ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

στο σχέδιο νόµου «Κύρωση του Ποινικού Κώδικα»

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

I. Ο ισχύων Ποινικός Κώδικας υπήρξε προϊόν µακράςκαι παραγωγικής επεξεργασίας, αφού η πρώτη επιτροπήγια τη σύνταξή του («καθολικής ανακαινίσεως του Ποινι-κού Νόµου» του 1824) ορίσθηκε το 1911 και η σύνταξητου πρώτου Σχεδίου αποπερατώθηκε το 1923. Ακολού-θησε η σύνταξη δεύτερου Σχεδίου (1937), επακολούθη-σε το 1940 το τρίτο Σχέδιο και τελικά υποβλήθηκε στηΒουλή το τελικό Σχέδιο του 1948, το οποίο κυρώθηκε µετον ν. 1492/1950 και τέθηκε σε ισχύ την 1.1.1951.

II. Στο Γενικό Μέρος του ισχύοντος Π.Κ. καταγράφο-νται οι βασικές αρχές ενός φιλελεύθερου ποινικού δικαί-ου, οι οποίες λόγω της σηµασίας που έχουν, ως αξιόπι-στη εγγύηση των ατοµικών ελευθεριών, περιλαµβάνο-νται σε κείµενα αυξηµένης τυπικής δύναµης. Βασική εί-ναι η δικαιοκρατική αρχή, που ανέτρεψε την «αρχή τουαστυνοµικού κράτους». Ο Εισηγητής του Γενικού Μέ-ρους Νικόλαος Χωραφάς επεσήµαινε, ότι 3δια τους λα-ούς, οι οποίοι πιστεύουν εις την ανθρωπίνην προσωπικό-τητα, ως ιδίαν αξίαν, η ποινική εξουσία της Πολιτείας δενείναι δυνατόν να µετατραπεί εις θεραπαινίδα ταύτης ή ε-κείνης της τυραννίας». Ειδικότερη έκφραση της αρχήςαυτής, αλλά και της δηµοκρατικής αρχής, είναι εκείνητης νοµιµότητας των εγκληµάτων και των ποινών, που τί-θεται ως θεµέλιος λίθος στο άρθρο 1 Π.Κ. «Η MagnaCharta του Ποινικού Δικαίου ως Δικαίου», κατά τη διατύ-πωση του (Γ.–Α. Μαγκάκη). Όπως διευκρίνιζε ο Ν. Αν-δρουλάκης «η δηµοκρατία είναι απαραίτητη προκειµένουτο ποινικό δίκαιο, ο υπό µια έποψη κατ’ εξοχήν υπηρέτηςκαι εκφραστής της κρατικής ισχύος, να είναι όντως δί-καιο και όχι αυθαιρεσία». Ο Ι. Μανωλεδάκης επέγραφε,ότι η «ανθρώπινη αξιοπρέπεια» είναι «µία απόλυτη δικαι-ική έννοια (του χώρου του δικαιικού δέοντος) µε απόλυ-το δικαιικό αίτηµα τον καθολικό σεβασµό της, που θέτειέτσι ένα απόλυτο όριο στην άσκηση οποιασδήποτε εξου-σίας, ως ηθικό αυτονόητο της «µετα-φιλελεύθερης» δη-µοκρατικής έννοµης τάξης µετά τον Δεύτερο παγκόσµιοπόλεµο». Η φιλελεύθερη και δηµοκρατική φυσιογνωµίατου Γενικού Μέρους το καθιστά πηγή έµπνευσης για τηνανασύνταξη του Ποινικού Κώδικα ενός σύγχρονου Κρά-τους Δικαίου.

III. Στη διάρκεια της εφαρµογής του ο Π.Κ. υπέστη αλ-λεπάλληλες τροποποιήσεις, προκειµένου είτε να ρυθµι-στούν νέα δεδοµένα, είτε να ασκηθεί αντεγκληµατικήπολιτική µε βάση συγκυριακά περιστατικά. Ιδιαίτερα α-πασχόλησαν τη θεωρία ορισµένες µεταβολές που είχανεµφανή τα ίχνη της επίκαιρης και εν θερµώ νοµοθετικήςπαρέµβασης, χωρίς να εναρµονίζονται µε τις γενικές αρ-χές του ΠΚ. Το ίδιο ισχύει και για τη θέσπιση, δια µέσουειδικών νόµων, ανάλογων ρυθµίσεων. Ιδιαίτερα µετά τηνκαθοριστική επίδραση που άσκησε στο δικαιϊκό σύστηµατο Σύνταγµα του 1975 ήταν φανερό, ότι ο ΠΚ είχε ανά-γκη ενός ριζικού εκσυγχρονισµού, αλλά και «ιδεολογι-κού αποχρωµατισµού», ώστε να ανταποκριθεί στις σύγ-χρονες αντιλήψεις τόσο για την αντεγκληµατική πολιτι-κή, όσο και για την προστασία του πολίτη από την κατά-χρηση της ποινικής καταστολής και την εφαρµογή τηςαρχής του κράτους δικαίου.

IV. Συνολικά αποτιµώµενος ο Ποινικός Κώδικας αποτέ-λεσε τη βάση της ποινικής δογµατικής και γενικότερατης απονοµής της ποινικής δικαιοσύνης στη Χώρα µας,µέσα στις δύσκολες µεταπολεµικές συνθήκες. Η ογκώ-δης νοµολογία και βιβλιογραφία που έχει συγκεντρωθείαποτελεί πολύτιµη παρακαταθήκη, η αξιοποίηση της ο-ποίας επιβάλλεται όχι απλώς για λόγους νοµοθετικήςσυνέχειας, αλλά και ως αφετηρία των µεταβολών που ε-πιβάλλει η ραγδαίως µεταλλασσόµενη ιστορική πορείακαι οι αντίστοιχα αναπροσαρµοζόµενες αντιλήψεις.

V. Βεβαίως σε ορισµένες διατάξεις του Γενικού, ιδίως,όµως, του Ειδικού Μέρους αποκαλύπτεται το πνεύµαµιας άλλης, ριζικά διαφορετικής από τη σηµερινή, επο-χής. Παράλληλα, λοιπόν, µε τη διατήρηση των δηµοκρα-τικών και φιλελεύθερων χαρακτηριστικών του Π.Κ. ήταναναγκαίος ο εξορθολογισµός και η ανανέωσή του, ώστενα ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σύγχρονου κοινωνι-κού κράτους δικαίου και στις προκλήσεις που αντιµετω-πίζει. Τούτο επέβαλε τη διαµόρφωση ενός συστήµατοςποινικών κυρώσεων, που να ανταποκρίνεται στις σύγ-χρονες απόψεις για την ποινή, τη διαγραφή εγκληµάτων,που δεν προστατεύουν υπαρκτά και σηµαντικά για τοκοινωνικό σύνολο έννοµα αγαθά, την αποκατάσταση τηςαναλογικότητας, που συχνά παραβιάστηκε µε επί µέ-ρους αποσπασµατικές τροποποιήσεις, την ακρίβεια καισαφήνεια των διατάξεων και την κατά το δυνατόν νοµο-τεχνική αρτιότητά του.

VI. Η επιτροπή σύνταξης του νέου Π.Κ. εκκίνησε απότις επεξεργασίες των προηγούµενων νοµοπαρασκευα-στικών επιτροπών υπό την Προεδρία των Καθηγητών Ν.Ανδρουλάκη και Χ. Μυλωνόπουλου και ιδίως εκείνες τουΣχεδίου Π.Κ. που εκπόνησε η επιτροπή υπό την Προε-δρία του Καθηγητή Ι. Μανωλεδάκη, το έργο της οποίαςολοκληρώθηκε υπό την Προεδρία της Καθηγήτριας Ε.Συµεωνίδου – Καστανίδου, µετά το θάνατο του αλησµό-νητου Προέδρου της. Σηµαντική είναι η εµπεριστατωµέ-νη Εισηγητική Έκθεση που συνόδευσε το Σχέδιο εκείνο,το οποίο επεξεργάστηκαν στη συνέχεια άλλες δύο Επι-τροπές υπό την Προεδρία του Αντεισαγγελέα του Αρεί-ου Πάγου Β. Μαρκή.

VII. Η νοµοπαρασκευαστική επιτροπή που συστάθηκεµε την απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνει-ας και Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων µε αριθ. 38882 της15.5.2015 (ΦΕΚ 375/26.5.2015, τεύχος Υπαλλήλων Ειδι-κών Θέσεων κλπ.), όπως αυτή τροποποιήθηκε µε την α-πόφαση 80884/Φ.279/8.11.2018 (ΦΕΚ τ. ΥΟΔΔ676/15.11.2018) και συµπληρώθηκε µε διαδοχικές απο-φάσεις του ίδιου Υπουργού, αποτελούνταν από τους:Χριστόφορο Αργυρόπουλο, δικηγόρο, ως Πρόεδρο,Σταύρο Μαντακιοζίδη, Αντεισαγγελέα Αρείου Πάγουε.τ., Θεόδωρο Τζανάκη, Πρόεδρο Εφετών κατά τον ορι-σµό της επιτροπής και ήδη Αρεοπαγίτη, Δηµοσθένη Στίγ-γα, Πρόεδρο Πρωτοδικών, κατά τον ορισµό του και ήδηΕφέτη, Ελισάβετ Συµεωνίδου – Καστανίδου, ΚαθηγήτριαΑριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, ΣτέφανοΠαύλου, Καθηγητή Δηµοκριτείου Πανεπιστηµίου Θρά-κης, Ηλία Αναγνωστόπουλο, Καθηγητή Εθνικού και Κα-ποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών, Γεώργιο Δηµή-τραινα, Επίκουρο Καθηγητή Δηµοκριτείου Πανεπιστηµί-ου Θράκης και Παναγιώτη – Κοσµά Βασιλακόπουλο, δι-κηγόρο. Ο κ. Βασιλακόπουλος δεν κατέστη δυνατό ναµετάσχει, µετά τις αρχικές συνεδριάσεις και ορίσθηκεως αντικαταστάτης του ο κ. Παναγιώτης Καζής, δικηγό-

ΑΝΑΤΥΠΩΣΗ 7.6.20191

ρος, ο οποίος µετείχε ως το τέλος των εργασιών της ε-πιτροπής. Στις συνεδριάσεις της επιτροπής µετείχανσυµβουλευτικά για τα ζητήµατα των ποινών η Τ. Τζαννε-τάκη και γι’ αυτά του κυβερνοχώρου ο Δ. Κιούπης, Καθη-γητές του Ε.Κ.Π.Α., οι οποίοι ανταποκρίθηκαν στην πρό-σκληση που τους απηύθυνε η επιτροπή µε σύµφωνηγνώµη του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Αν-θρώπινων Δικαιωµάτων κ. Ν. Παρασκευόπουλου.

VIII. H Eπιτροπή σύνταξης του Σχεδίου Π.Κ. είχε στηδιάθεσή της το υλικό της ερµηνείας των διατάξεων του ι-σχύοντος Κώδικα από τα δικαστήρια και την επιστήµη,αλλά και αυτό των προηγουµένων Σχεδίων. Η διεξοδικήανταλλαγή γνωµών κατά τις συνεδριάσεις της επιτρο-πής επέτρεψε την αποσαφήνιση ζητηµάτων που προέκυ-πταν από τις επεξεργασίες που είχαν διαµορφώσει ταπροηγούµενα σχέδια Π.Κ. και κατέληξε σε αποφάσεις µεπλήρη σεβασµό σε όλες τις απόψεις που αναπτύχθηκανκαι την επιχειρηµατολογία τους. Το Σχέδιο Π.Κ. που υπο-βάλλεται ακολούθησε βασικά το Σχέδιο της επιτροπήςΜανωλεδάκη/Συµεωνίδου – Καστανίδου, µε επιµέρουςδιαφοροποιήσεις, σύµφωνα µε τις απόψεις που κάθε φο-ρά πλειοψηφούσαν. Στην παρούσα αιτιολογική έκθεσηγίνεται µεθοδικά παραποµπή στο σκεπτικό της Εισηγητι-κής Έκθεσης του Σχεδίου αυτού, που διακρίνεται για τηνπληρότητα και τη σαφήνεια, µε τις οποίες θεµελιώνει τιςεπιλογές της, αφού οι περισσότερες από αυτές έγινανδεκτές από το τελικό Σχέδιο που εκπόνησε η επιτροπή.

IX. H επιτροπή συζήτησε κατ’ αρχάς σε έκταση ορισµέ-νες συστηµατικές µεταβολές στην ένταξη των εγκληµά-των που τυποποιούνται στο Ειδικό Μέρος, από τις οποί-ες ορισµένες υιοθέτησε, ενώ για τις λοιπές ακολούθησετη δοµή του ισχύοντος Π.Κ. Η επιλογή αυτή οφείλεταικυρίως στη µέριµνα να διατηρηθεί, στο µέτρο του εφι-κτού, η αρίθµηση του ισχύοντος Π.Κ. ώστε να παραµείνειευχερής η πρόσβαση στον πλούτο της νοµολογίας καιθεωρίας εξήντα έξι ετών. Η ηλεκτρονική πρόοδος καθι-στούσε επιτακτική την ανάγκη αυτή, διότι µια διαφορετι-κή απ’ αρχής αρίθµηση δεν θα ανταποκρινόταν στις βά-σεις δεδοµένων και θα δυσχέραινε σοβαρά την πρόσβα-ση σ’ αυτές όσων ασχολούνται µε την επιστήµη, τη διδα-σκαλία, τη σπουδή και ιδίως την εφαρµογή των διατάξε-ων του Π.Κ. Το νοµολογιακό και θεωρητικό υλικό σχετικάµε τον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα, όπως ήδη σηµειώθηκε,είναι πολιτισµικό κεκτηµένο, προϊόν της συνεισφοράςτης δικανικής πράξης και της επιστηµονικής µελέτης γε-νεών δικαστών και συγγραφέων, το οποίο οι νεότερεςκαλούνται να αξιοποιήσουν τόσο στο πλαίσιο εφαρµο-γής του νέου Π.Κ., αλλά και προκειµένου να ερευνήσουνκαι να αντιµετωπίσουν άγνωστες ακόµα ή ατελώς προοι-ωνιζόµενες πραγµατικές και δικαιϊκές συνθήκες.

X. H επιτροπή συζήτησε επίσης την πρόταση για την έ-νταξη κεφαλαίου µε τα εγκλήµατα κατά του περιβάλλο-ντος. Όπως, όµως, είχε γίνει δεκτό από την ΑιτιολογικήΈκθεση του Σχεδίου Μανωλεδάκη (σελ. 90-91) «δεν θαπρέπει να ενταχθούν στον Ποινικό Κώδικα κυρωτικοί κα-νόνες για συµπεριφορές για την αντιµετώπιση των οποί-ων έχει διαµορφωθεί ένα ολοκληρωµένο κανονιστικόπλαίσιο και έχει προβλεφθεί η δηµιουργία εποπτικών αρ-χών για τη διασφάλιση της τήρησής του, πολύ περισσό-τερο µάλιστα όταν το κανονιστικό αυτό πλαίσιο συχνάτροποποιείται για να προσαρµόζεται στις υπάρχουσεςοικονοµικές και πολιτικές ανάγκες». Οι σκέψεις αυτέςτης Αιτιολογικής εκείνης Έκθεσης, ισχύουν, κατά τηγνώµη που επικράτησε, και για τα εγκλήµατα κατά του

περιβάλλοντος, ενώ η ένταξη ορισµένων µόνο από αυτά(βασικών εγκληµάτων) θα δηµιουργούσε συρροή διατά-ξεων και δυσχέρειες εφαρµογής τους. Σε καµία περί-πτωση η επιλογή αυτή δεν παραγνωρίζει τη θεµελιώδησηµασία της προστασίας του περιβάλλοντος. Κρίθηκε ό-µως ότι το υφιστάµενο κανονιστικό πλαίσιο επιτρέπει τησυνεχή βελτίωση και προσαρµογή σε διεθνείς συµβάσειςκαι σε νοµοθετικές πράξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώ-στε να µην είναι σκόπιµη η ένταξη της προστασίας τουέννοµου αυτού αγαθού στον Ποινικό Κώδικα.

XI. Eφόσον βάση σύνταξης του νέου Κώδικα αποτε-λούσε ο ισχύων Ποινικός Κώδικας, το έργο της νοµοπα-ρασκευαστικής επιτροπής που διαµόρφωσε το τελικόΣχέδιο, ήταν σαφώς οριοθετηµένο. Ήταν κατ’ αρχήν ο ε-ξορθολογισµός και εκσυγχρονισµός του συστήµατοςποινικών κυρώσεων, η «ανακαίνιση» διατάξεων του Ειδι-κού Μέρους που µε την πάροδο του χρόνου έχουν χάσειτη σηµασία και τη ρυθµιστική τους εµβέλεια και η αντιµε-τώπιση ζητηµάτων, που επηρεάζονται από την αληθώς ε-παναστατική τεχνολογική πρόοδο και τις κοινωνικές, πο-λιτικές και οικονοµικές αλλαγές σε εθνικό και οικουµενι-κό επίπεδο. Τα εγκλήµατα που τελούνται στο Διαδίκτυο,το διασυνοριακό οργανωµένο έγκληµα, οι νεοφανείςµορφές εγκληµάτων ασύµµετρης βίας, επέβαλαν τη νο-µοθετική αλλαγή. Εξ άλλου η ανάγκη τήρησης της αρχήςτης αναλογικότητας (εγκλήµατος και ποινής) που παρα-βιάστηκε, είτε µε ειδικούς νόµους, είτε µε τροποποιή-σεις του Π.Κ., επέβαλαν να διατηρηθεί, στο µέτρο τουδυνατού, το δικαιοκρατικό και ανθρωποκεντρικό πνεύµα,αλλά και η συστηµατική δοµή του Π.Κ., επάνω στην ο-ποία στηρίχθηκε η νοµολογιακή και θεωρητική επεξερ-γασία του Ποινικού Δικαίου.Ενόψει αυτών, το Σχέδιο Π.Κ. τήρησε τη σειρά αρίθµη-

σης των άρθρων, παρ’ ότι καταργήθηκαν ή ενοποιή-θηκαν αρκετές διατάξεις ή οι τίτλοιορισµένων άρθρων,αλλά και το περιεχόµενο ορισµένων κεφαλαίων, λόγω µεταφοράς διατάξεων από ένα κεφάλαιο σε άλλο. Ο α-ριθµός κάθε άρθρου που καταργήθηκε, δεν αναφέ-ρεται πλέον στο κείµενο του νέου ΠΚ, ούτε καλύπτεταιαπό άλλο άρθρο µε διαφορετικό περιεχόµενο (εκτός ε-λαχίστων περιπτώσεων), διότι, διαφορετικά, αυ-τό θα οδηγούσε σε νέα αρίθµηση. Όσα κεφάλαια καταργήθηκαν δεν υπολογίζονται κατά

την αρίθµηση των κεφαλαίων του Γενικού και του Ειδι-κού Μέρους του Σχεδίου, διότι οι αναφορές της νοµολο-γίας και της θεωρίας γίνονται κατά κανόνα στα επί µέ-ρους άρθρα ή πλέγµατα διατάξεων και όχι στα κεφάλαια.Χωρίς τη διατήρηση της δοµής του Π.Κ. σε κεφάλαια,πάντως, θα ήταν αδύνατη η ίδια αρίθµηση των άρθρωντου Σχεδίου, η οποία επιτεύχθηκε σε µέγιστο ποσοστόκαι πάντως σε όλες τις βασικές διατάξεις.

Β. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

Το σύγχρονο Ποινικό Δίκαιο επιδιώκει την αποτελε-σµατική προστασία των έννοµων αγαθών και την ουσια-στική εξασφάλιση του προσώπου από τις παραδοσιακέςκαταχρήσεις της ποινικής καταστολής. Η συνταγµατική,διεθνοσυµβατική και η ευρωπαϊκή έννοµη τάξη κατοχυ-ρώνουν ως ουσιώδεις ατοµικές ελευθερίες τα δικαιώµα-τα του ανθρώπου, όταν «ανθρώπινα πάθη και αδυναµίαι,αντίξοοι του βίου περιστάσεις ή και η ειλικρινής και ανι-διοτελής πίστις εις ταύτην ή εκείνην την ηθικήν, θρη-σκευτικήν ή πολιτικήν ιδεολογίαν άγουν τους ανθρώ-

2

πους εις συµπεριφοράν αντίθετον προς την υπό του δι-καίου ειρηνικήν τάξιν της κοινωνικής ζωής», όπως έγρα-φε επίσης µε στοχαστική νηφαλιότητα ο Εισηγητής τουΓενικού Μέρους του Π.Κ. µέσα στο κλίµα δοκιµασίας τουνοµικού πολιτισµού, στο οποίο άρχισε να εφαρµόζεται οισχύων Κώδικας.Οι Κώδικες της βασικής νοµοθεσίας φιλοδοξούν να

συναρµόσουν σε ενιαίο σύνολο κανόνες, η συνοχή τωνοποίων επιτρέπει τη σταθερότητα και την ασφάλεια τουοικείου κλάδου δικαίου, στο πλαίσιο της τελολογικής ε-νότητας της έννοµης τάξης. Καθήκον ειδικότερα τουποινικού νοµοθέτη στο πλαίσιο ενός Ποινικού Κώδικα εί-ναι να αξιολογήσει το κανονιστικό παρόν, µε κριτήριο τιςυπάρχουσες, αλλά και τις διαφαινόµενες ανάγκες, ώστενα ορίσει ένα σύνολο ρυθµίσεων, µε σταθερά ενοποιητι-κά στοιχεία, που θα καταστήσουν αποτελεσµατική την ά-σκηση της αντεγκληµατικής πολιτικής, που οργανώνει οΚώδικας και την προστασία της ελευθερίας των κοινω-νών, την οποία εγγυάται το Σύνταγµα. Η εκπλήρωση του καθήκοντος αυτού εξαρτάται από

τις βασικές αρχές, που προσδιορίζουν το πνεύµα τουΚώδικα και επιτρέπουν στους εφαρµοστές του δικαίου,µε την αρωγή της επιστήµης, την ορθή ερµηνεία των δια-τάξεών του και την εφαρµογή τους στις ιδιαιτερότητεςκάθε περίπτωσης. Υπό την ισχύ της αρχής – κρηπίδοςτου Π.Κ., nullum crimen, nulla poena sine lege, η σηµασίατης προσαρµογής της ποινικής κύρωσης in concreto έχεικανονιστικό χαρακτήρα. Η δικαστική απόφαση «απεικο-νίζει, εξατοµικεύει και υλοποιεί» την έννοµη αντίδρασηστην προσβολή του εννόµου αγαθού.Οι βασικές αρχές που διέπουν το παρόν Σχέδιο του

Π.Κ. είναι οι ακόλουθες:i. Η αρχή της νοµιµότητας του εγκλήµατος και της ποι-

νής, που καθιερώνει το άρθρο 7 παρ. 1 του Συντάγµατος(βλ. ιδίως άρθρα 1 και 2 ΠΚ).

ii. Ο σεβασµός και η προστασία της αξίας του ανθρώ-που, που επιβάλλει το Σύνταγµα στο άρθρο 2 παρ. 1 καιεξειδικεύει στο άρθρο 7 παρ. 2, 3 και 4 (βλ. ιδίως άρθρο137Α ΠΚ και τα κεφάλαια για την προστασία της ελευθε-ρίας, της αξιοπρέπειας, του ιδιωτικού απορρήτου κλπ).

iii. Η αρχή της αναλογικότητας, όπως ορίζεται στο Σύ-νταγµα στο άρθρο 25 παρ. 1 εδ. 4 τόσο για την inabstracto ποινική προστασία των εννόµων αγαθών, όσοκαι την in concreto εξειδίκευσή της (βλ. ιδίως άρθρα 79επ. ΠΚ για την «ανάλογη και δίκαιη τιµωρία του εγκλή-µατος»).

iv. Η αρχή της ενοχής, µε βάση την οποία η καταδίκηγια αξιόποινη πράξη προϋποθέτει δόλο ή αµέλεια τουδράστη (άρθρο 26 ΠΚ) και αποκλείει την αντικειµενικήευθύνη. Η ποινική ευθύνη προκύπτει από το ενέργηµατου δράστη, ο οποίος, όµως, νοείται ως «ελεύθερος καιυπεύθυνος» άνθρωπος, ως φορέας «ελευθερίας βούλη-σης» και εποµένως υπόλογος για τα αποτελέσµατα τηςδραστηριότητας, την οποία απαγορεύει ο νόµος. Ο νό-µος, έκφραση της «γενικής βούλησης» στη δηµοκρατικήΠολιτεία, δεν περιορίζει την ατοµική ελευθερία, αλλάτην συναρµόζει µε την κοινωνική ευθύνη, ως «δικαιοσύ-νη προς έτερον».

v. Η δηµοκρατική αρχή, η οποία εξασφαλίζεται µε τηναρχή της νοµιµότητας (άρθρο 1 ΠΚ), µε την προστασίατου δηµοκρατικού πολιτεύµατος, την προστασία της ε-λεύθερης και αβίαστης άσκησης του εκλογικού δικαιώ-µατος κλπ.

vi. Η φιλελεύθερη αρχή ή αρχή της προσωπικής αυτο-νοµίας (όπως εξειδικεύεται ιδίως στα εγκλήµατα κατάτης προσωπικής επικοινωνιακής ή γενετήσιας ελευθε-ρίας και της ποινικής προστασίας της ιδιωτικής ζωής),καθώς και τον κανόνα «εν αµφιβολία υπέρ της ελευθε-ρίας (in dubio pro libertate). Mε το κριτήριο αυτό οριοθε-τούνται νοµοθετικά τα εγκλήµατα, ώστε να αποβαίνει τοΠοινικό Δίκαιο, όχι µόνο µέσο προστασίας των εννόµωναγαθών, αλλά και µέτρο ελευθερίας των πολιτών.

vii. Η αρχή της ισότητας, η οποία, εκτός από την τυπι-κή ισότητα «ενώπιον του νόµου» και «εντός του νόµου»,κατοχυρώνεται και ως αναλογική ισότητα στο άρθρο 4του Συντάγµατος. Με βάση την τυπική ισότητα οι φορείςπολιτικών αξιωµάτων που έχουν προσωπικά την προστα-σία κάθε πολίτη. Με βάση την αναλογική ισότητα η χρη-µατική ποινή προσδιορίζεται µε βάση την πραγµατική οι-κονοµική δυνατότητα του υπαιτίου.

viii. Η αρχή του κοινωνικού κράτους και ειδικότερα οικρατικές υποχρεώσεις για την προστασία της οικογένει-ας, της παιδικής ηλικίας και της συνδικαλιστικής ελευθε-ρίας. Με βάση την αρχή αυτή στον Κώδικα εντάχθηκανδιατάξεις που συνιστούν την ποινική προστασία των α-νηλίκων, αλλά και την ποινική µεταχείρισή τους µε κριτή-ριο, όχι την τιµωρία, αλλά την αναµόρφωση και τη θερα-πεία, που θα επιτρέψει την κοινωνική ένταξή τους. Πέ-ραν αυτών πρέπει να αναφερθεί η ποινική προστασίατων εργαζοµένων από καταχρήσεις της εργασιακής ε-ξάρτησής τους, καθώς και η κατάργηση του άρθρου 247του ισχύοντος ΠΚ για την απεργία των δηµοσίων υπαλ-λήλων, η οποία έθιγε τη συνδικαλιστική ελευθερία.

ix. Η αρχή της επιείκειας. Η αρχή αυτή εκφράζεταιστον Κώδικα µε επιεικείς θεσµούς (όπως είναι οι περι-πτώσεις δικαστικής άφεσης της ποινής και το αξίωµα indubio pro mitiore) και έχει ως σκοπό να προσαρµόσει τονκανόνα ουσιαστικού ποινικού δικαίου στις ιδιοµορφίεςτης συγκεκριµένης περίπτωσης. Η αρχή της επιείκειας α-ντιµετωπίζει τις in concreto ιδιαιτερότητες µε ηπιότητα,όχι δηλαδή εις βάρος του κατηγορουµένου (που σηµαί-νει υπέρ της ελευθερίας και της ανθρώπινης προσωπικό-τητας, ως αυταξίας). Η ηπιότητα και η επιείκεια δεν απο-τελεί ρήτρα που διασφαλίζει άνιση (χαριστική ή προνο-µιακή) µεταχείριση, αλλά πολιτισµικό µόρφωµα, που α-νατρέχει στην αρχαιοελληνική σκέψη («ταυτόν άρα δί-καιον και επιεικές» κατά τον Αριστοτέλη), το πλαίσιοδιαµόρφωσης του οποίου είναι η «πόλις» και τελικά ηδηµοκρατία (Ν. Παρασκευόπουλος, Τα θεµέλια του Ποι-νικού Δικαίου, 2008, σελ. 35-37).

x. Η αρχή της επικουρικότητας του ποινικού δικαίου.«Η ποινή αποτελούσα την ενεργοτέραν και βαθύτερονεν τη προσβολή των εννόµων αγαθών του ατόµου, χω-ρούσαν έννοµον βίαν αφ’ ενός µεν αναδεικνύεται πρό-σφορος, όπως παράσχη προστασίαν της εννόµου τάξε-ως µη δυναµένην να παρασχεθή υπό των άλλων νοµικώνκυρώσεων, αφ’ ετέρου δε πάλιν και επιβάλλει εις τον νο-µοθέτην µείζονα περίσκεψιν και µέριµναν προς εξασφά-λισιν ορθού χειρισµού της ποινικής εξουσίας της πολιτεί-ας υπό των οικείων κρατικών οργάνων «(Ν. Χωραφάς,Ποινικόν Δίκαιον, 1978, σελ. 5-6).

xi. Τέλος η αρχή του κράτους δικαίου, η οποία κατοχυ-ρώνεται στο Σύνταγµα ως «αρχή του κοινωνικού κρά-τους δικαίου», ώστε να αναδεικνύει τη διαλεκτική σχέ-ση, το αδιαίρετο της προσωπικής ελευθερίας και της κοι-νωνικής δικαιοσύνης. Η δικαιοκρατική αρχή, µε την ου-

3

σιαστική έννοιά της, είναι η «ελευθερία µε ισότητα».Πρόκειται για ένα πλέγµα αρχών και αξιών του Συντάγ-µατος που δεσµεύει όχι µόνο την εκτελεστική, αλλά καιτη νοµοθετική εξουσία και συναρτάται µε την ανεξαρτη-σία των δικαστών, που είναι «συνειδητά δεσµευµένοιστο νόµο».

Γ. ΟΥΣΙΩΔΕΙΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

Ι. Διατάξεις του Γενικού Μέρους

1. Στο άρθρο 1 εξειδικεύεται η αρχή της νοµιµότητας,η οποία προκύπτει από κείµενα αυξηµένης τυπικής ι-σχύος που δεσµεύουν σε κάθε περίπτωση τον ποινικόνοµοθέτη. Ορίζεται ειδικότερα ότι έγκληµα δεν υπάρχειχωρίς νόµο που πρέπει να ισχύει πριν από την τέλεσητης πράξης και ορίζει τα στοιχεία της, καθώς και την επι-βλητέα γι’ αυτή ποινή. Από τη διάταξη αυτή συνάγονταιεποµένως οι ακόλουθες θεµελιώδεις για το ποινικό δί-καιο αρχές: (α) Το έγκληµα προϋποθέτει σε κάθε περί-πτωση «πράξη». Δεν µπορούν εποµένως να τιµωρούνταιαπλές εκδηλώσεις του φρονήµατος, δηλαδή πράξεις οιοποίες δεν προσβάλλουν κανένα έννοµο αγαθό. (β) Ηπράξη πρέπει να περιγράφεται σε τυπικό νόµο, έτσι ώ-στε να υπάρχει η µεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια ως προςτο περιεχόµενο του δικαιϊκού κανόνα και να εξασφαλί-ζεται η τήρηση της δηµοκρατικής αρχής. (γ) Η πράξηπρέπει να είναι µε ακρίβεια ορισµένη, πρέπει, δηλαδή, ναπεριγράφονται στο νόµο τα στοιχεία της έτσι ώστε ναµπορεί ο καθένας να γνωρίζει πότε µια συµπεριφοράµπορεί να συνεπάγεται γι’ αυτόν ποινικές κυρώσεις. (δ)Επιπλέον και η ποινή πρέπει να ορίζεται ρητά για συγκε-κριµένη πράξη. Απαγορεύεται εποµένως η απειλή αόρι-στων ποινών ή η απειλή ποινών µε εξαιρετικά ευρέαπλαίσια.

2. Τροποποιείται ουσιωδώς η διάταξη του άρθρου 2Π.Κ., όπου περιγράφεται η αρχή της αναδροµικής ισχύοςτου επιεικέστερου νόµου, έτσι ώστε να είναι σαφές ότιεφαρµόζεται πάντα η επιεικέστερη διάταξη και όχι ο νό-µος ως ενιαίο «όλον».

3. Καταργείται η διάταξη του άρθρου 3 για τους νό-µους µε προσωρινή ισχύ. Όπως, έγινε δεκτό, η διάταξηαυτή είναι ευθέως αντίθετη στον υπέρτερης τυπικής ι-σχύος κανόνα του άρθρου 15 του Διεθνούς Συµφώνουγια τα ατοµικά δικαιώµατα, που επιβάλλει σε κάθε περί-πτωση την αναδροµική ισχύ του ηπιότερου νόµου.

4. Καταργείται η διάταξη του άρθρου 4 για την µη ε-φαρµογή της αρχής του ηπιότερου νόµου (άρθρο 2) κατάτην επιβολή µέτρων ασφαλείας. Όπως έγινε δεκτό η διά-ταξη αυτή είναι αντισυνταγµατική και συνιστά ξένο σώ-µα στο σύστηµα του ποινικού µας δικαίου.

5. Καταργείται η διάταξη του άρθρου 5 παρ. 3 ΠΚ, η ο-ποία προστέθηκε µε τον ν. 4267/2014. Η επέκταση τηςαρχής της εδαφικότητας σε πράξη που τελείται µέσωδιαδικτύου ή άλλου µέσου επικοινωνίας είναι αδικαιολό-γητη. Αν, όµως, στρέφεται κατά ηµεδαπού διώκεται σύµ-φωνα µε τους όρους των άρθρων 6 και 7 και σε κάθε πε-ρίπτωση οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται σε η-µεδαπούς ή αλλοδαπούς, ανεξάρτητα του τόπου τελέ-σεως, µεταξύ άλλων περιπτώσεων, σε βαριές µορφέςκατάχρησης του διαδικτύου (άρθρα 348Α΄, 348Γ΄) σύµ-φωνα µε το άρθρο 9 στ. θ΄.

6. Προστίθεται στο άρθρο 7, ότι ως Έλληνας πολίτηςλογίζεται και το κυοφορούµενο που θα αποκτήσει µε τηγέννησή του την ελληνική ιθαγένεια, καθώς και τα νοµι-κά πρόσωπα που εδρεύουν στην ηµεδαπή, περιλαµβανο-µένου βεβαίως και του νοµικού προσώπου του Δηµοσί-ου, των Ν.Π.Δ.Δ. και των Ο.Τ.Α.

7. Από τη διάταξη του άρθρου 8 καταργήθηκαν από τοστ. η΄ η πράξη του δουλεµπορίου, αφού καταργείται ησχετική διάταξη του άρθρου 323, η οποία καλύπτεται α-πό εκείνη του άρθρου 323Α΄ (εµπορία ανθρώπων), κα-θώς και η πράξη του στοιχείου α΄ (παράνοµη κυκλοφο-ρία και εµπόριο ασέµνων δηµοσιευµάτων). Η τελευταίακαταργείται, διότι δεν έχει σηµαντική απαξία στη σύγ-χρονη εποχή και πάντως αρκεί η πρόβλεψη της ακροτε-λεύτιας περίπτωσης ιβ΄ του άρθρου 8.

8. Διευρύνεται σηµαντικά η έννοια των «οικείων» στοπλαίσιο του Ποινικού Κώδικα, ώστε να περιλαµβάνειπλέον και τα µέλη της λεγόµενης «κοινωνικής» οικογέ-νειας, στην οποία η σύγχρονη κοινωνία έχει αναγνωρί-σει ρόλο αντίστοιχο µε εκείνον της οικογένειας που στη-ρίζεται σε γάµο (άρθρο 13 στ. β΄).

9. Καταργείται το κατά συνήθεια τελούµενο έγκληµαως διακεκριµένη µορφή αξιόποινης πράξης, καθώς έγινεδεκτό ότι η ύπαρξη «σταθερής ροπής» στην τέλεση ενόςεγκλήµατος υποδεικνύει µείωση των δυνατοτήτων τουδράστη να αντισταθεί στην τέλεση της αξιόποινης πρά-ξης, που θα έπρεπε να οδηγεί σε µείωση και όχι σε ε-παύξηση της ποινικής κύρωσης (άρθρο 13 στ. ε΄).

10. Αναγνωρίζεται για πρώτη φορά ότι η παράλειψηµπορεί κάποτε να έχει µικρότερη απαξία από την πράξηκαι για τον λόγο αυτό προσφέρεται στον δικαστή η δυ-νατότητα να επιβάλει µειωµένη ποινή στα µη γνήσια ε-γκλήµατα παράλειψης (άρθρο 15 παρ. 2).

11. Καταργούνται τα πταίσµατα από την κατηγορίατων εγκληµάτων, τα οποία πλέον διακρίνονται µόνο σεκακουργήµατα και πληµµελήµατα, ανάλογα µε την απει-λούµενη γι’ αυτά ποινή (άρθρο 18). Τα πταίσµατα ισχύ-ουν πλέον ως διοικητικά αδικήµατα, µε βάση τις οικείεςδιατάξεις ειδικών νόµων.

12. Διευρύνεται το περιεχόµενο της ευθύνης από το α-ποτέλεσµα. Η ισχύουσα διάταξη αναφέρεται µόνο στονφυσικό αυτουργό της πράξης και όχι στους συµµετό-χους. Εφόσον οι συµµέτοχοι πρέπει να καλύπτουν µεδόλο την πράξη του αυτουργού, ενώ το εκ του αποτελέ-σµατος έγκληµα προϋποθέτει αµέλεια ως προς αυτό, εί-χε υποστηριχθεί σθεναρά στη θεωρία η άποψη ότι η συµ-µετοχή δεν είναι νοητή στο εκ του αποτελέσµατος έ-γκληµα. Τούτο, όµως, οδηγούσε σε παραβίαση της αρ-χής της αναλογικότητας σε ό, τι αφορά την ευθύνη τωνσυµµετόχων που καλύπτουν µε αµέλεια την πρόκλησητου βαρύτερου αποτελέσµατος. Για την αντιµετώπισητου προβλήµατος αυτού, στο άρθρο 29 του Σχεδίου ορί-ζεται ρητά, ότι η αυξηµένη ποινή επιβάλλεται και στουςσυµµετόχους, όταν αυτοί καλύπτουν µε αµέλεια το πε-ραιτέρω αποτέλεσµα. Το ίδιο ασφαλώς ισχύει και ότανκαλύπτουν µε δόλο το αποτέλεσµα αυτό, εφόσον οι κα-νόνες της συρροής δεν αποδίδουν µεγαλύτερη ποινή.

13. Εντάσσεται στον ΠΚ, ως αυτοτελής λόγος άρσηςτου καταλογισµού, το λεγόµενο «τραγικό ηθικό δίληµ-µα» και προσδιορίζονται οι προϋποθέσεις υπό τις οποίεςµπορεί αυτό να λειτουργήσει (άρθρο 33).

4

14. Προσδιορίζεται το περιεχόµενο της αρχής εκτέλε-σης του εγκλήµατος στο πλαίσιο της απόπειρας, ώστενα είναι σαφές ότι για να θεµελιωθεί αξιόποινο πρέπεινα έχει αρχίσει να πραγµατώνεται ένα µέρος της αντι-κειµενικής υπόστασης του εγκλήµατος (άρθρο 42 παρ.1).

15. Καταργείται η διάταξη για την απρόσφορη απόπει-ρα, η οποία αποτελεί επιβίωση υποκειµενικών αντιλήψε-ων σχετικά µε το άδικο.

16. Παρέχεται στο δικαστήριο η δυνατότητα να αφήσειατιµώρητο τον δράστη στην περίπτωση της υπαναχώρη-σης από πεπερασµένη απόπειρα (άρθρο 44 παρ. 3).

17. Καταργείται η διάκριση µεταξύ άµεσου και απλούσυνεργού και προβλέπεται ότι στον συνεργό επιβάλλε-ται καταρχήν µειωµένη ποινή. Παρέχεται όµως στο δικα-στήριο η δυνατότητα να επιβάλει πλήρη ποινή αν ο υπαί-τιος προσφέρει τη συνδροµή του κατά την τέλεση τηςπράξης και θέτει µε αυτήν το αντικείµενο της προσβολήςστη διάθεση του φυσικού αυτουργού (άρθρο 47).

18. Το σύστηµα ποινών αναµορφώνεται πλήρως. Ειδι-κότερα:

I. Στις κύριες ποινές (στερητικές της ελευθερίας καιχρηµατικές) προστίθεται η προσφορά κοινωφελούς ερ-γασίας. Είναι προφανείς οι λόγοι που ευνοούν την προ-σφυγή στην ποινή αυτή, όταν συντρέχουν οι προϋποθέ-σεις επιλογής της, αφού αντί της αδράνειας που συνε-πάγεται η κράτηση του καταδικαζόµενου, προσφέρεταιαπό αυτόν κοινωνικά χρήσιµο έργο, χωρίς ο καταδικα-σθείς να στερείται του οικογενειακού και κοινωνικού πε-ριβάλλοντός του.

II. Τα όρια των στερητικών της ελευθερίας ποινών πα-ραµένουν τα ίδια για τη φυλάκιση, αλλά µειώνεται το α-νώτατο όριο πρόσκαιρης κάθειρξης σε δέκα πέντε έτη. Ηποινή της ισόβιας κάθειρξης προβλέπεται, εναλλακτικάµε κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών, µόνο για τα εγκλή-µατα που προσβάλλουν τα σηµαντικότερα έννοµα αγαθάγια τα οποία προσήκει η αυστηρότατη τιµωρία, όπως εί-ναι η εσχάτη προδοσία, η επιβουλή της ακεραιότηταςτης Χώρας και η ανθρωποκτονία µε πρόθεση ή όταν προ-καλείται θάνατος πολλών ανθρώπων, ως αποτέλεσµαάλλης αξιόποινης πράξης.

III. Η χρηµατική ποινή, για λόγους αναλογικότητας, αλ-λά και κοινωνικής δικαιοσύνης αφενός προσδιορίζεται α-πό το δικαστήριο, εντός του πλαισίου που ορίζει ο Κώδι-κας, µε ιδιαίτερη εκτίµηση της οικονοµικής δυνατότηταςτου καταδικαζόµενου και των µελών της οικογενείαςτου, αφετέρου εκτίεται µε ανάλογο πνεύµα, αφού προ-βλέπεται η καταβολή της χρηµατικής ποινής µε δόσεις,που µπορούν να κλιµακωθούν έως πέντε έτη.

IV. Εκσυγχρονίζεται ο θεσµός της αναστολής εκτέλε-σης της ποινής, καθώς έχει αποδειχθεί ότι όχι µόνο γιατους πρωτόπειρους εγκληµατίες, αλλά ακόµη και για αν-θρώπους που έχουν καταδικασθεί στο παρελθόν, η απει-λή εκτέλεσης µιας σχετικά µικρής ποινής φυλάκισης, συ-νοδευόµενη από εναλλακτικά της ποινής µέτρα – στα ο-ποία συµπεριλαµβάνεται και η κοινωφελής εργασία - εί-ναι πολύ πιο αποτελεσµατική από την ίδια την έκτισή τηςστη φυλακή. Στις περισσότερες ξένες νοµοθεσίες η ποι-νή αυτή είναι φυλάκιση ως δύο έτη. Η ρύθµιση καλύπτειποινές ως τρία έτη (άρθρα 99 επ.). Η αναστολή µπορείνα αποφασιστεί υπό τους όρους, διαζευκτικά ή σωρευτι-κά, της παρ. 2 του άρθρου 99, µε δυνατότητα άρσης ήµετατροπής τους, αλλά και να είναι µερική (άρθρο 100παρ. 1).

V. Η µετατροπή της στερητικής της ελευθερίας ποινήςσε χρηµατική καταργείται, διότι, δεν είχε κανένα νοµιµο-ποιητικό θεµέλιο και αγνοείται από όλες τις σύγχρονεςνοµοθεσίες. Προβλέπεται η ολική ή µερική µετατροπήτης στερητικής της ελευθερίας ποινής σε παροχή κοινω-φελούς εργασίας (άρθρο 104Α και 105Α ).

VI. Αναβαθµίζεται ο θεσµός της επιµέτρησης της ποι-νής, ώστε η ποινή, ενώ παραµένει «κολασµός», δηλαδήέννοµη αποδοκιµασία του δράστη ενός εγκλήµατος,βελτιώνεται ως µέσο που δεν αποξενώνει οριστικά τονκαταδικαζόµενο από το κοινωνικό περιβάλλον, αλλάπροετοιµάζει, στο µέτρο και της προσωπικής του συµβο-λής, την οµαλή και αµφιµερώς ωφέλιµη επανένταξη σ’αυτό.

VII. Περιορίζονται κατ’ αντικείµενο και περιεχόµενο οιπαρεπόµενες ποινές. Χαρακτηριστική είναι η απαγόρευ-ση άσκησης επαγγέλµατος, ως όριο της οποίας τίθενταιένας µήνας έως δύο έτη, αντί του ισχύοντος ενός έωςπέντε ετών, ώστε να µην οδηγείται ο απολυόµενος απόκατάστηµα κράτησης σε πλήρη απορία και συνακόλουθηκοινωνική περιθωριοποίηση.

19. Με βάση τις σύγχρονες αντιλήψεις τα στοιχείαπου το δικαστήριο συνεκτιµά κατά την επιµέτρηση τηςποινής ορίζονται µεν κατ’ αρχήν µε γενικούς όρους στοάρθρο 79, στη συνέχεια όµως προσδιορίζονται ενδεικτι-κά τόσο τα στοιχεία που πρέπει να αξιολογηθούν υπέρτου κατηγορουµένου, όσο και εκείνα που λειτουργούνσε βάρος του.

20. Αλλάζει ριζικά ο τρόπος προσδιορισµού των χρη-µατικών ποινών, για τον υπολογισµό των οποίων ως µο-νάδα µέτρησης ορίζεται η ηµερήσια µονάδα, κατά τοπρότυπο του ελβετικού Ποινικού Κώδικα. Ανώτερο όριοορίζονται οι 360 µονάδες, δηλαδή αντίστοιχες µε τηδιάρκεια ενός έτους, υπολογιζόµενης της διάρκειας κά-θε µήνα σε 30 ηµέρες. Προβλέπεται ειδικότερα ότι κατάτον προσδιορισµό του αριθµού των ηµερήσιων µονάδων,το δικαστήριο λαµβάνει υπόψη του µόνο τη βαρύτητατης πράξης και την ενοχή του δράστη γι’ αυτή, ενώ στησυνέχεια καθορίζει το ύψος κάθε ηµερήσιας µονάδας µεβάση την προσωπική, οικογενειακή και οικονοµική κατά-σταση του δράστη. Μέριµνα λαµβάνεται για τις περιπτώ-σεις που ο καταδικασθείς αδυνατεί να καταβάλει αµέ-σως το σύνολο της χρηµατικής ποινής ή η καταβολή τηςθα συνεπαγόταν την αδυναµία καταβολής της αποζηµίω-σης στο θύµα, όπως και για τις περιπτώσεις που η αδυ-ναµία καταβολής των δόσεων της χρηµατικής ποινής ο-φείλεται σε ουσιώδη αλλαγή των όρων της προσωπικήςκαι οικονοµικής κατάστασης του δράστη µετά την επιµέ-τρηση της ποινής (άρθρο 80).

21. Προβλέπεται η περαιτέρω µείωση της µειωµένηςήδη ποινής στις περιπτώσεις που στο πρόσωπο του υπαι-τίου συντρέχουν περισσότεροι λόγοι µείωσης της ποι-νής ή συντρέχουν ένας ή περισσότεροι τέτοιοι λόγοι µα-ζί µε ελαφρυντικές περιστάσεις ή περισσότερες ελα-φρυντικές περιστάσεις (άρθρο 85). Η ρύθµιση αυτή απο-δίδει µε ακρίβεια τη σηµασία που έχει αυτοτελώς κάθελόγος µείωσης της ποινής και κάθε ελαφρυντική περί-σταση, που αναγνωρίζει το δικαστήριο, ώστε να είναι α-συνεπής η µείωση της ποινής µία φορά, όπως ορίζει η ι-σχύουσα διάταξη του άρθρου 85.

22. Στις διατάξεις των άρθρων 84 και 85 για τις ελα-φρυντικές περιστάσεις και την επιρροή τους στην επιµέ-τρηση της ποινής επήλθαν οι ακόλουθες µεταβολές,προς άρση των αµφιλογιών που προκάλεσε η ερµηνεία

5

και η εφαρµογή των αντίστοιχων διατάξεων του ισχύο-ντος ΠΚ: (α) Αντί του κριτηρίου της προηγούµενης «έντι-µης» ζωής τίθεται το ορθολογικότερο της «νόµιµης», ώ-στε να διασφαλίζεται η αντικειµενικότητα και η ασφαλήςδιαπίστωση εκείνου, το οποίο είναι νοµικώς κρίσιµο στοκράτος δικαίου, στο οποίο ο ελεύθερος και υπεύθυνοςπολίτης οφείλει τούτο µόνο, να συµµορφώνεται στο νό-µο. Η εκπλήρωση απροσδιόριστων «ηθικών καθηκό-ντων» έχει φυσικοδικαιικό χαρακτήρα, ασυµβίβαστο µετη θετικότητα του ποινικού δικαίου. (β) Η καλή συµπερι-φορά του υπαιτίου για σχετικά µεγάλο διάστηµα µετάτην πράξη του κρίνεται κατά και µετά την κράτησή του,ως δείγµα της αντικειµενικά αξιολογούµενης υποχρέω-σής του να συµπεριφέρεται «καλά», δηλαδή νόµιµα. (γ)Ως ελαφρυντική περίπτωση λογίζεται και η µη εύλογηδιάρκεια της ποινικής διαδικασίας, που δεν οφείλεται σευπαιτιότητα του κατηγορουµένου. Η ρύθµιση αξιολογείως ουσιώδες στοιχείο της δίκαιης ποινικής δίκης την εύ-λογη διάρκεια της και εποµένως αναγνωρίζει, ότι ο κατη-γορούµενος, ο οποίος, χωρίς υπαιτιότητά του, εκτέθηκεγια αδικαιολόγητα µεγάλη χρονική περίοδο στις στιγµα-τιστικές συνέπειες που επάγεται καθ’ εαυτήν η ποινικήδίωξη ενός προσώπου, πρέπει να τύχει επιεικέστερηςµεταχείρισης.(δ) Το δικαστήριο ελαττώνει περαιτέρω τοκατώτατο όριο της ποινής όταν στο πρόσωπο του υπαιτί-ου συντρέχουν περισσότεροι λόγοι µείωσης της ποινήςή ένας ή περισσότεροι τέτοιοι λόγοι µαζί µε ελαφρυντι-κές περιστάσεις.

23. Καταργείται από τις παρεπόµενες ποινές η απαρ-χαιωµένη αποστέρηση των πολιτικών δικαιωµάτων καιπαραµένει η αποστέρηση θέσεων και αξιωµάτων, η απα-γόρευση άσκησης επαγγέλµατος, η δηµοσίευση καταδι-καστικής απόφασης και η δήµευση, ενώ προστίθεται ωςπαρεπόµενη ποινή και η αφαίρεση άδειας οδήγησης ήεκµετάλλευσης µεταφορικού µέσου (άρθρα 59 επ.).

24. Η δήµευση προβλέπεται χωριστά ως παρεπόµενηποινή (άρθρο 68) και ως µέτρο ασφαλείας (άρθρο 76παρ. 1), µε κριτήριο την υπαιτιότητα του δράστη ή τονκίνδυνο που προκύπτει για τη δηµόσια τάξη αντίστοιχα.Στην πρώτη περίπτωση διευρύνεται το περιεχόµενο τηςδήµευσης αν τα αντικείµενα που υπόκεινται σε δήµευσηέχουν αναµιχθεί µε περιουσία που αποκτήθηκε από νόµι-µες πηγές, χωρίς να εκτείνεται στην τελευταία, και προ-βλέπεται δυνητικά η επιβολή χρηµατικής ποινής ίσης α-ξίας µε τα αντικείµενα (παρ. 2 και 3 άρθρου 68).

25. Ως µέτρα ασφαλείας ορίζονται η δήµευση (άρθρο76) και η φύλαξη ατόµων µε ψυχική ή διανοητική διατα-ραχή (άρθρο 70). Καταργούνται απαρχαιωµένα µέτρα α-σφαλείας, όπως η παραποµπή σε κατάστηµα εργασίας, ηφύλαξη ατόµων εξαρτηµένων από ναρκωτικά ή αλκοόλκαι η απαγόρευση διαµονής, ενώ προβλέπεται ότι µέτραασφαλείας δεν µπορούν να επιβληθούν όταν η επιβολήτους παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας.

26. Καταργείται από τα µέτρα ασφαλείας η απέλαση, ηοποία διατηρείται πλέον µόνο ως διοικητικής φύσης µέ-τρο, όπως στα περισσότερα σύγχρονα ευρωπαϊκά κρά-τη.

27. Η ειδική ποινική µεταχείριση των ανηλίκων βελτιώ-νεται ως προς τα εξής σηµεία: (α) Ως ανήλικοι θεωρού-νται πλέον όσοι συµπλήρωσαν το δωδέκατο έτος της η-λικίας τους, αντί του ισχύοντος ογδόου. (β) Οι ανήλικοι

υποβάλλονται µόνο σε αναµορφωτικά ή θεραπευτικά µέ-τρα, ενώ ο περιορισµός σε ειδικό κατάστηµα κράτησηςνέων επιβάλλεται µόνο σε όσους έχουν συµπληρώσει τοδέκατο πέµπτο έτος. (γ) Τα αναµορφωτικά µέτρα δια-σφαλίζουν την παραµονή του ανηλίκου στο οικογενεια-κό, σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον, ενώ το έσχατο α-πό αυτά (τοποθέτηση σε ίδρυµα αγωγής ανηλίκων) επι-βάλλεται µόνο όταν όλα τα ηπιότερα µέτρα απέτυχαν νατον αποτρέψουν από την τέλεση άλλων αξιόποινων πρά-ξεων. (δ) Νεαροί ενήλικες θεωρούνται άτοµα από 18 έως25 ετών, στους οποίους τα δικαστήριο µπορεί είτε ναδιατάξει τον περιορισµό σε ειδικό κατάστηµα κράτησης,είτε να επιβάλει µειωµένη ποινή (άρθρο 83).

ΙΙ. Διατάξεις του Ειδικού Μέρους

Οι βασικές µεταβολές που επήλθαν σε διατάξεις τουΕιδικού Μέρους είναι οι ακόλουθες:

1. Καταργούνται πολλές από τις διατάξεις που περι-λαµβάνονται στα 5ο και 6ο Κεφάλαια όπου προστατεύε-ται η πολιτειακή εξουσία και η δηµόσια τάξη, καθώς κρί-θηκε ότι οι διατάξεις αυτές αποδίδουν κατά βάση τηνπροσπάθεια του νοµοθέτη να εξασφαλίσει την τήρησητων νόµων, χωρίς να εµπεριέχουν αυτοτελές άδικο. Κα-ταργήθηκαν λ.χ. τα εγκλήµατα των άρθρων 171, 176,177, 182, 182Α, 185, 188, και 192 – 197.

2. Καταργούνται πολλές από τις διατάξεις του 7ου κε-φαλαίου για την επιβουλή της θρησκευτικής ειρήνης, καιειδικότερα τα άρθρα 198, 199 και 201.

3. Καταργείται ολόκληρο το 8ο κεφάλαιο, όπου περι-λαµβάνονται τα εγκλήµατα κατά της στρατιωτικής υπη-ρεσίας, το οποίο δεν συναντάται σε κανένα από τουςσύγχρονους Ποινικούς Κώδικες.

4. Στο 9ο Κεφάλαιο του Ειδικού Μέρους του Σχ.Π.Κ.διευρύνεται το αξιόποινο ώστε να περιλάβει και τις πρά-ξεις που θίγουν άλλα αντίστοιχης σηµασίας για τη σύγ-χρονη οικονοµική ζωή µέσα, όπως πιστωτικές κάρτες,κάρτες των ευρωεπιταγών, λοιπές κάρτες εκδιδόµενεςαπό χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα, ταξιδιωτικές επιταγές,ευρωεπιταγές, λοιπές επιταγές και συναλλαγµατικές.

5. Στο 14ο Κεφάλαιο, όπου τυποποιούνται τα εγκλήµα-τα κατά των συγκοινωνιών, των τηλεπικοινωνιών και άλ-λων κοινωφελών εγκαταστάσεων επιχειρείται µια σαφέ-στερη περιγραφή των αξιόποινων συµπεριφορών, στοπρότυπο που έχει υιοθετήσει κατά βάση και ο γερµανι-κός Ποινικός Κώδικας.

6. Το 15ο Κεφάλαιο του Ειδικού Μέρους του Σχ.Π.Κ.διακρίνεται πλέον σε τρία Μέρη, από τα οποία στο πρώ-το περιγράφονται πράξεις βλάβης της ανθρώπινης ζωής,στο δεύτερο πράξεις προσβολής του εµβρύου και στοτρίτο εγκλήµατα διακινδύνευσης της ζωής.

7. Από τις διατάξεις του 18ου Κεφαλαίου του ΕιδικούΜέρους του Σχ.Π.Κ., όπου περιγράφονται τα εγκλήµατακατά της προσωπικής ελευθερίας, διαγράφονται ως α-παρχαιωµένες οι διατάξεις των άρθρων 323 (εµπόριοδούλων), 327 (ακούσια απαγωγή γυναίκας), 328 (εκού-σια απαγωγή ανήλικης γυναίκας) και 335 ΠΚ (απατηλήδιέγερση σε µετανάστευση). Επίσης καταργείται η διά-ταξη του άρθρου 332 ΠΚ (εξαναγκασµός σε παύση εργα-σίας), διότι κρίθηκε ότι επαρκώς αντιµετωπίζεται η πρά-ξη µε τη διάταξη για την παράνοµη βία. Καταργούνται

6

τέλος οι διατάξεις των άρθρων 322Α – 322Γ (αναγκαστι-κή εξαφάνιση), το περιεχόµενο των οποίων εντάσσεταιστο έγκληµα της αρπαγής.

8. Ενοποιούνται σε µία διάταξη τα άρθρα 323Α και 351του Ποινικού Κώδικα, όπου τυποποιούνται τα εγκλήµατατης εµπορίας ανθρώπων και της σωµατεµπορίας, ώστενα είναι σαφές πως το κοινά προσβαλλόµενο από τιςπράξεις αγαθό είναι η ελευθερία. Ταυτόχρονα διευρύνε-ται το περιεχόµενο του εγκλήµατος, ώστε ως µορφή εκ-µετάλλευσης να θεωρείται και ο πορισµός οικονοµικούοφέλους από την εγκληµατική δραστηριότητα του θύµα-τος.

9. Σοβαρές αλλαγές επέρχονται στο 19ο Κεφάλαιοτου Ειδικού Μέρους του Σχ.Π.Κ., όπου εντάσσονται τα ε-γκλήµατα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της ανη-λικότητας. Αρχικά τυποποιείται για πρώτη φορά στο άρ-θρο 343 ο εξαναγκασµός σε τέλεση ασελγών πράξεων,όταν πραγµατοποιείται χωρίς τη χρήση βίας ή απειλής ε-ναντίον σηµαντικών αγαθών του θύµατος. Διευρύνεταιεπίσης το περιεχόµενο του συγκεκριµένου άρθρου, ώ-στε να περιλαµβάνει πλέον κάθε µορφή κατάχρησηςµιας σχέσης εργασιακής εξάρτησης µέσω της οποίας ε-πιτυγχάνεται η τέλεση σεξουαλικών πράξεων. Τέλος,διαγράφονται άρθρα που αποδίδουν κατά βάση την ιδεο-λογική τοποθέτηση του Έλληνα νοµοθέτη έναντι συγκε-κριµένων τρόπων συµπεριφοράς. Διαγράφονται έτσι οιδιατάξεις των άρθρων 348 παρ. 1 (διευκόλυνση ακολα-σίας άλλων) και 350 ΠΚ (εκµετάλλευση πόρνης). Τέλος,καταργείται ως απαρχαιωµένη η διάταξη του άρθρου 341ΠΚ (απατηλή επίτευξη συνουσίας).

10. Αλλαγές γίνονται και στο 20ο Κεφάλαιο του Ειδι-κού Μέρους του Σχ.Π.Κ., από το οποίο διαγράφεται ωςαπαρχαιωµένη η διάταξη του άρθρου 355 (απάτη σχετικάµε το γάµο).

11. Σηµαντικές είναι οι επεµβάσεις και στο 22ο Κεφά-λαιο, κυρίως σε ό,τι αφορά τον εξορθολογισµό των ποι-νών, όπως και στο 23ο Κεφάλαιο, όπου επιχειρείται η α-ποσαφήνιση των στοιχείων της αξιόποινης πράξης, κα-θώς η γενική αναφορά του νοµοθέτη στην «ασφάλειατων συγκοινωνιών» κρίθηκε αρκετά ασαφής.

12. Τέλος, αλλαγές επιχειρούνται και στα 23ο και 24οΚεφάλαια του Ειδικού Μέρους του Σχ.Π.Κ., τα οποία ε-νοποιούνται σε ένα ενιαίο Κεφάλαιο, ώστε να είναι σα-φές ότι ιδιοκτησία και περιουσία αποτελούν τις δύο ό-ψεις ενός έννοµου αγαθού. Στο ενιαίο αυτό Κεφάλαιο,δεν υπάρχουν πλέον, επειδή κρίθηκε ότι δεν περιέχουνεγκληµατικό άδικο, τα εγκλήµατα των άρθρων 373 (τυµ-βωρυχία), 376 (παρασιώπηση ανεύρεσης), 391 (αποφυγήπληρωµής εισιτηρίου), 392 (δόλια αποδοχή παροχών)κ.ά.. Οι πιο σηµαντικές όµως αλλαγές είναι δύο: (α) Δια-µορφώνονται διακεκριµένες µορφές των εγκληµάτων ό-ταν αυτά στρέφονται κατά της περιουσίας του Δηµοσί-ου, νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου ή οργανισµώντοπικής αυτοδιοίκησης και η αξία του αντικειµένου τηςυπερβαίνει συνολικά το ποσό των 120.000 ευρώ, οπότεεπιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηµα-τική ποινή έως χίλιες ηµερήσιες µονάδες. Η επιλογή αυ-τή συναρτάται µε το περιεχόµενο της διάταξης του άρ-θρου 492 του Σχ.Π.Κ., βάσει της οποίας, από την έναρξηισχύος νέου Κώδικα, καταργείται ο Νόµος 1608/1950που ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 1951, καθώς και κάθεδιάταξη που τροποποιούσε το νόµο αυτό. (β) Διαµορφώ-νεται, για όλα τα εγκλήµατα που δεν εµπεριέχουν χρήσηβίας, ένας ευρύτατος λόγος απαλλαγής από την ποινή,

εφόσον ο υπαίτιος µέχρι την αµετάκλητη παραποµπήτου στο ακροατήριο ικανοποιήσει εντελώς τον ζηµιωθέ-ντα, καταβάλλοντας αποδεδειγµένα το κεφάλαιο καιτους τόκους υπερηµερίας, από την ηµέρα τέλεσης του ε-γκλήµατος. Κατά την επικρατήσασα άποψη, η διάταξηαυτή είναι αναγκαία προκειµένου να µην ασκείται εκβια-στική πίεση από το θύµα επάνω στον κατηγορούµενο. Οι µεταβολές αυτές συστοιχούνται µε τη γενικότερη

µέριµνα να εναρµονιστούν τα θετικά στοιχεία του ισχύο-ντος Κώδικα µε τον αναγκαίο εξορθολογισµό και εκσυγ-χρονισµό των διατάξεών του. Οι κανόνες του δικαίου κα-τατείνουν στην πραγµάτωση ενός δέοντος. Ανταποκρί-νονται σε ορισµένες θεµελιώδεις αρχές, σε αξίες αντι-κειµενικοποιηµένες, δεσµευτικές για τη νοµοθετική, τηδικαστική και κάθε κρατική εξουσία: αυτές που θετικο-ποιούνται στο Σύνταγµα. Το ουσιαστικό ποινικό δίκαιο τι-µωρεί ορισµένη συµπεριφορά, διότι αυτή αντίκειται στοντελικό σκοπό της έννοµης τάξης, να οργανώσει την κοι-νωνική συµβίωση µε τρόπο ασφαλή και δίκαιο.Το έγκληµα και η ποινή είναι αρνητικά µεγέθη. Η ε-

γκληµατική συµπεριφορά είναι όχι µόνο δικαιικά, αλλάκαι ηθικοκοινωνικά ιδιαίτερα επιλήψιµη, διαταράσσειτους βασικούς όρους της ειρηνικής κοινωνικής ζωής. Ονόµος την τιµωρεί µε ανάλογο τρόπο, µε τη «στιγµατι-στική σκληρότητα» της ποινής. Η ποινή αποτελεί ακραίο,το µοναδικό στο χώρο της κρατικής καταστολής και γε-νικότερα του κρατικού καταναγκασµού, µέσο, που προ-σβάλλει καίρια τα έννοµα αγαθά του υπαίτιου. Δεν θα ή-ταν, λοιπόν, δικαιικά και λογικά, ανεκτή χωρίς την ανα-γωγή της σε ένα αντικειµενικά υποστηρίξιµο και οριακόηθικοκοινωνικό δέον: την αποκατάσταση της διαταραχήςπου προκάλεσε το έγκληµα στον κοινωνικό οργανισµό.Τούτο ανταποκρίνεται στο συµφέρον της έννοµης τάξηςκαι το γενικό συµφέρον της πολιτικά οργανωµένης κοι-νωνίας.

Δ. ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ

Το Σχέδιο περιέχει τρία βιβλία, όπως άλλωστε και ο ι-σχύων Ποινικός Κώδικας. Στο πρώτο έχουν ενταχθεί οιδιατάξεις του Γενικού Μέρους, οι οποίες ισχύουν για τοσύνολο των εγκληµάτων όχι µόνο του Ποινικού Κώδικααλλά και των Ειδικών Ποινικών Νόµων, αν δεν προβλέ-πεται διαφορετικά. Στο δεύτερο βιβλίο έχει ενταχθεί τοΕιδικό Μέρος, όπου περιγράφονται τα εγκλήµατα καιπροσδιορίζονται οι ποινικές κυρώσεις. Τέλος, στο τρίτοβιβλίο περιλαµβάνονται οι µεταβατικές διατάξεις

ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΩΤΟ

Ι. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Το πρώτο βιβλίο χωρίζεται σε οκτώ Κεφάλαια, στα ο-ποία κατά βάση τηρείται η δοµή του ισχύοντος ΠοινικούΚώδικα. Προσδιορίζονται, δηλαδή, αρχικά οι γενικοί κα-νόνες και ακολουθεί η ανάλυση των βασικών για την κα-τάφαση του αρχικού αξιοποίνου στοιχείων (αρχικό άδι-κο, υπαιτιότητα, τελικό άδικο και ενοχή), οι διατάξεις δι-εύρυνσης του αξιοποίνου (απόπειρα – συµµετοχή) καιστη συνέχεια οι διατάξεις για τις ποινές, οι οποίες αντί-στοιχα ταξινοµούνται σε εκείνες που αναφέρονται στηναπειλή των ποινών, σε εκείνες που ρυθµίζουν την επιµέ-τρηση και σε εκείνες που προσδιορίζουν τον τρόπο έκτι-σης των ποινικών κυρώσεων. Στο τέλος έχουν τοποθετη-

7

θεί οι διατάξεις σχετικά µε την εξάλειψη του αξιοποίνουκαι την ποινική µεταχείριση των ανήλικων δραστών αξιό-ποινων πράξεων.

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Ο ποινικός νόµος

Στο πρώτο Κεφάλαιο του Γενικού Μέρους του Σχεδί-ου, µε τίτλο «Ο Ποινικός Νόµος» περιλαµβάνονται οι βα-σικοί κανόνες του ποινικού δικαίου. Το Κεφάλαιο αυτόδιακρίνεται σε τρεις ενότητες.

Ι. Βασικές αρχές

Άρθρο 1

Η πρώτη διάταξη αυτής της ενότητας είναι κατά βάσησυµβολικής σηµασίας, καθώς επαναλαµβάνει τη διάταξητου άρθρου 7 παρ. 1 Συντάγµατος, ορίζοντας ότι έγκλη-µα δεν υπάρχει χωρίς νόµο που να ισχύει πριν από τηντέλεση της πράξης και να ορίζει τα στοιχεία της, καθώςκαι την επιβλητέα γι’ αυτή ποινή. Από τη διάταξη αυτήσυνάγονται οι ακόλουθες θεµελιώδεις για το ποινικό δί-καιο αρχές: (α) Το έγκληµα προϋποθέτει σε κάθε περί-πτωση «πράξη προσβολής». Δεν µπορούν εποµένως νατιµωρούνται απλές εκδηλώσεις του φρονήµατος, δηλα-δή πράξεις οι οποίες δεν προσβάλλουν κανένα έννοµοαγαθό. (β) Η πράξη πρέπει να περιγράφεται σε τυπικόνόµο, έτσι ώστε να υπάρχει η µεγαλύτερη δυνατή δια-φάνεια ως προς το περιεχόµενο του δικαιϊκού κανόνακαι να εξασφαλίζεται η τήρηση της δηµοκρατικής αρχής.(γ) Η πράξη πρέπει να είναι µε ακρίβεια ορισµένη, πρέ-πει, δηλαδή, να περιγράφονται στο νόµο τα στοιχεία τηςέτσι ώστε να µπορεί ο καθένας να γνωρίζει πότε µια συ-µπεριφορά µπορεί να συνεπάγεται γι’ αυτόν ποινικές κυ-ρώσεις. (δ) Επιπλέον και η ποινή πρέπει να ορίζεται ρητάγια συγκεκριµένη πράξη. Απαγορεύεται εποµένως η α-πειλή αόριστων ποινών ή η απειλή ποινών µε εξαιρετικάευρέα πλαίσια. Η µεγάλη σηµασία της αρχών αυτών επι-βεβαιώνεται και από το γεγονός της κατοχύρωσής τουςτόσο στο άρθρο 7 της Ευρωπαϊκής Σύµβασης των Δικαι-ωµάτων του Ανθρώπου όσο και στον Χάρτη ΘεµελιωδώνΔικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Άρθρο 2

Στο άρθρο 2 επαναλαµβάνεται η ισχύουσα και σήµεραδιάταξη σχετικά µε την αναδροµική εφαρµογή του ευµε-νέστερου για τον κατηγορούµενο νόµου. Τα νέα στοι-χεία που εισάγει η διάταξη είναι τρία: (α) Διευκρινίζεταιότι επιεικέστερος είναι ο νόµος που στη συγκεκριµένηπερίπτωση οδηγεί στην ευµενέστερη µεταχείριση τουκατηγορουµένου. Με τον τρόπο αυτό υιοθετείται πλέοννοµοθετικά η άποψη που επικρατεί τόσο στη θεωρία όσοκαι στη νοµολογία σχετικά µε το περιεχόµενο που έχει ηαρχή αυτή στο ποινικό δίκαιο. (β) Διευκρινίζεται επίσηςότι αυτό που ενδιαφέρει δεν είναι αν ο νόµος στο σύνο-λό του είναι επιεικέστερος για τον κατηγορούµενο, αλλάαν περιέχει διατάξεις που είναι επιεικέστερες γι’ αυτόν.Έτσι, είναι πιθανό να εφαρµόζονται σε συγκεκριµένη πε-ρίπτωση διατάξεις διαφορετικών νόµων. Μπορεί λ.χ. ναεφαρµόζεται νεότερη διάταξη που προβλέπει µικρότερηαπειλούµενη ποινή, µαζί µε διάταξη παλαιότερου νόµου

που πρόβλεπε µετατροπή της µεγαλύτερης ποινής. (γ)Τέλος, στην ίδια διάταξη προβλέπεται ότι αν µεταγενέ-στερος νόµος χαρακτήρισε την πράξη µη αξιόποινη,παύει η εκτέλεση της ποινής που επιβλήθηκε καθώς καιτα ποινικά επακόλουθά της, όπως και η εκτέλεση των µέ-τρων ασφαλείας. Η προσθήκη στη διάταξη αυτή και τωνµέτρων ασφαλείας, εκτός από τις παρεπόµενες ποινές,στηρίχθηκε στη σκέψη ότι τα µέτρα ασφαλείας δεν παύ-ουν να είναι µέτρα του ποινικού δικαίου. Όταν εποµένωςµια πράξη χαρακτηρίζεται πλέον ως ανέγκλητη και επο-µένως κανένα ποινικής φύσης µέτρο δεν µπορεί να επι-βληθεί γι’ αυτήν, δεν θα πρέπει επίσης να εκτελούνταικαι τα µέτρα ασφαλείας.

Άρθρο 3

Η διάταξη αυτή καταργείται, διότι είναι ευθέως αντίθε-τη στους υπέρτερης τυπικής ισχύος κανόνες των άρ-θρων 15 του Διεθνούς Συµφώνου για τα Ατοµικά και Πο-λιτικά Δικαιώµατα του Ο.Η.Ε. και 49 του Χάρτη Θεµελιω-δών Δικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που επιβάλ-λουν σε κάθε περίπτωση την αναδροµική εφαρµογή τουηπιότερου νόµου.

Άρθρο 4

Η διάταξη καταργείται, διότι κρίθηκε ότι το δικαστήριοείναι υποχρεωµένο σε κάθε περίπτωση να εφαρµόσειτον ευµενέστερο για τον κατηγορούµενο νόµο στην πε-ρίπτωση που υπάρχει διαφοροποίηση ως προς το είδος ήτη χρονική διάρκεια ενός µέτρου ασφαλείας. Η επιλογήαυτή στηρίχθηκε κατά βάση στην πάγια νοµολογία τουΕυρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωµάτων του Ανθρώπου,που δέχεται ότι όχι µόνον οι ποινές, αλλά οποιοδήποτεµέτρο περιοριστικό των ατοµικών ελευθεριών, πρέπει ναπροβλέπεται ρητά σε διάταξη νόµου (αρχή νοµιµότη-τας), να είναι απολύτως αναγκαίο σε µια δηµοκρατικήκοινωνία (αρχή αναγκαιότητας) και να προβλέπεται µετρόπο σαφή (αρχή της προβλεψιµότητας) έτσι ώστε ναµπορεί ο πολίτης, µε βάση το γράµµα του νόµου και εν-δεχοµένως βοηθούµενος και από την ερµηνεία που υιο-θετούν τα δικαστήρια, να γνωρίζει, την ώρα που ενεργεί,τις συνέπειες που µπορεί να έχει για τα δικαιώµατά τουµία συγκεκριµένη πράξη του. Από τη σχετική νοµολογίασυνάγεται ευχερώς ότι δεν νοείται η επιβολή µέτρων α-σφαλείας δυσµενέστερων για τον κατηγορούµενο απόεκείνα που ίσχυαν κατά την τέλεση της πράξης. Αντίθε-τα η επιτροπή έκρινε ότι στις περιπτώσεις που νεότεροινόµοι προβλέπουν µικρότερης έντασης µέτρα ασφαλεί-ας, θα πρέπει αυτοί να εφαρµόζονται αναδροµικά, όχιµόνο γιατί αυτό επιβάλλεται από το άρθρο 15 του Διε-θνούς Συµφώνου για τα Ατοµικά και Πολιτικά Δικαιώµα-τα, καθώς και από το άρθρο 49 του Χάρτη ΘεµελιωδώνΔικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και γιατί ε-πιπλέον ο νεότερος νόµος απηχεί πάντα τις πιο σύγχρο-νες επιστηµονικές αντιλήψεις για τα µέτρα που πρέπεινα εφαρµόζονται σε κάθε περίπτωση.

ΙΙ. Τοπικά όρια ισχύος των ποινικών νόµων

Άρθρο 5

Στο άρθρο 5 του Σχεδίου, διατηρείται η αρχή της εδα-φικότητας, όπως κατοχυρώνεται και στο ισχύον άρθρο

8

του Ποινικού Κώδικα, διευκρινίζεται όµως παράλληλα ό-τι οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται και στις πρά-ξεις συµµετοχής που τελέστηκαν στο έδαφος της ελλη-νικής επικράτειας, αν η κύρια πράξη, για την οποία δεν υ-πάρχει δικαιοδοσία των ελληνικών ποινικών δικαστη-ρίων, είναι αξιόποινη και κατά τους ελληνικούς ποινικούςνόµους. Διατηρείται επίσης η ισχύουσα ρύθµιση, σύµφω-να µε την οποία πλοία ή αεροσκάφη ελληνικά θεωρού-νται έδαφος της επικράτειας οπουδήποτε και αν βρίσκο-νται, εκτός αν σύµφωνα µε το διεθνές δίκαιο υπόκεινταισε αλλοδαπό νόµο.

Άρθρο 6

Στο άρθρο 6 διατηρείται κατά βάση η ισχύουσα διάτα-ξη σχετικά µε την εφαρµογή των ελληνικών ποινικών νό-µων στις περιπτώσεις που ηµεδαπός τελεί έγκληµα στηναλλοδαπή (αρχή του υποκειµενικού ενδιαφέροντος).Στην προτεινόµενη ωστόσο διάταξη προβλέπεται επι-πλέον ρητά ότι για να κριθεί αν η πράξη είναι αξιόποινηστην αλλοδαπή ερευνώνται τα συγκεκριµένα σε κάθεπερίπτωση χαρακτηριστικά της και όχι η πιθανή γενικήτυποποίησή της.

Άρθρο 7

Στο άρθρο 7, ορίζονται οι προϋποθέσεις υπό τις οποίεςοι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται όταν το έγκλη-µα τελείται στην αλλοδαπή από ηµεδαπό (αρχή του αντι-κειµενικού ενδιαφέροντος). Διευκρινίζεται ειδικότερα ό-τι το διττό αξιόποινο δεν κρίνεται αφηρηµένα αλλά µεβάση τα συγκεκριµένα χαρακτηριστικά της πράξης, ενώγια την επίλυση ερµηνευτικών προβληµάτων που είχανανακύψει στο παρελθόν, ορίζεται επιπλέον ρητά ότι ωςΈλληνας πολίτης για την εφαρµογή της συγκεκριµένηςδιάταξης λογίζεται και το κυοφορούµενο που θα αποκτή-σει µε τη γέννησή του την ελληνική ιθαγένεια, καθώς καιόλα τα νοµικά πρόσωπα που εδρεύουν στην ηµεδαπή.Με τη διατύπωση αυτή είναι προφανές ότι οι ελληνικοίποινικοί νόµοι εφαρµόζονται και στις περιπτώσεις που έ-να έγκληµα στρέφεται κατά του ελληνικού Δηµοσίου, ό-ταν αυτό εµφανίζεται ως fiscus, µε τη µορφή νοµικούπροσώπου Δηµοσίου Δικαίου.

Άρθρο 8

Στο άρθρο 8 του Σχεδίου, όπου διατηρείται η αρχή τηςπαγκόσµιας δικαιοσύνης, έγιναν αλλαγές στον κατάλο-γο των εγκληµάτων για τα οποία µπορούν να εφαρµόζο-νται οι ελληνικοί νόµοι. Διατηρήθηκαν βεβαίως αµετά-βλητα τα εγκλήµατα που στρέφονται κατά του ελληνι-κού κράτους (όπου εντάσσονται η εσχάτη προδοσία, ηπροδοσία της χώρας, εγκλήµατα που αφορούν τη στρα-τιωτική υπηρεσία και την υποχρέωση στράτευσης στηνΕλλάδα, αξιόποινες πράξεις που τέλεσαν υπάλληλοι τουελληνικού κράτους ή οργάνου ή οργανισµού της Ευρω-παϊκής Ένωσης που έχει την έδρα του στην Ελλάδα,πράξεις εναντίον Έλληνα υπαλλήλου του ελληνικούκράτους ή οργάνου ή οργανισµού της Ε.Ε. κατά την ά-σκηση της υπηρεσίας του ή σχετικά µε αυτήν, καθώς καιη ψευδορκία σε διαδικασία που εκκρεµεί στις ελληνικέςαρχές), διαφοροποιήθηκαν όµως σε αξιοσηµείωτο βαθµότα λεγόµενα διεθνή εγκλήµατα.

Από τον κατάλογο των εγκληµάτων αυτών διαγράφη-κε αρχικά η πράξη του δουλεµπορίου. Βεβαίως η υπο-χρέωση θεµελίωσης της αρχής της παγκόσµιας δικαιο-σύνης για τη δίωξη του εγκλήµατος αυτού προκύπτει ή-δη από τη Σύµβαση «περί δουλείας» που υπογράφηκεστη Γενεύη στις 15.9.1926 και κυρώθηκε µε το ν.4473/1930. Ωστόσο, το φαινόµενο που ήθελε να αντιµε-τωπίσει ο νοµοθέτης µε τη διαµόρφωση του συγκεκριµέ-νου εγκλήµατος δύσκολα µπορεί να ανιχνευθεί στη σύγ-χρονη εποχή. Η χρήση του όρου «δούλος» έχει ουσια-στικά εκµηδενίσει τη σηµασία του. Αξίζει να αναφέρου-µε ότι από τη θέσπιση του Ποινικού Κώδικα µέχρι σήµε-ρα, δηλαδή επί 70 σχεδόν χρόνια, δεν υπάρχει καµία, δη-µοσιευµένη τουλάχιστον, δικαστική απόφαση που να ε-φαρµόζει τη διάταξη του άρθρου 323 Ποινικού Κώδικα.Για την αντιµετώπιση των φαινοµένων αυτών έχει ήδηδιαµορφωθεί η διάταξη για την εµπορία ανθρώπων, η ο-ποία, έχοντας ευρύτερο περιεχόµενο, καταλαµβάνει α-σφαλώς και τις περιπτώσεις του δουλεµπορίου, στο µέ-τρο που θα ανιχνευθούν.Εκτός από το δουλεµπόριο, καταργήθηκε από τον κα-

τάλογο των εγκληµάτων του άρθρου 8 η πράξη της πα-ράνοµης κυκλοφορίας και εµπορίου άσεµνων δηµοσιευ-µάτων. Βεβαίως, µε βάση τη διεθνή σύµβαση της Γενεύ-ης της 12.9.1923 «για την καταστολή της κυκλοφορίαςκαι εµπορίας ασέµνων δηµοσιευµάτων», που η χώρα µαςυπέγραψε στις 9.10.1929, η Ελλάδα οφείλει να εφαρµό-ζει τους ποινικούς της νόµους για τη δίωξη όλων τωνσχετικών εγκληµάτων, µολονότι το περιεχόµενο του «ά-σεµνου» δηµοσιεύµατος δεν προσδιορίζεται στην ίδια τησύµβαση. Ωστόσο η ρητή αναφορά στα άσεµνα είναιπλέον περιττή, διότι το αδίκηµα αυτό δεν µπορεί να θεω-ρηθεί ότι έχει τέτοια ιδιαίτερη απαξία στη σύγχρονη επο-χή ώστε να δικαιολογείται η ειδική αναφορά του ποινι-κού νοµοθέτη σε αυτό. Κρίθηκε εποµένως ότι αρκεί γιααυτό, όπως και για πολλές άλλες κατηγορίες εγκληµά-των, η πρόβλεψη της τελευταίας περίπτωσης (ια΄) τουάρθρου 8.Αντιθέτως στον κατάλογο των εγκληµάτων για τα ο-

ποία ισχύει η αρχή της παγκόσµιας δικαιοσύνης αναφέ-ρονται οι τροµοκρατικές πράξεις, η πειρατεία, τα εγκλή-µατα σχετικά µε το νόµισµα και η παράνοµη εµπορίαναρκωτικών.

Άρθρο 9

Η διάταξη ακολουθεί τη ρύθµιση της ισχύουσας διάτα-ξης για το ακαταδίωκτο εγκληµάτων που τελέστηκανστην αλλοδαπή (παρ. 1) ενώ στην παρ. 2 ορίζεται, ότι ηπαρ. 1 δεν ισχύει για τις πράξεις του άρθρου 8. Προστέ-θηκε ωστόσο στη διάταξη και νέα, τρίτη παράγραφος, µετην οποία ενσωµατώνεται στον Ποινικό µας Κώδικα ηαρχή ne bis in idem που ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση.Στην παρ. 3 ορίζεται, ειδικότερα, ότι η ποινική δίωξη α-ποκλείεται αν έχει εκδοθεί οριστική απόφαση για την ί-δια πράξη από δικαστήριο κράτους µέλους της Ε.Ε. Ως«οριστική» απόφαση νοείται αυτή που πληροί τα κριτή-ρια που έχει διαµορφώσει σχετικώς η νοµολογία τουΔΕΕ (πρώην ΔΕΚ) κατά την ερµηνεία των άρθρων 54 τηςΣύµβασης Σένγκεν και 50 του Χάρτη των ΘεµελιωδώνΔικαιωµάτων της ΕΕ.

9

Άρθρο 10

Η διάταξη ακολουθεί τη ρύθµιση της ισχύουσας διάτα-ξης, σύµφωνα µε την οποία η ποινή που εκτίθηκε στηναλλοδαπή, ολικά ή µερικά, αφαιρείται από την ποινή πουεπέβαλαν τα ελληνικά δικαστήρια.

Άρθρο 11

Η διάταξη ακολουθεί τη ρύθµιση της ισχύουσας διάτα-ξης για την αναγνώριση αλλοδαπών αποφάσεων, πουπαρέχει τη δυνατότητα στο αρµόδιο εθνικό δικαστήριο(πληµµελειοδικών) να επιβάλει στον Έλληνα που καταδι-κάστηκε στην αλλοδαπή τις προβλεπόµενες από τους η-µεδαπούς νόµους παρεπόµενες ποινές (παρ. 1). Η ίδιαρύθµιση επεκτείνεται µε την παρ. 2 στα µέτρα ασφαλεί-ας, ενώ στην παρ. 3 διευκρινίζεται ότι παρεπόµενες ποι-νές και µέτρα ασφαλείας δεν µπορούν να επιβληθούνστις περιπτώσεις του άρθρου 9 παρ. 3.

ΙΙΙ. Σχέση του Κώδικα µε ειδικούς νόµους και επεξήγη-ση όρων

Άρθρο 12

Η διάταξη αυτή ορίζει ότι οι διατάξεις του Γενικού Μέ-ρους του Π.Κ. εφαρµόζονται και σε αξιόποινες πράξειςπου προβλέπονται σε ειδικούς νόµους, αν αυτοί, µε ρητήδιάταξη, δεν ορίζουν διαφορετικά. Είναι φανερό, ότι η α-νάγκη ενότητας των ποινικών νόµων στο σύνολό τους α-νταποκρίνεται στην αρχή της ασφάλειας δικαίου, της δι-καιοκρατικής, δηλαδή, εγγύησης της προσωπικής ελευ-θερίας και ασφάλειας.

΄Αρθρο 13

Με τη διάταξη αυτή επήλθαν οι ακόλουθες αλλαγέςστους ορισµούς της ισχύουσας διάταξης: α. Στην έννοια του «οικείου» κρίθηκε αναγκαίο o νέος

ορισµός να περιλαµβάνει πλέον και τα µέλη της λεγόµε-νης «κοινωνικής» οικογένειας, στην οποία η σύγχρονηκοινωνία έχει αναγνωρίσει ρόλο αντίστοιχο µε εκείνοντης παραδοσιακής οικογένειας που στηρίζεται σε δε-σµούς αίµατος. Η έννοια του «οικείου» επεκτείνεται έτσισε όλους όσοι συνδέονται µε δεσµό νόµιµης συγγένειαςσε ευθεία γραµµή, τους θετούς γονείς και τα θετά τέκνα,τους ανάδοχους γονείς και τα ανάδοχα τέκνα, τους επι-τρόπους ή επιµελητές του υπαίτιου και όσους βρίσκονταιυπό την επιτροπεία ή επιµέλεια του υπαιτίου, τους συζύ-γους, τους συµβιούντες µε σταθερή συµβίωση ή µε σύµ-φωνο συµβίωσης, τους µνηστευµένους, τους αδερφούςκαι τους συζύγους τους ή τους συµβιούντες ως ανωτέρωµε αυτούς και τους µνηστήρες των αδερφών, ακόµη κι ανο γάµος, η συµβίωση ή η µνηστεία έχουν λυθεί.β. Καταργήθηκε η αναφορά στην «κατά συνήθεια» τέ-

λεση εγκλήµατος, διότι η ύπαρξη «σταθερής ροπής»στην τέλεση ενός εγκλήµατος υποδεικνύει µείωση τωνδυνατοτήτων του δράστη να αντισταθεί στην τέλεση τηςαξιόποινης πράξης, που θα έπρεπε να οδηγεί σε µείωσηκαι όχι σε επαύξηση της ποινικής κύρωσης. γ. Καταργήθηκε η έννοια του «ιδιαίτερα επικίνδυνου

δράστη», καθώς η ιδιαίτερη επικινδυνότητα συναρτάταικατ’ ανάγκη µε µια προγνωστική κρίση για τον τρόπο πουπρόκειται να συµπεριφερθεί ο δράστης στο µέλλον. Στο

µέτρο όµως που η ποινή πρέπει κατά το Σύνταγµα νασυνδέεται µε την «πράξη», δηλαδή µε όσα έκανε ο δρά-στης, η αναφορά στην επικινδυνότητά του για τη θεµε-λίωση ή επαύξηση του αξιοποίνου δε φαίνεται νοητή.δ. Καταργήθηκε τέλος η διάταξη για την έννοια του

«Στρατού», µετά την κατάργηση του ογδόου κεφαλαίουτου Ειδικού Μέρους για τα εγκλήµατα που ανάγονταιστη στρατιωτική υπηρεσία και στην υποχρέωση στράτευ-σης (άρθρα 202-206) .

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Το έγκληµα

Το δεύτερο Κεφάλαιο του Γενικού Μέρους του Σχεδί-ου, που αναφέρεται στο έγκληµα χωρίζεται σε πέντε ε-νότητες: Η πράξη – Ο άδικος χαρακτήρας της πράξης –Η υπαιτιότητα – Λόγοι άρσης του καταλογισµού – Μειω-µένος καταλογισµός. Με τη διάταξη αυτή αποτυπώνο-νται στο επίπεδο του Ποινικού Κώδικα, οι αναγκαίοι γιατην κατάφαση του αρχικού αξιοποίνου όροι: το αρχικό ά-δικο, δηλαδή η πράξη και η παράλειψη ως αµιγώς αντι-κειµενικά µεγέθη (πρώτη ενότητα), το τελικό άδικο ως α-µιγώς επίσης αντικειµενικό µέγεθος, µέσω του οποίου α-ξιολογείται το αρχικό άδικο (δεύτερη ενότητα), η υπαι-τιότητα, δηλαδή ο δόλος και η αµέλεια, ως αµιγώς υπο-κειµενικά µεγέθη (τρίτη ενότητα) και ο τελικός καταλογι-σµός, ως αµιγώς επίσης υποκειµενικό µέγεθος, µέσωτου οποίου αξιολογείται η υποκειµενική σχέση του δρά-στη µε την πράξη του (τέταρτη ενότητα). Στην τελευταίαπέµπτη ενότητα περιλαµβάνονται οι διατάξεις για τονµειωµένο καταλογισµό.

Ι. Η πράξη

Άρθρο 14

Στην πρώτη ενότητα, µε τίτλο «πράξη» περιγράφονταιτα στοιχεία που συγκροτούν το αρχικό άδικο. Το άρθρο14 αναφέρεται ειδικότερα στην έννοια της πράξης, γιατον προσδιορισµό των στοιχείων της οποίας διατηρήθη-κε αµετάβλητος ο ορισµός που δίδεται και σήµερα στοάρθρο 14 του Ποινικού Κώδικα, αφού το περιεχόµενοτης έννοιας αυτής - ως ανθρώπινης αυτοκυβερνούµενηςκαι κοινωνικά αντιληπτής ενέργειας που απευθύνεται σεάλλον – έχει πλέον οριοθετηθεί µε απόλυτη σαφήνεια α-πό τη θεωρία και τη νοµολογία.

Άρθρο 15

Σε ό,τι αφορά την έννοια της παράλειψης στην παρά-γραφο 1 του άρθρου 15 προσδιορίζονται επακριβώς οιπηγές της ιδιαίτερης νοµικής υποχρέωσης και ως τέτοι-ες κατονοµάζονται ο νόµος, η σύµβαση (δηλαδή η σύ-µπτωση βουλήσεων σχετικά µε την ανάληψη ευθύνης έ-ναντι άλλου, ασχέτως αν η συµφωνία έχει τυπικό ή µηχαρακτήρα) και η προηγούµενη επικίνδυνη ενέργεια τουυπαιτίου. Στην παρ. 2 του άρθρου 15 προβλέπεται ότι, στις περι-

πτώσεις των εγκληµάτων που τελούνται µε παράλειψη,ο δικαστής µπορεί να επιβάλλει µειωµένη ποινή. Η ανα-γνώριση της δυνατότητας επιβολής µειωµένης ποινήςστηρίχθηκε στη σκέψη ότι συχνά η «µη δράση» εµπεριέ-χει λιγότερο άδικο ή λιγότερη ενοχή σε σχέση µε την

10

προσβολή που προκαλεί κάποιος µε ενέργεια. Θα πρέπειεποµένως ο δικαστής να έχει την ευχέρεια, όταν πράγ-µατι διαγιγνώσκει µειωµένο άδικο ή ενοχή, να επιβάλεικαι µειωµένη ποινή.

Άρθρο 16

Το άρθρο 16 ακολουθεί τη ρύθµιση της ισχύουσας διά-ταξης, ότι τόπος εκτέλεσης της πράξης είναι ο τόπος ό-που ο δράστης διέπραξε, ολικά ή µερικά, την αξιόποινηενέργεια ή παράλειψη, καθώς και ο τόπος όπου επήλθε,ή σε περίπτωση απόπειρας, έπρεπε να επέλθει σύµφωναµε την πρόθεση του το αποτέλεσµα.

Άρθρο 17

Το άρθρο 17 ακολουθεί τη ρύθµιση της ισχύουσας διά-ταξης, ότι χρόνος τέλεσης της πράξης θεωρείται ο χρό-νος κατά τον οποίο ο υπαίτιος ενέργησε ή όφειλε να ε-νεργήσει. Η ρύθµιση αυτή βασίζεται στην παραδοχή, ότιστοιχεία όπως το τελικό άδικο ή ο καταλογισµός δενµπορούν παρά να κρίνονται µε σηµείο αναφοράς το χρό-νο της ενέργειας ή παράλειψης του υπαιτίου και όχι τηςεπέλευσης του αποτελέσµατος. Το πρόβληµα της παρα-γραφής µπορεί να αντιµετωπιστεί κάθε φορά µε ειδικήρύθµιση, που θα περιορίζεται στο χώρο της παραγρα-φής, επιλογή που έχει υιοθετηθεί και από τον γερµανικόΠοινικό Κώδικα.

Άρθρο 18

Στο άρθρο 18 ορίζονται οι κατηγορίες των αξιόποινωνπράξεων, οι οποίες περιορίζονται µόνο σε δύο: κακουρ-γήµατα και πληµµελήµατα. Τα πταίσµατα δεν θεωρού-νται πλέον αξιόποινες πράξεις, αλλά αντιµετωπίζονταιµόνο ως διοικητικές παραβάσεις. Ως κακουργήµατα ορί-ζονται, πιο συγκεκριµένα, οι πράξεις που τιµωρούνται µεκάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη, ενώ ως πληµµελήµατα οιπράξεις που τιµωρούνται µε φυλάκιση, περιορισµό σε ει-δικό κατάστηµα κράτησης, µόνο µε χρηµατική ποινή ή µεπαροχή κοινωφελούς εργασίας. Έτσι, η κοινωφελής ερ-γασία εντάσσεται στο ποινικό δίκαιο ως αυτοτελής πιαποινική κύρωση.

Άρθρο 19

Στο άρθρο αυτό επαναλαµβάνεται η ισχύουσα διάτα-ξη, βάσει της οποίας ο ποινικός χαρακτήρας της πράξηςως κακουργήµατος ή πληµµελήµατος κρίνεται µε βάσητη βαρύτερη ποινή που καθορίζεται στο νόµο και όχι µετην τυχόν ελαφρότερη ποινή που επέβαλε το δικαστήριολόγω ελαφρυντικών περιστάσεων ή για οποιοδήποτε άλ-λο λόγο µείωσης της ποινής σύµφωνα µε το άρθρο 83.

ΙΙ. Ο άδικος χαρακτήρας της πράξης

Στην δεύτερη αυτή ενότητα περιγράφονται οι προϋπο-θέσεις θεµελίωσης του τελικώς άδικου χαρακτήρα τηςπράξης: η αρχικώς άδικη πράξη είναι και τελικώς άδικηόταν δεν συντρέχουν οι περιγραφόµενοι στον νόµο λό-γοι άρσης του αδίκου. Το τελικό άδικο, όπως και το αρχι-κό, περιγράφεται στο Σχέδιο µε αµιγώς αντικειµενικάστοιχεία, όπως ακριβώς και στον ισχύοντα Ποινικό Κώδι-κα.

Άρθρο 20

Στο άρθρο 20 αποτυπώνεται η ισχύουσα και σήµεραρύθµιση σχετικά µε τους λόγους άρσης του αδίκου πουπεριγράφονται στον Ποινικό µας Κώδικα.

Άρθρο 21

Ο λόγος άρσης του αδίκου εξ αιτίας προσταγής απαι-τεί η τελευταία να δόθηκε σύµφωνα µε τους νόµιµουςτύπους από την αρµόδια αρχή, αν ο νόµος δεν επιτρέπειστον προτασσόµενο να εξετάσει αν η προσταγή είναινόµιµη ή όχι (παρ. 1 εδ. α΄). Ο άδικος χαρακτήρας τηςπράξης δεν αίρεται όταν η προσταγή είναι προδήλως α-ντισυνταγµατική ή παράνοµη. Βεβαίως ο περιορισµόςαυτός συνάγεται και σήµερα ερµηνευτικά, ωστόσο κρί-θηκε ότι θα πρέπει να οριστεί µε απόλυτη σαφήνεια στονΠοινικό Κώδικα, ώστε κάθε υπάλληλος να γνωρίζει πωςδεν δεσµεύεται να εφαρµόζει διαταγές που αντιβαίνουνπροδήλως στο Σύνταγµα ή στους νόµους. Ως τέτοιες θαπρέπει βέβαια να θεωρούνται εκείνες που έρχονται σεευθεία αντίθεση προς το γράµµα ενός κανόνα δικαίουκαι όχι εκείνες τις οποίες κάποιος θεωρεί παράνοµες,στηριζόµενος σε ερµηνεία ενός δικαιικού κανόνα.Σε περίπτωση δεσµευτικής προσταγής, η οποία δεν εί-

ναι προδήλως αντισυνταγµατική ή παράνοµη, ως αυ-τουργός τιµωρείται εκείνος ο οποίος έδωσε την προστα-γή (έµµεση αυτουργία).

Άρθρο 22

Το άρθρο 22 για την άµυνα ακολουθεί τις ρυθµίσειςτης ισχύουσας διάταξης, µε τη διαφορά, ότι στην παρ. 3ο όρος «βλάβη» αντικαταστάθηκε µε τον όρο «προσβο-λή» προκειµένου να καλυφθούν και οι περιπτώσεις, πουη άµυνα ασκείται για την εξουδετέρωση επίθεσης η ο-ποία δεν οδηγεί σε βλάβη, αλλά διακινδύνευση των έν-νοµων αγαθών. Κατά τα λοιπά η άµυνα, η στοιχειώδηςµορφή αυθυπεράσπισης όποιου δέχεται άδικη επίθεση (ήυπερασπίζεται από αυτήν άλλον) τείνει σε άµεση αποκα-τάσταση της έννοµης τάξης, γι’ αυτό πρέπει να είναι εύ-λογη, ώστε να µην παίρνει τα χαρακτηριστικά της αυτο-δικίας.

Άρθρο 23

Η ποινική κύρωση της υπέρβασης του αναγκαίου ορίουτης άµυνας, βάσει των κριτηρίων που περιγράφονταιστην παρ. 3 του άρθρου 22, καθορίζεται ανάλογα µε τηνψυχική αντίδραση του αµυνοµένου α) αν έγινε µε πρόθε-ση επιβάλλεται ποινή ελαττωµένη, β) αν έγινε από αµέ-λεια τιµωρείται µε τις σχετικές γι’ αυτήν διατάξεις και γ)αν αυτός ενέργησε µε αυτόν τον τρόπο εξ αιτίας του φό-βου ή της ταραχής που του προκάλεσε η επίθεση, η υ-πέρβαση δεν καταλογίζεται στον αµυνόµενο που µένειατιµώρητος.

Άρθρο 24

Η ρύθµιση ακολουθεί την ισχύουσα και ορίζει, ότι όποι-ος µε πρόθεση προκάλεσε την επίθεση άλλου για να δια-πράξει εναντίον του αξιόποινη πράξη µε το πρόσχηµα ά-µυνας (υπαίτια κατάσταση άµυνας), δεν απαλλάσσεταιαπό την ποινή.

11

Άρθρο 25

Το άρθρο 25 για την κατάσταση ανάγκης επαναλαµβά-νει και αυτό την ισχύουσα ρύθµιση, διευκρινίζοντας ότι οάδικος χαρακτήρας µιας πράξης που εκτελείται σε κατά-σταση ανάγκης αίρεται µόνο όταν η προσβολή (και όχι ηβλάβη) που προκαλείται είναι κατά το είδος και τη σπου-δαιότητα σηµαντικά κατώτερη από εκείνη που απειλήθη-κε. Πρόκειται για «θεµελιώδες σταθµιστικό ενέργηµα»ανάµεσα σε δύο προσβολές, µε ένα ποιοτικό (είδος) καιένα ποσοτικό (σπουδαιότητα) κριτήριο. Το πρώτο προσ-διορίζεται από την αξιολογική (ιεραρχική) τάξη των έν-νοµων αγαθών, από την οποία προκύπτει η υπεροχή τωνπροσωποπαγών αγαθών (ζωή, ανθρώπινη αξιοπρέπεια)έναντι των περιουσιακών. Το δεύτερο ανάγεται στην έ-νταση της προσβολής.

ΙΙΙ. Η υπαιτιότητα

Η τρίτη ενότητα του Κεφαλαίου αυτού (άρθρα 26 – 30)αναφέρεται στην υπαιτιότητα η οποία διαχωρίζεται πλέ-ον από τον τελικό καταλογισµό. Με το διαχωρισµό αυτόαποτυπώνεται στον Ποινικό Κώδικα η διαφορετική ποιό-τητα της υπαιτιότητας, ως στοιχείου της νοµοτυπικήςµορφής του εγκλήµατος, από τα στοιχεία του τελικούκαταλογισµού, τα οποία λαµβάνονται υπόψη και εκτιµώ-νται από το δικαστήριο µετά την πλήρωση της νοµοτυπι-κής µορφής. Στην ενότητα αυτή περιλαµβάνονται οι ι-σχύουσες διατάξεις των άρθρων 26 – 30 του ΠοινικούΚώδικα σχετικά µε την υπαιτιότητα στα κακουργήµατακαι τα πληµµελήµατα (άρθρο 26 ΠΚ), το περιεχόµενο τουδόλου (άρθρο 27 ΠΚ), το περιεχόµενο της αµέλειας (άρ-θρο 28 ΠΚ), τα εκ του αποτελέσµατος εγκλήµατα (άρθρο29 ΠΚ) και την πραγµατική πλάνη (άρθρο 30 ΠΚ).

Άρθρο 26

Τα κακουργήµατα και τα πληµµελήµατα τιµωρούνταιµόνο όταν τελούνται µε δόλο και µόνο στις περιπτώσειςπου ορίζει ειδικά ο νόµος τα πληµµελήµατα τιµωρούνταικαι όταν τελούνται από αµέλεια. Ο λόγος της διάκρισηςτων βαθµίδων υπαιτιότητας (δόλος – αµέλεια) είναι απο-τέλεσµα της αρχής της αναλογικότητας µεταξύ ευθύνηςκαι κύρωσης, διότι και οι δύο µορφές της υπαιτιότηταςεκδηλώνουν επιθετικότητα απέναντι στα έννοµα αγαθά,αλλά ο δόλος εκφράζει την επιδίωξη ή την αποδοχή τηςπροσβολής µιας κοινωνικής αξίας.

Άρθρο 27

Στο άρθρο 27 επαναλαµβάνεται η ισχύουσα διάταξη. Οδόλος, ως αµιγώς υποκειµενικό µέγεθος, συντίθεται απότο γνωστικό και το βουλητικό στοιχείο. Διακρίνεται σε ά-µεσο δόλο πρώτου βαθµού, όταν ο δράστης γνωρίζει ωςβέβαιη ή ενδεχόµενη την παραγωγή των περιστατικώνπου απαρτίζουν κατά νόµο την έννοια µιας αξιόποινηςπράξης, και επιδιώκει την παραγωγή τους, σε άµεσο δό-λο δευτέρου βαθµού, όταν γνωρίζει ως βέβαιη την παρα-γωγή των πιο πάνω περιστατικών και αποδέχεται την πα-ραγωγή τους και σε ενδεχόµενο δόλο, όταν γνωρίζει ωςπιθανή την παραγωγή των πιο πάνω περιστατικών και α-ποδέχεται επίσης την παραγωγή τους. Εποµένως δενµπορεί να θεµελιωθεί δόλος όταν ο υπαίτιος δεν επιδιώ-κει ή δεν αποδέχεται πάντως να πραγµατώσει τα στοι-

χεία που συγκροτούν τη νοµοτυπική µορφή κάποιου ε-γκλήµατος. Η αδιαφορία για την τήρηση των όρων τουνόµου δεν σηµαίνει και αποδοχή της προσβολής κάποιουέννοµου αγαθού. Κατά κανόνα συνοδεύεται από τηνπροσδοκία ότι, παρά την παραβίαση των κανόνων, η προ-σβολή τελικώς θα αποφευχθεί.

Στην παράγραφο 2 προσδιορίζονται, όπως ακριβώςκαι στην ισχύουσα διάταξη, οι όροι που χρησιµοποιού-νται προκειµένου να υποδηλωθεί το απαιτούµενο σε κά-θε περίπτωση είδος δόλου.

Άρθρο 28

Στο άρθρο 28 περιγράφεται το περιεχόµενο της αµέ-λειας, η οποία, όπως και στον ισχύοντα Κώδικα, εκλαµ-βάνεται ως ένα αµιγώς υποκειµενικό µέγεθος. Ειδικότε-ρα, στη διάταξη αυτή περιγράφονται αρχικά τα οντολο-γικά στοιχεία της αµέλειας: ο υπαίτιος είτε δεν προβλέ-πει το αποτέλεσµα που προκαλεί η πράξη του (ασυνείδη-τη αµέλεια) είτε το προβλέπει µεν ως πιθανό, πιστεύει ό-µως ότι τελικά δεν θα επέλθει (ασυνείδητη αµέλεια). Ε-πιπλέον, περιγράφονται τα αξιολογικά στοιχεία της αµέ-λειας, για τη συγκρότηση της οποίας είναι αναγκαίο ο υ-παίτιος να έχει πραγµατώσει την αντικειµενική υπόστα-ση ενός εγκλήµατος λόγω έλλειψης της προσοχής πουόφειλε κατά τις περιστάσεις και µπορούσε να καταβάλει.

Άρθρο 29

Στο άρθρο 29 περιγράφεται το εκ του αποτελέσµατοςέγκληµα. Στην επιτροπή συζητήθηκε το ενδεχόµενο κα-τάργησης του εκ του αποτελέσµατος εγκλήµατος, ώστενα λειτουργούν σε κάθε περίπτωση οι κανόνες της συρ-ροής όταν µία πράξη επιφέρει ορισµένο αποτέλεσµα. Ηεκδοχή αυτή δεν υιοθετήθηκε όµως τελικά, διότι η κα-τάργηση δεν θα επέτρεπε την αξιολόγηση της ιδιαίτερηςεπικινδυνότητας µιας πράξης που έχει παραγάγει ορι-σµένο αποτέλεσµα. Για τον λόγο αυτό αποφασίστηκε ναδιατηρηθεί το συγκεκριµένο είδος εγκλήµατος και επι-χειρήθηκε να αντιµετωπιστούν στο κείµενο του νόµου ταπροβλήµατα που δηµιουργεί η ισχύουσα διάταξη του άρ-θρου 29.Ορίστηκε ειδικότερα αρχικά ότι το αποτέλεσµα που

προκαλείται από την πράξη θα πρέπει να είναι αυτοτε-λώς τυποποιηµένο στο νόµο ως έγκληµα αµέλειας. Έτσιµπορεί να θεωρείται έγκληµα εκ του αποτελέσµατος λ.χ.η θανατηφόρα έκθεση ή η θανατηφόρα ληστεία, όχι ό-µως και το έγκληµα της διάδοσης ασθένειας ζώων (άρ-θρο 283 Π.Κ.) που έχει ως αποτέλεσµα την θανάτωση ήδιαρκή βλάβη των ζώων άλλου. Η οριοθέτηση στηρίχθη-κε στη σκέψη ότι µια πράξη – όπως εν προκειµένω ηφθορά ξένης ιδιοκτησίας – η οποία δεν θεωρείται ότι δι-καιολογεί την επιβολή ποινής όταν οφείλεται σε αµέ-λεια, δε δικαιολογεί ούτε την επαύξηση της ποινής στιςπεριπτώσεις που αποτελεί συνέπεια µιας ορισµένης µυϊ-κής ενέργειας.Μια δεύτερη αλλαγή αναφέρεται στην υποκειµενική

κάλυψη του αποτελέσµατος από τον δράστη. Σύµφωναµε το γράµµα της ισχύουσας διάταξης του άρθρου 29Π.Κ., το αποτέλεσµα της πράξης πρέπει να καλύπτεταιαπό αµέλεια του υπαιτίου. Με τον περιορισµό αυτό απο-κλείεται η επιβολή της αυξηµένης ποινής του εκ του α-ποτελέσµατος εγκλήµατος στις περιπτώσεις που ο δρά-στης του βασικού εγκλήµατος δεν έχει υπαιτιότητα για

12

την πρόκληση του περαιτέρω αποτελέσµατος. Από τηνάλλη όµως πλευρά, µε τον περιορισµό αυτό δηµιουργού-νται σοβαρά προβλήµατα παραβίασης της αρχής της α-ναλογικότητας στις περιπτώσεις που ο δράστης καλύ-πτει µε δόλο το αποτέλεσµα της πράξης του και η αληθι-νή συρροή των δύο εγκληµάτων δόλου αποδίδει ποινικήκύρωση µικρότερη από εκείνη του εκ του αποτελέσµα-τος εγκλήµατος. Για την αντιµετώπιση του προβλήµατοςυιοθετήθηκε η λύση της διεύρυνσης του περιεχοµένουτου εκ του αποτελέσµατος εγκλήµατος. Ορίζεται ειδικό-τερα ότι η αυξηµένη ποινή του εγκλήµατος αυτού επι-βάλλεται όταν το αποτέλεσµα µπορεί να αποδοθεί του-λάχιστον σε αµέλεια του υπαιτίου – καλύπτοντας έτσικαι τις περιπτώσεις που το αποτέλεσµα καλύπτεται απόδόλο – διευκρινίζοντας όµως παράλληλα ότι τούτο είναιδυνατό µόνο όταν η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα κατ’άλλη διάταξη.Τέλος, η τρίτη επέµβαση που επιχειρήθηκε στο άρθρο

29 ΠΚ αναφέρεται στη δυνατότητα επιβολής της αυξη-µένης ποινής του εκ του αποτελέσµατος εγκλήµατοςστους συµµετόχους. Η ισχύουσα διάταξη αναφέρεταιµόνο στον φυσικό αυτουργό της πράξης και όχι στουςσυµµετόχους. Με δεδοµένο άλλωστε ότι οι συµµέτοχοιπρέπει να καλύπτουν µε δόλο την πράξη του φυσικούαυτουργού, ενώ το εκ του αποτελέσµατος έγκληµα προ-ϋποθέτει αµέλεια ως προς το αποτέλεσµα, υποστηρίζε-ται σθεναρά στη θεωρία η άποψη ότι συµµετοχή δεν εί-ναι νοητή στο εκ του αποτελέσµατος έγκληµα. Βεβαίωςη θέση αυτή οδηγεί σε παραβίαση της αρχής της αναλο-γικότητας σε ό, τι αφορά την ποινική ευθύνη των συµµε-τόχων, στις περιπτώσεις που καλύπτουν µε αµέλεια τηνπρόκληση του βαρύτερου αποτελέσµατος. Για την αντι-µετώπιση του προβλήµατος αυτού, στη διάταξη του άρ-θρου 29 ορίζεται ρητά ότι η αυξηµένη ποινή του εκ τουαποτελέσµατος εγκλήµατος επιβάλλεται όχι µόνο στονφυσικό αυτουργό, αλλά και στους συµµετόχους όταν καιαυτοί καλύπτουν µε αµέλεια το περαιτέρω αποτέλεσµα.Το ίδιο ισχύει ασφαλώς και όταν καλύπτουν µε δόλο τοαποτέλεσµα αυτό, εφόσον οι κανόνες της συρροής δεναποδίδουν µεγαλύτερη ποινή.

Άρθρο 30

Στην παρ. 1 ορίζεται, ότι δεν πράττει µε δόλο όποιοςκατά τον χρόνο τέλεσης της αξιόποινης πράξης αγνοείτα περιστατικά που τη συνιστούν (πραγµατική πλάνη).Αν όµως η άγνοια µπορεί να αποδοθεί σε αµέλεια του υ-παιτίου η πράξη του καταλογίζεται ως έγκληµα αµέλει-ας. Στην παρ. 2 επαναλαµβάνεται η ισχύουσα διάταξη,βάσει της οποίας, στον υπαίτιο δεν µπορούν να καταλο-γιστούν περιστατικά τα οποία επαυξάνουν την ποινή, ε-φόσον αυτός, κατά την τέλεση της πράξης, τα αγνοού-σε.

IV. Λόγοι άρσης του καταλογισµού

Στην τέταρτη ενότητα του δεύτερου Κεφαλαίου περι-λαµβάνονται οι λόγοι άρσης του καταλογισµού, οι οποίοιδιαχωρίστηκαν από την υπαιτιότητα.

Άρθρο 31

Στους λόγους άρσης του καταλογισµού περιλαµβάνε-ται αρχικά η νοµική πλάνη. Στη διάταξη του άρθρου 31

διευκρινίζεται, όπως και στην ισχύουσα, ότι µόνη η ά-γνοια του αξιοποίνου δεν αρκεί για να αποκλείσει τονκαταλογισµό (παρ. 1). Στη συνέχεια όµως περιγράφονται µε µεγαλύτερη α-

κρίβεια, σε σχέση µε την ισχύουσα διάταξη, οι προϋπο-θέσεις υπό τις οποίες η νοµική πλάνη µπορεί κατ’ εξαίρε-ση να οδηγήσει σε άρση του τελικού καταλογισµού. Σεαντίθεση µε τον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα, όπου σηµειώ-νεται µόνο ότι η πράξη δεν καταλογίζεται στον δράστηαν αυτός έχει πιστέψει λόγω πλάνης ότι δικαιούται νατην τελέσει και η πλάνη του είναι συγγνωστή, στην δεύ-τερη παράγραφο προσδιορίζεται το περιεχόµενο της«συγγνωστής» νοµικής πλάνης. Πιο συγκεκριµένα προ-βλέπεται ότι η πράξη δεν καταλογίζεται στον δράστη αναυτός δεν είχε συνείδηση του άδικου χαρακτήρα της λό-γω πλάνης που δεν µπορούσε να αποφύγει µολονότι κα-τέβαλε κάθε δυνατή γι’ αυτόν και οφειλόµενη από τις πε-ριστάσεις επιµέλεια. Στην ίδια διάταξη προβλέπεται ακό-µη ότι αν ο υπαίτιος µπορούσε να αποφύγει την πλάνη, ηπράξη καταλογίζεται σε αυτόν, αλλά το δικαστήριο µπο-ρεί να του επιβάλει µειωµένη κατά το άρθρο 83 ποινή.

Άρθρο 32

Ως δεύτερος λόγος άρσης του καταλογισµού ορίζεταιη κατάσταση ανάγκης, για τον προσδιορισµό του περιε-χοµένου της οποίας υιοθετήθηκε κατά βάση η διατύπω-ση του ισχύοντος άρθρου. Η µόνη αλλαγή που επιχειρή-θηκε στο άρθρο αυτό είναι η αντικατάσταση του όρου«βλάβη» από τον όρο «προσβολή» ώστε να είναι σαφέςότι και στην περίπτωση αυτή ο καταλογισµός µπορεί νααρθεί όχι µόνο στα εγκλήµατα βλάβης, αλλά και διακιν-δύνευσης. Κατά τα λοιπά ισχύουν αναλόγως όσα ανα-πτύχθηκαν σχετικά µε το άρθρο 25.

Άρθρο 33

Ως τρίτος λόγος άρσης του καταλογισµού περιγράφε-ται στο άρθρο 33 η αδυναµία αποφυγής του αδίκου. Ολόγος αυτός άρσης του καταλογισµού, ο οποίος γίνεταιδεκτός από όλους τους θεωρητικούς του ποινικού δικαί-ου, διαµορφώθηκε εκτός του γραπτού δικαίου και συνα-ντάται στα συγγράµµατα του ποινικού δικαίου µε διάφο-ρες ονοµασίες: άλλοτε ως «τραγικό δίληµµα», άλλοτεως «υπέρβαση του ανθρωπίνως φευκτού της υπαιτιότη-τας» και άλλοτε ως «σύγκρουση καθηκόντων». Η νοµο-λογία, ωστόσο, µόνο κατ’ εξαίρεση τον λαµβάνει υπόψη.Αυτό επέβαλε να περιγραφεί πλέον ο συγκεκριµένος λό-γος άρσης του καταλογισµού στον Ποινικό Κώδικα, κα-θώς ο περιορισµός της ελευθερίας επιλογής του αδίκουστις περιπτώσεις αυτές είναι αντίστοιχης έντασης µετην κατάσταση ανάγκης του άρθρου 32 ΠΚ. Με το δεδο-µένο αυτό, στο άρθρο 33 του Σχεδίου προβλέπεται ότι ηπράξη δεν καταλογίζεται στον δράστη αν κατά την τέλε-σή της βρισκόταν σε αδυναµία επιλογής µεταξύ δικαίουκαι αδίκου λόγω ανυπέρβλητου διλήµµατος εξαιτίας σύ-γκρουσης καθηκόντων και η προσβολή που προκλήθηκεαπό την πράξη είναι κατά το είδος και τη σπουδαιότηταανάλογη µε την προσβολή που απειλήθηκε. Η διάταξη αυτή αντικατέστησε εκείνη του άρθρου 33

ΠΚ που αφορά στους κωφάλαλους εγκληµατίες, διότι ηανικανότητά τους να αντιληφθούν το άδικο της πράξης ήνα ενεργήσουν σύµφωνα µε τη συνείδησή τους γι’ αυτόµπορεί να κριθεί κάλλιστα στο πλαίσιο του άρθρου 34

13

ΠΚ, που αναφέρεται ακριβώς στην ελλιπή ανάπτυξη τωνπνευµατικών λειτουργιών µε τους ίδιους όρους που χρη-σιµοποιούνται και για την αξιολόγηση της ψυχικής ασθέ-νειας. Από την άλλη πλευρά, η δηµιουργία αµάχητουτεκµηρίου µειωµένης ενοχής των κωφαλάλων σε κάθεπερίπτωση κρίθηκε ως µια άνιση µεταχείριση έναντι εκεί-νης που επιφυλάσσεται για άτοµα τα οποία πάσχουν απόσοβαρές ψυχικές ασθένειες. Αυτοί ήταν οι λόγοι που ο-δήγησαν στην κατάργηση της ειδικής διάταξης για τουςκωφαλάλους, η µεταχείριση των οποίων εξοµοιώνεταιστο σχέδιο µε εκείνη που επιφυλάσσεται για εκείνουςπου πάσχουν από ψυχικές νόσους ή παρουσιάζουν ανε-παρκή ανάπτυξη των πνευµατικών τους λειτουργιών.

Άρθρο 34

Στο άρθρο αυτό έχουν ενταχθεί τρεις κατηγορίες δρα-στών. Εκείνοι που έχουν κάποια ψυχική ή διανοητική δια-ταραχή ή διατάραξη της συνείδησης για οποιοδήποτελόγο (όπως κωφαλαλία ή µέθη αντίστοιχα). Για την άρσητου καταλογισµού υιοθετείται πάντως, όπως και στην ι-σχύουσα διάταξη του άρθρου 34 ΠΚ, το µικτό σύστηµα,µε βάση το οποίο δεν αρκεί η συνδροµή των πιο πάνωβιολογικών όρων, αλλά απαιτείται σε κάθε περίπτωση ναδιαπιστωθεί και η συνδροµή του αξιολογικού όρου, απαι-τείται δηλαδή να διαπιστωθεί ότι ο δράστης, εξαιτίας τηςκατάστασης στην οποία βρισκόταν κατά το χρόνο τέλε-σης της πράξης, δεν είχε την ικανότητα να αντιληφθεί τοάδικο της πράξης του ή να ενεργήσει σύµφωνα µε την α-ντίληψή του για το άδικο αυτό.

Άρθρο 35

Σε περίπτωση υπαίτιας πρόκλησης ανικανότητας προςκαταλογισµό, η διάταξη του άρθρου 35 διατηρεί το πε-ριεχόµενο της ισχύουσας διάταξης.

V. Μειωµένος καταλογισµός

Άρθρο 36

Στο άρθρο 36 επαναλαµβάνεται η ισχύουσα διάταξη,µε τις αλλαγές που έχουν ενσωµατωθεί στο άρθρο 34,στο οποίο παραπέµπει. Η ουσιώδης διαφοροποίησή τηςαπό την ισχύουσα διάταξη περιλαµβάνεται στην παρ. 2,βάσει της οποία η πλήρης ποινή δεν απειλείται µόνο γιατην περίπτωση που ο µειωµένος καταλογισµός προκλή-θηκε από υπαίτια µέθη, αλλά για οποιαδήποτε υπαίτιαδιατάραξη της συνείδησης, όπως αυτή που προκαλείταιλ.χ. από την χρήση ναρκωτικών ουσιών. Σε κάθε περί-πτωση όµως διευκρινίζεται ότι η ύπαρξη ή µη υπαιτιότη-τας κρίνεται µε τους όρους του άρθρου 35 του Σχεδίου,απαιτείται, δηλαδή, να διαπιστωθεί «διπλή» υπαιτιότητατόσο για την διατάραξη της συνείδησης όσο και για τηντέλεση της αξιόποινης πράξης.

Άρθρα 37 - 41

Τα άρθρα 37 έως 41 καταργούνται. Οι διατάξεις αυτέςγια την ειδική µεταχείριση των δραστών µειωµένου κα-ταλογισµού είχαν ασήµαντη εφαρµογή στην πράξη, ενώ,ακόµη κι αν µπορεί να υποθέσει κανείς ότι σε κάποιεςπεριπτώσεις θα είναι αναγκαία η ειδική φροντίδα τωνµειωµένου καταλογισµού δραστών αξιόποινων πράξεων,

αυτή θα πρέπει να προβλεφθεί στο πλαίσιο του Σωφρονι-στικού και όχι του Ποινικού Κώδικα.

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Απόπειρα και συµµετοχή

Το τρίτο κεφάλαιο του Γενικού Μέρους χωρίζεται σεδύο ενότητες, από τις οποίες η πρώτη αφιερώνεται στηναπόπειρα και η δεύτερη στη συµµετοχή, όπως και στον ι-σχύοντα Ποινικό Κώδικα.

Ι. Απόπειρα

Άρθρο 42

Στον ορισµό της απόπειρας έχουν υιοθετηθεί σηµαντι-κές αλλαγές. Στην παρ. 1 προσδιορίζεται ειδικότερα µεµεγαλύτερη σαφήνεια το περιεχόµενο της αρχής εκτέ-λεσης του εγκλήµατος, ώστε να είναι πλέον σαφές ότιτο έγκληµα µπορεί να θεωρηθεί ότι βρίσκεται σε απόπει-ρα µόνο όταν έχει πραγµατωθεί ένα τµήµα της αντικει-µενικής του υπόστασης. Με τον τρόπο αυτό η ποινή τηςαπόπειρας συναρτάται µε την πράξη που έχει τελεστείκαι όχι µε τον δόλο του υπαιτίου. Η πραγµάτωση των ό-ρων της αντικειµενικής υπόστασης, εξάλλου, δεν είναινοητή µόνο στις περιπτώσεις που στον νόµο περιγράφε-ται αναλυτικά ο τρόπος τέλεσης της πράξης ή της παρά-λειψης, όπως λ.χ. συµβαίνει στα εγκλήµατα της κλοπήςή της απάτης. Τούτο είναι εφικτό ακόµα κι όταν ο ακρι-βής τρόπος τέλεσης δεν περιγράφεται στον νόµο, όπωςλ.χ. συµβαίνει στο έγκληµα της ανθρωποκτονίας ή τηςσωµατικής βλάβης. Στις περιπτώσεις αυτές ο δράστηςαρχίζει να εκτελεί την περιγραφόµενη στον νόµο πράξηόταν έχει εξαπολύσει κατά του εννόµου αγαθού την ε-νέργεια η οποία, κατά την συνήθη πορεία των πραγµά-των, είναι ικανή να επιφέρει την αξιόποινη βλάβη αν δενανακοπεί από άλλη πράξη του ιδίου ή τρίτου ή από επι-γενόµενο τυχαίο γεγονός, όπως λ.χ. όταν πυροβολείπρος την πλευρά του θύµατος, του επιτίθεται µε µαχαίρικλπ. Ουσιώδης είναι επίσης η παρέµβαση σε ό,τι αφορά την

ποινική κύρωση της απόπειρας. Η ισχύουσα διάταξη πα-ρέχει στο δικαστήριο τη δυνατότητα να επιβάλει για τηναπόπειρα πλήρη την ποινή του ολοκληρωµένου εγκλή-µατος. Η διάταξη αυτή έχει επικριθεί από τη θεωρία γιαδύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι ότι η απόπειρα έχεισε κάθε περίπτωση µειωµένο άδικο σε σχέση µε το ολο-κληρωµένο έγκληµα και για τον λόγο αυτό παραβιάζεταιη αρχή της αναλογικότητας όταν προσφέρεται στον δι-καστή η δυνατότητα να την αντιµετωπίσει µε πλήρη ποι-νή. Ο δεύτερος και ουσιωδέστερος λόγος είναι ότι η ποι-νή, µε βάση το άρθρο 7 του Συντάγµατος, συνδέεται µετην πράξη που έχει τελεστεί και όχι µε προγνωστικέςκρίσεις σχετικά µε τη συµπεριφορά του δράστη στο µέλ-λον. Για τους λόγους αυτούς, η σχετική ευχέρεια του δι-καστηρίου καταργείται στο παρόν Σχέδιο.Στη δεύτερη παράγραφο του άρθρου 42 επαναλαµβά-

νεται η παρ. 3 της ισχύουσας διάταξης και προβλέπεταιότι το δικαστήριο µπορεί να κρίνει ατιµώρητη την από-πειρα ενός ελαφρού πληµµελήµατος, όπως θεωρείται ό-τι είναι ένα πληµµέληµα που απειλείται µε ποινή φυλάκι-σης όχι ανώτερη από ένα έτος ή µόνο µε χρηµατική ποι-νή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.

14

Νέα, αντίθετα, είναι η τρίτη παράγραφος του άρθρου,όπου ρυθµίζεται το θέµα της απόπειρας στα εκ του απο-τελέσµατος εγκλήµατα. Η δυνατότητα απόπειρας στα ε-γκλήµατα αυτά γίνεται βέβαια δεκτή κατά κανόνα από τηνοµολογία µας, αµφισβητείται όµως από τη θεωρία, µετη σκέψη ότι το εκ του αποτελέσµατος έγκληµα προϋπο-θέτει αµέλεια ως προς το αποτέλεσµα, ενώ η απόπειρααπό την άλλη πλευρά προϋποθέτει δόλο για ολόκληροτο έγκληµα. Παράλληλα, η αυξηµένη ποινή του εκ του α-ποτελέσµατος εγκλήµατος αρµόζει όχι µόνο για το ολο-κληρωµένο έγκληµα αλλά και για την απόπειρά του, ό-ταν το αποτέλεσµα έχει επέλθει µολονότι η κύρια πράξηδεν έχει ολοκληρωθεί. Γιατί και στις περιπτώσεις αυτέςη επικινδυνότητα της πράξης, η οποία δικαιολογεί τηναυξηµένη ποινή του εκ του αποτελέσµατος εγκλήµατος,έχει επιβεβαιωθεί. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κρί-θηκε αναγκαία η διατύπωση µιας ειδικής διάταξης γιατην απόπειρα στα εκ του αποτελέσµατος εγκλήµατα,προβλέποντας συγκεκριµένα ότι αν ο υπαίτιος απόπει-ρας ενός εγκλήµατος που τιµωρείται βαρύτερα όταν έ-χει ορισµένο αποτέλεσµα προκαλέσει µε υπαιτιότητάτου το αποτέλεσµα αυτό, τιµωρείται για την απόπειρατου εκ του αποτελέσµατος εγκλήµατος, εφόσον βέβαιαη πράξη δεν τιµωρείται µε µεγαλύτερη ποινή µε βάση τιςδιατάξεις για τη συρροή.

Άρθρο 43

Η διάταξη του άρθρου 43 που αφορούσε στην απρό-σφορη απόπειρα έχει καταργηθεί στο προτεινόµενο Σχέ-διο. Η τιµώρηση πράξεων απρόσφορης απόπειρας συνι-στά αποφασιστική εκτροπή από τις αρχές του αντικειµε-νικού αδίκου. Ο δράστης µιας απρόσφορης απόπειρας τι-µωρείται επειδή πιστεύει ότι τελεί έγκληµα, ενώ στηνπραγµατικότητα δεν δηµιουργεί κίνδυνο για κανένα έν-νοµο αγαθό. Η επιβολή ποινής για την πράξη αυτή συ-ναρτάται εποµένως αποκλειστικά µε τον δόλο και γιατον λόγο αυτό αντίκειται στις βασικές αρχές ενός αντι-κειµενικού ποινικού δικαίου.

Άρθρο 44

Σηµαντικές είναι οι αλλαγές που έχουν υιοθετηθεί καισε σχέση µε την υπαναχώρηση από την απόπειρα, πουπεριγράφεται στο άρθρο 44. Στην παράγραφο 1 του άρ-θρου αυτού διατηρείται βέβαια ανέπαφη η υπαναχώρησηαπό µη πεπερασµένη απόπειρα, όπως αυτή περιγράφε-ται στο άρθρο 44 παρ. 1 του ισχύοντος Ποινικού Κώδικα,διότι η υπάρχουσα διατύπωση, και ειδικότερα η αναφοράστην έλλειψη εξωτερικών εµποδίων, αποδίδει πλήρωςτον αντικειµενικό χαρακτήρα των προϋποθέσεων υπό τιςοποίες µπορεί να γίνει δεκτή η υπαναχώρηση από µη πε-περασµένη απόπειρα.Στη δεύτερη παράγραφο του ίδιου άρθρου περιγράφε-

ται για πρώτη φορά ο τρόπος µε τον οποίο πρέπει να α-ντιµετωπίζεται ο δράστης ενός αποτυχηµένου εγκλήµα-τος, όταν δεν συνεχίζει µε δική του θέληση και όχι απόεξωτερικά εµπόδια τη δράση του. Με τον τρόπο αυτό ε-πιχειρείται να καλυφθεί το κενό που υπάρχει σήµερα στοάρθρο 44 του Ποινικού Κώδικα, καθώς είναι αντίθετοστην αρχή της αναλογικότητας να τιµωρείται µε µειωµέ-νη ποινή εκείνος που έχει ολοκληρώσει την ενέργειάτου και παρεµποδίζει εκ των υστέρων την επέλευση τουαποτελέσµατος, και να απειλείται µε πλήρη την ποινή

της απόπειρας ο δράστης του αποτυχηµένου εγκλήµα-τος, ο οποίος οικειοθελώς απέχει από την επανάληψητης αξιόποινης δράσης του. Προβλέπεται, λοιπόν, και γι’αυτόν η µειωµένη ποινή που απειλείται και για εκείνον οοποίος υπαναχωρεί από πεπερασµένη απόπειρα.Στην τρίτη παράγραφο ρυθµίζεται η υπαναχώρηση από

πεπερασµένη απόπειρα, όπως ακριβώς και στον ισχύο-ντα Κώδικα. Διατηρείται επίσης η δυνατότητα του δικα-στηρίου να κρίνει την απόπειρα ατιµώρητη. Προβλέπεταιόµως επιπλέον ότι τα ίδια ισχύουν και αν το αποτέλεσµαδεν επήλθε τελικά από άλλη αιτία, εφόσον πάντως οδράστης της απόπειρας κατέβαλε σοβαρή προσπάθειανα το αποτρέψει, ενώ προστίθεται ότι η υπαναχώρηση α-πό πεπερασµένη απόπειρα µένει ατιµώρητη αν πρόκειταιγια έγκληµα το αξιόποινο του οποίου εξαλείφεται µε έ-µπρακτη µετάνοια.

Τέλος προστίθεται και τέταρτη παράγραφος στο άρ-θρο 44 του Σχεδίου, στην οποία ορίζεται, για να αποφευ-χθούν προβλήµατα που ανέκυψαν στο πλαίσιο του ι-σχύοντος Ποινικού Κώδικα, ότι οι διατάξεις για την υπα-ναχώρηση εφαρµόζονται και για τους συµµετόχους, οιοποίοι µε τη θέλησή τους εµπόδισαν την ολοκλήρωσητης πράξης ή την επέλευση του αποτελέσµατος.

