ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ!

Διαβάζω: «Ο βοσκός φυλάει τα πρόβατα».

Η παραπάνω πρόταση αποτελείται από πέντε κομμάτια, που λέγονται λέξεις

Τα κομμάτια στα οποία χωρίζεται μία λέξη λέγονταισυλλαβές.

Οι λέξεις που έχουν μία συλλαβή λέγονται μονοσύλλαβες. π.χ. : φως,νους,του ποιος κτλ.Οι λέξεις που έχουν δύο συλλαβές λέγονται δισύλλαβες.π.χ. : νε-ρό, χα-ρά, γά-τα κτλ.Οι λέξεις που έχουν τρεις συλλαβές λέγονται τρισύλλαβες. π.χ.: χά-ρα-κας,κο-πέ-λα κτλ.Οι λέξεις που έχουν τέσσερις συλλαβές λέγονται τετρασύλλαβες. π.χ.: πα-ρά-θυ-ρο, πα-ρα-κά-τω κτλ.Οι λέξεις που έχουν πέντε συλλαβές λέγονται πολυσύλ-λαβες.π.χ.: τε-τρα-πέ-ρα-τος,θα-λασ-σό-λυ-κος κτλ.

1

Καλώς ορίσατε στο κόσμο της γραμματικής μας! Είστε έτοιμοι για το ταξίδι μας; - Είμαι ο Γραμματικούλης. Θα σας κάνω παρέα σε όλη τη διαδρομή μας.

Και οι συλλαβές τι είναι;

Και οι ΦΘΟΓΓΟΙ ποιοι είναι;Με μπερδεύουν λίγο!

Δεν είναι δύσκολο!Να θυμάσαι ότι: α)Οι λέξεις χωρίζονται σε συλλαβές. β)Οι συλλαβές χωρίζονται σε φθόγγους. γ)Οι φθόγγοι παριστάνονται με γραπτά σημάδια,που λέγονται γράμματα.

Για παράδειγμα διάβασε τι λένε οι φίλοι μας: Καλημέρα! Κα-λη-μέ-ρα.

Κ-α-λ-η-μ-έ-ρ-α!

Η καρδούλα μας είπε ολόκληρη τη λέξη: καλημέρα! Ο ήλιος μας είπε την ίδια λέξη χωρίζοντάς την σε συλλαβές: κα-λη-μέ-ρα! Το αστεράκι μας είπε την ίδια λέξη χωρίζοντάς την σε φωνούλες: κ-α-λ-η-μ-έ-ρ-α! Οι φωνούλες αυτές λέγονται:ΦΘΟΓΓΟΙ!!!

ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ:Για να διαβάζονται οι φθόγγοι,τους παριστάνουμε με γραπτά σημάδια που λέγονται γράμματα.

2

ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΜΙΚΡΑ ΟΝΟΜΑ Α α άλφα Β β βήτα Γ γ γάμα Δ δ δέλτα Ε ε έψιλον Ζ ζ ζήτα Η η ήτα Θ θ θήτα Ι ι γιώτα Κ κ κάπα Λ λ λάμδα Μ μ μι Ν ν νι Ξ ξ ξι Ο ο όμικρον Π π πι Ρ ρ ρο Σ σ σίγμα Τ τ ταυ Υ υ ύψιλον Φ φ φι Χ χ χι Ψ ψ ψι Ω ω ωμέγα

ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ:1.Τα γραπτά σημάδια που παριστάνουν τους φθόγγους λέγονται γράμματα.2.Τα γράμματα είναι 24 και αποτελούν το ελληνικό αλφάβητο.

3

3.Τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου γράφονται με μια σειρά που λέγεται αλφαβητική σειρά.4.Η αλφαβητική σειρά είναι πολύ χρήσιμη,γιατί μας βοηθάει να βρίσκουμε τις λέξεις στα λεξικά και να βάζουμε σε αλφαβητική σειρά τις λέξεις.

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ

α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ

ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω

ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ:

Τα φωνηέντα είναι 7:α,ε,η,ι,ο,υ,ω. Τα σύμφωνα είναι 17:β,γ,δ,ζ,θ,κ,λ,μ,ν,ξ,π,ρ,σ,τ,φ,χ,ψ.

