b

Οργανισμός Science Technologies Έκδοση Φεβρουαρίου - Μαρτίου 2016 NEWSLETTER

Απρίλιος 2016

Τεύχος 77

Περιεχόμενα

Άσκηση

Επίδραση της ρυθμικής γυμναστικής στην ογκομετρική οστική πυκνότητα και γεωμετρία των οστών σε ελίτ αθλήτριες προ έμμηνης ροής και σε ομάδα ελέγχου

S. Tournis, E. Michopoulou, I. G. Fatouros, I. Paspati, M. Michalopoulou, P. Raptou, D. Leontsini, A. Avloniti, M. Krekoukia, V. Zouvelou, A. Galanos, N. Aggelousis, A. Kambas, I. Douroudos, G. P. Lyritis, K. Taxildaris, and N. Pappaioannou.

Άσκηση Επίσημη δήλωση της BASES (British Association of Sport and Exercise Science) για την άσκηση και την επιβίωση από καρκίνο Επιμέλεια-Μετάφραση Θεοδώρου Απόστολος Ph.D

Ακολουθείστε μας στο Twitter

Βρείτε μας στο facebook

Δείτε το κανάλι μας

Επισκεφθείτε τη σελίδα μας

Αγαπητές –οί φίλες-οι,

Σας παρουσιάζουμε με μεγάλη χαρά το 77ο ηλεκτρονικό μας περιοδικό.

Στις σελίδες του περιοδικού μας μπορείτε να περιηγηθείτε και να

διαβάσετε δύο άκρως ενδιαφέροντα άρθρα. To άρθρο με τίτλο:

«Επίδραση της ρυθμικής γυμναστικής στην ογκομετρική οστική

πυκνότητα και γεωμετρία των οστών σε ελίτ αθλήτριες προ έμμηνης

ροής και σε ομάδα ελέγχου» όπου χρησιμοποιείται το λογισμικό της

εταιρείας μας Science Fit Diet 200A και την «Επίσημη δήλωση της

BASES (British Association of Sport and Exercise Science) για την

άσκηση και την επιβίωση από καρκίνο»

Επίσης θα έχετε την ευκαιρία να δείτε μια σειρά από δραστηριότητες,

νέα, τόσο για τα τεκταινόμενα της εταιρείας μας όσο και για τωρινά και

μελλοντικά δρώμενα στη Ελληνική και Κυπριακή Επικράτεια στους

χώρους της Υγείας-Άσκησης-Διατροφής-Ευεξίας!

Σας ευχόμαστε καλή ανάγνωση και καλές γιορτές

Με εκτίμηση,

Ο γυρολόγος

77ο NEWSLETTER

1

Introduction Regular physical exercise is amodifiable lifestyle factor that might exert favorable effects on the skeleton. The inconsistency between studies (1) lies in the fact that the skeletal response to exercise (1, 2) depends both on training-related factors, such as

type of exercise, intensity, and duration of the training program, and on individual related factors such as baseline training status, nutritional and hormonal factors, and most importantly age at which training intervention is started. Importantly, the most consistent favorable results are reported in children and adolescents after weight-bearing

Άσκηση Επίδραση της ρυθμικής γυμναστικής στην ογκομετρική οστική πυκνότητα και γεωμετρία των οστών σε ελίτ αθλήτριες προ έμμηνης ροής και σε ομάδα ελέγχου

Το άρθρο έχει δημοσιευθεί ως: S. Tournis, E. Michopoulou, I. G. Fatouros, I. Paspati, M. Michalopoulou, P. Raptou, D. Leontsini, A. Avloniti, M. Krekoukia, V. Zouvelou, A. Galanos, N. Aggelousis, A. Kambas, I. Douroudos, G. P. Lyritis, K. Taxildaris, and N. Pappaioannou. Effect of Rhythmic Gymnastics on Volumetric Bone Mineral Density and Bone Geometry in Premenarcheal Female Athletes and Controls J Clin Endocrinol Metab 95: 2755–2762, 2010 Σκοπός της έρευνας: Η άσκηση βάρους κατά τη περίοδο της ανάπτυξης έχει θετική επίδραση στον σκελετό. Σκοπός της έρευνας ήταν να ελέγξει την υπόθεση ότι η μακροχρόνια ρυθμική γυμναστική έχει θετική ογκομετρική οστική πυκνότητα και γεωμετρία των οστών και να προσδιορίσει αν η προσαρμογή των οστών που προκαλείται από την άσκηση σχετίζεται με αυξημένο σχηματισμό περιόστεου ή μυελώδη σύσπαση μέσω της χρήσης περιφερικής ποσοτικής αξονικής τομογραφίας της κνήμης (tibial peripheral quantitative computed tomography) και δείκτες οστικού μεταβολισμού. Συμμετέχοντες: Μελετήσαμε 26 ελίτ αθλήτριες ρυθμικής γυμναστικής προ έμμηνης ροής (RG) και 23 μιας ομάδας ελέγχου, ηλικίας 9–13 έτη. Μετρήσεις: Μετρήσαμε την ηλικία των οστών, την ογκομετρική οστική πυκνότητα, οστικό περιεχόμενο (BMC), το πάχος του φλοιού, περιοχή δοκιδωτού και φλοιού και polar stress strength index (SSIp). Οι μετρήσεις έγιναν μέσω περιφερικής ποσοτικής αξονικής τομογραφίας της αριστερής κνήμης από την εγγύς μέχρι την περιφερική μετάφυση (δοκιδωτού) στα 14, 38 (φλοιού), και 66% (μυϊκή μάζα) από το περιφερικό άκρο και δείκτες οστικού μεταβολισμού. Αποτελέσματα: Οι δύο ομάδες ήταν συγκρίσιμες σύμφωνα με την χρονολογική ηλικία, την οστική ηλικία και το ύψος. Μετά την προσαρμογή στο σωματικό βάρος, το οστικό περιεχόμενο του φλοιού BMC, η περιοχή και το πάχος στο 38% ήταν σημαντικά υψηλότερη στο RG (P < 0.005–0.001). Η περιφέρεια του περιόστεου, SSIp, και η μυϊκή περιοχή ήταν υψηλότερα στο RG (P < 0.01– 0.001). Η μυϊκή περιοχή είχε σημαντική συσχέτιση με το BMC του φλοιού, την περιοχή και SSIp, ενώ τα χρόνια προπόνησης έδειξαν θετική συσχέτιση με το BMC του φλοιού την περιοχή και το πάχος ανεξαρτήτου χρονολογικής ηλικίας. Συμπεράσματα: Η άσκηση ρυθμικής γυμναστικής σε κορίτσια προ έμμηνης ροής μπορεί να προκαλέσει θετικές προσαρμογές στον σκελετό και ιδιαίτερα στο φλοιώδες οστό. Η αυξημένη διάρκεια άσκησης σχετίζεται με θετική επίδραση στην γεωμετρία του οστού. (J Clin Endocrinol Metab 95: 2755–2762, 2010)

77ο NEWSLETTER

exercise in which bone adaptation to applied loads is associated with gains in areal bone mineral density (aBMD) (1, 2) and positive changes in size and geometry (3).

Contrary to low or moderate intensity exercise, participation in elite artistic gymnastics (AG) and rhythmic gymnastics (RG) might result in a more favorable skeletal response due to the high-volume, high-impact training and the involvement at an early age. In particular, cross-sectional (4 –7) and longitudinal studies (4, 7, 8) in AG show positive results of both aBMD and bone geometry (9, 10). Although the same responses concerning aBMD can be observed in RG, at least in cross-sectional studies (11, 12), the two types of gymnastics are quite different in terms of degree, type of impact loading, and possibly individual related factors such as nutrition and growth potential (13). Generally, RG requires less arm and body strength, loading mostly the lower limbs, whereas AG imposes a greater mechanical load in the upper and lower limbs and the trunk (14). Accordingly, a recent study comparing RG with AG showed higher regional aBMD and muscle mass in AG, despite delayed pubertal development (15).

Dual-energy x-ray absorptiometry (DXA) is the most widely used technique for measuring bone mineral content (BMC) and bone mineral density (BMD) in children due to its low cost, low radiation exposure, and availability. However, evaluation of bone strength in the growing skeleton, especially under the influence of exercise, requires information about both bone size and geometry, data that cannot be reliably derived from planarDXA images. Thus, although during growth aBMD (16) increases, volumetric BMD (vBMD) remains constant or slightly increases due to the proportional rise of both BMC and bone size (17). Moreover, DXA is unable to separate cortical from trabecular bone, components that respond differently to loading (18). In contrast, peripheral quantitative computed tomography (pQCT) has the advantage of simultaneous separate assessment of trabecular and cortical components as well as geometric characteristics of the peripheral skeleton, thus being suitable for the evaluation of training-induced skeletal adaptation (19, 20) at least in research settings due to the relative radiation exposure. Given that the processes underlying bone geometry adaptation, especially at cortical sites, may include not only increased periosteal apposition but also increased endosteal apposition or decreased endosteal resorption (1, 3), the concomitant estimation of pQCT-derived variables with bone turnover markers (BTMs) might give some insight into the underlying mechanism,

although data relating pQCT indices and fracture risk in children are scarce.

