SPP seminar with Christian Courraud

Institut

Académiquement

Affilié www.pointdappui-ufp.fr

Πανεπιστηµιακό ∆ίπλωµα εφαρµογής της σωµατο-

ψυχοπαιδαγωγικής στη συνοδεία στρες, πόνου και άλγους.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΟ-ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ

ΣΤΗ ΣΥΝΟΔΕΙΑ ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

_______________________________________________________________

« Για μια σωματο-ψυχική συνοδεία της σωματικής διαταραχής»

Christian Courraud

Απομαγνητοφωνημένες σημειώσεις

Αθήνα Μάΐος 2009

Diplôme d’Université Christian Courraud

_______________________________________________________________________________________________________

Αποµαγνητοφώνηση: Μάκης Λιόλιος Σελ:2 από 149

1η Ηµέρα

Πέµπτη 28 Μαΐου 2009


_______________________________________________________________________________________________________


Christian: Η μόνη λέξη που καταλαβαίνω στα… ελληνικά είναι η λέξη Κριστι-άν…

Ευχαριστώ για την εισαγωγή. Ζεστή… θερμή… γενναιόδωρη, με κάποιες υ-περβολές, αλλά… εντάξει. Αισθάνομαι κάποια πίεση! Αλλά είμαι χαρούμενος που είμαι εδώ. Πήρα αυτήν την ευκαιρία που μου προσφέρθηκε να έρθω να δουλέψω εδώ μαζί σας. Είναι 10 χρόνια που είχα την δυνατότητα να έρθω να εργαστώ μαζί σας. Δεν έχω έρθει άλλη φορά πριν το συνέδριο. Ελπίζω μετά το σεμινάριο να φύγω με περισσότερες ελληνικές λέξεις. Η σιωπή είναι πολύ ωραία αλλά και η γλώσσα… Είναι πολύ ωραίο να μπορεί να ανταλλάξει κανείς σκέψεις. Αν δεν φτάσω στο σημε-ίο να συζητήσω μαζί σας, γιατί είμαι και κάπως ντροπαλός… Επειδή δεν ξέρω ελλη-νικά θα είναι κάπως δύσκολο για μένα. Κι επειδή τα αγγλικά μου είναι μέτρια, θα κάνω ότι μπορώ. Θέλω οπωσδήποτε να σας συναντήσω ατομικά και σας εύχομαι καλή εκπαίδευση. Ο Jean παρουσίασε ένα πορτραίτο μου, ένα βιογραφικό μου αλλά κι εγώ εί-μαι κουρασμένος. Μόλις έφτασα χθες αργά με το αεροπλάνο και δεν ήξερα αν έφ-τασα αύριο ή σήμερα. Η διαφορά ώρας είναι μία ώρα οπότε βασίστηκα σε σας για να μπορέσω να ξυπνήσω και θα χρησιμοποιήσω τα μαθήματα για να μπορέσω να μπω στον χρόνο.

Σιγά-σιγά φεύγει η ντροπαλοσύνη μου. Σας ευχαριστώ όλους για την υποδο-χή σας. Την Άσπα και τον Κώστα που είχαν την ευγένεια να με φιλοξενήσουν. Τον Jean που άνοιξε τόσο ευγενικά την πόρτα αυτής της εκπαίδευσης και τους διερμη-νείς που είναι απαραίτητοι σε αυτό το σεμινάριο ώστε αυτό που λέω να περάσει λίγο-πολύ σε σας. Κι εγώ όμως θα κάνω μια προσπάθεια να είμαι απλός σε αυτά που λέω. Θα προσπαθήσουμε να βρεθούμε στον ρυθμό. Κάποιους από εσάς σας έχω γνωρίσει ήδη. Σηκώστε το χέρι σας όσοι σας έχω συναντήσει στο συνέδριο. Έφ-τασα και αντιλήφθηκα ότι ήσασταν ήδη ενημερωμένοι γι αυτήν την πρόκληση του πανεπιστημιακού διπλώματος. Ο Jean εξήγησε κάπως τις απαιτήσεις αυτού του πα-νεπιστημιακού διπλώματος για τα πράγματα που σας αφορούν. Σας εξήγησε ότι γι αυτό το DU η συμμετοχή σας είναι πάρα πολύ σημαντική για να μπορέσει να πραγ-ματοποιηθεί αυτό το πρόγραμμα. Η μέθοδος είναι φτιαγμένη έτσι ώστε να μπορέ-σετε να προχωρήσετε στις δυνατότητες σας. Στην ικανότητα να μπορείτε να αναλύ-ετε την θεραπευτική σας πρακτική. Ένας από τους στόχους ή τις ελπίδες που έχουμε για ανθρώπους όπως εσείς που έχετε ήδη μια εμπειρία, που είσαστε ειδικοί σε κάτι, είναι ότι η ποιότητα της δουλειάς σας βελτιώνεται καθώς μπαίνετε περισσότερο στην επαφή και αναλύετε αυτό που κάνετε. Επίσης ο Marc μου έδωσε κάποιες κα-τευθύνσεις και έμεινα σ’αυτά που μου ζητήθηκαν και θα σας ζητήσουμε κάποια πράγματα για την δουλειά σας. Κάνατε ήδη μια μικρή προετοιμασία.

Το πρώτο μέρος είναι μια μικρή εισαγωγή που έχω ετοιμάσει, σε τέσσερα μέρη, και θα σας παρουσιάσω το θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε. Θα ήθελα να σας παρουσιάσω τι είναι αυτό το DU σε σχέση με την δουλειά σας. Όπως αναφέρει και ο τίτλος αυτής της εκπαίδευσης, είναι ένα πανεπιστημιακό δίπλωμα στην Σω-ματο-Ψυχοπαιδαγωγική αλλά εφαρμοσμένο στην συνοδεία του στρες, του πόνου και της οδύνης. Είναι δικιά σας ευθύνη να το δείτε αυτό σαν μια ειδικότητα. Να α-ποκτήστε γνώσεις και ικανότητες σ’αυτόν τον τομέα. Αυτός ο προσανατολισμός που έχει το DU είναι μέρος μιας καινούργιας εξισορρόπησης στο επάγγελμα του σωμα-τοψυχοπαιδαγωγού. Θα μπορούσα να σας πω κάποια πράγματα για τις σκέψεις που ανταλλάσουμε στο συμβούλιο των εκπαιδευτών. Αναρωτιόμαστε αν η Σωμα-


_______________________________________________________________________________________________________


τοψυχοπαιδαγωγική είναι ένα επάγγελμα περίθαλψης ή ένας τρόπος να συνοδεύ-ουμε άτομα που είναι σε καλή κατάσταση υγείας τα οποία θέλουν να βρουν ένα νόημα. Μπορείτε να δείτε τη διαφορά απόχρωσης ανάμεσα στα δύο. Έχει γίνει μια μελέτη μεταξύ των ΣΨΠ που ακολούθησαν μια συνεχή εκπαίδευση. Είναι αντιπρο-σωπευτικά άτομα του επαγγέλματος. Είναι ένα συγκεκριμένο δείγμα που μας δείχ-νει πώς ασκείται το επάγγελμα στην πράξη.

Η ΣΨΠ όπως την διδάσκουμε είναι το ίδιο πράγμα όπως η ΣΨΠ που ασκείται στην πράξη. Τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι στην ΣΨΠ καταφεύ-γουν ασθενείς με κάποια πάθηση που θέλουν να θεραπευτούν. Δεν ξέρω για εδώ αλλά στην Γαλλία ένα άτομο πηγαίνει σε έναν ΣΨΠ όχι επειδή αισθάνεται καλά και θέλει να βρει ένα νόημα αλλά επειδή έχει ένα πρόβλημα. Πολλά άτομα έρχονται επειδή θέλουν να μπουν σε μία διαδρομή εξέλιξης. Όταν υπάρχει μια τέτοια διάθε-ση, είναι το επόμενο στάδιο μετά από μια ίαση σε πρόβλημα υγείας. Έρχονται ασ-θενείς που δεν είναι καλά στην υγεία τους αλλά αφού γίνουν καλά, μένουν, γιατί γίνανε καλά και θέλουν να γίνουν ακόμα καλύτερα. Έτσι διαπιστώνουμε ότι η ΣΨΠ είναι ένα επάγγελμα που επιτρέπει στους ανθρώπους να μάθουν πώς να φροντίζο-υν τον εαυτό τους και να αρχίσουν ένα προσωπικό project στο οποίο εκπαιδεύονται για την υγεία τους. Γι αυτό το θέμα θα επιστρέψω και θα σας δώσω και κάποια άλ-λα στοιχεία. Σήμερα στην πράξη η ΣΨΠ είναι δύο επαγγέλματα: το ένα συνοδεύει ασθενείς που υποφέρουν, που είναι σε πόνο και οδύνη από παθολογίες. Είτε είναι παθολογίες δυσανεξίας, πόνοι, όπως επίσης σοβαρές ή χρόνιες ασθένειες. Ασθενείς που υποφέρουν από καρκίνο ή σκλήρυνση κατά πλάκας, χρόνιους πόνους κλπ. Είναι ασθενείς μέσα σε μία ασθένεια. Αυτό που έχει σημασία για τον ΣΨΠ είναι να κατα-νοήσει ότι αυτή η ασθένεια είναι ένα μέρος του ατόμου και ότι τον επηρεάζει. Οπό-τε το έργο του ΣΨΠ ως διαδρομή προς την υγεία είναι να αναλάβει την ευθύνη ενός ασθενούς αλλά όχι την ευθύνη ενός ασθενούς χωρίς την ασθένεια! Το άτομο πάει μαζί με την ασθένεια. Αλλά έναν ασθενή που έχει την ασθένεια. Η συνοδεία λοιπόν γίνεται με το να επικεντρωνόμαστε στο άτομο αλλά μαζί με την ασθένεια του. Δεν είναι το ίδιο πράγμα το να μεσολαβούμε σε κάποιο άτομο που είναι χωρίς ασθένει-α. Όπως το να διαμεσολαβούμε σε ένα άτομο λαμβάνοντας υπόψη την ασθένεια και τις επιδράσεις που έχει η ασθένεια στο άτομο και τη σχέση του μ’αυτήν. Τότε έχουμε την εκπαίδευση του ατόμου αλλά σε σχέση με την ασθένεια του. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Όλες οι μορφές καρκίνου προκαλούν άγχος. Αν έχω καρκίνο αρχίζω να φοβάμαι. Δεν εξαρτάται από εμένα. Η ίδια η ασθένεια το προκαλεί. Έτσι λοιπόν όταν έχουμε μπροστά μας έναν ασθενή με καρκίνο, ως ΣΨΠ χρειάζεται να έχουμε επίγνωση ότι αυτό το άτομο έχει άγχος. Ότι αντιμετωπίζοντας αυτήν την αρ-ρώστια θα χρειαστεί επίσης να μπορέσουμε να βοηθήσουμε αυτό το άτομο να κα-ταφέρει να διατηρήσει την εμπιστοσύνη του. Οπότε μια από τις προκλήσεις αυτής της εκπαίδευσης είναι να σας εκπαιδεύσουμε πώς να συνοδεύετε με συγκεκριμένο τρόπο τις παθολογίες από τις οποίες υποφέρει το άτομο. Αυτό είναι ο συνολικός στόχος αυτής της εκπαίδευσης. Να βρούμε τον τόπο όπου η δικιά μας διαμεσολά-βηση βοηθάει τον ασθενή να βγει από την ασθένεια αλλά επίσης μερικές φορές να μπορεί να ζει καλύτερα με την ασθένεια. Με αυτόν τον τρόπο η ΣΨΠ μπορεί να έχει ένα πάρα πολύ ισχυρό αποτέλεσμα στην ποιότητα ζωής του ασθενούς. Όταν κάνετε αγωγή σε κάποιον ή συνοδεύετε κάποιον στην ΣΨΠ έχετε ένα εκπληκτικό πράγμα που επίσης μας βάζει σε προβληματισμούς και το οποίο κι εσείς κάποια στιγμή θα αντιμετωπίσετε. Ότι μπορείτε να συνοδεύετε κάποιον που είναι ασθενής και με την


_______________________________________________________________________________________________________


διαμεσολάβηση σας να μπορέσετε να τον βοηθήσετε να ανακαλύψει μια κατάστα-ση υγείας που δεν έχει καμία σχέση με την ασθένεια. Ας πούμε: ενώ συνοδεύετε κάποιο καρκινοπαθή ή ασθενή με σκλήρυνση κατά πλάκας ο οποίος χάνει βαθμιαία την ικανότητα να ελέγχει τα άκρα του, ταυτόχρονα ο ίδιος άνθρωπος λέει ότι ποτέ δεν αισθάνθηκε τόσο καλά και τόσο υγιής σε ολόκληρη τη ζωή του. Υπάρχει μία δι-αφορά ανάμεσα στην υγεία που αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος, αυτό που αισθάνεται ο ασθενής για την εσωτερική του κατάσταση η οποία μπορεί και του επιτρέπει να είναι σε καλύτερη κατάσταση υγείας, νοητικά, από ότι πριν την αρρώστια του, ενώ η υγεία του αντικειμενικά χειροτερεύει. Αυτός είναι ένας τρόπος να συνοδεύουμε. Πώς μπορούμε να κάνουμε τα πράγματα έτσι ώστε ο ασθενής να συνεχίζει να έχει εμπιστοσύνη και να στηρίζεται στην υγεία του όπως την αντιλαμβάνεται. Ο ασθενής που αισθάνεται μέσα του καλά, όταν βλέπει ότι η υγεία του χειροτερεύει θα χάσει την εμπιστοσύνη του. Δεν μπορεί να κατανοήσει πώς είναι δυνατόν αυτή η καλή εσωτερική κατάσταση, η εσωτερική κίνηση, το αισθητό, τα χρώματα που βλέπει, αυτή η γαλήνη που αισθάνεται, μια κατάσταση που και ένας υγιής μπορεί να μην την γνωρίζει, πώς είναι δυνατόν αυτό να μην επηρεάζει την ασθένεια. Μπείτε στη θέση αυτού του ανθρώπου που νιώθει καταπληκτικά ενώ η υγεία του χειροτερεύει. Ο ίδιος ο θεραπευτής τι κάνει; Πώς μπορεί να έχει εμπιστοσύνη ότι κάτω από τα χέρια του υπάρχει αυτή η δύναμη η οποία είναι παντού αλλά δεν έχει κάποια επίδ-ραση στην ασθένεια. Αυτό δεν είναι ευχάριστο για τον θεραπευτή. Όταν ξεκίνησα είχα την φιλοδοξία ότι θα μπορούσα να θεραπεύσω όλους τους ανθρώπους. Μερι-κές φορές αυτή η δύναμη ακόμα κι όταν είναι παρούσα δεν επιδρά στην ασθένεια. Αλλά μερικές το κάνει. Αυτή η δύναμη υγείας μετατρέπεται σε δύναμη συνοδείας. Ο ασθενής φτάνει στο σημείο να μπορεί να στηρίζεται πάνω σε αυτήν την εσωτερική δύναμη για να μπορέσει να ξεπεράσει ή να πραγματοποιήσει κάποια ερείσματα που του επιτρέπουν να στηρίξει την δική του κατάσταση που αλλιώς θα του φαινό-ταν τελείως αφόρητη. Τουλάχιστον αυτό είναι το δικό μου βίωμα συνοδεύοντας ασθενείς. Υπάρχουν ασθενείς που λένε ότι αυτοί που αισθάνονται αυτήν την δύνα-μη τους επιτρέπει να αντέξουν το ασύλληπτο.

Από την άλλη υπάρχουν κάποια άτομα που δεν υποφέρουν από κάποια ασ-θένεια και όταν τους αγγίζετε δεν αισθάνονται τίποτα. Κι εκεί επίσης υπάρχει κάπο-ια διαφορά ανάμεσα στην αντικειμενική υγεία και την αισθητή υγεία. Οπότε αυτό που παρατηρούμε είναι ότι επειδή έχουν καλή επαφή με το αισθητό δεν σημαίνει ότι μπορούν να έχουν και καλή σωματική υγεία. Μπορούμε να πούμε ότι οι άνθρω-ποι που έχουν καλή επαφή με το αισθητό δεν αρρωσταίνουν τόσο εύκολα όσο οι άλλοι.

Από την άλλη το γεγονός ότι κάποιος μπορεί να αισθανθεί αυτήν την εσωτε-ρική δύναμη δεν είναι εγγύηση θεραπείας. Αν εξετάσουμε για λίγο τις αρχικές πε-ποιθήσεις που είχαμε, (στην αρχή ήταν o Danis που έφερνε αυτές τις ιδέες) ότι η κίνηση είναι μία δύναμη θεραπείας και η κίνηση ήταν μια θεμελιώδης αρχή. Διά-φορες ήττες που υπεστήκαμε, -πάντα ενδιαφερόμαστε για ποιούς λόγους χάνουμε-, κάποιοι λέγανε: «δεν είναι δυνατόν, η κίνηση πάντα θεραπεύει, άρα είναι κάποιο λάθος του ατόμου που δεν θεραπεύεται». Αντιμέτωποι λοιπόν με κάποιες αποτυχί-ες όπου δεν είχαμε θεραπεία, είπαμε ότι αν ο ασθενής μπορεί να συνειδητοποιήσει αυτήν την δύναμη τότε το πρόβλημα θα λυνόταν.

Και έτσι άρχισε η πρώτη μορφή παιδαγωγικής που έβαζε τον ασθενή να εί-ναι λίγο πιο ενεργητικός. Αλλά για μας το να είναι κάποιος πιο ενεργητικός σήμαινε


_______________________________________________________________________________________________________


οπωσδήποτε ότι είχε επίγνωση της εσωτερικής κίνησης. Η επίγνωση αυτή είχε θε-ραπευτικά αποτελέσματα.

Για να το συνδέσουμε με το κυρίως θέμα μας, όταν καλούμε την εσωτερική δύναμη για να έχουμε μια θεραπεία χωρίς όμως να έχει επίγνωση ο ασθενής, μερι-κές φορές το γεγονός ότι ο ασθενής αποκτούσε επίγνωση της εσωτερικής δύναμης αφορούσε τόσο την υγεία του όσο και την οδύνη του. Και αυτό ήταν το ξεκίνημα της ΣΨΠ. Η επαφή με την εσωτερική κίνηση που γινόταν το μέσον ώστε ο άνθρωπος να βγει από την οδύνη του ή να υποφέρει λιγότερο και να έρθει σε μία κατάσταση ευε-ξίας, να βρει ένα καταφύγιο για την ψυχική οδύνη. Είναι σαν να λέμε ότι η επαφή με την εσωτερική κίνηση μπορούσε να βοηθήσει τον ασθενή να βάλει τον εαυτό του σε έναν τόπο εντός του όπου η ψυχική οδύνη εξαφανίζεται. Είναι ένα πολύ δυνατό σημείο το να μπορούμε γρήγορα να βοηθήσουμε κάποιον να βρει καταφύγιο από την οδύνη.

Έτσι νομίζω ότι για τους ασθενής που υποφέρουν δεν είναι καθόλου άσχημα να μπορούν να αισθάνονται ότι μέσα τους μπορεί να υπάρχει ένας τόπος που δεν ταυτίζεται με την οδύνη και δεν επηρεάζεται από αυτήν. Και συνεπώς το ζητούμενο δεν είναι να ελέγχουν την αιτία της οδύνης τους για να μπορούν να φτάσουν σ’αυτόν τον τόπο όπου δεν υποφέρουν. Είναι λίγο βουδιστική αυτή η ιστορία, να βρούμε μέσα μας έναν τόπο που είναι προστατευμένος από την οδύνη. Με τους ασθενείς μας -αυτό ήταν μια ιδέα του Danis- είδαμε ότι όσο περισσότερο το άτομο ήταν σε επαφή με αυτόν τον τόπο μέσα του τόσο λιγότερο τους άγγιζε η οδύνη. Πιστεύω ότι όταν κάποιος υποφέρει, μια από τις πρώτες παρεμβάσεις που μπορού-με να κάνουμε εμείς θα ήταν να τον βοηθήσουμε να φτάσει σε αυτόν τον τόπο. Να ταυτίζεται λιγότερο με την οδύνη. Να πάρει κάποια απόσταση από αυτήν.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι όλα τα εργαλεία μας είναι τεχνικές που οδη-γούν προς αυτόν τον εσωτερικό τόπο. Δεν μπορούμε να απαλλαγούμε τελείως από την οδύνη αλλά μας βοηθούν να ζήσουμε διαφορετικά και να δούμε διαφορετικά τη ζωή μας. Αν στη ζωή του ασθενούς το μόνο που υπάρχει είναι η οδύνη, είναι φο-βερό. Αν όμως γνωρίζω ότι υπάρχει μέσα μου ένας τόπος που τον έχω προστατεύ-σει από την οδύνη τότε αυτή γίνεται μικρότερη. Όταν έρχεται ένας ασθενής που υποφέρει και περνάει περίοδο οδύνης, θα μπορούσε να είναι πένθος, χωρισμός, απώλεια εργασίας ή κάποια σοβαρή δυσκολία με τον σύζυγο, πολλοί από τους ασ-θενείς μας είναι έτσι, πελάτες που περνάνε τις δυσκολίες της ζωής. Ένα από τα πρώτα πράγματα που κάνουμε με τους ανθρώπους είναι να τους επαναφέρουμε στον τόπο του αισθητού. Από εκεί θα ξεκινήσει για να μπορέσει να μπει στην διερ-γασία. Μία δεύτερη περίπτωση είναι ότι έχετε έναν ασθενή που τον συνοδεύετε και έχει κάποια σχέση επαφής με το αισθητό και ο οποίος διανύει μια δύσκολη περίοδο της ζωής. Εκεί η συνοδεία είναι λίγο διαφορετική γιατί το άτομο έχει κάποια πείρα με το αισθητό. Αυτό είναι το δεύτερο θέμα που θα εξετάσουμε. Αν δηλαδή η σχέση με την εσωτερική κίνηση έχει κάποιο αποτέλεσμα στη ίαση.

Τι νομίζετε ότι ίσως συνέβη και είχαμε κάποιες αποτυχίες; Απελευθερώσαμε την εσωτερική κίνηση αλλά δεν ήταν επαρκές μερικές φορές. Εμείς δουλεύουμε την εσωτερική κίνηση αλλά δεν γίνεται θεραπεία της ασθένειας.

- Συνδέσαμε τις γραμμικές κινήσεις με την φυσιολογία του σώματος. Δη-

λαδή προσπαθήσαμε να δουλεύουν πιο οργανωμένα μέσα από την κίνη-ση. Αυτό προτείνει ότι κάναμε.


_______________________________________________________________________________________________________


Christian: Αυτό έγινε μετά. Το πρώτο στάδιο της μεθόδου αυτής ήταν ότι και

μόνο που θα ξεκινήσουμε την εσωτερική κίνηση είναι τραβηχτικό. Η απάντηση είναι ναι, αλλά όχι πάντα. Αυτό αφορά την επίδραση μας στον σωματικό πόνο. Χρησιμο-ποιούμε την κίνηση για να απελευθερώσουμε το σώμα. Το δεύτερο στάδιο της με-θόδου: αν ο ασθενής αρχίσει να έχει επίγνωση της εσωτερικής κίνησης αυτό θα ρυθμίσει το πρόβλημα που είχε. Το άτομο αυτό διαπιστώνει ότι αυτό που πέτυχε επηρεάζει θετικά την οδύνη του. Και γι αυτό λέμε ότι η εσωτερική κίνηση είναι μια δύναμη που ρυθμίζει τον ψυχισμό και όχι μόνο το σώμα. Αυτή είναι η διαφορά μας με την οστεοπαθητική.

Αλλά και σε αυτό το στάδιο βιώσαμε κάποιες αποτυχίες. Όταν εξετάσαμε τα αίτια αυτών των αποτυχιών διαπιστώσαμε ότι ο ασθενής δεν μπορούσε να νοημα-τοδοτήσει το μέγεθος αυτού που ζούσε. Καταλάβαμε ότι δεν μπορούσε να λειτουρ-γήσει το πράγμα αν βάζαμε το άτομο απλώς σε μια κατάσταση ευεξίας χωρίς να αλ-λάξει τις απόψεις του και την συμπεριφορά του. Εκεί είναι η εργασία στο να βρίσ-κουμε νόημα στο τι συμβαίνει. Πώς ο τρόπος ζωής έχει επιπτώσεις στον τρόπο σκέ-ψης και στην συμπεριφορά.

Μέσα σε τέτοιες συνθήκες ήρθε ο λεκτικός διάλογος και έγινε απαραίτητο μέρος της μεθόδου, ώστε το άτομο να αναλογιστεί το νόημα των βιωμάτων του. Να αναλογιστεί για το πώς χρησιμοποιεί αυτές τις επιγνώσεις για να αντιμετωπίσει την ασθένεια. Πώς αποκτά επίγνωση και πώς την χρησιμοποιεί για να αντιμετωπίσει την ασθένεια.

Έτσι βρίσκουμε αυτά τα τρία στάδια: σωματο- που είναι η ανακούφιση του σωματικού πόνου καλώντας την δύ-

ναμη της αυτοΐασης, η παιδαγωγική του αισθητού: να καθοδηγήσουμε το άτομο ώστε να αισθαν-

θεί αυτήν την εσωτερική δύναμη και ψυχο- να οδηγήσουμε το άτομο ώστε να αρχίσει να στοχάζεται, να αναλογί-

ζεται, να σκέφτεται. Διαφορετικοί ασθενείς έρχονται με διαφορετικά αιτήματα. Υπάρχουν ασθε-

νείς που δεν έχουν την δυνατότητα να αντιλαμβάνονται και άτομα που ναι μεν αν-τιλαμβάνονται το αισθητό αλλά δεν κατανοούν τίποτε. Τους ρωτάμε: αισθάνεσαι την κίνηση; Και λένε: ναι, και τι έγινε; Δεν το συνδέουν με τίποτε. Οποιαδήποτε σκέψη για την παθολογία τους δεν φτάνουν στο σημείο να το συνδέσουν.

Έκανα μια μικρή εισαγωγή. Ίσως υπάρχει και ένα τέταρτο σημείο. Να φτάσουμε δηλαδή να κατανοήσο-

υμε αλλά πώς το εφαρμόζουμε. Έρχονται ασθενείς που αισθάνονται, κατανοούν, ξέρουν τι τους συμβαίνει αλλά τελικά δεν κάνουν τίποτε για να το αλλάξουν. Στην δικιά μου προσέγγιση, εκεί που οι άνθρωποι πραγματικά μεταμορφώνονται, είναι όταν το άτομο έχει τροποποιήσει την συμπεριφορά του. Δηλαδή έχει αλλάξει στάση στην καθημερινή ζωή του. Δεν επέρχεται η μεταμόρφωση μόνο και μόνο επειδή α-ισθανθήκαμε την κίνηση ή επειδή αισθανόμαστε όμορφα ή όταν καταλαβαίνουμε τι είναι αυτό που δεν πάει καλά. Το επόμενο στάδιο είναι: τι χρειάζομαι για να πάνε όλα καλύτερα. Δεν είναι καν το σημείο που παίρνουμε την απόφαση γιατί μετά την απόφαση πρέπει να το κάνουμε δράση. Υπάρχει μια απόσταση μεγάλη ανάμεσα στο «αποφασίζω να κάνω κάτι» και στο «κάνω κάτι». Όλα αυτά μαζί κάνουν τον ασ-θενή να αλλάζει.


_______________________________________________________________________________________________________


- Αυτά αντιλαμβάνομαι ότι είναι μηχανισμοί της θεραπείας μας πάνω σε

έναν ενήλικα. Και σκέψεις που μπορούμε να κάνουμε, και να ανταλλάξο-υμε με έναν άνθρωπο που μπορεί να αποφασίσει… Τι γίνεται με τα παι-διά;

Christian: Είναι διαφορετικό. Θα πρέπει να προσαρμόσουμε τον τρόπο που

διαμεσολαβούμε. Αλλά και τα παιδιά αλλάζουν. Έχω παρακολουθήσει έρευνες που έχουν γίνει με έφηβους, όχι με μικρά παιδιά, και βλέπουμε ότι αλλάζει το άτομο με την μέθοδο μας.

- Σίγουρα. Αλλά το παιδί δεν έρχεται μόνο του επειδή πονάει. Τελείως δι-

αφορετικά αντιλαμβάνεται το παιδί το πρόβλημα του και τελείως διαφο-ρετικά οι γονείς του.

Christian: Και μεταξύ των ενηλίκων είναι πολύ συνηθισμένο να έχουμε δια-

φορετική άποψη. Σήμερα στη μέθοδο μας, έχουμε αναπτύξει λιγότερο το μέρος που αφορά στα παιδιά. Είναι μια εξειδίκευση. Έχουμε αναπτύξει πολύ περισσότερο την ΣΨΠ των ενηλίκων. Υπάρχουν άνθρωποι που εργάζονται σ’αυτό αλλά χρειάζεται πολύ δουλειά για να καταλήξουμε σε μια ΣΨΠ των παιδιών. Είναι κάτι που ακόμη μένει να γίνει. Είναι μια ειδικότητα.

- Πέρα από αυτό. Τα παιδάκια έχουν τελείως διαφορετική άποψη για την

οδύνη. Έχω μία περίπτωση ενός παιδιού που η ιατρική δεν του δίνει ζωή πέρα από τα 18.

Christian: Και ποια είναι η στάση του σ’αυτό; - Ξέρει τι έχει. Μου λέει ότι πρέπει να ζήσει κάθε στιγμή της ζωής του. Δεν

μου λέει ότι «εγώ θα ζήσω μέχρι τότε…»

Christian: Είναι δύσκολο να απαντήσω σε αυτό το ερώτημα. Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι αυτά που ανακαλύπτει το παιδί από την επαφή με την εργασία σου και από τις αλλαγές που του συμβαίνουν. Το λέω για να σε ενθαρρύνω. Κι αυτό είναι ήδη σημαντικό. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να αλλάξεις έναν άνθρωπο ενάντια στη βούληση του. Είναι τελείως φυσιολογικό για παιδιά ειδικά στην εφηβεία να θέ-λουν να κάνουν τα πάντα ενάντια στην θέληση των γονιών τους. Είναι η περίοδος της αυτονομίας.

Εντάξει. Ένα μικρό διάλειμμα.


_______________________________________________________________________________________________________


Christian: Υπενθυμίζω τα τρία βασικά σημεία της εισαγωγής. Το πρώτο να αντιμετωπίσουμε την ΣΨΠ εφαρμοσμένη σε ασθενείς που υ-

ποφέρουν από παθολογίες. Σ’αυτό το πλαίσιο ως Σωματοψυχοπαιδαγωγοί δεν πρέπει να έχουμε μια γενικευμένη προσέγγιση αλλά θα μπορούσαμε να την πούμε μια προσέγγιση διαφοροποιημένη που παίρνει υπόψη της τον ασθενή ως μοναδικό και σε συνδυασμό με την παθολογία του. Κάθε ασθενής είναι μοναδικός μπροστά στην ασθένεια του. Και έχουμε πει επίσης ότι η ασθένεια επηρεάζει το άτομο. Μία από τις προκλήσεις μας λοιπόν είναι να μην ξεχωρίζουμε το άτομο από την παθολο-γία του.

Το δεύτερο πράγμα που είπα στην εισαγωγή ήταν ότι μέσα από την ιστορία μας, πώς περάσαμε από το να αναλαμβάνουμε τον πόνο μέσα από μια θεραπεία που απαιτούσε την δύναμη της αυτορρύθμισης του σώματος, προς μια θεραπεία η οποία εμπλέκει τον ασθενή και δρα πάνω στο ψυχικό βάσανο ζητώντας την εσωτε-ρική αντίληψη. Και το τελευταίο σε σχέση με την συνοδεία είναι η δουλειά για την νοηματοδότηση της εμπειρίας. Είναι η δουλειά πάνω στην συμπεριφορά και το νό-ημα της οδύνης. Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η παθολογία ή η οδύνη μπορεί να είναι πηγή μάθησης. Έχουμε ασθενείς που μας ευχαριστούν και μας λένε ότι αν δεν είχαν ποτέ πρόβλημα δεν θα είχαν έρθει σε επαφή με την μέθοδο. Με αυτήν την έννοια η παθολογία απέκτησε γι αυτούς ένα νόημα.

Το τρίτο είναι η διαφορά ανάμεσα στην υγεία-όπως-την-αντιλαμβανόμαστε και την αντικειμενική υγεία. Να το ξεκαθαρίσω λίγο. Κάποιος, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι είναι ασθενής, είναι ικανός να αντιληφθεί την ποιότητα της ζωής του. Και χονδρικά όταν λέμε ποιότητα ζωής εννοούμε να δίνει αξία στο ότι μπορεί ακόμη να μετακινηθεί, ότι μπορεί να κάνει ακόμη διάφορα πράγματα. Αυτή είναι η έννοια της υγείας δίπλα στην ασθένεια. Η υγεία-όπως-την-αντιλαμβανόμαστε είναι όλο αυτό που του δίνει την δυνατότητα να αντιληφθεί την ποιότητα της ζωής του. Και μας ταιριάζει καλά αυτό γιατί αναπτύσσουμε μια σχέση με την ποιότητα της ζωής. Μπορεί να εκτιμήσει για παράδειγμα ο ασθενής την ποιότητα της ψυχικής και συ-ναισθηματικής του κατάστασης. Τη σχέση του με τους άλλους. Υπάρχει μια ανάπτυ-ξη αυτής της αντιληπτικότητας. Η αντιληπτικότητα ότι πρέπει να αντιληφθεί την κα-τάσταση της υγείας του.

Αυτό που θα πρέπει να διαχειριστούμε τόσο ως θεραπευτές όσο και ως ασ-θενείς είναι αυτή η απόσταση ανάμεσα σε μία αντίληψη της κατάστασης της υγείας κατά την οποία ο ασθενής δεν αισθάνεται ασθενής και παράλληλα μια ασθένεια που εξελίσσεται και παραμένει παρούσα. Είναι δύο πράγματα στο ανθρώπινο όν: η ασθένεια και το άτομο. Είναι εκπληκτικό να διαπιστώνει κανείς ότι ακόμη και όντας ασθενείς μπορούμε να έρθουμε σε επαφή με την κατάσταση της υγείας μας. Ως θε-ραπευτές πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη σε αυτήν την κατάσταση της υγείας-όπως-την-αντιλαμβανόμαστε. Μέχρι την τελευταία μας ανάσα.

Έχω τρία πράγματα να αναπτύξω. Θα το κάνω εν συντομία. Γι αυτό το σεμινάριο έχουμε τρεις στόχους. Άρχισα λίγο με τον πρώτο. Είναι

να ταυτοποιήσουμε τις ιδιαιτερότητες της συνοδείας μέσω της ΣΨΠ των διαταρα-χών του σώματος. Το μάθημα θα προσανατολιστεί στην συνοδεία ενός ατόμου που παραπονιέται για σωματικό πόνο. Και όταν μιλάμε για πόνο μπαίνουμε σε ένα ο-


_______________________________________________________________________________________________________


λόκληρο σύμπαν. Ο ίδιος ο πόνος μπορεί να έχει πλήθος νοημάτων. Με το έντυπο1 που σας δόθηκε προσπάθησα λίγο να το αναπτύξω. Να αντιμετωπίσουμε έναν τύπο πόνων που είναι ο πιο συχνός στις συνεδρίες μας. Είναι αυτός που ονομάζουμε ψυ-χογενής πόνος, χωρίς αίτιο σωματόμορφο ή ψυχοσωματικό. Όλες αυτές οι σωματι-κές διαταραχές δεν έχουν συχνά αίτιο οργανικό, δηλαδή οι γιατροί δεν βρίσκουν τίποτε αλλά το άτομο είναι άρρωστο. Έρχεται λοιπόν κάποιος ασθενής που έχει μια ενόχληση σωματική της οποίας δεν είναι γνωστό το αίτιο και το γεγονός αυτό μεγε-θύνει τον πόνο και το άγχος του. Αν κάποιος είναι λίγο υποχόνδριος αμέσως το δραματοποιεί και σκέφτεται τον καρκίνο. Το να έχει κάποιος έναν πόνο και να μην ξέρει τι του συμβαίνει του δημιουργεί μεγάλο άγχος, αγωνία. Και αυτή η ίδια η α-γωνία μεγεθύνει τον πόνο. Έρχονται λοιπόν σε μας σε μία κατάσταση ανησυχίας. Ζητούν μια διάγνωση, ζητούν πληροφορίες. Τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα όταν εμείς κάνουμε διάγνωση και λέμε: είναι ψυχοσωματικό. Ένας ασθενής που δεν γνωρίζει τίποτε, ψυχοσωματικό δεν ξέρει τι θα πει, νομίζει ότι έχει πρόβλημα στο κεφάλι και αρχίζει να λέει: είμαι σοβαρά ασθενής, πρέπει να πάω να δω το ψυχίατ-ρο; Το περιγράφω λίγο αστεία. Είναι φανερό για μας ότι ο ψυχισμός επιδρά στο σώμα. Και όταν μιλάμε για σωματοποιήσεις είναι ένας όρος που μπορούμε να χρη-σιμοποιήσουμε, που όμως πραγματικά σημαίνει ότι πρόκειται για μετάβαση από μια ψυχική οδύνη στο σώμα. Έχουμε ένα άλμα. Ο Γκρότεκ ο φίλος του Φρόϋντ ανα-ρωτιόταν συνεχώς πώς γινόταν αυτό το άλμα από το ψυχικό στο σωματικό. Είχε την εντύπωση ότι ήταν σαν να περνάει από το κεφάλι και αναρωτιόταν πώς γίνεται αυ-τό το άλμα. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι οι άνθρωποι που έρχονται με ένα πόνο σω-ματικό, βρίσκονται συγχρόνως σε μια κατάσταση ψυχικής οδύνης. Και αυτή όμως η οδύνη είναι σωματική. Η ιδέα που μας βολεύει εμάς είναι να θεωρήσουμε ότι το βάσανο αυτό δεν είναι ένα βάσανο διαχωρισμένο από το σώμα. Όταν υποφέρω, υποφέρει και το σώμα μου. Δεν είμαστε σε θέση να νιώσουμε ακριβώς τι θα πει ψυχική οδύνη. Αυτό όμως που την ζει είναι το σώμα μου. Κι αυτό είναι κάτι φυσιο-λογικό. Αυτό που δεν θα ήταν φυσιολογικό θα ήταν να υποφέρει κανείς χωρίς να πονάει το σώμα του. Νομίζω ότι δεν θα νιώθαμε τίποτε. Πώς μπορεί να υποφέρου-με χωρίς να πονάει κάτι στο σώμα. Για να πάμε πιο μακριά ακόμα: πώς ξέρουμε ότι υποφέρουμε όταν δεν πονάει το σώμα; Επειδή το σώμα βρίσκεται σε ένταση, υπο-φέρω. Στην δική μας λοιπόν προσέγγιση δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην οδύνη και τον πόνο. Είναι ενοποιημένη κατάσταση. Όμως οι ασθενείς μας γιατί το σώμα τους εκφράζει το βάσανό του. Είναι ένας τρόπος να σωματοποιήσουν αυτό που α-ισθάνονται σαν βάσανο. Είναι ένας τρόπος να το βιώσουν. Κι επίσης να νιώσουν ζωντανοί. Δεν πρέπει κανείς να απορρίπτει το βάσανο, πρέπει να το βιώνει. Εκτός αν είναι παροδικό. Όπως κάποιος που έρχεται έχοντας ένα πένθος, αν πει δεν υπο-φέρω καθόλου αυτό είναι ύποπτο. Το να νιώθεις οδύνη, να πονάς είναι φυσιολογι-κό μέρος της ύπαρξης. Αυτό που είναι παθολογικό είναι όταν αυτό διαρκεί πολύ, όταν εγκαθίσταται και γίνεται χρόνιο.

Ο όρος σωματοποίηση προέρχεται από τον κόσμο της ψυχολογίας. Η έννοια ψυχοσωματικός προέρχεται από την ψυχανάλυση. Υπάρχουν πολλά ρεύματα αλλά η κεντρική ιδέα που περιγράφει η έννοια «ψυχο-σωματικός» είναι ότι ο πόνος, η οδύνη, η σωματοποίηση είναι η ασυνείδητη έκφραση μιας απώθησης που θέλει να 1 «Για μια σωματο-ψυχική συνοδεία της σωματικής διαταραχής». Christian Courraud. Κείμενο στο

τέλος αυτών των σημειώσεων.


_______________________________________________________________________________________________________


έρθει στην επιφάνεια. Αυτή είναι η κεντρική ιδέα. Ο πόνος αποτελεί μέρος εκδήλω-σης του ασυνείδητου, πραγμάτων που είναι απωθημένα στο ασυνείδητο και έρχον-ται στην επιφάνεια, στο συνειδητό. Δηλαδή η συνείδηση εισδύει στο ασυνείδητο μέσω του σώματος. Το ασυνείδητο εισδύει στο συνειδητό, το διασχίζει με συμβολι-κό τρόπο εμμέσως βέβαια γιατί το ασυνείδητο δεν δρα άμεσα. Η ανάλυση είναι που θα το εξηγήσει μετά. Όπως μπορεί να γίνει μέσα από ένα όνειρο, μέσα από ένα lap-sus.

Στην ΣΨΠ το σώμα φέρει όλες τις παρορμήσεις, όλα τα ένστικτα που έχουν απωθηθεί από το άτομο. Η οδύνη είναι όλες αυτές οι πιέσεις, οι παρορμήσεις που έχουν συσσωρευτεί και θέλουν να εκφραστούν.

Η δεύτερη ιδέα που κυκλοφορεί μέσα από αυτό το μοντέλο είναι ότι ο πόνος πάντα συνδέεται με κάποιον τραυματισμό της παιδικής ηλικίας. Εισάγεται λοιπόν εδώ η έννοια ενός απωθημένου τραυματισμού γύρω από τον οποίο έγινε η δόμηση του ατόμου. Η ΣΨΠ βλέπετε πάει πιο μακριά από την έννοια του ότι είναι κάτι που προέρχεται από το κεφάλι μας. Είναι βέβαια μια λέξη που την χρησιμοποιούμε πο-λύ εύκολα, η οποία όμως φέρει μέσα μια ολόκληρη αντίληψη που ξεπερνά την κοι-νή ιδέα ότι η ψυχική οδύνη είναι δεμένη με μια σωματική. Εμείς δεν είμαστε καθό-λου σε αυτήν την έννοια του σώματος. Παρόλα αυτά είναι σημαντικό όταν λέμε «ψυχοσωματικός» να ξέρουμε γιατί πράγμα μιλάμε. Για μας η θεωρία του ψυχοσω-ματικού είναι, χονδρικά, ότι όταν νιώθουμε άσχημα στο κεφάλι μας νιώθουμε άσ-χημα και στο σώμα μας, και μπορούμε να πούμε ότι αν ρυθμίσουμε το κεφάλι θα ρυθμιστεί και το σώμα. Όμως στην ΣΨΠ είναι αντίθετα. Ή αντιμετωπίζουμε και ένα άλλο ενδεχόμενο. Λέμε ότι αν είμαι άσχημα στο σώμα, είμαι άσχημα και στο κεφά-λι. Εμείς λοιπόν απευθυνόμαστε κυρίως στις παθολογίες τις σωματο-ψυχικές. Κάθε διαταραχή του οργανισμού επηρεάζει τον ψυχισμό. Άρα εμείς στην ΣΨΠ, η μεσολά-βηση που κάνουμε, είναι να περάσουμε μέσω του σώματος για να έχουμε μία δρά-ση στον ψυχισμό. Δρώντας πάνω στο σώμα θα επηρεάσουμε τον ψυχισμό. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Όταν δράτε επάνω στο σώμα μπορείτε να κάνετε το σώμα να περάσει από μία κατάσταση έντασης σε μία κατάσταση χαλάρωσης. Έχετε μία κατάσταση χαλάρωσης, άρα δράτε και στην ψυχική ένταση. Έχετε επίσης μία δράση πάνω στο γνωσιακό. Θα δούμε ότι μέσω της προσέγγισης μας κινητοποιούμε την προσοχή. Υπάρχει λοιπόν μια δράση σε όλη τη σφαίρα την γνωσιακή. Και πρέπει να ξέρετε ότι τα εργαλεία της γνώσης είναι εργαλεία που διαχειρίζονται τον πόνο. Η προσοχή συμμετέχει στην αντίληψη του πόνου. Θα δούμε λοιπόν ότι μαθαίνουμε στο άτομο να διαχειρίζεται αυτά τα εσωτερικά του εργαλεία. Δηλαδή να μπορεί να κινητοποιήσει την προσοχή του, να μπορεί να ζητήσει την βοήθεια της προσοχής.

Το τρίτο επίπεδο στο οποίο δρούμε είναι η συναισθηματική σφαίρα. Βλέπο-υμε ότι μέσω της προσέγγισης μας έχουμε μια επίδραση στον αντίκτυπο. Έχετε ασ-θενείς που ο πόνος τους είναι συνδεδεμένος με την συγκινησιακή τους κατάσταση. Στη δουλειά μας που δουλεύει στις συγκινήσεις έχουμε την δυνατότητα να δράσο-υμε στο συναισθηματικό επίπεδο, συγχρόνως και στο ψυχολογικό μέρος του συνα-ισθήματος, δηλ. υπάρχουν πόνοι που οφείλονται σε τραύματα μέσα στη ζωή. αλλά υπάρχουν επίσης άνθρωποι που υποφέρουν γιατί αισθάνονται ότι δεν υπάρχουν! Στο επίπεδο λοιπόν αυτού που λέμε ψυχολογικού κόσμου, αυτό μπορεί να έχει μια διάσταση ψυχολογική που μπορεί να την νιώσει κανείς σαν οδύνη με αντίκτυπο στο σώμα, αυτή λοιπόν η ψυχολογική κατάσταση σε σχέση με τη ζωή δίνει το αποτέ-λεσμα ένα άτομο να υποφέρει επειδή αισθάνεται ότι δεν υπάρχει. Θα δείτε ανθρώ-


_______________________________________________________________________________________________________


πους που υποφέρουν αλλά χωρίς αυτό να έχει σχέση με συγκεκριμένα γεγονότα. Υποφέρουν γιατί νιώθουν ότι δεν υπάρχουν, δεν έχουν αντίληψη του εαυτού τους. Μπορεί να είναι μια σιωπηλή οδύνη αλλά είναι μια οδύνη.

Το επίπεδο που θα δουλέψουμε είναι το επίπεδο της αναπαράστασης του νοήματος του πόνου. Θα δούμε ότι με τη δουλειά μας ορισμένα άτομα, όταν θέλετε να τα φροντίσετε, αρχίζουν να έχουν πρόσβαση στο νόημα της προβληματικής τους. Βλέπετε λοιπόν ότι δουλεύοντας σε ένα σώμα πάνω σε έναν πόνο, το πρόσωπο κα-τά την διάρκεια της θεραπείας μπορεί να συναντήσει το νόημα αυτών των σωματι-κών διαταραχών. Αυτό λοιπόν που είναι σημαντικό είναι ότι μέσω της σωματικής δουλειάς έχουμε μία δράση στη σφαιρικότητα του πόνου και της οδύνης. Τόσο στο σωματικό τόνο, στην ψυχική ένταση, σε όλη την γνωσιακή σφαίρα, στον συναισθη-ματικό κόσμο και γενικά στο νόημα. Όταν δουλεύουμε λοιπόν επάνω στο σώμα δεν δουλεύουμε έναν πόνο αλλά παίρνουμε υπόψη μας όλα τα στοιχεία που συμμετέ-χουν στην πολυπλοκότητα αυτού του πόνου. Γιατί σε έναν πόνο έχουμε συνιστώσες σωματικές, ψυχικές και γνωσιακές. Βλέπετε ότι είναι ένα ολόκληρο σύνολο που α-φορά σε αυτό που κάνουμε.

Επειδή το θέμα μας έχει πρακτική εφαρμογή, θα δουλέψουμε πάνω στο άγ-γιγμα και την κίνηση. Θα σας δώσω μια λίστα για να παρουσιάσετε ποια είναι η επι-χειρηματολογία της προσέγγισης μας χρησιμοποιώντας την χειραγωγή στην συνοδε-ία του πόνου.

Το πρώτο πράγμα για μας, όταν ερχόμαστε σε επαφή με κάποιον που πονάε-ι, αφού έχουμε κάνει την προσωπική συνέντευξη, είναι να «ανακρίνουμε» το σώμα του. Αν σας λέει: «πονάω εδώ, δεν ξέρω γιατί…», μπορεί να ξέρει ή να μην ξέρει αλ-λά έχει ένα minimum επίπεδο γνώσης. Ο ΣΨΠ έχει δύο συνομιλητές: τον ασθενή και το σώμα του. Αφού έχουμε κάνει πρώτα ένα λεκτικό ερωτηματολόγιο, (θα είναι η δουλειά που θα κάνετε ανάμεσα στα σεμινάρια, να παρακολουθήσετε έναν ασθενή κλινικά), θα σας δοθεί αυτό το ερωτηματολόγιο σε μορφή λίστας. Κάποιον λοιπόν που έχει έναν σωματικό πόνο θα του κάνετε ένα ερωτηματολόγιο, τόσο λεκτικό, όσο και των ιστών του σώματος του. Θα διατυπώσετε μια υπόθεση διαγνωστική ΣΨΠ και θα προτείνετε μία μεσολάβηση εξηγώντας του γιατί το κάνετε αυτό. Μετά την μεσολάβηση θα κάνετε έναν απολογισμό μαζί με τον ίδιο τον ασθενή. Θα γίνει μια ανταλλαγή. Αλλά κι εσείς επίσης θα αναφέρετε τι μάθατε μέσα από αυτήν την διαδικασία. Δηλαδή θα σας ζητηθεί μια κλινική εργασία. Αυτό δεν το έχω ολοκλη-ρώσει. Θα σας μοιραστεί σύντομα.

Για την χειραγωγή αυτό που θεωρώ σημαντικό στην πρώτη επαφή με έναν ασθενή ο οποίος πονάει πολύ είναι ότι το χέρι μπορεί να ανιχνεύσει τις διαταραχές. Κάποια πράγματα που δεν είναι σε τάξη, που όμως δεν τα συνειδητοποιεί ο ίδιος ο ασθενής αλλά και δεν φαίνονται στις ιατρικές εξετάσεις. Έρχονται άνθρωποι που λένε ότι πονάνε στη μέση, στην πλάτη… Ο άνθρωπος που έρχεται πονάει πολύ αλλά τα ιατρικά σημάδια δεν δικαιολογούν καθόλου το μέγεθος αυτού του πόνου. Δεν καταλαβαίνει κανείς γιατί πονάει τόσο πολύ ενώ δεν φαίνεται τίποτε. Υπάρχει μια δυσαναλογία ανάμεσα σ’αυτό που βλέπουν οι γιατροί και την διαταραχή. Εσείς μέ-σα στο πνεύμα σας, ακόμα κι αν υπάρχει μια παθολογία, επειδή δεν έχει συμπτώ-ματα αυτή η παθολογία, σαν να έχει κολλήσει κάποιο γρανάζι. Βλέπετε, για παράδε-ιγμα, ένα άτομο με μεγάλη σκολίωση που δεν πονά, αλλά αρκεί να κουνηθεί λίγο ένας σπόνδυλος και πονάει πολύ. Υπάρχει μια παθολογία αλλά υπάρχει και μία εξι-σορρόπηση. Αλλά κάτι τόσο μικρό να συμβεί διαταράσσεται η ισορροπία και τότε


_______________________________________________________________________________________________________


έχει συμπτώματα. Με το άγγιγμα αγγίζετε εκείνα τα σημάδια που ονομάζω υποκλι-νικά. Είναι δηλαδή αόρατα. Το δεύτερο πράγμα που είναι πάρα πολύ σημαντικό στο θέμα του πόνου, είναι ότι το ίδιο το άγγιγμα είναι παυσίπονο. Γιατί; Γιατί όταν αγγί-ζετε και πιο ειδικά όταν αγγίζετε και κινείστε με πολύ αργή ταχύτητα μπλοκάρετε τις πύλες του πόνου. Όταν αγγίζετε, δεν αγγίζετε ακριβώς τον ιστό αλλά και τους ιδιοδεκτικούς υποδοχείς. Όταν λοιπόν ζητάτε την κινητοποίηση όλου αυτού του ισ-τού, στέλνετε πληροφορίες προς τον νωτιαίο μυελό και τον εγκέφαλο και αυτό που είναι παράδοξο είναι ότι αυτές οι πληροφορίες που κινητοποιείτε με το άγγιγμα και την κίνηση των ιστών κάνετε μια διέγερση αισθητηριακή. Δεν κάνετε μόνο μια με-τατόπιση του ιστού. Οι αισθητήριες πληροφορίες που πυροδοτούνται από την κίνη-ση των χεριών σας είναι πολύ πιο γρήγορες από την αίσθηση του πόνου. Αν λοιπόν αυτό είναι η ροή του πόνου (δείχνει) και αυτό η αίσθηση της κίνησης, όταν διεγείρω αυτό φτάνει πρώτο, πριν από την αίσθηση του πόνου. Περνάει, κλείνει την πόρτα και η αίσθηση του πόνου δεν περνάει πια. Είναι η θεωρία του gate control2. Γι αυτό όταν πονάτε κάπου τρίβετε αυτό το σημείο. Κάνετε μία διέγερση που εμποδίζει το πέρασμα του πόνου. Το άγγιγμα λοιπόν έχει μια τέτοια λειτουργία μπλοκαρίσματος του πόνου. Το ίδιο και η κίνηση.

- Η κίνηση αλλάζει τη σχέση της προσοχής. Δεν είναι κι αυτός ένας παρά-

γοντας;

Christian: Επίσης. Είναι μια άλλη δράση αλλά κεντρική. Είναι πολύ σημαντικό να έχετε υπόψη σας ότι το ίδιο το άγγιγμα έχει δράση

πάνω στον πόνο και πάνω στην ευαισθησία. Αλλά το άγγιγμα έχει επίσης μία δράση στον ψυχισμό. Όταν αγγίζετε κι επειδή ζητάτε μια ψυχοτονική διαφοροποίηση, εισ-χωρείτε στον κόσμο του ψυχισμού. Κι έχετε μια δράση πάνω στην ψυχική ένταση που συμμετέχει στην αντίληψη του πόνου. Επομένως το ψυχοτονικό άγγιγμα είναι το εργαλείο που διαθέτουμε για να έχουμε μια δράση στην ψυχολογική διάσταση του πόνου. Για παράδειγμα όταν πονάω έχω μία ένταση. Αυτή η ένταση πυροδοτεί τον πόνο. Μέσω του ψυχοτονικού αγγίγματος θα απελευθερώσετε τις ψυχικές εν-τάσεις και το άτομο θα ηρεμήσει. Θα έχει λιγότερη αγωνία.

Άλλο στοιχείο πολύ σημαντικό, στο επίπεδο του αγγίγματος, είναι ότι το άγ-γιγμα μας, κινητοποιεί όλη την βιολογία της ευεξίας. Σας το είπα και πριν, ο Antonio Damasio3 μιλάει συνεχώς γι αυτό: η βιολογία του σώματος, η χημεία του σώματος, η τάση των αγγείων προσδιορίζουν την ψυχονοητική κατάσταση. Υπάρχει λοιπόν μια βιολογία της ευτυχίας, όπως υπάρχει και μια βιολογία της οδύνης. Το δικό μας άγγιγμα έχει μάλλον την τάση να κινητοποιεί την βιολογία της ευτυχίας που είναι αναλγητική. Γι αυτό τον λόγο όταν κάνετε αγωγή σε κάποιον μπορείτε να επιβεβαι-ώσετε ή όχι την δική του αξιολόγηση. Αν κάποιος σας λέει ότι νιώθει υπέροχα αλλά όταν τον αγγίζεις είναι παγωμένος, τότε ίσως κάποιο μέρος του εαυτού του είναι καλά αλλά κάποιο άλλο δεν είναι και τόσο καλά. Υπάρχει η έννοια της αυθεντικότη-τας όταν έχει να κάνει κάποιος με το σώμα. Το σώμα μας λέει αμέσως αν είμαστε ή όχι καλά, ακόμα κι αν το μυαλό μας λέει ότι είμαστε καλά. Κάποιος μπορεί να πει «έμαθα ένα δραματικό νέο αλλά παρόλα αυτά είμαι καλά». 2 Βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

3 Βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ


_______________________________________________________________________________________________________


Πρέπει πραγματικά να κάνει κάποιος την σύνδεση ότι: η βιολογική οδός της ευτυχίας είναι η ίδια με την αναλγητική βιολογία. Για αυτό οι ασθενείς μας έχουν μια ευφορία. Σαν να τους κάνεις μια μετάγγιση ευτυχίας.

Αυτά όσον αφορά στον πόνο και την οδύνη. Το πλεονέκτημα του αγγίγματος είναι ότι κινητοποιεί, ότι έχει να κάνει με

την μη λεκτική επικοινωνία. Για μας η επαφή δια χειρός είναι το status της μη λεκτι-κής επικοινωνίας.

Το πρώτο λοιπόν πράγμα που είναι αποτελεσματικό σε σχέση με τον πόνο και την οδύνη είναι ότι τελικά κάποιος άκουσε το σώμα του ασθενούς. Αυτό που ανακουφίζει είναι ότι επιτέλους κάποιος άκουσε αυτό το σώμα. Το άγγιγμα σας δεν είναι μόνο άγγιγμα. Είναι απάντηση σε κάποιο σώμα που δεν είχε πια δικαιώματα, που κανείς δεν το άκουγε. Τώρα σας μιλάω για το επάγγελμα μας. Όταν κανείς ακο-υμπήσει ένα σώμα στο σωστό σημείο, αυτό ανακουφίζει. Αυτή λοιπόν η «συνέντευ-ξη» των ιστών κάνει ώστε να ακούει ο θεραπευτής το σώμα του ασθενούς με τέτοιο τρόπο που ο ίδιος δεν είχε ακούσει. Και το σώμα το λατρεύει αυτό. Υπάρχει μια πραγματική διάσταση ακούσματος κι αυτό το άκουσμα είναι θεραπευτικό. Όπως όταν κάνει κάποιος ψυχοθεραπεία και υπάρχει κάποιος που τον ακούει. Και μόνο που τον ακούει είναι θεραπευτικό. Όχι γιατί μιλάει ο ασθενής αλλά γιατί έχει βρει κάποιον που τον ακούει και δεν τον κρίνει. Απλώς τον ακούει. Έτσι μπορεί να πει τι αισθάνεται.

Δεύτερο επίπεδο στο άγγιγμα είναι ότι θέτει σε κινητοποίηση την εκφραστι-κότητα του ίδιου του σώματος. Δηλαδή μέσω του αγγίγματος επιτρέπουμε στο σώ-μα να εκφράσει αυτό που δεν μπορεί ο ασθενής, δεν ξέρει, ή δεν θέλει να πει με λέξεις. Έχουμε λοιπόν μια οδό επικοινωνίας που δίνει τη δυνατότητα στον ασθενή να πει μέσω του σώματος του αυτό που δεν μπορεί να πει με λέξεις. Το ίδιο συμβα-ίνει και με την κίνηση. Ο ασθενής εκφράζει το εσωτερικό του με αυτόν τον τρόπο. Αυτή λοιπόν η συνέντευξη με τους ιστούς που στηρίζεται στο μη λεκτικό, κινητοποι-εί οδούς επικοινωνίας που ξεπερνούν το λεκτικό. Έτσι κάποιος ξαναβρίσκει την ε-παφή με την αυθεντικότητα του. Τοποθετούμε λοιπόν αυτή την επαφή με τους ισ-τούς σε βασικό στοιχείο της συνοδείας του ασθενούς. Το τελευταίο στοιχείο που παράγεται από την επαφή με τους ιστούς είναι μια ατμόσφαιρα αμοιβαιότητας α-νάμεσα στον ασθενή και τον θεραπευτή. Και αυτό κάνει καλό στον πόνο. Όταν ακο-ύσει κανείς τι έχει ειπωθεί σε σχέση με τον πόνο… πολλοί άνθρωποι λένε αναλαμ-βάνοντας έναν με πόνο, η ποιότητα της θεραπευτικής σχέσης είναι εξίσου σημαντι-κή με την ίδια την θεραπεία. Ευνοεί λοιπόν ένα κλίμα όπου ο ασθενής θα μπορέσει να είναι σε κατάσταση αμοιβαιότητας με τον θεραπευτή. Με το άγγιγμα έχουμε ε-πίσης την δυνατότητα, τι είναι αποτελεσματικό σε σχέση με τον πόνο, είναι η σύν-δεση ενός αγγίγματος που έχει να κάνει με τα συμπτώματα, με το άγγιγμα που έχει να κάνει με την επαφή. Το άγγιγμα που έχει μια στρατηγική για να αντιμετωπίσει κάποια συμπτώματα. Αυτό που έχετε μάθει, όταν για παράδειγμα, έχετε ένα πρόβ-λημα στη μέση, θα κάνετε τον πυραμοειδή, τον ψοΐτη, το ιερό κλπ. Έχετε μια στρα-τηγική που αντιμετωπίζει τα συμπτώματα που έχει ο ασθενής. Αυτό είναι το άγγιγ-μα που απευθύνεται στην παθολογία. Όμως το άγγιγμα της επαφής, της σχέσης που δημιουργείται, αυτό λαμβάνει υπόψη του τον ίδιο τον άνθρωπο. Βλέπετε πρέπει να πάρουμε υπόψη συγχρόνως την παθολογία και τον ίδιο τον ασθενή σαν άνθρωπο. Με αυτές τις συνθήκες όλη η τέχνη της θεραπείας είναι να συνδυάσει κανείς όλα αυτά τα αγγίγματα. Αν όμως έχετε μόνο ένα άγγιγμα επαφής και δεν έχετε πρόθεση


_______________________________________________________________________________________________________


θεραπευτική, δηλαδή κινήσεις, χειρονομίες που να στοχεύουν αυτό ή το άλλο στοι-χείο ίσως έτσι να επιδεινωθεί ο πόνος. Προβλήματα που κατά τη γνώμη μου υπάρ-χουν στην ΣΨΠ είναι ότι υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ένα άγγιγμα επαφής που αφυπνίζει την συνειδητότητα, που κάνει τον άλλον ευαίσθητο αλλά το άγγιγμα δεν τον απαλλάσσει από τις παθολογίες και τα μπλοκαρίσματα. Αυτό που ήταν μη συνε-ιδητό για τον ασθενή γίνεται συνειδητό αλλά υποφέρει ίσως και περισσότερο. Αυτό συμβαίνει στους εκπαιδευόμενους. Στην αρχή έρχονται μαθητές που πάνε όλα καλά σ’αυτούς και μετά αρχίζουν να πονάνε. Γιατί η δουλειά φέρνει στην επιφάνεια πα-θολογίες που μέχρι τότε ήταν αόρατες. Επομένως χρειάζεται μια ισορροπία ανάμε-σα στο άγγιγμα επαφής που αφυπνίζει την συνειδητότητα και στο άγγιγμα θεραπε-ίας που θα επικεντρωθεί στο συγκεκριμένο πρόβλημα του ασθενή. Είναι σημαντικό αυτό. Γιατί καμιά φορά συμβαίνει να υποφέρει περισσότερο ο ασθενής μετά την θεραπεία.

Δύο τελευταία πλεονεκτήματα του αγγίγματος. Μας επιτρέπει να κάνουμε έναν απολογισμό της κατάστασης υγείας της σωματικής και ψυχικής του ασθενούς. Αυτό που θα είναι ενδιαφέρον για σας θα είναι να μπορέσετε να κάνετε έναν εξει-δικευμένο απολογισμό. Όταν θα έχετε να αντιμετωπίσετε έναν πόνο, θα κάνετε θε-ραπεία και μετά θα έχετε πληροφορίες που θα σας δώσουν ενδείξεις για την συνο-λική κατάσταση της υγείας του ανθρώπου και πώς αυτός ο πόνος εμφανίζεται κάτω από τα χέρια σας. Δηλαδή υπάρχουν εντάσεις, υπάρχουν πυκνώσεις, υπάρχει κρύο, δεν υπάρχει βάθος… όλα αυτά έχοντας ένα αρχικό ενόχλημα με το οποίο ήρθε ο ασθενής, μετά έχετε μια πλήρη διάγνωση, γιατί μπορεί να υπάρχουν και άλλες εν-τάσεις σε απομακρυσμένα σημεία, να υπάρχει ζωτικότητα ή μη, το σύνολο όλων αυτών των στοιχείων θα σας κάνει να καταλάβετε καλύτερα τον συγκεκριμένο πό-νο. Και να κάνετε μία ανάλυση της παρουσίας και των αντιστάσεων.

Και το τελευταίο, που δεν είναι όμως και το πιο λίγο όταν ο άλλος υποφέρε-ι, το άγγιγμα είναι το καλύτερο μέσον για να κάνεις τον άνθρωπο να συγκεντρωθεί στον εαυτό του. Είναι σημαντικό γιατί όσοι υποφέρουν ή πονάνε πολύ κάποια στιγ-μή έχουν διαταραχές ταυτότητας. Νιώθουν ότι δεν αξίζουν πια, ότι είναι άχρηστοι. Φανταστείτε κάποιον νέο εργαζόμενο άνθρωπο που πονάει στη μέση, ξαφνικά νιώ-θει άχρηστος. Αρχίζει αυτή η κατάσταση να επιδρά στην ταυτότητα του. Και πρέπει να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε αυτήν την ταυτότητα του. Αυτά ήταν όλα ή-θελα να σας πω σε σχέση με το άγγιγμα, θα κάνουμε κίνηση μετά.

Τα σημεία κλειδιά της φασιαθεραπείας αλλά και της ΣΨΠ είναι τα ίδια. Το σημείο στήριξης, η βραδύτητα, η δυναμική παρακολούθηση, η πίεση, το γλίστρημα. Όλα αυτά είναι αναλγητικά, είναι ένα άγγιγμα κόντρα στον πόνο. Και θα αρχίσουμε να δουλεύουμε με αυτό.

Υπάρχουν ερωτήσεις; - Το ότι συνεχίζει να πονάει ο ασθενής μετά την συνεδρία, ο λόγος είναι

μόνον αυτός; Ότι δεν έχουμε κάνει σωστό άγγιγμα ή υπάρχουν κι άλλοι λόγοι;

Christian: Ίσως υπάρχουν κι άλλοι λόγοι. Βέβαια δεν μπορούμε να παραβ-

λέψουμε την υπόθεση ότι πιθανώς το άγγιγμα μας ή η κίνηση μας να μην ήταν απο-τελεσματική. αλλά δεν είναι μόνο αυτός ο λόγος. Εξαρτάται και από τον ασθενή ε-


_______________________________________________________________________________________________________


πίσης. Εξαρτάται επίσης από το είδος του πόνου. Η δουλειά που σας ζητάω είναι να αναπτύξετε την συλλογιστική σας επάνω σ’αυτό.

- Μπορεί να έχουμε δύο διαφορετικούς ασθενείς με τον ίδιο πόνο και ό-

μως να είναι εντελώς διαφορετικά τα αποτελέσματα.