Δίψηφο φωνήεν είναι δύο φωνήεντα μαζί που ακούγονται σαν να ήταν μόνο ένα.Τα δίψηφα φωνήεντα είναι τα: αι(=ε), οι(=ι), ει(=ι), ου(=ου).

4

Ο συνδυασμός αυ διαβάζεται αβ ή αφ. Ο συνδυασμός ευ διαβάζεται εβ ή εφ. ΄Οταν οι συνδυασμοί αυ και ευ τονίζονται,ο τόνος μπαίνει στο υ. π.χ:Εύα, Παύλος, ναύτης κτλ.

Τα δίψηφα σύμφωνα είναι δύο σύμφωνα μαζί που ακούγονται σαν να ήταν μόνο ένα. Δίψηφα είναι τα σύμφωνα: μπ, ντ, γκ, τσ τζ. ΟΜΟΙΑ ΣΥΜΦΩΝΑ:΄Ομοια σύμφωνα είναι: ββ,κκ,λλ,μμ,νν,ππ,ρρ,σς,ττ πχ.εκκλησία,τριφύλλι,κρεμμύδι,σύννεφο, παππούς,άρρωστος,μέλισσα κτλ.

Δύο ή περρισότερα σύμφωνα μαζί αποτελούν ένα συμφωνικό

σύμπλεγμα; πχ. χοντρός,τραπέζι,κρεβάτι,άστρο κτλ.

5

Καλημέρα!!! Το πρώτο γράμμα της λέξης λέγεται αρχικό.

Το τελευταίο γράμμα της λέξης λέγεται τελικό.

ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΑΔΙΑ!

Τα διαλυτικά μπαίνουν για να χωρίσουν το α από το ι ή το ο από το ι. ΄Οταν το αι τονίζεται στο α (άι) δε χρειάζονται διαλυτικά. ΄Οταν το οι τονίζεται στο ο (όι) δε χρειάζονται διαλυτικά.πχ. γάιδαρο, αλλά αϊτός κοροϊδεύω, αλλά ρολόι

1.Ο τόνος είναι το σημαδάκι που μπαίνει πάνω στη συλλαβή που ακούγεται πιο δυνατα. πχ.Κλείσε 2.Τόνο παίρνουν οι δισύλλαβες,οι τρισύλλαβες και οι πολυσύλλαβες

λέξεις.

6

Και τώρα η συνέχεια αγαπητοί μου μαθητέ!Πώς σας φαίνεται το ταξίδι μας;Για να δούμε τι ακολουθεί τώρα!!

3.Οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν παίρνουν τόνο και λέγονται άτονες λέξεις. πχ. δεν,και, που, μου κτλ.

Τα πού και πώς τονίζονται μόνο όταν ρωτάμε. πχ. - Ιωάννα,πού έλυσες το πρόβλημα; - Στο τετράδιο που αγόρασα το απόγευμα.

- Πώς το έλυσες; - Σκέφτηκα πως έπρεπε να κάνω έναν πολλαπλασιασμό.

Το ή παίρνει τόνο μόνο όταν ξεχωρίζει μια λέξη από μια άλλη ή όταν μια πρόταση από μια άλλη.

πχ. Ποιο παιχνίδι σου αρέσει περισσότερο, το ποδόσφαιρο ή το μπάσκετ,ρώτησε ο δάσκαλος. ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ: Το πιάτο το έσπασε η γάτα.

Τα σημεία στίξης!

7

Τελεία σημειώνουμε στο τέλος μιας φράσης που έχει τέλειο νόημα. Μετά από τελεία αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα.

πχ. ΄Ηταν ένα χειμωνιάτικο πρωινό.Οι άνθρωποι κοιμούνταν ακόμη.Μόνο το τιτίβισμα των πουλιών ακουγόταν.

Κόμμα σημειώνουμε για να χωρίσουμε: α) όμοιες λέξεις που είναι στη σειρά. β) όμοιες προτάσεις που είναι στη σειρά.

πχ. α) Μαζεύαμε σταφύλια,μήλα,αχλάδια και αμύγδαλα. β) Πήρα την τσάντα μου,χαιρέτησα τους γονείς μου,κατέβηκα γρήγορα τις σκάλες και έφυγα για το σχολείο.

