Η επιστήμη της ψυχολογίας Η επιστήμη της ψυχολογίας και οι μεγάλες θεωρητικές και οι μεγάλες θεωρητικές

σχολέςσχολέςΔρ Λυράκος ΓεώργιοςΔρ Λυράκος Γεώργιος

Ψυχολόγος Υγείας Ψυχολόγος Υγείας MSc PhDMSc PhDProgram Director MSc Health Program Director MSc Health Psychology City U-Carfiff MUPsychology City U-Carfiff MU

Ψυχολογία Ψυχολογία

Είναι η επιστήμη που μελετά τη Είναι η επιστήμη που μελετά τη συμπεριφορά και τις νοητικές λειτουργίες συμπεριφορά και τις νοητικές λειτουργίες του ανθρώπουτου ανθρώπου

Σκοπός της να ανακαλύψει τους νόμους Σκοπός της να ανακαλύψει τους νόμους που διέπουν τα φαινόμενα αυτάπου διέπουν τα φαινόμενα αυτά

Να εξηγήσει την προέλευσή τους Να εξηγήσει την προέλευσή τους Να ανακαλύψει μεθόδους για την Να ανακαλύψει μεθόδους για την

τροποποίησή τους τροποποίησή τους

ΣυμπεριφοράΣυμπεριφορά

Κάθε ενέργεια ή εκδήλωση ενός ζωντανού Κάθε ενέργεια ή εκδήλωση ενός ζωντανού οργανισμού οργανισμού

Μπορεί να παρατηρηθεί με αντικειμενικές Μπορεί να παρατηρηθεί με αντικειμενικές μεθόδους μεθόδους

Έχει νοητικές λειτουργίες (Αντίληψη, Έχει νοητικές λειτουργίες (Αντίληψη, Σκέψη, Μνήμη) Σκέψη, Μνήμη)

Ψυχολογία και Άλλες ΕπιστήμεςΨυχολογία και Άλλες ΕπιστήμεςΗ Ψυχολογία αφορά ζωντανούς Η Ψυχολογία αφορά ζωντανούς

οργανισμούς = Επιστήμη Βιολογικήοργανισμούς = Επιστήμη ΒιολογικήΣχέση μεΣχέση με Φυσιολογία, Νευρολογία, Φυσιολογία, Νευρολογία,

Εμβρυολογία, Γενετική Εμβρυολογία, Γενετική Ψυχολογία = Επιστήμη Κοινωνική Ψυχολογία = Επιστήμη Κοινωνική Άνθρωπος = Μέλος Κοινωνικού Συνόλου Άνθρωπος = Μέλος Κοινωνικού Συνόλου

άρα η συμπεριφορά του καθορίζεται από άρα η συμπεριφορά του καθορίζεται από κοινωνικούς και βιολογικούς παράγοντες κοινωνικούς και βιολογικούς παράγοντες => Επιστήμη Κοινωνιοβιολογική => Επιστήμη Κοινωνιοβιολογική

«Η ψυχολογία έχει παρελθόν μακρινό, αλλά «Η ψυχολογία έχει παρελθόν μακρινό, αλλά ιστορία σύντομη»ιστορία σύντομη»

Hermann EddinghausHermann Eddinghaus

Η νεότερη Ψυχολογία αρχίζει το 1879 –Η νεότερη Ψυχολογία αρχίζει το 1879 –Πανεπιστήμιο Λειψίας- 1ο Πειραματικό Πανεπιστήμιο Λειψίας- 1ο Πειραματικό Ψυχολογικό Εργαστήριο – Ψυχολογικό Εργαστήριο – Wilhelm WundtWilhelm Wundt

Ρίζες στη Φιλοσοφία Ρίζες στη Φιλοσοφία Αριστοτέλης – Εμπειρική Μέθοδος = Ιδρυτής Αριστοτέλης – Εμπειρική Μέθοδος = Ιδρυτής

και Θεμελιωτής της Ψυχολογίας και Θεμελιωτής της Ψυχολογίας

Περί Ψυχής, Αριστοτέλης Περί Ψυχής, Αριστοτέλης Πραγματεύεται τη λειτουργία των Πραγματεύεται τη λειτουργία των

αισθήσεωναισθήσεωνΤις γνωστικές λειτουργίες Τις γνωστικές λειτουργίες Το συναίσθημα Το συναίσθημα Τη βούλησηΤη βούλησηΥπογραμμίζει την έννοια της ενότητας της Υπογραμμίζει την έννοια της ενότητας της

