ΣΠΥΡΟΥ Κ ΤΣΙΤΣΙΓΚΟΥ

ΦΑΚΕΛΟΣ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΠΡΟΣ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΙΕΡΟΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ ΤΗΣ Α.Ε.A.Α.

ΑΘΗΝΑ 2004

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΚΛΑΔΟΙ ΤΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΟΜΑΛΟΥ ΨΥΧΙΚΟΥ ΒΙΟΥ (ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ)

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΓΕΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΙΔΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

του παιδιού (Παιδαγωγική Ψυχολογία, Εξελικτική Ψυχολογία). της εκπαίδευσης (Εκπαιδευτική Ψυχολογία). του γέροντα (Ψυχολογία της Τρίτης Ηλικίας). του άντρα. της γυναίκας.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ (ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ, ΧΑΡΑΚΤΗΡΟΛΟΓΙΑ)

Φυσιογνωμονική. Φρενολογία ή Κρανιοσκοπία. Γραφολογία.

ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΙΔΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ (Ή ΗΘΟΛΟΓΙΚΗ) ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (μεταξύ ανθρώπου και ζώου)

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΛΑΩΝ Ή ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΟΥΣ (Le Bon) ΓΕΩΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΦΗΡΜΟΣΜΕΝΗ Ή ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΥΧΟΤΕΧΝΙΑ) ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΤΑΞΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΩΜΑΛΟΥ ΨΥΧΙΚΟΥ ΒΙΟΥ (ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ)

2

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΧΟΛΕΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΓΕΝΙΚΑ

ΟΥΣΊΑ / ΕΝΈΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΙΜΑΤΩΔΟΥΣ (PSYCHE) ΚΑΙ ΛΟΓΙΚΗΣ (SOUL) ΨΥΧΉΣ. ΕΔΡΑ ΤΗΣ ΨΥΧΉΣ. ΑΘΑΝΑΣΊΑ ΤΗΣ ΨΥΧΉΣ.

ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΠΛΆΤΩΝ. ΑΡΙΣΤΟΤΈΛΗΣ. ΣΤΩΙΚΟΊ. ΠΑΤΈΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΊΑΣ. DESCARTES. LEIBNIZ.

ΝΗΠΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ(π. Ι. Ρωμανίδης, Μητρ. Ι. Βλάχος)

ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΠΝΕΥΜΑ Ή SOUL Ή ΝΟΥΣ)

ΝΟΣΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Η ΝΟΕΡΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ρ Ε Ο Ν

ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΥΠΑΡΞΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

G. ALLPORT. K. ROGERS. A. MASLOW. V. FRANKL. R. ASSAZIOLI. H. SULLIVAN. G. KELLY.

ΝΟΟΛΟΓΙΚΗ Ή ΚΑΤΑΝΟΟΥΣΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ― GESTALT (εποπτεία ξαφνική εκ του όλου)ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΟΜΗΣ Ή ΤΩΝ ΟΛΟΤΗΤΩΝΠΡΟΣΩΠΟΚΡΑΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΝΕΟΠΡΟΣΩΠΙΣΜΟΣΨΥΧΟΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ«ΘΕΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ»

ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

3

ΚΑΡΔΙΑ

ΕΓΚΕ-ΦΑΛΟΣ

ΤΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΑ

ΚΕΝΤΡΙΚΟ εγκέφαλος.

- τελικός (2 ημισφαίρια, αύλακες, φαιά ουσία ή εγκεφαλικός φλοιός).

- διάμεσος (οπτικοί θάλαμοι, υποθάλαμος, υπόφυση, επιθάλαμος ή επίφυση ή κωνάριον).

- μέσος (νευρικές ίνες, τετράδυμο, σκέλη, βραχίονες, υδραγωγός του Sylvius).

- οπίσθιος (γέφυρα, παρεγκεφαλίδα).- έσχατος ή προμήκης.

νωτιαίος μυελός.- φαιά ουσία.- λευκή ουσία.- κεντρικός νευρικός σωλήνας.

νεύρα. γάγγλια.

ΑΥΤΟΝΟΜΟ συμπαθητικό. παρασυμπαθητικό.

ΝΕΥΡΙΚΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

πυρήνας. κυτόσωμα. δενδρίτες. νευρίτης (νευράξονας)

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ διεγερσιμότητα. αγωγιμότητα.

4

ΤΟ ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ενδοκρινείς αδένες ορμόνες) ΥΠΟΦΥΣΗ (τροπίνες) ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ (θυροξίνη) ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ (κορτιζόνη, αδρεναλίνη) ΠΑΓΚΡΕΑΣ (ινσουλίνη) ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ ― BEHAVIORISMUS)

ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (COGNITIVE PSYCHOLOGY)Διερευνά τους τρόπους επικοινωνίας και τους νόμους, που διέπουν τη διαδικασία της ανθρώπινης πληροφόρησης. Η ανθρώπινη μάθηση είναι λειτουργία, που εξαρτάται από τα «συμβολικά συστήματα» και όχι μια απλή αντανακλαστική ενέργεια. ο ανθρώπινος οργανισμός δε θεωρείται παθητικό προϊόν του περιβάλλοντος, αλλά ενεργητικό ον, που συμμετέχει στην ίδια του την εξελικτική πορεία

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΒΑΘΟΥΣ (ΒΑΘΥΨΥΧΟΛΟΓΙΑ) ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΟΫΔΙΚΟΙ

S. FREUD.A. ADLER.C. JUNG.E. ERIKSON.P. WHITE.E. FROMM.K. HORNEY.H. MORREY.H. S. SULLIVAN.O. RANK.V. E. FRANKL.I. CARUSO.

ΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Ή ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ (ΚΟΙΝΑΙΣΘΗΣΙΑ)

Η ΑΝΤΙΛΗΨΗ

5

ΟΡΙΣΜΟΣ (συσχέτιση και οργάνωση διαφόρων και ποικίλων αισθημάτων) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ

Η ΑΠΟΚΆΛΥΨΗ (ΑΝΤΊΛΗΨΗ ΠΑΡ-ΟΥΣΊΑΣ Ή ΑΠ-ΟΥΣΊΑΣ ΕΡΕΘΊΣΜΑΤΟΣ: ΝΌΜΟΙ ΑΝΆΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΣΎΝΘΕΣΗΣ).

Η ΔΙΆΚΡΙΣΗ. Η ΣΥΝΤΑΎΤΙΣΗ. Η ΕΚΤΊΜΗΣΗ.

(ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΙ) ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΑ Η ΙΚΑΝΌΤΗΤΑ ΔΕΚΤΙΚΌΤΗΤΑΣ (ΝΌΜΟΣ ΤΗΣ ΕΤΟΙΜΌΤΗΤΑΣ).

τα αποτελέσματα του συν-όλου των ερεθισμών. τα ταυτόχρονα ενδοτροποποιητικά αποτελέσματα. (η αλληλεξάρτηση των δυο αντιλήψεων που προέρχονται από την ίδια οδό: οπτική, ακουστική, αφής κλπ.). η σταθερότητα ή το σχετικά αμετάβλητο [του αναστήματος, της μορφής ή της έντασης (ο νόμος της έντασης), παρά τις ποικιλίες της απόστασης ή του προσανατολισμού]. τα αποτελέσματα της αντίθεσης (ως προς το ύψος,

λαμπρότητα, χρώμα, ένταση γενικά). οι αυταπάτες (λ.χ. οπτικογεωμετρικές).

ΤΑ ΔΙΑΔΟΧΙΚΆ ΕΝΔΟΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΆ ΑΠΟΤΕΛΈΣΜΑΤΑ. η επικάλυψη (δυο οπτικά ερεθίσματα διαδέχονται γρήγορα το

ένα το άλλο). τα διαδοχικά μεταφορικά αποτελέσματα (η παρατεταμένη

προσήλωση ενός σχήματος συνεπιφέρει τροποποιήσεις των ιδιοτήτων του).

το επίπεδο της προσαρμογής. τα διατροποποιητικά αποτελέσματα (αλληλεξαρτήσεις που

υπάρχουν ανάμεσα στις αντιλήψεις που προέρχονται από διαφορετική κατεύθυνση).

οι διενέργειες όραση – ακοή. οι αισθητικο-κινητικές διενέργειες.

Η ΌΛΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΌΤΗΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ (ΠΡΒΛ. TEST ΠΡΟΣΩΠΙΚΌΤΗΤΑΣ RORSCHACH). η μόρφωση. η άσκηση – πείρα (στις αντιληπτικές εκτιμήσεις, στις συνταυτίσεις,

στην ανακάλυψη). η ηλικία – ανάπτυξη και ωρίμανση (νεογέννητο, 10 πρώτες

εβδομάδες, 3 μήνες, 2 ετών). η διανοητική δραστηριότητα (ενεργητική και αισθησιοκινητική

νοημοσύνη). τα κίνητρα. η διάθεση – η κατάσταση του ατόμου (στάση, συμπεριφορά) κατά

τη δεδομένη στιγμή (οι αντιληπτικές επιλογές καθοδηγούνται συνειδητά ή ασυνείδητα από τον προσανατολισμό μας προς ένα σκοπό περισσότερο ή λιγότερο προσδιορισμένο. Ευκολότερα αντιλαμβανόμαστε το αναμενόμενο από το αμφίβολο, απροσδόκητο ή άτοπο).

ΤΑ ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

6

ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ ΚΕΝΤΡΟΜΟΛΑ ΝΕΥΡΑ (μεταβίβαση ερεθισμού στο αντίστοιχο εγκεφαλικό

κέντρο) ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΩΝ ΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΠΟΙΟΝ

ΑΙΣΘΉΜΑΤΑ ΑΠΌ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΎΣ ΕΡΕΘΙΣΜΟΎΣ: θερμοκρασίας. πίεσης. πόνου. οσφρητικά. γευστικά. ακουστικά. οπτικά (μετείκασμα).

ΑΙΣΘΉΜΑΤΑ ΑΠΌ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΎΣ ΕΡΕΘΙΣΜΟΎΣ: οργανικά. μυϊκά. στατικά.

ΟΙ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ Η ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ (ΒΑΘΟΥΣ) Η ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ (ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ)

Η ΠΡΟΣΟΧΗ ΕΙΔΗ

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΕΚΤΑΣΗ ΕΝΤΑΣΗ (ΕΝΤΟΝΗ / ΑΤΟΝΗ) ΔΙΑΡΚΕΙΑ (ΣΤΑΘΕΡΑ / ΑΣΤΑΘΗ) ΚΙΝΗΣΗ (ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ)

ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΕΜΠΡΟΘΕΤΗ (ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ Ή ΕΚΟΥΣΙΑ)

Απόφαση. Ενδιαφέρον.

ΑΥΘΟΡΜΗΤΗ (ΠΑΘΗΤΙΚΗ Ή ΑΚΟΥΣΙΑ) Εξωτερικοί παράγοντες (ερέθισμα / ερεθίσματα)

- Η δύναμη των εντυπώσεων:1. ποσοτική (έντονη / άτονη).2. ποιοτική.3. το μέγεθος του αντικειμένου.

- Η επανάληψη.- Η αιφνιδιαστική εμφάνιση μιας αισθητής μεταβολής (το

καινοφανές).- Η μεγάλη αντίθεση.

Υποκειμενικοί παράγοντες (το ενδιαφέρον). ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ

ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ / ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΟΡΙΣΜΟΣ (η εξ αναμνήσεως επαναφορά στη συνείδηση) Η ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΣΥΝΕΙΡΜΟΣ (ΣΥΝΕΙΡΜΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ)

ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΣΥΝΕΙΡΜΟΥ ελεύθερος. περιορισμένος.

7

ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ ΣΥΝΕΙΡΜΟΥ ομοιότητας. αντίθεσης. (τοπικής) συνάφειας (στο χώρο). (χρονικής) αλληλουχίας (στο χρόνο).

