1

ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΟΙΝΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Π2.2 Μελέτη για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην

Ελληνική διασυνοριακή περιοχή

Ιούλιος 2013

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ.............................................................................................................................. 7

2. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ................................................. 12

2.1 Στρατηγική και Στρατηγικός Σχεδιασμός ...................................................................... 12

2.2 Η Ανάλυση SWOT: Σύντομη περιγραφή ....................................................................... 13

2.3 Διαχείριση των Ενδιαφερόμενων Μερών/ Ομάδων Συμφερόντων (Stakeholder

Analysis) ............................................................................................................................... 14

3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ .......................................................................................... 19

3.1 Διαμόρφωση νέων τάσεων στον τουρισμό .................................................................. 19

3.2 Αξιολόγηση της οινοτουριστικής ανάπτυξης: Διεθνής επισκόπηση και παραδείγματα

από την Ελλάδα ................................................................................................................... 20

3.2.1 Διεθνείς τάσεις ....................................................................................................... 20

3.2.2 Επισκόπηση της οινοτουριστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα ................................... 26

3.3 Χαρακτηριστικά και τάσεις της οινοτουριστικής αγοράς στην Ελλάδα και διεθνώς ... 28

3.4 Αξιολόγηση της οινοτουριστικής ανάπτυξης στη Βόρεια Ελλάδα: Διερεύνηση της

Προσφοράς .......................................................................................................................... 30

3.5 Χαρακτηριστικά και τάσεις της οινοτουριστικής αγοράς ............................................. 34

4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ .......................................................................................... 36

4.1 Υποδομές και τουριστική ανάπτυξη.............................................................................. 36

4.2 Αμπελοοινικός κλάδος και επίπεδο οινοτουριστικής ανάπτυξης ................................ 38

4.2.1 Αμπελοκαλλιέργεια και οινοπαραγωγή ................................................................. 38

4.2.2 Οινοποιεία .............................................................................................................. 39

4.2.3 Επίπεδο οινοτουριστικής ανάπτυξης ..................................................................... 41

5. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ................................... 44

5.1 Αντικειμενικός σκοπός της έρευνας και προσδιορισμός ομάδων συμφερόντων ........ 44

5.2 Ποιοτική έρευνα ............................................................................................................ 44

5.3 Ποσοτική έρευνα ........................................................................................................... 46

5.4 Περιεχόμενο του ερωτηματολογίου ............................................................................. 46

5.5 Έλεγχος αξιοπιστίας και εγκυρότητας........................................................................... 47

6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ..................................................................................... 48

6.1 Αποτελέσματα της πρωτογενούς έρευνας ................................................................... 48

6.2 Αποτελέσματα της Ανάλυσης SWOT ............................................................................. 52

3

7. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΟΙΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ .................................................................................................. 61

7.1 Διαμόρφωση γενικής στρατηγικής ............................................................................... 61

7.1.1 Στοχοθεσία ............................................................................................................. 61

7.1.2 Διατύπωση οράματος ............................................................................................ 61

7.1.3 Γενική στρατηγική .................................................................................................. 62

7.2 Άξονες και μέτρα ........................................................................................................... 62

7.3 Ομαδοποίηση προτεινόμενων δράσεων ανά άξονα .................................................... 63

8. ΔΕΣΜΕΣ ΔΡΑΣΕΩΝ .............................................................................................................................. 66

8.1 Αναλυτική παρουσίαση των προτεινόμενων δράσεων ανά άξονα και μέτρο ............. 66

ΑΞΟΝΑΣ 5: ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ................................................... 94

ΑΞΟΝΑΣ 6: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΟ ΚΛΑΔΟ .... 101

8.2 Συσχέτιση δράσεων - Χωρική Κατανομή δράσεων – Προτεινόμενοι δείκτες ............ 104

9. ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΔΡΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΠΔΕ (ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ

ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ) ....................................................................................................................................... 117

9.1 ΕΣΠΑ ............................................................................................................................ 117

9.1.1 Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας –

Ηπείρου 2007 – 2013 .................................................................................................... 117

9.1.2 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 2007-

2013 ............................................................................................................................... 118

9.1.3 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ψηφιακή Σύγκλιση 2007- 2013 ................................ 119

9.1.4 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων .................................................................... 119

9.2 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» 2007 -

2013 ................................................................................................................................... 120

9.3 Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας ................................................... 121

9.3.1 Πρόγραμμα «Ελλάδα - Ιταλία» ............................................................................ 121

9.3.2 Πρόγραμμα «Ελλάδα - Αλβανία» ......................................................................... 122

9.3.3 Χώρος Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Πρόγραμμα SouthEast) ............................... 123

10. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΤΟΥ ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ

ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ........................................................................................................... 126

10.1 Γενικό Πλαίσιο Επικοινωνιακής Στρατηγικής ............................................................ 127

10.2 Προβολή στα ΜΜΕ – Καμπάνιες δημοσιότητας ....................................................... 128

10.3 Σχεδιασμός και παραγωγή ενημερωτικού και διαφημιστικού υλικού (έντυπου /

ηλεκτρονικού) ................................................................................................................... 129

10.4 Εκδηλώσεις ................................................................................................................ 130

10.5 Λοιπές προωθητικές ενέργειες ................................................................................. 130

4

11. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΩΝ ΩΦΕΛΕΙΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΩΦΕΛΕΙΩΝ ................................................................................................................. 133

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ...................................................................................................................................... 136

Ελληνικές ........................................................................................................................... 136

Ξενόγλωσσες ..................................................................................................................... 140

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ......................................................................................................................................... 149

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ

Πίνακας 1.1 Προτεινόμενοι άξονες και μέτρα για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην

Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων ......................................................................................................... 10

Πίνακας 3.1 Κύκλος ζωής οινοτουριστικού προορισμού κατά Tomljenović (2006) .............................. 22

Πίνακας 3.2 Κορυφαίοι οινοτουριστικοί προορισμοί στον κόσμο ........................................................ 23

Πίνακας 3.3 Τύποι οινοτουριστικών προορισμών ................................................................................. 24

Πίνακας 3.4 Προτεινόμενοι δείκτες και μέτρα για την προτυποποίηση της ανάπτυξης του οινικού

τουρισμού .............................................................................................................................................. 25

Πίνακας 3.5 Επίπεδο οινοτουριστικής ανάπτυξης τεσσάρων αμπελοοινικών περιοχών της χώρας .... 27

Πίνακας 4.1 Ενδεικτικό μίγμα τουριστικού προϊόντος στην Περιφέρεια Ηπείρου ............................... 36

Πίνακας 4.2 Υφιστάμενη κατάσταση της ανάπτυξης Ειδικών και Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού 38

Πίνακας 4.3 Περιγραφή των οινοποιείων της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων............................. 39

Πίνακας 6.1 Φορείς αμπελοοινικού κλάδου .......................................................................................... 48

Πίνακας 6.2 Φορείς τουριστικού κλάδου .............................................................................................. 48

Πίνακας 6.3 Φορείς ΟΤΑ ........................................................................................................................ 49

Πίνακας 6.4 Φορείς εκπαίδευσης και μέλη τοπικού πληθυσμού.......................................................... 49

Πίνακας 6.5 Ανάλυση SWOT – Πλεονεκτήματα αμπελοοινικού κλάδου ............................................... 53

Πίνακας 6.6 Ανάλυση SWOT – Αδυναμίες αμπελοοινικού κλάδου ....................................................... 53

Πίνακας 6.7 Ανάλυση SWOT – Ευκαιρίες αμπελοοινικού κλάδου ........................................................ 54

Πίνακας 6.8 Ανάλυση SWOT – Απειλές αμπελοοινικού κλάδου ........................................................... 55

Πίνακας 6.9 Ανάλυση SWOT – Πλεονεκτήματα τουριστικού κλάδου ................................................... 56

Πίνακας 6.10 Ανάλυση SWOT – Αδυναμίες τουριστικού κλάδου .......................................................... 57

Πίνακας 6.11 Ανάλυση SWOT – Ευκαιρίες τουριστικού κλάδου ........................................................... 58

Πίνακας 6.12 Ανάλυση SWOT – Απειλές τουριστικού κλάδου .............................................................. 58

Πίνακας 6.13 Κατευθύνσεις στρατηγικής .............................................................................................. 60

Πίνακας 7.1 Προτεινόμενοι άξονες και μέτρα για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην

Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων ......................................................................................................... 63

Πίνακας 8.1 Σημεία και δραστηριότητες της υφιστάμενης οινικής διαδρομής της Ηπείρου ............... 67

5

Πίνακας 8.2 Σημεία και δραστηριότητες που θα μπορούσαν να προστεθούν στην οινική διαδρομή της

Ηπείρου .................................................................................................................................................. 67

Πίνακας 8.3 Υποχρεώσεις επισκέψιμων οινοποιείων ........................................................................... 71

Πίνακας 8.4. Μέτρα και Δράσεις του πρώτου Άξονα του Επιχειρησιακού Σχεδίου .............................. 77

Πίνακας 8.5. Μέτρα και Δράσεις του δεύτερου Άξονα του Επιχειρησιακού Σχεδίου ........................... 82

Πίνακας 8.6 Ελληνικοί φορείς αμπελουργικής και οινικής εκπαίδευσης .............................................. 86

Πίνακας 8.7 Ελληνικοί φορείς τουριστικής εκπαίδευσης ...................................................................... 86

Πίνακας 8.8. Μέτρα και Δράσεις του τρίτου Άξονα του Επιχειρησιακού Σχεδίου ................................ 89

Πίνακας 8.9 Ελληνικά δίκτυα για την ανάπτυξη οινικού τουρισμού ..................................................... 92

Πίνακας 8.10 Μέτρα και Δράσεις του τέταρτου Άξονα του Επιχειρησιακού Σχεδίου ........................... 93

Πίνακας 8.11 Τα προϊόντα του «Καλαθιού» της Περιφέρειας Ηπείρου ................................................ 94

Πίνακας 8.12. Μέτρα και Δράσεις του πέμπτου Άξονα του Επιχειρησιακού Σχεδίου ........................ 100

Πίνακας 8.13 Πωλήσεις και εξαγωγική δραστηριότητα των επισκέψιμων οινοποιείων της ΠΕ

Ιωαννίνων , Πηγή: ICAP (2010) ............................................................................................................. 101

Πίνακας 8.14 Μέτρα και Δράσεις του έκτου Άξονα του Επιχειρησιακού Σχεδίου .............................. 103

Πίνακας 8.15: Συσχέτιση δράσεων του πρώτου άξονα με τους στόχους του στρατηγικού σχεδίου . 104

Πίνακας 8.16: Συσχέτιση δράσεων του δεύτερου άξονα με τους στόχους του στρατηγικού σχεδίου105

Πίνακας 8.17: Συσχέτιση δράσεων του τρίτου άξονα με τους στόχους του στρατηγικού σχεδίου .... 106

Πίνακας 8.18: Συσχέτιση δράσεων του τέταρτου άξονα με τους στόχους του στρατηγικού σχεδίου 107

Πίνακας 8.19: Συσχέτιση δράσεων του πέμπτου άξονα με τους στόχους του στρατηγικού σχεδίου . 108

Πίνακας 8.20: Συσχέτιση δράσεων του έκτου άξονα με τους στόχους του στρατηγικού σχεδίου ..... 109

Πίνακας 8.22Προτεινόμενοι δείκτες παρακολούθησης ...................................................................... 114

Πίνακας 9.1 Χρηματοδότηση δράσεων ................................................................................................ 123

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ

Σχήμα 1.1 Προτεινόμενοι άξονες και μέτρα για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην

Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων κατά την περίοδο 2013-2018 ........................................................... 9

Σχήμα 2.1. Σχηματική απεικόνιση της διαδικασίας του Στρατηγικού Σχεδιασμού Πηγή: Stokes, 2008

................................................................................................................................................................ 12

Σχήμα 2.2 Ομαδοποίηση των τεταρτημορίων της ανάλυσης SWOT Πηγή: David, 2000

(προσαρμοσμένο) .................................................................................................................................. 14

Σχήμα 2.3 Ομάδες Συμφερόντων (Stakeholders) στον Ελληνικό Τουρισμό Πηγή: Τσάρτας κ.ά. (2010:

225) ......................................................................................................................................................... 16

Σχήμα 2.4. Σχηματική αναπαράσταση των απαραίτητων μεθοδολογικών βημάτων για τη Διαχείριση

Ενδιαφερόμενων Μερών. Πηγή: Reed κ.ά. (2008) ................................................................................ 18

Σχήμα 4.1. Τουριστικοί πόροι της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων ............................................... 37

6

Σχήμα 8.1 Βασικές συνιστώσες του οινοτουριστικού προϊόντος της Περιφερειακής Ενότητας

Ιωαννίνων ............................................................................................................................................... 81

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΚΟΝΩΝ

Eικόνα 3.1 Χωρική κατανομή των επισκέψιμων οινοποιείων της Βόρειας Ελλάδας Πηγή: Αλεμπάκη,

2012 ........................................................................................................................................................ 33

Εικόνα 4.1 Κατανομή των οινοποιείων στην Περιφέρεια Ηπείρου ....................................................... 40

Εικόνα 4.2 Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων- Γεωγραφική κατανομή των οινοποιείων και αριθμός

καταλυμάτων ανά τουριστικό προορισμό ............................................................................................. 43

Εικόνα 8.1 Στοιχεία της προτεινόμενης οινικής διαδρομής της Ηπείρου.............................................. 69

Εικόνα 8.2 Περιοχή Ζίτσας - Σημεία στα οποία προτείνεται να τοποθετηθούν πινακίδες της οινικής

διαδρομής της Ηπείρου. Πηγή: Google earth ........................................................................................ 70

Εικόνα 8.3 Περιοχή Μετσόβου - Σημεία στα οποία προτείνεται να τοποθετηθούν πινακίδες της

οινικής διαδρομής της Ηπείρου. Πηγή: Google earth ........................................................................... 70

Εικόνα 8.4 Χάρτης Αμπελουργικής Ζώνης της Ζίτσας. Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και

Τροφίμων (2013) .................................................................................................................................... 79

Εικόνα 8.5 Εικονογραφημένος χάρτης της οινικής διαδρομής της Ηπείρου. Πηγή: ΕΝΟΑΒΕ, 2013 ..... 98

Εικόνα 8.6 Χάρτης Google της οινικής διαδρομής της Ηπείρου Πηγή: ΕΝΟΑΒΕ, 2013 ......................... 99

7

1. ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ

Στο σύγχρονο περιβάλλον του διεθνούς ανταγωνισμού, η επιτυχημένη ανάπτυξη ενός τουριστικού

προορισμού προϋποθέτει το σχεδιασμό και την εφαρμογή μιας τεκμηριωμένης στρατηγικής, η οποία

να εξασφαλίζει, αφενός, την ανάδειξη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων και, αφετέρου, την αξιοποίηση

των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής (Deery κ.ά., 2012). Προς την κατεύθυνση αυτή, η

συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων (ομάδες συμφερόντων ή stakeholders) θεωρείται

καθοριστικής σημασίας, ιδιαίτερα δε στην περίπτωση του οινικού τουρισμού, όπου η προσφορά

μιας ολοκληρωμένης τουριστικής εμπειρίας προϋποθέτει την ενεργοποίηση φορέων που

προέρχονται από διαφορετικούς κλάδους (Pikkemaat κ.ά., 2009).

Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω διαπιστώσεις, ο αντικειμενικός σκοπός του παρόντος

Παραδοτέου του έργου με τίτλο «Διασυνοριακό Δίκτυο για την Προώθηση των Οινικών Προϊόντων»

(WineNet) είναι η εκπόνηση ενός επιχειρησιακού σχεδίου και η εξειδίκευση των γενικών

κατευθύνσεων σε συγκεκριμένα μέτρα και δράσεις που θα συμβάλουν στην περαιτέρω ανάπτυξη

του οινικού τουρισμού στην Περιφερειακή ενότητα Ιωαννίνων. Η παρούσα μελέτη φέρει τον τίτλο

«Μελέτη για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην Ελληνική διασυνοριακή περιοχή». Η μελέτη

αυτή ουσιαστικά αποτελεί τη 2η φάση του Επιχειρησιακού σχεδίου για την ανάπτυξη του οινικού

τουρισμού στη διασυνοριακή περιοχή και αποτελείται από 2 μέρη:

I. Στρατηγική προσέγγιση σε επίπεδο Περιφέρειας

II. Ένταξη του οινοτουρισμού στον αναπτυξιακό χάρτη της περιοχής

Προκειμένου να υπάρξει μια – κατά το δυνατόν- ολοκληρωμένη προσέγγιση της διαδικασίας του

στρατηγικού σχεδιασμού και των αναπτυξιακών διαστάσεων του οινικού τουρισμού καθώς και να

σχεδιαστούν ρεαλιστικές και βιώσιμες δράσεις , προτιμήθηκε ο συνδυασμός διαφορετικών πηγών

άντλησης δεδομένων, θεωρητικών υποδειγμάτων και μεθοδολογικών εργαλείων. Πιο συγκεκριμένα,

πριν καταλήξει στη διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων, η ομάδα έργου έλαβε υπόψη:

1. τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης της

οινοτουριστικής ανάπτυξης της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων και καταγράφηκαν στο πλαίσιο

του Πακέτου Εργασίας 2.1

2. αναφορές από την ελληνική και διεθνή ακαδημαϊκή βιβλιογραφία (Θεωρίες και μοντέλα

οινοτουριστικής ανάπτυξης, παραδείγματα και καλές πρακτικές, στοιχεία σχετικά με την αγορά του

οινικού τουρισμού, τάσεις, κτλ)

3. δευτερογενή δεδομένα και στοιχεία που αντλήθηκαν από διάφορες πηγές (Περιφέρεια Ηπείρου,

Αναπτυξιακή Ηπείρου, ΣΕΤΕ, Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία και Ελληνική Στατιστική Αρχή, Διεθνής

Οργανισμός Αμπέλου και Οίνου κτλ)

4. τα αποτελέσματα της έρευνας πεδίου, η οποία διεξήχθη κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ

Μαρτίου και Μαΐου 2013 και είχε ως στόχο τον προσδιορισμό των πλεονεκτημάτων και των

αδυναμιών της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων σε σχέση με την ανάπτυξη του οινικού

τουρισμού

Από την προηγηθείσα ανάλυση προέκυψε και το γενικό όραμα για τον οινικό τουρισμό στην

Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων την επόμενη πενταετία, το οποίο διατυπώνεται ως εξής:

8

Με δεδομένο το ρόλο της ως παραγωγού αγροδιατροφικών προϊόντων υψηλής ποιότητας, η

Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων θα πρέπει να αξιοποιήσει όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που

διαθέτει, ούτως ώστε να αποκτήσει τη δυνατότητα να καταξιωθεί και στον τουριστικό χάρτη. Πιο

συγκεκριμένα, οι γενικοί στρατηγικοί στόχοι για την οινοτουριστική ανάπτυξη περιλαμβάνουν:

1. Τη βελτίωση της εικόνας των οίνων που παράγονται στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων

και την καθιέρωσή τους στις αντιλήψεις των καταναλωτών ως προϊόντων υψηλής ποιότητας

και με καλή σχέση ποιότητας-τιμής (“value for money”).

2. Τη διάσωση και την ανάδειξη της αμπελοοινικής παράδοσης, του γαστρονομικού πλούτου,

της ιστορικής και πολιτισμικής κληρονομιάς, καθώς και του εξαιρετικού φυσικού

περιβάλλοντος της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων.

3. Την αύξηση της αναγνωρισιμότητας (awareness) των αμπελοοινικών περιοχών της

Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων ως τουριστικών προορισμών και την ενσωμάτωση του

οινοτουριστικού προϊόντος στη συνολική τουριστική εικόνα της περιοχής.

4. Τη δημιουργία αυθεντικών και υψηλής ποιότητας εμπειριών με επίκεντρο τον οίνο και τη

γαστρονομία.

5. Τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας για τους παραγόμενους οίνους και την αύξηση του

εισοδήματος που προκύπτει από τη διάθεση προϊόντων στους επισκέπτες.

6. Την παράταση της διάρκειας παραμονής των επισκεπτών στην περιοχή και την αύξηση του

ποσοστού των επαναλαμβανόμενων επισκέψεων.

7. Την επέκταση των προσφερόμενων τουριστικών δραστηριοτήτων και την αναβάθμιση των

υφιστάμενων υποδομών και τουριστικών θέλγητρων της περιοχής.

8. Τη διατήρηση και την αξιοποίηση της διακριτής ταυτότητας κάθε επιμέρους τουριστικού

προορισμού εντός της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων, μέσω της διαφοροποίησης του

προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος.

Με βάση το επιχειρησιακό σχέδιο, το οποίο παρουσιάζεται αναλυτικά στο έβδομο κεφάλαιο, οι

προτεινόμενοι άξονες και μέτρα για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην Περιφερειακή

Ενότητα Ιωαννίνων κατά την περίοδο 2013-2018 είναι οι εξής έξι:

Η αύξηση της αντιληπτής αξίας των αμπελοοινικών και γαστρονομικών προϊόντων της

Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων και η συμβολή τους στην καθιέρωση της περιοχής ως

τουριστικού προορισμού που προσφέρει ολοκληρωμένες, αυθεντικές και υψηλής

ποιότητας εμπειρίες

9

• Δημιουργία μιας ολοκληρωμένης οινοτουριστικής εμπειρίαςΆξονας 1

• Προστασία και ανάδειξη αμπελοοινικής και πολιτισμικής κληρονομιάςΆξονας 2

• Αξιοποίηση

• ανθρώπινων πόρωνΆξονας 3 • Ανάπτυξη συνεργειών

Άξονας 4 • Επικοινωνιακή πολιτική και προβολή

Άξονας 5 • Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στον

αμπελοοινικό κλάδοΆξονας 6

Σχήμα 1.1 Προτεινόμενοι άξονες και μέτρα για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην

Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων κατά την περίοδο 2013-2018

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλούνται να υπερβούν οι

εμπλεκόμενοι σε αυτή τη διαδικασία σχετίζεται με τη διαχείριση αντικρουόμενων συμφερόντων

(Tomljenović & Getz, 2009). Οποιαδήποτε προσπάθεια δικτύωσης ή ανάπτυξης άλλου εγχειρήματος,

προϋποθέτει ότι οι ενδιαφερόμενοι διακατέχονται από κοινή αντίληψη περί σκοπού, διαφορετικά,

είναι αναμενόμενο να διαφωνούν όταν συζητούν τα μέσα για την επίτευξή του (Τσιουμάνης,

2005:200).

Στον Πίνακα 1.1 παρουσιάζονται συνοπτικά τα Μέτρα που περιλαμβάνει ο κάθε Άξονας, ενώ

αναλυτική περιγραφή της κάθε Δράσης παρέχεται στο έβδομο κεφάλαιο.

10

Πίνακας 1.1 Προτεινόμενοι άξονες και μέτρα για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων

ΑΞΟΝΑΣ 1 ΜΕΤΡΑ

Δημιουργία μιας ολοκληρωμένης οινοτουριστικής εμπειρίας

1.1 Αναβάθμιση της οινικής διαδρομής της Ηπείρου

1.2 Σύνδεση του οινικού με άλλες Ειδικές και Εναλλακτικές Μορφές τουρισμού

1.3 Διερεύνηση των αναγκών της τουριστικής αγοράς

ΑΞΟΝΑΣ 2 ΜΕΤΡΑ

Προστασία και ανάδειξη αμπελοοινικής και πολιτισμικής κληρονομιάς

2.1 Αξιοποίηση αμπελοοινικής κληρονομιάς

2.2 Διαφύλαξη πολιτισμικής κληρονομιάς

ΑΞΟΝΑΣ 3 ΜΕΤΡΑ

Αξιοποίηση ανθρώπινων πόρων

3.1 Αναβάθμιση των δεξιοτήτων και του επιπέδου επαγγελματισμού όλων των εμπλεκόμενων

3.2 Προτυποποίηση και έλεγχος

ΑΞΟΝΑΣ 4 ΜΕΤΡΑ

Ανάπτυξη συνεργειών 4.1 Δικτύωση σε τοπικό επίπεδο

4.2 Κοινές δράσεις για την καλλιέργεια οινικής και τουριστικής κουλτούρας

4.3 Ανάπτυξη διαπεριφερειακής και διασυνοριακής συνεργασίας

ΑΞΟΝΑΣ 5 ΜΕΤΡΑ

Επικοινωνιακή πολιτική και προβολή

5.1 Δημιουργία ενός τουριστικού brand με κεντρικό άξονα τον οίνο και τη γαστρονομία

5.2 Ανάδειξη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων κάθε επιμέρους προορισμού της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων

ΑΞΟΝΑΣ 6 ΜΕΤΡΑ

Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στον αμπελοοινικό κλάδο

6.1 Ένταξη του οίνου και της τοπικής γαστρονομίας σε εστιατόρια και σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα και το εξωτερικό

6.2 Εξαγωγές οίνου και τουρισμός

Ιδιαίτερες ευχαριστίες απευθύνονται σε όλους τους τοπικούς επιχειρηματίες, ιδιωτικούς και

δημόσιους φορείς του αμπελοοινικού και του τουριστικού κλάδου, οι οποίοι με τη συμμετοχή τους

διευκόλυναν τη διεξαγωγή της έρευνας πεδίου.

Συγγραφή - Επιμέλεια κειμένου:

Η ομάδα που επιμελήθηκε τη σύνταξη και επιμέλεια του Επιχειρησιακού Σχεδίου απαρτίζεται από

διάφορες ειδικότητες. Κατά τη συγγραφή των κεφαλαίων κρίθηκε σκόπιμος ο διαχωρισμός τους,

λόγω της συνθετότητας που παρουσιάζει η σύνταξη ενός Επιχειρησιακού Σχεδίου καθώς

περιλαμβάνει ποικίλες εργασίες διαφορετικής φύσης και λόγω του ειδικού θέματος που αυτό

πραγματεύεται (οινοτουρισμός).

Κεφάλαια 1 – 8.1

Μαρία Αλεμπάκη, Γεωπόνος Αγροτικής Οικονομίας ΑΠΘ, MSc, PhD, Ειδική εμπειρογνώμων

Κεφάλαια 8.2 – 11

Κική Αργυροπούλου, Μηχανικός Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης,

MSc

Σοφία Παιδάκη, Οικονομολόγος, MSc (TQM)

Αθηνά Αστρεινίδου, Οικονομολόγος

Ελένη Ζίττη, Οικονομολόγος MSc

11

Η συνολική προσπάθεια συντονίστηκε και πραγματοποιήθηκε υπό την επίβλεψη και οργάνωση των

υπεύθυνων του έργου από την πλευρά της Αναδόχου Εταιρείας:

• Βασίλης Τσεκερίδης, Μηχανικός Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης,

Master in BA, Master in Finance

• Ιωάννα Παπαιωάννου, Γεωπόνος Αγροτικής Οικονομίας ΑΠΘ, MSc

12

2. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ

2.1 Στρατηγική και Στρατηγικός Σχεδιασμός

Γενικά, ως ‘Στρατηγική’ νοείται ένα σχέδιο που εκπονείται για την επίτευξη των στόχων ενός

συστήματος (επιχείρησης, οργανισμού, κλάδου, γεωγραφικής περιοχής, κοκ), διαμέσου της

αλληλεπίδρασης με το ανταγωνιστικό του περιβάλλον (Daft, 2004: 59). Στο πεδίο του τουρισμού, ο

όρος έχει χρησιμοποιηθεί υπό μία περισσότερο ευρεία έννοια, με τους ερευνητές να εστιάζουν

περισσότερο στο στρατηγικό σχεδιασμό (strategic planning), παρά στην εκπόνηση στρατηγικών

(strategy making) ή στη στρατηγική (strategy) αυτή καθ’ εαυτήν (Stokes, 2008).

Στη διαμόρφωση στρατηγικής μιας περιοχής εμπλέκονται τέσσερις βασικές παράμετροι: α. η

διατύπωση του οράματος, β. ο καθορισμός των στόχων, γ. ο προσδιορισμός και η αξιολόγηση των

στρατηγικών και δ. ο σχεδιασμός των πολιτικών (Αναστασόπουλος, 2010).

Σχήμα 2.1. Σχηματική απεικόνιση της διαδικασίας του Στρατηγικού Σχεδιασμού Πηγή: Stokes,

2008

Όπως φαίνεται και στο Σχήμα 2.1, τα πρώτα στάδια αυτής της διαδικασίας επικεντρώνονται στην

ανάλυση του εξωτερικού και του εσωτερικού περιβάλλοντος του οργανισμού, μέσω της οποίας

εντοπίζονται τα δυνατά και αδύνατα σημεία (εσωτερικά), καθώς και οι ευκαιρίες και απειλές που

απορρέουν από το εξωτερικό περιβάλλον. Ακολουθεί η επιλογή στρατηγικής, η οποία αποσκοπεί

στην ενίσχυση των δυνατών σημείων και ευκαιριών και ταυτόχρονα επιδιώκει τον περιορισμό των

αδυναμιών και των απειλών. Περισσότερα σε σχέση με αυτή τη μέθοδο, γνωστή ως Ανάλυση SWOT,

παρουσιάζονται στην ενότητα 2.2.

13

Το επόμενο στάδιο του στρατηγικού σχεδιασμού περιλαμβάνει την αξιοποίηση των πληροφοριών

που αντλήθηκαν από τη στρατηγική ανάλυση, προκειμένου να επιλεγούν οι πλέον κατάλληλες

ενέργειες, ήτοι οι τρόποι με τους οποίους θα καταστεί μελλοντικά ανταγωνιστικός ο οργανισμός, η

στρατηγική κατεύθυνση, οι μέθοδοι και οι τακτικές που θα ακολουθηθούν κτλ. Κάθε μία από τις

εναλλακτικές αυτές αποτιμάται με τη χρήση συγκεκριμένων κριτηρίων και επιλέγεται αυτή που

εξυπηρετεί καλύτερα τους στρατηγικούς στόχους.

Τέλος, οι αρμόδιοι φορείς καλούνται να θέσουν σε εφαρμογή τις επιλεγείσες στρατηγικές επιλογές,

διαδικασία η οποία εγείρει μια σειρά από ζητήματα διαχείρισης (management), καθώς προϋποθέτει

ότι λαμβάνονται υπόψη πιθανές μεταβολές που ενδέχεται να πραγματοποιηθούν, τόσο στο

εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό περιβάλλον του οργανισμού.

2.2 Η Ανάλυση SWOT: Σύντομη περιγραφή

Η Ανάλυση SWOT συνιστά ένα βασικό εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού, το οποίο χρησιμοποιείται

για να προσδιοριστούν τα ακόλουθα στοιχεία του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος ενός

συστήματος:

1. Δυνατά σημεία - πλεονεκτήματα (Strengths),

2. Αδυναμίες (Weaknesses)

3. Ευκαιρίες (Opportunities) και

4. Απειλές (Threats).

Στα αρχικά των τεσσάρων παραπάνω λέξεων στην αγγλική γλώσσα οφείλεται και η ονομασία της

συγκεκριμένης τεχνικής. Η Ανάλυση SWOT στοχεύει, αφενός, στη μεγιστοποίηση της αξιοποίησης

των δυνατών σημείων και των ευκαιριών και, αφετέρου, στην παράλληλη αντιμετώπιση -

ελαχιστοποίηση (minimizing) των αδύνατων σημείων και των εξωτερικών απειλών (Ghanbari κ.ά.,

2012).

Επιπλέον, η διαδικασία αυτή επιτρέπει τη δημιουργία ενός συνεκτικού και ρεαλιστικού πλαισίου

ανάλυσης, το οποίο είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για τους φορείς που εμπλέκονται στον τουριστικό

σχεδιασμό και στη λήψη αποφάσεων. Ειδικότερα, μέσω της Ανάλυσης SWOT δίνεται η δυνατότητα

να διερευνηθούν σε βάθος οι εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες που συνδιαμορφώνουν το

περιβάλλον ενός συστήματος και να εφαρμοστούν κατάλληλες στρατηγικές. Σε επίπεδο περιοχής, η

Ανάλυση SWOT επιδιώκει να προσδιορίσει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα ενός τουριστικού

προορισμού διαμέσου της αξιολόγησης των υφιστάμενων πόρων και της αποτίμησης της φέρουσας

ικανότητας του τόπου (Rastegar κ.ά., 2011).

Αν και αναπτύχθηκε πριν από εξήντα περίπου χρόνια, η τεχνική της Ανάλυσης SWOT χρησιμοποιείται

ευρέως, ιδιαίτερα στο πεδίο του στρατηγικού σχεδιασμού (Βαγιάννη κ.ά., 2003). Η κατασκευή της

μήτρας SWOT περιλαμβάνει τα ακόλουθα οκτώ στάδια (Zare κ.ά, 2011):

1. Καταγραφή των κυριότερων ευκαιριών που απορρέουν από το εξωτερικό περιβάλλον ενός

συστήματος

2. Καταγραφή των κυριότερων απειλών που ενδέχεται να αντιμετωπίσει ο οργανισμός και οι

οποίες εντοπίζονται στο εξωτερικό του περιβάλλον

3. Καταγραφή των πλεονεκτημάτων που υπάρχουν και εντάσσονται στο εσωτερικό

περιβάλλον του συστήματος

4. Καταγραφή των αδυναμιών, οι οποίες αφορούν στο εσωτερικό περιβάλλον του συστήματος

14

5. Σύγκριση μεταξύ εσωτερικών πλεονεκτημάτων και ευκαιριών από το εξωτερικό περιβάλλον-

Καταγραφή του αποτελέσματος στο πεδίο των επιταχυντικών επιλογών (SO). Στόχος: η

αύξηση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης και η ταυτόχρονη διατήρηση του

ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Η συγκεκριμένη πολιτική προτιμάται έναντι των

επόμενων τριών στις περισσότερες των περιπτώσεων.

6. Σύγκριση μεταξύ εσωτερικών αδυναμιών και ευκαιριών από το εξωτερικό περιβάλλον-

Καταγραφή του αποτελέσματος στο πεδίο των διαρθρωτικών επιλογών (WO). Στόχος: η

αντιμετώπιση διαχρονικών στρεβλώσεων και αναπτυξιακών ελλειμμάτων.

7. Σύγκριση μεταξύ εσωτερικών πλεονεκτημάτων και εξωτερικών απειλών- Καταγραφή του

αποτελέσματος στο πεδίο των σταθεροποιητικών επιλογών (ST). Στόχος: να

εξουδετερωθούν ή να αντισταθμιστούν συγκεκριμένες αρνητικές εξελίξεις ή τάσεις στο

αναπτυξιακό περιβάλλον.

8. Σύγκριση μεταξύ εσωτερικών αδυναμιών και εξωτερικών απειλών- Καταγραφή του

αποτελέσματος στο πεδίο των προληπτικών επιλογών (WT). Στόχος: να προληφθούν και να

αντιμετωπιστούν οι αρνητικές επιδράσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος στο ρυθμό

οικονομικής ανάπτυξης.

Συσχετίζοντας τα αποτελέσματα της παραπάνω ανάλυσης, οι εμπλεκόμενοι στη διαχείριση

(managers) προβαίνουν στην ανάληψη τεσσάρων ειδών στρατηγικών (David, 2000, Σχήμα 2.2):

Ισχυρά Σημεία Αδυναμίες

Ευκαιρίες Επιταχυντικές πολιτικές Διαρθρωτικές πολιτικές

Απειλές Σταθεροποιητικές πολιτικές Προληπτικές πολιτικές

Σχήμα 2.2 Ομαδοποίηση των τεταρτημορίων της ανάλυσης SWOT Πηγή: David, 2000

(προσαρμοσμένο)

Συνήθως, οι υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων κάνουν χρήση των στρατηγικών των κατηγοριών

WO, ST και WT, προκειμένου να επιτύχουν μια κατάσταση που να επιτρέπει την ανάληψη αμυντικών

στρατηγικών (SO).

Η Ανάλυση SWOT μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε πεδία που δεν εμπίπτουν αποκλειστικά στον

επιχειρηματικό τομέα, αλλά ενσωματώνουν διαστάσεις δημόσιων πολιτικών. Ένα τέτοιο παράδειγμα

αφορά σε ολοκληρωμένες παρεμβάσεις και δράσεις αναπτυξιακού χαρακτήρα σε τοπικές ή

περιφερειακές οικονομίες. Στις περιπτώσεις αυτές επιδιώκεται ο «αποτελεσματικός συνδυασμός των

ενδογενών αναπτυξιακών χαρακτηριστικών και δυνατοτήτων, με μια σειρά από εξωτερικούς

προσδιοριστικούς (ευνοϊκούς ή δυσμενείς) παράγοντες, με στόχο την επιτυχή υποστήριξη δράσεων

σχεδιασμού των παρεμβάσεων σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο» (Βαγιάννη κ.ά., 2003). Αξίζει να

τονιστεί ότι ο τελικός στόχος της παραπάνω διαδικασίας δεν είναι ο προσδιορισμός των καλύτερων,

αλλά των υλοποιήσιμων (executable) στρατηγικών (David, 2000, Ghanbari κ.ά., 2012).

2.3 Διαχείριση των Ενδιαφερόμενων Μερών/ Ομάδων Συμφερόντων

(Stakeholder Analysis)

Ο όρος ‘Ενδιαφερόμενος Φορέας’ ή ‘Ομάδα Συμφερόντων’ (stakeholder) χρησιμοποιήθηκε για

πρώτη φορά το 1708, προκειμένου να περιγράψει οποιοδήποτε άτομο έχει μερίδιο συμμετοχής σε

μια διαδικασία στοιχήματος (Ramirez, 1999). Κατά καιρούς διάφοροι ερευνητές επιχείρησαν να

οριοθετήσουν την έννοια, χωρίς μέχρι στιγμής να υπάρχει κάποιος καθολικά αποδεκτός ορισμός

(Carroll, 1993, στο: Timur & Getz, 2008). Ο επικρατέστερος όλων (Egels, 2005) είναι αυτός του

15

Freeman (1984: 46)1, βάσει του οποίου, ως «ενδιαφερόμενος φορέας» νοείται “…οποιοδήποτε

άτομο ή ομάδα μπορεί να επηρεάσει ή επηρεάζεται από την επίτευξη των στόχων ενός

οργανισμού»2.

H Διαχείριση Ενδιαφερόμενων Φορέων (Stakeholder Analysis) αφορά σε μια σειρά εργαλείων ή σε

μια προσέγγιση, η οποία ακολουθείται με στόχους:

(1) την κατανόηση ενός συστήματος, μέσω του προσδιορισμού των βασικών «δραστών» ή «ομάδων

συμφερόντων» που το συγκροτούν (Brocklesby et al., 2002), καθώς και μέσω της διερεύνησης των

χαρακτηριστικών και των αλληλεπιδράσεων μεταξύ αυτών των ομάδων και

(2) την αποτίμηση των αντίστοιχων συμφερόντων των διαφόρων ομάδων σε σχέση με το σύστημα,

ένα ζήτημα ή κάποιον πόρο (resource) (Mushove & Vogel, 2005).

Αρκετοί ερευνητές επίσης επιχειρούν να προσδιορίσουν κατηγορίες ή ομάδες συμφερόντων3. Πλέον,

η έννοια έχει επεκταθεί εκτός των ορίων μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού για να περιλάβει

περιπτώσεις που σχετίζονται με τοπικά, εθνικά και παγκόσμια συστήματα (Clulow, 2005). Σε ό,τι

αφορά τον τουρισμό, ως ενδιαφερόμενοι φορείς ορίζονται «όλα τα άτομα ή ομάδες ατόμων που

έχουν συμφέρον από το σχεδιασμό, τη διαδικασία (-ες) ανάπτυξης, τη διανομή και/ή τις επιδράσεις

(outcomes) μιας τουριστικής υπηρεσίας» (Sautter & Leisen, 1999: 315).

Γενικά, υπάρχουν τέσσερις τύποι ομάδων συμφερόντων που εμπλέκονται στον τουρισμό (Goeldner

& Ritchie, 2002)4:

Οι τουρίστες

Ο τοπικός πληθυσμός του προορισμού

Οι επιχειρηματίες και

Οι φορείς διακυβέρνησης.

Στην περίπτωση του Ελληνικού Τουρισμού, οι εμπλεκόμενες κατηγορίες ομάδων συμφερόντων είναι

αυτές που περιγράφονται στο Σχήμα 2.3.

1 Ο ίδιος ο Freeman τοποθετεί τις ρίζες της έννοιας στη δεκαετία του 1960 και το Ερευνητικό Ινστιτούτο του Stanford. Από την πλευρά τους, οι Preston & Sapienza (1990) θεωρούν ότι η πρώτη αναφορά στον όρο πραγματοποιήθηκε τη δεκαετία του 1930 (Egels, 2005). 2 Στην Κοινωνιολογία για τις ομάδες συμφερόντων έχει επικρατήσει ο όρος «Κοινωνικοί Δράστες» (Social Actors), ενώ, οι θεωρητικοί της Ανάλυσης Συστημάτων χρησιμοποιούν εναλλακτικά τον όρο «Δράστες» (Actors) (Mushove & Vogel, 2005). 3 Ορισμένοι συγγραφείς (Carroll 1989, Clarkson 1995, Freeman 1984) προβαίνουν σε μια διάκριση μεταξύ πρωταρχικών (primary) και δευτερευόντων (secondary) ομάδων συμφερόντων, με την πρώτη κατηγορία να περιλαμβάνει φορείς (stakeholders) που έχουν επίσημη ή συμβατική σχέση με το σύστημα (οργανισμό, κλάδο, επιχείρηση) και η συμμετοχή των οποίων είναι καθοριστική για την επιβίωσή του (Clarkson, 1998). 4 Ο Wheeler (1993: 56) προβαίνει σε μια διάκριση των ομάδων συμφερόντων σε δύο κατηγορίες, θεωρώντας ως πρωταρχικές την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τα στελέχη της, τους επιχειρηματίες, τους τουρίστες και τα Επαγγελματικά Σωματεία. Στις δευτερεύουσες ομάδες συμφερόντων ο συγγραφέας εντάσσει το Κράτος, τους τουριστικούς οργανισμούς σε εθνικό επίπεδο (national tourist boards), διάφορες τοπικές επιχειρήσεις κτλ. Ωστόσο, οι Sheehan & Ritchie (2005) επισημαίνουν ότι η εκάστοτε κατηγοριοποίηση ενδέχεται να είναι αναγωγιστική (reductionist) και να αποκρύπτει την ετερογένεια εντός της κάθε ομάδας, με αποτέλεσμα να αγνοείται εντέλει η περίπτωση της ένταξης κάποιου φορέα σε περισσότερες της μίας κατηγορίες ομάδων.

16

Σχήμα 2.3 Ομάδες Συμφερόντων (Stakeholders) στον Ελληνικό Τουρισμό Πηγή: Τσάρτας κ.ά. (2010:

225)

17

Τονίζεται ότι οι ενδιαφερόμενοι φορείς είναι δυνατό να διαφέρουν κατά περίπτωση (Timur & Getz,

2008). Για παράδειγμα, οι ομάδες συμφερόντων που θεωρούνται κρίσιμες κατά τη διαδικασία της

ανάπτυξης ενός προορισμού μπορεί να είναι διαφορετικές σε σχέση με τις αντίστοιχες που

εμπλέκονται στο μάρκετινγκ του προορισμού ή στην ανάπτυξη ενός τουριστικού προϊόντος.

Μάλιστα, οι ενδιαφερόμενοι φορείς είναι δυνατό να διαφοροποιούνται και μεταξύ των προορισμών.

Σύμφωνα με τη Θεωρία των Ομάδων Συμφερόντων, κατά τη διαδικασία του στρατηγικού

σχεδιασμού είναι αναγκαίο να λαμβάνονται υπόψη όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς, χωρίς να δίνεται

προτεραιότητα σε συγκεκριμένες κατηγορίες αυτών (Clulow, 2005, Gupta, 1995, Mallott, 1990). Τα

στάδια που θα πρέπει να περιλαμβάνει η Ανάλυση Ομάδων Συμφερόντων απεικονίζονται στο Σχήμα

2.4.

Τονίζοντας τη σημασία της Διαχείρισης των Ενδιαφερόμενων Μερών (Stakeholder Analysis) για τη

βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, οι Byrd κ.ά. (2008) αναφέρουν χαρακτηριστικά: «η πλήρης κατανόηση

των στάσεων και των συμφερόντων των ενδιαφερόμενων φορέων συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση

για το σχεδιασμό και τη διαχείριση αειφόρων μορφών τουρισμού».

Τέλος, σημειώνεται ότι για τον προσδιορισμό των ομάδων συμφερόντων είναι δυνατό να

χρησιμοποιηθούν διάφορες μέθοδοι, κατά την εφαρμογή των οποίων ενδέχεται να προστίθενται και

νέες κατηγορίες -καθώς προχωρά η διαδικασία. Παραδείγματα τέτοιων μεθόδων περιλαμβάνουν την

αξιοποίηση καθοδηγητών γνώμης, ομάδων εστίασης (focus groups), ημιδομημένων συνεντεύξεων,

τεχνικών δειγματοληψίας χιονοστιβάδας (snow-ball sampling) ή συνδυασμό αυτών (Reed κ.ά, 2009).

18

Σχήμα 2.4. Σχηματική αναπαράσταση των απαραίτητων μεθοδολογικών βημάτων για τη

Διαχείριση Ενδιαφερόμενων Μερών. Πηγή: Reed κ.ά. (2008)

19

3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

3.1 Διαμόρφωση νέων τάσεων στον τουρισμό

Η δεκαετία του 1980 σηματοδοτεί την απαρχή της ανάπτυξης των Ειδικών και Εναλλακτικών

Μορφών Τουρισμού (Κοκκώσης κ.ά, 2011). Στην περίπτωση της Ελλάδας, η πορεία αυτής της

ανάπτυξης χαρακτηρίστηκε ως «αρχικά αμήχανη και κατόπιν δυναμική», ενώ ως κυριότερες αιτίες

της καταγράφονται οι εξής (Τσάρτας 2010: 299-325):

Η σημαντική αναπτυξιακή δυναμική των Ειδικών και Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού στην Ελλάδα

πιστοποιείται από διάφορες παραμέτρους, οι οποίες συνδιαμορφώνουν τις τάσεις της ζήτησης. Οι

κυριότερες από αυτές είναι οι ακόλουθες (Τσάρτας, 2010: 327):

Η ανάδειξη περιβαλλοντικών και πολιτισμικών διαστάσεων ως κυριότερων κινήτρων για το

ταξίδι, στο σύνολο των ερευνών που επικεντρώθηκαν στα χαρακτηριστικά της ζήτησης για το

ελληνικό τουριστικό προϊόν και στα αντίστοιχα χαρακτηριστικά των Ευρωπαίων τουριστών

Η αλματώδης ανάπτυξη των Ειδικών και Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού στην Ευρώπη, η

οποία συνιστά βασική δεξαμενή τουριστών για την Ελλάδα

Το γεγονός ότι το βουνό, η ύπαιθρος και οι πόλεις βρίσκονται στη λίστα των επιλογών

προορισμού (εντούτοις, πρώτη επιλογή εξακολουθεί να είναι η θάλασσα)

Η αύξηση του αριθμού των ταξιδιών σε ετήσια βάση

Η σημαντική συμβολή του ημεδαπού τουρισμού στις Ειδικές και Εναλλακτικές Μορφές

Τουρισμού, είτε ως εξειδικευμένο ταξίδι πολλαπλών κινήτρων, είτε ως δεύτερο ή τρίτο ταξίδι

μετά από κύριο ταξίδι διακοπών

Η επισήμανση αρκετών φορέων (ΣΕΤΕ, ΙΤΕΠ, WWF, WWTC κτλ) της ανάγκης για

διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος της χώρας

Η πληθώρα φυσικών και πολιτισμικών πόρων που διαθέτει η χώρα και η σταδιακή αύξηση

των υποδομών Ειδικών και Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού

Η αναγνώριση των προοπτικών ανάπτυξης εναλλακτικών τουριστικών προτύπων προκύπτει και από

τις αναπτυξιακές προτάσεις της πρωτοβουλίας του ΣΕΤΕ (2010) με τίτλο «Ελληνικός Τουρισμός

2020», όπου αναφέρεται χαρακτηριστικά:

1. Ο έντονος προβληματισμός που δημιουργήθηκε, εξαιτίας των επιπτώσεων του μαζικού

τουρισμού στο περιβάλλον (φυσικό και δομημένο, υπέρβαση των ορίων της φέρουσας

ικανότητας)

2. Η σταδιακή αμφισβήτηση του τυποποιημένου μοντέλου του μαζικού τουρισμού

3. Η ανάγκη για ανταπόκριση στις νέες τάσεις προσφοράς και ζήτησης (αλλαγή κινήτρων

των τουριστών - νοοτροπίας των επιχειρηματιών)

4. Η συμβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ενίσχυση πρωτοβουλιών και

5. Η προώθηση ενός βιώσιμου προτύπου τουριστικής ανάπτυξης

20

«Η παραδοσιακή προσέγγιση προτείνει τον εμπλουτισμό-διαφοροποίηση του υπάρχοντος

προϊόντος με διάφορά άλλα είδη τουρισμού, αρκεί να έχουν την κατάληξη –ικός. Όμως, υπάρχει

και η νέα φιλοσοφία, που προτείνει τα νέα προϊόντα να προκύπτουν ως αποτελέσματα

διατομεακών-διακλαδικών συνεργασιών».

Μάλιστα, μεταξύ των προτεινόμενων αξόνων δράσης, η ενσωμάτωση της γαστρονομίας5 στο

προσφερόμενο τουριστικό προϊόν αναγνωρίζεται από τον ΣΕΤΕ ως βασική προτεραιότητα για την

ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού.

3.2 Αξιολόγηση της οινοτουριστικής ανάπτυξης: Διεθνής επισκόπηση και

παραδείγματα από την Ελλάδα

3.2.1 Διεθνείς τάσεις

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια στροφή σε ταξίδια μικρότερης διάρκειας που

πραγματοποιούνται με μεγαλύτερη συχνότητα (Gómez & Molina, 2011) και σε προορισμούς που

τείνουν να βρίσκονται κοντά στον τόπο κατοικίας (Papatheodorou κ.ά., 2010). Οι τουρίστες του 21ου

αιώνα είναι ‘πολυκινητρικοί’ (Κοκκώσης κ.ά., 2011: 76), αναζητούν βιωματικές - ενεργητικές

εμπειρίες (Αλεμπάκη & Ιακωβίδου, 2010, Τσάρτας, 2010) και εντάσσουν το φαγητό και το ποτό στο

πλαίσιο των δραστηριοτήτων στις οποίες συμμετέχουν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού (Mintel, 2009).

Επιπλέον, οι σημερινοί τουρίστες (Κοκκώσης κ.ά., 2011: 76) επιδιώκουν εναλλακτικές «αποδράσεις»,

χαρακτηρίζονται από αυξημένο βαθμό περιβαλλοντικής ευαισθησίας (Marzo-Navvaro & Pedraja-

Iglesias, 2009), επιθυμούν να αγοράσουν συναισθήματα παρά προϊόντα (Opaschowski, 2001: 1) και

να ανακαλύψουν νέες εμπειρίες (Chrysochou κ.ά., 2006) και τόπους, οι οποίοι, εκτός από τον ήλιο

και τη θάλασσα, προσφέρουν αυθεντικότητα και καλύπτουν την ανάγκη τους για άμεση επαφή με τη

φύση (López-Guzmán κ.ά., 2011).

Η ανάγκη για προσαρμογή και ανταπόκριση στις νέες τάσεις ζήτησης, οδήγησε -από τη δεκαετία του

1990 κι έπειτα- στην ανάπτυξη μιας ειδικής μορφής τουρισμού, η οποία στηρίχτηκε στη στενή σχέση

του οίνου με τοπικά, ιστορικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά μιας αμπελοοινικής περιοχής

(Αλεμπάκη, 2012). Οι παράγοντες που διαμορφώνουν την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού

αναλύθηκαν εκτενώς στην Ενότητα 3.1 του Πακέτου Εργασίας 2.1.

Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από την επισκόπηση της ακαδημαϊκής βιβλιογραφίας και την

εξέταση διεθνών πρακτικών καταδεικνύει ότι για την προσφορά ενός ελκυστικού οινοτουριστικού

προϊόντος δεν αρκεί μόνο η παραγωγή οίνων υψηλής ποιότητας. Η επιτυχία της οινοτουριστικής

ανάπτυξης αποτελεί συνάρτηση ποικίλων παραγόντων, όπως η γεωγραφική θέση και η

προσβασιμότητα μιας περιοχής, η δυναμική της αγοράς (market potential) και η δομή της

οινοποιίας. Ως εκ τούτου, απαιτείται μια στρατηγική προσέγγιση, η οποία να στηρίζεται σε

συγκεκριμένα μέτρα και δείκτες για την αποτίμηση και τη σύγκριση δράσεων (Getz & Brown, 2006).

Προκειμένου να αποτυπωθεί πληρέστερα η εικόνα του εξωτερικού περιβάλλοντος, η οποία θα

επιτρέψει την ανάπτυξη ενός πλαισίου για την προτυποποίηση (benchmarking), στην παρούσα

ενότητα θα επιχειρηθεί η κατηγοριοποίηση διαφόρων αμπελοοινικών περιοχών, με κριτήριο το

στάδιο της οινοτουριστικής ανάπτυξής τους. Ως βάση για τη διάκριση των οινοτουριστικών

προορισμών σε κατηγορίες θα χρησιμοποιηθεί η προσέγγιση της Tomljenović (2006, Πίνακας 3.1),

5 Με τον οίνο ως βασική συνιστώσα του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος (ΣΕΤΕ, 2009: 13).

21

σύμφωνα με την οποία, οι παράγοντες που καθορίζουν το επίπεδο της οινοτουριστικής ανάπτυξης

είναι οι ακόλουθοι:

Κλίμακα ανάπτυξης του οινικού τουρισμού

Τύποι τουρισμού

Σημασία του οινικού τουρισμού για τα οινοποιεία

Σημασία του οινικού τουρισμού για την περιοχή

Στρατηγικές και

Ζητήματα πολιτικής

22

Πίνακας 3.1 Κύκλος ζωής οινοτουριστικού προορισμού κατά Tomljenović (2006)

4 Στάδια και χαρακτηριστικά

1: Οινικός τουρισμός "εν τη γενέσει" 2: Αναπτυσσόμενος 3: Ωριμότητα 4: Παρακμή

Κλίμακα ανάπτυξης του οινικού τουρισμού

Η ίδρυση των οινοποιείων στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν πραγματοποιήθηκε με στόχο την ανάληψη τουριστικών δραστηριοτήτων - πολύ λίγοι οινοτουρίστες

Αύξηση του αριθμού των τουριστών, νέα οινοποιεία σχεδιασμένα με αναφορά στον τουρισμό, καθιέρωση οινοποιείων- "ορόσημων" ("landmark" )

Υψηλά επίπεδα ανάπτυξης του οινικού τουρισμού και ανταγωνισμός

Μείωση του αριθμού των επισκεπτών, Ορισμένα οινοποιεία είναι πιθανό να αποβούν μη επικερδή και να πάψουν να λειτουργούν

Τύποι τουρισμού Κανείς, ή οι υπάρχουσες κατηγορίες τουριστών δεν εκδηλώνουν ενδιαφέρον για τον οίνο

Αύξηση του αριθμού των αφοσιωμένων οινοτουριστών, παρατηρούνται σε ένα βαθμό φαινόμενα μαζικού τουρισμού στα οινοποιεία- ορόσημα

Κυριαρχούν διάφοροι τύποι επισκεπτών, ένταση ανάμεσα σε συγκεκριμένες ομάδες επισκεπτών και τον μαζικό τουρισμό

Απώλεια των αφοσιωμένων οινοτουριστών, χαμηλότερο εισόδημα ανά επισκέπτη

Σημασία του οινικού τουρισμού για τα οινοποιεία

Ο τουρισμός αποτελεί για τους περισσότερους μια αυστηρώς δευτερεύουσα απασχόληση, οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν παρουσιάζουν καμία ανάμιξη

Υπάρχει ένα μίγμα "προσανατολισμένων στον τουρισμό" και "προσανατολισμένων στις εξαγωγές" οινοποιείων

Σχεδόν όλες οι επιχειρήσεις παρουσιάζουν εμπλοκή με τον οινικό τουρισμό, ορισμένες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις απευθείας πωλήσεις στο χώρο του οινοποιείου.

Μείωση των απευθείας και λοιπών λιανικών πωλήσεων, υψηλότερη εξάρτηση από άλλα κανάλια διανομής

Σημασία του οινικού τουρισμού για την περιοχή

Αντιληπτή ως ελάχιστη, μόνο κάποιοι οραματιστές διαβλέπουν την προοπτική

Αναγνώριση της προοπτικής που βασίζεται σε ορατές τάσεις, γενική επιθυμία για ανάπτυξη του οινικού τουρισμού

Αναγνωρίζεται η προκαλούμενη απασχόληση και οι οικονομικές επιδράσεις του οινικού τουρισμού, ο οποίος ενδέχεται να αποτελεί την κύρια δραστηριότητα

Η μειούμενη συμβολή του οινικού στην οικονομία ενδέχεται να αντιμετωπιστεί ως κρίση σε τοπικό επίπεδο

Στρατηγικές Ενθάρρυνση και στήριξη της επιχειρηματικότητας- προσέλκυση επενδύσεων- "Διαμόρφωση" ενός οράματος

Branding οινοτουριστικού προορισμού, εστίαση στους υψηλής απόδοσης οινοτουρίστες, ενσωμάτωση της οινικής σε άλλα πεδία πολιτικών

Εστίαση στην αειφορία, πιθανότητα οριοθέτησης με στόχο τον περιορισμό του μαζικού τουρισμού

Απαιτείται αντικατάσταση, δημιουργία νέων προτάσεων πώλησης (έμφαση στη μοναδικότητα), έμφαση στην ποιότητα των οίνων

Ζητήματα πολιτικής

Η αδιαφορία μπορεί να εμποδίσει ή να "καταστρέψει" την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού

Η πολιτική είναι απαραίτητη, καθώς η επίλυση αντικρουόμενων συμφερόντων θα αποτελεί πρόκληση

Το αυξανόμενο κόστος του τουρισμού θα επιφέρει προοδευτικά αλλαγές πολιτικής

Είναι δυνατό να «διορθωθούν» οι αιτίες; Με ποιο κόστος;

Πηγή: Tomljenović, 2006 και Tomljenović & Getz, 2009

23

Στον Πίνακα 3.2 παρουσιάζονται οι κορυφαίοι οινοτουριστικοί προορισμοί σε παγκόσμιο επίπεδο,

σύμφωνα με τη μεγαλύτερη παγκόσμια ταξιδιωτική κοινότητα, το Tripadvisor.

