Από 6 Ιουλίου - 26 Αυγούστου 2012 Η Σμύρνη της...

ΠΛHPΩMENOTEΛOΣ

Tαχ. Γραφείο

Aριθμός Άδειας

ΚΕΜΠ ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥX+7

PRE S S POST

PRE S S P OST

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ

«ΕΝΩΣΕΩΣ ΣΜΥΡΝΑΙΩΝ»

ΕΤΟΣ 54ο - ΑΡΙΘ. ΦΥΛ. 417

ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012

ΓΡΑΦΕΙΑ: ΣKOYΦA 71A & MAΣΣAΛIAΣ

106 80 ΑΘΗΝΑ

ΤΗΛ.: 210 3633618 - FAX: 210 3634636

ENTYΠO KΛEIΣTO AP. AΔEIAΣ 1067/96 – KΩΔIKOΣ 01-2966

ΜΕΣΑ στο κατακαλόκαιροξεκινούν οι εκδηλώσεις πουοργανώνει η Ένωσις Σμυρναί-ων σε συνεργασία με άλλουςφορείς για τα 90 χρόνια απότη Μικρασιατική Καταστροφή.

Πρώτη στη σειρά των εκδη-λώσεων η παρουσίαση της έκ-θεσης «Η Σμύρνη των Ελλή-νων», η οποία πραγματοποιεί-ται από την Ένωση Σμυρναί-ων και την Ιστορική και Εθνο-λογική Εταιρεία Ελλάδος. Ηέκθεση θα λειτουργεί κάθεμέρα (Τρίτη - Κυριακή, ώρες09.00 με 14.00) από 6 Ιουλίουέως 26 Αυγούστου.

To υλικό που παρουσιάζεταιστην έκθεση προέρχεται κατάμεγάλο μέρος από τις συλλο-γές της Ενώσεως Σμυρναίων,και περιλαμβάνει βιβλία, εφη-μερίδες, περιοδικά, φωτογρα-φίες, πορτραίτα και άλλα κει-μήλια, που διασώθηκαν απότις φλόγες και την καταστρο-φή της Σμύρνης το 1922.

Παρουσιάζονται, επίσης, τααρχιερατικά άμφια του Μη-

τροπολίτη Σμύρνης Χρυσο-στόμου, αναμνηστικά του Αρ-χιστρατήγου Λεωνίδα Παρα-σκευόπουλου, ελληνικές ση-μαίες της στρατιωτικής διοί-κησης Σμύρνης καθώς και τογραφείο του Αδαμαντίου Κο-ραή από τις συλλογές τουΕθνικού Ιστορικού Μουσείου.

Με την έκθεση οι διοργανω-τές επιδιώκουν να καταδεί-ξουν τις υψηλότατες επιδό-σεις των Ελλήνων της Σμύρ-νης στις επιστήμες, την παι-δεία, τα γράμματα, τις τέχνες,την οικονομία, το εμπόριο, τοναθλητισμό, την κοινωνικήπρόνοια και όλες γενικά τιςδραστηριότητες που δίνουντο στίγμα μιας φιλοπρόοδης,

ανεπτυγ-μένης καιμε ισχυράεθνικά καιπνευματι-κά ερείσματα κοινωνίας.

Τα ψήγματα αυτού του λα-μπρού πολιτισμού, που προ-βάλλονται στην έκθεση, προ-σφέρονται είτε για μια πρώτηγνωριμία με τη Μητρόπολη τουΜικρασιατικού Ελληνισμού, εί-τε για εμπέδωση ήδη εγνωσμέ-νων, είτε για βαθύτερο στοχα-σμό πάνω στο ιστορικό γίγνε-σθαι. Να πάμε να την επισκε-φθούμε και να τη συστήσουμεκαι σε άλλους να τη δουν!

Για τις άλλες εκδηλώσειςβλ. σελ. 16

ΕΝΩΣΙΣ ΣΜΥΡΝΑΙΩΝ

ΕκδηλώσειςΣεπτεμβρίου2012

• ΚΥΡΙΑΚΗ, 9 ΣΕΠΤ.08.30 - 10.00

Εορτή αγίουΧρυσοστόμουΣμύρνης στον ι. ναόαγίου Διονυσίου,οδού Σκουφά (Κολωνάκι)

• ΤΕΤΑΡΤΗ, 24 ΣΕΠΤ.18.30 - 21.00

Ημερίδα καιΕκθεση στοΜουσείο της πόλεωςτων Αθηνών /Ιδρυμα Βούρου -Ευταξία(πλατ. Κλαυθμώνος)

Περισσότερα στη σελ. 16

Από 6 Ιουλίου - 26 Αυγούστου 2012

Η Σμύρνη της καρδιάς μαςστο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής

Η «Μικρασιατική Ηχώ» πρέπει να ζήσει!Ανοικτή επιστολή του Νίκου Χ. Βικέτου

ΣΕΛ. 3

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

2 MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012

Διμηνιαία έκδοση της«ΕΝΩΣΕΩΣ ΣΜΥΡΝΑΙΩΝ»

Γραφεία:

Σκουφά 71A & Mασσαλίας106 80 Αθήνα

Τηλ.: 210 3633618 Fax: 210 3634636E-mail: [email protected]

www.enosismyrneon.gr

EKΔOTHΣ:Ευάγγελος Τσίρκας

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ:Νίκος Βικέτος

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ-ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ:Κορίνα Σπηλιώτη

ΠAPAΓΩΓH:PRESS LINE

Μάγερ 11 – 104 38 Αθήνα

Τηλ.: 210 5225.479

Ενυπόγραφα κείμενα εκφράζουν απόψειςτων συγγραφέων και δεν απηχούν κατ’ανάγκη θέσεις της εφημερίδας ή της

Ενώσεως Σμυρναίων.

Αφού εξ αρχής ευχαριστή-σουμε την κυρία ΧρυσηίδαΣαμίου – Λιανού για το όμορ-φο άρθρο με τις αναφορές τηςστην πατρίδα των γονιών μαςΑλάτσατα, κρίνουμε σωστό ναδιορθώσουμε κάποια στοιχείαπου προφανώς λανθασμέναέχει πληροφορηθεί.

Η "Παναγιά του Αλατσάτου"όπως οικεία αποκαλούμε τοναό των Εισοδίων της Θεοτό-κου οικοδομήθηκε το 1832όπως εμφανώς αναφέρεταικαι στην μαρμάρινη επιγραφήτου υπέρθυρου της νότιας ει-σόδου «ΑΩΛΒ» και όχι το1933. Μετατράπηκε σε τζαμίτο 1938 όπως γράφεται καιστη βάση του μιναρέ και όχι το

1922 και εξακολουθεί ως τέ-τοιο να λειτουργεί μέχρι καισήμερα.

Η λευκή κουρτίνα τοποθε-τήθηκε μπροστά στο τέμπλοτο 2011 μετά την ολοκλήρωσητων εργασιών αποκατάστα-σης και την αποκάλυψη τηςσειράς των εικόνων επί αυτού(Δωδεκάορτο και Προφητι-κό), έργα του Καλύμνιου ζω-γράφου Σακελλάριου Μα-γκλή. Η λευκή κουρτίνα σύ-ρεται την ώρα της προσευχήςτων μουσουλμάνων με σκοπόνα αποκλείσει τη θέα των ει-κόνων αφού η απεικόνιση τωνθείων μορφών απαγορεύεταιαπό το Kοράνι.

ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΗ «Μ.Ηχ.»

ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ ΣΜΥΡΝΑΙΩΝΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥμε το Μ.Σ. «Νέας Ευκαρπίας»

Το με αριθ. 456/1Σεπτεμβρίου 1896απολυτήριοΓυμνασίου τηςΕυαγγελικήςΣχολής για τονΣμυρναίοΕμμανουήλΠετροκόκκινου. Τουπογράφουν μεταξύάλλων οι έφοροι Κ.Βαχατώρης και Αχ.Φοντριέρ, ογυμνασιάρχηςΑριστ.Στεργιογλίδης και οικαθηγητέςΑσπιώτης, Αδ.Διαμαντόπουλος,Κ. Ευσταθόπουλος.Το επικυρώνει με

την υπογραφή του ο Μητροπολίτης Σμύρνης Βασίλειος. Μπροστά από τηνυπογραφή του ιεράρχη η κυκλική σφραγίδα με τις λέξεις Μητρόπολις ΕκκλησίαςΣμύρνης στην περιφέρεια και στο κέντρο το δικέφαλο αετό του Βυζαντίου. Μετάτην αποφοίτησή του από την Ευαγγελική Σχολή, ο Εμμ. Πετροκόκκινος φοίτησεστην Αγγλική Εμπορική Σχολή της Σμύρνης. Επαγγελματικά ασχολήθηκε με τοεμπόριο και αργότερα εξελίχθηκε σε διευθυντικό στέλεχος μεγάλης αγγλικήςεξαγωγικής εταιρείας που διατηρούσε κατάστημα στη Σμύρνη. (Προσφορά τηςκόρης του κ. Αικατερίνης Βέτσιου-Πετροκόκκινου).

Στην Αθήνα γιόρτασε την 29 Απριλίου, Παγκόσμια Ημέρα Χορού, οΜικρασιατικός Σύλλογος Ν. Ευκαρπίας Θεσσαλονίκης «ΟΥΣΑΚ», απόκοινού με τον Σύλλογο Ποντίων Δροσιάς.

Οι δύο σύλλογοι που συνδέονται με μακροχρόνιους δεσμούς συνεργα-σίας, τίμησαν την 29η Απριλίου χορεύοντας σε μεσημεριανή σύναξη πουέγινε κάτω από τα πεύκα της πλατείας Δροσιάς, όπου βρίσκονται τα γρα-φεία του τοπικού Συλλόγου. Εκτός από τις χορευτικές ομάδες των δύοσωματείων, μέλη και φίλοι τους παρευρέθηκαν στην εκδήλωση, χόρεψανκαι γεύθηκαν τα πλούσια παραδοσιακά εδέσματα που προσφέρθηκαναπό το Σύλλογο Ποντίων Δροσιάς.

Σοφία (Φούλη) Καραγαβριηλίδου

�Στο μέλος της Ένωσήςμας κ. Αλέξανδρο Κατσιώ-

τη, που ανακηρύχθηκε αριστού-χος διδάκτωρ του Εθνικού Κα-ποδιστριακού ΠανεπιστημίουΑθηνών, στον τομέα των Τηλε-πικοινωνιών, του Τμήματος Πλη-ροφορικής, εκφράζουμε τα θερ-μά μας συγχαρητήρια και ευχό-μαστε καλή σταδιοδρομία καιπολλές επιτυχίες στο ενδιαφέ-ρον αντικείμενο που έχει επιλέ-ξει, τόσο για τη δική του εξέλι-ξη, όσο και για την ανάπτυξη χώ-ρας μας.

Ν.Χ.Β.

ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ

Από την κ. Μαριάννα Μαστροσταμάτη,πρόεδρο του Συλλόγου Αλατσατιανών

«Τα Εισόδια της Θεοτόκου»(www.alatsata.net)

Για τα Αλάτσατα

MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 3

Ηδεινή οικονομική κρίσηπου μαστίζει εδώ και τρία

χρόνια τη χώρα μας δεν οδηγείμόνο το λαό μας στη φτώχειακαι στην εξαθλίωση αλλά καικατεδαφίζει σημαντικά στοι-χεία του πολιτισμού μας. Η τέ-χνη, η επιστήμη, η ηθική, το δί-καιο, η πολιτική δυστυχώς αντι-μετωπίζουν στις μέρες μας με-γάλα προβλήματα και συνεχώςυποβαθμίζονται, γιατί η ποσοτι-κή αλλά προπάντων η ποιοτικήπολιτιστική ανάπτυξη εξαρτά-ται σε μεγάλο βαθμό από τηναδιάλειπτη οικονομική της στή-ριξη από όλους μας και φυσικάαπό το κράτος.

Από τα πρώτα θύματα αυτήςτης δυσάρεστης εξέλιξης είναικαι ο Τύπος, ημερήσιος και πε-ριοδικός, ο οποίος αποτελεί τονκαθρέφτη και τη φωνή του πο-λιτισμού μας. Μεγάλες και ιστο-ρικές εφημερίδες κλείνουν ήδυσκολεύονται όλο και περισ-σότερο να συνεχίσουν την έκ-δοσή τους. Αξιόλογα περιοδικάμε μακρόχρονη ιστορική δια-δρομή βλέπουν την κυκλοφορίατους να περιορίζεται και τελικάοδηγούνται στο μαρασμό καιτην εξαφάνιση. Κοντά στα οι-

κονομικά προβλήματα του πα-ραδοσιακού τύπου έχει προστε-θεί και ο σκληρός ανταγωνι-σμός του ηλεκτρονικού τύπου, οοποίος έχει πολύ μικρότερο κό-στος παραγωγής και επιτρέπειτην άνετη και προπάντων δωρε-άν ανάγνωσή του σε όσους δια-θέτουν βασικές γνώσεις πληρο-φορικής και πρόσβαση στο δια-δίκτυο.

Βέβαια ούτε η ποιότητα τωνηλεκτρονικών εκδόσεων είναιπάντα εφάμιλλη των εντύπωνούτε όλα τα άτομα, και ειδικάαυτά που ανήκουν στις μεγαλύ-τερες ηλικίες, είναι σε θέση ναχειριστούν τους υπολογιστές, μετους οποίους δεν είναι πάνταεφικτό να εξοικειωθούν. Έτσιτα άτομα αυτά κινδυνεύουν ναστερηθούν τη σοβαρή και υπεύ-θυνη ενημέρωση και συχνά κα-ταλήγουν να περιορίζονται στηνευκολότερη αλλά συνήθως πιοεπιφανειακή και πρόχειρη πλη-ροφόρηση που προσφέρουν τοραδιόφωνο και η τηλεόραση.

Όλη τούτη η πολύ άσχημη κα-τάσταση, έτσι όπως έχει δια-μορφωθεί, δεν μπορούσε παράνα επηρεάσει και τις εκδόσειςτης Ένωσής μας, η οποία και

αυτή αντιμετωπίζει σοβαρά οι-κονομικά προβλήματα. Το βρα-βευμένο από την ΑκαδημίαΑθηνών επιστημονικό περιοδι-κό Μικρασιατικά Χρονικά πουκυκλοφορούσαν συνεχώς απότο 1938, φέτος μάλλον δε θαμπορέσουν να εκδοθούν και ηΜικρασιατική Ηχώ που εκδίδε-ται ανελλιπώς από το 1958 ανα-γκάστηκε να μετατραπεί απόδίμηνη σε τρίμηνη για να μπο-ρέσει να επιβιώσει. Όσοι απότους αναγνώστες της πληροφο-ρήθηκαν ήδη τις δυσάρεστεςαυτές προοπτικές, έσπευσανκαι μας τηλεφώνησαν ότι είναιτραγικό το αρχαιότερο ίσωςσωματειακό έντυπο της χώραςμας να μην μπορεί να φτάνειστα χέρια των αναγνωστών τουστην κλασική του μορφή, με τηνοποία το γνώρισαν και το αγά-πησαν.

Πράγματι, η ΜικρασιατικήΗχώ είναι η μεγάλη αγαπημένητων Μικρασιατικού προσφυγι-κού ελληνισμού, για του οποίουτα δικαιώματα, τα συμφέροντακαι την αξιοπρέπεια αγωνίζεταιμε συνέπεια εδώ και πενήντατέσσερα χρόνια. Ταυτόχρονα,χάρη σ’ αυτή την ιστορική εφη-

μερίδα, δυο τουλάχιστον νεότε-ρες γενιές προσφύγων ανέπτυ-ξαν και διατήρησαν τη μικρα-σιατική τους ταυτότητα διαβά-ζοντας τα έγκυρα ιστορικά, λα-ογραφικά, πολιτικά, καλλιτε-χνικά, θρησκευτικά-εκκλησια-στικά άρθρα που δημοσιεύτη-καν στα φύλλα της και πληρο-φορούμενοι για τους στόχουςκαι τη δράση των προσφυγικώνσωματείων και οργανώσεων. Ηθρυλική αυτή εφημερίδα είναισημείο αναφοράς όλων μας καισταθερός δεσμός επικοινωνίαςκαι αναγνώρισης.

Η Μικρασιατική Ηχώ πρέπεινα ζήσει!!! Της το χρωστάμε.Τόσες δεκαετίες μας βοήθησεκαι μας στήριξε, ήρθε η ώρα νατη στηρίξουμε και εμείς. Η ελα-χίστη οικονομική συνδρομή των10 ευρώ, που καθόρισε το Διοι-κητικό Συμβούλιο της ΕνώσεωςΣμυρναίων, μπορεί να γίνει πη-γή δύναμης και συνέχειας γιατην εφημερίδα μας. Ας βοηθή-σουμε όλοι μαζί για να μείνει ηΜικρασιατική Ηχώ στο χαρτίκαι στην καρδιά μας για πάντα!

Νίκος Χ. Βικέτος

ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Η Μικρασιατική Ηχώ πρέπει να ζήσει!

ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΑΛΤΑΪΤΣ ΣΤΗ ΣΚΥΡΟ

«Πώς απέθανε η Μικρά Ασία» ...

ΦΕΤΟΣ το καλοκαίρι, με αφορ-μή τα 90 χρόνια από τη Μικρα-σιατική Καταστροφή, το ΜουσείοΜάνου και Αναστασίας Φαλτάϊτς,στη Σκύρο, θα προβάλλει για ένατρίμηνο (Ιούλιος - Σεπτέμβριος2012) πολεμικές ανταποκρίσεις -

δημοσιεύματα - μαρτυρίες - ημε-ρολογιακές καταγραφές από τοαρχείο του Κωνσταντίνου Φαλ-τάϊτς.

