Τρέχουμε κάθε μέρα όλο και πιο πολύ. Ανασαίνουμε γρή-γορα. Αλαφιασμένοι τραβάμε στην ανηφόρα που μας

όρισαν, που ορίσαμε, ποιος ξέρει άραγε με σιγουριά;Φωνάζω απεγνωσμένα: «Σταματήστε! Χαμογελά-

στε! Αναπνεύστε!» Κανείς δεν μ’ ακούει. Όλοι γύ -ρω μου συνεχίζουν να τρέχουν α σταμάτητα

χωρίς προορισμό. Πολλές φορές ακολου -θώ κι ε γώ η ίδια την τρελή αυτή κούρσα.

Ώσπου δεν πάει άλλο. Σταματώ, οργί-ζομαι, δημιουργώ, τρα βώ μαζί μου

κι όσους μπορώ, κι όλοι μαζίγεννάμε ιδέες, τις στολίζουμε

εικαστικά, τις φινίρουμε μεαρμο νικές γραμματοσει-

ρές, τις κάνου με έ ναμι κρό πολιτισμικό

σύμπαν, τις βα-πτίζου με 3ο

τεύχος πε-ρ ι ο δ ι -

κ ο ύ

editorialτης Κάλλιας Δεττοράκη

«Οδός Θ’» και σας τοπαραδίδουμε με αγά -πη, χτυπώντας το κου-δούνι για ένα ευχά ρι-στο διάλειμμα στηνκαθημερινότητά σας.

ΙΤΑΝΟΣ Α.Ε.Βι.Πε. Ηρακλείου Οδός Θ’, Τηλ.: 2810 300950, Fax: 2810 380930

Τ.Κ. 71408 Ηράκλειο Κρήτης

Διεύθυνση ΕπικοινωνίαςΜαρία Μπαριτάκη

(info@odostheta.gr)Κιν.: 6942 220925

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΚάλλια Δεττοράκη

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑΜαριεύα Καρκανάκη

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΥΚώστας Φραντζεσκάκης

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣτέλλα Καλεντάκη

ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΙωάννα Γαρεφαλάκη

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣΛιάνα Σταρίδα, Χρήστος Μαργαρίτης, Μανόλης Μπουχαλάκης, Έλενα Κατσαντώνη,

Ευαγγελία Λαγουδάκη, Στέλιος Βισκαδουράκης, Παναγιώτης Κουπαράνης,Μάρκος Σελλιανάκης, Μαρία Βισκαδούρου, Μιχάλης Μανωλιούδης, Μιχάλης Σαλούστρος,

Ειρήνη Μαθιουδάκη, Μιχάλης Προμπονάς, Πόπη Μπαξεβάνη, Χάρης Βαβουρανάκης,Μιχάλης Ζηδιανάκης, Δήμητρα Σαρρή, Μαρίνα Φανουράκη, Ελευθερία Τσαγκαράκη,

Γιώργος Δενδράκης, Γιώργος Κοντορίνης, Εύα Γουβιανάκη.

ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣΤηλ.: 2810 300950

Email: marketing@odostheta.gr

ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ

Βι.Πε. Ηρακλείου Οδός Θ’, Τηλ.: 2810 380931-4, Fax: 2810 380930Τ.Κ. 71601 Ηράκλειο Κρήτης

* Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις των συγγραφέων.* Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των άρθρων εφ΄όσον αναφέρεται η πηγή προέλευσης, ο συντάκτης και ο εκδότης.

* Άρθρα προς δημοσίευση μπορείτε να αποστέλλετε ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: info@odostheta.gr.Απαραίτητη προϋπόθεση η συνεργασία σας με την εταιρία DETORAKIS.

ΕΞΑΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ FREEPRESSΤο περιοδικό Θήτα εκδίδεται για πολιτιστικούς και όχι εμπορικούς σκοπούς.

04ΠΟΡΤΡΑΙΤΑ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

04 Έτος Φώτη Κόντογλου.Το 2015 είναι αφιερωμένο στονμεγάλο καλλιτέχνη.

06ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ

06 Διονύσης Σιμόπουλος.Το άγνωστο Σύμπαν, οι εξελίξειςστην επιστήμη και το μέλλοντης ανθρωπότητας μετά τη Γη

10 Κυκλική οικονομία.12 Έκθεση Βιβλίου Φραγκφούρτης.

14ΕΠΙΣΤΗΜΗ

14 CERN.Επίσκεψη στο πείραμα του αιώνα.«...Γιατί όλα είναι θέμα χημείας!»

18ΤΕΧΝΗ

18 Αθηνά Κληρονόμου:«Δε μπορούσα να φανταστώ να κάνωοτιδήποτε άλλο στη ζωή μου...»

22 «Limen». Ο ζωγράφος Νίκος Βισκαδουράκης στο Βερολίνο.

24 Ναυσικά Γαβριλάκη:«Η μουσική είναι η γλώσσα που με εκφράζει...»

26ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΣΤΕΚΙ

26 Η ιστορία της γάτας,που την έλεγαν Μαργαρίτα.

28 Μαρία Καριωτάκη: «Ναι στη μάθηση με μουσική, φαντασία και κέφι».

31 Μπούλινγκ.32 Η προδοσία ως κοινωνικό σύμπτωμα.34 Βιβλιοδιαδρομές.36 Το Πινέλο του El Greco.

38ΙΣΤΟΡΙΑ

38 Ο Χάνδακας κατά τη διάρκεια τουΚρητικού Πολέμου.

40 Φαιστός, η ένδοξη αρχαία πόλη της Κρήτης41 Κούλες, Φρούριο στη θάλασσα.

42ΠΑΡΑΔΟΣΗ

42 Λαξευτά Πατητήρια στην Κρήτη:Η ιστορία του Οίνου γραμμένη στις πέτρες.

43 Μουσείο Αγροτικής Ιστορίας& Λαϊκής Τέχνης.

44ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

44 Μ.Φ.Ι.Κ. - Καινοτομίες...47 Νέος κανονισμός για την αντιμετώπιση

των χωροκατακτητικών ειδών.48 Η Κραυγή.

50ΥΓΕΙΑ

50 Αναπτυξιακή δυσπλασία ισχίουστα νεογέννητα.

52 Βελονισμός & κάπνισμα.

53ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

53 Zumba Fitness.54 Γιατί ο δυτικός κόσμος στρέφεται στη Yoga.56 Δια... Ξιφισμοί.

58ΔΙΑΤΡΟΦΗ

58 Χρήστος Λάπας: Η κρητική διατροφήθα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία.

60 Third Wave Coffee (3o κύμα καφέ).62 Χαρούπι, η σοκολάτα της Κρήτης.63 Τα cocktail χτες, σήμερα, αύριο

Έτος Φώτη ΚόντογλουΤο 2015 είναι αφιερωμένο

στο μεγάλο καλλιτέχνη

Π Ο Ρ Τ Ρ Α Ι Τ Α 7

ο «Οδός θ΄» είναι το πρώτο έντυπο, πουαναφέρεται στο γεγονός «2015, έτος ΦώτηΚόντογλου του Κυδωνιέως» και η Ομάδαμας ανταποκρίνεται στην πρόσκληση τηςσυντακτικής επιτροπής του με ιδιαίτερηχαρά, προσπαθώντας και μείς, οι δύο γε-νιές νεώτεροι, να υποκλιθούμε με σεβασμόστο μεγάλο Δάσκαλο.

...Φώτης Κόντογλου λοιπόν, όπως ΝίκοςΚαζαντζάκης, όπως Θεόφιλος, Πανσέληνος,

Θεοφάνης ο Κρής, Μιχαήλ Δαμασκηνός, Δομήνικος Θε-οτοκόπουλος, Βιτσέντζος Κορνάρος, όπως Νικόλαος Δο-ξαράς, Στρατής Μυριβήλης, όπως Γιάννης Κεφαλληνός,Στρατής Δούκας, Δόρα Στράτου, Αλέξανδρος Παπαδια-μάντης, όπως Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής, ΔιονύσιοςΣολωμός, Ευάγγελος Ζάππας, Αντώνης Μπενάκης, Θό-δωρος Αγγελόπουλος, όπως Αλέξης Μινωτής, Μ. Καρα-γάτσης, Στρατής Ελευθεριάδης, Νelly’s, Μανώλης Ανδρό-νικος, Αναστάσιος Ορλάνδος, Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης,Κωστής Βελμύρας, Παναγιώτης Μιχελής, όπως Α. Τάσσος,Εμμανουήλ Κριαράς, Γιαννούλης Χαλεπάς, Γιάννης Ρί-τσος, Δημήτρης Πελεκάσης, όπως Έλλη Αλεξίου, Ευγέ-νιος Σπαθάρης, Νίκος Καρούζος, Παντελής Πρεβελάκης,Νίκος Σκαλκώτας, όπως Κωνσταντίνος Δοξιάδης, Δημή-τρης Μητρόπουλος, Κορνήλιος Καστοριάδης, ΜανόληςΧατζηδάκης, Εμίλ Σεράφης, Λύσανδρος Καυταντζόγλου,όπως Ελένη Παπαδάκη, Λυκούργος Αγγελόπουλος, Γιώρ-γος Σεφέρης, όπως Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Άρης Κων-σταντινίδης, Βάσω Κατράκη, Κωστής Παλαμάς, ΔιδώΣωτηρίου, Κώστας Καρυωτάκης, όπως Δημήτρης Πικιώ-νης, Σπύρος Παπαλουκάς, Σπύρος Βασιλείου, ΜαρίνοςΚαλλιγάς, Κωστής Μπαστιάς, Κώστας Βάρναλης, όπωςΓιώργος Θεοτοκάς, Κυβέλη, Σέμνη Καρούζου και Χρή-στος Καρούζος, όπως Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, ΆγγελοςΠροκοπίου, Αιμίλιος Βεάκης, Νίκος Εγγονόπουλος, Ερρί-κος Φραντζισκάκης, όπως Κώστας Αξελός, Ι.Μ. Χατζη-φώτης, Δημήτρης Χόρν, Μίλτης Παρασκευαίδης, ΚωστήςΠαρθένης, Αλέξανδρος Δελμούζος, Κίμων Λάσκαρις...

Ο ίδιος ο Φώτης Κόντογλου συντάσσει ένα σύντομοβιογραφικό του, που δημοσιεύεται αργότερα στη «Φιλο-λογική Πρωτοχρονιά» του 1972 και επαναλαμβάνεται απότον βιογράφο και μελετητή του Ι.Μ. Χατζηφώτη, το 1978.

«Γεννήθηκα στὸ Ἀϊβαλὶ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας (Κυδωνί ­ας), κοντὰ στὴ Μυτιλήνη καὶ στὴν Πέργαµο, σʹ ἕνα ἰδιό ­τροπο µικρὸ νησὶ ποὺ εἴτανε χτῆµα τῶν προγόνων µου,σὲ µιὰ φύση θαυµάσια. Ταξίδεψα σὲ κάµποσα µέρη καὶἔζησα στὴ Γαλλία ἕξη χρόνια, καὶ λιγότερο σʹ ἄλλα µέ ­ρη. Πρὸ δέκα χρόνια ταξίδεψα στὴ Συρία καὶ στὴν Αἴ ­γυπτο, ὅπου µὲ προσκάλεσε ἡ Αἰγυπτιακὴ Κυβέρνησηκαὶ ἐργάστηκα στὸ Κοπτικο Μουσεῖο γιὰ τὸ Μάρκο πα ­σᾶ (διευθυντή του).Ἐνώ τὰ πρῶτα µου χρόνια δούλεψαὡς ζωγράφος στὴν ἐλεύθερη ζωγραφική, στὴν ὁποίαεἶχα µεγάλη ἐπίδοση, ἀπὸ τὸ 1922 ποὺ ἐγκαταστάθηκαστὴν Ἑλλάδα, ἐπιδόθηκα µὲ πάθος στὴ βυζαντινὴ τέ ­

χνη καὶ µὲ τὴ µελέτη της προσπάθησα νὰ δηµιουργήσωὕφος ἑλληνικὸ στὴ ζωγραφική, ἐµπνευσµένος ἀπὸ τὴντέχνη τοῦ µεσαίωνα, τῆς τουρκοκρατίας, καὶ ἀπὸ τὸἀθάνατο λαϊκὸ ἑλληνικὸ πνεῦµα. Ἡ προσήλωσή µουαὐτὴ µὲ κατέστησε εἰδικὸν στὰ ζητήµατα τῆς βυζαντι ­νῆς τέχνης, πρὸ πάντων στὰ σχετικά, ὥστε νὰ θεωροῦ ­µαι ὁ εἰδικότερος στὴ συντήρηση καὶ ἀποκατάστασηεἰκόνων, τοιχογραφιῶν καὶ µωσαϊκῶν ὄχι µονάχα στὴνἙλλάδα, ἀλλὰ καὶ στὴν Εὐρώπη.

Ὡς συγγραφέας ἔγραψα σὲ ἡλικία 21 χρόνων τὸν«Πέδρο Καζᾶς», ἔπειτα τὴ «Βασάντα» καὶ ἄλλα. Πα­ράλληλα µὲ τὴ ζωγραφική µου ἐπίδοση στὰ βυζαντινά,µὲ τὸν ἐρχοµό µου στὴν Ἑλλάδα ἔπαθα µεταστροφὴ καὶστὸ λογοτεχνικό µου ἔργο, προσηλωµένος στὴν παρά­δοση, στὰ δηµοτικὰ τραγούδια καὶ τὰ λαϊκὰ γραψίµατακαὶ τόνωσα τὸ προσωπικὸ ὕφος ποὺ µὲ ξεχώριζε φυ­σικά, ἁπλοποιῶντας τὴ γλῶσσα µου καὶ τὰ συναισθή­µατά µου.

Ὡς ἀρχαιολόγος, ἢ καλύτερα τεχνικὸς συντηρητής,δούλεψα σκληρὰ γιὰ νὰ διασώσω πολλὰ ζωγραφικὰµνηµεῖα ἀπὸ τὰ ἄπειρα ποὺ ὑπάρχουν στὶς βυζαντινὲςἐκκλησίες καὶ στὰ µουσεῖα, τοιχογραφίες κι’ εἰκόνες,ὄντας µάστορας σὲ ὅλους τοὺς τεχνικοὺς τρόπους καὶστὰ µυστικὰ τοῦ µεσαίωνα, ὅπως τὸ φρέσκο (ζωγρα ­φικὴ ἐφ’ ὑγροῖς), στὴν ἐκτέλεση εἰκόνων µὲ αὐγό, µὲ ἐ ­γκαυστική, καὶ µὲ κάθε ἄλλη µέθοδο».

Εκθέσεις αφιερωμένες αναδρομικά στον Φώτη Κό-ντογλου, με ζωγραφικά και αγιογραφικά έργα του, μετάτην κοίμησή του, παρουσιάστηκαν στην Εθνική Πινακο-θήκη το 1978, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθη-ναίων το 1983 και στο Μακεδονικό Κέντρο ΣύγχρονηςΤέχνης στη Θεσσαλονίκη το 1986.

Κυριότεροι μαθητές του υπήρξαν οι Πέτρος Βαμπού-λης, Κώστας Γεωργακόπουλος, Γεώργιος Γεωργίου ο Κύ-πριος, Γιώργος Γλιάτας, Νίκος Εγγονόπουλος, ΡάλληςΚοψίδης, Βασίλειος Λέπουρας, Βασίλης Μπρούσαλης,Κωνσταντίνος Ξυνόπουλος, Παντελής Οδάμπασης, Ολυ-μπιάς μοναχή, Γιάννης Παπαδέλης, Σπύρος Παπανικολάου,Δημήτριος Σεντουκάς ή Δούκας ο Μυτιληνιός, ΓιάννηςΤερζής, Γιάννης Τσαρούχης, Γιώργος Χοχλιδάκης κ.α.

Τους περισσότερους από αυτούς έχει σήμερα μαζίτου στο Πάνθεον των Ελλήνων δημιουργών του 20ουαιώνα, “απέναντι” από το Πάνθεον των ηρώων της γρα-φίδας και του χρωστήρα του, Πέδρο Καζάς, Βλάσιου Πα-σκάλ, Τέρπανδρου, Σινάν, Λουῒζου Μαρόττου, ΘάνουΒροντόλαλου, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, Αγίου Γιώργητου Χιοπολίτη, Όμηρου Ιορδάνογλου, Βασίφ εφέντη, τηςωραίας Γκιούλ Μπαχάρ, Θεού Κόνανου, Μεντέδ Πίντο,Αντώνη Πιγκαφέτα, Πέτρου Κρητικού, Μάρκου Ζαχιμό-σκη, του καπετάν Μπόντεκε, του Τίμωνα του μισανθρώ-που, του Γιαβά του θαλασσινού, του Κώστα Σδράβου,του Γιάννη του Βλογημένου, του γέροντα της Κίμωλος,του Ερρίκου Αβέρη, Ηρακλή Γιαβάσογλου, Λέοντα Σγου-ρού, Παναγιώτη Ποταγού, του Τηρέα, του Σίνη του πι-τυοκάμπτη...

Ττου Χρήστου Φ. Μαργαρίτη και Συνεργατών

Τη χρονιά που έρχεται, η Ελλάδα θα τιμήσει με πολλές εκδηλώσεις τη«Μνήμη» του Φώτη Κόντογλου (Κυδωνίες/Αιβαλί, 1895 - Αθήνα, 1965), εκατόνείκοσι χρόνια από τη γέννησή του και πενήντα από την κοίμησή του.

Το άγνωστο

Σύμπαν,

οι εξελίξεις στην επιστήμη

και το μέλλοντης ανθρωπότητας

μετά τη Γη

Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Ε Ι Ν 9

πό την αυγή της ανθρώπινης ζωήςστη Γη ο άνθρωπος έστρεψε τα μάτιατου στον έναστρο ουρανό, συνεπαρ-μένος από το μεγαλείο του. Με βάσητις θέσεις των άστρων πορεύτηκε σεγη και θάλασσα και προσπάθησε ναγνωρίσει ακόμα και το μέλλον δι'αυτών. Σήμερα, σε μια εποχή που τοσύμπαν μάς αποκαλύπτεται όλο καιπερισσότερο, τι μηνύματα λαμβάνει

ο σύγχρονος άνθρωπος από τον μακρόκοσμο αυτό;Πώς αυτά σχετίζονται με τη ζωή στη Γη;

Δεν μπορώ να ξέρω ποια είναι τα μηνύματα πουπαίρνει γενικότερα ο άνθρωπος από τις σύγχρονες ανα-καλύψεις. Εκείνο που ξέρω είναι ότι η επιστήμη και η επι-στημονική έρευνα μάς απελευθερώνει από τον ανθρω-ποκεντρισμό και τον εγωκεντρισμό μας. Γιατί εμείς οιαστρονόμοι γνωρίζουμε πόσο μικροσκοπικός είναι οπλανήτης μας και πόσο απέραντο είναι το Σύμπαν. Δενυπάρχει καλύτερος τρόπος να κατανοήσουμε τη μικρό-τητα και το εφήμερο της παρουσίας μας στο Σύμπαν απότις αστρονομικές έρευνες και τα αποτελέσματα που έ -χουν συγκεντρωθεί μέχρι τώρα. Σκεφτείτε όσα ανακα-λύψαμε τις τελευταίες δεκαετίες: ότι το Ηλιακό μας Σύ-στημα είναι ένα από τα 100 δισεκατομμύρια παρόμοιαπλανητικά συστήματα που υπάρχουν στον Γαλαξία μας,κι ότι ο Γαλαξίας μας είναι ένας από τα 100 δισεκατομ-μύρια άλλους γαλαξίες που υπάρχουν στο Σύμπαν. Σκε-φτείτε επίσης ότι, από το συνολικό ποσοστό ύλης καιενέργειας του Σύμπαντος, ένα 27% είναι υλικά, τα οποίαονομάζουμε «σκοτεινή ύλη», που δεν γνωρίζουμε τιείναι. Το υπόλοιπο 68% είναι αυτό που κάνει το Σύμπαννα διαστέλλεται επιταχυνόμενο, αν και δεν γνωρίζουμεαπό τι αποτελείται, και γι’ αυτό την έχουμε ονομάσει«σκοτεινή ενέργεια», ενώ όλα αυτά τα δισεκατομμύριατων γαλαξιών και τα τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυ-ρίων άστρων και πλανητών δεν αποτελούν πα- ρά μόνο

το 5% των συστατικών του Σύμπαντος. Όλα αυτά σημαί-νουν ότι το 95% των συστατικών του Σύμπαντος μάςείναι, προς το παρόν τουλάχιστον, άγνωστο. Τι, λοιπόν,γνωρίζουμε για το Σύμπαν, όταν δεν γνωρίζουμε σχεδόναπολύτως τίποτα; Ίσως, μάλιστα, σε τελική ανάλυση, ομεγάλος προσωκρατικός φιλόσοφος Ηράκλειτος, που κιαυτόν τον είχαν χαρακτηρίσει «σκοτεινό», να είχε από-λυτο δίκιο όταν έλεγε ότι «η φύσις κρύπτεσθαι φιλεί».

Γιατί ο άνθρωπος συχνά στρεφόταν ψηλά; Μήπωςμέσα από την παρατήρηση των ουράνιων φαινομένωνπροσπαθούσε ναανακαλύψει το θεί -ον ή να δαμάσει τονχρόνο;

Πράγματι, οι αρ-χαίοι μας πρόγονοι,όταν απευθύνοντανστους διάφορουςθεούς τους, ύψωναντα μάτια, τα χέ ριακαι τις σκέψεις τουςστον ουρανό. Όλοιτους, δηλαδή, θεω-ρούσαν ότι πλησία-ζαν κά πως τους θε-ούς τους με το νααναρριχώνται στα κτίσματά τους και να υψώνουν ταπρόσωπά τους στον ουρανό. Οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι απότην κορυφή των πυραμιδικών τους Ζιγκουράτ. Οι Μάγιακαι οι Αζτέκοι ιερείς του Νέου Κόσμου με τις θυσίες τουςστους βωμούς των παράξενων πυραμίδων τους. Όλοιτους θεωρούσαν ότι πλησίαζαν κάπως τους θεούς τουςμε το να αναρριχώνται στα κτίσματά τους και να υψώ-νουν τα πρόσωπά τους στον ουρανό. Και μην ξεχνάμε ότικαι οι θεοί των αρχαίων Ελλήνων ζούσαν στην κορυφήτου Ολύμπου, ενώ ο θεός του Μωυσή του μίλησε στοόρος Σινά.

Α

Συνέντευξη στον Μανόλη Μπουχαλάκη

ΔΙΟΝΥΣΗΣΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ

Ο κ. Διονύσης Σιμόπουλος, γνωστός φυ-σικός και αστρονόμος, διετέλεσε επί σειράετών Διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανητά-ριου και διέπρεψε στην εκλαΐκευση τηςαστρονομίας στη χώρα μας μέσα από σει-ρές βιβλίων και τηλεοπτικών εκπομπών. Οκ. Σιμόπουλος απάντησε στις ερωτήσεις μαςγια τις ανακαλύψεις της αστρονομικής επι-στήμης, την αέναη ματιά του ανθρώπουπρος τα άστρα καθώς και για το μέλλον τηςανθρωπότητας προς έναν άλλο πλανήτηικανό να συντηρήσει τη ζωή.

Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Ε Ι Ν10

Υπάρχει φαίνεται κάτι στα ψηλά κτίσματα, και σ’αυτόν ακόμη τον ουρανό, που ελκύει την πνευματικήφύση του ανθρώπου. Αντικείμενα που έπεσαν από τονουρανό διατηρήθηκαν με μεγάλη προσοχή και λατρεύ-τηκαν ιδιαίτερα. Ένας μετεωρίτης που έπεσε στη Φρυγίατης Μικράς Ασίας λατρεύτηκε σαν την Κυβέλη, τη μη-τέρα των θεών. Και σε άλλα μέρη του κόσμου έχουν ανα-καλυφθεί στοιχεία που μας πληροφορούν ότι η λατρείαμετεωριτών ήταν αρκετά διαδεδομένη.

Οι εξελίξεις στη διαστημική τεχνολογία ορισμένεςφορές μπορεί να είναι αμφιλεγόμενες. Για παράδειγμα,η ανάπτυξη των δορυφόρων έφερε το GPS, τις ακριβείςμετεωρολογικές προβλέψεις, την ευρεία παρατήρησητων κλιματολογικών φαινομένων. Ταυτόχρονα, όμως,έφερε και την παρακολούθηση των πάντων και μάλισταμέσω υψηλής ευκρίνειας. Πιστεύετε πως η επιστημονικήπρόοδος πρέπει να συνοδεύεται και από μια αυστηρήπροσήλωση σε ηθικές και ανθρωπιστικές αξίες;

Και βέβαια, αλλά οι τεχνολογικές εφαρμογές της επι-στημονικής γνώσης δεν εξαρτώνται από τους επιστήμο-νες, ούτε μπορεί κάποιος να εμποδίσει κάποιον άλλο ναχρησιμοποιήσει ένα χρήσιμο αντικείμενο, όπως είναι τομαχαίρι για να σκοτώσει. Ούτε μπορούμε, όμως, να στα-ματήσουμε και την αναζήτηση της γνώσης. Γιατί η ανα-ζήτηση αυτή είναι στη φύση του ανθρώπου.

Όπως έγραφε ο Αριστοτέλης πριν από 2.300 χρόνια:«Φύσει του ειδέναι ορέγεται ο άνθρωπος» (922α: Μετάτα Φυσικά), είναι στη φύση του ανθρώπου να θέλει ναμάθει. Ίσως, κάτι βαθιά χαραγμένο στη γενετική μας δο -μή να είναι αυτό που μας ωθεί στην περιπέτεια της εξε-ρεύνησης. Απασχολημένοι από τις δραστηριότητες της

καθημερινής μας ζωής, πολλές φορές δεν είμαστε σεθέση να αναγνωρίσουμε καν τα όρια των σύγχρονωνεξερευνήσεων του ανθρώπου. Εξερευνήσεων που ανέ-καθεν βασίζονταν στην ανάπτυξη της τεχνολογίας. Μιαςτεχνολογίας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί, είτε για καλόείτε για κακό. Από την εποχή που ανακαλύφτηκε η φωτιάκαι η χρήση εργαλείων, πριν από 70.000 χρόνια, ο άν-θρωπος έγινε μάρτυρας μιας συνεχώς αυξανόμενης τε-χνολογικής ανάπτυξης. Η μεταμόρφωση της επιστημο-νικής γνώσης σε πρακτικά εργαλεία και μεθόδους υπο-λογίζεται ότι θα τριπλασιαστεί μέσα στα επόμενα δέκαχρόνια. Γι’ αυτό δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ το μάθημαπου μας δίδαξε η ιστορία της επιστήμης, ότι δηλαδή δενείμαστε σε θέση να προβλέψουμε τις συνέπειες μιας επι-στημονικής ανακάλυψης, αφού κάθε πρόσθετο κομμάτιγνώσης, οσοδήποτε περίεργο, άσχετο ή αφηρημένο καιαν φαίνεται στην αρχή, καταλήγει άμεσα ή έμμεσα, αργάή γρήγορα, σε κάποια πρακτική εφαρμογή.

Γιατί, αν δεν συνεχίσουμε την ανάπτυξη της επιστή-μης και τον εμπλουτισμό των γνώσεών μας, γρήγορα θαταφούμε κάτω από το βάρος των προβλημάτων μας.Γιατί η επιστήμη του σήμερα είναι η λύση του αύριο.

Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Ε Ι Ν 11

Μπορούμε με τα σημε-ρινά δεδομένα να αποτρέ-ψουμε την καταστροφήτης Γης από κάποιον απρό-σκλητο διαστημικό επισκέ-πτη όπως κομήτη ή αστε-ροειδή;

Σήμερα, πιστεύουμε ότι ησύγχρονη διαστημική μας τεχνολο-γία μπορεί να μας προφυλάξει από μίατέτοια καταστροφή. Φυσικά, με την ανατί-ναξη ενός αστεροειδούς «εισβολέα», δεν θα κατα-φέρναμε τίποτα, αφού θα καταλήγαμε με ένα πλήθοςδιαστημικών βράχων που θα κατευθύνονταν προς τομέρος μας. Οι επιστήμονες όμως που μελετούν και ανα-καλύπτουν αστεροειδείς εδώ και πολλά χρόνια, είχαν μιαέξυπνη ιδέα. Θα μπορούσαμε, δηλαδή, να χρησιμοποιή-σουμε τη δύναμη της βαρύτητας για να αλλάξουμε τηντροχιά του αστεροειδή. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνειμε την τοποθέτηση ενός διαστημοπλοίου δίπλα σ’ έναναστεροειδή, η μικρή βαρυτική έλξη του οποίου θα μπο-ρούσε να είναι αρκετή για να αλλάξει την τροχιά τουαστεροειδή ή κομήτη, βγάζοντάς τον λίγο εκτός πορείας.Μπορεί να χρειαζόταν πολλά χρόνια, αλλά αργά και στα-θερά ο «εξωγήινος εισβολέας» θα μετατοπιζόταν τελικάσε μια λίγο διαφορετική τροχιά για να καταλήξει εκατο-ντάδες χιλιόμετρα μακριά από τη Γη. Μερικές εκατοντά-δες χιλιόμετρα δεν είναι πάρα πολλά, αλλά θα είναι αρ-κετά για να παραμείνουμε ασφαλείς. Αυτή τη στιγμή,πρόκειται για μια απλή ιδέα, αν και φαίνεται πολύ ελπι-δοφόρα. Αρκετοί πάντως επιστήμονες πιστεύουν ότιείναι ότι καλύτερο υπάρχει. Αρκεί να έχουμε μια έγκαιρηπροειδοποίηση, που θα μπορούσε να μας δοθεί από τηνκαταγραφή των τροχιών των πιθανών αυτών επιδρο-μέων. Γιατί, στην περίπτωση αυτή, θα είχαμε την άνεσηνα προετοιμαστούμε ανάλογα.

Είναι, τελικά, το μέλλον της ανθρωπότητας εκείέξω, σε κάποιον όμοιο με τη Γη πλανήτη, αν και όταναυτός βρεθεί να είναι έτοιμος να μας υποδεχθεί;

Ο άνθρωπος, όπως και κάθε ζωντανός οργανισμόςέχει εξελιχθεί αναλόγως με το περιβάλλον στο οποίοζει. Πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια οι πρόγονοίμας ήταν διαφορετικοί απ’ ότι είμαστε εμείς σήμερα,οπότε και οι μακρινοί μας απόγονοι στο μέλλον θαείναι και αυτοί τελείως διαφορετικοί από εμάς. Μεποιον τρόπο θα εξελιχθούμε σε 100.000 χρόνια

από σήμερα ή σε ένα εκα-τομμύριο χρόνια, κανείς δενξέρει. Εκείνο που είναι βέβαι -ο όμως, είναι το γεγονός ότι

το περιβάλλον εδώ πάνω στηΓη θα αλλάξει κι αυτό τελείως,

οπότε είναι βέβαιο ότι και εμείςθα αλλάξουμε αναλόγως. Είναι, ε -

πίσης, γεγονός ότι κάποια χρονικήστιγμή στο απώτερο μέλλον οι συνθή-

κες πάνω στη Γη θα έχουν αλλάξει τόσο πολύώστε να μην μπορούμε να παραμείνουμε πάνω της

όποιες προσαρμογές κι αν έχουν γίνει στο μεταξύ. Πάρτε,για παράδειγμα, το τι θα συμβεί στον Ήλιο. Σε ένα δισε-κατομμύριο χρόνια από σήμερα ο Ήλιος θα εκπέμπει15% περισσότερη ενέργεια απ’ αυτήν που εκπέμπει σή-μερα, οπότε η Γη θα μετατραπεί κυριολεκτικά σε μιαναπέραντη έρημο, ενώ σε πέντε δισεκατομμύρια χρόνιαο Ήλιος θα διογκωθεί τόσο πολύ, ώστε θα καταπιεί κυ-ριολεκτικά ότι θα έχει απομείνει από τον πλανήτη μας.

Επόμενο είναι ότι, εάν ο άνθρωπος έχει κατορθώσεινα επιβιώσει μέχρι τότε θα πρέπει αναγκαστικά να φύγειαπό τη Γη και να μεταφερθεί σε κάποιον άλλον πλανήτηπέρα από το Ηλιακό μας Σύστημα. Οπότε, μ’ αυτή την έν-νοια, πράγματι το μέλλον της ανθρωπότητας είναι εκείέξω, είτε μας αρέσει είτε όχι. Αλλά ούτε κι εκεί θα μεί-νουμε για πάντα. Γιατί, οπουδήποτε και αν πάμε, κάποιαστιγμή θα επέλθει αναπόφευκτα και το τέλος του Σύ-μπαντος και μαζί του το τέλος του ανθρώπινου είδους. Ηδιαδικασία που θα οδηγήσει σ’έναν τέτοιο θάνατο θαείναι, φυσικά,πάρα πολύαργή.

Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Ε Ι Ν12

ΚΥΚΛΙΚΗΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόσφαταπροτάσεις για να μετατραπεί η Ευρώπη σεπιο κυκλική οικονομία και να ενισχυθεί ηανακύκλωση στα κράτη μέλη. Η επίτευξητων νέων στόχων για τα απόβλητα θα δη-μιουργήσει 580.000 νέες θέσεις εργασίαςσε σύγκριση με τις σημερινές επιδόσεις.Παράλληλα, θα αυξήσει την ανταγωνιστι-

κότητα της Ευρώπης και θα μειώσει τη ζήτηση δαπανη-ρών και σπάνιων πόρων. Οι προτάσεις, επίσης, συνεπά-γονται χαμηλότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και μεί-ωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ζητείταιαπό τους Ευρωπαίους να ανακυκλώνουν το 70% των α -στικών αποβλήτων και το 80% των αποβλήτων συσκευ-ασίας έως το 2030. Zητείται επίσης, έως το 2025, να απα-γορευτεί η υγειονομική ταφή των ανακυκλώσιμων απο-βλήτων. Περιλαμβάνονται ακόμα στόχοι για τη μείωσητων θαλάσσιων αποβλήτων καθώς και τη μείωση των α -πορριμμάτων τροφίμων.

Η επανεξέταση, με σκοπό την ενίσχυ ση των στόχωνγια τα απόβλητα, των υφιστάμενων οδηγιών εντάσσεταιστο πλαίσιο μιας φιλόδοξης προσπάθειας για θεμελιώδημετάβαση α πό μια γραμμική προς μια πιο κυκλική οικο-νομία. Αντί για την ε ξόρυξη πρώτων υλών, τη χρησιμο-ποίησή τους μία φο ρά και την απόρριψή τους, υ πάρχει ένανέο όραμα για διαφορετικό οικονομικό μοντέλο. Σε μιακυκλική οικονομία η επαναχρησιμοποίηση, η επιδιόρ-θωση και η ανακύκλω ση αποτελούν τον κα-νόνα και τα απόβλητα ανήκουν πλέ-ον στο παρελθόν.

Η χρησιμοποίηση τωνπόρων για παραγωγι-κούς σκοπούς, γιαμεγαλύτερο χρο-νικό διάστημα,η επαναχρη-σιμοποίησήτους και ηβελτίωσητης απο-δοτικό-

τητάς τους θα ενισχύ-σουν, επίσης, την αντα-γωνιστικότητα της Ε.Ε.στην παγκόσμια αγορά. Ηπροσέγγιση αυτή καθορίζε-ται σε ανακοίνωση η οποία εξη-γεί τον τρόπο με τον οποίο η καινοτομίαστις αγορές ανακυκλωμένων υλών, τα νέα επιχειρημα-τικά μοντέλα, ο οικολογικός σχεδιασμός και η βιομηχα-νική συμβίωση μπορούν να μας κατευθύνουν προς μιαοικονομία και μια κοινωνία με μηδενικά απόβλητα.

Ο επίτροπος κ. Janez Potočnik, αρμόδιος για το πε-ριβάλλον, δήλωσε: «Ζούμε με γραμμικά οικονομικά συ-στήματα τα οποία κληρονόμησε από τον 19ο αιώνα οκόσμος του 21ου αιώνα, με τις αναδυόμενες οικονομίες,τα εκατομμύρια των νέων καταναλωτών της μεσαίας τά -ξης και τις διασυνδεδεμένες αγορές. Εάν θέλουμε να εί-μαστε ανταγωνιστικοί πρέπει να επιτύχουμε τη μέγιστηαξιοποίηση των πόρων μας, δηλαδή την ανακύκλωσήτους σε παραγωγική χρήση, όχι την ταφή τους σε χώ-ρους υγειονομικής ταφής ως απόβλητων. Η μετάβασησε κυκλική οικονομία είναι όχι μόνο δυνατή αλλά και επι-κερδής. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι θα συμβεί χωρίςορθές πολιτικές. Οι στόχοι που προτείνουμε για το 2030αφορούν την ανάληψη δράσης σήμερα, προκειμένου ναεπιταχυνθεί η μετάβαση σε κυκλική οικονομία καθώς καιτην αξιοποίηση των επιχειρηματικών ευκαιριών και δυ-

νατοτήτων απασχόλησης που προσφέρει».Η επίτροπος Máire Geoghegan

- Quinn, αρμόδια για την έ -ρευνα, την καινοτομία και

την επιστήμη δήλωσε:«Η έρευνα και η και-

νοτομία αποτε-λούν σημαντι-

κούς παρά-γοντες για

την επιτυ-χία τηςκυκλικήςοικονο-

ΗΠεριβάλλον:

πιο φιλόδοξοι στόχοιανακύκλωσης για την

προώθηση της μετάβασηςσε κυκλική οικονομία με

νέες θέσεις εργασίαςκαι βιώσιμηανάπτυξη

της Μαριεύας Καρκανάκη, δημοσιογράφου

Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Ε Ι Ν 13

μί ας. Aυτός είναι ο λόγος για τον ο ποίο προτείνουμε σή-μερα κοινή προσέγγι ση. Παράλληλα με ένα ευνοϊκό ρυθ-μιστικό πλαίσιο, το νέο μας πρόγραμμα Ορίζοντας 2020θα συμβάλει στην τεχνογνωσία που είναι αναγκαία γιατη διαμόρφωση αποδοτικής, ως προς τη χρήση τωνπόρων, πράσινης και ανταγωνιστικής οικονομίας χαμη-λών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην Ε.Ε.»

Η ανακοίνωση δείχνει τον τρόπο με τον οποίο οι νέεςευκαιρίες ανάπτυξης και απασχόλησης θα προέλθουναπό πιο αποδοτική χρήση των πόρων. Μεγαλύτερη απο-τελεσματικότητα θα επιτευχθεί με καινοτόμο σχεδιασμό,βελτίωση των επιδόσεων, πιο βιώσιμα προϊόντα και δια-δικασίες παραγωγής, προσανατολισμένα στο μέλλον σεεπιχειρηματικά μοντέλα και στην τεχνική πρόοδο πουκαθιστά δυνατή τη μετατροπή των αποβλήτων σε πό-ρους. Η δέσμη μέτρων που συνοδεύει την ανακοίνωσηαποσκοπεί στη δημιουργία πλαισίου, ώστε η κυκλική οι-κονομία να καταστεί πραγματικότητα, με πολιτικές πουσυνδέονται καλύτερα μεταξύ τους, έξυπνη νομοθεσίακαι ενεργό στήριξη από την έρευνα και την καινοτομία.Το γεγονός αυτό θα δώσει τη δυνατότητα απελευθέρω-σης των επενδύσεων και προσέλκυσης χρηματοδότη-σης και, παράλληλα, θα ενισχύσει τον ρόλο των επιχει-ρήσεων και τη συμμετοχή των καταναλωτών. Η δέσμηπροτείνει, επίσης, τη μέτρηση της παραγωγικότητας τωνπόρων, με βάση τη σχέση κατανάλωσης πρώτων υλών/ΑΕγχΠ, καθώς και ότι η βελτίωση κατά 30% έως το 2030

μπορεί να θεωρηθεί πιθανός πρωταρχικός στόχος κατάτην προσεχή επανεξέταση της στρατηγικής Ευρώπη2020.

Οι πρωτοβουλίες αυτές εγκρίνονται ταυτόχρονα μετις ακόλουθες συμπληρωματικές ανακοινώσεις:

Πρωτοβουλία για την πράσινη απασχό-ληση.

Πράσινο σχέδιο δράσης για τις ΜΜΕ.Ευκαιρίες αποδοτικής χρήσης των

πόρων στον οικοδομικό τομέα.Οι πρωτοβουλίες και οι ανακοινώσεις

αυτές θα δρομολογήσουν από κοινούμια νέα ατζέντα για αποδοτική χρήση τωνπόρων κατά τα επόμενα έτη.

Επόμενα βήματαΗ πρόοδος, όσον αφορά την επίτευξη του

στόχου της παραγωγικότητας των πόρων, θα παρακο-λουθείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου οικο-νομικής διακυβέρνησης. Ο εν λόγω στόχος πρέπει ναεξετάζεται στο πλαίσιο της ενδιάμεσης επανεξέτασης τηςστρατηγικής Ευρώπη 2020. Οι προσπάθειες έρευνας καικαινοτομίας στον τομέα της κυκλικής οικονομίας θα επι-ταχυνθούν. Το πλαίσιο πολιτικής για την προώθηση τηςκυκλικής οικονομίας θα αναπτυχθεί περαιτέρω κατά ταπροσεχή έτη.

Έκθεση Βιβλίων της Φρανκφούρτης έχει μιαπαράδοση πάνω από 500 χρόνων. Σύντομαμετά τον Γουτεμβέργιο (εφευρέτη της τυπο-γραφίας), από την πόλη του Μάιντς, η πρώτηέκθεση βιβλίων οργανώθηκε από βιβλιοπώ-λες. Μέχρι το τέλος του 17ου αι ώ να, ήταν ησημαντικότερη έκθεση βιβλί ων στην Ευρώ -

πη. Μετά από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, η πρώτη έκθε -ση βιβλίων πρα γματοποιήθηκε πάλι το 1949 στην εκκλη-σία του Αγ. Παύλου στο κέντρο της πόλης.

Η συγκεκριμένη έκθεση είναι η μεγαλύτερη εμπορι -κή έκθεση βιβλίου στον κόσμο. Πιο συγκεκριμένα, η Έκ-θεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης αποτελείται από 8 περί-πτερα τριών ορόφων το καθένα και από έναν ανοιχτόχώρο, την «Agora», όπου το κοινό μπορεί να ξεκουρα-στεί στα διάφορα στέκια, να παρακολουθήσει συναυλίες,παρουσιάσεις βιβλίων στην σκηνή ανάγνωσης ή να κάνειένα ταξίδι εικονικής πραγματικότητας στο περίπτερο τηςSamsung. Επιπλέον, φέτος για πρώτη φορά οι λάτρειςτου βιβλίου μπορούσαν να μπουν σε μία βιβλιοθήκη -λεωφορείο, όπου μπορούσαν να απολαύσουν την ανά-γνω ση βιβλίων της αρεσκείας τους.

Στην έκθεση συμμετέχουν κάθε χρόνο πάνω από7.000 εκθέτες από 100 διαφορετικές χώρες του κόσμου,ενώ 9.000 δημοσιογράφοι έρχονται από όλο τον κόσμογια να καλύψουν την εκδήλωση. Σύμφωνα με τις πρώτεςεκτιμήσεις, η φετινή διοργάνωση προσέλκυσε πάνω από270.000 επισκέπτες.

Όσον αφορά στην Ελλάδα, στην Έκθεση της Φραν-κφούρτης συμμετείχαν το Υπουργείο Πολιτισμού, το Ελ-ληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου τηςΘεσσαλονίκης και 11 εκδοτικοί οίκοι. Κατά τη διάρκειατης Έκθεσης η ελληνική αποστολή, η οποία συμμετέχειυπό τον τίτλο «books–ideas», διοργάνωσε προβολές,πάνελ συζητήσεων, παρουσιάσεις βιβλίων και εργαστή-ρια, με σκοπό την ανανέωση της ελληνικής παρουσίαςκαι την προβολή του ελληνικού βιβλίου.

Κάθε χρόνο η Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης τι -μά μία χώρα, παρέχοντάς της ένα ολόκληρο περίπτερογια την προώθηση των εκδόσεων της. Τιμώμενη χώραγια το 2014 ήταν η Φιλανδία.

Επίσης, κατά τη διάρκεια της φετινής διοργάνωσηςδιεξήχθη η απονομή των Ευρωπαϊκών Βραβείων Λογο-τεχνίας 2014. Οι νικητές των φετινών βραβείων είναι: Ben

ΗΦέτος οι Εκδόσεις Ίτανος είχαν την ευκαιρία να επισκεφθούν την

Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης. Οι εντυπώσεις ήταν πολλές...

«Δενξεκίνησα να γράφω

για να κερδίσω χρήματα,αλλά για να εκφρά σω τον ε -

αυτό και την ψυχή μου και ή -μουν ευτυχής που μπόρε σα

να το κάνω».Paolo Coelhio.

Διεθνής Έκθεση ΒιβλίουΦΡΑΝΚΦΟΥΡΤΗΣ

της Μαριεύας Καρκανάκη, δημοσιογράφου

Blushi (Αλβανία), Milen Ruskov (Βουλγαρία), Jan Němec (Τσεχία),Makis Tsitas (Ελλάδα), Oddný Eir (Ισλανδία), Janis Jonevs (Λετονία),Armin Öhri (Λιχτεστάιν), Pierre J. Mejlak (Μάλτα), Ognjen Spahić (Μα-ροβούνιο), Marente de Moor (Ολλανδία), Uglješa Šajtinac (Σερβία),Birgül Oğuz (Τουρκία) and Evie Wyld (ΗΠΑ).

Όπως τόνισε η Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αρμόδια γιατην Εκπαίδευση, τον Πολιτισμό, την Πολυγλωσσία και τη Νεολαία,Ανδρούλλα Βασιλείου, τα βραβεία απονέμονται στους καλύτερουςνέους και ανερχόμενους συγγραφείς στην Ευρώπη, ανεξάρτητα απότη χώρα προέλευσης ή τη γλώσσα τους.

«Έχουν σκοπό να αναδείξουν τις καλύτερες πένες στη σύγχρονηλογοτεχνία της Ευρώπης, να ενθαρρύνουν τις διασυνοριακές πω-λήσεις και να προωθήσουν τη μετάφραση, την έκδοση και την ανά-γνωση λογοτεχνικών έργων από άλλες χώρες. Το νέο πρόγραμματης Ε.Ε. με τίτλο Δημιουργική Ευρώπη χορηγεί επιδοτήσεις για τη με-τάφραση των έργων, βοηθώντας έτσι τους συγγραφείς να προσελ-κύσουν αναγνώστες πέρα από τα εθνικά και τα γλωσσικά τουςσύνορα», πρόσθεσε.

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης είχαμε την τιμή να γνωρίσουμε α -πό κοντά τον πρόεδρο της έκθεσης Juergen Boos, καθώς και διάση -μους συγγραφείς όπως o Paolo Coelhio, o Ken Follett, η Janne Tellerκαι ο David Nicholls.

Κεντρικό θέμα και στην φετινή έκθεση ήταν οι δυσκολίες που α -ντιμετωπίζει πλέον ο κλάδος του βιβλίου παγκοσμίως, καθώς αυξά-νεται διαρκώς ο ανταγωνισμός από τα e-books. Στην Γερμανία, κατάτους πρώτους οκτώ μήνες του 2014, πωλήθηκαν 7,3% λιγότερα βι-βλία από ό,τι πέρυσι.

Στα πλαίσια της έκθεσης, ο κ. Boos και ο κ. Coelhio διεξήγαν μιααρκετά ενδιαφέρουσα συζήτηση για το μέλλον του βιβλίου. Ο κ.Coelhio επεσήμανε ότι οι άνθρωποι διαβάζουν για τη διασκέδασηή για τη μόρφωση τους, τονίζοντας ότι θα υπάρχουν βιβλία και στομέλλον. «Από τη στιγμή που όλοι έχουν φωνή υπάρχει πολλή φασα-ρία. Και όταν υπάρχει πολλή φασαρία, κανείς δεν ακούει... Δεν ξεκί-νησα να γράφω για να κερδίσω χρήματα, αλλά για να εκφράσω τονεαυτό και την ψυχή μου και ήμουν ευτυχής που μπόρεσα να τοκάνω», πρόσθεσε ο κ. Coelhio.

Ακολουθώντας το πνεύμα της εποχής, η ΛέσχηΑνάγνωση Ίτανος που μέχρι πρότινος λειτουργούσεμέσα από συναντήσεις των μελών της περιοριζόμενηγεωγραφικά στην πόλη του Ηρακλείου, ανοίγει τηναγκαλιά της για να μπει μέσα όλος ο κόσμος που διψάεινα εμβαθύνει στη λογοτεχνία, χωρίς να τον δεσμεύει οτόπος κατοικίας του, ο περιορισμένος ελεύθερος χρό-νος του ή ακόμα και η ηλικία του.

Σε τούτη εδώ την προσπάθεια, είναι ευπρόσδεκτοιόλοι όσοι επιθυμούν να κάνουν κάτι διαφορετικό, κάτιδημιουργικό και να ταξιδέψουν στον κόσμο της λογο-τεχνίας όχι μόνοι τους αυτή τη φορά απλά διαβάζονταςένα βιβλίο, αλλά με παρέα την ήδη υπάρχουσα ομάδαμας αλλά και με τα μέλη που πρόκειται να προστεθούνμε το πέρας του χρόνου.

Σας προσκαλούμε με μεγάλη χαρά λοιπόν, να μοι-ραστούμε τις ίδιες ανησυχίες, τις ίδιες απορίες μα και ναξεφύγουμε από τους τετριμμένους τρόπους διασκέδα -σης πετυχαίνοντας μέσα από τις παρατηρήσεις και τονδιάλογο, έστω και ηλεκτρονικά, τη δημιουργία μιαςσυντροφιάς ξεχωριστής από τις υπόλοιπες. Τη συ-ντροφιά της ηλεκτρονικής Λέσχης Ανάγνωσης Ίτανος.

Γίνεται κι εσείς αφιλοκερδώς μέλη του δικτύου τηςηλεκτρονικής μας Λέσχης Ανάγνωσης στο www.itanos-books.gr, ενημερωθείτε για τους τρόπους επικοινω-νίας και λειτουργίας αλ λά και για τα δώρα που μπορείτενα κερδίσετε με το πέρας της μελέτης κά θε βιβλίου.

Ο τίτλος του πρώτουβιβλίου προς μελέτη είναι"Εμείς οι ένοχοι" τουσυγγραφέα Κίμωνα Τσα-τσάκη των Εκδόσεων Ίτα-νος. Έκπτωση 20% μόνογια τα μέλη της Ηλεκτρο-νικής Λέσχης ανάγνωσηςΊτανος! Η μελέτη του βι-βλίου θα διαρκέσει 2 μή-νες. Από 1 Ιανουαρίου έως28 Φεβ.ρουαρίου 2015.

Θα αναρτηθούν 5 ε -ρωτήσεις οι οποίες θαπρέ πει να απαντηθούνμέχρι και τις 28/02/2015.

Θα γίνει κλήρωσηστην οποία θα συμμετά-

σχουν τα μέλη που έχουν απαντήσει σωστά και στις 5ερωτήσεις. Ο νικητής θα κερδίσει δωροεπιταγή €200ευρώ για να πραγματοποιήσει αγορές από το κατά-στημα Κωτσόβολος!

Η ημερομηνία της κλήρωσης έχει οριστεί η 5ηΜαρτίου 2015 και τα αποτελέσματα θα ανακοινω-θούν στο www.itanosbooks.gr, στα socialmedia των Εκ-δόσεων Ίτανος αλλά και στην ηλεκτρονική διεύθυνσητων μελών.

Σας περιμένουμε!

Tηλ. επικοινωνίας: 2810 300950email info@itanosbooks.gr

www.itanosbooks.gr

CERNεπίσκεψη στο

πείραμα του αιώνα!

Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Η 17

ον προηγούμενο Απρίλιο οι μαθητέςτου 6ου Γυμνασίου Ηρακλείου ξεναγή-θηκαν στο CMS cavern, στο CERN (Ελ-βετία), στον χώρο όπου βρίσκεται ομεγαλύτερος επιταχυντής στον κόσμοαλλά και ο ανιχνευτής Μιονίων CMS, σεβάθος 100 μέτρων κάτω από τη γη. Ηεπίσκεψη αυτή πραγματοποιήθηκε σταπλαίσια των προγραμμάτων Περιβαλ-λοντικής Αγω-

γής, τα οποία υλοποιήθηκανστο σχολείο τη φετινή χρονιά.

Οι μαθητές είχαν την ευκαι-ρία να ξεναγηθούν, στους χώ-ρους του CMS cavern καθώς καιστα γραφεία των ερευνητώναπό τους Έλληνες ερευνητές,κύριο Αντώνη Αγαπητό και κυ -ρία Ανδρομάχη Τσίρου. (Ένα α -πόσπασμα της ξενάγησής μας έχει βιντεοσκοπηθεί καιυπάρχει στο διαδίκτυο)

Το CERN είναι το Ευρωπαϊκό Εργαστήριο, το μεγαλύ-τερο στον κόσμο, κέντρο για τη Φυσική στοιχειωδώνσωματιδίων. Ιδρύθηκε το 1954, ήταν ένα από τα πρώτασυλλογικά Ευρωπαϊκά εγχειρήματα και αποτελεί ένα λα-μπρό παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας. Ο αρχικόςαριθμός των 12 ιδρυτικών μελών, σήμερα, έχει αυξηθείσε 20 κράτη μέλη.

Aπασχολεί περίπου 3000 ανθρώπους, οι οποίοι κα-λύπτουν μια μεγάλη ποικιλία επαγγελμάτων και δεξιοτή-των, όπως μηχανικούς, τεχνικούς, τεχνίτες, διοικητικούς,εργάτες κ.α. Περίπου 6.500 επιστήμονες, σχεδόν οι μισοίφυσικοί σωματιδίων του κόσμου, έρχονται στο CERN γιατις έρευνές τους. Εκπροσωπούν 500 Πανεπιστήμια καιπερισσότερα από 80 έθνη.

Το CERN bρίσκεται στα σύνορα μεταξύ Γαλλίας καιΕλβετίας, λίγο έξω από τη Γενεύη. Η θέση του συμβολίζει

το διεθνές πνεύμα συνεργασίας. ΣτοCERN oι επιστήμονες ερευνούν τασυστατικά της ύλης και το είδος τωνδυνάμεων που την κρατούν ενωμέ -νη. Χρησιμοποιούν όλες τις, υψηλούεπιπέδου, επιστημονικές δυνατότη-τες που τους παρέχει το εργαστήριο.Πρόκειται για επιταχυντές που επιτα-χύνουν τα μικροσκοπικά σωματίδιασε ταχύτητες λίγο μικρότερες από

την ταχύτητα του φωτός και μετά τα αφήνουν να συ-γκρουστούν με άλλα σωματίδια και ανιχνευτές που κά-νουν τα σωματίδια αυτά «ορατά».

Ο μεγαλύτερος επιταχυντής στο CERN έχει περίμε-τρο 27km και είναι εγκατεστημένος σε μία σήραγγα 100,περίπου, μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους.

Το CERN έδωσε στον κόσμο προοπτικές πολύ δια-φορετικές μεταξύ τους, όπως οι ιατρικές απεικονίσεις καιτο WWW. Αλλά οι επιστήμονες, στους οποίους χρωστάμε

T

«...Γιατί όλα είναι

θέμα χημείας...!»

Οι μαθητές του 6ουΓυμνασίου ξεναγούνταιστο CERN, στον τεράστιοεπιταχυντή και τον ανι-χνευτή Μιονίων (CMS)

της Λαγουδάκη Ευαγγελίας,καθηγήτριας Χημείας στο 6ο Γυμνάσιο Ηρακλείουσυντονίστριας του προγράμματος...

Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Η18

αυτές τις ανακαλύψεις, δεν ενδιαφέρονταν για την ια-τρική ή τους υπολογιστές. Το κίνητρό τους ήταν, απλά, ηανακάλυψη.

Το CERN παίζει, επίσης, σπουδαίο ρόλο στην ανώ-τερη τεχνική εκπαίδευση. Ένα ευρύ πεδίο από εκπαι-δευτικά προγράμματα και υποτροφίες προσελκύει στοεργαστήριο πολλούς ταλαντούχους νέους επιστήμονεςκαι μηχανικούς. Πολλοί ενδιαφέρονται να σταδιοδρομή-σουν στη βιομηχανία, όπου η εμπειρία τους σε ένα υψη-λής τεχνολογίας πολυεθνικό περιβάλλον είναι ιδιαίτεραπολύτιμη.

Ένας από τους σκοπούς της ξενάγηση μας στο CMScavern ήταν να δημιουργήσουμε στους μαθητές μαςτο ερέθισμα αλλά και την πεποίθηση ό, τι στην επιστή -μη δεν υπάρχουν σύνορα και, αν οι ίδιοι το θελήσουνκαι δουλέψουν προς αυτή την κατεύθυνση, μπορούνμετά από κάποια χρόνια να επιστρέψουν στους ίδιουςχώρους, είτε ως προπτυχιακοί φοιτητές, σε κάποιοsummer school, είτε ως μεταπτυχιακοί, είτε ως ερευ-νητές ή τεχνικοί.

Στα πλαίσια της ίδιας εκδρομής, οι μαθητές επισκέ-φτηκαν το Μουσείο Κινηματογράφου στο Τορίνο της Ιτα-λίας, ξεναγήθηκαν στο Τορίνο, στη Βιτσέντζα και στο Μι-λάνο της Ιταλίας, έμειναν στη γραφική πόλη Ανεζί τηςΓαλλίας και ξεναγήθηκαν και στη Γενεύη.

Mερικά εντυπωσιακά στοιχεία για το CERN

• Η αντι-ύλη που παράγεται καθημερινά στο CERN(παράγονται περισσότερα από 10 εκατομμύρια σωματί-δια το δευτερόλεπτο).

• Ο μεγαλύτερος μαγνήτης στον κόσμο βρίσκεται στοCERN και ζυγίζει περισσότερο από τον πύργο του Eiffel.

• Ο μεγαλύτερος επιταχυντής του CERN έχει περίμε-τρο 27km. Τα σωματίδια που κινούνται με ταχύτητακοντά στην ταχύτητα του φωτός εκτελούν περισσότερεςαπό 11.000 περιστροφές το δευτερόλεπτο.

• Χρησιμοποιώντας πολύ ισχυρές γεννήτριες τάσης,είναι δυνατόν να δώσουμε στα σωματίδια ενέργεια ίση,περίπου, με 1 εκατομμύριο ηλεκτρονιοβόλτ (1 MeV) ανάμέτρο μήκους. Σε κάθε περιφορά τα σωματίδια κερδί-ζουν ενέργεια - στο παράδειγμά μας 1εκατομμύριο ηλε-κτρονιοβόλτ (1MeV) σε κάθε κύκλο. Στο LEP τα σωμα-τίδια μπορούν να επιταχυνθούν μέχρι 100.000 MeV.

• Οι ανιχνευτές του CERN έχουν μέγεθος όσο ένα τε-τραόροφο κτίριο.

Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν (από μαθητές και καθη-γητές) μπροστά στον επιταχυντή αλλά και τον ανιχνευτήΜιονίων CMS, σε βάθος 100 μέτρων κάτω από τη γη.

Π Α Ρ Α Δ Ο Σ Η 19

Εκφράζω ένα συναίσθημα…

Αλλάζω ένα χώρο…

Δίνω μια νέα προοπτική…

Κάνω τη διαφορά…

Νέα σειρά τεχνοτροπιών Metropolis.Η διακόσμηση τοίχων και δαπέδων σε άλλη διάσταση!

Ελμένκο Δομικά Υλικά, Κοκοσάλης Μανώλης, τηλ.: 2810543444, email: info@elmenko.grhttp://metropolis.ivas.gr/

Χ Ο Ρ Ο Σ20

ΑΘΗΝΑΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥ«Δε μπορούσανα φανταστώνα κάνω οτιδήποτεάλλο στη ζωή μου...»

Τ Ε Χ Ν Η 21

ώς αισθάνθηκες, όταν έφυγες από την Ελ-λάδα για να ακολουθήσεις το όνειρό σου;

Η απόφαση να φύγω στο εξωτερικό ήτανκαθαρά δική μου. Έκανα χορό από τεσσάρωνχρόνων και το λάτρευα πάντα. Σε ηλικία δε-κατριών χρόνων μού δόθηκε μία υποτροφίααπό τον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Τερψιχώρη, ο

οποίος έχει κριτές από τη Γαλλία. Αυτό ήταν και το πρώτοσοκ για τους γονείς μου, καθώς θα έπρεπε να ζήσω μόνησε μία ξένη χώρα. Ωστόσο, εγώ ενθουσιάστηκα και ήμουναποφασισμένη να πάω. Οι γονείς μου, όμως, ήξεραν ότι οχορός δεν ήταν απλά ένα χόμπι για μένα και έτσι, μετά απόπολλές συζητήσεις, συμφώνησαν να πάω, αλλά με τηνπροϋπόθεση ότι θα έμενα μέσα στη σχολή. Έτσι, λοιπόν, έ -δωσα οντισιόν στην Κρατική Σχολή Χορού του Παρισιού(Conservatoire national superieur de musique et de dansede Paris), όπου έγινα δεκτή τον Μάιο του 2007. Από τη στιγ -μή που έγινε αυτό, οι γονείς μου δεν μπορούσαν να φέ-ρουν κάποια αντίρρηση. Το καλοκαίρι της Γ’ Γυμνασίου με-τακομίζω στο Παρίσι γεμάτη ενθουσιασμό, μιας και ένιωθαότι ο στόχος μου είχε επιτευχθεί. Το θέμα, όμως, ήταν ότιδεν ήμουν συνειδητοποιημένη. Στα δεκαπέντε σού φαί-νονται όλα ρόδινα. Όταν, όμως, φτάνεις εκεί προσγειώνε-σαι. Η πιο δύσκολη χρονιά της ζωής μου ήταν η πρώτηχρονιά που έζησα στη Γαλλία. Ήμουν «εσωτερική» στησχολή και αυτό σήμαινε ό,τι από το πρωί μέχρι το από-γευμα παρακολουθούσα μαθήματα χορού, από το μεση-μέρι μέχρι το απόγευμα στο σχολείο, έπειτα διάβασμα καιύπνος. Τίποτα άλλο... Κλεισμένη μέσα στον ίδιο χώρο με ταίδια άτομα. Ο ανταγωνισμός ήταν πολύ μεγάλος. Για να εί-μαι απόλυτα ειλικρινής, εκείνος ο χρόνος είναι κάτι που δενθέλω να θυμάμαι!

Ποιες διαφορές παρατήρησες ανάμεσα στο Παρίσικαι τη Νέα Υόρκη;

Γενικά, το κλίμα του Παρισιού δεν είναι ό,τι πιο ευχά-ριστο. Η νοοτροπία των Γάλλων είναι κλειστή και αρκετά

αυστηρή, ειδικά σε αυτότο χώρο. Για να πω τηνα λήθεια στο Παρίσιδεν ένιωσα ποτέοικεία, χωρίςαυτό να ση-μαίνει ότι α -ντιμετώπισαάσχημες συμπερι-φορές. Ήμουν η μόνηΕλ ληνίδα, ενώ γενικότερα υπήρχανπολύ λίγα παιδιά από άλλες χώρες.Όσον αφορά τον χορό, στη Γαλλία τομπαλέτο είναι λίγο πιο στημένο. Α -ντίθετα, στην Αμερική το μπαλέτοείναι πιο δυναμικό και πιο ελεύ-θερο. Το μάθημα στην Αμερι -κή είναι πιο ευχάριστο και οικαθηγητές έχουν διάθεσηνα παροτρύνουν τους μα-θητές. Στη Γαλλία κάτι τέ-τοιο δεν συμβαίνει. Οι κα-θηγητές μπαλέτου στηΓαλλία θεωρούνται κάτισαν «Θεοί» και πρέπειπάντα να φέρεσαι μεαπόλυτο σεβασμό. ΣτηνΑμερική σου δίνεται ηευκαιρία να αποκτήσειςμια πιο οικεία σχέση μετον καθηγητή σουκαι αυτό σου επι-τρέπει να εκ-φράσεις την προ-σωπικότητα σουμέσα από τον χορό.

Π

Μίακοπέλα από το Ηράκλειο

της Κρήτης, γεμάτη πάθος για τοχορό. Σε ηλικία δεκαπέντε ετών η Αθηνά

αποφασίζει να ακολουθήσει το όνειρό τηςστο εξωτερικό. Οι δυσκολίες που έπρεπε να αντι-

μετωπίσει… πολλές! Αυτό όμως δεν σταμάτησε τηνπροσπάθεια της να φτάσει ψηλά, μιας και όπως δη-

λώνει η ίδια στο ΟΔΟΣ Θ θεωρεί αποτυχία την παραί-τηση. Το πείσμα και η αγάπη της για το χορό

οδήγησαν την Αθηνά στην Κρατική Σχολή Χορού τουΠαρισιού και την Ανώτερη Σχολή Χορού των Καν-νών Rosella Hightower. Τα τελευταία 3,5 χρόνια η

Αθηνά βρίσκεται στη Νέα Υόρκη όπου είναιμέλος της επαγγελματικής ομάδαςBallet Neo, διευθύντρια της οποίας

είναι η Kate Thomas.