Η ΑΝΑΠΛΑΣΗ

ΜΝΗΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ (απομνημόνευση) ΑΝΑΚΛΗΣΗ (ανάμνηση)

ΕΙΔΗ ΜΝΗΜΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΓΧΙΝΟΥΣ

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΕΝΤΥΠΩΣΗΣ

Φυσιολογική θεωρία διατήρησης των εντυπώσεων. Ψυχολογική θεωρία διατήρησης των εντυπώσεων. Κοινωνιολογική θεωρία διατήρησης των εντυπώσεων.

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΙΣΤΟΤΗΤΑ

Η ΛΗΘΗ ΘΕΛΗΜΑΤΙΚΗ Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΥΘΟΡΜΗΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΣΤΙΓΜΙΑΙΑ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΠΕΡΙΕΣΚΕΜΜΕΝΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΙΚΩΣ ΤΕΛΕΙΩΤΙΚΗ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΕΙΔΗ

ΠΑΘΗΤΙΚΗ Ή ΑΥΘΟΡΜΗΤΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ

προσθετική. αφαιρετική. συνδυαστική. δημιουργική.

- γενικά.- τα όνειρα (ονειροπολήσεις, ονειροφαντασία, phantasy).

ΕΠΟΠΤΙΚΗ

Η ΝΟΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΝΟΗΣΗΣ

ΕΝΝΟΙΑ (ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ) ΚΡΙΣΗ

σύγκριση. σύνθεση. αφαίρεση.

ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ παραγωγικός (γενικό επί μέρους). επαγωγικός (επί μέρους γενικό). αναλογικός (analogia entis).

8

έμμεσος (από πολλές κρίσεις προκύπτει μια νέα κρίση). άμεσος (μια νέα κρίση χωρίς να προκληθούν άλλες σαφείς

κρίσεις). ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ / ΕΥΦΥΙΑ (μέτρηση, κάματος / κόπωση και υπερκόπωση)

Η ΜΑΘΗΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ (η ικανότητα της συνείδησης να σχηματίζει νέες αντιλήψεις και να τις

συνδέει προς τις ήδη υπάρχουσες παραστάσεις) ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΔΙ’ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ (PAVLOV)

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΔΙ’ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ (SKINNER)

ΜΟΧΛΌΣ ΠΊΕΣΗ ΤΟΥ ΜΟΧΛΟΎ ΤΡΟΦΉ ΣΙΕΛΟΡΡΟΙΑ

(ΕΡΕΘΙΣΜΑ 1) (ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ 1) (ΕΡΕΘΙΣΜΑ 2) (ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ 2)

ΣΥΝΑΦΕΙΑΣ (ΧΡΟΝΙΚΗ Ή ΤΟΠΙΚΗ) ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ (το τερπνόν μετά του ωφελίμου) ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ (επανάληψη των προσπαθειών) ΑΦΟΜΟΙΩΣΗΣ Ή ΑΝΑΛΟΓΙΑΣ Ή ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

(ενεργούμε όπως σε προηγούμενη αντίστοιχη περίπτωση) ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

Η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΟΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Η ΥΛΗ ΚΑΙ Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΔΟΚΙΜΗ ΚΑΙ ΠΛΑΝΗ ΜΙΜΗΣΗ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΣΗ ΕΝΌΡΑΣΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΗΣ (ΕΚ)ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΥΪΚΈΣ ΑΝΤΙΔΡΆΣΕΙΣ. ΚΕΝΤΡΙΚΈΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΈΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΕΣ. ΣΥΝΉΘΕΙΕΣ. ΓΝΩΣΤΙΚΈΣ ΔΟΜΈΣ. ΔΟΚΙΜΉ ΚΑΙ ΠΛΆΝΗ. ΕΝΌΡΑΣΗ. ΣΥΝΕΙΡΜΌΣ. Η ΕΝΊΣΧΥΣΗ.

9

Kουδαπλά προσέχειτον ήχο του κουδουνιού

τροφή σιελόρροια / τρώγει

ΣΥΝΑΙΣΘΗΤΙΚΟΝΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ / ΤΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΜΕΙΞΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ

ΤΟΥ ΕΓΩ (συναίσθημα τιμής, θετικό και αρνητικό αυτοσυναίσθημα). ΤΟΥ ΣΥ (έρωτας, αγάπη, φιλία, θυμός, εχθρότητα, μίσος, συμπάθεια,

αντιπάθεια ή χαιρεκακία). ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ (οικογενειακό, πατριωτικό). ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ (κατάνυξη, συντριβή, ιερή φρικίαση,

σεβασμός, ευχαριστία / ευγνωμοσύνη, υιότητα / εξάρτηση, πίστη / εμπιστοσύνη, ελπίδα, αγάπη / Θ. έρως)

ΗΘΙΚΑ (συνειδός). ΚΑΛΟΛΟΓΙΚΑ Ή ΚΑΛΑΙΣΘΗΤΙΚΑ (ευφροσύνη, θαυμασμός, αποστροφή,

χαριτωμένο, υπέροχο, τραγικό, γελοίο, κωμικό). ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ / ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΑ (περιέργεια, αγάπη για τη γνώση / αλήθεια,

ζήλος για τα μαθήματα, έκπληξη, πεποίθηση, αμφιβολία). ΑΙΣΘΗΣΙΑΚΑ (φόβος, άγχος, αγωνία, οργή, αηδία, στοργή).

ΟΙ ΑΨΙΘΥΜΙΕΣ (ΑΨΙΚΑΡΔΙΑ) – ΣΥΓΚΙΝΗΣΕΙΣ (ΠΑΘΗ)

ΒΟΥΛΗΤΙΚΟΝΤΑΣΗ ΕΜΠΡΟΘΕΤΗ (ΕΠΙΘΥΜΙΑ)

ΣΤΌΧΟΣ – ΣΚΟΠΌΣ. ΕΛΑΤΉΡΙΑ – ΚΊΝΗΤΡΑ.