Ο Κωνσταντίνος Φαλτάϊτς γεν-νήθηκε στη Σμύρνη το 1891 αλλάμεγάλωσε στη Σκύρο. Σπούδασενομικά και φιλολογία στο Πανεπι-στήμιο Αθηνών και από το 1910ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία,συνεργαζόμενος με γνωστά πε-ριοδικά και εφημερίδες της επο-χής του. Στην περίοδο των Βαλκα-νικών Πολέμων (1912-1913) υπη-ρετεί στα πλοία του ελληνικού πο-λεμικού ναυτικού και παράλληλαστέλνει ανταποκρίσεις από τιςναυτικές επιχειρήσεις στην«ΑΚΡΟΠΟΛΙ» των Αθηνών. Απότον Απρίλιο του 1921 μετέχει στηΜικρασιατική Εκστρατεία ως πο-

λεμικός ανταποκριτής της εφημε-ρίδας "ΕΜΠΡΟΣ" και καταγράφειτις μάχες του μετώπου. Τον Αύ-γουστο του 1921, τραυματίζεταιστη μάχη του Σαγγάριου και επι-στρέφει στην Ελλάδα. Μετά τηνεπιστροφή του από το μέτωπο,γράφει και δημοσιεύει το βιβλίο"Αυτοί είναι οι Τούρκοι. Αφηγήσειςαπό τις σφαγές της Νικομήδειας",το οποίο μεταφράζεται στα γαλλι-κά από το υπουργείο Εξωτερικώνγια τις ανάγκες της ελληνικής δι-πλωματίας. Από το 1919 έως καιτο 1926 συγκεντρώνει και αποδελ-τιώνει δημοσιεύματα που αφο-ρούν το Μικρασιατικό Ζήτημα,ενώ κατά την τραγική περίοδοΙουλίου - Σεπτεμβρίου 1922 κατα-γράφει πυρετωδώς, με τη μορφήημερολογίου, εντυπώσεις, μαρτυ-

ρίες, απομνημονεύματα και διά-φορες σκέψεις με σκοπό να συγ-γράψει το χρονικό "Πώς απέθανεη Μικρά Ασία", που δεν ολοκλή-ρωσε ποτέ, καθώς απεβίωσε το1944 σε ηλικία 53 ετών.

Η έκθεση οργανώνεται από τοΑδελφάτο των Φίλων του Μου-σείου Μάνου και ΑναστασίαςΦαλτάϊτς, πλαισιώνεται δε μεφωτογραφικό υλικό από τις συλ-λογές της Ενώσεως Σμυρναίωνκαι του Κέντρου Σπουδής καιΑνάδειξης Μικρασιατικού Πολι-τισμού του Δήμου Ν. Ιωνίας.

Για περισσότερες πληροφορίεςοι ενδιαφερόμενοι μπορούν νακαλούν τα τηλέφωνα του Μουσεί-ου Φαλτάϊτς 22220 91150 και22220 91232 (ώρες 09.00 - 14.00και 18.00 - 21.00).

Ο Κων. Φαλτάϊτς στο μικρασιατικόμέτωπο ως ανταποκριτής τηςεφημερίδας «Εμπρός» το 1921

(Φωτογραφία από τις συλλογές τουΜουσείου Φαλτάϊτς).


ΜΕ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΥΣΤΡΙΑΣ ΚΥΡΟΥ ΜΙΧΑΗΛ

Αρχιερατικός σάκος του Σμύρνης Χρυσοστόμουδωρήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη

Α ρχιερατικός σάκος τουΑγίου Χρυσοστόμου

Σμύρνης δωρήθηκε στοΜουσείο Μπενάκη σύμφω-να με την επιθυμία του ενΚυρίω κοιμηθέντος Μητρο-πολίτη Αυστρίας κυρού Μι-χαήλ. Πρόκειται για τονδεύτερο από τους δύο Αρ-χιερατικούς σάκους που εί-χαν δοθεί από τον ΆγιοΧρυσόστομο στην αδελφήτου Εριφύλη σύζυγο Ηρα-κλή Τσίτερ και από εκείνηεν συνεχεία στον υιό τηςΧρυσόστομο, τον μετέπει-τα μητροπολίτη Αυστρίας.Από τον τελευταίο οι δύοΑρχιερατικοί σάκοι κληρο-δοτήθηκαν στο διάδοχότου Μιχαήλ. Εκείνος δώρη-σε εν ζωή τον ένα από αυ-τούς στην Ι. Μονή Διονυσί-ου του Αγίου Όρους καιτον άλλο με τη διαθήκη τουστο Μουσείο Μπενάκη.

Σύμφωνα με αποκλειστι-κές πληροφορίες της Πύ-λης Εκκλησιαστικών Ειδή-σεων AMEN.gr (13-5-2012),το ιερό κειμήλιο παρέδωσεστην επιμελήτρια της Βυ-ζαντινής Συλλογής τουΜουσείου, κ. ΑναστασίαΔρανδάκη, η κ. Μαρία Λε-μονή, κόρη της αδελφήςΜητροπολίτη Αυστρίας κυ-ρού Μιχαήλ. Παρόντες κα-τά την υπογραφή των επι-σήμων εγγράφων της δω-ρεάς ήταν ο πρωτοπρεσβύ-τερος π. Ηλίας Δροσινόςκαι ο επικ. καθηγητής τουΔημοκριτείου Πανεπιστημί-ου Θράκης κ. ΓεώργιοςΤσιγάρας. Όπως αναγρά-φει το ΑMEN.gr o Αρχιερα-τικός σάκος φυλασσότανμέσα σε κουτί εντός τουοποίου υπήρχε ιδιόχειροσημείωμα του δωρητή. Πά-

νω στην εσωτερική φόδρατου Αρχιερατικού σάκου οαοίδιμος Μιχαήλ είχε γρά-ψει με τα ίδια του τα χέρια"του Σμύρνης Χρυσοστό-μου".

O δωρητής, Μητροπολί-της Αυστρίας και έξαρχοςΟυγγαρίας και Μεσευρώ-πης Μιχαήλ (1991-2011),υιός της Σμυρναίας Αργυ-ρώς Θ. Στάικου, το γένοςΔημάκη από τον Κουκλου-τζά, γεννήθηκε στην Αθήνατο 1946. Μετά τις γυμνα-σιακές του σπουδές εγκα-ταστάθηκε στη Βιέννη.Πνευματικό ανάστημα τουτότε Μητροπολίτη Αυ-στρίας Χρυσοστόμου Τσί-

τερ, ανεψιού του εθνο-ιε-ρομάρτυρα ΧρυσοστόμουΣμύρνης, προσελήφθη

στην υπηρεσία της Ι. Μη-τροπόλεως Αυστρίας. Χει-ροτονήθηκε Διάκονος καιΠρεσβύτερος από τον Γέ-ροντά του το Νοέμβριο του1977. Διετέλεσε Πρωτοσύ-γκελλος της Ι. Μητροπόλε-ως Αυστρίας, Ιερατικόςπροϊστάμενος και διευθυ-ντής της ιστορικής Ελληνι-κής Εθνικής Σχολής Βιέν-νης. Στις 5 Νοεμβρίου 1985εξελέγη Επίσκοπος Χρι-στουπόλεως και στις 5Οκτωβρίου 1991 Μητροπο-λίτης Αυστρίας, διαδεχόμε-

νος τον παραιτηθέ-ντα ΜητροπολίτηΧρυσόστομο Τσί-τερ.

Για την ιστορίασημειώνουμε ότιδύο εισέτι Αρχιερα-τικοί σάκοι του Αγί-ου ΧρυσοστόμουΣμύρνης έχουν δω-ρηθεί από τις αδελ-

φές και τη νύφη του εθνο-ιερομάρτυρα Ιεράρχη στοΙστορικό και Εθνολογικό

Μουσείο Ελλάδος τονΑπρίλιο του 1927. Ο λόγιοςμοναχός π. Μάξιμος Ιβηρί-της (Νικολόπουλος) στοπολυσέλιδο έργο του γιατον Χρυσόστομο Σμύρνηςαναφέρει ότι Αρχιερατικοίσάκοι του Αγίου φυλάσσο-νται επίσης στην Ι. ΜονήΑγίου Νεκταρίου στο Γαρ-γηττό Αττικής, στο Μου-σείο Μακεδονικού Αγώνοςστη Θεσσαλονίκη, στην Ι.Μονή Μεταμορφώσεωςτου Σωτήρος στα ΚαμέναΒούρλα Φθιώτιδος, στην Ι.Μονή Τοπλού στη Σητείατης Κρήτης, στην Ι. Μονήτης Αγίας Τριάδος στηΧάλκη των Πριγκιποννή-σων. Ένας ακόμα Αρχιερα-τικός σάκος υπήρχε στακατάλοιπα του Αρχιεπισκό-που Αμερικής κυρού Ιακώ-βου Κουκούζη, χωρίς όμωςνα είναι γνωστό εάν βρί-σκεται στα χέρια των κλη-ρονόμων του μακαριστούΙακώβου ή αλλού.

Νίκος Χ. Βικέτος

Από την παράδοση του αρχιερατικού σάκου του Χρυσοστόμου Σμύρνης στοΜουσείο Μπενάκη. Διακρίνονται (από αριστερά) ο πρωτοπρεσβύτερος π. Ηλίας

Δροσινός, ο επικ. καθηγητής του Δ.Π.Θ. κ. Γεώργιος Τσιγάρας, η επιμελήτριατης Βυζαντινής Συλλογής του Μουσείου κ. Αναστασία Δρανδάκη και η ανεψιά

του δωρητή κ. Μαρία Λεμονή(Φωτό: Νίκος Παπαχρήστου / ΑΜΕΝ. GR).

Επάνω: Ο δωρητής του αρχιερατικούσάκου, μακαριστός ΜητροπολίτηςΑυστρίας Μιχαήλ (Στάϊκος). Κάτω:

Ιδιόγραφο σημείωμα του μητροπολίτηπιστοποιεί την προέλευση του σάκου«εκ των του Αυστρίας ΧρυσοστόμουΤσίτερ» (Φωτό: Νίκος Παπαχρήστου

/ΑΜΕΝ. GR).

H Σμύρνη, «καλλίστη πασῶν» των πόλε-ων της Ιωνίας, υπήρξε πόλη λαμπρή

αλλά και πόλη πολύπαθη και τραγική. Ηίδρυσή της περιβάλλεται από το μύθο. Άλ-λοι είπαν ότι την έχτισαν οι Λέλεγες και άλ-λοι ότι την έχτισαν οι Ίωνες ενός τμήματοςτης Εφέσου. Άλλοι θεωρούν ως θεμελιωτήτης τον Θησέα τον Θεσσαλό, τον εγγονότου Αδμήτου, ή τον Θησέα τον Αθηναίο, οοποίος της έδωσε το όνομα της Αμαζόναςγυναίκας του, της Σμύρνας. Κάποιοι, τέ-λος, είπαν ότι ιδρυτής της ήταν ο Τάντα-λος, ο γιος του Δία.

Ιστορικά η ίδρυση της Σμύρνης τοποθε-τείται περί το έτος 1.100 π.Χ., όταν οι Αιο-λείς από την Κύμη της Αιολίδος εγκαθί-στανται στο μυχό του σμυρναϊκού κόλπου,ιδρύοντας εκεί δική τους αποικία. Από τουςΑιολείς η Σμύρνη περιήλθε τον 8o αι. π.Χ.στην κυριαρχία των Κολοφωνίων και απότότε παρέμεινε ιωνική πόλη.

Κατά τον 7ο αι. π.Χ. οι Σμυρναίοι απέ-κρουσαν με ηρωική αντίσταση την επίθεσητων Λυδών υπό τον Γύγη (660 π.Χ.), αλλάυποδουλώθηκαν τελικά στον Αλυάττη (660π.Χ.), ο οποίος, αφού κατέστρεψε την πό-λη τους, τους ανάγκασε να ζήσουν δια-σκορπισμένοι στα γύρω χωριά. Στην κατά-σταση αυτή έμειναν και επί της περσικήςκυριαρχίας, μέχρις ότου ήρθε στη ΜικράΑσία ο Μέγας Αλέξανδρος (334 π.Χ.). ΟMακεδόνας βασιλιάς συγκέντρωσε τουςδιασκορπισμένους «κωμηδόν» Σμυρναίουςκαι έχτισε για χάρη τους νέα πόλη στουςπρόποδες του Πάγου, εκεί όπου βρίσκεταιη σημερινή Σμύρνη. Μετά το θάνατο τουΑλέξανδρου οι διάδοχοί του κατέστησαντη Σμύρνη ακμαίο πολιτιστικό και εμπορικόκέντρο.

Η ανάπτυξη της Σμύρνης συνεχίστηκεκαι κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους χάρηστα ειδικά προνόμια που απολάμβανε η πό-λη και στο ενδιαφέρον των ρωμαίων αυτο-κρατόρων, από τους οποίους τιμήθηκετρεις φορές με τον επίζηλο τίτλο της «νε-ωκόρου», την πόλη δηλ. που ανήγειρε ναόστην προστάτιδα θεότητά τους ή στον ίδιοτον αυτοκράτορα.

Στο διάστημα της χιλιόχρονης ιστορίαςτου Βυζαντίου η Σμύρνη γνώρισε περιό-δους ακμής αλλά και κατάπτωσης, πουήταν συνέπεια των μεγάλων εσωτερικώναναστατώσεων της αυτοκρατορίας, τωνσυνεχών πολέμων και των εναντίον τηςεπιδρομών. Το 1424 η πόλη περιήλθε πιαστην απόλυτη κυριαρχία των ΟθωμανώνΤούρκων.

Η ΤουρκοκρατίαΚατά την Τουρκοκρατία (1424 – 1919),

και παρά τις επανειλημμένες δοκιμασίεςκαι καταστροφές, η Σμύρνη κατάφερνε πά-ντα να ανασυγκροτείται με το ελληνικόστοιχείο να ενισχύει σταδιακά την παρου-σία του εκεί. Η αύξηση του ελληνικού πλη-θυσμού ήταν μεγάλη, ιδίως μετά την απο-τυχημένη επανάσταση του 1770 και κυρίωςμετά το 1840, οπότε οι Έλληνες εγκαθί-στανται στην πόλη και στα γύρω χωριά καικωμοπόλεις.

Ήδη από τις τελευταίες δεκαετίες του18ου αιώνα η ελληνική κοινότητα είχε πα-ρουσιάσει αλματώδη δημογραφική ανά-πτυξη. Ο Γάλλος περιηγητής Γκαστόν Ντε-σάμπς, που επισκέφτηκε τη Σμύρνη το1888, γράφει: «Οι Έλληνες είναι τόσο πολ-λοί στη Σμύρνη, ώστε να τη θεωρούν τμή-

μα της επικράτειάς τους. Οι 80.000 Έλλη-νες που κατοικούν στους δρόμους του Ρω-μαίικου Μαχαλά συμπεριφέρονται σαν ναβρίσκονται στην πατρίδα τους».

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κ.Μ.Σ.(Έξοδος, Αθήνα 1980, σ. 5) πριν από το1922 η Σμύρνη αριθμούσε 270.000 κατοί-κους από τους οποίους οι 140.000 ήτανΈλληνες, οι 80.000 Τούρκοι, οι 12.000 Αρ-μένιοι, οι 20.000 Εβραίοι και οι 15.000 Ευ-ρωπαίοι (Γάλλοι, Γερμανοί, Άγγλοι, Ιταλοί,Ολλανδοί κ.ά).

Η συντριπτική υπεροχή των Ελλήνωνέναντι των άλλων συνοίκων λαών έδινεστην πόλη ελληνικό χαρακτήρα, που τονυπογράμμιζε ακόμη περισσότερο το γεγο-νός ότι η οικονομική και η πολιτιστική τηςζωή βρισκόταν στα χέρια τους. Ακόμη η κύ-ρια γλώσσα επικοινωνίας των Ελλήνων καιτων μη Ελλήνων κατοίκων της ήταν η ελ-ληνική και οι περισσότερες συνοικίες τηςχαρακτηρίζονταν ως ενορίες με τον επώ-νυμο άγιό της η κάθε μια, όπως της ΑγίαςΑικατερίνης, του Αγίου Δημητρίου κ.ο.κ.,ένδειξη της ελληνικής, χριστιανικής, φυ-σιογνωμίας της», αναφέρει ο Σμυρναίοςακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπου-λος για να συμπληρώσει: «Γκιαούρ Ιζμίρ»,δηλαδή άπιστη Σμύρνη, την αποκαλούσανοι Τούρκοι, δίνοντας έτσι τη δική τους ομο-λογία για την ελληνικότητά της».

Ο Μητροπολίτης Σμύρνης, εκτός απότην εκκλησιαστική διοίκηση της επαρχίαςτου, ήταν η Ανωτάτη Εκκλησιαστική Αρχήτης Ορθόδοξης Ελληνικής ΚοινότηταςΣμύρνης και υπό την ιδιότητά του αυτήπροήδρευε των δύο Κοινοτικών Σωμάτων,της Δημογεροντίας και της Κεντρικής Επι-τροπής.

Από τις παλαιότερες εκκλησίες τηςΣμύρνης ήταν η Αγία Φωτεινή, ο μητροπο-λιτικός ναός των Ορθοδόξων Ελλήνων, μετο πανύψηλο καμπαναριό του, ύψους 35μέτρων, και ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγοςτου Επάνω Μαχαλά με το θαυμάσιο ξυλό-γλυπτο τέμπλο του.

Η ελληνική Σμύρνη με τα Εκπαιδευτήριάτης - κοινοτικά, ενοριακά και ιδιωτικά -υπήρξε ο πάμφωτος πνευματικός φάρος,που επί χρόνια φώτιζε όχι μόνο τον Ελλη-νισμό της Ανατολής αλλά και πάμπολλατμήματα της ελληνικής επικράτειας.

Περιώνυμη υπήρξε η Ευαγγελική Σχολή(1733 - 1922), η «πνευματική Ακρόπολη τουΜικρασιατικού Ελληνισμού», όπως τηναποκάλεσαν. Δίδαξαν σ’ αυτήν περίφημοιδιδάσκαλοι και λόγιοι (Θεόδωρος Καΐρης,Βενιαμίν ο Λέσβιος, Παναγιώτης Βενετο-κλής κ.ά). Διέθετε βιβλιοθήκη με 35.000 τό-μους και 180 σπανιότατα χειρόγραφα, μου-σείο με 3.000 αρχαία ελληνικά γλυπτά καισυλλογή από 15.000 νομίσματα. Στα φύλ-λα του μαθητολογίου της, τα απανθρακω-μένα πια, αναγράφονταν μερικά από τα πιολαμπρά ονόματα του πνεύματος και της

επιστήμης.Στον αντίποδα της Ευαγγελικής Σχολής

ιδρύθηκε το 1809 το νεωτεριστικό Φιλολο-γικό Γυμνάσιο, στο οποίο δίδαξαν διακε-κριμένοι λόγιοι, όπως ο Κωνσταντίνος Κού-μας, ο Κωνσταντίνος Οικονόμου, οι Στέ-φανος και Σοφοκλής Οικονόμου και ο Διο-νύσιος Πύρρος ο Θεσσαλός.

Ξεχώριζαν επίσης στη Σμύρνη τα δύομεγάλα σχολεία θηλέων, το Κεντρικό Παρ-θεναγωγείο (1835) και το Ομήρειο Παρθε-ναγωγείο (1881), αμφότερα με γυμνάσιοκαι διδασκαλείο, αναγνωρισμένα ως ισότι-μα με το Αρσάκειο των Αθηνών, και από τοπλήθος των ιδιωτικών σχολείων το Ελλη-νογαλλικό Λύκειο Χρήστου Ν. Αρώνη και τοΕλληνογερμανικό Λύκειο Κυριάκου Γιαννί-κη, αναγνωρισμένα και αυτά επίσης από τοελληνικό κράτος.