ψυχικής ζωήςψυχικής ζωήςΤα ψυχικά φαινόμενα = βουλητικά, Τα ψυχικά φαινόμενα = βουλητικά,

γνωστικά και συναισθηματικάγνωστικά και συναισθηματικά

ΙπποκράτηςΙπποκράτηςΑνάλυση Χαρακτήρων Ιδιοσυγκρασίας Ανάλυση Χαρακτήρων Ιδιοσυγκρασίας Αέρας (ζεστός και υγρός) Αέρας (ζεστός και υγρός) Γη (κρύα και στεγνή)Γη (κρύα και στεγνή)Φωτιά (ζεστή και στεγνή)Φωτιά (ζεστή και στεγνή)Νερό (κρύο και υγρό) Νερό (κρύο και υγρό) Στον άνθρωπο = Βασικοί χυμοί Στον άνθρωπο = Βασικοί χυμοί Αίμα, μαύρη χολή, κίτρινη χολή, φλέγμα ή Αίμα, μαύρη χολή, κίτρινη χολή, φλέγμα ή

λέμφος. λέμφος.

Χυμοί και Τύποι ΙδιοσυγκρασίαςΧυμοί και Τύποι Ιδιοσυγκρασίας

1. Αιματώδης = Θερμή Ιδιοσυγκρασία, 1. Αιματώδης = Θερμή Ιδιοσυγκρασία, Αισιοδοξία, Φλογεροί Πόθοι Αισιοδοξία, Φλογεροί Πόθοι

2. Μελαγχολικός = Καταθλιπτική Διάθεση 2. Μελαγχολικός = Καταθλιπτική Διάθεση (Μαύρη Χολή) (Μαύρη Χολή)

3. Χολερικός = Ευμεταβλητότητα και 3. Χολερικός = Ευμεταβλητότητα και Ευθιξία (κίτρινη χολή) Ευθιξία (κίτρινη χολή)

4. Φλεγματικός = Αδρανής, απαθής, 4. Φλεγματικός = Αδρανής, απαθής, διακινείται δύσκολα συναισθηματικά διακινείται δύσκολα συναισθηματικά

Μεσαίωνας Μεσαίωνας

Άγιος Αυγουστίνος Άγιος Αυγουστίνος Μελετά τη συμπεριφορά των μικρών Μελετά τη συμπεριφορά των μικρών

παιδιώνπαιδιώνΣυμπεριφορά όχλου Συμπεριφορά όχλου Ενδοσκοπική Μέθοδος = Περιγραφή από Ενδοσκοπική Μέθοδος = Περιγραφή από

το ίδιο το άτομο των συνειδητών το ίδιο το άτομο των συνειδητών διεργασιών διεργασιών

ΑναγέννησηΑναγέννηση Rene Descartes – Rene Descartes – Μηχανιστική Θεωρία Μηχανιστική Θεωρία Ζώα = Μηχανές άρα μελετούνται Ζώα = Μηχανές άρα μελετούνται Θεωρία της Αντανακλαστικής Ενέργειας ή τόξου Θεωρία της Αντανακλαστικής Ενέργειας ή τόξου Τα νεύρα έχουν ρόλο αγωγών για μεταφορά Τα νεύρα έχουν ρόλο αγωγών για μεταφορά

ζωικών πνευμάτων ζωικών πνευμάτων Εγκέφαλος = Εντυπώσεις Εγκέφαλος = Εντυπώσεις Μυς = Κίνηση Μυς = Κίνηση

Πρόδρομο της Αντανακλαστικής Θεωρίας του Πρόδρομο της Αντανακλαστικής Θεωρίας του PavlovPavlov

Δυαδική Θεωρία ( Σώμα και Ψυχή- Συντονίζονται Δυαδική Θεωρία ( Σώμα και Ψυχή- Συντονίζονται με τη λειτουργία της επίφυσης ) με τη λειτουργία της επίφυσης )

Άγγλοι Εμπειρικοί ΦιλόσοφοιΆγγλοι Εμπειρικοί Φιλόσοφοι

Hobbes, Locke etc. Hobbes, Locke etc. Τελευταίοι εκπρόσωποι του φιλοσοφικού Τελευταίοι εκπρόσωποι του φιλοσοφικού

υπόβαθρου της Ψυχολογίας υπόβαθρου της Ψυχολογίας Σπουδαιότητα των αισθήσεων Σπουδαιότητα των αισθήσεων Θεωρία για το συνειρμό των ιδεών (Ιδέες Θεωρία για το συνειρμό των ιδεών (Ιδέες

συνδέονται μεταξύ τους χρονικά ή τοπικά) συνδέονται μεταξύ τους χρονικά ή τοπικά)

Γερμανοί Φυσικοί και Φυσιολόγοι Γερμανοί Φυσικοί και Φυσιολόγοι

Weber, Muller etc. Weber, Muller etc.

