβούλιο είχε ανακοινώσει ότι είχαν προσκληθεί: ο επίσκοπος της Αγγλικανικής Τζοχάννεσμπουργ Δρ. Μπάρνευ μετά του περί αυτόν κλήρου, ο Πρόξενος και όλο το Προξενικό σώμα, ο Δήμαρχος της πόλεως μετά του Δημοτικού Συμβουλίου και 500 άλλοι δια προσωπικών προσκλήσεων, εκ της διεθνούς Κοινωνίας του επιστημονικού και εμπορικού κόσμου.. Όλα αυτά βέβαια τα έκανε το κοινοτικό συμβούλιο δια να ηλεκτρίσει το ενδιαφέρον των ομογενών ώστε να προσέλθουν εις την εκκλησία και να γιορτάσουν την εθνική μας επέτειο, αλλά απέτυχε και το αποτέλεσμα ήταν να προσέλθουν όχι τόσο πολλοί. Όσο για όλους εκείνους τους επισήμους ξένους; μόνο η Αγγλικανική Εκκλησία έστειλε αντί τον επίσκοπο τον Αιδ. Ράμσδεν διότι ο επίσκοπος ήταν ασθενείς.

Εθνική χροιά έδωσε η παρουσία των Ελληνοπαίδων οι οποίοι παρακολούθησαν εν σώματι τη λειτουργία φέροντας τας εορταστικάς των κυανόλευκους ταινίας. Οι μαθητές και μαθήτριες είχαν παραταχθεί σε διπλές σειρές με επικεφαλή τον Δάσκαλο Σιάντωνα μπροστά από το εικονοστάσιο.

Μετά τη δοξολογία μίλησε ο Άγγλος Ιερεύς με πολύ κολακευτικά λόγια τόσο δια την εθνική μας εορτή όσο και δια τον Ελληνισμό και Χριστιανισμό γενικότερα.

Το βράδυ της ίδιας ημέρας η Κοινότητα έδωσε την ετήσια εσπερίδα εις το Σέλμπορν Χώλλ του Δημαρχιακού κτιρίου. Αν πράγματι είχαν προσκαλέσει τόσους πολλούς ανθρώπους ήταν αδύνατο να χωρέσουν εις το χώλλ της Δημαρχίας εις το οποίον χωρούσαν όχι περισσότεροι από 300.

Από τις 30 Μαρτίου νέος κορνιαχτός σηκώθηκε εις την ταλαιπωρημένη Κοινότητα του Τζοχάννεσμπουργ, αιτία μία πρόταση της εφημερίδος << Ν. Ελλάς>> προς το συμβούλιο αυτής δια τα κακώς κείμενα. Ας παρακολουθήσομε τα σχετικά δημοσιεύματα της εποχής!

ΜΙΑ ΛΥΣΙΣ

Πληροφορούμεθα ευχαρίστως ότι το Διοικητικό Συμβούλιον της Κοινότητος της πόλεώς μας και περιχώρων καταβάλλει από τινων ημερών προσπαθείας και προτίθεται να εφαρμώση σχέδιον αποσβέσεως του κοινοτικού χρέους το εξακολουθεί ακόμη να επιβαρύνη το σχολικόν μας κτίριον.

Αι ενέργειαι αύται και αι προσπάθειαι είνε άξιαι παντός επαίνου και και πάσης υποστηρίξεως υπό πάντων των ομογενών, είτε μέλη τυγχάνουσι να είνε ούτοι της κοινότητος είτε όχι. Γνωρίζομεν όμως εκ πείρας και δεν αμφιβάλλομεν και αυτοί οι κοινοτικοί μας σύμβουλοι παραδέχονται ότι εις την Κοινότητά μας τότε μόνον είναι δυνατόν να επετύχωσι τοιούτου είδος σχέδια όταν τα μέλη του κοινοτικού συμβουλίου τυγχάνουσι της προθύμου και απαραβιάστου υποστηρίξεως πάντων των ομογενών.

Επειδή είμεθα βέβαιοι ότι την επιτυχίαν του σχεδίου τούτου και οι νυν σύμβουλοι θέλουσι δια παντός τρόπου να εξασφαλίσωσι, δεν διστάζομεν να προτείνωμεν, όπως το παρόν Διοικητικόν Συμβούλιον υποβάλη την παραίτησίν του αφού πρότερον επιτύχει την εγγραφήν όσον το δυνατόν περισσοτέρων μελών, παρασκευάζον ούτω το ίδιον την σύγκλησιν νέας γενικής συνελεύσεως, ήτις απαρτιζομένη υπό μεγάλου αριθμού ομογενών να εκλέξη νέον διοικητικόν συμβούλιον, το οποίον προερχόμενον εκ μιάς ταιαύτης πολυμελούς και αρτίας συνελεύσως θα δυνηθή να χειριστή το ζήτημα εγκύρως και τη εγκρίσει της πλειοψηφίας των ομογενών.

Δεν αγνωούσι βεβαίως οι φίλοι κύριοι σύμβουλοι ότι εις πολλάς περιπτώσεις το γεγονός του ολιγαρίθμου της συνελεύσεως η οποία τους εξέλεξε αποτελεί πρόσκομμα εις τας ενεργείας των και δίδει αφορμήν εις σχόλια ήκιστα εποικοδομητικά και πολύ υπό του οποίου εμνέονται.

Γνωρίζομεν κάλλιστα ότι το γεγονός τούτο δεν είνε λάθος ιδικόν των και ότι δεν πταίουν αυτοί αν οι ομογενείς δεν πείθονται ευκόλως να προσέλθουν εις τας γενικάς Συνελεύσεις της Κοινότητός μας. Δεν παύει όμως, τούτο ένεκα, το γεγονός τούτο να επηριάζη πολλούς εκ των ομογενών και να παραβλάπτη τοιουτοτρόπως παρά την καλήν θέλησιν του συμβουλίου, τας ενεργείας τας οποίας ούτοι θέτωσιν εις πράξιν.

Αν όμως εις την περίπτωσιν ταύτην το Διοικητικόν Συμβούλιον θέτον κατά μέρος οιανδήποτε άλλην σκέψιν, και την επιτυχίαν του εξαιρέτου σκοπού της εξυπηρετήσεως των κοινοτικών συμφερόντων επιδιώκον,να επιτύχη την όσον το δυνατόν μεγαλυτέραν εγγραφήν νέων μελών της Κοινότητος και την εκ της νέας ταύτης και ηυξημένης ολομελείας του κοινοτικού σώματος εκλογήν νέου Διοικητικού Συμβουλίου και την κοινότητα θα ωφελήση και τον σχολικόν θεσμόν θα ενδυναμώσηκαι θα στερεώση.

Ελπίζομεν και ευχόμεθα ότι και οι ομογενείς και αυτά τα μέλη του νύν διοικητικού συμβουλίου θα ίδωσι το δίκαιον της προτάσεώς μας και θα αντιληυθώσι πόσον εκ μιάς τοιαύτης πράξεως θα προοδεύσωσι τα περιωρισμένα πράγματα της Κοινότητός μας. Εκ της φιλοπατρίας δε και αυταπαρνήσεως των σημερινών ηγετών μας αναμένομεν και ημείς και οι λοιποί ομογενείς να πράξωσιν ό, τι το καθήκον των και το συμφέρον της κοινότητος επιβάλλε.

Φαίνεται πως αυτή πρόταση δεν άρεσε εις τους κατέχοντας τις θέσεις του δ. Συμβουλίου και άρχισαν να διαμαρτύρονται δια αυτό το αποποίημα του αρθρογράφου της εφημερίδος της << Νέας Ελλάδος >> βέβαια οι διαμαρτυρίες γίνονταν εις τα παρασκήνια. Στα φανερά και επισήμως προτίμησαν την <<σιγή ιχθύος>>. Αυτή την φαινομενική αταραξία της κλίκας που απάρτιζε το Κοινοτικό Συμβούλιο ήλθε να ταράξει τα ήσυχα νερά των πάλι η <<Ν. Ελλάς>> στις 6 Απριλίου το οποίο έχει ως εξής:

Οιανδήποτε και αν είνε η γνώμη των κοινοτικών μας συμβούλων δεν δύνανται να διαμφισβητήσωσιν ούτοι ότι η κοινότης της οποίας η ολομέλεια σύνκειται εκ μόνον ολίγων δεκάδων ομογενών δεν είνε ούτε αρμόδιον ούτε πρέπον να διαχειρήζεται κοινοτικήν περιουσίαν συνκειμένην εκ χιλιάδων λιρών αποτελεσθείσαν εκ της συμβουλής και της δράσεως ολοκλήρου της παροικίας ούτε να υποστηρίζωσι ότι η δράξ ανθρώπων η οποία τους εξέλεξε αντιπροσωπεύει τον Ελληνισμό της περιφερείας μας.

Αγνοούμεν κατά πόσον εις την μετατροπήν του 14ου του καταστατικού του ορίζοντος την ετησίαν συνδρομήν των μελών εις μίαν λίραν ετηρήθησαν οι αναγκαίοι οι νόμοι τύποι θα ήτο θα ήτο όμως ευχής έργον εαν εγένετο τούτο. Τις δύναται να αρνηθή ότι προτιμώτερον είνε δια την Κοινότητα να έχει 100 μέλη πληρώνοντα μία λίραν έκαστος αντί 50 πληρώνοντα δύο; jjΠως δε θα

κινήσωμεν το ενδιαφέρονκαι την στοργήν των ομογενών δια τα κοινοτικά ιδρύματα και τας δυσκόλους σημερινάς περιστάσεις προσπαθούντες παντοιοτρόπως να περιορίσωμεν τον αριθμό των μελών μας υψώνοντας την συνδρομήν;

Και έχουν άδικον όσοι παραπονούνται ότι δια του τρόπου τούτου ειδιώκεται η από σκοπού διοίκησης της κοινότητος επί ολιγαρχικών βάσεων και η απόκλεισις εξ αυτής του πολύ κόσμου όταν δια της στάσεώς μας δίδομεν αφορμήν εις τα παράπονα ταύτα οσονδήποτε και αν είνε αβάσιμα.

Εν τοσούτω θα είμεθα περίεργοι να μάθωμεν επί ποίου ακριβώς σημείου συμφωνούν προς ημάς οι κοινοτικοί σύμβουλου εαν πράγματι διαφωνούν.

Χρήζει ή δεν χρήζει νέων μελών η κοινότης; και εάν χρήζει, τούτο σημαίνει μόνον δια τα χρήματα τα οποία θα ηδύναντο να συλλεγώσιν εκ των συνδρομών των ή και δια την ηθικήν υποστήριξιν την οποίαν θα έδιδον εις την κοινοτικήν ιδέαν; Επιθυμώμεν εις την κοινοτικήν μας διαχείρησιν την δημοκρατίαν ή την ολιγαρχίαν; Έγινε η εκκλησία και το σχολείον δια τους πολλούς ή δια τους ολίγους; Είνε δυνατόν επί των ερωτημάτων τούτων να υπάρχη άλλη απάντησις, εκείνης την οποίαν θα εδίδωμεν και ημείς δηλονότι, ότι όσον περισσότερα τα μέλη μας, τόσον το καλλίτερον; Ότι η δημοκρατία είνε ο σκοπός μας και όχι η ολιγαρχία; Ότι η εκκλησία και το σχολείον εγένοντο την δ' ολόκληρον του Ελληνισμού της παροικίας μας.

Και άν μεν συμφωνούμεν επί των ανωτέρω τότε δεν δύναται να υπάρξη αντίρρησις επί τηςπροτάσεώς μας όπως εγγράψη το συμβούλιό μας όσον δυνατόν περισσότερα μέλη και να αφήση την συνδρομήν εις μίαν λίραν δια να περιληφθώσιν ακόμη περισσότεροι ομογενείς εις κοινοτικόν σώμα.

Αν δεν συμφωνώμεν τότε θα παρακαλέσωμεν το συμβούλιον να δηλώση την πολιτικήν του και να μας πληροφορήση που διαφωνούμεν.

Όσον αφορά δε πάλιν την περί παραιτήσεως των πρότασιν μας πως εκ μιάς πραγματικής γενικής συνελεύσεως των μελών προσέλθη παρά πάντων επιθυμητόν συμβούλιον τι έχουν να αντείπουν; Αν μεν χαίρουν της γενικής υποστηρίξεως και συμπαθείας βεβαίως θα επανεκλεγούν και όχι μόνον αυτοί, αλλά και τα κοινοτικά προγράμματα θα κερδίσουν εκ της ενισχύσεως της θέσεώς των. Δεν εξυπηρετούν δια του τρόπου τούτου την κοινότητα της οποίας τα συμφέροντα ετάχθησαν να προασπόζωσι;

Αν δε πάλιν έχασαν την εμπιστοσύνην των ομογενών είνε δυνατόν να θέλωσι να προσκολληθώσιν ως στρίδια εις τα συμβουλευτικά των αξιώματα και να επιμένωσιν να διοικώσι κοινότητα της οποίας τας συμπαθείας απώλεσαν;

Αγαπητοί μου φίλοι, δεν υπάρχει λόγος να διαφωνούμεν δια πράγματα τόσον απλά. Όλοι μας θέλομεν το καλό της κοινότητος, όλοι μας επιθυμώμεν να την εξυπηρετήσωμεν. Αλλά αφού το ζήτημα του σχολικού μας χρέους επείγει, αφού τα πράγματα χρειάζονται γενναία μέτρα και ριζικάς αποφάσεις διατί να διστάσωμεν και να χρονοτριβώμεν ενω τοκαθήκον μας επιβάλλει την μόνην θαρραλέαν και αποτελεσματικήν λύσιν;

Αγαπητοί μου σύμβουλοι αναμένωμεν μετά πεποιθήσεως και ελπίδος τας αποφάσεις σας. Η πίστη μας εις την φιλοπατρίαν σας είνε ακράδαντος.

Η ομάδα αυτή που αποτελούσε το Δ. Συμβούλιο της Κοινότητος δεν ασχολήθηκε καν με τις προτάσεις που η << Ν. Ελλάς>> έκανε, αδιαφορούσε παντελώς, τουλάχιστον δημοσίως. Και βλέπουμε αυτή να επανέρχεται την 13ην Απριλίου με το κάτωθι δριμύ δημοσίευμα:

Λυπούμεθα ειλικρινώς ότι αναγκαζόμεθα να επανέλθωμεν και πάλιν επί του Κοινοτικού ζητήματος της πόλεώς μας και περιχώρων, αδυνατούμεν όμως να εγκαταλείψωμεν το θέμα χωρίς προηγουμένως να εξαντλήσωμεν αυτό και είτε να επιτύχωμεν κάτι το καλόν δια τον Ελληνισμόν της περιφερείας αυτής είτε να ελεγχθώμεν σφάλλοντες.

Και εν πρώτοις παρατηρούμεν ότι οι φίλοι Κύριοι Σύμβουλοι της Κοινότητος την σιωπήν επί πάσης προτάσεως προτιμώντες αρνούνται να κατέλθουν εις συζητήσεις και εξηγήσεις εκ των οποίων φαίνεται τίποτε δεν έχουν να κερδίσουν παρά μόνον, ως εκ της στάσεώς των κρίνοντες τα πράγματα να ευρεθούν μειονεκτούντες.

Αφού δε οι Κύριοι Σύμβουλοι δεν επιθυμούν τας συζητήσεις και προτιμούν την ησυχίαν και την εξακολούθησιν της σημερινής αθλίας οικονομικής καταστάσεως της Κοινότητος απομένει εις τους λοιπούς ομογενείς τα απλά μέλη και μη της ομαδικότητος του Ελληνισμού να λάβουν αυτοί τα μέτρα των και να λύσουν κατόπιν το πρόβλημα, διότι πραγματικώς ημείς αδυνατούμεν να ίδωμεν διέξοδον τινά υπό τας σημερινάς συνθήκας.

Αλλά δια να μη παραξηγούμεθα και δια να θέσωμεν ακόμη μιάν φοράν τα πράγματα εις την θέσιν των επιθυμούμεν να δηλώσωμεν όσον το δυνατόν σαφώς και απλώς τα εξής:

Τα οικονομικά της Κοινότητος ευρίσκονται εις αθλίαν κατάστασιν. Απόδειξις ότι το συμβούλιον ηναγκάσθη να περικόψη αγρίως τους μισθούς των υπαλλήλων των του δασκάλου, του ιερέως,και του ψάλτου, Προσέτ,ι μολονότι οι Κύριοι σύμβουλοι δεν μας το λέγουν, αμφιβάλλομεν αν αι προς τους δανειστάς της Κοινότητος υποχρεώσεις μας εμειώθησαν ως έπρεπε να μειωθούν από της αναλήψεως της προς αυτούς υποχρεώσεως της Κοινότητος.

Υπό τας συνθήκας αυτάς ήτο επιβεβλημένον να επινοήθη κάποιος τρόπος και να εφαρμοσθή μία πολιτική εξυγιάνσεως των οικονομικών αυτών και ιδίως ει δυνατόν αποσβέσεως του σχολικού χρέους.

Μία ωργανωμένη έκκλησις, μία δραστήρια ενέργεια εκ μέρους του διοικητικού συμβουλίου προς εγγραφήν νέων μελών και προς ομαδικήν εισφοράν θα επέφερεν είμεθα βέβαιοι αποτέλεσμα. Αλλά τότε ευρέθημεν αντιμέτωποι με τας αντιπαθείας τας οποίας το παρόν διοικητικόν συμβούλιον καλώς ή κακώς, δικαίως ή αδίκως εδημιούργησε, με την άρνησιν και αντίπραξιν εις την οποίαν προσέκρουσε. Τι το φυσικώτερον λοιπόν και το λυσιτελέστερον από του να εισηγηθώμεν βασιζόμενοι εις την φιλοπατρίαν και την υπέρ των Κοινών μέριμνα των παραγώντων συμβούλων την παρ'αυτών επιδίωξιν αυξήσεως των μελών της Κοινότητος με την διακεκηρυγμένην πρόθεσιν συκλήσεως νέας γενικής συνελεύσεως και την εκλογήν νέου διοικητικού συμβουλίου. Αφού επρόκειτο να εκλεγή διοικητικό συμβούλιον πάσα τυχούσα κατ' αυτών αντίδρασις θα εξουδετερούτο και το διοικητικον συμβούλιον επαρουσιάζετο μάλιστα προθυμότατον να συντελέση και δια της παραιτήσεώς των ακόμη εις την πρόοδον της Κοινότητος.

Δεν αντιλήφθησαν οι Κύριοι την εκδούλευσιν την οποίαν η πρότασίς μας τους προσέφερε. Εθεώρησαν ως εχθρικήν την πρόθεσίν μας και αδιαφόρησαν δια τα περαιτέρω. Τουναντίον μάλιστα ετράβηξαν εμπρός εις τον δρόμον των.

Επειδή εκ παρατηρήσεως τυχαίως μας εγεννήθη η υπόνοια ότι οι αναγνώσται μας πιθανόν να υποπτεύονται ότι εις την πρότασίν μας υποκρύπτονται προσοπικαί φιλοδοξίαι θέλομεν σήμερον δημοσία και με τον πλέον κατηγορηματικώτατον και θετικώτατον τρόπον να δηλώσωμεν ότι ουδέποτε εσκεύθημεν ούτε επιθυμώμεν, ούτε θα είμεθα εις θέσιν να δεχθώμεν υπό οιανδήποτε μορφήν να λάβωμεν προσωπικώς μέρος εις τυχόν μέλλον να σχηματισθή διοικητικόν συμβούλιον. Της Κοινότητος μόνον και απλούν μέλος είμεθα και θα εξακολουθήσωμεν να είμεθα ουδέποτε δε θα δεχθώμεν να λάβωμεν μέρος εις το συμβούλιον.

Όχι φίλοι αναγνώσται η προσπάθειά μας και η πρότασίς μας υπέρ της Κοινότητος είνε, όσον αφορά το σημείον τούτο τουλάχιστον, τελείως αφιλοκερδείς. Να στηρίξωμεν τας ελπίδας μας επί της φιλοπατρίας των μελών του Διοικητικού συμβουλίου ή μόνον των λοιπών μελών.

Η εφημερίδα << Ν. Ελλας>> έκανε προτάσεις και πρότεινε λύσεις ώστε να εξέλθει η κοινότητα από την κρίση εις την οποίαν την είχαν οδηγήσει οι παρουσιαζόμενοι ως ένθερμοι πατριώτες, ηγετίσκοι, που αποτελούσας το Δ. Συμβούλιο, αλλά αυτοί δεν είχαν καιρό να ασχοληθούν με αυτά, προχωρούσαν στο φθοροποιό έργο που τους έταξε η μοίρα τους. Αντί απαντήσεως ετούτοι προέβησαν σε νέο ανισοούργημα, έπαυσαν και τον άλλο δάσκαλο τον Χρ. Σιάντωνα.

Αυτή η ενέργεια με αγανάκτησε δέχθηκαν οι Έλληνες της Παροικίας διότι για αυτόν δεν μπορούσαν να δικαιολογηθούν ότι τον έπαυσαν διότι δεν ήταν κατάλληλος, ή ανίκανος να διδάσκει. Αυτός με την συμπεριφορά του εις το κοινό και τα πολλά δημοσιεύματα εις τον έδειξε ότι ήταν ένας λόγιος, καλός επιστήμον και όχι ανίκανος να μάθει τους Ελληνόπαιδες απλή γραφή και ανάγνωση.

Με αυτή τους την ενέργεια αναστάτωσαν τους πάντες και έδωσαν το δικαίωμα εις την εφημερίδα να τους ξεσκεπάσει τελείως και να γνωρίσουν όλοι πλέον τα έργα τους και τι είδος περσόνες ήταν. Η νέα αντιπαράθεση αρχίζει με ένα χρονικό της << Ν. Ελλάδος >>την Πέμπτη 13ης Απριλίου και το οποίο αρχίζει ως εξής:

Πληροφορούμεθα μεθ' εκπλήξεως και αηδίας συνάμα ότι το Διοικητικόν Συμβούλιον της ημετέρας Κοινότητος, απολέσαν πλέον παν μέτρον φρονήσεως και μετριοπαθείας, ειδοποίησεν τον Διδάσκαλον του Σχολίου μας κον Χρ. Σιαντώνα ότι από της 1ης Μαΐου θα τω δώση την παύσιν από ωνα καθηκόντων του. Προσπαθεί δηλαδή Διοικητικόν Συμβούλιον να κάμη όσον δύναται ακόμη κακόν εις τα κοινοτικά μας πράγματα προτού είτε λήξει η προθεσμία του και παύση επί τέλος να μας διοική αυταρχικώς ή χάσουν την υπομονήν των οι πραγματικώς μακρόθυμοι ομογενείς και τους αφαιρέσουν το σατραπικώς διαειριζόμενον αξίωμά τω. Αντι να ακούσουν τας μετριόφρονας συμβουλάς μας, οι Κύριοι σύμβουλοι όχι μόνον προσκολλώνται εις τα αξιώματά των, τα οποία ως φαίνεται, κατ' ουδένα τρόπο θα πεισθώσι οικειοθελώς να κενώσωσι, αλλά και μεταχειρίζονται την δύναμιν, η οποία τοις εδόθη προς το ώφελος και το καλόν της Κοινότητος, όπως καταρακώσωσι παν εναπομένον πνεύμα συνεργασίας και συμνοίας μεταξύ μας.

Χωρίς να θέλω να δικαιολογήσω την συμπεριφορά εκείνων των ανθρώπων που με τόσο ετσιθελιμό και ασέβεια προς τα κοινά, διοικούσαν, η αλήθεια είναι πώς η << Ν. Ελλάς >> ευαισθητοποιήθηκε, δείχνει τόσο μαχητικότητα επειδή τόσον οι διευθύνοντες αυτήν όσον και οι δύο αδικημένοι και περιφρονημένοι δάσκαλοι ήταν κατά σύμπτωση Κύπριοι. Πάντως ένα είναι σίγουρο, δεν αδικεί με κανένα τρόπο τους εγκάθετους εις τα κοινοτικά δρώμενα.

Στη συνέχεια το χρονικό μας παρουσιάζει όλα τα ευτράπελα των αρχόντων της Κοινότητος:

Και ερωτώμεν. Αν σήμερον ο Χρ. Σιαντώνας ός ρίπτεται ασθαισθήτως και παραλόγως εις δρόμους κατόπιν υποσχέσεων και θυσιών πολλών και ποικιλων θελήση να μετέλθη την δια δικαστηρίων διεκδίκησιν των δικαιοωμάτων του, οποία θα είναι η θέσις και της Κοινότητος και του σχολικού ιδρύματος, και πόση θα είνε η ελάττωσις και ηφθορά , τηνοποίαν θα υποστώμεν και ημείς ως σωματείον και ο σχολικός θεσμός ως επιτυχής και εθνική έκφρασις του Ελληνισμού όχι μόνον της περιφερείας μας, αλλά της όλης Νοτίου Αφρικής; Δια αυτό λοιπόν ιδρύσαμεν το σχολείον και υπέστημεν και υφιστάμεθα θυσίας πολλαπλάς και υπερόγκους δια να δύνανται μερικοί άνθρωποι να παρέχωσι αχαλίνωτον έκφρασιν εις τας ιδιοτροπίας των; δια να φέρνωμεν κάθελίγο και λιγάκι νέον διδάσκαλον και να τον ρίπτωμεν ύστερον εις τον δρόμον; έρμαιον της βιοπάλης και της καταστροφής; Ερωτώμεν έχουν ευαίσθησιν οι Κύριοι Σύμβουλοι των ευθυνών και των υποχρεώσεων τας οποίας αυθαιρέτων και άνευ επιβαλλούσης ανάγκης ανέλαβον, όταν απέπεμπον τον κον Παπαδανιήλκαι μετικόμιζον τον κον Σιαντώνα;

Εδώ παρατίθεται αυτοτελή η επιστολή του Γραμματέως της Κοινότητος προς τον Αλέξ. Φιλαδελφέα η οποία χρησίμευσε ως βάσις και απαρχή του διορισμού του Χρ. Σιαντώνα αλλά και όλη την αλληλογραφία μεταξύ της Κοινότητος και αυτού. Από εδώ φαίνεται καθαρά πως μερικοί, ελάχιστοι, διεύθυναν και χειρίζονταν τα πράγματα της Κοινότητος.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΙΩΑΝΝΟΠΟΛΕΩΣ the HellenicCommunity of Johannesburg

P.O.BOX 4906

Johannesburg 28-10-1931

Αξιότιμον Αλέξανδρον Φιλαδελφέα Αθήνας.

Αξιότιμε Φιλαδελφεύ, χωρίς να έχω την τιμήν να σας γνωρίζω, λαμβάνω το θάρρος να σας γράψω, συστάσει του κυρίου Σαριδάκη με την θερμήν παράκλησιν όπως μας φανήτε χρήσιμος εις το εξής Κοινοτικόν ζήτημά μας.

