ΑΘΥΡΟΣΤΟΜΙΑ ή αθυρογλωττία (lt α + θύρα + στόμα) indiscretion rib-

aldry Frechheit βλ και αδολεσχία και ακριτομυθία

έλλειψη κάθε μέτρου στη γλώσσα (η αδυναμία συγκράτησης ο μη

περιορισμός και η ακράτεια της γλώσσας) αδιακρισία αυθάδεια απρέ-

πεια ξετσιπωσιά βωμολοχία ακατάσχετη φλυαρία (βλ πίεση ομιλίας)

Ως γνωστό οι Αρχαίοι Έλληνες ως λογο-ακουστικός λαός έδιναν

μεγάλη βαρύτητα στη λεκτική καθαρότητα τη μορφολογική καλλιέπεια

και τη νοηματική ακρίβεια του προφορικού λόγου (πρβλ σολοικισμό βαρ-

βαρισμό κλπ) Γραμματιστές ποιητές ρήτορες και φιλόσοφοι είχαν δια-

μορφώσει ειδικούς κανόνες σύνταξης μορφής ύφους κλπ της γλώσσας

Περισσότερο από όλα όμως πρόσεχαν στην αξία των σημαινομένων με τα

οποία θα πρέπει να συμφωνεί το κάθε σημαίνον Έτσι πασίγνωστη κατέ-

στη η παροιμία laquoἡ γλῶσσά σου μή προτρεχέτω τοῦ νοῦraquo (Στοβαίου Ανθο-

λόγιον βιβλ 3 1) Ομοίως κυκλοφορούσαν πολλά γνωμικά για τη συ-

γκράτηση της γλώσσας laquoγλώσσης μάλιστα πανταχοῦ πειρῶ κρατεῖν ὅ

καί γέροντι καί νέῳ τιμήν φέρειraquo (Χάρητος γνώμαι) Κατά τον Ησίοδο (Έρ-

γα και Ημέραι) laquoγλώσσης τοις θησαυρός εν ανθρώποισιν άριστος φειδω-

λής πλείστη δε χάρις κατά μέτρον ιούσηςraquo Σύμφωνα με τον Όμηρο (Ο-

δύσσ Αrsquo 64) η θεά Αθηνά επιτιμάται από τον Δία για την αθυροστομία

της Ο δε Δημόκριτος έλεγε ότι laquoγλῶσσαν μίαν ἡ φύσις τοῖς ἀνθρώποις δέ-

δωκεν ὦτα δέ δύο ἵνα διπλασίονα ὧν λέγομεν ἀκούωμενraquo (Fragm 298a)

Στην ΠΔ μέσα σε ένα αυστηρό ηθικο-θρησκευτικό κλίμα ανα-

γνωρίζεται η ύψιστη σημασία τής ύπαρξης χαλινού στη γλώσσα (Σ Σολ

28 25) τον οποίο ικετεύει ο Δαβίδ να θέσει ο Θεός στο στόμα του (Ψαλμ

142 3) Στις Παροιμίες (13 3) διαβάζουμε laquoὅς φυλάσσει τό ἑαυτοῦ στόμα

τηρεῖ τήν ἑαυτοῦ ψυχήν ὁ δέ προπετής χείλεσιν πτοήσει ἑαυτόνraquo Ομοίως

στην ΚΔ η χαλιναγώγηση της γλώσσας που βεβαίως δεν είναι εύκολη

υπόθεση (Ιακ 3 8) συνδέεται αμέσως με αυτή την laquoεικόναraquo (ταυτότητα)

τού Χριστιανού τής κατεξοχήν θρησκείας τού σαρκωμένου Λόγου laquoΕἴ τις

δοκεῖ θρῆσκός εἶναι μή χαλιναγωγῶν γλῶσσαν αὐτοῦ ἀλλά ἀπατῶν καρδίαν

αὐτοῦ τούτου μάταιος ἡ θρησκείαraquo (Ιακ 1 26) Γιατί αν ο ανθρώπινος λό-

γος που μέσω τού ltκατrsquo εικόναgt συνιστά το laquoείναιraquo και το laquoφαίνεσθαιraquo

κάθε (λογικής) προσωπικότητας νοσεί λόγω ασυγκρατησίας και αμετρί-

ας τότε σπιλώνει ολόκληρη την ύπαρξη καταδικάζοντας σε αιώνιο θά-

νατο τον άνθρωπο (Ιακ 3 6) Γιrsquo αυτό ο απόστολος Πέτρος παροτρύνει laquoὁ

γάρ θέλων ζωήν ἀγαπᾶν καί ἰδεῖν ἡμέρας ἀγαθάς παυσάτω τήν γλῶσσαν

ἀπό κακοῦ καί χείλη τοῦ μή λαλῆσαι δόλονraquo (Αrsquo Πέτρ 3 10)

