ΕΕΛΛΛΛΗΗΝΝΙΙΚΚΗΗ ΙΙΣΣΤΤΟΟΡΡΙΙΑΑ

Ο Αρχαίος Ελληνικός Κόσμος

ΤΟΜΟΣ Α’

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Περίληψη κεφαλαίου από την Κωνσταντία Γιόρτσιου Ακαδημαϊκό έτος 2008 - 2009

- 1 -

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 – Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ................................................. 3

3.1.1 Η αναδιοργάνωση του μακεδονικού βασιλείου............................................... 3 3.1.2 Οι σχέσεις του Φιλίππου και των ελληνικών πόλεων - κρατών...................... 4 3.1.3 Άλλες πτυχές της πολιτικής του Φιλίππου ..................................................... 5 3.2.1 Η εκστρατεία του Αλέξανδρου στην Ασία ....................................................... 6 3.2.2 Οργάνωση του κράτους της Ασίας ................................................................. 7 3.2.3 Ο Αλέξανδρος ως ηγεμόνας........................................................................... 7

- 2 -

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 – Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ

3.1.1 Η αναδιοργάνωση του μακεδονικού βασιλείου

359 π.Χ. ανέλαβε τη βασιλεία ο Φίλιππος

Αναδιοργάνωση μακεδονικού στρατού με συνεχή άσκηση και επανεξοπλισμό

1ο Καινοτόμο Μέτρο: νέα πολεμική τακτική => ΣΑΡΙΣΑ: δόρυ 5 μέτρων από

ξύλο κρανιάς, με μία κοφτερή λεπίδα, ο σαρισοφόρος την κρατούσε και με τα

δύο χεριά και στην οποία έριχνε όλο το βάρος όταν χτυπούσε

2ο Καινοτόμο Μέτρο: ενδυνάμωση του κράτους με τη δημιουργία

μακεδονικών πόλεων και την μετακίνηση πληθυσμών από τη δυτική (άνω)

Μακεδονία στην ανατολική (κάτω) Μακεδονία και αντίστροφα. Έτσι ενισχύεται

η γεωργία και το εμπόριο

Πεζέταιροι => οι στρατιώτες που προέρχονταν από το παλαιό βασίλειο και

αποτελούσαν τα μέλη της βασιλικής φρουράς

Ασθέταιροι => όσοι ήταν στρατολογημένοι από τις νέες πόλεις τις δυτικής

Μακεδονίας

ΔΥΤΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ => Ιλλυριοί υποτελείς της Μακεδονίας, προσάρτησε την

περιοχή των Πρεσπών και πρόσφερε ασφάλεια στους Ορέστες (μια φυλή που

σταδιακά προσαρτήθηκε στους Μακεδόνες)

ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ => επέκταση του κράτους στην περιοχή του Στρυμόνα

και προσπάθεια ανάγκης πόλεων της Μακεδονίας που βρίσκονταν υποτελείς

των Αθηναίων. 1ος στόχος Αμφίπολη, ίδρυση της αποικίας των Φιλίππων,

όπου μπορούσε να ελέγχει τα μεταλλεία χρυσού και αργύρου στο Παγγαίο

όρος

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ

Καλλιέργεια γης (με την ενίσχυση ή ίδρυση πόλεων), έκανε αρδευτικά έργα

έτσι ώστε να αναπτυχθούν οι γεωργικές καλλιέργειες

Εκμετάλλευση ορυκτού πλούτου με εξόρυξη χρυσού και αργύρου από τα

μεταλλεία του Παγγαίου και της Χαλκιδικής, συνέβαλαν στη βελτίωση της

οικονομίας

- 3 -

Έκοψε νομίσματα από πολύτιμα μέταλλα (από τα μεταλλέια του Δαμαστίου,

Βισαλτίας και Φιλίππων)

Ο πρώτος βασιλιάς της Μακεδονίας που έκοψε χρυσά νομίσματα. Είχαν

έμβλημα την κεφαλή του Ηρακλή με λεοντή και οπισθότυπο το ρόπαλο ή το

τόξο του.

