ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ18 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Vinia Tsopelas: Η Ελληνίδα ντίβα της κλασικής μουσικής

Της Αριας Σωκράτους

Η Vinia Tsopelas είναι ο ορισμόςτης ντίβας μιας άλλης εποχής μετον μύθο της ερμηνείας του όρουαυτού να τη συνοδεύει σε κάθε

βήμα της αξιοθαύμαστης καριέρας της. Σεπολύ νεαρή ηλικία με υποτροφία της γαλλικήςκυβέρνησης μελέτησε στο Conservatoire Na-tional de Paris με την Yvonne Lefebure καιέλαβε μέρος επί τρία συνεχόμενα καλοκαίριαστα διεθνή σεμινάρια Julliet Musical στο StGermain –en-Laye. Υπήρξε η μοναδική μα-θήτρια της κορυφαίας πιανίστριας ΤζίναΜπαχάουερ και δέθηκε μαζί της με βαθύτατοκαλλιτεχνικό και φιλικό δέσιμο έως το τέλοςτης ζωής της. Στη συνέχεια σπούδασε εκτέ-λεση οργάνου (performance) στην πιο διά-σημη σχολή στον κόσμο, την Julliard τηςΝέας Υόρκης, λαμβάνοντας υποτροφία γιαόλα τα χρόνια των σπουδών της λόγω τωνεξαιρετικών της επιδόσεων και της προοπτικήςδιεθνούς καριέρας. Το ιδιαίτερο ταλέντο τηςστη μουσική υπήρξε η αιτία που έλαβε τηναμερικανική υπηκοότητα από την αμερικα-νική κυβέρνηση υπό το στάτους Third Pref-erence, γεγονός που της άνοιξε τις πόρτεςγια μια αξιοθαύμαστη διεθνή καριέρα στιςΗΠΑ, όπου έζησε για δεκαοχτώ ολόκληραχρόνια.

Τα βραβεία τα οποία έλαβε ήταν πάραπολλά και οι διακρίσεις της αμέτρητες, συμ-περιλαμβανομένου και του ψηφίσματος τηςΠολιτείας της Καλιφόρνιας για την καλλιτε-χνική και ακαδημαϊκή της συνεισφορά στηνΠολιτεία.

Τα σχόλια του Διεθνή Τύπου για το ταλέντοτης νεαρής Ελληνίδας πιανίστριας υπήρξανδιθυραμβικά. Μεταξύ άλλων, το San FranciscoChronicle είχε γράψει «Συγκλονιστικό Ντεμ-πούτο. Εδώ έχουμε μια πραγματική καλλι-τέχνιδα, όχι μία ακόμη πιανίστα με καλή τε-χνική. Εκτός από ένα γεμάτο δύναμη, μάλλονσυμφωνικό τρόπο ερμηνείας, η Τσόπελα δια-θέτει πνευματικότητα και ένα βαθύτατο αί-σθημα της μελωδικής γραμμής και των ανα-λογιών της μουσικής. Ποτέ δεν θυμάμαι νααπόλαυσα τόσο στη ζωή μου τη σονάτα έργο57 του Μπετόβεν», η «Los Angeles Times»έγραψε «Τα μνημειώδη περιγράμματα πουπέτυχε η Τσόπελα ήταν αντιπροσωπευτικάτου στυλ ερμηνείας της. Η έντασή της μοιάζειακάματη, η δύναμή της αξιοθαύμαστη, ανήκειστην ίδια κατηγορία με άλλους ακούραστους,δυναμικούς πιανίστες όπως ο Λάζαρ Μπέρ-μαν», ενώ η «Dallas Times Herlad» τη χαρα-κτήρισε ως «μια δύναμη που καίει και συν-δυάζεται περίφημα με ένα πραγματικό,λυρικό ταλέντο».

- Υπήρξατε η μοναδική μαθήτρια τηςεξαιρετικής πιανίστριας Τζίνα Μπαχάουερμέχρι το τέλος της ζωής της το 1976.Πώς θα περιγράφατε τη μαθητεία σαςκοντά της;