Τον Ιούλιο του 1920 προωθήθηκε απότον Ελευθέριο Βενιζέλο η ίδρυση του Ιωνι-κού Πανεπιστημίου Σμύρνης, η οργάνωσητου οποίου ανατέθηκε στο διεθνούς φήμηςΈλληνα μαθηματικό, καθηγητή του Πανε-πιστημίου του Βερολίνου, Κωνσταντίνο Κα-ραθεοδωρή. Το νέο ανώτατο εκπαιδευτικόίδρυμα, το οποίο θα περιελάμβανε τέσσε-ρις κύριες σχολές: Φυσικών και ΤεχνικώνΕπιστημών, Γεωπονική, Ανατολικών Γλωσ-σών και Εθνολογίας, και Δημοσίας Διοική-σεως, δεν έμελλε να λειτουργήσει ούτε μιαμέρα, καθώς επήλθε η κατάρρευση του με-τώπου και η Μικρασιατική Καταστροφή.

Η απελευθέρωση και ηΚαταστροφή

Στις 2/15 Μαΐου 1919, ο Ελληνισμός τηςΣμύρνης είδε το όνειρο της λευτεριάς ναγίνεται πραγματικότητα. Χιλιάδες Έλληνεςθα κατακλύσουν τη μέρα εκείνη την προ-κυμαία της Σμύρνης, για να ζητωκραυγά-σουν τα τμήματα της 1ης Μεραρχίας τουελληνικού στρατού, που αποβιβάζονταιστην προκυμαία της πόλης μέσα σε παρα-λήρημα ενθουσιασμού και έρχονται σε σύ-γκρουση με ένοπλα τουρκικά στοιχεία.

Στους 14 μήνες που μεσολάβησαν απότην απελευθέρωση της Σμύρνης μέχρι τηνυπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών(1920), ο ελληνικός στρατός είχε σημαντι-κές στρατιωτικές επιτυχίες. Κατέλαβε τοΑϊδίνι, το Νύμφαιο, την Πέργαμο, τη Μενε-μένη, την Ανατολική Θράκη, την Αρτάκη,την Πάνορμο και την Προύσα και απέ-κρουσε με επιτυχία τις επιθέσεις τωνανταρτών του κεμαλικού στρατού, των τσε-τών, που παρενοχλούσαν πόλεις και χωριάμε ελληνικούς πληθυσμούς.

Με τη Συνθήκη των Σεβρών (28 Ιουλίου/ 10 Αυγούστου 1920) παραχωρούντανστην Ελλάδα το μεγαλύτερο μέρος τηςΑνατολικής Θράκης από την Αδριανούπο-λη ώς την Τσατάλτζα και τα νησιά Ίμβροςκαι Τένεδος. Ταυτόχρονα η Ελλάδα ανα-

λάμβανε για μια πενταετία την κατοχή καιτη διοίκηση της Σμύρνης και της ευρύτε-ρης περιοχής της, από τις πόλεις Αϊβαλί,Πέργαμο, Μενεμένη, Μαγνησία, Κασαμπά,Βουρλά και ολόκληρη την Ερυθραία ώςτον Τσεσμέ, τα Αλάτσατα και την Κάτω Πα-ναγιά, και προς το νότο την Παλαιά και τηΝέα Έφεσσο. Μετά την παρέλευση τουδιαστήματος αυτού το τοπικό Κοινοβούλιοθα είχε την ευχέρεια να ζητήσει με απλήπλειοψηφία από το Συμβούλιο της Κοινω-νίας των Εθνών την οριστική ένταξη τηςΣμύρνης στο Βασίλειο της Ελλάδας.

Επρόκειτο για τη μεγαλύτερη διπλωμα-τική επιτυχία της Ελλάδας, η οποία εν τού-τοις άφηνε πολλές εκκρεμότητες και, τοκυριότερο, αγνοούσε τους Τούρκους εθνι-κιστές του Κεμάλ, ο οποίος σε αντίθεση μετο Σουλτάνο όχι μόνο δεν αναγνώρισε τηΣυνθήκη των Σεβρών, αλλά έσπευσε και νατην καταδικάσει, να διακηρύξει τη διατή-ρηση της ακεραιότητας της Τουρκίας, ναεξεγείρει την κοινή γνώμη εναντίον τωνχριστιανικών πληθυσμών και να ετοιμάσειέναν αξιόμαχο στρατό. Την ίδια στιγμήστην Ελλάδα τα πάθη του εθνικού διχα-σμού, που είχαν οξυνθεί εξαιτίας της δια-μάχης Βασιλικών και Βενιζελικών, οι αλλα-γές σε πολιτικό και στρατιωτικό πεδίο με-τά την ήττα του Βενιζέλου στις εκλογέςτου Νοεμβρίου 1920, η αντίδραση τωνΣυμμάχων για την επαναφορά του Κων-σταντίνου στο θρόνο, οι πολιτικές παλινω-δίες των φιλοβασιλικών κυβερνήσεων καιη απομάκρυνση εμπειροπόλεμων αξιωμα-τικών είχαν αρνητικές επιπτώσεις στο μι-κρασιατικό μέτωπο και δημιούργησαν τιςκατάλληλες προϋποθέσεις για την τελικήεπίθεση του Κεμάλ, η οποία οδήγησε στηνκατάρρευση του μετώπου (Αύγουστος1922) και στην οπισθοχώρηση του ελληνι-κού στρατού.

Ακολούθησε η μαζική Έξοδος χιλιάδωνχριστιανών από τις πόλεις και τα χωριά τηςενδοχώρας της Μ. Ασίας προς τη Σμύρνη,με τη σκέψη ότι εκεί θα εύρισκαν ασφά-λεια, αφού οι Τούρκοι δε θα μπορούσαν ναδιαπράξουν βιαιοπραγίες λόγω της πο-λυάριθμης παρουσίας ξένων.

Οι πρώτοι άτακτοι, οι διαβόητοι τσέτες,μπήκαν στη Σμύρνη στις 27 Αυγούστου1922 (π.η.) και την επομένη έκαναν την εμ-φάνισή τους τα τμήματα του τουρκικούστρατού με επικεφαλής τον Νουρεντίν πα-σά. Ακολούθησαν ανήκουστες φρικαλεό-τητες, εν ψυχρώ δολοφονίες, βιασμοί,σφαγές, λεηλασίες, ο μαρτυρικός θάνατοςτου μητροπολίτη Χρυσοστόμου Σμύρνηςκαι ο εμπρησμός της πόλης από τον τουρ-κικό στρατό. Χιλιάδες άνθρωποι, που μέχριτότε κρύβονταν ακόμα και μέσα σε τάφουςγια να σωθούν, έτρεξαν αλλόφρονες προςτην παραλία, αναζητώντας μάταια κατα-φύγιο στα συμμαχικά και αμερικανικά κα-ράβια, που ήταν αγκυροβολημένα στο λι-μάνι της Σμύρνης.

Μερικούς μήνες αργότερα (28 Σεπτεμ-βρίου / 13 Οκτωβρίου 1922), η Ανακωχήτων Μουδανιών θα τερματίσει τις εχθρο-πραξίες μεταξύ των εμπολέμων και θααποτελέσει το προοίμιο για τη Συνθήκητης Λωζάνης στις 24 Ιουλίου 1923, ηοποία οριστικοποίησε τα τετελεσμένα γε-γονότα του ξεριζωμού και έσυρε την επι-τύμβια πλάκα πάνω από τις πανάρχαιεςπατρίδες του μικρασιατικού και του θρα-κικού Ελληνισμού.


Η Σμύρνη μέσα στην ΙστορίαΜε την ευκαιρία της Έκθεσης στο

Μέγαρο της Παλαιάς ΒουλήςΤου ΝΙΚΟΥ Χ. ΒΙΚΕΤΟΥ


Ηέκθεση και το ντοκυ-μανταίρ-ταινία τηςΜαρίας Ηλιού που πα-

ρουσιάστηκαν το Μάρτιοστο Μουσείο Μπενάκη γοή-τευσαν τους επισκέπτες μετην αμεσότητα της παρου-σίασης της αστραφτερήςΣμύρνης του κοσμοπολιτι-σμού και του πικρού τέλουςτης.

Ιδιαίτερα η συγκέντρωσητων φωτογραφιών – πολλέςαπό τις οποίες για πρώτηφορά παρουσιάστηκαν στοευρύ κοινό – οφείλονται σεμακρόχρονη έρευνα σε αρ-χεία της Ευρώπης και τωνΗνωμένων Πολιτειών. Μάλι-στα η κ. Ηλιού σε συνέντευ-ξη της ανέφερε ότι πολλέςφωτογραφίες της Σμύρνηςεντοπίστηκαν αρχειοθετημέ-νες κάτω από τελείως δια-φορετικό τίτλο.

Στα τελευταία χρόνια του19ου αι. πάντως έφτασανκαι Γερμανοί Αρχαιολόγοιστη Σμύρνη. Ήταν απεσταλ-μένοι του εκδοτικού οίκουτου Φρίντριχ Μπρούκμαν καιστόχος τους δεν ήταν οποι-εσδήποτε αρχαιότητες. Σταπλαίσια ενός εξαιρετικά με-γαλόπνοου προγράμματος,που είχε εμπνευστεί ο Χάιν-ριχ Μπρουν, καθηγητής Αρ-χαιολογίας στο Πανεπιστή-μιο του Μονάχου και διευ-θυντής στη Γλυπτοθήκη τηςίδιας πόλης, φωτογράφιζανμνημεία της αρχαίας ελληνι-κής και ρωμαϊκής γλυπτικήςσε όλα τα ευρωπαϊκά μου-σεία. Στη Σμύρνη υπήρχεΜουσείο που είχε ιδρυθείήδη από το 1874 ως παράρ-τημα της Ευαγγελικής Σχο-λής. Στον ίδιο χώρο στεγα-ζόταν και η Βιβλιοθήκη τηςΕυαγγελικής Σχολής. Ο Μ.Παρανίκας στην Ιστορία τηςΕυαγγελικής Σχολής Σμύρ-

νης σημειώνει: «τα νυν εντωι Μουσείωι και τηι Βιβλιο-θήκηι της Ευαγγελικής Σχο-λής τεθησαυρισμένα πα-ντοία βιβλία και λείψανα τηςαρχαιότητος αναβαίνουσινεις 35.000 περίπου, ων ταμεν βιβλία εις 22.000, τα δεαρχαία λείψανα εις 13.000».1

Στις φωτογραφίες αρ.1338-1339, 1342-1343 και1351-1352 του έργου τουΜπρούκμαν2 αποτυπώθη-καν τρία διαφορετικά καιπολύ ξεχωριστά γλυπτάαπό το Μουσείο της Ευαγ-γελικής Σχολής: πρόκειταιγια μία μαρμάρινη κεφαλήτου τύπου του Δορυφόρουτου Πολυκλείτου, για μιαμαρμάρινη γυναικεία κεφα-λή ελληνιστικής εποχής –και τα δύο τοποθετημένασε βάση διαμορφωμένη ωςβάση προτομής και για μιακολοσσική μαρμάρινη κε-φαλή ενός Ρωμαίου αυτο-κράτορα.

Γύψινο εκμαγείο του Δο-ρυφόρου της Σμύρνηςυπάρχει σήμερα στο Πανε-

πιστημιακό Μουσείο τηςΒόννης και έτσι είναι γνω-στό ότι το ύψος της σωζό-μενης κεφαλής – χωρίς τηνπροτομή – ήταν 30 εκ., ήτανεπομένως μεγαλύτερο τουφυσικού3. Είναι αντίγραφοενός αγάλματος του 440-430 π. Χ., που παρίστανενέο άνδρα στην ακμή τηςηλικίας του με δόρυ στοαριστερό χέρι να στρέφεταιπρος τα δεξιά έτοιμος νακάνει ένα μικρό βήμα προςτην ίδια κατεύθυνση. Το έρ-γο είναι επίσης γνωστό καιως Κανών από τον τίτλο τηςπραγματείας του Πολυκλεί-του για τις αρμονικές ανα-λογίες στην τέχνη4. Ο Δο-ρυφόρος είχε μεγάλη απή-χηση στους φιλότεχνουςΡωμαίους και αντιγράφηκεπολύ με αποτέλεσμα ναυπάρχουν σήμερα περίπου67 επαναλήψεις και παραλ-λαγές του πρώτου αγάλμα-τος.

Η φωτογραφία δείχνει κα-θαρά και την ένδειξη πάνωστην προτομή: ΜΟΥΣΕΙΟΝ

ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ καιαπό κάτω ΔΩΡΟΝ και μεκαλλιγραφικά γράμματαγραμμένα με μελάνι: Ιωάν-νου Μισθού. Ο συλλέκτηςκαι αρχαιόφιλος Ιωάννης Μι-σθός κάθε άλλο παρά άγνω-στος δεν θα ήταν στη Σμύρ-νη και στην Αθήνα του τέ-λους του 19ου αι. Με κατα-γωγή από τα Κύθηρα και τηνΠελοπόννησο εγκαταστάθη-κε στη Σμύρνη, όπου έκανεσημαντική περιουσία δρα-στηριοποιούμενος στην πα-ραγωγή και στο εμπόριοκρασιού. Το Δορυφόρο θαμπορούσε να τον είχε δωρή-σει στην Ευαγγελική Σχολήπριν το 1884. Γιατί το έτοςεκείνο ο νόμος περί αρχαιο-τήτων του Οσμάν ΧαμντίΜπέι απαγόρευσε την εξα-γωγή αρχαιοτήτων από τηνοθωμανική αυτοκρατορία.Για το Μισθό ο νόμος θααποτελούσε απειλή για τασχέδια του «να διαφυλάξει»τις ελληνικές αρχαιότητες.Γι’ αυτό και αποφασίζει νααποστείλει κρυφά στο Εθνι-κό Αρχαιολογικό Μουσείοτης Αθήνας το μεγαλύτερομέρος της συλλογής του.Επρόκειτο κυρίως για αρ-χαιότητες από την αρχαίανεκρόπολη της Μύρινας, βο-ρείως της Σμύρνης, όπου οΜισθός είχε εκτάσεις μεαμπέλια5. Μετά από τη δω-ρεά αυτή η κυβέρνηση Τρι-κούπη πρόσφερε στο Μισθότην θέση του Προξένου,όμως ο Μισθός αρνήθηκε.

Ο Μισθός πέθανε ξαφνικάστο κρεβάτι του τον Απρίλιοτου 1895. Η χήρα, που κα-ταγόταν από την οικογένειαΚοντολέων, επίσης κυθηραϊ-κή οικογένεια εγκαταστημέ-νη στη Σμύρνη, κατηγορή-θηκε πάντως από τους συγ-γενείς του συζύγου της ότι

Ένας Γάλλος και ένας Έλληναςστη Σμύρνη του 19ου αι.

Της ΜΑΙΡΗΣ ΓΚΙΚΑΚΗ

Η προτομή τουΔορυφόρου στο Μουσείοτης Ευαγγελικής ΣχολήςΣμύρνης.


τον δολοφόνησε με σκοπόνα καρπωθεί την περιουσίατου. Ο αδελφός της, για-τρός και καθηγητής στηνΕυαγγελική Σχολή έσπευσενα διαπιστώσει ότι ο θάνα-τος προήλθε από φυσικά αί-τια, ενώ οι τουρκικές αρχέςδεν εξέτασαν τις κατηγο-ρίες.

Την εποχή του θανάτουτου ο Μισθός όμως ετοίμαζεμια δεύτερη αποστολή αρ-χαιοτήτων προς την Ελλά-δα. Ο κουνιάδος του θέλησενα τα ιδιοποιηθεί, αλλά μετην παρέμβαση των οργι-σμένων συγγενών οι αρχαι-ότητες πέρασαν στην ιδιο-κτησία της ΑυτοκρατορικήςΟθωμανικής Τραπέζης και

από εκεί επωλήθησαν σταMusees Royaux d’Art et d’Histoire de Bruxelles στα1900. Στην πώληση μεσολα-βητής ήταν ο Paul Gaudin, οΓάλλος μηχανικός των σιδη-ροδρόμων, υπεύθυνος κα-τασκευής της γραμμήςΜουδανιά - Προύσα και στησυνέχεια Σμύρνης - Κασα-μπά και ο οποίος διατηρού-σε άριστες σχέσεις με τιςτουρκικές αρχές, χάριζε με-ρικές αρχαιότητες στο Αυ-τοκρατορικό ΟθωμανικόΜουσείο στην Κωνσταντι-νούπολη κυρίως όμως προ-μήθευε με πάθος και χωρίςνα επιζητεί αμοιβή το Λού-βρο. Πιθανότατα Μισθός καιGaudin, που μοιράζονταν το

ίδιο πάθος για τις αρχαιότη-τες να γνωρίζονταν κιόλας ήκαι να βρίσκονταν σε σχέσηανταγωνιστική. Και οι δύοχρησιμοποιούσαν τα πιοαπίθανα μέσα για να φυγα-δεύσουν ελληνικές αρχαιό-τητες από την ΟθωμανικήΑυτοκρατορία – αποστολήως εμπορεύματα ή με το δι-πλωματικό σάκο – και χωρίςίδιο οικονομικό όφελος γιανα υπηρετήσουν ο καθέναςτη δική του πατρίδα, αν καιπατρίδα τους ήταν ουσια-στικά η Σμύρνη του κοσμο-πολιτισμού6.

1 Μ. Παρανίκα, Ιστορία της Ευαγ-γελικής Σχολής Σμύρνης εν Αθή-ναις 1885, 204-209 κυρίως 207.

2 Ο πλήρης τίτλος: Photographis-che Einzelaufnahmen AntikerSculpturen (München 1893-1925)

3 D. Kreikenbom, Bildwerke nachPolyklet (Berlin 1990) 176-1777αρ. Κατ. ΙΙΙ 52.

4 Polyklet der Bildhauer dergriechischen Klassik (Κατάλογοςέκθεσης Φρανκφούρτη 1990)185-198 (H. von Steuben).

5 Α. Φιλαδελφεύς, Πήλινα Ειδώλιαεκ Μυρίνης. Συλλογή Ι. Μισθού εντωι Εθνικω Μουσείω Αθηνών(Αθήνα 1928) 5-6.

6 Γενικά για τον Ιωάννη Μισθό καιτον Paul Gaudin: S. Picaud, Mis-thos, Grec de Smyrne et Gaudin,ingenier francais. Leur vision del’archeologie dans l’ Empire Ot-toman, στο V. Krings – I. Tas-signon, Archeologie dans l Em-pire Ottoman autour de 1900 : En-tre Politique, Economie et Sci-ence (Ρώμη 2004) 132-140.

