8/12/2019 Β’ Επεισ, 4η σκηνή στ. 942-1139

http://slidepdf.com/reader/full/-4-942-1139 1/4

EΥΡΙΠΙΔΗ ΕΛΕΝΗ επιμέλεια: Αληγιάννη Βαρβάρα

Β’ Επεισόδιο, 4η σκηνή στ. 942-1139► Η εμφάνιση της Θεονόης και οι ικεσίες των δύο συζύγων

Δυνατοί και απειλητικοί θόρυβοι ακούγονται μέσα από το παλάτι. Οι αμπάρες της

βασιλικής θύρας μετακινούνται. Η Ελένη βρίσκεται σε σύγχυση και ταραχή.

Στη σκηνή εισέρχεται η -------------------, αδερφή του Θεοκλύμενου, που είναι ----------------

Η εμφάνισή της χαρακτηρίζεται από τελετουργική επισημότητα. Συνοδεύεται από δύο

ακόλουθες, οι οποίες προηγούνται. Κρατούν θυμιατά και αναμμένες δάδες, για να

εξαγνίσουν το χώρο. Η επισημότητα αυτή χρησιμοποιείται από τον Ευριπίδη για δύο

λόγους:

α)----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

β)----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Η Θεονόη διώχνει τις σκλάβες και στη σκηνή μένουν οι τρεις τους : η μάντισσα, η

Ελένη και ο Μενέλαος. Η γνώση της μάντισσας είναι ο πραγματικός κίνδυνος που

απειλεί το ζευγάρι. Η τύχη τους είναι στο χέρι της. Αν η μάντισσα σιωπήσει, οι δύο

 ήρωες θα σωθούν. Αν μιλήσει, τότε όλα θα τελειώσουν.

Η μάντισσα απευθύνεται πρώτα στην Ελένη καμαρώνοντας για την προφητεία

της που επιβεβαιώθηκε. Τώρα ανακοινώνει μια νέα προφητεία. Σήμερα είναι μια

κρίσιμη μέρα.(► ενότητα χρόνου) .Οι θεοί θα συνεδριάσουν στον Όλυμπο για να

αποφασίσουν για την τύχη του ζευγαριού. Η Ήρα και η Αφροδίτη ερίζουν .Η Ήρα

θέλει να ---------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Αντίθετα η Αφροδίτη δεν επιθυμεί -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Τα επόμενα λόγια της Θεονόης φανερώνουν το δικό της κρίσιμο ρόλο. Ισχυρίζεται

ότι η ζωή τους εξαρτάται από την ίδια, αν θα μιλήσει ή όχι. Με το μέρος όμως ποιας

θεάς θα πάει;

Βέβαια η Θεονόη δεν είναι μόνο μάντισσα είναι και αδελφή του Θεοκλύμενου.

Αποφασίζει να αποκαλύψει την ταυτότητα του Μενέλαου στον αδερφό της και

ζητάει από το Χορό να αναλάβει το έργο αυτό.

8/12/2019 Β’ Επεισ, 4η σκηνή στ. 942-1139

http://slidepdf.com/reader/full/-4-942-1139 2/4

  Οι δύο σύζυγοι θα προσπαθήσουν να πείσουν τη Θεονόη να αλλάξει την απόφασή

της και να τους βοηθήσει . Θα μιλήσουν ο καθένας ξεχωριστά. Τα επιχειρήματά τους

είναι ανάλογα με το φύλο και το ήθος τους.

Πρώτα παίρνει το λόγο η Ελένη. Γονατίζει σε στάση ικεσίας και αγκαλιάζει τα γόνατα της μάντισσας. Τα επιχειρήματά της χωρίζονται σε δυο κατηγορίες: αυτά που

στηρίζονται στη λογική και αυτά που απευθύνονται στο συναίσθημα με σκοπό να

συγκινήσουν. Μετά από ένα σύντομο σχόλιο του χορού το λόγο παίρνει ο Μενέλαος, ο

οποίος τονίζει ότι δε θα ικετεύσει ούτε θα παρακαλέσει ,όμως θα απαιτήσει .