The present study was designed to test the hypothesis that long-term elite RG in premenarcheal females exerts positive effects on vBMD and geometry and to examine whether exercise-induced bone adaptation is associated with increased periosteal bone formation or medullary contraction using tibial pQCT and BTMs. Subjects and Methods

Participants were recruited from eight gymnastics centers and schools within the district of Attika over a 12-wk period from January to March 2008. Inclusion criterion was premenarcheal females aged 9–13 yr. Elite rhythmic gymnasts were included if they had been training for at least 2 yr. Gymnastics instructors identified children who exercised at least 24 h/wk and were the most promising athletes of their center. The parents of 53 gymnasts were approached, and 30 consented to participate. Controls were female premenarcheal school children, having only physical education-related activity, and matched with the athletes by age and height. Controls participating in other athletic activities, assessed by questionnaire, were excluded from the study (physical activity score _40 metabolic equivalents/day). All participants were Caucasian, were clinically healthy, were not receiving medication known to affect bone metabolism, and had not had any immobilizing surgery or fracture in the previous 12 months. The study was approved by the Ethics Committee of KAT Hospital and was conducted in accordance with the Declaration of Helsinki. Informed written consent was obtained from the parents or legal guardians of each child, and each child gave verbal assent to participate in the study. Anthropometric measurements and maturity assessment

Standing height was measured without shoes using a stadiometer to the nearest 0.1 cm (SECA 220; Seca Corp., Hanover, MD), and weight was measured using an electronic scale to the nearest 0.1 kg (Soehnle 7840; Soehnle Inc., Nassau, Germany), both in duplicate 1wkapart [coefficients of variation (CVs), 0.97 and 0.98, respectively]. Body mass index (BMI) was calculated as weight (kilograms) per standing height (meters) squared. Skinfold sum is the sum of skinfold thickness (in millimeters) measured sequentially, in duplicate,

77ο NEWSLETTER

using a skinfold caliper at biceps, triceps, subscapula, abdomen, suprailiac, calf, and thigh.

Skeletal age was calculated from left hand and wrist radiograph using the Greulich Pyle (21) method by two independent experienced pediatric radiologists, blinded to the status of the participant. In case of a difference of more than 6 months, x-rays were reevaluated blindly by two doctors (S.T. and I.P.) and an agreement was reached. Pubertal stage was self- assessed using Tanner diagrams of five pubertal stages of breast development (22). Physical activity and dietary assessment

Based on their training logs, athletes performed two training sessions per day, 6 d/wk, with a total training volume of more than 20,000 foot-contacts per year. Controls participated only in physical education classes and had minimal physical activity weekly as reported in a 4-d physical activity questionnaire (metabolic equivalents/day) (23). To determine nutrient intakes, 5-d diet (three weekdays and a weekend) recalls were completed. Subjects’ parents were taught how to complete diet recall questionnaires and determine food serving and sizes. Diet records were analyzed using the computerized nutritional analysis system Science Fit Diet 200A (Science Technologies, Athens, Greece) (24). vBMD and geometric properties estimation by pQCT

pQCT bone mineral measurements and analyses were performed at the left tibia using anXCT-3000device (StratecGmbh, Pforzheim, Germany) as previously described (25). Participants were asked about dominance of hand, and the limb to be measured was the contralateral leg. All subjects were right-handed, so the left tibia was measured in all. A single-energy x-ray source was used, and all computed tomography scans had a slice thickness of 2.4mmand a voxel size of 0.5mm3. The distal end of the tibia was used as an anatomical marker; the bone cross-sectional area (CSA) was imaged at 10 mm proximal to the distal surface of the distal metaphysis and 14, 38, and 66% of the total tibia length. Analyzing each slice vBMD (milligrams/centimeter3), corresponding BMC(milligrams) and CSA(millimeters2) of tibia bone section were estimated, as well as cortical thickness (CRTHK; millimeters), endosteal and periosteal circumference (both in millimeters), and polar stress strength index in torsion (SSIp;

millimeters3). Image analysis was performed using integrated software provided by Stratec Gmbh, version 5.4. Total (from the periosteum included area of the bone and bone marrow), trabecular, and cortical bone density in milligrams/centimeter3 and the CSAs of the corresponding bone portions in millimeters2 were calculated by the following procedure: 1) voxels outside the bone (soft tissue) with lower attenuation coefficients than the selected threshold (181 mg/cm3) are removed within the region of interest; and 2) the cortical and trabecular structures are separated by the areal distribution of both bone structures. By default, 55% of the outer bone area is concentrically separated and defined as cortical-subcortical region. The remaining 45% of the inner core is defined as trabecular bone. To calculate pure cortical density and area without including subcortical area, all voxels within the region of interest that have an attenuation coefficient below threshold 710 mg/cm3 density are removed. CRTHKwas defined as the mean distance between the inner and outer edges of the cortical shell. SSIp lies within the theory of stability of mechanical structures against bending or torsion. From computed tomography cross-sectional images, the determination of bone strength is based on the calculation of the cross-sectional moment of inertia. Division of the cross-sectional moment of inertia by the maximum distance of any voxel from the center of gravity (rmax) yields the section modulus, which is directly proportional to maximum stress in bone. To also take the material properties into consideration, the section modulus is multiplied with the quotient of calculated cortical density and normal cortical density of 1200 mg/cm3, yielding the calculation of SSIp. At the 66% slice, the muscle CSA was also calculated. The long-term in vitro (phantom) precision of the pQCT in 12- month daily measurements was 0.12% for total vBMD and 0.3% for trabecular vBMD. The in vivo precision derived from 25 postmenopausal women subjected to duplicate measurements within1monthwas: totalvBMD,0.2%;trabecularvBMD,0.46%; cortical area, 0.3%; SSIp, 1%; and CRTHK, 0.8%. Biochemical analysis

Each subject reported to the laboratory for blood sampling after an overnight fast and 72-h abstinence from exercise. Serum total calcium (corrected to a serum albumin concentration of 4 g/liter) (26) and serum inorganic phosphate were measured by colorimetry using a Roche Hitachi 902 analyzer (Roche, Indianapolis, IN). The intra- and

77ο NEWSLETTER

interassayCVsfor calcium and phosphate determinations were 0.9 and 1.5%, and 0.9 and 1.4%, respectively. Plasma intact PTH (iPTH) was measured by an electrochemiluminescence immunoassay (ECLIA) (Roche). The sensitivity was 1.2 pg/ml, and the intra- and interassay CVs were 4 and 4.3%, respectively. Serum 25-hydroxyvitamin D [25(OH)D] was determined by EIA (OCTEIA; Immunodiagnostic Systems Ltd., Boldon, UK). The sensitivity was 5 nmol/liter, and the intra- and interassay CVs were 5.3 and 4.6%, respectively. Serum procollagen type 1 N-propeptide (P1NP) was measured by ECLIA (Roche). The sensitivity was 5_g/liter, and the intra- and interassay CVs were 2.2 and 2.9%, respectively. Serum _-C-telopeptide cross-linked collagen type I (sCTX) was determined by ECLIA (Roche). The sensitivity was 0.01 ng/ml, and the intra- and interassay CVs were 1.6 and 4.3%, respectively. Statistical analysis

Normality was tested using the Kolmogorov-Smirnov test. Accordingly, data are presented as mean ± SE or median (range) in case of not normally distributed variables. Between-group differences were analyzed by unpaired t test or Mann-WhitneyU test concerning continuous variables and x2 test for categorical variables, as appropriate. Mean differences of all vBMD and geometric parameters (adjusted for weight) between gymnasts and controls were assessed by analysis of covariance (4, 5, 27). Partial correlations were performed to estimate the association of vBMD and bone geometry indices with selected variables, independent of differences in weight.

All tests were two-tailed, and P < 0.05 was considered significant. All data analysis was performed using the Statistical Package for Social Sciences (version 10.0) software (SPSS Inc., Chicago, IL). Results Baseline characteristics

Baseline characteristics are presented in Table 1. Of the 60 children initially evaluated (30 athletes and 30 controls), four athletes and seven controls were excluded due to either unsatisfactory pQCT scan (movement artifacts, two athletes and four controls) or recent trauma that could affect BTM levels (two athletes and three controls). The two groups were comparable according to chronological age, height, height SD score (height

SDS), calcium, vitamin daily intake, and recreational daily physical activity. There was a non-significant trend for lower bone age in RG. Athletes had significantly lower weight, BMI,BMISDS and skinfold sum (P < 0.001). Thus, differences in bone density and geometry parameters were adjusted for weight.

