Ενότητα 3: Εργασία με Λογισμικό γενικής χρήσης

Διδακτικό σενάριο στο μάθημα της Νεότερης και Σύγχρονης ΙστορίαςΓ΄ Γυμνασίου

Εισηγήτρια: Μαρία Νέζη

«Η δολοφονία του Καποδίστρια στα πρωτοσέλιδα εφημερίδων της εποχής».

ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Βασική ιδέαΤο συγκεκριμένο σενάριο επιχειρεί να προσεγγίσει το διδακτικό πρόβλημα της αναπλαισίωσης της ιστορικής γνώσης. Η βασική ιδέα που κατευθύνει το σχεδιασμό του σεναρίου είναι οι μαθητές να κάνουν κάτι που έχει νόημα γι’ αυτούς σε ομάδες εργασίας. Η ιστορική γνώση οικοδομείται σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο και συνδέεται με τις εμπειρίες των μαθητών. Η ιστορική σκέψη και συνείδηση διαμορφώνονται σε συνθήκες αυθεντικότητας.

Σύντομη περιγραφή Ο σχεδιασμός του εκπαιδευτικού σεναρίου προβλέπει την εφαρμογή του σε μαθητές της Γ΄ τάξης του Γυμνασίου στο μάθημα της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας. Αναφέρεται στη 17η διδακτική ενότητα: Ο Ι. Καποδίστριας ως κυβερνήτης της Ελλάδας(1828-1831).Οι μαθητές σε ομάδες των τριών ατόμων αναζητούν πληροφοριακό και εικονιστικό υλικό σχετικά με τη δολοφονία του Καποδίστρια και τους πρωταγωνιστές της σε επιλεγμένες από το διδάσκοντα διευθύνσεις του Διαδικτύου και από το εγκατεστημένο στο σχολικό εργαστήριο λογισμικό «Ιστορία της Γ΄ Γυμνασίου». Με άξονα τις συνθήκες της δολοφονίας, τα αίτια και τις συνέπειες της επεξεργάζονται γραπτές, πρωτογενείς και δευτερογενείς, πηγές και εικόνες. Δημιουργούν ένα πρωτοσέλιδο εφημερίδας που δημοσιεύει την είδηση της δολοφονίας του Καποδίστρια αξιοποιώντας τις δυνατότητες του Επεξεργαστή Κειμένου.

Στοιχεία του σεναρίουΟ προβλεπόμενος χρόνος για την εφαρμογή του σεναρίου είναι δύο διδακτικές ώρες. Έχει προηγηθεί η διδακτική προσπέλαση της 17ης ενότητας του σχολικού εγχειριδίου και με την υλοποίηση αυτού του σεναρίου επιχειρείται η διαθεματική προσέγγιση του μαθήματος. Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμενα είναι η Ιστορία, η Γλώσσα, η Πληροφορική και η Αισθητική Αγωγή. Στο πλαίσιο της ομάδας οι μαθητές καλούνται να διατυπώσουν αξιολογικές κρίσεις χρησιμοποιώντας τη γλώσσα με ακρίβεια και σαφήνεια, να κάνουν επαγωγικούς συλλογισμούς και να συνάγουν συμπεράσματα. Ασκούνται στην ερμηνεία ιστορικών γεγονότων και στην κριτική επεξεργασία διαφορετικών ερμηνευτικών προσεγγίσεων. Με το Επεξεργαστή Κειμένου κατασκευάζουν πολυτροπικό κείμενο συνδυάζοντας λόγο και εικόνα.