ΙΙ. Συµµετοχή

Άρθρο 45

Στο άρθρο 45 περιγράφεται το περιεχόµενο της συ-ναυτουργίας. Ορίζεται πλέον µε σαφήνεια ότι για να χα-ρακτηριστεί κάποιος συναυτουργός δεν αρκεί να έχεικοινό δόλο και να τελεί πράξεις που συµβάλλουν στηνπραγµάτωση του εγκλήµατος, αλλά πρέπει να πραγµα-τώνει από κοινού ενόλω ή ενµέρει τα στοιχεία της περι-γραφόµενης στον νόµο αξιόποινης πράξης, πρέπει, δη-λαδή, να τελεί σε κάθε περίπτωση πράξη αντικειµενικήςυπόστασης.

Άρθρο 46

Σε ό,τι αφορά την εξάρτηση του αδίκου της συµµετο-χικής δράσης, διατηρείται το σύστηµα της περιορισµέ-νης αντικειµενικής εξάρτησης, όπως φαίνεται µε σαφή-νεια από το άρθρο 46 παρ. 1, όπου περιγράφεται η ηθικήαυτουργία για την κατάφαση των όρων της οποίας απαι-τείται ή τέλεση άδικης πράξης, έστω κι αν αυτή δεν είναικαταλογιστή. Με το δεδοµένο αυτό, το περιεχόµενο τηςηθικής αυτουργίας παραµένει κατά βάση αµετάβλητο.Στην παρ. 2 ακολουθείται η όµοια ρύθµιση της ισχύου-σας διάταξης για τον προβοκάτορα.

Άρθρο 47

Ουσιώδεις αλλαγές επέρχονται στις διατάξεις για τησυνέργεια στο έγκληµα. Καταργείται η διάκριση µεταξύάµεσης και απλής συνέργειας, όπως αποτυπώνεται σή-µερα στα άρθρα 46 παρ. 1 εδ. β΄ και 47 ΠΚ, και προβλέ-πεται κατ’ αρχήν ενιαία µειωµένη ποινή για όλες τις µορ-φές της συνέργειας στο έγκληµα είτε προσφέρεται κατάείτε πριν από την τέλεση της πράξης. Με τον τρόπο αυ-τό επιχειρείται να καταγραφεί ως κανόνας ότι το άδικοκαι η ενοχή του συνεργού είναι µικρότερης έντασης ένα-ντι εκείνων του φυσικού αυτουργού. Κατ’ εξαίρεση µόνοπροβλέπεται δυνατότητα του δικαστηρίου να επιβάλει

15

στον συνεργό την ποινή του αυτουργού, αν ο υπαίτιοςπροσφέρει τη συνδροµή του κατά την τέλεση της πρά-ξης και θέτει µε αυτήν το αντικείµενο της προσβολήςστη διάθεση του φυσικού αυτουργού (άµεσος συνερ-γός).

Άρθρο 48

Η διάταξη ορίζει, όπως και η ισχύουσα, ότι το αξιόποι-νο των συµµετόχων κατά τα άρθρα 46 και 47 είναι ανε-ξάρτητο από το αξιόποινο του αυτουργού.

Άρθρο 49

Η διάταξη ορίζει, όπως και η ισχύουσα, ότι όπου ο νό-µος απαιτεί ιδιαίτερες ιδιότητες ή σχέσεις, αν αυτές υ-πάρχουν µόνο στο δράστη οι συµµέτοχοι τιµωρούνται µεµειωµένη ποινή. Αν όµως υπάρχουν µόνο στο πρόσωποτων συµµετόχων, οι τελευταίοι τιµωρούνται ως αυτουρ-γοί και ο δράστης ως συνεργός (παρ. 1).Οι ιδιαίτερες ιδιότητες ή σχέσεις ή άλλες περιστάσεις

που επιτείνουν, µειώνουν ή αποκλείουν την ποινή λαµ-βάνονται υπόψη µόνο για εκείνο το συµµέτοχο στον ο-ποίο υπάρχουν (παρ. 2).

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Ποινές, µέτρα ασφαλείας, αποζηµίωση

Ι. Κύριες ποινές

Άρθρο 50

Στο άρθρο αυτό αναφέρονται ως κύριες ποινές: α) οιστερητικές της ελευθερίας, β) η χρηµατική ποινή και γ) ηπροσφορά κοινωφελούς εργασίας, η οποία ανάγεται στοΣχέδιο σε αυτοτελή ποινική κύρωση για µικρής βαρύτη-τας εγκλήµατα.

Άρθρο 51

Στο άρθρο αυτό επαναλαµβάνεται ουσιαστικά η ισχύ-ουσα διάταξη του Ποινικού Κώδικα, από την οποία έχουναφαιρεθεί οι ποινές του περιορισµού σε ψυχιατρικό κα-τάστηµα και της κράτησης. Η µεν πρώτη γιατί είναι σήµε-ρα απαρχαιωµένη και δεν υπηρετεί πράγµατι θεραπευτι-κούς σκοπούς, η δε δεύτερη, επειδή προτείνεται στοΣχέδιο η αφαίρεση όλων των πταισµάτων από την ύλητου ποινικού δικαίου.

Άρθρο 52

Στο άρθρο αυτό ορίζεται η διάρκεια της ποινής της κά-θειρξης, η οποία προβλέπεται ως ισόβια και πρόσκαιρη.Σε ό,τι αφορά την πρόσκαιρη κάθειρξη, το ανώτατο όριότης µειώνεται από τα είκοσι στα δεκαπέντε έτη.

Άρθρο 53

Η διάταξη αυτή επαναλαµβάνει το κείµενο του ισχύο-ντος άρθρου 53, καθώς τα χρονικά όρια της φυλάκισηςπαραµένουν τα ίδια.

Άρθρο 54

Το άρθρο 54 αναφέρεται στη διάρκεια του περιορισµούσε ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων, επαναλαµβάνο-ντας την ισχύουσα διάταξη, όπως αυτή διαµορφώθηκεµε τον ν. 4322/2015.

Άρθρο 55

Στο άρθρο 55, αντί της κράτησης, προσδιορίζονται ταχρονικά όρια της ποινής της παροχής κοινωφελούς ερ-γασίας, η οποία δεν µπορεί να έχει διάρκεια ανώτερητων 720 ωρών ούτε να είναι κατώτερη των 100 ωρών, ε-κτός αν σε ειδικές διατάξεις ορίζεται διαφορετικά.

Άρθρο 56

Το άρθρο 56 έχει καταργηθεί. Η διάταξη της παρ. 1 κα-ταργήθηκε ειδικότερα γιατί κρίθηκε ότι είναι αυτονόητοπως ο τρόπος εκτέλεσης των ποινών και των µέτρων α-σφαλείας θα προσδιοριστεί σε κάποιους ειδικούς νό-µους. Οι παρ. 2 και 3 του ισχύοντος άρθρου, από την άλ-λη πλευρά, αναφέρονται στους όρους έκτισης των στε-ρητικών της ελευθερίας ποινών στην οικία του καταδικα-σθέντος και για τον λόγο αυτό µεταφέρθηκαν, µε τις αλ-λαγές που κρίθηκαν αναγκαίες, στην ενότητα της έκτι-σης των ποινών (άρθρο 105).

Άρθρο 57

Στο άρθρο 57 του Σχεδίου έχει ενταχθεί µια εντελώςνέα διάταξη, µε την οποία προσδιορίζεται το ύψος και οτρόπος υπολογισµού της χρηµατικής ποινής. Δεν γίνεταιπια λόγος για ποινές σε χρήµα, στις οποίες εντάσσονται,σύµφωνα µε το άρθρο 57 του ισχύοντος Ποινικού Κώδι-κα οι χρηµατικές ποινές και τα πρόστιµα, καθώς µε τηνκατάργηση των πταισµάτων από το ποινικό δίκαιο καταρ-γήθηκε και το πρόστιµο ως ποινική κύρωση, διατηρώνταςτη σηµασία του µόνο ως διοικητικού χαρακτήρα µέτρο.

Σε ό,τι αφορά τον τρόπο υπολογισµού των χρηµατι-κών ποινών, υιοθετήθηκε κατά βάση το ελβετικό µοντέ-λο, βάσει του οποίου, οι χρηµατικές ποινές προσδιορίζο-νται σε ηµερήσιες µονάδες (παρ. 1). Προβλέπεται επίσης(παρ. 2) ότι αν δεν ορίζεται διαφορετικά σε ειδικές δια-τάξεις, η χρηµατική ποινή δεν µπορεί να είναι µεγαλύτε-ρη από ενενήντα ηµερήσιες µονάδες όταν απειλείται ωςµόνη κύρια ποινή για µικρής προφανώς απαξίας πληµµε-λήµατα, ούτε µεγαλύτερη από εκατόν ογδόντα ηµερή-σιες µονάδες όταν απειλείται διαζευκτικά µε ποινή στε-ρητική της ελευθερίας, κάτι που επίσης ισχύει µόνο γιατα πληµµελήµατα, ενώ αντίθετα µπορεί να φθάνει ως τιςτριακόσιες εξήντα ηµερήσιες µονάδες όταν απειλείται α-θροιστικά µε ποινή στερητική της ελευθερίας, κάτι πουµπορεί να ισχύει τόσο για βαριά πληµµελήµατα όσο καιγια κακουργήµατα. Στον νόµο (παρ. 3) ορίζεται επίσης το ύψος κάθε ηµε-

ρήσιας µονάδας, που δεν µπορεί να είναι µικρότερο απόένα ευρώ ούτε µεγαλύτερο από εκατό ευρώ. Τέλος (παρ.4) διευκρινίζεται ότι µε τον θάνατο του καταδικασθέντοςδιαγράφεται η χρηµατική ποινή. Σε καµία περίπτωση δενεκτελείται κατά των κληρονόµων.

16

Άρθρο 58

Το άρθρο 58 καταργείται, διότι εντάχθηκε ως παρ. 4στο άρθρο 57.

ΙΙ. Παρεπόµενες ποινές

Άρθρο 59

Ως παρεπόµενες ποινές ορίζονται στο άρθρο 59 η α-ποστέρηση θέσεων και αξιωµάτων, η απαγόρευση άσκη-σης επαγγέλµατος, η αφαίρεση άδειας οδήγησης ή εκ-µετάλλευσης µεταφορικού µέσου, η δηµοσίευση καταδι-καστικής απόφασης και η δήµευση. Η ποινή της αποστέ-ρησης των πολιτικών δικαιωµάτων καταργείται, γιατί κρί-θηκε πλέον ως παρωχηµένη. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τοδικαίωµα του εκλέγειν στις βουλευτικές εκλογές το άρ-θρο 51 παρ. 3 του Συντάγµατος προβλέπει ότι ο νόµοςδεν µπορεί να περιορίσει το εκλογικό δικαίωµα παρά µό-νο αν δεν έχει συµπληρωθεί κατώτατο όριο ηλικίας ή γιαανικανότητα δικαιοπραξίας ή ως συνέπεια αµετάκλητηςκαταδίκης για ορισµένα εγκλήµατα. Τα εγκλήµατα αυτάορίζονται στην εκλογική νοµοθεσία και η καταδίκη για ταίδια αυτά εγκλήµατα αποτελεί ταυτόχρονα κώλυµα ε-κλογιµότητας, σύµφωνα µε το άρθρο 55 Συντάγµατος.Ανάλογα ισχύουν και για τη συµµετοχή στις αυτοδιοικη-τικές εκλογές ή για την άσκηση οποιουδήποτε άλλου πο-λιτικού δικαιώµατος. Παρέλκει εποµένως οποιαδήποτεάλλη σχετική πρόβλεψη.

Άρθρο 60

Η διάταξη του άρθρου 60 αναφέρεται στην αποστέρη-ση θέσεων και αξιωµάτων, η οποία προβλέπεται ως πα-ρεπόµενη ποινή µόνο για τα κακουργήµατα και µόνο ό-ταν το δικαστήριο έχει επιβάλει γι’ αυτά την ποινή τηςκάθειρξης. Ο περιορισµός αυτός οφείλεται στο γεγονόςότι οι συνέπειες της παρεπόµενης ποινής είναι ιδιαίτερασοβαρές για τον καταδικασθέντα και φυσικά µόνιµες,καθώς χάνει οριστικά τη θέση που κατείχε είτε πρόκειταιγια δηµόσια θέση είτε για δηµόσιο ή αυτοδιοικητικό α-ξίωµα είτε τέλος για την ιδιότητα του δικηγόρου. Αυτόςείναι και ο λόγος για τον οποίο προβλέπεται ως επιπλέ-ον προϋπόθεση για την επιβολή της συγκεκριµένης ποι-νής το να συνιστά η πράξη βαριά παράβαση των καθηκό-ντων του υπαιτίου, ενώ προβλέπεται ακόµη ότι η απο-στέρηση αρχίζει µόνο όταν η απόφαση γίνει αµετάκλη-τη.

Άρθρα 61-64

Τα άρθρα αυτά καταργούνται διότι αναφέρονται στηναποστέρηση των πολιτικών δικαιωµάτων.

Άρθρο 65

Ως δεύτερη παρεπόµενη ποινή προβλέπεται στο άρ-θρο 65 η απαγόρευση άσκησης επαγγέλµατος, η οποίασυναντάται και στον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα, στο άρ-θρο 67. Επήλθαν αλλαγές στο ύψος της ποινής που πρέ-πει να έχει επιβληθεί προκειµένου να µπορεί να δικαιο-λογηθεί η επιβολή της απαγόρευσης άσκησης επαγγέλ-

µατος. Αντί της στερητικής της ελευθερίας ποινής του-λάχιστον τριών µηνών που προβλέπεται σήµερα, απαι-τείται ποινή στερητική της ελευθερίας τουλάχιστον δύοετών, ώστε να µπορεί έτσι να βεβαιωθεί ότι το αδίκηµαπου έχει τελεστεί έχει τέτοια βαρύτητα ώστε να δικαιο-λογεί την επιβολή ενός επιπλέον επαχθούς µέτρου.

Προβλέπεται επίσης η δραστική µείωση του χρόνουτης απαγόρευσης. Αντί του χρονικού διαστήµατος του ε-νός ως πέντε ετών, προβλέπεται απαγόρευση άσκησηςεπαγγέλµατος για χρονικό διάστηµα από ένα µήνα ωςδύο έτη, ενώ καταργείται η ισχύουσα σήµερα διάταξηγια την οριστική ανάκληση της χορηγηθείσας άδειας. Έ-τσι, µετά την πάροδο του χρόνου της απαγόρευσης, οκαταδικασθείς µπορεί να συνεχίσει την άσκηση του ε-παγγέλµατός του, εφόσον άλλες διατάξεις της νοµοθε-σίας δεν προβλέπουν διαφορετικά. Σε κάθε περίπτωση, η απαγόρευση άσκησης επαγγέλ-

µατος αρχίζει µόλις η απόφαση γίνει αµετάκλητη και ηδιάρκειά της, εφόσον ο δράστης κρατείται, υπολογίζεταιαπό την εποµένη της ηµέρας κατά την οποία απολύεταιαπό τη φυλακή. Η ρύθµιση αυτή ισχύει, όπως είναι προ-φανές, τόσο για την οριστική όσο και για την υπό όρουςαπόλυση από τη φυλακή. Ισχύει εξάλλου ανεξαρτήτωςτων λόγων που οδήγησαν στην απόλυση, που µπορεί ναείναι η απότιση της ποινής ή η χορήγηση χάρης.

Άρθρο 66

Ως τρίτη παρεπόµενη ποινή αναφέρεται στο άρθρο 66η αφαίρεση άδειας οδήγησης ή εκµετάλλευσης µεταφο-ρικού µέσου, η οποία προβλέπεται ως παρεπόµενη ποινήκαι σε πολλούς άλλους ευρωπαϊκούς Κώδικες. Για την ε-πιβολή της απαιτείται το έγκληµα να έχει άµεση σχέσηµε την οδήγηση ή την εκµετάλλευση µεταφορικού µέ-σου και να έχει επιβληθεί στον δράστη ποινή στερητικήτης ελευθερίας τουλάχιστον έξι µηνών. Εφόσον συντρέ-χουν οι προϋποθέσεις αυτές, το δικαστήριο µπορεί ναδιατάξει την αφαίρεση της άδειας οδήγησης για όλα ή ο-ρισµένου τύπου µεταφορικά µέσα ή της άδειας εκµετάλ-λευσης αντιστοίχως, για χρονικό διάστηµα από ένα µήναως ένα χρόνο.

Άρθρο 67

Στο άρθρο 67 διατηρείται ως παρεπόµενη ποινή η δη-µοσίευση καταδικαστικής δικαστικής απόφασης, µια ποι-νή που προβλέπεται και σήµερα στο άρθρο 68 του ισχύο-ντος Ποινικού Κώδικα. Ορίζεται ότι το δικαστήριο µπορείνα διατάξει τη δηµοσίευση και καταδικαστικής απόφα-σης αν το επιβάλλει το δηµόσιο συµφέρον (παρ. 1) και ό-τι αυτή επιβάλλεται στις περιπτώσεις που ορίζει ο νόµοςκαι εάν υποβάλει σχετική αίτηση ο παθών (παρ. 2). Στη α-πόφαση, σύµφωνα µε την τρίτη παράγραφο του άρθρου,ορίζεται ο τρόπος της δηµοσίευσης και η υποχρέωση κα-ταβολής της δαπάνης γι’ αυτήν. Τέλος, ορίζεται, προκει-µένου να απαντηθούν ερωτήµατα που απασχολούν τηνπράξη, ότι η απόφαση δηµοσιεύεται µόνο όταν καταστείαµετάκλητη. Από τη διάταξη έχει διαγραφεί η αναφορά στην αθωω-

τική απόφαση, καθώς στο σηµείο αυτό η δηµοσίευση πε-ριγράφεται ως παρεπόµενη ποινή, που δεν µπορεί να ε-πιβληθεί όταν η απόφαση είναι αθωωτική.

17

Άρθρο 68

Στο άρθρο 68 έχει ενταχθεί η παρεπόµενη ποινή τηςδήµευσης, η οποία αποχωρίστηκε έτσι από τη δήµευσηως µέτρο ασφαλείας. Στη νέα διάταξη επαναλαµβάνεταικατά βάση η ρύθµιση του άρθρου 76 παρ. 1 - 5 ΠΚ, όπωςτο άρθρο αυτό διαµορφώθηκε µε τον νόµο 4478/2017.

ΙΙΙ. Μέτρα ασφαλείας

Άρθρο 69

Στο άρθρο 69 έχει διαµορφωθεί µια γενική διάταξη, ό-που µνηµονεύονται τα µέτρα ασφαλείας που έχουν υιο-θετηθεί στο Σχέδιο και διευκρινίζεται ότι αυτά είναι µόνοτρία: (α) εκείνα που προβλέπονται για τους ανηλίκους(άρθρα 122 και 123), (β) τα µέτρα θεραπείας ατόµων πουπάσχουν από ψυχική ή διανοητική διαταραχή και (γ) ηδήµευση. Προστίθεται ότι τα µέτρα αυτά δεν µπορούν ναεπιβληθούν όταν η επιβολή τους παραβιάζει την αρχήτης αναλογικότητας ενόψει της βαρύτητας της πράξηςπου έχει τελεστεί, της πράξης που υπάρχει κίνδυνος νατελεστεί, καθώς και της έντασης αυτού του κινδύνου. Οπεριορισµός αυτός είναι αυτονόητος ενόψει της συνταγ-µατικά επιβαλλόµενης υποχρέωσης για τήρηση της αρ-χής της αναλογικότητας. Σηµαντικό είναι γι’ αυτό κυρίωςτο δεύτερο εδάφιο της δεύτερης παραγράφου, βάσειτου οποίου στην απόφαση που επιβάλλει το µέτρο α-σφαλείας πρέπει να υπάρχει ειδική αιτιολογία για την α-ξιολόγηση των συγκεκριµένων όρων.

Άρθρο 69Α

Με τη διάταξη αυτή ορίζονται τα µέτρα θεραπείας ατό-µων που απαλλάσσονται από την ποινή λόγω ψυχικής ήδιανοητικής διαταραχής. Τα µέτρα αυτά διατάσσονται α-πό το δικαστήριο, εφόσον κρίνει ότι υπάρχει κίνδυνός,αν αφεθεί ελεύθερος ο δράστης αξιόποινης πράξης, πουαπειλείται µε ποινή στερητική της ελευθερίας τουλάχι-στον ενός έτους ή εγκλήµατος κατά της ζωής ή της σω-µατικής ακεραιότητας που απειλείται µε ποινή στερητικήτης ελευθερίας τουλάχιστον τριών µηνών, να τελέσει καιάλλα ανάλογης βαρύτητας εγκλήµατα. Στη διάταξη απο-τυπώνεται η ισχύουσα σήµερα διάταξη του άρθρου 69, ό-πως τροποποιήθηκε µε τον νόµο 4509/2017.

Άρθρο 70

Στο άρθρο 70 ορίζεται η διάρκεια του θεραπευτικούµέτρου της φύλαξης ατόµων µε ψυχικές ή διανοητικέςδιαταραχές. Ο µέγιστος χρόνος της διάρκειας του µέ-τρου είναι δύο έτη για τα πληµµελήµατα και πέντε έτηγια τα κακουργήµατα. Επιτρέπεται η παράταση του µέ-τρου ή η αντικατάστασή του µε άλλο όταν το ΤριµελέςΠληµ/κείο του τόπου εκτέλεσης του µέτρου, το κρίνει αι-τιολογηµένα ως αναγκαίο, µετά από ακρόαση του θερα-πευοµένου ή του συνηγόρου του. Το ίδιο δικαστήριο α-ποφασίζει κάθε χρόνο ή οποτεδήποτε αν το ζητήσει οθεραπευόµενος ή ο εισαγγελέας ή η διεύθυνση της µο-νάδας στην οποία εκτελείται το µέτρο, για την άρση ή α-ντικατάστασή του.

Άρθρο 71

Στο άρθρο 71 έχει ενταχθεί το άρθρο 70Α του ισχύο-ντος Π.Κ., το οποίο προστέθηκε στον Κώδικα µε το νόµο4509/2017 και αναφέρεται στην επιβολή µέτρων θερα-πείας σε άτοµα τα οποία πάσχουν από ψυχική ή διανοη-τική διαταραχή, κρίνονται όµως ως µειωµένου καταλογι-σµού και όχι ακαταλόγιστα. Στα άτοµα αυτά το µέτρο ε-πιβάλλεται ως συµπληρωµατικό της ποινής, όπως ακρι-βώς και στον ισχύοντα Κώδικα.

Άρθρα 72-74

Τα άρθρα 72 – 74 καταργούνται, καθώς έχουν καταρ-γηθεί από τον ισχύοντα κατάλογο των µέτρων ασφαλεί-ας η εισαγωγή αλκοολικών και τοξικοµανών σε θεραπευ-τικό κατάστηµα (άρθρο 71 του ισχύοντος Ποινικού Κώδι-κα), η παραποµπή σε κατάστηµα εργασίας (άρθρο 72ΠΚ), η απαγόρευση διαµονής (άρθρο 73 ΠΚ) και η απέλα-ση αλλοδαπού (άρθρο 74 ΠΚ).Η κατάργηση του πρώτου κρίθηκε επιβεβληµένη για

δύο λόγους. Ο πρώτος είναι επειδή το µέτρο αυτό έχειήδη χάσει το µεγαλύτερο µέρος από το πεδίο της εφαρ-µογής του: έχει περιοριστεί µόνο στους εξαρτηµένουςαπό το αλκοόλ δράστες, καθώς η µεταχείριση των εξαρ-τηµένων από ναρκωτικές ουσίες ρυθµίζεται πλέον απότην ειδική νοµοθεσία για τα ναρκωτικά. Και σε ό,τι όµωςαφορά τους δράστες αυτούς, αµφισβητείται σοβαρά στηθεωρία αν µπορεί να είναι συνταγµατική η επιβολή υπο-χρεωτικής θεραπείας. Η παρακολούθηση αντίθετα θερα-πευτικού προγράµµατος απεξάρτησης από το αλκοόλµπορεί να προβλεφθεί ως δυνατότητα κατά τη διάρκειαέκτισης της κύριας ποινής, ενώ και σε περίπτωση ανα-στολής εκτέλεσης της ποινής προβλέπεται στο άρθροως όρος ο οποίος µπορεί να επιβληθεί από το δικαστήριοεφόσον υπάρχει αίτηµα ή σύµφωνη γνώµη του καταδικα-σθέντος.Η κατάργηση του µέτρου της παραποµπής σε κατά-

στηµα εργασίας κρίθηκε επιβεβληµένη αφενός επειδήκρίθηκε ότι πρόκειται για µέτρο αντίθετο προς το άρθρο22 παρ. 3 Συντ. που απαγορεύει ρητά την αναγκαστικήεργασία (βλ. σχετικά Σ. Αλεξιάδη, Προς αναµόρφωσητου σωφρονιστικού συστήµατος, σ. 67, Ν. Κουράκη, Ποι-νική Καταστολή, σ. 230, Ν. Παρασκευόπουλου, σε: Λ.Μαργαρίτη / Ν. Παρασκευόπουλου, Ποινολογία, ζ΄ έκδ.,2005, σ. 109) και αφετέρου γιατί στην πράξη το µέτροαυτό έχει περιπέσει σε αχρησία.Έχει επίσης καταργηθεί η διάταξη του άρθρου 73 του

ισχύοντος Ποινικού Κώδικα που προβλέπει το µέτρο τηςαπαγόρευσης διαµονής, αφενός γιατί το συγκεκριµένοµέτρο έχει επικριθεί ως αναχρονιστικό και ανακόλουθοπρος τους σκοπούς της αντεγκληµατικής πολιτικής (Βλ.σχετικά Α. Τζαννετή, ΣυστΕρµΠΚ, άρθρο 73.2) και αφε-τέρου γιατί αποτελεί κατά βάση µέτρο, µε το οποίο ο νο-µοθέτης επιχειρεί να καλύψει την αδυναµία του κρατικούµηχανισµού να προστατεύσει αποτελεσµατικά τα έννο-µα αγαθά σε συνθήκες κρίσης. Και τούτο, παρά το γεγο-νός ότι η απαγόρευση διαµονής έχει ιδιαίτερα σοβαρέςεπιπτώσεις στη ζωή του ατόµου, το οποίο υποχρεώνεταινα ζήσει µακριά από την οικογένεια του και τον τόπο ό-που έχει την επαγγελµατική του εγκατάσταση (βλ. σχε-

18

τικά Ε. Συµεωνίδου – Καστανίδου, σε: Μ. Καϊάφα-Γκµπά-ντι / Ν. Μπιτζιλέκη / Ε. Συµεωνίδου – Καστανίδου, Δίκαιοτων ποινικών κυρώσεων, 2008, σ. 99 επ.).Τέλος, για διαφορετικούς λόγους καταργήθηκε και το

µέτρο της απέλασης. Η δικαστική απέλαση αποτελεί α-ναµφίβολα µέτρο µε συχνή εφαρµογή από τα δικαστήριάµας, εξαιτίας της έντασης που παρουσιάζει τα τελευταίαχρόνια το πρόβληµα της παράνοµης µετανάστευσης. Ηταυτόχρονη ωστόσο πρόβλεψη της διοικητικής απέλα-σης δηµιουργεί στην πράξη µια σειρά προβληµάτων πουσχετίζονται µε την υιοθέτηση αντιφατικών λύσεων απότις δικαστικές και διοικητικές αρχές. Σε πολλές ευρω-παϊκές χώρες εξάλλου, όπως η Γερµανία, η Ελβετία ή ηΑυστρία, η απέλαση αποτελεί αµιγώς διοικητικό µέτρο.Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους κρίθηκε ότι πρέπειη απέλαση να διατηρηθεί µόνο ως διοικητικού χαρακτή-ρα µέτρο, στις περιπτώσεις που η παρουσία ενός αλλο-δαπού στη χώρα θεωρείται ότι δηµιουργεί σοβαρό κίνδυ-νο για τη δηµόσια τάξη.

Άρθρο 75

Στη διάταξη του άρθρου 75 ρυθµίζεται το θέµα της πα-ραγραφής των µέτρων ασφαλείας. Στην προτεινόµενηδιάταξη διατηρείται κατ’ αρχήν ως χρόνος παραγραφήςτου µέτρου ασφαλείας η τριετία από τη στιγµή που γίνε-ται αµετάκλητη η απόφαση επιβολής του χωρίς να έχειαρχίσει η εκτέλεσή του - όπως ακριβώς και στην ισχύου-σα διάταξη του άρθρου 75 ΠΚ – και προβλέπεται ακόµηότι το δικαστήριο ή το συµβούλιο µπορούν πάντως ναδιατάξουν διαφορετικά, προστίθεται όµως ότι αυτό δενµπορεί να συµβεί αν έχουν περάσει δέκα έτη από την ε-πιβολή του µέτρου. Εφόσον περάσει το χρονικό αυτό ό-ριο χωρίς το µέτρο ασφαλείας να έχει εκτελεστεί, η ο-ποία πιθανή αποτελεσµατικότητά του έχει πια χαθεί.

Άρθρο 76

Στο άρθρο 76 περιγράφονται τα χαρακτηριστικά τηςδήµευσης, ως µέτρου ασφαλείας. Η περιγραφή δεν απέ-χει ουσιωδώς από εκείνην που συναντάται ήδη στο άρ-θρο 76 παρ. 6 ΠΚ, όπως το περιεχόµενό του διαµορφώ-θηκε από τον ν. 4478/2017. Από το κείµενο του νόµουπροκύπτει δηλαδή µε σαφήνεια ότι δήµευση ως µέτρο α-σφαλείας µπορεί να επιβληθεί µόνο σε αντικείµενα τα ο-ποία, από την κατασκευή τους, είναι δυνατό να αξιοποιη-θούν µόνο για την τέλεση µιας άδικης πράξης (Βλ. Σ.Παύλου, Η δήµευση στον Ποινικό Κώδικα και στους Ειδι-κούς Ποινικούς Νόµους, 1994, σ. 54, Α. Τζαννετή, Συ-στΕρµΠΚ, άρθρο 76. 18). Ο κίνδυνος πρέπει δηλαδή ναπροκύπτει από τα ίδια τα πράγµατα και όχι από την ενδε-χόµενη χρήση τους για την τέλεση µιας αξιόποινης πρά-ξης.

Άρθρα 77 – 78

Τα άρθρα 77 και 78 καταργούνται γιατί η προτεραιότη-τα της καταβολής της αποζηµίωσης έναντι της καταβο-λής της χρηµατικής ποινής προκύπτει ευθέως από τηρύθµιση για την επιµέτρηση της χρηµατικής ποινής (άρ-θρο 80 παρ. 3 του Σχεδίου), ενώ η υποχρέωση αποζηµίω-σης του παθόντος ορίζεται από το δικαστήριο.

ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Επιµέτρηση της ποινής

Στο πέµπτο Κεφάλαιο του Γενικού Μέρους του Σχεδί-ου Ποινικού Κώδικα περιλαµβάνονται οι κανόνες επιµέ-τρησης της ποινής. Το Κεφάλαιο αυτό χωρίζεται σε έξι ε-νότητες: στην πρώτη περιλαµβάνονται γενικοί κανόνεςεπιµέτρησης των ποινικών κυρώσεων, στη δεύτερη η µεί-ωση της απειλούµενης ποινής, στην τρίτη η συρροή ε-γκληµάτων, στην τέταρτη οι κανόνες που διέπουν τονθεσµό της αναστολής εκτέλεσης της ποινής, στην πέ-µπτη ενότητα η µετατροπή της στερητικής της ελευθε-ρίας ποινής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας και στηνέκτη η δικαστική άφεση της ποινής.Από το αντίστοιχο Κεφάλαιο του ισχύοντος Ποινικού

Κώδικα διαγράφηκε η δεύτερη ενότητα που αναφέρεταιστην υποτροπή και την ιδιαίτερη µεταχείριση των καθ’ έ-ξη εγκληµατιών. Οι διατάξεις αυτές αφενός δεν εφαρµό-ζονται κατά κανόνα από τη νοµολογία µας για την επαύ-ξηση των ορίων της απειλούµενης στους κυρωτικούς κα-νόνες ποινής (βλ. σχετικά Ν. Δηµητράτου, ΣυστΕρµΠΚ,άρθρο 88.7) και αφετέρου διαθέτουν αµφίβολης αξίαςνοµιµοποιητικό θεµέλιο. Ειδικότερα, όπως προκύπτει α-πό το άρθρο 88 ΠΚ, υπότροπος θεωρείται ο δράστης ε-νός εγκλήµατος όταν έχει καταδικασθεί για κακούργηµαή πληµµέληµα από δόλο σε ορισµένη ποινή στερητικήτης ελευθερίας και µέσα σε ορισµένο χρονικό διάστηµατελεί και νέο κακούργηµα ή πληµµέληµα δόλου όχι εντε-λώς µικρής σηµασίας, χωρίς να είναι καν αναγκαία η έ-κτιση της ποινής ή έστω η πραγµατική συµµετοχή του υ-παιτίου στην ποινική διαδικασία που οδήγησε στην προη-γούµενη καταδίκη του. Ωστόσο µόνη η προηγούµενη ε-πιβολή ποινής ουδόλως µπορεί να δικαιολογήσει την αύ-ξηση της ποινής για το νέο έγκληµα. Συγκεκριµένα προ-βάλλεται µεταξύ άλλων, το άτοπο του συνδυασµού ενόςχαµηλού βαθµού ενοχής µε την υψηλή ειδικοπροληπτικήλειτουργία του θεσµού, η µάλλον σχηµατική παρά ρεαλι-στική αντίληψη για την προειδοποιητική λειτουργία τηςπροηγούµενης καταδικαστικής απόφασης, η αναποτελε-σµατικότητα του θεσµού και κυρίως η µέσω αυτού παρα-βίαση των αρχών της αναλογικότητας και της δίκαιης µε-ταχείρισης του υπαιτίου, αφού µε βάση τις σχετικές δια-τάξεις ο υπαίτιος τιµωρείται καθ’ υπέρβαση του βαθµούτης ενοχής του για το έγκληµα που έχει τελέσει (βλ. α-ναλυτικότερα Ν. Δηµητράτου, Ζητήµατα ερµηνείας καιεφαρµογής στις περί υποτρόπων, καθ’ έξη και κατ’ επάγ-γελµα εγκληµατιών διατάξεις του Ποινικού Κώδικα,ΠοινΧρ 1993, σ. 256 επ.). Επιπλέον ασφαλώς προβλήµα-τα αντισυνταγµατικότητας εµφανίζουν οι διατάξεις γιατην αόριστη κάθειρξη, των άρθρων 90 και 91 ΠΚ.Και η ρύθµιση όµως του άρθρου 92 του ισχύοντος Ποι-

νικού Κώδικα εµφανίζεται εξόχως προβληµατική. Η διά-ταξη αυτή αποτυπώνει κατά βάση αντιλήψεις του 19ουαιώνα, όταν στην επιστήµη επικρατούσε η άποψη ότι οι«αδιόρθωτοι» εγκληµατίες θα έπρεπε να αποπέµπονταιουσιαστικά από την κοινωνία. Στη µεταγενέστερη, ωστό-σο, ευρωπαϊκή ποινική θεωρία και νοµοθεσία υπήρξε σα-φής τάση αποµάκρυνσης από τέτοιου είδους απόψεις. Ηαντίστοιχη διάταξη καταργήθηκε λ.χ. από τον γερµανικόΠοινικό Κώδικα ήδη από το 1969, ενώ από τον σουηδικόΠοινικό Κώδικα το 1981. Η τάση αυτή οφείλεται σε πολ-

19

λούς λόγους: Ιδιαίτερα σηµαντικό ρόλο έπαιξε αρχικά ηιστορική εµπειρία της κατάχρησης των συγκεκριµένωνµέτρων για ειδικές κατηγορίες δραστών κατά τη δεκαε-τία του ’30 και κυρίως κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσµί-ου πολέµου. Αλλά και πέραν τούτου, η ίδια η αναφοράστους «αδιόρθωτους» εγκληµατίες εµφανίζεται σήµεραστο πλαίσιο των σύγχρονων κοινωνικών επιστηµών εξαι-ρετικά αµφισβητούµενη και εννοιολογικά αµφιλεγόµενη,ενώ η προβλεπόµενη γι’ αυτούς ποινή της αόριστης κά-θειρξης δύσκολα συµβιβάζεται µε την συνταγµατικά κα-τοχυρωµένη αρχή της ενοχής και τον ανθρωπιστικό χα-ρακτήρα του φιλελεύθερου κράτους δικαίου (βλ. Ν. Δη-µητράτου, ό.π., ΠοινΧρ 1993, σ. 258 επ.).Ι. Γενικοί Κανόνες

Στην πρώτη ενότητα του πέµπτου Κεφαλαίου του Γενι-κού Μέρους του Σχεδίου (άρθρα 79 – 82) περιγράφονταιοι γενικοί κανόνες επιµέτρησης της ποινής, οι οποίοι σή-µερα περιλαµβάνονται στα άρθρα 79 – 87 ΠΚ. Βεβαίωςπολλές από τις διατάξεις της ενότητας αυτής έχουν κα-ταργηθεί.Αρχικά καταργήθηκε το άρθρο 81 ΠΚ, όπου σήµερα

περιλαµβάνεται ρύθµιση για το έγκληµα από «φιλοκέρ-δεια». Η επιτροπή κατέληξε στην κατάργηση της διάτα-ξης αυτής βασιζόµενη πρωτίστως στο γεγονός ότι η ίδιαη έννοια της φιλοκέρδειας δε φαίνεται να δικαιολογείαύξηση, αλλά αντίθετα µείωση της ποινής σε ένα ποινικόσύστηµα που σέβεται την αρχή της ενοχής. Φιλοκέρδειαγίνεται, ειδικότερα, δεκτό ότι υπάρχει όταν το άτοµο πα-ρουσιάζει µια «ασυγκράτητη" ροπή προς απόκτηση «α-συνήθους, νοσηρού και ανηθίκου κέρδους» (βλ. Α.Μπουρόπουλου, Ερµηνεία Ποινικού Κώδικος, σ. 203,σηµ. 4). Με το περιεχόµενο όµως αυτό η ύπαρξη «φιλο-κέρδειας» είναι αφενός δύσκολο να διαπιστωθεί, ενώκαι αν πράγµατι µπορεί να τεκµηριωθεί η ύπαρξή της, η«ασυγκράτητη" ροπή προς την απόκτηση κέρδους µάλ-λον θα πρέπει να θεωρηθεί ότι περιορίζει την δυνατότη-τα ελεύθερης επιλογής του αδίκου, περιορίζει, δηλαδή,την ενοχή του υπαιτίου και για το λόγο αυτό δεν µπορείνα δικαιολογήσει την αύξηση της ποινής.Σηµαντικής σηµασίας επιλογή της επιτροπής αποτέλε-

σε επίσης η κατάργηση του θεσµού της µετατροπής τηςποινής (άρθρο 82 ΠΚ). Για δύο κατά βάση λόγους: Αρχι-κά γιατί η µετατροπή είναι ένα µέτρο άδικο, στο µέτροπου γίνεται διαφορετικά αντιληπτή από άτοµα τα οποίαδιαθέτουν οικονοµική άνεση και διαφορετικά από εκεί-νους που δεν διαθέτουν τα οικονοµικά µέσα για την πλη-ρωµή της µετατραπείσας ποινής. Ο δεύτερος λόγος εί-ναι ότι οι δυνατότητες δογµατικής θεµελίωσης της µετα-τροπής είναι εξαιρετικά ισχνές. Όταν για ένα αδίκηµα α-πειλείται από τον νοµοθέτη στερητική της ελευθερίαςποινή, αυτό σηµαίνει ότι για το συγκεκριµένο αδίκηµακρίνει ότι µόνη η χρηµατική ποινή δεν είναι αρκετή. Δενείναι εποµένως νοητό, µετά την επιβολή συγκεκριµένηςέντασης ποινής, η ποινή να µετατρέπεται κατ’ αρχήν πά-ντοτε σε χρηµατική. Τα πράγµατα ήταν εν µέρει διαφο-ρετικά στην αρχική διαµόρφωση του θεσµού, όταν επα-φιόταν στον δικαστή να κρίνει αν θα µπορούσε να προ-χωρήσει σε µετατροπή της ποινής, και µάλιστα µόνο γιαπολύ µικρές ποινές που δεν ξεπερνούσαν τους έξι µήνες(βλ. σχετικό προβληµατισµό σε Χ. Παπαχαραλάµπους,ΣυστΕρµΠΚ, άρθρ. 82. 11 επ., όπου και περαιτέρω παρα-ποµπές). Βεβαίως η θέση της επιτροπής δεν είναι ότι θαπρέπει όσοι καταδικάζονται σε ποινές σχετικά σύντοµης

διάρκειας να εισάγονται στα καταστήµατα κράτησης. Οιβραχυχρόνιες στερητικές της ελευθερίας ποινές αντιµε-τωπίζονται από όλους µε σκεπτικισµό, εξαιτίας των ανε-πανόρθωτων βλαβών που προκαλούν στην προσωπικό-τητα και την υπόληψη του ατόµου (βλ. Ν. Κουράκη, Συ-στΕρµΠΚ, άρθρο 53. 6 - 7). Για τον λόγο όµως αυτό η ε-πιτροπή, υιοθετώντας πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών κω-δίκων, εισάγει ένα διευρυµένο θεσµό υπό όρους αναστο-λής εκτέλεσης της ποινής ακόµη και για εκείνους που έ-χουν προηγούµενες καταδίκες, στο πλαίσιο του οποίου,η µη εκπλήρωση συγκεκριµένων όρων ή η τέλεση άλλωναδικηµάτων οδηγεί σε εκτέλεση της στερητικής της ε-λευθερίας ποινής που έχει ανασταλεί. Αυτή η διατήρησητης «απειλής» του εγκλεισµού στη φυλακή για ένα ση-µαντικό χρονικό διάστηµα, από κοινού µε µια σειρά ε-ναλλακτικών µέτρων κατά τον χρόνο της δοκιµασίας εµ-φανίζεται πολύ πιο αποτελεσµατική από τη µετατροπήτης ποινής (βλ. σχετικά Ν. Κουράκη, ΣυστΕρµΠΚ, άρθρο53. 8 επ.).

Άρθρο 79

Στο άρθρο 79 περιλαµβάνονται γενικοί κανόνες γιατον τρόπο επιµέτρησης όλων των ποινών. Ορίζεται αρχι-κά ότι µε την επιµέτρηση της ποινής καθορίζεται από τονδικαστή η ανάλογη και δίκαιη τιµωρία του εγκλήµατος µεβάση τη βαρύτητα της πράξης και την ενοχή του δράστηγι’ αυτή, ενώ διευκρινίζεται ακόµη ότι το δικαστήριο δενοφείλει απλώς να σταθµίσει τα στοιχεία του εγκλήµατοςπου λειτουργούν υπέρ και σε βάρος του υπαιτίου, αλλάπρέπει επιπλέον να συνεκτιµά τις συνέπειες της ποινήςγια τον ίδιο και τους οικείους του. Στη δεύτερη παράγραφο αναφέρονται τα στοιχεία που

πρέπει να λαµβάνει υπόψη του το δικαστήριο για να εκτι-µήσει τη βαρύτητα του εγκλήµατος, τα οποία είναι ηβλάβη που προξένησε το έγκληµα ή ο κίνδυνος που προ-κάλεσε, καθώς και η φύση, το είδος και το αντικείµενοτου εγκλήµατος και όλες οι περιστάσεις χρόνου, τόπου,µέσων και τρόπου που συνόδευσαν την προπαρασκευή ήτην εκτέλεσή του.Στην τρίτη παράγραφο περιγράφονται τα στοιχεία που

λαµβάνει υπόψη του ο δικαστής για να εκτιµήσει την ε-νοχή του δράστη, τα οποία είναι η ένταση του δόλου ή οβαθµός της αµέλειας του υπαιτίου, τα αίτια που τον ώθη-σαν στην εκτέλεση του εγκλήµατος, η αφορµή που τουδόθηκε και ο σκοπός που επιδίωξε, ο χαρακτήρας του καιο βαθµός της ανάπτυξής του που επηρέασαν την πράξη,οι ατοµικές και κοινωνικές περιστάσεις και η προηγούµε-νη ζωή του στο µέτρο που σχετίζονται µε την πράξη, οβαθµός της δυνατότητας και της ικανότητάς του να πρά-ξει διαφορετικά και η διαγωγή του κατά τη διάρκεια τηςπράξης και µετά την πράξη και ιδίως η µετάνοια που επέ-δειξε και η προθυµία του να επανορθώσει τις συνέπειεςτης πράξης του.Στην τέταρτη παράγραφο του άρθρου µνηµονεύονται

όροι που λειτουργούν υπέρ του υπαιτίου κατά την επιµέ-τρηση της ποινής του. Ως τέτοιοι θεωρούνται ιδίως: α) τοότι ο δράστης διαδραµάτισε έναν σαφώς υποδεέστερορόλο σε πράξη που τελέστηκε από πολλούς, β) το ότι τέ-λεσε την πράξη σε δικαιολογηµένη συναισθηµατική φόρ-τιση, γ) το ότι έθεσε τον εαυτό του στη διάθεση των αρ-χών χωρίς σηµαντική καθυστέρηση, ενώ µπορούσε ναδιαφύγει, δ) το ότι διευκόλυνε ουσιωδώς την εξιχνίασητου εγκλήµατος. Η απαρίθµηση – όπως προκύπτει από

20

τη χρήση της λέξης «ιδίως» - είναι ενδεικτική.Αντίστροφα, στην πέµπτη παράγραφο του άρθρου

µνηµονεύονται ως στοιχεία που λειτουργούν σε βάροςτου υπαιτίου, ιδίως: α) η κατ’ επάγγελµα τέλεση της πρά-ξης, β) η ιδιαίτερη σκληρότητα, γ) η εκµετάλλευση της ε-µπιστοσύνης του θύµατος, δ) το γεγονός ότι το θύµα δενµπορούσε να προστατεύσει τον εαυτό του, ε) το ότι οδράστης διαδραµάτισε ιθύνοντα ρόλο σε πράξη που τε-λέσθηκε µε συµµετοχή πολλών. ,.Στην έκτη παράγραφο του άρθρου διευκρινίζεται ότι

στοιχεία που έχουν αξιολογηθεί από τον νοµοθέτη γιατον προσδιορισµό της απειλούµενης ποινής δεν λαµβά-νονται από το δικαστήριο επιπροσθέτως υπόψη κατά τηνεπιµέτρησή της. Τέλος, στην έβδοµη παράγραφο του άρ-θρου 79, περιλαµβάνεται ένας ιδιαίτερα σηµαντικός κα-νόνας, καθώς ορίζεται ρητά ότι η επιµέτρηση της ποινήςπρέπει να είναι ειδικά και εµπεριστατωµένα αιτιολογηµέ-νη. Η απλή µνεία ότι έχουν εκτιµηθεί τα κριτήρια τωνπροηγούµενων παραγράφων δεν συνιστά αιτιολογία.

Άρθρο 80

Στο άρθρο αυτό προσδιορίζεται ο τρόπος επιµέτρησηςκαι απότισης της χρηµατικής ποινής, ο οποίος οργανώ-θηκε στο πρότυπο του ελβετικού Ποινικού Κώδικα. Μεβάση την προτεινόµενη διάταξη, το δικαστήριο, επιβάλ-λοντας χρηµατική ποινή, οφείλει να ορίσει τόσο τον α-ριθµό των ηµερήσιων µονάδων, όσο και το ύψος κάθε µο-νάδας (παρ. 1). Στη δεύτερη παράγραφο διευκρινίζεταιότι για τον προσδιορισµό του αριθµού των ηµερήσιωνµονάδων, το δικαστήριο λαµβάνει υπόψη του µόνο τη βα-ρύτητα της πράξης και την ενοχή του δράστη γι’ αυτή. Α-ντίθετα, σε ό,τι αφορά το ύψος της κάθε ηµερήσιας µο-νάδας, στην τρίτη παράγραφο του άρθρου ορίζεται ότιτο δικαστήριο το καθορίζει µε βάση την προσωπική καιοικονοµική κατάσταση του υπαιτίου, λαµβάνοντας υπό-ψη ειδικότερα τα καθαρά έσοδα που αποκτά από την ερ-γασία του κατά µέσο όρο κάθε ηµέρα, άλλα τυχόν εισο-δήµατα και εν γένει την περιουσία του, καθώς και τις οι-κογενειακές του υποχρεώσεις. Άλλες υποχρεώσεις τουµπορούν να συνυπολογισθούν από το δικαστήριο. Μετην αναλυτική παράθεση των στοιχείων που οφείλει ναεκτιµά το δικαστήριο κατά την επιµέτρηση της ποινής ε-πιχειρείται να αποσαφηνιστεί ότι η απλή αναφορά ότι τοδικαστήριο έχει λάβει υπόψη του την οικονοµική κατά-σταση του υπαιτίου δεν είναι επαρκής.

Στην προτεινόµενη διάταξη λαµβάνεται επίσης ειδικήπρόνοια για τα άτοµα που αδυνατούν να καταβάλουν α-µέσως το σύνολο της χρηµατικής ποινής ή που η κατα-βολή της θα συνεπαγόταν την αδυναµία καταβολής τηςαποζηµίωσης στο θύµα (παρ. 4). Έτσι διευκρινίζεται ότι ηκαταβολή της αποζηµίωσης στον παθόντα προηγείταιτης έκτισης της χρηµατικής ποινής. Στην περίπτωση αυ-τή, το δικαστήριο καθορίζει προθεσµία, όχι µεγαλύτερηαπό τρία έτη, ώστε ο καταδικασθείς να καταβάλει σε δό-σεις την ποινή του. Ειδική πρόνοια λαµβάνεται επίσηςστην πέµπτη παράγραφο του άρθρου για την περίπτωσηπου η αδυναµία καταβολής των δόσεων της χρηµατικήςποινής οφείλεται σε ουσιώδη αλλαγή των όρων της προ-σωπικής και οικονοµικής κατάστασης του δράστη µετάτην επιµέτρηση της ποινής. Στην περίπτωση αυτή ο κα-ταδικασθείς µπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο που ε-ξέδωσε την απόφαση διεύρυνση της προθεσµίας κατα-βολής της χρηµατικής ποινής, η οποία δεν µπορεί να υ-

περβαίνει συνολικά τα πέντε έτη, µείωση του ύψους τηςηµερήσιας µονάδας ή αντικατάσταση της χρηµατικήςποινής από την προσφορά κοινωφελούς εργασίας, στοµέτρο που ορίζει το δικαστήριο. Τα αιτήµατα µπορεί ναυποβάλλονται σωρευτικά ή διαζευκτικά, µπορούν όµωςνα υποβληθούν µία µόνο φορά, ενώ, σύµφωνα µε τηνπροτεινόµενη διάταξη, η µη εκπλήρωση της υποχρέω-σης καταβολής της χρηµατικής ποινής ή εκτέλεσης τηςκοινωφελούς εργασίας που την υποκαθιστά συνεπάγε-ται τη βεβαίωση του ποσού της χρηµατικής ποινής υπέρτου Δηµοσίου.

Τέλος, στην έκτη παράγραφο του άρθρου σηµειώνεταιότι µαζί µε τη χρηµατική ποινή, το δικαστήριο ορίζει ποι-νή στερητική της ελευθερίας, η οποία θα πρέπει να εκτι-θεί εάν ο καταδικασθείς δεν εκπληρώνει τις υποχρεώ-σεις του. Η διάρκεια της στερητικής της ελευθερίας ποι-νής δεν µπορεί να υπερβαίνει τον αριθµό των ηµερήσιωνµονάδων της χρηµατικής ποινής. Η εκτέλεση αυτής τηςστερητικής της ελευθερίας ποινής δεν µπορεί να ανα-σταλεί.

Άρθρο 81

Στο άρθρο 81 ορίζονται τα σχετικά µε την επιµέτρησητης παροχής κοινωφελούς εργασίας, η οποία προβλέπε-ται κατ’ αρχήν ως κυρία (άρθρο 50), αλλά και ως υποκα-τάστατη ή κατά µετατροπή της χρηµατικής ποινή (άρθρο80 παρ. 4, 104Α και 105Α). Κατά την επιµέτρηση της ποι-νής της παροχής κοινωφελούς εργασίας λαµβάνονται υ-πόψη και η ηλικία, η κατάσταση της υγείας του υπαιτίου,καθώς και οι επαγγελµατικές και οικογενειακές του υπο-χρεώσεις (παρ. 1). Στην απόφαση ορίζεται η µέγιστηδιάρκεια παροχής της κοινωφελούς εργασίας, που δενµπορεί να υπερβαίνει τους 24 µήνες (παρ. 2). Προσδιορί-ζονται επίσης οι δοµές στις οποίες µπορεί να προσφέρε-ται η κοινωφελής εργασία, που είναι δηµόσιες υπηρε-σίες, οργανισµοί τοπικής αυτοδιοίκησης ή µη κερδοσκο-πικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, και διευκρινίζεται ότι ηκοινωφελής εργασία προσφέρεται πάντα προς όφελοςτου κοινού (παρ. 3). Στην ίδια διάταξη προβλέπεται ότιστην απόφαση καθορίζεται η φυλάκιση ή η χρηµατικήποινή που θα πρέπει να εκτίσει ο καταδικασθείς, αν δενεκτελέσει µε συνέπεια την κοινωφελή εργασία. Τέσσε-ρεις ώρες κοινωφελούς εργασίας αντιστοιχούν προς µίαηµέρα φυλάκισης ή µία ηµερήσια µονάδα χρηµατικήςποινής (παρ. 4). Ιδιαίτερα σηµαντική είναι η ρύθµιση της πέµπτης παρα-

γράφου, όπου τονίζεται ότι η µετατροπή αυτή δεν απο-τελεί άµεση συνέπεια κάθε µη συνεπούς εκτέλεσης τηςποινής. Στις περιπτώσεις που η εργασία παρέχεται απόεκείνον που καταδικάστηκε ελλιπώς ή πληµµελώς µε δι-κή του υπαιτιότητα, ο εισαγγελέας εκτέλεσης της ποι-νής έχει στη διάθεσή του περισσότερες επιλογές. Ειδι-κότερα, αφού λάβει υπόψη τη συχνότητα και σοβαρότη-τα της παραβίασης των υποχρεώσεων από τον καταδικα-σθέντα, το βαθµό της υπαιτιότητάς του και το τµήµα τηςποινής που εκτίθηκε, µπορεί να: α) προβεί σε προειδο-ποίηση εκείνου που καταδικάστηκε, β) παρατείνει τηνπροθεσµία για την εκτέλεση της εργασίας µέχρι ένα επι-πλέον έτος, γ) επιτρέψει την εκτέλεση της χρηµατικήςποινής που είχε καθοριστεί σύµφωνα µε την προηγούµε-νη παράγραφο, αφού αφαιρέσει το ποσό που αναλογείστην ήδη εκτελεσθείσα ποινή παροχής κοινωφελούς ερ-γασίας, καθορίζοντας για κάθε τέσσερις ώρες εργασίας

21

µία ηµερήσια µονάδα χρηµατικής ποινής, δ) διατάσσειτην έκτιση µέρους της φυλάκισης που επιβλήθηκε σύµ-φωνα µε την προηγούµενη παράγραφο, διάρκειας δέκαηµερών ως ενός µηνός, ε) διατάσσει την έκτιση της φυ-λάκισης που επιβλήθηκε σύµφωνα µε την προηγούµενηπαράγραφο, αφού αφαιρέσει το χρόνο παροχής κοινω-φελούς εργασίας, καθορίζοντας για κάθε τέσσερις ώρεςεργασίας µία ηµέρα φυλάκισης.

Άρθρο 82

Στο άρθρο 82 περιλαµβάνεται η ισχύουσα διάταξη τουάρθρου 87 ΠΚ, όπου προσδιορίζεται ο τρόπος υπολογι-σµού της προσωρινής κράτησης σε περίπτωση επιβολήςστερητικής της ελευθερίας ποινής. Σύµφωνα µε όσα καισήµερα ισχύουν, ο χρόνος της προσωρινής κράτησης καιο χρόνος κράτησης από τη σύλληψη ως την προσωρινήκράτηση αφαιρούνται από την επιβληθείσα στερητικήτης ελευθερίας ποινή. Η ίδια αυτή ρύθµιση επεκτείνεταικαι για τον υπολογισµό του χρόνου παραµονής σε θερα-πευτικές µονάδες για διενέργεια πραγµατογνωµοσύνηςκατά τον Κώδικα Ποινικής Δικονοµίας (παρ. 1). Σε περίπτωση συρροής εγκληµάτων που συνεκδικάζο-

νται, ορίζεται, σύµφωνα µε όσα προβλέπει και το άρθρο87 παρ. 2 ΠΚ, ότι από τη συνολική ποινή που επιβλήθηκεαφαιρείται ο χρόνος κράτησης η οποία διατάχθηκε για ο-ποιοδήποτε από αυτά, ακόµη και όταν η απόφαση κήρυ-ξε τον καταδικασθέντα αθώο για το έγκληµα για το ο-ποίο είχε κρατηθεί. Σηµαντική προσθήκη στην παράγρα-φο αυτή είναι το τελευταίο της εδάφιο, όπου σηµειώνε-ται ότι αν ο κρατηθείς αθωωθεί για το έγκληµα για το ο-ποίο είχε κρατηθεί, καθώς και γι’ αυτά που συνεκδικά-σθηκαν, ο χρόνος κράτησης αφαιρείται από άλλες ποι-νές, εφόσον επιβάλλονται για εγκλήµατα που διαπρά-χθηκαν πριν από την κράτηση. Νέα διάταξη περιέχει καιη τέταρτη παράγραφος του άρθρου, βάσει της οποίας, ό-ταν επιβάλλεται µόνο χρηµατική ποινή για το έγκληµαπου ο καταδικασθείς είχε κρατηθεί, αφαιρούνται από τηνποινή οι ηµερήσιες µονάδες που αντιστοιχούν στο χρό-νο κράτησης. Η αρµόδια αρχή για την εκτέλεση των δι-καστικών αποφάσεων αφαιρεί από την ποινή το χρόνοκράτησης που µεσολάβησε από την έκδοση της απόφα-σης ως τότε που έγινε αµετάκλητη. Ως "κράτηση" εννοείται αυτή που έχει διανυθεί δυνά-

µει οποιουδήποτε τίτλου στην Ελλάδα ή στο εξωτερικόγια οποιοδήποτε από τα τυχόν συρρέοντα και συνεκδι-κασθέντα εγκλήµατα. Αντίστοιχα δε ως "σύλληψη", η δέ-σµευση του προσώπου για το έγκληµα ή τα εγκλήµατααυτά, δυνάµει οποιουδήποτε τίτλου ή και χωρίς τέτοιον(βλ αρθ. 275 ΚΠΔ). Δεν γίνεται διάκριση µεταξύ τυχόν"νόµιµης" και "µη νόµιµης" σύλληψης και κράτησης, κα-θώς τυχόν ελάττωµα του τίτλου ή της διαδικασίας σύλ-ληψης και κράτησης δεν λαµβάνεται υπόψη σε βάροςτου συλληφθέντος.

Άρθρο 82Α

Στο άρθρο 82Α µεταφέρθηκε η ισχύουσα διάταξη τουάρθρου 81Α για το ρατσιστικό έγκληµα. Η µόνη αλλαγήπου υιοθετείται στο Σχέδιο είναι η απλοποίηση του τρό-που µε τον οποίο διαµορφώνονται τα νέα πλαίσια ποι-νής. Στο Σχέδιο προβλέπεται ειδικότερα ότι στην περί-πτωση πληµµελήµατος, που τιµωρείται µε φυλάκιση έωςένα έτος, το ελάχιστο όριο της ποινής αυξάνεται κατά έ-

ξι µήνες. Στις λοιπές περιπτώσεις πληµµεληµάτων, το ε-λάχιστο όριο αυτής αυξάνεται κατά ένα έτος και στηνπερίπτωση κακουργήµατος το ελάχιστο όριο ποινής αυ-ξάνεται κατά δύο έτη. Στην επιτροπή συζητήθηκε αν η συγκεκριµένη διάταξη

έπρεπε να ενταχθεί στην πρώτη ή στη δεύτερη ενότητατου κεφαλαίου. Διατυπώθηκε η άποψη ότι στην πρώτη ε-νότητα η επιµέτρηση γίνεται µέσα στα προβλεπόµενα α-πό τους κυρωτικούς κανόνες πλαίσια ποινής και για τονλόγο αυτό η διάταξη θα έπρεπε να ενταχθεί σε δεύτερηενότητα µε τίτλο: «Αλλαγή πλαισίου απειλούµενης ποι-νής». Επικράτησε τελικώς η άποψη να διατηρηθεί ως τίτ-λος της δεύτερης ενότητας η «µείωση της απειλούµενηςποινής» και να τοποθετηθεί η διάταξη για το ρατσιστικόέγκληµα, ως ακροτελεύτια διάταξη, στην πρώτη ενότη-τα.

ΙΙ. Μείωση της απειλούµενης ποινής

Άρθρο 83

Στο άρθρο προσδιορίζονται τα µειωµένα πλαίσια τωνκύριων ποινών. Προβλέπεται ειδικότερα ότι όπου στοννόµο προβλέπεται µειωµένη ποινή χωρίς άλλο προσδιο-ρισµό, το πλαίσιό της καθορίζεται ως εξής: α) αντί γιατην ποινή της ισόβιας κάθειρξης, επιβάλλεται κάθειρξη,β) αντί για την ποινή της κάθειρξης τουλάχιστον δέκα ε-τών, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών ή κά-θειρξη έως οκτώ έτη, γ) αντί για την ποινή της κάθειρξηςέως δέκα έτη επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον ενόςέτους ή κάθειρξη έως έξι έτη, δ) σε κάθε άλλη περίπτω-ση, ο δικαστής µειώνει την ποινή ελεύθερα έως το ελά-χιστο όριό της. Αν ο νόµος προβλέπει σωρευτικά ποινήφυλάκισης και χρηµατική ποινή, µπορεί να επιβληθεί καιµόνο η τελευταία.

Άρθρο 84

Στο άρθρο 84 ακολουθείται κατ’ αρχήν η ρύθµιση της ι-σχύουσας διάταξης, µε δύο ουσιώδεις τροποποιήσεις,που κατέστησαν αναγκαίες εξαιτίας της διάστασης από-ψεων κατά την ερµηνεία του άρθρου 84, που υπονοµεύειτην αρχή της ασφάλειας δικαίου: α. Στην περ. α΄ αντί του απροσδιόριστου κριτηρίου της

«έντιµης» ζωής υιοθετήθηκε το δεκτικό βεβαίωσης της«νόµιµης» ζωής. Στο κράτος δικαίου ο πολίτης είναι ε-λεύθερος να διάγει, όπως ο ίδιος κρίνει, εφόσον δεν πα-ραβιάζει επιτακτικούς ή απαγορευτικούς κανόνες δικαί-ου. Όταν δεν έχει διαπράξει αξιόποινη πράξη ή έχει κα-ταδικαστεί για ελαφρό πληµµέληµα, είναι ανεπίτρεπτονα ελέγχεται η κατά το Σύνταγµα (άρθρο 9 παρ. 1 εδ. β΄)«απαραβίαστη» προηγούµενη ατοµική και οικογενειακήτου ζωή. Το δικαστήριο δικαιούται να ελέγξει µόνο τιςπεριστάσεις τέλεσης της αξιόποινης πράξης.β. Η καλή συµπεριφορά του καταδικασθέντος για σχε-

τικά µεγάλο διάστηµα µετά την πράξη του αξιολογείταιελαφρυντικά «ακόµα και κατά την κράτησή του». Τούτοκατ’ αρχάς επιβάλλεται από τον ειδικοπροληπτικό σκοπότης ποινής κατά της ελευθερίας, αφού η καλή διαγωγήτου κρατουµένου αποτελεί θετική ένδειξη για την κοινω-νική επανένταξή του και η επιεικέστερη µεταχείρισή τουπροωθεί τον σκοπό αυτό. Η σκέψη, ότι ο κρατούµενοςδεν είχε αντικειµενικά τις ευκαιρίες ή τα κίνητρα που πα-ρέχει η ελεύθερη διαβίωση να συµπεριφερθεί διαφορετι-

22

κά, παραβλέπει το γεγονός ότι οι συνθήκες διαβίωσηςµέσα στη φυλακή είναι πολύ πιο δύσκολες από ό,τι έξωαπό αυτήν. Στην παρ. 3 προβλέπεται ότι ως ελαφρυντική περίστα-

ση λογίζεται και η µη εύλογη διάρκεια της ποινικής δια-δικασίας που δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του κατηγο-ρουµένου. Με τη ρύθµιση αυτή η νοµοθεσία µας εναρµο-νίζεται προς την νοµολογία του ΕΔΔΑ σε σχέση µε ταπρόσφορα µέσα θεραπείας της παραβίασης του θεµε-λιώδους δικαιώµατος του κατηγορουµένου να δικάζεταιη υπόθεσή του εντός λογικής προθεσµίας (άρθρο 6 παρ.1 ΕΣΔΑ) (βλ. σχετικά Ηλ. Αναγνωστόπουλο, Η παραβία-ση του δικαιώµατος δίκαιης δίκης, ΠοινΧρ 2000, σ. 3επ.).

Άρθρο 85

Ειδική µέριµνα έχει ληφθεί ώστε η συνδροµή περισσό-τερων λόγων µείωσης της ποινής ή ενός ή περισσότε-ρων τέτοιων λόγων µαζί µε ελαφρυντικές περιστάσεις ήπερισσότερες ελαφρυντικές περιστάσεις, να αποτυπω-θεί ήδη στην απειλούµενη για το έγκληµα ποινή. Η επι-πλέον αυτή µείωση της ποινής κρίθηκε απολύτως επιβε-βληµένη προκειµένου να τηρηθεί το µέτρο της αναλογι-κότητας. Στην παρ. 1 προβλέπεται ειδικότερα ότι στιςπιο πάνω περιπτώσεις, ενώ το ανώτατο όριο της µειωµέ-νης ποινής παραµένει αµετάβλητο, µειώνεται ουσιωδώςτο κατώτατο όριο. Με τον τρόπο αυτό διαµορφώνεται έ-να ευρύτερο πλαίσιο ποινής µέσα στο οποίο ο δικαστήςµπορεί να συνεκτιµήσει τους περισσότερους λόγους µεί-ωσης της ποινικής κύρωσης. Έτσι, το κατώτατο όριο κά-θειρξης των πέντε ετών µειώνεται στα τρία έτη, τα δύοέτη φυλάκισης µειώνονται σε ένα, το ένα έτος σε έξι µή-νες και η µειωµένη ποινή φυλάκισης µετατρέπεται σεπαροχή κοινωφελούς εργασίας ή χρηµατική ποινή (παρ.1). Οι ποινές αυτές επιβάλλονται και όταν, πέραν της συν-

δροµής ενός λόγου µείωσης της ποινής ή ελαφρυντικήςπερίστασης, ο κατηγορούµενος έχει οµολογήσει την ε-νοχή του πριν από το τέλος της προδικασίας, συµβάλλο-ντας έτσι στην έγκαιρη απονοµή της δικαιοσύνης (παρ.2). Με τη διάταξη αυτή επιχειρείται να δοθεί ένα κίνητροστον κατηγορούµενο να αποδεχθεί εγκαίρως την ενοχήτου, ώστε να ολοκληρωθεί ταχύτερα η ποινική διαδικα-σία. Μόνη όµως η οµολογία δεν είναι αρκετή. Θα πρέπειµε την οµολογία του να έχει «συµβάλει» στην έγκαιρη α-πονοµή της δικαιοσύνης. Αν αντίθετα υπάρχουν ήδη ε-παρκή για την καταδίκη του στοιχεία, η οµολογία καθαυ-τήν δεν επηρεάζει την ποινή.

Άρθρα 86 - 93

Τα άρθρα 86 - 93 καταργούνται για τους ακόλουθουςλόγους: (α) το άρθρο 86 αφορούσε τη θανατική ποινή,που καταργήθηκε µε το άρθρο 1 παρ. 12β΄ ν. 2207/1994,(β) το άρθρο 87 αφορά στον υπολογισµό του χρόνουπροσωρινής κράτησης, που ρυθµίζεται ήδη στο άρθρο 82και (γ) τα άρθρα 88-93 αφορούν εγκληµατίες υπότρο-πους και καθ’ έξη και θεωρούνται διατάξεις απολύτως α-παρχαιωµένες, όπως εξηγείται στην αρχή αυτού του κε-φαλαίου.

ΙΙΙ. Συρροή εγκληµάτων

Άρθρο 94

Στο άρθρο αυτό διατηρείται η διάκριση µεταξύ πραγ-µατικής και κατ’ ιδέα συρροής εγκληµάτων. Η αληθινήπραγµατική συρροή ρυθµίζεται στην πρώτη παράγραφοτου άρθρου, όπου επέρχονται σηµαντικές αλλαγές στηνισχύουσα διάταξη. Ειδικότερα, καταργείται το ελάχιστοόριο προσαύξησης της ποινής βάσης για κάθε συντρέ-χουσα ποινή, ενώ και το ανώτατο όριο µειώνεται δραστι-κά. Αντί των τριών τετάρτων κάθε συντρέχουσας ποινής,το όριο µειώνεται στο ένα δεύτερο. Παράλληλα µειώνο-νται και τα ανώτατα όρια της εκτιτέας ποινής, από τα εί-κοσι πέντε έτη στα είκοσι έτη σε περίπτωση κάθειρξηςκαι από τα δέκα στα οκτώ έτη σε περίπτωση φυλάκισης. Σε ό,τι αφορά την αληθινή κατ’ ιδέα συρροή, που ρυθ-

µίζεται στην δεύτερη παράγραφο του άρθρου, διατηρεί-ται η ισχύουσα διάταξη. Αυτό σηµαίνει ότι δεν υπάρχεικατώτατο όριο προσαύξησης, ενώ το ανώτατο όριο δενµπορεί να υπερβαίνει το προβλεπόµενο στην πρώτη πα-ράγραφο, δηλαδή το ένα δεύτερο των συντρεχουσώνποινών. Ως προς το ανώτατο όριο της εκτιτέας ποινής, ι-σχύει αυτό του είδους της ποινής, όπως και στην ισχύ-ουσα διάταξη.Η τρίτη παράγραφος του άρθρου αποτυπώνει την ισχύ-

ουσα και σήµερα ρύθµιση, ενώ η τέταρτη παράγραφος,που προστέθηκε µε τον νόµο 4322/2015 κρίθηκε ότι είχεσυγκυριακό µάλλον χαρακτήρα και για τον λόγο αυτόδεν θα έπρεπε να παραµείνει στον Κώδικα. Ειδικότερα, ηαθροιστική έκτιση της ποινής για εγκλήµατα που τελούνκρατούµενοι σε βάρος άλλων κρατουµένων ή υπαλλή-λων δεν φαίνεται ότι µπορεί να δικαιολογηθεί ως εξαίρε-ση στον κανόνα της συνολικής ποινής, ενώ και η τέλεσηεγκληµάτων κατά τη διάρκεια της άδειας, χωρίς να ανα-ζητηθεί ο λόγος τέλεσής τους δεν φαίνεται επίσης ότιµπορεί να δικαιολογήσει αυξηµένη ποινή.

Άρθρο 95

Με το άρθρο αυτό, που ακολουθεί την ισχύουσα διάτα-ξη, ορίζεται, ότι οι παρεπόµενες ποινές και τα µέτρα α-σφαλείας επιβάλλονται ή µπορούν να επιβληθούν µαζίµε τη συνολική ποινή, αν τα ορίζει ο νόµος για ένα απότα εγκλήµατα που συρρέουν.

Άρθρο 96

Ανάλογα ισχύουν και για την διαµόρφωση της συνολι-κής ποινής σε περίπτωση συρροής χρηµατικών ποινών.Στην περίπτωση αυτή η συνολική ποινή που επιβάλλεταιαποτελείται από τη βαρύτερή τους, επαυξηµένη ανάλο-γα µε την οικονοµική κατάσταση του καταδικασθέντος.Η επαύξηση αυτή όµως δεν µπορεί να ξεπεράσει το έναδεύτερο του αθροίσµατος των υπόλοιπων ποινών πουσυντρέχουν. Αν οι συντρέχουσες ποινές είναι ισόποσες,η συνολική ποινή σχηµατίζεται µε την επαύξηση µιας α-πό αυτές.

23

Άρθρο 96Α

Με το άρθρο αυτό ορίζεται, ότι κατά του υπαιτίου δύοή περισσότερων εγκληµάτων που τελέστηκαν µε περισ-σότερες πράξεις και τιµωρούνται µε ποινή παροχής κοι-νωφελούς εργασίας, επιβάλλεται, µετά την επιµέτρηση,συνολική ποινή, η οποία αποτελείται από τη βαρύτερη α-πό τις συντρέχουσες ποινές επαυξηµένη. Αν οι συντρέ-χουσες ποινές είναι ίσης διάρκειας, η συνολική ποινήσχηµατίζεται µε την επαύξηση µιας από αυτές. Η επαύ-ξηση της βαρύτερης ποινής για κάθε µία από τις συντρέ-χουσες ποινές δεν µπορεί να είναι µεγαλύτερη από το έ-να δεύτερο κάθε συντρέχουσας ποινής, ούτε µπορεί ησυνολική ποινή να ξεπεράσει τις 800 ώρες. Αν τα εγκλήµατα που συρρέουν τελέστηκαν µε µία

πράξη, το δικαστήριο επαυξάνει ελεύθερα τη βαρύτερηαπό τις συντρέχουσες ποινές, αλλά όχι πέρα από το α-νώτατο όριο του είδους της ποινής. Τέλος, προβλέπεται ότι αν η ποινή της παροχής κοινω-

φελούς εργασίας συντρέχει µε στερητική της ελευθε-ρίας ποινή µεγαλύτερη των τριών ετών, ποινή, δηλαδή, ηοποία κατά το προτεινόµενο σύστηµα εκτελείται στιςφυλακές, η παροχή κοινωφελούς εργασίας δεν εκτελεί-ται. Και τούτο γιατί στο µέτρο που κάποιος θα παραµεί-νει στη φυλακή, η εκτέλεση της κοινωφελούς εργασίαςδε φαίνεται να υπηρετεί πια τους στόχους της επιβολήςτης.

Άρθρο 97

Με το άρθρο αυτό ορίζεται, ότι οι διατάξεις των άρ-θρων 94 παρ. 1, 96 παρ. 1 και 96Α παρ. 1 εφαρµόζονταικαι όταν κάποιος, προτού εκτιθεί ολοκληρωτικά ή παρα-γραφεί ή χαριστεί η ποινή που του επιβλήθηκε για κά-ποια αξιόποινη πράξη, καταδικαστεί για άλλη αξιόποινηπράξη, οποτεδήποτε και αν τελέστηκε αυτή.

Άρθρο 98

Στο άρθρο 98 παρ. 1 περιγράφεται το κατ’ εξακολού-θηση έγκληµα ως απλός τρόπος επιµέτρησης της ποινήςπου οδηγεί σε ευνοϊκότερη µεταχείριση του υπαιτίου(βλ. σχετικά Κ. Σταµάτη, ΣυστΕρµΠΚ, άρθρο 98.3 επ.), µετην επιβολή ενιαίας και όχι συνολικής ποινής, µέσα στοπλαίσιο ποινής του ενός εγκλήµατος, όπως ακριβώςπροβλεπόταν από τη θέσπιση του ισχύοντος Π.Κ..

Στην επιτροπή συζητήθηκε εκτενώς αν θα έπρεπε ναδιατηρηθεί και η δεύτερη παράγραφος του άρθρου, πουπροστέθηκε µε τον νόµο 2721/1999, και αντιµετωπίζει τοκατ’ εξακολούθηση έγκληµα ως νέο είδος εγκλήµατος,για τη διαµόρφωση του οποίου διατυπώθηκαν έντονες ε-πιφυλάξεις από τη θεωρία. Τελικώς η κρατήσασα στην ε-πιτροπή άποψη έκρινε ότι πιθανή κατάργηση θα δηµιουρ-γούσε ένα κενό, καθ’ όσον θα επέτρεπε τον σχεδιασµόεξακολουθητικής εγκληµατικής δραστηριότητας που θαπαρέµενε πληµµεληµατική, εφόσον κάθε επιµέρουςπράξη δεν υπερέβαινε το αριθµητικό χρηµατικό όριο πουτροποποιεί τον χαρακτήρα των επιµέρους εγκληµάτων.

IV. Αναστολή εκτέλεσης της ποινής

Άρθρο 99

Στο Σχέδιο αναµορφώνεται πλήρως ο θεσµός της ανα-στολής εκτέλεσης της ποινής, σύµφωνα µε όσα ισχύουν

στους περισσότερους ευρωπαϊκούς κώδικες. Ενώ σήµε-ρα η αναστολή χορηγείται στους λεγόµενους «πρωτό-πειρους» εγκληµατίες, όπως κάθε φορά αυτοί ορίζονταιαπό τον νόµο, στο άρθρο 99 του Σχεδίου η αναστολή χο-ρηγείται κατ’ αρχήν σε όλους όσοι καταδικάζονται σεποινή στερητική της ελευθερίας που δεν υπερβαίνει τατρία έτη, ανεξαρτήτως της ύπαρξης ή µη προηγούµενωνκαταδικών καθώς και του συνολικού ύψους των ποινώνπου έχουν επιβληθεί. Και τούτο γιατί η ύπαρξη πολλώνµικρών καταδικών για το ίδιο ή για παρόµοια αδικήµαταµπορεί να υποδηλώνει αυξηµένη παραβατικότητα ή επι-κινδυνότητα του καταδικασθέντος, η οποία να καθιστάαπολύτως αναγκαία την εκτέλεση της ποινής, ακόµα κιόταν το σύνολο των προηγουµένων ποινών δεν υπερβαί-νει ένα ορισµένο ύψος (όπως είναι το ένα έτος στον ι-σχύοντα Κώδικα). Από την άλλη πλευρά, ακόµα και µίαβαριά σχετικά καταδίκη είναι πιθανό να µην είναι ενδει-κτική αυξηµένης παραβατικότητας ή επικινδυνότηταςτου καταδικασθέντος, αν λχ πρόκειται για ένα βαρύ εξ α-µελείας πληµµέληµα. Η συνεκτίµηση των παραγόντωναυτών επαφίεται στο Δικαστήριο, το οποίο οφείλει να α-ναφέρει συγκεκριµένα τις σχετικές σκέψεις και παραδο-χές του ως προς το γιατί η εκτέλεση της ποινής είναι α-πολύτως αναγκαία για να αποτρέψει τον καταδικασθέ-ντα από την τέλεση νέων αξιόποινων πράξεων. Στην ίδια απόφαση που χορηγεί την αναστολή (η διάρ-

κεια της οποίας είναι από ένα ως τρία έτη, αλλά ποτέ µι-κρότερη από τη διάρκεια της ποινής) το δικαστήριο µπο-ρεί να προσδιορίζει τους όρους υπό τους οποίους παρέ-χεται η αναστολή εκτέλεσης της ποινής, οι οποίοι, δια-ζευκτικά ή σωρευτικά, είναι ιδίως: α) η αποκατάστασητου συνόλου ή µέρους της ζηµίας που προκλήθηκε στοθύµα της αξιόποινης πράξης κατά το µέτρο των δυνατο-τήτων του καταδικασθέντος, β) η αφαίρεση της άδειαςοδήγησης για χρονικό διάστηµα ως ένα έτος, αν η πράξησυνδέεται µε σοβαρή παραβίαση των κανόνων οδήγη-σης, γ) η καταβολή ποσού ύψους ως δέκα χιλιάδες ευρώγια κοινωφελείς σκοπούς, δ) η εκπλήρωση υποχρεώσε-ων του καταδικασθέντος για διατροφή ή επιµέλεια άλ-λων προσώπων, ε) η συµµετοχή του καταδικασθέντος, ε-φόσον συναινεί, σε πρόγραµµα απεξάρτησης ή άλλο θε-ραπευτικό πρόγραµµα, στ) η συµµετοχή του καταδικα-σθέντος σε συνεδρίες µε επιµελητή κοινωνικής αρωγής.Οι όροι αυτοί µπορούν να τροποποιηθούν µετά από αίτη-ση του εισαγγελέα εκτέλεσης της ποινής ή του καταδι-κασθέντος. Καινοτοµία της διάταξης αποτελεί η πρόβλε-ψη ότι η παραβίαση των όρων που έχουν επιβληθεί δενοδηγεί αυτοµάτως σε ανάκληση της αναστολής, αλλά ε-φαρµόζεται και εδώ το σύστηµα της σταδιακής αντιµε-τώπισης ανάλογα µε τις ιδιαιτερότητες της κάθε περί-πτωσης, όπως περιγράφεται στο άρθρο 81 παρ. 5 τουΣχεδίου.

Άρθρο 100

Με το άρθρο αυτό εισάγεται στο Σχέδιο και ο θεσµόςτης µερικής αναστολής της ποινής, ο οποίος ισχύει σεπολλές ευρωπαϊκές χώρες. Ειδικότερα προβλέπεται ότιαν κάποιος καταδικαστεί αµετάκλητα σε φυλάκιση πουδεν υπερβαίνει τα τρία έτη, το δικαστήριο, εφόσον κρίνειότι είναι αναγκαία η έκτιση µέρους της στερητικής της ε-λευθερίας ποινής για να τον αποτρέψει από την τέλεσηάλλων αξιόποινων πράξεων, µπορεί να διατάξει την ε-κτέλεση του µέρους αυτού - η διάρκεια του οποίου δενµπορεί να είναι κατώτερη των δέκα ηµερών ούτε ανώτε-

24

ρη των τριών µηνών - και την αναστολή εκτέλεσης του υ-πολοίπου.

Άρθρο 101

Στο άρθρο αυτό ορίζονται οι συνέπειες που έχει η εκτων υστέρων διαµόρφωση συνολικής ποινής που υπερ-βαίνει τα τρία έτη. Προβλέπεται ειδικότερα ότι αν κατάτη διάρκεια της αναστολής, καταστεί αµετάκλητη κατα-δίκη για πράξη που τελέστηκε πριν από τη δηµοσίευσητης απόφασης για την αναστολή, και η συνολική ποινήπου επιβάλλεται κατά το άρθρο 97 υπερβαίνει τα τρία έ-τη, η αναστολή θεωρείται ότι δε χορηγήθηκε ποτέ, εκτόςαν το δικαστήριο, απαγγέλλοντας τη νέα καταδίκη, ρητάδιατάξει µε την ίδια απόφαση να διατηρηθεί η αναστολή,λόγω της ελαφράς φύσης του πληµµελήµατος για το ο-ποίο απαγγέλθηκε η νέα καταδίκη.

Άρθρο 102

Το άρθρο 102 αναφέρεται στην άρση της αναστολής,στην περίπτωση που ο καταδικασθείς τελέσει νέο έγκλη-µα κατά τον χρόνο της δοκιµασίας, και στην αθροιστικήπλέον έκτιση των ποινών, σύµφωνα µε όσα και η υπάρ-χουσα στον Ποινικό µας Κώδικα διάταξη προβλέπει.Στην ίδια διάταξη προβλέπεται επίσης ότι αν η αναστολήδεν ανακληθεί και δεν αρθεί, η ποινή που είχε ανασταλείθεωρείται σαν να µην είχε επιβληθεί.

Άρθρο 103

Στο άρθρο 103 προσδιορίζεται η σηµασία που έχει πι-θανή αλλοδαπή απόφαση η οποία εκδίδεται για πράξηπου τέλεσε ο καταδικασθείς κατά το χρόνο της δοκιµα-σίας. Στο άρθρο ορίζεται ότι η ενέργεια της συγκεκριµέ-νης απόφασης όσον αφορά την άρση της αναστολής κρί-νεται ελεύθερα από το δικαστήριο, εκτός αν ορίζεταιδιαφορετικά σε διατάξεις διεθνών ή ευρωπαϊκών κειµέ-νων που δεσµεύουν τη χώρα.

Άρθρο 104

Στην πρώτη παράγραφο του άρθρου 104 επαναλαµβά-νεται η ισχύουσα ρύθµιση. Στη δεύτερη όµως παράγρα-φο διευκρινίζεται ότι µαζί µε την αναστολή εκτέλεσηςτης κύριας ποινής και την πιθανή εξάλειψή της (αν δενµεσολαβήσει ανάκληση ή άρση αυτής) συναναστέλλο-νται και όλες οι παρεπόµενες ποινές. Με την τροποποίη-ση αυτή επιχειρείται να δοθεί τέλος στην αµφισβήτησηπου υπήρχε στην πράξη αν η αναστολή αφορούσε καιτην παρεπόµενη ποινή της δήµευσης. Κατ΄ εξαίρεση, τοδικαστήριο µπορεί να διατάξει τη µη αναστολή της απο-στέρησης θέσεων και αξιωµάτων κατά το άρθρο 60.

V. Μετατροπή της στερητικής της ελευθερίας ποινής

Άρθρο 104Α

Μετατροπή της στερητικής ελευθερίας ποινής σε χρη-µατική δεν προβλέπεται. Εισάγεται όµως στο Σχέδιο οθεσµός της µετατροπής ποινών στερητικών της ελευθε-ρίας σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, εφόσον οι ποι-νές αυτές: (α) δεν υπερβαίνουν τα τρία έτη και (β) έχουνεπιβληθεί για πληµµελήµατα. Η µετατροπή είναι κατ’ αρ-

χήν υποχρεωτική, εκτός αν το δικαστήριο κρίνει αιτιολο-γηµένα, ότι η µετατροπή της ποινής δεν είναι αρκετή γιανα αποτρέψει τον δράστη από την τέλεση άλλων εγκλη-µάτων.Το µέτρο αυτό έρχεται να συµπληρώσει εκείνο της α-

ναστολής εκτέλεσης της ποινής. Με άλλα λόγια το δικα-στήριο που επιβάλλει ποινή φυλάκισης ως τρία έτη, κατ΄αρχήν υποχρεούται να διατάξει αναστολή εκτέλεσηςτης ποινής αυτής (άρθρο 99). Αν κρίνει ότι δεν πρέπει νααναστείλει την εκτέλεση της ποινής, θα πρέπει στη συ-νέχεια να την µετατρέψει σε παροχή κοινωφελούς εργα-σίας (άρθρο 104 Α). Αν κρίνει ότι ούτε αυτό θα είναι ε-παρκές για να αποτρέψει τον καταδικασθέντα από τηντέλεση άλλων εγκληµάτων, έχει τη δυνατότητα να απο-φασίσει για την µερική έκτιση της ποινής στη φυλακή(άρθρο 100) και µόνο σε τελευταία ανάλυση µπορεί να α-ποφασίσει για την έκτιση όλης της ποινής στη φυλακή,αν καµία από τις εναλλακτικές λύσεις δεν θεωρεί ικανο-ποιητική.

VI. Δικαστική άφεση της ποινής

Άρθρο 104Β

Η έκτη ενότητα του πέµπτου Κεφαλαίου του ΓενικούΜέρους του Σχεδίου αναφέρεται στη δικαστική άφεσητης ποινής. Στον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα δεν υπάρχειγενική διάταξη για τη δικαστική άφεση της ποινής, µολο-νότι αυτή αποτελεί ουσιαστικό θεσµό ελαστικότητας τηςποινής κατά την επιµέτρησή της. Η έλλειψη γενικής διά-ταξης έχει εξάλλου δηµιουργήσει συχνά αµφισβητήσειςστην πράξη σχετικά µε τον ακριβή χαρακτήρα επιµέρουςδιατάξεων, οι οποίες ενταγµένες στο Ειδικό Μέρος τουΠοινικού Κώδικα, δηµιουργούν λόγους δυνητικής δικα-στικής άφεσης των ποινών.Πολλοί από τους λόγους αυτούς έχουν γενική ισχύ, θα

πρέπει δηλαδή να µπορούν να λαµβάνονται υπόψη απότα δικαστήρια σε όλα τα εγκλήµατα, εφόσον βέβαια αυ-τά έχουν τον χαρακτήρα πληµµελήµατος. Έτσι διαµορ-φώθηκε το άρθρο 104Β, µε βάση το οποίο το δικαστήριοµπορεί να απαλλάξει τον υπαίτιο πληµµελήµατος απόκάθε ποινή αν: (α) αυτός έχει πληγεί τόσο σοβαρά απότο αποτέλεσµα της πράξης του, ώστε η επιβολή της ποι-νής να εµφανίζεται πλέον δυσανάλογα επαχθής, (β) έχειαποκαταστήσει στο µέτρο του δυνατού την προσβολήπου έχει προκαλέσει στο θύµα δείχνοντας ειλικρινή µε-τάνοια, ώστε ενόψει και της µειωµένης ενοχής του, ηποινή να µην κρίνεται πλέον αναγκαία, (γ) η βλάβη ή οκίνδυνος που προκλήθηκαν από την πράξη ήταν ιδιαιτέ-ρως µικρής βαρύτητας και (δ) έχει περάσει ασυνήθισταµεγάλο χρονικό διάστηµα από την τέλεση του εγκλήµα-τος, ώστε η επιβολή της ποινής να µην εµφανίζεται πλέ-ον αναγκαία, σε συνδυασµό µε τη βαρύτητα της πράξης.Έτσι ουσιαστικά ενσωµατώνονται στο άρθρο αυτό και α-ποκτούν γενική ισχύ λόγοι δυνητικής δικαστικής άφεσηςτης ποινής που προβλέπονται σε ειδικές διατάξεις, όπωςστα άρθρα 302 παρ. 2 και 314 παρ. 2 ΠΚ. Στο Ειδικό Μέ-ρος διατηρούνται επιπλέον λόγοι δικαστικής άφεσης τηςποινής, όπως αυτός του άρθρου 308 παρ. 3 ΠΚ, που αρ-µόζουν µόνο σε συγκεκριµένες εγκληµατικές πράξεις.Στη δεύτερη παράγραφο του άρθρου προστίθεται για

πρώτη φορά ένας υποχρεωτικός λόγος δικαστικής άφε-σης της ποινής που συναρτάται µε την εισαγωγή στοποινικό µας σύστηµα του θεσµού της αποκαταστατικής

25

δικαιοσύνης. Προβλέπεται ειδικότερα ότι το δικαστήριοδεν επιβάλλει ποινή στον υπαίτιο πληµµελήµατος, αν έ-χει ολοκληρωθεί επιτυχώς διαδικασία αποκαταστατικήςδικαιοσύνης µεταξύ αυτού και του παθόντος. Στο κείµε-νο του άρθρου δεν διευκρινίζεται το περιεχόµενο τουθεσµού (διαµεσολάβηση, συνδιαλλαγή κλπ.), έτσι ώστενα είναι εφικτή η εφαρµογή της διάταξης ανεξαρτήτωςτου περιεχοµένου µε τον οποίο θα εισαχθεί ο θεσµόςστο ποινικό µας σύστηµα.

ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Η έκτιση των ποινών και των µέτρων ασφαλείας

Το έκτο Κεφάλαιο του Γενικού Μέρους του ΣχεδίουΠοινικού Κώδικα ρυθµίζει τον τρόπο έκτισης των ποινώνκαι των µέτρων ασφαλείας και διακρίνεται σε δύο ενότη-τες. Η πρώτη αναφέρεται στην αντικατάσταση της στε-ρητικής της ελευθερίας ποινής και η δεύτερη στο θεσµότης υπό όρους απόλυσης των καταδικασθέντων.

Ι. Αντικατάσταση της στερητικής της ελευθερίαςποινής.

Άρθρο 105

Στο άρθρο αυτό προβλέπεται η αντικατάσταση τηςστερητικής της ελευθερίας ποινής µε την έκτισή τηςστην κατοικία του καταδικασθέντος, εφόσον αυτός ανή-κει σε µία από τις οριζόµενες τρεις κατηγορίες καταδί-κων.Στην πρώτη ανήκουν όσοι έχουν υπερβεί το εβδοµηκο-

στό έτος της ηλικίας τους και έχουν καταδικασθεί σεποινή στερητική της ελευθερίας ως δεκαπέντε έτη. Αυ-τοί, σύµφωνα µε την προτεινόµενη διάταξη, εκτίουν όλητους την ποινή ή το υπόλοιπό της – εφόσον συµπληρώ-νουν το εβδοµηκοστό έτος ενώ βρίσκονται στη φυλακή -στην κατοικία τους, εκτός αν µε ειδική αιτιολογία κριθείότι η έκτιση της ποινής σε κατάστηµα κράτησης είναι α-πολύτως αναγκαία για να αποτραπούν από την τέλεσηάλλων αντίστοιχης βαρύτητας εγκληµάτων.Το ίδιο µέτρο ισχύει ανεξαρτήτως ύψους ποινής για τις

µητέρες που έχουν την επιµέλεια ανήλικων τέκνων, ταοποία δεν έχουν συµπληρώσει το όγδοο έτος της ηλι-κίας τους, όπως και σήµερα, ενώ η τρίτη κατηγορία δρα-στών για τους οποίους προβλέπεται αντικατάσταση τηςστερητικής της ελευθερίας ποινής είναι εκείνοι που νο-σούν από σύνδροµο επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρ-κειας τελικού σταδίου, από χρόνια νεφρική ανεπάρκειακαι υποβάλλονται σε τακτική αιµοκάθαρση, από ανθεκτι-κή φυµατίωση ή είναι τετραπληγικοί, από κίρρωση του ή-πατος µε αναπηρία άνω του εξήντα επτά τοις εκατό(67%), από γεροντική άνοια ή από κακοήθη νεοπλάσµα-τα τελικού σταδίου. Με κοινή απόφαση των ΥπουργώνΔικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωµάτωνκαι Υγείας µπορεί να προστίθενται και άλλα είδη ασθε-νειών ανάλογης βαρύτητας.Το δικαστήριο ή το δικαστικό συµβούλιο µπορεί να επι-

βάλλει στον καταδικασθέντα τους κατά την κρίση του ό-ρους των περιπτώσεων δ΄ έως στ΄ του άρθρου 99 παρ.2. Το δικαστικό συµβούλιο µπορεί επίσης να ανακαλέσειτην έκτιση της ποινής στην κατοικία αν διαπιστωθεί ότιδεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόµου. Σε κάθε πε-

ρίπτωση, ο καταδικασθείς δικαιούται και απόλυσης υπόόρο µόλις συµπληρωθεί ο απαραίτητος για τη χορήγησήτης χρόνος, οπότε λήγει η υποχρέωση του κατ’ οίκον πε-ριορισµού.

Άρθρο 105Α

Με τη διάταξη αυτή ορίζεται ότι ο καταδικασθείς σεποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει συνολικά τα πέντεέτη, µπορεί, αφού εκτίσει το ένα δέκατο αυτής, να δηλώ-σει ότι επιθυµεί να µετατραπεί το υπόλοιπο της ποινήςτου ως τον χρόνο της υπό όρο απόλυσης κατά το επόµε-νο άρθρο, σε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Το Δικα-στήριο, µετατρέπει την ποινή, εν όλω ή εν µέρει, εκτόςαν µε ειδική αιτιολογία κρίνει ότι η βαρύτητα της πράξης,οι συνθήκες τέλεσής της και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικάτης προσωπικότητας του καταδικασθέντος, καθιστούν α-πολύτως αναγκαία την έκτιση της ποινής στο κατάστηµακράτησης για να αποτραπεί η τέλεση από αυτόν άλλωναντίστοιχης βαρύτητας εγκληµάτων.Για τη µετατροπή της στερητικής της ελευθερίας ποι-

νής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, κάθε µήνας φυ-λάκισης αντιστοιχεί σε σαράντα (40) ώρες κοινωφελούςεργασίας, η οποία πρέπει να εκτελεστεί εντός του οριζό-µενου στην προηγούµενη παράγραφο χρόνου. Στο κεί-µενο διευκρινίζεται ότι η µετατροπή δεν προϋποθέτει α-µετάκλητη καταδικαστική απόφαση.

ΙΙ. Απόλυση καταδίκου υπό όρο

Στη δεύτερη ενότητα του έκτου Κεφαλαίου ρυθµίζεταιο θεσµός της υπό όρους απόλυσης του καταδικασµένου.Οι προτεινόµενες ρυθµίσεις απέχουν σηµαντικά από τιςήδη υπάρχουσες στα άρθρα 105 – 110 Α, καθώς µε αυ-τές επιχειρείται κατά βάση η αποκάθαρση του θεσµού α-πό επιµέρους αποσπασµατικές τροποποιήσεις που είχανυιοθετηθεί µε µοναδικό κριτήριο την µείωση του πραγµα-τικού χρόνου έκτισης των ποινών στις φυλακές.

Άρθρο 105Β

Το άρθρο 105Β του Σχεδίου ορίζει µε γενικούς όρουςτον ελάχιστο χρόνο παραµονής στη φυλακή, προβλέπο-ντας ότι όσοι καταδικάστηκαν σε στερητική της ελευθε-ρίας ποινή µπορούν να απολυθούν υπό τον όρο της ανά-κλησης, εφόσον έχουν εκτίσει: α) σε περίπτωση φυλάκι-σης, τα δύο πέµπτα αυτής, β) σε περίπτωση πρόσκαιρηςκάθειρξης, τα τρία πέµπτα αυτής και γ) σε περίπτωση ι-σόβιας κάθειρξης τουλάχιστον είκοσι έτη. Διευκρινίζε-ται, όπως και σήµερα, ότι για τη χορήγηση της υπό όροαπόλυσης δεν απαιτείται να έχει καταστεί η καταδίκη α-µετάκλητη, ενώ επαναλαµβάνεται η ρύθµιση για τον ευ-εργετικό υπολογισµό της ποινής, όσων εργάζονται. Σε κάθε περίπτωση, για ποινές κάθειρξης δεν µπορεί

να χορηγηθεί στον καταδικασθέντα η υφ' όρο απόλυση,αν δεν έχει παραµείνει στο σωφρονιστικό κατάστηµα γιαχρονικό διάστηµα ίσο µε τα δύο πέµπτα της ποινής πουτου επιβλήθηκε και, σε περίπτωση ισόβιας κάθειρξης, δε-καέξι έτη. Το χρονικό διάστηµα των δύο πέµπτων ή, σεπερίπτωση ισόβιας κάθειρξης, των δεκαέξι ετών, προ-σαυξάνεται κατά το ένα τρίτο των λοιπών ποινών πουτυχόν έχουν επιβληθεί, στην περίπτωση που αυτές συ-ντρέχουν σωρευτικά.

26

Άρθρο 106

Στο άρθρο αυτό, όπου απαριθµούνται οι αναγκαίες γιατη χορήγηση της απόλυσης προϋποθέσεις, προβλέπεταιρητά ότι µόνη η επίκληση πειθαρχικών παραπτωµάτωνκατά την έκτιση της ποινής δεν αρκεί για τη µη χορήγη-ση της απόλυσης. Έτσι επιλύεται µε θετικό τρόπο έναπρόβληµα που απασχολεί σήµερα την πράξη, καθώς πο-λύ συχνά η επίκληση κάποιου πειθαρχικού παραπτώµα-τος οδηγεί στη µη χορήγηση της απόλυσης. Η προτεινό-µενη διάταξη δεν έχει ασφαλώς την έννοια ότι ένα πει-θαρχικό παράπτωµα δεν µπορεί πράγµατι να αποτελείδικαιολογητικό λόγο για την άρνηση της απόλυσης. Πρέ-πει ωστόσο να κρίνεται κάθε φορά η βαρύτητα του παρα-πτώµατος και οι συνθήκες υπό τις οποίες τελέστηκε πρινκαταλήξει το δικαστήριο στη θέση ότι πρέπει να συνεχι-στεί η κράτηση.Αλλαγές έχουν γίνει και σε ό, τι αφορά τους όρους οι

οποίοι µπορούν να επιβληθούν στον απολυόµενο. Στην ι-σχύουσα διάταξη του άρθρου 106 παρ. 2 ΠΚ, προβλέπε-ται ότι στον απολυόµενο µπορούν να επιβληθούν ορι-σµένες υποχρεώσεις που αφορούν τον τρόπο της ζωήςτου και ιδίως τον τόπο διαµονής του, χωρίς όµως ναπροσδιορίζεται το ειδικότερο περιεχόµενο των υποχρε-ώσεων αυτών. Στην παρ. 2 γίνεται ρητή παραποµπή σεσυγκεκριµένες υποχρεώσεις, οι οποίες προβλέπονταικαι για την υπό όρους αναστολή εκτέλεσης της ποινής.Διευκρινίζεται βέβαια ότι οι υποχρεώσεις αυτές µπορούνπάντοτε να ανακληθούν ή να τροποποιηθούν µε αίτησηεκείνου που έχει απολυθεί υπό όρο.

Άρθρο 107

Η απόλυση µπορεί να ανακληθεί αν εκείνος που απο-λύθηκε δε συµµορφωθεί στις υποχρεώσεις που του επι-βλήθηκαν, σύµφωνα µε όσα ισχύουν και σήµερα.

Άρθρο 108

Στο άρθρο 108 επαναλαµβάνεται κατά βάση η ισχύου-σα διάταξη και προβλέπεται ότι η άρση της απόλυσης ε-πιβάλλεται αν εκείνος που απολύθηκε διαπράξει έγκλη-µα µε δόλο, για το οποίο του επιβλήθηκε αµετακλήτωςοποτεδήποτε στερητική της ελευθερίας ποινή ανώτερηαπό ένα έτος.

Άρθρο 109

Στο άρθρο 109 επαναλαµβάνεται η ισχύουσα διάταξηκαι προβλέπεται ότι αν η απόλυση δεν ανακληθεί ή δεναρθεί µέσα στον χρόνο που υπολειπόταν για έκτιση, σεόσες περιπτώσεις αυτός είναι µεγαλύτερος από τρία έ-τη, ή αν είναι µικρότερος, αν περάσουν τρία έτη χωρίςνα γίνει ανάκληση ή άρση, η ποινή θεωρείται ότι εκτίθη-κε. Η ισόβια κάθειρξη θεωρείται ότι εκτίθηκε, αν περά-σουν δέκα έτη από την απόλυση χωρίς να γίνει ανάκλη-ση ή άρση της απόλυσης.

Άρθρο 110

Η διάταξη ρυθµίζει αυτοτελώς τη διαδικασία για τη χο-ρήγηση και την ανάκληση της απόλυσης και εµπεριέχειουσιώδεις βελτιώσεις της υπάρχουσας διάταξης. Προ-βλέπει ειδικότερα στην πρώτη παράγραφο ότι ο καταδι-

κασθείς κλητεύεται υποχρεωτικά δέκα τουλάχιστον ηµέ-ρες πριν από τη συνεδρίαση του δικαστικού συµβουλίουπου θα κρίνει τη χορήγηση, κατά την οποία µπορεί να πα-ραστεί αυτοπροσώπως ή µε συνήγορο που διορίζει µε α-πλό έγγραφο θεωρηµένο από τον διευθυντή της φυλα-κής ή τις αρµόδιες αρχές. Στην δεύτερη παράγραφο δι-πλασιάζεται ο χρόνος κατά τον οποίο οφείλει η διεύθυν-ση του καταστήµατος κράτησης να υποβάλλει την αίτη-ση της απόλυσης. Υποχρεωτική κλήση του καταδικασθέ-ντος προβλέπεται και για την ανάκληση της υπό όρο α-πόλυσης, σύµφωνα µε όσα ορίζει η τρίτη παράγραφος,ενώ στην τέταρτη παράγραφο µεταφέρεται η διάταξητης πέµπτης παραγράφου του ισχύοντος άρθρου.

Άρθρο 110Α

Το άρθρο 110Α του ισχύοντος Κώδικα έχει καταργη-θεί, για τους λόγους που αναφέρθηκαν στην αρχή αυτούτου κεφαλαίου. Έτσι, στο άρθρο 110Α έχει µεταφερθείκατά περιεχόµενο το άρθρο 110Β του ισχύοντος Κώδικα,που ρυθµίζει τις προϋποθέσεις, τους όρους και τις περι-πτώσεις ανάκλησης ή άρσης της απόλυσης υπό τον όροτης κατ’ οίκον έκτισης της ποινής µε ηλεκτρονική επιτή-ρηση.

ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Λόγοι που εξαλείφουν το αξιόποινο

Ι. Παραγραφή εγκληµάτων

Άρθρο 111

Η διάταξη αυτή ορίζει, ότι το αξιόποινο της πράξης ε-ξαλείφεται µε παραγραφή. Τα κακουργήµατα παραγρά-φονται µετά είκοσι έτη αν ο νόµος προβλέπει γι’ αυτάτην ποινή της ισόβιας κάθειρξης και µετά δέκα πέντε έτησε κάθε άλλη περίπτωση, εκτός αν ο νόµος προβλέπειδιαφορετικά, ενώ τα πληµµελήµατα παραγράφονται µε-τά πέντε έτη. Στην επιτροπή συζητήθηκε αν θα έπρεπενα διευρυνθεί ο χρόνος παραγραφής των πληµµεληµά-των που απειλούνται µε ποινή τουλάχιστον τριών ετώναπό τα πέντε στα δέκα έτη. Τελικώς επικράτησε η άποψηότι θα πρέπει να υπάρχει ένας ενιαίος χρόνος παραγρα-φής των πληµµεληµάτων, µε συνεκτίµηση και του γεγο-νότος ότι σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες ο χρόνοςπαραγραφής των πληµµεληµάτων είναι ουσιωδώς συ-ντοµότερος. Τέλος, στο Σχέδιο διευκρινίζεται, όπως καιστον ισχύοντα Κώδικα, ότι αν ο νόµος ορίζει διαζευκτικάπερισσότερες από µία ποινές, οι πιο πάνω προθεσµίες υ-πολογίζονται σύµφωνα µε τη βαρύτερη από αυτές.

Άρθρο 112

Η έναρξη του χρόνου της παραγραφής προσδιορίζεταιστο άρθρο 112, όπου υιοθετείται κατά βάση η ισχύουσακαι σήµερα αρχή, σύµφωνα µε την οποία η προθεσµίατης παραγραφής αρχίζει από την ηµέρα που τελέστηκε ηαξιόποινη πράξη, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά (εδ. α΄).Πράγµατι, ένας από τους λόγους που δικαιολογεί τηνπαραγραφή είναι ότι µετά την πάροδο κάποιου χρόνουαπό τη στιγµή τέλεσης της πράξης τα αποδεικτικά στοι-χεία εξασθενούν και συχνά η ύπαρξη της αιτιώδους συ-νάφειας µεταξύ της µυϊκής ενέργειας ή της παράλειψης

27

και του αποτελέσµατος δεν µπορεί να βεβαιωθεί. Πα-ράλληλα, µετά την ολοκλήρωση της ενέργειας, ο χρό-νος επέλευσης του αποτελέσµατος είναι συχνά θέµα τύ-χης η οποία ωστόσο δε θα έπρεπε να επηρεάζει την εξά-λειψη του αξιοποίνου. Έτσι, ως χρόνος έναρξης της πα-ραγραφής ορίζεται ο χρόνος τέλεσης του εγκλήµατος,προβλέπεται όµως η δυνατότητα καθορισµού και άλλουχρονικού σηµείου ως χρόνου έναρξης της παραγραφήςσε επιµέρους διατάξεις, αν αυτό κριθεί κατά περίπτωσηαναγκαίο, όπως λ.χ. συµβαίνει στο άρθρο 286 του Σχεδί-ου.Στο άρθρο αυτό διευκρινίζεται επίσης ότι, σε περίπτω-

ση συµµετοχής, η παραγραφή αρχίζει από τον χρόνο τέ-λεσης της πράξης του φυσικού αυτουργού. Η ρύθµισηαυτή κρίθηκε απολύτως αναγκαία αφενός για να απο-φευχθούν οι αµφισβητήσεις που διατυπώνονται στοπλαίσιο του ισχύοντος Ποινικού Κώδικα και αφετέρουγια να αποσαφηνιστεί ότι το εξαρτηµένο άδικο της συµ-µετοχικής δράσης δεν µπορεί παρά να προσδιορίζει καιτον χρόνο έναρξης της παραγραφής. Πριν από την τέλε-ση της πράξης του φυσικού αυτουργού δεν υπάρχει συµ-µετοχικό άδικο και δεν µπορεί εποµένως να γίνεται λό-γος για έναρξη της προθεσµίας της παραγραφής (εδ.β΄).

Άρθρο 113

Το άρθρο 113 αναφέρεται στην αναστολή της παρα-γραφής σε δύο περιπτώσεις: (α) για όσο χρόνο σύµφωναµε διάταξη νόµου δεν µπορεί να αρχίσει ή να εξακολου-θήσει η ποινική δίωξη και (β) για όσο χρόνο διαρκεί η κύ-ρια διαδικασία ώσπου να γίνει αµετάκλητη η καταδικα-στική απόφαση. Η µόνη αλλαγή που έγινε στη διάταξη του άρθρου 113

αναφέρεται στην αναστολή της προθεσµίας παραγρα-φής εγκληµάτων που στρέφονται κατά ανηλίκων. Η επι-τροπή έκρινε ότι δεν δικαιολογείται ο περιορισµός της α-ναστολής σε συγκεκριµένα µόνο εγκλήµατα όταν άλλα,βαρύτερα αυτών – όπως λ.χ. µια απόπειρα ανθρωποκτο-νίας – έχουν παραγραφεί. Έκρινε επίσης ότι δεν δικαιο-λογείται η αναστολή της παραγραφής πληµµεληµάτωνσε βάρος ανηλίκων, λόγω της µικρής απαξίας των συγκε-κριµένων πράξεων. Για τον λόγο αυτό, αφενός διεύρυνετον υπάρχοντα κατάλογο των εγκληµάτων για τα οποίαεπιτρέπεται η αναστολή της παραγραφής, έτσι ώστε νακαλύπτονται όλα τα κακουργήµατα, και αφετέρου τονπεριόρισε, ορίζοντας ότι η αναστολή της παραγραφής ι-σχύει µόνο για τα κακουργήµατα που τελούνται κατά α-νηλίκων.Επιπλέον η επιτροπή µείωσε τον χρόνο της αναστο-

λής, κρίνοντας ότι η υπάρχουσα ρύθµιση που αναστέλ-λει την προθεσµία µέχρι την ενηλικίωση, προσθέτονταςέναν επιπλέον χρόνο για τα πληµµελήµατα και τρία έτηγια κακουργήµατα δεν έχει νόηµα. Εφόσον το θύµα κατάτην τέλεση της πράξης είναι ανήλικο, η αναστολή τηςπροθεσµίας της παραγραφής µέχρι την ενηλικίωσή τουέχει ως αποτέλεσµα να αρχίζει η παραγραφή του εγκλή-µατος από την ηµέρα που συµπληρώνει το δέκατο όγδοοέτος της ηλικίας του. Από εκείνο το σηµείο και µετά, ο α-νήλικος µπορεί να καταγγείλει το σε βάρος του πληµµέ-ληµα µέσα σε πέντε έτη και το σε βάρος του κακούργη-µα µέσα σε δεκαπέντε ή είκοσι έτη. Εποµένως έχει απο-λύτως επαρκή χρόνο καταγγελίας, ώστε να µη χρειάζε-ται η προσθήκη επιπλέον ετών.

ΙΙ. Παραίτηση από την έγκληση

Άρθρο 114

Η προσωρινή έλλειψη της έγκλησης συνιστά θεσµότου δικονοµικού δικαίου, η οριστική της όµως έλλειψη ήη ρητή παραίτηση από αυτή συνιστά λόγο εξάλειψης τουαξιοποίνου και εποµένως θεσµό του ουσιαστικού ποινι-κού δικαίου. Στο άρθρο 114 έχει ενταχθεί η ισχύουσαδιάταξη του άρθρου 117 ΠΚ. Στην πρώτη παράγραφο πε-ριγράφεται η σιωπηρή ή συναγόµενη από την άπρακτηπάροδο της προθεσµίας υποβολής της έγκλησης δήλω-ση του παθόντος ότι δεν ενδιαφέρεται για τη δίωξη τουεγκλήµατος, ενώ η δεύτερη παράγραφος περιλαµβάνειτη «ρητή δήλωση» παραίτησης του δικαιούχου από το δι-καίωµα της έγκλησης.

Άρθρο 115

Στο άρθρο 115 αναφέρονται οι δικαιούχοι της έγκλη-σης. Δικαιούχος της έγκλησης παραµένει, όπως και στηνισχύουσα διάταξη ο αµέσως παθών από την αξιόποινηπράξη, εκτός αν ο νόµος ορίζει διαφορετικά. Οι αλλαγέςπου επέρχονται στο ισχύον άρθρο 118 είναι τρεις: (α) Ό-ταν ο παθών είναι ανήλικος, αυξάνεται το όριο µέχρι τουοποίου την έγκληση δικαιούνται να υποβάλουν µόνο οιγονείς του, από τα δώδεκα στα δεκατρία έτη. (β) Όταν οπαθών πεθαίνει µετά την πράξη, το δικαίωµα της έγκλη-σης διευκρινίζεται ότι µεταβιβάζεται όχι µόνο στον επι-ζώντα σύζυγο, αλλά και σε αυτόν µε τον οποίο συµβίω-νε. Με τον τρόπο αυτό καλύπτονται όλες οι µακρόχρο-νες συµβιώσεις, που έχουν επί της ουσίας όλα τα χαρα-κτηριστικά ενός γάµου. (γ) Διευκρινίζεται ότι το δικαίω-µα της έγκλησης δεν µεταβιβάζεται σε εκείνους που εί-ναι δράστες του εγκλήµατος για τη δίωξη του οποίου εί-χε δικαίωµα έγκλησης ο θανών.

Άρθρο 116

Στη διάταξη αυτή αποτυπώνεται η ισχύουσα διάταξητου άρθρου 119 ΠΚ, βάσει της οποίας, η ποινική δίωξη α-σκείται εναντίον όλων των συµµετόχων του εγκλήµατοςακόµη και αν η έγκληση στρέφεται εναντίον ενός απόαυτούς. Πρόκειται συνεπώς για δίωξη in rem. Η διάταξηαυτή δεν εφαρµόζεται ασφαλώς στην παραυτουργία.

Άρθρο 117

Στη διάταξη αυτή επαναλαµβάνεται κατά βάση η ισχύ-ουσα διάταξη του άρθρου 120 παρ. 1 ΠΚ, σύµφωνα µετην οποία το δικαίωµα ανάκλησης της έγκλησης ανήκεισε εκείνον που την έχει υποβάλει και ασκείται µε τους ό-ρους που προβλέπει ο Κώδικας Ποινικής Δικονοµίας. Α-ντιµετωπίζεται όµως ταυτόχρονα και το πρόβληµα πουέχει απασχολήσει την πράξη, σχετικά µε τη δυνατότηταανάκλησης της έγκλησης από τρίτα πρόσωπα, όταν αυτάτην έχουν υποβάλει ως νόµιµοι αντιπρόσωποι του παθό-ντος. Ορθό είναι, ότι ο νόµιµος αντιπρόσωπος µπορεί νααποφασίζει για τη δίωξη του εγκλήµατος ή την ανάκλη-ση της έγκλησης, εφόσον έχει ακόµη τη νοµική δυνατό-τητα να διαχειρίζεται ο ίδιος τις υποθέσεις του παθό-ντος. Για τον λόγο αυτό, στη διάταξη της παρ. 1 ορίζεταιρητά ότι αν η έγκληση έχει υποβληθεί από τον νόµιµοεκπρόσωπο του παθόντος, αυτός διατηρεί το δικαίωµα

28

της ανάκλησης µόνο όσο διαρκεί η νόµιµη εκπροσώπη-ση. Μετά τη λήξη της, δικαίωµα ανάκλησης έχει ο παθώνή ο νέος νόµιµος εκπρόσωπός του.

ΙΙΙ. Παραγραφή ποινών

Άρθρο 118

Ως προς τη διάρκεια του χρόνου της παραγραφής τωνποινών που έµειναν ανεκτέλεστες διατηρείται το αυξη-µένο χρονικό πλαίσιο σε σχέση µε τον χρόνο παραγρα-φής των εγκληµάτων. Και τούτο διότι ο δικαιολογητικόςλόγος του θεσµού της παραγραφής των ποινών είναι ί-διος µε εκείνον της παραγραφής των εγκληµάτων καισχετίζεται µε την εκτίµηση ότι η παρέλευση του χρόνουκαι η µη εκτέλεση της ποινής µειώνει το ενδιαφέρον γιαικανοποίηση της ποινικής αξίωσης της πολιτείας και κα-θιστά κατ’ ουσία χωρίς αντικείµενο την αποκατάστασητης διαταραχθείσας κοινωνικής ειρήνης, στην οποία α-ποσκοπεί όχι µόνο η επιβολή, αλλά και η εκτέλεση τηςποινής. Είναι όµως ορθό ο χρόνος παραγραφής των ποι-νών να είναι µεγαλύτερος από εκείνο των εγκληµάτων.Και αυτό γιατί στην περίπτωση των ποινών η πολιτεία έ-χει ήδη αποφανθεί για το έγκληµα και έχει κηρύξει – καιµάλιστα µε αµετάκλητη απόφαση - την ενοχή του δρά-στη, οπότε δεν συντρέχει θέµα κρίσης, η οποία µε τηνπάροδο του χρόνου θα κινδύνευε να µην είναι αρκού-ντως αξιόπιστη εξαιτίας της εξασθένισης των αποδείξε-ων. Με τα δεδοµένα αυτά, στο άρθρο 118 προβλέπεταιότι η ισόβια κάθειρξη που επιβλήθηκε παραγράφεται µε-τά τριάντα έτη, η πρόσκαιρη κάθειρξη µετά είκοσι έτη, ηφυλάκιση, οι χρηµατικές ποινές και ο περιορισµός σε ει-δικό κατάστηµα κράτησης νέων µετά δέκα έτη, η παροχήκοινωφελούς εργασίας µετά πέντε έτη και οι παρεπόµε-νες ποινές παραγράφονται µαζί µε τις κύριες ποινές πουσυνοδεύουν.

Άρθρο 119

Το άρθρο 119 αποτυπώνει κατά περιεχόµενο τη διάτα-ξη του άρθρου 115 του ισχύοντος ΠΚ, ορίζοντας ότι ηπαραγραφή των ποινών αρχίζει από την ηµέρα που η α-πόφαση έγινε αµετάκλητη.

Άρθρο 120

Σύµφωνα µε όσα ορίζει το άρθρο 120, η προθεσµία πα-ραγραφής των ποινών αναστέλλεται για όσο χρόνο σύµ-φωνα µε τον νόµο δεν µπορεί να αρχίσει ή να εξακολου-θήσει η εκτέλεση µιας ποινής, καθώς και για όσο χρόνο,σύµφωνα µε τα άρθρα 99 και 100 έχει ανασταλεί η εκτέ-λεση της στερητικής της ελευθερίας ποινής ή έχει επι-τραπεί η καταβολή µε δόσεις της χρηµατικής ποινής πουεπιβλήθηκε.

ΟΓΔΟΟ ΚΕΦΛΑΙΟ

Ειδικές διατάξεις για τους ανηλίκους

Η ειδική µεταχείριση των ανηλίκων διαµορφώθηκε µετις ουσιώδεις νοµοθετικές ρυθµίσεις των νόµων3189/2003 και 3860/2010, µε τις οποίες εντάχθηκαν κατάβάση στην ελληνική ποινική νοµοθεσία ρυθµίσεις που α-ποδίδουν τις σύγχρονες, σε διεθνές επίπεδο, αντιλήψεις

σχετικά µε τον τρόπο αντιµετώπισης των ανήλικων δρα-στών αξιόποινων πράξεων. Στο κεφάλαιο αυτό έχουν ε-πέλθει σηµαντικές µεταβολές.

Άρθρο 121

Ως ανήλικοι νοούνται αυτοί που κατά τον χρόνο τέλε-σης της πράξης έχουν ηλικία µεταξύ δωδέκατου και δέ-κατου όγδοου έτους της ηλικίας τους συµπληρωµένων(παρ. 1). Η ισχύουσα διάταξη ορίζει το κατώτερο όριοστο όγδοο έτος, αλλά νεότερες αντιλήψεις επέβαλαν ναοριστεί το δωδέκατο ως κατώτατο όριο για την κινητο-ποίηση του µηχανισµού απονοµής της ποινικής δικαιοσύ-νης. Οι πράξεις ανηλίκων νεότερων των δώδεκα ετών α-ποτελούν αντικείµενο ενασχόλησης των υπηρεσιών κοι-νωνικής πρόνοιας και όχι των ποινικών δικαστηρίων. Ηµεταχείριση των ανηλίκων δεν έχει ως στόχο την τιµω-ρία, αλλά τη διαπαιδαγώγηση και την υποστήριξή τουςµε στόχο την κοινωνική τους ένταξη και την αποτροπήτους από την τέλεση άλλων εγκληµατικών πράξεων.

Άρθρο 122

Στην παρ. 1 προβλέπονται περιοριστικώς τα αναµορ-φωτικά µέσα που κλιµακώνονται από την επίπληξη τουανηλίκου έως την τοποθέτησή του σε κατάλληλο ίδρυµααγωγής. Το τελευταίο από τα προβλεπόµενα µέτρα (το-ποθέτηση σε ίδρυµα αγωγής ανηλίκων) είναι το βαρύτε-ρο, διότι αποτελεί µέτρο αναγκαστικού αποχωρισµού α-πό το οικογενειακό, κοινωνικό και σχολικό περιβάλλονκαι, όπως γίνεται δεκτό, πρέπει να επιβάλλεται τότε µό-νο, όταν τα υπόλοιπα αναµορφωτικά µέτρα απέτυχαν νααποτρέψουν τον ανήλικο από την τέλεση άλλων αξιόποι-νων πράξεων. Στην παρ. 2 ορίζεται, ότι ως πρόσθετα αναµορφωτικά

µέτρα µπορούν να επιβληθούν επιπλέον υποχρεώσειςπου αφορούν στον τρόπο ζωής του ανηλίκου ή στη δια-παιδαγώγησή του και σε εξαιρετικές περιπτώσεις δύο ήπερισσότερα από τα µέτρα της παρ. 1, εκτός όµως τηςτοποθέτησης σε κατάλληλο ίδρυµα αγωγής.Στην παρ. 3 διευκρινίζεται, ότι τα οκτώ πρώτα αναµορ-

φωτικά µέτρα (από την επίπληξη έως την παρακολούθη-ση ειδικών προγραµµάτων κυκλοφοριακής αγωγής), πουθεωρούνται «κύρια» προτάσσονται των υπολοίπων, πουθεωρούνται «δευτερεύοντα» (αρχή της επικουρικότη-τας) και πρέπει να είναι ανάλογα προς την βαρύτητα τηςπράξης, την προσωπικότητα του ανηλίκου και τις βιοτι-κές του συνθήκες (αρχή της αναλογικότητας).Στην παρ. 4 προβλέπεται, ότι η απόφαση του δικαστη-

ρίου ορίζει τη µέγιστη διάρκεια του αναµορφωτικού µέ-τρου.

Άρθρο 123

Αλλαγές έχουν γίνει και στο άρθρο 123. Τα θεραπευτι-κά µέτρα επιβάλλονται σε ανήλικο (δώδεκα έως δέκα ο-κτώ ετών) όταν η κατάστασή του απαιτεί ιδιαίτερη µετα-χείριση, ιδίως αν αυτός πάσχει από ψυχική διαταραχή ήαπό οργανική νόσο ή βρίσκεται σε κατάσταση σοβαρήςσωµατικής δυσλειτουργίας ή του έχει γίνει έξη η χρήσηηλεκτρονικών υπολογιστών, οινοπνευµατωδών ποτών ήναρκωτικών ουσιών και δεν µπορεί να την αποβάλει µετις δικές του δυνάµεις ή εµφανίζει ουσιώδη καθυστέρη-ση στην πνευµατική και την ηθική του ανάπτυξη. Τα θε-

29

ραπευτικά µέτρα κλιµακώνονται από την ανάθεση της υ-πεύθυνης επιµέλειας στους γονείς, στους επιτρόπους ήσε ανάδοχη οικογένεια έως την παραποµπή του ανηλί-κου σε θεραπευτικό ή άλλο κατάστηµα, ενώ προβλέπε-ται η επιβολή των δύο πρώτων σε συνδυασµό µε την πα-ρακολούθηση συµβουλευτικού προγράµµατος (παρ. 1). Στην παρ. 2 ορίζεται, ότι τα θεραπευτικά µέτρα διατάσ-

σονται µετά από διάγνωση και γνωµοδότηση εξειδικευ-µένης οµάδας ιατρών, ψυχολόγων και κοινωνικών λει-τουργών. Η απαρίθµηση των θεραπευτικών µέτρων γίνεται µε

βάση τη βαρύτητά τους για τα έννοµα αγαθά του ανηλί-κου και το βαρύτερο επιβάλλεται µόνο όταν το ηπιότεροδεν κρίνεται επαρκές για την επίτευξη του θεραπευτικούσκοπού του νόµου (αρχή της επικουρικότητας).

Άρθρο 124

Στο άρθρο 124 προβλέπεται η δυνατότητα αντικατά-στασης των αναµορφωτικών µέτρων µε απόφαση του δι-καστηρίου που τα επέβαλε, καθώς και η άρση τους, αν έ-χουν εκπληρώσει τον σκοπό τους. Το ίδιο ισχύει και γιατα θεραπευτικά µέτρα, εφόσον όµως υπάρχει σχετικήγνωµοδότηση από τα πρόσωπα που ορίζονται στο άρθρο123 παρ. 2. Το δικαστήριο έχει ακόµη τη δυνατότητα νααντικαταστήσει αναµορφωτικά µε θεραπευτικά µέτρα,µετά από προηγούµενη σχετική γνωµοδότηση. Τέλος,στο άρθρο επαναλαµβάνεται η ισχύουσα διάταξη, βάσειτης οποίας, το δικαστήριο οφείλει να ελέγχει τη συνδρο-µή των προϋποθέσεων άρσης ή αντικατάστασης των α-ναµορφωτικών ή θεραπευτικών µέτρων το αργότερο µε-τά πάροδο ενός έτους από την επιβολή τους. Με τοντρόπο αυτό προσφέρεται πρόσθετη ουσιώδης εγγύησηγια την επίτευξη του παιδαγωγικού σκοπού των αναµορ-φωτικών και θεραπευτικών µέτρων, µε κριτήριο το συµ-φέρον του ανηλίκου, σύµφωνα µε τη συνταγµατική πρό-βλεψη για την «λήψη ειδικών µέτρων» για την προστα-σία της νεότητας (άρθρο 21 παρ. 3 Συντ.).

Άρθρο 125

Στο άρθρο αυτό αποτυπώνεται η ισχύουσα διάταξη,βάσει της οποίας, τα αναµορφωτικά µέτρα παύουν αυτο-δικαίως, όταν ο ανήλικος συµπληρώσει το δέκατο όγδοοέτος της ηλικίας του, µε δυνατότητα του δικαστηρίου νατα παρατείνει ως τη συµπλήρωση του εικοστού πρώτουέτους, ενώ τα θεραπευτικά µέτρα επιτρέπεται να παρα-ταθούν και µετά από το δέκατο όγδοο έτος, ύστερα απότη γνωµοδότηση του άρθρου 123 παρ. 2, ως τη συµπλή-ρωση του εικοστού πρώτου έτους.

Άρθρο 126

Η ουσιώδης αλλαγή που επέρχεται στο άρθρο 126 α-φορά το κατώτατο ηλικιακό όριο από το οποίοι αρχίζουννα έχουν ποινικό ενδιαφέρον οι πράξεις των ανηλίκων,το οποίο µετατίθεται από το όγδοο στο δωδέκατο έτος.Κατά τα λοιπά, επαναλαµβάνεται η ισχύουσα διάταξη,βάσει της οποίας, η αξιόποινη πράξη που τελείται από α-νηλίκους ως δεκαπέντε ετών δεν καταλογίζεται σε αυ-τούς. Το δικαστήριο, όµως, αν το κρίνει αναγκαίο, µπορείνα τους επιβάλει αναµορφωτικά ή θεραπευτικά µέτρα.Σε ανηλίκους που είναι ποινικά υπεύθυνοι, έχουν δηλαδήσυµπληρώσει το δέκατο πέµπτο έτος της ηλικίας τους,

επιβάλλονται επίσης κατ’ αρχήν αναµορφωτικά ή θερα-πευτικά µέτρα, µπορεί όµως να επιβληθεί και η στερητι-κή της ελευθερίας ποινή του περιορισµού σε ειδικό κατά-στηµα κράτησης νέων, αν αυτό κρίνεται αναγκαίο και συ-ντρέχουν οι όροι του άρθρου 127.

Άρθρο 127

Στο άρθρο 127 προσδιορίζονται οι όροι υπό τους οποί-ους µπορεί να επιβληθεί ο περιορισµός του ανηλίκου σεειδικό κατάστηµα κράτησης νέων. Προβλέπεται ειδικότε-ρα, ότι ο περιορισµός στο ειδικό κατάστηµα κράτησης ε-πιβάλλεται µόνο σε ανηλίκους που έχουν συµπληρώσειτο δέκατο πέµπτο έτος της ηλικίας τους, εφόσον η πρά-ξη τους αν την τελούσε ενήλικος θα είχε τον χαρακτήρακακουργήµατος, εµπεριέχει στοιχεία βίας ή στρέφεταικατά της ζωής ή της σωµατικής ακεραιότητας. Ουσιαστι-κά µε τη ρύθµιση αυτή η διάταξη επανέρχεται στη µορφήπου είχε πριν από τον νόµο 4322/2015, καθώς η επιτρο-πή έκρινε ότι ο περιορισµός της δυνατότητας επιβολήςτης ποινής αυτής µόνο στα κακουργήµατα που απειλού-νται µε ισόβια κάθειρξη – ενόψει µάλιστα της δραστικήςµείωσής τους στο Σχέδιο – δηµιουργεί προβλήµατα στηνεπιβολή της κατάλληλης ποινής στους συγκεκριµένουςανηλίκους. Επιπλέον, η προσφερόµενη στην ισχύουσαδιάταξη δυνατότητα επιβολής της ποινής στο έγκληµατου βιασµού που στρέφεται κατά ανηλίκου µικρότερουτων δεκαπέντε ετών, δεν µπορεί να δικαιολογηθεί, αφε-νός γιατί υπάρχουν κακουργήµατα που είναι πιο σοβαράαπό τη συγκεκριµένη πράξη και αφετέρου γιατί η ίδια αυ-τή πράξη δεν διαφοροποιείται ουσιωδώς απαξιολογικάόταν στρέφεται κατά ανηλίκου που έχει λ.χ. µόλις συ-µπληρώσει το δέκατο πέµπτο έτος. Με το περιεχόµενοπου έχει λάβει η συγκεκριµένη διάταξη στο Σχέδιο, συµ-βαδίζει µε τους Στοιχειώδεις Κανόνες των Ηνωµένων Ε-θνών για την Απονοµή Δικαιοσύνης σε Ανηλίκους, πουείναι γνωστοί ως Κανόνες του Πεκίνου (StandardMinimum Rules for the Administration of Juvenile Justice ήThe Beijing Rules, Γενική Συνέλευση των Ηνωµένων Ε-θνών, Απόφαση 40/33), που προβλέπουν ρητά ότι «στέ-ρηση της προσωπικής ελευθερίας δεν επιβάλλεται, ε-κτός αν ο ανήλικος κηρύχθηκε ποινικά υπεύθυνος γιασοβαρή πράξη βίας κατ’ άλλου προσώπου ή για κατ’ επα-νάληψη τέλεση άλλων σοβαρών εγκληµάτων και αν δενυπάρχει άλλη κατάλληλη απάντηση».Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση που επιβάλλει την ποι-

νή πρέπει να περιέχει ειδική και εµπεριστατωµένη αιτιο-λογία, από την οποία να προκύπτει γιατί τα αναµορφωτι-κά ή θεραπευτικά µέτρα δεν κρίνονται στη συγκεκριµένηπερίπτωση επαρκή ενόψει των ιδιαίτερων συνθηκών τέ-λεσης της πράξης και της προσωπικότητας του ανηλί-κου, ενώ στην ίδια απόφαση πρέπει να ορίζεται επακρι-βώς ο χρόνος παραµονής του ανηλίκου στο ειδικό κατά-στηµα κράτησης.

Άρθρο 128

Λόγω των σοβαρών συνεπειών της ποινής του περιο-ρισµού σε ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων, στη διάταξηαυτή προβλέπεται η δυνατότητα εν όλω ή εν µέρει αντι-κατάστασής της µε την κατ’ οίκον έκτιση της ποινής κατ’εφαρµογή του άρθρου 105 παρ. 2 όπως και η εν µέρει α-ντικατάστασή της από την παροχή κοινωφελούς εργα-σίας, το κατάλληλο είδος της οποίας ορίζει το δικαστή-

30

ριο. Η διάταξη αυτή επιβεβαιώνει ότι η ποινική µεταχείρι-ση των ανηλίκων δεν έχει κατά βάση τιµωρητικό σκοπό,αλλά κυρίως εκπαιδευτικό ή θεραπευτικό.

Άρθρο 129

Το άρθρο 129 αναφέρεται στον θεσµό της υπό όρουςαπόλυσης των ανηλίκων που εκτίουν ποινή περιορισµούσε ειδικό κατάστηµα κράτησης. Όπως και στο επίπεδο α-πειλής της ποινής, έτσι και στο επίπεδο της έκτισής τηςείναι προφανές ότι η µεταχείριση του ανηλίκου όχι µόνοδεν µπορεί να είναι δυσµενέστερη, αλλά αντίθετα πρέ-πει να είναι, κατά κανόνα τουλάχιστον, επιεικέστερη απόεκείνη των ενηλίκων. Στο πλαίσιο της γενικής αυτής αρ-χής, ορίζεται στο άρθρο αυτό, ότι το δικαστήριο απολύειυπό όρο τον ανήλικο σε κάθε περίπτωση µετά τη λήξητου ενός δεύτερου του περιορισµού σε ειδικό κατάστη-µα κράτησης νέων και ορίζει το χρόνο της δοκιµασίας,που δεν µπορεί να υπερβαίνει το υπόλοιπο του περιορι-σµού που επιβλήθηκε. Με δεδοµένο ότι ο ανήλικος µπο-ρεί να περιοριστεί σε ειδικό κατάστηµα µόνο για πράξειςπου αν τελούνταν από ενήλικο θα ήταν κακουργήµατα,για τα οποία απαιτείται παραµονή στο κατάστηµα κράτη-σης µέχρι την ολοκλήρωση των τριών πέµπτων της ποι-νής, η µεταχείριση των ανηλίκων κατά την έκτιση τηςποινής τους παραµένει ευνοϊκότερη αυτής των ενηλί-κων, όπως απαιτεί η αρχή της αναλογικότητας (παρ. 1).Με βάση την παρ. 2, η απόλυση υπό όρο των ανηλίκων

– όπως άλλωστε και των ενηλίκων - χορηγείται οπωσδή-ποτε, εκτός αν κριθεί µε ειδική αιτιολογία ότι η διαγωγήτου ανηλίκου κατά την έκτιση του περιορισµού καθιστάαπολύτως αναγκαία τη συνέχιση της κράτησής του, γιανα αποτραπεί η τέλεση από αυτόν νέων αξιόποινων πρά-ξεων.