Biochemical characteristics

Biochemical analysis revealed that RG had higher total calcium (9.85 ± 0.08 vs. 9.56 ± 0.09 mg/dl; P = 0.025), whereas phosphate was comparable (Table 2). iPTH was lower in RG compared with controls (P = 0.012).RG had higher 25(OH)D (102.22 ± 4.20 vs. 87.46 ± 3.74 nmol/ liter; P = 0.013). However, all subjects had levels higher than 50 nmol/liter, with five controls and two RG having levels between 50.16 and 74.64 nmol/liter. P1NP and sCTX were comparable.

Comparison of vBMD and bone geometry between groups by pQCT Trabecular site (10 mm proximal to the distal surface of the distal metaphysis of the tibia)

At this site, trabecular BMC, area, and vBMD were comparable between groups (Table 3). Total

77ο NEWSLETTER

BMC was higher in RG (P = 0.022), whereas total area and vBMD were comparable. Cortical site (38% of the tibia length)

At 38% site, total and cortical BMC and area were significantly higher in RG compared with controls (all P< 0.001). Indeed cortical BMC was 30.26% higher, whereas cortical area was increased by 30.07%. Cortical vBMD was comparable. Concerning geometric indices, RG demonstrated higher CRTHK (25.83%; P < 0.001), which was due to an increase in periosteal circumference (7.70%; P < 0.001), whereas endosteal circumference was comparable, indicating that intensive RG is associated with increased periosteal apposition. Moreover, SSIp, an index of bone strength, was increased (31.53%; P < 0.001), indicating a positive response to applied loads. Transition zone (14% of the tibia length)

At the 14% site, total, trabecular, and cortical BMC and area were increased in RG compared with controls (P < 0.05–0.001), whereas the corresponding vBMDs were comparable. SSIp was increased in RG (18.98%, P= 0.002). Muscle area was 11.13% higher in RG compared with controls (P = 0.002).

Correlation analyses

Partial correlation analysis, adjusted for weight, revealed modest positive association of age, height, and muscle area with cortical area (rage = 0.51, rheight = 0.63, rmuscle area =0.46;P<0.001–0.01), trabecular area (rage=0.33, rheight_0.41, rmuscle area = 0.36; P < 0.01–0.05), periosteal circumference (rage _ 0.51, rheight = 0.59, rmuscle

area = 0.45; P < 0.001– 0.01), and SSIp (rage _ 0.47, rheight = 0.57, rmuscle area = 0.48; P < 0.001– 0.01), whereas skinfold sum, an index of adiposity, showed modest negative association. Furthermore, at cortical sites training age, assessed only in RG, had positive association with area (r= 0.58; P< 0.01), BMC (r = 0.53; P<0.01),and CRTHK(r = 0.48; P< 0.05), which remained significant even after adjustment for chronological age or bone age (r area = 0.51, rBMC = 0.44, rCRTHK = 0.47; P < 0.05–0.01; and r area = 0.59, rBMC = 0.56, rCRTHK = 0.52; P < 0.05–0.01, respectively).

Correlation of BTMs with bone strength indices gives an insight of the underlying mechanism of bone adaptation to applied loads. Thus, sCTX, an index of bone resorption, had modest negative association with CRTHK (r = 0.48; P < 0.001) and positive association with endocortical circumference (r = 0.43; P < 0.01). On the contrary, P1NP levels did not show any particular association with bone strength indices, apart from a marginal positive association with trabecular CSA (r = 0.33; P < 0.05). Discussion In this study, we evaluated the effect of elite RG on vBMD and bone geometry assessed by pQCT at the tibia in premenarcheal athletes. The major findings were: 1) RG was associated with a positive bone adaptation especially at cortical sites, characterized by an increase in the degree of mineralization and area, whereas vBMD remained unchanged; 2) geometric parameters such as CRTHK, periosteal circumference, and ultimately bone strength were increased, providing evidence that intensive long-termRG in the growing years might result in bone health benefits; and 3) muscle mass was associated with a positive response of both quantitative and qualitative bone parameters, whereas training age showed similar association, possibly independent of chronological age.

The effect of weight-bearing exercise on vBMD and bone geometry has been evaluated in a relatively small number of studies, which differ in terms of methodology (e.g. DXA with or without hip structural analysis, quantitative computed tomography, magnetic resonance imaging, or pQCT), region of evaluation (humerus, radius, femur, tibia, or spine), type (cross-sectional using inactive subjects as controls, cross-sectional examining side-toside differences and prospective), and more importantly study population differing in terms of age, sex, race, pubertal maturation, and

77ο NEWSLETTER

type and intensity of exercise (28). Limited data to date suggest that in prepubertal years the shafts of the long bones respond to increased loading by increasing periosteal apposition, whereas distal sites increase tissue density rather than bone size (28). However, to our knowledge, no study has examined the effect of long-term elite RG on bone geometry using pQCT at the tibia, along with detailed evaluation of maturational stages, dietary habits, and bone turnover.

In the present study, we observed the most prominent effects of RG at cortical sites, subject to bending and torsional forces. At the respective 38% of the tibia, both area and BMC were higher by about 30% compared with controls, whereas cortical vBMD was comparable. This difference was due to the deposition of bone on the periosteal surface, leading to significant increase in bone strength assessed by SSIp. Post hoc power analysis indicated that our study (n_49) had at least90%power to detect a30% between-group difference in SSIp, with a significance level of 0.05.

In contrast, the data concerning the effect of RG at trabecular sites subject to axial and compressive forces indicate that bone appears to increaseBMCrather than its size, leading to a relatively higher tissue density. Indeed, at the distal tibia and at 14%, trabecularBMCwas higher by 26.80 and 39.80%, respectively, whereas the corresponding area was higher by 12.70% and 10.90%, leading to a trend for higher trabecular vBMD. These findings are in agreement with Ward et al. (9), who reported a trend for higher trabecular vBMD at this site. Taking into account the inherent limitation of pQCT for estimating trabecular architecture due to low resolution, it is possible that more sensitive methods such as magnetic resonance would provide more information concerning the effect of weightbearing exercise on trabecular bone. Nevertheless, it appears that at distal skeletal sites, weight-bearing exercise increases tissue density to more efficiently transmit loads through the joint surface.

The effect of duration and intensity of weight-bearing exercise on the osteogenic response in prepubertal children has been assessed in a number of prospective controlled trials (3). Given the limitations of the cross-sectional design, the positive association of training age with bone geometry and BMC at cortical sites, independent of chronological or bone age, indicates that elite RG is associated with a continuous positive response at least during premenarcheal years. Furthermore, Frost’s “mechanostat” theory (29) suggests that bone can become accustomed to constant loading of

similar magnitude, and no osteogenic response will be elicited until a higher magnitude load is applied. Given that older gymnasts had higher weight, foot contacts per year based on training logs increased with years of training, whereas type of exercise and thus generated ground reaction forces expressed in times body weight remained the same, the association of training years with the positive bone adaptation is in accordance with Frost’s theory.

Several studies have assessed the association of muscle mass, a surrogate of muscle force, with bone strength indices at the tibia and radius (20, 30, 31). Our data are almost in complete accordance with Macdonald et al. (20), who found strong association of muscle area with bone area and strength at the distal tibia and the midshaft in a large group of early pubertal and prepubertal children. Furthermore, Daly et al. (31), who examined side-to-side differences in the playing and nonplaying arm in female tennis players using magnetic resonance imaging found that percentage differences in muscle area were positively associated with differences in all bone traits, except in the medullary area. However, as reported by Macdonald et al. (20), the variance in bone traits explained by differences in muscle area was less than 16%, indicating that other factors associated with loading contribute to the skeletal adaptive response.

To our knowledge, this is the first study examining bone strength indices in athletes along with a detailed evaluation of calcium homeostasis and BTMs. Our data are consistent with findings of previous studies in children that obesity is associated with lower 25(OH)D levels (32). Although all subjects had vitamin D levels higher than 50 nmol/liter, this difference was associated with higher iPTH and lower calcium levels in controls and was completely abolished after adjustment for weight. Considering the fact that between-group vitamin D intake and daytime physical activity were comparable, the only possible explanation might be related to less sunlight exposure due to reduced mobility or clothing habits, reduced production of vitamin D after sun exposure, and reduced mobilization of vitamin D from fat depots. Concerning bone markers, our data indicate that long-term elite training in premenarcheal females does not significantly modify BTMs. This is in line with studies (7, 33) in this age group that did not find differences in BTMs between female gymnasts and controls. However, given the relatively small number of subjects studied, additional work is needed to settle this issue.

77ο NEWSLETTER

The long-term significance of intensive exercise-induced skeletal adaptations for fracture reduction remains uncertain because several studies indicate a higher rate of aBMD loss after detraining (1, 34). Nevertheless, structural changes, such as increased CRTHK, might be retained even after detraining. Indeed, a recent study (35) found greater BMC, CSA, CRTHK, and SSIp at the tibia in female gymnasts 6 yr after retirement. However, given that bone response to exercise is site-specific, the results cannot be applied to other skeletal sites, including typical fracture sites (hips, vertebrae, forearms). Furthermore, because waning of the positive effects of exercise on bone might be expected over time, the long-term effect on fracture risk is difficult to assess, even if the observed bone response could be generalized to typical fracture sites.