Αλλά προτού αναφέρω τα του ζητήματος αυτού νομίζω ότι έχω υποχρέωσιν να σας ευχαριστήσω και να σας συγχαρώ δια το πρό τινων εβδομάδων δημοσιευθέν εν τη ενταύθα <<Νέα Ελλάδι>> άρθρον περί μασωνισμού εις απάντησιν των του ιερέως Κέϊπτάουν κ. Μπερτόλη δημοσιευμάτων. Το άρθρον σας αυτό έξοχον υφ' όλας τας επόψςις έθεσε τέρμα εις την ανιαράν συζήτησιν η οποία διεξήγετο επί εβδομάδες προς μεγάλην λύπην όλων των ενταύθα αδελφώνοι οποίοι και δια τούτο σας ευγνωμομούν.

Και ήδη έρχομαι εις το κύριο θέμα της παρούσης μου. Θα γνφρίζεται βεβαίως εκ της <<Νέας Ελλάδος>> την ίδρυσιν πέρυσι του από τόσων ετών μελετωμένου Ελληνικού Σχολείου μας. Το Σχολείον τέλειον εις τοποθεσίαν και κτίριον, δεν ηυτύχισε δυστυχώς ευθείς από του πρώτου έτους της λειτουργίας του να αποκτήση τον κατάλληλον Έλληνα διδάσκαλον, ο οποίος δια της ικανότητός του, της πείρας και μορφώσεώς του θα κατώρθου ευθείς από του πρώτου να καταστήση εμφανή μεταξύ των Ελληνοπαίδων τα αποτελέσματα της διδασκαλίας του τόσον, τόσον ως προς τηνεγκύκλιον, όσον και προς την ηθικήν μόρφωσιν .Η Κοινότης εξηνλημένη οικονομικώς δεν ηδύνατο να ζητήση πέρυσι διμοδιδάσκαλον αυτόθεν, αρκεσθείσα εις τας υπηρεσίας κάποιου ο οποίος έτυχε να ευρίσκεται ενταύθα με πτυχίον βεβαίως διδασκαλείου αλλ' άνευ πείρας. και τα αποτελέσματα της διδασκαλίας ενός έτους είνε μηδαμινά και πολύ κατώτερα των προσδοκιών και των ελπίδων όλης της παροικίας προς μεγάλην ηθηκήν ζημίαν του Σχολείου το οποίον ούτως ευθύς εξ αρχής ήρχισε δυσφημιζόμεον. Εκείνο ήδη που επιθυμούμεν είνε να αποκτήσωμεν έναν διδάσκαλον πρωτίστως με δίπλωα διδασκαλείου με πείραν αρκετήν ή δυνατόν να είνε γνώστης της Αγγλικής γλώσσης και με Ελληνικά αισθήματα αγνά τα οποία να δύναται να τα μεταδώση και εις τους μαθητάς του.

Θα ήτο ίσως επιβεβλημένον να αποταθώμεν προς τας εκπαιδευτικάς αρχάς της Πατρίδοας μας και παράυτών να ζητήσωμεν τον κατάλληλον διδάσκαλον. Αλλ' ο φόβος να μας στείλουν κανέναν μαλλιαρόν- Μπολσεβίκον, μας αναγκάζει να αποταυώμεν προς υμάς με την ελπίδα ότι θα μας βρήτε το κατάλληλον πρόσωπον..

Το σχολείον μας είνε εξατάξιον.Ο διευθυντής αυτού ξένος μετά άλλων τεσσάρων ξένων διδασκάλων μισθοδοτούνται παρά της Κυβερνήσεως. Η Λονότης μόνον τον μισθόν του Έλληνος διδασκάλου καταβάλλει. Οι Έλληνες μαθηταί επί του παρόντος είνε περί τους 100 κατανεμησμένοι εις διαφόρους τάξεις, αλλ' ως πρός την ελληνικήν γλώσσαν εις μίαν τάξιν υπαγόμενοι. Αι ώραι της διδασκαλίας της ¨ελληνικής γλώσσης δεν έχουν ακόμη κανινισθή οριστικώς, αλλά την διευθέτησιν, αναμένομεν παρά του αφιχθησομένου διδασκάλου. Ο μισθός τον οποίον η Κοινότης είνε διατεθημένη να καταβάλη μηνιαίως είνε 25 λίρας. Το πρώτον έτος θα είνε δοκιμαστικόν, αλλ' από του δευτέρου έτους θα είνε δυνατόν να υπογραφή μακροχρόνιον συμβόλαιον μεταξύ της Κοινότητος και διδασκάλου.

Η Κοινότης είνε πρόθυμος να καταβάλη τα έξοδα της αφίξεως ενταύθα του διδασκάλου τα οποίαθα κρατήση ολίγον κατ' ολίγον εκ το μισθού του. Εάν ο διδάσκαλός μας πλήν του πτυχίου του διδασκάλου επέκτητο και δίπλωμα φιλοσοφικής σχολής θα ήτο το ιδανικόν πρόσωπον όπερ θα επιθυμούμε.

Η ανωρέρω αύτη μόρφωση θα του εχρησιύμεβε εις την διδασκαλίαν ιδιωτικών μαθημάτων μετά τας διδασκαλικάς ώρας.

Φρονούμε πολλοί μαθηταί ημέτεροι και ξένοι από ανώτερα εκπαιδευτήρια της πόλεώς μας, και από το πανεπιστήμιον ακόμη θα ζητήσωσι να διδάσκωνται ιδιαιτέρως παρά του διδασκάλου μας τούτο δε βεβαίως θα ήτο λίαν επικερδές δ' αυτόν. Ελπίζω αγαπητέ Φιλαδελφεύ , ότι αντελήφθητε τι ακριβώς θέλομεν, και ότι θα μας βοηθήσετε εις την εξεύρησιν του καταλλήλου προσώπου. Έχομεν αντιληφθή ότι πάντα τα κόμματα είνε ξένα προς υμάς, και ότι συνεπώς εις την εκλογήν σας δεν θα επηρεασθήτε από τα κομματικά, ή άλλας προσωπικάς συμπαθυείας .Εάν χρειασθή να δημοσιεύσετε σχετικήν αγγελίας εις τινά των αυτόθι εφημερίδων, τούτο βεβαίως θα γίνη δι' εξόδων μας. Αι απαντήσεις θα σταλώσι προς υμάς και υμείς θα εκλέξητε.

Το διβατήριον και λοιπαί δαιτυπώσεις θα τακτοποιηθώσι εδώ, αμ ως ειδοποιηθώμεν περί της ευρέσεως του καταλλήλου προσώπου.

Με την πεποίθησιν ότι θα θελήσετε να μας φανήτε χρήσιμος και μετά των απείρων ευχαριστιριών εμού τε προσωπικώς και των συναδέλφων του Δ. Συμβουλίου της Κοινότητος.

Διατελώ μεθ' υπολήψεως Γ.Π.Μέντης. Υ.Γ. Προς τον διευθυντήν της Ν. Ελλάδος κ. Θεοχαρίδην παρακαλούμεν να μη ανακοινωθή τι εις επιστολήν σας.

Η αλληλογραφία μεταξύ του γραμματέως την κοινότητος και του διδασκάλου Χρ. Σιαντώνα εχει ως εμφαίνεται κάτωθι:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΣ Ι 17 - 6 - 32 IΩΑΝΩΠΟΛΕΩΣ

P.O.Box.4906 johanesburg Αρθ. πρωτ. 53

Κύριον Χρ, Σιαντώναν 18 Κάνιγγος Αθήνας

Αγαπητέ κ. Σιαντώνα

Λαμβάνομεν την τιμήν να σας γνωρίσωμεν δια της παρούσης μας ότι το Δ. Συμβούλιον της ενταύθα Ελληνικής Κοινότητος όπερ διευθύνει συμφώνως τω καταστατικώ και τω εν Μάλβερν Ελληνικόν Σχολείον, σας έχει διορίση διδάσκαλον της Ελληνικής γλώσσης εις το ανωτέρω Σχολείον δια της από 4-2-32 αποφάσεώς του και θέλητε αναλάβη καθήκοντα ευθύς άμα τη αφίξη σας ενταύθα.

Επίσης σας καθιστώμεν γνωστόν των διφόρων εισιτηρίων σας εξ Αθηνών μέχρι ΝΤΟΥΡΜΠΑΝ, ως και η απαιτουμένη εγγύησις παρά των Ατμοπλοϊκών Εταιρειών κατετέθησαν παρά της Κοινότητος εις την Εταιρείαν Τ.ΚΟΥΚ και ΥΙΟΙ από της 6 - 4 -32και ήτις Εταιρεία δια του εν Αθήναις γραφείου της θέλη σας εγχειρίση τα απαιτούμενα εν καιρό εισητήρια ως ήδη σας εγράψαμεν μέσου του κ. Α. Φιλαδελφέως δια της από 12 - 4 - 32 επιστολής μας.

Κατά παράκλησίν ο ενταύθα Πρόξενός μας κ. Χάρδυ φιλλιπσάς ετηλεγράφησεν σήμερον επικυρών τον διορισμός σας τούτον, και ευελπιστούμεν άμα τη λήψει του ανωτέρω τηλεγραφήματος, να σας επιτραπη η αναχώρησις ώστε επροφθάσατε το αναχωρών εις τας 20 τρεχ. ατμόπλοιον .

Ευχόμενοι καλήν αντάμωσιν Δια τελόμεν μεθ' υπολήψεως

Δια το Συμβούλιον Της Ελληνικής Κοινότητος ΤΖΟΧΑΝΝΕΣΜΠΕΡΓ

Ο Πρέδρος Ο Γραμματέας Κ.Μαρούδας Γ.Μέντης

Εις το τέλος αυτής της επιστολής αναγράφητε, εν μεταφράσει από τα Αγγλικά, το τηλεγράφημα του Προξένου. Ετηλεγράφησα ως εξής την 17 Ιουνίου 1932: Σιαντώνας φροντίδι του φιλαδελφέως 18 Κάνιγγος: Επέίσυη ότι ο ο διορισμός Σιαντώνα ως διδασκάλου είνε εν τάξει( sic ) Δεν υπάρχει δυσκολία Κυπρίου εις την Ένωσιν.

Φιλλιπ.¨Ελλην Πρόξενος.

Τούτο έπραξα επί τη βάσει του ανωτέρου εγγράφου υπογραφέντος υπό του Προέδρου και Γραμματέως της Ελληνικής Κοινότητος εδω καταχωρηθέντος εις τα αρχεία του Ελληνικού Προξενείου

Hardy Phillip

CONSUL FOR GREECE Johannesburg 20 - 6 - 32

Αμ έπος αμ έτος. Πολλά τα απαιτούμενα προσόντα από τον νέο διδάσκαλο δια τους λόγους που αναφέρει ο Γ. Μέντης, αλλά προς τι αφού κι'αυτόν θα τον πετάξουν στο δρόμο και μάλιστα σε ξένο τόπο. Τώρα όσο για το υστερόγρφο; Ε! εδώ διέπονται από πνεύμα μασονισμού, αυτή άλλωστε είναι η παρακαταθήκη, θυμάστε τι λέει κάποιος σε κάποιο γράμμα όταν έφκιαχναν την Εμπορική Ένωση <<δράστε μασονικά >>. Τώρα για να αντιληφθεί ο αναγνώστης περί τίνος πρόκειται, με τη φράση του Γ. Μέντη,

ευχαριστώντας τον Αλ. Φιλαδελφέα εκ μέρος όλων των αδελφών, εννοεί τους αδελφούς μασόνους, όλοι τους ήταν μασόνοι αυτοί που διαφέντευαν την κοινότητα του Τζοχάννεσμπουργ και απευθύνονταν σε μασόνους, όπως τον Αλ. Φιλαδελφέα.

Αλλά ας συνεχίσομε και να δούμε πως εξελίχθηκαν τα πράγματα τόσον με το νέο διδάσκαλο όσο και με αυτό το περιβόητο κοινοτικό συμβούλιο: Ο αρθογράφος της Ν. Ελλάδος συνεχίζει .....Και τώρα συγκρίνατε με τας φράσεις και τας ιδέας των Κυρίων Συμβούλων το γεγονός ότι ευρίσκονται εις διαπραγματεύσεις και ίσως καθ' ήν στιγμήν αναγιγνώσκετε τας γραμμάς αυτάςνα έχουν κλείση συμφωνίαν με Κύριον Παπαδανιήλ να επανέλθη εις το διδασκαλικόν αξίωμα. και σας παρακαλούμεν, σκεφθήτε, όταν δυσηρεστήθησαν και δεν ήθελαν τον κ. Παπαδανιήλ ούτος ήτο ΚΑΠΟΙΟΣ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΕΤΥΧΕ ΝΑ ΕΥΡΙΣΚΕΤΑΙ ΕΝΤΑΥΘΑ... ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΝΟΣ ΕΤΟΥΣ ΕΙΝΕ ΜΗΔΑΜΙΝΑ ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΚΑΤΩΤΕΡΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΔΟΚΙΩΝ ΚΑΙ ΕΛΠΙΔΩΝ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΙΚΙΑΣ ΠΡΟΣ ΜΕΓΑΛΗΝ ΗΘΙΚΗΝ ΖΗΜΙΑΝ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΟΥ ΤΟ ΟΠΟΙΟΝ ΟΥΤΩΣ ΕΞ ΑΡΧΗΣ ΗΡΧΙΣΕΝ ΔΥΣΦΗΜΙΖΟΜΕΝΟΝ.

Τώρα όμως που διαφωνούν με τον κ. Σιαντώνα ο τελευταίος ούτος είνε κακός και ανίκανος και ο κ. Παπαδανιήλ πάλιν ως δια μαγείας ο επιθυμητός και άξιος διδάσκαλος τον οποίον εκλιπαρούν και παρακαλούν και βολιδοσκοπούν από καιρού δια να επανέλθη.

ΚΥΡΙΟΙ Σύμβουλοι. Είτε τότε εσυκοφαείτε τον κ. Παπαδανιήλ και αι επ' αυτού κτίσεις σας δεν περιείχον ούτε κόκκον αληθείας είτε σήμερον ελέγχεσθε παραβάται του καθήκοντός σας και αδιάφοροι δια δυσφημισμένον σχολείον μας και την επιτυχίαν του σκοπού του. Η μόνη άλλη διέξοδος είνε ότι δεν είσθε εις θέσιν να κρίνετε ποιός είνε καλός και ποιός είνε ο κακός διδάσκαλος και ότι φέρεσθε τήδε κακείσε υπό την ροπήν της ιδιοτροπίας σας. Αφήνομεν τους ομογενείς να κρίνουν μόνοι τους περί του ζητήματος.

Ημείς αρκούμεθα να διαβεβαιώσωμεν ότι κατά την ταπεινήν μας γνώμην και ο Κος Παπαδανιήλ και ο κος Σΐαντώνας έκαστος κατά τον δικόν του τρόπον είνε ικανός και άξιος διδάσκαλος είχον μόνον την κακήν τύχην να πέσωσι εις τας χείρας.

Στη συνέχεια η εφημερίδα εξηγεί, άρθρα του καταστατικού της Κοινότητος τα οποία οι Σύμβουλοι καταχράστηκαν: σύμφωνα με το άρθρο 44 Το Διοικητικό Συμβούλιο δεν δύναται εκτός κατόπιν εγκρίσεως της Γενικής Συνελεύσεως της Κοινότητος να προβή εις τα εξής: α) να συνάψη δάνειον εκ μέρους της Κοινότητος υπερβαίνον το ποσόν των πεντακοσίων λιρών. β) Να κάμη συμβόλαιον ή να αναλάβη υποχρέωσιν υπερβαίνουσαν δι' έκαστον το ποσόν των πενήντα λιρών. γ) Να μεταβάλη ή ακυρώση οιανδήποτε συμβόλαιον τη εγκρίσει της Γενικής Συνελεύσεως. δ) Να πωλήση ακίνητον περιουσίαν της Κονότητος.

Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες αυτής της εφημερίδος μαθαίνομε πολλά τα οποία είναι αδύνατο να αντλήσομε από κάποια άλλη πηγή. Μπορεί κάποιος να μας πει ότι υπάρχουν τα πρακτικά εις την Κοινότητα από τις διάφορες συνεδριάσεις και γενικές συνελεύσεις, σας βεβαιώ ότι δεν θα ικανοποιηθεί εις το ακέραιο και σωστά. Αυτά τα πρακτικά που κρατούσαν αν κρατούσαν είναι ή δεν είναι πρακτικά. Συνήθως σημείωναν το τι αποφάσισαν μόνον. Στη χειρότερη περίπτωση δεν θα εύρη καν πρακτικά. Όσες φορές ζήτησα τέτοια πρακτικά, ως μέλος που ήμουν, η απάντηση ήταν: τι τα θέλεις; απέφευγαν σαν ο διάβολος το λιβάνι, ήθελαν να κρύψουν την ενοχή τους τόσον δια την μη ύπαρξη σωστών πρακτικών αλλά και ένα σωρό άλλους λόγους, όπως κάτι οικονομικές ατασθαλίες και παρατυπίες εις τα κοινοτικά δρώμενα.

Και συνέχει από την ίδια σελίδα της Ν. Ελλάδος..

ΕΡΩΤΩΜΕΝ. Εφέρατετον κον Σιαντώνα δι' έν έτος - δοκιμαστικόν όπως είπατε - προς λίρας 25τον μήνα ήτοι αναλάβατε υποχρέωσιν λίρας 300. Ελάβατε προς τούτο την έγκριση της γενικής συνελεύσεως; Ήδη ετοιμάζεστε ν' αποπέμψητε τον κον Σιαντώνα αν ήτο θα παραβήτε το συμβόλαιον, συμβόλαιον το οποίον ώφειλε να υποβληθή εις γενικήν συνέλευσιν αν δεν εγένετο τούτο. Εζητήσατε καθόλου την έγκρισιν της γενικής συνελεύσεως των μελών; Τώρα είσθε έτοιμοι να προσλάβητε τον κον Παπαδανιήλ τίνος την έγκρισιν έχετε; διότι δεν νομίζομεν ότι ο κος Παπαδανιήλ κατόπιν πικράς πείρας του παρελθόντος θα δεχθή να προσβληυή ως

διδάσκαλος άνευ συμβολαίου. Και αν τα μέλη σας ζητήσωσι τον λόγον της πράξεώς σας αυτής τι θα απαντήσετε; Και του προβλήματος αυτού την λύσιν αφήνωμεν εις τους ομογενείς.

ΚΑΥ ΗΔΗ τελευτώντες θέλομεν να σας ερωτήσωμεν. Ποιά είνε η έννοια του υστερογράφου της επιστολής σας; Διατί αυτή η παράκλησις να μη ανακοινωθή τι προς τον διευθυντήν της << Νέας Ελλάδος>>Κον Θεοχαρίδην; Εν κρυπτώ λοιπόν και παραβύστο εργάζεσθε και το φώς του Ηλίου δεν τολμάτε να ατενήσητε; Και όμως ο κος Θεοχαρίδης όταν του ανακοινώσατε το τετελεσμένον γεγονός της παύσεως του κ. Παπαδανιήλ μολονότι σας εξέφρασε την πλήρη διαφωνίαν του αποδοκιμασίαν εν τοσούτω ούτε λέξη άφησε να του διαφήγη είτε εις τας στήλας της εφημερίδος μας είτε αλλαχού, απλώς και μόνον δια να μη βλάψη την σχολικήν ιδέαν και διασπάση την κοινότητα. Αφού όμως εσείς οι ίδιοι θέλετε να εξακολουθήσετε την ίδιαν πολιτικήν, αφού η σιωπή μας τίποτε άλλο δεν κατωρθώνη από του να μας καθιστά ενόχους των πράξεών σας δεν δυνάμεθα πλέον ει μή να πράξωμεν ότι θεωρούμεν ως καθήκον μας.

Τα δημοσιεύματα της εφημερίδος και οι αποκαλυπτικές επιστολές με τους δασκάλους ήταν αιτία ώστε το κοινοτικό πρόβλημα της, Κοινότητος Τζοχάννεσμπουργ να γίνει γνωστό όχι μόνο εις τη Νότιο Αφρική αλλά και στις γειτονικές χώρες όπου υπήρχαν Ελληνικές κοινότητες οι οποίες κοινότητες είχαν συνδράμει γενναίως για το σχολείο και την Εκκλησία.

Αρκετοί έγραψαν επιστολές καταδικάζοντας τις πράξεις και τη συμπεριφορά των ηγετίσκων της κοινότητος. Από αυτές τις επιστολές δεν βρέθηκε κανένας να εκφρασθεί με συμπάθεια υπέρ αυτών, εκτός αυτή του Ιωάννη Μπότση ο οποίος ναι μεν δεν τους δικαιολογεί στο ακέραιο αλλά και δεν καταδικάζει τη συμπεριφορά τους παρά μόνο προτείνει λύσεις και γνωμοδοτεί ότι η ανομβρία των κοινοτικών δρωμένων οφείλετε και εις το ότι οι ομογενείς εις την περιοχή του Γιοχάννεσμπουργ δεν γνωρίζονται αναμεταξύ τους.

Προς τούτο έχω να παρατηρήσω το εξής: Οι περισσότεροι που συμμετείχαν εις τα διάφορα συμβούλια αυτής της κοινότητος ήταν συγγενείς, από γάμους και βαπτίσεις, είχαν στενούς φιλικούς δεσμούς καθ' όσον κατάγονταν από τις ίδιες περιοχές από τις οποίες προέρχονταν αλλά το κυριότερο και σπουδαιότερο! φορούσαν το ίδιο δακτυλίδι, αυτό των μασόνων και είχαν δώσει τον ίδιο όρκο στη στοά αυτών. Αλλά και ένα άλλο ερώτημα γεννιέται: Γιατί μερικά από αυτά που προτείνει δεν τα έκανε πράξη όταν ήταν πρόεδρος;

Ας δούμε αυτή την επιστολή που δημοσίευσε κι' όλας ει την εφημερίδα:

Αξιότιμε Κύριε Διευθυντά,

Μετά απορίας είδον εις δύο Κύρια άρθρα της εφημερίδος σας να παραπονείσθε κατά του Διοικητικού Συμβουλίου της Κοινότητός μας ότι κακώς εργάζεται και ότι δεν αντιπροσωπεύει το σύνολον της ελληνικής Παροικίας αλλ' ούτε καν εν μικρόν ποσοστόν αυτής ζητείτε δε παρ' αυτών να υποβάλουν την παραίτησίν των δια το καλό της κοινότητος. Και τούτο δεν είνε πρακτικόν και δίκαιον άνθρωποι οι οποίοι εξελέγησαν, όπως γράφετε, παρά δέκα τριών ατόμων να αντιπροσωπεύουν την κοινότητα.

Κύριε Διευθυντά ευρίσκομε τριάντα πέντε έτη εις την πόλιν του Τζοχάννεσμπουργ, αναμειγνύομαι εις ζωτικά συμφέροντα της κοινότητος και τηςς παροικίας εν γένει, τα διάφορα Συμβούλια αυτών τα οποία προήλθον κατόπιν εγκύρου ψηφοφορίας και δύναμαι να διαβεβαιώσω ότι πάντα εξελέγοντο υπό της μειοψηφίας, των ολίγων δηλαδή, δια τούτο δε και δεν έγινε ποτέ τι το τέλειον αλλά πάντοτε συνετελούντο τα πλέον ημετελή και προσωρινά πράγματα.

Διότι συνήθεια υπάρχει εις ημάς τους Έλληνες προθύμως να ασπαζόμεθα το καλόν και οφέλιμον εις το κοινόν και εις το Έθνος αλλά ουδέποτε να προσερχώμεθα την την αίθουσαν των συνελεύσεων και συνεδριάσεων. Και τούτον όχι από αδιαφορίαν προς συμφέρον της κοινότητος, όπως είπωμεν αλλά διότι δεν γνωρίζει ο εις τον άλλον, ως προερχώμενοι από όλας τας γωνίας της μεγάλης μας Πατρίδος, και έκαστος φοβάται μήπως έλθη εις προσωπικήν σύγκρουσιν προς άλλους, διότι γενικώς εις όλας τας συνελεύσεις συμβαίνει πάντοτε να αλληλοσυγκρούωνται ομογενείς, και να προσβάλη ο εις τον άλλον ένεκα ακριβώς της αγνοίας των προσώπων και της κοινωνικής και μορφωτικής αγωγής των συγκαθημένων εις τας συνελεύσεις.

Κατά την εμήν γνώμην προ της αιτήσεως της παραιτήσεως των νύν συμβούλων της κοινότητος, φρονώ ότι πρέπει προτίστως να ζητήσετε παρ' αυτών να καλέσουν συνέλευσιν γενικήν, ώστε το καταστατικό να διορθωθή επί το πρακτικώτερον δια του εξής τρόπου.

Ένα μήνα προ των εκλογών να δημοσιεύωνται δια της εφημερίδος τα ονόματα των υποψηφίων συμβούλων, τα οποία θα αποτελούν συνδιασμούς , όπως συμβαίνει και εις τας πολιτικάς εκλογάς της Ελλάδος.

Ταυτόχρονα πρέπει να δημοσιεύονται ισάριθμοι συνδιασμοί εξελεγκτικής επιτροπής έκ γερόντων, ήτις θα είνε τρόπον τινά η δημογεροντία και θα έχη ψήφον επί των σποδαίων ζητημάτων, τα οποία θέλει να εφαρμόση το διοικητικόν συμβούλιον της Κοινότητος το τη οποίον πάλιν πρέπει να απαρτίζεται ει δυνατόν από νέους οι οποίοι να έχουν τα προσόντα, τις δυνάμεις και την θέλησιν να εργασθούν δια τα συμφέροντα της Κοινότητος και της παροικίας, τη συνεργασία της πεπειραμένης συμβουλής της δημογροντίας.

Κατά την εμήν γνώμην, Κύριε Διευθυντά η εκλογή ππέπει να γίνεται ως εξής:

Μίαν εβδομάδα προ των εκλογών αι οποίαι όπως είπωμεν θα δημοσιεύονται ένα μήνα πρότερον μετά των συνδυασμών των διαφόρων ομίλων, οι εκλογείς να έχουν το δικαίωμα να στείλουν τα ψηφοδέλτιά των όπου αναγράφονται οι εκλεκτοί των σύμβουλοι και δημογέροντες εις δυο χωριστάς ενδεκάδας, εσφραγισμένον εις έναν φάκελλον και συστημένον εις ένα ειδικό ταχ. κιβώτιον, το οποίον θα σφραγισθή τρείς ημέρας προ των εκλογών και θα ανοιγή υπό επιτροπής απαρτιζομένης από αντιπροσώπους όλων των ενδιαφερομένων συνδυασμών. Αφού λάβει δε η επιτροπή τας εν λόγω επιστολάς να τας μεταφέρη εις το μέρος όπου θα γίνη η διαλογή των ψήφων και ενώπιον των εκουσίως συγκεντρωθέντων εκλογέων θα αποσφργίσουν τας επιστολάς και θα κάμουν την καταλογήν των ψήφων.