Στην παρ. 3 προβλέπεται ότι για τη χορήγηση της υπόόρο απόλυσης, ο ανήλικος υποβάλλει αίτηση προς τοΤριµελές Δικαστήριο Ανηλίκων στο Πληµµελειοδικείοτου τόπου όπου εκτίεται ο περιορισµός µαζί µε έκθεσητης κοινωνικής υπηρεσίας του καταστήµατος δύο µήνεςπριν συµπληρωθεί η έκτιση του ενός δευτέρου του πε-ριορισµού που επιβλήθηκε. Ο ανήλικος κλητεύεται υπο-χρεωτικά και µπορεί να παραστεί αυτοπροσώπως ή ναεκπροσωπηθεί από συνήγορο. Αν η αίτηση για απόλυσηυπό όρο δε γίνει δεκτή, νέα αίτηση µπορεί να υποβληθείµετά από δύο µήνες από την απόρριψη, εκτός αν υπάρ-ξουν νέα στοιχεία.Κατά την παρ. 4 του άρθρου, η απόλυση υπό όρο µπο-

ρεί να χορηγηθεί και πριν από την έκτιση του ενός δευ-τέρου του περιορισµού στο ειδικό κατάστηµα κράτησης,εφόσον συντρέχει σπουδαίος λόγος και έχει εκτιθείπραγµατικά το ένα τρίτο αυτού. Στην παρ. 5 ορίζεται, ότιστον απολυόµενο µπορεί να επιβληθούν υποχρεώσειςπου αφορούν στον τρόπο της ζωής του κατά τον χρόνοτης δοκιµασίας και ιδίως στον τόπο διαµονής του, στηδιαπαιδαγώγηση ή την παρακολούθηση θεραπευτικούπρογράµµατος απεξάρτησης από ναρκωτικές ή άλλεςουσίες. Αν ο απολυόµενος παραβιάσει τους όρους πουτου επιβλήθηκαν, η απόλυση µπορεί να ανακληθεί, υπότις προϋποθέσεις που ορίζονται στην παράγραφο αυτή.Αν, ο απολυόµενος κατά το χρόνο της δοκιµασίας τουκαταδικαστεί για κακούργηµα ή πληµµέληµα από δόλο, η

απόλυση αίρεται και εφαρµόζεται το άρθρο 132 (παρ. 6).Στην παρ. 7, τέλος, ορίζεται, ότι αν µετά την απόλυσηπαρέλθει ο χρόνος δοκιµασίας χωρίς να γίνει ανάκληση,η ποινή θεωρείται ότι εκτίθηκε.

Άρθρο 129Α

Στη διάταξη αυτή επαναλαµβάνεται το ισχύον άρθρο129Α, που αναγνωρίζει στους ανήλικους το δικαίωµα ναζητήσουν την απόλυσή τους από το ειδικό κατάστηµακράτησης υπό τον όρο του κατ’ οίκον περιορισµού µε η-λεκτρονική επιτήρηση.

Άρθρο 130

Με το άρθρο αυτό συµπληρώνεται η ισχύουσα διάτα-ξη, καθώς καλύπτονται και οι περιπτώσεις που ο ανήλι-κος έχει τελέσει αξιόποινη πράξη πριν από το δέκατο πέ-µπτο έτος, αλλά δικάζεται µετά τη συµπλήρωση του δέ-κατου όγδοου έτους. Στην περίπτωση αυτή, σύµφωνα µετην πρώτη παράγραφο του άρθρου, επιβάλλονται σε αυ-τόν µόνο αναµορφωτικά ή θεραπευτικά µέτρα, τα οποίαπαύουν αυτοδικαίως όταν ο υπαίτιος συµπληρώσει το ει-κοστό πέµπτο έτος της ηλικίας του. Με ανάλογο τρόποαντιµετωπίζονται και οι ανήλικοι που τέλεσαν την αξιό-ποινη πράξη µετά τη συµπλήρωση του δέκατου πέµπτουέτους της ηλικίας τους και εισάγονται σε δίκη µετά τησυµπλήρωση του δέκατου όγδοου έτους. Και στην περί-πτωση αυτή, ως πρώτη επιλογή του δικαστηρίου, ορίζε-ται η επιβολή των αναµορφωτικών ή θεραπευτικών µέ-τρων, τα οποία επίσης παύουν αυτοδικαίως µόλις ο υπαί-τιος συµπληρώσει το εικοστό πέµπτο έτος της ηλικίαςτου. Αν το δικαστήριο κρίνει ότι η επιβολή αναµορφωτικών

ή θεραπευτικών µέτρων δεν είναι επαρκής και ότι ο πε-ριορισµός σε ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων, µολονό-τι αναγκαίος, δεν είναι πλέον σκόπιµος λόγω της ηλικίαςτου καταδικασθέντος, µπορεί να διατάξει την έκτιση τηςποινής που έχει επιβληθεί σε σωφρονιστικό κατάστηµα.Στην περίπτωση αυτή ο καταδικασθείς κρατείται χωριστάαπό άλλους ενήλικους καταδίκους. Την απόφαση αυτήµπορεί να λάβει το δικαστήριο και µετά τον εγκλεισµότου ανηλίκου στο ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων ύ-στερα από αίτηση της διεύθυνσης του καταστήµατος ήτου αρµόδιου εισαγγελέα, µετά από ακρόασή τους και α-φού ακούσει και τον καταδικασθέντα. Όταν ο καταδικα-σθείς συµπληρώνει το 21ο έτος της ηλικίας του, και στησυνέχεια ανά έτος, το ίδιο δικαστήριο εξετάζει και αυτε-παγγέλτως αν συντρέχει περίπτωση έκτισης της ποινήςσε σωφρονιστικό κατάστηµα.

Άρθρο 131

Σε αρµονία µε τις διατάξεις του άρθρου 130, το άρθρο131 ορίζει ότι, αν ο καταδικασθείς σε περιορισµό σε ειδι-κό κατάστηµα κράτησης νέων συµπλήρωσε το δέκατο ό-γδοο έτος πριν αρχίσει η εκτέλεση της απόφασης, το δι-καστήριο που δίκασε αποφασίζει να διατάξει την έκτισητης ποινής σε σωφρονιστικό κατάστηµα αν κρίνει, ότι οπεριορισµός αυτός δεν είναι πλέον σκόπιµος λόγω τηςηλικίας του.

31

Άρθρο 132

Στο άρθρο αυτό ορίζεται ο τρόπος αντιµετώπισης προ-βληµάτων συρροής όταν ο κρατούµενος σε ειδικό κατά-στηµα κράτησης νέων διαπράξει νέα αξιόποινη πράξηκαι επέρχονται ουσιώδεις αλλαγές στην ισχύουσα διά-ταξη, λαµβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη κατάσταση τωνατόµων µετεφηβικής και νεαρής ηλικίας. Στο άρθρο δια-κρίνονται τρεις επιµέρους περιπτώσεις:

(α) Αν ο κρατούµενος σε ειδικό κατάστηµα κράτησηςνέων διαπράξει νέα αξιόποινη πράξη πριν συµπληρώσειτο δέκατο όγδοο της ηλικίας του ή συντρέξει άλλη περί-πτωση συρροής κατά το άρθρο 97, το δικαστήριο επαυ-ξάνει την ποινή που είχε καθορίσει µε την προηγούµενηαπόφασή του χωρίς να υπερβεί τα όρια του άρθρου 54.

(β) Αν ο κρατούµενος σε ειδικό κατάστηµα κράτησηςνέων διαπράξει αξιόποινη πράξη µετά τη συµπλήρωσητου δέκατου όγδοου και πριν από τη συµπλήρωση του ει-κοστού πέµπτου έτους της ηλικίας του και το δικαστήριοτου επιβάλει περιορισµό σε ειδικό κατάστηµα κράτησηςνέων, κατ’ εφαρµογή του άρθρου 133 παρ. 1 στοιχείο α΄ή ποινή φυλάκισης, ισχύει το ίδιο – δηλαδή τελικά µόνοτον περιορισµό σε ειδικό κατάστηµα κράτησης θα εκτί-σει.

(γ) Αν ο κρατούµενος σε ειδικό κατάστηµα κράτησηςνέων διαπράξει κακούργηµα µετά τη συµπλήρωση τουδέκατου όγδοου και πριν από τη συµπλήρωση του εικο-στού πέµπτου έτους της ηλικίας του, για το οποίο του ε-πιβάλλεται κάθειρξη, κατ’ εφαρµογή του άρθρου 133στοιχείο β΄, το δικαστήριο επιβάλλει συνολική ποινή κά-θειρξης επαυξηµένη. Η επαύξηση δεν µπορεί να είναι κα-τώτερη από το ένα δεύτερο της ποινής που είχε καθορί-σει η προηγούµενη απόφαση του δικαστηρίου. Κατά ταλοιπά εφαρµόζονται οι διατάξεις του άρθρου 94 παρ. 1.

Άρθρο 133

Ουσιώδεις αλλαγές επέρχονται στο άρθρο αυτό, πουαναφέρεται στην ποινική µεταχείριση των νεαρών ενήλι-κων δραστών αξιόποινων πράξεων. Με βάση την ισχύου-σα διάταξη του άρθρου 133 ΠΚ, νεαροί ενήλικες θεω-ρούνται άτοµα από 18 – 21 ετών, στους οποίους το δικα-στήριο µπορεί να επιβάλει µειωµένη ποινή. Το ηλικιακόαυτό όριο κρίνεται πλέον διεθνώς ως ιδιαιτέρως στενό.Σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο παρατηρείται η τάσηεπέκτασης του πεδίου εφαρµογής του ποινικού δικαίουτων ανηλίκων και σε άτοµα µεγαλύτερα των 21 έως 25ετών, επειδή συχνά η εγκληµατική συµπεριφορά των α-τόµων αυτών σχετίζεται µε το µεταβατικό στάδιο της α-νάπτυξής τους και είναι γι’ αυτό παροδική και εφήµερη.Το µεταβατικό στάδιο προς την ενηλικίωση φαίνεται ναέχει παραταθεί πολύ πέραν των 18 ετών. Κρίθηκε, λοι-πόν, σκόπιµο να δοθεί στο δικαστήριο η δυνατότητα, κρί-νοντας κάθε συγκεκριµένη περίπτωση, να αποφασίζει ανοι νεαροί ενήλικες (18-25 ετών) πρέπει να αντιµετωπίζο-νται κατά τρόπο παρόµοιο µε εκείνο που προβλέπεταιγια τους ανηλίκους, επιβάλλοντας σε αυτούς περιορισµόσε ειδικό κατάστηµα κράτησης και όχι ποινή στερητικήςτης ελευθερίας, ενώ και όταν επιβάλλεται ποινή στερητι-κής της ελευθερίας, αυτή να µπορεί η ποινή αυτή να εί-ναι µειωµένη. Προβλέπεται ειδικότερα ότι όταν ο δρά-στης κατά τον χρόνο τέλεσης αξιόποινης πράξης δεν έ-χει συµπληρώσει το εικοστό πέµπτο έτος της ηλικίαςτου, το δικαστήριο µπορεί είτε να διατάξει τον περιορι-

σµό του σε ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων εφόσονκρίνει ότι η τέλεση της πράξης οφείλεται στην ελλιπή α-νάπτυξη της προσωπικότητάς του, λόγω της νεαρής ηλι-κίας και ότι ο περιορισµός αυτός θα είναι αρκετός για νααποφευχθεί η τέλεση άλλων εγκληµάτων είτε να επιβά-λει µειωµένη ποινή. Στην περίπτωση αυτή ο νεαρός ενή-λικος πρέπει οπωσδήποτε να εκτίσει την ποινή του χωρι-στά από άλλους ενήλικους δράστες. Δεν αποκλείεται α-σφαλώς, όπως και στο πλαίσιο του ισχύοντος ΠοινικούΚώδικα, το δικαστήριο να επιλέξει τελικά να επιβάλειπλήρη ποινή.

ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΙΙ. ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Ως προς τη σειρά και την αρίθµηση των κεφαλαίων τουΕιδικού Μέρους σηµειώνονται τα εξής: Α. Το όγδοο κεφάλαιο για τα εγκλήµατα που ανάγο-

νται στη στρατιωτική υπηρεσία και στην υποχρέωση γιαστράτευση καταργήθηκε διότι µε δεδοµένη την ύπαρξητου στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα, η ειδική αναφοράστην στρατιωτική υπηρεσία στον Ποινικό Κώδικα δεν εί-χε νόηµα. Έτσι, άλλωστε, το Σχέδιο συµβαδίζει µε τις ε-πιλογές που έχουν γίνει σε όλους τους σύγχρονους ευ-ρωπαϊκούς Ποινικούς Κώδικες, όπου δε συναντάται αυ-τοτελές Κεφάλαιο για την προστασία του στρατού. Β. Το δέκατο έκτο κεφάλαιο για τη µονοµαχία είχε κα-

ταργηθεί µε τον ν. 3904/2010.Γ. Τα κεφάλαια εικοστό τρίτο και εικοστό τέταρτο (ε-

γκλήµατα κατά της ιδιοκτησίας και εγκλήµατα κατά περι-ουσιακών δικαιωµάτων) συγχωνεύθηκαν σε ενιαίο κεφά-λαιο (εγκλήµατα κατά περιουσιακών αγαθών). Η ενοποί-ηση ήταν επιβεβληµένη ενόψει του γεγονότος, ότι η συ-νταγµατική προστασία της ιδιοκτησίας καλύπτει και τα ε-νοχικά δικαιώµατα, όπως τούτο ορίζεται στο άρθρο 1παρ. 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑγια τον «σεβασµό της περιουσίας κάθε φυσικού ή νοµι-κού προσώπου» (ΟλΑΠ 40/1998).Δ. Το εικοστό έκτο κεφάλαιο για τα πταίσµατα καταρ-

γήθηκε, αφού δεν προβλέπεται η κατηγορία αυτή αξιό-ποινων πράξεων, που συνιστούν πλέον διοικητικά αδική-µατα, βάσει ειδικών νόµων. Ε. Τα κεφάλαια εικοστό πέµπτο (επαιτεία και αλητεία)

και εικοστό έβδοµο (τελικές διατάξεις) καταργήθηκαν.

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Προσβολές του δηµοκρατικού πολιτεύµατος

Άρθρο 134

Η διάταξη περί εσχάτης προδοσίας ακολουθεί τις ρυθ-µίσεις της ισχύουσας διάταξης µε τις ακόλουθες αποκλί-σεις:α. Οι τρόποι προσβολής του δηµοκρατικού πολιτεύµα-

τος τυποποιούνται στην παρ. 1, δηλαδή θεωρείται ωςπροσβολή η πράξη µε την οποία επιχειρείται βία κάθεµορφής, συµπεριλαµβανοµένης και της καταστροφήςπραγµάτων, (όπως στρατοπέδων ή εξοπλισµού των ενό-πλων δυνάµεων) ή απειλή τέτοιας βίας, ώστε να καταλυ-θεί, µεταβληθεί, αλλοιωθεί ή να καταστεί ανενεργό,διαρκώς ή προσκαίρως, το πολίτευµα, καθώς και να απο-στερηθούν ο Πρόεδρος της Δηµοκρατίας, ο Πρωθυπουρ-

32

γός, η Κυβέρνηση και η Βουλή από την εξουσία που έ-χουν κατά το Σύνταγµα. Δεν εντάσσονται αντίθετα στηνέννοια της εσχάτης προδοσίας απλές πράξεις εξαναγκα-σµού των πολιτειακών οργάνων στην εκτέλεση ή παρά-λειψη εκτέλεσης κάθε πράξης που ανάγεται στα καθήκο-ντά τους. Όλες αυτές οι πράξεις ήσσονος βαρύτητας,συγκεντρώνονται στο τέταρτο Κεφάλαιο του ΕιδικούΜέρους του Σχεδίου, µαζί µε αντίστοιχης βαρύτηταςπράξεις κατά των υπόλοιπων βασικών πολιτειακών ορ-γάνων.β. Στην παρ. 2 τυποποιείται η εκ των έσω προσβολή

του πολιτεύµατος ή των θεµελιωδών θεσµών του. Πέραντων τρόπων τέλεσης που τυποποιούνται και στον ισχύο-ντα Π.Κ. (σφετερισµός εξουσίας και άσκηση εξουσίαςπου έχει καταληφθεί µε παράνοµο τρόπο), σε έγκληµα ε-σχάτης προδοσίας ανάγεται και η προσβολή του πολι-τεύµατος που έχει πραγµατοποιηθεί µε κατάχρηση της ι-διότητας κάποιου πολιτειακού οργάνου. Με τον τρόποαυτό δηλώνεται ότι το δηµοκρατικό πολίτευµα πρέπει ναθωρακιστεί και έναντι των συγκεκριµένων πράξεων, πουσυχνά αλλοιώνουν το περιεχόµενο των θεµελιωδών θε-σµών του. γ. Η διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 134 του ισχύοντος

ΠΚ, όπου τυποποιείται ως εσχάτη προδοσία και η από-πειρα κατά της ζωής του Προέδρου της Δηµοκρατίας κα-ταργείται. Σε ένα πολίτευµα ισονοµίας, δεν µπορεί ηπροσβολή συγκεκριµένων προσώπων, όποια θέση κι ανκατέχουν, να αντιµετωπίζεται ως προσβολή του ίδιουτου πολιτεύµατος. Αν πράγµατι υπάρχει προσπάθειαπροσβολής του πολιτεύµατος µε τη θανάτωση του Προέ-δρου της Δηµοκρατίας, τότε ο δράστης θα τιµωρηθεί τό-σο γι’ αυτήν, όσο και για την προσβολή της ζωής. Στη θέ-ση της συγκεκριµένης διάταξης, µεταφέρεται αυτούσιαη διάταξη του άρθρου 134Α ΠΚ, όπου περιγράφονται οιθεµελιώδεις θεσµοί του πολιτεύµατος. Κατόπιν τούτου,το άρθρο 134Α ΠΚ καταργείται.Καταργείται επίσης το άρθρο 134Β, γιατί η επιτροπή έ-

κρινε ότι οι γενικές διατάξεις για την άρση του αδίκουκαι την άρση του καταλογισµού επαρκούν προκειµένουνα αντιµετωπιστεί η συµπεριφορά των δηµοσίων υπαλ-λήλων οι οποίοι απλώς εκτελούν το καθήκον τους στοπλαίσιο της ανάγκης λειτουργίας του κράτους.

Άρθρο 135

Ως προπαρασκευαστικές πράξεις εσχάτης προδοσίαςτιµωρούνται πλέον µόνο η πρόκληση και η διέγερση γιατην προσβολή του πολιτεύµατος καθώς και η πράξη τηςσυνωµοσίας. Σε ό,τι αφορά τη διέγερση, διατηρείται κα-τά βάση η ισχύουσα διάταξη, µε την προσθήκη της χρή-σης του διαδικτύου ως πιθανού τρόπου τέλεσης του ε-γκλήµατος. Για τη στοιχειοθέτηση της συνωµοσίας απαι-τείται, πέραν της σύµπτωσης των βουλήσεων δύο ή πε-ρισσότερων ατόµων, η ύπαρξη «οργάνωσης» µε σκοπότην εκτέλεση πράξεων εσχάτης προδοσίας, ενώ συνω-µοσία υπάρχει και όταν κάποιος συνεννοείται µε ξένηκυβέρνηση, οπότε επιβάλλεται η διαπίστωση συγκεκρι-µένων πράξεων «προετοιµασίας» της προσβολής.Η ισχύουσα παρ. 3 του άρθρου 135 Π.Κ. καταργείται,

καθώς η επιτροπή έκρινε ότι η γενική τυποποίηση όλωντων προπαρασκευαστικών της εσχάτης προδοσίας πρά-ξεων, χωρίς εξειδίκευση του περιεχοµένου τους, αντίκει-ται στην απαίτηση του Συντάγµατος να ορίζεται στονποινικό νόµο το περιεχόµενο των αξιόποινων πράξεων.

Στο Σχέδιο καταργείται επίσης η διάταξη του άρθρου135Α του ισχύοντος ΠΚ, όπου τυποποιούνται απόπειρεςκατά της ζωής του Πρωθυπουργού, του Προέδρου τηςΒουλής και αρχηγών πολιτικών κοµµάτων που αναγνωρί-ζονται από τον Κανονισµό της Βουλής, για τους ίδιουςλόγους που καταργείται και η απόπειρα κατά της ζωήςτου Προέδρου της Δηµοκρατίας από το άρθρο 134 ΠΚ.

Άρθρο 136

Στο άρθρο 136 προβλέπεται η επιβολή της παρεπόµε-νης ποινής της στέρησης θέσεων και αξιωµάτων σε περί-πτωση καταδίκης για το έγκληµα της εσχάτης προδο-σίας ή των προπαρασκευαστικών της εσχάτης προδο-σίας πράξεων. Η επιβολή της παρεπόµενης αυτής ποινήςείναι πάντοτε δυνητική για το δικαστήριο, σύµφωνα µετα οριζόµενα στο άρθρο 60 του Σχεδίου. Στη συγκεκρι-µένη όµως περίπτωση, η επιτροπή έκρινε ότι επιβάλλε-ται η υποχρεωτική επιβολή της, διότι η βαρύτητα του ε-γκλήµατος δεν επιτρέπει σε καµία περίπτωση να διατη-ρεί θέσεις και αξιώµατα ο δράστης.

Άρθρο 137

Στο άρθρο 137 επαναλαµβάνεται η ρύθµιση της ισχύ-ουσας διάταξης. Η έµπρακτη µετάνοια καλύπτει την µετη θέληση του υπαιτίου παρεµπόδιση ή µαταίωση της ε-πέλευσης του αποτελέσµατος της κατάλυσης κλπ. τουδηµοκρατικού πολιτεύµατος, οπότε ο υπαίτιος µένει ατι-µώρητος (άρθρο 137 παρ. 1). Αντίθετα, η αποφασιστικήσυνεισφορά του υπαιτίου στην αποκατάσταση του πολι-τεύµατος που έχει αλλάξει, έχει ως συνέπεια την επιβο-λή µειωµένης ποινής, εκτός αν το δικαστήριο κρίνει τηνπράξη ατιµώρητη (παρ. 2).

Άρθρο 137Α

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται το έγκληµα των βασανι-στηρίων. Ως προς το εννοιολογικό περιεχόµενο του ό-ρου "βασανιστήρια" η διάταξη του αρθ. 137Α δέχεται µίατριπλή διάκριση: στην παράγραφο 2 κατονοµάζονται οι"επώνυµες" και βαρύτερες µέθοδοι βασανισµού, η χρήσητων οποίων ανάγεται σε διακεκριµένη περίπτωση του α-δικήµατος. Πέρα από τις ιστορικά γνωστές αυτές µεθό-δους, για την στοιχειοθέτηση της έννοιας των "βασανι-στηρίων" απαιτείται όχι απλώς οποιαδήποτε φυσική ήψυχολογική βία ή κακοµεταχείριση κρατουµένου ή άλ-λου υπεξουσίου προσώπου, αλλά τέτοια που εκτελείταιµε µεθοδικότητα, όπως ορίζεται στην παρ.3, ήτοι µε τηνεφαρµογή ειδικής τεχνογνωσίας από την πλευρά τουδράστη ή µε συστηµατικότητα ως προς τη διάρκεια, τηνεπανάληψη ή την εναλλαγή µέσων, ώστε να διακρίνεταιαπό την οποιαδήποτε σποραδική, συµπτωµατική ή τυ-χαία ως προς την επιλογή του θύµατος κακοποίηση. Ό-λες αυτές οι περιπτώσεις βασανιστηρίων, εντάσσονταιστη βασική µορφή του αδικήµατος που περιγράφεταιστην παράγραφο 1, ενώ τυχόν αµέθοδες προσβολές κα-τά κρατουµένου ή άλλου υπεξουσίου προσώπου που δενσυνιστούν βασανιστήρια από άποψη µεθόδου του δρά-στη αλλά απλή άσκηση βίας σε βάρος του θύµατος, φυ-σικής ή ψυχολογικής, εντάσσονται στην παράγραφο 3. Ηπράξη αυτή αναβιβάζεται σε κακούργηµα, αν είχε ως α-ποτέλεσµα τη βαριά σωµατική βλάβη του θύµατος. Για την περιγραφή της πράξης, των επιβαρυντικών της

33

περιστάσεων και του περιεχοµένου των βασανιστηρίωναξιοποιήθηκε κατά βάση η διατύπωση των ισχυόντων άρ-θρων 137Α και 137Β ΠΚ, καθώς κρίθηκε ότι η ερµηνευτι-κή επεξεργασία των συγκεκριµένων διατάξεων αποδίδειπλέον µε σαφήνεια το ακριβές περιεχόµενό τους. Κα-ταργούνται µόνο οι διακεκριµένες µορφές της κατ’ ε-πάγγελµα και κατά συνήθεια τέλεσης της πράξης. Ηπρώτη γιατί κρίθηκε ότι ο υπάλληλος που θα τελεί τηνπράξη µε επιχειρησιακή δοµή για τον πορισµό εισοδήµα-τος – κι αν υποτεθεί ότι υπάρχει – θα τελεί κατά βάσηπράξεις συστηµατικού βασανισµού, ώστε να παρέλκει ηειδική αναφορά σε αυτόν. Η δεύτερη γιατί η κατά συνή-θεια τέλεση εγκληµάτων δεν τυποποιείται πλέον στοΣχέδιο ως επιβαρυντική περίσταση σε κανένα έγκληµα.Η διάταξη του άρθρου 137Γ ΠΚ εντάχθηκε στην έκτη

παράγραφο του άρθρου 137Α του Σχεδίου, µε διαφορε-τικό όµως περιεχόµενο. Η αυτοδίκαιη αποστέρηση αξιω-µάτων και θέσεων προβλέπεται πλέον ως αυτοδίκαιη συ-νέπεια της καταδίκης για οποιαδήποτε µορφή βασανι-στηρίων, ανεξαρτήτως της επιβαλλόµενης κύριας ποι-νής.Η διάταξη του άρθρου 137Δ ΠΚ έχει καταργηθεί για

πολλούς λόγους. Οι παρ. 1 και 2 του άρθρου αυτού, ορί-ζοντας ότι η κατάσταση ανάγκης και η προσταγή ουδέ-ποτε αποκλείουν τον άδικο χαρακτήρα των πράξεων τωνβασανιστηρίων, δηµιουργούν την εντύπωση ότι άλλοιλόγοι άρσης του αδίκου, όπως λ.χ. η άµυνα, µπορούν ναάρουν τον άδικο χαρακτήρα των πράξεων. Δηµιουργούνεπιπλέον την εντύπωση ότι ο αποκλεισµός λειτουργίαςτων συγκεκριµένων λόγων άρσης του αδίκου οφείλεταιακριβώς σε αυτές τις διατάξεις, δηλαδή σε διατάξεις τουκοινού δικαίου. Στην περίπτωση όµως των βασανιστη-ρίων κανένας λόγος άρσης του αδίκου – συµπεριλαµβα-νοµένων της άµυνας, κατάστασης ανάγκης ή προσταγής– δεν µπορεί να λειτουργήσει. Ο αποκλεισµός προκύπτειευθέως από το Σύνταγµα, και όχι από το άρθρο 137Δ ΠΚ.Με δεδοµένο ότι το άρθρο 2 παρ. 1 Συντ. αναγνωρίζειτην ανθρώπινη αξιοπρέπεια ως θεµελιώδη αξία του πολι-τεύµατος, την οποία οφείλει να σέβεται και να προστα-τεύει το κράτος, πράξεις προσβολής της αξιοπρέπειας,όπως τα βασανιστήρια, που υποβιβάζουν τον άνθρωποσε απλό µέσο για την άντληση πληροφοριών δεν µπο-ρούν σε καµία περίπτωση να δικαιολογηθούν. Η προστα-σία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας διαγράφει τα ακραίαόρια της λειτουργίας όλων των λόγων άρσης του αδίκου(βλ. ευρύτερα Ε. Συµεωνίδου – Καστανίδου, Εγκλήµατακατά της ζωής, β΄ έκδ., 2001, σ. 143/144). Δεν µπορεί,λοιπόν να γίνει δεκτό ότι είναι δυνατό υπάλληλοι τουκράτους να χρησιµοποιούν βασανιστήρια, κάτω από ο-ποιεσδήποτε συνθήκες, είτε υπάρχουν οι όροι της κατά-στασης ανάγκης είτε ακόµα και αυτοί της άµυνας. (Βλ. έ-τσι και Ι. Μανωλεδάκη, «Ανθρώπινη αξιοπρέπεια»: Έννο-µο αγαθό ή απόλυτο όριο στην άσκηση εξουσίας; σε: Ι.Μανωλεδάκη / C. Prittwitz, Η ποινική προστασία της αν-θρώπινης αξιοπρέπειας, 1995, σ. 17). Ο αποκλεισµός τηςλειτουργίας όλων των λόγων άρσης του αδίκου προκύ-πτει ευθέως και από το άρθρο 2 παρ. 2 της ΔιεθνούςΣύµβασης κατά των βασανιστηρίων (ν. 1782/1988), το ο-ποίο ορίζει ότι: «Καµία απολύτως εξαιρετική περίσταση,είτε αποτελεί κατάσταση πολέµου ή απειλή πολέµου, ε-σωτερική πολιτική αστάθεια ή κάθε άλλη κατάσταση α-νάγκης, δεν µπορεί να προβληθεί ως δικαιολογία για ταβασανιστήρια». Ο ίδιος αποκλεισµός προκύπτει και απότην ΕΣΔΑ, όπως παγίως δέχεται το ΕΔΔΑ, κατά την ερ-µηνεία του άρθρου 3 της Σύµβασης (Υποθέσεις Assenov

and others κατά Βουλγαρίας, Απόφαση της 28.10.1998,παρ. 93, Aktas κατά Τουρκίας, Απόφαση της 24.4.2003,παρ. 310, Zelilof κατά Ελλάδας, Απόφαση της 24.5.2007,παρ. 42).

Άρθρα 137Β – 137Δ(Καταργούνται)

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Προσβολές της διεθνούς υπόστασης της Χώρας

Ο τίτλος του δεύτερου κεφαλαίου «προσβολές τηςδιεθνούς υπόστασης της χώρας» περιγράφει ακριβέστε-ρα τις (κατά παράδοση ονοµαζόµενες σαν «προδοσίατης χώρας») πράξεις, οι οποίες θίγουν την ύπαρξη τουκράτους ως αυτοτελούς οντότητας και φορέα διακριτήςστις διεθνείς σχέσεις εξουσίας (εθνικής κυριαρχίας).Ταεπί µέρους εγκλήµατα ταξινοµούνται µε βάση το ειδικό-τερο αντικείµενο της προσβολής σε τέσσερις ενότητες(πράξεις προσβολής της εδαφικής ακεραιότητας – αυτέςπου θίγουν την κατάσταση ειρηνικής συνύπαρξης τηςΕλλάδας µε τα άλλα κράτη – εκείνες που προσβάλλουντην αµυντική ικανότητα του κράτους – πράξεις που θί-γουν κρατικά απόρρητα).

Ι. Προσβολές της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας

Άρθρο 138

Στο έγκληµα της επιβουλής της ακεραιότητας της χώ-ρας διευρύνεται η αξιόποινη συµπεριφορά, ώστε να κα-ταλαµβάνει κάθε χρήση βίας και όχι µόνο σωµατικής, κα-θώς και την απειλή βίας, προκειµένου να συµπεριλη-φθούν στη νοµοτυπική µορφή του εγκλήµατος µεγάλεςδολιοφθορές στρατοπέδων ή εξοπλισµών, οι οποίες µο-λονότι δεν εµπεριέχουν κατ’ ανάγκη σωµατική βία ή α-πειλή σωµατικής βίας, µπορεί να έχουν εξαιρετικά δυ-σµενή για την ακεραιότητα της χώρας αποτελέσµατα(παρ. 1 εδ. α΄). Η αξιόποινη συµπεριφορά διευρύνεταικαι µε την τυποποίηση προσβολών της εδαφικής ακεραι-ότητας χωρίς τη χρήση βίας, όπως συµβαίνει όταν ο δρά-στης είναι φορέας κρατικής εξουσίας και τελεί το έγκλη-µα µε κατάχρηση της ιδιότητάς του αυτής ή µε σφετερι-σµό της ιδιότητας άλλου οργάνου του κράτους (παρ. 1εδ. β΄). Με τον τρόπο αυτό, οι πράξεις που στρέφονταικατά της ακεραιότητας της χώρας συστοιχούνται µε ε-κείνες που θίγουν την πολιτική της υπόσταση, δηλαδή τοπολίτευµα.

Άρθρο 139

Στο άρθρο 139 µεταφέρεται το ισχύον άρθρο 150 τουΠοινικού Κώδικα, το οποίο κρίθηκε ότι εντάσσεται κατάπεριεχόµενο στα εγκλήµατα που δηµιουργούν κίνδυνογια την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Παράλληλα δι-ευρύνεται το περιεχόµενο του συγκεκριµένου εγκλήµα-τος, ώστε να συµπεριλάβει όλες τις πράξεις µε τις οποί-ες κάποιος καταστρέφει, νοθεύει ή κρύβει έγγραφα ήάλλα αντικείµενα τα οποία χρησιµεύουν για την απόδει-ξη εδαφικών δικαιωµάτων ή την υποστήριξη συµφερό-ντων του ελληνικού κράτους, χωρίς να απαιτείται επι-πλέον να αποδειχθεί ότι τα δικαιώµατα ή συµφέροντα α-ντιτίθενται σε αυτά άλλου κράτους.

34

ΙΙ. Προσβολές της διεθνούς ειρήνης της χώρας

Η εµπέδωση της ειρήνης και η ανάπτυξη φιλικών σχέ-σεων µεταξύ των λαών και των κρατών αποτελεί κατα-στατικό σκοπό της Χώρας (άρθρο 2 παρ. 2 του Συντάγ-µατος) και εποµένως δικαιολογείται η αναγωγή σε ε-γκλήµατα πράξεων που θέτουν όρους κινδύνου για τοέννοµο αυτό αγαθό.

Άρθρο 140

Στο άρθρο 140 µεταφέρεται ουσιαστικά η διάταξη τουάρθρου 139 και συγχωνεύεται µε εκείνη του άρθρου 140του ισχύοντος ΠΚ, µε πολύ στενότερο όµως περιεχόµε-νο. Δεν αρκεί για την ολοκλήρωση του εγκλήµατος να υ-πάρχουν διαπραγµατεύσεις ή συνοµιλίες µε «σκοπό»την πρόκληση πολέµου ή εχθροπραξιών, αλλά απαιτείταιο δράστης να επιχειρεί πράγµατι την πρόκληση του πο-λέµου ή των εχθροπραξιών µέσω των συνοµιλιών καιτων διαπραγµατεύσεων µε την ξένη κυβέρνηση. Έτσι πε-ριγράφεται ουσιαστικά µε πράξη διακινδύνευσης τηςδιεθνούς ειρήνης της χώρας. Παράλληλα επεκτείνεται ηνοµοτυπική µορφή του εγκλήµατος, µε την ένταξη στουςπιθανούς συνοµιλητές του δράστη όχι µόνο των κυβερ-νήσεων τρίτων χωρών, αλλά και εκπροσώπων οργανώ-σεων, εφόσον αυτές ασκούν de facto κρατική εξουσία σεορισµένο τόπο. Οι πράξεις αυτές έχουν την ίδια ακριβώςαπαξία, ενώ και στο διεθνές δίκαιο οι οργανώσεις που α-σκούν στην πράξη εξουσία σε ορισµένο τόπο θεωρού-νται υποκείµενά του που αντιµετωπίζονται όπως και ταεπίσηµα κράτη (παρ. 1). Αν η «επιχείρηση» του δράστηπραγµατοποιηθεί, η ποινή επιτείνεται σε κάθειρξη ισόβιαή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών (παρ. 2). Στο ίδιοάρθρο προβλέπεται, ότι ο δράστης της πράξης της πρώ-της παραγράφου µένει ατιµώρητος αν µε δική του βού-ληση παρεµπόδισε την πρόκληση πολέµου ή εχθροπρα-ξιών, ώστε να δοθεί κίνητρο σ’ αυτόν να υπαναχωρήσειαπό την πράξη του και - µετά τις αρχικές προσπάθειες -να παρεµποδίσει την πρόκληση πολέµου ή εχθροπρα-ξιών (παρ. 3).

Άρθρο 141

Στο άρθρο αυτό τυποποιούνται πράξεις που θέτουν υ-πό αµφισβήτηση τα κυριαρχικά δικαιώµατα άλλου κρά-τους ή άλλες προκλητικές ενέργειες µέσω των οποίωνεκτίθεται το ελληνικό κράτος ή σύµµαχός του ή οι κάτοι-κοί τους σε κίνδυνο αντιποίνων ή εκτίθενται σε κίνδυνοδιατάραξης οι φιλικές σχέσεις της χώρας ή συµµάχωντης (παρ. 1). Η ποινή επιβαρύνεται αν τα αντίποινα επήλ-θαν πραγµατικά εξ αιτίας των ενεργειών του δράστη(παρ. 2).

Άρθρο 142

Στο άρθρο αυτό τιµωρείται ηπιότερα η τέλεση του ε-γκλήµατος του άρθρου 141 από αµέλεια.

Άρθρο 142Α

Στη διάταξη αυτή µεταφέρθηκε το άρθρο 458Α του ι-σχύοντος Ποινικού Κώδικα. Η περιγραφόµενη στο άρθρο

αυτό πράξη θίγει το πλαίσιο συνεργασίας της χώρας µετην Ευρωπαϊκή Ένωση, εφόσον ο δράστης µε πρόθεσηπαραβιάζει κυρώσεις ή περιοριστικά µέτρα, που έχουν ε-πιβληθεί σε βάρος κρατών ή οντοτήτων ή οργανισµών ήφυσικών ή νοµικών προσώπων, µε κανονισµούς της Ένω-σης.

ΙΙΙ. Προσβολές της αµυντικής ικανότητας της χώρας

Άρθρο 143

Στο άρθρο 143 τυποποιείται ως ιδιαίτερο έγκληµα η έ-νταξη Ελλήνων πολιτών στην υπηρεσία εχθρικού στρα-τού σε καιρό πολέµου κατά του ελληνικού κράτους ήτων συµµάχων του (παρ. 1), πράξη που περιγράφεται καιστον ισχύοντα ΠΚ. Στη δεύτερη παράγραφο τυποποιεί-ται για πρώτη φορά στον Ποινικό Κώδικα η συµπεριφοράτου καταδότη, που πρόσβαλλε τον ελληνικό λαό στηδιάρκεια της γερµανικής κατοχής. Με βάση το γράµµατου νόµου τιµωρείται ειδικότερα όποιος σε έδαφος τουελληνικού κράτους που βρίσκεται υπό εχθρική κατοχή,υποστηρίζει τη δύναµη του εχθρού σε αυτό καταδίδο-ντας άτοµα που αντιστέκονται στις δυνάµεις κατοχής ήπροσφέροντας τις υπηρεσίες του σε αυτές, µε σκοπό τηδιατήρηση του κατοχικού καθεστώτος.

Άρθρο 144

Στο άρθρο αυτό έχουν ενοποιηθεί τα άρθρα 144 και145 του ισχύοντος Ποινικού Κώδικα, το δεύτερο από ταοποία καταργείται για τον λόγο αυτό. Διαφοροποιείταιόµως σε σηµαντικό βαθµό η περιγραφή της αξιόποινηςσυµπεριφοράς, καθώς οι ισχύουσες διατάξεις έχουν επι-κριθεί από τη θεωρία ως εξαιρετικά ασαφείς. Στη νέαδιάταξη τιµωρείται όποιος ενισχύει τις πολεµικές δυνά-µεις του εχθρού υπηρετώντας σε αυτές ως στρατιώτης ήπροσφέροντας µέσα (όπως λ.χ. όπλα αλλά και µέσα επι-βίωσης, όπως τρόφιµα) ή υπηρεσίες, (παρ. 1 περ. α΄) ήβλάπτει τις ελληνικές πολεµικές δυνάµεις, καταστρέφο-ντας, αφαιρώντας ή µη παραδίδοντας τα πιο πάνω µέσαή αρνούµενος τις οφειλόµενες υπηρεσίες (παρ. 1 περ.β΄). Ο ξένος υπήκοος τιµωρείται µόνο αν κατά τον χρόνοτης πράξης κατοικούσε στην Ελλάδα ή σε έδαφος κατε-χόµενο από την Ελλάδα ή αν όσα έδωσε προέρχονται α-πό αυτά τα εδάφη (παρ. 2). Τέλος, τιµωρείται όποιος επι-χειρεί να ενισχύσει τις θέσεις του εχθρού ισχυριζόµενοςή διαδίδοντας ειδήσεις, αληθινές ή ψευδείς, σχετικά µετις θέσεις, της ισχύ ή τις ενέργειες των ελληνικών ένο-πλων δυνάµεων (παρ. 3).

Άρθρο 145

Το άρθρο 145 καταργείται, καθώς η περιγραφόµενη σεαυτό συµπεριφορά συγχωνεύτηκε µε εκείνη που περι-γράφεται στο άρθρο 144.

ΙV. Προσβολές κρατικών απορρήτων

Άρθρο 146

Η παραβίαση µυστικών της Πολιτείας συνίσταται, κατάτην περιγραφή της συµπεριφοράς του δράστη, στο γε-

35

γονός, ότι «παραδίδει ή αφήνει να περιέλθει στην κατο-χή ή γνώση άλλου κρατικό απόρρητο» (παρ. 1). Αυξηµέ-νη ποινή απειλείται όταν η πράξη γίνεται σε καιρό πολέ-µου (παρ. 2), ενώ ως έγκληµα τυποποιείται για πρώτηφορά η πράξη και όταν τελείται δηµόσια µε οποιονδήπο-τε τρόπο ή µέσω του διαδικτύου (παρ. 3). Στην περίπτω-ση αυτή ο δράστης δεν παραδίδει τα απόρρητα σε συ-γκεκριµένο πρόσωπο, διαδίδοντάς τα όµως µέσω τουδιαδικτύου ή τελώντας την πράξη δηµόσια τα θέτει στηδιάθεση αόριστου αριθµού ατόµων, προσβάλλοντας, έ-τσι, εξίσου έντονα το κρατικό απόρρητο.

Άρθρο 147

Ποινή επιβάλλεται και όταν η πράξη τελείται από αµέ-λεια, στην περίπτωση όµως αυτή πρέπει επιπλέον τα α-πόρρητα να ήταν υπηρεσιακώς εµπιστευµένα στον υπαί-τιο ή να του ήταν προσιτά λόγω της δηµόσιας υπηρεσίαςτου ή µε εντολή κάποιας αρχής.

Άρθρο 148

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται το έγκληµα της κατασκο-πείας, το οποίο συνίσταται στην περιέλευση των απορ-ρήτων στην κατοχή ή γνώση του υπαιτίου, χωρίς να α-παιτείται και η περαιτέρω παραχώρησή τους σε άλλον.Γι’ αυτό και το έγκληµα της κατασκοπείας τιµωρείται µεποινή µικρότερη από την παραβίαση των µυστικών τουκράτους. Αυξηµένη ποινή απειλείται ωστόσο στην περί-πτωση που ο υπαίτιος ενήργησε µε σκοπό να χρησιµο-ποιήσει το κρατικό απόρρητο για να το διαβιβάσει σε άλ-λον ή να το ανακοινώσει δηµόσια, η οποία εντούτοις πα-ραµένει µικρότερη από εκείνη που απειλείται για την πα-ραβίαση των απορρήτων, εφόσον δεν έχει πραγµατοποι-ηθεί η παραχώρηση των απορρήτων σε άλλα άτοµα.

Άρθρο 149

Στο άρθρο αυτό ορίζεται η έννοια του κρατικού απορ-ρήτου, ώστε να αποφευχθούν οι αµφισβητήσεις που έ-χουν προκληθεί στο πλαίσιο του ισχύοντος Ποινικού Κώ-δικα. Ως «κρατικό απόρρητο» ορίζεται ειδικότερα έναγεγονός, αντικείµενο ή πληροφορία, η πρόσβαση στα ο-ποία είναι δυνατή σε ένα προσδιορισµένο κύκλο προσώ-πων και που χαρακτηρίζονται ως µυστικά για να αποφευ-χθεί ο κίνδυνος προσβολής της εδαφικής ακεραιότητας,της αµυντικής ικανότητας, των διεθνών σχέσεων ή τωνοικονοµικών συµφερόντων του ελληνικού κράτους καιτης διεθνούς ειρήνης.

Άρθρα 150 - 151

Τα άρθρα 150-151 καταργούνται, διότι το πρώτο απο-τελεί περιεχόµενο του άρθρου 139, ενώ στο δεύτερο τοάδικο προσδιορίζεται από την πρόθεση του δράστη.

Άρθρο 152

Στο άρθρο 152, προβλέπεται ότι στον δράστη των ε-γκληµάτων αυτού του κεφαλαίου επιβάλλεται πάντοτεως παρεπόµενη ποινή η αποστέρηση θέσεων και αξιωµά-των. Η υποχρεωτική επιβολή της παρεπόµενης ποινής, η

οποία σήµερα προβλέπεται ως δυνητική, στηρίχθηκε στησκέψη ότι ο δράστης τόσο σοβαρών προσβολών σε βά-ρος των συµφερόντων του ελληνικού κράτους δεν µπο-ρεί σε καµία περίπτωση να διατηρεί τις θέσεις και τα α-ξιώµατά του.

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα κατά άλλων κρατών

Στο τρίτο Κεφάλαιο του Ειδικού Μέρους (άρθρα 153 –156) έχουν ενταχθεί τα εγκλήµατα των ταυτάριθµων άρ-θρων του ισχύοντος Ποινικού Κώδικα, που φαίνεται µεννα στρέφονται άµεσα εναντίον άλλων κρατών, αλλάστην πραγµατικότητα ενδιαφέρουν τον Έλληνα νοµοθέ-τη γιατί δηµιουργούν κίνδυνο διαταραχής των σχέσεωντης Ελλάδας µε τα άλλα κράτη. Η σηµαντικότερη επιλο-γή στο Κεφάλαιο αυτό είναι η αφαίρεση από τις τυποποι-ηµένες µορφές εγκληµατικής συµπεριφοράς πράξεωνπου στρέφονται αποκλειστικά κατά του πολιτεύµατος ήτης εδαφικής ακεραιότητας τρίτων κρατών (άρθρο 153).Έγινε δεκτό ότι η διατήρηση φιλικών σχέσεων µε ένακράτος δεν συνεπάγεται σε καµία περίπτωση υποχρέω-ση της Ελλάδας να προστατεύει και το πολίτευµα ή τηνεδαφική ακεραιότητα του κράτους αυτού. Ειρηνικές σχέ-σεις µε την Ελλάδα έχουν και κράτη µε δικτατορικά κα-θεστώτα, χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι η Ελλάδα έχει κά-ποιο λόγο να προσφέρει προστασία στα συγκεκριµέναπολιτεύµατα.

Άρθρο 153

Σηµαντική καινοτοµία είναι ότι πλέον, σύµφωνα µε τοάρθρο αυτό, οι προσβολές σε βάρος αρχηγών ξένωνκρατών δεν θεωρούνται αξιόποινες γενικά, αλλά µόνο ό-ταν τελούνται κατά τη διάρκεια της παραµονής των συ-γκεκριµένων προσώπων στην Ελλάδα. Καταργείται επι-πλέον η ειδική αναφορά στις πράξεις προσβολής της τι-µής των πιο πάνω προσώπων, έτσι ώστε οι συγκεκριµέ-νες πράξεις να αντιµετωπίζονται πια µόνο µε βάση τιςγενικές διατάξεις για τις προσβολές της τιµής, όπως άλ-λωστε και οι αντίστοιχες πράξεις κατά των πολιτειακώνπαραγόντων της Ελλάδας. Παράλληλα ωστόσο διευρύ-νεται η νοµοτυπική µορφή του εγκλήµατος, καθώς µε τιςίδιες ποινές τιµωρούνται πράξεις βίας ακόµη κι ότανστρέφονται κατά µελών της κυβέρνησης των ξένων κρα-τών, υπό την προϋπόθεση, και στην περίπτωση αυτή, ότιτελούνται κατά τη διάρκεια της παραµονής τους στηνΕλλάδα. Και τούτο γιατί εξίσου και στην περίπτωση αυτήµπορεί να διαταραχθούν οι σχέσεις της Ελλάδας µε τοάλλο κράτος.

Άρθρο 154

Αξιόποινη είναι και η πράξη βίας εναντίον πρεσβευτήδιαπιστευµένου στην ελληνική πολιτεία ή άλλου διπλω-µατικού αντιπροσώπου, ενώ έχει καταργηθεί και στο άρ-θρο αυτό η ειδική ρύθµιση για την προσβολή της τιµήςτων διπλωµατικών αντιπροσώπων άλλων κρατών στηνΕλλάδα.

36

Άρθρο 155

Διατηρείται το έγκληµα της προσβολής των συµβόλωντου ξένου κράτους µε την απειλή ποινής για εκείνον πουγια να εκδηλώσει µίσος ή περιφρόνηση, αφαιρεί, κατα-στρέφει, παραµορφώνει ή ρυπαίνει τη σηµαία ή έµβληµατης κυριαρχίας άλλου κράτους που τελεί σε ειρήνη µετην Ελλάδα και είναι αναγνωρισµένο από αυτήν ή διακό-πτει ή ηχητικά παρεµποδίζει την ανάκρουση του εθνικούτου ύµνου. Απαιτείται αίτηση της αλλοδαπής κυβέρνη-σης για τη δίωξη της πράξης αυτής.

Άρθρο 156

Η γενική αυτή διάταξη ισχύει για όλα τα εγκλήµατααυτού του Κεφαλαίου και σύµφωνα µε αυτή τα εγκλήµα-τα διώκονται µόνο αν η Ελλάδα διατηρεί διπλωµατικέςσχέσεις µε το αλλοδαπό κράτος και η αµοιβαιότητα είναιεξασφαλισµένη τόσο κατά τον χρόνο τέλεσης της πρά-ξης, όσο και κατά το χρόνο εκδίκασής της.

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα κατά των πολιτειακών και πολιτικών οργάνων

Στο τέταρτο κεφάλαιο τυποποιούνται προσβολές αφε-νός των βασικών πολιτειακών οργάνων και αφετέρουτου δικαιώµατος ελεύθερης και ανόθευτης εκδήλωσηςτης λαϊκής βούλησης, που κατοχυρώνει το Σύνταγµα(άρθρο 52 εδ. α΄), το οποίο στο εδ. β΄ προβλέπει ρητά,ότι «νόµος ορίζει τις ποινικές κυρώσεις κατά των παρα-βατών της διάταξης» του εδ. α΄. Το κεφάλαιο διακρίνε-ται αντίστοιχα στην πρώτη ενότητα (εγκλήµατα κατά τουΠροέδρου της Δηµοκρατίας, της Βουλής ή της Κυβέρνη-σης και οργάνων τοπικής αυτοδιοίκησης), που περιέχειτα άρθρα 157-160Α και στη δεύτερη (προσβολές κατάτου εκλογικού σώµατος), που περιέχει τα υπόλοιπα άρ-θρα 161-166.

Ι. Εγκλήµατα κατά του Προέδρου της Δηµοκρατίας,της Βουλής ή της Κυβέρνησης και οργάνων τοπικής αυ-τοδιοίκησης

Άρθρο 157

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται το έγκληµα της βίας ή α-πειλής κατά του Προέδρου της Δηµοκρατίας, της Βου-λής ή της Κυβέρνησης ή µέλους τους ή του αρχηγού α-ναγνωρισµένου κατά τον Κανονισµό της Βουλής πολιτι-κού κόµµατος. Εξοµοιώνονται µε τις πράξεις βίας κατάτης λειτουργίας της Βουλής, της Κυβέρνησης και τουΠρωθυπουργού και οι προσβολές σε βάρος του Προέ-δρου της Δηµοκρατίας, στο µέτρο που οι προσβολές αυ-τές δεν οδηγούν σε αποστέρησή του από τις εξουσίεςπου του αναγνωρίζει το Σύνταγµα (παρ. 1). Στην ίδια διά-ταξη, αλλά µε µικρότερες ποινές, αντιµετωπίζονται καιοι πράξεις βίας κατά του περιφερειάρχη, του δηµάρχουκαι των περιφερειακών και δηµοτικών συµβουλίων, εφό-σον και τα όργανα αυτά είναι φορείς εξουσίας σε τοπικόεπίπεδο (παρ. 2). Σε αντίθεση προς την ισχύουσα διάταξη, όπου η ολο-

κλήρωση του εγκλήµατος προϋποθέτει τον πραγµατικό

εξαναγκασµό των πολιτικών οργάνων σε πράξη ή παρά-λειψη που ανάγεται στα καθήκοντά τους, στο Σχέδιο τυ-ποποιείται ένα έγκληµα επιχείρησης. Ως έγκληµα τυπο-ποιείται εξάλλου και η απλή βιαιοπραγία σε βάρος τωνπροσώπων αυτών κατά την άσκηση των καθηκόντωντους, καθώς σήµερα είναι αξιόποινη η πράξη αυτή και ό-ταν τελείται σε βάρος ενός απλού υπαλλήλου, ενώ οιποινές επαυξάνονται όταν τα πρόσωπα κατά των οποίωνστρέφονται οι πράξεις βίας έχουν διατρέξει σοβαρόπροσωπικό κίνδυνο.Στη νέα διάταξη καταργείται το έγκληµα της περιύβρι-

σης της Βουλής και των συµβουλίων τοπικής αυτοδιοίκη-σης (άρθρο 157 παρ. 3 της ισχύουσας διάταξης), διότι ηκριτική κατά βασικού πολιτειακού οργάνου, ως προς τοντρόπο που ασκεί τα καθήκοντά του, συνιστά έκφρασηπολιτικής γνώµης και ο φορέας της εξουσίας έχει προ-σωπικά την προστασία της τιµής, που διαθέτει κάθε πολί-της.

Άρθρο 157Α

Η διάταξη του άρθρου 157Α ΠΚ, η οποία έχει προστε-θεί µε το ν. 410/1976 και τυποποιεί πράξεις φθοράς κατάτων γραφείων πολιτικών κοµµάτων, καταργείται, διότι ηπράξη αυτή αντιµετωπίζεται επαρκώς µε τις διατάξειςγια τη φθορά ξένης ιδιοκτησίας.

Άρθρο 158

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται το έγκληµα της νόθευ-σης εκλογής ή ψηφοφορίας (παραγωγής µη γνήσιου α-ποτελέσµατος) που διενεργείται στη Βουλή ή κάποια ε-πιτροπή της (παρ. 1), το οποίο σήµερα περιγράφεται στοίδιο άρθρο του ισχύοντος Π.Κ. Στην παρ. 2 τιµωρείται ηνόθευση εκλογής ή ψηφοφορίας που διενεργείται απόπεριφερειακό ή δηµοτικό συµβούλιο ή κάποια επιτροπήτου µε µικρότερη ποινή (παρ. 2).

Άρθρο 159

Με την διάταξη του άρθρου 159 ΠΚ τυποποιείται ωςδιακεκριµένη µορφή δωροληψίας αυτή που αφορά φο-ρείς της νοµοθετικής, εκτελεστικής ή αυτοδιοικητικήςλειτουργίας, εφόσον αποβλέπει στον επηρεασµό τωνπροσώπων που διαθέτουν τέτοιες εξουσίες προκειµένουνα τις ασκήσουν κατά συγκεκριµένο τρόπο ή να παραλεί-ψουν την άσκησή τους. Όπως και στο άρθρο 237 ΠΚ, δενεισάγεται κάποια διάκριση µεταξύ επηρεασµού του απο-τελέσµατος της νοµοθετικής, εκτελεστικής ή αυτοδιοι-κητικής λειτουργίας και απλής λήψης δώρου για έκβασηπου θα επερχόταν ούτως ή άλλως, διότι θεωρείται ότι ηυποχρέωση των λειτουργών όλων των ανωτέρω λει-τουργιών να ενεργούν ανεπηρέαστοι από αθέµιτα ωφε-λήµατα συγκαταλέγεται µεταξύ των θεµελιωδών υπο-χρεώσεών τους και συνεπώς η απαίτηση ή λήψη τέτοιωνωφεληµάτων αντίκειται πάντοτε σε θεµελιώδες καθήκοντης θέσης τους. Στα υποκείµενα τέλεσης του εγκλήµατος δεν συµπερι-

λήφθηκε ο Πρόεδρος της Δηµοκρατίας.Αντίστοιχα προς όσα εκτίθενται στην αντίστοιχη θέση

για το άρθρο 235 ΠΚ, αφήνεται στη θεωρία και στη νοµο-λογία ο προσδιορισµός της τυχόν κοινωνικής προσφορό-τητας κάποιων ωφεληµάτων, ιδίως εν όψει της πολιτικήςλειτουργίας στην οποία συµµετέχουν τα ανωτέρω πρό-

37

σωπα, στο πλαίσιο της οποίας δεν µπορεί να παραγνωρι-σθεί ο παράγων του πολιτικού οφέλους – προσωπικού ήπαραταξιακού –, που δύναται να έχει για τον φορέα τέ-τοιων εξουσιών η µία ή η άλλη απόφαση. Η παρούσα διά-ταξη δεν επιδιώκει, έτσι, να καλύψει κυρωτικά καθιερω-µένες και αποδεκτές εκδηλώσεις πολιτικών συνδιαλλα-γών, ούτε εκτείνεται σε νόµιµες και διαφανείς πρακτικέςοικονοµικής υποστήριξης της εκλογικής προσπάθειαςτων πολιτικών και των κοµµάτων και παρατάξεών τους.Οι απειλούµενες ποινές βρίσκονται σε αντιστοιχία µε

εκείνες που προβλέπονται και για την άλλη περίπτωσηδιακεκριµένης δωροληψίας φορέων δηµόσιας εξουσίαςστην οποία αναγνωρίζεται ιδιαίτερη σηµασία για την κοι-νωνική ζωή, ήτοι µε αυτές που αφορούν στη δωροληψίατων δικαστικών λειτουργών. Η κατάστρωση αυτή τωνποινών αποκαθιστά και το αρχικό σχήµα του ΠΚ, σύµφω-να µε το οποίο οι δωροληψίες των πολιτικών και των δι-καστών τυποποιούνται χωριστά ως διακεκριµένες περι-πτώσεις του βασικού αδικήµατος του άρθρου 235 ΠΚ καιόχι ως ιδιώνυµα αδικήµατα.Η δωροληψία των ανωτέρω προσώπων για πράξεις

που σχετίζονται µεν µε την άσκηση των καθηκόντωντους αλλά δεν ενέχουν άσκηση νοµοθετικής, εκτελεστι-κής ή αυτοδιοικητικής λειτουργίας, τιµωρείται σύµφωναµε τη γενική διάταξη του άρθρου 235 ΠΚ.Μαζί µε την στερητική της ελευθερίας ποινή που απει-

λείται για τις πράξεις των πρώτων δύο παραγράφων τουάρθρου, προβλέπεται σε κάθε περίπτωση και χρηµατικήποινή, ενώ είναι πλέον υποχρεωτική η έκπτωση από τηθέση που κατέχει ο καταδικασθείς (παρ. 3). Στην παρ. 4 προβλέπεται ακόµη ότι οι ίδιες αυτές ρυθ-

µίσεις ισχύουν και όταν οι πράξεις τελούνται από µέληκοινοβουλευτικών συνελεύσεων διεθνών ή υπερεθνικώνοργανισµών στους οποίους η Ελλάδα είναι µέλος, µέλητου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή της Ευρωπαϊκής Επι-τροπής, έτσι ώστε η Ελλάδα να ανταποκριθεί στις διε-θνείς υποχρεώσεις τηςΓια τον ίδιο λόγο διευρύνονταικαι τα τοπικά όρια εφαρµογής των ελληνικών ποινικώννόµων. . Προβλέπεται ειδικότερα ότι στις περιπτώσειςαυτές οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται και ότανη πράξη τελείται στην αλλοδαπή (από ηµεδαπό ή και απόαλλοδαπό, εφόσον είναι µέλος των ανωτέρω οργάνων),ακόµα κι αν δεν είναι αξιόποινη κατά τους νόµους τηςχώρας όπου τελέστηκε.Τέλος στην παρ. 5 ορίζεται ότι στα εγκλήµατα του άρ-

θρου 159 έχουν εφαρµογή οι διατάξεις των άρθρων 238(δήµευση), 263 παρ. 1, (αυτοδίκαιη έκπτωση του καταδι-κασθέντος από τη δηµόσια θέση και τα αξιώµατα που κα-τείχε) και 263Α παρ. 2 ως 5.

Άρθρο 159Α

Στο άρθρο 159Α προβλέπεται και τιµωρείται η δωροδο-κία των προσώπων που αναφέρονται στο άρθρο 159 γιαπράξη που ανάγεται στην άσκηση της εξουσίας τους. Συ-ζητήθηκε και στο άρθρο αυτό η πιθανή ένταξη του Προέ-δρου της Δηµοκρατίας στα πολιτειακά όργανα προς ταοποία απευθύνονται οι δωροδοκούντες, καθώς µάλισταεν προκειµένω δεν τίθεται θέµα ευθυνών του Προέδρου.Εντούτοις, κατά την επικρατήσασα στην επιτροπή άπο-ψη θα έπρεπε τα αναφερόµενα στο έγκληµα της δωρο-δοκίας πρόσωπα να ταυτίζονται µε εκείνα της δωρολη-ψίας. Κατ’ αποτέλεσµα, οι πράξεις δωροδοκίας του Προ-έδρου της Δηµοκρατίας αντιµετωπίζονται µε το άρθρο

236, όπως και στον ισχύοντα ΠΚ. Στην ίδια διάταξη, το αξιόποινο της δωροδοκίας διευ-

ρύνεται µε την τυποποίηση, εκτός της πράξης της ενερ-γητικής δωροδοκίας (στις παρ. 1 και 2 του άρθρου 159Α)και της συµπεριφοράς διευθυντών επιχειρήσεων ή προ-σώπων που έχουν την εξουσία λήψης αποφάσεων ή ε-λέγχου σε επιχειρήσεις σε περίπτωση που δεν εµποδί-ζουν πρόσωπο που τελεί υπό τις εντολές τους να δια-πράξει προς όφελος της επιχείρησης πράξη δωροδοκίας(παρ. 3). Με την παρ. 4 η εφαρµογή της διάταξης επε-κτείνεται σε όλες τις περιπτώσεις ενεργητικής δωροδο-κίας αλλοδαπού αξιωµατούχου κρατικού ή υπερεθνικούοργανισµού, οι οποίες τελούνται από ηµεδαπό, ακόµα κιαν δεν είναι αξιόποινη κατά τους νόµους της χώρας ό-που τελέστηκε. Στην παρ. 5 προβλέπεται η επιβολή πα-ρεποµένων ποινών αλλά κι η εφαρµογή ευνοϊκών µέ-τρων.

Άρθρο 160

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται η αντιποίηση της άσκη-σης του αξιώµατος των προσώπων που αναφέρονται στοάρθρο 157, ως διακεκριµένη µορφή της αντιποίησης τουάρθρου 175 παρ. 1.

Άρθρο 160Α

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται το έγκληµα της παρε-µπόδισης ή διατάραξης των συνεδριάσεων του Υπουργι-κού Συµβουλίου, της Βουλής ή κάποιας επιτροπής τους,που τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον τριών µηνών,ενώ µικρότερη ποινή απειλείται για εκείνον που παρε-µποδίζει ή διαταράσσει συνεδρίαση των συµβουλίων το-πικής αυτοδιοίκησης ή επιτροπών τους. Με τον τρόποαυτό απειλείται πλέον αυξηµένη ποινή για εκείνους πουπαρεµποδίζουν ή διαταράσσουν τις συνεδριάσεις του Υ-πουργικού Συµβουλίου, οι οποίοι σήµερα τιµωρούνταιµόνο στο πλαίσιο του ισχύοντος άρθρου 197 ΠΚ, µε τις ί-διες ποινές που απειλούνται για τη διατάραξη της συνε-δρίασης οποιουδήποτε υπηρεσιακού συλλόγου που συ-γκροτείται για τη διεξαγωγή δηµόσιων υποθέσεων ή καιοποιουδήποτε πολιτικού κόµµατος ή σωµατείου.

ΙΙ. Εγκλήµατα κατά του εκλογικού σώµατος

Άρθρο 161

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται το έγκληµα της βίας κα-τά εκλογέα, στο πλαίσιο του οποίου το Σχέδιο υιοθέτησεµια σηµαντική διεύρυνση του αξιοποίνου. Πέραν τηςχρήσης βίας ή απειλής βίας που τιµωρούνται ήδη στο άρ-θρο 161 ΠΚ, τυποποιείται ως µέσο τέλεσης του εγκλήµα-τος και η κατάχρηση µιας εργασιακής ή οικονοµικής σχέ-σης εξάρτησης, καθώς κρίθηκε ότι πολλές φορές το µέ-σο αυτό είναι πολύ πιο αποτελεσµατικό για τον επηρεα-σµό του εκλογικού φρονήµατος. Η πράξη είναι πάντωςαξιόποινη µόνο όταν ο εκλογέας παρεµποδίζεται να α-σκήσει το εκλογικό του δικαίωµα ή υποχρεώνεται να τοασκήσει υπέρ ή κατά ορισµένου υποψηφίου. Αντίθετα οεξαναγκασµός του να ασκήσει το εκλογικό του δικαίω-µα, παρ’ ότι προσβάλλει την προσωπική του ελευθερία,δεν υπάγεται στη ρύθµιση του άρθρου 161, εφόσον η ά-σκηση του εκλογικού δικαιώµατος είναι κατ’ αρχήν υπο-χρεωτική. Προβλέπεται επίσης ως επιβαρυντική περίστα-

38

ση στο έγκληµα της βίας κατά εκλογέα η πρόκληση σο-βαρού προσωπικού κινδύνου στο θύµα της πράξης, ενώτέλος διευρύνεται το έδαφος εφαρµογής του κυρωτικούκανόνα, ώστε να περιλάβει όχι µόνο τις βουλευτικές καιαυτοδιοικητικές εκλογές, όπως συµβαίνει σήµερα, αλλάκαι τις ευρωεκλογές καθώς και την διεξαγωγή δηµοψη-φισµάτων σύµφωνα µε το Σύνταγµα.

Άρθρο 162

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται το έγκληµα της εξαπάτη-σης εκλογέων, το οποίο, από έγκληµα σκοπού που είναισήµερα στο άρθρο 164 ΠΚ, µετατρέπεται σε έγκληµα α-ποτελέσµατος, για την ολοκλήρωση του οποίου πρέπειπλέον να αποδεικνύεται ότι εξαιτίας της εξαπάτησης οεκλογέας δεν άσκησε το εκλογικό του δικαίωµα, ψήφισεάκυρα ή µετέβαλε το εκλογικό του φρόνηµα σε κάποιααπό τις εκλογές ή τα δηµοψηφίσµατα του άρθρου 161.Εκτός, άλλωστε, της στερητικής της ελευθερίας ποινής,για την αντιµετώπιση του εγκλήµατος προβλέπεται πλέ-ον η δυνατότητα επιβολής µόνο χρηµατικής ποινής.

Άρθρο 163

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται η παραβίαση της µυστι-κότητας της ψηφοφορίας, µέσω της οποίας κατοχυρώ-νεται σε σηµαντικό βαθµό η ελευθερία της ψήφου.

Άρθρο 164

Αξιόποινη παραµένει µε βάση το άρθρο αυτό και η νό-θευση των αποτελεσµάτων των εκλογικών διαδικασιώνή των δηµοψηφισµάτων στα οποία αναφέρεται το άρθρο161, ένα έγκληµα που τελείται όταν κάποιος ψηφίζει χω-ρίς να έχει δικαίωµα (όπως συµβαίνει όταν δεν είναι εγ-γεγραµµένος στους εκλογικούς καταλόγους) ή ψηφίζεικατ' επανάληψη ή δίνει πολλές ψήφους ή µε οποιονδή-ποτε άλλο τρόπο προκαλεί την παραγωγή µη γνήσιου α-ποτελέσµατος, καθώς και όταν νοθεύει το γνήσιο αποτέ-λεσµα µιας εκλογικής διαδικασίας ή ενός δηµοψηφίσµα-τος (παρ. 1). Αν ο υπαίτιος εκτελούσε υπηρεσία κατά τηνεκλογή ή το δηµοψήφισµα, τιµωρείται µε φυλάκιση καιχρηµατική ποινή (παρ. 2), καθώς και µε υποχρεωτική στέ-ρηση των αξιωµάτων ή της θέσης του (παρ. 3).

Άρθρο 165

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται το έγκληµα της δωροδο-κίας εκλογέα, το οποίο επίσης µπορεί να σχετίζεται όχιµόνο µε τις βουλευτικές και αυτοδιοικητικές εκλογές αλ-λά και µε τις εκλογικές διαδικασίες για την ανάδειξη τωνευρωβουλευτών καθώς και µε τα δηµοψηφίσµατα. Στηδιάταξη αυτή περιλαµβάνεται αρχικά η υπόσχεση ή πα-ροχή οποιωνδήποτε µη οφειλόµενων ωφεληµάτων σε ε-κλογέα για να παραλείψει να ασκήσει το εκλογικό τουδικαίωµα ή για να το ασκήσει µε ορισµένο τρόπο. Καιστην περίπτωση αυτή, δεν θεωρείται αξιόποινη πράξη ηπαροχή δώρων προκειµένου να ασκήσει ο εκλογέας τοεκλογικό του δικαίωµα, αφού η άσκηση του δικαιώµατοςείναι υποχρεωτική. Με τις ποινές της ενεργητικής δωρο-δοκίας τιµωρείται άλλωστε και ο ίδιος ο εκλογέας, ο ο-ποίος, σχετικά µε κάποια από τις εκλογές ή τα δηµοψη-φίσµατα, δέχεται παροχή ή υπόσχεση ωφεληµάτων πουδεν δικαιούται ή απαιτεί τέτοια για να παραλείψει την ά-

σκηση του εκλογικού του δικαιώµατος ή για να το ασκή-σει µε ορισµένο τρόπο.Το αξιόποινο διευρύνεται ωστόσο και µε την τυποποίη-

ση επιπλέον πράξεων, οι οποίες σήµερα δεν περιγράφο-νται στον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα, παρά το γεγονός ό-τι µε τις πράξεις αυτές συχνά αλλοιώνεται η ψήφος τωνεκλογέων και µολονότι οι πράξεις αυτές είναι αξιόποινεςστο πλαίσιο της εκλογικής νοµοθεσίας. Έτσι αξιόποινηθεωρείται πλέον κατά το άρθρο 165 όχι µόνο η προσφο-ρά ωφεληµάτων σε συγκεκριµένο εκλογέα (παρ. 1) και ηαποδοχή τους από τον εκλογέα (παρ. 2), αλλά και πρά-ξεις που απευθύνονται σε αόριστο αριθµό εκλογέων. Ει-δικότερα µε την παρ. 3 τιµωρείται όποιος από την προκή-ρυξη κάποιας από τις εκλογές ή τα δηµοψηφίσµατα καιως το τέλος της ψηφοφορίας υπόσχεται ή κάνει δωρεάγια φιλανθρωπικό σκοπό ή για εκτέλεση έργου σε εκλο-γική περιφέρεια, δήµο, φιλανθρωπικό κατάστηµα, κοινω-φελές ίδρυµα ή εκκλησία, ως αντάλλαγµα για να υπερ-ψηφιστεί, καταψηφιστεί ή προτιµηθεί συγκεκριµένος υ-ποψήφιος.

Άρθρο 166

Με το άρθρο αυτό τροποποιείται η ίδια διάταξη του ι-σχύοντος Π.Κ. για τη διατάραξη της εκλογικής διαδικα-σίας. Ως τρόποι τέλεσης του εγκλήµατος περιγράφονταιπλέον η χρήση βίας ή απειλής, µέσω των οποίων παρε-µποδίζεται ή διαταράσσεται µε οποιονδήποτε τρόπο ηδιεξαγωγή κάποιας από τις εκλογές ή τα δηµοψηφίσµα-τα (παρ. 1). Ως τρόπος τέλεσης του εγκλήµατος περι-γράφεται ακόµη και η ολική ή µερική καταστροφή ή εξα-φάνιση µε οποιονδήποτε τρόπο της κάλπης, του πρωτο-κόλλου, των πρακτικών της ψηφοφορίας ή των διαβιβα-ζόµενων στοιχείων στην αρµόδια αρχή, ενώ προβλέπε-ται ότι το έγκληµα αυτό µπορεί να τελεστεί από την αρ-χή της ψηφοφορίας και ως την ολοκλήρωση της διαλο-γής (παρ. 2).

ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Προσβολές κατά της πολιτειακής εξουσίας

Α. Στο πέµπτο κεφάλαιο διατηρήθηκε η βασική δοµήτου ισχύοντος ΠΚ, µε βάση τις ακόλουθες, κατά την κρα-τήσασα άποψη, παραδοχές: Η «πολιτειακή εξουσία» καιη «υπηρεσία» είναι δύο όψεις του ιδίου «έννοµου αγα-θού» ή αντικειµένου προστασίας που µπορεί πιο περι-φραστικά να περιγραφεί ως «διοικητικός – υπαλληλικόςµηχανισµός του κράτους» και κατά την έννοια αυτή το5ο και το 12ο κεφάλαιο δεν προστατεύουν διαφορετικάέννοµα αγαθά (βλ. σχετικά και Ι. Μανωλεδάκη «Το έννο-µο αγαθό» σελ. 230 επ.). Από την άλλη όµως πλευρά, οιτυποποιούµενες στα κεφάλαια αυτά πράξεις αφορούνδιαφορετικές εκφάνσεις του ενιαίου «πολιτειακού» αντι-κειµένου ή διαφορετικές «κατευθύνσεις» προσβολώνκατά αυτού. Υπό τον τίτλο της πολιτειακής εξουσίας ε-ξοπλίζεται µε τα µέσα της ποινικής κύρωσης η λειτουρ-γία της κρατικής επιβολής. Ο πρωτογενής επιτακτικόςκανόνας είναι ότι οι φορείς και ορισµένες εντολές τωνοργάνων της εκτελεστικής εξουσίας, του καθαυτό «Κρά-τους», πρέπει να γίνονται σεβαστές. Αποδέκτες του επι-τακτικού αυτού κανόνα είναι όλοι οι πολίτες και εξατοµι-κευµένα αντικείµενα προστασίας τα πρόσωπα και πράγ-µατα στα οποία προσωποποιείται ή ενσωµατώνεται σε

39

συγκεκριµένη περίσταση η λειτουργία της κρατικής επι-βολής. Υπό τον τίτλο της «υπηρεσίας» προστατεύεται ηαχρηµάτιστη και σύννοµη χρήση της κρατικής εξουσίαςαπό τους φορείς της. Δικαιούχοι της προστασίας εδώ,κατ’ «αντίθετη» φορά, είναι συλλογικά οι πολίτες και α-ποδέκτες του επιτακτικού κανόνα οι φορείς της εξου-σίας. Β. Εξάλλου το δικαστικό σύστηµα, η «δικαιοσύνη», α-

ποτελεί άλλη µία από τις λειτουργίες του κράτους και µετην έννοια αυτή οι προσβολές κατά των λειτουργών τηςή από τούτους κατά των σκοπών που αυτό έχει ταχθεί ναυπηρετεί, µπορούν οµοίως να θεωρηθούν είτε ως προ-σβολές κατά της κρατικής επιβολής, είτε ως παραβάσειςτων λειτουργών της σε σχέση µε τη χρήση της εξουσίαςτους (Ι. Μανωλεδάκη, οπ. αν. σελ. 238 – 239, όπου καιπαραποµπές). Το δικαστικό σύστηµα όµως παρουσιάζειτην ιδιοµορφία να χρησιµοποιεί για την πραγµάτωση τωνσκοπών του και τρίτα πρόσωπα, πέρα από τους φορείςκαι τους αποδέκτες της δικαστικής κρίσης κι επιβολής,προς τα οποία ο νόµος απευθύνει έναν επιτακτικό κανό-να ειλικρίνειας. Αυτού του κανόνα οι παραβάσεις τυπο-ποιούνται κατά βάση στα άρθρα 224 – 234 ΠΚ. Τούτο δεείναι λειτουργικά και εποπτικά σκόπιµο, καθώς αυτέςδεν αποτελούν ούτε παραβάσεις φορέων κρατικής εξου-σίας, ούτε προσβολές της εξουσίας αυτής από πολίτες. Με αφετηρία την καταγραφή των συστηµατικών αυτών

γνωρισµάτων του ισχύοντος ΠΚ, προκρίθηκε να παρα-µείνει κι ο νέος Κώδικας όσο το δυνατό πιο κοντά στηδοµή του ισχύοντος ΠΚ τόσο για λόγους νοµοθετικήςσυνέχειας όσο και για τη διατήρηση των αναφορών µεβάση τις οποίες έχει οικοδοµηθεί η θεωρητική και νοµο-λογιακή επεξεργασία. Στο 5ο κεφάλαιο εντάχθηκαν ωςδιακεκριµένες µορφές οι προσβολές κατά προσώπων ήδιαδικασιών της δικαστικής λειτουργίας, ενώ οι παραβά-σεις δικαστικών λειτουργών σε σχέση µε την υπηρεσίατους έλαβαν θέση στο κεφάλαιο των αδικηµάτων περίτην υπηρεσία. Ως αδικήµατα δε περί την απονοµή της δι-καιοσύνης, παρέµειναν αυτά που και σήµερα τυποποιού-νται ως τέτοια και αφορούν πράξεις τρίτων.

Άρθρο 167

Στο άρθρο αυτό τίθεται ο τίτλος «Βία κατά υπαλλήλωνκαι δικαστικών προσώπων». Σε αυτό εντάσσεται αρχικάτο έγκληµα της αντίστασης κατά της αρχής, όπως τυπο-ποιείται στο άρθρο 167 παρ. 1 ΠΚ (παρ. 1), ενώ ως διακε-κριµένη µορφή τυποποιείται η προσβολή του δικαστικούλειτουργού (παρ. 2). Αυξηµένη ποινή απειλείται στην πε-ρίπτωση που τα πρόσωπα των παρ. 1 και 2 έχουν διατρέ-ξει σοβαρό προσωπικό κίνδυνο ή συντρέχουν άλλες επι-βαρυντικές περιστάσεις από εκείνες που περιγράφονταιστην παρ. 3.

Άρθρο 167Α

Στο άρθρο αυτό δηµιουργείται µια νέα διάταξη, µε τηνοποία διευρύνεται το αξιόποινο, καλύπτοντας πράξεις α-θέµιτης επιρροής, πίεσης ή απειλής, µέσω των οποίων ε-πιχειρεί ο δράστης να επιβάλει σε δικαστικό λειτουργό,διαιτητή ή ένορκο την ενέργεια πράξης που ανάγεταιστα καθήκοντά του ή την παράλειψη νόµιµης πράξης ήτην ευνοϊκή ή δυσµενή µεταχείριση ορισµένου διαδίκου.

Άρθρο 168

Στο άρθρο 168 µεταφέρεται εν µέρει η πράξη που τυ-ποποιείται σήµερα στο άρθρο 334 παρ. 3. Εδώ τιµωρείταιόποιος εισέρχεται παράνοµα σε χώρο δηµόσιας υπηρε-σίας ή υπηρεσίας τοπικής αυτοδιοίκησης ή νοµικού προ-σώπου δηµοσίου δικαίου ή επιχείρησης κοινής ωφέλει-ας, ή παραµένει στους χώρους αυτούς και προκαλεί έτσιδιακοπή ή σοβαρή διατάραξη της οµαλής διεξαγωγήςτης υπηρεσίας (παρ. 1). Σε αντίθεση µε ό,τι ισχύει στοάρθρο 334 παρ. 3, δεν θεωρείται αναγκαία προηγούµενηδήλωση του εκπροσώπου της υπηρεσίας, διότι αυτό πουενδιαφέρει εν προκειµένω είναι η πραγµατική διατάραξητης λειτουργίας της υπηρεσίας και όχι η ετοιµότητα τωνεκπροσώπων της να αντιδράσουν. Στο ίδιο άρθρο τιµω-ρείται επίσης εκείνος που χωρίς να διαταράξει την κοινήειρήνη, εµποδίζει αυθαίρετα ή διαταράσσει σοβαρά τιςσυνεδριάσεις συλλογικού οργάνου, συγκροτούµενουσύµφωνα µε το νόµο για τη διεξαγωγή δηµόσιων υποθέ-σεων, πράξη που περιγράφεται σήµερα στο άρθρο 197παρ. 1, στα εγκλήµατα κατά της δηµόσιας τάξης (παρ. 2).

Άρθρο 168Α

Στο άρθρο 168Α έχει ενταχθεί, ως διακεκριµένη µορφήτου εγκλήµατος που περιγράφεται στο άρθρο 168, η διά-ταξη του άρθρου 197 παρ. 2, βάσει της οποίας επιβάλλε-ται αυξηµένη ποινή σε εκείνον ο οποίος εµποδίζει αυθαί-ρετα ή διαταράσσει σοβαρά τις συνεδριάσεις δικαστηρί-ου ή δικαστικού συµβουλίου.

Άρθρο 169

Στο άρθρο 169 αποτυπώνεται η ισχύουσα διάταξη γιατην απείθεια κατά της αρχής, µε µόνη διαφοροποίησητην απειλούµενη για την πράξη ποινή.

Άρθρο 169Α

Στο άρθρο 169Α µεταφέρθηκε εν µέρει η διάταξη τουάρθρου 231 ΠΚ και εν µέρει η διάταξη του άρθρου 232ΑΠΚ, από το Κεφάλαιο των εγκληµάτων σχετικά µε την α-πονοµή της δικαιοσύνης. Στη διάταξη αυτή τιµωρείται ει-δικότερα όποιος δεν συµµορφώθηκε σε προσωρινή δια-ταγή ή διάταξη δικαστικής ή εισαγγελικής απόφασηςσχετική µε τη ρύθµιση της νοµής ή της κατοχής, την ά-σκηση της γονικής µέριµνας, την επικοινωνία µε το τέ-κνο και τη ρύθµιση της χρήσης της οικογενειακής στέ-γης και της κατανοµής των κινητών µεταξύ συζύγων(παρ. 1). Τιµωρείται επίσης εκείνος που εν γνώσει τουµαταιώνει την εκτέλεση της ποινής ή του µέτρου ασφα-λείας που επιβλήθηκε σε άλλον (παρ. 2).

Άρθρο 170

Η τυποποίηση του εγκλήµατος της στάσης διατηρείταιστο άρθρο 170, διαγράφεται όµως το στοιχείο της «δη-µόσιας συνάθροισης», καθώς περιστατικό κρίσιµο για τηθεµελίωση του αδίκου δεν είναι η συµµετοχή στην συνά-θροιση από την οποία εξελίχθηκε η στάση, αλλά η συµ-µετοχή στο «πλήθος» που ενεργεί πλέον µε «ενωµένεςδυνάµεις».

40

Άρθρο 171

Το άρθρο 171 καταργείται, δεδοµένου, ότι δεν έχει εκ-δοθεί ο εκτελεστικός νόµος του άρθρου 11 παρ. 2 τουΣυντάγµατος και πολλές διατάξεις του σχετικού µε τιςδιαδηλώσεις π.δ. 794/1971 κρίνονται ως αντίθετες µε τοΣύνταγµα. Οι διατάξεις αυτές δεν ισχύουν (κατ’ άρθρο112 παρ. 1 αυτού) και για το λόγο αυτό δεν υπάρχει η α-ναγκαία ασφάλεια δικαίου για την ποινική κύρωση της υ-πέρβασης των ορίων του δικαιώµατος του συνέρχεσθαι,η ελεύθερη άσκηση του οποίου έχει ιδιάζουσα σηµασίαγια το δηµοκρατικό πολίτευµα.

Άρθρο 172

Στο άρθρο αυτό διατηρείται η βασική µορφή του ε-γκλήµατος της ελευθέρωσης φυλακισµένου (παρ. 1),προστίθεται όµως διακεκριµένη µορφή ώστε να καλύψειτις περιπτώσεις που ο δράστης είναι υπάλληλος επιφορ-τισµένος µε τη φύλαξη ή άλλο πρόσωπο επιφορτισµένοµε την υποχρέωση αυτή (παρ. 2). Στην περίπτωση αυτή,αν η πράξη τελέστηκε από αµέλεια, επιβάλλεται µικρό-τερη ποινή, ενώ ο δράστης της από αµέλεια τέλεσης τηςπράξης µένει ατιµώρητος αν µε δική του προσπάθειασυλληφθεί εντός ενός µηνός εκείνος που απέδρασε(παρ. 3).

Άρθρο 173

Στο άρθρο 173 αποτυπώνεται η ισχύουσα και σήµεραδιάταξη για την απόδραση κρατουµένου µε επιµέρουςδιαφοροποιήσεις ως προς το ύψος των απειλούµενωνποινών. Στη προτεινόµενη διάταξη προβλέπεται επίσηςότι αν ο φυλακισµένος επιστρέψει οικειοθελώς στη φυ-λακή, τότε δεν εκτίει αθροιστικά την ποινή του. Αντίθε-τα, για τον κρατούµενο που δεν βρίσκεται στη φυλακή α-ποκλείεται η αθροιστική έκτιση της ποινής.

Άρθρο 173Α

Στην παρ. 1 του άρθρου αυτού τυποποιείται, όπως καιστον ισχύοντα ΠΚ η παραβίαση περιορισµού κατ’ οίκονµε ηλεκτρονική επιτήρηση, ενώ στην παρ. 2 ορίζεται ηποινή του συµµετόχου, που επιβαρύνεται όταν αυτός έ-χει την ιδιότητα υπαλλήλου αρµόδιου για την ηλεκτρονι-κή επιτήρηση.

Άρθρο 174

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται το έγκληµα της στάσηςκρατουµένων. Η βασική µορφή του εγκλήµατος διατηρεί-ται αναλλοίωτη (παρ. 1). Η διακεκριµένη όµως µορφήτροποποιείται, καθώς αυξηµένη ποινή δεν απειλείται ε-ναντίον όλων των βιαιοπραγούντων, αλλά µόνο για τουςυποκινητές και όσους έχουν χρησιµοποιήσει όπλο. Αυ-ξηµένη ποινή επιβάλλεται και στην περίπτωση που κά-ποιος από τα πρόσωπα εναντίον των οποίων στράφηκε ηπράξη διέτρεξε σοβαρό προσωπικό κίνδυνο (παρ. 2).

Άρθρο 175

Στο άρθρο 175 τυποποιούνται ενιαία οι αντιποιήσειςδηµόσιας υπηρεσίας (παρ. 1), υπηρεσίας θρησκευτικού

λειτουργού και άσκησης δικηγορίας (παρ. 2). Η αντιποίη-ση δικαστικής ή δικηγορικής ιδιότητος, σε σχέση µε συ-γκεκριµένη υπόθεση, προστίθεται ως διακεκριµένη περί-πτωση αντιποίησης (παρ. 3).

Άρθρο 176

Το άρθρο 176 καταργείται, διότι µόνη η πράξη του φέ-ρειν στολή ή διακριτικό ή παράσηµο δεν περιέχει άδικο,ώστε να τιµωρείται ποινικά.

Άρθρα 177 – 180

Τα άρθρα 177 έως 180 διατηρούνται αναλλοίωτα, µεπροσαρµογές µόνο των απειλούµενων ποινικών κυρώσε-ων.

Άρθρο 181

Στις διατάξεις του άρθρου αυτού τυποποιούνται τα ε-γκλήµατα των άρθρων 442 και 443 ΠΚ, που τιµωρούνταιως πταίσµατα. Κρίθηκε, όµως, ότι έπρεπε να διατηρη-θούν ως πληµµελήµατα, διότι αφορούν την πολιτειακή ε-ξουσία σχετικά µε την µη ανακοίνωση εύρεσης νεκρού ήκρυφής ή πρόωρης ταφής ή ανατοµής του.

Άρθρα 182 και 182Α

Τα άρθρα 182 και 182Α τυποποιούν σήµερα ως αξιό-ποινες πράξεις τις παραβιάσεις περιορισµού διαµονής«που έχουν επιβληθεί νόµιµα». Όµως η παραβίαση τέτοι-ων περιορισµών αντιµετωπίζεται επαρκώς µε την ανά-κληση της απόφασης που τους έθεσε είτε ως περιοριστι-κούς όρους στην ποινική προδικασία, είτε ως όρους ανα-στολής της ποινής.

ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα κατά της δηµόσιας τάξης

Άρθρο 183

Η διάταξη του άρθρου αυτού τιµωρεί την πρόκληση ήδιέγερση σε ανυπακοή κατά των νόµων, διαταγµάτων ήάλλων νόµιµων διαταγών της αρχής, όπως και η ισχύου-σα διάταξη, µε την προσθήκη του διαδικτύου, ως µέσουδηµοσιοποίησής της.

Άρθρο 184

Στο άρθρο 184, µε τίτλο «Διέγερση σε διάπραξη ε-γκληµάτων, βιαιοπραγίες ή διχόνοια», έχουν ενοποιηθείτα εγκλήµατα των άρθρων 184, 192 και 196 του ισχύο-ντος Π.Κ. και συνεπώς τα τελευταία δύο άρθρα (192,196) καταργούνται. Η ποινή για το έγκληµα της διέγερ-σης, το οποίο περιγράφεται πλέον ως έγκληµα δυνητι-κής διακινδύνευσης της δηµόσιας τάξης, µειώνεται βέ-βαια δραστικά, όπως επιβάλλει η αρχή της αναλογικότη-τας, διότι η προσβολή της δηµόσιας τάξης η οποία προ-καλείται µέσω της διέγερσης είναι µικρότερης έντασηςαπό εκείνην που προκαλεί η διατάραξη της κοινής ειρή-νης (παρ. 1). Ως διακεκριµένη µορφή διέγερσης τυποποιείται, ω-

41

στόσο, για πρώτη φορά η πράξη όταν µε αυτήν επιχει-ρείται η τέλεση βιαιοπραγιών κατά οµάδας ή προσώπουπου προσδιορίζεται µε βάση τη φυλή, το χρώµα, τη θρη-σκεία, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή ή το γενετήσιοπροσανατολισµό. Η ίδια αυτή αυξηµένη ποινή απειλείταικαι για τις περιπτώσεις που ο δράστης του εγκλήµατοςείναι θρησκευτικός λειτουργός, καθώς η επιρροή πουµπορεί να ασκήσει κάνει την πράξη του ακόµη πιο επικίν-δυνη (παρ. 2).

Παρότι είναι νοητό το ενδεχόµενο αλληλοεπικαλύψε-ων µεταξύ αυτής της διατάξεως και αυτής του άρθρ.82Α, η διατήρηση αµφοτέρων προκρίθηκε ενόψει της α-παιτήσεως του άρθρ. 82Α για τέλεση εγκλήµατος κατάσυγκεκριµένου παθόντος, η οποία δεν µπορεί να θεωρη-θεί ασφαλές ότι συντρέχει στην περίπτωση του αδικήµα-τος της διεγέρσεως. Επί τελέσεως µόνου του αδικήµα-τος της ρατσιστικής διεγέρσεως, η εφαρµογή του άρθρ.82Α αποκλείεται, καθώς θα αποτελούσε διπλή αξιολόγη-ση της ιδίας συµπεριφοράς.Τυποποιείται επίσης ως ιδιαίτερα διακεκριµένη µορφή

διέγερσης η περίπτωση που η πράξη είχε ως άµεσο επα-κόλουθο την τέλεση εγκληµάτων, τα οποία βεβαίως πρέ-πει να καλύπτονται από το δόλο του δράστη (παρ. 3). Μετην αυξηµένη αυτή ποινή τιµωρείται εξάλλου και όποιοςδηµόσια µε οποιονδήποτε τρόπο ή µέσω του διαδικτύουπροκαλεί ή διεγείρει τους πολίτες σε βιαιοπραγίες µετα-ξύ τους ή σε αµοιβαία διχόνοια µε αποτέλεσµα να προ-κληθεί διατάραξη της κοινής ειρήνης (παρ. 4).

Άρθρο 185

Η διάταξη του άρθρου 185 του ισχύοντος Π.Κ., όπουτυποποιείται ο εγκωµιασµός εγκλήµατος, καταργείται,διότι η συγκεκριµένη πράξη, εφόσον δεν περιέχει διέ-γερση για τέλεση εγκλήµατος ή για βιαιοπραγίες µεταξύπολιτών, δεν προσβάλλει τη δηµόσια τάξη.

Άρθρο 186

Στο άρθρο 186 περιγράφεται το έγκληµα της πρόκλη-σης ή προσφοράς σε τέλεση κακουργήµατος, ως έγκλη-µα κατά της δηµόσιας τάξης. Το εύρος της αξιόποινηςσυµπεριφοράς είναι σηµαντικά στενότερο σε σχέση µετο προβλεπόµενο στην ισχύουσα διάταξη, καθώς ρητάπροβλέπεται ότι αξιόποινη είναι η πράξη µόνο όταν κά-ποιος δίνει ή υπόσχεται σε άλλον αµοιβή για την τέλεσητου εγκλήµατος (παρ. 1). Με την ίδια αυτή προϋπόθεσηδιατηρήθηκε ως αδίκηµα και η πρόκληση και προσφοράσε τέλεση πληµµελήµατος, πράξη η οποία κατά την κρα-τήσασα άποψη θίγει επίσης τη δηµόσια τάξη.

Άρθρο 187

Στη διάταξη του άρθρου 187 παρ. 1 (εγκληµατική ορ-γάνωση) επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις ενσχέσει µε την υφιστάµενη ρύθµιση: (α) Για τη στοιχειο-θέτηση του εγκλήµατος αρκεί η επιδίωξη τέλεσης οποι-ουδήποτε κακουργήµατος και όχι ορισµένων, που ανα-φέρονται στον κατάλογο της ισχύουσας διάταξης. Ο α-ποκλεισµός ορισµένων εγκληµάτων από τον κατάλογοτων σχεδιαζόµενων πράξεων δεν διαθέτει δικαιολογητι-κή βάση και έχει ως συνέπεια τις επανειληµµένες τροπο-ποιήσεις της διάταξης. (β) Προστίθεται ως αναγκαία προ-ϋπόθεση για τη συγκρότηση του εγκλήµατος η ύπαρξη

«επιχειρησιακά» δοµηµένης οργάνωσης. Ως "επιχειρη-σιακή" νοείται η δοµή οµάδας της οποίας τα µέλη ανα-λαµβάνουν διακριτούς και αλληλοϋποστηριζόµενους ήαυτοτελείς ρόλους, ή διακριτούς και συνδυασµένους ήανεξάρτητους στόχους, µε σκοπό να αυξήσουν την απο-τελεσµατικότητά τους είτε ατοµικά είτε στο πλαίσιο τηςσυλλογικής τους δράσης, ανεξαρτήτως της γνώσης εκά-στου για τα συγκεκριµένα καθήκοντα των άλλων ή καιγια τον συγκεκριµένο σε κάθε περίπτωση στόχο της ορ-γάνωσης. Με τον όρο αυτό αποδίδεται επίσης ο «πραγ-µατοπαγής» χαρακτήρας της οργάνωσης, που τη διακρί-νει σαφώς από τις οµάδες µε προσωποπαγή δοµή, η επι-κινδυνότητα των οποίων είναι σαφώς µειωµένη, όπωςκαι η εµβέλεια της εγκληµατικής τους δράσης. Ο όροςαυτός θεωρείται από την απολύτως επικρατούσα στη θε-ωρία άποψη ως το πιο ουσιαστικό στοιχείο διαφοροποίη-σης των εγκληµατικών οργανώσεων από τις απλές συµ-µορίες, ενώ αξιοποιείται πλέον ως διαφοροποιητικός πα-ράγοντας και από σηµαντικό µέρος της νοµολογίας. (γ)Διευκρινίζεται ότι η οργάνωση δεν αρκεί να έχει οποια-δήποτε διαρκή δράση, όπως ορίζει σήµερα ο νόµος, αλ-λά πρέπει να διακρίνεται για τη «διαρκή» εγκληµατικήτης δράση.

Στην δεύτερη παράγραφο του άρθρου, η διεύθυνσητης οργάνωσης αντιµετωπίζεται ως διακεκριµένη µορφήτου εγκλήµατος, για την οποία απειλείται η ποινή τηςπρόσκαιρης κάθειρξης (5 – 15 έτη) αντί της κάθειρξης έ-ως δέκα έτη που απειλείται για τη σύσταση και συµµετο-χή σε εγκληµατική οργάνωση. Στην τρίτη παράγραφο τυποποιείται το έγκληµα της

συµµορίας. Ενόψει των ερµηνευτικών προβληµάτων πουείχε δηµιουργήσει η παρ. 5 του άρθρου, όπως ισχύει, δεναναφέρεται πλέον η «ένωση» µε άλλον για τη «διάπρα-ξη» κακουργήµατος και προβλέπεται ρητά, ότι το έγκλη-µα τελείται όταν ο δράστης «οργανώνεται» µε άλλον ήάλλους για να διαπράξουν κακούργηµα. Διευκρινίζεται,µε τον τρόπο αυτό, ότι για να υπάρχει συµµορία δεν αρ-κεί απλή σύµπτωση βουλήσεων, αλλά απαιτείται σύστα-ση οργάνωσης, µε στοιχειώδη έστω δοµή, ενώ απαιτεί-ται και η ύπαρξη συµφωνίας για την από κοινού τέλεσητων αξιόποινων πράξεων. Τέλος, στην τέταρτη παράγραφο του άρθρου επανα-

λαµβάνεται η ισχύουσα διάταξη του άρθρου 187 παρ. 7,βάσει της οποίας διευρύνονται τα τοπικά όρια ισχύος τηςδιάταξης για την αντιµετώπιση των εγκληµατικών οργα-νώσεων σε πράξεις που τελούνται στην αλλοδαπή απόηµεδαπό ή στρέφονται κατά Έλληνα πολίτη ή κατά νοµι-κού προσώπου που εδρεύει στην ηµεδαπή ή κατά τουΕλληνικού κράτους, ακόµη και αν αυτές δεν είναι αξιό-ποινες κατά τους νόµους της χώρας στην οποία τελέ-σθηκαν.

Άρθρο 187Α

Στο άρθρο αυτό τυποποιούνται οι τροµοκρατικές πρά-ξεις και η σύσταση τροµοκρατικής οργάνωσης ή η έντα-ξη σε αυτήν, πράξεις οι οποίες σήµερα περιγράφονταιστο ίδιο άρθρο του ισχύοντος ΠΚ. Η ουσιώδης αλλαγήστο έγκληµα της τροµοκρατίας είναι η κατάργηση τουκαταλόγου των αξιόποινων πράξεων που µπορούν ναχαρακτηριστούν ως τροµοκρατικές, όπως συνέβη και µετο έγκληµα της εγκληµατικής οργάνωσης. Προβλέπεταιέτσι ότι τροµοκρατικό έγκληµα µπορεί να είναι οποιοδή-ποτε κακούργηµα ή οποιοδήποτε κοινώς επικίνδυνο έ-

42

γκληµα, εφόσον τελείται υπό συνθήκες ή µε τέτοιο τρό-πο ή σε τέτοια έκταση που να προκαλεί σοβαρό κίνδυνογια τη χώρα ή για διεθνή οργανισµό και µε τους σκοπούςπου περιγράφονται στο συγκεκριµένο άρθρο . Ουσιώδης είναι και η αλλαγή που υιοθετείται για την

σύσταση τροµοκρατικής οργάνωσης ή τη συµµετοχή σεαυτή. Ενώ η σύσταση της οργάνωσης ή συµµετοχή σεαυτή για την τέλεση τροµοκρατικού εγκλήµατος που έ-χει τη µορφή κακουργήµατος διατηρεί τον κακουργηµα-τικό της χαρακτήρα και απειλείται µε ποινή κάθειρξης ωςδέκα έτη, η σύσταση τροµοκρατικής οργάνωσης ή η συµ-µετοχή σε αυτή προκειµένου να τελεστεί τροµοκρατικόέγκληµα που έχει τη µορφή πληµµελήµατος αντιµετωπί-ζεται ως πληµµέληµα και τιµωρείται µε ποινή φυλάκισηςτουλάχιστον ενός έτους, σε αντίθεση µε όσα προβλέπειη ισχύουσα διάταξη, στο πλαίσιο της οποίας απειλείται ηποινή του κακουργήµατος µειωµένη στο µέτρο του άρ-θρου 83 ΠΚ. Η τροποποίηση αυτή δικαιολογείται, στο µέ-τρο που η ποινή της κάθειρξης για την σύσταση µιας ορ-γάνωσης η οποία αποσκοπει µόνο στην τέλεση πληµµε-ληµάτων, θα παραβίαζε εµφανώς την αρχή της αναλογι-κότητας. Η κατασκευή, προµήθεια ή κατοχή όπλων, ε-κρηκτικών υλών και χηµικών ή βιολογικών υλικών ή υλι-κών που εκπέµπουν επιβλαβείς για τον άνθρωπο ακτινο-βολίες προς εξυπηρέτηση των σκοπών της τροµοκρατι-κής οργάνωσης συνιστά επιβαρυντική περίσταση, όπωςκαι στην ισχύουσα διάταξη, ενώ η µη διάπραξη από τηντροµοκρατική οργάνωση οποιουδήποτε από τα σχεδια-ζόµενα εγκλήµατα συνιστά ελαφρυντική περίσταση. ΣτοΣχέδιο επαναλαµβάνεται επίσης στην η διάταξη του ι-σχύοντος άρθρου του ΠΚ για τους διευθύνοντες τηντροµοκρατική οργάνωση. Η πράξη αυτή αντιµετωπίζεταισε κάθε περίπτωση ως κακούργηµα, λόγω της βαρύτη-τάς της και απλώς διαφοροποιείται το ύψος της ποινήςανάλογα µε τον επιδιωκόµενο από την οργάνωση σκοπό.

Ουσιώδεις είναι και οι αλλαγές που επιχειρούνται µετην προσθήκη των παραγράφων 4 έως 6στο ίδιο άρθρο.Η προσθήκη αυτή έγινε σε συµµόρφωση της χώρας µαςπρος την Απόφαση – Πλαίσιο 2008/919/ΔΕΥ του Συµ-βουλίου της 28ης Νοεµβρίου 2008. Στην παράγραφο 4τυποποιείται, ειδικότερα, η πράξη της στρατολόγησηςάλλου σε τροµοκρατική οργάνωση ή σε τέλεση τροµο-κρατικών πράξεων, ενώ στην παράγραφο 5 τυποποιείταιη εκπαίδευση άλλου για την τέλεση συγκεκριµένης τρο-µοκρατικής πράξης. Τέλος, στην παράγραφο 6 έχει µε-ταφερθεί η διάταξη της παραγράφου 3 του ισχύοντοςάρθρου µε αρκετές αλλαγές, που ήταν αναγκαίες προ-κειµένου να προσδιοριστούν µε µεγαλύτερη σαφήνειατα στοιχεία της αξιόποινης συµπεριφοράς. Πιο συγκεκρι-µένα, στην παράγραφο αυτή τιµωρείται όποιος δηµόσιαµε οποιονδήποτε τρόπο ή µέσω του διαδικτύου απειλείµε τέλεση τροµοκρατικών πράξεων ή προκαλεί ή διεγεί-ρει σε διάπραξή τους και έτσι εκθέτει σε κίνδυνο τη δη-µόσια τάξη.

Άρθρο 187Β

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται ως αυτοτελές έγκληµα ηαξιόποινη υποστήριξη, µια πράξη που τυποποιείται σήµε-ρα εν µέρει στο άρθρο 187 παρ. 2 και 4 και εν µέρει στοάρθρο 187Α παρ. 6 - 8 ΠΚ. Στην προτεινόµενη διάταξη,ως πρώτη µορφή αξιόποινης υποστήριξης, προβλέπεταιη παροχή ουσιωδών πληροφοριών ή υλικών µέσων µεσκοπό να διευκολυνθεί ή να υποβοηθηθεί εγκληµατική ή

τροµοκρατική οργάνωση για τη διάπραξη των επιδιωκό-µενων από αυτήν κακουργηµάτων. Στην παράγραφο 2 ε-παναλαµβάνεται κατά βάση αυτούσια η διάταξη του άρ-θρου 187Α παρ. 6 ΠΚ, ενώ στην παράγραφο 3 επαναλαµ-βάνεται η διάταξη του άρθρου 187 παρ. 4 ΠΚ, η οποία, µεβάση το άρθρο 187Α παρ. 8 ΠΚ ισχύει τόσο για το τρο-µοκρατικό έγκληµα όσο και για τις τροµοκρατικές οργα-νώσεις. Αντίθετα, δεν κρίθηκε αναγκαία η αυτοτελής τυ-ποποίηση των πράξεων που περιγράφονται στο άρθρο187Α παρ. 7 ΠΚ (διακεκριµένη κλοπή, ληστεία, πλαστο-γραφία και εκβίαση). Αν από τα προϊόντα που θα προκύ-ψουν από τις συγκεκριµένες πράξεις ενισχυθεί πράγµατιη δράση των εγκληµατικών ή τροµοκρατικών οργανώσε-ων, οι πράξεις υπάγονται ούτως ή άλλως στις προβλεπό-µενες στο άρθρο 187Β του Σχεδίου πράξεις.

Άρθρο 187Γ

Το άρθρο αυτό περιλαµβάνει τα ευνοϊκά µέτρα, τα ο-ποία ήδη χορηγούνται σε όσους βοηθούν στην εξάρθρω-ση εγκληµατικών ή τροµοκρατικών οργανώσεων ή στηνπρόληψη των σχεδιαζόµενων εγκληµατικών πράξεων µεβάση το άρθρο 187Β ΠΚ, όπως τροποποιήθηκε και ισχύ-ει. Δύο είναι οι βασικές αλλαγές που έχουν υιοθετηθείως προς τα µέτρα αυτά. Η πρώτη είναι ότι διευρύνονταιοι δυνατότητες του δικαστηρίου να διατάσσει αναστολήεκτέλεσης της ποινής εκείνου ο οποίος βοηθά στην ε-ξάρθρωση εγκληµατικής ή τροµοκρατικής οργάνωσης ήσυµµορίας, έχοντας τελέσει και ο ίδιος κάποιο από τα ε-πιδιωκόµενα από την οργάνωση εγκλήµατα ή κάποιοτροµοκρατικό έγκληµα. Ενώ µε βάση το ισχύον άρθρο187Β ΠΚ, το δικαστήριο µόνο σε εξαιρετικές περιπτώ-σεις µπορεί να χορηγήσει αναστολή, αφού λάβει υπόψητου την επικινδυνότητα της οργάνωσης ή της συµµο-ρίας, την έκταση συµµετοχής του υπαιτίου σε αυτή καιτον βαθµό της συµβολής του στην εξάρθρωσή της, µετην προτεινόµενη διάταξη το δικαστήριο µπορεί σε κάθεπερίπτωση να διατάξει αναστολή, εκτιµώντας ιδίως τηνέκταση της συµµετοχής του υπαιτίου στην οργάνωση καιτον βαθµό της συµβολής του στην εξάρθρωσή της. Η ε-λαστικότερη αυτή διατύπωση επιλέχθηκε καθώς από τηνµέχρι τώρα εφαρµογή της διάταξης έχει γίνει κατανοητόότι για να λειτουργήσουν τα ευνοϊκά µέτρα και να απο-δώσουν τα αναµενόµενα αποτελέσµατα θα πρέπει να εί-ναι επαρκώς δελεαστικά. Η δεύτερη βασική αλλαγή είναιότι δεν υιοθετείται ως ευνοϊκό µέτρο η χορήγηση ελα-φρυντικού για προηγούµενη εγκληµατική πράξη – όπωςαυτή προβλέπεται στο άρθρο 187Β παρ. 3, που προστέ-θηκε µε τον νόµο 4274/2014. Το δικαστήριο που θα δικά-σει τη συγκεκριµένη πράξη – η οποία µπορεί να είναι καιένα βαρύ κακούργηµα – θα πρέπει να είναι ελεύθερο ναεπιβάλει την ποινή που αντιστοιχεί στο άδικο της πράξηςκαι την ενοχή του δράστη γι’ αυτή. Στο πλαίσιο αυτό, ησυµβολή στην εξάρθρωση για τροµοκρατικής οργάνω-σης µπορεί να αξιολογηθεί ως ελαφρυντική περίσταση,χωρίς να χρειάζεται να υπάρχει ειδική σχετική διάταξη.

Άρθρο 188

Η διάταξη του άρθρου 188 (συµµετοχή σε αθέµιτο σω-µατείο) καταργείται, καθώς, µε τις διατάξεις των άρθρων80 και 105 ΑΚ, ο δικαστικός έλεγχος κρίνεται ως επαρ-κής έννοµη προστασία της δηµόσιας τάξης.

43

Άρθρο 189

Το έγκληµα της διατάραξης της κοινής ειρήνης παρα-µένει κατά βάση αναλλοίωτο σε ό,τι αφορά το περιεχό-µενο της αξιόποινης συµπεριφοράς. Αυξάνεται ωστόσοη απειλούµενη ποινή, από φυλάκιση έως δύο έτη σε φυ-λάκιση έως τρία έτη, καθώς κρίθηκε ότι η συγκεκριµένηπράξη εµπεριέχει αυξηµένη προσβολή για τη δηµόσιατάξη (παρ. 1).Ταυτόχρονα τυποποιείται µια διακεκριµένη µορφή του

εγκλήµατος (παρ. 2). Προβλέπεται, ειδικότερα, ποινήφυλάκισης τουλάχιστον τριών µηνών, όταν η πράξη γίνε-ται µε σκοπό την παρεµπόδιση της έκδοσης και ελεύθε-ρης κυκλοφορίας εφηµερίδων, περιοδικών ή βιβλίων. Η ί-δια ποινή απειλείται, όπως και σήµερα, για τους υποκινη-τές των βιαιοπραγιών, εφόσον όµως αυτοί έχουν καθο-δηγητικό ρόλο µέσα στο πλήθος, όπως και για εκείνουςπου τέλεσαν βιαιοπραγίες (παρ. 3). Στην ίδια διάταξη τιµωρείται επίσης µε ποινή φυλάκι-

σης ως τρία έτη ή χρηµατική ποινή εκείνος ο οποίος χω-ρίς να διαταράσσει την κοινή ειρήνη, εµποδίζει αυθαίρε-τα ή διαταράσσει σοβαρά µια νόµιµη συλλογική εκδήλω-ση µε σκοπό τη µαταίωσή της (παρ. 4). Η διάταξη αυτήπεριλαµβάνει ένα µέρος του ισχύοντος άρθρου 197, χω-ρίς όµως να εξαντλείται σε αυτό, καθώς δεν αναφέρεταιµόνο σε συνεδριάσεις συλλογικών οργάνων ή σωµατεί-ων, αλλά σε οποιαδήποτε νόµιµη συλλογική εκδήλωση.

Άρθρο 190

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται η δηµόσια απειλή διά-πραξης εγκληµάτων που δηµιουργεί φόβο σε αόριστο α-ριθµό ανθρώπων ή σε ορισµένο κύκλο ή κατηγορία προ-σώπων, πράξη που περιγράφεται και σήµερα στο ίδιο άρ-θρο του ΠΚ.

Άρθρο 191

Στο άρθρο αυτό έχει ενταχθεί το έγκληµα της διασπο-ράς ψευδών ειδήσεων. Στη διάταξη αυτή επαναλαµβάνε-ται ουσιαστικά η ισχύουσα διάταξη του ΠΚ, µε δύο ου-σιώδεις διαφοροποιήσεις. Για την ολοκλήρωση του ε-γκλήµατος δεν θεωρείται πλέον αρκετή η διασπορά ψευ-δών ειδήσεων ή φηµών ικανών να επιφέρουν ανησυχίεςή φόβο στους πολίτες, να ταράξουν τη δηµόσια πίστη ήνα κλονίσουν την εµπιστοσύνη του κοινού στο εθνικόνόµισµα ή στις ένοπλες δυνάµεις της χώρας, αλλά απαι-τείται να προκληθεί πράγµατι φόβος σε αόριστο αριθµόανθρώπων ή σε ορισµένο κύκλο ή κατηγορία προσώπων,που αναγκάζονται έτσι να προβούν σε µη προγραµµατι-σµένες πράξεις ή σε µαταίωσή τους, µε κίνδυνο να προ-κληθεί ζηµία στην οικονοµία, στον τουρισµό ή στην αµυ-ντική ικανότητα της χώρας ή να διαταραχθούν οι διε-θνείς της σχέσεις. Καταργείται επίσης η διακεκριµένηµορφή του δεύτερου εδαφίου του άρθρου 191 παρ. 1 ΠΚ.Αντιθέτως προστίθεται ως παρ. 2 η από αµέλεια τέλεσητου εγκλήµατος.

Άρθρο 191Α

Το έκτο Κεφάλαιο του Ειδικού Μέρους του ΠοινικούΚώδικα κλείνει µε το άρθρο αυτό, όπου τυποποιείται ηπροσβολή συµβόλων ή τόπων ιδιαίτερης εθνικής ή θρη-

σκευτικής σηµασίας. Στο άρθρο αυτό εντάχθηκε το ι-σχύον άρθρο 181 ΠΚ, το οποίο µεταφέρθηκε από τα ε-γκλήµατα κατά της πολιτειακής εξουσίας στα εγκλήµατακατά της δηµόσιας τάξης, καθώς και ένα τµήµα από το έ-γκληµα του άρθρου 201 ΠΚ, το οποίο αναφέρεται στηνπεριύβριση νεκρών. Παράλληλα το περιεχόµενο του άρ-θρου έχει διευρυνθεί µε την τυποποίηση και άλλων πρά-ξεων, οι οποίες σήµερα δεν είναι εγκλήµατα. Συγκεκρι-µένα, στο άρθρο 191Α δεν τιµωρείται πλέον µόνο όποιοςγια να εκδηλώσει µίσος ή περιφρόνηση, αφαιρεί, κατα-στρέφει, παραµορφώνει ή ρυπαίνει την επίσηµη σηµαίατου κράτους ή έµβληµα της κυριαρχίας του, πράξη πουείναι αξιόποινη κατά το άρθρο 181 ΠΚ, αλλά και εκείνοςο οποίος ηχητικά παρεµποδίζει τη δηµόσια ανάκρουσητου εθνικού ύµνου, καθώς κρίθηκε ότι και αυτή η πράξηδηµιουργεί αντίστοιχης έντασης κινδύνους διατάραξηςτης δηµόσιας τάξης. Παράλληλα, περιορίζεται το εύροςτης αξιόποινης συµπεριφοράς, καθώς το έγκληµα περι-γράφεται πια ως δυνητικής διακινδύνευσης, απαιτώνταςνα έχει εκτεθεί σε κίνδυνο η δηµόσια τάξη (παρ. 1). Με την ίδια ποινή της παρ. 1 τιµωρείται και όποιος τε-

λεί πράξης ρύπανσης ή φθοράς σε τόπους ιδιαίτερης ε-θνικής ή θρησκευτικής σηµασίας καθώς και σε χώρουςφύλαξης νεκρών ή νεκροταφεία και προκαλεί έτσι φόβοή ανησυχία σε αόριστο αριθµό ατόµων (παρ. 2).

Άρθρα 192 – 197

Τα εγκλήµατα των άρθρων 192 έως 197 του ισχύοντοςΠΚ καταργούνται. Το άρθρο 192 καταργείται γιατί αυτόέχει ενσωµατωθεί πλήρως στο άρθρο 184. Το άρθρο 193 (έγκληµα σε κατάσταση υπαίτιας µέθης)

γιατί είχε επικριθεί από το σύνολο της θεωρίας ως έ-γκληµα που τιµωρούσε ουσιαστικά ένα άτοµο αποκλει-στικά και µόνο επειδή µέθυσε, ενώ οποιαδήποτε άλλη υ-παίτια διατάραξη της συνείδησης, όταν δεν συνοδεύεταιαπό υπαιτιότητα ως προς την τέλεση εγκλήµατος, είναιποινικά αδιάφορη.Το άρθρο 194 (πρόσκληση σε συνεισφορά για χρηµατι-

κές ποινές) καταργείται επειδή τα όρια µεταξύ «κριτι-κής» της δικαστικής απόφασης και «αποδοκιµασίας» τηςείναι ασαφή και προσθέτως η απαξία της πράξης αυτήςδεν έχει την ένταση που θα δικαιολογούσε την ένταξήτης στον Π.Κ.Το άρθρο 195 (κατάρτιση ένοπλης οµάδας) καταργεί-

ται γιατί η κατάρτιση ένοπλης οµάδας, η οποία δεν απο-βλέπει στη διάπραξη εγκληµάτων, αφορούσε ζητήµατατης περιόδου που τέθηκε σε ισχύ ο ΠΚ και για το λόγοαυτό η συγκεκριµένη διάταξη είναι πλέον σε αχρησία.Το άρθρο 196 (κατάχρηση εκκλησιαστικού αξιώµατος)

έχει ενταχθεί ως επιβαρυντική περίσταση στην παρ. 2του άρθρου 184.Τέλος το άρθρο 197 (διατάραξη συνεδριάσεων) έχει ε-

νταχθεί εν µέρει στο άρθρο 168, εν µέρει στο άρθρο168Α και εν µέρει στο άρθρο 189.

ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Επιβουλή της θρησκευτικής ειρήνης

Καταργούνται τα άρθρα 198 - 199 (κακόβουλη βλα-σφηµία και καθύβριση θρησκευµάτων), αφού γίνεται γε-νικώς δεκτό, ότι δεν προσβάλλουν κανένα υπαρκτό κοι-

44

νωνικό µέγεθος και εποµένως δεν συνιστούν αξιόποινεςπράξεις.

Άρθρο 200

Με τη διάταξη αυτή τιµωρείται όποιος κακόβουλα προ-σπαθεί να εµποδίσει ή διαταράσσει µία ανεκτή κατά τοπολίτευµα θρησκευτική συνάθροιση (παρ. 1), ενώ στηνπαρ. 2 τιµωρείται όποιος ενεργεί υβριστικά ανάρµοστεςπράξεις µέσα σε εκκλησία ή σε τόπο ορισµένο για θρη-σκευτική συνάθροιση ανεκτή κατά το πολίτευµα. Ανε-κτές κατά το πολίτευµα είναι οι συναθροίσεις «κάθεγνωστής θρησκείας», της οποίας «τα σχετικά µε τη λα-τρεία της τελούνται ανεµπόδιστα υπό την προστασίατων νόµων» (άρθρο 13 παρ. 2 εδ. α΄του Συντάγµατος).

Άρθρο 201

Το άρθρο 201 (περιύβριση νεκρών) καταργείται, καθώςη απαξία της τυποποιούµενης σε αυτό πράξης αντιµετω-πίζεται µε τη διάταξη του 191Α παρ. 2 που τιµωρεί πρά-ξεις ρύπανσης ή φθοράς σε χώρους φύλαξης νεκρών ήνεκροταφεία, ενώ, αν η ρύπανση ή φθορά στους τόπουςαυτούς συνιστά προσβολή µνήµης νεκρού, αυτή τιµωρεί-ται µε το άρθρο 365.

ΟΓΔΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα που ανάγονται στη στρατιωτική υπηρεσίακαι στην υποχρέωση για στράτευση

Καταργείται ολόκληρο το 8ο κεφάλαιο, όπου περιλαµ-βάνονται τα εγκλήµατα κατά της στρατιωτικής υπηρε-σίας. Αυτοτελές κεφάλαιο για την προστασία της στρα-τιωτικής υπηρεσίας δε συναντάται σε κανένα από τουςσύγχρονους Ποινικούς Κώδικες, ενώ η ύπαρξη του κε-φαλαίου αυτού κρίθηκε επιπλέον περιττή, εφόσον όλατα σχετικά µε την στρατιωτική υπηρεσία θέµατα ρυθµίζο-νται στον Στρατιωτικό Ποινικό Κώδικα.

ΕΝΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Πλαστοποίηση νοµίσµατος και άλλων µέσων πληρωµής και ενσήµων

Στο ένατο Κεφάλαιο τυποποιούνται τα εγκλήµατα πουπροσβάλλουν το νόµισµα, τα άλλα µέσα πληρωµής καιτα ένσηµα. Οι ισχύουσες σήµερα διατάξεις του ΠοινικούΚώδικα έχουν την ακόλουθη ιδιοτυπία: δεν είναι σύγχρο-νες του Ποινικού Κώδικα, αλλά έχουν «ζωή» µεγαλύτε-ρη των 80 ετών. Κι αυτό γιατί οι ίδιες ακριβώς διατάξεις,µε ελάχιστες επουσιώδεις αποκλίσεις, θεσπίστηκαν το1931 µε τον ν. 5016/1931, οπότε και αντικατέστησαν τιςµέχρι τότε προϊσχύουσες διατάξεις των άρθρων 234-246του Ποινικού Νόµου, σε εκπλήρωση συµβατικής υποχρέ-ωσης της Ελλάδας, η οποία το 1929 είχε υπογράψει τηΔιεθνή Σύµβαση της Γενεύης του 1929 «περί λήψεωςτων αναγκαίων µέτρων προς καταστολήν της παραχαρά-ξεως και κιβδηλείας».Η εισαγωγή όµως του ευρώ και η ανάγκη για εναρµό-

νιση των ευρωπαϊκών νοµοθεσιών µε απώτερο στόχο τησυµµετρική και αποτελεσµατική πάταξη της παραχάρα-

ξής του, που υλοποιήθηκε µε µια σειρά κειµένων, οδη-γιών, αποφάσεων και Αποφάσεων – Πλαίσιο της Ευρω-παϊκής Ένωσης (βλ. γι’ αυτές Σ. Παύλου, Εγκλήµατα πε-ρί το νόµισµα, 2η εκδ. 2003, σ. 92 επ.), υποχρέωσε τηνΕλλάδα να αλλάξει άρδην τη σχετική κατάστρωση τωνκρίσιµων εγκληµάτων και να αναθεωρήσει το Κεφάλαιοτων εγκληµάτων περί το νόµισµα, µετά και την έκδοσητου ν. 2948/2001 που προσέδωσε στα ερµηνευόµενα ε-γκλήµατα την καταληκτική τους µορφή (για την σχετικήπορεία βλ. Σ. Παύλου, Νόµισµα, σ. 27 επ., του ίδιου, Ηποινική προστασία των µέσων πληρωµής στην Ε.Ε. Καιµία νοµοτεχνική πρόταση για την ορθολογικότερη ενσω-µάτωση της 2001/413/ΔΕΥ Αποφάσεως-Πλαισίου «γιατην καταπολέµηση της απάτης και της πλαστογραφίαςπου αφορούν τα µέσα πληρωµής πλην των µετρητών»στην ελληνική έννοµη τάξη, ΠοινΧρ 2010, σ. 353 επ.).Η Σύµβαση της Γενεύης αποτέλεσε πάντως ένα πλαί-

σιο επί του οποίου στηρίχθηκε, πολλά έτη µετά, και ηδιακρατική – εναρµονισµένη ευρωπαϊκή κατάστρωσητης προστασίας του ευρώ, µέσω των Κανονισµών καιτων Αποφάσεων – Πλαίσιο που εκδόθηκαν, όπως και η Α-πόφαση – Πλαίσιο 2001/413/ΔΕΥ (για την ερµηνεία τηςβλ. Σ. Παύλου, ό.π., ΠοινΧρ 2010, σ. 353 επ. και Δ. Ζιού-βα, Ποινική προστασία των µέσων πληρωµής πλην τωνµετρητών (απόφαση – πλαίσιο 2001/413/ΔΕΥ και ελληνι-κό ποινικό δίκαιο, σε Δούβλη / Μπώλου (επιµ), Δίκαιοπροστασίας καταναλωτών, 2008, σ. 1189 επ).

Άρθρο 207

Διατηρήθηκε η τυποποίηση των πράξεων της πλαστο-ποίησης, (παραποίηση, νόθευση) και της κατοχής πλα-στών νοµισµάτων οποιουδήποτε κράτους ή εκδοτικήςαρχής (παρ. 1) ή κάθε άλλο ενσώµατο µέσο µεταφοράςχρηµάτων ή νοµισµατικής αξίας, όπως πιστωτικές κάρ-τες, ταξιδιωτικές επιταγές, ευρωεπιταγές, λοιπές επιτα-γές και συναλλαγµατικές (παρ. 2) καταργουµένων τωνπολλαπλών επιµέρους τυποποιήσεων, που ούτως ή άλ-λως καλύπτονται στην έννοια της «κατοχής». Τούτο α-ποτελεί τη βασική µορφή του εγκλήµατος της παραχά-ραξης, και θεσπίζεται ως ειδικότερη αυτοτελής πράξη ηπλαστοποίηση των άλλων µέσων πληρωµής, στην εννοι-ολογική περιγραφή των οποίων ακολουθούνται οι προ-βλέψεις της Απόφασης - Πλαισίου 2001/413/ΔΕΥ, οπότεκαι καταργήθηκε το ανεπίκαιρο άρθρο 214 ΠK, που εξί-σωνε από πλευράς βαρύτητας και απαξίας την πλαστο-ποίηση του «αξιογραφικού νοµίσµατος» (για το οποίοβλ. Σ. Παύλου, Νόµισµα, σ. 12 επ.). Οι πράξεις είναι κα-κουργηµατικές και απειλούνται µε κάθειρξη έως δέκα έ-τη και χρηµατική ποινή. Τέλος παραµένει ως προνοµιού-χος µορφή των εγκληµάτων που τυποποιούνται στο άρ-θρο 207 παρ. 1 και 2 και 208 παρ. 1, η πράξη που αφοράιδιαίτερα ελαφρές περιπτώσεις, και ως τέτοιες ρητά πλέ-ον από τον νόµο χαρακτηρίζονται περιπτώσεις είτε µι-κρού αριθµού πλαστών ή µικρής φερόµενης αξίας τους,όπως άλλωστε παγίως ερµηνευόταν η σχετική πρόβλε-ψη µέχρι σήµερα (παρ. 3).

Άρθρο 208

Ουσιαστική αποπεράτωση του εγκλήµατος του άρθρου207 αποτελεί το έγκληµα της κυκλοφορίας πλαστών νο-

45

µισµάτων και άλλων µέσων πληρωµής και καθορίζεται α-κριβέστερα ο χρόνος της πράξης, είτε κατά είτε πριν απότο χρόνο νόµιµης κυκλοφορίας του νοµίσµατος είτε κα-τά το διάστηµα κατά το οποίο γίνεται δεκτό προς ανταλ-λαγή από τους αρµόδιους φορείς, λύση που επιλύει ασά-φεια του ισχύοντος κανόνα (παρ. 1).Αν ο υπαίτιος ή αντι-πρόσωπός του είχε δεχτεί το πλαστό νόµισµα ή άλλο µέ-σο πληρωµής σαν γνήσιο τιµωρείται µε φυλάκιση ως έξιµήνες ή χρηµατική ποινή. Η ίδια ποινή επιβάλλεται αν ουπαίτιος ενήργησε εκτελώντας εντολή εκείνου στον ο-ποίο δόθηκε το νόµισµα ή άλλο µέσο πληρωµής, ότανβρίσκεται σε σχέση εξάρτησης µε τον εντολέα ή ζει µαζίτου στην ίδια κατοικία (παρ. 2).

Άρθρο 208Α

Με τις ποινές του άρθρου 208 παρ. 1 τιµωρείται όποιοςµε πρόθεση κατασκευάζει, προµηθεύεται, κατέχει ή θέ-τει σε κυκλοφορία νόµισµα για την κατασκευή του οποί-ου είχαν χρησιµοποιηθεί νόµιµες εγκαταστάσεις και υλι-κά, χωρίς την άδεια της αρµόδιας αρχής ή καθ΄ υπέρβα-ση του σχετικού δικαιώµατος.

Άρθρο 208Β

Με τη διάταξη αυτή τιµωρείται µε χρηµατική ποινή ό-ποιος παράγει, πωλεί, εισάγει ή διανέµει για πώληση ήγια άλλους εµπορικούς σκοπούς µετάλλια ή µάρκες πουφέρουν στην όψη τους όρους «ευρώ» ή «λεπτά ευρώ» ήτο σύµβολο του ευρώ ή έχουν µέγεθος εντός των ορίωναναφοράς ή φέρουν οποιοδήποτε σχέδιο παρόµοιο µε ε-κείνο των εθνικών εµπρόσθιων όψεων ή των κοινών οπί-σθιων όψεων των κερµάτων ευρώ ή είναι πανοµοιότυποή παρόµοιο µε το σχέδιο της στεφάνης των δύο ευρώ.

Άρθρο 208Γ

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται η πλαστογραφία και κα-τάχρηση ενσήµων, πράξη που περιγράφεται στο άρθρο218 του ισχύοντος Π.Κ. Το συγκεκριµένο έγκληµα µετα-φέρεται στο κεφάλαιο των εγκληµάτων περί το νόµισµα,γιατί συστηµατικά προσιδιάζει περισσότερο στο πεδίοτων εγκληµάτων αυτών, και όχι εκείνου των εγκληµάτωνπερί τα υποµνήµατα, όπου εντάσσεται µέχρι σήµερα.

Άρθρα 209 - 210

Τα άρθρα 209 και 210 καταργούνται, διότι το έγκληµατης κιβδηλείας αναφέρεται ουσιαστικά σε µια άλλη επο-χή.

Άρθρο 211

Διατηρείται η εξαιρετική τυποποίηση συγκεκριµένωνουσιωδών προπαρασκευαστικών πράξεων, που ανάγο-νται σε αυτοτελές έγκληµα.

Άρθρο 212

Διευρύνεται η πρόβλεψη ειδικής έµπρακτης µετάνοιαςεφόσον ο δράστης των πράξεων παραχάραξης κατα-στρέψει τα πλαστά πριν από την κυκλοφορία τους καιπριν εξεταστεί µε οποιονδήποτε τρόπο για την πράξητου από τις αρµόδιες αρχές (παρ. 1). Το ίδιο ισχύει και ό-σον αφορά τις προπαρασκευαστικές πράξεις, εφόσον οδράστης καταστρέψει τα αντικείµενα που αναφέρονταιστο άρθρο 211, πριν τα χρησιµοποιήσει (παρ. 2).

Άρθρο 213

Θεσπίζεται ως υποχρεωτικό µέτρο ασφαλείας η δή-µευση των επικίνδυνων πλαστών προϊόντων ή του κρίσι-µου µηχανολογικού εξοπλισµού και αν ακόµη δεν διω-χθεί και καταδικαστεί ορισµένο πρόσωπο και ανεξάρτη-τα από το αν αυτά ανήκουν ή όχι στον αυτουργό ή τονσυµµέτοχο του εγκλήµατος.

Άρθρα 214 - 215

Τα άρθρα 214 και 215 καταργούνται, διότι το πρώτοκαλύπτεται από τις νέες ρυθµίσεις και το δεύτερο, διότιούτως ή άλλως στερείται κυρωτικού περιεχοµένου.

ΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα περί τα υποµνήµατα

Τα εγκλήµατα περί τα υποµνήµατα προσβάλλουν τηναποδεικτική ακεραιότητα του «υποµνήµατος». Η τυπο-ποίησή τους σαφώς εξυπηρετεί εποµένως την γνησιότη-τα του εγγράφου, ως κοινωνικού αγαθού, και βοηθάστην εµπέδωση της εµπιστοσύνης στην ακεραιότητατων έγγραφων αποδείξεων στις συναλλαγές. Η κατά-στρωση του κεφαλαίου των εγκληµάτων περί τα υποµνή-µατα διατηρεί κατά βάση την επιτυχηµένη δοµή του ι-σχύοντος Ποινικού Κώδικα µε κάποιες αναγκαίες εκλο-γικεύσεις και προσαρµογές.

Άρθρο 216

Στο άρθρο αυτό (πλαστογραφία) παραµένει η τυποποί-ηση ως βασικών πλαστοποιητικών πράξεων της «κατάρ-τισης» που περιγράφει την εξαρχής «κατασκευή» ενόςπλαστού εγγράφου, της «νόθευσης», που περιγράφειτην αλλοίωση της υποµνηµατιστικής λειτουργίας ενόςγνήσιου εγγράφου, και της χρήσης του πλαστού η οποίαόµως δεν αποτελεί πλέον «επιβαρυντική περίσταση»,αλλά αυτοτελή πράξη, που συρρέει φαινοµενικά όταν α-κολουθεί την πλαστοποιητική ενέργεια και απορροφάταιαπό αυτήν (παρ. 1 και 2).Με την παρ. 3 τιµωρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη και

χρηµατική ο υπαίτιος των πράξεων της κατάρτισης πλα-στού ή της νόθευσης γνησίου και της χρήσης του ανσκόπευε να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον πε-ριουσιακό όφελος βλάπτοντας τρίτον και το συνολικό ό-φελος ή η συνολική ζηµία υπερβαίνει τα 120.000 ευρώ.

46

Με την παρ. 4 τιµωρείται µε κάθειρξη τουλάχιστον δέκαετών και χρηµατική ποινή έως χίλιες ηµερήσιες µονάδεςο υπαίτιος των ίδιων πράξεων (κατάρτισης πλαστού ήνόθευσης και της χρήσης του) όταν αυτές στρέφονται ά-µεσα κατά του νοµικού προσώπου του ελληνικού Δηµο-σίου, των Νοµικών Προσώπων Δηµοσίου Δικαίου ή τωνΟργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και το αντικείµενότους υπερβαίνει τα 120.000 ευρώ. Η πράξη αυτή, όπωςκαι όλες οι άλλες αντίστοιχου περιεχοµένου, παραγρά-φεται µετά είκοσι έτη.