There are limitations to this study. First, the cross-sectional design is limiting, and long-term longitudinal studies are needed to assess whether the observed positive effects are maintained or further improved with or without sustained activity. Furthermore, we did not perform power analysis; however, post hoc power analysis indicated that our study had at least 80% power to detect adjusted differences between groups concerning important pQCT variables. Moreover, although athletes and controls were comparable according to chronological age, height, and bone age, we failed to match our subjects by weight and BMI; thus, we adjusted bone strength indices according to weight. Finally, our data concern only elite RG and should not be extrapolated to other sports or to normally active children.

In conclusion, our findings indicate that intensive RGin premenarcheal girls is associated with positive effects on the skeleton, especially in cortical bone, characterized by increased bone mass and improved geometric properties. Increased duration of exercise is associated with a positive response of bone geometry. References 1. Seeman E 2002 An exercise in geometry. J Bone Miner Res 17:373–380 2. Heaney RP, Abrams S, Dawson-Hughes B, Looker A, Marcus R, Matkovic V, Weaver C 2000 Peak bone mass. Osteoporos Int 11: 985–1009 3. Hind K, BurrowsM 2007 Weight-bearing exercise and bone mineral accrual in children and adolescents: a review of controlled trials. Bone 40:14 –27

4. Nurmi-Lawton JA, Baxter-Jones AD, Mirwald RL, Bishop JA, Taylor P, Cooper C,NewSA 2004 Evidence of sustained skeletal benefits from impact-loading exercise in young females: a 3-year longitudinal study. J Bone Miner Res 19:314–322 5. Dowthwaite JN, DiStefano JG, Ploutz-Snyder RJ, Kanaley JA, Scerpella TA 2006 Maturity and activity-related differences in bone mineral density: Tanner I vs. II and gymnasts vs. non-gymnasts. Bone 39:895–900 6. Zanker CL, Gannon L, Cooke CB, Gee KL, Oldroyd B, Truscott JG 2003 Differences in bone density, body composition, physical activity and diet between child gymnasts and untrained children 7–8 years of age. J Bone Miner Res 18:1043–1050 7. Nickols-Richardson SM, O’Connor PJ, Shapses SA, LewisRD1999 Longitudinal bone mineral density changes in female child artistic gymnasts. J Bone Miner Res 14:994–1002 8. Laing EM, Wilson AR, Modlesky CM, O’Connor PJ, Hall DB, Lewis RD 2005 Initial years of recreational gymnastic training improves lumbar spine bone mineral accrual in 4- to 8-year old females. J Bone Miner Res 20:509–519 9. Ward KA, Roberts SA, Adams JE, MughalMZ2005 Bone geometry and density in the skeleton of pre-pubertal gymnasts and school children. Bone 36:1012–1018 10. Faulkner RA, Forwood MR, Beck TJ, Mafukidze JC, Russell K, Wallace W 2003 Strength indices of the proximal femur and shaft in prepubertal female gymnasts. Med Sci Sports Exerc 35:513–518 11. Courteix D, Rieth N, Thomas T, Van Praagh E, Benhamou CL, Collomp K, Lespessailles E, Jaffre´ C 2007 Preserved bone health in adolescent elite rhythmic gymnasts despite hypoleptinemia. Horm Res 68:20–27 12. Mun˜ oz MT, de la Piedra C, Barrios V, Garrido G, Argente J 2004 Changes in bone density and bone markers in rhythmic gymnasts and ballet dancers: implications for puberty and leptin levels. Eur J Endocrinol 151:491–496 13. Georgopoulos NA, Markou KB, Theodoropoulou A, Benardot D, Leglise M, Vagenakis AG 2002 Growth retardation in artistic compared with rhythmic elite female gymnasts. J Clin Endocrinol Metab 87:3169–3173 14. Markou KB, Mylonas P, Theodoropoulou A, Kontogiannis A, Leglise M, Vagenakis AG, Georgopoulos NA 2004 The influence of intensive physical exercise on bone acquisition in adolescent elite female and male artistic gymnasts. J Clin Endocrinol Metab 89: 4383–4387

77ο NEWSLETTER

15. Vicente-Rodriguez G, Dorado C, Ara I, Perez-Gomez J, Olmedillas H, Delgado-Guerra S, Calbet JA 2007 Artistic versus rhythmic gymnastics: effects on bone and muscle mass in young girls. Int J Sports Med 28:386–393 16. Kalkwarf HJ, Zemel BS, Gilsanz V, Lappe JM, HorlickM,Oberfield S, Mahboubi S, Fan B, Frederick MM, Winer K, Shepherd JA 2007 The Bone Mineral Density in Childhood Study: bone mineral content and density according to age, sex, and race. J Clin Endocrinol Metab 92:2087–2099 17. Seeman E 2002 Pathogenesis of bone fragility in women and men. Lancet 359:1841–1850 18. Rico H, Gonza´ lez-Riola J, Revilla M, Villa LF, Go´ mez-Castresana F, Escribano J 1994 Cortical versus trabecular bone mass: influence of activity on both bone components. Calcif Tissue Int 54:470–472 19. Kontulainen SA, Hughes JM, Macdonald HM, Johnston JD 2007 The biomechanical basis of bone strength development during growth. Med Sport Sci 51:13–32

20. Macdonald H, Kontulainen S, Petit M, Janssen P, McKay H 2006 Bone strength and its determinants in pre- and early pubertal boys and girls. Bone 39:598–608 21. Greulich W, Pyle S 1959 Radiographic atlas of skeletal development of the hand and wrist. Stanford, CA: Stanford University Press 22. Tanner JM 1978 Foetus into man. Cambridge, MA: Harvard Press 23. Argiropoulou EC, Michalopoulou M, Aggeloussis N, Avgerinos A 2004 Validity and reliability of physical activity measures in Greek high school age children. J Sports Sci Med 3:147–159 24. Fatouros IG, Tournis S, Leontsini D, Jamurtas AZ, Sxina M, Thomakos P, Manousaki M, Douroudos I, Taxildaris K, Mitrakou A 2005 Leptin and adiponectin responses in overweight inactive elderly following resistance training and detraining are intensity-related. J Clin Endocrinol Metab 90:5970–5977 25. Charopoulos I, Tournis S, Trovas G, Raptou P, Kaldrymides P, Skarandavos G, Katsalira K, Lyritis GP 2006 Effect of primary hyperparathyroidism on volumetric bone mineral density and bone geometry assessed by peripheral quantitative computed tomography in postmenopausal women. J Clin Endocrinol Metab 91:1748–1753 26. Shaw N 2009 A practical approach to hypocalcemia in children. Endocr Dev 16:73–92

27. Nikander R, Sieva¨nen H, Uusi-Rasi K, Heinonen A, Kannus P 2006 Loading modalities and bone structures at nonweight-bearing upper extremity and weight-bearing lower extremity: a pQCT study of adult female athletes. Bone 39:886–894 28. Daly RM 2007 The effect of exercise on bone mass and structural geometry during growth. Med Sport Sci 51:33–49 29. Frost HM 1990 Structural adaptation to mechanical usage (SATMU). 1. Redefining Wolff’s law: the bone modelling problem. Anat Rec 226:403–413 30. Heinonen A, McKay HA, Whittall KP, Forster BB, Khan KM 2001 Muscle cross-sectional area is associated with specific site of bone in prepubertal girls: a quantitative magnetic resonance imaging study. Bone 29:388–392 31. Daly RM, Saxon L, Turner CH, Robling AG, Bass SL 2004 The relationship between muscle size and bone geometry during growth and in response to exercise. Bone 34:281–287 32. Reinehr T, de Sousa G, Alexy U, Kersting M, Andler W 2007 Vitamin D status and parathyroid hormone in obese children before and after weight loss. Eur J Endocrinol 157:225–232 33. Lehtonen-Veromaa M, Mo¨ tto¨ nen T, Irjala K, Nuotio I, Leino A, Viikari J 2000 A 1-year prospective study on the relationship between physical activity, markers of bone metabolism, and bone acquisition in peripubertal girls. J Clin Endocrinol Metab 85:3726–3732 34. KarlssonMK2007 Does exercise during growth prevent fractures in later life? Med Sport Sci 51:121–136 35. Eser P, Hill B, Ducher G, Bass S 2009 Skeletal benefits after longterm retirement in former elite female gymnasts. J Bone Miner Res 24:1981–1988