«Μου αρέσει πολύ η λέξη μαθητεία πουχρησιμοποιήσατε επειδή η Τζίνα Μπαχάουερυπήρξε ένας μύθος και σήμερα μετά απότόσα χρόνια ακόμα θαυμάζω την αφοσίωσήτης και τη δουλειά της. Ήταν μια εργάτριατης τέχνης. Οταν τη γνώρισα ήμουν πολύ μι-κρή, μόλις δεκαοχτώ ετών και είχα την τάσηνα υπερβάλλω στον θαυμασμό και την εκτί-μηση προς το πρόσωπό της, όχι επειδή δενάξιζε θαυμασμού αλλά με την απόσταση τουχρόνου και την εξέλιξη τη δική μου, ακόμαυπάρχουν αμέτρητα στοιχεία τα οποία θαυ-μάζω στην Μπαχάουερ ως μεγάλη μουσικό.Ηταν ένας πολύ ευγενής άνθρωπος, πραγ-ματική κυρία και με ιδιαίτερα αναπτυγμένηαίσθηση του χιούμορ. Αυτό που έχει αποτυ-πωθεί πιο έντονα στη μνήμη μου είναι το χι-ούμορ και η αρχοντιά της».

- Το 1972 γίνατε δεκτή στην Julliard,την πιο διάσημη σχολή στον κόσμο και

λόγω των εξαιρετικών σας επιδόσεων καιτης προοπτικής διεθνούς καριέρας λάβατευποτροφία για όλα τα χρόνια των σπουδώνσας, καθώς και από το ίδρυμα Fullbright.Μιλήστε μας λίγο για τα χρόνια της φοί-τησης σας στην Julliard.

«H Julliard εξακολουθεί να είναι μια απότις καλύτερες σχολές στον κόσμο, όμως τηνεποχή που φοίτησα εγώ ήταν μια άλλη Jul-liard. Δίδασκαν καθηγητές μύθοι, οι περισ-σότεροι είχαν έρθει από τη Ρωσία, είχανλάβει τη μαθητεία τους από τη μεγάληΡωσική Σχολή, της Αγίας Πετρούπολης καιτης Μόσχας, που ήταν η μεγαλύτερη Σχολήστην Κλασική Μουσική και στο πιάνο. Οιπερισσότεροι είχαν φύγει από τη Ρωσία το1917 με τη Ρωσική Επανάσταση. Εγώ είχατη μεγάλη ευκαιρία να μελετήσω με αυτούςτους μεγάλους δασκάλους, οι οποίοι δενυπάρχουν πια. Τώρα η Julliard έχει πάρειμια άλλη μορφή, έχει μια άλλη εξέλιξη, δενλέω ότι δεν υπάρχουν εξαίρετοι καθηγητέςαλλά τότε ήταν η αφρόκρεμα, οι μεγαλύτερεςπροσωπικότητες και αναλόγως παίρναμε κιεμείς αυτή τη διδασκαλία που τώρα πλέονδεν υπάρχει.

Είχα την τύχη και την τιμή να μελετήσωπλάι στους Guido Agosti, Adele Marcus και

Nadia Reisenberg, που ήταν οι μύθοι τηςμουσικής. Η φοίτηση στην Julliard και τότεκαι τώρα υπήρξε πολύ δύσκολη και ανταγω-νιστική με τη διαφορά ότι τότε υπήρχε η αί-σθηση ότι οι απόφοιτοι της Julliard πήγαινανκατευθείαν για σολιστική καριέρα. Τώρα ταπράγματα έχουν αλλάξει άρδην, δεν είναιτόσο εύκολη η σολιστική καριέρα και περισ-σότερο προσανατολίζονται προς ακαδημαϊκήκαριέρα επειδή οι εποχές έχουν αλλάξειπάρα πολύ. Σε όλες τις μορφές της τέχνης,οι σπουδές προσαρμόζονται σύμφωνα μεαυτό που ζητούσε το κοινό. Στην εποχή μουέδιναν έμφαση στην προσωπικότητα ενόςκαλλιτέχνη. Τώρα υπάρχει μια μαζικότερηπαρουσίαση και προάγουν μια άλλη εικόνατου καλλιτέχνη. Οι καλλιτέχνες που έχουνπαρεισφρύσει στο χώρο έχουν εξαιρετικήτεχνική αλλά δεν έχουν αυτή τη μαγνητικήαύρα και την έντονη προσωπικότητα που εί-χαν οι καλλιτέχνες άλλοτε. Αυτά τα δύο

στοιχεία δεν διδάσκονται αλλά κατακτώνταιμε τη συνεχή μαθητεία, τη μεγάλη κουλτούρακαι τις επιδράσεις που έχει αποκομίσει απότη ζωή του ένας καλλιτέχνης. Όταν εγώζούσα σε ένα περιβάλλον όπου οι καθηγητέςμου ήταν μυθικές φυσιογνωμίες, είναι πολύφυσικό να μου μετέδιδαν λίγη από την αύρατους, την οποία εγώ στη συνέχεια μετουσίωνασε πνευματικό έργο. Δυστυχώς τώρα η εξέλιξηενός καλλιτέχνη είναι ταξινομημένη σεκουτιά, θα ολοκληρώσει τα ακαδημαϊκά τουμαθήματα, θα γίνουν εξαιρετικοί μουσικοίμε θαυμάσιες γνώσεις, όμως δεν προβάλλεταικαι δεν προωθείται η διαμόρφωση μιας σπου-δαίας προσωπικότητας».