Πίνακας 3.2 Κορυφαίοι οινοτουριστικοί προορισμοί στον κόσμο Α/Α Περιοχή

1 Bordeaux, Γαλλία

2 Napa Valley, California, Η.Π.Α.

3 Tuscany, Ιταλία

4 Champagne-Ardenne, Γαλλία

5 Barossa Valley, Αυστραλία

6 La Rioja, Ισπανία

7 Sonoma Valley, California, Η.Π.Α.

8 Valle Central, Χιλή

9 Stellenbosch, Νότια Αφρική

10 Marlborough, Νέα Ζηλανδία

Πηγή: Chen, 2010

Από τα στοιχεία του παραπάνω Πίνακα προκύπτει ότι οι περισσότεροι από τους μισούς

οινοτουριστικούς προορισμούς βρίσκονται σε περιοχές του Νέου Κόσμου, στις οποίες και δόθηκε

μεγαλύτερη έμφαση στη δημιουργία ενός εθνικού στρατηγικού πλαισίου αναφοράς (βλ.

Winemakers’ Federation of Australia, 2013). Μάλιστα, έχουν καταγραφεί και περιπτώσεις, όπως

αυτή της Κοιλάδας Napa στην Καλιφόρνια, στις οποίες η οινοτουριστική ανάπτυξη εισήλθε στο

στάδιο της παρακμής (Dodd & Beverland, 2001), εξαιτίας της υπέρβασης των ορίων της φέρουσας

ικανότητας της περιοχής. Ωστόσο, υπήρξε έγκαιρη αντιμετώπιση και καταρτίστηκε ένα νέο σχέδιο

διαχείρισης (management plan), το οποίο έδωσε έμφαση στη βελτίωση της ποιότητας του

προσφερόμενου οινοτουριστικού προϊόντος, με αποτέλεσμα την είσοδο του προορισμού στο στάδιο

της τουριστικής ανάκαμψης (Rejuvenation).

Με κριτήριο το στάδιο οινοτουριστικής ανάπτυξης, οι Deery κ.ά. (2012) προβαίνουν σε μια

κατηγοριοποίηση αμπελοοινικών περιοχών της Αυστραλίας6, διακρίνοντας τέσσερις τύπους

οινοτουριστικών προορισμών (Πίνακας 3.3). Οι επιμέρους δείκτες που χρησιμοποιούν οι ερευνητές

για την κατάταξη των οινοτουριστικών προορισμών στις παραπάνω κατηγορίες είναι οι εξής:

Αριθμός οινοποιείων ή αμπελώνων στην περιοχή

Αριθμός επισκέψιμων οινοποιείων ή αμπελώνων

Αριθμός καταλυμάτων

Αριθμός οινοποιείων ή αμπελώνων που διαθέτουν υποδομές φιλοξενίας επισκεπτών

(κατάλυμα)

Αριθμός εστιατορίων

Αριθμός οινοποιείων ή αμπελώνων που διαθέτουν υποδομές εστίασης

Αριθμός εστιατορίων που διαθέτουν υποδομές για διεξαγωγή εκδηλώσεων

Αριθμός τουριστικών πρακτορείων και οργανώσεων που εδρεύουν/λειτουργούν στην

περιοχή

6 Η προσέγγισή αυτή βασίζεται σε προηγούμενα θεωρητικά υποδείγματα Κύκλου Ζωής (τυπολογία των Dodd & Beverland, 2001), καθώς και σε δείκτες που προτάθηκαν από την Ένωση Οινοπαραγωγών της Αυστραλίας (Winemakers Federation of Australia, WFA).

24

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Getz & Brown (2006α) προτείνουν μια σειρά από μέτρα και δείκτες με

σκοπό την εφαρμογή μιας ενιαίας μεθοδολογίας που θα επιτρέπει συγκρίσεις μεταξύ διαφορετικών

περιοχών (benchmarking) (Πίνακας 3.4). Η παραπάνω προσέγγιση ακολουθήθηκε από αρκετούς

ερευνητές, οι οποίοι υιοθέτησαν παρόμοιους δείκτες για να αξιολογήσουν την οινοτουριστική

ανάπτυξη σε διάφορες περιοχές ανά τον κόσμο (Αλεμπάκη, 2012, Jurincić & Bojneć, 2009, Lopez-

Guzman κ.ά., 2009, 2011, Tomljenović κ.ά., 2006, Tomljenović & Getz, 2009).

Πίνακας 3.3 Τύποι οινοτουριστικών προορισμών Τύπος

προορισμού/

Στάδιο Κύκλου

Ζωής

Χαρακτηριστικά Παραδείγματα προορισμών

Αναπτυσσόμενοι

(Emerging)

Περιοχές που διαθέτουν ένα νεοσύστατο οινοτουριστικό

προϊόν (οινοποιεία, εστιατόρια). Οι συνέργειες μεταξύ

των τοπικών φορέων είναι περιορισμένες.

Adelaide Hills (Νότια

Αυστραλία), King Valley

(Victoria)

Αναπτυγμένοι

(Growing)

Περιοχές που έχουν ήδη διαμορφωμένο (established)

οινοτουριστικό προϊόν, αυξανόμενη φήμη σε σχέση με

τον οίνο και τη γαστρονομία και στις οποίες έχουν

αναπτυχθεί έως ένα βαθμό συνέργειες.

McLaren Vale, Mornington

Peninsula

Ώριμοι (Mature) Αμπελοοινικές περιοχές εξαιρετικά δημοφιλείς, με

ισχυρές συμμαχίες και δίκτυα, στις οποίες ο οινικός

τουρισμός λαμβάνει σημαντική στήριξη από τους

εμπλεκόμενους φορείς (τουριστικού ή αμπελοοινικού

κλάδου).

Coonawarra (Limestone

Coast), Yarra Valley

Υπό αναζωογόνηση

(Rejuvenating)

Περιοχές στις οποίες ο οινικός τουρισμός έχει ήδη

σημειώσει σημαντική ανάπτυξη, ωστόσο, υπάρχει

ανάγκη να λανσάρουν εκ νέου-επαναπροσδιορίσουν

(“rebadging”) το παραγόμενο προϊόν και τη φήμη τους.

Barossa Valley, Rutherglen

Πηγή: Deery κ.ά. (2012)

Όπως αναφέρθηκε και στην ενότητα 4.3 του προηγούμενου Πακέτου Εργασίας, υπάρχουν

σημαντικές διαφορές μεταξύ Παλαιού και Νέου Κόσμου αναφορικά με την οινοτουριστική ανάπτυξη.

Σε γενικές γραμμές διαπιστώνεται ότι, παρά τη μακρά παράδοση που έχει η οινοπαραγωγή στην

Ευρώπη, ο οινικός τουρισμός αποτελεί αρκετά πρόσφατο φαινόμενο του οποίου η δυναμική δεν έχει

ακόμα αναγνωριστεί. Επιπλέον, σε αρκετές περιπτώσεις καταγράφεται σαφής έλλειψη

επιστημονικής έρευνας και σχεδιασμού, ενώ και ο βαθμός η εμπλοκής φορέων του οινικού κλάδου

είναι μικρότερος σε σχέση με την αντίστοιχη κατάσταση στο Νέο Κόσμο (Charters, 2009, Charters &

Menival, 2011).

25

Πίνακας 3.4 Προτεινόμενοι δείκτες και μέτρα για την προτυποποίηση της ανάπτυξης του οινικού τουρισμού

Περιεχόμενο Περιβάλλον (κλίμα, τοπίο, βαθμός αγροτικοποίησης)

Προσφορά Ιστορική εξέλιξη της οινικής και της τουριστικής βιομηχανίας

Παρατηρούμενες τάσεις σε ό,τι αφορά τον όγκο των τουριστών και τις αγορές

Πολιτικά και νομικά θέματα και κανονισμοί

Γενικές υποδομές και προσβασιμότητα

Οργανισμοί μάρκετινγκ προορισμού

Branding

Κοινές προσπάθειες μάρκετινγκ και δημιουργία οινοτουριστικών πακέτων

Τοπικός πληθυσμός

Αμπελουργία

Οίνοι

Οινοποιεία

Δομή της οινοποιίας

Εκδηλώσεις με επίκεντρο τον οίνο

Υπηρεσίες φιλοξενίας

Ποιότητα υπηρεσιών

Ταξιδιωτικές υποδομές

Συμπληρωματικά θέλγητρα και δραστηριότητες, διαθέσιμα καταστήματα για αγορές

Πληροφόρηση

Ζήτηση Επισκεψιμότητα οινοποιείων

Προφίλ και τμηματοποίηση των οινοτουριστών

Δαπάνες κατά την επίσκεψη

Αντιληπτή ελκυστικότητα προορισμού και ικανοποίηση επισκεπτών

Συμμετοχή σε άλλες δραστηριότητες και επίσκεψη σε άλλα τουριστικά θέλγητρα

Συγκριτική εικόνα του προορισμού

Επίπεδα επίγνωσης του προορισμού συγκεκριμένων ομάδων-στόχων

Πηγή: Getz & Brown (2006α)

Τονίζοντας τη σημασία του ρόλου δημόσιων φορέων και εμπειρογνωμόνων, οι Bojnec κ.ά. (2007),

κάνουν αναφορά στις επιμέρους ενέργειες που θα πρέπει να αναλαμβάνονται σε κάθε ένα από τα

στάδια του κύκλου ζωής ενός οινοτουριστικού προορισμού (Σχήμα 3.1).

26

Σχήμα 3.1 Ο κύκλος ζωής του οινικού τουρισμού και ο ρόλος της δημόσιας διοίκησης και των εμπειρογνωμόνων. Πηγή: Bojnec κ.ά. (2007)

Από την εξέταση των θεωρητικών υποδειγμάτων που αναλύθηκαν παραπάνω, καθίσταται σαφές ότι

η Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, αλλά και η Περιφέρεια της Ηπείρου στο σύνολό της, βρίσκονται

ακόμα στο πρώτο στάδιο της οινοτουριστικής ανάπτυξης (Emerging). Ο εξαιρετικά περιορισμένος

αριθμός των επισκέψιμων οινοποιείων, το χαμηλό επίπεδο οινοτουριστικών υποδομών και ο μικρός

βαθμός ανάπτυξης συνεργειών, όπως θα αναλυθεί στις επόμενες ενότητες, τεκμηριώνουν αυτή τη

διαπίστωση.

3.2.2 Επισκόπηση της οινοτουριστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα

Ο σύγχρονος κλάδος της ελληνικής οινοποιίας διαρθρώνεται από ένα μεγάλο αριθμό παραγωγικών

κυρίως επιχειρήσεων (ICAP, 2010), οι οποίες χαρακτηρίζονται από ανομοιομορφία, τόσο ως προς το

μέγεθος, όσο και ως προς τα παραγόμενα προϊόντα (Vlachvei & Notta, 2009). Παρά το γεγονός ότι ο

τομέας κυριαρχείται από μικρού μεγέθους επιχειρήσεις, σημαντικό μέρος της παραγωγής

καλύπτεται από έναν περιορισμένο αριθμό μεγάλων εταιρειών με μακρόχρονη παρουσία στον

κλάδο (ICAP, 2010).

Η μεγαλύτερη συγκέντρωση οινοποιείων εντοπίζεται στην Πελοπόννησο (26,7% του συνόλου), με τη

Μακεδονία (21,0%) και τη Στερεά Ελλάδα (20,4%) να ακολουθούν στην κατάταξη. Οι Περιφέρειες

Κύκλος ζωής του οινικού τουρισμού

Εγγραφή σε αμπελουργικά μητρώα

Παροχή συμβουλών σε θέματα σχετικά με την αμπελοκαλλιέργεια

Ο ρόλος της δημόσιας διοίκησης και των

εμπειρογνωμόνων

Συμμετοχή στους Δρόμους του Κρασιού

Ανάπτυξη των Δρόμων του Κρασιού Εμφιάλωση και συμμετοχή σε τοπικούς και εθνικούς διαγωνισμούς ποιότητας

Συμβουλές από ειδικούς σε ζητήματα αμπελουργίας και οινικού μάρκετινγκ

Επίσημη εγγραφή του οινοποιείου ως τουριστικής επιχείρησης

Παροχή συμβουλών σχετικά με την επιχειρηματικότητα του οινικού

τουρισμού και του οινικού μάρκετινγκ Βραβεύσεις σε εθνικούς διαγωνισμούς ποιότητας και δημιουργία υποδομών

φιλοξενίας

Τοπικές συμφωνίες, οργανισμοί αξιολόγησης, κοινή προώθηση, επιχειρηματικότητα και παροχή

συμβουλών για την τοπική ανάπτυξη

Εγγραφή επιχείρησης με κύρια δραστηριότητα τον οινικό τουρισμό και/ή

τις πωλήσεις οίνου

Διοικητικές άδειες, παροχή οικονομικής στήριξης, πολιτική ευνοϊκής φορολόγησης

27

της Ηπείρου (1,5%) και της Θράκης (1,9%) συγκεντρώνουν το μικρότερο αριθμό επιχειρήσεων. Στους

Νομούς Άρτας, Ευρυτανίας και Πρέβεζας, απουσιάζουν εντελώς οινοποιητικές εγκαταστάσεις.

Η ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην Ελλάδα έλαβε χώρα κατά βάση αυτόνομα, σε τοπική

κλίμακα, υποβοηθούμενη σημαντικά από συνέργειες μεταξύ οινοποιών και λοιπών εμπλεκόμενων.

Στον Πίνακα 3.5 παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μιας ερευνητικής προσπάθειας η οποία είχε ως

στόχο να αξιολογήσει το επίπεδο της οινοτουριστικής ανάπτυξης συγκεκριμένων αμπελοοινικών

περιοχών εντός της χώρας (Κοκκώσης & Βαλασσά, 2012).

Ως καλύτερα σχεδιασμένο θεωρείται από τους ερευνητές το οινοτουριστικό προϊόν της Κρήτης, το

οποίο διαρθρώνεται κυρίως γύρω από τη διασύνδεση του οίνου με τη γαστρονομία και τα τοπικά

προϊόντα διατροφής και ενσωματώνει μια πληθώρα δραστηριοτήτων. Μάλιστα, ως καθοριστική για

την τουριστική αξιοποίηση των αμπελοοινικών περιοχών του νησιού αξιολογείται η συμβολή των

οινοτουριστικών δικτύων και της εταιρείας ‘Κρητικό Σύμφωνο Ποιότητας’.

Η Νεμέα προσφέρει ένα οργανωμένο και αυτόνομο πακέτο, ενώ τα οινοποιεία της περιοχής

μπορούν να διακριθούν σε τρεις κατηγορίες: α. μικρές επιχειρήσεις με κύριο προσανατολισμό στην

τοπική / περιφερειακή αγορά και -σε μικρότερο βαθμό- στην εγχώρια αγορά, β. μεγαλύτερου

μεγέθους επιχειρήσεις, οι οποίες τυγχάνουν αναγνώρισης στην εθνική ή στη διεθνή αγορά και γ.

επιχειρήσεις που διαθέτουν οινοποιεία, όχι μόνο στη Νεμέα, αλλά και σε άλλες περιοχές. Σε ό,τι

αφορά το προσφερόμενο οινοτουριστικό προϊόν, οι συγγραφείς το αξιολογούν ως άρτιο από

πλευράς οργάνωσης. Επιπλέον, στην οινοτουριστική ανάπτυξη της περιοχής, εκτός από τους

ιδιωτικούς φορείς, συμβάλλουν καθοριστικά και πρωτοβουλίες του δημόσιου τομέα (οινικές

διαδρομές, ‘Καλάθι προϊόντων Περιφέρειας Πελοποννήσου’, Γεωργική Επαγγελματική Σχολή

ειδικότητας «Αμπελουργίας –Οινοτεχνίας» κτλ).

Ο οινικός τουρισμός στη Νάουσα οφείλει κατά κύριο λόγο την ανάπτυξή του σε συλλογικές δράσεις

και ειδικότερα στους «Δρόμους του Κρασιού της Βορείου Ελλάδος». Η διαδρομή της Νάουσας

προτείνει, εκτός από την περιήγηση στα οινοποιεία της περιοχής, τη συμμετοχή σε μια πληθώρα

τουριστικών δραστηριοτήτων (εστίαση, διαμονή σε καταλύματα υψηλής ποιότητας, εκδηλώσεις

πολιτισμού και αθλητισμού, κατανάλωση τοπικών προϊόντων διατροφής).

Πίνακας 3.5 Επίπεδο οινοτουριστικής ανάπτυξης τεσσάρων αμπελοοινικών περιοχών της χώρας

Περιοχή Χαρακτηριστικά ανάπτυξης οινικού τουρισμού

Κρήτη «Οργανωμένο οινοτουριστικό προϊόν που συνδέεται με δραστηριότητες αγροτουρισμού και οικοτουρισμού»

Ενσωμάτωση τοπικών προϊόντων διατροφής (‘taste of place –dining in Crete’) Καθιέρωση σημάτων ποιότητας Καθοριστική η συμβολή των δυο οινοτουριστικών δικτύων του νησιού και της

εταιρείας ‘Κρητικό Σύμφωνο Ποιότητας’ Νεμέα «Οργανωμένο αυτόνομο πακέτο»

Ένωση Οινοπαραγωγών & Αμπελουργών Νεμέας Σχολή Αμπελουργίας, Οινοτεχνίας και Οινοτουρισμού

Νάουσα Πολύ οργανωμένος Καθοριστική η συμβολή της δικτύωσης: Εταιρεία ‘Οίνοι Βορείου Ελλάδος’ Έμφαση στην προβολή φυσικών και πολιτισμικών πόρων, καθώς και αθλητικών

δραστηριοτήτων Σαντορίνη Οργανωμένο οινοτουριστικό προϊόν που ενσωματώνει και δραστηριότητες

πολυτελείας Λιγότερο έντονη η ανάγκη δικτύωσης

Πηγή: Κοκκώσης & Βαλασσά (2012)

28

Η Σαντορίνη συνιστά έναν καθιερωμένο μαζικό τουριστικό προορισμό, ωστόσο, στο νησί έχουν

αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια και διάφορες μορφές Τουρισμού Ειδικού Ενδιαφέροντος. Μεταξύ

αυτών, ο οινικός τουρισμός οφείλεται περισσότερο σε ιδιωτικές πρωτοβουλίες και λιγότερο σε

δράσεις δικτύωσης, γεγονός, που σύμφωνα με τους ερευνητές σχετίζεται με το νησιωτικό χαρακτήρα

και το μικρό μέγεθος του συγκεκριμένου προορισμού. Το προσφερόμενο οινοτουριστικό προϊόν

περιλαμβάνει επίσκεψη σε οργανωμένα οινοποιεία με αξιόλογη αρχιτεκτονική, σε παραδοσιακές

κάβες, σε αμπελώνες που προσφέρουν εξαιρετική θέα στο Αιγαίο Πέλαγος και σε εστιατόρια που

αξιοποιούν την τοπική γαστρονομία. Επίσης, ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του

οινοτουριστικού προϊόντος της περιοχής είναι η σύνδεσή του με δραστηριότητες τουρισμού

πολυτελείας.

Με βάση τα στοιχεία αυτά, θα μπορούσε να διατυπωθεί ο ισχυρισμός ότι ο οινικός τουρισμός στις

τέσσερις αυτές περιοχές (Κρήτη, Νεμέα, Νάουσα, Σαντορίνη) βρίσκεται στο στάδιο της ωριμότητας

(βλ. Πίνακα 3.1). Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις

μεταξύ των τεσσάρων προορισμών. Για παράδειγμα, ζητήματα αειφορικής διαχείρισης και

υπέρβασης των ορίων της φέρουσας ικανότητας εμπίπτουν περισσότερο στις περιπτώσεις της

Σαντορίνης και της Κρήτης, ενώ, και ο βαθμός εμπλοκής των οινοποιών με τον τουρισμό ποικίλλει.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στο Στρατηγικό σχέδιο για το branding και marketing του Επώνυμου

Ελληνικού Κρασιού στην Ελλάδα και το εξωτερικό (ΚΕΟΣΟΕ, 2013) πραγματοποιείται ειδική αναφορά

στις ευκαιρίες που προσφέρει ο οινικός τουρισμός7, ενώ ως παραδείγματα ολοκληρωμένων

οινοτουριστικών εμπειριών καταγράφονται οι περιπτώσεις του Μετσόβου και του Αγίου Όρους.

3.3 Χαρακτηριστικά και τάσεις της οινοτουριστικής αγοράς στην Ελλάδα και

διεθνώς

Από το 1995 κι έπειτα, διάφοροι ερευνητές επιχειρούν να σκιαγραφήσουν το γενικό προφίλ του

οινοτουρίστα, βασιζόμενοι κυρίως σε κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά του (Alebaki & Iakovidou,

2011). Μια πρώτη επισκόπηση της βιβλιογραφίας σε Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και Η.Π.Α. (Mitchell

κ.ά., 2000: 121) καταδεικνύει ότι ο επισκέπτης των οινοποιείων είναι μεταξύ 30 και 50 ετών, μέσου ή

υψηλού εισοδήματος και, είτε προέρχεται από την ίδια την αμπελοοινική περιοχή, ή κατοικεί μόνιμα

σε περιοχή που απέχει μικρή απόσταση από τον τόπο εγκατάστασης του οινοποιείου.

Από την πλευρά τους, οι Treloar κ.ά. (2004), εντοπίζοντας αρκετές ομοιότητες σε προγενέστερες

έρευνες στις παραπάνω χώρες, επισημαίνουν ότι οι οινοτουρίστες είναι κυρίως τοπικοί επισκέπτες ή

ημεδαποί ταξιδιώτες, γυναίκες, πανεπιστημιακής ή και ανώτερης εκπαίδευσης και με ελαφρώς

υψηλότερο από το μέσο όρο εισόδημα. Σύμφωνα με άλλες έρευνες, τα οινοποιεία τείνουν να

προσελκύουν κυρίως ζευγάρια χωρίς παιδιά (ή που τα παιδιά τους δε ζουν πια στο σπίτι)8 ή

οικογένειες (Getz & Brown, 2006β, Shor & Μansfeld, 2009, Sparks, 2007, Williams & Kelly, 2001),

μικρές ομάδες φίλων ή συγγενών, οργανωμένα μικρά ή μεγάλα γκρουπ για οινική περιήγηση ή

γενικού σκοπού ταξίδια στην αμπελοοινική περιοχή (Alonso, 2005).

Από την πρόσφατη σχετική ανασκόπηση της Αλεμπάκη (2012), η οποία αφορούσε τόσο την Ευρώπη

όσο και το Νέο Κόσμο, προκύπτει ότι όντως υπάρχουν διαφοροποιήσεις στα χαρακτηριστικά των

οινοτουριστών από περιοχή σε περιοχή- κυρίως σε ότι αφορά την ηλικία, το επάγγελμα και την

οικογενειακή κατάσταση. Επίσης, τα ευρήματα της ίδιας καταδεικνύουν ότι, ενώ στις Χώρες του

7 Σημειώνεται ότι συγκεκριμένες περιοχές της χώρας (Ζαγοροχώρια, Πήλιο, δυτική πλευρά των Τρικάλων), αν

και γνωρίζουν αγροτουριστική ανάπτυξη, δεν διαθέτουν οινοποιεία. 8 Περίπτωση «Άδειας φωλιάς» (Σιώμκος, 2002:488).

29

Νέου Κόσμου οι γυναίκες είναι κυρίως αυτές που επιλέγουν να συμμετέχουν σε οινοτουριστικές

δραστηριότητες, στην Ευρώπη ο οινικός τουρισμός φαίνεται να προσελκύει κυρίως άντρες.

Εντούτοις, υπάρχουν και κάποια χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν ομοιογένεια. Ειδικότερα,

διαπιστώθηκε ότι εκείνο που χαρακτηρίζει κατά κύριο λόγο τους συμμετέχοντες σε οινοτουριστικές

δραστηριότητες είναι το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και εισοδήματος. Επιπλέον, τα αποτελέσματα

της παραπάνω ανασκόπησης επιβεβαιώνουν τα ευρήματα των Mitchell κ.ά. (2000: 121) τα οποία

καταδεικνύουν ότι οινοτουρίστες προέρχονται από περιοχή που απέχει μικρή απόσταση από τον

τόπο εγκατάστασης του οινοποιείου ή από τον τόπο διεξαγωγής μιας εκδήλωσης με επίκεντρο τον

οίνο.

Σε ό,τι αφορά τα ψυχογραφικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων σε οινοτουριστικές

δραστηριότητες, έχουν διαπιστωθεί τα εξής:

Προκειμένου οι εμπλεκόμενοι στην πλευρά της προσφοράς να κατανοήσουν τις ανάγκες και τις

προσδοκίες των οινοτουριστών, είναι απαραίτητη επίσης η εξέταση των παραγόντων που υποκινούν

τα άτομα να επισκεφτούν τις αμπελοοινικές περιοχές. Η ιδιαιτερότητα που εμφανίζουν τα κίνητρα

των οινοτουριστών απορρέει από το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες σε αυτού του είδους τις

δραστηριότητες φέρουν ταυτόχρονα την ιδιότητα του τουρίστα-ταξιδιώτη, αλλά και αυτή του

καταναλωτή οίνου. Ως εκ τούτου, οι ανάγκες τους προκύπτουν από τη συνδυασμένη επίδραση

αυτών των δύο ιδιοτήτων (Alant & Bruwer, 2004).

Αρκετές ερευνητικές προσπάθειες, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Χώρες του Νέου Κόσμου,

επικεντρώνονται στον εντοπισμό των κυριότερων παραγόντων που υποκινούν τη συμμετοχή σε

οινοτουριστικές δραστηριότητες. Η πιο πρόσφατη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας (Αλεμπάκη, 2012),

Οι οινοτουρίστες…

είναι κυρίως τακτικοί καταναλωτές οίνου (Getz & Brown, 2006β, Gross & Brown, 2008,

Marzo-Navvaro & Pedraja-Iglesias, 2009).

διαθέτουν αυξημένες γνώσεις σε σχέση με το προϊόν (Carlsen, 2004, Mitchell & Hall,

2003, Shor & Mansfeld, 2009).

έχουν κάποια σχετική με τον οίνο εμπειρία (Treloar κ.ά., 2004) ή εμπλέκονται σε

κάποιας μορφής οινική εκπαίδευση. Ο βαθμός εμπλοκής μπορεί να ποικίλλει και να

κυμαίνεται, από τη συμμετοχή σε απλές συζητήσεις με φίλους και συνεργάτες, έως τη

συνδρομή σε εξειδικευμένα περιοδικά (O’ Mahony κ.ά., 2006: 34).

επιζητούν εύκολη πρόσβαση στα οινοποιεία και αποφεύγουν να βιώσουν εμπειρίες

μαζικού τουρισμού, απουσιάζοντας πιθανότατα από οργανωμένες εκδρομές με

τουριστικά λεωφορεία (Getz & Brown, 2006β).

ταξιδεύουν σε ομάδες δύο ή περισσοτέρων ατόμων, ενώ ο χρόνος λήψης απόφασης για

την πραγματοποίηση του ταξιδιού ποικίλλει (Bruwer, 2002β).

επισκέπτονται τα οινοποιεία αρκετές φορές στη διάρκεια του έτους (Mitchel κ.ά., 2000:

123, Shor & Mansfeld, 2009), ενώ η «από στόμα σε στόμα» επικοινωνία αποτελεί τη

σημαντικότερη πηγή πληροφόρησής τους (Bruwer & Reilly, 2006, Mitchell & Hall, 2004).

Αρκετοί ερευνητές αναφέρουν επίσης ότι ο οινικός τουρισμός αφορά μικρής διάρκειας

εκδρομές (Alant & Bruwer, 2004, Αλεμπάκη & Ιακωβίδου, 2010, Wade κ.ά., 2010).

30

καταδεικνύει ότι ο κυριότερος παράγοντας έλξης των οινοτουριστών είναι η επιθυμία για

γευσιγνωσία. Σε αρκετές περιπτώσεις, επίσης, είναι εμφανής η επιμορφωτική εμπειρία που επιζητά

να βιώσει κάποιος μέσω του οινικού τουρισμού.

Τα δευτερογενή δεδομένα σχετικά με το γενικό προφίλ και τα χαρακτηριστικά των οινοτουριστών σε

πανελλαδικό επίπεδο είναι εξαιρετικά περιορισμένα. Η πλέον ολοκληρωμένη ερευνητική

προσπάθεια εντάσσεται στο πλαίσιο διδακτορικής διατριβής που εκπονήθηκε στο Πανεπιστήμιο

Αιγαίου (Νέλλα, 2012). Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής, στην οποία συμμετείχαν 517

επισκέπτες επιλεγμένων οινοποιείων της χώρας, καταδεικνύουν ότι ο οινικός τουρισμός στην Ελλάδα

είναι κυρίως εγχώριος9. Η πλειονότητα των οινοτουριστών διαθέτει ανώτερη μόρφωση, ωστόσο,

διαπιστώθηκε ανομοιογένεια αναφορικά με την εισοδηματική τάξη και τις πραγματοποιούμενες

δαπάνες για αγορά οίνων.

Σχεδόν οι μισοί από τους συμμετέχοντες δήλωσαν ότι επισκέπτονταν το οινοποιείο στο πλαίσιο

ομαδικής εκδρομής (group), γεγονός που δείχνει τη συμβολή οργανωμένων μαζικών

δραστηριοτήτων στην οινοτουριστική ανάπτυξη. Τέλος, από την ίδια έρευνα διαπιστώθηκε πως τα

σημαντικότερα κίνητρα επίσκεψης στο οινοποιείο είναι η πληροφόρηση σχετικά με τα αμπελοοινικά

προϊόντα και η δοκιμή/ γευσιγνωσία οίνων.

3.4 Αξιολόγηση της οινοτουριστικής ανάπτυξης στη Βόρεια Ελλάδα: Διερεύνηση

της Προσφοράς

Όπως προκύπτει και από την Ενότητα 6.4.4 του Πακέτου Εργασίας 2.1, το σύνολο των επισκέψιμων

οινοποιείων της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων έχει ενταχθεί στην Ένωση των Οινοπαραγωγών

του Αμπελώνα της Βορείου Ελλάδος. Για το λόγο αυτό, θεωρείται σκόπιμη μια περαιτέρω ανάλυση

της υφιστάμενης κατάστασης της οινοτουριστικής ανάπτυξης σε επίπεδο Βόρειας Ελλάδας10

. Η

ανάλυση αυτή θα βασιστεί κατά κύριο λόγο στα αποτελέσματα της διδακτορικής έρευνας που

εκπονήθηκε στη Γεωπονική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Αλεμπάκη,

2012).

Η προηγηθείσα ανάλυση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο αυτής της διατριβής οδήγησε στο

συμπέρασμα ότι ο κλάδος της οινοποιίας στη Βόρεια Ελλάδα συγκροτείται κυρίως από ατομικές

επιχειρήσεις μικρού μεγέθους, οι οποίες απασχολούν περιορισμένο αριθμό ατόμων. Τα

χαρακτηριστικά αυτά συγκλίνουν με τα αντίστοιχα της ελληνικής οινοποιίας, όπως παρουσιάστηκαν

και στην ενότητα 3.2.2.

Από την έρευνα αυτή προκύπτει επίσης ότι η μεγάλη πλειονότητα των οινοποιείων της Βόρειας

Ελλάδας εντοπίζεται στη Μακεδονία. Πολύ μικρότερος αριθμός αυτών δραστηριοποιείται στην

Περιφέρεια Ηπείρου (4)11

. Η Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης είναι αυτή που εμφανίζει την

υψηλότερη συγκέντρωση επιχειρήσεων, ακολουθούμενη από τις Περιφερειακές Ενότητες Ημαθίας

και Καβάλας. Ο μικρότερος αριθμός οινοποιείων εντοπίζεται στις Περιφερειακές Ενότητες

Καστοριάς (2) και Ξάνθης (1).

9 Οι αλλοδαποί επισκέπτες (1/3 του δείγματος) προέρχονταν κυρίως από τις Η.Π.Α., την Ιταλία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, τη Γερμανία, τον Καναδά και την Αυστραλία. 10 Η γεωγραφική ζώνη του αμπελώνα της Βόρειας Ελλάδας εκτείνεται από το Ιόνιο πέλαγος στα δυτικά μέχρι τον ποταμό Έβρο στα ανατολικά, με φυσικό σύνορο προς το Νότο την οροσειρά του Ολύμπου (βόρειο γεωγραφικό πλάτος περίπου 40°) (Επώνυμο Ελληνικό Κρασί, 2012). 11 Σημειώνεται ότι ο αριθμός των οινοποιείων της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων εμφανίζεται μικρότερος, εξαιτίας του γεγονότος ότι τη χρονική περίοδο διεξαγωγής της εμπειρικής έρευνας η οινοποιία Παπαθανασίου δεν συμπεριλαμβανόταν στις πηγές άντλησης των στοιχείων.

31

Οι Βορειοελλαδίτες οινοποιοί είναι στην πλειονότητά τους άντρες, έγγαμοι, νεαρής ηλικίας (κάτω

των 50 ετών) και υψηλού μορφωτικού επιπέδου, για τους οποίους η οινοπαραγωγή αποτελεί την

κύρια επαγγελματική απασχόληση. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ενώ οι περισσότεροι από τους

επιχειρηματίες της Βόρειας Ελλάδας δηλώνουν καταρτισμένοι ως προς διάφορα αγροτικά ζητήματα,

μικρό ποσοστό αυτών έχει λάβει κάποια εκπαίδευση σχετικά με τη διοίκηση επιχειρήσεων ή τον

τουρισμό, στοιχείο που προκαλεί προβληματισμό.

Η ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στη Βόρεια Ελλάδα αποτελεί αρκετά πρόσφατο φαινόμενο και

κατά κύριο λόγο οφείλεται σε συλλογικές δράσεις, στη βάση της εκ των κάτω προς τα άνω

προσέγγισης (bottom up approach). Πράγματι, με βάση τα αποτελέσματα της διδακτορικής

διατριβής, τα περισσότερα από τα οινοποιεία στην περιοχή ανέπτυξαν υποδομές για την υποδοχή

επισκεπτών την περίοδο 2006-2010. Υπάρχει επίσης ένα σημαντικό ποσοστό επιχειρήσεων που

ενεπλάκη με τον τουρισμό κατά τη χρονική περίοδο 2001-2005, η οποία συμπίπτει με τη διεύρυνση

του δικτύου της Ένωσης Οινοπαραγωγών του Αμπελώνα της Μακεδονίας (ΕΝ.Ο.Α.Μ.) στις περιοχές

της Θεσσαλίας, της Ηπείρου και της Θράκης (και τη μετονομασία του σε ΕΝ.Ο.Α.Β.Ε.).

Σε γενικές γραμμές, ο οινικός τουρισμός στη Βόρεια Ελλάδα φαίνεται να βρίσκεται στο στάδιο της

ανάπτυξης (Tomljenović, 2006, Tomljenović & Getz, 2009, βλ. Πίνακες 3.1, 3.3). Ο σημαντικός

αριθμός οινοποιείων, τουριστικών υποδομών και υπηρεσιών, εκδηλώσεων12

καθώς και συνεργειών

στις περισσότερες από τις επιμέρους αμπελοοινικές περιοχές τεκμηριώνει την παραπάνω

διαπίστωση, παρά το γεγονός ότι ο βαθμός εμπλοκής των οινοποιών με τον τουρισμό είναι συνολικά

χαμηλός13

, εάν συγκριθεί με τον αντίστοιχο άλλων χωρών14

. Ωστόσο, αφενός, η δήλωση

περισσότερων εκ των μισών υπεύθυνων των μη επισκέψιμων οινοποιείων ότι η ενασχόληση με

τουριστικές δραστηριότητες περιλαμβάνεται μεταξύ των άμεσων προτεραιοτήτων της επιχείρησης

και, αφετέρου, η πρόθεση της πλειονότητας των επιχειρηματιών που εμπλέκονται ήδη με τον

τουρισμό να επεκτείνουν τις υπάρχουσες δραστηριότητες, αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας.

Ο χάρτης παρουσιάζει μια συνολική εικόνα της γεωγραφικής κατανομής των επισκέψιμων

οινοποιείων που συμμετείχαν στην έρευνα της Αλεμπάκη (2012) στη Βόρεια Ελλάδα (Εικόνας 3.1).

Με βάση τα εξαγόμενα αποτελέσματα, είναι δυνατόν να διακριθούν υπό-περιοχές με διαφορετικά

χαρακτηριστικά οινοτουριστικής ανάπτυξης. Έτσι, εάν υποτεθεί ότι η αμπελουργία και η

οινοπαραγωγή, η ύπαρξη ικανοποιητικού αριθμού οινοποιείων, οι γενικές υποδομές και η

προσβασιμότητα σε αστικά και τουριστικά κέντρα αποτελούν προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του

οινικού τουρισμού (Getz & Brown, 2006α), τότε μπορεί να διατυπωθεί ο ισχυρισμός ότι οι

Περιφερειακές Ενότητες Θεσσαλονίκης, Ημαθίας και Καβάλας εμφανίζουν τη μεγαλύτερη δυναμική.

Η παραπάνω διαπίστωση βασίζεται, καταρχάς, στη θεωρητική άποψη περί «κρίσιμης μάζας» (Getz

& Brown, 2006α, Jurinčič & Bojnec, 2009). Πράγματι, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της

12 Η αυξανόμενη επιτυχία και η καθιέρωση της διεξαγωγής εκδηλώσεων όπως οι «Ανοιχτές Πόρτες» τεκμηριώνεται από τον αριθμό των επισκεπτών στα οινοποιεία της ΕΝ.Ο.Α.Β.Ε. τα τελευταία χρόνια: 3.000 το 2006, 5.700 το 2009, 7.000 το 2010, 8.500 το 2011, περισσότεροι από 8.000 το 2012. Επιπλέον, το 2010, πέντε οινοποιεία της Δυτικής Κρήτης που μετείχαν στις «Ανοιχτές Πόρτες» υποδέχτηκαν 1.000 επισκέπτες (ΕΝ.Ο.Α.Β.Ε., 2012, προσωπική επικοινωνία με υπεύθυνους των δικτύων). Με βάση στοιχεία ερευνών που επικεντρώθηκαν στις εκδηλώσεις με επίκεντρο τον οίνο (Αλεμπάκη & Ιακωβίδου, 2010), οι «Ανοιχτές Πόρτες» συνιστούν αφορμή για γνωριμία των κατοίκων -κυρίως των αστικών κέντρων της Βόρειας Ελλάδας- με τον οινικό τουρισμό. 13 Από το σύνολο των επιχειρηματιών, ποσοστό 40% δεν έχει αναπτύξει ακόμα οινοτουριστικές δραστηριότητες. Από αυτούς, το 54,5% δηλώνει ότι η εμπλοκή με τον τουρισμό είναι στα άμεσα σχέδια της επιχείρησης. 14 Το ποσοστό των επισκέψιμων οινοποιείων της Γερμανίας ανέρχεται σε 60% (Official Chamber of Commerce and Industry of Valladolid, 2005, στο: Marzo-Navvaro & Pedraja-Iglesias, 2010). Στην Goriska Brda της Σλοβενίας το 80% των οινοποιείων είναι επισκέψιμα, ενώ στις περιοχές Mejimurje και Plešivica της Κροατίας το ποσοστό ανέρχεται σε 71,42% (Jurincic & Bojnec, 2009). Στην Αυστραλία, το 70,7% των οινοποιείων έχει ειδικά διαμορφωμένους χώρους απευθείας διάθεσης προϊόντων στους επισκέπτες (cellar doors) (Winetitles, 2008, στο: Alonso & Liu, 2010).

32

καταγραφής, η μεγαλύτερη συγκέντρωση επιχειρήσεων, αλλά και το μεγαλύτερο ποσοστό των

επισκέψιμων οινοποιείων εντοπίζονται στις τρεις αυτές Περιφερειακές Ενότητες.

Εκτός από την παραγωγή οίνων υψηλής ποιότητας, η γειτνίαση των οινοποιείων των περιοχών

αυτών με αστικά ή παραθαλάσσια τουριστικά κέντρα φαίνεται να τους προσδίδει ένα σημαντικό

συγκριτικό πλεονέκτημα. Επιπρόσθετα, η αδιαμφισβήτητη συμβολή συγκεκριμένων επιχειρήσεων

στη διάκριση των παραπάνω περιοχών επιβεβαιώνει τη θεωρητική άποψη ότι η εγκατάσταση

«ορόσημων οινοποιείων» (landmark wineries) ενισχύει τις προοπτικές ανάπτυξης του οινικού

τουρισμού και ενθαρρύνει την ανάληψη αντίστοιχων πρωτοβουλιών από μικρότερες επιχειρήσεις.

33

Eικόνα 3.1 Χωρική κατανομή των επισκέψιμων οινοποιείων της Βόρειας Ελλάδας Πηγή: Αλεμπάκη, 2012

34

Στις Περιφερειακές Ενότητες Δράμας και Κιλκίς, καθώς και στη Ραψάνη της Θεσσαλίας, παρά το

γεγονός ότι ο συνολικός αριθμός των οινοποιείων είναι συγκριτικά μικρότερος, ο βαθμός εμπλοκής

των οινοποιών με τον τουρισμό είναι ιδιαίτερα υψηλός. Πέραν του φυσικού περιβάλλοντος και των

υπολοίπων παραγόντων έλξης, φαίνεται ότι η γειτνίαση με τη Θεσσαλονίκη (Δράμα και Κιλκίς) και τη

Λάρισα (Ραψάνη) προσδίδει στις συγκεκριμένες αμπελοοινικές περιοχές ένα σημαντικό

πλεονέκτημα.

Παρόμοια - σε ό,τι αφορά το ποσοστό των επισκέψιμων οινοποιείων- είναι και η κατάσταση στο

Αμύνταιο, καθώς και στη ζώνη μεταξύ Ζίτσας και Μετσόβου, όπου εντοπίζεται η κύρια αμπελοοινική

δραστηριότητα των Περιφερειακών Ενοτήτων Φλώρινας και Ιωαννίνων αντίστοιχα. Παρά τη σχετικά

μεγαλύτερη απόσταση από τη Θεσσαλονίκη, η επιτυχημένη λειτουργία οινοποιείων-ορόσημων και,

επιπλέον, η καθιέρωση του Νυμφαίου και του Μετσόβου ως αγροτουριστικών προορισμών φαίνεται

να προκάλεσαν μια σχετική ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στις παραπάνω περιοχές.

Η Θράκη, τέλος, συγκεντρώνει το μικρότερο αριθμό οινοποιείων και, επιπλέον, συγκριτικά με τις

Περιφερειακές Ενότητες Ημαθίας και Καβάλας -απέχει μεγαλύτερη απόσταση από τη Θεσσαλονίκη,

την κύρια πηγή προέλευσης ημερήσιων επισκεπτών. Ωστόσο, δεδομένων των αξιόλογων

τουριστικών πόρων που διαθέτει η συγκεκριμένη Περιφέρεια, τα οινοποιεία των Περιφερειακών

Ενοτήτων Έβρου, Ροδόπης και Ξάνθης θα μπορούσαν, με τις κατάλληλες προϋποθέσεις, να

προσελκύσουν μόνιμους κατοίκους των γειτονικών αστικών κέντρων.

3.5 Χαρακτηριστικά και τάσεις της οινοτουριστικής αγοράς στη Βόρεια Ελλάδα

Όπως επισημάνθηκε και στην Ενότητα 3.2.2, τα διαθέσιμα στοιχεία για το προφίλ των οινοτουριστών

στην Ελλάδα είναι σχετικά περιορισμένα. Σε ό,τι αφορά τη Βόρεια Ελλάδα ειδικότερα, τα μοναδικά

στοιχεία (Αλεμπάκη, 2012), προέρχονται από δειγματοληπτική έρευνα με 381 επισκέπτες

οινοποιείων της περιοχής και καταδεικνύουν τα εξής:

Κοινωνικοοικονομικό προφίλ

Ο επισκέπτης των οινοποιείων της Βόρειας Ελλάδας είναι άντρας, 36-45 ετών, έγγαμος, υψηλού

μορφωτικού επιπέδου και ελεύθερος επαγγελματίας.

Χαρακτηρίζεται από έντονο ενδιαφέρον για τον οίνο, είναι τακτικός καταναλωτής και με

αυξημένο επίπεδο γνώσης για το προϊόν.

Προέρχεται από περιοχή που βρίσκεται στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Μακεδονίας (με τη

Θεσσαλονίκη να κυριαρχεί) και διανύει απόσταση μικρότερη των 100 χιλιομέτρων για να

επισκεφτεί το οινοποιείο.

Η εισοδηματική τάξη που σχετικά επικρατεί είναι αυτή των 1001-1500 ευρώ/μήνα15

.

Χαρακτηριστικά της επίσκεψης στην περιοχή

Περισσότεροι από τους μισούς οινοτουρίστες επισκέπτονται για πρώτη φορά την περιοχή, ενώ

υψηλότερο είναι το ποσοστό όσων έρχονται για πρώτη φορά στο οινοποιείο16

.

Σε γενικές γραμμές, οι οινοτουρίστες συμμετέχουν σε ποικίλες δραστηριότητες κατά την

επίσκεψη στο χώρο της επιχείρησης, οι οποίες, ωστόσο, δεν περιλαμβάνουν γεύμα.

Η πλειονότητα των επισκεπτών δεν πραγματοποιεί καμία διανυκτέρευση και επισκέπτεται μόνο

ένα οινοποιείο στην περιοχή, από το οποίο αγοράζει οίνους, δαπανώντας κατά μέσο όρο 48

ευρώ.

15 στοιχεία 2011 16 Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριθμός των προηγούμενων συμμετοχών σε παρόμοιες δραστηριότητες (επίσκεψη σε οινοποιεία, αμπελοοινικές περιοχές, συμμετοχή σε συναφείς εκδηλώσεις) είναι αρκετά περιορισμένος.

35

Κίνητρα συμμετοχής σε οινοτουριστικές δραστηριότητες

Η γευσιγνωσία, αξιολογήθηκε ως εξαιρετικά σημαντικός ή ως πολύ σημαντικός παράγοντας για

το 73% περίπου των συμμετεχόντων στην έρευνα.

Η επαφή με το φυσικό περιβάλλον της περιοχής, η απόδραση από την καθημερινότητα, η

επιθυμία για χαλάρωση και η επιμόρφωση σε σχέση με τον οίνο και τη διαδικασία παραγωγής

του ακολουθούν σε σειρά σημαντικότητας.

36

4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

4.1 Υποδομές και τουριστική ανάπτυξη

Παρά το πλεονέκτημά της να αποτελεί πύλη εισόδου- εξόδου προς τα Βαλκάνια και τη δυτική

Ευρώπη, η Ήπειρος κατατάσσεται μόλις ένατη μεταξύ των δεκατριών Περιφερειών της Ελλάδας με

κριτήριο το κατά κεφαλήν ΑΕΠ (βλ. Ενότητα 6.1, Πακέτο Εργασίας 2.1). Ωστόσο, έχουν αναπτυχθεί

σημαντικές υποδομές (Εγνατία οδός, λιμάνι της Ηγουμενίτσας, υποθαλάσσια ζεύξη Ακτίου -

Πρέβεζας), οι οποίες εξασφαλίζουν την εύκολη πρόσβαση στην περιοχή. Επιπλέον, στο Δήμο

Ιωαννιτών λειτουργεί ο «Κρατικός Αερολιμένας Ιωαννίνων Βασιλεύς Πύρρος», ο οποίος όμως

εξυπηρετεί μόνο εγχώριες πτήσεις.

Το υψηλότερο ποσοστό του νόμιμου πληθυσμού της Περιφέρειας Ηπείρου (45,71%) συγκεντρώνεται

στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, στην οποία παράγεται και το 60,9% του ΑΕΠ σε

περιφερειακό επίπεδο. Το αστικό κέντρο των Ιωαννίνων διαθέτει δύο νοσοκομεία, ένα πανεπιστήμιο

με δεκαεπτά τμήματα και, επιπλέον, φιλοξενεί και τμήματα του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού

Ιδρύματος Ηπείρου. Οι κυριότεροι τομείς της οικονομικής δραστηριότητας επικεντρώνονται στην

παραγωγή γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων, στην επεξεργασία κρέατος, στην

ιχθυοκαλλιέργεια, στην εξόρυξη και την επεξεργασία μαρμάρων, στην οινοπαραγωγή, καθώς και

στον τουρισμό.

Η Περιφέρεια Ηπείρου κατατάσσεται τέταρτη σε πανελλαδικό επίπεδο ως προς τον αριθμό

ξενοδοχειακών κλινών ανά κατηγορία, συγκεντρώνοντας το 1,9% του συνόλου. Η πλειονότητα των

διαθέσιμων καταλυμάτων περιλαμβάνει ξενοδοχεία 3 αστέρων. Τα τελευταία χρόνια (στοιχεία

2010), ο αριθμός των αφίξεων, όπως και των διανυκτερεύσεων που πραγματοποιήθηκαν σε

τουριστικά καταλύματα της Περιφέρειας καταγράφουν πτωτική τάση, γεγονός που πιθανότατα

συνδέεται με τη γενικότερη οικονομική κρίση, η οποία έπληξε και τον τουριστικό κλάδο17

. Σε ό,τι

αφορά την Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, η συνολική πληρότητα κλινών το 2010 άγγιξε το 32,5%,

ποσοστό χαμηλότερο κατά 15,1% σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας. Στον Πίνακα 4.1

παρουσιάζεται το μίγμα τουριστικού προϊόντος που έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα στην

Περιφέρεια.

Πίνακας 4.1 Ενδεικτικό μίγμα τουριστικού προϊόντος στην Περιφέρεια Ηπείρου

Ήλιος και θάλασσα

Ευεξία Πολιτισμός Συνέ-δρια

Θαλάσσιος τουρισμός

Τουρισμός υπαίθρου

Περιήγηση City break

Ήπειρος- Δυτ. Μακεδονία

• • ••• • • ••• ••• •

Πηγή: ΣΕΤΕ, 2010 •••1η προτεραιότητα,••2η προτεραιότητα,•3η προτεραιότητα

Η Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων ειδικότερα, διαθέτει μια πληθώρα φυσικών και ανθρωπογενών

τουριστικών πόρων (βλ. Σχήμα 4.1), γεγονός που δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη

Ειδικών και Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού. 17 Κατά την τριετία 2008-2010, η πληρότητα των ξενοδοχειακών καταλυμάτων της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων παρουσίασε επίσης πτωτική τάση. Την ίδια φθίνουσα πορεία, άλλωστε, παρουσιάζει και η πληρότητα κλινών σε πανελλαδικό επίπεδο.

37

Σχήμα 4.1. Τουριστικοί πόροι της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων

Σε γενικές γραμμές, το επίπεδο των υποδομών φιλοξενίας κρίνεται ως ικανοποιητικό. Σύμφωνα με

στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (2013), περισσότερα από τα μισά καταλύματα

της Περιφέρειας Ηπείρου εντοπίζονται στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων (53%). Μέχρι στιγμής,

ωστόσο, παρατηρείται μια συγκέντρωση της τουριστικής δραστηριότητας στο ανατολικό τμήμα της

Περιφερειακής Ενότητας και ειδικότερα στις περιοχές του Μετσόβου, των Ζαγοροχωρίων, της πόλης

των Ιωαννίνων και των Τζουμέρκων, στις οποίες έχει αναπτυχθεί και το μεγαλύτερο τμήμα των

υφιστάμενων υποδομών. Αντίθετα, οι περιοχές της Ζίτσας, της Δωδώνης και του Πωγωνίου

συγκεντρώνουν τα μικρότερα ποσοστά του συνόλου των καταλυμάτων της Περιφερειακής Ενότητας.

Σε ό,τι αφορά τις ποιοτικές προδιαγραφές των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, διαπιστώθηκε ότι η

πλειονότητα αυτών, είναι τριών (42,6%) ή δύο (31,4%) αστέρων. Η πόλη των Ιωαννίνων διαθέτει το

μεγαλύτερο αριθμό ξενοδοχείων πολυτελείας ή πέντε αστέρων, ενώ, η περιοχή των Ζαγοροχωρίων

συγκεντρώνει το 59,0% του συνόλου των καταλυμάτων τεσσάρων αστέρων. Επιπλέον, η περιοχή

διαθέτει σημαντικό αριθμό τουριστικών υποδομών (εστίασης και αναψυχής, καταστήματα πώλησης

τοπικών προϊόντων, τουριστικών και λοιπών ειδών λαϊκής τέχνης, κτλ).

Η ποικιλομορφία των τουριστικών πόρων οδήγησε στην ανάπτυξη διαφορετικών μορφών Ειδικών

και Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού. Στον Πίνακα 4.2 παρουσιάζονται συνοπτικά οι κυριότερες

από αυτές.

38

Πίνακας 4.2 Υφιστάμενη κατάσταση της ανάπτυξης Ειδικών και Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού

Μορφή Τουρισμού Υποδομές

Αθλητικός Τουρισμός Αεραθλητικά σωματεία

Ορειβατικοί Σύλλογοι

Κοινωνικός Τουρισμός - 39 ξενοδοχεία περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα «Τουρισμός για

όλους»18

-31 ξενοδοχεία περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα «Τουρισμός τρίτης

ηλικίας»

-1 οργανωμένο camping

Ορεινός-Χειμερινός Τουρισμός -3 χιονοδρομικά κέντρα

-6 ορειβατικά καταφύγια

Φυσιολατρικός Τουρισμός - 0 Διατηρητέα μνημεία της φύσης

-15 Περιοχές NATURA

-6 σημαντικές περιοχές για τα πουλιά

-0 Υγρότοποι διεθνούς σημασίας

-2 Εθνικοί Δρυμοί (Βίκου-Αώου) (Πίνδου, Βάλια Κάλντα)

- 2 Εθνικά Πάρκα (Πίνδου-Τζουμέρκων)

Ιαματικός Τουρισμός 2 ιαματικές πηγές

Συνεδριακός τουρισμός 5 τουλάχιστον συνεδριακά κέντρα

Θρησκευτικός τουρισμός Σημαντικός αριθμός βυζαντινών – μεταβυζαντινών μνημείων,

μοναστηριών, εκκλησιών στο σύνολο των οκτώ προορισμών

Αγροτικός Τουρισμός - 5 τουλάχιστον αγροκτήματα-φάρμες

- 10 εργαστήρια- αγροτικοί συνεταιρισμοί- πρατήρια παραδοσιακών

προϊόντων

Πηγή: Τσάρτας κ.ά., 2010 (προσαρμοσμένο)

4.2 Αμπελοοινικός κλάδος και επίπεδο οινοτουριστικής ανάπτυξης

4.2.1 Αμπελοκαλλιέργεια και οινοπαραγωγή

Η παραγωγή οίνου και αποσταγμάτων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις παραδοσιακές ασχολίες

των κατοίκων της Ηπείρου, καθώς, το ιδιαίτερο μικροκλίμα και τα εδαφολογικά χαρακτηριστικά των

επιμέρους περιοχών της ευνόησαν την ανάπτυξη της αμπελοκαλλιέργειας. Ωστόσο, στον οινικό

χάρτη της Ελλάδας, ο αμπελώνας της Ηπείρου κατατάσσεται μόλις στην τελευταία θέση μεταξύ των

εννέα Περιφερειών, με κριτήριο τις καλλιεργούμενες εκτάσεις οινάμπελων (0,993% του συνόλου),

αλλά και την ετήσια παραγόμενη ποσότητα οίνου (μόλις 1,36% της συνολικά παραγόμενης, βλ.

Ενότητα 6.3 Πακέτου Εργασίας 2.1).

Η οινοπαραγωγική δραστηριότητα της Περιφέρειας Ηπείρου ουσιαστικά εντοπίζεται στην

Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, στην οποία καλλιεργούνται σήμερα περίπου 6.000 στρέμματα

αμπελώνων. Το μεγαλύτερο ποσοστό των εκτάσεων συγκεντρώνεται στην περιοχή της Ζίτσας (1.500

στρέμματα περίπου), η οποία διαθέτει μια μακρά αμπελοοινική παράδοση που χρονολογείται

18 Περίοδος αναφοράς: 2009-2010

39

τουλάχιστον από το 600 μΧ. Αμπελώνες υπάρχουν επίσης και στο Μέτσοβο, στα Γραμμενοχώρια,

στις κοιλάδες των ποταμών Καλαμά – (περιοχή Πωγωνίου) και Αώου (περιοχές Κόνιτσας και

Μαστοροχωρίων), καθώς και στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων19

. Οι κυριότερες τοπικές ποικιλίες

αμπέλου της Ηπείρου είναι η Ντεμπίνα, το Βλάχικο και το Μπεκάρι ή Μπεκιάρι (Σπινθηροπούλου,

2000, Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, 2013α).

Συνολικά, σε επίπεδο Περιφέρειας παράγονται ένας οίνος Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης

(ΠΟΠ Ζίτσα) και τρεις οίνοι Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ Ήπειρος - Ηπειρωτικός

Τοπικός Οίνος, ΠΓΕ Ιωάννινα - Τοπικός Οίνος Ιωαννίνων και ΠΓΕ Μέτσοβο - Τοπικός Οίνος

Μετσόβου).

4.2.2 Οινοποιεία

Το σύνολο των οινοποιείων που διαθέτει η Περιφέρεια Ηπείρου είναι εγκατεστημένα στην

Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων (Πίνακας 4.3).