Αι επιστολαί δε αύται θα κρατώνται εις ασφαλές μέρος δια τας τυχούσας ενστάσεις, αι οποίαι δυνατόν να γίνουν εν τω μεταξύ. Θα συγκρίνωνται δε υπογραφαί αυτών προς τας πραγματικάς υπογραφάς των αποστολέων.

Ο τρόπος αυτός είνε ο καταλληλότερος δια την εδώ παροικίαν διότι οι ομογενείς είνε διασκορπισμένοι εις τα τέσσερα σημεία του ορίζοντος αι δε εργασίαι είνε τοιαύται, ώστε να μη τους επιτρέπουν να παρευρίκωνται όλοι την αυτήν ώραν εις το εκλογικόν κέντρον.

Δια του τρόπου δε αυτού είνε δυνατόν να παύσουν τα παράπονα ότι οι εκλεγέντες δεν αντιπροσωπεύουν την ολότητα η δε τελειοτέρα εκλογή του Συμβουλίου της Κοινότητος είνε η γενομένη υπό της ολότητος της Παροικίας.

Αλλά ίνα να κατορθωθή να λάβουν μέρος όλοι οι εν Τζοχάννεσμπεργκ και περιχώροις Έλληνες πρέπει η συνδρομή να γίνη από δυο μία λίρα ετησίως υπό την αίρεσιν ότι ο έχων λόγους να μή θέλη να πληρώση εφάπαξ την λίραν να έχη το δικαίωμα εις ειδικόν εισπράκτορα της κοινότητος μηνιαίαν συνδρομήν εκ δυο και ήμισυ σελινίων.

Πας Έλλην των εν λόγω περιφερειών θα έχη δικαίωμα ψήφου όταν μετά του ψηφοδελτίου όταν μετά του ψηφοδελτίου αποστείλη και μίαν μηνιαίαν δόσιν θα θεωρείται δε τότε μέλος της κοινότητος έχων το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι.

Ευχαριστώ εκ των προτέρων. Διατελώ μετά πολλής εκτιμήσεως και υπολήψεως.

Ιωάννης Μπότσης.

Βέβαια και άλλοι ομογενείς είχαν γράψει επιστολές, εκφράζοντας την άποψη των δια τα κοινοτικά πράγματα της Κοινότητος του Τζοχάννεσμπουργκ, χωρίς να δημοσιευθούν. Σχετικά με την επιστολή του Ιωάν. Μπότση, αυτή δεν είχε καμία απήχηση εις το κοινό της ομογένειας, επισκιάστηκε από τα δημοσιεύματα μεταξύ του Γ. Π. Μέντη και του διευθυντού της εφημερίδος της Νέας Ελλάδος και τα οποία τα παρουσιάζω κατά γνήσια αντιγραφή, κάτωθι.

Τι να θαυμάσει τις πρώτον και τι δεύτερον: την μέχρι σήμερον άκραν σιγήν των Κυρίων Συμβούλων της Κοινότητός μας ή την σήμερον δημοσιευομένην ακατανόμαστον επιστολήν των εις απάντησιν των όσων φέραμε εις φως δια των μέχρι σήμερον δημοσιευθεισών λεπτομερειών Αντί οι Κύριοι Σύμβουλοι και ιδιαιτέρως ο κ. Γραμματέας της Κοινότητος, συναισθανόμενοι τα φρικώδη λάθη των, τον λαβύρινθον εις τον οποίον οδηγούν την Κοινότητα την οποίαν ετάχθησαν να καθοδηγούν και να προασπίζουν να μεταμεληθώσι και ν' αλλάξωσι πολιτικήν εξακοιλουθούν ακόμη , ουχί μόνον τας παραβάσεις και αυθαιρεσίες των, τας οφθαλμοφανείς και αυταποδείκτους, ουχί μόνον τουλάχιστον δεν προσπαθούν με όποιονδήποτε τρόπον να δικαιωλογήσωσι αυτάς είτε ομολογούντες άγνοιαν οσονδήποτε εγκληματική των στοιχειωδεστέρων κανόνων της κοινότητος την οποίαν διαχειρίζονται είτε προφασιζόμενοι ότι τοιουτοτρόπως μόνον το καλόν και την πρόοδον της Κοινότητος επεδίωκον αλλά ιδού ότι προβαίνουν εις κατηγορίας και ύβρεις ιδού ότι αυτοδιορίζονται κριταί και επικριταί όλων ημών και όλων όσοι είχον οιανδήποτε σχέσιν με το έργον και τας πράξεις των.

Και δεν ήρκει ότι εκπέμπωσι εναντίον ημών κατηγορίας αδικαιολογήτους τας οποίας θα αναφέρωμεν εν τοις κατωτέρω κατά τρόπον αναμφίβολον και αναντίρητον αλλά πράττωσι τούτο εις επιστολήν την οποίαν απευθύνωσιν εις ημάς προς δημοσίευσιν εις την εφημερίδα μας, εις επιστολήν την οποίαν μας ζητούν να φιλοξενήσωμεν εις τας στήλας μας. Πως να χαρακτηρίσων την πράξιν ταύτην του ανθρώπου αυτού ο οποίος μας ζητεί χάριν και φιλοξενείαν μεταχειζόμενος τας στήλας μας δια να επικοινωνήση μετά των αναγνωστών μας και έρχεται ούτως ειπείν εις τον οίκον μας να μας υβρίση και πως να χαρακτηρίσωσι τούτον οι αναγνώστοι μας; Εσκέφθη ο Κύριος Γεώργιος Π. Μέντης γραμματεύς της Κοινότητος μας και αναμέτρησεν την πράξιν του ταύτην προτού προβή εις την εκτέλεσιν αυτής και την εύρε φρόνιμον και συμβιβαζομένην προς στοιχειώδεις κανόνας καλής ανατροφής και ευσυνειδήτου συμπεριφοράς; Και ερωτώμεν τους αναγνώστας μας, αντιλαμβάνονται ήδη εις ποίους ανέθεσαν την διαχείρισιν της Κοινότητος, αφού οι Κύριοι Σύμβουλοι αποδεικνύονται ανίκανοι να χειρισθώσιν έστω ξκαι το ελάχιστον το ζήτημα τούτο του τρόπου και του τόνου μιάς απαντήσεως προς κρίσεις εκφερομένας κατά των πράξεών των.

Η μήπως ο Κύριος Γεώργιος Π. Μέντης και οι λοιποί σύμβουλοι της Κοινότητός μας προέβησαν εις το πραξικόπημα της επιστολής σκεπτόμενοι ότι βεβαίως δεν θα τους παρείχωμεν την φιλοξενείαν μας αφού ζητουν να την καταχρασθούν και ότι θα τους επιτρέπετο τότε να δικαιολογήσωσι τον σκοπόν δια της διαδόσεως ότι μας απήντησαν εις τα γραφόμενά μας, ημείς όμως κακοβούλως φερόμενοι ηρνήθημεν να δημοσιεύσωμεν την απάντησίν των; Φαίνονται λοιπόν τόσον άμοιροι κρίσεως ώστε να μην αντιλαμβάνονται ότι η επιστολή των και ο τόνος της πολύ περισσότερον κακόν θα κάμη εις αυτούς παρά εις ημάς και ότι δημοσιευμένη μόνον αυτούς ελέγχει καιουχί ημάς;

ΙΔΟΥ η απάντησις του Διοικητικού Συμβουλίου της Κοινότητος μας δημοσιευμένη επί λέξει άνευ ουδεμιάς περικοπής.

Προς την Διεύθυσιν της Ν. Ελλάδος

Κύριε Διευθυντά

Εις το αίσχος της δημοσιεύσεως υπό της εφημερίδος σας εις το φύλλον της παρελθούσης εβδομάδος μιάς επιστολής μου προς τον κ. Φιλαδελφέα με περιεχόμενον εν μέρει χαρακτήρος ιδιωτικόν, δεν θα έπρεπε βεβαίως να απαντήσωμεν, εάν δε3ν υπήρχε η ανάγκη να δοθή προς την παροικίαν μία εξήγησις ως προς την επελθούσαν μεταβολήν εις το Ελληνικό Σχολείον μας.

Αλλά προτού δοθή η εξήγησις αύτη θεωρώ επιβεβλημένον να τονίσω ότι καμμιά εφημερίς σεβομένη εαυτήν και γνωρίζουσα τας ηθικάς βάσεις της εντίμου και σοβαράς δημοσιογρφίας, δεν θα προέβαινε εις την δημοσίευσιν ιδιωτικών επιστολώνάνευ της ρητής αδείας των ενδιαφερομένων. Εν τη παρούσει δε περιπτώσει ούτε την άδειαν εμού εζητήσατε ούτε βεβαίως του κ. Φιλαδελφέως, ο οποίος δεν θα σας επέτρεπεν επ' ουδενί λόγω να φέρετε εις φώς επιστολάς, τας οποίας ενεπιστεύθη εις τον διδάσκαλον τον οποίον μας συνέστησε, και ο οποίος με τη σειρά του, σας τας παρέδωσε, χωρίς βεβαίως να έχη συνεί δησιν της αχαρακτηρίστου πράξεώς του και της απέναντι του Φιλαδελφέως και εμού ηθικής ευθύνης του.

Αλλά εν πάση περιπτώσει η δημοσίευσις υφ' υμών της εν λόγω επιστολής δεν θίγει βεβαίως ημάς. Θίγει τουναντίον την αξιοπρέπειαν της εφημερίδος σας, η οποία θα αντιλαμβάνεσθε ασφαλώς και ο ίδιος ότι αφ' ης αναλάβατε την διεύθυσίν της έχει

καταπέση εις επίπεδον, όπερ δεν περιποιεί, τιμήν ούτε προς τηνδιεύθυνσιν αυτής ούτε προς την ομογένειαν η οποία την υποστηρίζει και την συντηρεί.

Και ήδη έρχομαι εις τους λόγους της επελθούσης εν τω Σχολείον μας, εσχάτως μεταβολής.

Όταν το Δ. Συμβούλιον της ημετέρας Κοινότητος απεφάσισεν την αντικατάστασιν του κ. Παπαδανιήλ δεν ηλαύνετο εξ ουδενός εναντίον αυτού λόγου. Τουναντίον είχε δεδομένα να είναι απολύτως ευχαριστημένον εκ του ζήλου τον οποίον ο κ. Παπαδανιήλ πάντοτε επέδειξεν, εκ της αόκνου εργασίας του, και εκ του ειλικρινούς υπέρ του Σχολεοίου ενδιαφέροντός του.Εάν προέβη εις την αντικατάστασίν του το Δ. Συμβούλιον, έπραξε τούτο ως εκ της υφισταμένης ανάγκης της παρουσίας εν τω Σχολείω ενός Έλληνος δημοδασκάλου με πείραν πολυετή και δίπλωμα φιλοσοφικής Σχολής, άτινα θα συνετέλουν εις την μεγαλυτέραν πρόοδον του Σχολείου μας και την ταχυτέραν υπ' αυτού απόκτησιν της αίγλης και της περιωπής άτινα πάντες επ' αρχής της ιδρύσεώς του ηλπίσαμεν και ευχήθημεν.

Τούτο μας ηνήγκασε να αποταθώμεν προς τον κ. Φιλαδελφέα με την παράκλησιν να μας συστήση διδάσκαλον κατέχοντα τα ανωτέρω προσόντα. Άγνωστον όμως τίνος θύμα πεσών ο κ. Φιλαδελφεύς, συνέστησε τον κ. Χρ. Σιαντώνα, τον οποίον βεβαίως, ημείς καλή τη πίστει εδέχθημεν.

Αλλά κατά πόσον αι ελπίδες και προσδοκίαι εκ του νέου διδασκάλου επραγματοποιήθησαν, ας μαρτυρήσουν οι γονείς των φοιτώντων εις το Σχολείον Ελληνοπαίδων, οι οποίοι κρίνοντες εκ της προόδου των τέκνων των είναι εις θέσιν καλλίτερον οιουδήποτε άλλου να εκφράσωσι γνώμηνν επί της ικανότητος και αξίας του διδασκάλου.

Ας μαρτυρήση όμως και η κάτωθι επιστολή του Διευθυντού του Σχολείου κου Χιλάριους προς το Δ. Συμβούλιον της Κονότητος υπό ημερομηνίαν 3 Απριλίου έχουσα ούτω:

Προς τον Γραμματέαν τηςΕλληνικής Κοινότητος- Ενταύθα

Αγαπητέ κύριε

Εν σχέσει προς τας απογευματινάς ώρας παράδωσιν των Ελληνικών μαθημάτων, μετά λύπης μου αναφέρω ότι η κατάστασις εξακολουθεί παν άλλο ή ικανοποιητική, ακόμη και μετά την συνάντησίν μας και τας ρητάς οδηγίας αίτινες εδόθησαν εις τον κ. Σιαντώνα την δευτέραν 3.3.33. Ο κ. Σιαντώνας ουδέ την ώραν της καθημερινής αφίξεώς του εις το Σχολείον δια την προετοιμασίαν της εργασίας του δεν έχει ορίσει ακόμη. Η ώρα αύτη κυμαίνεται μεταξύ της 10ης π.μ. και της 2ας μ.μ.

Σχετικώς με την πραγματικήν διδασκαλίαν φοβούμαι ότι η πειθαρχία είνε εις άκρον εξησθενημένη και ότι ελαχίστη επιβολή ασκείται επί των μαθητών. Τούτο είνε τόσον φανερόν ώστε θα αναγκασθώ να ζητήσω παρά των αρμοδίων να λάβουν επί του προκειμένου τα κατάλληλα μέτρα, διότι η ανυπακουή και η απειθαρχία των μαθητών μεταδίδεται και εις τας τάξεις του Σχολείου.

Πολλάκις παρευρεθείς εις την παράδοσιν των Ελληνικών παρετήρησα ότι τινές των μαθητών ησχολούντο εις την αριθμητικήν που έπρεπε να έχουν ετοιμάση κατ' οίκον, άλλοι δε δεν ησχολούντο εις τίποτε. Τούτο αποδεικνύει ότι οι μαθηταί << κάνουν όπως τους καπνίσει >> ή ότι δεν δύνανται να εκτελέσουν την εργασίαν η οποία ορίζεται υπό του κ. Σιαντώνα.

Παραδέχομαι ότι η θέσις του κ. Σιαντώνα είναι πολύ δυσχερής, αλλ' αισθάνωμαι ότι καλλύτερα αποτελέσματα θα ήτο δυνατόν να επιτευχθώσι μεταξύ των Ελληνοπαίδων, τούτο δε ως είναι φανερόν ουδόλως συντελεί εις την πρόοδον των.

Δεδομένου ότι με παρακαλέσω να σας καθιστώ ενημέρους της προόδου των Ελλήνων μαθητών θα ήτο παράληψις του επιβεβλημένου μου καθήκοντος εάν η κατάστασις δεν σας εγένετο γνωστή προτού ή φθάση εις το απροχώρητον.

Υμέτερος

J.A. Hillarius Διευθυντής

Κατόπιν των ανωτέρω το Δ. Συμβούλιον της Κοινότητος ελαυνόμενον ουχί εκ προσωπικών λόγων εκ συμπαθείας ή αντιπαθείας προς οιονδήποτε, αλλά μόνον εξ αγνού υπέρ του Ελληνικού Σχολείου και της προόδου αυτού ενδιαφέροντος δεν ήτο δυνατόν ή να παρακαλέση εκ νέου τον κ. Παπαδανιήλ να επανέλθη εις την θέσιν του, πράγμα όπερ και εγένετο, του κ. Παπαδανιήλ αποδεχθέντος τον διορισμόν του κι' αναλαμβάνοντας καθήκοντα από της 1ης του μηνός, προς μεγάλην, βεβαίως λύπην του Διευθυντούτης Ν. Ελλάδος,ο οποίος φέρων εις δημοσιότητα την προς τον κ. Φιλαδελφέα επιστολήν μου, θα ήλπιζε ασφαλώς ότι δια ταύτης θα ηνάγκαζε και τον κ. Παπαδανιήλ να αρνηθή να επανέλθη εις την θέσιν του, και το Σχολείον μας να στερηθή επί μακρόν της διδασκαλίας των Ελλημικών μαθημάτων.

Ταύτα ως προς την δημοευθείσαν επιστολήν και την μεταβολήν εις το προσωπικόν του Ελληνικού Σχολείου.

Όσον αφορά τα λοιπά σαχλά και ανόητα, τα οποία μετά τόσης αηδίας από τριών εβδομάδων επαναλαμβάνετε, περί παραιτήσεως του Δ. Συμβουλίου της Κοινότητος αντικαταστάσεως ή εκδηώξεως του, δια των οποίων επιδιώξατε να φέρετε την διαίρεσιν και διχόνοιαν εν τη παροικία μας, εν ημέρες μάλιστα των αγίων εορτών τας οποίας διερχόμεθα, το Δ.Συμβούλιον δεν αισθάνεται καμίαν υποχρέωσιν να απαντήση τόσω μάλλον καθ' όσον δεν αναγνωρίζει ΄τι το υπέρ της Ελληνικής μας Κοινότητος ενδιαφέρον σας είναι ειλικρινές και ανιδιοτελές, επιδειχθέν μέχρι τούδε μόνον οσάκις επρόκειτο περί πληρωμής, ακριβοπληρωμής των εκάστοτε καταχωρήσεων του Δ. Συμβουλίου εν τη εφημερίδι σας. Με την προσήκουσαν τιμήν.

Γ.Π. Μέντης Γραμματεύς.

Με κατηγορείτε λοιπόν Κύριε Γεώργιε Π. Μέντη ότι προέβημεν εις την δημοσίευσιν ιδιωτικής επιστολής άνευ της προσηκούσης αδείας και αποκαλείτε την πράξιν μας αίσχος! Αλλά ώ θαυμάσιε Κύριε Γεώργιε Π. Μέντη, ιδιωτικήν αποκαλείτε επιστολήν γεγραμένην επί χάρτου επιστολών της Ελληνικής Κοινότητος της πόλεώς μας, αφορ΄΄ωσαν την παύσιν του Έλληνος διδασκάλου της κοινότητος και τας επί της δράσεως αυτού κρίσεις σας, παρέχουσαν τους λόγους της παύσεως ταύτης και την εντολήν αναζητήσεως νέου διδασκάλου προς αναπλήρωσιν αυτού; Ιδιωτική λοιπόν ήτο η πράξις αύτη αφορώσα ουδένα άλλο πρόσωπο και σχετιζομένη μόνον προς τας υποθέσεις σας; Το Σχολείον και ο διδάσκαλος αυτού είνε ιδιωτικόν ζήτημα μας τον χειρισμόν του οποίου έχετε δικαίωμα να κανονίσετε κατά το δοκούν άνευ ουδεμίας επεμβάσεως εκ μέρους άλλων και αποκαλείτε αίσχος την υποβολήν της πράξεώς σας εις την κρίσιν παροικίας; Αλλά ώ εξαίσιε Κύριε Γεώργιε Π. Μέντη αντιλαμβάνεσθε τι σημαίνει η λέξις ιδιωτική και οποίου είδους επιστολαί χαίρουσε του προνομίου το οποίον δια την ήδη δημασιευθέισαν επιστολήνσας.

ΚΑΙ ΤΟΥΤΩΝ ούτως εχόντων των πραγμάτων πως θα χαρακτηρισθή η προσπάθεια αύτη του κ. Γεωργίου Π. Μέντη να συγχίση τα πράγματα και επί της συγχίσεως ταύτης βασιζόμενος ν' αποκαλέση αίσχος το αναφαίρητον δικαίωμά μας του να κρίνωμεν την πράξιν του ταύτην και να επαινιχθή ότι η δημασίευσις της επιστολής του θίγει , ουχί βεβαίως αυτόν, αλλά την αξιοπρέπειαν της εφημερίδος μας, η οποία αφ' ης αναλάβαμεν την διεύθυνσίν της έχει καταπέση εις επίπεδον κλπ. Και ποίος είνε ο σκοπός του τελευταίου τούτου επαινιγμού της καταπτώσεως του επιπέδου της εφημερίδος μας εις σημείον όπερ δεν περιποιεί τιμήν ούτε προς τη διεύθυνσιν αυτής, ούτε προς την ομογένειαν ει μη μία προσπάθεια δυσφημίσεως και ημών και των ομογενών οι οποίοι δια του τρόπου τούτου ευρίσκονται συμπεριλαμβανόμενοι εις την χολήν του Κυρίου Γραμματέως της Κοιότητος; Μέχρι τοιούτου λοιπόν σημείου απολέσατε την ψυχραιμίαν σας, Κύριε Γεώργιε Π. Μέντη, μέχρι τοιούτου σημείου αι παρατηρήσεις και αι κρίσεις σας επέτυχον να σας επιβληθούν;

ΠΡΟΧΩΡΟΥΜΕΝ. Και σας θαυμάσωμεν ήδη μέχρι ποίου σημείου φθάνει ο Κύριος Γεώργιος Π. Μέντης, εν τη προσπαθεία του να δικαιολογήση τας πράξεις του. Ελησμονήσατε ήδη Κύριε Γραμματεύ τας φράσεις τας οποίας μετεχειρίσθετε επί της δράσεως του κ. Παπαδανιήλ, τας οποίας μόνον ολίγας ημέρας προηγουμένως εδημοσιεύσατε και νομίζεται ότι και άλλοι ελησμόνησαν; και ήδη τι να πιστεύσωμεν την διαβαίωσίν σας, ότι όταν το Δ. Συμβούλιον απεφάσιζε την αντικατάστασιν του Κου Παπαδανιήλ δεν ηλαύνοντο ΕΞ ΟΥΔΕΝΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΑΥΤΟΥ ΛΟΓΟΥ. Τουναντίον είχε δεδομένα να είνε ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΜΕΝΟΝ εκ του ΖΗΛΟΥ τον οποίον ο κος Παπαδανιήλ ΠΑΝΤΟΤΕ επέδειξεν ΕΚ ΤΗΣ ΑΟΚΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ και εκ του ΕΙΛΙΚΡΙΝΟΥΣ υπέρ του σχολείου ενδιαφέροντός του ή την προηγούμενην πιστοποίησιν ότι τα αποτελέσματα της διδασκαλίας ενός έτος ΕΙΝΕ ΜΗΔΑΜΙΝΑ και ΠΟΛΥ

ΚΑΤΩΤΕΡΑ των προσδοκιών και ελπίδων όλης της παροικίας προς ΜΕΓΑΛΗΝ ΗΘΙΚΗΝ ΖΗΜΙΑΝ τουσχολείου το οποίον ούτως εξ αρχής ήρχισεν ΔΥΣΦΗΜΙΖΟΜΕΝ;

ΚΑΙ άν πιστεύσωμεν τας πρώτας σας γνώμας τας περιεχομένας εις την προ δυο εβδομάδων δημοσιευθείσαν επιστολήν σας τότε διατί εκλιπαρείτε τον Κον Παπαδανιήλ δια να επανέλθη εις το Σχολείον και να αναλάβη την θέσιν του διδασκάλου όπως εξακολουθήση δυσφημίζων ως διατίνεσθε; Και εν σχέσει με το ζήτημα τούτο είνε αληθές ότι ηρχίσατε βολιδοσκοπούντες τον κ. Παπαδανιήλ προ τεσσάρων και πλέον μηνών δηλαδή σχεδόν από την επαύριον της αφίξεως του Κου Σιαντώνα; Και αν πάλιν πιστεύσωμεν τας τελευταίας σας διαβεβαιώσεις τας σήμερον δημοσιευομένας δεν είνε αληθές ότι ζητήσατε να αμοίψετε τον ζήλον τον οποίον πάντοτε έδειξεν ο κ. Παπαδανιήλ και την άοκνον εργασίαν του ουχί δι' αυξήσεως μισθού αλλά δια της παύσεως; Και άν πολιτεύεσθε κατ' αυτόν τον τρόπον δεν νομίζετε ότι θα φθάση ημέρα καθ' ήν ουδείς πλέον θα δέχετε να εμπεστευθή την τύχην του εις τας χείρας της Κοινότητος και ότι όχι μόνον ικανόν και άξιον διδάσκαλον δεν θα ευρίσκετε αλλ' οιονδήποτε τυχόντα διδάσκαλον ο οποίος να δεχθή διορισμόν εις το Ελληνικόν Σχολείον της πόλεως μας; Και τότε ποιός δυσφημίζει το σχολείον και τη Κοινότητα Κύριε Γραμματέυ, μήπως δεν είνε αι πράξεις ότ;

ΑΛΛΑ ΤΟ θαυμασιότερον πάντων είνε η νοοτροπία και αι κρίσεις του Κυρίου Γεωργίου Π. μέντη επί της δημοσιεύσεως της πρώτης επιστολής του, ο οποίος θεωρεί ότι η αποδοχή εκ μέρους του Κυρίου Παπαδανιήλ της εκ νέου προσφερθείσης διδασκαλικής θέσεως είνε προς μεγάλην λύπην του διευθυντού της Νέας Ελλάδος, ο οποίος φέρων εις δημοσιότητα την προς τον Κύριον Φιλαδελφέα επιστολήν του, θα ήλπιζεν ασφαλώς ότι δια ταύτης θα ηνήγκαζε τον κ. Παπαδανιήλ να αρνηθή να επανέλθη εις την θέσιν του και το σχολείον να στερηθή επί μακρόν της διδασκαλίας των Ελληνικών μαθημάτων.Αλλ' ώ θαυμασιώτατε Κύριε Γεώργιε Π. Μέντη που βασίζεστε εκφέρων τας γνώμας αυτάς; Μήπως εις τας μέχρι σήμερον προσπαθείας μας δια το κοινοτικό μας σχολείο; Και τι θα είπητε αν σας γνωρίσωμεν, ότι ευκαιρίας δοθείσης και προ και μετά την δημοσίευσιν της επιστολής ο ημέτερος διευθυντής συνεβούλευσε τον Κύριον Παπαδανιήλ να πράξη ότι θεωρεί καλλίτερον και ότι μάλλον προέτρεψεν αυτόν να δεχθή την θέσιν παρά να την αρνηθή; Αλλά κι' άν οκόμη ηρνήτο ο Κος Παπαδανιήλ μήπως δεν θα διετηρείτο εις την θέσι του ο Κος Σιαντώνας μέχρι του τέλους του συμβολαίουτου; Είνε λοιπόν παράλογος η δικαιολογία σας ή όχι;