Άρθρο 217

Στο άρθρο παραµένει τυποποιηµένη η περίπτωση τηςπλαστογραφίας πιστοποιητικών κατά τα σηµερινά κρα-τούντα, µε τις αναγκαίες προσαρµογές στο προτεινόµε-νο κυρωτικό σύστηµα (παρ. 1 και 2). Μολονότι το βασικόέγκληµα τιµωρείται µε ποινή µειωµένη έναντι της πλα-στογραφίας, εντούτοις αυξηµένη ποινή φυλάκισης απει-λείται για εκείνον που καταρτίζει πλαστό ή νοθεύει πτυ-χίο ή κάθε πιστοποιητικό γνώσεων ή δεξιοτήτων ή νο-θεύει γνήσιο ή κάνει χρήση αυτών µε σκοπό να καταλά-βει θέση εργασίας ή να διεκδικήσει βαθµολογική ή µι-σθολογική προαγωγή στον δηµόσιο ή τον ιδιωτικό τοµέα(παρ. 3).

Άρθρα 218 - 219

Τα άρθρα 218 και 219, που αναφέρονται στην πλαστο-γραφία και κατάχρηση ενσήµων καταργούνται, καθώς έ-χουν µεταφερθεί, κατά το µέρος που κρίθηκε αναγκαίο,στο κεφάλαιο των εγκληµάτων περί το νόµισµα (άρθρο208Γ).

Άρθρο 220

Στο άρθρο αυτό περιγράφεται η «υφαρπαγή ψευδούςβεβαίωσης», στην οποία εισάγεται και διακεκριµένη µορ-φή, στις περιπτώσεις που συντρέχουν οι όροι των παρ. 3και 4 του άρθρου 216, δηλαδή όταν ο δράστης σκόπευενα προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον περιουσιακόόφελος βλάπτοντας τρίτον ή σκόπευε να βλάψει άλλον,και το συνολικό όφελος ή η συνολική ζηµία υπερβαίνειτα 120.000 ευρώ ή η πράξη του στρέφεται άµεσα κατάτου νοµικού προσώπου του Δηµοσίου, των ν.π.δ.δ. καιτων Ο.Τ.Α. και το αντικείµενο της υπερβαίνει το ποσότων 120.000 ευρώ.

Άρθρο 221

Στο άρθρο αυτό τυποποιούνται οι ψευδείς ιατρικές πι-στοποιήσεις. Για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήµατος δι-ευκρινίζεται κατά τρόπο ρητό, ως στοιχείο πλέον του ε-γκλήµατος, ότι η πράξη µπορεί «να ζηµιώσει άµεσα οικο-νοµικά άλλον». Με τη διατύπωση αυτή επιχειρείται να α-ντιµετωπιστεί το πρόβληµα αοριστίας που παρουσιάζεισήµερα η διάταξη του άρθρου 221 ΠΚ, όπου γίνεται αό-ριστα λόγος για «έννοµα και ουσιώδη συµφέροντα άλ-λου», επιλογή που εύλογα επικρίνεται από τη θεωρία ωςαόριστη και παρέχουσα την δυνατότητα αυθαίρετης κρί-

σης (έτσι Χ. Μυλωνόπουλος, Ποινικό Δίκαιο, Εγκλήµατασχετικά µε τα υποµνήµατα, 2005, σ. 179). Η ποινή επιβα-ρύνεται όταν οι ψευδείς πιστοποιήσεις προορίζονται γιαδικαστική χρήση (παρ. 1 εδ. β΄), όταν χρησιµοποιούνταιγια να εξαπατηθεί δηµόσια, δηµοτική ή κοινοτική αρχή ήνοµικό πρόσωπο δηµοσίου δικαίου ή ασφαλιστική επιχεί-ρηση (παρ. 2 εδ. α΄) και όταν έγινε δικαστική χρήση τηςψευδούς πιστοποίησης (παρ. 2 εδ. β΄).

Άρθρο 222

Στο άρθρο αυτό θεσπίζεται το έγκληµα της «υπεξαγω-γής εγγράφων», χωρίς καµία απόκλιση από την ορθή ση-µερινή ρύθµιση του άρθρου 222 ΠΚ.

Άρθρο 223

Το άρθρο 223 (µετακίνηση οροσήµων) καταργείται,γιατί η διάταξη απηχεί απαρχαιωµένη αντίληψη περί τηςαποδεικτικής δύναµης των υλικών µέσων. Σήµερα, µετην εξάπλωση των νέων τεχνολογιών, που καθιστούν α-σφαλή την αποτύπωση των ορίων, η συγκεκριµένη διάτα-ξη στερείται πρακτικής σηµασίας.

ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα σχετικά µε την απονοµή της δικαιοσύνης

Άρθρο 224

Στο άρθρο 224 τυποποιείται το έγκληµα της ψευδούςκατάθεσης, στο οποίο έχουν ενωθεί οι διατάξεις των άρ-θρων 224 και 225 του ισχύοντος Π.Κ. για την ψευδορκίακαι την ψευδή ανώµοτη κατάθεση. Η διάκριση των δύοπεριπτώσεων (ένορκη ή ανώµοτη κατάθεση) δεν είναιπλέον κρίσιµη και οι ποινές έχουν εξοµοιωθεί, αφού γίνε-ται γενικώς δεκτό, ότι ο όρκος δεν επηρεάζει πλέον την«ετοιµότητα» ψευδών καταθέσεων.

Άρθρο 225

Το άρθρο 225 έχει ενσωµατωθεί στο άρθρο 224 και γιατο λόγο αυτό καταργείται.

Άρθρο 226

Στο άρθρο 226 απειλούνται αυξηµένες κυρώσεις για τιςψευδείς καταθέσεις πραγµατογνωµόνων ή διερµηνέωνστα δικαστήρια, διότι η ψευδής πραγµατογνωµοσύνη ήδιερµηνεία εκθέτει σε σηµαντικό βαθµό την έκδοση ορ-θών δικαστικών αποφάσεων. Για το λόγο αυτό επιβάλλε-ται υποχρεωτικά και η παρεπόµενη ποινή της απαγόρευ-σης άσκησης επαγγέλµατος.

Άρθρο 227

Στο άρθρο 227 έχει ενταχθεί χωρίς αλλαγές η διάταξητης δεύτερης παραγράφου του ισχύοντος άρθρου, πουπροβλέπει εξάλειψη του αξιοποίνου της ψευδούς κατά-θεσης, µε έµπρακτη µετάνοια.

47

Άρθρο 228

Το άρθρο 228 καταργείται για δύο λόγους. Σε ό,τι αφο-ρά την πρώτη παράγραφο του άρθρου, εκείνος που παρα-σύρει έναν άλλο να δώσει από πλάνη ψευδή όρκο είναισε κάθε περίπτωση ηθικός αυτουργός του εγκλήµατος σεένα σύστηµα περιορισµένης αντικειµενικής εξάρτησης,ώστε να µην υπάρχει περιθώριο εφαρµογής της συγκε-κριµένης διάταξης. Σε ό,τι αφορά την δεύτερη παράγρα-φο του άρθρου, η προσπάθεια κατάπεισης δεν µπορεί νααντιµετωπίζεται µε τρόπο διαφορετικό από εκείνον πουπροβλέπεται για κάθε πρόκληση σε τέλεση εγκλήµατος,στο άρθρο 186.

Άρθρο 229

Στο άρθρο 229 τυποποιείται το έγκληµα της ψευδούςκαταµήνυσης. Σηµαντική αλλαγή στο έγκληµα αυτό είναιη κατάργηση της αναφοράς στο σκοπό του δράστη. Σή-µερα η ψευδής καταµήνυση τιµωρείται µόνο όταν ο δρά-στης την τελεί µε σκοπό καταδίωξης του καταγγελλόµε-νου προσώπου. Καθώς όµως στο ελληνικό δίκαιο ισχύειως προς τη δίωξη η αρχή της νοµιµότητας, ήδη η καταγ-γελία της πράξης δηµιουργεί άµεσα τον κίνδυνο άσκησηςποινικής δίωξης, ώστε η αναφορά στον επιπρόσθετο σκο-πό να εµφανίζεται περιττή.

Άρθρο 230

Στο άρθρο 230 τιµωρείται η ψευδής καταγγελία, µε τηνοποία ο δράστης δεν καθιστά άλλον ύποπτο. Η πράξη ε-πισύρει µικρότερη ποινή, εφόσον δεν δηµιουργεί πρόβλη-µα σε συγκεκριµένο πρόσωπο, διατηρεί όµως τον άδικοχαρακτήρα της, γιατί η καταγγελία συνεπάγεται πάντωςκινητοποίηση του µηχανισµού απονοµής της ποινικής δι-καιοσύνης.

Άρθρο 231

Στο άρθρο 231 εντάσσεται η υπόθαλψη εγκληµατία.Στο άρθρο αυτό τυποποιείται ως υπόθαλψη µόνο η µαταί-ωση της δίωξης άλλου για έγκληµα που έχει διαπράξει.Αντίθετα, η µαταίωση της εκτέλεσης της ποινής ή του µέ-τρου ασφαλείας που επιβλήθηκε, τυποποιείται ως έγκλη-µα κατά της πολιτειακής εξουσίας στο άρθρο 169Α παρ.2.

Άρθρο 232

Στο άρθρο 232 διατηρείται αναλλοίωτο το έγκληµα τηςπαρασιώπησης εγκληµάτων.

Άρθρο 233

Στη διάταξη αυτή εντάσσεται η απιστία δικηγόρου. Ωςαπιστία ορίζεται, η βλάβη των συµφερόντων του εντο-λέα, δικαιούχου νοµικής προστασίας ή η βοήθεια στην ί-δια ένδικη υπόθεση, µε συµβουλές ή µε παροχή υπηρε-σίας και στους δύο διαδίκους (παρ. 1). Η απειλούµενηποινή είναι φυλάκιση ως τρία έτη ή χρηµατική ποινή, ενώαν ο δικηγόρος συνεννοήθηκε µε αυτούς που έχουν αντί-θετα συµφέροντα, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον ε-νός έτους και χρηµατική ποινή (παρ. 2).

Άρθρο 234

Στο άρθρο 234 τυποποιείται η παραβίαση της µυστικό-τητας δικαστικής συνεδρίασης, που έχει διεξαχθεί κε-κλεισµένων των θυρών ή εγγράφου τέτοιας συνεδρία-σης, όπως ακριβώς προβλέπεται και στην ισχύουσα διά-ταξη.

ΔΩΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα σχετικά µε την υπηρεσία

Οι σκέψεις, που αφορούν τη σχέση των εννοιών της«πολιτειακής εξουσίας», της «υπηρεσίας» και της «δικαι-οσύνης», που δικαιολογούν τη διατήρηση του πέµπτουκεφαλαίου, του παρόντος και του προηγουµένου, µε τοπεριεχόµενο που έχουν, παρατίθενται ως προοίµιο τουπέµπτου κεφαλαίου στο οποίο και γίνεται παραποµπή. Τοκεφάλαιο εµπεριέχει ειδικότερα δύο ενότητες, που τιτ-λοφορούνται αντιστοίχως: (α) Χρήση της υπηρεσίας γιαιδιωτικό όφελος και (β) Κατάχρηση υπαλληλικής ιδιότη-τας.

Ι. Χρήση της υπηρεσίας για ιδιωτικό όφελος

Άρθρο 235

Με την παρ. 1 του άρθρου 235 τυποποιείται το κλασικόσχήµα δωροληψίας για πράξη του υπαλλήλου η οποίασχετίζεται µε την άσκηση των καθηκόντων του, χωρίς ό-µως να αντίκειται προς αυτά. Εδώ εµπίπτουν οι κάθε εί-δους παράνοµες αµοιβές, εξυπηρετήσεις ή όποια άλλαανταλλάγµατα τυχόν αξιώσει ή αποδεχθεί ένας υπάλλη-λος προκειµένου να ενεργήσει υπέρ του δότη ή άλλουπροσώπου, κατά τρόπο που δεν αντιβαίνει κατά τα λοιπά(εκτός δηλ. από το ότι δεν θα έπρεπε να λάβει ανταµοι-βή) στα υπηρεσιακά του καθήκοντα). Το όποιο τέτοιο ω-φέληµα θα πρέπει επιπλέον να είναι σε θέση, είτε αντι-κειµενικά είτε υποκειµενικά (αν πρόκειται για αντικείµε-νο που έχει αξία µόνον για τον συγκεκριµένο δράστη) ναεπηρεάσει τη βούληση αυτού να ενεργήσει. Με το δεύ-τερο εδάφιο της παρ. 1 τιµωρείται βαρύτερα η πράξη τουυπαλλήλου όταν τελείται κατ΄ επάγγελµα.Εννοείται ότι, όπως ισχύει και υπό το ισχύον καθεστώς

των εγκληµάτων δωροδοκίας, παραµένουν εκτός τηςποινικής τυποποίησης ελάχιστης αξίας ή συµβολικού χα-ρακτήρα παροχές ή χειρονοµίες, στις οποίες µπορεί οενδιαφερόµενος πολίτης να προβεί, στο πλαίσιο κοινωνι-κά πρόσφορων εκδηλώσεων φιλοφροσύνης ή ευπρέπει-ας – ο δε προσδιορισµός αυτών των περιπτώσεων από-κειται στην θεωρία και τη νοµολογία. Με τη διατύπωση «σε σχέση µε την άσκηση των καθη-

κόντων του» καταλαµβάνονται και πράξεις που δεν ανά-γονται στον στενό κύκλο των ανατεθειµένων στον υπάλ-ληλο αρµοδιοτήτων, αλλά αυτός µπορεί να διαπράξει επ’ευκαιρία της εκτελέσεως των καθηκόντων του ή επωφε-λούµενος από τη θέση που κατέχει.Με βάση, εξάλλου, την σχέση της πράξεως του υπαλ-

λήλου µε το υπηρεσιακό του καθήκον, διαφοροποιείταιστην παρ. 2 και η αντιµετώπισή του ως προς την επαπει-λούµενη ποινή. Θεωρείται ότι η απαξία της πράξης είναιµικρότερη αν η ιδιοτελής χρήση της ανατεθειµένης στονυπάλληλο υπηρεσίας συνίσταται στην αποκόµιση προ-

48

σωπικού ωφελήµατος για µία υπηρεσιακή ενέργεια (ήτην παράλειψή της), στην οποία αυτός θα προέβαινε α-κόµα κι αν δεν είχε λάβει το δώρο. Θεωρείται, αντιθέτως,ότι η πρόθεση εκτροπής της υπηρεσιακής λειτουργίαςπρος αποτέλεσµα διαφορετικό από αυτό στο οποίο θα ο-δηγούσαν οι δέουσες υπηρεσιακά ενέργειες, συνιστάσηµαντικά σοβαρότερη βλάβη του εννόµου αγαθού τηςσύννοµης εκτέλεσης της δηµόσιας υπηρεσίας και γι’ αυ-τό τιµωρείται βαρύτερα. Στις αντικείµενες στα υπηρεσια-κά καθήκοντα ενέργειες και παραλείψεις περιλαµβάνο-νται και πράξεις που ενεργούνται στο πλαίσιο της διακρι-τικής ευχέρειας ενός υπαλλήλου, ανεξαρτήτως της κατάγράµµα τήρησης των σχετικών τυπικών διαδικασιών, στοµέτρο τουλάχιστον που ο χρηµατισµός συνδέεται αντι-κειµενικά προς την υπηρεσιακή ενέργεια και έπαιξε (ήπροοριζόταν να παίξει) κάποιο ρόλο στην άσκηση της α-νωτέρω διακριτικής εξουσίας, κλίνοντας την πλάστιγγαή έστω συνδιαµορφώνοντας την τελική κρίση του υπαλ-λήλου (βλ. για το ενλόγω ζήτηµα ν. Ανδρουλάκη, Περίτης δωροδοκίας υπαλλήλων ασκούντων διακριτικήν ε-ξουσίαν, ΠοινΧρ ΙΓ΄, σ. 128 επ. και 193 επ., καθώς και Ν.Μπιτζιλέκη, Υπηρεσιακά Εγκλήµατα, β΄έκδ., σ. 197 επ.).Με την παρ. 3, όπως και στον προϊσχύσαντα ΠΚ, τυπο-

ποιείται η λήψη περιουσιακής φύσεως παροχών, όχι ενό-ψει συγκεκριµένης υπηρεσιακής ενέργειας ή παράλει-ψης του υπαλλήλου, αλλά µε σκοπό τον προσεταιρισµότου, ήτοι τη δηµιουργία ενός κλίµατος κοινωνικής ή προ-σωπικής υποχρέωσης που να προετοιµάζει την ανταπό-δοση µέσω υπηρεσιακής ενέργειας ή παράλειψης – ανκαι όποτε παραστεί αυτό δυνατό ή αναγκαίο – ή να καθι-στά ευκολότερη την προσέγγισή του, προκειµένου νατου ζητηθεί ενέργεια ή παράλειψη σχετική µε την άσκη-ση των καθηκόντων του. Η έννοια του όρου «αθέµιτη» εί-ναι η ίδια όπως και στην παρ. 1. Και εδώ οι παροχές θαπρέπει να είναι τέτοιες που να υπερβαίνουν τις αναµενό-µενες στα πλαίσια της κοινωνικής ευπρέπειας ή αβρότη-τας. Για την εγκαθίδρυση του αξιοποίνου πρέπει δε αυ-τές να προσφέρονται προς τον υπάλληλο λόγω ακριβώςαυτής του της ιδιότητας και να γίνονται από αυτόν απο-δεκτές εν γνώσει του γεγονότος αυτού – του ότι δηλ.του προσφέρουν κάποιας αξίας δώρα λόγω της ιδιότη-τας που φέρει και όχι στο πλαίσιο κάποιας ιδιωτικής δρα-στηριότητάς του ή άλλης κοινωνικής ή βιοτικής σχέσης,υπαρκτής ή επιδιωκόµενης. Ο περιουσιακός χαρακτήραςτης παροχής δεν αναιρείται από τυχόν σύνδεση αυτήςµε ορισµένη επιστηµονική, καλλιτεχνική ή ηθική διάκρισηή φερόµενη ως τιµητική ανάθεση καθηκόντων, αλλά από-κειται στην κρίση επί κάθε συγκεκριµένης περίπτωσης ναδιακρίνει πότε κάποια παροχή είναι παρακολουθηµατικήµίας τω όντι επιστηµονικής, ηθικής κλπ διακρίσεως καιπότε αυτή χρησιµοποιείται ως απλό πρόσχηµα για τηνπεριουσιακή παροχή. Με την παρ. 4 του άρθρου 235 ΠΚ, ιδρύεται ευθύνη του

προϊσταµένου του υπαιτίου υπαλλήλου ή αυτού που εί-ναι επιφορτισµένος µε τον υπηρεσιακό ή πειθαρχικό τουέλεγχο, αν αυτός υπαιτίως παρέλειψε να εµποδίσει τονδράστη από την τέλεση των αδικηµάτων δωροληψίας καιαποδοχής αθέµιτης παροχής. Σηµειώνεται, ότι η διάταξητου άρθρου 235 παρ.4 δεν τυποποιεί συµµετοχή τουπροϊσταµένου στην πράξη του υφισταµένου του υπαλλή-λου, αλλά µία αυτοτελή συµπεριφορά. Το αξιόποινο τηςπράξης αυτής ιδρύεται όταν η εκ προθέσεως παραµέλη-ση του υπηρεσιακού καθήκοντος από τον προϊστάµενο ε-πιτρέπει στον υπάλληλο να τελέσει κάποια από τις πρά-

ξεις των παρ. 1 και 2. Σε σχέση µε αυτό το αποτέλεσµαπρέπει να συντρέχει αµέλεια του προϊσταµένου, µε τηνέννοια ότι ο παραλείπων το ελεγκτικό του καθήκον προϊ-στάµενος θα πρέπει να µπορούσε επιπλέον να προβλέ-ψει ότι αυτή του η παράλειψη µπορεί να έδιδε σε κάποι-ον υπάλληλο την δυνατότητα να τελέσει µια τέτοια πρά-ξη. Η κυρωτική τυποποίηση της συµπεριφοράς αυτής έπε-

ται του κανόνα ότι ο προϊστάµενος ή ο επιθεωρητής µίαςυπηρεσίας έχει υπηρεσιακό καθήκον να µεριµνά ώστε νααποτρέπει ειδικά την διάπραξη πράξεων δωροληψίας α-πό τους υφισταµένους του. Η αναφορά σε συγκεκριµένουπηρεσιακό καθήκον υποδεικνύει ότι για τη θεµελίωσητης ποινικής ευθύνης του προϊσταµένου πρέπει να εντο-πισθεί η συγκεκριµένη υπηρεσιακή ενέργεια την οποίααυτός παρέλειψε καίτοι όφειλε να τελέσει (ή τέλεσε κα-τά τρόπο φέροντα συγκεκριµένη πληµµέλεια), σύµφωναµε το νόµο ή τους τεθειµένους κανόνες λειτουργίας τηςυπηρεσίας του και η οποία (ενέργεια) θα µπορούσε σί-γουρα ή κατά βαθµό µεγάλης πιθανότητας να αποτρέψειτον παραβάτη υφιστάµενό του από την διάπραξη του δι-κού του αδικήµατος (βλ. ΑΠ 2/2011 ως προς την παρό-µοια διάταξη του άρθρου 3 ν. 1608/1950).Με την πέµπτη παράγραφο κι ενόψει της κατάργησης

του αρθ. 263Α, επεκτείνονται τα όρια εφαρµογής τωνελληνικών ποινικών νόµων για το αδίκηµα αυτό, σύµφω-να µε τις σχετικές διεθνείς υποχρεώσεις της Χώρας πουπηγάζουν από τις Συµβάσεις του Συµβουλίου της Ευρώ-πης και του ΟΗΕ για τη διαφθορά, καθώς και του ΟΟΣΑκαι της ΕΕ για τη δωροδοκία.

Άρθρο 236

Στο άρθρο 236 αποτυπώνεται κατά βάση η προϊσχύου-σα διάταξη για την δωροδοκία των υπαλλήλων. Με τιςπαρ. 1 και 2 του άρθρου 236 τυποποιείται η δωροδοκίαγια πράξη του υπαλλήλου η οποία είτε σχετίζεται απλώςµε την άσκηση των καθηκόντων του, χωρίς όµως να α-ντίκειται προς αυτά, είτε αντίκειται προς τα υπηρεσιακάτου καθήκοντα και αποσκοπεί να αλλοιώσει την έκβασητων υπηρεσιακών ενεργειών. Ισχύουν εδώ τα όσα αντι-στοίχως παρατέθηκαν σε σχέση µε το άρθρο 235 ΠΚ. Οιπράξεις του δωροδόκου τιµωρούνται µε ποινές µικρότε-ρες από τις αντίστοιχες πράξεις του δωρολήπτη, ενώδεν τιµωρούνται οι µη συνδεόµενες µε συγκεκριµένη υ-πηρεσιακή ενέργεια παροχές για την δηµιουργία ευνοϊ-κού κλίµατος υπέρ του δότη. Της διακρίσεως αυτής υπό-κειται η παραδοχή ότι επιφορτισµένος µε την προάσπισητης ακεραιότητας και αµεροληψίας κατά την εκτέλεσητης δηµόσιας υπηρεσίας είναι καταρχήν ο ίδιος ο υπάλ-ληλος, και όχι ο ιδιώτης, του οποίου οι πράξεις δηµιουρ-γούν µόνον κίνδυνο για το έννοµο αγαθό.Αντίστοιχη, εξάλλου, µε την ευθύνη των προϊστάµε-

νων των υπαιτίων για δωροληψία υπαλλήλων είναι η ευ-θύνη των διευθυντών επιχειρήσεων προς όφελος των ο-ποίων διαπράττεται δωροδοκία από υπαλλήλους αυτών,την οποία η χώρα µας έχει υποχρέωση να τυποποιήσειγια όλα τα υπηρεσιακά εγκλήµατα σύµφωνα µε τα σχετι-κά συµβατικά κείµενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έ-χουν κυρωθεί µε τους ν. 2802 και 2803/2000. Η αντιστοι-χία υφίσταται υπό την έννοια ότι και στις δύο περιπτώ-σεις ιδρύεται αυτοτελής υποχρέωση του διευθύνοντοςγια την αποτροπή πράξεων ενεργητικής και παθητικήςδωροδοκίας από τους υφισταµένους του.

49

Τέλος, µε την παράγραφο 4 του άρθρου 236 διευρύνε-ται ουσιαστικά η εφαρµογή των ελληνικών ποινικών νό-µων σε κάθε περίπτωση ενεργητικής δωροδοκίας αλλο-δαπού αξιωµατούχου που τελείται από ηµεδαπό χωρίςνα είναι - επί πληµµεληµάτων - αναγκαία η υποβολή αί-τησης της κυβέρνησης της χώρας στην οποία τελέσθηκεη πράξη, κι ακόµα κι αν δεν είναι αξιόποινη κατά το νόµοτης χώρας αυτής.

Άρθρο 237

Στο άρθρο 237 εντάσσεται η προϊσχύσασα διάταξη γιατη δωροληψία και δωροδοκία δικαστικών λειτουργών, µετις εξής ουσιώδεις διαφοροποιήσεις, πέραν της προσαρ-µογής των ποινικών κυρώσεων στο νέο προτεινόµενοσύστηµα ποινών:

(α) Δηλώνεται ρητά ότι η πράξη της ενεργητικής δω-ροδοκίας δικαστικού λειτουργού έχει πάντα ουσιωδώςµικρότερη απαξία έναντι της πράξης του δικαστικού λει-τουργού, από τον οποίο η πολιτεία απαιτεί να επιδεικνύ-ει πολύ µεγαλύτερες αντιστάσεις (παρ. 2). Η διατύπωση«για ενέργειά του ή παράλειψη…που ανάγεται στην ε-κτέλεση των καθηκόντων του» αποδίδει το ότι η τυπο-ποίηση αυτή καταλαµβάνει και περιπτώσεις ασκήσεωςδικαστικών καθηκόντων που δεν περιέχουν «κρίση» υπο-θέσεως, όπως η άσκηση δίωξης, η επιβολή περιοριστι-κών όρων, η διενέργεια ανακριτικών πράξεων ή άλλωνπροκαταρτικών διαδικαστικών πράξεων της πολιτικής ήδιοικητικής δίκης, κλπ. Στην διάταξη αυτή δεν γίνεταιδιάκριση µεταξύ επηρεασµού του αποτελέσµατος της δι-καστικής λειτουργίας και απλής λήψεως δώρου για έ-κβαση που θα επήρχετο ούτως ή άλλως, διότι θεωρείταιότι το αδέκαστο της δικαστικής λειτουργίας είναι εξ ορι-σµού µεταξύ των θεµελιωδών υποχρεώσεων κάθε λει-τουργού της και συνεπώς η απαίτηση ή λήψη ωφεληµά-των αντίκειται πάντοτε σε θεµελιώδες καθήκον της θέ-σεώς του.Τούτο δεν ισχύει ως προς τα τυχόν µη δικαστικά καθή-

κοντα του δικαστικού λειτουργού, κατά τη διοίκηση λ.χ.της υπηρεσίας του ή την εκτέλεση άλλων διοικητικήςφύσεων καθηκόντων που µπορεί να του ανατίθενται, ωςπρος τα οποία εφαρµογή έχει η γενική διάταξη του άρ-θρου 235 ΠΚ.

(β) Προστίθεται διάταξη, βάσει της οποίας οι διατάξειςπου ισχύουν για τους Έλληνες δικαστικούς λειτουργούςεφαρµόζονται και όταν οι πράξεις τελούνται από ή προςµέλη του Δικαστηρίου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης, όσους ασκούν δικαστικά καθήκο-ντα ή καθήκοντα διαιτητή σε διεθνή δικαστήρια των ο-ποίων η δικαιοδοσία είναι αποδεκτή από την Ελλάδα ήδικαστές, ενόρκους ή διαιτητές άλλων κρατών σχετικάµε την άσκηση των δικαστικών τους καθηκόντων. Στιςπεριπτώσεις αυτές προβλέπεται ότι οι ελληνικοί ποινικοίνόµοι εφαρµόζονται όταν συντρέχουν οι όροι του άρ-θρου 5, όταν η πράξη τελείται στην αλλοδαπή από ήπρος ηµεδαπό, ακόµα κι αν δεν είναι αξιόποινη κατάτους νόµους της χώρας όπου τελέστηκε και όταν η πρά-ξη τελείται στην αλλοδαπή από υπάλληλο οργάνου ή ορ-γανισµού της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει την έδρατου στην Ελλάδα.

Άρθρο 237Α

Διατηρείται η σηµερινή διατύπωση της διάταξης, η ο-ποία είναι σε πλήρη συµφωνία µε την ποινικού δικαίουσύµβαση του Συµβουλίου της Ευρώπης για την διαφθο-

ρά, από την οποία και υπαγορεύθηκε η εισαγωγή της στοελληνικό ποινικό δίκαιο. Η διατύπωση της διάταξης ακο-λουθεί κατά βάση αυτήν του άρθρου 12 της Σύµβασης.Ποινικοποιεί µία τριπρόσωπη (µε την έννοια ότι προϋπο-θέτει τρία πρόσωπα για να λάβει ύπαρξη) και διµερή (µετην έννοια ότι υφίσταται µεταξύ δύο εξ αυτών) σχέση,στην οποία κάποιος, έχοντας πραγµατική ή υποτιθέµενηεπιρροή σε υπάλληλο, προσφέρει αυτή την επιρροή ένα-ντι ανταλλάγµατος σε κάποιον που την επιζητά, µε σκο-πό ο αρµόδιος φορέας ορισµένης λειτουργίας να επηρε-αστεί µε αθέµιτο τρόπο ως προς την άσκηση της λει-τουργίας του αυτής. Το αν η δυνατότητα άσκησης επιρροής πράγµατι υφί-

σταται, αν αυτή πράγµατι ασκήθηκε και αν µπορεί να ο-δηγήσει στο σκοπούµενο αποτέλεσµα, είναι αδιάφορο,όπως διευκρινίζεται και από την ανωτέρω διάταξη τουάρθρου 12 της Σύµβασης.Το αθέµιτο του επηρεασµού βρίσκεται στη βάση της

κυρωτικής λειτουργίας της εν λόγω διατάξεως και είναιτο πρωτεύον στοιχείο για τη στοιχειοθέτηση του αδίκου,αφού αυτή δεν επιδιώκει να αποτρέψει γενικά την επ’ α-µοιβή υποστήριξη απόψεων ή συµφερόντων, αλλά την υ-πόσχεση ή αξίωση αµοιβής για προώθηση τέτοιων µε ε-πέµβαση στον τρόπο σχηµατισµού της βουλήσεως τουυπαλλήλου στηριζόµενη σε κριτήρια που βρίσκονται πέ-ρα από τους σκοπούς της δηµόσιας υπηρεσίας που αυ-τός εκτελεί.Ο «πωλητής» επιρροής, χωρίς να αποκλείεται το να έ-

χει κι αυτός την ιδιότητα του υπαλλήλου, είναι τρίτος σεσχέση µε την υπηρεσιακή ενέργεια την οποία επαίρεταιότι µπορεί ή αναλαµβάνει να επηρεάσει. Σε αντίθεση µε τη διεύρυνση του κύκλου των ενεργει-

ών του υπαλλήλου που υπάγονται στην τυποποίηση τουαδικήµατος της δωροδοκίας (προκειµένου να περιλη-φθούν σε αυτές και τέτοιες που δεν ανάγονται στον στε-νό κύκλο των ανατεθειµένων στον υπάλληλο αρµοδιοτή-των, αλλά τις οποίες αυτός µπορεί να διαπράξει επ’ ευ-καιρία της εκτελέσεως των καθηκόντων του ή επωφε-λούµενος από τη θέση που κατέχει), στην περίπτωσητου αδικήµατος της εµπορίας επιρροής η τυποποίησηπαραµένει εστιασµένη µόνον σε πράξεις ή παραλείψειςπου εµπίπτουν στην αρµοδιότητα του υπαλλήλου, καθώςτέτοια διεύρυνση δεν περιλαµβάνεται στις σχετικές υπο-χρεώσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα µε τις Συµβάσειςτου ΟΗΕ και του Συµβουλίου της Ευρώπης. Αντιθέτως, ηΣύµβαση του Συµβουλίου της Ευρώπης αντιλαµβάνεταιτο αδίκηµα ως αναφερόµενο σε επηρεασµό του υπαλλή-λου κατά τη λήψη αποφάσεων, πράγµα που προϋποθέτειτην ύπαρξη αρµοδιότητας για λήψη των αποφάσεων αυ-τών.

Άρθρο 237Β

Η διάταξη αφορά ιδιωτικά έννοµα αγαθά και για το λό-γο αυτό µεταφέρεται στο κεφάλαιο κατά περιουσιακώναγαθών (άρθρο 396).

Άρθρο 238

Μετά την αλλαγή που έχει επέλθει στη γενική διάταξηγια τη δήµευση ως παρεπόµενη ποινή, όπως προβλέπε-ται στο άρθρο 68 του Σχεδίου, το µόνο που εισφέρει η

50

διάταξη του άρθρου 238 είναι η υποχρεωτικότητα της ε-πιβολής της συγκεκριµένης ποινής. Κατά τα λοιπά, πα-ραπέµπει στο άρθρο 68.

ΙΙ. Κατάχρηση υπαλληλικής ιδιότητας

Άρθρο 239

Διατηρείται η σηµερινή κατάστρωση της διάταξης, µεµόνη προσθήκη την κλιµάκωση των ποινών στο β΄ εδά-φιο ανάλογα µε το αν η πράξη για την οποία έγινε ή δενέγινε η δίωξη είναι κακούργηµα ή πληµµέληµα.

Άρθρο 240

Στο άρθρο αποτυπώνεται κατά βάση η ισχύουσα διάτα-ξη, µε µόνη διαφοροποίηση την προσθήκη της δεύτερηςπαραγράφου, µε την οποία ανάγεται σε ποινικό αδίκηµακαι η παράλειψη εκτέλεσης εντάλµατος σύλληψης. Κα-τόπιν τούτου, η τρίτη παράγραφος του άρθρου τιµωρείτην από αµέλεια µη εκτέλεση τόσο της ποινής ή του µέ-τρου ασφαλείας, όσο και του εντάλµατος σύλληψης.

Άρθρο 241

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται η παραβίαση του οικια-κού ασύλου από υπάλληλο, όπως ακριβώς προβλέπεταισήµερα στο ίδιο άρθρο. Αλλάζει µόνο το ύψος της απει-λούµενης ποινής.

Άρθρο 242

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται το έγκληµα της ψευδούςβεβαίωσης, µε δύο ουσιώδεις διαφοροποιήσεις σε σχέ-ση µε την ισχύουσα διάταξη: (α) Στην τέταρτη παράγρα-φο του άρθρου περιγράφεται ως ιδιαίτερα διακεκριµένηµορφή του εγκλήµατος η τέλεση της πράξης κατά τουνοµικού προσώπου του ελληνικού Δηµοσίου, των νοµι-κών προσώπων Δηµοσίου Δικαίου ή των οργανισµών το-πικής αυτοδιοίκησης, όταν το αντικείµενό της υπερβαί-νει συνολικά τις 120.000 ευρώ. Στην περίπτωση αυτή ηπράξη παραγράφεται µετά είκοσι έτη. (β) Στην πέµπτηπαράγραφο του άρθρου διαµορφώνεται διακεκριµένηµορφή της χρήσης του εγγράφου που είναι πλαστό, νο-θευµένο ή έχει υπεξαχθεί, εφόσον ο δράστης είχε σκο-πό να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον αθέµιτοόφελος ή να βλάψει παράνοµα άλλον και το συνολικό ό-φελος ή η συνολική βλάβη υπερβαίνουν το ποσό των120.000 ευρώ.

Άρθρο 243

Στο άρθρο αυτό, αντί της παράλειψης βεβαίωσης τηςταυτότητας από τον υπάλληλο, που θεωρείται ήσσονοςσηµασίας πράξη και δεν τυποποιείται στο Σχέδιο, ανάγε-ται σε διακεκριµένη περίπτωση νόθευσης αυτή που τε-λείται από δικαστή ή διαιτητή επί εγγράφων της δικαστι-κής ή διαιτητικής διαδικασίας.

Άρθρο 244

Στο άρθρο αυτό έχει ενταχθεί το έγκληµα της καταπίε-σης, µε τις εξής ουσιώδεις διαφοροποιήσεις: (α) Πέραντης ήδη προβλεπόµενης αξιόποινης πράξης, που είναι ηείσπραξη φόρων, δασµών, τελών κλπ., τυποποιείται πλέ-

ον και η βεβαίωση όλων αυτών των οικονοµικών µεγε-θών. (β) Περιορίζεται σηµαντικά το εύρος της διάταξης,γιατί δεν θεωρείται πλέον αρκετή η είσπραξη «οποιων-δήποτε δικαιωµάτων που δεν οφείλονται», όπως προ-βλέπεται σήµερα, αλλά απαιτείται να πρόκειται για «ο-ποιαδήποτε άλλα δικαιώµατα του Δηµοσίου που δεν ο-φείλονται».

Άρθρα 245 – 250

Οι διατάξεις των άρθρων 245 έως 250 του ισχύοντοςΠΚ έχουν καταργηθεί από το Σχέδιο, καθώς άλλες κρίθη-καν ως απαρχαιωµένες (άρθρα 245, 247), άλλες ως πε-ριττές, καθώς η πράξη στην οποία αναφέρονται καλύ-πτεται ήδη από άλλες διατάξεις (άρθρο 246) και άλλεςως πράξεις µικρής βαρύτητας που δεν συγκεντρώνουναυτοτελές ποινικό ενδιαφέρον (άρθρα 248 – 250).

Άρθρο 251

Στο άρθρο 251 τυποποιείται το έγκληµα της παραβία-σης δικαστικού απορρήτου. Σηµαντική καινοτοµία τηςσυγκεκριµένης διάταξης είναι το ότι δίδεται σε αυτή συ-γκεκριµένος ορισµός του δικαστικού απορρήτου (παρ.3). Επιπλέον, στην ίδια διάταξη διαµορφώνεται µια δια-κεκριµένη µορφή του εγκλήµατος, όταν ο δράστης σκο-πεύει να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον οποιο-δήποτε όφελος ή να βλάψει άλλον (παρ. 1 εδ. β΄), ενώδιευρύνεται και το περιεχόµενο του εγκλήµατος που τυ-ποποιείται στην δεύτερη παράγραφο του άρθρου, εφό-σον δράστης δεν είναι µόνο αυτός που έχει παρευρεθείστη διάσκεψη, αλλά κάθε ένας στον οποίο το δικαστικόαπόρρητο ήταν προσιτό λόγω της υπηρεσίας του ή τηςσυµµετοχής του στη διαδικασία ως δικηγόρου ή διαδί-κου.

Άρθρο 252

Ουσιώδεις αλλαγές γίνονται και στο έγκληµα της πα-ραβίασης υπηρεσιακού απορρήτου. Στο άρθρο διευκρινί-ζεται αρχικά ότι το έγκληµα τελείται από τον υπάλληλοακόµα και αφού αποχωρήσει από την υπηρεσία (παρ. 1,εδ. β΄). Περιορίζεται επίσης το αξιόποινο για τον τρίτοπου χρησιµοποιεί το υπηρεσιακό απόρρητο εν γνώσειτης προέλευσής του, ο οποίος τιµωρείται µόνο όταν έχεισκοπό να βλάψει το κράτος ή άλλον και όχι όταν απο-σκοπεί να ωφεληθεί ο ίδιος ή άλλος (παρ. 2). Τέλος, στοάρθρο ορίζεται συγκεκριµένα η έννοια του υπηρεσιακούαπορρήτου (παρ. 3).

Άρθρο 253

Το άρθρο 253 καταργείται, γιατί αφενός έχει καταργη-θεί στο µέτρο που αναφέρεται στα άρθρα 248 – 250 καιαφετέρου έχει ενσωµατωθεί στις διατάξεις των άρθρων251 και 252.

Άρθρο 254

Στο άρθρο αυτό αποτυπώνεται η ισχύουσα διάταξη γιατην αποσιώπηση λόγου εξαίρεσης. Προστίθεται όµως,ως διακεκριµένη περίπτωση, η αποσιώπηση λόγου εξαί-ρεσης από δικαστικό λειτουργό ή δικαστή.

51

Άρθρο 255

Στο άρθρο 255 έχει ενταχθεί αυτούσια η ισχύουσα διά-ταξη για την αθέµιτη συµµετοχή υπαλλήλου.

Άρθρα 256 – 258

Τα άρθρα 256 (απιστία στην υπηρεσία), 257 (εκµετάλ-λευση εµπιστευµένων) και 258 (υπεξαίρεση στην υπηρε-σία) καταργούνται από το κεφάλαιο των εγκληµάτων κα-τά της υπηρεσίας. Στα άρθρα αυτά περιγράφονται πρά-ξεις που θίγουν πρωτίστως περιουσιακά αγαθά και όχιτην ίδια τη λειτουργία της υπηρεσίας, ή πράξεις µε τις ο-ποίες παραβιάζονται συγκεκριµένες υποχρεώσεις πουβαρύνουν τους δηµοσίους υπαλλήλους, χωρίς όµως ηπροσβολή της υπηρεσίας να είναι σε τέτοιο βαθµό σοβα-ρή ώστε να απαιτείται η απειλή ποινικών κυρώσεων (Ν.Μπιτζιλέκης, Υπηρεσιακά εγκλήµατα, β΄ έκδ., 2001, σ.304 επ. και 465 επ.).

Άρθρα 259 – 260

Στις δύο διατάξεις διατηρούνται αναλλοίωτα τα εγκλή-µατα της παράβασης καθήκοντος (άρθρο 259) και της α-νυποταξίας σε πολιτική αρχή (άρθρο 260)

Άρθρα 261 – 262

Τα άρθρα 261 (παρότρυνση υφισταµένων σε ανοχή)και 262 (γενικές διατάξεις) καταργούνται.

Άρθρο 263

Στο άρθρο 263 περιλαµβάνεται πρόβλεψη για τις πα-ρεπόµενες ποινές που συνοδεύουν την καταδίκη για κά-ποιο από τα εγκλήµατα του κεφαλαίου. Η προτεινόµενηδιάταξη είναι σηµαντικά αυστηρότερη από την ισχύου-σα, καθώς προβλέπει ότι σε κάθε περίπτωση αµετάκλη-της καταδίκης για τα εγκλήµατα των άρθρων 235, 237,239, 242, 243, ανεξαρτήτως του ύψους της επιβληθείσαςποινής, επέρχεται αυτοδικαίως έκπτωση από τη δηµόσιαθέση και τα αξιώµατα που κατέχει ο υπαίτιος (παρ. 1).Προβλέπεται ακόµη ότι η δήµευση είναι σε κάθε περί-πτωση υποχρεωτική σε όλα τα εγκλήµατα των άρθρων239 έως 260, καθώς και στην περίπτωση του άρθρου396, εφόσον έχουν προσπορίσει στους υπαιτίους περι-ουσιακά οφέλη.

Άρθρο 263Α

Στο άρθρο 263Α έχει µεταφερθεί η διάταξη του σηµε-ρινού άρθρου 263Β.Το ισχύον άρθρο 263Α καταργείται. Το άρθρο αυτό

προσετέθη στον ΠΚ µε το Ν.Δ. 1234/1972 υπό το τότε δι-κτατορικό καθεστώς της κρατικά ελεγχόµενης οικονο-µίας. Ακολούθως, διευρύνθηκε µε τον Ν. 1738/1987 γιανα συµπεριλάβει τον διευρυµένο τότε «δηµόσιο» τοµέα.Υπό τις σηµερινές συνθήκες, που χαρακτηρίζονται απότον ουσιώδη περιορισµό του δηµόσιου τοµέα και τηνπλήρη απελευθέρωση πρώην µονοπωλιακών τοµέων τηςαγοράς (τηλεπικοινωνίες, τραπεζικές υπηρεσίες κ.λπ.), ηδιάταξη αυτή στερείται δικαιολογίας και, επιπλέον, πα-

ρεµποδίζει την εύρυθµη λειτουργία ζωτικών τοµέων τηςοικονοµίας. Άλλωστε, η ποινικοποίηση της δωροδοκίαςστον ιδιωτικό τοµέα καλύπτει διαχρονικώς σε ικανό βαθ-µό το τιµωρητικό «κενό» που επιδίωξε να καλύψει το ι-σχύον άρθρο 263Α.

ΔΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Κοινώς επικίνδυνα εγκλήµατα

Στο Κεφάλαιο των κοινώς επικίνδυνων εγκληµάτωνδιατηρήθηκε ως συνδετικό στοιχείο η έννοια του κοινούκινδύνου (βλ. σχετικά Μ. Καϊάφα-Γκµπάντι, Κοινώς επι-κίνδυνα εγκλήµατα, γ΄ έκδ., 2005, σ. 87επ. και ιδίως99επ.). Έτσι, το αξιόποινο περιορίζεται, σε αντίθεση µεορισµένες ξένες έννοµες τάξεις, σε περιπτώσεις κοινήςδιακινδύνευσης έννοµων αγαθών, όπως η ζωή, η σωµατι-κή ακεραιότητα ή η ιδιοκτησία, και δεν µπορεί να θεµε-λιωθεί, όταν η δυνατότητα κινδύνου που γεννά η πράξηαφορά µια συγκεκριµένη και µόνο µονάδα εννόµου αγα-θού. Παράλληλα όµως στο Κεφάλαιο έγιναν σηµαντικές

αλλαγές. Συγκεκριµένα:(α) στα κοινώς επικίνδυνα εγκλήµατα εντάχθηκαν µό-

νο τα εγκλήµατα εκείνα όπου ο κίνδυνος αφορά καταρ-χήν στον άνθρωπο ή στις ξένες ιδιοκτησίες, ανεξαρτή-τως αν διαχέεται προς τα έννοµα αυτά αγαθά µέσα απόπροσβολές στοιχείων του περιβάλλοντος, όπως συµβαί-νει στον εµπρησµό δάσους.

(β) το αξιόποινο συνδέθηκε µε τη πρόκληση κινδύνου,έτσι ώστε να αποδεσµευθεί από τα προβλήµατα που γεν-νά η τυποποίηση εγκληµάτων αφηρηµένης ή δυνητικήςδιακινδύνευσης (βλ. σχετικά Μ. Καϊάφα-Γκµπάντι, ο.π.,σ. 42επ., Δ. Σπυράκου, Αφηρηµένη διακινδύνευση: Μιαεπικίνδυνη κατασκευή για το ποινικό δίκαιο, ΠοινΧρ1993, σ. 360επ., Ε. Συµεωνίδου-Καστανίδου, Η διαβάθµι-ση του κινδύνου στα εγκλήµατα διακινδύνευσης, Ποιν-Δικ 2001, σ. 645επ.),

(γ) εκλογικεύθηκαν οι ποινές και τα εγκλήµατα του κε-φαλαίου µπορούν να διακριθούν πλέον σε δύο κατηγο-ρίες, ανάλογα µε την κλίµακα διαβάθµισης των ποινώντους (: πιο αυστηρή αντιµετώπιση π.χ. στα εγκλήµατατου εµπρησµού, του εµπρησµού δασών, της έκρηξης ήτης πληµµύρας και πιο ήπια αντιµετώπισης π.χ. στην κοι-νώς επικίνδυνη βλάβη), οι οποίες αντανακλούν και τηνειδικότερη απαξία τους σε σχέση µε τη δυναµική τηςπροσβολής που συνδέεται µε αυτά,

(δ) αντιµετωπίστηκε ρητά το ενδεχόµενο διαφορετι-κής υποκειµενικής επικάλυψης της πράξης από αυτήντης πρόκλησης κινδύνου και οι περιπτώσεις αυτές αντι-µετωπίστηκαν µε την ποινή του εγκλήµατος αµέλειας,

(ε) στα κοινώς επικίνδυνα εγκλήµατα που τελούνταιµε δόλο προστέθηκαν κατά κανόνα εκ του αποτελέσµα-τος διακρινόµενες µορφές για τις περιπτώσεις πρόκλη-σης βαριάς σωµατικής βλάβης και διακεκριµένες µορφέςγια τις περιπτώσεις πρόκλησης βλάβης σε εγκαταστά-σεις κοινής ωφέλειας, κάτι που στον ισχύοντα ΠΚ συνα-ντάται µόνο στο έγκληµα της έκρηξης, χωρίς αυτή η διά-κριση να µπορεί να δικαιολογηθεί,στ) προβλέφθηκε ρητά διαφορετική ποινή για την περί-

πτωση που η πράξη είχε ως αποτέλεσµα την πρόκληση

52

θανάτου µεγάλου αριθµού ανθρώπων, µε στόχο να κατα-στεί σαφές πως και σ’ αυτές τις περιπτώσεις η διάταξητου εκ του αποτελέσµατος διακρινόµενου εγκλήµατοςεφαρµόζεται µια φορά, απορροφώντας την απαξία όλωντων επιµέρους θανάτων, και δεν τίθεται θέµα αληθινήςσυρροής (πρβλ. για το πρόβληµα την ΑΠ(Ολ) 4/2010),

(ζ) αφαιρέθηκε το έγκληµα της νοθείας τροφίµων (άρ-θρο 281 ΠΚ), γιατί θεωρήθηκε ορθότερο να ρυθµίζεταιστον αγορανοµικό κώδικα,

(η) καταργήθηκε η διάταξη για την παραβίαση συµβά-σεων προµήθειας (άρθρο 287 ΠΚ), αφού στο µέτρο που ησυγκεκριµένη συµπεριφορά φέρει απαξία, καλύπτεται α-πό τη διάταξη για την παρεµπόδιση αποτροπής κοινούκινδύνου,

(θ) εκτός από την έµπρακτη µετάνοια προβλέφθηκελόγος δικαστικής άφεσης της ποινής για όλα τα εγκλή-µατα του κεφαλαίου σε περίπτωση που ο δράστης µε τηδική του θέληση αποτρέψει την εξέλιξη του κινδύνου ήµε τη γρήγορη αναγγελία του προς τις αρχές δώσει α-φορµή για την αποτροπή της, ώστε να διευρυνθούν τακίνητρα για την αποτροπή του κινδύνου στη συγκεκριµέ-νη κατηγορία εγκληµάτων όπου απειλείται ευρύς αριθ-µός εννόµων αγαθών,

(ι) αναδιατάχθηκε, τέλος, η σειρά των εγκληµάτων α-νάλογα µε τη σηµασία τους και τη συχνότητα εµφάνισήτους στην πράξη.

Άρθρο 264

Ο εµπρησµός διατηρεί ως προς τη νοµοτυπική τουµορφή τα γνωστά και από τον ισχύοντα Ποινικό Κώδικαστοιχεία, δηλαδή την πρόκληση πυρκαγιάς, από την ο-ποία θα πρέπει να προέκυψε στη συγκεκριµένη περίπτω-ση είτε κοινός κίνδυνος για ξένα πράγµατα είτε κίνδυνοςγια άνθρωπο. Ωστόσο το έγκληµα δόλου αποκτά, όπωςήδη αναφέρθηκε, µια επιπλέον εκ του αποτελέσµατοςδιακρινόµενη µορφή, αν η πράξη είχε ως αποτέλεσµα τηβαριά σωµατική βλάβη, και µια διακεκριµένη αν προκάλε-σε τη σηµαντική βλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέ-λειας, ενώ τροποποιείται και το υπάρχον εκ του αποτε-λέσµατος έγκληµα του θανατηφόρου εµπρησµού. Γενι-κά, εξάλλου, οι ποινές του εµπρησµού έχουν εκλογικευ-θεί, σύµφωνα µε τη γενικότερη προσπάθεια που κατα-βλήθηκε σε όλο το ειδικό µέρος για τον εξορθολογισµότων ποινών. Έτσι, στις βασικές µορφές του το έγκληµαδόλου απειλείται µε ποινή φυλάκισης από ένα ως πέντεέτη, αν προέκυψε κίνδυνος σε ξένα πράγµατα, και µε κά-θειρξη από πέντε ως δέκα έτη, αν από αυτήν προέκυψεκίνδυνος για άνθρωπο. Οι ποινές αυτές, όπως και οι α-πειλούµενες για τα διακεκριµένα και τα εκ του αποτελέ-σµατος διακρινόµενα εγκλήµατα (: κάθειρξη για την πε-ρίπτωση πρόκλησης βαριάς σωµατικής βλάβης ή βλάβηςσε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας, και κάθειρξη απόδέκα ως δεκαπέντε έτη αν προκλήθηκε θάνατος), κατα-βλήθηκε προσπάθεια να ανταποκρίνονται στην αρχή τηςαναλογικότητας και προβλέφθηκαν ενιαία για όλα τακοινώς επικίνδυνα εγκλήµατα των οποίων η πράξη προ-σβολής έχει µια ιδιαίτερη δυναµική πρόκλησης κοινούκινδύνου (έκρηξη, πληµµύρα κ.λπ.).Στον θανατηφόρο εµπρησµό µε τη ρητή πρόβλεψη της

δυνατότητας του δικαστηρίου να επιβάλει ισόβια κάθειρ-ξη στην περίπτωση πρόκλησης θανάτου σε µεγάλο αριθ-µό ανθρώπων, κατέστη σαφές ότι δεν µπορεί να γίνεται

λόγος για αληθινή συρροή ούτε των επιµέρους θανάτωνπου προκαλούνται από αµέλεια µε τον θανατηφόρο ε-µπρησµό, ούτε πολύ περισσότερο για αληθινή συρροήµιας πολλαπλής εφαρµογής του ίδιου του εκ του αποτε-λέσµατος εγκλήµατος. Τέλος, στην παρ. 2 υπάγεται ο ε-µπρησµός που καλύπτει από αµέλεια τόσο την πυρκαγιάόσο και την πρόκληση κινδύνου.

Άρθρο 265

Με τη διάταξη του άρθρου αυτού προβλέπεται, ότι: Ό-ποιος προξενεί πυρκαγιά σε δάσος ή δασική έκταση κα-τά την έννοια του νόµου ή σε έκταση που έχει νόµιµα κη-ρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα, τιµωρείται: α) µε φυλά-κιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηµατική ποινή, β) µεκάθειρξη ως δέκα έτη αν από την πράξη προέκυψε κίνδυ-νος για άνθρωπο, γ) µε κάθειρξη αν στην περίπτωση τωνστοιχείων α΄ ή β΄ η πράξη προκάλεσε σηµαντική βλάβησε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή είχε ως αποτέλε-σµα τη βαριά σωµατική βλάβη ανθρώπου ή η φωτιά εξα-πλώθηκε σε µεγάλη έκταση, δ) µε κάθειρξη τουλάχιστονδέκα ετών αν στην περίπτωση του στοιχείου β΄ η πράξηείχε ως αποτέλεσµα το θάνατο άλλου. Αν προκλήθηκε οθάνατος µεγάλου αριθµού ανθρώπων, το δικαστήριοµπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη (παρ. 1). Αν ο υπαίτιος σκόπευε να προσπορίσει στον εαυτό του

ή σε άλλον παράνοµο περιουσιακό όφελος επιβάλλεταικάθειρξη ως δέκα έτη και χρηµατική ποινή (παρ. 2). Ό-ποιος στις περιπτώσεις της πρώτης παραγράφου προκα-λεί από αµέλεια την πυρκαγιά σε δάσος ή δασική έκτασηκατά την έννοια του νόµου ή σε έκταση που έχει νόµιµακηρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα τιµωρείται µε φυλάκι-ση.

Άρθρα 266 - 267

Η διάταξη του άρθρου 266 (εµπρησµός από αµέλεια)έχει ενσωµατωθεί στα άρθρα 264 και 265 και για το λόγοαυτό καταργείται. Η διάταξη του άρθρου 267 επικαλύ-πτεται από τη γενική ρύθµιση της διάταξης του άρθρου289 παρ. 1, και γι’ αυτό καταργείται.

Άρθρο 268

Το έγκληµα της πληµµύρας ακολουθεί και αυτό τη νέαδοµή της νοµοτυπικής µορφής των κοινώς επικίνδυνωνεγκληµάτων, όπως αυτή περιγράφηκε πιο πάνω και απει-λείται µε την ίδια κλίµακα ποινών, όπως ο εµπρησµός.

Άρθρο 269

Το άρθρο 269 όπου τυποποιείται η πρόκληση πληµµύ-ρας από αµέλεια, έχει ενσωµατωθεί στο άρθρο 268 καιγια το λόγο αυτό καταργείται.

Άρθρο 270

Το έγκληµα της έκρηξης έχει την ίδια ακριβώς δοµήπου περιγράφηκε πιο πάνω για το έγκληµα του εµπρη-σµού και τις ίδιες απειλούµενες ποινές. Με την επιλογήαυτή γίνεται φανερό ότι και µε τη συγκεκριµένη αξιόποι-νη πράξη το έννοµο αγαθό της δηµόσιας τάξης µπορείνα προσβάλλεται µόνο έµµεσα, γι’ αυτό και δεν δικαιο-

53

λογείται µεγαλύτερη ποινή σε σχέση µε άλλα κοινώς ε-πικίνδυνα εγκλήµατα που παρουσιάζουν επίσης ιδιαίτε-ρη δυναµική ως προς την πρόκληση κοινού κινδύνου. Ε-ξάλλου, σε αντίθεση µε αυτό που συµβαίνει στον ισχύο-ντα ΠΚ, δεν επελέγη η σωρευτική απειλή χρηµατικήςποινής, στο µέτρο που το συγκεκριµένο έγκληµα δεν συ-νοδεύεται από χαρακτηριστικά αποκόµισης οικονοµικούοφέλους. Τέλος, ως προς τις εκ του αποτελέσµατος δια-κρινόµενες µορφές του εγκλήµατος πρέπει να αναφερ-θεί ότι στην περίπτωση πρόκλησης σωµατικής βλάβης τοεκ του αποτελέσµατος έγκληµα µπορεί να θεµελιωθείπλέον µόνο µε την πρόκληση βαριάς σωµατικής βλάβης,όπως και στα άλλα κοινώς επικίνδυνα εγκλήµατα, αφούη αρχή της αναλογικότητας δεν δικαιολογεί να αυξάνε-ται το απειλούµενο πλαίσιο ποινής κατά πέντε έτη µε µό-νη την πρόκληση µιας απλής σωµατικής βλάβης.

Άρθρο 271

To άρθρο 271 καταργείται διότι ρυθµίζει την από αµέ-λεια τέλεση της έκρηξης, που έχει ενταχθεί στην παρ. 2του άρθρου 270.

Άρθρο 272

Ιδιαίτερα σηµαντική είναι η αλλαγή που επέρχεται στοάρθρο 272 του ΠΚ (παραβάσεις σχετικές µε τις εκρηκτι-κές ύλες), το οποίο τυποποιώντας προπαρασκευαστικέςπράξεις έκρηξης µε εκρηκτικές ύλες ή βόµβες και πρά-ξεις συµµετοχής σε αυτές δηµιούργησε σωρεία προβλη-µάτων, ακόµη και µετά την τελευταία τροποποίηση τηςδιάταξης το 2001 (βλ. ενδεικτικά τη βαρύτερη τιµώρησητων προπαρασκευαστικών πράξεων έκρηξης από την α-πόπειρα του αδικήµατος και σχετικά Μ. Καϊάφα-Γκµπά-ντι, ο.π., σ. 313 επ.). Συγκεκριµένα, το νέο αδίκηµα τηςκατασκευής και κατοχής εκρηκτικών υλών αφορά επίσηςµόνο εκρηκτικές ύλες και εκρηκτικές βόµβες, ως τα πλέ-ον επικίνδυνα µέσα µε τα οποία µπορεί να προκληθεί έ-κρηξη. Περιορίζει ωστόσο το αξιόποινο µόνο σ’ αυτές τιςεκρηκτικές ύλες ή βόµβες από τις οποίες µπορεί να προ-κληθεί κίνδυνος για άνθρωπο, στοιχείο που πρέπει ναπροκύπτει σε κάθε συγκεκριµένη περίπτωση είτε από ταίδια τα χαρακτηριστικά αυτών των αντικειµένων (π.χ. σύ-σταση, δυναµική κ.λπ.) είτε από τις συνθήκες κατασκευ-ής ή κατοχής (π.χ. συνύπαρξη µε άλλα υλικά που µπο-ρούν να οδηγήσουν σε έκρηξη που θα θεµελιώνει κίνδυ-νο ανθρώπου). Εξάλλου, τιµωρούνται µόνο οι πράξειςτης κατασκευής, προµήθειας ή κατοχής και δεν ανάγο-νται σε αυτοτελή εγκλήµατα συµµετοχικές πράξεις σ’αυτές. Η απαξία που συνδέεται µε το αδίκηµα του άρ-θρου 272 αφορά το γεγονός ότι τα συγκεκριµένα αντι-κείµενα µπορούν να οδηγήσουν ορισµένες φορές ακόµηκαι αυτοδύναµα σε έκρηξη. Υποκειµενικά απαιτείται βέ-βαια δόλος τόσο για τις πράξεις της κατασκευής, προµή-θειας ή κατοχής εκρηκτικών υλών ή εκρηκτικών βοµβών,όσο και για την υπάρχουσα στη συγκεκριµένη περίπτωσηδυνατότητα των τελευταίων να προκαλέσουν κίνδυνογια άνθρωπο. Ιδιαίτερης σηµασίας είναι επίσης η ειδικήπρόβλεψη έµπρακτης µετάνοιας για το συγκεκριµένο α-δίκηµα που οδηγεί σε ατιµωρησία (παρ. 2), όταν ο δρά-στης παραδίδει τις εκρηκτικές ύλες ή εκρηκτικές βόµβεςµε τη θέλησή του στις αρχές ή καθιστά δυνατό γι’ αυτέςνα τις αποκτήσουν στην κατοχή τους ή αποτρέπει µε άλ-

λο τρόπο να γίνει χρήση τους. Η πρόβλεψη δικαιολογεί-ται δικαιοπολιτικά, γιατί προσφέρει κίνητρο αποτροπήςτου κινδύνου που µπορούν να προκαλέσουν τέτοια υλικάή αντικείµενα για τον άνθρωπο, και µάλιστα σ’ ένα έ-γκληµα µε το οποίο το αξιόποινο θεµελιώνεται σε προω-θηµένο στάδιο.

Άρθρο 273

Το έγκληµα της κοινώς επικίνδυνης βλάβης δοµείται ε-πίσης µε τον τρόπο που επελέγη για όλα τα υπόλοιπακοινώς επικίνδυνα εγκλήµατα, ωστόσο οι απειλούµενεςποινές είναι εδώ αισθητά ηπιότερες. Τούτο εξηγείται α-πό το γεγονός ότι η τυποποίηση της συγκεκριµένης συ-µπεριφοράς έρχεται να καλύψει περιπτώσεις που δεν υ-πάγονται στα προηγούµενα εγκλήµατα, και έτσι αναφέ-ρεται σε µια αξιόποινη πράξη µε µικρότερη δυναµικήπρόκλησης κοινού κινδύνου σε σχέση µε κοινώς επικίν-δυνα εγκλήµατα όπως ο εµπρησµός κ.λπ. Η τιµωρούµε-νη πράξη είναι εξάλλου ταυτόσηµη µε αυτήν της ισχύου-σας διάταξης («Όποιος καταστρέφει ή προξενεί βλάβησε πράγµα δικό του ή ξένο, κινητό ή ακίνητο……») καιπροστίθεται απλώς ενδεικτική αναφορά ορισµένωνπραγµάτων, µέσα από τη βλάβη των οποίων µπορεί ναδιαχέεται ο κίνδυνος σε ξένα πράγµατα ή σε ανθρώπους(«όπως ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, οικοδοµικά ή άλλαέργα για προστασία από φυσικές και άλλες καταστρο-φές»). Το αδίκηµα αποκτά ωστόσο, κατά τη γενικότερηεπιλογή που έγινε για το Κεφάλαιο, ένα επιπρόσθετο εκτου αποτελέσµατος διακρινόµενο έγκληµα για την περί-πτωση που η πράξη είχε ως αποτέλεσµα τη βαριά σωµα-τική βλάβη ή το θάνατο άλλου, ενώ στην περίπτωση θα-νάτου µεγάλου αριθµού ανθρώπων το δικαστήριο µπορείνα επιβάλει κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών.

Άρθρο 274

Το άρθρο 274 όπου σήµερα τυποποιείται η από αµέ-λεια κοινώς επικίνδυνη βλάβη καταργείται, γιατί η συ-γκεκριµένη πράξη έχει ενσωµατωθεί στο άρθρο 273.

Άρθρο 275

Στο αδίκηµα της άρσης ασφαλιστικών εγκαταστάσεωνοι αλλαγές περιορίζονται σε στοιχεία που αφορούν τιςγενικότερες επιλογές ως προς τη δοµή των κοινώς επι-κίνδυνων εγκληµάτων (: εκ του αποτελέσµατος διακρι-νόµενα εγκλήµατα και τιµώρηση σε περίπτωση διαφορε-τικής υποκειµενικής επικάλυψης της πράξης σε σχέσηµε τη δυνατότητα κινδύνου). Μόνο σε σχέση µε τις ποι-νές αξίζει να αναφερθεί ως προς το έγκληµα αυτό ότι ε-νώ η βασική µορφή του θεωρήθηκε πως πρέπει να κατα-ταγεί στην κλίµακα ποινών των εγκληµάτων ηπιότερηςαπαξίας, αφού η βλάβη της ασφαλιστικής εγκατάστασηςδεν χρειάζεται να έχει οδηγήσει σε πραγµάτωση τουσυµβάντος που αποβλέπει να αποτρέψει (: π.χ. στην πε-ρίπτωση άρσης µιας εγκατάστασης πυρασφάλειας δεναπαιτείται το ξέσπασµα της φωτιάς), στην περίπτωσητων εκ του αποτελέσµατος διακρινόµενων εγκληµάτωνοι ποινές ακολουθούν αυτές των αντίστοιχων βαρύτε-ρων κοινώς επικίνδυνων εγκληµάτων, αφού στις συγκε-κριµένες περιπτώσεις είναι φανερό ότι η µη λειτουργίατης ασφαλιστικής εγκατάστασης επιφέρει ένα παραπέ-

54

ρα αποτέλεσµα, που προσθέτει σε δυναµική και οδηγείµέσα απ’ αυτό στα βλαπτικά αποτελέσµατα.

Άρθρο 276

Το άρθρο 276, όπου τυποποιείται η άρση ασφαλιστι-κών εγκαταστάσεων από αµέλεια, έχει ενσωµατωθεί στοάρθρο 275 και για τον λόγο αυτό καταργείται.

Άρθρα 277 - 278

Η πρόκληση ναυαγίου ακολουθεί τη δοµή της νοµοτυ-πικής µορφής των κοινώς επικινδύνων εγκληµάτων, ό-πως περιγράφεται πιο πάνω και απειλείται µε την ίδιακλίµακα ποινών, όπως ο εµπρησµός. Στην παρ. 2 προβλέ-πεται η τέλεση της πράξης από αµέλεια και γι’ αυτό κα-ταργείται το άρθρο 278 που την προέβλεπε.

Άρθρα 279 - 280

Το έγκληµα της δηλητηρίασης πραγµάτων προορισµέ-νων για χρήση από το κοινό περιέχει δύο σηµαντικές αλ-λαγές σε σχέση µε την αξιόποινη πράξη του άρθρου 279του ισχύοντος ΠΚ. Πρώτα απ’ όλα πέρα από τη δηλητη-ρίαση πηγών, δεξαµενών νερού κ.λπ. και τη δηλητηρίασητροφίµων, ποτών κ.λπ. εισάγει αξιόποινο και για την κα-τοχή προς πώληση, την πώληση ή τη θέση σε κυκλοφο-ρία των πιο πάνω αντικειµένων, συµπεριφορά που δερυθµίζεται στο σηµερινό άρθρο 279 ΠΚ δηµιουργώνταςσοβαρά προβλήµατα (βλ. Μ. Καϊάφα-Γκµπάντι, ο.π., σ.383 επ.). Από την άλλη πλευρά η ρύθµιση καθιστά σαφέςότι τα δηλητηριαζόµενα «άλλα πράγµατα» (πέρα από τατρόφιµα και ποτά) πρέπει να είναι πράγµατα προορισµέ-να για πώληση ή χρήση από το κοινό και όχι οποιαδήπο-τε πράγµατα, η χρήση των οποίων µπορεί να οδηγήσεισε προσβολή της υγείας ή της ζωής. Έτσι, οριοθετεί τοαξιόποινο πιο αποτελεσµατικά και το περιορίζει ορθάστη δηλητηρίαση των κατά προορισµό καταναλωτικώνπροϊόντων, εφόσον φυσικά στη συγκεκριµένη περίπτω-ση µπορεί από τη χρήση τους να προκύψει κίνδυνος γιαάνθρωπο. Τέλος, µε την αφαίρεση του εγκλήµατος τηςνοθείας από το Σχέδιο καθίσταται ακόµη σαφέστερο ότιως κοινώς επικίνδυνο έγκληµα τιµωρούνται µόνο οι δη-λητηριάσεις των πιο πάνω αντικειµένων και όχι οποιαδή-ποτε αλλαγή προς το χειρότερο της σύστασής τους, η ο-ποία θα πρέπει να αντιµετωπίζεται από τον αγορανοµικόκώδικα. Με αυτή τη µορφή αυτονόητο είναι ότι το έγκλη-µα (στις βασικές και διακεκριµένες µορφές του) απειλεί-ται µε την κλίµακα ποινών που επελέγη για τα βαρύτερακοινώς επικίνδυνα εγκλήµατα. Προβλέπεται η από αµέ-λεια τέλεση της πράξης (παρ. 3) και γι’ αυτό καταργείταιη όµοιου περιεχοµένου διάταξη του άρθρου 280.

Άρθρα 281 – 284

Τα άρθρα 281, 282 και 283-284 καταργούνται, διότι τοπρώτο από αυτά (281) αντιµετωπίζει µια πράξη που τηρυθµίζουν ήδη οι αγορανοµικές διατάξεις, το δεύτερο(282) µια πράξη που θα πρέπει να ενταχθεί και να αντιµε-τωπιστεί µε τη νοµοθεσία για το περιβάλλον, ενώ τα δύοεπόµενα (283-284) ενοποιούνται στο άρθρο 285.

Άρθρο 285

Στην παραβίαση µέτρων για την πρόληψη ασθενειώνέχουν ενοποιηθεί τα εγκλήµατα των άρθρων 283 και 284ΠΚ, και έτσι η παραβίαση µέτρων για την αποτροπή τηςεισβολής ή της διάδοσης µιας µεταδοτικής ασθένειας,είτε από αυτήν µπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος γιαζώα άλλου είτε κίνδυνος για µετάδοση της ασθένειας σεαόριστο αριθµό ανθρώπων, αντιµετωπίζεται από την ίδιαδιάταξη αλλά µε διαφορετικές, βέβαια, ποινές. Στην παρ.2 της διάταξης η πράξη αντιµετωπίζεται µε βαρύτερηποινή, όταν έχει ως αποτέλεσµα τη µετάδοση της ασθέ-νειας, αυτονόητα και πάλι µε διακριτές ποινές ανάλογααν πρόκειται για µετάδοση αυτής στα ζώα ή σε άνθρωπο.Ενώ στην πρώτη περίπτωση πρόκειται µάλιστα για διακε-κριµένη µορφή του εγκλήµατος (καθώς η φθορά ξένης ι-διοκτησίας από αµέλεια δεν τυποποιείται), στη δεύτερηπερίπτωση πρόκειται για εκ του αποτελέσµατος διακρι-νόµενο έγκληµα. Η από αµέλεια παραβίαση των µέτρωνγια την αποτροπή της εισβολής ή της διάδοσης µιας µε-ταδοτικής ασθένειας σε ζώα αποτελεί εξάλλου το µόνοαδίκηµα του κεφαλαίου που απειλείται διαζευκτικά µεχρηµατική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας, λόγωτης περιορισµένης απαξίας του.

Άρθρα 286 - 287

Στο έγκληµα της παραβίασης των κανόνων οικοδοµι-κής διατηρούνται οι τροποποιήσεις που επέφερε στηδιάταξη ο νόµος 4315/2014, βάσει των οποίων: (α) για τηθεµελίωση του αξιοποίνου αρκεί πλέον η δυνατότηταπρόκλησης κινδύνου για άνθρωπο, όπως έχει αποδείξειεπανειληµµένα η υψηλή της επικινδυνότητα εξαιτίας καιτου σεισµογενούς χαρακτήρα της χώρας, (β) το έγκληµααποκτά εκ του αποτελέσµατος διακρινόµενες µορφέςγια τις περιπτώσεις πρόκλησης βαριάς σωµατικής βλά-βης και θανάτου, σύµφωνα και πάλι µε τα γενικά χαρα-κτηριστικά του κεφαλαίου, (γ) γίνεται και στην περίπτω-ση αυτή η ρητή αντιµετώπισή της µε την ποινή του ε-γκλήµατος αµέλειας, (δ) από άποψη ποινών το έγκληµαως προς τη βασική του µορφή κατατάχθηκε στις κοινώςεπικίνδυνες πράξεις ηπιότερης απαξίας, αφού πλέον τι-µωρείται και χωρίς την επέλευση του κινδύνου, ωστόσοστις εκ του αποτελέσµατος διακρινόµενες µορφές οι α-πειλούµενες ποινές είναι ταυτόσηµες µε αυτές των βα-ρύτερων κοινώς επικίνδυνων εγκληµάτων, αφού η αιτια-κή επέλευση του βλαπτικού αποτελέσµατος της βαριάςσωµατικής βλάβης ή του θανάτου από την παραβίασητων κοινώς αναγνωρισµένων τεχνικών κανόνων σηµαί-νει ότι αυτή, είτε ενόψει χειροτέρευσης των χαρακτηρι-στικών του οικοδοµικού έργου είτε ενόψει εξωγενών πα-ραγόντων που το επηρεάζουν, έχει αποκτήσει πλέον µιαιδιαίτερη δυναµική πρόκλησης των βλαπτικών αποτελε-σµάτων. Το θέµα της παραγραφής, το οποίο επί µακράσειρά ετών απασχολούσε θεωρία και νοµολογία, αντιµε-τωπίζεται µε τον τρόπο που ρυθµίστηκε µε τον νόµο4315/2014, προβλέπεται δηλαδή ότι η παραγραφή αρχί-ζει από τη στιγµή επέλευσης του θανάτου ή της βαριάςσωµατικής βλάβης. Στο Σχέδιο αυξάνεται πάντως το α-πώτατο χρονικό όριο για την παραγραφή του εγκλήµα-τος από τα εικοσιπέντε στα τριάντα έτη (από την παρα-βίαση των τεχνικών κανόνων), πέραν του οποίου δεν

55

µπορεί να επεκταθεί ο χρόνος της παραγραφής, αφούδιαφορετικά το έγκληµα θα ήταν ουσιαστικά απαράγρα-πτο και ιδίως η δικαστική κρίση θα ήταν ιδιαίτερα ανα-σφαλής. Το άρθρο 287 καταργείται, διότι η τέλεση απόαµέλεια τιµωρείται στην παρ. 2 του άρθρου 286. Στην επιτροπή συζητήθηκε η αναγκαιότητα διαµόρφω-

σης και µιας νέας διάταξης, αντίστοιχης µε αυτές τωνάρθρων 285 και 286, στην οποία να τυποποιείται η παρα-βίαση των κανόνων για την αποτροπή πληµµυρών καιπυρκαγιών επικίνδυνων για τη ζωή των ανθρώπων, έτσιώστε να αντιµετωπίζονται οι περιπτώσεις εκείνες που, ε-νώ κάποιος παραβιάζει µε δόλο τις υποχρεώσεις που τουεπιβάλλει ο νόµος ή η αρµόδια αρχή για την αποτροπήτων φαινοµένων αυτών, δεν καλύπτει µε δόλο ούτε τηνπληµµύρα ούτε την πυρκαγιά και πολύ περισσότερο δενκαλύπτει µε δόλο την πρόκληση θανάτου. Οι συµπεριφο-ρές αυτές αντιµετωπίζονται στο πλαίσιο του ισχύοντοςΠοινικού Κώδικα ως πληµµεληµατικής φύσης εγκλήµα-τα, για τα οποία – όταν έχουν ως αποτέλεσµα την πρό-κληση µεγάλου αριθµού θανάτων – µπορεί να επιβληθείφυλάκιση ως δέκα έτη, ποινή µετατρέψιµη σύµφωνα µετο άρθρο 82 ΠΚ. Στο πλαίσιο του Σχεδίου µπορούν να α-ντιµετωπιστούν µε φυλάκιση ως πέντε έτη, ποινή που,κατά τη γνώµη που δεν επικράτησε, δεν είναι ανάλογηµε τη βαρύτητα των συγκεκριµένων συµπεριφορών. Τε-λικώς, κατά την επικρατήσασα άποψη, η προβλεπόµενηστο Σχέδιο ποινική αντιµετώπιση κρίθηκε επαρκής, κα-θώς έγινε δεκτό ότι αφενός η συγκεκριµένη τυποποίησηθα έχει προβλήµατα αοριστίας και αφετέρου ότι σε πολ-λές περιπτώσεις είναι νοητή η επιβολή αυστηρότερωνποινών, µέσω της εφαρµογής του άρθρου 306 παρ. 2.

Άρθρο 288

Η νοµοτυπική µορφή του εγκλήµατος της παρεµπόδι-σης αποτροπής κοινού κινδύνου βελτιώθηκε σε σχέση µετον ισχύοντα ΠΚ µε µία παρέµβαση που συµβάλλει στονακριβέστερο προσδιορισµό της αξιόποινης συµπεριφο-ράς, καθώς πλέον προβλέπεται ότι ο κοινός κίνδυνοςπου υπάρχει ή επίκειται πρέπει να αφορά συγκεκριµέναέννοµα αγαθά: τη ζωή ή την υγεία ανθρώπου ή ξένες ι-διοκτησίες. Στην ίδια διάταξη, στη δεύτερη παράγραφο,παρέµεινε εξάλλου, χωρίς αλλαγές σε σχέση µε την ι-σχύουσα ρύθµιση, η τυποποίηση της παράλειψης οφει-λόµενης βοήθειας σε περιπτώσεις δυστυχήµατος, κοι-νού κινδύνου ή κοινής ανάγκης.

Άρθρο 289

Το κεφάλαιο των κοινώς επικίνδυνων εγκληµάτωνκλείνει όπως και σήµερα µε µια γενική ρύθµιση για την έ-µπρακτη µετάνοια και τη δικαστική άφεση της ποινής. Ηέµπρακτη µετάνοια προϋποθέτει κατά τη ρύθµιση απο-τροπή του κινδύνου ή αφορµή για αποτροπή αυτού απότις αρχές µετά από σχετική γρήγορη αναγγελία του δρά-στη µε την ελεύθερη θέλησή του. Ως λόγος εξάλειψηςτου αξιοποίνου η έµπρακτη µετάνοια αφορά όλα τα κοι-νώς επικίνδυνα εγκλήµατα που τελούνται από αµέλεια,αφού σ’ αυτά δικαιολογείται και δικαιοπολιτικά το κίνη-τρο της υποχρεωτικής ατιµωρησίας στο δράστη, για νααποτραπεί τελικά ο κίνδυνος µιας κοινώς επικίνδυνηςπράξης.Τέλος, ο δράστης αποκτά µε τη νέα ρύθµιση για τη δι-

καστική άφεση της ποινής ένα επιπλέον κίνητρο για την

αποτροπή της εξέλιξης του κινδύνου ή για τη σχετική κι-νητοποίηση των αρχών ως προς αυτήν, και µάλιστα γιαόλο το φάσµα των κοινώς επικίνδυνων εγκληµάτων, είτεαυτά τελέστηκαν από δόλο είτε από αµέλεια. Εδώ, βέ-βαια, δεν πρόκειται για υποχρεωτική ατιµωρησία και τοδικαστήριο καλείται να κρίνει σε κάθε συγκεκριµένη πε-ρίπτωση, αν τα δεδοµένα αυτού του λόγου δικαστικής ά-φεσης της ποινής, σε συνδυασµό και µε τη γενικότερηφιλοσοφία των λόγων δικαστικής άφεσης όπως αυτή α-ποτυπώνεται στο άρθρο 104Β (βλ. το συνδυασµό της ει-λικρινούς µετάνοιας µε µειωµένη ενοχή που οδηγεί στονα µην κρίνεται πλέον αναγκαία η επιβολή ποινής), επι-τρέπουν την ατιµωρησία του δράστη.

ΔΕΚΑΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα κατά των συγκοινωνιών, των τηλεπικοινωνιώνκαι των άλλων

κοινωφελών εγκαταστάσεων

Το Κεφάλαιο των εγκληµάτων κατά των συγκοινωνιών,των τηλεπικοινωνιών και των άλλων κοινωφελών εγκα-ταστάσεων δεν περιλαµβάνει µόνο αξιόποινες πράξειςπου προσβάλλουν τα συγκεκριµένα κοινωνικά έννοµα α-γαθά, όπως µπορεί να συναγάγει κανείς από τα επιµέ-ρους υποκεφάλαια στα οποία διακρίνεται (: Ι. Εγκλήµατακατά των συγκοινωνιών ΙΙ. Εγκλήµατα κατά των τηλεπι-κοινωνιών και άλλων κοινωφελών εγκαταστάσεων). Πε-ριλαµβάνει και συµπεριφορές που αποτελούν κοινώς ε-πικίνδυνα εγκλήµατα, τα οποία αναφέρονται σε ατοµικάέννοµα αγαθά (:της ιδιοκτησίας, της σωµατικής ακεραιό-τητας, της ζωής ή του απορρήτου). Πρόκειται ωστόσογια κοινώς επικίνδυνα εγκλήµατα που διαπράττονται µέ-σα από επικίνδυνες παρεµβάσεις στις συγκοινωνίες ήστις τηλεπικοινωνίες. Η ένταξη των εγκληµάτων αυτώνστο συγκεκριµένο Κεφάλαιο προτιµήθηκε εξαιτίας τηςσυνάφειάς τους µε τις προσβολές που αφορούν το έννο-µο αγαθό των συγκοινωνιών ή των τηλεπικοινωνιών.Εξάλλου, η µη αυτοτελής τυποποίηση εγκληµάτων κα-

τά της ασφάλειας των συγκοινωνιών ή των άλλων κοι-νωφελών εγκαταστάσεων καθεαυτήν εξηγείται από τηναρχή της χρήσης του ποινικού δικαίου ως ultima ratio, ηοποία επιβάλλει να καταφεύγει κανείς σε τούτο το επώ-δυνο για τους πολίτες µέσο καταναγκασµού µόνο ως έ-σχατη λύση. Έτσι, αν π.χ. µια διατάραξη της συγκοινω-νίας στους δρόµους δε συνοδεύεται από πρόκληση κοι-νού κινδύνου για ξένα πράγµατα ή πρόσωπα, η συµπερι-φορά αυτή µένει να αντιµετωπιστεί µόνο ως παραβίασητων κανόνων της οδικής κυκλοφορίας κατά τον ΚΟΚ.Με την έννοια αυτή το συγκεκριµένο Κεφάλαιο διατη-

ρεί ένα βασικό χαρακτηριστικό του αντίστοιχου 14ου κε-φαλαίου του ισχύοντος Ποινικού Κώδικα, βελτιώνει ω-στόσο κατά πολύ την κατάσταση σε σχέση µε αυτό. Συ-γκεκριµένα, καταργήθηκαν οι διατάξεις των άρθρων 294,296 και 297 που είχαν έντονα κατακριθεί από τη θεωρίαείτε ως προβληµατικές από άποψη συνταγµατικότηταςείτε ως παρωχηµένες είτε ως δύσκολα εντασσόµενεςστο συγκεκριµένο Κεφάλαιο, (παύση εργασίας, παρακώ-λυση προµήθειας ψωµιού και έκθεση πλοίου σε κίνδυνοµε διενέργεια λαθρεµπορίου) (βλ. σχετικά Ι. Μανωλεδά-κη, Το έννοµο αγαθό ως βασικό εργαλείο του ποινικούδικαίου, 1998, σ. 364 επ.). Από την άλλη πλευρά προχώ-ρησε σε σηµαντικές τοµές, τόσο σε ό,τι αφορά τη δοµήτων επιµέρους εγκληµάτων όσο και σε σχέση µε την πε-

56

ριγραφή των αξιόποινων συµπεριφορών. Ειδικότερατα βασικά χαρακτηριστικά του κεφαλαίου είναι τα ακό-λουθα:

(α) Η εξειδίκευση των συµπεριφορών που διαταράσσο-ντας την ασφάλεια των συγκοινωνιών προκαλούν κοινόκίνδυνο, έτσι ώστε οι τυποποιούµενες πράξεις να είναιορισµένες σύµφωνα µε την επιταγή του άρθρου 7 παρ. 1Συντ., χαρακτηριστικό που έχει ιδιαίτερη σηµασία ότανστις συγκεκριµένες συµπεριφορές στηρίζονται και εκτου αποτελέσµατος διακρινόµενα εγκλήµατα που οδη-γούν σε βαριές στερητικές της ελευθερίας ποινές (βλ.σχετικά τις de lege ferenda σκέψεις της Ε. Συµεωνίδου-Καστανίδου, Εµβάθυνση στο ουσιαστικό Ποινικό Δίκαιο,2008, σ. 206).

(β) Η τυποποίηση τόσο «εξωγενών» επικίνδυνων πα-ρεµβάσεων στις συγκοινωνίες (π.χ. µε καταστροφή ήβλάβη εγκαταστάσεων κ.λπ.) όσο και τέτοιων που προ-έρχονται µέσα από την ίδια τη διαδικασία της λειτουρ-γίας τους, δηλ. από την οδήγηση των σχετικών συγκοι-νωνιακών µέσων.

(γ) Η εκσυγχρονισµένη δοµή των κοινώς επικίνδυνωναδικηµάτων του κεφαλαίου που ακολουθεί τις επιλογέςπου έγιναν στα εγκλήµατα κοινού κινδύνου, και συγκε-κριµένα: (i) η δηµιουργία εκ του αποτελέσµατος διακρι-νόµενων εγκληµάτων για την περίπτωση της πρόκλησηςβαριών σωµατικών βλαβών ή θανάτου και διακεκριµένωνεγκληµάτων για την πρόκληση βλαβών σε εγκαταστά-σεις κοινής ωφέλειας, (ii) η κλιµακωτή διαβάθµιση των α-πειλούµενων ποινών σύµφωνα µε την αρχή της αναλογι-κότητας και η πρόβλεψη διακριτής ποινής για την περί-πτωση της επέλευσης θανάτου µεγάλου αριθµού ανθρώ-πων, και (iii) η αντιµετώπιση µε την ποινή του εγκλήµα-τος αµέλειας και της περίπτωσης που µόνο ένα από τασυστατικά στοιχεία της αντικειµενικής υπόστασης (:δια-τάραξη της ασφάλειας των συγκοινωνιών µε τον οριζό-µενο στη διάταξη τρόπο ή η πρόκληση κοινού κινδύνουγια έννοµα αγαθά) καλύπτεται από αµέλεια, ενώ το άλλοκαλύπτεται από δόλο.

(δ) Η τυποποίηση των προσβολών του απορρήτου τωντηλεπικοινωνιών του κοινού ως κοινώς επικίνδυνου ε-γκλήµατος µε σαφές περιεχόµενο πράξεων απόκτησηςπρόσβασης σε σύνδεση ή σε δίκτυο παροχής στο κοινόυπηρεσιών τηλεφωνίας ή ηλεκτρονικής επικοινωνίαςπου προκαλούν κίνδυνο είτε για το απόρρητο του περιε-χοµένου της τηλεπικοινωνίας είτε γι’ αυτό των στοιχεί-ων κίνησης ή θέσης αυτής, σε αντίθεση µε το συγκεχυ-µένο και σε πολλά σηµεία αόριστο περιεχόµενο του ι-σχύοντος σήµερα άρθρου 292Α ΠΚ.

(ε) Η τυποποίηση στο συγκεκριµένο Κεφάλαιο του κοι-νώς επικίνδυνου εγκλήµατος κατά του απορρήτου τωντηλεπικοινωνιών του κοινού καθώς και της παρακώλυ-σης των τηλεπικοινωνιών ως κοινωνικού αγαθού και η έ-νταξη όλων των άλλων ατοµικών προσβολών του τηλε-πικοινωνιακού απορρήτου στα εγκλήµατα του σχετικούκεφαλαίου.

(στ) Η δηµιουργία απλά ή ιδιαίτερα διακεκριµένωνµορφών στις αξιόποινες πράξεις παρακώλυσης της λει-τουργίας κοινωφελών εγκαταστάσεων αλλά και στιςπροσβολές του απορρήτου των τηλεπικοινωνιών τουκοινού στη βάση στοιχείων που ευδιάκριτα εκφράζουνείτε αυξηµένο άδικο (π.χ. όταν ο δράστης είναι νόµιµοςεκπρόσωπος της εγκατάστασης ή µέλος της διοίκησης ήυπεύθυνος της ασφάλειας αυτής ή εργαζόµενος ή συ-νεργάτης, ή όταν από την πράξη προκαλείται κατάσταση

κοινής ανάγκης) είτε αυξηµένη ενοχή (π.χ. όταν ο δρά-στης αποβλέπει να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλ-λον παράνοµο περιουσιακό όφελος).

(ζ) Η εκλογίκευση των ποινών του κεφαλαίου και ο α-ναλογικός συσχετισµός τους µε αυτές των εγκληµάτωνκοινού κινδύνου, για όσες πράξεις έχουν τυποποιηθεί ωςκοινώς επικίνδυνες αξιόποινες συµπεριφορές.

(η) Και τέλος, η πρόβλεψη των θεσµών της έµπρακτηςµετάνοιας και της δικαστικής άφεσης της ποινής για ταεγκλήµατα των επικίνδυνων παρεµβάσεων στη συγκοι-νωνία και την επικίνδυνη οδήγηση, που είναι τυποποιη-µένα ως κλασικά εγκλήµατα κοινής διακινδύνευσης, α-φού η παροχή ενός ισχυρού κινήτρου ενεργοποίησηςτου δράστη είναι σ’ αυτές τις περιπτώσεις σηµαντική γιατην άρση του κινδύνου και τον ουσιώδη περιορισµό τωνσυνεπειών της πράξης.

Ι. Εγκλήµατα κατά των συγκοινωνιών

Άρθρο 290

Το έγκληµα των επικίνδυνων παρεµβάσεων στην οδικήσυγκοινωνία απαιτεί, όπως και στον ισχύοντα ΠοινικόΚώδικα, τη διατάραξη της ασφάλειας της συγκοινωνίαςστους δρόµους ή στις πλατείες. Η διάταξη αναφέρεταιωστόσο µόνο σε «εξωγενείς» επικίνδυνες παρεµβάσειςστην οδική συγκοινωνία, δηλαδή σε επικίνδυνες συµπε-ριφορές πέρα από την οδήγηση ενός συγκοινωνιακούµέσου, αφού οι αξιόποινες επικίνδυνες µορφές της τε-λευταίας τυποποιούνται διακριτά στο δεύτερο άρθρο τουκεφαλαίου. Πέρα απ’ αυτό το καινοτόµο στοιχείο, σηµα-ντικό νεωτερισµό αποτελεί επίσης ότι στο συγκεκριµένοέγκληµα ορίζονται πλέον οι τρόποι πρόκλησης της δια-τάραξης. Έτσι, αυτό δεν µπορεί να θεµελιωθεί πλέον α-πό οποιαδήποτε συµπεριφορά θα κρινόταν ως διατάραξητης ασφάλειας της συγκοινωνίας, χωρίς να αποτελεί µιαουσιωδώς επικίνδυνη πράξη γι’ αυτήν. Ειδικότερα, η δια-τάραξη της ασφάλειας της συγκοινωνίας απαιτείται ναεπέρχεται µε: (i) καταστροφή, βλάβη ή µετακίνηση εγκα-ταστάσεων ή οχηµάτων, (ii) µε τοποθέτηση ή διατήρησηεµποδίων, (iii) µε αλλοίωση σηµείων ή σηµάτων ή µε το-ποθέτηση ή διατήρηση εσφαλµένων σηµείων ή σηµάτωνή (iv) τέλος, µε παρόµοιες, εξίσου επικίνδυνες για τη συ-γκοινωνία, πράξεις. Η απαρίθµηση των τριών πρώτων κα-τηγοριών πράξεων διατάραξης βοηθά τον εφαρµοστήτου δικαίου να ερµηνεύσει και την τελευταία, µάλλον α-όριστη έννοια, των παρόµοιων πράξεων, αφού αυτέςπρέπει κατά νόµο να είναι εξίσου επικίνδυνες µε τιςπροηγούµενες, στοιχείο που παραπέµπει σε µια αµεσό-τητα κινδύνου που οι συγκεκριµένες πράξεις πρέπει ναδηµιουργούν για την ασφάλεια της συγκοινωνίας. Οιπράξεις αυτές τιµωρούνται βέβαια µόνο αν προέκυψεκοινός κίνδυνος σε ξένα πράγµατα ή κίνδυνος για άν-θρωπο, στοιχείο που σε σύγκριση µε την ισχύουσα διά-ταξη του άρθρου 290 ΠΚ διαφέρει ενόψει της θεµελίω-σης αξιοποίνου ακόµη και αν ο κοινός κίνδυνος περιορί-ζεται στα ξένα πράγµατα. Παράλληλα, οι επικίνδυνες«εξωγενείς» παρεµβάσεις στην οδική συγκοινωνία τιµω-ρούνται µε αυξηµένες ποινές, ως διακεκριµένο έγκληµα,αν η διατάραξη των συγκοινωνιών που οφείλεται σ’ αυ-τές προκάλεσε κίνδυνο για άνθρωπο, και ως εκ του απο-τελέσµατος διακρινόµενα εγκλήµατα, αν προκληθεί πα-ραπέρα βαριά σωµατική βλάβη ή θάνατος ανθρώπου. Ανπροκλήθηκε θάνατος µεγάλου αριθµού ανθρώπων το δι-

57

καστήριο µπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη. Η πράξητιµωρείται και όταν τελείται από αµέλεια µε την ήπια ποι-νή της παρ. 2 (φυλάκιση µέχρι δύο έτη), η οποία εφαρµό-ζεται ακόµη και αν η διατάραξη της ασφάλειας της συ-γκοινωνίας ή η δυνατότητα πρόκλησης κινδύνου καλύ-πτεται από δόλο.

Άρθρο 290Α

Η επικίνδυνη οδήγηση έρχεται να συµπληρώσει, µετην αυτοτελή τυποποίησή της στο δεύτερο άρθρο τουκεφαλαίου, τις αξιόποινες επικίνδυνες παρεµβάσειςστην οδική συγκοινωνία. Τυποποιούνται δύο κατηγορίεςεπικίνδυνων συµπεριφορών οδήγησης: (i) αυτή που ο-φείλεται στην κατάσταση του ίδιου του οδηγού, µολονό-τι δεν είναι σε θέση να οδηγήσει µε ασφάλεια λόγω τηςκατανάλωσης οινοπνεύµατος, χρήσης εξαρτησιογόνωνουσιών ή λόγω σωµατικής ή πνευµατικής εξάντλησης και(ii) αυτή που οφείλεται στον ειδικότερο τρόπο οδήγησης,και συγκεκριµένα: είτε σε οδήγηση σε εθνικές ή περιφε-ρειακές οδούς αντίστροφα στο ρεύµα της εκάστοτε κα-τεύθυνσης ή σε πεζόδροµους, πεζοδρόµια ή πλατείες, ήοδήγηση οχήµατος που είναι τεχνικά ανασφαλές ή µε α-νασφαλή τρόπο φορτωµένο ή προβαίνει σε οδήγηση µεεπικίνδυνους ελιγµούς ή µετέχει σε αυτοσχέδιους αγώ-νες. Έτσι, από τη διάταξη καθίσταται σαφές ότι το έ-γκληµα της επικίνδυνης οδήγησης δεν αφορά κάθε σχε-τική µε την οδήγηση παραβίαση του ΚΟΚ, αλλά µόνο ορι-σµένες πολύ επικίνδυνες συµπεριφορές που σχετίζονταιµε αυτήν, εφόσον βέβαια και εδώ από την πράξη προέκυ-ψε κοινός κίνδυνος για ξένα πράγµατα ή κίνδυνος γιαάνθρωπο. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται να καταλή-γει κάθε παράβαση του ΚΟΚ, που έχει ως παραπέρα α-ποτέλεσµα την από αµέλεια θανάτωση άλλου, σε εκ τουαποτελέσµατος διακρινόµενο έγκληµα επικίνδυνης οδή-γησης που τιµωρείται µε την υψηλή ποινή κάθειρξης. Γιατην επικίνδυνη οδήγηση, όπως και για τις επικίνδυνες ε-ξωγενείς παρεµβάσεις στην οδική συγκοινωνία τυποποι-ούνται εξάλλου τα ίδια διακεκριµένα και εκ του αποτελέ-σµατος διακρινόµενα εγκλήµατα (µε τα ίδια αποτελέ-σµατα: βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις, βαριά σω-µατική βλάβη, θάνατος) και µε τις ίδιες ποινές. Εξοµοιω-µένα από άποψη απειλούµενης ποινής είναι εξάλλου αυ-τονόητα και τα αντίστοιχα εγκλήµατα αµέλειας.

Άρθρο 291

Στο άρθρο αυτό τυποποιήθηκαν ειδικά οι επικίνδυνεςπαρεµβάσεις στη συγκοινωνία µέσων σταθερής τροχιάς,πλοίων και αεροσκαφών. Παρά την σε µεγάλο βαθµό ενι-αία λογική που παρουσιάζουν οι επικίνδυνες παρεµβά-σεις στα συγκεκριµένα πεδία συγκοινωνιών µε τις αντί-στοιχες συµπεριφορές στο πλαίσιο της οδικής συγκοι-νωνίας, κρίθηκε ότι η απόδοσή τους στην ίδια διάταξηδεν είναι νοµοτεχνικά σκόπιµη, επειδή υπάρχουν πά-ντως τυπικοί κίνδυνοι που απορρέουν από διαφορετικάείδη πράξεων στα επιµέρους πεδία (βλ. π.χ. τις ειδικέςµορφές επικίνδυνης οδήγησης στην οδική συγκοινωνία ήτον ειδικό ρόλο της τήρησης των κανόνων τεχνικού ε-λέγχου στην αεροπορική συγκοινωνία). Πάντως εδώ τυ-ποποιήθηκαν σε ένα και µόνο άρθρο τόσο οι «εξωγε-νείς» επικίνδυνες παρεµβάσεις στη συγκοινωνία των σι-δηροδρόµων, πλοίων ή αεροσκαφών (παρ. 1) όσο και η ε-πικίνδυνη οδήγηση των συγκεκριµένων συγκοινωνιακών

µέσων (παρ. 2), αφού η τελευταία δεν παρουσιάζει τηνπολυµορφία που συναντάµε στις οδικές συγκοινωνίες.Κατά τα λοιπά η διάταξη δοµείται µε τον ίδιο ακριβώςτρόπο που περιγράφηκε πιο πάνω για τις επικίνδυνες πα-ρεµβάσεις και την επικίνδυνη οδήγηση στην οδική συ-γκοινωνία. Πάντως ως αξιόποινη επικίνδυνη οδήγηση τι-µωρείται εδώ µόνον η επικίνδυνη οδήγηση που οφείλε-ται στην κατάσταση του οδηγού, αφού αυτή κατ’ ουσίαείναι και η κύρια µορφή επικίνδυνης οδήγησης που εµ-φανίζεται στην πράξη σε σχέση µε τα συγκεκριµένα συ-γκοινωνιακά µέσα.

Άρθρο 292

Στη διάταξη για την παρακώλυση συγκοινωνιών, κρίθη-κε ότι για την τέλεση του αδικήµατος πρέπει να παρε-µποδιστεί η λειτουργία κοινόχρηστου συγκοινωνιακούµέσου. Έτσι, επιχειρείται να λυθεί το πρόβληµα της ασά-φειας που δηµιουργεί το ισχύον άρθρο 292 ΠΚ µε την α-ναφορά σε «παρεµπόδιση της λειτουργίας κοινόχρηστηςεγκατάστασης που εξυπηρετεί τη συγκοινωνία, και ιδίωςσιδηροδρόµου, αεροπλάνου κ.λπ.» (βλ. σχετικά Ε. Συµε-ωνίδου-Καστανίδου, Εµβάθυνση στο Ουσιαστικό ΠοινικόΔίκαιο, 2008, σ. 489 επ.). Το έγκληµα δεν µπορεί να θε-µελιωθεί, λοιπόν, χωρίς την παρεµπόδιση της λειτουρ-γίας των ίδιων των συγκοινωνιακών µέσων. Εξάλλου,παρεµπόδιση υπάρχει όταν µαταιώνεται η συγκοινωνία(βλ. σχετικά Μ. Καϊάφα - Γκµπάντι, Εµβάθυνση στην ποι-νική νοµολογία, σ. 485 επ. και Ε. Συµεωνίδου - Καστανί-δου, ο.π., σ. 491). Στη διάταξη προστίθενται ωστόσο καιοι ανάλογης απαξίας περιπτώσεις της σοβαρής διατάρα-ξης της λειτουργίας των συγκοινωνιακών µέσων, δηλα-δή αυτής που γίνεται σε µεγάλη έκταση ή για µεγάλοχρονικό διάστηµα. Σε καµία περίπτωση πάντως δε αρκείγια το αξιόποινο µια απλή δυσχέρανση της λειτουργίαςτους. Η πράξη τιµωρείται βέβαια και όταν τελείται από α-µέλεια.

ΙΙ. Εγκλήµατα κατά των τηλεπικοινωνιών και άλλωνκοινωφελών εγκαταστάσεων

Άρθρο 292Α

Στο άρθρο 292Α υιοθετείται κατά βάση η δοµή και τοπεριεχόµενο της ισχύουσας διάταξης. Στο άρθρο τυπο-ποιείται ειδικότερα ως έγκληµα: (α) Η χωρίς δικαίωµαπρόσβαση σε σύνδεση ή δίκτυο παροχής υπηρεσιών τη-λεφωνίας ή σε σύστηµα λογισµικού, που χρησιµοποιεί-ται για την παροχή τέτοιων υπηρεσιών. Αν ο υπαίτιος εί-ναι εργαζόµενος ή συνεργάτης του παρόχου υπηρεσιώντηλεφωνίας η ποινή επαυξάνεται. (β) Η παραβίαση απότον πάροχο τηλεφωνίας ή τον νόµιµο εκπρόσωπό τουδιάταξης της ΑΔΑΕ ή όρου Γενικής Άδειας ή του δικαιώ-µατος χρήσης ραδιοσυχνότητας ή αριθµού. (γ) Η παρά-λειψη από τον πάροχο τηλεφωνίας να λάβει τα αναγκαίαµέτρα αποτροπής της υπό στ. α΄ πράξης. Ως διακεκριµένη µορφή τυποποιείται η τέλεση της

πράξης µε σκοπό πορισµού παράνοµου περιουσιακού ο-φέλους ή η πρόκληση ζηµίας σε άλλον. Αν το συνολικόόφελος ή η συνολική ζηµία υπερβαίνει το ποσό των120.000 ευρώ, επαυξάνεται επίσης η ποινή. Το ίδιο ισχύ-ει σε περίπτωση που από την πράξη τίθενται σε κίνδυνοθεµελιώδεις αρχές και θεσµοί του πολιτεύµατος ή απόρ-ρητο που αναφέρεται στην ασφάλεια του κράτους ή ε-

58

γκαταστάσεων κοινής ωφέλειας. Τέλος, όπως και στην ι-σχύουσα διάταξη τιµωρείται όποιος αθέµιτα διαθέτει στοεµπόριο ή προσφέρει προς εγκατάσταση µέσα για τηντέλεση των πράξεων ή δηµόσια διαφηµίζει ότι τα προ-σφέρει.

Άρθρο 292Β

Στο άρθρο 292Β, διατηρείται κατά βάση η ισχύουσαδιάταξη. Το έγκληµα τελεί εκείνος που χωρίς δικαίωµαπαρεµποδίζει σοβαρά ή διακόπτει τη λειτουργία συστή-µατος πληροφοριών µε την εισαγωγή, διαβίβαση, δια-γραφή, καταστροφή, αλλοίωση ψηφιακών δεδοµένων ήµε αποκλεισµό της πρόσβασης στα δεδοµένα αυτά (παρ.1). Στην παρ. 2 διαµορφώνονται διακεκριµένες µορφέςεγκληµάτων, όταν (α) η πράξη τελέστηκε µε τη χρήσηεργαλείου που έχει σχεδιαστεί κατά κύριο λόγο γιαπραγµατοποίηση επιθέσεων που επηρεάζουν µεγάλο α-ριθµό συστηµάτων πληροφοριών ή επιθέσεων που προ-καλούν σοβαρές ζηµίες και ιδίως επιθέσεων που προκα-λούν µεγάλης έκτασης ή για µεγάλο χρονικό διάστηµαδιατάραξη των υπηρεσιών των συστηµάτων πληροφο-ριών, οικονοµική ζηµιά ιδιαίτερα µεγάλης αξίας ή σηµα-ντική απώλεια δεδοµένων, (β) η πράξη προκάλεσε σοβα-ρές ζηµίες και ιδίως µεγάλης έκτασης ή για µεγάλο χρο-νικό διάστηµα διατάραξη των υπηρεσιών των συστηµά-των πληροφοριών, οικονοµική ζηµία ιδιαίτερα µεγάληςαξίας ή σηµαντική απώλεια δεδοµένων και γ) όταν ηπράξη τελέστηκε κατά συστηµάτων πληροφοριών που α-ποτελούν µέρος υποδοµής για την προµήθεια του πλη-θυσµού µε ζωτικής σηµασίας αγαθά ή υπηρεσίες.

Στο Σχέδιο δεν περιλήφθηκε η ισχύουσα διάταξη τηςπαρ. 3, καθώς έγινε δεκτό ότι πρέπει στις περιπτώσειςαυτές να λειτουργούν οι κανόνες της συρροής. Δεν προ-βλέφθηκε επίσης διάταξη για την κατ’ έγκληση δίωξητης πράξης, καθώς πρόκειται για έγκληµα που αφορά ευ-ρύτερο αριθµό ατόµων και για το λόγο αυτό η πράξηπρέπει να διώκεται αυτεπαγγέλτως. .

Άρθρο 292Γ

Με το άρθρο αυτό τιµωρούνται προπαρασκευαστικέςπράξεις για την τέλεση του εγκλήµατος του άρθρου292Β. Τιµωρείται ειδικότερα όποιος παράγει, πωλεί, προ-µηθεύεται προς χρήση, εισάγει, κατέχει, διανέµει ή µεάλλο τρόπο διακινεί: α) συσκευές ή προγράµ¬µατα υπο-λογιστή, σχεδιασµένα ή προσαρµοσµένα κυρίως για τοσκοπό της διάπραξης των εγκληµάτων του άρθρου292Β, β) συνθηµατικά ή κωδικούς πρόσβασης ή άλλα πα-ρεµφερή δεδοµένα µε τη χρήση των οποίων είναι δυνα-τόν να αποκτηθεί πρόσβαση στο σύνολο ή µέρος ενόςπληροφοριακού συστήµατος.

Άρθρο 292Δ

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται ως κοινώς επικίνδυνο έ-γκληµα η προσβολή του απορρήτου των τηλεπικοινω-νιών του κοινού µε την απόκτηση πρόσβασης σε σύνδε-ση ή σε δίκτυο παροχής στο κοινό υπηρεσιών τηλεφω-νίας ή ηλεκτρονικής επικοινωνίας ή σε σύστηµα υλικού ή

λογισµικού που χρησιµοποιείται για την παροχή τέτοιωνυπηρεσιών. Η διάταξη απαιτεί για τη θεµελίωση αξιοποί-νου να µπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος για το απόρ-ρητο είτε του περιεχοµένου των τηλεφωνικών επικοινω-νιών είτε των στοιχείων της θέσης ή κίνησης αυτών. Έ-τσι, από τη διάταξη όχι µόνο προκύπτει µε σαφήνεια τοπροστατευόµενο έννοµο αγαθό, αλλά ορίζονται µε ακρί-βεια και τα στοιχεία της αξιόποινης πράξης. Η ταυτότητατου εγκλήµατος ως κοινώς επικίνδυνου θα οδηγεί εξάλ-λου, σε περίπτωση που µέσα από τη συγκεκριµένη πρά-ξη βλαφθεί το απόρρητο της επικοινωνίας συγκεκριµέ-νων προσώπων, σε αληθινή συρροή εγκληµάτων, αφούτο συγκεκριµένο κοινώς επικίνδυνο έγκληµα δεν µπορείνα απορροφήσει τη βλάβη του απορρήτου αλλά ούτε καιτο αντίστροφο µπορεί να συµβεί. Και τούτο γιατί η βλάβηαφορά το απόρρητο της επικοινωνίας συγκεκριµένωνπροσώπων, ενώ η προσβολή του απορρήτου των τηλεπι-κοινωνιών του κοινού αναφέρεται στη διακινδύνευσητου απορρήτου αόριστου αριθµού ανθρώπων. Και στο έ-γκληµα αυτό, όπως και στα υπόλοιπα του κεφαλαίου πουτελούνται είτε σε βάρος µιας κοινωφελούς εγκατάστα-σης είτε µε µέσο αυτήν, προβλέπονται διακεκριµένες πε-ριπτώσεις είτε εξαιτίας της ιδιότητας του δράστη (:ωςπαρόχου υπηρεσιών τηλεφωνίας ή ηλεκτρονικής επικοι-νωνίας ή νόµιµου εκπροσώπου αυτού ή µέλους της διοι-κήσεώς του ή υπευθύνου της διασφάλισης του απορρή-του ή εργαζόµενου ή συνεργάτη του παρόχου) που υπο-δηλώνει αυξηµένο άδικο, είτε λόγω στοιχείου που οδη-γεί σε αυξηµένη ενοχή, δηλαδή σκοπού προσπορισµούπαράνοµου περιουσιακού οφέλους). Μολονότι πρόκειταιγια κοινώς επικίνδυνο έγκληµα η πράξη δεν τιµωρείταιόταν τελείται από αµέλεια, γιατί η απόκτηση πρόσβασηςσε σύνδεση ή σε δίκτυο παροχής στο κοινό υπηρεσιώντηλεφωνίας είναι µια επιλεγµένη συµπεριφορά και ότανδεν καλύπτεται από δόλο δεν δικαιολογείται η ποινικήκαταστολή της.

Άρθρο 292Ε

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται η παρακώλυση των τηλε-πικοινωνιών ως έγκληµα βλάβης του κοινωνικού αγαθούτων εγκαταστάσεων τηλεπικοινωνιών µε τις οποίες πα-ρέχονται στο κοινό υπηρεσίες τηλεφωνίας ή ηλεκτρονι-κής επικοινωνίας και ιδίως όταν αυτό συµβαίνει µέσωτου διαδικτύου (για την έννοια της εγκατάστασης πρβλ.Ι. Μανωλεδάκη, Ερµηνεία κατ’ άρθρο των όρων του ποι-νικού κώδικα, σ. 85, 95). Το αποτέλεσµα της πράξης πρέ-πει να είναι εδώ είτε η παρεµπόδιση της λειτουργίας τηςεγκατάστασης, δηλαδή η πλήρης ανακοπή (µαταίωση)της λειτουργίας αυτής, είτε η αντίστοιχης απαξίας σοβα-ρή διατάραξή της, δηλαδή µια διατάραξη που γίνεται σεµεγάλη έκταση ή για µεγάλο χρονικό διάστηµα. Ωστόσοτα αποτελέσµατα αυτά για να είναι αξιόποινα, θα πρέπεινα προέρχονται από πράξεις αθέµιτης παρέµβασης είτεσε πράγµα είτε σε σύστηµα πληροφοριών είτε σε ηλε-κτρονικά δεδοµένα που εξυπηρετούν τη λειτουργία µιαςτέτοιας εγκατάστασης. Και στο αδίκηµα αυτό προβλέπο-νται ως απλά διακεκριµένες µορφές οι περιπτώσεις αυ-ξηµένου αδίκου ή ενοχής που οφείλονται στην ιδιότητατου δράστη ή σε υποκειµενικά στοιχεία. Η παρακώλυση

59

τηλεπικοινωνιών προβλέπεται εξάλλου ως αξιόποινη καιόταν τελείται από αµέλεια.

Άρθρο 293

Τελευταίο έγκληµα του κεφαλαίου αποτελεί παρακώ-λυση της λειτουργίας των άλλων κοινωφελών εγκατα-στάσεων. Τούτο είναι δοµηµένο όπως και το έγκληµατης παρακώλυσης των τηλεπικοινωνιών, τόσο ως προςτις βασικές (έγκληµα δόλου και αµέλειας) όσο και ωςπρος τις διακεκριµένες µορφές του. Εδώ τυποποιείται ό-µως η παρεµπόδιση ή η µεγάλης έκτασης ή για µεγάλοχρονικό διάστηµα διατάραξη της λειτουργίας εγκατά-στασης που εξυπηρετεί την παροχή στο κοινό ταχυδρο-µικών υπηρεσιών ή νερού, φωτισµού, θερµότητας ή κινη-τήριας δύναµης (για την έννοια της κοινωφελούς εγκα-τάστασης και το απαιτούµενο στοιχείο της αµεσότηταςγια την εξυπηρέτηση των συγκεκριµένων αναγκών τουκοινού βλ. Ι. Μανωλεδάκη/Ν. Μπιτζιλέκη, Εγκλήµατα κα-τά της ιδιοκτησίας, 13η έκδ., σ. 348, Χ. Μυλωνόπουλου,Ποινικό δίκαιο, Ειδικό Μέρος, Τα εγκλήµατα κατά της ι-διοκτησίας και της περιουσίας, β΄ έκδ., σ. 357, Σ. Παύ-λου, Εγκλήµατα κατά της ιδιοκτησίας, σ. 213). Το αξιό-ποινο θεµελιώνεται εξάλλου και στο πλαίσιο του εγκλή-µατος αυτού µόνο όταν το συγκεκριµένο αποτέλεσµα ε-πιτυγχάνεται µε αθέµιτη παρέµβαση σε πράγµα, σε σύ-στηµα πληροφοριών ή σε ηλεκτρονικά δεδοµένα που ε-ξυπηρετούν τη λειτουργία της κοινωφελούς εγκατάστα-σης.

Άρθρα 294 – 297

Τα άρθρα 294 έως 297 καταργούνται ….

Άρθρο 298

Για τα αδικήµατα κατά της ασφάλειας των συγκοινω-νιών, τα οποία όπως ειπώθηκε έχουν δοµηθεί ως κοινώςεπικίνδυνα εγκλήµατα, προβλέπεται έµπρακτη µετάνοιαµε ευθεία παραποµπή στην αντίστοιχη διάταξη των κοι-νώς επικίνδυνων εγκληµάτων, αφού και εδώ το ενδιαφέ-ρον του νοµοθέτη εστιάζεται στην αποτροπή του κινδύ-νου για τη διάσωση των εννόµων αγαθών. Στο µέτρο πουαυτή γίνεται µε την ελεύθερη θέληση του δράστη και ε-φόσον πρόκειται για εγκλήµατα αµέλειας, δικαιολογεί-ται δικαιοπολιτικά η υποχρεωτική ατιµωρησία στην οποίαοδηγεί η έµπρακτη µετάνοια ως λόγος εξάλειψης του α-ξιοποίνου. Πέραν αυτού όµως παρέχεται και εδώ, και µάλιστα εί-

τε πρόκειται για επικίνδυνες παρεµβάσεις στη συγκοινω-νία από δόλο είτε για τέτοιες από αµέλεια, µε την ίδιαλογική που έχει επιλεγεί και στα κοινώς επικίνδυνα ε-γκλήµατα, ένα επιπλέον ισχυρό κίνητρο στο δράστη γιατην αποτροπή της εξέλιξης του κινδύνου µε την πρόβλε-ψη δικαστικής άφεσης της ποινής, δηλ. δυνατότητας µηεπιβολής της ποινής ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά τηςκάθε συγκεκριµένης περίπτωσης, και εφόσον αυτά εµπί-πτουν στα γενικότερα στοιχεία που δικαιολογούν τη δι-καστική άφεση της ποινής κατά το άρθρο 104Β του Γενι-κού Μέρους.

ΔΕΚΑΤΟ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα κατά της ζωής και προσβολές του εµβρύου

Ι. Εγκλήµατα βλάβης της ζωής του ανθρώπου Άρθρο 299

Στα εγκλήµατα βλάβης της ζωής την πρώτη θέση κατέ-χει βέβαια το έγκληµα της ανθρωποκτονίας µε δόλο (άρ-θρο 299), το οποίο, διατήρησε την υπάρχουσα στον ι-σχύοντα Κώδικα µορφή του. Έτσι, όπως και σήµερα, ηανθρωποκτονία διακρίνεται στη λεγόµενη «βαριά» αν-θρωποκτονία, η οποία αποφασίζεται ή εκτελείται σε ήρε-µη ψυχική κατάσταση και στην ανθρωποκτονία που κυ-ριαρχείται από τον βρασµό ψυχικής ορµής. Μεταξύ τωνπράξεων των δύο παραγράφων της ανθρωποκτονίας µεδόλο δεν υπάρχει εποµένως σχέση γενικού προς ειδικό -ή διαφορετικά, βασικού προς προνοµιούχο έγκληµα - αλ-λά στην κάθε παράγραφο περιγράφεται µια διαφορετικήµορφή του εγκλήµατος της ανθρωποκτονίας, ώστε οιδύο παράγραφοι αθροιζόµενες να καταλαµβάνουν όλεςτις πιθανές µορφές τέλεσης ενός εγκλήµατος ανθρωπο-κτονίας από δόλο. Με δεδοµένο, δηλαδή, ότι για να τι-µωρηθεί κάποιος µε κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλά-χιστον δέκα ετών πρέπει να έχει αποφασίσει ή εκτελέσειτην ανθρωποκτονία σε ήρεµη ψυχική κατάσταση, είναιπροφανές ότι στην έννοια του βρασµού ψυχικής ορµήςδεν υπάγεται µόνο η αιφνίδια υπερδιέγερση συναισθή-µατος ή πάθους, όπως κατά κανόνα υποστηρίζεται, αλλάκάθε υπερδιέγερση συναισθήµατος ή πάθους εφόσον α-ποκλείει την ήρεµη σκέψη, ανεξαρτήτως του λόγου πουτην προκάλεσε.

Άρθρο 300

Αναλλοίωτη διατηρείται στο άρθρο αυτό η ίδια διάταξητου ΠΚ, για την ανθρωποκτονία µε συναίνεση, στην ο-ποία αλλάζει µόνο ο τίτλος. Ως έγκληµα περιγράφεται η«ανθρωποκτονία κατ’ απαίτηση» και όχι η «ανθρωποκτο-νία µε συναίνεση», ώστε πλέον ο τίτλος του άρθρου νααντιστοιχεί προς το περιεχόµενό του.

Άρθρο 301

Σηµαντικές επεµβάσεις γίνονται στο έγκληµα της συµ-µετοχής σε αυτοκτονία, το οποίο περιγράφεται στο άρ-θρο αυτό. Το αξιόποινο της συγκεκριµένης πράξης δια-τηρείται, µολονότι σε άλλες χώρες η πράξη αυτή, ωςσυνδροµή στη µη αξιόποινη αυτοκτονία, παραµένει ατι-µώρητη. Κρίθηκε ωστόσο ότι καθώς το αξιόποινο περιο-ρίζεται µόνο στις περιπτώσεις που ο δράστης φαίνεταινα ελέγχει ένα άτοµο το οποίο βρίσκεται σε αδύναµη θέ-ση, η ποινή απειλείται όχι για τη συνδροµή του, αλλά γιατην αυτοτελή προσβολή του αδύναµου ατόµου. Στοπλαίσιο αυτό, διατηρήθηκε µεν ως τρόπος τέλεσης τουεγκλήµατος η κατάπειση για την τέλεση της αυτοκτο-νίας, εφόσον αυτή τελέστηκε ή έγινε απόπειρά της, ενώσε ό,τι αφορά την παροχή βοήθειας κατά την τέλεση τηςπράξης, προβλέπεται πια ότι τιµωρείται µόνο εκείνος,

60

χωρίς τη βοήθεια του οποίου η τέλεση της αυτοκτονίαςδεν θα ήταν εφικτή.

Άρθρο 302

Στην ίδια ενότητα αναλλοίωτη µένει η διάταξη του άρ-θρου 302 (ανθρωποκτονία από αµέλεια). Η µόνη παρέµ-βαση που γίνεται στη διάταξη είναι ότι πλέον διαγράφε-ται η δεύτερη παράγραφός της, καθώς η συγκεκριµένηπρόβλεψη του λόγου δικαστικής άφεσης της ποινής έχειενταχθεί ως γενικός κανόνας δυνητικής δικαστικής άφε-σης της ποινής, στο άρθρο 104Β.

Άρθρο 303

Διατηρείται αναλλοίωτη η ίδια διάταξη του ΠΚ για τηνπαιδοκτονία.

ΙΙ. Προσβολές του εµβρύου

Άρθρο 304

Στην δεύτερη ενότητα του Κεφαλαίου (άρθρα 304 και304Α) τυποποιούνται οι προσβολές του εµβρύου. Σε αυ-τές περιλαµβάνεται αρχικά η τεχνητή διακοπή της κύη-σης, που περιγράφεται και σήµερα ως αξιόποινη πράξηστο άρθρο 304 ΠΚ. Η πράξη παραµένει κακούργηµα όταντελείται χωρίς τη συναίνεση της εγκύου (παρ. 1), ενώ ανυπάρχει συναίνεση της ίδιας ή των προσώπων που έχουντη γονική µέριµνα ή επιµέλειά της, αν αυτή είναι ανίκανηνα συναινέσει, προβλέπεται πληµµεληµατική ποινή (παρ.2). Καταργείται εξάλλου η διακεκριµένη µορφή της κατάσυνήθεια τέλεσης της πράξης, όχι µόνο γιατί η διάταξηπαραπέµπει σε πρότυπα συµπεριφοράς προηγούµενωναιώνων, αλλά και γιατί επιπλέον η κατά συνήθεια τέλεσηεγκληµατικών πράξεων έχει γενικά καταργηθεί ως αυτο-τελής λόγος επιβάρυνσης της ποινής. Ως διακεκριµένηµορφή τεχνητής διακοπής της κύησης µε τη συναίνεσητης εγκύου προβλέπεται ωστόσο πλέον η κατ’ επάγγελ-µα τέλεσή της.Στην ίδια διάταξη τιµωρείται επίσης η έγκυος που µετά

την εικοστή τέταρτη εβδοµάδα της εγκυµοσύνης της τηνδιακόπτει ή επιτρέπει σε άλλον να τη διακόψει, µια πρά-ξη που θεωρείται ως ιδιαίτερα σκληρή και γι΄ αυτό µη α-νεκτή (παρ. 3). Σηµαντικές επεµβάσεις έχουν γίνει καικατά την περιγραφή των ενδείξεων, ως λόγων άρσηςτου αδίκου. Προβλέπεται, ειδικότερα, ότι δεν είναι άδικηπράξη η τεχνητή διακοπή της εγκυµοσύνης όταν συντρέ-χουν οι προβλεπόµενες από το νόµο ενδείξεις όχι µόνοόταν η πράξη ενεργείται από ειδικό γιατρό, αλλά καιστην περίπτωση που τελείται από την ίδια την έγκυο. Δι-ευρύνονται επίσης τα χρονικά περιθώρια για την εφαρ-µογή της λεγόµενης ευγονικής ένδειξης, η οποία λει-τουργεί ως λόγος άρσης του αδίκου µέχρι το τέλος τηςκύησης, κατά το πρότυπο άλλων ευρωπαϊκών Κωδίκων,όπως του αυστριακού. Με τον τρόπο αυτό επιχειρείταινα αντιµετωπιστεί το πρόβληµα που απασχολεί σήµερατην πράξη, στις περιπτώσεις που τα προβλήµατα υγείαςτου εµβρύου διαπιστώνονται µετά την 24η εβδοµάδα τηςκύησης (παρ. 4). Τέλος, η διακοπή της κύησης ή η θανά-τωση του νεογνού από αµέλεια τιµωρείται µε φυλάκισηως τρία έτη ή χρηµατική ποινή, εφόσον έγινε κατά τονπρογεννητικό έλεγχο µετά την εικοστή εβδοµάδα της

κύησης ή κατά τη διάρκεια του τοκετού και πριν από τηνεµφάνιση του παιδιού στον εξωτερικό κόσµο (παρ. 5).

Άρθρο 304Α

Στην παρ. 1 τιµωρείται όποιος βιαιοπραγεί σε βάρος ε-γκύου ή της χορηγεί φάρµακα ή άλλες ουσίες µε αποτέ-λεσµα βαριά βλάβη της υγείας του εµβρύου ή εµφάνισηστο νεογνό βαριάς πάθησης του σώµατος ή της διάνοι-ας. Μειωµένη ποινή προβλέπεται αν ο υπαίτιος είχε αµέ-λεια ως προς το αποτέλεσµα αυτό της πράξης του. Στηνπαρ. 2 απειλείται µε ποινή όποιος κατά την πραγµατο-ποίηση προγεννητικού ελέγχου µετά την εικοστή εβδο-µάδα της κύησης ή κατά τη διάρκεια του τοκετού και πριναπό την εµφάνιση του παιδιού στον εξωτερικό κόσµο,προκαλεί από αµέλειά του βαριά βλάβη στο έµβρυο ή γί-νεται υπαίτιος στο να εµφανίσει το νεογνό βαριά πάθη-ση του σώµατος ή της διάνοιάς του.

Άρθρο 305

Η διάταξη καταργείται, αφενός γιατί είναι παρωχηµέ-νη και αφετέρου γιατί εµφανίζονται ασαφή τα όρια µετα-ξύ (θεµιτής) ενηµέρωσης ή υγειονοµικής διαφώτισης καιδιαφήµισης.

ΙΙΙ. Εγκλήµατα διακινδύνευσης της ζωής

Άρθρα 306

Το έγκληµα διατηρείται ως έγκληµα συγκεκριµένηςδιακινδύνευσης της ζωής, όπως προβλέπεται και στην ι-σχύουσα διάταξη, µε έναν εξορθολογισµό µόνο των ποι-νικών κυρώσεων.

Άρθρο 307

Στο άρθρο αυτό διατηρείται ως έγκληµα η παράλειψηλύτρωσης από κίνδυνο ζωής, όπως και στην ισχύουσαδιάταξη.

ΔΕΚΑΤΟ ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα κατά της σωµατικής ακεραιότητας

Το προστατευόµενο έννοµο αγαθό του κεφαλαίου αυ-τού είναι η υλική υπόσταση του σώµατος και η εσωτερι-κή του λειτουργία. Ως «σωµατική βλάβη» τυποποιείται η«σωµατική κάκωση», που αναφέρεται στην εξωτερικήεµφάνιση του σώµατος και η «βλάβη της υγείας» που α-φορά τη λειτουργία των εσωτερικών του οργάνων. Η σω-µατική κάκωση µπορεί να είναι ταυτόχρονα και βλάβητης υγείας, αντίστοιχα η βλάβη της υγείας µπορεί να ε-πέλθει και χωρίς σωµατική κάκωση. Συνεπώς το έννοµοαγαθό που προστατεύουν οι διατάξεις των άρθρων 308 –315Α ΠΚ είναι η «σωµατική ακεραιότητα» του ανθρώ-που, ως µορφική και λειτουργική παράλληλα ακεραιότη-τα του ανθρώπινου οργανισµού, η οποία µπορεί να θιγείτόσο µε την πρόκληση σωµατικών κακώσεων όσο και µετη βλάβη της υγείας (Ε. Συµεωνίδου – Καστανίδου, Ε-γκλήµατα κατά προσωπικών αγαθών, 2016, σελ. 125 –127).

61

Άρθρο 308

Στο άρθρο αυτό διατηρείται ως βασική µορφή εγκλή-µατος η πρόκληση απλής σωµατικής βλάβης, µαζί µε τηνπρονοµιούχα µορφή της πρόκλησης εντελώς ελαφράςσωµατικής βλάβης. Προστίθεται δεύτερη παράγραφος,µε την οποία προσδιορίζεται ο τρόπος δίωξης του εγκλή-µατος, ενώ οι ισχύουσες παρ. 2 και 3 αναριθµούνται σε 3και 4.

Άρθρο 308Α

Το άρθρο 308Α καταργείται, όχι µόνο λόγω της ευρύ-τατης διατύπωσης των διατάξεών του αλλά κυρίως τηςκαταχρηστικής εφαρµογής του.

Άρθρο 309

Η επικίνδυνη σωµατική βλάβη είναι έγκληµα βλάβης,αλλά και διακινδύνευσης, διότι είτε δροµολογεί µια δια-δικασία η οποία οδηγεί αυτοδύναµα σε βλάβη της ζωής ήβαριά σωµατική, είτε θέτει τους όρους κινδύνου των έν-νοµων αυτών αγαθών .

Άρθρο 310

Ουσιώδεις αλλαγές έχουν υιοθετηθεί στο έγκληµα τηςβαριάς σωµατικής βλάβης. Καταργείται, ειδικότερα, ηδιάκριση µεταξύ των παραγράφων 1 και 3 του άρθρουαυτού, στο οποίο, όπως είχε επισηµανθεί (βλ. σχετικά Λ.Μαργαρίτη, Σωµατικές βλάβες, β΄ έκδ., 2000, σ. 393 επ.και 493 επ.), παρέµενε εκτός του κειµένου του νόµου ηβαριά σωµατική βλάβη από άµεσο δόλο β΄ βαθµού καιενδεχόµενο δόλο. Προβλέπεται πλέον ένα ενιαίο έγκλη-µα βαριάς σωµατικής µε δόλο στο πρώτο εδάφιο τηςπρώτης παραγράφου, ενώ απειλείται αυξηµένη ποινήστην περίπτωση που διαπιστώνεται άµεσος δόλος α΄βαθµού.

Αντίθετα δεν τυποποιείται ως αυτοτελές έγκληµα η α-πλή σωµατική βλάβη που έχει ως αποτέλεσµα τη βαριάσωµατική βλάβη από αµέλεια του υπαιτίου, η οποία ε-ντάσσεται σήµερα στο άρθρο 310 παρ. 1 ΠΚ. Η πράξηαυτή κρίθηκε ότι µπορεί ευχερώς να αντιµετωπιστεί κα-τά την επιµέτρηση της ποινής της επικίνδυνης σωµατι-κής βλάβης.

Άρθρο 311

Στο άρθρο 311 διαµορφώνεται ως εκ του αποτελέσµα-τος έγκληµα η θανατηφόρα σωµατική βλάβη, µε τη µορ-φή που έχει και στην ισχύουσα διάταξη.

Άρθρο 312

άρθρου 312 ΠΚ. Τροποποιείται αρχικά ο τίτλος του άρ-θρου, ώστε να αποσαφηνιστεί ότι η διάταξη καταλαµβά-νει πλέον όλες τις πράξεις σωµατικής βλάβης που στρέ-φονται κατά αδύναµων ατόµων, εφόσον βρίσκονται υπότην επιµέλεια ή την προστασία του δράστη βάσει νόµου,δικαστικής απόφασης ή πραγµατικής κατάστασης, συ-νοικούν µε τον δράστη ή έχουν µαζί του σχέση εργασίαςή υπηρεσίας. Έτσι η νέα διάταξη φιλοδοξεί να καλύψεικαι το έγκληµα της ενδοοικογενειακής βίας, το οποίο µετη µορφή που του έχει δοθεί στο ν. 3500/2006, εγείρει

σοβαρά δογµατικά προβλήµατα (βλ. σχετικά Ε. Συµεωνί-δου – Καστανίδου, Το νοµοσχέδιο για την ενδοοικογε-νειακή βία, ΠοινΔικ 2006, σ. 1051, Α. Χαραλαµπάκη, Ο ν.3500/2006 για την αντιµετώπιση της ενδοοικογενειακήςβίας, ΠΛογ 2008, σ. 720). Στην προτεινόµενη διάταξη α-πειλούνται αυξηµένες ποινές για όλες τις µορφές τηςσωµατικής βλάβης όταν τελούνται κατά των προσώπωνπου αναφέρθηκαν πιο πάνω (απλή, επικίνδυνη, βαριά καιθανατηφόρα), χωρίς να θεωρείται πλέον αναγκαία η δια-πίστωση συνεχούς σκληρής συµπεριφοράς. Διευρύνεταιάλλωστε η εφαρµογή του νόµου ώστε να επιβάλλονταιοι ποινές αυτές για πράξεις που στρέφονται σε βάρος ό-λων των ανηλίκων και όχι µόνο εναντίον αυτών που δενσυµπλήρωσαν το δέκατο έβδοµο έτος. Καταργείται επι-πλέον η κακόβουλη παραµέληση των υποχρεώσεων, ωςαυτοτελής τρόπος τέλεσης του εγκλήµατος. Το έγκληµαµπορεί βεβαίως να τελεστεί µε παράλειψη, εφόσον υ-πάρχει ιδιαίτερη νοµική υποχρέωση δράσης. Έτσι η ανα-φορά στην κακόβουλη παραµέληση κρίθηκε περιττή. Προβλέπεται επίσης η επιβολή αυξηµένων ποινών για

τις σωµατικές βλάβες που προκαλούνται σε βάρος τουσυζύγου κατά τη διάρκεια του γάµου ή σε βάρος του συ-ντρόφου κατά τη διάρκεια της συµβίωσης, χωρίς να χρει-άζεται να αποδειχθεί ότι τα συγκεκριµένα άτοµα βρίσκο-νται σε αδύναµη θέση. Στις περιπτώσεις αυτές η αδύνα-µη θέση θεωρείται ως δεδοµένη, εξαιτίας των δεσµεύσε-ων που δηµιουργεί η συµβίωση. Προβλέπεται ακόµη ότιη τέλεση της πράξης σε βάρος εγκύου συνιστά επιβαρυ-ντική περίπτωση, όπως και ότι µε την πρόκληση απλήςσωµατικής βλάβης σε βάρος ανηλίκου εξοµοιώνεται καιη τέλεση των σωµατικών βλαβών ενώπιόν του. Αντίθετα,εξοµοιώνεται µε βαριά σωµατική βλάβη η τέλεση βασα-νιστηρίων σε βάρος των αδύναµων προσώπων στα οποίααναφέρεται ο νόµος.