Οι Πατέρες τής Εκκλησίας θεωρούν ότι κυρίως μέσω τής ακόλαστης

γλώσσας μάς πειράζει ο διάβολος αφού κανένα άλλο όργανο του σώμα-

τός μας δεν τού παρέχει τόση ευκολία για να μας απατήσει και παρασύρει

στην αμαρτία Πολλοί παρατηρεί ο ιερός Χρυσόστομος έπεσαν (φονεύ-

τηκαν) με μάχαιρα αλλrsquo όχι τόσοι όσοι laquoέπεσανraquo (αμάρτησαν) με τη

γλώσσα τους αφού κατά τον Πυθαγόρα laquoξίφους πληγή κουφοτέρα

γλώσσης τό μέν γάρ σῶμα ἡ δέ ψυχήν τιτρώσκειraquo (Μάξιμου Ομολογητή

Λόγος ΜΖrsquo περί γλωσσαλγίας) Γιrsquo αυτό ας laquoμή ἀγαπῶμεν λόγῳ μηδέ τῇ

γλώσσῃ ἀλλά ἐν ἔργῳ καί ἀληθείᾳraquo (Αrsquo Ιω 3 18) καθώς μάς προτρέπει ο

Ευαγγελιστής Ιωάννης

Ο αθυρόστομος αφού δεν θέτει φραγμούς στα λόγια του πολλές

φορές μεγαλοποιεί γεγονότα υπερβάλλει μέσω τής φαντασίας του και

επομένως ψεύδεται Έτσι οι αθυρόστομοι διαπρέπουν στην κατάκριση

(βλ κατάλαλο) και την αισχρολογία (βλ αδυσώπητο λαβρόστομο αναιδή)

αφού αγνοούν τη σημασία τής αιδούς και της συστολής laquoᾧ μή ἐφεδρεύει

αἰδώς ἤ φόβος ἀχάλινον τό στόμα καί ἀνειμένη ἡ γλῶσσα κινεῖταιraquo (Γρηγο-

ρίου Θεολόγου Ϛrsquo Παραινετικός προς Ολυμπιάδα 1548) Συχνά μάλιστα ο

θρασύγλωσσος για να έχει υλικό να ομιλεί μεταξύ όλων των ανάρμο-

στων χρησιμοποιεί και χονδροειδή ήκαι αηδή αστεία ανέκδοτα κακότε-

χνες ευτραπελίες βαρείς χαρακτηρισμούς ακόμα δε και άρνηση ή χλευα-

σμό παραδεδεγμένων αξιών συμπεριλαμβανομένων των δογματικών

αληθειών τής χριστιανικής Πίστεως Έτσι κατά τον Θεόδωρο Κύρου (MPG

83 556-557 1308) υπάρχουν laquoάθυραraquo στόματα που αρνούνται τη Θεία

Πρόνοια και την αρμονία τού σύμπαντος

Η αθυροστομία εμφανίζεται στον άνθρωπο συνήθως μετά τη διά-

πραξη από τον ίδιο μιας αμαρτίας Το σύμπτωμα αυτό εξηγείται ψυχανα-

λυτικώς μέσω των μηχανισμών άμυνας Ο ηθικο-πνευματικώς νοσών θέ-

λοντας να αυτοδικαιωθεί για μία πράξη του (βλ ακύρωση undoing) προ-

σπαθεί ―τρόπον τινά― να απολογηθεί διανοητικοποιώντας (intellectual-

ization) προβάλλοντας (projection) ή εκλογικεύοντας (rationalization) την

αντίδρασή του Έτσι από laquoαμυνόμενοςraquo περνά στην laquoεπίθεσηraquo (βλ iden-

tification with the aggressor) κομπάζοντας για τις πράξεις του

laquoἈθυρόγλωσσοι ἐν τοσούτοις καί τηλικούτοις ἐγκλήμασιν γίγνονται ὥσπερ

γάρ τοῖς κατορθοῦσι μετριάζειν μετά τά κατορθώματα ἔθος οὕτω καί τοῖς

ἁμαρτάνουσι μετά τά πταίσματα ἐπαίρεσθαι διά τῆς γλώσσηςraquo (Ισίδωρου

Πηλουσιώτη MPG 78 1016)

Συνέπεια της αθυροστομίας είναι η αχαλίνωτη πολυλογία από την

οποία πηγάζουν πλείστα όσα κακά (Παροιμ 10 19) ηθικά (αυτοπροβολή

συκοφαντία) κοινωνικά (διενέξεις άμβλυνση ήκαι διάλυση των κοινωνι-

κών δεσμών) και ψυχολογικά (γλωσσική παραδρομή διάχυση των συ-

ναισθημάτων και γένεση σεξουαλικών παραστάσεων κλπ) κυρίως Τους

καρπούς αυτούς από την αμαρτία τής αθυροστομία τονίζει ιδιαιτέρως η

Σοφία Σολομώντος (19 6 25 8)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αβούρης Σ Ν laquoΑθυροστομίαraquo ΘΗΕ 1 (1962) 848