ΚΑΙ ΠΡΟΧΩΡΟΥΜΕΝ. Μας κατηγορείτε ότι επιδιώξαμεν δια των ανοήτων και σαχλών άρθρων μας να φέρωμεν την διαίρεσιν και την διχόνοιαν εν τη παροικία μας. Αλλά ποιός πταίει δια την διαίρεσιν και διχόνοιαν της παροικίας μας θαυμασιώτατε Κύριε Γεώργιε Μέντη σεις, οι επιτρέψαντες εις τα οικονομικά της κοινότητος να φθάσωσιν εις την αθλίαν και ελεεινήν κατάστασιν εις την οποίαν ευρίσκονται, ώστε να υπάρχη κίνδυνος να χάση η Κοινότης το σχολικόν κτίριον, σεις οι χειριζόμενοι το διδασκαλικόν ζήτημα εις τρόπον αξιοκατάκριτον, εις τρόπον ώστε ουδεμία πρόοδος αλλά μόνον οπισθοχώρησις να παρατηρείται ή ημεις σας υποδεικνύομεν τα λάθη σας και τας υπερβασίες προσδοκούντες τοιουτοτρόπως να σώσωμεν την κατάστασιν; Δια να αποφύγωμεν λοιπόν την διαίρεσιν και την διχόνοιαν επί ζητημάτων επί των οποίων δεν ώφειλε να υπάρχη οιαδήποτε διχογνωμία πρέπει πάντες ημείς τα μέλη της κοινότητος να σιωπούμεν αιωνίως μέχρις ότου σεις οι σύμβουλοι καταστρέψετε το παν μέχρις ότου μετά την καταστροφήν δεν απομείνη τίποτε να διαιρέσωμεν; Μήπως αρκετά δεν εσιωπήσαμεν ήδη ελπίζοντες ότι θα αλλάξετε πολιτικήν;

ΚΑΙ ΠΡΟΧΩΡΟΥΜΕΝ. Διατύνεσθε ότι το Διοικητικόν Συμβούλιον δεν αναγνωρίζει ότι το υπέρ της Ελληνικής Κοινότητος ενδιαφέρον μας δεν είνε ειλικρινές ανιδιοτελές μέχρι τούδε μόνον οσάκις επρόκειτο περί πληρωμής, ακριβοπληρωμής, των εκάστοτε καταχωρήσεων του Διοικητικού Συμβουλίου εν τη εφημερίδι μας. Και σας ερωτώ ώ μακάριε Κύριε Γεώργιε Π. Μέντη, είνε αληθές, ότι προσεφέρθημεν ευθύς εξ αρχής να δημοσιεύσωμεν πάσαν δημοσίευσιν αφορώντα το σχολείον δωρεάν, και ότι ουδέποτε σας ζητήσαμεν να πληρώσετε έστω και μίαν πένναν δια παν δια ζήτημα ή πάσαν δημοσίευσιν πάσης φύσεως; Είνε αληθές ότι πάσα δημοσίευσις αφορώσα την εκκλησίαν ή τας πράξεις του Διοικητικού Συμβουλίου ή της της Κοινότητος δημοσιευομένη εις την Κοινωνικήν στήλην της εφημερίδος μας είτε παρ' υμίν είτε παρά του ιερέως της κοινότητος δημοσιεύεται δωρεάν; Είνε αληθές ότι η μόνη εξαίρεσις αποβλέπει εις δημοσίευσιν ενυπογράφων αγγελιών συγκλήσεων γενικών συνελεύσεων προγραμμάτων εορτών και του ετήσιου ισολογισμού δημοσιευομένων πολύ σπανιώτερα των άλλων; Είνε αληθές ότι από της ανασυντάσεως της Φιλοπτώχου εδημοσιεύσαμεν δωρεάν πάσαν δημοσίευσιν οιασδήπτε φύσεως του σωματείου τούτου του οποίου την γενικήν κηδεμονίαν έχει η Κοινότης;

ΚΑΙ ΔΙΑ να μη νομίση τις ότι ζητούμεν να επαινέσωμεν εαυτούς ει μη μόνον να ανατρέψωμεν τας μικροβούλους κατηγορίας σας, σας ερωτώμεν και πάλιν, Είνε αληθές ότι επανειλημμένως μας πλησιάαστε σεις ο ίδιος ο μακαριώτατος Κύριος Γεώργιος Π. Μέντης να δημοσιεύσωμεν εις τας στήλας της εφημερίδος μας επιστολάς εκ μέρους των Κυριών της Φιλοπτώχου , αι οποίαι επί του ζητήματος τούτου φαίνονται κατά πολύ ανώτεραι των κυρίων συμβούλων της Κοινότητος, εκφαζώσας τας ευχαριστίας των δια την μικράν πράγματι βοήθειαν την ηδυνήθημεν να ταις προσφέρωμεν και ότι μολονότι, ζητήσατε να μας βιάσετε τάχα επί του θέματος ημείς ηρνήθημεν ρητώς και ανυπερθέτως να δημοσιεύσωμεν ότι δήποτε το οποίον και μακρόθεν θα ηδύνατο να χαρακτηρισθή ως αυτολιβανισμός; και κατόπιν όλων τούτων τολμάτε Κύριε Γεώργιε Π. Μέντη να μας κατηγορήσετε ότι σας επιβάλλωμεν να μας ακριβοπληρώσετε. Και χωρίς να θέλωμεν να προσάψωμεν οιανδήποτε μομφήν εις τους προκατόχους μας, θα είμεθα περίεργοι να σας ερωτήσωμεν τι επλήρωνεν η Κοινότης εις αυτούς δια τας δημοσιεύσεις της και αν η πολιτική και αν η πολιτική μας ήλλαξεν εις βάρος της Κοινότητος.

ΚΑΙ ΑΦΟΥ σας απηντήσαμεν εις τας εναντίον μας κατηγορίας και υπαινιγμούς προχωρώμεν. Και δια μεν τον Κύριον Παπαδανιήλ ανηρέσατε ο ίδιος τας εναντίον του προηγουμένας κρίσεις σας ζητείτε ήδη να επιρρίψετε τας ευθύνας δια τας εναντίον του Κυρίου Σιαντώνα ενεργίας εις τους γονείς και ιδίως εις τον ξένον διευθυντήν του σχολείου μας από τον οποίον ελάβατε επιστολήν την οποίαν μας παραθέτετε φαρδιάν πλατιάν ζητούντες τοιουτοτρό πως να οχυρωθήτε όπισθέν της. Διατί όμως τότε Κύριε Γραμματεύ ηρχίσατε τας βολιδοσκοπίσεις σας δια την επιστοφήν του Κτρίου Παπαδανιήλ πολύ ενωρίτερον της επιστολής αυτής ή της συναντήσεώς σας εις το σχολείον την 13ην παρελθόντος μηνός; Ανελογίσθητε άρα γε ε ν σχέσει με το θέμα τούτοαν ότι ο Διευθυντής του Σχολείου ο οποίος θα ήτο βεβαίως ο καταλληλότερος να κρίνη επί της ικανότητος του Έλληνος διδασκάλου άν ήτο Έλλην παύει ξένος ων και αγνοών την Ελληνικήν να έχη θέσιν εις το ζήτημα; Και τι άλλο γράφει η επιστολή αύτηει μη παράπονα όσον αφορά την πειθαρχίαν των παιδιών κατά την ώραν των μαθημάτων επί της οποίας άλλωστε επιτρέπετε να υπάρχη διαφωνία.

ΑΛΛΑ ΚΑΙ άν είχατε ακόμη παράπονα δια την υπό τον Κον Σιαντώνα τηρουμένην πειθαρχίαν ητο το ζήτημα τούτο τόσον επείγον ώστε να παραβήτε την συμφωνίαν σας μεθ' αυτού ότι θα τον κρατήσετε επί εν έτος ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΟΝ και να γίνετε αφορμή σκσνδάλων και ίσως δικαστικών αγωγών των οποίων τα αποτελέσματα αδύνατον να προβλέψετε; Διότι αν το δικαστήριον δεν υποστηρίξη την άποψίν σας , οποία θα είνε η θέσις υμών και της Κοινότητος;

Θα εξακολουθήσετε τότε να μισθοδοτείτε δυο διδασκάλους και τι δικαιολογίαν θα εύρητε δια την οικονομικήν απώλειαν της Κοινότητος; Αλλά και άν ακόμη κερδίσετε δεν υπολογήσατε την ηθικήν και παντοίαν μείωσιν την οποίαν θα υποστήτε και σεις και ο σχολικός θεσμός.

ΑΛΛ΄ΕΚΤΟΣ των σχολικών του υπηρεσιών δεν προσέφερε άραγε τίποτε άλλο εις τον Ελληνισμόν ως ολότητα ο Κύριος Σιαντώνας; Η ίδρυσις του ποδοσφαιρικού ομίλου του οποίου την δράσιν και την επιρροήν εκουσίως αγνοείτε και δια τον οποίον ο Κύριος Σιαντώνας παντιοτρόπως εμόχθησε δεν αξίζει άραγε κάποιαν επιείκιαν εκ μέρους σας προς τον ξένον αυτόν και ανυπεράσπιστον μεταξύ μας άνθρωπον; Ανελογίσθητε το μέγεθος της εθνικής εκδουλεύσεως του ποδοσφαιρικού, υπολογήσατε ότι το σωματείον τούτον συγκεντρώνων πέριξ του όλους τους μικρούς και προηγουμένους αδιαφόρους Ελληνόπαιδας τους συνηθίζει να υπερασπίζουν τα Ελληνικά χρώματα εις το πεδίον του αθλητισμού και δια της αμίλλης και του συναγωνισμού τους διδάσκει να υπερασπίζωσι και να υπηρεφανεύωνται δια το Ελληνικόν όνομα και των Ελληνισμόν των; Δεν εννοείτε ότι το σωματείον αυτό κάμνει ακριβώς Έλληνας όλους εκείνους οι οποίοι εγεννήθηκαν εδώ και ανετράφηκαν μεταξύ ξένων μαθητών, όλους εκείνους οι οποίοι μέχρι σήμερον δεν ετόλμησαν να είπωσιν ότι είνε Έλληνες, ενώ τώρα διαλαλούν τον εθνισμόν των και τους αγώνας και τας νίκας της ομάδος των; και η στάσις σας τόσον ολίγον φρόνιμος και προοδευτική υπήρξεν και εξακολουθεί δυστυχώς ακόμη να είνε ώστε όχι μόνον δεν ενθαρρύνατε τον Κύριον Σιαντώνα εις τας ενεργίας του, και ζητήσατε να τον αποτρέψετε και φέρετε σήμερον ακόμη εις τας διαφόρους διαδόσεις, τας οποίας δισπείτετε εναντίον του, ως ελάττωμα αυτό ακριβώς, το οποίον κατά την γνώμην μας είνε έπαινος και τιμή του.

Και ήδη επαναδιωρίσατε τον Κύριον Παπαδανιήλ. Πόσον καιρόν άραγε προτίθεσθε να τον κρατήσετε; Δύνασθε άραγε εντίμως να διαβεβαιώσετε ότι δεν απετάθητε ήδηεκ νέου εν πάσει μυστικότητι δια να φέρετε νέον διδάσκαλον έξ Ελλάδος ή ότι δεν σκέπτεσθαι να το πράξητε; Και πώς θέλετε τα δυστυχή αυτά Ελληνόπουλα να προοδεύσουν ή να μάθουν κάτι από την μητρικήν των

γλώσσα όταν κάθε ολίγους μήνας παρουσιάζεται νέον σύστημα διδασκαλίας; Και πάντα ταύτα πράττετε << μόνον εξ αγνού υπέρ του Ελληνικού σχολείου και της προόδου αυτού ενδιαφέροντος! Και ελπίζετε και απατάτε εαυτούς ότι κατόπιν όλων αυτών ο Ελληνισμός της πόλεώς μας θα σας πιστεύση και θα σας δώση στέφανον νίκης και πατριωτισμού διά όσα υπέρ των κοινών εμοχθήσατε! Ημείς σας αφήνωμεν τώρα εις το έλεος του Θεού.

Από όλα αυτά τα δημοσιεύματα είναι εύκολο να αντιληφθούμε τι σόι άνθρωποι ήταν αυτοί που ρύθμιζαν τη ζωή της Κοινότητος του Γιοχάννεσμπουργκ εκείνη την εποχή. Τύποι που παρουσιάστηκαν από το πουθενά και επειδή βρήκαν καλές ευκαιρίες απόκτησαν χρήματα και το έπαιζαν σπουδαίες προσωπικότητες, στην ουσία ήταν ένα τίποτε, εγώηδες, πεισματάρηδες, υπερφίαλοι, υποκρτιτές, μικροπρεπείς. Δεν είχαν καν αντίληψη της βαθύτερης έννοιας των κοινοτικών πραγμάτων. Τα κοινοτικά ήταν ο δρόμος δια να προωθήσουν τα προσωπικά τους συμφέροντα, φανερά ή κρυφά, είτε οικονομικής φύσεως είτε ιδεολογικής. Επιτύγχαναν των σκοπών των δια της συνασπίσεως ομάδος δια της οποίας μπορούσαν να αναρριχηθούν εις τα συμβούλια των διαφόρων σωματείων. Οι ομάδες αυτές συγκροτούνταν εύκολα καθ' όσον ήταν αδελφοί μασόνοι κατά πλειοψηφία, φορούσαν το δακτυλίδι των μασόνων και είχαν δόση όρκο δια την αλληλεγγύη μεταξύ τους........................................ εδώ να μπει ο όρκων των μασ

Συνομωτούσαν προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους ακόμη και αναμεταξύ τους, συνομωτούσαν εναντίον κάθε κοινωνίας. Στην περίπτωση εδώ της διαμάχης μεταξύ των συμβούλων με γραμματέα τον Γεώργιο Μέντη , βλέπουμε ότι παρανομούσαν και κανένας από τους συμβούλους δε βρέθηκε να αντιφωνήσει και να πάρει θέση δικαίου τόσον υπέρ των δύο δασκάλων που αδικούνταν κατάπτυστα όσον και για τις τόσες αναλήθειες του γραμματέως των που δημοσίευσε εις την εφημερίδα Νέα Ελλάδα.

Για την προσωπικότητα και την επαγγελματική κατάρτιση των διδασκάλων, Παπδανιήλ και Σιά ντωνα, μαρτυρούν τόσον οι δημοσιευμένες εργασίες των όσον και οι επιστολές συμπαράστασης των ομογενών. Ο Σ. Παπαδανιήλ στν αρχή της σταδιοδρομίας του και άμα την εμφάνισή του εις την Ν. Αφρική δημοσίευσε αρκετά εις τον ελληνικό τύπο και βλέπουμε πως χρησιμοποιούσε πολύ την Κυπριακή διάλεκτο με πολλούς ιδιωματισμούς αλλά με το πέρασμα του χρόνου το γράψιμό του είναι υπέροχο, αυτό μπορούμε να το διαπιστώσομε συγκρίνοντας γραπτά του στις αρχές του έτους 1932 και κείμενα του 1933 και μετά. Όσον για τον Χρ. Σιάντωνα; αυτός ήταν ένας ακέριος εκπαιδευτικός, καλός επιστήμον, καλός συγγραφέας.

Παραθέτω μερικά από τα γραπτά τους αλλά και μερικές επιστολές ομογενών οι οποίοι εκφράζονται επαινετικά για αυτούς:

ΤΑ ΑΓΓΕΛΟΥΔΙΑ ΜΑΣ

Τι λέγει ο Πλούταφρχος δια την ανατροφή των Ελληνιπαίδων.- Ο Αγγλος συγγρφεύς Χώλλ και ο Ταγκάρ, τι έχουν γράψει για τα αθώα αυτά παιδάκια.

Ας προσέξουν σ'αυτά τα παρακάτω λόγια του μεγάλου ιστορικού συγγραφέως της αρχαιότητος Πλουτάρχου, όσες μητέρες έχουν μικρά παιδάκια τα οποία θα ακολουθήσουν εις τα πρώτα βήματά των εις την ζωήν, τον δρόμον, που θα τους δείξουν οι γονείς των.

Το σύστημα της διαπαιδαγωγήσεως της ανατροφής των μικρών παιδιών, το οποίον μας θέτει ο Πλούταρχος, είνε εκείνο το οποίον οι αρχαίοι μας πρόγονοι εφήρμοζαν κατά κανόνα και έδιδαν τέκνα ευτραφή, υγειά σωματικώς και πνευματικώς χρήσιμα δια την πατρίδα, την οικογένειαν και τον εαυτό τους. << Τα παιδιά έλεγε ο Πλούταρχος πρέπει να τα συνηθίζωμεν εις την άσκηση του καλού με συμβουλάς και επιπλήξεις και ό! με το ξύλοΤο βάρβαρο αυτό σύστημα δεν αρμόζει παρά μόνον σε σκλάβους, σε βαρβάρους ποτέ σε Έλληνες. Ο έπαινος και ο ψόγος είνε απείρως περισσότερον τελεσφόρα από το ξύλο και τες βρυσιές. Ο έπαινος τα παρορμά στο καλό και ο ψόγος τα αποτρέπει από κάθε τι αξιοκατάκριτο. Πρέπει να μεταχειριζώμεθς τους επαίνους και τες επιπλήξεις εναλλάξ και ποικιλοτρόπως, όταν αποθρασύνωνται, να τα συγκρατούμαι με επιπλήξεις από τον κακό δρόμο, πράγμα το οποίον είνε δύσκολο και να χρειάζεται προσοχή και πάλιν να ανορθώσωμεν το ηθικό τους με τους επαίνους, ακριβώς όπως οι παραμάνες που μαλώσνουν τα παιδιά και τα κάμουν να κλάψουν, τους προσφέρουν το στήθος των και τα παρηγορούν. Έχομεν ιδή πολλούς ως τώρα γονείς, στους οποίους η μεγάλή αγάπη προς τα παιδιά τους κατέληξε εις το αντίθετο. Ένα παράδειγμα θα κάμη φωτεινότρο τα λόγια αυτά. Από την επιθυμία τους να ιδούν γρήγορα τα παιδιά τους να πρωτεύυουν σε όλα, τους επιβάλλουν

καταθλιπτική και δυσανάλογο εργασία, κάτω από την οποία γονατίζουν και πέφτουν εξαντλημένα. Ή το ολιγώτρο απαυδημένα από τον κόπο, δυσανασχετούν και αποσρέφονται τα μαθήματα. Έ, λοιπόν όπως τα φυτά αναπτύσσονται, όταν τα ποτίζωμε όσο πρέπει, αλλά τα σαπίζουν τα πολλά νερά, όμοια και το πνεύμα τρέφεται με τη μετρημένη μελέτη, και το καταπνίγει η υπερβολική. Όλη η ζωή δεν είνε παρά μία εναλλαγή κόπου και ανάπαυσης και γι' αυτό ακριβώς δεν υπάρχουν μονάχα οι ώρες του ύπνου, όχι μόνον ο πόλεμος, αλλά και οι ημέρες των εορτών. Με μια λέξι, η ανάπαυσις είνε το άρτυμα της εργασίας. Και όχι μόνον εις τα έμψυχα όντα αλλ' ακόμη και εις τα άψυχα. γιατί χαλαρώνουμε τας νευράς των τόξων και των λυρών, για να μπορούμε να τες ξανατεντώσουμε και πάλιν. Και εν γένει, η υγεία του σώματος διατηρείται με την εναλλαγή της ανάγκης και του κορεσμού, και της ψυχής με το συγκέρασμα της ανέσεως και του κόπου. Ο μέγας Άγγλος συγγραφεύς Χώλλ, μαζί με τον μέγαν Ινδόν ποιητήν και φιλόσοφον Ταγκόρ, έχουν γράψη και αφιερώση τα ωραιότερα λυρικά τραγούδια για τες απονήρευτες αυτές υπάρξεις, τα μικρά παιδάκια. Και δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι μόνον στες φωτόλουστες γαλήνιες και αγνές καρδιές των τρυφερών αυτών υπάρξεων, μεγάλοι συγγραφείς διεθνούς κύρους και απεριόριστης αισθαντικότητος ημπορούσαν να βρούν μέσα εκείνη την την πνοή της μεγάλης αλήθειας, την άνοιξη της ζωής. Να τι λέει ο παγκοσμίου φημης συγγραφεύς Χώλλγια τα παιδάκια.

Ανθίζουν μες το περιβόλι της ζωής μας τα αθώα αυτά πλάσματα για να δώσουν τη γοητεία, που έχομε χάση από καιρόπολύ απ' τη ζωή μας.

Μας θυμίζουν παληά κομμάτια από την παιδική μας ζωή, όταν ζούσαμε δίχως έγνοιες, δίχως φροντίδες, δίχως φόβους και πόνους, ανοίγοντας τα τρυφερά χεράκια μαςμε λαχτάρα και με ανοιξιάτικο χαμόγελο για να πιάσωμε το φεγγάρι. Ώ ωραίεςζωντανεμένες αναμνήσεις μας, γλυκά μου παιδάκια ελάτε κοντά μας, στην αγκαλιά μας, μέσα στην καρδιά μας και χαρίσατέ μας δρόμο της ζωής που πήραμε. Χαμογελάστε, μιλήστε μας με την μυστική γλώσσα σας που την εμάθατε πριν φτάσετε εις την ζωή μας από αγγελικά χείλη, στους ξοτικούς, γαλίνιους κόσμους των ουρανών, που εζούσατε τρισευδαίμονα. Μας ανοίγετε την αγκαλιά σας και μας ζητάτε αγάπη, μας ζητάτε θυσαυρούς και δεν έχομε τίποτα άλλο να σας χαρίσωμε, παρά τη λαχτάρα μας, κι' όταν παίζετε μες στην αγκαλιά μας, τα χάδια μας. Πόσο τέμουμε μήπως με τα χαϊδέματά μας, σας μαράνουμε, όπως μπορεί να μαράνη κι' ένα λουλούδι, η κάψα του ηλιοπερύχιτου καλοκαιριάτικου μεδημεριού.

Λαύρας τοξότης Μπράκπαν Φεβρουάριος 1933

Εδώ πρέπει να τονίσω ότι επειδή ο Σ. Παπαδανιήλ εργάζεται πλέον εις το ελληνικό σχολείο, ανήκει εις την κοινότητα Τζοχάνσμπουργ, και ως εκ τούτου θα αναφέρομαι δια οιανδήποτε δράση του εις το κεφάλαιο << Κοινότης Τζοχάννεσμπουργ >>.

Λαύρας Τοξότης πρόκειται για τον Σάββα Πα παδανιήλ. Εδώ βλέπουμε πως το γράψιμο του είναι τελείως διαφορετικό από εκείνα που έγραφε τον προηγούμενο χρόνο. Χρεισιμοποιεί την απλή ομιλουμένη Ελληνική χωρίς ιδιωματισμούς εκτός από το << τες = τις και στες = στις >>. Αυτός μπορεί να παύθηκε ως διδάσκαλος και μάλιστα ως ακατάλληλος αλλά δεν έπαψε να εμπλουτίζει και να καλλιεργεί τις γνώσεις του. Όπως θα δούμε εις το μέλλον γράφει άψογα.

ΨΩΧΟΛΟΓΗΚΑΙ ΜΑΙΛΕΤΑΙ

ΣΥΓΚΙΝΗΣΕΣ ΚΑΙ ΕΝΣΤΙΚΤΟΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣΤΟΥ ΤΖΑΙΜΣ

ΤΟΥ Κ. ΧΡ. ΣΙΑΝΤΩΝΑ

Η μελέτη των ψυχολογικών φαινομένων είνε μία εκ των δυσκολωτέρων επιστημονικών εργασιών αλλά συγχρόνως και η σπουδαιοτέρα. Εαν ήτο δυνατόν να φθάση η επιστημονική έρευνα εις το βάθος του ψυχικού κόσμου να ανεύρη τα αίτια των φαινομένων του και να τα υπαγάγη εις σταθερούς και αναλοιώτους νόμους όπως τα φυσικά φαινόμενα θα ηδύνατο ο άνθρωπος να γίνη κύριος και να κατευθύνη τον εσωτερικόν του κόσμον εκ του ασφαλούς και τοιουτοτρόπως δεν θα ευρίσκετο η ανθρωπότης

ενώπιον της οξυμόρου καταστάσεως να απέχη ο κοινωνικός - ή αν επιτρέπετε η έκφρασις ο ψυχολογικός πολιτισμός της χιλιάδας ετών του νυν υπάρχοντος, πνευματικού και μηχανικού πολιτισμού της.

Με άλλους λόγους δεν θα εβλέπομεν σήμερον άνθρωπον διανοούμενον, επιστήμονα, σοφόν να ευχαριστήται με το να φυσά καπνόν από την μύτη του, όπως οι ερυθρόδερμοι της Αμερικής, να περισφύγγεται μέχρι ασφυξίας,μέσα εις τα κολλάρα και τα σμόκιν την στιγμήν κατά την οποίαν πλησιάζει να πάθη εκ της υπερβολικής ζέστηςτου καλοκαιριού να μεταχειρίζεται την σύζυγόν του ανδράποδον κατά τας στιγμάς της νευρικής του εξεγέρσεως, να ενδίδη εις την αδυναμίαν της ζηλείας, του φθόνου, του εγωισμού, της μικροφιλοτιμίας, της μανίας, της επιδείξεως δια ταπεινών μέσων και τα τοιαύτα.

Ο άνθρωπος δηλαδή θα ηδύνατο να κατευθύνη τα ένστικτά του σύμφωνα με τους απαράβατους νόμους της ζωής, οι οποίοι παρά την μορφολογικήν διαφοράν των είνε οι αυτοί κατά βάθος με τους νόμους της υλικής φύσεως, και αι συγκινήσεις αι οποίαι έχουν ως βάσιν τα ένστικτα θα ετοποθετούντο εις πλαίσια ωραία τα οποία θα εσφυρηλάτη η ανάγκη της κοινωνικής ζωής.

Δια τούτο η μελέτη των ψυχολογικών φαινομένων είνε καιτός πλέον να εφελκύση το την προσοχήν και το ενδιαφέρον του επιστημονικού κόσμου ο οποίος τελευταίως επεδόθη κατά το πλείστον εις τας φυσικάς επιστήμας και να επικυρώση τους τους σοφούς λόγους των αρχαίων Ελλήνων και δη του μεγάλου Πλάτωνος ότι τότε οι άνθρωποι θα γίνουν ευτυχείς όταν αναπτυχθούν εις τοιούτον σημείον, ώστε οι άρχοντες να γίνουν σοφοί και οι σοφοί να βασιλεύωσι.

Να παύουν δηλαδή οι κομπογιανίτες, οι μπλοφαδόροι, οι θρασείς και δημοκόποι να αναγνωρίζονται και να τίθενται επικεφαλείς της κοινωνίας και της πολιτείας κσι να λάβουν την θέσιν των οι σοφοί, οι άνθρωποι οι οποίοι θα γνωρίζουν κατά βάθος την ατομικήν και ομαδικήν ψυχολογίαν και θα έχουν το περίφημο << γνώθι σ' αυτόν >> του Σωκράτους εκτός βεβαίως των ειδικών γνώσεων τας οποίας απαιτεί η ειδικότης των.

Ας εισέλθω τώρα εις το θέμα το οποίον πρόκειται να διαπραγματευθώ.

Και εν πρώτοις ας παραθέσω μερικά προοιμιακά.

Το ωραιώτερον και πλέον γραφικόν μέρος του ψυχικού κόσμου κατέχουν αι συγκινήσεις όπως τα αισθήματα μετά επακολούθων των όπως λέγουν οι πολλοί - φυσιολογικών αλλοιώσεων της οργής της λύπης, του φόβου, της χαράς και των τοιούτων.