Christian: Γι αυτό λέω ότι δεν υπάρχει μια παθολογία. ‘Έχουμε να κάνουμε με ένα άτομο. Και το άτομο έχει μια εξουσία πάνω στην υγεία του. Υπάρχουν τεχνι-κές που δεν απαιτούν την κινητοποίηση της εξουσίας του ασθενούς πάνω στην υγε-ία του. Εμείς όμως ως ΣΨΠ θεωρούμε ότι ίδιο το άτομο έχει την δυνατότητα να βρει την απάντηση του. Η ίδια η μέθοδος είναι θεραπευτική αλλά η μέθοδος μαζί με τον ασθενή, με τον θεραπευτή συν την εξουσία του ανθρώπου πάνω στην υγεία του, όλα αυτά αν ενωθούν μπορούν να κάνουν ένα θαύμα. Υπάρχουνε πολύ περισσότε-ρα στοιχεία που συμβάλλουν. Σε μια θεραπεία υπάρχουν στοιχεία που σας ανήκουν και στοιχεία που δεν σας ανήκουν. Για παράδειγμα, όταν κάνω μια θεραπεία, ότι μπορώ να κάνω το κάνω και ότι δεν μπορώ να κάνω εγώ το κάνει η κίνηση. Έχουμε πάντα να διαπραγματευτούμε, όταν κάνουμε μια θεραπεία, το να κάνουμε αυτό που είναι να κάνουμε και μετά να αφεθούμε να οδηγηθούμε από αυτήν την δύνα-μη. Να κάνουμε διάλογο με αυτήν την δύναμη. Αλλά σίγουρα δύο ασθενείς δεν αν-τιδρούν με τον ίδιο τρόπο. Παρόλα αυτά έχουν τον ίδιο πόνο.

- Αναφερθήκατε στο πώς βλέπει η ψυχανάλυση την σωματοποίηση. Θα

μπορούσατε να αναφερθείτε στο πώς βλέπει η ψυχοθεραπεία την σωμα-τοποίηση και πόσο αποτελεσματική είναι;

Christian: Από όσο γνωρίζω, αυτά όλα έχουν να κάνουν με θεραπείες συμ-

περιφορικές και γνωσιακές. Το ρεύμα της ανθρωπιστικής ψυχολογίας, λέει ότι όταν κάποιος πονάει και νιώθει άσχημα είναι γιατί σε γενικές γραμμές δεν ταυτίζεται με την διαδικασία αυτοπραγμάτωσης του. Θεωρούν ότι το ανθρώπινο όν εξελίσσεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Και στο ανθρώπινο όν υπάρχει αυτό που ονομά-ζουν «οργανισμική» (organismique) δύναμη πάντα έχει τάση να βαίνει προς την θε-ραπεία και την εξέλιξη-ολοκλήρωση του όντος. Μπορεί να πει κανείς ότι αυτή η δύ-ναμη σχεδόν οδηγεί το άτομο να γίνει ο εαυτός του. Είναι ροτζεριανή προσέγγιση4. Σε γενικές γραμμές έχουμε την τάση να γίνουμε αυτό που είναι η δυνατότητα μας να γίνουμε. Αυτό που θα μπορούσαμε να προτείνουμε ως αντίλογο είναι ότι αυτό είναι η εκδίπλωση ενός δυναμικού το οποίο ήδη υπάρχει. Δηλαδή είναι μια δυναμι-κή όπως η υγεία που είναι σχεδόν προσδιορισμένο και κατά τη διάρκεια της ζωής, η ίδια η ζωή το εξελίσσει. Βρίσκω ενδιαφέρουσα την άποψη σε σχέση με την παθολο-γία που λέει, μια ασθένεια ή μια νεύρωση εμφανίζεται όταν ένα άτομο δεν ταυτίζε-ται πια με αυτήν την δύναμη. Ότι αυτή η δύναμη της υγείας έχει εμποδιστεί να εκ-φραστεί. Ή έχει παρεκκλίνει από τον στόχο της. Είναι πολλοί άνθρωποι που υποφέ-ρουν γιατί πραγματικά δεν ταυτίζονται με αυτό που είναι πραγματικά. Έχουν το α-ίσθημα ότι περνάνε πλάι στην ζωή τους. Και η κεντρική ιδέα μεσολάβησης είναι να θεωρήσει κανείς ότι πρέπει να αφαιρέσουμε τα εμπόδια που εμποδίζουν την εξέλι-

4 Βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ


_______________________________________________________________________________________________________


ξη του ανθρώπου. Είναι το παράδειγμα του Rousseau5 που λέει πως αν έχεις ένα φυτό και το καταπιέσεις από πάνω με ένα εμπόδιο, αυτό θα συνεχίσει να αναπτύσ-σεται αλλά θα παραμορφωθεί. Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για τον άνθρωπο. Μπορεί να παραμορφωθεί από τα εμπόδια της ζωής, η οποία έχει κάνει αυτήν την δύναμη της εξέλιξης να διαστρεβλωθεί. Ενώ όταν αφαιρέσουμε αυτά τα εμπόδια το φυτό ορθώνεται. Είναι ιδέα του Rogers. Για μια δύναμη συμπαντική που τείνει πάν-τα προς το καλύτερο και να βρει απαντήσεις σωστά προσαρμοσμένες στο περιβάλ-λον. Σ’αυτήν την διαμεσολάβηση μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η σωματοποίηση είναι αυτό. Η έκφραση αυτής της ρήξης με την βαθύτερη φύση του είναι μας. Δεν ξέρω βέβαια αν το πιστεύετε αυτό, αλλά εγώ βρίσκω ότι ναι, υπάρχουν άνθρωποι που δεν βρίσκονται στη σωστή φάση με αυτό που είναι πραγματικά. Κάνουν πράγ-ματα για τα οποία δεν είναι φτιαγμένοι, κάνουν πράγματα που δεν τους αρέσουν. Αυτά όλα είναι μέρος της κακής τους κατάστασης.

Σε σχέση με την ψυχανάλυση η ΣΨΠ έχει να κάνει με το παρόν και το γίγνεσ-θαι στο μέλλον. Όταν ο Rogers μιλάει γι’αυτήν την organismique δύναμη -και γιατί την αποκαλεί έτσι, γιατί μπαίνει και η έννοια του σώματος-, αυτή η έννοια της δύ-ναμης δεν είναι τόσο απτή. Ενώ αυτό για το οποίο μιλάμε εμείς είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο. Όταν μιλάμε για δύναμη ανάπτυξης είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο: είναι κίνηση, μέσα στην ύλη που την αισθανόμαστε και νιώθουμε την δύναμη που έχει να μεταμορφώνει. Είναι η εσωτερική κίνηση που ωθεί και μας ωθεί προς το γίγνεσθαι αυτού που είμαστε και αυτού που δεν είμαστε. Υπάρχει ήδη μια διαφο-ρά. Η θεραπεία η γνωσιακή και η συμπεριφορική έχουν μια διαφορά: αυτό που εί-ναι σημαντικό στην συμπεριφορική θεραπεία είναι ότι μέσα στο άτομο κυκλοφορο-ύν ιδέες και στάσεις που είναι ανορθολογικές, όπως μια άποψη «κανείς δεν μ’αγαπάει». Η γνωσιακή και συμπεριφορική θεραπεία στοχεύουν στο να κάνουν το άτομο να συνειδητοποιήσει όλες αυτές τις ιδέες και στάσεις και να τις αντιμετωπί-σει. Να πει ας πούμε: για μένα είναι ξεκάθαρο ότι κανείς δεν μ’αγαπάει. Αυτή η ι-δέα προσδιορίζει όλη του την οπτική. Όλη του η ζωή έχει στηριχθεί σε αυτήν την εντύπωση. Αυτό το ονομάζουμε γνωσιακή διαστρέβλωση. Όλος ο κόσμος παρα-μορφώνεται μέσα από αυτήν την ιδέα. Όταν γίνεται εμφανές το σχήμα κάνουμε μια θεραπεία έκθεσης και βάζουμε τον ασθενή να δει την καθημερινή του ζωή αν όντως συμβαίνει έτσι. Στην ουσία ζητάμε από τον ασθενή να αλλάξει την παράσταση που έχει. Και η παθολογία είναι ακριβώς αυτές οι παράλογες σκέψεις που πυροδοτούν αρνητικές σκέψεις. Σκεφτείτε να λέω μπροστά σε ένα γκρουπ ότι κανείς δεν με α-γαπάει. Θα νιώθω μηδενικό. Υπάρχουν ένα σωρό σκέψεις που θα έρθουν και θα προσθέσουν κάποιες λέξεις στην αντίληψη μου που έχω για αυτό που έχω να αντι-μετωπίσω. Σε μας, στην ΣΨΠ, είναι λίγο διαφορετικό. Η γνωσιακή θεραπεία είναι επίσης μια θεραπεία του παρόντος. Δεν ψάχνουμε να καταλάβουμε αλλά να αλλά-ξουμε τα πράγματα. Είναι αυτό που ονομάζουμε σύντομες θεραπείες. Δεν θα κάνο-υμε αναλύσεις να καταλάβουμε γιατί όταν ήμουν μικρός δεν είχα το ύψος που επι-θυμούσα. Όχι θα δράσουμε στο παρόν. Για την ΣΨΠ υπάρχει ένα σώμα και ότι κάνει το αφορά και κυρίως η σχέση με αυτό το σώμα. Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ένα άτομο όταν έρχεται είναι όπως είναι αλλά έχει σίγουρα τα αντανακλαστικά της σχέ-σης του με το σώμα του. Και το πρώτο πράγμα που αλλάζουμε σε αυτόν δεν είναι η

5 http://en.wikipedia.org/wiki/Jean-Jacques_Rousseau


_______________________________________________________________________________________________________


συμπεριφορά του, ούτε οι σκέψεις του. Θα αλλάξουμε την επαφή και την σχέση που έχει με το σώμα του. Και αυτό θα πυροδοτήσει συνειδητοποιήσεις και αλλαγές συμπεριφοράς. Η πρώτη λοιπόν πραγματική μεταμόρφωση που έχουμε είναι η με-ταμόρφωση της επαφής με το σώμα. Ούτε αλλαγή των ιδεών, ούτε αλλαγή συμπε-ριφοράς, ούτε κατανόηση του παρελθόντος. Δεν είναι αυτό. Με κεντρική ιδέα πως όταν διεισδύουμε στην επαφή με το σώμα, τοποθετούμαστε στο σταυροδρόμι του παρόντος, του παρελθόντος και του μέλλοντος. Για μας η σχέση με το σώμα είναι διείσδυση, πηγαίνοντας να συναντήσουμε αυτό που πρόκειται να έρθει. Για μας η απάντηση είναι μπροστά. Στην ΣΨΠ αν ένα άτομο δεν πάει καλά θα πει ότι του λεί-πει μια πληροφορία. Αυτήν την πληροφορία μπορούμε να την βρούμε είτε σε μία καλύτερη κατανόηση του παρελθόντος, δηλαδή κάτι που στο παρελθόν δεν το κα-τάλαβα και με εμποδίζει να κατανοήσω το σήμερα, ή αφήνουμε να έρθει η απάντη-ση που βρίσκεται εμπρός. Για μας στην ΣΨΠ ο χρόνος είναι εκπαιδευτής. Αντί να βιάζομαι να πάρω μία απάντηση, κάνω ένα σημείο στήριξης. Και το σημείο στήριξης μου επιτρέπει να αφήσω να έρθει η απάντηση. Η απάντηση έρχεται σε μένα, δεν πάω εγώ να την βρω. Αυτό που θεραπεύουμε είναι η στάση της ενεργούς ουδετε-ρότητας. Ο χρόνος που έρχεται θα μας φέρει τις απαντήσεις που δεν έχουμε σήμε-ρα. Για αυτό λέμε ότι είμαστε μέσα σε αυτό που πρόκειται να έρθει. Αυτή απάντηση που πρόκειται να έρθει θα με κάνει να κατανοήσω καλύτερα ακόμη και το παρελ-θόν μου. Γιατί όλο το πρόβλημα του να δουλεύει κανείς με το παρελθόν είναι ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε βλέμμα προς το παρελθόν αν δεν αλλάξουμε την οπτι-κή μας για το παρόν. Αν εγώ μεταμορφωθώ στο παρόν μου, υπάρχει η ευκαιρία αν ξαναβιώσω κάτι που έχει να κάνει με το παρελθόν μου, ακόμη κι αν δεν έχω κατα-λάβει ακριβώς το αίτιο, θα μπορέσω να αντιδράσω διαφορετικά. Δεν θεωρώ ότι εί-μαστε υποχρεωμένοι να κατανοήσουμε όλο μας το παρελθόν για να αλλάξουμε. Αλλά δεν είναι και ένα εμπόδιο.

Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι να νιώσουμε ότι μέσω της ΣΨΠ επιτρέπου-με στο άτομο να διεισδύσει στην ποιότητα παρουσίας που μας τοποθετεί στον τόπο όλων των πιθανοτήτων. Και ξεκινώντας από αυτό τότε όλος ο κόσμος αλλάζει. Και αλλάζει και η οπτική μας.

Δεν ξέρω αν απάντησα στην ερώτηση σου. - Ήθελα να ρωτήσω αν έχουν προχωρήσει πολύ οι ψυχοθεραπευτές στο να

θεραπεύουν.

Christian: Νομίζω πως ναι. Υπάρχουν όλο και περισσότερες «σωματιστικές» θεραπείες. Αυτό από όσο γνωρίζω, γιατί αν υπάρχουν άνθρωποι με άλλη εμπειρία… όπως οι θεραπείες για παράδειγμα οι ραϊχικές θεωρούν το σώμα ως τον τόπο όπου έχουν απωθηθεί όλες οι απαγορεύσεις. Και υπάρχουν θεραπείες και τεχνικές που δρουν επάνω στο σώμα για να σπάσουν τις θωρακίσεις, να ελευθερώσουν συγκρα-τημένα συναισθήματα, συγκινήσεις. Βλέπουμε όμως ότι η δική μας εξειδίκευση εί-ναι να αναπτύξουμε την επαφή με το αισθητό σώμα. Στις σωματικές προσεγγίσεις υπάρχουν επίσης πολλές διαφορές.

- Μία σκέψη. Όταν λέγατε για τον Rogers και την organismique δύναμη

που ενισχύει την ανάπτυξη του δυναμικού σκέφτηκα ότι αυτό είναι η ζω-ή. Η ζωή είναι συνεχώς αντικρουόμενες δυνάμεις μέσα από τις οποίες


_______________________________________________________________________________________________________


αναπτυσσόμαστε. Άλλες μας προκαλούν μπλοκαρίσματα και άλλες μας βοηθάνε. Όταν το λέγατε αυτό σκέφτηκα ότι δεν υπάρχει λόγος να αφαι-ρεθούν αυτά τα εμπόδια. Πήγα να μιλήσω εκείνη τη στιγμή αλλά συνεχί-σατε να μιλάτε και σκεφτόμουνα ότι ο ένας τρόπος είναι να παρακολου-θώ αυτά που μου συμβαίνουν, όλες αυτές τις δυνάμεις κι εγώ να προ-σαρμόζομαι ή να βάζω ένα στόχο με σκοπό να αφαιρέσω όλες αυτές τις δυνάμεις. Και ένιωθα ότι κανένα από τα δύο δεν είναι επαρκές. Κι εκείνη τη στιγμή μιλήσατε για το σημείο στήριξης και μου δώσατε την απάντη-ση.

Christian: Το σημείο στήριξης είναι ίσως το εργαλείο για να κάνει κάποιος να συναντηθούν όλες αυτές οι φαινομενικά αντιφατικές δυνάμεις. Και όταν συναντών-ται δίνουν το καινούργιο. Είναι ακριβώς αυτό. Αισθανόμαστε καλά στη διάρκεια μι-ας αγωγής, όταν το σημείο στήριξης είναι η στιγμή όπου αισθανόμαστε μία δύναμη, μετά μια αντίσταση και το σημείο στήριξης επιτρέπει αυτήν την συνάντηση και την ήπια μεταμόρφωση. Η μεταμόρφωση είναι τόσο αργή και τόσο σταδιακή.

Έχεις κάνει μία πάρα πολύ καλή ανάλυση. - Η ερώτηση μου αφορά τον βαθμό του πόνου. Στην δουλειά μου έχω δυσ-

κολία να «μετρήσω» τον πόνο. Πονάω, είμαι αγχωμένος… δεν μπορώ να καταλάβω πόσο. Ασκώντας και την ΣΨΠ έχω επίσης δυσκολία να κατανο-ήσω το μέγεθος.

Christian: Έχεις κάποιες ενδείξεις δικές σου αλλά έχεις κι αυτά που σου λέει

ο ίδιος. Κάτω από τα χέρια σου μπορείς να δεις πολύ εύκολα αν έχεις ένα σώμα με άγχος ή ένα σώμα εξαντλημένο ή ένα σώμα με εντάσεις. Μπορείς να κάνεις έναν απολογισμό της κατάστασης.

- Για μένα αυτό είναι ο τύπος του πόνου και όχι ο βαθμός του.

Christian: Το τι αντιλαμβάνεται ο ασθενής αυτό είναι υποκειμενικό. Αλλά

αυτό που μπορεί να σε ενδιαφέρει περισσότερο είναι το αν υπάρχει κάποια αλλα-γή. Δεν μπορεί να μετρηθεί το μέγεθος του πόνου.

Διάλειμμα για φαγητό.


_______________________________________________________________________________________________________


Christian: Η πρακτική έχει σκοπό να δημιουργήσει έναν κοινό τόπο, μια ενό-τητα στο αισθητό ώστε να μπορέσουμε να συντονιστούμε. Για να συντονιστούμε όλοι μαζί, θα κάνουμε κάτι όλοι μαζί δηλαδή τον σωματοψυχικό συντονισμό. Το δεύτερο είναι γι αυτόν που έχει το ρόλο του ασθενούς, όσοι από εσάς δεν θέλετε να πάρετε θεραπεία να σηκώσετε το χέρι. Αυτοί που είναι ξαπλωμένοι θα επωφεληθο-ύν.

Επειδή δεν σας γνωρίζω καλά θα προσπαθήσουμε σήμερα το απόγευμα μέ-σω της πρακτικής να βρεθούμε.

Όλοι έτοιμοι;

Κλείστε τα μάτια. Κλείνοντας τα μάτια απλά νιώθουμε την ευκαιρία που έχουμε

να νιώσουμε την σιωπή. Ήδη μέσα στην σιωπή εγκαθιστούμε έναν όγκο, μια παρουσία. Μια ποιότητα προσοχής. Αυτή η σιωπή είναι ένα μέσο για να μπορέσει να εισχωρήσει

κανείς πιο βαθιά στο άκουσμα. Σ’αυτό το άκουσμα προσπαθήστε να μην παρεμβάλετε κάτι δι-

κό σας, αλλά πιο πολύ να το υποδεχτείτε. Η σιωπή γίνεται σαν μια παρουσία. Αγγίξτε τον θώρακα και πιάστε καλά τους θωρακικούς. Δεν το

λέω για να μπείτε σε λεπτομέρεια αλλά σε μια περιοχή που πραγματι-κά να είστε στους ιστούς.

Αρχίζουμε την αγωγή. Μπορείτε να βρείτε τα χέρια σας (…) και μετά χωρίς να κάνετε

τίποτε εσείς, μπορείτε να ακούσετε. Στην αρχή προσπαθήστε μόνο να νιώσετε την κίνηση, αλλά συ-

νειδητοποιώντας ότι σ’αυτήν τη στάση της μη κατευθυντικότητας πο-λύ γρήγορα έχετε βαρεθεί.

Μετά μπορούμε να αφήσουμε τον ασθενή να μιλήσει χωρίς να κάνουμε τίποτε.

Τώρα θα δώσουμε μια κατεύθυνση. Θα το κάνουμε όλοι μαζί. Πρώτα ένα αργό τράβηγμα προς το κρανίο. Πολύ αργά. Τρα-

βήξτε το δέρμα. Νιώστε αν έρχεται το βάθος. Νιώστε αν η μάζα του θώρακα

έρχεται στα χέρια σας ή αντίθετα αν έχετε την αίσθηση ότι τα χέρια σας γλιστράνε στο θώρακα.

Κάντε ένα σημείο στήριξης. Στο σημείο στήριξης θα έχετε άλλο ένα σημείο αφούγκρασης. Το σημείο στήριξης δεν είναι μόνο μια παύση αλλά είναι μια

ποιότητα ακούσματος. Υποδεχτείτε την απάντηση. Ή έχετε μια απόκριση, είτε δεν απαντάει αμέσως ο ασθενής. Αν νιώσετε μια χαλάρωση φεύγετε. Αν όμως δεν έχετε καμία

απόκριση φεύγετε επίσης. Πηγαίνετε αργά προς τα πόδια. Γλιστρήστε προς τα πόδια και

να έχετε και τα δύο σας χέρια μέσα.


_______________________________________________________________________________________________________


Τραβήξτε όλες τις επιφανειακές fascias και βάλτε ένα σημείο στήριξης.

Κι εδώ ισχύει το ίδιο. Ακούστε, υποδεχτείτε. Μην κάνετε τίπο-τα. Το σημείο στήριξης είναι το σημείο που παραχωρείτε την εξουσία στον θεραπευόμενο

Κυρίως νιώστε ότι στο σημείο στήριξης βρίσκεται όλη η ζωτικό-

τητα. Η παρουσία των χεριών σας επιτρέπει στο σώμα, επιτρέπει στην

κίνηση να έρθει στα χέρια σας.

Περιμένετε το λιώσιμο.

Αφεθείτε. Στο σημείο στήριξης αφήνεστε.

Ξαναφεύγουμε.

Δύο τρόποι υπάρχουν για να φύγετε. Είτε φεύγοντας εσείς οι

ίδιοι, είτε νιώθετε τους ιστούς που ανεβαίνουν.

Πηγαίνετε προς τα πάνω.

Λίγο πιο αργά για να αγγίξετε το πιο βαθύ μέρος.

Δεύτερο ταξίδι. Πρέπει να έχετε μία αντίσταση. Αντίσταση του

θώρακα που βάζει μέσα και τις πλευρές. Πιέζετε όλη την θωρακική κο-

ιλότητα και το περιόστεο.

Και τώρα κάνετε ένα σημείο στήριξης λίγο πιο βαθύ.

Ακούστε.

Τα δάχτυλα σας είναι τοποθετημένα και κάτω από τα δάχτυλα

σας ακούστε μια τονικότητα. Νιώστε την τονική ένταση που έρχεται

στα χέρια σας.

Νιώστε αυτήν την τονική ένταση που λιώνει προοδευτικά.

Ο θεραπευόμενος είναι στη διαδικασία να αλλάξει την ψυχική

του κατάσταση.

Φεύγετε αργά, μαλακά.

Νιώστε τη συνέχεια ανάμεσα στο σημείο στήριξης και στην κί-

νηση. μπείτε μέσα στις πλευρές χωρίς όμως να πιέζετε. Είναι θέμα πο-

ιότητας. Η βραδύτητα είναι που θα κάνει αυτό που συμβαίνει να αγγί-

ζει τους πνεύμονες. Ή αριστερά την καρδιά.

Νιώστε την αντίσταση όλου του εσωτερικού μέρους του θώρα-

κα. Αργά, μαλακά.

Βρείτε τώρα το σημείο στήριξης που θα αφορά τρία στρώματα

βάθους. Το δέρμα, την fascia, το περιόστεο, τον υπεζωκότα και τους

πνεύμονες. Εδώ θα κάνετε ένα σημείο στήριξης του συνόλου του ατό-

μου. Όπως το άγγιγμα αφορά το βαθύ μέρος τόσο αφορά το σύνολο

του προσώπου.

Ξαναφεύγετε. Μαλακά.

Η κίνηση έρχεται στα χέρια σας.

Ακούστε έχοντας μία ενεργό ουδετερότητα.

Σημείο στήριξης.


_______________________________________________________________________________________________________


Τώρα οι θεραπευόμενοι νιώστε το σημείο στήριξης που πυρο-

δοτεί μέσα σας αλλαγές της κατάστασής σας.

Στο σημείο στήριξης, μετά από 1-2 φορές νιώθετε μία ρυθμι-

κότητα.

Επανερχόμαστε.

Τώρα ένα χέρι ανεβαίνει το άλλο κατεβαίνει. Τα δύο χέρια

συγχρόνως.

Ήρθατε σε επαφή με ένα βάθος;

Από την μεριά που κατεβαίνει το χέρι νιώστε ότι ο πνεύμονας

γλιστρά. Από την μεριά που ανεβαίνει το χέρι νιώστε τον πνεύμονα

που εισπνέει.

Να έχετε ένα άγγιγμα όγκου και όχι μόνον ιστών. Το άγγιγμα

όγκου είναι ένα άγγιγμα που αφορά όλα τα πράγματα που αγγίζετε

από την περιφέρεια ως το βάθος.

Αυτό που είναι σημαντικό να νιώσετε είναι ότι δεν είναι η κί-

νηση που μας διορθώνει αλλά η πιο σημαντική φάση της θεραπείας

είναι η στιγμή παύσης.

Βάλτε λοιπόν σημείο στήριξης και περιμένετε. Κι ακούστε την

απάντηση, νιώστε τον χρόνο που φέρει το σώμα και που έρχεται στα

χέρια σας.

Κι αφήστε το να κατοικήσει στα χέρια σας.

Το άγγιγμα αγγίζει τον θεραπευόμενο.

Νιώστε τα μικρά λιωσίματα και κυρίως έναν συνολικό όγκο

που δουλεύει όλος μαζί κι όχι μόνο αυτό που είναι κάτω από τα χέρια

σας.


Νιώστε εσείς οι θεραπευτές να γλιστράτε μέσα στην κίνηση με

τους αγκώνες σας, με τους ώμους σας, με τον κορμό σας. Χωρίς να

υπάρχει κενό ανάμεσα στα χέρια και το σώμα σας.

Και μόλις φτάνει το σημείο στήριξης βρείτε μέσα στα χέρια σας

αυτήν την ενεργό ουδετερότητα, που κάνει ώστε αυτή η ένταση η α-

ναζωογονητική να περνάει στο σώμα σας.

Σημείο στήριξης. Περιμένετε. Συνοδέψτε τον χρόνο στο σημείο

στήριξης. Νιώστε κάτω από τα χέρια σας αυτήν την δύναμη που δονε-

ίται, που αναδομείται και που διανέμεται και κυκλοφορεί στον οργα-

νισμό. Νιώστε αν μπορείτε να πάτε σε μεγαλύτερο βάθος, ή σε εύρος.

Αλλά πάντα με μία συνέχεια. Νιώστε ότι ζητάτε την συμμετοχή του

θεραπευόμενου. Νιώστε ότι κάθε φορά που ζητάτε την συμμετοχή

του εκείνος κάνει διάλογο μαζί σας.

Τώρα κάντε ένα σημείο στήριξης που αφορά στην καρδιά. Και

τα πιο βαθιά πεδία του πνεύμονα. Νιώστε ότι η κίνηση αρχίζει να


_______________________________________________________________________________________________________


περνάει στους πνεύμονες και στην σπονδυλική στήλη. Στο κρανίο.

Αφήστε το να κυκλοφορεί. Το σημείο στήριξης δεν πρέπει να μπλοκά-

ρει.

Τώρα θα πάμε στο διάφραγμα.

Στο επίπεδο του θώρακα είστε μέσα στον συναισθηματικό το-μέα. Στην εν τω βάθει fascia που είναι η έδρα των συναισθημάτων, της καρδιάς, και οι ασθενείς που έχουν την αίσθηση ότι πνίγονται και έχουν μια καταπίεση όλα αυτά βρίσκονται σε αυτήν την ύλη. Επίσης δια μέσου του διαφράγματος θα πάτε να ρυθμίσετε όλους τους ρυθ-μούς του σώματος.

Θα κάνετε μία διέγερση. Τώρα με τα δύο χέρια τραβάτε το δι-

άφραγμα προς τα πάνω.

Αισθανθείτε ότι το διάφραγμα έχει μια ανισορροπία. Ακούστε.

Νιώστε ότι το τράβηγμα σας φτάνει μέχρι τη λεκάνη στο πίσω

μέρος.


Περιμένουμε.

Συχνά φεύγουμε πολύ γρήγορα και δεν αφήνουμε χρόνο στον

θεραπευόμενο να πάρει την σκυτάλη εκείνος.

Προσοχή. Νιώστε τη στιγμή κατά την οποία το διάφραγμα χα-

λαρώνει και βυθίζεται στην κοιλιακή χώρα. Νιώστε ότι τα χέρια σας

βυθίζονται ή αντίθετα διαπιστώστε ότι τα χέρια σας δεν έχουν βρει το

βάθος.

Βάλτε προς τα κάτω ένα σημείο στήριξης.

Περιμένετε.

Αφήστε να έρθει.

Βλέπετε ότι στην αρχή όλες σας οι κινήσεις έχουν σκοπό να κι-

νητοποιήσουν αυτήν την εσωτερική δύναμη. Κάθε σημείο στήριξης

πρέπει να διευρύνει αυτήν την εσωτερική δύναμη.

Επιβραδύνετε λίγο τον ρυθμό σας.

Αρχίστε να νιώθετε ότι το άγγιγμα σας αφορά τώρα στα όργα-

να.

Υπάρχουν ρυθμοί παντού οι οποίοι αποδεσμεύονται.

Μην συγκεντρώνεστε επάνω στα χέρια σας. Αφήστε τις επιδ-

ράσεις να πυροδοτηθούν παντού στο σώμα.

Καθώς είστε προς τα κάτω εισχωρήστε στην κοιλιά.


Είναι καλό να νιώθει κανείς αυτήν την πνοή που έρχεται από

το εσωτερικό.

Νιώστε το σημείο στήριξης, την κίνηση. Η κίνηση παίρνει την

σκυτάλη της δικής σας ώθησης. Στην αρχή σπρώχνετε τους ιστούς και


_______________________________________________________________________________________________________


μετά προοδευτικά το σώμα το ίδιο παίρνει την σκυτάλη. Αρχίζει να

ακούγεται η γλώσσα του σώματος.

Ο τόνος εξισορροπείται γύρω από το σημείο στήριξης. Νιώστε

πολύ ξεκάθαρα ότι στην αρχή υπάρχει μια ανισορροπία στο πάνω και

στο κάτω, υπάρχει μια ανισορροπία ανάμεσα στο δεξί και αριστερό

χέρι και σταδιακά νιώθετε μία αναδόμηση της τονικής ταυτότητας.

Τώρα το ένα χέρι ανεβαίνει ενώ το άλλο κατεβαίνει.

Ακολουθήστε την κίνηση.

Τώρα πηγαίνετε όλο και περισσότερο στα αιτήματα του σώμα-

τος. Αντί να διαλέξετε … αντιληφτείτε το διάφραγμα να κατεβαίνει. Κι

όταν το ένα χέρι ανεβαίνει ενώ το άλλο κατεβαίνει νιώστε ότι το χέρι

σας, αυτό που κάνει, αφορά όλη τη σπονδυλική στήλη.

Και ο θεραπευόμενος αισθάνεται την στιγμή που αγγίζουμε

ένα μέρος του εαυτού του που συνήθως δεν κινητοποιείται.

Τώρα θα μείνετε λιγότερο χρόνο στο σημείο στήριξης. Όλο και

πιο λίγο. Διότι αρχίζετε να έχετε ζωτικότητα. Να έχετε εύρος. Όταν α-

νεβαίνει να φτάνει ως τα πόδια.

Μπείτε στην υποκειμενικότητα. Μην σταματάτε στα χέρια σας

τώρα. Οι άκρες των δαχτύλων σας να φτάνουν ως τα πόδια.

Πολύ αργά. Πολύ μαλακά.

Κάντε τα δύο ημίσεα του σώματος να γλιστρήσουν μεταξύ το-

υς.

Τώρα κάντε ελεύθερη κίνηση.

Στο επόμενο σημείο στήριξης αντί να προσπαθήσετε να πάτε

στην αντίθετη κατεύθυνση υποδεχτείτε την κίνηση και εισχωρήστε

σ’αυτό που ζητάει το σώμα.

Αργά.

Το ένα χέρι μπορεί να θέλει να στρίψει… το άλλο να βυθιστεί…

αλλά νιώστε ότι συγχρονιζόσαστε με το πραγματικό αίτημα του σώ-

ματος. η ελεύθερη κίνηση να είναι η έκφραση του σώματος που θέλει

να ξαναβρεί το δρόμο του. Και ξαναβρίσκει την κατεύθυνση του μέσα

στην ύλη. Η κίνηση πυροδοτείται, το δυναμικό του σώματος επίσης.

Πρέπει να νιώσετε τη στιγμή που γίνεται αυτόνομο σε σχέση με την

ύλη.

Αντί να το αφήσετε μόνο του να κυλάει σαν ένα υγρό οδηγήστε

αυτήν την κίνηση σε καθορισμένες ζώνες.

Βρείτε ένα πέρασμα. Τα δάχτυλα σας βρίσκουν τον προσανα-

τολισμό της κίνησης.

Στο σημείο στήριξης δεν γίνεται μόνο με τους όρους του ταξι-

διού αλλά γίνεται με βάση τα βαθιά αιτήματα του σώματος. Σε κάθε

σημείο στήριξης περιμένετε να διευρυνθεί η κίνηση. Να εμπλουτιστεί.


_______________________________________________________________________________________________________


Τώρα θα πιάσετε τα δύο βραχιόνια. Η λαβή να γίνει πιο κοντά

στον αγκώνα. Τα δάχτυλα σας θα ακουμπάνε στην κοιλότητα του αγ-

κώνα. απελευθερώστε όλες τις εντάσεις που υπάρχουν στις αρθρώσε-

ις.

Ένα χέρι κατεβαίνει. Προσπαθήστε το χέρι που κατεβαίνει να

πάει να συναντήσει την ένταση που υπάρχει στον ώμο. Σαν με το χέρι

που κατεβαίνει να ψάχνετε το χέρι που είναι στην άλλη μεριά. Δηλα-

δή υπάρχει μια σύνδεση ανάμεσα στα δύο χέρια σαν να είναι ενωμέ-

να με μία κλωστή.

Βρείτε ένα σημείο στήριξης κάτω και ένα σημείο στήριξης επά-

νω.

Περιμένετε. Περιμένετε ώστε ο τόνος να κατακλύσει το σημείο

στήριξης.

Ακούστε.

Με κλειστά τα μάτια, κι ενώ δεν κινείστε πια, προσπαθήστε να

μαντέψετε πού γίνεται η κίνηση. Στον αριστερό ώμο, στον αγκώνα,

στον λαιμό;

Νιώστε τις ζώνες που αφορά το άγγιγμα σας χωρίς να τις βλέ-

πετε.

Προσοχή τώρα. Μετά τη φάση έντασης να συλλάβετε την πα-

ρόρμηση της επιστροφής και το λιώσιμο. Μετά το λιώσιμο οδηγείτε

συγχρόνως και τα δύο χέρια με την συνειδητότητα της συνολικότητας.

Νιώστε τους ώμους που κρατάνε αντίσταση και δεν ακολου-

θούν την κίνηση. Νιώστε ποιες ζώνες του σώματος δεν ακολουθούν

την κίνηση. Είτε στο βάθος, είτε σε απόσταση. Όταν έχετε έναν ώμο

που κατεβαίνει είναι σαν να έχετε βαγόνια που τραβάνε το ένα το άλ-

λο και νιώστε ότι όλα αυτά τα ακίνητα σημεία τα αφορά το άγγιγμα

σας.


Ακούμε.

Νιώστε ότι στο σημείο στήριξης πάλι παίρνετε τον χρόνο σας.

Να εγκατασταθείτε σε αυτό το σημείο στήριξης, να νιώσετε ότι συνο-

δεύετε και παρατηρείτε και τις επιδράσεις αυτού που κάνετε.

Ξαναφεύγετε τώρα.

Νιώστε τον ρυθμό που κερδίζει τον δικέφαλο. Έχετε την εντύ-

πωση ότι κυλάει ο δικέφαλος μέσα στην εσωτερική κίνηση. Αυτή η

εσωτερική δύναμη του μυός που αναπνέει. Το άτομο ξαναβρίσκει την

αυτονομία του μέσα στην ύλη του.

Οι θεραπευόμενοι νιώστε τα σημεία του εαυτού σας που αφή-

νονται.

Αφήστε να έρθουν τα οστά.


_______________________________________________________________________________________________________


Πολύ μαλακά.

Σημείο στήριξης στο οστό.

Χωρίς να πιέσετε πιο δυνατά.

Το οστό είναι ένας τρόπος της ύπαρξης. Όσο πιο δυνατά πιέζε-

τε τόσο το οστό γίνεται πιο σκληρό. Νιώστε την πυκνότητα στα χέρια

σας.

Νιώστε τον ρυθμό. Είναι ωραίο να νιώθει κανείς τον ρυθμό.

Έχετε την εντύπωση ότι μετά το χαλάρωμα στο σημείο στήριξης υπάρ-

χει μια ώθηση πιο βαθιά, τρυφερή. Όταν αυτός ο ρυθμός εγκαθίστα-

ται στον άνθρωπο, τότε αυτός έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με την

ζωτικότητα του και τις εσωτερικές του ωθήσεις.

Νιώστε ότι το μπράτσο γίνεται μια κινούμενη ύλη.

Τώρα οι θεραπευτές σηκώνονται όρθιοι και πιάνουνε τους μη-

ρούς.

Θα κάνετε ένα σημείο στήριξης προς τη λεκάνη.

Νιώστε αν οι τετρακέφαλοι γλιστράνε ή κολλάνε.

Φύγετε προς τα πάνω. Νιώστε ποιος μυς έχει περισσότερη ζω-

τικότητα. Νιώστε μια μικρή χαλάρωση. Ξαναφεύγετε

Τραβήξτε προς τα κάτω.

Ο θεραπευόμενος να νιώσει ότι αφορά όλο του το εύρος αυτό

που γίνεται.

Υπάρχει ένα πόδι που τραβάει δυνατά σαν να υπάρχει μια ανι-

σορροπία. Ακούστε. Ακόμα αφήστε να έρθει ο τόνος. Περιμένετε ώστε

ο τόνος να κερδίσει και τα δυο σας χέρια. Νιώστε το χέρι που χαλα-

ρώνει πρώτο.

Ξεκινήστε. Αλλά μέσα στην βιορυθμία, μέσα στην βραδύτητα.

Δεν είναι μια κίνηση που την ακολουθείτε μόνο, είναι μια ρυθμικότη-

τα. Πάει μακριά. Σαν να θέλετε να ανεβάσετε μια κάλτσα.

Περιμένετε τον ρυθμό.

Στην πραγματικότητα δεν κατεβαίνετε όταν κατέβει ο ιστός αλ-

λά όταν ο ρυθμός περάσει μέσα στον ιστό.

Τώρα αφήστε να έρθει το οστό. Επιβραδύνετε λιγάκι. Και νιώσ-

τε ότι έρχεται το μηριαίο οστό από το βάθος. Το αισθάνεστε σκληρό;

Πυκνό; Ή έχετε την εντύπωση ότι έχει λιώσει; Μόλις προχωρήσετε στο

οστό βρίσκεστε στο βάθος. Στον ψυχισμό. Σαν να αγγίζατε το δέρμα

του όντος. Αυτό που νιώθετε κάτω από τα χέρια σας είναι τι ίδιο το όν

που το κάνετε να διασταλεί.

Μετά από αυτό θα συνεχίσετε με ένα χέρι επάνω, ένα χέρι κά-

τω. Σαν να χωρίζατε την λεκάνη στα δύο.


_______________________________________________________________________________________________________


Μην είστε μόνο στα χέρια σας. Κατεβείτε μέχρι τον ψοΐτη.

Μέχρι τον ώμο, μέχρι το κρανίο.


Αφήστε την ένταση να κατακλύσει τα χέρια σας. Ακούστε. Στο

σημείο στήριξης παρατηρήστε τον εαυτό σας. Σε χαλαρή στάση. Αυτή

η χαλαρή στάση σας επιτρέπει να μπείτε σε συνήχηση με τον τόνο του

θεραπευόμενου. Νιώστε τις μικρές χαλαρώσεις. Όχι μόνο στα χέρια τα

δικά σας. Όχι μόνο στη συνειδητότητα σας. Αλλά σε όλη την έκταση

του σώματος σας. Σαν να υπάρχει μ’αυτό ένας τονικός διάλογος.

Πολύ καλά.

Νιώστε ότι όλα τα σημεία στήριξης δεν έχουν την ίδια φύση.

Υπάρχουν τα βασικά σημεία στήριξης που είναι πραγματικές παύσεις

για τον θεραπευόμενο. Χρόνος παύσης. Κάτω από τα χέρια σας ο θε-

ραπευόμενος ξαναβρίσκει την παρουσία στον εαυτό του. Είναι σαν τα

σημεία στήριξης σας να επιτρέπουν στον θεραπευόμενο να βλέπει τη

ζωή του με …

Συντονιστείτε.

Όταν λέω συντονιστείτε εννοώ να νιώσετε ότι στο σημείο στή-

ριξης υπάρχει ένας συγχρονισμός ανάμεσα στα δυο σας χέρια. Νιώ-

θουν την ίδια τονική αντίδραση, το ίδιο λιώσιμο και την ίδια στιγμή

εκκίνησης. Τώρα κρατήστε το ένα χέρι στον έναν μηρό και το άλλο στο

μπράτσο από την ίδια πλευρά.

Τώρα θα δουλέψουν τα δυο σας χέρια σε απόσταση το ένα

από το άλλο. Αυτό γίνεται για να νιώσετε όταν απομακρύνονται τα

δυο σας χέρια ή όταν γειτνιάζουν δεν χάνετε καθόλου το διάστημα,

τον χώρο που βρίσκεται ανάμεσα στα δυο σας χέρια.

Τώρα τα απομακρύνουμε.

Βρείτε το σημείο στήριξης που ανταποκρίνεται και στα δύο χέ-

ρια. Πού βάζετε ένταση σε όλο το μισό του σώματος. Μπορείτε να κά-

νετε μικρές διορθωτικές κινήσεις. Βρείτε το κοινό σημείο στήριξης.

Τα δύο αυτά σημεία στήριξης πάνω και κάτω κάνουν ένα πιο

σφαιρικό σημείο στήριξης γιατί ανάμεσα στα χέρια παίρνετε υπόψη

σας όλο το εύρος.

Περιμένετε ώστε το λιώσιμο να πλησιάσει τα χέρια σας. Τα δυο

χέρια πλησιάζουν και η κίνηση είναι και στα δύο της ίδιας φύσης. Εισ-

χωρήστε στην ζώνη που έχετε την μεγαλύτερη αντίσταση. Δεν είναι

ακριβώς το ίδιο και στα δύο χέρια. Πιέστε λίγο περισσότερο την μεριά

που είναι πιο σκληρή και ακούστε. Θα νιώσετε τη στιγμή που όλα θα

ανοίξουν. Υπάρχει ένα αίτημα ανοίγματος. Και θα νιώσετε αυτό το

άνοιγμα σε σπιράλ ή διαγώνιο.

Βρείτε το άνοιγμα που ανταποκρίνεται στο εσωτερικό αίτημα.


_______________________________________________________________________________________________________


Νιώστε το αίτημα. Νιώστε το αίτημα όχι μόνο σε σχέση με την

κατεύθυνση των χεριών σας αλλά και με το εύρος. Κάντε ένα άγγιγμα

που απελευθερώνει τους ιστούς βάσει των εσωτερικών πληροφοριών.

Και όλα σας τα δάχτυλα δεν πρέπει να βρίσκονται στο ίδιο βάθος.

Μπορεί να έχετε τον αντίχειρα που είναι βυθισμένος στον μυ ενώ ένα

δάχτυλο είναι στο οστό. Νιώστε ότι κάτω από τα χέρια σας, κάτω από

τα δάχτυλα σας υπάρχουν εντάσεις που εμφανίζονται σε διαφορετικά

επίπεδα βάθους. Σε διαφορετικές περιοχές.


Πολύ καλά.

Τώρα να κάνετε την άλλη πλευρά.

Παραμείνετε στον ρυθμό πιο πολύ παρά στην κίνηση. Αυτό

που δίνει τον ρυθμό είναι να περιμένετε στη διάρκεια του σημείο

στήριξης την ώθηση.

Τα δύο χέρια σε απομάκρυνση ή σε σύγκλιση.


Προσαρμόστε τα δύο χέρια. Να έχετε την συνείδηση ότι θα έ-

χετε δύο σημεία στήριξης. Και να μην υπάρχει προτεραιότητα του ε-

νός χεριού έναντι του άλλου και να βρείτε τον τρόπο μέσα σας όπου

τα δυο σας χέρια έχουν την ίδια ποιότητα παρουσίας.

Προσοχή στο σημείο στήριξης να νιώσετε είτε το άνοιγμα, είτε

το κλείσιμο.

Τώρα πηγαίνετε να ψάξετε το οστό.

Ακούστε, ακούστε την ένταση.

Σαν να υπήρξε ένα κενό ένα σημείο μετέωρο όπου αυτή η έν-

ταση προηγείται. Όπου προηγείται από την ένταση των ιστών.

Το ένα χέρι μπορεί να είναι πιο βαθιά από το άλλο.

Αλλά στο σημείο στήριξης νιώστε ότι δεν υπάρχει απώλεια.


Σε όλο το βάθος.

Επιστροφή.

Προσπαθήστε να νιώσετε ότι μέσα στο σημείο στήριξης που

κάνετε υπάρχει μια συμμετρία ανάμεσα στις τάσεις κίνησης και της

απόκλισης. Η κίνηση εξισορροπείται.

Να έχετε εύρος.

Αυτή η αγωγή προάγει τον ρυθμό. Ο θεραπευόμενος ξαναβ-

ρίσκει το οργανικό του αγκυροβόλιο. Σε κάθε σημείο στήριξης ο θε-

ραπευόμενος πρέπει να ξαναβρίσκει ένα μέρος του εαυτού του.

Με τον συγχρονισμό ταυτιζόμαστε με μία καθολικότητα, με

βάθος, και με εύρος ανάμεσα στο σώμα και στον ψυχισμό. Και μετά

ανάμεσα στο μέσα και στο έξω.


_______________________________________________________________________________________________________


Νιώστε ότι όταν εργάζεστε έχετε έναν όγκο ανάμεσα μεν στα

χέρια σας αλλά αυτός ο όγκος είναι και όγκος της αίθουσας. Και οι

θεραπευόμενοι επίσης νιώθετε το σώμα σας που αποτελεί μέρος του

όγκου της αίθουσας. Νιώστε τον χώρο γύρω σας. Δεν είναι ένας τυπι-

κός χώρος αλλά ένας όγκος παρουσίας. Αφήστε να νιώσετε συνδεδε-

μένοι.

Διαφανείς.

Ανταλλάξτε τις εντυπώσεις σας.


_______________________________________________________________________________________________________


2η Ηµέρα

Παρασκευή 29 Μαΐου 2009


_______________________________________________________________________________________________________


Christian: Θα υποστηρίξω το θέμα του σεμιναρίου με μία ενδοσκόπηση και

μετά θα σας κάνω ένα μάθημα για τον πόνο. Στη συνέχεια θα κάνουμε πρακτική.

Κλείνουμε τα μάτια. Απευθύνομαι σε εξειδικευμένους, που θα πει ότι έχετε ήδη μία

ικανότητα να δημιουργήσετε τη σιωπή. Καθένας από σας βρίσκει τη σιωπή του.

Χαλαρώνουμε. Αφήστε να εγκατασταθεί η σιωπή. Μην κάνετε τίποτα. Πάρτε τον χρόνο σας. Βλέπετε ότι σας χρειάζεται λίγο-πολύ ένας χρόνος για να μπεί-

τε στη σιωπή. Δεν είναι σοβαρό αυτό. Απλώς κάνω μια αξιολόγηση. Συνειδητοποιούμε ότι μπαίνουμε άλλος πιο γρήγορα άλλος πιο αργά στη σιωπή.

Για κάποιους η σιωπή είναι πιο κινητοποιημένη. Έχουμε δυσ-κολία να βρούμε τον τόπο όπου αυτή η σιωπή είναι σταθερή. Για άλ-λους πιθανό η σιωπή να βρίσκεται μακριά. Αισθανόμαστε να έχουμε μία απόσταση.

Αλλά μπείτε στην πράξη. Μην αλλάξετε τίποτα. Εξελικτικά βλέπετε ότι η σιωπή γίνεται σταθερή. Πολύ εξελικ-

τικά. Ότι η σιωπή σας έχει μεγαλύτερο όγκο. Είναι πιο παρούσα. Πιο καθολική. Πιο παχιά. Με μεγαλύτερη

ένταση. Κι αυτή η σιωπή μετατρέπεται σε μία ποιότητα σιωπής. Κι αυτή η παρουσία είναι ένα σημείο στήριξης. Πιο βαθιά, αυτό το σημείο στήριξης παρουσίας βάζει τις κα-

τάλληλες συνθήκες ώστε η κίνηση να ξεδιπλωθεί. Νιώστε αυτή την συνάντηση ανάμεσα στη δική σας παρουσία

και αυτής της κίνησης που ενεργοποιείται μέσα από την ίδια. Συνει-δητοποιείστε ότι δεν είστε εσείς η βάση της κίνησης. Αυτή η κίνηση έχει την δική της δύναμη. Είναι αυτόνομη.

Αφήστε την να εκτυλιχτεί. Αφήστε αυτή την δύναμη να εισχω-ρήσει μέσα στην ύλη σας.

Βλέπετε, ένα σημείο στήριξης, όταν δουλεύουμε με τα χέρια, όταν κάνουμε κίνηση, ή όταν κάνουμε ενδοσκόπηση, ένα πραγματικό σημείο στήριξης είναι ένα σημείο στήριξης βαθύ, που περικλείει αυ-τήν την δύναμη.

Άρα μην αισθάνεστε μια κίνηση αλλά την δύναμη αυτής της κί-νησης. Είναι μια γλυκιά δύναμη. Είναι η θέληση της, η τρυφερότητα της, η γλυκύτητα της το βάθος της.

Αφεθείτε να φιλτραριστεί μέσα σας. Η ενεργή ουδετερότητα σ’αυτό το επίπεδο εργασίας είναι να

μην αντιταχτείτε σ’αυτήν την δύναμη, να μην αποφύγετε την κίνηση. Αφεθείτε να γίνουν τα πράγματα.

Αφεθείτε να σας ακουμπήσει η κίνηση.


_______________________________________________________________________________________________________


Αφήστε αυτήν την κίνηση να είναι η ζωντανή πλευρά του εαυ-

τού σας.

Για μερικούς υπάρχουν επίπεδα κίνησης. Η κίνηση είναι για

μερικούς ενσαρκωμένη. Λίγο περισσότερο φέρει αντίσταση. Περισσό-

τερο ελεύθερη. Πιο συνολική. Άλλοτε λιγότερο, άλλοτε περισσότερο

ευρεία.

Μην ακολουθείτε την κίνηση. Αφήστε την να εκτυλιχθεί.

Αφήστε την να μπει μέσα στο κρανίο σας, την καρδιά σας, τα

οστά σας.

Ακούστε. Ακούστε την ηρεμία της σιωπής. Σαν μια λίμνη.

Συνειδητοποιήστε τη χάρη που έχει να κάνει με αυτήν την εμ-

πειρία.

Προσπαθήστε να μπείτε στην καινοτομία.

Μην ψάχνετε αυτά που γνωρίζετε ήδη.

Μην περιμένετε τίποτε.

Αφήστε τα πράγματα να γίνουν.

Μην αφήνεστε να διασπάστε.

Να δέχεστε και τους εξωτερικούς θορύβους. Το να ακούω τους

εξωτερικούς θορύβους δεν με απομακρύνει από αυτόν τον χώρο της

σταθερότητας. Και μόλις περάσει ο θόρυβος αυτό που μένει είναι η

σταθερότητά μας.

Μένουμε μέσα σε αυτό. Μένετε σ’αυτόν τον χώρο όπου υπάρ-

χει ένα σημείο ευαισθησίας. Βρείτε τον άξονα σας.

Τον βασικό σας χώρο.

Τον χώρο που μας επιτρέπει να είμαστε εδώ που είμαστε.

Τον χώρο που μας βοηθάει σε αυτό που κάνουμε στο επάγ-

γελμα μας.

Τον χώρο που μας βοηθάει να έχουμε την δυνατότητα να βοη-

θήσουμε τους ανθρώπους.

Τον χώρο του συμπαντικού.

Επιστρέφουμε σιγά-σιγά.

Αυτό που είναι σημαντικό στην ενδοσκόπηση είναι να κρατήσουμε τους μύ-

ες μας σε αυτήν την δυνατότητα που έχουν της σταθερότητας. Να είμαστε ρευστοί.

Είμαστε μέσα σ’αυτό, και κατά την διάρκεια της ενδοσκόπησης αισθανόμαστε ότι

βρισκόμαστε πιο εύκολα στην επαφή μας με το αισθητό. Κατά την διάρκεια της εν-

δοσκόπησης μας δεν είναι πάντα ανάγκη να πάμε προς το αισθητό αλλά να βάλο-

υμε αυτήν μας την δυνατότητα στην δοκιμασία να διατηρήσουμε αυτήν την επαφή

μας με το αισθητό. Θα πρέπει να δουλέψουμε μέσω αυτού με τον θεραπευόμενο.

Η ενδοσκόπηση είναι γενικώς μία επιλογή. Είναι μία επιλογή να κοιτάμε

προς τα μέσα. Είναι μια επιλογή να ακούμε τους εξωτερικούς θορύβους. Είναι μια


_______________________________________________________________________________________________________


επιλογή να μένουμε σε επικοινωνία με την σταθερότητά μας. Είναι ένας τρόπος να

δείξουμε στον θεραπευόμενο μας ότι έχει δύναμη, ότι έχει την πρωτοβουλία.

Η ενδοσκόπηση είναι μία πράξη προσωπική όπου παίρνω την ευθύνη του

εαυτού μου και παίρνω την ευθύνη της κατάστασής μου. Είναι μία πράξη του αυ-

τεξούσιου. Αυτό που έκανα σε όλη τη διάρκεια της ενδοσκόπησης είναι να διατη-

ρήσω την σταθερότητά μου. Αισθανόμουνα λίγο σαν πλοίο μέσα στα κύματα αλλά

την ίδια στιγμή ήμουν μέσα στην σταθερότητα μου κρατώντας την κατεύθυνση

σ’αυτό το καράβι. Είναι όπως η εικόνα της ζωής μας. Πάμε από δω, πάμε από κει,

κρατάμε τον στόχο αφηνόμενοι σ’αυτό το κύμα. Αλλά έχοντας πάντα ένα στόχο.

Γιατί καλή είναι η επαφή μας με το αισθητό αλλά αυτή η επαφή μας βάζει σε επα-

φή με την πιο βαθιά μας ύπαρξη. Το θεμελιώδες της ύπαρξης. Την ουσία της ζωής.

Εντάξει μέχρι εδώ;

- Κατά την διάρκεια μιας θεραπευτικής αγωγής, πότε προτείνετε να βά-

λουμε τον ασθενή σε ενδοσκόπηση;

Christian: Πρέπει να αποφεύγουμε να τον βάλουμε σε ενδοσκόπηση όταν

δεν καταλαβαίνει τίποτε. Όταν δεν αισθάνεται τις εκδηλώσεις του αισθητού. Η εν-

δοσκόπηση έρχεται την στιγμή όταν μετά από μία δουλειά που έχουμε κάνει μαζί

του καταφέρνουμε να τον κάνουμε αυτόνομο σ’αυτήν την ιστορία. Για παράδειγμα

όταν κάνετε χειραγωγή σε κάποιον είναι μία ενδοσκόπηση κι αυτή. Όταν κάνετε

θεραπεία ουσιαστικά έρχεστε σε ενδοσκόπηση. Είναι μία ενδοσκόπηση μέσω του

αγγίγματος. Και αν αισθάνεστε ότι καταλαβαίνει ο θεραπευόμενος τι γίνεται και

έχει αντιδράσεις εκείνη τη στιγμή του κάνετε και αυτού μία ενδοσκόπηση με ένα

άλλο τρόπο μέσω των χεριών σας. Θα πει ότι τα χέρια εκείνη την ώρα μεγιστοποι-

ούν αυτή την λειτουργία ώστε να είναι κατάλληλη να την δεχτεί ο θεραπευόμενος.

Αν ήταν για παράδειγμα μία τεχνική ενδοσκόπηση θα λέγαμε ότι αυτή η δουλειά

είναι μια προετοιμασία για την ενδοσκόπηση. Θα καθοδηγήσουμε την ενδοσκόπη-

ση ώστε τη στιγμή που θα βρεθεί καθισμένος με κλειστά μάτια θα έχετε πάρει όλες

τις προφυλάξεις ώστε να συμβεί κάτι. Καταλαβαίνετε τι λέω; Κι εκεί ο θεραπευό-

μενος αισθάνεται ότι αυτή είναι μια φυσική συνέχεια, μια εξέλιξη. Αλλά κατά την

διάρκεια της ενδοσκόπησης κάνει μια σοβαρή εμπειρία που είναι ότι βρίσκεται

μόνος του. Είναι ο ίδιος που δημιουργεί την κατάσταση από όπου αντιλαμβάνεται

τα πράγματα. Είναι εξαιρετικό να δεις ότι τα καταφέρνει ένας θεραπευόμενος μό-

νος του.

- Άρα το συμπέρασμα είναι…

Christian: Όταν του κάνεις θεραπεία δεν καταλαβαίνει. Γιατί δεν θα έχεις

τα χέρια σου για να δει τα όρια του. Όταν είναι κάτω από τα χέρια του θεραπευτή

αισθάνεται τις πιέσεις, αισθάνεται τις κατευθύνσεις, ότι τα χέρια κινούνται κλπ.


_______________________________________________________________________________________________________


Αισθάνεται ότι τα χέρια του θεραπευτή πιέζουν άλλοτε περισσότερο άλλοτε λιγό-

τερο, ότι πάνε πάνω ή κάτω, ότι κάποιες περιοχές είναι σκληρές. Αυτές είναι αντι-

κειμενικές αντιλήψεις. Και εκτός από αυτό αισθάνεται κίνηση, ζέστη, εύρος, ένα

βάθος, μία συνολικότητα κι εκεί αρχίζει να εισχωρεί στον κόσμο του αισθητού. Αρ-

χίζει να μπαίνει στην υποκειμενικότητα του σώματος. Αυτό είναι και ένα κριτήριο

για να καταλάβετε ότι έχει την αίσθηση του τι του έχει συμβεί. Υπάρχουν δύο

πράγματα που είναι πολύ σημαντικά για την ανακάλυψη του αισθητού. Πρέπει να

είναι κανείς παρών αλλά πρέπει να μπορεί να υπάρχει και κάτι για να αισθανθεί.

Αν βάλατε έναν άνθρωπο να αισθανθεί και να μπει σε επαφή με το αισθητό έχον-

τας μία ύλη που είναι σκληρή, τα χέρια σας είναι εκεί για να κάνουν το σώμα να

μπει μέσα στο αισθητό. Εκεί καταλαβαίνει κάποια στιγμή ότι τα χέρια σας δεν είναι

εκεί μόνο για να απελευθερώσουν τις ακινησίες αλλά ότι ακουμπάνε μέσα στο σώ-

μα το αισθητό. Τότε μέσα από την ενδοσκόπηση θα έρθει σ’αυτήν την επαφή των

αποτελεσμάτων που έχει η ενδοσκόπηση. Το ίδιο είναι όταν ο ασθενής δεν μπορεί

να πάει στην βραδύτητα. Αν τον βλέπεις να πηγαίνει αργά αισθάνεσαι ότι είναι ή-

ρεμος, ότι δεν έχει διακεκομμένη κίνηση. Είναι μόνο μέσα στις σκέψεις του, δεν

είναι εκεί. Είναι φοβερή η ενδοσκόπηση αν δεν έχεις κάτι να αισθανθείς, δεν μπο-

ρείς να του δώσεις του άλλου να καταλάβει. Του λέτε λοιπόν ότι πρώτα δουλεύου-

με με τα χέρια, μετά θα περάσουμε στην κίνηση όπου και η κίνηση είναι μία μορφή

ενδοσκόπησης και μετά θα πάμε στην ενδοσκόπηση όπου όλα αυτά συναρμολο-

γούνται. Σιγά-σιγά όταν ο θεραπευόμενος μπει σ’αυτήν την διάσταση της ενδοσ-

κόπησης χωρίς να κανείς να τον ακουμπάει, είναι σε θέση να δημιουργήσει τις κα-

τάλληλες συνθήκες για να αισθανθεί. Η εκπαιδευτική σειρά λέει: πρώτα δια χειρός,

μετά κίνηση στην συνέχεια ενδοσκόπηση όπου τον βοηθάτε να βρει τους χώρους

και στη συνέχεια τον αφήνετε να κάνει ενδοσκόπηση μόνος του. Έτσι έχετε κάνει

μία εκπαιδευτική διαδικασία που τον βοηθάει να γίνει αυτόνομος. Αυτόνομος θα

πει ότι του έχετε δώσει τα εργαλεία για να δημιουργήσει ο ίδιος τις κατάλληλες

συνθήκες. Αυτό θα πει ότι κάνω μία πράξη ώστε κλείνοντας τα μάτια και μπαίνον-

τας στην ακινησία, ερχόμενος σε επαφή με τον εαυτό μου μπαίνω στην διαδικασία

να κάνω πράξη αυτά που πρόκειται να αισθανθώ. Δεν είναι τόσο η ενδοσκόπηση

αυτή καθ’έαυτήν που παίζει ρόλο στη διαδρομή του θεραπευόμενου αλλά το να

κάνει τις κατάλληλες συνθήκες για να κάνει ενδοσκόπηση. Το γεγονός ότι κάθεται

να κάνει ενδοσκόπηση είναι το σημαντικό. Αποφασίζει μόνος του χωρίς κανείς να

τον αναγκάσει.

- Και πότε τον θεωρείτε θεραπευμένο;

Christian: Εγώ δεν ξέρω πότε. Όπως σας είπα, ο θεραπευόμενος έρχεται να

σας δει γιατί αισθάνεται άσχημα. Οι άνθρωποι όταν παύουν να πονάνε θέλουν να

σταματήσουν νομίζοντας ότι έχουν θεραπευτεί. Υπάρχουν όμως και άνθρωποι που

μετά από τον πόνο αλλάζουν κατεύθυνση. Έρχονται σε μας γιατί τους κάνει καλό.


_______________________________________________________________________________________________________


Υπάρχουν κι άλλοι που πάνε ακόμα πιο μακριά. Θέλουν να μπουν σε αυτήν την δι-

αδικασία, να μπούνε σ’αυτήν την ανακάλυψη, σ’αυτήν την έρευνα. Θέλουν να

μπουν σε μια διαδικασία τέτοια που πραγματικά είναι τρόπος ζωής. Αυτό όμως

που λέγαμε είναι ότι το πρόγραμμα, ο σκοπός του θεραπευτή δεν είναι απαραίτη-

τα και ο σκοπός του θεραπευόμενου. Δεν πρέπει να αναγκάσουμε με κανένα τρό-

πο τον θεραπευόμενο να πάει εκεί που θέλουμε εμείς. Πάρτε το χρόνο σας αν ο

θεραπευόμενος δεν αισθάνεται τίποτε. Τι σας νοιάζει; Αυτός δεν αισθάνεται τίπο-

τε, όχι εσείς. Συνοδεύω θα πει, παίρνω τον άλλον από εκεί που βρίσκεται και τον

οδηγώ να πάει εκεί που θέλει εκείνος. Στην αρχή παίρνετε τον θεραπευόμενο από

εκεί που είναι, από αυτά που θέλει, από αυτά που ψάχνει να βρει και τελικά κατα-

φέρνετε, συνοδεύοντας τον, να τον κάνετε να ωριμάσει. Στην αρχή εκφράζεται ε-

λάχιστα μέσω του λόγου και πιθανόν όταν πει μια λέξη είναι πολύ μεγάλο τόλμημα

έστω κι αν δεν είναι αρκετό για τον θεραπευτή. Πρέπει να κάνουμε μια διαφορο-

ποίηση, τι είναι απαραίτητο για τον θεραπευόμενο μας και τι είναι για τον θεραπε-

υτή. Αν ο θεραπευόμενος μας δεν μιλάει ή δεν κάνει την κίνηση που του δίνουμε,

δεν θα πει ότι αυτό που του έχουμε κάνει δεν είναι αποτελεσματικό. Το βασικό εί-

ναι να είστε εκεί, παρόντες, για να αισθανθείτε τη στιγμή ακριβώς που ζητάει κάτι

και να μπορέσετε να του το δώσετε. Εφαρμόζουμε μια μέθοδο αλλά αυτή η μέθο-

δος αφορά στο πρόσωπο. Δεν είναι οι άνθρωποι που προσαρμόζονται στη μέθοδο

αλλά το αντίστροφο. Πρέπει να το συνομολογήσουμε.

- Κατά την δική μου άποψη, για να απαντήσω στον Πέτρο, η ενδοσκόπηση

ξεκινάει από την στιγμή που πολλοί πελάτες μας ρωτάνε, τι είναι αυτό.

Η ενδοσκόπηση ξεκινάει ακούσια. Όταν του λες σε θέλω παρόντα και

πρόσεξε πού πάνε τα χέρια μου αυτό είναι η πρώτη στιγμή της ενδοσκό-

πησης.

Christian: Είναι σωστό.

- Ήθελα να ρωτήσω αν η σιωπή έχει αντικειμενικές παραμέτρους ή πρέ-

πει να αναζητήσω άλλες.

Christian: Όταν λες αντικειμενικό τι εννοείς;

- Για παράδειγμα η πυκνότητα της.

Christian: Αυτό είναι υποκειμενικό.

Μπορείς να υπολογίσεις το μέγεθος της σιωπής σε αντίθεση με τον θόρυβο.

Για τους περισσότερους ανθρώπους η σιωπή είναι η έλλειψη θορύβου, είναι σιω-

πηλό γιατί δεν υπάρχει θόρυβος. Εμείς δεν δουλεύουμε με αυτήν την μορφή της

σιωπής. Μαθαίνουμε στον άνθρωπο να μεταβάλει τη σχέση του με τη σιωπή. Για


_______________________________________________________________________________________________________


να υπάρξει υποκειμενικότητα πρέπει να υπάρξει μια επικοινωνία. Π.χ. όταν σε

βλέπω, σε βλέπω μεν αλλά έχω και μία σχέση μαζί σου, μια επικοινωνία. Πώς σε

αισθάνομαι, πώς σε υπολογίζω. Αλλά μένεις η Ντόρα μέσα στην υποκειμενικότητα

σου. Από την άλλη υπάρχει μία Ντόρα που εγώ αντιλαμβάνομαι. Και είναι υποκει-

μενικό αυτό. Άρα η υποκειμενικότητα έχει να κάνει με την επικοινωνία, με την

σχέση που έχουν δύο άνθρωποι. Αν σας ρωτήσω όλους θα μου πείτε κάτι άλλο για-

τί έχει να κάνει με τη σχέση που έχετε με την σιωπή. Είναι όπως και για το σώμα.

Δεν αλλάζουμε το σώμα! Πριν από την θεραπεία και μετά έχω το ίδιο βάρος, το

ίδιο μέγεθος, την ίδια φόρμα αλλά η σχέση με το σώμα μου έχει αλλάξει. Αισθάνο-

μαι πιο χαλαρός, πιο βαρύς ή ελαφρύς, πιο συνολικός, πιο παρών. Το σώμα μου

δεν άλλαξε. Είναι η σχέση μου με το σώμα που έχει αλλάξει. Και στην ΣΨΠ είναι οι

σχέσεις που είναι εκπαιδεύσιμες.

