ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟΛΑΟΙ ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΓΥΡΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο

2. Οι Βούλγαροι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο

ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ«Οι Σλάβοι άρχισαν να κατακλύζουν τις ευρωπαϊκές επαρχίες» «(σελ 19)

«εισβολές στα εδάφη της αυτοκρατορίας οδήγησαν στην εγκατάλειψη ή στην παρακμή των πόλεων(......) παραμέληση του στρατού (σελ 19)

«Στη γραμμή του Δούναβη.....και άλλων λαών στις ευρωπαϊκές επαρχίες»

Αναφορά στους Σλάβους ήδη από την περίοδο του Ιουστινιανού, δηλαδή στο β μισό του 6ου αιώνα μ.Χ.

Στάδια εξάπλωσης σλάβικων φύλων

Α) πρώτη εμφάνιση στα βόρεια του Δούναβη στις αρχές του 6ου αιώνα

Β) οι Σλάβοι κάτω από την επιρροή των Αβάρων

Γ) Άβαροι και Σλάβοι διενεργούν επιδρομές κατά των ευρωπαϊκών επαρχιών του βυζαντινού κράτους

Δ) Κάποιες σλάβικες ομάδες τον 7ο αιώνα κατεβαίνουν νότια και δημιουργούν τις σκλαβηνίες , πολιτικά αυτόνομες νησίδες σλάβικου πληθυσμού διάσπαρτες ανάμεσα σε Έλληνες

Ε) σταδιακός εκχριστιανισμός και αφομοίωση Σλάβων

ΒούλγαροιΛαός ασιατικής προέλευσηςΣτα τέλη του 7ου αιώνα καταλαμβάνουν μία περιοχή μεταξύ Δούναβη και Αίμου680: νικούν τους Βυζαντινούς και ο Κων/νος Δ’ αναγνωρίζει έμμεσα το κράτος τους παρέχοντας ετήσιο φόρο μέσα από τη συνθήκη ειρήνης που υπόγραψε μαζί τους (πρωτοβουλγάρικο κράτος)Υποταγή σλαβικών πληθυσμών από ΒουλγάρουςΣταδιακή συγχώνευση Σλάβων και Βουλγάρων (δημιουργία βουλγάρικου έθνους)

Σλάβοι και Βούλγαροι

Ομοιότητες• Επιδρομές-εισβολές κατά των

βυζαντινών επαρχιών • Και οι δύο λαοί σταδιακά

εκχριστιανίζονται• Και οι δύο έχουν ως βάση τους

την περιοχή ανάμεσα στο Δούναβη και στον Αίμο (βόρεια)

Διαφορές• Διαφορετική εθνοπολιτισμική

προέλευση (Σλάβοι:Ινδοευρωπαίοι-Βούλγαροι:Ασιάτικη προέλευση)• Πολιτική οργάνωση

(Σλάβοι:έλλειψη κεντρικής εξουσίας-Βούλγαροι:κεντρική εξουσία

Σχέσεις Βυζαντινών-Βουλγάρων

• Συνθήκες των ετών 716 και 812 μεταξύ Βυζαντινών και Βουλγάρων

• Αυτή τη χρονιά ο [χάνος] Κρούμος έστειλε στον αυτοκράτορα Μιχαήλ [Α' Ραγκαβέ, 811-813] πρεσβεία με αρχηγό τον Δραγομιρ, για να διαπραγματευθεί ειρήνη: ήθελε να ανανεώσει τις συνθήκες που είχαν συναφθεί μεταξύ του Θεοδοσίου [Γ', 715-717] [...] και του χάνου Κορμεσίου. Μ' αυτές:

• Οριζόταν η συνοριακή γραμμή [...].• Προβλεπόταν η προμήθεια ενδυμάτων και κόκκινων δερμάτων

αξίας έως και τριάντα χρυσών λιτρών (μια χρυσή λίτρα =72 χρυσά νομίσματα).

• Στη συνθήκη αυτή προστέθηκαν οι εξής όροι: • Να εκδοθούν οι πρόσφυγες [...].• Οι έμποροι και από τις δύο χώρες όφειλαν να παρουσιάζονται

με σφραγισμένα έγγραφα• αν αυτά δεν έχουν σφραγίδες, να αφαιρούνται τα εμπορεύματά τους και να δημεύονται για το δημόσιο ταμείο.

Πόλεμος-ΕμπόριοΤο εμπόριο διέπεται από διμερείς συνθήκεςΤο Βυζάντιο αναγκάζεται να ακολουθήσει μία πολιτική που ήταν σύμφωνη με τις δυνατότητές του και το διεθνές περιβάλλον (Realpolitik)

Πηγές• Ίδρυση του Βουλγαρικού Κράτους• Οι Βούλγαροι καταδιώκοντας τους Ρωμαίους πέρασαν τον Δούναβη και έφτασαν στη λεγόμενη

Βάρνα, κοντά στην Οδησσό Σημ.: παρευξείνεια πόλη με ελληνικό πληθυσμό), και την ενδοχώρα της. Εκεί είδαν ότι ο τόπος ήταν πολύ ασφαλής: προστατευόταν πίσω (βόρεια) από τον Δούναβη και μπροστά (νότια) και στα πλάγια (ανατολικά) από τις κλεισούρες (δηλ. τα στενά περάσματα του Αίμου) και τη θάλασσα του Πόντου.