Την συγκίνησιν εν γενική εννοία εξήτασαν πολλοί αρχαίοι και νέοι σοφοί και ψυχολόγοι αλλ' εξέχουσαν θέσιν μεταξύ αυτών κατέχει ο προ ολίγων δεκάδων ετών αναδειχθείς σπουδαίος ψυχολόγος Αμερικσνός Ου. Τζέϊμς.

Αι μελέται του επί της συγκινήσεως έφεραν ως αποτέλεσμα μίαν παράδοξον θεωρίαν του περί συγκινήσεως την οποίαν ο ίδιος διετύπωσεν εις ωραίαν και γλαφυράν γλώσσαν εις ειδικόν βιβλίον.

Η παράδοξος αύτη θεωρία απασχόλησε πολύ τον επιστημονικόν κόσμον. Είνε θεωρία η οποία όπως ο ίδιος λέγει, όχι μόνον εις τον αμαθή λαόν φαίνεται απίστευτος και ανάποδη αλλά και εις αυτούς του επιστήμονας ψυχολόγους εν μέρει. Είνε αδύνατον να χωρέση εις τον νούν του άλλον ο οποίος τον έβρισε, και ούτω καθεξής. Είνε σαν να του λέγει ότι περπατούμε με τα χέρια και όχι με τα πόδια, ότι όταν τρέχουμεν πηγαίνουμεν πίσω και όχι εμπρός και όμοια. Και είνε αδύνατον να το πιστεύση, διότι ανετράφει με την ιδέαν ότι κάθε συναίσθημα, πράξις ή κίνησις μας, προέρχονται από την θέλησίν μας και μόνον. Αυτό δε είνε φυσικώτατον διότι η μεγίστη πλειονότης των ανθρώπων εξετάζει μόνον τα εις τον κύκλον της νοήσεως μας υποπίπτοντα φαινόμενα ως αμεσώτατα με την σκέψιν των, αφίνει δε τα υπό την συνείδησιν ως εμμέσως και δη δια του νού εις υποπίπτοντα εις αυτήν.Με άλλας λέξεις η αυτοανάλυσις, επειδή είνε πολύ δύσκολος είνε έργον μόνον όλίγων επιστημόνων οι δε λοιποί μη εξετάζοντες βαθύτερον τα ψυχολογικά φαινίμενα υπάγουν αυτά υπό το κράτος συνειδήσεως.

Αυτός είνε ο λόγος δια τον οποίον η περί συγκινήσεως θεωρία του Ουιΐλ Τζέϊμς καθίσταται ακατανόητος ή μάλλον παράλογος εις τους πολλούς. Ποιός όμως είνε ο λόγος δια τον οποίον και αυτοί οι ψυχολόγοι και φιλόσοφοι της εποχής του διστάζουν να την παραδεχθούν; Ακριβώς η αιτία είνε αυτή αλλά με κάποιαν μορφήν δικαιολογήσεως.

Ημπορεί να λέγουν οι επιστήμονες αυτοί, ότι μετεχειρίσθησαν την αυτοανάλυσιν όσον και ο εφευρέτης της θεωρίας και τίποτε το αληθές δεν ευρίσκουν εις την θεωρίαν. Με αυτό όμως δεν απαλλάσσονται της υπαγωγής εις την κατηγορίαν των πολλών.

Η συνήθεια απεσκλήρυνε τηντην ελαστικότητα του νου προς αυτοεξέτασιν. Η κλίσις προς τα έξω και η διηνεκής άσκησις των προς τούτο νεύρων, η αδράνεια δε των προς τα έσω, έφερε κάποιαν δυσκαμψία εις τα νεύρα της αυτοαναλύσεως και μάλιστα έκαμεν, ώστε, εν τη προσπαθεία μας να σταφώμεν προς το εγώ μας, να νομίζομεν ότι βαδίζομεν προς αυτό, ενώ πάλιν προς τα έξω τρέχομεν, και να αποδίδωμενεις το εσωτερικόν μας ότι εκ των έξω απεκτήσαμεν.

Είνε σαν ένα αφηρημένον που βλέπει ατενώς κάπου και ενώ επανειλημμένως τον διατάσεις να στέψη αλλού την κεφαλήν του, αυτός εξακολουθεί να ατενίζη εκεί, και ενώ του εφιστάς την προσοχήν εις την εκτέλεσιν της διαταγής αυτός στρέφει πολλάκις το σώμα νομίζων ούτω εκτελείται η διαταγή και απορών μάλιστα όταν του επαναλαμβάνεται.

Έρχεται όμως ύστερα από μίαν θεωρίαν η απόπειρα της εξακριβώσεώς της και το πείραμα αποδεικνύει την αλήθειαν της. Αν δια της αυτοπαρατηρήσεως δεν κατωρθώσαμεν να διευκρινήσωμεν μερικά μυστήρια της ψυχής μας, έρχεται μία έμεσσος, ούτως ειπείν, εργασία δια της οποίας αντικατοπτρίζομεν τα ψυχικά μας φαινόμενα εις τον καθρέπτη των φυσικών επιστημών, εις το πείραμα, τα φέρομεν προς τα έξω και ούτω δια της προς τα έξω κτηθείσης δεξιότητος μας δυνάμεθα ευκολώτερον να τα μελητήσωμεν αποφεύγομεν ούτω και την δύσκολον εκείνην θέσιν του να προσπαθώμεν να κάμπτωμεν τας σωλήνας της νοήσεώς μας προς τα έσω, οι οποίοι όπως είπομεν, απεσκληρύνθησαν εκ της αδράνειας.

Αφ' ότου ανεφάνη εις τον ψυχολογικόν ορίζοντα η θεωρία του Τζέϊμς ήρχισεν η ψυχολογική έρευνα να αλλάση κατευθύνσεις και να τρέπετε προς την ανοιχθείσαν οδόν με την ελπίδα πως θα ανεύρη κανέναν νέον κόσμον αληθείας όπως εις τον Κολόμβον εφάνει η ανακέλυψις της Αμερικής.

Και πράγματι έκτοτε απεπειράθησαν πολλοί να αναλύσουν περισσότερον το συναίσθημα να εύρωσιν τι είνε, από τι αποτελείται, ποά είνε τα αίτια του, υπό ποίας περιστάσεις γεννάται, ποιά είνε η ποικιλωτέρα και ισχυροτέρα του μορφή, η συγκίνησις, και ποιά θεωρία περί αυτού έχει υπέρ αυτής το δίκαιον. Ανεκάλυψαν δε πολύ επιτυχώς την αλήθειαν των λεγομένων του Τζέϊμς περί της συγκινήσεως και απέδειξαν ότι και αυτός υποστηρίζει εις την θεωρία του.

Σήμερον η πλειονότης των ψυχολόγων ησπάσθη την θεωρίαν αυτήν και μόνον μερικοί διστάζουν να το πράξουν ένεκα της υπό του μεγάλου φιλοσόφου και ψυχολόγου Γερμανού Βουντ εμφανισθείσης θεωρίας της ταυτότητος καθ' ήν ψυχολογικά και φυσιολογικά φαινόμενα είνε απόψεις ενός και του αυτού πράγματος.

Το βιβλίον εν τω οποίω διαπραγματεύεται ο ψυχολόγος την περί συγκινήσεως θεωρίαν του διαιρείται εις διάφορα τμήματα έκαστον των οποίων εξετάζει ανεξαρτήτως των άλλων μίαν άποψιν του ζητήματος. Είνε ούτως ειπείν τα τμήματα ταύτα διάφοραι μελέται περί του αυτού ζητήματος συναθροισθείσαι και απαρτίσασαι το βιβλίον. Η ανάλυσις θα γίνεται κατά την διάταξιν του βιβλίου χωριστά δι' έκαστον τμήμα.

Το πρώτον μέρος επιγράγεται - οι συγκινήσεις - και είνε απόσπασμα των στοιχείων της ψυχολογίας του ιδίου συγγραφέως. Εξετάζει εν αυτώ δι' ολίγων τα περί συγκινήσεως και προσπαθεί διά διαφόρων περιγραφών αναφερομένων εις τας εκφράσεις της συγκινήσεως, περιγραφών, τας οποίας εδανείσθη από μερικούς διασήμους ψυχολόγους και φυσιολόγους, όπως τον θαυμαστόν Δανόν ψυχολόγον Λάνγκ και τον περίφημον φυσιολόγον Δαρβίνον και μερικούς άλλους για να εισαγάγη τους αναγνώστας του εις τας λεπτομερείας του εν λόγω ζητήματος και να τους οδηγήση εις το πνεύμα των αντιλήψεων και της θεωρίας του.

Εν πρώτοις τονίζει, ότι οι αντιδράσεις αι εξ ενστίκτου και αι της συγκινήσεως είνε δύσκολον να χωρισθούν. Κάθε αντικείμενον, που διεγείρει ένα ένστικτον, λέγει ο Τζέϊμς << διεγείρει συνάμα και μίαν συγκίνησιν>>. Ένα αντικείμενον π.χ. το οποίον μας προκαλεί τας διαφόρους εκφράσεις της οργής ( κοκκίνισμα, εξαγρίωσις των χαρακτήρων του προσώπου, άνοιγμα των οφθαλμών, σύσπασιν των οφρυών κλπ) προκαλεί και μερικάς προς τα έξω ενεργείας, πράξεις δηλαδή όπως πχ κτύπημα κατά του υβρίζοντος ώστε να μη δυνάμεθα να διακρίνωμεν, αν αύται αι πράξεις και η συγκίνησις είνε εν και το αυτό ή διάφορα. Με υβρίζει ένας και τον κτυπώ

ταυτοχρόνως δε παρουσιάζω και τα συμπτώματα της οργής. Το μεν κτύπημα είνε εξ ενστίκτου πράξις ( διότι καθ' ήν στιγμήν κτυπώμεν οργιζόμενοι δεν το κάμνωμεν κατόπιν σκέψεως διότι συμφέρει ή επιβάλλεται, αλλά εκ κληρονομηθέντος ενσίκτου, αποκτηθέντος ένεκα του βασικού ενστίκτου της αυτοσυντηρήσεως. Διότι άλλως κατόπιν έλεγχος δια συλλογισμών, μας πείθει ότι δεν επράξαμεν καλώς). τα δε συμπτώματα της οργής εκφράσεις της συγκινήσεως.

Και τα δύο προέρχονται από τον εξωτερικόν ερεθισμό, ενώ ποιόν προηγείται και ποίον ακολουθεί δεν διακρίνεται.

Πολλάκις παρεμποδίζονται αι εξωτερικαί πράξεις ενώ εξακολουθούμεν να δεικνύωμεν τας εκφράσεις της συγκενήσεως.

Αποδίδει μεγαλυτέραν σπουδαιότητα εις τα ένστικτα διότι πολλάκις έρχονται εις συνάφειαν προς το διεγείρον αντικείμενον, ενώ αι συγκινήσεις περιορίζονται μόνον εις το υποκείμενον. Περιορίζει δηλαδή τας συγκινήσεις εις τας σωματικάς αλλοιώσεις ( όπως το χλώμιασμα, τη λύπη κλπ) και χωρίς τας προς τα έξω πράξεις αποδίδων αυτάς εις το ένστικτον.

Επίσης κάμνει μίαν άλλην διάκρισιν μεταξύ ενστίκτου και συηκινήσεως, ότι τας συγκινήσεις δύνανται περισσότερα και ποικιλώτερα αντικείμενα να διεγείρουν ενώ το ένστικτον πολύ ολιγώτερα και δυσκολώτερον. Με όλιγας λέξεις συγκινούμεθα πολύ ευκολώτερον παρά προβαίνομεν εις πράξεις ενστικτώδεις και τα αντικέίμενα, που μας συνγκινούν είνε πολύ περισσότερα από τα διεγείροντα το ένστικτον. Επίσης αι συγκινήσεις είνε << λεπτοτεραι, εξωτερικώτερα και πολλάκις αποτελεσματικαί.>>

Και τα δύο όμως λέγει ο Τζέϊμς, έχουν το αυτό φυσιολογικόν σχεδιάγραμμα και την αυτήν ουσίαν. Δηλαδή διεγείρονται και τα δύο ακουσίως μας και συνίσταται από τας διαφόρους μεταλλαγάς των σωματικών μας οργάνων μας.Επίσης ομοιάζουν και εις τούτο, ότι και τα δύο δεγείρονται οχι μόνον από το πργματικόν αντικείμενον, αλλά και από την ανάπλασίν του.

Περαιτέρω παραθέτει ως ανέφερα διαφόρους σπουδαίας περιγραφάς συγκινήσεως δοια να μας παρουσιάση κάπως ευκρινέστερον τα στοιχεία της συγκινήσεως. Εξάγει δε ως συμπέρασμα των περιγραφών αυτών των συγκινήσεων, ότι και οι συγκινήσεις δεν είνε πάντοτε αι αυταί παραλλάσσουν εις κάθε περίστασιν και είνε δυνατόν εις μερικάς περιστάσεις να συνταυτίζωνται εκφράσεις διαφόρων συγκινήσεων, ενώ εξ αντιθέτου όμοιαι συγκινήσεις να παρουσιάζουν διάφορα συμπτώματα. Επομένως η περιγραφή, λέγει, είνε ολίγον επικίνδυνος εις την θεωρία εξέτασιν της συγκινήσεως και δεν δύναται να βοηθήση παρά ελάχιστα την επιστημονικήν της έρευνα. Ως συμπέρασμα της αρνήσεως ταύτης θέτει την εξέτασιν των διαφόρων μεταβολώ, αίτινες παράγονται εις τα διάφορα μέρη του σώματός μας και τας συγκινήσεις και συνιστά την θεωρίαν του, ως ευνοούσαν την τοιαύτην μελέτην ήν και αναπτύσει περαιτέρω.

Ο διδάσκαλος Σιάντωνας αναλύει την θεωρία του Τζέϊμς κατά τρόπο κατανοητό, από το απαίδευτο κοινό. Είχε κάνει ανάλυση όλου του βιβλίου την οποίαν δημοσίευσε εις την εφημερίδα Νέα Ελλάς σε συνέχειες.

Δημοσίευσε πάρα πολλά άρθρα κοινωνικού και διδακτικού περιεχομένου. Με τον τρόπον του ήταν δάσκαλος όλης της Ελληνικής παροικίας, συνέβαλε στα μέγιστα εις την ίδρυση του αθλητικού συλλόγου και ο εμψυχωτής του Ελληνικού φρονήματος της νεολαίας. Ήταν και οι δύο δάσκαλοι ότι , ευστόχως, ο αρθρογράφος της Νέας Ελλάδος περιγράφει. Αλλά οι φωστήρες του συμβουλίου της κοινότητος τους έκριναν ακατάλληλους. Δεν νομίζω ότι ήταν αθώα τα κίνητρα δια αυτή την πράξη, όλα εκ του πονηρού γέννημα του δόλιου χαρακτήρα των, ούτε και εκείνες οι εκθέσεις του ξένου Διευθυντού του Σχολείου ήταν δικής τους εμπνεύσεως. Αυτό μπορεί ο Παπαδανιήλ έγινε δεκτός στο σχολείο από τον ίδιο διευθυντή;

Από το θόρυβο που δημιούργησαν οι κοινοτικοί παράγοντες της Κοινότητος του Γιοχάννεσμπουργ για τους διδασκάλους, πολλοί ομογενείς από τα διάφορα μέρη της χώρας, εκφράστηκαν για αυτό το ζήτημα. Ένας από αυτούς ήταν και ο Μ. Σ. Γεωργιάδης από το Πόρτ Ελίζαμπεθ όστις έγραψε τα εξής:

Αξιότιμε κύριε Διευθυντά

Επειδή βλέπω μετά μεγάλης μου λύπης ότι μέρος της κοινωνίας του Τζοχάννεσμπουργ δεν εγνώρισεν ακόμα ποίος είναι ο κ. Σιάντωνας και ποίον το παρελθόν του, δράττομαι της ευκαιρίας να σας γνωστοποιήσω τα ότι αντελήφθην περί αυτού κατά την ολιγοετή εν Αθήναις διαμονήν μου, την οποίαν διέκοψα αναχωρήσας προ δύο μηνών εξ Ελλάδος.

Πρώτον ο κουμπάρος μου και καθηγητής εις τα θρησκευτικά κύριος Πορφύριος Κυριακίδης Αρχιμανδρίτης Αγ. Γεωργίου Κυψέλης Αθηνών, δεν θα τον εσύστηνε εις εμέ εάν δεν εγνώριζε καλά ποιός είναι. Ωσαύτως ο κ. Σ. Μενάρδος γηραιός καθηγητής της φιλοσοφικής σχολής εις το Πανεπιστήμιον Αθηνών και γενικός γραμματέας της Ακαδημίας δεν θα τον είχεν καθηγητήν εις το τέκνον του επί τετραετίαν μέχρι της τελευταία ς τάξεως του Γυμνασίου. Αλλά ούτε και θα εργάζετο επί εννέα έτη εις τα καλλίτερα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της πρωτευούσης της Ελλάδος τόσον ευδοκίμως όπυ φοιτούν εκ των καλυτέρων οικογενειών παιδιά των Αθηνών όπως εις τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια του κ. Νικολοπούλου η << Ανατολή>> οδός Αφέρωφ και Ηπείρου του κ. Ηλιάδου ο << Πλάτων >> Πλατεία Κολωνού, του κ. Νεστορίδου οδός Χανίων όπου συνειργάσθη μετά του Αρχιμανδρίτου Πορφ. Κυριακίδουκαι όπου έμαθαν τα πρώτα γράμματα. Επίσης εγνώρισα πολλούς εκ των πρώην συμφοιτητών του και νυν καθηγητών ως τους κ. κ. Κύζην εξ Αλμυρού, Δ. Φιλάρετον ανεψιόν του αποθανόντος φιλοσόφου Μακράκηκαι άλλους, οι οποίοι είνε αφοσιωμένοι φίλοι του, και οι οποίοι μου ωμιλούν πάντοτε περί αυτού με συγκίνησιν και θαυμασμόν. Δεν εξέχασα ότι, όταν ο κ. Πορφ. Κυριακίδης μου τον εσύστησε εις ιδιωτικήν μας συνομιλίαν μήνας προτού να γνωρίσω και προσωπικώς τον κ. Σιάντωναν, πόσον ευφήμως ωμίλησεν δια αυτόν και δια τας επιδόσεις του εις φυσικομαθητικάτα οποία εσπούδασε εις το Πανεπιστήμιον, αλλ' ούτε και εξέχασα την διδασκαλίαν την οποίαν έκαμεν εις τον υιόν μου Σταύρον, ο οποίος σπουδάζει εις Αγγλικόν πολυτεχνείον γενικός μηχανολόγος, και την λύσιν των προβλημάτων της μηχανικής, τα οποία δεν ηδυνήθησαν να λύσουν άλλοι του κλάδου αυτού.

Αυτά είναι όσα γνωρίζω εν συντόμω δια τον αδικούμενον ξένον κ. Χρ. Σιάντωναν και εάν θέλετε δύνασθε να τα δημοσιεύσετε.

Μετ' εκτιμήσεως Μ. Σ. Νικολαΐδης Πόρτ Ελίζαμπεθ. 24-4-33

Υ. Γ. Ελησμόνησα να αναφέρω και το εξής σπουδαίον ότι ξένος εις τας Αθήνας και άνευ ουδεμίας υποστηρίξεως εκ μέρος των εν Κύπρω συγγενών του, οι οποίοι ουδόλως ευπορούν κατώρθωσε εργαζόμενος εις τα προαναφερόμενα και ιδιωτικάς παραδόσεις να αποπερατώση τας σπουδάς του εις το Πανεπιστήμιον να αποκτήση καλήν φήμην εις τον κύκλον της μαθητικής γυμναστικής νεολαίας και να ιδρύση ιδικόν του προπαρασκευαστικόν σχολείον δια τους μαθητάς του Γυμνασίου και τους υποψηφίους των ανωτέρων σχολών, Πανεπιστημίου, Πολυτεχνείου κλπ το οποίον έτι λειτουργεί υπό την διεύθυνσιν του αγαπητού του φίλου κ. Κ. Κύζη ευρισκόμενον έναντι του ογδόου Γυμνασίου ενός των ωραιοτέρων και μεγαλυτέρων σχολικών κτιρίων της Ελλάδος οδός Μιχαήλ Νομικού αρ. 21.

Όλα αυτά βέβαια δεν συγκινούσαν τους ταγούς της κοινότητος, είχαν αποπέμψει τον διδάσκαλο εδώ πρέπει να διορθώσω τη σελίδα.

Το διοικητικό συμβούλιο της Κοονότητος Τζοχάννεσμπούργ διαπραγματεύονταν την επαναπρόσληψη του Σάββα Παπαδανιήλ εις την θέση του από την οποίαν είχε αποπέμφθή, χωρίς αυτή τη φορά να ζητήσουν κάποιον άλλο με πολλά προσόντα και διπλώματα φιλοσοφίας. Αρκέστηκαν να προσλάβουν αυτόν τον ακατάλληλο ( όπως τον είχαν χαρακτηρίσει ) αλλά ο ιερέας Ηλίας Μπερτόλης από τη Μοζαμίκη έσπευσε να εκφράση την γνώμη του δια αυτόν λέγοντας τα εξής:

Ο Σάββας Παπαδανιήλ αριστούχος του Παγκυπρίου Διδασκαλίου ευρίσκεται πάλιν, Θεία αρωγή εις το πρώτο0ν ελληνικόν σχολείον της Ιαννωπόλεως. Νέος άριστα κατηρτισμένος εις τα παιδαγωγικά, και εμπεποτισμένος παιδιόθεν εις τα Ιερά Γράμματα και εχόμενος απρίξ των ελληνικών παραδόσεων, είνε ο ενδεδειγμένος υπό των περιστάσεων, να γίνη ο παιδαγωγός των ελληνοπαίδων. Διότι πάσα αποτυχία του ελληνικού σχολείου Ιωανουπόλεως θα έχη αντίκτυπον τρομερόν και επί των άλλων ελληνικών σχολείων των Κοινοτήτων και θα δώση λαβήν εις τους ολίγους μεμψιμοιρούντας να δικηρύξωσιν ότι ουδέν είνε δυνατόν να επιτευχθή εν τη Νοτίω Αφρική από εκπαιδευτικής απόψεως και θα βλάψη τον απότερον σκοπόν, της ιδρύσεως του απαραιτήτου οικοτροφείου. Έκ των άρθρων του, άτινα έχει δημοσιεύσει μέχρι τούδε εν τη Νέα Ελλάδι, καταφαίνεται η συγκρότησίς του και η θρησκευτικότης και

η πίστις του επί το ελληνικόν δαιμόνιον πνεύμα. Το έργον όπερ αναλαμβάνει είνε δυσχερέστστον, πρώτον διότι οι μαθηταί υπερβαίνουσι τους εξήκοντα και εις ολίγας ώρας ημερησίως να διδαχθώσι τα ελληνική είνε δύσκολον και διότι οι γονείς, οι πλείστοι, ομιλοσιν κατ' οικον Αγγλιστι. Και θα μου επιτρέψωσιν αι μητέρες του Ούνιον, ( εννοεί το Γιούνιο), να κάμω μιαν παρατήρησιν εκ βάθους ψυχής εξερχομένην, να μιμηθώσι τας Εβραιομητέρας αίτινες ομιλούσι κατ' οίκον την πάτριον γλώσσαν, προς τα τέκνα των. Αλλ' είμαι βέβαιος ότι πάσας τας δυσκολίας θα υπερνικήση ο εμπνευμένος αυτός ιεραπόστολος.

Λορένζο Μάρκες 27.4.33

Ηλίας Δ. Μπερτόλης, ιερεύς και διδάσκαλος της Κοινότητος Λουρένζο Μάρκες.

Εδώ βλέπουμε ότι ο Μπερτόλης αναφέρεται εις το οικοτροφείο που έλεγαν ότι θα δημιουργούσαν εκεί εις το Μάλβερν δίπλα απ' το σχολείο. Ο άνθρωπος ίσως επειδή βρίσκονταν μακριά από το Τζοχάννεσμπουργ δεν ήταν αρκετά πληροφορημένος για να γνωρίζει ότι η ιδέα του οικοτροφείου ξεχάστηκε πια και νέα σχέδια παρουσιάστηκαν πλέον, είνε αυτά τα περί γηπέδου και γυμναστηρίου.

Την Κυριακή 21 Μαΐου γιορτάστηκε κανονικά η η μνήμη των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης, προς τιμήν των έφερε το όνομάτων. Μετά τη θεία λειτουργία επακολούθησε πανήγυρης.

Χρ. Σιάντωνα και διαπραγματεύονταν με τον Σ. Παπαδανιήλ για την επαναπρόσληψή του εις το σχολείο, όταν ο ΧΡ. Σιάντωνας με ανοιχτή επιστολή για την αποπομπή του ως εξής:

Αναφερόμενος εις την επιστολήν του κ. Μέντη την δημοσιευθείσαν εις το παρελθόν φύλλον της εφημερίδος Ν. Ελλάς ( εννοεί την 27ην Απριλίου ) ήτις αν και είχε χαρακτήρα απαντήσεως προς τα χρονικά σας, εντούτοις έθιγε περισσότερον εμέ και δη τον χαρακτήρα μου αφ' ενός και την επαγγελματικήν μου ικανότητα αφ' ετέρου παρατηρώ τα εξής:

Ότι της κατηγορίας <<της αχαρακτηρίστου πράξεώς μου >> καθ' ήν χωρίς να έχω << συνείδησιν >> ταύτης <<παρέδωσα >> τας ιδιωτικάς επιστολάς του εις σας, της κατηγορίας αυτής επαναλαμβάνω απαλλάττομαι κατόπιν της εξονυχίσεως του σημείου αυτού υφ' υμών εις τα χρονικά σας.

Το μόνο που έχω να προσθέσω είναι ότι ο κ. Μέντης εξηγριώθη εναντίον μου διότι παρέδωσα όλην κατά τας ημέρας των διαπραγματεύσεων περί διορισμού μου, αλληλογραφίαν του με τον κ. Φιλαδελφέα, ως να ήμην ο χειρότερος κατάσκοπος της Ευρωπαϊκής διπλωματίας κατά τον μεγάλον πόλεμον.

Εις την δευτέραν κατηγορίαν κατ' εμού του κ. Μέντη καθ' ην << άγνωστον όμως τίνος θύμα πεσών ο κ. Φιλαδελφεύς συνέστησε τον κ. Σιάντωνα τον οποίον βεβαίως ημείς καλή τη πίστει εδέχθημεν απαντώ. Κύριε Μέντη ο κάποιος αυτός του οποίου θύμα έπεσε ο κ. Φιλαδελφεύς είναι πολύ γνωστός και εις σας και εις το υπόλοιπον συμβούλιον σας δηλαδή κ. κ. Σουρήν, Ζουβέν,Σαββόπουλον, κ.λ.π. και εις τον Ελληνισμόν ολόκληρον και εις την Αγγλίας ακόμη καθ' ότου προτού κληθή - επισήμως υπό της Ελληνικής Κυβερνήσεως δια την καθηγητικήν έδραν της Ελλην. φιλολογίας αρχαίας και νέας, Πανεπιστημίου Αθηνών ήτο επισήμως διωρισμένος υπό της Αγγλικής Κυβερνήσεως δια την έδραν αυτήν εις το Πανεπιστήμιον της Οξφόρδης το μεγαλύτερον και αρχαιότερον εν τω κόσμω- ο κ. Σίμος Μενάρδος, ο προ 8 ετών χρηματίσας Πρύτανης του του Πανεπιστημίου Αθηνών και κατέχων εκτός της έδρας του Πανεπιστημίου και την θέσιν του γενικού γραμματέως της Ακαδημίας του ανωτέρου επιστημονικού ιδρύματος, του οποίου είναι και μέλος.