Τ Ε Χ Ν Η22

Πού έχεις χορέψει;Έπειτα από τις ερασιτεχνικές παραστάσεις στο Ηρά-

κλειο, οι πρώτες μου επαγγελματικού επιπέδου παραστά-σεις ήταν στη Γαλλία, ως κομμάτι της εκπαίδευσής μου.Μου δόθηκε η ευκαιρία να χορέψω αποσπάσματα κλασι-κού ρεπερτορίου από τα μπαλέτα Carmen, Les Sylphidesκαι La belle au bois dormant, καθώς και κομμάτια σημαντι-κών χορογράφων του σύγχρονου χορού, όπως της MarthaGraham. Στην Αμερική το ρεπερτόριό μου εμπλουτίστηκεχορεύοντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο μπαλέτο DonQuixote, με προπονήτριά μου την πρώην πρίμα μπαλαρίνατου American Ballet Theater (ΑΒΤ) Leslie Browne. Η ίδια μεπαρότρυνε να περάσω από οντισιόν για το Summer In-tensive Program του ABT, στο οποίο συμμετείχα και χό-ρεψα αποσπάσματα από το μπαλέτο Le Corsaire. Τα τελευ -ταία δύο χρόνια είμαι μέλος τα επαγγελμα- τικής ομάδαςBallet Neo, διευθύντρια και χορογράφος της οποίας είναιη Kate Thomas. Με την ομάδα αυτή έχω δώσει παραστά-σεις νεοκλασικού μπαλέτου σε διάφορα θέατρα, όπως τοManhattan Movement and Arts Center.

Πόσο εύκολο είναι να ακολουθήσεις αυτή την καριέρα; Για μένα ήταν πολύ εύκολο να το αποφασίσω γιατί δεν

μπορούσα να φανταστώ να κάνω οτιδήποτε άλλο στηζωή μου. Στηνπραγματ ικό-τητα, όμως,πρόκειται γιαένα από τα δυ-σκολότερα ε-παγ γέ λματα ,γιατί συνδυάζειτην τέχνη μετον α θλητισμό.Αυ τό σημαίνειότι α παιτεί τόσοπνευματική ό -σο και σωμα-τική δύναμη. Α -κόμα, πρόκειταιγια έναν αντα-γωνιστικό χώ -ρο, όπου οι θέ-σεις εργασίαςείναι λίγες, ενώοι χορευτέςπολλοί. Οι αμοι-

βές σε σχέ ση με το κόστος του επαγγέλματος είναι πολύχαμηλές και πολλοί αναγκάζονται να τα παρατήσουν.

Στην καριέρα σου έχεις συναντήσει πολλές χορεύ-τριες μπαλέτου αλλά και χορογράφους. Υπάρχει κάποιαπου σε εμπνέει;

Η Sylvie Guillem ήταν η πρώτη που με ενέπνευσε σεπολύ μικρή ηλικία. Καθόμουν με τις ώρες και την έβλεπα.Όταν ήμουν στην Γ’ Γυμνασίου, η Sylvie Guillem ήρθε στηνΑθήνα. Έτσι, πήραμε το αεροπλάνο και πήγαμε αυθημερόνγια να τη δω. Πέρα από το γεγονός ότι είναι παγκοσμίωςγνωστή, η συγκεκριμένη χορεύτρια έχει απίστευτες σω-ματικές δυνατότητες και μία πολύ ισχυρή προσωπικότητα.Η Sylvie Guillem είχε ξεκινήσει την καριέρα της στηνΌπερα του Παρισιού, όπου έγινε “étoile” σε πολύ μικρή ηλι-κία. Ωστόσο, κάποια στιγμή αποφάσισε να εξερευνήσει πε-ραιτέρω τις δυνατότητες του χορού, κάτι που η όπερα

δεν της επέτρεπε. Ένα άλλο άτομο που με ενέπνευσε είναιη καθηγήτρια μου Leslie Browne, η οποία πέρα από την με-γάλη επιτυχία της στο ABT, έχει συμπρωταγωνιστήσει στηνταινία The Turning Point. Είχα δει την ταινία, όταν ακόμαήμουν στο δημοτικό, και δεν περίμενα ότι θα είχα τηνLeslie Browne καθηγήτρια. Είναι το πρότυπό μου, καθώςπέρα από το γεγονός ότι είναι εξαιρετική χορεύτρια, είναιπολύ ταπεινή και προσιτή ως εκπαιδεύτρια.

Πώς ένιωσες την πρώτη φορά που χόρεψες μπρο-στά σε κοινό ως επαγγελματίας;

Στο τέλος της εκπαίδευσής μου στη Γαλλία πήρα το δι-πλώμα χορού, αναγνωρισμένο από το Υπουργείου Πολι-τισμού της Γαλλίας και το Baccalauréat (πτυχίο αποφοίτη-σης από το γαλλικό σχολείο). Η σχολή μου διοργάνωσε μίαπαράσταση στο τέλος της χρονιάς, η οποία έλαβε μέροςστις Κάννες. Αυτή ήταν η πρώτη επαγγελματική μου πα-ράσταση. Για να είμαι ειλικρινής, ήμουν αγχωμένη. Εκείνητη στιγμή δεν μπορούσα να σκεφτώ τίποτε άλλο. Πριν βγωστη σκηνή νιώθω πάντα άγχος. Πολλές φορές δεν θέλω ναμιλάω και είμαι κλεισμένη στον εαυτό μου. Τη στιγμή πουξεκινάει η παράσταση το άγχος φεύγει ως δια μαγείας καινιώθω ότι είμαι σε άλλη διάσταση.

Υπάρχει κάποιο είδος μπαλέτου που προτιμάς πε-ρισσότερο από τα άλλα;

Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής μου έχω παρακο-λουθήσει μαθήματα τόσο σε κλασικό μπαλέτο όσο και σεμοντέρνο χορό. Αυτό που θα ήθελα να ακολουθήσω είναιτο νεοκλασικό μπαλέτο. Το κλασικό μπαλέτο δεν μπορεί ναεξελιχθεί περαιτέρω. Έχει συγκεκριμένες βάσεις και κανό-νες. Το νεοκλασικό μπαλέτο είναι ένα είδος με πολύ πιοελεύθερη χορογραφία. Οι κινήσεις μπορούν να ξεφύγουναπό το καθαρά κλασικό κάδρο. Ωστόσο, το νεοκλασικόμπαλέτο κρατάει τις Pointe, όπως και τις γραμμές του μπα-λέτου. Στην Αμερική είναι γνωστό ως Contemporary Ballet.

Τι σημαίνει το μπαλέτο για σένα;Το μπαλέτο είναι μέρος της ζωής μου. Όταν έχω οποι-

οδήποτε πρόβλημα και πάω στην προπόνηση, νιώθω πολύκαλύτερα. Ο χορός μου δίνει ενέργεια, είναι ο δικός μουτρόπος έκφρασης. Πιστεύω, όμως, ότι το πιο σημαντικό εί-ναι το πώς νιώθεις όταν είσαι πάνω στη σκηνή. Όταν βρί-σκεσαι εκεί, μπορείς να γίνεις ένας άλλος άνθρωπος.

Ποια είναι τα όνειρά σου για το μέλλον;Όνειρο μου είναι να γίνω μέλος μια καταξιωμένης

επαγγελματικής ομάδας που θα μου δίνει τη δυνατότητανα ερμηνεύω τόσο κομμάτια ρεπερτορίου όσο και νέες χο-ρογραφίες που θα με εκφράζουν. Εύχομαι να είμαι υγιήςκαι να συνεχίσω να χορεύω για πολλά χρόνια, καθώς έχωήδη ταλαιπωρηθεί από αρκετούς τραυματισμούς και ηκαριέρα μιας χορεύτριας διαρκεί λίγο. Ακόμα, θα ήθελα ναπαραμείνω στη Νέα Υόρκη για τα επόμενα χρόνια, γιατί ηΑμερική είναι μία χώρα που εκτιμά τον χορό και προσφέ-ρει πολύ περισσότερες ευκαιρίες από ότι η Ελλάδα. Τέλος,εύχομαι να μπορέσω να προσφέρω στον χορό και από άλ -λα πόστα, ακόμα και όταν η ηλικία μου δεν θα μου επιτρέ -πει να βρίσκομαι στη σκηνή.

Τι συμβουλή δίνεις στα άτομα που επιθυμούν ναακολουθήσουν αυτή την καριέρα;

Θα τα συμβούλευα να ακολουθήσουν το όνειρό τους,όπως κι εγώ δεν μετάνιωσα που το έκανα. Αλλά όσοι τοαποφασίσουν θα πρέπει να είναι πολύ σίγουροι και προε-τοιμασμένοι για το τι θα αντιμετωπίσουν, καθώς δεν πρό-κειται για έναν εύκολο δρόμο.

Α 23

Τ Ε Χ Ν Η24

κοπός ενός πολιτι-στικού ινστιτούτουστο εξωτερικό είναινα προωθεί και ναπροβάλλει τον πο-λιτισμό της χώραςπου εκπροσωπεί.Στην περίπτωση, ό -μως, του Νίκου Βι-σκαδουράκη τα

πράγματα είναι διαφορετικά.Ο χώρος όπου παρουσιάζεταιη έκθεσή του στο Βερολίνοείναι το παράρτημα του Γαλλικού Ινστιτούτου. Παρόλααυτά, όπως εξηγεί ο διευθυντής του παραρτήματος Φα-μπρίς Γκαμπριέλ, το γεγονός αυτό δεν αντιβαίνει στουςστόχους του ιδρύματός του:

«Ως Γαλλικό Ινστιτούτο επιθυμούμε να δείξουμε αυτότο αίσθημα φιλίας προς μια χώρα που διανύει δύσκολεςστιγμές», εξηγεί ο διευθυντής του παραρτήματος τουΓαλλικού Ινστιτούτου στο Βερολίνο Φαμπρίς Γκαμπριέλ.

Η Ευρώπη είναι για μας σημαντική. Η Ελλάδα αποτε-λεί κομμάτι της μνήμης της. Και έκφραση του τρόπου μετον οποίο εμείς συμβάλλουμε στο ευρωπαϊκό ιδανικόείναι η πρόσκληση ενός Ευρωπαίου, ενός Έλληνα καλλι-τέχνη. Κατ’ αυτόν τον τρόπο προωθούμε την ανταλλα γή,

τον διάλογο και την επικοινω-νία ανάμεσα στους ευρωπαϊ-κούς πολιτισμούς. Επιθυμού-με ως Γαλλικό Ινστιτούτο ναδείξουμε αυτό το αίσθημα φι-λίας προς μια χώρα που δια-νύει δύσκολες στιγμές.

Νομίζω ότι σήμερα, ενό-ψει των περικοπών, δεν είναικα θόλου εύκολα τα πράγμα -τα για την πολιτιστική ζωήστην Ελλάδα».

Σημαντικός για την πραγ-ματοποίηση της έκθεσης στο Γαλλικό Ινστιτούτο ήταν ορόλος που διαδραμάτισε ο Λευτέρης Οικονόμου. Μέχριπρόσφατα διευθυντής του παραρτήματος του ΕλληνικούΙδρύματος Πολιτισμού στη γερμανική πρωτεύουσα, δρα-στηριοποιείται τώρα με δική του εταιρεία πολιτιστικώνεκδηλώσεων και βέβαια αξιοποιεί τις διασυνδέσεις πουέχει αποκτήσει τα 18 χρόνια που βρίσκεται στο Βερολίνο.Τον σήμερα 58χρονο Νίκο Βισκαδουράκη τον γνώρισεπριν δυόμιση χρόνια, όταν είχε επισκεφτεί την έκθεσητου «Ο βασιλιάς είναι γυμνός!» στο Ιστορικό ΜουσείοΚρήτης. Οι πίνακές του τον εντυπωσίασαν τόσο, ώστε α -ποφάσισε να τον καλέσει με μια νέα του δουλειά στο Βε-ρολίνο.

του Παναγιώτη Κουπαράνη, συντάκτη της Deutsche Welle

Ο ζωγράφοςΝίκος Βισκαδουράκηςστο Βερολίνο

"Limen", δηλαδή «Κατώφλι»,είναι ο τίτλος της έκθεσης 35πινάκων του ζωγράφου ΝίκουΒισκαδουράκη από το Ηρά-κλειο της Κρήτης στο παράρ-τημα του Γαλλικού Ινστιτούτουστο Βερολίνο.

Σ

“Limen”

Τ Ε Χ Ν Η 25

Άνθρωποι στο μεταίχμιοΟ νέος κύκλος έργων του φέρει τον αγγλικό τίτλο

“Limen”, δηλαδή «Κατώφλι». Όπως εξηγεί ο Λευτέρης Οι-κονόμου. «Το κατώφλι είναι ο χώρος ανάμεσα στο ιδιω-τικό και στο δημόσιο. Είναι ο χώρος παρατήρησης. Οκαλλιτέχνης βρίσκεται εκεί και παρακολουθεί αυτό πουσυμβαίνει γύρω του. Είναι ο χώρος της ιδιωτικότητας, οοποίος τελειώνει και αρχίζει κάτι άλλο θ’ αρχίζει ένας άλ -λος χώρος που μπορεί να είναι οτιδήποτε».

Η αγγλική λέξη “Limen” παραπέμπει όμως και στησυγγενική λέξη “Liminality”, δηλαδή μεταιχμιακότητα. ΟΝίκος Βισκαδουράκης την εκλαμβάνει ως ένα ενδιάμεσοστάδιο μιας κάποιας μύησης, που δεν έχει όμως σχέσημε τον μυστικισμό αλλά με συναισθήματα. Πρόκειται γιαμικρές, καθημερινές μυήσεις που αφορούν τον έρωτα,τις σχέσεις:

«Παρακολουθώ τους ανθρώπους που βρίσκονταιστην κατάσταση της μεταιχμιακότητας. Από το κατώφλιπου περνούν, μέχρι να φτάσουν να αγαπήσουν, να μισή-σουν», διευκρινίζει ο ίδιος.

Από την Κρήτηστον... εξπρεσιονισμό

Άποψη από το χώρο της έκθεσης του Νίκου Βισκα-δουράκη.

Ο Νίκος Βισκαδουράκης ανήκε το 1983 στην πρώτη«φουρνιά» φοιτητών της Σχολής Καλών Τεχνών Θεσσα-λονίκης. Ήδη από τον δεύτερο χρόνο μπαίνει στο εργα-στήρι της καθηγήτριας Τέτας Μακρή, μιας ζωγράφουγνωστής για την παραστατική της ζωγραφική και το εν-διαφέρον της για τον φωτογραφικό ρεαλισμό. Μετά τιςσπουδές του, ο Βισκαδουράκης απομακρύνεται όλο καιπερισσότερο από αυτού του είδους τη ζωγραφική καιανακαλύπτει τον νεοεξπρεσιονισμό, μια καλλιτεχνική κί-νηση που πρωτεργάτες της ήταν απόφοιτοι της ΣχολήςΚαλών Τεχνών του Δυτικού Βερολίνου στις αρχές της δε-καετία του ΄60 (Γκέοργκ Μπάζελιτς, Άνσελμ Κίφερ κ.ά.).Τη δική του κλίση για τον νέο-εξπρεσιονισμό ο Νίκος Βι-σκαδουράκης δεν την εξηγεί μόνο με το γεγονός ότιπρόκειται για μια ανθρωποκεντρική ζωγραφική, η οποίαεμπεριέχει την αφήγηση, τη μνήμη, την υποκειμενική ερ-μηνεία αλλά και συχνά μια βίαια παραμορφωτική από-δοση. Ένα, επιπλέον, αποφασιστικό στοιχείο γι’ αυτή τηνκλίση είναι η καταγωγή του.

Όπως λέει, «οι Κρήτες έχουμε μια έπαρση για το νησίμας, για τον τόπο μας. Έχουμε μια συμπεριφορά πολύαυθόρμητη οι περισσότεροι. Νομίζω ότι αυτό λειτουρ-γεί και στα έργα μου. Το ότι επιλέγω να κάνω μια δουλειάμε τον τρόπο που την κάνω έχει να κάνει και με την Κρή -τη. Νομίζω ότι, αν ζούσα σε ένα άλλο μέρος, θα έκανακάτι άλλο».

Ο Νίκος Βισκαδουράκης είναι βέβαιος ότι το ίδιοισχύει και για τον πρώιμο εμπρεσιονιστή Δομήνικο Θεο-τοκόπουλο που κατόπιν έγινε γνωστός ανά τον κόσμομε το όνομα Ελ Γκρέκο. Αν δεν είχε γεννηθεί και μεγα-λώσει στην Κρήτη, το έργο του θα ήταν μεν σημαντικόαλλά διαφορετικό.

Επόμενος σταθμός της έκθεσης “Limen” είναι τον Σε-πτέμβριο η Γάνδη του Βελγίου.

Η μουσική είναι

η γλώσσαπου με εκφράζει...”

ΝΑΥΣΙΚΑΓΑΒΡΙΛΑΚΗ

Τ Ε Χ Ν Η 27

αυσικά, νομί -ζω είναι μεγά -λη χαρά για τηνΚρήτη να υπο-δέχεται καλλιτέ-χνες της που έ -χουν ήδη κατα-

ξιωθεί στο εξωτερικό. Η τωρινήσου συναυλία, μάλιστα, συνδέε-ται και με φιλανθρωπικό σκοπό.Μίλησέ μας για τον σκοπό αυτόκαι πως νιώθεις που βρίσκεσαι πά -λι στη γενέτειρά σου.

Ο φιλανθρωπικός αυτός σκοπός για τα παιδιά ήτανμια μεγάλη τιμή για μένα, λόγω της πρόσκλησης του Σο-ροπτιμιστικού Ομίλου Ηρακλείου, για να σωθούν τα χωριάSOS και να δημιουργηθεί ένα και στο Ηράκλειο. Γενικά, μουαρέσει να βλέπω νέα, ταλαντούχα παιδιά να προσπαθούνγια κάτι περισσότερο από την ανάδειξή τους ως καλλιτέ-χνες, να έχουν όραμα και να θέλουν να βοηθήσουν μεόποιο τρόπο μπορούν. Αυτό ήθελα να κάνω κι εγώ, να βοη-θήσω τα παιδιά.

Όντας μετανάστρια στο εξωτερικό, ήταν μεγάλη τιμήνα με καλέσουν στην Κρήτη, στη γενέτειρά μου. Αυτό δεί-χνει πως, ακόμη κι αν κάποιοι άνθρωποι φύγουν από τηνπόλη ή τη χώρα τους, μπορούν να τους ξανακαλούν και μετην ανοιχτή τους αγκαλιά να τους κάνουν να νιώθουν τοίδιο ευχάριστα, όπως θα ήταν αν ζούσαν εδώ.

Μίλησέ μας για την πορεία σου στην Ελλάδα και στοεξωτερικό. Ασχολείσαι με μια πλειάδα καλλιτεχνικών εκ-φράσεων. Πώς ήταν ο δρόμος μέχρι την καταξίωσή σου;

Θεωρώ πως δεν έχω καταξιωθεί ακόμα στον καλλιτε-χνικό τομέα. Πιστεύω πως πάντα υπάρχει περιθώριο γιαβελτίωση όσο δουλεύω. Η πορεία μου στην Ελλάδα καιστο εξωτερικό δεν είναι διαφορετική. Πάντα η βάση είναιη μελέτη, η εξάσκηση, να γράφω τα δικά μου τραγούδιακαι να εργάζομαι σαν να ήμουν καταξιωμένη. Άλλωστε, οκαλλιτέχνης πρέπει να μη μένει στις επιτυχίες του παρελ-θόντος, αλλά να βαδίζει με τα δεδομένα του σήμερα. Γι’αυτό η καταξίωση δεν είναι δυνατή, κατά τη γνώμη μου,α φού πάντα υπάρχει περιθώριο βελτίωσης.

Τι σε εκφράζει περισσό-τερο; Η μουσική, το θέατρο,ο χορός; Τι σε κάνει να νιώ-θεις πιο κοντά στο κοινό;

Η πρώτη μου «γλώσσα»,η μεγάλη μου αγάπη, ήτανκαι θα είναι η μουσική. Τοθέατρο είναι η δεύτερημεγάλη μου αγάπη. Αν και

έχω πτυχίο θεατρολογίας, η μουσικήμε φέρνει κοντά στο κοινό, γιατί, όταν τραγουδάω, αι-

σθάνομαι η Ναυσικά. Το κοινό βλέπει τον πραγματικό μουεαυτό. Νιώθω πολύ πιο άνετα όταν τραγουδάω. Κάποιαστιγμή θα ήθελα να συνδυάσω θέατρο και μουσική μέσωκάποιου μιούζικαλ ή θεατρικής παράστασης με μουσική.

Τι θα ήθελες να μεταφέρεις στα ταλαντούχα παιδιάπου αγωνίζονται εν μέσω κρίσης, όχι απλά να επιβιώσουν,αλλά να αναδείξουν τα καλλιτεχνικά τους ταλέντα;

Η αλήθεια είναι πως ειδικά οι Έλληνες, που βρίσκονταισε αυτή την οικονομική κρίση, έχουν να αντιμετωπίσουντην επιβίωσή τους βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τα ταλέντατους, αφού το μέλημά τους είναι να ζήσουν και να δουλέ-ψουν. ‘Οποιος όμως αισθάνεται κάτι για κάποια τέχνη θαβάλει δουλειά, μεράκι και αγάπη. Μπορεί να υπάρξει καικάποια οικονομική βοήθεια από γονείς ή συγγενείς. Αν τοπαιδί είναι μικρό, μπορούν να το πάνε σε κάποιο ωδείο ήνα καλέσουν κάποιο καθηγητή στο σπίτι. Αν δεν υπάρχειοικονομική δυνατότητα, το παιδί μπορεί να εξασκηθείμέσω των on line sites, του Youtube και, εφόσον υπάρχειδιαθέσιμο μουσικό όργανο, μπορεί να αυτοδιδαχτεί. Αναφιερώσει πολύ χρόνο και του αρέσει αυτό που κάνει, θακαταλήξει να είναι το ίδιο καλό, όσο σαν να είχε κάποιο κα-θηγητή.

Ποια είναι τα σχέδιά σου για το άμεσο μέλλον; Στα σχέδιά μου είναι να συνεχίσω να κάνω τη μουσική

που αγαπάω, να εμπλακώ πιο πολύ στο θέατρο και στηντηλεόραση και να γράψω τραγούδια τα οποία αγαπώ εγώπρώτη. Επειδή είμαι πολύ σκληρή κριτής του εαυτού μου,αν αυτά τα τραγούδια καταλήξω ότι μου αρέσουν και ότιμε εκφράζουν, τότε θα είμαι σχεδόν σίγουρη πως θα έχουναπήχηση στο κοινό.

ΝΣυνέντευξη στονΜανόλη Μπουχαλάκη

Η Ναυσικά Γαβριλάκη, ταλαντούχα

καλλιτέχνιδα από την Κρήτη που ζει και

εργάζεται στη Νέα Υόρκη, έδωσε μια

επιτυχημένη συναυλία στο κηποθέα-

τρο «Ν. Καζαντζάκης» στο Ηράκλειο με

την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρή-

της και του Σοροπτιμιστικού Ομίλου

Ηρακλείου, προκειμένου να ενισχυθεί

οικονομικά ο στόχος ίδρυσης παιδικού

χωριού SOS στην Κρήτη. Η Ναυσικά ξε-

κίνησε ως παιδί-ταλέντο από το μου-

σικό της σχολείο, έχει σπουδάσει μου-

σική, χορό και υποκριτική και έχει λάβει

πολλές διακρίσεις και βραβεία. Μας μί-

λησε για την αντίληψή της για τη μου-

σική και το θέατρο, για τα νέα παιδιά

και για την προσπάθειά της να γίνεται

όλο και καλύτερη.

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Κ Ο Σ Τ Ε Κ Ι28

Mαργαρίτα, που λέτε, ζούσε σε ένα παλιό αρχο -ντικό της Κηφισιάς. Το παλατάκι τούτο ανήκεστην κυρία Αμαλία, γόνο αριστοκρατικής οικο-γένειας από την Αλεξάνδρεια που παντρεύτηκετον Έλληνα διπλωμάτη κύριο Αριστοτέλη πριναπό εξήντα χρόνια περίπου.

Η Μαργαρίτα είχε πράσινα εκφραστικά μά-τια, καφετί πλούσιο τρίχωμα, αλλά περισσότερο υπερη-φανευόταν για τη φουντωτή ουρά της, που καθάριζε ε -πιμελώς καθημερινά γυαλίζοντάς την.

Η γάτα μας, περνούσε την ώρα της περιπλανώμενηαπό δωμάτιο σε δωμάτιο, από τα πολλά του παλιού αρ-χοντικού, και διάλεγε να ξεκουράσει το κορμί της δίπλασε σημεία φωτεινά, κοντά στα μεγάλα παράθυρα και πά -νω στα βελούδινα μαξιλάρια του αλλοτινού αριστοκρα-τικού σαλονιού, κρατώντας συντροφιά στη μοναχική κυ-ρία Αμαλία. Συνήθιζε να χουχουρίζει στα πόδια της, ενώεκείνη διηγιόταν στον άγνωστο, και αόρατο πολλές φο-ρές, επισκέπτη ιστορίες από τα παιδικά της χρόνια στηνόμορφη Αλεξάνδρεια.

Κάποτε, όταν ένιωθε δυνατή την πείνα, περνούσε α -πό την κουζίνα, στην οποία η αφράτη και καλοσυνάτη κυ -ρά Μαριώ αρωμάτιζε το σπίτι με κανέλα και μοσχοκάρυ -δο, πιστή στις συνταγές της ανατολίτισσας μητέρας της.

Η κυρά Μαριώ ήταν στην υπηρεσία της όμορφηςκας Αμαλίας εξήντα χρόνια περίπου. Είχε ζήσει και εκείνηανεπανάληπτες στιγμές ευτυχίας, πλούτου και καλοπέ-

ρασης κοντά στον κύριο Αριστείδη καιτην κυρία Αμαλία. Πολλές φορές τα δά-κρυά της έπεφταν στο φαγητό που ετοί-μαζε, προσθέτοντας έτσι έναν τόνο δυ-σθυμίας στη βαριά ατμόσφαιρα που κυ-ριαρχούσε τα τελευταία χρόνια στο σπίτι,από τότε που έχασαν τον κύριο Αριστο-τέλη. Η κυρά Μαριώ φρόντιζε τη Μαρ-γαρίτα και πάντα της προσέφερε λίγοπαστουρμά, συνοδευόμενο με μια γλυ-κιά αγαπησιάρικη κουβέντα για τηνομορφιά και την πονηριά της.

Κάπου-κάπου η Μαργαρίτα και η κυ-ρία Αμαλία έβγαιναν στον μεγάλο κήποτου αρχοντικού, στον οποίο υπήρχανμόνο λίγα κρίνα, απομεινάρια και ενθύ-μια μαζί του αλλοτινού ευωδιαστού κή-που με τα εκατόφυλλα, τις μαργαρίτεςκαι τα ζουμπούλια.

Η αρχόντισσα συνήθιζε να κάθεται

στο βορεινό σημείο του κήπου και να αναπολεί τα πε-ρασμένα μεγαλεία, όταν το σπίτι έσφυζε από φωνές παι-διών και θορύβους από τις ομιλίες πολυάριθμων κυριώνπου ερχόντουσαν προσκεκλημένες της για τσάι στη με-γάλη σάλα την ώρα που οι κύριοι δοκίμαζαν το κονιάκ καιτα ξενόφερτα από την Αλεξάνδρεια πούρα, δώρο στηνονομαστική εορτή του κυρίου Αριστοτέλη από τους συ-ναδέλφους και φίλους της εκεί ελληνικής παροικίας.

Όλα κυλούσαν ομαλά, οι δουλειές πήγαιναν καλά, οΝικολάκης, ο μοναχογιός, προόδευε στο σχολείο και η κυ-ρία Αμαλία ήταν γερή και δυνατή. Κανένας ποτέ δεν πε-ρίμενε ότι θα ερχόταν καιρός που θα επικρατούσε στοσπίτι αυτό μεγάλη θλίψη και απέραντη στενοχώρια.

Το κακό δεν άργησε να γίνει για να βυθίσει την οικο-γένεια σε βαρύ πένθος. Ο κύριος Αριστοτέλης πέθανεξαφνικά και η σάλα δεν γέμισε ξανά πια από βοές και χα-ρούμενες συζητήσεις. Τα φώτα στο σπίτι σβήνουν από τις9.00 το βράδυ. Η κυρά Μαριώ από νωρίς κλείνει τα με-γάλα παραθυρόφυλλα και το αρχοντικό βυθίζεται στοσκοτάδι, όπως την καρδιά αυτών που κατοικούσαν στοσπίτι τούτο.

Η Μαργαρίτα δεν έχει αλλάξει τις συνήθειες της στοαρχοντικό της Κηφισιάς. Συνεχίζει τις νωχελικές βόλτεςτης στο σπίτι, έχοντας πρώτα δεχτεί τη φροντίδα και τονκαλό λόγο από την κυρά Μαριώ που την αντιμετωπίζεισαν ένα μέλος της οικογένειας. Από ένστικτο επισκέπτε-ται την ποδιά της κυρίας Αμαλίας τώρα συχνότερα, ίσωςόχι μόνο για να χαρεί αλλά και για να χαρίσει λίγα λεπτάχαλάρωσης και γαλήνης στην κυρία της. Σαν μια μορφήσυντροφικότητας και ανταπόδοσης της περισσής αγάπηςαπό τον άνθρωπο που τη μεγάλωσε.

Έτσι κυλά τα τελευταία χρόνια η ζωή και ο χρόνος στοπαλιό αρχοντικό της οδού Γούναρη. Και είναι σίγουραεκείνο, όπως τόσα άλλα, που στους τοίχους του κλείνειχαρμολύπες, ευτυχισμένες και δυστυχισμένες στιγμέςπου συνθέτουν την ανθρώπινη μοίρα. Άλλωστε, το σενά -ριο της αληθινής τούτης ιστορίας θυμίζει ταινίες του ελ-ληνικού κινηματογράφου που τη θέση της γάτας τηνπαίρνει ο αφηγητής που αναλαμβάνει τον ρόλο του διη-γηματογράφου στην αρχή και το χαρούμενο συνήθως τέ-λος της ταινίας. Ίσως, η θέση της Μαργαρίτας στη δικήμας σύντομη ιστορία δεν είναι εκείνη της διήγησης αλλάτου πρωταγωνιστικού ρόλου σε μια ιστορία που επανα-λαμβάνεται συχνά και αγγίζει κοινές, αιώνιες και παναν-θρώπινες καταστάσεις. Πού ξέρετε, ίσως και τώρα πουδιαβάζετε τούτη την ιστορία, μια ανάλογη να γράφεται σεκάποια άλλη βίλα της οδού Γούναρη στην Κηφισιά.

H ιστορία της γάταςπου την έλεγαν

Μαργαρίτα

Ητης Δήμητρας Σαρρή, ιστορικού τέχνης, δημοσιογράφου

ΜΑΡΙΑΚΑΡΙΩΤΑΚΗ

Ναι στη μάθησημε μουσική, φαντασίακαι κέφι

ιαβάζοντας το βιβλίο σας, κ. Καριωτάκη,διαπίστωσα πως αγγίζετε ένα χρόνιο πρό-βλημα των μικρών μαθητών, αυτό της εκ-μάθησης της ορθογραφίας. Πώς βοηθάει ηορθογραφία τη γνωστική και την ψυχολο-γική ανάπτυξη του παιδιού;

Πράγματι, η ορθογραφία είναι ένα μεγά -λο πρόβλημα τόσο για τα παιδιά όσο και

για τους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς. Η εκμάθηση τωνκανόνων της ορθογραφίας ξεκινά σχεδόν παράλληλα μετην εκμάθηση της πρώτης γραφής. Τα παιδιά στην ηλικίατων 6 ετών, έχοντας πρόσφατα αφήσει πίσω το νηπια-γωγείο, μπαίνουν στονκόσμο των γραμμάτων.Είναι μια διαδικασία κο-πιαστική αλλά και γε-μάτη γοητεία για εμάςτους εκπαιδευτικούς.Εγώ προσωπικά αγαπώπολύ αυτό το στάδιοτης εκπαίδευσης και γι'αυτό επιλέγω, ότανμπορώ, να διδάσκωστην Πρώτη τάξη. Έναςείναι πάντα ο κύριοςστόχος που θέτω: νααγαπήσουν τα παιδιάτο σχολείο, τη μάθηση,τα γράμματα. Για να πε-τύχω αυτόν τον στόχοφροντίζω να διατηρώ ένα ευχάριστο κλίμα μέσα στηντάξη, δίνοντας καταρχήν αγάπη και φροντίζοντας τα παι-διά να νιώθουν και να περνάνε ωραία στο σχολείο. Προ-σπαθώ, αντί να βάλω τα παιδιά μέσα στον αφιλόξενο καιψυχρό κόσμο της γραμματικής, να φέρω τη γραμματικήμέσα στον γεμάτο φαντασία και κέφι παιδικό κόσμο.Έτσι, δημιούργησα τη μουσική ορθογραφία. Είναι μιαμέθοδος εκμάθησης των κανόνων της καταληκτικής ορ-θογραφίας μέσα από τραγούδια και παραμύθια. Από τηνεμπειρία μου γνωρίζω ότι η πλειοψηφία των παιδιών χρει-άζεται κόπο και χρόνο για να μάθει να γράφει σωστά. Υ -πάρχει, βέβαια, και ένα ποσοστό παιδιών με μαθησιακέςδυσκολίες. Αυτά τα παιδιά χρειάζονται κάτι περισσότεροαπό την απλή επεξήγηση του κανόνα. Η σύνδεση των κα-νόνων με κάποια μελωδία ή μια ιστορία ε- νεργοποιεί καιάλλες αισθήσεις των παιδιών, πράγμα πολύ αποτελεσμα-τικό σε παιδιά με δυσκολίες στη μάθηση.