1

Ενότητα 3: Εργασία με Λογισμικό γενικής χρήσης

ΣΤΟΧΟΙ

Μαθησιακοί στόχοιΜε αυτή τη δραστηριότητα αναμένουμε οι μαθητές

να αναζητήσουν και να εντοπίσουν την ιστορική πληροφορία σε κατάλοιπα του παρελθόντος, όπως έργα τέχνης

να εντοπίσουν σε ιστορικές πηγές κίνητρα πολιτικών επιλογών και τις συνέπειες τους

να κατανοήσουν τις ιστορικές συνθήκες της δολοφονίας του Καποδίστρια να κατασκευάσουν διανοητικά σχήματα με τα οποία κατανοούν και

ερμηνεύουν τη δράση ιστορικών προσώπων και εξηγούν ιστορικά φαινόμενα να αναπτύξουν στρατηγικές ανάγνωσης εικόνων, τίτλων, πρωτοσέλιδων

εφημερίδων και δεξιότητες παραγωγής πολυτροπικού κειμένου.

Διδακτικοί στόχοιΣτο πλαίσιο αυτού του σεναρίου οι μαθητές

αναπτύσσουν δεξιότητες επικοινωνίας ασκούμενοι στην παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου (αφήγηση, αιτιολόγηση) αξιοποιώντας ποικίλους σημειωτικούς τρόπους

αλληλεπιδρούν στο πλαίσιο της ομάδας και αναπτύσσουν δεξιότητες συνεργασίας

Τεχνολογικοί στόχοιΟ σχεδιασμός αυτού του σεναρίου αποβλέπει οι μαθητές

να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες του Επεξεργαστή Κειμένου στην παραγωγή πολυτροπικού κειμένου

να ασκηθούν στην αναζήτηση συγκεκριμένων ιστοσελίδων στο Διαδίκτυο να αξιοποιήσουν το λογισμικό «Ιστορία της Γ΄ Γυμνασίου».

Διδακτικό πρόβλημα Η αρχή της αυθεντικότητας κατευθύνει το σχεδιασμό αυτού του σεναρίου. Η διαπίστωση ότι στη διδακτική πράξη οι μαθητές συχνά λειτουργούν ως παθητικοί δέκτες οι οποίοι αναπαράγουν την ιστορική γνώση, μας ωθεί στο εγχείρημα της αναπλαισίωσης. Η ιστορική γνώση σε ένα περιβάλλον αυθεντικής μάθησης δεν μεταδίδεται ούτε αναπαράγεται αλλά οικοδομείται και αναπαρίσταται από τα μέλη της μαθησιακής κοινότητας. Οι μαθητές μαθαίνουν κάνοντας πράγματα που έχουν νόημα γι’ αυτούς και ο δάσκαλος μεσολαβεί, συντονίζει και καθοδηγεί.

Ο Ρόλος των ΤΠΕΤο σενάριο που προτείνουμε αξιοποιεί τις δυνατότητες του Επεξεργαστή Κειμένου. Μολονότι στα διάφορα στάδια της εφαρμογής του το σενάριο εμπλέκει και άλλα τεχνολογικά εργαλεία, όπως Διαδίκτυο, κλειστό Λογισμικό «Ιστορία της Γ΄ Γυμνασίου», το τελικό προϊόν κατασκευάζεται με τη χρήση του Επεξεργαστή Κειμένου, γιατί παρέχει στους μαθητές

τη δυνατότητα επάλληλων γραφών και διορθώσεων τη δυνατότητα προσομοίωσης με πρωτοσέλιδο έντυπης εφημερίδας τη δυνατότητα παραγωγής πολυτροπικού κειμένου.