- Αν σας κάναμε θεραπεία ενώ έχετε κλείσει τα μάτια και δεν ξέρετε ποι-

ός το κάνει, τι θα άλλαζε;

Christian: Θα ήταν μια καλή έκπληξη!

Τι θα άλλαζε σε σχέση με τι;

Όταν κάποιος κάνει θεραπεία, αισθάνεσαι τι σου κάνει το άτομο και ανε-

ξάρτητα από αυτόν που σε θεραπεύει αισθάνεσαι τα αποτελέσματα που έχει πάνω

στο σώμα σου. Είσαι ικανή να αντιληφθείς και να αποτιμήσεις τα αποτελέσματα

που έχει η θεραπεία στο σώμα σου. Και αν τα αποτελέσματα είναι θετικά ή αρνητι-

κά για σένα και ανεξάρτητα από το άτομο. Υπάρχουν λοιπόν δυο πράγματα: μπορεί

κανείς να εκτιμήσει ένα άτομο, να εκτιμήσει την ποιότητα αυτού του ατόμου δημι-

ουργώντας τα αποτελέσματα που μας αγγίζουν, που αγγίζουν την ύπαρξη σε βά-

θος. Είναι άτομα που δεν μας αρέσουν απαραίτητα, που δεν θα πηγαίναμε στο σι-

νεμά ή να φάμε μαζί τους, αλλά όταν μας κάνουν θεραπεία προκαλούν την αναπή-

δηση μεγάλων αποτελεσμάτων. Μας κάνουν να αλλάξουμε και το βλέμμα μας γι

αυτό το άτομο πολλές φορές. Εγώ κάνω θεραπείες 25 χρόνια,. Όταν έχουμε θερα-

πευόμενους δεν τους επιλέγουμε πάντοτε. Εμένα μου έχει συμβεί να έχω μία α-

πώθηση απέναντι σε κάποιους αλλά καθώς έχω ένα ήθος δεν λέω όχι. Όταν έκλει-

να τα μάτια και κάτω από τα χέρια μου είχα αυτό το συγκεκριμένο άτομο αυτό με

βοηθούσε να ξεχάσω τις αναπαραστάσεις που είχα γι αυτόν. Όπου σιγά-σιγά ανα-

κάλυψα ότι είχα μπροστά μου ένα άτομο που ήταν σημαντικό να έχει την φροντίδα

μου. Πολλές φορές τα φαινόμενα απατούν. Το ράσο δεν κάνει τον παπά!

Μ’αυτήν την μέθοδο ξεπερνάμε τα στερεότυπα που έχουμε για κάποιον.

Μπαίνουμε σε μία διάσταση που αφορά στην βαθιά φύση της ύπαρξης. Αυτό είναι

που αλλάζει τις αναπαραστάσεις μας. Γι αυτό και πολλές φορές στις ομάδες μας,

αν δεν ήταν το αισθητό, δεν θα μπορούσαμε να υπάρχουμε καν μεταξύ μας. Αυτό

που κάνει την δυναμική μιας ομάδας εργασίας δεν είναι ότι συνδεόμαστε μέσα

από την διαφορετικότητα μας αλλά από αυτό που είναι κοινό σε όλους μας. Που


_______________________________________________________________________________________________________


δημιουργεί έναν κοινό χώρο όπου κανείς δεν βρίσκεται εκεί λόγω της διαφορετικό-

τητας του. Αυτό που κάνει αυτόν το χώρο δυνατό μέσα στην επαφή είναι τα κοινά

στοιχεία που έχουμε. Υπάρχουν πάντα οι εντάσεις σε μία ομάδα… «αυτός δεν

μ’ακούει… δεν το κάνει καλά…» Θέλω να ακούνε την ιδιαιτερότητα μου. Δεν παίζει

ρόλο το να εισακούομαι μέσα από την ιδιαιτερότητα μου αλλά το γεγονός ότι

βρισκόμαστε σε έναν κοινό χώρο. Είναι ο κοινός τόπος που μας κρατάει μαζί και οι

ιδιαιτερότητες μας. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε σε μία ομάδα είναι να την

βάλουμε σε έναν κοινό τόπο. Χωρίς να υπολογίζουμε τις διαφορετικότητες μας, τις

ιδιαιτερότητες μας κλπ.

Πολλές φορές όταν πρέπει να συνοδέψετε κάποιους ανθρώπους που έχουν

προσωπικά προβλήματα επικοινωνίας είναι αυτός ο κοινός τόπος που μας κάνει να

είμαστε μαζί. Τα ζευγάρια π.χ. που συναντώνται μέσα στη μέθοδο μας πρέπει να

δούμε ότι αυτοί οι άνθρωποι συναντώνται μέσα στον τόπο του αισθητού. Στην κα-

θημερινότητα μας δεν συναντιόμαστε σε έναν άλλον τόπο. Είναι ακριβώς αυτό που

μας κάνει να συμμετέχουμε μαζί. Αυτός ο χώρος είναι που κινητοποιεί την επαφή

μας. Είναι μια πηγή. Αν αυτός ο τρόπος δεν υποστηρίζεται χάνουμε την επαφή. Χά-

νουμε την ποιότητα μας. Όταν χάνουμε αυτήν την επαφή μένει μια αγάπη, μια

σχέση που δεν είναι όμως η επαφή που είχαμε πριν. Βοηθάει στο να μπορούμε να

είμαστε μαζί, βοηθάει επίσης και να χωρίζουμε. Είναι αυτόν τον τόπο ακριβώς που

πρέπει να σεβαστούμε. Αυτός ο τόπος είναι που πρέπει να διαφυλάξει το ζευγάρι

για να μπορέσει να συνεχίσει. Όταν ζεις αυτήν την αμοιβαιότητα έχεις και μία α-

γάπη που δεν έχει ιδιοτέλεια πράγμα που χάνεται μετά. Βεβαίως γεννιούνται και

αισθήματα αγάπης και έρωτος. Δεν ερωτεύεστε βέβαια όλους τους θεραπευόμε-

νους. Είναι γεγονός ότι μπορούμε να αγαπάμε κάποιον και αυτή η αγάπη να μην

είναι μια αγάπη συναισθηματική. Αλλά ότι αυτή η αγάπη μπορεί να συνυπάρχει με

την συναισθηματική αγάπη. Μπορούμε να μείνουμε ακόμα με κάποιον γιατί αισ-

θανόμαστε ότι τον αγαπάμε μέσα σ’αυτόν τον χώρο του αισθητού ενώ ο άλλος ο

τρόπος συναισθημάτων έχει εκπνεύσει. Αλλά οι άνθρωποι γενικά βρίσκονται στην

συναισθηματική κατάσταση χωρίς πολλές φορές να αισθάνονται αυτήν την ανιδιο-

τελή αγάπη. Μπορεί να οργανωθεί η σχέση δύο ανθρώπων πάνω σε συναισθημα-

τική βάση. Δεν είναι η ίδια σχέση. Όταν στο συναισθηματικό κομμάτι δεν είναι πια

εκεί, δεν μένει τίποτε. Τι συμβαίνει μεταξύ των ανθρώπων; Πού συναντιόνται; Ό-

ταν συνοδεύετε ζευγάρια που ετοιμάζονται να χωρίσουν ή που χωρίσανε βλέπετε

πού στηρίζονταν αυτή η σχέση. Μετά δεν μένει τίποτε, βρίζονται, πολεμάει ο ένας

τον άλλον. Παρά το γεγονός ότι στην αρχή είχαν πει ότι θα αγαπιούνται για πάντα,

και θα υπάρχει μόνο ένας στον κόσμο γι αυτούς. Το θέμα είναι ότι πολλοί άνθρω-

ποι τα πιστεύουν αυτά. Πρέπει να δει κανείς πώς αυτή η επαφή με το αισθητό

μπορεί να τροφοδοτήσει τη σχέση δύο ανθρώπων. Μπορεί να βοηθήσει να ξαναρ-

χίσει η ζωή ενός ζευγαριού. Αν βιώσουν κι οι δύο το αισθητό μπορεί να αρχίσει μια

νέα ζωή.


_______________________________________________________________________________________________________


- Ακόμα κι αν μόνο ο ένας συναντάει το αισθητό;

Christian: Παρόλα αυτά να σας πω ότι αν μόνο ο ένας έχει μπει στο αισθη-

τό και ο άλλος δεν έχει μπει και δεν καταλαβαίνει τίποτε δεν ξέρω πώς βιώνεται

αυτό. Είναι το τυπικό που συμβαίνει στους ασθενείς μας. Γυρίζετε από το σεμινά-

ριο, πάτε σπίτι σας ευτυχισμένοι και σας λέει γιατί είσαι ευτυχισμένος χωρίς εμέ-

να, τι κάνετε εκεί; Ερωτευτήκατε; Αγαπήσατε; Υπάρχουν κλασσικά παραδείγματα.

Να δεις κάποιον που λάμπει μετά το σεμινάριο, ρωτάς: «δεν είσαι ερωτευμένος

μαζί μου; Δεν σου φτάνω εγώ;»

- Εμείς που έχουμε επαφή με το αισθητό, που βιώνουμε τη σχέση με τους

άλλους μέσω του αισθητού, που γνωρίζουμε και αυτόν τον τρόπο επα-

φής, πώς να διαχειριστούμε το ότι στην καθημερινότητα άνθρωποι με

τους οποίους είμαστε συναισθηματικά δεμένοι, δεν έχουν αυτή τη σχέ-

ση;

Christian: Να μην θεωρήσουμε ποτέ ότι αυτός που δεν είναι στο αισθητό

είναι μη κανονικός, περίεργος. Και όχι μόνο δεν είναι ευτυχισμένος, δεν είναι συμ-

βατός, δεν αισθάνεται στο ύψος του… και τον απαξιώνουμε. Πολλοί έχουν την εν-

τύπωση ότι μέσα από το αισθητό είναι καλύτεροι, αντιλαμβάνονται τη θέση τους,

λένε: «έχεις την ύλη σκληρή, έχεις τα οστά σκληρά»… και αναρωτιέται ο καημένος:

τι να κάνω για να έχω οστά πιο μαλακά; Έχει συμβεί αυτό! Ο άντρας μου λέει η γυ-

ναίκα, δεν είναι ευαίσθητος. Ο άλλος όταν του το πεις αυτό δεν αισθάνεται καλά.

Το καταλαβαίνω ότι δεν είναι εύκολο να ζει κανείς με κάποιον που δεν έχει τις ίδι-

ες ευαισθησίες. Αλλά είναι το ίδιο άσχημο όταν ο άλλος αισθάνεται ότι ζει με κά-

ποιον που…

- Αντιλαμβάνεσαι ότι ο άλλος δεν αντιλαμβάνεται. Ξέρω ότι την στιγμή

που επέλεξα αυτόν τον άνθρωπο για να ζήσω ήταν εντάξει. Ζώντας εγώ

μέσα στο αισθητό αντιλήφθηκα ότι ο άνθρωπος με τον οποίο ζούσα με

έφερνε σε αδιέξοδο. Αντιλήφθηκα ότι δεν ήθελε να αλλάξει, δεν ήθελε

να προσαρμοστεί. Και χωρίσαμε.

Christian: Για μένα, η σχέση μας με το αισθητό δεν είναι μία σχέση που θα

μας έβαζε σε δυσκολία με τον άνθρωπο που ζούμε. Εγώ δεν είχα ποτέ αυτό το

πρόβλημα γιατί έζησα πάντα με γυναίκες που ήταν μέσα σ’αυτό. Η οικογένεια μου

όμως δεν νοιάζεται καθόλου γι αυτό που κάνουμε. Δεν ανταλλάσσω μαζί τους την

εμπειρία μου. Η μαμά μου είναι ευτυχισμένη όταν περνάω από την τηλεόραση, ό-

ταν αγγίζω στον πόνο της και την φροντίζω. Στην αρχή αυτό με ενοχλούσε. Σταδιακά

όμως σκέφτηκα γιατί να ασχολούνται περισσότερο με αυτό που κάνω εγώ αφού κι

εγώ δεν ενδιαφέρομαι τόσο για ότι κάνουν αυτοί. Γιατί εγώ το αισθητό το θεωρώ


_______________________________________________________________________________________________________


ένα πάθος. Έπαιζα ποδόσφαιρο. Χωρίς το ποδόσφαιρο ήμουν άρρωστος. Σε ένα ζε-

υγάρι μπορεί οι δύο άνθρωποι να είναι ζωγράφοι. Δεν είναι λοιπόν διαφορετικό

από ένα άλλο πάθος που μας μεταμορφώνει. Σε ένα ζευγάρι μπορούμε να χτίσουμε

πράγματα μαζί αλλά υπάρχουν και πάθη που ο καθένας ζει χωριστά. Σε ένα τέτοιο

πάθος και καθώς ο άλλος πιθανόν δεν συμμετέχει σ’αυτό μας το πάθος, αν είναι

απαραίτητο να διαλύσουμε τα πράγματα και να κάνουμε κάτι άλλο. Να έχουμε την

ανάγκη, έχοντας ένα πάθος, να το μοιραστούμε με τον άλλον, και ότι αυτό γίνεται

μία πίεση προς τον άλλον, να τον αλλάξουμε, να τον κάνουμε όπως εμείς θέλουμε

και αυτό το παρουσιάζουμε σαν αντίστασή του, ότι δεν είναι σύμφωνος και όταν η

σχέση με τον άλλον μας κάνει να μην είμαστε αυτοί που είμαστε πραγματικά. Πολ-

λές φορές ζούμε με κάποιον που δεν έχει το ίδιο πάθος με μας αλλά χαίρεται ο ένας

με το πάθος και την εξέλιξη του άλλου. Ίσως δεν χαίρεται γι αυτό καθαυτό το πάθος

αλλά γιατί εσύ είσαι χαρούμενος. Είναι ένας τρόπος να αγαπάς τον άλλον. Αγαπώ

θα πει να δέχομαι τον άλλον που εξελίσσεται σε έναν τομέα που δεν είναι δικός

μου. Και να τον υποστηρίζω και να ενδιαφέρομαι όχι απαραίτητα μόνο στο αισθητό

αλλά και στο τι έκανε, τι έμαθε στο σεμινάριο. Να υποστηρίζονται και οι δύο πλευ-

ρές. Αλλιώς αν εμφανιζόμαστε σαν να κατέχουμε την αλήθεια, γι αυτό και «πρέπει

να αλλάξεις… αισθάνομαι ότι δεν είσαι κουρδισμένος μαζί μου… δεν είναι η ώρα να

κάνουμε έρωτα…»

Και δεν είναι το αισθητό που παίζει αυτόν τον ρόλο. «Πρόσεξε όταν μου μι-

λάς έτσι, μου επηρεάζεις το αισθητό μου… δεν είναι ο κατάλληλος τόπος και η στιγ-

μή να κάνουμε έρωτα…» και ανάλογα με την προσωπικότητα του ή θα τα σπάσει

όλα, ή θα φύγει, η θα υποβιβάσει τον εαυτό του. Νομίζω ότι το ζευγάρι είναι ένας

κοινός τόπος, ένα σημείο στήριξης όπου μαζί με τον άλλον κάνουμε πράγματα που

μόνοι μας δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε ποτέ. Με τον άνθρωπο που ζω αυτήν

την στιγμή η σχέση μαζί της με μεγαλώνει και χωρίς αυτήν δεν μπορούσα να γίνω

αυτό που είμαι. Ελπίζω κι εγώ να κάνω το ίδιο προς αυτήν. Όταν ζούμε με κάποιον

μαζί, γιατί ζούμε μαζί; Για μένα είναι μία ερώτηση που πρέπει να θέσετε γιατί ζούμε

μαζί και ποιος είναι ο στόχος μας. Το σημαντικό είναι να είστε σύμφωνοι στο πρόγ-

ραμμα που βάζετε. Έτσι κι αλλιώς σήμερα υπάρχουν τόσοι τρόποι να ζήσει κανείς

σαν ζευγάρι. Το αισθητό είναι εκεί πιθανόν για να μας κάνει να ζούμε μια ζωή ζευ-

γαριού εκτός καθημερινότητας. Θα ήταν καλό μέσα στο ζευγάρι να ζήσει κανείς αυ-

τό που φέρνει το αισθητό, αυτήν την πρόθεση να επικοινωνούμε, να ζούμε τα

πράγματα μαζί. Είναι βέβαια θέμα του καθενός αλλά νομίζω πως το αισθητό δεν

κάνει τίποτε άλλο από το να αποκαλύπτει. Να αποκαλύπτει την κατάσταση του ζευ-

γαριού. Το αισθητό επειδή έχει μια δύναμη υπερβολής, τα πράγματα δείχνουν υ-

περβολικά και αν υπάρχει αγάπη θα μεγιστοποιήσει αυτήν την αγάπη. Εμένα το α-

ισθητό με κάνει ακόμα πιο ερωτευμένο. Αλλά όταν βρίσκομαι σε μία κατάσταση

ακραία τότε βλέπω ότι δεν με βοηθάει. Ξεκαθαρίζει τα πράγματα. Σε μία σχέση δύο

ανθρώπων δεν πρέπει ο ένας από τους δύο να αλλάζει μόνος. Όταν κάποιος μιλάει

για τον σύντροφό του έχουμε την εντύπωση πολλές φορές ότι περιγράφει αυτό που


_______________________________________________________________________________________________________


θα ήθελε να ήταν και που δεν μοιάζει καθόλου στο πρόσωπο που έχει. Εξαρτάται αν

πραγματικά το άτομο αυτό ανταποκρίνεται σε αυτά που θα θέλαμε. Επομένως αυ-

τός πρέπει να αλλάξει. Ή αλλάζουμε λοιπόν το άτομο και τρέχουμε πίσω από ένα

ιδεατό, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που πιστεύουν στον πρίγκιπα, στον άνδρα ή την

γυναίκα την τέλεια; Ή να μείνουμε κολλημένοι σαυτό το άτομο και να προσπαθή-

σουμε να τον εκτιμήσουμε;

- Γιατί φοβόμαστε τόσο πολύ τον χωρισμό;

Christian: Η οδύνη που προκαλεί ο χωρισμός είναι ανάλογος με το πόσο βα-

θιά αγαπούσες τον άλλον.

Είναι ένα θέμα που γεννάει πόνους και οδύνες. Και είμαι σύμφωνος με αυτό

που λέει ο Πέτρος γιατί στην σημερινή κοινωνία, - παλιά αυτό δεν θα ήταν δεκτό,

δεν χωρίζαμε με τον άλλον, μέναμε μια ζωή μαζί του κι αυτό ήταν αιτία οδύνης. Σή-

μερα αυτό είναι γενικευμένη κατάσταση. Δεχόμαστε καθημερινά ανθρώπους στα

εργαστήρια μας που βρίσκονται κάτω από τέτοιες καταστάσεις.

- Έτσι, όπως πολύ ωραία θέσατε το παιχνίδι του ζευγαριού μέσα από το

αισθητό, ότι υπάρχει ένα έξυπνο παιχνίδι ανάμεσα σε δύο ανθρώπους,

ήταν μια παρτίδα σκάκι. Μπορείς δηλαδή να αντιληφθείς, μέσα από το

αισθητό, αν ο σύντροφός σου μπορεί να ανταπεξέλθει στη δική σου εξέ-

λιξη χωρίς να είναι εκείνος μέσα στο αισθητό. Άρα αντιλαμβάνομαι ότι

μπορώ μέσα από το αισθητό να αντιληφθώ για τον σύντροφό μου έναν

βαθμό ευφυΐας του. Μια ευφυΐα πολύπλοκη.

Christian: Αν λοιπόν κάνουμε προσπάθειες να κατανοήσουμε, να σκεφτούμε

αν ο άλλος είναι εντάξει ή όχι, είναι περίεργο. Αγαπάμε ή δεν αγαπάμε είναι το ε-

ρώτημα. Στην αρχή του γάμου βλέπουμε αυτά που μας αρέσουν και καθώς προχω-

ράει ο γάμος μας αρχίζουμε να βλέπουμε μόνο τα άσχημα του συντρόφου μας. Οι

άνθρωποι όταν φεύγουν από το ζευγάρι είναι γιατί ζουν μια κατάσταση που δεν αν-

τέχουν άλλο. Θα ήταν ενδιαφέρον να ξέρω για ποιους λόγους έφυγε. Υπάρχουν λό-

γοι, γιατί εγώ δεν είμαι πια ευτυχής.

Είχα έναν φοιτητή μου που ζούσε μια τέτοια κατάσταση και θα μπορούσε να

περιγράψει πιθανόν τους λόγους που τον έκαναν να φύγει. Λέει ότι πονάει παντού,

υποφέρει. Υποφέρει από την κατάσταση η οποία δεν τον ικανοποιεί πλέον. Επομέ-

νως οργανώνεται με αυτό, βρίσκοντας μια ερωμένη, εξακολουθεί να ζει την κοινή

ζωή με την σύντροφο με έναν τρόπο περίεργο. Έχει παιδιά. Δεν είναι εύκολο να φύ-

γει. Έχει ένα τεράστιο σπίτι. Μόλις έχει κάνει εργασίες ανακαίνισης στο σπίτι. Έχει

κάνει ένα εξαιρετικά ωραίο γραφείο. Έναν μεγάλο επαγγελματικό χώρο και έχει επι-

τυχία στη δουλειά του. Παρόλα αυτά λέει: «όταν φτάνω στο σπίτι έχω την εντύπω-

ση ότι είμαι ένα αντικείμενο. Φέρνω τα λεφτά, κάθομαι κάπου, δεν με ρωτάνε πώς


_______________________________________________________________________________________________________


είμαι, τι κάνω, τρώμε μιλώντας για όλα εκτός από αυτό που μας αφορά». Το σύν-

δρομο του να είσαι ένα έπιπλο. Αισθανόταν ότι δεν είχε καμία αξία μεγαλύτερη από

ένα έπιπλο. Την αίσθηση ότι αν δεν ήταν εκεί θα ήταν το ίδιο για τους άλλους. Δεν

έχει σεξουαλική ζωή. Όταν έρθετε σε επαφή με ζευγάρια θα δείτε ότι πρέπει να

προσεγγίσετε το θέμα της σεξουαλικότητας γιατί σε πολλά ζευγάρια όταν δεν υπάρ-

χει η σεξουαλικότητα φεύγουν. Καταστρέφουν την χαρά να είναι κανείς γυναίκα ή

άνδρας και γίνονται κενά στην ταυτότητα. Όταν κάποιος είναι στη διαδικασία να

εγκαταλείψει μια κατάσταση πάντα υπάρχουν παράγοντες που μας βοηθούνε να

φύγει. Υπάρχουν άνθρωποι που εγκαταλείπουν γιατί θέλουν να εγκαταλείψουν κά-

ποιον, άλλοι που φεύγουν γιατί έχουν ανάγκη να ξανακάνουν τη ζωή τους με κά-

ποιον άλλον. Αλλά δεν είναι το ίδιο. Δεν είναι η ίδια δυναμική να αφήσεις κάποιον

γιατί τέλειωσαν τα πράγματα μαζί του και να τον αφήσεις για κάποιον άλλον. Δεν

είναι το ίδιο. Ακόμα κι αν το ανακοινώσει (ότι φεύγει) ο άλλος αντιδρά άσχημα.

Πέντε χρόνια μαζεύει, δεν είπε τίποτε, και έφυγε. Και δεν το κουβεντιάζει. Χωρίς

καμία προετοιμασία. Δεν είχε μία στρατηγική, δεν προετοίμασε το έδαφος, δεν εί-

πε: εδώ τα πράγματα δεν πήγαν καλά αλλά εδώ πήγαν. Είναι αρκετά λεπτό το να

μιλήσεις στον άλλον λέγοντας του τι πάει και τι δεν πάει καλά. Είναι δύσκολο. Είναι

δύσκολο να μιλήσεις με τον άλλον γι αυτά που δεν σε ικανοποιούν. Επομένως η

σύντροφος αντιδρά δυναμικά. Πήγε λοιπόν να μείνει στο ξενοδοχείο. Σε ερώτηση,

πώς πας, απάντησε ότι δεν πάει καθόλου καλά. Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει

μεγάλη σωματοποίηση. Τον ρώτησα αν τον εγκατέλειψε η φιλενάδα του και απάν-

τησε, ναι. Επομένως, η φιλενάδα του τον εγκατέλειψε, κι έτσι έχασε το σημείο στή-

ριξης του που τον κράταγε σ’αυτήν την κατάσταση. Τον τροφοδοτούσε στο σχέδιο

του γιατί εκείνου το σχέδιο ήταν να ξανακάνει τη ζωή του. Αλλά καθώς τα έκανε όλα

τόσο απότομα δεν είχε ρωτήσει τον άλλον αν είχε το ίδιο σχέδιο.

Ένας που χωρίζει και βρίσκεται σε άσχημη κατάσταση, πολλές φορές αισθα-

νόμαστε ότι εμείς φταίμε (…) παράλληλα δείτε τον πόνο αυτού που είναι εγκαταλε-

ιμμένος. Σε έναν τέτοιο χωρισμό ο ένας που εγκαταλείπει το ζευγάρι και αισθάνεται

υπεύθυνος και πολύ άσχημα και αυτό που είναι χειρότερο είναι να αισθάνεσαι υ-

πεύθυνος για τον πόνο του άλλου. Αυτό είναι κυρίως που πρέπει να διαχειριστού-

με. Ο άλλος έχει εγκαταλειφθεί και είμαστε στην επιθετικότητα, στην σκληρότητα,

στην έλλειψη κατανόησης, στο φόβο του μέλλοντος, στη μοναξιά και στο αίσθημα

της εγκατάλειψης. Αυτό που είναι περίεργο είναι ότι εγκατέλειψε τη γυναίκα του,

είναι ενδιαφέρων ο χωρισμός γιατί είναι μια στιγμή απολογισμού. Αντί να πεις χω-

ρίζω, πες απομακρύνομαι για να κάνω έναν απολογισμό. Χωρίζω αυτή τη στιγμή θα

πει ότι βγαίνω από αυτήν την κατάσταση και ο καθένας από την μεριά του θα κάνει

τον απολογισμό του.

Αν κάποιος έχει να συνοδέψει κάποιον, τον συνοδεύει για να κάνει τον απο-

λογισμό του. Ίσως αυτό τον βοηθήσει να δει πιο καθαρά τα πράγματα έχοντας βγει

από αυτήν την ένταση που ζούσε πριν και ή να επιβεβαιώσει την επιλογή του ή να

την προσαρμόσει. Η συνοδεία μας λοιπόν σε αυτήν την περίοδο του χωρισμού είναι


_______________________________________________________________________________________________________


να δούμε αν το άτομο που έχει φύγει αισθάνεται την έλλειψη του άλλου. Αν όταν

έχει φύγει αισθάνεται την έλλειψη. Κι αυτός μου λέει, ναι! αναδιατυπώνω και λέω:

είναι η έλλειψη μιας γυναίκας ή είναι η έλλειψη αυτής της συγκεκριμένης γυναίκας,

της γυναίκας σου; Εκεί, δεν είναι σίγουρος. Αυτή η έλλειψη που έχει μήπως είναι η

έλλειψη επαφής με άλλα άτομα; Γι αυτόν είναι σίγουρο ότι το πρώτο πράγμα που

βλέπει είναι ότι όλο του το κοινωνικό πλαίσιο δεν υπάρχει. Οι φίλοι, τα βράδια με

τους φίλους κι αυτό του λείπει πολύ. Το ζευγάρι γι αυτόν ήταν η κοινωνική του ζωή,

να βλέπει τους φίλους του. Και βρίσκεται μόνος του. Μόνος του μπροστά στη ζωή.

Έβαλα σε μια τάξη τα πράγματα σαν ΣΨΠ σε σχέση με αυτά που μου έλεγε.

Πώς είναι, πώς αισθάνεται γι αυτήν την περίπτωση κι αυτός δεν είχε πια αυτό το

άτομο που του έδινε τη δύναμη να χωρίσει. Είναι αντιμέτωπος με την βασική του

επιλογή. Είναι μπροστά στην βασική του επιλογή, αν θέλει να φύγει από τον άν-

θρωπο που ζούσε μαζί για να πάει με κάποιον άλλον ή αν θέλει να φύγει από αυτόν

καθεαυτό τον άνθρωπο. Να τον παρατήσει για τον ίδιο και όχι για κάποιον άλλον.

Εγώ δεν έχω γνώμη, δεν κρίνω. Δεν μπορώ να του δώσω τη λύση. Αν μου πει θα ξα-

ναγυρίσω πίσω, δεν θα του πω είσαι κάφρος ή μην το κάνεις! Το σημαντικό για αυ-

τόν είναι ότι αισθάνεται μία έλλειψη, μια μοναξιά. Αισθάνεται απομονωμένος. Και

κυρίως γιατί πριν βρισκόταν σε ένα κοινωνικό σύστημα που σήμερα του λείπει. Και

είναι σημαντικό να ξέρει αν είναι το άτομο που του λείπει, η καθημερινότητα μαζί

του και να αξιολογήσει αν ο χωρισμός ανακινεί την έλλειψη αυτού του ατόμου. Για-

τί όταν είναι μαζί της δεν του λείπει, όταν δεν είναι πια εκεί εκείνη, του λείπει. Επο-

μένως έχει να διαλέξει αν θα παραμείνει στην επιλογή του να φύγει με όλη την συ-

νειδητότητα των πραγμάτων που θα χάσει και των δυσκολιών που συνεπάγεται.

Πρέπει να διαχειριστεί την αντίδραση των παιδιών.

Τελικά ανακαλύπτει ότι αυτός ο χωρισμός έχει μια επίδραση σε όλους γύρω

του. Βλέπει ότι η γυναίκα του βρίσκεται πάντοτε στην επιλογή, να μείνει μαζί του.

Και ότι τώρα πια έχει μια άλλη αντιμετώπιση γι αυτόν. Είναι έτοιμη να μην ξαναμπεί

πια σ’αυτήν την διαδικασία και να αρνηθεί την κατάσταση. Αυτό που ήταν τρομερό

γι αυτόν, ήταν ότι αυτός ήταν άσχημα και τα παιδιά του λέγανε γιατί είσαι άσχημα!

Όλα πάνε καλά! Αλλά αυτός δεν πήγαινε καλά και κανείς δεν το έβλεπε αυτό. Και

όταν το έβλεπε απορούσε. «Γιατί παραπονιέσαι;» Ήταν ανικανοποίητος. Αλλά αυτό

που τον έκανε να φύγει δεν ήταν το γεγονός ότι δεν ήταν ικανοποιημένος. Είναι το

γεγονός ότι έχουμε μία άρνηση να το δούμε. Είχε την αίσθηση ότι κανείς πια δεν

τον άκουγε. Βρισκόταν σε μία ανάγκη να εκφράσει ότι η κατάσταση γι αυτόν σήμε-

ρα είχε γίνει μη ικανοποιητική. Το γεγονός ότι κάθε φορά του λέγανε όλα πάνε καλά

για αυτόν ήταν φοβερό. Αισθάνθηκε ότι αυτό τον εξόντωνε. Αυτό που είναι σημαν-

τικό για εκείνη είναι ότι αρχίζει να αισθάνεται ότι υπάρχει μια δυσκολία. Αισθάνε-

ται ότι είναι έτοιμη να ακούσει αυτό που τον άφηνε ανικανοποίητο και αυτό τον

κάνει να την πλησιάσει ξανά.

Βλέπουμε εδώ ότι ανοίγοντας έναν χώρο αυθεντικότητας δημιουργείται μια

προσέγγιση. Το δεύτερο που ανακαλύπτει σε αυτήν την περίπτωση και είναι θετικό,


_______________________________________________________________________________________________________


γιατί από τα αρνητικά μπορεί να βγαίνουν θετικά, ο γιός του που είναι σε δυσκολία,

ξύπνησε. Έπαιρνε ναρκωτικά, κάπνιζε… Και ενώ δεν είχε σχέση τελευταία με τα παι-

διά του, τώρα τα παιδιά του πάνε να τον δούνε εκεί που κατοικεί. Αισθάνεται ότι τα

παιδιά του τον πλησιάζουν. Βρίσκεται σε μία κατάσταση να σκέφτεται ότι αυτός

προκάλεσε αυτόν τον χωρισμό και αυτός ο χωρισμός ήταν σαν να έδωσε μία κλωτ-

σιά για να φτιάξουν λίγο τα πράγματα.

Σήμερα, είναι σε μία απόφαση λιγότερο σκληρή και ξανασκέφτεται τα πράγ-

ματα και προσπαθεί να έρθει σε επαφή με την σύντροφο του. Ακόμη κι αν βρίσκε-

ται στην δυναμική του χωρισμού. Είναι όμως ενδιαφέρον γιατί ίσως θα πετύχει αυ-

τόν τον χωρισμό.

Μένω λοιπόν σε επαφή μαζί του για να πω πώς εξελίσσεται στη σκέψη του.

Τον ρωτούσα λοιπόν να μου πει αν έχει κάποιον να μοιράζεται αυτό που του συμ-

βαίνει. Για μένα ήταν ένας μαθητής κι εγώ δεν μπαίνω στην ιδιωτική του ζωή αλλά

τον έβλεπα ότι είναι χάλια. Κι έτσι τον προσέγγισα για να έχω τα νέα του. Αυτό που

ήταν όμως σίγουρο είναι ότι δεν είχε κανέναν να μιλήσει. Να μιλήσει για τις σκέψεις

του, την συνειδητοποίηση του. Το γεγονός ότι μπορέσαμε να επικοινωνήσουμε τον

βοήθησε να καταφέρει να ανοίξει τις σκέψεις του. Του έδωσα τη συμβουλή μου να

κάνει θεραπείες. Γιατί έχει ανάγκη από υποστήριξη.

Δεν ξέρω αν σας ενδιέφερε το θέμα και αν πλησιάζει την πραγματικότητα

για σας. Δεν μπαίνουμε να ψάξουμε να βρούμε τους λόγους για τους οποίους έγινε

αυτό αλλά βρισκόμαστε στην διαδικασία. Είναι κάτι που αισθάνομαι όταν ο άλλος

έχει την ανάγκη να πει κάτι. Αν δεν το πει τώρα θα το πει την επόμενη φορά. Γιατί

είναι ενδιαφέρον να δούμε ότι ο άλλος βρίσκεται στην άκρη μιας κατάστασης.

Πραγματικά είχε ανάγκη από καινοτομία. Να αλλάξει ζωή. Η επαγγελματική είναι

μεγάλη ιστορία. Βέβαια σε αυτήν την επέμβαση που κάνουμε δεν γνωρίζουμε τη

ζωή του ατόμου γιατί ξέρουμε ότι εξιστορεί την αναπαράσταση που έχει για τη ζωή

του. Χρειαζόμαστε και την γνώμη του άλλου. Αν ζητάτε τη γνώμη του άλλου μέλους

του ζευγαριού θα έχετε μία άλλη απάντηση. Κι όταν ακούμε και τους δύο μαζί λέμε:

δεν είναι δυνατόν να ζούνε μαζί. Έχουμε δύο διαφορετικές ιστορίες. Δεν είναι το

ίδιο πράγμα όταν διαμεσολαβείτε μεταξύ των δύο. Εδώ είχα μόνο τον έναν. Κάνω

ότι μπορώ με αυτό που έχω αλλά στη συνοδεία μου είμαι συνειδητοποιημένος ότι

αυτή είναι η δική του αντίληψη. Δεν ξέρω αν έκανε πραγματικά ότι έπρεπε να κάνει

για να μην φτάσει αυτή η κατάσταση εκεί που έφτασε. Αλλά είναι ενδιαφέρον να

συνοδεύεις. Εκεί πρέπει κανείς τον χρόνο του. Να μην βιάζεται. Να αφήνει να εξε-

λίσσονται τα πράγματα.

- Ένα τεχνικό ζήτημα. Πώς τους χρεώνετε αυτούς; Και πόσες συνεδρίες

απαιτούνται;

Christian: Είναι φοιτητής μου. Δεν τον χρεώνω. Αλλά χρεώνω γενικά όπως

σε οποιαδήποτε άλλη συνεδρία. Δίνω ένα ραντεβού, κάνουμε μια θεραπεία και με-


_______________________________________________________________________________________________________


τά έχουμε μια περίοδο που μιλάμε, θα χρησιμοποιήσουμε μια χειραγωγή συντονισ-

μού και θα δώσουμε περισσότερο χρόνο στην ανάγκη του λόγου.

Ήταν ενδιαφέρουσα περίπτωση για σας;

- Στην αρχή μιλήσαμε για σταθερότητα στη διάρκεια της ενδοσκόπησης

και ο στόχος του σεμιναρίου είναι το στρες, ο πόνος και η οδύνη. Αισθά-

νομαι λίγα πράγματα γι αυτό, μέχρι τώρα.

Christian: Ανέπτυξα ένα θέμα που δίνει σαν αποτέλεσμα, πόνο, οδύνη και

ψυχικό πόνο. Είμαι σύμφωνος μαζί σου αλλά επέτρεψα στον εαυτό μου να μιλήσω

γι αυτό το θέμα γιατί αισθάνθηκα ότι σε τέτοιες περιπτώσεις υπάρχει πόνος και ψυ-

χική οδύνη. Είμαστε εκτεθειμένοι στα εργαστήρια μας σε τέτοιες περιπτώσεις αν-

θρώπων που έχουν τέτοιους πόνους που προκαλούν στρες, κακή ζωή κλπ. δεν υ-

πάρχει χειρότερη σωματοποίηση από τους συναισθηματικούς πόνους. Σε αυτήν λο-

ιπόν την κατάσταση θεώρησα ενδιαφέρον να εικονογραφήσω αυτήν την περίπτωση

που δεν ήταν στις προβλέψεις μου αλλά μέσω μιας διαμεσολάβησης ΣΨΠ είναι μια

περίπτωση που αντιμετώπισα τώρα κοντά. Και γιατί όχι να μην σας δώσω μερικά

σημεία αναφοράς ακόμη κι αν δεν είναι πλήρη. Μικρές αναφορές ως προς την συ-

νοδεία. Το είδα σαν ενδιαφέρον. Είχα προβλέψει να κάνω παρουσίαση με το power

point αλλά αφέθηκα να συμπαρασυρθώ.

Σας ευχαριστώ για την αυθεντικότητα που μου δίνει την ευκαιρία να μην εί-

μαι ευχαριστημένος γιατί ακριβώς δεν μπόρεσα να κάνω και τα δύο μαζί. Αυτό που

κάνουμε εδώ είναι η κατεύθυνση που θέλουμε να δώσουμε στην εκπαίδευση της

ΣΨΠ. Να μπαίνουμε στην αλήθεια της δεδομένης στιγμής. Τι κάνω για να συνοδέψω

κάποιον;

Αναρωτιέμαι αν η γενική άποψη της ΣΨΠ είναι αρκετή ή θεωρούμε ότι μερι-

κές ιδιαιτερότητες, όπως η συνοδεία του πένθους, η συνοδεία διαδικασίας χωρισ-

μού επεμβαίνουμε για να δημιουργήσουμε ένα πρόγραμμα διαμεσολάβησης που

επιτρέπει στον ΣΨΠ να μην πηγαίνει στο πουθενά αλλά να έχει σημεία αναφοράς.

Για παράδειγμα να προσπαθήσουμε να δούμε το τοπίο κάποιου που βρίσκεται σε

κατάσταση… Τι κάνουμε σε μια μεταβατική περίοδο χωρισμού. Και πώς θα συνο-

δέψουμε τις επιλογές του και τις αποφάσεις που θα πάρει. Έτσι κι αλλιώς είναι το

ίδιο σχήμα που επαναλαμβάνεται. Είναι λοιπόν η κατεύθυνση που θέλουμε να έχο-

υμε που θα μπορέσει να φτιάξει τα όρια των δυνατοτήτων μας.

Επομένως ένας ΣΨΠ καλείται να συνοδέψει δυσκολίες επικοινωνίας και δεν

είναι απλά να ξέρουμε ότι μπορούμε να το κάνουμε αλλά έχουμε την δυνατότητα

στην πράξη να το κάνουμε. Το μόνο πράγμα που στηρίζομαι, είναι να λέω ότι ένας

χωρισμός είναι ένα πεδίο πόνου και οδύνης. Είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους.

- Με κλίμακα το 1 έως 100 κατηγοριοποιήθηκαν διάφορα στρες. Ο χωρισ-

μός και το διαζύγιο βρίσκονται στην 3η θέση. Είναι αυτά που δημιουργο-


_______________________________________________________________________________________________________


ύν μεγάλο στρες. Το πρώτο είναι ο θάνατος ενός παιδιού. Το δεύτερο εί-

ναι η αρρώστια.

Christian: Διάλλειμα.


_______________________________________________________________________________________________________


Christian: Θα εργασθούμε στον κρανιο-ιερό άξονα. Στην τονική τροποποίη-

ση. Είναι το άγγιγμα που θα ανακουφίσει σωματικά και ψυχικά το άτομο. Μ’αυτό το

άγγιγμα πετυχαίνουμε μία ανακούφιση των σωματοψυχικών και των ψυχοσωματι-

κών οδυνών. Ο τόνος είναι το αποτέλεσμα του ψυχοτόνου που έχει σωματοποιη-

θεί.

(Μπρούμυτα)

Αρχίζουμε με τα χέρια στις ωμοπλάτες. Εκεί έχουμε ένα σταυ-

ροδρόμι εντάσεων.

Αρχίζουμε έλκοντας προς το κρανίο.

Αργά.

Φτάνουμε στην ένταση. Βάζουμε σε ένταση όλη την οπίσθια

αλυσίδα μυών.

Κάνουμε σημείο στήριξης άνω.

Περιμένουμε μέχρι να αισθανθούμε στα χέρια μας την τροπο-

ποίηση του τόνου. Η τονική τροποποίηση μας δείχνει ότι γίνεται ψυχι-

κή τροποποίηση.

Ξεκινάμε προς τα κάτω.

Μπαίνουμε στην αντίσταση των ιστών. Βάζουμε στην αντίστα-

ση όλη την fascia της ράχης.

Ψάχνουμε να δούμε με το άγγιγμα μας το κρανίο.

Σημείο στήριξης χαμηλά.

Γλυκά, ακούμε αυτό που γίνεται κάτω από τα χέρια μας. Η

προσοχή μας κάτω από τα χέρια μας. Προσέχουμε την τονική ένταση

η οποία λιώνει.

Το άγγιγμα σας δημιουργεί αποκρίσεις του σώματος σε απο-

μακρυσμένα σημεία. Με αυτόν τον τρόπο ρυθμίζουμε τον τόνο σε όλο

το σώμα.

Απλώνοντας τα χέρια μας όλα διατείνονται.

Τώρα θα ψάξουμε την οπίσθια επιφάνεια των πνευμόνων. Εκεί

θα βρούμε έναν διαφορετικό τόνο. Πιο βαθύ. Είναι ο τόνος της ύλης.

Πρέπει σ’αυτόν τον τόνο να μετέχει το βάθος του σώματος.

Κάτω από τα δάχτυλα μας αισθανόμαστε όλα τα σημεία που

είναι ακίνητα. Την απόκριση που διαχέεται παντού.

Κάνουμε σημείο στήριξης.

Τώρα το ένα χέρι ανεβαίνει και το άλλο κατεβαίνει.

Όπως κάναμε χθες, θα σημειώσουμε επίσης ότι στο άγγιγμα

μας μετέχουν επίσης οι σπόνδυλοι, στο βάθος τους.

Ας αρχίσουμε να υποδεχόμαστε τον ρυθμό. Όπως λέγαμε χθες

δεν είναι μόνο η κίνηση που ακολουθούμε αλλά και ο ρυθμός. Επίσης

και η ρυθμικότητα.


_______________________________________________________________________________________________________


Στο σημείο στήριξης αφουγκραστείτε. Στο σημείο στήριξης

μπορεί να βρείτε την κατάσταση σταθερότητας που βιώσαμε στον δι-

αλογισμό το πρωί.

Τώρα αυτό που κάνουμε είναι ότι συντονίζουμε τον ψυχικό τό-

νο. Δεν αγγίζουμε μόνο το σώμα, αγγίζουμε τον ψυχισμό του ατόμου.

Τώρα αλλάζουμε τα χέρια απαλά και πηγαίνουμε στο διάφ-

ραγμα.

Αισθανόμαστε ταυτόχρονα ότι με αυτόν τον τρόπο αγγίζουμε

ολόκληρη την στάση του ξαπλωμένου ανθρώπου.

Αρχίζουμε έλκοντας προς τα πάνω.

Έλκουμε ολόκληρο το οπίσθιο τοίχωμα του σώματος. Τραβάμε

προς τα πάνω κάθε τι που το νιώθουμε να έχει ένταση ή που είναι πο-

λύ πυκνό. Ίσως αισθανόσαστε ότι ένα από τα δυο σας χέρια έλκει πε-

ρισσότερο από το άλλο.

Περιμένουμε να νιώσουμε το χαλάρωμα και αδράχνουμε την

κίνηση της επιστροφής. Κινούμε το διάφραγμα ώστε να προσεγγίσει

την οσφύ και την λεκάνη.

Εκεί είναι η διαφορά ανάμεσα στο να νιώθετε ότι έχετε μία μά-

ζα στα χέρια σας που σας προσφέρει πολύ αντίσταση ή στο να αισθα-

νόσαστε ότι μπορείτε να κινήσετε το διάφραγμα σε μεγάλη απόστα-

ση.

Στο σημείο στήριξης χαμηλά, βρείτε εκείνο τον βαθμό πίεσης

που θα δημιουργήσει την αυτορρύθμιση. Βρείτε το σημείο στήριξης

που θα προσφέρει τον μεγαλύτερο βαθμό εσωτερικής απόκρισης και

όχι αναγκαστικά τον μεγαλύτερο βαθμό διόρθωσης.

Περιμένουμε να έρθει ο τόνος. Χαλαρώνουμε όλα όσα έχουμε

κάτω από τα χέρια μας.

Ξεκινάμε πάλι.

Τώρα θα κάνουμε μεγαλύτερη διαδρομή.

Ας χρησιμοποιήσουμε καλά το σημείο στήριξης που κάνουμε

ώστε να συγκεντρώσει πολύ δύναμη.

Νιώστε το βάθος που έρχεται στα χέρια σας. Τις ζώνες που

τραβάνε τα χέρια σας. Τις ζώνες που δεν είναι ενσωματωμένες με την

ολότητα σας.

Νιώθουμε τον ρυθμό.

Όσο πιο αργή είναι η κίνηση μας τόσο μεγαλύτερο βάθος έχει.

νιώθουμε ότι η βραδύτητα είναι βάθος. Ότι η βραδύτητα μας επιτρέ-

πει να εισχωρούμε στην εσωτερικότητα του ανθρώπου.

Τώρα θα βάλουμε και την σπονδυλική στήλη στην κίνηση.

Βάζουμε το ένα χέρι στις ακανθώδεις αποφύσεις και ψάχνουμε

να βρούμε τη μάζα των μυών γύρω από τους σπονδύλους. Αν το χέρι


_______________________________________________________________________________________________________


που είναι στο διάφραγμα πηγαίνει προς τα κάτω πηγαίνουμε και προς

τα κάτω και το χέρι που είναι στους οσφυϊκούς σπονδύλους.

Ας δούμε την ποιότητα παρουσίας. Τα χέρια ανεβαίνουν και

κατεβαίνουν μαζί. Ας δούμε τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στα

δύο χέρια. άραγε οι σπόνδυλοι ακολουθούν λιγότερο από ότι το δι-

άφραγμα; Ας περιμένουμε.

Ας αισθανθούμε την στιγμή της χαλάρωσης. Προσοχή. Ας αισ-

θανθούμε τη στιγμή που όλα έρχονται στη θέση τους.

Κάνουμε ένα σημείο στήριξης που αφορά σε ολόκληρο τον ά-

ξονα της σπονδυλικής στήλης. Έχουμε την αίσθηση ότι ξεκολλάει η

σπονδυλική στήλη από το ιερό.

Επιστροφή.

Εισερχόμαστε στην πυκνότητα.

Νιώθουμε με τα δάχτυλα μας τις περιοχές του σώματος που

είναι πιο σκληρές πιο συμπαγείς. Ας νιώσουμε όλες αυτές τις ακινησί-

ες που απελευθερώνονται κάτω από τα χέρια μας. Όλες αυτές οι ακί-

νητες περιοχές είναι εκφράσεις της οδύνης και του πόνου.

Είναι οι ζώνες που εκφράζουν την απόσταση που έχει το άτομο

από τον εαυτό του.

Με το χέρι που είναι στην σπονδυλική στήλη νιώθουμε ότι έ-

χουμε ολόκληρο το μήκος της σπονδυλικής στήλης.

Οι θεραπευτές σηκώνονται όρθιοι και βάζουν τα χέρια τους

στην πλάτη. Το ένα χέρι στην οσφυϊκή και το άλλο στην θωρακική μο-

ίρα. Πάνω στην σπονδυλική στήλη και τα δύο.

Αρχίζουμε κάνοντας σύγκλιση φέρνοντας τα δυο χέρια πιο κον-

τά.

Ας βρούμε το σημείο στήριξης σε σύγκλιση.

Το σημείο στήριξης θα φτάσει σε όλη την έκταση της μυϊκής

έντασης.

Όταν πάμε στην χαλάρωση θα σημειώσουμε την στιγμή που

αρχίζουν τα δύο χέρια να απομακρύνονται μεταξύ τους.

Τώρα μπορείτε να φύγετε.

Ας νιώσουμε τη σχέση ανάμεσα στα δύο χέρια μας και ας νιώ-

σουμε ποιο από τα δύο χέρια μας το τραβάνε περισσότερο οι μύες.

Ας νιώσουμε κάτω από τα δάχτυλα μας ποιες ζώνες του σώμα-

τος τραβάνε περισσότερο. Ποιο από τα δύο χέρια μας εργάζεται πε-

ρισσότερο. Ποια καμπύλη είναι αυτή που χαλαρώνει πιο γρήγορα. Εί-

ναι χειρότερα προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Ας το δούμε αυτό.

Στο βάθος, γλυκά.


Ο ρυθμός αρχίζει να κατακτά την ολότητα του σώματος.


_______________________________________________________________________________________________________


Αρχίζουμε πάλι. Αρχίζουμε να αισθανόμαστε ότι ο ρυθμός έρ-

χεται από το εσωτερικό του σώματος.

Ας νιώσουμε την δύναμη που απελευθερώνεται στο σημείο

στήριξης.

Τώρα, στο επόμενο σημείο στήριξης, τα χέρια μας μπορούν να

χρησιμοποιούνται ανάλογα με αυτό που ζητάει το σώμα. Θα μπορού-

σε να είναι κάποια καμπύλη… κάποια κατεύθυνση… κάποια στροφή…

Απαλά.

Ας φροντίσουμε την διαδρομή, το πέρασμα μέσα από τους ισ-

τούς.

Το ένα χέρι στους οσφυϊκούς και το άλλο στο ιερό.

Το χέρι στο ιερό είναι παράλληλο με τον άξονα ενώ στην

σπονδυλική στήλη είναι κάθετο σ’αυτήν.

Το χέρι στους οσφυϊκούς δεν είναι πολύ χαμηλά.

Τα δύο χέρια απομακρύνονται ή συγκλίνουν.

Κάνουμε ένα σημείο στήριξης.

Νιώθουμε ότι αυτό που συνοδεύουμε είναι μία κίνηση. Ας μην

επιχειρούμε να απελευθερώσουμε οστά.

Ας αισθανθούμε την ένταση που οργανώνεται γύρω από το

σημείο στήριξης που κάνουμε στο ιερό.

Ξεκινάμε ξανά. Απαλά.

Χωρίς να χάσουμε την επαφή μας με την συνολικότητα.

Ας αισθανόμαστε ότι όταν κινείται το χέρι μας αυτό αφορά σε

μία συνολικότητα και όχι μόνον σε ένα σημείο του σώματος.

Ας μην απελευθερώσουμε το ίδιο το ιερό αλλά να είμαστε σε

επαφή με έναν ρυθμό.


Τώρα θα κάνουμε κάτι που είναι αρκετά αποτελεσματικό.

Το χέρι μας στο ιερό οστό.

Θα δοκιμάσουμε να διορθώσουμε το ιερό στις αρθρώσεις του

αλλά χωρίς να χάσουμε την επαφή μας με τον ρυθμό. Όταν τα δυο χέ-

ρια σας συγκλίνουν θα βάζουμε μια κυκλική κίνηση προς την κοιλιά.

Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι να μην χάσουμε την γραμμική

προς το κεφάλι. Το χέρι που είναι στο ιερό έχει ταυτόχρονα δύο κινή-

σεις. Μία προς το κεφάλι και μία που χαμηλώνει προς το εσωτερικό

της κοιλιάς προς το τραπέζι.

Όταν τα δύο χέρια αρχίσουν να απομακρύνονται –απόκλιση- η

παλάμη που είναι στο ιερό αρχίζει να πιέζει απαλά προς το τραπέζι

τον κόκκυγα. Ενώ ταυτόχρονα κάνει μία γραμμική προς τα πόδια.

Ας νιώσουμε ότι υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στην γραμμι-

κή και την κυκλική κίνηση στο χέρι μας. Ας βρούμε το σημείο στήριξης


_______________________________________________________________________________________________________


αυτών των δύο κινήσεων. Ας νιώσουμε ότι το χέρι κάνει δύο κινήσεις:

μία γραμμική πάνω-κάτω και μία που ανεβαίνει και κατεβαίνει μέσα

στο σώμα. Όταν αντιστρέψουμε την κίνηση, όταν το ιερό ανεβαίνει

προς το κεφάλι, αντίθετα τα δάχτυλα μας εισέρχονται μέσα στο σώμα

κι εκεί έχουμε ένα σημείο στήριξης στην άρθρωση. Ας μη χάσουμε

όμως την γραμμική πάνω-κάτω. Ας μην έχουμε μόνο την κυκλική κατά

νου.

Τώρα αλλάζουμε τα χέρια μας. Δεν αλλάζουμε τη λαβή, αλλά-

ζουμε την κατεύθυνση. Κινείτε τα χέρια σας προς τον αντίθετο γοφό.

Ταυτόχρονα τα χέρια βυθίζονται. Μ’αυτόν τον τρόπο ελέγχουμε τη

στροφή. Τα χέρια μας βυθίζονται ενώ ταυτόχρονα γλιστράνε εγκάρσι-

α. Αν το κάνετε σωστά δεν χρειάζεται να βάλετε καθόλου δύναμη.

Τώρα χέρια σας γλιστράνε προς εσάς. Πιέζουμε στην αντίθετη

κατεύθυνση. Τώρα νιώθουμε το ιερό σε θέση ισορροπίας. Με αυτόν

τον τρόπο ξαναξεκινάμε τη ρυθμικότητα του ιερού οστού.

Αυτό που έχει σημασία είναι να αισθανόμαστε στα χέρια μας

και τις δύο κινήσεις. Την εγκάρσια που γλιστράει και την κυκλική στο

πλάι. Αυτό δίνει στην κίνηση μας δύναμη και βάθος.

Συνεχίζουμε με ελεύθερες κινήσεις. Αφήνουμε το ιερό να κι-

νηθεί όπως θέλει. Συνοδεύουμε την άλλη κίνηση.

Κάνουμε σημεία στήριξης για εξισορρόπηση.

Κανονικά νιώθουμε ότι δεν χρειάζεται να κάνουμε έντονες κι-

νήσεις για να ανταποκριθεί το ιερό.

Ας αισθανθούμε την εσωτερική κίνηση του ιερού οστού. Το

οποίο μεταφράζεται σε μία απελευθέρωση των περιορισμών. Και μία

χαλάρωση της έντασης. Μία χαλάρωση όλων των ακινητοποιήσεων

των αρθρώσεων και οπωσδήποτε απαλύνει τον πόνο.

Βαθμιαία, καθώς απελευθερώνουμε την κίνηση μέσα στο σώμα, και συνει-

δητοποιούμε την παρουσία της κίνησης μέσα στο σώμα, αυτές είναι εκδηλώσεις μι-

ας αλλαγής στην κατάσταση του θεραπευόμενου, μίας ανακούφισης του πόνου και

της οδύνης. Ο θεραπευόμενος περνάει από μία κατάσταση έντασης, πόνου και οδύ-

νης σε μία κατάσταση πιο ήρεμη, χωρίς πόνο.

Οι σωματικές παράμετροι της κίνησης μεταφράζονται στο ότι το σώμα είναι

έτοιμο να βγει από τον πόνο. Το σώμα που πονάει είναι ένα σώμα σφιγμένο, με έν-

ταση και ακίνητο.

Ένα σώμα που πονάει δεν ανταποκρίνεται στα χέρια μας. Δεν υπάρχει βά-

θος. Δεν υπάρχει αίσθημα και έκταση συνολικότητας. Δεν είναι ζωντανό με κίνηση.

Όπως είδαμε ήδη με το άγγιγμα μας, είναι η ποιότητα του αγγίγματος που

ανακουφίζει τον πόνο. Για να έχουμε αποτελέσματα στον πόνο πρέπει να φτάσουμε

στο σημείο πραγματικά να κάνουμε καλή διαχείριση της βραδύτητας. Όσο πιο αργό

είναι το άγγιγμα τόσο πιο πολύ ανακουφίζει τον πόνο. Αλλά επίσης χρησιμοποιούμε

το άγγιγμα ώστε να ενοποιεί το σώμα. Σε μια περίπτωση πόνου θα νιώσουμε με τα


_______________________________________________________________________________________________________


χέρια μας ότι τα στρώματα του σώματος που είναι στο βάθος είναι ακίνητα. Με την

βραδύτητα κάνουμε να μετέχουν στην κίνηση, το δέρμα, η fascia και το οστό. Αυτό

μας επιτρέπει να έχουμε μια κίνηση μεγάλης ακρίβειας στο βάθος του σώματος. η

αιτία του πόνου μπορεί να είναι στη fascia, μπορεί να είναι στους μυς ή στο περιόσ-

τεο ή μέσα στο οστό. Όταν τα σημεία στήριξης φτάνουν σε όλα τα στρώματα του

σώματος αυτό μας επιτρέπει να αγγίζουμε τον πόνο σε όλα τα επίπεδα. Είναι σαν να

δημιουργούμε σημεία στήριξης τα οποία εξισορροπούν τις επιφανειακές στρώσεις

του σώματος με τις βαθιές. Δεν πρέπει να αφήνουμε στρώματα του σώματος σε με-

γαλύτερη ένταση από άλλες. Αυτό ήδη είναι μια επαναεξισορρόπηση των διαφορε-

τικών επιπέδων του είναι, της ύπαρξης. Σε κάθε σημείο στήριξης έχουμε αποτελέσ-

ματα όχι μόνο στο βάθος αλλά σε μεγάλη έκταση στο σώμα. Οπότε σε ένα σημείο

στήριξης κάνουμε επαναεξισορρόπηση της συνολικότητας του σώματος. Το σημείο

στήριξης δεν εξισορροπεί τις διάφορες ζώνες της περιοχής στην οποία ασκείται αλλά

κάνει μία συνολική ανακούφιση. Η περιοχή που πονάει μπορεί να είναι μια περιοχή

που δεν έχει καλή ισορροπία ανάμεσα στις διάφορες μυϊκές εντάσεις. Τόσο σε βά-

θος όσο και σε έκταση. Με αυτήν την δουλειά που κάναμε ήδη βλέπουμε ότι εξι-

σορροπούμε όλες τις εντάσεις και σε βάθος και σε έκταση και δεν υπάρχουν σημεία

πια στο σώμα ακινητοποιημένα. Το σημείο στήριξης που κάνουμε έχει επίσης απο-

τελέσματα στον ψυχισμό. Τη στιγμή του σημείου στήριξης ο ψυχισμός χαλαρώνει.

Αυτό που αγγίζουμε κυρίως είναι η βάση του άγχους. Μια κατάσταση βαθιάς αλλά

όχι παθητικής χαλάρωσης. Και από το σημείο στήριξης ξεκινάμε ξανά το αίσθημα

του εαυτού. Το άγχος, καταστάσεις νοητικής έντασης και το αίσθημα του εαυτού εί-

ναι τρία στοιχεία που εμπλέκονται στον πόνο. Μετά το σημείο στήριξης, επανεκκινεί

η ρυθμικότητα. Μ’αυτόν τον τρόπο προσεγγίζουμε μια άλλη πλευρά του πόνου που

είναι η κόπωση. Όλοι οι ασθενείς που πονάνε είναι και κουρασμένοι, γιατί χρησιμο-

ποιούν την ενέργεια του σώματος για να αντιμετωπίσουν τον πόνο και αυτό είναι

πολύ κουραστικό. Έχουμε κάνει ότι αναφέρεται στη σφαίρα της ζωτικότητας, στην

σφαίρα της εξισορρόπησης των εντάσεων σε σωματικό επίπεδο, στην σφαίρα του

ψυχισμού το άγγιγμα είναι αγχολυτικό. Κάτω από τα χέρια μας το άγχος διαλύεται

και μ’αυτόν τον τρόπο χαμηλώνουμε επίσης και τη στάθμη της έντασης. Στη συνέχε-

ια πυροδοτεί την παρουσία στον εαυτό. Αυτό που χρειάζεται να επαληθεύσουμε εί-

ναι ότι όλα αυτά τα κάνουμε με μία κίνηση. Δια μέσου του αγγίγματος.

Το απόγευμα θα κάνουμε πρακτική. Θα δούμε με ποιόν τρόπο το άγγιγμα

μας έχει αποτελέσματα στη σφαίρα της οδύνης και του πόνου. Το πλεονέκτημα της

μεθόδου είναι ότι δρα ταυτόχρονα και στον πόνο και στην οδύνη.

Το πιο ισχυρό αποτέλεσμα του αγγίγματος είναι ότι είναι αγχολυτικό. Δρα

αγχολυτικά πολύ γρήγορα.

Όταν εναρμονίζουμε το σώμα στο ρυθμό αυτό που κάνουμε είναι ότι επιδ-

ρούμε σε όλους τους νευροβιολογικούς ρυθμούς του σώματος. Το πιο σημαντικό

πράγμα με τους θεραπευόμενους είναι ότι τους ρωτάμε αν έχουν παρατηρήσει κά-

ποια αλλαγή στην ποιότητα του ύπνου. Στους ανθρώπους που πονάνε το πρώτο

πράγμα που διαταράσσεται είναι ο ύπνος. Ολόκληρος ο οργανισμός τους είναι κα-

ταπονημένος. Αν έχετε κάποιον ασθενή που κοιμάται στο τραπέζι της θεραπείας

αφήστε τον να κοιμηθεί. Γιατί όταν είναι στο σπίτι του μπορεί να κοιμάται μεν αλλά

μπορεί να μην κοιμάται καλά. Ο ύπνος του είναι διακεκομμένος, δεν ξεκουράζεται,


_______________________________________________________________________________________________________


βλέπει εφιάλτες, υπάρχει μια αλλοίωση της σφαίρας του ύπνου. Μια ενδιαφέρουσα

ερώτηση είναι να ζητήσουμε από τον θεραπευόμενο να μας πει αν έχει βελτιωθεί ο

ύπνος.

Θα δείτε επίσης πόσο καλή είναι η δουλειά που κάνουμε για την αρρυθμία.

Μερικές φορές ένας θεραπευόμενος για να κοιμηθεί παίρνει φάρμακα. Αλλά δεν εί-

ναι το ίδιο με τον φυσικό ύπνο. Ο ύπνος έχει μια δική του βιολογία. Από την στιγμή

που διαταράσσεται ο ύπνος μπαίνουμε στην βιολογία της κατάθλιψης. Είναι σαν

ένας άνθρωπος να είναι 65 ετών αλλά οι ρυθμοί του να είναι ενός 80άρη. Βέβαια

αυτό οδηγεί τον άνθρωπο σε κατάθλιψη. Όταν λοιπόν αντιμετωπίζουμε άτομα με

χρόνιο πόνο πολύ γρήγορα οδεύουν προς την κατάθλιψη. Αλλά δεν είναι καταθλιπ-

τικοί στην πραγματικότητα αλλά είναι η νόσος τους που τους κάνει να είναι σαν κα-

ταθλιπτικοί. Εκεί βρίσκουμε τον ρόλο μας στο να υποστηρίξουμε τον θεραπευόμενο.

Υποστηρίζουμε τον θεραπευόμενο στο να μπορέσει να κινηθεί καλύτερα, να αναρ-

ρώσει καλύτερα.

Για χρόνιες ασθένειες μπορούμε να τον υποστηρίξουμε όχι προσπαθώντας

να διώξουμε τον πόνο αλλά προσπαθώντας να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής

του. Να αποκαταστήσουμε την ζωτικότητα τους, τον ύπνο τους, να μπορούν να κά-

νουν διαχείριση του άγχους τους, να είναι πιο ήρεμοι. Μ’αυτόν τον τρόπο μπορούμε

να έχουμε αποτέλεσμα στον πόνο και αυτό θα το πετύχουμε βελτιώνοντας την ποιό-

τητα της ζωής. Γι αυτό χρειάζεται όταν κάνουμε αξιολόγηση του θεραπευόμενου να

ελέγχουμε και τις περιμετρικές καταστάσεις του πόνου. Αν κοιμάται καλύτερα, αν

αισθάνεται περισσότερη ζωτικότητα και λιγότερο άγχος. Μ’αυτόν τον τρόπο μπορεί-

τε να αντιμετωπίσετε όλες αυτές τις παραμέτρους που θα μπορούσαν να μεγεθύνο-

υν τον πόνο.

Γιατί ο πόνος επηρεάζεται από πολλές διαφορετικές παραμέτρους. Στη δου-

λειά μας αυτό που κάνουμε είναι ότι επηρεάζουμε όλες αυτές τις περιμετρικές πα-

ραμέτρους με αποτέλεσμα το άτομο να αισθάνεται καλύτερα. Οι κρίσεις πόνου είναι

λιγότερο συχνές. Να μη στοχεύουμε τον πόνο στο «κεφάλι». Μπορεί να νιώθουν ότι

δεν είναι σημαντικό, αλλά είναι πάρα πολύ σημαντικά αυτή η βελτίωση. Μπορεί να

έρθει και να μας πει: ναι, ο πόνος δεν άλλαξε πολύ αλλά μπόρεσα και κοιμήθηκα και

ήμουνα καλά με άλλους τρόπους, οπότε αυτό είναι μεγάλη αλλαγή στη ζωή του αν-

θρώπου. Μπορεί να μας πει ότι δεν έχει πια αρνητικές σκέψεις. Χρειάζεται να έχου-

με επίγνωση τι είδους επίδραση μπορεί να έχουμε στην ποιότητα της ζωής του αν-

θρώπου.

Διάλειμμα.


_______________________________________________________________________________________________________


Christian: Ας μπούμε σε μία διάθεση ενδοσκόπησης.

Θα δούμε με ποιόν τρόπο το άγγιγμα μας μπορεί να επιδράσει στον πόνο.