- Ξεκινήσατε τη διεθνή σας καριέρατο 1979 έχοντας ήδη κερδίσει το πρώτοβραβείο στο διαγωνισμό για «Διακεκρι-μένους Νέους Πιανίστες» (DistinguishedYoung Artists) που διοργάνωσε η DallasSymphony Orchestra στη μνήμη της ΤζίναΜπαχάουερ. Εχετε δώσει ρεσιτάλ στιςμεγαλύτερες αίθουσες στις ΗΠΑ, στηνΕυρώπη και στην Ελλάδα. Πώς θα περι-γράφατε την έναρξη και την πορεία τηςκαριέρας σας;

«Ηταν μια πορεία η οποία ξεκίνησε πραγ-

... Οι καλλιτέχνες που έχουν παρεισφρύσει στο χώρο έχουν εξαιρετική

τεχνική αλλά δεν έχουν αυτή τη μαγνητική αύρα και την έντονη

προσωπικότητα που είχαν οι καλλιτέχνες άλλοτε...

ØØØØØØ

ØØØØØØ

ματικά με τον καλύτερο τρόπο επειδή πα-ρουσιάστηκα με την Ορχήστρα του Dallas μ’ένα πολύ σπουδαίο μαέστρο ο οποίος κατα-γόταν από την Ανατολική Γερμανία. Ελαβεχώρα στο θέατρο του Ντάλλας, στο μεγάλοθέατρο στο οποίο στεγάζεται η ορχήστρα καιήταν ένα πολύ εντυπωσιακό ξεκίνημα. Τοθέμα είναι πως είναι εύκολο να ξεκινήσειςέτσι αλλά είναι πολύ δύσκολο να κρατήσειςαυτή την ανοδική πορεία και είναι ακόμα πιοδύσκολο να μπορέσεις να εξελιχθείς ως καλ-λιτέχνης. Από τότε έως τώρα έχω διανύσειένα πολύ μακρύ δρόμο και ως καλλιτέχνηςαλλά και ως άνθρωπος. Η δυσκολία έγκειταιστο να μπορέσει κανείς να εξελίσσεται».

- Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε στηνκαριέρα σας;

«Οι δυσκολίες που αντιμετώπισα είναι ότιένας Έλληνας μουσικός και τότε και τώραδεν έχει την υποστήριξη που υπάρχει σεάλλες εθνικότητες. Μετά από πάρα πολλάχρόνια, εγώ λόγω κάποιων φίλων που είχα,οι οποίοι είχαν σχέση με τα ΜΜΕ, ότανέδινα κάποιες συναυλίες στη Νέα Υόρκηφρόντιζαν πάντα να τις προβάλουν κι εγώήμουν πάντα πολύ κοντά στον Ελληνισμό.Ήμουν πάντα υπερήφανη για την καταγωγήμου, αλλά ομολογώ ότι θα ήθελα περισσότερομια στήριξη που συνήθως γίνεται από τιςεκάστοτε κυβερνήσεις, όχι από τον απλό κό-σμο της Ομογένειας. Αυτή η στήριξη τότεδεν υπήρχε και δεν νομίζω πως υπάρχει καιτώρα. Η τέχνη είναι ένα επάγγελμα πολυτε-λείας. Πρέπει ο καλλιτέχνης να εργάζεταισυγχρόνως. Δεν μπορεί να δίνει τόσες πολλέςσυναυλίες ώστε να μπορεί να βιοποριστείαπό αυτές. Είναι ένας συνεχής αγώνας. Εγώπροσωπικά έχω χτίσει ένα πολύ μεγάλο όνομαστο χώρο και έχω μία τεράστια πείρα αλλάδεν θα μπορούσα να πω ότι έχω αποκομίσειμια οικονομική ευμάρεια που αρμόζει σε κά-ποιον ο οποίος έχει διανύσει αυτή την μακράπορεία».