2

Ενότητα 3: Εργασία με Λογισμικό γενικής χρήσης

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ

Περιγραφή της διαδικασίας μάθησης Οι παιδαγωγικές αρχές που υποστηρίζουν το σχεδιασμό αυτού του σεναρίου είναι: οι αρχές της αυτόνομης, συνεργατικής, διερευνητικής μάθησης. Σε επίπεδο θεωριών μάθησης οι προβλεπόμενες διδακτικές δραστηριότητες ανταποκρίνονται στην εποικοδομιστική γνωστική προσέγγιση. Οι μαθητές στο μαθησιακό περιβάλλον που οργανώνει το σενάριο συμμετέχουν αυτόνομα και ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία μέσα από δραστηριότητες διερευνητικού τύπου. Εξοικειώνονται με τη δουλειά του ερευνητή καθώς αναζητούν την πληροφορία σε έντυπα και ηλεκτρονικά έργα αναφοράς Ασκούνται στην ερμηνεία ιστορικών γεγονότων, στην κριτική επεξεργασία διαφορετικών ερμηνευτικών προσεγγίσεων και οικοδομούν την ιστορική γνώση διερευνητικά.. Η ιστορική σκέψη και κρίση διευκολύνεται καθώς στο πλαίσιο της ομάδας οι μαθητές καλούνται με βάση τεκμήρια και επιχειρήματα να διατυπώσουν αξιολογικές κρίσεις χρησιμοποιώντας τη γλώσσα με ακρίβεια και σαφήνεια, να κάνουν επαγωγικούς συλλογισμούς και να συνάγουν συμπεράσματα Αναπτύσσουν δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας στο πλαίσιο της ομάδας, καθώς επεξεργάζονται το υλικό τους. Εξοικειώνονται με τους διαφορετικούς κώδικες γραφής του πολυτροπικού κειμένου και ασκούνται στον οπτικό γραμματισμό.

Περιγραφή του ρόλου των τεχνολογικών εργαλείων Τα τεχνολογικά εργαλεία διευκολύνουν την ενεργοποίηση των μαθητών στην αναζήτηση, συγκέντρωση, επεξεργασία και αναπαράσταση της ιστορικής πληροφορίας, καθώς διαμορφώνουν ένα δυναμικό μαθησιακό περιβάλλον. Επενεργούν θετικά στη μετατόπιση του κέντρου βάρους της μαθησιακής διαδικασίας από τη δηλωτική στη διαδικαστική γνώση.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Περιγραφή των διδακτικών μεθόδωνΤο διδακτικό σενάριο που αναπτύσσεται στο νέο μαθησιακό περιβάλλον είναι μαθητοκεντρικό. Ο εκπαιδευτικός διακριτικά καθοδηγεί τους μαθητές του στην οικοδόμηση εννοιολογικών σχημάτων. Στοχεύει στην απόκτηση διαδικαστικής γνώσης και με σαφήνεια εξηγεί στους μαθητές τον προσανατολισμό των δραστηριοτήτων στις οποίες πρόκειται να εμπλακούν. Η διδασκαλία επιδιώκει την κριτική επεξεργασία των ιστορικών πηγών. Ο εκπαιδευτικός σχεδιάζει τις δραστηριότητες του σεναρίου του με βάση τα μαθησιακά χαρακτηριστικά των μαθητών του. Οργανώνει τις ομάδες των μαθητών με κριτήρια δεξιότητες που τους χαρακτηρίζουν ή που προσδοκά με την αλληλεπίδραση ν’ αποκτήσουν. Αξιολογεί σε όλες τις φάσεις της την πορεία διδασκαλίας και με ευελιξία επεμβαίνει στην επίλυση προβλημάτων.Η μορφή διδασκαλίας που επιλέγεται είναι η ομαδοσυνεργατική. Στο πλαίσιο της ομάδας εργασίας οι μαθητές μέσα από συγκεκριμένους ρόλους μαθαίνουν να συνεργάζονται σε αυθεντικές συνθήκες επικοινωνίας. Η διαδικασία μάθησης αναπλαισιώνεται και οι μαθητές κάνουν κάτι που έχει νόημα γι’ αυτούς. Ο εκπαιδευτικός οργανώνει τις ομάδες των μαθητών με κριτήριο τα ενδιαφέροντά τους και τις δεξιότητές τους στη χρήση της υπολογιστικής τεχνολογίας. Οι ομάδες διερευνούν την ιστορική πληροφορία και τις αναπαραστάσεις της και οικοδομούν γνωστικές αναπαραστάσεις του ιστορικού γεγονότος.