Άρθρο 313

Στο άρθρο 313 διατηρείται αναλλοίωτο το έγκληµατης συµπλοκής, ως έγκληµα γενικής διακινδύνευσης τηςζωής και της σωµατικής ακεραιότητας.

Άρθρο 314

Στην παρ. 1 τυποποιείται ένα βασικό έγκληµα σωµατι-κής βλάβης που τελείται από αµέλεια και µια προνοµιού-χα µορφή του εγκλήµατος (όλως ελαφρά). Η πρώτη τι-µωρείται µε παροχή κοινωφελούς εργασίας ή χρηµατικήποινή ή φυλάκιση έως δύο έτη, η δεύτερη µε παροχή κοι-νωφελούς εργασίας ή χρηµατική ποινή. Στην παρ. 2 ορίζεται ότι η σωµατική βλάβη από αµέ-

λεια διώκεται κατ’ έγκληση του παθόντος, εκτός αν ο υ-παίτιος ήταν υπόχρεος λόγω της υπηρεσίας ή του επαγ-γέλµατός του να καταβάλει ιδιαίτερη επιµέλεια ή προσο-χή. Διευκρινίζεται, ότι ο οδηγός οχήµατος εµπίπτει στοπροηγούµενο εδάφιο µόνο όταν µεταφέρει επιβάτες ήπράγµατα µε σκοπό βιοπορισµού. Ακόµα όµως και ότανδεν συντρέχει η προϋπόθεση αυτή, η δίωξη σε βάροςτου οδηγού παραµένει αυτεπάγγελτη, προκειµένου ναδιευκολυνθεί η συλλογή στοιχείων ακόµη και χωρίς τηνυποβολή έγκλησης, κυρίως στις περιπτώσεις που αυτήδεν είναι άµεσα εφικτή. Στην περίπτωση πάντως αυτή,διατηρείται η ισχύουσα και σήµερα ρύθµιση, βάσει της ο-ποίας ο εισαγγελέας, µε διάταξή του, απέχει από τηνποινική δίωξη αν ο παθών δηλώσει ότι δεν επιθυµεί την

62

ποινική δίωξη του δράστη. Αν η δήλωση υποβληθεί µετάτην άσκηση ποινικής δίωξης, το δικαστήριο παύει οριστι-κά αυτήν.

Άρθρο 315

Η διάταξη του άρθρου 315 καταργείται, διότι έχει ου-σιαστικά ενσωµατωθεί στις διατάξεις των άρθρων 308και 314.

Άρθρο 315Α

Το άρθρο αυτό καταργείται, διότι αφενός αναφέρεταιστο άρθρο 308Α που έχει καταργηθεί και αφετέρου προ-βλέπει έναν επιµετρητικό κανόνα ο οποίος δεν δικαιολο-γείται για συγκεκριµένο µόνο έγκληµα. Το προβλεπόµε-νο για τις σωµατικές βλάβες πλαίσιο ποινής είναι τόσοευρύ, ώστε ο δικαστής να µπορεί µε ευχέρεια να εφαρ-µόζει τον γενικό επιµετρητικό κανόνα του άρθρου 79ΠΚ.

ΔΕΚΑΤΟ ΟΓΔΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα κατά της προσωπικής ελευθερίας

Στο δέκατο έβδοµο Κεφάλαιο του Ειδικού Μέρους (άρ-θρα 322 – 334) έχουν ενταχθεί τα εγκλήµατα κατά τηςπροσωπικής ελευθερίας, τα οποία περιλαµβάνονται στοσχετικό κεφάλαιο του Ειδικού Μέρους του Ποινικού Κώ-δικα. Οι αλλαγές που έχουν γίνει στο Κεφάλαιο αυτό εί-ναι σηµαντικές. Αρχικά διαγράφηκαν ως απαρχαιωµένεςοι διατάξεις των άρθρων 323 (εµπόριο δούλων), 327 (α-κούσια απαγωγή γυναίκας) 328 (εκούσια απαγωγή ανή-λικης γυναίκας) και 335 ΠΚ (απατηλή διέγερση σε µετα-νάστευση). Επίσης καταργήθηκε η διάταξη του άρθρου332 ΠΚ (εξαναγκασµός σε παύση εργασίας), διότι κρίθη-κε ότι επαρκώς αντιµετωπίζεται η πράξη µε τη διάταξηγια την παράνοµη βία. Η διάταξη του άρθρου 323Β ΠΚ,που είχε προστεθεί στο Κεφάλαιο µε το άρθρο δεύτεροπαρ. 5 ν. 3625/2007, µεταφέρθηκε στο άρθρο 348 παρ. 2,καθώς το προσβαλλόµενο αγαθό µέσω της οργάνωσηςταξιδιών προς τέλεση γενετήσιων πράξεων, δεν είναι ηπροσωπική ελευθερία, αλλά η ανηλικότητα. Με τη µετα-κίνηση αυτή επιχειρείται να αποσαφηνιστεί πως το κοινόπροσβαλλόµενο από τις πράξεις αγαθό είναι η προσωπι-κή ελευθερία, ως ελευθερία αυτοπροσδιορισµού του α-τόµου.

Άρθρο 322

Ως βασική αξιόποινη πράξη στο Κεφάλαιο αυτό διατη-ρείται στο άρθρο 322 η αρπαγή, όπως περιγράφεται σή-µερα στην αντίστοιχη ισχύουσα διάταξη. Τροποποιήσειςυιοθετήθηκαν µόνο στη διακεκριµένη µορφή του εγκλή-µατος. Ως διακεκριµένη µορφή παραµένει βέβαια εκείνηκατά την οποία η πράξη τελείται µε σκοπό να εξαναγκα-στεί ο παθών ή κάποιος άλλος σε πράξη, παράλειψη ή α-νοχή για την οποία δεν υπάρχει υποχρέωσή του (παρ. 1).Στη διάταξη έχει τεθεί ρήτρα σχετικής επικουρικότητας,ώστε όταν η συρροή µεταξύ της αρπαγής και άλλων ε-γκληµάτων, (όπως της βίας κατά πολιτικών προσώπων,δικαστικών λειτουργών, υπαλλήλων ή οποιουδήποτε άλ-λου προσώπου) αποδίδει αυξηµένο πλαίσιο ποινής, να ε-φαρµόζονται οι διατάξεις για τη συρροή. Στην παρ. 2 τι-

µωρείται ο υπάλληλος ή πρόσωπο ή οµάδα που ενερ-γούν µε την άδεια, υποστήριξη ή συναίνεση κρατικής αρ-χής που εξαφανίζουν βιαίως το θύµα της αρπαγής µε αυ-ξηµένη ποινή, που επιβαρύνεται όταν τελέσθηκε εις βά-ρος εγκύου, ανηλίκου ή ατόµου που δεν µπορεί να υπε-ρασπιστεί τον εαυτό του. Αυξηµένη ποινή ορίζεται για ό-ποιον ως προϊστάµενος έδωσε εντολή για τη βίαιη εξα-φάνιση του θύµατος (παρ. 3), ενώ ηπιότερα τιµωρείται ό-ποιος, ως προϊστάµενος δεν έλαβε όλα τα αναγκαία καιεύλογα µέτρα για την πρόληψη ή καταστολή της βίαιηςεξαφάνισης προσώπου, εάν η πράξη του δεν τιµωρείταιβαρύτερα µε τις διατάξεις περί συµµετοχής (παρ. 4). Η ε-πίκληση των άρθρων 20 έως 25 δεν µπορεί να άρει τονάδικο χαρακτήρα των πράξεων των παρ. 2 και 3 (παρ. 5).Η καταδίκη υπαλλήλου για τις πράξεις των παρ. 2, 3 και4 επισύρει αυτοδικαίως αποστέρηση της θέσης που κα-τέχει και αν οι πράξεις αυτές τελέσθηκαν υπό καθεστώςσφετερισµού του δηµοκρατικού πολιτεύµατος, η προθε-σµία της παραγραφής αρχίζει µετά την αποκατάστασητης νόµιµης εξουσίας (παρ. 6).

Άρθρα 322Α - 323

Τα άρθρα 322Α, 322Β και 322Γ καταργούνται, διότι τοπεριεχόµενό τους ρυθµίζεται από το άρθρο 322 (αρπα-γή). Το άρθρο 323 καταργείται αφού το εµπόριο δούλωνκαλύπτεται από τη διάταξη του άρθρου 323Α για την ε-µπορία ανθρώπων.

Άρθρο 323Α

Στο έγκληµα της εµπορίας ανθρώπων, που περιγράφε-ται στο άρθρο 323Α ΠΚ, επήλθαν οι ακόλουθες αλλαγές.Η πρώτη (παρ. 1) αφορά το σκοπό για τον οποίο τελείταιη πράξη. Στις ισχύουσες διατάξεις ορίζεται ως σκοπόςτου εγκλήµατος το περιεχόµενο της «εκµετάλλευσης»του θύµατος, που περιγράφεται στην παρ. 5 µε µεγαλύ-τερη σαφήνεια. Σκοπός του εγκλήµατος είναι ο πορι-σµός παράνοµου περιουσιακού οφέλους από (α) την ερ-γασία ή την επαιτεία του θύµατος (εργασιακή εκµετάλ-λευση), (β) την τέλεση εγκληµατικών πράξεων από αυτό,(γ) την αφαίρεση οργάνων του σώµατος του ή (δ) την τέ-λεση από αυτό γενετήσιων πράξεων, πραγµατικών ήπροσποιητών, ή την παροχή εργασίας ή υπηρεσιών πουέχουν ως αποκλειστικό σκοπό τη γενετήσια διέγερση(γενετήσια εκµετάλλευση). Έτσι, ως κεντρικής σηµασίαςστοιχείο της εµπορίας ανθρώπων ορίζεται σε κάθε περί-πτωση ο πορισµός παράνοµου περιουσιακού οφέλους α-πό την εκµετάλλευση του σώµατος ενός άλλου ανθρώ-που.Αλλαγές έχουν υιοθετηθεί και κατά την περιγραφή της

αξιόποινης συµπεριφοράς. Περιγράφονται επίσης µε µε-γαλύτερη σαφήνεια τα µέσα τέλεσης του εγκλήµατοςπου δεν περικλείουν βίαιο εξαναγκασµό. Διευκρινίζεταιέτσι ότι το έγκληµα της εµπορίας µπορεί να τελεστεί χω-ρίς τη χρήση εξαναγκαστικών µέσων όταν ο δράστης (α)παρασύρει µε εξαπάτηση το θύµα ή (β) αποσπά τη συναί-νεση του θύµατος, το οποίο, ευρισκόµενο σε ευάλωτηθέση, δεν έχει πραγµατική ελευθερία επιλογής. Προστί-θεται εξάλλου ένα επιπλέον µέσο τέλεσης της εγκληµα-τικής πράξης που είναι η εξασφάλιση µε την πληρωµήχρηµάτων ή άλλων απολαβών της συναίνεσης προσώ-που που ασκεί εξουσία στο θύµα (παρ. 1 και 2).

63

Αυξηµένη ποινή απειλείται όταν (α) η πράξη τελείταικατ' επάγγελµα, (β) τελείται από υπάλληλο ο οποίος κα-τά την άσκηση της υπηρεσίας του ή επωφελούµενος απότην ιδιότητά του αυτή διαπράττει ή συµµετέχει µε οποι-ονδήποτε τρόπο στην πράξη, (γ) συνδέεται µε την παρά-νοµη είσοδο, παραµονή ή έξοδο του παθόντος από τηχώρα, (δ) είχε ως αποτέλεσµα τη βαριά σωµατική βλάβητου παθόντος ή (ε) είχε ως αποτέλεσµα το θάνατο τουθύµατος (παρ. 3). Με την αυξηµένη αυτή ποινή προβλέ-πεται ότι τιµωρείται η πράξη της εµπορίας όταν στρέφε-ται κατά ανηλίκου, ακόµα κι όταν τελείται χωρίς τη χρή-ση των εξαναγκαστικών ή απατηλών µέσων που είναι α-ναγκαία για την πραγµάτωση της βασικής µορφής του ε-γκλήµατος, ενώ τέλος η αυξηµένη αυτή ποινή απειλείταικαι όταν κάποιος στρατολογεί ανήλικο µε σκοπό τη χρη-σιµοποίησή του σε ένοπλες επιχειρήσεις (παρ. 4).Στην ίδια διάταξη ως αυτοτελές έγκληµα τυποποιείται

και η εργασιακή απασχόληση ενός προσώπου που είναιθύµα εµπορίας, δέχεται τις υπηρεσίες του, τελεί µαζίτου γενετήσια πράξη ή δέχεται τα έσοδα από την εκµε-τάλλευση του. Αξιόποινη πράξη είναι, σύµφωνα µε τηνέβδοµη παράγραφο του άρθρου και η εξώθηση σε επαι-τεία ανηλίκων, ακόµη κι όταν τελείται χωρίς να έχουνχρησιµοποιηθεί τα µέσα των δύο πρώτων παραγράφωντου άρθρου, εφόσον η πράξη τελείται µε σκοπό την εκ-µετάλλευση των εσόδων τους από την επαιτεία.

Άρθρο 323Β

Το άρθρο 323Β καταργείται, διότι εντάχθηκε στο άρ-θρο 348 παρ. 2.

Άρθρο 324

Στο άρθρο 324 τυποποιείται το έγκληµα της αρπαγήςανηλίκων. Τιµωρείται ως πληµµέληµα η αφαίρεση ανηλί-κου ή η υποστήριξη της εκούσιας διαφυγής του από τουςγονείς ή όποιου δικαιούται να µεριµνήσει για το πρόσω-πό του. Αυξηµένη ποινή προβλέπεται όταν από τη στέ-ρηση της επιµέλειας ο ανήλικος διέτρεξε σοβαρό κίνδυ-νο ζωής ή βαριάς βλάβης της υγείας του (παρ. 1). Τιµω-ρείται ως κακούργηµα η τέλεση της πράξης της παρ. 1αν ο ανήλικος δεν έχει συµπληρώσει τα δέκα τέσσεραχρόνια του, εκτός αν η πράξη τελέστηκε από ανιόντα, ο-πότε εφαρµόζεται η παρ. 1 (παρ. 2 εδ. β΄). Αν ο δράστηςτέλεσε την πράξη από κερδοσκοπία ή µε το σκοπό ναχρησιµοποιήσει τον ανήλικο σε ανήθικες ασχολίες ή ναµεταβάλει την οικογενειακή τάξη του ανηλίκου, τιµωρεί-ται µε κάθειρξη έως δέκα ετών (παρ. 2). Αν, τέλος, ο δρά-στης είχε σκοπό να ζητήσει λύτρα ή να εξαναγκάσει σεπράξη ή παράλειψη επιβάλλεται κάθειρξη. Στην περίπτω-ση που ο δράστης µε τη θέλησή του και πριν εκπληρωθείοποιοσδήποτε όρος ή αξίωσή του απελευθέρωσε τον α-νήλικο υγιή και σώο επιβάλλεται φυλάκιση (παρ. 3).

Άρθρο 325

Στο επόµενο άρθρο έχει ενταχθεί η διάταξη του άρ-θρου 325 ΠΚ, όπου τυποποιείται το έγκληµα της παράνο-µης κατακράτησης. Στο έγκληµα αυτό έχει ενσωµατωθείως διακεκριµένη µορφή και η κατακράτηση κατά παράβα-ση του άρθρου 6 του Συντάγµατος (άρθρο 326 ΠΚ).

Άρθρα 326 - 329

Τα άρθρα 326 έως 329 έχουν καταργηθεί το πρώτοδιότι εντάχθηκε στο άρθρο 325 και τα υπόλοιπα αφενόςως παρωχηµένα και αφετέρου ως καλυπτόµενα από τιςδιατάξεις των άρθρων 322 και 324.

Άρθρο 330

Στο άρθρο 330 έχει ενταχθεί το έγκληµα της παράνο-µης βίας, το οποίο σήµερα τυποποιείται στο ίδιο άρθροτου ΠΚ και αποτελεί το βασικό έγκληµα προσβολής τηςελευθερίας δράσης ενός ατόµου. Στο άρθρο 330 διατη-ρήθηκε κατ’ αρχήν αµετάβλητη η ισχύουσα διάταξη γιατην παράνοµη βία, στη δεύτερη ωστόσο παράγραφο τουάρθρου αυτού εντάσσεται για πρώτη φορά στον ΠοινικόΚώδικα η πράξη της παράνοµης βίας όταν στρέφεται σεβάρος ανηλίκων ή προσώπων που δεν µπορούν να υπε-ρασπίσουν τον εαυτό τους, εφόσον τα πρόσωπα αυτάβρίσκονται υπό την επιµέλεια ή την προστασία του δρά-στη βάσει νόµου, δικαστικής απόφασης ή πραγµατικήςκατάστασης, συνοικούν µε τον δράστη ή έχουν µαζί τουσχέση εργασίας ή υπηρεσίας. Η ίδια ποινή επιβάλλεταιόταν η πράξη τελείται σε βάρος συζύγου κατά τη διάρ-κεια του γάµου ή σε βάρος συντρόφου κατά τη διάρκειατης συµβίωσης. Με τον τρόπο αυτό ενσωµατώνονταιστον Ποινικό Κώδικα πράξεις προσβολής της ελευθερίαςπου τελούνται στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας,στο µέτρο βέβαια που τα θύµατα έχουν πράγµατι ανάγκηαυξηµένης προστασίας.

Άρθρα 331 - 332

Στο άρθρο 331 τυποποιείται το έγκληµα της αυτοδι-κίας, ως µία ακόµη πράξη προσβολής της ελευθερίαςδράσης. Στη διάταξη αυτή δεν υιοθετούνται αλλαγέςστη νοµοτυπική µορφή του εγκλήµατος που περιγράφε-ται σήµερα στο άρθρο 331 ΠΚ, ενώ αµετάβλητος παρα-µένει και ο τρόπος δίωξης του εγκλήµατος µε έγκληση,εξαιτίας της µικρής ουσιαστικής απαξίας της πράξης. Ηπροβλεπόµενη, όµως, ποινή είναι η παροχή κοινωφε-λούς εργασίας, εναλλακτικά µε χρηµατική ποινή. Το άρθρο 332 καταργείται για τους λόγους που εκτέ-

θηκαν στην αρχή.

Άρθρο 333

Το έγκληµα της απειλής τυποποιείται και σήµερα στοάρθρο 333 ΠΚ (παρ. 1). Η πράξη αυτή διώκεται κατ’ έ-γκληση. Στη δεύτερη ωστόσο παράγραφο του άρθρουαυτού προστίθεται διακεκριµένη µορφή του εγκλήµατοςτης απειλής, µε την οποία καλύπτονται πράξεις σε βάροςανηλίκων και αδύναµων ατόµων, εφόσον βρίσκονται υπότην επιµέλεια ή την προστασία του δράστη βάσει νόµου,δικαστικής απόφασης ή πραγµατικής κατάστασης, συ-νοικούν µε τον δράστη ή έχουν µαζί του σχέση εργασίαςή υπηρεσίας. Η ίδια ποινή επιβάλλεται όταν η πράξη τε-λείται σε βάρος συζύγου κατά τη διάρκεια του γάµου ήσε βάρος συντρόφου κατά τη διάρκεια της συµβίωσης.Και στην περίπτωση λοιπόν αυτή ενσωµατώνονται στονΠοινικό Κώδικα οι πράξεις προσβολής της ελευθερίαςπου τελούνται στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας,

64

στο µέτρο βέβαια που τα θύµατα έχουν πράγµατι ανάγκηαυξηµένης προστασίας, στο µέτρο, δηλαδή, που αυτάβρίσκονται σε αδύναµη θέση.

Άρθρο 334

Τέλος, στο άρθρο 334, µε το οποίο ολοκληρώνεται τοΚεφάλαιο των εγκληµάτων κατά της προσωπικής ελευ-θερίας, περιγράφεται το έγκληµα της διατάραξης της οι-κιακής ειρήνης, µέσω του οποίου προσβάλλεται η ελευ-θερία του ατόµου να προσδιορίζει το ίδιο ποια πρόσωπαµπορούν να εισέρχονται ή να παραµένουν στην κατοικίαή στο χώρο της εργασίας του ή σε άλλο χώρο περικλει-σµένο που κατέχει. Η ποινική δίωξη, λόγω της µικρής βα-ρύτητας του εγκλήµατος, παραµένει κατ’ έγκληση, όπωςκαι στο ισχύον άρθρο 324 ΠΚ, ενώ αυτεπάγγελτη γίνεταιη δίωξη όταν οι πράξεις διατάραξης της οικιακής ειρήνηςή πράξεις βίας εναντίον προσώπων ή πραγµάτων καιπράξεις φθοράς ξένης ιδιοκτησίας, γίνονται µε σκοπό ναπαρεµποδίσουν την έκδοση και την ελεύθερη κυκλοφο-ρία εφηµερίδων ή περιοδικών, καθώς και την ελεύθερηκυκλοφορία βιβλίων (παρ. 2) ή σε κατάστηµα ή χώρο δη-µόσιας, δηµοτικής ή κοινοτικής υπηρεσίας ή νοµικούπροσώπου δηµοσίου δικαίου, που προκαλεί διακοπή ήδιατάραξη της οµαλής διεξαγωγής της υπηρεσίας (παρ.4).

ΔΕΚΑΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα κατά της γενετήσιας ελευθερίαςκαι εγκλήµατα οικονοµικής εκµετάλλευσης

της γενετήσιας ζωής

Στο δέκατο ένατο Κεφάλαιο του Ειδικού Μέρους έ-χουν ενταχθεί τα εγκλήµατα κατά της γενετήσιας ελευ-θερίας και τα εγκλήµατα κατά της γενετήσιας ζωής, ταοποία σήµερα τυποποιούνται στα άρθρα 336 – 353 ΠΚ.Οι αλλαγές που έχουν υιοθετηθεί στο Σχέδιο είναι ση-

µαντικές. Αρχικά καταργήθηκαν µια σειρά πράξεων οι ο-ποίες δεν προσβάλλουν κανένα έννοµο αγαθό και έχουναναχθεί σε εγκλήµατα προκειµένου ο νοµοθέτης να εκ-φράσει µε την επιβολή της ποινής την ιδεολογική του το-ποθέτηση απέναντι σε συγκεκριµένες επιλογές ζωής, ε-νώ καταργήθηκαν επίσης πράξεις η τυποποίηση των ο-ποίων ανταποκρινόταν στις ανάγκες παλαιότερων επο-χών και δεν έχουν εποµένως λόγο ύπαρξης στις σύγ-χρονες κοινωνίες. Εδώ ανήκουν:

(α) Το έγκληµα της απατηλής επίτευξης συνουσίας(άρθρο 341 ΠΚ), το οποίο είχε διαµορφωθεί στο πλαίσιοτων κοινωνικών αναγκών του 19ου αιώνα, όταν οι σύζυ-γοι µπορεί να γνώριζαν ελάχιστα ο ένας τον άλλο και οιάνδρες έλειπαν για µεγάλα χρονικά διαστήµατα, ώστενα δικαιολογείται η πιθανή δηµιουργία πλάνης σχετικάµε την ταυτότητά τους και η µέσω αυτής απατηλή επί-τευξη της συνουσίας. Η πράξη αυτή δεν έχει ασφαλώςλόγο ύπαρξης σε έναν σύγχρονο Ποινικό Κώδικα.

(β) Το έγκληµα της παρά φύση ασέλγειας µεταξύ αρ-ρένων (άρθρο 347 ΠΚ) έχει καταργηθεί µε τον ν.4356/2015. Όταν βεβαίως η πράξη στρέφεται κατά ανη-λίκου µπορεί να θεωρηθεί ότι θίγεται η ανηλικότητα, ενώόταν γίνεται µε κατάχρηση µιας σχέσης εξάρτησης θίγε-ται ασφαλώς η προσωπική ελευθερία. Για την αντιµετώ-πιση όµως των πράξεων αυτών δεν είναι αναγκαία η ειδι-κή αναφορά στην παρά φύση ασέλγεια µεταξύ αρρένων.

Με το δεδοµένο αυτό, ακόµα κι όταν η πράξη γίνεταικατ’ επάγγελµα για τον πορισµό εισοδήµατος δεν παύεινα είναι µια ποινικά αδιάφορη πράξη. Η τυποποίησή τηςαποτελεί τυποποίηση ενός τρόπου ζωής και δεν προστα-τεύεται µε αυτή κανένα έννοµο αγαθό (βλ. σχετικά και Γ.Νούσκαλη, Παρατηρήσεις, ΠοινΔικ 2003, σ. 292).

(γ) Το έγκληµα της διευκόλυνσης της ακολασίας άλ-λων, όπως περιγράφεται στο άρθρο 348 παρ. 1 ΠΚ. Τοουσιαστικό άδικο της πράξης αυτής είναι δύσκολο ναβρεθεί. Υποστηρίζεται, ότι στη συγκεκριµένη περίπτωσηδε θίγεται βέβαια η γενετήσια ελευθερία, υπάρχει όµωςµία εκµετάλλευση της γενετήσιας ζωής, η οποία αποδο-κιµάζεται από το δίκαιο. Η άποψη αυτή υιοθετήθηκε καιαπό το νοµοθέτη, ο οποίος ήδη στον τίτλο του δέκατουόγδοου Κεφαλαίου αναφέρεται σε εγκλήµατα κατά τηςγενετήσιας ελευθερίας ή εγκλήµατα εκµετάλλευσης τηςγενετήσιας ζωής. Το στοιχείο ωστόσο της εκµετάλλευ-σης, που θα µπορούσε να δικαιολογήσει την επιβολήποινής για την προστασία της περιουσίας ατόµων πουβρίσκονται σε αδύναµη θέση, δεν υπάρχει στο κείµενοτου νόµου. Ούτε µπορεί να θεωρηθεί ότι βρίσκονται σεαδύναµη θέση δύο ενήλικα άτοµα που συµφωνούν να τε-λέσουν ασελγείς πράξεις και αναζητούν ένα χώρο γιατην τέλεσή τους. Η διάταξη λοιπόν του άρθρου 348 παρ.1 ΠΚ, φαίνεται να τιµωρεί έναν τρόπο ζωής, και όχι ναπροστατεύει ένα πραγµατικό έννοµο αγαθό.

(δ) Το έγκληµα της εκµετάλλευσης πόρνης (άρθρο 350ΠΚ). Με την τυποποίηση του εγκλήµατος αυτού, ο νοµο-θέτης φαίνεται ότι κατά κύριο λόγο θέλει να προστατεύ-σει την περιουσία των γυναικών που πορνεύονται, τις ο-ποίες αντιµετωπίζει ως άτοµα που βρίσκονται σε αδύνα-µη θέση (Βλ. σχετικά Ν. Παρασκευόπουλου, Οι έννοιεςτων ηθών και της ασέλγειας, 1981, σ. 182, Α. Ψαρούδα –Μπενάκη, Η πολιτική αγωγή στην ποινική δίκη, σ. 89/90).Ωστόσο σε ευάλωτη θέση µπορούν να βρίσκονται πολλάακόµα άτοµα, όπως κατά κύριο λόγο ηλικιωµένοι που µέ-νουν µόνοι. Η τυποποίηση δεν οφείλεται λοιπόν µόνονούτε κυρίως στην επιθυµία του νοµοθέτη να προστατεύ-σει τις γυναίκες που εκδίδονται, αλλά στην αρνητική τουτοποθέτηση απέναντι σε έναν τρόπο ζωής που θεωρεί α-παξιωτικό και έναν τύπο ανθρώπου που θεωρεί απεχθή.Η διάταξη έχει εποµένως κατά κύριο λόγο ιδεολογικόχαρακτήρα.

(ε) Το έγκληµα της πρόκλησης σκανδάλου µε ακόλα-στες πράξεις (άρθρο 353 παρ. 1 ΠΚ). Το ουσιαστικό άδι-κο της πράξης αυτής έχει αµφισβητηθεί στη θεωρία, κα-θώς όµως, κατά την επικρατήσασα άποψη, προσβαλλό-µενο µέγεθος στην περίπτωση αυτή είναι η «γενετήσιαευπρέπεια» συγκεκριµένων ατόµων, ενώπιον των οποί-ων τελείται η ακόλαστη πράξη που ενεργείται δηµόσια(βλ. σχετικά Γ. - Α. Μαγκάκη, Τα εγκλήµατα περί την γε-νετήσιον και την οικογενειακήν ζωήν, 1967, σ. 165, Ν.Παρασκευόπουλου, Οι έννοιες των ηθών και της ασέλ-γειας στα εγκλήµατα κατά των ηθών, 1981, σ. 187), τοέννοµο αγαθό ταυτίζεται τελικά πλήρως µε εκείνο πουπροστατεύεται στη δεύτερη παράγραφο του ίδιου άρ-θρου, το οποίο όµως επαρκώς προστατεύεται στο πλαί-σιο της παραγράφου αυτής.Ο Ποινικός Κώδικας αντιλαµβάνεται ως έγκληµα κατά

της γενετήσιας ελευθερίας κάθε κάµψη της βούλησηςτου προσώπου στο πεδίο της γενετήσιας αυτοδιάθεσης,προκειµένου αυτό να ενεργήσει ή να ανεχθεί γενετήσιαπράξη. Δέχεται ότι το δικαίωµα αυτό δεν απεµπολείταιποτέ ούτε αδρανεί έστω και προσωρινά και γι' αυτό είναι

65

από άποψη αδίκου δυνατή η τέλεση αδικήµατος κατάτης γενετήσιας ελευθερίας ακόµα και στο πλαίσιο δια-προσωπικής ή νοµικής σχέσεως όπου οι γενετήσιες πρά-ξεις είναι κοινωνικά αναµενόµενες, καθώς η προς τούτοσυναίνεση δεν µπορεί ποτέ να θεωρηθεί αµετάκλητη. Γιατο λόγο αυτό, άδικο µπορεί να στοιχειοθετηθεί ακόµα κιαν το πρόσωπο αποσύρει τη συναίνεσή του καίτοι έχειτελέσει τέτοιες πράξεις όλως προσφάτως ή καίτοι έχειαρχίσει ήδη να τελεί τέτοιες αλλά στην πορεία αποσύρειτη συναίνεσή του. Ο όρος που δηλώνει την αξιόποινη κάµψη της βούλη-

σης του παθόντος είναι αυτός του "εξαναγκασµού", µετην ένταση του οποίου συνδέεται και η κλιµάκωση του α-δίκου. Εκκινεί από την πλήρη εξαφάνιση αυτής µε την ά-σκηση φυσικής βίας ή µε την απειλή σοβαρού και άµεσουκινδύνου σώµατος ή ζωής, ήτοι τον "εν στενή εννοία"βιασµό. Στην παρ. 5 του αρθ. 336 θεσπίζεται εξ’ αρχής α-ξιόποινο στην περίπτωση που ο δράστης επιχειρεί γενε-τήσια πράξη, χωρίς τη συναίνεση του παθόντος. Ως περιπτώσεις εξαναγκασµού µικρότερης έντασης,

στο αρθ. 343 παρ.β΄ τυποποιούνται σε προσβολές τηςγενετήσιας ελευθερίας ακόµα και πράξεις που γίνονταιµε την εξωτερική µεν "συναίνεση" του θύµατος, αφούαυτό δεν προβάλλει φυσική αντίσταση ή και προσέρχε-ται µόνο του για να συµµετάσχει στην πράξη, όχι όµωςως συνέπεια της ελεύθερης βούλησής του (κατ' αρθ.36§2 της Σύµβασης της Κων/πολης) αλλά εξαιτίας ψυχο-λογικής αδυναµίας αντίδρασης λόγω της επιβολής πουδιατηρεί πάνω του ο δράστης ή αισθήµατος φόβου πουτου προκαλεί. Όµοια είναι η ratio της παρ. α΄ όπου ο επι-βολή ή ο φόβος πηγάζει από σχέση υπηρεσιακής εξάρ-τησης ή από την πίεση άµεσης βιοτικής ανάγκης, πουπρέπει φυσικά να είναι γνωστή στο δράστη, προκειµένουνα καλύπτεται από το δόλο του. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να διευκρινιστεί ότι ο

ποινικός νόµος δεν φτάνει µέχρι του σηµείου να τυπο-ποιήσει ποινικά κάθε διάσταση µεταξύ γενετήσιας επιθυ-µίας και γενετήσιας πράξης που γίνεται µε κίνητρο λχπεριουσιακού οφέλους, επαγγελµατικής ή κοινωνικής α-νέλιξης ή προβολής, αποδεχόµενος ως µέρος του δικαι-ώµατος γενετήσιας αυτοδιάθεσης και την τέλεση γενε-τήσιων πράξεων µε κίνητρα εκτός του πεδίου της γενε-τήσιας επιθυµίας. Αποτελεί έτσι έργο των εφαρµοστών του δικαίου το

να διακρίνουν τις περιπτώσεις όπου το άτοµο παρέχειγενετήσια ικανοποίηση στο πλαίσιο υπηρεσιακής ή εργα-σιακής σχέσης ή και προς σύναψη τέτοιας αποσκοπώ-ντας σε απολαβές χωρίς να τελεί υπό το κράτος φόβου ήεπιβολής, από αυτές όπου ο φόβος, η επιβολή ή η άφευ-κτη ανάγκη παραβιάζουν την ελευθερία της βούλησήςτου.Ουσιώδεις όµως αλλαγές έχουν υιοθετηθεί και σε ό,τι

αφορά την προστασία της ανηλικότητας. Παρά το γεγο-νός ότι κατά τη θέσπιση του Ποινικού Κώδικα η ανηλικό-τητα προστατευόταν σε συγκεκριµένες διατάξεις τουΚεφαλαίου, ως αυτοτελές αγαθό, µε αποτέλεσµα ότανεκτός της ανηλικότητας προσβαλλόταν και άλλο αγαθόνα λειτουργούν οι κανόνες της συρροής, τα πράγµατα έ-χουν πλήρως ανατραπεί τα τελευταία χρόνια. Ο νοµοθέ-της, σε µια προσπάθεια να δείξει το µεγάλο ενδιαφέροντου για την προστασία της ανηλικότητας, πρόσθεσε σε

όλες σχεδόν τις διατάξεις του δέκατου όγδοου Κεφα-λαίου του Ειδικού Μέρους του Ποινικού Κώδικα και κά-ποια διακεκριµένη µορφή εγκλήµατος, στην περίπτωσηπου η πράξη στρέφεται κατά ανηλίκου, µε αποτέλεσµανα µην µπορούν πλέον να λειτουργήσουν οι κανόνες τηςσυρροής. Το αποτέλεσµα της πρακτικής αυτής είναι αφε-νός η συχνή παραβίαση της αρχής της αναλογικότηταςκαι αφετέρου – συχνά – η συρρίκνωση, αντί για τη ζη-τούµενη διεύρυνση, της ποινικής προστασίας που προ-σφέρεται στους ανηλίκους. Το πρόβληµα αυτό αντιµετω-πίζεται µε την πλήρη ανεξαρτητοποίηση των διατάξεωνπου αφορούν την ανηλικότητα από τις διατάξεις πουστρέφονται κατά της γενετήσιας ελευθερίας του ατό-µου, έτσι ώστε σε κάθε περίπτωση να λειτουργούν οι κα-νόνες της αληθινής συρροής. Για τη διαµόρφωση του πε-ριεχοµένου της ενότητας αυτής έχουν ληφθεί υπόψη καιοι διατάξεις της Οδηγίας 2011/92/ΕΕ του ΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαι του Συµβουλίου για την καταπολέµησητης σεξουαλικής κακοποίησης, της σεξουαλικής εκµε-τάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας, µετην οποία καταργείται η απόφαση - πλαίσιο 2004/68/ΔΕΥ(COM/2010/0094 τελικό).Με τα δεδοµένα αυτά, στο δέκατο ένατο Κεφάλαιο

(άρθρα 336 - 353) ρυθµίζονται σοβαρές προσβολές τηςπροσωπικής ελευθερίας στην περιοχή της γενετήσιαςζωής, προσβολές της ανηλικότητας στον γενετήσιο χώ-ρο, πράξεις οικονοµικής εκµετάλλευσης της γενετήσιαςζωής και πράξεις που θίγουν τη γενετήσια αξιοπρέπειακαι τη γενετήσια ευπρέπεια. Η ρύθµιση των προσβολώναυτών έγινε µε βάση τις σύγχρονες αντιλήψεις, όπωςαυτές αποτυπώνονται στην καθηµερινή ζωή και συµπερι-φορά των κοινωνών. Η επιλογή του όρου «γενετήσια» α-ντί «σεξουαλική» προτιµήθηκε, διότι πρόκειται για έν-νοια, η οποία ορίζει τόσο τη διαδικασία της αναπαραγω-γής (γένεσις) όσο και τις σχετικές ή παράλληλες µε αυ-τήν πράξεις, διαθέσεις και ορµές, την ερωτική ζωή τωνανθρώπων. Λόγω της «γενικότητας» της υιοθετήθηκεστη σύγχρονη επιστηµονική και κοινή γλώσσα. Παρ’ ότι οαρχικός τίτλος του κεφαλαίου αυτού στον Ποινικό Κώδι-κα είχε τον τίτλο «εγκλήµατα κατά των ηθών», γινότανδεκτό, σύµφωνα µε τις κατά την εισαγωγή του αντιλή-ψεις, ότι είναι «τα αναγόµενα κυρίως εις ενεργείας σχε-τικάς µε την γενετήσιον ορµήν, εις συµφώνους τη φύσειεκδηλώσεις αυτής, αλλά και εις παρά φύσιν τοιαύτας καιάλλας διεστραµµένας συνηθείας» (Ν. Μπουρόπουλος,ΕρµΠΚ, τ. Β΄, 1960, σελ. 578). Ο όρος «γενετήσια πρά-ξη» έχει την έννοια που προσδιορίζει η νοµολογία και ηεπιστήµη. Πρόκειται για τη συνουσία και άλλες πράξειςµε την ίδια βαρύτητα, από πλευράς προσβολής του εννό-µου αγαθού της γενετήσιας ελευθερίας, όπως είναι η«παρά φύσιν» συνεύρεση, ο ετεροαυνανισµός ή πεολει-ξία και η αιδιολειξία ή η χρήση υποκατάστατων µέσων.Ως χειρονοµίες «γενετήσιου χαρακτήρα» νοούνται πρά-ξεις ήσσονος βαρύτητας, οι οποίες όµως προσβάλλουντην γενετήσια αξιοπρέπεια, όπως χειρονοµίες ή θωπείεςή ψαύσεις του σώµατος, που δεν εξικνούνται σε γενετή-σια πράξη. Τέλος πράξη γενετήσιου χαρακτήρα είναι συ-µπεριφορές ή χειρονοµίες, οι οποίες κατά την κοινή α-ντίληψη υπαινίσσονται ή καταδεικνύουν ή παρωθούν σεγενετήσιες πράξεις.

66

Άρθρο 336

Στο άρθρο αυτό έχει ενταχθεί το έγκληµα του βια-σµού, το οποίο σήµερα τυποποιείται στο ίδιο άρθρο τουΠΚ. Ως µέσο τέλεσης του εγκλήµατος διατηρείται η σω-µατική βία, ωστόσο εξειδικεύεται σε σηµαντικό βαθµό τοπεριεχόµενο της απειλής. Για την περιγραφή του εγκλή-µατος η επιτροπή δεν θεώρησε επαρκή την αναφοράστην απειλή σπουδαίου και άµεσου κινδύνου - αναφοράπου δηµιούργησε συχνά προβλήµατα στην πράξη ωςπρος το περιεχόµενο των δύο αυτών όρων – αλλά έκρινεαναγκαία τη ρητή αναφορά στον προσδιορισµό των αγα-θών που πρόκειται να πληγούν. Για την τέλεση του ε-γκλήµατος είναι, λοιπόν, αναγκαία η απειλή σοβαρού καιάµεσου κινδύνου για τη ζωή ή τη σωµατική ακεραιότητα.Επιπλέον, αντί για την αναφορά στην ασελγή πράξη, τηςοποίας το περιεχόµενο έχει διαχρονικά δηµιουργήσεισοβαρά ερµηνευτικά προβλήµατα (βλ. σχετικά Ν. Παρα-σκευόπουλου, ό.π.) στο κείµενο της νέας διάταξης γίνε-ται πλέον λόγος για επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιαςπράξης, για το περιεχόµενο της οποίας έγινε ήδη λόγος.Η ποινική κύρωση του βιασµού (κάθειρξη) διατηρείται.Ως διακεκριµένη µορφή του εγκλήµατος παραµένει

πάντως ο οµαδικός βιασµός που απειλείται µε κάθειρξητουλάχιστον δέκα ετών, ενώ στο ίδιο άρθρο έχει εντα-χθεί και το εκ του αποτελέσµατος έγκληµα του θανατη-φόρου βιασµού για το οποίο απειλείται ισόβια κάθειρξη.

Άρθρο 337

Με το άρθρο αυτό τιµωρείται όποιος µε χειρονοµίεςγενετήσιου χαρακτήρα, µε προτάσεις που αφορούν γε-νετήσιες πράξεις, µε γενετήσιες πράξεις που τελούνταιενώπιον άλλου ή µε επίδειξη των γεννητικών του οργά-νων, προσβάλλει βάναυσα την τιµή άλλου µε φυλάκισηως δύο έτη ή χρηµατική ποινή. Η πράξη αυτή διώκεταικατ’ έγκληση (παρ. 1). Αν ο παθών είναι ανήλικος νεώτε-ρος των δώδεκα ετών η πράξη τιµωρείται µε ποινή τριώνµηνών έως δύο ετών (παρ. 2). Ενήλικος που προβαίνειµέσω διαδικτύου ή άλλων µέσων ή τεχνολογιών σε χει-ρονοµίες ή προτάσεις και προσβάλλει την τιµή ανηλίκουστο πεδίο της γενετήσιας ζωής τιµωρείται µε φυλάκισητουλάχιστον δύο ετών και αν επακολούθησε συνάντησητουλάχιστον τριών ετών (παρ. 3). Τιµωρείται επίσης ό-ποιος προβαίνει σε χειρονοµίες γενετήσιου χαρακτήρα ήδιατυπώνει προτάσεις για τέλεση γενετήσιων πράξεωνσε πρόσωπο που εξαρτάται εργασιακά από αυτόν ή εκ-µεταλλευόµενος την ανάγκη ενός προσώπου να εργα-στεί. Για την ποινική δίωξη των πράξεων αυτών απαιτεί-ται έγκληση, όπως άλλωστε συµβαίνει µε όλα τα εγκλή-µατα κατά της τιµής (παρ. 4).

Άρθρο 338

Στο άρθρο αυτό έχει ενταχθεί το έγκληµα της κατά-χρησης ανικάνου προς αντίσταση, όπως κατά βάση αυτότυποποιείται σήµερα στο ίδιο άρθρο του ΠΚ. Ως ανίκανοπρος αντίσταση νοείται όχι µόνο το πρόσωπο που αδυ-νατεί λόγω ασθενείας, νάρκωσης κλπ να προβάλλει ναπροβάλλει αντίσταση, αλλά και αυτό το οποίο βρίσκεταισε τέτοια κατάσταση έστω και προσωρινά, λόγω της επι-βολής που ασκεί πάνω του ο δράστης ή του σοκ στο ο-

ποίο έχει περιέλθει από την ίδια την εκτυλισσόµενη ή ε-πικείµενη γενετήσια πράξη. Το βασικό έγκληµα απειλεί-ται, όπως και σήµερα, µε κάθειρξη έως δέκα έτη, ενώ έ-χει διατηρηθεί και η διακεκριµένη µορφή της οµαδικήςκατάχρησης του ανικάνου προς αντίσταση, η οποία απει-λείται µε κάθειρξη. Όπως και στο βιασµό, η οµαδική κα-τάχρηση προϋποθέτει εναλλαγή των δραστών στην τέ-λεση των σεξουαλικών πράξεων και δεν καλύπτει κάθεµορφή συναυτουργίας. Τέλος, στο ίδιο άρθρο έχει εντα-χθεί και το εκ του αποτελέσµατος έγκληµα της θανατη-φόρας κατάχρησης, για το οποίο, σε περίπτωση οµαδι-κής τέλεσης της πράξης, απειλείται φυλάκιση ισόβια ήπρόσκαιρη από δεκαπέντε ως είκοσι έτη.

Άρθρο 339

Στην τρίτη ενότητα του δέκατου ένατου Κεφαλαίου έ-χουν ενταχθεί όλα τα εγκλήµατα που θίγουν την ανηλι-κότητα. Στο πρώτο άρθρο της ενότητας αυτής τυποποιεί-ται ειδικότερα η τέλεση γενετήσιων πράξεων µε ανηλί-κους. Στη διάταξη περιγράφεται κατά βάση το έγκληµατης αποπλάνησης ανηλίκων του άρθρου 339 ΠΚ. Η ποινι-κή κύρωση διαβαθµίζεται ανάλογα µε την ηλικία του πα-θόντος α) αν αυτός δεν συµπλήρωσε τα δώδεκα έτη, οδράστης τιµωρείται µε κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών,β) αν ο παθών συµπλήρωσε τα δώδεκα αλλά όχι τα δέκατέσσερα µε κάθειρξη έως δέκα έτη και γ) αν συµπλήρω-σε τα δεκατέσσερα µε φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών.Οι γενετήσιες πράξεις µεταξύ ανηλίκων κάτω των δέκαπέντε ετών δεν τιµωρούνται, εκτός εάν η µεταξύ τουςδιαφορά ηλικίας είναι µεγαλύτερη των τριών ετών, οπό-τε το δικαστήριο µπορεί να επιβάλλει αναµορφωτικά ήθεραπευτικά µέτρα. Τέλος, αξιόποινη είναι η πράξη εξώ-θησης ανηλίκου που δεν συµπλήρωσε τα δεκαπέντε έτηνα παρίσταται σε γενετήσια πράξη µεταξύ άλλων, έστωκαι αν δε συµµετέχει σε αυτήν.

Άρθρα 340 - 341

Τα άρθρα 340 και 341 καταργούνται.

Άρθρο 342

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται το έγκληµα της κατάχρη-σης σε βάρος ανηλίκων, το οποίο σήµερα είναι ενταγµέ-νο στο ίδιο άρθρο του ΠΚ. Όπως και στη σηµερινή τουµορφή, το έγκληµα αυτό είναι ιδιαίτερο και µπορεί να τε-λεστεί µόνο από ενηλίκους. Πιο συγκεκριµένα, στο άρ-θρο 342 τιµωρείται ο ενήλικος ο οποίος τελεί γενετήσιεςπράξεις µε ανήλικο, τον οποίο του έχουν εµπιστευθεί γιανα τον επιβλέπει ή να τον φυλάσσει, έστω και προσωρι-νά. Η ποινή, αν ο παθών δε συµπλήρωσε τα δεκατέσσε-ρα έτη, είναι κάθειρξη, ενώ αν έχει συµπληρώσει τα δε-κατέσσερα έτη, όχι, όµως και τα δέκα οκτώ έτη, φυλάκι-ση τουλάχιστον τριών ετών. Στην παρ. 2 τιµωρείται ο ε-νήλικος ο οποίος απευθύνει χειρονοµίες, προτάσεις ή ε-ξιστορεί ή απεικονίζει ή παρουσιάζει πράξεις γενετήσιουχαρακτήρα σε ανήλικο που του έχουν εµπιστευθεί γιατον επιβλέπει ή να τον φυλάσσει και στην παρ. 3 ο ενή-λικος, ο οποίος µέσω διαδικτύου ή άλλων µέσων αποκτάεπαφή µε ανήλικο, στον οποίο απευθύνει προτάσεις ήπαρουσιάζει πράξεις γενετήσιου χαρακτήρα.

67

Άρθρο 343

Με το άρθρο αυτό τιµωρούνται: α) όποιος υποχρεώνειάλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης, µε κα-τάχρηση σχέσης εργασιακής εξάρτησης οποιασδήποτεφύσης, β) όποιος υποχρεώνει άλλον σε επιχείρηση ή α-νοχή γενετήσιας πράξης, εκµεταλλευόµενος την ανά-γκη του να εργασθεί, γ) οι διορισµένοι ή οπωσδήποτε ερ-γαζόµενοι σε φυλακές ή άλλα κρατητήρια, σε αστυνοµι-κές υπηρεσίες, σε σχολές, παιδαγωγικά ιδρύµατα, νοσο-κοµεία, κλινικές ή κάθε είδους θεραπευτικά καταστήµα-τα ή σε άλλα ιδρύµατα προορισµένα να περιθάλπουνπρόσωπα που έχουν ανάγκη από βοήθεια αν, µε κατά-χρηση της θέσης τους, υποχρεώσουν σε γενετήσια πρά-ξη πρόσωπο που έχει εισαχθεί σ' αυτά τα ιδρύµατα.

Άρθρο 344

Στις περιπτώσεις των άρθρων 337 παρ. 1 για την ποινι-κή δίωξη απαιτείται έγκληση του παθόντος. Στην περί-πτωση του άρθρου 336 η ποινική δίωξη ασκείται αυτε-παγγέλτως, αλλά αν το θύµα δηλώσει ότι δεν επιθυµείτην ποινική δίωξη, ο εισαγγελέας µπορεί να απόσχει τηςάσκησης της ποινικής δίωξης ή, αν την έχει ασκήσει, ναυποβάλει πρόταση και το αρµόδιο δικαστικό συµβούλιο ήδικαστήριο µπορεί να παύσει οριστικά την ποινική δίωξη.

Άρθρο 345

Η γενετήσια πράξη µεταξύ συγγενών εξ αίµατος ή απόυιοθεσία, ανιούσας και κατιούσας γραµµής και µεταξύαµφιθαλών ή ετεροθαλών αδελφών τιµωρείται α) ωςπρος τους ανιόντες µε κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετώναν ο κατιών δεν είχε συµπληρώσει το δέκατο πέµπτο τηςηλικίας του, µε κάθειρξη αν ο κατιών είχε συµπληρώσειτο δέκα πέµπτο, αλλά όχι το δέκατο όγδοο έτος της ηλι-κίας του, β) ως προς τους κατιόντες µε φυλάκιση έωςδύο έτη και γ) µεταξύ αδελφών µε φυλάκιση έως δύο έ-τη. Συγγενείς κατιούσας γραµµής ή αδελφοί µπορούν νααπαλλαγούν από κάθε ποινή, αν κατά το χρόνο της πρά-ξης δεν είχαν συµπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος.

Άρθρο 346

Καταργείται, διότι ενσωµατώθηκε στο άρθρο 345.

Άρθρο 347

Έχει καταργηθεί µε τον ν. 4356/2015.

Άρθρο 348

Με το άρθρο 348 εισάγεται στον Ποινικό Κώδικα µιανέα διάταξη για την προστασία των ανηλίκων από πρά-ξεις διακινδύνευσης της ανηλικότητας, όπου τυποποιού-νται πράξεις διευκόλυνσης προσβολών της ανηλικότη-τας. Ακριβέστερα αντικαθιστά τη διάταξη για το έγκληµατης διευκόλυνσης της ακολασίας άλλων, το οποίο δεντυποποιείται πλέον για τους λόγους που εξηγήθηκαν ει-σαγωγικά. Πιο συγκεκριµένα, µε το άρθρο αυτό τιµωρεί-ται όποιος κατ' επάγγελµα ή από κερδοσκοπία επιχειρείνα διευκολύνει, έστω και συγκαλυµµένα, µε τη δηµοσί-ευση αγγελίας ή εικόνας ή αριθµού τηλεφωνικής σύνδε-σης ή µε τη µετάδοση ηλεκτρονικών µηνυµάτων ή µε ο-

ποιονδήποτε άλλο τρόπο τη γενετήσια πράξη µε ανήλικο(παρ. 1).Όποιος κατ’ επάγγελµα οργανώνει ταξίδια µε σκοπό

την τέλεση γενετήσιων πράξεων σε βάρος ανηλίκου ή τησυµµετοχή στις πιο πάνω πράξεις από τους συµµετέχο-ντες σε αυτά τιµωρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη. Μεποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους τιµωρείται ό-ποιος µε τον παραπάνω σκοπό µετέχει στα ταξίδια αυτά,ανεξάρτητα από την τέλεση άλλων αξιόποινων πράξεων(παρ. 2).

Άρθρο 348Α

Με τις διατάξεις του άρθρου αυτού τιµωρείται όποιοςµε πρόθεση παράγει ή εισάγει, ή διανέµει ή πωλεί κλπ. υ-λικό παιδικής πορνογραφίας (παρ. 1), ενώ η ποινή αυξά-νεται όταν η πράξη τελείται µέσω του διαδικτύου (παρ.2). Στην παρ. 4 τιµωρείται όποιος πορίζεται οικονοµικό ό-φελος από τη συµµετοχή ανηλίκου σε πορνογραφική πα-ράσταση, ενώ ποινή προβλέπεται ακόµη για τον θεατή, οοποίος εν γνώσει, έχοντας καταβάλει σχετικό αντίτιµο,παρακολουθεί πορνογραφική παράσταση στην οποίασυµµετέχουν ανήλικοι. Τέλος, αυξηµένες κυρώσεις επι-βάλλονται για τους δράστες των εγκληµάτων που περι-γράφονται στις δύο πρώτες παραγράφους του άρθρουαν οι πράξεις αυτές συνδέονται µε την εκµετάλλευσητης ανάγκης ή της αδυναµίας ή µε χρήση βίας κατά ανη-λίκου ή τη χρησιµοποίηση ανηλίκου που δεν έχει συ-µπληρώσει το δέκατο πέµπτο έτος της ηλικίας, µε τηνέκθεση σε σοβαρό κίνδυνο της ζωής του ανηλίκου καιτην εκτέλεσή του από πρόσωπο στο οποίο είχαν εµπι-στευθεί τον ανήλικο για να τον επιβλέπει ή να φυλάσσειέστω και προσωρινά. Ποινή απειλείται και για εκείνον οοποίος αποκτά πρόσβαση σε υλικό παιδικής πορνογρα-φίας µέσω πληροφοριακών συστηµάτων.

Άρθρο 348Β

΄Οποιος µε πρόθεση, µέσω πληροφοριακών συστηµά-των, προτείνει σε ανήλικο που δεν συµπλήρωσε τα δεκα-πέντε έτη, να συναντήσει τον ίδιο ή τρίτο, µε σκοπό τηδιάπραξη σε βάρος του ανηλίκου των αδικηµάτων τωνάρθρων 339 παράγραφοι 1 και 2 ή 348Α, όταν η πρότασηαυτή ακολουθείται από περαιτέρω πράξεις που οδηγούνσε µία τέτοια συνάντηση, τιµωρείται µε φυλάκιση τουλά-χιστον δύο ετών και χρηµατική ποινή.

Άρθρο 348Γ

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται το έγκληµα για τη δια-µόρφωση του οποίου, πέραν της ίδιας διάταξης του ΠΚ,έχουν συνυπολογισθεί οι προβλέψεις της Πρότασης Ο-δηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλί-ου για την καταπολέµηση της σεξουαλικής κακοποίησης,της σεξουαλικής εκµετάλλευσης παιδιών και της παιδι-κής πορνογραφίας, µε την οποία καταργείται η απόφαση- πλαίσιο 2004/68/ΔΕΥ(COM/2010/0094 τελικό). Έτσι,στο άρθρο 348Α τιµωρείται στην παρ. 1 όποιος εξωθεί ήπαρασύρει ανήλικο να συµµετάσχει σε πορνογραφικέςπαραστάσεις ή διοργανώνει αυτές. Η απειλούµενη ποινήορίζεται σε κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών αν ο παθώνδεν συµπλήρωσε τα δώδεκα έτη, σε κάθειρξη έως δέκαέτη αν ο ανήλικος συµπλήρωσε τα δώδεκα, αλλά όχι ταδεκατέσσερα έτη, σε φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών

68

αν ο παθών συµπλήρωσε τα δεκατέσσερα, αλλά όχι ταδέκα πέντε έτη και σε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτουςαν ο παθών συµπλήρωσε τα δέκα πέντε έτη. Στην παρ. 2ορίζεται, ότι, εφόσον οι πράξεις της παρ. 1, τελέστηκανµε τη χρήση εξαναγκασµού ή βίας ή απειλής ή µε σκοπόεπιδίωξης οικονοµικού οφέλους, τιµωρούνται µε αυξη-µένη ποινή σε βαθµό κακουργήµατος. Στην παρ. 3 παρα-τίθεται ο ορισµός της «πορνογραφικής παράστασης».

Άρθρο 349

Στο άρθρο αυτό τυποποιείται το έγκληµα της µαστρο-πείας, το οποίο σήµερα περιγράφεται στο ίδιο άρθρο τουΠΚ. Στο άρθρο αυτό, µετά την τροποποίησή του µε το ν.3064/2002, περιλαµβάνονται τρεις παράγραφοι, από τιςοποίες οι δύο πρώτες αναφέρονται στην προστασία ανη-λίκων, ενώ η τρίτη στην «προστασία» ενηλίκων γυναι-κών, οι οποίες προάγονται στην πορνεία. Ωστόσο το έν-νοµο αγαθό το οποίο προστατεύεται µε τη διάταξη αυτήαµφισβητείται σοβαρά στο χώρο της θεωρίας. Αν η γυ-ναίκα εξαναγκάζεται παρά τη θέλησή της να εκπορνευ-τεί, η πράξη αυτή, ακόµη κι όταν δεν έχει την ένταση τουεγκλήµατος του βιασµού ή κάποιου άλλου εγκλήµατοςκατά της σεξουαλικής ελευθερίας, µπορεί πάντα να αντι-µετωπιστεί ως µια µορφή παράνοµης βίας. Δεν φαίνεται,λοιπόν, να υπάρχει κάποιο αυτοτελές αγαθό, που θα άξι-ζε να προστατεύεται κατά την τυποποίηση του εγκλήµα-τος της µαστροπείας. Αν άλλωστε υπήρχε κάποιο πραγ-µατικό έννοµο αγαθό, θα ήταν αναγκαία σε κάθε περί-πτωση η επέκταση του αξιοποίνου και στα δύο φύλα καιόχι µόνο στις γυναίκες.Με τα δεδοµένα αυτά, το έγκληµα της µαστροπείας

περιορίστηκε σε πράξεις που στρέφονται κατά των ανη-λίκων. Ωστόσο οι πράξεις που µπορεί να στοιχειοθετούντο έγκληµα της µαστροπείας είναι σε σηµαντικό βαθµόδιαφορετικές από εκείνες που συναντώνται σήµερα στοάρθρο 349 ΠΚ, προκειµένου να συµπεριληφθούν εδώ καιπράξεις οι οποίες εµπεριέχουν ουσιαστικό άδικο προ-σβολής της ανηλικότητας και προβλέπονται ως αξιόποι-νες και στην Πρόταση Οδηγίας που αναφέρθηκε πιο πά-νω. Πιο συγκεκριµένα, µαστροπεία τελεί αρχικά, όπωςκαι σήµερα, όποιος προάγει ή εξωθεί στην πορνεία ανή-λικο ή υποθάλπει ή εξαναγκάζει ή διευκολύνει ή µετέχειστην πορνεία ανηλίκων. Αυξηµένες ποινές απειλούνταιεπίσης όταν το έγκληµα εναντίον προσώπου νεότερουτων δεκαπέντε ετών, µε τη χρήση απατηλών µέσων, απότον ανιόντα συγγενή εξ αίµατος ή εξ αγχιστείας ή απόθετό γονέα, σύζυγο, επίτροπο ή από άλλον στον οποίοέχουν εµπιστευθεί τον ανήλικο για ανατροφή, διδασκα-λία, επίβλεψη ή φύλαξη, έστω και προσωρινή ή από υ-πάλληλο, ο οποίος είτε κατά την άσκηση της υπηρεσίαςτου, είτε επωφελούµενος από αυτήν διαπράττει ή συµ-µετέχει µε οποιονδήποτε τρόπο στην πράξη ή µε τη χρή-ση ηλεκτρονικών µέσων επικοινωνίας ή µε προσφορά ήυπόσχεση πληρωµής χρηµάτων ή οποιουδήποτε άλλουανταλλάγµατος.

Άρθρο 350

Το άρθρο αυτό καταργείται για τους λόγους που ανα-φέρονται στα Εισαγωγικά του κεφαλαίου αυτού.

Άρθρο 351

Η πράξη της σωµατεµπορίας έχει ενταχθεί στο άρθρο323Α και τυποποιείται µαζί µε την εµπορία ανθρώπων. Έ-τσι, στο άρθρο 351 µεταφέρεται η διάταξη του ισχύο-ντος άρθρου 351Α, δηλαδή η γενετήσια πράξη µε ανήλι-κο έναντι αµοιβής.

Άρθρο 352

Το άρθρο αυτό καταργήθηκε διότι αναφέρεται σε µέ-τρα ασφαλείας, τα οποία δεν διατήρησε ο Ποινικός Κώ-δικας.

Άρθρο 352Α

Το άρθρο αυτό ρυθµίζει ζητήµατα ψυχοδιαγνωστικήςεξέτασης και θεραπείας του δράστη και του θύµατος ε-γκληµάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της οι-κονοµικής εκµετάλλευσης της γενετήσιας ζωής. Εισή-χθη στον ΠΚ µε τον ν. 3625/2007 και σχετίζεται µε τηνκύρωση του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου στη Σύµβασητου ΟΗΕ για τα δικαιώµατα του παιδιού.

Άρθρο 352Β

Τιµωρείται η δηµοσιοποίηση περιστατικών από τα ο-ποία θα µπορούσε να προκύψει η ταυτότητα του ανηλί-κου θύµατος εγκλήµατος κατά της γενετήσιας ελευθε-ρίας και οικονοµικής εκµετάλλευσης της γενετήσιας ζω-ής από την καταγγελία της πράξης ως την έκδοση αµε-τάκλητης απόφασης.

Άρθρο 353

Όποιος εν γνώσει προσβάλλει βάναυσα τη γενετήσιαευπρέπεια άλλου µε πράξη γενετήσιου χαρακτήρα πουενεργεί¬ται ενώπιόν του τιµωρείται µε φυλάκιση έως έξιµηνών ή µε χρηµατική ποινή. Αν η πράξη αυτή ενεργείταιενώπιον προσώπου νεότερου των δεκαπέντε ετών τιµω-ρείται µε φυλάκιση. Για την ποινική δίωξη των πράξεωναυτών απαι¬τείται έγκληση.

ΕΙΚΟΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα σχετικά µε την οικογένεια

Άρθρο 354

Τιµωρείται η νόθευση ή συγκάλυψη της οικογενειακήςτάξης άλλου καθώς και η υποβολή τέκνου.

Άρθρο 355

Το άρθρο 355 (απάτη σχετικά µε το γάµο) καταργείταιως παρωχηµένο, µε τη σκέψη επιπλέον ότι ακόµη και ό-ταν θα µπορούσε κατ’ εξαίρεση στη σύγχρονη εποχή ναπραγµατωθεί η συγκεκριµένη πράξη, η απαξία της συ-µπεριφοράς µπορεί να αντιµετωπιστεί µε τις διατάξειςτου αστικού δικαίου.

69

Άρθρο 356

Τιµωρείται, όπως και στον ισχύοντα ΠΚ, η διγαµία καιεξοµοιώνεται µε τον γάµο το σύµφωνο συµβίωσης, ώστεη σύναψη νέου γάµου ή νέου συµφώνου συµβίωσης,παρ’ ότι ο προηγούµενος γάµος δεν έχει λυθεί ή ακυρω-θεί ή το προηγούµενο σύµφωνο δεν έχει επίσης λυθεί ήακυρωθεί.

Άρθρο 358

Διατηρείται η ισχύουσα ρύθµιση για την κακόβουληπαραβίαση της υποχρέωσης διατροφής, µε φραστικέςβελτιώσεις.

Άρθρο 359

Διατηρείται η ισχύουσα ρύθµιση για την εγκατάλειψηεγκύου σε απορία.

Άρθρο 360

Η παραµέληση της εποπτείας ανηλίκου εξορθολογίζε-ται α) ως προς την ηλικία του ανηλίκου (νεώτερου απόδέκα πέντε, αντί των δεκαοκτώ ετών, όπως ισχύει) και β)η παράλειψη της παρεµπόδισης του ανηλίκου αφορά τηντέλεση από αυτόν αξιόποινης πράξης (και όχι και της ε-πίδοσής του σε πορνεία, περίπτωση που διέπεται από τιςδιατάξεις για την προστασία του ανηλίκου από γενετή-σια εκµετάλλευση).

Άρθρο 360Α

Η διάταξη αυτή τυποποιεία. την υιοθεσία ανηλίκου, η οποία γίνεται µε σκοπό να

απασχοληθεί σε εργασίες επικίνδυνες για την υγεία του, β. την υιοθεσία και τη µεσολάβηση σ’ αυτήν µε αποκό-

µιση ή προσπορισµό σε άλλον αθέµιτου οφέλους και . Την κατ’ επάγγελµα τέλεση των παραπάνω πράξεων,

ως επιβαρυντική περίσταση, που τις ανάγει σε κακούρ-γηµα.

ΕΙΚΟΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα κατά της τιµής

Η κατάστρωση των εγκληµάτων κατά της τιµής ακο-λουθεί στα βασικά της σηµεία τις διατυπώσεις του ι-σχύοντος Π.Κ., οι οποίες έχουν πλούσια θεωρητική καινοµολογιακή επεξεργασία. Παράλληλα επιδιώχθηκε ο ε-ξορθολογισµός ορισµένων διατάξεων προς δύο κατευ-θύνσεις α) την κατάργηση διατάξεων που είτε δεν εµπε-ριέχουν πλέον ουσιαστικό άδικο είτε αποτελούσαν «έ-κτακτες» νοµοθετικές ρυθµίσεις που διασπούσαν τηνσυνοχή του Π.Κ. και β) την τυποποίηση νέων εγκληµά-των και την πρόβλεψη επιβαρυντικών περιστάσεων. Ειδικότερα :1 . Στα εγκλήµατα κατά της τιµής α) καταργείται το άρ-

θρο 361Α Π.Κ. (απρόκλητη έµπρακτη εξύβριση), το οποίοουσιαστικά αποτελεί «έκτακτη νοµοθετική ρύθµιση»,που διασπά την βασική παραδοχή της προσωπικής προ-σβολής της τιµής και της κατ’ έγκληση δίωξής της καιδηµιούργησε πολλά ερµηνευτικά προβλήµατα κατά την

εφαρµογή του και β) καταργείται το άρθρο 364 Π.Κ. (δυ-σφήµηση ανώνυµης εταιρείας) λόγω έλλειψης ουσιαστι-κού ποινικού αδίκου και της δυνατότητας αυτοτελούς ε-πιδίωξης αστικών αξιώσεων λόγω αδικοπραξίας.

2. Καταργείται το άρθρο 361Β Π.Κ. (που είχε προστε-θεί µε το άρθρο 29 του Ν 4356/2015 ) µε το οποίο τιµω-ρείται ως ρατσιστική διάκριση «ο αποκλεισµός οποιου-δήποτε ανθρώπου από µη συναλλακτική παροχή αγαθώνή υπηρεσιών εξαιτίας καταφρόνησης λόγω των χαρακτη-ριστικών που θεµελιώνουν το ρατσιστικό έγκληµα καθώςκαι η δηµόσια αναγγελία τέτοιας διακρίνουσας παροχήςπου αποκλείει τα πιο πάνω πρόσωπα εξαιτίας των ιδίωνλόγων», αφενός µεν γιατί η συστηµατική ένταξή του σταεγκλήµατα κατά της τιµής ως αυτοτελούς πράξης ρατσι-στικής διάκρισης χωρίς οποιονδήποτε άλλο συσχετισµόµε τα λοιπά εγκλήµατα ρατσιστικής βίας κ.λπ. δηµιουρ-γεί σοβαρά ερµηνευτικά προβλήµατα αφετέρου δε τοστοιχείο του ρατσιστικού χαρακτήρα οποιουδήποτε ε-γκλήµατος, εντάχθηκε στη διάταξη του άρθρου 82Α.Προβλέπεται επιβαρυντική περίσταση στα εγκλήµατατων άρθρων 361, 362 και 363 Π.Κ. αν η πράξη τελείταιδηµόσια µε οποιονδήποτε τρόπο ή µέσω του διαδικτύουλόγω επίτασης της προσβολής του προστατευόµενου α-γαθού.

4. Απλοποιείται η διάταξη του άρθρου 366 παρ. 1 Π.Κ.ως προς την διατύπωσή της καθώς η υπάρχουσα διάταξηδηµιούργησε σοβαρά ερµηνευτικά προβλή-µατα.

Άρθρο 361

Η ρύθµιση ακολουθεί την ισχύουσα, αλλά η χρηµατικήποινή δεν µπορεί να σωρευθεί στην ποινή φυλάκισης.Καταργείται η εξύβριση ως πταίσµα (παρ. 2 του ισχύο-ντος άρθρου 361).

Άρθρο 362

Επισηµαίνεται η επιβαρυντική περίσταση τελέσεωςτης πράξης δηµόσια ή µέσω του διαδικτύου.

Άρθρο 363

Η αναλήθεια του δυσφηµιστικού γεγονότος αποτελείτην ειδοποιό διαφορά της συκοφαντικής από την (απλή)δυσφήµηση. Ισχύει όµως και σ’ αυτήν την περίπτωση η ε-πιβαρυντική περίσταση τελέσεώς του δηµόσια ή µέσωτου διαδικτύου.

Άρθρο 365

Στη διάταξη αυτή για την προσβολή της µνήµης νε-κρού τυποποιείται και η προσβολή της τιµής του αφά-ντου, χωρίς και στις δύο περιπτώσεις να απαιτείται ηπροσβολή να έγινε «µε βάναυση ή κακόβουλη εξύβρι-ση», όπως η ισχύουσα διάταξη επιβάλλει.

Άρθρο 366

Οι τροποποιήσεις σε σχέση µε την ισχύουσα διάταξηείναι οι ακόλουθες: α. Δεν απαγορεύεται πλέον η απόδειξη της αλήθειας

του γεγονότος, αλλά η πράξη µένει ατιµώρητη αν το γε-γονός είναι αληθινό, εκτός αν αυτό αφορά αποκλειστικά

70

σχέσεις του ιδιωτικού βίου που δεν θίγουν το δηµόσιοσυµφέρον. β. Το γεγονός θεωρείται αληθινό αν αφορά πράξη για

την οποία έχει εκδοθεί καταδικαστική απόφαση (αµετά-κλητη). γ. Αν το γεγονός είναι αληθινό, η δυσφήµηση τιµωρεί-

ται µόνον αν προκύπτει ειδικός σκοπός εξύβρισης.

Άρθρο 367

Η νοµολογία και η θεωρία έχουν ασχοληθεί εκτεταµέ-να µε τον ειδικό λόγο άρσης του άδικου χαρακτήρα τηςπροσβολής της τιµής άλλου, που έγινε από δικαιολογη-µένο ενδιαφέρον, διότι οι άλλες περιπτώσεις καλύπτο-νται και από τη γενική διάταξη του άρθρου 20.

Άρθρο 368

Τα εγκλήµατα κατά τιµής ως προσωποπαγή (εν µέρειστην περίπτωση του άρθρου 365), διώκονται κατ’ έγκλη-ση.

Άρθρο 369

Κατ’ εφαρµογή της διάταξης του άρθρου 67 προβλέπε-ται δυνητικά η δηµοσίευση της καταδικαστικής απόφα-σης, ως παρεπόµενη ποινή σε βάρος του δράστη εγκλή-µατος κατά της τιµής.

ΕΙΚΟΣΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Προσβολές του ατοµικού απορρήτουκαι της απόρρητης επικοινωνίας

Στο εικοστό Κεφάλαιο (άρθρα 370 – 371) τίθεται ο τίτ-λος, µε βάση τα έννοµα αγαθά που προστατεύονται απότις περιεχόµενες σ’ αυτό διατάξεις, ως ακριβέστερος:«Προσβολές του ατοµικού απορρήτου και επικοινωνίας»(βλ. σχετικά Ι.Μανωλεδάκη, Το έννοµο αγαθό, 1998, σ.361 επ.). Η ενσωµάτωση στο Κεφάλαιο διατάξεων σχετι-κά µε την προσβολή των προσωπικών δεδοµένων - µεµεταφορά από τους ειδικούς ποινικούς νόµους – είναι α-νέφικτη εξαιτίας του εκτεταµένου κανονιστικού πλαισί-ου που σήµερα υπάρχει στους ειδικούς νόµους και απο-τελεί προϋπόθεση για τη νοµοτυπική µορφή των εγκλη-µάτων, τα οποία προβλέπονται στις ποινικές διατάξειςτων νόµων αυτών. Ενδεχόµενη επιβάρυνση του ΠοινικούΚώδικα µε ορισµούς και διατάξεις διαδικαστικού - διοικη-τικού χαρακτήρα θα αλλοίωνε τη φυσιογνωµία του Κώδι-κα.

Άρθρο 370

Το άρθρο 370 αφενός εκσυγχρονίστηκε, δηλαδή διευ-ρύνθηκε η αξιόποινη συµπεριφορά ώστε το έγκληµα τηςπαραβίασης του απορρήτου των επιστολών, που τυπο-ποιείται στην παρ. 1, να τιµωρείται πλέον, µε τη διάταξητης παρ. 2, όταν τελείται µε αθέµιτη πρόσβαση σε ηλε-κτρονικό µήνυµα ή ηλεκτρονική αλληλογραφία άλλου,και αφετέρου, µε την τρίτη παράγραφο, εντάχθηκε σ’ αυ-τό ως διακεκριµένη µορφή η τέλεση του εγκλήµατος όχιµόνον από «ταχυδροµικό» ή «τηλεγραφικό» υπάλληλο(άρθρο 248, 249 ΠΚ), αλλά (γενικότερα) από υπάλληλοοργανισµού ή επιχείρησης παροχής ταχυδροµικών, τη-

λεγραφικών ή ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Η τελευταία αυ-τή η διάταξη του Σχεδίου αναφέρεται ουσιαστικά στηνπροσβολή της απόρρητης επικοινωνίας, ωστόσο περιέ-χει και προσβολή του ατοµικού απορρήτου. Για την ποινι-κή δίωξη των πράξεων των παρ. 1 και 2 απαιτείται έγκλη-ση (παρ. 4).

Άρθρο 370Α

Ως προς το έγκληµα της παραβίασης του απορρήτουτης τηλεφωνικής επικοινωνίας και της προφορικής συνο-µιλίας, στο άρθρο 370Α επιχειρήθηκε γενικά ο εξορθο-λογισµός των απειλούµενων ποινών, που είχαν επαυξη-θεί µε το Ν. 3674/2008 κατά παράβαση της αρχής της α-ναλογικότητας, και προστέθηκε στη δεύτερη παράγρα-φο (παραβίαση του απορρήτου της προφορικής συνοµι-λίας) η παρακολούθηση προφορικής συνοµιλίας τρίτωνπου δεν διεξάγεται δηµόσια (όπως την είχε υιοθετήσεικαι ο νοµοθέτης του Ν. 2172/1993) και η αποτύπωση σευλικό φορέα µη δηµόσιας πράξης άλλου ή της συνοµι-λίας του δράστη µε άλλον, χωρίς τη ρητή συναίνεση τουτελευταίου. Με βάση την παραδοχή ότι «απόλυτη προ-στασία της ιδιωτικότητας στις µεταξύ ισότιµων πολιτώνσχέσεις θα σήµαινε ενδεχοµένως να τεθεί σε κίνδυνο ηπροσωπική ελευθερία και η τιµή (και όχι µόνο αυτά τα α-γαθά) ενός άδικα κατηγορουµένου, για να προστατευθείη ιδιωτικότητα ενός συκοφάντη ψευδοµηνυτή», ορίζεταιότι η χρήση πληροφορίας ή υλικού φορέα επί του οποίουαυτή έχει αποτυπωθεί µε τρόπο που συνιστά παραβίασητου απορρήτου της τηλεφωνικής επικοινωνίας ή προφο-ρικής συνοµιλίας πρέπει να γίνει αθέµιτα. Απόκειται στοδικαστήριο ή την ανακριτική αρχήν να κρίνει αν συντρέ-χει λόγος που αίρει το άδικο, ιδίως αν πρόκειται για τοµοναδικό αποδεικτικό µέσο που αποδεικνύει την αθωό-τητα του κατηγορουµένου. Το στοιχείο αυτό απαιτείταικαι για τη στοιχειοθέτηση των εγκληµάτων των παρ. 1και 2 (ΣυµβΑΠ 1622/2005, ΑΠ 42/2004).Στην παρ. 4 ορίζεται, ότι επιβάλλεται ποινή τουλάχι-

στον τριών ετών και χρηµατική ποινή αν ο δράστης τωνεγκληµάτων των παρ. 1 , 2 και 3 είναι πάροχος υπηρε-σιών τηλεφωνίας ή νόµιµος εκπρόσωπος αυτού ή µέλοςτης διοίκησης ή υπεύθυνος διασφάλισης του απορρήτουή εργαζόµενος ή συνεργάτης του παρόχου ή ενεργεί ι-διωτικές έρευνες ή τελεί τις πράξεις αυτές κατ’ επάγ-γελµα ή απέβλεπε στην είσπραξη αµοιβής. Ακόµη, απα-λείφθηκε η διάταξη που περιέχεται στο άρθρο 370Α παρ.5 ΠΚ γιατί κρίθηκε επαρκής η ποινική προστασία που πα-ρέχεται µε τα άρθρα 146, 147, 148 και 149 (παραβίασητων µυστικών της Πολιτείας, κατασκοπεία).

Άρθρο 370Β

Στο άρθρο 370Β έχει ενταχθεί το έγκληµα που τυπο-ποιείται σήµερα στο άρθρο 370Γ. Τυποποιείται ειδικότε-ρα το έγκληµα της παράνοµης πρόσβασης σε πληροφο-ριακό σύστηµα ή σε ηλεκτρονικά δεδοµένα (παρ. 1 και 2)(όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 13 στ. στ΄ και ζ΄) καιπροβλέπεται αυξηµένη ποινή αν η πράξη αναφέρεται σεεπιστηµονικά ή επαγγελµατικά απόρρητα του δηµόσιουή ιδιωτικού τοµέα (παρ. 3) και αν ο δράστης είναι στην υ-πηρεσία του νοµίµου κατόχου των στοιχείων καθώς καιόταν το απόρρητο είναι ιδιαίτερα µεγάλης αξίας, οπότεορίζεται σωρευτικά και χρηµατική ποινή, η οποία στα ε-γκλήµατα των παρ. 1 και 2 προβλέπεται εναλλακτικά µε

71

την ποινή κατά της ελευθερίας (παρ. 4). Στις περιπτώ-σεις των παρ. 1 και 4 απαιτείται έγκληση.

Άρθρο 370Γ

Στο άρθρο αυτό έχει ενταχθεί το έγκληµα που τυπο-ποιείται σήµερα στο άρθρο 370Β. Τιµωρείται όποιος αθέ-µιτα αντιγράφει, αποτυπώνει, χρησιµοποιεί, αποκαλύ-πτει σε τρίτον ή οπωσδήποτε παραβιάζει στοιχεία ή προ-γράµµατα υπολογιστών, τα οποία συνιστούν κρατικά, ε-πιστηµονικά ή επαγγελµατικά απόρρητα ή απόρρητα επι-χείρησης του δηµοσίου ή ιδιωτικού τοµέα. Διευκρινίζεταιτο περιεχόµενο της έννοιας των απορρήτων, αυξάνεταιη ποινή όταν ο δράστης είναι στην υπηρεσία του κατό-χου των στοιχείων και ορίζεται ότι η πράξη τιµωρείταιµόνο κατ’ έγκληση.

Άρθρο 370Δ

Στη διάταξη αυτή τιµωρείται όποιος χωρίς δικαίωµα α-ντιγράφει ή χρησιµοποιεί προγράµµατα υπολογιστών(παρ. 1), καθώς και όποιος χωρίς δικαίωµα αποκτά πρό-σβαση στο σύνολο ή τµήµα πληροφοριακού συστήµατοςή σε στοιχεία που µεταδίδονται µε συστήµατα τηλεπικοι-νωνιών, παραβιάζοντας απαγορεύσεις ή µέτρα ασφαλεί-ας που έχει λάβει ο νόµιµος κάτοχος του, τιµωρείται µεφυλάκιση (παρ. 2).

Άρθρο 370Ε

Στο άρθρο αυτό έχει ενταχθεί το έγκληµα που και σή-µερα τυποποιείται στη συγκεκριµένη διάταξη. Τιµωρείταιόποιος, αθέµιτα, µε τη χρήση τεχνικών µέσων, παρακο-λουθεί ή αποτυπώνει σε υλικό φορέα µη δηµόσιες διαβι-βάσεις δεδοµένων ή ηλεκτροµαγνητικές εκποµπές από,προς ή εντός πληροφοριακού συστήµατος ή παρεµβαίνεισε αυτές µε σκοπό ο ίδιος ή άλλος να πληροφορηθεί τοπεριεχόµενό τους.

Άρθρο 371

Τέλος, στο άρθρο 371 διατηρείται κατά βάση αναλλοί-ωτο το έγκληµα της παραβίασης επαγγελµατικής εχεµύ-θειας, που τυποποιείται σήµερα στο ίδιο άρθρο ΠΚ. Ε-πήλθαν, όµως, καίριες φραστικές βελτιώσεις στη διάταξηκαι, κυρίως, αναδιατυπώθηκε η δεύτερη παράγραφοςτου άρθρου, που εµφάνιζε εκφραστικό έλλειµµα.

ΕΙΚΟΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εγκλήµατα κατά περιουσιακών αγαθών

Στο κεφάλαιο αυτό ενοποιήθηκαν το εικοστό τρίτο καιτο εικοστό τέταρτο κεφάλαια του ΠΚ (εγκλήµατα κατάτης ιδιοκτησίας και εγκλήµατα κατά των περιουσιακώνδικαιωµάτων αντίστοιχα). Διατηρήθηκε η βασική δοµήτου ισχύοντος ΠΚ. Εκ παραλλήλου, επιδιώχθηκε η α-πλούστευση και ο εξορθολογισµός των διατάξεων, πολ-λές των οποίων έχουν υποστεί διαδοχικές (και όχι πά-ντοτε επιτυχείς) τροποποιήσεις, ιδίως κατά τις τελευταί-ες δύο δεκαετίες. Ειδικότερα:

-Οι κακουργηµατικές µορφές των βασικών εγκληµά-των στηρίζονται σε ενιαίο ποσοτικό κριτήριο (αξία του α-ντικειµένου ή ζηµία άνω των 120.000€). Το εν λόγω κρι-τήριο παρέχει ασφάλεια δικαίου η οποία αντισταθµίζειτα επισηµανθέντα κατά καιρούς µειονεκτήµατά του.

-Οσάκις τα κατά τα ανωτέρω κακουργήµατα στρέφο-νται αµέσως κατά του νοµικού προσώπου του ΕλληνικούΔηµοσίου ή νοµικού προσώπου δηµοσίου δικαίου ή ορ-γανισµού τοπικής αυτοδιοίκησης, προβλέπεται βαρύτερηποινή (κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών). Τούτο, σε συν-δυασµό µε την επιµήκυνση του χρόνου της παραγραφής(είκοσι έτη αντί δεκαπέντε), εξασφαλίζει την µείζοναπροστασία της πράγµατι δηµόσιας περιουσίας και καθι-στά περιττό τον απαρχαιωµένο και άκρως προβληµατικόΝ. 1608/50, ο οποίος καταργείται.

-Διευρύνεται η κατ’ έγκληση δίωξη ορισµένων εκ τωνεγκληµάτων του κεφαλαίου εν όψει του ατοµικού χαρα-κτήρα των πληττοµένων εννόµων αγαθών. Εκ παραλλή-λου, προβλέπεται ότι σε ορισµένα εκ των αυτεπαγγέλ-τως διωκόµενων εγκληµάτων η εναντία δήλωση του πα-θόντος συνιστά λόγο οριστικής παύσης της ποινικήςδίωξης. Με τη ρύθµιση αυτή εξυπηρετούνται πρακτικέςανάγκες (π.χ. επ’ αυτοφώρω καταλαµβανόµενες κλοπέςή φθορές) αλλά λαµβάνεται υπόψη και ο ατοµικός χαρα-κτήρας των προσβαλλόµενων αγαθών. Για την κακουρ-γηµατική απιστία του άρθρου 390 παρ.1 εδ. β΄ διατηρή-θηκε τελικώς η αυτεπάγγελτη δίωξη κατόπιν των σοβα-ρών επιφυλάξεων που διατυπώθηκαν κατά τη διαβού-λευση επί του Σχεδίου σε σχέση µε το ενδεχόµενο κατα-χρηστικής µη υποβολής εγκλήσεως για την πράξη αυτή,ιδίως σε επιχειρηµατικούς φορείς µεγάλου µεγέθους εκµέρους των οργάνων της διοίκησης των ιδίων.

-Διευρύνεται η εξάλειψη του αξιοποίνου λόγω έµπρα-κτης µετάνοιας ή κατόπιν της πλήρους ικανοποίησης τουπαθόντος, ώστε να διευκολυνθεί η κατ’ αυτόν τον τρόποπολλαπλώς ωφέλιµη διευθέτηση των υποθέσεων µε πε-ριουσιακό αντικείµενο. Κατά τη συζήτηση στην επιτροπήδιατυπώθηκε η άποψη, η οποία δεν επικράτησε, ότι η δι-εύρυνση της «έµπρακτης µετάνοιας», ώστε να είναι εφι-κτή η εξάλειψη του αξιοποίνου ακόµη και µετά την άσκη-ση της ποινικής δίωξης και µέχρι την ολοκλήρωση της α-ποδεικτικής διαδικασίας, εξανεµίζει την αποτρεπτική ι-σχύ των σχετικών ποινικών διατάξεων, κυρίως µάλισταόταν η ποινική δίωξη µπορεί να παύσει µε δήλωση τουπαθόντος. Το µήνυµα που εκπέµπει ο νοµοθέτης είναι,σύµφωνα µε την άποψη αυτή, ότι ο καθένας µπορεί ε-λευθέρως να προσβάλει την ιδιοκτησία ή την περιουσίατων άλλων, γιατί ακόµη και αν συλληφθεί, έχει πάντα τηδυνατότητα να επιστρέψει την αξία των αντικειµένωνκαι τους τόκους υπερηµερίας και να εξαλειφθεί έτσι ο α-ξιόποινος χαρακτήρας των πράξεών του, χωρίς να ενδια-φέρει η γνώµη του παθόντος.

-Συµπληρώνεται η διάταξη του άρθρου 386Α για την α-πάτη µε υπολογιστή και προστίθεται ως άρθρο 387 νέαδιάταξη για την απάτη σχετική µε τις επιχορηγήσεις, ώ-στε να καλυφθούν οι αντίστοιχες µορφές εγκληµατικήςσυµπεριφοράς.

-Οι διατάξεις των άρθρων 375 και 390 για την υπεξαί-ρεση και την απιστία αντιστοίχως, καταλαµβάνουν καιτις περιπτώσεις που οι εν λόγω πράξεις στρέφονται κα-τά του νοµικού προσώπου του Ελληνικού Δηµοσίου, νο-µικών προσώπων δηµοσίου δικαίου ή οργανισµών τοπι-

72

κής αυτοδιοίκησης (µε την πρόβλεψη ιδιαιτέρως διακε-κριµένων µορφών), ώστε να καθίσταται περιττή η διατή-ρηση των µη γνησίων υπηρεσιακών εγκληµάτων της υ-πεξαίρεσης και της απιστίας στην υπηρεσία, η οριοθέτη-ση των οποίων έναντι των κοινών έχει προκαλέσει πλεί-στα προβλήµατα στην νοµολογία και την θεωρία.

-Εντάσσεται στο παρόν κεφάλαιο η δωροδοκία στον ι-διωτικό τοµέα. Η ένταξή της στα υπηρεσιακά εγκλήµαταστον ισχύοντα ΠΚ, µολονότι ιστορικώς εξηγήσιµη, είναιπάντως συστηµατικώς αντικανονική, δεδοµένου ότι η οι-κεία εγκληµατική συµπεριφορά εκτυλίσσεται αποκλει-στικώς στον ιδιωτικό τοµέα και δεν έχει σχέση µε τηνδηµόσια υπηρεσία. Και είναι µεν αληθές ότι η ένταξή τηςστο παρόν κεφάλαιο δεν είναι συστηµατικώς ορθόδοξη,αφού η βλάβη της περιουσίας δεν αποτελεί στοιχείο της,συγχωρείται εν τούτοις προς αποφυγή δηµιουργίας ξε-χωριστού κεφαλαίου και εν όψει της ήδη υφιστάµενηςδιατάξεως του άρθρου 396 ΠΚ για την παρακώλυση συ-ναγωνισµού, η οποία, οµοίως, δεν απαιτεί την πρόκλησηπεριουσιακής βλάβης.Η διάταξη αποδίδει αυτήν του άρθρου 7 της Σύµβασης

Ποινικού Δικαίου του Συµβουλίου της Ευρώπης για ποινι-κοποίηση της δωροδοκίας στον ιδιωτικό τοµέα. Σύµφω-να µε την αιτιολογική έκθεση της Σύµβασης, η ποινικο-ποίηση της σε αυτό περιγραφόµενης συµπεριφοράς επι-διώκει να εξυπηρετήσει τρεις σκοπούς: α) την προστασίατης πίστης και της εµπιστοσύνης στις ιδιωτικές συναλ-λαγές, β) το σεβασµό του υγιούς ανταγωνισµού και γ) τηδιατήρηση της ποινικής προστασίας σε τοµείς δραστη-ριοτήτων οι οποίοι µέχρι πρότινος αποτελούσαν αντικεί-µενο κρατικών παροχών, αλλά µέσω ιδιωτικοποιήσεωνµεταφέρονται σταδιακά στη διαχείριση ιδιωτικών επιχει-ρήσεων.Σε σχέση µε την έννοια των όρων που χρησιµοποιού-

νται σηµειώνεται ότι:α) Ο «όρος επιχειρηµατική δραστηριότητα» (business

activity) εκφέρεται µε ευρεία έννοια, ώστε να περιλάβεικάθε δραστηριότητα που διεξάγεται µε σκοπό το κέρ-δος, ιδίως την εµπορία αγαθών και την παροχή υπηρε-σιών.β) Η διατύπωση «εργάζεται ή παρέχει υπηρεσίες»

(work for, in any capacity) σκοπείται επίσης να περιλάβεικάθε πιθανή σχέση συνεργασίας, στην οποία υφίσταταιτο στοιχείο του καθήκοντος, µε την έννοια της υποχρέω-σης πίστεως ή της σχέσεως εµπιστοσύνης, η οποία δενπεριλαµβάνει µόνον µισθωτούς αλλά και συνεταίρουςκαι συνεργάτες µε σύµβαση παροχής υπηρεσιών, όπωςλχ δικηγόρους8) Καταργούνται, λόγω της µικρής πρακτι-κής σηµασίας τους ή της πρόβλεψης της οικείας συµπε-ριφοράς σε παράλληλα νοµοθετήµατα τα άρθρα 398 έως403 του ισχύοντος ΠΚ.

ΣΤ. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 460

Καθορίζεται ο χρόνος έναρξης ισχύος του παρόντοςΠοινικού Κώδικα.

Άρθρο 461

Από την έναρξη ισχύος του Κώδικα αυτού καταργείταιο Ποινικός Κώδικας που κυρώθηκε µε τον ν. 1492/1950και µε βάση το άρθρο 460 άρχισε να ισχύει από την1.1.1951, όπως έκτοτε τροποποιήθηκε και ισχύει κατά τηδηµοσίευση του νόµου που κυρώνει τον παρόντα Ποινι-κό Κώδικα.

Άρθρο 462

Από την έναρξη ισχύος του παρόντος Ποινικού Κώδικακαταργείται ο νόµος 1608/1950, που άρχισε να ισχύειτην 1.1.1951, όπως έκτοτε τροποποιήθηκε και ισχύει κα-τά τη δηµοσίευση του νόµου που κυρώνει τον παρόνταΠοινικό Κώδικα.

Άρθρο 463

1. Όπου ειδικοί νόµοι παραπέµπουν σε άρθρα του κα-ταργούµενου ποινικού κώδικα, οι παραποµπές αυτές απότην έναρξη ισχύος του παρόντος ποινικού κώδικα θεω-ρείται ότι γίνονται στις αντίστοιχες διατάξεις αυτού.

2. Όπου σε ειδικούς νόµους απειλείται ποινή φυλάκι-σης, προστίθεται διαζευκτικά και η χρηµατική ποινή, ό-πως αυτή προβλέπεται στο άρθρο 57 του παρόντος κώδι-κα.

3. Όπου σε ειδικούς νόµους απειλείται κάθειρξη έωςδέκα έτη, επιβάλλεται ποινή µειωµένη κατά το άρθρο 83περ. γ΄ και η πράξη διατηρεί τον κακουργηµατικό χαρα-κτήρα της. Η µεταβατική αυτή ρύθµιση κρίθηκε αναγκαίαπροκειµένου να προσεγγίσει το ποινολόγιο των ειδικώνποινικών νόµων αυτό το νέου Κώδικα, χωρίς όµως τιςµαζικές παραγραφές,στις οποίες θα οδηγούσε η συλλή-βδην µετατροπή σε πληµµελήµατα όλων των κακουργη-µάτων που τιµωρούνταν µε ποινή καθείρξεως µέχρι δέκαέτη. Περαιτέρω µείωση των µειωµένων αυτών ποινών εί-ναι δυνατή σύµφωνα µε το άρθρο 85.

4. Όπου σε ειδικούς νόµους απειλείται µόνο ποινή ισό-βιας κάθειρξης, προστίθεται διαζευκτικά και η πρόσκαιρηκάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών.

5. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος Κώδικα κα-ταργούνται όλες οι διατάξεις που περιέχονται σε ειδι-κούς νόµους µε τις οποίες καθορίζονται παρεπόµενεςποινές ή άλλες συνέπειες που καταργούνται µε αυτόν.

Άρθρο 469

Με τη µεταβατική αυτή διάταξη η µη καταβολή επι-βληθείσας χρηµατικής ποινής καταργείται ως αυτοτελέςαδίκηµα, δηλ. ως περίπτωση µη καταβολής χρεών προςτο Δηµόσιο, αφού το ενδεχόµενο αυτό ρυθµίζεται πλέοναπό τη διάταξη του άρθρου 80 παρ.6. Θεραπεύεται επί-σης το άτοπο της διπλής αξιολόγησης αξιοποίνων φορο-λογικών παραβάσεων και τα ποσά που αποτελούν το α-ποκοµισθέν ή επιδιωχθέν προϊόν αυτών αποκλείονται α-πό την αντικειµενική υπόσταση του αδικήµατος της µηκαταβολής χρεών προς το Δηµόσιο, αφού η µη καταβολήαυτών τυποποιείται ήδη ποινικά από το άρθρο 66 του

73

Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας. Το γεγονός δε ότι τοΔηµόσιο χρησιµοποιεί τη διαδικασία της ταµειακής βε-βαιώσεως για να επιδιώξει την είσπραξη των ποσών πουστερήθηκε ως συνέπεια του φορολογικού αδικήµατοςδεν επιτρέπεται να χρησιµοποιηθεί για τον εκ νέου κο-λασµό του αδικήµατος αυτού, καθώς τόσο η πράξη πουπροκάλεσε την οφειλή όσο και η ζηµία του Δηµοσίου πα-ραµένουν οι αυτές. Η αντικειµενική υπόσταση του αδική-µατος δεν θίγεται ως προς άλλες απαιτήσεις του Δηµο-σίου, για τις οποίες δεν υπάρχει αυτοτελής ποινική προ-στασία.

Αθήνα, 3 Ιουνίου 2019

ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ

ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ

Γεωργ. Κατρούγκαλος Ολ. Γεροβασίλη

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ

ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Μιχ. Καλογήρου Ευκλ. Τσακαλώτος

ΥΓΕΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ

Ανδρ. Ξανθός Μ.-Ε. Ξενογιαννακοπούλου

Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ

ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Δηµ. Παπαγγελόπουλος Γεωργ. Χουλιαράκης

Η ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

Αικ. Παπανάτσιου

74

ΤΡΟΠΟΠΟΙΟΥΜΕΝΕΣ - ΚΑΤΑΡΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

1)Από την Έναρξη ισχύος του παρόντος Ποινικού Κώδικα, καταργείται ο

Ποινικός Κώδικας που ίσχυε από την 1η Ιανουαρίου 1951 καθώς και

κάθε διάταξη που τροποποιούσε το νόμο αυτό.

2)Από την Έναρξη ισχύος του παρόντος Ποινικού Κώδικα , καταργείται ο

νόμος 1608/1950 καθώς και κάθε άλλη διάταξη που τροποποιούσε το

νόμο αυτό.

3) Όπου ειδικοί νόμοι παραπέμπουν σε άρθρα του καταργούμενου

ποινικού κώδικα, οι παραπομπές αυτές από την έναρξη ισχύος του

παρόντος ποινικού κώδικα θεωρείται ότι γίνονται στις αντίστοιχες

διατάξεις αυτού.

4) Όπου σε ειδικούς νόμους απειλείται ποινή φυλάκισης, προστίθεται

διαζευκτικά και η χρηματική ποινή, όπως αυτή προβλέπεται στο άρθρο

57 του παρόντος κώδικα.

5) Όπου σε ειδικούς νόμους απειλείται κάθειρξη έως δέκα έτη,

επιβάλλεται ποινή μειωμένη κατά το άρθρο 83 περ. γ΄. Η πράξη

διατηρεί τον κακουργηματικό χαρακτήρα της.

6) Όπου σε ειδικούς νόμους απειλείται μόνο ποινή ισόβιας κάθειρξης,

προστίθεται διαζευκτικά και η πρόσκαιρη κάθειρξη τουλάχιστον δέκα

ετών.

7)Από την έναρξη ισχύος του παρόντος Κώδικα καταργούνται όλες οι

διατάξεις που περιέχονται σε ειδικούς νόμους με τις οποίες

καθορίζονται παρεπόμενες ποινές ή άλλες συνέπειες που καταργούνται

με αυτόν.

8) Οι διατάξεις του προϊσχύσαντος Ποινικού Κώδικα για τη μετατροπή

της ποινής σε χρηματική ποινή, την αναστολή εκτέλεσης της ποινής και

την απόλυση υπό όρο εφαρμόζονται για πράξεις που τελέστηκαν μέχρι

τη θέση σε ισχύ του παρόντος.

9) Τα πταίσματα καταργούνται. Εκκρεμείς υποθέσεις τίθενται στο

αρχείο με πράξη του κατά τόπον αρμόδιου εισαγγελέα

πλημμελειοδικών.

75

10) Μετά το εδάφιο β΄ της παρ. 1 του άρθρου 25 του Ν. 1882/1990

προστίθεται εδάφιο γ΄ ως εξής: «Στην αίτηση και στον πίνακα χρεών

που υποβάλλονται σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο δεν

συμπεριλαμβάνονται και δεν υπολογίζονται για τον προσδιορισμό της

ευθύνης του προσώπου, τα χρέη που προέρχονται από τη μη εκτέλεση

χρηματικών ποινών που επιβλήθηκαν από ποινικό δικαστήριο και οι

σχετικές με αυτά προσαυξήσεις, τόκοι και λοιπές επιβαρύνσεις καθώς

και τα χρέη από τα αδικήματα που τυποποιούνται στο άρθρο 66 του

Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας μαζί με τις σχετικές με αυτά

προσαυξήσεις, τόκους και λοιπές επιβαρύνσεις».

76

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ

Κύρωση του Ποινικού Κώδικα

Άρθρο Πρώτο

Κυρώνεται σύµφωνα µε το άρθρο 76 παρ. 6 του Συ-ντάγµατος ο Ποινικός Κώδικας, ο οποίος συντάχθηκεαπό τη νοµοπαρασκευαστική επιτροπή που συγκροτήθη-κε κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 74 παρ. 1α τουν. 4139/2013 «Νόµος περί εξαρτησιογόνων ουσιών καιάλλες διατάξεις» (Α΄74), µε την απόφαση38882/18.5.2015 (ΦΕΚ τ. ΥΟΔΔ 375/26.5.2015) του Υ-πουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δι-καιωµάτων, όπως αυτή τροποποιήθηκε µε την απόφαση80884/Φ.279/8.11.2018 (ΦΕΚ τ. ΥΟΔΔ 676/15.11.2018)και συµπληρώθηκε µε διαδοχικές αποφάσεις του ίδιου Υ-πουργού, και έχει ως εξής:

ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΟ ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ

Ι. Βασικές αρχές

Άρθρο 1Καµία ποινή χωρίς νόµο

Έγκληµα δεν υπάρχει χωρίς νόµο που να ισχύει πριναπό την τέλεση της πράξης και να ορίζει τα στοιχεία τηςκαθώς και την επιβλητέα γι’ αυτή ποινή.

Άρθρο 2 ΠΚΑναδροµική ισχύς του ηπιότερου νόµου

1. Αν από την τέλεση της πράξης ως την αµετάκλητηεκδίκασή της ίσχυσαν περισσότερες διατάξεις νόµων, ε-φαρµόζεται αυτή που στη συγκεκριµένη περίπτωση οδη-γεί στην ευµενέστερη µεταχείριση του κατηγορουµέ-νου.

2. Αν µεταγενέστερος νόµος χαρακτήρισε την πράξηµη αξιόποινη (ανέγκλητη), παύει η εκτέλεση της ποινήςπου επιβλήθηκε καθώς και τα ποινικά επακόλουθά της, ό-πως και η εκτέλεση των µέτρων ασφαλείας.

Άρθρα 3 - 4(Καταργούνται)

ΙΙ. Τοπικά όρια ισχύος των ποινικών νόµων

Άρθρο 5Εγκλήµατα που τελέστηκαν στην ηµεδαπή

1. Οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται σε όλεςτις πράξεις που τελέστηκαν στο έδαφος της επικράτει-ας, ακόµη και από αλλοδαπούς. Επίσης εφαρµόζονταικαι στις πράξεις συµµετοχής που τελέστηκαν στο έδα-φος της ελληνικής επικράτειας, αν η κύρια πράξη, γιατην οποία δεν υπάρχει δικαιοδοσία των ελληνικών ποινι-

κών δικαστηρίων, είναι αξιόποινη και κατά τους ελληνι-κούς ποινικούς νόµους.

2. Πλοία ή αεροσκάφη ελληνικά θεωρούνται έδαφοςτης επικράτειας οπουδήποτε και αν βρίσκονται, εκτός ανσύµφωνα µε το διεθνές δίκαιο υπόκεινται σε αλλοδαπόνόµο.

Άρθρο 6Εγκλήµατα ηµεδαπών στην αλλοδαπή

1. Οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται και γιαπράξη που χαρακτηρίζεται από αυτούς ως κακούργηµα ήπληµµέληµα και τελέστηκε στην αλλοδαπή από ηµεδα-πό, αν αυτή, µε τα συγκεκριµένα χαρακτηριστικά της, εί-ναι αξιόποινη και κατά τους νόµους της χώρας στην ο-ποία τελέστηκε ή αν διαπράχθηκε σε πολιτειακά ασύντα-κτη χώρα.

2. Η ποινική δίωξη ασκείται και εναντίον αλλοδαπού, οοποίος κατά την τέλεση της πράξης ήταν ηµεδαπός. Επί-σης ασκείται και εναντίον εκείνου που απέκτησε την ελ-ληνική ιθαγένεια µετά την τέλεση της πράξης.

3. Στα πληµµελήµατα, ακόµη και όταν διώκονται αυτε-παγγέλτως, οι διατάξεις των προηγούµενων παραγρά-φων εφαρµόζονται µόνο εφόσον υπάρχει έγκληση τουπαθόντος ή αίτηση της Κυβέρνησης της χώρας όπου τε-λέστηκε το πληµµέληµα.

Άρθρο 7Εγκλήµατα αλλοδαπών στην αλλοδαπή

1. Οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται και κατάαλλοδαπού για πράξη που τελέστηκε στην αλλοδαπή καιχαρακτηρίζεται από αυτούς ως κακούργηµα ή πληµµέλη-µα, αν η πράξη αυτή στρέφεται εναντίον Έλληνα πολίτηκαι είναι αξιόποινη, µε τα συγκεκριµένα χαρακτηριστικάτης, και κατά τους νόµους της χώρας όπου τελέστηκε ήαν διαπράχθηκε σε πολιτειακά ασύντακτη χώρα. Ως Έλ-ληνας πολίτης για την εφαρµογή του προηγούµενου ε-δαφίου λογίζεται και το κυοφορούµενο που θα αποκτή-σει µε τη γέννησή του την ελληνική ιθαγένεια, καθώς καιτα νοµικά πρόσωπα που εδρεύουν στην ηµεδαπή.

2. Η διάταξη της παρ. 3 του προηγούµενου άρθρου έ-χει και εδώ εφαρµογή.

Άρθρο 8Εγκλήµατα στην αλλοδαπή που τιµωρούνται πάντοτε

κατά τους ελληνικούς νόµους

Οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται σε ηµεδα-πούς και αλλοδαπούς, ανεξάρτητα από τους νόµους τουτόπου τέλεσης, για τις εξής πράξεις που τελέστηκανστην αλλοδαπή: α) εσχάτη προδοσία ή προδοσία της χώρας σε βάρος

του ελληνικού κράτους, β) εγκλήµατα που αφορούν τη στρατιωτική υπηρεσία

και την υποχρέωση στράτευσης στην Ελλάδα, γ) αξιόποινη πράξη που τέλεσαν ως υπάλληλοι του ελ-

ληνικού κράτους, ή οργάνου ή οργανισµού της Ευρωπαϊ-κής Ένωσης που έχει την έδρα του στην Ελλάδα,δ) πράξη που στρέφεται εναντίον ή απευθύνεται προς

υπάλληλο του ελληνικού κράτους ή έλληνα υπάλληλο

77

οργάνου ή οργανισµού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατάτην άσκηση της υπηρεσίας τους ή σε σχέση µε την άσκη-ση των καθηκόντων τους, ε) ψευδορκία σε διαδικασία που εκκρεµεί στις ελληνι-

κές αρχές, στ) τροµοκρατικές πράξεις, ζ) πειρατεία, η) εγκλήµατα σχετικά µε το νόµισµα,θ) παράνοµη εµπορία ναρκωτικών, ι) εµπορία ανθρώπωνια) κάθε άλλο έγκληµα, για το οποίο ειδικές διατάξεις

ή διεθνείς συµβάσεις υπογραµµένες και επικυρωµένεςαπό το ελληνικό κράτος προβλέπουν την εφαρµογή τωνελληνικών ποινικών νόµων.

Άρθρο 9Ακαταδίωκτο εγκληµάτων που τελέστηκαν

στην αλλοδαπή

1.Η ποινική δίωξη για πράξη που τελέστηκε στην αλ-λοδαπή αποκλείεται: α) αν ο υπαίτιος δικάστηκε για τηνπράξη αυτή στην αλλοδαπή και αθωώθηκε ή αν, σε περί-πτωση που καταδικάστηκε, έχει εκτίσει ή εκτίει νοµίµωςτην ποινή του, β) αν, σύµφωνα µε τον αλλοδαπό νόµο, ηπράξη έχει παραγραφεί ή η ποινή που επιβλήθηκε έχειπαραγραφεί ή έχει χαριστεί, γ) αν, σύµφωνα µε τον αλ-λοδαπό νόµο, χρειάζεται έγκληση για τη δίωξη της πρά-ξης και τέτοια έγκληση είτε δεν υποβλήθηκε είτε ανα-κλήθηκε.

2. Η προηγούµενη παράγραφος δεν ισχύει για τις πρά-ξεις που ορίζει το άρθρο 8.

3. Η ποινική δίωξη αποκλείεται αν έχει εκδοθεί οριστι-κή απόφαση για την ίδια πράξη από δικαστήριο κράτουςµέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Άρθρο 10Υπολογισµός ποινών που εκτίθηκαν στην αλλοδαπή

Η ποινή που εκτίθηκε ολικά ή µερικά στην αλλοδαπή,αν επακολουθήσει καταδίκη στην ηµεδαπή για την ίδιαπράξη, αφαιρείται από την ποινή που επέβαλαν τα ελλη-νικά δικαστήρια.

Άρθρο 11Αναγνώριση αλλοδαπών ποινικών αποφάσεων

1. Αν Έλληνας καταδικαστεί στην αλλοδαπή για πράξηπου, σύµφωνα µε τις διατάξεις των ηµεδαπών νόµων,συνεπάγεται παρεπόµενες ποινές, το αρµόδιο δικαστή-ριο των πληµµελειοδικών µπορεί να επιβάλει τις ποινέςαυτές.

2. Το αρµόδιο δικαστήριο των πληµµελειοδικών µπορείεπίσης να επιβάλει τα µέτρα ασφάλειας που προβλέπουνοι ελληνικοί νόµοι σε όποιον καταδικάστηκε ή αθωώθηκεστην αλλοδαπή.

3. Οι διατάξεις των προηγούµενων παραγράφων δεν ι-σχύουν στην περίπτωση του άρθρου 9 παρ. 3.

III. Σχέση του Κώδικα µε τους ειδικούς νόµουςκαι επεξήγηση όρων

Άρθρο 12Ειδικοί ποινικοί νόµοι

Οι διατάξεις του γενικού µέρους του Ποινικού Κώδικαεφαρµόζονται και σε αξιόποινες πράξεις που προβλέπο-νται σε ειδικούς νόµους, αν οι νόµοι αυτοί δεν ορίζουνδιαφορετικά µε ρητή διάταξή τους.

Άρθρο 13Έννοια όρων του Κώδικα

Στον Κώδικα οι ακόλουθοι όροι χρησιµοποιούνται µετην εξής σηµασία:α) Υπάλληλος είναι εκείνος στον οποίο νόµιµα έχει α-

νατεθεί, έστω και προσωρινά, η άσκηση υπηρεσίας δηµό-σιας, δηµοτικής ή κοινοτικής ή άλλου νοµικού προσώπουδηµοσίου δικαίου.β) Οικείοι είναι όσοι συνδέονται µε δεσµό νόµιµης

συγγένειας σε ευθεία γραµµή, οι θετοί γονείς και τα θε-τά τέκνα, οι ανάδοχοι γονείς και τα ανάδοχα τέκνα, οι ε-πίτροποι ή επιµελητές του υπαίτιου και όσοι βρίσκονταιυπό την επιτροπεία ή επιµέλεια του υπαιτίου, οι σύζυγοι,οι συµβιούντες µε σταθερή συµβίωση ή µε σύµφωνοσυµβίωσης, οι µνηστευµένοι, οι αδερφοί και οι σύζυγοίτους ή οι συµβιούντες ως ανωτέρω µε αυτούς και οι µνη-στήρες των αδερφών, ακόµη κι αν ο γάµος, η συµβίωση ήη µνηστεία έχουν λυθεί. γ) Έγγραφο είναι κάθε γραπτό που προορίζεται ή είναι

πρόσφορο να αποδείξει γεγονός που έχει έννοµη σηµα-σία όπως και κάθε σηµείο που προορίζεται να αποδείξειένα τέτοιο γεγονός. Έγγραφο είναι και κάθε µέσο το ο-ποίο χρησιµοποιείται από υπολογιστή ή περιφερειακήµνήµη υπολογιστή, µε ηλεκτρονικό, µαγνητικό ή άλλοτρόπο, για εγγραφή, αποθήκευση, παραγωγή αναπαρα-γωγή στοιχείων που δεν µπορούν να διαβαστούν άµεσα,όπως επίσης και κάθε µαγνητικό, ηλεκτρονικό ή άλλο υ-λικό στο οποίο εγγράφεται οποιαδήποτε πληροφορία, ει-κόνα, σύµβολο ή ήχος, αυτοτελώς ή σε συνδυασµό, ε-φόσον τα µέσα και τα υλικά αυτά προορίζονται είναιπρόσφορα να αποδείξουν γεγονότα που έχουν έννοµησηµασία. δ) Σωµατική βία συνιστά και η περιαγωγή άλλου σε κα-

τάσταση αναισθησίας ή ανικανότητας για αντίσταση µευπνωτικά ή ναρκωτικά ή άλλα ανάλογα µέσα.ε) Κατ` επάγγελµα τέλεση του εγκλήµατος συντρέχει,

όταν από την επανειληµµένη τέλεση της πράξης ή απότην υποδοµή που έχει διαµορφώσει ο υπαίτιος µε πρόθε-ση επανειληµµένης τέλεσης της πράξης προκύπτει σκο-πός του υπαιτίου για πορισµό εισοδήµατος. στ) Πληροφοριακό σύστηµα είναι συσκευή ή οµάδα

διασυνδεδεµένων ή σχετικών µεταξύ τους συσκευών, εκτων οποίων µία ή περισσότερες εκτελούν, σύµφωνα µεένα πρόγραµµα, αυτόµατη επεξεργασία ψηφιακών δεδο-µένων, καθώς και τα ψηφιακά δεδοµένα που αποθηκεύο-νται, αποτελούν αντικείµενο επεξεργασίας, ανακτώνται

78

ή διαβιβάζονται από την εν λόγω συσκευή ή την οµάδασυσκευών µε σκοπό τη λειτουργία, τη χρήση, την προ-στασία και τη συντήρηση των συσκευών αυτών. ζ) Ψηφιακά δεδοµένα είναι η παρουσίαση γεγονότων,

πληροφοριών ή εννοιών σε µορφή κατάλληλη προς επε-ξεργασία από πληροφοριακό σύστηµα, συµπεριλαµβανο-µένου προγράµµατος που παρέχει τη δυνατότητα στοπληροφοριακό σύστηµα να εκτελέσει µια λειτουργία.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑΙ. Η πράξη

Άρθρο 14Έννοια της αξιόποινης πράξης

1. Έγκληµα είναι πράξη άδικη και καταλογιστή σε εκεί-νον που την τέλεσε, η οποία τιµωρείται από το νόµο.

2. Στις διατάξεις των ποινικών νόµων ο όρος «πράξη»περιλαµβάνει και τις παραλείψεις.

Άρθρο 15Έγκληµα που τελείται µε παράλειψη

1. Όπου ο νόµος για την ύπαρξη αξιόποινης πράξης α-παιτεί να έχει επέλθει ορισµένο αποτέλεσµα, η µη απο-τροπή του τιµωρείται όπως η πρόκλησή του µε ενέργεια,αν ο υπαίτιος της παράλειψης είχε ιδιαίτερη νοµική υπο-χρέωση να προβεί σε ενέργεια για την αποτροπή του α-ποτελέσµατος. Η ιδιαίτερη νοµική υποχρέωση πηγάζειαπό νόµο, σύµβαση ή προηγούµενη επικίνδυνη ενέργειατου υπαιτίου.

2. Στις περιπτώσεις των εγκληµάτων µε παράλειψη οδικαστής µπορεί να επιβάλλει µειωµένη ποινή (άρθρο83).

Άρθρο 16Τόπος τέλεσης της πράξης

Τόπος τέλεσης της πράξης θεωρείται ο τόπος όπου ουπαίτιος διέπραξε ολικά ή µερικά την αξιόποινη ενέργειαή παράλειψη, καθώς και ο τόπος όπου επήλθε ή, σε περί-πτωση απόπειρας, έπρεπε να επέλθει σύµφωνα µε τηνπρόθεσή του το αποτέλεσµα.

Άρθρο 17Χρόνος τέλεσης της πράξης

Χρόνος τέλεσης της πράξης θεωρείται ο χρόνος κατάτον οποίο ο υπαίτιος ενέργησε ή όφειλε να ενεργήσει. Οχρόνος κατά τον οποίο επήλθε το αποτέλεσµα είναι α-διάφορος.

Άρθρο 18Κατηγορίες αξιοποίνων πράξεων

Οι αξιόποινες πράξεις διακρίνονται σε κακουργήµατακαι πληµµελήµατα. Κάθε πράξη που τιµωρείται µε κά-θειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη είναι κακούργηµα. Κάθε πρά-ξη που τιµωρείται µε φυλάκιση ή περιορισµό σε ειδικόκατάστηµα κράτησης νέων ή µόνο µε χρηµατική ποινή ήπαροχή κοινωφελούς εργασίας είναι πληµµέληµα.

Άρθρο 19Ποινικός χαρακτήρας πράξεων που έχουν εκδικαστεί

Αν µια πράξη που εκδικάστηκε είναι κακούργηµα ήπληµµέληµα, κρίνεται µε βάση τη βαρύτερη ποινή πουκαθορίζεται από το νόµο γι' αυτή και όχι µε βάση την τυ-χόν ελαφρότερη ποινή που επέβαλε ο δικαστής λόγω ε-λαφρυντικών περιστάσεων (άρθρο 84) ή για οποιονδήπο-τε άλλο λόγο µείωσης της ποινής σύµφωνα µε το άρθρο83.

ΙΙ. Ο άδικος χαρακτήρας της πράξης

Άρθρο 20Λόγοι άρσης του αδίκου

Εκτός από τις περιπτώσεις των άρθρων 21, 22, 25, 304παρ. 4, 308 παρ. 2, 367 και 371 παρ. 4, ο άδικος χαρα-κτήρας της πράξης αίρεται και όταν αυτή αποτελεί ενά-σκηση δικαιώµατος ή εκπλήρωση καθήκοντος που προ-βλέπεται στο νόµο.

Άρθρο 21Προσταγή

1. Δεν είναι άδικη η πράξη την οποία κάποιος επιχειρείγια να εκτελέσει προσταγή που του έδωσε, σύµφωνα µετους νόµιµους τύπους, η αρµόδια αρχή, αν ο νόµος δενεπιτρέπει στον αποδέκτη της προσταγής να εξετάσει ανείναι νόµιµη ή όχι. Στην περίπτωση αυτή ως αυτουργόςτιµωρείται εκείνος που έδωσε την προσταγή.

2. Η διάταξη δεν εφαρµόζεται αν η προσταγή είναιπροδήλως αντισυνταγµατική ή παράνοµη.

Άρθρο 22Άµυνα

1. Δεν είναι άδικη η πράξη που τελείται σε κατάστασηάµυνας.

2. Άµυνα είναι η αναγκαία προσβολή του επιτιθεµένουστην οποία προβαίνει το άτοµο προς υπεράσπιση του ε-αυτού του ή άλλου από παρούσα και άδικη επίθεση πουστρέφεται εναντίον τους.

3. Το αναγκαίο µέτρο της άµυνας κρίνεται από το βαθ-µό επικινδυνότητας της επίθεσης, από το είδος της προ-σβολής που απειλείται, από τον τρόπο και την έντασητης επίθεσης και από τις υπόλοιπες περιστάσεις.

Άρθρο 23Υπέρβαση άµυνας

Όποιος υπερβαίνει τα όρια της άµυνας τιµωρείται, αν ηυπέρβαση έγινε µε πρόθεση, µε ποινή ελαττωµένη, καιαν έγινε από αµέλεια, σύµφωνα µε τις σχετικές µε αυτήνδιατάξεις. Μένει ατιµώρητος και δεν του καταλογίζεταιη υπέρβαση, αν ενέργησε µε αυτόν τον τρόπο εξαιτίαςτου φόβου ή της ταραχής που του προκάλεσε η επίθεση.

Άρθρο 24Υπαίτια κατάσταση άµυνας

Δεν απαλλάσσεται από την ποινή που ορίζει ο νόµοςόποιος µε πρόθεση προκάλεσε την επίθεση άλλου για να

79

διαπράξει εναντίον του αξιόποινη πράξη µε το πρόσχηµατης άµυνας.

Άρθρο 25Κατάσταση ανάγκης που αίρει το άδικο

1. Δεν είναι άδικη η πράξη που τελεί κάποιος προς α-ποτροπή παρόντος και αναπότρεπτου µε άλλα µέσα κιν-δύνου, ο οποίος απειλεί το πρόσωπο ή την περιουσία τουίδιου ή κάποιου άλλου χωρίς δική του υπαιτιότητα, αν ηπροσβολή που προκλήθηκε στον άλλο είναι σηµαντικάκατώτερη κατά το είδος και τη σπουδαιότητα από τηνπροσβολή που απειλήθηκε.

2. Η προηγούµενη διάταξη δεν εφαρµόζεται σε όποιονέχει καθήκον να εκτεθεί στον απειλούµενο κίνδυνο.

3. Η διάταξη του άρθρου 23 έχει αντίστοιχη εφαρµογήκαι στην περίπτωση αυτού του άρθρου.

ΙΙΙ. Η υπαιτιότητα

Άρθρο 26Υπαιτιότητα στα κακουργήµατα και πληµµελήµατα

Τα κακουργήµατα και πληµµελήµατα τιµωρούνται µό-νο όταν τελούνται µε δόλο. Κατ' εξαίρεση, στις περιπτώ-σεις που ορίζει ειδικά ο νόµος, τα πληµµελήµατα τιµω-ρούνται και όταν τελούνται από αµέλεια.

Άρθρο 27Δόλος

1. Με δόλο (µε πρόθεση) πράττει όποιος θέλει την πα-ραγωγή των περιστατικών που κατά το νόµο απαρτίζουντην έννοια της αξιόποινης πράξης, καθώς και όποιοςγνωρίζει ότι από την πράξη του ενδέχεται να παραχθούναυτά τα περιστατικά και το αποδέχεται.

2. Όπου ο νόµος απαιτεί να έχει τελεστεί η πράξη ενγνώσει ορισµένου περιστατικού, δεν αρκεί ο ενδεχόµε-νος δόλος. Και όπου ο νόµος απαιτεί η πράξη να έχει τε-λεστεί µε σκοπό την πρόκληση ορισµένου αποτελέσµα-τος απαιτείται ο δράστης να έχει επιδιώξει να προκαλέ-σει αυτό το αποτέλεσµα.

Άρθρο 28Αµέλεια

Από αµέλεια πράττει όποιος από έλλειψη της προσο-χής την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και µπορούσενα καταβάλει είτε δεν πρόβλεψε το αξιόποινο αποτέλε-σµα που προκάλεσε η πράξη του, είτε το πρόβλεψε ωςδυνατό, πίστεψε όµως ότι δεν θα επερχόταν.

Άρθρο 29Ευθύνη από το αποτέλεσµα

Στις περιπτώσεις που ο νόµος ορίζει ότι κάποια πράξητιµωρείται µε βαρύτερη ποινή όταν έχει ορισµένο αποτέ-λεσµα, η πρόκληση του οποίου τυποποιείται ως αυτοτε-λές έγκληµα αµέλειας, η ποινή αυτή επιβάλλεται στοναυτουργό ή στο συµµέτοχο µόνο αν το αποτέλεσµα µπο-ρεί να αποδοθεί τουλάχιστον σε αµέλειά τους, εφόσον ηπράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα κατ’ άλλη διάταξη.

Άρθρο 30Πραγµατική πλάνη

1. Δεν πράττει µε δόλο όποιος κατά το χρόνο τέλεσηςτης αξιόποινης πράξης αγνοεί τα περιστατικά που τη συ-νιστούν. Αν όµως η άγνοια αυτών των περιστατικών µπο-ρεί να αποδοθεί σε αµέλεια του υπαιτίου, η πράξη τουκαταλογίζεται ως έγκληµα αµέλειας.

2. Δεν καταλογίζονται στο δράστη περιστατικά πουκατά το νόµο επαυξάνουν το αξιόποινο της πράξης του,αν τα αγνοούσε.

ΙV. Λόγοι άρσης του καταλογισµού

Άρθρο 31Νοµική πλάνη

1. Μόνη η άγνοια του αξιοποίνου δεν αρκεί για να απο-κλείσει τον καταλογισµό.

2. Η πράξη όµως δεν καταλογίζεται σε εκείνον πουτην τελεί αν αυτός δεν είχε συνείδηση του άδικου χαρα-κτήρα της λόγω πλάνης που δεν µπορούσε να αποφύγει,µολονότι κατέβαλε την οφειλόµενη από τις περιστάσειςκαι δυνατή γι’ αυτόν επιµέλεια (συγγνωστή νοµική πλά-νη). Αν ο υπαίτιος µπορούσε να αποφύγει την πλάνη, ηπράξη καταλογίζεται σε αυτόν, αλλά το δικαστήριο µπο-ρεί να του επιβάλει µειωµένη ποινή (άρθρο 83).

Άρθρο 32Κατάσταση ανάγκης που αίρει τον καταλογισµό

1. Η πράξη δεν καταλογίζεται σε εκείνον που την τελείγια να αποτρέψει παρόντα και αναπότρεπτο µε άλλα µέ-σα κίνδυνο, ο οποίος απειλεί χωρίς δική του υπαιτιότητατο πρόσωπο ή την περιουσία του ίδιου ή οικείου του, ανη προσβολή που προκλήθηκε στον άλλο από την πράξηείναι κατά το είδος και τη σπουδαιότητα ανάλογη µε τηνπροσβολή που απειλήθηκε.

2.Οι διατάξεις των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου 25εφαρµόζονται και εδώ.

Άρθρο 33Αδυναµία αποφυγής του αδίκου

Η πράξη δεν καταλογίζεται σε εκείνον που την τέλε-σε, αν κατά την τέλεσή της αδυνατούσε να συµµορφω-θεί προς το δίκαιο λόγω ανυπέρβλητου για τον ίδιο δι-λήµµατος εξαιτίας σύγκρουσης καθηκόντων και η προ-σβολή που προκλήθηκε από την πράξη είναι κατά το εί-δος και τη σπουδαιότητα ανάλογη µε την προσβολή πουαπειλήθηκε.

Άρθρο 34Ανικανότητα προς καταλογισµό

Η πράξη δεν καταλογίζεται στον δράστη αν λόγω ψυ-χικής ή διανοητικής διαταραχής ή διατάραξης της συνεί-δησης κατά τον χρόνο τέλεσής της, δεν είχε την ικανό-τητα να αντιληφθεί το άδικο της πράξης του ή να ενερ-γήσει σύµφωνα µε την αντίληψή του για το άδικο αυτό.

80

Άρθρο 35Υπαίτια πρόκληση ανικανότητας

1. Πράξη που κάποιος αποφάσισε σε κανονική ψυχικήκατάσταση, αλλά που για την τέλεσή της έφερε τον εαυ-τό του σε κατάσταση διαταραγµένης συνείδησης ή σεκατάσταση πλήρους αδυναµίας να ενεργήσει ή να παρα-λείψει, του καταλογίζεται ως πράξη που τελέστηκε µεδόλο.

2. Αν η πράξη που τέλεσε σε τέτοια κατάσταση είναιάλλη από εκείνη που είχε αποφασίσει, ο υπαίτιος τιµω-ρείται µε ποινή ελαττωµένη (άρθρο 83).

3. Πράξη που κάποιος πρόβλεψε ή µπορούσε να προ-βλέψει ότι ενδέχεται να τελέσει αν οδηγηθεί σε κατά-σταση διαταραγµένης συνείδησης ή σε κατάσταση πλή-ρους αδυναµίας να ενεργήσει ή να παραλείψει, του κα-ταλογίζεται ως πράξη που τελέστηκε από αµέλεια.

V. Μειωµένος καταλογισµός

Άρθρο 36Μειωµένη ικανότητα καταλογισµού

1. Αν εξαιτίας κάποιας από τις καταστάσεις που ανα-φέρονται στο άρθρο 34, δεν έχει εκλείψει εντελώς, µει-ώθηκε όµως σηµαντικά η ικανότητα για καταλογισµό, ε-πιβάλλεται µειωµένη ποινή (άρθρο 83).

2. Η διάταξη αυτή δεν εφαρµόζεται σε περίπτωση υ-παίτιας κατά την έννοια του άρθρου 35 πρόκλησης τηςµειωµένης ικανότητας.

Άρθρο 37 – 41(Καταργούνται)

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΑπόπειρα και συµµετοχή

I. Απόπειρα

Άρθρο 42Έννοια και ποινή της απόπειρας

1. Όποιος, έχοντας αποφασίσει να τελέσει έγκληµα,αρχίζει να εκτελεί την περιγραφόµενη στο νόµο αξιόποι-νη πράξη, τιµωρείται, αν το έγκληµα δεν ολοκληρώθηκε,µε µειωµένη ποινή (άρθρο 83).

2. Το δικαστήριο µπορεί να κρίνει ατιµώρητη την από-πειρα πληµµελήµατος για το οποίο ο νόµος προβλέπειποινή φυλάκισης όχι ανώτερη από ένα έτος ή µόνο χρη-µατική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας, εκτιµώ-ντας όλες τις περιστάσεις τέλεσης του εγκλήµατος.

3. Αν ο υπαίτιος απόπειρας ενός εγκλήµατος που τιµω-ρείται βαρύτερα όταν έχει ορισµένο αποτέλεσµα (άρθρο29), προκαλέσει µε υπαιτιότητά του το αποτέλεσµα αυ-τό, τιµωρείται µε την ποινή του εκ του αποτελέσµατοςδιακρινόµενου εγκλήµατος µειωµένη στο µέτρο του άρ-θρου 83, εφόσον η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα κατ’άλλη διάταξη.

Άρθρο 43(Καταργείται)

Άρθρο 44Υπαναχώρηση

1. Η απόπειρα µένει ατιµώρητη αν ο δράστης, αφούάρχισε την εκτέλεση της αξιόποινης πράξης, δεν την ο-λοκλήρωσε µε τη θέλησή του και όχι από εξωτερικά ε-µπόδια.

2. Αν ο δράστης αποτυχηµένου εγκλήµατος δεν επα-ναλάβει άµεσα την πράξη του, µε δική του θέληση και ό-χι από εξωτερικά εµπόδια, τιµωρείται µε την ποινή της α-πόπειρας µειωµένη στο µισό.

3. Με την ποινή της προηγούµενης παραγράφου τιµω-ρείται και ο δράστης που ολοκλήρωσε την πράξη του,παρεµπόδισε όµως µε τη θέλησή του την επέλευση τουαξιόποινου αποτελέσµατος. Το δικαστήριο µπορεί νακρίνει την απόπειρα ατιµώρητη. Τα ίδια ισχύουν και αν τοαποτέλεσµα δεν επήλθε από άλλη αιτία και o δράστηςκατέβαλε πάντως σοβαρή προσπάθεια για να το αποτρέ-ψει. Οι πράξεις των εδαφίων α΄ και γ΄ µένουν ατιµώρη-τες, αν πρόκειται για έγκληµα το αξιόποινο του οποίουεξαλείφεται µε έµπρακτη µετάνοια.

4. Οι προηγούµενες παράγραφοι εφαρµόζονται και γιατον συµµέτοχο που µε τη θέλησή του εµπόδισε την ολο-κλήρωση της πράξης ή την επέλευση του αποτελέσµα-τος.

ΙΙ. Συµµετοχή

Άρθρο 45Συναυτουργοί

Αν δύο ή περισσότεροι πραγµάτωσαν από κοινού, ενόλω ή εν µέρει, τα στοιχεία της περιγραφόµενης στοννόµο αξιόποινης πράξης, καθένας τους τιµωρείται ωςαυτουργός.

Άρθρο 46Ηθικός αυτουργός και προβοκάτορας

1. Με την ποινή του αυτουργού τιµωρείται όποιος µεπρόθεση προκάλεσε σε άλλον την απόφαση να εκτελέ-σει την άδικη πράξη που διέπραξε.

2. Όποιος µε πρόθεση προκάλεσε σε άλλον την από-φαση να τελέσει κάποιο έγκληµα, µε σκοπό να τον κατα-λάβει ενώ αποπειράται να τελέσει το έγκληµα ή ενώ επι-χειρεί αξιόποινη προπαρασκευαστική του πράξη και µετη θέληση να τον ανακόψει από την αποπεράτωση του ε-γκλήµατος, τιµωρείται µε την ποινή του αυτουργού µειω-µένη στο µισό.

Άρθρο 47Συνεργός

Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παραγράφου 1του προηγούµενου άρθρου, πρόσφερε µε πρόθεση σεάλλον οποιαδήποτε συνδροµή πριν από την τέλεση ή κα-τά την τέλεση της άδικης πράξης που διέπραξε, τιµωρεί-

81

ται µε µειωµένη ποινή (άρθρο 83). Το δικαστήριο µπορείνα επιβάλει την ποινή του αυτουργού, αν ο υπαίτιος προ-σφέρει άµεση συνδροµή κατά την τέλεση και στην εκτέ-λεση της πράξης, θέτοντας το αντικείµενο της προσβο-λής στη διάθεση του φυσικού αυτουργού.

Άρθρο 48Γενική διάταξη

Το αξιόποινο των συµµετόχων κατά τα άρθρα 46 και 47είναι ανεξάρτητο από το αξιόποινο εκείνου που τέλεσετην πράξη.

Άρθρο 49Ιδιαίτερες ιδιότητες ή σχέσεις

1. Όπου ο νόµος, για να είναι µια πράξη αξιόποινη, α-παιτεί ιδιαίτερες ιδιότητες ή σχέσεις, αν αυτές υπάρ-χουν µόνο στον δράστη, τότε οι συµµέτοχοι κατά το άρ-θρο 46 παρ. 1 και 47 τιµωρούνται µε µειωµένη ποινή (άρ-θρο 83). Αν όµως υπάρχουν µόνο στο πρόσωπο των συµ-µετόχων, οι τελευταίοι τιµωρούνται ως αυτουργοί και οδράστης ως συνεργός.

2. Οι ιδιαίτερες ιδιότητες ή σχέσεις ή άλλες περιστά-σεις που επιτείνουν, µειώνουν ή αποκλείουν την ποινήλαµβάνονται υπόψη µόνο για εκείνο τον συµµέτοχοστον οποίο υπάρχουν.

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΙΝΕΣ, ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ, ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ

Ι. Κύριες ποινές

Άρθρο 50Είδη ποινών

Κύριες ποινές είναι: α) οι στερητικές της ελευθερίας,β) η χρηµατική ποινή και γ) η προσφορά κοινωφελούςεργασίας.

Άρθρο 51Ποινές στερητικές της ελευθερίας

1. Ποινές στερητικές της ελευθερίας είναι η κάθειρξη,η φυλάκιση και ο περιορισµός σε ειδικό κατάστηµα κρά-τησης νέων.

2. Για τις πρόσκαιρες στερητικές της ελευθερίας ποι-νές, η ηµέρα υπολογίζεται σε είκοσι τέσσερις ώρες, η ε-βδοµάδα σε επτά ηµέρες, ο µήνας και το έτος σύµφωναµε το ηµερολόγιο που ισχύει.