ΑΝΕΥ ΠΡΟΘΕΣΕΩΣ (ΠΟΘΟΣ)

ΟΡΜΗ (ΡΟΠΗ) ΕΝΣΤΙΓΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΡΜΗΤΙΚΗ (ΠΑΘΗ)

ΕΝΣΤΙΚΤΑ ΑΥΤΟΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΕΠΙΒΟΛΗΣ ΥΠΟΤΑΓΗΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟ (LIBIDO) ΓΟΝΕΪΚΑΑΝΑΓΚΕΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ (τροφή, ενδυμασία, κατοικία). ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ (ανάγκη για: αυτοεκτίμηση και αυτοσεβασμό,

επιδοκιμασία και αναγνώριση, ελευθερία και αυτοδραστηριοποίηση, αγάπη / στοργή και «ανήκειν», επικοινωνία με το Θείον).

10

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΒΟΥΛΗΣΕΩΣ

ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΕΙΔΗ

ΠΡΟΑΙΡΕΣΗΣ (ΕΚΟΥΣΙΕΣ) ΟΡΜΗΣ (ΚΛΙΣΕΙΣ, ΠΑΘΗ) ΣΥΝΗΘΕΙΑΣ (ΕΞΗ)

Είδη:- παθητική.- ενεργητική.- δημιουργική / ές.

Συντελεστικοί παράγοντες:- επανάληψη.- κινητικότητα.- ηλικία.

Συνήθεια και αγωγή.- καταστολή.- απόκτηση νέας συνήθειας.

ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΑΥΘΟΡΜΗΤΕΣ ΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΕΣ ΕΝΣΤΙΓΜΑΤΙΚΕΣ ΘΕΛΗΜΑΤΙΚΕΣ

ΑΥΤΟΜΑΤΕΣ

ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ(ΜΕΛΑΝΙΑ)

ΑΤΟΜΙΚΟ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ ΓΕΝΙΚΑ

ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΤΙΚΟΤΗΤΑΣ / ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΗΔΟΝΗΣ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΑ

ΕΓΩ ΠΡΟΣΥΝΕΙΔΗΤΟ (ΠΡΟΕΓΩ)

11

ΥΠΕΡΕΓΩ ΙΔΕΑΤΟ Ή ΙΔΕΩΔΕΣ ΕΓΩ ΗΘΙΚΗ ΤΟΥ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟΥ

S. FREUD. C. JUNG. V. FRANKL.

ΟΜΑΔΙΚΟ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ ΓΕΝΙΚΑ ΑΡΧΕΓΟΝΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ (ΑΡΧΕΤΥΠΟΙ)

ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΙΔΙΟΣΥΓΚΡΑΣΙΑ ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ

ΑΙΜΑΤΩΔΗΣ [ευσυγκίνητος, ευμετάβολος με διάθεση για διασκεδάσεις (Βολταίρος)]

ΧΟΛΕΡΙΚΟΣ [διαχυτικός, ζωηρός, απείθαρχος, επαναστατικός και δραστήριος (Ουγκώ)]

ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΟΣ Ή ΝΕΥΡΙΚΟΣ [ασταθής με πλούσιο εσωτερικό κόσμο (L. Tolstoy, Λούθηρος, Βύρων)]

ΦΛΕΓΜΑΤΙΚΟΣ [ήρεμος με αυτοπειθαρχία και χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις και μεταπτώσεις (Bergson)]

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΣ Ή ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΣ [επιφυλακτικός και ήρεμος με υπέρμετρη όμως ευαισθησία (Ρουσσώ)]

12

ΠΕΡΙΠΑΘΗΣ (Ναπολέων) ΑΜΟΡΦΟΣ [μαλθακός με υποτονικές αντιδράσεις (Λουδοβίκος 15ος)] ΕΝΘΟΥΣΙΩΔΗΣ Ή ΦΛΟΓΕΡΟΣ ΑΠΑΘΗΣ [κλειστός, δύσκολα εξωτερικεύεται (Λουδοβίκος 16ος)] ΟΠΤΙΚΟΣ / ΕΙΔΗΤΙΚΟΣ ΑΚΟΥΣΤΙΚΟΣ ΓΕΥΣΤΙΚΟΣ ΑΠΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΣ ΜΙΚΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΜΝΗΜΩΝ ΜΥΘΟΜΑΝΗΣ (τάση για ψέμα) ΔΙΕΣΤΡΑΜΜΕΝΟΣ ΛΕΠΤΟΣΩΜΟΣ Ή ΣΧΙΖΟΘΥΜΟΣ / ΣΧΙΖΟΘΥΜΙΚΟΣ / ΣΧΙΖΟΕΙΔΗΣ

(υπερευαίσθητος, παρά την επιφανειακή του ψυχρότητα) ΠΥΚΝΟΣΩΜΟΣ Ή ΚΥΚΛΟΘΥΜΟΣ / ΚΥΚΛΟΘΥΜΙΚΟΣ (μέτριου

αναστήματος, ευτραφής, αυθόρμητος, κοινωνικός) ΣΠΛΑΓΧΝΟΤΟΝΙΚΟΣ (του αρέσει να κάνει γνωριμίες, δείχνει

κατανόηση και συμπάθεια) ΣΩΜΑΤΟΤΟΝΙΚΟΣ (αισθάνεται ικανοποίηση, όταν συνεχώς υπερνικά

εμπόδια) ΕΓΚΕΦΑΛΟΤΟΝΙΚΟΣ (υπερευαίσθητος και υπερσυγκίνητος) ΕΝΔΟΣΤΡΕΦΗΣ / ΕΣΩΣΤΡΕΦΗΣ (Τερτυλλιανός, Kant, Nietzsche).

διανοητικός. συναισθηματικός. αισθητικός. διαισθητικός.

ΕΞΩΣΤΡΕΦΗΣ (Ωριγένης). διανοητικός. συναισθηματικός. αισθητικός. διαισθητικός.

ΦΥΣΙΟΚΡΑΤΙΚΟΣ / ΗΔΟΝΙΣΤΗΣ (Πρωταγόρας, Δημόκριτος, Αρίστιππος, Επίκουρος).