Πίνακας 4.3 Περιγραφή των οινοποιείων της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων Επωνυμία

επιχείρησης Έτος έναρξης λειτουργίας

Ετήσια παραγωγή

οίνου (2010)

Συνολικός αριθμός απασχολούμενων

Συνολική έκταση ιδιόκτητων αμπελώνων

1. Κατώγι Αβέρωφ 1989 450.000 λίτρα

23 100 στρέμματα

2. Κτήμα Γκλίναβος ΑΕ

1978 300.000 λίτρα

13 160 στρέμματα

3. Ζοίνος (Συνεταιριστική

Οινοποιία Ηπείρου ΑΕ)

1954 700.000 λίτρα

23 1666, 6 στρέμματα

(συνεταιριστι-κές εκτάσεις)

4. Οινοποιία Πράσσου ΕΠΕ

1998 160.000 λίτρα

1 20 στρέμματα

5. Οινοποιία Παπαθανασίου

1998 25.000 λίτρα 1 8,5 στρέμματα

Πηγή: Στοιχεία πρωτογενούς έρευνας, ίδια επεξεργασία

Η Εικόνα 4.1 της επόμενης σελίδας παρέχει μια χωρική κατανομή των οινοποιείων στην

Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, τα οποία παράγουν στο σύνολό τους 42 ετικέτες. Εκτός από την

Ντεμπίνα, οινοποιούνται και άλλες ελληνικές (Βλάχικο, Μαλαγουζιά, Ξινόμαυρο, Ροδίτης, κτλ) ή

ξένες (Cabernet Sauvignon, Merlot, Tramminer, Chardonnay, κτλ) ποικιλίες. Επιπρόσθετα, πέραν των

οργανωμένων οινοποιείων της περιοχής, αξιοσημείωτη είναι και η παρουσία μικρών τοπικών

παραγωγών, οι οποίοι προβαίνουν σε χωρική οινοποίηση ερυθρών κυρίως οίνων που προορίζονται

για ιδιοκατανάλωση.

Αξίζει να σημειωθεί η παρουσία του Αγροτικού Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Μολυβδοσκέπαστου

του Δήμου Κόνιτσας, με αντικείμενο την παραδοσιακή παραγωγή τσίπουρου. Στην Τοπική Κοινότητα

Μολυβδοσκέπαστου λειτουργεί επίσης και ένα εκθετήριο – πωλητήριο τοπικών προϊόντων.

19 Σύμφωνα με την Bada (2003), υπάρχουν ιστορικές αναφορές που τεκμηριώνουν την ύπαρξη αμπελώνων στις εξής περιοχές

της Ηπείρου: Κόνιτσα, Πωγωνιανή, Αργυρόκαστρο, Πρεμετή, Δέλβινο, Ζαγόρι (Αρίστη), Γραμμενοχώρια και Άρτα.

40

Εικόνα 4.1 Κατανομή των οινοποιείων στην Περιφέρεια Ηπείρου

41

4.2.3 Επίπεδο οινοτουριστικής ανάπτυξης

Μόνο τρία από τα πέντε οινοποιεία έχουν αναπτύξει συνέργειες με τον τουριστικό κλάδο (Κατώγι

Αβέρωφ, Κτήμα Γκλίναβος ΑΕ και Ζοίνος (Συνεταιριστική Οινοποιία Ηπείρου ΑΕ). Σε ό,τι αφορά τις

υφιστάμενες υποδομές για την υποδοχή επισκεπτών, από την πρωτογενή έρευνα (βλ. Ενότητα 6.4.4,

Πακέτο Εργασίας 2.1) διαπιστώθηκε ότι το σύνολο των επισκέψιμων οινοποιείων της Περιφέρειας

διαθέτει αίθουσα για γευστικές δοκιμές, εξωτερικές υποδομές, καθώς και σημείο λιανικής πώλησης.

Μέσω του τελευταίου διατίθενται κυρίως προϊόντα που παράγει η επιχείρηση, ενώ, αξίζει να

τονιστεί ότι μόνο σε ένα από τα τρία οινοποιεία πωλούνται -εκτός από οίνους- και άλλα προϊόντα.

Δύο επιχειρήσεις παρέχουν και υποδομές εστίασης, ωστόσο, καμία δεν διαθέτει τις υποδομές αυτές

μέσα στο οινοποιείο. Μόνο ένα από τα τρία οινοποιεία διαθέτει κατάλυμα, γεγονός που

επιβεβαιώνει προηγούμενα ευρήματα, βάσει των οποίων, οι οινοποιοί στη Βόρεια Ελλάδα συνήθως

δεν παρέχουν υπηρεσίες φιλοξενίας (Αλεμπάκη, 2012).

Από την πρωτογενή έρευνα διαπιστώθηκε επίσης ότι το προσφερόμενο οινοτουριστικό προϊόν των

επιχειρηματιών της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων περιλαμβάνει:

Οργανωμένη περιήγηση στο οινοποιείο

Γευσιγνωσία και πώληση προϊόντων που παράγονται από την επιχείρηση

Παροχή έντυπου υλικού και

Διοργάνωση ποικίλων εκδηλώσεων με επίκεντρο τον οίνο

Οπτικοακουστική παρουσίαση για την ενημέρωση των επισκεπτών διαθέτει μόνο ένα από τα τρία

οινοποιεία, ενώ, κανένα από τα οινοποιεία δεν διατίθεται για την οργάνωση κοινωνικών

εκδηλώσεων. Επιπρόσθετα, και τα τρία οινοποιεία της Περιφερειακής Ενότητας δέχονται επισκέπτες

καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, όχι μόνο στα ωράρια λειτουργίας, αλλά και εκτός αυτών,

κατόπιν συνεννόησης.

Οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων δήλωσαν ότι στους χώρους της επιχείρησης μπορούν να

φιλοξενηθούν ταυτόχρονα τουλάχιστον πενήντα επισκέπτες, με ένα από τα τρία να έχει τη

δυνατότητα να υποδεχτεί έως και εκατό άτομα. Σημειώνεται ότι το 2012, οι επιχειρήσεις, από τη

διάθεση προϊόντων σε επισκέπτες τους (cellar door sales) εξασφάλισαν εισόδημα που δεν υπερέβη

το 10% των εσόδων που προέκυψαν από τις συνολικές πωλήσεις προϊόντων την ίδια χρονική

περίοδο.

Η σχετικά περιορισμένη μέχρι στιγμής δυναμική του οινικού τουρισμού ως τομέα οικονομικής

δραστηριότητας στην περιοχή διαπιστώνεται και από τον περιορισμένο αριθμό των ατόμων που

απασχολούνται στην υποδοχή και την ξενάγηση επισκεπτών (2-3). Εντούτοις, ιδιαίτερα αισιόδοξο

είναι το γεγονός ότι οι δύο εκ των τριών εκπροσώπων των επισκέψιμων οινοποιείων εξέφρασαν την

πρόθεση για επέκταση των οινοτουριστικών δραστηριοτήτων στο μέλλον.

Αναφορικά με τις χρησιμοποιούμενες μεθόδους προβολής, τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν ότι οι

οινοτουριστικές επιχειρήσεις της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων συνδυάζουν διάφορες

μεθόδους προβολής, όπως η διαφήμιση σε εξειδικευμένες εκδόσεις σχετικές με τον οίνο ή σε άλλα

έντυπα. Επίσης, και τα τρία επισκέψιμα οινοποιεία διαθέτουν ιστοσελίδα ή προβάλλονται με άλλους

τρόπους στο διαδίκτυο, ενώ έχουν προβεί και σε τοποθέτηση πινακίδας έξω από το χώρο της

επιχείρησης.

Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι μόνο ένα από τα τρία οινοποιεία συνεργάζεται με τουριστικά

γραφεία, το σύνολο των επισκέψιμων οινοποιείων της περιοχής έχει εισχωρήσει στην Ένωση

Οινοπαραγωγών του Αμπελώνα Βορείου Ελλάδος. Μεταξύ των οκτώ διαδρομών που έχουν

42

σχεδιαστεί από την ΕΝΟΑΒΕ, η «Διαδρομή της Ηπείρου» ουσιαστικά διασχίζει την Περιφερειακή

Ενότητα Ιωαννίνων και, ειδικότερα, τους αμπελώνες Ζίτσας και Μετσόβου. Εκτός από τα οινοποιεία,

στο οινοτουριστικό δίκτυο της Βορείου Ελλάδος συμμετέχουν δύο επιχειρήσεις εστίασης (σε

Μέτσοβο και Βίτσα) και τέσσερα καταλύματα (τρία στο Μέτσοβο και ένα στην Αρίστη).

Ο Χάρτης της Εικόνας 4.2 παρουσιάζει τη χωρική κατανομή των οινοποιείων, καθώς και των

καταλυμάτων σε κάθε έναν από τους οκτώ τουριστικούς προορισμούς της Περιφερειακής Ενότητας

Ιωαννίνων, έτσι όπως διαμορφώθηκαν στην Ενότητα 3.2 του προηγούμενου Πακέτου Εργασίας.

43

Εικόνα 4.2 Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων- Γεωγραφική κατανομή των οινοποιείων και αριθμός καταλυμάτων ανά τουριστικό προορισμό

44

5. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

5.1 Αντικειμενικός σκοπός της έρευνας και προσδιορισμός ομάδων συμφερόντων

Η εμπειρική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου με τίτλο «Διασυνοριακό Δίκτυο

για την Προώθηση των Οινικών Προϊόντων» είχε ως στόχους: (α) τον προσδιορισμό των ομάδων

συμφερόντων στην περίπτωση του οινικού τουρισμού, (β) τη μελέτη των αλληλεπιδράσεων μεταξύ

τους και (γ) την εξέταση των αντιλήψεων αυτών αναφορικά με τους παράγοντες που διαμορφώνουν

την οινοτουριστική ανάπτυξη στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων. Σημειώνεται ότι η μελέτη

είναι διερευνητικής φύσης (exploratory, Sheehan & Ritchie, 2005), υπό την έννοια ότι επιχειρεί να

εξετάσει τις απόψεις των ενδιαφερόμενων φορέων σε σχέση με τα πεδία δράσης τους και τα

ζητήματα διαχείρισης της ανάπτυξης του οινικού τουρισμού.

Αρχικά πραγματοποιήθηκε συστηματική μελέτη, καταγραφή και αρχειοθέτηση ποικίλων σχετικών

βιβλιογραφικών πηγών, προκειμένου να αποσαφηνισθούν βασικές έννοιες, το περιεχόμενο και τα

όρια του ερευνητικού θέματος, να αναπτυχθεί το θεωρητικό πλαίσιο των προβληματισμών, να

διατυπωθούν οι ερευνητικές υποθέσεις και να επιλεγεί η κατάλληλη μεθοδολογία για τη διερεύνησή

τους (Τσακίρη, 2010). Ένα από τα βασικά συμπεράσματα που προέκυψαν από τη βιβλιογραφική

ανασκόπηση αφορά στην ανάγκη για πολυπρισματική θεώρηση του οινικού τουρισμού (Getz, 2000),

τόσο υπό την οπτική της Προσφοράς όσο και διαμέσου της κατανόησης της τουριστικής

συμπεριφοράς.

Ωστόσο, επειδή σε επίπεδο Βόρειας Ελλάδας υπάρχουν πρόσφατα δευτερογενή δεδομένα

αναφορικά με το προφίλ, τα χαρακτηριστικά και τα κίνητρα των επισκεπτών των οινοποιείων

(Αλεμπάκη, 2012), επιλέχθηκε η εστίαση της έρευνας στις ακόλουθες ομάδες συμφερόντων:

1. Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Αναπτυξιακές Εταιρείες

2. Περιφέρεια Ηπείρου

3. Θεσμικοί φορείς εκπροσώπησης των επιχειρηματιών στον αμπελοοινικό και τουριστικό

τομέα σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο

4. Αμπελουργοί, οινοποιοί, επιχειρηματίες και απασχολούμενοι στον αμπελοοινικό και

τουριστικό κλάδο

5. Επαγγελματικά σωματεία (Επιμελητήριο Ιωαννίνων)

6. Φυσικά πρόσωπα (επιστήμονες, ερευνητές, εκπαιδευτικοί) από την επιστημονική κοινότητα

7. Μέλη του τοπικού πληθυσμού

Η επιλογή των παραπάνω ομάδων έγινε με γνώμονα τις προσεγγίσεις των Τσάρτα κ.ά (2010)20

και

Mitchell κ.ά. (2000: 7)21

. Οι εμπειρικές έρευνες με έμφαση στις ποσοτικές μεθόδους είναι εξαιρετικά

διαδεδομένες στο πεδίο του τουρισμού. Ωστόσο, στο πλαίσιο του Πακέτου Εργασίας 2.2 κρίθηκε

αναγκαίο να αντληθούν και ποιοτικά δεδομένα, μια και ο συνδυασμός διαφορετικών προσεγγίσεων

θεωρείται ενδεδειγμένος για την εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων (Bryman, 2006,

Δαουτόπουλος, 2005: 50).

5.2 Ποιοτική έρευνα

Στα πρώτα στάδια της έρευνας πραγματοποιήθηκαν ημιδομημένες συνεντεύξεις (Bryman & Bell,

2003: 213) με εκπροσώπους φορέων ΟΤΑ, του Επιμελητηρίου Ιωαννίνων, των οινοποιείων που

20 βλ. Πίνακα 2.3 αντίστοιχης Ενότητας 21 βλ. Ενότητα 3.1, Σχ. 3.2 Πακέτου Εργασίας 2.1

45

δραστηριοποιούνται στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, με αμπελουργούς της περιοχής,

επιχειρηματίες εστίασης, ιδιοκτήτες καταλυμάτων και λοιπών τουριστικών επιχειρήσεων, καθώς και

μέλη της ερευνητικής κοινότητας. Η συγκεκριμένη μέθοδος επιλέχθηκε παρά τις υψηλές της

απαιτήσεις, τόσο από πλευράς χρόνου όσο και από πλευράς κόστους διεξαγωγής, καθώς επιτρέπει:

1. να αντληθούν οι πληροφορίες που θα επιτρέψουν να μελετηθούν σε βάθος οι σχέσεις μεταξύ των

ομάδων συμφερόντων (Reed κ.ά., 2009), 2. να διερευνηθούν θέματα που δεν είχαν προκαθοριστεί

και 3. να κατανοηθούν οι στάσεις και οι αντιλήψεις των ερωτώμενων απέναντι στην ανάπτυξη του

οινικού τουρισμού (Ιωσηφίδης, 2003).

Κατά τη διαδικασία των συνεντεύξεων εφαρμόστηκε η τεχνική της δειγματοληψίας χιονοστιβάδας

(snowball sampling), προκειμένου να εντοπιστούν άλλοι εκπρόσωποι ομάδων συμφερόντων με

παρόμοια χαρακτηριστικά και από τους οποίους θα μπορούσαν να εξαχθούν χρήσιμες πληροφορίες

(Goodman, 2011). Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη τεχνική, η επιλογή των επιπλέον υποκειμένων

(ενδιαφερόμενων φορέων) βασίζεται σε συστάσεις άλλων μελών του δείγματος που συμμετέχουν

ήδη στη διαδικασία των συνεντεύξεων (Ψαρρού & Ζαφειρόπουλος, 2001). Όταν εντοπιστεί το σημείο

κορεσμού (saturation point, Timur & Getz, 2008), οπότε και η άντληση νέων στοιχείων δεν έχει να

προσφέρει πλέον καμία νέα πληροφορία, η διαδικασία ολοκληρώνεται.

Οι ερωτήσεις που διατυπώνονταν στους συμμετέχοντες βασίζονται στη Θεωρία των Ομάδων

Συμφερόντων και εξήχθησαν από προηγούμενες έρευνες με παρόμοιους στόχους (Cheng κ.ά. 2012,

Frooman, 1999):

Όλες οι συνεντεύξεις απομαγνητοφωνήθηκαν και τα εξαγόμενα αποτελέσματα συνέβαλαν, αφενός,

στην τελική διαμόρφωση της δομής του ερωτηματολογίου της ποσοτικής έρευνας και, αφετέρου,

στον εντοπισμό πλεονεκτημάτων, αδυναμιών, ευκαιριών και απειλών αναφορικά με την ανάπτυξη

του οινικού τουρισμού στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων. Επικουρικά, χρησιμοποιήθηκαν και οι

μέθοδοι:

A. της μη συμμετοχικής παρατήρησης (non participant observation), η οποία δεν απαιτεί

εμπλοκή του παρατηρητή στις δραστηριότητες των υποκειμένων που ερευνά και

B. της συμμετοχικής παρατήρησης (participant observation), κατά την οποία ο ερευνητής

αποτελεί και ο ίδιος μέρος του υπό έρευνα περιβάλλοντος (Καράκιζα, 2012).

Οι προαναφερθείσες τεχνικές αποτελούν βασικά εργαλεία της έρευνας πεδίου (field work)

(Πασχαλιώρη & Μίλιεση, 2005) και επιτρέπουν τη διερεύνηση κοινωνικών συμπεριφορών και

διαδικασιών στον «φυσικό» χώρο όπου συμβαίνουν, καθώς και την άντληση πληροφοριών σε βάθος

(Ιωσηφίδης, 2003).

1. Ποια είναι η άποψή σας για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην Περιφερειακή

Ενότητα Ιωαννίνων;

2. Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι βασικές ομάδες συμφερόντων- εμπλεκόμενοι στην

ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην περιοχή; Γιατί;

3. Προκειμένου να είναι επιτυχημένη η ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην περιοχή, με

ποιους τρόπους θεωρείτε ότι μπορούν να συνεργαστούν οι ομάδες συμφερόντων;

46

5.3 Ποσοτική έρευνα

Στο δεύτερο στάδιο της έρευνας αντλήθηκαν ποσοτικά δεδομένα, διαμέσου της χρήσης ενός

αυτοδιαχειριζόμενου, δομημένου ερωτηματολογίου, το οποίο αναρτήθηκε σε διάφορους

ιστότοπους22

, συνοδευόμενο από μια πρόσκληση για συμμετοχή στη διαδικασία23

. Μετά τη

συμπλήρωσή του, το ερωτηματολόγιο επιστρεφόταν συμπληρωμένο διαμέσου ηλεκτρονικού

ταχυδρομείου.

Η τελική μορφή του ερωτηματολογίου προέκυψε έπειτα από πιλοτική έρευνα με τη διεξαγωγή

προσωπικών συνεντεύξεων (14-16/03/2013). Στις συνεντεύξεις συμμετείχε δείγμα 5 τοπικών

φορέων, οι οποίοι εκπροσωπούσαν διάφορους τομείς (οινοποιοί, τοπική αυτοδιοίκηση, εστίαση,

τουρισμό, κτλ). Κατά τη διαδικασία αυτή ανιχνεύτηκαν προβλήματα που σχετίζονταν με την

κατανόηση του περιεχομένου, τη διατύπωση των ερωτήσεων και τον απαιτούμενο χρόνο

συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου. Στα τέλη του Μαρτίου του 2013, με την ολοκλήρωση της

συγκεκριμένης διαδικασίας και την πραγματοποίηση των αναγκαίων τροποποιήσεων, ξεκίνησε η

φάση της τελικής διανομής του εργαλείου της ποσοτικής έρευνας, η οποία διήρκεσε μέχρι και τα

μέσα Μαΐου του 2013.

5.4 Περιεχόμενο του ερωτηματολογίου

Το θεματικό περιεχόμενο του ερωτηματολογίου που συντάχθηκε για τους στόχους της έρευνας με

τους ενδιαφερόμενους φορείς βασίστηκε κατά κύριο λόγο στην υπάρχουσα βιβλιογραφία

αναφορικά με τους παράγοντες που διαμορφώνουν την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού (Alebaki

κ.ά., 2013, Alonso & Liu, 2010, 2012, Cambourne κ.ά. 2000, Charters & Menival, 2011, Fraser &

Alonso, 2006, Getz & Brown, 2006α, Hall, 2003, Kesar & Fernjanic, 2010, Kunc, 2008, López-Guzmán

κ.ά., 2009, 2011, Mitchell & Schreiber, 2006, Romano & Νatili, 2009, Sparks & Malady, 2006).

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η ποιοτική έρευνα που προηγήθηκε συνέβαλε στην τροποποίηση

του ερωτηματολογίου σε ορισμένα σημεία, προκειμένου να υπάρξει προσαρμογή στα δεδομένα της

περιοχής (Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων). Στην τελική του μορφή, μετά την πιλοτική του

εφαρμογή, το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε για την άντληση πρωτογενών στοιχείων από τα

οινοποιεία αποτελείται από τέσσερις ενότητες και επτά ερωτήσεις (τέσσερις κλειστού και τρεις

ανοιχτού τύπου) και παρατίθεται αυτούσιο στο Παράρτημα.

Η πρώτη ενότητα (Δημογραφικά Στοιχεία) είναι η πιο σύντομη από όλες (μία κλειστή και μία ανοιχτή

ερώτηση) και αποσκοπεί στον προσδιορισμό του τρόπου εμπλοκής των ερωτώμενων με τον οινικό

τουρισμό. Ειδικότερα, οι υπεύθυνοι καλούνται να δηλώσουν την ομάδα συμφερόντων στην οποία

ανήκουν (Αμπελουργοί , Οινοποιοί, Επιχειρήσεις εστίασης, Επιχειρήσεις φιλοξενίας, Λοιποί

εμπλεκόμενοι στον τουριστικό κλάδο, Φορείς Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα, Οργανισμοί Τοπικής

Αυτοδιοίκησης, Κεντρική Διοίκηση/ Ευρύτερος Δημόσιος Τομέας, Τοπικός πληθυσμός ή «Άλλο», Α1),

καθώς και τον τόπο μόνιμης κατοικίας τους (Α2).

Η δεύτερη ενότητα (Ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων)

αποσκοπεί: α. στη διερεύνηση των απόψεων των ομάδων συμφερόντων αναφορικά με το

υφιστάμενο επίπεδο ανάπτυξης του οινικού τουρισμού στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων (Β1,

κλειστή ερώτηση) και β. στην καταγραφή των κυριότερων πλεονεκτημάτων που διαθέτει η περιοχή

προς την κατεύθυνση αυτή, σύμφωνα πάντοτε με τις απόψεις των εμπλεκόμενων φορέων (Β2,

ανοιχτή ερώτηση).

22 Επίσημη ιστοσελίδα της Περιφέρειας Ηπείρου, http://epirusgate.blogspot.nl/, http://epirusworld.blogspot.nl, http://www.ert.gr/, κτλ. 23 Στο κείμενο της Πρόσκλησης γνωστοποιούνταν η ταυτότητα και ο σκοπός της έρευνας.

47

Η τρίτη ενότητα (Ανασταλτικοί παράγοντες οινοτουριστικής ανάπτυξης) στοχεύει στον προσδιορισμό

των παραγόντων που συνιστούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη του οινικού τουρισμού και περιλαμβάνει

μία γενική ερώτηση κλειστού τύπου. Συγκεκριμένα, οι ενδιαφερόμενοι φορείς καλούνται να

δηλώσουν σε δύο κλίμακες τύπου Likert (Γ1 και Γ2) το βαθμό κατά τον οποίο θεωρούν ότι συμβάλλει

καθένας από μια σειρά παραγόντων στην υστέρηση της οινοτουριστικής ανάπτυξης της

Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων, όπου 1: Ασήμαντος, 2: Ελάχιστα Σημαντικός, 3: Μέτρια

Σημαντικός, 4: Πολύ Σημαντικός και 5: Εξαιρετικά Σημαντικός.

Η τέταρτη και τελευταία ενότητα περιλαμβάνει μία ανοιχτή ερώτηση, μέσω της οποίας ζητείται από

τους συμμετέχοντες να καταγράψουν τις δράσεις που θεωρούν πως θα πρέπει να αποτελέσουν

προτεραιότητες για την οινοτουριστική ανάπτυξη της περιοχής.

5.5 Έλεγχος αξιοπιστίας και εγκυρότητας

Στις κοινωνικές επιστήμες, η εξέταση της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας ενός ερωτηματολογίου

έχει ιδιαίτερη σημασία και καθορίζει την ποιότητα των εξαγόμενων αποτελεσμάτων (Μποτωνάκη,

2007: 119). Για τον έλεγχο αξιοπιστίας των κλιμάκων μέτρησης υπολογίζεται και αξιολογείται ο

συντελεστής a- Cronbach (Cronbach, 1951), ο οποίος θεωρείται ως ο πλέον αποδεκτός και ακριβής

τρόπος μέτρησης της αξιοπιστίας (Churchill, 1995, στο: Priporas κ.ά., 2000) με την έννοια της

εσωτερικής συνέπειας (Traub, 1994, στο: Κουτσιούμπα κ.ά., 2005).

Ως a-Cronbach ορίζεται ο συντελεστής συσχέτισης μιας κλίμακας μέτρησης με την ιδανική-

πραγματική, η οποία συνίσταται θεωρητικά από άπειρες –ενδεχομένως- προτάσεις και μετρά με

απόλυτη ακρίβεια, χωρίς σφάλμα, αυτό το οποίο προορίζεται να μετρήσει (Nunnally & Bernstein,

2006). Κατά σύμβαση, ικανοποιητικοί θεωρούνται δείκτες της τάξης του 0,80 και πάνω, παρόλο που

κάποιοι συγγραφείς θεωρούν ικανοποιητικές και τιμές που βρίσκονται σε χαμηλότερα επίπεδα24

.

Επιπλέον, η διασφάλιση της αξιοπιστίας επιδιώκεται διαμέσου της χρησιμοποίησης εργαλείων που

έχουν αποδειχτεί αξιόπιστα σε προηγούμενες έρευνες (Babbie, 2010: 153). Ο υπολογισμός

καθολικού δείκτη αξιοπιστίας δεν έχει νόημα, καθώς το κάθε ερωτηματολόγιο συνίσταται σε

ξεχωριστές ενότητες-κριτήρια, οι οποίες αποσκοπούν στη διερεύνηση διαστάσεων που

παρουσιάζουν εννοιολογικές διαφορές (Μποτωνάκη, 2007: 123).

Ο έλεγχος εγκυρότητας της εννοιολογικής κατασκευής πραγματοποιείται με τη χρήση της μεθόδου

της Ανάλυσης σε Κύριες Συνιστώσες (Principal Component Analysis) με Varimax περιστροφή των

παραγοντικών αξόνων, καθώς και με τον υπολογισμό Δεικτών Διακριτότητας (discrimination index)

(Nunnally & Bernstein, 2006).

24 Σύμφωνα με τους Nunnally & Bernstein (2006), στα αρχικά στάδια μιας μελέτης, είναι αποδεκτές ακόμα και τιμές του συντελεστή a του Cronbach μεταξύ 0,50 και 0,60. Άλλοι συγγραφείς θεωρούν αποδεκτές τιμές πάνω από 0,60 (Malhotra 1996) ή 0,70 (Bryman & Bell, 2003:164).

48

6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

6.1 Αποτελέσματα της πρωτογενούς έρευνας

Στους Πίνακες 6.1, 6.2, 6.3 και 6.4. παρουσιάζονται συνολικά τα στοιχεία των συμμετεχόντων στην

ποιοτική έρευνα, ο σχεδιασμός και η μεθοδολογία της οποίας περιγράφηκαν αναλυτικά στην

Ενότητα 5.2.

Πίνακας 6.1 Φορείς αμπελοοινικού κλάδου ΦΟΡΕΑΣ/ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΟΥ ΚΛΑΔΟΥ

ΟΙΝΟΠΟΙΙΑ

Οινοποιείο 1 Διευθύνων σύμβουλος, πρώην πρόεδρος ΕΔΟΑΟ 05/04/2013

Οινοποιείο 2 Διευθύνων σύμβουλος 29/03/2013

Οινοποιείο 3 Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος 14/03/2013

Υπεύθυνος Εξαγωγών 14/03/2013

Χημικός - Οινολόγος 14/03/2013

Οινοποιείο 4 Οινοποιός 14/03/2013

Οινοποιείο 5 Οινοποιός 14/03/2013

ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ Αμπελουργός

Αμπελουργός

Αμπελουργός

Αμπελουργός

Αμπελουργός

Αμπελουργός

Αμπελουργός

ΒΑΡΕΛΟΠΟΙΙΑ Κατασκευή βαρελιών στο Μέτσοβο 30/03/2013

ΕΜΦΙΑΛΩΣΗ Εμφιαλωτήριο στο Μέτσοβο 07/04/2013

ΟΞΟΠΟΙΙΑ Χημικός, Δρ Οινολογίας, Παραγωγός παραδοσιακού και παλαιωμένου ξιδιού

05/04/2013

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΩΝ ΖΙΤΣΑΣ

Πρόεδρος Αρνήθηκε

ΕΝΟΑΒΕ Δρ Οινολογίας - Οινοποιός, Πρώην πρόεδρος ΕΝΟΑΒΕ

14/05/2013

Διευθυντής των Δρόμων του Κρασιού 20/05/2013

Πίνακας 6.2 Φορείς τουριστικού κλάδου

ΦΟΡΕΑΣ/ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΣΤΙΑΣΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ

Συνδεδεμένη επιχείρηση στην οινική διαδρομή της Ηπείρου

Ιδιοκτήτης εστιατορίου - ξενώνα 30/03/2013

Συνδεδεμένη επιχείρηση στην οινική διαδρομή της Ηπείρου

Ιδιοκτήτης εστιατορίου

Συνδεδεμένη επιχείρηση στην οινική διαδρομή της Ηπείρου

Ιδιοκτήτης συγκροτήματος πέτρινων κτισμάτων

Εστιατόριο-Καφέ Πρόεδρος Σωματείου Καφέ-Μπαρ-Εστιατορίων 15/03/2013

ΛΟΙΠΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

49

Ξενοδοχείο και γραφείο γενικού τουρισμού

Ιδιοκτήτης ξενοδοχείου και γραφείου γενικού τουρισμού

30/03/2013

Υπαίθριες δραστηριότητες Trip Leader της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Rafting (IRF)- Συνοδός σε πεζοπορίες

28/03/2013

Ενοικιαζόμενα δωμάτια και είδη λαϊκής τέχνης

Πρόεδρος 29/03/2013

ΕΝΩΣΕΙΣ ΞΕΝΟΔΟΧΩΝ

ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων 29/03/2013

ΚΟΝΙΤΣΑΣ Πρόεδρος

ΖΑΓΟΡΙΟΥ Πρόεδρος 09/04/2013

ΜΕΤΣΟΒΟΥ Πρόεδρος 03/04/2013

ΠΑΠΙΓΚΟΥ Πρόεδρος

ΕΠΙΜΕΛ. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Οικονομικός Επόπτης 15/03/2013

Πίνακας 6.3 Φορείς ΟΤΑ ΦΟΡΕΑΣ/ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ

ΟΤΑ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Περιφερειάρχης 15/03/2013

Γεωπόνος 19/04/2013

ΔΗΜΟΙ

ΙΩΑΝΝΙΤΩΝ Πρόεδρος της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής και Τουρισμού

15/03/2013

ΖΑΓΟΡΙΟΥ Δήμαρχος 09/04/2013

ΚΟΝΙΤΣΑΣ Δήμαρχος 29/03/2013

ΠΩΓΩΝΙΟΥ Αντιδήμαρχος και Γεωπόνος - Οινολόγος 08/04/2013

ΜΕΤΣΟΒΟΥ Πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων και Αντιδήμαρχος 03/04/2013

ΖΙΤΣΑΣ Αντιδήμαρχος 15/03/2013

ΔΩΔΩΝΗΣ Δήμαρχος 08/04/2013

ΒΟΡΕΙΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ Οικονομολόγος, Ειδικός συνεργάτης 11/04/2013

Πίνακας 6.4 Φορείς εκπαίδευσης και μέλη τοπικού πληθυσμού ΦΟΡΕΑΣ/ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ

ΦΟΡΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ/ ΕΙΔΙΚΟΙ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΕΣ

ΓΕΝΙΚΟ ΧΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Διευθυντής 29/03/2013

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Καθηγητής - Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Καθηγήτρια - Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας 09/04/2013

ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Κάτοικος Δήμου Ιωαννιτών 29/03/2013

Κάτοικος Δήμου Κόνιτσας 08/04/2013

Οι συνεντεύξεις που διενεργήθηκαν με τους παραπάνω φορείς κατά το χρονικό διάστημα 14/03-

20/05/2013, καθώς και η επεξεργασία των στοιχείων που προέκυψαν από την ποσοτική έρευνα,

οδήγησαν στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων, τα κυριότερα εκ των οποίων συνοψίζονται ως

ακολούθως:

Αμπελουργικός κλάδος

Η οινοπαραγωγή συνιστά αναπόσπαστο στοιχείο lifestyle, όχι μόνο των κατοίκων της

Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων, αλλά και των Ηπειρωτών γενικότερα.

Η ποιότητα των παραγόμενων οίνων της περιοχής είναι υψηλή, εντούτοις, δεν υπάρχει

ακόμα διαμορφωμένη και αναγνωρισμένη οινική οντότητα (wine brand). Επιπλέον, σε

ορισμένες περιπτώσεις αναφέρθηκε ότι η οινοποίηση βασίζεται σε πρώτη ύλη που δεν

50

παράγεται στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων και αυτό εγείρει ζητήματα βιωσιμότητας

του Ηπειρώτικου αμπελώνα και διαφύλαξη των γηγενών ποικιλιών.

Ορισμένοι από τους φορείς κάνουν λόγο για την αναγκαιότητα ριζικής αναδιάρθρωσης των

αμπελώνων, καθώς και αναθεώρησης της Αμπελουργικής Ζώνης (ΠΟΠ), η οποία μέχρι

στιγμής περιλαμβάνει μόνο την περιοχή της Ζίτσας. Μια τέτοια ενέργεια, σύμφωνα με τους

φορείς, θα είναι καθοριστικής σημασίας και για την οινοτουριστική ανάπτυξη.

Άλλο ένα ζήτημα που προκύπτει από την ποιοτική και ποσοτική έρευνα αφορά στη

συμπερίληψη στην Αμπελουργική Ζώνη (ΠΟΠ) και άλλων ποικιλιών πλην της Ντεμπίνας,

όπως το Μπεκάρι και το Βλάχικο. Το τελευταίο αναγνωρίζεται ως ποικιλία που «έχει μεγάλο

ενδιαφέρον και μπορεί ν’ αλλάξει την περιοχή».

Οινικός τουρισμός

Παρά τα αδιαμφισβήτητα συγκριτικά πλεονεκτήματα (αξιόλογο φυσικό περιβάλλον,

παραγωγή εξαιρετικής ποιότητας οίνων), ο οινικός τουρισμός στην περιοχή βρίσκεται

ακόμα σε εμβρυϊκό στάδιο. Επιχειρηματίας του οινικού κλάδου αποδίδει αυτή την

υστέρηση στην απουσία μιας «καλής» αμπελοοινικής περιοχής εντός της Περιφέρειας

Ηπείρου.

Η Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων δεν διαθέτει την απαιτούμενη κρίσιμη μάζα

επισκέψιμων οινοποιείων, η οποία συνιστά καθοριστικής σημασίας παράγοντα για την

οινοτουριστική ανάπτυξη μιας περιοχής. Προς το παρόν, οινοτουριστικές υποδομές και

υπηρεσίες διατίθενται από εξαιρετικά περιορισμένο αριθμό επιχειρήσεων. Η δε πιθανότητα

να δημιουργηθεί αυτή η κρίσιμη μάζα, τουλάχιστον σε βραχυχρόνια βάση, θεωρείται από

τους εκπροσώπους διαφόρων ομάδων συμφερόντων περιορισμένη.

Επισημάνθηκε ακόμα η ύπαρξη μιας –μικρής έστω- μερίδας επισκεπτών, οι οποίοι μπορούν

να χαρακτηριστούν ως κατεξοχήν οινόφιλοι. Άλλοι φορείς αναγνωρίζουν την ύπαρξη

προοπτικής, ωστόσο, όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά «πρόκειται για παρθένα αγορά».

Ανάγκη για επαναπροσδιορισμό της τουριστικής ταυτότητας της περιοχής

Η πρόσφατη οικονομική κρίση έπληξε ακόμα και προορισμούς της Περιφερειακής Ενότητας

Ιωαννίνων (Μέτσοβο, Ζαγοροχώρια), οι οποίες γνώρισαν σημαντική τουριστική ανάπτυξη

τις περασμένες δεκαετίες. Σε κάποιες περιπτώσεις αναφέρθηκε ότι, παρόλο που τα επίπεδα

επισκεψιμότητας παραμένουν σταθερά, μειώθηκε ο κύκλος των εργασιών.

Αρκετοί από τους φορείς επισημαίνουν ότι στις περιοχές αυτές δεν υπήρξε σωστός

σχεδιασμός, με αποτέλεσμα η τουριστική ανάπτυξη να μη βασιστεί στις αρχές της

αειφορικής διαχείρισης και να πραγματοποιηθεί με άναρχο τρόπο. Την κατάσταση επέτεινε,

μεταξύ άλλων, και η ανεπαρκής κατάρτιση του τοπικού πληθυσμού σε σχέση με τη

φιλοξενία και η ανικανότητα των ντόπιων να υιοθετήσουν τη φιλοσοφία του τουρισμού.

Σταδιακά, η έλλειψη σχεδιασμού και οι χλιαρές προσεγγίσεις από συγκεκριμένες

επιχειρήσεις φαίνεται να είχαν επίπτωση στη διαμόρφωση της Αναπαράστασης (Tourism

Destination Image25

) της περιοχής ως τουριστικού προορισμού. Η ανάγκη για

επαναπροσδιορισμό της τουριστικής ταυτότητας περιλαμβάνεται μεταξύ των ζητημάτων

άμεσης προτεραιότητας.

25 Ως Αναπαράσταση (image) ορίζεται ως το σύνολο των πεποιθήσεων, των ιδεών ή των εντυπώσεων που έχει ένα άτομο για ένα προορισμό (Crompton, 1979). Ο όρος στα ελληνικά αποδόθηκε από τους Κόκκαλη κ.ά. (2008).

51

Ανάγκη για σύνδεση του οίνου με τη γαστρονομία

Υπό τις παρούσες συνθήκες, είναι εξαιρετικά δύσκολο να αναπτυχθεί ο οινικός τουρισμός

στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων ως αυτόνομη δραστηριότητα – διακριτή μορφή

τουρισμού, δεδομένης της απουσίας μιας διακριτής οινικής ταυτότητας.

Σε αρκετές συνεντεύξεις επισημάνθηκαν, ωστόσο, η έλλειψη αξιόλογων υποδομών

εστίασης, ιδιαίτερα στην πόλη των Ιωαννίνων, η απουσία αναφοράς στην ηπειρωτική

κουζίνα, καθώς και η πολιτική της διανομής και τιμολόγησης του οίνου στα τοπικά

εστιατόρια.

Προς το παρόν, υπάρχουν ένας γυναικείος συνεταιρισμός, καθώς και 17 τυροκομεία

πιστοποιημένα με ISO στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, τα οποία θα μπορούσαν να

αξιοποιηθούν στον τουρισμό.

Ανάγκη για συντονισμό, συναινέσεις και συνέργειες

Η έλλειψη συντονισμού και ο χαμηλός βαθμός ανάπτυξης συνεργειών συνιστούν, σύμφωνα

με τους περισσότερους από τους φορείς, έναν από τους κυριότερους ανασταλτικούς

παράγοντες για την οινοτουριστική ανάπτυξη («Το σύγχρονο μάρκετινγκ δεν απαιτεί ούτε

μεγάλα κονδύλια αλλά ούτε και συμμετοχή κρατικών φορέων. Συνέργεια απαιτεί,

επαγγελματισμό και όραμα από τους εμπλεκόμενους»).

Σε πρώτο επίπεδο, διαπιστώθηκε η απουσία πνεύματος συνεργασίας μεταξύ των

επιχειρήσεων. Σε σχετική συζήτηση, εκπρόσωπος επιχείρησης εστίασης εκφράζει τη

δυσαρέσκειά του αναφορικά με το είδος του ανταγωνισμού μεταξύ των εστιατορίων της

περιοχής του, ενώ επισημαίνει και την απουσία συνεργασίας μεταξύ οινοποιείων και

επιχειρήσεων εστίασης και τουρισμού.

Η ανάγκη για αλλαγή νοοτροπίας, συναίνεση και συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων

ομάδων συμφερόντων είναι κάτι περισσότερο από εμφανής και αναγνωρίζεται από την

πλειονότητα των συμμετεχόντων στην έρευνα. Εκπρόσωπος οινοποιείου επισημαίνει τη

μέχρι στιγμής έλλειψη συντονισμού των ενεργειών, καθώς και την απουσία στήριξης από

φορείς ΟΤΑ.

Απαραίτητη κρίνεται προς την κατεύθυνση αυτή και η σύμπραξη οινοποιών, φορέων

τουρισμού (ιδιαίτερα των αμπελοοινικών περιοχών), Δήμων και Περιφέρειας. Επιπρόσθετα,

φορέας του αμπελοοινικού κλάδου τονίζει τη σημασία να υιοθετήσουν μια φιλοσοφία

οινοτουριστική οι ίδιοι οι αμπελουργοί, ειδικά αυτοί της περιοχής της Ζίτσας και «να

μοιραστούν το όραμα της ανάπτυξης αυτού του τύπου, όπως συμβαίνει με τις περισσότερες

τουριστικά αναπτυγμένες περιοχές».

Ένα άλλο θέμα που επισημάνθηκε αφορά στην αναγκαιότητα για σύνδεση του οινικού με το

μαζικό τουρισμό και την ανάπτυξη συνεργειών με τους tour operators. Εκπρόσωπος ΟΤΑ

επισημαίνει την έλλειψη οργανωμένου πακέτο για τους τουρίστες που επισκέπτονται την

περιοχή.

Ο ρόλος της Ένωσης Οινοπαραγωγών του Αμπελώνα της Βορείου Ελλάδος

Είναι γεγονός ότι η ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην Ελλάδα στηρίχθηκε σχεδόν

αποκλειστικά σε συλλογικές δράσεις. Σημαντική, μέχρι στιγμής, κρίνεται από τους

εμπλεκόμενους φορείς η συνεισφορά της Ένωσης Οινοπαραγωγών Βορείου Ελλάδος,

κυρίως σε ό,τι αφορά τον τομέα της προβολής του οινικού τουρισμού συνολικά.

Σχολιάζοντας το ρόλο του δικτύου, οινοποιός της περιοχής αναγνωρίζει ότι η συμμετοχή στο

εν λόγω οινοτουριστικό δίκτυο εξασφαλίζει έως ένα βαθμό, προβολή για την επιχείρηση.

52

Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιες ενστάσεις σε ό,τι αφορά το κόστος συμμετοχής στο

οινοτουριστικό δίκτυο, το οποίο χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα υψηλό.

Άλλα ζητήματα

Η ανάγκη για επαρκή κατάρτιση όλων των εμπλεκόμενων στην τουριστική ανάπτυξη

τονίστηκε από το σύνολο σχεδόν των εκπροσώπων των ομάδων συμφερόντων.

Στην πόλη των Ιωαννίνων, ο μέσος όρος παραμονής των τουριστών περιλαμβάνει μία

διανυκτέρευση.

Στις βασικές ελλείψεις σε επίπεδο υποδομών περιλαμβάνεται η αδυναμία του αεροδρομίου

να υποστηρίξει διεθνείς πτήσεις. Πρόσφατα μάλιστα, υπήρξε μια συζήτηση για εκχώρηση

της χρήσης και της λειτουργίας του αεροδρομίου σε ιδιώτες, διαμέσου συμβάσεων

παραχώρησης μακροχρόνιας χρήσης, χωρίς ωστόσο να προχωρήσει η διαδικασία.

Η υστέρηση της τουριστικής ανάπτυξης της Ζίτσας συνιστά βασικό ανασταλτικό παράγοντα

για την αναγνωρισιμότητα των οινικών της προϊόντων. Τα χαρακτηριστικά της

αμπελοκαλλιέργειας δικαιολογούν εν πολλοίς το γεγονός ότι η οινοτουριστική ανάπτυξη της

περιοχής βρίσκεται ακόμα σε εμβρυακό στάδιο (μικρός κλήρος, γήρανση, χαμηλό

μορφωτικό επίπεδο, έλλειψη κατάρτισης του αγροτικού πληθυσμού, νοοτροπία και επίπεδο

επαγγελματισμού, αμπελοκαλλιέργεια ως δεύτερη απασχόληση). Η απουσία βασικών

υποδομών και η σχετική δυσκολία πρόσβασης περιορίζουν ακόμα περισσότερο τις

προοπτικές της συγκεκριμένης περιοχής.

Την ανάγκη για στήριξη από τους δημόσιους φορείς, καθώς και για προβολή της Ζίτσας

υπερτονίζουν μέλη διαφόρων ομάδων συμφερόντων. Σύμφωνα με εκπρόσωπο

επισκέψιμου οινοποιείου, ο αριθμός των επισκεπτών των οινοποιείων της Ζίτσας στη

διάρκεια της εκδήλωσης «Ανοιχτές Πόρτες» είναι εξαιρετικά περιορισμένος.

Ακόμα και η εκδήλωση με επίκεντρο τον οίνο που διοργανώνεται στη Ζίτσα θεωρείται ως

πολύ χαμηλών προδιαγραφών, ενώ τονίζεται η ανα΄γκη να συνδεθεί με την παραγωγή.

Στην Κόνιτσα, παρόλο που υπάρχει μια σχετική αμπελοοινική παράδοση, οι όποια

δραστηριότητα περιορίζεται στη χωρική οινοποίηση. Τελευταία, ωστόσο, παρατηρείται μια

στροφή των νέων της περιοχής προς την αμπελοκαλλιέργεια.

Στα Ζαγοροχώρια, παρά τη σημαντική ανάπτυξη τις τελευταίες, η οικονομική κρίση σε

συνδυασμό με παθογένειες που αναλύθηκαν παραπάνω έπληξαν σημαντικά τον τουριστικό

κλάδο. Ένα άλλο σημείο που επισημαίνει κάποιος από τους φορείς είναι η κακή πολιτική

τιμολόγησης, ιδιαίτερα στον κλάδο της εστίασης.

6.2 Αποτελέσματα της Ανάλυσης SWOT

Στους Πίνακες 6.5., 6.6., 6.7, 6.8, 6.9, 6.10, 6.11 και 6.12 παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της

Ανάλυσης SWOT για την Περιφέρεια Ηπείρου αναφορικά με την οινοτουριστική ανάπτυξη. Για

λόγους που απορρέουν από το εννοιολογικό περιεχόμενο της συγκεκριμένης μορφής τουρισμού (βλ.

Σχ. 3.2, Πακέτο Εργασίας 2.1), επιλέχθηκε η διάκριση σε δύο βασικά πεδία ανάλυσης: Το πρώτο από

αυτά περιλαμβάνει θέματα με αμιγώς οινικές διαστάσεις, ενώ το δεύτερο αφορά σε ζητήματα που

σχετίζονται με την τουριστική δυναμική της περιοχής. Η καταγραφή των Πλεονεκτημάτων,

Αδυναμιών, Ευκαιριών και Απειλών θα αποτελέσει τη βάση για τον προσδιορισμό των στρατηγικών

που θα επιλεγούν για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην περιοχή.

53

Πίνακας 6.5 Ανάλυση SWOT – Πλεονεκτήματα αμπελοοινικού κλάδου ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Οι ευνοϊκές για την ανάπτυξη της αμπελοκαλλιέργειας εδαφοκλιματικές συνθήκες

Η δραστηριοποίηση σχετικά μεγάλου αριθμού αμπελουργών

Η μακρά παράδοση και η σύνδεση της αμπελοκαλλιέργειας και της παραγωγής οίνων (και

αποσταγμάτων) με την τοπική κουλτούρα και το κοινωνικό κεφάλαιο της περιοχής

Η ύπαρξη γηγενών ποικιλιών αμπέλου (Ντεμπίνα, Βλάχικο, Μπεκάρι)

Η εξαιρετική ποιότητα των παραγόμενων οίνων

Η παραγωγή ενός οίνου ΠΟΠ και τριών ΠΓΕ από τα οινοποιεία της περιοχής

Η επιλογή του οίνου «Ζίτσα Ημιαφρώδης 2011» ως «Πρεσβευτή- Εκπροσώπου των New Wines of

Greece»

Οι υπόλοιπες διακρίσεις που αποσπούν τα οινοποιεία της περιοχής

Ο εκσυγχρονισμός του συνεταιριστικού οινοποιείου και η διοίκησή του από καταρτισμένο ανθρώπινο

δυναμικό – Εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων μάρκετινγκ

Η συμμετοχή και των τριών επισκέψιμων οινοποιείων της περιοχής στην οινική διαδρομή της Ηπείρου,

η οποία διαθέτει ήδη μια διαμορφωμένη οντότητα (brand)

Η παρουσία ενός οινοποιείου-ορόσημου (landmark winery) στην περιοχή

Το μικρό μέγεθος των περισσότερων οινοποιείων Ευνοείται η επαφή με τον οινοποιό/ προϋποθέσεις

για την ανάπτυξη σχέσεων (customer loyalty) με τους επισκέπτες

Η διεξαγωγή πολιτιστικών εκδηλώσεων με επίκεντρο τον οίνο και τα αποστάγματα

Η συμμετοχή των επισκέψιμων οινοποιείων της περιοχής στις «Ανοιχτές Πόρτες», η διεξαγωγή των

οποίων πλέον διεξάγεται σε εθνικό επίπεδο αυξημένη προβολή

Πίνακας 6.6 Ανάλυση SWOT – Αδυναμίες αμπελοοινικού κλάδου

ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ

Η μεγάλη απόσταση μεταξύ των τριών αμπελοοινικών περιοχών

Η μικρή αμπελουργική ζώνη (ΠΟΠ)

Η απουσία κρίσιμης μάζας οινοποιών και επισκέψιμων οινοποιείων στην περιοχή

Τα χαρακτηριστικά των εμπλεκόμενων στην αμπελοκαλλιέργεια (γήρανση πληθυσμού, χαμηλό

μορφωτικό επίπεδο, μικρός βαθμός αφοσίωσης)

Οι υψηλές απαιτήσεις σε χρόνο και πόρους για τη δημιουργία «κρίσιμης μάζας» (κόστος

εγκατάστασης νέου αμπελώνα, δημιουργίας οινοποιείου και υποδομών για την υποδοχή επισκεπτών)

Ο μικρός κλήρος

Το μικρό μέγεθος των περισσότερων οινοποιείων (αδυναμία ανάπτυξης οικονομιών κλίμακας,

εφαρμογής καινοτομιών και χρηματοδότησης ενεργειών προβολής και προώθησης)

Η παράδοση ως ανασταλτικός παράγοντας (στην περίπτωση που οι οινοποιοί παραμείνουν

προσκολλημένοι σε αυτή αδυναμία προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της ζήτησης)

54

Πίνακας 6.7 Ανάλυση SWOT – Ευκαιρίες αμπελοοινικού κλάδου ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ

Η μακρά παράδοση της Ελλάδας στην αμπελουργία και την οινοπαραγωγή και η μοναδικότητα των

παραγόμενων οίνων της (terroir, γηγενείς ποικιλίες).