Η «Δίκη των Έξι» στην εκπομπή του Βασίλη Βασιλικού

Στις 19 Μαΐου τρέχοντος έτους 2012 (κατά σύμπτωσιν την ημέραμνήμης της γενοκτονίας των Ποντίων) ο γνωστός συγγραφέας Βα-

σίλης Βασιλικός παρουσίασε στην εκπομπή της ΕΤ-3 « Άξιον εστί» τιςαντικρουόμενες απόψεις για το γνωστό θέμα της απόφασης υπ’ αρ.1675/2010 του Αρείου Πάγου, η οποία ακύρωσε την καταδίκη των Έξι(Γούναρη, Πρωτοπαπαδάκη, Στράτο, Μπαλτατζή, Θεοτόκη και Χα-τζανέστη) δηλαδή των υπευθύνων της Μικρασιατικής Καταστροφής.Η απόφαση αυτή, ως γνωστόν, έδωσε αφορμή σε πολλούς να ομιλούνπερί « αθώωσης » των πρωταιτίων της μεγαλύτερης ήττας που γνώρι-σε ο Ελληνισμός μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, ενώ δενπρόκειται περί αθώωσης αλλά περί διαπίστωσης της επελθούσης πα-ραγραφής των εγκλημάτων που διέπραξαν, η οποία διαπίστωση ση-μαίνει απλώς την αδυναμία ερεύνης των πραγματικών περιστατικώνυπό τα οποία ετελέσθησαν αυτά. Το ότι δηλαδή η αίτηση αναψηλά-φησης της υπόθεσης έγινε τυπικά δεκτή και διαπιστώθηκε ότι μετάαπό τόσες δεκαετίες τα αδικήματα αυτά είναι παραγεγραμμένα δενσημαίνει βεβαίως ότι οι καταδικασθέντες δεν τα διέπραξαν. Απλώςδεν επιτρέπεται πλέον νέα διεξαγωγή της δίκης. Εν πάση δε περι-πτώσει δεν πρόκειται καθόλου περί «αθώωσης» των Έξι, όπως έσπευ-σαν πολλοί να διακηρύξουν.

Με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο του αντεισαγγελέα του Αρείου Πά-γου Νικολάου Τσάγγα «Η αθώωση των Έξι» ο συγγραφέας του (πουήταν και ο εισαγγελέας της έδρας στη δίκη εκείνη) αντιπαρατέθηκε σεζωντανή συζήτηση με τον ιστορικό Βλάση Αγτζίδη. Στην άποψη τουΝικ. Τσάγγα ότι η μικρασιατική εκστρατεία δεν ήταν δυνατόν να επι-τύχει, με την επίκληση μάλιστα των γνωστών επιχειρημάτων ότι στοί-χιζε δυσβάστακτα ποσά για το ελληνικό κράτος, ότι η κατοχή τουρκι-κών εδαφών από τον ελληνικό στρατό κινητοποίησε τον τουρκικό εθνι-κισμό και ότι καθόλου δεν έφταιγε ο εθνικός διχασμός για την απο-τυχία της εκστρατείας, ο Βλάσης Αγτζίδης αντιπαρέθεσε πλήθος επι-χειρημάτων που κατέρριψαν την άποψη αυτή. Ο Βλ. Αγτζίδης τόνισεμεταξύ των άλλων ότι η άφρων επιμονή των μετά την 1η Νοεμβρίου1920 κυβερνήσεων να συνεχίσουν την προέλαση του ελληνικού στρα-τού μέχρι την…Άγκυρα, αντίθετα με τις προεκλογικές δηλώσεις τωναντιβενιζελικών πολιτικών περί απαγκίστρωσης του στρατού από τηΜικρά Ασία και επιστροφής του « Οίκαδε » κ.λ.π., η μη οχύρωση του

σαντζακίου της Ιωνίας σε υπαρκτή γεωγραφικώς γραμμή αμύνης, ημη αξιοποίηση της Μικρασιατικής Άμυνας και των 40-50.000 εθελο-ντών Μικρασιατών, η απόρριψη της πρότασης των Ελλήνων της Ιωνίαςπερί παροχής του ενός τετάρτου της περιουσίας τους για την κάλυψητων σχετικών στρατιωτικών δαπανών κ.λ.π., κ.λ.π., και κυρίως η απα-γόρευση στους Μικρασιάτες να έλθουν στην Ελλάδα μετά τον επαί-σχυντο νόμο 2870/1922 που απαγόρευε τη χορήγηση διαβατηρίωνστους Μικρασιάτες (με την υστερόβουλη σκέψη, ότι αν ερχόντουστανστην Ελλάδα θα ήταν ψηφοφόροι του Ελ. Βανιζέλου !), όλα αυτά ήτανοι κύριες αιτίες της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ο Βλ. Αγτζίδης απε-κάλυψε μάλιστα ότι ο αρχιστράτηγος Παπούλας (που οι ίδιοι οι Έξιτον είχαν τοποθετήσει επικεφαλής του ελληνικού στρατού, αφού ήτανδικός τους άνθρωπος) όχι μόνο υπήρξε μάρτυς κατηγορίας στη δίκηενώπιον του Εκτάκτου Στρατοδικείου που τους καταδίκασε σε θάνα-το, αλλά αργότερα, το 1924, έγραψε ότι μετανόησε διότι αρνήθηκε νατεθεί επικεφαλής γης Μικρασιατικής Άμυνας και να οργανώσει τηνάμυνα του ανεξάρτητου κράτους της Ιωνίας, όπως τον ικέτευαν οι κά-τοικοι της Σμύρνης.

Τελικό συμπέρασμα από την ενδιαφέρουσα αυτή συζήτηση είναι ότιτα δικαστήρια δεν είναι αρμόδια να αποφαίνονται επί μεγάλων προ-βλημάτων της Ιστορίας, αφού οι δικαστές δεν είναι δυνατόν να δια-θέτουν τις σχετικές γνώσεις.

Στη συνέχεια της εκπομπής ο πρώην υπουργός Εξωτερικών κ. Γιάν-νης Καψής αναφέρθηκε στα γνωστά μικρασιατικά του βιβλία (Χαμέ-νες πατρίδες, Η Μαύρη Βίβλος, Η Δίκη των Έξι κ.α.) και τόνισε και αυ-τός τις ευθύνες των Έξι.

Καλεσμένος στην εκπομπή ήταν ο Πρόεδρος της Ενώσεως Σμυρ-ναίων κ. Ευάγγελος Τσίρκας, ο οποίος διεκτραγώδησε τα πάθη τουΜικρασιατικού Ελληνισμού και της προσφυγιάς και αναφέρθηκε στοέργο, ιδίως το εκδοτικό, της προσφυγικής αυτής οργάνωσης.

Τέλος η συγγραφέας κ. Tόνια Μανιατέα έκλεισε την εκπομπή μετην παρουσίαση του βιβλίου της Σμύρνη 1922 (Εκδόσεις «Νεφέλη»),ένα σημαντικό μέρος του οποίου είναι γραμμένο στο γνωστό σμυρ-ναϊκό γλωσσικό ιδίωμα.

Τ.Σ.


Συμπτωματικός είναι ο τίτλοςτου παρόντος άρθρου που

φιλοξενεί η δική μας Μικρασια-τική Ηχώ, με το ομότιτλο βι-βλιαράκι του Γ. Σεφέρη (Αθήνα1953). Τρεις ημέρες μείναμεκαι εμείς στην Καππαδοκία, 45φοιτητές και φίλοι και ο υπο-γραφόμενος από 1 – 3 Μαΐου.Θα γράψουμε, όμως, ολίγα γιατην πορεία μας ως την Καππα-δοκία με αφορμή όσα είδαμεμε πυρωμένα χείλη συγχρονι-σμένοι στην ιστορία και κυρίωςσ’ αυτήν των δραματικών ετών,1921 – 1922. Ξεκινήσαμε απότην Προύσα, την καταπράσινηπου αναπαύεται στους πρόπο-δες του Ολύμπου της Βιθυνίας,εκεί που στην βυζαντινή εποχήάκμαζαν μονές και θέρετρα βυ-ζαντινών αρχόντων. Και γύρω –γύρω χωριά ρωμέικα που προ-σφάτως κατέγραψε στο βιβλίοτου ο συνάδελφος Τάσος Ιορ-δάνογλου. Για ένα πανέμορφοχωριό, το Δερδεμέσι, έγραψεάλλος φίλος, ο Γ. Παπάζογλου,που οι κάτοικοί του ήλθαν το1922 πρόσφυγες, σχεδόν όλοι,στην Προσοτσάνη της Δράμας.Πάνω από το κέντρο της πόληςυψωνόταν η ελληνική συνοικία,από την οποία λίγα σπίτια έμει-ναν και στην θέση τους κτίσθη-καν ακαλαίσθητες πολυκατοι-κίες. Ο λοχαγός του Πυροβολι-κού της ένδοξης στρατιάς τηςΜ. Ασίας Β. Ασημάκης στοσπάνιο βιβλίο του, Πέρα απότον Τάφο, Αθήνα 1925, αιχμά-λωτος πια, νοσταλγεί τις ωραί-ες μέρες που πέρασε με τουςσυναδέλφους του στην Πρού-σα: Κάθε δρόμος μάς θυμίζεικαι μια ευχάριστη συνάντηση,του καιρού που περνούσαμεστους δρόμους αυτούς καμα-ρωτοί καβαλλάρηδες, κάθε σπί-τι από μια χαρά, ένα γλέντι. Ναεδώ στη ρίζα του βουνού το ερ-γοστάσιο των αδελφικών φίλωνΓαβριηλίδου, όπου στα σπίτιατων βρήκαμε αδελφική αγάπηκαι περιποίηση και ξεχνούσαμεπολλές φορές τη νοσταλγία τηςμακρινής πατρίδας. Τώρα τοσπίτι είναι έρημο … και το χει-

ρότερο από όλα είναι ότι βλέ-πουμε θέλοντας και μη τα μέρηπου περάσαμε το τελευταίοημερονύχτιο ελεύθεροι… Καιύστερα τραβήξαμε τον δρόμοπρος την Άγκυρα διασχίζονταςτην φοβερή και τρομερή Αλμυ-ρά Έρημο ίσαμε 600 και πλέονχιλιόμετρα, από την Προύσααυτήν που διέσχισε ο ελληνι-κός στρατός τον Ιούλιο – Αύ-γουστο του 1921 με στόχο ναφθάσει στην Άγκυρα κυνηγώ-ντας τον Κεμάλ. Έφθασε ως τοΠολατλί, μια μικρή πόλη 70 χι-λιόμετρα από την Άγκυρα,όπου είχε οχυρωθεί ο Κεμάλ σετριπλή γραμμή πάνω σε γρανι-τένιους βράχους. Έπεσε εκεί οανθός του ελληνικού στρατού.Τα τελευταία χρόνια μία σειράλευκών υψηλών μνημείωνστους γύρω λόφους του Πο-λατλί θυμίζει και την θυσία τωνΤούρκων στρατιωτών και τιςφονικές μάχες, όπου ο ελληνι-κός στρατός προήλασε «πέραντου Σαγγάριου» σ’ εκείνη τηνσυγκλονιστική του πορεία.Στον δρόμο συναντήσαμε τοΕσκή Σεχήρ, το αρχαίο Δορύ-λαιο, το «ατρόμητο και συρμα-τοπλεγμένο» του δημοτικού

μας τραγουδιού, πόλη σήμερα500.000 κατοίκων και, όπως λέ-νε, απ’ εδώ ξεκινούν τα α τουρ-κικά αεροπλάνα για να παρα-βιάσουν τον ελληνικό εναέριοχώρο. Από εδώ πέρασαν οι αιχ-μάλωτοι Έλληνες αξιωματικοίκαι στρατιώτες της μεραρχίαςΚλαδά και ο λοχαγός Β. Αση-μάκης γράφει γι’ αυτή την σφα-γή των αιχμαλώτων: Νέος κα-τακλυσμός από πέτρες και άλ-λων κεφαλιών άνοιγμα. Οι γυ-μνές μάχαιρες πλησίαζαν …Όλα ήταν κανονισμένα τελεί-ως. Για να μη με διαψεύσουνπραγματικά παρουσιάστηκανοι «δορατοφόροι» για δόραταείχαν μακριές σουβλερές σού-βλες, σιδερένιους πασσάλουςσυρματοπλέγματος το πιο επι-κίνδυνο όπλο …

Και αφού είδαμε (Κυριακή 29Απριλίου) το Πολατλί με τα γύ-ρω γρανιτένια βράχια, όπουοχυρώθηκε ο Κεμάλ και έψαξαμάταια να βρω την τοποθεσίαΚανλί Γκιολ, όπου έπεσαν ηρω-ικώς μαχόμενοι δύο θείοι μου.Είδαμε με τα μάτια της ψυχήςμας και του ονείρου την ελλη-νική στρατιά με τα τρία σώματαστρατού να καταλαμβάνουν

την 10 Αυγούστου 1921 την κο-ρυφογραμμή του Μαγκάλ –Νταγ (υψ. 1406), την μάχη τουΤαμπούρ Ογλού (11 Αυγ.), τηνμάχη στους Δίδυμους Λόφους,του Τουρμπέ Τεπέ, του ΚάλεΓκρότο, της Σαπάντζας (11 –16 Αυγ. 1921). Το Πολατλί απο-τέλεσε ίσως την αρχή του τέ-λους της Μικρασιατικής Εκ-στρατείας, όπως έλεγε ο αεί-μνηστος πεθερός μου Εμμ. Πα-παεμμανουήλ, που έβλεπε τηνΆγκυρα από κάποιο παρατηρη-τήριο ως στρατιώτης της 5ης

Μεραρχίας (πριν Κρήτης). Πε-ράσαμε από την αναπτυσσόμε-νη Άγκυρα, όπου στα βορειοα-νατολικά βρισκόταν η ελληνικήσυνοικία ως το 1922. Σήμερα ηπρωτεύουσα της Τουρκίας έχει4 εκατομ. κατοίκους, ενώ το1922 είχε 30 χιλιάδες.

Και επιτέλους, η Καππαδοκίαμε πρώτο σταθμό το Προκόπι(Ürgüp), αφού περάσαμε πρώ-το το Ορταχισάρ, το μεσαίο κά-στρο. Το Προκόπι τα τελευταίαχρόνια γνωρίζει σημαντική ανά-πτυξη και ο τουρισμός του έχειαυξηθεί με τους χιλιάδες επι-σκεπτών από όλα τα μέρη τουκόσμου. Όταν πριν δέκα τρία

ΤΡΕΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΣΤΗΝ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΚΑΙ ΤΑ ΠΡΙΝ

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ε. ΚΑΡΑΘΑΝΑΣΗ

Μερική άποψη απότο αρχοντικό τουΣεραφείμ Ρίζου ήΚαρατζαντέμη(Φωτογραφία από τοβιβλίο «Σινασός»,εκδ. ΚέντροΜικρασιατικώνΣπουδών, Αθήνα2004, σ. 152).


χρόνια επισκέφθηκα το Προκό-πι, οι μοναδικοί επισκέπτες τουείμασταν εμείς, με σαράντα πε-ρίπου φοιτητές. Τώρα άλλαξαντα πράγματα και η Καππαδοκίαέχει χάσει τον πρωτόγονο χα-ρακτήρα της.

Εμάς σήμερα συγκλονίζει τοαρχοντικό του Τούρκου αγά,όπου έζησε και μαρτύρησε οάγιος Ιωάννης ο Ρώσσος. Βρί-σκεται σ’ εκείνο τον τεράστιοκεντρικό βράχο, όπου τα εκα-τοντάδες υπόσκαφα σπήλαια.Παράξενο πράγμα που κατοι-κούνται ακόμη και σήμερα απόπτωχούς Ανατολίτες. Παρακά-τω στην κεντρική πλατείαυπήρχε παλαιότερα το caféSeferis, είχε πιει εκεί σε ύπο-σκαφο σπήλαιο τον καφέ του οΣμυρνιός – και Καππαδόκης –ποιητής μας. Σε κάποια κατα-στήματα του Προκοπίου αντι-κρύσαμε φωτογραφίες του να-ού του αγίου Ιωάννου του Ρώσ-σου, που βρισκόταν στο κέντροτης πόλης και που ένας φανα-τικός Μουσουλμάνος δήμαρ-χος τον ανατίναξε το 1950. Σή-μερα στη θέση του υψώνεταιένα τεχνικό λύκειο (30 Απριλί-ου 2012). Δέκα χιλιόμετρα νό-τια του Προκοπίου βρίσκεται ηΣινασός, η αρχαία Ασούνη,Μουσταφά Πασά των Τούρ-κων, με ωραία ρωμέικα σπίτιακαι επίκεντρο τον ναό τωναγίων Κωνσταντίνου και Ελέ-νης, ανακαινισμένο και ανοικτό.Είχε ανεγερθεί το 1729 και ανα-καινισθεί το 1950. Ξεχωρίζουν,ανάμεσα στα πολλά, το αρχο-ντικό του Σεραφείμ Ρίζου, τουπρώτου ιστορικού της Καππα-δοκίας (1856, Κπολις) που σή-μερα πωλείται (satitlik) και λίγαμέτρα παρά πέρα το Old GreeKHouse, ιδιοκτησία των παιδιώνΜουσουλμάνου ανταλλάξιμουαπό την Καστοριά. Γύρω απότην Σινασό εκατοντάδες υπό-σκαφα και το μοναστήρι τουΑγίου Νικολάου, που το βρή-καμε ανακαινιζόμενο πυρετω-δώς. Πριν φθάσουμε στην μονήτου Αγίου Νικολάου στα δεξιάτου δρόμου συναντήσαμε τηνεκκλησία του Αγίου Στεφάνου.Οι Σινασίτες πριν ανταλλαγούντο 1924 φρόντισαν να φωτο-γραφίσουν (2 Οκτ. 1924) κάθεσπίτι και κάθε γειτονιά και το1985 κυκλοφόρησαν ένα ωραίολεύκωμα με όλα αυτά τα σπί-τια. Νομίζω ότι δεν άλλαξαν καιπολύ οι γειτονιές, μολονότι ηφθορά από τον χρόνο είναι εμ-φανής. Γειτονικές πόλεις το

Προκόπι και η Σινασός, αντα-γωνίζονταν στα χρόνια πριν τηνΑνταλλαγή με την δεύτερη, ελ-ληνόφωνη και πιο προοδευτικήόπως δείχνουν τα εκπαιδευτή-ριά της. Σε τούτο το ταξίδι εί-χαμε την καλή τύχη να είναι συ-νοδοιπόρος μας ο συνάδελφοςηλεκτρολόγος μηχανικός καιμηχανικός Η/Υ κ. Ν. Πάχτας,εφοδιασμένος με σύγχρονοφωτογραφικό εξοπλισμό, πουκατέγραψε με την πάσα λεπτο-μέρεια τα λαμπρά μνημεία τηςΚαππαδοκίας.