- Το ρεπερτόριό σας καλύπτει ένα τε-ράστιο φάσμα έργων τριών αιώνων ξεκι-

νώντας από τον Bach και καταλήγονταςστους σύγχρονους Έλληνες συνθέτες. Ποιεςδεξιότητες απαιτούνται από ένα καλλιτέ-χνη, προκειμένου να καλύψει ένα τόσοευρύ φάσμα ρεπερτορίου;

«Αυτή είναι πολύ καλή ερώτηση. Καταρχήναπαιτείται η εντρύφηση σε διάφορα στυλ.Κανείς δεν μελετάει μόνο ένα στυλ, Chopinή Bach αλλά πρέπει να μελετάει όσο το δυ-νατόν περισσότερα έργα για να έχει μετάτην ικανότητα να διαφοροποιεί τις διαφορε-τικές ιστορικές περιόδους και το στυλ. Αλλιώςπαίζει κανείς Bach αλλιώς παίζει Chopin.Αυτό απαιτεί μια τεράστια μαθητεία, μια με-γάλη κουλτούρα και ασφαλώς ένα ενδιαφέροννα είναι κανείς πολυσύνθετος. Πρέπει ναείναι κανείς ευπροσάρμοστος με τον εσωτερικότου κόσμο, να μπορεί να αποδίδει τη διαφο-ρετική έκφραση με την απόδοση της παρτι-τούρας. Αλλιώς διαβάζουμε μια παρτιτούραμπαρόκ και διαφορετικά διαβάζουμε και απο-δίδουμε μια παρτιτούρα ενός ρομαντικούσυνθέτη».

- Εχετε μια ιδιαίτερη αγάπη για το ρο-μαντικό ρεπερτόριο, καθώς τα μεγάλαέργα του Schumann, όπως «Φαντασία»,«Kreisleriana», «Carnaval» καλύπτουν πολύσυχνά μέρος του προγράμματος σας καθώςεπίσης και έργα Chopin, Brahms και Liszt.Από πού πηγάζει η αγάπη σας αυτή;

«Η αλήθεια είναι πως τρέφω μια μεγάληαγάπη προς τον Schumann και τον Chopinαλλά έχω και ιδιαίτερη έφεση και στην ισπα-νική μουσική. Λατρεύω την ισπανική μουσικήκαι τα έργα των Ισπανών συνθετών όπως, Al-beniz και Falla. Συγκεκριμένα το έργο τουFalla, ‘Ο μάγος έρωτας’, από την ορχηστρικήσουίτα μπαλέτου διασκευασμένη για πιάνοαπό τον ίδιο τον συνθέτη παίχτηκε στην Ελ-λάδα για πρώτη φορά από μένα. Στη ρομαντικήμουσική ο καλλιτέχνης είναι πιο ελεύθεροςνα προσθέσει τις προσωπικές του εμπειρίεςκαι το προσωπικό του στίγμα. Υπάρχει μιαελευθερία στην απόδοση και την ερμηνείατου κειμένου, χωρίς αυτό να σημαίνει πως

δεν λατρεύω τους εκπροσώπους του κλασικούρεπερτορίου όπως είναι ο Beethoven και οBach».

- Γιατί φύγατε από τη Νέα Υόρκη τηνκαλύτερη στιγμή της καριέρας σας;

«Για καθαρά προσωπικούς λόγους, αν καιδεν σας κρύβω πως κάθε φορά που το σκέ-φτομαι στεναχωριέμαι πάρα πολύ. Η καριέραμου βρισκόταν σε ένα πάρα πολύ υψηλό επί-πεδο και η προσωπική μου ζωή το ίδιο».

- Το εκπαιδευτικό σας έργο είναι εξίσουσημαντικό με το καλλιτεχνικό. Από το2001 είστε Καθηγήτρια Οργανικής Μου-σικής Εκτέλεσης στο Πιάνο στο Πανεπι-στήμιο Μακεδονίας αλλά και στην Αμερικήείχατε διδάξει διάφορα σεμινάρια σε πολλάπανεπιστήμια.

«Υπήρξα artist-in-residence στο SacramentoState University το 1982 και δίδαξα σεμινάρια(master classes) στο Richland College, EastfieldCollege και Brookhaven College στο Dallasτου Texas, στο Queens College στη Νέα Υόρκη,στο Sacramento της California.

Επίσης, δίδαξα σεμινάρια στο Pima Com-munity College, Tucson, Αrizona, Universityof Texas και Southern Methodist University.Από τότε που επέστρεψα στην Ελλάδα έχωδιδάξει ως καθηγήτρια στο Ωδείο ΦίλιπποςΝάκας, στο Εθνικό Ωδείο και διετέλεσα σύμ-βουλος και μέλος κριτικής επιτροπής διπλω-ματικών εξετάσεων στο Εθνικό Ωδείο γιαεννέα χρόνια. Επίσης, δίδαξα σεμινάρια σεπολλά ιδιωτικά και δημοτικά ωδεία σε όλητην Ελλάδα.