Έχουμε ένα άγγιγμα που μπορεί να επιδράσει στον πόνο την ώρα που απελευθερώ-

νουμε τους ιστούς. Όταν φτάσουμε στο σημείο να απελευθερώσουμε αυτό που δη-

μιουργεί τον πόνο. Την ένταση, την πυκνότητα, τα μπλοκαρίσματα και τα μπλοκα-

ρίσματα που μπορεί να προκαλούν πόνο. Ένας άλλος τρόπος να επιδράσουμε στον

πόνο είναι στην οδό, την διαδρομή που ακολουθεί ο πόνος. Η ποιότητα του αγγίγ-

ματος, η βραδύτητα φέρνει στην επιφάνεια την φυσιολογική οδό της ρύθμισης του

πόνου. Η δικιά μας προσέγγιση στο άγγιγμα είναι να επιδράσουμε πάνω στο ψυχικό

μέρος που επηρεάζει τον πόνο. Για να απελευθερώσουμε τον πόνο απελευθερώνο-

υμε την ένταση στους άξονες του σώματος.

Θα βάλουμε τα χέρια μας στο σώμα του θεραπευόμενου και

θα δουλέψουμε με αυτό το πνεύμα. Για το άγγιγμα η ποιότητα της πί-

εσης που ασκούμε με τα χέρια είναι πολύ σημαντική.

Θέλω να κάνετε μία μικρή αξιολόγηση για να δείτε αν κάτω

από τα χέρια σας υπάρχει κάποια ζωντάνια και κίνηση μέσα στους ισ-

τούς. Αν οι ιστοί σας προσφέρουν ένα αίσθημα δυναμικό ή αν σας φα-

ίνονται σαν να μην έχουν φωνή. Αυτός ο αρχικός χρόνος που ακούμε

μπορούμε να πούμε ότι είναι ένα σημείο στήριξης στην επαφή. Είναι

ένας χρόνος στην αρχή όπου μπορείτε να βρείτε τη στάση σας, να ορ-

γανώσετε τη συνολικότητα σας, να έρθετε και να κατοικήσετε μέσα

στην παρουσία σας και να αισθανθείτε ότι τα χέρια σας είναι η προέκ-

ταση μιας δικιάς σας ποιότητας παρουσίας.

Αρχίζουμε την αγωγή, μπαίνοντας στην θεραπευτική βάση.

Έλκουμε τους ιστούς προς το κεφάλι. Δεν χρειάζεται να πάτε

αμέσως σε βάθος. Ας δούμε σε ποια μέρη η πλάτη κινείται. Ας βάλου-

με με αυτόν τον τρόπο την περίμετρο αυτής της περιοχής σε ένταση.

Αυτό που πρέπει να προσέξετε είναι: αυτή η ένταση που βάλαμε να

έχει την ίδια ένταση σε όλα τα δάχτυλα. Βλέπετε ότι καθώς έλκετε το-

υς ιστούς αισθανόσαστε μια αντίσταση στα χέρια σας.

Κάντε σημείο στήριξης.

Κάντε μια μικρή αξιολόγηση. Στο πρώτο σημείο στήριξης αξιο-

ποιούμε τον χρόνο για να πάρουμε κάποιες πληροφορίες. Βλέπετε σε

ποια σημεία υπάρχει ένταση. Μέσα στα χέρια σας; Στο ένα από τα

δύο; Υπάρχει τράβηγμα; Άραγε αυτή η ένταση που νιώθετε χαλαρώνει

σιγά-σιγά; Και πόσο χρόνο θέλει για να χαλαρώσει; Υπάρχει χαλάρω-

ση; Υπάρχει επιστροφή;

Ας τραβήξουμε το δέρμα ξανά. Σαν τα δάχτυλα να μπαίνανε

στο εσωτερικό του δέρματος και να το τραβούσαν. Βρείτε την ελαστι-


_______________________________________________________________________________________________________


κότητα του δέρματος σαν τα δάχτυλα σας να εισχωρούσαν μέσα στο

δέρμα. Όταν βάζετε το δέρμα σε τράβηγμα απελευθερώνετε ολόκλη-

ρο τον μεταβολισμό. Αυτό είναι πολύ αναλγητικό. Ας εισχωρήσουμε

μέσα στις ανισορροπίες του δέρματος. Ας αισθανθούμε τις ζώνες τρα-

βήγματος στο δέρμα.

Τώρα ας έχουμε την προσοχή να συλλάβουμε το λιώσιμο.


Όπως και χθες θα αισθανθείτε ότι το σημείο στήριξης σας

προσφέρεται με μεγαλύτερη δύναμη.

Μαζί με το δέρμα τώρα κάνετε να έρθουν μαζί στην κίνηση και

οι fascias που είναι λίγο πιο βαθιά.

Τώρα βλέπετε πως έχουμε όλους τους μυς του κορμού οι ο-

ποίοι διατείνονται. Ας αισθανθούμε ότι εισχωρούμε στην ελαστικότη-

τα του μυός. Εκεί αρχίζετε να απελευθερώνετε τις συσπάσεις των μυ-

ών. Τους μυς που πονάνε.

Ξαναφεύγετε.

Και μπαίνετε στην ελαστικότητα του κορμού.

Τώρα αρχίζει να διατείνεται το περιόστεο και τα οστά.

Αυτό το λιώσιμο που γίνεται προς το βάθος.

Ξαναφεύγουμε προς τα πάνω.

Όλα τα δάχτυλα εργάζονται. Όλα τα δάχτυλα σας να είναι ζώ-

νες επαφής που δέχονται την τονική ένταση. Θυμάστε αυτά που λέ-

γαμε το πρωί;

Τώρα αρχίζουμε να έχουμε σημεία στήριξης όπου συμμετέχο-

υν όλες οι στρώσεις του σώματος. Και στο σημείο στήριξης νιώθετε το

λιώσιμο που γίνεται σε όλες τις στρώσεις. Γίνεται η χαλάρωση σε όλο

το βάθος, στο δέρμα… στο οστό… Και έχουμε λιωσίματα παντού. Στο

σημείο στήριξης γίνεται μια εξισορρόπηση ανάμεσα στις διάφορες

στρώσεις σε διαφορετικά βάθη.

Τώρα εισχωρούμε στους πνεύμονες. Αν και δεν μπορούμε να

τους αγγίξουμε σωματικά, χάρη στη βραδύτητα νιώθουμε ότι μπορο-

ύμε να κινήσουμε τους πνεύμονες μέσα στην θωρακική κοιλότητα.

Ένα σημείο στήριξης γίνεται στον υπεζωκότα, το περίβλημα

των πνευμόνων. Και στην πρόσθια επιφάνεια των πνευμόνων.

Τώρα νιώθουμε να λιώνει ο όγκος. Οι πνεύμονες σαν να φουσ-

κώνουν και να ξαναβρίσκουν τον χώρο τους.

Τώρα, χωρίς να χάσουμε την επαφή με το βάθος, κινούμε τα

χέρια αντίθετα, πάνω-κάτω, διατηρώντας την επαφή με τους πνεύμο-

νες.

Τον πνεύμονα που είναι πιο χαμηλά, ας τον αφήσουμε να έρ-

θει σε μεγαλύτερη χαλάρωση.


_______________________________________________________________________________________________________


Από το σημείο στήριξης που κάνουμε όλες οι εντάσεις επανα-

ρυθμίζονται.

Όσο πιο βαθύ είναι το άγγιγμα σας στους ιστούς τόσο μετου-

σιώνεται σε άγγιγμα στην ίδια την ύπαρξη. Ο θεραπευόμενος αρχίζει

να νιώθει ότι το άγχος περιορίζεται και το στρες του χαλαρώνει. Οι εν-

τάσεις χάνονται. Οι εντάσεις δίνουν τη θέση τους σε μία ποιότητα πα-

ρουσίας. Αισθανθείτε στο σημείο στήριξης την τροποποίηση του τό-

νου που εμφανίζεται. Είναι μια παρουσία, η παρουσία του θεραπευ-

όμενου που έρχεται και οργανώνεται και επανεγκαθίσταται.

Τώρα θα προσθέσουμε άλλη μία συνιστώσα, καθώς το ένα χέ-

ρι κατεβαίνει και το άλλο ανεβαίνει, ας έχουμε την πρόθεση ότι ο

σπόνδυλος κάνει κλίση. Κάνουμε μία κλίση στους σπόνδυλους καθώς

βάζουμε την ένταση στα χέρια μας. Ακούστε την ένταση που μπαίνει

στους σπονδύλους. Αφουγκραστείτε, ανάμεσα στα χέρια σας, γίνονται

εξισορροπήσεις και προσαρμογές του τόνου γύρω από τους σπονδύ-

λους που τώρα απελευθερώνονται. Και δεν βάζουμε την προσοχή μας

απλά στις ωμοπλάτες αλλά στην κίνηση των σπονδύλων που κάνουν

πλάγια κλίση δεξιά-αριστερά. Είναι σαν να έχετε στα χέρια σας έναν

μεγάλο σπόνδυλο. Κι όταν κάνετε σημείο στήριξης όλη η ένταση που

ασκείται πάνω στους σπονδύλους αρχίζει να χαλαρώνει. Αυτό έχει

μεγάλη επίδραση στον πόνο. Για να έχουμε αποτέλεσμα στις αρθρώ-

σεις πρέπει να έχουμε βραδύ άγγιγμα το οποίο φθάνει σε όλο το βά-

θος των ιστών και πού φέρνει την άρθρωση στην σωστή της ισορρο-

πία.

Κάνετε σημείο στήριξης. Ένα σημείο στήριξης που αφορά στην

άρθρωση, ένα σημείο στήριξης που γυρνάει στο βάθος και σε έκταση.

Τώρα επιμένουμε και η εσωτερική δύναμη θα έρθει και θα εσ-

τιαστεί σ’αυτόν τον σπόνδυλο. Νιώστε την χαλάρωση που έρχεται και

την κίνηση που κάνει ο σπόνδυλος.

Τώρα αλλάζουμε λαβή. Το ένα χέρι μένει στην μία ωμοπλάτη,

σε όποια θέλετε, και το άλλο πιάνει την πλάτη ανάμεσα στις ωμοπλά-

τες. Θα κάνουμε μία κίνηση απελευθέρωσης της άρθρωσης. Υπάρχο-

υν δύο πιθανότητες: ή νιώθουμε στα χέρια μας πού θέλει να πάει ο

σπόνδυλος ή τον παρακινούμε. Αυτό που θα κάνουμε είναι να υψώ-

σουμε και τα δύο χέρια μαζί προς το κρανίο. Το χέρι που είναι στις

πλευρές εξασφαλίζει ότι θα κινηθούνε και οι πλευρές και το χέρι στην

ωμοπλάτη εξασφαλίζει ότι θα ανεβούν οι ακανθώδεις αποφύσεις και

οι σπόνδυλοι.


Οι σπόνδυλοι τώρα είναι σε μία κίνηση σαν την κάμψη του

σώματος.


_______________________________________________________________________________________________________


Αυτές είναι μικροκινήσεις. Όταν η κίνηση είναι ενός εκατοστό-

μετρου τότε μπαίνουμε στις μικροκινήσεις των σπονδύλων.

Σημείο στήριξης. Περιμένουμε την τονική απόκριση να έρθει

σ’αυτό. Αισθανόμαστε την χαλάρωση.

Έχουμε απελευθερώσει την κίνηση προς τα πάνω και θα αρχί-

σουμε την κίνηση προς τα κάτω.

Τώρα θέλω να αισθανθείτε ότι οι ακανθώδεις αποφύσεις κα-

τεβαίνουν προς τα κάτω σαν να είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους.

Χωρίς να πιέζουμε πολύ, μόνο με την παρουσία μας, ακινητο-

ποιούμε τον σπόνδυλο ή τους σπονδύλους. Αν κοιτάξετε καλά το ση-

μείο στήριξης που κάνετε είναι μέσα στον σπόνδυλο. Περιμένετε. Δεν

είναι συνολικό το σημείο στήριξης, είναι πολύ συγκεκριμένο. Όλη η

ζωτικότητα αναφέρεται στη ζώνη του σημείο στήριξης.

Φεύγετε. Πάντα με την αίσθηση ότι εισέρχεστε στην μικροκί-

νηση. Αυτό είναι καλό για πόνους σωματικούς μηχανικής προέλευσης.

Ας πούμε ότι μία άρθρωση είναι ακινητοποιημένη και χρειάζεται να

απελευθερώσουμε τη σχέση μεταξύ των σπονδύλων.


Τώρα εξερευνήστε το μέγιστο εύρος της κίνησης στους ιστούς.

Αυτό που θα ήθελα, για να έχετε την δυνατότητα να κάνετε μία διάγ-

νωση, στην άρθρωση, αξιολογώντας αν είναι πιο μπλοκαρισμένος σε

κίνηση έκτασης ή σε κίνηση κάμψης. Κατά την διάρκεια του σημείο

στήριξης είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω να νιώσετε ότι σε κάθε

διαδοχικό σημείο στήριξης φτάνετε σε μεγαλύτερη απόσταση, σε με-

γαλύτερη έκταση. Στην οστεοπαθητική αυτό το αποκαλούμε μια λει-

τουργική τεχνική. Δηλαδή αντί να μπαίνουμε στο ίδιο το μπλοκάρισμα

χρησιμοποιούμε την κατεύθυνση στην οποία εμφανίζεται η πιο μεγά-

λη κινητικότητα. Αυτό που χάνουμε από την μία μεριά το ξαναβρίσ-

κουμε από την άλλη. Οπότε πηγαίνουμε σε κείνη την πλευρά που εί-

ναι πιο ελεύθερη και συγκεντρώνουμε ζωτικότητα και αυτό σας βοη-

θάει να έχετε απόκριση στην άλλη πλευρά που είναι πιο μπλοκαρισ-

μένη. Μέσα σε τρείς διαδρομές γίνεται αυτή η διόρθωση. Ο στόχος

σας είναι να κερδίσετε έκταση στην πλευρά που είναι πιο μπλοκαρισ-

μένη και πρέπει να κάνετε τουλάχιστον τρείς κινήσεις πάνω-κάτω.

Τώρα αφήνουμε με τα χέρια μας τους ιστούς να βρουν μια ου-

δέτερη θέση. Θα κάνουμε κάτι πιο ενεργειακό.

Τώρα θα κάνουμε τις κινήσεις προς τα πάνω και προς τα κάτω

αλλά δεν φθάσουμε ως το τέλος της κίνησης. Θα πάμε ως το ένα ή

δύο τρίτα της διαδρομής και θα περιμένετε ως την στιγμή που θα έρ-

θει η εσωτερική κίνηση από τον θεραπευόμενο. Αντί να πάμε σε όλη

την έκταση της διαδρομής πηγαίνουμε στα δύο τρίτα περίπου και πε-


_______________________________________________________________________________________________________


ριμένουμε εκεί να έρθει η κίνηση του θεραπευόμενου στο χέρι μας

και μ’αυτόν τον τρόπο γίνεται μια ενεργειακή επανεξισορρόπηση.

Τώρα θα βρούμε την ουδέτερη θέση. Είναι μία θέση στην οπο-

ία εσείς σταματάτε να κινείτε και οι σπόνδυλοι θα αρχίσουν να κινο-

ύνται αυθόρμητα αριστερά και δεξιά. Το ουδέτερο αυτό σημείο δεν

είναι σταθερό αλλά έχει διάφορες θέσεις.

Τώρα χρησιμοποιώντας τα δύο χέρια θα πάμε ή αριστερά ή δε-

ξιά για να βάλουμε σε στροφή τον σπόνδυλο. Δοκιμάστε να κάνετε

την κίνηση αριστερά και δεξιά στην κατεύθυνση που είναι πιο ελεύ-

θερη. Το βλέπετε όταν κινείστε αριστερά-δεξιά ότι είναι μπλοκαρισ-

μένος σε κάποια κατεύθυνση; Στην αρχή θα πάμε στην κατεύθυνση

εκείνη που μας φαίνεται πιο ζωντανή.


Μ’αυτόν τον τρόπο πάμε στο μέρος εκείνο του σώματος που

έχει περισσότερη ζωτικότητα. Η απόκριση που έρχεται σας πηγαίνει

στην άλλη κατεύθυνση και βλέπετε ότι προχωράτε περισσότερο από

ότι είχατε προχωρήσει πριν.

Τώρα κάνουμε σημείο στήριξης στην πλευρά που είναι πιο α-

κινητοποιημένη. Η πρόκληση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι

να πάμε προς την πλευρά εκείνη πιο ακινητοποιημένη χωρίς να χάσο-

υμε την επαφή μας με την ζωντάνια. Στην αρχή μπορεί να είναι πολύ

μεγάλη η αντίσταση. Θα μπορούσε να έχει κάποιο πρόβλημα.

Περνάμε το αρχικό σημείο και πηγαίνουμε προς την πιο εύκο-

λη πλευρά γιατί εκεί θα μπορέσουμε να το ξαναζωντανέψουμε. Μα-

θαίνουμε να διαχειριζόμαστε την ζωτικότητα για να μπορέσει το άγ-

γιγμα μας να είναι θεραπευτικό. Όταν πηγαίνουμε από την μία πλευ-

ρά στην άλλη, πάντα είναι γεγονός ότι ξαναζωντανεύουμε. Υπάρχει

ένα απόθεμα στην μία πλευρά. Όταν ξεκινώντας από την πλευρά που

είναι πιο ζωντανή η απόκριση μας φέρνει στην πλευρά που είναι δύσ-

κολη.

Στην τρίτη διαδρομή πηγαίνουμε ακόμη περισσότερο στο μέ-

ρος εκείνο που είναι ακίνητο και σπρώχνουμε και λίγο μέσα στο

σκληρό μέρος. Χρειάζεται να έχετε αρκετή ζωτικότητα ώστε να μπο-

ρέσετε να απελευθερώσετε το μπλοκάρισμα. Ψάχνουμε και βρίσκου-

με την ζωτικότητα και απελευθερώνουμε την πλευρά που είναι ακίνη-

τη. Χωρίς να έχουμε χάσει την επαφή μας με την μικροκίνηση. Ας ψά-

ξουμε λίγο ακόμη να βρούμε την ζωτικότητα. Στην τρίτη διαδρομή

μπορούμε να περάσουμε στην άλλη διαδρομή την πιο ακίνητη και να

φτάσουμε στο σημείο να αισθανθούμε ότι το σημείο στήριξης που

κάνουμε φέρνει απελευθέρωση.


_______________________________________________________________________________________________________


Περιμένετε όσο χρειάζεται έτσι ώστε καθώς μπαίνουμε στην

πλευρά που ήταν ακινητοποιημένη αυτό τώρα γίνεται με έναν τρόπο

πιο ρευστό και πιο δυναμικό. Και για να έχουμε αποτέλεσμα στις μη-

χανικές παθολογίες χρειάζεται να αισθανόμαστε ότι κερδίζουμε επί-

σης στο κινητικό εύρος της κίνησης. Δεν αρκεί να κερδίσουμε μόνο

υποκειμενική κίνηση, χρειάζεται να κερδίσουμε και αντικειμενική κί-

νηση. Το χέρι μας να προχωράει περισσότερο μέσα στους ιστούς.

Στο τρίτο σημείο στήριξης υπάρχει πια μια καλή απόκριση και

ακολουθεί μια χαλάρωση. Δεν χρειάζεται να συνεχίσουμε, απλώς ε-

πιστρέφουμε στην ουδέτερη θέση.

Μετά, θα κάνουμε αυτό που κάναμε και πριν. Θα πάμε μόνο

στα δύο τρίτα της διαδρομής και θα αφήσουμε να έρθει στα χέρια

μας η ζωτικότητα. Με αυτόν τον τρόπο εξισορροπεί η ζωτικότης.

Τώρα αλλάζουμε την λαβή. Σηκωνόμαστε όρθιοι. Το ένα χέρι

με τα δάχτυλα κατά μήκος του ιερού οστού και το άλλο χέρι ψηλά

στους οσφυϊκούς.

Η λαβή αυτή έχει αποτέλεσμα στον μηχανικό πόνο, δηλαδή

πόνο που οφείλεται σε μπλοκάρισμα.

Ένα χέρι στο ιερό, ένα χέρι στους οσφυϊκούς.

Εξετάζουμε το ιερό. Τα δύο χέρια συγκλίνουν. Στοπ.

Απομακρύνονται, συγκλίνουν χωρίς να κάνουμε σημείο στήρι-

ξης. Απλώς δοκιμάζουμε να δούμε ποια κίνηση είναι πιο εύκολη, η

σύγκλιση ή η απόκλιση. Το κάνουμε αρκετές φορές με βραδύτητα και

μ’αυτόν τον τρόπο ξεκινάει ο ρυθμός.

Αρχίζουμε την θεραπεία κάνοντας σημείο στήριξης στην πλευ-

ρά που είναι πιο κινητική. Υπερβάλουμε λίγο στην πλευρά που είναι

πιο ελεύθερη.


Αυτό είναι το σημείο στήριξης που σας δίνει μεγαλύτερη ζωτι-

κότητα. Προσοχή από την στιγμή που θα έχουμε αυτό το σημείο στή-

ριξης σαν σημείο αναζωογόνησης νιώθετε ότι οι ιστοί φεύγουν στην

άλλη κατεύθυνση. εξερευνούμε την περιοχή που είναι πιο ακίνητη.


Κάνουμε σημείο στήριξης όχι σε βάθος. Κάνουμε ένα μικρό

σημείο στήριξης μέσα σε κάποια ένταση.

Ξεκινάμε πάλι για το μέρος εκείνο που είναι πιο ελεύθερο. Θα

επιστρέψουμε με δύο κινήσεις. Μία που είναι εύκολη και μία που εί-

ναι δύσκολη. Αξιοποιούμε την ζωτικότητα για να μπορέσουμε να πά-

με στην πιο αργή πλευρά.

Περιμένουμε να οργανωθεί.


_______________________________________________________________________________________________________


Ακούμε. Νιώθουμε ότι σ’αυτό το μέρος προετοιμαζόμαστε για

την διόρθωση που θα κάνουμε.

Τώρα μπαίνουμε μέσα στο ιερό όπου είναι η πλευρά που χρει-

άζεται διόρθωση.


Είναι ένα σημείο στήριξης που διορθώνει. Καθώς το ιερό ανε-

βαίνει, στη δεύτερη διαδρομή χαλαρώνει.

Επιστρέφουμε στην περιοχή που είναι ελεύθερη και εκεί είναι

η φάση της αναζωογόνησης και της εξισορρόπησης.

Είναι ένα σημείο αναζωογόνησης από το οποίο φεύγουμε και

από όπου μπορούμε να πάμε πιο μακριά στην πλευρά που είναι περι-

ορισμένη.


Μπορούμε να το κρατήσουμε σε μέγιστη κάμψη ή έκταση και

το νιώθουμε να χαλαρώνει μέσα στο χέρι μας και μετά την κίνηση της

απόκρισης φτάνουμε στην ουδέτερη θέση.

Θα αλλάξουμε στάση. Οι θεραπευόμενοι θα ξαπλώσουν ανάσ-

κελα.

Ο θεραπευτής, όρθιος ή καθιστός, στο ύψος των γονάτων. Το

γόνατο ανάμεσα στα δύο χέρια.

Τώρα κάνουμε το ίδιο πράγμα, δοκιμάζοντας. Η κίνηση που

κάνουμε είναι έξω ή έσω στροφή. Απλώς εξετάζουμε χωρίς να μπαί-

νουμε σε θεραπεία. Κάνουμε μια γρήγορη εξέταση να δούμε ποια εί-

ναι πιο εύκολη κίνηση.

Κάνουμε ένα σημείο στήριξης στο μέρος εκείνο που είναι το

πιο εύκολο. Αργά.

Αισθανόμαστε ότι και το οστό ακολουθεί την κίνηση μας. Κά-

νουμε σημείο στήριξης στην πλευρά που μας προσφέρει μεγαλύτερη

ευκολία κίνησης. Είναι η πλευρά στην οποία μπορούμε να έχουμε με-

γαλύτερη ενέργεια. Χρησιμοποιούμε την ζωτικότητα που υπάρχει

στην μία πλευρά και νιώθουμε ότι αυτή η ζωτικότητα μας οδηγεί στην

άλλη κατεύθυνση.

Τώρα πηγαίνουμε σε ουδέτερη θέση.

Αφού φτάσαμε στην ουδέτερη θέση σπρώχνουμε προς την άλ-

λη κατεύθυνση.


Είμαστε στο σημείο που αρχίζουμε να διορθώνουμε τον μηχα-

νικό περιορισμό. Ας αισθανθούμε ότι αυτό γίνεται για μας.

Επιστρέφετε στην κατεύθυνση που θα βρείτε την ζωτικότητα.

Για τους ανθρώπους είναι πολύ σημαντικό να βρείτε την ζωτικότητα

στην πλευρά που υπάρχει. Για ποιο λόγο; Όσο πιο μεγάλο εύρος έχει


_______________________________________________________________________________________________________


η κίνηση σας στην αντικειμενική της μορφή τόσο περισσότερο ο θε-

ραπευόμενος μπορεί να συνειδητοποιήσει. Η άρθρωση κινείται στον

χώρο. Αυτός όμως αισθάνεται ότι όχι μόνο μετακινείται η άρθρωση

του αλλά ότι η ύπαρξη του μετέχει στην κίνηση. Στο σημείο στήριξης ο

θεραπευόμενος νιώθει τη στάση της διόρθωσης. Γιατί στο σημείο

στήριξης ο θεραπευόμενος μπορεί να ενσωματώσει τη διόρθωση αυ-

τή στη συνείδηση του. Με την συνείδηση τους οι θερπαευόμενοι συ-

νοδεύουν την κίνηση. Είναι ένας τρόπος να πλησιάσουν στην επίγνω-

ση της άρθρωσης και του πόνου. Ένας θεραπευόμενος που πονάει

στα γόνατα και που φοβάται έχει το αίσθημα ότι τα γόνατα δεν είναι

σταθερά και θα πονάει περισσότερο. Ενώ με αυτόν τον τρόπο ο θερα-

πευόμενος αισθάνεται ότι η άρθρωση η ίδια ενσωματώνει ξανά την

συνείδηση του. Αποκτά και πάλι εμπιστοσύνη στην άρθρωση του. Αυ-

τό αλλάζει όλη τη σχέση του με την άρθρωση. Κανονικά μέσα σε δύο-

τρεις κινήσεις έχουμε κερδίσει μέσα στην πλευρά που είναι ακίνητη

και χρειάζεται να έχουμε αυτήν την πρόθεση, αυτόν τον στόχο, να

κερδίσουμε την εμπιστοσύνη.

Μην αλλάζετε κατεύθυνση πριν τελειώσει η εργασία.

Στην επόμενη διαδρομή το χέρι πάνω από το γόνατο θα πάει

σε έξω στροφή και το άλλο χέρι σε έσω στροφή. Εκεί θα κάνουμε μια

άλλη διόρθωση. Θα διορθώσουμε τη σχέση ανάμεσα στην κνήμη και

τον μηρό.

Τώρα θα βάλουμε σε ένταση ολόκληρη την άρθρωση.

Περιμένετε, ο αρθρικός θύλακος, οι σύνδεσμοι χαλαρώνουν

και ξεκινάνε στην άλλη κατεύθυνση. Το ένα χέρι πάει να συναντήσει

το άλλο στη θέση που βρίσκεται. Αυτή είναι η τεχνική που εφαρμόζο-

υμε σε μία άρθρωση που θέλουμε να την απελευθερώσουμε από

μπλοκάρισμα. Το κάνουμε σε βάθος.

Πηγαίνουμε πιο μακριά.

Απαλά, με το αίσθημα ότι η κνήμη γλιστράει πάνω στο γόνατο

σε σχέση με τον μηρό. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να φτάσουμε

στο βάθος της άρθρωσης. Με αυτόν τον τρόπο απελευθερώνουμε ό-

λους τους συνδέσμους της άρθρωσης. Αισθανόμαστε ότι βάζουμε

ρυθμό, βάθος και ελαστικότητα στην άρθρωση.

Τώρα εναρμονίζουμε ξανά κι αυτό το κάνουμε κινώντας τα δύο

χέρια παράλληλα. Στο ίδιο βάθος, νιώθουμε πως τα δύο στοιχεία εί-

ναι σε μία αμοιβαιότητα. Κάνουμε εξισορρόπηση χωρίς να πάμε στο

μέγιστο το μηχανικό εύρος. Κάνουμε κάποιο ενδιάμεσο σημείο στήρι-

ξης όπως κάναμε και πριν. Και εκεί διεγείρουμε την ζωτικότητα.

Μικρά σημεία στήριξης που κάνουμε σαν μικρά σκιρτήματα.

………………………………………………………………………………………………….


_______________________________________________________________________________________________________


Με τους μηχανικούς πόνους χρειάζεται να βρούμε πώς λειτουργεί η μηχανι-

κή του σώματος. Όταν λέω «μηχανικός» δεν σημαίνει ότι αγνοώ το πρόσωπο. Δεν

είναι ένας όρος που απαγορεύεται να χρησιμοποιήσουμε. Η εμβιομηχανική του σώ-

ματος είναι η δομή της ψυχολογίας. Αν έχουμε κάποια κρατήματα στην εμβιομηχα-

νική μας το σώμα μπαίνει σε μία φάση αποδιοργάνωσης, αδυναμίας, εξάντλησης,

πόνου. Είναι σαν ένα φρένο το οποίο εμποδίζει το σώμα. Και βαθμιαία το πρόσωπο

γίνεται όλο και χειρότερα.

Τα μηχανικά προβλήματα χαλάνε την ισορροπία του ψυχισμού ιδιαίτερα

στον ιερο-κρανιακό άξονα. Παθολογίες του ιερού οστού, πολλές παθολογίες στην

περιοχή ανάμεσα στο ιερό και το ινιακό, παθολογίες εμβιομηχανικές του κρανίου.

Αυτά αμέσως επηρεάζουν την συνείδηση. Το πρόσωπο δεν είναι πια αυτό που ήταν.

Γι αυτό τον λόγο για μας η αισθητήρια εμβιομηχανική και η βιορυθμία αυτό

που χρησιμοποιούν είναι ένα «βιομηχανικός» ρυθμός. Ασφαλώς υπάρχει ένας ρυθ-

μός αλλά η εμβιομηχανική είναι μπλοκαρισμένη. Ολόκληρη η ζωτικότητα του προ-

σώπου αποδιοργανώνεται. Αυτό το αποκαλούμε σωματοψυχική παθολογία. Είναι

ένα εμβιομηχανικό πρόβλημα που με τη σειρά του προκάλεσε προβλήματα στον

ψυχισμό. Πολύ συχνά ο θεραπευόμενος δεν έχει μάθει καν ότι υπάρχει μηχανικό

θέμα. Δεν μας εκπλήσσει το γεγονός όταν ένας άνθρωπος στον οποίο ρυθμίζουμε το

μηχανικό αυτός να νιώθει καλά γενικότερα. Γιατί για μας στην εμβιομηχανική διόρ-

θωση υπάρχει μια πρόκληση που δεν είναι μόνο η κινητικότητα η σωματική αλλά

επίσης η ψυχική ισορροπία. Αν το ινιακό μου είναι μπλοκαρισμένο σε πάρα πολλά

σημεία δεν θα είμαι καλά. Γιατί ο τόνος δουλεύει συνέχεια και καταπονείται πολύ

περισσότερο. Αισθάνομαι κουρασμένος, πιο ευαίσθητος, δυσκολίες συγκέντρωσης,

ίσως και κάποιες διαλείψεις στη μνήμη, δυσκολίες στον ύπνο και στο ξύπνημα. Γενι-

κά η διάθεση μου είναι διαφορετική. Έχω θλίψη, ενώ στη ζωή μου τα πράγματα εί-

ναι καλά. Αυτά όλα είναι ενδείξεις που εμφανίστηκαν μετά από ένα μηχανικό πρόβ-

λημα. Μπορεί να περάσει πολύς καιρός μέχρι να αναπτυχθεί αυτή η παθολογία και

το άτομο να ζητήσει βοήθεια. Γιατί λειτουργεί με έναν τρόπο που επηρεάζει τις ι-

σορροπίες. Έχει σημασία να έχουμε μια οπτική στον ψυχισμό του ατόμου που πηγα-

ίνει αρκετά πιο μακριά από την απλή απελευθέρωση κάποιων οστών. Κι αυτό είναι η

σωματοψυχική ισορροπία.

Ένα άτομο με επισκέφθηκε πριν από αρκετό καιρό, με οσφυαλγία, πολύ κου-

ρασμένο πρόσωπο. Και όταν τον είδα είπα ότι αυτό δεν είναι πρόσωπο οσφυαλγίας

αλλά κάτι άλλο. Και σκέφθηκα ότι είναι ένα καταθλιπτικό άτομο. Εγώ θα ασχοληθώ

με την οσφυαλγία του και μετά από τρεις φορές το πρόσωπο του έλαμψε. Μετα-

μορφώθηκε και ξαναβρήκε την ζωτικότητα του. Μου είπε ότι ήταν αρκετά χρόνια

που ήταν έτσι. «Σκέφθηκα ότι όταν εμφανίστηκε αυτό το πρόβλημα» είπε ο θεραπε-

υόμενος «ήμουν στον κήπο μου, έσκυψα και τράβηξα δυνατά ένα βάρος και ένιωσα

ένα κρακ στην πλάτη». Και άρχισε η οσφυαλγία. Σιγά-σιγά ήρθε η κατάπτωση. Αλλά

δεν μπορούσε να βρει τίποτε. Πήρε αντικαταθλιπτική αγωγή. Αυτό που εξέπληξε εί-

ναι ότι δεν καταλάβαινε για ποιο λόγο είναι καταθλιπτικός εκτός από αυτόν τον πό-


_______________________________________________________________________________________________________


νο που έχει… όσοι άνθρωποι υποφέρουν από χρόνιους πόνους κάποια στιγμή κα-

ταρρέουν.

……………………………………………………………………………………………………………………..

… είναι χαρακτηριστικά η περίπτωση του ανθρώπου που αν είχε… ο τραυμα-

τισμός του δηλαδή, πιθανόν να μην ήταν σε αυτήν την κατάσταση, σε κατάσταση

οδύνης. Ως σωματο-ψυχοπαιδαγωγοί είναι η εξειδίκευση μας που μας επιτρέπει να

μπορούμε να ρυθμίσουμε αυτούς τους σωματοψυχικούς πόνους. Η ψυχοθεραπεία

δεν μπορεί να κάνει κάτι σε αυτήν την περίπτωση. Δεν είναι ψυχικά ασθενής. Η ψυ-

χανάλυση θα έβρισκε το πρόβλημα πολύ πιο σοβαρό από όσο είναι στην πραγματι-

κότητα. Θα μπορούσε να πει ότι «αρνείται να μπει στο βάσανο του». Αλλά εμείς

μπορούμε να δούμε αν ένα πρόβλημα είναι σωματικό. Και όταν το άτομο αυτό

μπλοκαρίστηκε από μηχανικής απόψεως δεν ένιωθε τον εαυτό του από κει και πέ-

ρα. Αν μπλοκάρει για παράδειγμα το κρανίο, νομίζουμε ότι είμαστε κάποιος άλλος,

δεν αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας. Ένα μηχανικό μπλοκάρισμα μπορεί να προσβά-

λει την επαφή με τον ίδιο τον εαυτό. Διαταράσσει την σχέση με τον εαυτό. Όταν κά-

νετε αγωγή σε κάποιον, η βραδύτητα βοηθάει ώστε ο θεραπευόμενος να μπορέσει

να αντιληφτεί ξανά την ζώνη που πονάει. Κι αναρωτιόμαστε, τι είναι αυτό που δι-

ορθώνει μία άρθρωση. Είναι η συνειδητότητα ή το άγγιγμα; Γιατί είναι εντυπωσια-

κό! Όταν δουλεύουμε… δεν είναι η βραδύτητα που διορθώνει την άρθρωση, αλλά

βάζουμε την συνειδητότητα μας σ’αυτήν την άρθρωση. Και το γεγονός ότι αντιλαμ-

βάνεσαι εκ νέου την άρθρωση σου αυτό επιδρά στον πόνο θετικά. η βραδύτητα το

κάνει αυτό. Στην οστεοπαθητική αν το κάνω αυτό με έναν ταχύτερο ρυθμό ο ασθε-

νής δεν έχει τον χρόνο να νιώσει. Αν δεν βάλει την συνειδητότητα του εκεί θα συνε-

χίζει να πονάει με τον ίδιο τρόπο. Αν έχουμε έναν ταχύτερο ρυθμό, ο χρόνος που ο

θεραπευόμενος έχει για να τοποθετήσει την συνειδητότητα του στην κίνηση, η κί-

νηση έχει ήδη τελειώσει. Ενώ όταν η κίνηση είναι με βραδύτητα, αν ο θεραπευόμε-

νος κλείσει τα μάτια, θα συνειδητοποιήσει την κίνηση του. Και μετά; Αυτό έχει ε-

πίδραση στον πόνο. Γιατί γίνεται συνειδητός, και όχι μόνον ως προς τον πόνο αλλά

και ως προς την κίνηση. Λειτουργεί ως αντιπερισπασμός στον πόνο. Γιατί η βραδύ-

τητα δημιουργεί μια κατάσταση παραπλήσια στις τεχνικές ύπνωσης. Είναι τεχνικές

για την τροποποίηση καταστάσεων συνείδησης. Είναι εκεί ο πόνος αλλά δεν τον αν-

τιλαμβάνεται αυτός που τον έχει. Αλλά αποσυνδέουμε το γνωσιακό επίπεδο. Είναι

μια τεχνική αποσύνδεσης. Με την βραδύτητα λοιπόν, είναι μια τεχνική τροποποίη-

σης της συνειδησιακής μου κατάστασης. Αυτό είναι η αρχή. Όταν λοιπόν τροποποιώ

την κατάσταση συνείδησης το άτομο δεν είναι μέσα στην κατάσταση πόνου. Και

μόνον που αρχίζουν και κινούνται οι άνθρωποι αργά, μετά δεν πονάνε. Γιατί έχει

τροποποιηθεί η κατάσταση συνειδητότητας και το άτομο δεν είναι πια εστιασμένο

εκεί. Είναι ενδιαφέρον! Η βραδύτητα έχει επιδράσεις περιφερικές. Δηλαδή όταν αγ-

γίζουμε αργά παίρνουμε πληροφορίες που αναστέλλουν την οδό του πόνου. Αυτές

οι πληροφορίες του αγγίγματος πηγαίνουν πιο γρήγορα από ότι οι πληροφορίες του

πόνου. Η βραδύτητα έχει επίδραση στην γνωσιακή κατάσταση, στην συνειδητότητα.


_______________________________________________________________________________________________________


Όχι μόνον στην περιφερειακή οδό αλλά και στην κεντρική οδό. Έχετε λοιπόν δύο

αναλγητικές οδούς: την περιφερειακή και την κεντρική. Ας καταλάβουμε λίγο τον

μηχανισμό. Όταν κάνουμε σε κάποιον αγωγή με βραδύτητα, τι είναι αυτό που είναι

αναλγητικό; Και γι αυτό είναι ενδιαφέρον να κάνει κανείς κίνηση. Αν ο θεραπευό-

μενος σεβαστεί την φυσιολογία της κίνησης η ίδια η φυσιολογία της κίνησης είναι

από μόνη της αναλγητική. Τι είναι αυτό που πονάει; Οτιδήποτε είναι ενάντιο στην

φυσιολογία του σώματος. Ξέρετε ότι πολλοί χορευτές το παθαίνουν. Τι τους κάνει

να πονάνε; Όταν σκύβουν υπάρχει μια μη συνοχή στην κίνηση τους. Όταν λοιπόν

βλέπω αυτήν την κίνηση καταλαβαίνω γιατί πονάει στη μέση. Όταν κοιτάξεις την

κίνηση βλέπεις ότι γίνεται μια κίνηση αντίθετη στην φυσιολογία του σώματος. Και

δυνητικά αυτό μπορεί να προκαλέσει πόνο. Μπορείτε να εφαρμόσετε την ίδια προ-

σέγγιση και στην ψυχολογία. Κάθε άχρηστο βάσανο είναι ένα σύστημα μη συνεκτι-

κό. Αν για παράδειγμα ένα άτομο σκέφτεται «αυτό» αλλά κάνει κάτι «άλλο» αυτό

δεν αρέσει στο σώμα γιατί η φυσιολογία από μόνη της απαιτεί μια αυθεντικότητα.

Αυτό που δεν αντέχει το σώμα είναι να υπάρχει αντιφατικότητα. Να λέει δηλαδή

«ένα» και να κάνει «άλλο». Το σώμα αναρωτιέται: τι γίνεται τώρα εδώ; Με ποιόν

είμαι. Να πατάς σε δυο βάρκες; Σ’αγαπάω αλλά θέλω και να σ’αφήσω. Είναι ένα

θέμα συνεκτικότητας. Το σώμα έχει μια μεγάλη ευαισθησία σε οτιδήποτε δεν είναι

συνεκτικό. Συχνά, όταν υπάρχει μια παθολογική κατάσταση ο άνθρωπος έχει ασυ-

νέχειες. Ανάμεσα σε αυτά που σκέφτεται και λέει, ανάμεσα σε αυτά που λέει και

κάνει κλπ.

Το πρώτο πράγμα λοιπόν που κάνουμε εμείς ως ψυχοπαιδαγωγοί είναι να

μάθουμε στον άλλον ότι όταν κινείται σύμφωνα με την συνοχή της φυσιολογίας του

σώματος δεν υπάρχει αντίθεση, ένταση, είναι εύκολο, είναι βαθύ, είναι καθολικό,

ενοποιητικό, αναζωογονητικό και είμαστε ευτυχείς και όμορφοι. Γιατί η φυσιολογία

περιλαμβάνει την ομορφιά. Το πρώτο πράγμα που θα δούμε με κάποιον θεραπευ-

όμενο και που θα έχει αναλγητική δράση επάνω του είναι να τον βάλουμε να κινη-

θεί με μία συνοχή. Πρέπει να τον ενημερώσουμε πως όταν κινείται με αυτήν την

συνειδητότητα, δηλαδή αν κάνει οποιαδήποτε άσκηση μέσα στα πλαίσια της φυσι-

ολογίας, οι πόνοι του θα ελαττωθούν. Θα του μάθουμε να ξαναβρεί μία κινησιολο-

γία συνεκτική με την φυσιολογία του. Η κίνηση δηλαδή από μόνη της είναι αναλγη-

τική. Υπάρχει μία αρχή στο σώμα: ποτέ να μην κάνει κακό στον εαυτό του. Είναι λο-

ιπόν ένα καλό σχέδιο να μάθουμε στον θεραπευόμενο να κινείται προσπαθώντας

να είναι συνεχώς σε επαφή με αυτήν την ευφυΐα που ήδη έχει, που λέει ότι ποτέ το

σώμα, από μόνο του, δεν θα τον οδηγήσει σε μία κατάσταση πόνου.

Αυτό θα προσπαθήσουμε και πιθανώς κάποια στιγμή θα οδηγήσουμε τον

θεραπευόμενο σ’αυτό, ότι δηλαδή έχει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τα αιτή-

ματα του σώματός του. Και να επαληθεύσετε ότι όταν ακούει τα αιτήματα του σώ-

ματος δεν πονάει. Εντάξει;

Κι αυτό που είναι επίσης αναλγητικό είναι η βραδύτητα. Μέσω της βραδύτη-

τας τι κάνουμε; Αντιλαμβανόμαστε καλύτερα. Όταν πάτε αργά κάνετε έτσι ώστε ο


_______________________________________________________________________________________________________


θεραπευόμενος αντιλαμβάνεται την κίνηση του. Του δίνετε την δυνατότητα να είναι

συνειδητός με την κίνηση του. Αν κοιτάξετε καλά το θέμα της βραδύτητας, η αργή

κίνηση, είναι μία κίνηση που ζητάει από τον άνθρωπο το ελάχιστο έργο. Και έτσι θα

έχουμε τον ακριβή μυϊκό τόνο που χρειάζεται.

- Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η βραδύτητα βάζει τον μυ, στο κάθε του

σημείο, σε παρουσία.

Christian: Ο άνθρωπος έχει τον χρόνο να «κατοικήσει» την κίνηση, κινούμε-

νος και συνειδητά. Η βραδύτητα επιτρέπει στον άνθρωπο να αντιληφθεί την κίνηση

του και σε πραγματικό χρόνο να την προσαρμόσει. Όταν κινούμαι αργά και έχω πο-

λύ ένταση μπορώ να χαλαρώσω τον τόνο επί τόπου χωρίς να σταματήσω την κίνηση

μου. Ο θεραπευόμενος λοιπόν μπορεί να ρυθμίσει σε πραγματικό χρόνο τη δράση

του και να κάνει μικρές προσαρμογές.

- Έχω δύο ερωτήσεις μέσα από τη σημερινή δουλειά. Είπαμε πολλές φορές

σήμερα ότι προσπαθούμε να πετύχουμε τον ρυθμό. Δεν το έχω καταλά-

βει εντελώς αυτό. Είναι ο βιορυθμός; Είναι ο ρυθμός της κίνησης; Ή είναι

ο ρυθμός που δίνει το σώμα; Ή κάτι άλλο;

Christian: Είναι ο ρυθμός που δίνει το ίδιο το σώμα. Αλλά αυτόν τον ρυθμό

εμείς πρέπει να δουλέψουμε έτσι ώστε να τον αναγνωρίζουμε. Δουλεύουμε σε έναν

πολύ αργό ρυθμό. Θα μπορούσαμε να δουλέψουμε και σε άλλους ρυθμούς του

σώματος που υπάρχουν και είναι πιο γρήγοροι. Εμείς δουλεύουμε την βιορυθμία

και αυτός ο ρυθμός περιλαμβάνει μια… στον άνθρωπο. Βλέπεις ότι εδώ έχω μια συ-

νεχόμενη κίνηση, δεν έχει αναγκαστικά έναν τέτοιον ρυθμό.

Ο ρυθμός είναι αυτός που δίνει τις διαδοχές στην ενότητα. (κάνει ένα παρά-

δειγμα). Αυτό το σημείο στήριξης είναι η αναμονή για τον ρυθμό της επιστροφής.

Δεν είναι το ίδιο πράγμα να κινείται κανείς αργά και το άλλο είναι να αντιλαμβάνε-

ται μέσα στα πλαίσια της βραδύτητας την ρυθμικότητα. Και παρόλα αυτά να κοιμά-

ται. Αλλά μπορεί ο ρυθμός να είναι μια ρήξη της μονοτονίας. Ένα σώμα που δεν έχει

ρυθμό είναι ένα σώμα που θα έχει προβλήματα στον ύπνο… που θα αργεί συνε-

χώς… θα είναι σαν χαμένος. Δεν είναι ποτέ στη σωστή στιγμή. Υπάρχουν άνθρωποι

που πραγματικά έχουν μια παθολογία σε σχέση με τον ρυθμό. Δεν έχουν επαφή με

τον ρυθμό. Τι θα πει δεν έχω επαφή με τον ρυθμό μου; Θα πει πως όταν είμαστε

κουρασμένοι πρέπει να ξεκουραστούμε. Να ξέρουμε πως όταν έχουμε ενέργεια

μπορούμε να κάνουμε κάτι. Θα πρέπει να μπορούμε να διαχειριστούμε αυτές τις

φάσεις ανάπαυσης, τις φάσεις της σκέψης, της δραστηριότητας κλπ. να νιώθει κα-

νείς τους ρυθμούς του. Δεν είναι πάντα εφικτό. Δεν μπορούμε να το κάνουμε κάθε

μέρα, αλλά υπάρχουν άνθρωποι που δεν ξέρουν τι κάνουν, αν ξεκουράζονται, αν

εργάζονται… Να τον κάνεις να νιώσει τους ρυθμούς του, να τον βάλεις στο δικό του


_______________________________________________________________________________________________________


tempo στην ζωή. Κάποια στιγμή πρέπει να σταματήσει πότε πρέπει να ξεκινήσει (!)

ποια στιγμή πρέπει να περιμένει, να νιώσει το σημείο εκκίνησης, το σημείο άφιξης,

την στιγμή παύσης. Αυτό είναι μια ευφυΐα που πρέπει να κάνεις τον άλλον να την

νιώσει από το εσωτερικό του. Να έχει πρόσβαση σ’αυτήν την δική του ικανότητα να

φυλάγει τους ρυθμούς του. Και που θα κάνουν να είμαστε πριν από τα πράγματα

και όχι να τα υπομένουμε. Αυτός που έχει πρόσβαση στο ρυθμό του, ξέρει κατά κά-

ποιον τρόπο, προκαταλαμβάνει το πότε πρέπει να κάνει κάτι γιατί το έχει νιώσει.

«Εδώ περιμένω, το νιώθω να έρχεται αλλά δεν φεύγω αμέσως, περιμένω». Σχεδόν

συνδέω την πρόθεση με την δράση.

Μπορείτε να κάνετε ένα σχέδιο ορίζοντας «τόσα δευτερόλεπτα γι αυτό, τό-

σα για κείνο» αλλά σ’αυτήν την περίπτωση οι άνθρωποι δεν έχουν καμία σχέση με

αυτό που γίνεται μέσα τους. Αλλά έχουν σχέση με το ρολόι. Το σημείο στήριξης μας

επιτρέπει να περάσουμε την πληροφορία π.χ. ποια είναι η σωστή στιγμή, προς ποια

κατεύθυνση. Βρίσκεστε κατά κάποιον τρόπο σε ένα σημείο «πριν». Προβλέπετε αυ-

τό που πρόκειται να συμβεί. Είναι η κατάσταση του κυνηγετικού σκυλιού που είναι

σε ετοιμότητα. Αυτή η ικανότητα του να προκαταλαμβάνεις τα πράγματα μπορεί να

μας δώσει πολλές πληροφορίες και το σημείο στήριξης είναι βασικό γι αυτό. Για να

κάνεις κάποιον να νιώσει αυτόν τον ρυθμό πρέπει να τον κάνεις να νιώσει τα σημε-

ία στήριξης και τον χρόνο παύσης. Το σημείο στήριξης είναι ένα σημείο αναμονής

όπου περιμένουμε… περιμένουμε… αιωρούμενοι. Υπάρχει μια μικρή φάση αγωνίας

όπου ο χρόνος μετατρέπεται σε έκσταση και ευφορία και δεν ξέρουμε ακριβώς σε

ποια στιγμή, προς ποια κατεύθυνση και προς τα πού θα πάει. Αυτό, σύμφωνα με

την δική μου εμπειρία, είναι το πιο δυνατό. Το να έρθεις σε επαφή με αυτόν τον

χώρο που δεν γνωρίζεις. Στην αρχή το φοβάσαι γιατί είναι κενό και μετά βαθμιαία

το αντικαθιστά μια πλήρης εμπιστοσύνη και γίνεται ακόμη κάτι που αρχίζουμε να το

αναζητούμε. Η επαφή με αυτό που πρόκειται να έρθει. Το σημείο στήριξης είναι

ακριβώς αυτό. Σ’αυτήν την κατάσταση εμπιστοσύνης καμιά φορά δεν έρχεται τίποτε

γιατί δεν αποφασίζεις τίποτε. Αν δεν υπάρχει τίποτε σημαίνει ότι πραγματικά δεν

έχει έρθει η στιγμή για να γίνει κάτι. Αλλά μια εξαιρετική εμπειρία το σημείο στήρι-

ξης. Είναι ο τόπος όπου δεν φοβόμαστε πια αυτό που πρόκειται να γίνει. Λένε ότι

υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν εξαιτίας του παρελθόντος τους.

Yπάρχουν όμως και πολλοί που φοβούνται το μέλλον. Το μέλλον δεν είναι πιο ασ-

φαλές από το παρελθόν. Είναι επίσης αγχογόνο. Η δουλειά μας επιτρέπει στους αν-

θρώπους να εγκατασταθούν όχι … … αλλά να έχουν τα μέσα να εισδύσουν σε μία

κατάσταση συνειδητότητας σε σχέση με αυτό που πρόκειται να έρθει.

- Σε σχέση με την βραδύτητα. Είπαμε προηγουμένως «όσο πιο αργά, τόσο

πιο βαθιά». Εγώ μέχρι τώρα ήξερα ότι υπάρχει μία βραδύτητα που είναι

η καλύτερη. Που σημαίνει ότι αν πάς πιο αργά σου ξεφεύγει. Αυτά τα

δύο πώς συνδυάζονται.


_______________________________________________________________________________________________________


Christian: Η πρώτη βραδύτητα είναι αυτή που επιτρέπει να σχηματίσουμε

την βραδύτητα της κίνησης. Μία είναι η δική μου βραδύτητα και μία είναι η βραδύ-

τητα της κίνησης που αναδύεται. Η βραδύτητα των 15’’ για μία κίνηση είναι η βρα-

δύτητα που αντιστοιχεί στην ταχύτητα της διάχυσης της κίνησης μέσα στην ύλη. Έ-

χουμε όλες τις ευκαιρίες όταν πάμε αργά να την πετύχουμε. Να παντρέψουμε αυ-

τήν την βραδύτητα με το σώμα μας. Όταν λοιπόν η δική μας βραδύτητα συναντάει

την συμπαντική βραδύτητα είναι η συμπαντική βραδύτητα που γίνεται η κινητήρια

δύναμη της κίνησης. Αυτή η βραδύτητα μεταμορφώνεται βαθμιαία σε μια άλλη

βραδύτητα που ξεδιπλώνεται σιγά-σιγά. Όταν όμως εμείς πηγαίνουμε αργά θα δι-

δάσκουμε την βραδύτητα.

Μην χάνετε όμως τον στόχο σας ότι η βραδύτητα είναι το καλύτερο μέσο

ώστε ο θεραπευόμενος να συναντήσει το ρεύμα της ζωής του. Γιατί η ζωή που κυ-

λάει μέσα στο σώμα έχει μια συγκεκριμένη ταχύτητα. Το πρόβλημα ότι οι άνθρωποι

δεν νιώθουν τη ζωή μέσα τους είναι ένα πρόβλημα ταχύτητας. Οι άνθρωποι δεν έ-

χουν την συνειδητότητα ότι η βραδύτητα διεισδύει εκεί που κυλάει η ζωή μας. Για

τον θεραπευόμενο είναι μια καλή εμπειρία να έχει μια ζωή που έχει μια συγκεκρι-

μένη ταχύτητα και μια άλλη ζωή μέσα του που πάει αργά. Είναι καλό να υπάρξουν

στιγμές στις οποίες να ασχοληθούμε με αυτήν την άλλη, εσωτερική ταχύτητα. Με

την βραδύτητα το άτομο νιώθει τον εαυτό του ζωντανό. Δεν είναι υπερβολή να πει

κανείς ότι πρόβλημα της επαφής με την ζωή μας είναι ένα πρόβλημα της σχέσης

μας με τον χρόνο. Η σχέση με τη ζωή έχει να κάνει με τη σχέση με τον χρόνο. Η βρα-

δύτητα επιτρέπει να μπούμε συνειδητά σ’αυτήν την σχέση. Να νιώσουμε την ίδια τη

ζωή μας μέσα μας. Κι αυτό που ενσαρκώνει τη ζωή έχει μια ταχύτητα. Πολύ αργή.

Αυτή η βραδύτητα φέρει μέσα της την εξέλιξη.

Το να κάνεις μία κίνηση ξεκινώντας από μία εσωτερική βραδύτητα είναι να

αφήσεις αυτήν την ζωή να μας θέσει σε κίνηση.

- Είπατε ότι το σώμα δεν βλάπτει ποτέ τον εαυτό του...

Christian: Η φυσιολογία του σώματος.

- …το οποίο είναι μια πολύ πρακτική κουβέντα με εφαρμογή στην θεραπε-

ία. Αλλά και η εμπειρία της ζωής και η προσέγγιση της ΣΨΠ μας βεβαιώ-

νουν ότι το σώμα βλάπτει τον εαυτό του. Όταν η δράση ή η σκέψη του

υποκειμένου φέρνει πόνο, συχνά συνειδητά από επιλογή, είναι το ίδιο το

σώμα που βλάπτει το σώμα. Γιατί εμείς δεν θεωρούμε ότι η σκέψη είναι

κάπου αλλού. Θα λέγαμε ότι δεν είναι κάπου αλλού οι πηγές των προβ-

λημάτων του σώματος αλλά είναι η ίδια η μη συνοχή του σώματος που

προκαλεί τον πόνο. Δεν με ενδιαφέρει να κάνω μία σχολαστική διόρθω-

ση αλλά αν κάτι έχει σημασία εδώ είναι ότι ο ρόλος της απόφασης, δη-

λαδή ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να αλλάζει την ίδια την γνώση του


_______________________________________________________________________________________________________


σώματος του. Άρα δεν νομίζω ότι το σώμα ξέρει τι θέλει ή τι δεν θέλει και

ότι αυτό είναι μία πεπερασμένη γνώση αλλά είναι μία εμπειρία που εξε-

λίσσεται και αλλάζει την ίδια τη σχέση της με τον εαυτό της. Θα ήθελα

ένα σχόλιο.

Christian: Δεν ξέρω αν έχω καταλάβει καλά. Αυτό που ακούω είναι ότι είναι

δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς το σώμα από τον ψυχισμό. Για παράδειγμα όταν κινο-

ύμαστε στα πλαίσια της φυσιολογίας με αυτήν την συνοχή, όταν έχουμε πραγματι-

κά την εντύπωση ότι μέσω της εσωτερικής κίνησης υπάρχει μία δύναμη που διευ-

κολύνει… που τα κάνει όλα εύκολα, χωρίς δυσκολίες και που την νιώθουμε μέσα

στο σώμα μας… δεν είναι κάτι που το δημιουργεί το κεφάλι μας. Όταν όμως γίνομαι

συνειδητός ως προς αυτήν την κίνηση, ως προς αυτήν την δύναμη είμαι ΕΓΩ που το

συνειδητοποιώ και όχι κάποιος άλλος. Με αυτήν την έννοια δεν είναι μόνον η ευ-

φυΐα του σώματος αλλά πρόκειται για την ευφυΐα του προσώπου, ενοποιημένη. Και

δεν μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε αυτήν την ευφυΐα και να λέμε ότι δεν είναι

κάποιος που την έχει. Με αυτήν την έννοια είμαι σύμφωνος να πω ότι όταν είμαι

συνεκτικός μέσα σε αυτήν την σχέση ανάμεσα στο σώμα μου και στην παρουσία

είμαι εγώ αυτός που συμβάλλω σε αυτήν. Δεν κατάλαβα καλά όταν είπες ότι το σώ-

μα κάνει κακό στον εαυτό του. Είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει μια σχέση με το σώμα.

Είναι αλήθεια ότι κάποιοι άνθρωποι λένε: το σώμα μου μού κάνει κακό. Οι ίδιοι λέ-

νε: κάνω εγώ κακό στο σώμα μου. Άρα η γενική ιδέα είναι ότι σώμα είναι υπεύθυνο

για τους πόνους. Στη δουλειά μας συνειδητοποιούμε πως όταν κάνουμε θεραπεία

σε κάποιον τα άτομα μπορούν να αλλάξουν σχέση με το σώμα τους και ίσως να πο-

ύνε ότι το σώμα θέλει το καλό τους. Δεν είναι μόνο ο τόπος των βασάνων. Και νομί-

ζω ότι είναι ένα μεγάλο βήμα. Θυμάμαι να έχω κάνει αγωγή σε ανθρώπους, βέβαια

ήταν σπάνιο, όταν αγγίζουμε ανθρώπους σε αυτό το βάθος και ο θεραπευτής νιώ-

θει αυτήν την γλυκύτητα, το βάθος, την αγάπη και η αντίδραση του ανθρώπου είνα-

ι: με πονάτε! Λες μέσα σου «τι τρέχει». Υπάρχουν άνθρωποι που αρνούνται την ευ-

τυχία. Εγώ θεωρώ ότι μια θεραπεία είναι ένα τεστ αν ένας άνθρωπος αγαπάει τη

ζωή. Γιατί αν δεν αγαπάς το σώμα σου δεν μπορώ να καταλάβω πως μπορείς να δε-

ις τη ζωή. Υπάρχουν όμως άνθρωποι που προτιμούν τη δυστυχία. Ένας ψυχολόγος

είπε ότι στην ψυχοπαθολογία υπάρχουν δύο τύποι ανθρώπων, αυτοί που είναι βα-

σικά αισιόδοξοι και οι άλλοι που είναι βασικά απαισιόδοξοι. Και με την ίδια εμπει-

ρία ο ένας θα πει τα πράγματα είναι άσχημα και ο άλλος θα πει ήταν εκπληκτικά. Τι

είναι αυτό που μας κάνει να έχουμε συνεχώς την τάση να πηγαίνουμε προς το αρ-

νητικό. Αυτό είναι που δοκιμάζεται με αυτήν την δουλειά. Αντιμετωπίζουμε ανθρώ-

πους που δεν έχουν αναγκαστικά μια σχέση θετική με τη ζωή, αυτό που λέμε απαι-

σιόδοξοι. Μετά όμως γίνονται πιο ευτυχείς και ξαναβρίσκουν τη γεύση της ζωής.

Μα, και 2-3 να βρεθούν να το κάνουν αυτό, αξίζει τον κόπο να συνεχίσει κανείς. Γι

αυτό το πράγμα δουλεύουμε, για να δώσουμε ευκαιρία στους ανθρώπους να μην

περνάνε δίπλα από αυτό.


_______________________________________________________________________________________________________


3η Ηµέρα

Σάββατο 30 Μαΐου 2009


_______________________________________________________________________________________________________


Christian: ... εκτός από το να έχει επαφή με τον εαυτό του, να μπορεί κά-

ποιος να διαχειριστεί τις καταστάσεις έντασης μέσα του και την σχέση με τον εαυτό

του. Μέσα από την ενδοσκόπηση αρχίζουμε την παιδαγωγική με τον θεραπευόμε-

νο. Του μαθαίνουμε την επαφή με το σώμα του ώστε να μπορέσει να διαχειριστεί

τον τόνο ή την ένταση του.

Οπότε αυτή θα είναι μια ενδοσκόπηση για αρχάριους.

Κλείνουμε τα μάτια.

Ζητάμε από τον θεραπευόμενο να κλείσει τα μάτια για να α-

ποκοπεί από την αίσθηση της όρασης και για να αρχίσει να έρχεται σε

επαφή με το εσωτερικό αίσθημα.

Να αρχίσει να έρχεται σε επαφή με την κατάσταση έντασης

μέσα του. Να αισθανθεί κάποιες εντάσεις.

Παίρνουμε χρόνο να αισθανθούμε εντάσεις μέσα μας.

Μπορούμε να αισθανθούμε ότι μέσα μας υπάρχει μία κατάσ-

ταση έντασης μικρής ή μεγάλης.

Ζητάω από τον θεραπευόμενο να βρει μια κατάσταση μεγαλύ-

τερης χαλάρωσης στη στάση του.

Μετά του ζητάω να κάνει μια μικρή περιήγηση στο σώμα του.

Όταν είστε σ’αυτού του είδους την παρατήρηση του εαυτού

ζητάτε από τον θεραπευόμενο ναν δει αν κάποιες ζώνες του σώματος

έχουν μεγαλύτερη ένταση από άλλες. Τον οδηγείτε ήδη να αισθανθεί

αν αντιλαμβάνεται ότι κάποιες ζώνες του σώματος είναι σε ένταση. το

κάνει με ηρεμία.

Μήπως είναι ένας ώμος;

Σπονδυλική στήλη;

Κοιλιά;

Τα χέρια;

Μήπως υπάρχει ένταση ανάμεσα στις ωμοπλάτες;

Μήπως τα κάτω άκρα;

Ολόκληρη η μυϊκή σφαίρα;

Ο λαιμός;

Αισθανθείτε ότι μπορείτε να χαλαρώσετε κάποιες ζώνες του

εαυτού σας.

Μπορούμε να βρούμε μία κατάσταση όπου όλες οι ζώνες του

σώματος είναι ισοσταθμισμένες. Δεν υπερισχύει κάποια ένταση.

Μπορούμε να αισθανθούμε ότι μ’αυτόν τον τρόπο κατανέμο-

υμε την ένταση της κατάστασης μας.

Διδάσκουμε στον θεραπευόμενο να μπορεί να προσλαμβάνει

τον βαθμό της έντασης και της χαλάρωσης.


_______________________________________________________________________________________________________


Αισθάνεται ότι μπορεί να αρχίσει να ρυθμίζει την κατάσταση

της έντασης του.

Θα προσθέσουμε τώρα την χαλάρωση του κρανίου.

Της σιαγόνας.

Των ματιών.

Του μετώπου.

Των αυτιών.

Και του οπίσθιου μέρους του κρανίου.

Του πρόσθιου μέρους της σπονδυλικής στήλης.

Του εσωτερικού των οστών.

Ήδη ο θεραπευόμενος αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι αυτή η

χαλάρωση του μυϊκού τόνου είναι ήδη μία χαλάρωση του ψυχισμού.

Η χαλάρωση της έντασης υποχωρεί και δίνει τη θέση της σε

ένα αίσθημα συνολικότητας.

Ηρεμίας.

Ανάπαυσης.

Μένουμε σ’αυτήν την κατάσταση της χαλαρωμένης συνολικό-

τητας. Ζητάω επίσης από τον θεραπευόμενο να παρατηρήσει αν σε

κάποιο σημείο του σώματος επανήλθε κάποια ένταση, χωρίς να εγκα-

ταλείψει την συνολικότητα. Ίσως αυτή η χαλάρωση δώσει τη θέση της

σε ένα αίσθημα μεγάλου όγκου και απλώματος. Μία αντίληψη της

συνολικότητας του σώματος.

Βλέπουμε λοιπόν πως με αυτού του είδους την εργασία παίρ-

νουμε την ένταση από εκεί που ήταν, βγάζουμε την ένταση από αυτήν

την εστίαση στον πόνο. Αυτή είναι μία τεχνική που μπορεί να αλλάξει

την κατεύθυνση στη συνείδηση μας.

Και τώρα έχουμε μια προσοχή πανοραμική. Συνολική. Που δεν

είναι εστιασμένη σε ένα μέρος του σώματος αλλά είναι συγχρόνως

παντού.

Τώρα θα αφήσουμε να έρθει το αίσθημα της συνολικότητας.

Μπορείτε να δείτε ότι αυτή η συνολικότητα έχει ένα σχήμα. Το σχήμα

του σώματος σας. Μια υποκειμενική μορφή. Τότε θα ζητήσω να βάλε-

τε την προσοχή σας στη μορφή σας.

Είσαστε σε θέση να αντιληφθείτε τη μορφή σας;

Ας πάρουμε όσο χρόνο χρειάζεται.

Ας αφήσουμε να αναδειχθεί η μορφή μας.

Να οργανωθεί απαλά.

Αισθανθείτε ότι την αφήνετε να έρθει σε σας. Και μέσα

σ’αυτήν την συνολική μορφή νιώθετε αν κάποιες ζώνες δεν είναι πα-

ρούσες.

Είναι εκεί οι μηροί;


_______________________________________________________________________________________________________


Οι κνήμες;

Υπάρχει κάποια διαφορά από την αριστερή στη δεξιά γάμπα;

Οι βραχίονες είναι παρόντες;

Είναι κάποιο μέρος που υπερισχύει;

Η πλάτη;

Το εμπρός μέρος του κορμού;

Το κρανίο;

Τα πέλματα;

Κι άλλη μια φορά έχουμε το αίσθημα ότι η προσοχή μας δεν

είναι εστιασμένη σε ένα μέρος.

Αυτή η μορφή εξελίσσεται.