Αφού διαβάσετε το παράλληλο κείμενο 2 στη σελίδα 73 βρείτε και καταγράψτε

ποια από αυτά απευθύνονται στη λογική , ποια στο συναίσθημα , στο ήθος και ποιοστην αυθεντία;

Τρόποι πειθούς Ελένη Μενέλαος

λογική

συναίσθημα

 ήθος

αυθεντία

Πόσο ισχυρά είναι τα επιχειρήματα του καθενός ;

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Στα λόγια της Ελένης υπάρχουν στοιχεία που συνθέτουν την τραγικότητά της (987-

1047). Ποια είναι αυτά;

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8/12/2019 Β’ Επεισ, 4η σκηνή στ. 942-1139

http://slidepdf.com/reader/full/-4-942-1139 3/4

Πώς εμφανίζεται το ήθος του Μενελάου στο λόγο του προς τη Θεονόη;

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Η σκηνή αυτή θυμίζει αίθουσα δικαστηρίων, όπου δύο πρόσωπα

προσπαθούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και τα δικαιώματά τους ενώπιον του

δικαστή ► αγώνας λόγων [► φανερώνοντας την επίδραση της σοφιστικήςπνευματικής κίνησης την εποχή που ανθούσε η δραματική ποίηση]. Όμως στην

πραγματικότητα δεν υπάρχει αυτός ο αγώνας, αφού-------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Η Θεονόη, αφού άκουσε τους δύο συζύγους απαντά στην επιχειρηματολογία τους

και αποκαλύπτει την απόφασή της.

α) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------β) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 γ)-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

δ)-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ποιες δυνάμεις συγκρούονταν μέσα της και ποιες τελικά επικράτησαν; Ποιες

αρχές καθόρισαν τη στάση της; -----------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Στη συνέχεια δικαιολογεί την απόφασή της λέγοντας πως αυτή θα είναι ωφέλιμη και

 για τον Θεοκλύμενο. Πώς το αξιολογείτε αυτό;

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8/12/2019 Β’ Επεισ, 4η σκηνή στ. 942-1139

http://slidepdf.com/reader/full/-4-942-1139 4/4

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Τρεις απόψεις για το ρόλο της Θεονόης α) η παρουσία της ήταν περιττή. Το έργο μπορούσε να εξελιχθεί και χωρίς την

παρουσία της Θεονόης, χωρίς όμως να χάσει σε ένταση και δραματικότητα.

β) ο Ευριπίδης παρουσίασε άλλο ένα πρόσωπο που με τη μεγαλοπρέπειά του , τους

κομπασμούς και τις εναλλαγές στη στάση του , κινείται στα όρια του κωμικού

επιβεβαιώνοντας το χαρακτηρισμό του έργου ως κωμωδία.

 γ) η Θεονόη είναι το πιο σοφό, αγνό, γυναικείο πρόσωπο, αφού θα επιλέξει το δίκαιο

και το σωστό.

Η τελική απόφαση της Θεονόης αναδεικνύει το ήθος της και ταιριάζει με την ιδιότητατης μάντισσας. Επιπλέον εκφράζει ηρωισμό και ψυχικό μεγαλείο.

Ο ρόλος του χορού 

Ο χορός επεμβαίνει σε δύο περιπτώσεις:

1) στ. 1043-1046 η παρεμβολή του είναι συμβατική και διαχωρίζει τη ρήση της

Ελένης από αυτή του Μενέλαου. Ταυτόχρονα θυμίζει πρόεδρο που συντονίζει

μία συζήτηση

2) στ. 1138-1139 εκφράζει την κοινή γνώμη 

Η μάντισσα αποχωρεί . Οι ήρωες έχουν εξασφαλίσει τη σιωπή της. Τώρα όμως

πρέπει μόνοι τους να βρουν πώς θα αποδράσουν…