Ερευνούν πειραματικά τη σχέση ενέργειας Ερευνούν πειραματικά τη σχέση ενέργειας (ερέθισμα) και αίσθησης (συνειδητή (ερέθισμα) και αίσθησης (συνειδητή εμπειρία που προκύπτει) εμπειρία που προκύπτει)

Ο Ο Wundt 1879Wundt 1879 Επιστημονικές μέθοδοι για τη μελέτη Επιστημονικές μέθοδοι για τη μελέτη : : ΑισθήσεωνΑισθήσεων Αντίληψης Αντίληψης Παραστάσεων Παραστάσεων Μνήμης Μνήμης Συναισθημάτων Συναισθημάτων

Μέθοδος = Ενδοσκόπηση ή Αυτό-παρατήρηση Μέθοδος = Ενδοσκόπηση ή Αυτό-παρατήρηση

Θεωρία ΔαρβίνουΘεωρία Δαρβίνου

Εξέλιξη των όντων Εξέλιξη των όντων Ορισμένα βιολογικά και ψυχολογικά Ορισμένα βιολογικά και ψυχολογικά

χαρακτηριστικά του ανθρώπου χαρακτηριστικά του ανθρώπου εξελίχθηκαν από κατώτερους βιολογικούς εξελίχθηκαν από κατώτερους βιολογικούς οργανισμούς οργανισμούς

Στροφή της Ψυχολογίας στη μελέτη Στροφή της Ψυχολογίας στη μελέτη συμπεριφοράς των ζώωνσυμπεριφοράς των ζώων

Τομείς Μελέτης Τομείς Μελέτης Λειτουργία εγκεφάλου, αισθητηριακών οργάνων Λειτουργία εγκεφάλου, αισθητηριακών οργάνων

και ικανοτήτων μάθησης των ζώων (και ικανοτήτων μάθησης των ζώων (Morgan etc) Morgan etc)

Μελέτη Ατομικών Διαφορών (Μελέτη Ατομικών Διαφορών (Galton, Catell) Galton, Catell) Ανάπτυξη Ανάπτυξη test test για τη μέτρηση των ατομικών για τη μέτρηση των ατομικών διαφορών (Νοημοσύνη, Δεξιότητες, Ικανότητες)διαφορών (Νοημοσύνη, Δεξιότητες, Ικανότητες)

Στατιστικές Μέθοδοι για τη σύγκριση των Στατιστικές Μέθοδοι για τη σύγκριση των ατόμων ατόμων

Τέλη 19ου- Αρχές 20ου Αιώνα Τέλη 19ου- Αρχές 20ου Αιώνα

Διαμορφώνονται ψυχολογικά ρεύματα και Διαμορφώνονται ψυχολογικά ρεύματα και ψυχολογικές σκοπιέςψυχολογικές σκοπιές

Ανεξάρτητα θεωρητικά σχήματα Ανεξάρτητα θεωρητικά σχήματα Ανεξάρτητες μέθοδοι έρευνας Ανεξάρτητες μέθοδοι έρευνας Σκοπός η ερμηνεία της ανθρώπινης Σκοπός η ερμηνεία της ανθρώπινης

συμπεριφοράς συμπεριφοράς

Οι μεγάλες θεωρητικές σχολές της Οι μεγάλες θεωρητικές σχολές της Ψυχολογίας Ψυχολογίας

Ψυχαναλυτική Προσέγγιση Ψυχαναλυτική Προσέγγιση Sigmund Freud Sigmund Freud 1856-19391856-1939 Θεμελιωτής της θεωρίας Θεμελιωτής της θεωρίας Τα δεδομένα της στηρίζονται σε διεξοδική μελέτη Τα δεδομένα της στηρίζονται σε διεξοδική μελέτη

ατομικών περιπτώσεων και όχι σε πειραματικές ατομικών περιπτώσεων και όχι σε πειραματικές μελέτες μελέτες