πχ. – Μαρία,έλα επάνω να φάμε.ή - ΄Ελα επάνω να φάμε,Μαρία.ή - Αν είσαι φρόνιμη,θα πάμε στην παιδική χαρά. - Θα πάμε στην παιδική χαρά,αν είσαι φρόνιμη.

Στο τέλος κάθε πρότασης, όταν ρωτάμε βάζουμε ερωτηματικό.

8

Επίσης να ξέρετε ότι, κόμμα(,) βάζουμε,όταν καλούμε κάποιον.Ακόμη, πολλές φορές ανάμεσα στις προτάσεις,βάζουμε κόμμα.

Επίσης να ξέρετε ότι, κόμμα(,) βάζουμε,όταν καλούμε κάποιον.Ακόμη, πολλές φορές ανάμεσα στις προτάσεις,βάζουμε κόμμα.

πχ. Μήπως αρρώστησε ο Μηνάς; Πώς ανέβηκες στο μπαλκόνιι;

Θαυμαστικό σημειώνουμε ύστερα από κάθε πρόταση που εκφράζει θαυμασμό,επιθυμία,ευχή,χαράς,πόνο κτλ. πχ. Τι θαυμάσιος καιρός! Μακάρι να πηγαίναμε εκδρομή!Πόσο θα το ήθελα!

Παύλα σημειώνουμε στο διάλογο,για να δείξουμε ότι αλλάζει το πρόσωπο που μιλάει.

πχ. – Ανέβα, Φώτη στο δέντρο. - Δεν τρελάθηκα να γκρεμοτσακιστώ! - Προσπάθησε και θα τα καταφέρεις.

Διπλή τελεία βάζουμε μπροστά από τα λόγια που είπε κάποιος άλλος,όταν τα γράφουμε όπως ακριβώς τα είπε.Σε εισαγωγικά κλείνουμε τα λόγια που είπε κάποιος άλλος,όταν τα γράφουμε όπως ακριβώς τα είπε.

πχ. Ο παππούς είπε: «Ετοιμαστείτε να πάμε βόλτα». Μόλις άκουσε το όνομά του,φώναξε: «παρών». Ο Χριστός έλεγε: «Αγαπάτε αλλήλους».

9

Μερικές λέξεις γράφονται, για συντομία,κομμένες: κ. αντι κυρία, γραμμ. αντί γραμμάρια, κτλ. Αυτές οι λέξεις λέγονται συντομογραφίες.

Μερικές λέξεις γράφονται, για συντομία,κομμένες: κ. αντι κυρία, γραμμ. αντί γραμμάρια, κτλ. Αυτές οι λέξεις λέγονται συντομογραφίες.

ΠΑΘΗ ΦΘΟΓΓΩΝ

Οι λεξούλες τον,την,δεν,μην, γράφονται με ν όταν η ακόλουθη λέξη αρχίζει από:φωνήεν (α,ε,η,ι,ο,υ,ω) , τα σύμφωνα κ,π,τ,ξ,ψ και τα δίψηφα σύμφωνα (μπ,ντ,γκ,τς,τζ).΄Οταν η ακόλουθη λέξη αρχίζει από άλλο σύμφωνο,το τελικό ν χάνεται.

πχ. Η κ. Ελένη αγόρασε 260 γραμμ. καφέ.Κατόπιν πλήρωσε τη ΔΕΗ και τον ΟΤΕ.

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

κ. = κυρία Β = Βόρειος μ. = μέτρα Α = Ανατολικός

10

πχ. τον άνθρωπο δεν ξέρω μην

μπαίνεις την ημέρα κτλ. αλλά: μη γράφεις δε νομίζω τη φωτιά κτλ.

πχ. τον άνθρωπο δεν ξέρω μην

μπαίνεις την ημέρα κτλ. αλλά: μη γράφεις δε νομίζω τη φωτιά κτλ.

κτλ. = και τα λοιπά Δ = Δυτικός γραμμ. = γραμμάρια ΝΔ = Νοτιοδυτικός μ.μ. = μετά το μεσημέρι μ.Χ. = μετά Χριστόν π.μ. = πριν το μεσημέρι π.Χ = προ Χριστού π.χ. = παραδείγματος χάρη Ν = Νότιος ΔΕΗ= Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού ΟΤΕ = Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδας ΙΚΑ = ΄Ιδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων ΕΡΤ = Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση ΟΓΑ = Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων ΕΛ.ΤΑ = Ελληνικά Ταχυδρομεία

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ

Από μια λέξη μπορεί να γίνουν άλλες λέξεις.