3. Ο χρόνος της ποινής επιµετράται πάντοτε σε πλή-ρεις ηµέρες, εβδοµάδες, µήνες και έτη.

Άρθρο 52Κάθειρξη

1. Η κάθειρξη είναι πρόσκαιρη και κατ’ εξαίρεση, εφό-σον ο νόµος το ορίζει ρητά, ισόβια.

2. Η διάρκεια της πρόσκαιρης κάθειρξης δεν υπερβαί-νει τα δεκαπέντε έτη ούτε είναι κατώτερη των πέντε ε-τών.

Άρθρο 53Φυλάκιση

Η διάρκεια της φυλάκισης δεν υπερβαίνει τα πέντε έτηούτε είναι κατώτερη των δέκα ηµερών.

Άρθρο 54Περιορισµός σε ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων

Η διάρκεια του περιορισµού σε ειδικό κατάστηµα κρά-τησης νέων δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη ούτε είναι κα-τώτερη των έξι µηνών, αν για την πράξη που τελέστηκε ονόµος απειλεί κάθειρξη ως δέκα έτη. Αν η απειλούµενηκάθειρξη είναι ισόβια ή πρόσκαιρη ανώτερη από αυτήντου προηγούµενου εδαφίου, η διάρκεια του περιορισµούσε ειδικό κατάστηµα κράτησης δεν υπερβαίνει τα οκτώέτη ούτε είναι κατώτερη από δύο.

Άρθρο 55Παροχή κοινωφελούς εργασίας

Η παροχή κοινωφελούς εργασίας δεν µπορεί να έχειδιάρκεια ανώτερη των επτακοσίων είκοσι ωρών ούτε ναείναι κατώτερη των εκατό ωρών, εκτός αν ορίζεται δια-φορετικά.

Άρθρο 56(Καταργείται)

Άρθρο 57Χρηµατική ποινή

1. Η χρηµατική ποινή προσδιορίζεται σε ηµερήσιες µο-νάδες.

2. Αν δεν ορίζεται διαφορετικά σε ειδικές διατάξεις, ηχρηµατική ποινή δεν µπορεί να είναι ανώτερη: α) από ε-νενήντα ηµερήσιες µονάδες όταν απειλείται ως µόνη κύ-ρια ποινή, β) από εκατόν ογδόντα ηµερήσιες µονάδες ό-ταν απειλείται διαζευκτικά µε ποινή στερητική της ελευ-θερίας και γ) από τριακόσιες εξήντα ηµερήσιες µονάδεςόταν απειλείται αθροιστικά µε ποινή στερητική της ελευ-θερίας.

3. Αν δεν ορίζεται διαφορετικά σε ειδικές διατάξεις, τούψος κάθε ηµερήσιας µονάδας δεν µπορεί να είναι κατώ-τερο από ένα ευρώ ούτε ανώτερο από εκατό ευρώ.

4. Με τον θάνατο του καταδικασθέντος διαγράφεται ηχρηµατική ποινή. Σε καµία περίπτωση δεν εκτελείται ε-ναντίον των κληρονόµων του.

Άρθρο 58 (Καταργείται)

ΙΙ. Παρεπόµενες ποινές

Άρθρο 59Γενική διάταξη

Παρεπόµενες ποινές είναι: α) η αποστέρηση θέσεωνκαι αξιωµάτων, β) η απαγόρευση άσκησης επαγγέλµα-τος, γ) η αφαίρεση άδειας οδήγησης ή εκµετάλλευσηςµεταφορικού µέσου, δ) η δηµοσίευση καταδικαστικής α-πόφασης και ε) η δήµευση.

82

Άρθρο 60Αποστέρηση θέσεων και αξιωµάτων

1. Αν ο υπαίτιος καταδικάστηκε σε ποινή κάθειρξης, τοδικαστήριο µπορεί να επιβάλει αποστέρηση της δηµό-σιας θέσης ή του δηµόσιου ή αυτοδιοικητικού αξιώµατοςπου κατέχει, εφόσον η πράξη του συνιστά βαριά παρά-βαση των καθηκόντων του.

2. Η αποστέρηση επέρχεται µόλις η απόφαση γίνει α-µετάκλητη.

Άρθρα 61 – 64(Καταργούνται)

Άρθρο 65Απαγόρευση άσκησης επαγγέλµατος

1. Αν ο υπαίτιος διέπραξε έγκληµα µε βαριά παράβασητων καθηκόντων του επαγγέλµατός του, για την άσκησητου οποίου απαιτείται ειδική άδεια της αρχής, και εφό-σον του επιβλήθηκε ποινή στερητική της ελευθερίαςτουλάχιστον δύο ετών, το δικαστήριο µπορεί να απαγο-ρεύσει την άσκηση του επαγγέλµατος αυτού για χρονικόδιάστηµα από ένα µήνα έως δύο έτη.

2.Η απαγόρευση άσκησης επαγγέλµατος αρχίζει µόλιςη απόφαση γίνει αµετάκλητη και η διάρκειά της, εφόσονο δράστης κρατείται, υπολογίζεται από την εποµένη τηςηµέρας κατά την οποία απολύεται από τη φυλακή.

Άρθρο 66Αφαίρεση άδειας οδήγησης

ή εκµετάλλευσης µεταφορικού µέσου

1. Αν ο υπαίτιος διέπραξε έγκληµα που έχει άµεσησχέση µε την οδήγηση ή την εκµετάλλευση µεταφορι-κού µέσου και εφόσον του επιβλήθηκε ποινή στερητικήτης ελευθερίας τουλάχιστον έξι µηνών, το δικαστήριοµπορεί να διατάξει την αφαίρεση της άδειας οδήγησηςπου κατέχει, για όλα ή ορισµένου τύπου µεταφορικά µέ-σα, ή της άδειας εκµετάλλευσης αντιστοίχως για χρονι-κό διάστηµα από ένα µήνα ως ένα έτος.

2. Η διάταξη της παραγράφου 2 του προηγούµενουάρθρου έχει και στην περίπτωση αυτή ανάλογη εφαρµο-γή.

Άρθρο 67Δηµοσίευση καταδικαστικής απόφασης

1. Το δικαστήριο µπορεί να διατάξει τη δηµοσίευση τηςκαταδικαστικής απόφασής του, αν το επιβάλλει το δηµό-σιο συµφέρον.

2. Η δηµοσίευση διατάσσεται στις περιπτώσεις που ο-ρίζει ο νόµος, ύστερα από αίτηση του παθόντος.

3. Στην ίδια απόφαση ορίζεται ο τρόπος της δηµοσίευ-σης και η υποχρέωση καταβολής της δαπάνης γι’ αυτήν.

4. Η απόφαση δηµοσιεύεται όταν καταστεί αµετάκλη-τη.

Άρθρο 68Δήµευση

1. Αντικείµενα ή περιουσιακά στοιχεία που είναι προϊό-ντα κακουργήµατος ή πληµµελήµατος το οποίο πηγάζει

από δόλο, καθώς και το τίµηµά τους, και όσα αποκτήθη-καν µε αυτά αµέσως ή εµµέσως, επίσης και αντικείµεναή περιουσιακά στοιχεία που χρησίµευσαν ή προορίζο-νταν για την εκτέλεση τέτοιας πράξης µπορούν να δη-µευθούν αν αυτά ανήκουν στον αυτουργό ή σε κάποιοναπό τους συµµετόχους. Αν τα παραπάνω αντικείµενα ήπεριουσιακά στοιχεία έχουν αναµειχθεί µε περιουσίαπου αποκτήθηκε από νόµιµες πηγές, η σχετική περιουσίαυπόκειται σε δήµευση µέχρι την καθορισµένη αξία τωναναµειχθέντων αντικειµένων.

2. Δήµευση δεν επιβάλλεται, όταν το δικαστήριο, αυ-τεπαγγέλτως ή µετά από αίτηµα διαδίκου ή τρίτου, κρίνειότι αυτή είναι στη συγκεκριµένη περίπτωση δυσανάλο-γη, όπως όταν υπάρχει κίνδυνος να αποστερήσει τον κα-ταδικασθέντα ή τρίτο, ιδίως την οικογένειά τους, απόπράγµα που εξυπηρετεί τον αναγκαίο βιοπορισµό τους ήνα προκαλέσει σε αυτούς υπέρµετρη και ανεπανόρθωτηβλάβη. Στις περιπτώσεις του προηγούµενου εδαφίου, τοδικαστήριο µπορεί να επιβάλει ανάλογα περιορισµένηδήµευση ή να επιβάλει χρηµατική ποινή, σύµφωνα µετην παράγραφο 4.

3. Αν τα αντικείµενα ή τα περιουσιακά στοιχεία της πα-ραγράφου 1 δεν υπάρχουν πλέον ή δεν έχουν βρεθεί, τοδικαστήριο µπορεί να επιβάλει δήµευση (αναπληρωµατι-κή δήµευση) σε ίσης, κατά το χρόνο έκδοσης της καταδι-καστικής απόφασης, αξίας περιουσιακά στοιχεία τουδράστη.

4. Αν το δικαστήριο δεν µπορεί να επιβάλει δήµευσηστα αντικείµενα ή περιουσιακά στοιχεία των προηγούµε-νων παραγράφων, επειδή αυτά δεν υπάρχουν ή δεν ε-παρκούν ή ανήκουν εν όλω ή εν µέρει σε τρίτο, στον ο-ποίο δεν µπορεί να επιβληθεί δήµευση, µπορεί να επιβά-λει στον δράστη χρηµατική ποινή µέχρι του ποσού πουαντιστοιχεί στην αξία των αντικειµένων αυτών.

5. Η δήµευση επιβάλλεται σε τρίτο αν τα αντικείµενα ήπεριουσιακά στοιχεία µεταβιβάσθηκαν, άµεσα ή έµµεσα,από τον δράστη σε αυτόν ή αν αποκτήθηκαν από αυτόν ήπεριήλθαν µε άλλο τρόπο σε αυτόν, εφόσον κατά τοχρόνο κτήσης των περιουσιακών στοιχείων γνώριζε ότιενδέχεται να προέρχονται από κακούργηµα ή πληµµέλη-µα εκ δόλου και ότι σκοπός της µεταβίβασής τους ήταννα αποφευχθεί η δήµευση. Η γνώση, σύµφωνα µε τοπροηγούµενο εδάφιο, πρέπει να προκύπτει από το συν-δυασµό περισσότερων ειδικά αναφερόµενων στην από-φαση του δικαστηρίου περιστατικών, όπως ιδίως ότι ηµεταβίβαση ή η απόκτηση του περιουσιακού στοιχείουπραγµατοποιήθηκε χωρίς αντάλλαγµα ή µε αντάλλαγµασηµαντικά κατώτερο από την αγοραία αξία ή από εκείνοπου θα προέκυπτε, µε βάση τη συνήθη πρακτική, στις οι-κείες βιοτικές σχέσεις. Η δήµευση επιβάλλεται στον τρί-το µόνο εφόσον δεν µπορεί να επιβληθεί σε βάρος τουδράστη δήµευση του ανταλλάγµατος που έλαβε για τηµεταβίβαση ή αναπληρωµατική δήµευση. Όταν ο τρίτοςείναι νοµικό πρόσωπο, εξετάζεται αν υπήρχε η προβλε-πόµενη γνώση σχετικά µε την προέλευση των περιου-σιακών στοιχείων, σε όποιον έχει εξουσία εκπροσώπη-σής του ή είναι εξουσιοδοτηµένος για τη λήψη αποφά-σεων ή για την άσκηση ελέγχου, στο πλαίσιο του νοµι-κού προσώπου ή της επιχείρησης ή σε όποιον ασκεί εντοις πράγµασι τα καθήκοντα αυτά.

6. Σε κάθε περίπτωση δήµευσης, το δικαστήριο αποφα-σίζει αν αυτά που δηµεύθηκαν, επιβάλλεται να κατα-στραφούν ή αν µπορούν να χρησιµοποιηθούν για το δη-

83

µόσιο συµφέρον ή για κοινωνικούς σκοπούς ή για την ι-κανοποίηση του θύµατος.

ΙΙΙ. Μέτρα ασφαλείας

Άρθρο 69Γενική διάταξη

1. Μέτρα ασφαλείας, εκτός από τα προβλεπόµενα σταάρθρα 122 και 123, είναι: α) τα µέτρα θεραπείας ατόµωνπου πάσχουν από ψυχική ή διανοητική διαταραχή και (β)η δήµευση κατά το άρθρο 76.

2. Τα µέτρα ασφαλείας δεν µπορούν να επιβληθούν ό-ταν η επιβολή τους παραβιάζει την αρχή της αναλογικό-τητας ενόψει της βαρύτητας της πράξης που έχει τελε-στεί, της πράξης που υπάρχει κίνδυνος να τελεστεί, κα-θώς και της έντασης αυτού του κινδύνου. Για την αξιολό-γηση των όρων αυτών απαιτείται ειδική αιτιολογία.

Άρθρο 69ΑΜέτρα θεραπείας ατόµων που απαλλάσσονται από την

ποινή λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής

1. Αν κάποιος που τέλεσε αξιόποινη πράξη, η οποία α-πειλείται µε ποινή στερητική της ελευθερίας τουλάχι-στον ενός έτους, απαλλάχθηκε από την ποινή λόγω ψυ-χικής ή διανοητικής διαταραχής (άρθρο 34), το δικαστή-ριο διατάσσει κατάλληλο για τη θεραπεία του µέτρο, ε-φόσον κρίνει ότι, εξαιτίας της κατάστασής του, υπάρχεικατά το χρόνο έκδοσης της απόφασης κίνδυνος, αν αφε-θεί ελεύθερος, να τελέσει και άλλα τουλάχιστον ανάλο-γης βαρύτητας εγκλήµατα. Η διάταξη της απόφασης πουαφορά στο θεραπευτικό µέτρο εκτελείται µε φροντίδατης εισαγγελικής αρχής.

2. Η προηγούµενη παράγραφος ισχύει για όλα τα ε-γκλήµατα κατά της ζωής ή της σωµατικής ακεραιότηταςπου απειλούνται µε ποινή στερητική της ελευθερίας του-λάχιστον τριών µηνών. Δεν ισχύει για τα εγκλήµατα κα-τά της ιδιοκτησίας και της περιουσίας που δεν εµπεριέ-χουν χρήση βίας ή απειλή βίας.

3. Κατάλληλα θεραπευτικά µέτρα είναι: (α) η νοσηλείασε ειδικό τµήµα δηµόσιου ψυχιατρικού ή γενικού νοσο-κοµείου, (β) η νοσηλεία σε ψυχιατρικό τµήµα δηµόσιουψυχιατρικού ή γενικού νοσοκοµείου, και (γ) η υποχρεω-τική θεραπεία και ψυχιατρική παρακολούθηση κατά τα-κτά χρονικά διαστήµατα σε κατάλληλη εξωνοσοκοµεια-κή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ή εξωτερικά ιατρεία δηµόσι-ου ψυχιατρικού ή γενικού νοσοκοµείου.

4. Οι προϋποθέσεις επιβολής του µέτρου βεβαιώνο-νται µε µία τουλάχιστον πραγµατογνωµοσύνη που διε-νεργείται αµέσως µετά τη σύλληψη και µε άλλη µία του-λάχιστον πραγµατογνωµοσύνη που διενεργείται όσο τοδυνατό πλησιέστερα προς τη δικάσιµο, µε µέριµνα τουεισαγγελέα του δικαστηρίου στο οποίο εισάγεται προςεκδίκαση η υπόθεση. Οι πραγµατογνωµοσύνες διενερ-γούνται από πραγµατογνώµονα που επιλέγεται, κατάπροτίµηση, από τον κατάλογο που τηρείται στο οικείοΠρωτοδικείο. Στις πραγµατογνωµοσύνες προτείνεται καιτο τυχόν κατάλληλο µέτρο θεραπείας.

Άρθρο 70Διάρκεια του θεραπευτικού µέτρου

1. Στην απόφαση που διατάσσει το θεραπευτικό µέτροορίζεται ο µέγιστος χρόνος της διάρκειάς του, ο οποίοςδεν µπορεί να υπερβαίνει τα δύο έτη για τα πληµµελήµα-τα και τα πέντε έτη για τα κακουργήµατα. Ένα µήνα του-λάχιστον πριν τη συµπλήρωση του χρόνου αυτού, το Τρι-µελές Πληµµελειοδικείο στην περιφέρεια του οποίου ε-κτελείται το θεραπευτικό µέτρο, µπορεί, µε ειδικά αιτιο-λογηµένη απόφαση, να διατάξει την παράταση του µέ-τρου ή την αντικατάστασή του µε άλλο για τον ίδιο κατάανώτατο όριο χρόνο, εφόσον τούτο επιβάλλεται για τιςανάγκες της θεραπείας και εξακολουθούν να υπάρχουνοι προϋποθέσεις της παραγράφου 1 του προηγούµενουάρθρου. Πριν από την έκδοση της απόφασης, το δικα-στήριο καλεί τον θεραπευόµενο και το συνήγορό του,καθώς και τη διεύθυνση της µονάδας, όπου εκτελείται τοµέτρο, να διατυπώσουν τις απόψεις τους. Κατ' εξαίρεσηείναι δυνατή η παράταση του χρόνου διάρκειας του θε-ραπευτικού µέτρου πέραν των ανωτάτων χρονικών ο-ρίων, µε τη διαδικασία και για τους λόγους που προβλέ-πονται στο δεύτερο και τρίτο εδάφιο, εφόσον για την ύ-παρξη των λόγων αυτών και την ανάγκη παράτασης τουχρόνου διάρκειας του µέτρου υφίσταται η σύµφωνηγνώµη του θεράποντος ψυχιάτρου του θεραπευοµένουκαι του επιστηµονικού διευθυντή της µονάδας θεραπεί-ας. Ο συνολικός χρόνος διάρκειας του θεραπευτικού µέ-τρου δεν µπορεί να υπερβαίνει τη χρονική διάρκεια τουανώτατου ορίου της ποινής που προβλέπεται στο νόµογια την πράξη που τέλεσε ο θεραπευόµενος.

2. Το ίδιο δικαστήριο, κάθε έτος, τηρώντας την ίδιαδιαδικασία, αποφασίζει αν το θεραπευτικό µέτρο που έ-χει επιβληθεί πρέπει να εξακολουθήσει ή να αντικατα-σταθεί µε άλλο. Μπορεί όµως και οποτεδήποτε, µε αίτη-ση του εισαγγελέα, του θεραπευοµένου ή της διεύθυν-σης της µονάδας όπου εκτελείται το µέτρο, µετά από ει-σήγηση του θεράποντος ιατρού, να διατάξει την άρση ήαντικατάστασή του. Σε περίπτωση απόρριψης της αίτη-σης, στην απόφαση απαιτείται να υπάρχει ειδική αιτιολο-γία ως προς την ανάγκη διατήρησης του θεραπευτικούµέτρου. Νέα αίτηση µπορεί να υποβληθεί µετά την πάρο-δο τεσσάρων µηνών από την απόρριψη της προηγούµε-νης.

3. Στη διαδικασία ενώπιον του Τριµελούς Πληµµελειο-δικείου κατά τις διατάξεις των παραγράφων 1, εδάφιο β΄και 2 του άρθρου αυτού, καθώς και του Εφετείου σε πε-ρίπτωση άσκησης έφεσης, εάν ο θεραπευόµενος δεν έ-χει συνήγορο, διορίζεται συνήγορος αυτεπαγγέλτως,κατά τις διατάξεις του άρθρου 340 του Κώδικα ΠοινικήςΔικονοµίας.

Άρθρο 71Μέτρα θεραπείας ατόµων µειωµένου καταλογισµού

λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής

1. Αν κάποιος τέλεσε αξιόποινη πράξη λόγω ψυχικής ήδιανοητικής διαταραχής που µειώνει σηµαντικά τον κα-ταλογισµό του (άρθρο 36 παρ. 1) και η πράξη του απει-λείται µε ποινή στερητική της ελευθερίας τουλάχιστον

84

ενός έτους, το δικαστήριο, εκτός από την επιβολή τηςµειωµένης ποινής, διατάσσει την εισαγωγή του σε ψυ-χιατρικό παράρτηµα καταστήµατος κράτησης ή, σε περί-πτωση αναστολής εκτέλεσης της ποινής του, τα θερα-πευτικά µέτρα του άρθρου 69Α παρ. 3, εφόσον κρίνει ότισυντρέχει ο περιγραφόµενος στο άρθρο 69Α παρ. 1 κίν-δυνος. Οι παράγραφοι 2 και 4 του άρθρου 69Α έχουν καιστην περίπτωση αυτή εφαρµογή.

2. Η εκτέλεση του µέτρου γίνεται αµέσως µετά την έκ-δοση της απόφασης, µε φροντίδα της εισαγγελικής αρ-χής.

3. Το άρθρο 70 έχει και εδώ ανάλογη εφαρµογή. Μετάτην ολοκλήρωση του θεραπευτικού µέτρου, ο καταδικα-σθείς εκτίει την ποινή του, εφόσον δεν έχει ανασταλεί ηεκτέλεσή της. Από την ποινή αφαιρείται ο χρόνος νοση-λείας στο ψυχιατρικό παράρτηµα καταστήµατος κράτη-σης ή στις µονάδες του άρθρου 69Α παρ. 3, στοιχεία α΄και β΄. Το Τριµελές Πληµµελειοδικείο του τόπου εκτέλε-σης του µέτρου µπορεί όµως να διατάξει τη µη έκτισητης ποινής, αν το έγκληµα για το οποίο επιβλήθηκε είναιπληµµέληµα και η έκτιση δεν θεωρείται πλέον αναγκαία.

Άρθρα 72 – 74(Καταργούνται)

Άρθρο 75Παραγραφή µέτρου ασφαλείας

1. Αν από τότε που έγινε αµετάκλητη η απόφαση µετην οποία επιβλήθηκε το µέτρο ασφαλείας του άρθρου69Α περάσει τριετία χωρίς να έχει αρχίσει η εκτέλεσήτου, αυτό δεν µπορεί πια να εκτελεστεί, εκτός αν το δι-καστήριο που το επέβαλε διατάξει διαφορετικά και δενέχουν περάσει δέκα έτη από την επιβολή του.

2. Το δικαστήριο µπορεί να διατάξει την εκτέλεση τουµέτρου κατά την προηγούµενη παράγραφο µόνο αν οσκοπός του µέτρου επιβάλλει ακόµα και τότε την εφαρ-µογή του.

Άρθρο 76Δήµευση

1. Η δήµευση των αντικειµένων της παραγράφου 1 τουάρθρου 68 επιβάλλεται υποχρεωτικά σε βάρος του κατό-χου τους, έστω και χωρίς την καταδίκη ορισµένου προ-σώπου για την τελεσθείσα πράξη, αν από τη φύση τουςπροκύπτει κίνδυνος της δηµόσιας τάξης. Η δήµευση ε-κτελείται και κατά των κληρονόµων, αν η απόφαση έγινεαµετάκλητη ενόσω ζούσε εκείνος κατά του οποίου α-παγγέλθηκε η δήµευση. Αν δεν προηγήθηκε καταδίκη ο-ρισµένου προσώπου ή δεν µπορούσε να γίνει δίωξη, τηδήµευση διατάσσει είτε το δικαστήριο που δίκασε την υ-πόθεση είτε το αρµόδιο δικαστικό συµβούλιο.

2. Το δικαστήριο ή το δικαστικό συµβούλιο αποφασίζειαν αυτά που δηµεύθηκαν, επιβάλλεται να καταστραφούνή αν µπορούν να χρησιµοποιηθούν για το δηµόσιο συµ-φέρον ή για κοινωνικούς σκοπούς ή για την ικανοποίησητου θύµατος.

Άρθρα 77 – 78(Καταργούνται)

ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΕΠΙΜΕΤΡΗΣΗ ΠΟΙΝΗΣ

Ι. Γενικοί κανόνες

Άρθρο 79Δικαστική επιµέτρηση της ποινής

1. Με την επιµέτρηση της ποινής καθορίζεται η ανάλο-γη και δίκαιη τιµωρία του εγκλήµατος µε βάση τη βαρύ-τητα της πράξης και το βαθµό ενοχής του υπαιτίου γι'αυτή. Το δικαστήριο σταθµίζει τα στοιχεία που λειτουρ-γούν υπέρ και σε βάρος του υπαιτίου και συνεκτιµά τιςσυνέπειες της ποινής για τον ίδιο και τους οικείους του.

2. Για την εκτίµηση της βαρύτητας του εγκλήµατος τοδικαστήριο λαµβάνει υπόψη του: α) τη βλάβη που προξέ-νησε το έγκληµα ή τον κίνδυνο που προκάλεσε, β) τηφύση, το είδος και το αντικείµενο του εγκλήµατος, κα-θώς επίσης όλες τις περιστάσεις χρόνου, τόπου, µέσωνκαι τρόπου που συνόδευσαν την προπαρασκευή ή την ε-κτέλεσή του.

3. Για την εκτίµηση του βαθµού ενοχής του υπαιτίου,το δικαστήριο εξετάζει: α) την ένταση του δόλου ή τοβαθµό της αµέλειάς του, β) τα αίτια που τον ώθησανστην εκτέλεση του εγκλήµατος, την αφορµή που του δό-θηκε και τον σκοπό που επιδίωξε, γ) τον χαρακτήρα τουκαι τον βαθµό της ανάπτυξής του που επηρέασαν τηνπράξη, δ) τις ατοµικές και κοινωνικές περιστάσεις καιτην προηγούµενη ζωή του στο µέτρο που σχετίζονται µετην πράξη, ε) τον βαθµό της δυνατότητας και της ικανό-τητάς του να πράξει διαφορετικά, στ) τη διαγωγή του κα-τά τη διάρκεια της πράξης και µετά την πράξη και ιδίωςτη µετάνοια που επέδειξε και την προθυµία του να επα-νορθώσει τις συνέπειες της πράξης του.

4. Στοιχεία που λειτουργούν υπέρ του υπαιτίου θεω-ρούνται ιδίως: α) το ότι αυτός διαδραµάτισε έναν σαφώςυποδεέστερο ρόλο σε πράξη που τελέστηκε από πολ-λούς, β) το ότι τέλεσε την πράξη σε δικαιολογηµένη συ-ναισθηµατική φόρτιση, γ) το ότι έθεσε τον εαυτό του στηδιάθεση των αρχών χωρίς σηµαντική καθυστέρηση, ενώµπορούσε να διαφύγει, δ) το ότι διευκόλυνε ουσιωδώςτην εξιχνίαση του εγκλήµατος.

5. Στοιχεία που λειτουργούν σε βάρος του υπαιτίου θε-ωρούνται ιδίως: α) η κατ’ επάγγελµα τέλεση της πράξης,β) η ιδιαίτερη σκληρότητα, γ) η εκµετάλλευση της εµπι-στοσύνης του θύµατος, δ) το γεγονός ότι το θύµα δενµπορούσε να προστατεύσει τον εαυτό του, ε) το ότι ο υ-παίτιος διαδραµάτισε ιθύνοντα ρόλο σε πράξη που τελέ-στηκε µε συµµετοχή πολλών.

6. Στοιχεία που έχουν αξιολογηθεί από τον νοµοθέτηγια τον προσδιορισµό της απειλούµενης ποινής δεν λαµ-βάνονται από το δικαστήριο επιπροσθέτως υπόψη κατάτην επιµέτρησή της.

7. Η επιµέτρηση της ποινής πρέπει να είναι ειδικά καιεµπεριστατωµένα αιτιολογηµένη. Η απλή µνεία ότι έ-χουν εκτιµηθεί τα κριτήρια των προηγούµενων παραγρά-φων δεν συνιστά αιτιολογία.

85

Άρθρο 80Επιµέτρηση και απότιση χρηµατικής ποινής

1. Κατά την επιµέτρηση της χρηµατικής ποινής, το δι-καστήριο ορίζει στην απόφαση τόσο τον αριθµό των ηµε-ρήσιων µονάδων όσο και το ύψος τους.

2. Κατά τον προσδιορισµό του αριθµού των ηµερήσιωνµονάδων, το δικαστήριο λαµβάνει υπόψη του µόνο τη βα-ρύτητα της πράξης και την ενοχή του υπαιτίου γι’ αυτή.

3. Το δικαστήριο καθορίζει το ύψος κάθε ηµερήσιαςµονάδας µε βάση την προσωπική και οικονοµική κατά-σταση του υπαιτίου, λαµβάνοντας υπόψη ειδικότερα τακαθαρά έσοδα που αποκτά από την εργασία του κατά µέ-σο όρο κάθε ηµέρα, άλλα τυχόν εισοδήµατα και εν γένειτην περιουσία του, καθώς και τις οικογενειακές του υπο-χρεώσεις. Άλλες υποχρεώσεις του µπορούν επίσης νασυνυπολογισθούν από το δικαστήριο.

4. Αν ο καταδικασθείς αδυνατεί να καταβάλει αµέσωςτο σύνολο της χρηµατικής ποινής ή η καταβολή της θασυνεπαγόταν την αδυναµία καταβολής της αποζηµίωσηςστο θύµα, το δικαστήριο καθορίζει προθεσµία, όχι µεγα-λύτερη από τρία έτη, ώστε µέσα σε αυτήν να καταβάλεισε δόσεις την ποινή του.

5. Αν η αδυναµία καταβολής των δόσεων της χρηµατι-κής ποινής οφείλεται σε ουσιώδη αλλαγή των όρων τηςπροσωπικής και οικονοµικής κατάστασης του καταδικα-σθέντος µετά την επιµέτρηση της ποινής, ο καταδικα-σθείς µπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο που εξέδωσετην απόφαση: α) διεύρυνση της προθεσµίας καταβολήςτης χρηµατικής ποινής, η οποία δεν µπορεί να υπερβαί-νει συνολικά τα πέντε έτη, β) µείωση του ύψους της ηµε-ρήσιας µονάδας ή γ) αντικατάσταση της χρηµατικής ποι-νής από την προσφορά κοινωφελούς εργασίας, στο µέ-τρο που ορίζει το δικαστήριο. Η αίτηση αυτή µπορεί να υ-ποβληθεί µία µόνο φορά.

6. Μαζί µε τη χρηµατική ποινή το δικαστήριο ορίζει τηστερητική της ελευθερίας ποινή που θα πρέπει να εκτί-σει ο καταδικασθείς σε περίπτωση µη καταβολής τηςχρηµατικής ποινής, η διάρκεια της οποίας δεν µπορεί ναυπερβαίνει τον αριθµό των ηµερήσιων µονάδων της χρη-µατικής ποινής. Στην περίπτωση αυτή δεν έχει εφαρµο-γή η διάταξη του άρθρου 99.

Άρθρο 81Επιµέτρηση της ποινής

της παροχής κοινωφελούς εργασίας

1.Κατά την επιµέτρηση της ποινής της παροχής κοινω-φελούς εργασίας λαµβάνονται υπόψη και η ηλικία, η κα-τάσταση της υγείας του υπαιτίου, καθώς και οι επαγγελ-µατικές και οικογενειακές του υποχρεώσεις.

2. Στην απόφαση ορίζεται η µέγιστη διάρκεια παροχήςτης κοινωφελούς εργασίας, που δεν µπορεί να υπερβαί-νει τους είκοσι τέσσερις µήνες.

3. Η κοινωφελής εργασία πραγµατοποιείται σε δηµό-σιες υπηρεσίες, οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης ήµη κερδοσκοπικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, προς όφε-λος του κοινού ή και άλλα, τα οποία ορίζονται µε απόφα-ση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπί-νων Δικαιωµάτων και τυχόν συναρµόδιων Υπουργών.Μπορεί επίσης να αφορά και σε παροχή υπηρεσιών προςτον παθόντα, αν υπάρχει η σύµφωνη γνώµη του. Με τηνίδια απόφαση ορίζονται επίσης η οργάνωση της παροχήςκοινωφελούς εργασίας, η διαδικασία επιλογής, ανάθε-

σης και επίβλεψης της σχετικής εργασίας και κάθε άλλησχετική λεπτοµέρεια.

4. Στην απόφαση καθορίζεται και η φυλάκιση ή η χρη-µατική ποινή που θα πρέπει να εκτίσει ο καταδικασθείς,αν δεν εκτελέσει µε συνέπεια την κοινωφελή εργασία.Τέσσερεις ώρες κοινωφελούς εργασίας αντιστοιχούνπρος µία ηµέρα φυλάκισης ή µία ηµερήσια µονάδα χρη-µατικής ποινής.

5. Αν η εργασία παρέχεται από εκείνον που καταδικά-στηκε ελλιπώς ή πληµµελώς µε δική του υπαιτιότητα, οεισαγγελέας εκτέλεσης της ποινής, αφού λάβει υπόψητη συχνότητα και σοβαρότητα της παραβίασης των υπο-χρεώσεων από τον καταδικασθέντα, τον βαθµό της υπαι-τιότητάς του και το τµήµα της ποινής που εκτίθηκε, µπο-ρεί να: α) προβεί σε προειδοποίηση εκείνου που καταδι-κάστηκε, β) παρατείνει την προθεσµία για την εκτέλεσητης εργασίας µέχρι ένα επιπλέον έτος, γ) επιτρέψει τηνεκτέλεση της χρηµατικής ποινής που είχε καθοριστείσύµφωνα µε την προηγούµενη παράγραφο, αφού αφαι-ρέσει το ποσό που αναλογεί στην ήδη εκτελεσθείσα ποι-νή παροχής κοινωφελούς εργασίας, καθορίζοντας γιακάθε τέσσερις ώρες εργασίας µία ηµερήσια µονάδα χρη-µατικής ποινής, δ) διατάσσει την έκτιση µέρους της φυ-λάκισης που επιβλήθηκε σύµφωνα µε την προηγούµενηπαράγραφο, διάρκειας δέκα ηµερών έως ενός µηνός, ε)διατάσσει την έκτιση της φυλάκισης που επιβλήθηκεσύµφωνα µε την προηγούµενη παράγραφο, αφού αφαι-ρέσει τον χρόνο παροχής κοινωφελούς εργασίας, καθο-ρίζοντας για κάθε τέσσερεις ώρες εργασίας µία ηµέραφυλάκισης.

Άρθρο 82Υπολογισµός του χρόνου της προσωρινής κράτησης

1. Όταν επιβάλλεται στερητική της ελευθερίας ποινή,αφαιρείται ο χρόνος κράτησης µετά τη σύλληψη, ο χρό-νος της προσωρινής κράτησης, καθώς και ο χρόνος πα-ραµονής σε θεραπευτικές µονάδες για διενέργεια πραγ-µατογνωµοσύνης κατά τον Κώδικα Ποινικής Δικονοµίας.

2. Στην περίπτωση συρροής εγκληµάτων που συνεκδι-κάζονται, αφαιρείται από την επιβληθείσα συνολική ποι-νή ο χρόνος της κράτησης που διατάχθηκε για οποιοδή-ποτε από αυτά, ακόµη και όταν η απόφαση κήρυξε τονκαταδικασθέντα αθώο για το έγκληµα για το οποίο είχεκρατηθεί. Αν ο κρατηθείς αθωωθεί για το έγκληµα για τοοποίο είχε κρατηθεί και γι αυτά που συνεκδικάσθηκαν, οχρόνος κράτησης αφαιρείται από άλλες ποινές, εφόσονεπιβάλλονται για εγκλήµατα που διαπράχθηκαν πριν απότην κράτηση.

3. Η αρµόδια αρχή για την εκτέλεση των δικαστικών α-ποφάσεων αφαιρεί από την ποινή τον χρόνο κράτησηςπου µεσολάβησε από την έκδοση της απόφασης έως τό-τε που αυτή έγινε αµετάκλητη.

4. Όταν επιβάλλεται µόνο χρηµατική ποινή για το έ-γκληµα για το οποίο ο καταδικασθείς είχε κρατηθεί, α-φαιρούνται από την ποινή που του επιβλήθηκε οι ηµερή-σιες µονάδες που αντιστοιχούν στον χρόνο της κράτη-σης.

Άρθρο 82 ΑΈγκληµα µε ρατσιστικά χαρακτηριστικά

Εάν έχει τελεστεί έγκληµα κατά παθόντος, η επιλογήτου οποίου έγινε λόγω των χαρακτηριστικών φυλής,

86

χρώµατος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογι-κών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, γενετήσιου προ-σανατολισµού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου,το πλαίσιο ποινής διαµορφώνεται ως εξής: α) Στην περίπτωση πληµµελήµατος, που τιµωρείται µε

φυλάκιση έως ένα έτος, το ελάχιστο όριο της ποινής αυ-ξάνεται κατά έξι µήνες. Στις λοιπές περιπτώσεις πληµµε-ληµάτων, το ελάχιστο όριο αυτής αυξάνεται κατά ένα έ-τος.

β) Στην περίπτωση κακουργήµατος το ελάχιστο όριοποινής αυξάνεται κατά δύο έτη.

ΙΙ. Μείωση της απειλούµενης ποινής

Άρθρο 83Μειωµένη ποινή

Όπου στον νόµο προβλέπεται µειωµένη ποινή χωρίςάλλο προσδιορισµό, το πλαίσιό της καθορίζεται ως εξής:α) αντί για την ποινή της ισόβιας κάθειρξης, επιβάλλεταικάθειρξη, β) αντί για την ποινή της κάθειρξης τουλάχι-στον δέκα ετών, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύοετών ή κάθειρξη έως οκτώ έτη, γ) αντί για την ποινή τηςκάθειρξης έως δέκα έτη επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχι-στον ενός έτους ή κάθειρξη έως έξι έτη, δ) σε κάθε άλληπερίπτωση, ο δικαστής µειώνει την ποινή ελεύθερα έωςτο ελάχιστο όριό της. Αν ο νόµος προβλέπει σωρευτικάποινή φυλάκισης και χρηµατική ποινή, µπορεί να επιβλη-θεί και µόνο η τελευταία.

Άρθρο 84Ελαφρυντικές περιστάσεις

1. Η ποινή µειώνεται επίσης κατά το µέτρο που προ-βλέπει το προηγούµενο άρθρο και στις περιπτώσεις πουσυντρέχουν ελαφρυντικές περιστάσεις.

2. Ελαφρυντικές περιστάσεις θεωρούνται ιδίως: α) τοότι ο υπαίτιος έζησε σύννοµα ως τον χρόνο που έγινε τοέγκληµα, περίσταση που δεν αποκλείεται από µόνη τηνπροηγούµενη καταδίκη του για ελαφρό πληµµέληµα, β)το ότι στην πράξη του ωθήθηκε από µη ταπεινά αίτια ή α-πό µεγάλη ένδεια ή υπό την επίδραση σοβαρής απειλήςή υπό την επιβολή προσώπου στο οποίο αυτός οφείλει υ-πακοή ή µε το οποίο βρίσκεται σε σχέση εξάρτησης, γ)το ότι στην πράξη του ωθήθηκε από ανάρµοστη συµπερι-φορά του παθόντος ή παρασύρθηκε από οργή ή βίαιηθλίψη που του προκάλεσε άδικη εναντίον του πράξη, δ)το ότι επέδειξε ειλικρινή µετάνοια και επιδίωξε να άρει ήνα µειώσει τις συνέπειες της πράξης του, ε) το ότι συ-µπεριφέρθηκε καλά για σχετικά µεγάλο διάστηµα µετάτην πράξη του, ακόµα και κατά την κράτησή του.

3. Ως ελαφρυντική περίπτωση λογίζεται και η µη εύλο-γη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας που δεν οφείλεταισε υπαιτιότητα του κατηγορουµένου.

Άρθρο 85Συρροή λόγων µείωσης της ποινής

1. Όταν στο πρόσωπο του υπαιτίου συντρέχουν περισ-σότεροι λόγοι µείωσης της ποινής ή όταν συντρέχουν έ-

νας ή περισσότεροι τέτοιοι λόγοι µαζί µε ελαφρυντικέςπεριστάσεις του άρθρου 84 ή περισσότερες ελαφρυντι-κές περιστάσεις, το δικαστήριο ελαττώνει περαιτέρω τοκατώτατο όριο της µειωµένης κατά το άρθρο 83 ποινήςως εξής: α) τα πέντε έτη µειώνονται σε τρία, β) τα δύο έ-τη σε ένα, γ) το ένα έτος, σε έξι µήνες και δ) η µειωµένηποινή της φυλάκισης, σε παροχή κοινωφελούς εργασίαςή χρηµατική ποινή.

2. Οι ποινές της προηγούµενης παραγράφου επιβάλ-λονται και όταν πέραν της συνδροµής ενός λόγου µείω-σης της ποινής ή ελαφρυντικής περίπτωσης, ο κατηγο-ρούµενος έχει οµολογήσει την ενοχή του κατά την προ-δικασία, συµβάλλοντας έτσι στην έγκαιρη απονοµή τηςδικαιοσύνης.

Άρθρα 86 – 93(Καταργούνται)

ΙΙΙ. Συρροή εγκληµάτων

Άρθρο 94Συνολική ποινή σε περίπτωση

στερητικών της ελευθερίας ποινών

1.Κατά του υπαιτίου δύο ή περισσότερων εγκληµάτωνπου τελέστηκαν µε περισσότερες πράξεις και τιµωρού-νται µε πρόσκαιρες στερητικές της ελευθερίας ποινές, ε-πιβάλλεται, µετά την επιµέτρησή τους, συνολική ποινή, ηοποία αποτελείται από τη βαρύτερη από τις συντρέχου-σες ποινές επαυξηµένη. Αν οι συντρέχουσες ποινές εί-ναι του ίδιου είδους και ίσης διάρκειας, η συνολική ποινήσχηµατίζεται µε την επαύξηση µιας από αυτές. Η επαύ-ξηση της βαρύτερης ποινής για κάθε µία από τις συντρέ-χουσες ποινές δεν µπορεί να είναι µεγαλύτερη από το έ-να δεύτερο κάθε συντρέχουσας ποινής, ούτε µπορεί ησυνολική ποινή να ξεπεράσει τα είκοσι έτη, όταν η βαρύ-τερη ποινή είναι κάθειρξη και τα οκτώ έτη όταν πρόκειταιγια φυλάκιση.

2. Αν τα εγκλήµατα που συρρέουν τελέστηκαν µε µίαπράξη, το δικαστήριο επαυξάνει ελεύθερα τη βαρύτερηαπό τις συντρέχουσες ποινές, αλλά όχι πέρα από το α-νώτατο όριο του είδους της ποινής.

3. Αν χορηγήθηκε αµνηστία, χάρη, αναστολή δίωξης,απόλυση υπό όρο ή επήλθε παραγραφή ή αφέθηκε ο-πωσδήποτε η ποινή για ένα ή περισσότερα από τα ε-γκλήµατα που συρρέουν και των οποίων οι ποινές προ-σµετρήθηκαν κατά τις διατάξεις της προηγούµενης πα-ραγράφου, εξακολουθεί η εκτέλεση των υπόλοιπων ποι-νών και, αν συντρέχει περίπτωση, ο εισαγγελέας προκα-λεί νέα προσµέτρηση γι’ αυτές, αυτεπαγγέλτως ή µε αί-τηση του καταδικασθέντος.

Άρθρο 95Συντρέχουσες παρεπόµενες ποινές

και µέτρα ασφαλείας

Οι παρεπόµενες ποινές και τα µέτρα ασφαλείας επι-βάλλονται ή µπορούν επιβληθούν µαζί µε τη συνολικήποινή, αν το ορίζει ο νόµος για ένα από τα εγκλήµαταπου συρρέουν.

87

Άρθρο 96Συνολική ποινή σε περίπτωση συρροής χρηµατικών ποινών

1. Αν συντρέχουν περισσότερες από µία χρηµατικέςποινές, η συνολική ποινή που επιβάλλεται αποτελείται α-πό τη βαρύτερή τους, επαυξηµένη ανάλογα µε την οικο-νοµική κατάσταση του καταδικασθέντος. Η επαύξησηαυτή όµως δεν µπορεί να ξεπεράσει το ένα δεύτερο τουαθροίσµατος των υπόλοιπων ποινών που συντρέχουν. Ανοι συντρέχουσες ποινές είναι ισόποσες, η συνολική ποι-νή σχηµατίζεται µε την επαύξηση µιας από αυτές.

2. Η διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 94 εφαρµόζεταικαι σ' αυτό το άρθρο.

Άρθρο 96ΑΣυνολική ποινή σε περίπτωση συρροής ποινών

παροχής κοινωφελούς εργασίας

1.Κατά του υπαιτίου δύο ή περισσότερων εγκληµάτωνπου τελέστηκαν µε περισσότερες πράξεις και τιµωρού-νται µε ποινή παροχής κοινωφελούς εργασίας, επιβάλ-λεται, µετά την επιµέτρηση, συνολική ποινή, η οποία α-ποτελείται από τη βαρύτερη από τις συντρέχουσες ποι-νές επαυξηµένη. Αν οι συντρέχουσες ποινές είναι ίσηςδιάρκειας, η συνολική ποινή σχηµατίζεται µε την επαύ-ξηση µιας από αυτές. Η επαύξηση της βαρύτερης ποινήςγια κάθε µία από τις συντρέχουσες ποινές δεν µπορεί ναείναι µεγαλύτερη από το ένα δεύτερο κάθε συντρέχου-σας ποινής, ούτε µπορεί η συνολική ποινή να ξεπεράσειτις οκτακόσιες ώρες κοινωφελούς εργασίας.

2. Αν τα εγκλήµατα που συρρέουν τελέστηκαν µε µίαπράξη, το δικαστήριο επαυξάνει ελεύθερα τη βαρύτερηαπό τις συντρέχουσες ποινές, αλλά όχι πέρα από το α-νώτατο όριο του είδους της ποινής.

3. Η ποινή της παροχής κοινωφελούς εργασίας δεν ε-κτελείται όταν συντρέχει µε στερητική της ελευθερίαςποινή µεγαλύτερη των τριών ετών.

Άρθρο 97Άλλες περιπτώσεις συνολικής ποινής

Οι διατάξεις των άρθρων 94 παρ. 1, 96 παρ. 1 και 96 Απαρ. 1 εφαρµόζονται και όταν κάποιος, προτού εκτιθεί ο-λοκληρωτικά ή παραγραφεί ή χαριστεί η ποινή που του ε-πιβλήθηκε για κάποια αξιόποινη πράξη, καταδικαστεί γιαάλλη αξιόποινη πράξη, οποτεδήποτε και αν τελέστηκεαυτή.

Άρθρο 98Έγκληµα κατ’ εξακολούθηση

1. Αν περισσότερες από µία πράξεις του ίδιου προσώ-που συνιστούν εξακολούθηση του ίδιου εγκλήµατος, τοδικαστήριο µπορεί, αντί να εφαρµόσει τις διατάξεις τωνάρθρων 94 παρ. 1, 96 παρ. 1 και 96 Α παρ. 1, να επιβάλειµία και µόνο ποινή, για την επιµέτρηση της οποίας λαµ-βάνει υπόψη το όλο περιεχόµενο των µερικότερων πρά-ξεων.

2. Η αξία του αντικειµένου της πράξης και η περιου-σιακή βλάβη ή το περιουσιακό όφελος που προκύπτουναπό την κατ’ εξακολούθηση τέλεση του εγκλήµατοςλαµβάνονται συνολικά υπόψη αν ο δράστης απέβλεπεµε τις µερικότερες πράξεις του στο αποτέλεσµα αυτό.

Στις περιπτώσεις αυτές ο ποινικός χαρακτήρας της πρά-ξης προσδιορίζεται µε βάση τη συνολική αξία του αντι-κειµένου και την συνολική περιουσιακή βλάβη ή το συνο-λικό περιουσιακό όφελος που ανάλογα µε το έγκληµα ε-πήλθε ή σκοπήθηκε.

ΙV. Αναστολή εκτέλεσης της ποινής

Άρθρο 99Αναστολή εκτέλεσης της ποινής υπό όρο

1. Αν κάποιος καταδικαστεί σε φυλάκιση που δεν υ-περβαίνει τα τρία έτη, το δικαστήριο διατάσσει την ανα-στολή εκτέλεσης της ποινής για διάστηµα από ένα έωςτρία έτη, εκτός αν κρίνει, µε βάση ειδικά µνηµονευόµεναστην αιτιολογία στοιχεία, ότι η εκτέλεση της ποινής εί-ναι απολύτως αναγκαία για να αποτρέψει τον καταδικα-σθέντα από την τέλεση νέων αξιόποινων πράξεων. Οχρόνος αναστολής δεν µπορεί να είναι βραχύτερος απότη διάρκεια της ποινής και αρχίζει από τη δηµοσίευσητης απόφασης που χορηγεί την αναστολή.

2. Στην ίδια απόφαση το δικαστήριο µπορεί να προσ-διορίσει τους όρους υπό τους οποίους παρέχεται η ανα-στολή εκτέλεσης της ποινής, οι οποίοι, διαζευκτικά ήσωρευτικά, είναι ιδίως: α) η αποκατάσταση του συνόλουή µέρους της ζηµίας που προκλήθηκε στο θύµα της αξιό-ποινης πράξης κατά το µέτρο των δυνατοτήτων του κα-ταδικασθέντος, β) η αφαίρεση της άδειας οδήγησης γιαχρονικό διάστηµα έως ένα έτος, αν η πράξη συνδέεταιµε σοβαρή παραβίαση των κανόνων οδήγησης, γ) η κα-ταβολή ποσού ύψους έως δέκα χιλιάδες ευρώ για κοινω-φελείς σκοπούς, δ) η εκπλήρωση υποχρεώσεων του κα-ταδικασθέντος για διατροφή ή επιµέλεια άλλων προσώ-πων, ε) η συµµετοχή του καταδικασθέντος, εφόσον συ-ναινεί, σε πρόγραµµα απεξάρτησης ή άλλο θεραπευτικόπρόγραµµα, στ) η συµµετοχή του καταδικασθέντος σεσυνεδρίες µε επιµελητή κοινωνικής αρωγής, ζ) η εµφάνι-ση στο αστυνοµικό τµήµα, η) η απαγόρευση εξόδου απότη χώρα.

3. Μετά από αίτηση του εισαγγελέα εκτέλεσης τηςποινής ή του καταδικασθέντος, το αρµόδιο δικαστήριοµπορεί να αποφασίσει την άρση ή την τροποποίηση τωνόρων που έχει επιβάλει. Νέα αίτηση του καταδικασθέ-ντος µπορεί να υποβληθεί µετά πάροδο τριµήνου απότην απόρριψη της προηγούµενης.

4. Αν ο καταδικασθείς παραβιάζει τους όρους που τουέχουν επιβληθεί, εφαρµόζεται αναλόγως η διάταξη τουάρθρου 81 παρ. 5.

Άρθρο 100Αναστολή εκτέλεσης µέρους της ποινής

1. Αν κάποιος καταδικαστεί σε φυλάκιση που δεν υ-περβαίνει τα τρία έτη, το δικαστήριο, εφόσον κρίνει ότιείναι αναγκαία η έκτιση µέρους της στερητικής της ελευ-θερίας ποινής για να τον αποτρέψει από την τέλεση άλ-λων αξιόποινων πράξεων, µπορεί να διατάξει την εκτέ-λεση του µέρους αυτού - η διάρκεια του οποίου δεν µπο-ρεί να είναι κατώτερη των δέκα ηµερών ούτε ανώτερητων τριών µηνών - και την αναστολή εκτέλεσης του υπο-λοίπου.

2. Οι παράγραφοι 2 έως 4 του προηγούµενου άρθρουέχουν και εδώ ανάλογη εφαρµογή.

88

Άρθρο 101Ανάκληση της αναστολής

Αν κατά τη διάρκεια της αναστολής, καταστεί αµετά-κλητη καταδίκη για πράξη που τελέστηκε πριν από τη δη-µοσίευση της απόφασης για την αναστολή, και η συνολι-κή ποινή που επιβάλλεται κατά το άρθρο 97 υπερβαίνειτα τρία έτη, η αναστολή θεωρείται ότι δε χορηγήθηκεποτέ, εκτός αν το δικαστήριο, απαγγέλλοντας τη νέα κα-ταδίκη, ρητά διατάξει µε την ίδια απόφαση να διατηρηθείη αναστολή, λόγω της ελαφράς φύσης του πληµµελήµα-τος για το οποίο απαγγέλθηκε η νέα καταδίκη.

Άρθρο 102Άρση της αναστολής

1. Αν κατά τον χρόνο της αναστολής ο καταδικασθείςκαταδικαστεί και πάλι για έγκληµα που τελέστηκε κατάτη διάρκεια της αναστολής, το δικαστήριο διατάσσει τηνάρση της αναστολής µόλις καταστεί αµετάκλητη η νέακαταδίκη. Η ποινή που επιβλήθηκε µε τη νέα καταδίκη ε-κτελείται στη συνέχεια µετά την ποινή που είχε αναστα-λεί, εκτός αν λόγω της ελαφράς φύσης του πληµµελή-µατος που αφορά η νέα καταδίκη, το δικαστήριο µε την ί-δια απόφαση ρητά διατάξει να µην αρθεί η αναστολή.

2. Αν η αναστολή δεν ανακληθεί και δεν αρθεί, η ποινήπου είχε ανασταλεί θεωρείται σαν να µην είχε επιβληθεί.

Άρθρο 103Ενέργεια αλλοδαπής απόφασης

Αν η καταδίκη που ορίζει το προηγούµενο άρθρο επήλ-θε µε απόφαση αλλοδαπού δικαστηρίου, η ενέργειά τηςόσον αφορά την άρση της αναστολής κρίνεται ελεύθερααπό το δικαστήριο, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά σεδιατάξεις διεθνών ή ευρωπαϊκών κειµένων που δεσµεύ-ουν τη χώρα.

Άρθρο 104Δικαστικές δαπάνες, αποζηµιώσεις

και παρεπόµενες ποινές

1. Η αναστολή της ποινής δεν απαλλάσσει τον καταδι-κασθέντα από την πληρωµή των δικαστικών εξόδων, τηναστική αποζηµίωση ή τη χρηµατική ικανοποίηση.

2. Οι παρεπόµενες ποινές αναστέλλονται και εξαλεί-φονται µαζί µε την κύρια ποινή. Αν όµως πρόκειται για α-ποστέρηση θέσεων και αξιωµάτων κατά το άρθρο 60, τοδικαστήριο µπορεί να διατάξει τη µη αναστολή.

V. Μετατροπή της στερητικής της ελευθερίας ποινής

Άρθρο 104ΑΜετατροπή της φυλάκισης σε κοινωφελή εργασία

1.Όταν επιβάλλεται φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τατρία έτη και δεν συντρέχει περίπτωση εφαρµογής τωνάρθρων 99 και 100, η ποινή µετατρέπεται σε παροχή κοι-νωφελούς εργασίας (άρθρο 81), εκτός αν το δικαστήριοκρίνει, µε ειδική αιτιολογία, ότι αυτή δεν είναι αρκετή γιανα αποτρέψει τον δράστη από την τέλεση άλλων εγκλη-µάτων. Κάθε ηµέρα φυλάκισης δεν µπορεί να αντιστοιχείσε περισσότερες από τρεις ώρες κοινωφελούς εργα-

σίας, η διάρκεια της οποίας δεν µπορεί να υπερβαίνει τατρία έτη.

2. Η µετατροπή δεν είναι εφικτή αν ο καταδικασθείςδεν συναινεί ή δεν είναι παρών. Αν ο καταδικασθείς δενήταν παρών, µπορεί να ζητήσει τη µετατροπή της ποινήςτου σε παροχή κοινωφελούς εργασίας µε αυτοτελή αίτη-σή του.

3. Αν επήλθε ουσιώδης αλλαγή των όρων της παρα-γράφου 1, ο καταδικασθείς µπορεί να ζητήσει νέο υπο-λογισµό της παρεχόµενης κοινωφελούς εργασίας µε αυ-τοτελή αίτησή του.

VI. Δικαστική άφεση της ποινής

Άρθρο 104ΒΛόγοι δικαστικής άφεσης της ποινής

1. Το δικαστήριο µπορεί να µην επιβάλει ποινή στον υ-παίτιο πληµµελήµατος αν: α) αυτός έχει πληγεί τόσο σο-βαρά από το αποτέλεσµα της πράξης του, ώστε η επιβο-λή της ποινής να εµφανίζεται πλέον δυσανάλογα επα-χθής, β) έχει αποκαταστήσει στο µέτρο του δυνατού τηνπροσβολή που έχει προκαλέσει στον παθόντα, δείχνο-ντας ειλικρινή µετάνοια, ώστε η ποινή να µην κρίνεταιπλέον αναγκαία, γ) η βλάβη ή ο κίνδυνος που προκλήθη-καν από την πράξη του ήταν ιδιαιτέρως µικρής βαρύτη-τας ή δ) έχει περάσει ασυνήθιστα µεγάλο χρονικό διά-στηµα από την τέλεση του εγκλήµατος, ώστε η επιβολήτης ποινής να µην εµφανίζεται πλέον αναγκαία, σε συν-δυασµό και µε τη µικρή βαρύτητα της πράξης.

2. Το δικαστήριο δεν επιβάλλει ποινή στον υπαίτιοπληµµελήµατος, αν έχει ολοκληρωθεί επιτυχώς διαδικα-σία αποκαταστατικής δικαιοσύνης µεταξύ αυτού και τουπαθόντος.

ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΗ ΕΚΤΙΣΗ ΤΩΝ ΠΟΙΝΩΝ

ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Ι. Αντικατάσταση της στερητικής της ελευθερίας ποινής

Άρθρο 105Έκτιση της ποινής στην κατοικία

1. Όποιος καταδικάστηκε σε ποινή στερητική της ε-λευθερίας έως δεκαπέντε έτη και έχει υπερβεί το εβδο-µηκοστό έτος της ηλικίας εκτίει την ποινή ή το υπόλοιποτης ποινής στην κατοικία του, εκτός αν το δικαστήριο, µεειδική αιτιολογία, κρίνει ότι η έκτιση της ποινής σε κατά-στηµα κράτησης είναι απολύτως αναγκαία για να απο-τραπεί από την τέλεση άλλων αντίστοιχης βαρύτητας ε-γκληµάτων. Αν το πιο πάνω όριο ηλικίας έχει συµπληρω-θεί κατά την εκδίκαση της υπόθεσης, αποφασίζει το δι-καστήριο που επιβάλλει την ποινή. Σε κάθε άλλη περί-πτωση αποφασίζει το συµβούλιο πληµµελειοδικών τηςπεριοχής που εδρεύει το δικαστήριο αυτό, µετά από αί-τηση του καταδικασθέντος.

2. Η διάταξη της προηγούµενης παραγράφου ισχύει,ανεξαρτήτως ποινής, και για τις µητέρες που έχουν τηνεπιµέλεια ανήλικων τέκνων, τα οποία δεν έχουν συµπλη-ρώσει το όγδοο έτος της ηλικίας τους. Ισχύει επίσης,χωρίς τις προϋποθέσεις της παραγράφου1, για εκείνους

89

που νοσούν από σύνδροµο επίκτητης ανοσοποιητικής α-νεπάρκειας τελικού σταδίου, από χρόνια νεφρική ανε-πάρκεια και υποβάλλονται σε τακτική αιµοκάθαρση, απόανθεκτική φυµατίωση ή είναι τετραπληγικοί, από κίρρω-ση του ήπατος µε αναπηρία άνω του εξήντα επτά τοις ε-κατό (67%), από γεροντική άνοια ή από κακοήθη νεοπλά-σµατα τελικού σταδίου. Για τη διακρίβωση των προϋπο-θέσεων του προηγούµενου εδαφίου απαιτείται γνωµά-τευση δύο ιατρών δηµόσιου νοσοκοµείου. Με κοινή από-φαση των Υπουργών Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Αν-θρωπίνων Δικαιωµάτων και Υγείας µπορεί να προστίθε-νται και άλλα είδη ασθενειών ανάλογης βαρύτητας.

3. Το δικαστήριο ή το δικαστικό συµβούλιο εάν κατάτις προηγούµενες παραγράφους αντικαταστήσει τηνστερητική της ελευθερίας ποινή µε έκτισή της στην κα-τοικία, µπορεί να επιβάλει στον καταδικασθέντα κατάλ-ληλους κατά την κρίση του όρους από εκείνους που ανα-φέρονται στο άρθρο 99 παρ. 2 περιπτώσεις δ΄ έως στ΄,µε ανάλογη εφαρµογή της παρ. 4 του ίδιου άρθρου, ή έ-κτιση µε ηλεκτρονική επιτήρηση. Το δικαστικό συµβού-λιο µπορεί να ανακαλέσει την έκτιση της ποινής στην κα-τοικία αν διαπιστωθεί ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέ-σεις της παραγράφου 2.

Άρθρο 105ΑΠαροχή κοινωφελούς εργασίας

1. Ο καταδικαζόµενος σε ποινή φυλάκισης που δεν υ-περβαίνει συνολικά τα πέντε έτη, µπορεί να δηλώσειπρος το δικαστήριο ότι επιθυµεί να µετατραπεί το υπό-λοιπο της ποινής του έως τον χρόνο της υπό όρο απόλυ-σης, κατά το επόµενο άρθρο, σε παροχή κοινωφελούςεργασίας, αφού θα έχει εκτίσει πραγµατικά το ένα δέκα-το αυτής. Το Δικαστήριο, µετατρέπει την ποινή, εν όλω ήεν µέρει, εκτός αν µε ειδική αιτιολογία κρίνει ότι η βαρύ-τητα της πράξης, οι συνθήκες τέλεσής της και τα ιδιαίτε-ρα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του καταδικα-σθέντος, καθιστούν απολύτως αναγκαία την έκτιση τηςποινής στο κατάστηµα κράτησης για να αποτραπεί η τέ-λεση από αυτόν άλλων αντίστοιχης βαρύτητας εγκληµά-των.

2. Για τη µετατροπή της στερητικής της ελευθερίαςποινής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, κάθε µήναςφυλάκισης αντιστοιχεί σε σαράντα ώρες κοινωφελούςεργασίας, η οποία πρέπει να εκτελεστεί εντός του οριζό-µενου στην προηγούµενη παράγραφο χρόνου.

3. Η µετατροπή δεν προϋποθέτει αµετάκλητη καταδι-καστική απόφαση.

4. Οι παράγραφοι 3 και 5, περιπτώσεις α΄ και ε΄ τουάρθρου 81 ισχύουν και στην περίπτωση αυτή.

ΙΙ. Απόλυση καταδίκου υπό όρο

Άρθρο 105ΒΑπόλυση υπό τον όρο της ανάκλησης

1. Όσοι καταδικάστηκαν σε στερητική της ελευθερίαςποινή µπορούν να απολυθούν υπό τον όρο της ανάκλη-σης, σύµφωνα µε τις πιο κάτω διατάξεις, εφόσον έχουνεκτίσει : α) σε περίπτωση φυλάκισης, τα δύο πέµπτα αυτής,

β) σε περίπτωση πρόσκαιρης κάθειρξης, τα τρία πέ-µπτα αυτής και γ) σε περίπτωση ισόβιας κάθειρξης τουλάχιστον είκοσι

έτη. 2. Για τη χορήγηση της υπό όρο απόλυσης δεν απαιτεί-

ται να έχει καταστεί η καταδίκη αµετάκλητη. 3. Στην περίπτωση που συντρέχουν σωρευτικά περισ-

σότερες ποινές, ο καταδικασθείς µπορεί να απολυθεί ανέχει εκτίσει το άθροισµα των τµηµάτων των ποινών, πουπροβλέπεται στην παράγραφο 1. Σε κάθε περίπτωση οκαταδικασθείς µπορεί να απολυθεί αν έχει εκτίσει είκοσιπέντε έτη και όταν το παραπάνω άθροισµα υπερβαίνει τοόριο αυτό.

4. Αν ο καταδικασθείς εργάζεται, κάθε ηµέρα εργασίαςυπολογίζεται σύµφωνα µε τις σχετικές διατάξεις τηςσωφρονιστικής νοµοθεσίας. Κάθε ηµέρα κράτησης κρα-τουµένων που πάσχουν από ηµιπληγία ή παραπληγία,σκλήρυνση κατά πλάκας ή έχουν υποβληθεί σε επέµβα-ση µεταµόσχευσης καρδιάς, ήπατος, νεφρού ή µυελούτων οστών ή είναι φορείς του συνδρόµου επίκτητης ανο-σοποιητικής ανεπάρκειας ή πάσχουν από κακοήθη νεο-πλάσµατα ή από νεφρική ανεπάρκεια για την οποία γίνε-ται τακτική αιµοκάθαρση ή από φυµατίωση κατά τη διάρ-κεια της θεραπείας της, υπολογίζεται ευεργετικά ως δύο(2) ηµέρες εκτιόµενης ποινής. Το ίδιο ισχύει και για: α)κρατουµένους µε ποσοστό αναπηρίας πενήντα τοις εκα-τό (50%) και άνω, που δεν µπορούν να εργαστούν, εφό-σον κρίνεται ότι η παραµονή τους στο κατάστηµα κράτη-σης καθίσταται ιδιαίτερα επαχθής λόγω αδυναµίας αυτο-εξυπηρέτησης, β) κρατουµένους µε ποσοστό αναπηρίαςεξήντα επτά τοις εκατό (67%) και άνω, γ) κρατουµένουςστους οποίους απαγορεύεται ύστερα από γνωµάτευσηαπό Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕ.Π.Α.) η ανάλη-ψη εργασίας ή απασχόλησης που µπορεί βάσιµα να προ-καλέσει σοβαρή και µόνιµη βλάβη στην υγεία τους, δ)κρατουµένους οι οποίοι νοσηλεύονται σε θεραπευτικάκαταστήµατα ή νοσοκοµεία εφόσον η νοσηλεία τους έ-χει διαρκέσει τουλάχιστον τέσσερις (4) µήνες, ε) κρα-τούµενες µητέρες για όσο διάστηµα έχουν µαζί τους ταανήλικα τέκνα τους, στ) κρατουµένους που συµµετέ-χουν σε θεραπευτικό πρόγραµµα ψυχικής απεξάρτησηςαπό ναρκωτικά εγκεκριµένου, κατά το άρθρο 51 του ν.4139/2013 οργανισµού και ζ) κρατουµένους για όσο διά-στηµα διαρκεί η κράτησή τους σε χώρους αστυνοµικώντµηµάτων ή αστυνοµικών διευθύνσεων. Η διακρίβωσητης αναπηρίας στις περιπτώσεις α΄ και β΄ γίνεται µε τηδιαδικασία της παραγράφου 2 του άρθρου 105.

5. Για τη χορήγηση της υπό όρο απόλυσης, ως ποινήπου εκτίθηκε θεωρείται αυτή που υπολογίστηκε ευεργε-τικά είτε κατά την προηγούµενη παράγραφο είτε κατάτις ειδικές διατάξεις που προβλέπουν αντίστοιχο υπολο-γισµό.

6. Προκειµένου για ποινές κάθειρξης δεν µπορεί ναχορηγηθεί στον καταδικασθέντα απόλυση υπό όρο, ανδεν έχει παραµείνει στο σωφρονιστικό κατάστηµα γιαχρονικό διάστηµα ίσο µε τα δύο πέµπτα της ποινής πουτου επιβλήθηκε και, σε περίπτωση ισόβιας κάθειρξης, δε-καέξι έτη. Το χρονικό διάστηµα των δύο πέµπτων ή, σεπερίπτωση ισόβιας κάθειρξης, των δεκαέξι ετών, προ-σαυξάνεται κατά το ένα τρίτο των λοιπών ποινών πουτυχόν έχουν επιβληθεί, στην περίπτωση που αυτές συ-

90

ντρέχουν σωρευτικά. Σε κάθε περίπτωση όµως ο καταδι-κασθείς µπορεί να απολυθεί αν έχει παραµείνει στο κα-τάστηµα είκοσι έτη και αν εκτίει περισσότερες ποινές ι-σόβιας κάθειρξης, αν έχει παραµείνει είκοσι πέντε έτη.

Άρθρο 106Προϋποθέσεις για τη χορήγηση της απόλυσης

1. Η απόλυση υπό όρο µπορεί να µη χορηγηθεί αν κρι-θεί µε ειδική αιτιολογία ότι η διαγωγή του καταδικασθέ-ντος, κατά την έκτιση της ποινής του, καθιστά απολύτωςαναγκαία τη συνέχιση της κράτησής του για να αποτρα-πεί η τέλεση από αυτόν νέων αξιόποινων πράξεων. Μόνηη επίκληση πειθαρχικού παραπτώµατος κατά την έκτισητης ποινής δεν αρκεί για τη µη χορήγηση της απόλυσης.

2. Στον απολυόµενο µπορούν να επιβληθούν ορισµέ-νες υποχρεώσεις που θα αφορούν τον τρόπο της ζωήςτου και ιδίως τον τόπο διαµονής του, µε ανάλογη εφαρ-µογή των περιπτώσεων δ΄ έως στ΄ της παραγράφου 2του άρθρου 99. Οι υποχρεώσεις αυτές µπορούν πάντοτενα ανακληθούν ή να τροποποιηθούν µε αίτηση εκείνουπου απολύθηκε.

3. Η εποπτεία για την τήρηση των κατά την προηγού-µενη παράγραφο υποχρεώσεων µπορεί να ανατεθεί καισε εταιρεία προστασίας αποφυλακιζοµένων.

Άρθρο 107Ανάκληση της απόλυσης

1. Η απόλυση µπορεί να ανακληθεί, αν εκείνος που α-πολύθηκε δε συµµορφωθεί µε τις υποχρεώσεις που τουεπιβλήθηκαν κατά την απόλυση.

2. Στην περίπτωση αυτή ο χρόνος από την απόλυση έ-ως τη νέα σύλληψη δεν υπολογίζεται στη διάρκεια τηςποινής.

Άρθρο 108Άρση της απόλυσης

Η απόλυση αίρεται αν µέσα στο χρονικό διάστηµα πουπροβλέπει το επόµενο άρθρο, εκείνος που απολύθηκεδιαπράξει έγκληµα µε δόλο, για το οποίο του επιβλήθηκεαµετακλήτως οποτεδήποτε ποινή στερητική της ελευθε-ρίας ανώτερη από ένα έτος. Στην περίπτωση αυτή εκτίειαθροιστικά και ολόκληρο το υπόλοιπο της προηγούµε-νης ποινής, το οποίο όφειλε να εκτίσει κατά τον χρόνοτης απόλυσης.

Άρθρο 109Συνέπειες της µη ανάκλησης και άρσης

Αν από την απόλυση περάσει το χρονικό διάστηµα τηςποινής το οποίο υπολειπόταν για έκτιση, σε όσες περι-πτώσεις αυτό είναι ανώτερο από τρία έτη, ή αν περά-σουν τρία έτη χωρίς να γίνει ανάκληση ή άρση, η ποινήθεωρείται ότι εκτίθηκε. Η ισόβια κάθειρξη θεωρείται ότιεκτίθηκε, αν περάσουν δέκα έτη από την απόλυση χωρίςνα γίνει ανάκληση ή άρση της απόλυσης.

Άρθρο 110Διαδικασία για τη χορήγηση και την ανάκληση

της απόλυσης

1. Για τη χορήγηση της απόλυσης υπό όρο αποφασίζειτο συµβούλιο των πληµµελειοδικών του τόπου έκτισης

της ποινής. Ο καταδικασθείς κλητεύεται υποχρεωτικάδέκα τουλάχιστον ηµέρες πριν από τη συνεδρίαση, κατάτην οποία µπορεί να παραστεί αυτοπροσώπως ή µε συ-νήγορο που διορίζει µε απλό έγγραφο θεωρηµένο απότον διευθυντή της φυλακής ή τις αρµόδιες αρχές.

2. Η απόλυση υπό όρο χορηγείται µε αίτηση της διεύ-θυνσης του καταστήµατος στο οποίο κρατείται ο καταδι-κασθείς. Η αίτηση υποβάλλεται δύο µήνες πριν από τησυµπλήρωση του χρόνου που προβλέπει το άρθρο 105Β.Αν η διεύθυνση του καταστήµατος κρίνει ότι συντρέχουνπροϋποθέσεις για τη µη χορήγηση της απόλυσης, υπο-βάλλει σχετική αναφορά µαζί µε έκθεση της κοινωνικήςυπηρεσίας του καταστήµατος στον εισαγγελέα τωνπληµµελειοδικών, ο οποίος την εισάγει στο συµβούλιο.

3. Για την ανάκληση αποφασίζει το ίδιο δικαστικό συµ-βούλιο, ύστερα από πρόταση των αρχών που εποπτεύ-ουν αυτόν που απολύθηκε. Το εδάφιο β΄ της πρώτης πα-ραγράφου εφαρµόζεται και στην περίπτωση αυτή.

4. Σε περίπτωση επείγουσας ανάγκης, για να προλη-φθεί κίνδυνος της δηµόσιας τάξης, ο εισαγγελέας πληµ-µελειοδικών του τόπου διαµονής εκείνου που απολύθη-κε µπορεί να διατάξει την προσωρινή σύλληψή του ύστε-ρα από την οποία προκαλείται αµέσως µε τη νόµιµη δια-δικασία η απόφαση για την ανάκληση. Αν αποφασιστεί ηανάκληση, θεωρείται ότι αυτή επήλθε την ηµέρα τηςσύλληψης.

Άρθρο 110ΑΑπόλυση υπό τον όρο της κατ’ οίκον έκτισης

της ποινής µε ηλεκτρονική επιτήρηση

1. Όσοι καταδικάσθηκαν σε ποινή στερητική της ελευ-θερίας µπορούν, µε αίτησή τους, σύµφωνα µε τα οριζό-µενα στο άρθρο 106 παρ. 1, να απολυθούν υπό τον όροτου κατ' οίκον περιορισµού µε ηλεκτρονική επιτήρηση, ό-πως αυτός ορίζεται στο άρθρο 284 Κώδικα Ποινικής Δι-κονοµίας, εφόσον έχουν εκτίσει: α) προκειµένου για φυλάκιση, το ένα πέµπτο αυτής,β) προκειµένου για πρόσκαιρη κάθειρξη, τα δύο πέ-

µπτα αυτής και γ) προκειµένου για ισόβια κάθειρξη, τουλάχιστον δε-

κατέσσερα έτη. 2. Στην περίπτωση που συντρέχουν σωρευτικά περισ-

σότερες ποινές, ο καταδικασθείς πρέπει να έχει εκτίσειτο άθροισµα των τµηµάτων των ποινών που προβλέπο-νται στην προηγούµενη παράγραφο. Σε κάθε περίπτωσηµπορεί να απολυθεί, αν έχει εκτίσει δεκαεπτά έτη, ακόµηκαι όταν το παραπάνω άθροισµα υπερβαίνει το όριο αυ-τό.

3. Αν ο καταδικασθείς εργάζεται, κάθε ηµέρα εργασίαςυπολογίζεται σύµφωνα µε τις σχετικές διατάξεις τηςσωφρονιστικής νοµοθεσίας.

4. Για τη χορήγηση της υπό όρο απόλυσης, ως ποινήπου εκτίθηκε θεωρείται αυτή που υπολογίστηκε ευεργε-τικά κατά την προηγούµενη παράγραφο. Προκειµένουγια ποινές κάθειρξης δεν µπορεί να χορηγηθεί στον κα-ταδικασθέντα η απόλυση, αν δεν έχει παραµείνει στοσωφρονιστικό κατάστηµα για χρονικό διάστηµα ίσο µετο ένα πέµπτο της ποινής που του επιβλήθηκε και, σε πε-ρίπτωση ισόβιας κάθειρξης, για δώδεκα έτη. Το χρονικόδιάστηµα του ενός πέµπτου ή, σε περίπτωση ισόβιας κά-θειρξης, των δώδεκα ετών, προσαυξάνεται κατά το έναπέµπτο των λοιπών ποινών που τυχόν έχουν επιβληθεί,στην περίπτωση που αυτές συντρέχουν σωρευτικά. Σε

91

κάθε περίπτωση όµως ο καταδικασθείς µπορεί να απολυ-θεί αν έχει παραµείνει στο κατάστηµα δεκατέσσερα έτηκαι αν εκτίει περισσότερες ποινές ισόβιας κάθειρξης, ανέχει παραµείνει δεκαέξι έτη.

5. Για την απόλυση του καταδικασθέντος κατά τις δια-τάξεις του παρόντος άρθρου δεν απαιτείται να έχει κα-ταστεί η καταδίκη αµετάκλητη.

6. Ο απολυθείς σύµφωνα µε τις διατάξεις του παρό-ντος άρθρου επιτρέπεται να ευρίσκεται προκαθορισµέ-νες ώρες της ηµέρας εκτός του τόπου του κατ' οίκον πε-ριορισµού του αποκλειστικά για λόγους εργασίας, εκπαί-δευσης ή επαγγελµατικής κατάρτισης, συµµετοχής τουσε εγκεκριµένο πρόγραµµα συντήρησης ή απεξάρτησηςαπό ναρκωτικές ουσίες ή αλκοόλ ή και εκπλήρωσης τωνυποχρεώσεων που του έχουν επιβληθεί. Οι ώρες απου-σίας του καταδικασθέντος από τον τόπο του κατ' οίκονπεριορισµού του και το σύνολο των υποχρεώσεών τουκαθορίζονται είτε µε το βούλευµα που διέταξε την από-λυσή του είτε µετά τη χορηγηθείσα απόλυση, µε διάταξητου εισαγγελέα πληµµελειοδικών του τόπου έκτισης τηςποινής. Με διάταξή του, ο ίδιος εισαγγελέας είτε κατό-πιν αίτησης του καταδικασθέντος είτε αυτεπαγγέλτως,αποφασίζει για την αλλαγή του τόπου του κατ' οίκον πε-ριορισµού, την τροποποίηση του προγράµµατος των ω-ρών απουσίας του καταδικασθέντος από αυτόν και την ε-πιβολή ή τροποποίηση των υποχρεώσεων του τελευταί-ου. Κατά τα λοιπά ισχύουν τα οριζόµενα στο άρθρο 106παρ. 2.

7. Η απόλυση σύµφωνα µε τις διατάξεις του παρόντοςάρθρου µπορεί να µη χορηγηθεί, µε ανάλογη εφαρµογήτου άρθρου 106.

8. Η απόλυση µπορεί να ανακληθεί, αν ο καταδικα-σθείς δεν συµµορφώνεται µε τις υποχρεώσεις που τουεπιβλήθηκαν και πιθανολογείται ότι ενόψει της βαρύτη-τας της παράβασης των υποχρεώσεών του, του τρόπουκαι των εν γένει συνθηκών που αυτή συντελέστηκε, δενπαρέχει την προσδοκία ότι θα τηρήσει τις υποχρεώσειςτου στο µέλλον. Σε περίπτωση ανάκλησης, ο χρόνος απότην απόλυση έως τη νέα σύλληψη δεν υπολογίζεταιστην εκτιθείσα ποινή. Ο καταδικασθείς διατηρεί πάντωςτο δικαίωµα να απολυθεί υπό όρο κατ' άρθρο 105Β.

9. Η απόλυση σύµφωνα µε τις διατάξεις του παρόντοςάρθρου αίρεται, όταν ο καταδικασθείς, κατά το χρονικόδιάστηµα που προβλέπεται στην παράγραφο 10, τελέσεικακούργηµα ή πληµµέληµα µε δόλο που τιµωρείται µεποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι µηνών, για το οποίοκαταδικάστηκε αµετακλήτως. Σε περίπτωση άρσης τηςαπόλυσης, ο χρόνος από την απόλυση έως τη νέα σύλ-ληψη δεν υπολογίζεται στην εκτιθείσα ποινή. Ο καταδι-κασθείς στην περίπτωση αυτή δικαιούται να απολυθεί υ-πό όρο κατ' άρθρο 105Β, αφού παραµείνει στο σωφρονι-στικό κατάστηµα ένα επιπλέον έτος σε σχέση µε τα ορι-ζόµενα στο άρθρο 105Β παρ. 1. Το ίδιο ισχύει αν, κατά τοχρόνο που κατέστη η καταδίκη αµετάκλητη, είχε ήδη χο-ρηγηθεί απόλυση κατ' άρθρο 105Β, χωρίς όµως να έχειπαρέλθει το χρονικό διάστηµα που αναφέρεται στο άρ-θρο 109. Δεν εφαρµόζεται το προηγούµενο εδάφιο, αν,κατά το χρόνο που κατέστη η καταδίκη αµετάκλητη, είχεήδη χορηγηθεί στον καταδικασθέντα η απόλυση υπό όροκατ' άρθρο 105Β, χωρίς να έχει ανακληθεί, µε αποτέλε-σµα η ποινή για την οποία χορηγήθηκε η απόλυση να θε-ωρείται ότι έχει ήδη εκτιθεί κατά τα οριζόµενα στο άρ-θρο 109.

10. Η µε το παρόν άρθρο χορηγούµενη απόλυση εκτεί-νεται µέχρι του χρονικού σηµείου της χορήγησης στονκαταδικασθέντα της απόλυσης υπό όρο κατ' άρθρο105Β.

ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΕΞΑΛΕΙΦΟΥΝ ΤΟ ΑΞΙΟΠΟΙΝΟ

– ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΠΟΙΝΩΝ

Ι. Παραγραφή Εγκληµάτων

Άρθρο 111Χρόνος παραγραφής

1.Το αξιόποινο εξαλείφεται µε την παραγραφή.2. Τα κακουργήµατα παραγράφονται µετά είκοσι έτη

αν ο νόµος προβλέπει γι’ αυτά την ποινή της ισόβιας κά-θειρξης και µετά δέκα πέντε έτη σε κάθε άλλη περίπτω-ση, εκτός αν ο νόµος προβλέπει διαφορετικά.

3. Τα πληµµελήµατα παραγράφονται µετά πέντε έτη.4. Οι πιο πάνω προθεσµίες υπολογίζονται κατά το ι-

σχύον ηµερολόγιο. 5. Αν ο νόµος ορίζει διαζευκτικά περισσότερες από µία

ποινές, οι πιο πάνω προθεσµίες υπολογίζονται σύµφωναµε τη βαρύτερη απ’ αυτές.

Άρθρο 112Έναρξη του χρόνου παραγραφής

Η προθεσµία της παραγραφής αρχίζει από την ηµέραπου τελέστηκε η αξιόποινη πράξη, εκτός αν ορίζεται δια-φορετικά. Σε περίπτωση συµµετοχής η προθεσµία αρχί-ζει από το χρόνο τέλεσης της πράξης του φυσικού αυ-τουργού.

Άρθρο 113Αναστολή της παραγραφής

1.Η προθεσµία της παραγραφής αναστέλλεται για όσοχρόνο, σύµφωνα µε διάταξη νόµου, δεν µπορεί να αρχί-σει ή να εξακολουθήσει η ποινική δίωξη, καθώς και για ό-σο χρόνο διαρκεί η κύρια διαδικασία και έως ότου γίνειαµετάκλητη η καταδικαστική απόφαση.

2. Η κατά την προηγούµενη παράγραφο αναστολή δενµπορεί να διαρκέσει περισσότερο από πέντε έτη για τακακουργήµατα και τρία έτη για τα πληµµελήµατα. Ο χρο-νικός περιορισµός της αναστολής δεν ισχύει όταν η ανα-βολή ή αναστολή της ποινικής δίωξης, ή η αναβολή τηςδίκης, λαµβάνει χώρα κατ’ εφαρµογή των άρθρων 29, 59και 61 του Κώδικα Ποινικής Δικονοµίας.

3. Αν για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση, η έλ-λειψή της δεν αναστέλλει την παραγραφή.

4. Η προθεσµία παραγραφής των κακουργηµάτων πουστρέφονται κατά ανηλίκου, αναστέλλεται µέχρι την ενη-λικίωση του θύµατος.

ΙΙ. Παραίτηση από την έγκληση

Άρθρο 114Μη υποβολή έγκλησης ή δήλωση παραίτησης

από το δικαίωµα της έγκλησης

1. Όταν ο νόµος απαιτεί έγκληση για την ποινική δίωξη

92

κάποιας αξιόποινης πράξης, το αξιόποινο εξαλείφεται ανο δικαιούχος δεν υποβάλει την έγκληση µέσα σε τρειςµήνες από την ηµέρα που έµαθε για την τέλεση της πρά-ξης και για τον δράστη της ή για έναν από τους συµµε-τόχους.

2. Το ίδιο αποτέλεσµα συνεπάγεται και η ρητή δήλωσητου δικαιούχου της έγκλησης ενώπιον της αρµόδιας αρ-χής, ότι παραιτείται από το δικαίωµα της έγκλησης.

Άρθρο 115Πρόσωπα που δικαιούνται να υποβάλουν έγκληση

1. Έγκληση δικαιούται να υποβάλει ο αµέσως παθών α-πό την αξιόποινη πράξη, εκτός αν ο νόµος ορίζει διαφο-ρετικά.

2. Αν ο παθών δεν έχει συµπληρώσει το δέκατο τρίτοέτος της ηλικίας του ή τελεί υπό δικαστική συµπαράστα-ση, το δικαίωµα της έγκλησης έχει ο νόµιµος αντιπρόσω-πός του. Αν ο παθών έχει συµπληρώσει το δέκατο τρίτοέτος της ηλικίας του, το δικαίωµα της έγκλησης έχουντόσο ο παθών όσο και ο νόµιµος αντιπρόσωπός του, καιµετά τη συµπλήρωση του δέκατου όγδοου έτους της η-λικίας του το δικαίωµα αυτό το έχει µόνο ο παθών.

3. Αν δύο ή περισσότεροι έχουν δικαίωµα έγκλησης,το δικαίωµα του καθενός είναι αυτοτελές.

4. Μετά τον θάνατο του παθόντος το δικαίωµα της έ-γκλησης µεταβιβάζεται στον επιζώντα σύζυγο ή σε αυ-τόν που συµβίωνε µε τον θανόντα έως τον θάνατό τουκαθώς και στα τέκνα του, και αν αυτοί δεν υπάρχουν ήείναι δράστες του εγκλήµατος, στους γονείς του.

Άρθρο 116Αδιαίρετο της έγκλησης

Η ποινική δίωξη ασκείται εναντίον όλων των συµµετό-χων του εγκλήµατος ακόµη και αν η έγκληση που υπο-βλήθηκε στρέφεται εναντίον ενός από αυτούς.

Άρθρο 117Ανάκληση της έγκλησης

1. Αυτός που υπέβαλε την έγκληση µπορεί να την ανα-καλέσει µε τους όρους που ορίζει ο Κώδικας Ποινικής Δι-κονοµίας. Αν η έγκληση έχει υποβληθεί από τον νόµιµοεκπρόσωπο του παθόντος, αυτός διατηρεί το δικαίωµατης ανάκλησης µόνο όσο διαρκεί η νόµιµη εκπροσώπη-ση. Μετά τη λήξη της, δικαίωµα ανάκλησης έχει ο παθώνή ο νέος νόµιµος εκπρόσωπός του.

2. Μετά την ανάκληση της έγκλησης που υποβλήθηκεδεν µπορεί να υποβληθεί νέα.

3. Η ανάκληση που έγινε για έναν από τους συµµετό-χους της πράξης έχει ως συνέπεια την παύση της ποινι-κής δίωξης και των υπολοίπων, εφόσον και αυτοί διώκο-νται µε έγκληση.

4. Η ανάκληση δεν έχει κανένα αποτέλεσµα για τονκατηγορούµενο που δηλώνει προς την αρχή ότι δεν τηναποδέχεται.

ΙΙΙ. Παραγραφή ποινών

Άρθρο 118Χρόνος παραγραφής των ποινών που επιβλήθηκαν

Οι ποινές που επιβλήθηκαν αµετάκλητα, αν έµειναν α-νεκτέλεστες, παραγράφονται: α) η ισόβια κάθειρξη, µετά

τριάντα έτη, β) η πρόσκαιρη κάθειρξη, µετά είκοσι έτη, γ)η φυλάκιση, οι χρηµατικές ποινές και ο περιορισµός σεειδικό κατάστηµα κράτησης νέων µετά δέκα έτη, δ) η πα-ροχή κοινωφελούς εργασίας µετά πέντε έτη και ε) οι πα-ρεπόµενες ποινές µαζί µε τις κύριες.

Άρθρο 119Έναρξη του χρόνου παραγραφής των ποινών

Η παραγραφή των ποινών αρχίζει από την ηµέρα που ηαπόφαση έγινε αµετάκλητη.

Άρθρο 120Αναστολή της παραγραφής των ποινών

Η προθεσµία της παραγραφής των ποινών αναστέλλε-ται: α) για όσο χρόνο σύµφωνα µε το νόµο δεν µπορεί νααρχίσει ή να εξακολουθήσει η εκτέλεση µιας ποινής, β)για όσο χρόνο σύµφωνα µε τα άρθρα 99 και 100 έχει α-νασταλεί η εκτέλεση της ποινής ή έχει επιτραπεί η κατα-βολή µε δόσεις της χρηµατικής ποινής που επιβλήθηκε.

ΟΓΔΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ

Άρθρο 121Ορισµός

1. Στο κεφάλαιο αυτό µε τον όρο ανήλικοι νοούνταιαυτοί που κατά τον χρόνο τέλεσης της πράξης έχουν η-λικία µεταξύ του δωδέκατου και του δέκατου όγδοου έ-τους της ηλικίας τους συµπληρωµένων.

2. Οι ανήλικοι υποβάλλονται σε αναµορφωτικά ή θερα-πευτικά µέτρα ή σε περιορισµό σε ειδικό κατάστηµα κρά-τησης νέων σύµφωνα µε τις διατάξεις των επόµενων άρ-θρων.

Άρθρο 122Αναµορφωτικά µέτρα

1. Αναµορφωτικά µέτρα είναι: α) η επίπληξη του ανηλί-κου, β) η ανάθεση της υπεύθυνης επιµέλειας του ανηλί-κου στους γονείς ή στους επιτρόπους του, γ) η ανάθεσητης υπεύθυνης επιµέλειας του ανηλίκου σε ανάδοχη οι-κογένεια, δ) η ανάθεση της επιµέλειας του ανηλίκου σεπροστατευτικές εταιρείες ή σε ιδρύµατα ανηλίκων ή σεεπιµελητές ανηλίκων, ε) η συνδιαλλαγή µεταξύ ανήλικουδράστη και θύµατος για έκφραση συγγνώµης και εν γέ-νει για εξώδικη διευθέτηση των συνεπειών της πράξης,στ) η αποζηµίωση του θύµατος ή η κατ’ άλλον τρόπο άρ-ση ή µείωση των συνεπειών της πράξης από τον ανήλι-κο, ζ) η παρακολούθηση κοινωνικών και ψυχολογικώνπρογραµµάτων σε κρατικούς, δηµοτικούς, κοινοτικούς ήιδιωτικούς φορείς, η) η φοίτηση σε σχολές επαγγελµατι-κής ή άλλης εκπαίδευσης ή κατάρτισης, θ) η παρακολού-θηση ειδικών προγραµµάτων κυκλοφοριακής αγωγής, ι)η παροχή κοινωφελούς εργασίας, ια) η ανάθεση της επι-µέλειας και επιτήρησης του ανηλίκου σε προστατευτικέςεταιρείες ή σε επιµελητές ανηλίκων και ιβ) η τοποθέτησησε κατάλληλο κρατικό, δηµοτικό, κοινοτικό ή ιδιωτικό ί-δρυµα αγωγής.

2. Σε κάθε περίπτωση, το δικαστήριο µπορεί να επιβά-λει ως πρόσθετα αναµορφωτικά µέτρα επιπλέον υποχρε-ώσεις που αφορούν στον τρόπο ζωής του ανηλίκου ή

93

στη διαπαιδαγώγησή του. Σε εξαιρετικές περιπτώσειςµπορεί να επιβάλει δύο ή περισσότερα από τα µέτρα πουπροβλέπονται στα στοιχεία α΄ έως και ια΄ της προηγού-µενης παραγράφου.

3. Η επιλογή του αναµορφωτικού µέτρου που πρόκει-ται να επιβληθεί διέπεται από την αρχή της επικουρικό-τητας, για την εφαρµογή της οποίας τα αναµορφωτικάµέτρα που προβλέπονται στα στοιχεία α΄- θ΄ της πρώτηςπαραγράφου προτάσσονται των υπολοίπων. Το περιεχό-µενο και η διάρκεια κάθε µέτρου πρέπει να είναι ανάλο-γα προς τη βαρύτητα της πράξης που έχει τελεστεί, τηνπροσωπικότητα του ανηλίκου και τις βιοτικές του συνθή-κες. Με αποφάσεις του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφά-νειας και Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων ρυθµίζονται όλα ταθέµατα που αφορούν στην επιβολή και εκτέλεση των µέ-τρων της πρώτης παραγράφου.

4. Στην απόφαση του δικαστηρίου ορίζεται η µέγιστηδιάρκεια του αναµορφωτικού µέτρου.

Άρθρο 123Θεραπευτικά µέτρα

1. Αν η κατάσταση του ανηλίκου απαιτεί ιδιαίτερη µε-ταχείριση, ιδίως αν αυτός πάσχει από ψυχική διαταραχήή από οργανική νόσο ή βρίσκεται σε κατάσταση που τουδηµιουργεί σοβαρή σωµατική δυσλειτουργία ή του έχειγίνει έξη η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών, οινοπνευ-µατωδών ποτών ή ναρκωτικών ουσιών και δεν µπορεί νατην αποβάλει µε τις δικές του δυνάµεις ή εµφανίζει ου-σιώδη καθυστέρηση στην πνευµατική και ηθική του ανά-πτυξη, το δικαστήριο διατάσσει: α) την ανάθεση της υ-πεύθυνης επιµέλειας του ανηλίκου στους γονείς, στουςεπιτρόπους του ή σε ανάδοχη οικογένεια, β) την ανάθε-ση της επιµέλειας του ανηλίκου σε προστατευτικές εται-ρείες ή σε επιµελητές ανηλίκων, γ) την παρακολούθησησυµβουλευτικού θεραπευτικού προγράµµατος από τονανήλικο ή δ) την παραποµπή του ανηλίκου σε θεραπευτι-κό ή άλλο κατάλληλο κατάστηµα. Σε εξαιρετικές περι-πτώσεις µπορεί να επιβληθούν τα µέτρα που προβλέπο-νται στα στοιχεία α΄ ή β΄ σε συνδυασµό µε το µέτρο πουπροβλέπεται στο στοιχείο γ΄.

2. Τα θεραπευτικά µέτρα διατάσσονται ύστερα απόπροηγούµενη διάγνωση και γνωµοδότηση από εξειδι-κευµένη οµάδα ιατρών, ψυχολόγων και κοινωνικών λει-τουργών, οι οποίοι κατά περίπτωση υπάγονται σε Μονά-δα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρω-πίνων Δικαιωµάτων ή σε ιατρικά κέντρα υγείας ή κρατικάνοσηλευτικά ιδρύµατα.

Άρθρο 124Μεταβολή ή άρση µέτρων

1. Το δικαστήριο που δίκασε µπορεί οποτεδήποτε να α-ντικαταστήσει τα αναµορφωτικά µέτρα που επέβαλε µεάλλα, αν το κρίνει αναγκαίο. Αν τα µέτρα εκπλήρωσαν τοσκοπό τους, τα αίρει.

2. Το ίδιο µπορεί να πράξει και για τα θεραπευτικά µέ-τρα ύστερα από γνωµοδότηση, σύµφωνα µε το άρθρο123 παρ. 2.

3. Το δικαστήριο αντικαθιστά τα αναµορφωτικά µέτραµε θεραπευτικά ύστερα από γνωµοδότηση, σύµφωνα µετο άρθρο 123 παρ. 2.

4. Η συνδροµή των προϋποθέσεων αντικατάστασης ήάρσης των αναµορφωτικών ή θεραπευτικών µέτρων ε-λέγχεται από το δικαστήριο το αργότερο µετά την πάρο-δο ενός έτους από την επιβολή τους.

Άρθρο 125Διάρκεια µέτρων

1. Τα αναµορφωτικά µέτρα που επέβαλε το δικαστήριοπαύουν αυτοδικαίως, όταν ο ανήλικος συµπληρώσει τοδέκατο όγδοο έτος της ηλικίας. Το δικαστήριο µπορεί, µεειδικά αιτιολογηµένη απόφασή του, να παρατείνει τα µέ-τρα έως τη συµπλήρωση του εικοστού πρώτου έτους.

2. Τα θεραπευτικά µέτρα επιτρέπεται να παραταθούνκαι µετά το δέκατο όγδοο έτος ύστερα από γνωµοδότη-ση, σύµφωνα µε το άρθρο 123 παρ. 2, έως τη συµπλήρω-ση του εικοστού πρώτου έτους.

Άρθρο 126Ποινική µεταχείριση των ανηλίκων

1. Η αξιόποινη πράξη που τελέστηκε από ανήλικο δώ-δεκα έως δεκαπέντε ετών δεν καταλογίζεται σε αυτόν.Το δικαστήριο µπορεί να του επιβάλει αναµορφωτικά ήθεραπευτικά µέτρα.

2. Σε ανήλικο που τέλεσε αξιόποινη πράξη και έχει συ-µπληρώσει το δέκατο πέµπτο έτος της ηλικίας του επι-βάλλονται επίσης αναµορφωτικά ή θεραπευτικά µέτρα,εκτός αν κρίνεται αναγκαίο να επιβληθεί περιορισµός σεειδικό κατάστηµα κράτησης νέων κατά το επόµενο άρ-θρο.

Άρθρο 127Περιορισµός σε ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων

1. Περιορισµός σε ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων ε-πιβάλλεται µόνο σε ανηλίκους που έχουν συµπληρώσειτο δέκατο πέµπτο έτος της ηλικίας τους, εφόσον η πρά-ξη τους, αν την τελούσε ενήλικος θα ήταν κακούργηµακαι εµπεριέχει στοιχεία βίας ή στρέφεται κατά της ζωήςή της σωµατικής ακεραιότητας. Η απόφαση πρέπει ναπεριέχει ειδική και εµπεριστατωµένη αιτιολογία, από τηνοποία να προκύπτει γιατί τα αναµορφωτικά ή θεραπευτι-κά µέτρα ή η έκτιση της ποινής στην κατοικία σε συνδυα-σµό µε τέτοια µέτρα δεν κρίνονται στη συγκεκριµένη πε-ρίπτωση επαρκή ενόψει των ιδιαίτερων συνθηκών τέλε-σης της πράξης και της προσωπικότητας του ανηλίκου.

2. Στην απόφαση ορίζεται επακριβώς ο χρόνος παρα-µονής του ανηλίκου στο κατάστηµα αυτό, σύµφωνα µετο άρθρο 54.

Άρθρο 128Αντικατάσταση του περιορισµού

σε ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων

1. Ο περιορισµός σε ειδικό κατάστηµα κράτησης νέωνµπορεί να αντικατασταθεί εν όλω ή εν µέρει από την κατ’οίκον έκτιση της ποινής, µε ανάλογη εφαρµογή του άρ-θρου 105 παρ. 2.

2. Το ίδιο ισχύει για την εν µέρει αντικατάσταση τουπεριορισµού από την παροχή κοινωφελούς εργασίας, µεανάλογη εφαρµογή του άρθρου 105 Α. Το δικαστήριο ο-

94

ρίζει το κατάλληλο για τον ανήλικο είδος κοινωφελούςεργασίας.

Άρθρο 129Απόλυση υπό όρο

1. Το δικαστήριο απολύει υπό όρο τον ανήλικο µετά τηλήξη του ενός δευτέρου του περιορισµού σε ειδικό κατά-στηµα κράτησης νέων και ορίζει τον χρόνο της δοκιµα-σίας, που δεν µπορεί να υπερβαίνει το υπόλοιπο της ποι-νής. Για τη χορήγηση της υπό όρο απόλυσης, ως περιο-ρισµός που εκτίθηκε θεωρείται και αυτός που υπολογί-στηκε ευεργετικά σύµφωνα µε τις ισχύουσες διατάξεις.

2. Η απόλυση υπό όρο χορηγείται οπωσδήποτε, εκτόςαν κριθεί µε ειδική αιτιολογία ότι η διαγωγή του ανηλί-κου κατά την έκτιση του περιορισµού καθιστά απολύτωςαναγκαία τη συνέχιση της κράτησής του, για να αποτρα-πεί η τέλεση από αυτόν νέων αξιόποινων πράξεων.

3. Για τη χορήγηση της υπό όρο απόλυσης, η διεύθυν-ση του καταστήµατος στο οποίο κρατείται ο ανήλικος υ-ποβάλλει αίτηση προς το Τριµελές Δικαστήριο Ανηλίκωνστο Πληµµελειοδικείο του τόπου όπου εκτίεται ο περιο-ρισµός µαζί µε έκθεση της κοινωνικής υπηρεσίας του κα-ταστήµατος δύο µήνες πριν συµπληρωθεί η έκτιση του ε-νός δευτέρου του περιορισµού που επιβλήθηκε. Ο ανήλι-κος κλητεύεται υποχρεωτικά δέκα τουλάχιστον ηµέρεςπριν από τη συνεδρίαση του δικαστηρίου, κατά την οποίαµπορεί να παραστεί αυτοπροσώπως ή να εκπροσωπηθείαπό συνήγορο που διορίζει µε απλό έγγραφο θεωρηµέ-νο, ως προς το γνήσιο της υπογραφής, από το διευθυντήτου καταστήµατος κράτησης, από δικηγόρο ή από τις αρ-µόδιες αρχές. Αν η αίτηση για απόλυση υπό όρο δε γίνειδεκτή, νέα αίτηση µπορεί να υποβληθεί µετά δύο µήνεςαπό την απόρριψη, εκτός αν υπάρξουν νέα στοιχεία.

4. Η απόλυση υπό όρο µπορεί να χορηγηθεί και πριν α-πό την έκτιση του ενός δευτέρου του περιορισµού που ε-πιβλήθηκε, µόνο για σπουδαίους λόγους και εφόσον έ-χει εκτιθεί πραγµατικά το ένα τρίτο αυτού.

5. Στον απολυόµενο µπορεί να επιβληθούν κατά τηδιάρκεια του χρόνου δοκιµασίας υποχρεώσεις που αφο-ρούν στον τρόπο ζωής του και ιδίως στον τόπο διαµο-νής, στη διαπαιδαγώγηση ή την παρακολούθηση εγκε-κριµένου από το νόµο θεραπευτικού προγράµµατος απε-ξάρτησης από ναρκωτικές ή άλλες ουσίες. Αν ο απολυό-µενος παραβιάσει τους όρους που του έχουν επιβληθεί,η απόλυση µπορεί να ανακληθεί, όταν πιθανολογείται ό-τι ενόψει της βαρύτητας της παράβασης των υποχρεώ-σεών, του τρόπου και των εν γένει συνθηκών που αυτήσυντελέσθηκε, δεν παρέχει ο ανήλικος την προσδοκία ό-τι στο µέλλον θα τηρήσει τις υποχρεώσεις του. Σε περί-πτωση ανάκλησης, ο χρόνος από την απόλυση έως τηνέα σύλληψη δεν υπολογίζεται στην εκτιθείσα ποινή.

6. Αν ο απολυόµενος κατά το χρόνο δοκιµασίας κατα-δικασθεί για πράξη που αν τελούσε ενήλικος θα χαρα-κτηριζόταν ως κακούργηµα ή πληµµέληµα από δόλο, ηαπόλυση αίρεται και εφαρµόζεται το άρθρο 132.

7. Αν µετά την απόλυση παρέλθει ο χρόνος δοκιµασίαςτον οποίο όρισε η απόφαση χωρίς να γίνει ανάκληση, ηποινή θεωρείται ότι εκτίθηκε.

Άρθρο 129ΑΑπόλυση υπό τον όρο του κατ’ οίκον περιορισµού

µε ηλεκτρονική επιτήρηση

1. Ανήλικοι οι οποίοι καταδικάσθηκαν σε ποινή περιορι-σµού σε ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων, µπορούν, µε-τά από αίτησή τους, να απολυθούν υπό τον όρο του κατ'οίκον περιορισµού µε ηλεκτρονική επιτήρηση, όπως αυ-τός ορίζεται στο άρθρο 284 Κώδικα Ποινικής Δικονοµίας,εφόσον έχουν εκτίσει το ένα τρίτο της ποινής τους. Η αί-τηση συνοδεύεται από έκθεση της Κοινωνικής Υπηρε-σίας του καταστήµατος κράτησης και έκθεση της Υπηρε-σίας Επιµελητών Ανηλίκων, όπου γίνεται ειδική µνείαστο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον του καταδικασθέ-ντος, µε ιδιαίτερη αναφορά στις σχέσεις του µε τα πρό-σωπα µε τα οποία ενδέχεται να συνοικήσει εάν του χο-ρηγηθεί η απόλυση. Οι παρ. 2 και 3 εδ. β΄ και γ΄ του άρ-θρου 129 εφαρµόζονται και στην περίπτωση αυτή.

2. Ως ποινή που εκτίθηκε θεωρείται αυτή που υπολογί-στηκε ευεργετικά κατά τις ισχύουσες διατάξεις. Η από-λυση υπό τον όρο του κατ' οίκον περιορισµού µε ηλε-κτρονική επιτήρηση δεν µπορεί πάντως να χορηγηθεί, ανο ανήλικος δεν έχει παραµείνει στο κατάστηµα για χρο-νικό διάστηµα ίσο µε το ένα πέµπτο της ποινής του.

3. Η παρ. 6 του άρθρου 110 Α έχει και στην περίπτωσηαυτή εφαρµογή.

4. Το ίδιο ισχύει και για την παρ. 5 του άρθρου 129. Ανη απόλυση υπό τον όρο του κατ' οίκον περιορισµού µε η-λεκτρονική επιτήρηση ανακληθεί, ο ανήλικος διατηρεί τοδικαίωµα να απολυθεί υπό όρο κατ’ άρθρο 129.

5. Η απόλυση υπό τον όρο του κατ' οίκον περιορισµούµε ηλεκτρονική επιτήρηση αίρεται αν ο ανήλικος, κατάτο χρονικό διάστηµα που διαρκεί η εν λόγω απόλυση, τε-λέσει µε δόλο πράξη που αν την τελούσε ενήλικος θα ή-ταν πληµµέληµα, για την οποία καταδικάστηκε οποτεδή-ποτε αµετακλήτως. Στην περίπτωση αυτή, ο χρόνος απότην απόλυση έως τη νέα σύλληψη δεν υπολογίζεταιστην εκτιθείσα ποινή. Ο ανήλικος διατηρεί το δικαίωµανα απολυθεί υπό όρο κατ' άρθρο 129.

6. Η απόλυση υπό τον όρο του κατ' οίκον περιορισµούµε ηλεκτρονική επιτήρηση αίρεται αν ο ανήλικος, όσοδιαρκεί η εν λόγω απόλυση τελέσει πράξη που αν την τε-λούσε ενήλικος θα ήταν κακούργηµα, για την οποία κα-ταδικάστηκε οποτεδήποτε αµετακλήτως. Στην περίπτω-ση αυτή ο χρόνος από την απόλυση έως τη νέα σύλληψηδεν υπολογίζεται στην εκτιθείσα ποινή και ο ανήλικος α-ποκτά το δικαίωµα να απολυθεί υπό όρο κατ' άρθρο 129,αφού παραµείνει στο ειδικό κατάστηµα κράτησης νέωνένα επιπλέον έτος σε σχέση µε τα οριζόµενα στο άρθρο129 παρ. 1 και 4. Το ίδιο ισχύει αν, κατά το χρόνο που κα-τέστη η καταδίκη αµετάκλητη, είχε ήδη χορηγηθεί η α-πόλυση υπό όρο κατ' άρθρο 129, χωρίς όµως να έχει πα-ρέλθει το χρονικό διάστηµα που αναφέρεται στο άρθρο129 παρ. 7. Δεν εφαρµόζεται το προηγούµενο εδάφιο,αν κατά τον χρόνο που κατέστη η καταδίκη αµετάκλητη,είχε ήδη χορηγηθεί η απόλυση υπό όρο κατ' άρθρο 129χωρίς να έχει ανακληθεί, µε αποτέλεσµα να θεωρείται ηποινή για την οποία χορηγήθηκε η απόλυση ήδη εκτιθεί-σα κατά τα οριζόµενα στο άρθρο 129 παρ. 7.

7. Η παρ. 7 του άρθρου 129 ισχύει και στην περίπτωσηαυτή.

95

Άρθρο 130Εκδίκαση µετά τη συµπλήρωση του δέκατου όγδοου έτους

1.Η διάταξη του άρθρου 126 παρ. 1 εφαρµόζεται καιγια ανηλίκους που τέλεσαν αξιόποινη πράξη πριν τη συ-µπλήρωση του δέκατου πέµπτου έτους και εισάγονταισε δίκη µετά τη συµπλήρωση του δέκατου όγδοου έ-τους. Στην περίπτωση αυτή τα αναµορφωτικά µέτραπαύουν αυτοδικαίως όταν ο υπαίτιος συµπληρώσει το ει-κοστό πέµπτο έτος της ηλικίας του.

2. Η διάταξη του άρθρου 127 παρ. 1 εφαρµόζεται καιγια τους ανηλίκους που τέλεσαν αξιόποινη πράξη µετάτη συµπλήρωση του δέκατου πέµπτου έτους της ηλικίαςτους και εισάγονται σε δίκη µετά τη συµπλήρωση του δέ-κατου όγδοου έτους. Το εδ. β΄ της προηγούµενης παρα-γράφου ισχύει και στην περίπτωση αυτή.

3. Αν το δικαστήριο κρίνει ότι η επιβολή αναµορφωτι-κών ή θεραπευτικών µέτρων δεν είναι επαρκής και ότι οπεριορισµός σε ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων, µολο-νότι αναγκαίος για τον ποινικό σωφρονισµό του καταδι-κασθέντος, δεν είναι πλέον σκόπιµος λόγω της ηλικίαςτου, µπορεί να διατάξει την έκτιση της ποινής σε σωφρο-νιστικό κατάστηµα. Στην περίπτωση αυτή ο καταδικα-σθείς κρατείται χωριστά από τους άλλους ενήλικους κα-ταδίκους.

4. Την απόφαση αυτή µπορεί να λάβει το δικαστήριοτου τόπου έκτισης της ποινής και µετά τον εγκλεισµόστο ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων, ύστερα από αίτη-ση της διεύθυνσης του καταστήµατος ή του αρµόδιου ει-σαγγελέα, µετά από ακρόαση των ανωτέρω και του κα-ταδικασθέντος. Όταν ο καταδικασθείς συµπληρώνει το21ο έτος της ηλικίας του, και στη συνέχεια ανά έτος, τοίδιο δικαστήριο εξετάζει και αυτεπαγγέλτως αν συντρέ-χει περίπτωση έκτισης της ποινής σε σωφρονιστικό κα-τάστηµα.

Άρθρο 131Έναρξη εκτέλεσης της απόφασης µετά

τη συµπλήρωση του δέκατου όγδοου έτους

1. Αν ο καταδικασθείς σε περιορισµό σε ειδικό κατά-στηµα κράτησης νέων συµπλήρωσε το δέκατο όγδοο έ-τος της ηλικίας του πριν αρχίσει η εκτέλεση της απόφα-σης, το δικαστήριο που δίκασε, αν κρίνει ότι ο περιορι-σµός αυτός δεν είναι πλέον σκόπιµος λόγω της ηλικίαςτου καταδικασθέντος, µπορεί να διατάξει την έκτιση τηςποινής σε σωφρονιστικό κατάστηµα.

2. Οι παράγραφοι 3 εδ. β΄ και 4 του προηγούµενου άρ-θρου ισχύουν και στην περίπτωση αυτή.

Άρθρο 132Συρροή

1. Αν ο κρατούµενος σε ειδικό κατάστηµα κράτησηςνέων διαπράξει αξιόποινη πράξη πριν συµπληρώσει τοδέκατο όγδοο έτος της ηλικίας του ή αν συντρέξει άλληπερίπτωση συρροής κατά το άρθρο 97, το δικαστήριο ε-παυξάνει την ποινή που είχε καθορίσει µε την προηγού-µενη απόφασή του χωρίς να υπερβεί τα όρια του άρθρου54.

2. Το ίδιο ισχύει αν ο κρατούµενος σε ειδικό κατάστη-

µα κράτησης νέων διαπράξει αξιόποινη πράξη µετά τησυµπλήρωση του δέκατου όγδοου και πριν από τη συ-µπλήρωση του εικοστού πέµπτου έτους της ηλικίας τουκαι το δικαστήριο του επιβάλει περιορισµό σε ειδικό κα-τάστηµα κράτησης νέων, κατ’ εφαρµογή του άρθρου 133παρ. 1 στοιχείο α΄ ή ποινή φυλάκισης.

3. Αν ο κρατούµενος σε ειδικό κατάστηµα κράτησηςνέων διαπράξει κακούργηµα µετά τη συµπλήρωση τουδέκατου όγδοου και πριν από τη συµπλήρωση του εικο-στού πέµπτου έτους της ηλικίας του, για το οποίο του ε-πιβάλλεται ποινή κάθειρξης, κατ’ εφαρµογή του άρθρου133 στοιχείο β΄, το δικαστήριο επιβάλλει συνολική ποινήκάθειρξης επαυξηµένη. Η επαύξηση δεν µπορεί να είναικατώτερη από το ένα δεύτερο της ποινής που είχε καθο-ρίσει η προηγούµενη απόφαση του δικαστηρίου. Κατά ταλοιπά εφαρµόζονται οι διατάξεις του άρθρου 94 παρ. 1.

Άρθρο 133Νεαροί ενήλικες

Όταν ο δράστης κατά τον χρόνο τέλεσης αξιόποινηςπράξης δεν έχει συµπληρώσει το εικοστό πέµπτο έτοςτης ηλικίας του, το δικαστήριο µπορεί: α) να διατάξει τονπεριορισµό του σε ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων (άρ-θρο 54) εφόσον κρίνει ότι η τέλεση της πράξης οφείλε-ται στην ελλιπή ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, λό-γω της νεαρής ηλικίας και ότι ο περιορισµός αυτός θα εί-ναι αρκετός για να αποφευχθεί η τέλεση άλλων εγκλη-µάτων, ή β) να επιβάλει µειωµένη ποινή (άρθρο 83). Στηνπερίπτωση αυτή εφαρµόζεται η διάταξη της παρ. 3 εδ. β΄του άρθρου 130.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΒΙΒΛΙΟΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΡΟΣΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

Άρθρο 134Εσχάτη προδοσία

1. Όποιος επιχειρεί µε βία ή απειλή βίας να καταλύσει,να µεταβάλει, να αλλοιώσει ή να καταστήσει ανενεργό,διαρκώς ή προσκαίρως, το δηµοκρατικό πολίτευµα πουστηρίζεται στη λαϊκή κυριαρχία ή θεµελιώδεις αρχές ήθεσµούς του πολιτεύµατος αυτού ή να αποστερήσει τονΠρόεδρο της Δηµοκρατίας ή αυτόν που ασκεί την προε-δρική εξουσία, τον Πρωθυπουργό, την Κυβέρνηση ή τηΒουλή από την εξουσία που έχουν κατά το Σύνταγµα, τι-µωρείται µε κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστονδέκα ετών.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται και: (α) όποιος επιχειρείνα τελέσει την πράξη της προηγούµενης παραγράφουµε κατάχρηση της ιδιότητάς του ως οργάνου του κρά-τους ή µε σφετερισµό της ιδιότητας αυτής, καθώς και (β)όποιος ασκεί την εξουσία που ο ίδιος ή άλλος κατέλαβεµε τους τρόπους και τα µέσα που προβλέπει το άρθροαυτό.

3. Θεµελιώδεις αρχές και θεσµοί του πολιτεύµατος θε-ωρούνται στο Κεφάλαιο αυτό: α) η ανάδειξη του Αρχη-γού του Κράτους µε εκλογή, β) το δικαίωµα του λαού ναεκλέγει τη Βουλή µε γενικές, άµεσες, ελεύθερες, ίσες

96

και µυστικές ψηφοφορίες µέσα στα συνταγµατικά χρονι-κά πλαίσια, γ) το κοινοβουλευτικό σύστηµα διακυβέρνη-σης, δ) η αρχή του πολυκοµµατισµού, ε) η αρχή της διά-κρισης των λειτουργιών, όπως προβλέπεται στο Σύνταγ-µα, στ) η αρχή της δέσµευσης του νοµοθέτη από το Σύ-νταγµα και της εκτελεστικής και της δικαστικής λειτουρ-γίας από το Σύνταγµα και τους νόµους, ζ) η αρχή της α-νεξαρτησίας της δικαιοσύνης και η) η γενική ισχύς καιπροστασία των ατοµικών δικαιωµάτων που προβλέπει τοΣύνταγµα.

Άρθρο 135Προπαρασκευαστικές πράξεις

1. Όποιος δηµόσια ή µε τη διάδοση εγγράφων, εικό-νων ή παραστάσεων ή µέσω του διαδικτύου προκαλεί µεπρόθεση ή προσπαθεί να διεγείρει άλλους στο να επιχει-ρήσουν πράξεις από εκείνες που αναφέρονται στο προη-γούµενο άρθρο τιµωρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται και όποιος οργανώνε-ται µε άλλον ή άλλους µε σκοπό να εκτελέσουν πράξη α-πό εκείνες που αναφέρονται στο προηγούµενο άρθρο ήσε συνεννόηση µε ξένη κυβέρνηση προπαρασκευάζειτην εκτέλεση µιας απ' αυτές τις πράξεις.

Άρθρο 136Παρεπόµενες ποινές

Στις περιπτώσεις των άρθρων 134 και 135, µαζί µε τηνποινή της κάθειρξης το δικαστήριο επιβάλλει και αποστέ-ρηση θέσεων και αξιωµάτων.

Άρθρο 137Έµπρακτη µετάνοια

1. Στις περιπτώσεις των άρθρων 134 και 135, ο δρά-στης µένει ατιµώρητος αν µε δική του θέληση παρεµπό-δισε την επέλευση του αποτελέσµατος που επιδίωξε µετην πράξη του ή συντέλεσε αποφασιστικά στη µαταίωσήτου.

2. Αν στις περιπτώσεις του άρθρου 134 ο δράστης συ-ντέλεσε αποφασιστικά στην αποκατάσταση του δηµο-κρατικού πολιτεύµατος, τιµωρείται µε ποινή µειωµένη.Το δικαστήριο όµως µπορεί, εκτιµώντας ελεύθερα όλεςτις περιστάσεις, να κρίνει την πράξη του ατιµώρητη.

Άρθρα 137Α – 137Δ(Καταργούνται)

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΡΟΣΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΥΠΟΣΤΑΣΗΣ

ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Ι. Προσβολές της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας

Άρθρο 138Επιβουλή της ακεραιότητας της χώρας

1. Όποιος επιχειρεί µε βία ή απειλή βίας να αποσπάσειαπό το ελληνικό κράτος τµήµα του εδάφους ή του θα-λάσσιου χώρου που ανήκει σε αυτό ή να τα συγχωνεύσεισε άλλο κράτος, τιµωρείται µε κάθειρξη ισόβια ή πρό-σκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών. Με την ίδια ποινή τιµω-ρείται και όποιος επιχειρεί να τελέσει την πράξη µε κα-

τάχρηση της ιδιότητάς του ως οργάνου του κράτους ή µεσφετερισµό της ιδιότητας αυτής.

2. Οι διατάξεις των άρθρων 135 έως 137 έχουν και εδώανάλογη εφαρµογή.

Άρθρο 139Νόθευση αποδεικτικών

Όποιος νοθεύει, καταστρέφει ή κρύβει έγγραφα ή άλ-λα αντικείµενα που χρησιµεύουν για την απόδειξη των ε-δαφικών δικαιωµάτων του ελληνικού κράτους ή την υπο-στήριξη συµφερόντων του τιµωρείται µε κάθειρξη έωςδέκα έτη.

ΙΙ. Προσβολές της διεθνούς ειρήνης της χώρας

Άρθρο 140Έκθεση σε κίνδυνο πολέµου

1. Όποιος επιχειρεί µε συνοµιλίες ή διαπραγµατεύσειςµε ξένη κυβέρνηση ή οργάνωση που ασκεί στην πράξηκρατική εξουσία σε ορισµένο τόπο να προκαλέσει πόλε-µο ή εχθροπραξίες εναντίον του ελληνικού κράτους ήσυµµάχου του, τιµωρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη.

2. Αν εξαιτίας των ενεργειών του κηρύχθηκε πραγµα-τικά πόλεµος ή άρχισαν εχθροπραξίες, επιβάλλεται κά-θειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών.

3.Οι ποινές των προηγούµενων παραγράφων επιβάλ-λονται αν οι πράξεις δεν τιµωρούνται βαρύτερα µε άλ-λες διατάξεις.

4. Ο δράστης της πράξης της πρώτης παραγράφου µέ-νει ατιµώρητος, αν µε δική του θέληση παρεµπόδισε τηνπρόκληση του πολέµου ή των εχθροπραξιών που επιδίω-ξε µε την πράξη του.

Άρθρο 141Έκθεση σε κίνδυνο αντιποίνων

1. Όποιος, µε πράξεις που θέτουν υπό αµφισβήτησηκυριαρχικά δικαιώµατα άλλου κράτους ή µε άλλες προ-κλητικές ενέργειες, εκθέτει το ελληνικό κράτος ή σύµ-µαχό του ή τους κατοίκους τους σε κίνδυνο αντιποίνων ήεκθέτει σε κίνδυνο διατάραξης τις φιλικές σχέσεις τηςΕλλάδας ή συµµάχου της µε ξένο κράτος, τιµωρείται µεφυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Αν τα αντίποινα επήλθαν πραγµατικά εξαιτίας των ε-νεργειών του επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον τριώνετών.

Άρθρο 142Έκθεση σε κίνδυνο αντιποίνων από αµέλεια

Αν η πράξη του προηγούµενου άρθρου τελέστηκε απόαµέλεια επιβάλλεται παροχή κοινωφελούς εργασίας ήχρηµατική ποινή και, αν εξαιτίας αυτής επήλθαν αντίποι-να, φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 142 ΑΠαραβάσεις κανονισµών της Ε.Ε.

Όποιος µε πρόθεση παραβιάζει κυρώσεις ή περιοριστι-κά µέτρα, που έχουν επιβληθεί σε βάρος κρατών ή οντο-τήτων ή οργανισµών ή φυσικών ή νοµικών προσώπων, µε

97

κανονισµούς της ΕΕ τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έ-τη εκτός αν από άλλη διάταξη προβλέπεται βαρύτερηποινή. Οι διατάξεις του προηγούµενου εδαφίου εφαρµό-ζονται και όταν οι προβλεπόµενες σε αυτό πράξεις δενείναι αξιόποινες, κατά τους νόµους της χώρας στην ο-ποία τελέστηκαν.

ΙΙΙ. Προσβολές της αµυντικής ικανότητας της χώρας

Άρθρο 143Υπηρεσία στον εχθρό

1. Έλληνας πολίτης, ο οποίος σε καιρό πολέµου κατάτου ελληνικού κράτους υπηρετεί στον στρατό του ε-χθρού ή παίρνει όπλα κατά της ελληνικής πολιτείας ήτων συµµάχων της τιµωρείται µε κάθειρξη ισόβια ή πρό-σκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται και όποιος σε έδαφοςτου ελληνικού κράτους που βρίσκεται υπό εχθρική κατο-χή, υποστηρίζει τη δύναµη του εχθρού σε αυτό καταδί-δοντας άτοµα που αντιστέκονται στις δυνάµεις κατοχήςή προσφέροντας τις υπηρεσίες του σε αυτές, µε σκοπότη διατήρηση του κατοχικού καθεστώτος.

Άρθρο 144Υποστήριξη της πολεµικής δύναµης του εχθρού

1. Όποιος σε πόλεµο που κηρύχθηκε ή που επίκειταικατά της ελληνικής πολιτείας: α) ενισχύει τις πολεµικέςδυνάµεις του εχθρού υπηρετώντας σε αυτές ως στρα-τιώτης ή προσφέροντας µέσα ή υπηρεσίες ή β) βλάπτειτις ελληνικές πολεµικές δυνάµεις καταστρέφοντας, α-φαιρώντας ή µη παραδίδοντας τα πιο πάνω µέσα ή αρ-νούµενος τις οφειλόµενες υπηρεσίες, τιµωρείται µε κά-θειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών.

2. Ο ξένος υπήκοος που παρέχει στον εχθρικό στρατότα µέσα ή τις υπηρεσίες της προηγούµενης παραγράφουδεν τιµωρείται, εκτός αν, κατά τον χρόνο της πράξης,κατοικούσε στην Ελλάδα ή σε έδαφος κατεχόµενο απότην Ελλάδα ή αν όσα έδωσε προέρχονται από αυτά τα ε-δάφη.

3. Όποιος σε πόλεµο που κηρύχθηκε ή που επίκειταικατά της ελληνικής πολιτείας επιχειρεί να ενισχύσει τιςπολεµικές δυνάµεις του εχθρού ισχυριζόµενος ή διαδί-δοντας ειδήσεις σχετικά µε τις θέσεις, την ισχύ ή τις ε-νέργειες των ελληνικών ένοπλων δυνάµεων τιµωρείταιµε κάθειρξη έως δέκα έτη.

Άρθρο 145(Καταργείται)

ΙV. Προσβολές κρατικών απορρήτων

Άρθρο 146Παραβίαση µυστικών της Πολιτείας

1. Όποιος παραδίδει ή αφήνει να περιέλθει στην κατο-χή ή τη γνώση άλλου κρατικό απόρρητο τιµωρείται µεκάθειρξη έως δέκα έτη.

2. Αν η πράξη τελείται σε καιρό πολέµου, επιβάλλεταικάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών.

3. Με τις ποινές των προηγούµενων παραγράφων τι-µωρείται και όποιος δηµόσια µε οποιονδήποτε τρόπο ήµέσω του διαδικτύου ανακοινώνει ή διαδίδει κρατικό α-πόρρητο.

Άρθρο 147Παραβίαση µυστικών της Πολιτείας από αµέλεια

Όποιος τελεί τις πράξεις του προηγούµενου άρθρου α-πό αµέλεια, εφόσον τα απόρρητα ήταν υπηρεσιακώς ε-µπιστευµένα σε αυτόν ή τού ήταν προσιτά λόγω της δη-µόσιας υπηρεσίας του ή µε εντολή κάποιας αρχής, τιµω-ρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή καισε καιρό πολέµου, µε φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετώνκαι χρηµατική ποινή.

Άρθρο 148Κατασκοπεία

1. Όποιος παράνοµα πετυχαίνει να περιέλθει στην κα-τοχή ή στη γνώση του κρατικό απόρρητο τιµωρείται µεφυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηµατική ποινή.

2. Αν όµως ο υπαίτιος ενήργησε µε σκοπό να χρησιµο-ποιήσει το κρατικό απόρρητο για να το διαβιβάσει σε άλ-λον ή να το ανακοινώσει δηµόσια, µε τρόπο που µπορείνα προκαλέσει κίνδυνο στα συµφέροντα του κράτους, ε-πιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη και αν η πράξη έγινεσε καιρό πολέµου, κάθειρξη.

Άρθρο 149Έννοια κρατικού απορρήτου

Κρατικό απόρρητο κατά την έννοια των άρθρων 146 έ-ως 148 είναι ένα γεγονός, αντικείµενο ή πληροφορία, ηπρόσβαση στα οποία είναι δυνατή σε ένα προσδιορισµέ-νο κύκλο προσώπων και που χαρακτηρίζονται ως µυστι-κά για να αποφευχθεί ο κίνδυνος προσβολής της εδαφι-κής ακεραιότητας, της αµυντικής ικανότητας, των διε-θνών σχέσεων ή των οικονοµικών συµφερόντων του ελ-ληνικού κράτους και της διεθνούς ειρήνης.

Άρθρα 150 – 151(Καταργούνται)

Άρθρο 152Παρεπόµενες ποινές

Στα εγκλήµατα αυτού του Κεφαλαίου, το δικαστήριο,µαζί µε την ποινή, επιβάλλει αποστέρηση θέσεων και α-ξιωµάτων.

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΑΛΛΩΝ ΚΡΑΤΩΝ

Άρθρο 153Προσβολές κατά των εκπροσώπων άλλου κράτους

Όποιος βιαιοπραγεί κατά του αρχηγού ή µέλους τηςκυβέρνησης άλλου κράτους κατά τη διάρκεια της παρα-µονής τους στην Ελλάδα, τιµωρείται µε φυλάκιση έωςτρία έτη, αν η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα µε άλληδιάταξη.

98

Άρθρο 154Προσβολή διπλωµατικών αντιπροσώπων

Όποιος τελεί την πράξη του προηγούµενου άρθρου ε-ναντίον πρεσβευτή διαπιστευµένου στην ελληνική πολι-τεία ή άλλου διπλωµατικού αντιπροσώπου κατά το χρό-νο παραµονής του στην Ελλάδα, τιµωρείται µε φυλάκισηέως δύο έτη, αν η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα απόάλλη διάταξη.

Άρθρο 155Προσβολή συµβόλων άλλου κράτους

Όποιος, για να εκδηλώσει µίσος ή περιφρόνηση, αφαι-ρεί, καταστρέφει, παραµορφώνει ή ρυπαίνει τη σηµαία ήέµβληµα της κυριαρχίας άλλου κράτους, που τελεί σε ει-ρήνη µε την Ελλάδα και είναι αναγνωρισµένο από αυτήνή διακόπτει ή ηχητικά παρεµποδίζει την ανάκρουση τουεθνικού του ύµνου, τιµωρείται µε χρηµατική ποινή ή πα-ροχή κοινωφελούς εργασίας. Η δίωξη ασκείται µόνο ύ-στερα από αίτηση της αλλοδαπής κυβέρνησης.

Άρθρο 156Προϋποθέσεις της δίωξης

Τα εγκλήµατα αυτού του Κεφαλαίου διώκονται µόνοαν η Ελλάδα διατηρεί διπλωµατικές σχέσεις µε το αλλο-δαπό κράτος και η αµοιβαιότητα είναι εξασφαλισµένητόσο κατά τον χρόνο τέλεσης της πράξης, όσο και κατάτον χρόνο εκδίκασής της.

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Ι. ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙ-ΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

Εγκλήµατα κατά του Προέδρου της Δηµοκρατίας, τηςΒουλής, της Κυβέρνησης και οργάνων τοπικής αυτοδιοί-κησης

Άρθρο 157Προσβολές κατά του Προέδρου της Δηµοκρατίας,

της Βουλής ή της Κυβέρνησης και οργάνων τοπικής αυτοδιοίκησης

1. Όποιος µε βία ή απειλή βίας επιχειρεί να εξαναγκά-σει τον Πρόεδρο της Δηµοκρατίας ή εκείνον που ασκείτην προεδρική εξουσία, τη Βουλή, την Κυβέρνηση ή µέ-λος τους σε εκτέλεση, παράλειψη ή ανοχή πράξης πουανάγεται στα καθήκοντά τους, καθώς και όποιος βιαιο-πραγεί εναντίον τους κατά την άσκηση των καθηκόντωντους, τιµωρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη. Η ίδια ποινήεπιβάλλεται αν η πράξη στρέφεται κατά αρχηγού ανα-γνωρισµένου κατά τον κανονισµό της Βουλής πολιτικούκόµµατος.

2. Ο υπαίτιος των πράξεων της παραγράφου 1 ενα-ντίον του περιφερειάρχη, του δηµάρχου, του περιφερει-ακού ή δηµοτικού συµβουλίου τοπικής αυτοδιοίκησης ήµέλους του τιµωρείται µε φυλάκιση και χρηµατική ποινή.

3. Αν τα πρόσωπα κατά των οποίων στράφηκαν οι πρά-ξεις των προηγούµενων παραγράφων διέτρεξαν κίνδυνοζωής ή βαριάς σωµατικής βλάβης, επιβάλλεται κάθειρξη

για την πράξη της παραγράφου 1 και φυλάκιση τουλάχι-στον τριών ετών για την πράξη της παραγράφου 2.

Άρθρο 158Νόθευση εκλογής ή ψηφοφορίας

1. Όποιος µε οποιονδήποτε τρόπο προκαλεί την παρα-γωγή µη γνήσιου αποτελέσµατος σε εκλογή ή ψηφοφο-ρία που διενεργείται από τη Βουλή ή κάποια επιτροπήτης ή νοθεύει το γνήσιο αποτέλεσµα της εκλογής ή ψη-φοφορίας τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµα-τική ποινή.

2. Ο υπαίτιος των πράξεων της προηγούµενης παρα-γράφου σε εκλογή ή ψηφοφορία που διενεργείται απόπεριφερειακό ή δηµοτικό συµβούλιο τοπικής αυτοδιοίκη-σης ή κάποια επιτροπή τους τιµωρείται µε φυλάκιση έωςένα έτος ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 159Δωροληψία πολιτικών προσώπων

1. Με κάθειρξη και χρηµατική ποινή έως χίλιες ηµερή-σιες µονάδες τιµωρείται ο Πρωθυπουργός, τα µέλη τηςΚυβέρνησης, ο βουλευτής, ο περιφερειάρχης, ο δήµαρ-χος ή τα µέλη των κατά το άρθρο 157 παρ. 2 συµβουλίωνή των επιτροπών τους, οι οποίοι ζητούν ή λαµβάνουν ά-µεσα ή µέσω τρίτου, για τους εαυτούς τους ή άλλους, ο-ποιασδήποτε φύσης ωφελήµατα που δεν δικαιούνται ήαπαιτούν τέτοια ως αντάλλαγµα για ενέργεια ή παράλει-ψή τους, µελλοντική ή ήδη τελειωµένη, που ανάγεταιστα καθήκοντά τους ή αντίκειται σε αυτά.

2. Με τις ίδιες ποινές τιµωρείται το µέλος της Βουλής,των συµβουλίων τοπικής αυτοδιοίκησης και των επιτρο-πών τους που σχετικά µε κάποια εκλογή ή ψηφοφορία ηοποία διενεργείται από τα ως άνω σώµατα ή επιτροπέςδέχεται την παροχή ή υπόσχεση οποιασδήποτε φύσηςωφελήµατος, για τον εαυτό του ή για άλλον, ή ζητεί τέ-τοιο ως αντάλλαγµα για να µη λάβει µέρος στην εκλογήή ψηφοφορία, για να υποστηρίξει ορισµένο θέµα προςψήφιση ή για να ψηφίσει µε ορισµένο τρόπο.

3. Σε περίπτωση καταδίκης για τις πράξεις των προη-γούµενων παραγράφων επιβάλλεται και έκπτωση από τηδηµόσια θέση που κατέχει ο καταδικασθείς.