Πριν φύγουμε για το Κόραμα(Göreme) που σημαίνει τόποςμε ωραίο θέαμα, σκέφθηκα τονΣεφέρη, που πριν ξεκινήσει γιαεκεί άναψε ένα τσιγάρο και συλ-λογίστηκε παράξενα: «Αφούμπορείς ακόμη να φυσήξεις ένασπίρτο, ο κόσμος όλος είναι δι-κός σου». Έτσι είναι. Και γύρω –γύρω, πριν φθάσουμε εκεί, έναπλήθος ηφαιστειογενών σχημα-τισμών, που οι ξεναγοί τα ονό-μασαν νεράιδες και φουγάρα.Σ’ αυτούς τους πολλούς βρά-χους πλήθος μοναστηριακώνσυγκροτημάτων, όπου οι ταπει-νοί μοναχοί ζούσαν αιώνες,εναλλάσσοντας την ζωή τους,στα τρωγλοδυτικά αυτά κατα-φύγια της ψυχής και του σώμα-τός τους. Λες και ήταν γεννημέ-νοι να ζουν σ’ αυτά που τα είχανσμιλέψει περίτεχνα και τα έκα-μναν εκκλησίες με τράπεζες,πεσσούς, κολόνες και κελλιά.Και οι τοίχοι που προέκυπταναπό το σμίλεμα να χρωματίζω-νται αδέξια με κόκκινες ανεξίτη-λες γραμμές και να αγιογρα-φούνται λαϊκότροπα με ανορ-θόγραφες επιγραφές. Πρώτηφορά δεν ενοχλεί η ανορθο-γραφία. Όλα τους χρονολογού-νται ανάμεσα στον 9ο – 12ο αι.που είναι και αιώνες ηρεμίας γιατην Καππαδοκία.

Παίρνουμε με την σειρά τιςεκκλησίες αυτές του Κοράμα-τος : η εκκλησία των Στεφάνων,γιατί οι ιστορημένοι άγιοι φέ-ρουν στέφανα, η εκκλησία μετις πόρπες, γιατί οι άγιοι φέ-ρουν πόρπες, η εκκλησία τωνΜήλων (Ταξιαρχών) γιατί απ’έξω υπάρχουν μηλιές, η εκκλη-σία των Φιδιών (Αγίου Γεωργί-ου) γιατί οι εικονιζόμενοι, καιαγαπημένοι άγιοι των Καππα-δοκών, Γεώργιος και Δημή-τριος, σκοτώνουν ένα φίδι, απότα πολλά ζωγραφισμένα. Στοπαρεκκλήσι ο Άγιος «Ενού-φριος» παριστάνεται ασπρο-μάλλης και ολόγυμνος γέρος

με γενειάδα μακριά, τις παλά-μες στραμμένες προς τον προ-σκυνητή σαν να του λέει μα-κριά, κάτι σαν «μη μου άπτου»,και με ένα ροπαλοφόρο κάκτοαντί φύλλου συκιάς. Παρακάτωη εκκλησία των σπαθιών, γιατίοι ιστορημένοι άγιοι φέρουνσπαθιά και έπειτα το παρεκ-κλήσι της Αγίας Βαρβάρας μεκυρίαρχο χρώμα την ώχρα καικοντά στην αγία καβαλλάρηδεςοι άγιοι Θεόδωρος και Γεώρ-γιος. Ξαφνιάζει η επιγραφή Κε(Κύριε) βοϊθι τον ΔΟΥΛΟΝΣΟΥ…, συχνή, άλλωστε, επί-κληση των Καλογέρων, πουήξεραν να υπομένουν τις βαρ-βαρικές επιδρομές με την βοή-θεια του Θεού, που πάντοτεεπικαλούνταν. Αριστερά σεβράχο πάντα σμιλευμένη καμιάκαμιά εικοσαριά μέτρα από τοέδαφος η Σκοτεινή Εκκλησιά(Karanlik Kilise), χρονολογημέ-νη τον 13ο αι., ίσως από τις κα-λύτερες.

Πέντε χιλιόμετρα από το Κό-ραμα είναι η Ζέλβη, τοπίο καιαυτό παράξενο, με εκατοντά-δες λαξευτά σπήλαια στουςβράχους των τριών χαραδρώνπου την χωρίζουν σε ισάριθμαμεγάλα τμήματα. Στο κέντροτου ακατοίκητου σήμερα χωρι-ού μικρός ναός, που μετατρά-πηκε σε τέμενος, για τις λα-τρευτικές ανάγκες των Μου-σουλμάνων κατοίκων, που υπο-χρεώθηκαν από το κράτοςτους να το εγκαταλείψουν το1952. Οι πολυάριθμες λαξευ-τές, μικρές οπωσδήποτε, εκ-κλησίες είναι κατάστικτες απόφυτικό διάκοσμο και ήσαν,προφανώς, ναοί των καταδιω-κομένων εικονολατρών τηνεποχή της Εικονομαχίας. Τοάξυλο και άνυδρο τοπίο τηςΖέλβης το αλλάζει μερικώς χεί-μαρρος με το γάργαρο νερότου, στην καρδιά της Άνοιξης.Επιστρέφοντας στο Προκόπιπεράσαμε από την Κόρα ήΜούσκαρα, χωριό που οι κά-τοικοί του μετοίκησαν στο Νεβ-σεχίρ (Νεάπολη) όταν οΙμπραΐμ Πασάς ίδρυσε την πό-λη αυτή. Η Μούσκαρα είναι κτι-σμένη στην πλαγιά ενός λόφουμε πολλά λαξευμένα σπίτια καιένα μεγάλο ναό στην δυτικήπλευρά του. Σήμερα σχεδόνεγκαταλελειμμένο. Κάποτεέγραψα, μάλλον λανθασμένα,ότι ήταν στρατώνας ή μονα-στήρι από την εποχή του Βυζα-ντίου. Το θέαμα από μακριάφανταστικό.

Επισκεφθήκαμε την Ανακού(Kaymakli), όπου υπάρχει καιυπόγεια πόλη, με όμορφα ρω-μέικα σπίτια καταρρέοντα, αλ-λά τα πλουμίδια τους στα ορ-θογώνια αγκανάρια δείχνουντην παλαιά της αίγλη. Αυτό δη-λώνει και ο ναός των Εισοδίωντης Θεοτόκου που στέκει στοκέντρο της πόλης και το παρα-κείμενο σχολείο. (ΑΓΙΑ ΜΑΡΙ-ΝΑ)

1 Μαΐου 2012. Την Πρωτομα-γιά επισκεφθήκαμε τα Φλογη-τά, το Suvermej, το χωριό δηλ.χωρίς νερό, (αρχαία Σόαστρα)την μοναδική ελληνική παρου-σία του παρελθόντος δηλώ-νουν ο μισοκατεστραμμένοςναός του Αγίου Γεωργίου καιτο θαυμάσιο ελληνικό σχολείο.Και όμως το Suvermej,πρέπειμέχρι το 1922 να ήταν πλούσιοκαι πολυάριθμο, αν κρίνουμεαπό σκαρίφημα των συνοικιώντου χωριού που έκαμνε ο πα-λαιός Φλογητιανός Ν. Μαυρο-μιχάλης και δημοσίευσα στο βι-βλίο μου Καππαδοκία, εκδ. Κυ-ριακίδη, β’ έκδοση 2008, σ.296. Λέγεται ότι κατά την απο-χώρηση των Ρωμηών των Φλο-γητών οι Τούρκοι συγχωριανοίτους τους εφέρθησαν πολύσκληρά. Πολλοί από τουςΤούρκους κατοίκους του, κα-θώς το χωριό δεν έχει τουρι-σμό, ξενιτεύονταν στην Γερμα-νία, ενώ στις μέρες μας ασχο-λούνται με την παραγωγή πα-τάτας και αξιοποιούν για τηναποθήκευσή της τα λαξευμένασπήλαια. Έπειτα επισκεφθήκα-με την Μαλακοπή (Derinkuyu =βαθύ πηγάδι). Μαλακοπή γιατους Ρωμηούς από το μάλα κο-πιάν, από τον πολύ κόπο γιατην μεταφορά νερού, αφού,όπως είπαμε, η Καππαδοκία εί-ναι άνυδρη. Φημισμένη η πόληγια το υπόγειο σύστημα κατα-κομβών, που συγκροτούν ολό-κληρη πόλη σκαμμένη μες τηνγη από την εποχή των Χετταί-ων, σε βάθος 85 μέτρων, σε 8επίπεδα, με φεγγίτες, εκκλη-σία, σχολεία, αποθήκες πουχρησίμευαν στους δύσκολουςκαιρούς των βαρβαρικών επι-δρομών. Είναι αλήθεια ότι δύ-σκολα κινείται κανείς σ’ αυτότον λαβύρινθο των κατακομ-βών και απαγορευτική η επί-σκεψη σε όσους έχουν προ-βλήματα υγείας, ακόμη καικλειστοφοβίας. Η υπόγεια αυ-τή πόλη ανακαλύφθηκε το1965. Απέναντί της ο ναός τωνΑγίων Θεοδώρων, γυμνωμένος


από τα κάλλη του, μολονότιστο πρόσφατο παρελθόν έγινεκάποια προσπάθεια αναπαλαί-ωσεώς του. Υπήρχε και ο με-γαλόπρεπος ναός των Ταξιαρ-χών, αλλ’ οι Μαλακοπίτες τονκατεδάφισαν και με τα υλικάτου ανεγέρθηκε ο μικρότερόςτου των Αγίων Θεοδώρων. Κα-τά την Ανταλλαγή οι Μαλακοπί-τες εγκαταστάθηκαν στην Θεσ-σαλονίκη στην ομώνυμη συνοι-κία πάνω από την Τούμπα (Μα-λακοπή). Πήραμε τον δρόμονότια με σκοπό να επισκεφθού-με την Τροχό και την Αξό, αλλάμας αποθάρρυναν οι σημερινοίΦλογητιανοί λέγοντάς μας ότιγίνονται εργασίες στο οδικό δί-κτυο. Κι όμως δεν ήταν έτσι,καθώς ομάδα καταγομένωναπό την Αξό μπόρεσε και τηνεπισκέφθηκε ανέτως. Οι Αξενοίκατοικούν σήμερα στην ΝέαΑξό των Γιαννιτσών.

Κι ύστερα το Soğanli, η αρ-χαία Σόανδος με τις 360 και πά-νω μικρές λαξευμένες εκκλη-σίες πάνω σε αναρίθμητουςβράχους με μικρές θύρες καιπαράθυρα ασβεστωμένα στοπλαίσιό τους. Είμαι βέβαιος ότιέχουν να ασβεστωθούν απότον καιρό που έφυγαν οι Ρω-μηοί. Και φυσικά οι περιστε-ριώνες, θέαμα συχνό στα λα-ξευμένα σπήλαια της Καππα-δοκίας. Λέγεται ότι οι Καππα-δόκες λάξευαν τους περιστε-ριώνες για να μαζεύουν τιςκουτσουλιές των περιστεριώνπου τις χρησιμοποιούσαν σανλίπασμα στην λιγοστή καλλιερ-γήσιμη γη τους. Θρησκευόμε-νοι πολύ οι Καππαδόκες σέβο-νταν τα περιστέρια που συμβο-λίζουν το άγιο Πνεύμα.

Πιο γνωστοί εδώ είναι οι ναοίτου Αγίου Γεωργίου ή των Φι-διών και της Αγίας Βαρβάραςπου χρονολογείται από τον 6ο

αι. με θαυμάσιες τοιχογραφίες.Γύρω – γύρω πολλές, όπως εί-παμε, εκκλησίες. Ποιος ξέρειίσως να βρίσκονται και λείψαναασκητών, αφού μήτε Ρωμηόςμήτε Μουσουλμάνος έχει ν’ανεβεί σ’ εκείνους τους βρά-χους από το 1923/4.

Soğanli σημαίνει για τους Ρω-μηούς «ματωμένα νερά», απότο χριστιανικό αίμα που χύθη-κε όταν η περιοχή κατακτήθη-κε από τους Σελτζούκους. Γιατους Τούρκους σημαίνει «έμει-νε τελευταίο», δηλ. ήταν η πε-ριοχή που κατακτήθηκε τελευ-ταία.

Πηγαίνοντας προς το Soğanli

περάσαμε από τα Ποτάμια(Ντερέκιοϊ, αρχαία Μεγαρισ-σός), γενέθλιο χωριό του ΑγίουΓεωργίου. Στην άκρη του βρι-σκόταν βυζαντινός ναός επ’ονόματι του αγίου. Δεν τονβρήκαμε σ’ ετούτο το ταξίδι. Κιόμως υπήρχε το 2002, όταν ξα-ναπέρασα απ’ εκεί. Μακάρι ναμην τον προσέξαμε.

Και απ’ εκεί, καθώς άρχιζε ηδύση του ηλίου, επισκεφθήκα-με την Τζαλέλα, σημερινή ονο-μασία Τζεμίλ (Cemil). Περπατή-σαμε στις περισσότερες γειτο-νιές του. Ο Γ. Σεφέρης ήταν οπρώτος Ρωμηός που το επι-σκέφθηκε μετά την φυγή τωνΡωμηών και πρόσεξε τα σπίτια«με άσπρα ορθογώνια αγκανά-ρια και με ευχάριστες γραμμέςμε μικρές κολόνες στην πρό-σοψη, με λαξευτά πλουμίδια».Ίσως μετά τα σπίτια της Σινα-σού και του Προκοπίου τούταεδώ να είναι τα καλύτερα.

Ο Γ. Σεφέρης είχε δίκιο. Ταπλούσια σπίτια, στην Καππαδο-κία αρχοντικά πραγματικά καιπου τον πλούτο των κατοίκωνμαρτυρούν ο μεγαλοπρεπής,κάποτε δισυπόστατος ναός τουΤιμίου Σταυρού και των Τα-ξιαρχών (1838). Αριστερά τουνάρθηκα ιδιαίτερος χώρος γιαεξομολόγηση – Ιερόν Εξομολο-γητήριον.

Οι κάτοικοί του στην πλειο-νοψηφία τους κατά την Ανταλ-λαγή εγκαταστάθηκαν έξω απότην Λάρισα και ονόμασαν τοχωριό τους Ομορφοχώρι, πουτους θύμιζε το παλιό δικό τουςΤζαλέλα. Φεύγοντας οι κάτοι-κοί του πήραν πολλές εικόνες,που τις έχουν σήμερα στα σπί-τια τους τα παιδιά και τα εγγό-νια τους, ένα από τα οποία οΔημ. Κατσίκας – Καππαδόκηςτις μελέτησε και συνέθεσε δι-δακτορική διατριβή που τηνυπέβαλε στην Θεολογική Σχο-λή του Αριστοτελείου Πανεπι-στημίου Θεσσαλονίκης (2007).

Στην Τζαλέλα (Cemil) έχουνεγκατασταθεί κατά την Ανταλ-λαγή εξισλαμισμένοι Ρωμηοίαπό την Καστοριά, τα Γρεβενά,την Κοζάνη, την Αριδαία. Καιόχι μόνον στην Τζαλέλα, αλλάκαι σε λοιπά μέρη της Καππα-δοκίας. Ένας ογδοντάχρονοςανταλλάξιμος μου εκμυστη-ρεύθηκε μες τον ναό, ύστερααπό παρατήρησή μου, γιατί τονκατέστρεψαν, ότι πρωτουργοίτης καταστροφής του ήσαν αυ-τοί οι ανταλλάξιμοι, για να δεί-ξουν την αφοσίωσή τους στο

Ισλάμ. Και τούτο γιατί οι εντό-πιοι Τούρκοι τους έλεγαν «τιΤούρκοι είσθε εσείς που δενξέρετε τουρκικά;». Και είν’ αλή-θεια ότι ερχόμενοι στα μέρητούτα γνώριζαν μόνον ελληνι-κά, οι περισσότεροί τους εξι-σλαμισμένοι Ρωμηοί από τιςαρχές του 18ου αι. Οι γνωστοίως Βαλαάδες.

Ήταν ο τελευταίος σταθμόςτης προσκυνηματικής επίσκε-ψής μας στην Καππαδοκία πουψέλλιζε : το τέλος της Ρωμηο-σύνης, φράση που αφουγκρά-στηκε ο καλός συνάδελφόςμου Κ. Μποζίνης και μου τηνεπανέλαβε κτυπώντας με στονώμο. Του απήντησα πως ναι,αλλά γι’ αυτό ερχόμαστε εδώγια να δείξουμε ότι η Ρωμηο-σύνη δεν έφυγε, είναι ακόμηεδώ!

2 Μαΐου 2012. Και τέλος, φεύ-γοντας από την Καππαδοκία,επισκεφθήκαμε την Αραβησσό(Arapsun τώρα Gülsehir), τηναρχαία Ζοροπασσό. Και εδώυπόσκαφες εκκλησίες με τηνπανέμορφη βυζαντινή του Τιμί-ου Προδρόμου, που κατά τηνεπιγραφή στον θόλο του ιερού,κτίσθηκε επί άρχοντος Λασκά-ρεως το 1212 μ.Χ. Στο πάνω μέ-ρος του ναού ιστορούνται, κα-τά την συνήθεια των Καππαδο-κών αγιογράφων, οι στρατιωτι-κοί άγιοι Άγιος Γεώργιος και οΆγιος Θεόδωρος ο Στρατηλά-της. Οι βυζαντινοί στρατηγοίαποκρούοντας βαρβαρικές επι-δρομές επικαλούνταν την βοή-θειά τους. Στο κέντρο του χω-ριού στέκει περηφανής ο ΆγιοςΔημήτριος, που ανακαινίσθηκεπροσφάτως με την συνδρομήπαιδιών των ανταλλάξιμων Ρω-μηών του 1923/4 με πρωτοβου-λία του γνωστού δικηγόρου τηςΘεσσαλονίκης κ. Θεόδ. Ασπα-σίδη.

Την εικόνα του Αγίου Δημη-τρίου μετέφεραν οι Ρωμηοίανταλλάξιμοι στις Συκιές Θεσ-σαλονίκης, όπου ανήγειραν καιομώνυμο ναό.

Τελευταία στάση στο Χατζη-μπεκτάς, όπου ο τεκκές τωνΜπεκτασήδων, που λέγεται ότικτίσθηκε πάνω στην βυζαντινήμονή του αγίου Χαραλάμπους.Πρόκειται για την γνωστή αίρε-ση του Ισλάμ (13ος αι.), με σαφήτην επίδραση της χριστιανικήςδιδασκαλίας, για την οποίαέγραψε πολυσέλιδη μεταπτυ-χιακή διατριβή ο συνοδοιπόροςμας κ. Στ. Βαλλίδης, Σινασίτηςτην καταγωγή.