Ας διατηρήσουμε την επαφή με την μορφή.

Τώρα θα φέρουμε την εικόνα ότι αυτή η μορφή είναι γεμάτη.

Έχει κάποιο βάρος.

Έναν όγκο.

Είναι ενδιαφέρον γιατί ο θεραπευόμενος θα αισθανθεί εκείνο

το μέρος του που μοιάζει να είναι απομονωμένο από την συνολικότη-

τα. Όπως επίσης και τα μέρη που είναι πιο παρόντα στην συνολικότη-

τα. Σαν να αισθάνεται το σώμα του λιγότερο ή περισσότερο ενωμένο.

Με αυτήν την εργασία ο θεραπευόμενος είναι τόσο απορρο-

φημένος από το βίωμα των αισθημάτων που έχει. Μερικές φορές

μπορεί και να ξεχάσει τον πόνο. Και να κάνει επαφή με εκείνο το μέ-

ρος μέσα του όπου δεν υφίσταται πόνος. Ακόμα κι αν ο πόνος συνεχί-

σει να υπάρχει η παρουσία του είναι μικρότερη και λιγότερο κατακτη-

τική.

Τώρα θα εργαστούμε στο πεδίο των συναισθημάτων.

Όταν είμαστε σε αυτήν την κατάσταση ο θεραπευόμενος μπο-

ρεί να αισθανθεί ότι αυτή η συνολικότητα είναι η ενότητα ανάμεσα

στο σώμα και τον ψυχισμό. Αυτή η ενότητα του δίνει ένα συναίσθημα

παρουσίας. Ένα συναίσθημα ότι βρίσκεται αγκυροβολημένος με έναν

οργανικό τρόπο. Ένα συναίσθημα ότι αναπαύεται.

Ηρεμία.

Ειρήνη.

Ασφάλεια.

Εμπιστοσύνη.

Είναι αρκετά διαφορετική κατάσταση από την προηγούμενη

που είχε εντάσεις. Εκνευρισμό. Ανυπομονησία.

Τώρα φθάνει στο σημείο να μπορεί να διαπιστώσει ότι έχει την

δυνατότητα να αλλάξει την κατάσταση του ψυχισμού. Ότι μπορεί μέ-

σα του να κάνει επαφή με μία κατάσταση ηρεμίας και ότι μπορεί να

μείνει σε αυτήν την κατάσταση.


_______________________________________________________________________________________________________


Μία κατάσταση ηρεμίας που ηρεμεί ταυτόχρονα τον πόνο, την

οδύνη και το άγχος. Ίσως αισθάνεται πού και πού να τον τραβάει το

άγχος του αλλά εντούτοις έχει την δυνατότητα να παραμείνει σ’αυτήν

την κατάσταση ηρεμίας. Και να βιώσει μία κατάσταση προσωπικής

ευεξίας και να νιώσει μια ανακούφιση τόσο σωματική όσο και ψυχική.

Βλέπετε ότι η ενδοσκόπηση έχει μια δύναμη για δράση. Που

επιτρέπει στον άνθρωπο να έχει την δυνατότητα να επιδράσει στις

εσωτερικές του καταστάσεις. Και ο θεραπευόμενος με αυτόν τον τρό-

πο μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι έχει την αυτήν την δυνατότητα ε-

πίδρασης στις ψυχικές του καταστάσεις. Και ότι η ψυχική του κατάσ-

ταση όταν τροποποιηθεί επηρεάζει τον πόνο και την οδύνη του.

Ίσως αισθάνεστε ότι υπάρχει μια γεύση. Μια καινούργια γεύ-

ση. Μια ευχαρίστηση. Μπορείτε να ζητήσετε από τον θεραπευόμενο

να συνειδητοποιήσει ότι η χαρά της ζωής ξεκινάει ξανά μέσα του ενώ

ήταν λυπημένος.

Ή εξαντλημένος.

Ή χωρίς ελπίδες.

Ενώ τώρα μπορεί να κάνει επαφή με ένα αίσθημα ευεξίας.

Μια γλυκύτητα.

Μια ευτυχία.

Να αισθανθεί αναγεννημένος.

Η κόπωση του φεύγει.

Για να τελειώνουμε μετά, του ζητάμε να συνειδητοποιήσει ότι

και οι σκέψεις του έχουν εξαφανιστεί. Σκέψεις που τον έκαναν να υ-

ποφέρει.

Να δούμε ότι αυτή η κατάσταση της χαλάρωσης, της επαφής,

είναι μια κατάσταση χωρίς σκέψεις. Κάποιες σκέψεις επώδυνες φεύ-

γουν. Όπως και αρνητικές σκέψεις. Κάποιοι φόβοι φεύγουν.

Έτσι υπάρχει μια χαλάρωση του βάρους που έχουν οι σκέψεις

πάνω στο σώμα.

Αυτή η κατάσταση χωρίς σκέψεις μεταμορφώνεται σε έναν

ψυχικό χώρο. Έχουμε μια επίπτωση σαν να ανοίγει το πνεύμα.

Ότι ανοίγομαι σε άλλες δυνατότητες.

Ότι δεν είμαστε πια στην βουλητική σκέψη και ότι έχουμε μία

απόσταση από τις σκέψεις μας.

Απαλά.

Μπορούμε να δούμε ότι υπάρχει ένας τόπος μέσα μας όπου οι

σκέψεις που κάνανε τον άνθρωπο να υποφέρει χάνονται.

Εντάξει.


_______________________________________________________________________________________________________


Έτσι, κάναμε αυτήν την μετάβαση από την χαλάρωση στην αντίληψη του σώ-

ματος. Μετά στην προσλαμβάνουσα ότι η ψυχική μας κατάσταση άλλαζε, στην

προσλαμβάνουσα ότι άλλαζε μέσα μας η διάθεση μας και ο τρόπος που αντηχούμε

και μετά ο θεραπευόμενος μπορεί να προσέξει ότι υπήρχαν κάποιες σκέψεις που

τώρα πια έχουν χαθεί.

Συνέβησαν αυτά, έτσι δεν είναι;

Στην πρώτη κατάσταση είναι εμφανές ότι νιώθει πολύ ένταση ο θεραπευόμε-

νος και υπάρχουν αρχάριοι που δεν αντιλαμβάνονται τη διαφορά ανάμεσα στο να

είναι χαλαροί και να είναι σε ένταση. Είναι σημαντικό να δούνε μέσα τους ότι υπάρ-

χουν καταστάσεις μικρότερης ή μεγαλύτερης έντασης και ότι έχουν την δυνατότητα

να τροποποιούν την κατάσταση έντασης μέσα τους. Μπορούν να βρουν μέσα τους

την καταλληλότερη κατάσταση έντασης.

Γενικά μιλώντας, η κατάσταση έντασης και χαλάρωσης που μπορούμε να δι-

ατηρήσουμε μέσα μας είναι αυτή που μπορούμε να το κάνουμε χωρίς να κουραζό-

μαστε. Μπορεί κάποιος να πάρει διάφορες στάσεις αλλά κάποιες από αυτές να είναι

πολύ κουραστικές γι αυτόν. Μία κατάσταση χαλάρωσης-ηρεμίας που δεν απαιτεί να

ελέγχουμε βουλητικά.

Είναι μια πολύ καλή δουλειά για να αρχίσει ο θεραπευόμενος να δουλεύει τη

βούληση του. Με αυτόν τον τρόπο μαθαίνουμε στον θεραπευόμενο να δουλεύει την

μη-βούληση. Μαθαίνει να το κάνει αυτό μέσα στην μη-κίνηση. Αφού το δούμε αυτό

σε θεραπευόμενο που είναι μέσα σε κατάσταση όπου κάνει πράγματα, είναι σε συ-

νεχή κίνηση, τον βοηθάμε με αυτόν τον τρόπο να εμπλουτίσει τη δυνατότητα του να

χρησιμοποιεί τη βούληση του για να ανακόψει την βούληση του. Να αρχίσει να αισ-

θάνεται ότι υπάρχει μία κατάσταση χαλάρωσης που δεν είναι η συνηθισμένη χαλά-

ρωση και σε αυτήν την κατάσταση χαλάρωσης δεν έχει μια εικόνα του εαυτού του

ότι είναι παθητικός, ότι δεν κάνει τίποτε αλλά σαν μια πραγματική δραστηριότητα

που κάνει μέσα του η οποία κάνει τον θεραπευόμενο να αισθάνεται ότι μπορεί να

έχει μία επίδραση στην κατάσταση της έντασης μέσα του. Μπορεί με τη βούληση

του να ελέγχει αν οι μύες του έχουν ή δεν έχουν ένταση. Τις περισσότερες φορές οι

άνθρωποι δεν έχουν συνείδηση της μυϊκής τους έντασης.

Πίσω από όλα αυτά μαθαίνει το άτομο να μην είναι τόσο εστιασμένο. Η μυϊ-

κή ένταση είναι μια κατάσταση συγκέντρωσης. Το άτομο εστιάζει την προσοχή του

και είναι σφιγμένο. Όσο πιο πολύ χαλαρώνουμε έχουμε το αίσθημα ότι είμαστε λι-

γότερο συγκεντρωμένοι, ότι είμαστε πιο απλωμένοι. Το πρόσωπο βγαίνει από αυτήν

την στενή εστίαση που είχε πάνω στον πόνο και απλώνεται. Αυτό που είναι σημαντι-

κό είναι ότι ποτέ δεν ζητάμε από τον θεραπευόμενο να μην είναι συγκεντρωμένος.

Είναι με αυτές τις οδηγίες που του δίνουμε να αισθάνεται το σώμα του και να χαλα-

ρώσει που μπορεί να φτάσει σε μία κατάσταση απλώματος και όχι συγκέντρωσης.

Ένα άλλο θέμα είναι ότι με αυτόν τον τρόπο της χαλάρωσης ο θεραπευόμε-

νος μαθαίνει να χαλαρώσει και να ανακουφίσει αυτό το μέρος του οργανισμού του

όπου βρίσκεται ο πόνος. Αντί γι αυτήν την κατάσταση της έντασης που είναι μία


_______________________________________________________________________________________________________


προστασία για να μην αισθάνεται τον πόνο, την αντικαθιστά με μία κατάσταση που

μπορεί να χαλαρώνει ενώ αισθάνεται ότι χαλαρώνοντας δεν νιώθει πια τόσο άσχη-

μα.

Ένα άλλο πράγμα που μπορούμε να πούμε είναι αν μέσα σε αυτήν την χαλά-

ρωση υπάρχει μία εξισορρόπηση της τονικότητας. Πολύ γαλήνια και ήπια τον καθο-

δηγείτε να συνειδητοποιήσει αν υπάρχουν ζώνες έντασης μέσα στο σώμα του και

πού βρίσκονται αυτές οι ζώνες. Συνήθως αυτό είναι κάτι που δεν αισθάνεται. Ξαφνι-

κά συνειδητοποιεί ότι π.χ. μια γάμπα του είναι σφιγμένη. Επίσης με αυτόν τον τρόπο

βλέπει ότι η μυϊκή ένταση δεν είναι ίδια παντού μέσα στο σώμα. Κάποιες ζώνες εί-

ναι πολύ πιο σφιγμένες από τις άλλες. Λέμε στον θεραπευόμενο αφού έχει παρατη-

ρήσει αυτές τις ζώνες, να τις χαλαρώσει. Και βοηθάμε. Ζητώντας να χαλαρώσει τα

διάφορα μέρη του σώματος. Του μαθαίνουμε να χαλαρώνει ολόκληρη την μυϊκή

σφαίρα και στην συνέχεια την σπλαχνική σφαίρα. Κάποιες άλλες σημαντικές ζώνες

όπως είναι η γνάθος, το σαγόνι, τα μάτια, το κεφάλι… τότε αρχίζει να αισθάνεται ότι

αυτή η κατάσταση χαλάρωσης υπάρχει παντού και αρχίζει να μεταμορφώνεται σε

μία συνολικότητα. Στην συνέχεια τον οδηγούμε να αρχίσει να προσλαμβάνει μέσα

του τις αισθήσεις του σώματος. Αρχίζουμε με το να εισάγουμε την συνολικότητα.

Και ο τρόπος που το κάνουμε αυτό είναι μιλώντας για την μορφή του, για το σχήμα

του. Εκεί έχει μεγάλη σημασία να μπορέσει να καταλάβει ο θεραπευόμενος τη δια-

φορά που υπάρχει ανάμεσα στην αντικειμενική μορφή του και σε αυτό που προσ-

λαμβάνει εσωτερικά ως μορφή του. Αρχίζει να αισθάνεται ότι αυτή η εσωτερική του

μορφή δεν είναι ακριβώς ίδια με την εξωτερική του δημόσια μορφή. Είναι ενδιαφέ-

ρον να δει πού υπάρχουν «τρύπες» σε αυτές τις δύο εικόνες. Μπορεί να αισθάνεται

μέσα του ότι κάνει μία στροφή το σώμα του, μπορεί να αισθάνεται πολύ ψηλός, η

χοντρός κλπ. Ή να είναι κάποιος θλιμμένος, με το σώμα του διασπασμένο, ή να είναι

κάποιες περιοχές του σώματος απούσες. Και το συνειδητοποιεί αυτό. Τον καθοδη-

γούμε να βάλει την προσοχή του σε αυτές τις ζώνες που είναι απούσες με τρόπο ώσ-

τε να τις ενσωματώσει ξανά στην ολότητα του σώματος.

Είναι μια ωραία δουλειά αυτή όταν ξαναοργανώνει το σώμα του, την ύπαρξη

του. Είναι συνηθισμένο στον χώρο του πόνου, οι άνθρωποι επίτηδες να αποκόπτουν

τον εαυτό τους από τα αισθήματα για να αποφύγουν τον πόνο. Οπότε το μέρος του

εαυτού τους που πονάει το απωθούν.

Μετά φέρνουμε την προσοχή του θεραπευόμενου στην ψυχική του κατάστα-

ση. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι μετά ο θεραπευόμενος μπορεί να παρατηρήσει

ότι έχει λιγότερο άγχος, είναι πιο χαλαρός, λιγότερο εκνευρισμένος. Αυτή η καινο-

ύργια ψυχική κατάσταση είναι μία κατάσταση όπου υποφέρει λιγότερο. Μπορεί να

διαπιστώσει μόνος του ότι αυτή η κατάσταση χαλάρωσης έχει θετικό αποτέλεσμα

στον πόνο και την οδύνη του. Έχει επίσης σημασία να μπορέσουμε να δείξουμε στον

θεραπευόμενο ότι με αυτήν την δουλειά που κάνουμε επηρεάζεται η συνειδητότητα

του. Αυτή η διαφορετική κατάσταση συνειδητότητας έχει κάποιο αποτέλεσμα στον

πόνο και στα βάσανα του.


_______________________________________________________________________________________________________


Αυτό που έχει σημασία, ανεξάρτητα από τον διάλογο που κάνουμε με τον

θεραπευόμενο, είναι πραγματικά να νιώσει ότι αυτή η ενδοσκόπηση επιδρά στην

ψυχική του κατάσταση. Ότι έχει την δυνατότητα να επηρεάζει την ψυχική του κα-

τάσταση. Και αυτό είναι το μέρος που ονομάζουμε παιδαγωγικό. Μαθαίνει να εξε-

ρευνά και να αξιολογεί την κατάσταση του ψυχισμού του. Το ότι έχει πραγματικά

την δυνατότητα και την δύναμη να αλλάζει την κατάσταση του. Αυτό σημαίνει ότι

βοηθάμε να εμφανιστεί μέσα του μια καινούργια δυνατότητα. Και αυτό είναι αποτε-

λεσματικό. Επίσης να μπορέσει να δει ότι μπορεί να έχει ένα είδος προσοχής που

είναι συνολική προσοχή. Δηλαδή ότι η προσοχή του δεν είναι πια εστιασμένη στον

πόνο. Ότι ο τρόπος που τοποθετεί την προσοχή του στο σώμα του, στην ολότητα,

τροποποιεί τα αισθήματα του πόνου. Ότι αυτός ο καινούργιος τρόπος να τοποθετεί

την προσοχή του, μαζί με όλα τα άλλα που κάνει, μπορεί να αλλάξει την κατάσταση

του πόνου και της οδύνης του. Επίσης μπορεί να δει, όταν είναι σε αυτήν την κατάσ-

ταση της ηρεμίας, ότι αρχίζει ξανά να κάνει μικρές εισβολές το άγχος του αλλά ότι

επίσης έχει την δυνατότητα να παραμένει σε ηρεμία παρά τις μικρές εισβολές. Εκεί

είναι που αρχίζει πια ο θεραπευόμενος να έχει την δυνατότητα να αυτορυθμίζει τον

εαυτό του. Ότι δηλαδή έχει βιώσει το αίσθημα της χαλάρωσης και της ολότητας, υ-

πάρχει δίπλα η πιθανότητα να αναβιώσει το άγχος του αλλά ότι υπάρχει η δυνατό-

τητα να κάνει κάτι μέσα του ώστε να επιστρέψει στην χαλάρωση. Το άλλο είναι πώς

επιδρά στη βαθύτερη διάθεση. υπάρχουν πολλοί θεραπευόμενοι που είναι σε μία

κατάσταση θλίψης από τον πόνο. Βέβαια και σ’αυτήν την κατάσταση του βάθους

που φτάνουμε στην ενδοσκόπηση μπορούμε να ενεργοποιήσουμε τα αισθήματα

χαράς, ευχαρίστησης και ευτυχίας. Να επανενεργοποιήσουμε ολόκληρο το θυμικό

που είναι το έδαφος του ψυχισμού μας και έχει σχέση με τις συγκινήσεις. Επίσης να

επιστήσουμε την προσοχή του θεραπευόμενου στο ότι κάποιες σκέψεις χάνονται

είτε θετικές είτε αρνητικές αλλά σκέψεις που προκαλούν οδύνη.

Αυτή είναι η εργασία που κάνουμε μετά την χειραγωγή και είναι μια εργασία

συνοδείας. Την χρησιμοποιούμε σε άτομα που ο πόνος τους δεν είναι μόνο οργανι-

κός. Ας πούμε αν το πρόσωπο έχει έναν κωλικό νεφρού, αυτό που χρειάζεται για να

μην πονάει είναι μια ένεση στον πισινό. Εδώ μιλάμε για μια συμπληρωματική διάσ-

ταση σε μία αγωγή. Ιδιαίτερα το θέμα που αγγίζουμε είναι οι σχέσεις που υπάρχουν

ανάμεσα στον πόνο και τον ψυχισμό. Μια κατάσταση μεγάλης ψυχικής έντασης που

αναζωπυρώνει και δυναμώνει τον πόνο. Βλέπω ότι όταν μπορέσω και τροποποιήσω

την ψυχική μου κατάσταση, ο πόνος δεν είναι πια ο ίδιος, έχει αλλάξει. Αυτό μερικές

φορές συμβαίνει και στην χειραγωγή. Πολλές παθήσεις, για τις οποίες δεν είναι

γνωστό ποια είναι η ισορροπία ανάμεσα στον ψυχικό παράγοντα και τον σωματικό,

βλέπουμε τον θεραπευόμενο να αντιδρά θετικά, λέγοντας τι ωραία αισθάνεται και

σωματικά και ψυχικά. Ο πόνος δεν είναι μόνο όταν έχεις σηκώσει ένα βάρος και

ξαφνικά πονάς στην μέση. Είναι κι άλλα πράγματα όπως το στρες της καθημερινότη-

τας κλπ. Για μας το γεγονός ότι το στρες έχει σωματικά αποτελέσματα, το νόημα που

δίνουμε εμείς είναι ότι κάποια στιγμή το σώμα δίνει στον θεραπευόμενο τον ίδιο το


_______________________________________________________________________________________________________


μήνυμα: «σταμάτα, φτάνει πια, αρκετά μας βασάνισες». Σ’αυτήν την περίπτωση ο

πόνος είναι ένα σήμα κινδύνου όπου το σώμα κραυγάζει. Εκεί σίγουρα υπάρχει ένας

άσχημος συντονισμός μεταξύ σώματος και ψυχισμού. Το μυαλό λέει: «έχω να κάνω

αυτές τις δουλειές… να τρέξω…» και το σώμα λέει: «φτάνει πια. Δεν αντέχω». Και

μ’αυτήν την έννοια ο πόνος είναι μια κραυγή του σώματος για βοήθεια, για ανάπα-

υση. Το σέρνει από δω κι από κει, το ταλαιπωρεί και δεν ακούει ποτέ τι του συμβαί-

νει. Κι εκεί ακριβώς είναι η κατ’εξοχήν περιοχή που μπορεί η παρέμβαση του ΣΨΠ

να είναι αποτελεσματική. Εκεί ακριβώς είναι που μπορούμε να αρχίσουμε να μπαί-

νουμε σε έναν επανασυντονισμό του σώματος και του ψυχισμού ώστε ο άνθρωπος

να σταματήσει να κάνει αυτά τα φοβερά πράγματα στον εαυτό του.

Το σώμα είναι ένα έρεισμα από όπου ο θεραπευόμενος μπορεί να πάρει τα

μηνύματα ότι υπάρχουν πράγματα που δεν αντέχει, τα οποία πριν μπορούσε να αν-

τέξει, τρόπος του λέγειν, αλλά σήμερα τα αισθάνεται αφόρητα. Εκεί πλέον είμαστε

στον χώρο όπου όχι απλώς μαθαίνουμε στους ανθρώπους πώς να αισθάνονται το

σώμα τους αλλά είμαστε στον χώρο της πρόληψης. Πρωτογενή πρόληψη, που με τη

δικιά σας διαμεσολάβηση βοηθάτε τον θεραπευόμενο να μην ασθενήσει περισσό-

τερο. Πολλοί θεραπευόμενοι που έρχονται σε σας και έχουν μπει σ’αυτόν τον στόχο

να φροντίσουν τον εαυτό τους, είναι αδύνατον να ξέρουμε τι θα συνέβαινε αν αυτά

τα άτομα δεν ερχόντουσαν σε μας. Όταν προλαμβάνουμε μία πάθηση δεν είναι δυ-

νατόν να ξέρουμε τι θα συνέβαινε αν την αφήναμε να συνεχιστεί. Είναι ενδιαφέρον,

παρατηρούμε σ’αυτούς τους ανθρώπους που παρακολουθούμε… θα κάνουμε μία

μελέτη, συγκεκριμένα, θα έχουμε μία ομάδα και η μελέτη θα αφορά στον αν αυτοί

οι άνθρωποι ασθενούν λιγότερο συχνά σε σχέση με μία ομάδα αναφοράς.

Στη Γαλλία το Σύστημα Υγείας απαιτεί να υπάρχει ένας γιατρός παθολόγος ως

σημείο αναφοράς για όλες τις παθήσεις. Πρέπει πρώτα να πάει στον παθολόγο κι

από εκεί στις άλλες ειδικότητες. Αν δεν πάει πρώτα στον παθολόγο δεν τον πληρώ-

νει η ασφάλεια του. Αν με ρωτήσετε αν έχω τέτοιον γιατρό θα σας έλεγα όχι γιατί

δεν πηγαίνω ποτέ. Έχω 20 χρόνια που δεν χρειάστηκε να πάω στον γιατρό. Αν ρωτή-

σετε γενικά τον κόσμο θα απαντήσει καταφατικά ότι πηγαίνει στον γιατρό.

Ίσως μπορούμε να δούμε με αυτόν τον τρόπο ότι η δουλειά που κάνουμε με

την ΣΨΠ είναι μια διαδικασία σημαντική για την πρόληψη της υγείας. Αυτό δεν ση-

μαίνει ότι κάποιοι από τους θεραπευόμενους μας δεν έχουν ασθενήσει. Με τη δου-

λειά μας πολύ συχνά, αυτό που κάνουμε είναι ότι προλαμβάνουμε και οι θεραπευό-

μενοι μας ασθενούν λιγότερο. Έχει σημασία να του δώσουμε την σωστή του αξία,

ότι οι θεραπευόμενοι μας έχουν μια τάση να αρρωσταίνουν λιγότερο, γενικά μιλών-

τας. Πρέπει επίσης να διευκρινίσουμε ότι αυτή η παιδαγωγική δουλειά είναι ιδιαί-

τερα κατάλληλη για καταστάσεις υγείας όπου παίζει ιδιαίτερο ρόλο ο ψυχισμός.

Βέβαια υπάρχουν μηχανικοί πόνοι. Όταν συμβαίνει κάτι σε έναν σπόνδυλο

δεν θα αλλάξουμε την κατάσταση μέσω του ψυχισμού! Γι αυτό χθες επέμεινα να

προσέξουμε γιατί πολύ συχνά η μηχανική του σώματος είναι πάρα πολύ σημαντική.

Ακόμα κι όταν κάνουμε αυτού του είδους την ΣΨΠ αγωγή σε έναν άνθρωπο που έχει


_______________________________________________________________________________________________________


ένα πραγματικό μπλοκάρισμα, θα συνεχίσει να αισθάνεται αυτό το μπλοκάρισμα,

ίσως κι ακόμα πιο πολύ. Εκτός από το ότι εμείς κάνουμε αγωγή με τα χέρια ο θερα-

πευόμενος συμμετέχει με τον τρόπο που του υποδεικνύουμε. Εδώ κάναμε μία εν-

δοσκόπηση που ήταν εφαρμοσμένου τύπου. Δεν κάνουμε το ίδιο όταν θέλουμε να

ανακαλύψουμε το μεγαλείο της ζωής! Αυτή είναι δουλειά της εφαρμοσμένης ΣΨΠ.

Τι σημασία έχει να κάνουμε ΣΨΠ αγωγή σε έναν άνθρωπο που υποφέρει από

πόνους. Θα μπορούσε να ήταν ερώτηση εξετάσεων. Όλα αυτά που λέμε σήμερα θα

μπορούσε να ήταν απάντηση σε αυτήν την ερώτηση.

- Η ερώτηση μου είναι αν θα μας συμβουλεύατε αν πρέπει, όταν κάποιος

πονάει πολύ, να έχουμε πρώτα μία διάγνωση ειδικού γιατρού.

Christian: Το πρώτο πράγμα που επαληθεύουμε είναι αν υπάρχει διάγνωση

γιατρού.

- Όταν κάποιος μας τηλεφωνεί και μας λέει πονάω πολύ τι κάνουμε; Του

λέμε έλα εδώ ή του λέμε να πάει στον γιατρό να δει τι έχει;

Christian: Αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο γνωρίζω το άτομο.

Αν είναι κάποιος που τον ξέρω αρκετά καλά από την αγωγή που κάνω μαζί του και

μου λέει ότι έχει μια κρίση πόνου ή αν έρχεται για πρώτη φορά παίρνω όλες τις

προφυλάξεις για να μπορώ να ξέρω τι του συμβαίνει.

Υπάρχει ένα κείμενο που θα μεταφραστεί, δεν είναι πολύ μεγάλο, το οποίο

θα είναι η βάση για κάποια εργασία που σας ζητάω να κάνετε για την επόμενη εκπα-

ίδευση. Μέσα σ’αυτό το κείμενο θα υπάρχει ένας κατάλογος με τις ερωτήσεις που

θα κάνετε στον ασθενή.

Το πιο ευαίσθητο που θα μπορούσε να συμβεί στη δουλειά ενός ΣΨΠ είναι ο

πόνος που προαναγγέλλει μία περίπτωση καρκίνου. Μου έχει συμβεί στην δικιά μου

σταδιοδρομία. Το άτομο πονούσε, ήταν άσχημα κι αυτό ήταν η πρώτη εκδήλωση

καρκίνου. Το άτομο ήρθε για ισχιαλγία. Κι εγώ είπα, εντάξει για αυτό θα είναι. Έκανα

τρείς αγωγές, δεν πέρασε, και είπα πρέπει να πας σε γιατρό. Δεν είναι φυσιολογικό

το ότι δεν έχει περάσει ο πόνος. Επίσης διαισθανόμουνα κάτι. Κάτι δεν ήταν τόσο

ξεκάθαρο. Τον έβλεπα ότι είχε αδυνατίσει, ότι ήταν ωχρός και ήδη είχε γενικευμένο

καρκίνο. Το πρόβλημα με τον καρκίνο είναι ότι μπορείς να έχεις έναν τεράστιο όγκο

στο μέγεθος πορτοκαλιού ακόμα και μέσα στο κρανίο ο οποίος έχει μεγαλώσει σε

αρκετούς μήνες και ο άνθρωπος έρχεται και σου λέει ότι έχει πονοκέφαλο. Δεν υ-

πάρχει καμιά ένδειξη καρκίνου. Θα κάνει εξετάσεις, θα κάνει εγχείρηση. Αυτό που

συμβαίνει πολύ συχνά με τον καρκίνο είναι ότι καθώς οργανώνεται η αρρώστια δεν

υπάρχει κάποιο σύμπτωμα. Πολύ συχνά εμφανίζεται κάποιος πόνος, έρχεται το άτο-

μο και ανακαλύπτουμε ότι υπάρχει κάποιος καρκίνος ο οποίος πιέζει τους ιστούς και

αυτό είναι το κίνητρο για το οποίο έρχεται ο άνθρωπος για να μας συμβουλευτεί.


_______________________________________________________________________________________________________


Αλλά υπάρχουν πολλά άτομα που ανακάλυψαν καρκίνο και δεν αισθανόντουσαν

καθόλου ασθενείς.

- Όταν έρχεται ο ασθενής, ο πόνος είναι σε άλλη περιοχή από εκεί που εί-

ναι ο καρκίνος.

Christian: Είναι οι πόνοι προβολής. Ας πούμε, οι πόνοι της σπονδυλικής στή-

λης ή στην περιοχή των ώμων που δεν οφείλονται σε συγκεκριμένα προβλήματα των

ώμων ή της ράχης αλλά σε προβλήματα του πεπτικού συστήματος. Ξέρουμε πως ό-

ταν το ήπαρ έχει προβλήματα πολύ συχνά εμφανίζεται πόνος στον δεξιό ώμο. Ένας

πόνος προβολής σε απόσταση από το όργανο που υποφέρει και ασθενεί. Πολύ συχ-

νά οι γυναίκες που έχουν γυναικολογικά προβλήματα εμφανίζουν πόνους στην οσ-

φύ ή αντίστοιχα το στομάχι μπορεί να δώσει πόνο ανάμεσα στις ωμοπλάτες. Κι εκεί

δεν έχει νόημα να ασχοληθούμε με τους σπονδύλους. Χρειάζεται να απελευθερώ-

σουμε το στομάχι. Είναι οι παθολογίες που τις λέμε σπόνδυλο-σπλαχνικές ή σπλάχ-

νο-σπονδυλικές.

Σας συμβουλεύω να υπάρχει διάγνωση γιατρού. Εκτός αν γνωρίζετε το άτομο

και ξέρετε ότι είναι ένα στρες που τον κάνει να υποφέρει. Αλλά αν κάποιος έχει πόνο

στην σπονδυλική στήλη ίσως θα έπρεπε να ρωτήσετε εξ αρχής αν υπάρχει κάποιο

ιατρικό ιστορικό. Ίσως ο άνθρωπος πριν από μερικά χρόνια είχε καρκίνο. Αυτό θα

μπορούσε να είναι κατάσταση επανεμφάνισης. Ο καρκίνος είναι μια ασθένεια που

εξελίσσεται. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι σταματάει η εξέλιξη της νόσου αλλά η

αρρώστια παραμένει εκεί και κάποια στιγμή εμφανίζεται. Ένας άνθρωπος που έχει

εμφανίσει καρκίνο ζει όλη του τη ζωή με αυτήν την σκέψη. Αυτό που λέει η ιατρική

είναι ότι δεν θεραπεύεται. Έτσι κάποιος που παρουσιάζει σε μας πόνους στην πλάτη

θα μπορούσε να είναι μια ισχιαλγία από ένταση, θα μπορούσε όμως η αιτία του πό-

νου να είναι όντως στους σπονδύλους. Αν είναι στους σπονδύλους μετά από μία-

δυο συνεδρίες περνάει αυτός ο πόνος αλλά θα μπορούσε να είναι και καρκίνος. Ο-

πότε αν δεν περάσει ο πόνος πρέπει να δει γιατρό. Κι αυτή είναι η περιοχή στην οπο-

ία πρέπει πραγματικά να είμαστε σε επαγρύπνηση. Ένας πόνος που εμφανίζεται σε

έδαφος όπου ήδη έχει υπάρξει καρκίνος ή άλλου είδους πόνος για τον οποίο έχουμε

λόγο να είμαστε καχύποπτοι. Πρέπει να παίρνουμε κάποιες προφυλάξεις.

- Ήθελα να ρωτήσω για την περίπτωση που κάποιος έχει καρκίνο, πέρα από

το ότι έχει πόνους, πού αλλού μπορούμε να επέμβουμε; Έχω μία ανησυ-

χία μήπως προκαλέσω κάποια εξάπλωση.

Christian: Όχι. Στην Γαλλία υπάρχει ένα επόμενο στάδιο εκπαίδευσης στην

φασιαθεραπεία και στην ΣΨΠ, στην οποία το θέμα είναι η αντιμετώπιση της συνοδε-

ίας καρκινοπαθών με τα δικά μας εργαλεία. Σε αυτήν την ειδίκευση ένα μέρος αφο-

ρά ογκολόγους. Ασθενείς σπεύδουν στους φασιαθεραπευτές και τους ΣΨΠ για αγω-


_______________________________________________________________________________________________________


γή. Έχουμε συσκεφθεί μαζί τους και αυτοί οι γιατροί σκέφτονται να οργανώσουν ένα

πανεπιστημιακό πτυχίο που είναι η υποστήριξη και περίθαλψη καρκινοπαθών. Αυτό

είναι ένα μέρος των ικανοτήτων που θα έπρεπε κι εσείς να έχετε.

Θα σας πω επί τροχάδην τι σημαίνει αυτή η υποστηρικτική φροντίδα. Στον

καρκίνο υπάρχει μια φροντίδα που την ονομάζουμε στοχευμένη. Όλα αυτά που α-

πευθύνονται άμεσα στην ασθένεια. Χημειοθεραπεία, χειρουργική, ακτινοθεραπεία.

Όπως επίσης και κάποια παυσίπονα. Είναι η άμεση θεραπεία. Γύρω από αυτήν την

άμεση θεραπεία του καρκίνου υπάρχει ένα σύνολο θεραπειών που τις αποκαλούμε

μη ειδικές, που δεν αφορούν άμεσα την ασθένεια αλλά στον ασθενή με στόχο να

νιώσει άνετα και καλύτερα με ψυχική και σωματική υποστήριξη. Το έργο τους είναι

να συνοδεύουν τον ασθενή από την στιγμή που έμαθε την διάγνωση ως το τέλος της

ζωής του. Είναι θεραπείες που τις ονομάζουμε οριζόντιες. Αρχίζουν αυτές οι θεραπε-

ίες από τη στιγμή που ο ασθενής μαθαίνει ότι έχει καρκίνο. Αρχικά γιατί το να μάθε-

ις ότι έχεις καρκίνο είναι ένα σοκ. Στην ΣΨΠ θα μπορούσαμε να πούμε πως όταν α-

νακοινώνουμε σε κάποιον άνθρωπο ότι είναι καρκινοπαθής δέχεται μία φροντίδα

ΣΨΠ, απελευθερώνοντας το άγχος του και υποστηρίζοντάς τον. Είναι σαν να μην υ-

πάρχει πια μέλλον γι αυτόν τον άνθρωπο.

Εμείς σίγουρα μπορούμε να υποδεχτούμε κάποιον άνθρωπο σε απόγνωση.

Έχουμε τρόπο να τον βοηθήσουμε. Είναι αυτή φάση στην οποία πρέπει να πούμε

στον άνθρωπο ότι επειδή έχει καρκίνο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να βγει από

αυτήν την άσχημη διάθεση. Στην συνέχεια έχουμε διάφορους τρόπους να υποστηρί-

ξουμε τον ασθενή αφού έχει αρχίσει ήδη η ιατρική νοσηλεία. Και αυτό γίνεται κυρί-

ως μέσω του αγγίγματος. Απαιτείται κυρίως χειραγωγή και διάλογος. Δεν τον εγκα-

ταλείπουμε, τον κρατάμε.

Έχουμε να αντιμετωπίσουμε επίσης τα αποτελέσματα της χημειοθεραπείας,

της ακτινοθεραπείας που είναι ισχυρά και δυσάρεστα ή τα αποτελέσματα μια χειρο-

υργικής επέμβασης. Η χημειοθεραπεία είναι εξαντλητική. Πονάει. Έχει ναυτίες. Όλα

τα δευτερογενή αποτελέσματα της θεραπείας καρκίνου. Σε όλα αυτά μπορείτε να

βοηθήσετε. Χρειάζεται η βοήθεια σας. Η χημειοθεραπεία καταστέλλει το ανοσοποι-

ητικό και πραγματικά έχει ανάγκη ο ασθενής από χειραγωγή πριν και μετά. Πριν ή

μετά από μία θεραπεία αυτού του τύπου μπορούμε να κάνουμε αγωγή δια χειρός.

Στη συνέχεια έχουμε την φάση της συνοδείας όπου ο ασθενής είναι υπό επι-

τήρηση. Έχουν τελειώσει οι αγωγές για τον καρκίνο και ο άνθρωπος είναι πλέον με

τον εαυτό του. Κι εκεί ετοιμάζεται για αξιολόγηση και αναρωτιέται τι θα βρεθεί τώ-

ρα στο σώμα του. Μπορείτε να κάνετε αγωγή στο άτομο πριν πάει για ιατρική αξιο-

λόγηση ώστε να χαλαρώσει. Είναι προφανές ότι με αυτόν τον τρόπο δεν ενεργοποι-

ούμε ξανά τον καρκίνο.

Εγώ έχω κάνει αγωγές αμέσως μετά από χημειοθεραπείες. Είναι πολλοί πα-

ράγοντες που υπεισέρχονται και πρέπει να προσαρμοστούμε σ’αυτούς. Αλλά ποτέ

κανένας ογκολόγος στις επαφές που είχα μαζί τους, δεν μου έχει πει «μην αγγίζεις

γιατί θα διασπαρθεί ο καρκίνος». Ένας ΣΨΠ έχει την κατάλληλη ευαισθησία για να


_______________________________________________________________________________________________________


συνοδέψει έναν άνθρωπο. Σίγουρα δεν είμαστε σε θέση να τον βοηθήσουμε στην

παθολογία αυτήν καθ’ αυτήν.

Ένα τελευταίο πράγμα για το οποίο θα ζητήσει την βοήθεια σας ως ΣΨΠγού,

είναι η επιλογή της αγωγής που θα κάνει. Μπορεί να σας ρωτήσει τη γνώμη σας τι

είδους κύρια αγωγή θα κάνει. Μήπως, θα σας ρωτήσει, να κάνω βελονισμό; Να κά-

νω χημειοθεραπεία;

Μπορεί ο ασθενής να ζητήσει τη γνώμη μας για το πώς να συνεχίσει την ίδια

την αγωγή. Είναι λεπτή η θέση σας αν σας ρωτήσει ο ασθενής τέτοιο πράγμα. Θα

πρέπει να ακολουθήσετε την πιο πειθαρχημένη προσέγγιση. Αλλά πάντα το νόημα

της δικιά σας παρουσίας είναι: «εγώ σε υποστηρίζω, όποια κι αν είναι η απόφασή

σου εγώ θα συνεχίσω να σε υποστηρίζω. Αλλά η λήψη της απόφασης είναι δική σου

επιλογή». Να του δώσετε εμπιστοσύνη αν χρειαστεί να πάρει κάποιες συμπληρωμα-

τικές αγωγές.

Εγώ τους κάνω να αισθανθούν βεβαιότητα για την υποστήριξη που τους

προσφέρω σε αυτό που θέλουν να πετύχουν. Επειδή ο τρόπος που εργαζόμαστε εί-

ναι πάντα διεπιστημονικός. Μεσολαβούμε κι εμείς σε μια πολύ σημαντική ομάδα

θεραπευτών που οργανώνουν το πώς θα βοηθήσουν τον ασθενή. Έχει γίνει μια συγ-

κεκριμένη μελέτη για παρηγορητική αγωγή ότι το θέμα δεν είναι πια η θεραπεία αλ-

λά η συνοδεία του ασθενούς στην πορεία του προς τον θάνατο.

Μία σπουδάστρια μου που είναι φυσιοθεραπεύτρια, έκανε μια μελέτη στην

οποία συμμετείχαν 10-15 άτομα, και έδειξε ότι από το ίδιο το γεγονός ότι έγινε αγω-

γή δια χειρός επηρέασε την ποιότητα της ζωής των ασθενών. Αισθανόντουσαν πιο

ήρεμοι, λιγότερο πόνο, ο ύπνος ήταν καλύτερος. Αυτό δείχνει ότι δική μας προσέγ-

γιση είναι υποστηρικτική. Ότι βελτιώνει την ποιότητα της ζωής των ασθενών. Αλλά

δεν κάνουμε αγωγή για τον ίδιο τον όγκο. Ακόμα κι αν πιστεύουμε ή αισθανόμαστε

ότι θα μπορούσε να συμβεί κάποιο θαύμα, δεν κάνουμε αγωγή για τον όγκο αλλά

για την ποιότητα της ζωής του ασθενούς. Αλλά και σε άλλες περιπτώσεις που θερα-

πεύεται τελείως ο ασθενής είναι πολύ δύσκολο να πούμε αν αυτό οφείλεται σε μας

ή σε κάτι άλλο. Αυτό εξαρτάται από το συνολικό πλαίσιο.

- Μια εμπειρία μου με καρκινοπαθή. Μια φίλη μου η οποία έκανε καρκίνο

στο στήθος και της αφαιρέθηκε, μετά από την εγχείρηση της έκανα τρεις

θεραπείες που ξεκίνησαν μέσα από το νοσοκομείο. Το αποτέλεσμα ήταν

να έχει μία πρώτη αντίδραση, που εμένα με συγκλόνισε, χαιρόμενη ότι

κάποιος άγγιζε το σώμα της ενώ είχε πια «ελάττωμα». Κατά την Τρίτη θε-

ραπεία αισθάνθηκε ότι το έχει το στήθος της. Ένιωθε την παρουσία του

στήθους, ανεξάρτητα από τα πρόσθετα που φόραγε. Τώρα είναι καλά.

Άλλαξε όλη της η στάση. Γι αυτό θεωρώ ότι κάθε καρκίνος είναι και μια

ιδιαίτερη περίπτωση.

Christian: Είναι μια ωραία μαρτυρία.


_______________________________________________________________________________________________________


Έχει σημασία να κάνουμε τον θεραπευόμενό μας να αισθανθεί μοναδικός.

Ότι δεν είναι απλώς μια στατιστική υγείας και ότι έχει έναν ενεργό ρόλο να διαδρα-

ματίσει μέσα σ’αυτήν την θεραπεία. Κι ότι είμαστε εκεί για να του προσφέρουμε δυ-

νάμεις, κουράγιο, θάρρος και αυτοπεποίθηση. Μία σωματο-ψυχοπαιδαγωγός που

έκανε master είχε καρκίνο και έγραψε την αυτοβιογραφία της εμπειρίας της με τον

καρκίνο και την ΣΨΠ συνοδεία που της κάνανε. Το θέμα αυτού του master ήταν η

αυτοπεποίθηση ή εμπιστοσύνη. Είναι σαφές από αυτήν την διατριβή ότι διαχωρίζει

διαφορετικούς τύπους αυτοπεποίθησης-εμπιστοσύνης. Την εμπιστοσύνη στην ιατρι-

κή, την εμπιστοσύνη στον θεραπευτή και στην μέθοδο, την εμπιστοσύνη στον εαυτό

και διαχωρίζει την εμπιστοσύνη που προέρχεται από την επαφή της με το αισθητό.

Και είναι αυτή η εμπιστοσύνη που υποστηρίζει τις άλλες μορφές εμπιστοσύνης. Και

εξηγεί ότι στην διαδρομή της ζωής της μερικές φορές έχασε τη βάση της εμπιστοσύ-

νης της. Και αυτές ήταν οι πιο δύσκολες στιγμές.

Στην προσέγγιση σας τι μπορεί να μας δείξει σε εμάς ως προς επαγγελματίες;

Αυτό που βλέπουμε είναι ότι ο ρόλος ο δικός μας είναι να μπορέσουμε να βοηθήσο-

υμε το άτομο να βρει μέσα του αυτόν τον τόπο εμπιστοσύνης, ενσαρκωμένη, σταθε-

ρή εμπιστοσύνη. Και να μπορεί να διατηρεί μόνιμα αυτόν τον τόπο εμπιστοσύνης

μέσα του. Να μπορεί να τον διατηρεί μέσα του με την συζήτηση μας, με την αγωγή

μας κλπ. Αν βγει από αυτήν την εμπιστοσύνη και αρχίσει να έχει σκέψεις και φόβο-

υς, και αντιδράσει λέγοντας συνεχώς «έχω εμπιστοσύνη, έχω εμπιστοσύνη»… έ…

δεν είναι αυτός ο τρόπος… Είναι ένας τρόπος που μας κάνει να έχουμε εμπιστοσύνη

όταν αισθανόμαστε πολύ συγκεκριμένα και δεν ξέρουμε για ποιόν λόγο την έχου-

με… απλώς την έχουμε. Και αυτό ήταν ο δάσκαλος της. Αυτό το βαθύτερο αίσθημα.

Και αυτό ακόμα την κρατάει. Είναι σαν ένα φυτό που το κρατάει όρθιο ο δάσκαλος.

Όταν έφυγε αυτό που την στήριζε όρθια, έπεσε κι αυτή. Η αγωγή που ήταν ιδιαίτερα

πνευματική γι αυτήν ήταν η ενδοσκόπηση. Ήταν ένας τρόπος για να ξαναμπεί

σ’αυτήν την εμπιστοσύνη και να αντισταθεί στον φόβο.

- Αυτή η εμπιστοσύνη δεν είναι τελικά η δύναμη αυτορρύθμισης;

(0χλαγωγία)

Διάλειμμα.


_______________________________________________________________________________________________________


Christian: Είναι ένας κατάλογος διαφορετικών μορφών πόνου που πιθανόν

να συναντήσετε. Θα δώσω μια ορολογία κάπως ιατρική ώστε αν σας τεθούν κάποια

ερωτήματα να μπορείτε να απαντήσετε. Είναι επίσης και ο στόχος αυτού του διπλώ-

ματος να σας δώσει μία μόρφωση σε αυτό το επίπεδο. Δηλαδή να έχετε γνώσεις πά-

νω στο θέμα που θα αντιμετωπίσετε. Θα είναι συμπληρωματικά του κειμένου που

σας έχει ήδη δοθεί.

Πάνω σ’αυτό το θέμα υπάρχει ένα κείμενο που δίδεται τόσο στο επίπεδο του

D.U. όσο και στο master. Είναι 100 σελίδες πάνω στον πόνο. Θα το συζητήσουμε στο

μέλλον αυτό. Ίσως πρέπει να μεταφραστεί σωστά… θα δούμε… Επίσης σ’αυτό το

μάθημα θα γίνει μία σύνθεση όλων όσων έχουμε πει μέχρι τώρα για να μπει μια τά-

ξη.

Ο τίτλος της παρουσίασης είναι: ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΟΝΟΥ – ΟΔΥΝΗΣ. Για μας σημαί-

νει τον άρρηκτο δεσμό ανάμεσα στον πόνο και την οδύνη και ότι ο ΣΨΠ είναι εκπαι-

δευμένος ώστε να συνοδέψει τις δύο αυτές όψεις του ιδίου νομίσματος. Θα δούμε

π.χ. ότι παραδοσιακά ο γιατρός ή ο φυσιοθεραπευτής ασχολούνται με τον σωματικό

πόνο. Από την άλλη πλευρά ο ψυχολόγος ασχολείται με αυτό που λέμε ψυχικός πό-

νος. Αλλά δρουν χωριστά. Ο ασθενής θα πάει στον οστεοπαθητικό του για να απε-

λευθερώσει τις αρθρώσεις του η θα πηγαίνει στον ψυχολόγο του για να καταλάβει

λίγο τον ρόλο του ψυχισμού του. Αλλά δεν υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στα δύο. Ίσως

να πάει και στον παπά για τα προβλήματα της ψυχής του. Ο ΣΨΠ είναι ένας παπάς-

γιατρός-ψυχολόγος;! Όχι. Η ιδέα είναι ότι συνοδεύουμε έναν άνθρωπο και είναι πο-

λύ δύσκολο να τα ξεχωρίσουμε. Έχουμε δηλαδή μία τοποθέτηση όπου αυτά τα δύο

δεν τα ξεχωρίζουμε.

Το πρώτο λοιπόν πράγμα που μπορείτε να σημειώσετε είναι ένας επίσημος

ορισμός του πόνου.

Ο πόνος είναι μια εμπειρία αισθητηριακή και συγκινησιακή, δυσάρεστη,

συνδεδεμένη με μία βλάβη των ιστών είτε υπαρκτή είτε εν δυνάμει ή που την πε-

ριγράφει ο ασθενής με όρους μιας τέτοιας βλάβης.

Ένα μικρό σχόλιο: βλέπετε ότι ο πόνος έχει αυτήν την αισθητηριακή διάστα-

ση: «πονάω», έχει την συγκινησιακή διάσταση: «υποφέρω» δηλαδή ο πόνος επιδρά

στο σύνολο του ατόμου.

Δεύτερο σχόλιο: ο πόνος είναι συνδεδεμένος πάντα με μία έννοια βλάβης.

Κάτι δηλαδή που δεν είναι φυσιολογικό, που είτε είναι υπαρκτή (μια πληγή, ένα

τραύμα κλπ) ή δυνάμει, δηλαδή η βλάβη μπορεί να είναι λειτουργική. Υπάρχει μια

διαφορά ανάμεσα στο να έχω έναν πόνο γιατί κόπηκα ή γιατί έχω θλάση συνδέσμων

και άλλο να έχω έναν πόνο που δεν οφείλεται σε μία υπαρκτή βλάβη αλλά μπορεί

να γίνει τέτοια βλάβη. Π.χ. ο ασθενής έχει κάποιο πόνο και ο πόνος μπορεί να είναι

η προαναγγελία μιας βλάβης. Αν κινούμαι και πονάω ο πόνος με προειδοποιεί πως

αν συνεχίσω πιθανότητα να κάνω μια βλάβη. Δηλαδή έχει την έννοια της προειδο-

ποίησης. Κάτι δεν πάει καλά.


_______________________________________________________________________________________________________


- Τίποτε περισσότερο από έναν σωματικό πόνο δεν διαλύει τον άνθρωπο

τόσο στο σώμα όσο και στην ψυχή του.

Με αυτήν την φράση υπογραμμίζεται η σημασία του σωματικού πόνου. Η ι-

δέα είναι ότι ο σωματικός πόνος είναι αυτό που πιο πολύ από όλα κάνει τον άνθρω-

πο να υποφέρει. Δεν υπάρχει τίποτε πιο αφόρητο.

Έχετε τρεις πόνους που είναι οι πιο αφόρητοι για το ανθρώπινο ον. Ο πόνος

του τριδύμου στο πρόσωπο, οι κωλικοί του νεφρού και οι πόνοι του καρκίνου. Η

πλειοψηφία των ασθενών που έρχονται σε έναν ΣΨΠ παραπονιούνται για σωματι-

κούς πόνους. Η πλειονότητα των πελατών σας έρχονται γιατί πονάνε στο σώμα. Εί-

ναι το πρώτο αίτημα να ανακουφιστούν από αυτό. Γι αυτό σε αυτό το κείμενο ο τίτ-

λος είναι: Συνοδεία των σωματικών κλαυθμών.6

Το πρώτο είναι οι σωματικοί πόνοι. Έχουμε την οδό που φτάνουμε από τον

πόνο στο βάσανο. Ένα άτομο έχει έναν σωματικό πόνο. Αυτός ο σωματικός πόνος

όσο πιο πολύ μεγαλώνει εξελίσσεται σε ένα βάσανο ψυχικό, σε μια ψυχική οδύνη

και αυτή η οδύνη τροποποιεί την συμπεριφορά του ατόμου. Γίνεται επιθετικός, α-

πομονώνεται, καταθλίβεται, δεν τα καταφέρνει στη σχέση του με τους άλλους. υ-

πάρχουν συμπεριφορές που εμφανίζονται παράλληλα με τον πόνο. Αν αφαιρέσετε

τον πόνο αυτές οι συμπεριφορές θα αλλάξουν. Γι αυτό δίνουμε πολύ μεγάλη σημα-

σία στην θεραπεία του σωματικού πόνου. Για μας ένας σωματικός πόνος είναι εν

δυνάμει μία κατάσταση δυσανεξίας. Όταν πάρουμε τις διαταραχές της συμπεριφο-

ράς που πάνε μαζί με τον πόνο, δεν βλέπετε το άτομο όπως είναι εκεί. Γιατί εκεί κά-

νει ότι μπορεί. Απευθυνθείτε στον πόνο του και θα δείτε ότι και το άτομο θα αλλά-

ξει. Αυτή είναι η κεντρική ιδέα. Από την άλλη μεριά έχετε το αντίθετο. Μια ψυχική

οδύνη προκαλεί σωματοποιήσεις και προκαλεί πόνους αυτή η ψυχική οδύνη συνδυ-

ασμένη με τον σωματικό πόνο με τον ίδιο τρόπο προκαλεί διαταραχές. Η ειδικότητα

μας είναι να απευθυνθούμε σε αυτήν την ψυχική οδύνη μέσω της οδού του σώμα-

τος. Αυτό είναι που κάνουμε. Ο ΣΨΠ θα απευθυνθεί και θα αναλάβει την ψυχική

οδύνη μέσω του σώματος.

Ένας ορισμός αρκετά κλασσικός που ορίζει την διαφορά ανάμεσα στον πόνο

και στην οδύνη. Στην νευροψυχολογία όταν μιλάμε για πόνους αναφερόμαστε στην

διέγερση των οδών πόνου. Τι είναι οι οδοί του πόνου. Στο σώμα, από την εποχή του

Γαληνού ήδη, λέγανε ότι ο πόνος οφείλεται σε μία ανισορροπία της διάθεσης, της

ανταλλαγής ανάμεσα στο περιβάλλον και τον άνθρωπο, ότι ήταν θεϊκή τιμωρία. υ-

πήρχαν πολλές μεταφυσικές ερμηνείες για τον πόνο. Μέχρις ότου ανακαλύψαμε ότι

υπάρχουν συγκεκριμένες οδοί και νευρικοί υποδοχείς του κεντρικού νευρικού συσ-

τήματος που έχουν εξειδικευθεί στην ανίχνευση του πόνου. Αυτοί ονομάζονται αλ-

γοϋποδοχείς. Έχετε την εξωδεκτικότητα που είναι οι αισθήσεις. Οι αισθήσεις στρέ-

φονται προς τα έξω. Είναι η όραση, η ακοή, η όσφρηση κλπ. Έχετε την ιδιοδεκτικότη-

6 Plante: Διατήρηση, κατά την μετάφραση, του συναισθηματικού φόρτου της έννοιας (κλαυθμός, πα-

ράπονο κλπ).


_______________________________________________________________________________________________________


τα. Είναι η αντίληψη του ίδιου του σώματος και την ενδοδεκτικότητα που είναι η

αντίληψη του εσωτερικού μας κόσμου. Και υπάρχει και η αλγοδεκτικότητα δηλαδή η

αντίληψη του πόνου. Σε αυτόν τον όρο «αλγοδεκτικότητα» έχετε τους υποδοχείς και

τα νεύρα που φτάνουν μέχρι την σπονδυλική στήλη. Όλοι οι υποδοχείς και τα νεύρα

και επιπλέον ότι περνάει μέσα από τον νωτιαίο μυελό για να φτάσουν ως τον εγκέ-

φαλο και πριν φτάσουν σε αυτόν, θεωρούνται περιφερικά. Το ίδιο και ο νωτιαίος

μυελός. Είναι χοντρικά το κανάλι (ο νωτιαίος μυελός) που διοχετεύει τις νευρικές

ώσεις αλλά είναι περιφερικό. Εδώ λοιπόν μιλάμε για πόνους όταν το αίσθημα είναι

μέσα στο σώμα μέσω της περιφερικής οδού.

Όταν αρχίζουμε να μιλάμε για την οδύνη, αυτό γίνεται όταν η πληροφόρηση

για τον πόνο φτάνει και αρχίζει να αναλύεται από τον εγκέφαλο. Στο συγκινησιακό

επίπεδο, στο γνωσιακό επίπεδο. Σε γενικές γραμμές η οδύνη αντιστοιχεί στην διαχε-

ίριση από το ίδιο το άτομο της πληροφορίας του πόνου. Και γι αυτό λέγεται ότι ο

πόνος είναι υποκειμενικός. Γιατί ο καθένας έχει την δική του σχέση με τον πόνο. Για

τον ίδιο πόνο η οδύνη δεν είναι ίδια. Δηλαδή η οδύνη είναι υποκειμενική. Είναι άν-

θρωποι που πονάνε αλλά δεν υποφέρουν. Ενώ άλλοι δεν έχουν τίποτε και υποφέ-

ρουν. Άλλοι άνθρωποι έχουν καρκίνους παντού και αντιστέκονται. Βλέπετε ότι δεν

υπάρχει η ίδια σχέση με τον πόνο. Αυτό είναι εντυπωσιακό.

Κάποτε όταν οι άνθρωποι πονούσαν πάρα πολύ, για να ανακουφίσουν αυτήν

την περίφημη νευραλγία του τριδύμου χτυπούσαν το κεφάλι τους στον τοίχο. Θα

μπορούσαν να οδηγηθούν στην αυτοκτονία. Και δεν είχαν άλλη λύση από το να κά-

νουν εγχείρηση στον εγκέφαλο. Ανοίγανε λοιπόν το κεφάλι και βγάζανε ένα κομμάτι

του εγκεφάλου. Ένας χειρουργός το περιγράφει αυτό. Τους εγχειρίζανε και μετά υ-

πάρχει η σκηνή όπου περπατάει ο χειρουργός και βλέπει τον ασθενή με το ανοιγμέ-

νο κεφάλι και αυτός παίζει χαρτιά. Υπάρχουν τέτοιες εικόνες. Και ο χειρουργός τον

ρωτάει πώς τα πάει και ο ασθενής απαντάει: πονάω αλλά δεν υποφέρω πια. Έτσι

είπαν ότι το βάσανο, η οδύνη, βρίσκεται εκεί. Και είπαν πως αν κόψουν αυτό το ση-

μείο ο άνθρωπος δεν θα υποφέρει πια! Είναι εντυπωσιακό. Μπορούσε να πει κανείς

ότι η οδύνη είναι κάτι πιο κεντρικό γι αυτό εντοπίζεται στο κεφάλι.

Στη βιβλιογραφία υπάρχουν άνθρωποι που ενδιαφέρθηκαν για την θέση του

σώματος έναντι της οδύνης. Για παράδειγμα ο António Damásio, διάσημος νευρο-

φυσιολόγος, θεωρεί ότι σε αντίθεση με αυτό που πριν είπαμε, η οδύνη δεν είναι μό-

νο μέσα στο κεφάλι. Είναι πολύ στενά δεμένη με μία τροποποίηση της συναισθημα-

τικής τονικότητας του σώματος. δηλαδή για τον Damásio οι ψυχονοητικές καταστά-

σεις, τα συναισθήματα, το συναίσθημα για τον εαυτό μας έχουν τη ρίζα τους μέσα

σε σωματικές καταστάσεις. Γι αυτό όταν ρωτάμε κάποιον πώς νιώθεις, δεν του λέμε

πώς σκέφτεσαι είναι σαν να καλούμε το άτομο να δραστηριοποιηθεί σε σχέση με

την σωματική του κατάσταση, με ασυνείδητο βέβαια τρόπο, ώστε να φτάσει να πει

νιώθω καλά, νιώθω άσχημα. Η αντίληψη δηλαδή της ευεξίας ή της δυσανεξίας δη-

λαδή αυτή η κατάσταση της οδύνης ή του πόνου, οφείλεται κατά πρώτο λόγο σε κά-

ποια κατάσταση του σώματος. Με άλλα λόγια η οδύνη είναι μία σωματική κατάσ-


_______________________________________________________________________________________________________


ταση που εκλογικεύτηκε από τον άνθρωπο. Έχει μεταφερθεί στο ψυχονοητικό επί-

πεδο. Είναι μία βιολογία της οδύνης ή βιολογία της ευεξίας. Δεν υπάρχει ψυχική κα-

τάσταση χωρίς αντίστοιχη σωματική κατάσταση. Γι αυτόν η σωματική κατάσταση

προηγείται κατά 8 msec από την ψυχονοητική κατάσταση. Δηλαδή με το που αλλά-

ζει η σωματική κατάσταση, αλλάζει μετά από 8 msec και η ψυχονοητική κατάσταση.

Αυτό είναι που επιτρέπει στον άνθρωπο να πει: είμαι καλά ή δεν είμαι καλά. Αυτός ο

σωματικός κόσμος ο οποίος βρίσκεται σε μία συνεχή κινητικότητα, αυτό που ο Σπι-

νόζα ονόμαζε κίνηση συναισθημάτων, είναι συγκινήσεις, ενώ η ψυχονοητική κατάσ-

ταση είναι συναισθήματα.

Το συναίσθημα λοιπόν είναι η ψυχονοητική κατάσταση που αντιστοιχεί σε

μία συγκεκριμένη σωματική κατάσταση. Επαναλαμβάνω: η συγκίνηση είναι η σωμα-

τική κατάσταση σε κίνηση κι αυτή η συγκίνηση είναι εκεί για να πληροφορήσει το

πνεύμα για την κατάσταση του σώματος, έτσι λέει ο Σπινόζα.

Το σώμα μου, οι συγκινήσεις μου είναι μία κατάσταση φυσιολογίας, καθόλου

παθολογική που πληροφορεί το πνεύμα για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το

σώμα. Το συναίσθημα είναι η ψυχονοητική κατάσταση που αντιστοιχεί στην προη-

γούμενη κατάσταση του σώματος. Όταν ο Σπινόζα μιλάει για «κατάλληλες» σκέψεις,

μιλάει γι αυτήν την ικανότητα του ατόμου να συνειδητοποιήσει την πραγματικότητα

της εσωτερικής του κατάστασης. Γιατί μπορεί να λέω είμαι καλά αλλά το σώμα μου

να μην είναι καλά. Αυτή δεν είναι αντιστοιχία.

Αν ακούσω το σώμα μου, το οποίο δεν ψεύδεται, θα μου πει τι πραγματικά

συμβαίνει. Αλλά εγώ μπορεί να πω όχι. Γι αυτήν την αντιστοιχία μιλώ. Μπορεί να

συμβεί και το αντίθετο. Κάποιος να λέει «δεν είμαι καλά» ενώ το σώμα του είναι κα-

λά. Κάνεις αγωγή σε έναν θεραπευόμενο και νιώθεις ότι είναι πολύ καλά κι αυτός

σου λέει ότι νιώθει χάλια. Είναι ζεστός, έχει κίνηση κι εκείνος επειδή δεν παίρνει μέ-

ρος σ’αυτό λέει ότι δεν είναι καλά. Αυτό είναι σημαντικό: εκείνη τη στιγμή να του

πει κανείς, «όταν βάλουμε την προσοχή σας στο σώμα σας, πώς νιώθετε ακριβώς;»

Και τότε αρχίζει και λέει: «ναι, στην πραγματικότητα δεν είναι και τόσο άσχημα».

Βλέπετε την έννοια του σωματοψυχικού συντονισμού. Είναι να δουλέψεις

κατά κάποιο τρόπο την αντιστοιχία των σκέψεων, να προσπαθήσει κανείς ώστε ο

θεραπευόμενος να προσπαθήσει και να πάρει μέρος στο ότι το σώμα του τον πλη-

ροφορεί για την πραγματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται και όχι μία κατάσταση

εικονική. Το σώμα είναι αυτό που σε οδηγεί στην πραγματικότητα. Θα φαντάζομαι

οτιδήποτε θέλω αλλά το σώμα μου θα συνεχίσει, αν είναι άσχημα, να είναι άσχημα.

Αυτό είναι μια πραγματικότητα.

Εδώ είμαστε στα πεδία της νευροφυσιολογίας. Στην ψυχιατρική ορισμένοι

ψυχίατροι, που θα λέγαμε ότι είναι φαινομενολόγοι, δηλαδή αυτοί που αντιμετωπί-

ζουν την ψυχιατρική… που θεωρούν ότι το σώμα έχει μία θέση στις ψυχιατρικές δια-

ταραχές, ένας ψυχίατρος που ονομάζεται Eugene Minkowski7 θεωρούσε ότι η ψυχι-

7 Βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV


_______________________________________________________________________________________________________


ατρική ψυχολογία είναι η απώλεια του οργανικού εαυτού. Η απώλεια της συνειδη-

τότητας ότι έχουμε επαφή με κάτι πιο μεγάλο από μας. Η απώλεια της σχέσης μας

με το υπερπροσωπικό.

Αυτό που είναι πιο ενδιαφέρον είναι αυτό που λέει ένας άλλος ψυχίατρος, ο

P…sian, ο οποίος λέει πως όταν ένα άτομο έχει κατάθλιψη την ίδια στιγμή αυτό είναι

μία αντίληψη του ίδιου του σώματος του που βρίσκεται κι αυτό σε μία κατάσταση

κατάθλιψης. Δηλαδή η κατάθλιψη δεν είναι μόνο μία ψυχική κατάσταση. Είναι και

μία σωματική κατάθλιψη. Γι αυτό λοιπόν μιλάει για σωματικά «παράπονα», για ε-

νοχλήσεις σωματικές. Οι ενοχλήσεις αυτές λοιπόν, δεν είναι καθόλου φανταστικές.

Ο καταθλιπτικός υποφέρει πραγματικά στο σώμα και είναι μια αντίληψη ενός σώμα-

τος που υποφέρει. Είναι ενδιαφέρον γιατί κλασσικά στην ψυχιατρική, ένας καταθ-

λιπτικός περιθάλπεται στο ψυχικό επίπεδο. Είτε με φάρμακα είτε με θεραπείες ψυ-

χαναλυτικές. Εμείς μπορούμε να προσεγγίσουμε και να περιθάλψουμε την σωματι-

κή κατάσταση. Το να αγγίζεις το σώμα ενός ανθρώπου με κατάθλιψη είναι σαν να

αγγίζεις την ίδια του την κατάθλιψη. Κι έχουμε μια πολύ ισχυρή επίδραση πάνω

σ’αυτό.

Για να μείνουμε στο σύνολο της αντιμετώπισης του πόνου, και, κυρίως το μή-

νυμα που θέλω να σας περάσω είναι ότι ως ΣΨΠ είμαστε συνειδητοί ότι ο πόνος

προσβάλει το πρόσωπο στην ολότητα του.