Τα παιδιά, μαθαίνοντας σιγά-σιγά όλους αυτούς τουςκανόνες για τη σωστή γραφή, πελαγώνουν, μπερδεύονταικαι συχνά διακατέχονται από το άγχος του λάθους. Αυτόπεριορίζει τον πλούτο του λεξιλογίου τους και τους δημι-ουργεί συχνά απέχθεια για την ελεύθερη παραγωγή γρα-πτού λόγου. Αυτή η αγωνία και η αγανάκτηση αντικα-τοπ- τρίζεται στις αντιδράσεις της Μυρσίνης, της μικρήςπρωταγωνίστριας της ιστορίας μου. Ακόμα κι εμείς οι εκ-παιδευτικοί κουραζόμαστε να επαναλαμβάνουμε τουςκανόνες σαν χαλασμένα γραμμόφωνα... Πόσες και πόσεςώρες αφιερώνονται στην ορθογραφία κατά τα σχολικάχρόνια ενός παιδιού... Πόσες μαμάδες και δασκάλες κοκ-κινίζουν αναστατωμένες πάνω από ένα ανορθόγραφο

κείμενο... Όλη αυτή η ά χα ρη και αγχωτική διαδικασίαμπορεί πλέον να αποκτήσει έναν μουσικό τόνο, να γίνειακόμα και η πιο διασκεδαστική στιγμή της ημέρας.

Η κυρία Σιντορέ μαθαίνει τους ορθογραφικούς κα-νόνες στους μαθητές με έναν διασκεδαστικό και ελκυ-στικό τρόπο, μέσα από τη μουσική και την αφήγησηιστοριών. Πιστεύετε πως αυτοί οι τρόποι θα έπρεπε ναενσωματωθούν στην τάξη, όταν διδάσκεται η γραμ-ματική, έστω και πειραματικά στην αρχή;

Είμαι σίγουρη γι' αυτό, γιατί το έχω δει στην πράξη. Τατραγούδια και οι ιστορίες του βιβλίου έχουν γραφτεί μαζίμε τα παιδιά. Πάντα δανείζομαι λίγη από τη φαντασία

τους. Δουλεύοντας αυτή τημέθοδο για τέσσερα χρόνιασε τάξεις από την Πρώτη έωςτην Πέμπτη έχω δει θεαμα-τικά αποτελέσματα. Τα παιδιάόχι μόνο αφομοιώνουν καλύ-τερα τους κανόνες, αλλά αι-σθάνονται και πιο θετικά απέ-ναντι στην ορθογραφία πουπαραδοσιακά τα αγχώνει καιτους προκαλεί ανία. Τη σχο-λική χρονιά 2011/2012, ότανσπούδαζα στο μεταπτυχιακό«Παιδικό βιβλίο - Παιδαγω-γικό υλικό» του Πανεπιστη-μίου Αιγαίου, με τη στήριξητου καθηγητή μου Γιάννη Πα-παδάτου, είχα την ευκαιρία να

μελετήσω τη μέθοδο αυτή πειραματικά στο 11ο Δημο-τικό Ρόδου. Το αποτέλεσμα αυτής της πειραματικής ε -φαρμογής είναι το βιβλίο για τον/την εκπαιδευτικό πουσυνοδεύει αυτό το παραμύθι. Είναι ένα εγχειρίδιο με 11προτεινόμενες δραστηριότητες που έχω δημιουργήσεικαι δοκιμάσει σε ένα ρεαλιστικό σχολικό περιβάλλον καιθα μπορούσαν οι εκπαιδευτικοί να εφαρμόσουν στηδική τους τάξη.

Το εγχειρίδιο αυτό μπορεί, όποιος θέλει, να το κατε-βάσει ελεύθερα, σε ηλεκτρονική μορφή από τη σελίδατης Ίτανος (ekdoseis-itanos.gr) και από το Blog της κυρίαςΣιντορέ (kiriasidore.blogspot.gr). Το Blog αυτό έχει δημι-ουργηθεί για να στηρίξει τους εκπαιδευτικούς που θέ-λουν να εφαρμόσουν τη μέθοδο αυτή στην τάξη τους.Προσφέρει ιδέες, κι άλλα στιχάκια, φύλλα εργασίας, τιςπαρτιτούρες των τραγουδιών κ.ά. Ελπίζω οι εκπαιδευ τικοίνα αναγνωρίσουν τα οφέλη της μουσικής ορθογραφίαςκαι να αγκαλιάσουν αυτή τη μέθοδο.

Ας μείνουμε λίγο στην εικόνα της κυρίας Σιντορέπου περιγράφετε στο βιβλίο. Γράφετε πως «είχε μακριάμαύρα μαλλιά που θύμιζαν γραμμές πενταγράμμου καιένα χρυσό μενταγιόν, σαν κλειδί του σολ, κρεμόταν απότο λαιμό της». Να υποθέσω πως προσωποποιείτε τηνίδια τη μουσική εδώ; Κι αν ναι, τι δύναμη έχει γενικά ημουσική στη ζωή μικρών και μεγάλων;

Όντως, θα μπορούσε κανείς να πει πως η κυρία Σι-ντορέ έχει πολλά κοινά με την ίδια τη μουσική. Μπαίνειστην καθημερινότητα των παιδιών της ιστορίας και τη γε-μίζει ρυθμό, κέφι και χαμόγελα. Αυτό κάνει και η μουσικήστις ζωές μικρών και μεγάλων. Είναι εντυπωσιακή η επί-

ΔΗ Μαρία Καριωτάκη, εκπαιδευτικός, μοι-

ράζεται μαζί μας την αγάπη της για τα παι-διά και την επιθυμία και την προσπάθειάτης να κερδίσει περισσότερο έδαφος η μά-θηση μέσα από τη δημιουργική φαντασία,τη μουσική και την ευχάριστη ατμόσφαιραστην παιδαγωγική πρακτική. Το πρόσφατοβιβλίο της Η κυρία Σιντορέ και η μουσική ορ-θογραφία α ποτελεί την έμπρακτη συνει-σφορά της σε αυτή της την προσπάθεια.

Συνέντευξη στον Μανόλη ΜπουχαλάκηΦωτογράφιση: Κώστας Φραντζεσκάκης

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Κ Ο Σ Τ Ε Κ Ι 31

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Κ Ο Σ Τ Ε Κ Ι32

δρασή της στα παιδιά από βρεφική ακόμα ηλικία. Ο ρυθ-μός είναι μέσα τους, τον αποζητούν συνεχώς. Γιατί, λοιπόν,να μην αξιοποιήσουμε τη μουσική για εκπαιδευτικούςσκοπούς; Βλέποντας την αγάπη των παιδιών για τον ρυθμόκαι τη μουσική, ένιωσα την ανάγκη να τους προσφέρωόχι μόνο έναν εκπαιδευτικό στίχο αλλά και ποιοτικήμουσική. Έτσι, είχα την τύχη να συνεργαστώ με τον μου-σικοσυνθέτη Δημήτρη Βασμαρή, ο οποίος συμμερίστηκεαυτήν την ανάγκη, δημιουργώντας δώδεκα τραγούδια τοένα καλύτερο απ' το άλλο. Με σχολαστικότητα και υπο-μονή δούλεψε για δύο χρόνια για το καλύτερο δυνατόαποτέλεσμα.

Τα τραγούδια του CD μας έχουν μόνο ζωντανά μου-σικά όργανα για τα οποία χρειάστηκε πολύς χρόνος στοστούντιο, το ίδιο και για την παιδική χορωδία του ΔήμουΗρακλείου. Επίσης, στο CD τραγουδούν πολλοί αγαπητοίκαλλιτέχνες, όπως ο Γιάννης Ζουγανέλης και ο ΓιάννηςΣαββιδάκης, Ο Μάνος Παπαδάκης, η Ιωάννα Καρανίκακ.ά., όλοι αντιμετώπισαν τα τραγούδια για τα παιδιά με ευ-αισθησία και σεβασμό και πίστεψαν στην αποτελεσματι-κότητα της μουσικής ορθογραφίας. Ο χρόνος που αφιε-ρώσαμε άξιζε για να έχουμε αυτό το αποτέλεσμα. Ταπαιδιά έχουν λατρέψει τα τραγούδια μας και χαίρομαιπολύ, όταν μου λένε ότι ακόμα και νήπια χορεύ ουν καιτραγουδούν για παράδειγμα το «ρήμα και ωμέγα φίλοικολλητοί», δεν έχει σημασία αν δεν ξέρουν τι ακριβώς ση-μαίνει αυτό. Όταν έρθει η ώρα που θα τα χρειαστούν αυ -τά τα λόγια θα είναι ριζωμένα μέσα στο μυαλό τους.

Τι επιπλέον μηνύματα θέλετε να μεταδώσετε από τοβιβλίο σας προς τα παιδιά αλλά και τους γονείς;

Με αυτό το βιβλίο πιστεύω ότι δίνω ένα ξεκάθαρο μή-νυμα. Τα παιδιά στη σημερινή εποχή μεγαλώνουν σε ένανκόσμο γεμάτο έντονα ερεθίσματα. Η παραδοσιακή δι-δασκαλία, ίσως, δεν είναι αυτό που τους ταιριάζει. Η μου-σική ορθογραφία είναι απλώς ένα μικρό βήμα προς κάτι

νέο και ανάλογο της εποχής μας. Φυσικά, υπάρχουν πολ-λοί α ξιόλογοι συνάδελφοι που αξιοποιούν στην εκπαι-δευτική διαδικασία τις νέες τεχνολογίες, το θέατρο, τιςτέχνες. Όλοι μαζί με δουλειά και μεράκι μπορούμε να φέ-ρουμε στην εκπαίδευση μια μεγάλη αλλαγή προς όφελοςτων παιδιών. Όσο για τους γονείς, εκείνοι ξέρουν καλύτερααπό μένα πόσο αγαπούν τα παιδιά τη μουσική και την επί-δρασή της σε αυτά, είναι, λοιπόν, ευθύνη τους να τουςπροσφέρουν καταρχήν ποιοτικά ακούσματα και, γιατί όχι,εκπαιδευτικά.

Τι σχέδια έχετε για το μέλλον; Να περιμένουμε πα-ρόμοιες εκδοτικές σας προσπάθειες που θα συνδυά-ζουν τη μάθηση με τη διασκέδαση;

Καταρχήν, θέλω να πάει καλά αυτό το βιβλίο, γιατί τοαγαπώ πολύ, όχι μόνο επειδή είναι το πρώτο μου, αλλά ε -πειδή πραγματικά πιστεύω βαθιά ότι είναι μια δουλειάπου αξίζει να διαδοθεί σε όλη την Ελλάδα και αξίζει νααποκτηθεί από κάθε παιδί. Θα κάνω, λοιπόν, ό,τι περνάειαπό το χέρι μου γι' αυτό. Βέβαια, δεν σταματώ ποτέ ναδημιουργώ ιστορίες και στιχάκια. Για μένα αυτό είναι μέ-ρος της δουλειάς μου μέσα στην τάξη. Πολλά από αυτάέχω σκοπό να τα δημοσιεύσω στο Blog της κυρίας Σιντο -ρέ για να τα δανειστεί όποιος το επιθυμεί. Με τους μαθη -τές μου έχουμε φτιάξει πολλά παραμύθια που διδάσκουνβασικούς γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες (χρό-νους ρημάτων, μέρη του λόγου κ.ά.).

Ελπίζω κάποια στιγ μή αυτή η συλλογή να ολοκληρω -θεί και να γίνει βιβλίο για όλα τα παιδιά. Βέβαια, δεν γρά -φω μόνο για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Έχω γράψει, επί-σης, τη συλλογή ποιημάτων για παιδιά «Για δυο ματάκιανυσταγμένα... ματάκια αγουροξυπνημένα» με ποιήματαπου μιλούν για τις μαγικές στιγμές που ζουν τα παιδιάπριν κοιμηθούν και όταν ξυπνούν. Η συλλογή αυτή πήρεέπαινο από τη «Γυναικεία λογοτεχνική συντροφιά» και ελ-πίζω σύντομα να εκδοθεί.

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Κ Ο Σ Τ Ε Κ Ι 33

Μπούλινγκ!ούμε σε μια εποχή, όπου η αυξημένη ταχύτητα καιτα οξυμένα προβλήματα έχουν δημιουργήσει μιαατμόσφαιρα πίεσης και άγχους στα παιδιά μέσαστην οικογένεια. Αυτή η ατμόσφαιρα αναπόφευ-κτα μεταφέρεται και μέσα στα σχολεία, με απο-τέλεσμα κρούσματα βίας, σωματικής και λεκτι-κής, να παρουσιάζονται όλο και πιο συχνά. Είναι

επιτακτική ανάγκη όλων μας να συμβάλουμε, ώστε αυτότο επιθετικό κλίμα να χαλιναγωγηθεί.

Οι εκδόσεις ΙΤΑΝΟΣ δεν θα μπορούσαν να αδιαφορή -σουν και να γυρίσουν την πλάτη σε οποιαδήποτε πρόκλη -ση εμφανίζεται στη σωστή διαπαιδαγώγηση των γενεώνπου έπονται. Με αφορμή τη γενικότερη ευαισθητοποίη σηγύρω από το θέμα της ενδοσχολικής βίας και με πραγμα-τική αιτία την ανησυχία για το μέλλον της κοινωνίας μας,δημιουργήθηκε ένα νέο παραμύθι που φέρει τον τίτλο«Μπούλινγκ».

Πρόκειται για ένα παιδικό βιβλίο που προσφέρει στουςεκπαιδευτικούς τη δυνατότητα να προωθήσουν τον διά-λογο έναντι της βίας για την επίλυση των τυχών προβλη-μάτων. Απευθύνεται ακόμα και στις πολύ νεαρές ηλικίεςτων 4 ή 5 ετών, ενώ είναι αρκετά διασκεδαστικό και για με-γαλύτερα παιδιά.

Το παραμύθι της συγγραφέως Έλενας Κατσαντώνηδιαδραματίζεται μέσα σε ένα αγρόκτημα, όπου ένας νεα-ρός ταύρος δεν γνωρίζεινα μιλάει και τα υπόλοιπαζώα τον περιπαίζουν. Ωςαποτέλεσμα εκείνος αντι-δρά βίαια και βέβαιααπομονώνεται. Ώσπου,στο τέλος της ιστορίας, οταύρος μαθαίνει να μι-λάει και έτσι ανακαλύπτειτην δύναμη του λόγου, ηο ποία είναι μεγαλύτερηαπό εκείνη του σώματος.

Ένα παραμύθι αρκε -τά ευχάριστο, σύντομο, που μπορεί να λειτουργήσει ως ερ-γαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών και των γονιών, ενώπαράλληλα θα αναφέρονται πληροφορίες επικοινωνίαςμε τους κατάλληλους φορείς σε περίπτωση αντιμετώπισηςπαρόμοιου προβλήματος.

Ζτης Έλενας Κατσαντώνη, συγγραφέα

άθε κοινωνία έχει τους προδότες της. Απόαρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τις μέρες μας, ημεγάλη ιστορία αλλά και η μικρή καθημερι-νότητα βρίθει από πράξεις προδοσίας -ήσ-σονος ή ελάσσονος σημασίας- και από Εφιάλ-τες, γνωστούς ή αγνώστους. Οπότε, τίθεταιτο ερώτημα γιατί; Γιατί δεν υπάρχει κοινωνίακαι εποχή χωρίς προδότες; Μήπως και ηπροδοσία είναι άλλο ένα από εκείνα τα χα-ρακτηριστικά που έχουν αποδοθεί στη λε-

γόμενη ανθρώπινη φύση; Ως κοινωνιολόγος δεν θα μπορούσα να διάκειμαι θε-

τικά απέναντι σε τέτοιες απόψεις. Το κοινωνικό εξηγείταιαπ’ το κοινωνικό και η προδοσία, ως πανανθρώπινο κοι-νωνικό φαινόμενο, δεν μπορεί παρά να εξηγείται, ή έστωνα ερμηνεύεται, με κοινωνικούς όρους. Γι’ αυτόν τον λόγο,αν θέλουμε να κατανοήσουμε τα αίτιά της, θα πρέπει νααπομακρυνθούμε απ’ την ανθρώπινη φύση ή την ψυχήτου ανθρώπου και να αναζητήσουμε τις κοινωνικές συν-θήκες που παράγουν και αναπαράγουν αυτό το φαινό-μενο. Επομένως, η αρχική πρότασή μου ότι κάθε κοινω-νία έχει τους προδότες της θα μπορούσε να αντιστραφείκαι να διατυπωθεί ως εξής: κάθε προδότης έχει την κοι-νωνία του. Μια που, κατά τη γνώμη μου, έτσι αποδίδεταικαλύτερα η κοινωνική φύση αυτού του φαινομένου. Δη-λαδή ότι πάντα και παντού, μια πράξη που χαρακτηρίζε-ται ως προδοσία, υφίσταται εντός ενός συγκεκριμένουκοινωνικού και αξιακού πλαισίου και έξω απ’ αυτό, σε έναδιαφορετικό πλαίσιο, μπορεί η ίδια πράξη όχι απλώς ναμην συνιστά προδοσία, αλλά το αντίθετο: να θεωρηθεί ωςμια πράξη τιμής και ηρωισμού.

Θα ξεκινήσουμε προσπαθώντας να ορίσουμε και ναερμηνεύσουμε τι συνιστά κοινωνιολογικά μια πράξη προ-δοσίας. Θα μπορούσαμε να ορίσουμε την προδοσία ωςμια πράξη που αντιτίθεται ή παραβιάζει κάποιες κοινω-νικές νόρμες ή πρότυπα. Είναι ενάντια σε ό,τι η κοινωνίαθεωρεί επιτρεπτό και έχει το χαρακτήρα βλασφημίας

απέναντι σε ιεροποιημένα, κατά κάποιον τρόπο, πράγ-ματα, ανθρώπους ή αξίες. Οι συνέπειές της είναι είτεπραγματικές είτε ηθικές. Αποδέκτης μιας τέτοιας πράξηςμπορεί να είναι είτε ένα φυσικό πρόσωπο, είτε ένα αντι-κείμενο, είτε -και κυρίως κατά τη γνώμη μου- μια ιδέα, μιααξία ή σύμβολο. Ακόμα και στην πρώτη και δεύτερη πε-ρίπτωση, όπου αποδέκτης μιας προδοσίας είναι ένα φυ-σικό πρόσωπο ή ένα πράγμα, το πρόσωπο αυτό ή τοπράγμα έχει και μια συμβολική αξία, όχι μόνο για τοάτομο που διέπραξε την προδοσία, αλλά και για ολό-κληρη την κοινωνία, που σε τελική ανάλυση αυτή θα χα-ρακτηρίσει την πράξη ως προδοτική, σε σχέση με τιςσυλλογικές της αξίες και όχι το ίδιο το άτομο σε σχέση μετις ατομικές του αξίες.

Ας αναφέρουμε κάποια παραδείγματα, για να κατα-νοήσουμε καλύτερα τα παραπάνω. Όταν προδίδουμεέναν φίλο μας, δεν προδίδουμε απλώς ένα άτομο, τονΓιώργο ή τον Νίκο, αλλά κυρίως μια αξία: αυτή της φιλίας.Οι δωσίλογοι δεν πρόδιδαν το χώμα, τον φυσικό γεω-γραφικό χώρο που ονομάζεται Ελλάδα, αλλά ένα έθνος,έναν λαό, μια πατρίδα. Ο Ιούδας δεν πρόδωσε τον Χρι-στό, αλλά όσα αυτός συμβολίζει. Τώρα, η ίδια πράξη, π.χ.το κάψιμο μιας σημαίας μπορεί να θεωρηθεί ως προδο-τική απ’ το σύνολο των μελών μιας εθνικής ομάδας, πουέχουν ως σύμβολό τους αυτή τη σημαία, αλλά ταυτό-χρονα να θεωρηθεί ως μια ηρωική πράξη αντίστασης καιδιαμαρτυρίας, απ’ το άτομο που τη διέπραξε το οποίομπορεί να εμφορείται από αξίες αντίθετες ως προς τις κυ-ρίαρχες.

Πίσω από μια πράξη προδοσίας, λοιπόν, βρίσκεταιπάντα μια κυρίαρχη κοινωνική αξία είτε αυτή είναι ο βα-σιλιάς, ο φίλος, ο/η σύζυγος, η πατρίδα, ο θεός, μια ιδεο-λογία. Την πράξη αυτή χαρακτηρίζει πάντοτε μια σχετι-κότητα, δηλαδή δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχεικάτι συγκεκριμένο που χαρακτηρίζεται παντού, πάντα καιαπ’ όλους ως προδοσία. Δεν έχει συγκεκριμένο περιεχό-μενο, διότι αυτό εξαρτάται πάντα από τις αξίες μιας συ-

Κτου Μάρκου Σελλιανάκη, κοινωνιολόγου

Η ΠΡΟΔΟΣΙΑΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣΥΜΠΤΩΜΑ

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Κ Ο Σ Τ Ε Κ Ι34

γκεκριμένης κοινωνίας και εποχής. Το μόνο στοιχείο πουμπορούμε να πούμε ότι χαρακτηρίζει πάντα την προδο-σία είναι, όπως ήδη αναφέραμε, ότι στρέφεται εναντίοντων εκάστοτε κυρίαρχων κοινωνικών αξιών. Ακριβώςλόγω αυτής της σχετικότητας, δεν μπορούμε a priori ναχαρακτηρίσουμε την προδοσία ως μια πράξη που είναιπάντα ηθικά κολάσιμη ή βλαπτική. Για παράδειγμα, το ναπεριθάλπεις έναν Εβραίο, κατά τη διάρκεια του ΤρίτουΡάιχ, συνιστούσε, με όρους εθνικού συμφέροντος, προ-δοσία, μια που ο Εβραίος εθεωρείτο εχθρός του έθνους,όμως η ίδια πράξη ιδωμένη από ανθρωπιστική πλευρά,για τους περισσότερους που δεν εμφορούνται από ναζι-στικές ιδέες, θα αποτελούσε πράξη ηρωισμού και αν-θρώπινης αλληλεγγύης.

Επομένως, έχουμε φθάσει στο παράδοξο συ-μπέρασμα ότι μια πράξη μπορεί ταυτόχρονα

να χαρακτηρίζεται ως προδοτική ή μη καισυγχρόνως καλή ή κακή και αυτό θα εξαρ-τηθεί από το ποιος την κρίνει και βάσειποιων αξιών. Άρα, θα πρέπει να θέσουμετο ερώτημα αν υπάρχει μια πράξη που θαμπορούσε να χαρακτηριστεί εν γένει ωςπροδοσία, ανεξαρτήτως απ’ το ποιος τηνκρίνει και από ποια ιδεολογική σκοπιά.

Ή για να θέσουμε αλλιώς το ερώ-τημα, ποια πράξη μπορούμε ναχαρακτηρίσουμε αντικειμενικάως προδοσία και πού μπορεί να

στηριχτεί αυτή η αντικειμενικό-τητα. Κατά τη γνώμη μου μπο-ρούμε και η βάση αυτής της αντι-κειμενικότητας είναι η αξία άν-θρωπος. Διότι αυτή είναι η μόνηπανανθρώπινη και καθολική αξία

που δεν γνωρίζει σύνορα και υπερ-τερεί από κάθε ιδεολογικό κοινω-

νικό κατασκεύασμα, όσο ιερό κιαν θεωρείται. Κάθε πράξη πουστρέφεται και βλάπτει ηθικά ήπραγματικά έναν άνθρωπο ήμια ομάδα ανθρώπων, είναι προ-

δοσία. Προδοσία εναντίον τουίδιου μας του εαυτού. Κάθε πράξη

που στηρίζεται στη μισαλλοδοξία,τον φανατισμό, την τυφλή υπακοήκαι την άκριτη χειραγώγηση τουανθρώπινου πνεύματος αποτελείπροδοσία του ανθρώπου προςτον άνθρωπο.

Έως τώρα κάναμε μια γενικήπεριγραφή του τι συνιστά προδο-σία και βάσει ποιων κοινωνικών ό -ρων μια πράξη κρίνεται ως προ-δοτική. Σ’ αυτό το σημείο θα ανα-φερθούμε σύντομα στο πού ο -φείλεται αυτό το φαινόμενο, ωςκοινωνικό γεγονός πλέον. Δη-λαδή ποιες συνθήκες συμβάλ-λουν, ούτως ώστε τα μέλη μιαςκοινωνίας να προδώσουν κά-ποια ή κάποιες απ’ τις αξίες τουκοινωνικού τους πλαισίου.

Υπάρχει ένας όρος στην κοινωνιολογία, που τον χρη-σιμοποίησε ένας Γάλλος κοινωνιολόγος, και είναι γνωστόςως ανομία. Με τον όρο αυτό ήθελε να περιγράψει μια κα-τάσταση κατά την οποία μια κοινωνία χαρακτηρίζεταιαπό χαλαρούς δεσμούς αλληλεγγύης μεταξύ των μελώντης, με αποτέλεσμα να διαρρηγνύεται ο κοινωνικός ιστόςκαι η συνοχή της κοινωνικής ομάδας. Τα άτομα παύουννα έχουν εμπιστοσύνη, τόσο το ένα στο άλλο όσο καιαπέναντι στην ομάδα τους. Σ’ αυτήν την κατάσταση ανο-μίας, μπορούμε να πούμε ότι οφείλονται, εν πολλοίς,πράξεις που μπορεί να χαρακτηριστούν ως προδοτικές:στην έλλειψη εμπιστοσύνης ή δεσμών αλληλεγγύης με-ταξύ των μελών μιας κοινωνίας αλλά και στην απώλειατης πίστης, στις αξίες που εμπνέει η ομάδα στα μέλητης. Η απώλεια της πίστης μπορεί να επέλθει, όταν ταάτομα νιώσουν προδομένα ή ότι εξαπατήθηκαν, όνταςαφοσιωμένα ή έχοντας πίστη σε μια αξία, π.χ. κράτος ήθρησκεία, καθώς οι προσδοκίες τους δεν εκπληρώθηκαν.Σ’ αυτήν την περίπτωση, είναι η συλλογική αξία που προ-δίδει τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος την αξία. Σε μιατέτοια ανομική κατάσταση, όπου έχει διαρραγεί η κοι-νωνική συνοχή καικατά την οποία οισυλλογικές αξίες ή θε-σμοί τίθενται υπό αμφι-σβήτηση, το άτομο είναιπιο πρόθυμο να στραφεί τόσοεναντίον κάποιου άλλου ατόμουόσο και εναντίον των κυρίαρχων κοι-νωνικών αξιών, που πλέον έχουν κριθεί ωςκίβδηλες.

Ακριβώς εδώ έγκειται και η κοινωνική φύσηαυτού του φαινομένου. Κανείς δεν γεννιέται με το γο-νίδιο της προδοσίας, ούτε είναι απόρροια κάποιας προ-δοτικής ιδιοσυγκρασίας. Προδότης, όπως και καθετί άλλο,γίνεσαι, δεν γεννιέσαι. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι κα-θένας που θα προβεί σε μία τέτοια πράξη έχει και τοακαταλόγιστο, με τη δικαιολογία ότι τον ανάγκα-σαν οι κοινωνικές συνθήκες. Διότι, ναι μεν εί-ναι η κοινωνία που κυοφορεί στους κόλ-πους της τέτοιου είδους φαινόμενα,αλλά είναι τελικά δια μέσω του ατόμουπου παίρνουν σάρκα και οστά. Άρα,θα πρέπει να διακρίνουμε την προ-δοσία ως κοινωνικό φαινόμενο και την προδοσία ως ατο-μική δράση. Φυσικός αυτουργός είναι πάντα το άτομο, τοοποίο και θα αναλάβει την ευθύνη των πράξεών του.

Θα ολοκληρώσουμε, απαντώντας στο ερώτημα ποιοείναι το αντίδοτο στην προδοσία; Πώς μπορούν να προ-ληφθούν, να μετριαστούν ή ακόμα και να εξαλειφθούν τέ-τοιου είδους φαινόμενα. Η απάντηση δίνεται πάλι μέσααπ’ τη συλλογικότητα. Μόνο όταν η κοινωνία, δηλαδή κα-θένας από εμάς, ανυψώσει τον άνθρωπο ως την υπέρτα -τη αξία, όταν μεταξύ μας δημιουργηθούν δεσμοί αν-θρώπινης αλληλεγγύης που δεν θα χαλαρώνουν μπρο-στά στα πάθη, τα μίση, τον φανατισμό, που ενδεχομένωςνα καλλιεργούνται λόγω της πολλαπλότητας και της δια-φορετικότητας των κοινωνιών και των υπο-ομάδων τους,τότε μόνο αυτό το φαινόμενο μπορεί να εκλείψει απ’ τηνανθρώπινη κοινωνία και οι μελλοντικοί ιστορικοί να μηνέχουν ούτε μια σελίδα να αφιερώσουν σε Ιούδες καιΕφιάλτες.

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Κ Ο Σ Τ Ε Κ Ι 35

Β Ι Β Λ Ι Ο Δ Ι Α Δ Ρ Ο Μ Ε Σ36

ΜΠΟΥΛΙΝΓΚΕΛΕΝΑ ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗ

Σχήμα: 14,5x21Σελίδες: 48

ISBN:978-960-93-6549-9

Σε ένα αγρόκτημα όλα τα ζώα ζούσαν αρμονικά,μέχρι τη στιγμή που εμφανίστηκε ένας ταύρος. Δεν μι-λούσε σε κανέναν και τους τρομοκρατούσε όλους.Όταν τα υπόλοιπα ζώα κατάλαβαν πως ο ταύρος δενήξερε να μιλάει, άρχισαν να τον κοροϊδεύουν. Όμως οταύρος, με δάσκαλο ένα κοράκι, ανακάλυψε πως ηπραγματική δύναμη κρύβεται στα λόγια και όχι στα μυ-τερά κέρατα. Ένα παραμύθι που περνάει μηνύματακατά της βίας και, παράλληλα, ενισχύει τη διαφορετι-κότητα, μέσα από μια αστεία ιστορία, με πρωταγωνι-στές τα ζώα.

Σχήμα: 21,5x29,7Σελίδες: 40

ISBN: 978-960-7549-77-8

Αχ, αυτοί οι κανόνες της ορ-θογραφίας... Πόσα και πόσα παιδιά δεν έχουν ταλαι-πωρήσει... Τώρα, όμως, βρέθηκε η λύση! Η κυρία Σι-ντορέ, μια δασκάλα αλλιώτικη απ' τις άλλες, ήρθε μεόπλο μια κιθάρα, για να καταπολεμήσει την ανορθο-γραφία αλλά και τη μαθητική ανία! Διαβάστε τις ιστο-ρίες και ακούστε τα τραγούδια αυτού του βιβλίου, γιανα μάθετε διασκεδάζοντας και να διασκεδάσετε μα-θαίνοντας. Ένα βιβλίο για παιδιά του δημοτικού πουείτε έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με τους κα-νόνες της ορθογραφίας είτε χρειάζονται έναν εναλλα-κτικό τρόπο για να τους μάθουν.