Η άρρηκτη σύνδεση που εμφανίζει ο οίνος με την ελληνική κουλτούρα και τη Μεσογειακή διατροφή

ΟΙ ευεργετικές ιδιότητες της (με μέτρο) κατανάλωσής του οίνου για την υγεία

Ο οίνος ως στοιχείο που εμπλουτίζει την ευρεία γκάμα των «φυσικών» ελληνικών τοπικών προϊόντων

(ελαιόλαδο, φέτα, μαστίχα, κτλ)

Το διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ασφάλεια των διατροφικών προϊόντων και η απαίτηση

για «υπεύθυνες πρακτικές παραγωγής»

Η τάση για slow food και για υιοθέτηση περισσότερο υγιεινών διατροφικών προτύπων

Η άνοδος του επιπέδου της οινοτουριστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα και διεθνώς

Η ύπαρξη ελληνικών ποικιλιών μοναδικών σε παγκόσμιο επίπεδο – Ευκαιρία για ανάδειξη και

αξιοποίηση μικρών (boutique) οινοπαραγωγών

Το ισχυρό brand name που διαθέτουν αρκετά ελληνικά οινοποιεία

Η νέα γενιά Ελλήνων οινοπαραγωγών και επιστημόνων με διεθνή εμπειρία Βελτίωση της ποιότητας

των προϊόντων/ εισαγωγή καινοτόμων πρακτικών/ Νέα, μοντέρνα οινοποιεία, εκσυγχρονισμένα

παραδοσιακά, boutique οινοποιεία, αμπελουργικές πρακτικές (πχ κουλούρες, καλάθια)

Η στήριξη και οι ενέργειες προβολής των προϊόντων του κλάδου σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο τα

τελευταία χρόνια (συνέδρια, εκθέσεις, εκδηλώσεις γευστικών δοκιμών, Στρατηγικό Σχέδιο branding

και marketing του Ελληνικού Κρασιού, προσκλήσεις δημοσιογράφων, road shows, vip-dinners,

προβολή σε περιοδικά, διαδίκτυο/μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κτλ)

Η σαφής βελτίωση της εικόνας του ελληνικού οίνου στις αντιλήψεις των καταναλωτών τα τελευταία

χρόνια/ Το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τα ελληνικά οινικά προϊόντα, τόσο από καταναλωτές όσο και

από ειδικούς (δημοσιογράφους κτλ)

Η παραγωγή ασυσκεύαστων (χύμα) οίνων και αποσταγμάτων και η ανεπάρκεια διεξαγωγής ελέγχου

της ποιότητας αυτών

Η οινοποίηση από πρώτη ύλη που προέρχεται από άλλες περιοχές τάση συρρίκνωσης του

αμπελώνα της περιοχής

Οι διαδικασίες παραγωγής πολλαπλασιαστικού υλικού της αμπέλου

Η έλλειψη ισχυρού οινικού brand

Η απουσία ‘λέσχης οίνου’ (wine club) και wine bar στην ΠΕ Ιωαννίνων

Η μη εμπλοκή του συνόλου των οινοποιών με τουριστικές δραστηριότητες

Η απουσία σαφούς στρατηγικής για τον οινικό τουρισμό

Η ανεπαρκής προβολή τοπικών οινικών προϊόντων από συναφείς τουριστικές επιχειρήσεις

(εστιατόρια, επιχειρήσεις παροχής φιλοξενίας κτλ)

Ο μικρός αριθμός και ο χαρακτήρας των οινικών εκδηλώσεων

Η χαμηλή επισκεψιμότητα που καταγράφουν τα οινοποιεία της Ζίτσας κατά τη διάρκεια της

εκδήλωσης «Ανοιχτές Πόρτες»

55

Η παρουσία σημαντικού αριθμού οινόφιλων και τουριστών που εκδηλώνουν ένα έντονο ενδιαφέρον

για συμμετοχή σε οινοτουριστικές δραστηριότητες

Η δράση και οι εκδρομές που διοργανώνουν οι λέσχες οίνου (wine club) από άλλες περιοχές της

χώρας

Η άνοδος της δημοφιλίας του οίνου σε ορισμένες αναπτυγμένες χώρες χωρίς ιδιαίτερη οινική

παράδοση (Η.Π.Α., Αγγλία, Δανία Σουηδία), ιδιαίτερα στις ανώτερες εισοδηματικές κλάσεις)

Η επιτυχημένη δράση των Δρόμων του Κρασιού της Βόρειας Ελλάδας/ Η δημιουργία οινοτουριστικών

δικτύων σε ολόκληρη τη χώρα

Η αυξανόμενη επιτυχία και η καθιέρωση της διεξαγωγής εκδηλώσεων όπως οι «Ανοιχτές Πόρτες» σε

εθνικό επίπεδο

Η παντελής απουσία οινοποιείων στους Νομούς Γρεβενών, Άρτας και Πρέβεζας26

και η παρουσία

μόλις τριών οινοποιείων στο Νομό Θεσπρωτίας

Πίνακας 6.8 Ανάλυση SWOT – Απειλές αμπελοοινικού κλάδου ΑΠΕΙΛΕΣ

Το απρόβλεπτο των καιρικών συνθηκών Επίδραση στην ποιότητα και στην ποσότητα των

παραγόμενων οίνων

Η θέση της Ελλάδας στον παγκόσμιο οινικό χάρτη (της αντιστοιχεί λιγότερο από 1% της συνολικά

παραγόμενης ποσότητας οίνου)

Η επί χρόνια ταύτιση των ελληνικών οίνων με το φθηνό χύμα και τη ρετσίνα στις αντιλήψεις των

καταναλωτών

Η γενικότερη απουσία οινικής κουλτούρας

Η δυσανάλογα υψηλή κοστολόγηση των ελληνικών οίνων στα εστιατόρια και τις λοιπές τουριστικές

επιχειρήσεις

Η κακή προβολή και προώθηση του ελληνικού οίνου από εστιατόρια και τουριστικές επιχειρήσεις

Η γεωγραφική διασπορά των ελληνικών οινοποιείων

Το μικρό μέγεθος της πλειονότητας των ελληνικών οινοποιείων

Οι μεταβολές στο θεσμικό πλαίσιο και στο φορολογικό καθεστώς

Η πτώση που καταγράφει η παραγωγή και η κατανάλωση οίνου τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη και

ειδικότερα στις Μεσογειακές χώρες

Ο ανταγωνισμός από άλλα αλκοολούχα ποτά

Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία, από το 2010 κι έπειτα θέτει περιορισμούς στις

καλλιεργούμενες εκτάσεις αμπέλων

Η αύξηση της καλλιεργούμενης έκτασης αμπέλων στις χώρες του Νέου Κόσμου και η απειλή της

ευρωπαϊκής κυριαρχίας

Η παραγωγή οίνων υψηλής ποιότητας και σε σχετικά χαμηλές τιμές από ανταγωνιστικές χώρες

Η επένδυση αρκετών χωρών, τόσο του Παλαιού όσο και του Νέου Κόσμου, στην οινοπαραγωγή και

στον οινικό τουρισμό τα τελευταία χρόνια Υψηλός ανταγωνισμός σε διεθνές επίπεδο

26

Γειτονικοί νομοί

56

Η ύπαρξη οινοτουριστικών προορισμών ανταγωνιστικότερων, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη

Ο χαμηλός βαθμός αφοσίωσης οινικός τουρισμός συνιστά συνήθως δευτερεύουσα ή

συμπληρωματική απασχόληση

Η πώληση χύμα οίνων και αποσταγμάτων κακής ποιότητας

Η ανεπάρκεια κατάρτισης των οινοποιών και των λοιπών εμπλεκομένων σε σχέση με τον τουρισμό

Χλιαρές προσεγγίσεις από ορισμένες επιχειρήσεις, οι οποίες βλάπτουν ολόκληρο τον κλάδο

Η παρουσία ελληνικών ποικιλιών που τυγχάνουν μεγαλύτερης αναγνώρισης (Αγιωργίτικο,

Μοσχοφίλερο, Ξινόμαυρο, Ασσύρτικο)

Πίνακας 6.9 Ανάλυση SWOT – Πλεονεκτήματα τουριστικού κλάδου ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Το επίπεδο των υποδομών πρόσβασης στην περιοχή (Εγνατία Οδός, μικρή απόσταση από λιμένες,

παρουσία αεροδρομίου)

Η σχετικά μικρή απόσταση από αστικά κέντρα (ιδιαίτερα της Β. Ελλάδας) και περιοχές με αναπτυγμένο

το μαζικό τουρισμό (παράλια όμορων ΠΕ, νησιά Ιονίου) πηγή άντλησης δυνητικών επισκεπτών

Το καθαρό περιβάλλον, απαλλαγμένος από εξωγενείς παρεμβάσεις που αλλοιώνουν την αισθητική

του

Η ποικιλομορφία των φυσικών τουριστικών πόρων στην ευρύτερη περιοχή (ορεινοί όγκοι, παραλίες,

λίμνες, ποταμοί κτλ) ευνοεί την ανάπτυξη διαφορετικών μορφών τουρισμού

Η ΠΕ Ιωαννίνων συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ποσοστό δασών στην Περιφέρεια Ηπείρου

Οι τουριστικές και λοιπές διαθέσιμες υποδομές (μεγάλος αριθμός καταλυμάτων, εστιατορίων,

καταστημάτων πώλησης τοπικών προϊόντων, κτλ)

Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική (οικισμοί με ιδιαίτερο χρώμα που διατηρήθηκαν στο πέρασμα του

χρόνου)

Η ιστορική και θρησκευτική παράδοση, καθώς και η πολιτισμική κληρονομιά (επισκέψιμοι χώροι,

μουσεία, μνημεία, μοναστήρια, έθιμα και παραδόσεις, λαογραφία, παραδοσιακές οικονομικές

δραστηριότητες και επαγγέλματα)

Η ύπαρξη αναξιοποίητων φυσικών (Θεογέφυρο, Λόφος Προφήτη Ηλία με αμπελώνες), πολιτιστικών

(σύνδεση με το Λόρδο Βύρωνα) και θρησκευτικών (Μοναστήρι Προφήτη Ηλία, Μονή Πατέρων)

τουριστικών πόρων στη Ζίτσα

Η γαστρονομία και τα τοπικά παραδοσιακά προϊόντα διατροφής

Το ισχυρό brand name της Ηπείρου ως παραγωγού διατροφικών προϊόντων υψηλής ποιότητας

Η ισχυρή παρουσία του πρωτογενούς τομέα και ειδικότερα της κτηνοτροφίας, η οποία θα μπορούσε

να τροφοδοτήσει τον τουρισμό (η ύπαρξη 17 τυροκομείων πιστοποιημένων με ISO)

Οι πρόσφατες ενέργειες φορέων ΟΤΑ με στόχο την προσέλκυση τουριστών από Αλβανία, Τουρκία,

Ισραήλ και άλλες αγορές (συναντήσεις, συμμετοχή σε εκθέσεις, προγράμματα εδαφικής συνεργασίας

κτλ)

Η καθημερινή ζωή και η φιλόξενη διάθεση του τοπικού πληθυσμού

Η διαμορφωθείσα ζήτηση για ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού στην περιοχή - Μέτσοβο,

Ζαγοροχώρια: καθιερωμένοι αγροτουριστικοί-οικοτουριστικοί προορισμοί - Πόλη των Ιωαννίνων:

57

προορισμός αστικού τουρισμού

Η ενσωμάτωση ποικίλων δραστηριοτήτων και ειδικότερα υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής στο

προσφερόμενο τουριστικό προϊόν

Η χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα στους ορεινούς οικισμούς - προϋποθέσεις για προώθηση του

οινοτουρισμού ως ευκαιρία για χαλάρωση και απόδραση από το αστικό περιβάλλον

Πίνακας 6.10 Ανάλυση SWOT – Αδυναμίες τουριστικού κλάδου ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ

Η απουσία υποδομών για την πραγματοποίηση διεθνών πτήσεων στον αερολιμένα των Ιωαννίνων

Η γεωγραφική συγκέντρωση της τουριστικής προσφοράς σε συγκεκριμένες περιοχές εντός της

Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων

Η σχετικά δύσκολη πρόσβαση στους ορεινούς τουριστικούς προορισμούς της περιοχής

Οι συχνά δυσμενείς καιρικές συνθήκες της περιοχής

Η τάση συρρίκνωσης και η δημογραφική γήρανση του πληθυσμού

Ο υψηλός δείκτης ανεργίας

Οι περιορισμένοι οικονομικοί πόροι που καθιστούν δύσκολη την πραγματοποίηση επενδύσεων

Η ανεπάρκεια σε υποστηρικτικές υποδομές σε αρκετούς τουριστικούς προορισμούς εντός της ΠΕ (πχ

αποχετευτικό δίκτυο στην περιοχή της Ζίτσας)

Η αδύναμη σύνδεση μεταξύ τουρισμού και γαστρονομίας/ ανεπαρκής ενσωμάτωση τοπικών

προϊόντων διατροφής στο προσφερόμενο τουριστικό προϊόν

Το χαμηλό επίπεδο των υποδομών και υπηρεσιών εστίασης στην πόλη των Ιωαννίνων

Η μέχρι τώρα τουριστική ανάπτυξη περιοχών εντός της ΠΕ Ιωαννίνων δεν αποτέλεσε προϊόν

σχεδιασμού

Η σημαντική υστέρηση της αμπελοοινικής περιοχής της Ζίτσας σε τουριστικές υποδομές

Η τιμολόγηση των τουριστικών υπηρεσιών σε αρκετές περιοχές (υψηλές τιμές σε καταλύματα, οίνους

σε τοπικά εστιατόρια κτλ)

Η έλλειψη συντονισμού και απουσία κουλτούρας διαλόγου μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων της

περιοχής - Έλλειψη δικτύωσης και ομαδικού πνεύματος – Εσωστρέφεια – Κατακερματισμός

σωματείων/ συλλόγων

Προβλήματα γραφειοκρατίας

Το χαμηλό επίπεδο κατάρτισης των εμπλεκόμενων σε σχέση με τον τουρισμό και το management

επιχειρήσεων

Η έλλειψη τουριστικής κουλτούρας (επαγγελματιών του τουρισμού και τοπικού πληθυσμού) που

καταγράφεται σε αρκετές περιπτώσεις

Η ποιότητα και χαρακτήρας των πολιτιστικών εκδηλώσεων

Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και τεχνογνωσίας (‘know-how’) σε σχέση με την οργάνωση και

τη διεξαγωγή εκδηλώσεων, τις πωλήσεις, την παροχή τουριστικών υπηρεσιών κτλ

Ο μικρός αριθμός καταλυμάτων 4 και 5 αστέρων, δεδομένου ότι ο οινικός τουρισμός προτιμάται κατά

βάση από επισκέπτες με εισόδημα άνω του μέσου όρου

Η ανεπαρκής σήμανση της οινικής διαδρομής της Ηπείρου

58

Η περιορισμένη προβολή αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και άλλων σημείων τουριστικού

ενδιαφέροντος

Η ανεπαρκής αξιοποίηση πολιτισμικών αναφορών της Ζίτσας (Λόρδος Βύρων)

Προβλήματα με τα τοπικά γραφεία εισερχόμενου τουρισμού (incoming tour operators) –Απουσία

κάποιου οργανωμένου τουριστικού πακέτου

Η μικρή διάρκεια παραμονής των τουριστών στην περιοχή (μέσος όρος διανυκτερεύσεων: 1)

Πίνακας 6.11 Ανάλυση SWOT – Ευκαιρίες τουριστικού κλάδου ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ

Η αμφισβήτηση της κυριαρχίας του προτύπου του μαζικού τουρισμού και η αυξανόμενη τάση της

τουριστικής αγοράς για εναλλακτικές μορφές τουρισμού

Η αύξηση του βαθμού περιβαλλοντικής συνείδησης

Η τάση για ανακάλυψη νέων, ανεξερεύνητων, «ανόθευτων» προορισμών

Η στροφή των προτιμήσεων των τουριστών σε ταξίδια μικρότερης διάρκειας που πραγματοποιούνται

με μεγαλύτερη συχνότητα και σε προορισμούς που τείνουν να βρίσκονται κοντά στον τόπο κατοικίας

Η στροφή των προτιμήσεων των τουριστών σε προϊόντα και υπηρεσίες ποιοτικά και διαφοροποιημένα

Η νέα τουριστική ταυτότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος

Η διαχρονική αξία της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού σε παγκόσμιο επίπεδο

Η προτίμηση του οινικού τουρισμού από άτομα υψηλού μορφωτικού επιπέδου και εισοδήματος

Η καθιέρωση του οινικού τουρισμού στη Βόρεια Ελλάδα ως ευκαιρία για μονοήμερες αποδράσεις

Η ραγδαία ανάπτυξη του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης/ «Από στόμα σε στόμα»

επικοινωνία

Σύνδεση του οινικού με άλλες μορφές τουρισμού

Ευκαιρίες για διαπεριφερειακές/ διακρατικές συνεργασίες

Ευκαιρίες για επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου

Ευκαιρίες χρηματοδότησης- Ευρωπαϊκά προγράμματα – Παροχή κινήτρων

Πίνακας 6.12 Ανάλυση SWOT – Απειλές τουριστικού κλάδου ΑΠΕΙΛΕΣ

Η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση και η πτώση της ζήτησης

Η μείωση του κατά κεφαλήν εισοδήματος

Η έλλειψη ρευστότητας

Περιβαλλοντικές απειλές: κλιματική αλλαγή, ξηρασία, μόλυνση της ατμόσφαιρας κτλ

Η Ελλάδα είναι μικρή χώρα/ μικρή εγχώρια τουριστική αγορά

Ο κίνδυνος εύκολης υποκατάστασης του τουριστικού προϊόντος από ανταγωνιστικές χώρες

Η έντονη εποχικότητα της τουριστικής ζήτησης

59

Το περιβάλλον της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας που δεν ευνοεί μικρής κλίμακας επιχειρήσεις

Η απουσία θεσμικού πλαισίου για τον οινικό τουρισμό

Νομικοί περιορισμοί που δυσχεραίνουν την ανάπτυξη των επιχειρήσεων

Η απουσία συντονισμού μεταξύ φορέων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα/ των εμπλεκόμενων

υπουργείων

Ο χαμηλός βαθμός στήριξης της διακλαδικής συνεργασίας μεταξύ οινοποιίας και τουριστικής

βιομηχανίας από δημόσιους φορείς

Ανεπαρκείς υποδομές για επιστημονική έρευνα (σε εθνικό επίπεδο)/ Έλλειψη επαρκών δεδομένων και

στατιστικών στοιχείων σχετικά με τον οινικό τουρισμό, τον οινικό κλάδο και την τουριστική αγορά

γενικότερα

Το χαμηλό επίπεδο κατάρτισης σε σχέση με το μάρκετινγκ, τον τουρισμό, τη διαχείριση αγροτικών

επιχειρήσεων και λοιπά αγροτικά θέματα

Η τήρηση προδιαγραφών και προτύπων ποιότητας για τα αμπελοοινικά προϊόντα/ τουριστικές

υπηρεσίες

Η έμφαση των πολιτικών στο πρότυπο του μαζικού τουρισμού τις τελευταίες δεκαετίες και οι

επιπτώσεις της άναρχης τουριστικής ανάπτυξης

Η έντονη εξάρτηση των τουριστικών επιχειρήσεων από μεγάλους operators

Η νοοτροπία αρκετών επιχειρηματιών του τουριστικού κλάδου (cottage- industry mentality)

60

Πίνακας 6.13 Κατευθύνσεις στρατηγικής Δυνατά σημεία Αδυναμίες

ΕΠΙΤΑΧΥΝΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

Ευκαιρίες - Διαμόρφωση οινικής οντότητας

- Ένταξη του οίνου στο τουριστικό προφίλ της ΠΕ Ιωαννίνων

- Δικτύωση

- Τόνωση της οινικής επιχειρηματικότητας

- Εξωστρέφεια/ Ανάδειξή του οίνου ως μέσου τουριστικής προβολής

- Συνεργασία των αναπτυξιακών φορέων στο πλαίσιο της προγραμματικής

περιόδου 2014-2020

- Βελτίωση του επιπέδου δεξιοτήτων των απασχολούμενων στον

οινοτουριστικό κλάδο

- Clustering σε οριζόντιο και κάθετο επίπεδο μεταξύ των επιχειρήσεων

του αμπελοοινικού και του τουριστικού κλάδου

- Βελτίωση υποδομών πρόσβασης στην περιοχή

- Ευαισθητοποίηση τοπικού πληθυσμού σε σχέση με τον οίνο και τη

φιλοξενία

- Διάχυση των αναπτυξιακών αποτελεσμάτων

ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

Απειλές - Αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων από επιχειρήσεις και

φορείς της περιοχής

- Ανάπτυξη μηχανισμού υποστήριξης (lobby) για περιοχές της ΠΕ που

παρουσιάζουν οινοτουριστικό ενδιαφέρον

- Δημιουργία φορέα τουριστικής προβολής σε επίπεδο ΠΕ

- Ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών στην πώληση ασυσκεύαστων

οίνων και αποσταγμάτων καθώς και των υποδομών φιλοξενίας

- Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις στήριξης των ΜΜΕ στον τομέα του οίνου

και του τουρισμού

- Θέσπιση σήματος ποιότητας

61

7. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ

ΟΙΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

7.1 Διαμόρφωση γενικής στρατηγικής

7.1.1 Στοχοθεσία

Κατά την εκπόνηση του επιχειρησιακού σχεδίου για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην

Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, επιδιώχθηκε να δοθεί απάντηση στα εξής ερωτήματα:

1. Ποιες είναι οι ενέργειες στις οποίες είναι απαραίτητο να προβούμε;

2. Σε ποιους τομείς θα μπορούσαμε να επενδύσουμε; (αμπελοοινικός κλάδος, τοπικά

προϊόντα, πολιτισμός, φυσικό περιβάλλον)

3. Σε ποια πεδία θα πρέπει να επικεντρωθούν οι δράσεις μας; (Αύξηση των επιτόπιων

πωλήσεων ή μακροπρόθεσμα οφέλη για τα οινοποιεία; Περιήγηση στους αμπελώνες;

Συμμετοχή των ντόπιων;)

4. Τι είδους τουρισμό επιθυμούμε; (Ημερήσιους επισκέπτες; Προσέλκυση τουριστών από τα

παράλια όμορων περιοχών; Κατοίκους αστικών κέντρων;)

5. Τι προϊόν θέλουμε να προβάλουμε; (Gourmet γεύματα στα εστιατόρια της περιοχής;

Αστικό τουρισμό και διαμόρφωση μονοήμερων πακέτων; Θρησκευτικά μνημεία;)

6. Με ποιους τρόπους θα προβληθούμε; (Εργαλεία επικοινωνίας)

Σε αυτό το στάδιο, κρίνονται ως απολύτως απαραίτητα τα ακόλουθα:

Διαβούλευση: συζήτηση μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων φορέων σχετικά με την

υφιστάμενη κατάσταση και τις προοπτικές της οινοτουριστικής ανάπτυξης

Προσδιορισμός του είδους και του τύπου τουριστικής ανάπτυξης που θέλουμε να

επιτύχουμε

Εξέταση των ενεργειών που θα συμβάλουν στη διαμόρφωση οινοτουριστικής οντότητας

(wine tourism brand)

Ανταλλαγή ιδεών με φορείς/ άτομα από άλλες περιοχές

Μελέτη περιπτώσεων επιτυχημένης οινοτουριστικής ανάπτυξης άλλων προορισμών, με

στόχο την άντληση παραδειγμάτων καλής πρακτικής

7.1.2 Διατύπωση οράματος

Η προηγηθείσα ανάλυση, αφενός, συνέβαλε στην αποτύπωση των στάσεων των εμπλεκόμενων

αναφορικά με την οινοτουριστική ανάπτυξη και, αφετέρου, ανέδειξε μια σειρά αναπτυξιακών

αναγκών στις οποίες χρειάζεται να δοθεί προτεραιότητα. Η καταγραφή, η αξιολόγηση και η

ιεράρχηση των δυνατών και αδύνατων σημείων, έτσι όπως αυτά αποτυπώθηκαν στη μήτρα της

ανάλυσης SWOT, συμπυκνώνουν τους βασικούς άξονες του στρατηγικού σχεδιασμού. Πιο

αναλυτικά, το γενικό όραμα για τον οινικό τουρισμό στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων την

επόμενη πενταετία μπορεί να διατυπωθεί ως εξής:

62

7.1.3 Γενική στρατηγική

Η γενική στρατηγική που προτείνεται για την τουριστική ανάπτυξη της Περιφερειακής Ενότητας

Ιωαννίνων βασίζεται στην τουριστική φυσιογνωμία της περιοχής, καθώς και στο διάλογο που

προηγήθηκε με τους εμπλεκόμενους φορείς. Με δεδομένο το ρόλο της ως παραγωγού

αγροδιατροφικών προϊόντων υψηλής ποιότητας και ως τουριστικού προορισμού που διαθέτει

αξιόλογους φυσικούς πόρους, η Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων θα πρέπει να αξιοποιήσει όλα τα

συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει, ούτως ώστε να μπορέσει καταξιωθεί στον τουριστικό

χάρτη.

Ως εκ τούτου, οι γενικοί στρατηγικοί στόχοι για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού

περιλαμβάνουν:

1. Τη βελτίωση της εικόνας των οίνων που παράγονται στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων

και την καθιέρωσή τους στις αντιλήψεις των καταναλωτών ως προϊόντων υψηλής ποιότητας

και με καλή σχέση ποιότητας-τιμής (“value for money”).

2. Τη διάσωση και την ανάδειξη της αμπελοοινικής παράδοσης, του γαστρονομικού πλούτου,

της ιστορικής και πολιτισμικής κληρονομιάς, καθώς και του εξαιρετικού κάλλους φυσικού

περιβάλλοντος της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων.

3. Την αύξηση της αναγνωρισιμότητας (awareness) των αμπελοοινικών περιοχών της

Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων ως τουριστικών προορισμών και την ενσωμάτωση του

οινοτουριστικού προϊόντος στη συνολική τουριστική εικόνα της περιοχής.

4. Τη δημιουργία αυθεντικών και υψηλής ποιότητας εμπειριών -με επίκεντρο τον οίνο και τη

γαστρονομία.

5. Τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας για τους παραγόμενους οίνους και την αύξηση του

εισοδήματος που προκύπτει από τη διάθεση προϊόντων στους επισκέπτες.

6. Την παράταση της διάρκειας παραμονής των επισκεπτών στην περιοχή και την αύξηση του

ποσοστού των επαναλαμβανόμενων επισκέψεων.

7. Την επέκταση των προσφερόμενων τουριστικών δραστηριοτήτων και την αναβάθμιση των

υφιστάμενων υποδομών και τουριστικών θέλγητρων της περιοχής.

8. Τη διατήρηση και την αξιοποίηση της διακριτής ταυτότητας κάθε επιμέρους τουριστικού

προορισμού εντός της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων, μέσω της διαφοροποίησης του

προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος, ανάλογα με τις τοπικές ιδιαιτερότητες.

7.2 Άξονες και μέτρα

Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του οινικού τουρισμού της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων

προϋποθέτει την αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης τουριστικής εμπειρίας και τη

δημιουργία προστιθέμενης αξίας στην παροχή προϊόντων και υπηρεσιών. Στο πλαίσιο αυτό, για την

περίοδο 2013-2018, η στρατηγική οινοτουριστικής ανάπτυξης της Περιφερειακής Ενότητας

Ιωαννίνων προτείνεται να υλοποιηθεί γύρω από τους ακόλουθους άξονες:

Η αύξηση της αντιληπτής αξίας των αμπελοοινικών και γαστρονομικών προϊόντων της

Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων και η συμβολή τους στην καθιέρωση της περιοχής ως

τουριστικού προορισμού που προσφέρει ολοκληρωμένες, αυθεντικές και υψηλής

ποιότητας εμπειρίες.

63

Πίνακας 7.1 Προτεινόμενοι άξονες και μέτρα για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων

ΑΞΟΝΑΣ 1 ΜΕΤΡΑ

Δημιουργία μιας ολοκληρωμένης οινοτουριστικής εμπειρίας

1.1 Αναβάθμιση της οινικής διαδρομής της Ηπείρου

1.2 Σύνδεση του οινικού με άλλες μορφές τουρισμού

1.3 Διερεύνηση των αναγκών της τουριστικής αγοράς

ΑΞΟΝΑΣ 2 ΜΕΤΡΑ

Προστασία και ανάδειξη αμπελοοινικής και πολιτισμικής κληρονομιάς

2.1 Αξιοποίηση αμπελοοινικής κληρονομιάς

2.2 Διαφύλαξη πολιτισμικής κληρονομιάς

ΑΞΟΝΑΣ 3 ΜΕΤΡΑ

Αξιοποίηση ανθρώπινων πόρων

3.1 Αναβάθμιση των δεξιοτήτων και του επιπέδου επαγγελματισμού όλων των εμπλεκόμενων

3.2 Προτυποποίηση και έλεγχος

ΑΞΟΝΑΣ 4 ΜΕΤΡΑ

Ανάπτυξη συνεργειών 4.1 Δικτύωση σε τοπικό επίπεδο

4.2 Κοινές δράσεις για την καλλιέργεια οινικής και τουριστικής κουλτούρας

4.3 Ανάπτυξη διαπεριφερειακής και διασυνοριακής συνεργασίας

ΑΞΟΝΑΣ 5 ΜΕΤΡΑ

Επικοινωνιακή πολιτική και προβολή

5.1 Δημιουργία ενός τουριστικού brand με κεντρικό άξονα τον οίνο και τη γαστρονομία

5.2 Ανάδειξη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων κάθε επιμέρους προορισμού της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων

ΑΞΟΝΑΣ 6 ΜΕΤΡΑ

Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στον αμπελοοινικό κλάδο

6.1 Ένταξη του οίνου και της τοπικής γαστρονομίας σε εστιατόρια και σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα και το εξωτερικό

6.2 Εξαγωγές οίνου και τουρισμός

Τονίζεται ότι για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας ενός προορισμού στην εγχώρια και διεθνή

τουριστική σκηνή, απαιτείται αφοσίωση όλων των εμπλεκόμενων σε μακροπρόθεσμο επίπεδο

(Ronning, 2009). Ο Πίνακας 7.1 παρουσιάζει τα πρώτα βήματα που θα πρέπει να ακολουθηθούν σε

αυτή τη διαδρομή, παρέχοντας με τον τρόπο αυτό τη βάση στην οποία θα πρέπει να στηριχθούν οι

ενέργειες που θα πρέπει να ακολουθηθούν προκειμένου να επιτευχθεί η διαφοροποίηση και η

βελτίωση του προσφερόμενου οινοτουριστικού προϊόντος της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων.

Αναλυτικά, οι δράσεις που προτείνονται για την επίτευξη των στρατηγικών στόχων περιγράφονται

στην ενότητα που ακολουθεί.

7.3 Ομαδοποίηση προτεινόμενων δράσεων ανά άξονα

Οι δράσεις αναφέρονται σε ενέργειες, σχέδια, μελέτες και έργα, η υλοποίηση των οποίων είτε έχει

προγραμματιστεί ή προτείνεται από την ομάδα έργου προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του

Επιχειρησιακού Σχεδίου (Διεύθυνση Προγραμματισμού Δήμου Καβάλας, 2012).

Στον Πίνακα 7.2 παρουσιάζονται οι δράσεις που περιλαμβάνει το κάθε μέτρο, προκειμένου να γίνει

κατανοητό το περιεχόμενο του κάθε άξονα.

64

ΜΕΤΡΟ 1.1 ΔΡΑΣΕΙΣ

Αναβάθμιση της οινικής διαδρομής της Ηπείρου

1.1.1 Δημιουργία ενός οινοτουριστικού δικτύου σε τοπικό επίπεδο

1.1.2 Εμπλουτισμός της υπάρχουσας οινικής διαδρομής της Ηπείρου με σημεία που έχουν τουριστικό ενδιαφέρον

1.1.3 Ενέργειες ανάδειξης και σήμανσης της οινικής διαδρομής

1.1.4 Θέσπιση προδιαγραφών ποιότητας

ΜΕΤΡΟ 1.2 ΔΡΑΣΕΙΣ

Σύνδεση του οινικού με άλλες μορφές τουρισμού

1.2.1 Ενσωμάτωση οίνου στις τουριστικές επιλογές

1.2.2 Σύνδεση του οινικού τουρισμού με την παραγωγή τοπικών προϊόντων διατροφής

ΜΕΤΡΟ 1.3 ΔΡΑΣΕΙΣ

Διερεύνηση των αναγκών της τουριστικής αγοράς

1.3.1 Έρευνα τουριστικής αγοράς και αξιοποίηση διαθέσιμων δεδομένων

1.3.2 Τμηματοποίηση της αγοράς

1.3.3 Τήρηση βάσης δεδομένων επισκεπτών από τουριστικές επιχειρήσεις και οινοποιεία

ΜΕΤΡΟ 2.1 ΔΡΑΣΕΙΣ

Αξιοποίηση αμπελοοινικής κληρονομιάς

2.1.1 Καταγραφή και ταυτοποίηση γηγενών ποικιλιών αμπέλου

2.1.2 Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου αμπελοοινικής κληρονομιάς

2.1.3. Διεύρυνση της Αμπελουργικής Ζώνης (ΠΟΠ)

ΜΕΤΡΟ 2.2 ΔΡΑΣΕΙΣ

Διαφύλαξη πολιτισμικής κληρονομιάς

2.2.1 Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου πολιτισμικής κληρονομιάς

2.2.2 Επιλογή στοιχείων που θα χρησιμοποιηθούν ως βασικές συνιστώσες της νέας τουριστικής οντότητας (brand) της περιοχής

ΜΕΤΡΟ 3.1 ΔΡΑΣΕΙΣ

Αναβάθμιση των δεξιοτήτων και του επιπέδου επαγγελματισμού όλων των εμπλεκόμενων

3.1.1. Αγροτική εκπαίδευση και Γεωργικές Εφαρμογές

3.1.2 Οινική και τουριστική εκπαίδευση

ΜΕΤΡΟ 3.2 ΔΡΑΣΕΙΣ

Προτυποποίηση και έλεγχος

3.2.1 Τήρηση προτύπων ποιότητας από τουριστικές επιχειρήσεις

3.2.2 Έλεγχος της ποιότητας των τοπικά παραγόμενων οίνων

3.2.3 Δημιουργία ενός σήματος ποιότητας

ΑΞΟΝΑΣ 1: ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΜΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ

ΑΞΟΝΑΣ 3: ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΑΞΟΝΑΣ 2: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

65

ΜΕΤΡΟ 4.1 ΔΡΑΣΕΙΣ

Δικτύωση σε τοπικό επίπεδο

4.1.1 Κατάρτιση μιας ομάδας έργου σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας με τη συμμετοχή όλων των ομάδων συμφερόντων

ΜΕΤΡΟ 4.2 ΔΡΑΣΕΙΣ

Κοινές δράσεις για την καλλιέργεια οινικής και τουριστικής κουλτούρας

4.2.1 Προβολή και ανάδειξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον οινοτουριστικό κλάδο

4.2.2 Ανάδειξη καλών πρακτικών

4.2.3 Συνέργειες με κοινωνικές υποδομές

ΜΕΤΡΟ 4. 3 ΔΡΑΣΕΙΣ

Ανάπτυξη διαπεριφερειακής και διασυνοριακής συνεργασίας

4.3.1 Συνεργασία με άλλα οινοτουριστικά δίκτυα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό

4.3.2 Σύμπραξη με άλλους φορείς με στόχο την προώθηση κοινών συμφερόντων

ΜΕΤΡΟ 5.1 ΔΡΑΣΕΙΣ

Δημιουργία τουριστικού brand με κεντρικό άξονα τον οίνο και τη γαστρονομία

5.1.1 Διαμόρφωση ενός κεντρικού γαστρονομικού κορμού

5.1.2 Οικοδόμηση της τουριστικής οντότητας της περιοχής με βάση τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα

5.1.3 Ενσωμάτωση εμπειριών που σχετίζονται με τον οίνο και τη γαστρονομία στην τουριστική καμπάνια της περιοχής

5.1.4 Διοργάνωση ‘γεγονότων’ με επίκεντρο τον οίνο και τη γαστρονομία

5.1.5 Συμμετοχή σε δράσεις προβολής

ΜΕΤΡΟ 5.2 ΔΡΑΣΕΙΣ

Ανάδειξη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων κάθε επιμέρους προορισμού της ΠΕ

5.2.1 Δημιουργία «οινοτουριστικού χάρτη»

5.2.2 Σύνταξη και ψηφιοποίηση «Τουριστικού Οδηγού»

5.2.3 Δημιουργία γραφείου επισκεπτών σε κάθε Δήμο

ΜΕΤΡΟ 6.1 ΔΡΑΣΕΙΣ

Ένταξη του οίνου και της τοπικής γαστρονομίας σε εστιατόρια και σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα και το εξωτερικό

6.1.1 Διερεύνηση της δυνατότητας εισχώρησης σε εστιατόρια της Ελλάδας και του εξωτερικού

6.2.2 Συνεργασία με φορείς που έχουν αναπτύξει με επιτυχία αντίστοιχες δράσεις π.χ. Insmart

ΜΕΤΡΟ 6.2 ΔΡΑΣΕΙΣ

Εξαγωγές οίνου και τουρισμός

6.2.1 Μελέτη της εφοδιαστικής αλυσίδας εξαγωγών του οίνου

ΑΞΟΝΑΣ 4: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΝΕΡΓΕΙΩΝ

ΑΞΟΝΑΣ 5: ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ

ΑΞΟΝΑΣ 6: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΟ ΚΛΑΔΟ

66

8. ΔΕΣΜΕΣ ΔΡΑΣΕΩΝ

8.1 Αναλυτική παρουσίαση των προτεινόμενων δράσεων ανά άξονα και μέτρο

Στη συνέχεια ακολουθεί ξεχωριστή παρουσίαση και περιγραφή των δράσεων που περιλαμβάνει το

κάθε μέτρο, προκειμένου να γίνει κατανοητό το περιεχόμενο του κάθε άξονα.

Οι ενδεικτικές δράσεις αφορούν σε ενέργειες, σχέδια, μελέτες και έργα, η υλοποίηση των οποίων

είτε έχει προγραμματιστεί ή προτείνεται από την ομάδα έργου προκειμένου να επιτευχθούν οι

στόχοι του Επιχειρησιακού Σχεδίου (Διεύθυνση Προγραμματισμού Δήμου Καβάλας, 2012).

Ακολουθεί ξεχωριστή παρουσίαση και περιγραφή των δράσεων που περιλαμβάνει το κάθε μέτρο,

προκειμένου να γίνει κατανοητό το περιεχόμενο του κάθε άξονα.

Η ολοκληρωμένη οινοτουριστική εμπειρία αφορά στο σύνολο των επιμέρους εμπειριών που βιώνει ο

επισκέπτης καθώς έρχεται σε επαφή με τα στοιχεία εκείνα που συνθέτουν το οινοτουριστικό προϊόν

μιας περιοχής (Hall κ.ά., 2000:6). Οι εμπειρίες αυτές δεν αφορούν αποκλειστικά στην κατανάλωση

αμπελοοινικών προϊόντων στον τόπο παραγωγής τους, ούτε και θα πρέπει να περιορίζονται στο

χώρο του οινοποιείου (Charters & Ali-Knight 2002, Mitchell & Hall, 2006). Εκτός από τη γευσιγνωσία

και τη δοκιμή οίνων, μπορεί να περιλαμβάνουν περιήγηση στους αμπελώνες, επιτόπιες πωλήσεις,

εστίαση, διαμονή, διάφορες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, οινικά φεστιβάλ και εκδηλώσεις, καθώς

και στοιχεία που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής (Charters & Ali-Knight,

2002).

Συνεπώς, η προσφορά μιας ολοκληρωμένης οινοτουριστικής εμπειρίας προϋποθέτει τη δημιουργία

ενός πακέτου πολιτισμικών, γαστρονομικών και τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών με άξονα τον

οίνο, το οποίο θα διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη τουριστική αλυσίδα αξίας (value chain) (Carlsen,

2004, Carmichael, 2005) και θα προσδώσει προστιθέμενη αξία στο τουριστικό προϊόν της

Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων. Ειδικότερα, η πλήρης αξιοποίηση του οινοτουριστικού terroir27

της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων θεωρείται ότι μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την

αναβάθμιση της οινικής διαδρομής της Ηπείρου (ΜΕΤΡΟ 1.1) και πιο συγκεκριμένα με την

υλοποίηση των ακόλουθων δράσεων:

ΜΕΤΡΟ 1.1 ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

1.1.1 Δημιουργία ενός οινοτουριστικού δικτύου σε τοπικό επίπεδο

Λόγω της προγενέστερης αποδεδειγμένης δραστηριότητας της ΕΝΟΑΒΕ, καθώς και της ευρύτερης

προβολής των Δρόμων του Κρασιού σε επίπεδο Βορείου Ελλάδας, συνιστάται η αποφυγή

δημιουργίας ενός νέου brand για την «οινική διαδρομή της Ηπείρου». Αντίθετα, προτείνεται η

27 Ο ιδιαίτερος συνδυασμός του φυσικού, πολιτιστικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, που καθιστά την κάθε περιοχή ελκυστική με μοναδικό τρόπο περιγράφεται υπό τον όρο «οινοτουριστικό terroir» (Hall & Mitchell, 2002, wine tourism terroir).

ΑΞΟΝΑΣ 1: ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΜΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ

67

δημιουργία ενός οινοτουριστικού δικτύου σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας, το οποίο θα

λειτουργεί σε συνεργασία με την ΕΝΟΑΒΕ.

Στο δίκτυο θα μετέχουν επισκέψιμα οινοποιεία, καθώς και επιλεγμένες επιχειρήσεις (εστιατόρια,

ξενοδοχεία και λοιπά καταλύματα, παραγωγοί τοπικών προϊόντων διατροφής, κτλ), οι οποίες θα

πληρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές. Οι τελευταίες θα οριστούν από τα ίδια τα μέλη του

δικτύου, με την αξιοποίηση αντίστοιχων παραδειγμάτων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Συνίσταται η εμπλοκή στο δίκτυο μόνο εκείνων των επιχειρηματιών που έχουν τη διάθεση και το

χρόνο να αφοσιωθούν στην παροχή οινοτουριστικών υπηρεσιών.

1.1.2 Εμπλουτισμός της υπάρχουσας οινικής διαδρομής της Ηπείρου με σημεία που έχουν τουριστικό

ενδιαφέρον

Στον Πίνακα 8.1, ο οποίος συντάχθηκε κατά την εκπόνηση της μελέτης της υφιστάμενης κατάστασης

της οινοτουριστικής ανάπτυξης στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων (Πακέτο Εργασίας 2.1)

παρουσιάζονται τα σημεία που περιλαμβάνει η οινική διαδρομή της Ηπείρου, έτσι όπως έχει

σχεδιαστεί από την ΕΝΟΑΒΕ:

Πίνακας 8.1 Σημεία και δραστηριότητες της υφιστάμενης οινικής διαδρομής της Ηπείρου Οινοτουριστικοί πόροι Περιγραφή

Οινοποιεία Ζοίνος Α.Ε., Κτήμα Γκλίναβος, Κατώγι Αβέρωφ

Φυσικό περιβάλλον –

Τοπίο

Ορεινοί όγκοι: Περιστερίου, Γράμμου, Σμόλικα, Γκαμήλας

Ποταμοί: Καλαμάς, Μετσοβίτικος, Καλαρρύτικος, Σαρανταπόρος, Αώος,

Βοϊδομάτης,

Εθνικός δρυμός Βίκου-Αώου (χαράδρα του Βίκου, φυσικές πισίνες του Πάπιγκου,

Δρακολίμνη της Γκαμήλας)

Τεχνητή λίμνη πηγών Αώου

Φαράγγι του Αώου, «Θεογέφυρο» στον Καλαμά

Αξιοθέατα Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ» (Μέτσοβο), Εθνικός δρυμός της Βάλια Κάλντα, Πόλη των

Ιωαννίνων, Κάστρο των Ιωαννίνων, Νησί της Παμβώτιδας

Μοναστήρια και ασκηταριά: Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, Ιερά Μονή Πατέρων,

Ιερά Μονή Παλιουρής στη Ζίτσα

Χιονοδρομικά κέντρα «Καρακόλι», «Προφήτης Ηλίας», «Ανήλιο»

Τοπική παραγωγή Γαλακτοκομικά προϊόντα υψηλής ποιότητας

Υπαίθριες

δραστηριότητες

Πεζοπορία, rafting, kayak, αλεξίπτωτο πλαγιάς, χειμερινό σκι

Πηγή: ΕΝΟΑΒΕ, 2013 (προσαρμοσμένο)

Από την εξέταση των τουριστικών πόρων της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων προέκυψε ότι στην

υφιστάμενη οινική διαδρομή θα μπορούσαν να ενσωματωθούν και άλλα σημεία ενδιαφέροντος.

Στον Πίνακα 8.2 παρουσιάζονται ενδεικτικά ορισμένα από αυτά.

Πίνακας 8.2 Σημεία και δραστηριότητες που θα μπορούσαν να προστεθούν στην οινική διαδρομή της Ηπείρου

Προορισμός Σημεία ενδιαφέροντος

1. Μαστοροχώρια - Κόνιτσα – Οικισμοί Λάκκας Αώου

Κονιτσιώτικα γεφύρια, νερόμυλοι και πέτρινα αρχοντικά

Θρησκευτικά μνημεία: Ιερός Ναός των Αγίων Αποστόλων, Ιερά Μονή Κοίμησης της Θεοτόκου, Ιερά Μονή Ταξιαρχών Γκούρας, μοναστήρι της Παναγίας Κλαδόρμης, Μονή Στομίου

Κάστρο Κόνιτσας

68

Αρχαίος οικισμός Λιατοβουνίου

Φωτογραφική έκθεση (Τζαμί Σουλεϊμάν)

Λαογραφικό Μουσείο Κόνιτσας, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και Περιβαλλοντικό Πάρκο Μπουραζάνι

Ιαματικά λουτρά (Αμάραντος, Καβάσιλα)

2. Πωγώνι Λίμνη του Δελβινακίου (Ζαραβίνα)

Ορεινοί όγκοι: Μερόπη-Παλαιόπυργος, "Μπούνα", Νεμέρτσικα

Κοιλάδα του Γορμού, φαράγγι του Κουβαρά, καταρράκτες Ρογοζίου

Παραδοσιακός οικισμός του Δολού

Μοναστήρια: Σωσίνου, Προδρόμου Φραστανών, Βελλάς

Πνευματικό Κέντρο και Δημοτική Πινακοθήκη Δελβινακίου

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Καστανής

Λαογραφικά Μουσεία Στρατίνιστας, Ζαβρόχου και Πωγωνιανής

«Πουρνάρι του Αγίου Κοσμά» και αρχαιολογικός χώρος Οπάγιας

Σπηλιά Κατσιμήτρου, Πολεμικό Μουσείο του 1940

Ανατολική πλευρά του Πωγωνίου (Natura 2000)

3. Ζαγοροχώρια

Λίμνη με τα Νούφαρα

Σκάλα Βραδέτου, Βίτσας, Κουκουλίου

Πέτρινα γεφύρια: Καμπέρ Αγά, Κόκκορη, Πλακίδα, Κοντοδήμου, Μύλου

Θρησκευτικά μνημεία: Μονές Παναγίας Σπηλιώτισσας, Αγίας Παρασκευής, Ρογκοβού, Βοτσάς, Ευαγγελίστριας, Παναγίας Βισοκού

Λαογραφικό Μουσείο Αγάπιου Τόλη

Μουσείο Παραδοσιακών Παλιών Επαγγελμάτων

Κέντρο Πληροφόρησης για το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, Σαρακατσάνικη Στάνη

Βοτανικό Μουσείο «Κώστας Λαζαρίδης»

Αρχαίος Οικισμός Μολοσσών, Βραχοσκεπή Μπόιλα

4. Ζίτσα Γεφύρι της Βροσίνας, Ζαλογγογέφυρο

Νερόμυλοι Αχιλλέα και Δεσποτικού

Αρχαία Πασσαρώνα, Κάστρο Βερενίκης, Παλαιόκαστρο, Ναός του Άρειου Διός

Λαογραφικό Μουσείο και Δημοτική Πινακοθήκη Χαρακτικής, Λαογραφικά Μουσεία Λύγγου και Ροδοτοπίου

Θρησκευτικά μνημεία: Εκκλησία Αγία Τριάδας, Μονές Παναγίας Ραϊδιώτισσας, Διχουνίου, Αγίας Παρασκευής Ντραζανίτισσας

5. Πόλη των Ιωαννίνων Λίμνη Παμβώτιδα και Περιαστικό δάσος

Κατοικία του Αλή Πασά και Σπήλαιο Περάματος

Μονές: Παντελεήμονος, Φιλανθρωπινών, Στρατηγοπούλου

Σουφαρί Σεράϊ, Μαγειρεία, Πύργος Βοημούνδου

Μουσεία: Αρχαιολογικό, Βυζαντινό, Δημοτικό Λαογραφικό, Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών, Φώτη Ραπακούση, Προεπαναστατικής περιόδου, Ελληνικής Ιστορίας Παύλου Βρέλλη

Δημοτική Πινακοθήκη

6. Δωδώνη Αρχαιολογικός Χώρος της Δωδώνης

Μουσεία: Λαογραφικά Μελιγγών και Σκλίβανης , Μεταβυζαντινής Τέχνης, Βαλκανικών Πολέμων

Κάμπος του Πολύγυρου και ορειβατικές διαδρομές με φυσικές πηγές (όρος Ολύτσικα)

Βυζαντινός Ναός Ταξιαρχών

7. Μέτσοβο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης

Αρχοντικό Τοσίτσα

Θρησκευτικά μνημεία: μοναστήρια της Θεοτόκου, της Ζωοδόχου Πηγής, του Αγίου Νικολάου, εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Χαραλάμπους

Νερόμυλος Γκίνα

Αβερώφειος Κήπος

Κέντρα Πληροφόρησης Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου

8. Τζουμέρκα Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων-Περιστερίου-Χαράδρας Αράχθου, Σπήλαιο Ανεμότρυπας

Γεφύρια: Πλάκας, Γκόγκου, Παπαστάθη, Πολιτσάς

Θρησκευτικά μηνμεία: Μονές Βύλιζας, Κηπίνας, Τσούκας, Μπυχουστίου, Αγίας Παρασκευής

69

Λαογραφική συλλογή Κώστα Αυδίκου

Μουσεία: Κώστα Κρυστάλλη, Λαογραφικό Μουσείο Ελληνικού, Λαογραφίας και Χειροτεχνίας, Σύγχρονης Τέχνης «Θεόδωρος Παπαγιάννης», Βύλιζας

Η λογική, με βάση την οποία προτείνεται να κινηθεί η προσπάθεια αναβάθμισης της οινικής

διαδρομής της Ηπείρου, αποτυπώνεται σχηματικά στην Εικόνα 8.1 που ακολουθεί.

Εικόνα 8.1 Στοιχεία της προτεινόμενης οινικής διαδρομής της Ηπείρου

70

1.1.3 Ενέργειες ανάδειξης και σήμανσης της οινικής διαδρομής

Εξαιρετικά σημαντική για την προβολή της οινικής διαδρομής είναι η τοποθέτηση πινακίδων οδικής

σήμανσης με την ένδειξη «Δρόμοι του Κρασιού της Βορείου Ελλάδος- Περιηγηθείτε στην Οινική

Διαδρομή της Ηπείρου» στα εξής σημεία:

1. στην Εγνατία Οδό, πριν από την είσοδο στο Μέτσοβο

2. Σε δύο ή τρία κεντρικά σημεία της πόλης των Ιωαννίνων (π.χ. Περιφέρεια Ηπείρου &

περιοχή Μώλου)

3. Στην περιοχή της Ζίτσας, στα σημεία που φαίνονται στην Εικόνα 8.2

Εικόνα 8.2 Περιοχή Ζίτσας - Σημεία στα οποία προτείνεται να τοποθετηθούν πινακίδες της οινικής διαδρομής της Ηπείρου. Πηγή: Google earth

Εικόνα 8.3 Περιοχή Μετσόβου - Σημεία στα οποία προτείνεται να τοποθετηθούν πινακίδες της οινικής διαδρομής της Ηπείρου. Πηγή: Google earth

71

Επίσης, κρίνεται σκόπιμο να τοποθετηθούν ξεχωριστές πινακίδες που καθοδηγούν τον επισκέπτη

στα τρία επισκέψιμα οινοποιεία της περιοχής καθώς και μία κεντρική πινακίδα με το χάρτη της

οινικής διαδρομής σε κεντρικό σημείο της πόλης των Ιωαννίνων.

1.1.4 Θέσπιση προδιαγραφών ποιότητας

Σημειώνεται ότι όλες οι επιχειρήσεις που θα περιλαμβάνει το οινοτουριστικό δίκτυο θα πρέπει να

πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις προκειμένου να ενταχθούν σε αυτό. Για το σκοπό αυτό

προτείνεται να καθιερωθεί ένας οδηγός προδιαγραφών ποιότητας, καθώς και τακτικοί έλεγχοι από

ανεξάρτητους φορείς, ούτως ώστε να διασφαλιστεί ότι τα κριτήρια, βάσει των οποίων οι

επιχειρήσεις εισήχθησαν στο δίκτυο, εξακολουθούν να πληρούνται σε βάθος χρόνου.

Η ένταξη των επονομαζόμενων «συνεργαζόμενων μελών» στο δίκτυο προϋποθέτει τα ακόλουθα

βήματα:

α. Καταγραφή των τουριστικών επιχειρήσεων που υπάρχουν στην περιοχή ανά κλάδο

δραστηριότητας

β. Δράσεις ενημέρωσης των επιχειρήσεων σχετικά με τους στόχους του δικτύου – Πρόσκληση για

συμμετοχή

γ. Εκδήλωση ενδιαφέροντος συμμετοχής από τις επιχειρήσεις

δ. Θέσπιση προδιαγραφών ένταξη ανά κατηγορία (εστιατόρια, καταλύματα κτλ)

ε. Συγκρότηση ομάδας αξιολόγησης των επιχειρήσεων

στ. Υπογραφή σύμβασης- Παράδοση ειδικού σήματος

Σε ό, τι αφορά τα οινοποιεία, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως πλαίσιο αναφοράς ο οδηγός με

τις υποχρεώσεις των επισκέψιμων οινοποιείων της ΕΝΟΑΒΕ (Πίνακας 8.3), ενώ, ως βάση για τη

θέσπιση προδιαγραφών ένταξης μιας συνεργαζόμενης επιχείρησης στο οινοτουριστικό δίκτυο

προτείνεται να χρησιμοποιηθούν τα ερωτηματολόγια της ΕΝΟΑΒΕ που επισυνάπτονται στο

Παράρτημα.

Πίνακας 8.3 Υποχρεώσεις επισκέψιμων οινοποιείων

I. Απαραίτητα στοιχεία

1. Επιμέλεια της ασφαλούς πρόσβασης στο οινοποιείο

2. Ύπαρξη πινακίδας στην είσοδο του οινοποιείου με το σήμα των Δρόμων του Κρασιού, το ωράριο επίσκεψης

και το κόστος γευστικής δοκιμής, εάν υπάρχει

3. Ανοικτό σε καθορισμένες ώρες και μέρες επίσκεψης (μετά από επικοινωνία για Σάββατο-Κυριακή)

4. Επιμέλεια των κατευθυντηρίων πινακίδων για το οινοποιείο, καθώς και της κάθε πινακίδας των Δρόμων του

Κρασιού, επιδιόρθωση ή ενημέρωση της εταιρείας για συντήρηση

5. Χώρος πάρκινγκ

6. Χώρος υποδοχής επισκεπτών, W.C.

7. Ύπαρξη σχεδιασμένης διαδρομής, προσαρμοσμένης στο κάθε οινοποιείο

8. Χώρος γευσιγνωσίας με κανονική θερμοκρασία για άνετη γευστική δοκιμή

9. Χώρος πώλησης, με λογιστική παρακολούθηση

10. Βιβλίο εντυπώσεων επισκεπτών

11. Ενημερωτικό έντυπο για το οινοποιείο, τα κρασιά παραγωγής, τιμοκατάλογος οίνων και άλλων υπηρεσιών

12. Παροχή πληροφοριών για τα μέλη των Δρόμων του Κρασιού

72

II. Προαιρετικά, αλλά χρήσιμα στοιχεία

1. Πωλήσεις ειδικών οίνων και συσκευασίες δώρου

2. Προσφορά εδεσμάτων τοπικής γαστρονομίας

3. Πώληση τοπικών προϊόντων

4. Έκθεση παραδοσιακών αντικειμένων αμπελουργίας οινοποιίας

5. Πωλήσεις οινικών αξεσουάρ και βιβλίων

6. Παράδοση οίνων με το ταχυδρομείο

III. Υποχρεώσεις επισκέψιμου οινοποιείου προς την ΕΝ.Ο.Α.Β.Ε.

1. Υποδοχή των στελεχών της εταιρείας και παροχή κάθε είδους πληροφοριών σε σχέση με το επισκέψιμο

οινοποιείο

2. Ενημέρωση της εταιρείας ανά τετράμηνο με στοιχεία αριθμού επισκεπτών, χρόνου επίσκεψης, αγορές

οίνων, εθνικότητας επισκεπτών

3. Ενημέρωση της εταιρείας σε πιθανή αλλαγή ωραρίου επίσκεψης, καθώς και οποιαδήποτε αλλαγή στα

στοιχεία του οινοποιείου που έχουν καταχωρηθεί στα έντυπα των Δρόμων του Κρασιού.

4. Πληρωμή ποσού ανά έτος ανάλογα με τον προϋπολογισμό που θα εγκρίνεται κάθε Νοέμβρη του

προηγούμενου έτους.

Πηγή: ΕΝΟΑΒΕ, 2013

ΜΕΤΡΟ 1.2. Σύνδεση του οινικού με άλλες μορφές τουρισμού

1.2.1 Ενσωμάτωση οίνου στις τουριστικές επιλογές

Ο οινικός τουρισμός δεν αφορά μόνον όσους ταξιδεύουν ειδικά για να βιώσουν σχετικές με τον οίνο

εμπειρίες. Μπορεί να απευθύνεται και σε ταξιδιώτες που απλώς ενσωματώνουν οινικές εμπειρίες

κατά τη διάρκεια της επίσκεψης σε μια περιοχή (Getz, 2000: 4). Ο συνδυασμός του οινικού

τουρισμού με δραστηριότητες άλλων μορφών τουρισμού μπορεί να γίνει είτε, εντάσσοντας την

επίσκεψη στα οινοποιεία και τους αμπελώνες στο πλαίσιο μιας εκδρομής στην περιοχή με

διαφορετικά πρωταρχικά κίνητρα, είτε προωθώντας την κατανάλωση αμπελοοινικών προϊόντων σε

ποικίλες τουριστικές δραστηριότητες. Τέτοια παραδείγματα είναι τα ακόλουθα:

Α. Σύνδεση του οινικού τουρισμού με τον οικοτουρισμό, τον τουρισμό περιπέτειας, τον περιηγητικό,

το φυσιολατρικό, τον ορεινό ή τον αγροτικό τουρισμό

1. Πεζοπορία στην Κόνιτσα: η επίσκεψη στο Μουσείο Οίνου της Κόνιτσας μπορεί να αποτελεί

στάση μιας εκ των έξι συνολικά πεζοπορικών διαδρομών που διασχίζουν την ευρύτερη

περιοχή.

2. Ένταξη της γευσιγνωσίας οίνων που παράγονται στην περιοχή στις δραστηριότητες που

προσφέρονται κατά την επίσκεψη στο Περιβαλλοντικό Πάρκο στο Μπουραζάνι.

3. Η επίσκεψη στα οινοποιεία μπορεί επίσης να αποτελεί στάση των πεζοπορικών και

ποδηλατικών διαδρομών που θα προωθούνται στις περιοχές του Μετσόβου και της Ζίτσας.

4. Επαφή με τη φύση στη Ζίτσα: περιήγηση στην κοιλάδα του ποταμού Καλαμά, στο γεφύρι

της Βροσίνας, στο Θεογέφυρο και επίσκεψη στα οινοποιεία της περιοχής.

5. Περιήγηση στις περιοχές NATURA 2000 στο Μέτσοβο, επίσκεψη στον Αβερώφειο Κήπο, ή

στα Κέντρα Πληροφόρησης Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου και στάση στο Κατώγι Αβέρωφ.

6. Πεζοπορία στα μονοπάτια του Εθνικού Δρυμού Βάλια Κάλντα, ορεινές διαδρομές με

αυτοκίνητο 4Χ4 ή μηχανή και στάση στο Κατώγι Αβέρωφ.

73

7. Υπαίθριες δραστηριότητες στα Τζουμέρκα: Πεζοπορία από τους Καλαρρύτες στο Συρράκο,

Rafting στην χαράδρα του Αράχθου, Διάσχιση Περιστερίου – Τζουμέρκα με 4x4, Ποδήλατο

Βουνού, Τοξοβολία στη Γέφυρα Πλάκας, Canoe-Kayak και δυνατότητα γευστικών δοκιμών

οίνων της περιοχής.

Β. Σύνδεση του οινικού με τον γαστρονομικό τουρισμό

Ο γαστρονομικός τουρισμός περιλαμβάνει την επίσκεψη σε εκθέσεις τροφίμων, σε σχετικές με τα

τρόφιμα εκδηλώσεις, σε εστιατόρια και ειδικούς προορισμούς, κατά τις οποίες η γνωριμία με τη

γαστρονομία και η δοκιμή φαγητού αποτελούν τα πρωταρχικά κίνητρα για τους επισκέπτες (Hall &

Mitchell, 2000). Δεδομένης της άρρηκτης σύνδεσης που έχει ο οίνος με τη γαστρονομία,

προτείνονται οι ακόλουθες ενέργειες:

1. Αξιοποίηση και προβολή των αμπελοοινικών προϊόντων που παράγονται στην περιοχή από

εστιατόρια και λοιπές τουριστικές επιχειρήσεις.

2. Διοργάνωση μαθημάτων μαγειρικής- τοπικής γαστρονομίας – σεμιναρίων επαφής με την

Ηπειρώτικη κουζίνα

3. Διοργάνωση εκδηλώσεων γευσιγνωσίας, παρουσιάσεων προϊόντων από οινοποιούς (νέων

τρύγων, οινοποιήσεων, σπάνιων οίνων ή αποσταγμάτων) ή επαγγελματικών δείπνων σε

συνεργασία με επιλεγμένα τοπικά εστιατόρια, εταιρείες catering, ξενοδοχεία ή άλλες

επιχειρήσεις- Συνδυασμός τοπικών οίνων με τοπικά προϊόντα διατροφής (food and wine

pairing)

4. Συνδυασμός της επίσκεψης σε οινοποιεία με την επίσκεψη σε μονάδες παραγωγής και

μεταποίησης τοπικών προϊόντων διατροφής, ακόμα και σε καταστήματα delicatessen.

5. Καθιέρωση φεστιβάλ γαστρονομίας σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας με τη συμμετοχή

επιλεγμένων επιχειρήσεων εστίασης, οι οποίες, σε συνεργασία με τα οινοποιεία της

περιοχής θα ενσωματώνουν τους τοπικά παραγόμενους οίνους στα μενού που διατίθενται

σε ειδικές τιμές μια φορά την εβδομάδα (στα πρότυπα του φεστιβάλ γαστρονομίας

Θεσσαλονίκης και της δράσης «Τρίτη βράδυ τρώμε έξω. Μενού 10 €»28

).

Γ. Σύνδεση του οινικού με το θρησκευτικό τουρισμό

1. Συνδυασμός της επίσκεψης στα θρησκευτικά μνημεία της Νήσου των Ιωαννίνων (Μονές:

Παντελεήμονος, Φιλανθρωπινών, Στρατηγοπούλου) με την επίσκεψη στα οινοποιεία της

Ζίτσας.

2. Συνδυασμός της επίσκεψης στα θρησκευτικά μνημεία των Ζαγοροχωρίων (Μονές

Παναγίας Σπηλιώτισσας στην Αρίστη, Αγίας Παρασκευής στο Μονοδένδρι, Ρογκοβού στο

Τσεπέλοβο, Βοτσάς στο Γρεβενίτι, Ευαγγελίστριας στα Άνω Πεδινά, Παναγίας Βισοκού στα

Καλωτά) με την επίσκεψη στα οινοποιεία της Ζίτσας.

3. Συνδυασμός της επίσκεψης στα θρησκευτικά μνημεία της περιοχής του Πωγωνίου (Μονές

Σωσίνου, Προδρόμου Φραστανών, Βελλάς κτλ) με την επίσκεψη στα οινοποιεία της Ζίτσας

Ζοίνος ΑΕ και Κτήμα Γκλίναβος).

4. Συνδυασμός της επίσκεψης στα θρησκευτικά μνημεία της περιοχής της Κόνιτσας (Ιερός

Ναός των Αγίων Αποστόλων, Ιερά Μονή Κοίμησης της Θεοτόκου, Ιερά Μονή Ταξιαρχών

Γκούρας, μοναστήρι της Παναγίας Κλαδόρμης, Μονή Στομίου κτλ) με την επίσκεψη στο

Μουσείο Οίνου (μελλοντικά).

5. Συνδυασμός της επίσκεψης στα θρησκευτικά μνημεία της περιοχής της Ζίτσας (εκκλησία

Αγία Τριάδας, μοναστήρι του προφήτη Ηλία, Μονές Παναγίας Ραϊδιώτισσας, Διχουνίου,

28

http://foodfestival.thessaloniki.gr/tuesdays

74

Πατέρων, Αγίας Παρασκευής Ντραζανίτισσας, Παλιουρής) με την επίσκεψη στα οινοποιεία

της περιοχής.

6. Ανάδειξη του μοναστηριού του Προφήτη Ηλία σε ένα από τα κεντρικά σημείο της οινικής

διαδρομής και προβολή του ως τόπου φιλοξενίας του Λόρδου Βύρωνα.

7. Συνδυασμός της επίσκεψης στα θρησκευτικά μνημεία του Μετσόβου (μοναστήρια της

Θεοτόκου και της Ζωοδόχου Πηγής, εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου

Χαραλάμπους, Μονές Παναγίας και Αγίου Νικολάου) με την επίσκεψη στο Κατώγι Αβέρωφ

και τους αμπελώνες της περιοχής.