π.χ. Από τη λέξη παιδί έγινε η λέξη παιδάκι. ή Από τη λέξη αφρός έγινε η λέξη αφρίζω. ή Από τη λέξη ενοχλώ έγινε η λέξη ενοχλητικός.

ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ: σε –σιμο (ψήνω = ψήσιμο κτλ.) σε -ίδι ( σκουπίζω = σκουπίδι κτλ.) σε -εια ( προσπαθώ = προσπάθεια κτλ.)σε -είο ( κουρέας = κουρείο κτλ.)

11

Οι λέξεις που τελειώνουν σε - άκι, -ούλα, - ίτσα, - άκος, - ούλης λέγονται χαϊδευτικά.

π.χ. αρνί = αρνάκι γέροντας =γεροντάκος κόρη= κορούλα Ελένη = Ελενίτσα παππούς= παππούλης

Η λέξη που γίνεται από δύο άλλες λέξεις λέγεται σύνθετη λέξη.

Μερικές μονοσύλλαβες και δισύλλαβες λέξεις, όπως οι λέξεις α-αν-, ξε- , τηλε- κατα - κτλ. δε λέγονται ποτέ μόνες τους αλλα τις χρησιμοποιούμε για να φτιάχνουμε σύνθετες λέξεις.

π.χ. γίδες – πρόβατα = γιδοπρόβατα κτλ. μπαίνω – βγαίνω = μπαινοβγαίνω κτλ. ξε – μακραίνω = ξεμακραίνω κτλ. τηλε – φώνημα = τηλεφώνημα κτλ. το φαγητό που δεν έχει αλάτι = ανάλατο κτλ. πάρα πολύ στεναχωρημένος = καταστεναχωρημένος

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΩΝ

Οι λέξεις που γίνονται από μία λέξη ανήκουν στην ίδια οικογένεια και λέγονται συγγενικές λέξεις.

πχ. φύλλο = φυλλωσιά, εξώφυλλο, φυλλοβόλο κτλ. φωνή = τηλεφώνημα, φωνάζω, άφωνος κτλ. οικία = οικογένεια, κάτοικος, συγκάτοικος, νοικοκύρης

12

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

Συνώνυμα λέγονται οι λέξεις που έχουν την ίδια σημασία.

πχ. αρχίζω – ξεκινώ μιλάω – κουβεντιάζω βλέπω – κοιτάζω δίνω – προσφέρω θυμώνω – νευριάζω λυπούμαι- στεναχωριέμαι κτλ.

Αντίθετα είναι δύο λέξεις που έχουν αντίθετη σημασία.

π.χ αδύνατος – χοντρός ψηλός – κοντός πρωινός – βραδυνός παλιός – νέος καρφώνω – ξεκαρφώνω κτλ.

πχ. Φοράω χρυσό δακτυλίδι Η ΄Αννα έχει χρυσή καρδιά.

Στην πρώτη φράση η λέξη χρυσό χρησιμοποιείται με την πραγματική της σημασία.΄Εχουμε δηλαδή κυριολεξία.Στη δεύτερη φράση η λέξη χρυσή χρησιμοποιείται με αλλαγμένη σημασία.΄Εχουμε δηλαδή μεταφορά.

13

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ο,η,το

Οι λεξούλες ο, η, το που μπαίνουν μπροστά από τα πρόσωπα, τα ζώα, τα πράγματα λέγονται άρθρα.

π.χ. ο κύλινδρος η καρδιά το αστέρι

Τα ουσιαστικά

Οι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπα, ζώα, πράγματα λέγονται ουσιαστικά.

πρόσωπα: ο πατέρας, η γιαγιά, ο Κώστας, η κοπέλα κτλ.ζώα: η γάτα, ο σκύλος, το κουνέλι κτλ.πράγματα: το κουτάλι, η βάρκα, ο φάρος κτλ.

Τα ουσιαστικά έχουν τρία γένη: το αρσενικό, το θηλυκό και το ουδέτερο.Τα αρσενικά παίρνουν άρθρο ο, τα θηλυκά παίρνουν άρθρο η και τα ουδέτερα παίρνουν άρθρο το.