3

Ενότητα 3: Εργασία με Λογισμικό γενικής χρήσης

Περιγραφή των πιθανών αλλαγών που αυτές προκαλούν στους ρόλους που αναλαμβάνουν οι μαθητές και οι διδάσκοντες Στο νέο μαθητοκεντρικό μαθησιακό περιβάλλον μεταβάλλεται ο ρόλος τόσο του εκπαιδευτικού όσο και του μαθητή. Συμμετέχουν στην κοινότητα μάθησης με διαφορετικό τρόπο ο καθένας. Ο δάσκαλος δεν λειτουργεί ως ο αυθεντικός φορέας της γνώσης αλλά

• διευκολύνει το σχηματισμό ομάδων συνεργασίας και το διάλογο μεταξύ των μελών

• ενθαρρύνει και υποστηρίζει μαθητικές πρωτοβουλίες• σχεδιάζει το περιβάλλον μάθησης, ώστε να προωθείται η αυτονομία, η

αλληλεπίδραση και οι επιλογές• εντάσσει την αποκτηθείσα γνώση σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο• χρησιμοποιεί ποικίλες στρατηγικές για να καλύψει όλα τα ενδιαφέροντα• αξιολογεί τη διαδικασία της δικής του διδασκαλίας• υποστηρίζει και διευκολύνει τον αναστοχασμό (self-reflection) επί της

διαδικασίας μάθησης• κάνει χρήση διάφορων εργαλείων για την παρακολούθηση της πορείας

μάθησης.Ο μαθητής δεν λειτουργεί ως παθητικός δέκτης γνώσεων που οφείλει να αναπαραγάγει. Αντίθετα

• αποτελεί μέλος μιας ομάδας με κοινό στόχο• αναλαμβάνει την αποπεράτωση έργου και αναπτύσσει την ανάλογη δράση• αλληλεπιδρά με συμμαθητές της ίδιας ομάδας για την εκπλήρωση του στόχου• αναζητά τη σύνδεση της γνώσης με την πραγματικότητα• καλλιεργεί τα ταλέντα του και τα χρησιμοποιεί σε όλα τα γνωστικά πεδία• επιβλέπει τη διαδικασία μάθησης του και αυτο-αξιολογείται• αναστοχάζεται την όλη προσπάθεια που κατέβαλε, στέκεται κριτικά και

λαμβάνει αποφάσεις για τη μελλοντική του δράση

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ

Ο προβλεπόμενος χρόνος για την εφαρμογή του σεναρίου είναι δύο διδακτικές ώρες. Έχει προηγηθεί η διδακτική προσπέλαση της 17ης ενότητας του σχολικού εγχειριδίου και με την υλοποίηση αυτού του σεναρίου επιχειρείται η διαθεματική προσέγγιση του μαθήματος. Για την επιτυχή εφαρμογή του σεναρίου ο εκπαιδευτικός οφείλει

να εγκαταστήσει στο σχολικό εργαστήριο το εγκεκριμένο από το ΥΠΕΠΘ λογισμικό «Ιστορία της Γ΄ Γυμνασίου»

να επιλέξει από το Διαδίκτυο τις κατάλληλες διευθύνσεις για το γνωστικό επίπεδο των μαθητών

να φωτοτυπήσει κείμενα από βιβλία που χρησιμοποιούνται ως πηγές να κατασκευάσει στο word το σκελετό ενός πρωτοσέλιδου εφημερίδας με

τον κατάλληλο σχολιασμό έτσι ώστε να κατευθύνει τους μαθητές στο έργο τους

να οργανώσει τους μαθητές σε ομάδες ανάλογα με τις δεξιότητές τους να εξηγήσει στους μαθητές τη δομή της πρώτης σελίδας μιας εφημερίδας και

τα ειδολογικά χαρακτηριστικά του ρεπορτάζ, του άρθρου, της επιφυλλίδας να καθοδηγεί και να διευκολύνει τους μαθητές, καθ’ όλη τη διάρκεια της

δραστηριότητας, στην επίλυση των αποριών τους κατά την επεξεργασία των πηγών(εννοιολογικές κατασκευές με την αξιοποίηση των αυτόματων