Δ. Σύνδεση του οινικού με τον πολιτιστικό και εκπαιδευτικό τουρισμό

Η «πολιτιστική διαδρομή» διαφέρει από αυτή της περιήγησης στο βαθμό που προσκαλεί τον

επισκέπτη να ακολουθεί μια νοερή διαδρομή στο χώρο και στο χρόνο που συνδέει,, συσχετίζει και

εντάσσει τα διάφορα αλληλένδετα στοιχεία στα πλαίσια του κύριου θέματος, του κρασιού στην

προκείμενη περίπτωση. Μέσα από αυτή τη διαδικασία παρέχονται καλύτερα οι όροι για την

ουσιαστική γνωριμία με την πολιτιστική ταυτότητα του τόπου υποδοχής (Μπάδα, 2003). Στη βάση

αυτής της προσέγγισης, προτείνεται να ενσωματωθεί ο οίνος στις προσφερόμενες δραστηριότητες

πολιτιστικού τουρισμού ως εξής:

1. Ενσωμάτωση των σημείων πολιτισμικού ενδιαφέροντος που προτείνει η Bada (2003) στην

υπάρχουσα οινική διαδρομή της Ηπείρου (βλ. πολιτιστικές διαδρομές της Ζίτσας-

«Αναζητώντας τη διαδρομή του ταξιδιώτη» και του Μετσόβου – «Ορεινές κοινωνίες των

Βλάχων»)

2. Προβολή της αμπελοοινικής περιοχής της Ζίτσας ως τόπου έμπνευσης του Λόρδου

Βύρωνα (ποίημα Child Harold)

3. Διοργάνωση εκδηλώσεων πολιτισμού (εκθέσεις φωτογραφίας, ζωγραφικής, μουσικές

εκδηλώσεις κτλ) στα επισκέψιμα οινοποιεία

4. Επιμόρφωση και ενημέρωση των επισκεπτών των οινοποιείων σε σχέση με την ιστορία και

τον πολιτισμό της περιοχής

5. Ένταξη της επίσκεψης στα οινοποιεία στο πρόγραμμα εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων (πχ.

Πενθήμερες εκπαιδευτικές εκδρομές μαθητών)

6. Αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων υποδομών (πχ. Αναγνωστοπούλειου Γεωργικής Σχολής

στην Κόνιτσα) και διερεύνηση της πιθανότητας αναβίωσης παλιών επαγγελμάτων ή

επαναλειτουργίας σχολής μαστόρων29

.

7. Προώθηση της επαφής με την αρχιτεκτονική των οινοποιείων και των παραδοσιακών

οικισμών – Ανάδειξη σημείων εντός των οινοποιείων ή άλλων επισκέψιμων χώρων που

ενσωματώνουν την τοπική αρχιτεκτονική ή αξιοποιούν την πολιτισμική κληρονομιά

(φωτογραφικό υλικό, λαογραφικές συλλογές, εκθετήρια παλιών αντικειμένων

αμπελουργίας και οινοποιίας κτλ)

8. Πώληση αναμνηστικών δώρων, ειδών λαϊκής τέχνης κτλ στο χώρο των οινοποιείων

9. Ένταξη της επίσκεψης στα οινοποιεία στις παράλληλες δραστηριότητες του Διεθνούς

Θερινού Σεμιναρίου που διοργανώνεται στην Κόνιτσα

1.2.2 Σύνδεση του οινικού τουρισμού με την παραγωγή τοπικών προϊόντων διατροφής

29 Κώτσιος & Δημοπούλου (2012)

75

Η έννοια του τοπικού προϊόντος διατροφής είναι δυνατό να συνδέεται με γεωγραφικές, οικονομικές,

οικολογικές, πολιτιστικές και κοινωνικές διαστάσεις και, ως εκ τούτου, μπορεί να οριστεί με

διαφορετικό τρόπο και από διαφορετικούς παράγοντες στην αλυσίδα της παραγωγής τροφίμων30

(Boniface, 2003). Σε αρκετές περιπτώσεις, τοπικά χαρακτηριστικά όπως συγκεκριμένες πρώτες ύλες ή

γεύματα, γεύσεις, όπως επίσης και παραδόσεις ή πολιτιστικά στοιχεία που σχετίζονται με τη

γαστρονομία είναι στενά συνδεδεμένα με συγκεκριμένες περιοχές, προσδίδοντας τους μια ιδιαίτερη

ταυτότητα, η οποία διατηρείται με το πέρασμα του χρόνου (Ιακωβίδου κ.ά., 2008).

Η κατανάλωση τροφίμων στα πλαίσια του τουρισμού, εκτός από μέσο για τη δημιουργία

εισοδήματος, συνιστά και κομμάτι της συνολικής τουριστικής εμπειρίας (Hjalager & Richards, 2002),

δεδομένου ότι το φαγητό συμβάλλει καθοριστικά στην ποιότητα των διακοπών. Στο πλαίσιο του

επιχειρησιακού σχεδιασμού, η σύνδεση του οινικού τουρισμού με την παραγωγή τοπικών προϊόντων

διατροφής μπορεί να έχει τις παρακάτω μορφές:

1. Ένταξη στην οινική διαδρομή της Ηπείρου, πέραν των οινοποιείων, μονάδων παραγωγής

αμπελοοινικών προϊόντων (όξος, ελιξίρια, κτλ), μελισσοκομικών ειδών, τυροκομείων,

μονάδων μεταποίησης και λοιπών επισκέψιμων σημείων, εφόσον πληρούν τις

προδιαγραφές ποιότητας.

2. Συνδυασμός της επίσκεψης στα οινοποιεία με τη συμμετοχή σε αγροτικές εργασίες

(τρύγος, φύτευση, σπορά, απόσταξη κτλ).

3. Δημιουργία πακέτων που συνδυάζουν τον οινικό τουρισμό με δραστηριότητες γνωριμίας

με τοπικά προϊόντα διατροφής (πχ φθινοπωρινή εκδρομή για συλλογή μανιταριών ή

βοτάνων και επίσκεψη στα οινοποιεία, ανοιξιάτικη εκδρομή για κατανάλωση λιμναίων

προϊόντων με οίνους της περιοχής κτλ).

4. Εκδηλώσεις με στόχο την προβολή των τοπικών εποχικών προϊόντων σε συνδυασμό με

τους οίνους που παράγονται στην περιοχή.

5. Διερεύνηση της δυνατότητας για απευθείας διάθεση τοπικών προϊόντων διατροφής από

επισκέψιμα οινοποιεία.

6. Αξιοποίηση της τοπικής γαστρονομίας από εστιατόρια και λοιπές επιχειρήσεις φιλοξενίας.

Προβολή της χρήσης τοπικών πρώτων υλών ως συστατικών των γευμάτων.

ΜΕΤΡΟ 1.3 Διερεύνηση των αναγκών της τουριστικής αγοράς

1.3.1 Έρευνα τουριστικής αγοράς και αξιοποίηση διαθέσιμων δεδομένων

Παρά το γεγονός ότι ο οινικός τουρισμός δεν αποτελεί καινούριο φαινόμενο, η σχετική επιστημονική

έρευνα δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς (Carlsen, 2004). Ωστόσο, προκειμένου να σχεδιαστεί ένα

τουριστικό προϊόν που να καλύπτει τις ανάγκες και να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των

δυνητικών επισκεπτών, θεωρείται απαραίτητο να δοθεί καταρχάς απάντηση στο ερώτημα «ποιος

είναι ο οινοτουρίστας» (Bruwer & Alant, 2009). Ως εκ τούτου, οι ερευνητικές προσπάθειες θα ήταν

χρήσιμο να επικεντρωθούν στα ακόλουθα σημεία:

1. Στη διερεύνηση των χαρακτηριστικών των επισκεπτών της Περιφερειακής Ενότητας

Ιωαννίνων και της Περιφέρειας Ηπείρου συνολικά (δημογραφικά χαρακτηριστικά,

30 Εκτός από την τοπικότητα, υπάρχει και η έννοια της ιδιοτυπίας, η οποία αναφέρεται σε χαρακτηριστικά των προϊόντων που τα διαφοροποιούν από άλλα παρόμοια. Η πιστοποίηση της ιδιοτυπίας συνδέεται με τη χρήση συγκεκριμένων ή ‘παραδοσιακών’ πρώτων υλών, συγκεκριμένων μεθόδων παραγωγής ή με συγκεκριμένη γεωγραφική προέλευση (Tregear, 2003). Για να μπορεί να καταχωρηθεί μια ονομασία ως εγγυημένου παραδοσιακού ιδιότυπου προϊόντος, πρέπει: α) να χρησιμοποιείται κατά παράδοση για την περιγραφή του ιδιότυπου προϊόντος• ή β) να προσδιορίζει τον παραδοσιακό χαρακτήρα ή τον ιδιότυπο χαρακτήρα του προϊόντος (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, 2013β).

76

στοιχεία lifestyle, καταναλωτική και αγοραστική συμπεριφορά, κίνητρα επίσκεψης στην

περιοχή, διάρκεια παραμονής, αντιληπτή αξία και βαθμός ικανοποίησης από το

προσφερόμενο τουριστικό προϊόν).

2. Στη μελέτη των κοινωνικοοικονομικών και ψυχογραφικών χαρακτηριστικών, των στάσεων

και της συμπεριφοράς ειδικά των οινοτουριστών, καθώς και στον εντοπισμό των

παραγόντων που υποκινούν την επίσκεψη σε οινοποιεία και λοιπές οινοτουριστικές

δραστηριότητες.

3. Στην εξέταση των κινήτρων και των ανασταλτικών παραγόντων συμμετοχής σε

οινοτουριστικές δραστηριότητες, με βάση τις στάσεις δυνητικών επισκεπτών (πχ κατοίκων

μεγάλων αστικών κέντρων, συμμετεχόντων σε δραστηριότητες άλλων ειδικών και

εναλλακτικών μορφών τουρισμού, ή και μαζικού τουρισμού).

Εκτός από τη διερεύνηση της τουριστικής αγοράς, θα ήταν χρήσιμο η μελλοντική έρευνα να

εστιάσει στα ακόλουθα σημεία:

1. Στην καταγραφή τουριστικών δραστηριοτήτων και επιχειρήσεων που λείπουν από την

περιοχή.

2. Στην εξέταση του τρόπου λειτουργίας των οινοτουριστικών δικτύων.

Σημαντική προς αυτή την κατεύθυνση κρίνεται η αξιοποίηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας

και προηγούμενων ερευνητικών προσπαθειών που επικεντρώθηκαν στην περιοχή της Ηπείρου

και της Βορείου Ελλάδας γενικότερα (Αλεμπάκη, 2012, Bada, 2003, Βαϊμάκης, 1999, ΣΕΤΕ, 2010

κτλ).

1.3.2 Τμηματοποίηση31

της αγοράς

Δεδομένου ότι οι περιηγητές μιας αμπελοοινικής περιοχής δεν αποτελούν ένα ενιαίο και ομοιογενές

σύνολο (Charters & Fountain, 2006), συνιστάται η τμηματοποίηση της αγοράς του οινικού τουρισμού

η οποία θα επιτρέψει το σχεδιασμό ενός προϊόντος με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε

τμήματος-στόχου (Tkaczynskia κ.ά., 2009). Αυτού του είδους η τμηματοποίηση, η οποία είναι γνωστή

και ως τμηματοποίηση ωφελειών (“benefit segmentation”) (Κόκκαλη & Κουτσούρης, 2008, Sangpikul,

2008), στοχεύει στον προσδιορισμό των ιδιαίτερων αναγκών και των προσδοκιών των επιμέρους

τμημάτων τουριστών. Επακόλουθα, συμβάλλει στην αποτελεσματική προώθηση ενός τουριστικού

προορισμού (Jang & Cai, 2002), μέσω του σχεδιασμού πακέτων προϊόντων και υπηρεσιών με

συγκεκριμένες προδιαγραφές, που θα απευθύνονται σε εξειδικευμένες ομάδες-στόχους (Jang & Wu,

2006, Pesonen κ.ά., 2011).

Για τη διαμόρφωση τυπολογιών τουριστών μπορούν να χρησιμοποιηθούν πάρα πολλές παράμετροι

(Βαρβαρέσος & Σωτηριάδης, 2002). Συνήθως, η τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς γίνεται με

κριτήρια δημογραφικά (ηλικία, φύλο, καταγωγή, στάδιο κύκλου ζωής), γεωγραφικά (τόπος μόνιμης

κατοικίας), ψυχογραφικά (προσωπικότητα και τρόπος ζωής) και συμπεριφοράς (σχέση του

καταναλωτή με το προϊόν, π.χ. αν το καταναλώνει για πρώτη φορά ή πραγματοποιεί

επαναλαμβανόμενες αγορές) (Sun, 2009, Swarbrook & Horner, 2002:79).

Στο πεδίο του οινικού τουρισμού έχουν ακολουθηθεί, μέχρι στιγμής, δύο διαφορετικές προσεγγίσεις

(Mitchell & Hall, 2006):

Τμηματοποίηση με βάση δημογραφικά χαρακτηριστικά (τόπος προέλευσης, ηλικία, επίπεδο

εκπαίδευσης, οικογενειακά χαρακτηριστικά) και

31 Ο όρος «τμηματοποίηση της αγοράς» εισήχθη από τον Αμερικανό καθηγητή Wendell. R.Smith (1956) και αναφέρεται στο διαχωρισμό της σε μικρότερες ομάδες αγοραστών με διακριτές ανάγκες, χαρακτηριστικά ή συμπεριφορές και οι οποίοι ενδεχομένως να απαιτούν διαφορετικά προϊόντα ή μίγματα εμπορίας (Lamb, 2003: 214). Με άλλα λόγια, ο όρος αναφέρεται στη διαίρεση της αγοράς σε μικρότερες, σχετικά ομοιογενείς ομάδες (Sun, 2009).

77

Τμηματοποίηση με βάση ψυχογραφικά χαρακτηριστικά (αξίες, στάσεις και τρόπος ζωής σε

σχέση με τον οίνο)

Σημειώνεται ότι οι περισσότεροι ερευνητές προβαίνουν στη συνδυασμένη χρήση τόσο

δημογραφικών, όσο και ψυχογραφικών μεταβλητών32

. Ακολουθούν παραδείγματα τμημάτων που

συνιστούν δυνητικές κατηγορίες-στόχους στην περίπτωση της ανάπτυξης του οινικού τουρισμού

στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων:

1. Στόχευση σε υψηλού εισοδήματος τουρίστες, για τους οποίους ο οίνος και η γαστρονομία

αποτελούν επιλογή lifestyle και έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (υψηλό μορφωτικό

επίπεδο και εισόδημα, ‘sophisticated’ κτλ).

2. Στόχευση σε κατοίκους αστικών κέντρων (Ιωαννίνων, όμορων Περιφερειακών Ενοτήτων).

Προβολή του οινικού τουρισμού ως αφορμή για μονοήμερη απόδραση από την

καθημερινότητα

3. Στόχευση σε κατοίκους μεγάλων αστικών κέντρων (Θεσσαλονίκης και Αθήνας), μέσω της

δημιουργίας οικονομικών τουριστικών πακέτων που περιλαμβάνουν ολιγοήμερη περιήγηση

στην περιοχή, με έμφαση τον οίνο και τη γαστρονομία

4. Στόχευση στην ένταξη της επίσκεψης στα οινοποιεία σε οργανωμένα τουριστικά πακέτα ή

στο πλαίσιο των προτεινόμενων δραστηριοτήτων: σχολικές εκδρομές, συνέδρια και λοιπές

εκπαιδευτικές δραστηριότητες, οργανωμένα μαζικά γκρουπ ή ομάδες άλλων μορφών

τουρισμού (θρησκευτικού, εναλλακτικού, μαζικού κτλ).

1.3.3 Τήρηση βάσης δεδομένων επισκεπτών από τουριστικές επιχειρήσεις και οινοποιεία

Συνιστάται από τους υπευθύνους των οινοποιείων και λοιπών τουριστικών επιχειρήσεων να τηρούν

βάση δεδομένων των επισκεπτών που δέχονται στο οινοποιείο. Τέλος, κρίνεται σκόπιμο να

παροτρύνονται οι επισκέπτες να καταγράφουν προτάσεις και τυχόν παράπονα, προκειμένου να

εντοπιστούν προβλήματα και να καταγραφούν οι ανάγκες και ο βαθμός ικανοποίησής τους από το

προσφερόμενο οινοτουριστικό προϊόν.

Στον Πίνακα 8.4 παρουσιάζονται συνολικά τα μέτρα και οι δράσεις του πρώτου Άξονα.

Πίνακας 8.4. Μέτρα και Δράσεις του πρώτου Άξονα του Επιχειρησιακού Σχεδίου ΑΞΟΝΑΣ 1 ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΜΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ

ΜΕΤΡΟ 1.1 ΔΡΑΣΕΙΣ

Αναβάθμιση της οινικής διαδρομής της Ηπείρου

1.1.1 Δημιουργία ενός οινοτουριστικού δικτύου σε τοπικό επίπεδο

1.1.2 Εμπλουτισμός της υπάρχουσας οινικής διαδρομής της Ηπείρου με σημεία που έχουν τουριστικό ενδιαφέρον

1.1.3 Ενέργειες ανάδειξης και σήμανσης της οινικής διαδρομής

1.1.4 Θέσπιση προδιαγραφών ποιότητας

ΜΕΤΡΟ 1.2 ΔΡΑΣΕΙΣ

Σύνδεση του οινικού με άλλες μορφές τουρισμού

1.2.1 Ενσωμάτωση οίνου στις τουριστικές επιλογές

1.2.2 Σύνδεση του οινικού τουρισμού με την παραγωγή τοπικών προϊόντων διατροφής

ΜΕΤΡΟ 1.3 ΔΡΑΣΕΙΣ

Διερεύνηση των αναγκών της τουριστικής αγοράς

1.3.1 Έρευνα τουριστικής αγοράς και αξιοποίηση διαθέσιμων δεδομένων

1.3.2 Τμηματοποίηση της αγοράς

1.3.3 Τήρηση βάσης δεδομένων επισκεπτών από τουριστικές επιχειρήσεις και οινοποιεία

32 Περισσότερα σχετικά με την τμηματοποίηση της οινοτουριστικής αγοράς: Αλεμπάκη (2012), Alebaki & Iakovidou (2010, 2011).

ΑΞΟΝΑΣ 2: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

78

ΜΕΤΡΟ 2.1 Αξιοποίηση αμπελοοινικής κληρονομιάς

Δράση 2.1.1: Καταγραφή και ταυτοποίηση γηγενών ποικιλιών αμπέλου

Οι γηγενείς οινοποιήσιμες ποικιλίες αμπέλου συνιστούν ένα πολύτιμο, πλην όμως αναξιοποίητο

φυσικό κεφάλαιο (Ξυδάκης, 2007), το οποίο θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στη

διαφοροποίηση του προσφερόμενου αμπελοοινικού προϊόντος της περιοχής. Συνεπώς, κρίνεται ως

απολύτως απαραίτητη η διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας με σκοπό:

1. την πλήρη καταγραφή των γηγενών ποικιλιών

2. την ταυτοποίηση των ποικιλιών με τη χρήση αμπελογραφικών και μοριακών μεθόδων

3. τη διάσωση και την αξιοποίησή τους, καθώς και

4. την πραγματοποίηση πειραματικών οινοποιήσεων, προκειμένου να αξιολογηθεί το δυναμικό

αυτών των ποικιλιών.

Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στη διάσωση ποικιλιών που καλλιεργούνται σε περιορισμένες

εκτάσεις και διατρέχουν κίνδυνο εξαφάνισης. Προς την κατεύθυνση αυτή και στο πλαίσιο των νέων

φυτεύσεων και του προγράμματος αναδιάρθρωσης του ευρωπαϊκού αμπελώνα, εξαιρετικά χρήσιμη

θα ήταν και η εγκατάσταση πρότυπων αμπελώνων, τόσο σε κεντρικό σημείο της πόλης των

Ιωαννίνων (στα πρότυπα του αστικού αμπελώνα του Δήμου Θεσσαλονίκης), όσο και στις περιοχές

της Ζίτσας, του Μετσόβου και της Κόνιτσας.

Δράση 2.1.2: Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου αμπελοοινικής κληρονομιάς

Στόχος της συγκεκριμένης δράσης είναι η συγκέντρωση και ψηφιοποίηση στοιχείων σχετικά με την

ιστορία της αμπελοκαλλιέργειας και της παραγωγής αμπελοοινικών προϊόντων στην περιοχή, τον

ακριβή αριθμό των αμπελουργών, τις στρεμματικές εκτάσεις, τις παραγόμενες ποσότητες οίνου,

αποσταγμάτων και λοιπών προϊόντων της αμπέλου, τα παραδοσιακά εργαλεία και τις

χρησιμοποιούμενες μεθόδους αμπελουργίας και οινοποίησης.

Μεταγενέστερα, χρήσιμη για την αναβίωση του ηπειρωτικού αμπελώνα θα ήταν και η δημιουργία

ενός «αμπελογραφικού άτλαντα» (Ξυδάκης, 2007), ο οποίος θα περιέχει όλες τις γηγενείς

οινοποιήσιμες ποικιλίες, καθώς και αναλυτικά στοιχεία για την κάθε μία από αυτές.

Δράση 2.1.3: Διεύρυνση της Αμπελουργικής Ζώνης (ΠΟΠ)

Το 1972, υπό την απειλή της ολοκληρωτικής εξαφάνισης της ποικιλίας Ντεμπίνα, η Αμπελουργική

Ζώνη της Ζίτσας θεσμοθετείται ως Ονομασίας Προέλευσης Ανώτερης Ποιότητας (ΟΠΑΠ, VQPRD, ΒΔ

183, ΦΕΚ 40/Α/17.03.1972 και 228173, ΦΕΚ 287/β/27.04.72) και μόνο για τα λευκά ξηρά κρασιά

(Λογοθέτης, 2006). Η συγκεκριμένη περιοχή καλύπτει τους αμπελώνες έξι οικισμών του σημερινού

ομώνυμου Δήμου (Ζίτσα, Καρίτσα, Λιγοψά, Γαβρισιοί, Πρωτόπαππας, Κληματιά. Εικόνα 8.4). Το

μεγαλύτερο τμήμα της Ζώνης βρίσκεται οροπέδιο της Ζίτσας, με μέσο υψόμετρο 650 μ (Υπουργείο

Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, 2013) και με το υπόλοιπο να καλύπτει -είτε ψηλότερα τις

πλαγιές των γύρω βουνών, είτε χαμηλότερα την πλαγιά που κατηφορίζει έως τις όχθες του ποταμού

Καλαμά (Μακρής, 2007).

Έχει διαπιστωθεί από προηγούμενες έρευνες η θετική επίδραση της Ονομασίας Προέλευσης των

παραγόμενων οίνων στην πρόθεση για αγορά (willingness to pay) (Botonaki & Tsakiridou, 2004), στην

αξία του σήματος (Brand Equity) (Gómez & Molina, 2012), καθώς και στην επιλογή οινοτουριστικού

προορισμού (Brown & Getz, 2005). Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματα της ποιοτικής έρευνας με τους

εκπροσώπους των ομάδων συμφερόντων κατέδειξαν την αναγκαιότητα για αναθεώρηση των ορίων

79

της Αμπελουργικής Ζώνης (ΠΟΠ) της Ζίτσας (διορθωτικές ενέργειες επανασχεδιασμού και

επανεξέταση όρων ένταξης αμπελώνων).

Ένας από τους λόγους που καθιστούν απαραίτητη την παρέμβαση αυτή σχετίζεται με το γεγονός ότι

η μονοκαλλιέργεια της Ντεμπίνας ενέχει σημαντικές δυσκολίες, τόσο από τεχνικής όσο και από

εμπορικής άποψης (Βαϊμάκης, 2002). Συνεπώς, άλλη μια πρόταση αφορά στην αναρδιάρθρωση της

ποικιλιακής σύνθεσης της ζώνης και στη διερεύνηση της δυνατότητας να συμπεριληφθούν σε αυτή

και άλλες γηγενείς ποικιλίες, πλην της Ντεμπίνας.

Εικόνα 8.4 Χάρτης Αμπελουργικής Ζώνης της Ζίτσας. Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (2013)

Ως εκ τούτου, μέσω της δράσης 2.1.3 του παρόντος επιχειρησιακού σχεδίου προτείνεται ο

συντονισμός των ενεργειών των εμπλεκόμενων φορέων (οινοποιείων, Διεύθυνσης Αγροτικής

Ανάπτυξης, Περιφέρειας Ηπείρου) προκειμένου να επαναπροσδιοριστούν τόσο τα όρια της

Αμπελουργικής Ζώνης (ΠΟΠ) της Ζίτσας όσο και η ποικιλιακή σύνθεση του αμπελώνα. Ιδιαίτερη

έμφαση θα πρέπει να δοθεί στη διατήρηση του αμπελοοινικού τοπίου, καθώς, σύμφωνα με

προηγούμενες έρευνες συνιστά πρωταρχικό κίνητρο επίσκεψης μιας περιοχής για τους

οινοτουρίστες (Αλεμπάκη, 2012, Carmichael, 2005, Gatti & Maroni, 2004, Geide κ.ά., 2009, Pikemaat

κ.ά., 2009).

ΜΕΤΡΟ 2.2 Διαφύλαξη πολιτισμικής κληρονομιάς

80

Δράση 2.2.1: Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου πολιτισμικής κληρονομιάς και τοπικής

κουλτούρας

Παράλληλα με τις ενέργειες διάσωσης της αμπελοοινικής κληρονομιάς, η δράση 2.2.1 αφορά στη

δημιουργία ενός αρχείου πολιτισμικής κληρονομιάς. Σύμφωνα με τον ορισμό που διατυπώθηκε

στις 21 Νοεμβρίου του 1972, στο συνέδριο που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Οργανισμού των

Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό (United Nations Educational,

Scientific and Cultural Organization - UNESCO) στο Παρίσι, ως πολιτισμική κληρονομιά νοούνται

μνημεία, ομάδες κτισμάτων και χώροι-τοποθεσίες με ιστορική, αισθητική, αρχαιολογική,

επιστημονική, εθνολογική ή ανθρωπολογική αξία33

.

Ως μνημεία (monuments) θεωρούνται έργα αρχιτεκτονικής, έργα μνημειώδους γλυπτικής και

ζωγραφικής, στοιχεία ή κατασκευές αρχαιολογικής φύσης, επιγραφές, προϊστορικά στοιχεία και

συνδυασμοί χαρακτηριστικών εξέχουσας καθολικής αξίας από ιστορική, καλλιτεχνική ή

επιστημονική άποψη.

Οι ομάδες κτισμάτων (groups of buildings) περιλαμβάνουν το σύνολο ξεχωριστών ή

συνδεδεμένων οικοδομημάτων, τα οποία, εξαιτίας της αρχιτεκτονικής τους, της ομοιογένειάς

τους ή της τοποθεσίας τους στο φυσικό χώρο -τοπίο, είναι εξέχουσας καθολικής αξίας από από

ιστορική, καλλιτεχνική ή επιστημονική άποψη.

Οι χώροι-τοποθεσίες (sites) αφορούν σε ανθρώπινα έργα ή έργα που προέκυψαν ως

αποτέλεσμα συνδυασμένης δράσης φύσης και ανθρώπου, καθώς επίσης και σε περιοχές,

συμπεριλαμβανομένων αρχαιολογικών τοποθεσιών, οι οποίες είναι εξέχουσας καθολικής αξίας

από ιστορική, αισθητική, εθνολογική και ανθρωπολογική άποψη34

.

Δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται και η άυλη πολιτισμική κληρονομιά (Intangible cultural heritage)

της περιοχής, η οποία σύμφωνα με την UNESCO (2013)35

περιλαμβάνει ζωντανές εκφράσεις και

παραδόσεις αμέτρητων ομάδων και κοινοτήτων σε όλο τον κόσμο, τις οποίες έχουν κληρονομήσει

από τους προγόνους τους και τις μεταδίδουν στους απογόνους τους, στις περισσότερες

περιπτώσεις από στόμα σε στόμα. Η έννοια αναφέρεται ουσιαστικά σε όλες τις άυλες εκφάνσεις

της κουλτούρας (Lenzerini, 2011), μιας «πολυσύνθετης ολότητας» που αφορά σε παράγοντες και

στοιχεία όπως: η γνώση, οι πολιτιστικές αξίες, οι πεποιθήσεις, η τέχνη, οι νόμοι, τα έθιμα, η

θρησκεία, η γλώσσα, οι κανόνες κοινωνικής δομής, τα προϊόντα καθώς και οι ιδιότητες και

συνήθειες που αποκτά ένας άνθρωπος ως μέλος μιας κοινωνίας (Taylor, στο: Danforth, 1988,

Σιώμκος, 2002).

Με βάση τους παραπάνω ορισμούς, προτείνεται η συγκέντρωση και η προβολή στοιχείων (στο

διαδίκτυο, σε έντυπες εκδόσεις, μέσα από εκδηλώσεις) που αναδεικνύουν την πολιτιστική

κληρονομιά και την κουλτούρα της Ηπείρου και τα οποία θα μπορούσαν να συμβάλουν στην

τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Προς την κατεύθυνση αυτή θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τα

στοιχεία που επισημαίνονται στον Πίνακα 8.2.

Δράση 2.2.2: Επιλογή στοιχείων που θα χρησιμοποιηθούν ως βασικές συνιστώσες της νέας

τουριστικής οντότητας (brand) της περιοχής

Από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης, καθώς και από την πρωτογενή έρευνα

διαπιστώθηκε ότι ο οινικός τουρισμός δύσκολα μπορεί να αναπτυχθεί ως αυτοδύναμο προϊόν στην

Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων. Για το σκοπό αυτό, κρίνεται ως προτιμότερη η ενσωμάτωση του

οίνου στο προσφερόμενο τουριστικό προϊόν της περιοχής, στο πλαίσιο μιας συνδυασμένης

33 http://www.unesco-hellas.gr/gr/3_5_1.htm 34 Ολόκληρο το κείμενο της σύμβασης διατίθεται στο: http://whc.unesco.org/en/conventiontext. 35 http://www.unesco-hellas.gr/gr/3_5_2.htm

81

προώθησης του πακέτου «Οίνος – Γαστρονομία – Φύση - Πολιτισμός», όπως απεικονίζεται στο

Σχήμα 8.1. Τα τέσσερα αυτά στοιχεία προτείνεται να χρησιμοποιηθούν ως βασικές συνιστώσες της

νέας τουριστικής οντότητας (brand) της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων.

Σχήμα 8.1 Βασικές συνιστώσες του οινοτουριστικού προϊόντος της Περιφερειακής Ενότητας

Ιωαννίνων

82

Στον Πίνακα 8.5 παρουσιάζονται συνολικά τα μέτρα και οι δράσεις του δεύτερου Άξονα.

Πίνακας 8.5. Μέτρα και Δράσεις του δεύτερου Άξονα του Επιχειρησιακού Σχεδίου ΑΞΟΝΑΣ 2 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

ΜΕΤΡΟ 2.1 ΔΡΑΣΕΙΣ

Αξιοποίηση αμπελοοινικής κληρονομιάς

2.1.1 Καταγραφή και ταυτοποίηση γηγενών ποικιλιών αμπέλου

2.1.2 Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου αμπελοοινικής κληρονομιάς

2.1.3. Διεύρυνση της Αμπελουργικής Ζώνης (ΠΟΠ)

ΜΕΤΡΟ 2.2 ΔΡΑΣΕΙΣ

Διαφύλαξη πολιτισμικής κληρονομιάς

2.2.1 Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου πολιτισμικής κληρονομιάς

2.2.2 Επιλογή στοιχείων που θα χρησιμοποιηθούν ως βασικές συνιστώσες της νέας τουριστικής οντότητας (brand) της περιοχής

ΜΕΤΡΟ 3.1 Αναβάθμιση των δεξιοτήτων και του επιπέδου επαγγελματισμού όλων των

εμπλεκόμενων

Η εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού συνιστά βασική παράμετρο της συνολικής αναπτυξιακής

διαδικασίας (Κουτσούρης, 2005) και διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη βελτίωση της

παραγωγικότητας στην παροχή τουριστικών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας (ΣΕΤΕ, 2010). Ως εκ

τούτου, οι άξονες στους οποίους θα πρέπει να επικεντρωθούν οι εκπαιδευτικές δράσεις του

επιχειρησιακού σχεδιασμού άπτονται τόσο του αμπελοοινικού όσο και τον τουριστικού κλάδου.

Δράση 3.1.1: Αγροτική εκπαίδευση και Γεωργικές Εφαρμογές

Η αναβάθμιση των δεξιοτήτων των απασχολούμενων, όχι μόνο στην αμπελουργία και την

οινοπαραγωγή, αλλά στον αγροτικό κλάδο συνολικά, προϋποθέτει την εφαρμογή ενός

ολοκληρωμένου προγράμματος αγροτικής εκπαίδευσης, το οποίο θα λαμβάνει υπόψη τα εξής

σημεία (Αλεξόπουλος κ.ά., 2010, Cristovao κ.ά., 2012, Kaberis & Koutsouris, 2012, Κουτσούρης, 2012,

2013, Κουτσούρης κ.ά., 2010, Rigou & Koutsouris, 2011):

Εξαιτίας των ιδιαιτεροτήτων που παρουσιάζει η κάθε περιοχή, καθώς και της εξάρτησης της

τοπικής παραγωγής από ποικίλους αλληλεπιδρώντες παράγοντες, απαιτείται ένας ειδικός

τύπος εκπαίδευσης και όχι απλά μια αντιγραφή ενός σχήματος συμβατικής- σχολικής

εκπαίδευσης.

Εκτός από συγκεκριμένες τεχνικές παραμέτρους, η εργασιακή διαδικασία στη γεωργία

εμπλέκει ένα ευρύ και σύνθετο φάσμα οικονομικών, κοινωνικών, οικολογικών και

πολιτιστικών παραγόντων. Κατά συνέπεια, η εφαρμογή των επιστημονικών μοντέλων σε

αγρονομικά προβλήματα χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και ευελιξία. Η διδασκαλία θα

πρέπει να επικεντρώνεται κυρίως σε πρακτικά ζητήματα (πρακτική εξάσκηση, θεσμός της

μαθητείας, αγρός επίδειξης).

Το πρόγραμμα θα πρέπει να εξασφαλίζει την παροχή τόσο τεχνικών όσο και

κοινωνικοοικονομικών γνώσεων (βλ. ενδεικτικές θεματικές). Επιπλέον, η αξιολόγηση των

εκπαιδευόμενων θα πρέπει να αφορά τόσο σε θεωρητικά όσο και σε πρακτικά θέματα,

ΑΞΟΝΑΣ 3: ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ

83

έχοντας ως απώτερο στόχο τον εντοπισμό αναγκών και προβλημάτων, καθώς και την εξέλιξη

των συμμετεχόντων.

Το πρόγραμμα θα πρέπει να αντιμετωπίζει τους εκπαιδευόμενους ως ενήλικες. Ειδικά στην

περίπτωση των νέων αγροτών36

, είναι σημαντικό να δοθεί αυξημένη έμφαση στις

συμμετοχικές διαδικασίες και στη δυνατότητα των εκπαιδευόμενων να ασκούν έλεγχο στην

επιλογή και οργάνωση των προγραμμάτων.

Ένα από τα ζητήματα στα οποία δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην περίπτωση της

Ελλάδας αφορά στην εκπαίδευση, τόσο των εκπαιδευτών που θα κληθούν να στελεχώσουν

το πρόγραμμα, όσο και των αιρετών στελεχών, ώστε να είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν

στις απαιτήσεις του σχεδιασμού και της αξιοποίησης του δυναμικού της περιοχής τους

(Κουτσούρης, 1999).

Αξίζει να αναφερθούν και τα ευρήματα πρόσφατης έρευνας, σύμφωνα με την οποία η συντριπτική

πλειονότητα (πάνω από 90%) των κατά κύριο επάγγελμα γεωργοκτηνοτρόφων ηλικίας έως 45 ετών

εκφράζει την ανάγκη ενός συμβουλευτικού φορέα (Michailidis κ.ά., 2010). Ως εκ τούτου, καθίσταται

απαραίτητη η απεμπλοκή των γεωτεχνικών από αμιγώς διοικητικής και γραφειοκρατικής φύσης

αρμοδιότητες και η αναβίωση του θεσμού των Γεωργικών Εφαρμογών (Κουτσούρης, 2005).

Στην περίπτωση των αγροτών της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων, προτείνεται η υλοποίηση δύο

κύκλων σεμιναρίων (κατά τη χειμερινή και την εαρινή περίοδο, με έναρξη το Μάρτιο και τον

Οκτώβριο). Τα σεμινάρια θα είναι βραχείας διάρκειας (120 ωρών), ενώ δυνατότητα συμμετοχής θα

έχουν 50-70 άτομα.

Η αγροτική εκπαίδευση θα βασίζεται στο συνδυασμό θεωρητικών μαθημάτων, καθώς και πρακτικής

εξάσκησης, σε συμφωνία με όσα αναλύθηκαν παραπάνω. Εισηγητές των σεμιναρίων θα είναι μέλη

της ακαδημαϊκής κοινότητας, εμπειρογνώμονες, καθώς και επιχειρηματικοί φορείς. Ενδεικτικά, οι

θεματικές ενότητες που θα μπορούσε να περιλαμβάνει το πρόγραμμα των σεμιναρίων είναι οι εξής:

Παροχή τεχνικών γνώσεων

Αμπελουργία �

Οινοπαραγωγή - Οινολογία – Καινοτομίες - Καταναλωτικές τάσεις

Αρχές βιολογικής γεωργίας - Ολοκληρωμένη διαχείριση παραγωγής

Αμπελουργία Ακριβείας

Φυτοπροστασία - Καλλιεργητικές τεχνικές – Έγγειες Βελτιώσεις

Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή

Πιστοποίηση στον Αγροτικό Τομέα

Παροχή κοινωνικοοικονομικών γνώσεων

Ολοκληρωμένη αγροτική/ βιώσιμη ανάπτυξη – Αρχές αειφορίας – Οικολογίας

Αγροτική οικονομία

Αγροτική πολιτική

Αγροτική Κοινωνιολογία

Αγροτική Κοινοτική ανάπτυξη

36

Η Κοινοτική νομοθεσία (Κ. 950/97) θεωρεί ως νέους γεωργούς τα άτομα ηλικίας έως 40 ετών.

84

Γεωργική Λογιστική

Marketing αγροτικών προϊόντων

Management αγροτικών εκμεταλλεύσεων

Συνεργατισμός

Αγροτικός Τουρισμός

Αμπελοοινική δραστηριότητα: Σύνδεση με στορία, πολιτισμό και διατήρηση του αγροτικού

τοπίου

Προτείνεται επίσης να υπάρχει γεωγραφική διασπορά των χώρων υλοποίησης των σεμιναρίων, ώστε

να μεγιστοποιείται η δυνατότητα παρακολούθησής τους. Στις περιοχές της Ζίτσας και του Μετσόβου,

στις οποίες συγκεντρώνεται ο κύριος όγκος των αμπελουργών, προτείνεται η υλοποίηση και ενός

δεύτερου κύκλου σεμιναρίων διάρκειας 40 ωρών. Οι θεματικές ενότητες που θα καλύπτουν τα

σεμινάρια στις περιπτώσεις αυτές θα είναι προσαρμοσμένες στις ιδιαιτερότητες (ανάγκες,

προβλήματα, κτλ) του τοπικού πληθυσμού, χωρίς αυτό να σημαίνει πως παραγωγοί άλλων δήμων

δεν θα έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής.

Δράση 3.1.2: Οινική και τουριστική εκπαίδευση

Προηγούμενες έρευνες καταδεικνύουν ότι, ενώ οι εκπρόσωποι της οινοποιίας, σε γενικές γραμμές

διαθέτουν ένα ευρύ φάσμα γνώσεων για την οινοπαραγωγή, σε αρκετές των περιπτώσεων κατέχουν

ελάχιστα για τον τουρισμό (Αlebaki κ.ά., 2013, Hall κ.ά., 2000). Ακόμα περισσότερο περιορισμένη

είναι η γνώση των αναγκών των οινοτουριστών- πραγματικών και δυνητικών (Bruwer & Alant, 2009,

Carlsen, 2004). Ενίοτε παρατηρείται επίσης και ένας ισχυρός προσανατολισμός στο προϊόν, με

αποτέλεσμα ο οινικός τουρισμός να συνιστά για τους οινοποιούς λιγότερο άμεση προτεραιότητα.

Όμως, ο διαφορετικός βαθμός αφοσίωσης των εμπλεκομένων στο ρόλο που απαιτεί η συγκεκριμένη

επιχειρηματική δραστηριότητα επιδρά στην οινοτουριστική ανάπτυξη ολόκληρης της περιοχής.

Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν και οι Sparks & Malady (2006), θα πρέπει οι οινοποιοί να

αποφασίσουν αν βρίσκονται εντός ή εκτός του τουριστικού κλάδου. Χλιαρές προσεγγίσεις μπορεί να

καταστρέψουν περισσότερες από μία επιχειρήσεις.

Συνεπώς, η εξασφάλιση μιας εμπειρίας υψηλής ποιότητας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους

ανθρώπους που έχουν επιλεγεί να απασχοληθούν με τη φιλοξενία των επισκεπτών. Ακόμα και αν ο

ίδιος ο οινοπαραγωγός δεν είναι κάθε φορά διαθέσιμος, οι υπεύθυνοι για την υποδοχή και την

ξενάγηση πρέπει να αντιλαμβάνονται τη σημασία της διαπροσωπικής επαφής με τον καταναλωτή

και να είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε ένα τέτοιο ρόλο. Η επαρκής κατάρτιση, λοιπόν, τόσο των

υπευθύνων, όσο και του προσωπικού των οινοποιητικών επιχειρήσεων κρίνεται ως απολύτως

απαραίτητη, προκειμένου να εμπεδωθεί η αντίληψη ότι οι απασχολούμενοι σε επισκέψιμα

οινοποιεία είναι φορείς παροχής τουριστικών υπηρεσιών (Αλεμπάκη, 2012).

Ασφαλώς, η τουριστική εκπαίδευση, δεν αφορά μόνον τους απασχολούμενους σε επισκέψιμα

οινοποιεία, αλλά το σύνολο των εμπλεκόμενων στον οινοτουριστικό κλάδο. Ως εκ τούτου, οι δράσεις

θα πρέπει να στοχεύουν:

α. στην ευαισθητοποίηση του τοπικού πληθυσμού αναφορικά με την εκ των κάτω προς τα άνω

(bottom up) προσέγγιση της τουριστικής ανάπτυξης,

β. στην καλλιέργεια οινικής και τουριστικής κουλτούρας καθώς και μιας γενικότερης φιλοσοφίας

Slow Food37

.

37 http://www.slowfood.com/

85

Στην περίπτωση της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων, οι παραπάνω στόχοι προτείνεται να

επιτευχθούν μέσω της υλοποίησης δύο κύκλων σεμιναρίων ανά έτος, κάθε ένας από τους οποίους

θα έχει διάρκεια 80 ώρες. Το περιεχόμενο των σεμιναρίων θα πρέπει να διαφοροποιείται ανάλογα

με τις ιδιαιτερότητες της κάθε ομάδας καταρτιζόμενων στην οποία απευθύνονται. Προτεραιότητα

εκπαίδευσης θα πρέπει να έχουν οι εξής ομάδες:

Απασχολούμενοι σε οινοποιεία

Απασχολούμενοι σε επιχειρήσεις φιλοξενίας (καταλύματα, ξενοδοχεία, ξενώνες κτλ)

Απασχολούμενοι στον κλάδο εστίασης και αναψυχής (εστιατόρια, καφέ, μπαρ)

Προτείνεται μάλιστα σεμινάρια, με το ίδιο περιεχόμενο και θεματολογία, να πραγματοποιηθούν σε

διαφορετικές ημερομηνίες ώστε να δοθεί η δυνατότητα παρακολούθησης σε όσο το δυνατόν

περισσότερους ενδιαφερόμενους. Ενδεικτικά, το πρόγραμμα των σεμιναρίων θα μπορούσε να

καλύπτει τις εξής θεματικές ενότητες:

Βασικές αρχές οινολογίας

Το αμπελοοινικό προϊόν της Ηπείρου

Αποστάγματα

Οινογνωσία, συνδυασμός οίνων και εδεσμάτων, Service

Διαχείριση κάβας – Τιμολόγηση

Από τον Μαζικό στις Ειδικές και Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού

Αρχές βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης

Οινοτουριστική ανάπτυξη: Έννοια, ιστορική εξέλιξη, ωφέλειες,

Οινικό marketing

Τουριστικό marketing και management

Ηλεκτρονικό marketing και νέες τεχνολογίες

Νομικά ζητήματα

Προγράμματα χρηματοδότησης

Καλές πρακτικές

Οι Πίνακες 8.6 και 8.7 περιλαμβάνουν τους φορείς που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην επίτευξη

των παραπάνω στόχων.

86

Πίνακας 8.6 Ελληνικοί φορείς αμπελουργικής και οινικής εκπαίδευσης ΦΟΡΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΓΠΑ) http://www.aua.gr/

Γεωπονική Σχολή Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης http://www.agro.auth.gr/

Σχολή Γεωπονικών Επιστημών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας http://deanagr.uth.gr/

Τμήμα Χημείας Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών http://www.chem.uoa.gr/

Tμήμα Χημείας ΑΠΘ http://www.chem.auth.gr/

Τμήμα Χημείας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων http://www.chem.uoi.gr/

Τμήμα Χημείας Πανεπιστημίου Κρήτης http://eilotas.chemistry.uoc.gr/

Τμήμα Χημείας Πανεπιστημίου Πατρών http://www.chem.upatras.gr/

Τμήμα Οινολογίας & Τεχνολογίας Ποτών (ΤΕΙ Αθήνας) http://www.teiath.gr/stetrod/oenology/

Τμήμα Οινολογίας & Τεχνολογίας Ποτών (ΤΕΙ Καβάλας) http://www.teikav.edu.gr/

Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας (ΣΤΕΓ) (ΤΕΙ Ηπείρου) http://www.teiep.gr/steg.php

ΣΤΕΓ (ΤΕΙ Θεσσαλονίκης) http://www.teithe.gr/modules/content/index.php?id=15

ΣΤΕΓ (ΤΕΙ Λάρισας) http://www.teilar.gr/

ΣΤΕΓ (ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας) http://florina.teikoz.gr/

ΣΤΕΓ (ΤΕΙ Κρήτης) http://www.steg.teicrete.gr/

ΣΤΕΓ (ΤΕΙ Καλαμάτας) http://www.teikal.gr/

Αμερικανική Γεωργική Σχολή Θεσσαλονίκης http://www.afs.edu.gr/

Οργανισμός Γεωργικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Απασχόλησης (Ο.Γ.Ε.Ε.Κ.Α.) – «ΔΗΜΗΤΡΑ»

http://www.ogeeka-dimitra.org.gr/

Γενική Γραμματεία Δια Βίου Μάθησης:Δημόσια και Ιδιωτικά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ)

Διάφορες ειδικότητες αμπελουργίας, οινολογίας και γεωργικής εκπαίδευσης

Ελληνικό παράρτημα του Wine & Spirit Education Trust (WSET) Αγγλίας http://www.wsetglobal.com/

Επαγγελματικό Κέντρο Οίνου και Αποσταγμάτων http://www.wspc.gr/

Bar Academy (πρώην Flair Explosion) http://www.baracademy.gr/

Barista Academy Hellas

Βarphilosophy http://www.barphilosophy.com/

Genius In Gastronomy http://www.geniusingastronomy.gr/official/

Ηλεκτρονικά Συστήματα Μάρκετινγκ Οίνου & Οινοτουρισμού http://www.ebusinessforum.gr/teams/teamsall/view/inner/index.php?language=el&ctn=119&moduleid=-1&label=0

Πίνακας 8.7 Ελληνικοί φορείς τουριστικής εκπαίδευσης ΦΟΡΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Σχεδιασμός, Διοίκηση και Πολιτική του Τουρισμού» του Πανεπιστημίου Αιγαίου

http://tourism-pms.aegean.gr/

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Διοίκηση Επιχειρήσεων - Μανατζμεντ Τουρισμού του Πανεπιστημίου Πειραιώς

http://www.unipi.gr/akad_tmhm/org_dioik_epix/metapt/pms/org_dioik_epix_metapt_pms_index.html

Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Διοίκηση Επιχειρήσεων Φιλοξενίας – Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

http://mba.uom.gr/

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων – Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο

http://www.eap.gr/dte.php

Τμήμα Τουριστικής Οικονομίας και Ανάπτυξης – Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης

http://www.enap.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=6884&Itemid=69

Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο http://www.hua.gr/

87

Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του Τ.Ε.Ι. Αθήνας http://www.teiath.gr/sdo/new_tourist_enterprises/

Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του Τ.Ε.Ι. Πειραιά http://www.teipir.gr/

Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του Τ.Ε.Ι. Πάτρας http://tour.teipat.gr/

Τμήμα Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων του Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης http://www.tour.teithe.gr/

Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Λάρισας http://www.teilar.gr /tmimata/tmima.php?tid=10

Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Ηρακλείου http://www.tour.teicrete.gr/

Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Ηπείρου http://tour.ioa.teiep.gr/

Γενική Γραμματεία Δια Βίου Μάθησης:Δημόσια και Ιδιωτικά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ)

Διάφορες ειδικότητες στο πεδίο του τουρισμού

Ανώτερες Σχολές του Υπουργείου Τουρισμού - Πρώην Οργανισμός Τουριστικής Εκπαίδευσης & Κατάρτισης (ΟΤΕΚ)

http://www.otek.edu.gr/

ΚΕΚ- Επιδοτούμενα Σεμινάρια και Προγράμματα Επαγγελματικής Κατάρτισης

Επαγγελματικές Σχολές Μαθητείας (ΕΠΑ.Σ.) του ΟΑΕΔ http://www.oaed.gr/

Ιδιωτική τουριστική εκπαίδευση

Περισσότερες από 25 σχολές τύπου Εργαστηρίων Ελευθέρων Σπουδών, πιστοποιημένες από ανεξάρτητους φορείς ή διαπιστευμένες από ξένα πανεπιστήμια

38

Αξίζει να σημειωθεί ότι τομείς και ειδικότητες στα πεδία της γεωπονικής επιστήμης, της παραγωγής

τροφίμων, αλλά και του τουρισμού υπάρχουν και στα Επαγγελματικά Λύκεια της χώρας.

Επιπρόσθετα, υπάρχουν και φορείς, οι οποίοι δεν παρέχουν εκπαίδευση με τη στενή έννοια του

όρου, ωστόσο, συχνά εμπλέκονται σε βραχύχρονη εκπαίδευση διαφόρων ειδικοτήτων ή

διακρίνονται για την ερευνητική τους δραστηριότητα (Ινστιτούτο Αμπέλου και Οίνου του Υπουργείου

Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κεντρική Συνεταιριστική Ένωση Αμπελοοινικών Προϊόντων,

Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Αμπέλου και Οίνου, Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας κ.ά.).

Σημαντικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσαν να διαδραματίσουν, τέλος, και οι «λέσχες

φίλων οίνου» (wine clubs). Πέρα από τη συνεισφορά τους στην «οινική» επιμόρφωση των

καταναλωτών και στην αύξηση της ανάμιξης (involvement39

) με το προϊόν, οι «λέσχες φίλων οίνου»

αποτελούν φορείς -είτε διοργάνωσης περιηγήσεων στις αμπελοοινικές περιοχές, ή ενημέρωσης

σχετικά με τις ευκαιρίες για οινοτουριστικές αποδράσεις. Μέχρι στιγμής, στην Περιφερειακή Ενότητα

Ιωαννίνων δεν υπάρχει αντίστοιχος φορέας και συνεπώς προτείνεται η ανάληψη προωθητικών

ενεργειών για τη δημιουργία του.

ΜΕΤΡΟ 3.2 Προτυποποίηση και έλεγχος

Ως ποιότητα ορίζεται το σύνολο των ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών που προσδίδουν την ικανότητα

σε ένα προϊόν ή μία υπηρεσία να ικανοποιήσει τις άμεσες ή έμμεσες ανάγκες των καταναλωτών και

να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις αυτών (European Commission, 1999, Action Business Center Ltd,

1994, στο: Παρταλίδου & Ιακωβίδου, 2002).

Σύμφωνα με τον Juran (1986)40

, ενός από τους κορυφαίους εμπειρογνώμονες στον τομέα της

διαχείρισης ποιότητας (quality management):

38 Δημοπούλου (2011), ICAP (2008) 39 Η ανάμιξη είναι μία έννοια της ψυχολογίας που αναφέρεται στο επίπεδο σχετικής σημασίας ή ενδιαφέροντος για κάποιο αντικείμενο, δραστηριότητα, προϊόν ή υπηρεσία (Sheth & Mittal, 2004). 40 Η τριλογία της ποιότητας του Juran (1986).

88

Τα τελευταία χρόνια, η μέτρηση της ποιότητας είναι ένα ζήτημα που απασχολεί ιδιαίτερα τους

εμπλεκόμενους στο πεδίο του τουρισμού. Σε αντίθεση με την ποιότητα των υλικών αγαθών, η

αντικειμενική μέτρηση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος παρουσιάζει δυσκολίες που

σχετίζονται με ορισμένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του (αδιαχώριστο παραγωγής και

κατανάλωσης –Inseparability, άυλη φύση –Intangibility, ετερογένεια–heterogeneity) (Ανδριώτης,

2004). Για την αντιμετώπιση τέτοιου είδους δυσκολιών μπορεί να χρησιμοποιηθεί το όργανο

SERVQUAL (Σχήμα 1, Παράρτημα), ένα εργαλείο το οποίο προβαίνει σε σύγκριση μεταξύ των

προσδοκιών και των αντιλήψεων των καταναλωτών σε σχέση με διάφορες διαστάσεις της

(αντιληπτής41

) ποιότητας (Zeithaml κ.ά, 1990).

Επιπλέον, για την αξιολόγηση της οινοτουριστικής ανάπτυξης της Περιφερειακής Ενότητας

Ιωαννίνων μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι δείκτες που παρουσιάστηκαν στον Πίνακα 3.4 (Getz &

Brown, 2006α), οι οποίοι επιτρέπουν συγκρίσεις μεταξύ διαφορετικών περιοχών (benchmarking)

(Πίνακας 3.4).

Δράση 3.2.1: Τήρηση προτύπων ποιότητας από τουριστικές επιχειρήσεις

Η έννοια των προδιαγραφών είναι ταυτόσημη με την έννοια των σταθερότυπων, η οποία δηλώνει την

σταθερότητα στην επανάληψη, στις ιδιότητες και στα χαρακτηριστικά μέσα από την οποία

εξασφαλίζεται τελικά η ποιότητα (Ζαχαριάδης, 2000). Η καθιέρωση και η αυστηρή εφαρμογή

προδιαγραφών ποιότητας είναι εκείνη που θα κατευθύνει την τουριστική ανάπτυξη με ασφάλεια και

σε προβλέψιμους στόχους (Παρταλίδου & Ιακωβίδου, 2002).

Στην περίπτωση του οινικού τουρισμού, μερικά από τα ζητήματα που χρήζουν προσοχής αφορούν

στην αρχιτεκτονική και στην εμφάνιση των κτιρίων, στην τήρηση των ωραρίων επισκεψιμότητας των

οινοποιείων και λοιπών σημείων ενδιαφέροντος, στη σωστή συμπεριφορά και στην κατάρτιση του

προσωπικού των τουριστικών επιχειρήσεων, στην επάρκεια υποδομών και προσφερόμενων

δραστηριοτήτων, καθώς και σε κανόνες υγιεινής και ασφάλειας (Αλεμπάκη, 2012).

Συνιστάται λοιπόν στους εμπλεκόμενους φορείς να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες που θα

διασφαλίσουν ότι συγκεκριμένες προϋποθέσεις πληρούνται από το σύνολο των επιχειρήσεων που

συμμετέχουν σε οινοτουριστικές δραστηριότητες στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων. Ως βάση

για την αξιολόγηση και την ένταξη των οινοτουριστικών επιχειρήσεων στο δίκτυο που προτείνεται να

συσταθεί (Δράση 1.1.1) θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν οι προδιαγραφές ποιότητας που

τέθηκαν στο πλαίσιο του τοπικού προγράμματος LEADER42

από την ομάδα έργου της Αναπτυξιακής

Εταιρείας Θεσσαλονίκης (Κανάκη κ.ά., 2009).

41 ο όρος αντιληπτή ποιότητα υπηρεσιών (Zeithaml κ.ά., 1990) αναφέρεται στη διαφορά μεταξύ των αρχικών προσδοκιών και της αντίληψης του πελάτη για την ποιότητα μιας υπηρεσίας μετά την παροχή αυτής. Κατά συνέπεια, επίπεδα προσδοκιών υψηλότερα σε σχέση με την προσφερόμενη υπηρεσία συνιστούν χαμηλά επίπεδα ποιότητας (Παρταλίδου & Ιακωβίδου, 2002). 42 Διαθέσιμο: http://www.aneth.gr/Leader4/prok_1/Parartima_E.pdf. Ημερομηνία ανάκτησης: 19/05/2013.

«Η ποιότητα δεν επιτυγχάνεται συμπτωματικά. Θα πρέπει να προηγηθεί σχεδιασμός, έλεγχος

και βελτίωση… Δεν υπάρχει δυνατότητα παράκαμψης αυτής της διαδικασίας».

89

Δράση 3.2.2: Έλεγχος της ποιότητας των τοπικά παραγόμενων οίνων

Η ποιότητα των παραγόμενων αμπελοοινικών προϊόντων θεωρείται ως βασική συνιστώσα

οινοτουριστικής ανάπτυξης (Jurincic & Bojnec, 2009). Συνεπώς, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για

τήρηση των κανόνων δεοντολογίας, τόσο σε επίπεδο παραγωγής όσο και σε επίπεδο επιστημονικό.

Απαραίτητη σε αυτή τη διαδικασία είναι και η διεξαγωγή ελέγχων, οι οποίοι θα πρέπει να

επικεντρώνονται στην ποικιλιακή σύνθεση, στην ορθολογικότερη αξιοποίηση της πρώτης ύλης,

καθώς και στις χρησιμοποιούμενες καλλιεργητικές τεχνικές και φροντίδες.

Οι έλεγχοι θα πρέπει να αφορούν σε όλους τους τύπους προϊόντων (εμφιαλωμένα -ασκούς -

ασυσκεύαστα προϊόντα, οίνους - αποστάγματα- παραπροϊόντα) και να διενεργούνται σε όλα τα

στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας (καλλιέργεια και παραγωγή-αποθήκευση-εμπορία-διάθεση-

συνθήκες συντήρησης και σερβιρίσματος από επιχειρήσεις εστίασης και φιλοξενίας).