ΤΙ ΦΟΒΑΣΑΙΕΛΕΝΑ ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗ

Ο Γρηγόρης, ένα γκρίζο ποντίκι, ζει πάντα φοβι-σμένος, μαζί με τα υπόλοιπα ποντίκια του σπιτιού. Μιαμέρα, μια γάτα έρχεται να ζωντανέψει όλους τους φό-βους του και να τον οδηγήσει βαθιά στα σκοτεινά υπό-γεια του σπιτιού, όπου μένει κρυμμένος, ώσπου γνω-ρίζει τη Χαρά, μια λευκή ποντικίνα, μανιακή βιβλιο-φάγο. Μαζί της ανακαλύπτει τον κόσμο των βιβλίωνκαι μέσα στις σελίδες τους βρίσκει τη γνώση και τοθάρρος που χρειάζεται, για να νικήσει τους φόβουςτου. Είναι, όμως, έτοιμος να αντιμετωπίσει τη γάτα; Καιπόσο αληθινές είναι οι εικόνες που είχε πλάσει στο μυ -αλό του ακούγοντας τα ανατριχιαστικά νιαουρίσματα;

ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ ΙΤΑΝΟΣ

Σχήμα: 14,5x21Σελίδες:

ISBN:978-960-93-5965-8

ΙΣΩΣ ΜΙΑ ΜΕΡΑΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΚΑΚΟΥΛΑΚΗ BEDU

Σχήμα: 14,5x21Σελίδες: 400

ISBN: 978-960-7549-79-2

Η ΚΥΡΙΑ ΣΙΝΤΟΡΕΚΑΙ Η ΜΟΥΣΙΚΗΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΜΑΡΙΑ ΚΑΡΙΩΤΑΚΗ

Το ίσως μια μέρα είναι η απλήκαι οικεία ιστορία της ηρωίδας, της Εύας, η οποία βιώ-νει απο τη νεαρή ήδη ηλικία την καταπίεση μέχρι τα ό -ρια της ψυχικής κακοποίησης.Τα όνειρά της και οι μι-κρές της αποδράσεις είναι αυτά που της δίνουν κουρά-γιο και τη βοηθούν να ζει και να ελπίζει, μέσα απο μιαδισβάσταχτη καθημερινότητα την οποία είναι ανα-γκασμένη από τις συνθήκες να υπομένει. Διαβάζοντάςτο πολλές γυναίκες ίσως ταυτιστούν με την ιστορία τηςΕύας. Ίσως και να ξαναζήσουν δικές τους παρόμοιεςστιγμές, ίσως ακόμα και να μετανοιώσουν για κάποιοπισωγύρισμα, για δύσκολες και ίσως επώδυνες απο-φάσεις που δεν πήραν όταν έπρεπε.

ΠαιδικόςΧάρτηςτης ΚρήτηςΓια πρώτη φοράο γεοφυσικός χάρτηςτης Κρήτης σχεδιασμένοςειδικά για τους μικρούςμας φίλους!

Β Ι Β Λ Ι Ο Δ Ι Α Δ Ρ Ο Μ Ε Σ 37

ΤΑ ΑΣΠΡΑΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΑΚΙΑ

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΛΑΣΗΘΙΩΤΑΚΗΣχήμα: 17x21

Σελίδες: 48ISBN: 978-960-93-6597-0

Τα «ΤΑ ΑΣΠΡΑ ΚΑΛΙ ΚΑΝΤΖΑ-ΡΑΚΙΑ» είναι ένα βιβλίο με γλυκές ανα μνήσεις και εκ-πλήξεις που φιλοδοξεί να ενώσει το παρελθόν, το πα-ρόν και το μέλλον. Αγροτικές εργασίες, έ θιμα, καθημε- ρινότητα, σχο λική ζωή, συμμετοχή των παιδιών στηνπαραγωγική διαδικασία περιγρά φο νται με συναισθη-ματική ε πεξεργασία στο πρόσωπο της Γεωργίας. Απόκοντά, δρουν κι άλ λοι χαρακτήρες που συν θέτουν τηνκοινωνία, τα πρότυπα και τις αξίες άλ λων εποχών. Λένεδημο τι κά τραγούδια, συμβουλεύ ουν, παραδειγματί-ζουν, δη μιουργούν πολιτισμό. Περιέχει εικονογράφησηπου δίνει την δυνατότητα στους αναγνώστες να βά λουντις πινελιές, ώστε να στήσουν ένα δικό τους πα ραμύθι.Συνοδεύεται από c. d. με χριστουγεννιάτικα τρα γούδια.

ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ ΑΥΤΟΕΚΔΟΣΕΙΣ BOOK ON DEMAND

ΤΟ ΧΡΥΣΟ ΑΥΓΟΕΚΑΤΗ ΦΑΪΤΑΚΗ

Σχήμα: 14,5x20,5Σελίδες: 124

ISBN: 978-960-9364-92-8

Το χρυσό αυγό είναι μια ιστορία με χιούμορ πουπεριγράφει την ανάγκη του κάθε ανθρώπου να γνωρί-σει τον εαυτό του, να φωτίσει το βαθύτερο "Είναι" του,να κολυμπήσει στην θάλασσα του υποσυνείδητου τουγια να αντιμετωπίσει τις σκιές του. Ένα ταξίδι για γεν-ναίες ψυχές που ψάχνουν να βρούν το δικό τους τρόποζωής, το σκοπό τους για να δημιουργήσουν τι ζωή πουέχουν ονειρευτεί.

Σχήμα: 14,5x21Σελίδες: 184

ISBN: 978-960-9363-84-6

Ο άνθρωπος απ’ την αρχή κιό-λας της ιστορίας του δημιούρ-

γησε κοινωνίες και κοινωνικές σχέσεις, δηλαδή αρμο-νικές δομές. Αν τα συστήματα αυτά περιχαρακωθούνκαι διακόψουν τις γέφυρες επικοινωνίας και αλληλεπί-δρασής τους είναι καταδικασμένα σε διάλυση και θά-νατο. Η ίδια η φύση επιβάλλει στα κλειστά συστήματανα πεθαίνουν. Και, εδώ που τα λέμε, δεν χρειάζονται ει-δικές φυσικές γνώσεις για να καταλάβουμε τι συμβαί-νει σε εκείνα τα συστήματα, είτε είναι άνθρωποι, είτεκοινωνικές ομάδες, είτε ολόκληρες κοινωνίες, που δενεπικοινωνούν μεταξύ τους.

ΕΝΤΡΟΠΙΑΜΑΡΚΟΣ ΣΕΛΛΙΑΝΑΚΗΣ

ΓΙΑΤΙ ΟΛΑ ΕΙΝΑΙΘΕΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ...

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΛΑΓΟΥΔΑΚΗΣχήμα: 17x24

Σελίδες: 56ISBN: 978-960-9361-33-0

Η Χημεία βρίσκεται παντού στη ζωή μας. Οι τροφέςπου καταναλώνουμε, τα φάρμακα και τα καλλυντικά πουχρησιμοποιούμε, τα ρούχα, τα λιπάσματα, τα απορρυπα-ντικά, τα χρώματα, τα πλαστικά, τα καύσιμα αποτελούνταιαπό χημικές ενώσεις και τις περισσότερες φορές είναι προϊ-όντα χημικής βιομηχανίας. Όλα τα αντικείμενα γύρω μαςαπαρτίζονται από μόρια και άτομα. Αλλά και τα ζώα και ταφυτά, καθώς και όλες οι λειτουργίες των οργανισμών, κα-θορίζονται από χημικές ενώσεις και χημικές αντιδράσεις.Ακόμα και το πώς νιώθουμε κάθες στιγμή αλλά και το πώςαντιδράμε σχετίζεται με νευροδιαβιβαστικές, δηλαδή τις χη-μικές ενώσεις που προσδένονται σε συγκεκριμένους υπο-δοχείς στον εγκέφαλό μας. Άρα... όλα είναι θέμα Χημείας!

Ταξίδι στην Κρήτηπαρέα με τον Μίνωα και την Άρια

Για πρώτη φορά μια εκδοτική προσπάθειαανάδειξης της Κρήτης αγκαλιάζει με τέτοιαπρωτοτυπία τα παιδιά! Κόμικς + Φωτογρα-φίες + Κείμενο σε ένα μοναδικό συνδιασμό!

Οδός Θ’ , Βι.Πε. Ηράκλειο Κρήτης ,Τηλ.: +30 2810 380931-4, +30 2810 300950Email: sales@detorakis.gr, info@detorakis.gr

www.itanosbooks.gr

εια σας. Eίμαι το πινέλο του Δομήνικου Θεο-τοκόπουλου. Νιώθω πολύ τυχερό που τονγνώρισα και είχα τη χαρά να τον βοηθήσωνα απλώνει τις μπογιές του πάνω στους καμ-βάδες. Εκείνος γεννήθηκε το 1541 σε ένα υ -πέροχο χωριό της Κρήτης, το Φόδελε. Ακόμαθυμάμαι τις πρώτες του αγιογραφίες στοΗράκλειο.

Ήμασταν και δύο μικροί όταν φύγαμεαπό την Κρήτη. Εκείνος ήταν μόλις 20 χρό-

νων κι εγώ ακόμα μικρότερος. Αφήσαμε το βενετοκρα-τούμενο νησί πίσω μας. Σίγουρα ήμασταν και οι δύοενθουσιασμένοι για το ταξίδι, αλλά δεν σας κρύβω πως,καθώς κοιτούσα το νησί να απομακρύνεται, δάκρυα γέ-μιζαν τα μάτια μου, από φόβο μήπως δεν το ξαναδώ.Εκείνος με λαχτάρα πρόσμενε να σεργιανίσει μέσα στηνξακουστή Βενετία. Δεν γνώριζε τότε ότι, μετά από αρκε-τές στάσεις, θα αναζητούσε την αύρα του Κρητικού πε-λάγους να περνάει ανάμεσα στις μπούκλες των μαλλιώντου. Περάσαμε αρκετές μέρες μέσα σε ένα καράβι, μέχρι

να φτάσουμε στη Βενετία.Αρχικά δεν τον υποδέχθηκαν εύκολα, λόγω των έντο-

νων βυζαντινών χαρακτηριστικών στα έργα του, ένανκαιρό που όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες έψαχναν να απα-γκιστρωθούν από τα καθιερωμένα πρότυπα της εποχήςτους. Καταλήξαμε και οι δυο στο εργαστήριο του Δαπό-ντε στο Bassano. Εκεί περάσαμε τα επόμενα 10 χρόνια,εγώ και αυτός, βουτηγμένοι στα έντονα χρώματα της πα-λέτας του, δημιουργώντας σχεδόν γυάλινες επιφάνειεςσε χυτές ενδυμασίες πάνω στους πίνακές του. Δεν στα-μάτησα λεπτό να υπακούω στις επιτακτικές κινήσεις τουκαρπού του έως το αποτέλεσμα να ικανοποιούσε τη δί -ψα της ψυχής του. Μια αδημονία τον κυρίευε, για να εκ-φράσει αυτό που μόνο εκείνος μπορούσε να δει, και βέ-βαια να απεικονίσει μέσα από τις έντονες εναλλαγές τουφωτός και τις σκιάς. Άλλα πινέλα δεν άντεξαν την έντασηεκείνης της εποχής. Έχασαν τις τρίχες τους μια-μια. Εγώ,όμως, συνέχισα να χορεύω βουτηγμένο στα ιριδίζονταχρώματα. Εκεί άρχισαν όλοι να ρωτούν για τα έργα τουκαι ήθελαν να μάθουν ποιος είναι ο δημιουργός τους. «El

Γτης Έλενας Κατσαντώνη, συγγραφέα

το Πινέλοτου

El Greco

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Κ Ο Σ Τ Ε Κ Ι38

Greco» τους απαντούσαν. Έτσι ο Δομήνικος έγινε «Ο Έλ-ληνας» που ξεχώριζε με το μοναδικό ταλέντο του και τηφρεσκάδα μιας πνευματικότητας που υπονοούσε η ζω-γραφική του.

Είδα και μέτρησα αμέτρητα πρόσωπα. Άλλα ήτανγνωστά, άλλα βλοσυρά, άλλα χαμένα. Πάντα όμως ανυ-πομονούσα να δω την λάμψη που έβλεπε ο Δομήνικοςσε αυτά, καθώς μετρούσε από μακριά τις αναλογίες τουςπάνω στο ξύλινο σώμα μου. Όσο κι αν κοιτούσα, δενμπορούσα να δω αυτό που έβλεπαν τα δικά του μάτια.Μάταια κρυφοκοίταζα να δω το φως του ήλιου που έ -μπαινε από τα παράθυρα, μήπως κατανοήσω τη σκίασηστους πίνακές του. Όμως το φως γινόταν εργαλείο σταχέρια του, πότε για να προσδώσει τραγικότητα και πότενα ανυψώσει το θείο. Εκείνος κοιτούσε αλλού, τα μάτιατου έφταναν πέρα από το σώμα, το ξεδίπλωναν και έβλε-παν κατάματα την ψυχή. Τώρα πια μπορώ να καταλάβωότι ο Δομήνικος δεν ζωγράφιζε την ύλη αλλά το πνεύμαπου κρύβει αυτή. Τα σώματα φαίνονται να αιωρούνταικαι οι φιγούρες δεν μοιάζουν αληθινές. Ίσως η υγρασίαμέσα στα μάτια των πορτραίτων του να είναι σημεία πουέχουν αποδοθεί ρεαλιστικά, μικροσκοπικές πόρτες προςτην ψυχή.

Το 1570 επιστρέψαμε στη Βενετία. Η υγρασία από τααμέτρητα κανάλια είχε κάνει τις τρίχες μου να κολλήσουνμεταξύ τους. Ευτυχώς, ήταν αυτός ο ενθουσιασμός πουένιωθε εκείνος μέσα στο εργαστήρι του Τιτσιάνο, που συ-γκράτησε τα μαλλιά μου ενωμένα. Η χαρά που περνούσεμέσα από τον τρόπο που με κουνούσε πάνω-κάτω στονκαμβά με διαπερνούσε. Όμως, τον ίδιο κιόλας χρόνο τα-ξιδέψαμε για τη Ρώμη. Η φλόγα του Κρητικού έκαιγεμέσα του ακόμα πιο δυνατά. Κάποιοι τον είπαν εγωιστή,κάποιοι άλλοι υπερόπτη για την πίστη του στο ταλέντοτου και το ανεξάρτητο πνεύμα του.

Μόλις 10 χρόνια μετά, φτάσαμε στη Μαδρίτη, στηναυλή του βασιλιά Φιλίππου Β΄. Φιλότεχνος άνθρωπος, πε-ριστοιχισμένος, όμως, από καλλιτέχνες που τρόμαξαναπό την τολμηρή ματιά του Δομήνικου. Δεν άργησαν καιεκεί να στραφούν όλοι εναντίον του. Τελευταίος σταθμόςτο Τολέδο, το 1584 μέχρι τον θάνατό του, τον φιλοξένησεστωικά και του πρόσφερε χώρο για να δημιουργήσει.

Ποτέ δεν σταμάτησε να ζωγραφίζει. Κάποια από ταέργα του έκανε χρόνια να τα ολοκληρώσει, όπως το «ΕlEspolio», το ζωγράφιζε από το 1577 έως το 1579, και την«Πέμπτη Σφραγίδα της Αποκάλυψης», από το 1608 έωςτο 1614. Οι πίνακές του πάντα ήταν εμπνευσμένοι απότη βαθιά χριστιανική του πίστη, σε μια εποχή που ο χρι-

στιανικός κόσμος ταλανιζό-ταν μέσα στον διχασμό της Μεταρρύθμισης. Βρέθηκεαντιμέτωπος με την Ιερά Εξέταση με α φορμή την αγάπητου για το κρέας κατά τη διάρκεια νηστείας και με αι τίατο θράσος που εξέφραζαν τα έργα του.

Στο Τολέδο μείναμε μέχρι που ο Δομήνικος πέθανε.Ανάμεσα στους πίνακές, του διακρίνουμε τοπία από τηνισπανική επαρχία με μεταλλικούς ουρανούς που προμη-νύουν θύελλες. Μάλλον εξέφραζε τη θυελλώδη διάθεσηπου τον διακατείχε και την ανησυχία της θρησκευτικήςυψηλοφροσύνης που ένιωθε μέχρι τις τελευταίες μέρεςτης ζωής του.

Στις 7 Απριλίου του 1614 έκλεισε τα μάτια του και πήγενα ζήσει στον κόσμο που τόσο προσπάθησε να μας δείξει,στον κόσμο των αγγέλων. Κανείς δεν βρέθηκε τότε να συ-νεχίσει το έργο του και έτσι ο Δομήνικος ξεχάστηκε. Πέρα-σαν πολλά χρόνια μέχρι να αναγνωριστεί η αξία του. Μόλιςστις αρχές του 20ού αιώνα θεωρήθηκε πρόδρομος τηςμοντέρνας Τέχνης και ανήκει πια στους μεγαλύτερους ζω-γράφους εκείνης της περιόδου.

Δεν ξέρω γιατί τα πρόσωπα που ζωγράφιζε δεν είχαντις πραγματικές αναλογίες, αλλά ποιος άλλος μπόρεσενα δει την αγιότητα σε έναν κανονικό άνθρωπο; Το σί-γουρο είναι πως μας ανύψωνε όλους σε έναν κόσμο, στονκόσμο των αγίων, με τον τρόπο που ζωγράφιζε τους κοι-νούς ανθρώπους, με πρόσωπα που έμοιαζαν με φλόγεςκαι κορμιά που αιωρούνται σε έναν χώρο που δεν θυμί-ζει πραγματικός. Σίγουρα τα ταξίδια μας επηρέασαν τηζωγραφική του. Στοιχεία ιμπρεσιονισμού και ίσως μανιε-ρισμού να βρίσκονται διάσπαρτα μέσα στους πίνακέςτου, όμως η σχέση του και οι επιρροές του από τη βυζα-ντινή τέχνη δεν εξαντλήθηκαν ποτέ, μόνο ωρίμαζαν όσοπερνούσαν τα χρόνια. Ένας δεσμός που τον κρατούσεπάντα ενωμένο με το νησί της Κρήτης, που τόσο λαχτά-ρησε ως νέος να αφήσει και τόσο νοστάλγησε ως γέροςπια να ξαναδεί.

Όπου και να βρεθείτε θα δείτε έναν από τους πίνακεςπου εκείνος έχει ζωγραφίσει και εγώ έχω χαϊδέψει με ταμαλλιά μου. «Ο εξαγνισμός του ναού» βρίσκεται στηνΟυάσινγκτον, ο εντυπωσιακός πίνακας των 4 μέτρων «Ησύλληψη της Παρθένου» είναι στο Σικάγο, η «Κοίμησητης Θεοτόκου» στο νησί της Σύρου ενώ η «Λατρεία τωνβοσκών» στη Μαδρίτη.

Τώρα μετά από τόσα, είμαι επιτέλους σπίτι μου, στοΦόδελε της Κρήτης. Ποιος να φανταζόταν ότι και οι δύομας θα ατενίζαμε την αιωνιότητα. Εγώ εδώ στο ΜουσείοEl Greco και εκείνος στην καρδιά όλων των ανθρώπων.

Α

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α40

ο 1669 η πόλη παρα-δόθηκε στα χέρια τωνΤούρκων μετά απόπέντε αιώνες ενετικήςκατοχής. Η πτώση της«Βενετίας του Νότου»υπήρξε βαρύτατοπλήγμα στο κύρος τηςΓαληνοτάτης Δημο-κρατίας και στην κυριαρχία της στη Μεσόγειο

και ταυτόχρονα η αφετηρία νέων δεινών για το Ηράκλειο. Δεν είχαν περάσει πολλά χρόνια από τότε που οι κά-

τοικοι του Χάνδακα ευτύχησαν να δουν το νερό που τό-σους αιώνες στερούνταν, να τρέχει άφθονο από τα λα-μπερά μαρμάρινα λιοντάρια της ολοκαίνουριας κρήνηςπου έστησε ο Φραγκίσκο Μοροζίνι, να θαυμάσουν τανέα αναγενησιακά κτίρια που υψώθηκαν, και να δρέψουντα οφέλη από την ευημερία που επικρατούσε.

Η Βενετία της Ανατολής, μετά από τόσους αιώνες α -γώνων και αντιπαραθέσεων, άν-θιζε. Η κρητική σχολή ζωγρα-φικής, η αναγεννησιακή μουσι -κή, τα επικά ποιήματα της κρη-τικής λογοτεχνίας είχαν ξεφύγειαπό τα όρια του νησιού και εί -χαν απλωθεί στην Ευρώπη.

Οι περιηγητές που επισκέ-πτονταν την πόλη την περιέ-γραφαν ως απαστράπτουσακαι γεμάτη ζωή. Οι πρώτες σκι -ές από την οθωμανική απειλήδεν είχαν αγγίξει τους κατοί-κους, παρόλο που οι Ενετοίφρόντιζαν, προβλέποντας το α -ναπόφευκτο, να τελειοποιούντις οχυρώσεις και να ενισχύουντην άμυνά τους. Όταν οι τουρ-

κικές δυνάμεις με ξαφνική από-βαση και σε 3 μέρες κατέλαβαντα Χανιά και άρχισαν την προέ-λασή τους στο Ρέθυμνο η α -πειλή ήταν πια πραγματικότη-τα. Όταν έγινε η πρώτη επίθεσηεναντίον του Χάνδακα, οι Ενε-τοί είχαν φροντίσει να είναι ε -φοδιασμένοι με όλα τα απαραί-

τητα για την επιβίωση των κατοίκων και του στρατούτους. Τεράστιες γούβες με σιτηρά, οι σιταποθήκες πλημ-μυρισμένες, το νερό άφθονο, εξασφάλιζαν την επιβίωσητων πολιορκημένων. Όσο οι μάχες μαίνονταν έξω απότα τείχη της πόλης, η ζωή συνεχιζόταν κανονικά. Η κα-θημερινότητα δεν άλλαξε. Οι γιορτές και οι λιτανείες συ-νεχίζονταν κανονικά. Κάποιοι ζωγράφοι, ξυλογλύπτες καιλόγιοι θεώρησαν σωστό να φύγουν από τον Χάνδακα, οιπερισσότεροι για τη Βενετία, άλλοι για τα Επτάνησα καιάλλοι σε φραγκοκρατούμενες περιοχές. Η πόλη έμοιαζε

απόρθητη. Ο ανεφοδιασμός γι-νόταν κανονικά και οι Οθωμα-νοί δεν μπορούσαν να διαπερά-σουν τα εξωτερικά α ναχώματα.Οι αποτυχίες τους ήταν γιορτέςγια τους χριστιανούς και μεγά-λος πονοκέφαλος για τον σουλ-τάνο. Όλο αυτό το διάστημα οιΤούρκοι είχαν δημιουργήσει τηνέα Candia, το φρούριο τηςΦορτέτσας, και από εκεί διορ-γάνωναν τις επιθέσεις τους. Στα-διακά κατάφεραν να καταλά-βουν τις γύρω από τον Χάνδακαπεριοχές, αποκλείοντας έτσι τοανεφοδιασμό της πόλης απότην ξηρά και αφήνοντας ως μό -νη ανοιχτή οδό τη θάλασσα.

T

Ο Χάνδακαςκατά τη διάρκεια του

Κρητικού Πολέμου

Ο Κρητικός Πόλεμος, όπως ονομά-ζεται η μακρόχρονη πολιορκία τουΧάνδακα, έχει εμπνεύσει ποιητές καισυγγραφείς. Και η Candia δεν θα έπε-φτε στα χέρια των Τούρκων, αν έναςΒενετοκρητικός, ο μηχανικός της οχύ-ρωσης Andrea Barozzi, δεν πρόδιδεστους Οθωμανούς τα αδύνατα σημείατων τειχών. Το 1669 η πόλη παραδό-θηκε στα χέρια των Τούρκων μετά απόπέντε αιώνες ενετικής κατοχής.

της Λιάνας Σταρίδα, αρχαιολόγου

Λιάνα Σταρίδα

ΥΠΗΡΧΕΜΙΑ ΠΟΛΗ...

Α’ Τόμος:

Το Μεγάλο Κάστρο

Β’ Τόμος:

Συνοικίες ‐ Δρόμοι ‐ Πλατείες

του Μεγάλου Κάστρου

Λευκώματα με ανέκδοτο φωτογραφικόυλικό ιστορικών κτιρίων και μνημείων τηςΠόλης μας. Αποτελεί ένα απαραίτητο βοή‐θημα για τη μύηση στην ιστορία του Ηρα‐κλείου, με έμφαση στη λεπτομέρεια καιτην ακριβή παρουσίαση των γεγονότων,που πολλά απ΄αυτά βλέπουν για πρώτηφορά το φως τη δημοσιότητας.

Όσο οι προσπάθειές τους να καταλάβουν τα τείχη εντείνοντανκαι όσο τα χρόνια περνούσαν, η ζωή στην πόλη άρχισε να αλλάζει.Ο φόβος έγινε καθημερινός σύντροφος. Το νερό στέρεψε, όταν οιΤούρκοι έκοψαν την παροχή του μεγάλου υδαταγωγού του Μορο-ζίνι. Οι κάτοικοι εγκατέλειψαν την προσπάθεια να φροντίζουν τηνπόλη τους, ενώ ξέσπασε μια επιδημία πανώλους μέσα στην πολι ορ-κημένη πόλη, αποδεκατίζοντας τόσο τους κατοίκους όσο και τουςμισθοφόρους στρατιώτες που την εγκατέλειπαν έντρομοι. Η εικόναπου παρουσίαζε ήταν εικόνα εγκατάλειψης, ερήμωσης και θανάτουκαι το ακμαίο ηθικό των πολιορκημένων είχε αρχίσει να χάνεται. Ταβόλια των Τούρκων, όσο πλησίαζαν τα εξωτερικά αναχώματα, χτύ-παγαν και γκρέμιζαν μεγάλα κομμάτια των τειχών. Οι βομβαρδισμοίαυτοί δεν άφησαν αλώβητο τον Χάνδακα. Έπεφταν πάνω σε σπίτια,εκκλησίες, δρόμους αφήνοντας ερείπια που κανείς δεν μάζευε. Ηέλλειψη νερού γινόταν όλο και πιο αισθητή, καθώς άδειαζαν τα σαρ-νίτσια και οι δημόσιες δεξαμενές. Το ίδιο και η τροφή που έγινε δυ-σεύρετη. Δυο τρία χρόνια πριν την παράδοσή της, τίποτα δεν θύμιζετη Βενετία της Ανατολής.

Στις 26 Σεπτεμβρίου του 1669 ο προβλεπτής Φραγκίσκο Μορο-ζίνι, μετά από πολλές διαπραγματεύσεις, υπέγραψε συμφωνία πα-ράδοσης της πόλης στον Κιοπρουλή. Οι Οθωμανοί παρέλαβαν μιαερειπωμένη πόλη. Τα περισσότερα κτίρια και μεγάλο τμήμα των τει-χών είχαν ισοπεδωθεί ή υποστεί μεγάλες καταστροφές. Σε πολλάτουρκικά έγγραφα των πρώτων χρόνων μετά την άλωση καταγρά-φονται επισκευές τμημάτων των κατεστραμμένων ενετικών οχυρώ -σεων, των λιμενικών εγκαταστάσεων και του υδρευτικού συστήμα-τος, καθώς και επισκευές ενετικών κτισμάτων και οικοδομήσεις νέωνκτιρίων που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για τις ανάγκες στέγασηςτων τουρκικών στρατευμάτων.

Υπάρχουν, επίσης, αρκετές μαρτυρίες για την πόλη μετά τηντουρκική κατάκτηση, από τους περιηγητές που επισκέφθηκαν τονησί από το 1700 και μετά. Τριάντα χρόνια μετά την άλωση, η πόληήταν ακόμα αραιοκατοικημένη και ερειπωμένη. Ο Γάλλος περιηγη-τής Pitton de Tournefort ονομάζει το Κάστρο «σκελετόν πόλεως»,πόλη κατεστραμμένη και έρημη με μικρό αριθμό κατοίκων (800 Χρι-στιανούς, 1000 Εβραίους, 200 Αρμενίους και περισσότερους Τούρ-κους και γενίτσαρους), υποτυπώδες εμπορικό κέντρο, μεγάλο τηςμέρος γεμάτο τρώγλες και την κυρίως πολιτεία και τα τείχη γεμάταγενίτσαρους και αναφέρει ότι, εκτός από το εμπορικό κομμάτι τηςπόλης όπου έμεναν οι πλούσιοι κάτοικοι, όλη η υπόλοιπη πόλη ήτανβομβαρδισμένη και έρημη. Επί της εποχής του Pococke σωζότανακόμα στην κρήνη Μοροζίνη το άγαλμα του Ποσειδώνα, φθαρμένοόμως από τους Τούρκους.

Περιγραφή του Χάνδακα αμέσως μετά την παράδοσή του απότον Μοροζίνι στον Κιοπρουλή και την εγκατάσταση των Τούρκωνμας δίνει ο Εβλιά Τσελεμπή, ενώ κατά τη διάρκεια της πολιορκίας,όπως αναφέρει ο Τζουάνες Παπαδόπουλος, οι εκκλησίες τα μονα-στήρια και οι γύρω ενορίες έπαθαν μεγάλες ζημιές.

Στη διάρκεια της πολιορκίας κάηκαν δημόσια κτίρια, μεταξύαυτών και οι στρατώνες του Αγίου Γεωργίου, που όμως ανακαινί-στηκαν και λειτούργησαν ως στρατώνες των Τούρκων μέχρι το 1856που κατέρρευσαν από τον μεγάλο σεισμό. Οδός Θ’ , Βι.Πε. Ηράκλειο Κρήτης ,

Τηλ.: +30 2810 380931-4, +30 2810 300950Email: sales@detorakis.gr, info@detorakis.gr

www.itanosbooks.gr

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α42

Η Φαιστός θεωρείταιη δεύτερη σημαντικότε -ρη πόλη στην αρχαία ι -

στορία της Κρήτης. Ηπρώτη αναφορά στη Φαι-

στό γίνεται από τον Όμηροστην Ιλιάδα και την Οδύσσεια.

Ο Όμηρος αναφέρει τη Φαιστόστον κατάλογο των πόλεων που συμμε-

τείχαν στον Τρωικό πόλεμο και την περιγράφει ως πόλη«ευ ναιετοώσα» (καλά κατοικημένη). Η πόλη συμμετείχεστην εκστρατεία των Αχαιών κατά της Τροίας. Το όνομάτης σημαίνει λαμπρός, ένδοξος. Η πόλη ήταν ανεξάρτητηκαι αυτόνομη και έκοβε πολλά νομίσματα στα οποία ει-κονιζόταν η Ευρώπη καθισμένη σε ταύρο και ένα κεφάλιλιονταριού με τις λέξεις ΦΑΙΣΤΙΩΝ ΤΟ ΦΑΙΜΑ. Στη Φαιστόβασίλευσε η δυναστεία που είχε ιδρύει ο Ραδάμανθυς,

γιος του Δία. Ο αρχαίος ιστορικός Διόδωρος ο Σικελιώτηςαποδίδει την ίδρυση της Φαιστού στον Μίνωα.

Στη Φαιστό η μινωική εποχή αρχίζει το 2.600 π.Χ. Τοπρώτο ανάκτορο βρισκόταν στη δυτική πλευρά του αρ-χαιολογικού χώρου. Η οικοδόμηση του ξεκίνησε το 2.000π.Χ. σε αλλεπάλληλα επίπεδα και οι τοίχοι του ήταν κτι-σμένοι με αργολιθοδομή. Το ανάκτορο καταστράφηκεαπό σεισμό το 1730 π.Χ., όπως και η Κνωσός. Στη θέση τωνερειπίων κτίστηκε ένα δεύτερο ανάκτορο, μεγαλοπρεπέ-στερο του πρώτου.

Το νέο ανάκτορο κτίστηκε πάνω από τα ερείπια τουπρώτου. Είχε ανάλογο σχέδιο, με μόνη διαφορά το ελα-φρά υπερυψωμένο επίπεδο του, λόγω της ύπαρξης τωνερειπίων. Η κεντρική αυλή των ανακτόρων είχε παρόμοιεςδιαστάσεις με τις αυλές της Κνωσού και των Μαλίων καιενδεχομένως χρησιμοποιούνταν για τελετές λατρευτικούχαρακτήρα, όπως τα Ταυροκαθάψια.

Η σημαντικότητα του ανακτόρου της Φαιστού έγκειταιστο γεγονός ότι παρέχει εξαιρετική στρωματογραφίααλλά και πληροφορίες για τη σχέση μεταξύ του πρώτουκαι του δεύτερου ανακτόρου και των δύο διαφορετικώνφάσεων του μινωικού πολιτισμού εν γένει.

Στοιχεία για την ιστορία της αρχαίας πόλης ήρθαν στοφως έπειτα από ανασκαφές της Ιταλικής ΑρχαιολογικήςΣχολής. Ο πρώτος αρχαιολόγος που επεσήμανε τη θέσητης Φαιστού ήταν ο περιηγητής Spratt. Οι ανασκαφές ξεκί-νησαν το 1900 και συνεχίστηκαν κατά τα επόμενα χρόνια.