Αφού ισχυροποιήθηκε στη Χαλκιδική και είχε στην κατοχή του πλέον τον

ορυκτό πλούτο της περιοχής (χρυσός, άργυρος, μόλυβδος, σίδηρος, χαλκός)

κυκλοφόρησε χρυσούς στατήρες που ονομάστηκαν «Φιλίππειοι». Σ’ αυτά τα

νομίσματα απεικονίζονταν ο Απόλλωνας και πίσω το άρμα του.

Χάλκινα νομίσματα χρησιμοποιήθηκαν για εσωτερικές συναλλαγές δηλ. το

εμπόριο και πληρωμές του στρατού.

Τρία σημαντικά μέτρα της πολιτικής του Φιλίππου:

1) Αναδιοργάνωση του στρατού

2) Ενίσχυση της γεωργίας

3) Εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου

3.1.2 Οι σχέσεις του Φιλίππου και των ελληνικών πόλεων - κρατών

Ο Φίλιππος προσέβλεπε στο να πάρει το μακεδονικό βασίλειο το ρόλο της

Αθήνας στην Αθηναϊκή Συμμαχία και να αναλάβει τα ηνία στον πόλεμο κατά

της Περσίας

Όμως πέραν του προσχήματος της εκδίκησης αυτό που ενδιέφερε τον φίλιππο

ήταν πως έβλεπε την Ασία ως πηγή πλούτου και προσάρτησης νέων εδαφών

ΙΕΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (356-346 Π.χ.) => πολιτικός και οικονομικός έλεγχος του

ιερού του Απόλλωνα στους Δελφούς. Φωκίδα (που εκμεταλλευόταν πολλά

χρόνια τα αναθήματα του ιερού) καθώς και οι σύμμαχοι τους (Σπάρτη, Αχαϊα,

Αθήνα και ο Θεσσαλικός Φέρες) πολεμούσαν ενάντια στους Βοιωτούς,

Θεσσαλούς και Μακεδόνες οι οποίοι ισχυρίζονταν πως πολεμούσαν για την

προστασία του ιερού

Μακεδονία # Αθήνα

Λήξη ιερού πολέμου με διπλωματική νίκη του Φιλίππου, πλειοψηφία των

Μακεδόνων και των συμμάχων τους στο Αμφικτυωνικό Συνέδριο

Ο Φίλιππος εξασφάλισε την ειρήνη στα σύνορά του

- 4 -

Μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) νίκη του Φιλίππου

Διάλυση της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Υπογραφή συμφωνίας μεταξύ Μακεδονίας

και Αθήνας

Κοινό των Ελλήνων => Συμμαχία από όλες της ελληνικές πόλεις – εκτός της

Σπάρτης – όπου τα μέλη ονομάστηκαν για πρώτη φορά Έλληνες.

Συμφώνησαν να περιφρουρήσουν την ειρήνη μεταξύ τους (συνάντηση που

έγινε στην Κόρινθο)

337 π.Χ. => αποφασίστηκε εκστρατεία κατά των Περσών και ορίστηκε

αρχιστράτηγος ο Φίλιππος

336 π.Χ. => δολοφονία Φιλίππου

3.1.3 Άλλες πτυχές της πολιτικής του Φιλίππου

Φίλιππος => Διπλωματικές και στρατιωτικές ικανότητες

Παράγοντες επιτυχίας:

1) Βοήθεια και συμπαράσταση των μακεδόνων, οι οποίοι έπαιρνα τις

αποφάσεις τους στις συνελεύσεις και η συμφωνία τους ήταν

καθοριστική για την περαιτέρω εφαρμογή των σχεδίων του βασιλιά

2) Στα μέλη της βασιλικής οικογένειας αλά και στους ανώτερους

αξιωματούχους ανέθετε στρατιωτικές, διπλωματικές και πολιτικές

αρμοδιότητες, αντάμειβε του αξιωματούχους με δώρα και

παραχώρηση γης

3) Επιλογή συζύγων προκειμένου να συνάψει συμμαχίες αλλά και να

διαιωνίσει την εξουσία του με την απόκτηση κληρονόμων

Πέλλα => ανταγωνιζόταν την Αθήνα στο ρόλο της ως πολιτιστικό κέντρο

Η αυλή του Φιλίππου με την οικονομική ευμάρεια που απέκτησε αλλά και τη

δύναμη αποτέλεσε πόλο έλξης καλλιτεχνών αλλά και ανθρώπων του

πνεύματος

Οι Αθηναίοι τον χαρακτήριζαν γενναιόδωρο οικοδεσπότη και καλό ρήτορα

Ο Φίλιππος θεωρούσε πως ήταν καλός διπλωμάτης παρά στρατιωτικός

336 π.Χ. δολοφονία Φιλίππου από Παυσανία, σε εκδήλωση για το γάμο της

κόρης του Κλεοπάτρας με τον Αλέξανδρο της Ηπείρου

- 5 -

Λατρεύτηκε ως Θεός

3.2.1 Η εκστρατεία του Αλέξανδρου στην Ασία

Το 336 π.Χ. μετά το θάνατο του Φιλίππου, το κράτος που ανέλαβε ο

Αλέξανδρος ήταν στρατιωτικά έτοιμο για να εισβάλλει στην Περσία

Εφόσον κατέπνιξε μια εξέγερση, κατά τα δύο πρώτα έτη της βασιλείας του,

που πυροδοτήθηκε από τους Θεσσαλούς και συνεχίστηκε με τους Θηβαίους,

ενίσχυσε τις αμυντικές του δυνάμεις στην Ιλλυρία και Θράκη εξασφαλίζοντας

τα βόρεια σύνορά του

334 π.Χ. πέρασε στην Ασία με 37.000 άντρες, Μακεδόνες αλλά και στρατιώτες

άλλων πόλεων

Το στράτευμα συνόδευαν αυλικοί, ιστορικοί αρχιτέκτονες, μηχανικοί και

τοπογράφοι

Στη Μακεδονία έμεινε ο Αντίπατρος για την υπεράσπισή της και η Ολυμπιάδα

τελούσε τα κρατικά θρησκευτικά καθήκοντα (προεδρία γιορτών και τελετών

θυσιών)

334 π.Χ. – 1η μάχη στο Γρανικό ποταμό καθοριστικής σημασίας διότι του

έδωσε τη δυνατότητα να κυριεύσει μεγάλο τμήμα της δυτικής Μ. Ασίας (Καρία

– Λυκία Πισίδια)

Από το Γόρδιο πέρασε στην Άγκυρα κι από εκεί στην Κιλικία όπου το 333 π.Χ.

πέτυχε ακόμη μία νίκη στην Ισσό ενάντια στον Δαρείο

Τύρος – επτά μήνες πολιορκίας

332 π.Χ. είχε καταλάβει: Συρία, Παλαιστίνη, πέρασε στην Αίγυπτο όπου

ίδρυσε μία νέα πόλη την Αλεξάνδρεια

Ταξίδεψε στην έρημο της Σίβας για να συμβουλευθεί το μαντείο του Δία –

Άμμωνα

331 π.Χ. μάχη στα Γαυγάμηλα με Δαρείο, έτρεψε τον περσικό στρατό σε φυγή

και κυρίευσε τη Βαβυλώνα, προέλασε στο εσωτερικό της Περσία όπου και

πυρπόλησε την Περσέπολη (τα ανάκτορα του Ξέρξη) και τις Πασαργάδες

327 π.Χ. διέσχισε τον Ινδικό Καύκασο

325 π.Χ. ξεκίνησε την επιστροφή μέσω Γερδωσίας

323 π.Χ, πέθανε στη Βαβυλώνα

- 6 -

- 7 -

3.2.2 Οργάνωση του κράτους της Ασίας

Διοικητικό σύστημα που επέβαλε ήταν η ΣΑΤΡΑΠΕΙΑ – γνωστή ήδη στον

πληθυσμό. Αλλά έγιναν τροποποιήσεις, όπως η ανάθεση πολιτικών

στρατιωτικών και οικονομικών αρμοδιοτήτων όχι μόνο σε ένα σατράπη αλλά

σε τρεις αξιωματούχους

3.2.3 Ο Αλέξανδρος ως ηγεμόνας

Εξαιρετικές στρατηγικές ικανότητες

Επέδειξε απολυταρχικές τάσεις

Πρόβαλε απαιτήσεις απόδοσης θεϊκών τιμών στο πρόσωπό του