Τα περαιτέρω σχόλια επί της κατηγορίας αυτής είναι περιττά.

Τώρα έρχομαι εις την κατηγορίαν. Ότι δηλαδή δια την ικανότητα και την εργασίαν του λακτιζομένου διδασκάλου των << ας μαρτυρήσουν οι γονείς των φοιτώντων μαθητών, οι οποίοι κρίνοντες εκ της προόδου των τέκνων των είναι εις θέσιν καλύτερον οιουδήποτε άλλου να εκφράσωσι γνώμην επί της ικανότητος και αξίας του διδασκάλου>>. Και απαντώ κύριε Μέντη ενομίσατε ότι το μυστικό της παύσεως μου θα το εγνώριζαν μόνον ι κ. κ. Σύμβουλοι και εγώ οι δε γονείς θα εσιώπουν ακούοντες να επιρρίπτεται εις ώμους των η ευθύνη της πράξεως σας δια τον λόγον ότι δεν θα ευρίσκετο κανείς εις την πόλιν αυτήν Έλλην να φέρη εις φώς τα εν τω κρυπτώ σχέδιά σας. Αλλ' όμως η ενδόμυχος φωνή του δικαίου η οποία εμφωλεύει εις τα στήθη κάθε ανθρώπου ενίκησε τους δισταγμούς και τους υπολογισμούς της καθημερινής βιοπάλης και έκαμεν ώστε να ενδιαφερθούν δια το θύμα σας πολλοί των οποίων αι πράξεις αι ακολουθήσασαι το ενδιαφέρον των θα εκτιμηθούν υπό όλων των ψυχραίμως κρινόντων ομογενών και τας οοίας θα έχω πάντοτε ως κριτήριον της ακεραιότητος του χαρακτήρος των.

Αλλά η αναίρεσις της εν λόγω κατηγορίας είναι το γεγονός ότι κανείς εκ των γονέων δεν μοι εξεδήλωσε τοιαύτα παράπονα τουναντίον μάλιστα οι περισσότεροι εξεπλάγησαν όταν ήκουσαν το γεγονός της παύσεως μου και πολλοί έτρεξαν να μου εκφράσουν την λύπην τωνδια το γεγονός.

Αλλ' εάν Κύριε σύμβουλοι υπάρχουν και μερικοί γονείς μη ικανοποιηθέντες εκ της τριμήνου διδασκαλίας μου - διότι τους πρώτους τρείς μήνας διέθεσα δια την προετοιμασίαν του σχολικού κονσέρτου της 14ης Δεκεμβρίου το οποίον εδόθη υπό των μαθητών μου και μόνον και κατά το οποίον εχορεύθησαν 6 Ελληνικοί χοροί υπό των μαθητριών μου και επαίχθησαν 4 δραματάκια με 10-15 πρόσωπα - μαθητάς και μαθητρίας μου καθώς και ποιήματα και τραγούδια ελληνικά συνεκινήθησαν δε πάντες οι παρευρεθέντες ομογενείς κατά την γενικήν ομολογίαν - δύναμαι και τούτους να ικανοποιήσω και επομένως την κατηγορίαν να ανατρέψω εκ των γραπτών διαγωνισμών τους οποίους διενήργησα κατά την παρελθούσαν εβδομάδα ενώπιον τρίτων των οποίων τα αποτελέσματα έχω εις χείρας μου και δύναται όστις θέλει να εξετάση και να πεισθή.

Αλλ' αν στηριχθώμεν και εις την κρίσιν των ολίγων αυτών γονέων ακούσατε τι μου απήντησαν μερικοί κατόπιν της ερωτήσεώς μου εάν έτυχε να εξετάσουν τα παιδιά των εις την ανάγνωσίν των, την γραφήν των,εάν εννοούν τα παιδιά των το κείμενον που διαβάζουν και τας λέξεις τουκ.λ.π.<<Εγώ δάσκαλε βλέπω τα παιδιά μου όταν κοιμώνται αλλά θα προσπαθήσω να τα δώ όταν δεν έχουν σχολείον και να εξετάσω και θα σου απαντήσω>>.

Και έχουν δίκαιο οι καϋμένοι οι γονείς. Πόσες φορές μου εξεμυστηρεύτηκαν τον πόνον των ότι αυτή η ξενιτειά με αυτήν την καθημερινήν βιοπάλην δεν τους επιτρέπετε να αναθρέψουν και διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά των όπως επιθυμούν. Εγώ αντί να τους κατηγορήσω αισθάνομαι ειλικρινώς τον πόνον των.

Το μόνον που έχω να προσθέσω εις την κατηγορίαν αυτήν είναι όσοι είδον τα αποτελέσματα των τελευταίων εξετάσεων επί του χάρτου των διαγωνισμών του αντιπροέδρου κ. Σαββοπούλου συμπεριλαμβανομένου έμειναν με ανοικτόν από έκπληξιν το στόμα.

Τώρα προχωρώ εις τετάρτην κατηγορίας επί της οποίας διατείνονται οι κ. κ. σύμβουλοι ότι εστήρηξαν την παύσιν μου δηλαδή εις την επιστολήν του Ντώτση Διευθυντού του Ελληνικού μας Σχολείου κ. Χιλάριους.

Δυστυχώς δεν θέλω να καταχρασθώ της φιλοξενείας της << Νέας Ελλάδος >>δι' ο και θα εξακολουθήσω την επομένην τη συγκαταβάσει του αγαπητού μου Διευθυντού της. Μίαν σύγκρισιν θέλω να τονίσω του πρώτου μέρους της επιστολής μου. Την διαφοράν δηλαδή των εν Αθήναις κριτών μου, όπως είναι ο σεβαστός καθηγητής του Πανεπιστημίου, τον οποίον ανέφερα και του οποίου έπεσαν θύματα οι κ. κ. Σύμβουλοι και των ενταύθα κριτών μου, οι οποίοι απαρτίζουν το σεβαστόν Δ. Συμβούλιον της Κοινότητός μας και των οποίων τα ονόματα - μερικών δηλαδή διότι δεν κατεδέχθησαν να με γνωρίσουν οι περισσότεροι- ανέφερα προηγουμένως.

Μετ' εξαιρετικής εκτιμήσεως Χρ. Σιάντωνας Πρώην διδάσκαλος του Ελληνικού Σχολείου

Τζοχάννεσμπεργ 2-5-33

Ο Χρ. Σιάντωνας αναφέρει ότι μερικοί εκ των συμβούλων δεν καταδέχθησαν να τον γνωρίσουν. Δεν υπερβάλει ούτε ψεύδεται ο άνθρωπος, συνέβη στα αλήθεια διότι μέσα σ' αυτό το ψευτοσυμβούλιο υπήρχε φαγωμάρα και διχογνωμίες, μερικοί ήταν εναντίον της αποπομπής του Σ. Παπαδανιήλ και αυτοί ήταν εκείνοι που πρωτοστάτησαν δια την επαναφορά του, ένας από αντιζηλία και είχε την υποστήριξη και ενός ακόμη μέλους, αυτός ήταν ο Κ. Ελλισαίος.

Ο Χρ. Σιάντωνας μετά την αναίτια παύση από το Ελληνικά Σχολείο συνέχισε το κοινωνικό του έργο δημοσιεύοντας διάφορα άρθρα ποικίλου περιεχομένου και τον αθλητισμό της ομογένειας της περιοχής Τρανσβάαλ.

Αυτός παρ' ότι ζούσε λίγο χρόνο εις αυτό τον τόπο αντιλήφθηκε πλήρως τα προβλήματα της Ελληνικής παροικίας και τον κίνδυνο αφομοίωσης από τον ξένο πληθυσμό, για αυτό το λόγο στράφηκε προς την νεολαία την οποία μπορούσε να διαπαιδαγωγήσει

εύκολα και να ζυμώσει τη νοοτροπία της ελληνοπρεπώς. Με το πρώτο θέμα τον αθλητισμό όπου βρήκε πρόσφορο έδαφος και είχε ικανοποιητικά αποτελέσματα. Ο αναγνώστης εις το κεφάλαιο << Γενικά>> μπορεί να ιδεί λεπτομέρειες.

Με τα διάφορα δημοσιεύματα, άλλοτε έμμεσα και άλλοτε άμεσα παρότρυνε τον αναγνώστη προς το σωστό και συμφέρον δια τον Ελληνισμό. Ας παρακολουθήσομε μερικά από αυτά που έγραψε:

ΔΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΣΠΙΣΙΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ ΕΝ ΤΩ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.

ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΓΝΩΜΑΙ

Ουδέποτε εφαντάσθην ότι ο εν το εξωτερικό Ελληνισμός είναι κατώτερος του ελευθέρου.

Τουναντίον μάλιστα από μικρός ήκουον πάντοτε ότι ο υπόδουλος ελληνισμός διατηρεί σφοδροτέραν και φανατηκωτέραν την Ελληνικήν του συνείδηαιν και μάλιστα τούτο το αισθάνομαι κατά βάθος διότι εγώ είμαι εις εξ αυτών.

Εάν δε ακούονται κάποτε παρεξηγήσεις παρατράγουδα, διχόνοιαι και μικροφιλοτιμίαι μειωτικαί του ελληνικού ονόματος, τούτο οφείλεται εις τα ελαττώματα της φυλής μας, τα οποία έλαβον ταπεινήν μορφήν λόγω της μακραίωνης δουλείας, αφ' ενός και της χαλαρότητος των φυλετικών και κοινωνικών δεσμών μεταξύ των εν τη ξένη ουχί βεβαίως εις όλα τα μέρη - τούτο παρατηρείται κυρίως εις τα Αγγλοκρατούμενα μέρη- χαλαρότητος εχούσης ως βάσιν την επιπολαίαν σκέψιν ότι σκοπός του ξενετευμένου πρέπει να είναι η απόκτησις χρημάτων και η πυρετώδης προετοιμασία δια την επιστροφήν του εις την πατρίδα καθώς και η σκληρή βιοπάλη η εμποδίζουσα τον κοινωνικόν άνθρωπο να εργασθή δια τους ομοίους του η ομοεθνείς του.

Αλλ' ο τίτλος τον οποίον έθεσαν επι κεφαλής προϋποθέτει τον κίνδυνον της ελληνικής αξιοπρέπειας εν τω εξωτερικώ.

Θα εξετάσωμεν λοιπόν πρώτον εάν υπάρχη τοιούτος κίνδυνος η τοιούτο ζήτημα και δεύτερον ποία τα μέσα της θεραπείας της καταστάσεως ταύτης.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ακούω από τους περισσοτέρους Έλληνας οι οποίοι έζησαν- και ζουν -τα περισσότερα έτη της ζωής των εν τη ξένη ταύτη χώρα να μου διατραγωδούν την αθλίαν κατάστασιν και τον εθνικόν μαρασμόν του ενταύτα Ελληνισμού. Και δεν είναι η πρώτη φορά κατά την οποίαν ενώπιον οιουδήποτε μικρού η μεγάλου ξένου η ομοεθνούς διασύρετε η εθνικής μας αξιοπρέπεια υφ' ημών των ιδίων.

Δηλαδή μία επαναλαμβανομένη σκηνή μιάς τραγωδίας όπου ήρως του δράματος αυτοκτονεί επανέρχεται εις την ζωή, και πάλιν αυτοκτονεί εις μίαν διαδοχήν φαύλου κύκλου.

Αλλά μήπως αυτοί οι άνθρωποι μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβανόμεθα όλοι- και δεν πρέπει να θιχθή κανείς- πράττουν τούτο εξανιστάμενοι προ της λυπηράς εμφανίσεως των ομοεθνών των η μήπως είναι πεσιμισταί δηλαδή απαισιόδοξοι, βλέποντες όλα τα πράγματα υπό την κακήν των άποψιν μαύρα, σκοτεινά και άθλια.

Ένα ενθαρρυντικόν παρετήρησα εις όλας αυτάς τας περιστάσεις ότι η εντύπωσις των αύτη και η εξ αυτής απορρέουσα απαισιόδοξος γνώμη είναι τόσο άστατος ώστε πολλάκις την αυτήν στιγμήν να θερμαίνωνται από ακράτητον εθνικισμόν και να μεταβάλλουν ως δια μαγείας εις ανυπέρβλητον και αξιοθαύμαστον παν το εν τη συζητήει αναφερόμενον ελληνικόν.

Υπολογήσατε τώρα ποία ανάλυσις ψυχολογική χρειάζεται δια να συμπεράνης τι το ορθόν και αντικειμενικόν εκ των συγκρουομένων και αυτοανατρεπομένων αυτών διηγήσεων και γνωμών.

Αλλ' ακόμη δύο περίεργα φαινόμενα οφείλω να περιγράψω και εξετάσωμεν δια να αποκτήσωμεν κάποιαν ύλην δεδομένων και να κρίνωμεν την προερχομένην εξ αυτών κατάστασιν.

Τα φαινόμενα ταύτα οφείλονται εις δυο τάξεις ανθρώπων εξ ων η μία είναι η τάξεις εκ των ομοεθνών μεταναστών οι οποίοι ειργάσθησαν επί έτη, κέρδισαν μερικά χρήματα, μετέβησαν πίσω εις την πατρίδα, ησύχασαν, έχασαν ότι είχον και πάλιν επέστρεψαν εις την ξένην κυμαινόμενοι μεταξύ ξενομανών και μισελλήνων κατ' επιφάνειαν και εντελώς επιπολέως.

Η άλλη τάξις είναι εκείνων των ομογενών ξενιτευμένων οι οποίοι συγκρίνοντες και ούτοι επιπολέως τα προτερήματα και την πρόοδος εις κοινωνικόν και μηχανικόν πολιτισμόν των ξένων προς τα έθιμα και τας μηχανικάς προόδους της μικράς η μεγάλης πατρίδος των παρουσιάζονται κήρυκες και ιεραπόστολοι της ξένης κοινωνίας όπου ζούν απαρνούνται τελείως την ελληνικήν των νοοτροπίαν και ψυχοσύνθησιν - χωρίς κατά βάθος να το κατορθώνουν έστω και κατελάχιστον - και γίνονται φορείς ξενολατρείας και ξενομανίας αφ' ενός μισελληνισμού δε αφ' ετέρου .

Αλλά το δυσκολώτερον από όλα τα προηγούμενα ζητήματα και το περιπλοκώτερον και ακανθωδέστερον είναι το ζήτημα της γενεάς η οποία γεννάται ανατρέφεται και γαλουχείται εν τη ξένη γη εν μέσου του ξένου περιβάλλοντος και οποία αναμειγνύεται κατόπιν εις το ελληνικόν περιβάλλον επιδρώσα επ' αυτού κατ' αντίθετον τρόπον καθ' ον το ελληνηνικόν περιβάλλον επιδρά επ' αυτής.

Δεν είναι δε μόνον αυτά τα στοιχεία του όλου γενικού ζητήματος το οποίον εξετάζομεν. Υπάρχουν και πολλά άλλα τα οποία θα συνεισφέρουν δια την ζητουμένην λύσιν εκ της εξετάσεως και αναλύσεως.

Ένα δε τοιούτον είναι και η οικονομική η κοινωνική κατάστασις εν τη ξένη Ελληνισμού, το αξιοπρεπές η μη των εργασιών των, η πολιτική των δύναμις εν τη ξένη χώρα όπου φιλοξενούνται, η αντανάκλασις των πολιτικών γεγονότων της πατρίδος Ελλάδος, η ύπαρξις εντοπίων φιλελλήνων η μη, το ενδιαφέρον και η υποστήριξις του ελευθέρου Ελληνικού κράτους δια την αξιοπφεπή εμφάνισιν των κοινών ελληνικών πραγμάτων του εξωτερικού και πολλά άλλα.

Αλλά επειδή το ζήτημα τούτο χρήζει μεγάλης αναπτύξεως και μελέτης θα μου επιτραπή υπό των αξιοτίμων αναγνωστών να επεκταθώ εις σειράν μερικών ακόμη άρθρων.

Μετά από αυτό το άρθρο δεν έδωσε συνέχεια επ' αυτού, ίσως επειδή δεν είχε αρκετό χρόνο, διότι όπως θα δούμε είχε πολλά θέματα με κυριότερο το πρόβλημα της επιβίωσης.

Αργότερα έγραψε ένα άρθρο με τίτλο << ΧΑΡΑΚΤΗΡΕ Σ >> 3 Αυγούστου 1933 το οποίο έχει ως εξής:

Ένα ουσιώδες γνώρισμα του ανθρώπου είναι ο χαρακτήρ. Πολύ συχνά ακούομεν κάποιον να επαινή τον φίλον του << Α, ο Μήτσος είναι παιδί μάλαμα, έχει χαρακτήρα >> Εις την ζωήν μου έχω ακούσει πολλές φορές την λέξιν << χαρακτήρας >> Ο νέος περιφρονεί τα πλούτη, την ωραιότητα, την καταγωγήν. Θέλει χαρακτήρα. Το ίδιο και η νέα. Εις το διάστημα 30 και πλέον ετών οικογενειακής ζωής καταλαβαίνετε διαρκούς τι σημαίνει η λέξις χαρακτήρ δια τον άνδρα αφ' ενός και δια την γυναίκα αφ' ετέρω. Τα πλούτη η ωραιότης τα φυσικά χαρίσματα είναι μιά ποικιλία μέσα εις την συνεχήν ζωήν. Είναι τα τρυφερά κλαδιά, τα άνθη, η μυρωδιά η μουσική του κελαϊδήματος των ωραίων πουλιών που φτεροκοπούν ολόγερα εις το δένδρον. Τα φύλλα πέφτουν το φθινόπωρο, τα άνθη και οι καρποί ευφραίνουν το περιβάλλον για μία περίοδο ενος μηνός, τα πουλιά φεύγουν για τα θερμά κλίματα τον χειμώνα όταν χιονίζη.

Η ρίζα όμως πάντα μένει πάντα δίδει την τροφή στο ανεμοδαρμένο δένδρον. Έτσι είναι και εις τον άνθρωπο ο χαρακτήρ. Είναι η ρίζα της ψυχής είναι η βάσις των πράξεών του. Είναι το κεφάλαιον το μόνον πραγματικόν αναλλοίωτον και αναφαίρετον το οποίον καταθέτει εις την κοινωνικήν συνεργασίαν.

Η κοινωνία εκλέγει ως οδηγούς της εκείνους οι οποίοι διαθέτουν το μεγαλύτερον κεφάλαιον τον ακεραιότερον χαρακτήρα. Τα πλούτοι ακόμη η μόρφωσις είναι ανίσχυρα να επιβάλουν ένα άτομον εις την κοινωνικήν ζωήν άνευ του χαρακτήρος.

Όλοι γνωρίζομεν την λέξιν χαρακτήρ αλλάπόσοι την εννοούμεν; Χαρακτήρ είναι λέξις αφηρημένη. Επομένως είναι αδύνατον να την εννοήσωμεν εάν δεν την αναλύσωμεν, Τι άλλο είναι ο χαρακτήρ παρά μιά καθωρισμένη μορφή όλων των ψυχικών αρετών; Ένας που έχει χαρακτήρα ποτέ δεν ψεύδεται. Διατί; Διατί να ψευθή εφ' όσον γνωρίζει σαφώς και έχει ριζωθεί μέσα εις την ψυχήν του,

ότι η αλήθεια είναι ψυχικόν προτέρημα ανωτέρας του ψεύδους: Ο άνθρωπος που έχει χαρακτήρα ποτέ δεν θα προδώση τα μυστικά τα οποία ανέλαβε να φυλάξη ως μυστικά. Δια να αναλάβη και μυηθή να φυλάξη τα μυστικά αυτά εξήτασε πρώτον την αξίαν των και την αντοχήν του και ικανότητα του δια μίαν τοιαύτην υποχρέωσιν. Ο χαρακτήρας άνθρωπος ποτέ δεν θα προδώση την εθνικότητά του, την πατρίδα του και την τιμήν του φίλου του και την ιδικήν του. Διότι γνωρίζει ότι το γενικόν συμφέρον μετά του μερικού απαιτούν θυσίας άνευ των οποίων η ατομική ευτυχία καταντά κτηνώδης.

Ο χαρακτήρας άνθρωπος ποτέ δεν παραβιάζει την συδείδησίν του με την δικαιολογία ότι θα εξαπατήση τους άλλους ώστε να μην αντιληφθούν την πραγματικότητα, διότι γνωρίζει καλά ότι ο εαυτός του είναι ένας και μόνος ακέραιος και ότι παραβαίνων τους κανόνες και το ηθικόν του πρόγραμμα τας αρχάς του εν γένει διαλύει και εκμηδενίζει την ψυχικήν του δύναμιν, γνωρίζει ακόμη ότι άνευ οριζμένων αρχών θα ομοιωθή με καράβι χωρίς μηχανάς στερεάς και χωρίς καπετάνιον, και εις την παραμικράν καταιγίδα θα καταποντισθή χωρίς καμίαν αντίστασιν έρμαιον των κυμάτων.

Αλλά ποιά είναι τα εφόδια με τα οποία δύναται να μορφώση κανείς χαρακτήρα;Διατί εφ' όσον όλοι γνωρίζομεν τα προτερήματα του σταθερού χαρακτήρος δεν κατορθώνουν να αποκτήσουν τοιούτον; Μήπως γεννάται ο άνθρωπος με χαρακτήρα ή μήπως είναι δυνατόν να μορφωθή εκ των υστέρων δια της αγωγής ή της πείρας;

Βεβαίως ο άνθρωπος γεννάται με ωρισμένας φυσικάς ή ψυχικάς κλίσεις.

Μία δε τοιαύτη γενική είναι η ικανότης να δύναται να προσαρμόζεται ευκολότερον προς το περιβάλλον το εγγύς ή το απώτερον.Η ευκολία αύτη τον κάμνει να αποκτά σταθερότητα ψυχικής καταστάσεως αμέσως ως αντιληφθή την αξίαν την οποίαν έχει μία αλήθεια δια την ύπαρξιν του. Ας μη λησμονώμεν όμως ότι είμεθα ως όντα υποτεταγμένοι εις τα δυο ένστικτα τα οποία κυβερνούν την ζωή μας. Τα της αυτοσυντηρήσεως και της διτηρήσεως του είδους.

Η ισορροποία δε τούτων παίζει σπουδαίον ρόλον εις το να μορφώσωμεν χαρακτήρα αλτρουϊστικόν ή ατομικόν. Ο μέσος χαρακτήρ είναι ο πραγματικός χαρακτήρ. Διότι είναι πολλοί οι οποίοι εγωϊστικώς φερόμενοι τηρούν τον λόγον των ή σέβονται την τιμήν των άλλων, ή δίδουν πάντοτε δωρεάς δια γενικούς σκοπούς.Δια να μορφωθή χαρακτήρ πρέπει να επικρατή διαύγεια κατά τον σχηματισμόν των διαφόρων εννοιών επί των οποίων θα βασισθή. Η δε συνείδησις πρέπει να εχη πρωτεύουσαν θέσιν εις όλας μας τας πράξεις. Το << γνώθι σαυτόν >> του Σωκράτους είναι μία αλήθεια η οποία από λίγους μόνον μπορεί να κατανοηθή και αυτοί οι ολίγοι δύνανται να αποκτήσουν και τον ανώτερον χαρακτήρα. Αλά και ένας άλλος λόγος παίζει σπουδαίον λόγον κατά τον σχηματισμό του χαρακτήρος. Η ισορροποία συναισθημάτων, συγκινήσεων και λογικού αυτοελέγχου. Όποιος είναι έρμαιον των συναισθημάτων ή των συγκινήσεων του άνευ του χαλινού της λογικής και άνευ της ικανότητος της θελήσεως του ή της ιδισυγκρασίας του να αντιδρά εις τας εκδηλώσεις και τας ακολούθους πράξεις είναι δυνατόν να έχη σταθερόν χαρακτήρα. Ο δε αυτοέλεγχος επί των πράξεων του εις στιγμάς αιθριότητος ψυχικής τονώνει τούτον.

Αλλά τίθεται το θέμα διατί πολλοί μορφωμένοι και πεπαιδευμένοι στερούνται χαρακτήρος. Η απάντησις είναι ότι λείπει από αυτούς πρώτον η ευρεία και βαθειά γνώσις επί των γενικών αληθειών αι οποίαι μορφώνουν τον χαρακτήρα και δεύτερον απαιτούνται τα αναφερθέντα προηγουμένως εφόδια και δια τους μορφωμένους και δια τους μη.

Ποιός θα αμφισβητήση ότι η κοινωνικότης του ανθρώπου είναι ένα στήριγμα επί του οποίου βασίζονται τόσαι και τόσαι αρεταί αι οποίαι εν τω συνόλω των λαμβάνουσαι οριστικήν και καθωρισμένην θέσιν εις τον ψυχικόν κόσμον χαρίζουν εις το άτομον τον ωραίον χαρακτήρα; εξ άλλου ο σαφής καθορισμός των σχέσεων του ατόμου προς το σύνολον είναι έτερος παράγων του ζητήματός μας.

Και επαναλαμβάνω ότι ο χαρακτήρ εις τας σχέσεις του ατόμου προς την κοινωνίαν έχει την αυτήν αξίαν που έχει η ρίζα εις το δένδρον καθώς και τα θεμέλια εις ένα οικοδόμημα. Οι άνθρωποι οι οποίοι έχουν αφιερώσει το άτομον των εις την κατηγορίαν των μαρτύρων της ουσιαστικής τάξεως και της προόδου του γενικού έχουν σχηματίσει ασφαλώς τον τελειότερον τύπον του χαρακτήρος.

Είναι καταφανές ότι ο Χρ. Σιάντωνας επηρεάστηκε αρκετά από το βιβλίου του Τζέϊμς και προσπαθεί να εκφράζεται σύμφωνα με το πνεύμα εκείνου. Ανεξάρτητα όμως από αυτό τόσον αυτός όσον και ο Σ. Παπαδανιήλ όστις δημοσίευσε πάρα πολλά πεζά και έμμετρα έδωσαν το έναυσμα ώστε πολλοί ομογενείς να ασχολούνται με το γράψιμο και να δημοσιεύουν τις εργασίες των εις τις ομογενειακές εφημερίδες, δημιουργήθηκε λόγος και αντίλογος πράγμα που βοήθησε εις την πνευματική εξύψωση των Ελλήνων ομογενών οι οποίοι, οι περισσότεροι από αυτούς, ζούσαν σε απομακρυσμένες περιοχές μέσα σε ξένο περιβάλλον με μόνο μέσον επικοινωνίας την παροικιακή εφημερίδα.