14

π.χ. ασενικά = ο εργάτης, ο λύκος, ο χάρακας κτλ. θηλυκά = η γιαγιά, η γάτα, η βρύση κτλ. ουδέτερα = το παιδί, το ψάρι, το δέντρο κτλ.

Στον ενικό αριθμό μιλάμε για ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα.Στον πληθυντικό αριθμό μιλάμε για πολλά πρόσωπα, ζώα ή πράγματα.

π.χ. ο ένας = ο σκύλος, η μία = η γάτα το ένα = το πουλί οι πολλοί = οι σκύλοι οι πολλές = οι γάτες τα πολλά = τα πουλιά

Τα οικογενειακά ονόματα,τα βαπτιστικά ονόματα,τα ονόματα των πόλεων,των μηνών,των ημερών,των εορτών κτλ. είναι κύρια ονόματα.Το πρώτο γράμμα των κυρίων ονομάτων γράφεται με κεφαλαίο.

π.χ. Αλεξανδράκης, Πρωτοχρονιά, Πέμπτη, Χίος, Κρήτη, Νοέμβριος, Χανιά, οδός Σμύρνης, Βασίλης κτλ.

1. Τα ισοσύλλαβα ουσιαστικά έχουν τον ίδιο αριθμό συλλαβών

στον ενικό και τον πληθυντικό αριθμό.π.χ. ο δρόμος ( 2 συλλαβές ) οι δρόμοι ( 2 συλλαβές )

2. Τα ανισοσύλλαβα ουσιαστικά έχουν στον πληθυντικό αριθμό μία παραπάνω συλλαβή από τον ενικό.

15

Οι πτώσεις είναι τέσσερις: Η Ονομαστική απαντά στην ερώτηση ποιος; π.χ. – Ποιος; - ο γείτονας ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Η Γενική απαντά στην ερώτηση ποιανού ή τίνος; π.χ. – Ποιανού (ή τίνος ) είναι η γάτα; του γείτονα ΓΕΝΙΚΗ Η Αιτιατική απαντά στην ερώτηση ποιον; π.χ. – Ποιον να καλέσω; - τον γείτονα ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Η Κλητική χρησιμοποιείται για να καλέσουμε κάποιον. π.χ. - Κάλεσέ τον - (-) γείτονα ΚΛΗΤΙΚ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

Αρσενικά ουσιαστικά σε – ας ισοσύλλαβα!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Ο αγκώνας Ο μήνας Ο γείτοναςΓΕΝΙΚΗ Του αγκώνα Του μήνα Του γείτοναΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τον αγκώνα Το μήνα Το γείτοναΚΛΗΤΙΚΗ - αγκώνα - μήνα - γείτονα

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Οι αγκώνες Οι μήνες Οι γείτονεςΓΕΝΙΚΗ Των αγκώνων Των μηνών Των γειτόνωνΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τους αγκώνες Τους μήνες Τους γείτονεςΚΛΗΤΙΚΗ - αγκώνες - μήνες - γείτονες

Αρσενικά ουσιαστικά σε – ης ισοσύλλαβα!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

16

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Ο επιβάτης Ο μαθητής Ο ΠειραιώτηςΓΕΝΙΚΗ Του επιβάτη Του μαθητή Του ΠειραιώτηΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τον επιβάτη Το μαθητή Τον ΠειραιώτηΚΛΗΤΙΚΗ - επιβάτη - μαθητή - Πειραιώτη

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Οι επιβάτες Οι μαθητές Οι Πειραιώτες

ΓΕΝΙΚΗ Των επιβατών Των μαθητών Των ΠειραιωτώνΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τους επιβάτες Τους μαθητές Τους ΠειραιώτεςΚΛΗΤΙΚΗ - επιβάτες - μαθητές - Πειραιώτες

Αρσενικά ουσιαστικά σε –ας και –ης ανισοσύλλαβα.

