Διεθνείς τάσεις στη δίκαιηδίκαιη μεταφορά και κοινοποίηση της

περιβαλλοντικής έρευνας

Αριστοτέλης Χ. ΠαπαγεωργίουΤμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος

& Φυσικών ΠόρωνΔΠΘ / Ορεστιάδα

Επιστημονική έρευνα

● Βασικό συστατικό ευημερίας και προόδου– Ανάπτυξη τεχνολογίας & πολιτισμού– Θυσία της οδηγεί σε αποκλεισμό & ύφεση

● Αποτελέσματα έρευνας: γνώση, άποψη, πληροφορία

– Δημόσιο αγαθό– Εξέλιξη και βάση για νέα έρευνα– Σύνδεση κοινωνίας με επιστήμη

Δίκαιη διακίνηση αποτελεσμάτων

● Ελεύθερη και ανεμπόδιστη πρόσβαση των ανθρώπων στα αποτελέσματα της έρευνας

– Χρήστες ● Δίκαιη και ισότιμη δυνατότητα δημοσίευσης

ερευνητικών αποτελεσμάτων– Ερευνητές

Η επιστημονική δημοσίευση

● Βασικός παράγοντας προόδου της σκέψης και της επιστήμης

● Μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους– Επικρατεί η δημοσίευση σε επιστημονικό περιοδικό

μετά από κρίση (peer review)– Σύστημα αξιολόγησης σαν φίλτρο έγκρισης των

εργασιών● Αξιολόγηση των περιοδικών με τη χρήση ποσοτικών

δεικτών (impact factor)– O IF χρησιμοποιείται σαν μέσο αξιολόγησης

επιστημόνων ή ιδρυμάτων

Πρόσβαση για τους χρήστες

● Δεν υπάρχει ελέυθερη πρόσβαση για το ευρύ κοινό στα περισσότερα περιοδικά

– Εκδοτικοί οίκοι– Συγγραφικά δικαιώματα– Συνδρομές μέσω ιδρυμάτων ή προσωπικές

● Ακόμα και επιστήμονες δεν έχουν πάντα πρόσβαση– Απαγορευτικές τιμές– Οικονομική κατάσταση ιδρυμάτων

● Τα περισσότερα ερευνητικά αποτελέσματα προέρχονται από δημόσια χρηματοδότηση

Περιοδικά ελεύθερης πρόσβασης (open access)

● Ελεύθερη διαδικτυακή πρόσβαση από όλους– Καλύτερη διάχυση της επιστημονικής γνώσης

● Σε επιστήμονες● Στο ευρύ κοινό

● Περισσότερες αναφορές σε εργασίες● Πνευματικά δικαιώματα σε συγγραφείς

– “δίκαιη” χρήση με υποχρέωση αναφοράς● Κόστος στον συγγραφέα

– Περισσότερα περιοδικά είναι δωρεάν– Κάλυψη από ιδρύματα– Διευκολύνσεις– Παραμένει πρόβλημα σε πολλά καλά περιοδικά

Repositories ● Δημοσίευση χωρίς κρίση

– Ανοιχτή η προοπτική εκ των υστέρων κρίσης και αξιολόγησης

● Άμεση δημοσιοποίηση● Εκμετάλλευση όλων των ερευνητικών αποτελεσμάτων

– Εργασίες– Παρουσιάσεις– Πόστερ– Πίνακες & γραφήματα– Δεδομένα

Ισότιμη και δίκαιη αξιολόγηση● Είναι η πρόσβαση στη δημοσίευση ισότιμη;

– Κόστος● Έγχρωμες απεικονίσεις ή σελίδες● Κόστος open access

– Κρίση peer review με προβλήματα● Υποκειμενικότητα & ανταγωνιστικότητα● Άγνοια και έλλειψη κατανόησης από τον κριτή● Παράκαμψη της ορθής κρίσης

– Γνωστοί κριτές και εκδότες– Αναφορές του περιοδικού ή του κριτή– Περιοδικά με χαμηλά κριτήρια– Κάμηλοι και κώνωπες

● Εργασίες που αρέσουν στους κριτές / εκδότες

Αντιπαραγωγικό σύστημα αξιολόγησης● Αποκλειστική χρήση του Impact Factor

– Κακή στατιστική πρακτική– Τεχνητοί τρόποι αύξησης IF περιοδικών– Εξάρτηση από άσχετους παράγοντες

● Μη δίκαιη κρίση ακαδημαϊκότητας– Πίεση για ποσοτικό έργο και άρση δημιουργικότητας– Φασόν εργασίες– Επιλογή ακατάλληλων περιοδικών– Μη αντικειμενικές κρίσεις– Συντήρηση συστήματος ακαδημαϊκού ελιτισμού

Ένα “μη δίκαιο” σύστημα● Η γνώση κλειδώνεται πίσω από πόρτες● Δεν έχουν όλοι την ίδια πρόσβαση στη δημοσίευση● Διαιωνίζονται καταστάσεις αναξιοκρατίας ● Είναι καιρός να αλλάξει το σύστημα από πάνω προς

τα κάτω– π.χ. Διακύρηξη ενάντια στη χρήση του IF

Προοπτικές ● Διευρύνονται οι τρόποι αξιοποίησης των ερευνητικών

αποτελεσμάτων– Όχι μόνο δημοσιεύσεις σε peer review περιοδικά– Νέα μοντέλα peer review περιοδικών– Repositories & ιδρυματικές ιστοσελίδες

● Όλα τα περιοδικά γίνονται open access – με παράθεση συνδέσμων – δυνατότητα post publication review

● Η αξία της έρευνας μετράται πιο συνολικά– Όχι μόνο IF

● Πιο δίκαιο και αξιοκρατικό ακαδημαϊκό σύστημα