1

Ο Πλάτωνας στο έργο του Πολιτεία παρουσιάζει την ιδανική πολιτεία, όπου η δικαιοσύνη και η εντιμότητα κυριαρχούν ως αξίες. Στη 14η ενότητα, ο φιλόσοφος με την αφήγηση ενός μύθου αναφέρεται στη λεγόμενη Θεία Δικαιοσύνη. Συγκεκριμένα, τονίζει ότι τελικά όλες οι αμαρτίες και τα εγκλήματα τιμωρούνται από τους ίδιους τους Θεούς και ότι τίποτα κακό δεν μένει ατιμώρητο, με μοναδικό στόχο να παραδειγματίσει τους πολίτες.

Πρωταγωνιστής στην ενότητα αυτή είναι ο τύραννος Αρδιαίος, ένας άνθρωπος φιλόδοξος, άπληστος και εξουσιομανής. Για να αναδειχθεί και να αναλάβει ένα κομμάτι της εξουσίας δολοφονεί τον πατέρα του και τον αδερφό

2

του, ενώ όταν αναλαμβάνει την εξουσία ως τύραννος προβαίνει και σε άλλα εγκλήματα.

Η τιμωρία θα έρθει μετά θάνατο. Αφότου έχει πεθάνει δέχεται τη τιμωρία να μείνει για χίλια χρόνια στον κάτω κόσμο, πριν μετενσαρκωθεί ξανά. Ωστόσο, όταν εκπληρώνει την τιμωρία του και είναι έτοιμος να επιστρέψει στον κόσμο, μέσω άλλου σώματος, το στόμιο του σπηλαίου δεν του επιτρέπει να φύγει από τον κάτω κόσμο, αλλά μουγκρίζει και κουνιέται. Άμεσα σπεύδουν και οι άγγελοι τιμωροί, οι οποίοι τον βασανίζουν, τον δένουν και τον στέλνουν

3

πίσω. Τελικά τα εγκλήματά του ήταν τόσο σοβαρά που χίλια χρόνια δεν ήταν αρκετά.

Είναι γεγονός ότι η Πολιτεία ήταν απόρροια της απογοήτευσης του Πλάτωνα από τα ήδη υπάρχοντα πολιτεύματα. Όταν κανένα από τα υπάρχοντα πολιτεύματα δεν τον ικανοποιούσε, οραματίστηκε μια ιδανική πολιτεία, που θα είχε ως σκοπό την αρετοπλασία των νέων και την ηθική διαβίωση των πολιτών.

Αρχικά, η δημοκρατία της πατρίδας του τον είχε απογοητεύσει, όχι μόνο λόγω της αριστοκρατικής του καταγωγής, αλλά και εξαιτίας της διάβρωσης

4

των ηθών που οδήγησε ακόμη και στο θάνατο του δασκάλου του. Στην πορεία τον διέψευσε και το αριστοκρατικό πολίτευμα, όταν κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο οι Σπαρτιάτες επέβαλλαν στην Αθήνα το καθεστώς των Τριάκοντα Τυράννων.

Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι ευθύνονται για τη μεγαλύτερη ηθική κατάπτωση, που γνώρισε ποτέ η πόλη. Η εποχή των τριάκοντα τυράννων ήταν μια μαύρη σελίδα της Ελληνικής ιστορίας. Κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας τους συνέβησαν πολλές αυθαιρεσίες, και σε πολιτικό επίπεδο αλλά και σε κοινωνικό. Είναι σίγουρο ότι η περίοδος αυτή μαζί με τον

5

Πελοποννησιακό πόλεμο είναι η χειρότερη από άποψη πολιτισμού και ήθους, όσον αφορά στην ιστορία της Ελλάδος.