- Είχατε την τιμή να συνοδεύσετε τονπρώην πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρα-τίας κ. Κωστή Στεφανόπουλο στην πρώτηεπίσημη επίσκεψή του στις Βαλτικές Χώρες,Λετονία και Εσθονία, δίνοντας δύο ρεσιτάλ,τα οποία απετέλεσαν τις πολιτιστικές προ-σφορές της ελληνικής πλευράς προς τιςφιλοξενούσες χώρες. Πώς ήταν αυτή ηεμπειρία;

«Είχα την τιμή να γνωρίσω τον ΚωστήΣτεφανόπουλο, ένα υπέροχο άνθρωπο, πολύκαλλιεργημένο, ο οποίος λάτρευε τις τέχνες,τη μουσική. Όταν με κάλεσε στα μεγαλύτεραταξίδια που έκανε και μάλιστα μετά από τοτελευταίο του ταξίδι, που ήταν στη ΒασιλικήΑκαδημία των Βρυξελλών, ενώπιον των Βα-σιλέων του Βελγίου, μου έστειλε μια ευχαρι-στήρια επιστολή μέσα στην οποία ανέφερεπως μέσω της πολιτιστικής μου προσφοράςέβγαζα ασπροπρόσωπο τόσο τον ίδιο όσο καιτην πατρίδα και πως έφερνα στο φως τηΣχολή και την παράδοση που διαθέτει η Ελ-λάδα στις τέχνες. Υπήρξα τυχερή που με σύ-στησαν στον κύριο Στεφανόπουλο. Είχαμεμια καταπληκτική συνεργασία. Με κάλεσεπέντε φορές στα μεγαλύτερα ταξίδια πουέκανε ως επίσημη πολιτιστική πρέσβειρα τηςΕλλάδος χωρίς καμία οικονομική απολαβήπαρά μόνο ηθική».

- Αν είχατε κληθεί να επιλέξετε ανάμεσαστο καλλιτεχνικό σας έργο και το εκπαι-δευτικό, τι θα επιλέγατε;

«Αν ήμουν τελείως αφοσιωμένη στην κα-ριέρα μου ως πιανίστρια, αφενός μεν θα ήτανένας διαφορετικός τρόπος ζωής και θα μουέλειπε η διδασκαλία επειδή διδάσκω πάραπολλά χρόνια αλλά από την άλλη πλευρά τονα είσαι μόνο καθηγήτρια Μουσικής, δενσου δίνει την ικανοποίηση που μπορείς ναπάρεις από τη σόλο καριέρα. Το να βλέπωόμως νέους ανθρώπους να εξελίσσονται καινα έχω τη δυνατότητα να τους βοηθώ να συ-νεχίσουν την καριέρα τους κι εκτός των συ-νόρων της Ελλάδας, με ικανοποιεί ιδιαίτερα.Θεωρώ πως το καλλιτεχνικό έργο είναι άρ-ρηκτα συνδεδεμένο με το εκπαιδευτικό σεπολλές περιπτώσεις. Δίνομαι πάρα πολύ στηδουλειά μου και όταν δω ότι κάποιος αξίζει,είναι μέσα στα πιστεύω μου, μέσα στις αξίεςτης ζωής μου να βοηθάω τους ταλαντούχουςνέους καλλιτέχνες. Σκοπός μου είναι να δια-μορφώνω προσωπικότητες που μέσω της αξίαςτους τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτε-ρικό, θα ανυψώνουν το όνομα της πατρίδαςμας».

ΣΑΒΒΑΤΟ 9 - ΚΥΡΙΑΚΗ 10 IAΝΟΥΑΡΙΟΥ 2016 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 19

Η κα. Vinia Tsopelas με την πριγκίπισσα Ματίλντετου Βελγίου και την σοπράνο κα Βασιλική Καραγιάννη.

Η κα. Tsopelas με τη Βασίλισσα Πάολα του Βελγίου και τον πρώηνπρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κωστή Στεφανόπουλο.

Η κα. Tsopelas με τον πρ. πρόεδρο της Δημοκρατίας κ.Στεφανόπουλο και τον Σλοβάκο ομόλογό του κ. Ρούντολφ Σούστερ.

RR ... Σκοπός μου είναι να διαμορφώνω προσωπικότητες που μέσω της αξίας τους τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, θα ανυψώνουν το όνομα της πατρίδας μας