Δράση 3.2.3: Δημιουργία ενός σήματος ποιότητας

Η αναβάθμιση των υπηρεσιών εστίασης και φιλοξενίας μπορεί επίσης να επιτευχθεί μέσω της

δημιουργίας ενός σήματος ποιότητας, το οποίο θα συνδέσει όλους τους τομείς της παραγωγικής και

τουριστικής δραστηριότητας και θα απονέμεται σε όσες επιχειρήσεις πληρούν συγκεκριμένες

προδιαγραφές, ανεξάρτητα από τη συμμετοχή τους στο οινοτουριστικό δίκτυο.

Στα πρότυπα του «Σήματος Ποιότητας Κρητικής Κουζίνας της Περιφέρειας Κρήτης»43

, οι

ενδιαφερόμενοι επιχειρηματίες εστίασης και φιλοξενίας θα μπορούσαν να υποβάλουν σχετική

αίτηση για συμμετοχή σε διαδικασία πιστοποίησης, προκειμένου να αποκτήσουν το «Πιστοποιητικό

Συμμόρφωσης» και να τους απονεμηθεί το «Σήμα Ποιότητας Ηπειρωτικής Κουζίνας της Περιφέρειας

Ηπείρου». Η χρονική διάρκεια ισχύος του σήματος προτείνεται να είναι περιορισμένη και να

προηγείται έλεγχος για την τήρηση των προδιαγραφών ποιότητας, προκειμένου να υπάρξει

δυνατότητα ανανέωσης.

Αντίστοιχο σήμα ποιότητας θα υπάρχει και για τα «Επισκέψιμα Οινοποιεία», εφόσον πληρούνται οι

προϋποθέσεις που έχουν τεθεί για την ένταξή τους στο οινοτουριστικό δίκτυο της Περιφερειακής

Ενότητας Ιωαννίνων (βλ. Δράση 1.1.4).

Στον Πίνακα 8.8 παρουσιάζονται συνολικά τα μέτρα και οι δράσεις του τρίτου Άξονα.

Πίνακας 8.8. Μέτρα και Δράσεις του τρίτου Άξονα του Επιχειρησιακού Σχεδίου

ΑΞΟΝΑΣ 3 ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΜΕΤΡΟ 3.1 ΔΡΑΣΕΙΣ

Αναβάθμιση των δεξιοτήτων και του επιπέδου επαγγελματισμού όλων των εμπλεκόμενων

3.1.1.Αγροτική εκπαίδευση και Γεωργικές Εφαρμογές

3.1.2 Οινική και τουριστική εκπαίδευση

ΜΕΤΡΟ 3.2 ΔΡΑΣΕΙΣ

Προτυποποίηση και έλεγχος

3.2.1 Τήρηση προτύπων ποιότητας από τουριστικές επιχειρήσεις

3.2.2 Έλεγχος της ποιότητας των τοπικά παραγόμενων οίνων

3.2.3 Δημιουργία ενός σήματος ποιότητας

43 http://www.cretan-nutrition.gr/wp/?page_id=192&lang=el

90

Η σημασία της δημιουργίας συνεργειών μεταξύ ιδιωτών, κλαδικών και επαγγελματικών

οργανώσεων, οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, ακαδημαϊκών και λοιπών φορέων έχει

υπογραμμιστεί αρκετές φορές ως ζήτημα άμεσης προτεραιότητας για την ανάπτυξη του οινικού

τουρισμού (Alebaki κ.ά., 2012, Alonso & O’Neill, 2009, Alonso & Liu, 2010, Sparks & Malady, 2006,

Sherrer κ.ά., 2009, Stewart κ.ά., 2008). Ο οίνος μπορεί να αποτελεί την κεντρική συνιστώσα,

ωστόσο, η αξιοποίηση του «οινοτουριστικού terroir» απαιτεί το συντονισμό παράλληλων

επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και την καλλιέργεια μιας κουλτούρας διαλόγου (Τσάρτας, 2008).

Η σύμπραξη, επομένως, όχι μόνο των εκπροσώπων του οινοποιητικού κλάδου, αλλά όλων των

εμπλεκομένων στην οινοτουριστική ανάπτυξη συνιστά βασική προϋπόθεση για τη δημιουργία μιας

διακριτής τουριστικής ταυτότητας, η οποία θα αναδεικνύει τις ιδιαιτερότητές της Περιφερειακής

Ενότητας Ιωαννίνων. Ουσιαστικό ρόλο προς την κατεύθυνση αυτή κατέχουν και τα μέλη της

τοπικής κοινωνίας, οι οποίοι συνδιαμορφώνουν την εικόνα του τόπου στις αντιλήψεις των

επισκεπτών (Αλεμπάκη, 2012). Σε αυτό το πλαίσιο, τα Μέτρα 4.1., 4.2 και 4.3 του παρόντος

επιχειρησιακού σχεδίου καταδεικνύουν τρόπους με τους οποίους μπορούν να δημιουργηθούν

συνέργειες μεταξύ διαφόρων φορέων.

ΜΕΤΡΟ 4.1 Δικτύωση σε τοπικό επίπεδο

Δράση 4.1.1: Κατάρτιση μιας ομάδας έργου σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας με τη συμμετοχή

όλων των ομάδων συμφερόντων

Στόχοι της συγκεκριμένης δράσης είναι η ενίσχυση συνεργειών, ο προσδιορισμός ενός κοινού

οράματος και η προώθηση της ενεργού συμμετοχής όλων ενδιαφερόμενων μερών για τον τοπικό

έλεγχο της διαδικασίας της οινοτουριστικής ανάπτυξης. Σε πρώτη φάση, απαραίτητη είναι μια

σειρά συναντήσεων μεταξύ εκπροσώπων όλων των εμπλεκόμενων φορέων που αναφέρθηκαν

παραπάνω, προκειμένου να καταρτιστεί μια τοπική ομάδα έργου, η οποία θα περιλαμβάνει άτομα

από όλες τις ομάδες συμφερόντων (stakeholders), θα αναλάβει το συντονισμό των δράσεων και τη

συνεργασία με άλλους φορείς.

Η συγκεκριμένη ομάδα έργου θα πρέπει να περιλαμβάνει εκπροσώπους των παρακάτω

κατηγοριών:

Αμπελουργοί

Οινοποιοί

Παραγωγοί λοιπών προϊόντων αμπέλου (πετιμέζι, χυμός σταφυλιού, όξος, γλυκά,

μουσταλευριά, κτλ)

Επιχειρήσεις εστίασης και αναψυχής

Επιχειρήσεις φιλοξενίας

Λοιποί εμπλεκόμενοι στον τουριστικό κλάδο

Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Τοπικός πληθυσμός

ΑΞΟΝΑΣ 4: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΝΕΡΓΕΙΩΝ

91

ΜΕΤΡΟ 4.2 Κοινές δράσεις για την καλλιέργεια οινικής και τουριστικής κουλτούρας

Δράση 4.2.1: Προβολή και ανάδειξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον οινοτουριστικό κλάδο

Έχοντας ως απώτερο στόχο τη δημιουργία κινήτρων για την ενασχόληση με τον οινικό τουρισμό, η

παρούσα δράση προβλέπει την υλοποίηση μιας σειράς εκδηλώσεων (μία σε κάθε Δήμο) σε

επιλεγμένα σημεία της Περιφερειακής Ενότητας (Αίθουσες πολλαπλών χρήσεων των Δήμων,

Επιμελητήρια κτλ). Οι εκδηλώσεις θα έχουν ενημερωτικό χαρακτήρα και θα επικεντρώνονται στις

αρχές της τοπικής ανάπτυξης, στην έννοια του οινικού τουρισμού και στη φιλοσοφία των Δρόμων

του Κρασιού. Ουσιαστικά θα αποτελούν μια πρόσκληση των τοπικών αμπελουργών, οινοποιών

επιχειρηματιών εστίασης και αναψυχής, φιλοξενίας κτλ να συμμετάσχουν στο οινοτουριστικό

δίκτυο που προτείνεται να δημιουργηθεί (Δράση 1.1.1).

Δράση 4.2.2: Ανάδειξη καλών πρακτικών

Η συγκεκριμένη δράση αφορά στον εντοπισμό, την αξιοποίηση και την ανάδειξη καλών πρακτικών

στον οινοτουριστικό κλάδο, με παραδείγματα που είτε έχουν τοπική ακτίνα δράσης, είτε

προέρχονται από την υπόλοιπη Ελλάδα και το εξωτερικό. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά το τοπικό

επίπεδο, προτείνεται η επιλογή ποικιλιών οίνου, συγκεκριμένων ετικετών, οίνων κορυφαίας

ποιότητας ή από σταφύλια βιολογικής καλλιέργειας ως «πρεσβευτών» της Ηπείρου, στα πρότυπα

των όσων προβλέπει το Στρατηγικό Σχέδιο Επώνυμου Ελληνικού Κρασιού (με αντικειμενική

αξιολόγηση από ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων)44

.

Επίσης, σκόπιμο θα ήταν να πραγματοποιηθεί μια καταγραφή των καλών πρακτικών που

εφαρμόζονται από επιχειρηματίες της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων, οι οποίοι

δραστηριοποιούνται στο ευρύτερο πεδίο του οινικού τουρισμού. Η ανάδειξη των παραδειγμάτων

καλών πρακτικών θα μπορούσε να λειτουργήσει επικοινωνιακά ως προβολή «οινοτουριστικών

εμπειριών- πρεσβευτών της Ηπείρου».

Επιπλέον, η προβολή των επιχειρήσεων που εφαρμόζουν αυτές τις πρακτικές θα αποτελέσει

παράδειγμα - οδηγό για τις υπόλοιπες επιχειρήσεις που επιθυμούν να εμπλακούν με

οινοτουριστικές δραστηριότητες, συντελώντας παράλληλα στην αντιμετώπιση κακών πρακτικών,

καθώς και του αθέμιτου ανταγωνισμού (PRC Group, 2010). Συνιστάται, τέλος, η δέσμευση των

ίδιων των επιχειρηματιών για αντιμετώπιση της διακίνησης μη τυποποιημένων ή ανώνυμων

αμπελοοινικών προϊόντων.

Δράση 4.2.3: Συνέργειες με κοινωνικές υποδομές

Στοχεύοντας στην αναβάθμιση της ποιότητας των προσφερόμενων τουριστικών υπηρεσιών και

στον εμπλουτισμό των παρεχόμενων δραστηριοτήτων, προτείνεται επίσης η ανάπτυξη συνεργειών

του οινοτουριστικού κλάδου με τομείς κοινωνικών υποδομών και υπηρεσιών, όπως η εκπαίδευση,

ο πολιτισμός, οι υπηρεσίες πρόνοιας, ο αθλητισμός, οι μεταφορές και οι επικοινωνίες, κτλ.

Ενδεικτικά, οι φορείς που θα μπορούσαν να συμπράξουν για την υλοποίηση της συγκεκριμένης

δράσης είναι οι ακόλουθοι:

1. ΚΑΠΗ και λοιπές υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας κτλ

2. Βιβλιοθήκες, πνευματικά και πολιτιστικά κέντρα

3. Πανεπιστήμια, σχολεία και λοιπά εκπαιδευτικά ιδρύματα

4. Αθλητικά σωματεία και λοιποί αθλητικοί φορείς

5. Φορείς ανακύκλωσης, διαχείρισης απορριμμάτων, υπηρεσίες πυρόσβεσης

6. Συγκοινωνιακοί φορείς (αεροδρόμιο, ΚΤΕΛ, αστικές συγκοινωνίες κτλ)

44 http://www.keosoe.gr/marketingbranding/ethniki-stratigiki-marketing.html

92

ΜΕΤΡΟ 4.3 Ανάπτυξη διαπεριφερειακής και διασυνοριακής συνεργασίας

Δράση 4.3.1: Συνεργασία με άλλα οινοτουριστικά δίκτυα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό

Στη σημερινή της μορφή, η ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην Ελλάδα οφείλεται κυρίως σε

συλλογικές δράσεις, στη βάση μιας εκ των κάτω προς τα άνω προσέγγισης (Αλεμπάκη & Ιακωβίδου,

2012). Είναι γεγονός ότι η τρέχουσα οικονομική στενότητα που επιβάλλει η διεθνής

χρηματοπιστωτική κρίση πλήττει τη δημιουργία επενδύσεων και περιορίζει τις όποιες προοπτικές

οινοτουριστικής ανάπτυξης. Ωστόσο, υπάρχουν ενέργειες που απαιτούν περισσότερο συναινέσεις

και συντονισμό, παρά κονδύλια και μπορούν να επιφέρουν σημαντικά οφέλη. Ένα τέτοιο

παράδειγμα συνιστά η διεξαγωγή της εκδήλωσης «Ανοιχτές Πόρτες», η οποία ξεκίνησε ως

πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πόλεων του Κρασιού και πλέον διεξάγεται σε ετήσια βάση

και με τη συμμετοχή του συνόλου των οινοτουριστικών δικτύων της χώρας.

Εκτός από τις Ανοιχτές Πόρτες, προτείνεται η συνεργασία του οινοτουριστικού δικτύου της

Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων τόσο με την ΕΝΟΑΒΕ όσο και με τις Ενώσεις Οινοπαραγωγών

των υπολοίπων περιοχών της χώρας (Πίνακας 8.9).

Πίνακας 8.9 Ελληνικά δίκτυα για την ανάπτυξη οινικού τουρισμού

Επίσης, σκόπιμη κρίνεται και η πραγματοποίηση επαφών με δίκτυα οινικού τουρισμού γειτονικών

χωρών, όπως η Ιταλία με στόχους την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειριών, καθώς και την

εξέταση της δυνατότητας ανάληψης κοινών δράσεων.

Δράση 4.3.2: Σύμπραξη με άλλους φορείς με στόχο την προώθηση κοινών συμφερόντων

Εκτός από τις συνέργειες με άλλα οινοτουριστικά δίκτυα, προτείνεται η σύμπραξη με τους

ακόλουθους φορείς:

1. Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Αμπέλου και Οίνου (ΕΔΟΑΟ)

2. Κεντρική Συνεταιριστική Ένωση Αμπελοοινικών Προϊόντων (ΚΕΟΣΟΕ)

3. Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ)

4. Ινστιτούτο Αμπέλου και Οίνου του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

5. Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας

45 Η ιστοσελίδα της ΕΝΟΑΠ βρίσκεται συχνά εκτός λειτουργίας

Δίκτυο Ηλεκτρονική Διεύθυνση

1. Ένωση Οινοπαραγωγών του Αμπελώνα της Βορείου Ελλάδος

(ΕΝ.Ο.Α.Β.Ε.)

http://www.wineroads.gr/

2. Ένωση Οινοπαραγωγών του Αμπελώνα της Πελοποννήσου

(ΕΝ.Ο.Α.Π.)

http://www.pelopnet.gr/45

3. Ένωση Οινοπαραγωγών Αμπελώνα Αττικής (ΕΝ.Ο.Α.Α.) http://www.enoaa.gr/

4. Δίκτυο Οινοποιών Κρήτης (Wines of Crete) http://www.winesofcrete.gr/

5. Ένωση Οινοπαραγωγών του Αμπελώνα της Κεντρικής

Ελλάδας (ΕΝ.Ο.Α.Κ.Ε.)

http://www.enoake.gr/

6. Ένωση Οινοποιών Αμπελουργών Νήσων Αιγαίου (Οινοποιεία

Αιγαίου)

http://aegeanwineries.blogspot.gr/

93

6. Φορείς αμπελουργικής και οινικής εκπαίδευσης (Πίνακας 8.6), καθώς και τουριστικής

εκπαίδευσης (Πίνακας 8.7). Στόχος θα πρέπει να είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ της

επιστημονικής γνώσης και της τεχνογνωσίας που κατέχουν αμπελουργοί, οινοποιοί και οι

λοιποί εμπλεκόμενοι στον οινικό τουρισμό.

7. Ήπειρος ΑΕ

8. Περιφέρεια Ηπείρου

9. Επιμελητήριο Ιωαννίνων

10. Φορείς ΟΤΑ

11. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων

12. Υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων.

Μεταξύ των ζητημάτων που προτείνεται να δρομολογηθούν από κοινού, η δημιουργία θεσμικού

πλαισίου46

για τον οινικό τουρισμό συνιστά βασική προτεραιότητα, η οποία αναγνωρίζεται και από

τους ίδιους τους οινοποιούς (Αλεμπάκη, 2012). Στον Πίνακα 8.10 παρουσιάζονται συνολικά τα

μέτρα και οι δράσεις του τέταρτου Άξονα.

Πίνακας 8.10 Μέτρα και Δράσεις του τέταρτου Άξονα του Επιχειρησιακού Σχεδίου ΑΞΟΝΑΣ 4 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΝΕΡΓΕΙΩΝ

ΜΕΤΡΟ 4.1 ΔΡΑΣΕΙΣ

Δικτύωση σε τοπικό επίπεδο

4.1.1 Κατάρτιση μιας ομάδας έργου σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας με τη συμμετοχή όλων των ομάδων συμφερόντων

ΜΕΤΡΟ 4.2 ΔΡΑΣΕΙΣ

Κοινές δράσεις για την καλλιέργεια οινικής και τουριστικής κουλτούρας

4.2.1 Προβολή και ανάδειξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον οινοτουριστικό κλάδο

4.2.2 Ανάδειξη καλών πρακτικών

4.2.3 Συνέργειες με κοινωνικές υποδομές

ΜΕΤΡΟ 4.3 ΔΡΑΣΕΙΣ

Ανάπτυξη διαπεριφερειακής και διασυνοριακής συνεργασίας

4.3.1 Συνεργασία με άλλα οινοτουριστικά δίκτυα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό

4.3.2 Σύμπραξη με άλλους φορείς με στόχο την προώθηση κοινών συμφερόντων

46 Στην Ελλάδα, ελάχιστες από τις 35 οργανωμένες ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού είναι θεσμοθετημένες (Τσάρτας, 2008). Πρόσφατα υπήρξε δημόσια διαβούλευση του σχεδίου νόμου για τον Τουρισμό Υπαίθρου, το οποίο προέβλεπε και ειδικές διατάξεις για τον οινικό τουρισμό, δυστυχώς όμως το σχέδιο αποσύρθηκε.

94

ΜΕΤΡΟ 5.1 Δημιουργία τουριστικού brand με κεντρικό άξονα τον οίνο και τη γαστρονομία

Δράση 5.1.1: Διαμόρφωση ενός κεντρικού γαστρονομικού κορμού

Στόχος της δράσης 5.1.1. είναι η επιλογή ενός πακέτου τοπικών προϊόντων διατροφής –

«πρεσβευτών» της ηπειρωτικής γαστρονομίας. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην

ανάδειξη των εξαιρετικής ποιότητας τυροκομικών προϊόντων που παράγονται στην περιοχή και

που διαθέτουν ένα ήδη διαμορφωμένο brand name. Επιπρόσθετα, το πακέτο αυτό προτείνεται να

περιλαμβάνει παραδοσιακές πίτες, κρέατα και λουκάνικα, λιμναία προϊόντα, καθώς και τα

αρωματικά φυτά. Τα προϊόντα αυτά, σε συνδυασμό με επιλεγμένους οίνους, θα αποτελέσουν το

βασικό κορμό στον οποίο θα βασιστεί η τουριστική προβολή της Περιφερειακής Ενότητας

Ιωαννίνων (βλ. Σχήμα 8.1).

Για την υλοποίηση της συγκεκριμένης δράσης, σκόπιμο θα ήταν να αξιοποιηθεί το «Καλάθι των

Ηπειρωτικών Προϊόντων» (Πίνακας 8.11)

Πίνακας 8.11 Τα προϊόντα του «Καλαθιού» της Περιφέρειας Ηπείρου

Προϊόντα Εθνικής Σημασίας με εξαγωγικό

προσανατολισμό

Παραδοσιακά Προϊόντα

Προϊόντα για επάρκεια εγχώριας

αγοράς

Προϊόντα Υψηλής Γαστρονομίας (Delicatessen)

Οίνοι Ζίτσας ΠΟΠ, Πορτοκάλια, Μανταρίνια, Ακτινίδια Ηπείρου, Φέτα ΠΟΠ, Τσιπούρα, Λαβράκι, Χέλι, Πέστροφα, Μύδια

Γαλοτύρι ΠΟΠ, Μετσοβόνε ΠΟΠ, Μετσοβέλα, Κεφαλοτύρι, Ούρδα, Κατσικίσιο τυρί, Μυζήθρα, Ανθότυρος, Γραβιέρα, Πέστροφα Ηπείρου, Γαρίδα, Σαρδέλα, Κουτσομούρα και Χέλι Αμβρακικού, Τσίπουρο Ηπείρου, Γλυκά κουταλιού, Παραδοσιακές ηπειρώτικες πίτες, Χειροποίητα ζυμαρικά

Κονσερβολιά Άρτας ΠΓΕ, Οίνοι ΠΓΕ, Κοτόπουλα και αβγά Ηπείρου, Αρνάκι-Κατσικάκι Ηπείρου, Χοιρινά Ηπείρου, Μοσχάρι ελευθέρας βοσκής, αγελαδινό γάλα-γιαούρτι, Κηπευτικά Πρέβεζας (τομάτα Πρέβεζας υπό κάλυψη), Πατάτα Χρυστοβίτσας, Κεφαλοειδή, Ηπειρωτικό μέλι, Κτηνοτροφικά φυτά, Αρωματικά φυτά.

Χαβιάρι Άρτας, Αβγοτάραχο Αμβρακικού, Καπνιστό φιλέτο πέστροφας, Καπνιστό χέλι, τυριά με αρωματικά βότανα και καρυκεύματα, Λουκάνικα από ελάφι και αγριογούρουνο, Παλαιωμένο ξύδι, ελιξίρια χωρίς αλκοόλ και ηδύποτα, ιδιαίτερα γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες

Πηγή: Επιχειρησιακό σχέδιο: «Καλάθι Αγροτικών Προϊόντων Περιφέρειας Ηπείρου»

Δράση 5.1.2: Οικοδόμηση και διαχείριση ενός ισχυρού τουριστικού brand

Ο σχεδιασμός μιας ολοκληρωμένης επικοινωνιακής πρότασης για τη διαχείριση της τουριστικής

ταυτότητας της περιοχής αποτελεί κρίσιμης σημασίας ζήτημα για την ανταγωνιστικότητα και την

εξωστρέφεια της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων. Υπό τον όρο “destination brand” νοείται ένα

όνομα, σύμβολο, λογότυπο, λεκτικό σήμα, ή άλλο γραφικό το οποίο προσδίδει ταυτότητα και

διαφοροποιεί έναν προορισμό… Επιπλέον, επικοινωνεί την υπόσχεση μιας αξιομνημόνευτης

ταξιδιωτικής εμπειρίας η οποία σχετίζεται αποκλειστικά με το συγκεκριμένο προορισμό (Ritchie &

Ritchie, 1998).

Tο τοπίο που διαμορφώνουν οι αμπελώνες εμφανίζει άρρηκτη σύνδεση με την προώθηση της

εικόνας ενός προορισμού (“place branding”) (Dreyer & Muller, 2011). Με το πέρασμα του χρόνου, η

αμπελοκαλλιέργεια και η οινοπαραγωγή ενσωματώνονται ως αναπόσπαστα συστατικά στοιχεία

πολιτισμικής ιδιαιτερότητας μιας περιοχής (Αλεμπάκη, 2012), η οποία σταδιακά μετατρέπεται σε

ΑΞΟΝΑΣ 5: ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ

95

«τόπο αναφοράς» (‘place reference’, Banks κ.ά., 2007). Συνεπώς, σε μια διαδικασία branding47

, ο

οίνος θα πρέπει να κατέχει κεντρική θέση, χωρίς ωστόσο να αποτελεί το μοναδικό άξονα αναφοράς.

Επιπλέον, κρίνεται αναγκαία η επιλογή εκείνων των στοιχείων που θα αποτελέσουν τις υπόλοιπες

συνιστώσες του τουριστικού brand της περιοχής, πλαισιώνοντας το αμπελοοινικό προϊόν.

Στο Σχήμα 8.1 προτάθηκαν κάποιες διαστάσεις στις οποίες κρίνεται ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη

βαρύτητα (φύση, γαστρονομία, πολιτισμός). Έχει σημασία να επισημανθεί, επίσης, η ανάγκη να

αξιοποιηθούν όλες οι τοπικές ιδιαιτερότητες (αργυροχοϊα, υφαντική και παραδοσιακές ασχολίες,

δραστηριότητες πρωτογενούς τομέα, τοπικά προϊόντα διατροφής και είδη λαϊκής τέχνης, υπαίθριες

δραστηριότητες κτλ), οι οποίες θα μπορούσαν να βελτιώσουν την εικόνα της Περιφερειακής

Ενότητας Ιωαννίνων στις αντιλήψεις των δυνητικών επισκεπτών και να λειτουργήσουν ως πόλοι

έλξης.

Δράση 5.1.3: Ενσωμάτωση εμπειριών που σχετίζονται με τον οίνο και τη γαστρονομία στην

τουριστική καμπάνια της περιοχής

Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη δράση, συνιστάται η καμπάνια προώθησης της Περιφερειακής

Ενότητας Ιωαννίνων48

να διαρθρώνεται γύρω από θεματικούς άξονες (Τουρισμός Πόλεων,

Πολιτιστικός Τουρισμός, Θρησκευτικός Τουρισμός, Τουρισμός Υγείας κτλ). Σε οποιαδήποτε

προσπάθεια ενιαίας τουριστικής προβολής της περιοχής, θα πρέπει να περιλαμβάνεται

οπωσδήποτε και ο άξονας «Οινικός και Γαστρονομικός Τουρισμός».

Ως εκ τούτου, θα ήταν σκόπιμη η δημιουργία ειδικής σχετικής ενότητας στην επίσημη ιστοσελίδα

κάθε Δήμου της Περιφερειακής Ενότητας, η οποία θα αποσκοπεί στην προβολή της οινικής

διαδρομής, καθώς και προτάσεις τουριστικών πακέτων που συνδυάζουν εμπειρίες οίνου και

γαστρονομίας με ποικίλες δραστηριότητες. Επιπλέον, κατά το σχεδιασμό της τουριστικής

καμπάνιας σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας ή Περιφέρειας, προτείνεται η ανάπτυξη

εξειδικευμένων στρατηγικών για την προσέλκυση οινοτουριστών από επιλεγμένες αγορές- στόχους

(βλ. δράση 1.3.2).

Δράση 5.1.4: Διοργάνωση ‘γεγονότων’ με επίκεντρο τον οίνο και τη γαστρονομία

Η διοργάνωση ειδικών εκδηλώσεων με θεματικό άξονα τον οίνο μπορεί να λειτουργήσει ως ένα

εξαιρετικά πολύτιμο εργαλείο επικοινωνίας. Τέτοιου είδους γεγονότα προκαλούν την επιθυμία για

οργάνωση ταξιδιών σε περιόδους χαμηλής τουριστικής ζήτησης με στόχο τη γνωριμία με τους

τόπους παραγωγής των οίνων (Getz κ.ά., 1999). Σύμφωνα με τον Getz (2000), οι εκδηλώσεις με

επίκεντρο τον οίνο κατηγοριοποιούνται ως εξής:

1. σε δραστηριότητες (special events and functions) τις οποίες αναλαμβάνουν τα ίδια τα

οινοποιεία

2. σε φεστιβάλ οίνου ή γαστρονομίας (wine and food festivals) που διεξάγονται σε

αμπελοοινικές περιοχές ή σε αστικά κέντρα και

3. σε περισσότερο επαγγελματικού χαρακτήρα γεγονότα (wine trade events), τα οποία

περιλαμβάνουν ενέργειες κοινής προβολής στο πλαίσιο μιας γενικότερης στρατηγικής

branding.

Στο πλαίσιο του επιχειρησιακού σχεδιασμού για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην

Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, οι δράσεις που προτείνονται είναι οι εξής:

47 H λέξη Branding δεν μεταφράζεται μονολεκτικά και αφορά στη διαδικασία διαχείρισης του brand ενός προορισμού (http://www.amara.org/en/videos/9cK587Em4Cbk/el/352725/211282/) 48 και της Περιφέρειας Ηπείρου συνολικά

96

Καθιέρωση Γιορτής Τρύγου σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας, στην οποία θα συμμετέχει

το σύνολο των οινοποιείων.

Αξιοποίηση του θεσμού των ρακοκάζανων.

Διερεύνηση της δυνατότητας θεσμοθέτησης τοπικού διαγωνισμού οίνου με τη συμμετοχή

προσωπικοτήτων του χώρου και τη διοργάνωση παράλληλων εκδηλώσεων πολιτισμού.

Αναβάθμιση της Γιορτής Κρασιού στη Ζίτσα ή αντικατάστασή της από άλλη εκδήλωση με

συγκεκριμένες ποιοτικές προδιαγραφές.

Αναβίωση του παζαριού της Κόνιτσας με τοπικά προϊόντα διατροφής49

Καλύτερη αξιοποίηση της τεράστιας δυναμικής50

της εκδήλωσης «Ανοιχτές Πόρτες», μέσω

του εμπλουτισμού των παράλληλων δραστηριοτήτων που παρέχονται από τα οινοποιεία:

κάθετες γευστικές δοκιμές, food and wine pairing, εκθέσεις ζωγραφικής, αργυροχοϊας και

φωτογραφίας, συναυλίες, μουσικές και χορευτικές εκδηλώσεις κτλ.

Ενσωμάτωση εκπαιδευτικών σεμιναρίων, μαθημάτων γευσιγνωσίας και τοπικής

γαστρονομίας στην επικοινωνιακή πολιτική των οινοποιείων (Βλ. πιο αναλυτικά στο: Δράση

1.2.1, Β. Σύνδεση του οινικού με τον γαστρονομικό τουρισμό, προτάσεις 2 και 3).

Προβολή της δυνατότητας απόκτησης βιωματικών εμπειριών (πχ συμμετοχή στον τρύγο)

κατά την επίσκεψη στα οινοποιεία και τους αμπελώνες (Βλ. πιο αναλυτικά στο: Δράση 1.2.2,

Β. Σύνδεση του οινικού με την παραγωγή τοπικών προϊόντων διατροφής, προτάσεις 2, 3 και

4)

Διοργάνωση γευστικών δοκιμών οίνου στα οινοποιεία με προσκεκλημένους διακεκριμένα

άτομα στο χώρο του οίνου και της γαστρονομίας, ανθρώπους της τέχνης, των ΜΜΕ (vip-

dinners) κτλ

Σημειώνεται ότι εκδηλώσεις με επίκεντρο τον οίνο και τη γαστρονομία μπορούν να διοργανώνουν

και επιχειρήσεις εστίασης και αναψυχής, ξενοδοχεία, καταλύματα, καθώς και λοιποί φορείς

τουρισμού.

Δράση 5.1.5: Συμμετοχή σε δράσεις προβολής

Εκτός από τη διοργάνωση εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα εντός της Περιφερειακής Ενότητας,

προτείνεται η συμμετοχή σε δράσεις που προβάλλουν τον οίνο και τη γαστρονομία και

διοργανώνονται από άλλους φορείς. Τέτοιου είδους ενέργειες περιλαμβάνουν ενδεικτικά:

Την εκπροσώπηση του συνόλου των οινοποιείων της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων

(τουλάχιστον των επισκέψιμων) σε εκθέσεις οίνου και τουρισμού (DETROP, PHILOXENIA,

Διεθνής Έκθεση Τροφίμων & Ποτών, Διονύσια.

Τη συμμετοχή των οινοποιείων σε εγχώριους και διεθνείς διαγωνισμούς οίνου (Διεθνής

Διαγωνισμός Οίνου Θεσσαλονίκης, Διαγωνισμός, Χάρτης των Γεύσεων, Γευσιγνωσία Οίνου από

Σταφύλια Βιολογικής Γεωργίας – ΔΗΩ, Balkans International Wine Competition, Berliner

Weintrophy, κτλ), καθώς, ενδεχόμενες βραβεύσεις και διακρίσεις αυξάνουν την

49 Κώτσιος & Δημοπούλου (2012) 50 Η αυξανόμενη επιτυχία της, άλλωστε, πιστοποιείται από τα διαρκώς αυξανόμενα επίπεδα επισκεψιμότητας: Επισκέπτες στα οινοποιεία της ΕΝ.Ο.Α.Β.Ε.: 3.000 το 2006, 5.700 το 2009, 7.000 το 2010, 8.500 το 2011, περισσότεροι από 8.000 το 2012. Το 2010, σε πέντε οινοποιεία της Δυτικής Κρήτης που μετείχαν στις Ανοιχτές Πόρτες υποδέχτηκαν 1.000 επισκέπτες ( προσωπική επικοινωνία με υπεύθυνους των δικτύων).

97

αναγνωρισιμότητα και συμβάλλουν στην καθιέρωση του brand name των επιχειρήσεων στις

αντιλήψεις των καταναλωτών (Jurincic & Bojnec, 2009).

Σε μια προσπάθεια συνδυασμένης προώθησης του οινοτουριστικού προϊόντος της περιοχής,

προτείνονται επίσης τα εξής:

Εξειδικευμένη προβολή των οίνων και της τοπικής γαστρονομίας, των οινοποιείων και των

υπολοίπων επιχειρήσεων - μελών του οινοτουριστικού δικτύου (βλ. Δράση 1.1.1) στο

διαδίκτυο (μέσα κοινωνικής δικτύωσης, portals, σε συγκεκριμένες, πολύ δημοφιλείς

διεθνείς ιστοσελίδες για τον οίνο, σύγχρονες εφαρμογές φορητών ηλεκτρονικών συσκευών

κτλ).

Δημιουργία ειδικής ενότητας για τον οίνο και τη γαστρονομία στις ιστοσελίδες Δήμων,

Περιφέρειας, τουριστικών site της Περιφερειακής Ενότητας κτλ. Κρίνεται απαραίτητη η

μετάφραση του σχετικού κειμένου σε δύο τουλάχιστον ξένες γλώσσες.

Δημιουργία εκδόσεων που προωθούν το αμπελοοινικό προϊόν της περιοχής, σε συνδυασμό

με την ηπειρωτική κουζίνα (οίνοι και παραδοσιακές συνταγές, συνδυασμός τοπικών οίνων

και τυροκομικών προϊόντων της Ηπείρου, κτλ). Το έντυπο υλικό (1000 ελληνικά και 500

αγγλικά αντίτυπα) θα διανεμηθεί σε επιλεγμένους φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού

(τουριστικά γραφεία, πρεσβείες κτλ). Στις τελευταίες σελίδες του θα προβάλλονται τα

οινοποιεία και οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο οινοτουριστικό δίκτυο της

Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων.

Δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ που θα προβάλλει την οινική διαδρομή της Ηπείρου στα

ελληνικά και με υπότιτλους σε τρεις τουλάχιστον γλώσσες, το οποίο θα αναπαραχθεί σε

1.000 αντίτυπα.

Προβολή του πρότυπου πειραματικού αμπελώνα (βλ. δράση 2.1.1) σε ΜΜΕ.

Προβολή της οινικής διαδρομής της Ηπείρου σε προσκεκλημένους δημοσιογράφους,

ειδικούς στο χώρο του κρασιού και της γαστρονομίας και τουριστικούς πράκτορες.

Δημιουργία σημείου πώλησης τοπικών οίνων και αποσταγμάτων σε κεντρικά τουριστικά

σημεία όλης της Περιφερειακής Ενότητας.

ΜΕΤΡΟ 5.2 Ανάδειξη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων κάθε επιμέρους προορισμού της ΠΕ

Δράση 5.2.1: Δημιουργία «οινοτουριστικού χάρτη»

Χρησιμοποιώντας ως πλαίσιο αναφοράς τον Πίνακα 8.2., προτείνεται επίσης η σύνταξη ενός

οινοτουριστικού χάρτη της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων. Ο τελευταίος θα περιέχει

αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τα σημεία της οινικής διαδρομής της Ηπείρου, στα πρότυπα

των χαρτών που έχει κατασκευάσει η ΕΝΟΑΒΕ για τους Δρόμους του Κρασιού της Βορείου Ελλάδος

(Εικόνα 8.5). Επιπλέον, ο «οινοτουριστικός χάρτης» θα περιλαμβάνει υποστηρικτικό ενημερωτικό

υλικό σχετικά με κάθε κατηγορία σημείων ενδιαφέροντος:

α. οινοποιεία και αμπελώνες

β. επιχειρήσεις εστίασης και αναψυχής, καταλύματα, ξενώνες, ξενοδοχεία και λοιπά

συνεργαζόμενα μέλη του οινοτουριστικού δικτύου της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων

δ. σημεία πολιτισμικού ενδιαφέροντος (μουσεία, μνημεία, κτίρια ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής,

εργαστήρια τέχνης κτλ)

ε. εκκλησίες και μοναστήρια

στ. περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους

ζ. μονοπάτια και πεδία αναρρίχησης

98

η. εναλλακτικές δραστηριότητες

θ. τοπικά προϊόντα

Εικόνα 8.5 Εικονογραφημένος χάρτης της οινικής διαδρομής της Ηπείρου. Πηγή: ΕΝΟΑΒΕ, 2013

99

Εικόνα 8.6 Χάρτης Google της οινικής διαδρομής της Ηπείρου Πηγή: ΕΝΟΑΒΕ, 2013

Ο χάρτης με το σχετικό υλικό θα υπάρχει σε έντυπη (προτείνονται ενδεικτικά 1.000 αντίτυπα στην

ελληνική, και από 500 στην αγγλική, γερμανική και ιταλική γλώσσα) και σε ηλεκτρονική μορφή

(εικονογραφημένος, Google earth και Google map, βλ. Εικόνα 8.6). Οι έντυποι χάρτες και τα

σχετικά συνοδευτικά φυλλάδια που προβάλλουν την οινική διαδρομή προτείνεται να

τοποθετηθούν σε κομβικά σημεία της Περιφερειακής Ενότητας (Δήμοι, Περιφέρεια, επιμελητήρια,

περίπτερα επισκεπτών, κτλ) και να διανέμονται σε ποικίλες εκδηλώσεις και εκθέσεις τοπικής,

πανελλαδικής και διεθνούς εμβέλειας.

Δράση 5.2.2: Σύνταξη «Τουριστικού Οδηγού»

Εκτός από τις δράσεις που στοχεύουν στην ανάδειξη της αμπελοοινικής διάστασης του τουριστικού

προϊόντος της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων, συνιστάται η δημιουργία ενός «Οδηγού» σε

έντυπη και ηλεκτρονική μορφή με τα εξής χαρακτηριστικά:

να έχει μορφή εντύπου μικρής διάστασης, 30-50 σελίδων.

να περιέχει μικρής έκτασης και περιεκτικά κείμενα για να διευκολύνει τον αναγνώστη.

να εκδοθεί σε 500 αντίτυπα και να περιέχει κείμενα στην ελληνική και την αγγλική

γλώσσα.

να διατίθεται και στο διαδίκτυο, στην ιστοσελίδα της Περιφέρειας Ηπείρου και να

ενημερώνεται συχνά.

100

να περιλαμβάνει το σύνολο των τουριστικών επιχειρήσεων της Περιφερειακής Ενότητας

ανά θεματική κατηγορία και ανά προορισμό.

να καλύπτει όλες τις μορφές τουρισμού που αναπτύσσονται στην Περιφερειακή Ενότητα

Ιωαννίνων.

να δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην πολιτιστική διάσταση του τουριστικού προϊόντος της

περιοχής: ιστορία, μουσεία και μνημεία, εκκλησίες και μοναστήρια, ιδρύματα, πολιτιστικά

και αθλητικά σωματεία, εναλλακτικές και υπαίθριες δραστηριότητες, εκδηλώσεις,

αρχαιολογικοί χώροι και λοιπά αξιοθέατα. Στόχος θα πρέπει να είναι η ανάδειξη της

υλικής και άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς όλων των επιμέρους τουριστικών προορισμών

της ΠΕ.

να περιέχει φωτογραφικό υλικό, καθώς και χρήσιμα στοιχεία για τον επισκέπτη (στοιχεία

επικοινωνίας με τις τουριστικές επιχειρήσεις, ιστοσελίδες, προτάσεις για θεματικές

διαδρομές κτλ).

Δράση 5.2.3: Δημιουργία κέντρων τουριστικής πληροφόρησης

Η δράση 5.2.3., τέλος, προβλέπει τη δημιουργία ενημερωτικών κέντρων τουριστικής

πληροφόρησης (περίπτερων) σε κάθε Δήμο της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων. Τα περίπτερα

προτείνεται να βρίσκονται σε κεντρικά σημεία στην πρωτεύουσα κάθε Δήμου και να

στελεχώνονται από ειδικά καταρτισμένο προσωπικό. Σκοπός τους θα είναι η υποδοχή των

επισκεπτών, η ενημέρωση και η αξιόπιστη πληροφόρηση κάθε ενδιαφερόμενου σε σχέση με τα

σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος και τις ιδιαιτερότητες της περιοχής, η πρόταση θεματικών

διαδρομών και δραστηριοτήτων (με ιδιαίτερη αναφορά σε οινοτουριστικές δραστηριότητες),

καθώς και η παροχή έντυπου υλικού. Συνιστάται να δοθεί προτεραιότητα σε περιοχές στις οποίες

παρουσιάζεται αυξημένη τουριστική κίνηση.

Στον Πίνακα 8.12 παρουσιάζονται συνολικά τα μέτρα και οι δράσεις του πέμπτου Άξονα.

Πίνακας 8.12. Μέτρα και Δράσεις του πέμπτου Άξονα του Επιχειρησιακού Σχεδίου ΑΞΟΝΑΣ 5 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ

ΜΕΤΡΟ 5.1 ΔΡΑΣΕΙΣ

Δημιουργία τουριστικού brand με κεντρικό άξονα τον οίνο και τη γαστρονομία

5.1.1 Διαμόρφωση ενός κεντρικού γαστρονομικού κορμού

5.1.2 Οικοδόμηση και διαχείριση ενός ισχυρού τουριστικού brand

5.1.3 Ενσωμάτωση εμπειριών που σχετίζονται με τον οίνο και τη γαστρονομία στην τουριστική καμπάνια της περιοχής

5.1.4 Διοργάνωση ‘γεγονότων’ με επίκεντρο τον οίνο και τη γαστρονομία

5.1.5 Συμμετοχή σε δράσεις προβολής

ΜΕΤΡΟ 5.2 ΔΡΑΣΕΙΣ

Ανάδειξη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων κάθε επιμέρους προορισμού της ΠΕ

5.2.1 Δημιουργία «οινοτουριστικού χάρτη»

5.2.2 Σύνταξη «Τουριστικού Οδηγού»

5.2.3 Δημιουργία κέντρων τουριστικής πληροφόρησης

101

Ο ρόλος της επιχειρηματικότητας είναι εξαιρετικά σημαντικός για τη βιωσιμότητα οποιουδήποτε

επιχειρησιακού σχεδιασμού. Η δημιουργία προστιθέμενης αξίας αποτελεί προϋπόθεση για την

υποστήριξη της υλοποίησης του σχεδιασμού και τη δέσμευση πόρων στην κατεύθυνση αυτή.

Λαμβάνοντας υπόψη την κεντροβαρική σημασία των αμπελοοινικών επιχειρήσεων στον

οινοτουριστικό κλάδο, είναι ζωτικής σημασίας η ένταξη στρατηγικών και ουσιαστικών δράσεων

συστημικής υποστήριξής τους ώστε να ενισχύσουν τη θέση τους στην ελληνική και διεθνή αγορά.

Οι δράσεις υποστήριξης των οινοποιείων που προτείνονται στο πλαίσιο του έκτου άξονα του

επιχειρησιακού σχεδίου δεν αφορούν σε πεδία όπως η αγορά παγίων στοιχείων εξοπλισμού.

Τέτοιου είδους ζητήματα προβλέπονται σε προγράμματα όπως το «Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα» και το

«Ε.Π. Αγροτικής Ανάπτυξης (Αλέξανδρος Μπαλτατζής)». Αντίθετα, τα μέτρα 6.1 και 6.2 αποσκοπούν

στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας διαμέσου της υλοποίησης παρεμβάσεων στρατηγικού

χαρακτήρα, οι οποίες θα επιφέρουν πολλαπλασιαστικές επιδράσεις.

ΜΕΤΡΟ 6.1 Ένταξη του οίνου και της τοπικής γαστρονομίας σε εστιατόρια και σημεία τουριστικού

ενδιαφέροντος στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Δράση 6.1.1: Διερεύνηση της δυνατότητας εισχώρησης σε εστιατόρια της Ελλάδας και του

εξωτερικού

Εάν ληφθεί υπόψη, αφενός, ότι και ο οίνος και ο τουρισμός διαφοροποιούνται στη βάση της

γεωγραφικής τους ταυτότητας και, αφετέρου, η συμβολή της τοπικότητας στην προβολή μιας

περιοχής, είναι σαφές ότι η σχέση μεταξύ οινοποιίας και τουριστικής βιομηχανίας είναι εξαιρετικά

σημαντική (Bruwer & Johnson, 2010, Dawson κ.ά., 2011). Σε αυτό το πλαίσιο, ο οίνος μπορεί να

αποτελέσει «φορέα» τουριστικής προβολής μιας περιοχής στις διεθνείς αγορές. Σε ό,τι αφορά την

Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2011) καταδεικνύουν ότι η κατηγορία

«Ποτά, αλκοολούχα υγρά, ξύδι» κατέχει το 5,86% της συνολικής αξίας των εξαγωγών του Νομού.

Στον Πίνακα 8.13 παρουσιάζονται τα δεδομένα που αφορούν στις πωλήσεις και στην εξαγωγική

δραστηριότητα του κάθε οινοποιείου.

Πίνακας 8.13 Πωλήσεις και εξαγωγική δραστηριότητα των επισκέψιμων οινοποιείων της ΠΕ Ιωαννίνων , Πηγή: ICAP (2010)

Οινοποιείο Πωλήσεις και εξαγωγική δραστηριότητα

Ζοίνος ΑΕ Εξαγωγές: ποσοστό 3% επί του κύκλου εργασιών της Χώρες προορισμού εξαγωγών: Βέλγιο, Γερμανία, Κύπρος κ.α. Διανομή των προϊόντων: 80% μέσω χονδρεμπόρων 15% μέσω σούπερ μάρκετ 5% με άλλους τρόπους.

Κτήμα Γκλίναβος ΑΕ Πωλήσεις οίνου: 95% του κύκλου εργασιών Εμφιαλωμένοι οίνοι: 60% της συνολικά παραγόμενης ποσότητας Χώρες προορισμού εξαγωγών: Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Κύπρος, ΗΠΑ και Καναδάς.

Κατώγι & Στροφιλιά ΑΕ

Πωλήσεις οίνου: σχεδόν το σύνολο του κύκλου εργασιών Διανομή των προϊόντων: μέσω της εταιρείας Καρούλιας Β. Σ. ΑΒΕΕΠ. Χώρες προορισμού εξαγωγών: ΗΠΑ, Γερμανία, Ολλανδία, Ελβετία, Ιταλία, Αγγλία, Βέλγιο, Ιαπωνία, Καναδάς και Λουξεμβούργο

ΑΞΟΝΑΣ 6: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΟ ΚΛΑΔΟ

102

Κατά συνέπεια, η τοποθέτηση και προβολή των ηπειρωτικών αμπελοοινικών προϊόντων σε

επιχειρήσεις εστίασης και λοιπά σημεία ενδιαφέροντος τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό θα

μπορούσε να ενισχύσει το brand name των οινοποιείων και να δημιουργήσει κίνητρα για επίσκεψη

στην περιοχή όπου παράγονται αυτά τα προϊόντα. Προς την κατεύθυνση αυτή, προτείνονται οι

ακόλουθες ενέργειες:

α. η ανάληψη στοχευμένων δράσεων προβολής σε εστιατόρια της Ελλάδας και του εξωτερικού (βλ.

Άξονα 5),

β. η έκδοση ειδικού ενημερωτικού υλικού που θα τοποθετηθεί σε επιλεγμένα εστιατόρια

γ. η σύμπραξη των εμπλεκόμενων φορέων για τη διασφάλιση ενός υψηλού επιπέδου ποιότητας

προϊόντων και παρεχόμενων υπηρεσιών (σερβίρισμα, συντήρηση κτλ), καθώς και για την πάταξη της

διακίνησης μη τυποποιημένων οίνων.

Δράση 6.1.2: Συνεργασία με φορείς που έχουν αναπτύξει με επιτυχία αντίστοιχες δράσεις

Σε διεθνές επίπεδο, έχουν αναπτυχθεί αξιόλογες δράσεις προώθησης τοπικών προϊόντων από

επιχειρήσεις του κλάδου εστίασης. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ιταλίας, όπου με

πρωτοβουλία του Εθνικού Ιδρύματος Τουριστικών Ερευνών (ISNART) θεσπίστηκε το 1997 ένα σήμα

ιταλικής φιλοξενίας (Marchio Ospitalità Italiana), στο πλαίσιο μια προσπάθειας επιβράβευσης των

ιταλικών εστιατορίων ανά τον κόσμο, τα οποία παρέχουν υπηρεσίες υψηλού επίπεδου ποιότητας51

.

Το εγχείρημα αυτό επεκτάθηκε μέσω της υλοποίησης ενός προγράμματος πιστοποίησης 5.000

τουριστικών επιχειρήσεων εστίασης και φιλοξενίας σε 18 Ιταλικές Περιφέρειες52

.

Με οδηγό την παραπάνω πρωτοβουλία, θα μπορούσε να αναπτυχθεί και μια αντίστοιχη δράση για

την προώθηση επιλεγμένων οίνων και προϊόντων γαστρονομίας υψηλής ποιότητας που παράγονται

στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων. Στην κατεύθυνση αυτή προτείνεται η συνεργασία η

συνεργασία των Επιμελητηρίων της περιοχής με τα αντίστοιχα Επιμελητήρια για τη μεταφορά

τεχνογνωσίας. Η προετοιμασία του Στρατηγικού Σχεδίου «Innarto» στο πλαίσιο των Στρατηγικών

Προτάσεων του Προγράμματος Εδαφικής Συνεργασίας Ελλάδα- Ιταλία 2007-2013 αποτελεί

ουσιαστική προσπάθεια στην κατεύθυνση αυτή.

ΜΕΤΡΟ 6.2 Εξαγωγές οίνου και τουρισμός

Δράση 6.2.1: Μελέτη της εφοδιαστικής αλυσίδας εξαγωγών του οίνου

Η παρουσία των αμπελοοινικών προϊόντων της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων σε

περισσότερα σημεία διάθεσης, αφενός, ενέχει οικονομικά οφέλη για τις επιχειρήσεις παραγωγής

τους και, αφετέρου, ενισχύει το brand name ολόκληρης περιοχής. Προς την κατεύθυνση αυτή,

προτείνεται η μελέτη της εφοδιαστικής αλυσίδας, του συνόλου, δηλαδή των ενεργειών που

εκτελούνται, από το στάδιο της πρώτης ύλης έως την παράδοση ενός προϊόντος στον τελικό

καταναλωτή53

(Lummus & Vokurka, 1999 στο: Παπαδοπούλου, 2011).

Οι εξαγωγές συνιστούν πολύτιμο κρίκο στην εφοδιαστική αλυσίδα και παρουσιάζουν ειδικές

απαιτήσεις. Συνεπώς, συνίσταται η διεξαγωγή σχετικής μελέτης για λογαριασμό των επιχειρήσεων

της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων, η οποία θα στοχεύει στην εφαρμογή Συστημάτων

51 http://www.italchamber.gr/activities/mark-authentic-italian-hospitality/ 52 Πρωτοβουλία της Ένωσης Ιταλικών Εμπορικών Επιμελητηρίων (UNIONCAMERE), σε συνεργασία με την Ιταλική Ομοσπονδία Εστιατορίων και Μπαρ (FIPE) και το Εθνικό Ίδρυμα Τουριστικών Ερευνών (ISNART). 53 Πρόκειται για μια ενοποιημένη διεργασία, κατά την οποία διάφορες επιχειρηματικές οντότητες συνεργάζονται για την απόκτηση των πρώτων υλών, τη μετατροπή τους σε υλικά αγαθά, τη μεταφορά τους στους λιανοπωλητές και την πιθανή αντίστροφη διαδικασία. Χαρακτηρίζεται από πρόσθια (forward) ροή υλικών και αντίστροφη (backward) ροή πληροφόρησης (Beamon, 1998, στο: Παπαδοπούλου, 2011).

103

Διαχείρισης54

σε όλο το μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας, στην προστασία της φήμης και στην

ενίσχυση της θέσης των οινοποιείων στη διεθνή αγορά.

Στον Πίνακα 8.14 παρουσιάζονται συνολικά τα μέτρα και οι δράσεις του έκτου Άξονα.

Πίνακας 8.14 Μέτρα και Δράσεις του έκτου Άξονα του Επιχειρησιακού Σχεδίου ΑΞΟΝΑΣ 6 ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΟ ΚΛΑΔΟ

ΜΕΤΡΟ 6.1 ΔΡΑΣΕΙΣ

Ένταξη του οίνου και της τοπικής γαστρονομίας σε εστιατόρια και σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα και το εξωτερικό

6.1.1 Διερεύνηση της δυνατότητας εισχώρησης σε εστιατόρια της Ελλάδας και του εξωτερικού

6.1.2 Συνεργασία με φορείς που έχουν αναπτύξει με επιτυχία αντίστοιχες δράσεις

ΜΕΤΡΟ 6.2 ΔΡΑΣΕΙΣ

Εξαγωγές οίνου και τουρισμός

6.2.1 Μελέτη της εφοδιαστικής αλυσίδας εξαγωγών του οίνου

54 Η θέσπιση ειδικής νομοθεσίας για την ποιότητα και την ασφάλεια των προϊόντων (κοινοτική οδηγία 3/43, νυν 852/2004, γενικός νόμςσ 178/2005, ιχνηλασιμότητα κ.ά.) προβλέπει και την εφαρμογή συστημάτων παρακολούθησης σε επίπεδο επιχείρησης (Ζαφειρόπουλος, 2011).

104

8.2 Συσχέτιση δράσεων - Χωρική Κατανομή δράσεων – Προτεινόμενοι δείκτες

Στους Πίνακες που ακολουθούν επιχειρείται μια συσχέτιση των προτεινόμενων δράσεων με τους γενικούς στρατηγικούς στόχους του επιχειρησιακού σχεδίου για την

ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων.