ΣΚΤ

γλώσσα τους αφού κατά τον Πυθαγόρα laquoξίφους πληγή κουφοτέρα

γλώσσης τό μέν γάρ σῶμα ἡ δέ ψυχήν τιτρώσκειraquo (Μάξιμου Ομολογητή

Λόγος ΜΖrsquo περί γλωσσαλγίας) Γιrsquo αυτό ας laquoμή ἀγαπῶμεν λόγῳ μηδέ τῇ

γλώσσῃ ἀλλά ἐν ἔργῳ καί ἀληθείᾳraquo (Αrsquo Ιω 3 18) καθώς μάς προτρέπει ο

Ευαγγελιστής Ιωάννης

Ο αθυρόστομος αφού δεν θέτει φραγμούς στα λόγια του πολλές

φορές μεγαλοποιεί γεγονότα υπερβάλλει μέσω τής φαντασίας του και

επομένως ψεύδεται Έτσι οι αθυρόστομοι διαπρέπουν στην κατάκριση

(βλ κατάλαλο) και την αισχρολογία (βλ αδυσώπητο λαβρόστομο αναιδή)

αφού αγνοούν τη σημασία τής αιδούς και της συστολής laquoᾧ μή ἐφεδρεύει

αἰδώς ἤ φόβος ἀχάλινον τό στόμα καί ἀνειμένη ἡ γλῶσσα κινεῖταιraquo (Γρηγο-

ρίου Θεολόγου Ϛrsquo Παραινετικός προς Ολυμπιάδα 1548) Συχνά μάλιστα ο

θρασύγλωσσος για να έχει υλικό να ομιλεί μεταξύ όλων των ανάρμο-

στων χρησιμοποιεί και χονδροειδή ήκαι αηδή αστεία ανέκδοτα κακότε-

χνες ευτραπελίες βαρείς χαρακτηρισμούς ακόμα δε και άρνηση ή χλευα-

σμό παραδεδεγμένων αξιών συμπεριλαμβανομένων των δογματικών

αληθειών τής χριστιανικής Πίστεως Έτσι κατά τον Θεόδωρο Κύρου (MPG

83 556-557 1308) υπάρχουν laquoάθυραraquo στόματα που αρνούνται τη Θεία

Πρόνοια και την αρμονία τού σύμπαντος

Η αθυροστομία εμφανίζεται στον άνθρωπο συνήθως μετά τη διά-

πραξη από τον ίδιο μιας αμαρτίας Το σύμπτωμα αυτό εξηγείται ψυχανα-

λυτικώς μέσω των μηχανισμών άμυνας Ο ηθικο-πνευματικώς νοσών θέ-

λοντας να αυτοδικαιωθεί για μία πράξη του (βλ ακύρωση undoing) προ-

σπαθεί ―τρόπον τινά― να απολογηθεί διανοητικοποιώντας (intellectual-

ization) προβάλλοντας (projection) ή εκλογικεύοντας (rationalization) την

αντίδρασή του Έτσι από laquoαμυνόμενοςraquo περνά στην laquoεπίθεσηraquo (βλ iden-

tification with the aggressor) κομπάζοντας για τις πράξεις του

laquoἈθυρόγλωσσοι ἐν τοσούτοις καί τηλικούτοις ἐγκλήμασιν γίγνονται ὥσπερ

γάρ τοῖς κατορθοῦσι μετριάζειν μετά τά κατορθώματα ἔθος οὕτω καί τοῖς

ἁμαρτάνουσι μετά τά πταίσματα ἐπαίρεσθαι διά τῆς γλώσσηςraquo (Ισίδωρου

Πηλουσιώτη MPG 78 1016)

Συνέπεια της αθυροστομίας είναι η αχαλίνωτη πολυλογία από την

οποία πηγάζουν πλείστα όσα κακά (Παροιμ 10 19) ηθικά (αυτοπροβολή

συκοφαντία) κοινωνικά (διενέξεις άμβλυνση ήκαι διάλυση των κοινωνι-

κών δεσμών) και ψυχολογικά (γλωσσική παραδρομή διάχυση των συ-

ναισθημάτων και γένεση σεξουαλικών παραστάσεων κλπ) κυρίως Τους

καρπούς αυτούς από την αμαρτία τής αθυροστομία τονίζει ιδιαιτέρως η

Σοφία Σολομώντος (19 6 25 8)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αβούρης Σ Ν laquoΑθυροστομίαraquo ΘΗΕ 1 (1962) 848

ΣΚΤ