SEMINARSKI RAD:

RADIOGRAFSKA ISPITIVANJA

Mentor:doc.dr.sc. Samir Lemeš

Student:Ćatić Haris

UNIVERZITET U ZENICI MAŠINSKI FAKULTET U ZENICIPREDMET: Ispitivanje proizvoda

Radiografija ima široku primjenu u industriji Upotreba X i γ zraka kako bi se ispitalo

oštećenje materijala Radijacija prestavlja opasnost po operatora i

okolinu Budućnost je snimanje fotografije u

digitalnom obliku i predstavljanje operatoru trodimenzionalnu fotografiju, otkrivajući defekt unutar dijela.

Uvod

Radijacija je tok energije kroz prostor i materiju.

Sunčevo zračenje Jonizirajuće zračenje

Pojam zračenja

Prirodni izvori zračenja Umjetni izvori zračenja

Izvori zračenja

Postoje četiri vrste jonizirajućeg zračenja: ‣ Alfa zrake ‣ Βeta zrake ‣ Gama zrake ‣ Neuron Karakteristike X i γ zraka

Izvori zračenja

Ispitivanje X- zrakama (Rendgensko zračenje)

X-zrake su nalik na svjetlosne zrake, ali mnogo kraće valne dužine (10-11m do 10-

9 m) X-zrake koje nastaju kao rezultat sudara

elektrona s metalnom pločom x-zrake nastaju na 2 načina: 1. Fluorescencija x-zraka 2. Bremsstrahlung ("kočiona radijacija")

Rendgenska defektoskopija služi za prozračivanje materijala Za prozračavanje lahkih dijelova, jačina el.struje je manja. Za čelike debljine veće od 100 mm,upotrebljva se gama zračenje.

Rendgenska cijev za rendgensku defektoskopiju

Za strukturne analize materijala upotrebljava se mehko rendgensko zračenje (anode ne rotiraju)

2 d sin δ = n λ (ako se poznaje d, može se odredit valna dužina) Ispitivanjem kristalne strukture materijala može se

odrediti raspored atoma i molekula u materijalu. Upotrebljavaju se anode od raznih materijala. Rendgenske cijevi se mogu rastaviti. Vrijeme djelovanja zračenja može trajat ›1sata

Rendgenska cijev za strukturnu analizu materijala

ERESCO MF4 prijenosni rentgenski uređaji generiraju visoke doze X-zraka

Osobine ERESCO generatora: -velika izlazna snaga -visoka doza X-zraka (povećava produktivnost i kvalitet slike) -duga izdržljivost baterije -kompaktan dizajn - velik izbor dodatne opreme

Uređaji za ispitivanje x-zrakama

ERESCO MF4 -generator

Gama zrake su najenergičniji oblik elektromagnetnog zračenja, sa veoma kratkom talasnom dužinom manjom od jedne desetine nanometra.

Vještački izvori radioaktivnosti proizvode se uvođenjem dodatnog neutrona u atome.

Dva najčešća izvora gama zraka za industrijsku radiografiju su iridijum-192 i kobalt-60

Izvori gama zraka za industrijsku radiografiju su iridijum-192 i kobalt-60

Ispitivanje γ-zrakama

Gama zračenje, nastaje spontanom radijacionom emisijom posebnih materijala: prirodnih (radijum, radon, mezotorijum) ili veštačkih (veštački radioelementi)

Zahvaljujući maloj talasnoj dužini zraci imaju svojstvo da prodiru kroz sve materijale u znatno većoj mjeri od rendgenskih zraka.

Kompaktni mobilni spremnici sa radioaktivnim izotopom,pogodni za terenska ispitivanja.

Gamagrafija

Glavni medij za snimanje u radiologiji je radiografski film

Osnovne karakteristike industrijskih filmova su kontrasnost, zrnatost i osjetljivost filma.

Da bi se povećala osjetljivost filma,filmovi se stavljaju između pojačavajućih folija koje mogu biti slane i olovne.

Od vremena prozračavanja zavisi kvalitet radiograma

Radiografski film

Hemijska obrada filma sastoji se od sljedećih faza:

• razvijanje • pranje• fiksiranje• pranje• sušenje.

-Indikator kvaliteta radiograma

Radiografski film

Učinci jonizirajućeg zračenja na zdravlje

Doza [rem] Učinak

5-20 mogućnost pojave karcinoma

25-100 promjene u krvi

veća od 50 privremeni sterilitet kod muškaraca

100 udvostručena vjerovatnost genetskih mutacija

100-200 povraćanje, proljev, slabljenje imuniteta, poremećaj rasta kostiju

200-300 ozbiljno radijacijsko trovanje, mučnina

veća od 300 stalan sterilitet kod žena

300-400 uništenje koštane srži

400-1000 akutna bolest i brza smrt (u roku od nekoliko dana)

Trajanje izloženosti Udaljenost - intenzitet zračenja smanjuje se

povećavanjem udaljenosti od izvora zračenja Štitovi - barijere od olova, betona i vode

pružaju dobru zaštitu od prodirućeg zračenja kao što je gama zračenje.

Zatvaranje - radioaktivni materijali zatvaraju se u što je moguće manji prostor i drže se izvan okoliša

Zaštite od zračenja

X-zrake se najčešće koriste za ispitivanje zavarenih spojeva i odlivaka na pojavu pukotina, poroznosti ili neželjenih uključaka u materijalu, debljine stijenke i sl.

Primjeri radiografskog ispitivanja

Primjeri radiografskog ispitivanja Skeniranje vozila gama zračenjem Radiogram uključaka troske

HVALA NA PAŽNJI !!!