Εδώ τελείωσε το προσκυνη-ματικό μας ταξίδι στην Καππα-δοκία. Ο χρόνος μας απέλιπεκαι δεν επισκεφθήκαμε τα μέ-ρη της Καισάρειας, την Μουτα-λάσκη, τα Στέφανα, τον ΆγιοΚωνσταντίνο, τα Φλαβιανά, τοΑνδρονίκι, το Ζιζίντερε.

Παράκληση των φοιτητών ναξαναπάμε του χρόνου. Θυμή-θηκα το ταξίδι μας το 2008 πουεπισκέφθηκα με τους τότε φοι-τητές τα μέρη τούτα. Τότετους είπα ότι εκεί στην περιώ-νυμη μονή του Τιμίου Προδρό-μου Ζιζίντερε ο λογαχός Β.Ασημάκης και οι λοιποί αιχμά-λωτοι αξιωματικοί βρήκαν δέκαοκτώ ορφανά αγόρια και κορί-τσια από την Φώκαια, που έχα-σαν τους γονείς τους που οιΤούρκοι αυτές τους 8 – 10 χι-λιάδες Φωκιανών τις γύριζαν«σ’ όλα τα μέρη σιγά – σιγά καινα τους φέρνουν προς το εσω-τερικό της Ασίας. Σε κάθε τό-πο, κάθε χωριό σκότωναν μερι-κούς για γούστο και έπαιρναντα ώμορφα κορίτσια … . και συ-νεχίζει : Μυστήριο πως ανθέ-ξαν τα παιδιά αυτά σε τόσεςκακουχίες που πέθαιναν χιλιά-δες …». Και παρακάτω : «Από-ψε εύχομαι μ’ όλη μου την καρ-διά να μπορέσουν αυτά τα παι-διά να γυρίσουν στη Μεγάλημας Μάννα ξεφεύγοντας απότα νύχια των σκυλιών, που ή θατα τουρκέψουν ή θα τα σφά-ξουν αργότερα, χωρίς καμμίαδιαμαρτυρία…». Αγνοώ την τύ-χη τους. Ας είναι η δημοσιευ-μένη φωτογραφία τους αιώνιομνημόσυνο.

Αυτή η προσκυνηματική καιεκπαιδευτική εκδρομή των φοι-τητών μας πραγματοποιήθηκεχάρη στην φιλογενία των εξήςχορηγών: Ιωνική Εστία Θεσσα-λονίκης (1.000 Ευρώ), Πανελ-λήνια Ένωση ΚαππαδοκικώνΣωματείων (500 Ευρώ), ΙεράΜητρόπολις Ξάνθης και Περι-θεωρίου (150 Ευρώ), Ιερά Μη-τρόπολις Σερβίων και Κοζάνης(200 Ευρώ), Ιερά ΜητρόπολιςΝεαπόλεως και Σταυρουπόλε-ως (150 Ευρώ), Ιερά Μονή Αγί-ου Ιωάννου Θεολόγου, Σουρω-τή Θεσσαλονίκης (200 Ευρώ)και φίλων του Τμήματος Ποι-μαντικής και Κοινωνικής Θεο-λογίας. ΚΕ ΒΟΪΘΙ όλους μας.

* Ο κ. Αθανάσιος Ε. Καραθανά-σης είναι καθηγητής του ΑΠΘ.


Απόμειναν στη γη της ΕρυθραίαςΓράφει η ΧΡΥΣΗΙΣ ΣΑΜΙΟΥ-ΛΙΑΝΟΥ

ΛΥΘΡΙ(Αρχ. Ερυθρές)

Τα σπίτια και τα μαγαζιά,που μαρτυρούν, ότι πρόκει-ται για ελληνικά χτίσματαείναι πολλά.

Άλλα απ’ αυτά στέκουνκαι είναι ακόμη σε χρήσηκαι άλλα είναι εγκαταλειμ-μένα και γκρεμισμένα. Όλαείναι χτισμένα από μια ντό-πια κοκκινωπή πέτρα, ενώεύκολα αναγνωρίζει κανείςαρχαίο οικοδομικό υλικό σεδεύτερη χρήση - χρησιμο-ποιήθηκαν δηλαδή αρχαίεςλαξευμένες πέτρες για ναχτιστούν τα νεώτερα κτήριατου Λυθριού, όπως και εκ-κλησία της Αγ. Ματρώνας,που στέκει μισογκρεμισμένηπάνω στην αρχαία Ακρόπολη,χτισμένη τον 18ο αιώνα, σερυθμό τρίκλιτης βασιλικής.

Ο λαλίστατος όμως μάρτυ-ρας της ελληνικής παρουσίαςστο Λυθρί, που στέκεται ακόμηστο κέντρο της μικρής πλατεί-ας του χωριού, είναι η τετρά-

πλευρη βρύση του Πουλακιού,με την ενεπίγραφη μαρμάρινηπλάκα να δηλώνει τα εξής:

ΠΡΟΝΕΙΑ ΣΑΔΙΚ ΠΑΣΑ ΕΦΕΝ-ΔΗ ΔΑΠΑΝΗ ΚΟΙΝ. ΕΡΥΘΡΩΝΕΡΥΘΡΑ ΤΗ 1 ΜΑΡΤΙΟΥ 1880

ΤΣΕΣΜΕΣΟ Τσεσμές με το λιμάνι, το

κάστρο αλλά και τον ελληνικόμαχαλά, διατηρεί ακόμη αρκε-τά από τα στοιχεία της πόληςτων προγόνων μας.

Η εκκλησία του Αγίου Χαρά-λαμπου φιλοξενούσε έργα ντό-πιων ζωγράφων σε μια εποχια-κή έκθεση και τίποτα στο εσω-τερικό του δε θύμιζε το χρι-

στιανικό ναό, που ήταν ομεγαλύτερος σε μέγεθοςσε όλη τη Μικρά Ασία, μέ-χρι το 1922.

Περιδιαβαίνοντας στηνπόλη συναντήσαμε το εντυ-πωσιακό πρόπυλο μιαςακόμη εκκλησιάς, της Πα-ναγιάς της Ψαριανής, πουαν και ο ναός έχει γκρεμι-στεί το πρόπυλο της απέ-μεινε ένα χνάρι στο χρόνο.Κάποτε καλωσόριζε τον πι-στό επισκέπτη στην αυλήτης εκκλησίας, ενώ σήμεραστέκει μοναχικό, χωρίς φα-νερό λόγο ύπαρξης πλέον,σαν να ταλαντεύεται ανά-μεσα στο παρελθόν και τοπαρόν του.

Το πρόπυλο, που δανεί-ζεται χαρακτηριστικά από

την αρχαιοελληνική αρχιτε-κτονική, διαμορφώνεται απόένα τοξωτό άνοιγμα, το οποίοπλαισιώνουν δυο κομψοί κιονί-σκοι. Ένα είδος θριγκού πάνωαπ’ αυτό, φέρει μια αετωματι-κή επίστεψη, προσδίδοντάςτου έτσι μνημειακότητα αλλάκαι χάρη.

Η βρύση του Πουλακιού.

(Συνέχεια από το προηγούμενο)

Ενενήντα χρόνια μετά τη Μικρα-σιατική Καταστροφή, ελάχισταστοιχεία απομένουν στα παράλιατης Ιωνίας για να θυμίζουν την πα-ρουσία σ’ αυτήν του νεώτερου ελ-ληνισμού, που έφτασε στο αποκο-ρύφωμά της λίγα χρόνια πριν τον βί-αιο ξεριζωμό του το 1922. Οι χαμέ-νες (ή αλησμόνητες) πατρίδες όμωςεξακολουθούν να παραμένουν «ζω-ντανές» ακόμη και μετά τον θάνατοτων τελευταίων Μικρασιατών προ-σφύγων χάρη στις επιστημονικέςέρευνες που εκπονούνται γι’ αυτές.Στην ευόδωση παρόμοιων δραστη-ριοτήτων αποβλέπουν επιστημονι-κές εκδόσεις όπως τα Μικρασιατι-κά Χρονικά, η μακρά παρουσία τωνοποίων στα ελληνικά γράμματα ταέχει καταστήσει σημείο αναφοράς

για κάθε ερευνητή της μικρασιατι-κής Ιστορίας.

Στον 24ο τόμο της επιτυχημένηςαυτής σειράς δημοσιεύονται 17 με-λέτες και τέσσερεις βιβλιοκρισίες οιοποίες δικαιολογούν με το παρα-πάνω την καλή φήμη που συνοδεύ-ει το επιστημονικό όργανο τηςΈνωσης Σμυρναίων και επιβεβαι-ώνουν την παλαιότερη ενέργεια τηςΑκαδημίας Αθηνών να βραβεύσειτα Μικρασιατικά Χρονικά.

Οι μελέτες που δημοσιεύονταιστον παρόντα τόμο τιτλοφορούνταιως εξής: «Ο Εύδοξος ο Κνίδιος ωςιστορικός και φιλόσοφος της Ιστο-ρίας» (του Χριστοφόρου Ν. Πολυ-κάρπου), «Η Ταρσός των ΡωμαϊκώνΧρόνων στο έργο του Απ. Παύλουκαι του Δίωνος του Χρυσοστόμου»(του Χρήστου Π. Μπαλόγλου), «Η Γ’Σταυροφορία και τα δεινά της Μι-κράς Ασίας (1189-1192)» (της ΝίκαςΠολυχρονοπούλου-Κλαδά), «Στά-σεις μαθητών στην Ροδοκανάκειον ήκατά Καισάρειαν ιερατική σχολή»(της Λήδας Ιστικοπούλου), «Ελληνι-κή γλώσσα και οθωμανική εξουσία

(Τα θρυλούμενα περί της γλωσσοτό-μησης των Ελλήνων)» (του Τάκη Α.Σαλκιτζόγλου), «Σταχυολογήματαοθωμανο-τουρκικής διοικητικήςορολογίας» (του Αντωνίου Στ. Κα-ζαντζόγλου), «Ο κόλπος της Μά-κρης. Μαρτυρίες, έρευνες και χαρ-τογραφία (από τον 15ο αιώνα έωςσήμερα)» (του Πέτρου Μεχτίδη),«“Μέχρι σήμερον δεν επανέκαμψενεκ Μ. Ασίας αγνοουμένης της τύχηςτου”. Οι αγνοούμενοι Έλληνεςστρατιώτες και πολίτες της Μικρα-σιατικής Καταστροφής μέσα από τιςαιτήσεις των συγγενών τους στο πο-λιτικό γραφείο του πρωθυπουργού(1922-1924)» (του Ιωάννη Γκλαβί-να), «Ποικίλες μικρασιατικές μαρ-τυρίες» (του Θεοδόση Πυλαρινού),«Επιστολές Χρυσοστόμου, Μητρο-πολίτου Σμύρνης, στο Αρχείο τουΜικρασιατικού Συλλόγου “Ανατο-λή”» (της Λήδας Ιστικοπούλου), «Ταπαραμύθια των Μικρασιατών Ελλή-νων: Αφηγητές, συλλογές και ζητή-ματα κατάταξης» (της ΜαριάνθηςΚαπλάνογλου), «Η αραβοποίησητου Πατριαρχείου Αντιοχείας και οι

περιπέτειες των μικρασιατικών ελ-ληνορθοδόξων μητροπόλεών του»(του Αρχαγγέλου Γ. Γαβριήλ), «Ηβιεννέζικη οπερέτα στη Σμύρνη.Πρόδρομος της διάδοσης του είδουςστην Ελλάδα – Νεώτερα στοιχείακαι τεκμήρια Αρχείου Μέρτικα»(της Αγγελικής Σκανδάλη), «Μουσι-κοί και μουσική από τη Σμύρνη» (τουΒασίλη Πετροχείλου), «Η γενοκτο-νία του μικρασιατικού ελληνισμού(1910-1923): μια νομικοκοινωνιολο-γική προσέγγιση» (της Χαράς Γαλα-νού), «Ο Χρυσόστομος Χατζησταύ-ρου Μητροπολίτης Εφέσου και Απο-κρισάριος του Οικουμενικού Πα-τριαρχείου εν Ελλάδι» (του ΧρήστουΠ. Μπαλόγλου), «Ο ΜικρασιάτηςΤάσος Αθανασιάδης» (της ΧαράςΚελεσίδου).

Εύσημα για την άρτια εμφάνισητου συγκεκριμένου τόμου οφείλο-νται, εκτός από τους συγγραφείς,και στον επιμελητή του τόμου, δό-κτορα Χρήστο Π. Μπαλόγλου.

Νίκος Νικολούδης

ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑΧΡΟΝΙΚΑΤόμος 24ος Αθήνα 2011, σελ. 373

BIBΛΙΟγραφικά


Στις 14.5.2012, σε μια συγκέ-ντρωση-γιορτή, που οργάνω-

σε στην αίθουσα εκδηλώσεωνDa Vinci στην οδό Αγίου Ιωάννου23 (Αγία Παρασκευή), η δρα-στήρια κ. Βούλα Παπαγεωργίου,άξια πρόεδρος και ψυχή του Πο-λιτιστικού Συλλόγου Μικρασια-τών Ανατολικής Αττικής, παρου-σιάστηκε το βιβλίο της ΙωάνναςΤζανουδάκη - Αραμπατζή «Ανα-τολικά της γεύσης. Ελληνικέςγεύσεις της Ανατολής» (εκδό-σεις Cosmosware, Aθήνα 2012).Την είπα «συγκέντρωση-γιορτή»,γιατί είχε το χαρακτήρα μιαςσμυρναίικης δεξίωσης, ένα αφιέ-ρωμα στον αστικό κυρίως πολι-τισμό της Σμύρνης.

Η πολύ μεγάλη και ζεστή αί-θουσα, έγινε πιο φιλόξενη και πιοοικεία με την υποδοχή που είχαν,με πολλή αγάπη, προετοιμάσειοι διοργανωτές της βραδιάς.Τρία τεράστια τραπέζια, στρω-μένα με μεράκι με ολόλευκα τρα-πεζομάντιλα, φορτωμένα με κά-θε λογής μικρασιάτικα καλούδια(φαγητά, κρασιά, καφέ, γλυκά,ρετσέλια) και στολισμένα με πα-ραδοσιακά ασημικά, πορσελά-νες και κρύσταλλα, καλωσόριζαντους καλεσμένους και τους ει-σήγαγαν αυτομάτως στην «μπε-ρικετλίδικη» σμυρναίικη ατμό-σφαιρα. Συγχρόνως προβάλλο-νταν διαφάνιες από τις μικρέςαλλά αξιόλογες λαογραφικέςσυλλογές των Συλλόγων της Ν.Ερυθραίας και του Κρυονερίουαπό ασημικά, αντικείμενα, φωτο-γραφίες, εικονίσματα και γενι-κώς κειμήλια φερμένα από τη Μ.Ασία. Αργότερα η ίδια κάμεραπροέβαλε αμέτρητες cartespostales από τη Σμύρνη. ΤοQuai, τα κέντρα, τις εκκλησίες,τους δρόμους, τα κτήρια, τις γει-τονιές αλλά και τις εξοχές με τιςυπέροχες βίλλες. Κι όλα αυτάσυνοδευόμενα από νοσταλγικήξενάγηση χάρις στα κείμενα τουσμυρναιογράφου Χρήστου Σο-λομωνίδη και στην παραδοσιακήσμυρναίικη μουσική.

Είναι συγκινητικό, ένας Σύλλο-γος με ιστορία μόλις 5 ετών, δηλ.κατά πάσα πιθανότητα δημιούρ-γημα προσφύγων 3ης γενιάς, ναδιαθέτει τόση θέληση και πονε-μένη αγάπη, σεβασμό, λαχτάρα,μεράκι και δραστηριότητα για να

διατηρήσουν και να μεταδώσουντον πολιτισμό που κληρονόμη-σαν από τους γονείς και τουςπαππούδες τους. Μπράβο!

Πολλές φορές έχω σκεφτείπώς γίνεται; Την εποχή που ρα-διόφωνα και τηλεοράσεις είναιγεμάτα με εκπομπές μαγειρικής,που ακόμη και τα Super Marketκαι τα περίπτερα πουλούν βιβλίαμε συνταγές, που μόλις νυχτώ-σει ξεκινούν και οργώνουν τοΛεκανοπέδιο όλων των ειδών τακατ' είκον delivery, πώς υπάρχειχώρος για μία καινούργια Μα-γειρική; Και όμως!

Η συγγραφέας αποθησαύρισεμέσα σε ένα καλαίσθητο τόμο,ένα μεγάλο αριθμό οικογενεια-κών συνταγών. Συνταγές πουθυμίζουν τις παραδοσιακές μυ-ρωδιές, καθημερινές και γιορτι-νές, κάτι από τις πολυαγαπημέ-νες και αξέχαστες Πατρίδες πουτο μετέφεραν οι δικοί μας στηΝέα, με συγκίνηση και θα περά-σει από γενιά σε γενιά. Τίποταδεν ξυπνά τις μνήμες τόσο όσοοι μυρωδιές. Αλλά και συνταγέςτης Κατοχής. Μια εικόνα τηςεποχής της ευμάρειας και τηςεποχής της δυστυχίας. Εκτόςαπό το χιούμορ που προδίδειαυτή η επιλογή, προφανώς θαήθελε να αναδείξει και να εξυ-μνήσει την εφευρετικότητα τηςΣμυρνιάς Μάνας, που έχονταςσφυρηλατηθεί από την Κατα-στροφή, η Κατοχή τη βρήκεπροπονημένη και όρθια. Η βασι-κή χάρη του βιβλίου έγκειται, νο-μίζω, στο αίσθημα και την φιλο-

σοφία που το διαπερνούν. Ένατραπέζι, έστω φτωχικό και πενι-χρό, κρατά το ηθικό όλης της οι-κογένειας ψηλά. Άλλωστε και ηίδια αναγνωρίζει, ότι «όλες οι μι-κρασιάτισσες δεύτερης γενιάς(όπως η ίδια) ξέρουν να μαγει-ρεύουν». Στις μέρες που ζούμε,η τρομακτική κρίση που αντιμε-τωπίζουμε, οι αυτοκτονίες πουακούμε και διαβάζουμε πολύ συ-χνά στον έντυπο και ηλεκτρονικόΤύπο αναφέρονται και παραλλη-λίζουν το σήμερα με το 1922!Ανιστόρητες υπερβολές! Εκείνηη Καταστροφή δεν έμεινε άδικαστην Ιστορία με κεφαλαίο Κ.