Η πόλη έγινε γνωστή κυρίως λόγω του περίφημου Δί-σκου της Φαιστού, ο οποίος αποτελεί ένα από τα γνω-στότερα μυστήρια της αρχαιολογίας, αφού ο σκοπός τηςκατασκευής του και το νόημα των όσων αναγράφονται σεαυτόν παραμένουν άγνωστα. Ο Δίσκος της Φαιστού ανα-καλύφθηκε στις 3 Ιουνίου 1908 από τον Ιταλό αρχαιολόγοLuigi Pernier και φυλάσσεται σήμερα στο ΑρχαιολογικόΜουσείο Ηρακλείου.

ΦΑΙΣΤΟΣΗ ένδοξη αρχαία πόλη

της Κρήτηςτης Μαριεύας Καρκανάκη, δημοσιογράφου

~’

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α 43

Κούλες, Φρούριο στη Θάλασσαο Φρούριο στη θάλασσα είναι το σήμα κατατε-θέν της πόλης τυου Ηρακλείου. Δεσπόζονταςστην είσοδο του παλιού λιμανιού θυμίζει επο-χές δόξας και μεγαλείου. Σχεδιάστηκε και κτί-σθηκε από τους Βενετούς στην ίδια θέση όπουπαλιότερα υπήρχε ένας πύργος των Βυζαντινών.

Κύρια αποστολή του ήταν ο έλεγχος της εισόδου του λι-μένα και η τυχόν αποτροπή προσέγγισης εχθρικώνπλοίων σε περιόδους πολεμικών αναμετρήσεων.

Όταν ο Χάνδακας πέρασε στα χέρια των Τούρκων, τοΦρούριο στη Θάλασσα επισκευάσθηκε και χρησιμοποι-ήθηκε για τον ίδιο σκοπό. Απέναντι απ’ αυτό το οχυρόκτίσθηκε ένα άλλο μικρότερο, ο Μικρός Κούλες, το οποίοκατεδαφίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα για να μετα-τραπεί το παραλιακό μέτωπο της πόλης.

Όπως και να ‘χει, ο Κούλες (Φρούριο στη Θάλασσα)είναι ένα μνημείο της νεότερης ιστορίας της πόλης τουΗρακλείου, που κάθε χρόνο έλκει χιλιάδες επισκεπτών.Έχει κατά καιρούς φιλοξενήσει σημαντικά πολιτιστικά γε-γονότα, όπως όταν ο Φράνκο Τζεφιρέλι μετέφερε στηνμεγάλη οθόνη την Όπερα του Τζιουζέπε Βέρντι “Οθέλ-λος” (Othello) το 1986, βασισμένη στην ομώνυμη τρα-γωδία του Σαίξπηρ. τα γυρίσματα της ταινίας έγιναν στην

Μπαρλέτα της Ιταλίας και στο φρούριο του Κούλε στοΗράκλειο της Κρήτης. Στις μέρες μας, χρησιμοποιήθηκεαπό το Δήμο ως χώρος ποκίλων πολιτιστικών εκδηλώ-σεων για συναυλίες και θεατρικά δρώμενα.

Τ

ΚΟΥΛΕΣΤο ενετικό φρούριο “Κούλες” δεσπόζει επιβλητικά στην εί-

σοδο του ενετικού λιμανιού της πόλης του Ηρακλείου. Οι Ενε-τοί το ονόμαζαν “Φρούριο στη θάλασσα” (Castello a Mare ή

Rocca a Mare), αλλά σήμερ διατηρείται η τουρική ονομασίατου, “Κούλες” από το Su Kulesi. Είναι από τα πιο γνωστά

και αγαπημένα μνημεία της πόλης, το κατ’ εξοχήν σύμ-βολο της καστροπολιτείας του Χάνδακα.

Σήμερα το φρούριο “Κούλες” ατενίζει αγέρωχα τοΚρητικό πέλαγος θυμίζοντας το μεγαλείο του ενετι-

κού Χάνδακα, ενώ στοιχειώνεται από τους θρύλουςπου εξιστορούν ότι στους εσωτερικούς υγρούς και

σκοτεινούς τους χώρους βασανίστηκαν φριχτάΚρητικοί επαναστάτες.

Στις μέρες μας ο Κούλες παραμένει επι-βλητικός, θυμίζοντας μας εποχές δόξας, τότε

που ο Χανδακας ήταν η πιο ξακουστήπόλη της Μεσογείου, η αποκαλούμενη

“Βενετία της Ανατολής”

Οδός Θ’ , Βι.Πε. Ηράκλειο Κρήτης ,Τηλ.: +30 2810 380931-4, +30 2810 300950Email: sales@detorakis.gr, info@detorakis.gr

www.itanosbooks.gr

Π Α Ρ Α Δ Ο Σ Η44

α λαξευτά ίχνη (πατητήρια, λατομεία κλπ.)πάνω στις πέτρες είναι μάρτυρες ενός λα-μπρού παρελθόντος που το αδυσώπητο φαι-νόμενο του χρόνου δεν κατάφερε να σβήσει.Τα πέτρινα αυτά ίχνη στην ενδοχώρα της Κρή-της διατηρήθηκαν για πολλούς αιώνες και δυ-στυχώς κινδυνεύουν από τη χρήση χωμα-

τουργικών μηχανημάτων τα τελευταία πενήντα χρόνια. Η αμπελουργία υπήρχε στην Κρήτη σε όλες τις περιό-

δους. Ιδιαίτερα τη Ρωμαϊκή περίοδο η αμπελουργία άν-θισε, όπως αυτό φαί- νεται από τα εργαστήρια παραγωγήςκρητικών αμφορέ ων αλλά και την ε ξαγωγή των αμφο-ρέων αυτών σε όλη τη Μεσόγειο από την Πάφο ως τη Καρ-χηδόνα και από τη Λυών και το Στρα- σβούργο ως τα λι-μάνια του Εύξεινου πόντου. Αυτό, γιατί οι Ρωμαίοι εί χανδια- γνώσει πως η Κρήτη είχε εκείνα τα μικροεδαφοκλι-

ματικά δεδομένα για παραγωγή εξαιρετικής ποιότηταςσταφυλιών, τα οποία με τη σειρά του έδιναν τον περίφημοκρητικό γλυκό οίνο ο οποίος υπερείχε των κρασιών τωνυπόλοιπων οίνων της Μεσογείου.

Μεγάλη άνθιση γνώρισε η αμπελουργία και την πε-ρίοδο της Βενετεκρατίας. Οι έμποροι των Εθνών (Ενετοί)βρήκαν επικερδές εμπόριο στα κρητικά κρασιά και τα διέ-δωσαν σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Το «μαλβαζία» γί-νεται το γνωστότερο κρασί του Μεσαίωνα. Στην πόληΛβιβ (Lviv) της σημερινής Ουκρανίας εγκαταστάθηκε οκρητικός έμπορος κρασιών Κωνσταντίνος Κορνιακτός στα1554, ιδρύοντας ελληνική παροικία και μάλιστα σήμεραστο σπίτι του στεγάζεται το Ιστορικό Μουσείο της πόλης.

Τα λαξευτά πατητήρια του Αγίου Θωμά (πάνω από140), των Πιρουνιανών, του Πρινιά, του Σωκαρά, του Πα-νασού, του Βαθυπέτρου, του Αλαγνίου, του Καταλαγαρίου,των Μουρτζανών, της Ομάλας, του Αμπελακίου, του Σελ-λίου, των Γουλεδιανών κλπ. μαζί με τους χώρους αποθή-κευσης και ζύμωσης του οίνου στην Πλουτή και στονΚρουσώνα, αποτελούν αδιάψευστους μάρτυρες ενόςπλούσιου οινοπαραγωγικού παρελθόντος. Αν συνδυα-στούν με τα ίχνη (λίθοι με βαθύνσεις-«τράπεζες προσφο-ρών») που παραπέμπουν σε χώρους Διονυσιακών δρώ-μενων, μπορούν να στηρίξουν και να δυναμώσουν τονχειμαζόμενο πολιτιστικό τουρισμό στην ενδοχώρα τηςΚρήτης. Τα πατητήρια αυτά, στα χνάρια αρχαίων δρόμων,αποτελούν χώρους σχεδόν πάντα μέσα σε όμορφο φυ-σικό περιβάλλον. Ήδη κάποιες διαδρομές είναι επισκέψι-μες (Πρινιάς, Άγιος Θωμάς) και κάποιες ετοιμάζονται (Κά-λυβος Μυλοποτάμου).

Ο ιστορικός κρητικός αμπελώνας, στο διάβα τουχρόνου έδωσε (όταν το μεράκι των ανθρώπων συνδυά-στη κε με τις εξαιρετικές ντόπιες ποικιλίες) εξαιρετικήςποιό- τητας προϊόντα, τα οποία έφτασαν σε όλα τα μήκηκαι τα πλάτη της Ευρώπης. Η παράδοση συνεχίζεται καισήμερα από τους αμπελουργούς που τα τελευταία χρό-νια βελτιώνονται συνεχώς και διεκδικούν μερίδιο στηνπαγκόσμια αγορά.

Λαξευτά πατητήρια στην Κρήτη:

η ιστορία του

οίνου γραμμένη

στις πέτρες

Ττου Μιχάλη Μανωλιούδη, γεωλόγου

ο Μουσείο Αγροτικής Ιστορίας και Λαϊκής Τέχνης ι -δρύθηκε το 1999 από τους ιδιοκτήτες του Αρόλιθου,Γεώργιο και Μαρία Σαλούστρου. Τα αντικείμενα πουπαρουσιάζονται στην έκθεσή του αποτελούν μιασπουδαία συλλογή, που χρονολογείται ανάμεσα στατέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Πολύ-τιμα οικογενειακά κειμήλια, αγορές αλλά και δωρεές

φίλων και συγγενών κοσμούν το μουσείο, το οποίο αποτελείθεματοφύλακα του κρητικού πολιτισμού. Το μουσείο χωρίζε-ται σε τέσσερα διαφορετικά μέρη. Στο πρώτο μέρος εκτίθε-νται έργα κρητικής χειροτεχνίας, όπως:

Κεντητά και υφαντάΗ κρητική φορεσιάΈργα ξυλογλυπτικής, εκκλησιαστικά είδη κ.α.

Το δεύτερο μέρος αναπαριστά το εσωτερικό ενός κρητι-κού σπιτιού. Ο επισκέπτης μπορεί να δει την κρεβατοκάμαρα,την κουζίνα με την παραστιά και τον αργαλειό της νοικοκυ-ράς με όλα τα χρήσιμα εργαλεία. Στο τρίτο μέρος εκτίθενταιεργαλεία σχετικά με τα αγροτικά επαγγέλματα, όπως αυτό τουγεωργού, του σαμαρά, του σιδερά, του καλαθά κ.ά. Το τέταρτομέρος περιλαμβάνει ε ξωτερικά κτίσματα, τα οποία σχετίζο-νται με αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες:

Το μητάτο του βοσκούΗ μάντρα των προβάτωνΗ κρήνη του χωριούΤο ρακοκάζανο

Το Μουσείο διοργανώνει εκπαιδευτικές δραστηριότητεςκαι βιωματικά προγράμματα για μικρούς και μεγάλους, κατό-πιν σχετικής συννενόησης και λειτουργεί όλο τον χρόνο. Οιώρες λειτουρ γίας του είναι κυρίως πρωινές και εξαρτώνται απότην εκάστοτε περίοδο. Για την εξυπηρέτησή σας επικοινωνή-στε με την υποδοχή του Μουσείου.

ΑρόλιθοςΠαραδοσιακό Κρητικό Χωριό

11ο χλμ Παλαιάς Εθνικής ΟδούΗρακλείου-Ρεθύμνου

(ο δρόμος για τα Ανώγεια)Περιοχή Τύλισσος

Τηλέφωνο: 2810 821050Φαξ: 2810 821051 Εσωτερικό: 239

Email: museum@arolithos.comwww.arolithos.com

ΜουσείοΑγροτικής Ιστορίας

& Λαϊκής Τέχνης στον Αρόλιθο

Ττου Μιχάλη Σαλούστρου, επιχειρηματία

Π Α Ρ Α Δ Ο Σ Η 45

Καινοτομίεςενάντια στην παράνομη χρήσηδηλητηριασμένωνδολωμάτων στην Κρήτη

τωνΜιχάλη Προμπονά

Δρ. Φυσικoύ - ΠεριβαλλοντολόγουΠανεπιστήμιο Κρήτης - ΜΦΙΚ

Υπεύθυνου προγραμμάτων LIFEmprobonas@nhmc.uoc.gr

Πόπης ΜπαξεβάνηΠανεπιστήμιο Κρήτης – ΜΦΙΚ

Υποστήριξης ΔράσεωνΕνημέρωσης - Ευαισθητοποίησης

pbaxevani@nhmc.uoc.gr

Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν 47

ασικός παράγοντας ανάπτυξης της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης θεωρείται η προστα-σία του φυσικού περιβάλλοντος και τωνπόρων, καθώς στηρίζουν άμεσα την οι-κονομική και κοινωνική ευημερία στηνΕ.Ε. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στις προ-

στατευόμενες περιοχές, στη διάσωση ειδών της πανίδαςκαι χλωρίδας που θεωρούνται σπάνια και κινδυνεύουν μεεξαφάνιση και φυσικά στη διατήρηση της βιοποικιλότηταςστα κράτη - μέλη της Ε.Ε.

Για να είναι, όμως, ου-σιαστικές οι περιβαλλοντι-κές πολιτικές, τόσο σε ευ-ρωπαϊκό όσο και σε εθνικόεπίπεδο, α παιτείται η ενεργήσυμμετοχή των πολιτών στιςδια- δικασίες λήψεις αποφά-σεων και στην εφαρμογήτων προτεινόμενων διαχει-ριστικών μέτρων και δρά-σεων. Για τον λόγο αυτό, σεό λα τα ευρωπαϊκά προ-γράμματα που στοχεύουνστην περιβαλλοντική προ-στασία, εμπεριέχονται δράσεις ενημέρωσης, ευαισθητο-ποίησης και ενεργοποίησης των πολιτών, καθώς και ηάμεση ή έμμεση εμπλοκή τους σε δίκτυα και ομάδες εθε-λοντικού χαρακτήρα.

Το Πανεπιστήμιο Κρήτης-Μουσείο Φυσικής ΙστορίαςΚρήτης συμμετέχει στην υλοποίηση σειράς προγραμμά-των ανάδειξης και προστασίας του περιβάλλοντος, τόσο σεερευνητικό όσο και σε επίπεδο εφαρμογής καινοτόμων πε-ριβαλλοντικών πολιτικών και δράσεων, αλλά και σε επί-πεδο διάχυσης της πληροφορίας και σύνδεσης με τις το-πικές κοινωνίες.

Οι δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης πουσυνήθως εφαρμόζονται είναι η απευθείας επαφή με τουςπολίτες σε ανοιχτές εκδηλώσεις, εκθέσεις, ημερίδες, ηδιοργάνωση ημερίδων με ποικίλα περιβαλλοντικά θέματα(ανάλογα και τους στόχους του εκάστοτε προγράμματος),η περιβαλλοντική εκπαίδευση μέσω των σχολείων και εκ-παιδευτικών ιδρυμάτων αλλά και μέσω του εκθεσιακούχώρου του ΜΦΙΚ, η εκπαίδευση εκπαιδευτικών, η παρα-γωγή έντυπου και ηλεκτρονικού ενημερωτικού υλικού(φυλλάδια, αφίσες, ντοκιμαντέρ κ.λπ.), η διοργάνωση ανοι-χτών εκδηλώσεων και εκθέσεων φωτογραφίας, οι εκδρο-μές με τη συνοδεία στελεχών και συνεργατών του, οι κι-νητές εκθέσεις κ.ά.

Το πενταετές πρόγραμμα LIFE+ «Καινοτομίες Ενάντιαστην Παράνομη Χρήση Δηλητηριασμένων Δολωμάτων»υλοποιείται από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτηςαπό τον Οκτώβριο του 2010, στην πιλοτική περιοχή τηςΚρήτης (GR-2) που περιλαμβάνει τους ορεινούς όγκους τηςΔίκτης, των Α στερουσίων και του Ψηλορείτη (το πρό-γραμμα ολοκληρώνεται το Σεπτέμβριο του 2015). Στόχος

του είναι η μείωση ή/και εξάλειψη της παράνομης χρήσηςδηλητηριασμένων δολωμάτων, ενός καταστροφικού για τηβιοποικιλότητα φαινομένου, που μαστίζει ιδιαίτερα τις χώ-ρες της Μεσογείου. Η χρήση δηλητηριασμένων δολωμά-των θεωρείται παράνομη βάσει του ευρωπαϊκού αλλά καιτου εθνικού νομικού πλαισίου και διώκεται ποινικά.

Στο συγκεκριμένο έργο συμμετέχει ακόμα από την Ελ-λάδα η ΜΚΟ «ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ», από την Πορτογαλία οι περι-βαλλοντικές οργανώσεις CEAI και QUERCUS ενώ ανάδοχος

εταίρος είναι η ισπανικήοργάνωση Gypaetus Foun-dation.

Βασική καινοτομία τουπρογράμματος είναι η δη-μιουργία τριών εθελοντι-κών δικτύων από κοινωνι-κές ομάδες που εμπλέκο -νται με τον έναν ή τον άλλοτρόπο στη χρήση των δη-λητηριασμένων δολωμά-των. Τα μέλη των δικτύωναυτών δεσμεύονται στο νααποκηρύξουν την παρά-νομη χρήση δηλητηρια-

σμένων δολωμάτων, να βοηθήσουν στη διάχυση της πε-ριβαλλοντικής πληροφορίας προς τους συναδέλφους τουςαλλά και τις τοπικές κοινωνίες στις ο ποίες δραστηριοποι-ούνται, να συνεργαστούν με τους εταίρους του προγράμ-ματος και τα άλλα δίκτυα, ούτως ώστε να μειωθεί το φαι-νόμενο της χρήσης δηλητηρίων και άλλα. Τα τρία αυτάδίκτυα είναι τα ακόλουθα:

Α. Ευρωπαϊκό Δίκτυο Δήμων Ενάντια στην ΠαράνομηΧρήση Δηλητηριασμένων Δολωμάτων.

Β. Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κτηνοτρόφων Ενάντια στην Πα-ράνομη Χρήση Δηλητηριασμένων Δολωμάτων.

Γ. Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κυνηγετικών Συλλόγων/Κυνηγώνενάντια στην Παράνομη Χρήση Δηλητηριασμένων Δο-λωμάτων.

Μια άλλη καινοτομία που προωθεί το πρόγραμμα, εί-ναι η χρήση ειδικά εκπαιδευμένων σκύλων για τον εντο-πισμό δηλητηριασμένων δολωμάτων αλλά και νεκρών α -πό δηλητήρια ζώων στην ύπαιθρο. Η ομάδα αυτή(Ευρωπαϊκή Ομάδα Σκύλων) επισκέπτεται σε τακτά χρο-νικά διαστήματα τις πιλοτικές περιοχές του προγράμματοςκαι διενεργεί αυτοψίες σε συγκεκριμένα μέρη, όπου έχουναναφερθεί περιστατικά χρήσης δηλητηριασμένων δολω-μάτων και που έχουν υποδείξει είτε οι υπηρεσίες (π.χ.Δ/νση Δασών, Θηροφυλακή, Δήμοι), είτε ιδιώτες, είτε μέλητων προαναφερόμενων Δικτύων. Τα εντοπισμένα δολώ-ματα ή/και νεκρά ζώα συλλέγονται, λαμβάνονται δείγ-ματα για τοξικολογικές εξετάσεις, καταστρέφονται με ει-δική διεργασία και δρομολογούνται όλες οι απαραίτητεςνομικές διαδικασίες για τη δίωξη των υπεύθυνων.

Παράλληλα, σημαντικό μέρος του έργου καταλαμβά-νουν οι δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των

ΒΗ προστασία

του περιβάλλοντοςκαι η ενημέρωση -ευαισθητοποίηση

του κοινού

Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν48

πολιτών και των κοινωνικών εταίρων, όπως είναι τα μέλητων Δικτύων.

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, στα 3,5 χρόνιαυλοποίησης του προγράμματος, έχει ήδη προχωρήσειστην παραγωγή έντυπου υλικού (αφίσες, φυλλάδια κοινού,φυλλάδια δικτύων, πανό κ.ά.), στην τακτική ενημέρωσητων ΜΜΕ είτε με δελτία τύπου και άρθρα είτε με συνε-ντεύξεις σε ραδιοφωνικούς σταθμούς και τηλεοπτικά κα-νάλια, στην παραγωγή ειδικού τριμηνιαίου ηλεκτρονικούπεριοδικού που αποστέλλεται σε μια ευρεία λίστα αποδε-κτών, στη δημιουργία και τακτική ενημέρωση της ιστοσε-λίδας του προγράμματος (www.nhmc.uoc.gr) και της σε-λίδας στο κοινωνικό μέσο δικτύωσης Facebook: LIFEAgainst Poison Crete και επίσης στην παραγωγή διαφημι-στικού υλικού (T-shirts, φλιτζάνια και πάνινες τσάντες), ενώυπολείπεται η δημιουργία του καθαρά τεχνικού έντυπουυλικού που θα απευθύνεται κυρίως στα μέλη των τριών Δι-κτύων και σε εμπλεκόμενες υπηρεσίες του Δημοσίου(Δ/νση Δασών, Αγροφυλακή, Θηροφυλακή, Δ/νσεις Περι-βάλλοντος, Δ/νσεις Αγροτικής Ανάπτυξης της Περιφέρειαςκαι των Δήμων του νησιού).

Η επικοινωνία με το κοινό δεν σταματά φυσικά σταέντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, καθώς καταβάλλεται συνε-χώς προσπάθεια να περάσει το μήνυμα του προγράμμα-τος απευθείας στους πολίτες, με άμεση επαφή και ενημέ-ρωση. Και αυτό πιστεύουμε ότι έχει επιτευχθεί μέχριστιγμής μέσα από:

1. Τη συμμετοχή του προγράμματος σε δύο αγροτικέςεκθέσεις, τρία περιβαλλοντικά φεστιβάλ, μια διεθνή περι-βαλλοντική γιορτή και ένα φεστιβάλ γενικού περιεχομένου.

2. Τη διοργάνωση τριών ημερίδων που απευθύνοντανσε μέλη του Δικτύου Κτηνοτρόφων.

3. Τη συμμετοχή με εισηγήσεις σε τέσσερις ημερίδεςπου διοργανώθηκαν από τους Δήμους του Δικτύου (Μι-νώα Πεδιάδος και Ιεράπετρας) και τη συνδιοργάνωση με

τα Δίκτυα δύο ακόμα ημερίδων ανοιχτών στο κοινό (Δή-μοι Μυλοποτάμου και Γόρτυνας, Δίκτυο Κυνηγετικών Συλ-λόγων/Κυνηγών).

4. Τη διοργάνωση ανοιχτών εκδηλώσεων προς το κοι -νό σε συνεργασία με τα Δίκτυα και Πολιτιστικούς Συλλό-γους και σε συνδυασμό με περιβαλλοντικές δράσεις, όπωςη απελευθέρωση άγριων πτηνών (Πολιτιστικός ΣύλλογοςΣοκαρά και Σύλλογος Απανταχού Λειβαδιωτών).

5. Τη συμμετοχή με εισηγήσεις σε δύο συνέδρια για τηνπεριβαλλοντική εκπαίδευση.

6. Την παρουσίαση του προγράμματος σε εξήντα (60)σχολεία της πιλοτικής περιοχής, με ενημέρωση των μα-θητών και των εκπαιδευτικών τους.

7. Τη διοργάνωση τριών εκπαιδευτικών εκδρομών γιατα μέλη Πολιτιστικών Συλλόγων αλλά και για το ΣχολείοΔεύτερης Ευκαιρίας Ρεθύμνου.

8. Τη διοργάνωση τριών ειδικών επιστημονικών εργα-στηρίων που απευθύνονται σε στελέχη δημοσίων υπηρε-σιών, φορέων και ιδιωτών που εμπλέκονται με το θέμα (δα-σοφύλακες, θηροφύλακες, στελέχη δήμων, κτηνίατροι,εθελοντές κ.ά.).

Όλες οι δράσεις που προβλέπονται στο πρόγραμμα,αξιολογούνται σε ετήσια ή διετή βάση με τη διεξαγωγήερευνών αποτίμησης (ερωτηματολόγια αξιολόγησης) πουδιανέμονται στους εμπλεκόμενους φορείς και στους πο-λίτες με διάφορες τρόπους. Τα αποτελέσματα των αξιο-λογήσεων κοινοποιούνται στους εταίρους του έργου καιστην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μαζί με αναφορές του προ-γράμματος, διασφαλίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την δια-φάνεια και την αποτελεσματικότητα του έργου.

Έως τον Ιούνιο του 2015 (πριν τη λήξη ουσιαστικά τουέργου) το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης έχει προ-γραμματίσει να υλοποιήσει όλες οι υπόλοιπες προβλεπό-μενες δράσεις ενημέρωσης αλλά και στήριξης της λει-τουργίας των τριών Δικτύων.

Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν 49

Ε.Ε. υιοθέτησε νομοθεσία που θα αντιμετωπίσειτην ταχέως αυξανόμενη απειλή για τη βιοποικι-λότητα από τα χωροκατακτητικά είδη. Ο κανο-νισμός αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα προς την επί-τευξη των στόχων του 2020 της Ε.Ε. για τη βιο-ποικιλότητα, ενώ παράλληλα παρέχει μια δέ-σμευση στο πλαίσιο της Σύμβασης για τη Βιολο-

γική Ποικιλότητα που αφορά στη θέσπιση κανόνων γιατην αντιμετώπιση των απειλών που προέρχονται από ταείδη αυτά.

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Περιβάλλοντος Janez Poto -čnik, δήλωσε: «Ο νέος αυτός κανονισμός καλύπτει έναευρέως αναγνωρισμένο χάσμα στην Ε.Ε. για την προ-στασία της βιοποικιλότητας. Είναι προσεκτικά στοχευμέ-νος, με επίκεντρο τις πλέον σοβαρές απειλές από τα χω-ροκατακτητικά είδη. Με τη συνεργασία εντός της Ε.Ε. γιανα αντιμετωπιστεί ένα πρόβλημα που εκτιμάται ότι θακοστίζει 12 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο, κάνουμεένα αποφασιστικό βήμα προς την επίτευξη του στόχουμας για την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας

στην Ε.Ε. μέχρι το 2020». Ο κανονισμός θα εξοπλίσει

την Ευρώπη με ένα αποτελεσμα-τικό σύστημα που θα αποτρέψειτην εισαγωγή και την εξάπλωσητων ειδών που μπορούν να προ-καλέσουν σημαντικές δυσμενείςεπιπτώσεις στο περιβάλλον, τηνοικονομία, και την ανθρώπινη υ -γεία. Το σύστημα θα βασίζεται σεκατάλογο των ειδών της ανησυχί -ας της Ε.Ε., πρέπει να συνταχθεί σεσυνεργασία με τα κράτη μέλη, μεβάση τις εκτενείς αξιολογήσειςκινδύνου και τις ισχυρές επιστη-μονικές αποδείξεις. Ο κατάλογος θα επικεντρωθεί σταείδη που προκαλούν τις σοβαρότερες ζημίες. Κατά τηνεξέταση των ειδών για την εισαγωγή, θα πρέπει να λη-φθούν υπόψη τα κοινωνικο-οικονομικά οφέλη τους καιοι ανησυχίες των καθιερωμένων εμπορικών τομέων.

ΗΗ Ε.Ε. υιοθετεί νέο κανονισμό για την

αντιμετώπιση των χωροκατακτητικών ειδών

ΚΡΗΤΗΜια γη στο μέσονβαθύχρωμου πελάγουςΠάνω από 250 φωτογραφίες βρίσκονται σε ένα βι-βλίο, που προσπαθεί να αιχμαλωτίσει την ψυχήτου νησιού, οδηγώντας τον αναγνώστη - περιη-γητή στις πιο άγνωστες γωνιές της κρητικής γης.Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου οι εικόνες σχολιά-ζονται από αρχαιολογικά, ιστορικά και ποιητικάκείμενα της αρχαίας γραμματείας. Πολυτελής έκ-δοση με πανόδετο εξώφυλλο και έγχρωμη κου-βερτούρα. Διατίθεται σε συσκευασία δώρου σεσκληρή κασετίνα.

Οδός Θ’ , Βι.Πε. Ηράκλειο Κρήτης ,Τηλ.: +30 2810 380931-4, +30 2810 300950Email: sales@detorakis.gr, info@detorakis.gr

www.itanosbooks.gr

Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν50

ώρα και η μέρα της κατα-στροφής των χημικών δη-λητηρίων στη Μεσόγειοπλησιάζει, αν δεν έχει ήδηαρχίσει.

Κάποτε στην ιστορίατων κρατών και των λαών της περιο-χής, ετούτη θα αποδειχτεί από τις πιομελανές σελίδες της.

Ο λόγος και η άποψη των αν-θρώπων - θεατών - πολιτών, πες τοόπως θες, σκαμπάζει, σ’ όλα αυτά τα «παλικάρια» των οι-κονομικών συμφερόντων και συγκροτημάτων, από αστείαέως αδιάφορη και τραγελαφική. Αυτοί θα κάνουν αυτόπου θέλουν και τους συμφέρει γι’ άλλη μια φορά και... άντενα μην εκφραστώ, όπως το αισθάνομαι...

Για πολλοστή φορά αποδεικνύεται ότι οι λαοί δεν είναιτίποτα περισσότερο για δαύτους, από καλοντυμένες ή ρα-κένδυτες μαριονέτες, με παραξενιές και τερτίπια μπροστάστα οικονομικά συμφέροντά τους. Για εκείνους δεν είμα-στε παρά καλοκάγαθοι, αδύναμοι και αφελείς επαρχιώτες(μαζί και όλοι οι γύρω λαοί), μπροστά στον πονηρό, πα-νέξυπνο(;) και αδίστακτο πρωτευουσιάνο.

Σε λίγο θα είναι αργά. Τη μικρή ετούτη κραυγή δεν θατην ακούσει κανείς πέραν των αναγνωστών αυτού του άρ-θρου. Το γνωρίζω καλά. Απλά, θέλησα στις 5:30 το πρωίτης Κυριακής της 29ης Ιουνίου να μιλήσω στον εαυτό μουγια να μην σκάσω. Σε λίγο καιρό, όμως, που οι καρκίνοιστους γύρω λαούς θα συνεχίζουν να θεριεύουν και να ορ-γιάζουν μαζί με τις τερατογενέσεις που θα εκτοξευτούν,θα μας νοιάξει για τα καλά. Θα είναι, όμως, πολύ αργά.

Αλλά έτσι, μόνο τότε, (όπως πάντα, μετά εορτής), θακαταλάβουμε... Και το αστείο είναι ότι οι ίδιοι, οι τυχάρπα-στοι φονιάδες, όπως τότε και τώρα, θα πίνουν κάπου μα-κριά και με ασφάλεια τον παγωμένο χυμό τους μισοβυ-θισμένοι στις ιδιωτικές πισίνες τους, ενδιαφερόμενοι μόνογια τα επίμαχα σημεία των οπισθίων τους. Και θα είναι οιίδιοι, οι αλλοτινοί, οι «παντού και πάντοτε», χωρίς καμιάπαραλλαγή και θα παρακολουθούν από την υψηλής ανά-λυσης οθονούλα τους, σε τι ποσοστό ανεβαίνουν οι δεί-κτες και τα κέρδη τους από τα τραγικά γεγονότα των λαώντης Μεσογείου.

Όχι, δεν θα μας δώσω καμιά ελπίδα κι ας το θέλω πολύ.Όπως στρώνεις, κοιμάσαι. Βλέπεις ότι γι’ άλλη μια φοράστην ιστορία τους, στην ιστορία μας, η θέληση των λαώνγράφεται στο κάτω μέρος των ακριβών υποδημάτων ό -λων αυτών κι εμείς ακόμα καθόμαστε στους καναπέδες

μας για να παρακολουθήσουμε τησυνέχεια του σίριαλ εις βάρος μας καιτην ανενόχλητη δραστηριότητα τωνγελοίων.

Να ξέρεις όμως, καλέ μου, μας έ -χουν πείσει και μας έχουν πείσει μεμια φράση τρόμου και φόβου: «Ανκουνηθεί κανείς ως μονάδα, τον έ -χουμε φάει». Η ψυχολογία των μαζώνκαι των λαών τούς έχει γίνει ήδη α -κριβή γνώση και παιχνιδάκι στα βρώ-

μικα χέρια τους. Κι όλα βασίζονται σε εκείνον τον παροι-μιώδη ατομικισμό της μονάδας και του ενός, του απλούανθρώπου, και ενισχύεται από πολιτικές αδύναμων εκλεγ-μένων ηγετίσκων των λαών καθώς και των αντιπολιτεύ-σεών τους.