ΙΔΕΟΚΡΑΤΙΚΟΣ / ΙΔΕΑΛΙΣΤΗΣ (Αναξαγόρας, Σωκράτης, Πλάτων, Αριστοτέλης, Cicero, Schiller).

ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ (ψηλόσωμος και ρωμαλέος) ΠΑΝΘΕΪΣΤΗΣ (Ξενοφάνης, Παρμενίδης, Ηράκλειτος, Στωικοί, Spinoza,

Goethae, Schopenhauer, Schleirmacher). ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ (HOMO ECONOMICUS) ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ (ενδιαφέρεται για τη γνώση και την έρευνα) ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΣ (επιδιώκει την απόλαυση του ωραίου στη Φύση και την

Τέχνη) ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΡΧΙΚΟΣ (ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ Ή ΤΗΣ ΠΥΓΜΗΣ) ΠΑΡΑΝΟΪΚΟΣ (υπερτροφία του Εγώ) ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ (HOMO RELIGIOSUS)

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ (ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ) ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ

συνείδηση του εαυτού και του άλλου κόσμου και των αξιών. σταθερότητα. δημιουργικότητα. ατομικότητα.

13

εμφάνιση. κοινωνική ευφυΐα. κοινωνικότητα. επιβλητικότητα (επικράτηση). συναισθηματικότητα. ηθικότητα (ακεραιότητα).

E. MOUNIER (ψυχοσωματική ενότητα, «ανθρωπική αρχή», διάλογος, σχέση, Θεός)

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

ΟΡΙΣΜΟΣΗ Κ.Ψ. μελετά την εσωτερική (διανοητική ― ψυχολογική) και εξωτερική (παρατηρήσιμη) διαδικασία της συμπεριφοράς των ανθρώπων σε σχέση με τους άλλους (στάσεις) μέσα στο κοινωνικό σύνολο.

Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

ΠΡΟΫΠΑΡΧΟΥΣΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ― ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ (ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ) ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ (κληρονομικότητα, ατομικές διαφορές, συναισθήματα, κρίση, αποφάσεις)

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΑΦΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΕΞΩ ΚΟΣΜΟ

ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ (φίλοι, γνωστοί, συγγενείς)ΡΟΛΟΙ (πατέρας, παιδιά, γυναίκες, άνδρες, σπουδαστές, καθηγητές) ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ (ρόλου και προσωπικότητας) ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΡΟΛΩΝ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΡΟΛΟΥ

Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ (ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ)[Ψυχολογικές και κοινωνικές αντιλήψεις (προσδοκίες συμπεριφοράς) χωρίς προδιαγραφές. Γενικεύουμε δηλ. τη συμπεριφορά ενός σε πολλούς]

ΟΡΙΣΜΟΙ «συστήματα αναφοράς» με κοινό σε μια κοινωνική ομάδα

τρόπο αντίληψης μιας άλλης ομάδας ανθρώπων. «προκατασκευασμένες» (από «μηχανικές» - ρουτινιάρικες

συνήθειες κρίσης) πεποιθήσεις («αντίληψη») για τάξεις ατόμων, ομάδων ή αντικειμένων (μεροληψίες).

το νοητικό μόνο στοιχείο μιας στάσης (βλ. προκατάληψη) [R. K. Merton].

14

αξιολογικές πεποιθήσεις με ισχυρό συναισθηματικό – συγκινησιακό τόνο αισθήματος αρέσκειας – επιδοκιμασίας / δυσαρέσκειας – αποδοκιμασίας (G. W. Allport).

Π.χ. ο ρατσισμός, οι Ισπανοί είναι θερμόαιμοι, η τσιγγουνιά των Σκοτσέζων, η φιλαργυρία των Εβραίων, η δειλία και ευσυγκινησία των γυναικών κ.λπ.

ΜΟΡΦΕΣ γνωστικά - πληροφορικά στερεότυπα (λ.χ. μύθοι). ηθικά στερεότυπα (π.χ. taboo). κοινωνικά στερεότυπα (π.χ. κοινωνική αντίληψη για πρόσωπα,

μειοδοτικές ομάδες και θεσμούς, διαφήμιση κ.λπ.). ψυχολογικά στερεότυπα (για θεσμούς, ομάδες ή τους

συνανθρώπους μας). ιδεολογικά στερεότυπα (π.χ. ιδεολογίες). φιλοσοφικά στερεότυπα (π.χ. θεωρίες). θρησκευτικά στερεότυπα (π.χ. φανατισμός). εθνο-πολιτικά στερεότυπα (π.χ. υπεροχή Ελλήνων, αντι-

προπαγάνδα κ.λπ.). οικονομικά στερεότυπα (για πρόσωπα, ομάδες ή κράτη).

ΑΙΤΙΑ Ασυνείδητα:

1. νοητικά (π.χ. σφάλματα λογικά, διαστρεβλώσεις, υπερβολές, απλουστεύσεις).

2. ηθικά (π.χ. έξεις).3. κοινωνικά (π.χ. προλήψεις, στάσεις).4. ψυχολογικά (π.χ. απωθημένα, κίνητρα).5. ιδεολογικά (π.χ. προκαταλήψεις).6. φιλοσοφικά (π.χ. παγιωμένες θεωρίες περιρρέουσας

ατμόσφαιρας - περιβάλλοντος).7. θρησκευτικά (π.χ. δοξασίες, δεισιδαιμονίες).8. εθνο-πολιτικά (π.χ. καταπιέσεις).9. οικονομικά (π.χ. ζηλοφθονίες).

Συνειδητά: 1. λογικά - λογικοφανή (εκλογικευμένα) αίτια – αμυντικοί

μηχανισμοί (π.χ. για να δικαιώσει τη δική του κοινωνική θέση, όπως λ.χ. ο ρατσισμός, η ημιμάθεια).