Τέτοιοι συγγραφείς ήταν ο Καΐλας ο οποίος σε όλα τα γραφόμενά του έδιδε τον υπότιτλο << Μουντζούρες>>, Ο Ελλισαίου όστις τα πρώτα χρόνια έγραφε μικρά ποιήματα, ....

Ο Μέρσιλος Λέσβιος από το Κέϊπταουν, Κ. Ι. Μανώλας επίσης από το Κέϊπταουν, Γ. Δεσπότης,

Το Μάιο ο Χρ, Σιάντωνας κυκλοφόρεσε το μανεφέστο ιδρύσεως Ελληνικής Σχολής εις Ν. Αφρική. Αυτό γράφει τα εξής:

Έδρα εν Τζοχάννεσμπεργ 66 Εξπλορέσιον Μπούϊλιντγκς.

Παράρτημα της εν Αθήναις Ακαδημίας << ο Αριστοτέλης >> Γραφεία οδός Μιχαήλ Νομικού 21 καταρτιζούσης την Ελληνικήν νεολαίαν εις πολλούς κλάδους των πρακτικών και εμπορικών επιστημών και της κλασικής παιδίας δια των δύο μεθόδων γενικής διδασκαλίας την της προσωπικής και της δια αλληλογραφίας ήν τόσον ευρέως χρησιμοποιούν όλα τα πεπολιτισμένα κράτη.

Το εν Τζοχάννεσμπεργ παράρτημα διευθύνεται υπό του γνωστού καθηγητού κ. Χρ. Σιάντωνα αποφοίτου του Πανεπιστημίου Αθηνών σπουδάσαντος εκτός των διδακτικών και παιδαγωγηκών, τας φυσικομαθηματικάς επιστήμας και διδάξαντος επί ενναετίαν εν Αθήναις εις διαφόρους ιδιωτικάς σχολάς έχοντος δε να επιδείξη εις πάντα βουλόμενον πιστποιητικά και συστάσεις αρίστας παρά πολλών Καθηγητών Πανεπιστημίου κ.λ.π.Εξασφαλίζει την συνεργασίαν πεπειραμένων διδασκάλων γνωστών εις τον Ελληνισμόν της Αφρικής και εφαρμόζει επίσης τας δύο μεθόδους, προσωπικής και την δι' αλληλογραφίας διδασκαλίαν.

Σκοπός της είνε η εξάπλωσις εις ολόκληρον την Αφρικήν, των Ελληνικών Γραμμάτων, της Ελληνικής Γλώσσης, Ιστορίας και Γεωγραφίας και όλων των Γυμνασιακών γνώσεων δια το παρόν, αργότερον δε και όλων των εν τη Κεντρική έδρα Αθηνών διδασκομένων επιστημών.

Όσοι κατοικούν εν Τζοχάννεσμπεργ δύνανται να εγγραφούν εις τα δια προσωπικής διδασκαλίας λετουργούντα ή και δια αλληλογραφίαςτμήματα, ημερίσεα δια μικρά παιδιά νυκτερινά δια μεγάλους. ( Ιδιαίτερον τμήμα δια τα ξενόφωνα Ελληνόπουλα αποκλειστικώς, δια τα οποία δίδεται τρίμηνος δοκιμαστική διδασκαλία άνευ πληρωμής ως εγγύησις ) Το πρόγραμμα είνε τοιοούτον, ώστε τα αποτελέσματα της α' τριμηνίας να εκπλήξουν, αι δε ώραι είνε τοούται ώστε να μη κουρασθού καθόλου τα παιδιά, να έχουν δε και μίαν πρωϊνήν ώραν της Κυριακής 9.30-10.30 πλησίον της Εκκλησίας μας μετά την οποίαν αφού ασκηθούν εις το τένις να παρακολουθούν εν σώματι την θείαν λετουργίαν.

Όσοι κατοικούν έξω δύνανται να εγγραφούν εις τα δι'αλληλογραφίας τμήματα εις τα οποία συμπεριλαμβάνονται παιδιά μικρά και μεγάλοι. ( Εδραιουμένης της σχολής θα αποστέλλλωνται κατά περιόδους διδάσκαλοι του προσωπικού της εις τα διάφορα μέρη, ίνα εποπτεύσουν τος μαθητάς της προσωπικώς.

Άπαντες δε δύνανται να ζητήσουν πρόγραμμα κανονισμούς και συμπληρωματικάς πληροφορίας από τα φραφεία.

Chr. Siantonas 66 Exploresion Buildigs Commisioner ( Commissioner το σωστό ) St. Johannesburg.ο

Αυτός κατοικούσε στο HILLBROW 3 PROSPECT STR.

Από της 3 Ιουνίου άρχισαν τα μαθήματα της σχολής « Αριστοτέλης» και συνεχίζονται εν μέσω γενικής επιδοκιμασίας κάθε τετάρτην 3-5 μμ. Σάββατον 10-12 π.μ. εις τη αίθουσαν 66 Εξπλορέσιον Μπίλντινγκς Κομμίσσιονερ στρήητ. και 9.30-10 π.μ.εις την αίθουσα 3 Προσπέκτ Ρόουντ λίγο πιο πάνω από την Ελληνική Εκκλησία όπου οι μαθητές έπαιρναν και μαθήματα τένις.

Ο Χρ. Σιάντωνας δεν δέχονταν μαθητές από το κοινοτικό σχολείο και τούτο δια να μην βλάψη τα της κοινότητος. Βλέπουμ εδώ καθαρά πως υπήρχαν αρκετοί ελληνόπαιδες που δεν πρωτιμούσαν το περιβόητο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ.

Τον ιούνιο ο Χρ. Σιάντωνας γνωστοποίησε εις τους κοινοτικούς παράγοντας της Κοινότητος ότι θα καταφύγη εις την δικααιοσύνη απαιτώντας από αυτούς να του καταβληθούν όσα του χρωστούσαν.

Οι προεδροπαράγοντες της Ελληνικής Κοινότητος του Τζοχάννεσμπουργ και περιχώρων, μετά τον μεγάλο θόρυβο που είχαν προκαλέσει με τις απολύσεις και επαναπροσλήψεις δασκάλων, έδωσαν εις την δημοσιότητα την 10ην Αυγούστου τον ισολογισμό των οικονομικών της, βέβαια αυτό έπρεπε να το είχαν κάνει κατά τον μήνα Απρίλιο ή Μάιο. Έχει ως εξής:

Αυτός ο ισολογισμός φαίνεται πως αντικατόπτριζε την πραγματική εικόνα των οικονομικών της κοινότητος άλλωστε δεν υπήρχαν δυσμενή σχόλια ως προς αυτό το θέμα.

Από το Ελληνικό Σχολείο στις 6 Σεπτεμβρίου ανακοινώθηκε το πρόγραμμα των αθλητικών αγώνων του σχολείου. Οι αγώνες καθορίστηκαν για την 20ην Σεπτεμβρίου εις το γήπεδο του σχολείου. Ήταν η τρίτη χρονιά λειτουργίας του σχολείου και η πρώτη που θα γίνονταν αγώνες. Ενώ το πρόγραμμα ήταν για την 20ην του μηνός ημέρα τετάρτη διεξήχθηκαν το Σάββατο 23ης Σεπτεμβρίου. Η περιγραφή για αυτούς τους αγώνες, έχει ως εξής:

Μίαν λαμπράν Ελληνικήν απογευματινήν επέρασαν όσοι ηδυνήθησαν εις τον ωραίον λόφον του Κένσινγκτον το παρελθόν Σάββατον ( 23ης Σεπτεμβρίου ), ότε εγένοντο εις το γήπεδον της Ελληνικής μας σχολής οι πρώτοι αθλητικοί αγώνες μεταξύ των μαθητών της.

Όσοι παρευρέθησαν εις παρομοίους αγώνας άλλων Σχολών θα είδον ασφαλώς εις την καθόλου διεξαγωγήν των προχθεσινών αγώνων εξαιρετικά σημεία, τα οποία δεν ηδύναντο παρά να προξενήσουν ιδιαιτέραν εντύπωσιν, εις τους Έλληνας κυρίως. Εις τας διαιρέσεις των μικρών αθλητών των άλλων σχολείων ακούει κανείς να δίδωνται τα ονόματα των οίκων της Αγγλίας,York Lansester Tydor κλπ, εις τους προχθεσινούς όμως αγώνας η πάλη διεξήγετο μεταξύ δυο ομάδων φερόντων Ελληνικά ονόματα. <<Αθηναίοι>> και << Σπαρτιάται>> Λαμπρά προπαγάνδα, οσονδήποτε και αν είναι λεπτομερειακή.

Εκτός των προσελθόντων γονέων και λοιπών Ελλήνων, παρευρέθησαν και διάφοραι εξέχουσαι προσωπικότητες της διεθνούς κοινωνίας, ως ο Δήμαρχος της πόλεως μας κ. Βίκες μετά της αξιοτίμου συζύγου του, ο πρόεδρος του εκπαιδευτικού συμβουλίουδρ. Μπόμαν και οι δύο δημοτικοί σύμβουλοι κ. κ Palmer και Heulen.

Η καθόλου διεξαγωγή των αγώνων υπήρξε θαυμασία και πολλά χρεωστεί αύτη εις ενεργείας του δραστηρίου διευθυντού της σχολής κ. Χιλάριους, των λοιπών καθηγητών καιτου ακαμάτου Έλληνος διδασκάλου κ. Σ. Παπαδανιήλ.

Εις κάθε αγώνισμα μεταξύ των νικητών υπήρχε και εις Έλλην, πράγμαπου διετήρησε το ενδιαφέρον των Ελλήνων θεατών αδιπτώντων, ενώ άπαντες οι μικροί οπαδοί της μιάς και της άλλης μερίδος έκαμνον αισθητήν την παρουσίαν των, δια της επιδοκιμασίας των νικητών, με ωραίες << war cries >>.

Τα αποτελέσματα όσον αφορά τους Έλληνας ήσαν τα εξής:

60 υάρδ. κάτω των 8 ετών, 2ος Παναγιώτης Σοφιανός, 4ος Ευάγγελος Μαρούδας.

60 υάρδ. κάτω των 9 ετών, 3ος Παναγιώτης Σοφιανός, 4η Αθηνά Σανιωτάκη.

50 υάρδ. κάτω των 8 ετών , 4η Νικολέττα Σοφιανού.

75 υάρδ, κάτω των9 ετών , 2ος Γεώργιος Ζουβές.

75 υάρδ,κάτω των 12 ετών, 1η Λαχανά.

75 υάρδ, κάτω των 14 ετών 1η Μαρία Μίχα.

100 υάρδ, κάτω των 13 ετών 2ος Νικόλαος Καντιώτης.

100 υάρδ, κάτω των 14 ετών 6ος Π. Αντωνίου.

100 υάρδ, κάτω των 14 ετών 3η Μαρία Μίχα.

220 υάρδ, κάτω των 13 ετών 2ος Νικόλαος Καντιώτης.

Απλούν κάτω των 14 ετών 1ος Παναγιώτης Αντωνίου.

Ύψος κάτω των 14 ετών 1ος Παναγιώτης Αντωνίου.

Απλούν κάτωτων 10 ετών 2ος Γεώργιος Ζουβές.

Ύψος κάτω των 10 ετών 1ος Αλέξιος Χαραμής.

Άλλον αγώνισμα ήτο ο δρόμος των 880 υαρδών. Εις τούτο όμως αξίζει να δοθή ιδιαιτέρα παράγραφος διότι εκίνησε και το περισσότερον ενδιαφέρον. Εις το αγώνισμα τούτο, το οποίον συνίσταντο από τρείς γύρους, έλαβον μέρος άνω των15 ετών μαθητών.

Από της αρχής του αγώνος διεκρίναμεν τον μικρόν Νικόλαον Καντιώτην μεταξύ των δρομέων. Κατείχεν εις τον πρώτον γύρον την 6ην θέσιν.Το βήμα του ήτο κανονικόν και μετρημένο.Οί άλλοι επιτάχυναν ή επιβράδυναν το τρέξιμό των αλληλοδιαδόχως. Εις το δεύτερο γύρον ένας υψηλός ανοίγει το βήμα του προσπερνά εναλλάξ τρείς τέσσαρας και περί το τέλος τίθεται επικεφαλής. Ο Καντιώτης εξακολουθεί το ίδιον στύλ πεπειραμένου δρομέως και εις τας αρχάς του τρίτου και τελευταίου γύρου ανοίγει ολίγον το βήμα του. Προσπερνά ένα δύο, τρείς και όλους τους άλλους εκτός του υψηλού, ο οποίος αυξάνει την ταχύτητά του ολοέν και ευρίσκεται εις αρκετήν απόστασιν. Το αναπόφευκτο εντός όλίγου επέρχεται. Ο υψηλός αρχίζει να κουράζεται και το βήμα του βραδύνει. Ο Καντιώτης απ' εναντίας ανοίγει τα βήματά του και εις ένα ωραίο αμπαλάξ, τον προφθάνει 60 υάρδας προ του τέρματος και διαρκώς κερδίζει έδαφος, επιτυχών με τέχνη την πρώτην θέσιν. Ο μικρός αυτός έχει αρκετά καλά προσόντα δρομέως εις το αγώνισμα τούτο και θα προοδεύση υπό τας σόφρωνας νουθεσίας καλού προπονητού.

Μετά τα αγωνίσματα εγένοντο αθλητικαί ασκήσεις υπό των μαθητών, οίτινες κατεχειροκροτήθσαν. Εις τους παρευρεθέντας κατά το διάλειμμα προσεφέρθησαν τέϊον και αναψυκτικά.

Η απογευματινή αύτη του Σαββάτου υπήρξεν εξαίρετος. Και πρέπει πάντες να ομολογήσωμεν ότι εκεί εις το Κέενσιγκτον γίνεται εργασία, φιλότιμος και αποτελεσματική. Η αμέριστος υποστήριξις απάντων ημών η ηθική ιδίως είνε το μόνον που δύναται να ωθήση το έργον τούτο προς την μεγάλην πρόοδον και να το καταστήση εθνικώτατον ίδρυμα διαπαιδαγωγήσεως και νουθεσίας ελληνικής ανταξίας του μεγάλου προορισμού του.

Οι μαθητές του Ελληνικού σχολείου το0υ Κένσιγκτον είχαν ιδρύσει και μαθητική κοινότητα του σχολείου τους. Οι μαθητές αυτού του σχολείου δια μέσου αυτής της κοινότητος ζητούσαν από τον διευθυντή της εφημερίδος << Ν. Ελλάς >> τα εξής:

Αξιότιμε κ. Θεοχαρίδη

Πολύ σας παρακαλούμεν να δημοσιεύσετε εις την «Νέαν Ελλάδα» ότι οποιοδήποτε Ελληνόπουλο θέλει ναχωμε αλληλογραφία μαζί του ας μας γράψη. Έχομεν ήδη αλληλογραφία με τα παιδιά του Ελληνικού Σχολείου Λορέντζο Μάρκες που ως γνωστόν διευθύνεται από τον αιδ. Ηλία Μπερτόλη. Όλοι ξέρουν πιά πόσον ωφέλιμη για τα σχολεία και τους μαθητάς είναι η σχολική αλληλογραφία που έχει οργανώσει 9 τώρα χρόνια ο Ερυθρός Σταυρός της νεότητος.

Ακόμη επειδή επιθυμούνες να έχωμεν μιά σχολική παιδική βιβλιοθήκη δια να διαβάζωμε, παρακαλούμεν όσους θέλουν να μας βοηθήσουν να μας στείλουν ένα δυο βιβλία ή οτιδήποτε άλλο θέλουν δηλ. εικόνες, χάρτες, που νομίζουν πως χρειάζεται για το σχολείο μας από το οποίο λίγο ή πολύ θα ωφεληθούμε.

Βέβαια για τα ευγενικά σας αισθήματα και δια το ενδιαφέρο σας για το σχολείο είμαστε βέβαιοι πως θα λάβετε την ευγενή καλοσύνη να δημοσιεύσετε τα παραπάνω λίγα λόγια.

Με μεγάλη εκτίμηση η Μαθητική Κοινότητα του Ελληνικού Σχολείου.

Η Γραμμαγτεύς Χαρ. Αντωνίου η Πρόεδρος Κατίνα Βασιλείου

Τζοχάννεσμπουργ 27. 9. 33

Την τρίτη εβδομάδα του Αυγούστου του έτους 1933, με πρωτοβουλία του Ποδοσφαιρικού Συλλόγου, έλαβε χώρα μία συνεδρίαση με παράγοντες της κοινότητος του Τζοχάννεσμπουργ και του Ποδοσφαιρικού Συλλόγου. Η συνεδρίαση έγινε μέσα εις την εκκλησία των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης με θέμα την συνεργασία των δύο σωματείων και τη σκέψη περί ιδρύσεως γηπέδου και γυμναστηρίου εις τους χώρους του σχολείου, εκεί εις το Κένσιγκτον. Η περιγραφή για αυτή την υπόθεση έχει ως εξής:

Ήταν η ημέρα της τελετής της καταθέσεως του θεμελίου λίθου του σχολικού μας κτιρίου. Η μιά δράκα Ελλήνων παρευρέθηια την εις τον λόφο του Κένστιγκγτον για να παρακολουθήση αυτοπροσώπως τη θεμελίωση του εθνικού τούτου βωμού, για την ανέγερσιν του οποίου τόσοι κόποι κατεβλήθησαν και τόσα χέρια άνοιξαν γενναιόδωρες προσφορές. Ήταν μεγάλη ημέρα εκείνη για τον λίγο Ελληνισμό της Αφρικής με τα μεγάλα αισθήματα. Τα όνειρα που εγεννήθησαν χρόνια τώρα στην καρδιά κάθε πατριώτου εγίνοντο πραγματικότης. Κι' η έννοια που έτρωγε το γονιό για το παιδί του άρχισε να διαλύεται. Οι ομιληταί δικοί μας και ξένοι τη σημασία του γεγονότοςμε γραφικούς λόγους. Από όσα όμως ελέχθναησαν ένα μόνον δεν μπορώ ακόμα να ξεχάσω. Τα λίγα λόγια του του καθηγητού της Ελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της πόλεώς μας κ. Χάρωφφ. Και τ' αντιγράφω όπως έχουν εν μεταφράσει σε μια γλυκειά ανάμνηση.

_ Προσπαθήσατε εσείς οι Έλληνες να κάμετε το λόφο τούτο ένα λαμπρό κομμάτι Ελλάδος. Μια « αποικία» να πούμε Ελληνική, στολισμένη με τις χαρές που τιμούσαν τες αποικίες των αρχαίων Ελλήνων, των οποίων το μυστικό έχει μόνον η φυλή σας, η φυλή των Ελλήνων με τη μεγάλη παράδοσι.

Με αυτά τα ωραία λόγια μας εσύστηνε τότε ο φιλέλλην καθηγητής, να συγκεντρώσωμεν την προσοχήν μας και τας προσπαθείας μας εις τον λόφον του Κένσιγκτων.

Από την ημέρα που άρχισε να λειτουργή εκεί επάνω το Ελληνικόν σχολείον ήτο το μόνον κατόρθωμά μας που ελάμπρυνε τη << Ελληνικήν Αποικία» του Κάνσινγκτων. Τώρα ένα άλλο Ελληνικό κατώρθωμα, ο ποδοσφαιρικός, παρομοίου εθνικού προορισμού με το Σχολείον, ήρχισε να στρέφη τα βλέμματα και την προσοχήν του, στο καμμάτι εκείνο της Ελλάδος. Θέλει τώρα και αυτός να να' ανεβή επάνω εκεί και να δοξάση τα Ελληνικά χρώματα που τιμούν τα στήθη των αθλητών του, στο χώμα που τόσα Ελληνόπουλα βρίσκουν τη χαρά του παιδικού παιγνιδιού. Προς τον σκοπόν τούτο, εσυμφωνήθη από κοινού και έγινε εις την κοινοτικήν αίθουσα της εκκλησίας μια μικτή συνεδρίασις των των μελών του Συμβουλίου της Κοινότητος και της Διοικούσης Επιτροπής του Ποδοσφαιρικού. Εις την συνεδρίασιν αυτήν η οποία τονίζομεν διεξήχθη με την μεγαλυτέραν εγκαρδιότητα, το δυνατόν της κατασκευής γηπέδου και γυμναστηρίου εις τον εκτεταμένον σχολικόν χώρον. Συνεζητήθηκαν αι προκαταρτικαί βάσεις συνεργασίας Κοινότητος και Ποδοσφαιρικού, επι του προκειμένου και διεπιστώθη ότι μια τοιαύτη συνεργασία είναι όχι μόνον δυνατή αλλά επιβιβλημένη. Βεβαίως δεν έγιναν παρά μόνον προκαταρτικαί συζητήσεις. Η εγκάρδιος όμως ατμόσφαιρα υπό την οποίαν διεξήχθησαν μας κάμνει να ελπίζομεν πολλά. Γιατί πλείστα καλά θα ακουσθούν για το Ελληνικό όνομα από μια τέτοια μονιασμένη προσπάθεια.

Και είμεθα από τώρα βέβαιοι ότι η εγκαινιασθείσα αυτή προσέγκισις Κοινότητος Ποδοσφαιρικού δεν θα σταματίση εωςτην γενομένην ήδη μικτή σύσκεψιν αλλά θα κατευοδοθή και θα απολαύση συντόμως το Ελληνικόν όνομα τα αγαθά που του περικλείει η επιτυχία της. Αμφότεροι τον ίδιον δρόμο οδεύουσι και προς την αυτήν διεύθυνσιν κατευθύνονται. Εις την ανύψωσιν του Ελληνικού ονόματος. Ας πάρωμεν δε ως μικρό καθρέπτισμα της μελλοντικής των συνεργασίας την γενομένην συνέλευσιν η επιτυχία της είνε από τούδε εξησφαλισμένη.

Σήμα κατατεθέν η φωτογραφία του Σχολείου:

Άγνωστος ο συντάξας αυτή την περιγραφή, όσον για τα συντακτικά και ορθογραφικά λάθη; έχω πολλές φορές αναφέρει ότι δεν κάμνω ουδεμία διόρθωση γιατί έτσι από ιστορικής απόψεως ο αναγνώστης να πλησιάζει όσο το δυνατό το τότε περιβάλλον μέσα εις το οποίον βίωνε ο Ελληνισμός.

Την 6ην Απριλίου

ανακοινώθηκε το πρόγραμμα των ιερών ακολουθιών κατά την Μεγάλη εβδομάδα. φ.DSC 0004 DSC 0005

Κατωτέρω παρουσιάζω ντοκουμέντα μέσα από τα οποία ο αναγνώστης μπορεί να αντιληφθεί πως οι προεδροπαράγοντες της Ελληνικής Κοινότητος του Τζοχάζννεσμπουργ αντιμετώπιζαν τις διάφορες καταστάσεις και προβλήματα της ομογένειας και πόσο σέβονταν την αξιοπρέπεια των συνανθρώπων των. Κάτω η επιστολή του καθηγητού Μυριανθέως. Φ. DSC 0002. 0003.

Μετά τον γλυκύτατον μαθητικόν βίον, μετά την θαλπωρήν των μητρικών αγκαλών της φιλτάτης του σχολής ήτις συνήγαγεν αυτόν παιδί άωρον την ηλικίαν, ακατάρτιστον την τω πνεύματι και ως μήτηρ φιλόστοργος τον περιέβαλε, τον έθρεψε τον κατήρτισε, τον ήνδρωσε, τον έρριπρεν από της πρώτης Κυριακής του Ιουνίου 1929 από ανθόσπαρτον ζωήν εις παγερόν κοινωνικόν ύπεθρον. Τον έρριπτεν εις την κοινωνικήν παλαίστραν και ανελογίζετο κατά πόσον θα ηδύνατο να εκπληρώση την εντολήν της Σχολής του, όπως επιδιώκε πάντοτε το αγαθόν, εφ' όσον ερρίπτετο εν μέσω του επιπολάζοντος κακού του παρόντος αιώνος.

Αι παρακλήσεις των καθηγητών του Επισκόπου Πάφου και Κιτίου και τόσων άλλων όπως μη ξενιτευθή δεν ωφέλησαν εις τίποτε.Εσυστήσαμεν τούτον ως διδάσκαλον και ιεροψάλτην εις Αλεξάνδρειαν, όπου και εδιωρίστηκε ολίγον πρω των επί τω πτυχίω εξετάσεών του , αλλά δεν εδέχθη τον διορισμόν. Τον εζήτησαν Κοινότητες εν Κύπρο δια τας ανωτέρας των Ελληνικάς Σχολάς, αλλά ούτε και πάλιν δέχθη. «Θα πάω, έλεγε στην Αφρική, πρέπει να πάω..»

Η Σχολή μας εκαυχάτο και καυχάται δια τον Παπαδανιήλ. Υπήρξε μαθητής μας και ως εκ τούτο τον εγνωρίσαμεν όσο ουδείς άλλος.

Εμελετήσαμεν κατά βάθος την ψυχήν του. Προείδομεν ότι θα προχωρήση εμπρός ότι θα τιμήση το διδασκαλικόν επάγγελμα και δεν διαψεύθημεν. Αληέτη της φοιτήσεώς τουθώς η Σχολή μας χρεωστεί πολλά εις το τέκνον της τούτο. Ώς εκ του ζωηρού του

πνεύματός, της καλλιφωνίας, του χαρακτήρος του, των τρόπων του, των τόσων πολλών χαρισμάτων, κατέστη αντικείμενον λατρείας όλων ημών. Μετείχε των σχολικών μας εκδρομών, των συναυλιών, της χορωδίας, ήτο εις όλα μέσα και ήτο πρώτος εις όλα άριστος τοις πάσι. Είχεν υπ' όψιν τα του Ομήρου,<< Αίέν αριστεύβειν και υπείροχος έμεναι άλλων..>>

Κατά τα τρία τελευταία έτη της φοιτήσεώς του εν τω Διδασκαλείω ήτο ο αστή, το όπλον των καθηγητών του και των συμμαθητών του της Σχολής όλης. Ωμίλει πάντοτε ολίγα, έγραφε πολύ και εσκέπτετο πολύ. Ευτυχείς θα είμεθα και εμείς άν ολίγα ελέγομεν και περισσότερον εσκεπτόμεθα. Εμελέτα προπαντός τους μεγαλυτέρους της αρχαιότητος παιδαγογούςκαι της σήμερον. Εξ όλων ελάτρευε τον Ρουσώ - παιδιά διαβάζετε παιδαγωγικά αν θέλετε να γίνετε μιά ημέρα στ' αλήθεια δασκάλοι έλεγε προς τους συμμαθητάς του και ήρχιζε να τραγωδή το τελευταίον χορικόν της Αντιγόνης του Σοφοκλέους << Πολλώ το φρονείν ευδαιμονίας πρώτον υπάρχει..>>

Αι υποδειγματικαί του διδασκαλίαι τας οποίας και έχω κρατήση δεικνύουν την πνευματικήν αυτού εργασίαν, τον τρόπον του σκέπτεσθαι, του διδάσκειν, του ενεργείν, του πράτειν. Εδέχθη κάποτε και τα συχαρητήτηρια του Επόπτου της Παιδείας, όστις τον παρηκολούθησε κατά σειράν εις τρείς υποδειγματικάς διδσκαλίας. Εγνώριζε να διδάσκη αν και μαθητής ακόμη του Διδασκαλείου και ήτο εις θέσιν να φέρη εις πέρας ότι δήποτε. Ο διευθυντής της Σχολής κ. Ματσάκης τον παρεκάλεσε να να κάμη ολίγα μαθήματα κατ οίκον εις τα τέκνα του. Και εδέχθη παρ' όλας του τας ασχολίας ως τελειόφοιτος και πα' όλα τάλλα, άτινα ο καθηγητικός σύλλογος του ανέθετε. Όταν ηρώτων τον Διευθυντήν πως πήγαινε ο Παπαδανιήλ, μοι έλεγε με τρυφερότητα και υπερηφάνεια: << Αν ήμην πλούσιος σας διβεβαιώ θάπερνα τον Παπαδανιήλ ως παιδαγωγό των τέκνων μου.. Αξίζει όχι μόνο πολλούς διδασκάλους πεπειραμένους αλλά και καθηγητάς πολλους!.