Αλλά έτσι είναι, δηλαδή πάντα έτσι ήταν, και το λέω μεπλήρη γνώση, ξέροντας ότι η μοιρολατρία του ατόμου καιτων συνόλων, που τελικά καταλήγει σε αδυναμία του ελέγ-χου των γεγονότων, ήταν πάντα όπλο στα χέρια των οικο-νομικά τυχάρπαστων. Αλλά «τα λεφτά είναι πολλά Λάρρυ!»και το όνομα της φράσης το αλλάζω με πλήρη γνώση καισυνείδηση, υπονοώντας τους απανταχού, παγκόσμιουςκαραγκιοζοπαίχτες της διεθνούς σκηνής. Όπως και η προ-σπάθεια είναι σοβαρή και μεθοδευμένη και μπορεί, γι’άλλη μια φορά, να καταλήξει στο ακριβό ζητούμενο, δη-λαδή τον έλεγχο της ζωής ολόκληρων λαών και κρατών.

Εκείνο όμως που δεν καταλαβαίνω, για να έρθουμεστα δικά μας, είναι η απραξία και η υποτονικότητα κά-ποιων Αρχών του τόπου, εκατέρωθεν και ανεξαρτήτουχρώματος. Μέχρι πρότινος είχα την αίσθηση και την αμ-φιβολία ότι αρκετοί από δαύτους θα έπρεπε να δικαστούνγια εσχάτη προδοσία. Τώρα είμαι σίγουρος. Κι αυτό, όχιμόνο γιατί έχουμε παραβίαση των διεθνών κανόνων καιενός δωρισμένου οικοσυστήματος, αλλά γιατί έχουμε,πρωτίστως, παραβίαση της απλής, κοινής λογικής. Όμωςας μην ανησυχούμε, με την πρώτη κατάρρευση του του-ρισμού, της μοναδικής βιομηχανίας αυτού του κράτους,όλοι και όλα θα πάρουν τον δρόμο τους, αλλά πια δεν θαέχει και τόση σημασία.

Προς αποφυγή δε παρεξηγήσεων, οφείλω να πω ότικομματικώς δεν ανήκω ούτε πιστεύω πλέον πουθενά. Δη-λώνω Έλληνας με κάθε κόστος, χωρίς σοβινιστικές και εθ -νικιστικές κορώνες, με την εναπομείνουσα μοναχική καιξηλωμένη παντιέρα της αληθινής Δημοκρατίας που γεν-νήθηκε σ’ αυτόν τον τόπο και το θεωρώ μεγάλη και μονα-δική τιμή μου.

Η κραυγή

Η

του Στέλιου Βισκαδουράκη, συγγραφέα

Α 51

Υ Γ Ε Ι Α52

ια από τις ορθοπαιδικές παθήσεις, που αφορούν τα νεογνά από την πρώτηστιγμή της γέννησής τους, είναι η αναπτυξιακή δυσπλασία του ισχίου.

Με τον όρο αναπτυξιακή δυσπλασία, εννοούμε την ελλιπή διαμόρ-φωση της άρθρωσης που μπορεί να είναι από απλή χαλαρότητα έως σο-βαρή παραμόρφωση της άρθρωσης, στην οποία η κεφαλή του μηριαίου,

δεν έχει σχεδόν καμία επαφή με την κοτύλη και βρίσκεται σε θέση εξαρθρήματος (συγ-γενές εξάρθρημα του ισχίου).

Κατά τη γέννηση, ορμόνες εκλύονται από τη μητέρα για να χαλαρώσουν τηνπεριοχή της πυέλου και να κάνουν ευκολότερο τον τοκετό. Σε μερικά νεογνα οιορμόνες περνούν μέσω του πλακούντα και χαλαρώνουν τους συνδέσμους κά-νοντας την άρθρωση του ισχίου ασταθή.

Προδιαθεσικοί παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση της πάθησης είναι:η δίδυμη κύηση, το θετικό ιστορικό των γονέων ή αδελφών. Ο κίνδυνος αυξά-νει: 6% με αδερ φό που είχε πρόβλη μα, 12% με γο νέα που είχε πρόβλη μα, 36%με γονέα και αδερφό με πρόβλημα, η ισχι ακή προβολή (κά θοδος του νεογνούκατά τον τοκετό με τα πό δια), το ολιγοϋδράμνιο (μικρή ποσότητα αμνιακούυγρού κατά την κύηση), το φύλο (κορίτσι > αγόρι), πρώτοτοκα παιδιά. Η συ-χνότητα εμφάνισης του συγγενούς εξαρθρήματος στην χώρα μας είναι περί-που 1-1,5/1000 νεογνά, ενώ η συχνότητα εμφάνισης δυσπλασίας (χωρίς

εξάρθρημα) που παρουσιάζουν αστάθεια, χαλαρότητα της άρθρωσης, υπο-λογίζεται στο 1/100 νεογνά. Το αριστερό ισχίο προ-

σβάλεται τρεις φορές περισσότερο από το δεξί.Η έγκαιρη διάγνωση έχει μεγάλη ση-μασία για την επιλογή της κατάλληλης

θεραπείας αλλά και για το τελικόαποτέλεσμα αυτής.

Αν η πάθηση διαγνωσθεί έ -γκαιρα, η αντιμετώπιση γίνεταιτις περισσότερες φορές συ-ντηρητικά με ειδικούς νάρθη-κες και κηδεμόνες. Αντίθετα,σε παραμελημένες περιπτώ-σεις, η χειρουργική θεραπείαείναι αυ τή που θα δώσει τηλύση κα τά την παιδική ηλικία.Τέλος, αν δεν διαγνωσθεί καικατά συνέπεια δεν αντιμετω-πιστεί, θα ο δηγήσει σε οστε-οαρθρίτιδα (καταστροφή του

χόνδρου των αρθρικών επιφα-

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΔΥΣΠΛΑΣΙΑ ΙΣΧΙΟΥ

ΣΤΑ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΑτου Χάρη Χ. Βαβουρανάκη, χειρουργού ορθοπεδικού

Μ

Υ Γ Ε Ι Α 53

νίων του ισχίου) ή ακόμα και σε αναπηρία (μόνιμη χω-λότητα).

Κλινική εξέταση:Ο έλεγχος των ισχίων αποτελεί μέρος της βασικής

κλινικής εξέτασης του παιδιάτρου στην πρώτη επαφή μετο νεογνό. Κατά την επισκόπηση και την κλινική εξέτασηδιακρίνει:

Ασυμμετρία δερματικών πτυχών, περιορισμό απα-γωγή, φαινομενική βράχυνση κάτω άκρου, Πιστονοειδήςκίνηση ισχίου, παρουσία κλικ, Ortolani’s sign, Barlow’ssign.

Απεικονιστικός έλεγχος:Ακτινογραφία. Οι παράγοντες κινδύνου η κλινική εξέ-

ταση, και αργότερα ο ακτινολογικός έλεγχος που τη συ-μπλήρωσε, σύμφωνα με μελέτες, αποδείχθηκαν σχετικάανεπαρκείς για την ασφαλή διάγνωση της δυσπλασίαςτου ισχίου. Η απλή ακτινογραφία των ισχίων, όταν υπάρ-χουν ύποπτα κλινικά ευρήματα, είναι τεχνικά απαιτητικήεξέταση. Αλλά κυρίως επιβαρύνει με ακτινοβολία το νε-ογνό, ενώ τις πρώτες εβδομάδες έχει χαμηλή διαγνω-στική αξία, λόγω του ότι οι οστικές δομές του ισχίου δενέχουν ακόμα διαμορφωθεί.

ΥπερηχογράφημαΤο διαγνωστικό αυτό κενό, τα τελευταία χρόνια, ήρθε

να καλύψει μια νέα σχετικά εξέταση, ο υπέρηχος τωνισχίων. Η υπερηχογραφική εξέταση των ισχίων έχειυψηλή αξιοπιστία, δεν επιβαρύνει με ακτινοβολία το νε-ογνό και πραγματοποιείται από τις πρώτες ώρες τις γέν-νησης μέχρι και τον 4ο - 5ο μήνα της ζωής του. Ο κα-λύτερος χρόνος είναι γύρω στην 5η με 6η εβδομάδα. Ημέθοδος Graf αποτελεί ουσιαστικά την πιο σύγχρονη μέ-θοδο υπερηχογραφικής απεικόνισης του νε- ογνικούισχίου.

Μπορούμε να διαπιστώσουμε με ακρίβεια και αξιο-πιστία την επικέντρωση της μηριαίας κεφαλής, τη λοξό-τητα της κοτύλης και να ταξινομήσουμε στον αντίστοι-χο κατά Graf τύπο δυσπλασίας του υπο εξέταση ισχίου.Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνουμε την έγκαιρη διάγνω -ση και την επιλογή της σωστής θεραπείας. Με ειδικές τε-χνικές, επίσης, (δυναμική υπερηχογραφική εξέταση) δια-πιστώνουμε τη σταθερότητα της άρθρωσης.

Ο τακτικός υπερηχογραφικός επανέλεγχος, στις πε-ριπτώσεις αυτές, εξασφαλίζει τον περιορισμό του χρό-νου θεραπείας στο ελάχιστο.

Θεραπεία:H θεραπεία εξαρτάται από την ηλικία του νεογνού.

Για βρέφη ηλικίας μικρότερης των 6 μηνών χρησιμοποι-ούμε κηδεμόνες τύπου Pavlik, τύπου Tubigen, ή ακόμακαι γύψινη spica για την καλύτερη επικέντρωση της κε-φαλής σε κάποιες περιπτώσεις. Ο νάρθηκας τοποθετείταιμε στόχο να κρατά σε απαγωγή και σε κάμψη τα ισχία. Οχρόνος της θεραπείας κυμαίνεται από 4 έως 12 εβδομά-δες. Ο κηδεμόνας αφαιρείται κατά το μπάνιο του νεο-γνού. Το παιδί παρακολουθείται ανά εβδομάδα, αρχικάγια τις δύο πρώτες εβδομάδες και στη συνέχεια κάθε δύοεβδομάδες, με σκοπό τον έλεγχο και την αποτελεσματι-κότητα της θεραπείας.

Σε παιδιά από 6 έως 12 μηνών χρησιμοποιούμε απο-κλειστικά γύψινη spica, η τοποθέτηση της οποίας γίνεταιυπο γενική αναισθησία. Χρόνος θεραπείας περίπου 12εβδομάδες. Εάν το αποτέλεσμα δεν είναι το αναμενό-μενο, τότε γίνεται ανοικτή αναταξη και γύψινη spica για

6 εβδομάδες. Σε παιδιά μεγαλύτερα των 18 μηνών θαχρειαστούν οστεοτομίες πυέλου και μηριαίου για τηναποκατάσταση. Και στην ενήλικο ζωή σε νεαρά ηλικίαενδεχομένως να υποστεί λόγω της οστεοαρθρίτιδαςολική αρθροπλαστική του ισχίου.

Σημασία του συστηματικούυπερηχογραφικού ελέγχου:Πρόσφατη μελέτη αποδεικνύει

ότι ο συστηματικός υπερηχογραφι-κός έλεγχος (screening) των ισχίωνσε όλα τα νεογνά ελαττώνει σημα-ντικά τον αριθμό των χειρουργικώνεπεμβάσεων. Η μελέτη αφορά όλατα νεογνά στην Αυστρία κα τάτην περίοδο 1991-2004. Τοποσοστό των νεογνώνπου χρειάστηκε να υ -ποβληθούν σε ε πέμ-βαση ήταν μόλις0,13/1000. Την προ-ηγούμενη περίοδοχωρίς την εφαρμο -γή του μαζικού ε -λέγχου στα νέογνάτο αντίστοιχο ποσο-στό ήταν 3,5/1000.

Η εντυπωσιακήαυτή μείωση των χει-ρουργικών επεμβάσε -ων οφείλεται στην έ-γκαιρη διάγνωση καιστην αποτελεσματικήσυντηρητική θερα-πεί α, με τους ειδικούςκηδεμόνες με τον μα-ζικό υ περηχογραφικόέλεγχο. Ταυτόχρονα μετον περιορισμό των ε -πεμβάσε ων μειώνεταικαι το κό στος που α -παιτείται γι’ αυτές. Πα-ρόμοια α ποτελέσματαέχουμε και από μελέτεςπου έγιναν στη Γερμανία.

Προγνωστική αξία:Η δυσπλασία των ισχίων που παραμένει αδιάγνωστη

κατά τη νεογνική και βρεφική περίοδο, η «σιωπηλή» δυ-σπλασία, μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες τόσοκατά την παιδική όσο και κατά τη ενήλική ζωή.

Είναι, λοιπόν, προφανές ότι η έγκαιρη διάγνωση τηςκατά την νεογνική και βρεφική περίοδο είναι πολύ ση-μαντική. Η κλινική εκτίμηση θα πρέπει να συμπληρώνε-ται υποχρεωτικά από υπερηχογραφικό έλεγχο, για ναέχουμε την δυνατότητα να ανακαλύψουμε περιστατικάδυσπλασίας που με κάθε άλλο τρόπο παραμένουν αδιά-γνωστα.

Με τον τρόπο αυτό μειώνεται δραστικά η χειρουρ-γική θεραπεία από τη στιγμή που η έγκαιρη διάγνωσηκάνει τη συντηρητική θεραπεία στη νεογνική και βρεφι -κή περίοδο σαφώς πιο αποτελεσματική. Άλλη μια από-δειξη ότι ένα γραμμάριο πρόληψης αξίζει όσο έναςτόνος θεραπείας.

54 Υ Γ Ε Ι Α

ώς είναι δυνατόν μερικές μεταλλικές βελόνεςνα μειώνουν την ένταση των συμπτωμάτωνέλλειψης νικοτίνης (στέρηση), να βοηθούν τοναυτοέλεγχο, να δημιουργούν απέχθεια στονκαπνό; Με τις ειδικές τεχνικές του βελονισμούμεγάλος αριθμός ενδογενών ουσιών (ουσίεςπου παράγονται από κύτταρα ή ιστούς του

σώματος) μεταφέρονται με την κυκλοφορία του αίματος,με το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και με τις νευρικές ίνες σε ει-δι κά κύτταρα-στόχους στον εγκέφαλο (ενδορφινεργι-κούς, σεροτονινεργικούς και ντοπαμινεργικούς νευρώνεςτου εγκεφάλου).

Οι ουσίες αυτές μιμούνται από τη δράση της νικοτί-νης «συμπληρώνοντας» με ενδογενείς ουσίες το κενό πουδημιουργείται από την έλλειψή της. Πιο συγκεκριμένα, οιμικρές (αλλά συχνές) δόσεις νικοτίνης λειτουργούν διε-γερτικά στον οργανισμό (κυρίως στο αυτόνομο νευρικόσύστημα). Το κάπνισμα ωθεί το νευρικό σύστημα σε τα-χείς ρυθμούς λειτουργίας. Κατά τη διάρκεια του καπνί-σματος αυξάνει η αρτηριακή πίεση (5-10 mmHg), αυ ξά-νουν οι καρδιακοί παλμοί, επιταχύνεται ο ρυθμός της α -ναπνοής, αυξάνει η επιθετικότητα και η ετοιμότητα, πολ-λαπλασιάζονται οι περισταλτικές κινήσεις του στομάχουκαι του εντέρου, ενώ παρατηρείται χαλάρωση των σκε-λετικών και των αναπνευστικών μυών.

Η χρόνια λήψη αυτού του ψυχοδραστικού φαρμά-κου που ονομάζεται νικοτίνη, και μάλιστα από την ανα-πνευστική οδό (οι εισπνεόμενες ουσίες δρουν αμεσότε-ρα), προκαλεί εθισμό. Το νευρικό σύστημα μαθαίνει ναζει, να εργάζεται, να διασκεδάζει, να χαίρεται, να λυπάται,να χαλαρώνει ή να γλεντάει στον ρυθμό που του επι-βάλλει η νικοτίνη. Μοιραία λοιπόν, η προσπάθεια διακο-πής του καπνίσματος επηρεάζει άμεσα το νευρικό σύ-στημα, το οποίο με τη δική του γλώσσα δηλώνει την ανι-σορροπία που εμφανίζεται.

Έτσι, λίγες ώρες μετά το τελευταίο τσιγάρο εμφανί-ζονται τα συμπτώματα έλλειψης νικοτίνης. Σαν τέτοια πε-ριγράφονται: ευερεθιστότητα, εκνευρισμός, νευρικότητα,αίσθημα ανησυχίας, αμηχανία στα χέρια, τρέμουλο σταχέρια, έλλειψη συγκέντρωσης, αϋπνία ή υπνηλία, ακεφιά,μελαγχολία, κόπωση, τάση για φαγητό, κεφαλαλγίες,έντονη διάθεση και έντονη σκέψη για τσιγάρο και πολλάάλλα. Μία από τις δράσεις του βελονισμού είναι να μει-ώσει την ένταση των συμπτωμάτων αυτών. Πολλές με-λέτες που σχετίζονται με απεξάρτηση από ουσίεςαναφέρουν ότι ο βελονισμός αυξάνει την ανάγκη για θε-τική δράση, δημιουργεί ζωτικότητα και ευφορία, βοηθάτο μυαλό να σκεφθεί καθαρά και να ελέγξει την επιθυ-μία. Η δουλειά του βελονισμού είναι να μειώσει στο ελά-χιστο τη δική σας προσπάθεια.

Σύμφωνα με πρόσφατα στατιστικά στοιχεία που προ-έρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, 38 εκατομμύριαΑμερικανοί έχουν διακόψει το κάπνισμα τα τελευταία 15χρόνια, ενώ 50 εκατομμύρια άτομα (περίπου το 25,7%του ενήλικου πληθυσμού) συνεχίζουν να καπνίζουν.Κάθε χρόνο, 1,3 εκατομμύρια Αμερικανοί σταματούν τοκάπνισμα. Στοιχεία για την Ελλάδα δεν υπάρχουν, εκτι-μάται όμως ότι τα 2/3 των καπνιστών θέλουν να διακό-ψουν το κάπνισμα. Μόνο το 3-5% των καπνιστών κατα-φέρνουν από μόνοι τους να το κόψουν. Αντίθετα, οι διά-φορες μέθοδοι διακοπής του καπνίσματος φαίνεται ναείναι αποτελεσματικές στο 30% των καπνιστών.

Παρόμοιο ποσοστό επιτυχίας ανακοινώνεται και μετον βελονισμό (από 40-60%). Ο βελονισμός είναι μία φυ-σική μέθοδος απεξάρτησης από τη νικοτίνη, ανώδυνη,ακίνδυνη και προσιτή. Με τρεις έως πέντε επισκέψειςυπάρχει η δυνατότητα να απαλλαγεί ο καπνιστής απότην εξάρτησή του. Δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία τα χρό-νια και ο αριθμός των τσιγάρων που καπνίζει. Σημασίαέχει να προσπαθήσει, όταν αισθανθεί έτοιμος.

Βελονισμός& κάπνισμα

Πώς, όμως, δρα ο βελονισμός;

Π

του Ζηδιανάκη Μιχάλη, γενικού ιατρού

Α Θ Λ Η Τ Ι Σ Μ Ο Σ 55

της Μαρίνας Φανουράκη,εκπαιδευτικός παιδαγωγός,

αμόγελο! Αυτό που θα βιώσεις στην τάξητης Zumba δεν περιγράφεται εύκολα μελέξεις, αφού καταρχάς διασκεδάζεις, α -φήνεις τους λάτιν ρυθμούς να σε συ-νεπάρουν και βασικά ξεχνάς ότιγυμνάζεσαι και μπορεί να νομίζειςότι είσαι σε ένα λάτιν κλαμπ. Ημουσική είναι πολύ βασικό

στοιχείο της Zumba. Είναι το κίνητρο.Η μουσική που χρησιμοποιούμε στηZumba έχει δημιουργηθεί τις περισ-σότερες φορές γι’ αυτό τον σκοπό καιέχει διακυμάνσεις στο τέμπο. Το πρό-γραμμα ξεκινά με προθέρμαν ση,περνά διάφορες διακυμάνσεις τα-χύτητας και τελειώνει με αποθερα-πεία. Πρόκειται, δηλαδή, για εν αλλαγέςγρήγορων και πιο αργών ρυθμών και οικινήσεις εστιάζουν σε κάθε μυική ομάδα τουσώματος, αυξάνοντας σταδιακά τους καρδια-κούς παλμούς και επαναφέροντάς τους στην αρ-χική κατάσταση. Είναι πανεύκολο να ακολουθήσεικανείς το πρόγραμμα, ασχέτως ηλικίας, φυσικής καισωματικής κατάστασης και δεν έχει σημασία αν κά-ποιος δεν έχει χορέψει ποτέ στη ζωή του.Είναι μία διασκεδαστική μορφήαερόβιας άσκησης που είναι ό -μως πο λύ αποτελεσματική.

Η λέξη Zumba, προέρχεταιαπό την αργκώ της Κολομβίαςκαι σημαίνει «γρήγορα» και χρη-σιμοποιείται επίσης για να περι-γράψει τη δράση των μελισσών σεμία κυψέλη, όταν κουνάνε τα φτεράτους για να ρίξουν τη θερμοκρασία. Εί -ναι μία αερόβια μορφή άσκησης που κινη-τήρια δύναμη της είναι οι λάτιν ρυθμοί, οι ο -ποίοι συνδυάζονται και με διεθνείς ρυθμούς.Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που αναμιγνύει βή-ματα χορών της Λατινικής Αμερικής όπως salsa,merengue, reggaeton, cumbia, samba, calypso, tangoκ.α., με κινήσεις καρδιοαναπνευστικής άσκησης.

Δημιουργός της Zumba είναι ο Κολομβιανός BetoPerez, ο οποίος στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, ενώ δί-δασκε, διαπίστωσε ότι είχε ξεχάσει τις κασέτες του για τοπρόγραμμα γυμναστικής που έ κανε. Αντικατέστησε, λοι-πόν, τις κασέτες του προγράμματος με τις κασέτες λάτινπου είχε μαζί του και αυτοσχεδίασε. Η συνέχεια είναι μίαιστορία επιτυχίας αφού η Zumba έφτασε στο Μαϊάμι καιαπό ‘κει άρχισε να εξαπλώνεται.

Χ

Α Θ Λ Η Τ Ι Σ Μ Ο Σ 57

αθώς ο σύγχρονος άνθρωπος χαρακτηρί-ζεται από αυξημένο άγχος και αυξημένεςψυχικές διαταραχές, ζει αποξενωμένος α -πό τους συνανθρώπους του, ταυτόχρονασε μία μαζοποιημένη κοινωνία. Είναι εξαρ-τημένος από τα υλικά αγα θά και α ναζητάτρόπους για να δημιουργήσει γύρω τουένα περιβάλλον συναισθηματικής ηρε-μίας, ψυχικής και πνευ ματικής ι σορροπίας,έναν κόσμο χωρίς α νασφά- λειες και αμ-

φιβολίες, αλλά γεμάτο αυτοπεποίθηση και ε μπιστοσύνη,χαρά και υγεία.

Για τον λόγο αυτό, ολοένα και περισσότεροι άνθρω-ποι του δυτικού κόσμου στρέφονται σε συστήματα αυτο-γνωσίας που γεννήθηκαν στην Ανατολή. Ένα από τα δη-μοφιλέστερα είναι η Yoga, με ιστορία πάνω από 5000 χρό-νια. Δεν πρόκειται απλώς για μία σωματική ή πνευματικήάσκηση, αλλά για μία φιλοσοφημένη στάση ζωής, που έχειως στόχο την «ένωση», τη σύνδεση δηλαδή ανάμεσα στοσώμα, την ψυχή και το πνεύμα.

Τα οφέλη ωστόσο της yoga στον ασκούμενο είναιπολλαπλά και μονάχα εμπειρικά μπορεί κανείς να βιώσειτης αλλαγές όχι μόνο στο σώμα και στο πνεύμα του, αλλάκαι στην καθημερινότητά του. Η πρακτική κατ’ αρχάς βελ-τιώνει την ελαστικότητα και τη δύναμη των μυών και συμ-βάλλει στην καλλιέργεια της συγκέντρωσης, της ισχυρήςθέλησης και της ψυχικής δύναμης. Ωστόσο, ο ασκούμε-νος διδάσκεται βασικές αρχές για έναν καλύτερο τρόποζωής. Οι αρχές αυτές έχουν να κάνουν τόσο με τη στάσηκαι συμπεριφορά του προς τους συνανθρώπους του καιπρος κάθε άλλο ζωντανό οργανισμό όσο και ως προς τονίδιο του τον εαυτό. Από τις βασικότερες είναι η ahimsa,δηλαδή η μη άσκηση βίας και η satya που αναφέρεταιστην αξία της αλήθειας και του δίκαιου.

Μέσα από τις αναπνευστικές και σωματικές ασκήσεις,τις τεχνικές χαλάρωσης, διαλογισμού και αποτοξίνωσης οασκούμενος δημιουργεί τις συνθήκες για ένα περιβάλλονεσωτερικής και εξωτερικής αρμονίας. Και μέσα στο περι-βάλλον αυτό έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίζει ασθέ-νειες που στις μέρες μας βρίσκουν πρόσφορο έδαφος γιανα εκδηλωθούν, όπως είναι η υψηλή πίεση, ο διαβήτης, οιημικρανίες, τα προβλήματα του πεπτικού συστήματος, ηκατάθλιψη και διάφορα άλλα ψυχοσωματικά συμπτώματα.

Σε ό,τι αφορά στο κομμάτι των σωματικών ασκήσεων(asanas) και των τεχνικών αναπνοών (pranayama), ο α -σκούμενος έρχεται ξανά σε επαφή με το σώμα του και γε-νικότερα με τον εαυτό του. Οι μυς δυναμώνουν και ανα-κτούν τη χαμένη τους ελαστικότητα. Ολόκληρο το σώμααποτοξινώνεται και βιώνει την αίσθηση της ευεξίας, αυξά-

νεται ο μεταβολισμός, βελτιώνεται η κυκλοφορία του αί-ματος και η λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Ενώ σε ό,τι αφορά στην πρακτική του διαλογισμού, ταάτομα που διαλογίζονται έχουν συνήθως θετικότερη ά -ποψη για τη ζωή, αναπτύσσουν την αξία του αυτοσεβα-σμού και ασκούν συχνά την προσωπική τους ενδοσκό-πηση, γεγονός που τους βοηθά να εντοπίσουν και να αντι-μετωπίσουν τις αδυναμίες τους, να βελτιώσουν τη δημι-

ουργικότητά τους και να αξιοποιήσουν τις ικανότητεςτους, καθώς επίσης να μάθουν να διαχειρίζονται τα άγχη,τους προβληματισμούς και τις φοβίες τους. Πολύ σημα-ντική είναι επίσης η πρακτική του διαλογισμού σε ανθρώ-πους με χρόνιες παθήσεις, καθώς αντιμετωπίζουν την κα-τάσταση της υγείας με θετικότερη στάση, ενώ παράλληλαεκπαιδεύουν τον νου να χαλαρώνει και να διώχνει μακριάτις σκέψεις που σχετίζονται με τον πόνο.

Ωστόσο, υπάρχουν διάφορα είδη yoga, όπως η Ra-jayoga, η οποία δίνει έμφαση στον διαλογισμό και στησταθερότητα του νου, η Hathayoga, η οποία αποτελεί μίασχετικά ήπια μορφή άσκησης, η Ashtangayoga, η οποίαείναι ένα δυναμικό είδος yoga βασισμένο στις σωματικέςασκήσεις και η kundaliniyoga, η οποία ασχολείται περισ-σότερο με το κομμάτι τους διαλογισμού και λιγότερο μετο κομμάτι των ασκήσεων. Ανάλογα με τις ανάγκες του, οασκούμενος μπορεί να επιλέξει το είδος της yoga που τουταιριάζει και να αποκομίσει τα αντίστοιχα οφέλη.

Η πρακτική επομένως της yoga αποτελεί τεχνική κά-θαρσης σε νοητικό, συναισθηματικό και σωματικό επίπεδο,τα οφέλη της οποίας μπορεί κανείς να διαπιστώσει μόνοβιωματικά και έπειτα από μακρόχρονη επίμονη προσπάθεια.

Κ

Γιατί ο δυτικός κόσμος στρέφεται στη...

Yoga; της Ελευθερίας Τσαγκαράκη,δασκάλας Yoga

Α Θ Λ Η Τ Ι Σ Μ Ο Σ58

Η Γιούλη Παρασύρη,και ο Μιχάλης Βαρδάκης

16 και 15 ετών, μιλούνγια το αγαπημένο

τους άθλημα

Διά... Ξιφισμοίτης Μαρίας Βισκαδούρου,

καθηγήτριας Φυσικής Αγωγής, Γενικής Γραμματέος& υπεύθυνης του τμήματος Ξιφασκίας της Γ.Ε.Η.

Α Θ Λ Η Τ Ι Σ Μ Ο Σ 59

ι είναι για σας η Ξιφασκία;Γιούλη: Είναι τρόπος ζωής για μένα. Η Ξιφασκία

με έφερε κοντά στον αθλητισμό. Είναι ένα άθλημαπου διαμορφώνει τον τρόπο σκέψης μου και τησωματική μου διάπλαση, που είναι ο βασικός στό-χος κάθε αθλήματος.

Μιχάλης: Για μένα η Ξιφασκία είναι το άθλημαπου συνδυάζει τη σωματική άσκηση με τη διασκέδασηπου προσφέρει ένα παιχνίδι.

Πόσα χρόνια ασχολείστε με το άθλημα;Γιούλη: Εννέα χρόνια.Μιχάλης: Έξι χρόνια.Πως ξεκινήσατε;Γιούλη: Η πρώτη γνωριμία μου με το άθλημα έγινε α -

πό διηγήσεις μέσα από την οικογένεια. Αφού παρακολού-θησα αγώνες, κατάλαβα ότι η Ξιφασκία με είχε τελικά κα-τακτήσει.

Μιχάλης: Από μικρός μου άρεσε να παίζω με ξύλινασπαθιά. Αργότερα παρακολούθησα αγώνες Ξιφασκίαςστην τηλεόραση. Με εντυπωσίασε ο αγώνας, η τεχνική καιη ταχύτητα που απαιτούσε. Πληροφορήθηκα ότι υπάρχειΞιφασκία και στο Ηράκλειο και έτσι ξεκίνησα.

Ποια εφόδια πρέπει να έχει ένας αθλητής Ξιφασκίας;Γιούλη: Τα εφόδια ενός αθλητή Ξιφασκίας είναι πολλά

και αφορούν στο μυαλό, στην ψυχή και στο σώμα. Το ε ντυ-πωσιακό για να πετύχει κάποιος ακόμακαι σε επίπεδο

πρωτα-θλητισμού είναι ότι δεν πρέπει να

τα έχει όλα στον μέγιστο βαθμό, αλλά το αποτέλεσμα τουσυνδυασμού των παραπάνω να είναι καλό. Δηλαδή μπο-ρεί να αντικαθιστά την έλλειψη ύψους (κοντός αθλητής) μετη μεγάλη ταχύτητα, την έλλειψη δύναμης με την πολύκαλή τεχνική κλπ.

Μιχάλης: Θεωρώ ότι πρέπει να έχει πολύ καλά αντα-νακλαστικά, γρήγορη σκέψη και ανεπτυγμένη φυσική κα-τάσταση. Ο κατάλληλος συνδυασμός των παραπάνω φέρ-νουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Τι σας προσφέρει;Γιούλη: Μια καλή διέξοδο από την καθημερινότητα

και το φόρτο των σχολικών δραστηριοτήτων. Αναπτύσσειτις δεξιότητες για κοινωνικοποίηση και αθλητισμό.

Μιχάλης: Βρίσκω την Ξιφασκία ένα ολοκληρωμένο ά -θ λημα. Εξασκεί εξίσου το σώμα και το μυαλό. Επίσης, μουπροσφέρει και ψυχαγωγία.

Πώς νοιώθετε όλη τη χρονιά με μάσκα;Γιούλη: Σε αρκετά επαγγέλματα οι εργαζόμενοι φορά -

νε μάσκα κατά την εργασία τους. Έτσι κι εγώ, φοράω τη μά-σκα μου, όσο υπάρχει αθλήτρια με ξίφος απέναντι μου. Δενμε ενοχλεί μια μάσκα που τη φοράς για λόγους ψυχαγω-γικούς (αποκριάτικη) ή για λόγους ασφάλειας (μάσκα ξι-φασκίας), όσο συχνά κι αν γίνεται αυτό, με ενοχλεί μια μά-σκα ψυχής (υποκρισία) που τη φοράς για να εξαπατήσειςτους γύρω σου.