4. Οι παράγραφοι 1 και 2 εφαρµόζονται και όταν ηπράξη τελείται από: α) µέλη κοινοβουλευτικών συνελεύ-σεων διεθνών ή υπερεθνικών οργανισµών στους οποί-ους η Ελλάδα είναι µέλος, β) µέλη του Ευρωπαϊκού Κοι-νοβουλίου ή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στις περιπτώ-σεις αυτές οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται καιόταν η πράξη τελείται στην αλλοδαπή, ακόµα κι αν δενείναι αξιόποινη κατά τους νόµους της χώρας όπου τελέ-στηκε.

5. Οι διατάξεις των άρθρων 238 και 263Α παρ. 2 έως 5έχουν ανάλογη εφαρµογή και στα εγκλήµατα των προη-γούµενων παραγράφων.

Άρθρο 159ΑΔωροδοκία πολιτικών προσώπων

1. Όποιος υπόσχεται ή παρέχει στον Πρωθυπουργό ήµέλος της Κυβέρνησης, τον περιφερειάρχη ή το δήµαρ-

99

χο, άµεσα ή µέσω άλλου, οποιαδήποτε ωφελήµατα πουδεν δικαιούται για τον εαυτό του ή για άλλον, για ενέρ-γεια ή παράλειψή του µελλοντική ή ήδη τελειωµένη, πουανάγεται στα καθήκοντά του ή αντίκειται σε αυτά, τιµω-ρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηµατική ποινή έωςχίλιες ηµερήσιες µονάδες.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται όποιος σχετικά µε ε-κλογή ή ψηφοφορία που διενεργείται από τη Βουλή, ή τοκατά το άρθρο 157 παρ. 2 συµβούλιο τοπικής αυτοδιοίκη-σης ή επιτροπή τους, υπόσχεται ή παρέχει σε µέλος τωνπιο πάνω σωµάτων ή των επιτροπών τους οποιαδήποτεωφελήµατα που δεν δικαιούται, για τον εαυτό του ή γιαάλλον, για να µην λάβει µέρος στην εκλογή ή στην ψη-φοφορία ή για να ψηφίσει µε ορισµένο τρόπο.

3. Διευθυντής επιχείρησης ή άλλο πρόσωπο που έχειτην εξουσία λήψης αποφάσεων ή ελέγχου σε επιχείρη-ση τιµωρείται µε φυλάκιση και χρηµατική ποινή, αν ηπράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα από άλλη ποινική διάτα-ξη, αν από αµέλεια δεν απέτρεψε πρόσωπο που τελεί υ-πό τις εντολές του ή υπόκειται στον έλεγχο του από τηντέλεση προς όφελος της επιχείρησης της πράξης τωνπροηγουµένων παραγράφων.

4. Οι προηγούµενες παράγραφοι (1-3) εφαρµόζονταικαι όταν η πράξη τελείται προς: α) µέλη κοινοβουλευτι-κών συνελεύσεων διεθνών ή υπερεθνικών οργανισµώνστους οποίους η Ελλάδα είναι µέλος, β) µέλη του Ευρω-παϊκού Κοινοβουλίου ή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, γ)µέλη του Κοινοβουλίου ή οποιουδήποτε συµβουλίου το-πικής αυτοδιοίκησης άλλου κράτους. Στις περιπτώσειςαυτές οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται και ότανη πράξη τελείται στην αλλοδαπή από ηµεδαπό, ακόµα κιαν δεν είναι αξιόποινη κατά τους νόµους της χώρας ό-που τελέστηκε.

5. Οι διατάξεις των άρθρων 238 και 263 Α έχουν ανά-λογη εφαρµογή και στα εγκλήµατα των προηγούµενωνπαραγράφων.

Άρθρο 160Αντιποίηση

Όποιος αντιποιείται την άσκηση του αξιώµατος τωνπροσώπων που αναφέρονται στο άρθρο 157 τιµωρείταιµε φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 160ΑΔιατάραξη συνεδριάσεων

1. Όποιος παρεµποδίζει τη διεξαγωγή συνεδρίασηςτου Υπουργικού Συµβουλίου, της Βουλής ή κάποιας επι-τροπής τους ή τη διαταράσσει µε οποιονδήποτε τρόπο,τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον τριών µηνών.

2. Όποιος παρεµποδίζει ή διαταράσσει συνεδρίασητων κατά το άρθρο 157 παρ. 2 συµβουλίων ή των επιτρο-πών τους τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµα-τική ποινή.

ΙΙ. Εγκλήµατα κατά του εκλογικού σώµατος

Άρθρο 161Βία κατά εκλογέων

1. Όποιος µε βία ή απειλή βίας ή µε κατάχρηση µιαςεργασιακής ή οικονοµικής σχέσης εξάρτησης, παρεµπο-

δίζει εκλογέα να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωµα ή ε-πιβάλλει την ενάσκησή του υπέρ ή κατά ορισµένου υπο-ψηφίου σε εκλογές βουλευτών, ευρωβουλευτών ή αυτο-διοικητικών αρχών ή σε δηµοψήφισµα κατά το Σύνταγ-µα, τιµωρείται µε φυλάκιση.

2. Αν το πρόσωπο κατά του οποίου στράφηκε η πράξηδιέτρεξε σοβαρό προσωπικό κίνδυνο, επιβάλλεται φυλά-κιση τουλάχιστον τριών ετών, αν η πράξη δεν τιµωρείταιβαρύτερα από άλλη διάταξη.

3. Το δικαστήριο µαζί µε την ποινή για τις πράξεις τωνπροηγούµενων παραγράφων επιβάλλει και αποστέρησηθέσεων και αξιωµάτων.

Άρθρο 162Εξαπάτηση εκλογέων

Όποιος µε ψευδείς ειδήσεις ή συκοφαντικές διαδόσειςπου ανάγονται στο πρόσωπο κάποιου υποψηφίου ή µεάλλο τρόπο εξαπατά εκλογέα, µε αποτέλεσµα αυτός ναµην ασκήσει το εκλογικό του δικαίωµα, να ψηφίσει άκυ-ρα ή να µεταβάλλει το εκλογικό του φρόνηµα σε κάποιααπό τις εκλογές ή τα δηµοψηφίσµατα του άρθρου 161,τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 163Παραβίαση της µυστικότητας της ψηφοφορίας

Όποιος, σε κάποια από τις εκλογές ή τα δηµοψηφί-σµατα του άρθρου 161 κατορθώνει µε οποιονδήποτετρόπο να µάθει είτε ο ίδιος είτε τρίτος την ψήφο που έ-δωσε ο εκλογέας, τιµωρείται µε φυλάκιση έως ένα έτοςή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 164Νόθευση εκλογής

1. Όποιος ψηφίζει χωρίς να έχει δικαίωµα σε κάποια α-πό τις εκλογές ή τα δηµοψηφίσµατα του άρθρου 161 ήψηφίζει κατ' επανάληψη ή δίνει πολλές ψήφους ή µε ο-ποιονδήποτε άλλο τρόπο προκαλεί την παραγωγή µηγνήσιου αποτελέσµατος της εκλογής, καθώς και όποιοςνοθεύει το γνήσιο αποτέλεσµα αυτής, τιµωρείται µε φυ-λάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Αν ο υπαίτιος εκτελούσε υπηρεσία κατά την εκλογήή το δηµοψήφισµα, τιµωρείται µε φυλάκιση και χρηµατι-κή ποινή.

3. Η παράγραφος 3 του άρθρου 161 εφαρµόζεται και σ’αυτή την περίπτωση.

Άρθρο 165Δωροδοκία εκλογέα

1. Όποιος σχετικά µε κάποια από τις εκλογές ή τα δη-µοψηφίσµατα του άρθρου 161, από την προκήρυξή τουςκαι έως το τέλος της ψηφοφορίας υπόσχεται ή παρέχεισε εκλογέα οποιαδήποτε ωφελήµατα που δεν δικαιούταιγια να παραλείψει να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωµαή για να το ασκήσει µε ορισµένο τρόπο, τιµωρείται µεφυλάκιση έως τρία έτη και µε χρηµατική ποινή. Η παρά-γραφος 3 του άρθρου 161 εφαρµόζεται και σ’ αυτή τηνπερίπτωση.

2. Με φυλάκιση έως δύο έτη και χρηµατική ποινή τιµω-ρείται ο εκλογέας, ο οποίος, σχετικά µε κάποια από τιςεκλογές ή τα δηµοψηφίσµατα του άρθρου 161 και κατάτο χρόνο που προβλέπεται στην προηγούµενη παράγρα-

100

φο, δέχεται παροχή ή υπόσχεση ωφεληµάτων που δενδικαιούται ή απαιτεί τέτοια για να παραλείψει την άσκη-ση του εκλογικού του δικαιώµατος ή για να το ασκήσειµε ορισµένο τρόπο.

3. Όποιος από την προκήρυξη κάποιας από τις εκλογέςή τα δηµοψηφίσµατα του άρθρου 161 και έως το τέλοςτης ψηφοφορίας υπόσχεται ή κάνει δωρεά για φιλαν-θρωπικό σκοπό ή για εκτέλεση έργου σε εκλογική περι-φέρεια, δήµο, φιλανθρωπικό κατάστηµα, κοινωφελές ί-δρυµα ή εκκλησία, ως αντάλλαγµα για να υπερψηφιστεί,καταψηφιστεί ή προτιµηθεί συγκεκριµένος υποψήφιος,τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη και µε χρηµατικήποινή.

Άρθρο 166Διατάραξη εκλογικής διαδικασίας

1. Όποιος µε βία ή απειλή παρεµποδίζει τη διεξαγωγήκάποιας από τις εκλογές ή τα δηµοψηφίσµατα του άρ-θρου 161 ή τη διαταράσσει µε οποιονδήποτε τρόπο, τι-µωρείται µε φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηµατική ποινή.

2. Όποιος σχετικά µε κάποια από τις εκλογές ή τα δη-µοψηφίσµατα του άρθρου 161, από την αρχή της ψηφο-φορίας και έως την ολοκλήρωση της διαλογής κατα-στρέφει ολικά ή µερικά κάλπη ή µε οποιονδήποτε τρόποεξαφανίζει την κάλπη, το πρωτόκολλο ή τα πρακτικά τηςψηφοφορίας ή τα διαβιβαζόµενα στοιχεία στην αρµόδιααρχή, τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη.

ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Προσβολές κατά της πολιτειακής εξουσίας

Άρθρο 167Βία κατά υπαλλήλων και δικαστικών προσώπων

1. Όποιος µε βία ή απειλή βίας επιχειρεί να εξαναγκά-σει κάποια αρχή ή υπάλληλο να ενεργήσει πράξη που α-νάγεται στα καθήκοντά του ή να παραλείψει νόµιµη πρά-ξη, καθώς και όποιος βιαιοπραγεί εναντίον του ή κατάπροσώπου που έχει προσληφθεί ή άλλου υπαλλήλουπου έχει προστρέξει για να τον υποστηρίξει κατά τηδιάρκεια της νόµιµης ενέργειάς του (αντίσταση), τιµω-ρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Αν η πράξη στράφηκε κατά δικαστικού λειτουργού,διαιτητή ή ενόρκου, ή έγινε από περισσοτέρους, επιβάλ-λεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηµατικήποινή.

3. Αν το πρόσωπο κατά του οποίου στράφηκε η πράξηδιέτρεξε σοβαρό προσωπικό κίνδυνο ή η πράξη έγινε α-πό πρόσωπο που οπλοφορεί ή φέρει αντικείµενα µε τα ο-ποία µπορεί να προκληθεί σωµατική βλάβη, επιβάλλεταιφυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηµατική ποινή,εφόσον η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα µε άλλη διάτα-ξη.

Άρθρο 167Α Αθέµιτη επιρροή σε δικαστικούς λειτουργούς

Όποιος εκτός από τις περιπτώσεις των άρθρων 167 και237 επιχειρεί µε αθέµιτη επιρροή ή πίεση ή µε απειλή ναεπιβάλει σε δικαστικό λειτουργό, διαιτητή ή ένορκο τηνενέργεια πράξης που ανάγεται στα καθήκοντά του ή τηνπαράλειψη νόµιµης πράξης ή την ευνοϊκή ή δυσµενή µε-

ταχείριση ορισµένου διαδίκου τιµωρείται µε φυλάκισητουλάχιστον ενός έτους και χρηµατική ποινή.

Άρθρο 168Διατάραξη της λειτουργίας υπηρεσίας

1. Όποιος εισέρχεται παράνοµα σε χώρο δηµόσιας υ-πηρεσίας ή υπηρεσίας τοπικής αυτοδιοίκησης ή νοµικούπροσώπου δηµοσίου δικαίου ή επιχείρησης κοινής ωφέ-λειας, ή παραµένει στους χώρους αυτούς και προκαλείέτσι διακοπή ή σοβαρή διατάραξη της οµαλής διεξαγω-γής της υπηρεσίας, τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτηή χρηµατική ποινή.

2. Με τις ίδιες ποινές τιµωρείται και όποιος, χωρίς ναδιαταράξει την κοινή ειρήνη, εµποδίζει αυθαίρετα ή δια-ταράσσει σοβαρά τις συνεδριάσεις συλλογικού οργά-νου, συγκροτούµενου σύµφωνα µε το νόµο για τη διεξα-γωγή δηµόσιων υποθέσεων.

Άρθρο 168ΑΔιατάραξη δικαστικών συνεδριάσεων

Όποιος εµποδίζει αυθαίρετα ή διαταράσσει σοβαρά τιςσυνεδριάσεις δικαστηρίου ή δικαστικού συµβουλίου τι-µωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 169Απείθεια

Με φυλάκιση έως έξι µήνες ή χρηµατική ποινή τιµωρεί-ται όποιος, ύστερα από νόµιµη πρόσκληση, αρνείται σεκάποιον από τους υπαλλήλους του άρθρου 13 παρ. α΄,χωρίς αντίσταση την υπηρεσία ή συνδροµή που οφείλε-ται κατά τον νόµο ή την είσοδο σε οποιοδήποτε µέροςγια να επιχειρηθεί κάποια νόµιµη υπηρεσιακή ενέργεια.

Άρθρο 169ΑΠαραβίαση δικαστικών αποφάσεων

1. Όποιος δεν συµµορφώθηκε σε προσωρινή διαταγή ήδιάταξη δικαστικής ή εισαγγελικής απόφασης σχετική µετη ρύθµιση της νοµής ή της κατοχής, την άσκηση της γο-νικής µέριµνας, την επικοινωνία µε το τέκνο και τη ρύθ-µιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης και της κατα-νοµής των κινητών µεταξύ συζύγων, τιµωρείται µε φυλά-κιση έως ένα έτος ή χρηµατική ποινή.

2. Όποιος εν γνώσει µαταιώνει την εκτέλεση της ποι-νής ή του µέτρου ασφαλείας που επιβλήθηκε σε άλλοντιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή .Η πράξη µένει ατιµώρητη αν ο υπαίτιος την τέλεσε υπέρκάποιου οικείου του.

Άρθρο 170Στάση

1. Όποιος µε πρόθεση συµµετέχει σε συγκεντρωµένοπλήθος που διαπράττει µε ενωµένες δυνάµεις κάποια α-πό τις πράξεις του άρθρου 167 τιµωρείται µε φυλάκιση έ-ως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Οι υποκινητές της στάσης, καθώς και εκείνοι πουµεταχειρίστηκαν βία ή απειλές βίας ή βιαιοπράγησαν, τι-µωρούνται µε φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών, αν άλληδιάταξη νόµου δεν τιµωρεί την πράξη µε βαρύτερη ποι-νή.

101

Άρθρο 171(Καταργείται)

Άρθρο 172Ελευθέρωση φυλακισµένου

1. ΄Οποιος µε πρόθεση ελευθερώνει φυλακισµένο ήάλλον που κρατείται νόµιµα µε διαταγή της αρχής τιµω-ρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Αν ο δράστης της πράξης της προηγούµενης παρα-γράφου είναι υπάλληλος επιφορτισµένος µε τη φύλαξηή άλλο πρόσωπο επιφορτισµένο µε την υποχρέωση αυτήτιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών. Αν η πρά-ξη τελέστηκε από αµέλεια επιβάλλεται φυλάκιση έως έ-ξι µήνες ή χρηµατική ποινή, εφόσον ο δράστης ήταν επι-φορτισµένος µε τη φύλαξη αυτού που απέδρασε.

3. Ο εξ αµελείας υπαίτιος µένει ατιµώρητος αν µε δικήτου προσπάθεια συλληφθεί εντός ενός µηνός εκείνοςπου απέδρασε.

Άρθρο 173Απόδραση κρατουµένου

1. Φυλακισµένος που αποδρά τιµωρείται µε φυλάκισηέως ένα έτος, που εκτίεται αθροιστικά, εκτός αν οικειο-θελώς επιστρέψει στη φυλακή. Αν αποδράσει άλλος πουνόµιµα κρατείται µε διαταγή αρχής, επιβάλλεται φυλάκι-ση έως έξι µήνες ή χρηµατική ποινή.

2. Η συµµετοχή σε απόδραση φυλακισµένου ή άλλουπου νόµιµα κρατείται µε διαταγή της αρχής τιµωρείται µεφυλάκιση έως τρία έτη. Αν ο δράστης είναι υπάλληλος ε-πιφορτισµένος µε τη φύλαξη του πιο πάνω προσώπου ήάλλο πρόσωπο επιφορτισµένο µε την υποχρέωση αυτήεπιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών.

Άρθρο 173ΑΠαραβίαση περιορισµού κατ`

οίκον µε ηλεκτρονική επιτήρηση

1. Όποιος, κατά τον χρόνο που τελεί υπό ηλεκτρονικήεπιτήρηση, µε πρόθεση: α) αφαιρεί, καταστρέφει, φθεί-ρει ή µε οποιονδήποτε τρόπο επεµβαίνει στη συσκευή ήστο σύστηµα ηλεκτρονικής επιτήρησης ή β) µε οποιον-δήποτε τρόπο αλλοιώνει τα συναφή µε την επιτήρησηδεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα, τιµωρείται µε φυλάκι-ση. Με την ίδια ποινή τιµωρείται όποιος, κατά τον χρόνοπου τελεί υπό ηλεκτρονική επιτήρηση, εκµεταλλευόµε-νος βλάβη ή µη ορθή λειτουργία της συσκευής ή του συ-στήµατος ηλεκτρονικής επιτήρησης, διαφεύγει από τηνεπιτήρηση των αρµοδίων αρχών. Η ποινή των παραπάνωαδικηµάτων εκτίεται αθροιστικά µε την ποινή για τηνπράξη για την οποία ο ηλεκτρονικά επιτηρούµενος ήτανκρατούµενος.

2. Οποιοσδήποτε συµµετέχει στις παραπάνω πράξειςτιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Αν οσυµµετέχων έχει την ιδιότητα του σωφρονιστικού ή α-στυνοµικού υπαλλήλου ή του αρµόδιου για την ηλεκτρο-νική επιτήρηση υπαλλήλου, επιβάλλεται φυλάκιση του-λάχιστον δύο ετών.

Άρθρο 174Στάση κρατουµένων

1. Φυλακισµένοι ή άλλοι κρατούµενοι µε νόµιµη διατα-

γή της αρχής που µε ενωµένες δυνάµεις:α) επιχειρούν βίαια να αποδράσουν, β) επιτίθενται µε

έργα κατά ων υπαλλήλων της φυλακής ή του κρατητηρί-ου ή κατά εκείνων στους οποίους έχει ανατεθεί η φύλα-ξη ή η επίβλεψη, γ) επιχειρούν µε βία ή µε απειλή να ε-ξαναγκάσουν κάποιον από αυτούς σε πράξη ή παράλει-ψη τιµωρούνται µε φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών καιχρηµατική ποινή.

2. Ο υποκινητής των πράξεων της προηγούµενης πα-ραγράφου τιµωρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη. Με τηνίδια ποινή τιµωρείται ο υπαίτιος των πράξεων της προη-γούµενης παραγράφου αν χρησιµοποίησε όπλο, καθώςκαι αν κάποιος από τα πρόσωπα κατά των οποίων στρά-φηκε η πράξη διέτρεξε σοβαρό προσωπικό κίνδυνο.

3. Η ποινή για τις πράξεις των προηγούµενων παρα-γράφων εκτίεται αθροιστικά µε την ποινή που επιβλήθη-κε ή που θα επιβληθεί για την πράξη για την οποία ήτανκρατούµενος ο υπαίτιος.

Άρθρο 175Αντιποίηση

1. Όποιος µε πρόθεση αντιποιείται την άσκηση κάποι-ας δηµόσιας, δηµοτικής ή κοινοτικής υπηρεσίας τιµωρεί-ται µε χρηµατική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργα-σίας.

2. Η διάταξη αυτή εφαρµόζεται και για την αντιποίησηάσκησης υπηρεσίας λειτουργού της Ανατολικής Ορθό-δοξης Εκκλησίας του Χριστού ή άλλης θρησκείας γνω-στής στην Ελλάδα καθώς και για την αντιποίηση της ά-σκησης δικηγορίας.

3. Η αντιποίηση δικαστικής ή δικηγορικής ιδιότητας σεσχέση µε ένδικη υπόθεση τιµωρείται µε φυλάκιση έως έ-να έτος ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 176(Καταργείται)

Άρθρο 177Παραβίαση κατάσχεσης

Όποιος µε πρόθεση καταστρέφει, βλάπτει ή υφαιρείκατασχεµένο πράγµα τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έ-τη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 178Παραβίαση σφραγίδων που έθεσε η αρχή

Όποιος µε πρόθεση και αυθαίρετα θραύει ή βλάπτεισφραγίδα που έθεσε η αρχή για την κατάσχεση ή για τηφύλαξη κλεισµένων πραγµάτων ή εγγράφων ή για τη βε-βαίωση της ταυτότητάς τους ή µαταιώνει µε οποιονδή-ποτε τρόπο µια τέτοια σφράγιση τιµωρείται µε φυλάκισηέως ένα έτος ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 179Παραβίαση φύλαξης της αρχής

Όποιος µε πρόθεση καταστρέφει, βλάπτει ή µε οποι-ονδήποτε τρόπο αφαιρεί από την εξουσία της αρχής έγ-γραφα ή άλλα πράγµατα που βρίσκονται στη φύλαξή τηςή που αυτή τα παρέδωσε στη φύλαξη άλλου τιµωρείταιµε φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηµατική ποινή.

102

Άρθρο 180Βλάβη επίσηµων κοινοποιήσεων

Όποιος µε πρόθεση και αυθαίρετα αφαιρεί, βλάπτει ήπαραµορφώνει τις επίσηµες κοινοποιήσεις που η αρµό-δια αρχή έχει δηµόσια τοιχοκολλήσει ή εκθέσει, τιµωρεί-ται µε φυλάκιση έως ένα έτος ή µε χρηµατική ποινή.

Άρθρο 181Μη ανακοίνωση ανεύρεσης νεκρού κ.λπ.

Όποιος δεν ανακοινώνει αµέσως στις αρχές την ανεύ-ρεση νεκρού ή χωρίς την απαιτούµενη άδεια της αρχήςενταφιάζει ή µε οποιονδήποτε τρόπο εξαφανίζει ή ανα-τέµνει νεκρό, καθώς και όποιος παραβαίνει τις διατάξειςπου εκδίδει η αρµόδια αρχή για να αποτρέψει την πρόω-ρη ταφή, την εξαφάνιση ή την ανατοµή νεκρού, τιµωρεί-ται µε φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηµατική ποινή.

Άρθρα 182 - 182Α(Καταργούνται)ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΗΣ

Άρθρο 183Διέγερση σε ανυπακοή

Όποιος δηµόσια µε οποιονδήποτε τρόπο ή µέσω τουδιαδικτύου προκαλεί ή διεγείρει σε απείθεια κατά τωννόµων ή των διαταγµάτων ή εναντίον άλλων νόµιµωνδιαταγών της αρχής, τιµωρείται µε φυλάκιση έως ένα έ-τος ή µε χρηµατική ποινή.

Άρθρο 184Διέγερση σε διάπραξη

εγκληµάτων, βιαιοπραγίες ή διχόνοια

1. Όποιος δηµόσια µε οποιονδήποτε τρόπο ή µέσω τουδιαδικτύου προκαλεί ή διεγείρει σε διάπραξη πληµµελή-µατος ή κακουργήµατος και έτσι εκθέτει σε κίνδυνο τηδηµόσια τάξη τιµωρείται µε φυλάκιση έως ένα έτος ή µεχρηµατική ποινή.

2. Με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή τιµω-ρείται η πράξη της προηγούµενης παραγράφου αν µε αυ-τήν επιχειρείται η τέλεση βιαιοπραγιών κατά οµάδας ήπροσώπου που προσδιορίζεται µε βάση τα χαρακτηριστι-κά της φυλής, το χρώµα, την εθνική ή εθνοτική καταγω-γή, τις γενεαλογικές καταβολές, τη θρησκεία, την ανα-πηρία, το γενετήσιο προσανατολισµό, την ταυτότητα ήτα χαρακτηριστικά φύλου. Στην περίπτωση αυτή δεν ε-φαρµόζεται το άρθρο 82 Α.

3. Με φυλάκιση τιµωρείται η πράξη των προηγούµε-νων παραγράφων αν είχε ως άµεσο επακόλουθο την τέ-λεση εγκληµάτων.

4. Με την ποινή της προηγούµενης παραγράφου τιµω-ρείται και όποιος δηµόσια µε οποιονδήποτε τρόπο ή µέ-σω του διαδικτύου προκαλεί ή διεγείρει τους πολίτες σεβιαιοπραγίες µεταξύ τους ή σε αµοιβαία διχόνοια µε α-ποτέλεσµα να προκληθεί διατάραξη της κοινής ειρήνηςκατά το άρθρο 189.

Άρθρο 185(Καταργείται)

Άρθρο 186Πρόκληση και προσφορά για την τέλεση εγκλήµατος

1.Όποιος δίνει ή υπόσχεται αµοιβή σε άλλον για να τε-λέσει ορισµένο κακούργηµα καθώς και όποιος αποδέχε-ται αυτήν την προσφορά και αναλαµβάνει την τέλεσήτου, τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατικήποινή, αν η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα µε άλλη διά-ταξη.

2. Όποιος δίνει ή υπόσχεται αµοιβή σε άλλον για νατελέσει ορισµένο πληµµέληµα το οποίο τιµωρείται µεφυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών, καθώς και όποιος α-ποδέχεται αυτήν την προσφορά και αναλαµβάνει την τέ-λεσή του, τιµωρείται µε χρηµατική ποινή ή παροχή κοι-νωφελούς εργασίας, αν η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτε-ρα µε άλλη διάταξη.

3. Οι πράξεις των προηγούµενων παραγράφων µπορείνα µείνουν ατιµώρητες αν ο υπαίτιος ανακάλεσε µε δικήτου θέληση την προσφορά ή την αποδοχή της πριν απότην έναρξη τέλεσης του εγκλήµατος.

Άρθρο 187Εγκληµατική οργάνωση

1.Όποιος συγκροτεί ή εντάσσεται ως µέλος σε επιχει-ρησιακά δοµηµένη και µε διαρκή εγκληµατική δράση ορ-γάνωση τριών ή περισσότερων προσώπων, που επιδιώκειτην τέλεση περισσότερων κακουργηµάτων τιµωρείται µεκάθειρξη έως δέκα έτη και χρηµατική ποινή.

2. Αυτός που διευθύνει την εγκληµατική οργάνωση τι-µωρείται µε κάθειρξη.

3. Όποιος, εκτός από την περίπτωση της πρώτης πα-ραγράφου, οργανώνεται µε άλλον ή άλλους για να δια-πράξουν κακούργηµα τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχι-στον έξι µηνών. Με φυλάκιση έως τρία έτη τιµωρείται ουπαίτιος αν η κατά το προηγούµενο εδάφιο ένωση έγινεγια τη διάπραξη πληµµελήµατος µε το οποίο επιδιώκεταιοικονοµικό ή άλλο υλικό όφελος ή η προσβολή της ζωής,της σωµατικής ακεραιότητας ή της ανηλικότητας.

4. Οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του παρόντοςάρθρου εφαρµόζονται και όταν οι προβλεπόµενες σε αυ-τό αξιόποινες πράξεις τελέσθηκαν στην αλλοδαπή απόηµεδαπό ή στρέφονταν κατά Έλληνα πολίτη ή κατά νοµι-κού προσώπου που εδρεύει στην ηµεδαπή ή κατά τουΕλληνικού κράτους, ακόµη και αν αυτές δεν είναι αξιό-ποινες κατά τους νόµους της χώρας στην οποία τελέ-σθηκαν.

Άρθρο 187ΑΤροµοκρατικές πράξεις – Τροµοκρατική οργάνωση

1. Όποιος τελεί κακούργηµα ή οποιοδήποτε κοινώς ε-πικίνδυνο έγκληµα υπό συνθήκες ή µε τέτοιο τρόπο ή σετέτοια έκταση που να προκαλεί σοβαρό κίνδυνο για τηχώρα ή για διεθνή οργανισµό και µε σκοπό να εκφοβίσεισοβαρά έναν πληθυσµό ή να εξαναγκάσει παρανόµωςδηµόσια αρχή ή διεθνή οργανισµό να εκτελέσει οποιαδή-ποτε πράξη ή να απόσχει από αυτή ή να βλάψει σοβαρά

103

ή να καταστρέψει τις θεµελιώδεις συνταγµατικές, πολι-τικές ή οικονοµικές δοµές µιας χώρας ή ενός διεθνούςοργανισµού τιµωρείται µε την ποινή που προβλέπεταιγια το τελούµενο έγκληµα αυξηµένη ως εξής: α) Αν πρό-κειται για ποινή ισόβιας κάθειρξης, προβλεπόµενης δια-ζευκτικά µε ποινή κάθειρξης τουλάχιστον δέκα ετών, ε-πιβάλλεται κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστονδώδεκα ετών. β) Αν πρόκειται για ποινή κάθειρξης του-λάχιστον δέκα ετών, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστονδώδεκα ετών. γ) Αν πρόκειται για ποινή κάθειρξης, επι-βάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον επτά ετών. δ) Αν πρόκει-ται για ποινή φυλάκισης, το κατώτατο όριο επαυξάνεταικατά ένα έτος.

2. Με κάθειρξη έως δέκα έτη τιµωρείται όποιος συ-γκροτεί ή εντάσσεται ως µέλος σε δοµηµένη και µε διαρ-κή δράση οµάδα από τρία ή περισσότερα πρόσωπα πουδρουν από κοινού και επιδιώκουν την τέλεση του εγκλή-µατος της παραγράφου 1 (τροµοκρατική οργάνωση). Μεφυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους τιµωρείται η πράξητου προηγούµενου εδαφίου, όταν η τροµοκρατική οργά-νωση έχει συσταθεί για την τέλεση πληµµεληµάτων τηςπαραγράφου 1. Η κατασκευή, προµήθεια ή κατοχή ό-πλων, εκρηκτικών υλών και χηµικών ή βιολογικών υλικώνή υλικών που εκπέµπουν επιβλαβείς για τον άνθρωπο α-κτινοβολίες προς εξυπηρέτηση των σκοπών της τροµο-κρατικής οργάνωσης συνιστά επιβαρυντική περίσταση. Ηµη διάπραξη από την τροµοκρατική οργάνωση οποιουδή-ποτε από τα σχεδιαζόµενα εγκλήµατα συνιστά ελαφρυ-ντική περίσταση.

3. Αυτός που διευθύνει την τροµοκρατική οργάνωσητου πρώτου εδαφίου της προηγούµενης παραγράφου τι-µωρείται µε κάθειρξη. Με την ποινή του προηγούµενουεδαφίου µειωµένη (άρθρο 83) τιµωρείται αυτός που διευ-θύνει την τροµοκρατική οργάνωση του δεύτερου εδαφί-ου της προηγούµενης παραγράφου.

4. Όποιος προκαλεί σε άλλον την απόφαση για συµµε-τοχή σε συγκεκριµένη τροµοκρατική οργάνωση ή για τέ-λεση ορισµένης τροµοκρατικής πράξης, παρέχοντας σεαυτόν οδηγίες, πληροφορίες ή κατευθύνσεις (στρατολό-γηση), τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον έξι µηνώναν η προς εκτέλεση πράξη συνιστά κακούργηµα και µεφυλάκιση έως δύο έτη, αν πρόκειται για πληµµέληµα.

5. Με τις ποινές της προηγούµενης παραγράφου τιµω-ρείται και όποιος, µε οποιονδήποτε τρόπο, εκπαιδεύειάλλον στην κατασκευή ή χρήση εκρηκτικών, πυροβόλωνή άλλων όπλων, επιβλαβών ή επικίνδυνων ουσιών ή άλ-λων ειδικών µεθόδων ή τεχνικών ενόψει της διάπραξηςενός από τα εγκλήµατα που απαριθµούνται στην παρά-γραφο 1.

6. Όποιος δηµόσια µε οποιονδήποτε τρόπο ή µέσω τουδιαδικτύου απειλεί µε τέλεση τροµοκρατικής πράξης ήπροκαλεί ή διεγείρει σε διάπραξή της και έτσι εκθέτει σεκίνδυνο τη δηµόσια τάξη τιµωρείται µε φυλάκιση έωςτρία έτη.

Άρθρο 187ΒΑξιόποινη υποστήριξη

1. Όποιος παρέχει κάθε είδους περιουσιακά στοιχεία,υλικά ή άυλα, κινητά ή ακίνητα ή κάθε είδους χρηµατοοι-κονοµικά µέσα, ανεξάρτητα από τον τρόπο κτήσης τους,σε τροµοκρατική οργάνωση ή σε µεµονωµένο τροµοκρά-

τη ή για τη συγκρότηση τροµοκρατικής οργάνωσης ή γιανα καταστεί κάποιος τροµοκράτης ή τα εισπράττει, συλ-λέγει ή διαχειρίζεται χάριν των ανωτέρω, ανεξάρτητα α-πό τη διάπραξη οποιουδήποτε εγκλήµατος, τιµωρείταιµε κάθειρξη έως δέκα έτη. Με φυλάκιση τουλάχιστον ε-νός έτους τιµωρείται η πράξη του προηγούµενου εδαφί-ου, όταν η τροµοκρατική οργάνωση έχει συσταθεί ή σκο-πείται να συσταθεί µόνο για την τέλεση πληµµεληµάτων.Το ίδιο ισχύει όταν ο µεµονωµένος τροµοκράτης τελεί ήσκοπείται να τελέσει µόνο πληµµελήµατα.

2. Με φυλάκιση τουλάχιστον έξι µηνών τιµωρείται καιόποιος, εν γνώσει της µελλοντικής αξιοποίησής τους,παρέχει ουσιώδεις πληροφορίες για να διευκολύνει ή ναυποβοηθήσει την τέλεση από τροµοκρατική οργάνωση ήαπό µεµονωµένο τροµοκράτη οποιουδήποτε κακουργή-µατος.

3. Με κάθειρξη ως δέκα έτη τιµωρείται όποιος, µε α-πειλή ή χρήση βίας κατά δικαστικών λειτουργών, ενόρ-κων, ανακριτικών ή δικαστικών υπαλλήλων, µαρτύρων,πραγµατογνωµόνων ή διερµηνέων, ή µε δωροδοκία τωνίδιων προσώπων, µαταιώνει την αποκάλυψη, τη δίωξη ήτην τιµωρία των εγκληµάτων των άρθρων 187 παρ. 1 εδ.β΄ και 187Α καθώς και των κακουργηµάτων που τελέστη-καν από εγκληµατικές ή τροµοκρατικές οργανώσεις, ε-φόσον η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα κατ’ άλλη διά-ταξη.

Άρθρο 187ΓΜέτρα επιείκειας

1. Αν κάποιος από τους υπαιτίους των πράξεων τωνπαραγράφων 1 έως 3 του άρθρου 187 ή των παραγρά-φων 2 έως 4 του άρθρου 187Α καταστήσει δυνατή µε α-ναγγελία στην αρχή την πρόληψη της διάπραξης ενός α-πό τα σχεδιαζόµενα εγκλήµατα, ή µε τον ίδιο τρόπο συµ-βάλλει ουσιωδώς στην εξάρθρωση της οργάνωσης, α-παλλάσσεται από την ποινή για τις πράξεις αυτές. Ανδεν έχει ακόµη ασκηθεί ποινική δίωξη, ο εισαγγελέαςπληµµελειοδικών µε αιτιολογηµένη διάταξή του απέχειαπό την άσκησή της και υποβάλλει την δικογραφία στονεισαγγελέα εφετών, ο οποίος ενεργεί σύµφωνα µε τοάρθρο 43 παρ. 3 του Κώδικα Ποινικής Δικονοµίας.

2. Αν στην περίπτωση της προηγούµενης παραγράφουο υπαίτιος έχει τελέσει κάποιο από τα επιδιωκόµενα ε-γκλήµατα ή έχει τελέσει κάποιο από τα εγκλήµατα τηςπαραγράφου 1 του άρθρου 187Α, το δικαστήριο του επι-βάλλει µειωµένη ποινή (άρθρο 83). Το δικαστήριο µπορείνα διατάξει την αναστολή αυτής της ποινής, εκτιµώνταςιδίως την έκταση της συµµετοχής του υπαιτίου στην ορ-γάνωση και τον βαθµό της συµβολής του στην εξάρθρω-σή της.

3. Για όποιον καταγγέλλει αξιόποινες πράξεις που τε-λέστηκαν σε βάρος του από εγκληµατική οργάνωση, οεισαγγελέας πληµµελειοδικών µπορεί, εφόσον η καταγ-γελία πιθανολογείται βάσιµη, ύστερα από έγκριση τουεισαγγελέα εφετών, να απόσχει προσωρινά από την ποι-νική δίωξη για παραβάσεις του νόµου περί αλλοδαπώνκαι περί εκδιδοµένων µε αµοιβή προσώπων, ώσπου ναεκδοθεί αµετάκλητη απόφαση για τις πράξεις που καταγ-γέλθηκαν. Αν η κατηγορία αποδειχθεί βάσιµη, η αποχή α-πό την ποινική δίωξη γίνεται οριστική.

4. Η απέλαση αλλοδαπών που βρίσκεται παράνοµα

104

στη χώρα και καταγγέλλουν αξιόποινες πράξεις που τε-λέσθηκαν από εγκληµατική ή τροµοκρατική οργάνωσηςαναστέλλεται µέχρι να εκδοθεί αµετάκλητη απόφασηγια τις πράξεις που καταγγέλθηκαν. Όσο χρόνο διαρκεί ηαναστολή της απέλασης χορηγείται στους αλλοδαπούςάδεια παραµονής κατά παρέκκλιση από την ισχύουσανοµοθεσία περί αλλοδαπών.

Άρθρο 188(Καταργείται)

Άρθρο 189Διατάραξη της κοινής ειρήνης

1. Όποιος συµµετέχει σε συγκεντρωµένο πλήθος πουµε ενωµένες δυνάµεις διαπράττει βιαιοπραγίες εναντίονπροσώπων ή πραγµάτων ή εισβάλλει παράνοµα σε ξένασπίτια, καταστήµατα ή άλλα ακίνητα κτήµατα, τιµωρείταιµε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Αν οι πιο πάνω πράξεις, καθώς και πράξεις φθοράςξένης ιδιοκτησίας, γίνονται µε σκοπό να παρεµποδίσουντην έκδοση και την ελεύθερη κυκλοφορία εφηµερίδων,περιοδικών ή βιβλίων, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχι-στον τριών µηνών.

3. Οι υποκινητές της διατάραξης που έχουν καθοδηγη-τικό ρόλο µέσα στο πλήθος τιµωρούνται µε φυλάκισητουλάχιστον τριών µηνών. Με την ίδια ποινή τιµωρούνταικαι εκείνοι που τέλεσαν βιαιοπραγίες κατά τη διατάραξη.

4. Όποιος, χωρίς να διαταράσσει την κοινή ειρήνη, ε-µποδίζει αυθαίρετα ή διαταράσσει σοβαρά µια νόµιµησυλλογική εκδήλωση µε σκοπό τη µαταίωσή της, τιµω-ρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 190Απειλή διάπραξης εγκληµάτων

Όποιος δηµόσια µε οποιονδήποτε τρόπο ή µέσω τουδιαδικτύου απειλεί ότι θα διαπραχθούν εγκλήµατα καιδηµιουργεί έτσι φόβο σε αόριστο αριθµό ανθρώπων ή σεορισµένο κύκλο ή κατηγορία προσώπων, τιµωρείται µεφυλάκιση έως δύο έτη ή µε χρηµατική ποινή.

Άρθρο 191Διασπορά ψευδών ειδήσεων

1. Όποιος δηµόσια ή µέσω του διαδικτύου διαδίδει ήδιασπείρει µε οποιονδήποτε τρόπο ψευδείς ειδήσεις µεαποτέλεσµα να προκαλέσει φόβο σε αόριστο αριθµό αν-θρώπων ή σε ορισµένο κύκλο ή κατηγορία προσώπων,που αναγκάζονται έτσι να προβούν σε µη προγραµµατι-σµένες πράξεις ή σε µαταίωσή τους, µε κίνδυνο να προ-κληθεί ζηµία στην οικονοµία, στον τουρισµό ή στην αµυ-ντική ικανότητα της χώρας ή να διαταραχθούν οι διε-θνείς της σχέσεις, τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτηή χρηµατική ποινή.

2. Όποιος από αµέλεια γίνεται υπαίτιος της πράξηςτης προηγούµενης παραγράφου τιµωρείται µε χρηµατικήποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.

Άρθρο 191ΑΠροσβολή συµβόλων ή τόπων

ιδιαίτερης εθνικής ή θρησκευτικής σηµασίας

1. Όποιος δηµόσια αφαιρεί, καταστρέφει, παραµορφώ-

νει ή ρυπαίνει την επίσηµη σηµαία του κράτους ή έµβλη-µα της κυριαρχίας του ή ηχητικά παρεµποδίζει τη δηµό-σια ανάκρουση του εθνικού ύµνου, και έτσι εκθέτει σεκίνδυνο τη δηµόσια τάξη, τιµωρείται µε φυλάκιση έωςδύο έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται όποιος τελεί πράξειςρύπανσης ή φθοράς σε τόπους ιδιαίτερης εθνικής ή θρη-σκευτικής σηµασίας καθώς και σε χώρους φύλαξης νε-κρών ή νεκροταφεία και προκαλεί έτσι φόβο ή ανησυχίασε αόριστο αριθµό ανθρώπων, εφόσον η πράξη δεν τιµω-ρείται βαρύτερα µε άλλη διάταξη.

Άρθρα 192 -197(Καταργούνται)

ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΕΠΙΒΟΥΛΗ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

Άρθρα 198 - 199(Καταργούνται )

Άρθρο 200Διατάραξη θρησκευτικών συναθροίσεων

1. Όποιος κακόβουλα προσπαθεί να εµποδίσει ή µεπρόθεση διαταράσσει µια ανεκτή κατά το πολίτευµα θρη-σκευτική συνάθροιση για λατρεία ή τελετή, τιµωρείται µεφυλάκιση έως δύο έτη.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται όποιος µέσα σε εκκλη-σία ή σε τόπο ορισµένο για θρησκευτική συνάθροιση α-νεκτή κατά το πολίτευµα ενεργεί υβριστικά ανάρµοστεςπράξεις.

Άρθρο 201(Καταργείται)

ΟΓΔΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Άρθρα 202-206(Καταργούνται)

ΕΝΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ, ΑΛΛΑ ΜΕΣΑ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΕΝΣΗΜΑ

Άρθρο 207Παραχάραξη νοµίσµατος και άλλων µέσων πληρωµής

1. Όποιος παραποιεί ή νοθεύει νόµισµα οποιουδήποτεκράτους ή εκδοτικής αρχής, είτε κατά είτε πριν από τοχρόνο νόµιµης κυκλοφορίας του είτε κατά το διάστηµακατά το οποίο γίνεται δεκτό προς ανταλλαγή από τουςαρµόδιους φορείς, µε σκοπό να το θέσει σε κυκλοφορίασαν γνήσιο, ή κατέχει πλαστό νόµισµα µε τον ίδιο σκο-πό, τιµωρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηµατικήποινή.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται και όποιος, µε τον ίδιοσκοπό, παραποιεί ή νοθεύει κάθε άλλο ενσώµατο µέσο,εκτός από το νόµισµα, που λόγω της ιδιαίτερης φύσηςτου, µόνο του ή σε συνδυασµό µε άλλο µέσο πληρωµής,επιτρέπει στον κάτοχο ή στο χρήστη του να µεταφέρειχρήµατα ή νοµισµατική αξία και προστατεύεται από τηναποµίµηση ή τη δόλια χρήση µέσω σχεδιασµού, κωδικούή υπογραφής ή άλλου πρόσφορου τρόπου, όπως πιστω-

105

τικές κάρτες, κάρτες των ευρωεπιταγών, λοιπές κάρτεςεκδιδόµενες από χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα, ταξιδιωτι-κές επιταγές, ευρωεπιταγές, λοιπές επιταγές και συναλ-λαγµατικές.

3. Σε ιδιαίτερα ελαφρές περιπτώσεις µικρού αριθµούπλαστών ή µικρής φερόµενης αξίας τους, οι πράξεις τωνπαραγράφων 1 και 2 τιµωρούνται µε φυλάκιση έως τρίαέτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 208Κυκλοφορία πλαστών νοµισµάτων

και άλλων µέσων πληρωµής

1. Όποιος, εν γνώσει της πλαστότητας, θέτει σε κυ-κλοφορία σαν γνήσιο πλαστό νόµισµα οποιουδήποτεκράτους ή εκδοτικής αρχής, είτε κατά είτε πριν από τονχρόνο νόµιµης κυκλοφορίας του είτε κατά το διάστηµακατά το οποίο γίνεται δεκτό προς ανταλλαγή από τουςαρµόδιους φορείς, ή άλλο µέσο πληρωµής, τιµωρείται µεκάθειρξη έως δέκα έτη και χρηµατική ποινή. Σε ιδιαίτεραελαφρές περιπτώσεις µικρού αριθµού πλαστών ή µικρήςφερόµενης αξίας τους επιβάλλεται φυλάκιση έως δύο έ-τη ή χρηµατική ποινή.

2. Αν ο υπαίτιος ή αντιπρόσωπός του είχε δεχτεί τοπλαστό νόµισµα ή άλλο µέσο πληρωµής σαν γνήσιο, επι-βάλλεται φυλάκιση έως έξι µήνες ή χρηµατική ποινή. Η ί-δια ποινή επιβάλλεται, αν ο υπαίτιος ενήργησε εκτελώ-ντας εντολή εκείνου στον οποίο δόθηκε το νόµισµα ήάλλο µέσο πληρωµής σαν γνήσιο, όταν βρίσκεται σεσχέση εξάρτησης µε τον εντολέα ή ζει µαζί του στην ίδιακατοικία.

Άρθρο 208ΑΚαθ’ υπέρβαση κατασκευή νοµίσµατος

Με τις ποινές της παραγράφου 1 εδάφια α΄ και β΄ τουπροηγούµενου άρθρου τιµωρείται και όποιος µε πρόθεσηκατασκευάζει, προµηθεύεται, κατέχει ή θέτει σε κυκλο-φορία νόµισµα είτε κατά είτε πριν από το χρόνο νόµιµηςκυκλοφορίας του είτε κατά το διάστηµα κατά το οποίογίνεται δεκτό προς ανταλλαγή από τους αρµόδιους φο-ρείς και για την κατασκευή του οποίου έχουν χρησιµο-ποιηθεί νόµιµες εγκαταστάσεις και υλικά, χωρίς όµωςτην άδεια της αρµόδιας αρχής ή καθ` υπέρβαση του σχε-τικού δικαιώµατος.

Άρθρο 208Β

Όποιος παράνοµα παράγει, πωλεί�, εισά�γει, χρησιµο-ποιεί ηή διανέ�µει για πώ�ληση ή� για ά�λλους εµπορικού�ςσκοπού�ς µετά�λλια ή� µά�ρκες τα οποί�α: α) φέ�ρουν στην ο-όψη τους ό�ρους «ευρώ�» ή� «λεπτά� ευρώ�» ή� το σύ�µβολοτου ευρώ�, β) έ�χουν µέ�γεθος εντό�ς των νόµιµων ορί�ων α-ναφορά�ς, ή� γ) φέ�ρουν στην ό�ψη τους οποιοδή�ποτεσχέ�διο που είναι παρό�µοιο µε εκεί�νο των εθνικώ�ν ε-µπρό�σθιων ό�ψεων ή� των κοινώ�ν οπί�σθιων ό�ψεων τωνκερµά�των ευρώ� ή� είναι πανοµοιό�τυπο ή� παρό�µοιο µε τοσχέδιο της στεφά�νης των κερµά�των των δύο ευρώ�, τιµω-ρεί�ται µε χρηµατική� ποινή�.

Άρθρο 208ΓΠλαστογραφία και κατάχρηση ενσήµων

1. Όποιος καταρτίζει πλαστά ή νοθεύει επίσηµα ένση-µα δηλωτικά αξίας µε σκοπό να τα χρησιµοποιήσει σανγνήσια, εν γνώσει τα χρησιµοποιεί σαν γνήσια ή τα προ-µηθεύεται γι’ αυτόν το σκοπό ή τα προσφέρει στην αγο-ρά ή τα εισάγει σε κυκλοφορία τιµωρείται µε φυλάκισηκαι χρηµατική ποινή.

2. Όποιος εν γνώσει ξαναχρησιµοποιεί επίσηµα ένση-µα δηλωτικά αξίας, που είχαν ήδη χρησιµοποιηθεί, ή τααποκτά µε σκοπό να τα ξαναχρησιµοποιήσει προσφέρο-ντάς τα στην αγορά ή εισάγοντάς τα σε κυκλοφορία τι-µωρείται µε χρηµατική ποινή.

Άρθρα 209 - 210(Καταργούνται)

Άρθρο 211Προπαρασκευαστικές πράξεις

Όποιος µε σκοπό να διαπράξει κάποιο από τα εγκλή-µατα των άρθρων 207, 208Α και 208Β κατασκευάζει ήκατέχει εργαλεία, αντικείµενα, προγράµµατα ηλεκτρονι-κών υπολογιστών ή άλλα µέσα ειδικά προσαρµοσµένα,χρήσιµα γι’ αυτόν το σκοπό, καθώς και ολογραφήµατα ήλοιπά συστατικά στοιχεία του νοµίσµατος, τα οποία χρη-σιµεύουν για την προστασία από την παραχάραξη, τιµω-ρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 212Έµπρακτη µετάνοια

1. Το αξιόποινο των πράξεων των άρθρων 207, 208,208Α και 208Β εξαλείφεται αν ο υπαίτιος µε τη θέλησήτου και πριν από κάθε κυκλοφορία ακυρώσει ή καταστρέ-ψει τα πλαστά ή καθ΄ υπέρβαση κατασκευασθέντα πρινεξεταστεί µε οποιονδήποτε τρόπο για την πράξη του α-πό τις αρµόδιες αρχές.

2. Εξαλείφεται επίσης το αξιόποινο των πράξεων τουάρθρου 211 αν ο υπαίτιος καταστρέψει µε τη θέλησή τουτα αντικείµενα που αναφέρονται σ’ αυτό πριν τα χρησι-µοποιήσει.

Άρθρο 213Δήµευση

1. Η δήµευση των πλαστών ή καθ’ υπέρβαση κατα-σκευασθέντων νοµισµάτων ή άλλων µέσων πληρωµής,των αντικειµένων του άρθρου 207, 208Α, 208Β και τωνπλαστών ή επαναχρησιµοποιηµένων ενσήµων διατάσσε-ται και αν ακόµα δεν διωχθεί και καταδικαστεί ορισµένοπρόσωπο και ανεξάρτητα από το αν αυτά ανήκουν ή όχιστον αυτουργό ή τον συµµέτοχο του εγκλήµατος.

2. Αν όµως ο κύριος των νοµισµάτων ή του υλικού απότο οποίο κατασκευάστηκαν είναι αποδεδειγµένα αµέτο-χος στην παραχάραξη ή την κιβδηλεία, τα νοµίσµατα α-χρηστεύονται ως νοµίσµατα και αποδίδονται ύστερα απόαυτό στον κύριο.

3. Τα νοµίσµατα που κατάσχονται ως ύποπτα προϊόνταπαραχάραξης ή κιβδηλείας, αποστέλλονται στο αντί-

106

στοιχο Εθνικό Κέντρο Ανάλυσης ή Εθνικό Κέντρο Ανά-λυσης Κερµάτων Ευρώ για ανάλυση, ανίχνευση και ε-ντοπισµό περαιτέρω προϊόντων παραχάραξης, χωρίς κα-θυστέρηση και το αργότερο µέχρι να εκδοθεί τελεσίδικηαπόφαση κατά την ποινική διαδικασία.

ΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΑ

Άρθρο 216Πλαστογραφία

1. Όποιος καταρτίζει πλαστό ή νοθεύει έγγραφο µεσκοπό να παραπλανήσει µε τη χρήση του άλλον σχετικάµε γεγονός που µπορεί να έχει έννοµες συνέπειες τιµω-ρείται µε φυλάκιση και χρηµατική ποινή.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται όποιος για τον παραπά-νω σκοπό εν γνώσει χρησιµοποιεί πλαστό ή νοθευµένοέγγραφο.

3. Αν ο υπαίτιος αυτών των πράξεων (παράγραφοι 1-2)σκόπευε να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον πε-ριουσιακό όφελος βλάπτοντας τρίτον ή σκόπευε να βλά-ψει άλλον, και το συνολικό όφελος ή η συνολική ζηµία υ-περβαίνει τις 120.000 ευρώ τιµωρείται µε κάθειρξη έωςδέκα έτη και χρηµατική ποινή.

4. Αν οι πράξεις των παραγράφων 1 και 2 στρέφονταιάµεσα κατά του νοµικού προσώπου του ελληνικού Δηµο-σίου, των νοµικών προσώπων Δηµοσίου Δικαίου ή τωνοργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης και το συνολικό πε-ριουσιακό όφελος ή η συνολική ζηµία υπερβαίνει συνολι-κά τις 120.000 ευρώ, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστονδέκα ετών και χρηµατική ποινή έως χίλιες ηµερήσιες µο-νάδες. Οι πράξεις αυτές παραγράφονται µετά είκοσι έτη.

Άρθρο 217Πλαστογραφία πιστοποιητικών

1.Όποιος µε σκοπό να διευκολύνει την άµεση συντή-ρηση, την κίνηση ή την κοινωνική πρόοδο αυτού του ίδι-ου ή άλλου καταρτίζει πλαστό ή νοθεύει πιστοποιητικό ήµαρτυρικό ή άλλο έγγραφο που κατά προορισµό χρησι-µεύει για τέτοιους σκοπούς ή εν γνώσει του χρησιµοποι-εί τέτοιο πλαστό ή νοθευµένο έγγραφο τιµωρείται µεχρηµατική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.

2. Mε την ίδια ποινή τιµωρείται όποιος χρησιµοποιείγια τον ίδιο σκοπό τέτοιο έγγραφο, που είναι γνήσιο, εί-χε εκδοθεί όµως για άλλον.

3. Με φυλάκιση τιµωρείται όποιος καταρτίζει πλαστό ήνοθεύει πτυχίο ή κάθε πιστοποιητικό γνώσεων ή δεξιοτή-των, ή νοθεύει γνήσιο ή κάνει χρήση αυτών, µε σκοπό νακαταλάβει θέση εργασίας ή να διεκδικήσει βαθµολογικήή µισθολογική προαγωγή στον δηµόσιο ή τον ιδιωτικότοµέα.

Άρθρα 218 -219(Καταργούνται)

Άρθρο 220Υφαρπαγή ψευδούς βεβαίωσης

1. Όποιος πετυχαίνει µε εξαπάτηση να βεβαιωθεί σεδηµόσιο έγγραφο αναληθώς περιστατικό που µπορεί ναέχει έννοµες συνέπειες, καθώς και όποιος χρησιµοποιείτέτοια ψευδή βεβαίωση για να εξαπατήσει άλλον σχετι-

κά µε το περιστατικό αυτό, τιµωρείται µε φυλάκιση έωςδύο έτη ή χρηµατική ποινή, αν δεν τιµωρείται βαρύτερακατά τις διατάξεις για την ηθική αυτουργία.

2. Αν όµως υπάρχουν οι όροι του άρθρου 216 παρ. 3και 4 ΠΚ, επιβάλλεται φυλάκιση και χρηµατική ποινή.

Άρθρο 221Ψευδείς ιατρικές πιστοποιήσεις

1. Γιατροί, οδοντίατροι, κτηνίατροι, φαρµακοποιοί, χη-µικοί και µαίες που εν γνώσει εκδίδουν ψευδείς πιστο-ποιήσεις, οι οποίες προορίζονται να παρέχουν πίστη σεδηµόσια, δηµοτική ή κοινοτική αρχή ή νοµικό πρόσωποδηµόσιου δικαίου ή σε µια ασφαλιστική επιχείρηση ή πουµπορούν να ζηµιώσουν άµεσα οικονοµικά άλλον τιµω-ρούνται µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή. Ανοι ψευδείς αυτές πιστοποιήσεις προορίζονται για δικα-στική χρήση, αυτοί που τις εκδίδουν τιµωρούνται µε φυ-λάκιση τουλάχιστον έξι µηνών και χρηµατική ποινή.

2. Με φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηµατική ποινή τιµω-ρείται όποιος χρησιµοποιεί τέτοια ψευδή πιστοποίησηγια να εξαπατήσει δηµόσια, δηµοτική ή κοινοτική αρχή ήνοµικό πρόσωπο δηµόσιου δικαίου ή ασφαλιστική επιχεί-ρηση. Αν έγινε δικαστική χρήση της ανωτέρω ψευδούςπιστοποίησης, ο διάδικος που έκανε τη χρήση τιµωρείταιµε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 222Υπεξαγωγή εγγράφων

Όποιος µε σκοπό να βλάψει άλλον αποκρύπτει, βλά-πτει ή καταστρέφει έγγραφο του οποίου δεν είναι κύριοςή δεν είναι αποκλειστικά κύριος ή που άλλος έχει δικαίω-µα, κατά τις διατάξεις του αστικού δικαίου, να ζητήσειτην παράδοση ή την επίδειξή του τιµωρείται µε φυλάκισηέως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 223(Καταργείται)

ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ

ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΝΟΜΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Άρθρο 224Ψευδής κατάθεση

1. Όποιος, ενώ εξετάζεται ως διάδικος ή µάρτυρας σεδικαστήριο ή ενώπιον αρχής αρµόδιας να ενεργεί εξέτα-ση για την κρινόµενη υπόθεση, εν γνώσει του καταθέτειψευδή στοιχεία σχετικά µε την υπόθεση αυτή ή αρνείταιή αποκρύπτει την αλήθεια, τιµωρείται µε φυλάκιση του-λάχιστον τριών µηνών έως τρία έτη και χρηµατική ποινή.

2. Όποιος εµφανίζεται ως µάρτυρας ενώπιον δικαστη-ρίου ή άλλης αρχής αρµόδιας να ενεργεί εξέταση και αρ-νείται να δώσει τη µαρτυρία του τιµωρείται µε φυλάκισηέως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

3. Αν ο υπαίτιος τέλεσε τις πράξεις των προηγούµε-νων παραγράφων για να αποφύγει ποινική ευθύνη είτεδική του είτε κάποιου από τους οικείους του, χωρίς να ε-νοχοποιήσει ψευδώς άλλον, το δικαστήριο µπορεί να τοναπαλλάξει από κάθε ποινή.

107

Άρθρο 225(Καταργείται)

Άρθρο 226Ψευδής πραγµατογνωµοσύνη ή διερµηνεία

1. Όποιος ως πραγµατογνώµονας ή διερµηνέας ενγνώσει εκθέτει ψέµατα ή αποκρύπτει την αλήθεια, τιµω-ρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηµατικήποινή.

2. Το δικαστήριο επιβάλλει επιπροσθέτως απαγόρευσηάσκησης επαγγέλµατος για χρονικό διάστηµα από ένα έ-ως δύο έτη, η οποία αρχίζει µόλις η απόφαση γίνει αµε-τάκλητη.

Άρθρο 227Έµπρακτη µετάνοια

Στις περιπτώσεις του άρθρου 224 η πράξη µένει ατιµώ-ρητη αν ο υπαίτιος µε την ελεύθερη θέλησή του ανακά-λεσε ενώπιον της ίδιας αρχής την ψευδή κατάθεση µενέα κατάθεση. Η ανάκληση αυτή δεν απαλλάσσει απότην ποινή τον υπαίτιο, αν η αρχή έχει ήδη εκδώσει από-φαση ή αν επήλθε σε άλλον κάποια έννοµη επιβλαβήςσυνέπεια.

Άρθρο 228(Καταργείται)

Άρθρο 229Ψευδής καταµήνυση

1. Όποιος εν γνώσει καταµηνύει άλλον ψευδώς ή ανα-φέρει γι' αυτόν ενώπιον της αρχής ότι τέλεσε αξιόποινηπράξη ή πειθαρχική παράβαση, τιµωρείται µε φυλάκισητουλάχιστον δύο ετών και χρηµατική ποινή.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται και όποιος εν γνώσεικαι ψευδώς καθιστά άλλον ύποπτο στην αρχή υποβάλλο-ντας, αλλοιώνοντας ή αποκρύπτοντας κάποιο αποδεικτι-κό µέσο για αξιόποινη πράξη ή πειθαρχική παράβαση.

3. Το δικαστήριο µε αίτηση του παθόντος µπορεί νατου επιτρέψει να δηµοσιεύσει την απόφαση µε έξοδατου καταδικασθέντος. Το δικαίωµα αυτό παύει να υπάρ-χει αν η δηµοσίευση δεν γίνει µέσα σε έξι µήνες από τηνκαταχώρηση της τελεσίδικης απόφασης στο ειδικό βι-βλίο.

Άρθρο 230Ψευδής καταγγελία

Όποιος, χωρίς να καθιστά άλλον ύποπτο, παριστάνειεν γνώσει του ψευδώς στην αρχή ότι τελέστηκε κάποιοκακούργηµα ή πληµµέληµα, τιµωρείται µε φυλάκιση έωςένα έτος ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 231Υπόθαλψη

1. Όποιος εν γνώσει µαταιώνει τη δίωξη άλλου για κα-κούργηµα ή πληµµέληµα που διέπραξε τιµωρείται µε φυ-λάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Η υπόθαλψη µένει ατιµώρητη αν ο υπαίτιος την τέ-λεσε υπέρ κάποιου οικείου του.

Άρθρο 232Παρασιώπηση εγκληµάτων

1. Όποιος, ενώ έµαθε µε τρόπο αξιόπιστο ότι µελετά-ται κακούργηµα ή ότι άρχισε ήδη η εκτέλεσή του, και σεχρόνο τέτοιον ώστε να µπορεί ακόµα να προληφθεί η τέ-λεση ή το αποτέλεσµά του, παραλείπει να το αναγγείλειεγκαίρως στην αρχή, τιµωρείται, αν το κακούργηµα τε-λέστηκε ή έγινε απόπειρά του, µε φυλάκιση έως τρία έτηή χρηµατική ποινή.

2. Η παράλειψη αυτή µένει ατιµώρητη αν η αναγγελίαστην αρχή θα αφορούσε πρόσωπο οικείο εκείνου πουτην παρέλειψε.

Άρθρο 233Απιστία δικηγόρων

1. Δικηγόρος που βλάπτει εν γνώσει τα συµφέροντα ε-κείνου του οποίου έχει αναλάβει τη νοµική προστασία, ήπου στην ίδια ένδικη υπόθεση βοηθά µε συµβουλές ή µεπαροχή υπηρεσίας και τους δύο διαδίκους, είτε ταυτό-χρονα είτε διαδοχικά, τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρίαέτη ή χρηµατική ποινή.

2. Αν όµως ενήργησε αφού συνεννοήθηκε µε αυτούςπου έχουν αντίθετα συµφέροντα ή επιδιώκοντας κέρ-δος, τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους καιχρηµατική ποινή.

Άρθρο 234Παραβίαση της µυστικότητας δικαστικών συνεδριάσεων

Με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή τιµωρεί-ται όποιος µε οποιονδήποτε τρόπο δηµοσιεύει έκθεσηγια κάποια δικαστική συνεδρίαση που έχει διεξαχθεί κε-κλεισµένων των θυρών ή οποιοδήποτε έγγραφο τέτοιαςδίκης, εκτός αν το δικαστήριο στο οποίο διεξάγεται η δί-κη επιτρέψει τη δηµοσίευση.

ΔΩΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ

Ι. Χρήση της υπηρεσίας για ιδιωτικό όφελος

Άρθρο 235Δωροληψία υπαλλήλου

1. Υπάλληλος ο οποίος ζητεί ή λαµβάνει, άµεσα ή µέ-σω τρίτου, για τον εαυτό του ή για άλλον, οποιασδήποτεφύσης αθέµιτο ωφέληµα, ή αποδέχεται την υπόσχεσηπαροχής τέτοιου ωφελήµατος, για ενέργεια ή παράλει-ψή του σε σχέση µε την άσκηση των καθηκόντων του,µελλοντική ή ήδη τελειωµένη, τιµωρείται µε φυλάκισηκαι χρηµατική ποινή. Αν ο υπαίτιος τελεί την πράξη τουπροηγούµενου εδαφίου κατ’ επάγγελµα τιµωρείται µεφυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηµατική ποινή.

2. Αν η ως άνω ενέργεια ή παράλειψη του υπαιτίου α-ντίκειται στα καθήκοντα του, τιµωρείται µε κάθειρξη έωςδέκα έτη και χρηµατική ποινή. Αν ο υπαίτιος τελεί τηνπράξη του προηγούµενου εδαφίου κατ’ επάγγελµα τιµω-ρείται µε κάθειρξη και χρηµατική ποινή έως χίλιες ηµερή-σιες µονάδες.

3. Υπάλληλος ο οποίος ζητεί ή λαµβάνει, για τον εαυ-τό του ή για άλλον, αθέµιτη παροχή περιουσιακής φύ-

108

σης, επωφελούµενος από την ιδιότητα του, τιµωρείταιµε φυλάκιση, αν η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα απόάλλη ποινική διάταξη.

4. Προϊστάµενοι υπηρεσιών ή επιθεωρητές ή πρόσω-πα που έχουν την εξουσία λήψης αποφάσεων ή ελέγχουσε υπηρεσίες του Δηµοσίου, των οργανισµών τοπικήςαυτοδιοίκησης και των νοµικών προσώπων δηµοσίου δι-καίου τιµωρούνται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατι-κή ποινή, εφόσον η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα απόάλλη ποινική διάταξη, αν µε παράβαση συγκεκριµένου υ-πηρεσιακού καθήκοντος από αµέλεια, δεν απέτρεψανπρόσωπο που τελεί υπό τις εντολές τους ή υπόκειταιστον έλεγχο τους από την τέλεση πράξης των προηγού-µενων παραγράφων.

5. Οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 εφαρµόζονταικαι όταν οι πράξεις τελούνται από λειτουργούς ή άλλουςυπαλλήλους µε οποιαδήποτε συµβατική σχέση, οργάνουή οργανισµού της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει την έ-δρα του στην Ελλάδα και κάθε δηµόσιου διεθνούς ή υπε-ρεθνικού οργανισµού στον οποίο η Ελλάδα είναι µέλος ήφορέα αυτού, καθώς και από κάθε πρόσωπο, αποσπα-σµένο ή όχι, που εκτελεί καθήκοντα τα οποία αντιστοι-χούν σε αυτά που εκτελούν οι λειτουργοί ή άλλοι υπάλ-ληλοι, ακόµα κι αν δεν είναι αξιόποινες κατά τους νό-µους της χώρας όπου τελέστηκαν.

Άρθρο 236Δωροδοκία υπαλλήλου

1. Όποιος προσφέρει, υπόσχεται ή παρέχει σε υπάλ-ληλο, άµεσα ή µέσω τρίτου, οποιασδήποτε φύσης αθέµι-το ωφέληµα, για τον εαυτό του ή για άλλον, για ενέργειαή παράλειψη του υπαλλήλου σε σχέση µε την άσκησητων καθηκόντων του, µελλοντική ή ήδη τελειωµένη, τι-µωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Αν η ως άνω ενέργεια ή παράλειψη αντίκειται στακαθήκοντα του υπαλλήλου, ο υπαίτιος τιµωρείται µε φυ-λάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηµατική ποινή.

3. Διευθυντής επιχείρησης ή άλλο πρόσωπο που έχειτην εξουσία λήψης αποφάσεων ή ελέγχου σε επιχείρη-ση τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποι-νή, αν η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα, αν από αµέλειαδεν απέτρεψε πρόσωπο που τελεί υπό τις εντολές του ήυπόκειται στον έλεγχο του από την τέλεση προς όφελοςτης επιχείρησης πράξης των προηγούµενων παραγρά-φων.

4. Οι διατάξεις των παραγράφων 1, 2 και 3 εφαρµόζο-νται και όταν οι πράξεις τελούνται προς: α) λειτουργούςή άλλους υπαλλήλους µε οποιαδήποτε συµβατική σχέσηοργάνου ή οργανισµού της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έ-χει την έδρα του στην Ελλάδα και κάθε δηµόσιου διε-θνούς ή υπερεθνικού οργανισµού ή φορέα στον οποίο ηΕλλάδα είναι µέλος, καθώς και προς κάθε πρόσωπο, α-ποσπασµένο ή όχι, που εκτελεί καθήκοντα τα οποία αντι-στοιχούν σε αυτά που εκτελούν οι λειτουργοί ή άλλοι υ-πάλληλοι ή β) οποιοδήποτε πρόσωπο που ασκεί δηµόσιολειτούργηµα ή υπηρεσία για ξένη χώρα. Στις περιπτώ-σεις αυτές οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται καιόταν η πράξη τελείται στην αλλοδαπή από ηµεδαπό, α-κόµα κι αν δεν είναι αξιόποινη κατά τους νόµους της χώ-ρας όπου τελέστηκε.

Άρθρο 237Δωροληψία και δωροδοκία δικαστικών λειτουργών

1. Όποιος καλείται κατά το νόµο να εκτελέσει δικαστι-κά καθήκοντα ή ο διαιτητής, αν ζητήσει ή λάβει, άµεσα ήµέσω τρίτου, για τον εαυτό του ή για άλλον, οποιασδή-ποτε φύσης αθέµιτο ωφέληµα, ή αποδεχθεί την υπόσχε-ση παροχής τέτοιου ωφελήµατος, για ενέργεια του ή πα-ράλειψη, µελλοντική ή ήδη τελειωµένη, που ανάγεταιστην εκτέλεση των καθηκόντων του κατά την απονοµήτης δικαιοσύνης ή την επίλυση διαφοράς, τιµωρείται µεκάθειρξη και χρηµατική ποινή έως χίλιες ηµερήσιες µο-νάδες.

2. Με κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηµατική ποινή έωςχίλιες ηµερήσιες µονάδες τιµωρείται όποιος για τον πιοπάνω σκοπό υπόσχεται ή παρέχει τέτοια ωφελήµατα, ά-µεσα ή µέσω τρίτου, στα πρόσωπα της προηγούµενηςπαραγράφου, για τους εαυτούς τους ή για άλλον.

3. Διευθυντής επιχείρησης ή άλλο πρόσωπο που έχειτην εξουσία λήψης αποφάσεων ή ελέγχου σε επιχείρη-ση τιµωρείται µε φυλάκιση και χρηµατική ποινή, εφόσονη πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα από άλλη ποινική διά-ταξη, αν από αµέλεια δεν απέτρεψε πρόσωπο που τελείυπό τις εντολές του ή υπόκειται στον έλεγχο του απότην τέλεση προς όφελος της επιχείρησης της πράξηςτης προηγούµενης παραγράφου.

4. Οι διατάξεις των προηγούµενων παραγράφων ε-φαρµόζονται και όταν οι πράξεις τελούνται: α) από ήπρος µέλη του Δικαστηρίου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίουτης Ευρωπαϊκής Ένωσης, β) από ή πρός όσους ασκούνδικαστικά καθήκοντα ή καθήκοντα διαιτητή σε διεθνή δι-καστήρια των οποίων η δικαιοδοσία είναι αποδεκτή απότην Ελλάδα ή γ) προς δικαστές, ενόρκους ή διαιτητέςάλλων κρατών σχετικά µε την άσκηση των δικαστικώντους καθηκόντων. Στις περιπτώσεις αυτές οι ελληνικοίποινικοί νόµοι εφαρµόζονται και όταν η πράξη τελείταιστην αλλοδαπή από ή προς ηµεδαπό, ακόµα κι αν δεν εί-ναι αξιόποινη κατά τους νόµους της χώρας όπου τελέ-στηκε.

Άρθρο 237ΑΕµπορία επιρροής – Μεσάζοντες

1. Όποιος ζητεί ή λαµβάνει, άµεσα ή µέσω τρίτου, ο-ποιασδήποτε φύσης ωφέληµα, για τον εαυτό του ή γιαάλλον, ή αποδέχεται την υπόσχεση παροχής τέτοιου ω-φελήµατος ως αντάλλαγµα για αθέµιτη επιρροή την ο-ποία ισχυρίζεται ή επιβεβαιώνει, ψευδώς ή αληθώς, ότιµπορεί να ασκήσει σε κάποιο από τα πρόσωπα που ανα-φέρονται στα άρθρα 159 Α, 235 παρ. 1 και 237 παρ. 1, ώ-στε αυτά να προβούν σε πράξη ή παράλειψη που ανάγε-ται στην άσκηση των καθηκόντων τους, τιµωρείται µεφυλάκιση και χρηµατική ποινή.

2. Με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή τιµω-ρείται όποιος προσφέρει, υπόσχεται ή παρέχει, άµεσα ήµέσω τρίτου, οποιασδήποτε φύσης ωφέληµα, για τον ε-αυτό του ή για άλλον, σε πρόσωπο που ισχυρίζεται ή επι-βεβαιώνει, ψευδώς ή αληθώς, ότι µπορεί να ασκήσει α-θέµιτη επιρροή σε κάποιο από τα πρόσωπα που απαριθ-µούνται στα άρθρα 159 Α, 235 παρ. 1 και 237 παρ. 1, ώ-στε αυτά να προβούν σε πράξη ή παράλειψη που ανάγε-ται στην άσκηση των καθηκόντων τους.

109

Άρθρο 237Β(Καταργείται)

Άρθρο 238Δήµευση

Στις περιπτώσεις των άρθρων 235 έως και 237Α το δι-καστήριο επιβάλλει στον καταδικασθέντα και την παρε-πόµενη ποινή της δήµευσης (άρθρο 68).

ΙΙ. Κατάχρηση υπαλληλικής ιδιότητας

Άρθρο 239Κατάχρηση εξουσίας

Υπάλληλος στα καθήκοντα του οποίου ανάγεται η δίω-ξη ή η ανάκριση αξιόποινων πράξεων: α) αν µεταχειρί-στηκε παρανόµως εκβιαστικά µέσα για να πετύχει οποια-δήποτε έγγραφη ή προφορική κατάθεση κατηγορουµέ-νου, µάρτυρα ή πραγµατογνώµονα τιµωρείται µε φυλάκι-ση τουλάχιστον δύο ετών και χρηµατική ποινή, εφόσον ηπράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα κατά το άρθρο 239 Α, β)αν εν γνώσει του εξέθεσε σε δίωξη ή τιµωρία κάποιον α-θώο ή παρέλειψε να διώξει κάποιον υπαίτιο, τιµωρείταιµε κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηµατική ποινή, αν πρό-κειται για κακούργηµα και µε φυλάκιση τουλάχιστοντριών ετών και χρηµατική ποινή, αν πρόκειται για πληµ-µέληµα.

Άρθρο 239ΑΒασανιστήρια

1. Υπάλληλος ή στρατιωτικός, στα καθήκοντα του ο-ποίου ανάγεται η δίωξη, η ανάκριση ή η εξέταση αξιόποι-νων πράξεων ή πειθαρχικών παραπτωµάτων ή η εκτέλε-ση ποινών ή η φύλαξη ή η επιµέλεια κρατουµένων, τιµω-ρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη, εάν υποβάλλει σε βα-σανιστήρια κατά την εκτέλεση αυτών των καθηκόντωνπρόσωπο που βρίσκεται στην εξουσία του µε σκοπό: α)να αποσπάσει από αυτό ή από τρίτο πρόσωπο οµολογία,κατάθεση, πληροφορία ή δήλωση ιδίως αποκήρυξης ή α-ποδοχής πολιτικής ή άλλης ιδεολογίας, β) να το τιµωρή-σει ή γ) να εκφοβίσει αυτό ή τρίτα πρόσωπα. Με την ίδιαποινή τιµωρείται υπάλληλος ή στρατιωτικός, που µε ε-ντολή των προϊσταµένων του ή αυτοβούλως σφετερίζε-ται τέτοια καθήκοντα και τελεί τις πράξεις του προηγού-µενου εδαφίου.

2. Επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών αν οιπράξεις της προηγούµενης παραγράφου: α) τελούνταιµε µέσα ή τρόπους συστηµατικού βασανισµού, ιδίως κτυ-πήµατα στα πέλµατα του θύµατος (φάλαγγα), ηλεκτρο-σόκ, εικονική εκτέλεση ή παραισθησιογόνες ουσίες ή β)έχουν ως αποτέλεσµα τη βαριά σωµατική βλάβη του θύ-µατος. Η ποινή αυτή επιβάλλεται και όταν ο υπαίτιος, ωςπροϊστάµενος, έδωσε την εντολή τέλεσής τους.

3. Σωµατική κάκωση, βλάβη της υγείας, άσκηση παρά-νοµης σωµατικής ή ψυχολογικής βίας και κάθε άλλη σο-βαρή προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, που τε-λείται από τα πρόσωπα, υπό τις περιστάσεις και για τουςσκοπούς που προβλέπει η παράγραφος 1, εφόσον δεν υ-πάγεται στην έννοια των βασανιστηρίων, τιµωρείται µεφυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηµατική ποινή,αν δεν τιµωρείται βαρύτερα µε άλλη διάταξη. Επιβάλλε-ται κάθειρξη έως δέκα έτη αν συντρέχει η περίπτωση β΄

της προηγούµενης παραγράφου. Ως προσβολές της αν-θρώπινης αξιοπρέπειας θεωρούνται ιδίως: α) η χρησιµο-ποίηση ανιχνευτή αλήθειας, β) η παρατεταµένη αποµό-νωση, γ) η σοβαρή προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέ-πειας.

4. Αν οι πράξεις των προηγούµενων παραγράφων επέ-φεραν το θάνατο του θύµατος επιβάλλεται κάθειρξη ισό-βια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών.

5. Βασανιστήρια συνιστούν, κατά το άρθρο αυτό, κάθεµεθοδευµένη πρόκληση έντονου σωµατικού πόνου ή σω-µατικής εξάντλησης επικίνδυνης για την υγεία ή ψυχικούπόνου ικανού να επιφέρει σοβαρή ψυχική βλάβη, καθώςκαι κάθε παράνοµη χρησιµοποίηση χηµικών, ναρκωτικώνή άλλων φυσικών ή τεχνικών µέσων µε σκοπό να κάµ-ψουν τη βούληση του θύµατος. Δεν υπάγονται στην έν-νοια των βασανιστηρίων πράξεις ή συνέπειες συµφυείςπρος τη νόµιµη εκτέλεση ποινής ή άλλου νόµιµου περιο-ρισµού της ελευθερίας ή προς άλλο νόµιµο µέτρο δικο-νοµικού καταναγκασµού.

6. Η καταδίκη για τις πράξεις των παραγράφων 1 έως 4συνεπάγεται αυτοδίκαιη αποστέρηση αξιωµάτων και θέ-σεων, που επέρχεται µόλις η καταδικαστική απόφαση γί-νεται αµετάκλητη.

7. Σε περίπτωση που οι πράξεις του άρθρου αυτού τε-λούνται υπό καθεστώς σφετερισµού της λαϊκής κυριαρ-χίας, η προθεσµία της παραγραφής αρχίζει µόλις αποκα-τασταθεί η νόµιµη εξουσία.

8. Η συνδροµή των όρων των άρθρων 20 έως 25 ουδέ-ποτε αίρει τον άδικο χαρακτήρα των πράξεων αυτού τουάρθρου.

9. Ο παθών των πράξεων του άρθρου αυτού δικαιούταινα απαιτήσει από τον αµετακλήτως καταδικασθέντα καιαπό το δηµόσιο, που ευθύνονται σε ολόκληρο, αποζη-µίωση για τις ζηµίες που υπέστη και χρηµατική ικανοποί-ηση για ψυχική οδύνη ή περιουσιακή βλάβη.

Άρθρο 240Παραβάσεις στην εκτέλεση των ποινών

1. Υπάλληλος στα καθήκοντα του οποίου ανάγεται ηεκτέλεση των ποινών τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχι-στον τριών ετών και χρηµατική ποινή αν εν γνώσει του ε-κτέλεσε παράνοµα ποινή ή µέτρο ασφαλείας ή παρέλει-ψε την εκτέλεση.

2. Με τις ποινές της προηγούµενης παραγράφου τιµω-ρείται και ο αρµόδιος για την εκτέλεση εντάλµατος σύλ-ληψης υπάλληλος, που δεν το εκτελεί.

3. Αν οι παραβάσεις των προηγούµενων παραγράφωνοφείλονται σε αµέλεια, επιβάλλεται φυλάκιση έως έναέτος ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 241Παραβίαση οικιακού ασύλου

Υπάλληλος που, χρησιµοποιώντας την υπαλληλική τουιδιότητα εισέρχεται στην κατοικία άλλου χωρίς ο άλλοςνα το θέλει, εκτός από τις περιπτώσεις που το προβλέπειο νόµος και χωρίς τις νόµιµες διατυπώσεις, τιµωρείται µεφυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 242Ψευδής βεβαίωση, νόθευση κ.λπ.

1. Υπάλληλος που στα καθήκοντά του ανάγεται η έκ-δοση ή σύνταξη ορισµένων δηµοσίων εγγράφων, αν σε

110

τέτοια έγγραφα βεβαιώνει µε πρόθεση ψευδώς περιστα-τικό που µπορεί να έχει έννοµες συνέπειες, τιµωρείταιµε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηµατική ποι-νή.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται ο υπάλληλος ο οποίοςµε πρόθεση νοθεύει, καταστρέφει, βλάπτει ή υπεξάγειέγγραφο που του εµπιστεύθηκαν ή του είναι προσιτό λό-γω της υπηρεσίας του.

3. Αν όµως ο υπαίτιος κάποιας από τις πράξεις των πα-ραγράφων 1 και 2 είχε σκοπό να προσπορίσει στον εαυ-τό του ή σε άλλον αθέµιτο όφελος ή να βλάψει παράνο-µα άλλον, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηµα-τική ποινή εάν το συνολικό όφελος ή η συνολική βλάβηυπερβαίνουν το ποσό των 120.000 ευρώ.

4. Με την ποινή της παρ. 1 τιµωρείται όποιος εν γνώ-σει του χρησιµοποιεί το έγγραφο που είναι πλαστό ή νο-θευµένο ή έχει υπεξαχθεί. Αν όµως είχε σκοπό να προ-σπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον αθέµιτο όφελος ήνα βλάψει παράνοµα άλλον και το συνολικό όφελος ή ησυνολική βλάβη υπερβαίνουν το ποσό των 120.000 ευ-ρώ, επιβάλλεται η ποινή της παραγράφου 3.

5. Αν οι πράξεις των προηγούµενων παραγράφωνστρέφονται άµεσα κατά του νοµικού προσώπου του ελ-ληνικού Δηµοσίου, των νοµικών προσώπων Δηµοσίου Δι-καίου ή των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης και τοσυνολικό όφελος ή η συνολική βλάβη υπερβαίνουν τοποσό των 120.000 ευρώ, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχι-στον δέκα ετών και χρηµατική ποινή έως χίλιες ηµερή-σιες µονάδες. Οι πράξεις αυτές παραγράφονται µετά εί-κοσι έτη.

Άρθρο 243Νόθευση δικαστικού εγγράφου

1. Όποιος κατά την εκτέλεση των δικαστικών ή διαιτη-τικών του καθηκόντων εν γνώσει αλλοιώνει το διατακτι-κό απόφασης δικαστηρίου ή δικαστικού συµβουλίου ή δι-αιτητικής απόφασης, ή το αποτέλεσµα ψηφοφορίας γιατην έκδοσή της, τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστοντριών ετών και χρηµατική ποινή. Η ίδια ποινή επιβάλλε-ται όταν η πράξη αφορά τα πρακτικά συνεδριάσεων δικα-στηρίου ή δικαστικού συµβουλίου.

2. Αν ο υπαίτιος της πράξης της προηγούµενης παρα-γράφου σκόπευε να προσπορίσει στον εαυτό του ή σεάλλον παράνοµο περιουσιακό όφελος βλάπτοντας τρίτοή σκόπευε να βλάψει άλλον, τιµωρείται µε κάθειρξη έωςδέκα έτη και χρηµατική ποινή εάν το συνολικό περιου-σιακό όφελος ή η συνολική ζηµία υπερβαίνουν το ποσότων 120.000 ευρώ.

3. Με φυλάκιση τουλάχιστον έξι µηνών και χρηµατικήποινή τιµωρείται και όποιος άλλος, κατά την εκτέλεσητων υπηρεσιακών του καθηκόντων, γίνεται υπαίτιος τουεγκλήµατος της πρώτης παραγράφου, καθώς και όποιοςεν γνώσει κάνει χρήση των πιο πάνω αποφάσεων. Αν συ-ντρέχει η επιβαρυντική περίσταση της παραγράφου 2 ε-πιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρη-µατική ποινή.

Άρθρο 244Παράνοµη βεβαίωση ή είσπραξη

δικαιωµάτων του Δηµοσίου

Υπάλληλος που εν γνώσει βεβαιώνει ή εισπράττει φό-

ρους, δασµούς, τέλη ή άλλα φορολογήµατα, δικαστικάέξοδα ή οποιαδήποτε άλλα δικαιώµατα του Δηµοσίουπου δεν οφείλονται τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτηή χρηµατική ποινή.

Άρθρα 245 - 250(Καταργούνται)

Άρθρο 251Παραβίαση δικαστικού απορρήτου

1. Όποιος καλείται κατά νόµο να ασκήσει δικαστικάκαθήκοντα ή ο διαιτητής, αν µε οποιονδήποτε τρόπογνωστοποιεί σε άλλον, αφήνει να περιέλθει στην κατοχήή γνώση άλλου, ανακοινώνει ή διαδίδει δικαστικό απόρ-ρητο, τιµωρείται µε φυλάκιση και χρηµατική ποινή. Αν µετην πράξη σκόπευε να προσπορίσει στον εαυτό του ή σεάλλον οποιοδήποτε όφελος ή να βλάψει άλλον, επιβάλ-λεται φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηµατικήποινή. Η παράβαση αυτή τιµωρείται και αν τελέστηκε µε-τά την αποχώρηση από την υπηρεσία.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται και εκείνος στον οποίοτο δικαστικό απόρρητο ήταν προσιτό λόγω της υπηρε-σίας του ή της συµµετοχής του στη διαδικασία ως δικη-γόρου ή διαδίκου.

3. Το δικαστικό απόρρητο κατά το άρθρο αυτό αφοράγεγονότα, έγγραφα ή πληροφορίες όταν αυτά σχετίζο-νται µε: α) συνεδρίαση δικαστικού συµβουλίου, β) διά-σκεψη ή µυστική ψηφοφορία, γ) πράξεις που διενεργού-νται στη διάρκεια της ανάκρισης, δ) συνεδρίαση δικαστη-ρίου που έχει διεξαχθεί κεκλεισµένων των θυρών, όταναπό τη δηµοσιοποίηση των στοιχείων της προκαλείταικίνδυνος προσβολής άλλου ή ε) στοιχεία που σχετίζο-νται µε διαιτησία ή διαµεσολάβηση, όταν η δηµοσιοποίη-σή τους δηµιουργεί κίνδυνο προσβολής του ενός µέ-ρους.

Άρθρο 252Παραβίαση υπηρεσιακού απορρήτου

1. Υπάλληλος που κατά παράβαση των καθηκόντωντου γνωστοποιεί σε άλλον απόρρητα που του εµπιστεύ-τηκαν ή γνωρίζει λόγω της υπηρεσίας του, τιµωρείται µεφυλάκιση και χρηµατική ποινή. Η παράβαση αυτή τιµω-ρείται και αν τελέστηκε µετά την αποχώρηση του υπαλ-λήλου από την υπηρεσία.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται και εκείνος που χρησι-µοποιεί το υπηρεσιακό απόρρητο εν γνώσει της προέ-λευσής του, µε σκοπό να βλάψει το κράτος ή άλλον.

3. Το υπηρεσιακό απόρρητο κατά το άρθρο αυτό αφο-ρά έγγραφα ή πληροφορίες που µε νόµο ή απόφαση τηςαρµόδιας αρχής έχουν χαρακτηριστεί εµπιστευτικά.

Άρθρο 253(Καταργείται)

Άρθρο 254Αποσιώπηση λόγου εξαίρεσης

Υπάλληλος για τον οποίο υπάρχει νόµιµος λόγος να ε-ξαιρεθεί σε κάποια υπόθεση και που εν γνώσει του απο-σιωπά το περιστατικό αυτό και ενεργεί σ' αυτήν την υπό-θεση, τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατικήποινή, αν η αποσιώπηση έγινε µε σκοπό την αθέµιτη ω-

111

φέλεια του ίδιου ή άλλου ή τη βλάβη άλλου. Επιβάλλεταιφυλάκιση ή χρηµατική ποινή, όταν η πράξη τελείται απόδικαστικό λειτουργό ή διαιτητή.

Άρθρο 255Αθέµιτη συµµετοχή

Υπάλληλος που άµεσα ή έµµεσα και ιδίως χρησιµοποι-ώντας άλλο πρόσωπο ή µε πράξεις συγκαλυµµένες, πή-ρε µέρος σε πλειστηριασµό, µίσθωση, δηµοπρασία ή σεοποιαδήποτε άλλη πράξη στην οποία ασκεί τα υπηρεσια-κά του καθήκοντα, τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτηκαι χρηµατική ποινή.

Άρθρα 256 - 258(Καταργούνται)

Άρθρο 259Παράβαση καθήκοντος

Υπάλληλος που µε πρόθεση παραβαίνει τα καθήκοντατης υπηρεσίας του µε σκοπό να προσπορίσει στον εαυτότου ή σε άλλον παράνοµο όφελος ή να βλάψει το κράτοςή κάποιον άλλο τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ήχρηµατική ποινή, αν η πράξη αυτή δεν τιµωρείται µε άλ-λη ποινική διάταξη.

Άρθρο 260Ανυποταξία σε πολιτική αρχή

Στρατιωτικός διοικητής, αξιωµατικός ή υπαξιωµατικόςή αστυνοµικός υπάλληλος ο οποίος παραλείπει να συ-γκεντρώσει και να χρησιµοποιήσει την ένοπλη ή αστυνο-µική δύναµη που έχει στις διαταγές του, αν και η αρµό-δια πολιτική αρχή τον κάλεσε νόµιµα να το πράξει, τιµω-ρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρα 261 - 262(Καταργούνται)

Άρθρο 263Παρεπόµενες ποινές

1. Στις περιπτώσεις των άρθρων 235, 237, 239, 242,243, η αµετάκλητη καταδίκη του υπαιτίου συνεπάγεταιαυτοδικαίως έκπτωση από τη δηµόσια θέση και τα αξιώ-µατα που κατέχει.

2. Η διάταξη του άρθρου 238 εφαρµόζεται αναλόγωςσε όλα τα εγκλήµατα των άρθρων 239 έως 260, καθώςκαι του άρθρου 396, εφόσον έχουν προσπορίσει στουςυπαιτίους περιουσιακά οφέλη.

Άρθρο 263ΑΜέτρα επιείκειας

1. Οι πράξεις των άρθρων 236 παρ. 1, 2 και 3 και 237παρ. 2 και 3 και 396 παρ. 1 µένουν ατιµώρητες αν ο υπαί-τιος, µε δική του θέληση και πριν εξετασθεί ως ύποπτοςή κατηγορούµενος για την πράξη του, την αναγγείλειστον εισαγγελέα πληµµελειοδικών ή σε οποιονδήποτεανακριτικό υπάλληλο ή άλλη αρµόδια αρχή, εγχειρίζο-ντας έγγραφη αναφορά ή προφορικά, οπότε συντάσσε-ται σχετική έκθεση.

2. Αν ο υπαίτιος των πράξεων των άρθρων 236 παρ. 1,2 και 3 και 237 παρ. 2 και 3 ή ο συµµέτοχος στις πράξεις

των άρθρων 235 παρ. 1, 2 και 3, 237 παρ. 1 και 239 έως261, καθώς και του άρθρου 390, όταν τελείται από υπάλ-ληλο, συµβάλει ουσιωδώς, µε αναγγελία στην αρχή,στην αποκάλυψη της συµµετοχής υπαλλήλου στις πρά-ξεις αυτές, τιµωρείται µε ποινή µειωµένη στο µέτρο τουάρθρου 44 παρ. 2. Το δικαστήριο µπορεί να διατάξει τηναναστολή εκτέλεσης της ποινής αυτής, ανεξάρτητα ανσυντρέχουν οι όροι του άρθρου 99. Το συµβούλιο Πληµ-µελειοδικών µε βούλευµα που εκδίδεται ύστερα απόπρόταση του αρµοδίου εισαγγελέα, διατάσσει την ανα-στολή της ασκηθείσας ποινικής δίωξης κατά του υπαιτί-ου για ορισµένο χρονικό διάστηµα, προκειµένου να επι-βεβαιωθεί η αλήθεια των εισφερόµενων στοιχείων. Τηναναστολή της δίωξης µπορεί να διατάξει και το δικαστή-ριο, εφόσον τα στοιχεία εισφέρονται µέχρι την έκδοσηαπόφασης σε δεύτερο βαθµό. Με το ίδιο βούλευµα ή α-πόφαση µπορεί να διαταχθεί και η άρση ή η αντικατάστα-ση των µέτρων δικονοµικού καταναγκασµού που έχουνεπιβληθεί. Αν µετά την αναστολή της ποινικής δίωξηςπροκύψει ότι τα εισφερθέντα από τον υπαίτιο στοιχείαδεν ήσαν επαρκή για την άσκηση ποινικής δίωξης κατάτου υπαλλήλου, το σχετικό βούλευµα ή απόφαση ανακα-λείται και συνεχίζεται κατά του υπαιτίου η ανασταλείσαποινική δίωξη.

3. Υπάλληλος, υπαίτιος για την τέλεση των πράξεωντων άρθρων 235 έως 261, καθώς και του άρθρου 390, ήσυµµέτοχος στις πράξεις αυτές, ο οποίος συµβάλλει ου-σιωδώς, µε αναγγελία στην αρχή, στην αποκάλυψη τηςσυµµετοχής στις πράξεις αυτές άλλων υπαλλήλων, τι-µωρείται σύµφωνα µε τα οριζόµενα στην προηγούµενηπαράγραφο, εφόσον το πρόσωπο που καταγγέλλεται κα-τέχει θέση ανώτερη της δικής του και ο ίδιος έχει µετα-βιβάσει στο Δηµόσιο όλα τα περιουσιακά στοιχεία που έ-χει αποκτήσει, αµέσως ή εµµέσως, από την τέλεση ή τησυµµετοχή στην τέλεση των παραπάνω εγκληµάτων. Ανκατ` εξαίρεση η µεταβίβαση αυτή δεν έχει ολοκληρωθείµέχρι το στάδιο της επιµέτρησης της ποινής, το δικαστή-ριο µπορεί να επιφυλαχθεί ως προς την επί ποινής κρίσητου, διακόπτοντας προς τούτο τη διαδικασία για ορισµέ-νη ηµεροµηνία και χωρίς το χρονικό περιορισµό του άρ-θρου 352 παρ. 1 του Κώδικα Ποινικής Δικονοµίας. Στηνπερίπτωση αυτή ορίζει και τις συγκεκριµένες µεταβιβά-σεις ή άλλες ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβεί οδράστης για να τύχει του σχετικού ευεργετήµατος. Μετην απόφαση περί διακοπής της δίκης το δικαστήριοµπορεί να διατάξει και την άρση ή την αντικατάστασητων µέτρων δικονοµικού καταναγκασµού που έχουν επι-βληθεί.

4. α) Αν κάποιος από τους υπαιτίους των εγκληµάτωντων άρθρων 235 έως 261, 390 και 396 ή πράξεων νοµι-µοποίησης εσόδων που προέρχονται άµεσα από τις συ-γκεκριµένες εγκληµατικές δραστηριότητες, εισφέρει α-ποδεικτικά στοιχεία για τη συµµετοχή στις πράξεις αυ-τές προσώπων που διατελούν ή διατέλεσαν µέλη τηςΚυβέρνησης ή Υφυπουργοί, το δικαστικό συµβούλιο, µεβούλευµα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του εισαγ-γελέα, διατάσσει την αναστολή της ασκηθείσας σε βά-ρος του ποινικής δίωξης και την αµελλητί παραποµπήτης δικογραφίας στη Βουλή. Την παραπάνω αναστολήµπορεί να διατάξει το δικαστήριο και όταν τα στοιχεία ει-σφέρονται µέχρι την έκδοση απόφασης σε δεύτερο βαθ-µό. Με το ίδιο βούλευµα ή απόφαση µπορεί να διαταχθείκαι η άρση ή η αντικατάσταση των µέτρων δικονοµικούκαταναγκασµού που έχουν ταχθεί.

112

β) Αν η Βουλή κρίνει, σύµφωνα µε τη διάταξη της πα-ραγράφου 3 του άρθρου 86 του Συντάγµατος, ότι ταστοιχεία δεν είναι επαρκή για την άσκηση ποινικής δίω-ξης σε βάρος Υπουργού ή Υφυπουργού, το βούλευµα ή ηαπόφαση ανακαλείται και η ανασταλείσα ποινική δίωξησυνεχίζεται. Αν η Βουλή αποφασίσει την άσκηση ποινι-κής δίωξης σε βάρος Υπουργού ή Υφυπουργού κατά τοάρθρο 86 του Συντάγµατος, σε περίπτωση καταδίκης α-πό το Ειδικό Δικαστήριο, ο κατά το προηγούµενο εδάφιοσυµµέτοχος που εισέφερε τα αποδεικτικά στοιχεία τιµω-ρείται µε ποινή µειωµένη στο µέτρο του άρθρου 44 παρ.2. Το δικαστήριο µπορεί να διατάξει την αναστολή εκτέ-λεσης της ποινής αυτής κατά τα οριζόµενα στην παρά-γραφο 2.

5. Αν η κίνηση της ποινικής διαδικασίας δεν είναι δυ-νατή λόγω εξάλειψης του αξιόποινου, σύµφωνα µε τα ο-ριζόµενα στο άρθρο 86 παρ. 3 εδ. β΄ του Συντάγµατος,στον κατηγορούµενο επιβάλλεται ποινή µειωµένη στοµέτρο του άρθρου 44 παρ. 2. Το δικαστήριο µπορεί ναδιατάξει και την αναστολή εκτέλεσης της ποινής αυτής,κατά τα οριζόµενα στην παράγραφο 2.

ΔΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΚΟΙΝΩΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ

Άρθρο 264Εµπρησµός

1. Όποιος προξενεί πυρκαγιά, τιµωρείται: α) µε φυλά-κιση τουλάχιστον ενός έτους αν από την πράξη προέκυ-ψε κοινός κίνδυνος για ξένα πράγµατα, β) µε κάθειρξη έ-ως δέκα έτη αν από την πράξη προέκυψε κίνδυνος γιαάνθρωπο, γ) µε κάθειρξη αν στην περίπτωση των στοι-χείων α΄ ή β΄ η πράξη προκάλεσε σηµαντική βλάβη σεεγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή είχε ως αποτέλεσµατη βαριά σωµατική βλάβη ανθρώπου, δ) µε κάθειρξη του-λάχιστον δέκα ετών αν στην περίπτωση του στοιχείου β΄η πράξη είχε ως αποτέλεσµα τον θάνατο άλλου. Αν προ-κλήθηκε ο θάνατος µεγάλου αριθµού ανθρώπων, το δικα-στήριο µπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.

2. Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούµενης παρα-γράφου προκαλεί από αµέλεια την πυρκαγιά από την ο-ποία προέκυψε κίνδυνος για ξένα πράγµατα ή για άν-θρωπο, τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατικήποινή.

Άρθρο 265Εµπρησµός σε δάση

1. Όποιος προξενεί πυρκαγιά σε δάσος ή δασική έκτα-ση κατά την έννοια του νόµου ή σε έκταση που έχει νό-µιµα κηρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα, τιµωρείται: α) µεφυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηµατική ποινή,β) µε κάθειρξη έως δέκα έτη αν από την πράξη προέκυψεκίνδυνος για άνθρωπο, γ) µε κάθειρξη αν στην περίπτω-ση των στοιχείων α΄ ή β΄ η πράξη προκάλεσε σηµαντικήβλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή είχε ως α-ποτέλεσµα τη βαριά σωµατική βλάβη ανθρώπου ή η φω-τιά εξαπλώθηκε σε µεγάλη έκταση, δ) µε κάθειρξη του-λάχιστον δέκα ετών αν στην περίπτωση του στοιχείου β΄η πράξη είχε ως αποτέλεσµα το θάνατο άλλου. Αν προ-κλήθηκε ο θάνατος µεγάλου αριθµού ανθρώπων, το δικα-στήριο µπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.

2. Αν ο υπαίτιος σκόπευε να προσπορίσει στον εαυτό

του ή σε άλλον παράνοµο περιουσιακό όφελος επιβάλ-λεται κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηµατική ποινή.

3. Όποιος στις περιπτώσεις της πρώτης παραγράφουπροκαλεί από αµέλεια την πυρκαγιά σε δάσος ή δασικήέκταση κατά την έννοια του νόµου ή σε έκταση που έχεινόµιµα κηρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα τιµωρείται µεφυλάκιση.

Άρθρα 266-267 (καταργούνται)

Άρθρο 268Πληµµύρα

1. Όποιος προξενεί πληµµύρα τιµωρείται: α) µε φυλά-κιση τουλάχιστον ενός έτους αν από την πράξη προέκυ-ψε κοινός κίνδυνος για ξένα πράγµατα, β) µε κάθειρξη έ-ως δέκα έτη αν από την προέκυψε κίνδυνος για άνθρω-πο, γ) µε κάθειρξη αν στην περίπτωση των στοιχείων α΄ή β΄ η πράξη προκάλεσε σηµαντική βλάβη σε εγκατα-στάσεις κοινής ωφέλειας ή είχε ως αποτέλεσµα τη βαριάσωµατική βλάβη ανθρώπου, δ) µε κάθειρξη τουλάχιστονδέκα ετών αν στην περίπτωση του στοιχείου β΄ η πράξηείχε ως αποτέλεσµα το θάνατο άλλου. Αν προκλήθηκε οθάνατος µεγάλου αριθµού ανθρώπων, το δικαστήριοµπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.

2. Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούµενης παρα-γράφου προκαλεί από αµέλεια την πληµµύρα από την ο-ποία προέκυψε κίνδυνος για ξένα πράγµατα ή για άν-θρωπο, τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατικήποινή.

Άρθρο 269(Καταργείται)

Άρθρο 270Έκρηξη

1. Όποιος προξενεί έκρηξη µε οποιοδήποτε τρόπο, καιιδίως µε την χρήση εκρηκτικών υλών, τιµωρείται: α) µεφυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους αν από την πράξηπροέκυψε κοινός κίνδυνος για ξένα πράγµατα, β) µε κά-θειρξη έως δέκα έτη αν από την πράξη προέκυψε κίνδυ-νος για άνθρωπο, γ) µε κάθειρξη αν στην περίπτωση τωνστοιχείων α΄ ή β΄ η πράξη προκάλεσε σηµαντική βλάβησε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή είχε ως αποτέλε-σµα τη βαριά σωµατική βλάβη ανθρώπου, δ) µε κάθειρξητουλάχιστον δέκα ετών αν στην περίπτωση του στοιχεί-ου β΄ η πράξη είχε ως αποτέλεσµα το θάνατο άλλου. Ανπροκλήθηκε ο θάνατος µεγάλου αριθµού ανθρώπων, τοδικαστήριο µπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.

2. Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούµενης παρα-γράφου προκαλεί από αµέλεια την έκρηξη από την οποίαπροέκυψε κίνδυνος για ξένα πράγµατα ή για άνθρωπο,τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 271 (Καταργείται)

Άρθρο 272Κατασκευή και κατοχή εκρηκτικών υλών

1. Όποιος κατασκευάζει, προµηθεύεται ή κατέχει ε-κρηκτικές ύλες ή εκρηκτικές βόµβες από τις οποίες µπο-ρεί να προκληθεί κίνδυνος για άνθρωπο τιµωρείται µε

113

φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών. 2. Ο δράστης δεν τιµωρείται αν πριν εξεταστεί από τις

αρχές παρέδωσε µε τη θέλησή του σ’ αυτές τα πιο πάνωυλικά ή αντικείµενα ή κατέστησε γι’ αυτές δυνατό να τααποκτήσουν στην κατοχή τους ή απέτρεψε µε άλλο τρό-πο τον κίνδυνο να γίνει χρήση αυτών.

Άρθρο 273Κοινώς επικίνδυνη βλάβη

1. Όποιος καταστρέφει ή προξενεί βλάβη σε πράγµαδικό του ή ξένο, κινητό ή ακίνητο, όπως ηλεκτρικές ε-γκαταστάσεις, οικοδοµικά ή άλλα έργα για την προστα-σία από φυσικές και άλλες καταστροφές, τιµωρείται: α)µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή αν από τηνπράξη προέκυψε κοινός κίνδυνος για ξένα πράγµατα, β)µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους αν από την πράξηπροέκυψε κίνδυνος για άνθρωπο, γ) µε κάθειρξη έως δέ-κα έτη αν στην περίπτωση του στοιχείου β΄ η πράξη είχεως αποτέλεσµα τη βαριά σωµατική βλάβη ή το θάνατοάλλου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος µεγάλου αριθµού αν-θρώπων, το δικαστήριο µπορεί να επιβάλει κάθειρξη του-λάχιστον δέκα ετών.

2. Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούµενης παρα-γράφου προκαλεί από αµέλεια την καταστροφή ή τηβλάβη από την οποία προέκυψε κίνδυνος για ξένα πράγ-µατα ή για άνθρωπο, τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έ-τη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 274(καταργείται)

Άρθρο 275Άρση ασφαλιστικών εγκαταστάσεων

1. Όποιος σε µεταλλεία, σε εργοστάσια ή σε άλλες ερ-γασίες που η λειτουργία τους είναι επικίνδυνη για τηζωή των εργαζοµένων, καταστρέφει ή µε οποιονδήποτετρόπο αχρηστεύει εγκαταστάσεις που ασφαλίζουν απόαυτόν τον κίνδυνο ή διακόπτει τη λειτουργία τους, τιµω-ρείται: α) µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρη-µατική ποινή αν από την πράξη µπορεί να προκύψει κίν-δυνος για άνθρωπο, β) µε κάθειρξη αν στην περίπτωσητου στοιχείου α΄ η πράξη είχε ως αποτέλεσµα τη βαριάσωµατική βλάβη, γ) µε κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετώναν στην περίπτωση του στοιχείου α΄ η πράξη είχε ως α-ποτέλεσµα το θάνατο άλλου. Αν προκλήθηκε ο θάνατοςµεγάλου αριθµού ανθρώπων, το δικαστήριο µπορεί να ε-πιβάλει ισόβια κάθειρξη.

2. Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούµενης παρα-γράφου προκαλεί από αµέλεια την καταστροφή, την α-χρήστευση ή τη διακοπή της λειτουργίας ασφαλιστικήςεγκατάστασης από την οποία προέκυψε κίνδυνος, τιµω-ρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 276 (Καταργείται)

Άρθρο 277Πρόκληση ναυαγίου

1. Όποιος προκαλεί τη βύθιση ή την προσάραξη πλοίουτιµωρείται: α) µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους αναπό την πράξη προέκυψε κοινός κίνδυνος για ξένα

πράγµατα, β) µε κάθειρξη έως δέκα έτη αν από την πρά-ξη προέκυψε κίνδυνος για άνθρωπο, γ) µε κάθειρξη ανστην περίπτωση των στοιχείων α΄ ή β΄ η πράξη προκά-λεσε σηµαντική βλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλει-ας ή είχε ως αποτέλεσµα τη βαριά σωµατική βλάβη αν-θρώπου, δ) µε κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών αν στηνπερίπτωση του στοιχείου β΄ η πράξη είχε ως αποτέλε-σµα το θάνατο άλλου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος µεγά-λου αριθµού ανθρώπων, το δικαστήριο µπορεί να επιβά-λει ισόβια κάθειρξη.

2. Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούµενης παρα-γράφου προκαλεί από αµέλεια τη βύθιση ή την προσάρα-ξη πλοίου από την οποία προέκυψε κίνδυνος για ξέναπράγµατα ή για άνθρωπο, τιµωρείται µε φυλάκιση έωςτρία έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 278(Καταργείται)

Άρθρο 279Δηλητηρίαση πραγµάτων προορισµένων

για χρήση από το κοινό

1. Όποιος δηλητηριάζει: α) πηγές, πηγάδια, βρύσες ήάλλες διοχετεύσεις ή δεξαµενές νερού, β) τρόφιµα, πο-τά ή άλλα πράγµατα που είναι προορισµένα για πώλησηή για χρήση από το κοινό των οποίων η χρήση µπορεί ναπροκαλέσει κίνδυνο για άνθρωπο, τιµωρείται µε κάθειρ-ξη έως δέκα έτη και χρηµατική ποινή. Με την ίδια ποινήτιµωρείται και όποιος εισάγει σε κάποιο από αυτά άλλεςύλες που µπορούν να προκαλέσουν το ίδιο αποτέλεσµα.Με την ίδια ποινή τιµωρείται επίσης όποιος κατέχει προςπώληση, πωλεί ή θέτει µε οποιοδήποτε τρόπο σε κυκλο-φορία τα υπό στοιχείο β΄ πράγµατα.

2. Οι πράξεις της παραγράφου 1 τιµωρούνται α) µε κά-θειρξη αν είχαν ως αποτέλεσµα τη βαριά σωµατική βλά-βη, β) µε κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών αν είχαν ως α-ποτέλεσµα το θάνατο άλλου. Αν προκλήθηκε ο θάνατοςµεγάλου αριθµού ανθρώπων, το δικαστήριο µπορεί να ε-πιβάλει ισόβια κάθειρξη.

3. Όποιος στις περιπτώσεις της παραγράφου 1 πράττειαπό αµέλεια και προκαλεί τον κίνδυνο ή προκαλεί από α-µέλεια τη δυνατότητα κινδύνου, τιµωρείται µε φυλάκισηέως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρα 280 - 284(Καταργούνται)

Άρθρο 285Παραβίαση µέτρων για την πρόληψη ασθενειών

1. Όποιος παραβιάζει τα µέτρα που έχει διατάξει ο νό-µος ή η αρµόδια αρχή για να αποτραπεί η εισβολή ή ηδιάδοση µιας µεταδοτικής ασθένειας τιµωρείται: α) µεφυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή αν από τηνπράξη µπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος για ζώα, β)µε φυλάκιση και χρηµατική ποινή αν από την πράξη µπο-ρεί να προκύψει κίνδυνος µετάδοσης της ασθένειας σεαόριστο αριθµό ανθρώπων.

2. Αν η παραβίαση είχε ως αποτέλεσµα µεταδοθεί η α-σθένεια σε ζώα, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστοντριών ετών και χρηµατική ποινή, και αν είχε ως αποτέλε-σµα να µεταδοθεί σε άνθρωπο, επιβάλλεται κάθειρξη έ-ως δέκα έτη.

114

3. Αν η παραβίαση είχε ως αποτέλεσµα το θάνατο άλ-λου επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και ανπροκλήθηκε ο θάνατος µεγάλου αριθµού ανθρώπων, τοδικαστήριο µπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.

4. Όποιος στις περιπτώσεις της παραγράφου 1 παρα-βιάζει τα µέτρα από αµέλεια, τιµωρείται: α) στην περί-πτωση του στοιχείου α΄ µε χρηµατική ποινή ή παροχήκοινωφελούς εργασίας και β) στην περίπτωση του στοι-χείου β΄ µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 286Παραβίαση κανόνων οικοδοµικής

1. Όποιος κατά την εκπόνηση µελέτης ή τη διεύθυνσηή την εκτέλεση οικοδοµικού ή άλλου ανάλογου έργου ήκατεδάφισης ενεργεί παρά τους κοινώς αναγνωρισµέ-νους τεχνικούς κανόνες, τιµωρείται: α) µε φυλάκιση του-λάχιστον ενός έτους και χρηµατική ποινή αν από τηνπράξη µπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο, β) µεκάθειρξη αν στην περίπτωση του στοιχείου α΄ η πράξηείχε ως αποτέλεσµα τη βαριά σωµατική βλάβη, γ) µε κά-θειρξη τουλάχιστον δέκα ετών αν στην περίπτωση τουστοιχείου α΄ η πράξη είχε ως αποτέλεσµα το θάνατο άλ-λου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος µεγάλου αριθµού ανθρώ-πων, το δικαστήριο µπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.

2. Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούµενης παρα-γράφου παραβιάζει από αµέλεια τους κοινώς αναγνωρι-σµένους τεχνικούς κανόνες τιµωρείται µε φυλάκιση έωςδύο έτη ή χρηµατική ποινή.

3. Η παραγραφή των εγκληµάτων της παραγράφου 1στοιχεία β΄ και γ΄ αρχίζει από την επέλευση του θανά-του ή της βαριάς σωµατικής βλάβης και πάντως δεν µπο-ρεί να υπερβεί τα τριάντα έτη από την παραβίαση τωνκανόνων.

Άρθρο 287(Καταργείται)

Άρθρο 288Παρεµπόδιση αποτροπής κοινού κινδύνου και παράλειψη οφειλόµενης βοήθειας

1. Όποιος µαταιώνει ή δυσχεραίνει την ενέργεια πουείναι αναγκαία για να αποτραπεί ή να κατασταλεί έναςκοινός κίνδυνος που υπάρχει ή που επίκειται για τη ζωήή την υγεία ανθρώπου ή για ξένες ιδιοκτησίες τιµωρείταιµε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Όποιος σε περίπτωση δυστυχήµατος ή κοινού κιν-δύνου ή κοινής ανάγκης δεν προσφέρει τη βοήθεια πουτου ζητήθηκε και που µπορούσε να προσφέρει, χωρίς ο ί-διος να διατρέξει ουσιώδη κίνδυνο, τιµωρείται µε χρηµα-τική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.

Άρθρο 289Έµπρακτη µετάνοια και δικαστική άφεση της ποινής

1. Στις περιπτώσεις της παραγράφου 2 των άρθρων264, 268, 270, 273, 275, 277 και 286 και της παραγράφου3 του άρθρων 265, 279 και 285 ο υπαίτιος δεν τιµωρείταιαν µε τη θέλησή του αποτρέψει τον κίνδυνο ή µε τη γρή-γορη αναγγελία του προς τις αρχές δώσει αφορµή γιατην αποτροπή του.

2. Στις περιπτώσεις των εγκληµάτων του παρόντος κε-φαλαίου το δικαστήριο µπορεί να κρίνει την πράξη ατι-µώρητη αν ο υπαίτιος µε τη θέλησή του αποτρέψει την ε-ξέλιξη του κινδύνου ή µε τη γρήγορη αναγγελία τουπρος τις αρχές δώσει αφορµή για την αποτροπή της.

ΔΕΚΑΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ, ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝΚΟΙΝΩΦΕΛΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ

Ι. Εγκλήµατα κατά των συγκοινωνιών

Άρθρο 290Επικίνδυνες παρεµβάσεις στην οδική συγκοινωνία

1. Όποιος διαταράσσει την ασφάλεια της συγκοινω-νίας στους δρόµους: α) µε καταστροφή, βλάβη ή µετακίνηση εγκαταστάσε-

ων ή οχηµάτων, β) µε τοποθέτηση ή διατήρηση εµποδίων, γ) µε αλλοίωση σηµείων ή σηµάτων ή µε τοποθέτηση ή

διατήρηση εσφαλµένων σηµείων ή σηµάτων, ή δ) µε άλλες, εξίσου επικίνδυνες για την ασφάλεια της

συγκοινωνίας πράξεις, τιµωρείται: αα) µε φυλάκιση έωςτρία έτη ή χρηµατική ποινή αν από την πράξη προέκυψεκοινός κίνδυνος για ξένα πράγµατα, ββ) µε φυλάκισητουλάχιστον ενός έτους αν από την πράξη προέκυψεκίνδυνος για άνθρωπο, γγ) µε κάθειρξη έως δέκα έτη ανστην περίπτωση των στοιχείων α΄ ή β΄ η πράξη είχε ωςαποτέλεσµα τη βαριά σωµατική βλάβη άλλου ή προκάλε-σε βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις, δδ) µε κάθειρ-ξη τουλάχιστον δέκα ετών αν στην περίπτωση του στοι-χείου β΄ η πράξη είχε ως αποτέλεσµα το θάνατο άλλου.Αν προκλήθηκε ο θάνατος µεγάλου αριθµού ανθρώπων,το δικαστήριο µπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.

2. Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούµενης παρα-γράφου προκαλεί από αµέλεια τη διατάραξη της ασφά-λειας της συγκοινωνίας από την οποία προέκυψε κοινόςκίνδυνος για ξένα πράγµατα ή για άνθρωπο, τιµωρείταιµε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 290 Α Επικίνδυνη οδήγηση

1.Όποιος κατά τη συγκοινωνία στους δρόµους ή στιςπλατείες: α) οδηγεί όχηµα µολονότι δεν είναι σε θέση να το πρά-

ξει µε ασφάλεια εξαιτίας της κατανάλωσης οινοπνεύµα-τος ή χρήσης ναρκωτικών ουσιών ή λόγω σωµατικής ήπνευµατικής εξάντλησης, ή β) οδηγεί όχηµα σε εθνικές ήπεριφερειακές οδούς αντίστροφα στο ρεύµα της εκά-στοτε κατεύθυνσης ή σε πεζοδρόµους, πεζοδρόµια ήπλατείες, ή οδηγεί όχηµα που είναι τεχνικά ανασφαλέςή µε ανασφαλή τρόπο φορτωµένο ή προβαίνει κατά τηνοδήγηση σε επικίνδυνους ελιγµούς ή µετέχει σε αυτο-σχέδιους αγώνες, τιµωρείται, αν δεν προβλέπονται βα-ρύτερες κυρώσεις σε άλλες διατάξεις: αα) µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή αν α-

πό την πράξη προέκυψε κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγ-µατα, ββ) µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους αν από

115

την πράξη προέκυψε κίνδυνος για άνθρωπο, γγ) µε κά-θειρξη έως δέκα έτη αν στην περίπτωση των στοιχείωνα΄ ή β΄ η πράξη είχε ως αποτέλεσµα τη βαριά σωµατικήβλάβη ή προκάλεσε βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστά-σεις, δδ) µε κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών αν στηνπερίπτωση του στοιχείου β΄ η πράξη είχε ως αποτέλε-σµα το θάνατο άλλου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος µεγά-λου αριθµού ανθρώπων, το δικαστήριο µπορεί να επιβά-λει ισόβια κάθειρξη.

2. Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούµενης παρα-γράφου οδηγεί επικίνδυνα από αµέλεια και από την πρά-ξη του αυτή προέκυψε κοινός κίνδυνος για ξένα πράγµα-τα ή για άνθρωπο, τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ήχρηµατική ποινή.

Άρθρο 291 Επικίνδυνες παρεµβάσεις στη συγκοινωνία µέσωνσταθερής τροχιάς, πλοίων και αεροσκαφών

1. Όποιος διαταράσσει την ασφάλεια της συγκοινω-νίας µέσων σταθερής τροχιάς, πλοίων ή αεροσκαφών α) µε καταστροφή, βλάβη ή µετακίνηση εγκαταστάσε-

ων ή συγκοινωνιακών µέσων, β) µε τοποθέτηση ή διατήρηση εµποδίων, γ) µε αλλοίωση σηµείων ή σηµάτων ή µε τοποθέτηση ή

διατήρηση εσφαλµένων σηµείων ή σηµάτων, ή δ) µε παραβίαση των κανόνων τεχνικού ελέγχου ή α-

σφαλούς φόρτωσης των συγκοινωνιακών µέσων, ε) µε άλλες, εξίσου επικίνδυνες, για την ασφάλεια της

συγκοινωνίας πράξεις τιµωρείται: αα) µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους

αν από την πράξη προέκυψε κοινός κίνδυνος για ξέναπράγµατα, ββ) µε κάθειρξη έως δέκα έτη αν από τηνπράξη προέκυψε κίνδυνος για άνθρωπο, γγ) µε κάθειρξηαν στην περίπτωση των στοιχείων α΄ ή β΄ η πράξη είχεως αποτέλεσµα τη βαριά σωµατική βλάβη ή προκάλεσεβλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας, δδ) µε κά-θειρξη τουλάχιστον δέκα ετών αν στην περίπτωση τουστοιχείου β΄ η πράξη είχε ως αποτέλεσµα το θάνατο άλ-λου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος µεγάλου αριθµού ανθρώ-πων, το δικαστήριο µπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.

2. Με τις ίδιες ποινές κατά τις διακρίσεις των στοιχεί-ων α΄ έως δ΄ της προηγούµενης παραγράφου τιµωρεί-ται, εάν δεν προβλέπονται βαρύτερες κυρώσεις σε άλ-λες διατάξεις, όποιος οδηγεί όχηµα σταθερής τροχιάς ήκυβερνά πλοίο ή αεροπλάνο χωρίς να είναι σε θέση νατο πράξει µε ασφάλεια εξαιτίας της κατανάλωσης οινο-πνεύµατος ή χρήσης ναρκωτικών ουσιών ή λόγω σωµα-τικής ή πνευµατικής εξάντλησης.

3. Όποιος στις περιπτώσεις των προηγούµενων παρα-γράφων από αµέλεια προκαλεί τη διατάραξη της ασφά-λειας της συγκοινωνίας ή οδηγεί επικίνδυνα και έτσιπροέκυψε κοινός κίνδυνος για ξένα πράγµατα ή για άν-θρωπο, τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατικήποινή.

Άρθρο 292 Παρακώλυση συγκοινωνιών

1. Όποιος παρεµποδίζει ή διαταράσσει σε µεγάλη έ-κταση ή για µεγάλο χρονικό διάστηµα τη λειτουργία τωνκοινόχρηστων συγκοινωνιακών µέσων, και ιδίως µέσωνσταθερής τροχιάς, πλοίου, αεροπλάνου ή λεωφορείου,τιµωρείται µε φυλάκιση.

2. Αν η πράξη τελέστηκε από αµέλεια, επιβάλλεταιχρηµατική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.

ΙΙ. Εγκλήµατα κατά των τηλεπικοινωνιών και άλλων κοινωφελών εγκαταστάσεων

Άρθρο 292 Α Εγκλήµατα κατά της ασφάλειας των τηλεφωνικών επικοινωνιών

1. Όποιος χωρίς δικαίωµα αποκτά πρόσβαση σε σύνδε-ση ή σε δίκτυο παροχής υπηρεσιών τηλεφωνίας ή σε σύ-στηµα υλικού ή λογισµικού, που χρησιµοποιείται για τηνπαροχή τέτοιων υπηρεσιών, και µε τον τρόπο αυτόν θέ-τει σε κίνδυνο την ασφάλεια των τηλεφωνικών επικοινω-νιών, τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτουςκαι χρηµατική ποινή. Αν ο υπαίτιος της πράξης του προη-γούµενου εδαφίου είναι ο εργαζόµενος ή συνεργάτηςτου παρόχου υπηρεσιών τηλεφωνίας, τιµωρείται µε φυ-λάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηµατική ποινή.

2. Ο πάροχος υπηρεσιών τηλεφωνίας ή ο νόµιµος εκ-πρόσωπος αυτού, ο οποίος παραβιάζει διάταξη κανονι-σµού της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επι-κοινωνιών (ΑΔΑΕ) ή όρο της Γενικής Άδειας ή του δικαι-ώµατος χρήσης ραδιοσυχνότητας ή του δικαιώµατοςχρήσης αριθµού, που αναφέρονται στην ασφάλεια τωνηλεκτρονικών επικοινωνιών, τιµωρείται µε φυλάκισητουλάχιστον δύο ετών και χρηµατική ποινή.

3. Ο πάροχος υπηρεσιών τηλεφωνίας ή ο νόµιµος εκ-πρόσωπος αυτού ή ο κατά τον νόµο υπεύθυνος για τηδιασφάλιση του απορρήτου των επικοινωνιών, που παρα-λείπει να λάβει τα αναγκαία µέτρα για την αποτροπήπράξης της παραγράφου 1, τιµωρείται µε φυλάκιση του-λάχιστον δύο ετών και χρηµατική ποινή, εφόσον η πράξητελέστηκε ή έγινε απόπειρα τέλεσής της, ανεξάρτητα ανθα τιµωρηθεί ο υπαίτιος.

4. Αν ο υπαίτιος των πράξεων των προηγούµενων πα-ραγράφων είχε σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ήσε άλλον παράνοµο περιουσιακό όφελος ή να προκαλέ-σει περιουσιακή ζηµία σε άλλον, τιµωρείται µε φυλάκισητουλάχιστον τριών ετών και χρηµατική ποινή. Εφόσον τοσυνολικό όφελος ή η συνολική ζηµία υπερβαίνουν το πο-σό των 120.000 ευρώ, ο υπαίτιος τιµωρείται µε κάθειρξηέως δέκα έτη και χρηµατική ποινή. Αν από τις πράξειςτων προηγούµενων παραγράφων µπορεί να τεθούν σεκίνδυνο θεµελιώδεις αρχές και θεσµοί του Πολιτεύµα-τος, όπως µνηµονεύονται στο άρθρο 134 Α του ΠοινικούΚώδικα ή απόρρητο που αναφέρεται στην ασφάλεια τουκράτους ή στην ασφάλεια εγκαταστάσεων κοινής ωφέ-λειας, επιβάλλεται κάθειρξη.

5. Όποιος αθέµιτα διαθέτει στο εµπόριο ή µε άλλοντρόπο προσφέρει προς εγκατάσταση ειδικά τεχνικά µέ-σα για την τέλεση των πράξεων της παραγράφου 1 ή δη-µόσια διαφηµίζει ή προσφέρει τις υπηρεσίες του για τηντέλεσή τους τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρη-µατική ποινή.

Άρθρο 292Β Παρακώλυση λειτουργίας

πληροφοριακών συστηµάτων

1. Όποιος χωρίς δικαίωµα παρεµποδίζει σοβαρά ή δια-κόπτει τη λειτουργία συστήµατος πληροφοριών µε τηνεισαγωγή, διαβίβαση, διαγραφή, καταστροφή, αλλοίωση

116

ψηφιακών δεδοµένων ή µε αποκλεισµό της πρόσβασηςστα δεδοµένα αυτά, τιµωρείται µε φυλάκιση και χρηµατι-κή ποινή.

2. Η πράξη της πρώτης παραγράφου τιµωρείται: α) µεφυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηµατική ποινή,αν τελέστηκε µε τη χρήση εργαλείου που έχει σχεδια-στεί κατά κύριο λόγο για πραγµατοποίηση επιθέσεωνπου επηρεάζουν µεγάλο αριθµό συστηµάτων πληροφο-ριών ή επιθέσεων που προκαλούν σοβαρές ζηµίες και ι-δίως επιθέσεων που προκαλούν µεγάλης έκτασης ή γιαµεγάλο χρονικό διάστηµα διατάραξη των υπηρεσιών τωνσυστηµάτων πληροφοριών, οικονοµική ζηµιά ιδιαίτεραµεγάλης αξίας ή σηµαντική απώλεια δεδοµένων, β) µεφυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηµατική ποινή, ανπροκάλεσε σοβαρές ζηµίες και ιδίως µεγάλης έκτασης ήγια µεγάλο χρονικό διάστηµα διατάραξη των υπηρεσιώντων συστηµάτων πληροφοριών, οικονοµική ζηµία ιδιαίτε-ρα µεγάλης αξίας ή σηµαντική απώλεια δεδοµένων καιγ) µε φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηµατικήποινή, αν τελέστηκε κατά συστηµάτων πληροφοριώνπου αποτελούν µέρος υποδοµής για την προµήθεια τουπληθυσµού µε ζωτικής σηµασίας αγαθά ή υπηρεσίες. Ωςζωτικής σηµασίας αγαθά ή υπηρεσίες νοούνται ιδίως η ε-θνική άµυνα, η υγεία, οι συγκοινωνίες, οι µεταφορές καιη ενέργεια.

Άρθρο 292Γ

Με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή τιµωρεί-ται όποιος χωρίς δικαίωµα και µε σκοπό τη διάπραξη τωνεγκληµάτων του άρθρου 292 Β παράγει, πωλεί, προµη-θεύεται προς χρήση, εισάγει, κατέχει, διανέµει ή µε άλ-λο τρόπο διακινεί: α) συσκευές ή προγράµµατα υπολογι-στή, σχεδιασµένα ή προσαρµοσµένα κυρίως για το σκο-πό της διάπραξης των εγκληµάτων του άρθρου 292 Β, β)συνθηµατικά ή κωδικούς πρόσβασης ή άλλα παρεµφερήδεδοµένα µε τη χρήση των οποίων είναι δυνατόν να α-ποκτηθεί πρόσβαση στο σύνολο ή µέρος ενός πληροφο-ριακού συστήµατος.

Άρθρο 292ΔΠροσβολές του απορρήτου

των τηλεπικοινωνιών του κοινού

1. Όποιος χωρίς δικαίωµα αποκτά πρόσβαση σε σύνδε-ση ή σε δίκτυο παροχής στο κοινό υπηρεσιών τηλεφω-νίας ή ηλεκτρονικής επικοινωνίας ή σε σύστηµα υλικού ήλογισµικού που χρησιµοποιείται για την παροχή τέτοιωνυπηρεσιών, εάν από την πράξη µπορεί να προκύψει κοι-νός κίνδυνος για το απόρρητο του περιεχοµένου τηλε-φωνικών ή ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή των στοιχείωντης θέσης ή κίνησης αυτών, τιµωρείται µε φυλάκιση του-λάχιστον δύο ετών και χρηµατική ποινή.

2. Αν ο δράστης της πράξης της προηγούµενης παρα-γράφου είναι πάροχος υπηρεσιών τηλεφωνίας ή ηλε-κτρονικής επικοινωνίας ή νόµιµος εκπρόσωπος αυτού ήµέλος της διοίκησης ή υπεύθυνος της διασφάλισης τουαπορρήτου ή εργαζόµενος ή συνεργάτης του παρόχου ήαποβλέπει να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλονπαράνοµο περιουσιακό όφελος επιβάλλεται φυλάκισητουλάχιστον τριών ετών και χρηµατική ποινή.

Άρθρο 292ΕΠαρακώλυση των τηλεπικοινωνιών

1. Όποιος παρεµποδίζει ή διαταράσσει σε µεγάλη έ-κταση ή για µεγάλο χρονικό διάστηµα τη λειτουργία ε-γκατάστασης παροχής στο κοινό υπηρεσιών τηλεφωνίαςή ηλεκτρονικών επικοινωνιών και ιδίως του διαδικτύουµε αθέµιτη παρέµβαση σε πράγµα ή σε σύστηµα πληρο-φοριών ή σε ηλεκτρονικά δεδοµένα που εξυπηρετούν τηλειτουργία αυτής, τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστονενός έτους και χρηµατική ποινή.

2. Η παράγραφος 2 του προηγούµενου άρθρου εφαρ-µόζεται και για την πράξη της παραγράφου 1.

3. Αν η πράξη τελέστηκε από αµέλεια, επιβάλλεταιχρηµατική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.

Άρθρο 293Παρακώλυση της λειτουργίας

άλλων κοινωφελών εγκαταστάσεων

1. Όποιος παρεµποδίζει ή διαταράσσει σε µεγάλη έ-κταση ή για µεγάλο χρονικό διάστηµα τη λειτουργία ε-γκατάστασης που εξυπηρετεί την παροχή στο κοινό: α) ταχυδροµικών υπηρεσιών β) νερού, φωτισµού, φυσικού αερίου, θερµότητας ή κι-

νητήριας δύναµης µε αθέµιτη παρέµβαση σε πράγµα ήσε σύστηµα πληροφοριών ή σε ηλεκτρονικά δεδοµέναπου εξυπηρετούν τη λειτουργία της εγκατάστασης, τι-µωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρη-µατική ποινή.

2. Η παράγραφος 2 του άρθρου 292Β εφαρµόζεται καιγια την πράξη της παραγράφου 1.

3. Αν από την πράξη προκλήθηκε κατάσταση κοινής α-νάγκης, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη.

4. Αν η πράξη τελέστηκε από αµέλεια, επιβάλλεται φυ-λάκιση έως έξι µήνες ή χρηµατική ποινή.

Άρθρα 294 – 297 (καταργούνται)

Άρθρο 298Έµπρακτη µετάνοια και δικαστική άφεση της ποινής

1. Η διάταξη του άρθρου 289 παρ. 1 έχει ανάλογη ε-φαρµογή και στις περιπτώσεις των παραγράφων 2 τωνάρθρων 290, 290 Α, 291, 292.

2. Η διάταξη του άρθρου 289 παρ. 2 έχει ανάλογη ε-φαρµογή και στα εγκλήµατα αυτού του κεφαλαίου.

ΔΕΚΑΤΟ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

ΚΑΙ ΠΡΟΣΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ

Ι. Εγκλήµατα βλάβης της ζωής του ανθρώπου

Άρθρο 299Ανθρωποκτονία µε δόλο

1. Όποιος σκότωσε άλλον τιµωρείται µε κάθειρξη ισό-βια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών.