Το πρώτο πράγμα που κάνει ο πόνος, θα πάμε από την φυσική σφαίρα προς

την ψυχική και την συμπεριφοριστική, είναι τα διαφορετικά στάδια της μεταμόρφω-

σης του πόνου που καταλήγει να προκαλέσει μια διαφοροποίηση στην συμπεριφο-

ρά. Το πρώτο που θα νιώσει ο άνθρωπος είναι δυσφορία. Ο πόνος τον κάνει να αισ-

θάνεται άσχημα. Το δεύτερο που θα προσβληθεί επίσης είναι ο ύπνος. Πολύ σύντο-

μα κάποιος που πονάει θα έχει διαταραχές ύπνου. Π.χ. έχει μία φλεγμονή και έναν

πόνο εξαιτίας της. Όλη τη νύχτα θα ξυπνάει εξαιτίας του πόνου. Είναι ήδη μια προσ-

βολή όλου αυτού του συστήματος αποκατάστασης του οργανισμού κατά την διάρκε-

ια του ύπνου. Πολύ συχνά έχει διαταραχές στην όρεξη που συνδέονται με διαταρα-

χές ύπνου. Κάποιος που κοιμάται άσχημα τρώει ακανόνιστα. Ή μπορεί να μην τρώει

αλλά έχει διαταραχές στην όρεξη. Πολύ σημαντικό και συνεχές είναι, κάτι που θα το

δείτε πολύ συχνά, ότι ο άνθρωπος έρχεται εξαντλημένος, άδειος. Κι αυτό γιατί όλη

του την ενέργεια την χρησιμοποιεί για να παλέψει ενάντια στον πόνο. Και ο πόνος

δεν αφήνει καθόλου χρόνο αποκατάστασης. Αν υποφέρετε πολλές μέρες, είναι εξαν-

τλητικό.

Ο αντίκτυπος στη ζωή των σχέσεων και στην συμπεριφορά.

Προσβάλλεται η διάθεση. (Ίσως να μην το κάνουμε εδώ τώρα αλλά ο Jean

κάποια φορά θα μπορούσε να κάνει κάτι που να διαχωρίσει την συγκίνηση, την διά-

θεση και την ψυχική κατάσταση. Στο σεμινάριο της Ναντίν θα υπάρχουν περισσότε-

ρες διευκρινήσεις γι αυτό το θέμα).


_______________________________________________________________________________________________________


Ο πόνος προσβάλλει την διάθεση του ανθρώπου. Οι δύο κύριες κατηγορίες

προσβολής της διάθεσης είναι: ο αγχογόνος πόνος όπου το ίδιο το άγχος προκαλεί-

ται από τον πόνο. Δηλαδή ο πόνος από την φύση του προκαλεί άγχος ιδιαίτερα όταν

είναι οξύς πόνος. Πολύ συχνά βλέπουμε ότι οι άνθρωποι που πονάνε οδηγούνται σε

κατάθλιψη και είναι κατάθλιψη από εξάντληση με πολύ κούραση. Και αυτό το βλέ-

πουμε σε ανθρώπους που έχουν χρόνιο πόνο. Ο χρόνιος πόνος έχει την τάση να

προκαλεί κατάθλιψη. Είπαμε πριν ότι η ίδια η κατάθλιψη επιδεινώνει. Βλέπετε τον

φαύλο κύκλο. Πολύ συχνά οι άνθρωποι απομονώνονται. Επομένως προσβάλει την

ζωή των σχέσεων. Επίσης προσβάλει την σφαίρα της δραστηριότητας, της δράσης.

Πολύ συχνά αυτό εμφανίζεται μαζί με την κατάθλιψη. Η κατάθλιψη φέρνει και δια-

ταραχές στα κίνητρα. Είναι ένα από τα κριτήρια της κατάθλιψης. Πώς παρατηρούμε

μια προσβολή στο θέμα των κινήτρων: έρχεται ο ασθενής και του ζητάμε να κάνει

πράγματα που του αρέσουν, π.χ. να πάει σινεμά ή κάτι άλλο, αλλά αυτός νιώθετε ότι

δεν έχει καμιά διάθεση να το κάνει. Σε αυτήν την περίπτωση μπορείτε να πείτε ότι

δεν έχει κίνητρα. Άμα δεν έχει κίνητρα να κάνει πράγματα που του αρέσουν είναι

ένα σημάδι ότι κινείται προς κατάθλιψη ή ήδη βρίσκεται εκεί. Αυτές τις διαταραχές

στα κίνητρα τις βλέπουμε πολύ καθαρά μέσα από την κίνηση. Αυτή η έλλειψη κινήτ-

ρων προσβάλει την βούληση των ανθρώπων. Γενικά είναι πολύ νωθρός. Αυτές είναι

οι διαταραχές στη βούληση. Δεν κάνει πια προσπάθειες. Δεν πηγαίνει στα μαθήματα

του, δεν κάνει την δουλειά του, δεν βγαίνει…

- Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην έλλειψη κινήτρων και στις διαταρα-

χές βούλησης;

Christian: Η έλλειψη κινήτρων είναι όταν του ζητάς να κάνει κάτι και αρνεί-

ται. Δεν του αρέσει. Νιώθεις ότι τίποτε δεν τον κινητοποιεί. Είναι όμως άνθρωποι

που παρόλο που το έχουν αυτό μπορούν να διατηρήσουν την βούληση. Όταν όμως

υπάρχουν διαταραχές στην βούληση ακόμα κι αν έχει κίνητρα δεν προσπαθεί να το

κάνει. Μπορείτε κάποιον που δεν έχει κίνητρο να τον ωθήσετε να κάνει την προσ-

πάθεια. Η διαταραχή βούλησης είναι πιο σοβαρή κατάσταση. Έχει εγκαταλείψει την

προσπάθεια. Έχει παραιτηθεί. Η βούληση είναι προσπάθεια να κρατηθούμε, να κά-

νουμε… Αυτό είναι η απαξίωση: «δεν αξίζω τίποτε, δεν ξέρω τίποτε, είμαι άχρησ-

τος». Οτιδήποτε πηγαίνει προς μία κατεύθυνση αρνητικής αντίληψης του εαυτού.

Γιατί ο πόνος τον έχει κάνει να μην μπορεί να δουλέψει πια. Δεν μπορεί να παίξει με

τα παιδιά του, δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες της οικογένειάς του. Νιώθει

άχρηστος. Πολλές φορές δεν μπορεί να ικανοποιήσει και τις προσωπικές του ανάγ-

κες. Όλα αυτά καταλήγουν σε διαταραχές συμπεριφοράς. Ο άνθρωπος καταλήγει

απλώς σε συμπεριφορές επιβίωσης ή θα οδηγηθεί σε ακραίες συμπεριφορές. επιθε-

τικότητα ή το αντίθετο θα απομονωθεί. Ή να έχει υπερδραστηριότητα.


_______________________________________________________________________________________________________


- Το στάδιο της έλλειψης κινήτρων δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι ο άνθρω-

πος έχει κατάθλιψη.

Christian: Όχι. Αλλά ένα σημάδι ότι είναι επιρρεπής σε κατάθλιψη. Όλα αυ-

τά είναι σημάδια.

- Αν κάποιος δεν έχει κίνητρο δεν πάει να πει ότι έχει κατάθλιψη αν αυτά

τα κίνητρα τα έχει αντικαταστήσει με κάτι άλλο.

Christian: Εννοείται. Μιλάω για κάποιον που βρίσκεται σε κατάσταση πόνου

και κάποια στιγμή μέσα στη διάρκεια αυτού του πόνου αρχίζει να μην έχει κίνητρα

για να κάνει τα πράγματα που του αρέσουν. Αν έχει αλλάξει κίνητρα, τότε είναι μια

χαρά. Εκεί δεν έχουμε πρόβλημα. Αν έχει αλλάξει κίνητρα θα πει ότι έχει βρει τη λύ-

ση, ότι έχει βγει από το πρόβλημα, έχει προσαρμοστεί. Μιλάω για κάποιον που δεν

μπορεί να προσαρμοστεί.

Εδώ είναι ψυχικοί παράγοντες της τροποποίησης του πόνου. Υπάρχουν ψυχι-

κοί παράγοντες που επηρεάζουν την αντίληψη του πόνου. Τώρα εισχωρούμε στην

υποκειμενική διάσταση του πόνου. Η υποκειμενικότητα του πόνου εξαρτάται από

ψυχικούς παράγοντες. Από τον περίγυρο. Το περιβάλλον που βρισκόμαστε μας κάνει

να πονάμε λιγότερο ή περισσότερο. Αυτό είναι ενδιαφέρον αν δει κανείς αν ο συγ-

κεκριμένος ασθενής έχει ένα περιβάλλον που ευνοεί λιγότερο ή περισσότερο τον

πόνο του. Είναι άνθρωποι που θα σου πουν πως αν «πάω εκεί, πονάω περισσότε-

ρο». Σ’αυτήν την περίπτωση ή θα πρέπει να αλλάξει ο ίδιος ή να μην ξαναπάει εκεί.

Ο ΣΨΠ έχει την βασική αρχή ότι δεν ζητάει από τους άλλους να αλλάξουν αλλά μι-

λάμε για την κυρίως αρχή που είναι να αλλάξει κανείς την οπτική του πώς βλέπει τον

εαυτό του.

Η συγκινησιακή κατάσταση επηρεάζει τον πόνο. Είναι πολύ στενά συνδεδε-

μένη με το περιβάλλον γιατί οι συγκινήσεις έχουν να κάνουν με τι σχέσεις. Η συγκί-

νηση είναι μια αντίδραση στην προσαρμογή μας της σχέσης μας με τον κόσμο. Βλέ-

πετε, μπορεί εδώ τώρα να υπάρχουν άτομα υπερσυγκινησιακά, πολύ ευσυγκίνητα.

Πρέπει ο άνθρωπος να κάνει μια σύγκριση ανάμεσα στον πόνο του και στις συγκι-

νήσεις, που οι συγκινήσεις του είναι λίγο-πολύ βίαιες και που προκαλούν πόνο. Ό-

ταν θυμώνει π.χ. είναι ο θυμός που πυροδοτεί τον πόνο. Αντιθέτως μπορεί να πο-

νάει γιατί συγκρατεί τον θυμό του. Ο πόνος μπορεί να προέρχεται από μία συγκρα-

τημένη συμπεριφορά. Μπορεί να είναι ένα άτομο που να μην έχει την ικανότητα να

ζήσει μια κατάσταση ευτυχίας και να πονάει. Ο πόνος είναι στενά συνυφασμένος με

την ικανότητα να εκφράζουμε συγκινήσεις. Για παράδειγμα, κάποιος που πονάει και

λέει «όχι, είμαι καλά», αλλά στο τέλος του ξεφεύγει και λέει: «στο διάολο, υπο-

φέρω». Η διαχείριση της συγκίνησης έχει να κάνει με την διαχείριση του πόνου. Γι

αυτό μερικές φορές μας έρχονται ασθενείς που λένε ότι δεν αντέχουν. Και μόνο ότι

τολμάνε να το πουν τους ανακουφίζει. Αυτά τα άτομα δεν τολμούν να το πουν στους


_______________________________________________________________________________________________________


οικείους τους. Γιατί οι οικείοι τους δεν θέλουν να τους βλέπουν να υποφέρουν. επο-

μένως το ότι δεν καταφέρνει να πει ότι υποφέρει το κάνει με καλή πρόθεση, για να

μην στενοχωρήσει τους άλλους. Αυτό που θα ανακουφίσει αυτόν τον άνθρωπο είναι

να βρει έναν τόπο όπου εντελώς αυθόρμητα να μπορέσει να πει όλα αυτά που τον

βασανίζουν. Κι αυτό πολλές φορές είναι αρκετό για να τον ανακουφίσει. Άμεσα, εκε-

ίνη τη στιγμή ο άνθρωπος νιώθει λιγότερο πόνο. Μπορεί να πονάει ακόμη αλλά έχει

λιγότερη οδύνη.

Ο συναισθηματικός κόσμος. Αυτό έχει να κάνει με την προσωπικότητα. Είναι

αυτό που σας έλεγα και πριν. Υπάρχουν άνθρωποι πιο ευσυγκίνητοι, πιο συναισθη-

ματικοί. Είναι κι αυτό μια ικανότητα. Το να αφήσεις να συγκινηθείς. Για παράδειγμα

οι άνθρωποι που θα αγγίξετε, στην διάρκεια της αγωγής αγγίζετε τον συναισθηματι-

κό κόσμο του αισθητού. Αυτή η ικανότητα που έχει το ανθρώπινο όν να αφεθεί να

αγγιχτεί από την ίδια του την ζωή. Υπάρχει επίσης ένας ψυχολογικός συναισθηματι-

κός κόσμος ή κατάσταση. Είναι όλες οι πληγές, οι τραυματισμοί που έχει νιώσει αυ-

τό το άτομο. «Ποτέ κανείς δεν μ’έχει ακούσει. Ποτέ δεν μου έχει επιτραπεί να είμαι

ο εαυτός μου». Αυτά είναι τραυματισμοί συναισθηματικοί που τους έχει δεχτεί ο

άνθρωπος σαν προσβολές στην καθολικότητα του. Όταν έχουμε κάποιον κάτω από

τα χέρια μας, όταν αγγίζουμε την πυκνότητα των ακινησιών το αγγίζουμε όχι τις σω-

ματικές ακινησίες αλλά τις συναισθηματικές ακινησίες. Το άγγιγμα είναι η αγάπη

που έρχεται να επουλώσει αυτές τις εσωτερικές πληγές που είναι όλες αυτές οι πλη-

γές της ζωής μας… ότι δεν μας έχουν αγαπήσει… ότι δεν έχουμε αφεθεί να συγκινη-

θούμε… Πιστεύω ότι το άγγιγμα μπορεί να αποκαταστήσει τραυματισμούς. Να μας

βοηθήσει να συμφιλιωθούμε με τη ζωή μας. Ίσως λοιπόν ο πόνος να υπάρχει εξαιτί-

ας όλων αυτών των πληγών. Μπορεί να σας συμβεί, όταν αγγίζετε έναν άνθρωπο, να

του βγει ότι έχει πόνους. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε συναισθηματικούς τραυμα-

τισμούς. Αυτό το άτομο βέβαια έρχεται πραγματικά για σωματικό πόνο. Αλλά βαθιά

μέσα του υπάρχει οδύνη που ποτέ δεν έχει αποκατασταθεί. Γιατί το άγγιγμα σας του

δίνει ότι έχει χάσει. Αγγίζετε πολύ βαθιές συναισθηματικές καταστάσεις.

- Όταν μου θέτουν ερωτήματα οι θεραπευόμενοι μου σε σχέση με την συγ-

κίνηση και τον συναισθηματικό πόνο, για να καταλάβουν την διαφορά

ανάμεσα στα δύο: η συγκίνηση συμβαίνει σε ένα συγκεκριμένο χρόνο, η

συναισθηματική κατάσταση αφήνει σημάδια μέσα στον χρόνο. Μίλησες

χθες για την τονική αρχιτεκτονική που πάει μαζί με μία δομή προσωπικό-

τητας. Μια πρώτη λοιπόν προσέγγιση θα ήταν να πω: η συγκίνηση ως ψυ-

χικός παράγων παραγωγής πόνου είναι μια κατάσταση στιγμιαία στον

ασθενή. Ενώ η συναισθηματική κατάσταση είναι μια κατάσταση που δι-

αρκεί στον χρόνο. Είναι μια κατηγοριοποίηση που μπορεί να μας βοηθή-

σει.

Christian: Είναι ενδιαφέρον.


_______________________________________________________________________________________________________


Θα τελειώσουμε με την τελευταία διαφάνεια. Η διάθεση.

Η διάθεση επίσης επηρεάζει και επηρεάζεται από τον πόνο. Καθώς επίσης

και το ταμπεραμέντο. Είναι αυτό που χαρακτηρίζει έναν άνθρωπο. Αν είστε με κά-

ποιον αισιόδοξο υπάρχει διαφορά από το να είστε με κάποιον απαισιόδοξο. μπορε-

ίτε να κάνετε αγωγή σε κάποιον και να αρχίσει να σας λέει: «καταπληκτικά, υπέ-

ροχα. Μου κάνει καλό αυτό». Ενώ κάποιος άλλος στον οποίο μπορεί να έχετε κάνει

μια πολύ καλή θεραπεία, κάτω από τα χέρια σας να έχουν γίνει απελευθερώσεις,

αλλά για έναν ελάχιστο λόγο να σας πει: «δεν θεραπεύτηκα εντελώς». Έχει την τάση

να κοιτάζει μόνον το αρνητικό. Τότε λέτε: αυτή δεν είναι απλή περίπτωση. Αλλά αξί-

ζει να συζητήσει κανείς μαζί του. «Μήπως τυχόν σκέφτεστε ότι κάτι λίγο έχουμε πε-

τύχει; Μήπως έχετε μια μικρή βελτίωση κατά 90% !» Είναι τρομερό αυτό! Ή κάνεις

ένα μάθημα κι έρχονται οι άνθρωποι και σου λένε «δεν κάναμε αυτό!» ή «ξεχάσαμε

το γόνατο». Ο αρνητισμός είναι οικτρός. Το έχετε δει στα μαθήματα. Και καταλήγεις

να λες «κάνε ότι σου λέω».

Το άγχος μεγεθύνει τον πόνο και κυρίως την οξύτητα του πόνου. Είναι κάτι

που έχει να κάνει με το νευροφυτικό σύστημα. Δημιουργεί ταχυκαρδίες, δύσπνοιες,

τρέμουλο… και έχουμε την τάση να βάλουμε τον άνθρωπο στο συμπαθητικό. Το άγ-

χος διεγείρει το συμπαθητικό σύστημα το οποίο μεγεθύνει τον πόνο γιατί εκκρίνεται

αδρεναλίνη και όλα αυτά που οξύνουν τον πόνο. Είναι ουσίες επιθετικές για τους

ιστούς. Ενώ το παρασυμπαθητικό είναι κατευναστικό.

Κατάσταση επαγρύπνησης.

Είναι μία κατάσταση που έχει ένα άτομο που πονάει, που νιώθει άσχημα και

μπορεί να οδηγηθεί ως την εμμονή. Όλα έχουν να κάνουν με το πότε θα πονέσω. «Ά,

τώρα δεν πονάω;». Συνεχώς έχει την προσοχή του στον πόνο. Είναι χαρακτηριστική

συμπεριφορά ενός ατόμου που πονάει και κινδυνεύει να περάσει σε μία κατάσταση

εμμονής. Αναρωτιέται συνεχώς αν πονάει, αν κάνει άσκηση φοβάται μήπως πονέσει

περισσότερο. Έχει μια συνεχή επαγρύπνηση μην πονέσει. Εκεί πρέπει κάποιος να

του εξηγήσει. Οι άνθρωποι που έχουν τέτοιες ιδέες πρέπει να τους κάνουμε να νιώ-

σουν ασφάλεια και θα τους δώσουμε και πολλά σημεία αναφοράς. Να τους εξηγή-

σουμε ότι η βραδύτητα είναι κάτι που θα τους επιτρέψει να ελέγξουν καλύτερα την

κίνηση τους. Αυτή η λέξη «ελέγχω» θα τους αρέσει. Αυτός που έχει έμμονες ιδέες

έχει πάντα ανάγκη να ελέγχει. Ο έλεγχος λοιπόν του πόνου του θα τον ανακουφίσει

καθώς επίσης και οι κινήσεις βάσης θα τον βοηθήσουν να ελέγξει καλύτερα την κα-

τάσταση χαλάρωσης. Αυτά όλα θα του δημιουργήσουν μια αίσθηση ασφάλειας. Έ-

χουμε πάρα πολλές εξηγήσεις για τις περιπτώσεις αυτών των ανθρώπων με έμμονες

ιδέες. Θα δείτε ανθρώπους που ακόμα κι όταν πάψουν να πονάνε, λένε ότι πονάνε.

Ο φόβος ότι θα ξανάρθει ο πόνος τους δημιουργεί πόνο. Πρέπει βαθμιαία να ενισ-

χύσουμε την πεποίθησή του ότι δεν θα πονέσει. Δηλαδή να μην δραματοποιούμε

την κατάσταση αλλά να του πούμε ότι κάποια στιγμή τέλειωσε αυτό και δεν πρέπει

να φοβάται. Αλλά προσέξτε ακόμα κι εσείς να είστε κάθετοι σ’αυτό. Ότι το πρόβλη-

μα για σας έχει ρυθμιστεί. Πρέπει να κάνει ασκήσεις κι αν ακολουθήσει το πρόγ-


_______________________________________________________________________________________________________


ραμμα κανονικά θα περάσει ο πόνος. Εκεί τον βάζετε στη θέση του. Γιατί κάποιος

που πονάει έχει τρομερή ανάγκη από σημεία αναφοράς. Έχει ανάγκη από ένα πρόγ-

ραμμα. Π.χ. του δίνουμε ένα πρόγραμμα: τρείς συνεδρίες, μία απολογιστική συνάν-

τηση όπου του εξηγούμε τι κάναμε. Μετά θα κάνουμε δύο ακόμα συνεδρίες για ε-

νεργοποίηση της ζωτικότητας, στην τρίτη θα είμαστε πιο συγκεκριμένοι, π.χ. έλεγχος

των ισχίων κλπ. μετά θα δείξετε κάποιες ασκήσεις. Ο άνθρωπος αυτός αισθάνεται

ότι βρίσκεται σε ένα πλαίσιο και ότι κάποιος τον καθοδηγεί. Αυτό του δίνει μια αίσ-

θηση ασφάλειας. Αλλά σε έναν ασθενή που πονάει, προσέξτε! Μην του πείτε ποτέ

«θα δούμε αν θα σας θεραπεύσω». Θα αναρωτηθεί αν πρέπει να πρέπει να στηριχ-

θεί σε σας ή όχι. Θα πρέπει να είστε ο άνθρωπος που κερδίζει τις μάχες. Εγώ όταν

κάνω θεραπεία είμαι κάποιος που κερδίζει τις μάχες. Μπορείτε να πείτε ότι είναι το

ανταγωνιστικό μου αίσθημα αλλά τελικά είμαι αυτός που κερδίζει. Κι αν μένει ακό-

μα κάποιος μικρός πόνος θα του πείτε να ξανάρθει σε μερικές μέρες. Εσείς πρέπει

να είστε ο αρχηγός και να νιώθει ότι επιτέλους κάποιος του λέει ότι βρήκε το πρόβ-

λημα και ξέρει τι κάνει. Γιατί συνήθως έχει κάνει αρκετές θεραπείες. Το σημαντικό

είναι να έχετε τον έλεγχο της κατάστασης.

Η ποιότητα της προσοχής.

Αν το άτομο έχει βάλει την προσοχή του στον πόνο, αντιλαμβάνεται τον πό-

νο. Αν όμως η προσοχή στρέφεται αλλού δεν αντιλαμβάνεται τον πόνο. Τα πειράμα-

τα δείχνουν ότι, για παράδειγμα, από την στιγμή που ο θεραπευόμενος στρέφει την

προσοχή του κάπου αλλού, δεν πονάει. Δεν είναι ότι δεν υπάρχει πόνος αλλά η προ-

σοχή του είναι στραμμένη αλλού. Αυτό που είναι ενδιαφέρον για μας είναι να δου-

λέψουμε πάνω στην προσοχή και όταν του κάνουμε αγωγή να έχει τόσο πολύ προ-

σοχή σε αυτό που του συμβαίνει και αυτή η προσοχή να αντιλαμβάνεται τόσο ευχά-

ριστα πράγματα ώστε μέσα στο σώμα του πυροδοτείται το καλό. Και βλέπετε ότι η

προσοχή προς τον πόνο εξαφανίζεται. Όταν κάνω κίνηση για παράδειγμα η προσοχή

μου στρέφεται τόσο πολύ στην κίνηση και δεν είναι μόνο μια προσοχή που φέρεται

κάπου αλλά είναι τόσο ευχάριστα τα αποτελέσματα της στροφής της προσοχής

σ’αυτό που κάνω και είναι τόσα τα οφέλη που με απορροφά εντελώς και ο πόνος

φεύγει. Όταν κάνετε αγωγή αυτό που του πυροδοτείτε τραβάει την προσοχή του. Να

μην του λέτε μόνο στρέψε την προσοχή σου σ’αυτό που γίνεται αλλά μόνη της η

προσοχή στρέφεται σε αυτό που συμβαίνει γιατί αρχίζει και αντιλαμβάνεται κινήσε-

ις κλπ. Είναι σαν να βλέπει ένα έργο γοητευτικό. Το ίδιο παθαίνει κανείς όταν βλέπει

μια καλή ταινία. Είναι ένα είδος αντιπερισπασμού. Δηλαδή του τραβάμε την προσο-

χή να έρθει σε επαφή με τον εσωτερικό του κόσμο. Όλες οι ασκήσεις κίνησης έχουν

αυτόν τον σκοπό. Τον αντιπερισπασμό προσοχής. Όταν κάνω ένα σημείο στήριξης

στρέφω την προσοχή μου εκεί.

Τα κίνητρα.

Αυτό που λέγαμε πριν. Θυμάμαι όταν ασχολιόμουν με τον αθλητισμό, είχα

τρομερούς πόνους αλλά την ώρα του παιχνιδιού δεν πονούσα καθόλου. Έκανα προ-

πόνηση κάθε μέρα και πολλές φορές έπαιζα ενώ είχα σοβαρές παθολογικές κατασ-


_______________________________________________________________________________________________________


τάσεις. Όταν όμως σταμάταγε το παιχνίδι, πονούσα πολύ. Γιατί; Το κίνητρο να κάνεις

κάτι εκκρίνει ενδορφίνες που είναι παυσίπονες ουσίες. Αυτό που είναι ενδιαφέρον

στη δουλειά μας είναι ότι ενεργοποιούμε τα κίνητρα. Μέσω των αισθημάτων που

έχει ο ασθενής μπορεί να ξαναβρεί κάποια κίνητρα. Το κίνητρο να κινητοποιηθεί, να

ενδιαφερθεί για τον εαυτό του, να αποκτήσει ενδιαφέρον για την ζωή και το κίνητρο

να καλυτερεύσει την υγεία του. Μπορεί από μέσα του να βρει κάποιο κίνητρο που

δεν θα τον βοηθήσει μόνο να ξεπεράσει τον πόνο αλλά να μπει σε μια διαδικασία

ανακάλυψης του εαυτού. Βλέπετε διαφορά; Στην αρχή έχει ένα κίνητρο να ανακου-

φιστεί από τον πόνο. Αργότερα το κίνητρο αγγίζει τη σφαίρα του να είναι καλά. Κι

αυτή η αλλαγή κινήτρου κάνει ώστε το άτομο να μην κινητοποιείται μόνο για να μην

πονάει αλλά για τον ίδιο του τον εαυτό για να νιώθει καλύτερα.

Το τελευταίο είναι το φαντασιακό.

Έχουμε την τάση να λέμε ότι το φαντασιακό επιτρέπει να υπερβεί κανείς τον

πόνο. Είναι άνθρωποι που τους πόνους τους, τους μετατρέπουν σε τέχνη. Είναι ένας

τρόπος εξωτερίκευσης. Ο πόνος να μετατραπεί σε κάτι υπερβατικό. Είναι πολλοί που

λένε ότι για να δημιουργήσω πρέπει να υποφέρω. Θεωρώ ότι στη δουλειά μας οδη-

γούμε τον άνθρωπο να υπερβεί τον πόνο. Όμως εμείς τον οδηγούμε σε έναν τόπο

που ο πόνος δεν υπάρχει πια. Μιλάμε για πόνους πολύ σοβαρούς όπως ο πόνος του

καρκίνου. Όταν περιθάλπουμε κάποιον μπορούμε να τον βάλουμε σε μία κατάσταση

στην οποία δεν υφίσταται καμία οδύνη. Και από αυτήν την κατάσταση να αρχίσει να

μεταμορφώνεται και γιατί όχι να μην βρούμε κάποιον άλλο τρόπο να συνεισφέρου-

με στην θεραπεία.

Σταματάμε εδώ.

Πληροφόρηση: αύριο το πρωί πρέπει να έχετε γίνει ομάδες των τεσσάρων

για να δουλέψουμε σε ομάδες. Θα σας δοθεί ένα πρόγραμμα εργασίας μέχρι το ε-

πόμενο σεμινάριο.


_______________________________________________________________________________________________________


Christian: (Θεραπεία).

Θέλω να βεβαιωθώ ότι όλοι, τουλάχιστον μια φορά στη ζωή

σας, έχετε κάνει κρανίο. Όταν κάνουμε το κρανίο πρέπει να ξέρετε

πού πάει το χέρι σας. Στο κρανίο πρέπει να είμαστε ακριβείς.

Θα δουλέψουμε το κρανίο μέσα στο θέμα μας: θεραπείες πό-

νου. Σε ποια περίπτωση κάνουμε κρανίο σε έναν θεραπευόμενο; Σί-

γουρα όταν του πονάει το κεφάλι.

Θα δουλέψουμε τις λαβές του κρανίου. Θέλω να … το σημείο

στήριξης που θέλει να δράσει σε όλη την βιολογία στο κεφάλι. Ο εγ-

κέφαλος είναι ένα ολόκληρο εργαστήριο που εκκρίνει ορμόνες κι όταν

κάνετε κρανιακό οδηγείτε τον άνθρωπο σε μία κατάσταση ηρεμίας και

ανάπαυσης. Θα δούμε ποια είναι τα σημεία κλειδιά για να απελευθε-

ρώσουμε το κρανίο και να δράσουμε αναλγητικά.

Όταν αγγίζετε το κρανίο έχετε πρόσβαση σε όλο το νευροφυτι-

κό σύστημα. Επομένως είναι ένα μέσον για να το ρυθμίσετε. Θα ξεκι-

νήσουμε βάζοντας τα χέρια κάτω από την ωμοπλάτη.

Και θα αφουγκραστείτε.

Κάνετε ένα σημείο σχέσης, επαφής.

Υποδέχεστε τον όγκο.

Αφήνετε να έλθουν οι ωμοπλάτες στα χέρια σας.

Θα κάνουμε μια μικρή δουλειά με τα χέρια.

Χαλαρώστε το εσωτερικό των δαχτύλων για να υποδεχτείτε τον

όγκο.

Χαλαρώστε το εσωτερικό της παλάμης.

Χαλαρώστε τις φάλαγγες μέχρι τα μαξιλαράκια των δαχτύλων.

Πάρτε όσο χρόνο χρειάζεστε. Κάντε το πολύ μαλακά.

Τώρα ελάτε σε επαφή, μέσω της πίεσης των ακροδαχτύλων

σας και του δέρματος σας, με τις ωμοπλάτες του θεραπευόμενου.

Βρείτε τον τόπο όπου δεν υπερισχύει τίποτε ανάμεσα στην πί-

εση των χεριών σας και την απόκριση των ιστών.

Τώρα ελάτε σε επαφή με το αποτέλεσμα. Τις επιδράσεις στα

δάχτυλα σας, το σώμα σας και τις επιδράσεις στον όγκο.

Νιώστε ότι η επαφή δια χειρός δεν σα κάνει να χάσετε την ε-

παφή με τον όγκο.

Τώρα θα αρχίσουμε να συντονίζουμε τον τόνο. Χωρίς να χάσε-

τε την επαφή θα αρχίσετε μια έλξη. Έλξη των ιστών. Αλλά νιώστε ότι

τραβάτε το δικό σας δέρμα σαν την ώρα που τραβάτε να νιώθετε τα

δικά σας οστά να γλιστράνε ως προς το δέρμα. Νιώστε ότι δεν τραβά-

τε με τα νύχια.


Ακούστε.


_______________________________________________________________________________________________________


Αφήστε την ένταση να έρθει σε σας.

Στο ένα χέρι.

Στο άλλο.

Προς το κρανίο.

Προς τα πόδια.

Να είστε σε επαφή με την εξελικτικότητα στο σημείο στήριξης.

Αλλά μην την δημιουργείτε εσείς την εξελικτικότητα.

Μόλις χαλαρώσει υποδέχεστε τον όγκο.

Πάμε προς τα πόδια. Με τον ίδιο τρόπο. Γλιστράτε μέσα στα

δάχτυλα σας.

Να είστε λιγότερο σωματικοί από ότι χθες γιατί ο ασθενής σας

απαντά.

Κατεβαίνοντας τίθεται σε ένταση το ινιακό, τα αυτιά, η γνάθος.


Μαλακά.

Μπείτε στα οστά.

Πολύ καλά.

Τώρα θα κάνουμε την γενική λαβή των αυχενικών.

Τα δάχτυλα στην καμπύλη της αυχενικής μοίρας. Τα μαξιλαρά-

κια των δαχτύλων στο πίσω μέρος των εγκάρσιων αποφύσεων.

Ένα χέρι από κάθε μεριά και ο αντίχειρας σε επαφή με τον

στερνοκλειδομαστοειδή.

Αυτό που θέλω είναι να έχετε μία επαφή μπροστά με την περι-

οχή των αυχενικών γαγγλίων.

Θέλω να βάλουμε σε ένταση τους ιστούς τραβώντας τους προς

το κρανίο. Πολύ μαλακά.

Νιώστε την αντίσταση.

Νιώστε αν υπάρχει μπλοκάρισμα ή όχι.

Τα ακροδάχτυλα μπαίνουν μέσα στην μάζα των αυχενικών

σπονδύλων.

Θα κάνετε ένα σημείο στήριξης προς τα πάνω.

Αφήστε ολόκληρη την σπονδυλική στήλη να χαλαρώσει.

Όσο πιο αργή και ευρεία κίνηση έχετε τόσο σε πιο πολύ έντα-

ση βάζετε όλη την σπονδυλική στήλη.

Καθώς τραβάτε τους αυχενικούς να νιώθετε ότι τραβάτε ως

κάτω στα πόδια. Και δείτε πού μπλοκάρει.


Θα δώσω χρόνο και στους θεραπευόμενους να εμπιστευτούν

σε σας τον τόνο. Νιώστε ότι χαλαρώνει.

Ακούστε τις μικρές διαφοροποιήσεις του τόνου στα δάχτυλα

σας.


_______________________________________________________________________________________________________


Και ξαναφεύγετε.

Τα δάχτυλα σας μπαίνουν μέσα στους ιστούς. Οι αντίχειρες

εμπρός, τραβάνε τους σκαληνούς γιατί όλοι αυτοί οι μύες δημιουργο-

ύν τους πόνους.

Αυτό που θέλω να νιώσετε είναι ότι ξεκολλάτε τους μυς από

τους σπονδύλους. Προσέξετε τις απονευρώσεις γιατί μπορεί να έχου-

με προσφύσεις εκεί, να έχουν κολλήσει.

Όταν είστε κάτω, είσαστε σε διαδικασία ήδη να εξισορροπήσε-

τε το ινιακό που έχει αρχίσει να χαλαρώνει.

Ξανανεβαίνετε.

Αργά τραβάτε, μαλακά.

Ίσως να έχετε την εντύπωση ότι κρέμεστε από το εσωτερικό το-

ίχωμα των σπονδύλων. Σαν να τραβάτε το «δέρμα» του σπονδύλου.


Θα νιώστε ότι υπάρχει μία μετακίνηση των εντάσεων των

σπονδύλων.

Προσοχή να ακούσετε το λιώσιμο.

Όταν αυτό λιώνει… χαλαρώστε τις εντάσεις στα δάχτυλα σας

για να αφήσετε να διαταθεί.


Είναι ένας τύπος απελευθέρωσης. Πρέπει να νιώσετε ότι εκεί

πέρα κάτι διαστέλλεται, σαν να λιώνει.

Είστε κάτω τώρα;

Τα δάχτυλα σας τώρα γλιστράνε και πρέπει να έχετε την αίσ-

θηση ότι γλιστράτε μέσα στους πρώτους θωρακικούς.

Για όσους θεραπευόμενους είναι σε κατάσταση έντασης και

κουρασμένοι και έχουν προβλήματα αϋπνίας όλη αυτή η περιοχή που

κάνουμε τώρα είναι πολύ σκληρή.

Στο επόμενο σημείο στήριξης νιώστε τον αυχένα που βρίσκει

τον ρυθμό του.

Χαλαρώστε σε βάθος.

Όχι μόνο τους ιστούς αλλά νιώστε σαν να χαλαρώνετε μια ο-

λόκληρη θωράκιση, μια πανοπλία. Σαν ο άνθρωπος να κρατούσε τον

λαιμό του και στο σημείο στήριξης σας εμπιστεύεται τον αυχένα του.

Όταν ο άνθρωπος σας εμπιστεύεται τον αυχένα του, σας εμπιστεύεται

την εμπιστοσύνη του. Σας προσφέρει τη σκέψη του και όχι μόνο το

κεφάλι του.

Τώρα θα πάμε στη λαβή του ινιακού.

Το ένα χέρι στο ινιακό και το άλλο στους αυχενικούς.

Στο ένα χέρι υποδέχεστε τους αυχενικούς και στο άλλο το ινια-

κό. και βρείτε το ουδέτερο σημείο.


_______________________________________________________________________________________________________


Κάντε μια αξιολόγηση. Ακούστε καλά.

Έχετε την εντύπωση ότι ο λαιμός είναι πιο ζωντανό από το ινι-

ακό;

Το χέρι που είναι στο ινιακό είναι εντελώς ουδέτερο. Δεν τρα-

βάει, δεν σπρώχνει, δεν κάνει τίποτε.

Το χέρι στους αυχενικούς θα αρχίσει να ακολουθεί το ταξίδι

των αυχενικών ενώ το άλλο χέρι θα μείνει στο ουδέτερο.

Σας ζητάω με το χέρι των αυχενικών να κινηθείτε προς τα πό-

δια. Ακούστε την απόκριση αυτής της κίνησης πάνω στο ινιακό.


Δημιουργείται μια ένταση σε ότι υπάρχει ανάμεσα στο ινιακό

και στο χέρι σας. Τραβιέται όλο. Τραβάει από δεξιά και αριστερά,

προσοχή εκεί, τραβάει τα χέρια.


Όταν ξανανεβείτε, πιάστε όλον τον όγκο των σπονδύλων.


Τώρα το ινιακό αρχίζει να λιώνει στο χέρι σας.

Αυτό που νιώθουμε όταν απελευθερώνεται το ινιακό είναι σαν

ένα μωράκι να ακουμπάει στα χέρια μας.

Υποδεχτείτε αυτό το ινιακό.

Ξανακάντε το άλλη μια φορά.

Ένα χέρι κατεβαίνει. Να είστε πολύ αργοί.

Στα δάχτυλα σας να νιώθετε ότι αγγίζετε την ακανθώδη από-

φυση και μπορείτε να πάτε ακόμη πιο βαθιά. Εκεί αγγίζετε όλη την

αλυσίδα των συνδέσμων.

Το ενεργητικό χέρι είναι το χέρι των αυχενικών. Το χέρι στο ι-

νιακό αφουγκράζεται. Αυτό που θέλω να νιώσετε είναι ότι έχετε ένα

χέρι ενεργητικό που διορθώνει και ένα χέρι που ακούει. Με το χέρι

του ινιακού νιώθετε κάτω από τα χέρια σας τις επιδράσεις του ενερ-

γητικού χεριού. Θετική επίδραση θα είναι αν το ινιακό βρει ρυθμό, αν

απλώσει, αν κάνει σαν ένα κλακ και πέσει στο χέρι σας και αν σας δώ-

σει την εντύπωση ότι κάθεται πάνω στο χέρι σας. Προσπαθείτε μέσα

σε όλα αυτά να βρείτε το ουδέτερο σημείο της ανάπαυσης του ινια-

κού. Δηλαδή είναι ένα σημείο ισορροπίας στο οποίο το ινιακό μπορεί

να κινηθεί ελεύθερα.

Νιώστε ότι είναι κάτι καλό. Έχετε μια δράση σε βάθος, στην

συνολικότητα. Υπάρχουν ινιακά που είναι μπλοκαρισμένα που δημιο-

υργούν προβλήματα. Σωματική κατάθλιψη. Αν το ινιακό σας φαίνεται

ακίνητο, σκληρό ίσως ο θεραπευόμενος σας να βρίσκεται σε μία κα-

τάσταση δυσφορίας.


_______________________________________________________________________________________________________


Κάντε τώρα μια εκτίμηση αν κάποιο μέρος του ινιακού είναι

μπλοκαρισμένο και κάποιο όχι. Αν έχετε αυτήν την μικρή ανισορροπία

έντασης του τόνου στο ινιακό, θα κάνετε μια αναλυτική τεχνική. Το

ένα χέρι παραμένει στο ινιακό και το άλλο στο ύψος του πρώτου αυ-

χενικού από την μεριά που νιώθετε ότι υπάρχει μπλοκάρισμα. Θα πι-

άσετε τον πρώτο αυχενικό μπροστά από την μαστοειδή απόφυση και

πίσω από τον μασητήρα. Τα δάχτυλα σας να είναι συγκεντρωμένα σε

ένα σημείο.

Προσοχή να είστε μαζί μου.

Το χέρι στον πρώτο αυχενικό κάνει μια κίνηση επαφής. Φρον-

τίστε τα δάχτυλα σας να έρθουν σε επαφή με το οστό. Προσοχή.

Νιώστε τη μάζα να είναι σε επαφή με την αντίσταση του οστο-

ύ. Σαν ένας σπόγγος. Περιμένετε έτσι ώστε η ένταση να κυριεύσει το

ινιακό.

Ακούμε.

Ακολουθείτε. Ακολουθείτε την κίνηση του πρώτου αυχενικού.

Μπορεί να κατεβαίνει ή μπορεί να πηγαίνει προς τα επάνω.


Κάνετε να γλιστρήσει ο αυχενικός κάτω από το ινιακό. Στο επί-

πεδο του ινιακού νιώθετε. Ακούστε το. Είναι μια ένταση που κυριεύει

και τα δύο χέρια. Αφήστε την να λιώσει.

Ξαναφεύγετε και νιώθετε ότι τα δάχτυλα των αυχενικών είναι

πολύ μαλακά. Το οπίσθιο τρίμμα χαλαρώνει και έχετε μια δράση στο

πνευμονογαστρικό νεύρο ολόκληρο.

Βρείτε την δίοδο ανάμεσα στο χέρι σας και στους αυχενικούς.

Κάνετε πολύ μικρές τονικές αναπροσαρμογές.

Τώρα θα αφήσουμε το ινιακό.

Θα χαλαρώσουμε τους μασητήρες. Πρέπει η λαβή να είναι ευ-

χάριστη για τον θεραπευόμενο.

Τώρα θα βάλουμε σε ένταση όλη την αλυσίδα. Το ένα χέρι κα-

τεβαίνει και το άλλο ανεβαίνει. Μέχρι τον ώμο.


Αφήστε την ένταση να κυριεύσει το κρανίο. Αφήστε την ένταση

του μασητήρα να απελευθερωθεί.

Νιώστε την γνάθο να λιώνει. Νιώστε τα δάχτυλα σας να εισχω-

ρούν στην ύλη σαν να θέλανε να την διαπεράσουν.

Στο επόμενο σημείο στήριξης ακολουθείστε το ταξίδι της γνά-

θου. Μπορεί να υπάρχει μια στροφή της γνάθου. Όταν ακολουθείς

ένα ταξίδι ακολουθείς μαζί και τον λαιμό. Τα οστά της γνάθου οδηγο-

ύν και τον λαιμό και το υοειδές οστό. Μην μένετε μόνο στα οστά.


_______________________________________________________________________________________________________


Το σημείο στήριξης πρέπει να έχει μια επίδραση σε όλο το ε-

σωτερικό του κρανίου για να έχουμε δράση στην βιολογία. Κάνετε ένα

σημείο στήριξης που αφορά σε όλο το εσωτερικό του κρανίου. Εκεί

υποδεχτείτε τα λιωσίματα στα δάχτυλα σας. Να νιώσετε πιο πολύ ότι

απλώνετε και όχι ότι σφίγγετε.

Τώρα θα πάμε ακόμη πιο βαθιά.

Θα κάνω μία λαβή απελευθέρωσης του σφηνοειδούς και πιο

ειδικά μια λαβή που θα απελευθερώσει την υπόφυση και τον υποθά-

λαμο. Το ένα χέρι θα πιάσει τον θόλο του κρανίου και το άλλο κάτω

από το ζυγωματικό. Υπάρχει μια μικρή ζώνη όπου μπορείτε να γλισ-

τρήσετε τα δάχτυλα σας. Είναι μία λαβή απελευθέρωσης του σφηνοε-

ιδούς.

Πρώτα θα κινητοποιήσουμε τον τόνο. Το πάνω χέρι ανεβαίνει

και το κάτω κατεβαίνει. Βρείτε την ένταση ανάμεσα στα δυο σας χέρι-

α. Θα αντιμετωπίσετε μια ένταση. Σταματάτε και ακούτε. Αυτό που

έχετε στα δάχτυλα σας είναι το σφηνοειδές που έρχεται να προσαρ-

μοστεί.

Περιμένετε να χαλαρώσει και φεύγετε στην άλλη κατεύθυνση.

προσοχή. Ότι έχει μπει σε ένταση, ακούστε το. Νιώστε ανάμεσα στα

χέρια σας την ένταση του σφηνοειδούς που χαλαρώνει.

Ξαναφεύγουμε. Χωρίς να χάσετε την επαφή ανάμεσα στα δύο

χέρια.



Ξαναφεύγετε αλλά νιώστε ότι φεύγει και όλος ο όγκος του

κρανίου. Και τώρα παίξετε με αυτήν την ένταση. Μπορεί ένα χέρι να

πηγαίνει μπροστά και το άλλο πίσω σαν να νιώθετε το σφηνοειδές με

όλα του τα πτερύγια να τραβάει. Μαλακά.

Αυτό είναι πολύ καλό.


Νιώστε ανάμεσα στα δάχτυλα σας το σφηνοειδές να λιώνει τις

εντάσεις και να εξελίσσεται. Ίσως να έχετε την αίσθηση ότι δάχτυλα

σας θέλουν να βυθιστούν όλο και περισσότερο. Μαλακά.

Όλη η ενδοκρανιακή περιοχή απελευθερώνεται. Τα δύο σημε-

ία στήριξης είναι για μεν το σφηνοειδές να κολλήσουν τα δάχτυλα σας

και να ξαναβρεί την ισορροπία του.

Τώρα αλλάζετε τα χέρια και κάνετε την άλλη διαγώνιο. Η θέση

των χεριών είναι τέτοια που δημιουργεί έναν μοχλό και αναγκαστικά

μπαίνει ένταση σε όλο το σώμα του σφηνοειδούς. Αυτή η λαβή είναι

πολύ καλή για όλες τις ανατομικές βλάβες του σφηνοειδούς.


_______________________________________________________________________________________________________


Υπάρχει ένα σημείο στο μάγουλο που είναι η δίοδος από την

οποία εισχωρούμε. Είναι σαν μια μικρή τρυπούλα στο μάγουλο που

πρέπει να την βρείτε.

Το ίδιο θα κάνετε και από αυτήν την μεριά. Το ένα χέρι ανεβα-

ίνει το άλλο κατεβαίνει πολύ μαλακά. Δεν είναι τόσο η κίνηση που θέ-

λω όσο το να νιώσετε μία εξισορρόπηση της έντασης. Βάλετε να υ-

πάρχει μια ένταση ανάμεσα στα δύο σας χέρια. Μαλακά. Νιώστε ότι

αυτή η ένταση είναι λίγο-πολύ σωματική. Γύρω από αυτό το σταθερό

σημείο, το σφηνοειδές έρχεται και ρυθμίζει τις εντάσεις.


Δεν είναι αναγκαίο να πάμε οπωσδήποτε στην αντίθετη κατε-

ύθυνση. Μπορεί να υπάρξουν προσαρμογές της κίνησης σε όλα τα ε-

πίπεδα στο χώρο. Όπως είπαμε χθες για τους ιστούς στο σώμα, βρείτε

την ελεύθερη κίνηση που σας δίνει ζωτικότητα και κάντε μικρές τοπο-

θετήσεις εντάσεως στα σημεία αντίστασης. Αλλά ανάμεσα στα δυο

σας χέρια πρέπει πάντα να υπάρχει μια ένταση. Αυτή η ένταση ανά-

μεσα στα χέρια σας είναι το σημάδι ότι το σφηνοειδές βρίσκει την τα-

υτότητα του. Νιώθετε τα πτερύγια του σφηνοειδούς που υποχωρούν

προς τα κάτω. Είναι πολύ καλά λαβή για να απελευθερωθεί το τρίδυ-

μο. Να είστε σε βάθος και πολύ μαλακοί. Γευτείτε αυτό το σφηνοειδές

που χορεύει ανάμεσα στα δάχτυλα σας και παίξτε με τις εντάσεις του.

Όταν κινείστε δεν έχει να κάνει με την συγκεκριμένη κίνηση αλλά με

μικρές αναπροσαρμογές της έντασης.

Και νιώστε την ζωτικότητα που επανέρχεται. Υπάρχουν ρυθμοί

που απελευθερώνονται. Έρχεται και η υπόφυση. Πολύ μαλακά.

Μπορείτε να κάνετε ένα στρίψιμο σαν να στύβετε το σφηνοει-

δές.

Κάναμε την διόρθωση και τώρα θα κάνουμε επανεναρμόνιση.

Τώρα θα κάνουμε μία λαβή του θόλου του κρανίου και από τις

δύο πλευρές. Οι αντίχειρες στο μετωπιαίο, οι παλάμες στα βρεγματι-

κά.

Σας ζητώ να κάνετε ένα σημείο στήριξης επαφής, σχέσης. Για

τριάντα δευτερόλεπτα μοιράστε την πίεση σας ομοιόμορφα σε όλα

σας τα δάχτυλα.

Τώρα κάντε σημείο στήριξης και περιμένετε σε αυτό το σημείο

να πυροδοτηθεί μία παύση. Σ’ αυτό το σημείο στήριξης νιώστε σε πο-

ια κατεύθυνση θέλει το κρανίο να διορθώσει τον εαυτό του. Κάνει

στροφή; Ανεβαίνει; Μετακινείται δεξιά ή αριστερά;


Προσοχή! Σ’ αυτό τα το σημείο στήριξης ακούστε.

Δείτε πού τραβάει.


_______________________________________________________________________________________________________



Νιώστε ότι όλα σας τα δάχτυλα είναι αυτόνομα.

Σε κάθε σημείο στήριξης έχουμε μικρές τονικές προσαρμογές

στην συνολικότητα. Μαλακά.

Νιώστε την παλάμη η οποία οδηγεί πολύ τρυφερά τη μάζα των

βρεγματικών και τους αντίχειρες που λιώνουν το μετωπιαίο. Αρχίστε

να νιώθετε ότι αρχίζει να υπάρχει μια συμμετρία ανάμεσα στα δύο

σας χέρια. Δηλαδή να έχετε την εντύπωση ότι το κρανίο βρίσκει το

ουδέτερο σημείο.

Ορισμένοι μπορεί να έχουν την εντύπωση ότι τα δάχτυλα τους

καθώς κινούνται εισχωρούν στο κρανίο αλλά πολύ τρυφερά. Αυτή η

κίνηση θα εξισορροπήσει όλες τις εν τω βάθει στιβάδες. Πολλοί πόνοι,

πολλές εντάσεις έρχονται από το κρανίο και διασκορπίζονται παντού.

…………………………………………………………………………………………………

………

Το ίδιο πάλι, το μαλακό μέρος της παλάμης κυκλώνει όλο το

κυρτό. Αφουγκράζεστε στο αισθητηριακό επίπεδο και βλέπετε πού

θέλει να πάει το μετωπιαίο. Πάει προς τα μάτια σαν να θέλει να βυ-

θιστεί προς τα μέσα. Σαν να ήθελε όλος ο θόλος του κρανίου να πάει

προς τα πίσω και πάνω. Θέλει να πάει πάει δεξιά ή αριστερά ακόμα κι

αν έχει μια ανισορροπία προς τη μια πλευρά; Υπάρχει ένα μετωπιαίο

που βυθίζεται; Ακολουθείστε.


Θέλω να σηματοδοτεί κάτι για σας ο χρόνος του σημείου στή-

ριξης και να ακούσετε την αντίδραση του μετωπιαίου κατά την διάρ-

κεια του σημείου στήριξης.

Ξαναφύγετε.

Βρείτε τις διόδους, τα περάσματα.

Καμιά φορά τραβάει στα μάτια. Ή τραβάει στην παλάμη, προς

τα εκεί που βρίσκεται το μαλακό μέρος της παλάμης. Προς τα βρεγμα-

τικά ή την μεριά που βρίσκονται οι αντίχειρες σαν να υπήρχε σφίξιμο

στο δρέπανο.

Ύστερα από 3-4 σημεία στήριξης νιώστε το μετωπιαίο να βρίσ-

κει το ουδέτερο, να ξαναμπαίνει στο ρυθμό του.

Απλώνεται. Και στα δυο σας χέρια.

Θα τελειώσετε κάνοντας ένα ουδέτερο σημείο.

Μπορείτε να κάνετε μια μικρή δουλειά σε όλο το σώμα του

θεραπευόμενου, στα χέρια, στα πόδια κλπ. Το κάνουμε αυτό για να

κατανεμηθεί παντού η δουλειά που έγινε στο κρανίο.


_______________________________________________________________________________________________________


(Διάλειμμα)

Παίρνουμε λίγο χρόνο για να ετοιμάσουμε τον εαυτό μας. Έχο-

υμε αλλάξει ρόλους.

Κλείνουμε τα μάτια.

Προσπαθούμε να αισθανθούμε το αποτέλεσμα που είχε η α-

γωγή που μόλις έγινε, στο δικό μας κρανίο. Μπορούμε, ίσως, να αισ-

θανθούμε ότι το κρανίο μας είναι πιο ανοιχτό, πιο ελαφρύ, πιο γεμά-

το. Μας δίνει μια ηρεμία για να δούμε ότι η αγωγή στο κρανίο έχει

κάποιο αποτέλεσμα στην συνειδητότητα. Αλλάζει πολύ βαθιά την πο-

ιότητα της συνειδητότητας. Στο κρανίο μας δεν υπάρχουν πια σημεία

ακινητοποιημένα και δεν αισθανόμαστε κλεισμένοι, στενοί, σαν να

μας έχουν μικρύνει.

Τώρα θα προσπαθήσουμε να κάνουμε κι εμείς το ίδιο.

Αρχίζουμε με μία λαβή στις ωμοπλάτες.

Θα την χρησιμοποιήσουμε για να προετοιμάσουμε το άγγιγμα

μας. Κάνουμε μια μικρή εργασία εξισορρόπησης της συνείδησης μας.

Επίσης να ισοσταθμίσουμε τα χέρια μας ώστε να μην επηρεαστεί το

ένα από το άλλο. Πάρτε όσο χρόνο χρειάζεται. Για να έχουμε την ίδια

ποιότητα χαλάρωσης και παρουσίας και στα δύο χέρια μας. Χαλαρώ-

νουμε το εσωτερικό των χεριών μας. Ως τα ακροδάχτυλα. Ως το σαρ-

κώδες μέρος της άκρης των δαχτύλων.

Υποδεχόμαστε τις ωμοπλάτες.

Τώρα, χωρίς να αφήσουμε την προσοχή μας από τα χέρια μας,

βάζουμε την προσοχή μας στο δικό μας σώμα. Βρίσκουμε έναν τόπο

στο σώμα μας όπου δεν κυριαρχούν ούτε τα αισθήματα των χεριών

ούτε τα αισθήματα του σώματος. Βρίσκουμε μια κατάσταση που δεν

είμαστε μόνο στα χέρια μας, ούτε μόνο στο σώμα μας. Αυτός είναι ο

όγκος της συνειδητότητας μας. Μέσα στο πλαίσιο αυτού του όγκου

συνειδητότητας, που είναι ένας χώρος, υπάρχουν κάποια φαινόμενα.

Υποδεχόμαστε αυτά τα φαινόμενα. Δεν τα προκαλούμε εμείς, τα αφή-

νουμε να έρθουν. Ούτε ψάχνουμε να τα βρούμε. Δεν έχουμε κάποια

βούληση γι αυτά. Απλώς τα υποδεχόμαστε σαν θεατές. Ας αισθανθο-

ύμε αυτόν τον όγκο της συνειδητότητας που δεν είναι ένας φυσικός

όγκος. Με αυτό έχουμε την εντύπωση ότι τα χέρια μας ψηλαφούν αυ-

τόν όγκο και όχι το σώμα. Συνειδητοποιούμε ότι όταν κινούμε ένα

δαχτυλάκι μας τροποποιούμε αυτόν τον όγκο. Παραμένουμε παρόν-

τες σ’αυτόν τον όγκο συνειδητότητας χωρίς να προσπαθούμε να νιώ-

σουμε τι σημαίνει σαν φαινόμενο μέσα στα χέρια μας. Αυτός ο όγκος

είναι σαν ένας ωκεανός και τα δάχτυλα μας είναι αυτό που προκαλεί


_______________________________________________________________________________________________________


τα ρεύματα στον ωκεανό. Η συνειδητότητα μας δέχεται αυτά τα ρεύ-

ματα. Σαν ένα αποτέλεσμα, σαν φαινόμενο.

Τώρα θα διατηρήσουμε αυτήν την κατάσταση και θα τραβήξο-

υμε τις ωμοπλάτες προς τα πάνω έχοντας τον αυτόν τον όγκο. Νιώ-

θοντας πως είναι ολόκληρος αυτός ο όγκος που τραβάμε με τα χέρια

μας. Καθώς και το δικό μας σώμα είναι μέρος αυτού του όγκου τρα-

βάμε και τον εαυτό μας.


Αφουγκραζόμαστε τα αποτελέσματα πάνω σ’αυτόν τον όγκο.

Τις μικρές διαφορές.


Σημείο στήριξης χαμηλά.

Ίσως χρειάζεται να μείνουμε λίγο περισσότερο κάτω ή επάνω.

Έχουμε τώρα το δέρμα.

Τώρα, μέσα σ’αυτόν τον όγκο έχουμε, από απόσταση, τις άλλες

ζώνες του σώματος. Έχουμε το ιερό οστό, τα λαγόνια, το ηβικό οστό,

το διάφραγμα. Μ’αυτόν τον τρόπο βάζουμε σημεία στήριξης σε πολλά

μέρη του σώματος. Ας αφουγκραστούμε πώς αυτά τα σημεία στήριξης

κάνουν διάλογο μεταξύ τους. Ας νιώσουμε ποιες ζώνες μέσα σ’αυτόν

τον όγκο έχουν περισσότερη ένταση από άλλες. Καθώς επίσης και πώς

λιώνουν. Δεν είναι αναγκαστικά σωματικά χαλαρώματα. Ορισμένοι

από σας ίσως αισθανόσαστε ότι ο όγκος αυτός απλώνεται. Βλέπουμε

ότι έχουμε ένα άγγιγμα σωματικό και ένα άγγιγμα της συνείδησης.

Τώρα θα πάρουμε τη μάζα του αυχένα αλλά δεν θα χάσουμε

την επαφή μας με τον όγκο.

Αφήνουμε τα χέρια, δεν ακουμπάμε αλλά παραμένουμε μέσα

στο αίσθημα της παρουσίας αυτού του όγκου.

Πιάνουμε με το ένα χέρι τους αυχενικούς σπονδύλους κοντά

στις ακανθώδεις αποφύσεις. Ο αντίχειρας μας είναι λίγο πιο μπροστά,

στους στερνοκλειδομαστοειδείς, κοντά στους σκαληνούς, παράλληλα.

Όλα τα δάχτυλα μας έλκουν τους ιστούς προς το κρανίο. Τα

ακροδάχτυλα εισχωρούν μέσα στους μύες σαν να θέλουν να κάνουν

τους μύες να γλιστρήσουν πάνω τους.

Σημείο στήριξης και περιμένουμε.

Κάτω από τα χέρια μας ο μυς αρχίζει να απλώνεται, να μας

προσφέρεται. Μπορούμε να αισθανθούμε αν από την μία μεριά τρα-

βάει ή απλώνεται περισσότερο από ότι στην άλλη. Νιώθουμε τους

σπονδύλους που έρχονται κάτω από τα χέρια μας.

Ξεκινάμε στην άλλη κατεύθυνση.


_______________________________________________________________________________________________________


Εισχωρούμε απαλά μέσα στην μυϊκή μάζα επίσης και με τους

αντίχειρες. Ας αισθανθούμε πώς μπαίνουμε μέσα σε μικρά σημεία

που έχουν μυϊκές συσπάσεις.

Ας αισθανθούμε πώς τραβάει στα αυτιά, στο ινιακό, οι αρτηρί-

ες αρχίζουν να σφύζουν. Οι ιστοί έχουν αρχίσει να ζεσταίνονται, να γί-

νονται πιο ρευστοί.

Απαλά πρέπει να περιμένουμε να έρθει η επιστροφή.

Τα δάχτυλα μπαίνουν προς τους σπονδύλους.

Αισθανόμαστε όλους αυτούς τους μυς που απελευθερώνονται.

Όλα αυτά είναι μικρά σημεία πόνου. Όλες αυτές οι μικρές εντάσεις

από τον αυχένα προς τα αυτιά προκαλούν άγχος. Πώς είναι να αισθα-

νόμαστε αυτόν τον αυχένα που απλώνεται και μας προσφέρεται στα

χέρια μας;

Ο θεραπευόμενος αρχίζει να ακουμπάει στα χέρια μας και α-

νακαλύπτει μια κατάσταση ανάπαυσης.

Μέσω των σημείων στήριξης και της επαναεξισορρόπησης

βρίσκει μια κατάσταση ανάπαυσης. Αν προσέξουμε λίγο περισσότερο

θα δούμε ότι έλκουμε επίσης το εμπρός μέρος του λαιμού. Υποδεχό-

μαστε αυτήν την απελευθέρωση που γίνεται σε κίνηση έκτασης. Σαν

όλοι οι μύες να διαστέλλονται και να έρχονται να βρουν τον σωστό

τους όγκο.

Ας βρούμε την ισορροπία ανάμεσα στην κίνηση προς τα πάνω

και στην κίνηση προς τα κάτω. Κι όπως είπαμε και χθες ας κρατήσου-

με αυτόν τον τρόπο εργασίας που πηγαίνουμε προς την πιο ελεύθερη

πλευρά και εκεί συσσωρεύουμε ζωτικότητα και αξιοποιούμε αυτήν

την ζωτικότητα για να μπορέσουμε να κάνουμε διαδρομή στην άλλη

πλευρά την πιο κλειστή.

Σ’αυτό το σημείο έχουμε μια επαναεξισορρόπηση του συμπα-

θητικού νευρικού συστήματος. Κάθε μεγάλη σύσπαση του αυχένα

προκαλεί μια φλεγμονή στα γάγγλια του συμπαθητικού συστήματος.

Τώρα θα προετοιμάσουμε το έδαφος, θα κάνουμε μια λαβή

όπου το ένα χέρι είναι στον αυχένα και το άλλο στο ινιακό.

Πιάνουμε καλά τους αυχενικούς. Αυτό που θέλω να σας ζητή-

σω είναι: το χέρι που είναι στο ινιακό ας ψάξει να βρει την ουδέτερη

θέση. Ούτε τραβάμε οπότε σπρώχνουμε ενώ το χέρι στον αυχένα εί-

ναι το ενεργό χέρι. Βρίσκουμε την ουδέτερη θέση ανάμεσα στα δύο

χέρια.

Αρχίζουμε να απελευθερώνουμε το ινιακό από τον αυχένα.

Ακουμπάμε τα δύο χέρια και αφουγκραζόμαστε. Έχουμε την εντύπω-

ση ότι συγκλίνουν ή αποκλίνουν;


_______________________________________________________________________________________________________


Σημείο στήριξης στην κατεύθυνση που είναι μεγαλύτερη από

τις δύο.

Αφήνουμε τον θεραπευόμενο να έρθει στα χέρια μας και το

σώμα να βρει το σημείο ισορροπίας.

Τώρα προς την άλλη κατεύθυνση.

Μένουμε μέσα στην αντίσταση και την πυκνότητα των αυχενι-

κών. Εισχωρούμε προς τους σπονδύλους. Συναντούμε με τα δάχτυλα

μας κάποιες αντιστάσεις, κάποια σκληρά σημεία. Θα μπορούσε να εί-

ναι κάποιο μύες που είναι πολύ πυκνοί.


Τώρα αφουγκραζόμαστε τα αποτελέσματα στο χέρι του ινια-

κού. Μας δίνει το αίσθημα ότι το ινιακό χαλαρώνει. Πολλές φορές το

ινιακό παρουσιάζει παθολογία γιατί ο αυχένας είναι μπλοκαρισμένος.

Στην άλλη κατεύθυνση.

Βρίσκουμε τη ζώνη της μυϊκής έντασης.

Έχουμε αυτό το αίσθημα ότι το ινιακό αναπαύεται στο χέρι

μας, απλώνεται, χαλαρώνει, χωρίς να του κάνουμε απολύτως τίποτε.

Ας νιώσουμε αν η μία από τις δύο πλευρές τραβάει περισσότε-

ρο από την άλλη. Νιώθουμε άραγε ότι το ινιακό είναι στον άξονα του;

Ή μήπως νιώθετε ότι αριστερά ή δεξιά είναι ακινητοποιημένο. Μπο-

ρούμε επίσης να νιώσουμε ότι το ινιακό έχει έναν ρυθμό. Κάτω από το

ινιακό οστό έχουμε πολλά νευροφυτικά κέντρα όπως το κέντρο του

ύπνου.

Τώρα θα δούμε ποια από τις δύο πλευρές είναι πιο ακίνητη.

Θα ψάξουμε τον πρώτο και τον δεύτερο αυχενικό σπόνδυλο για να

ελευθερώσουμε αυτόν που είδαμε ότι είναι πιο ακίνητος.

Απλώστε μόνο για να επιδράσουμε στη ζώνη που είναι ακίνη-

τη.

Έχοντας διαπιστώσει ποια είναι η πλευρά που είναι πιο ακίνη-

τη, παίρνουμε το χέρι μας από τον αυχένα και το βάζουμε στο αριστε-

ρό ή δεξί στην περιοχή ανάμεσα στην μαστοειδή απόφυση, στην πε-

ριοχή όπου μπορούμε να ψηλαφίσουμε τους πρώτο και δεύτερο αυ-

χενικό.

Θα δοκιμάσουμε την απόκριση του πρώτου αυχενικού.

Πολύ γλυκά.


Είναι σαν να γλιστράμε ένα συρτάρι μπρος-πίσω, πολύ απαλά.

Νιώθουμε με τα χέρια μας τι συμβαίνει στον πρώτο αυχενικό

και τι γίνεται στο ινιακό από αυτήν την κίνηση.

Θα πάμε προς τα πίσω απαλά, προς το μαστοειδές ή προς τα

πόδια σαν να θέλουμε να ξεκολλήσουμε το ινιακό από τον σπόνδυλο.


_______________________________________________________________________________________________________



Ας αφήσουμε να έρθει. Ας αισθανθούμε την ένταση που εισ-

βάλει στο ινιακό και μετά την χαλάρωση. Ας βρούμε τα μικρά περάσ-

ματα. Σαν τα δάχτυλα μας να εξέρχονται πίσω από την σιαγόνα ή σαν

τα δάχτυλα μας να εισέρχονται προς το σπονδυλικό τρίμα.


Ας αφουγκραστούμε το ινιακό που απελευθερώνεται.

Με αυτόν τον τρόπο απελευθερώνουμε την μηχανική λειτουρ-

γία του ινιακού.

Τα δάχτυλα μας είναι μια συνειδητότητα που εισχωρεί στο ε-

σωτερικό του λαιμού.

Σημείο στήριξης που στοχεύει στην άρθρωση.