77ο NEWSLETTER

Εισαγωγή Αυτή τη στιγμή υπάρχουν τουλάχιστον 2 εκατομμύρια άτομα που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο με διάγνωση καρκίνου. Λόγω παραγόντων όπως η γήρανση του πληθυσμού, η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου και η αποτελεσματικότητα των νέων θεραπειών, ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξάνεται περισσότερο από 3% κάθε χρόνο (Maddams et al., 2009). Οι επικρατέστεροι τύποι καρκίνου είναι αυτοί με ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό εμφάνισης και καλή πρόγνωση. Στο Ηνωμένο Βασίλειο οι πιο κοινές μορφές καρκίνου είναι στο στήθος και τον προστάτη, και αποτελούν το 46% και 31% όλων των περιπτώσεων γυναικών και ανδρών αντίστοιχα. Ακόμα και μετά από μια επιτυχημένη θεραπεία, οι επιβιώσαντες από καρκίνο μπορεί να αντιμετωπίσουν πρόσθετες προκλήσεις όπως αυξημένο κίνδυνο επανεμφάνισης, άλλες χρόνιες ασθένειες και επιπτώσεις στην φυσική κατάσταση και την ποιότητα ζωής. Κάποια από τα χρόνια προβλήματα που εμφανίζονται στους επιβιώσαντες από καρκίνο περιλαμβάνουν κόπωση, πόνο, κατάθλιψη, άγχος, λεμφοίδημα, συμπτώματα εμμηνόπαυσης και ανικανότητα. Ένα πλήθος νέων ερευνών έχει οδηγήσει σε αυξημένη επίγνωση από τους επιβιώσαντες από καρκίνο και το ιατρικό προσωπικό για την πιθανή αξία της άσκησης στην αποτροπή και πρόληψη μερικών από αυτά τα προβλήματα. Επομένως, το αντικείμενο της άσκησης στα πλαίσια της επιβίωσης από καρκίνο αποκτά ολοένα μεγαλύτερη σημασία και ενδιαφέρον για τους αθλητικούς επιστήμονες. Επιστημονικό υπόβαθρο

Παρ’ότι η επαρκής ξεκούραση είναι ζωτικής σημασίας στην περίοδο της θεραπείας και κατά την αποκατάσταση η υπερβολική έμφαση στην συντήρηση ενέργειας μπορεί να καταστεί προβληματική. Η ανεπαρκής δραστηριότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα οδηγεί σε απώλεια της φυσικής κατάστασης και μυϊκής δύναμης καθιστώντας δύσκολη την πραγματοποίηση ακόμα και βασικών καθημερινών δεξιοτήτων. Αυτό αποδείχθηκε σε έρευνα που συνέκρινε τους περιορισμούς της φυσικής απόδοσης 279 βραχυχρόνιων (<5 έτη) και 434 μακροχρόνιων (≥5 έτη) επιβιωσάντων από καρκίνο με 9,370 άτομα χωρίς ιστορικό καρκίνου (Nesset al., 2006). Περισσότεροι από τους μισούς επιβιώσαντες από καρκίνο (54% των βραχυχρόνιων και 53% των μακροχρόνιων) παρουσίασε περιορισμούς στην απόδοση σε αντίθεση με το 21% του δείγματος χωρίς ιστορικό καρκίνου. Οι πιο συνηθισμένες δυσκολίες (σκύψιμο/γονάτισμαα, ορθοστασία 2 ωρών, μεταφορά σήκωμα βάρους 5 κιλών και περπάτημα μισού χιλιομέτρου) ήταν όλες πολύ βασικές για την πραγματοποίηση των καθημερινών δραστηριοτήτων. Ευρήματα από δοκιμές παρέμβασης Τα ευρήματα της επίδρασης της άσκησης κατά τη διάρκεια και μετά την θεραπεία με καρκίνο συγκεντρώνονται από τη δεκαετία του 1980. Το 2010 έγινε μια συστηματική ανασκόπηση ελεγχόμενων παρεμβατικών δοκιμών (Speck et al., 2010), με δεδομένα 66 ερευνών υψηλού επιπέδου. Για την άσκηση που γίνεται μετά την ολοκλήρωση

Άσκηση Η επίσημη δήλωση της BASES (British Association of Sport and Exercise Science) για την άσκηση και την επιβίωση από καρκίνο Dr Anna Campbell, Dr Clare Stevinson and Dr Helen Crank Το άρθρο έχει δημοσιευθεί ως:

The BASES Expert Statement on on Exercise and Cancer Survivorship. “First published in The Sport and Exercise Scientist, Issue 28, Summer 2011. Published by the British Association of Sport and Exercise Sciences – www.bases.org.uk”

SCIENCE TECHNOLOGIES 77ο NEWSLETTER

της θεραπείας παρουσιάστηκαν μικρή έως μέτρια βελτίωση στην αερόβια κατάσταση, το σωματικό βάρος, το σωματικό λίπος, την ποιότητα ζωής και την κόπωση και μεγάλη επίδραση στην μυϊκή δύναμη (για παράδειγμα δείτε Πίνακα 1). Οι μεγάλες τιμές στα διαστήματα εμπιστοσύνης (confidence intervals) και η υψηλή ετερογένεια μερικών αποτελεσμάτων δείχνουν την γενική έλλειψη συστηματικών ευρημάτων και μεθοδολογιών στην προσπάθεια συγκέντρωσης αποδεικτικών δεδομένων. Παρ’όλα αυτά οι ενδείξεις συγκλίνουν στο ότι η άσκηση μετά την εφαρμογή της θεραπείας γενικά έχει θετικά αποτελέσματα λειτουργικά και στην ευεξία.

Για την άσκηση που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της αντικαρκινικής θεραπείας (τυπικά χημειοθεραπεία, ραδιοθεραπεία ή ορμονική θεραπεία), παρουσιάστηκαν σημαντικά μικρά έως μέτρια οφέλη στην αερόβια κατάσταση, την μυϊκή δύναμη, το ποσοστό σωματικού λίπους και το άγχος. Παρ’ότι έχουν αναφερθεί ενθαρρυντικά αποτελέσματα από δοκιμές σε διάφορες σημαντικές παραμέτρους κατά τη διάρκεια και μετά την εφαρμογή της θεραπείας (π.χ., υγεία οστών, λειτουργία ανοσοποιητικού, πόνος) ο αριθμός των ερευνών και η συστηματικότητα των αποτελεσμάτων αυτή τη στιγμή δεν είναι επαρκής ώστε να καταλήξει σε τεκμηριωμένα συμπεράσματα. Η κόπωση που προκαλείται από τον καρκίνο έχει προσδιοριστεί από τους ασθενείς ως ένα από τα πιο κοινά συμπτώματα ενόχλησης καθώς και το πιο δύσκολο στην θεραπεία. Σε αντίθεση με τα πιστεύω κάποιων ασθενών και νοσηλευτών ότι η άσκηση μπορεί να προκαλέσει ή να επιτείνει την υπάρχουσα κόπωση, μια συστηματική ανασκόπηση 28 παρεμβατικών δοκιμών άσκησης ανέφερε στατιστικά μικρά μεγέθη στην μείωση της κόπωσης κατά τη διάρκεια (-0.18) και μετά (-0.37) την αντικαρκινική θεραπεία (Cramp & Daniel, 2008). Αυτό υποστηρίζει την άποψη ότι η συχνή άσκηση βοηθά τους ασθενείς να αποφύγουν να παγιδευτούν στον φαύλο κύκλο της μείωσης της φυσικής κατάστασης και της αύξησης της κόπωσης.

Ευρήματα σχετικά με τον δείκτη επιβιωσιμότητας

Υπάρχουν πρώιμα ευρήματα ότι εκτός από τα οφέλη λειτουργικότητας και ποιότητας ζωής, η φυσική δραστηριότητα που πραγματοποιείται μετά τη διάγνωση μπορεί να συσχετίζεται με βελτιωμένο δείκτη επιβιωσιμότητας. Ένας μικρός αριθμός

επιδημιολογικών ερευνών που περιλαμβάνουν επιβιώσαντες από καρκίνο του στήθους, προστάτη και παχέως εντέρου αναφέρουν ότι ο κίνδυνος επανεμφάνισης του καρκίνου, της θνησιμότητας από καρκίνο και η γενική θνησιμότητα είναι μειωμένη κατά 40-50% στα φυσικά δραστήρια σε σχέση με τα μη φυσικά δραστήρια άτομα. Όμως, λόγω του μικρού όγκου των δεδομένων και τις διακυμάνσεις στα αποτελέσματα των ερευνών, δεν μπορούν να εξαχθούν σε αυτό το στάδιο ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με τη συσχέτιση της φυσικής δραστηριότητας και την επιβιωσιμότητα μετά τη διάγνωση του καρκίνου. Παρόμοια, οι ακριβείς μηχανισμοί μέσω των οποίων η φυσική δραστηριότητα μπορεί να επηρεάσει την εμφάνιση του καρκίνου και τη θνησιμότητα δεν έχουν προσδιοριστεί, αλλά οι τομείς της έρευνας περιλαμβάνουν το ρόλο του πάχους, του μεταβολισμού και των σεξουαλικών ορμονών, των παραγόντων ανάπτυξης, τις ανοσοποιητικές διεργασίες και τις χρόνιες φλεγμονές.