Ο Πλάτωνας, αλλά και όλοι οι Αθηναίοι πολίτες ένιωθαν δικαιολογημένα απέχθεια και μίσος για τους τυράννους και προσπαθούσαν να τους δολοφονήσουν. Ο φιλόσοφος έβλεπε μέσα από τις πράξεις των τυράννων να καταρρίπτονται όλα τα ιδεώδη και οι απόψεις του για την ιδανική πολιτεία, αλλά και για τη δικαιοσύνη. Έβλεπε τους Τριάκοντα, χωρίς ηθικές αναστολές , να επιβάλλουν τη θέλησή τους, επιδιώκοντας περισσότερη εξουσία. Γεμάτοι απληστία και καχυποψία, έβλεπαν παντού συνωμοσίες εναντίον τους, εξόριζαν

6

ανθρώπους και τους θανάτωναν. Οι αυθαιρεσίες, έπληξαν πολλούς πολίτες. Στην ουσία επιβλήθηκε μια στυγνή τρομοκρατία, με σκοπό την κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Αφόπλισαν όλους τους πολίτες κι επέτρεψαν την οπλοφορία μόνο σε 3.000 έμπιστους ολιγαρχικούς. Υπολογίζεται μάλιστα ότι κατά τη διάρκεια της εξουσίας τους, ήταν υπαίτιοι για το θάνατο 1.500 ατόμων. Επίσης πολλές περιουσίες δεσμεύτηκαν, επιβλήθηκε βαριά φορολογία, απαγορεύτηκε η διδασκαλία της ρητορικής, ενώ χαρακτηριστικό παράδειγμα της σκληρότητας

7

των τυράννων ήταν η καταδίκη του Θηραμένη σε θάνατο από τον πρώην φίλο του Κριτία, επειδή τόλμησε να διαφωνήσει με κάποιες απόψεις του.

Ωστόσο η εμφάνιση ενός τυραννικού πολιτεύματος είναι γεγονός πως έχει επαληθευθεί στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας αρκετές φορές. Με χρονολογική σειρά μπορούμε να θυμηθούμε ότι το 1924 στις 26 Ιουνίου ο Θεόδωρος Πάγκαλος ανέτρεψε με στρατιωτικό πραξικόπημα την κυβέρνηση του Μιχαλακόπουλου, ενώ στις 4 Ιανουαρίου του 1926 κήρυξε δικτατορία. Τελικά, στρατιωτικοί στασίασαν εναντίον του και τον συνέλαβαν, ωστόσο απαλλάχθηκε από τις κατηγορίες και εγκατέλειψε την πολιτική.

8

9

Μια ανάλογη περίπτωση ήταν και η δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος στις 4 Αυγούστου 1936 διέλυσε τη βουλή με τη συγκατάθεση του βασιλιά Γεωργίου Β΄ και ουσιαστικά έμεινε στην εξουσία μέχρι την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου και την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα. Τελευταία περίπτωση τυραννίας στη Ελλάδα ήταν η «χούντα» των συνταγματαρχών στις 21 Απριλίου του 1967, όταν ο συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος, ανέλαβε με πραξικόπημα την εξουσία. Η τυραννία αυτή τελείωσε με την εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1974.

10

Συνοψίζοντας, πρέπει να τονιστεί ότι η Αθήνα υπέφερε πολλά από το καθεστώς των Τριάκοντα τυράννων και γι’ αυτό ο Πλάτωνας και οι συμπολίτες του απεχθάνονταν κάθε μορφή πολιτικής βίας και εξοστράκιζαν κάθε πιθανό εχθρό του δημοκρατικού πολιτεύματος. Δυστυχώς, στη σύγχρονη εποχή λόγω οικονομικής κρίσης και πολιτικής ανικανότητας η δημοκρατία για μια ακόμη φορά δοκιμάζεται σκληρά. Νοσταλγοί του παρελθόντος που ανήκουν στο χώρο της ακροδεξιάς επιζητούν μεσσίες-δικτάτορες που θα σώσουν τη χώρα και θα λύσουν ως δια μαγείας όλα τα προβλήματα που ταλανίζουν τον ελληνικό λαό. Μόνον, όταν οι πολίτες ωριμάσουν και συμμετάσχουν ενεργά στα κοινά η

11

δημοκρατία θα θωρακιστεί και κανένα φασιστικό καθεστώς δε θα απειλήσει ξανά τη χώρα μας…

ΣΧΟΛΕΙΟ: 2ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ-ΚΟΡΔΕΛΙΟΥ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : 2010-2011

12

ΜΑΘΗΜΑ:ΑΡΧΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

ΜΑΘΗΤΗΣ: ΘΑΝΟΣ ΜΟΛΑΡΗΣ

ΤΜΗΜΑ: Β΄2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΣΟΦΙΑ ΚΑΝΙΑΚΑ

13