Βασική θέση Βασική θέση : : Η συμπεριφορά μας εξαρτάται Η συμπεριφορά μας εξαρτάται από ασυνείδητες διεργασίες (Σκέψεις, Φόβοι, από ασυνείδητες διεργασίες (Σκέψεις, Φόβοι, Επιθυμίες) Επιθυμίες)

Παρωθείται από ασυνείδητα κίνητρα Παρωθείται από ασυνείδητα κίνητρα Σχέση με τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας Σχέση με τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας

Οι γονείς και η κοινωνία απαγορεύουν να Οι γονείς και η κοινωνία απαγορεύουν να ενεργούμε σύμφωνα με τις ενορμήσεις μας. ενεργούμε σύμφωνα με τις ενορμήσεις μας. Ενορμήσεις = Έμφυτες Ενορμήσεις = Έμφυτες Δεν εξαλείφονται Δεν εξαλείφονται Η απαγόρευσή τους Η απαγόρευσή τους Απώθηση στο ασυνείδητο Απώθηση στο ασυνείδητο

Επηρεάζουν Επηρεάζουν Έκφραση στα Έκφραση στα : : όνειρα, παραδρομές λόγου, όνειρα, παραδρομές λόγου,

συμπτώματα ψυχωσικών ασθενών, τέχνη, λογοτεχνία συμπτώματα ψυχωσικών ασθενών, τέχνη, λογοτεχνία και επιστήμη και επιστήμη

Άνθρωπος = Έρμαιο ενορμήσεων και ενστίκτων Άνθρωπος = Έρμαιο ενορμήσεων και ενστίκτων Επιθετικότητα, ένστικτο θανάτου και ερωτικό Επιθετικότητα, ένστικτο θανάτου και ερωτικό

ένστικτο = τα βασικά ένστικτο = τα βασικά

Μπιχεβιοριστική Προσέγγιση Μπιχεβιοριστική Προσέγγιση John Watson 1878-1958John Watson 1878-1958 Αμερικανός Ψυχολόγος Αμερικανός Ψυχολόγος

Η Ψυχολογία μελετά τα άτομα εξετάζοντας τη Η Ψυχολογία μελετά τα άτομα εξετάζοντας τη συμπεριφορά τους, όχι τις εσωτερικές τους διεργασίεςσυμπεριφορά τους, όχι τις εσωτερικές τους διεργασίες

Επιστήμη = Μέτρηση Επιστήμη = Μέτρηση Επίδραση από Επίδραση από Pavlov Pavlov Επιρροή Επιρροή Skinner Skinner Ερέθισμα – Απάντηση (Ερεθίσματα – Ενισχύσεις – Ερέθισμα – Απάντηση (Ερεθίσματα – Ενισχύσεις –

Τροποποίηση Συμπεριφοράς ) Τροποποίηση Συμπεριφοράς )

Μορφολογική Ψυχολογία ή Θεωρία Μορφολογική Ψυχολογία ή Θεωρία Πεδίου Πεδίου

Wertheimer, Kohler & Koffka Wertheimer, Kohler & Koffka Οι αντιληπτικές εμπειρίες αποτελούν σύνολα με δικές Οι αντιληπτικές εμπειρίες αποτελούν σύνολα με δικές

τους ιδιότητες τους ιδιότητες Το σύνολο = μορφή ( Το σύνολο = μορφή ( Gestalt) Gestalt) Έννοια πεδίου από τη Φυσική = Σύστημα που οι Έννοια πεδίου από τη Φυσική = Σύστημα που οι

δυναμικές του ιδιότητες καθορίζουν τη φύση και τη δυναμικές του ιδιότητες καθορίζουν τη φύση και τη δραστηριότητα των τμημάτων (π.χ οπτικά αντιληπτικά δραστηριότητα των τμημάτων (π.χ οπτικά αντιληπτικά πεδία) πεδία)

Οι ανθρώπινες πράξεις συνδέονται με φυσική Οι ανθρώπινες πράξεις συνδέονται με φυσική πραγματικότητα όπως την αντιλαμβάνεται το άτομο πραγματικότητα όπως την αντιλαμβάνεται το άτομο

Η πραγματικότητα, όχι φυσική αλλά ψυχολογική Η πραγματικότητα, όχι φυσική αλλά ψυχολογική (φαινομενολογική) (φαινομενολογική)