2. ηθικά (π.χ. επιθυμίες).3. κοινωνικά (π.χ. οικογενειακή παράδοση).4. ψυχολογικά (π.χ. μίση και πάθη).5. ιδεολογικά (π.χ. ιδεολογικές αρχές, ιδεολογήματα).6. φιλοσοφικά (π.χ. φιλοσοφικές θεωρίες).7. θρησκευτικά (π.χ. αιρέσεις, σχίσματα, φανατισμός,

Φονταμενταλισμός κ.λπ.).

15

8. εθνο-πολιτικά (π.χ. κομματισμός).9. οικονομικά (π.χ. συμφέροντα).

ΔΙΟΜΑΔΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ (εργάτες, εργοδότες κλπ.)

Η ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ Η ΕΧΘΡΟΤΗΤΑ (παρανοϊκή και ψυχοπαθητική) ΤΟ ΕΝΣΤΙΚΤΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ Η ΑΠΟΣΤΕΡΗΣΗ ΤΑ ΠΑΘΗ (κενοδοξία, φιλαργυρία, γαστριμαργία, πορνεία, τύφος). ΚΑΝΝΙΒΑΛΙΣΜΟΣ

ΝΟΡΜΕΣΟΡΙΣΜΟΣΝόρμα είναι ένας μικρός κανόνας ζωής σε μια κοινωνία. Πρόκειται για χαρακτηριστικές συμπεριφορές τάξεων, κατηγοριών και ομάδων.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΝΟΡΜΕΣ (σαφείς και συγκεκριμένοι κανόνες).

ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΝΟΡΜΕΣ (κανόνες που υπονοούνται)

Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΓΕΝΙΚΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΝΟΣΟΙ ΤΡΑΥΜΑΤΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΦΥΛΕΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ ΜΟΡΩΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΗΤΕΡΑΣ – ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΑΔΕΛΦΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

16

ΡΟΛΟΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ – ΤΑΛΕΝΤΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΨΥΧΙΚΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΑΠΟΣΤΕΡΗΣΗ / ΜΑΤΑΙΩΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΠΙΕΣΗ (STRESS)

ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟ STRESS Ενεργητική αντιμετώπιση. Απόσυρση. Συμβιβασμός.

- συνειδητοί.- ασυνείδητοι (μηχανισμοί άμυνας).

Η ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ (COMFORMISMUS)ΜΙΜΗΣΗ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ

ΜΙΜΗΣΗ ΟΠΤΙΚΗ

ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΕΠΙΘΥΜΗΤΟ / ΑΡΕΣΤΟ

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΟΥ ΕΞΟΣΤΡΑΚΙΣΜΟΥ (ο φόβος του να ίσα διαφορετικός)

Η ΥΠΑΚΟΗΟΡΙΣΜΟΣ [αλλαγές κάτω από πίεση (τιμωρία / αμοιβή)]

ΜΟΡΦΕΣ ΥΠΑΚΟΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ (από: ψυχολογική εξάρτηση, σεβασμό κλπ) ΗΘΙΚΗ (από εσωτερική υποχρέωση) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ (από κοινωνική υποχρέωση) ΠΟΛΙΤΙΚΗ (από: συμφέρον, δόξα, προβολή) ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ (από: ανάγκη, ιδιοσυγκρασία, συνήθεια) ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ (από: Θ. φόβο, απειλή, Θ. έρωτα)

ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΑΤΡΟΤΗΤΑ ― ΥΙΟΤΗΤΑ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ (από οικονομική ή επαγγελματική ανάγκη)

ΕΙΔΗ ΥΠΑΚΟΗΣ ΛΟΓΙΚΗ ΤΥΦΛΗ (ΥΠΟΤΑΓΗ) ΔΟΥΛΟΠΡΕΠΗΣ ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗ

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΕΚ ΤΗΣ ΥΠΑΚΟΗΣ ΑΒΟΥΛΗΣΙΑ (μη πρωτοβουλία) ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ «ΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝ»: «δυσί κυρίοις δουλεύειν» (Ματθ. 6, 24)

Η ΟΜΑΔΑ

17

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ – ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΟΥ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΜΕΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΧΗ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΟΥΣ ΟΜΑΔΑΣ ΑΠΟ

ΤΡΙΤΟΥΣ (κοινοί θεσμοί, αξίες και στάσεις) ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΩΜΕΝΩΝ ΡΟΛΩΝ ΤΑΥΤΙΣΗ ΜΕΛΩΝ ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΤΟΥ ΙΔΑΝΙΚΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΚΟΙΝΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΟΜΟΙΟΓΕΝΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΕΝΟΤΗΤΑ, ΣΥΜΠΝΟΙΑ, ΣΥΝΟΧΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ

ΦΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΦΑΣΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΦΑΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΦΑΣΗ ΣΥΝΘΕΣΗΣ

Ο ΗΓΕΤΗΣ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΗΓΕΤΗ

ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ

ΤΟ ΥΦΟΣ ΤΟΥ ΗΓΕΤΗ ΑΥΤΑΡΧΙΚΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΟΥ ΗΓΕΤΗ ΔΙΟΡΙΣΜΕΝΟΣ & ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Ο ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΕΝΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΡΓΟ ΚΑΙ Ο ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΕΝΟΣ

ΠΡΟΣ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΗΓΕΤΗΣ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΗΓΕΤΗ ΣΥΝΩΣΤΙΣΜΟΣ

Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΩΣ ΠΑΡΑΓΩΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

(ΙΔΙΩΣ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ)

ΤΑ ΜΜΕ ΚΑΙ Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΩΜΑΛΟΥ ΨΥΧΙΚΟΥ ΒΙΟΥ

ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΑΙ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣΈνα κλινικά αναγνωρίσιμο πλέγμα από συμπτώματα ή συμπεριφορές, που συνοδεύονται από δυσφορία και νοητική και συναισθηματική δυσλειτουργία, που αφορούν πάντοτε στο ατομικό επίπεδο και συχνά στο κοινωνικό επίπεδο.