4

Ενότητα 3: Εργασία με Λογισμικό γενικής χρήσης

σχημάτων στο word) και τη συγγραφή των κειμένων και σε προβλήματα στη χρήση του word (παρακολούθηση αλλαγών, αυτόματα σχήματα)

να συντονίσει τη διαδικασία παρουσίασης στην ολομέλεια του τμήματος του έργου των ομάδων και τη συζήτηση για τις επιλογές κάθε ομάδας

να παρατηρεί και να αξιολογεί καθ’ όλη τη διαδικασία τη συμμετοχή κάθε μέλους της ομάδας στην παραγωγή του έργου και τον τρόπο δουλειάς κάθε ομάδας.

Οι μαθητές καλούνται στο πλαίσιο της συγκεκριμένης δραστηριότητας ως ερευνητές να συγκεντρώσουν και να επεξεργαστούν το ιστορικό

υλικό(διαδικαστική γνώση), αξιοποιώντας ανοιχτά και κλειστά λογισμικά και βιβλιογραφικές παραπομπές που παρέχει ο διδάσκων

ως «δημοσιογράφοι» αποδίδοντας το κλίμα της εποχής ν’ αφηγηθούν τα γεγονότα και να υποστηρίξουν τις θέσεις των συγκρουόμενων παρατάξεων της εποχής (αναπλαισίωση της γνώσης) μέσα από ρεπορτάζ, άρθρο γνώμης, επιφυλλίδα, πρωτοσέλιδο τίτλο, εικόνα, αξιοποιώντας τον επεξεργαστή κειμένου (διαθεματική προσέγγιση των γνωστικών αντικειμένων: ιστορίας, γλώσσας, πληροφορικής)

ως αναγνώστες ν’ αξιολογήσουν τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων που θα παραχθούν αιτιολογώντας προφορικά την άποψή τους.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η αξιολόγηση είναι διαμορφωτική και τελική. Φορείς της αξιολόγησης είναι τόσο ο εκπαιδευτικός όσο και οι μαθητές.

• Ο διδάσκων σε όλη τη διάρκεια της υλοποίησης αυτού του σεναρίου λειτουργεί ως συντονιστής, διαμεσολαβητής, παρατηρητής. Παρατηρεί, καταγράφει, αξιολογεί στάσεις, συμπεριφορές, δεξιότητες των μαθητών του, σε επίπεδο ατομικό και σε επίπεδο ομάδας, και παρεμβαίνει διορθωτικά, όπου χρειάζεται. Αξιολογεί τη δουλειά τους σε κάθε φάση της μέχρι το τελικό αποτέλεσμα. Η αξιολόγηση γίνεται με συγκεκριμένα κριτήρια (αναγνωστικές, συγγραφικές, επικοινωνιακές, συνεργατικές, τεχνολογικές δεξιότητες) για τα οποία έχει γίνει συζήτηση με τους μαθητές εκ των προτέρων.

• Οι μαθητές συμμετέχουν στην τελική αξιολόγηση ως ομάδα και αξιολογούν τόσο το αποτέλεσμα της εργασίας των άλλων ομάδων όσο και το δικό τους. Έχουν την ευκαιρία να παραγάγουν προφορικό λόγο, να παρουσιάσουν τις θέσεις τους με βάση τα κριτήρια αξιολόγησης που έχουν υιοθετήσει και να τις υποστηρίξουν αναπτύσσοντας επιχειρηματολογία σε αυθεντικές συνθήκες επικοινωνίας.

Η διαδικασία της αξιολόγησης επιτρέπει τον αναστοχασμό τόσο στον εκπαιδευτικό όσο και στους μαθητές για το βαθμό συμμετοχής τους στη μαθησιακή κοινότητα.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Η βασική ιδέα του σεναρίου θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στη διδακτική προσπέλαση της 17ης διδακτικής ενότητας στο σύνολό της. Οι μαθητές εντοπίζουν ιστορικές πληροφορίες σε έντυπες και ηλεκτρονικές πηγές, τις επεξεργάζονται κριτικά και κατασκευάζουν όχι πια ένα πρωτοσέλιδο αλλά μια εφημερίδα της εποχής.