Πίνακας 8.15: Συσχέτιση δράσεων του πρώτου άξονα με τους στόχους του στρατηγικού σχεδίου

Άξονας 1: Προσφορά μιας ολοκληρωμένης οινοτουριστικής εμπειρίας

Μέτρα Δράσεις

Στόχοι

1. Β

ελτί

ωσ

η τ

ης

εικό

νας

των

οίν

ων

2. Δ

ιάσ

ωσ

η κ

αι

ανά

δει

ξη φ

υσ

ικώ

ν –

πο

λιτι

στι

κών

πό

ρω

ν

3. Α

ύξη

ση

τη

ς

ανα

γνω

ρισ

ιμό

τητα

ς

- εν

σω

μά

τωσ

η

οιν

οτο

υρι

στι

κού

πρ

οϊό

ντο

ς

4. Δ

ημ

ιου

ργί

α

αυ

θεν

τικώ

ν κα

ι

υψ

ηλή

ς π

οιό

τητα

ς

εμπ

ειρ

ιών

5. Δ

ημ

ιου

ργί

α

πρ

οσ

τιθ

έμεν

ης

αξί

ας

6. Α

ύξη

ση

επισ

κεψ

ιμό

τητα

ς

7. Ε

πέκ

τασ

η

πρ

οσ

φερ

όμ

ενω

ν

του

ρισ

τικώ

ν

δρ

ασ

τηρ

ιοτή

των

8. Δ

ιατή

ρη

ση

κα

ι

αξι

οπ

οίη

ση

τη

ς

δια

κριτ

ής

ταυ

τότη

τας

1.1

Ανα

βά

θμ

ιση

οιν

ική

ς

δια

δρ

ομ

ής

της

Ηπ

είρ

ου

1.1.1 Δημιουργία ενός οινοτουριστικού δικτύου σε τοπικό επίπεδο √ √ √

1.1.2 Εμπλουτισμός της υπάρχουσας οινικής διαδρομής της Ηπείρου με σημεία που έχουν τουριστικό ενδιαφέρον

√ √ √ √ √ √

1.1.3 Ενέργειες ανάδειξης και σήμανσης της οινικής διαδρομής √ √ √

1.1.4 Θέσπιση προδιαγραφών ποιότητας √ √ √ √

1.2

Σύ

νδεσ

η τ

ου

οιν

ικο

ύ μ

ε ά

λλες

μο

ρφ

ές τ

ου

ρισ

μο

ύ

1.2.1 Ενσωμάτωση οίνου στις τουριστικές επιλογές √ √ √ √

1.2.2 Σύνδεση του οινικού τουρισμού με την παραγωγή τοπικών προϊόντων διατροφής

√ √ √ √ √

105

1.3

Διε

ρεύ

νησ

η τ

ων

ανα

γκώ

ν τη

ς το

υρ

ιστι

κής

αγο

ράς

1.3.1 Έρευνα τουριστικής αγοράς και αξιοποίηση διαθέσιμων δεδομένων

√ √

1.3.2 Τμηματοποίηση της αγοράς

√ √ √

1.3.3 Τήρηση βάσης δεδομένων επισκεπτών από τουριστικές επιχειρήσεις και οινοποιεία

√ √

Πίνακας 8.16: Συσχέτιση δράσεων του δεύτερου άξονα με τους στόχους του στρατηγικού σχεδίου

Άξονας 2: Προστασία και ανάδειξη αμπελοοινικής κληρονομιάς

Μέτρα Δράσεις

Στόχοι

1. Β

ελτί

ωσ

η τ

ης

εικό

νας

των

οίν

ων

2. Δ

ιάσ

ωσ

η κ

αι

ανά

δει

ξη φ

υσ

ικώ

ν –

πο

λιτι

στι

κών

πό

ρω

ν

3. Α

ύξη

ση

τη

ς

ανα

γνω

ρισ

ιμό

τητα

ς

- εν

σω

μά

τωσ

η

οιν

οτο

υρι

στι

κού

πρ

οϊό

ντο

ς

4. Δ

ημ

ιου

ργί

α

αυ

θεν

τικώ

ν κα

ι

υψ

ηλή

ς π

οιό

τητα

ς

εμπ

ειρ

ιών

5. Δ

ημ

ιου

ργί

α

πρ

οσ

τιθ

έμεν

ης

αξί

ας

6. Α

ύξη

ση

επισ

κεψ

ιμό

τητα

ς

7. Ε

πέκ

τασ

η

πρ

οσ

φερ

όμ

ενω

ν

του

ρισ

τικώ

ν

δρ

ασ

τηρ

ιοτή

των

8. Δ

ιατή

ρη

ση

κα

ι

αξι

οπ

οίη

ση

τη

ς

δια

κριτ

ής

ταυ

τότη

τας

2.1

Αξι

οπ

οίη

ση

αμ

πελ

οο

ινικ

ής

κλη

ρο

νομ

ιάς

2.1.1 Καταγραφή και ταυτοποίηση γηγενών ποικιλιών αμπέλου √ √

2.1.2 Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου αμπελοοινικής κληρονομιάς √ √ √ √

2.1.3 Διεύρυνση της Αμπελουργικής ζώνης (ΠΟΠ)

√ √ √ √

2.2

Δια

φύ

λαξη

πο

λιτι

σμ

ική

ς

κλη

ρο

νομ

ιάς

2.2.1 Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου πολιτισμικής κληρονομιάς και τοπικής κουλτούρας

√ √ √ √ √

2.2.2 Επιλογή στοιχείων που θα χρησιμοποιηθούν ως βασικές συνιστώσες της νέας τουριστικής οντότητας (brand) της περιοχής

√ √ √ √ √ √ √

106

Πίνακας 8.17: Συσχέτιση δράσεων του τρίτου άξονα με τους στόχους του στρατηγικού σχεδίου

Άξονας 3: Αξιοποίηση ανθρώπινων πόρων

Μέτρα Δράσεις

Στόχοι

1. Β

ελτί

ωσ

η τ

ης

εικό

νας

των

οίν

ων

2. Δ

ιάσ

ωσ

η κ

αι

ανά

δει

ξη φ

υσ

ικώ

ν –

πο

λιτι

στι

κών

πό

ρω

ν

3. Α

ύξη

ση

τη

ς

ανα

γνω

ρισ

ιμό

τητα

ς -

ενσ

ωμ

άτω

ση

ο

ινο

του

ρισ

τικο

ύ

πρ

οϊό

ντο

ς

4. Δ

ημ

ιου

ργί

α

αυ

θεν

τικώ

ν κα

ι

υψ

ηλή

ς π

οιό

τητα

ς

εμπ

ειρ

ιών

5. Δ

ημ

ιου

ργί

α

πρ

οσ

τιθ

έμεν

ης

αξί

ας

6. Α

ύξη

ση

επισ

κεψ

ιμό

τητα

ς

7. Ε

πέκ

τασ

η

πρ

οσ

φερ

όμ

ενω

ν

του

ρισ

τικώ

ν

δρ

ασ

τηρ

ιοτή

των

8. Δ

ιατή

ρη

ση

κα

ι

αξι

οπ

οίη

ση

τη

ς

δια

κριτ

ής

ταυ

τότη

τας

3.1

Ανα

βά

θμ

ιση

τω

ν

δεξ

ιοτή

των

και

του

επ

ιπέδ

ου

επα

γγελ

μα

τισ

μο

ύ ό

λων

των

εμπ

λεκό

μεν

ων

3.1.1 Γεωργική εκπαίδευση √ √ √ √

3.1.2 Τουριστική εκπαίδευση √ √ √ √ √

3.2

Πρ

οτυ

πο

πο

ίησ

η κ

αι

έλεγ

χος

3.2.1 Τήρηση προτύπων ποιότητας από τουριστικές επιχειρήσεις

√ √ √ √

3.2.2 Έλεγχος της ποιότητας των τοπικά παραγόμενων οίνων

√ √ √ √

3.2.3 Δημιουργία ενός σήματος ποιότητας √ √ √ √

107

Πίνακας 8.18: Συσχέτιση δράσεων του τέταρτου άξονα με τους στόχους του στρατηγικού σχεδίου Άξονας 4: Ανάπτυξη συνεργειών

Μέτρα Δράσεις

Στόχοι

1. Β

ελτί

ωσ

η τ

ης

εικό

νας

των

οίν

ων

2. Δ

ιάσ

ωσ

η κ

αι

ανά

δει

ξη φ

υσ

ικώ

ν –

πο

λιτι

στι

κών

πό

ρω

ν

3. Α

ύξη

ση

τη

ς

ανα

γνω

ρισ

ιμό

τητα

ς -

ενσ

ωμ

άτω

ση

ο

ινο

του

ρισ

τικο

ύ

πρ

οϊό

ντο

ς

4. Δ

ημ

ιου

ργί

α

αυ

θεν

τικώ

ν κα

ι

υψ

ηλή

ς π

οιό

τητα

ς

εμπ

ειρ

ιών

5. Δ

ημ

ιου

ργί

α

πρ

οσ

τιθ

έμεν

ης

αξί

ας

6. Α

ύξη

ση

επισ

κεψ

ιμό

τητα

ς

7. Ε

πέκ

τασ

η

πρ

οσ

φερ

όμ

ενω

ν

του

ρισ

τικώ

ν

δρ

ασ

τηρ

ιοτή

των

8. Δ

ιατή

ρη

ση

κα

ι

αξι

οπ

οίη

ση

τη

ς

δια

κριτ

ής

ταυ

τότη

τας

4.1

Δικ

τύω

ση

σε

τοπ

ικό

επ

ίπεδ

ο

4.1.1 Κατάρτιση μιας ομάδας έργου σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας με τη συμμετοχή όλων των ομάδων συμφερόντων √ √ √ √

4.2

Συ

ντο

νισ

μό

ς τω

ν δ

ρά

σεω

ν

για

τη

ν κα

λλιέ

ργε

ια ο

ινικ

ής

και

του

ρισ

τική

ς κο

υλτ

ού

ρα

ς

4.2.1 Προβολή και ανάδειξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον οινοτουριστικό κλάδο

√ √ √

4.2.2 Ανάδειξη καλών πρακτικών

√ √ √ √

4.2.3 Συνέργειες με κοινωνικές υποδομές

√ √ √

4.3

Ανά

πτυ

ξη

δια

περ

ιφερ

εια

κής

και

δια

συ

νορ

ιακή

ς σ

υνε

ργα

σία

ς

4.3.1 Συνεργασία με άλλα οινοτουριστικά δίκτυα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό

√ √ √ √ √

4.3.2 Σύμπραξη με άλλους φορείς με στόχο την προώθηση κοινών συμφερόντων

√ √ √ √ √

108

Πίνακας 8.19: Συσχέτιση δράσεων του πέμπτου άξονα με τους στόχους του στρατηγικού σχεδίου Άξονας 5: Επικοινωνιακή πολιτική και προβολή

Μέτρα Δράσεις

Στόχοι

1. Β

ελτί

ωσ

η τ

ης

εικό

νας

των

οίν

ων

2. Δ

ιάσ

ωσ

η κ

αι

ανά

δει

ξη φ

υσ

ικώ

ν –

πο

λιτι

στι

κών

πό

ρω

ν

3. Α

ύξη

ση

τη

ς

ανα

γνω

ρισ

ιμό

τητα

ς -

ενσ

ωμ

άτω

ση

ο

ινο

του

ρισ

τικο

ύ

πρ

οϊό

ντο

ς

4. Δ

ημ

ιου

ργί

α

αυ

θεν

τικώ

ν κα

ι

υψ

ηλή

ς π

οιό

τητα

ς

εμπ

ειρ

ιών

5. Δ

ημ

ιου

ργί

α

πρ

οσ

τιθ

έμεν

ης

αξί

ας

6. Α

ύξη

ση

επισ

κεψ

ιμό

τητα

ς

7. Ε

πέκ

τασ

η

πρ

οσ

φερ

όμ

ενω

ν

του

ρισ

τικώ

ν

δρ

ασ

τηρ

ιοτή

των

8. Δ

ιατή

ρη

ση

κα

ι

αξι

οπ

οίη

ση

τη

ς

δια

κριτ

ής

ταυ

τότη

τας

5.1

Δη

μιο

υρ

γία

το

υρ

ιστι

κού

bra

nd

με

κεντ

ρικ

ό ά

ξονα

το

ν ο

ίνο

κα

ι τη

γασ

τρο

νομ

ία

5.1.1 Διαμόρφωση ενός κεντρικού γαστρονομικού κορμού

√ √ √

5.1.2 Οικοδόμηση της τουριστικής οντότητας της περιοχής με βάση τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα

+ √ √ √ √

5.1.3 Ενσωμάτωση εμπειριών που σχετίζονται με τον οίνο και τη γαστρονομία στην τουριστική καμπάνια της περιοχής

√ √ √ √ √

5.1.4 Διοργάνωση ‘γεγονότων’ με επίκεντρο τον οίνο και τη γαστρονομία

√ √ √ √ √ √ √

5.1.5 Συμμετοχή σε δράσεις προβολής √ √ √ √ √ √ √

5.2

Ανά

δει

ξη τ

ων

τοπ

ικώ

ν

ιδια

ιτερ

οτή

των

κάθ

ε

επιμ

έρο

υς

πρ

οο

ρισ

μο

ύ

εντό

ς τη

ς Π

Ε

5.2.1 Δημιουργία «οινοτουριστικού χάρτη» √ √ √ √ √ √

5.2.2 Σύνταξη και ψηφιοποίηση «Τουριστικού Οδηγού»

√ √ √ √ √

5.2.3 Δημιουργία γραφείου επισκεπτών σε κάθε Δήμο

√ √ √ √ √

109

Πίνακας 8.20: Συσχέτιση δράσεων του έκτου άξονα με τους στόχους του στρατηγικού σχεδίου Άξονας 6: Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στον οινικό κλάδο

Μέτρα Δράσεις

Στόχοι

1. Β

ελτί

ωσ

η τ

ης

εικό

νας

των

οίν

ων

2. Δ

ιάσ

ωσ

η κ

αι

ανά

δει

ξη φ

υσ

ικώ

ν –

πο

λιτι

στι

κών

πό

ρω

ν

3. Α

ύξη

ση

τη

ς

ανα

γνω

ρισ

ιμό

τητα

ς -

ενσ

ωμ

άτω

ση

ο

ινο

του

ρισ

τικο

ύ

πρ

οϊό

ντο

ς

4. Δ

ημ

ιου

ργί

α

αυ

θεν

τικώ

ν κα

ι

υψ

ηλή

ς π

οιό

τητα

ς

εμπ

ειρ

ιών

5. Δ

ημ

ιου

ργί

α

πρ

οσ

τιθ

έμεν

ης

αξί

ας

6. Α

ύξη

ση

επισ

κεψ

ιμό

τητα

ς

7. Ε

πέκ

τασ

η

πρ

οσ

φερ

όμ

ενω

ν

του

ρισ

τικώ

ν

δρ

ασ

τηρ

ιοτή

των

8. Δ

ιατή

ρη

ση

κα

ι

αξι

οπ

οίη

ση

τη

ς

δια

κριτ

ής

ταυ

τότη

τας

6.1

Έντ

αξη

το

υ ο

ίνο

υ κ

αι

της

τοπ

ική

ς γα

στρ

ονο

μία

ς σ

ε

εστι

ατό

ρια

κα

ι σ

ημ

εία

το

υρ

ιστι

κού

ενδ

ιαφ

έρο

ντο

ς

6.1.1 Διερεύνηση της δυνατότητας εισχώρησης σε εστιατόρια της Ελλάδας και του εξωτερικού

√ √ √

6.1.2 Συνεργασία με φορείς που έχουν αναπτύξει με επιτυχία αντίστοιχες δράσεις π.χ. Insmart

√ √ √

6.2

Εξα

γωγέ

ς

οίν

ου

κα

ι

του

ρισ

μό

ς 6.2.1 Μελέτη της εφοδιαστικής αλυσίδας εξαγωγών του οίνου

√ √ √

Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τη χωρική κατανομή των δράσεων ανά Δήμο όπου αυτό είναι δυνατό. Ωστόσο στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι δράσεις αφορούν

οριζόντιες ενέργειες που αφορούν όλη την Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων και δεν είναι δυνατόν να κατανεμηθούν.

110

Πίνακας 8.21 Χωρική κατανομή των δράσεων55

ΑΞΟΝΑΣ 1: ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΜΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ

ΜΕΤΡΟ 1.1: Αναβάθμιση της οινικής διαδρομής της Ηπείρου

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

1.1.1 Δημιουργία ενός οινοτουριστικού δικτύου σε

τοπικό επίπεδο √

1.1.2 Εμπλουτισμός της υπάρχουσας οινικής

διαδρομής της Ηπείρου με σημεία που έχουν

τουριστικό ενδιαφέρον

√ √ √ √ √ √ √ √

1.1.3 Ενέργειες ανάδειξης και σήμανσης της οινικής

διαδρομής √

1.1.4 Θέσπιση προδιαγραφών ποιότητας √

ΜΕΤΡΟ 1.2: Σύνδεση του οινικού με άλλες μορφές τουρισμού

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

1.2.1 Ενσωμάτωση οίνου στις τουριστικές επιλογές √ √ √ √ √ √

1.2.2 Σύνδεση του οινικού τουρισμού με την

παραγωγή τοπικών προϊόντων διατροφής √

ΜΕΤΡΟ 1.3: Διερεύνηση των αναγκών της τουριστικής αγοράς

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

1.3.1 Έρευνα τουριστικής αγοράς και αξιοποίηση

διαθέσιμων δεδομένων √

1.3.2 Τμηματοποίηση της αγοράς √

55

Η χωρική κατανομή των δράσεων δε συνδέεται με τη διοικητική εκτέλεση - παρακολούθηση της κάθε δράσης

111

1.3.3 Τήρηση βάσης δεδομένων επισκεπτών από

τουριστικές επιχειρήσεις και οινοποιεία √

ΑΞΟΝΑΣ 2: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

ΜΕΤΡΟ 2.1: Αξιοποίηση αμπελοοινικής κληρονομιάς

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

2.1.1 Καταγραφή και ταυτοποίηση γηγενών

ποικιλιών αμπέλου √ √ √ √ √

2.1.2 Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου

αμπελοοινικής κληρονομιάς √

2.1.3 Διεύρυνση της Αμπελουργικής ζώνης (ΠΟΠ) √

ΜΕΤΡΟ 2.2: Διαφύλαξη πολιτισμικής κληρονομιάς

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

2.2.1 Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου

πολιτισμικής κληρονομιάς και τοπικής κουλτούρας √

2.2.2 Επιλογή στοιχείων που θα χρησιμοποιηθούν

ως βασικές συνιστώσες της νέας τουριστικής

οντότητας (brand) της περιοχής

√

ΑΞΟΝΑΣ 3: ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΜΕΤΡΟ 3.1: Αναβάθμιση των δεξιοτήτων και του επιπέδου επαγγελματισμού όλων των εμπλεκόμενων

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

3.1.1 Αγροτική εκπαίδευση και Γεωργικές

Εφαρμογές

√ √ √ √

3.1.2 Οινική και τουριστική εκπαίδευση √

ΜΕΤΡΟ 3.2: Προτυποποίηση και έλεγχος

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

3.2.1 Τήρηση προτύπων ποιότητας από τουριστικές

επιχειρήσεις

√

112

3.2.2 Έλεγχος της ποιότητας των τοπικά

παραγόμενων οίνων

√

3.2.3 Δημιουργία ενός σήματος ποιότητας √

ΑΞΟΝΑΣ 4: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΝΕΡΓΕΙΩΝ

ΜΕΤΡΟ 4.1: Δικτύωση σε τοπικό επίπεδο

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

4.1.1 Κατάρτιση μιας ομάδας έργου σε επίπεδο

Περιφερειακής Ενότητας με τη συμμετοχή όλων των

ομάδων συμφερόντων

√

ΜΕΤΡΟ 4.2: Κοινές δράσεις για την καλλιέργεια οινικής και τουριστικής κουλτούρας

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

4.2.1 Προβολή και ανάδειξη επιχειρηματικών

δραστηριοτήτων στον οινοτουριστικό κλάδο

√

4.2.2 Ανάδειξη καλών πρακτικών √

4.2.3 Συνέργειες με κοινωνικές υποδομές √

ΜΕΤΡΟ 4.3: Ανάπτυξη διαπεριφερειακής και διασυνοριακής συνεργασίας

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

4.3.1 Συνεργασία με άλλα οινοτουριστικά δίκτυα

στην Ελλάδα και στο εξωτερικό

√

4.3.2 Σύμπραξη με άλλους φορείς με στόχο την

προώθηση κοινών συμφερόντων

√

ΑΞΟΝΑΣ 5: ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ

ΜΕΤΡΟ 5.1: Δημιουργία τουριστικού brand με κεντρικό άξονα τον οίνο και τη γαστρονομία

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

5.1.1 Διαμόρφωση ενός κεντρικού γαστρονομικού

κορμού

√

5.1.2 Οικοδόμηση της τουριστικής οντότητας της

περιοχής με βάση τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα

√

113

5.1.3 Ενσωμάτωση εμπειριών που σχετίζονται με

τον οίνο και τη γαστρονομία στην τουριστική

καμπάνια της περιοχής

√

5.1.4 Διοργάνωση ‘γεγονότων’ με επίκεντρο τον

οίνο και τη γαστρονομία

√ √ √

5.1.5 Συμμετοχή σε δράσεις προβολής √

ΜΕΤΡΟ 5.2: Ανάδειξη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων κάθε επιμέρους προορισμού της ΠΕ

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

5.2.1 Δημιουργία «οινοτουριστικού χάρτη» √

5.2.2 Σύνταξη και ψηφιοποίηση «Τουριστικού

Οδηγού»

√

5.2.3 Δημιουργία γραφείου επισκεπτών σε κάθε

Δήμο

√

ΑΞΟΝΑΣ 6: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΟ ΚΛΑΔΟ

ΜΕΤΡΟ 6.1: Ένταξη του οίνου και της τοπικής γαστρονομίας σε εστιατόρια και σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

6.1.1 Διερεύνηση της δυνατότητας εισχώρησης σε

εστιατόρια της Ελλάδας και του εξωτερικού

√

6.1.2 Συνεργασία με φορείς που έχουν αναπτύξει με

επιτυχία αντίστοιχες δράσεις π.χ. Insmart

√

6.2 Εξαγωγές οίνου και τουρισμός

Δράσεις Δήμος Ιωαννιτών

Δήμος Ζαγορίου

Δήμος Κόνιτσας

Δήμος Πωγωνίου

Δήμος Β. Τζουμέρκων

Δήμος Μετσόβου

Δήμος Δωδώνης

Δήμος Ζίτσας

ΠΕ Ιωαννίνων

6.2.1 Μελέτη της εφοδιαστικής αλυσίδας εξαγωγών

του οίνου

√

114

Στη συνέχεια παρουσιάζονται προτεινόμενοι δείκτες παρακολούθησης για την εξέλιξη του

επιχειρησιακού σχεδίου.

Πίνακας 8.22Προτεινόμενοι δείκτες παρακολούθησης ΑΞΟΝΑΣ 1: ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΜΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ

ΜΕΤΡΟ 1.1: Αναβάθμιση της οινικής διαδρομής της Ηπείρου

Δράσεις Δείκτες

1.1.1 Δημιουργία ενός οινοτουριστικού δικτύου σε

τοπικό επίπεδο

- Δημιουργία ενός οινοτουριστικού δικτύου

1.1.2 Εμπλουτισμός της υπάρχουσας οινικής

διαδρομής της Ηπείρου με σημεία που έχουν

τουριστικό ενδιαφέρον

- Σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος που

αναδεικνύονται

1.1.3 Ενέργειες ανάδειξης και σήμανσης της οινικής

διαδρομής

- Αριθμός πινακίδων που θα τοποθετηθούν

1.1.4 Θέσπιση προδιαγραφών ποιότητας - Αριθμός επιχειρήσεων που πληρούν τις

προδιαγραφές ποιότητας

- Αριθμός οινοποιείων που ακολουθούν τις

προδιαγραφές της ΕΝΟΑΒΕ

ΜΕΤΡΟ 1.2: Σύνδεση του οινικού με άλλες μορφές τουρισμού

Δράσεις Δείκτες

1.2.1 Ενσωμάτωση οίνου στις τουριστικές επιλογές - Αριθμός εκδηλώσεων που οργανώθηκαν

- Αριθμός εκθέσεων και εκδηλώσεων που

δημιουργήθηκαν

- Αριθμός πακέτων που δημιουργήθηκαν

- Αριθμός εγκαταλελειμμένων υποδομών που

αξιοποιήθηκαν

1.2.2 Σύνδεση του οινικού τουρισμού με την

παραγωγή τοπικών προϊόντων διατροφής

- Αριθμός εκδηλώσεων προβολής τοπικών

προϊόντων που οργανώθηκαν

- Αριθμός μονάδων παραγωγής αμπελοοινικών

προϊόντων που εντάχθηκαν στη διαδρομή

ΜΕΤΡΟ 1.3: Διερεύνηση των αναγκών της τουριστικής αγοράς

Δράσεις Δείκτες

1.3.1 Έρευνα τουριστικής αγοράς και αξιοποίηση

διαθέσιμων δεδομένων

- Αριθμός ερευνών τουριστικής αγοράς που

σχεδιάστηκαν

1.3.2 Τμηματοποίηση της αγοράς - Αριθμός τουριστών υψηλού εισοδήματος που

ήρθαν

- Αριθμός κατοίκων αστικών κέντρων που ήρθαν

- Αριθμός τουριστικών πακέτων και

δραστηριοτήτων που ενέταξαν την επίσκεψη στα

οινοποιεία

1.3.3 Τήρηση βάσης δεδομένων επισκεπτών από

τουριστικές επιχειρήσεις και οινοποιεία

- Δημιουργία βάσης δεδομένων

ΑΞΟΝΑΣ 2: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

ΜΕΤΡΟ 2.1: Αξιοποίηση αμπελοοινικής κληρονομιάς

Δράσεις Δείκτες

2.1.1 Καταγραφή και ταυτοποίηση γηγενών

ποικιλιών αμπέλου

- Αριθμός γηγενών ποικιλιών που καταγράφηκαν

- Αριθμός πρότυπων αμπελώνων που

δημιουργήθηκαν

2.1.2 Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου

αμπελοοινικής κληρονομιάς

- Δημιουργία «αμπελογραφικού άτλαντα»

2.1.3 Διεύρυνση της Αμπελουργικής Ζώνης (ΠΟΠ) - Αριθμός στρεμμάτων που προστέθηκαν στην

Αμπελουργική Ζώνη (ΠΟΠ)

115

ΜΕΤΡΟ 2.2: Διαφύλαξη πολιτισμικής κληρονομιάς

Δράσεις Δείκτες

2.2.1 Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου

πολιτισμικής κληρονομιάς και τοπικής κουλτούρας

- Δημιουργία αρχείου πολιτισμικής κληρονομιάς

2.2.2 Επιλογή στοιχείων που θα χρησιμοποιηθούν

ως βασικές συνιστώσες της νέας τουριστικής

οντότητας (brand) της περιοχής

-

ΑΞΟΝΑΣ 3: ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΜΕΤΡΟ 3.1: Αναβάθμιση των δεξιοτήτων και του επιπέδου επαγγελματισμού όλων των εμπλεκόμενων

Δράσεις Δείκτες

3.1.1 Αγροτική εκπαίδευση και Γεωργικές

Εφαρμογές

- Αριθμός καταρτιζόμενων ατόμων

3.1.2 Οινική και τουριστική εκπαίδευση - Αριθμός καταρτιζόμενων ατόμων

ΜΕΤΡΟ 3.2: Προτυποποίηση και έλεγχος

Δράσεις Δείκτες

3.2.1 Τήρηση προτύπων ποιότητας από τουριστικές

επιχειρήσεις

- Αριθμός τουριστικών επιχειρήσεων που τηρούν

τα πρότυπα ποιότητας

3.2.2 Έλεγχος της ποιότητας των τοπικά

παραγόμενων οίνων

- Αριθμός ελέγχων ποιότητας

3.2.3 Δημιουργία ενός σήματος ποιότητας - Δημιουργία σήματος ποιότητας για τα

επισκέψιμα Οινοποιεία

- Αριθμός επιχειρήσεων με Σήμα Ποιότητας

Ηπειρώτικης Κουζίνας

ΑΞΟΝΑΣ 4: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΝΕΡΓΕΙΩΝ

ΜΕΤΡΟ 4.1: Δικτύωση σε τοπικό επίπεδο

Δράσεις Δείκτες

4.1.1 Κατάρτιση μιας ομάδας έργου σε επίπεδο

Περιφερειακής Ενότητας με τη συμμετοχή όλων των

ομάδων συμφερόντων

- Δημιουργία ομάδας έργου

ΜΕΤΡΟ 4.2: Κοινές δράσεις για την καλλιέργεια οινικής και τουριστικής κουλτούρας

Δράσεις Δείκτες

4.2.1 Προβολή και ανάδειξη επιχειρηματικών

δραστηριοτήτων στον οινοτουριστικό κλάδο

- Αριθμός εκδηλώσεων

4.2.2 Ανάδειξη καλών πρακτικών - Καταγραφή και προβολή καλών πρακτικών

4.2.3 Συνέργειες με κοινωνικές υποδομές - Ανάπτυξη συνεργειών

ΜΕΤΡΟ 4.3: Ανάπτυξη διαπεριφερειακής και διασυνοριακής συνεργασίας

Δράσεις Δείκτες

4.3.1 Συνεργασία με άλλα οινοτουριστικά δίκτυα

στην Ελλάδα και στο εξωτερικό

- Αριθμός συνεργασιών με άλλα οινοτουριστικά

δίκτυα

4.3.2 Σύμπραξη με άλλους φορείς με στόχο την

προώθηση κοινών συμφερόντων - Αριθμός συμπράξεων με άλλους φορείς

ΑΞΟΝΑΣ 5: ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ

ΜΕΤΡΟ 5.1: Δημιουργία τουριστικού brand με κεντρικό άξονα τον οίνο και τη γαστρονομία

Δράσεις Δείκτες

5.1.1 Διαμόρφωση ενός κεντρικού γαστρονομικού

κορμού -

5.1.2 Οικοδόμηση της τουριστικής οντότητας της

περιοχής με βάση τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα -

5.1.3 Ενσωμάτωση εμπειριών που σχετίζονται με

τον οίνο και τη γαστρονομία στην τουριστική

καμπάνια της περιοχής

- Δημιουργία ενότητας «οινικός και γαστρονομικός

τουρισμός» στις ιστοσελίδες των δήμων

116

5.1.4 Διοργάνωση ‘γεγονότων’ με επίκεντρο τον

οίνο και τη γαστρονομία

- Αριθμός γεγονότων που θα διοργανωθούν

5.1.5 Συμμετοχή σε δράσεις προβολής - Αριθμός δράσεων προβολής που οργανώνονται

ΜΕΤΡΟ 5.2: Ανάδειξη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων κάθε επιμέρους προορισμού της ΠΕ

Δράσεις Δείκτες

5.2.1 Δημιουργία «οινοτουριστικού χάρτη» - Δημιουργία οινοτουριστικού χάρτη

5.2.2 Σύνταξη και ψηφιοποίηση «Τουριστικού

Οδηγού»

- Δημιουργία τουριστικού οδηγού

5.2.3 Δημιουργία γραφείου επισκεπτών σε κάθε

Δήμο

- Αριθμός γραφείων επισκεπτών που θα

δημιουργηθούν

ΑΞΟΝΑΣ 6: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΟ ΚΛΑΔΟ

ΜΕΤΡΟ 6.1: Ένταξη του οίνου και της τοπικής γαστρονομίας σε εστιατόρια και σημεία τουριστικού

ενδιαφέροντος στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Δράσεις Δείκτες

6.1.1 Διερεύνηση της δυνατότητας εισχώρησης σε

εστιατόρια της Ελλάδας και του εξωτερικού

- Αριθμός εστιατορίων

- Έκδοση ειδικού ενημερωτικού υλικού

6.1.2 Συνεργασία με φορείς που έχουν αναπτύξει με

επιτυχία αντίστοιχες δράσεις

- Ανάπτυξη ιδιαίτερου σήματος

ΜΕΤΡΟ 6.2: Εξαγωγές οίνου και τουρισμός

Δράσεις Δείκτες

6.2.1 Μελέτη της εφοδιαστικής αλυσίδας εξαγωγών

του οίνου

- Μελέτη εφοδιαστικής αλυσίδας εξαγωγών

117

9. ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΔΡΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΠΔΕ

(ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ)

Ο οινικός τουρισμός είναι ένα δυναμικό μοντέλο για την τοπική ανάπτυξη και προς αυτή την

κατεύθυνση καλείται να συμμετάσχει όλο το δυναμικό μίας περιοχής. Οι αμπελώνες αποτελούν

αναπόσπαστο μέρος του συνολικού περιβάλλοντος αλλά το αμπέλι και το κρασί είναι μέρος της

πολιτιστικής κληρονομιάς. Έτσι ενδιαφέρει οποιαδήποτε πηγή χρηματοδότησης από όπου κι αν

προέρχεται και προς οποιονδήποτε αποδέκτη κι αν προορίζεται, αρκεί να εξυπηρετεί την ανάπτυξη

αμπελοοινικού τουρισμού. Η εξεύρεση των απαραίτητων οικονομικών πόρων για την ανάπτυξη του

οινικού τουρισμού δεν είναι έξω από τις ευθύνες τις τοπικής αυτοδιοίκησης. Σημαντικό ρόλο παίζει η

εξασφάλιση από το κράτος μιας σταθερής οικονομικής ενίσχυσης ικανής να διασφαλίσει τη σωστή

λειτουργία όλων των υπηρεσιών και οργανισμών της Τ.Α. αλλά και της χρηματοδότησης των

αναγκαίων έργων. Από κει και πέρα η Τ.Α. πρέπει να εξασφαλίσει τοπικούς πόρους για την

ανάπτυξη, να κινητοποιήσει πόρους από την ευρύτερη τοπική αγορά, να αναζητήσει πόρους από την

Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διεθνή αγορά, να κινητοποιήσει το τοπικό κεφάλαιο ώστε να υπάρξει

ανάπτυξη του οινοτουρισμού (Λαλισσίδου Σ., 2011).

Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι κυριότερες πηγές χρηματοδότησης των δράσεων του Στρατηγικού

Σχεδίου στο πλαίσιο Εθνικών και Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων.

9.1 ΕΣΠΑ

9.1.1 Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας – Ηπείρου 2007 –

2013

Το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας και Ηπείρου56

εκφράζει τον

αναπτυξιακό σχεδιασμό της χωρικής ενότητας κατά την προγραμματική περίοδο 2007-13 και

εμπεριέχει την αναπτυξιακή στρατηγική της χωρικής ενότητας, τους γενικούς και ειδικούς στόχους,

καθώς και τις επιμέρους παρεμβάσεις και μέσα υλοποίησης.

Ο Στρατηγικός Στόχος και το γενικό αναπτυξιακό όραμα της Χωρικής Ενότητας Θεσσαλίας – Στερεάς

Ελλάδας – Ηπείρου για την περίοδο 2007-2013 συνίσταται στην «Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας,

της ελκυστικότητας και της εξωστρέφειας της οικονομίας με τη βελτίωση της χωρικής και κοινωνικής

συνοχής και την υιοθέτηση αειφορικών μεθόδων ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων και

διαχείρισης του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος».

Στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό πρόγραμμα υπάρχει ένας κοινός κορμός παρεμβάσεων, στις οποίες

συγκαταλέγονται παρεμβάσεις για ενθάρρυνση της τουριστικής δραστηριότητας, προστασία και

ανάδειξη της πολιτιστικής και τοπικής κληρονομιάς, βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές

περιοχές, ανάπτυξη πολιτιστικών υποδομών, αστική και αγροτική αναγέννηση.

Με αυτές τις παρεμβάσεις ενισχύονται ενέργειες όπως προώθηση θεματικών μορφών τουρισμού και

σύνδεση του τουρισμού με την τοπική παραγωγή και τη σύγχρονη πολιτιστική πραγματικότητα,

ενέργειες ενημέρωσης και προβολής, αναβάθμιση των υποδομών που προάγουν την εκπαίδευση

56

http://www.thessalia-stereaellada-hpeiros.gr/el/Pages/Default.aspx

118

στον τομέα του τουρισμού, διαδρομές επισκεπτών και οικοτουριστικά δίκτυα, αποκατάσταση και

ανάδειξη μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης επισκεπτών, δράσεις

και μέσα προβολής, κατασκευή και εκσυγχρονισμός μουσείων, υποδομές σύγχρονου πολιτισμού,

προστασία, διατήρηση αγροτικής κληρονομιάς κ.λ.π. (Λαλισσίδου Σ., 2011).

Α.Π.6 Αειφόρος ανάπτυξη και ποιότητα ζωής Ηπείρου

6.4. Παρεμβάσεις πολιτισμού

o 1. Προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς

o 2. Ανάπτυξη σύγχρονου πολιτισμού

o 3. Ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων – Δημιουργία πολιτιστικών διαδρομών

6.5. Παρεμβάσεις τουρισμού

o 1. Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις τουριστικής ανάπτυξης περιοχών

o 2. Ανάπτυξη παραδοσιακών και ειδικών –εναλλακτικών μορφών τουρισμού, με

αξιοποίηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς

6.6. Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις αστικής και αγροτικής αναγέννησης

o 2. Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις αγροτικής αναγέννησης

Α.Π.9 Ψηφιακή σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα Ηπείρου

9.1. Βελτίωση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας και της ποιότητας ζωής με αξιοποίηση

των ΤΠΕ

o Εισαγωγή, χρήση και αξιοποίηση των ΤΠΕ από επιχειρήσεις

9.2. Ενίσχυση της καινοτομικής ικανότητας της Περιφέρειας για την ανάπτυξη νέων ή

βελτιωμένων προϊόντων και υπηρεσιών

o Ενίσχυση ΜΜΕ για την ανάπτυξη ή βελτίωση προϊόντων και υπηρεσιών

9.3. Προώθηση της επιχειρηματικότητας – Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος

o Ενίσχυση επιχειρηματικών σχεδίων στους τομείς της μεταποίησης των υπηρεσιών

και του εμπορίου

9.1.2 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 2007- 2013

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΕΠ) «Ανταγωνιστικότητα & Επιχειρηματικότητα»57

εξειδικεύει τη

στρατηγική για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας της

ελληνικής οικονομίας στο πλαίσιο της γενικότερης εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής για τη νέα

περίοδο 2007-2013.

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα προβλέπει ολοκληρωμένες

και καινοτόμες παρεμβάσεις για τον εκσυγχρονισμό, αναδιάταξη του τουριστικού τομέα, που

αφορούν μεταξύ άλλων σε ενίσχυση τουριστικών επενδύσεων μέσω του αναπτυξιακού νόμου, με

στόχο την επέκταση, τη διεύρυνση και την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος. Ανάπτυξη

ειδικών μορφών τουρισμού, ειδικά προγράμματα ενίσχυσης επιχειρήσεων τουριστικού τομέα που

δεν εντάσσονται στον αναπτυξιακό, ανάπτυξη δικτύων συνεργασίας κα.

Στο ίδιο Επιχειρησιακό περιλαμβάνονται και δράσεις όπως δημιουργία πυρήνων και πόλων

τουριστικής ανάπτυξης στο πλαίσιο θεματικών, πολιτιστικών, φυσιολατρικών, οικοτουριστικών

δράσεων εθνικής, διαπεριφερειακής και περιφερειακής σημασίας. Προβολή ειδικών και θεματικών

μορφών τουρισμού και γενική τουριστική προβολή, δημιουργία κέντρων πληροφόρησης και

αναπαράστασης γεγονότων με τη χρήση νέων τεχνολογιών και πολυμέσων (Λαλισσίδου Σ., 2011).

57

http://www.espa.gr/el/Pages/staticOPCompetitivenessAndEntrepreneurship.aspx

119

Α.Π.2: Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της εξωστρέφειας

Ο άξονας επιδιώκει την επέκταση της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας ως μόνης διεξόδου για την

παραγωγική αναβάθμιση της χώρας προς αγαθά και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, µε

ποιότητα, περιβαλλοντική ευαισθησία, ενσωμάτωση γνώσης και καινοτομίας.

Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας - εξωστρέφειας, προβλέπονται δράσεις

ενίσχυσης εκσυγχρονισμού επιχειρήσεων, η προώθηση της επιχειρηματικής συνεργασίας και

δικτύωσης, η ενίσχυση των ειδικών μορφών τουρισμού, η προώθηση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας

στον πολιτισμό, η επιχειρηματική αριστεία, η ενίσχυση ειδικών ομάδων πληθυσμού για την

ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, κα.

Α.Π. 3: Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος

Ο άξονας στοχεύει στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, περιλαμβάνοντας μεταξύ

άλλων και δράσεις για την προστασία του καταναλωτή και την ανάπτυξη – βελτίωση των

υποστηρικτικών δομών και μηχανισμών για τις επιχειρήσεις.

Οι δράσεις που προβλέπονται αφορούν στη βελτίωση των δομών, υποδομών και υποστηρικτικών

μηχανισμών για την ανάπτυξη και στήριξη της επιχειρηματικότητας. Ειδικότερα, προβλέπονται η

ενίσχυση επιχειρηματικών πάρκων, θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων, η ανάπτυξη ενιαίου δικτύου δομών

στήριξης της επιχειρηματικής δραστηριότητας, δράσεις τουριστικής προβολής, έργα για την

ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού και για την ανάπτυξη επενδύσεων στον τομέα του πολιτισμού

µε έμφαση στην προστασία των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς κλπ. Παράλληλα, ο

Άξονας Προτεραιότητας παρεμβαίνει στον τομέα της προστασίας του καταναλωτή και της εποπτείας

της αγοράς, καθώς και σε θέματα αναβάθμισης του θεσμικού πλαισίου σε τομείς όπως η ανάπτυξη

συστημάτων εταιρικής ευθύνης, η επίλυση διαφορών μεταξύ επιχειρήσεων, η αύξηση των

ηλεκτρονικά παρεχόμενων δημόσιων υπηρεσιών κλπ.

9.1.3 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ψηφιακή Σύγκλιση 2007- 201358

Ο στρατηγικός στόχος του προγράμματος είναι η «Ψηφιακή Σύγκλιση της χώρας µε την ευρωπαϊκή

ένωση αξιοποιώντας τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ)»

Άξονας Προτεραιότητας 1: Βελτίωση της Παραγωγικότητας µε αξιοποίηση των Τεχνολογιών

Πληροφορικής και Επικοινωνιών

Η Βελτίωση της παραγωγικότητας εξειδικεύεται περαιτέρω µέσω τεσσάρων ειδικότερων στόχων:

Προώθηση της χρήσης Τεχνολογιών Πληροφορικής Επικοινωνιών (ΤΠΕ) σε επιχειρήσεις

Παροχή ψηφιακών υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις και βελτίωση της παραγωγικότητας του

δημόσιου τομέα µε χρήση ΤΠΕ

Ενίσχυση του κλάδου των ΤΠΕ στην οικονομία

Προώθηση της επιχειρηματικότητας σε τομείς που αξιοποιούν ΤΠΕ.

9.1.4 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων

Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων χρηματοδοτεί την αναπτυξιακή πολιτική της χώρας µε έργα

που συμβάλλουν στην ανανέωση και την αύξηση του ιδιωτικού και δημοσίου κεφαλαίου της

οικονομίας και στηρίζουν την αναπτυξιακή διαδικασία και τον εκσυγχρονισμό της χώρας σε

μακροχρόνια βάση.

Μέσω των χρηματοδοτήσεων του ενισχύονται κυρίως οι ακόλουθοι αναπτυξιακοί τομείς:

58

http://www.espa.gr/el/Pages/staticOPDigitalConvergence.aspx

120

μεταφορές και περιβάλλον µε έργα κυρίως υποδομών,

ενέργεια και επιχειρηματικότητα µε έργα αξιοποίησης των ενεργειακών πόρων και ενισχύσεις

των ιδιωτικών επενδύσεων,

ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου µε δράσεις ενίσχυσης της κοινωνίας της γνώσης, και

ενισχύονται πολιτικές µε χρηματοδοτήσεις από εθνικούς πόρους για έργα και δράσεις που

είναι σε συνάφεια και συνέργεια µε τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα ώστε να υπάρξει

ένα ολοκληρωμένο αναπτυξιακό αποτέλεσμα59

.

9.2 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης «Αλέξανδρος Μπαλτατζής»

2007 - 2013

Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΣΣΑΑ) 2007-201360

καθορίζει τις προτεραιότητες

της Ελλάδας για την περίοδο 2007-2013 για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης.

Η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης 2007-2013 για την Ελλάδα εστιάζεται σε τρεις βασικούς άξονες:

Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τομέα της γεωργίας και της δασοκομίας

Βελτίωση του περιβάλλοντος και της υπαίθρου

Βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές και διαφοροποίηση της αγροτικής

οικονομίας

Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης αποτελεί βασική πηγή για όλες τις ενέργειες. Ο άξονας 3 του

Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2007 -2013, με τίτλο 'Ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές

και διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας αποτελεί την κύρια πηγή χρηματοδότησης. Ακόμη η

πρωτοβουλία LEADER, έχει ενταχθεί μέσα στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης σαν επιπλέον

άξονας και οι διαφορές που έχει με το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης είναι ότι έχει διευρύνει τη

δράση της και καλύπτει όχι μόνο τις ορεινές περιοχές που καλύπτει το Αγροτικής Ανάπτυξης, αλλά

επεκτείνεται και στις πεδινές περιοχές.

Ενδεικτικές δράσεις που μπορούν να χρηματοδοτηθούν είναι: Ιδρύσεις, επεκτάσεις, εκσυγχρονισμοί,

μικρής δυναμικότητας υποδομών διανυκτέρευσης, χώροι εστίασης και αναψυχής επισκέψιμων

Αγροκτημάτων, ίδρυση - εκσυγχρονισμός τοπικών κέντρων τουριστικής πληροφόρησης, σήμανση

αξιοθέατων και μνημείων κ.α. Στη συνέχεια παρουσιάζονται συγκεκριμένοι Άξονες και μέτρα που

μπορούν να χρησιμοποιηθούν (Λαλισσίδου Σ., 2011).

Άξονας 1: "Διατήρηση και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας, της δασοκομίας και του

αγροδιατροφικού τομέα"

Οι παρεμβάσεις του Άξονα στοχεύουν κυρίως στην αναστροφή της ηλικιακής διάρθρωσης και του

μικρού μεγέθους των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, στην αναδιάρθρωση και ανάπτυξη των

επιχειρηματικών δομών μέσω της προώθησης του τεχνολογικού εξοπλισμού και της καινοτομίας,

στην αναβάθμιση και βελτίωση των υποδομών του πρωτογενή τομέα και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων

του ανθρώπινου δυναμικού για την προσαρμογή του στις νέες απαιτήσεις

Μέτρο 111: Επαγγελματική κατάρτιση και δράσεις ενημέρωσης

Μέτρο 114: Χρήση συμβουλευτικών υπηρεσιών παρεχόμενων στην εκμετάλλευση

γεωργικών και δασοκομικών συμβουλευτικών υπηρεσιών

Μέτρο 121: Εκσυγχρονισμός γεωργικών εκμεταλλεύσεων

59

http://www.pde.gov.gr/gr/enimerosi/item/1260-programma-dimosiwn-ependusewn-dutikis-elladas.html 60

http://www.agrotikianaptixi.gr/

121

Μέτρο 123: Προστιθέμενη αξία των γεωργικών και δασοκομικών προϊόντων

Μέτρο 125: Υποδομή σχετική με την ανάπτυξη και προσαρμογή της γεωργίας και της

δασοκομίας

Μέτρο 131: Εκπλήρωση των προτύπων με βάση την κοινοτική νομοθεσία

Μέτρο 132: Συμμετοχή Γεωργών σε Συστήματα για την Ποιότητα Τροφίμων

Μέτρο 133: Δραστηριότητες ενημέρωσης και προώθησης

Άξονας 3: "Ποιότητα ζωής στις αγροτικές περιοχές και διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας"

Οι παρεμβάσεις του Άξονα στοχεύουν κυρίως στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική

αναβάθμιση των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών της χώρας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην

προώθηση δραστηριοτήτων εκτός της γεωργίας, στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μικρής

κλίμακας και στην αναστροφή των δυσμενών τάσεων της πληθυσμιακής συρρίκνωσης σε μια

ελκυστικότερη ύπαιθρο με προοπτικές ήπιας ανάπτυξης.

Μέτρο 311: Διαφοροποίηση προς μη γεωργικές δραστηριότητες

Μέτρο 312: Στήριξη της δημιουργίας και ανάπτυξης πολύ μικρών επιχειρήσεων

Μέτρο 313: Ενθάρρυνση τουριστικών δραστηριοτήτων

Μέτρο 321: Βασικές υπηρεσίες για την οικονομία και τον αγροτικό πληθυσμό

Άξονας 4: "Δημιουργία τοπικών ικανοτήτων για την απασχόληση και την διαφοροποίηση στις

αγροτικές περιοχές μέσω της προσέγγισης Leader"

Οι δράσεις της LEADER, στο πλαίσιο των οποίων επιδιώκεται η στήριξη της καινοτομίας,

περιλαμβάνουν τη δημιουργία και ανάπτυξη πολύ μικρών επιχειρήσεων, την ενθάρρυνση

τουριστικών δραστηριοτήτων, την αύξηση της προστιθέμενης αξίας γεωργικών και δασοκομικών

προϊόντων, την ανάδειξη της αγροτικής κληρονομιάς, την αναμόρφωση χωριών, τις συνεργασίες, τη

δικτύωση κ.λ.π.

Μέτρο 41: Ανταγωνιστικότητα

Μέτρο 421: Συνεργασίες

Μέτρο 431: Λειτουργικά / Απόκτηση δεξιοτήτων & εμψύχωση

9.3 Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας

Εκτός όμως αυτών των προγραμμάτων, υπάρχει μια μεγάλη σειρά από προγράμματα και

πρωτοβουλίες σε εφαρμογή κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που παρέχουν σημαντικές

δυνατότητες αξιοποίησης είτε για συνεργασίες, είτε για εκπαίδευση, είτε για εφαρμογή σύγχρονης

τεχνολογίας, ακόμα και για προώθηση. Ιδιαίτερη προσοχή αξίζει να δοθεί στα Προγράμματα

Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας, στα οποία εντάσσεται πλέον και το γνωστό INTERREG. Στο

πλαίσιο αυτό έχουν εγκριθεί μια σειρά προγράμματα, στα οποία συμμετέχει η Ελλάδα, που

αποσκοπεί στην ενίσχυση της οικονομίας της περιοχής κατά την εφαρμογής του, ώστε να

εξασφαλιστεί η ανάπτυξη και η απασχόληση για τις μελλοντικές γενεές.

9.3.1 Πρόγραμμα «Ελλάδα - Ιταλία»61

Ο Στρατηγικός Στόχος του προγράμματος καθορίζεται ως η «Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και

της εδαφικής συνοχής στην περιοχή του προγράμματος προς την κατεύθυνση της αειφόρου

61

http://www.interreg.gr/el/%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%C

E%B4%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AE-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AC-%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1-%CE%B9%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1.html

122

ανάπτυξης μέσω της σύνδεσης του δυναμικού από αμφότερες τις πλευρές της θαλάσσιας

συνοριακής γραμμής».

Άξονας Προτεραιότητας 1: «Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας»

o Στόχος 1.1: Ενίσχυση της αλληλεπίδρασης μεταξύ της έρευνας, της καινοτομίας και της

επιχειρηματικότητας

o Στόχος 1.2: Διαπεριφερειακή προώθηση προηγμένων νέων τεχνολογιών

Άξονας Προτεραιότητας 2: «Βελτίωση της προσβασιμότητας σε βιώσιμα δίκτυα και υπηρεσίες»

o Στόχος 2.1: Προώθηση της διασυνοριακής ολοκληρωμένης αειφόρου διασύνδεσης

o Στόχος 2.2: Βελτίωση των μεταφορών, καθώς και των δικτύων και υπηρεσιών

πληροφόρησης και επικοινωνίας

Άξονας Προτεραιότητας 3: «Βελτίωση της ποιότητας ζωής, προστασία του περιβάλλοντος και

ανάπτυξη της κοινωνικής και πολιτιστικής συνοχής»

o Στόχος 3.1: Προώθηση της κοινωνικής και πολιτιστικής ολοκλήρωσης

o Στόχος 3.2: Προώθηση και βελτίωση της από κοινού προστασίας και διαχείρισης των

φυσικών πόρων, πρόληψη των φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων

o Στόχος 3.3: Προστασία της υγείας

9.3.2 Πρόγραμμα «Ελλάδα - Αλβανία»62

Ο Στρατηγικός Στόχος του προγράμματος καθορίζεται ως η «Αύξηση του βιοτικού επιπέδου του

πληθυσμού, με την προώθηση της βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης στη διασυνοριακή περιοχή του

προγράμματος».

Ειδικοί Στόχοι είναι:

Υποστήριξη των τοπικών οικονομικών δραστηριοτήτων και αειφόρο ανάπτυξη των τοπικών

ανθρώπινων πόρων, σύμφωνα με τις ανάγκες της επιλέξιμης διασυνοριακής περιοχής και

Προώθηση των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών δράσεων της επιλέξιμης διασυνοριακής

περιοχής ως μέσου για τη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη.

Οι στρατηγικοί στόχοι εκφράζονται σε αντίστοιχους Άξονες Προτεραιότητας, με ειδικότερα Μέτρα

για τον καθέναν από αυτούς, οι οποίοι είναι οι εξής:

Άξονας Προτεραιότητας 1: Ενίσχυση της διασυνοριακής οικονομικής ανάπτυξης

o Μέτρο 1.1: Προώθηση της επιχειρηματικότητας

o Μέτρο 1.2: Προώθηση του βιώσιμου τουρισμού

o Μέτρο 1.3: Διευκόλυνση δράσεων μεταξύ των τοπικών πληθυσμών (people to people

actions)

o Μέτρο 1.3: Διευκόλυνση της προσβασιμότητας των συνόρων μέσω υποδομών μικρής

κλίμακας

Άξονας Προτεραιότητας 2: Προώθηση και ανάπτυξη του περιβάλλοντος και των φυσικών και

πολιτιστικών πηγών

o Μέτρο 2.1: Προώθηση και προστασία των περιβαλλοντικών πόρων της περιοχής

o Μέτρο 2.2: Προώθηση και προστασία της φυσικών και πολιτιστικών πόρων της περιοχής

62

http://www.interreg.gr/el/%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%C

E%B4%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AE-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AC-%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1-%CE%B1%CE%BB%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1.html

123

9.3.3 Χώρος Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Πρόγραμμα SouthEast)63

Ο Στρατηγικός Στόχος του προγράμματος καθορίζεται ως η «Βελτίωση της εδαφικής, οικονομικής και

κοινωνικής ολοκλήρωσης και η συμβολή στη συνοχή, τη σταθερότητα και την ανταγωνιστικότητα

μέσω της ανάπτυξης των διακρατικών εταιρικών σχέσεων και της κοινής δράσης σε θέματα

στρατηγικής σημασίας για την περιοχή».

Άξονες Προτεραιότητας

1. Διευκόλυνση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας

2. Προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος

3. Βελτίωση της προσβασιμότητας

4. Ανάπτυξη διακρατικών συνεργιών για τη βιώσιμη ανάπτυξη περιοχών

Η συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης, πέρα από την ευθύνη και υποχρέωση να συγκεντρώσει , να

κινητοποιήσει και να συντονίσει όλους τους φορεί ς και τα επαγγέλματα για να εξασφαλισθούν οι

δραστηριότητες και οι διαδικασίες για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού σε μια περιοχή,

διευρύνει και τι ς πηγές και δυνατότητες χρηματοδότησης.

Το Επιχειρησιακό Σχέδιο και η συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, τα ΣΔΙΤ, ευκολύνουν τη

χρηματοδότηση υποδομών αλλά και την υλοποίηση δράσεων. Η συμμετοχή επίσης σε προγράμματα

τύπου INTERREG διευκολύνεται ιδιαίτερα με τη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης, πολύ

περισσότερο μάλιστα που δεν μπορεί το οινοποιείο να μπει σε προγράμματα τέτοιας μορφής.

Επίσης, δράσεις όπως η προβολή και προώθηση και όχι μόνο, μπορούν να αναπτυχθούν σε

συνεργασία και με τα εμπορικά και βιοτεχνικά επιμελητήρια (Λαλισσίδου Σ., 2011).

Πίνακας 9.1 Χρηματοδότηση δράσεων ΑΞΟΝΑΣ 1: ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΜΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ

ΜΕΤΡΟ 1.1: Αναβάθμιση της οινικής διαδρομής της Ηπείρου

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

1.1.1 Δημιουργία ενός οινοτουριστικού δικτύου σε τοπικό επίπεδο o ΠΕΠ «Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας

- Ηπείρου» - Μέτρο 6.5

1.1.2 Εμπλουτισμός της υπάρχουσας οινικής διαδρομής της Ηπείρου

με σημεία που έχουν τουριστικό ενδιαφέρον -

1.1.3 Ενέργειες ανάδειξης και σήμανσης της οινικής διαδρομής o ΠΕΠ «Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας

- Ηπείρου» - Μέτρο 6.4

1.1.4 Θέσπιση προδιαγραφών ποιότητας o ΕΠ «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» -

Μέτρο 132

ΜΕΤΡΟ 1.2: Σύνδεση του οινικού με άλλες μορφές τουρισμού

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

1.2.1 Ενσωμάτωση οίνου στις τουριστικές επιλογές -

1.2.2 Σύνδεση του οινικού τουρισμού με την παραγωγή τοπικών

προϊόντων διατροφής -

ΜΕΤΡΟ 1.3: Διερεύνηση των αναγκών της τουριστικής αγοράς

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

1.3.1 Έρευνα τουριστικής αγοράς και αξιοποίηση διαθέσιμων

δεδομένων

o ΠΕΠ «Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας

- Ηπείρου» - Μέτρο 6.6

1.3.2 Τμηματοποίηση της αγοράς -

1.3.3 Τήρηση βάσης δεδομένων επισκεπτών από τουριστικές

επιχειρήσεις και οινοποιεία

o ΕΠ «Ψηφιακή Σύγκλιση» - Ειδικός

Στόχος 1.1

ΑΞΟΝΑΣ 2: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

63

http://www.interreg.gr/en/programmes/2012-05-11-09-00-08/see.html

124

ΜΕΤΡΟ 2.1: Αξιοποίηση αμπελοοινικής κληρονομιάς

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

2.1.1 Καταγραφή και ταυτοποίηση γηγενών ποικιλιών αμπέλου o ΕΠ «Αλέξανδρος Μπαλτατζής»

2.1.2 Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου αμπελοοινικής

κληρονομιάς

o ΕΠ «Ψηφιακή Σύγκλιση» - Ειδικός

Στόχος 1.1

o ΠΕΠ «Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας

- Ηπείρου» - Μέτρο 9.1

2.1.3 Διεύρυνση της Αμπελουργικής Ζώνης (ΠΟΠ) o ΠΕΠ «Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας

- Ηπείρου» - Μέτρο 6.6

ΜΕΤΡΟ 2.2: Διαφύλαξη πολιτισμικής κληρονομιάς

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

2.2.1 Δημιουργία και ψηφιοποίηση αρχείου πολιτισμικής

κληρονομιάς και τοπικής κουλτούρας

o ΠΕΠ «Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας

- Ηπείρου» - Μέτρο 6.4

2.2.2 Επιλογή στοιχείων που θα χρησιμοποιηθούν ως βασικές

συνιστώσες της νέας τουριστικής οντότητας (brand) της περιοχής -

ΑΞΟΝΑΣ 3: ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΜΕΤΡΟ 3.1: Αναβάθμιση των δεξιοτήτων και του επιπέδου επαγγελματισμού όλων των εμπλεκόμενων

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

3.1.1 Αγροτική εκπαίδευση και Γεωργικές Εφαρμογές o ΕΠ «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» -

Μέτρο 111

3.1.2 Οινική και τουριστική εκπαίδευση o ΠΕΠ «Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας

- Ηπείρου» - Μέτρο 6.5

ΜΕΤΡΟ 3.2: Προτυποποίηση και έλεγχος

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

3.2.1 Τήρηση προτύπων ποιότητας από τουριστικές επιχειρήσεις o ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα και

Επιχειρηματικότητα» - Α.Π.2

3.2.2 Έλεγχος της ποιότητας των τοπικά παραγόμενων οίνων o ΕΠ «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» -

Μέτρο 132

3.2.3 Δημιουργία ενός σήματος ποιότητας o ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα και

Επιχειρηματικότητα» - Α.Π.2

o ΕΠ «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» -

Μέτρο 132

ΑΞΟΝΑΣ 4: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΝΕΡΓΕΙΩΝ

ΜΕΤΡΟ 4.1: Δικτύωση σε τοπικό επίπεδο

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

4.1.1 Κατάρτιση μιας ομάδας έργου σε επίπεδο Περιφερειακής

Ενότητας με τη συμμετοχή όλων των ομάδων συμφερόντων -

ΜΕΤΡΟ 4.2: Κοινές δράσεις για την καλλιέργεια οινικής και τουριστικής κουλτούρας

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

4.2.1 Προβολή και ανάδειξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον

οινοτουριστικό κλάδο

o ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα και

Επιχειρηματικότητα» - Α.Π.2

o ΠΕΠ «Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας

- Ηπείρου»- Μέτρο 6.5

4.2.2 Ανάδειξη καλών πρακτικών o Προγράμματα Ευρωπαϊκής

Εδαφικής Συνεργασίας

4.2.3 Συνέργειες με κοινωνικές υποδομές (υγεία, παιδεία) -

ΜΕΤΡΟ 4.3: Ανάπτυξη διαπεριφερειακής και διασυνοριακής συνεργασίας

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

4.3.1 Συνεργασία με άλλα οινοτουριστικά δίκτυα στην Ελλάδα και

στο εξωτερικό

o ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα και

Επιχειρηματικότητα» - Α.Π.2

125

o Προγράμματα Ευρωπαϊκής

Εδαφικής Συνεργασίας

4.3.2 Σύμπραξη με άλλους φορείς με στόχο την προώθηση κοινών

συμφερόντων -

ΑΞΟΝΑΣ 5: ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ

ΜΕΤΡΟ 5.1: Δημιουργία τουριστικού brand με κεντρικό άξονα τον οίνο και τη γαστρονομία

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

5.1.1 Διαμόρφωση ενός κεντρικού γαστρονομικού κορμού -

5.1.2 Οικοδόμηση της τουριστικής οντότητας της περιοχής με βάση

τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα -

5.1.3 Ενσωμάτωση εμπειριών που σχετίζονται με τον οίνο και τη

γαστρονομία στην τουριστική καμπάνια της περιοχής

o ΠΕΠ «Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας

- Ηπείρου» - Μέτρο 6.5

5.1.4 Διοργάνωση ‘γεγονότων’ με επίκεντρο τον οίνο και τη

γαστρονομία

o Π/Υ Δήμων

o Αυτοχρηματοδότηση

o Προγράμματα Ευρωπαϊκής

Εδαφικής Συνεργασίας

5.1.5 Συμμετοχή σε δράσεις προβολής o Π/Υ Δήμων

o Αυτοχρηματοδότηση

o ΠΕΠ «Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας

- Ηπείρου» - Μέτρο 6.5

ΜΕΤΡΟ 5.2: Ανάδειξη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων κάθε επιμέρους προορισμού της ΠΕ

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

5.2.1 Δημιουργία «οινοτουριστικού χάρτη» o ΠΕΠ «Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας

- Ηπείρου» - Μέτρο 6.5

o Προγράμματα Ευρωπαϊκής

Εδαφικής Συνεργασίας

5.2.2 Σύνταξη και ψηφιοποίηση «Τουριστικού Οδηγού» o ΠΕΠ «Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας

- Ηπείρου» - Μέτρο 6.5

o ΕΠ «Ψηφιακή Σύγκλιση» - Ειδικός

Στόχος 1.1

5.2.3 Δημιουργία γραφείου επισκεπτών σε κάθε Δήμο o ΠΕΠ «Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας

- Ηπείρου» - Μέτρο 6.5

ΑΞΟΝΑΣ 6: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΟ ΚΛΑΔΟ

ΜΕΤΡΟ 6.1: Ένταξη του οίνου και της τοπικής γαστρονομίας σε εστιατόρια και σημεία τουριστικού

ενδιαφέροντος στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

6.1.1 Διερεύνηση της δυνατότητας εισχώρησης σε εστιατόρια της

Ελλάδας και του εξωτερικού

o ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα και

Επιχειρηματικότητα» - Α.Π.2

6.1.2 Συνεργασία με φορείς που έχουν αναπτύξει με επιτυχία

αντίστοιχες δράσεις π.χ. Insmart

o ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα και

Επιχειρηματικότητα» - Α.Π.2

ΜΕΤΡΟ 6.2: Εξαγωγές οίνου και τουρισμός

Δράσεις Πηγή Χρηματοδότησης

6.2.1 Μελέτη της εφοδιαστικής αλυσίδας εξαγωγών του οίνου o ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα και

Επιχειρηματικότητα» - Α.Π.3

126

10. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΤΟΥ

ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ

Οι οινοτουριστικοί προορισμοί συμπεριλαμβάνουν φυσικούς και ανθρωπιστικούς (Ιακωβίδου 2006)

τουριστικούς πόρους μιας χώρας ή μίας περιοχής, οι οποίοι αποτελούν πόλους έλξης επισκεπτών.