Ευρήματα για παρενέργειες της άσκησης Λίγες παρενέργειες σχετιζόμενες με την άσκηση έχουν αναφερθεί από δοκιμές σε καρκινικούς πληθυσμούς. Όμως οι περισσότερες δοκιμές αναφέρονται σε ασθενείς με ρίσκο εμφάνισης καρκίνου. Για ασθενείς που βρίσκονται ή ήταν πρόσφατα σε θεραπεία οι επιφυλάξεις αφορούν την καταστολή του ανοσοποιητικού, τις πτώσεις, τα κατάγματα οστών, την επίταση του πόνου και άλλα συμπτώματα και επιπλοκές σε καρδιοτοξικές θεραπείες. Επίσης έχουν δημοσιευθεί προφυλάξεις και συνιστώμενες μετατροπές στις παρεμβάσεις άσκησης ώστε να ελαχιστοποιηθούν τα ρίσκα (Schmitz et al., 2010). Μια σημαντική ανησυχία για τους επιβιώσαντες καρκίνου που έχουν αφαιρέσει λεμφiκών όζων είναι ο κίνδυνος πρόκλησης ή επιδείνωσης του λεμφοιδήματος στα άκρα μέσα λόγω επαναλαμβανόμενης άσκησης. Μέχρι σήμερα κάποιες προκαταρκτικές έρευνες δεν έχουν αναφέρει κάποια αύξηση του κινδύνου λεμφοιδήματος σε ασθενείς καρκίνου του μαστού που συμμετείχαν σε προοδευτική προπόνηση αντιστάσεων. Παρ΄όλα αυτά, συστήνεται ιδιαίτερη προσοχή όταν εκτελούνται έντονες επαναλαμβανόμενες ασκήσεις. Σε γενικές γραμμές, όταν αξιολογούνται οι κίνδυνοι της άσκησης, είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη η πιθανή επιβλαβής επίδραση χρόνιων καταστάσεων όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και η οστεοπόρωση.

SCIENCE TECHNOLOGIES 77ο NEWSLETTER

Πίνακας 1. Μετά-ανάλυση αποτελεσμάτων για την επίδραση παρεμβατικών προγραμμάτων άσκησης μετά την θεραπεία(Speck et al., 2010)

Αποτέλεσμα Δοκιμές Effect

size*

95%

confidence

interval

Heterogeneity

Αερόβια ικανότητα

14 0.32 0.04 to 0.59

Medium

Δύναμη άνω άκρων-κορμού

6 0.99 0.67 to 1.32

Low

Δύναμη κάτω άκρων

7 0.90 0.12 to 1.68

High

Σωματικό βάρος

14 -0.18 -0.31 to -0.06

Low

Ποσοστό σωματικού λίπους

15 -0.18 -0.31 to -0.05

Low

Ποιότητα ζωής

16 0.29 0.03 to 0.54

High

Κόπωση 14 -0.54 -0.90 to -0.19

High

Κατάθλιψη 10 -0.30 -0.65 to 0.05

Medium

Άγχος 7 -0.43 -0.88 to 0.03

Medium

*Τα Effect sizes εξηγούνται ως 0.2=μικρό, 0.5=μέτριο, 0.8=μεγάλο

Οδηγίες για συνταγογράφηση άσκησης

Δεν υπάρχουν αρκετά αποδεικτικά στοιχεία στην βιβλιογραφία σχετικά με τα ιδανικά συστατικά ενός προγράμματος άσκησης για κάθε συγκεκριμένο τύπο καρκίνου. Παρ’όλα αυτά, οδηγίες σχετικά με την συνταγογράφηση άσκησης σε ασθενείς με καρκίνο έχουν δημοσιευθεί από το American College of Sports Medicine (ACSM, 2010). Αυτές είναι συμβατές με τις συστάσεις του American Cancer Society για 30 έως 60 λεπτά μέτριας έως έντονης φυσικής δραστηριότητας τουλάχιστον πέντε ημέρες

την εβδομάδα για επιβιώσαντες που σε γενικές γραμμές είναι υγιείς. Μέχρι σήμερα δεν έχουν εκδοθεί επίσημες οδηγίες για επιβιώσαντες ασθενείς καρκίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παρ’όλα αυτά οι οδηγίες φυσικής δραστηριότητας για υγεία που αφορούν τον γενικό πληθυσμό είναι κατάλληλες για τους περισσότερους επιβιώσαντες ασθενείς από καρκίνο. Για όσους πάσχουν από επιπλοκές από τον καρκίνο οι οποίες δεν επιτρέπουν την άσκηση μέτριας έντασης συστήνεται αποφυγή της άσκησης ή πλήρης αδράνεια.

Μελλοντικές έρευνες Υπάρχει ανάγκη για μεγαλύτερη κατανόηση των πιθανών επιδράσεων διαφορετικών μορφών άσκησης (αερόβια, αντίσταση και ευκαμψία) που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια και μετά την αντικαρκινική θεραπεία σε συγκεκριμένα βραχυχρόνια και μακροχρόνια οφέλη στην υγεία. Συγκεκριμένα, η συσχέτιση ανάμεσα στην φυσική δραστηριότητα και τα στοιχεία που συνδέονται με την επιβιωσιμότητα χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης τόσο από επιδημιολογικές μελέτες και παρεμβατικές δοκιμές βιοδεικτών. Η πλειοψηφία αυτών των ερευνών περιλαμβάνουν γυναίκες σε πρώιμο στάδιο καρκίνου του μαστού και η μελλοντική έρευνα θα πρέπει να επικεντρωθεί σε άλλους πληθυσμούς (π.χ. νέα άτομα, ηλικιωμένους, εθνικές μειονότητες, λιγότερο συνηθισμένες μορφές καρκίνου, ασθένεια σε προχωρημένο στάδιο).

Συμπεράσματα και συστάσεις • Υπάρχουν συστηματικά δεδομένα που επιβεβαιώνουν ότι η άσκηση μπορεί να πραγματοποιηθεί με ασφάλεια κατά τη διάρκεια και μετά την αντικαρκινική θεραπεία με την προϋπόθεση ότι λαμβάνονται υπόψην και ελέγχονται οι ατομικοί περιορισμοί σε κάθε ασθενή και οι παρενέργειες που σχετίζονται με την αντικαρκινική θεραπεία.

• Βάσει των ερευνητικών ευρημάτων σε επιβιώσαντες των πιο κοινών μορφών καρκίνου αναμένονται οφέλη στην αερόβια κατάσταση, την μυϊκή ενδυνάμωση, την ποιότητα ζωής και κόπωση.

• Εκτός και αν συστήνεται διαφορετικά, οι επιβιώσαντες από καρκίνο θα πρέπει να ακολουθούν τις οδηγίες άσκησης που παρέχονται για τον γενικό πληθυσμό στο Ηνωμένο Βασίλειο.

SCIENCE TECHNOLOGIES 77ο NEWSLETTER

• Όλοι οι επιβιώσαντες από καρκίνο συμπεριλαμβανομένων αυτών που υπόκεινται δύσκολες θεραπείες θα πρέπει να ενθαρρυνθούν ώστε να αποφύγουν να παραμείνουν αδρανείς.

Βιβλιογραφία ACSM. (2010). Exercise prescription for other clinical populations. In W.R. Thompson (Ed.), American College of Sports Medicine’s guidelines for exercise testing and prescription (8th ed., pp. 228-232). Baltimore: Lippencott, Williams and Wilkins. Cramp, F. & Daniel, J. (2008). Exercise for the management of cancer-related fatigue in adults. Cochrane Database Systematic Review, 16, CD006145. Maddams, J., Brewster, D., Steward, J., Elliot, J., Utley, M. & Moller, H. (2009). Cancer prevalence in the United Kingdom: estimates for 2008. British Journal of Cancer, 101, 541-547. Ness, K.K., Wall, M.M., Oakes, J.M., Robison, L.L. & Gurney, J.G. (2006). Physical performance limitations and participation restrictions among cancer survivors: A population-based study. Annals of Epidemiology, 16, 197-205.

Schmitz, K.H., Courneya, K.S., Matthews, C., Demark-Wahnefried, W., Galvao, D.A., Pinto, B.M., Irwin, M.L., Wolin, K.Y., Segal, R.J., Lucia, A., Schneider, C.M., Von Gruenigen, V.E. & Schwartz, A.L. (2010). American College of Sports Medicine roundtable on exercise. Guidelines for cancer survivors. Medicine & Science in Sports & Exercise, 42, 1409-1426. Speck, R., Courneya, K., Mâsse, L., Duval, S. & Schmitz, K. (2010). An update of controlled physical activity trials in cancer survivors: a systematic review and meta-analysis. Journal of Cancer Survivorship, 4, 87-100.

Copyright © BASES, 2011 Permission is given for reproduction in substantial part. We ask that the following note be included: “First published in The Sport and Exercise Scientist, Issue 28, Summer 2011. Published by the British Association of Sport and Exercise Sciences – www.bases.org.uk”

77ο NEWSLETTER

Αγορά Webinars στο scienceweb.gr

77ο NEWSLETTER

Polar ambassadors Η Polar εξοπλίζει επίλεκτους πρωταθλητές στίβου

77ο NEWSLETTER

Η running ambassador μας Αναστασία Καρακατσάνη τερμάτισε δεύτερη στον ημιμαραθώνιο της Αθήνας με

Μ400!