5

Ενότητα 3: Εργασία με Λογισμικό γενικής χρήσης

ΠΗΓΕΣ

Γρ. Αρς (2000), Οι ρωσικές ειδήσεις για τη δολοφονία του Κυβερνήτη, στο Ε Ιστορικά, τεύχος 12, σσ. 48-49.

Απ. Ε. Βακαλόπουλου(1988), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τ.Η΄, σ.722. Αικ. Κουμαριανού(2001) στο Ε Ιστορικά, τεύχος 75, σελ.49. Νίκου Σβορώνου(1976), Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας,σσ. 72-73. www . elia . org . gr www.hellenichistory.gr http :// www . corfu . gr / images / mousia / pinak 2. jpg

http :// www . apodimos . com / artra / index _ gen 103/ ima http :// www . mani . org . gr / istor / mavrom / georgios . jpg http://.pi-scools.sch.gr/gymnasio/istoria_c/kath/s_1-160.pdf. σελίδα 61 εκπαιδευτικό λογισμικό ''Ιστορία Γ΄Γυμνασίου", ενότητα "Η δημιουργία του

ελληνικού κράτους και ο Ιωάννης Καποδίστριας (1828-1831)→ Βιογραφίες→Ιωάννης Καποδίστριας.

6

Ενότητα 3: Εργασία με Λογισμικό γενικής χρήσης

ΤΜΗΜΑ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΩΝ

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΔραστηριότηταΑς υποθέσουμε ότι είστε δημοσιογράφοι το 1831 και αρθρογραφείτε σε κάποια από τις εφημερίδες που κυκλοφορούν στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Είναι Κυριακή, βράδυ, 27 Σεπτεμβρίου 1831 και πρέπει να φτιάξετε το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας σας που θα κυκλοφορήσει την επόμενη μέρα με κορυφαία είδηση τη δολοφονία του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Έχετε δύο ώρες στη διάθεσή σας!

ΟδηγίεςΑνοίγετε το αρχείο με τίτλο Εφημερίδα. Στο φάκελό σας αποθηκεύετε το συγκεκριμένο αρχείο ως Εφημερίδα και ως Εφημερίδα 1. Στο αρχείο Εφημερίδα 1 καταργείτε τα Σχόλια. Έχετε μπροστά σας την υποτυπώδη δομή ενός πρωτοσέλιδου. Εκτυπώνετε το έγγραφο Εφημερίδα και ακολουθείτε τις οδηγίες που υπάρχουν στα Σχόλια. Ανοίγετε στο word ένα νέο έγγραφο και το αποθηκεύετε στο φάκελό σας ως Επεξεργασία πηγών. Ενεργοποιείτε την εντολή Αυτόματα σχήματα- Βέλη τύπου μπλοκ-επεξηγήσεις με βέλος αριστερά, δεξιά, πάνω, κάτω και εισάγετε κείμενο, για να σχηματοποιήσετε τη δομή των πληροφοριών των πηγών.Μελετάτε τις πηγές σύμφωνα με τις οδηγίες και αποφασίζετε τη γραμμή της εφημερίδας. Ενεργοποιείτε την εντολή «Παρακολούθηση αλλαγών», έτσι ώστε να φαίνονται οι διαφορετικές απόψεις κάθε μέλους της ομάδας σας κατά τη συγγραφή των κειμένων. Ακολουθείτε τις οδηγίες των Σχολίων.Θυμηθείτε το όνομα του συντάκτη και τον τίτλο σε κάθε κείμενο.

ΟΝΟΜΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ

Δευτέρα 28 Σεπτεμβρίου 1831

7

Ενότητα 3: Εργασία με Λογισμικό γενικής χρήσης

Πρωτοσέλιδος τίτλος

ρεπορτάζ Φωτογραφίες Κύριο άρθρο

επιφυλλίδα

8