Λόγω των προτερημάτων του, του χαρακτήρος του, του ήθους του, ο αποθανών προ διετίας Επίσκοπος Πάφου Ιάκωβος, τον ήθελε να τον χειροτονήση εις διάκονο. Ο Αγιος Κιτίου Νικόδημος (νυν εξόριστος)επίσης. Ο Αρχιμανδρίτης Μ. Μαχαιριώτης ο καθηγητής του πολλάκις προσεπάθει να τον πείση να δεχθή τας δύο προτάσεις των δύο Μητροπολιτών, οίτινες κυριολεκτικώς τον ελάτρευον. Δεν εδέχθη διότι εσκόπευε να φύγη εκ Κύπρου μετά το τέλος των σπουδών του. Ήθελε να ξενητευθή νέους κόσμους να γνωρίση, νέα ήθη και έθιμα.

Κατά την ημέρα καθ' ήν οι τελειόφοιτοι της Σχολής θα απελύοντο ο Παπαδανιήλ μας προσεφώνησε, Η τελειόφοιτος τάξις τον είχεν αναθέσει το βάρος τούτο !. Παρόντες ήσαν οι Επίσκοποι Κύπρου, ο Πρόξενος της Ελλάδος, η Σχολική Εφορεία, ο Δήμαρχος καθηγητής και διδάσκαλοι και πλήθος άλλου κόσμου, Αφού πρώτον τον νενομισμένον όρκον εκ μέρους της τάξεως ήρχισεν την προσφώνησίν του ..<< Η φιλτάτη πατρίς μας καλεί εις την κοινωνικήν παλαίστραν, είπεν και Μήτηρ Εκκλησία εις τα πεδία των αγώνων των ιερών πνευμάτων κατά του άρχοντος του κόσμου τούτου δια να καταλάβωμεν την πρέπουσαν θέσιν των μαχητών. Και εξακολουθών επρόσθεσε προς τους καθηγητάς του:. Χαίρετε λοιπόν σεβαστοί μας πατέρες και διδάσκαλοι φορείς ιερών πνευμάτων παιδαγωγοί και τροφείς σμιλευταί μιάς ζωής υπερόχου ! χαίρετε. Απερχόμεθα κομισταί και διαλαληταί της ζωής σας και των ιερών σας ψυχών, τας οποίας προ καιρού διοχετεύσατε εις την ιδικήν μας ζωήν και ψυχήν δυνάμει της ιεράς αγωγής!. Μετά το τέλος της προσφωνήσεως του εν μέσω χειροκροτημάτων ένα εύγε Παπαδανιήλ». Ήτο η φωνή του αγίου Πάφου όστις και αυτός τον ησπάσθη εις το μέτωπον.

Πάντες εδάκρυζον .. Ο άγιος Κιτίου Νικόδημος τω ενεχείρησε το πτυχίον και ο Παπαδανιήλ μας ανακηύχθη αριστοβάθμιος. Αι εφημερίδες « Ελευθερία» και «Λαϊκή» είχον αφιερώσει ολόκληρους στήλας δια την προσφώνησιν του εκείνην!.

Την επομένην ανεχώρει να ανταμώση τους γονείς του τους οποίους και θα αποχαιρέτα μετά παρέλευσιν ολίγων εβδομάδων δια να φθάση εις την χώραν εις ήν έκτοτε ευρίσκεται. Εν τη χώρα ταύτη γνωρίζω πολύ καλώς ότι δεν υπάρχει κατάλληλον έδαφος δια αυτόν και εν γένει δια κάθε άλλον άνθρωπον των γραμμάτων να εργασθή και να δράση όπως θέλη. Τω έχονεν γράψει ουκ ολίγας φοράς να επιστρέψη, άραγε πότε;

Η Ελληνική Κοινόνα της Τζοχάννεσμπουργ, ήτις και είνε άξια συγχαρητηρίων, ως κατωρθώσασα να ανεγείρει Ελληνικόν Σσχολείον εις την απομακρυσμένην εκείνην γωνίαν της Αφρικής, πρέπει να το έχη ευτύχημα ως αξιωθείσα να έχη ένα τοιούτον διδάσκαλο

των τέκνων της ως ο κ. Παπαδανιήλ. Λυπούμε δε μανθάνων τελευταίως, ότι εις το εξής δεν εκτελεί καθήκοντα διδασκάλου. Δεν γνωρίζω τους λόγους αλλά ως έχων μακράν πείραν των κοινοτήτων ως της Αμερικής εις ήν παρέμεινον δια τας σπουδάς μου επί εξαετίαν όλην, όλα τα μαντεύω. Ολίγιστοι είνε εκείνοι οίτινες καταλαμβάνουν τον άλλον δυστυχώς σήμερον και τον ακολουθούν ή τον πιστεύουν ή τον βοηθούν προς επιτυχίαν ενός οιουδήποτε έργου, ή οιαδήποτε ιδέας. Ο Παπαδανιήλ πρέπει να υπερηφανεύεται δια το άτομόν του και ας μή αφήση το ξένον περιβάλλον, εις το οποίον ζει και κινείται να του αφαιρέση τα αισθήματά του, τας ιδέας του, τα προγράμματά του. Ας βαδίζη με θάρρος τον δρόμον εκείνον, όν και μαθητής εβάδιζεν και ας είνε βέβαιος δια την επιτυχίαν. Αι επιτυχίαι του ως σήμερον είναι πολλαί και φανεραί. Ομιλούν μόναι των. << Ο Παπαδανιήλ, μοι έλεγε συνάδελφος τις είνε είς λύχνος, όστις τίθεται εις τον λυχνοστάτην και φωτίζεται όλο το σπίτι!>>

Εύχομαι να ίδω τούτον επιστρέφων εις την Κύπρον ενωρίς, ήτις γνωρίζει να εκτιμά τα τοιούτου είδος τέκνα της. Η Πατρίς του έχει ανάγκην τον χρειάζεται το Σχολείον της, εντός του οποίου δύναται να δράση αμέσως. Και νομίζω: ο κ. Παπαδανιήλ αν και ευρίσκεται ακόμη εις το τέλος του 22ου έτους της ηλικίας του, σκέπτεται ως άνθρωπος 40 χρόνων. Έχει επρός του χρόνια να εργασθή ουκ ολίγα και να δράση αποτελεσματικώτατα. Τάλαντα έχει πολλά. Του συνιστώ να αφήση την Αφρικήν να υπάγη εις την Ελλάδα, ή να επιστρέψη εις την Κύπρον, όπου μπορεί να εργασθή περισσότερον ως Έλλην, εντός Ελληνικού περιβάλλοντος, μέσα εις ανώτερα όρια θεωρητικής και πρακτικής μορφώσεως, άτινα μίαν ημέραν θα τον κάμωσι να λάβη μίαν περισσοτέραν φήμην εντός και εκτός της Ελλάδος. << Ας μην αφήση τον ενθουσιασμόν του να κοιμηθή μίαν ημέραν εντός της ωραίας και ευγενικής του ψυχής>>λέγει εις ποιητής.

Είθε αι πατρικαί μας παρακλήσεις και τα διδάγματα των σεβαστών του καθηγητών να μην αποβώσι κεναι φρούδαι. Είθε αι εις αυτόν ελπίδες της μητρός του Σχολής να μή φανώσι μάταιαι, όπως και δεν εφάνησαν ως τώρα. Είθε αι θερμαί ευλογίαι της Εκκλησίας μας να παρακολουθούν και να τον ποδηγετούν πάντοτε προς το καλόν και το αγαθόν.Συ δε Θεέ των Πατέρων ημών, Πρύτανι των πάντων και Πανυπερτέλειε πάτερ των φώτων, φύλαξον τούτον υπό την ιεράν σκέπην Σου, τήρησον αυτόν εν ονόματί σου, κατάστησον τα διαβήματα του, διαβήματα αρετής και δικαίου, επ' αγαθώ σεπτής εκκλησίας, γλυκυτάτης Πατρίδος.

Τελειώνων τας πτωχάς και ατελείς αυτάς μου σημειώσεις στέλλω, μακρόθεν πατρικόν ασπασμόν επί τω εμώ μαθητή και φίλω κ. Παπαδανιήλ Σάββα εις την απομεμακρυσμένην χώραν της Αφρικής και εύχομαι δια μία έτι φοράν όπως ενωρίς τον επανείδωμεν, ίνα ο πόνος μας γίνη υπερήφανος χαρά!

Κ. Μυριανθεύς Καθηγητής των παιδαγωγικών και των φυσικών. Κύπρος Φεβρουάριος 1933

ΓΕΝΙΚΑ

γράφει πως ήδη έχουν υπογράψει 300 μέλη καταστηματάρχες. Πέρα όμως από αυτά οι ιθύνοντες αυτής της οργάνωσης έπρεπε να καταβάλουν προσπάθειες ώστε να μην αποτύχουν το σκοπό τους, ήξεραν ότι και στο παρελθόν Έλληνες ομογενείς είχαν ιδρύσει τέτοιου. Τώρα όσον αφορά την Εμπορική Ένωση; ένας από τους ιδρυτάς αυτής ο Κ. Κισόγλου έχει αναλάβει να δημοσιεύει διάφορα άρθρα παινεύοντας αυτή και εξηγώντας εις τους ομογενείς τα υπέρ και τα κατά αυτού του σωματείου με υπέρ ζήλο ώστε πολλές φορές να γίνεται υπερβολικός, όπως φέρει ειπείν ενώ ο αριθμός των Ελληνικών καταστημάτων της περιοχής Γιοχάννεσμπουργ και Πραιτωρίας υπολογίζονταν σε περίπου 250 αυτός είδους σωματεία αλλά ναυάγησαν από διάφορες αιτίες. Αναφέρω εδώ μία περίπτωση, το έτος 1908, όταν ακόμα η κοινότητα Γιοχάννεσμπουργ ήταν στα σπάργανα, την 14ην Νοεμβρίου σε έκτακτο γενική συνέλευση υπογράφηκε πρωτόκολλο από 70 μέλη οι οποίοι κατέβαλαν από 8 λίρες ως προκαταβολή για την αγορά εργοστασίου. Το όνομα αυτής της εταιρείας ήταν « ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΤΗΣ ΝΟΤΙΟΥ ΑΦΡΙΚΗΣ» ήταν όλα έτοιμα να αρχίσει της εργασίες της μέχρι, και τιμολόγια είχαν τυπώσει αλλά την τελευταία στιγμή κατέρρευσε το όλο οικοδόμημα διότι οι ξένοι βιομήχανοι διείδον τον κίνδυνο, κυριολεκτικά λύσσαξαν και κινήθηκαν με πείσμα, χρησιμοποίησαν θεμιτά και αθέμιτα μέσα και διέσπασαν αυτή την ομάδα των ομογενών και τους διέλυσαν. Οι προσπάθειες εκ μέρος των ελλήνων καταπνίγηκαν και η ιδέα ναυάγησε.

Η Επμορική Έωση την 2αν Νοεμβρίου 1933 έκανε πρόσκληση με ταο εξής περιεχόμενο:

Πρόσκλησις

Μη γενομένης απαρτίας κατά την παρελθούσαν Κυριακήν προσκαλούντας πάντα τα μέλη της Αφρικανικής Εμπορικής Ενώσεως την ερχομένην Κυριακήν 4ην τρέχοντος και ώραν 3 μ.μ εις την Ελληνικήν Εκκλησίαν εις έκτακτον Γενικήν Συνέλευσιν.

Σκοπός της συνελεύσεως είναι η παραίτησις του παρόντος Διοικητικού Συμβουλίου της ενώσεως και η εκλογή νέου τουούτου.

Ο πασίγνωστος εις την παροικία Απόστολος Καψόπουλος, όστις πρόσφατα επέστρεψε από την Αμερική και ο ποίος απουσίαζε επί δώδεκα χρόνια από τη Νότιο Αφρική, προσεφέρθηκε να δώσει μία διάλεξη υπέρ του ελληνικού σχολείου. Την 15 Ιανουαρίου στις 8 μ.μ. Η διάλεξη έγινε εις την μεγάλη αίθουσα του Κρατήριον Ξενοδοχείου. Η είσοδος επιτρέπονταν με εισιτήριο το οποίο ήταν 2/6. Το θέμα ήταν ο εν διασπορά Ελληνισμός. Εντυπώσεις από την Κωνστσντινούπολη, Αθήνα, Αίγυπτο, Αφρική, Νότιο Αμερική και Βόρειο Αμερική. Εις την αίθουσα του ξενοδοχείου είχε βάλει ωραίες φωτεινές εικόνες από διάφορα μέρη. Όλες οι εισπράξεις προορίζονταν για το ελληνικό σχολείο.Ν. Ελλ 11/5/33 σελ 6

Οι Έλληνες ομογενείς μπορεί να μην έστελναν τα τέκνα των εις το Ελληνικό σχολείο, δια διάφορες αιτίες αλλά δεν αδιαφορούσαν δια την εκπαίδευσή τους εις τα σχολεία του κράτους της Νοτίου Αφρικής. Αυτό το διαπιστώνομε από τα καλά αποτελέσματα που είχαν οι Ελληνόπαιδες όταν αποφοιτούσαν από τα διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύματα τη χώρας. Πάντοτε συναντάμε Έλληνες αποφοίτους και μάλιστα με άριστα αποτελέσματα. Την Ζαχαρούλα Ανδριανάτου η οποία αποφοίτησε από το Χάϊγκ Κομέρσιαλ σκούλ, η Φωτιάδου κόρη του Εμμανουήλ Φωτιάδου αρίστευσε εις τις εξετάσεις πιάνου.

Ο νέος δάσκαλος του Ελληνικού σχολείου συνεχίζει να δημοσιεύει διάφορα άρθρα προσπαθώντας να παρακινήσει τα παιδιά των Ελλήνων αλλά και τους Έλληνες γονείς να προτιμούν το σχολείο αυτό ώστε να μη αποκοπούν τα τέκνα των από τον Ελληνικό πολιτισμό. Ένα από αυτά τα άρθρα είναι αυτό:

ΕΝΩ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ ΕΜΠΟΙΕΙ ΑΓΑΘΗΝ ΕΝΥΠΩΣΙΝ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΞΕΝΟΥΣ Σ ΚΙΝΗΘΩΜΕΝ ΠΑΝΤΕΣ ΔΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟΝ ΤΟΥ

Επιτρέψατέ μου, αγαπητέ κύριε να σας συγχαρώ ειλικρινώς δια το εξαίσιον κολακευτικά και ειλικρινή αυτά λόγια ήκουσε ένας από τους κοινοτικούς μας συμβούλους για το Ελληνικόν Σχολείον του Τζοχαννεσμπεργ σας σχολικόν κτήριο Και η καρδιά του Έλληνος που άκουσε τας ωραίας αυτάς λέξεις από το στόμα ενός επί της παιδείας κυβερνητικών αρμοδίων εγέμισεν από υπερηφάνειαν, υπερηφάνειαν αγνήν, εθνικήν απεράντου εκτάσεως.

Ιδού τέλος που δείχνουμε και εμείς λίγη ζωή. Να που υπάρχει ένας ελληνικός σπινθήρας του που στηλωμένος στον ωραίο λόφο του Κένσικτων , διαλαλεί με την στεντωρία φωνή της σιωπής που αντηχεί μονάχα στην ψυχή και αφήνει μεγαλυτέραν εντύπωσι από την ηχητική φωνή. Πως υπάρχει εδώ ελληνικό στοιχείο, υπάρχει κι' εδώ ελληνική ψυχή ζώσα και κινουμένη και δρώσα. Υπάρχει κι' εδώ μιά μικρή ελληνική γωνιά που τα λίγα τέκνα της Ελλάδος εδώρησαν ως ύψιστο δώρο στην μακρυνήν γλυκειά πατρίδα.

Το ξένο στοιχείο που ζεί γύρω μας αντιλαμβάνεται αμέσως την ύπαρξίν μας, μόλις αντικρύσει το σχολικό μας κτήριο. Και για απόδειξι τούτου δεν έχουμε μονάχα τα ωραία λόγια και το θαυμασμό που εξέφρασεν ο αρμόδιος της Παιδείας, ο τόσον συνηθισμένος να βλέπη και εξετάση σχολεία. Και ο καθένας μας χωριστά που έτυχε να ομιλήση για το ελληνικό σχολείο με ξένους που το γνώρισαν έχει αποδείξεις περί τούτου.

Προχθές ακόμα ενώ επέσρεφα από ένα μικρό ταξείδι είχα μιάν απόδειξι περί τούτου: Μολις μπήκαμε στης πρώτες συνοικίες του Τζοχάεν νεσμπεργ εφάνταξε το Ελληνικό σχολείο, υπερήφανο καθισμένο εις στον λόφο του Κένσικτων. Κι' ο διπλανός μου ξένος με ρώτηξε: Τι κτήριο είνε εκείνο; Είνε το Ελληνικόν σχολείο φίλε μου.

Ο ξένος δεν απάντησε. Έστρεψε μόνο το βλέμμα του, πάλι προς το κτήριο και το κύτταξε σιωπηλά,ώσπου χάθηκε στον ορίζοντα. Δεν εξεύρω τι εστριφογύρισε στου ξένου το νού κατά το διάστημα που σιωπηλά ατένιζε το σχολείο μας. Αν δηλαδή του έπλεκε ευσεβές σιωπηλό εγκώμιο ή αν κακολογούσε το στοιχείο που τώκτισε. Ότι και να συνέβαινε όμως θάμενα ευχαριστημένος. Γιατί και ύβρεις νάκουα θα αντιχούσαν μελωδικά στ' αυτιά μου αφού άμα κάνεις καλό και σε κακολογούν θα πη πως σε ζηλεύουν. Μάλιστα Έλληνες της Αφρικής! Αποκτήσαμε ασφαλώς ένα σχολικό κτίριο που είνε αντάξιο στη μεγάλη εκπαιδευτική παράδοση που έπλασαν οι πατέρες μας και μας την παρέδωσαν αγνή κι' αμόλυντη να τη διαφυλάξωμε, τέτοια και πάνω της ν' αναπτυχθούμε.

Είνε όμως αρκετή η ύπαρξις ενός ευπρεπούς κτιρίου εις το οποίο να κυματίζη η κυανόλευκος και επί του οποίου να υπάρχει η επιγραφή: «Ελληνικόν Σχολείον Τζοχάννεσμπεργ»; Και ημπορούμεν με την πραγματοποίησιν τούτων να καθίσωμεν εν ανέσει να αναπαυθώμεν και να περιμένωμεν τα συγχαρητήρια των ξένων και την επικρότησίν των δια το έργον μας; και δυνάμεθα να θεωρήσωμεν ότι με την οικοδόμησι του ωραίου κτιρίου επιτεύχθη ο βασικός σκοπός, προς τον οποίον εξ αρχής απεβλέπωμεν; Ασφαλώς όχι. Αλλά τότε τι άλλο χρειάζεται δια να επιτύχωμεν του σκοπού μας;

Πρώτον μία σχολική επιτροπή η οποία να μεριμνά εν τω μέτρω των δυνάμεών της, περί της λειτουργίας του σχολείου και η οποία να λαμβάνη υπ' όψιν πάντα τα παράπονα και να τα θεραπεύη. Τποαύτη επιτροπή όμως υπάρχει και μάλιστα η υπόδειξις της εγένετο από ημάς μέσον της εφ' ημών εκλογής κοινοτικού συμβουλίου.

Αν δε υπάρχει κανείς εξ ημών ο οποίος φρονεί ότι οιονδήποτε άτομον εκ των επί των πραγμάτων δεν είνε αντάξιο της θέσεως του ας μη παύση να ενδιαφέρεται για το σχολείον.

Εδώ δεν πρόκειται περί ατόμων. Πρόκειται μόνον περί μιάς υψηλής ιδέας της οποίας θυασώται πρέπει να γίνονται πάντες και περί της επιτυχίας της οποίας πρέπει πάντες να μεριμνώμεν. Το μόνο που πρέπει να κάμη πας δυσαρεστημένος επί του προκειμένου νομίζομεν ότι πρέπει να εξετάση κατά πόσον και άλλοι φρονούν τα ίδια με αυτόν και να ζητήση την απομάκρυνσν του ενός ή περισσοτέρων ατόμων των οποίων την δράσιν δεν επικροτεί, αν έυρη και την πλειοψηφίαν ομοφωνούσαν με αυτόν. Δι' ουδένα όμως λόγον ας μή παύση ενδιφερόμενος δια το σχολείον και την πρόοδόν του.

Δεύτερον είνε η ύπαρξις αναλόγου ελληνικού διδακτικού προσωπικού. Ο αριθμός όμως του ελληνικού διδακτικού προσωπικού θα εξαρτηθή από τον αριθμόν των φοιτούντων ελληνοπαίδων.

Και εδώ εγγύζομεν το σπουδαιότερον κεφάλαιον του σχολικού μας ζητήματος, το οποίον θα πραγματευθώμεν επί τη βάσει γεγονότων, αριθμών και υφισταμένων μεταξύ των ομογενών ιδεών εις προσεχή σειράν άρθρων.

Το ελληνικό σχολείο έκανε γνωστό εις το ελληνικό κοινό ότι από αυτό το χρόνο θα δέχεται παιδιά κάτω των 7 ετών μέχρι 5 ώστε να εξοικειωθούν με την ελληνική διδασκαλία και να αποκτήσουν τη βάση της ελληνικής γλώσσας. Προέβηκαν σ' αυτή την ενέργεια κατά το παράδειγμα του Γερμανικού σχολείου και άλλων ξένων.

Ο πρώην διδάσκαλος Σ. Παπαδανιήλ αυτό το χρόνο βρίσκεται εις Μπράκπαν και έχει το κατάστημα E. P. Groccery bazaar στην οδό 460 Modder.

Η νεολαία των ομογενών της περιοχής Γιοχάννεσμπουργ δεν έπαυσαν να ενδιαφέρονται δεν τον αθλητισμό, μουσική και θέατρο. Καταχωρώ κάτωθι μία έκκληση που έκαναν την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου : Αγαπητοί νέοι Έλληνες. Όσοι αισθάνεσθε την φωνήν της κοινωνικής ανάγκης και της ατομικής σας ανυψώσεως να δονή τα τρυφερά ακουστικά της ψυχής σας, σκευθήτε αποφασίσατε και κινηθήτε αμέσως.

Λάβατε την γραφίδα και γράψετε επί καθαρού χάρτου το όνομά σας την διεύθυνσίν σας και εις ποίον εκ των ομίλων δύνασθε να εγφραφήτε. Αποστείλετε ταύτην εις την διεύθυνσιν της << Ν. Ελλάδος >> Ταχ. κιβ. 1834. ΟΙ ιδρυόμενοι όμιλοι προς εξυπηρέτησιν των εν Τζοχάννεσμπεργ και περιχώρων Ελλην. νεολαίας είναι δυο. Ποδοσφαιρικός και Μουσικός. Και ο μεν ποδοσφαιρικός έχει ως πυρήνα 12 πρώτης κατηγορίας ποδοσφαιριστάς μεταξύ των οποίων τον κ. Ι. Ρουμελιώτην προοριζόμενον δια Προπονητήν των ομάδων.

Ο δε Μουσικός έχει ως πυρήνα τον κ. Κυτίλην, τας διδας Σαμιωτάκη , τον κ. Σταμάτη Τριανταφύλου και μερικούς άλλους, θα χωρισθή δε εις το τμήμα ενοργάνου μουσικής και εις το της φωνητικής.

Ως πρώτοι μερικοί σκοποί ετέθησαν ο σχηματισμός Ελλην. ορχήστρας εκ διαφόρων οργάνων παιζούσοις τα καλύτερα Ελληνικά κομάτια και χοροί δ' Ελληνικά άσματα εν πρώτοις και εκκλησιαστικήν μουσικήν δεύτερον.

Θέλουμεν προ παντός κατ' αρχάς να ενώσωμεν όλους όσους έπαιξαν ή παίζουν εις ξένας ομάδας. Δια τούτο παρακαλούμεν όσους γνωρίζουν τοιούτους να μας καταστήσουν ενημέρους δια του αυτού τρόπου.

Ελπίζομεν ότι θα πετύχωμεν του σκοπού μας δια να αναδείξωμεν μίαν Ελληνικήν ποδοσφαιρικήν ομάδα η οποία να τιμήση έστω και μίαν φοράν το Ελληνικόν όνομα το οποίον τελευταίως τόσον απεσιωπήθη, εν τη Ν. Αφρική. Εκ της κοινής επιτροπής Αθλητικού και Μουσικού Συλλόγου.

Ο Αρχ. Αθ. Νικολόπουλος συνεχίζει να επισκέπτεται, και αυτό το χρόνο, τα διάφορα προάστια του Γιοχάννεσμπουγ και να δίδει διαλέξεις θρησκευτικού περιεχομένου εις τους εκεί ομογενείς. Όταν τύχει κάνει και διάφορες βαπτίσεις σ' αυτά τα μέρη που επισκέπτεται.

Η φιλόπτωχος συνεχίζει το έργον της άοκνα, κάνοντας εράνους και διοργανώνοντας εκδηλώσεις προς συλλογή χρημάτων. Από ένα έρανο που έκανε

Υπέρ αυτής προσέφεραν οι εξής: η οικογένεια Γ. Γρίβα ( αντί στεφάνου εις την κηδεία του Γ. Γαλάνου) λίρες 1,0,0, Θεοδ. Λαμπρόπουλος λ. 1,0,0.

Ο Ν.Κ.Δάρρας έδωσε δια τους σεισμοπαθείς Χαλκιδικής λ. 2.20.

Ο Σ. Ζαγλανίκος από το Μπέθελ έδωσε δια το σχολείο λ. 5,0,0.