Είναι εκπληκτικό! Όταν απελευθερώνουμε αυτήν την άρθρω-

ση, ξαφνικά ολόκληρη η ρυθμικότητα ξεκινάει. Σαν να υπήρχε ένα

φράγμα ανάμεσα στο κεφάλι και στο σώμα. Αυτό προσαρμόζει κάτι

καλύτερα στο κρανίο του θεραπευόμενου. Το μπλοκάρισμα στο ινιακό

είναι φοβερό… εξαντλεί… μας κάνει ακινητοποιημένους. Και προκαλεί

και διαταραχές της συνείδησης.

Αλλάζουμε λαβή. Φέρνουμε τα χέρια μας στη σιαγόνα.

Τα δάχτυλα μας είναι στο κάτω μέρος. Σαν να αγκαλιάζουν τα

δάχτυλα μας την κάτω γνάθο. Περιβάλλουμε με τα δάχτυλα μας την

κάτω γνάθο. Βάλτε και τις παλάμες στο άγγιγμα. Μπορούμε να βάλο-

υμε και τα κροταφικά στην απελευθέρωση αυτήν. Όσο πιο συνολική

επαφή έχουμε τόσο πιο δυνατή γίνεται.

Δοκιμάζουμε την μία πλευρά της σιαγόνας αν ανεβαίνει και

την άλλη να κατεβαίνει. Παίζουμε επίσης και με την παλάμη μας ώστε

να κινήσουμε ολόκληρο το ημικράνιο. Βάζουμε σε κίνηση ολόκληρο

τον μασητήρα όπως και τον λαιμό, το ένα από τα δύο μάτια, το μετω-

πιαίο και περιμένουμε την χαλάρωση. Νιώθουμε την επιστροφή.

Ξεκινάμε.

Νιώθουμε αν τα χέρια μας δεν είναι στο ίδιο βάθος. Το ένα

από τα δύο χέρια μπαίνει περισσότερο στην ένταση του μασητήρα. Το

ένα χέρι τραβάει περισσότερο από το άλλο.


Τα δάχτυλα κάτω από την σιαγόνα έλκουν τον λαιμό και νιώ-

θουμε αυτήν την κίνηση. Συγχρόνως νιώθουμε ότι απελευθερώνεται

και η περιοχή κάτω από το κεφάλι στο ινιακό. σε αυτήν την λαβή δεν

είναι οι σιαγόνες που με ενδιαφέρουν. Μέσω της σιαγόνας μπορώ να

εισέλθω στο κρανίο. Νιώθω ότι δημιουργούνται μικρά περάσματα

από τα δάχτυλα μου προς το εσωτερικό του κρανίου και ότι η κίνηση

μου εισέρχεται. Χρησιμοποιούμε την σιαγόνα για να βάλουμε σημείο


_______________________________________________________________________________________________________


στήριξης ανάμεσα στα μάτια. Ας αισθανθούμε ότι έλκουμε ανάμεσα

στα μάτια. Και επίσης νιώθουμε την χαλάρωση που επέρχεται. Ολόκ-

ληρο το πρόσωπο, όλες οι εντάσεις του χαλαρώνουν. Επίσης έλκουμε

και το σφηνοειδές.

Υποδεχόμαστε την τροποποίηση του πόνου. Όταν κάτι απελε-

υθερώνεται νιώθουμε να διαστέλλεται κάτι μέσα μας καθώς μεγαλώ-

νει η λαβή μας. Η ένταση λιώνει. Αισθανόμαστε μία διαστολή και η

σιαγόνα είναι σαν να έρχεται περισσότερο στα χέρια μας. Αντιλαμβα-

νόμαστε αυτές τις χαλαρώσεις που συμβαίνουν και προς το κέντρο και

προς την περιφέρεια.

Τώρα θα εισχωρήσουμε στο εσωτερικό του κρανίου για να α-

πελευθερώσουμε τυχόν μηχανικές βλάβες γύρω από το σφηνοειδές.

Αλλάζουμε λαβή.

Με το ένα χέρι λαβή του κρανίου στο πλάι με το δάχτυλο στην

μεγάλη πτέρυγα του σφηνοειδούς. Το άλλο χέρι με τα δάχτυλα κάτω

από την ζυγωματική απόφυση λίγο μπροστά από τον μασητήρα. Υ-

πάρχει ένα μικρό κοίλωμα κάτω από την ζυγωματικά απόφυση. Εκεί

μπαίνει η άκρη ενός δαχτύλου. Η κατεύθυνση θα είναι σε σύγκλιση

προς το σφηνοειδές. Και τα δύο χέρια συγκλίνουν σε οριζόντια κατεύ-

θυνση. Το χέρι του σφηνοειδούς ανεβαίνει, το χέρι στο ζυγωματικό

κατεβαίνει.

Προσοχή. Βρίσκουμε το σημείο στήριξης, εξισορρόπησης. Ας

αφήσουμε το σφηνοειδές να διασταλεί και να έρθει στα δάχτυλα μας.

Ίσως είναι το σφηνοειδές που μας τραβάει.

Και ξεκινάμε στην άλλη κατεύθυνση. Ελέγχουμε αν υπάρχει

κάποιος άξονας με παθολογία. Βλέπουμε, ας πούμε, αν είναι πιο δύσ-

κολο να κάνουμε την κλίση προς αριστερά από ότι προς τα δεξιά. Πο-

λύ απαλά.

Δεν είναι ούτε καθαρά σωματικό ούτε καθαρά ενεργειακό.

Χρειάζεται να νιώσουμε μια μικρή απόκλιση στο βάθος.


Ή μπορούμε να πάμε πιο πέρα, σαν το σφηνοειδές να μπορεί

να κάνει μια μικρή στροφή. Αλλά διατηρούμε συνεχώς το αίσθημα ότι

ανάμεσα στα χέρια μας έχουμε συνεχώς ένα τράβηγμα η οποία εξε-

λίσσεται. Αυτό απαιτεί παρουσία από τους θεραπευτές. Είναι σαν να

παίζουμε με ένα λάστιχο. Μπορούμε να χαλαρώσουμε το τράβηγμα

και μετά να το ξαναβρούμε. Ας νιώσουμε τις μικρές φάσεις χαλάρω-

σης του σφηνοειδούς και ας βρούμε αυτό το τράβηγμα σε μια άλλη

κίνηση. Βαθμιαία αισθανόμαστε ποιοι είναι οι μπλοκαρισμένοι άξο-

νες.


_______________________________________________________________________________________________________


Γύρω από αυτό το σημείο στήριξης όλες οι εντάσεις προσαρ-

μόζονται ξανά. Χαλαρώνουν.

Έχουμε το αίσθημα ότι το σφηνοειδές απλώνεται ανάμεσα στα

χέρια μας και αλλάζουμε τον άξονα της κίνησης. Γίνεται μόνο του, δεν

χαλαρώνουμε την προσπάθεια μας.

Αλλάζουμε.

Δουλεύουμε τους δύο δείκτες. Ο ένας δείκτης είναι πάνω στην

μεγάλη πτέρυγα του σφηνοειδούς. Αλλάζουμε τον άξονα της κίνησης

και δουλεύουμε με τους δύο δείκτες στα ίδια σημεία. Αρκεί να κάνο-

υμε μια μικρή κίνηση ενός χιλιοστού στην μία ή την άλλη κατεύθυνση

και ολόκληρο το σώμα στρέφεται γύρω από το σημείο στήριξης. Ο-

λόκληρος ο όγκος της συνειδητότητας. Δεν χρειάζεται να βάλουμε δύ-

ναμη. Δουλεύουμε με μία ποιότητα παρουσίας. Είναι σαν ανάμεσα

στα χέρια μας να έχουμε μια μπάλα και να μπορούμε να την υψώσο-

υμε, να την χαμηλώσουμε απαλά. Και να αφουγκραζόμαστε. Όλον αυ-

τόν τον όγκο που οργανώνεται γύρω από τα δάχτυλα μας.


Γύρω από τους δύο δείκτες των χεριών μας αφουγκραζόμαστε

ολόκληρο το σώμα που κάνει μια νέα προσαρμογή.

Ξεκινάμε.

Βαθμιαία νιώθουμε τα λιωσίματα.

Αυτές οι δύο άκρες που αγγίζουμε είναι δύο σημεία επαφής με

τον όγκο της συνειδητότητας. Δεν είναι ότι αγγίζουμε το σφηνοειδές

αλλά τον όγκο του.

Επιστροφή σε ουδέτερη θέση.

Νιώθουμε ολόκληρη τη σιαγόνα που απελευθερώνεται.

Σαν οι δύο πλευρές να αλληλοσυμπληρώνονται.

Τώρα θα κάνουμε την λαβή του θόλου του κρανίου για να κά-

νουμε την εξισορρόπηση.

Δύο δάχτυλα πίσω από τα αυτιά. Οι παλάμες είναι πάνω στα

βρεγματικά. Οι αντίχειρες είναι στο μετωπιαίο. Απλώνουμε τη συνει-

δητότητα στα δάχτυλα μας και βρίσκουμε τον σωστό βαθμό πίεσης.

Μια πίεση που ασκούμε στον όγκο και αυτός ο βαθμός πίεσης απελε-

υθερώνει κίνηση.

Τώρα ακολουθούμε εκείνη την κίνηση που απελευθερώνεται

από αυτήν την πίεση επαφής των δαχτύλων. Δεν είναι τα οστά που

ακλουθούμε. Ακολουθούμε την κίνηση ενός όγκου. Σε αυτόν τον όγκο

συμμετέχουν όλες οι μεμβράνες. Ας αισθανθούμε αν μέσα σ αυτόν

τον όγκο εισερχόμαστε μέσα από τις παλάμες μας ή μήπως από τα

δάχτυλα μας. Τους αντίχειρες; αλλά δεν χάνουμε την επαφή με τον


_______________________________________________________________________________________________________


όγκο. Ίσως είναι ένα δάχτυλο που παρακινεί την κίνηση ενώ όλα τα

άλλα δάχτυλα ακολουθούν.


Αφουγκραζόμαστε την επιστροφή στην άλλη κατεύθυνση, α-

φουγκραζόμαστε την ένταση στο τράβηγμα.

Το σώμα του θεραπευόμενου σας προσφέρει τις εντάσεις του.

αισθανόμαστε ότι υπάρχει μια επαναεξισορρόπηση ανάμεσα στα χέ-

ρια μας. Ότι το σημείο στήριξης που κάνουμε επανεξισορροπεί όλες

τις εντάσεις του κρανίου. Ας μη χάνουμε την επαφή μας με αυτόν τον

όγκο. Νιώθουμε την παλάμη μας που υποδέχεται τον όγκο του θόλου

του κρανίου. Υποδεχόμαστε αυτές τις διαστολές που κάνει. Είναι σαν

να απομακρύνονται τα χέρια μας. ανάμεσα στα δάχτυλα μας νιώθου-

με κάτι να διαστέλλεται. Νιώθουμε μικρές διακυμάνσεις. Αλλού διασ-

τέλλεται περισσότερο, αλλού λιγότερο.

Τώρα έχουμε τα χέρια μας στο μετωπιαίο.

Κάνουμε το ίδιο πράγμα.

Απλώνουμε τα δάχτυλα. Αφήνουμε το μετωπιαίο να έρθει στα

δάχτυλα μας.

Δεν ψάχνουμε να βρούμε την απελευθέρωση αλλά νιώθουμε

πώς μας προσφέρεται το μετωπιαίο. Ας επιτρέψουμε να γίνει αυτή η

απελευθέρωση με μία διαστολή, μία διεύρυνση του μετωπιαίου.

Με αυτήν την διεύρυνση ας αφήσουμε το μετωπιαίο να βρει

την κίνηση απελευθέρωσης που χρειάζεται.


Ελέγχουμε την πίεση στα δάχτυλα μας ώστε να μας δώσει την

καλύτερη δυνατή επαφή με τον όγκο.

Τώρα πηγαίνουμε στα κάτω άκρα.

Διάλλειμα.


_______________________________________________________________________________________________________


4η Ηµέρα

Κυριακή 31 Μαΐου 2009


_______________________________________________________________________________________________________


Christian: Θα αρχίσουμε με μία παρουσίαση και έναν προσανατολισμό γι αυτά τα οποία χρειάζεται να κάνουμε. Και θα μας μείνει κάποιος χρόνος και έχουμε την επιλογή να κάνουμε μια χειραγωγή. Κι αν μείνει χρόνος θα ήθελα να τελειώσο-υμε με κάτι από την διδασκαλία που δεν πρόλαβα χθες.

Η ερώτηση που κάνω είναι αν κάνουμε μια ενδοσκόπηση… …Θα κάνουμε μία μικρή ενδοσκόπηση.

Παίρνουμε λίγο χρόνο για σιωπή για να μπούμε σ’αυτόν τον χώρο της παρουσίας στον εαυτό μας.

Όπως και χθες, να βρούμε τη στάση μας, την πιο χαλαρή, την πιο σωστή θέση, αυτήν που δεν είναι υπερβολικά χαλαρωμένη.

Όπως και χθες θα σας αφήσω να κάνετε αυτήν την μικρή διαδ-ρομή στα διάφορα μέρη του σώματος, σε όλα τα μέρη μέσα σας που είναι υπερβολικά σφιγμένα.

Ας πάρουμε το χρόνο που χρειαζόμαστε ώσπου να φτάσουμε στο σημείο όπου αισθανόμαστε ότι έχουμε έναν τόνο παρουσίας, έ-ναν τόνο εγρήγορσης που όμως δεν είναι ένταση.

Στη συνέχεια ερχόμαστε και κατοικούμε μέσα σε αυτήν την στάση. Εισερχόμαστε στη στάση μας. Κι αυτή η στάση μετατρέπεται σε μία παρουσία.

Τώρα θα ανοίξουμε για να αισθανόμαστε τις μικρές διακυμάν-σεις στην ποιότητα της σιωπής που μας ανακοινώνουν τις διακυμάν-σεις στην κατάσταση της συνειδητότητας μας.

Ας μην αναζητούμε κάτι. Ας αφήνουμε να έρχονται τα πράγματα. Ας έρθουμε σε επαφή με την γλυκύτητα της παρουσίας μας,

την ποιότητα της παρουσίας μας. Την σταθερότητα της παρουσίας μας.

Έχει γεύση. Ας αφήσουμε να μας αγγίζει. Ας είμαστε μέσα σε αγάπη. Ας αφήνουμε την καρδιά μας να τρέφεται από αυτήν την γλυ-

κύτητα της αγάπης. Ίσως η κίνηση είναι αυτή η γλυκύτητα που έρχεται να γιατρέψει τις συναισθηματικές δυσκολίες.

Ας αφήσουμε την καρδιά μας να γεμίσει. Σαν η κίνηση να ήταν μια ύλη, μια ουσία θεραπευτική. Ας έχουμε εμπιστοσύνη. Ας νιώσουμε αυτό το σκίρτημα της ζωής που έρχεται σε μας.

Που έρχεται να μας ξαναδώσει τη γεύση, τη χαρά της ζωής. Ας ακούσουμε αυτήν την ομορφιά που αφουγκραζόμαστε. Αυ-

τήν την κατάσταση τελειότητας. Είναι σαν να βρισκόμαστε μέσα σε έναν ωκεανό. Η κίνηση είναι τα αργά κύματα που έρχονται και τρέφουν την

δικιά μας την κίνηση. Πολύ ωραία. Ας αφήσουμε τα πιο βαθιά μέρη μας να γεμίσουν.


_______________________________________________________________________________________________________


Ας στηριζόμαστε σ’αυτήν την κίνηση. Είναι τα κύτταρα μας που στηρίζουν τη ζωή μας.

Για να είμαστε μέσα στο θέμα: ας αφήσουμε την κίνηση να εί-ναι εικόνα της ελπίδας που έχουν οι άνθρωποι όταν υποφέρουν. Αυτή η κίνηση ποτέ δεν συμβιβάζεται, δεν υποχωρεί. Είναι η ίδια η ζωή, η χαρά της ζωής. Αυτή είναι η φύση της.

Είναι το μέρος του εαυτού μας που είναι προστατευμένο από την οδύνη. Και που έρχεται για να απαλύνει την οδύνη μας ώστε να μπορούμε να συμφιλιωθούμε με τη ζωή μας. Να μας δώσει ξανά την αισιοδοξία. Μια δύναμη. Κίνητρα.

Μας απελευθερώνει από το παρελθόν όλων αυτών των κατασ-τάσεων που μας είχαν πληγώσει.

Που μας διατηρεί στην παρουσία μας. Έτσι αισθανόμαστε ότι το παρόν είναι ο τόπος όπου δεν υπάρχουν πια σημεία όπου είμαστε σκαλωμένοι.

Είναι ένας τόπος γεμάτος με αυτό που θα γίνει. Δεν υπάρχουν πια προβολές από το παρελθόν. Το παρόν σε κί-

νηση και συγκίνηση. Εντάξει. Όλα καλά.

Είστε εντάξει; Δύο λεπτά για να σημειώσετε. Απλώς να αποσαφηνίσουμε ότι αυτή η εκπαίδευση έχει ένα θέμα. Σε αυτά

τα βιώματα τι ακριβώς είναι, τι σχέση υπάρχει ανάμεσα σε αυτά που ακούσατε από μένα και σε αυτά που βιώσατε. Αν αυτό σας προσφέρει κάτι, αν συμμετέχει στην κατανόηση σας ως επαγγελματίες, όπως επίσης και ως άτομα. Το να έχετε αυτόν τον καινούργιο συσχετισμό ανάμεσα στον πόνο και την οδύνη. Αυτά τα ημερολόγια, για να ολοκληρώσω αυτό που έλεγα, πώς η γνώση που αντλείται από τα βιώματα σας έρχονται και τρέφουν την συνήθη κατανόηση που έχουμε γι αυτό το θέμα της οδύνης και του πόνου. Σ’αυτό το DU και στο σύνολο της ΣΨΠ, το βίωμα έχει την θέ-ση γνώσης. Όταν κάνω μία ενδοσκόπηση αφήνομαι να πω τη γνώση που μου έρχε-ται σε πραγματικό χρόνο. Αυτή η γνώση είναι απρόσμενη. Γνωρίζετε ότι είναι κάτι που σας δίνεται αλλά δεν κατανοείτε τίποτε από αυτό. Αυτό όμως είναι ένα γεγονός γνώσης. Αυτή η γνώση έρχεται για να μας βοηθήσει στη συνέχεια να κατανοήσουμε τα πράγματα στη ζωή. Βλέπετε το να έχετε ένα βίωμα είναι, για μένα, ότι εισχωρού-με σε έναν χώρο που μας προσφέρει γνώση. Το να έχουμε πρόσβαση σε κάτι που μπορούμε να συλλάβουμε γνωσιακά. Και το ημερολόγιο που κρατάμε, μπορεί να το προωθήσει αυτό το θέμα. Είναι συνειδητοποιήσεις που είχατε αλλά ποτέ δεν δόθη-καν. Είναι ένας θησαυρός. Δεν είναι η ποσότητα που κάνει ένα ημερολόγιο. Όταν έχετε τελειώσει θα σας δώσω το πλαίσιο της εργασίας.

Ένα πράγμα που θα ήθελα να τελειώσω σε σχέση με την ενδοσκόπηση. Δεν υπάρχει τίποτε πιο χειροπιαστό, πιο αληθινό από την σχέση μας με την κίνηση. Δεν ξέρω τι είναι για σας. Σε σχέση με χθες, εγώ νομίζω ότι στην οδύνη, είτε είναι σωμα-τική, είτε είναι ψυχική, όταν συναντήσουμε την εσωτερική κίνηση και ο θεραπευό-μενος οφείλει να την αντιληφτεί μέσα του, αισθάνομαι ότι αυτή η παρουσία της


_______________________________________________________________________________________________________


εσωτερικής κίνησης μέσα μου, μου δίνει τη δύναμη και το θάρρος, την διάθεση, την επιθυμία, την χαρά, την ικανοποίηση της ζωής. Πολύ απλά μου δίνει όλα αυτά τα πράγματα που με κάνουν να θέλω να ζω. Αν έχουμε ως στόχο ότι ένα θεραπευόμε-νος που υποφέρει, που θα μπορούσε να βρεθεί σε επαφή με την εσωτερική κίνηση, τότε όλη η δύναμη που δεν έχει πια, είναι η εσωτερική κίνηση που θα τον βοηθήσει να την βρει. Θα μπορέσει να ξεπεράσει πράγματα που σε ψυχολογικό επίπεδο δεν μπορεί να υποφέρει. Είναι σαν κάποιος να βρίσκεται σε απόγνωση, να νιώθει πολύ περιορισμένος, χωρίς στόχο στη ζωή του πια, είναι σαν η κίνηση να έρχεται να ξα-ναδώσει ορμή σε όλα αυτά που ξεκινάνε με μεγαλύτερη δύναμη. Εμένα αυτό με βοηθάει να κρατήσω μέσα μου.

Η κίνηση είναι η δύναμη, το έρεισμα που θα μπορέσει το άτομο να κάνει όλα αυτά τα πράγματα που χωρίς την κίνηση, από μόνος του, δεν θα τα καταφέρει. Και για αυτό είναι πολύ σημαντικό να μην υποτιμούμε όταν ο θεραπευόμενος αρχίζει να έχει την κίνηση. Πρέπει να το προσέχουμε.

Θα σας παρουσιάσω το πλαίσιο της εργασίας σας. Θα κάνω μια γενική πα-ρουσίαση για να καταλάβετε τι πράγματα σας ζητάω.

Ο Marc μου πρότεινε να σας ζητήσω μια εργασία που να είναι και προσωπι-κή αλλά και ομαδική. Ο προσανατολισμός της είναι να αναλύσουμε την θεραπευτι-κή πρακτική. Αυτό σημαίνει ότι καθώς κάνω αγωγή, το κεφάλι μου είναι μέσα στην αγωγή, ενώ η ανάλυση σημαίνει πρέπει να παίρνω κάποια απόσταση για να μπορέ-σω να βλέπω. Ότι αυτό που κάνουμε είναι ότι αρχίζουμε να υιοθετούμε μια στάση παρατηρητή. Να αποκτήσουμε την ικανότητα να παρατηρούμε την δικιά μας πρακ-τική. Θεωρούμε ότι σε μία επαγγελματική εκπαίδευση υπάρχει πολύ μεγάλη δια-φορά ανάμεσα στο να εκπαιδεύουμε έναν επαγγελματία θεραπευτή και έναν επαγ-γελματία του αναλογισμού (θεωρητικό). Ο θεραπευτής-πρακτικός είναι κάποιος που κάνει σημεία στήριξης ενώ ο επαγγελματίας της σκέψης είναι αυτός που λέει «α ναι, κάνετε σημείο στήριξης». «Προσλαμβάνω ότι η ένταση που εμφανίζεται ε-ξαρτάται από την πίεση που ασκώ με τα χέρια μου». Είναι αλήθεια ότι αυτό είναι μια πιο θεωρητική προσέγγιση. Εσάς από την αρχή σας μαθαίνουμε πώς να είστε και θεωρητικοί στην πρακτική σας. Γιατί θεωρούμε ότι με το να είστε και θεωρητι-κοί στην πρακτική σας είναι μία στάση που μπορεί να βελτιώσει και την αποτελεσ-ματικότητα και την ποιότητα. Ο στόχος μας δεν είναι να σας κάνουμε να σκέφτεστε. Έχουμε αυτήν την ιδέα ότι κάποιος που είναι ικανός να περιγράψει αυτό που κάνει, είναι επίσης ικανός να μπορεί να ρυθμίζει τον τρόπο που κάνει την πράξη. Να μπο-ρέσει να βρει τη σωστή τεχνική, να μπορέσει να κατανοήσει με ποιο τρόπο το κάνε. Να μπορεί να παρατηρεί τις δυσκολίες που έχει και να μπορεί να ρυθμίζει την πρά-ξη του ώστε να είναι πιο αποτελεσματική. Και για μας αυτό που φαίνεται να είναι θεωρητικό έχει μια πλευρά πολύ πρακτική. Για παράδειγμα αν ζητήσω από έναν από εσάς να μου πει τι αισθάνεται στο σημείο στήριξης θα δούμε αμέσως τον τρό-πο που ασκεί στην πράξη και μετά βλέπουμε επίσης ποια είναι η στρατηγική του. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε εμείς οι εκπαιδευτές να παρέμβουμε λέγοντάς του ότι αν αλλάξει αυτό το πράγμα τότε θα αλλάξει και ο τρόπος της πρακτικής θεραπε-ίας. Ήθελα να σας το διευκρινίσω αυτό για να καταλάβετε ότι για μας τους εκπαιδε-υτές ο αναλογισμός, η σκέψη, φέρνει μια αλλαγή στην ίδια την πρακτική. Η δυσκο-λία που έχουμε ίσως εμείς οι ΣΨΠ του αισθητού, είναι ότι η σκέψη για την πρακτική δεν χρειάζεται να είναι μετά την πρακτική αλλά μέσα στην ίδια την πρακτική. Όταν κάνω ένα σημείο στήριξης η ρύθμιση που κάνω είναι σε πραγματικό χρόνο δεν είναι


_______________________________________________________________________________________________________


μετά. Πρέπει να μπορώ το κάνω τότε. Το σκέφτομαι και ρυθμίζω. Συνήθως αυτό που συμβαίνει είναι ότι το σκέφτομαι μετά και δεν βρίσκω τρόπο να το ρυθμίσω. Σε πραγματικό χρόνο κάνουμε και την πρακτική και την σκέψη. Δεν υπάρχει κάποιος χρόνος, κάποια χρονική απόσταση ανάμεσα στην ανάλυση της πρακτικής μας και στο να ρυθμίσουμε αυτό που κάναμε. Αυτός είναι και ο λόγος που είμαστε αποτε-λεσματικοί. Όταν η δουλειά γίνεται σε παρόντα χρόνο και όταν έχει περάσει ο πα-ρών χρόνος είναι πολύ ενδιαφέρον να κρατάμε ένα ημερολόγιο γιατί μ’αυτόν τον τρόπο μπορούμε και καταγράφουμε τον παρόντα χρόνο, την αμεσότητα. Για να εί-μαστε ειλικρινείς είναι πάρα πολλά πράγματα που προσλαμβάνουμε και συνειδη-τοποιούμε αλλά στη συνέχεια τα ξεχνάμε. Το ημερολόγιο αυτό που κάνει είναι ότι αποκρυσταλλώνουμε τα ίχνη ενός βιώματος. Μέσα στο πλαίσιο άλλων βιωμάτων και τα οποία αν αφήναμε να περάσει χρόνος θα τα είχαμε ξεχάσει. Είναι πολύ ση-μαντικό νομίζω να έχουμε αυτόν τον μικρό θησαυρό και επιστρέφοντας σε αυτό που είχαμε γράψει λέμε ότι το είχαμε ξεχάσει. Και αυτό είναι η ιστορία σας. Εγώ χρησιμοποιώ το ημερολόγιο για να μην ξεχνάω τα σημαντικά πράγματα. Αυτό που κάνω είναι ότι χωρίζω το χαρτί σε δύο στήλες. Γράφω στη μία στήλη αυτά που λέει ο καθηγητής και στην άλλη στήλη τις σκέψεις μου. Είναι ένα τρόπος που έχω για να τα κάνω δικά μου. Δεν κρίνω όμως εκείνη την ώρα αυτό που λέει ο καθηγητής μου. Αν κάτι το έχω καταλάβει με ένα δικό μου τρόπο, το γράφω δίπλα. Και στη συνέχεια μπορώ να το αξιοποιήσω. Έτσι έχω τη δυνατότητα κοιτάζοντας τις σημειώσεις μου να κοιτάζω και τις δικές μου σκέψεις. Κι αυτό με κάνει να νιώθω καλά.

Μπορούμε να κρατάμε κάθε ημέρα ημερολόγιο αλλά υπάρχουν και μέρες που δεν έχουμε τι να γράψουμε. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να γράφουμε συνέχεια. Γράφουμε αυτά που θεωρούμε ότι είναι σημαντικά να τα γράψουμε. Έχω γράφω αυτά που μου κάνουν κλικ, αυτά που μου φαίνονται σημαντικά.

Ας οργανώσουμε αυτήν την εργασία που έχετε να κάνετε. Θα κάνουμε μια κλινική εργασία με έναν θεραπευόμενο. Είναι η πρώτη φο-

ρά που προτείνω κάτι τέτοιο. Είναι κάτι που δεν έχω ξαναδοκιμάσει και ως εκ τού-του μπορεί να υπάρξουν και κάποια λαθάκια. Αν συναντήσετε κάποιες δυσκολίες θα γίνουν κι αυτές μέρος της όλης διαδικασίας. Οπότε οι εργασίες σας θα χρησιμε-ύσουν μεταξύ των άλλων για να ρυθμίσουμε και αυτό το πράγμα.

Ο στόχος είναι να αφομοιώσετε το θέμα και τα θεωρητικά και τα πρακτικά δεδομένα. Αλλά ταυτόχρονα να αναπτύξετε ο καθένας σας μια ανάλυση της δικής σας πρακτικής πώς προσανατολίζεται στον τρόπο που θεραπεύετε έναν ασθενή με σωματική διαταραχή.

Πώς ξεκινάμε.

• Επιλέγουμε ασθενή που παρουσιάζει σωματική ενόχληση. Είτε κά-ποιον ήδη πελάτη μας είτε νέο.

• Καταγράφουμε αν είναι παλιός ή νέος πελάτης. Αν δηλαδή είναι κά-ποιος που έχει για πρώτη φορά επαφή με την μέθοδο ή είναι ένας ήδη πελάτης. Δεν είναι το ίδιο αν είναι κάποιος τελείως καινούργιος ή κάποιος που επανέρχεται για σωματική ενόχληση. Γράφουμε στο χαρτί αν είναι το ένα ή το άλλο. (θα σας δοθεί έντυπο ως το τέλος της εβδομάδος).

• Κατ’ αρχήν θα πάρετε ένα ιστορικό. Κλινική παρουσίαση της περίπ-τωσης.

• Την ταυτότητα: ηλικία, φύλο κλπ.


_______________________________________________________________________________________________________


• Ποια είναι η ενόχληση. o Πού πονάει; o Είναι ένας πόνος που έρχεται τακτικά; o Είναι οξύς ο πόνος ή διάχυτος; o Είναι ένας πόνος χρόνιος; (χρόνιος είναι για διαστήματα πάνω

από 6 μήνες).

• Ιατρικές γνωματεύσεις. Αν έχει να μας τις δώσει.

• Ιατρικό ιστορικό. Προηγούμενα ιατρικής φύσης ή ψυχολογικά. Για να μπορείτε να αναγνωρίσετε ποιο είναι το έδαφος για να προχωρήσετε. Να έχετε πρόσβαση στο ιατρικό ιστορικό του θεραπευόμενου που θα σας προσφέρει πληροφορίες.

• Αν έχει κάνει άλλες θεραπείες, αν παίρνει φάρμακα. Δηλαδή αν υ-πάρχουν άλλοι παράγοντες που εισέρχονται στην θεραπεία. Έχει σχέση με βελονισμό, κάνει ομοιοπαθητική; Έχει σημασία για την ΣΨΠ να γνωρίζουμε αυτό το πλαίσιο, με ποιόν δουλεύουμε.

• Αν υπήρξαν κάποια συγκεκριμένα συμβάντα τα οποία ξεκίνησαν την ενόχληση. Υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο συμβάν που υπήρξε η αφε-τηρία της ενόχλησης; Θα μπορούσε να είναι πένθος. Κάτι που συμβα-ίνει στην επαγγελματική ζωή του ανθρώπου. Οπότε αυτό θα σας προσανατολίσει πώς θα μπορούσε αυτό το άτομο να έχει μπει σε στρες. Θα μπορούσε να είναι κάποιο τραυματικό περιστατικό, όπως ένα τροχαίο. Η συζήτηση μας με τον θεραπευόμενο είναι κατευθυντι-κή.

• Ποιο είναι το οικογενειακό, επαγγελματικό κοινωνικό και προσωπικό περιβάλλον του ανθρώπου. Υπάρχουν στρες στην οικογένεια; Στην δουλειά; Να δούμε το πλαίσιο της ζωής του. Αν κάνουμε αγωγή σε κάποιον που γνωρίζουμε ότι θέλει να αλλάξει επαγγελματικό προσα-νατολισμό έχουμε πληροφορίες που μας επιτρέπουν να κατανοήσο-υμε καλύτερα το άτομο. Συλλέγουμε πληροφορίες. Γύρω από την δι-αταραχή του, προσπαθούμε να δούμε σε τι αφορά αυτό τη ζωή του.

• Τι θέλει. Να πονάει λιγότερο; Να υποφέρει λιγότερο; Για ποιο λόγο ήρθε και τι ζητάει από εμάς. Τι προσδοκίες έχει; Τι προσδοκά από την αγωγή που θα κάνουμε; Ίσως και γιατί ήρθε σε σας συγκεκριμένα. Αν γνωρίζει κάποια πράγματα για την ΣΨΠ.

• Παρατηρούμε πώς είναι η παρουσία του ανθρώπου. Αν είναι σφιγμέ-νος, πώς μιλάει, αν έχει ένταση κλπ. Όπως επίσης με την ευαισθησία που έχουμε αναπτύξει ως ΣΨΠ μπορούμε να αρχίσουμε να αντιλαμ-βανόμαστε τι συμβαίνει στον άλλον. Αν είναι κάποιος που κρατάει τη στάση: «εγώ ξέρω πολύ καλά για ποιόν λόγο έχω αυτό το πρόβλημα» ή είναι κάποιος πιο ανοιχτός. Όταν έρθουμε να παρουσιάσουμε εδώ την περίπτωση αυτά πρέπει να είναι οργανωμένα. Παρουσιάζουμε όλα τα δεδομένα από ηλικία, φύλο, το παράπονό του, κοινωνικό πλα-ίσιο, κλπ. με οργανωμένο και πλήρη τρόπο.

• Προσπαθούμε να διαμορφώσουμε ένα project και ένα στόχο για τον συγκεκριμένο ασθενή. Με αυτά που έχετε μάθει μπορείτε ήδη να δε-ίτε με ποιόν τρόπο θα ξεκινήσετε την αγωγή. Θα ξεκινήσετε με την συνολικότητα του ατόμου; Θα κάνετε κάποια λαβή που θα αφορά


_______________________________________________________________________________________________________


κάτι πιο τοπικό; Με άλλα λόγια να προσδιορίσουμε σε γενικές γραμ-μές πώς θα είναι η αγωγή μας.

• Ρωτάμε επίσης πώς αισθάνεται. Αν αισθάνεται ότι έχει άγχος. Να τον αφήσουμε λίγο να μιλήσει για το πώς είναι η ψυχική του κατάσταση. Σε γενικές γραμμές η διάθεσή του.

Σχεδιασμός αγωγής.

• Κάνουμε τρείς συνεδρίες αποκλειστικά χειραγωγής. o Καταγραφή συνεδρίας. Ημερομηνία. o Καταγραφή πρακτικής. Πώς δουλέψαμε. o Απολογισμός του τι συνέβη στους ιστούς. Αν υπήρξε ζωτικό-

τητα ή όχι και πού. Έναν απολογισμό του τι βρήκατε και τι κά-νατε στην διάρκεια της χειραγωγής.

• Μετά τις τρείς συνεδρίες και αφού έχετε κάνει στη διάρκεια των συ-νεδριών μικρές συζητήσεις σημειώνοντας τι είπατε, κάνετε μια μεγά-λη συζήτηση-απολογισμό για να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε τι έχουμε κάνει στις τρεις συνεδρίες. Κάνουμε κάποιες ερωτήσεις.

o Άλλαξε σε κάτι ο πόνος; � Είναι πάντα εκεί ή όχι; Μήπως εξαφανίστηκε; � Μήπως είναι λιγότερο έντονος; � Έρχεται λιγότερο συχνά; � Προσπαθείτε να δείτε αν ο σωματικός πόνος έχει αλ-

λάξει σε κάτι. � Μπορεί να σας πει «ναι πονάω λιγότερο, αλλά αυτό

δεν είναι αρκετό». Θα ζητήσετε να σας το προσδιορί-σει. «Ναι πονάς λιγότερο αλλά με ποιόν τρόπο;» Μπο-ρεί να σας πει «ναι πονάω ακόμα αλλά μπορώ να το αντέξω καλύτερα». Για να δούμε με ποιόν τρόπο εξε-λίχθηκε ο πόνος.

o Το δεύτερο γενικό στοιχείο είναι η ζωτικότητα και ο ύπνος. � Αισθάνεται λιγότερο κουρασμένος; � Κοιμάται καλύτερα; � Τον ξεκουράζει ο ύπνος; � Όταν ξυπνάει αισθάνεται καλύτερα; � Ήταν καλός ο ύπνος;

o Ψυχική κατάσταση � Ρωτάμε αν αισθάνεται ότι έχει αλλάξει κάτι στην ψυχι-

κή του κατάσταση. � Λιγότερο άγχος; � Μεγαλύτερη ηρεμία; � Λιγότερη ένταση; � Λιγότερος εκνευρισμός. Μην μπαίνετε σε περίπλοκα

πράγματα, οι άνθρωποι το συνηθίζουν. Κάντε τα απλά. � Αν είχαμε βίαιες συγκινησιακές αντιδράσεις, αν ελατ-

τώθηκαν. o Κοινωνική ζωή

� Ρωτάμε αν άλλαξε κάτι στην κοινωνική ζωή.


_______________________________________________________________________________________________________


� Αν έχει αλλαγές στην επικοινωνία � Αν αισθάνεται πιο ικανός να ακούει τους άλλους. � Αν αισθάνεται άνετα όταν είναι με άλλους, όπως π.χ.

στη δουλειά. � Αν αυτές οι θεραπείες είχαν αποτέλεσμα στην εν γένει

κοινωνική του ζωή. Μπορεί να πει «στο σπίτι είμαι πιο άνετα με τα παιδιά μου, αισθάνομαι πιο άνετα μαζί τους». Αυτό που λέγαμε είναι ότι πολλές φορές ο θε-ραπευόμενος έρχεται και λέει ότι έχει την τάση να απομονώνεται. Αυτό έχει αντίκτυπο στις σχέσεις.

o Σχέση με τον εαυτό. � Πώς αισθάνεται τον εαυτό του, πώς τον αντιλαμβάνε-

ται. � Προσπαθούμε να αξιολογήσουμε την αυτοεκτίμηση,

τα αισθήματα προσωπικής αξίας, τα αισθήματα προ-σωπικής ταυτότητας.

� Αν αισθάνεται κάποια αλλαγή στη σχέση του με τον εαυτό του. Μπορεί να πει ότι αισθάνεται περισσότερο τον εαυτό του, ότι έχει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση κλπ. αισθάνεται πιο σταθερός. Προσπαθούμε να τα α-ξιολογήσουμε και αυτά.

o Σχέση με το σώμα του. � Πώς αντιλαμβάνεται τη σχέση του με το σώμα του. Έ-

χει αλλάξει κάτι; � Αισθάνεται πιο άνετα με το σώμα του ή όχι; � Σαν το σώμα να είναι πιο ρευστό όχι μαγκωμένο. � Το νιώθει πιο συνολικά. � Νιώθει το σώμα του να έχει βάθος. Το αγαπάει περισ-

σότερο. � Αισθάνεται το σώμα του και το πνεύμα του πιο ενωμέ-

νο, λιγότερο διασπασμένο.

Με αυτόν τον τρόπο κατανοούμε πράγματα επειδή έχουν αλλάξει. Για κάθε κατηγορία που είπαμε βλέπουμε ότι κάποια πράγματα έχουν αλλάξει. Όταν σας μι-λάει για κάτι, πώς ήταν πριν, πώς είναι τώρα τότε κάνουμε συγκρίσεις. Αν πει αισ-θάνομαι ευχαρίστηση στο σώμα μου, αυτό έχει αλλάξει γιατί πριν δεν αισθανόμουν τίποτε. Σας έχει ήδη πει ότι πριν το σώμα του ήταν μέσα στον πόνο και την οδύνη. Τώρα το ευχαριστιέται. Κι αυτό αφορά τον θεραπευόμενο. Μπορεί να αξιολογήσει την αλλαγή. Να δει πώς ήταν πριν και πώς είναι τώρα. Έχει επίγνωση των αλλαγών.

Αφού γίνει και αυτή η συζήτηση με τον θεραπευόμενο, κάνετε μία ανάλυση. Σ’αυτήν την ανάλυση γράφουμε αρκετά απλά ότι κατά την διάρκεια τριών συνεδρι-ών με αυτόν τον θεραπευόμενο παρατηρώ ότι ο πόνος άλλαξε με αυτόν τον τρόπο… άλφα, βήτα, γάμα. Η σχέση με το σώμα του άλλαξε… ένα, δύο, τρία. Γίνεται δηλαδή σύνοψη των συμπερασμάτων της θεραπείας σας. Αυτό που αναδεικνύεται περισσό-τερο σ’αυτόν τον συγκεκριμένο θεραπευόμενο, το πιο σημαντικό είναι ότι είναι πιο ήρεμος. Απλό. Στο κοινωνικό πεδίο π.χ. ο θεραπευόμενος ξαναβρήκε μία δυνατότη-τα να επικοινωνεί. Απλά.


_______________________________________________________________________________________________________


Παρουσίαση μιας κλινικής περίπτωσης, βάλε όνομα, ήρθε για αυτόν τον λό-γο, παρουσίασε αυτήν την ενόχληση. Στο αρχικό ημερολόγιο βρήκαμε αυτό το πλα-ίσιο της ζωής του. Τρεις συνεδρίες. Πού κατηύθυνα τις συνεδρίες. Τι παρατήρησα με τα χέρια μου, τον απολογισμό των αγωγών. Μετά την τρίτη συνεδρία έκανα τον απολογισμό. Να τα αποτελέσματα στον πόνο του. Δεν κατόρθωσα να απομακρύνω τελείως τον πόνο αλλά κάτι άλλαξε. Και είναι καλό να πούμε ότι το να ελαττώσουμε τον πόνο ενός ανθρώπου είναι ένα πολύ καλό αποτέλεσμα. Ας πούμε ότι στο ψυχο-κοινωνικό πεδίο δεν έχει καμία αλλαγή. Καταγράφω, σε μια άλλη περίπτωση, ότι ο τρόπος που έκανα την αγωγή δεν τον βοήθησε. Στον ψυχισμό του παρουσιάζεται πολύ πιο ήρεμος. Λέει ο ίδιος ότι το άγχος που είχε δεν έχει κάποια συμμετοχή στον πόνο. Λέμε δηλαδή, αυτός ήταν, αυτό έκανα, αυτό ήταν το αποτέλεσμα, απλά. Μέ-νοντας σε επαφή με αυτά που είδαμε στην εκπαίδευση: τον πόνο και ολόκληρη αυ-τή τη σφαίρα που επιδρά στον πόνο.

Ξεκινώντας τώρα από την τελική αξιολόγηση των τριών συνεδριών, οραματι-ζόμαστε ποια θα είναι η συνέχεια της θεραπείας. Τι θα προτείνουμε στη συνέχεια της αγωγής. Αυτό θεωρώ ότι είναι αρκετά εύκολο να γίνει, θα σας βάλει πιο σωστά στο επάγγελμα, θα σας διδάξει πώς η συζήτησή σας θα είναι εστιασμένη κλινικά. Και επίσης να μπορείτε να αξιολογήσετε συγκεκριμένα, τα κλινικά αποτελέσματα. Παρότι δεν θα ξανάρθω, σκέφτομαι πόσο ενδιαφέρον θα ήταν να έρθω και να σας ζητήσω κάποια κλινική περίπτωση, τα αποτελέσματα, και τι σκέφτεστε για αυτό που παρουσιάζετε.

Και τώρα θα μιλήσουμε για το μέρος αυτό της εργασίας ανάμεσα στα σεμι-νάρια που θα είναι σε ομάδες. Έχετε ήδη βρει τις ομάδες σας. Η ομαδική εργασία θα γίνει αφού έχετε ήδη το αποτέλεσμα από αυτές τις συνεδρίες, έχετε οργανώσει τα αποτελέσματα, τα έχετε καταγράψει, κάνατε μία μικρή παρουσίαση. Τότε συναν-τιέστε στην ομάδα σας και συσκέπτεστε για τους θεραπευόμενους, για τον πόνο, τι έχετε να παρατηρήσετε για τα αποτελέσματα. Έτσι συναθροίζοντας τα αποτελέσμα-τα έχουμε αμέσως τέσσερις περιπτώσεις πόνου. Κάποια πράγματα θα υπάρχουν στη μία περίπτωση αλλά όχι στην άλλη. Αλλά θα υπάρχουν και κάποια κοινά. Οπότε η εργασία που κάνετε μαζί θα είναι να συνθέσετε τα δεδομένα αυτών των τεσσά-ρων περιπτώσεων. Το συμπέρασμα θα είναι ότι όταν κάνουμε τρεις συνεδρίες χει-ραγωγής που εστιάζονται στην ανακούφιση του πόνου έχουμε αυτά τα αποτελέσ-ματα, σ’αυτούς τους τομείς.

Στην παρουσίαση της ομάδας γράφουμε ένα μικρό σχόλιο για την φύση του πόνου. Σε όλη αυτήν την ιστορία θα διαμεσολαβεί και ο Jean. Οπότε ας τον ακού-σουμε.

Jean: Ένα σημείο που αφορά στην μεθοδολογία, που θέλω να προσθέσω σε

αυτά που είπε ο Κριστιάν, κάθε άτομο που είναι σε αυτήν την ομάδα των τεσσάρων θα κάνει μία μικρή παρουσίαση. Μέσα στην ομάδα κάθε θεραπευτής παρουσιάζει την περίπτωση που έχει καταγράψει. Όλα αυτά που είπαμε και τα αποτελέσματα μέσα σε ένα τέταρτο. Κάθε ομάδα θα γράψει μια αναφορά. Το μέγιστο μήκος είναι 6 σελίδες. Αυτές τις αναφορές θα τις παραδώσει στον Jean. Κάποια στιγμή θα πα-ρουσιαστούν και οι ατομικές.

Christian: Αυτή η εργασία για μένα θα μπορούσε να αποτελεί ένα κλινικό

σημείωμα. Μέσα στην εκπαίδευση στην Γαλλία προσπαθούμε να περιλάβουμε κά-


_______________________________________________________________________________________________________


ποια διαδικασία που αφορά στην κλινική εκπαίδευση. Όταν ένας σπουδαστής κάνει αγωγή σε έναν θεραπευόμενο συνήθως με επίβλεψη από έναν καθηγητή, παρουσι-άζει τον τρόπο που συνόδεψε αυτήν την περίπτωση και ο καθηγητής κάνει κάποιες τροποποιήσεις. Και με αυτόν τον τρόπο ο σπουδαστής μαθαίνει να κάνει μια σωστή κλινική παρουσίαση. Σε μία εκπαίδευση όπως είναι η δική μας δεν έχετε ιατρική κουλτούρα, δεν έχετε εκπαιδευτεί στο πώς κάνετε έναν διάλογο και μία παρουσία-ση κλινικής φύσης. Σ’αυτό το είδος της προσέγγισης που έχει αρκετά ιατρικό χαρακ-τήρα, έχει σημασία να δείτε ότι αυτό θα δώσει κύρος στο πανεπιστημιακό σας πτυ-χίο. Το να έχετε ένα πιστοποιητικό που αξιολογεί την ικανότητα σας να διεκπεραιώ-σετε μια κλινική εξέταση.

Πιστοποιούμε την ικανότητα σας να διεκπεραιώσετε την κλινική πλευρά ε-νός περιστατικού. Όταν παρουσιάσετε την κλινική αξιολόγηση που έχετε κάνει πι-θανότατα να κάνουμε κάποιες διορθώσεις. Π.χ. αν έχουν αξιολογηθεί όλα τα στοι-χεία. Αν έχετε σεβαστεί την μεθοδολογία ή όλα είναι χύμα χωρίς οργάνωση. Εμείς θα χρειαστεί να συζητήσουμε με τον Marc πόσο καιρό θα χρειαστούμε να αξιολο-γήσουμε τις εκθέσεις αυτές επειδή μπαίνει και το ζήτημα της μετάφρασης.

- Αν επιλέξουμε έναν θεραπευόμενο που δεν γνωρίζει για την μέθοδο, πό-

σο πρέπει να του μιλήσουμε για την μέθοδο, με ποιόν τρόπο και πόσο αυτό επηρεάζει την θεραπεία.

Christian: Κάντε αυτό που είναι να κάνετε και καταγράψτε το στην ανάλυση.

Αν π.χ. γράψετε ότι έχετε δυσκολία να του εξηγήσετε, αυτό είναι ένα μέρος της α-νάλυσης που κάνατε για την πρακτική σας. Με αυτόν τον τρόπο θα παρουσιαστούν και τα σημεία όπου έχετε δυσκολίες. Είναι μια δοκιμασία. Δεν θα σας τα πούμε όλα, δεν θα σας πάρουμε από το χεράκι. Θα κανονίσετε εσείς οι ίδιοι να βρείτε πώς θα το κάνετε. Στην αναφορά σας θα καταγράψετε τι σας ήταν εύκολο και τι σας ήταν δύσκολο.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας. - Θα ήθελα να ρωτήσω αν ο θεραπευόμενος είναι κάποιος για τον οποίο

γνωρίζουμε πράγματα για τη ζωή του, αλλά όταν τον ρωτάμε τι του συμ-βαίνει σε διάφορους τομείς της ζωής του, δεν τα αναφέρει γιατί δεν θε-ωρεί ότι σχετίζονται με τον πόνο του. Εμείς μπορούμε παρόλα αυτά, να τα αναφέρουμε και να τα αξιολογήσουμε; Παρατηρώντας τον πώς φέρε-ται στο περιβάλλον του;

Christian: Χρειάζεται να περιγράψουμε τα πλαίσια και όλες τις πληροφορίες. αλλά πρέπει να διευκρινήσεις την πηγή των πληροφοριών και ότι δεν μας τις έδωσε ο ασθενής. Εγώ βέβαια, γενικά μιλώντας, υποστηρίζω εκείνες τις πληροφορίες που έχουν έρθει από τον ίδιο τον ασθενή. Αυτό το επιπλέον μέρος της ανάλυσης που αφορά προσωπικές μου πληροφορίες το βάζω στο τέλος και δεν υποστηρίζω την ερμηνευτική μέθοδο. Μου είπε κάτι και εγώ κάνω μια ερμηνεία. Χρειάζεται να μεί-νουμε σε επαφή με τα πράγματα που ο ίδιος λέει. Αυτό είναι φαινομενολογική α-νάλυση. Πάντα μένουμε στα δεδομένα, στα δεδομένα, στα δεδομένα και αποφεύ-γουμε τις ερμηνείες. Ποια είναι η πραγματικότητα του θεραπευόμενου, αυτό μας ενδιαφέρει. Το επίκεντρο είναι ο θεραπευόμενος και όχι οι δικές μας ερμηνείες.


_______________________________________________________________________________________________________


Πραγματικά δεν ξέρω πόσο θα μπορούσες να χρησιμοποιήσεις αυτές τις πληροφο-ρίες.

- Σαν αντικειμενικές. Π.χ. ξέρουμε ότι ο άνθρωπος έζησε έναν θάνατο. Ή

κάποιος είναι άρρωστος. Σαν γεγονός, τίποτε άλλο.

Christian: Θα τον ρωτήσουμε ούτως ή άλλως ποια είναι η κατάσταση του. Δεν μπορούμε να πούμε εκ των προτέρων ότι επειδή υπάρχει ένα πένθος, ένας τραυματισμός στη ζωή του, αυτό συνδέεται με τον πόνο του. Πρέπει να προσέχουμε πολύ πώς συνδέουμε αιτία και αποτελέσματα. Είναι τελείως άλλο πράγμα να σας πει ο θεραπευόμενος «ξέρεις, την ώρα που μου έκανες αγωγή είδα ότι αυτό που μου συμβαίνει έχει να κάνει με το πένθος μου ή με την δουλειά μου». Σ’αυτήν την περίπτωση είναι ο ίδιος ο ασθενής που μπήκε σ’αυτήν την διαδικασία και κατέληξε σ’αυτό το συμπέρασμα, δεν είστε εσείς που βγάλατε αυτό το συμπέρασμα. Δεν θα πρέπει να μπείτε σε καμιά περίπτωση σε μία λογική να βλέπετε αιτίες και αποτε-λέσματα. Δεν θα τον ρωτήσετε: αυτός ο πόνος με τι συνδέεται στο σπίτι σας; Αν το συνδέει ο ίδιος ο θεραπευόμενος τότε το δέχεστε. Στο τέλος του διαλόγου ρωτάτε αν έχει να προσθέσει κάτι, αν υπάρχει κάτι άλλο που θέλει να πει.

- Θα ήθελα κι εγώ να πω ότι δεν είναι καλό να κάνουμε εμείς τις συνδέσεις

γιατί είναι σαν να του δίνουμε εμείς την κατεύθυνση.

Christian: Δίνουμε τις πληροφορίες αυτές που θα δώσουν την κατεύθυνση. Ζητάμε να μας δώσει πληροφορίες για την αλλαγή που έχει στον πόνο του. Είναι μια ερώτηση που είναι μισάνοιχτη, δεν είναι τελείως ανοικτή. Αν όμως αυτός δεν λέει τίποτε του κάνουμε μια βοηθητική ερώτηση: «δεν ένιωσες χαλάρωση;» Κάντε μικρά σημεία στήριξης στον λόγο για να μπορέσετε να προχωρήσετε.

Διάλειμμα.


_______________________________________________________________________________________________________


Christian: Τώρα θα κάνουμε λίγη παιδαγωγική. Παιδαγωγική μαζί με τον θεραπευόμενο. Θα του μάθουμε πώς να κινείται και πώς να διαχειρίζεται τον πόνο του μέσω της κίνησης.

Άρα τώρα δεν είμαστε στην θέση απλώς να περιθάλψετε τον πόνο του αλλά πώς να του μάθετε να κινείται με τέτοιο τρόπο ώστε να καταπραΰνει τους πόνους του. Να απαλύνει και τις ψυχικές εντάσεις και να ξαναβρεί μια επαφή με τον εαυτό του. Αυτό που θα μάθουμε τώρα είναι πώς ο ίδιος ο θεραπευόμενος θα μάθει να αυτοδιορθώνεται. Όχι από τα δικά σας χέρια. Θα κάνουμε κάτι πολύ απλό. Θα μά-θουμε στον θεραπευόμενο να κινείται σύμφωνα με την φυσιολογία. Και για να ξα-ναπώ αυτό που έλεγα πριν δύο μέρες. Πρέπει να εξηγήσετε στον θεραπευόμενό σας πως όταν κινείται με μία συνοχή αυτό είναι αναλγητικό. Γιατί όταν κινείται σύμφωνα με τους κανόνες της φυσιολογίας δεν δημιουργεί πιέσεις. Δεν δημιουργεί μυϊκές δυσαρμονίες. Συμβαίνει μια ισορροπία ανάμεσα στους συναγωνιστές και ανταγωνιστές μύες και απαιτείται μια ελάχιστη προσπάθεια και αποκτά μια συνολι-κότητα.

Θα κάνουμε λοιπόν μια συνεδρία όπου το σχέδιο σας είναι να τον κάνετε να κινηθεί και να κατανοήσει τους νόμους της κίνησης που είναι οι νόμοι της φυσιολο-γίας. Θα πρέπει βέβαια να μάθει να το κάνει μόνος του. Εσείς θα κοιτάτε αν το κα-ταφέρνει.

Με το ένα χέρι πιάνετε τον έναν ώμο και με το άλλο τον άλλο.

Όσο πιο διαγώνια βρίσκονται τα χέρια σας τόσο πιο καλό μοχλό δημι-ουργείτε. Είστε πιο συνολικοί και γίνεται πιο βαθύ σημείο στήριξης. Στην αρχή ο θεραπευόμενος δεν κινείται καθόλου.

Πρώτη κίνηση: το χέρι από τη μεριά του θεραπευτή κατεβαίνει και το άλλο ανεβαίνει. Στόχος είναι μια κατακόρυφη κίνηση στο βρα-χιόνιο. Από την πλευρά που κατεβαίνει το βραχιόνιο πηγαίνετε να βρείτε την ένταση.

Θα δημιουργήσετε ένα σημείο στήριξης. Η ένταση ανάμεσα στα δυο σας χέρια. Προσαρμόστε το αριστερό

βραχιόνιο και το δεξί. Σημείο στήριξης. Αφήστε τον τόνο να ενεργοποιηθεί. Αν την ώρα που κρατάτε το

σώμα εμφανίζεται μια ένταση και μια χαλάρωση. Πηγαίνετε στην άλλη κατεύθυνση. Τραβάτε το βραχιόνιο μαλακά οδηγώντας μαζί την ωμοπλάτη και

τον λαιμό. Ισορροπείστε τις δύο κινήσεις. Μαλακά. Νιώστε την αντίσταση του όγκου καλά. Έχουμε δουλέψει πολύ με

αυτόν τον όγκο. Σημείο στήριξης. Οι θεραπευόμενοι προσπαθήστε να παρακολουθήσετε τις στάσε-

ις. Παραμείνετε εκεί γιατί υπάρχει μια συσσώρευση. Μια συσσώρε-

υση δύναμης. Νιώστε την απόκριση. Ξαναφεύγουμε. Κρεμαστείτε πάνω από την αντίσταση. Οδηγείστε τον κορμό.


_______________________________________________________________________________________________________


Έχετε ένα χέρι που κατεβαίνει και ένα άλλο που ανεβαίνει. Και αυτό δίνει μια πλάγια κίνηση. Αλλά για να είστε αποτελεσματικοί μην πηγαίνετε σε κυκλική κίνηση.

Μην μπείτε σε κυκλική κίνηση. Θα παραμείνετε σε κίνηση πάνω-κάτω.

Ξαναφεύγουμε. Σε κάθε διαδρομή θα πηγαίνετε ακόμη πιο μακριά. Τώρα αρχίζουνε να συμμετέχουν όλοι οι σπόνδυλοι. Πηγαίνετε τώρα να βρείτε τους οσφυϊκούς σπονδύλους. Πολύ

μαλακά. Νιώστε τώρα ότι ο όμως που ανεβαίνει είναι σαν να εισχωρεί στον θώρακα.

Ακούτε. Οι θεραπευόμενοι μείνετε εκεί. Νιώστε εμπιστοσύνη. Μάθετε να

αφήνεστε με εμπιστοσύνη στα χέρια του θεραπευτή σας. Ξαναφεύγουμε. Μαλακά. Τώρα, στο επόμενο ταξίδι, ο θεραπευόμενος θα αρχίσει να ανα-

λαμβάνει πρωτοβουλίες. Νιώστε ότι μπροστάρης της κίνησης είναι ο ώμος που ανεβαίνει.

Νιώστε ότι η πλάγια κίνηση αρχίζει και εμπλέκεται στην πάνω-κάτω κίνηση των ώμων.

Ο θεραπευτής συνοδεύει το ταξίδι. Οδηγείστε τον θεραπευόμενο στην βραδύτητα. Ο ώμος που ανεβαίνει είναι αυτός που εισάγει την πλάγια μετατόπιση.

Και αρχίστε να κάνετε συνειδητή στον ασθενή την συνολικότητα και την ρευστότητα.

Βρείτε τη θέση σας. Αρχίστε να νιώθετε τη στιγμή που το σώμα σας θα σας οδηγήσει

στην αντίθετη κατεύθυνση. Πολύ γρήγορα θα κάνετε τον θεραπευό-μενο σας να νιώσει ότι μπορεί να αρχίζει να κινείται σύμφωνα με ε-σωτερικά του σημεία αναφοράς. Αντί να νιώθει τη στάση του σώμα-τος του, νιώθει την κίνηση του.

Τώρα αρχίστε να αφήνετε τον θεραπευόμενο σας και κοιτάξτε τον. Καθώς κινείται κοιτάξτε ποιες ζώνες του δεν κινούνται. Θα δώσε-τε μικρές κατευθυντικές κινήσεις ώστε να κινητοποιήσει τα μέρη που δεν κινούνται. κοιτάξτε το κεφάλι και βάλτε το χέρι σας στην κατεύ-θυνση του ώμου που κατεβαίνει. Κοιτάξτε την ποιότητα της κίνησης. Καλέστε τον θεραπευόμενο να βάλει σε κίνηση τους οσφυϊκούς του.

Κοιτάξτε. Βρείτε τη θέση του σώματος σας. Νιώστε το σημείο εξόδου από αυτήν την θέση που θα σας στείλει

στην άλλη πλευρά. Αρχίστε να νιώθετε την βραδύτητα. Την βραδύτητα της κίνησης. Οι θεραπευτές θα προσπαθείτε να είναι όλα εναρμονισμένα. Να

υπάρχει μία συνοχή, μια συνολικότητα, μια ρευστότητα στην κίνηση. Να γίνεται σεβαστός ο χρόνος στις στάσεις και η στιγμή εξόδου από το σημείο στήριξης.


_______________________________________________________________________________________________________


Στο επόμενο σημείο στήριξης ο θεραπευόμενος θα νιώσει το starter και οι θεραπευτές παρατηρώντας τον θα δουν από πού ξεκινά-ει η κίνηση. Από τον ώμο; Από το κεφάλι; Από τους οσφυϊκούς; Θα πρέπει να νιώθετε, να αισθάνεστε την γλώσσα των αρθρώσεων. Δη-λαδή να αρχίσει ο θεραπευόμενος να νιώθει ότι το σώμα του έχει αι-τήματα. Μαθαίνει απλώς να αισθάνεται ότι μπορεί να δεσμεύσει την κίνηση του, να κάνει μια κίνηση που προέρχεται από ένα εσωτερικό του αίτημα. Κάτι που πρέπει εσείς οι θεραπευτές να εξασφαλίσετε εί-ναι ότι η κίνηση δεν θα είναι ποτέ συστηματική. Να κάνετε κάποιες προτάσεις ώστε να εμπλουτίζετε την κίνηση του. Να πηγαίνει λίγο πιο μακριά, πιο γρήγορα, πιο χαλαρά. Θα προσφέρετε νέες πληροφορίες.

Πρέπει να έχει την εντύπωση ο θεραπευόμενος ότι θα βρει τον άξονα του.

Βρείτε το ουδέτερο σημείο σας. Οι θεραπευτές τώρα θα σταθούν όρθιοι. Πρώτα θα τον οδηγήσε-

τε σε κίνηση πάνω κάτω. Βάζουμε στο επίπεδο των ιστών την προς τα επάνω κίνηση. Ο θεραπευόμενος αφυπνίζεται μέσα του στην κίνηση πάνω-κάτω. Μας φαίνεται στον θεραπευόμενο να νιώθει την κίνηση μέσα του.

Σημείο στήριξης. Ακούτε, και ξαναφεύγετε όταν νιώσετε ότι ήρθε η κίνηση προς τα

κάτω. Όσο πιο αργά το κάνετε τόσο πιο πολύ παρασύρετε το εσωτερικό

του θεραπευόμενο. Μπορείτε να οδηγήσετε με λόγια τον θεραπευό-μενο λέγοντάς του : νιώστε ότι τώρα το σώμα σας κατεβαίνει.

Το επόμενο σημείο στήριξης. Οι ιστοί ανεβαίνουν. Ο θεραπευόμενος αρχίζει τώρα να συνοδεύει ο ίδιος την κίνηση. Σημείο στήριξης. Αρχίζετε τώρα να νιώθετε ότι αυτή η κίνηση

προς τα πάνω αρχίζει να κάνει μια καμπύλη στους οσφυϊκούς σας. Περιμένετε ο τόνος να κινητοποιηθεί.

Ξαναφεύγετε. Βρείτε τον ρυθμό. Μπορεί να νιώσετε ότι έχει κάποιο πρόβλημα στην κίνηση προς

τα πάνω ή στην κίνηση προς τα κάτω. Στην επόμενη διαδρομή, το πίσω χέρι θα κάνει ένα σπρώξιμο

προς τα εμπρός ενώ το μπροστινό χέρι ανεβαίνει. Δηλαδή θα βάλετε δύο κινήσεις.

Σημείο στήριξης δύο κινήσεων. Να συνειδητοποιήσει ο θεραπευόμενος ότι έχει δύο κινήσεις την

ίδια στιγμή: μία που ανεβαίνει και μία που πάει προς τα εμπρός. Σημείο στήριξης. Ξανακατεβαίνουμε. Το μπροστινό χέρι θα κατέβει προς τα κάτω και θα εισχωρήσει

προς τα πίσω. Το πίσω χέρι θα κάνει την κάμψη της σπονδυλικής στήλης.

Εισχωρήστε στην αντίσταση.


_______________________________________________________________________________________________________


Ο θεραπευόμενος νιώθει ότι το εσωτερικό της σπονδυλικής του στήλης κάμπτεται. Νιώθει ότι ενώ συνήθως κάνει μια κάμψη του κορ-μού, τώρα κάμπτεται η σπονδυλική του στήλη.

Το πίσω χέρι κατεβαίνει και πάει στο κούφιο μέρος των σπονδύ-λων.

Δεν ξεχνάτε τον συνδυασμό των δύο κινήσεων. Δεν υπάρχει κάποιο χέρι που υπερισχύει του άλλου είναι πολύ

σημαντικό να είστε σε επαφή με τις δύο κινήσεις. Ξαναφεύγετε Το μπροστινό χέρι κατεβαίνει και εισχωρεί στην κοιλιά ενώ συγ-

χρόνως το πίσω χέρι ανεβαίνει και κάμπτει τον κορμό. Πηγαίνετε μακριά, κάντε κάμψη. Περιμένετε. Προσοχή! Νιώστε την στιγμή της ανόρθωσης στην αντίθετη κατεύθυνση. Συνοδεύετε με ορατό τρόπο την Εσωτερική Κίνηση. Το σώμα σας

ξεδιπλώνει την Εσωτερική Κίνηση. Βρείτε την θέση στο σώμα σας. Πρέπει ο θεραπευόμενος να βρει την δική του ένταση και θέση. Ο θε-ραπευόμενος να νιώσει την επιστροφή.

Αρχίστε να βρίσκετε την δική σας κίνηση. Οι θεραπευτές αρχίστε να συνοδεύετε υποστηρίζοντάς τον.

Οι θεραπευόμενοι πηγαίνετε να βρείτε τις ζώνες του εαυτού σας που είναι ακίνητες. Θα πρέπει να μπορείτε να το κάνετε αυτό.

Οι θεραπευτές κλείστε τα μάτια και αρχίστε να ανιχνεύετε τις ζώ-νες που είναι ακίνητες.

Νιώστε οι θεραπευόμενοι τις καμπύλες της σπονδυλικής σας στή-λης.

Όταν έχουμε κίνηση προς τα πάνω μπορείτε να εισπνεύσετε. Στοπ και περιμένετε την επιστροφή. Νιώστε την χαλάρωση και ξαναφεύγετε. Νιώστε αν οι οσφυϊκοί σας χαλάρωσαν, γευτείτε την χαλάρωση.

σκεφτείτε την ρευστότητα της κίνησης οι θεραπευόμενοι που αρχίζο-υν να νιώθουν ικανοί να διαχειριστούν την κίνηση τους. Να μην έχουν δυσκολίες. Να νιώθουν την θέση του σώματος τους, να μην πιέζονται.