Η running ambassador μας Βλαχάκη Γιώτα τερμάτισε τέταρτη στον ημιμαραθώνιο της Αθήνας με Μ400!

Ο running ambassador μας Νακόπουλος Κωνσταντίνος τερμάτισε δεύτερος στα 5χλμ. στον ημιμαραθώνιο της Αθήνας

Διοργάνωση 11ου Διεθνούς Μαραθωνίου Θεσσαλονίκης (03/04)

5χλμ:2η Μαρινάκου Αναστασία 5χλμ:1ος Γκούρλιας Μάρκος

Η Αναστασία Μαρινάκου πρώτη στα 1.500μ στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα κλειστού στίβου!

Polar ambassador's team στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα κλειστού στίβου!

77ο NEWSLETTER

Οι καλύτερες των 3.000 μ. γυναικών στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα κλειστού στίβου! Ελπίδα Χριστοδουλίδου, Μαρίνα Μανιαδάκη

Η ambassador μας Ραμόνα Παπαϊωάννου τερμάτισε πρώτη στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα κλειστού στίβου

1ος αγώνας Run Greece, Λάρισα 27/3

10χλμ: 2ος Παπούλιας Ανέστης και στα 5χλμ 2ος ο αδερφός του, Χρήστος Παπούλιας)

H Polar εξοπλίζει νέους ambassadors

Με μεγάλη χαρά καλωσορίζουμε τον νέο triathlon-running ambassador Βασίλη Κρομμύδα στην ομάδα της Polar ! Ο Βασίλης Κρομμύδας, με τις δυο συμμετοχές σε Ολυμπιακούς αγώνες (2000 Σίδνεϋ και 2004 Αθήνα), με το ρεκόρ διαδρομής στο IRONMAN της Χαβάη το 1994 στη κατηγορία Μ 18-24 ( 8:55΄), με 8η θέση στο Παγκόσμιο πρωτάθλημα Long Distance στη Nice το 1997, με τερματισμούς σε οχτώ IRONMAN, τέσσερα LONG DISTANCE Τρίαθλα και πάνω από 200 διεθνείς αγώνες Τριάθλου και Διάθλου με πολλούς τερματισμούς στο βάθρο, στα 15 χρόνια που αγωνιζόταν από το 1989, είναι ο θρύλος του Ελληνικού Τριάθλου. Του ευχόμαστε καλή αρχή και καλές προπονήσεις με το νέο του Polar V800

Όταν οι Polar ambassadors Χρήστος Τσερεντζούλιας και Χρήστος Βολικάκης συναντώνται εξοπλισμένοι με Polar V650

77ο NEWSLETTER

ΕΚΘΕΣΕΙΣ

39η CosmoEstetica.

27-28 Φεβρουαρίου 2016

Ο εκθεσιακός χώρος της εταιρίας μας και οι νικήτριες της κλήρωσαης ενός Polar Loop crystal

77ο NEWSLETTER

0B

1BΕΛΛΗΝΩΝ ΚΟΣΜΗΜΑ 2016

26-29 Φεβρουαρίου 2016

Ο εκθεσιακός χώρος της εταιρίας μας

77ο NEWSLETTER

Ημερομηνία: 18 Φεβρουαρίου 2016

Webinar 59 - Fitness & Personal Training. H προπόνηση με δράμι (kettlebell) ως ένα χρήσιμο

και αποτελεσματικό όργανο λειτουργικής προπόνησης για τον επαγγελματία της άσκησης

Ημερομηνία: 08 Μαρτίου 2016

Webinar 60 – Running. Πώς να βελτιώσεις την επίδοση για τον επόμενο αγώνα στα 5000μ και

10000μ

Προηγούμενα Webinars Scienceweb

77ο NEWSLETTER

Webinar 62 – Ευεξία. 14/04/2016. Facial Acupressure

Webinar 65 – Running. 19/05/2016. Τραυματισμοί σε αθλητές και αθλούμενους μεγάλων αποστάσεων

Webinar 66 – Βόλεϊ. 31/05/2016. Η σημασία της ανάλυσης αγωνιστικής απόδοσης στην

αξιολόγηση αθλητών και ομάδων. Παραδείγματα και προτεινόμενες λύσεις για τη

βελτίωση τακτικών δεικτών.

Επόμενα Webinars Scienceweb

77ο NEWSLETTER

Προϊόντα σε προσφορά

Sciencemarket.gr

77ο NEWSLETTER

«Ενίσχυση της Αυτοαπασχόλησης Πτυχιούχων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης»

Ι.1.2 – ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

1. 1. Τίτλος και περιγραφή της Δράσης

Η δράση «Ενίσχυση της αυτοαπασχόλησης πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης» αναφέρεται στην

υποστήριξη πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ανέργων και αυτοαπασχολούμενων για την

έναρξη/υποστήριξη της άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας συναφούς με την ειδικότητά τους και την

οργάνωση αυτοτελούς επαγγελματικού χώρου. Επισημαίνεται ότι ως αυτοτελής επαγγελματικός

χώρος ορίζεται ο χώρος, ο οποίος αποτελεί χωριστή ιδιοκτησία, διαθέτει δικές του παροχές κοινής

ωφέλειας (π.χ. ηλεκτρισμού) και του οποίου δεν γίνεται με οποιοδήποτε τρόπο χρήση ως κατοικίας

(κύριας ή δευτερεύουσας).

Στο πλαίσιο της Δράσης ενισχύονται επιχειρηματικά σχέδια συνολικού προϋπολογισμού από 5.000 έως

25.000€. Το ποσό των 25.000 € αυξάνεται εφόσον η πρόταση υποβάλλεται από συνεργατικό σχήμα.

Ειδικότερα, για συνεργασία δύο συμμετεχόντων δικαιούχων, ο συνολικός προϋπολογισμός μπορεί να

ανέλθει έως 40.000 €, ενώ για συνεργασία τριών ή περισσοτέρων δικαιούχων, αυτός μπορεί να ανέλθει έως

50.000 €. Το ποσοστό ενίσχυσης ανέρχεται στο 100% της επιλέξιμης δαπάνης. Η διάρκεια των έργων ορίζεται

για διάστημα μέχρι είκοσι τέσσερις (24) μήνες από την ημερομηνία της απόφασης ένταξης του

επιχειρηματικού σχεδίου. Επιλέξιμες είναι οι δαπάνες από την υποβολή της αίτησης χρηματοδότησης.

2. Σκοπός της Δράσης:

Η δράση στοχεύει στα εξής:

v Στη μείωση της ανεργίας και την ενίσχυση της αυτοαπασχόλησης των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

με σκοπό την άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας συναφούς με την ειδικότητά τους.

v Στην ενίσχυση της απασχόλησης με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

1. 3. Γεωγραφικές Ενότητες υλοποίησης της Δράσης

Σύμφωνα με το Εταιρικό Σύμφωνο για το πλαίσιο Ανάπτυξης 2014-2020, ως επιλέξιμες γεωγραφικές περιοχές

του Ε.Π «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» ορίστηκαν οι δεκατρείς (13) περιφέρειες της

χώρας, οι οποίες κατηγοριοποιούνται ως εξής:

Περισσότερο Αναπτυγμένες: Αττική, Νότιο Αιγαίο

Περιφέρειες σε μετάβαση: Δυτική Μακεδονία, Ιόνια Νησιά, Πελοπόννησος, Βόρειο Αιγαίο, Κρήτη, Στερεά

Ελλάδα

Λιγότερο Αναπτυγμένες: Ανατολική Μακεδονία- Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Ήπειρος, Θεσσαλία, Δυτική

Ελλάδα.

Επιδοτούμενα προγράμματα

77ο NEWSLETTER

«Νεοφυής Επιχειρηματικότητα»

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Δράση «Νεοφυής Επιχειρηματικότητα» χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) στο πλαίσιο

του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ)» του

ΕΣΠΑ 2014 – 2020. Ειδικότερα για τις δαπάνες εξοπλισμού δύναται να εφαρμόζεται η ρήτρα ευελιξίας από το

Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).

Εντάσσεται στους Άξονες Προτεραιότητας 02 και 02Σ του ΕΠΑΝΕΚ: «Προσαρμογή εργαζομένων, επιχειρήσεων

και επιχειρηματικού περιβάλλοντος στις νέες αναπτυξιακές απαιτήσεις», και συγκεκριμένα, στον ειδικό στόχο: 2.1

«Αύξηση της υγιούς νεοφυούς επιχειρηματικότητας και αυτοαπασχόλησης» και την επενδυτική προτεραιότητα

8iii: «Αυτοαπασχόληση, επιχειρηματικότητα και δημιουργία νέων επιχειρήσεων και ειδικά καινοτόμων πολύ

μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων».