18

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ / ΝΟΣΟΥ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟ (μέσος όρος ― η μέση συμπεριφορά) ΚΛΙΝΙΚΟ (όταν κλινικά απουσιάζει οποιαδήποτε ψυχική νόσος. πρόκειται όμως

για ορισμό κύκλου) ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟ (υποκειμενική δυσφορία, απουσιάζει όμως η αυτεπίγνωση) ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ [Η κοινωνική αποδοχή ή μη: παραγνωρίζει τις ατομικές διαφορές

και την υποκειμενική διάσταση. παθολογικό είναι ό,τι είναι έξω από το κατεστημένο σύστημα αξιών (βλ. κριτική από τους M. Foucault και S. Szasz)]

ΨΥΧΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ (ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ) ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ

αισιοδοξία – απαισιοδοξία. λήψη αποφάσεων – αναποφασιστικότητα. οργάνωση και συστηματικότητα / ανοργανωσιά.

ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΕΑΥΤΟΥ / ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ (αυτοεκτίμηση ― υπερ / υπο-τίμηση) ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΣΚΟΠΟΥ ΣΤΗ ΖΩΗ (περιέργεια / αδιαφορία) ΕΠΊΓΝΩΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥ

συναγωνιστικότητα. εξάρτηση / ανεξαρτησία. Ικανότητα για οικεία (στενή) σχέση (οικειότητα). συνεργατικότητα. συμβιβαστικότητα.

ΕΠΊΓΝΩΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΡΟΛΟΥ (ταυτότητα φύλου) ΑΝΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΨΥΧΟΠΙΕΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

(έκφραση και έλεγχος των συγκινήσεων) ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ― ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑ

ΟΛΙΣΤΙΚΟ MODEL (theologosociobiophysical)

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΗΣ

ΗΛΙΚΙΑΣ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΕΣ (ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ) ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ [Ψυχικές διαταραχές συνδεόμενες με διαταραχές φυσιολογικών λειτουργιών (τροφή, ύπνος, σεξ, κύηση)] ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΓΕΡΟΝΤΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΑΙ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ

ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ φαντασίωση.

1. fantasy (προσυνειδητή φαντασιοπληξία).2. fancy (ασυνείδητη φαντασίωση).

υπερπροσεξία. παραίσθηση (θεωρούμε ένα αντικείμενο σαν κάτι άλλο). ψευδαίσθηση ή ψευδαισθησία (όραση μη πραγματικών

εικόνων από ανάμνηση ή φαντασία). ψευδοψευδαισθησία ή νόθα ψευδαισθησία (βλέπει ή ακούει

κανείς ένα ανύπαρκτο αντικείμενο, αλλά το αναγνωρίζει ως μη πραγματικό).

συναισθησία (π.χ. ένας ακουστικός ερεθισμός προκαλεί επιπλέον και ένα οπτικό αίσθημα).

19

ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΕΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ αχρωματοψία. παράνοια. απροσεξία. αφαίρεση (αφηρημάδα). αμνησία παραμνησία. υπερμνησία. εκμνησία (το άτομο ξαναζεί ολόκληρες σκηνές από το

παρελθόν του σαν να ήταν παρούσες. Διάκριση από λειτουργικό χρόνο).

κρυπτομνησία.

ΣΥΝΑΙΣΘΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΑΙ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΕΞΑΡΣΗ ΑΓΧΟΣ / ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ (απροσδιόριστη απειλή)

ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΓΧΩΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Σωματικά συμπτώματα.

1. ταχυκαρδία.2. μυϊκή τάση.3. τρόμος χεριών.4. ασφυξία, υπέρπνοια, δύσπνοια.5. πνιγμονή, δυσκαταποσία.6. ραχιαλγίες, κεφαλαλγίες, ζαλάδες.7. παραισθησίες [αιμωδίες (παραισθησία που

οφείλεται σε προσωρινή διακοπή της αιμάτωσης, προκαλώντας μούδιασμα), αίσθημα νυγμών, κρυάδες, φουντώματα]

8. εύκολη κόπωση. Ψυχολογικά συμπτώματα.

1. αίσθημα επικείμενου κακού.2. αποπροσωποποίηση / αλλοιοπροσωπεία.3. δυσκολία συγκέντρωσης.4. συναισθηματική δυσφορία και μείωση

απολαύσεων της ζωής.5. υπερεγρήγορση.6. αϋπνία.

ΑΓΩΝΙΑ (αίσθηση επικείμενου κακού ή αμφιβολίας) ΠΑΝΙΚΟΣ [τραγόμορφος (< αιγίς = δέρμα γίδας > άγ. Αιγίδιος) θεός Πάνας] ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕΤΑΤΡΑΥΜΑΤΙΚΟΥ STRESS ΕΥΕΡΕΘΙΣΤΟΤΗΤΑ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΑΜΦΙΘΥΜΙΑ

ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΑΙ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΚΑΤΑΛΗΨΙΑ ΑΒΟΥΛΗΣΙΑ ΥΠΟΒΟΥΛΗΣΙΑ

20

ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ(ΨΥΧΙΚΕΣ ΝΟΣΟΙ)

ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΙ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ / ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣΑΝΟΙΑ (οργανικές ψυχικές διαταραχές)ΝΟΗΤΙΚΗ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗΑΦΥΙΑ / ΗΛΙΘΙΟΤΗΤΑ (ΒΛΑΚΕΙΑ)ΜΩΡΙΑΙΔΙΩΤΕΙΑΠΑΡΑΦΡΟΣΥΝΗΕΠΙΛΗΠΤΟΕΙΔΕΙΣ ΝΟΣΟΙ (επιληψία. Διάκριση από δαιμονομανία / δαιμονοληψία και δαιμονοκατοχή)ΝΕΥΡΩΣΕΙΣ (αγχώδεις διαταραχές) ή ΨΥΧΟΝΕΥΡΩΣΕΙΣ (νευρασθένεια, υστερία, άγχος, κατάθλιψη)

ΑΓΧΩΔΗΣ ΝΕΥΡΩΣΗ ΥΠΕΡΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΕΠΙΡΡΕΠΕΙΑ ΓΙΑ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΥΠΝΟΥ ΕΝΤΑΣΗ ΤΩΝ ΜΥΩΝ