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤ. ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜ. Ο βοριάς Ο μανάβης Οι βοριάδες Οι μανάβηδεςΓΕΝΙΚΗ Του βοριά Του μανάβη Των βοριάδων Των μανάβηδωνΑΙΤΙΑΤ. Το βοριά Το μανάβη Τους βοριάδες Τους μανάβηδεςΚΛΗΤ. - βοριά - μανάβη - βοριάδες - μανάβηδες

Αρσενικά ουσιαστικά σε – ές και –ούς ανισοσύλλαβα!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤ. ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Ο καφές Ο παππούς Οι καφέδες Οι παππούδεςΓΕΝΙΚΗ Του καφέ Του παππού Των καφέδων Των

παππούδωνΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τον καφέ Τον παππού Τους καφέδες Τους παππούδεςΚΛΗΤΙΚΗ - καφέ - παππού - καφέδες - παππούδες

17

Να θυμάσαι: Η γενική πληθυντικούτελειώνει σε - ών.

Να θυμάσαι: Η γενική πληθυντικούτελειώνει σε - ών.

Να θυμάσαι:Τα ανισοσύλλαβα ουσιαστικά έχουν στον πληθυντ. αριθμό μία συλλαβή παραπάνω από τον ενικό.Επίσης όταν στον πληθυντ. αριθ. τελειώνουν σε –ήδες γράφονται με η.

αρι

Να θυμάσαι:Τα ανισοσύλλαβα ουσιαστικά έχουν στον πληθυντ. αριθμό μία συλλαβή παραπάνω από τον ενικό.Επίσης όταν στον πληθυντ. αριθ. τελειώνουν σε –ήδες γράφονται με η.

αρι

Αρσενικά ουσιαστικά σε – ος!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Ο γιατρός Ο κάμπος Ο δάσκαλοςΓΕΝΙΚΗ Του γιατρού Του κάμπου Του δασκάλουΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Το γιατρό Τον κάμπο Το δάσκαλοΚΛΗΤΙΚΗ - γιατρέ - κάμπε - δάσκαλε

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Οι γιατροί Οι κάμποι Οι δάσκαλοι

ΓΕΝΙΚΗ Των γιατρών Των κάμπων Των δασκάλωνΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τους γιατρούς Τους κάμπους Τους δασκάλουςΚΛΗΤΙΚΗ - γιατροί - κάμποι - δάσκαλοι

Θηλυκά ουσιαστικά σε –α(1)!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Η φωλιά Η γυναίκα Η μαθήτρια

ΓΕΝΙΚΗ Της φωλιάς Της γυναίκας Της μαθήτριαςΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τη φωλιά Τη γυναίκα Τη μαθήτριαΚΛΗΤΙΚΗ - φωλιά - γυναίκα - μαθήτρια

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Οι φωλιές Οι γυναίκες Οι μαθήτριες

ΓΕΝΙΚΗ Των φωλιών Των γυναικών Των μαθητριών

Να θυμάσαι: Τα αρσενικά σε - ος :α) στον πληθυντ. αριθ. τελειώνουν σε -οι .β) στην κλητική του ενικού τελειώνουν σε -ε.

Να θυμάσαι: Τα αρσενικά σε - ος :α) στον πληθυντ. αριθ. τελειώνουν σε -οι .β) στην κλητική του ενικού τελειώνουν σε -ε.

18

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τις φωλιές Τις γυναίκες Τις μαθήτριεςΚΛΗΤΙΚΗ - φωλιές - γυναίκες - μαθήτριες

Θηλυκά ουσιαστικά σε –α(2)!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤ. ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Η πατρίδα Η όρνιθα Οι πατρίδες Οι όρνιθες

ΓΕΝΙΚΗ Της πατρίδας Της όρνιθας Των πατρίδων Των ορνίθωνΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Την πατρίδα Την όρνιθα Τις πατρίδες Τις όρνιθεςΚΛΗΤΙΚΗ - πατρίδα - όρνιθα - πατρίδες - όρνιθες

Θηλυκά ουσιαστικά σε -η!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Η βροντή Η δίκη Η ζάχαρηΓΕΝΙΚΗ Της βροντής Της δίκης Της ζάχαρηςΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τη βροντή Τη δίκη Τη ζάχαρηΚΛΗΤΙΚΗ - βροντή - δίκη - ζάχαρη

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Οι βροντές Οι δίκες Οι ζάχαρεςΓΕΝΙΚΗ Των βροντών Των δικών Των -------ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τις βροντές Τις δίκες Τις ζάχαρεςΚΛΗΤΙΚΗ - βροντές - δίκες - ζάχαρες

Θηλυκά ουσιαστικά σε –η αρχαιόκλιτα!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Η λέξη Η είδηση Η Τρίπολη