• Έτσι οι Βούλγαροι έγιναν κύριοι των γειτονικών σλαβικών φυλών που ονομάζονταν Επτά Γενεές και εγκατέστησαν τους Σεβέρεις, μια από αυτές, στην περιοχή που απλώνεται από την κλεισούρα των Βερεγάβων (Σημ. πιθανώς το πέρασμα Ris) προς τα ανατολικά. Συνάμα τοποθέτησαν τις υπόλοιπες Επτά Γενεές στα νότια και δυτικά της χώρας τους προς την Αβαρία (τη χώρα των Αβάρων).

• Έτσι μεγάλωσε η δύναμή τους και άρχισαν να κυριεύουν τα κάστρα που ανήκαν στο Ρωμαϊκό Κράτος. Γι' αυτό ο αυτοκράτορας αναγκάστηκε να κάνει ειρήνη μαζί τους και συμφώνησε να τους παρέχει ετήσιο φόρο

• Θεοφάνης, Χρονογραφία, 358-359.

Επεξεργασία πηγής

Πρώτη Ερώτηση σχολικού βιβλίου• Η περιοχή όπου

εγκαταστάθηκαν οι Βούλγαροι ήταν περιτριγυρισμένη από φυσικά εμπόδια (Δούναβης, οροσειρά Αίμου, Εύξεινος Πόντος)• Έτσι, μπορούσε να διασφαλιστεί

η φύλαξη της περιοχής από στρατιωτική άποψη

Δεύτερη ερώτηση σχολικού βιβλίου• Οι Σλάβοι χρησιμοποιούνται

από τους Βούλγαρους για τη φύλαξη και την ασφάλιση των περασμάτων του Αίμου προς την πλευρά του Βυζαντίου και της Αβαρίας

Πρόσθετο παράθεμα• Εσωτερικές ταραχές στη Βουλγαρία• Αυτό το χρόνο (763) οι Βούλγαροι επαναστάτησαν και σκότωσαν τους κυρίους τους που

κατάγονταν από τη βασιλεύουσα δυναστεία και όρισαν κύριό τους τον κακόβουλο Τελέτζη που ήταν τριάντα χρονών. Τότε πολλοί Σλάβοι τράπηκαν σε φυγή και προσχώρησαν στον αυτοκράτορα που τους εγκατέστησε στον ποταμό Αρτάνα της Βιθυνίας. (Μετά τη νίκη του βυζαντινού στρατού επί του Τελέτζη και των σλάβων συμμάχων του στην πεδιάδα της Αγχιάλου στις 30 Ιουνίου 763) οι Βούλγαροι στασίασαν και σκότωσαν τον Τελέτζη μαζί με τους άρχοντές του (δηλαδή τους βογιάρους του) και έβαλαν στη θέση του το Σαβίνο, γαμπρό του παλιού κυρίου τους Κορμεσίου. Μόλις όμως ο Σαβίνος, χωρίς καθυστέρηση, έστειλε μήνυμα στον αυτοκράτορα, ζητώντας ειρήνη, οι Βούλγαροι συγκάλεσαν λαϊκή συνέλευση και αντιστάθηκαν με πείσμα στα σχέδιά του, λέγοντας, "εξαιτίας σου η Βουλγαρία κινδυνεύει να υποδουλωθεί στους Ρωμαίους". Τότε ξέσπασε επανάσταση και ο Σαβίνος κατέφυγε στο κάστρο της Μεσημβρίας και προσχώρησε στον αυτοκράτορα. Οι Βούλγαροι έβαλαν στη θέση του ως κύριό τους τον Παγάνο.

• Θεοφάνης, Χρονογραφία, έκδ. C. de Boor, τόμ. I, Λειψία 1883. 432-433.

Επεξεργασία παραθέματος• Σύγκρουση παλαιοβουλγάρικης αριστοκρατίας (βογιάρων) και

σλάβικων μαζών• Η πολιτική των Βουλγάρων είναι άλλοτε φιλοβυζαντινή και άλλοτε

αντιβυζαντινή• Η αντιβυζαντινή παράταξη ταυτίζεται με τους βογιάρους, δηλαδή

την παλαιοβουλγάρικη πολεμική αριστοκρατία• Οι Σλάβοι συνήθως συγκρούονται με τους Βογιάρους και επιζητούν

τη βυζαντινή υποστήριξη• Πολιτική αναστάτωση στο πρωτοβουλγάρικο κράτος