Γνωστική Προσέγγιση Γνωστική Προσέγγιση Η πρόθεση (σκοποί) και η γνωστική αντίληψη του Η πρόθεση (σκοποί) και η γνωστική αντίληψη του

περιβάλλοντος = Βασικά στοιχεία ερμηνείας περιβάλλοντος = Βασικά στοιχεία ερμηνείας συμπεριφοράς συμπεριφοράς

Αντίδραση στη θεωρία Αντίδραση στη θεωρία SS--RR Δεν είμαστε απλοί δέκτες ερεθισμάτων Δεν είμαστε απλοί δέκτες ερεθισμάτων Σκεφτόμαστε, παίρνουμε αποφάσεις Σκεφτόμαστε, παίρνουμε αποφάσεις Η αντίληψη εξαρτάται από προηγούμενες εμπειρίες Η αντίληψη εξαρτάται από προηγούμενες εμπειρίες

Γνωστικές λειτουργίες = Νοητικές διεργασίες που Γνωστικές λειτουργίες = Νοητικές διεργασίες που μετατρέπουν το αισθητικό ερέθισμα, κωδικοποιούν, μετατρέπουν το αισθητικό ερέθισμα, κωδικοποιούν, αποθηκεύουν στη μνήμη, ανασύρουν αποθηκεύουν στη μνήμη, ανασύρουν

Ανθρωπιστική Προσέγγιση Ανθρωπιστική Προσέγγιση Επικεντρώνεται στην υποκειμενική εμπειρία Επικεντρώνεται στην υποκειμενική εμπειρία Η.Π.Α 1950-1960Η.Π.Α 1950-1960 Allport, Mashlow, Rogers & Sartre Allport, Mashlow, Rogers & Sartre Μπορούμε να μάθουμε περισσότερα για το άτομο, Μπορούμε να μάθουμε περισσότερα για το άτομο,

μελετώντας την αντίληψή του για τον εαυτό του και τον μελετώντας την αντίληψή του για τον εαυτό του και τον κόσμο κόσμο

2 διαφορετικές αντιδράσεις στην ίδια περίσταση 2 διαφορετικές αντιδράσεις στην ίδια περίσταση Αντίδραση στη μηχανιστική θεωρία Μπιχεβιορισμού- Αντίδραση στη μηχανιστική θεωρία Μπιχεβιορισμού-

Φρουιδισμόυ Φρουιδισμόυ Είμαστε υπεύθυνοι για τις πράξεις μας Είμαστε υπεύθυνοι για τις πράξεις μας Ελεύθερη επιλογή και αυτοεκπλήρωση = Διαφορετικοί Ελεύθερη επιλογή και αυτοεκπλήρωση = Διαφορετικοί

από τα ζώα από τα ζώα Η θεωρία απορρίπτει την επιστημονική έρευνα Η θεωρία απορρίπτει την επιστημονική έρευνα

Νευροβιολογική Προσέγγιση Νευροβιολογική Προσέγγιση Τα ψυχολογικά φαινόμενα έχουν βιολογικό υπόστρωμα Τα ψυχολογικά φαινόμενα έχουν βιολογικό υπόστρωμα

στη λειτουργία του νευρικού συστήματος στη λειτουργία του νευρικού συστήματος Ερευνά τις ψυχοβιολογικές διεργασίες = υπόστρωμα Ερευνά τις ψυχοβιολογικές διεργασίες = υπόστρωμα

σκέψης και συμπεριφοράς σκέψης και συμπεριφοράς Στενή σχέση δραστηριότητας-εγκεφάλου και βιωμάτων Στενή σχέση δραστηριότητας-εγκεφάλου και βιωμάτων

και συμπεριφοράς και συμπεριφοράς Ηλεκτρικό ερέθισμα Ηλεκτρικό ερέθισμα Αίσθημα ηδονής, πόνου, ζωντανή Αίσθημα ηδονής, πόνου, ζωντανή

ανάκληση παλιών γεγονότων ανάκληση παλιών γεγονότων CAT, MRI, PETCAT, MRI, PET Νευρωνικά κυκλώματα του εγκεφάλου ενεργοποιούνται Νευρωνικά κυκλώματα του εγκεφάλου ενεργοποιούνται

στις μορφές νοητικής λειτουργίας και συμπεριφοράς στις μορφές νοητικής λειτουργίας και συμπεριφοράς Πλαστικότητα εγκεφαλικών συστημάτων Πλαστικότητα εγκεφαλικών συστημάτων

Σας ευχαριστώΣας ευχαριστώ