ΓΕΝΙΚΗ Της λέξης Της είδησης Της ΤρίποληςΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τη λέξη Την είδηση Την ΤρίποληΚΛΗΤΙΚΗ - λέξη - είδηση - Τρίπολη

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Οι λέξεις Οι ειδήσεις ---------------

ΓΕΝΙΚΗ Των λέξεων Των ειδήσεων ---------------ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τις λέξεις Τις ειδήσεις ---------------ΚΛΗΤΙΚΗ - λέξεις - ειδήσεις ----------------

19

α) Τα αρχαιόκλιτα θηλυκά σε -η σχηματίζουν πληθυντικό με καταλήξεις –εις:οι φράσεις,οι λύσεις,οι επισκέψεις. β) Τα θηλυκά που κλίνονται σύμφωνα με το είδηση κατεβάζουν τον τόνο στον πληθυντικό αριθμό κατά μία συλλαβή. γ) Τα κύρια ονόματα δεν έχουν πληθυντικό αριθμό. δ) Η γενική πληθυντικού τελειώνει σε –ων.

Θηλυκά ουσιαστικά σε -ω!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Η Μαριώ Η Δέσπω

ΓΕΝΙΚΗ Της Μαριώς Της ΔέσπωςΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τη Μαριώ Τη ΔέσπωΚΛΗΤΙΚΗ - Μαριώ - Δέσπω

΄Ολα τα κύρια ονόματα που τελειώνουν σε –ωγράφονται με ωμέγα (ω) και δεν έχουν πληθυντικό.

Θηλυκά ουσιαστικά σε –ος αρχαιόκλιτα!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Η οδός Η λεωφόρος Η είσοδος

ΓΕΝΙΚΗ Της οδού Της λεωφόρου Της εισόδουΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Την οδό Τη λεωφόρο Την είσοδοΚΛΗΤΙΚΗ ------- ------------- -------------

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Οι οδοί Οι λεωφόροι Οι είσοδοι

ΓΕΝΙΚΗ Των οδών Των λεωφόρων Των εισόδωνΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τις οδούς Τις λεωφόρους Τις εισόδους

20

ΚΛΗΤΙΚΗ ----------- ----------- -----------

Τα αρχαιόκλιτα θηλυκά, ουσιαστικά σε –ος: α) τελειώνουν στον πληθυντικό αριθμό σε –οι. π.χ. οι οδοί,οι διάμετροι,οι έξοδοι β) δεν έχουν, συνήθως, κλητική. γ) στη γενική πληθυντικού τελειώνουν σε –ων.

Θηλυκά ουσιαστικά σε – ού και –ά ανισοσύλλαβα!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤ. ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Η αλεπού Η γιαγιά Οι αλεπούδες Οι γιαγιάδες

ΓΕΝΙΚΗ Της αλεπούς Της γιαγιάς Των αλεπούδων Των γιαγιάδωνΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Την αλεπού Τη γιαγιά Τις αλεπούδες Τις γιαγιάδεςΚΛΗΤΙΚΗ - αλεπού - γιαγιά - αλεπούδες - γιαγιάδες

α) Τα ανισοσύλλαβα ουσιαστικά έχουν στον πληθυντικό αριθμό μία συλλαβή παραπάνω από τον ενικό: α-λε-πού, α-λε-πού-δες , για-γιά, για-γιά-δες. β) Στη γενική του πληθυντικού τελειώνουν σε –ων: αλεπούδων,μαϊμούδων,γιαγιάδων,μαμάδων

Ουδέτερα ουσιαστικά σε –ο!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Το νερό Το δέντρο Το άλογο

ΓΕΝΙΚΗ Του νερού Του δέντρου Του αλόγουΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Το νερό Το δέντρο Το άλογοΚΛΗΤΙΚΗ - νερό - δέντρο - άλογο

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Τα νερά Τα δέντρα Τα άλογα

ΓΕΝΙΚΗ Των νερών Των δέντρων Των αλόγων

21

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Τα νερά Τα δέντρα Τα άλογαΚΛΗΤΙΚΗ - νερά - δέντρα - άλογα

Τα ουδέτερα ουσιαστ. σε –ο: α) τελειώνουν σε όμικρον (ο) : το νερό,το δέντρο,το άλογο. β) στη γενική του πληθυντικού αριθ. τελειώνουν σε –ων:των νερών, των δέντρων κτλ.