Καμία σύγκριση. Δυστυχώς ητωρινή γενιά μεγάλωσε μέσαστην αφθονία και την τρυφηλό-τητα, γι αυτό δεν ανέπτυξε αντι-σώματα. Λέει, λοιπόν, η ΙωάνναΤζανουδάκη:

«Γράφοντας το βιβλίο, έναχρέος κυρίως ήθελα να βγάλω,ένα φόρο τιμής στις μικρασιά-τισσες πρώτης γενιάς, αυτές μετο πληγωμένο βλέμμα, αυτέςπου λίγα προλάβαμε να τουςπροσφέρουμε και ακόμη λιγότε-ρα προλάβαμε να τις ρωτήσου-με. ... Αυτές τις ποιήτριες και τε-χνίτρες της καθημερινής πρά-ξης, που ως δίαυλοι πανάρχαιουπολιτισμού τον μετέφεραν στιςάυλες αποσκευές της ψυχήςτους. ... Αυτές που, χάρη σε μιαευλογημένη δύναμη που τουςέδωσε ο σεβασμός στον πολιτι-σμό τους, στήριξαν την κοινωνι-κή και οικονομική ανέλιξη τωνεπόμενων γενεών. ..το αναμμέ-

νο καντήλι, το καθαρό ρούχο, τακάτασπρα σεντόνια, το φροντι-σμένο τραπέζι, το ευρηματικόμαγείρεμα με ό,τι είχαν, το γε-ράνι στο παράθυρο, το γλυκόλόγο, πέτυχαν το πρωτοφανές :δεν άφησαν τους συνοικισμούςνα εξελιχθούν σε γκέτο. ..Από ταπαραγκόσπιτα ακούγονταν γέ-λια και τραγούδια γιατί δεν πί-στεψαν πως θα έμεναν εκεί γιαπάντα».

Το ίδιο ακριβώς μας διηγήθη-κε κι ο Μίκης Θεοδωράκης, έναχειμωνιάτικο βράδυ στην ΈνωσηΣμυρναίων. Αγάπησε τη μουσικήκαι το τραγούδι γύρω από το κυ-ριακάτικο τραπέζι. Η Μικρασιά-τισσα Μάνα του, μετά το φαΐ άρ-χιζε το τραγούδι, με τη γλυκιάκαι σωστή φωνή της! Αργότερα,όταν αρραβωνιάστηκε την επί-σης Σμυρνιά γυναίκα του, βρήκετα ίδια στο σπίτι των πεθερικώντου. Η γιαγιά έπαιζε πιάνο και οιυπόλοιποι τραγουδούσαν. Πώςέχουμε χάσει τόσο απλές χαρές!Οι καιροί αλλάζουν, θα πείτε.Όμως πόση γλύκα στάλαξανστις ψυχές μας, εκείνα τα χρό-νια, εκείνες οι εικόνες, που τα δι-κά μας παιδιά δεν γνώρισαν.

Όταν πιάσετε στο χέρι σας τοβιβλίο θα δείτε, ότι εκτός των τό-σο φροντισμένων και κλασικώνσυνταγών ΜΑΓΕΙΡΙΚΗΣ και ΖΑ-ΧΑΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗΣ, θα βρείτε καιτο κεφάλαιο της ΚΑΤΟΧΙΚΗΣΚΟΥΖΙΝΑΣ. Οι πιο μεγάλες σεηλικία, όσες έζησαν την Κατοχήαλλά και οι νεώτερες, θα διαβά-σετε, θα μάθετε αλλά και θαθαυμάσετε ακόμη περισσότεροεκείνη την ηρωϊκή γενιά.

Στην εκδήλωση μίλησαν,εκτός την κ. Β. Παπαγεωργίου,η εκπαιδευτικός δρ ΕυαγγελίαΚουνέλη, η συγγραφέας ΙωάνναΤζανουδάκη και ο εκδότης Φί-λιππος Λέντζης. Παρέστησαν εκ-πρόσωποι της τοπικής εκκλη-σίας, ο αντιπεριφερειάρχηςΒορ. τομέα Αθηνών Κώστας Μα-νιάτης, ο πρώην δήμαρχος Βα-σίλης Γιαννακόπουλος, δημοτι-κοί σύμβουλοι, εκπρόσωποι μι-κρασιατικών σωματείων κ.ά. Πή-ρε μέρος η πολυμελής χορωδίατης Αγίας Παρασκευής με τρα-γούδια της Μ. Ασίας.

Μαρία Φωτεινού

Αναμνηστική φωτογραφία μετά την παρουσίαση του βιβλίου της κ. ΙωάνναςΤζανουδάκη. Δίπλα στη συγγραφέα, η πρόεδρος του Συλλόγου ΜικρασιατώνΑνατολικής Αττικής κ. Παρασκευή Παπαγεωργίου και ο εκδότης κ. Φίλιππος

Λέντζης. Αριστερά, η κ. Σοφία Λέντζη.

ΣΤΗΝ ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΑΤΤΙΚΗΣ

Συγκέντρωση - γιορτή για το βιβλίο«Ανατολικά της γεύσης»

Μια πολύ σημαντική δουλειάέγινε στο 2ο Γυμνάσιο Γλυ-

κών Νερών Αττικής κατά τη διάρ-κεια της σχολικής χρονιάς 2011-2012. Η καθηγήτρια πληροφορι-κής Μιράντα Παυλίδου με ομάδαπαιδιών από όλες τις τάξεις τουγυμνασίου και τη συνεργασία τηςΠόπης Μαθιουδάκη, φιλολόγου,η οποία επιμελήθηκε τα κείμενα,εκπόνησαν πολιτιστικό πρόγραμ-μα με τίτλο : «Οι Έλληνες της Μι-κράς Ασίας – 90 χρόνια από τηνκαταστροφή της Σμύρνης».

Το πρόγραμμα παρουσιάστηκεστο κοινό, καθηγητές, γονείς, μα-θητές και προσκεκλημένους, στις19 Ιουνίου στο φουαγέ της Ελλη-νογαλλικής σχολής «ΕυγένιοςΝτελακρουά», με μεγάλη επιτυ-χία! Στην εκδήλωση πήραν μέροςοι μαθητές του προγράμματος, οιοποίοι παρουσίασαν τις εργασίεςτους σε συνεργασία με καθηγή-τριες του σχολείου. Το εξαιρετι-κό, 5μελές μουσικό συγκρότημα«ΑμάνΝαι» έπαιξε μουσική απόεστουδιαντίνες και τραγούδησεμικρασιάτικα τραγούδια, ενώεντυπωσίασε ιδιαίτερα και άφησετις καλύτερες εντυπώσεις η ηθο-ποιός και συγγραφέας ΓωγώΑτζολετάκη, η οποία διάβασεαποσπάσματα από τη μαρτυρίατης Αγγελικής Ματθαίου, αλλάκαι από τις ανταποκρίσεις τουΈρνεστ Χεμινγουέη σε αμερικα-νικές εφημερίδες, για την κατα-στροφή. Την ιστορική τεκμηρίω-ση του προγράμματος ανέλαβε οιστορικός Βλάσης Αγτζίδης.

Ύστερα από μια σύντομη ανα-δρομή στην τρισχιλιόχρονη πα-ρουσία των Ελλήνων στα παράλιατης Μ. Ασίας, παρουσιάστηκαν οιακόλουθες ενότητες θεμάτων: «Οθρησκευτικός βίος των Ελλήνωντης Μ. Ασίας» (έρευνα η μαθή-τρια Ηράκλεια Νικηφορίδη, πα-ρουσίαση η καθηγήτρια Ελευθε-ρία Μαυρομάτη). «Η λαϊκή ζωήστη Μ. Ασία» (έρευνα - παρου-σίαση η μαθήτρια Φαίη Κοζανί-τη). «Τα αθλητικά σωματεία στηνΠόλη και τη Σμύρνη» (έρευνα -παρουσίαση οι μαθητές ΝίκοςΚονδυλίκας και Τάκης Κοτσώ-νης). «Η καλλιτεχνική πλευρά τωνΕλλήνων της Μ. Ασίας» (παρου-σίαση η μαθήτρια Σοφία Αντωνί-ου και η καθηγήτρια ΑγγελικήΤσιούση). «Το Γραικικό Νοσοκο-μείο της Σμύρνης» (παρουσίαση ημαθήτρια Ξένια Κομηνέα). «Η

Μικρασιατική Καταστροφή και οιγενοκτονίες στην Ανατολή» (πα-ρουσίαση η μαθήτρια ΑφροδίτηΠαναγιωτίδη και η καθηγήτριαΑναστασία Γαβρά).

Πάνος Κούσης


Aναζητώντας τις πατρίδες της Ανατολής στο σχολείο ….

Οι μαθητές Νίκος Κονδυλίκας καιΤάκης Κοτσώνης παρουσιάζουν την

εργασία τους για τον ελληνικόαθλητισμό στην Κωνσταντινούπολη

και τη Σμύρνη. Δίπλα τους ησυντονίστρια του προγράμματος,

καθηγήτρια κ. Μιράντα Παυλίδου.

O παλμός της Μ. Ασίας στο Β’ Τοσίτσειο -Αρσάκειο Γυμνάσιο Εκάλης

Συνεχίζοντας μια σπουδαία πα-ράδοση των Τοσιτσείων - Αρσα-

κείων Σχολείων, το Β’ Τοσίτσειο Γυ-μνάσιο Εκάλης (διευθυντής ο φιλό-λογος κ. Ανδρέας Κουλάδης) τίμη-σε με μία εντυπωσιακή εκδήλωση -αφιέρωμα την επέτειο των 90 χρό-νων της Μικρασιατικής Καταστρο-φής και παράλληλα υπενθύμισεπως η Φιλεκπαιδευτική Εταιρείααπό το 1836, έτος της ιδρύσεώςτης, και ο Μικρασιατικός Ελληνι-σμός συνήψαν και διατήρησαν πο-λυεπίπεδου χαρακτήρα αμφίδρο-μες σχέσεις παιδείας.

Την Τρίτη 8 Μαΐου 2012 στουςκατάμεστους από κόσμο χώρους(θέατρο, αμφιθέατρο, αίθριο) τωνΤοσιτσείων σχολείων Εκάλης πραγ-ματοποιήθηκε ημερίδα, με πλου-σιότατο περιεχόμενο, αφιερωμένηστη Μ. Ασία. Προηγήθηκε χαιρετι-σμός από το διευθυντή του Β’ Το-σιτσείου - Αρσακείου ΓυμνασίουΕκάλης κ. Ανδρέα Κουλάδη.

Το Α’ μέρος, που αποδόθηκε απόμαθητές και μαθήτριες του σχολεί-ου, ήταν αφιερωμένο στις "μνήμεςαπό την ακμή, την καταστροφή καιτην προσφυγιά", περιλάμβανε"αφηγηματικό κορμό, εμπλουτισμέ-νο με αποσπάσματα λογοτεχνικώνέργων και ιστορικές καταγραφές"και πλαισιώθηκε από σμυρναίικατραγούδια που απέδωσε η χορωδίατου σχολείου καθώς και ερμηνείεςέργων για πιάνο των Μ. Καλομοίρηκαι Γ. Κωνσταντινίδη. Και όλα αυτάεμπλουτισμένα με ειδικά επιλεγμέ-νο οπτικοακουστικό υλικό.

Στο Β’ μέρος, που περιλάμβανεστρογγυλή τράπεζα, στο αμφιθέα-τρο του σχολείου, με θέμα "Τα αίτιατης Μικρασιατικής Καταστροφής"οι μαθητές της Γ’ Γυμνασίου είχαντην ευκαιρία να συνομιλήσουν μετους ιστορικούς κυρίους ΒλάσηΑγτζίδη και Μιχάλη Βαρλά, να θέ-σουν ερωτήσεις και να λάβουν επι-στημονικές απαντήσεις. Η ημερίδα

πλαισιώθηκε από πολύ ενδιαφέ-ρουσα και πλούσια έκθεση μικρα-σιατικού βιβλίου και καρτ-ποστάλτης Σμύρνης από τις συλλογές τουκ. Λουκά Χριστοδούλου, αντιπροέ-δρου του ΚΕΜΙΠΟ και Γεν. Γραμ-ματέα της Ένωσης Σπάρτης Μ.Ασίας.

Εκ παραλλήλου οι μαθητές και οιμαθήτριες της Α’ και Β’ Γυμνασίουπαρακολούθησαν στο θέατρο ντο-κιμαντέρ με θέμα τη ΜικρασιατικήΚαταστροφή και την προσφυγιά.

Στο Γ’ μέρος οι πολυπληθείς πα-ρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία,μέσα σε ευφρόσυνη ατμόσφαιρανα ακούσουν μικρασιάτικη μουσικήκαι τραγούδια από το μουσικό σχή-μα "Εν τω άμα" και να απολαύσουνμικρασιατικούς χορούς που πα-ρουσίασαν εξαιρετικά μαθητές καιμαθήτριες της Β’ τάξης.

Κλείνοντας οφείλουμε να εκφρά-σουμε θερμότατα συγχαρητήρια σεόλους τους συντελεστές της ημερί-δας και βεβαίως στους άξιους εκ-παιδευτικούς που προετοίμασαν,μεθόδευσαν, οργάνωσαν και πραγ-ματοποίησαν μια τόσο επιτυχή, σύν-θετη εκδήλωση, η οποία εκτός απότην επετειακή, ιστορική της διάστα-ση έχει και μεγάλο παιδαγωγικόόφελος για τους μαθητές και τις μα-θήτριες, αφού ένα ολόκληρο σχο-λείο συμμετείχε ενεργά με διάφο-ρους τρόπους στο συγκεκριμένοαφιέρωμα, επιβεβαιώνοντας με τονπλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι 90χρόνια μετά ο ελληνικός Μικρασια-τικός Πολιτισμός αποτελεί πολυτι-μότατο πνευματικό κεφάλαιο γιαολόκληρο τον σημερινό Ελληνισμό.

Μαρία Βαϊάννη

Συζήτηση για τα αίτια της Μικρασιατικής Καταστροφής στο Β’ Τοσίτσειο -Αρσάκειο Γυμνάσιο Εκάλης. Οι ιστορικοί Μιχάλης Βαρλάς (αριστερά) και

Βλάσης Αγτζίδης (δεξιά) απαντούν σε ερωτήσεις μαθητών.

Την Τετάρτη 9 Μαΐου2012 και ώρα 7.30 μ.μ.

στο Μεταξουργείο της ΝέαςΙωνίας Βόλου η ΠολιτιστικήΕστία Μικρασιατών Νέας Ιω-νίας Μαγνησίας «ΙΩΝΕΣ»παρουσίασε τη δεύτερηεπαυξημένη έκδοση του βι-βλίου «Αληθινές Μικρασιάτι-κες Ιστορίες» του ΔημήτρηΚωνσταντάρα – Σταθαρά.

Για το βιβλίο μίλησαν οομότιμος καθηγητής τουΠανεπιστημίου Θεσσαλίαςκ. Βασίλης Αναγνωστόπου-λος και η φιλόλογος κ. Ανα-στασία Κονταξή. Αποσπά-σματα διάβασε ο ηθοποιόςκ. Βασίλης Μητσάκης. Τηνπαρουσίαση συντόνισε ο εκ-παιδευτικός κ. Τάκης Παντε-λόπουλος.

Οι «Αληθινές Μικρασιάτι-κες Ιστορίες», όλες απόεπώνυμους αφηγητές, είχαν

κυκλοφορήσει σε πρώτη έκ-δοση πριν είκοσι περίπουχρόνια, το 1993 και περι-λάμβαναν 17 ιστορίες. Ηδεύτερη επαυξημένη έκδο-ση του 2012 έχει 23 επί πλέ-ον ιστορίες και συνοδεύεταιαπό ένα cd , διαρκείας 56’λεπτών με αφηγήσεις της

Μαρίας Σταθαρά, της μητέ-ρας του συγγραφέα, για τοΔιωγμό του 1922 και τηνεγκατάσταση τους στο Βό-λο και στον προσφυγικό συ-νοικισμό της Νέας Ιωνίας.

Το βιβλίο διαρθρώνεται σετρία μέρη. Στο πρώτο, περι-γράφονται οι ευτυχισμένεςμέρες ΣΤΗΝ ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΗΠΑΤΡΙΔΑ με αναφορές σταιδανικά, στα οποία στηριζό-ταν ο Ελληνισμός της Μι-κρασίας. Στο δεύτερο μέ-ρος, με πέντε συγκλονιστι-κές μαρτυρίες, ζωντανεύει οΞΕΡΙΖΩΜΟΣ και η ΤΡΑΓΩ-ΔΙΑ στην προκυμαία τηςΣμύρνης και σε άλλα μέρητης Μικρασίας. Στο τρίτο μέ-ρος, με 16 αφηγήματα, γίνε-ται αναφορά στη εγκατά-σταση των προσφύγων ΣΤΗΝΕΑ ΠΑΤΡΙΔΑ, στην άφιξήτους στο Βόλο, στη στέγα-

σή τους, στις δυσκολίεςεξεύρεσης εργασίας καιτροφής και στα οράματάτους για μόρφωση και προ-κοπή.

Στην αρχή της εκδήλωσηςχαιρετισμό απηύθυνε η πρό-εδρος της ΠολιτιστικήςΕστίας Μικρασιατών ΝέαςΙωνίας Μαγνησίας «ΙΩΝΕΣ»κ. Άννα Αϊβαζόγλου, ο δή-μαρχος Βόλου Πάνος Σκο-τοινιώτης και ο περιφερεια-κός σύμβουλος Θεσσαλία κ.Γιώργος Καλτσογιάννης.

Την εκδήλωση έκλεισε οσυγγραφέας, ΔημήτρηςΚωνσταντάρας - Σταθαράς,ο οποίος υπογράμμισε ότι «οι πικρές Αληθινές Μικρα-σιάτικες Ιστορίες» προβάλ-λουν παραδείγματα ήθουςκαι οικογενειακής τιμής,αγάπης προς την πατρίδακαι τη θρησκεία, καρτερικό-τητας και υπομονής, εργατι-κότητας και αισιοδοξίας γιαπρόοδο και δημιουργία τωνΜικρασιατών πατέρων μας».


Σε Β’ έκδοση το βιβλίο του Δ. Κωνσταντάρα«Αληθινές Μικρασιάτικες Ιστορίες»

Είκοσι χρόνια μετά τηνίδρυσή της το 1992 ήρθε

η ώρα και για τη δραστήριαΜικρασιατική Στέγη Κορίν-θου να αποκτήσει το δικότης δημοσιογραφικό όργα-νο, την εφημερίδα "Μικρα-σία, εμμένουσα μνήμη", πουθα συντελέσει στην προβο-λή του σκοπού και του έρ-γου του συλλόγου και έξωαπό τα όρια του νομού Κο-ρινθίας. Απόφαση οπωσδή-ποτε δύσκολη στις μέρεςμας, όπου η οικονομική κρί-ση έχει βάλει πολλά λουκέτακαι στο χώρο του τύπου. Όμωςόσοι γνωρίζουν από κοντά τουςσυμπατριώτες της Κορίνθου καιτον τρόπο που ενεργούν είναιβέβαιοι πως και το νέο επίτευγ-μα θα στεφθεί από επιτυχία,όπως συνέβη με τόσες άλλες

πρωτοβουλίες που η διοίκησητου σωματείου ανέλαβε στο πα-ρελθόν.