Στόχος της Δράσης είναι η στήριξη της ανάπτυξης υγιούς νεοφυούς, επιχειρηματικότητας που θα συνδέεται με τη

δημιουργία βιώσιμων θέσεων απασχόλησης.

Ι.1.2.1 Τίτλος και περιγραφή της Δράσης

Η Δράση «Νεοφυής Επιχειρηματικότητα» αφορά στην ίδρυση νέων μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων

από ανέργους και από ελεύθερους επαγγελματίες που δεν έχουν σχέση μισθωτής εργασίας[1].

Στο πλαίσιο της Δράσης ενισχύονται επενδυτικά σχέδια συνολικού προϋπολογισμού ύψους επένδυσης

(επιχορηγούμενος π/υ) από 15.000€ έως 60.000€, για την κάλυψη 100% ισόποσων επιλέξιμων δαπανών

για διάστημα μέχρι είκοσι τέσσερις (24) μήνες από την ημερομηνία της απόφασης ένταξης του επενδυτικού

σχεδίου. Επιλέξιμες είναι οι δαπάνες από την υποβολή της αίτησης χρηματοδότησης.

Ι.1.2.2 Γεωγραφικές Ενότητες υλοποίησης της Δράσης

Σύμφωνα με το Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης 2014-2020, ως επιλέξιμες γεωγραφικές περιοχές

του Ε.Π «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» ορίστηκαν οι δεκατρείς (13) περιφέρειες της

χώρας οι οποίες κατηγοριοποιούνται ως εξής:

1. Περισσότερο Αναπτυγμένες: Αττική, Νότιο Αιγαίο.

2. Περιφέρειες σε Μετάβαση: Δυτική Μακεδονία, Ιόνια Νησιά, Πελοπόννησος, Βόρειο Αιγαίο, Κρήτη, Στερεά

Ελλάδα.

3. Λιγότερο Αναπτυγμένες: Ανατολική Μακεδονία- Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Ήπειρος, Θεσσαλία, Δυτική

Ελλάδα.

77ο NEWSLETTER

Ι.1.2.3. Σκοπός της Δράσης

Στόχος της Δράσης είναι η στήριξη της ανάπτυξης υγιούς νεοφυούς, επιχειρηματικότητας που θα συνδέεται με τη

δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Για το λόγο αυτό η Δράση στοχεύει:

Στη δημιουργία πολύ μικρών και μικρών, βιώσιμων επιχειρήσεων με έμφαση σε καινοτόμα επιχειρηματικά σχέδια

Στην ενίσχυση της απασχόλησης με τη δημιουργία βιώσιμων νέων θέσεων απασχόλησης.

Τα επενδυτικά σχέδια που θα χρηματοδοτηθούν θα αφορούν στους παρακάτω στρατηγικούς τομείς

προτεραιότητας του ΕΠΑνΕΚ:

Αγροδιατροφή

Ενέργεια

Πολιτιστικές - Δημιουργικές Βιομηχανίες

Εφοδιαστική Αλυσίδα

Περιβάλλον

Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ)

Υγεία - Φάρμακα

Υλικά – Κατασκευές

Αναβάθμιση πολύ μικρών & μικρών επιχειρήσεων για την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους στις νέες αγορές

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΔΡΑΣΗΣ

Αναβάθμιση πολύ μικρών & μικρών επιχειρήσεων για την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους στις νέες

αγορές

Φεβρουάριος 2016

ΑΘΗΝΑ 2016

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το πρόγραμμα «Αναβάθμιση πολύ μικρών & μικρών επιχειρήσεων για την ανάπτυξη των ικανοτήτων

τους στις νέες αγορές» εντάσσεται στον Άξονα Προτεραιότητας «Ανάπτυξη επιχειρηματικότητας με Τομεακές

προτεραιότητες» (ΑΠ 1 και ΑΠ 1Σ), και ειδικότερα στον Θεματικό Στόχο 3 «Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας

των μικρομεσαίων επιχειρήσεων» και στην επενδυτική προτεραιότητα 3(γ) «Στήριξη της δημιουργίας και της

επέκτασης προηγμένων ικανοτήτων για την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών»

Ι.1.2 – ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

77ο NEWSLETTER

Το ΕΣΠΑ 2014-2020 (Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης), για την επίτευξη του αναπτυξιακού

οράματος της χώρας, θέτει ως κύρια προτεραιότητα χρηματοδότησης την «ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας

και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων (ιδιαίτερα των ΜΜΕ), την μετάβαση στην ποιοτική

επιχειρηματικότητα, με αιχμή την καινοτομία και την αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας».

Όχημα για την επίτευξη του παραπάνω στόχου αποτελεί το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα,

Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» (ΕΠΑνΕΚ). Παραγωγικοί, ανταγωνιστικοί και εν δυνάμει εξωστρεφείς

κλάδοι αποκτούν κεντρικό ρόλο και σημαντικό μερίδιο στην κατανομή πόρων και επενδύσεων. Επιδιώκεται η

αύξηση της κλίμακας/μεγέθους των μονάδων παραγωγής, η εισαγωγή καινοτομιών και νέων

προϊόντων/υπηρεσιών που αξιοποιούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ενισχύουν ή και δημιουργούν νέα

ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στη χώρα και στις επιμέρους περιφέρειες και ενσωματώνουν γνώση, παράγοντας

προϊόντα και υπηρεσίες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας και ανταγωνιστικά σε παγκόσμιο επίπεδο.

Με βάση τα παραπάνω, αλλά και συνυπολογίζοντας ότι η πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων βιώνει

ανυπέρβλητα χρηματοδοτικά προβλήματα που επηρεάζουν και τη συνολική ανταγωνιστικότητα της οικονομίας

και το επίπεδο της απασχόλησης, το Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού υλοποιεί στο πλαίσιο του

ΕΣΠΑ 2014-2020 η δράση «Αναβάθμιση πολύ μικρών & μικρών επιχειρήσεων για την ανάπτυξη των

ικανοτήτων τους στις νέες αγορές» για επιχειρήσεις όλων των Περιφερειών της Χώρας.

Η δράση αφορά στην ενίσχυση πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων των 8 τομέων προτεραιότητας του ΕΠΑνΕΚ

(αγροδιατροφή/βιομηχανία τροφίμων, ενέργεια, περιβάλλον, τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας (ΤΠΕ),

Logistics, υγεία, υλικά-κατασκευές, πολιτιστικές βιομηχανίες), προκειμένου να αναβαθμίσουν την ανταγωνιστική

τους θέση επενδύοντας στον τεχνολογικό, οργανωτικό και εμπορικό εκσυγχρονισμό τους ή/και την

αναδιαμόρφωση των λειτουργιών ή των προϊόντων/υπηρεσιών τους.

Τα ενισχυόμενα επενδυτικά σχέδια θα πρέπει να έχουν σαφή στόχευση στην βελτίωση της ποιότητας των

προσφερόμενων προϊόντων και υπηρεσιών, ή στη δημιουργία νέων προϊόντων/υπηρεσιών τα οποία θα

καλύπτουν συγκεκριμένες ανάγκες της αγοράς. Επίσης, τα σχέδια δύναται να στοχεύουν στην μείωση του

κόστους ή την αύξηση της αποτελεσματικότητας των λειτουργικών και παραγωγικών διαδικασιών.

Για περισσότερες πληροφορίες καλέστε στο 2109608745 Δ. Νασιοπούλου Τα κείμενα, τα στοιχεία και οι πληροφορίες του περιοδικού (newsletter) προσφέρονται μόνο για ενημέρωση και προσωπική χρήση των αναγνωστών του και αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία της εταιρίας και των συγγραφέων τους. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναδιανομή, ανατύπωση και καθ' οποιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευση των κειμένων, των πληροφοριών και των στοιχείων του περιοδικού (newsletter). Οι πληροφορίες και τα στοιχεία του περιοδικού εκφράζουν τις προσωπικές απόψεις των συγγραφέων, δεν αποτελούν υπόδειξη ιατρικής αγωγής ή θεραπείας και δεν υποκαθιστούν την επαγγελματική ιατρική συμβουλή. Η επιλογή και χρήση των στοιχείων και των πληροφοριών του περιοδικού και τα εξ' αυτής αποτελέσματα, γίνεται με αποκλειστική ευθύνη του αναγνώστη. Η εταιρία SCIENCE TECHNOLOGIES, ο εκδότης και ο επιστημονικός υπεύθυνος του Newsletter δεν φέρουν καμία οικονομική ή ηθική ευθύνη για τα γραφόμενα ή για τις επιπτώσεις από τα γραφόμενα στο έντυπο αυτό. Οι συγγραφείς φέρουν την πλήρη ευθύνη των γραφόμενων στα κείμενά τους και η υποβολή κειμένων προς δημοσίευση στο Newsletter σημαίνει ταυτόχρονη αποδοχή των παραπάνω όρων. Η ανάγνωση των κειμένων συνεπάγεται την αποδοχή των παραπάνω όρων.

Copyright 2015 | Science Technologies - All Rights Reserved