(ΝΕΥΡΩΤΙΚΕΣ) ΦΟΒΙΕΣ (ΦΟΒΙΚΕΣ ΝΕΥΡΩΣΕΙΣ) ΑΚΡΟΦΟΒΙΑ ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑ ΜΟΝΟΦΟΒΙΑ ΚΛΕΙΣΤΟΦΟΒΙΑ ΝΥΚΤΟΦΟΒΙΑ ΖΩΟΦΟΒΙΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΦΟΒΙΑ ΠΥΡΟΦΟΒΙΑ

ΥΣΤΕΡΙΚΗ ΝΕΥΡΩΣΗ Ή ΥΣΤΕΡΙΑ ΚΩΦΩΣΗ ΤΥΦΛΩΣΗ ΠΑΡΑΛΥΣΗ ΑΜΝΗΣΙΑ ΑΝΟΡΕΞΙΑ Α-ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

ΙΔΕΟΛΗΠΤΙΚΗ - ΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΝΕΥΡΩΣΗ (τρέλα της αμφιβολίας) ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΚΗ ΝΕΥΡΩΣΗ Ή ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑ (κατά φαντασία ασθενής) ΝΕΥΡΩΣΙΚΗ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ (ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΗ ΝΕΥΡΩΣΗ) ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΕΣ Ή ΝΕΥΡΟΦΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ (ΝΕΥΡΑΣΘΕΝΙΚΗ ΝΕΥΡΩΣΗ)

ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟΣ ΤΑΧΥΠΑΛΜΙΑ ΖΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΚΟΠΩΣΗ ΑΣΘΜΑ ΣΥΧΝΟΟΥΡΙΑ ΕΦΙΔΡΩΣΗ ΔΙΑΡΡΟΙΑ ΕΠΙΓΑΣΤΡΙΚΟΙ ΠΟΝΟΙ (ΣΤΟΜΑΧΟΠΟΝΟΣ, ΕΛΚΟΣ) ΠΙΕΣΗ

ΝΕΥΡΩΣΗ ΑΠΟΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗΣ

21

ΨΥΧΩΣΕΙΣ Δεν παραδέχονται ότι είναι άρρωστοι, έχουν διαταραχές στη σκέψη (δομή, οργάνωση, ροή, έλεγχο, περιεχόμενο, ομιλία, παραληρητικές ιδέες), στην αντίληψη (ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις), στο συναίσθημα (επιπέδωση, μη μεταβαλλόμενη έκφραση, αμφιθυμία, δυσαρμονία, απάθεια, ρηχότητα, κατάθλιψη, μανία) και στη βούληση (κατατονία, εμβροντησία, διέγερση).

ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΕΣ ΨΥΧΩΣΕΙΣ ΤΟΞΙΚΕΣ Ή ΑΛΚΟΟΛΙΚΕΣ ΨΥΧΩΣΕΙΣ (ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ: αλκοολισμός,

τοξικομανίες) ΜΑΝΙΑ – ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ (ΜΑΝΙΟΚΑΤΑΘΛΙΨΗ):

ΑΜΟΚ = είδος φονικής μανίας [amok < μαλαϊκή (< Μαλαίοι) āmoq]

ΜΟΝΟΜΑΝΙΑ ΥΠΟΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΟΙ (συγκρατημένη απαισιοδοξία, υπερβολικά

σοβαροί) ΥΠΟΜΑΝΙΑΚΟΙ (ευχάριστοι, τείνουν να δημιουργούν γρήγορα

φιλικές σχέσεις) ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ / ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ (βαρύτατη μορφή κατάθλιψης)

ΜΟΡΦΕΣ εφηβική. παραληρητική. διπολική (κατάθλιψη μαζί με επεισόδια μανίας).

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ δυσφορικό συναίσθημα (δυσφορία). απώλεια όρεξης (ανορεξία) και βάρους. διαταραχές ύπνου. ψυχοκινητική ανησυχία ή επιβράδυνση. απώλεια ενδιαφερόντων ή ευχαρίστησης. αίσθημα κόπωσης. αισθήματα αναξιότητας και ενοχής. επιβράδυνση σκέψης, έλλειψη συγκέντρωσης και

αναβλητικότητα. ιδέες αυτομομφής και αυτοκαταστροφής. διαταραχές αντίληψης.

ΠΑΡΑΝΟΙΑ (ΠΑΡΑΝΟΕΙΔΕΙΣ) ΜΕΓΑΛΟΜΑΝΙΑ ΠΑΡΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΔΙΩΞΗΣ

(ΨΥΧΩΤΙΚΕΣ) ΦΟΒΙΕΣ

ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ ΑΠΛΗ ΗΒΗΦΡΕΝΙΚΗ ΠΑΡΑΝΟΪΚΗ (ΠΑΡΑΝΟΕΙΔΗΣ) ΚΑΤΑΤΟΝΙΚΗ (ακινησία, ηχοπραξία, ηχολαλιά)

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΨΥΧΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ (δε νιώθει κανένα συναίσθημα ενοχής και μετάνοιας) ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΕΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ (γελοιοποιεί τα πάντα) ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΔΙΕΣΤΡΑΜΕΝΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ

22

ΕΠΙΛΗΠΤΟΕΙΔΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ (legalismus, τυπολάτρης, νευρωσική υπακοή) ΥΣΤΕΡΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΝΟΕΙΔΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΘΥΜΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΥΠΟΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΥΠΟΜΑΝΙΑΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ (αισιόδοξα άτομα, που συνάπτουν γρήγορα φιλικές σχέσεις) ΑΓΧΩΔΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΝΕΥΡΑΣΘΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ (συνεχές αίσθημα κοπώσεως, ασθενής βούληση και αίσθημα ανικανοποίητου) ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ (συναίσθημα μειονεξίας / μειονεκτικότητα). ΜΙΚΤΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ

ΠΑΡΑΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Occults. Mediums. Νοομαντεία. Τηλεπάθεια. Poltergeists.

23