Μιχάλης: Από τα πρώτα κιόλας μαθήματα εξοικειώνε-σαι με τα μέσα ατομικής προστασίας που οφείλει κάθε α -θλητής να φορά. Η χρήση της μάσκας είναι βασικός κα-νόνας ασφαλείας για κάθε αθλητή. Η μάσκα έχει ως α-ποστολή την προστασία του προσώπου και γενικά του κε-φαλιού του αθλητή, δίνοντάς του τη δυνατότητα μέσααπό το πλέγμα να βλέπεις τα μάτια του αντιπάλου και νακαταλαβαίνεις που εστιάζει την προσοχή του ως προς το

σώμα του, να διακρίνεις συναισθηματικές καταστάσεις.Άθλημα κατ’ εξοχήν με στολή. Νιώθετε ότι είστε ένας

νέος Ζορό ή Ντ΄ Αρτανιάν;Γιούλη: Δε νιώθω σαν Ζορό ή Ντ’Αρτανιάν. Αυτό που

νιώθω είναι ότι κάνω ένα ξεχωριστό άθλημα.Μιχάλης: Το να νιώσει κανείς Ζορό ή Ντ’Αρτανιάν δεν

έχει να κάνει με το αν κρατάει ξίφος ή όχι.Είστε ευχαριστημένοι από το Σύλλογο σας;Γιούλη: Από τη Γ.Ε.Η. είμαι πολύ ευχαριστημένη. Έφο-

ροι και προπονητές κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για νααθλούμαστε εμείς σωστά και να μπορούμε να συμμετέ-χουμε σε αγώνες. Οι σχέσεις μεταξύ μας είναι φιλικές. Ξέ-ρουμε ότι ο σύλλογος είναι συμπαραστάτης στις προσπά -θειες μας, ότι είναι κοντά μας και στις αποτυχίες και στιςεπιτυχίες μας.

Μιχάλης: Είμαι πολύ ευχαριστημένος από το σύλλογόμου. Με τα μέσα που διαθέτει, στηρίζει και αναπτύσσει τοάθλημα της Ξιφασκίας.

Ποιοι είναι οι στόχοι σας στο άθλημα;Γιούλη: Είμαι μαθήτρια της Β΄ Λυκείου, με πολλές υπο-

χρεώσεις ως προς το σχολείο. Έτσι, ο ελεύθερος χρόνοςμου αφιερώνεται καθαρά στην Ξιφασκία. Προσπαθώ νακρατάω την επαφή μου με το άθλημα, όσο πιο συ-χνά μπο ρώ και να φέρνω

τ ηνκαλύτερη δυνατή

θέση, όταν συμμετέχω σε αγώνες. Μιχάλης: Είμαι μαθητής της Α΄ Λυκείου. Ο ελεύθερος

χρόνος μου είναι περιορισμένος και φυσικά τον αφιερώνωστην Ξιφασκία. Στόχος μου είναι μια καλή θέση στην κα-τηγορία μου. Αν δεν τα καταφέρω, υπάρχει και η επόμενηκατηγορία. Άλλωστε, Ξιφασκία μπορείς να παίζεις μέχρι τα80 σου...

Πιστεύω ότι από τις απαντήσεις των παιδιών δόθηκε ηαληθινή εικόνα του αθλήματος της Ξιφασκίας. Η Γ.Ε.Η. συ-νεχίζει ακούραστα την προσπάθεια της για την ανάπτυξηκαι διάδοση της Ξιφασκίας και καλεί, όποιον ενδιαφέρεταινα ασχοληθεί με το ξεχωριστό αυτό άθλημα (από ηλικία 5ετών μέχρι…105!), να έρθει να μας βρει. Αρκεί να διαθέ-τει μια αθλητική φόρμα και αθλητικά παπούτσια. Τον απα-ραίτητο εξοπλισμό για την Ξιφασκία (σπαθιά, μάσκες κλπ.)τον παρέχει ο σύλλογος. Κάθε στιγμή είναι κατάλληλη νααρχίσει κανείς τον αθλητισμό μαζί μας.

Γιατί να το κάνει;• Γιατί ο χρόνος για τον καθένα μας είναι πολύτιμος.

Όσο χρόνο ελεύθερο και να έχετε, αξίζει να τον αφιερώ-σετε στην άθληση γενικότερα.

• Γιατί η Ξιφασκία προσφέρει θετικά αποτελέσματα στοσώμα, στο πνεύμα και γενικά στη ζωή .

• Γιατί θα αναβαθμιστεί γρήγορα η φυσική σας κατά-σταση, λόγω των σύγχρονων μεθόδων που εφαρμόζουμε.

• Για τις όμορφες στιγμές που περνάμε.• Γιατί θα κάνετε νέους φίλους και θα μάθετε να αγω-

νίζεστε στα πλαίσια του «ευ αγωνίζεσθε».Το τμήμα της ξιφασκίας της ΓΕΗ δέχεται εγγραφές

νέων αθλητών καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η κα-τάλληλη ηλικία για να αρχίσει ένα παιδί είναι τα 5 χρόνια,καθώς το άθλημα δεν είναι καθόλου επικίνδυνο, όπως πι-στεύει μία μερίδα του κόσμου. Θα μας βρείτε στο Πα-γκρήτιο Στάδιο Ηρακλείου-Θύρα 6. Τηλ.: 2810 259733 και6937 037341.

Τ

Συνέντευξη στην Εύα Γουβιανάκη

ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΑΠΑΣ

Η κρητική διατροφήθα έπρεπε να διδάσκεταιστα σχολεία...

Δ Ι Α Τ Ρ Ο Φ Η 61

αγάπη για την μαγειρική φαίνεται ότι πέρασεαπό πατέρα σε γιο. Πέραν αυτής όμως, ποιαήταν τα πολύτιμα γαστρονομικά εφόδια πουδεχτήκατε από τον πατέρα σας;

Η αλήθεια είναι ότι η αγάπη όντως πέρασεαπό πατέρα σε γιο. Θεωρώ ότι τα γονίδια παί-ζουν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλι ξηαλλά και στην απόφαση ενός ανθρώπου για το

τι θα κάνει στην πορεία της ζωής του. Για μένα ήταν μονό-δρομος να ακολουθήσω το επάγγελμα αυτό. Η αλήθεια εί-ναι ότι κοντά στον πατέρα μου έμαθα πάρα πολλά πράγ-ματα, τό σο από πλευράς μαγειρικής τέχνης όσο και απόπλευράς ηθικών αξιών ως προς τον τρόπο που πρέπει νασυμπεριφέρεσαι σε μια κουζίνα αλλά και ως προς τον τρόποπου πρέπει να κινείσαι με τους συναδέλφους σου. Τον έχωευχαριστήσει κατά το παρελθόν και θα το κάνω και τώρα,καθώς όντως είναι ένα μεγάλο σχολείο για μένα. Προσπαθώνα θυμάμαι όλα αυτά που έχουμε ήδη συζητήσει αλλά καιαυτά που συνεχίζουμε να συζητάμε γιατί η δουλεία μαςδεν σταματάει ποτέ να εξελίσσεται.

Η αρθρογραφία πως προέκυψε; Τι σας ώθησε στηνδημιουργία της Cretan Food News;

Η αρθρογραφία προέκυψε πριν μερικά χρόνια όταν κα -τά διαστήματα έγραφα σε κάποια περιοδικά σαν αρθρο-γράφος. Όλα ξεκίνησαν από την αγάπη μου για την μαγει-ρική και από το γεγονός ότι ανέκαθεν ήμουν «ανήσυ- χος».Πάντα διάβαζα αρκετά και ήθελα να μοιράζομαι αυτήν μουτην αγάπη με τον υπόλοιπο κόσμο. Η CFN δημιουργήθηκεστις αρχές του 2013 και είναι ένα δημιούργημα στο οποίομεγάλη συμμετοχή, τόσο στην διαδικασία της δημιουργίαςόσο και στην πορεία της, έχει ή σύζυγος μου. Στόχος ήταννα δημιουργηθεί επιτέλους μια διαδικτυακή πύλη οπού θαήταν συγκεντρωμένες όλες οι πληροφορίες για την Κρήτη,την κρητική γαστρονομία και κουζίνα. Επίσης, θέλαμε αυτήη πύλη να δίνει βήμα σε ανθρώπους που ασχολούνται μετην γαστρονομία να πουν την δική τους γνώμη για αυτήν.

Το μυστικό ενός καλού πιάτου είναι οι πρώτες ύλες, οισωστές αναλογίες, η προσεκτική παρασκευή αλλά και ηδημιουργικότητα του chef. Θα μπορούσαμε να πούμε οτιαυτά είναι και τα απαραίτητα βήματα για μια επιτυχη-μένη επαγγελματική ενέργεια;

Σαφώς και πάντοτε ξεκινάμε από μία σωστή πρώτηύλη. Σίγουρα η διαχείριση παίζει πολύ σημαντικό ρολό γιατο αποτέλεσμα ενός καλού πιάτου. Βέβαια θεωρώ ότι γιατην επιλογή, την διαχείριση, την παρασκευή αλλά και για τοτελικό αποτέλεσμα, για το πώς δηλαδή θα δώσουμε μορφήσε ένα πιάτο, μεγαλύτερο ρόλο παίζει η γνώση και λιγότεροη φαντασία ή η δημιουργικότητα του chef. Όταν έχειςγνώση, μπορείς και να δημιουργήσεις. Αν δεν έχεις γνώση,η δημιουργία είναι αμφίβολου αποτελέσματος.

Όσον αφορά μια επιτυχημένη επαγγελματική ενέργεια,θεωρώ ότι είναι πάλι αναγκαίο να υπάρχει γνώση αλλά καιεμπιστοσύνη. Θεωρώ ότι πρέπει να αφήσουμε τους αν-θρώπους να αναδείξουν τις γνώσεις τους, ο καθένας στοδικό του τομέα, ώστε να φανεί και η δουλεία τους. Δεν πρέ-πει να αφήνουμε στην τύχη την πορεία των πραγμάτων, όλαπρέπει να γίνονται με βάση την γνώση και τον κατάλληλοπρογραμματισμό.

Μέσα από την CFN προωθείτε τις αξίες και την παρά-δοση της κρητικής κουζίνας. Θεωρείται ότι υπάρχουν εν-δεχόμενες "παρεξηγήσεις" σχετικά με αυτό που χαρα-κτηρίζεται σήμερα "κρητική κουζίνα";

Η κρητική κουζίνα από την φύση της έχει μια πολυπλο- κότητα. Διαθέτει πάρα πολλά χόρτα και βότανα. Επίσης,υπάρχουν πάρα πολλές συνταγές, ξεχασμένες στον χρόνο,τις οποίες θα έπρεπε να ξαναφέρουμε στο προσκήνιο. Μεβάση τις κρητικές πρώτες ύλες, την δημιουργικότητα και τηνγνώση του κάθε σεφ θεωρώ ότι μπορούμε να τις εξελίξουμεκαι να τις πάμε παραπέρα. Σαφώς και υπάρχουν παρεξη-γήσεις γιατί δεν υπάρχει ξεκάθαρη γνώμη για το τι ακριβώςείναι κρητική διατροφή και κουζίνα. Για μένα η κρητική δια-τροφή θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία.

Αν σας δινόταν η δυνατότητα, τι θα αλλάζατε στην γα-στρονομική πραγματικότητα του νησιού;

Αν είχα ένα μαγικό ραβδάκι που θα μου επέτρεπε να αλ-λάξω την γαστρονομική πραγματικότητα του νησιού, θαεπέλεγα να αλλάξω λιγάκι τις συνήθειες τόσο των κατανα- λωτών όσο και των επιχειρηματιών. Θα προσπαθούσα δη-λαδή να συμπεριλάβω στα μενού των επιχειρήσεων ε στία-σης περισσότερα κρητικά προϊόντα ώστε να στηριχτούν οιτοπικές πρώτες ύλες και επομένως να ξεφύγουμε από τις ξε-νόφερτες. Επίσης, θα ήθελα να πράττουν το ίδιο και οι κα-ταναλωτές. Να στηρίζουν δηλαδή τις προσπάθειες των το-πικών επιχειρήσεων όχι μόνο ως πελάτες σε καταστήματαεστίασης αλλά και ως αγοραστές, να επιλέγουν δηλαδή πε-ρισσότερα κρητικά προϊόντα για το καθημερινό τους τρα-πέζι.

Προτιμάτε την θέση πίσω από την γαστρονομική κου-τάλα ή την θέση πίσω από την γαστρονομική πέννα;

Η γαστρονομική πέννα είναι η έκφρασή κάποιων από-ψεων, γνώσεων και πολλές φορές κάποιων επίκαιρων πραγ-μάτων. Μου αρέσει πάρα πολύ αυτή η σκοπιά όμως η με-γάλη μου αγάπη παραμένει η μαγειρική. Δεν έχωα ποποιηθεί το ρόλο του μάγειρα και προσπαθώ, όταν βρί-σκω τον χρόνο, να το θυμάμαι.

Πολυπράγμων και συνεχώς ανήσυχος. Καριερίσταςαλλά και οικογενειάρχης. Ποια είναι η χρυσή τομή τηςισορροπίας;

Δυστυχώς, ισορροπία σε αυτό το πράγμα δεν υπάρχει.Κάποιες ημέρες θα δώσεις περισσότερο βάρος στην δου-λεία και κάποιες άλλες στην οικογένεια. Σίγουρα, σημαντι -κό ρόλο για μένα παίζει η οικογένεια μου και μπορώ να πωμε βεβαιότητα ότι η ωραιότερη “δημιουργία” μου ως τώραείναι ο γιός μου. Η δουλεία είναι κάτι που επίσης γίνεται μεπολύ αγάπη και αφοσίωση. Βέβαια προσπαθώντας καθη-μερινά να βρεις την χρυσή τομή και τις λεπτές ισορροπίεςθα κάνεις λάθη, θα δώσεις την προσοχή σου κάπου περισ-σότερο και κάπου λιγότερο αλλά πιστεύω ότι είμαστε συ-νεχώς σε αναζήτηση του κατάλληλου μέτρου.

Τι θα θέλατε, αλλά παράλληλα και τι θα επιδιώκατε, γιατο μέλλον του Χρήστου Λάπα;

Αυτό που θα ήθελα είναι σίγουρα υγεία, για μένα και τηνοικογένεια μου. Χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να κάνουμε τί-ποτα και δεν μπορούμε να πάμε παραπέρα. Στην συνέχειαελπίζω να γίνονται πράγματα στην Κρήτη, ώστε να μπορείη CretanFoodNews να τα αναδεικνύει.

Αυτό μας δίνει χαρά και μας γεμίζει με αισιοδοξία για τηνγαστρονομική συνέχεια του νησιού. Αυτό που θα επεδίωκαείναι να συνεχίσουμε να προωθούμε και να προάγουμε τηνκρητική διατροφή, τα κρητικά προϊόντα και τις κρητικέςεπιχειρήσεις. Επίσης, εγώ και όλοι αντίστοιχα στην CFN, θαπροσπαθήσουμε να παραμείνουμε αξιόπιστοι στους συ-νεργάτες μας και να κάνουμε το μέγιστο δυνατό σε αυτόπου μας έχει ζητηθεί.

Η

Δ Ι Α Τ Ρ Ο Φ Η62

Third WaveCoffee

ΠΡΩΤΟ ΚΥΜΑ: Ο ΚΑΦΕΣ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣε αυτή τη χρονική φάση έχουμε να κάνουμε με την

απλή, καθημερινή και ασυναίσθητη κατανάλωση ενός ρο-φήματος, με μόνο στόχο την ενστικτώδη πρόσληψη τηςαναγκαίας καφεΐνης. Στην περίοδο αυτή, συναντάμε στιγ-μιαίους, τυποποιημένους, φίλτρου και γενικότερα βιομη-χανοποιημένους καφέδες που απαρτίζουν τα ράφια τωνsuper market για την παρασκευή των οποίων δεν χρειά-ζεται η συμβολή ενός barista.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΥΜΑ: Ο ΚΑΦΕΣ ΩΣ ΑΠΟΛΑΥΣΗΕδώ γίνεται η εμφάνιση των πρώτων espresso bar,

όπου ως πρώτη ύλη χρησιμοποιούνται εξαιρετικής ποιό-τητας βιομηχανικά επεξεργασμένοι και τυποποιημένοι κα-φέδες. Σε αυτή τη χρονική φάση, ένας καλός barista μπο-ρεί να αναδείξει τις «περιορισμένες» δυνατότητες αυτώντων χαρμανιών.

ΤΡΙΤΟ ΚΥΜΑ: Ο ΚΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΦΕΣε αυτή τη νέα περίοδο ο καφές μιλά από μόνος του. Εδώ

έχουμε να κάνουμε με specialty coffees από συγκεκριμένεςφάρμες, των οποίων η φύτευση, η συγκομιδή και η επεξερ-γασία πραγματοποιήθηκαν με ιδιαίτερο τρόπο καταλήγονταςνα καβουρδιστούν από πραγματικούς τεχνίτες.

Στόχος αυτού του νέου κύματος είναι να δημιουργηθείμια αλυσίδα μεταξύ του farmer, του roaster και του baristaπου σκοπό έχει την ανάδειξη του καφέ σε τέχνη.

Σε αυτή την αλυσίδα ο ρόλος όλων είναι πολύ σημα-ντικός και όλοι μαθαίνουν από όλους. Ο barista δεν πρέ-πει να είναι απλά δεξιοτέχνης αλλά και «μαθητής». Γίνεταιβαθύτερα γνώστης της χημείας και των φάσεων της επε-ξεργασίας του πιο πολύπλοκου γευστικά καρπού που έχειδώσει η φύση.

Νέες ορολογίες όπως single estate coffees, single ori-gin coffees, micro lots, new crops, cup profile και άλλαπολλά κάνουν την είσοδο τους στην καθημερινότητα όλωναυτών που ασχολούνται με τον καφέ, είτε ως επαγγελμα-τίες είτε ως απλοί καταναλωτές. Ο καφές πλέον αντιμετω-πίζεται όπως το καλό κρασί, όπου υπάρχουν συγκεκριμέ-νες ποικιλίες, συγκεκριμένες χώρες, καλές και κακές σο-δειές, διάφορες μέθοδοι επεξεργασίας, διάφοροι παρα-γωγοί και καθένα από αυτά τα κρασιά είναι ξεχωριστό. Έτσικαι εδώ, σε αυτή τη νέα κουλτούρα, ο κάθε καφές είναι ιδι-αίτερος και ξεχωριστός. Πίνουμε τον καφέ μας όχι απλά γιατην καφεΐνη, ούτε για την παρέα, αλλά για τον ίδιο τονκαφέ!

So, let the coffee speak for itself..!

ο λεγόμενο ως τρίτο κύμα καφέ (third wave coffee) ανα-φέρεται σε μια νέα κουλτούρα όπου πρωταγωνιστής είναιο καφές, με σκηνοθέτη τον barista και σεναριογράφουςτον roaster με τον farmer. Για να φτάσουμε στο σημείο νακατανοήσουμε την σπουδαιότητα και την αναγκαιότητατου τρίτου κύματος, πρέπει να γνωρίσουμε τα πρώτα δύο.

του Γιώργου Κοντορίνη,Barista Trainer

T

Δ Ι Α Τ Ρ Ο Φ Η64

Χαρούπι,η σοκολάτα

της Κρήτηςτης Ειρήνης Μαθιουδάκη,

φοιτήτριας του Τμήματος Χημείας στο Π.Κ. - συγγραφέας

ο χαρούπι, σπουδαίο κομμάτι του φυσικού πλού-του όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και άλλων μεσο-γειακών χωρών, είναι ένα αυτοφυές δέντρο πουμπορεί να επιβιώσει σε συνθήκες σκληρής ζέ-στης και ξηρασίας. Έτσι δεν μας κάνει εντύπωσηπου το συνανταμε σε όλες σχεδόν τις χώρες τηςΜεσογείου και φυσικά στην Κρήτη. Γνωστή από

τα πολύ παλιά χρόνια, η χαρουπιά κατείχε εξέχουσα θέσηστο ελληνικό διατροφολόγιο εξαιτείας της ιδιαίτερης γεύ-σης αλλά και της θρεπτικής της αξίας.

Μπορεί εμφανισιακά και γευστικά να μοιάζει στην αγα-πημένη μας σοκολάτα, όμως ο καρπός της είναι λιγότεροςλιπαρός και η γεύση του περισσότερο γλυκιά μιας και πε-

ριέχει μεγάλη ποσότητα, γλυκόζης και σακ-χαρόζης. Πέρα, όμως, από την πολύ δελεα-στική του γεύση, που το καθιστά αυτόματα

από τις πιο γλυκές απολαύσεις που μαςέχει προσφέρει η φύση, το χαρούπι εί-

ναι πλούσιο σε βιταμίνες και θρε-πτικά συστατικά πράγ μα που το

κάνει πολύτιμο και ωφέλιμο γιατην υγεία μας. Ασβέστιο, Μα-

γνήσιο, Σίδηρο, Φώσφο -ρο, Κάλιο, Πυρίτιο, κα-

θώς και βι ταμίνες

Α, Β1, Β2, D είναι τα περισσότερα από τα στοιχεία που τοκάνουν τόσο απαραίτητο και ξεχωριστό για τον ανθρώπινοοργανισμό. Ας μην ξεχνάμε, όμως, πως το χαρούπι περιέ-χει και μεγάλη περιεκτιότητα φυτικών ινών άρα διευκολύ-νει τη σωστή λειτουργία του εντέρου, ενώ είναι πολύ εύ-πεπτο. Ακόμη να πεισθείτε για την αξία του;

Είναι γεγονός πως στις μέρες μας το χαρούπι δεν είναιτόσο διαδεδομένο στην καθημερινή ζωή, όπως θα του ά -ξιζε. Κι όμως! Κατέχει εξέχουσα θέση στον κλάδο της ζα-χαροπλαστικής αλλά και της φαρμακοβιομηχανίας. Εξαι-τείας της γεύσης του αλλά και των χαμηλών του θερμίδων,αντικαθιστά τέλεια τη σοκολάτα και τη λευκή ζάχαρη σεδιάφορα γλυκίσματα.

Ένα ακόμη στοιχέιο για το χαρούπι που λίγοι γνωρίζουνείναι ότι το κουκούτσι του που, ανεξάρτητα του μεγέθουςτου έχει πάντα σταθερό βάρος 0,2gr χρησιμοποιείται εδώκαι 1500 χρόνια από κοσμηματοπώλες και φαρμακοποιούςως η πιο μικρή μονάδα μέτρησης. Το γνωστό σε όλους μαςκαράτι. Η λέξη «καράτι» προέρχεται από το αραβικό «κι-ράτ» που σημαίνει σπόρος!

Γνωρίζατε πως όλες μας τις φωτογραφίες με φιλμ τιςχρωστάμε στον καρπό του χαρουπιού; Από αυτόν παρά-γεται η κυτταρίνη, πρώτη ύλη για την κατασκευή φωτο-γραφικών πλακών, φιλμ και άλλων αντικειμένων.

Η χαρουπιά, σήμα κατατεθέν της κρητικής γης, είναι τοπιο σεμνό και το πιο πολύτιμο δώρο που προίκισε η

φύση τον τόπο αυτό. Σε όποιο σημείοτης Κρήτης υπάρχει χώμα, υπάρχει κι

ένα χαρουπόδεντρο έτοιμο ναμας δώσει τα αρώματα, τις γεύ-σεις και τις ευεργεσίες του. Περ-

πατήστε στη φύση, ζεσταθείτεαπό τον ήλιο και δροσιστείτε από

το αεράκι, αφουγκραστείτε τις ευωδιές,ξε-κουραστείτε στη σκιά μιας χαρουπιάς καιγευτείτε τους καρπούς της. Αρχέγονη γλύκααπό ένα χαμένο θησαυρό…

Τ

Ένας ανεκμετάλλευτος θησαυρός της κρητι-κής γης, ένα αγαθό που υπάρχει σε αφθονία σεκάθε κομμάτι του νησιού από τα αρχαία χρόνιακιόλας, μία πολύτιμη τροφή πλούσια σε γεύσηκαι βιταμίνες, που έθρεψε τους κρητικούς τηνπερίοδο της ναζιστικής κυριαρχίας.

65

ΤαCocktail χτες, σήμερα,

αύριο... του Γιώργου Δενδράκη,Bartender

α cocktails στην Ελλάδα διακατέχονται από κά-ποιους μύθους. Έτσι, πολλοί πιστεύουν ότι κατα-ναλώνονται μόνο το καλοκαίρι, ότι όλα είναι γλυκά,ότι τα πίνουν κυρίως γυναίκες, ότι τα cocktail είναιμόνο το mojito, ότι έχουν όλα φράουλα κ.α. Στην

πραγματικότητα δεν ισχύει τίποτα από όλα αυτά.Κοιτάζοντας τις προηγούμενες δεκαετίες βλέπουμε τη

συνεχή κακοποίηση των cocktails. Χαμηλής ποιότηταςπρώτες ύλες και ανεκπαίδευτοι bartenders έφτιαχναν κα-κής ποιότητας cocktails. Δίνοντας έμφαση μόνο στον εντυ-πωσιασμό με διάφορα πλαστικά αντικείμενα (μαϊμούδα-κια, ομπρέλες, κ.α.) έφτιαχναν πολύχρωμα cocktails, χωρίςγεύση. Ευτυχώς αυτή η εποχή πέρασε.

Σήμερα ζούμε τη δεύτερη χρυσή εποχή των cocktailsσε όλο τον κόσμο και στην Ελλάδα. Ξεκίνησα να ασχο-λούμαι με το bartending και τα cocktails μερικά χρόνιαπριν αρχίσει αυτή η εποχή. Όταν πήγα στη σχολή στοΛονδίνο κατάλαβα τί θα συνέβαινε τα επόμενα χρόνιαστη χώρα μας. Από το Λονδίνο προσπάθησα να μεταφέ -ρω στην τοπική αγορά της Κρήτης τη φιλοσοφία για ποι-οτικότερα cocktails. Τα τελευταία χρόνια μέσα από τιςδραστηριότητές της η " The Art Of Cocktail " εφαρμόζει αυ -τή την τάση. Κάθε σωστά παρασκευασμένο cocktail είναιμια γευστική εμπειρία που απευθύνεται σε όλες μας τις αι-σθήσεις. Ξεκινώντας από τον ήχο του shaker και φτάνονταςστην εικόνα του ποτηριού και της γαρνιτούρας, ετοιμαζό-μαστε για την αίσθηση της αφής, αγγίζοντας το cocktail, καιφτάνουμε στο αποκορύφωμα με τα αρώματα και τη γεύσηνα ολοκληρώνουν την εμπειρία.

Απαιτήστε αυτή τη γευστική εμπειρία κάθε φορά πουπίνετε cocktail, είτε είστε σε ένα μπαρ, είτε είστε σε κάποιακοινωνική εκδήλωση. Δεν χρειάζεται να έχουμε ιδιαίτερεςγνώσεις ή να έχουμε πιεί εκατοντάδες cocktail για να ξε-χωρίσουμε ένα σωστά παρασκευασμένο cocktail. Δοκι-μάζοντάς το, πρέπει να καλύψει όλες μας τις αισθήσεις καικυρίως την όσφρηση και τη γεύση.

Πρέπει λοιπόν, να έχει τουλάχιστον ένα ευδιάκριτοάρωμα και στη γεύση θα πρέπει να μην υπερισχύει κάτι.Δηλαδή να μην είναι πολύ γλυκό ή πολύ ξινό ή να έχει πολύαλκοόλ. Πρέπει να υπάρχει ισορροπία και να μπορούμε ναδιακρίνουμε στη γεύση όσα περισσότερα από τα συστα-τικά του.

Το μέλλον των cocktails στην Ελλάδα διαφαίνεται λα-μπρό. Τα cocktails μπαίνουν στην κουλτούρα μας και πρέ-πει να απαιτούμε ως καταναλωτές να είναι ποιοτικότερακαι γευστικότερα. Η " The Art Of Cocktail " εγγυάται αυτήτη γευστική εμπειρία σε κάθε cocktail που φτιάχνει καιπροσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις για κάθε είδους εκδή-λωση και επιχείρηση. Ελπίζω να έχω την χαρά να σας σερ-βίρω ένα cocktail σε κάποια εκδήλωση ή σε κάποιο μπαρ.

ΣΥΝΤΑΓΗ

ΟΝΟΜΑ: Mare NostrumΓΑΡΝΙΤΟΥΡΑ: ΦινόκιοΣΥΣΤΑΤΙΚΑ: 50ml Μεσογειακό τζιν αρωματισμένο με βα-σιλικό, ελιά, δενδρολίβανο, θυμάρι, 5ml ούζο, 15ml ελαι-οζάχαρο ροζ γκρέιπφρουτ ΜΕΘΟΔΟΣ: STIRΠΟΤΗΡΙ: COUPE

T

Η υπηρεσία Book on Demand των εκδόσεων Ί́τα-νος παρέχει τη δυνατότητα σε συγγραφείς (πεζογρά-φους, ποιητές, συγγραφείς πανεπιστημιακών βιβλίων,δοκιμιογράφους, δημι ουρ γούς comix, φωτογράφους κ.ά.)να εκδώσουν το βιβλίο τους σε όσα αντίτυπα επιθυμούνκαι σε τιμές εξαιρετικά χαμηλές.

Η υπηρεσία Book on Demand των εκδόσεωνΙΤΑΝΟΣ σάς προσφέρει τις εξής επιλογές:

α) Μας στέλνετε το βιβλίο σας σε ηλεκτρονική μορ -φή κι εμείς αναλαμβάνουμε να σας το παραδώσουμε σεμορφή τυπωμένου βιβλίου και σε όσα αντίτυπα εσείςεπιθυμείτε.

β) Μας στέλνετε το βιβλίο σας σε ηλεκτρονική μορ -φή και εμείς αναλαμβάνουμε, σε συνεργασία με έ μπει-ρους διορθωτές / επιμελητές και γραφίστες (πά ντα σεσυνεχή συνεννόηση μαζί σας), να σας το παραδώσουμεφιλολογικά επιμελημένο και αισθητικά άψογο, σε μορφήτυπωμένου βιβλίου και σε όσα αντίτυπα εσείς επιθυμείτε.Επιπλέον έχουμε τη δυνατότητα να σας προσφέρουμεεξαιρετικά οικονομικές λύσεις και υπηρεσίες για την απο-τελεσματική προώθησή του.

Οι άνθρωποι των εκδόσεων ΙΤΑΝΟΣ, λόγω της μα-κρόχρονης επαφής μας με όλους τους τομείς της εκδοτι-

κής παραγωγής, γνωρίζουμε πόσο δύσκολο είναι να δια-βαστούν με προσοχή και ακόμα πόσο πιο δύσκολο ναεγκριθούν τα έργα πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέωναπό τις επιτροπές αξιολόγησης των εκδοτικών οίκων,ώστε να αποφασιστεί η έκδοσή τους. Έτσι, πάρα πολλάαξιόλογα κείμενα (λογοτεχνικά, ποιητικά, επιστημονικά)παραμένουν στην αφάνεια ε πει δή συνήθως κρίνονταιαντιεμπορικά από τους εκάστοτε αξιολογητές. Ωστόσο,τελικός στόχος κάθε δημιουργού είναι να φέρει το έργοτου σε επαφή με το κοινό και να αισθανθεί την πληρό-τητα που προσφέρει η διαπίστωση πως αυτό αφορά καισε πολλούς άλλους ανθρώπους.

Κύριος στόχος των εκδόσεων ́ Ίτανος είναι να δουν τοφως της δημοσιότητας έργα που θα συμβάλουν στηνανάπτυξη του πολιτισμού μας, ενάντια στο κλίμα εμπο-ρικότητας που έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια στηναγορά του βιβλίου και το οποίο μειώνει την ποιότητα.Εμείς, με έμπειρους και άριστα καταρτισμένους συνερ-γάτες στον χώρο της παραγωγής του βιβλίου, έχουμε τηδυνατότητα να σας παραδώσουμε, σε πολύ σύντομοχρόνο, ένα άψογα ψηφιακά τυπωμένο βιβλίο και μάλισταμε το σώμα του δεμένο σε δεκαεξασέλιδα ή οκτασέλιδα(όπως ακριβώς στην εκτύπωση offset). Πρόκειται για μιακαινοτόμο δυνατότητα που ελάχιστοι επαγγελματίες μπο-ρούν σήμερα να προσφέρουν.

Τύπωσε το δικό σου βιβλίοαπό 20 μόλις αντίτυπα!Book on Demand

ΒΙ.ΠΕ. Ηρακλείου, Οδός Θ, Τηλ.: 2810 300950, sales@itanosbooks.gr, info@itanosbooks.grwww.itanosbooks.gr