Ουδέτερα ουσιαστικά σε –ι!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤ. ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ το αυτί Το παιχνίδι Τα αυτιά τα παιχνίδιαΓΕΝΙΚΗ Του αυτιού Του παιχνιδιού Των αυτιών των παιχνιδιώνΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Το αυτί Το παιχνίδι Τα αυτιά τα παιχνίδιαΚΛΗΤΙΚΗ - αυτί - παιχνίδι - αυτιά - παιχνίδια

1.Τα ουδέτερα σε –ι γράφονται με γιώτα (ι). Εξαιρούνται και γράφονται με υ τα:βράδυ,δάκρυ,δόρυ,δίχτυ,οξύ.

2.Τα ουδέτερα σε –ι τονίζονται στη λήγουσα της γενικής του ενικού και του πληθυντ. :του αρνιού –των αρνιών κτλ.

Ουδέτερα ουσιαστικά σε –ος!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤ. ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ το κράτος το έδαφος τα κράτη τα εδάφη

ΓΕΝΙΚΗ του κράτους του εδάφους των κρατών των εδαφώνΑΙΤΙΑΤΙΚΗ το κράτος το έδαφος τα κράτη τα εδάφηΚΛΗΤΙΚΗ - κράτος - έδαφος - κράτη - εδάφη

1.Τα ουδέτερα ουσιαστικά σε –ος σχηματίζουν πληθυντικό αριθμό σε ήτα (η): το μέρος-τα μέρη,τοάλσος-τα άλση κτλ.

22

3. Τα ουδέτερα σε –ος, τονίζονται στη γενική του πληθυντικού στη λήγουσα(δηλαδή στην τελευταία συλλαβή):των δασών,των εδαφών κτλ.

Ουδέτερα ουσιαστικά σε –μα ανισοσύλλαβα!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤ. ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ το βήμα το άγαλμα τα βήματα τα αγάλματα

ΓΕΝΙΚΗ του βήματος του αγάλματος των βημάτων των αγαλμάτωνΑΙΤΙΑΤΙΚΗ το βήμα το άγαλμα τα βήματα τα αγάλματαΚΛΗΤΙΚΗ - βήμα - άγαλμα - βήματα - αγάλματα

1. Τα ανισοσύλλαβα ουσιαστ. έχουν στον πληθυντικό αριθ. μία συλλαβή παρα- πάνω από τον ενικό: βή-μα βή-μα-τα κτλ. 2. Η γενική του πληθυντικού γράφεται με ωμέγα (ω): των βημάτων, των αγαλμάτων, των μαθημάτων κτλ.

Ουδέτερα ουσιαστικά σε –σιμο, (-ξιμο, -ψιμο) ανισοσύλλαβα!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ το τρέξιμο / γράψιμο τα τρεξίματα / γραψίματα

ΓΕΝΙΚΗ του τρεξίματος / γραψίματος των τρεξιμάτων/γραψιμάτων

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ το τρέξιμο / γράψιμο τα τρεξίματα / γραψίματα ΚΛΗΤΙΚΗ - τρέξιμο / γράψιμο - τρεξίματα / - γραψίματα

Ουδέτερα ουσιαστικά σε –ας και –ως ανισοσύλλαβα!

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤ. ΑΡΙΘΜΟΣΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ το κρέας το φως τα κρέατα τα φώτα

ΓΕΝΙΚΗ του κρέατος του φωτός των κρεάτων των φώτωνΑΙΤΙΑΤΙΚΗ το κρέας το φως τα κρέατα τα φώταΚΛΗΤΙΚΗ - κρέας - φως - κρέατα - φώτα

ΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ23

Η καρδιά είναι κόκκινη. Ο ήλιος είναι Η καρδιά είναι μεγάλη. κίτρινος. Ο ήλιος είναι στρογγυλός.Οι λέξεις κόκκινη,μεγάλη,κίτρινος,στρογγυλός φανερώνουν τι λογής είναι η καρδιά και ο ήλιος αντίστοιχα.Οι λέξεις αυτές είναι επίθετα και συνοδεύουν πάντα ουσιαστικά.

ο στρογγυλός ήλιος η στρογγυλή μπάλα

το στρογγυλό ανθρωπάκι

24

25