Κατευθύνετε τους, βοηθώντας απλά να βάλει την προσοχή του εκεί που δεν την έχει. Είναι μάλλον μια κατεύθυνση που του δίνετε παρά μια διόρθωση. Σαν ένας ωρολογοποιός που κάνει μικροδιορθώ-σεις ζητώντας να είναι πιο παρών εκεί… λίγο πιο χαλαρός εδώ… κλπ. να δείτε ποιος είναι ο παράγοντας εκείνος στον οποίο πρέπει να επι-μείνετε λίγο περισσότερο. Είναι η βαρύτητα; Είναι το εύρος;

Το επόμενο στήριξης. Ο θεραπευόμενος βγαίνει από την πάνω-κάτω κίνηση και αρχίζει

από μέσα να βγαίνει η δική του κίνηση. Γλιστρήστε στη δική σας κίνηση. Χωρίς να χάσετε την βραδύτητα

και την συνολικότητα. Οι θεραπευτές αρχίζετε να πιάνετε τα χέρια τους πιάνοντας τους

αγκώνες και κινώντας μέσω των χεριών τον κορμό.


_______________________________________________________________________________________________________


Νιώστε ότι οι αρθρώσεις σας είναι δίοδοι. Αρχίστε να απελευθε-ρώνετε τους αγκώνες… τους ώμους… αλλά βρείτε περάσματα προς τα εκεί. Σαν η κίνηση σας να είναι το ίχνος σας, λες και οι αρθρώσεις προσπαθούν να βρουν πέρασμα και να σας οδηγήσουν στην κίνηση σας.

Και οι δύο αρθρώσεις. Και του θεραπευόμενου και του συνοδού. Οι συνοδοί θα είστε η κίνηση του άλλου, δεν θα την κοιτάτε πια. Βρείτε τον τόπο ενότητας μεταξύ σας. Να αιωρείστε. Πάρτε όσο χρόνο σας χρειάζεται. Νιώστε την πολύτιμη πλευρά της κίνηση σας. Αφήστε την κίνηση να σας οδηγήσει. Νιώστε την ελαφράδα του να στηρίζεται κανείς από την κίνηση

του. Όταν μετακινείστε μέσα στον χώρο να νιώθετε ότι η κίνηση φέρει

την επόμενη κίνηση που πρόκειται να έρθει. Ανακαλύψτε την κινητικότητα σας. Αφήστε αυτήν την ευφυΐα να εκδηλωθεί. Νιώστε ότι η κίνηση σας, σας εκπλήσσει. Είναι η δική σας κίνηση. Βάλτε την γλυκύτητα μέσα σας. Νιώστε τον όγκο. Πολύ μαλακά. Κάθε άρθρωση είναι το ξεδίπλωμα μιας ιστορίας. Νιώστε εμπιστοσύνη. Το σώμα το ίδιο ποτέ δεν σας βάζει σε δύσκολη θέση. Αφήστε το

να κινηθεί, αφήστε το να σας διδάξει. Αφήστε το να εξελιχθεί. Να είστε προσεκτικοί στο πότε ο θεραπευόμενος θέλει να σηκω-

θεί. Να είστε πραγματικό στήριγμα. Ο θεραπευόμενος έχει ανάγκη μια παρουσία. Βοηθήστε τον και

επιτρέψτε του να ξεδιπλώσει το είναι του. Κρατήστε την συνολικότητα, τον όγκο. Κάθε κομμάτι που κινείται

το κάνει μέσα στον συνολικό όγκο. Στηριχθείτε στον χώρο. Μαλακά. Η κίνηση σας είναι η σιωπή. Μαλακά. Αφήστε να μπει μέσα σας η μουσική. Περιμένετε να κα-

ταλάβει όλα σας τα κύτταρα. Αφήστε κάθε νότα να αντηχήσει στην ύλη σας και να δημιουργή-

σει μια νέα κίνηση. Αφήστε την κίνηση να γεννηθεί από τον ήχο μέσα στην ύλη σας. Δώστε την δική σας μορφή. Μια ηχητική φόρμα εν κινήσει. Τώρα

είστε μουσικοί. Νιώστε όλες σας τις ίνες να είναι στο αισθητό. Αιωρείστε. Νιώστε τις μικρές αλλαγές ρευστότητας. Νιώστε πώς διαλύονται οι διάφορες συγκινήσεις. Νιώστε αυτήν την συγκίνηση της ύλης σας. Την συγκίνηση του

βάθους. Μια γλυκιά συγκίνηση που ο χρόνος της διαρκεί μια στιγμή.


_______________________________________________________________________________________________________


Οι αρθρώσεις σας γίνονται η έκφραση της αυθεντικής αυτής συγ-κίνησης.

Αφήστε να υπάρξει μια διαφάνεια από μέσα προς τα έξω. Δεν υπάρχει πια απόσταση ανάμεσα στην συγκίνηση, το συναίσ-

θημα και την κίνηση σας. Νιώστε αυτήν την γλυκιά αυθεντικότητα. Νιώστε πώς το σώμα είναι ευτυχισμένο! Επειδή έχει βρει αυτήν την γλώσσα… αυτήν την αθωότητα… την

γλυκύτητα… την γενναιοδωρία… την αγάπη. Τροφοδοτείστε τον ίδιο σας τον εαυτό. Η κίνηση δεν είναι κάτι εξαντλητικό. Σας ενοποιεί. Μας κάνει να συναντήσουμε το βάθος μας. Ακόμα και το πρόσωπο συμμετέχει σ’αυτήν την κίνηση. Βάλτε και

το κεφάλι που σταματάει να κοιτάζει. Αφήστε το κεφάλι σας να βυ-θιστεί μέσα στην κίνηση.

Μην σκέπτεστε πια. Μεγαλώστε. Νιώστε το εύρος όλων των αρθρώσεων και όλων των κοιλοτήτων. Πολύ μαλακά νιώστε ότι τελειώνουμε. Βρείτε το δικό σας τέλος. Μην διακόψετε, όλα θα επανέλθουν σε μία θέση ισορροπίας. Βρείτε τη στάση σας. Την στάση που είναι αναπαυτική. Την στάση παρουσίας. Μπορεί να τελειώσει η κίνηση με την κίνηση ενός δακτύλου. Τώρα εκτιμήστε την σιωπή. Η κίνηση συνεχίζει και με κλειστά τα μάτια. Η κίνηση είναι απλώς η έκφραση μιας άλλης συνεχόμενης κίνη-

σης. Σαν διαμέσου της κίνησης και της βραδύτητας να γλιστράμε κά-ποια συγκεκριμένη στιγμή στο νόημα της ζωής μας. Σαν να έχουμε συναντήσει το ρεύμα της ζωής. Έχουμε συναντηθεί με την πηγή. Την πηγή της ζωής μας.

(Μικρό διάλειμμα). - Στην δια χειρός συνοδεία, μόλις έχω αίσθηση στροφικής κίνησης, σε μία

κίνηση αντίθετων γραμμικών, μπαίνω κατ’ευθείαν στην κάθετη κίνηση, δηλαδή στην τρίτη διάσταση για να αποκτήσω μεγαλύτερη συνολικότητα. Τώρα στις οδηγίες που μας δώσατε, αρχικά μας είπατε να μην μπούμε αμέσως στην στροφική κίνηση. Γιατί;

Christian: Είναι μια στρατηγική. Μια στρατηγική τόσο παιδαγωγική όσο και

θεραπευτική. Όταν κάνεις μια κυκλική κίνηση είναι πολύ δύσκολο να βρεις σημείο στήριξης. Ενώ αν κάνεις πάνω-κάτω δημιουργείς ένα σημείο στήριξης. Για παρά-


_______________________________________________________________________________________________________


δειγμα, θέλω να διορθώσω την κίνηση της πλάγιας κλίσης, θα κάνω μία κίνηση επά-νω, μία κίνηση κάτω αλλά γίνεται και μία κίνηση εγκάρσια. Όταν κάνετε λοιπόν κί-νηση βλέπουμε ότι δεν πρέπει να τον βάλουμε κατ’ευθείαν σε μία κυκλική κίνηση αλλά πρώτα θα του μάθουμε να κινείται γύρω από την γραμμικότητα των κινήσεων του γιατί αυτό είναι που είναι διαταραγμένο και δημιουργεί τους πόνους. Γιατί, από την στιγμή που κάνω μια κίνηση ξεκινώντας από την γραμμική κίνηση τροποποιούμε τον τρόπο που γίνεται μια κίνηση. Αλλάζουμε την κινησιολογία. Είναι δηλαδή μια τεχνική αντιπερισπασμού στις κινητικές μας συνήθειες και δημιουργεί ακόμα και στο επίπεδο της πλαστικότητας του εγκεφάλου καινούργια σχήματα. Αν κάποιος θε-ραπευόμενος σ’αυτήν την κίνηση πονάει δεν μπορεί να κάνει την πλάγια κλίση όταν κάνει την κίνηση πάνω-κάτω. Τον αποσπάτε από το πρόβλημα. Αυτό είναι που θε-ραπεύει.

- Εκτός αν δεν είχε καταλάβει την οδηγία κατά την διάρκεια της κίνησης.

Εγώ κατάλαβα στην άσκηση ότι όταν έρχεται η εγκάρσια κίνηση, όχι αυτή που προκαλώ εγώ, κατάλαβα ότι πρέπει να την περιορίσουμε και να πα-ραμείνουμε στην κατακόρυφη κίνηση.

Christian: Το σημαντικό είναι η βασική αρχή. Για παράδειγμα στην περίπ-

τωση του πόνου, όταν κάνετε κάποιον να κινηθεί με βραδύτητα σε σχέση με την γραμμική κίνηση τροποποιείτε όλο του το σχήμα. Είναι μια στρατηγική για να βγει ο άνθρωπος από την μέχρι τότε κινητική του συμπεριφορά η οποία αυτή είναι που έ-χει προκαλέσει τους σωματικούς πόνους. Γιατί κινείται συστηματικά με έναν τέτοιο τρόπο που τον κάνε να πονάει. Δηλαδή πρέπει να δείξουμε στον θεραπευόμενο ότι η απάντηση στο πρόβλημα του δεν είναι παλέψει ενάντια στον πόνο αφαιρώντας κάποιες κινήσεις αλλά να τον κάνουμε να κατανοήσει ότι έχει πάρα πολλές δυνατό-τητες κινητικές που δεν τις έχει εξερευνήσει. Η ιδιαιτερότητα είναι να του ζητήσεις να κάνει αλληλουχίες κίνησης που μέχρι τότε δεν τις είχε ποτέ εξερευνήσει. Όταν κινητοποιούμε αυτές τις δυνατότητες το πρόβλημα λύνεται. Στην κίνηση ισχύει ότι και στην ψυχολογική συνοδεία. Προσπαθούμε να ρυθμίσουμε το πρόβλημα. Αυτό που ζητάει ο θεραπευτής από τον θεραπευόμενο είναι να εξερευνήσει καινούργιες δυνατότητες που έχει. Αυτό δίνει απαντήσεις.

Αυτό που προσπάθησα πριν να κάνουμε είναι να μπορέσουμε να περάσου-

με από την κίνηση στην έκφραση. Αλλά υπάρχουν και παθολογίες αρθρώσεων που έχουν αντίκτυπο στην εκφραστικότητα. Προσπαθούμε να μάθουμε στον θεραπευό-μενο να λέει με το σώμα του αυτό που δεν μπορεί να λέει με λέξεις. Αν μπορέσει να το πει με το σώμα του θα μπορέσει να το πει και με λέξεις, κατά την γνώμη μας. Έχε-τε δει πως όταν κινούμαστε σ’αυτό το βάθος προσπαθούμε η εξωτερική κίνηση να είναι μια αυθεντική έκφραση αυτού που νιώθουμε μέσα μας. Κι αυτός είναι ένας τρόπος συντονισμού. Να μάθει κανείς να εκφράζει με αυθεντικό τρόπο αυτό που αισθάνεται. Είναι ένας τρόπος να θέσεις τον άνθρωπο σε πρώτο πρόσωπο. Αν ο άν-θρωπος κινείται και η κίνηση του είναι εκεί και αυτός είναι αλλού τότε έχει έναν κα-νό συντονισμό ανάμεσα στο μέσα του και στο έξω του. Και δεν έχει, σε κάποιο σημε-ίο, πρόσβαση στο εσωτερικό του αίσθημα. Ή αντίθετα έχει πρόσβαση αλλά δεν μπο-ρεί να το εκφράσει. Η εκδήλωση προς τα έξω το παραμορφώνει ή το «μεταφράζει». Λέει κάτι αλλά δεν παρουσιάζει τα πράγματα όπως είναι. Όταν κάνετε αυτό για πα-


_______________________________________________________________________________________________________


ράδειγμα (δείχνει) νιώθετε τι είναι το καλό, το όμορφο και όχι αυτό… Αλλά αυτό που έχει σημασία είναι, αυτό που εκφράζει η φόρμα να είναι αυθεντικά αυτό που είναι μέσα μας. Το σώμα υποφέρει πρωτίστως όταν δεν έχει αυθεντικότητα. Όταν δεν αφήνεται το άτομο να δείξει την αυθεντικότητα του. Τότε το σώμα υποφέρει.

Για να τελειώσουμε, δεν έχουμε τον χρόνο να μπούμε πιο βαθιά, αλλά σ’αυτό το επίπεδο είμαστε στο επίπεδο της ψυχολογίας. Η κίνηση γίνεται το πέρασ-μα από την εσωτερικότητα στην εξωτερίκευση που προετοιμάζει την έκφραση δια λόγου. Είναι μια τεχνική που προετοιμάζει τον συντονισμό αυτού που αισθανόμαστε με την εξωτερική έκφραση. Το νιώθετε, ότι το δυνατό αίσθημα ήταν να είστε αυθεν-τικοί και όχι απλά να κινηθείτε. Η κίνηση μπορεί να είναι πολύ όμορφη, αλλά άδεια. Και κάποιος μπορεί να κάνει πολύ ωραίο λόγο, να εξηγήσει το πρόβλημα του πολύ καλά αλλά να μην σας κάνει τίποτε αυτό αν δεν είναι αυθεντικό. Ενώ είναι άνθρωποι που σας ακουμπάνε με την αυθεντικότητα τους. Αυτό που δουλέψαμε είναι η αυ-θεντικότητα σε σχέση με τον ίδιο μας τον εαυτό. Μπορώ να είμαι αυθεντικός με μέ-να ή υπάρχει μια απόσταση ανάμεσα σ’αυτό που δείχνω και σ’αυτό που ζω; Μετά έρχεται η αυθεντικότητα σε σχέση με τους άλλους. Αλλά αυτό που είναι πολύ ση-μαντικό για μας, το πρώτο που προσεγγίζουμε, είναι ότι άσχετα με το αν κάποιος είναι αυθεντικός με τους άλλους, μπορεί να έχει χάσει την αυθεντικότητα με τον εα-υτό του. Και αυτό είναι ένα αίτιο σωματοποίησης. Βλέπετε την σύνδεση;

- Ένιωσα κατά την διάρκεια της κίνησης να βρίσκομαι σε ένα καινούργιο

επίπεδο αυθεντικότητας. Τώρα που μιλούσατε κατάλαβα ότι τις στιγμές που βρισκόμουνα σ’αυτό το επίπεδο η συνείδηση μου ήταν πολύ πιο απ-λωμένη και πολύ μικρότερη η συνειδητότητα (;) μου. Η ερμηνεία που έ-δωσα είναι ότι πρόκειται για συνάντηση με κάτι καινούργιο………….

Christian: Θα ήθελα να απαντήσω σ’αυτό. Τι μας λέει; Μου μαθαίνει κάτι καθώς λέει αυτό. Όταν κάτι είναι αυθεντικό μας μαθαίνει πάντα κάτι. Είναι χαρακ-τηριστικό της αυθεντικότητας. Είναι ότι σας αγγίζει. Δεν σας αφήνει αδιάφορους. Αυτό που λέει είναι ότι όταν συναντάει την αυθεντικότητα και αυτό δίνει μια διεύ-ρυνση στην συνείδηση της, αν κατάλαβα καλά, την ίδια στιγμή αυτός ο χώρος είναι μια στιγμή. Και αυτό που μας λέει είναι ότι δεν υπάρχει αυθεντικότητα χωρίς την αμεσότητα. Το εδώ και τώρα. Η αυθεντικότητα δεν είναι κάτι που διαρκεί. Είναι μια στιγμή. Αυτό το βρήκα πολύ ενδιαφέρον. Το είδες πολύ καλά. Βλέπουμε ότι έχει κά-νει ήδη μια ανάλυση και έχει μια διαύγεια στο κέντρο της εμπειρίας της. Αυτό που είναι απίστευτο είναι ότι κάνει μια τέτοια περιγραφή της εμπειρίας της σαν να βρισ-κόταν μέσα σ’αυτήν. Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι κατά την διάρκεια της εμ-πειρίας έχουμε συγχρόνως το υποκείμενο που δρα, το υποκείμενο που αισθάνεται και το υποκείμενο που σκέφτεται. Μπορούμε να βρεθούμε συγχρόνως στην εμπει-ρία και την ίδια στιγμή που την βιώνουμε την κατανοούμε σε πραγματικό χρόνο. Αυ-τή είναι η εξειδίκευσή μας. Γι αυτό λέω ότι είναι πάντα ένας λεκτικός τρόπος, ένα είδος έκφρασης δια του λόγου που δεν εμφανίζεται σε καμιά άλλη μορφή εμπειρίας γιατί οι συνθήκες εμπειρίας που δημιουργούνται γεννούν κάτι το πολύ ιδιαίτερο. αν έχετε μια άλλη εμπειρία θα γεννηθεί κάτι άλλο. Ποτέ το ίδιο. Γι αυτό δεν μπορεί να συνοδεύσει ένας ψυχολόγος γιατί δεν καταλαβαίνει τίποτε. Εγώ την κατανοώ τι λέει γιατί το έχω. Μου μιλάει για κάτι που το έχω βιώσει. Είμαστε στο ίδιο πεδίο.


_______________________________________________________________________________________________________


Θα κάνουμε μια κίνηση για την ευχαρίστηση μας, για να αποχωριστούμε. Το ένα χέρι στον ώμο και το άλλο αγκαλιάζει τον συνεργάτη μας. Υπάρχει ένα χέρι που οδηγεί και βρείτε ένα σημείο ουδέτερο και κάντε ένα

σημείο στήριξης. Υπάρχει ένα σημείο στήριξης της αίθουσας. Μέσα σ’αυτήν την σιωπή και την κίνηση στην αίθουσα, θα ανεβάσετε τον

ώμο που είναι από την δική σας μεριά και θα κατεβάσετε τον άλλον παραμένοντας στον όγκο της αίθουσας και θα κάνετε ένα σημείο στήριξης.

Μείνετε σε επαφή με την συνολικότητα της αίθουσας. Πηγαίνετε να ψάξετε την αντίσταση του ώμου. Ο θεραπευόμενος νιώθει

σαν να τον τραβάνε. Προσοχή στο σημείο στήριξης θα γίνει μια αφομοίωση της κίνησης στην ύ-

λη. Να βρούμε την ίδια ποιότητα που έχουμε στον διαλογισμό. Το σημείο στήριξης δημιουργεί να είδος πληρότητας. Σαν να πληροί η κίνηση την ύλη.

Ξαναφεύγετε. Ο βραχίονας σας χρησιμεύει μόνο για βρείτε τον όγκο του κορμού αλλά πα-

ραμείνετε κυρίως γραμμικοί. Εισχωρήστε στην αντίσταση του όγκου. Νιώστε ότι παρασύρετε ολόκληρο τον κορμό και την σπονδυλική στήλη. Σημείο στήριξης, όπου ο θεραπευόμενος νιώθει ότι αυτό το σημείο στήρι-

ξης προκαλεί μέσα του μια κίνηση που καταλαμβάνει όλη του την ύλη. Κάντε ένα σημείο στήριξης όπως στον διαλογισμό.

Η κίνηση αφομοιώνεται σιγά-σιγά στην ύλη. Ξαναφεύγετε. Πηγαίνετε τώρα να βρείτε τους θωρακικούς. Μην πιέζετε πολύ. Με μία μόνο περιοχή του σώματος θα βρείτε μία συνολικότητα, ένα μεγάλο

εύρος. Νιώστε τις ζώνες που τραβάνε τον όγκο. Αυτό το κάνουν τα ακίνητα μέρη. Ακούστε τα λιωσίματα που γίνονται σε απόσταση από αυτές τις ακίνητες

ζώνες. Νιώστε την επιστροφή. Οδηγείστε τα όλα στην άλλη κατεύθυνση. Ψάξτε τους οσφυϊκούς τώρα. Κερδίστε σε εύρος. Βάλτε κι άλλες ζώνες μέσα στην κίνηση. Νιώστε το χέρι που οδηγεί μέσα στις ακινησίες του εαυτού σας. Η πάνω-κάτω κίνηση σας εξασφαλίζει τον όγκο και την συνολικότητα της κί-

νησης. Γευτείτε αυτήν την διορθωμένη στάση. Την στάση που διορθώνει. Ξαναφεύγετε. Τώρα ο ίδιος ο θεραπευόμενος παίρνει την σκυτάλη. Όχι απότομα. Σαν να

γίνεται μια ομαλή μεταβίβαση. Συνοδεύστε τον. Οι θεραπευόμενοι να βρείτε την κίνησης σας, την ταχύτητα σας. Βρείτε την

δική σας αντίσταση που σας κάνει να ακουμπήσετε στην εσωτερικότητα σας. Σημείο στήριξης. Περιμένετε. Χαλαρώστε στο σημείο στήριξης και νιώστε τον όγκο που επανέρχεται.


_______________________________________________________________________________________________________


Όταν το σώμα σας μετακινείται είναι σαν να μεταφέρετε όλον αυτόν τον όγκο.

Πηγαίνετε πιο μακριά από την άλλη πλευρά. Πιο μακριά. Βλέπουμε τους αυχενικούς που κάνουν πλάγια κλίση. Δεν είναι μόνο οι ώμοι αλλά και οι οσφυϊκοί που κάνουν πλάγια κλίση. πη-

γαίνετε να βρείτε τους οσφυϊκούς. Νιώστε το ανασήκωμα ολόκληρου του σώματος σας. Κρατήστε τώρα το ένα χέρι στον ώμο και το άλλο στο κρανίο κάνοντας το

κεφάλι να ακολουθήσει από την μεριά που γίνεται η πλάγια κλίση. Οδηγείστε στην συνολικότητα και το κεφάλι. Πρέπει να νιώσει ο θεραπευό-

μενος ότι το κεφάλι του ακολουθεί το σώμα του. Νιώστε οι θερπαευόμενοι το σύνδεσμο ανάμεσα στο κεφάλι και στο σώμα

σας. Δεν είναι ότι το σώμα οδηγεί το κεφάλι ή το αντίθετο αλλά και τα δυο πάνε μα-ζί.

Οι ώμοι. Νιώστε το κεφάλι χαλαρό και αφήστε να πέσει το βάρος του. Όλα να είναι χαλαρά. Νιώστε ότι όλο και λιγότερη δύναμη χρειάζεστε. Νιώστε ότι υπάρ-χει μια δύναμη που σας ανυψώνει. Η κίνηση δεν φεύγει από το κεφάλι σας αλλά από το σώμα σας. Σκεφτείτε το αυτό.

Ο θεραπευόμενος πρέπει να νιώσει ότι αντί να βάλει δύναμη περιμένει την όρθωση από τα μέσα του.

Τώρα βρείτε την κίνηση που έχει το κεφάλι. Οι θεραπευτές βοηθάνε να βρεθεί η κίνηση που έχει το κεφάλι. Βρείτε αυτό

το πέρασμα. Το κεφάλι μπορεί να πάει μπροστά. Μάθετε του να χαλαρώνει το κεφάλι. Πολύ αργά αυτό το κεφάλι αρχίζει να απελευθερώνεται μαλακά. Αργά-αργά θα δούμε ότι κεφάλι χαλαρώνει. Τώρα πρέπει να προσέξετε τις οδηγίες που θα του δώσετε ώστε η κίνηση

του να εμπλουτιστεί. Αν συνεχίζει να κάνει συνεχώς την ίδια κίνηση δώστε του μια άλλη κατεύ-

θυνση. Αν κάνει συνεχώς το ίδιο εύρος ζητήστε του να πάει πιο μακριά. Αν είναι συ-νεχώς στην ίδια ταχύτητα να το κάνετε να είναι πιο ρευστό. Αν είναι πολύ σφιγμένος να χαλαρώσει.

Πολύ μαλακά. Οι θεραπευόμενοι βρείτε την κίνηση του κεφαλιού σας. Βρείτε τα δικά σας

περάσματα. Βρείτε την σφαιρικότητα του κεφαλιού, το γλίστρημα, την χαλάρωση, τα σημεία στήριξης.

Βρείτε την δική σας κίνηση. Μάθετε στον θεραπευόμενο να μην δημιουργεί δυσκολίες στον ίδιο του τον

εαυτό. Οι θεραπευόμενοι νιώστε ότι μπορείτε να διαχειριστείτε την κίνηση σας, μπορείτε να την ρυθμίσετε.

Τώρα το κεφάλι θα οδηγεί το σώμα. Πολύ αργά. Το κεφάλι θα είναι ο starter κάθε κίνησης για τον κορμό, την σπονδυλική

στήλη. Κάθε κίνηση του κεφαλιού να παρασύρει και την σπονδυλική στήλη. Πολύ μαλακά. Τώρα οι θεραπευτές δεν αγγίζετε τον θεραπευόμενο. Κλείστε τα μάτια και

μπείτε στην κίνηση σας προσπαθώντας να ακολουθήσετε την κίνηση του θεραπευό-


_______________________________________________________________________________________________________


μενου. Με κλειστά μάτια, πολύ μαλακά. Προσπαθήστε να μπείτε στην αντήχηση αυ-τής της κίνησης και βρείτε τον κοινό τόπο.

Χωρίς να αγγίζεστε. Υπάρχουν στιγμές συνάντησης. Στιγμές που κάνετε σημείο στήριξης. Αλλά νιώθετε ότι κάπου είσαστε μαζί. Τώρα, αρχίστε με το κεφάλι σας να εκφράζετε αυτό που νιώθετε. Να νιώθε-

τε ότι η κίνηση είναι μόνο μία έκφραση, η προέκταση αυτού που νιώθετε μέσα σας. Μπορεί να είναι το εύρος, μπορεί να είναι η γλυκύτητα.

Κάντε την κίνηση ένα μέσον που να μπορεί να δείξει αυτό που νιώθετε και όχι ένα μέσον για να πράξετε.

Μπείτε σε έκφραση σε σχέση με την αντήχηση του διπλανού σας. Νιώστε ότι η κίνηση του άλλου με κλειστά μάτια σας αγγίζει σαν μια παρουσία.

Μπορείτε να ανοίξετε τα χέρια. Μόνο για να μεγαλώσουν τον όγκο. Τα χέ-ρια δεν κινούνται ακριβώς, ξεδιπλώνονται. Είναι εκεί μόνο για να συνοδεύσουν την κίνηση που ξεδιπλώνεται.

Η κίνηση απλώς προεκτείνει το εσωτερικό. Χωρίς να το εγκαταλείπει. Η κίνηση επανέρχεται προς τα μέσα χωρίς να το αφήνει. Νιώστε αυτήν την κίνηση που απλώνει και ξαναμαζεύει. Σύγκλιση-απόκλιση. Είναι η έκφραση ενός εσωτερικού που θέλει να πλατύ-

νει, να ανοίξει, να προσφερθεί και να γίνει αποδεκτό. Μπείτε σε αυτήν την φάση υποδοχής που υπάρχει μέσα σας. Προσφερθείτε

στη ζωή σας. Προσφερθείτε στη ζωή του άλλου. Αποδεχτείτε την δική σας ζωή. Ύστερα από αυτήν την υποδοχή εκδηλώνεται η διάθεση να ανοίξετε. Ξαναβρείτε αυτήν την χαρά του να ανοίξεις και να υποδεχτείς. Να μην είσαι

μόνος πια. Αλλά νιώστε τον κοινό τόπο με την ομάδα, με τον καθένα. Βρείτε τον ιστό στον οποίο είμαστε όλοι μαζί. Και νιώστε ότι η κίνηση σας έρχεται να χαϊδέψει την κίνηση των άλλων. Και όταν κάνετε μια κίνηση, προσφέρετε κάτι σε κάποιον. Αφήσ-τε να σας ακουμπήσει, να σας σηκώσει κάποιος από την ομάδα. Αφήστε την κίνηση σας να πάει προς κάποιον. Σε μια συνάντηση.

Το σημείο στήριξης θα είναι το σημείο συνάντησης. Έχετε την αίσθηση ότι αγγίζετε. Νιώστε σαν να σας αγγίζουν επίσης. Νιώστε την τονικότητα του άλλου. Νιώστε το βάθος του άλλου. Να συγκινείτε και να σας συγκινούν. Να αγγίζετε και να σας αγγίζουν. Μπείτε μέσα στην γλυκιά μελαγχολία. Νιώστε ότι όλα είναι πιθανά στην κίνηση σας και των άλλων και ότι η κίνη-

ση σας τροφοδοτεί τον άλλον. Νιώστε ότι η ομάδα σας παρέχει μια ασφάλεια. Είναι ένα σημείο στήριξης για σας. Μείνετε σιωπηλοί. Συνεχίστε αν σας χρειάζεται.


_______________________________________________________________________________________________________


Νιώστε την ισορροπία της ομάδας. Αποτελεί τον κοινό τόπο. Αυτόν τον τόπο που ο καθένας μπορεί να αντι-

ληφθεί. Τον αντιλαμβάνεται ο καθένας και όλοι μαζί συγχρόνως. Βρείτε αυτόν τον τόπο που μπορεί να είναι παρών για όλους και μπορεί να

υπάρχει εκεί προσοχή για τον καθένα. Νιώστε ότι αυτό σας συγκινεί. Αυτός ο κοινός ιστός. Μπορούμε να τροφοδοτήσουμε αυτόν τον κοινό τόπο. Να τον θρέψουμε.

Όσο πιο πολύ τον τροφοδοτούμε τόσο θρέφεται ο καθένας από μας. Προσπαθήστε να δουλέψετε με αυτόν τον δεσμό. Πολύ καλά, ευχαριστώ. Πέρασα πολύ ωραία. Ήρθα πολύ κουρασμένος και φεύγω σε πολύ καλή φόρμα. Αυτό φαίνεται.

Το λεξιλόγιο μου απόκτησε μερικές ελληνικές λέξεις. Αυτές τις μέρες μου δώσατε τροφή. Ήθελα να ευχαριστήσω τους διερμηνείς

για την δουλειά. Δεν έχω συνηθίσει να δουλεύω με διερμηνείς και ίσως να μην βοή-θησα πολύ. Ευχαριστώ για την προσπάθεια που κάνατε να με ανεχτείτε. Ευχαριστώ τους οργανωτές. Τον Jean που συμμετείχε και με στήριξε σε αυτό το σεμινάριο. Την Άσπα και τον Κώστα που με υποδέχτηκαν και με φιλοξένησαν και με στήριξαν και εκτός μαθήματος. Πήγα και είδα την Ακρόπολη που είναι πολύ ωραία. Βρήκα πολύ όμορφη την Αθήνα.

Προσπάθησα να κάνω σε πολύ λίγο χρόνο κάτι που ήταν αδύνατον να γίνει σε τόσο λίγο χρόνο. Προσπάθησα να δώσω μερικά στοιχεία στα χέρια σας μόνο. έχε-τε μία ποιότητα στα χέρια αλλά προσπάθησα να σας δώσω μερικά στοιχεία ώστε να μπορείτε να στοχεύσετε σε ένα θέμα. Να μπορέσετε με το άγγιγμα σας να διαχειρισ-τείτε το κεφάλαιο ζωτικότητας που σας προσφέρεται στα χέρια. Να μπορέσετε να αξιολογήσετε τις δυνάμεις που είναι παρούσες σε ένα σώμα. Να μπορείτε να πάτε προς μια ακινησία όταν υπάρχει εσωτερική δύναμη. Γι αυτό επέμεινα να πηγαίνετε προς τη μεριά όπου εκεί υπάρχει μεγαλύτερη ζωτικότητα ώστε αυτό να σας δίνει δύναμη να κινηθείτε προς την πλευρά της ακινησίας καλύτερα. Επέμεινα πάρα πολύ στο σημείο στήριξης γιατί είναι ένας χρόνος πολύ σημαντικός, ειδικά στην θεραπεία του πόνου είναι το πιο σημαντικό στοιχείο. Γιατί με το σημείο στήριξης μπαίνουμε συγχρόνως τόσο στον σωματικό πόνο όσο και στον ψυχικό πόνο. Κυρίως επέμενα στον τόπο όπου, μέσω του σημείου στήριξης, βρίσκουμε τη σύνδεση ανάμεσα στον ψυχισμό και το σώμα.

Δεν είχα χρόνο να κάνω όλα αυτά που ήθελα με την κίνηση αλλά ξέρω ότι βγήκα από δύο σεμινάρια κίνησης και ξέρω ότι έχετε καταλάβει αρκετά καλά την κίνηση και μπορείτε να βοηθήσετε τον θεραπευόμενο να πονάει λιγότερο και είναι λιγότερο θύμα αυτής της κατάστασης. Μέσω της ενδοσκόπησης και της κίνησης έχε-τε τα απαραίτητα μέσα να δράσετε πάνω στον ίδιο τον πόνο όταν είναι σωματικός, δίνοντας αυτήν την συνοχή στις κινήσεις. Επίσης η ενδοσκόπηση είναι ένα μέσον, κατά την γνώμη μου, που μπορούμε να δράσουμε στον ψυχισμό του ανθρώπου. Ε-πέμεινα ότι μέσα μας υπάρχει ένας τόπος που είναι προστατευμένος από την ψυχι-κή οδύνη και μπορεί να είναι ο τόπος όπου τα βάσανα και οι οδύνες απαλύνονται.


_______________________________________________________________________________________________________


Ζητώ συγγνώμη για το κείμενο που σας έδωσα γιατί ήταν ίσως λίγο δύσκο-λο για σας. Δεν νομίζω να σας έχει δημιουργήσει πολύ στρες. Ξαναδιαβάστε το ήρε-μα και νομίζω ότι μετά το μάθημα θα σας φανεί πιο εύκολο. Σε σχέση με το θεωρη-τικό μέρος του μαθήματος αν φτάσουμε σε μία καλύτερη κατανόηση της σχέσης α-νάμεσα στον ψυχικό και σωματικό πόνο αυτό είναι ήδη καλό. Βέβαια πάντα υπάρ-χουν πράγματα για να εμβαθύνει κανείς και συνεχώς να μαθαίνει περισσότερα, αλ-λά μείναμε στο πρόγραμμα να γίνουν όλα αυτά σε 4 μέρες.

Ακόμα ένα ευχαριστώ και καλή τύχη στη συνέχεια.


_______________________________________________________________________________________________________


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι


_______________________________________________________________________________________________________


(http://en.wikipedia.org/wiki/Gate_control_theory_of_pain)

The gate control theory of pain, put forward by Ronald Melzack (a Canadian psychologist) and Patrick David Wall (a British physician) in 1962,

[1] and again in 1965,

[2] is the idea that the perception of physical pain is not a direct

result of activation of nociceptors, but instead is modulated by interaction between different neurons, both pain-transmitting and non-pain-transmitting. The theory asserts that activation of nerves that do not transmit pain signals can interfere with signals from pain fibers and inhibit an individual's perception of pain.

[edit] Physiology

The firing of the projection neuron determines pain. The inhibitory interneuron decreases the chances that the

projection neuron will fire. Firing of C fibers inhibits the inhibitory interneuron (indirectly), increasing the chances

that the projection neuron will fire.[3]

Inhibition is represented in blue, and excitation in yellow. A lightning bolt

signifies increased neuron activation, while a crossed-out bolt signifies weakened or reduced activation.

Firing of the Aβ fibers activates the inhibitory interneuron, reducing the chances that the projection neuron will

fire, even in the presence of a firing nociceptive fiber.[3]


_______________________________________________________________________________________________________


Gate control theory asserts that activation of nerves which do not transmit pain signals, called nonnociceptive fibers, can interfere with signals from pain fibers, thereby inhibiting pain. Afferent pain-receptive nerves, those that bring signals to the brain, comprise at least two kinds of fibers - a fast, relatively thick, myelinated "Aδ" fiber that carries messages quickly with intense pain, and a small, unmyelinated, slow "C" fiber that carries the longer-term throbbing and chronic pain. Large-diameter Aβ fibers are nonnociceptive (do not transmit pain stimuli) and inhibit the effects of firing by Aδ and C fibers.

The peripheral nervous system has centers at which pain stimuli can be regulated. Some areas in the dorsal horn of the spinal cord that are involved in receiving pain stimuli from Aδ and C fibers, called laminae, also receive input from Aβ fibers.

[3] The nonnociceptive fibers indirectly inhibit the effects of the pain fibers, 'closing a gate' to

the transmission of their stimuli.[3]

In other parts of the laminae, pain fibers also inhibit the effects of nonnociceptive fibers, 'opening the gate'.

[3]

An inhibitory connection may exist with Aβ and C fibers, which may form a synapse on the same projection neuron. The same neurons may also form synapses with an inhibitory interneuron that also synapses on the projection neuron, reducing the chance that the latter will fire and transmit pain stimuli to the brain (image on the right). The inhibitory interneuron fires spontaneously.

[3] The C fiber's synapse would inhibit the inhibitory

interneuron, indirectly increasing the projection neuron's chance of firing. The Aβ fiber, on the other hand, forms an excitatory connection with the inhibitory interneuron, thus decreasing the projection neuron's chance of firing (like the C fiber, the Aβ fiber also has an excitatory connection on the projection neuron itself). Thus, depending on the relative rates of firing of C and Aβ fibers, the firing of the nonnociceptive fiber may inhibit the firing of the projection neuron and the transmission of pain stimuli.

[3]

Gate control theory thus explains how stimulus that activates only nonnociceptive nerves can inhibit pain. The pain seems to be lessened when the area is rubbed because activation of nonnociceptive fibers inhibits the firing of nociceptive ones in the laminae.

[3] In transcutaneous electrical stimulation (TENS), nonnociceptive fibers are

selectively stimulated with electrodes in order to produce this effect and thereby lessen pain.[3]

One area of the brain involved in reduction of pain sensation is the periaqueductal gray matter that surrounds the third ventricle and the cerebral aqueduct of the ventricular system. Stimulation of this area produces analgesia (but not total numbing) by activating descending pathways that directly and indirectly inhibit nociceptors in the laminae of the spinal cord.

[3] It also activates opioid receptor-containing parts of the spinal

cord.

Afferent pathways interfere with each other constructively, so that the brain can control the degree of pain that is perceived, based on which pain stimuli are to be ignored to pursue potential gains. The brain determines which stimuli are profitable to ignore over time. Thus, the brain controls the perception of pain quite directly, and can be "trained" to turn off forms of pain that are not "useful". This understanding led Melzack to assert that pain is in the brain.

[edit] Comparison to other theories

Prior theories of the neurochemistry of pain had not taken the brain into account - pain was thought to be simply a direct response to a stimulus, a one-way "alarm system" like that proposed by René Descartes. This did not, for instance, explain why a carpenter can hit his thumb and not feel much pain, while a novice is in agony, nor did it explain phantom limb pain, when the signal is in fact impossible to receive, since the wiring for it is gone.

[citation

needed]

[edit] Consequences

The impact of this theory on medical treatment for pain has been profound, and has made it a multi-disciplinary field. Those being taught pain control techniques can actually be told why they work. This seems to play a major role in achieving results - which is explained most readily by psychoneuroimmunology, in which the nerves are seen as the link between the immune system and sensory and cognitive experience.

[citation needed]

[edit] Corroboration

This by Reynold's comparative study on rats. By stimulating a certain area of the brain (the periaqueductal area in the midbrain), Reynolds could induce analgesia to such an extent that the animal subjects of the experiment


_______________________________________________________________________________________________________


could undergo painless abdominal surgery while awake. This ties in with the Gate Control Theory, which posits that brain activity can affect the level of pain experienced.

[edit] References

1. ^ P.D. Wall, R. Melzack, "On nature of cutaneous sensory mechanisms," Brain, 85:331, 1962. 2. ^ R. Melzack, P.D. Wall, "Pain mechanisms: A new theory," Science, 150:171-9, 1965. 3. ^

a b c d e f g h i j Kandel, Eric R.; James H. Schwartz, Thomas M. Jessell (2000). Principles of Neural Science

(4th edition ed.). New York: McGraw-Hill. pp. 482–486. ISBN 0-8385-7701-6.

[edit] Further reading

Banyard, Philip (2002). Psychology in Practice: Health. Hodder & Stoughton. ISBN 0-340-84496-5.

[edit] External links

• The Gate Control Model Opens a New Era in Pain Research

• http://www.lib.mcg.edu/edu/eshuphysio/program/section8/8ch5/s8ch5_56.htm

[hide]

v • d • e

Pain and nociception

Head and neck

Jaw and mouth (Odynophagia ) • Ear (otalgia, otitis media, otitis externa) • Eye

(glaucoma) • Head (headache, migraine, tension headache, cluster headache, cerebral

aneurysm, sinusitis, meningitis) • Neck (atypical myocardial infarction)

Thorax

Back (upper back, lower back, spinal disc herniation, degenerative disc disease, coccy-

dynia) • Breast (perimenstrual, breast cancer) • Chest (myocardial infarction, gastroe-

sophageal reflux disease, pancreatitis, hiatus hernia, aortic dissection, asymptomatic

pulmonary embolism, Tietze's syndrome) • Shoulder (right side - cholecystitis)

Abdominal

Left and right upper quadrant (peptic ulcer disease, gastroenteritis, hepatitis,

pancreatitis, cholecystitis, atypical myocardial infarction, abdominal aortic aneurysm,

asymptomatic gastric cancer) • Left and right lower quadrant (appendicitis, ulcerative

colitis, Crohn's disease, ectopic pregnancy, endometriosis, pelvic inflammatory disease,

diverticulitis, urolithiasis, pyelonephritis, colorectal cancer)

Limbs

Arm (myocardial infarction, left arm) • Leg (deep vein thrombosis, peripheral artery

occlusive disease, claudication, spinal disc herniation, sciatica)

Joints (arthralgia)

Small joints (osteoarthritis, rheumatoid arthritis, systemic lupus erythematosis, gout,

pseudogout • Large joints (osteoarthritis, septic arthritis, hemarthrosis, osteonecrosis)

• Back joints (ankylosing spondylitis, inflammatory bowel disease) • Other (psoriatic

arthritis, Reiter's syndrome)

Musculoskeletal Delayed onset muscle soreness, myalgia, physical trauma

Other/unspecified

cold pressor test, congenital insensitivity to pain, dolorimeter, HSAN (Type I, II conge-

nital sensory neuropathy, III familial dysautonomia, IV congenital insensitivity to pain

with anhidrosis, V congenital insensitivity to pain with partial anhidrosis), neuralgia,

pain asymbolia, pain disorder, paroxysmal extreme pain disorder • Allodynia, break-


_______________________________________________________________________________________________________


through pain, chronic pain, hyperalgesia, hypoalgesia, hyperpathia, phantom pain, re-

ferred pain

Related concepts

Anterolateral system, gate control theory of pain, pain management (anesthesia, cor-

dotomy), pain scale, pain threshold, pain tolerance, posteromarginal nucleus, sub-

stance P, suffering, OPQRST


_______________________________________________________________________________________________________


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ


_______________________________________________________________________________________________________


António Damásio

From Wikipedia, the free encyclopedia

Jump to: navigation, search

António Rosa Damásio, GOSE (Portuguese pronunciation: [ɐ ̃ˈtɔniu dɐˈmaziu], born 1944) is a Portuguese

behavioral neurologist and neuroscientist working in the United States. He is David Dornsife Professor of Neuroscience at the University of Southern California, where he heads USC's Brain and Creativity Institute. Prior to taking up his posts at USC, in 2005, Damásio was M.W. Van Allen Professor and Head of Neurology at the University of Iowa Hospitals and Clinics. His career at Iowa lasted from 1976-2005. Besides being a well-known researcher in several areas of the neurology, he is a best-selling author of books which describe his scientific thinking.

Damásio was born in Lisbon and studied medicine at the University of Lisbon Medical School in Portugal, where he also did his medical residency rotation and completed his doctorate. Later, he moved to the United States as a research fellow at the Aphasia Research Center in Boston. His work there on behavioral neurology was done under the supervision of Norman Geschwind.

As a researcher, Dr. Damásio's main interest is the neurobiology of the mind, especially neural systems which subserve memory, language, emotion, and decision-making. His research has helped to elucidate the neural basis for the emotions and has shown that emotions play a central role in social cognition and decision-making. Damásio has formulated the somatic markers hypothesis.

[1]

As a clinician, he and his collaborators study and treat the disorders of behavior and cognition, and movement disorders.

Damásio's books deal with the relationship between emotions and feelings, and what their bases are in the brain. His 1994 book, Descartes' Error: Emotion, Reason and the Human Brain, was nominated for the Los Angeles Times Book Award and is translated in over 30 languages. His second book, The Feeling of What Happens: Body and Emotion in the Making of Consciousness, was named as one of the ten best books of 2001 by New York Times Book Review, a Publishers Weekly Best Book of the Year, a Library Journal Best Book of the Year, and has thirty foreign editions. Damásio's most recent book, Looking for Spinoza: Joy, Sorrow, and the Feeling Brain, was published in 2003. In it, Damásio explores philosophy and its relations to neurobiology, suggesting that it might provide guidelines for human ethics.

He is a member of the American Academy of Arts and Sciences, the National Academy of Sciences' Institute of Medicine, and the European Academy of Sciences and Arts. Damásio has received many awards including the Prince of Asturias Award in Science and Technology, Kappers Neuroscience Medal, the Beaumont Medal from the American Medical Association and the Reenpaa Prize in Neuroscience. He is also in the editorial board of many important journals in the field.

His current work involves the social emotions, decision neuroscience and creativity.

Damásio is married to Dr. Hanna Damásio, his colleague and co-author of several works.


_______________________________________________________________________________________________________


[edit] Bibliography

• Descartes' Error: Emotion, Reason, and the Human Brain 1994

• The Somatic marker hypothesis and the possible functions of the prefrontal cortex, 1996

• The Feeling of What Happens: Body and Emotion in the Making of Consciousness, 1999

• Looking for Spinoza: Joy, Sorrow, and the Feeling Brain, 2003

[edit] References

1. ^ Damásio.A.R. The Somatic marker hypothesis and the possible functions of the prefrontal cortex, 1996

[edit] See also

• Brain and Creativity Institute

• Cognitive neuropsychology

• Embodied philosophy

• Embodiment

• Emotion

• Insular cortex

• Joseph E. LeDoux

• USC Faculty page

• Brain and Creativity Institute

• Audio of António Damásio's 2003 lecture, "Emotion, Feeling, and Social Behavior: The Brain Perspective"

• Ideas of António Damásio - JRSM book review

Retrieved from "http://en.wikipedia.org/wiki/Ant%C3%B3nio_Dam%C3%A1sio"

Somatic markers hypothesis

The somatic-marker hypothesis (SMH)[1][2]

proposes a mechanism by which emotional processes can guide (or bias) behavior, particularly decision-making. This hypothesis has been formulated by Antonio Damasio.


_______________________________________________________________________________________________________


Somatic markers are probably stored in the ventromedial prefrontal cortex; pictured.

Real-life decision making usually involves assessment, by cognitive and emotional processes, of the incentive value of the various actions available in particular situations. However, often situations require decisions between many complex and conflicting alternatives, with a high degree of uncertainty and ambiguity. In such situations, cognitive processes may become overloaded and be unable to provide an informed option.

In these cases (and others), somatic markers can aid the decision process. In the environment, reinforcing stimuli induce an associated physiological affective state. These types of associations are stored as somatic markers, possibly in the ventromedial prefrontal cortex (VMPFC; a subsection of the orbitomedial PFC)

[3]. In future

situations, these somatic-marker associations are reinstated physiologically and bias cognitive processing. In cases where complex and uncertain decisions need to be made, the somatic markers from all reward- and punishment-associated experiences with the relevant stimuli are summed to produce a net somatic state. This overall state is used to direct (or bias) the selection of the appropriate action.

[4] This biasing process may occur

covertly (unconsciously), via the brainstem and ventral striatum, or overtly (consciously), engaging higher cortical cognitive processing. Somatic markers are proposed to direct attention away from the most disadvantageous options, simplifying the decision process.

The amygdala and OMPFC are essential components of this hypothesised mechanism and therefore damage to either structure will disrupt their proposed action in mediating the development and action of somatic markers. A major source of supporting evidence for this theory is provided by experiments using the Iowa gambling task.

[5]

[edit] Experiments

In a quest to produce a simple neuropsychological tool that would adequately assess the obvious deficits in emotional processing, decision-making, and social skills of OMPFC lesioned individuals

[2] Bechara et al. 1994

[5]

created the Iowa gambling task. Their aim was to produce "[a] task which simulates in real time, personal real-life decision-making relative to the way it factors uncertainty of premises and outcomes, as well as reward and punishment" (p. 8). The task measures a form of learning that has been defined as emotion-based learning. Studies using the Gambling Task have found deficits in various neurological (e.g. amygdala and OMPFC) and psychiatric populations (e.g. schizophrenia, mania, drug abusers), providing support for the SMH.

[edit] Criticism

Some researchers believe that the use of somatic-markers (i.e., afferent feedback) would be a very inefficient method of influencing behaviour. Damasio's notion of the as-if experience dependent feedback route,

[1][4]

whereby bodily responses are re-represented utilising the somatosensory cortex (postcentral gyrus), also proposes an inefficient method of affecting explicit behaviour.

[6] Rolls (1999) stated that; "it would be very

inefficient and noisy to place in the execution route a peripheral response, and transducers to attempt to measure that peripheral response, itself a notoriously difficult procedure" (p73).

[6] Reinforcement association

located in the orbitofrontal cortex and amygdala, where the incentive value of stimuli is decoded, is sufficient to elicit emotion-based learning and to affect behaviour via, for example, the orbitofrontal-striatal pathway

[7][6]. This

process can occur via implicit or explicit processes.[6]

[edit] References

1. ^ a b Damasio, A.R. (1994). Descartes' Error: emotion, reason, and the human brain. New York:

Grosset/Putnam. 2. ^

a b Damasio, A.R., Tranel, D. & Damasio, H. (1991). "Somatic markers and the guidance of behaviour:

theory and preliminary testing" (pp. 217-229). In H.S. Levin, H.M. Eisenberg & A.L. Benton (Eds.). Frontal lobe function and dysfunction. New York: Oxford University Press

3. ^ Damasio.A.R. (1996) The Somatic marker hypothesis and the possible functions of the prefrontal cortex

4. ^ a b Damasio, A.R. (1999). The feeling of what happens. New York: Harcourt-Brace & Company.

5. ^ a b Bechara, A., Damasio, A.R., Damasio, H. & Anderson, S.W. (1994). Insensitivity to future

consequences following damage to human prefrontal cortex. Cognition, 50, 7-12. 6. ^

a b c d Rolls, E.T. (1999). The brain and emotion. Oxford: Oxford University Press.

7. ^ Rolls, E.T. (1997). "Consciousness in neural networks". Neural Networks, 10, 1227-1240.


_______________________________________________________________________________________________________


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ


_______________________________________________________________________________________________________


Carl Rogers

Carl Rogers (January 8, 1902 – February 4, 1987) was an influential American psychologist and among the founders of the Humanistic approach to psychology. Rogers is widely considered to be one of the founding fathers of psychotherapy research and was honored for his pioneering research with the Award for Distinguished Scientific Contributions by the American Psychological Association in 1956. The Person-centered approach, his own unique approach to understanding personality and human relationships, found wide application in various domains such as psychotherapy and counseling (Client-centered therapy), education (Student-centered learning), organizations, and other group settings. For his professional work he was bestowed the Award for Distinguished Professional Contributions to Psychology by the APA in 1972. Towards the end of his life Carl Rogers was nominated for the Nobel Peace Prize for his work with national intergroup conflict in South Africa and Northern Ireland.

[1] In an empirical study by Haggbloom et al. (2002) using six criteria such as citations and recognition,

Rogers was found to be the sixth most eminent psychologist of the 20th Century and among clinicians, second only to Sigmund Freud.

[2]

[edit] Biography

Carl Ransom Rogers was born on January 8, 1902, in Oak Park, Illinois, a Chicago suburb. His father Walter Rogers was a civil engineer and his mother, Susan Siaw, was a housewife and devout Christian. Carl was the fourth of their six children.

Rogers was quite a prodigy and could read well before kindergarten. Following an education in a strict religious vicarage of Jimpley and ethical environment as an altar boy, he became a rather isolated, independent and disciplined person, and acquired a knowledge and an appreciation for the scientific method in a practical world. His first career choice was agriculture, at the University of Wisconsin-Madison, followed by History then religion. At age 20, following his 1922 trip to Peking, China, for an international Christian conference, he started to doubt his religious convictions. To help him clarify his career choice, he attended a seminar entitled Why am I entering the Ministry?, after which he decided to change his career.


_______________________________________________________________________________________________________


After two years he left the seminary to attend Teachers College, Columbia University, obtaining an MA in 1928 and a PhD in 1931. While completing his doctoral work, he engaged in child study. In 1930, Rogers served as director of the Society for the Prevention of Cruelty to Children in Rochester, New York. From 1935 to 1940 he lectured at the University of Rochester and wrote The Clinical Treatment of the Problem Child (1939), based on his experience in working with troubled children. In 1940 he became professor of clinical psychology at Ohio State University, where he wrote his second book, "Counseling and Psychotherapy" in 1942. In it, Rogers suggested that the client, by establishing a relationship with an understanding, accepting therapist, can resolve difficulties and gain the insight necessary to restructure their life.

In 1945, he was invited to set up a counseling center at the University of Chicago. While a professor of psychology at the University of Chicago (1945–57), Rogers helped to establish a counseling centre connected with the university and there conducted studies to determine the effectiveness of his methods. His findings and theories appeared in Client-Centered Therapy (1951) and Psychotherapy and Personality Change (1954). One of his graduate students at the University of Chicago, Thomas Gordon, established the Parent Effectiveness Training (P.E.T.) movement. In 1956, Rogers became the first President of the American Academy of Psychotherapists

[3].

He taught psychology at the University of Wisconsin, Madison (1957–63), during which time he wrote one of his best-known books, On Becoming a Person (1961).

Rogers continued teaching at University of Wisconsin until 1963, he became a resident at the new Center for Studies of the Person in La Jolla. Rogers left the WBSI to help found the Center for Studies of the Person in 1968. His later books include Carl Rogers on Personal Power (1977) and Freedom to Learn for the 80’s (1983). He remained a resident of La Jolla for the rest of his life, doing therapy, giving speeches and writing until his sudden death in 1987. In 1987, Rogers suffered a fall that resulted in a fractured pelvis. He had a successful operation, but his heart failed the next night and he died a few days later.

Rogers' last years were devoted to applying his theories in areas of national social conflict, and he traveled worldwide to accomplish this. In Belfast, Northern Ireland, he brought together influential Protestants and Catholics; in South Africa, blacks and whites, in the United States, consumers and providers in the health field. His last trip, at age 85, was to the Soviet Union, where he lectured and facilitated intensive experiential workshops fostering communication and creativity. He was astonished at the numbers of Russians who knew of his work.

Together with his daughter, Natalie Rogers, between 1975 and 1980, Rogers conducted a series of residential programs in the US, Europe, and Japan, the Person-Centered Approach Workshops, which focused on cross-cultural communications, personal growth, self-empowerment, social change.

The theory of Carl Rogers is considered to be humanistic and phenomenological[4]

. His theory is based directly on the "phenomenal field" personality theory of Combs and Snygg (1949)

[5]. Rogers' elaboration of his own theory is

extensive. He wrote 16 books and many more journal articles describing it.

[edit] Nineteen Propositions

His theory (as of 1951) was based on nineteen propositions[6]

:

1. All individuals (organisms) exist in a continually changing world of experience (phenomenal field) of which they are the centre.

2. The organism reacts to the field as it is experienced and perceived. This perceptual field is "reality" for the individual.

3. The organism reacts as an organized whole to this phenomenal field. 4. A portion of the total perceptual field gradually becomes differentiated as the self. 5. As a result of interaction with the environment, and particularly as a result of evaluational interaction

with others, the structure of the self is formed - an organised, fluid but consistent conceptual pattern of perceptions of characteristics and relationships of the "I" or the "me", together with values attached to these concepts.

6. The organism has one basic tendency and striving - to actualize, maintain and enhance the experiencing organism.

7. The best vantage point for understanding behaviour is from the internal frame of reference of the individual.

8. Behavior is basically the goal directed attempt of the organism to satisfy its needs as experienced, in the field as perceived.


_______________________________________________________________________________________________________


9. Emotion accompanies, and in general facilitates, such goal directed behaviour, the kind of emotion being related to the perceived significance of the behaviour for the maintenance and enhancement of the organism.

10. Values experienced directly by the organism, and in some instances are values introjected or taken over from others, but perceived in distorted fashion, as if they had been experienced directly.

11. As experiences occur in the life of the individual, they are either, a) symbolized, perceived and organized into some relation to the self, b) ignored because there is no perceived relationship to the self structure, c) denied symbolization or given distorted symbolization because the experience is inconsistent with the structure of the self.

12. Most of the ways of behaving that are adopted by the organism are those that are consistent with the concept of self.

13. In some instances, behaviour may be brought about by organic experiences and needs which have not been symbolized. Such behaviour may be inconsistent with the structure of the self but in such instances the behaviour is not "owned" by the individual.

14. Psychological adjustment exists when the concept of the self is such that all the sensory and visceral experiences of the organism are, or may be, assimilated on a symbolic level into a consistent relationship with the concept of self.

15. Psychological maladjustment exists when the organism denies awareness of significant sensory and visceral experiences, which consequently are not symbolized and organized into the gestalt of the self structure. When this situation exists, there is a basic or potential psychological tension.

16. Any experience which is inconsistent with the organization of the structure of the self may be perceived as a threat, and the more of these perceptions there are, the more rigidly the self structure is organized to maintain itself.

17. Under certain conditions, involving primarily complete absence of threat to the self structure, experiences which are inconsistent with it may be perceived and examined, and the structure of self revised to assimilate and include such experiences.

18. When the individual perceives and accepts into one consistent and integrated system all his sensory and visceral experiences, then he is necessarily more understanding of others and is more accepting of others as separate individuals.

19. As the individual perceives and accepts into his self structure more of his organic experiences, he finds that he is replacing his present value system - based extensively on introjections which have been distortedly symbolized - with a continuing organismic valuing process.

Additionally, Rogers is known for practicing "unconditional positive regard," which is defined as accepting a person "without negative judgment of .... [a person's] basic worth."

[7]

[edit] Development of the Personality

With regard to development, he described principles rather than stages. The main issue is the development of a self concept and the progress from an undifferentiated self to being fully differentiated.

“ Self Concept ... the organized consistent conceptual gestalt composed of perceptions of the characteris-

tics of 'I' or 'me' and the perceptions of the relationships of the 'I' or 'me' to others and to various aspects

of life, together with the values attached to these perceptions. It is a gestalt which is available to aware-

ness though not necessarily in awareness. It is a fluid and changing gestalt, a process, but at any given

moment it is a specific entity. (Rogers, 1959 [8]

) ”

In the development of the self concept he saw conditional and unconditional positive regard as key. Those raised in an environment of unconditional positive regard have the opportunity to fully actualize themselves. Those raised in an environment of conditional positive regard only feel worthy if they match conditions (what Rogers describes as conditions of worth) that have been laid down by others.

[edit] The Fully Functioning Person

Optimal development, as referred to in proposition 14, results in a certain process rather than static state. He describes this as the good life where the organism continually aims to fulfill their full potential. He listed characteristics of a fully functioning person (Rogers 1961

[9]):


_______________________________________________________________________________________________________


1. A growing openness to experience – they move away from defensiveness and have no need for subception (a perceptual defense that involves unconsciously applying strategies to prevent a troubling stimulus from entering consciousness).

2. An increasingly existential lifestyle – living each moment fully – not distorting the moment to fit personality or self concept but allowing personality and self concept to emanate from the experience. This results in excitement, daring, adaptability, tolerance, spontaneity, and a lack of rigidity and suggests a foundation of trust. "To open one's spirit to what is going on now, and discover in that present process whatever structure it appears to have"(Rogers 1961

[9])

3. Increasing organismic trust – they trust their own judgment and their ability to choose behaviour that is appropriate for each moment. They do not rely on existing codes and social norms but trust that as they are open to experiences they will be able to trust their own sense of right and wrong.

4. Freedom of choice – not being shackled by the restrictions that influence an incongruent individual, they are able to make a wider range of choices more fluently. They believe that they play a role in determining their own behaviour and so feel responsible for their own behaviour.

5. Creativity – it follows that they will feel more free to be creative. They will also be more creative in the way they adapt to their own circumstances without feeling a need to conform.

6. Reliability and constructiveness – they can be trusted to act constructively. An individual who is open to all their needs will be able to maintain a balance between them. Even aggressive needs will be matched and balanced by intrinsic goodness in congruent individuals.

7. A rich full life – he describes the life of the fully functioning individual as rich, full and exciting and suggests that they experience joy and pain, love and heartbreak, fear and courage more intensely. Rogers' description of the good life:

“ This process of the good life is not, I am convinced, a life for the faint-hearted. It involves the stretching

and growing of becoming more and more of one's potentialities. It involves the courage to be. It means

launching oneself fully into the stream of life. (Rogers 1961[9]

) ”

[edit] Incongruity

The aspect of one's being that is founded in the actualizing tendency, follows organismic valuing, needs and receives positive regard and self-regard, Rogers calls the "real self". It is the "you" that, if all goes well, you will become. On the other hand, to the extent that our society is out of sync with the actualizing tendency, and we are forced to live with conditions of worth that are out of step with organismic valuing, and receive only conditional positive regard and self-regard, we develop instead an "ideal self". By ideal, Rogers is suggesting something not real, something that is always out of our reach, the standard we cannot meet. This gap between the real self and the ideal self, the "I am" and the "I should" is called incongruity.

[edit] Psychopathology

Rogers describes the concepts of congruence and incongruence as important ideas in his theory. In proposition #6 he refers to the actualising tendency. The drive to become what one can be, to realise one's potential. At the same time he recognises the need for positive regard. In a fully congruent person realising their potential is not at the expense of experiencing positive regard. They are able to lead lives that are authentic and genuine. Incongruent individuals, in their pursuit of positive regard, live lives that include falseness and do not realise their potential. Conditions put on them by those around them make it necessary for them to forego their genuine, authentic lives to meet with the approval of others. They live lives that are not true to themselves, to who they are on the inside.

He suggests that the incongruent individual who is always on the defensive and cannot be open to all experiences is not functioning ideally and may even be malfunctioning. They work hard at maintaining/protecting their self concept. Because their lives are not authentic this is a difficult task and they are under constant threat. They deploy defense mechanisms to achieve this. He describes two mechanisms: distortion and denial. Distortion occurs when the individual perceives a threat to their self concept. They distort the perception until it fits their self concept. Denial follows the same process except instead of distorting they deny the threat exists.

This defensive behavior reduces the consciousness of the threat but not the threat itself. And so, as the threats mount, the work of protecting the self concept becomes more difficult and the individual more defensive and rigid in their self structure. If the incongruence is immoderate this process may lead the individual to a state that would typically be described as neurotic (although Rogers himself preferred to avoid labels)(Hjelle & Jiegler


_______________________________________________________________________________________________________


1981[10]

). Their functioning becomes precarious and psychologically vulnerable. If the situation worsens it is possible that the defenses cease to function altogether and the individual becomes aware of the incongruence of their situation. Their personality becomes disorganised and bizarre, irrational behaviour, associated with earlier denied aspects of self, may erupt uncontrollably.


_______________________________________________________________________________________________________


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV


_______________________________________________________________________________________________________


Eugène Minkowski,

a psychiatrist and philosopher, was born on April 17, 1885, in Saint Petersburg and died on September 15, 1972, in Paris.

Born into a Jewish family from Lithuania, he began his medical studies in Warsaw but, because of political repres-sion from the czarist government, was forced to complete his education in Munich, where he obtained his degree in 1909. To practice in Russia, he sat for another degree in Kazan, where he met Françoise Brokman, whom he married when he returned to Western Europe. Upon his return to Munich, this time to study philosophy, he found himself caught up in the First World War. He initially sought refuge in Zurich, and worked with Eugen Bleu-ler at the Burghölzli Asylum. He then joined the French army, where he served as a military doctor on the battle-field.

As a result of volunteering for service, Minkowski was made a French national and settled in Paris after the war, where he spent the greater part of his life. He worked as a consultant at the Rothschild Hospital and the Henri-Rousselle Pavilion at Sainte-Anne's Hospital.

In 1926 Minkowski defended his dissertation, "La notion de perte de contact avec la réalité et ses applications en psychopathologie," based on the concept of élan vital introduced by Bergson in Creative Evolution (1907). He associated this loss ofélan vital with autism, as Bleuler referred to autoeroticism, a fundamental symptom of the schizophrenic psychoses (1911). It was through Bergson's vision that French psychiatrists approached Bleuler's work, using the new tools of psychoanalysis to revise the concept of dementia praecox constructed by Emil Krae-pelin at the end of the nineteenth century.

In 1923 Minkowski published an article that clearly indicated his interest in phenomenology, "Étude psycholo-gique et analyse phénoménologique d'un cas de mélancolie schizophrénique." He also contributed articles to the two collections published as L'Évolution psychiatrique : "La genèse de la notion de schizophrénie et ses caractères essentiels" (1925) and "De la rêverie morbide au délire d'influence" (1927). In 1925 Minkowski, together with the analysts who went on to create the Société psychanalytique de Paris (Paris Psychoanalytic Society) the following year, helped found the organization L'Évolution psychiatrique. Minkowski was secretary general of the organiza-tion until the Second World War, when the society interrupted its activities. During this period Minkowski made L'Évolution psychiatrique a place where French psychiatrists would have access to new information from philoso-phy and science that contributed to the evolution of their discipline. Minkowski himself barely escaped deporta-tion during the Occupation.

Minkowski, together with Ludwig Binswanger, is considered the creator of phenomenological psychiatry. Le Temps vécu, études phénoménologiques et psychopathologiques (1933) describes the spatialization of being, which compensates for the feeling of time that is no longer experienced in schizophrenia. In April 1938, Min-kowski published, in the Annales médicopsychologiques, "Á propos de l'hygiène mentale: Quelques réflexions," where he protested against the law requiring the sterilization of mentally ill patients with hereditary diseases that was promulgated in Nazi Germany as a form of mental hygiene.

In 1956, L'Évolution psychiatrique published a volume dedicated to Eugène Minkowski, with contributions from more than forty authors. Minkowski devoted the end of his life to writing Traité de psychopathologie (1966/1999), an important synthesis of his life's work.

Bibliography

Minkowski, Eugène. (1923)Étude psychologique et analyse phénoménologique d'un cas de mélancolie schizo-phrénique. Journal de psychologie normale et pathologique, 20, 543-558.

——. (1927). La Schizophrénie. Paris: Payot.

——. (1933). Le Temps vécu.Études phénoménologiques et psychopathologiques. Paris: Payot.

——. (1999). Traité de psychopathologie. Paris: Le Plessis-Robinson. (Original work published 1966)

SPP seminar with Christian Courraud

Documents

Transcript of SPP seminar with Christian Courraud