Σ' αυτή την αξιέπαινη εκδοτι-κή προσπάθεια την πρόεδρο τουσυλλόγου, κ. Βασιλική Ευστρα-τιάδου, πλαισιώνουν η Α’ αντι-πρόεδρος κ. Άννα Παραδείσηκαι η φιλόλογος κ. Φανή Σού-

κουλη, που αποτελούν και τη συ-ντακτική επιτροπή της εφημερί-δας. Στην κ. Σούκουλη έχει ανα-τεθεί και η επιμέλεια της έκδο-σης και αν λάβουμε υπόψη τηνεικόνα που παρουσιάζει το πρώ-το τεύχος της εφημερίδας, η προ-σπάθειά της είναι κάτι παραπά-νω από επιτυχής.

Από τα κείμενα που δημοσι-εύονται στο πρώτο τεύχος, ση-μειώνω τις αναμνήσεις του πο-λυσέβαστου Γέροντα π. Νεκτά-ριου Μαρμαρινού για την ιστο-ρία του προσφυγικού Συνοικι-σμού της Κορίνθου και εύχομαινα έρθουν στη συνέχεια και άλ-λα παρόμοια κείμενα, ώστε μέ-σα από την εφημερίδα να δια-σωθεί η ιστορία του συνοικι-σμού, τώρα που είναι στη ζωήτα παιδιά των προσφύγων του1922, που συνετέλεσαν στηνανάπτυξη του συνοικισμού με"δικά τους χρήματα", όπως επι-σημαίνει ο π. Νέκτάριος.

Από τα άλλα κείμενα της εφη-μερίδας, θα μου επιτραπεί ναμεταφέρω εδώ μερικές αράδεςαπό πρωτοσέλιδο άρθρο της συ-ντακτικής επιτροπής, που υπο-γραμμίζει το στόχο των πρω-τεργατών του εκδοτικού εγχει-ρήματος. Γράφουν, λοιπόν, οιφίλες της συντακτικής επιτρο-πής:

"Εμμένουσα μνήμη! Μνήμη

«Μικρασία, εμμένουσα μνήμη ... »Η εφημερίδα της Μικρασιατικής Στέγης Κορίνθου

«ΜΙΚΡΑΣΙΑ,εμμένουσαμνήμη». Τοπρώτο τεύχοςτηςεφημερίδαςπου εξέδωσε ηΜικρασιατικήΣτέγηΚορίνθου.Νάναι πάντακαλοτάξιδη!


σταθερή! Μνήμη διαρκής! Μνή-μη που μας ταξιδεύει νοσταλγι-κά στην αντίπερα όχθη του Αι-γαίου [...]. Μνήμη που μας σερ-γιανά στα γραφικά ελληνικάχωριά, στις μικρές και μεγάλεςπολιτείες στη μαγευτική πο-λυάνθρωπη και πολύβουηΣμύρνη, το μαργαριτάρι τηςΑνατολής. Μνήμη που στέκεταιεκστατική μπροστά στη δημι-ουργικότητα και τη δημιουργίατων Ελλήνων [...]. Μνήμη πουφτάνοντας 3000 περίπου χρόνιαπίσω, τραγουδά με τον Όμηρο,διαλέγεται με τους προσωκρα-τικούς φιλοσόφους, περιδιαβαί-νει τα μνημεία ενός απαράμιλ-λου πολιτισμού.

Μνήμη όμως που διατρυπάκαι την καρδιά μας σαν πύρινηρομφαία και την πονά και τηνματώνει, καθώς αναπολεί τοντραγικό Αύγουστο - Σεπτέμβρητου 1922 [...].

Ο Ελληνισμός της Ανατολήςέσβησε! Δεν πρέπει όμως να μι-λάμε για χαμένες πατρίδες αλ-λά για αλησμόνητες πατρίδες,γιατί ό,τι βιώνει βαθιά μέσα στονου και στην καρδιά μας δενμπορεί να σβήσει, να χαθεί, ναπεθάνει. Οι πατρίδες της Ανα-τολής ζουν όσο ζει και διαρκείη μνήμη τους. [...].

Εχουμε χρέος, λοιπόν εμείς οιμεγαλύτεροι να μεταλαμπαδεύ-σουμε την Ιστορική Μνήμηστους νεότερους και αυτοί, σανσκυτάλη, να την παραδώσουνστις επόμενες γενιές. Αυτό τοστόχο έχουμε και με τη μικρήαυτή εφημερίδα που τολμάμεμέσα σε δύσκολους καιρούς ναεκδώσουμε.

[...] Αν κάνουμε εμείς την αρ-χή, βάζοντας ένα ακόμη μικρόλιθαράκι στις προσπάθειες τό-σων άλλων συγγενών φορέων -συλλόγων, ίσως βρεθούν κάποι-οι άλλοι πίσω μας να τη συνεχί-σουν, ώστε η ελληνική Μικρα-σία να μείνει σταθερά "εμμέ-νουσα μνήμη" σε πείσμα τωνκαιρών και των στόχων κάποι-ων που αλλοιώνοντας την Ιστο-ρία προσπαθούν να σβήσουναπό το κορμί της τα ανεξίτηλαίχνη του Ελληνισμού, που έζησεκαι μεγαλούργησε εκεί επί 3.000χρόνια!"

Χρόνια τώρα πολλοί από τους ανα-γνώστες μας περνάνε καθημερινά απότο γυμναστήριο "Ιωάννης Φωκιανός",απέναντι από το Παναθηναϊκό Στάδιο,χωρίς να γνωρίζουν ότι ο άνθρωποςπου έδωσε το όνομά του στο γυμνα-

στήριο έχει καταγωγή από τις Φώκαι-ες της Μ. Ασίας. Για τον Ιωάννη Φω-κιανό, λοιπόν, κορυφαίο αθλητικό πα-ράγοντα του 19ου αιώνα, ο ΚώσταςΚατσιγιάννης μας έστειλε το κείμενοπου ακολουθεί.

ΕΝΑΣ ΑΚΑΜΑΤΟΣ ΥΠΗΡΕΤΗΣ ΤΗΣ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗΣ

Με μικρασιατική η ρίζα ο Ι. Φωκιανός

ΟΙωάννης Φωκιανός γεννή-θηκε στην Αθήνα το 1845

από γονείς που κατάγονταν, ομεν πατέρας του από τη Φώ-καια της Μικράς Ασίας η δεμητέρα του από την Κρήτη.

Κατά τη δεκαετία του 1860σπούδασε στη φυσικομαθη-ματική σχολή του Πανεπιστη-μίου Αθηνών.

Το 1868 τοποθετήθηκε στηδιεύθυνση του Δημόσιου Γυ-μναστηρίου. Ασχολήθηκε μετη διαμόρφωση των πρώτωναθλητικών πυρήνων στηνπρωτεύουσα, επιδιώκονταςνα επιβάλει το γερμανικό μο-ντέλο γυμναστικής.

Το 1875 ανέλαβε το αθλητι-κό μέρος της 3ης ΖάππειαςΟλυμπιάδας (3α Ολύμπια).

Το 1880 συνέβαλε στο να ει-σαχθεί στη δημόσια εκπαί-δευση το μάθημα της γυμνα-στικής ως υποχρεωτικό. Τουανατέθηκε μάλιστα η γυμνα-στική μόρφωση των δημοδι-δασκάλων ενώ στάλθηκε απότο κράτος σε διάφορες πό-λεις όπου πρωτοστάτησεστην ίδρυση γυμναστηρίων.

Το 1882 διορίστηκε επό-πτης των κρατικών γυμναστη-

ρίων.Το 1889 με πρωτοβουλία του

διοργανώθηκε η 4η ΖάππειαΟλυμπιάδα, πρόδρομος τωνΟλυμπιακών Αγώνων, ενώ δύοχρόνια αργότερα συνέβαλεαποφασιστικά στην ίδρυσητων πρώτων αθλητικών σωμα-τείων και πιο ειδικά του ιστορι-

κού σωματείου του Πανελλη-νίου Γυμναστικού Συλλόγουτου οποίου υπήρξε ο πρώτοςπρόεδρος (1891-1896).

Το 1894 ήταν εκείνος πουεξουσιοδότησε τον ΔημήτριοΒικέλα για λογαριασμό τουΠανελληνίου να διεκδικήσειστο Παρίσι την τέλεση τωνπρώτων σύγχρονων Ολυμπια-κών Αγώνων του 1896.

Όμως, ο Φωκιανός παρου-σίασε και πλούσιο συγγραφι-κό έργο. Συνέγραψε, μεταξύάλλων, το “Εγχειρίδιον τηςΓυμναστικής”, βιβλίο πολύτι-μο όπου περιγράφει τοναθλητισμό της εποχής. Επί-σης, πρέσβευε ένα μοντέλοανάπτυξης του αθλητισμούπου διαφοροποιούνταν απότον αθλητισμό επιδόσεων, τονπρωταθλητισμό.

Πέθανε ξαφνικά το 1896, λί-γες μόνο εβδομάδες πριν απότην τέλεση των ΟλυμπιακώνΑγώνων, από τη διοργάνωσητων οποίων είχε παραγκωνι-στεί.

* Ο κ. Κώστας Χρ. Κατσιγιάννηςείναι πολιτικός μηχανικός Ε.Μ.Π.,τ. γεν. διευθυντής του ΕΟΤ καιιστορικός του Αθλητισμού.

Του ΚΩΣΤΑ ΧΡ. ΚΑΤΣΙΓΙΑΝΝΗ

Προς τα Μέλη και τους Φίλους της Ενώσεως Σμυρναίων

Εάν διαθέτετε ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail)σας παρακαλούμε θερμά να μας ενημερώσετε στη διεύθυνση

[email protected]ας βοηθάτε να επικοινωνούμε μαζί σας σε ηλεκτρονική μορφή

ταχύτερα και χωρίς τα έξοδα που απαιτεί η συνηθισμένη αλληλογραφία.

Ιωάννης Φωκιανός,κορυφαίος Έλληνας γυμναστής του

19ου αιώνα με καταγωγή από τηΦώκαια της Μ. Ασίας.

(Φωτό από την εφημερίδαΟ Μικρός Ρωμηός του Μουσείου της

Πόλεως των Αθηνών /Ιδρύματος Βούρου - Ευταξία).


ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ

Παλαιοί και νέοι βουλευτέςμε ρίζα από τη Μ. Ασία

συνθέτουν μια νέα ισχυρή ανκαι άτυπη κοινοβουλευτικήομάδα που ξέχωρα από τιςόποιες κομματικές διαφορές,μπορεί να βοηθήσει στην επί-λυση πολλών προβλημάτωντου προσφυγικού κόσμου(διεθνοποίηση της Γενοκτο-νίας, αξιοποίηση της Ανταλ-λάξιμης Περιουσίας, ίδρυσηΜουσείου του Ελληνισμούτης Μ. Ασίας και της Ανατο-λής κ.ά) γεγονός που θα πρέ-πει να αξιοποιηθεί ιδιαίτερα

από τις ηγεσίες των πρωτο-βαθμίων και δευτεροβαθμίωνπροσφυγικών οργανώσεων.

Σύμφωνα με τα μέχρι στιγ-μής στοιχεία μας, μετά τα τε-λικά αποτελέσματα των τε-λευταίων βουλευτικών εκλο-γών, από το κόμμα της ΝΔεξελέγησαν για πρώτη φοράο οικονομολόγος ΧρύσανθοςΛαζαρίδης (Επικρατείας) καιο πρώην νομάρχης ΠαύλοςΒογιατζής (Λέσβος), και επα-νεξελέγησαν η Φωτεινή Πιπι-λή (Α’ Αθήνας), ο Άδωνις Γε-ωργιάδης (Β’ Αθήνας), ο Ανα-

στάσιος Νεράντζης (Β’ Πει-ραιά), ο Μάκης Βορίδης (Αττι-κή), ο Μάξιμος Χαρακόπου-λος (Λάρισα) και ο Σίμος Κε-δίκογλου (Εύβοια). Οι δύο τε-λευταίοι αποτελούν και μέλητης κυβέρνησης του ΑντώνηΣαμαρά. Ο πρώτος ως ανα-πληρωτής υπουργός Aγροτι-κής Ανάπτυξης και Τροφίμωνκαι ο δεύτερος ως υφυπουρ-γός με καθήκοντα κυβερνητι-κού εκπροσώπου.

Με τον ΣΥΡΙΖΑ επανεκλέγε-ται ο επί σειρά ετών βουλευτήςτου κόμματος Γιάννης Δραγα-

σάκης (Β’ Αθήνας), o οποίοςσυμμετέχει στο προεδρείο τηςνέας Βουλής ως Δ’ αντιπρόε-δρος. Από τα υπόλοιπα κόμμα-τα επανεκλέγονται από το ΠΑ-ΣΟΚ ο πρώην υπουργός Μιχά-λης Χρυσοχοΐδης (Β’ Αθήνας),από τη ΔΗΜΑΡ στην ίδια περι-φέρεια ο Γρηγόρης Ψαριανός(Β’ Αθήνας) και από τους Ανε-ξάρτητους Έλληνες η ΈλεναΚουντουρά (Α’ Αθήνας). Τέλος,με το ΚΚΕ εκλέγεται για πρώτηφορά η ηθοποιός Ελένη Γερα-σιμίδου (Β’ Θεσσαλονίκης).

Νέο αίμαστα έδρανατης Βουλής

Χρύσανθος Λαζαρίδης Παύλος Βογιατζής Ελένη Γερασιμίδου

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΕΝΩΣΕΩΣ ΣΜΥΡΝΑΙΩΝ

Για τα 90χρονα της Μικρασιατικής ΚαταστροφήςΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ, ο μήνας

της εθνικής τραγωδίας του 1922,θ' ανοίξει για την Ένωση Σμυρ-ναίων με τον καθιερωμένο εορ-τασμό της μνήμης του Αγίου Χρυ-σοστόμου Σμύρνης και των συναυτώ τελειωθέντων εθνο-ιερο-μαρτύρων κληρικών και λαϊκών.Στον Ιερό Ναό του Αγίου Διονυ-σίου Αρεοπαγίτου της οδούΣκουφά (Κολωνάκι), την Κυρια-κή 9 Σεπτεμβρίου, ώρα 8.30 -10.00, θα τελεστεί πανηγυρικήΘεία Λειτουργία, στην οποίαπροσκλήθηκε να προεξάρχει οΜακ. Αρχιεπίσκοπος Αθηνώνκαι πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος.

Εξ άλλου την Τετάρτη 26 Σε-πτεμβρίου, ώρα 18.30, στο Μου-σείο της Πόλεως των Αθηνών •Ίδρυμα Βούρου - Ευταξία (I.Παπαρρηγοπούλου 5 - 7, πλατείαΚλαυθμώνος) θα πραγματοποιη-θεί διμερής εκδήλωση, ημερίδακαι έκθεση, με αφορμή τα 90 χρό-νια από τη Μικρασιατική Κατα-στροφή. Στην ημερίδα με κύριο

θέμα "Kερδισμένες Μάχες, Χα-μένος Πόλεμος: Ζητήματα Στρα-τηγικής και Τακτικής των ελληνι-κών Ενόπλων Δυνάμεων στη Μι-κρασιατική Εκστρατεία 1919 -1922" ομιλητές θα είναι οι κ. κ.Γεώργιος Λιάκουρης, αντιστρά-τηγος ε.α., ("Οι στρατιωτικές επι-χειρήσεις εδάφους"), ΙωάννηςΠαλούμπης, αντιναύαρχος ε.α..("Οι αεροπορικές επιχειρήσειςσυμπεριλαμβανομένων των στρα-τιωτικών. Μικρή αναφορά στιςεπιχειρήσεις του ΠολεμικούΝαυτικού κατά την περίοδο 1919- 1922") και Αριστείδης Διαμα-ντής, πλοίαρχος (ΥΓ) ("Το Υγει-ονομικό κατά τη ΜικρασιατικήΕκστρατεία 1919 - 1922"). Θα συ-ντονίσει ο αντιστράτηγος ε.α. Ευ-άγγελος Τσίρκας, πρόεδρος τηςΕνώσεως Σμυρναίων.

Θα ακολουθήσουν, ώρα 20.30,τα εγκαίνια έκθεσης με θέμα"Επιστροφή στη Σμύρνη" με σκί-τσα της Σταυρούλας Βελισσαρο-πούλου για την oμώνυμη τριλογία

του Ε. Μαυρουδή (εκδόσεις "Κέ-δρος").

Χαιρετισμό θ' απευθύνει εκ-πρόσωπος των εκδόσεων "Κέ-δρος" και θα μιλήσουν ο πρόε-δρος του Ιδρύματος Βούρου - Ευ-ταξία κ. Αντώνιος Βογιατζής, ηδιευθύντρια του Μουσείου τηςΠόλεως των Αθηνών κ. ΑγλαΐαΑρχοντίδου - Αργύρη και η κα-θηγήτρια του ΠανεπιστημίουΑθηνών κ. Ερασμία - ΛουίζαΣταυροπούλου - Αλεξίου. Θαακολουθήσει ξενάγηση στο χώροτης έκθεσης.

Είσοδος δωρεάν, με δελτίαπροτεραιότητας, τα οποία θα δια-

νέμονται από τις 18.00 της ίδιαςημέρας, έως εξαντλήσεως τωνδιαθεσίμων θέσεων.

Διάρκεια έκθεσης: από 26 Σε-πτεμβρίου μέχρι 10 Οκτωβρίου2012.

Ωράριο λειτουργίας: 09.00-16.00 ΔΕΥΤΕΡΑ έως ΠΑΡΑ-ΣΚΕΥΗ και 10.00-15.00 ΣΑΒ-ΒΑΤΟ - ΚΥΡΙΑΚΗ. ΤΡΙΤΗ:ΚΛΕΙΣΤΑ.

Διοργάνωση: Μουσείο της Πό-λεως των Αθηνών / Ίδρυμα Βού-ρου - Ευταξία σε συνεργασία μετην Ένωση Σμυρναίων και τηςΕκδόσεις "Κέδρος".

ΔΙΑΚΟΠΕΣΤα Γραφεία της Ενώσεως Σμυρναίων θα παραμείνουν κλειστά

από 1-31 Αυγούστου 2012.Κατά το διάστημα των διακοπών ο αυτόματος τηλεφωνητής στον

αριθμ. 210-3633618 θα δέχεται τα μηνύματά σας και θα φροντί-σουμε να σας απαντήσουμε το ταχύτερο δυνατόν.

ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ !!!

Από 6 Ιουλίου - 26 Αυγούστου 2012 Η Σμύρνη της...

Documents

Transcript of Από 6 Ιουλίου - 26 Αυγούστου 2012 Η Σμύρνη της...