2. Αν η πράξη αποφασίστηκε και εκτελέστηκε σε βρα-σµό ψυχικής ορµής, επιβάλλεται κάθειρξη.

117

Άρθρο 300Ανθρωποκτονία κατ’ απαίτηση

Όποιος αποφάσισε και εκτέλεσε ανθρωποκτονία ύστε-ρα από σπουδαία και επίµονη απαίτηση του θύµατος καιαπό οίκτο γι' αυτόν που έπασχε από ανίατη ασθένεια τι-µωρείται µε φυλάκιση.

Άρθρο 301Συµµετοχή σε αυτοκτονία

Όποιος κατέπεισε άλλον να αυτοκτονήσει, αν τελέ-στηκε η αυτοκτονία ή έγινε απόπειρά της, καθώς και ό-ποιος έδωσε βοήθεια κατά την τέλεσή της, η οποία δια-φορετικά δεν θα ήταν εφικτή, τιµωρείται µε φυλάκιση.

Άρθρο 302Ανθρωποκτονία από αµέλεια

Όποιος από αµέλεια σκότωσε άλλον, τιµωρείται µε φυ-λάκιση τουλάχιστον τριών µηνών.

Άρθρο 303Παιδοκτονία

Μητέρα που µε πρόθεση σκότωσε το παιδί της κατά ήµετά τον τοκετό, αλλά ενώ εξακολουθούσε ακόµη η δια-τάραξη του οργανισµού της από αυτόν, τιµωρείται µε κά-θειρξη έως δέκα έτη.

II. Προσβολές του εµβρύου

Άρθρο 304Διακοπή της κύησης

1. Όποιος χωρίς τη συναίνεση της εγκύου διακόπτειτην κύησή της τιµωρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη.

2. Όποιος µε τη συναίνεση της εγκύου ή των προσώ-πων που έχουν τη γονική µέριµνα ή επιµέλειά της αν αυ-τή είναι ανίκανη να συναινέσει, διακόπτει την εγκυµοσύ-νη της, τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατικήποινή και αν ενεργεί κατ’ επάγγελµα, µε φυλάκιση του-λάχιστον δύο ετών και χρηµατική ποινή. Με την ίδια ποι-νή, µειωµένη κατά το µέτρο του άρθρου 83, τιµωρείταικαι όποιος προµηθεύει σε έγκυο τα µέσα για τη διακοπήτης εγκυµοσύνης της, εφόσον έγινε τουλάχιστον από-πειρα αυτής.

3. Έγκυος που µετά την εικοστή τέταρτη εβδοµάδατης κύησης διακόπτει την εγκυµοσύνη της ή επιτρέπεισε άλλον να την διακόψει τιµωρείται µε φυλάκιση έως έ-ξι µήνες ή χρηµατική ποινή.

4. Δεν είναι άδικη πράξη η τεχνητή διακοπή της εγκυ-µοσύνης που ενεργείται από την έγκυο ή µε τη συναίνε-ση των προσώπων που αναφέρονται στην παράγραφο 2από γιατρό µαιευτήρα γυναικολόγο µε τη συµµετοχή α-ναισθησιολόγου, σε οργανωµένη νοσηλευτική µονάδα,αν συντρέχει µία από τις ακόλουθες περιπτώσεις: α) Δεν έχουν συµπληρωθεί δώδεκα εβδοµάδες εγκυ-

µοσύνης. β) Η εγκυµοσύνη είναι αποτέλεσµα βιασµού, αποπλά-

νησης ανήλικης, αιµοµιξίας ή κατάχρησης γυναίκας ανί-

κανης να αντισταθεί και δεν έχουν συµπληρωθεί δεκαεν-νέα εβδοµάδες εγκυµοσύνης. γ) Έχουν διαπιστωθεί, µε τα µέσα προγεννητικής διά-

γνωσης, ενδείξεις σοβαρής ανωµαλίας του εµβρύου πουεπάγονται τη γέννηση παθολογικού νεογνού ή υπάρχειαναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυ-νος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της σωµατικής ή ψυχι-κής υγείας της. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται σχετικήβεβαίωση και του κατά περίπτωση αρµόδιου γιατρού.

5. Με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή τιµω-ρείται όποιος κατά την πραγµατοποίηση προγεννητικούελέγχου µετά την εικοστή εβδοµάδα της κύησης ή κατάτη διάρκεια του τοκετού και πριν από την εµφάνιση τουπαιδιού στον εξωτερικό κόσµο, προκαλεί µε αµέλεια δια-κοπή της κύησης ή βαριά βλάβη στο έµβρυο, που έχει ωςαποτέλεσµα τον θάνατο του νεογνού.

Άρθρο 304AΣωµατική βλάβη εµβρύου ή νεογνού

1. Όποιος βιαιοπραγεί σε βάρος εγκύου ή της χορηγείφάρµακα ή άλλες ουσίες, µε αποτέλεσµα να προκληθείβαριά βλάβη στο έµβρυο ή να εµφανίσει το νεογνό βαριάπάθηση του σώµατος ή της διάνοιάς του, τιµωρείται µεφυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Επιβάλλεται φυλάκι-ση έως ένα έτος ή χρηµατική ποινή αν ο υπαίτιος έχει α-µέλεια ως προς το αποτέλεσµα αυτό της πράξης του.

2. Με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή τιµω-ρείται όποιος κατά την πραγµατοποίηση προγεννητικούελέγχου µετά την εικοστή εβδοµάδα της κύησης ή κατάτη διάρκεια του τοκετού και πριν από την εµφάνιση τουπαιδιού στον εξωτερικό κόσµο προκαλεί από αµέλειάτου βαριά βλάβη στο έµβρυο ή γίνεται υπαίτιος στο ναεµφανίσει το νεογνό βαριά πάθηση του σώµατος ή τηςδιάνοιάς του.

Άρθρο 305(Καταργείται)

ΙΙΙ. Εγκλήµατα διακινδύνευσης της ζωής

Άρθρο 306Έκθεση

1. Όποιος εκθέτει άλλον και έτσι τον καθιστά αβοήθη-το, καθώς και όποιος αφήνει αβοήθητο ένα πρόσωποπου το έχει στην προστασία του ή που έχει υποχρέωσηνα το διατρέφει και να το περιθάλπει ή να το µεταφέρει,ή ένα πρόσωπο που ο ίδιος υπαίτια τραυµάτισε, τιµωρεί-ται µε φυλάκιση τουλάχιστον έξι µηνών.

2. Αν η πράξη προκάλεσε στον παθόντα: α) βαριά σω-µατική βλάβη, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον τριώνετών, β) θάνατο, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη.

Άρθρο 307Παράλειψη προσφοράς βοήθειας

Όποιος παραλείπει να σώσει άλλον από κίνδυνο ζωής,αν και µπορεί να το πράξει χωρίς κίνδυνο της δικής τουζωής ή υγείας, τιµωρείται φυλάκιση έως ένα έτος ή χρη-µατική ποινή.

118

ΔΕΚΑΤΟ ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ

Άρθρο 308Σωµατική βλάβη

1. Όποιος προξενεί σε άλλον σωµατική κάκωση ή βλά-βη της υγείας του τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ήχρηµατική ποινή. Αν η κάκωση ή βλάβη της υγείας πουτου προξένησε είναι εντελώς ελαφρά, τιµωρείται µε πα-ροχή κοινωφελούς εργασίας.

2. Για τη δίωξη της πράξης της προηγούµενης παρα-γράφου απαιτείται έγκληση, εκτός αν ο παθών είναι δη-µόσιος υπάλληλος και η πράξη τελέστηκε κατά την εκτέ-λεση της υπηρεσίας του ή για λόγους σχετικούς µε τηνεκτέλεσή της, οπότε η δίωξη είναι αυτεπάγγελτη.

3. Η σωµατική βλάβη της παραγράφου 1 δεν είναι άδι-κη, όταν επιχειρείται µε τη συναίνεση του παθόντος καιδεν προσκρούει στα χρηστά ήθη.

4. Ο υπαίτιος της πράξης της παραγράφου 1 είναι δυ-νατό να απαλλαγεί από κάθε ποινή αν παρασύρθηκεστην πράξη από δικαιολογηµένη αγανάκτηση, εξαιτίαςµιας αµέσως προηγούµενης πράξης που τέλεσε ο παθώνεναντίον του ή ενώπιόν του και που ήταν ιδιαίτερα σκλη-ρή ή βάναυση.

Άρθρο 309Επικίνδυνη σωµατική βλάβη

Αν η πράξη του προηγούµενου άρθρου τελέστηκε µετρόπο που µπορούσε να προκαλέσει στον παθόντα κίν-δυνο ζωής ή βαριά σωµατική βλάβη, επιβάλλεται φυλάκι-ση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 310Βαριά σωµατική βλάβη

1. Όποιος προκαλεί σε άλλον βαριά σωµατική βλάβητιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Aν ε-πεδίωκε την πρόκληση της βαριάς σωµατικής βλάβης, τι-µωρείται κάθειρξη έως δέκα έτη.

2. Βαριά σωµατική βλάβη υπάρχει ιδίως αν η πράξηπροξένησε στον παθόντα κίνδυνο ζωής ή βαριά και µα-κροχρόνια αρρώστια ή σοβαρό ακρωτηριασµό ή αν τον ε-µπόδισε σηµαντικά και για πολύ χρόνο να χρησιµοποιείτο σώµα ή τη διάνοιά του.

Άρθρο 311Θανατηφόρα σωµατική βλάβη

Αν η σωµατική βλάβη είχε επακόλουθο το θάνατο τουπαθόντος, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη. Αν ο υ-παίτιος επιδίωκε τη βαριά σωµατική βλάβη του παθόντοςεπιβάλλεται κάθειρξη.

Άρθρο 312Σωµατική βλάβη αδυνάµων ατόµων

1. Όποιος προκαλεί σωµατική κάκωση ή βλάβη της υ-γείας σε ανήλικο ή σε πρόσωπο που δεν µπορεί να υπε-ρασπίσει τον εαυτό του, εφόσον τα πρόσωπα αυτά βρί-σκονται υπό την επιµέλεια ή την προστασία του δράστηβάσει νόµου, δικαστικής απόφασης ή πραγµατικής κατά-

στασης, συνοικούν µε τον δράστη ή έχουν µαζί του σχέ-ση εργασίας ή υπηρεσίας, τιµωρείται: α) για την πράξητου άρθρου 308 παρ. 1 εδάφιο α΄, µε φυλάκιση τουλάχι-στον ενός έτους, β) για την πράξη του άρθρου 309, µεφυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών, γ) για την πράξη τουάρθρου 310 παρ. 1 εδ. α΄, µε φυλάκιση τουλάχιστοντριών ετών και αν επεδίωκε την πρόκληση βαριάς σωµα-τικής βλάβης, µε κάθειρξη και ε) για την πράξη του άρ-θρου 311, µε κάθειρξη.

2. Οι ίδιες ποινές επιβάλλονται όταν η πράξη τελείταισε βάρος συζύγου κατά τη διάρκεια του γάµου ή σε βά-ρος συντρόφου κατά τη διάρκεια της συµβίωσης. Η τέλε-ση της πράξης σε βάρος εγκύου συνιστά επιβαρυντικήπερίπτωση.

3. Με την πρόκληση σωµατικής βλάβης σε βάρος ανη-λίκου κατά την παράγραφο 1 στοιχείο α΄ εξοµοιώνεταικαι η τέλεση των πράξεων των προηγούµενων παραγρά-φων ενώπιον ανηλίκου.

4. Με την πρόκληση σωµατικής βλάβης κατά την παρά-γραφο 1 στοιχείο γ΄ εξοµοιώνεται και η µεθοδευµένηπρόκληση έντονου σωµατικού πόνου ή σωµατικής εξά-ντλησης επικίνδυνης για την υγεία, ή ψυχικού πόνου ικα-νού να επιφέρει σοβαρή ψυχική βλάβη, ιδίως µε την πα-ρατεταµένη αποµόνωση σε βάρος των προσώπων τηςπρώτης παραγράφου.

Άρθρο 313Συµπλοκή

Αν εξαιτίας συµπλοκής ή επίθεσης που έγινε από πολ-λούς επήλθε θάνατος ή βαριά σωµατική βλάβη ανθρώ-που, καθένας από εκείνους που πήραν µέρος στη συ-µπλοκή ή στην επίθεση τιµωρείται για µόνη τη συµµετο-χή του σε αυτή µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατικήποινή, εκτός αν έχει εµπλακεί χωρίς υπαιτιότητά του.

Άρθρο 314Σωµατική βλάβη από αµέλεια

1. Όποιος από αµέλεια προκαλεί σωµατική κάκωση ήβλάβη της υγείας άλλου τιµωρείται µε παροχή κοινωφε-λούς εργασίας ή χρηµατική ποινή ή φυλάκιση έως δύο έ-τη. Αν η σωµατική βλάβη που προκλήθηκε είναι εντελώςελαφρά, επιβάλλεται παροχή κοινωφελούς εργασίας ήχρηµατική ποινή.

2. Για την ποινική δίωξη της πράξης της προηγούµενηςπαραγράφου απαιτείται έγκληση. Η δίωξη είναι αυτεπάγ-γελτη αν ο υπαίτιος ήταν οδηγός οχήµατος ή υπόχρεοςλόγω της υπηρεσίας ή του επαγγέλµατός του να κατα-βάλει ιδιαίτερη επιµέλεια ή προσοχή. Όταν ο υπαίτιος ο-δηγός οχήµατος δεν µεταφέρει επιβάτες ή πράγµατα µεσκοπό βιοπορισµού, η ποινική δίωξη ασκείται αυτεπαγ-γέλτως, ο εισαγγελέας όµως µε διάταξή του απέχει απότην ποινική δίωξη αν ο παθών δηλώσει ότι δεν επιθυµείτην ποινική δίωξη του δράστη. Αν η δήλωση υποβληθείµετά την άσκηση ποινικής δίωξης, το δικαστήριο παύει ο-ριστικά αυτήν.

Άρθρο 315

Όποιος καταπείθει γυναίκα να υποβληθεί σε ακρωτη-ριασµό των γεννητικών της οργάνων τιµωρείται µε φυ-λάκιση.

119

ΔΕΚΑΤΟ ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ(Καταργήθηκε)

Άρθρα 316 - 321(Καταργήθηκαν)

ΔΕΚΑΤΟ ΟΓΔΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Άρθρο 322Αρπαγή

1. Όποιος µε εξαπάτηση, βία ή απειλή βίας συλλαµβά-νει, απάγει ή παράνοµα κατακρατεί άλλον, έτσι ώστε νατον αποστερεί από την προστασία της πολιτείας και ι-δίως όποιος περιάγει άλλον σε οµηρία ή σε άλλη παρό-µοια κατάσταση στέρησης της ελευθερίας, τιµωρείται µεκάθειρξη έως δέκα έτη. Αν η πράξη έγινε µε σκοπό να ε-ξαναγκαστεί ο παθών ή κάποιος άλλος σε πράξη, παρά-λειψη ή ανοχή για την οποία δεν υπάρχει υποχρέωσήτου, επιβάλλεται κάθειρξη, εφόσον η πράξη δεν τιµωρεί-ται βαρύτερα µε βάση τους κανόνες της συρροής.

2. Με κάθειρξη τιµωρείται η πράξη της παραγράφου 1εδ. α΄, ακόµα κι όταν έγινε χωρίς τη χρήση των µέσωνπου αναφέρονται σε αυτή, όταν τελείται από υπάλληλοή από πρόσωπα ή οµάδες προσώπων που ενεργούν µετην άδεια, υποστήριξη ή συναίνεση κρατικής αρχής, ε-φόσον ακολουθείται από άρνηση παραδοχής της στέρη-σης της ελευθερίας ή από απόκρυψη της τύχης ή του τό-που όπου βρίσκεται το θύµα (βίαιη εξαφάνιση). Αποτελείεπιβαρυντική περίσταση η τέλεση της πράξης σε βάροςεγκύου, ανηλίκου ή ατόµου που δεν µπορεί να υπερασπί-σει τον εαυτό του.

3. Τιµωρείται µε κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών, ό-ποιος, ως προϊστάµενος, έδωσε εντολή για την τέλεσητης πράξης της προηγούµενης παραγράφου, εφόσον αυ-τή τελέστηκε ή έγινε απόπειρά της.

4. Όποιος ως προϊστάµενος δεν έλαβε όλα τα ανα-γκαία και εύλογα µέτρα, εντός της εξουσίας του, για τηνπρόληψη ή την καταστολή της τέλεσης µιας πράξης βίαι-ης εξαφάνισης ή για την παραποµπή της πράξης αυτήςστις αρµόδιες αρχές προς έρευνα και ποινική δίωξη τι-µωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών, εάν ηπράξη του δεν τιµωρείται βαρύτερα κατά τις διατάξειςπερί συµµετοχής.

5. Η επίκληση των άρθρων 20 έως 25 δεν µπορεί να ά-ρει τον άδικο χαρακτήρα των πράξεων των παραγράφων2 και 3.

6. Η καταδίκη υπαλλήλου για τις πράξεις των παρα-γράφων 2, 3 και 4 επισύρει αυτοδικαίως αποστέρηση τηςθέσης που κατέχει. Εάν οι πράξεις αυτές τελούνται υπόκαθεστώς σφετερισµού του δηµοκρατικού πολιτεύµα-τος, η προθεσµία της παραγραφής αρχίζει µόλις αποκα-τασταθεί η νόµιµη εξουσία.

Άρθρα 322Α – 323(Καταργούνται)

Άρθρο 323ΑΕµπορία ανθρώπων

1. Όποιος µε τη χρήση βίας, απειλής βίας ή άλλων ε-

ξαναγκαστικών µέσων ή µε επιβολή ή κατάχρηση εξου-σίας, στρατολογεί, απάγει, µεταφέρει, κατακρατεί παρά-νοµα, υποθάλπει, παραδίδει ή παραλαµβάνει άλλον µεσκοπό την εκµετάλλευσή του, τιµωρείται µε κάθειρξη έ-ως δέκα έτη και χρηµατική ποινή.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται ο υπαίτιος και αν, γιανα επιτύχει τον ίδιο σκοπό, τελεί τις πράξεις της προη-γούµενης παραγράφου αποσπώντας τη συναίνεση άλ-λου µε τη χρήση απατηλών µέσων ή παρασύροντάς τονεκµεταλλευόµενος την ευάλωτη θέση στην οποία βρί-σκεται.

3. Με κάθειρξη και χρηµατική ποινή τιµωρείται η πράξητων προηγούµενων παραγράφων όταν: α) τελείται κατ’επάγγελµα, β) τελείται από υπάλληλο ο οποίος κατά τηνάσκηση της υπηρεσίας του ή επωφελούµενος από την ι-διότητά του αυτή διαπράττει ή συµµετέχει µε οποιονδή-ποτε τρόπο στην πράξη, γ) συνδέεται µε την παράνοµηείσοδο, παραµονή ή έξοδο του παθόντος από τη χώρα ήδ) είχε ως αποτέλεσµα τη βαριά σωµατική βλάβη του πα-θόντος. Επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών,αν η πράξη είχε ως αποτέλεσµα το θάνατο.

4. Με τις ποινές της προηγούµενης παραγράφου τιµω-ρείται η πράξη των παραγράφων 1 και 2 όταν στρέφεταικατά ανηλίκου, ακόµα κι όταν τελείται χωρίς τη χρήσητων µέσων που αναφέρονται σε αυτές. Με τις ίδιες ποι-νές τιµωρείται και όποιος, µε τα µέσα των παραγράφων1 και 2 στρατολογεί ανήλικο µε σκοπό τη χρησιµοποίησήτου σε ένοπλες επιχειρήσεις.

5. Η έννοια της «εκµετάλλευσης» στις προηγούµενεςπαραγράφους περιλαµβάνει τον πορισµό παράνοµου πε-ριουσιακού οφέλους από: α) την υπαγωγή του σε καθε-στώς δουλείας ή σε παρεµφερείς προς τη δουλεία πρα-κτικές, β) την υπαγωγή του σε καθεστώς ειλωτείας, γ)την εργασία ή την επαιτεία του θύµατος (εργασιακή εκ-µετάλλευση), δ) την τέλεση εγκληµατικών πράξεων απόαυτό, ε) την αφαίρεση κυττάρων, ιστών ή οργάνων τουσώµατός του, στ) την τέλεση από αυτό γενετήσιων πρά-ξεων, πραγµατικών ή προσποιητών, ή την παροχή εργα-σίας ή υπηρεσιών που έχουν ως αποκλειστικό σκοπό τηγενετήσια διέγερση (γενετήσια εκµετάλλευση) ή ζ) τονεξαναγκασµό του σε τέλεση γάµου.

6. Με φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηµατικήποινή τιµωρείται όποιος εν γνώσει, χωρίς να χρησιµοποι-εί τα µέσα των παραγράφων 1 και 2, προσλαµβάνει στηνεργασία του πρόσωπο που είναι θύµα εµπορίας, δέχεταιτις υπηρεσίες του προσώπου αυτού, τελεί µαζί του γενε-τήσια πράξη ή δέχεται τα έσοδα από την εκµετάλλευσήτου.

7. Τιµωρείται µε φυλάκιση και χρηµατική ποινή όποιος,χωρίς να χρησιµοποιεί τα µέσα των παραγράφων 1 και 2,εξωθεί σε επαιτεία ανηλίκους, µε σκοπό την εκµετάλ-λευση των εσόδων τους.

8. Για όποιον καταγγέλλει αξιόποινες πράξεις που τε-λέστηκαν σε βάρος του από υπαιτίους των πράξεων τωνπροηγούµενων παραγράφων, ο εισαγγελέας πληµµελει-οδικών µπορεί, εφόσον η καταγγελία πιθανολογείται βά-σιµη, ύστερα από έγκριση του εισαγγελέα εφετών, να α-πόσχει προσωρινά από την ποινική δίωξη για παραβά-σεις του νόµου περί αλλοδαπών και περί εκδιδοµένων µεαµοιβή προσώπων, καθώς και για παραβάσεις λόγω συµ-µετοχής τους σε εγκληµατικές δραστηριότητες, εφόσονη συµµετοχή αυτή ήταν άµεση συνέπεια του γεγονότοςότι ήταν παθόντες των αδικηµάτων των προηγούµενωνπαραγράφων, ώσπου να εκδοθεί αµετάκλητη απόφαση

120

για τις πράξεις που καταγγέλθηκαν. Αν η καταγγελία α-ποδειχθεί βάσιµη, η αποχή από την ποινική δίωξη γίνεταιοριστική.

Άρθρο 323Β(Καταργείται)

Άρθρο 324Αρπαγή ανηλίκων

1. Όποιος αφαιρεί ανήλικο από τους γονείς, τους επι-τρόπους ή από οποιονδήποτε δικαιούται να µεριµνήσειγια το πρόσωπό του ή όποιος υποστηρίζει την εκούσιαδιαφυγή του ανηλίκου από την εξουσία των παραπάνωπροσώπων τιµωρείται µε φυλάκιση. Αν ο ανήλικος απότη στέρηση της επιµέλειας διέτρεξε σοβαρό κίνδυνο ζω-ής ή βαριάς βλάβης της υγείας του, ο δράστης τιµωρεί-ται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους.

2. Αν ο ανήλικος δεν έχει συµπληρώσει τα δεκατέσσε-ρα έτη, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη, εκτός εάν ηπράξη τελέστηκε από ανιόντα, οπότε εφαρµόζεται ηπροηγούµενη παράγραφος. Σε κάθε περίπτωση, αν ο υ-παίτιος τέλεσε την πράξη από κερδοσκοπία ή µε σκοπόνα µεταχειριστεί τον ανήλικο σε ανήθικες ασχολίες ή ναεπιτύχει τη µεταβολή της οικογενειακής τάξης του ανη-λίκου επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη.

3. Αν ο υπαίτιος των πράξεων των προηγουµένων πα-ραγράφων είχε σκοπό να εισπράξει λύτρα ή να εξανα-γκάσει άλλον σε πράξη ή παράλειψη, επιβάλλεται κά-θειρξη. Στην περίπτωση που ο δράστης µε τη θέλησή τουκαι προτού εκπληρωθεί οποιοσδήποτε όρος ή αξίωσήτου απελευθέρωσε και απέδωσε υγιή και σώο τον ανήλι-κο επιβάλλεται φυλάκιση.

Άρθρο 325Παράνοµη κατακράτηση

Όποιος, εκτός από τις περιπτώσεις των άρθρων 322και 323Α, απάγει ή κατακρατεί άλλον χωρίς τη θέλησήτου ή του στερεί µε άλλον τρόπο την ελευθερία της κί-νησής του τιµωρείται µε φυλάκιση ή χρηµατική ποινή καιαν η κατακράτηση διήρκεσε επί µακρό χρονικό διάστηµαή τελέστηκε κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου6 του Συντάγµατος, µε φυλάκιση τουλάχιστον δυο ετώνκαι χρηµατική ποινή.

Άρθρα 326 - 329(Καταργούνται)

Άρθρο 330Παράνοµη βία

1. Όποιος µε σωµατική βία ή απειλή σωµατικής βίας ήάλλης παράνοµης πράξης ή παράλειψης εξαναγκάζειάλλον σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή για τις οποίες ο πα-θών δεν έχει υποχρέωση, τιµωρείται µε φυλάκιση έωςδύο έτη ή χρηµατική ποινή, ανεξάρτητα αν το απειλού-µενο κακό στρέφεται εναντίον εκείνου που απειλείται ήκάποιου από τους οικείους του.

2. Αν η πράξη της προηγούµενης παραγράφου τελείταισε βάρος ανηλίκου ή προσώπου που δεν µπορεί να υπε-ρασπίσει τον εαυτό του, εφόσον τα πρόσωπα αυτά βρί-σκονται υπό την επιµέλεια ή την προστασία του δράστηβάσει νόµου, δικαστικής απόφασης ή πραγµατικής κατά-

στασης, συνοικούν µε τον δράστη ή έχουν µαζί του σχέ-ση εργασίας ή υπηρεσίας, επιβάλλεται φυλάκιση τουλά-χιστον έξι µηνών. Η ίδια ποινή επιβάλλεται όταν η πράξητελείται σε βάρος συζύγου κατά τη διάρκεια του γάµου ήσε βάρος συντρόφου κατά τη διάρκεια της συµβίωσης.

Άρθρο 331Αυτοδικία

Όποιος ασκεί αυθαίρετα αξίωση σχετική µε δικαίωµαπου ή το έχει πραγµατικά ή από πεποίθηση το οικειοποι-είται τιµωρείται µε παροχή κοινωφελούς εργασίας ήχρηµατική ποινή. Για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκλη-ση.

Άρθρο 332(Καταργείται)

Άρθρο 333Απειλή

1. Όποιος προκαλεί σε άλλον τρόµο ή ανησυχία απει-λώντας αυτόν µε βία ή άλλη παράνοµη πράξη ή παράλει-ψη, τιµωρείται µε φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηµατικήποινή. Με την ποινή του προηγούµενου εδαφίου τιµωρεί-ται και όποιος, χωρίς απειλή βίας ή άλλης παράνοµηςπράξης, προκαλεί σε άλλον τρόµο ή ανησυχία µε την ε-πίµονη καταδίωξη ή παρακολούθησή του, όπως ιδίως µετην επιδίωξη διαρκούς επαφής µε τη χρήση τηλεπικοινω-νιακού ή ηλεκτρονικού µέσου ή µε επανειληµµένες επι-σκέψεις στο οικογενειακό, κοινωνικό ή εργασιακό περι-βάλλον αυτού, παρά την εκφρασµένη αντίθετη βούλησήτου.

2. Επιβάλλεται φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατικήποινή αν η πράξη τελείται σε βάρος ανηλίκου ή προσώ-που που δεν µπορεί να υπερασπίσει τον εαυτό του, εφό-σον τα πρόσωπα αυτά βρίσκονται υπό την επιµέλεια ήτην προστασία του δράστη βάσει νόµου, δικαστικής από-φασης ή πραγµατικής κατάστασης, συνοικούν µε αυτόνή έχουν µε αυτόν σχέση εργασίας ή υπηρεσίας. Η ίδιαποινή επιβάλλεται όταν η πράξη τελείται σε βάρος συζύ-γου κατά τη διάρκεια του γάµου ή σε βάρος συντρόφουκατά τη διάρκεια της συµβίωσης.

3. Για την ποινική δίωξη της πράξης της παραγράφου 1απαιτείται έγκληση.

Άρθρο 334Διατάραξη οικιακής ειρήνης

1. Όποιος εισέρχεται παράνοµα ή παραµένει παρά τηθέληση του δικαιούχου στην κατοικία άλλου ή στο χώροπου αυτός χρησιµοποιεί για την εργασία του ή σε χώροπερικλεισµένο που αυτός κατέχει τιµωρείται µε φυλάκι-ση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Οι πιο πάνω πράξεις ή πράξεις βίας εναντίον προ-σώπων ή πραγµάτων, καθώς και πράξεις φθοράς ξένης ι-διοκτησίας, που γίνονται µε σκοπό να παρεµποδίσουντην έκδοση και την ελεύθερη κυκλοφορία εφηµερίδων ήπεριοδικών, καθώς και την ελεύθερη κυκλοφορία βι-βλίων, τιµωρούνται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατι-κή ποινή.

3. Για την ποινική δίωξη της πράξης της παραγράφου 1απαιτείται έγκληση.

121

Άρθρο 335(Καταργείται)

ΔΕΚΑΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΗΣΙΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ

ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΗΣΙΑΣ ΖΩΗΣ

Άρθρο 336Βιασµός

1. Όποιος µε σωµατική βία ή µε απειλή σοβαρού και ά-µεσου κινδύνου ζωής ή σωµατικής ακεραιότητας εξανα-γκάζει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξηςτιµωρείται µε κάθειρξη.

2. Γενετήσια πράξη είναι η συνουσία και οι ίσης βαρύ-τητας µε αυτήν πράξεις.

3. Αν η γενετήσια πράξη έγινε από δύο ή περισσότε-ρους δράστες που ενεργούσαν από κοινού, επιβάλλεταικάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών.

4. Αν κάποια από τις πράξεις των προηγουµένων πα-ραγράφων είχε ως συνέπεια τον θάνατο του παθόντος,επιβάλλεται κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστονδέκα ετών.

5. Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παραγράφου1, εξαναγκάζει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιαςπράξης απειλώντας αυτόν µε παράνοµη πράξη ή παρά-λειψη, τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών.

Άρθρο 337Προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας

1. Όποιος µε χειρονοµίες γενετήσιου χαρακτήρα, µεπροτάσεις που αφορούν γενετήσιες πράξεις, µε γενετή-σιες πράξεις που τελούνται ενώπιον άλλου ή µε επίδειξητων γεννητικών του οργάνων, προσβάλλει βάναυσα τηντιµή άλλου, τιµωρείται µε φυλάκιση έως ένα έτος ή χρη-µατική ποινή. Για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση.

2. Με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή τιµω-ρείται η πράξη της προηγουµένης παραγράφου, αν ο πα-θών είναι νεότερος των δώδεκα ετών.

3. Ενήλικος, ο οποίος µέσω διαδικτύου ή άλλων µέ-σων ή τεχνολογιών πληροφορικής αποκτά επαφή µεπρόσωπο που δεν συµπλήρωσε τα δέκα πέντε έτη και µεχειρονοµίες ή προτάσεις, προσβάλλει την τιµή του ανη-λίκου στο πεδίο της γενετήσιας ζωής του, τιµωρείται µεφυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών. Αν επακολούθησε συ-νάντηση ο ενήλικος τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχι-στον τριών ετών.

4. Όποιος προβαίνει σε χειρονοµίες γενετήσιου χαρα-κτήρα ή διατυπώνει προτάσεις για τέλεση γενετήσιωνπράξεων σε πρόσωπο που εξαρτάται εργασιακά από αυ-τόν ή εκµεταλλευόµενος την ανάγκη ενός προσώπου ναεργαστεί, τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµα-τική ποινή. Για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση.

Άρθρο 338Κατάχρηση ανικάνου προς αντίσταση

σε γενετήσια πράξη

1. Όποιος µε κατάχρηση της διανοητικής ή σωµατικήςαναπηρίας άλλου ή της από οποιαδήποτε αιτία ανικανό-τητάς του να αντισταθεί ενεργεί µε αυτόν γενετήσια

πράξη τιµωρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη.2. Αν η πράξη της προηγούµενης παραγράφου έγινε

από δύο ή περισσότερους που ενεργούσαν από κοινού,επιβάλλεται κάθειρξη.

Άρθρο 339Γενετήσιες πράξεις µε ανηλίκους ή ενώπιόν τους

1. Όποιος ενεργεί γενετήσια πράξη µε πρόσωπο νεό-τερο των δεκαπέντε ετών ή το παραπλανά µε αποτέλε-σµα να ενεργήσει ή να υποστεί τέτοια πράξη τιµωρείται,αν δεν υπάρχει περίπτωση να τιµωρηθεί βαρύτερα µε τοάρθρο 351Α, ως εξής: α) αν ο παθών δεν συµπλήρωσε ταδώδεκα έτη, µε κάθειρξη, β) αν ο παθών συµπλήρωσε ταδώδεκα αλλά όχι τα δεκατέσσερα έτη, µε κάθειρξη έωςδέκα έτη και γ) αν συµπλήρωσε τα δεκατέσσερα έτη, µεφυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών.

2. Οι γενετήσιες πράξεις µεταξύ ανηλίκων κάτω τωνδεκαπέντε ετών δεν τιµωρούνται, εκτός αν η µεταξύτους διαφορά ηλικίας είναι µεγαλύτερη των τριών ετών,οπότε µπορούν να επιβληθούν µόνο αναµορφωτικά ή θε-ραπευτικά µέτρα.

3. Όποιος εξωθεί ή παρασύρει ανήλικο, που δεν συ-µπλήρωσε τα δεκαπέντε έτη, να παρίσταται σε γενετή-σια πράξη µεταξύ άλλων, χωρίς να συµµετέχει σε αυτήν,τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρη-µατική ποινή αν ο ανήλικος είναι µικρότερος των δεκα-τεσσάρων ετών και µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατι-κή ποινή αν έχει συµπληρώσει το δέκατο τέταρτο έτοςτης ηλικίας του.

Άρθρα 340 - 341(Καταργούνται)

Άρθρο 342Κατάχρηση ανηλίκων

1. Ο ενήλικος ο οποίος ενεργεί γενετήσιες πράξεις µεανήλικο, τον οποίον του έχουν εµπιστευθεί για να τον ε-πιβλέπει ή να τον φυλάσσει, έστω και προσωρινά, τιµω-ρείται ως εξής: α) αν ο παθών δεν συµπλήρωσε τα δώδεκα έτη, µε κά-

θειρξη τουλάχιστον δέκα ετών,β) αν ο παθών συµπλήρωσε τα δώδεκα αλλά όχι τα δε-

κατέσσερα έτη, µε κάθειρξη, γ) αν ο παθών συµπλήρωσε τα δεκατέσσερα έτη, µε

κάθειρξη ως δέκα έτη. 2. Ο ενήλικος ο οποίος απευθύνει χειρονοµίες, προτά-

σεις ή εξιστορεί ή απεικονίζει ή παρουσιάζει πράξεις γε-νετήσιου χαρακτήρα σε ανήλικο, τον οποίον του έχουνεµπιστευθεί για να τον επιβλέπει ή να τον φυλάσσει, έ-στω και προσωρινά, τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστονέξι µηνών.

Άρθρο 343Κατάχρηση σε γενετήσια πράξη

Με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηµατικήποινή τιµωρούνται: α) όποιος υποχρεώνει άλλον σε επι-χείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης, µε κατάχρηση σχέ-σης εργασιακής εξάρτησης οποιασδήποτε φύσης, β) ό-ποιος υποχρεώνει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετή-σιας πράξης, εκµεταλλευόµενος την άµεση ανάγκη τουνα εργασθεί, γ) οι διορισµένοι ή οπωσδήποτε εργαζόµε-

122

νοι σε φυλακές ή άλλα κρατητήρια, σε αστυνοµικές υπη-ρεσίες, σε σχολές, παιδαγωγικά ιδρύµατα, νοσοκοµεία,κλινικές ή κάθε είδους θεραπευτικά καταστήµατα ή σεάλλα ιδρύµατα προορισµένα να περιθάλπουν πρόσωπαπου έχουν ανάγκη από βοήθεια αν, µε κατάχρηση της θέ-σης τους, υποχρεώσουν σε γενετήσια πράξη πρόσωποπου έχει εισαχθεί σε αυτά τα ιδρύµατα.

Άρθρο 344Έγκληση

Στις περιπτώσεις του άρθρου 343 στοιχεία α΄ και β΄για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση του παθόντος.Στις περιπτώσεις των άρθρων 336 και 343 στοιχείο γ΄ ηποινική δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως, αλλά αν ο πα-θών δηλώσει ότι δεν επιθυµεί την ποινική δίωξη, ο εισαγ-γελέας µπορεί να απόσχει οριστικά από την ποινική δίω-ξη ή, αν αυτή έχει ασκηθεί, να εισαγάγει την υπόθεσηστο αρµόδιο δικαστικό συµβούλιο, το οποίο µπορεί ναπαύσει οριστικά την ποινική δίωξη.

Άρθρο 345Γενετήσια πράξη µεταξύ συγγενών

1. Η γενετήσια πράξη µεταξύ συγγενών εξ αίµατος ήαπό υιοθεσία, ανιούσας και κατιούσας γραµµής και µετα-ξύ αµφιθαλών ή ετεροθαλών αδελφών τιµωρείται: α) ωςπρος τους ανιόντες µε φυλάκιση τουλάχιστον τριών ε-τών, β) ως προς τους κατιόντες µε φυλάκιση έως δύο έ-τη ή χρηµατική ποινή και γ) µεταξύ αδελφών µε φυλάκι-ση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Συγγενείς κατιούσας γραµµής ή αδελφοί µπορούννα απαλλαγούν από κάθε ποινή, αν κατά τον χρόνο τηςπράξης δεν είχαν συµπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος.

Άρθρα 346 - 347(Καταργούνται)

Άρθρο 348Διευκόλυνση προσβολών της ανηλικότητας

1. Όποιος κατ’ επάγγελµα ή από κερδοσκοπία επιχει-ρεί να διευκολύνει, έστω και συγκαλυµµένα, µε τη δηµο-σίευση αγγελίας ή εικόνας ή αριθµού τηλεφωνικής σύν-δεσης ή µε τη µετάδοση ηλεκτρονικών µηνυµάτων ή µεοποιονδήποτε άλλο τρόπο τη γενετήσια πράξη µε ανήλι-κο τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών καιχρηµατική ποινή.

2. Όποιος οργανώνει, χρηµατοδοτεί, κατευθύνει, επο-πτεύει, διαφηµίζει ή µεσολαβεί µε οποιονδήποτε τρόποή µέσο σε διενέργεια ταξιδιών µε σκοπό από τους µετέ-χοντες σε αυτά την τέλεση γενετήσιων πράξεων σε βά-ρος ανηλίκου, τιµωρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη. Ό-ποιος µε τον παραπάνω σκοπό µετέχει σε ταξίδια τουπροηγούµενου εδαφίου τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχι-στον ενός έτους, ανεξάρτητα από την ευθύνη του γιατην τέλεση άλλων αξιόποινων πράξεων.

Άρθρο 348ΑΠορνογραφία ανηλίκων

1. Όποιος µε πρόθεση παράγει, διανέµει, δηµοσιεύει,επιδεικνύει, εισάγει στην Επικράτεια ή εξάγει από αυτήν,

µεταφέρει, προσφέρει, πωλεί ή µε άλλον τρόπο διαθέτει,αγοράζει, προµηθεύεται, αποκτά ή κατέχει υλικό παιδι-κής πορνογραφίας ή διαδίδει ή µεταδίδει πληροφορίεςσχετικά µε την τέλεση των παραπάνω πράξεων, τιµωρεί-ται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηµατικήποινή.

2. Όποιος µε πρόθεση παράγει, προσφέρει, πωλεί ή µεοποιονδήποτε τρόπο διαθέτει, διανέµει, διαβιβάζει, αγο-ράζει, προµηθεύεται ή κατέχει υλικό παιδικής πορνογρα-φίας ή διαδίδει πληροφορίες σχετικά µε την τέλεση τωνπαραπάνω πράξεων, µέσω πληροφοριακών συστηµάτων,τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρη-µατική ποινή.

3. Υλικό παιδικής πορνογραφίας, κατά την έννοια τωνπροηγούµενων παραγράφων συνιστά η αναπαράσταση ήη πραγµατική ή η εικονική αποτύπωση σε ηλεκτρονικό ήάλλο υλικό φορέα των γεννητικών οργάνων ή του σώµα-τος εν γένει του ανηλίκου, κατά τρόπο που προδήλωςπροκαλεί γενετήσια διέγερση, καθώς και της πραγµατι-κής ή εικονικής γενετήσιας πράξης που διενεργείται απόή µε ανήλικο.

4. Οι πράξεις των παραγράφων 1 και 2 τιµωρούνται µεκάθειρξη έως δέκα έτη και χρηµατική ποινή: α. αν τελέσθηκαν κατ’ επάγγελµα,β. αν η παραγωγή του υλικού της παιδικής πορνογρα-

φίας συνδέεται µε την εκµετάλλευση της ανάγκης, τηςψυχικής ή της διανοητικής ασθένειας ή της σωµατικήςδυσλειτουργίας, λόγω οργανικής νόσου ανηλίκου ή µετην άσκηση ή απειλή χρήσης βίας ανηλίκου ή µε τη χρη-σιµοποίηση ανηλίκου που δεν έχει συµπληρώσει το δέ-κατο πέµπτο έτος ή αν η παραγωγή του υλικού της παι-δικής πορνογραφίας εξέθεσε τη ζωή του ανηλίκου σεσοβαρό κίνδυνο καιγ. αν δράστης της παραγωγής του υλικού παιδικής

πορνογραφίας είναι πρόσωπο στο οποίο έχουν εµπι-στευθεί ανήλικο για να τον επιβλέπει ή να τον φυλάσσει,έστω και προσωρινά.

5. Αν η παραγωγή του υλικού της παιδικής πορνογρα-φίας συνδέεται µε τη χρησιµοποίηση ανηλίκου που δενέχει συµπληρώσει το δωδέκατο έτος της ηλικίας του, ε-πιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηµα-τική ποινή. Η ίδια ποινή επιβάλλεται αν η πράξη των πε-ριπτώσεων β΄ και γ΄ της προηγούµενης παραγράφου εί-χε ως αποτέλεσµα τη βαριά σωµατική βλάβη του παθό-ντος, αν δε αυτή είχε ως αποτέλεσµα το θάνατο, επιβάλ-λεται κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ε-τών και χρηµατική ποινή.

6. Όποιος εν γνώσει αποκτά πρόσβαση σε υλικό παιδι-κής πορνογραφίας µέσω πληροφοριακών συστηµάτων,τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 348ΒΠροσέλκυση παιδιών για γενετήσιους λόγους

Όποιος µε πρόθεση, µέσω πληροφοριακών συστηµά-των, προτείνει σε ανήλικο που δεν συµπλήρωσε τα δεκα-πέντε έτη, να συναντήσει τον ίδιο ή τρίτο, µε σκοπό τηδιάπραξη σε βάρος του ανηλίκου των αδικηµάτων τωνάρθρων 339 παρ. 1 και 2 ή 348Α, όταν η πρόταση αυτή α-κολουθείται από περαιτέρω πράξεις που οδηγούν σε µίατέτοια συνάντηση, τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστονδύο ετών και χρηµατική ποινή.

123

Άρθρο 348ΓΠορνογραφικές παραστάσεις ανηλίκων

1. Όποιος εξωθεί ή παρασύρει ανήλικο προκειµένου νασυµµετάσχει σε πορνογραφικές παραστάσεις ή διοργα-νώνει αυτές, τιµωρείται ως εξής:α) αν ο παθών δεν συµπλήρωσε τα δώδεκα έτη, µε κά-

θειρξη, β) αν ο παθών συµπλήρωσε τα δώδεκα αλλά όχιτα δεκατέσσερα έτη, µε κάθειρξη έως δέκα έτη, γ) αν οπαθών συµπλήρωσε τα δεκατέσσερα έτη, µε φυλάκισητουλάχιστον δύο ετών. Όποιος εν γνώσει, έχοντας κατα-βάλει σχετικό αντίτιµο, παρακολουθεί πορνογραφική πα-ράσταση στην οποία συµµετέχουν ανήλικοι τιµωρείταιστις περιπτώσεις α΄ και β΄ του προηγούµενου εδαφίουµε φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και στην περίπτωσηγ΄ µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους.

2. Εφόσον οι πράξεις της προηγούµενης παραγράφουτελέστηκαν µε τη χρήση βίας ή απειλής, προκειµένου νασυµµετάσχει ανήλικος σε πορνογραφικές παραστάσειςή µε σκοπό την επιδίωξη οικονοµικού οφέλους από αυ-τές, επιβάλλεται: α) στην περίπτωση α΄ της προηγούµε-νης παραγράφου κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών, β)στην περίπτωση β΄ κάθειρξη, γ) στην περίπτωση γ΄ κά-θειρξη έως δέκα έτη.

3. Πορνογραφική παράσταση, κατά την έννοια τωνπροηγουµένων παραγράφων, συνιστά η οργανωµένη α-πευθείας έκθεση, που προορίζεται για θέαση ή ακρόαση,µεταξύ άλλων και µε χρήση της τεχνολογίας των πληρο-φοριών και επικοινωνιών:α) ανηλίκου που επιδίδεται σε πραγµατική ή εικονική

πράξη γενετήσιου χαρακτήρα ήβ) των γεννητικών οργάνων ή του σώµατος εν γένει

του ανηλίκου κατά τρόπο που προδήλως προκαλεί γενε-τήσια διέγερση.

Άρθρο 348ΔΓενική διάταξη

Οι διατάξεις των άρθρων 339, 342, 348, 348Α, 348Β,348Γ, 349 και 351Α εφαρµόζονται και για πράξεις πουτέλεσε ηµεδαπός στην αλλοδαπή, ανεξάρτητα αν ήταναξιόποινες και κατά τους νόµους της χώρας που τελέ-στηκαν.

Άρθρο 349Μαστροπεία

1. Όποιος, για να εξυπηρετήσει την ακολασία άλλων,προάγει ή εξωθεί στην πορνεία ανήλικο ή υποθάλπει ή ε-ξαναγκάζει ή διευκολύνει ή συµµετέχει στην πορνεία α-νηλίκων, τιµωρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηµα-τική ποινή.

2. Με κάθειρξη και χρηµατική ποινή τιµωρείται ο υπαί-τιος αν το έγκληµα τελέστηκε: α) εναντίον προσώπουνεότερου των δεκαπέντε ετών, β) µε απατηλά µέσα, γ)από τον ανιόντα συγγενή εξ αίµατος ή εξ αγχιστείας ήαπό θετό γονέα, σύζυγο, επίτροπο ή από άλλον στον ο-ποίο έχουν εµπιστευθεί τον ανήλικο για ανατροφή, διδα-σκαλία επίβλεψη ή φύλαξη, έστω και προσωρινή, δ) απόυπάλληλο ο οποίος κατά την άσκηση της υπηρεσίας τουή επωφελούµενος από την ιδιότητά του αυτή διαπράττειή συµµετέχει µε οποιονδήποτε τρόπο στην πράξη, ε) µετη χρήση ηλεκτρονικών µέσων επικοινωνίας, στ) µε προ-

σφορά ή υπόσχεση πληρωµής χρηµάτων ή οποιουδήπο-τε άλλου ανταλλάγµατος.

Άρθρο 350(καταργείται)

Άρθρο 350ΑΕιδικά µέτρα επιείκειας

Στις περιπτώσεις των άρθρων 348Α, 348Β, 348Γ, 349εφαρµόζεται αναλογικά η πρόβλεψη της παραγράφου 8του άρθρου 323Α.

Άρθρο 351(καταργείται)

Άρθρο 351ΑΓενετήσια πράξη µε ανήλικο έναντι αµοιβής

1. Η γενετήσια πράξη µε ανήλικο που τελείται από ε-νήλικο µε αµοιβή ή µε άλλα υλικά ανταλλάγµατα ή η γε-νετήσια πράξη µεταξύ ανηλίκων που προκαλείται από ε-νήλικο µε τον ίδιο τρόπο και τελείται ενώπιον αυτού ήάλλου ενηλίκου τιµωρείται:α) αν ο παθών δεν συµπλήρωσε τα δώδεκα έτη, µε κά-

θειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηµατική ποινή.β) αν ο παθών συµπλήρωσε τα δώδεκα, όχι όµως και

τα δεκατέσσερα έτη, µε κάθειρξη και χρηµατική ποινήκαι γ) αν συµπλήρωσε τα δεκατέσσερα έτη, µε φυλάκιση

τουλάχιστον τριών ετών και χρηµατική ποινή.2. Αν η πράξη της πρώτης παραγράφου είχε ως αποτέ-

λεσµα τον θάνατο του παθόντος επιβάλλεται κάθειρξη ι-σόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηµατι-κή ποινή.

Άρθρο 352(καταργείται)

Άρθρο 352ΑΨυχοδιαγνωστική εξέταση και θεραπεία του δράστηκαι του θύµατος εγκληµάτων κατά της γενετήσιας

ελευθερίας και της οικονοµικής εκµετάλλευσηςτης γενετήσιας ζωής

1. Όταν το θύµα είναι ανήλικο, ο ύποπτος ή κατηγο-ρούµενος για εγκλήµατα κατά της γενετήσιας ελευθε-ρίας και εγκλήµατα οικονοµικής εκµετάλλευσης της γε-νετήσιας ζωής, υποβάλλεται σε διαγνωστική εξέτασητης ψυχογενετήσιας κατάστασής του. Η εξέταση αυτήδιατάσσεται µόνο εφόσον συναινεί ο καθ’ ου αφορά αυ-τή κατά την προδικασία από τον αρµόδιο εισαγγελέα ή,αν διενεργείται τακτική ανάκριση, από τον αρµόδιο ανα-κριτή και κατά την κύρια διαδικασία από το δικαστήριο.

2. Αν κάποιος καταδικασθεί για έγκληµα που αναφέρε-ται στην προηγούµενη παράγραφο, το δικαστήριο υπότην προϋπόθεση της παραγράφου 1 µπορεί να διατάξεικαι την παρακολούθηση προγράµµατος ψυχογενετήσιαςθεραπείας του, η οποία εκτελείται κατά τον χρόνο έκτι-σης της ποινής ή ανεξάρτητα από αυτήν. Στα προγράµ-µατα αυτά συµµετέχουν και οι διωκόµενοι ή οι υπόδικοι,εφόσον συναινούν, χωρίς η συµµετοχή τους αυτή να ε-πηρεάζει το δικαίωµα της υπεράσπισης και το τεκµήριοτης αθωότητας.

124

3. Σε ειδική εξέταση της ψυχικής και σωµατικής κατά-στασής του υποβάλλεται και το ανήλικο θύµα των πράξε-ων της παραγράφου 1, προκειµένου να κριθεί αν έχει α-νάγκη θεραπείας. Η θεραπεία του ανήλικου θύµατος δια-τάσσεται κατά την προδικασία από τον αρµόδιο εισαγγε-λέα ή, αν διενεργείται τακτική ανάκριση, από τον αρµό-διο ανακριτή και κατά την κύρια διαδικασία από το δικα-στήριο.

4. Αν κριθεί αναγκαίο για την προστασία του ανήλικουθύµατος, ο εισαγγελέας, ο ανακριτής ή το δικαστήριοδιατάσσει την αποµάκρυνση του υπαιτίου από το περι-βάλλον του θύµατος ή την αποµάκρυνση του θύµατοςκαι την προσωρινή διαµονή του σε προστατευµένο περι-βάλλον, καθώς και την απαγόρευση της µεταξύ υπαιτίουκαι θύµατος επικοινωνίας.

Άρθρο 352ΒΠροστασία της ιδιωτικής ζωής του ανήλικου θύµατος

Όποιος, από την καταγγελία πράξης που υπάγεται σταεγκλήµατα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονο-µικής εκµετάλλευσης της γενετήσιας ζωής έως την έκ-δοση αµετάκλητης απόφασης, δηµοσιοποιεί µε οποιον-δήποτε τρόπο περιστατικά που θα µπορούσαν να οδηγή-σουν στην αποκάλυψη της ταυτότητας του ανήλικου θύ-µατος, τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη.

Άρθρο 353Προσβολή γενετήσιας ευπρέπειας

1. Όποιος εν γνώσει προσβάλλει βάναυσα τη γενετή-σια ευπρέπεια άλλου µε πράξη γενετήσιου χαρακτήραπου ενεργείται ενώπιόν του τιµωρείται µε χρηµατική ποι-νή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας. Αν η πράξη τουπροηγούµενου εδαφίου ενεργείται ενώπιον προσώπουνεότερου των δεκαπέντε ετών τιµωρείται µε φυλάκισηέως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Για την ποινική δίωξη της πράξης της προηγούµενηςπαραγράφου απαιτείται έγκληση.

ΕΙΚΟΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Άρθρο 354Διατάραξη της οικογενειακής τάξης

Όποιος νοθεύει ή συγκαλύπτει την οικογενειακή τάξηάλλου και ιδίως όποιος υποβάλλει τέκνο τιµωρείται µεφυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 355(Καταργείται)

Άρθρο 356Διγαµία

Ο σύζυγος ή αυτός που έχει συνάψει σύµφωνο συµ-βίωσης αν τελέσει νέο γάµο ή συνάψει νέο σύµφωνοσυµβίωσης πριν αµετακλήτως διαλυθεί ή ακυρωθεί οπροηγούµενος γάµος ή το προηγούµενο σύµφωνο συµ-βίωσης, καθώς επίσης και εκείνος που συνάπτει µαζί τουνέο γάµο ή νέο σύµφωνο συµβίωσης εν γνώσει ότι υ-πάρχει γάµος ή σύµφωνο συµβίωσης που δεν λύθηκε ήδεν ακυρώθηκε, τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ήχρηµατική ποινή.

Άρθρο 357(Καταργείται)

Άρθρο 358Παραβίαση της υποχρέωσης διατροφής

Όποιος κακόβουλα παραβιάζει την υποχρέωση διατρο-φής που την επιβάλει σ΄ αυτόν ο νόµος και έχει αναγνω-ριστεί, έστω προσωρινά, µε εκτελεστό τίτλο, µε τρόποτέτοιο ώστε ο δικαιούχος να υποστεί στερήσεις ή να α-ναγκαστεί να δεχτεί την βοήθεια άλλων, τιµωρείται µεφυλάκιση έως ένα έτος ή χρηµατική ποινή. Για την ποινι-κή δίωξη απαιτείται έγκληση.

Άρθρο 359Εγκατάλειψη εγκύου

Όποιος εγκαταλείπει σε απορία γυναίκα που έµεινεαπ’ αυτόν έγκυος και που λόγω της εγκυµοσύνης ή τουτοκετού της δεν µπορεί να φροντίσει τον εαυτό της τι-µωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.Για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση.

Άρθρο 360Παραµέληση της εποπτείας ανηλίκου

1. Όποιος, ενώ έχει υποχρέωση εποπτείας ανηλίκουνεότερου από δεκαπέντε έτη παραλείπει να το παρεµπο-δίσει από την τέλεση αξιόποινης πράξης, τιµωρείται µεφυλάκιση έως ένα έτος, αν δε συντρέχει περίπτωση νατιµωρηθεί αυστηρότερα µε άλλη διάταξη.

2. Αν ο υπαίτιος της παράλειψης είναι πρόσωπο που έ-χει την επιµέλεια του ανηλίκου και ιδίως γονέας ή επί-τροπος υπό την υπεύθυνη επιµέλεια του οποίου έχει τε-θεί ο ανήλικος σύµφωνα µε τα άρθρα 122 και 123 ΠΚ, ε-πιβάλλεται φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

Άρθρο 360ΑΠαραβάσεις σχετικά µε την υιοθεσία ανηλίκου

1. Όποιος υιοθετεί ανήλικο µε σκοπό να τον απασχο-λήσει σε δραστηριότητες επικίνδυνες για την υγεία τουκαι τον απασχολεί σε αυτές, τιµωρείται, εφόσον δεν συ-ντρέχει άλλη αξιόποινη πράξη που τιµωρείται βαρύτερα,µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηµατική ποι-νή.

2. Με φυλάκιση και χρηµατική ποινή τιµωρείται εκεί-νος που δίνει σε υιοθεσία το παιδί του καθώς και εκείνοςπου µεσολαβεί στην υιοθεσία αποκοµίζοντας ο ίδιος ήπροσπορίζοντας σε άλλον αθέµιτο όφελος.

3. Εκείνος που τελεί κατ’ επάγγελµα τις αξιόποινεςπράξεις των προηγούµενων παραγράφων τιµωρείται µεκάθειρξη έως δέκα έτη και χρηµατική ποινή.

ΕΙΚΟΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ

Άρθρο 361Εξύβριση

1. Όποιος, εκτός από τις περιπτώσεις της δυσφήµησης( άρθρα 362 και 363 ), προσβάλλει την τιµή άλλου µε λό-γο ή µε έργο ή µε οποιονδήποτε άλλο τρόπο τιµωρείταιµε φυλάκιση έως έξι µήνες ή χρηµατική ποινή. Αν τελεί

125

την πράξη δηµόσια µε οποιονδήποτε τρόπο ή µέσω δια-δικτύου, επιβάλλεται φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηµατι-κή ποινή.

2. Η διάταξη της παραγράφου 4 του άρθρου 308 έχεικαι σε αυτή την περίπτωση εφαρµογή.

Άρθρα 361Α – 361Β(Καταργούνται)

Άρθρο 362Δυσφήµηση

Όποιος µε οποιονδήποτε τρόπο ενώπιον τρίτου ισχυρί-ζεται ή διαδίδει για κάποιον άλλον γεγονός που µπορείνα βλάψει την τιµή ή την υπόληψή του τιµωρείται µε φυ-λάκιση έως ένα έτος ή χρηµατική ποινή. Αν η πράξη τε-λέστηκε δηµόσια µε οποιονδήποτε τρόπο ή µέσω διαδι-κτύου, επιβάλλεται φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατικήποινή.

Άρθρο 363Συκοφαντική Δυσφήµηση

Αν στην περίπτωση του προηγούµενου άρθρου, το γε-γονός είναι ψευδές και ο υπαίτιος γνώριζε ότι αυτό είναιψευδές τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον τριών µη-νών και χρηµατική ποινή και αν τελεί την πράξη δηµόσιαµε οποιονδήποτε τρόπο ή µέσω του διαδικτύου, µε φυ-λάκιση τουλάχιστον έξι µηνών και χρηµατική ποινή.

Άρθρο 364(Καταργείται)

Άρθρο 365Προσβολή µνήµης νεκρού

Όποιος µε τις πράξεις των άρθρων 361, 362 και 363προσβάλλει τη µνήµη νεκρού ή την τιµή προσώπου πουέχει κηρυχθεί άφαντο, τιµωρείται, µε χρηµατική ποινή ήπαροχή κοινωφελούς εργασίας.

Άρθρο 366Γενικές διατάξεις

1. Αν το γεγονός του άρθρου 362 είναι αληθινό, η πρά-ξη µένει ατιµώρητη, εκτός εάν αυτό αφορά αποκλειστικάσχέσεις του οικογενειακού ή του ιδιωτικού βίου που δενθίγουν το δηµόσιο συµφέρον.

2. Αν στις περιπτώσεις των άρθρων 362, 363 και 365 τογεγονός που ισχυρίστηκε ή διέδωσε ο υπαίτιος είναιπράξη αξιόποινη για την οποία ασκήθηκε ποινική δίωξη,αναστέλλεται η δίκη για τη δυσφήµηση έως το τέλος τηςποινικής δίωξης. Θεωρείται αποδεδειγµένο ότι το γεγο-νός είναι αληθινό αν η απόφαση είναι καταδικαστική.

3. Η απόδειξη της αλήθειας του γεγονότος δεν απο-κλείει την τιµωρία για εξύβριση αν από τον τρόπο πουπραγµατοποιήθηκε η δυσφήµηση ή από τις περιστάσειςυπό τις οποίες τελέστηκε προκύπτει σκοπός εξύβρισης.

Άρθρο 367

1. Δεν αποτελούν άδικη πράξη: α) οι δυσµενείς κρίσειςγια επιστηµονικές, καλλιτεχνικές ή επαγγελµατικές ερ-γασίες, β) οι δυσµενείς εκφράσεις που περιέχονται σεέγγραφο δηµόσιας αρχής για αντικείµενα που ανάγονταιστον κύκλο της υπηρεσίας της, γ) οι εκδηλώσεις που γί-νονται για την εκτέλεση νόµιµων καθηκόντων, την άσκη-ση νόµιµης εξουσίας ή για τη διαφύλαξη (προστασία) δι-καιώµατος ή από άλλο δικαιολογηµένο ενδιαφέρον καιδ) σε ανάλογες περιπτώσεις.

2. Η προηγούµενη διάταξη δεν εφαρµόζεται: α) ότανοι παραπάνω κρίσεις και εκδηλώσεις περιέχουν τα συ-στατικά στοιχεία της πράξης του άρθρου 363 και β) αν α-πό τον τρόπο που πραγµατοποιήθηκε ή από τις περιστά-σεις υπό τις οποίες τελέστηκε ή δυσφήµηση προκύπτεισκοπός εξύβρισης.

Άρθρο 368Έγκληση

1. Για την ποινική δίωξη των πράξεων των άρθρων 361,362, 363 και 365 απαιτείται έγκληση.

2. Στην περίπτωση του άρθρου 365 δικαίωµα να υπο-βάλλουν έγκληση έχουν ο σύζυγος που επέζησε και ταπαιδιά του νεκρού ή του άφαντου, και αν αυτοί δεν υ-πάρχουν, οι γονείς και οι αδελφοί του.

Άρθρο 369Δηµοσίευση καταδικαστικής απόφασης

1. Αν οι πράξεις των άρθρων 361, 362, 363 και 365 τε-λέστηκαν δηµόσια µε οποιονδήποτε τρόπο ή µέσω τουδιαδικτύου, το δικαστήριο µπορεί, µε αίτηση εκείνου πουυπέβαλε την έγκληση, να διατάξει τη δηµοσίευση τηςκαταδικαστικής απόφασης. Στην απόφαση ορίζεται οτρόπος δηµοσίευσης και η προθεσµία εντός της οποίαςπρέπει να πραγµατοποιηθεί.

2. Αν η πράξη τελέστηκε µε δηµοσίευµα στον τύπο ήµέσω του διαδικτύου, η δηµοσίευση πρέπει να γίνει µετην καταχώρηση στα ίδια µέσα, στην ίδια θέση και µε ταίδια στοιχεία, όπως καταχωρίστηκε και το υβριστικό δη-µοσίευµα και πρέπει να περιλαµβάνει τουλάχιστον ταουσιώδη στοιχεία του σκεπτικού και το διατακτικού τηςαπόφασης. Αν ο υπόχρεος σε δηµοσίευση δεν τηρήσειτην υποχρέωσή του τιµωρείται µε φυλάκιση έως ένα έ-τος ή µε χρηµατική ποινή.

ΕΙΚΟΣΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΡΟΣΒΟΛΕΣ ΑΤΟΜΙΚΟΥ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ

ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Άρθρο 370Παραβίαση απορρήτου εγγράφων

1. Όποιος αθέµιτα και µε σκοπό να λάβει γνώση τουπεριεχοµένου τους ανοίγει ξένη κλειστή επιστολή ή άλ-λο κλειστό έγγραφο ή παραβιάζει κλειστό χώρο, στον ο-ποίο είναι αυτά φυλαγµένα, ή µε οποιονδήποτε τρόπο ει-

126

σχωρεί σε ξένα απόρρητα διαβάζοντας ή αντιγράφονταςή αποτυπώνοντας µε άλλο τρόπο επιστολή ή άλλο έγ-γραφο τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατικήποινή.

2. Με την ποινή της προηγούµενης παραγράφου τιµω-ρείται και όποιος αθέµιτα αποκτά πρόσβαση σε ηλεκτρο-νικό µήνυµα ή ηλεκτρονική αλληλογραφία άλλου.

3. Αν ο δράστης των πράξεων των προηγούµενων πα-ραγράφων είναι υπάλληλος οργανισµού ή επιχείρησηςπαροχής ταχυδροµικών, τηλεγραφικών ή ηλεκτρονικώνυπηρεσιών τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έ-τους έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή.

4. Για την ποινική δίωξη των πράξεων των παραγρά-φων 1 και 2 απαιτείται έγκληση.

Άρθρο 370ΑΠαραβίαση του απορρήτου τηλεφωνικής επικοινωνίας

και προφορικής συνοµιλίας

1. Όποιος αθέµιτα παγιδεύει ή µε οποιονδήποτε άλλοτρόπο παρεµβαίνει σε συσκευή, σύνδεση ή δίκτυο παρο-χής υπηρεσιών σταθερής ή κινητής τηλεφωνίας ή σε σύ-στηµα υλικού ή λογισµικού, που χρησιµοποιείται για τηνπαροχή τέτοιων υπηρεσιών, µε σκοπό ο ίδιος ή άλλος ναπληροφορηθεί ή να αποτυπώσει σε υλικό φορέα το πε-ριεχόµενο τηλεφωνικής συνδιάλεξης µεταξύ τρίτων ήστοιχεία της θέσης και κίνησης της εν λόγω επικοινω-νίας, τιµωρείται µε φυλάκιση. Με την ίδια ποινή τιµωρεί-ται η πράξη του προηγούµενου εδαφίου και όταν ο δρά-στης αποτυπώσει σε υλικό φορέα το περιεχόµενο τηςτηλεφωνικής επικοινωνίας του µε άλλον χωρίς τη ρητήσυναίνεση του τελευταίου.

2. Όποιος αθέµιτα παρακολουθεί µε ειδικά τεχνικά µέ-σα ή αποτυπώνει σε υλικό φορέα προφορική συνοµιλίαµεταξύ τρίτων που δεν διεξάγεται δηµόσια ή αποτυπώ-νει σε υλικό φορέα µη δηµόσια πράξη άλλου, τιµωρείταιµε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Με την ίδια ποινήτιµωρείται η πράξη του προηγούµενου εδαφίου και ότανο δράστης αποτυπώσει σε υλικό φορέα το περιεχόµενοτης συνοµιλίας του µε άλλον χωρίς τη ρητή συναίνεσητου τελευταίου.

3. Όποιος αθέµιτα κάνει χρήση της πληροφορίας ή τουυλικού φορέα επί του οποίου αυτή έχει αποτυπωθεί µετους τρόπους που προβλέπονται στις παραγράφους 1και 2 τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατικήποινή.

4. Αν ο δράστης των πράξεων των παραγράφων 1, 2και 3 είναι πάροχος υπηρεσιών τηλεφωνίας ή νόµιµοςεκπρόσωπος αυτού ή µέλος της διοίκησης ή υπεύθυνοςδιασφάλισης του απορρήτου ή εργαζόµενος ή συνεργά-της του παρόχου ή ενεργεί ιδιωτικές έρευνες ή τελεί τιςπράξεις αυτές κατ’ επάγγελµα ή απέβλεπε στην είσπρα-ξη αµοιβής, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον τριών ε-τών και χρηµατική ποινή.

Άρθρο 370ΒΠαράνοµη πρόσβαση σε σύστηµα πληροφοριών

ή σε δεδοµένα

1. Όποιος κατά παράβαση µέτρου προστασίας και χω-ρίς δικαίωµα αποκτά πρόσβαση σε µέρος ή στο σύνολοσυστήµατος πληροφοριών ή σε ηλεκτρονικά δεδοµένα

τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.Σε ιδιαίτερα ελαφρές περιπτώσεις η πράξη µένει ατιµώ-ρητη.

2. Αν ο δράστης είναι στην υπηρεσία του νόµιµου κα-τόχου του συστήµατος πληροφοριών ή των δεδοµένων,η πράξη της προηγούµενης παραγράφου τιµωρείται µό-νο αν απαγορεύεται ρητά από εσωτερικό κανονισµό ή α-πό έγγραφη απόφαση του κατόχου ή αρµόδιου υπαλλή-λου του.

3. Αν η πράξη της παραγράφου 1 αναφέρεται σε επι-στηµονικά ή επαγγελµατικά απόρρητα επιχείρησης τουδηµόσιου ή ιδιωτικού τοµέα τιµωρείται µε φυλάκιση έωςτρία έτη ή χρηµατική ποινή.

4. Αν ο δράστης είναι στην υπηρεσία του νόµιµου κα-τόχου των στοιχείων καθώς και αν το απόρρητο είναι ιδι-αίτερα µεγάλης οικονοµικής αξίας, επιβάλλεται φυλάκι-ση και χρηµατική ποινή.

5. Για την ποινική δίωξη των πράξεων των παραγρά-φων 1 και 4 απαιτείται έγκληση.

Άρθρο 370Γ

1. Όποιος αθέµιτα αντιγράφει, αποτυπώνει, χρησιµο-ποιεί, αποκαλύπτει σε τρίτον ή οπωσδήποτε παραβιάζειστοιχεία ή προγράµµατα υπολογιστών, τα οποία συνι-στούν κρατικά, επιστηµονικά ή επαγγελµατικά απόρρηταή απόρρητα επιχείρησης του δηµοσίου ή ιδιωτικού το-µέα, τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον τριών µηνών.Ως απόρρητα θεωρούνται και εκείνα που ο νόµιµος κάτο-χός τους, από δικαιολογηµένο ενδιαφέρον τα µεταχειρί-ζεται ως απόρρητα, ιδίως όταν έχει λάβει µέτρα για ναπαρεµποδίζονται τρίτοι να λάβουν γνώση τους.

2. Αν ο δράστης είναι στην υπηρεσία του κατόχου τωνστοιχείων, καθώς και αν το απόρρητο είναι ιδιαίτερα µε-γάλης οικονοµικής σηµασίας, επιβάλλεται φυλάκισητουλάχιστον ενός έτους.

3. Οι πράξεις που προβλέπονται στο άρθρο αυτό διώ-κονται µε έγκληση.

Άρθρο 370Δ

1. Όποιος χωρίς δικαίωµα αντιγράφει ή χρησιµοποιείπρογράµµατα υπολογιστών, τιµωρείται µε χρηµατικήποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.

2. Όποιος χωρίς δικαίωµα αποκτά πρόσβαση στο σύνο-λο ή τµήµα πληροφοριακού συστήµατος ή σε στοιχείαπου µεταδίδονται µε συστήµατα τηλεπικοινωνιών, παρα-βιάζοντας απαγορεύσεις ή µέτρα ασφαλείας που έχειλάβει ο νόµιµος κάτοχος του, τιµωρείται µε φυλάκιση.

3. Αν ο δράστης είναι στην υπηρεσία του νόµιµου κα-τόχου του πληροφοριακού συστήµατος ή των στοιχείων,η πράξη της προηγούµενης παραγράφου τιµωρείται µό-νο αν απαγορεύεται ρητά από εσωτερικό κανονισµό ή α-πό έγγραφη απόφαση του κατόχου ή αρµόδιου υπαλλή-λου.

Άρθρο 370Ε

1. Όποιος, αθέµιτα, µε τη χρήση τεχνικών µέσων, πα-ρακολουθεί ή αποτυπώνει σε υλικό φορέα µη δηµόσιεςδιαβιβάσεις δεδοµένων ή ηλεκτροµαγνητικές εκποµπέςαπό, προς ή εντός πληροφοριακού συστήµατος ή παρεµ-

127

βαίνει σε αυτές µε σκοπό ο ίδιος ή άλλος να πληροφο-ρηθεί το περιεχόµενό τους, τιµωρείται µε φυλάκιση του-λάχιστον τριών ετών και χρηµατική ποινή.

2. Με την ποινή της παραγράφου 1 τιµωρείται όποιοςκάνει χρήση της πληροφορίας ή του υλικού φορέα επίτου οποίου αυτή έχει αποτυπωθεί µε τους τρόπους πουπροβλέπεται στην παράγραφο 1.

Άρθρο 371Παραβίαση επαγγελµατικής εχεµύθειας

1. Κληρικοί, δικηγόροι και κάθε είδους νοµικοί παρα-στάτες, συµβολαιογράφοι, γιατροί, µαίες, νοσοκόµοι,φαρµακοποιοί και άλλοι λειτουργοί ή επαγγελµατίες,στους οποίους κάποιοι εµπιστεύονται συνήθως λόγωτου επαγγέλµατός τους ή της ιδιότητάς τους ιδιωτικά α-πόρρητα, καθώς και οι βοηθοί των προσώπων αυτών, οιοποίοι φανερώνουν ιδιωτικά απόρρητα, που τους τα ε-µπιστεύτηκαν ή που τα έµαθαν λόγω του επαγγέλµατόςτους ή της ιδιότητάς τους, τιµωρούνται µε φυλάκιση έωςένα έτος ή χρηµατική ποινή.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται όποιος, λόγω του θανά-του κάποιου από τα πρόσωπα της πρώτης παραγράφου,γίνεται κάτοχος εγγράφων ή σηµειώσεών του σχετικώνµε την άσκηση του επαγγέλµατος ή του λειτουργήµατόςτου και φανερώνει από αυτά ιδιωτικά απόρρητα.

3. Για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση.4. Η πράξη δεν είναι άδικη και µένει ατιµώρητη αν ο υ-

παίτιος απέβλεπε στην εκπλήρωση καθήκοντος ή στηδιαφύλαξη δικαιολογηµένου ουσιώδους συµφέροντος,δηµόσιου ή του ίδιου ή κάποιου άλλου, το οποίο δεν µπο-ρούσε να διαφυλαχθεί διαφορετικά.

ΕΙΚΟΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

Ι. Εγκλήµατα κατά της ιδιοκτησίας

Άρθρο 372Κλοπή

1. Όποιος αφαιρεί ξένο (ολικά ή εν µέρει) κινητό πράγ-µα από την κατοχή άλλου µε σκοπό να το ιδιοποιηθεί πα-ράνοµα, τιµωρείται µε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατι-κή ποινή και αν το αντικείµενο της κλοπής είναι ιδιαίτεραµεγάλης αξίας ή η πράξη τελέστηκε µε διάρρηξη, µε φυ-λάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηµατική ποινή.

2. Κινητό πράγµα θεωρείται κατά τον Κώδικα και η η-λεκτρική και κάθε άλλης µορφής ενέργεια.

Άρθρο 373(καταργείται)

Άρθρο 374Διακεκριµένη κλοπή

1. Η κλοπή τιµωρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη καιχρηµατική ποινή αν: α) ο υπαίτιος αφαιρεί από τόπο προ-ορισµένο για θρησκευτική λατρεία, πράγµα αφιερωµένοσ’ αυτή καλλιτεχνικής ή αρχαιολογικής ή ιστορικής ση-µασίας, β) ο υπαίτιος αφαιρεί πράγµα επιστηµονικής ήκαλλιτεχνικής ή αρχαιολογικής ή ιστορικής σηµασίας

που βρίσκεται σε συλλογή εκτεθειµένη σε κοινή θέα ή σεδηµόσιο οίκηµα ή σε άλλο δηµόσιο τόπο ή γ) η συνολικήαξία των αφαιρεθέντων αντικειµένων υπερβαίνει το πο-σό των 120.000 ευρώ.

2. Αν η κλοπή στρέφεται άµεσα κατά του νοµικού προ-σώπου του ελληνικού δηµοσίου, των νοµικών προσώπωνδηµοσίου δικαίου ή των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκη-σης και η αξία του αντικειµένου της υπερβαίνει συνολικάτο ποσό των 120.000 ευρώ επιβάλλεται κάθειρξη τουλά-χιστον δέκα ετών και χρηµατική ποινή έως χίλιες ηµερή-σιες µονάδες. Η πράξη αυτή παραγράφεται µετά είκοσιέτη.

Άρθρο 374Α Αυθαίρετη χρήση µεταφορικού µέσου

Όποιος χρησιµοποιεί ξένο µηχανοκίνητο µεταφορικόµέσο χωρίς τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη ή κατόχουτου, τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατικήποινή.

Άρθρο 375 Υπεξαίρεση

1. Όποιος ιδιοποιείται παράνοµα ξένο (ολικά ή εν µέ-ρει) κινητό πράγµα που περιήλθε στην κατοχή του µε ο-ποιονδήποτε τρόπο τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτηή χρηµατική ποινή και αν το αντικείµενο είναι ιδιαίτεραµεγάλης αξίας, µε φυλάκιση και χρηµατική ποινή. Ανπρόκειται για αντικείµενο που το έχουν εµπιστευθείστον υπαίτιο λόγω ανάγκης ή λόγω της ιδιότητάς του ωςεντολοδόχου, επιτρόπου ή κηδεµόνα του παθόντος ή ωςµεσεγγυούχου ή διαχειριστή ξένης περιουσίας, ο υπαί-τιος τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους καιχρηµατική ποινή.

2. Αν η αξία του αντικειµένου στην παράγραφο 1 υπερ-βαίνει συνολικά το ποσό των 120.000 ευρώ ο υπαίτιος τι-µωρείται µε κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηµατική ποινή.

3. Αν η υπεξαίρεση στρέφεται άµεσα κατά του νοµικούπροσώπου του ελληνικού δηµοσίου, των νοµικών προ-σώπων δηµοσίου δικαίου ή των οργανισµών τοπικής αυ-τοδιοίκησης και η αξία του αντικειµένου της υπερβαίνεισυνολικά το ποσό των 120.000 ευρώ, επιβάλλεται κά-θειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηµατική ποινή έωςχίλιες ηµερήσιες µονάδες. Η πράξη αυτή παραγράφεταιµετά είκοσι έτη.

4. Με το ξένο πράγµα εξοµοιώνεται και: α) το τίµηµαπου έλαβε ο υπαίτιος για κινητό πράγµα που του είχαν ε-µπιστευθεί για να το πουλήσει, καθώς και β) το κινητόπράγµα που απέκτησε ο υπαίτιος µε χρήµατα ή µε άλλοπράγµα που του είχαν εµπιστευθεί για να αγοράσει ή ναανταλλάξει αντίστοιχα το πράγµα που απέκτησε.

Άρθρο 376 (Καταργείται)

Άρθρο 377 Κλοπή και υπεξαίρεση µικρής αξίας

Αν τα εγκλήµατα των άρθρων 372, 374 παρ. 1 περί-πτωση α΄ και 375 παρ. 1 έχουν αντικείµενο πράγµα µι-κρής αξίας, επιβάλλεται χρηµατική ποινή ή παροχή κοι-νωφελούς εργασίας. Αν όµως η πράξη τελέστηκε από α-

128

νάγκη για άµεση χρήση ή ανάλωση του αντικειµένου τηςκλοπής ή υπεξαίρεσης, το δικαστήριο µπορεί να κρίνειτην πράξη ατιµώρητη.

Άρθρο 378Φθορά ξένης ιδιοκτησίας

1. Όποιος καταστρέφει ή βλάπτει ξένο (ολικά ή εν µέ-ρει) πράγµα ή µε άλλον τρόπο καθιστά ανέφικτη τη χρή-ση του τιµωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατικήποινή και αν το πράγµα είναι ιδιαίτερα µεγάλης αξίας ήτοποθετηµένο σε δηµόσιο χώρο µε φυλάκιση τουλάχι-στον ενός έτους. Αν το πράγµα είναι µικρής αξίας ή η ζη-µία που προκλήθηκε είναι ελαφρά, ο υπαίτιος τιµωρείταιµε χρηµατική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.

2. Με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηµατικήποινή τιµωρείται ο υπαίτιος αν το αντικείµενο της πρά-ξης που προβλέπεται στο εδάφιο α΄ της προηγούµενηςπαραγράφου είναι πράγµα που χρησιµεύει για κοινό ό-φελος ή καλλιτεχνικό ή ιστορικό µνηµείο ή αν η φθοράέγινε µε φωτιά ή µε εκρηκτικές ύλες.

Άρθρο 379(Καταργείται)

Άρθρο 380Ληστεία

1. Όποιος µε σωµατική βία εναντίον προσώπου ή µε α-πειλές ενωµένες µε επικείµενο κίνδυνο σώµατος ή ζωήςαφαιρεί από άλλον ξένο (ολικά ή εν µέρει) κινητό πράγ-µα ή τον εξαναγκάζει να του το παραδώσει για να το ι-διοποιηθεί παράνοµα, τιµωρείται µε κάθειρξη και χρηµα-τική ποινή.

2. Αν από την πράξη επήλθε ο θάνατος κάποιου προ-σώπου ή βαριά σωµατική βλάβη ή αν η πράξη εκτελέστη-κε µε ιδιαίτερη σκληρότητα εναντίον προσώπου, επιβάλ-λεται κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ε-τών και χρηµατική ποινή.

3. Οι ποινές των προηγούµενων παραγράφων επιβάλ-λονται και σε εκείνον που καταλήφθηκε επ’ αυτοφώρωνα κλέβει και µεταχειρίζεται σωµατική βία εναντίον προ-σώπου ή απειλές ενωµένες µε επικείµενο κίνδυνο σώµα-τος ή ζωής για να διατηρήσει το κλοπιµαίο.

Άρθρο 381 Γενική Διάταξη

1. Για την ποινική δίωξη των εγκληµάτων που προβλέ-πονται στα άρθρα 374Α, 375 παρ. 1 και 2, 377 και 378παρ. 1 εδάφ. β΄ απαιτείται έγκληση. Στις περιπτώσειςτων άρθρων 372, 374 παρ. 1, και 378 παρ. 1 εδαφ. α΄, ηποινική δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως, ο εισαγγελέαςόµως µε διάταξή του απέχει από την ποινική δίωξη αν οπαθών δηλώσει ότι δεν επιθυµεί την ποινική δίωξη τουδράστη. Αν η δήλωση υποβληθεί µετά την άσκηση ποινι-κής δίωξης, το δικαστήριο παύει οριστικά αυτήν.

2. Το αξιόποινο των εγκληµάτων που προβλέπονταιστα άρθρα 372 έως 378 εξαλείφεται αν ο υπαίτιος, µε δι-κή του θέληση και πριν από την πρώτη εξέτασή του ως υ-πόπτου ή κατηγορουµένου για την πράξη, αποδώσει τοπράγµα ή ικανοποιήσει εντελώς τον ζηµιωθέντα χωρίς

παράνοµη βλάβη τρίτου. Η µερική µόνο απόδοση ή ικα-νοποίηση εξαλείφει το αξιόποινο κατά το αντίστοιχο µέ-ρος. Στην περίπτωση του άρθρου 374Α, µαζί µε την από-δοση του πράγµατος απαιτείται και η πλήρης ικανοποίη-ση του ζηµιωθέντος.

3. Εάν ο υπαίτιος των εγκληµάτων που προβλέπονταιστα άρθρα 372 έως 378 µέχρι την αµετάκλητη παραπο-µπή του στο ακροατήριο αποδώσει το πράγµα ή ικανο-ποιήσει εντελώς τον ζηµιωθέντα, χωρίς παράνοµη βλά-βη τρίτου, καταβάλλοντας την αξία του, απαλλάσσεταιαπό κάθε ποινή εφόσον πληρώσει επιπλέον τους τόκουςυπερηµερίας από την ηµέρα τέλεσης του εγκλήµατος.

4. Η διάταξη της προηγούµενης παραγράφου εφαρµό-ζεται για τα πληµµελήµατα που προβλέπονται στα άρθρα372 έως 378 και µέχρι το τέλος της αποδεικτικής διαδι-κασίας στο πρωτοβάθµιο δικαστήριο.

Άρθρα 382 - 384(Καταργούνται)

ΙΙ. Εγκλήµατα κατά της περιουσίας

Άρθρο 385 Εκβίαση

1. Όποιος, εκτός από τις περιπτώσεις του άρθρου 380,µε σκοπό να αποκοµίσει ο ίδιος ή άλλος παράνοµο περι-ουσιακό όφελος, εξαναγκάζει κάποιον µε βία ή απειλήσε πράξη, παράλειψη ή ανοχή από την οποία επέρχεταιζηµία στην περιουσία του εξαναγκαζοµένου ή άλλου τι-µωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρη-µατική ποινή.

2. Αν η πράξη της προηγούµενης παραγράφου τελέ-στηκε µε σωµατική βία εναντίον προσώπου ή µε απειλέςενωµένες µε επικείµενο κίνδυνο σώµατος ή ζωής επι-βάλλεται κάθειρξη και χρηµατική ποινή. Αν από την πρά-ξη επήλθε ο θάνατος κάποιου προσώπου ή βαριά σωµα-τική βλάβη ή αν η πράξη εκτελέστηκε µε ιδιαίτερη σκλη-ρότητα εναντίον προσώπου, επιβάλλεται κάθειρξη ισό-βια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηµατικήποινή.

3. Η εκβίαση τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστοντριών ετών και χρηµατική ποινή αν ο υπαίτιος µεταχειρί-στηκε βία ή απειλή βλάβης της επιχείρησης, του επαγ-γέλµατος, του λειτουργήµατος ή άλλης δραστηριότηταςπου ασκεί ο εξαναγκαζόµενος ή άλλος ή προσφέρθηκενα παρέχει ή παρέχει προστασία για την αποτροπή πρό-κλησης τέτοιας βλάβης από τρίτον. Αν την παραπάνωπράξη τέλεσε πρόσωπο που διαπράττει τέτοιες πράξειςκατ’ επάγγελµα, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη καιχρηµατική ποινή.

Άρθρο 386 Απάτη

1. Όποιος µε την εν γνώσει παράσταση ψευδών γεγο-νότων σαν αληθινών ή την αθέµιτη απόκρυψη ή παρα-σιώπηση αληθινών γεγονότων βλάπτει ξένη περιουσίαπείθοντας κάποιον σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή µεσκοπό από τη βλάβη αυτής της περιουσίας να αποκοµί-σει ο ίδιος ή άλλος παράνοµο περιουσιακό όφελος τιµω-ρείται µε φυλάκιση και χρηµατική ποινή. Αν η ζηµία που

129

προκλήθηκε υπερβαίνει συνολικά το ποσό των 120.000ευρώ επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηµατικήποινή.

2. Αν η απάτη στρέφεται άµεσα κατά του νοµικού προ-σώπου του ελληνικού δηµοσίου, των νοµικών προσώπωνδηµοσίου δικαίου ή των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκη-σης και η ζηµιά που προκλήθηκε υπερβαίνει συνολικά τοποσό των 120.000 ευρώ επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχι-στον δέκα ετών και χρηµατική ποινή έως χίλιες ηµερή-σιες µονάδες. Η πράξη αυτή παραγράφεται µετά είκοσιέτη.

Άρθρο 386Α Απάτη µε υπολογιστή

1. Όποιος, µε σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ήσε άλλον παράνοµο περιουσιακό όφελος, βλάπτει ξένηπεριουσία, επηρεάζοντας το αποτέλεσµα µιας διαδικα-σίας επεξεργασίας δεδοµένων υπολογιστή: α) µε τη µηορθή διαµόρφωση προγράµµατος υπολογιστή, β) µε τηχωρίς δικαίωµα παρέµβαση στη λειτουργία προγράµµα-τος ή συστήµατος υπολογιστή, γ) µε τη χρησιµοποίησηµη ορθών ή ελλιπών δεδοµένων υπολογιστή, ιδίως δεδο-µένων αναγνώρισης της ταυτότητας, δ) µε τη χωρίς δι-καίωµα εισαγωγή, αλλοίωση, διαγραφή ή εξάλειψη δε-δοµένων υπολογιστή, ιδίως δεδοµένων αναγνώρισηςτης ταυτότητας, ή ε) µε τη χωρίς δικαίωµα αξιοποίησηλογισµικού προορισµένου για τη µετακίνηση χρηµάτωντιµωρείται µε φυλάκιση και χρηµατική ποινή. Αν η ζηµίαπου προκλήθηκε υπερβαίνει συνολικά το ποσό των120.000 ευρώ, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη καιχρηµατική ποινή.

2. Όποιος κατασκευάζει, διαθέτει ή κατέχει πρόγραµ-µα ή σύστηµα υπολογιστή που προορίζεται για τη διά-πραξη του εγκλήµατος της παραγράφου 1 τιµωρείται µεφυλάκιση έως δύο έτη και χρηµατική ποινή. Απαλλάσσε-ται από κάθε ποινή όποιος καταστρέφει µε δική του θέ-ληση το παραπάνω πρόγραµµα ή σύστηµα υπολογιστήπριν το χρησιµοποιήσει για τη διάπραξη του εγκλήµατοςτης παραγράφου 1.

3. Αν η απάτη µε υπολογιστή στρέφεται άµεσα κατάτου νοµικού προσώπου του ελληνικού δηµοσίου, των νο-µικών προσώπων δηµοσίου δικαίου ή των οργανισµώντοπικής αυτοδιοίκησης και η ζηµία που προκλήθηκε υ-περβαίνει συνολικά το ποσό των 120.000 ευρώ επιβάλ-λεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηµατικήποινή έως χίλιες ηµερήσιες µονάδες. Η πράξη αυτή πα-ραγράφεται µετά είκοσι έτη.

Άρθρο 386ΒΑπάτη σχετική µε τις επιχορηγήσεις

1. Όποιος κατά την υποβολή αιτήµατος σε αρχή πουείναι αρµόδια για την έγκριση επιχορήγησης εν γνώσειδηλώνει µη ορθά ή ελλιπή στοιχεία ή παραλείπει να γνω-στοποιήσει γεγονότα, που προβλέπονται από τον νόµο ήαπό εκείνον που δίνει την επιχορήγηση βάσει νόµου, ε-φόσον µε τα στοιχεία αυτά εγκρίνεται, παρέχεται ή απο-φεύγεται η αξίωση επιστροφής, η επέκταση της παρο-χής ή η διατήρηση της επιχορήγησης προς τον ίδιο ή τρί-

τον τιµωρείται, εφόσον το αίτηµα ικανοποιήθηκε, µε φυ-λάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηµατική ποινή καιαν το ποσό της επιχορήγησης υπερβαίνει συνολικά τοποσό των 120.000 ευρώ επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκαέτη και χρηµατική ποινή.

2. Όποιος, σε εγκεκριµένη επιχορήγηση, χρησιµοποιείαντικείµενο ή χρηµατική παροχή, των οποίων η χρήσηπεριορίζεται από νοµικές διατάξεις ή από εκείνον που δί-νει την επιχορήγηση, κατά παράβαση των περιορισµώναυτών τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτουςκαι χρηµατική ποινή.

Άρθρο 387Απάτη µικρής αξίας

Αν η ζηµία που προκλήθηκε από τα εγκλήµατα των άρ-θρων 386 και 386Α είναι µικρής αξίας, εφαρµόζεται ηδιάταξη του άρθρου 377.

Άρθρο 388(καταργείται)

Άρθρο 389 Απατηλή πρόκληση βλάβης

1. Όποιος βλάπτει παράνοµα ξένη περιουσία πείθο-ντας κάποιον µε την εν γνώσει παράσταση ψευδών γε-γονότων σαν αληθινών ή µε αθέµιτη απόκρυψη ή παρα-σιώπηση των αληθινών σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή τι-µωρείται µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Αν η ζηµία που προκλήθηκε είναι µικρής αξίας επι-βάλλεται χρηµατική ποινή.

Άρθρο 390 Απιστία

1. Όποιος κατά παράβαση των κανόνων επιµελούς δια-χείρισης προκαλεί εν γνώσει βέβαιη ζηµία στην περιου-σία άλλου, της οποίας βάσει του νόµου ή δικαιοπραξίαςέχει την επιµέλεια ή διαχείριση (ολική ή µερική ή µόνογια ορισµένη πράξη), τιµωρείται µε φυλάκιση και χρηµα-τική ποινή. Αν η ζηµία που προκλήθηκε υπερβαίνει συνο-λικά το ποσό των 120.000 ευρώ επιβάλλεται κάθειρξη έ-ως δέκα έτη και χρηµατική ποινή.

2. Αν η απιστία στρέφεται άµεσα κατά του νοµικούπροσώπου του ελληνικού δηµοσίου, των νοµικών προ-σώπων δηµοσίου δικαίου ή των οργανισµών τοπικής αυ-τοδιοίκησης και η ζηµία που προκλήθηκε υπερβαίνει συ-νολικά των ποσό των 120.000 ευρώ επιβάλλεται κάθειρ-ξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηµατική ποινή έως χί-λιες ηµερήσιες µονάδες. Η πράξη αυτή παραγράφεταιµετά είκοσι έτη.

Άρθρα 391 - 393(Καταργούνται)

Άρθρο 394 Αποδοχή και διάθεση προϊόντων εγκλήµατος

1. Όποιος αποκρύπτει, αγοράζει, λαµβάνει ως ενέχυροή µε άλλον τρόπο δέχεται στην κατοχή του πράγµα που

130

προήλθε από αξιόποινη πράξη ή µεταβιβάζει σε άλλοντην κατοχή τέτοιου πράγµατος ή συνεργεί σε µεταβίβα-ση ή µε οποιονδήποτε τρόπο ασφαλίζει την κατοχή τουσε άλλον, τιµωρείται, ανεξάρτητα αν είναι τιµωρητέος ήόχι ο υπαίτιος του εγκλήµατος από το οποίο προέρχεταιτο πράγµα, µε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή,και αν πρόκειται για πράγµα ιδιαίτερα µεγάλης αξίας µεφυλάκιση και χρηµατική ποινή.

2. Αν το αντικείµενο της πράξης της προηγούµενηςπαραγράφου είναι µικρής αξίας, ο δράστης τιµωρείται µεχρηµατική ποινή.

3. Με τα πράγµατα που προέρχονται από αξιόποινηπράξη εξοµοιώνεται και το τίµηµά τους, καθώς επίσηςκαι τα αντικείµενα που αποκτήθηκαν µέσω αυτών.

Άρθρο 395 Παρακώλυση συναγωνισµού

1. Όποιος σε προκηρύξεις δηµοσίων έργων ή προµή-θειες του ελληνικού δηµοσίου, νοµικών προσώπων δη-µοσίου δικαίου ή οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης ε-µποδίζει µε εναρµονισµένες πρακτικές ή συµφωνίες µε-ταξύ επιχειρήσεων, µε βία ή απειλές, τον ελεύθερο συ-ναγωνισµό ή αποµακρύνει µε δώρα ή υποσχέσεις αυτόνπου συµµετέχει στη διαδικασία τιµωρείται µε φυλάκισητουλάχιστον τριών ετών και χρηµατική ποινή, αν η πράξηδεν τιµωρείται βαρύτερα από άλλη διάταξη.

2. Όποιος σε δηµόσιους πλειστηριασµούς εµποδίζει µεβία ή µε απειλές τον ελεύθερο συναγωνισµό ή αποµα-κρύνει µε δώρα ή υποσχέσεις αυτόν που συµµετέχει στηδιαδικασία ή έχει την πρόθεση να καταθέσει προσφοράτιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρη-µατική ποινή.

Άρθρο 396Δωροληψία και δωροδοκία στον ιδιωτικό τοµέα

1. Με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηµατικήποινή, τιµωρείται όποιος εργάζεται ή παρέχει υπηρεσίεςµε οποιαδήποτε ιδιότητα ή σχέση στον ιδιωτικό τοµέακαι, κατά την άσκηση της επιχειρηµατικής δραστηριότη-τας, ζητεί ή λαµβάνει, άµεσα ή έµµεσα, οποιασδήποτεφύσης αθέµιτο ωφέληµα για τον ίδιο ή για άλλον ή δέχε-ται υπόσχεση τέτοιου ωφελήµατος ως αντάλλαγµα γιαενέργεια ή παράλειψή του κατά παράβαση των καθηκό-ντων του, όπως αυτά διαγράφονται από τον νόµο, ή προ-κύπτουν από τη φύση της θέσης ή της υπηρεσίας του.

2. Με την ίδια ποινή τιµωρείται και όποιος, κατά την ά-σκηση επιχειρηµατικής δραστηριότητας, υπόσχεται,προσφέρει ή παρέχει, άµεσα ή έµµεσα, οποιασδήποτεφύσης αθέµιτο ωφέληµα σε πρόσωπο που εργάζεται ήπαρέχει υπηρεσίες µε οποιαδήποτε ιδιότητα στον ιδιωτι-κό τοµέα, για τον ίδιο ή για τρίτον, για ενέργεια ή για πα-ράλειψη κατά παράβαση των ως άνω καθηκόντων του.

3. Η διάταξη του άρθρου 263Α εφαρµόζεται αναλό-γως.

Άρθρο 397Καταδολίευση δανειστών

1. Ο οφειλέτης ο οποίος εν γνώσει µαταιώνει ολικά ήεν µέρει την ικανοποίηση του δανειστή του εκποιώντας ή

αποκρύπτοντας στοιχεία της περιουσίας του τιµωρείταιµε φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηµατική ποινή.

2. Με την ποινή της προηγούµενης παραγράφου τιµω-ρείται και ο οφειλέτης ο οποίος εν γνώσει µαταιώνει ολι-κά ή εν µέρει την ικανοποίηση του δανειστή του που έχεισε βάρος του βέβαιη και εκκαθαρισµένη απαίτηση, αν ε-νόψει της επικείµενης εκπλήρωσης της υποχρέωσήςτου: α) βλάπτει, καταστρέφει, καθιστά χωρίς αξία, απο-κρύπτει ή απαλλοτριώνει χωρίς ισότιµο και αξιόχρεο α-ντάλλαγµα οποιοδήποτε περιουσιακό του στοιχείο ή β)κατασκευάζει ψεύτικα χρέη ή ψεύτικες δικαιοπραξίες.

3. Με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηµατικήποινή τιµωρούνται οι πράξεις των προηγούµενων παρα-γράφων αν η περιουσιακή ζηµία που προκλήθηκε στονδανειστή είναι ιδιαίτερα µεγάλη.

4. Οι ποινές των προηγούµενων παραγράφων επιβάλ-λονται και σε εκείνον που επιχειρεί τις πράξεις υπέρ τουοφειλέτη.

Άρθρα 398 - 403(Καταργούνται)

Άρθρο 404Τοκογλυφία

1. Όποιος σε δικαιοπραξία για την παροχή οποιασδή-ποτε πίστωσης, ανανέωσής της ή παράταση της προθε-σµίας πληρωµής εκµεταλλεύεται την οικονοµική ανάγκη,την πνευµατική αδυναµία, την κουφότητα ή την απειρίαεκείνου που παίρνει την πίστωση, συνοµολογώντας ήπαίρνοντας για τον εαυτό του ή για τρίτον περιουσιακάωφελήµατα, που µε βάση τις ειδικές περιστάσεις είναιπροφανώς δυσανάλογα προς την παροχή του υπαιτίου ήσυνοµολογεί ή παίρνει για τον εαυτό του ή για τρίτον πε-ριουσιακά ωφελήµατα που υπερβαίνουν το κατά τον νό-µο θεµιτό ποσοστό τόκου τιµωρείται µε φυλάκιση έωςτρία έτη ή χρηµατική ποινή. Αν η πράξη έχει τελεστεί µεπερισσότερους τρόπους αφορά όµως τα ίδια περιουσια-κά ωφελήµατα, στον υπαίτιο επιβάλλεται µία µόνο ποινή,κατά την επιµέτρηση της οποίας λαµβάνεται υπόψη ησυνολική εγκληµατική δράση του.

2. Αν ο υπαίτιος επιχειρεί κατ’ επάγγελµα τις τοκογλυ-φικές πράξεις της προηγούµενης παραγράφου τιµωρεί-ται µε φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηµατικήποινή.

Άρθρο 405 Γενική Διάταξη

1. Για την ποινική δίωξη των εγκληµάτων που προβλέ-πονται στα άρθρα 386 παρ. 1, 386Α παρ. 1 και 2, 387,389, 390 παρ. 1 εδάφ. α΄, 394, 397 και 404 απαιτείται έ-γκληση.

2. Το αξιόποινο των εγκληµάτων που προβλέπονταιστα άρθρα 386, 386Α, 386Β, 387, 389, 390, 394, 397 και404 εξαλείφεται αν ο υπαίτιος, µε δική του θέληση καιπριν από την πρώτη εξέτασή του ως υπόπτου ή κατηγο-ρουµένου ικανοποιήσει εντελώς τον ζηµιωθέντα χωρίςπαράνοµη βλάβη τρίτου. Η µερική µόνο ικανοποίηση εξα-λείφει το αξιόποινο κατά το αντίστοιχο µόνο µέρος.

3. Εάν ο υπαίτιος των εγκληµάτων που αναφέρονταιστην προηγούµενη παράγραφο µέχρι την αµετάκλητηπαραποµπή του στο ακροατήριο ικανοποιήσει εντελώς

131

τον ζηµιωθέντα, καταβάλλοντας αποδεδειγµένα το κε-φάλαιο και τους τόκους υπερηµερίας, από την ηµέρα τέ-λεσης του εγκλήµατος, απαλλάσσεται από κάθε ποινή. Ηδιάταξη του προηγούµενου εδαφίου εφαρµόζεται και γιατα πληµµελήµατα που προβλέπονται στα ίδια άρθρα µέ-χρι το τέλος της αποδεικτικής διαδικασίας στο πρωτο-βάθµιο δικαστήριο.

Άρθρα 385 - 406(Έχουν συγχωνευθεί στο εικοστό τρίτο κεφάλαιο)

Άρθρα 407- 459(Καταργούνται)

ΤΡΙΤΟ ΒΙΒΛΙΟΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 460

Ο παρών Ποινικός Κώδικας αρχίζει να ισχύει από την1η Ιουλίου 2019.

Άρθρο 461

Από την έναρξη ισχύος του παρόντος Ποινικού Κώδικακαταργείται ο Ποινικός Κώδικας που ισχύει από την 1ηΙανουαρίου 1951, καθώς και κάθε διάταξη που τροποποι-ούσε τον νόµο αυτόν.

Άρθρο 462

Από την έναρξη ισχύος του παρόντος Ποινικού Κώδικακαταργείται ο νόµος 1608/1950 που ισχύει από την 1η Ια-νουαρίου 1951, καθώς και κάθε διάταξη που τροποποιού-σε το νόµο αυτό.

Άρθρο 463

1. Όπου ειδικοί νόµοι παραπέµπουν σε άρθρα του κα-ταργούµενου Ποινικού Κώδικα, οι παραποµπές αυτές α-πό την έναρξη ισχύος του παρόντος Ποινικού Κώδικα θε-ωρείται ότι γίνονται στις αντίστοιχες διατάξεις αυτού.

2. Όπου σε ειδικούς νόµους απειλείται ποινή φυλάκι-σης, προστίθεται διαζευκτικά και η χρηµατική ποινή, ό-πως αυτή προβλέπεται στο άρθρο 57 του παρόντος Κώ-δικα.

3. Όπου σε ειδικούς νόµους απειλείται κάθειρξη έωςδέκα έτη, επιβάλλεται ποινή µειωµένη κατά το άρθρο 83περ. γ΄. Η πράξη διατηρεί τον κακουργηµατικό χαρακτή-ρα της.

4. Όπου σε ειδικούς νόµους απειλείται µόνο ποινή ισό-βιας κάθειρξης, προστίθεται διαζευκτικά και η πρόσκαιρηκάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών.

5. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος Κώδικα κα-ταργούνται όλες οι διατάξεις που περιέχονται σε ειδι-κούς νόµους µε τις οποίες καθορίζονται παρεπόµενεςποινές ή άλλες συνέπειες που καταργούνται µε αυτόν.

Άρθρο 464

Εκκρεµείς ποινικές διαδικασίες, που έχουν ανοίξει χω-

ρίς την υποβολή εγκλήσεως µε αντικείµενο πράξεις γιατην δίωξη των οποίων απαιτείται έγκληση στον παρόνταΚώδικα ενώ διώκονταν αυτεπαγγέλτως υπό το προϊσχύ-σαν δίκαιο, συνεχίζονται, εφόσον ο δικαιούµενος να υ-ποβάλει έγκληση δηλώσει εντός τεσσάρων µηνών απότην έναρξη της ισχύος του παρόντος ότι επιθυµεί τηνπρόοδό τους.

Άρθρο 465

Οι διατάξεις του προϊσχύσαντος Ποινικού Κώδικα γιατη µετατροπή της ποινής σε χρηµατική ποινή, την ανα-στολή εκτέλεσης της ποινής και την απόλυση υπό όρο ε-φαρµόζονται για πράξεις που τελέστηκαν µέχρι τη θέσησε ισχύ του παρόντος.

Άρθρο 466

Σε περίπτωση εξάλειψης του αξιοποίνου, λόγω παρα-γραφής, εγκληµάτων που ο χαρακτήρας τους µεταβλή-θηκε από κακούργηµα σε πληµµέληµα κατ’ εφαρµογήντων διατάξεων του παρόντος Κώδικα, δεν επηρεάζονταιοι αστικές αξιώσεις του παθόντος.

Άρθρο 467

Για εκκρεµείς υποθέσεις, στις οποίες συµπληρώνεταιο χρόνος παραγραφής κατ’ εφαρµογή των άρθρων 111επ., την παύση της ποινικής δίωξης µπορεί να διατάσσει,µε σύµφωνη γνώµη του εισαγγελέα εφετών, ο αρµόδιοςεισαγγελέας πληµµελειοδικών, θέτοντας τη δικογραφίαστο αρχείο.

Άρθρο 468

Τα πταίσµατα καταργούνται. Εκκρεµείς υποθέσεις τί-θενται στο αρχείο µε πράξη του κατά τόπον αρµόδιου ει-σαγγελέα πληµµελειοδικών.

Άρθρο 469

Μετά το εδάφιο β΄ της παρ. 1 του άρθρου 25 τουν. 1882/1990 προστίθεται εδάφιο γ΄ ως εξής: «Στην αίτη-ση και στον πίνακα χρεών που υποβάλλονται σύµφωναµε το προηγούµενο εδάφιο δεν συµπεριλαµβάνονται καιδεν υπολογίζονται για τον προσδιορισµό της ευθύνηςτου προσώπου, τα χρέη που προέρχονται από τη µη ε-κτέλεση χρηµατικών ποινών που επιβλήθηκαν από ποινι-κό δικαστήριο και οι σχετικές µε αυτά προσαυξήσεις, τό-κοι και λοιπές επιβαρύνσεις καθώς και τα χρέη από τα α-δικήµατα που τυποποιούνται στο άρθρο 66 του ΚώδικαΦορολογικής Διαδικασίας µαζί µε τις σχετικές µε αυτάπροσαυξήσεις, τόκους και λοιπές επιβαρύνσεις.».

Άρθρο ΔεύτεροΈναρξη Ισχύος

O παρών νόµος αρχίζει να ισχύει από την 1η Ιουλίου2019.

132

Αθήνα, 3 Ιουνίου 2019

ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ

ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ

Γεωργ. Κατρούγκαλος Ολ. Γεροβασίλη

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ

ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Μιχ. Καλογήρου Ευκλ. Τσακαλώτος

ΥΓΕΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ

Ανδρ. Ξανθός Μ.-Ε. Ξενογιαννακοπούλου

Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ

ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Δηµ. Παπαγγελόπουλος Γεωργ. Χουλιαράκης

Η ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

Αικ. Παπανάτσιου

Αριθµ. 191/9/2019

ΕΚΘΕΣΗΓενικού Λογιστηρίου του Κράτους(άρθρο 75 παρ. 1 του Συντάγµατος)

στο σχέδιο νόµου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Δια-φάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων «Ποινικός Κώδι-κας»

Α. Με το υπόψη σχέδιο νόµου, προβλέπονται τα ακό-λουθα:

1. Κυρώνεται, σύµφωνα µε το άρθρο 76 παρ. 6 του Συ-ντάγµατος, νέος Ποινικός Κώδικας (ΠΚ) και παράλληλακαταργείται ο ισχύων ΠΚ.Ειδικότερα, οι κυριότερες τροποποιήσεις εστιάζονται

στα εξής:- Καταργείται η µετατροπή των περιοριστικών της ε-

λευθερίας ποινών σε χρηµατικές και προβλέπεται η ολι-κή ή µερική µετατροπή της στερητικής της ελευθερίαςποινής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας (πλην των πε-ριπτώσεων διατήρησης της µετατροπής ποινών σε χρη-µατικές για τις υποθέσεις εγκληµάτων που έχουν ήδητελεστεί και για όσο χρόνο αναµένεται η εκδίκασήτους).

- Καταργούνται τα πταίσµατα ως κατηγορία αξιόποι-νων πράξεων.

- Επανακαθορίζονται οι ποινές που επιβάλλονται στηνπλειονότητα των ποινικών αδικηµάτων (κατά βάση, µειώ-νεται το πλαίσιο ποινής, αλλάζει ο τρόπος προσδιορι-σµού των χρηµατικών ποινών µε µονάδα µέτρησης τις η-µερήσιες µονάδες, ενσωµατώνεται ο θεσµός της κοινω-φελούς εργασίας στις κύριες ποινές, προβλέπεται χωρι-στά η δήµευση ως παρεπόµενη ποινή και ως µέτρο α-σφαλείας κ.λπ.).

- Αναµορφώνεται ο θεσµός της αναστολής εκτέλεσηςτης ποινής [καταβολή ποσού ύψους έως δέκα χιλιάδες(10.000) ευρώ ως όρος αναστολής εκτέλεσης της ποι-νής]. (άρθρο πρώτο)

2. Ορίζεται η 16η Σεπτεµβρίου 2019, ως ηµεροµηνία έ-ναρξης ισχύος του κυρούµενου Ποινικού Κώδικα.

(άρθρο δεύτερο)

Β. Από τις προτεινόµενες διατάξεις και σύµφωνα µε τοαρµόδιο Υπουργείο, προκαλούνται επί του κρατικού προ-ϋπολογισµού και των προϋπολογισµών του Ταµείου Χρη-µατοδότησης Δικαστικών Κτιρίων (ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ.), του Ενιαί-ου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (Ε.Φ.Κ.Α.) και του Με-τοχικού Ταµείου Στρατού (ν.π.δ.δ. / Φορείς της ΓενικήςΚυβέρνησης), τα ακόλουθα οικονοµικά αποτελέσµατα:

1. Απώλεια εσόδων των προαναφερόµενων φορέων α-πό την κατάργηση της µετατροπής των περιοριστικώντης ελευθερίας ποινών σε χρηµατικές καθώς και της έν-νοιας των πταισµάτων ως ποινικών αδικηµάτων και τηνως εκ τούτου, µη είσπραξη των επιβαλλόµενων χρηµατι-κών κυρώσεων / προστίµων, αντίστοιχα.

2. Ενδεχόµενη αύξηση δηµοσίων εσόδων από τυχόν:α) χρησιµοποίηση των δηµευθέντων για το δηµόσιο

συµφέρον ή για κοινωνικούς σκοπούς, στο πλαίσιο τηςεπέκτασης του θεσµού της δήµευσης,β) είσπραξη ποσού ύψους 10 χιλ. ευρώ, για κοινωφε-

λείς σκοπούς, η καταβολή του οποίου αποτελεί όρο γιατην αναστολή εκτέλεσης της ποινής.Πέραν των ανωτέρω, η συνολική δηµοσιονοµική επί-

πτωση από τον εν γένει επανακαθορισµό των επιβαλλό-µενων ποινών, σε σχέση µε το υφιστάµενο κόστος λει-τουργίας του σωφρονιστικού συστήµατος, εξαρτάται α-πό πραγµατικά γεγονότα (αριθµός και βαρύτητα παραβά-σεων, ύψος επιβαλλόµενων ποινών κ.λπ.).

Αθήνα, 31 Μαΐου 2019

Η Γενική Διευθύντρια

Ιουλία Γ. Αρµάγου

133

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ(άρθρο 75 παρ. 3 του Συντάγµατος)

στο σχέδιο νόµου «Ποινικός Κώδικας»

Από τις διατάξεις του προτεινόµενου σχεδίου νόµου,επέρχεται επί του κρατικού προϋπολογισµού και τωνπροϋπολογισµών του Ταµείου Χρηµατοδότησης Δικαστι-κών Κτιρίων (ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ.), του Ενιαίου Φορέα ΚοινωνικήςΑσφάλισης (Ε.Φ.Κ.Α.) και του Μετοχικού Ταµείου Στρα-τού (ν.π.δ.δ. / Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης), απώλειαεσόδων από την κατάργηση της µετατροπής των περιο-ριστικών της ελευθερίας ποινών σε χρηµατικές καθώςκαι της έννοιας των πταισµάτων ως ποινικών αδικηµά-των και την ως εκ τούτου, µη είσπραξη των επιβαλλόµε-νων χρηµατικών κυρώσεων / προστίµων, αντίστοιχα.Η ανωτέρω απώλεια θα αναπληρώνεται από άλλες πη-

γές εσόδων των ανωτέρω φορέων της Γενικής Κυβέρνη-σης.Πέραν των ανωτέρω, η συνολική δηµοσιονοµική επί-

πτωση από τον εν γένει επανακαθορισµό των επιβαλλό-µενων ποινών, σε σχέση µε το υφιστάµενο κόστος λει-τουργίας του σωφρονιστικού συστήµατος, εξαρτάται α-πό πραγµατικά γεγονότα (αριθµός και βαρύτητα παραβά-σεων, ύψος επιβαλλόµενων ποινών κ.λπ.).

Αθήνα, 31 Μαΐου 2019

ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ

ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Ευκλ Τσακαλώτος Μ. Καλογήρου

134

ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ ΡΥΘΜΙΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ

ΥΠΗΡΕΣΙΑ: ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ

ΘΕΣΗ–ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: 210 77009660

E-MAIL: grammateia@justice.gov.gr

ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ: ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ

ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

ΣΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΟΥΜΕΝΗΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ

1. Αναγκαιότητα.

1.1. Περιγράψτε το πρόβλημα (οικονομικό, κοινωνικό ή άλλο), το οποίο καθιστά

αναγκαία την προώθηση και ψήφιση της αξιολογούμενης ρύθμισης.

Με το σχέδιο νέου ποινικού κώδικα αντιμετωπίζονται σε σημαντικό βαθμό τα

αποτελέσματα της πολυνομίας και κακονομίας που εμφανίστηκαν στο πεδίο της

ποινικής νομοθεσίας, τόσο στον ισχύοντα ποινικό κώδικα, μετά από σειρά πολλαπλών

έκτακτων τροποποιήσεών του, όσο και στους ειδικούς ποινικούς νόμους.

Τα παραπάνω φαινόμενα επέφεραν τη διάσπαση της συνοχής του κορμού της ποινικής

νομοθεσίας, δημιουργώντας σημαντικές ερμηνευτικές δυσχέρειες και προβλήματα

στην εφαρμογή της, ενώ η συνύπαρξη πολλών παράλληλων διατάξεων, ιδίως στο πεδίο

της ειδικής ποινικής νομοθεσίας, προκαλούσε ανασφάλεια δικαίου που απαιτούσε

έκτακτη προσπάθεια αναζήτησης και προσδιορισμού του εφαρμοστέου κανόνα

δικαίου.

Παράλληλα, με την παρούσα πρωτοβουλία, αντιμετωπίζονται οι ιδιαίτερα υψηλές

απειλούμενες ποινές, που υπήρξαν το αποτέλεσμα της αυστηροποίησης των ποινικών

κανόνων, μέσω της οποίας επιδιώχθηκε η επίλυση κοινωνικών προβλημάτων

χρησιμοποιώντας το ποινικό δίκαιο όχι ως ultimum refugium, αλλά ως το πρώτο

135

νομοθετικό μέσο αποτροπής συμπεριφορών που βλάπτουν ή διακινδυνεύουν έννομα

αγαθά, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση του μηχανισμού απονομής της ποινικής

δικαιοσύνης, καθώς και την πρόκληση του προβλήματος του υπερπληθυσμού των

φυλακών, κι αυτό παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα βρισκόταν κάτω από τον ευρωπαϊκό

μέσο όρο εγκληματικότητας. Ο υπερπληθυσμός των φυλακών, εκτός του παραπάνω

λόγου, καθώς και άλλων παραγόντων, ευνοήθηκε και από το γεγονός ότι ο ποινικός

νομοθέτης του ισχύοντος ποινικού κώδικα επέλεξε τη χαμηλή αξιοποίηση ποινών που

δεν περιλαμβάνουν εγκλεισμό (λ.χ. παροχή κοινωφελούς εργασίας). Άλλωστε, ο

υπερπληθυσμός των φυλακών, που έφτασε να συνιστά βασικό λόγο καταδίκης της

χώρας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, λόγω παραβίασης

του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, προκάλεσε και το φαινόμενο των συνεχών έκτακτων

αποσυμφορητικών διατάξεων, που αφαιρούσαν από το σύστημα τα χαρακτηριστικά

ορισμένης διαχρονικότητας και γενικής ισχύος και εφαρμογής του ποινικού κανόνα

δικαίου.

1.2. Αναφέρατε τους στόχους που επιδιώκει η αξιολογούμενη ρύθμιση,

συμπεριλαμβάνοντας επιπλέον τυχόν ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία των

επιδιωκόμενων στόχων και αποτελεσμάτων.

Επιδιωκόμενοι στόχοι των αξιολογούμενων ρυθμίσεων είναι:

α) η εφαρμογή της αρχής του ποινικού δικαίου ως ultimum refugium

β) η περαιτέρω εφαρμογή και εμπέδωση της αρχής της αναλογικότητας κατά την

πρόβλεψη και εφαρμογή των ποινικών κυρώσεων

γ) η εφαρμογή των ειδικότερων αρχών που απορρέουν από τη γενική αρχή nullum

crimen nulla poena sine lege certa.

δ) η ενίσχυση και εμπέδωση των ποινικών κυρώσεων που δεν συνδέονται με εγκλεισμό

σε καταστήματα κράτησης, ο μέγιστος δυνατός περιορισμός του εγκλεισμού των

ανηλίκων και η ελάφρυνση του φαινομένου του υπερπληθυσμού των φυλακών.

ε) ο εκσυγχρονισμός των μέσων άσκησης της ποινικής πολιτικής, ιδίως η τυποποίηση

νέων, σύγχρονων εννόμων αγαθών, η προστασία αυτών (προστατευτική λειτουργία του

ποινικού δικαίου) σε ισορροπία με την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών που

εμπλέκονται στην ποινική διαδικασία (εγγυητική λειτουργία του ποινικού δικαίου), η

διευκόλυνση της άσκησης της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας που δεν

συνδέεται με τη βλάβη ή διακινδύνευση των εννόμων αγαθών, μέσω της επέκτασης

των φιλελεύθερων θεμελίων του ελληνικού ποινικού δικαίου.

1.3. Αναφέρατε αναλυτικά τις κοινωνικές και οικονομικές ομάδες που επηρεάζει

άμεσα ή έμμεσα η αξιολογούμενη ρύθμιση και προσδιορίστε το λόγο της επιρροής.

Οι αξιολογούμενες ρυθμίσεις επηρεάζουν κάθε κοινωνική και οικονομική ομάδα,

ενόψει του ότι επιδρούν στις αφηρημένες προβλέψεις των κανόνων του ποινικού

δικαίου, αλλά ειδικά επιδρούν στη μεταχείριση όσων ήδη κατηγορούνται ή εκτίουν

ποινές, αφού επιδρούν, ιδίως μέσω της ισχύος του άρθρου 2 του Π.Κ., στην ποινική

136

τους κατάσταση. Άλλωστε, οι προωθούμενες διατάξεις αναμένεται να επιδράσουν εν

γένει διαχρονικά στην κατάσταση και τις συνθήκες διαβίωσης στις ελληνικές φυλακές,

αφού, αν εφαρμοστούν με συνέπεια, θα οδηγήσουν σε εξορθολογισμό του συνολικού

συστήματος ποινών.

2. Καταλληλότητα

2.1. Αναφέρατε, εάν υπάρχουν, προηγούμενες προσπάθειες αντιμετώπισης του

ίδιου ή παρόμοιου προβλήματος στην Ελλάδα και περιγράψτε αναλυτικά τα

επιτυχή και τα προβληματικά σημεία των προσπαθειών αυτών.

Δεν υπάρχουν προηγούμενες προσπάθειες αντιμετώπισης των παραπάνω ζητημάτων,

αφού σε τέτοια έκταση και με τέτοια συστηματική προσέγγιση ποτέ στο παρελθόν δεν

αντιμετωπίστηκαν αυτά. Αντίθετα, έγιναν μόνο ορισμένες προσπάθειες οι οποίες λόγω

του εμβαλωματικού χαρακτήρα τους ή λόγω του ότι συνοδεύτηκαν από νεότερες

περαιτέρω τροποποιήσεις οδηγούσαν σε περαιτέρω διάρρηξη της συνοχής του

ποινικού συστήματος, ακόμη και αν κατά περιεχόμενο συνιστούσαν εξορθολογισμό

του συνολικού συστήματος και, συνεπώς, ήταν σε ορισμένο βαθμό θετικές. Ενδεικτικά,

ο προηγούμενος ποινικός κώδικας τέθηκε σε ισχύ την 01/01/1951.

2.2. Αναφέρατε τουλάχιστον ένα παράδειγμα αντιμετώπισης του ίδιου ή

παρόμοιου προβλήματος σε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του ΟΟΣΑ (εφόσον

υπάρχει) και αιτιολογήστε το λόγο για τον οποίο επιλέξατε τη συγκεκριμένη χώρα.

Τα προβλήματα που παρουσιάζονται παραπάνω με τα ειδικά χαρακτηριστικά που

έχουν στο πλαίσιο της ελληνικής ποινικής δικαιοσύνης και του ελληνικού

σωφρονιστικού συστήματος αντιμετωπίζονται μέσα από τη χρήση και προσαρμογή

στις εγχώριες ιδιαιτερότητες μοντέλων και ιδεών που αξιοποιούνται στις χώρες της

Ε.Ε. και στις χώρες του ΟΟΣΑ, δηλ. σε χώρες με εμπεδωμένο σύστημα δημοκρατικής

και δικαιοκρατικής διακυβέρνησης, χωρίς να επιλέγεται μία ειδικά εξ αυτών. Ειδικές

αναφορές για τα ζητήματα που κατά περίπτωση ανέκυψαν και για την τελική επιλογή

επίλυσής τους σε αναφορά με ορισμένο ιδιαίτερο παράδειγμα με προέλευση από το

διεθνή χώρο, δίνονται εκτενώς στην οικεία αιτιολογική έκθεση.

2.3. Απαριθμήστε αναλυτικά τα διατάγματα και τις κανονιστικές πράξεις που

πρέπει να εκδοθούν, προκειμένου να εφαρμοστεί πλήρως η αξιολογούμενη

ρύθμιση και περιγράψτε για κάθε μία από αυτές τυχόν θέματα που πρέπει να

προσεχθούν κατά την εφαρμογή της.

Τα διατάγματα και οι κανονιστικές πράξεις που θα πρέπει να εκδοθούν για να

εφαρμοστεί πλήρως η αξιολογούμενη ρύθμιση είναι τα εξής:

α) η κατ’ άρθρο 81 παρ. 3 απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και

Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των συναρμόδιων υπουργών για τον ορισμό των μη

κερδοσκοπικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου στα οποία παρέχεται κοινωφελής

εργασία.

137

β) η κατ’ άρθρο 105 παρ. 2 εδ. τελ. απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης, Διαφάνειας

και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Υγείας για τον ορισμό και άλλων ειδών ασθενειών

ανάλογης βαρύτητας με εκείνες που οδηγούν σε δυνατότητα έκτισης της ποινής στην

κατοικία.

γ) η κατ’ άρθρο 122 παρ. 3 εδ. τελ. απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας

και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τον ορισμό όλων των θεμάτων που αφορούν στην

επιβολή και εκτέλεση των αναμορφωτικών μέτρων.

3. Συνέπειες στην Οικονομία.

Οι συνέπειες στην Οικονομία μπορούν να είναι μόνο έμμεσες καθότι πρόκειται για

νομοθέτημα που αφορά την ποινική δικαιοσύνη της οποίας οι στόχοι είναι

αντεγκληματικοί και εγγυητικοί, δηλαδή στόχοι σχετικοί με την ασφάλεια των

εννόμων αγαθών των πολιτών και στόχοι σχετικοί με την προστασία των δικαιωμάτων

των πολιτών από τις αυθαιρεσίες των θεσμών της ποινικής καταστολής ή από τις

συνέπειες της δυσανάλογης ή ανεπιεικούς μεταχείρισής τους εν γένει από τα κρατικά

όργανα.

Πάντως, αναμένεται έμμεση επίδραση στην Οικονομία μέσω του γεγονότος ότι με το

παρόν νομοθέτημα επέρχεται εξορθολογισμό στη λειτουργία της δικαιοσύνης,

οδηγώντας σε επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης, με εμφανείς συνέπειες στην

ακώλυτη άσκηση της οικονομικής ζωής, αφού η εκκρεμότητα των ποινικών δικών είναι

δυνατό να αναχαιτίζει την οικονομική δραστηριότητα και να οδηγεί σε απώλεια

επενδυτικών πρωτοβουλιών. Άλλωστε, στόχος του παρόντος νομοθετήματος είναι και

ο περιορισμός του πληθυσμού των φυλακών, που θα μπορούσε να οδηγήσει και σε

εξοικονόμηση των σχετικών δαπανών ή στην αξιοποίηση αυτών για την ποιοτική

αναβάθμιση του σωφρονιστικού συστήματος με αποτέλεσμα κρίσιμες δαπάνες για

αυτή να μπορούν να κατευθυνθούν σε άλλους στόχους κοινωνικής πολιτικής.

4. Συνέπειες στην κοινωνία, στους πολίτες, στη Δημόσια Διοίκηση και στην

απονομή της δικαιοσύνης.

Με το παρόν νομοθέτημα επέρχεται εξορθολογισμός του συστήματος ποινών,

κατάργηση απαρχαιωμένων ή αχρείαστων εγκληματοπολιτικά ποινικών διατάξεων,

βελτίωση και διασάφηση πλήθους διατάξεων που τυποποιούν αντικειμενικές

υποστάσεις εγκλημάτων. Έτσι, η ποινική καταστολή μπορεί να συγκεντρωθεί στην

αντιμετώπιση των σοβαρότερων εγκληματικών πράξεων. Παράλληλα, είναι δυνατό να

παραχθεί αίσθημα ασφάλειας δικαίου, αφού οι πολίτες είναι ευκολότερο να γνωρίσουν

τι συνιστά και τι όχι έγκλημα, δρώντας περισσότερο ελεύθερα μέσα στο σύστημα της

πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Τέλος, αναμένεται να επέλθουν

βελτιώσεις στις συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων, και περαιτέρω αντιμετώπιση

του ζητήματος του υπερπληθυσμού αυτών, που συχνά έχει οδηγήσει σε καταδίκες της

χώρας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Τα παραπάνω σαφώς επιδρούν περαιτέρω στον τρόπο λειτουργίας της Δημόσιας

Διοίκησης και στην απονομή της δικαιοσύνης. Στην πρώτη γιατί εκσυγχρονίζεται

138

ολόκληρο το κεφάλαιο των υπηρεσιακών εγκλημάτων, όπως και τα εγκλήματα που

αφορούν την προστασία της δημόσιας περιουσίας και άλλων συναφών με τη λειτουργία

της διοίκησης εννόμων αγαθών με ιδιαίτερη κοινωνική αναφορά, όπως τα αγαθά

κοινής ωφέλειας. Στη δεύτερη γιατί είναι ο κύριος φορέας εφαρμογής τους και η

δυνατότητα χρήσης αυτών των διατάξεων ως εργαλείου άσκησης της ποινικής

πολιτικής θα της επιτρέψει να ανταποκριθεί στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες, τόσο

ως προς τους αντεγκληματικούς σκοπούς, όσο και ως προς τους εγγυητικούς σκοπούς

που έχει αναλάβει να εκπληρώνει. Κι αυτό, έχοντας τη δυνατότητα να το κάνει μέσα

σε συντομότερο χρόνο από ό,τι γίνεται σήμερα, αν υπολογιστεί ότι το παρόν

νομοθέτημα διευκολύνει την ερμηνεία και εφαρμογή των διατάξεων. Η επιτάχυνση

στην απονομή της δικαιοσύνης αποτελεί σταθερό στόχο των σύγχρονων πολιτικών για

τη δικαιοσύνη, αλλά δεν θα μπορούσε να γίνει με εκπτώσεις στην ποιότητα της

απονομής της. Ο τρόπος που επιλέγεται, δηλαδή η επικέντρωση της δικαιοσύνης στο

σοβαρό σκέλος της εγκληματικότητας θα της επιτρέψει να λειτουργεί με ταχύτητα,

μέσω αλλαγής της στρατηγικής της κατεύθυνσης.

5. Διαφάνεια –Κοινωνική συμμετοχή.

Η επεξεργασία του σχεδίου νέου ποινικού κώδικα έγινε από ειδική

νομοπαρασκευαστική επιτροπή, τηρουμένης της διαδικασίας επιψήφισης κωδίκων,

στην οποία εκπροσωπήθηκαν όλοι οι κρίσιμοι θεσμικοί φορείς του χώρου της

Δικαιοσύνης, δηλ. μεταξύ άλλων οι δικαστικές ενώσεις, οι νομικές σχολές της χώρας,

η ολομέλεια των δικηγορικών συλλόγων της χώρας, επιστημονικές ενώσεις και

επιστημονικές εταιρείες.

Εξάλλου, η επιτροπή κατά τις συνεδριάσεις της έλαβε υπόψη της και επεξεργάστηκε

πλήθος επιστολών που προήλθαν από φορείς της κοινωνίας των πολιτών, ενώ τέλος

τηρήθηκε διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης, τα αποτελέσματα της οποίας έτυχαν

κριτικής αξιολόγησης και ενσωμάτωσης στο σχέδιο του νέου ποινικού κώδικα.

139

ΕΚΘΕΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ

Με τη διάταξη της παρ. 1α του άρθρου 74 του Ν. 4139/2013 ,«Πέρι

εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες διατάξεις» ( Α’ 74 ) προβλέφθηκε η

σύσταση Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής για τη σύνταξη σχεδίου

Νέου Ποινικού Κώδικα, με πρωτοβουλία του Υπουργού Δικαιοσύνης,

Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Το σχέδιο Νέου Ποινικού Κώδικα δόθηκε στη δημοσιότητα και

αυθημερόν τέθηκε σε διαβούλευση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα

opengov.gr στις 6 Μαρτίου 2019. Στις 7 Μαρτίου 2019, δόθηκε Κοινή

Συνέντευξη Τύπου του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και

Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Προέδρων των

νομοπαρασκευαστικών επιτροπών σχετικά με τις βασικές αρχές και

αλλαγές που επιφέρουν τα σχέδια του Νέου Ποινικού Κώδικα και του

Νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Το σχέδιο αυτό, αποτελεί πόνημα της τελευταίας νομοπαρασκευαστικής

επιτροπής, που συστάθηκε με την με αριθ. 38882 / 18.5.2015 (ΦΕΚ τ.

ΥΟΔΔ 375/26.5.2015) απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας

και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όπως αυτή τροποποιήθηκε και

συμπληρώθηκε με μεταγενέστερες αποφάσεις του ίδιου Υπουργού. Το

τελευταίο αυτό σχέδιο Νέου Ποινικού Κώδικα, υπήρξε αποτέλεσμα

επεξεργασίας τόσο των προηγούμενων Σχεδίων Ποινικού Κώδικα που

είχαν παραδοθεί από προηγούμενες νομοπαρασκευαστικές επιτροπές

όσο και νέων απόψεων που εκτέθηκαν επί συγκεκριμένων ζητημάτων.

Η διαβούλευση του σχεδίου Νέου Ποινικού Κώδικα στην πλατφόρμα

opengov.gr άρχισε στις 6 Μαρτίου 2019 και έληξε στις 14 Απριλίου 2019.

Ο διάλογος υπήρξε πλούσιος και παραγωγικός. Η πλατφόρμα δέχθηκε

σχόλια επί του σχεδίου του Νέου Ποινικού Κώδικα, με ευρεία συμμετοχή

πολιτών και φορέων, γεγονός που αναδεικνύει το ενδιαφέρον που

συγκέντρωσε η επικείμενη νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου

Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Στο πλαίσιο

αυτό, εκφράστηκαν αρκετές πρωτότυπες απόψεις, ασκήθηκε κριτική σε

ορισμένες διατάξεις, αλλά και επικροτήθηκαν άλλες.

140

Στην ανοιχτή πρόσκληση του Υπουργού για διάλογο σχετικά με την

αναμόρφωση του Ποινικού Συστήματος της χώρας ανταποκρίθηκαν , -

μεταξύ άλλων- με απόψεις , επιστολές και σχόλια: τα Ανώτατα και

Ανώτερα Δικαστήρια, Νομικές και Δικαστικές Ενώσεις, φορείς της Γενικής

Κυβέρνησης, Επιστημονικά Ιδρύματα, Επιστημονικοί Σύλλογοι, Φορείς

και Επαγγελματικά Σωματεία, καθώς και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις.

Άλλωστε, με πρωτοβουλία του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και

Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 19 Μαρτίου 2019 οι Πρόεδροι των

νομοπαρασκευαστικών επιτροπών και ο ίδιος ο Υπουργός, παρουσίασαν

στους τομεάρχες δικαιοσύνης των κομμάτων της αντιπολίτευσης τα

σχέδια του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας

προκειμένου να τύχουν ουσιαστικής ανταλλαγής θέσεων και κρίσεων.

Το τελικό Σχέδιο Νέου Ποινικού Κώδικα που σήμερα εισάγεται προς

επιψήφιση στη Βουλή των Ελλήνων , έχει διαμορφωθεί καταλλήλως από

την ίδια νομοπαρασκευαστική επιτροπή, αφού ελήφθησαν υπ’ όψιν τα

Σχέδια των προηγούμενων νομοπαρασκευαστικών επιτροπών, το

σύνολο των απόψεων της Δημόσιας Διαβούλευσης στην ηλεκτρονική

πλατφόρμα Opengov.gr , με σταχυολόγηση των σημαντικότερων

σχολίων, οι εισηγήσεις των αρμόδιων θεσμικών φορέων, και αφού

έγιναν οι απαραίτητες αλλαγές και ενσωματώσεις όπου κρίθηκε αυτό

απαραίτητο.

141