Συνεπώς, η αποτελεσματική διαχείριση, προβολή, διανομή και το στοχευμένο μάρκετινγκ των

οινοτουριστικών προορισμών αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που

συμβάλλουν καθοριστικά στην βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα αυτής της ειδικής μορφής

τουρισμού μιας χώρας ή μίας περιοχής.

Ειδικότεροι στόχοι αναφοράς του σχεδίου προώθησης και ανάδειξης του οινοτουρισμού είναι:

1. Η προσέλκυση επισκεπτών, βάσει της οινοτουριστικής επιχειρηματικότητας και η ανάδειξη

της ευρύτερης τοπικής ελκυστικότητας της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων ως

υπερτοπικού τουριστικού προορισμού στην εγχώρια και τη διεθνή αγορά.

2. Η αναδιάταξη και η αύξηση της αναγνωρισιμότητας και της ανταγωνιστικότητας του

συνολικού τουριστικού προϊόντος της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων και της

Περιφέρειας Ηπείρου γενικότερα, και

3. Η ενεργός συμβολή των οινοτουριστικών πόρων στην οικονομική, κοινωνική, αλλά και

αισθητική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής επιρροής της Περιφερειακής Ενότητας

Ιωαννίνων.

Το σχέδιο προώθησης που προτείνεται έχει ανθρωποκεντρικό σχεδιασμό. Έχει ως σημείο αναφοράς

την προσφορά και προώθηση εμπειριών και βιωματικών αγαθών (δημιουργικότητα και καινοτομία

στην αξιοποίηση πόρων υπαίθρου και πολιτισμού) και στοχεύει στον ανταγωνισμό για το διαθέσιμο

χρόνο και το εισόδημα του καταναλωτή (Καλδής Π.).

Ως κατάλληλα εργαλεία-τεχνικές μάρκετινγκ προώθησης οινοτουριστικών αγαθών, σε επίπεδο

στρατηγικής, μπορούν να αξιοποιηθούν η ανάπτυξη αγοράς, η διείσδυση στην αγορά, η

διαφοροποίηση και η ανάπτυξη προϊόντος.

Έτσι, με την ανάπτυξη της αγοράς επιδιώκεται η υπέρβαση και η διεύρυνση των συμβατικών

σχετικών τοπικών ορίων, με την εμπλοκή σε ευρύτερα δίκτυα συνεργατικών προσπαθειών για την

προσφορά ποικιλίας αγαθών όχι μόνο οινοτουρισμού, αλλά και γενικότερα ευζωίας, που να

καλύπτουν διάφορες ομάδες καταναλωτών με διαφοροποιημένες ανάγκες και χαρακτηριστικά.

Η περίπτωση της διείσδυσης στην αγορά, αφορά σε ενέργειες προσέλκυσης νέων πιθανών

καταναλωτών οινοτουριστικών αγαθών, που εξυπηρετούνται από ανταγωνιστικά οινοτουριστικά

περιβάλλοντα ή δεν έχουν ενημέρωση για την ύπαρξη και αξιοποίηση των οινοτουριστικών πόρων

της Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων.

Η διαφοροποίηση (τμηματοποίηση, δηλαδή χωρισμός της αγοράς και προώθηση διαθέσιμων

επιλογών επιζητούμενων αγαθών με ποικίλα χαρακτηριστικά) αναφέρεται στην προσπάθεια

εξατομίκευσης των οινοτουριστικών αγαθών και εστίαση της προσφοράς τους σε άτομα που

επιθυμούν να βιώσουν μη τυποποιημένα πολιτιστικά αγαθά.

Η ανάπτυξη προϊόντος αφορά στην προσφορά νέων και επαυξημένων πλεονεκτημάτων στα

βιωματικά αγαθά, υπάρχοντα ή νέα, αξιοποιώντας στοιχεία αυθεντικότητας του χώρου (φυσική

127

υποδομή – περιβάλλον χώρος – αγροτικό τοπίο – τοπικά προϊόντα - γαστρονομία κ.λπ.), τα οποία

συν-δημιουργούν με τον επισκέπτη, που αναζητά την ευχαρίστηση, εξατομικευμένες εμπειρίες

σύνδεσης του παρελθόντος με το παρόν (Καλδής Π.).

Το μίγμα των προτεινόμενων δράσεων προώθησης και ανάδειξης έχει διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο

ώστε να επιτευχθεί:

προβολή της αμπελοοινικής περιοχής και των οινοποιείων της (έντυπα, εκδόσεις, βίντεο,

παρουσία σε εκθέσεις, σε συνέδρια κ.α.)

δημιουργία ή ανάδειξη επισκέψιμων σημείων, στα οινοποιεία ή αλλού, διακοσμημένων με

τυπικά πολιτισμικά στοιχεία: αμπελοοινικά εκθετήρια, λαογραφικές συλλογές, εκθέσεις

φωτογραφιών

δημιουργία ή αξιοποίηση εορτών, πανηγύρεων και εθιμικών δρώμενων με προβολή των

παραδοσιακών τους στοιχείων

επίσης, παρουσίαση στον επισκέπτη εμπεριστατωμένων και ευέλικτων προτάσεων για

διαδρομές στο αμπελουργικό τοπίο, για συμμετοχή σε δραστηριότητες, ξεναγήσεις και

τυπικές γαστρονομικές απολαύσεις, αγορά παραδοσιακών προϊόντων, κ.λπ. και, τέλος,

πιστοποίηση της αυθεντικότητας στοιχείων της αμπελοοινικής περιοχής, διαδικασία

απαραίτητη τόσο για την τεκμηρίωσή της, όσο και για τη συμμετοχή της σε προγράμματα

χρηματοδοτήσεων κ.λπ. (Τζήμου 2011).

Κρίνεται απαραίτητη η εστίαση της επικοινωνιακής πολιτικής σε συγκεκριμένες ομάδες στόχους

προκειμένου να υπάρξουν καλύτερα αποτελέσματα. Οι ομάδες – στόχοι του σχεδίου είναι:

Οινοτουρίστες

Τουρίστες

Τοπική αυτοδιοίκηση και φορείς

Ευρύ κοινό

Επιχειρηματίες στον τομέα του τουρισμού

Αγορές κρασιού

Τour Operators

ΜΜΕ

10.1 Γενικό Πλαίσιο Επικοινωνιακής Στρατηγικής

Η αποσαφήνιση και ο καθορισμός του γενικού πλαισίου τις επικοινωνιακής στρατηγικής οδηγεί στην

επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος.

Το γενικό πλαίσιο τις Στρατηγικής περιλαμβάνει τα ακόλουθα κύρια στάδια:

Δημοσιοποίηση και γνωστοποίηση των δράσεων οινικού τουρισμού,

Ενημέρωση των ενδιαφερομένων, αλλά και τις κοινής γνώμης για τις δυνατότητες και τα

οφέλη που προκύπτουν,

Προσέλκυση των ομάδων – στόχου,

Ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των ενδιαφερομένων

Μεταβολή και διαφοροποίηση τις συμπεριφοράς του στοχοθετούµενου κοινού και θετική

ανταπόκριση τις κοινής γνώμης.

Μια ολοκληρωμένη επικοινωνιακή πολιτική για τον οινοτουρισμό και τα τοπικά αμπελοοινικά

προϊόντα, προϋποθέτει τη χρήση μιας σειράς μέσων που καλύπτουν τόσο τις παραδοσιακούς

τρόπους, όσο και τις πιο σύγχρονους και τεχνολογικά προηγμένους, λόγω τις γκάμας που καλύπτει το

προτεινόμενο κοινό στόχος.

128

Ο συνδυασμός διαφορετικών μέσων και εργαλείων επικοινωνίας είναι απαραίτητος ώστε να

εξασφαλιστεί αποτελεσματικότερη επικοινωνία. Τα μέτρα πληροφόρησης και δημοσιότητας του

Σχεδίου Επικοινωνίας διαφοροποιούνται ανάλογα µε το στοχοθετούµενο κοινό.

Στη συνέχεια, παρουσιάζονται διεξοδικά τα μέτρα πληροφόρησης του Σχεδίου Επικοινωνίας και τα

αντίστοιχα επικοινωνιακά εργαλεία που προτείνεται να χρησιμοποιηθούν.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η κατάρτιση του Σχεδίου Επικοινωνιακής Στρατηγικής βασίστηκε στο

«Σχέδιο Επικοινωνίας για το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας 2007 – 2013 (ΠΠΑ)

«Αλέξανδρος Μπαλτατζής»».

10.2 Προβολή στα ΜΜΕ – Καμπάνιες δημοσιότητας

Η προβολή στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης µε καμπάνιες δημοσιότητας που περιλαμβάνουν

καταχωρήσεις στον Τύπο και διαφημίσεις στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο και το διαδίκτυο

επιλέγεται προκειμένου να επικοινωνηθεί περισσότερη και αναλυτικότερη πληροφορία, αλλά και να

µμεγιστοποιηθεί η συχνότητα και, συνεπώς, η αναμνησιµότητά τις.

Τα ΜΜΕ – συμπεριλαμβανομένων και των τοπικών και ειδικευμένων εντύπων – αποτελούν ομάδα –

στόχο, καθώς συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στη διάχυση τις πληροφόρησης. Τα ΜΜΕ λειτουργούν

ως πολλαπλασιαστές των μηνυμάτων και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη συνεχή, έγκυρη και

έγκαιρη πληροφόρηση των ομάδων – στόχου και, κυρίως, του ευρύ κοινού.

Συγκεκριμένα, προτείνεται να προγραμματιστούν:

Καταχωρήσεις στον Τύπο:

o σε τοπικές εφημερίδες,

o σε περιοδικά ποικίλης ύλης,

o στον ειδικό ή/και κλαδικό Τύπο.

Μετάδοση τηλεοπτικών μηνυμάτων.

Μετάδοση ραδιοφωνικών μηνυμάτων.

Καταχωρήσεις, ανακοινώσεις, κλπ. σε ενημερωτικά sites.

Έντυπα Μέσα (εφημερίδες – περιοδικά): Καταχωρήσεις, Ένθετα & Αφιερώματα

Ο Τύπος – ημερήσιος και περιοδικός – είναι Μέσο που εξασφαλίζει ευρεία προβολή και καθημερινή

αναγνωσιμότητα, σε τοπικό επίπεδο, περιφερειακό ή/και εθνικό. Μπορεί να αξιοποιηθεί µέσω

καταχωρήσεων ή/και µέσω αφιερωμάτων, συνεντεύξεων και σχετικής αρθρογραφίας. Σημαντική

είναι και η χρήση καταχωρήσεων ή και αφιερωμάτων σε εξειδικευμένα έντυπα.

Τηλεόραση

Η χρήση πολυσύνθετων οπτικών, ακουστικών, αλλά και αισθητικών μέσων επαυξάνει την

πειστικότητα και καθιστά ακόμα πιο ενδιαφέρον και ελκυστικό το μήνυμα. Η τηλεόραση εξασφαλίζει

ευρεία ενημέρωση και µε βάση κατάλληλο προγραμματισμό ενδείκνυται για την προβολή της

περιοχής και την ενημέρωση σχετικά με τις προγραμματισμένες δραστηριότητες. Μέσω

στοχευµένων τηλεοπτικών μηνυμάτων, αλλά και µε προβολή ενημερωτικών βίντεο/ντοκιμαντέρ,

επιτυγχάνεται ενημέρωση του ευρύ κοινού και προβολή τις περιοχής.

Ραδιόφωνο

Το ραδιόφωνο εξασφαλίζει ευρεία ενημέρωση του κοινού σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο.

Αποτελεί οικονομικότερο µέσο, τόσο όσον αφορά στην παραγωγή του μηνύματος όσο και στην

αγορά χρόνου προβολής και εμφανίζει μεγάλη ευελιξία ως προς τις προθεσμίες και την επιλογή

129

χρόνου μετάδοσης. Σημαντικό χαρακτηριστικό του ραδιοφώνου είναι ότι μπορεί να προσεγγίσει

συγκεκριμένες κατηγορίες κοινών – στόχου και απευθύνεται, κυρίως, τις νεαρότερες ηλικίες.

Διαδίκτυο

Η ηλεκτρονική ενημέρωση χαρακτηρίζεται από ευρεία κάλυψη, αμεσότητα και ευελιξία. Η συνεχής

ενημέρωση µέσω διαδικτύου, η διασφάλιση επαρκούς, συστηματικής και αντικειμενικής

πληροφόρησης, καθώς και η εξέλιξή του σε ένα σύγχρονο κανάλι προώθησης καταχωρήσεων, είναι

εξαιρετικά σημαντικοί λόγοι για την αξιοποίησή του µε στόχο την ευρεία και ολοκληρωμένη

προβολή του οινικού τουρισμού και των αμπελοοινικών προϊόντων. Για την προβολή και ανάδειξη

της περιοχής και των προϊόντων, κρίνεται απαραίτητη η αξιοποίηση συγκεκριμένων δικτυακών

τόπων μεγάλης επισκεψιµότητας, αλλά και εξειδικευμένων ιστοσελίδων τουρισμού και κρασιού. Η

πιο συνηθισμένη μορφή προβολής μηνυμάτων στο διαδίκτυο αφορά στη δημιουργία καταχωρήσεων

(banners, buttons, splash screens) σε διάφορες ιστοσελίδες.

10.3 Σχεδιασμός και παραγωγή ενημερωτικού και διαφημιστικού υλικού

(έντυπου / ηλεκτρονικού)

Η χρήση έντυπου και ηλεκτρονικού υλικού αποτελεί σημαντικό μέτρο πληροφόρησης, για την ειδική

ενημέρωση των ομάδων – στόχων. Το ενημερωτικό υλικό αναμένεται να προσφέρει γενική

ενημέρωση στο ευρύ κοινό για την περιοχή και τις προσφερόμενες δραστηριότητες.

Τα ενημερωτικό υλικό, κρίνεται σκόπιμο να διανέμεται:

στις ομάδες – στόχους,

στα γραφεία της Περιφέρειας και των ∆ήμων

στα γραφεία των άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμενων φορέων

στους χώρους ημερίδων, συνεδρίων, συνεντεύξεων τύπου, εκθέσεων, Info kiosks κλπ.

Έντυπο Υλικό

Τα έντυπα τα οποία μπορεί να σχεδιαστούν και να παραχθούν είναι τα εξής:

1. Ειδικό έντυπο – ενημερωτικός οδηγός για τις τουριστικούς πόρους της ΠΕ Ιωαννίνων με

έμφαση στον οινικό τουρισμό (οινική διαδρομή, οινοποιία, ποικιλίες σταφυλιών, κρασιά)

2. Ενημερωτικά Φυλλάδια: Εργαλείο που χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο συμπληρωματικά

στις δράσεις δημοσιότητας και σε επιλεγμένα σημεία διάθεσης.

3. Αφίσες: Οι αφίσες συνοδεύουν κυρίως τις ενημερωτικές εκδηλώσεις (ημερίδες, συνέδρια,

κλπ) και περιλαμβάνουν επιλεκτική και στοχευμένη πληροφόρηση ανάλογα µε το γεγονός

που επιδιώκουν να προβάλλουν.

Ηλεκτρονικό Υλικό

Παραγωγή DVD/VIDEO: Οι κατηγορίες αυτές ηλεκτρονικού υλικού (DVD/VIDEO) απευθύνονται ειδικά

στις ομάδες – στόχο, αλλά και γενικότερα στο ευρύ κοινό για την προβολή της περιοχής, την

προώθηση του οινικού τουρισμού και την προσέλκυση επισκεπτών.

Το ηλεκτρονικό υλικό μπορεί να παρουσιάζεται ή να διανέμεται κατά περίπτωση στο πλαίσιο

διοργάνωσης εκδηλώσεων δημοσιότητας και προβολής.

Προτείνεται η δημιουργία ενημερωτικού βίντεο / ντοκιμαντέρ που θα αναδεικνύει την ευρύτερη

περιοχή και την οινική παράδοση.

130

Direct mailing, ηλεκτρονικό και μη

Αφορά μαζικές αποστολές έντυπου ή ηλεκτρονικού υλικού σε προεπιλεγμένα στοχοθετούμενα

κοινά, για ενημέρωση.

10.4 Εκδηλώσεις

Οι εκδηλώσεις χρησιμοποιούνται ως υποστηρικτικό και σημαντικό µέσο πληροφόρησης και

δημοσιότητας και ταυτόχρονα ως ευκαιρία άμεσης και αποτελεσματικής επικοινωνίας µε τις ομάδες

– στόχου. Οι ενημερωτικές εκδηλώσεις ή η συμμετοχή σε ημερίδες και εκθέσεις εξασφαλίζουν την

προσωπική επαφή και λειτουργούν συμπληρωματικά με τις υπόλοιπες δράσεις επικοινωνίας.

Ανάλογα με τους στόχους, απευθύνονται σε εξειδικευμένο ή σε ευρύ κοινό και με τις κατάλληλες

επικοινωνιακές μεθόδους δύναται να εξασφαλίζεται η συμμετοχή των πραγματικά ενδιαφερομένων.

Συμμετοχή σε Εκθέσεις

Η συμμετοχή σε εκθέσεις τουρισμού και οίνου εξασφαλίζει την προσωπική επαφή των στελεχών του

οινικού τουρισμού µε τους ενδιαφερομένους και το εξειδικευμένο κοινό, ενώ παράγει περαιτέρω

δημοσιότητα, καθώς το ίδιο το κοινό γίνεται πολλαπλασιαστής του επικοινωνιακού μηνύματος.

Συμμετοχή σε Εκδηλώσεις & Γιορτές Τοπικών Προϊόντων

Το κρασί είναι δεμένο αναπόσπαστα με στοιχεία πολιτιστικά, επικοινωνιακά, γαστρονομικά. Ως εκ

τούτου, μπορεί να συνδυαστεί με εκδηλώσεις όπου προβάλει τα τοπικά γαστρονομικά και

λαογραφικά στοιχεία της κάθε περιοχής. Οι εκδηλώσεις προσελκύουν σημαντικό αριθμό

συμμετεχόντων και αποτελούν στοχευμένη δράση. Κατά τις δράσεις αυτές υπάρχει η ευκαιρία

προσωπικής και άμεσης επικοινωνίας με το στοχοθετούμενο κοινό.

Λειτουργούν ως τόπος προσέλκυσης των τοπικών παραγωγών και επιχειρηματιών για άμεση

προσέγγισή και παροχή στοχευμένης πληροφόρησης σχετικά µε τις δυνατότητες του Επιχειρησιακού

Σχεδίου.

Διοργάνωση Ημερίδων

Η διοργάνωση ημερίδων λειτουργεί συμπληρωματικά με τις υπόλοιπες δράσεις επικοινωνίας.

Ανάλογα µε τις στόχους και την επικοινωνιακή φάση, οι εκδηλώσεις αυτές απευθύνονται είτε σε

εξειδικευμένο κοινό (οινοπαραγωγούς, tour operators, επαγγελματίες τουρισμού, τοπική

αυτοδιοίκηση κ.ά.) είτε στο ευρύ κοινό. Το περιεχόμενο των εκδηλώσεων εξαρτάται από το

στοχοθετούμενο κοινό στο οποίο απευθύνεται.

Οργανωμένες ομαδικές επισκέψεις σε οινοποιεία

Προτείνεται η διοργάνωση και η πραγματοποίηση οργανωμένων ομαδικών επισκέψεων σε

οινοποιεία. Η ενέργεια αυτή σκοπεύει στην ενημέρωση του ευρύ κοινού που δεν έχει άμεση σχέση

με το αντικείμενο αλλά κυρίως στην προβολή µε έμπρακτο, ενημερωτικό και ψυχαγωγικό τρόπο. Τα

προσωπικά βιώματα και η θετική µμαρτυρία συμβάλλουν καθοριστικά στην προβολή και προώθηση

του οινικού τουρισμού και των αμπελοοινικών προϊόντων.

10.5 Λοιπές προωθητικές ενέργειες

Διαδίκτυο

Χρήση της σελίδας της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων και άλλων τουριστικών σελίδων για

προωθητικές ενέργειες και πληροφόρηση. Επίσης προτείνεται η Ανάπτυξη Ηλεκτρονικών

Συστημάτων Μάρκετινγκ Οίνου & Οινοτουρισμού προκειμένου να προβληθούν οι πόροι, να

131

προσεγγιστούν δυνητικοί επισκέπτες και πελάτες σε τοπική αλλά και παγκόσμια κλίμακα όλο το

εικοσιτετράωρο και με άμεσο τρόπο και χαμηλό κόστος. Καταχωρήσεις σε εξειδικευμένες

ιστοσελίδες π.χ. των tour operators, οινολογίας κ.ά.

Εκπαιδευτικά Σεμινάρια

Απευθύνονται κυρίως στο ευρύ κοινό και σε επαγγελματίες του τουρισμού, με σκοπό την σωστή

κατάρτιση και πληροφόρηση για τον οινοτουρισμό, τις δυνατότητες που δίνει και τις ευκαιρίες

απασχόλησης που προκύπτουν. Απευθύνονται κυρίως στους κατοίκους της περιοχής. Βοηθούν στην

απόκτηση οινικής παιδείας και στη διάδοση της φιλοσοφίας του κρασιού.

Στη συνέχεια παρουσιάζονται για κάθε ομάδα - στόχο, τα προτεινόμενα μέσα πληροφόρησης, οι

στόχοι του σχεδίου επικοινωνίας αλλά και τα αναμενόμενα αποτελέσματα επικοινωνίας.

Στοχοθετούμενο κοινό

Μέτρα Πληροφόρησης Στόχοι σχεδίου επικοινωνίας Αναμενόμενα αποτελέσματα

επικοινωνίας

Οινοτουρίστες - Προβολή στα ΜΜΕ – Καμπάνιες δημοσιότητας - Έντυπο και ηλεκτρονικό ενημερωτικό υλικό - Συμμετοχή σε τοπικές εκδηλώσεις - Χρήση διαδικτύου

- Προβολή των προγραμματιζόμενων δράσεων - Προσέλκυση ενδιαφέροντος - Προβολή της ευρύτερης περιοχής και των προϊόντων της

- Πληροφόρηση σχετικά με τις προσφερόμενες υπηρεσίες - Προσέλκυση επισκεπτών - Αύξηση επισκεψιμότητας - Αύξηση ημερών διαμονής

Τουρίστες - Προβολή στα ΜΜΕ – Καμπάνιες δημοσιότητας - Έντυπο και ηλεκτρονικό ενημερωτικό υλικό - Συμμετοχή σε τοπικές εκδηλώσεις - Χρήση διαδικτύου - Οργανωμένες ομαδικές επισκέψεις

- Προβολή των προγραμματιζόμενων δράσεων - Προσέλκυση ενδιαφέροντος - Προβολή της ευρύτερης περιοχής και των προϊόντων της

- Πληροφόρηση σχετικά με τις προσφερόμενες υπηρεσίες - Προσέλκυση επισκεπτών - Αύξηση επισκεψιμότητας - Αύξηση ημερών διαμονής - Αύξηση ενδιαφέροντος για τον οινοτουρισμό

Τοπική Αυτοδιοίκηση και

φορείς

- Προβολή στα ΜΜΕ – Καμπάνιες δημοσιότητας - Συμμετοχή σε τοπικές εκδηλώσεις - Οργάνωση ημερίδων

- Εμπλοκή της τοπικής Αυτοδιοίκησης και λοιπών φορέων στην ανάπτυξη του οινοτουρισμού - Αξιοποίηση δράσεων του Επιχειρησιακού Σχεδίου, ενημέρωση και κινητοποίηση των τοπικών κοινωνιών μέσω φορέων της Αυτοδιοίκησης -Εξασφάλιση συμπληρω-ματικών ενεργειών πληροφόρησης και δημοσιότητας - Εξασφάλιση χρηματοδοτικών μέσων

- Κατανόηση των στόχων και της στρατηγικής του επιχειρησιακού σχεδίου - Διάθεση στήριξης - Διάχυση πληροφόρησης - Στήριξη ως προς την υλοποίηση του επιχειρησιακού - Συντονισμό ως προς τις προτεινόμενες δράσεις

Ευρύ κοινό

- Προβολή στα ΜΜΕ – Καμπάνιες δημοσιότητας - Έντυπο και ηλεκτρονικό ενημερωτικό υλικό - Συμμετοχή σε τοπικές εκδηλώσεις - Οργάνωση ημερίδων - Οργανωμένες ομαδικές επισκέψεις - Εκπαιδευτικά σεμινάρια - Χρήση διαδικτύου

- Προβολή των επιμέρους αξόνων, μέτρων και δράσεων του Επιχειρησιακού Σχεδίου

- Προβολή των αναμενόμενων αποτελεσμάτων και των οικονομικών επιπτώσεων του Επιχειρησιακού Σχεδίου και των επιμέρους δράσεών του

- Ενδιαφέρον για τον οινο-τουρισμό - Ενεργή συμμετοχή σε εκδηλώσεις και δράσεις σχετικές με το Επιχειρησιακό Σχέδιο - Κατανόηση των στόχων και των επιμέρους δράσεων

132

Επιχειρηματίες τουριστικού τομέα

- Προβολή στα ΜΜΕ – Καμπάνιες δημοσιότητας - Συμμετοχή σε εκθέσεις - Οργάνωση ημερίδων - Εκπαιδευτικά σεμινάρια

- Προβολή των επιμέρους αξόνων, μέτρων και δράσεων του Επιχειρησιακού Σχεδίου

- Προβολή των αναμενόμενων αποτελε-σμάτων και των οικονομικών επιπτώσεων του Επ. Σχεδίου

- Στήριξη των δράσεων του Επιχειρησιακού Σχεδίου

- Ενθάρρυνση νέων επενδύσεων στον τομέα του τουρισμού

Αγορές κρασιού

- Προβολή στα ΜΜΕ – Καμπάνιες δημοσιότητας - Συμμετοχή σε εκθέσεις - Οργανωμένες ομαδικές επισκέψεις - Χρήση διαδικτύου

- Ενημέρωση για τα τοπικά προϊόντων - Προσέλκυση ενδιαφέροντος από άλλες αγορές

- Προώθηση τοπικών παραγωγή - Προσέλκυση νέων αγορών νέες αγορές - Αύξηση εξαγωγών - Δημιουργία δικτύου συνεργασίας

Τour Operators

- Προβολή στα ΜΜΕ – Καμπάνιες δημοσιότητας - Ηλεκτρονικό ενημερωτικό υλικό - Συμμετοχή σε εκθέσεις - Οργανωμένες ομαδικές επισκέψεις - Χρήση διαδικτύου

- Ενημέρωση σχετικά με την ευρύτερη περιοχή - Προβολή των επιμέρους αξόνων, μέτρων και δράσεων του Επιχειρησιακού Σχεδίου - Αύξηση ενδιαφέροντος για οργάνωση ταξιδιών στην περιοχή

- Προσέλκυση επισκεπτών από περισσότερες χώρες - Πληρότητα τουριστικών υποδομών - Αύξηση τουριστικής περιόδου - Άνοιγμα σε νέες τουριστικές αγορές

ΜΜΕ

- Προβολή στα ΜΜΕ – Καμπάνιες δημοσιότητας - Ηλεκτρονικό ενημερωτικό υλικό - Οργάνωση ημερίδων - Οργανωμένες ομαδικές επισκέψεις - Χρήση διαδικτύου

- Προβολή της διακριτικής ταυτότητας του Επιχειρησιακού Σχεδίου - Τακτική τροφοδότηση των μέσων με ενδιαφέρουσες ειδήσεις - Κατηγοριοποίηση των δράσεων και προβολή τους στα κατάλληλα μέσα - Συμμετοχή των ΜΜΕ σε εκδηλώσεις σχετικές με το Επιχειρησιακό Σχεδίου - Προβολή των αποτελεσμάτων και των επιπτώσεων από την υλοποίηση των προτεινόμενων δράσεων

- Διάχυση Πληροφόρησης - Ενεργή συμμετοχή σε εκδηλώσεις και δράσεις - Προβολή των διενεργούμενων δράσεων

Πηγή: ΠΑΑ 207-2013, ιδία επεξεργασία

133

11. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΩΝ ΩΦΕΛΕΙΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΩΦΕΛΕΙΩΝ

Στην παρούσα ενότητα γίνεται μία εκτίμηση των κυριότερων ωφελειών που αναμένονται έπειτα από

την εφαρμογή του Επιχειρησιακού Σχεδίου. Η εκτίμηση των ωφελειών αναδεικνύει την σχέση μεταξύ

των προτεινόμενων προς υλοποίηση δράσεων και των τελικών αποτελεσμάτων του προγράμματος

Η ανάπτυξη του οινικού τουρισμού και κατ’ επέκταση του τουρισμού θα έχει επιδράσεις στην τοπική

οικονομία και σε βάθος χρόνου στην ευρύτερη περιοχή. Το μεγαλύτερο κίνητρο για την ανάπτυξη

του, μπορεί να προέλθει από την κατανόηση του εύρους των σημαντικών ωφελειών που μπορεί να

προσφέρει σε ολόκληρη την περιοχή που αναπτύσσεται ο οινικός τουρισμός. Ο οινικός τουρισμός

δρα θετικά σε όλη την κοινωνικό-οικονομική δομή της αγροτικής περιοχής, προσθέτοντας αξία,

ευκαιρίες απασχόλησης και αυξάνοντας το ανθρώπινο κεφάλαιο.

Αναμφισβήτητα μία από τις κυριότερες επιπτώσεις του οινοτουρισμού είναι η προώθηση των

κρασιών της κάθε περιοχής και η προβολή τους στο εσωτερικό της χώρας αλλά και στο εξωτερικό.

Συνεπώς, οι καταναλωτές αποκτούν οινική παιδεία μέσα από την ιστορία τους, την τέχνη, τα ήθη και

τα έθιμα του τόπου τους, ενώ παράλληλα αποκτούν σωστές διατροφικές συνήθειες, που βοηθούν

στη σωματική και την ψυχική τους υγεία.

Με την ανάπτυξη του οινοτουρισμού αυξάνεται η ζήτηση για τις περιοχές που εντάσσονται στους

θεματικούς δρόμους και τονώνεται η τουριστική προσφορά, δημιουργούνται βιώσιμες θέσεις

απασχόλησης κυρίως στους τομείς της γεωργίας και του τουρισμού, δημιουργείται κατάλληλο

περιβάλλον για επενδύσεις σε υποδομές, ενισχύεται η οικονομική και κοινωνική συνοχή ως

συνέπεια της μείωσης των περιφερειακών ανισοτήτων.

Όσον αφορά την απασχόληση, η ανάπτυξη του οινοτουρισμού θα έχει ως μακροπρόθεσμο

αποτέλεσμα τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Ο τουρισμός είναι τομέας έντασης εργασίας και

δημιουργεί θέσεις εργασίας ενώ ιδιαιτέρα σημαντική είναι η συμβολή του στην ενίσχυση της

αυτοαπασχόλησης (τουριστικές επιχειρήσεις, εμπορικά καταστήματα κλπ) (Λαλισσίδου Σ, 2011). Οι

τύποι απασχόλησης που θα δημιουργηθούν είναι:

(α) Άμεση απασχόληση: αυτή προκύπτει από τις δαπάνες που πραγματοποιούν οι τουρίστες.

(β) Έμμεση απασχόληση: αυτή προκύπτει από δραστηριότητες της τουριστικής προσφοράς, αλλά

δεν προκαλείται άμεσα από δαπάνες που πραγματοποιούν οι τουρίστες.

(γ) Επαγωγική απασχόληση: αυτή είναι η επιπλέον απασχόληση που προκύπτει από τις

επιδράσεις του πολλαπλασιαστή του τουριστικού εισοδήματος (Χρήστου Ζ, 2007)

Οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται δημιουργούν ευκαιρίες για απασχόληση όχι µόνο στον

τουρισμό, αλλά και σε άλλους κλάδους όπως τη γεωργία και την κτηνοτροφία, τις κατασκευές , τη

μεταποίηση , τη χειροτεχνία κ.λπ. Επίσης η απασχόληση στον οινοτουρισµό συνδυάζεται και µε

παράλληλη απασχόληση σε κάποιο άλλο κλάδο της οικονομίας, µε αποτέλεσμα τη γενικότερη

αύξηση των οικογενειακών εισοδημάτων.

Πολλές θέσεις εργασίας που δημιουργούνται στις επιχειρήσεις εναλλακτικού τουρισμού δεν

απαιτούν εργαζόμενους µε εξειδικευμένες γνώσεις. Επομένως η ανάπτυξη του τουρισμού θα

προσφέρει απασχόληση σε ανειδίκευτα και ανεκπαίδευτα άτομα, που συνήθως απαρτίζουν το

134

μεγαλύτερο μέρος του αγροτικού πληθυσμού. Με άλλα λόγια η ανάπτυξη του οινοτουρισμού θα

δημιουργήσει απασχόληση για μεγάλο αριθμό ανθρώπων µε διαφορετικά επαγγέλματα και επίπεδα

ικανοτήτων.

Ακόμα, μία μακροπρόθεσμη ωφέλεια είναι η βελτίωση του επιπέδου ζωής των κατοίκων μέσω τις

βελτίωσης των υποδομών που προαπαιτείται πχ μέσων μαζικής μεταφοράς.

Η ανάπτυξη του οινοτουρισμού θα αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης για τις υποβαθμισμένες αγροτικές

περιοχές. Σε πολλές περιπτώσεις ο τουρισμός έχει συμβάλει στη ενίσχυση της ανάπτυξης

περιφερειών αποβιομηχανοποιημένων, γεωγραφικά απομονωμένων, ορεινών και µειονεκτικών ή µε

υποβαθμισμένο αγροτικό τομέα. Η ανάπτυξη του τουρισμού αύξησε τα εισοδήματα, την

απασχόληση, τις επενδύσεις και διεύρυνε την παραγωγική βάση της τοπικής οικονομίας, µε

αποτέλεσμα να βελτιωθεί το επίπεδο και η ποιότητα ζωής.

Η εκμετάλλευση του πλούτου της περιοχής γίνεται από τους ντόπιους επιχειρηματίες, που δεν

παραβλέπουν την πολιτιστική κληρονομιά. Έτσι δίνεται η ευκαιρία στην τοπική κοινωνία να

αναπτύξει και να διατηρήσει τη λαογραφία, την τοπική αρχιτεκτονική, να αναβιώσει εργασίες και

τέχνες ξεχασμένες για να παράγει παραδοσιακά προϊόντα, τοπικά έθιμα και να οργανώσει

πολιτιστικές εκδηλώσεις. Όλα αυτά συντηρούν και δεν αλλοιώνουν το χαρακτήρα της περιοχής,

αναδεικνύοντας τη διαφορετικότητα και την μοναδικότητα του κάθε τόπου.

Η ανάπτυξη του οινοτουρισμού μπορεί να διασκορπίσει τουριστικές ροές γεωγραφικά μακριά από τα

εδραιωμένα τουριστικά κέντρα, απαλλάσσοντάς τα από την πίεση και παρέχοντας επίσης το όχημα

για ανάπτυξη στις πιο απομακρυσμένες περιοχές.

Με την ανάπτυξη του οινοτουρισμού θα υπάρξουν θετικές επιδράσεις στις άλλες μορφές

εναλλακτικού τουρισμού όπως ο γαστρονομικός, ο περιπατητικός κλπ καθώς και σε κλάδους όπως η

εστίαση, η βιοτεχνία, οι κατασκευές, οι υπηρεσίες, οι μεταφορές, το εμπόριο κλπ.

Ακόμα η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας θα συμβάλλει στη συγκράτηση του πληθυσμού της

υπαίθρου και των ορεινών περιοχών, αμβλύνοντας έτσι το πρόβλημα της μετανάστευσης και της

αστικοποίησης.

Επίσης, πολλαπλά οφέλη έχουν και οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο τουριστικό αυτό δίκτυο του

κρασιού όπως είναι παραγωγικές μονάδες, ξενοδοχεία, εστιατόρια, εργαστήρια παραδοσιακών

προϊόντων κ.λπ. Τα οφέλη είναι η προβολή και η αναγνωρισιμότητα που αποκτούν χωρίς ιδιωτική

διαφήμιση, η συμμετοχή τους σε κοινές δράσεις, η πιστοποίηση των ποιοτικών τους υπηρεσιών

κ.λ.π. Έτσι με την προβολή αυτών των περιοχών και τις εκδηλώσεις τοπικού χαρακτήρα που

διοργανώνονται στις διάφορες περιοχές υποστηρίζεται η ελληνική παράδοση και η πολιτιστική

κληρονομιά (Λαλισσίδου, 2011).

Συνοψίζοντας τα παραπάνω, οι αναμενόμενες ωφέλειες, είτε άμεσες είτε έμμεσες, από την

εφαρμογή των δράσεων του Επιχειρησιακού Σχεδίου είναι οι εξής:

Οικονομικές

Τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας της Περιφερειακής Ενότητας.

Ενθάρρυνση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Ενίσχυση εισοδήματος τοπικού πληθυσμού.

Δημιουργία θέσεων εργασίας κυρίως για τις ευαίσθητες, από άποψη εργασίας, κοινωνικές

ομάδες των νέων και των γυναικών.

Δημιουργία διασυνδέσεων µε άλλους τομείς της τοπικής οικονομίας.

135

Πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων κεφαλαίου σε έργα τουριστικής υποδομής και

ανωδομής.

Αύξηση των πολλαπλασιαστικών επιδράσεων από την τουριστική κατανάλωση.

Περιφερειακή ανάπτυξη.

Αύξηση των εμπορικών δυνατοτήτων των οινοποιείων μέσω άμεσων πωλήσεων και άλλων

καναλιών διανομής.

Προώθηση και προβολή τοπικών παραδοσιακών προϊόντων στην αγορά.

Ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών στο γεωργικό τομέα.

Εξασφάλιση συναλλαγματικών εσόδων.

Αύξηση επισκεπτών – προσέλκυση νέας κατηγορίας τουριστών.

Ανάπτυξη παραδοσιακών υποβαθμισμένων αγροτικών περιοχών που χρειάζονται

οικονομική τόνωση.

Δραστηριοποίηση επιχειρήσεων και εργαζομένων όλες τις εποχές του χρόνου, αμβλύνοντας

το πρόβλημα τις τουριστικής εποχικότητας.

Κοινωνικοπολιτιστικές:

Αύξηση πολιτιστικών - ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων.

Αύξηση της συνειδητότητας των τουριστών και του ντόπιου πληθυσμού για τους κοινωνικό-

πολιτιστικούς πόρους μιας περιοχής.

Θετική ανατίμηση του πολιτισμού και των παραδόσεων.

Εμπλουτισμός της πολιτιστικής ταυτότητας.

Διατήρηση των τοπικών παραδόσεων.

Συγκράτηση τοπικού πληθυσμού.

Καλλιέργεια της κατανόησης και της εκτίμησης του τοπικού πολιτισμού και της λαογραφίας.

Περιβαλλοντικές:

Αυξημένα κίνητρα για την προστασία του περιβάλλοντος και την αποκατάσταση βιοτόπων.

Αναβάθμιση των βιοτόπων και των πολιτιστικών μνημείων.

136

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνικές

Αλεμπάκη, Μ. (2012). Διερεύνηση παραγόντων που διαμορφώνουν την ανάπτυξη του οινικού

τουρισμού. Διδακτορική Διατριβή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Γεωπονική

Σχολή, Τομέας Αγροτικής Οικονομίας. Θεσσαλονίκη.

Αλεμπάκη, M. & O. Ιακωβίδου (2012). Οινικός Τουρισμός: Διερεύνηση των διαστάσεων της

οινοτουριστικής εμπειρίας από την οπτική γωνία των επισκεπτών. 3ο Συνέδριο Δικαίου του

Τουρισμού. Χαλκιδική, 27-30/09.

Αλεξόπουλος, Γ. Κουτσούρης, Α. & Ε. Τζουραμάνη (2010). Χαρακτηριστικά της ζήτησης υπηρεσιών

πληροφόρησης και κατάρτισης στον αγροτικό χώρο. Αποτελέσματα έρευνας πεδίου σε

νέους γεωργούς επτά (7) νομών της Ελλάδας. Ανταγωνιστικότητα, περιβάλλον, ποιότητα

ζωής και αγροτική ανάπτυξη (Πρακτικά 10ου Συνεδρίου ΕΤΑΓΡΟ). ΓΡΑΦΗΜΑ, Θεσσαλονίκη,

2010: 375-392

Αναστασόπουλος, Β. (2010). Σχεδιασμός προϋπολογισμός και κριτήρια μέτρησης επιδόσεων της

λειτουργίας μάρκετινγκ. Μεταπτυχιακή Διατριβή. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα

Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης, Αθήνα.

Ανδριώτης, Κ. (2004). Μάνατζμεντ τουριστικών επιχειρήσεων: Μια στρατηγική προσέγγιση. ΕΛΛΗΝ,

Αθήνα.

Βαγιάννη Ε., Ιωσηφίδης Θ. & Πετανίδου Θ. (2003). Η χρήση της Ανάλυσης SWOT στο χωρικό και

αναπτυξιακό σχεδιασμό: Η περίπτωση του οικοτουριστικού σχεδιασμού στον Πολιχνίτο

Λέσβου. Τόπος, 20-21: 119-137.

Βαϊμάκης, Β. (2002). Η ποικιλιακή αναδιάρθρωση στην Ήπειρο. Εισήγηση στο συνέδριο της ΚΕΟΣΟΕ

με θέμα: «Ο ποικιλιακός προσανατολισμός του ελληνικού αμπελώνα στο πλαίσιο μιας νέας

αμπελοοινικής πολιτικής». Αθήνα, 7-8/03. Διαθέσιμο:

http://www.keosoe.gr/pdf/sinedrio_ampeli/13.pdf. Ημερομηνία ανάκτησης: 12/05/2013.

Βαρβαρέσος, Σ. & Σωτηριάδης, Μ. (2002). Καταναλωτική συμπεριφορά τουριστών: αναγκαιότητα

ολοκληρωμένων προσεγγίσεων. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 108-109: 347-390.

Δαουτόπουλος, Γ. (2005). Μεθοδολογία Κοινωνικών Ερευνών. Θεσσαλονίκη: Ζυγός.

Διεύθυνση Προγραμματισμού Δήμου Καβάλας, (2012). Επιχειρησιακό Σχέδιο 2012-2014.

Διαθέσιμο: http://www.kavala.gov.gr/web/guest/municipality/plan20122014. Ανακτήθηκε:

14/05/2013.

Ένωση Οινοπαραγωγών Αμπελώνα Βορείου Ελλάδος (ΕΝΟΑΒΕ) (2013). http://www.wineroads.gr/

Ανακτήθηκε: 14/05/2013.

Ζαφειρόπουλος, Β. (2011). Συγκριτική αξιολόγηση συστημάτων διαχείρισης και ασφάλειας

τροφίμων σε επιχειρήσεις εστίασης και πρωτογενούς τομέα. Μεταπτυχιακή Διατριβή.

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων

137

Ζαχαριάδης Α. (2000). Σταθερότυποι, νόρμες ή πρότυπα; Ενημερωτικό Φυλλάδιο- Ένωση Ελλήνων

Επιστημόνων για την Προτυποποίηση και την Τυποποίηση. (ΕΝΕΠΡΟΤ), αριθ. Τευχ.6.

Ιακωβίδου, Ό., M., Aλεμπάκη και I., Λαμπρούλη (2008). Τοπικά παραδοσιακά προϊόντα: H νέα

διάσταση στην ανάπτυξη του αγροτικού τουρισμού. 3ο Διεθνές συνέδριο Βιολογικής

Κτηνοτροφίας, Αγρίνιο, 20- 21/09/2008.

Ιωσηφίδης, Θ. (2003). Εισαγωγή στην ανάλυση δεδομένων ποιοτικής κοινωνικής έρευνας.

Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μυτιλήνη.

Καλδής, Π. Καινοτόμος διοίκηση οινικού τουρισμού και οινοτουριστικών επιχειρήσεων. Από τα

συμβατικά προϊόντα στα βιωματικά αγαθά και τις εμπειρίες. Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό

Ίδρυμα Αθήνας, Σχολή Τεχνολόγων Τροφίμων και Διατροφής, Τμήμα Οινολογίας και

Τεχνολογίας Ποτών, Αθήνα

Κανάκη, Ε. Φραγκίδου, Α. & Κουρέντης Χ. (2009). Εξειδίκευση προδιαγραφών ποιότητας σε

τουριστικές επιχειρήσεις. ∆ιερεύνηση αναγκών, προϋποθέσεων και δυνατοτήτων εισαγωγής

καινοτομικών στοιχείων και φιλοπεριβαλλοντικών πρακτικών σε τουριστικές επιχειρήσεις.

Διαθέσιμο: http://www.aneth.gr/Leader4/prok_1/Parartima_E.pdf. Ημερομηνία ανάκτησης:

19/05/2013

Καράκιζα, Τ. (2012). Ζητήματα Μεθοδολογίας

http://users.sch.gr/tsakarak/Yliko_Blog/Panepistimio/PAIDAG/Dialeksi_1D.pdf (11/3/2012).

ΚΕΟΣΟΕ, (2013). Στρατηγικό σχέδιο για το Marketing & Branding του ελληνικού κρασιού. Διαθέσιμο

στο http://www.keosoe.gr/marketingbranding/ethniki-stratigiki-marketing.html.

Ανακτήθηκε: 14/05/2013.

Κόκκαλη, Π. & Κουτσούρης, Α. (2008). Η ανάπτυξη του αγροτικού τουρισμού στη Λίμνη Πλαστήρα:

παράγοντες έλξης τουριστών. Πρακτικά Α’ Αναπτυξιακού Συνεδρίου Ν. Καρδίτσας. Ν.Α.

Καρδίτσας (σελ. 351-368).

Κοκκώσης, Χ. & Βαλασσά, Φ. (2012). Τυπολογία για τη στρατηγική ανάπτυξη του οινοτουρισμού. 1ο

Πανελλήνιο Συνέδριο Marketing και Branding Τόπου, 30/03-01/04, Βόλος.

Κοκκώσης, Χ., Τσάρτας, Π και Γκρίμπα, Ε. (2011). Ειδικές και Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού.

Ζήτηση και Προσφορά Νέων Προϊόντων Τουρισμού, Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική. (343 σελ).

Κουτσιούμπα, Μ., Μενεξές, Γ. και Σολομωνίδου, Χ. (2005). Κατάρτιση στην Εεπαιδευτική

τεχνολογία: Απόψεις υποψηφίων εκπαιδευτικών της ΑΣΠΑΙΤΕ Θεσσαλονίκης. Στο:

Κολιόπουλος, Δ. & Βαβουράκη, Α.(Εκδ.), Διδακτική Φυσικών Επιστημών: Οι Προκλήσεις του

21ου

Αιώνα. Κείμενα για τη Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (σσ. 107-116).

Ένωση για τη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών (ΕΔΙΦΕ), Αθήνα.

Κουτσούρης, Α. (1999). Σύγχρονες Κοινωνικο-οικονομικές Συνθήκες και η Αγροτική Εκπαίδευση.

Πρακτικά της ημερίδας Η Αγροτική Εκπαίδευση στο Κατώφλι του 2000 (διοργάνωση: Δ/νση

Γεωργικών Εφαρμογών, Υπουργείο Γεωργίας, Θεσσαλονίκη 28/1/1999), Υπ. Γεωργίας,

Αθήνα: 58–72.

Κουτσούρης, Α. (2005). Σύγχρονες τάσεις στην εκπαίδευση και κατάρτιση για την αειφόρο αγροτική

ανάπτυξη. Στο: Η ελληνική γεωργία και ύπαιθρος στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση: Νέες

προκλήσεις και προσανατολισμοί (Πρακτικά του 8ου Πανελλήνιου Συνέδριου Αγροτικής

Οικονομίας). Αγρότυπος, Θεσσαλονίκη: 638–646.

138

Κουτσούρης, Α. (2013). Γεωργικές Εφαρμογές και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Αγροτική Ανάπτυξη.

Εξελίξεις και προοπτικές της αγροτικής οικονομίας του Ν. Αιτωλοακαρνανίας, ΕΤΑΓΡΟ &

ΠΔΕ, Αγρίνιο 29-30/3/2013.

Κουτσούρης, Α., Αλεξόπουλος, Γ. & Τζουραμάνη, Ε. (2010). Χαρακτηριστικά της ζήτησης υπηρεσιών

πληροφόρησης και κατάρτισης στον αγροτικό χώρο. Αποτελέσματα έρευνας πεδίου σε

νέους γεωργούς επτά (7) νομών της Ελλάδας. Στο: Ανταγωνιστικότητα, περιβάλλον,

ποιότητα ζωής και αγροτική ανάπτυξη (Πρακτικά 10ου Πανελλήνιου Συνέδριου Αγροτικής

Οικονομίας), ΓΡΑΦΗΜΑ, Θεσσαλονίκη: 375-392.

Κώτσιος, Β. και Δημοπούλου, Ε. (2012). Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Κόνιτσας. Μια Σύνθεση

Διεπιστημονικών Προσεγγίσεων. Στο: «Η Συμβολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου

στην Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Κόνιτσας», Καλιαμπάκος, Δ. (επιμ.). Μετσόβιο Κέντρο

Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) του Ε.Μ.Π.

Λαλισσίδου, Σ. (2011). Η συμβολή του οινικού τουρισμού στη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη. Μελέτη

περίπτωσης στο Νομό Δράμας. Διπλωματική Εργασία. Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Οικιακής

Οικονομίας και Οικολογίας, Αθήνα

Λογοθέτης, Σ. (2006). Ελληνικές Ποικιλίες - «Ντεμπίνα». Διαθέσιμο:

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_oiko1_1_01/11/2006_170288. Ημερομηνία

ανάκτησης: 19/01/2013.

Μακρής, Γ. (2007). Ήπειρος: Σε ρυθμό καγκελάρη. Αμπελοτόπι, 39:20-24.

Μπάδα Κ. (2003). Πολιτιστικές Διαδρομές του κρασιού, τουρισμός και αειφόρα ανάπτυξη στην

Ήπειρο. Στο Ρόκος Δημ. ( επιμ.), Η ολοκληρωμένη ανάπτυξη της Ηπείρου»,) με θέμα:

«Μέτσοβο, Άνοιξη 2004, Αθήνα, Λιβάνη - Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας

(ΜΕ.Κ.Δ.Ε 2007, τ. 2, σ. 72 – 93).

Μποτωνάκη, Ά., (2007). Η διερεύνηση των παραγόντων προσδιορισμού της ζήτησης τροφίμων

εύκολης σίτισης. Διδακτορική Διατριβή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Γεωπονική Σχολή, Τομέας Αγροτικής Οικονομίας. Θεσσαλονίκη.

Νέλλα, Α. (2012). Επιπτώσεις του “Τουρισμού Εμπειρίας Καταναλωτών” (Consumer Experience

Tourism) στην καταναλωτική συμπεριφορά και στη στρατηγική μάρκετινγκ: εμπειρική

διερεύνηση στον κλάδο του οινοτουρισμού. Διδακτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Σχολή Επιστημών της Διοίκησης. Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων.

Ξυδάκης, Γ. (2007). Οι «Άγνωστες» Κυκλαδικές Ποικιλίες Αμπέλου. Διαθέσιμο:

http://www.erosmykonos.gr/?page_id=518 Ημερομηνία ανάκτησης: 19/01/2013.

Παπαδοπούλου, Ε. (2011). Ο ρόλος του 4PL στο σύστημα της εφοδιαστικής αλυσίδας: προ-επιλογή

δυνητικών παρόχων υπηρεσιών logistics (διαμεταφορείς και 3PL) βάσει του βαθμού ενδο-

επιχειρησιακής ενσωμάτωσης της διοίκησης ολικής ποιότητας. Διδακτορική Διατριβή.

Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών. Τμήμα Εφαρμοσμένης

Πληροφορικής.

Παρταλίδου, Μ. & Ιακωβίδου, Ό. (2002). Η ποιότητα ως προϋπόθεση ανάπτυξης του αγροτικού

τουρισμού. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 108-109: 325-345.

Πασχαλιώρη, Β. & Μίλεση, Χ. (2005). Η ποιοτική μέθοδος της συμμετοχικής παρατήρησης:

επισημάνσεις και προβληματισμοί. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 10: 20-34.

139

ΣΕΤΕ (Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων) (2010). «Ελληνικός Τουρισμός 2020,

Πρόταση για το νέο αναπτυξιακό μοντέλο, Ο Τουρισμός πρωταγωνιστής στην οικονομική και

κοινωνική ανάπτυξη της Ελλάδας. Διαθέσιμο στο http://issuu.com/sete-

ebooks/docs/sete2020?mode=embed&layout=http%3A%2F%2Fskin.issuu.com%2Fv%2Flight

%2Flayout.xml&showFlipBtn=true Ανακτήθηκε: 14/05/2013.

Σιώμκος, Γ. (2002). Συμπεριφορά Καταναλωτή και Στρατηγική Μάρκετινγκ. Εκδόσεις Σταμούλη.

Αθήνα (836 σελ.).

Σπινθηροπούλου, Χ. (2000). Οινοποιήσιμες ποικιλίες του Ελληνικού Αμπελώνα. Εκδόσεις Olive Press,

Αθήνα.

Τζήμου, Ε. (2011). Οινοτουρισμός στη Δράμα. Εισήγηση στη διημερίδα «Η Δράμα στην Καλλικρατική

Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης – ο δρόμος προς τις ίσες ευκαιρίες και την

ανάπτυξη»

Τσακίρη, Λ. (2010). Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας. Σημειώσεις μαθήματος. Διαθέσιμο στο

http://dpms.csd.auth.gr/stuff/eis-meth-er.pdf Ανακτήθηκε: 14/05/2013.

Τσάρτας, Π. (2008). Συμπεράσματα και προτάσεις πολιτικής. Εισήγηση στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο

Οινοτουρισμού. Λήμνος, 06-08/06.

Τσάρτας, Π. (2010). Ελληνική τουριστική ανάπτυξη: Χαρακτηριστικά, διερευνήσεις, προτάσεις. Εκδ.

Κριτική, Αθήνα.

Τσάρτας, Π., Παπαθεοδώρου, Α., Λαγός, Δ., Σιγάλα, Μ., Χρήστου, Ε., Σπιλάνης, Ι., Σταυρινούδης,

Θ., Βαγιάννη, Ε., Ζενέλης, Π., Βασιλείου, Μ., Σκούλτσος, Σ., Αρβανίτης, Π., Τσιακάλη, Κ.,

Μαρινίδης, Δ., Πουλάκη, Ι. & Παναγόπουλος, Π. (2010). Η σημασία του Τουρισμού για την

ελληνική οικονομία / κοινωνία & προτάσεις πολιτικής για την τουριστική ανάπτυξη. Μελέτη

Εκπονηθείσα για Λογαριασμό του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ).

Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Εργαστήριο Τουριστικών Ερευνών και Μελετών, Χίος.

Τσιουμάνης, A. (2005). Συστήματα αγοράς γενετικά τροποποιημένων προϊόντων. Διδακτορική

Διατριβή. Τομέας Αγροτικής Οικονομίας, Γεωπονική Σχολή, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη.

Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, (2013α).

http://wwww.minagric.gr/greek/data/pop-

pge/%CE%95%CE%BD%CE%B9%CE%B1%CE%AF%CE%BF%20%CE%AD%CE%B3%CE%B3%CF%

81%CE%B1%CF%86%CE%BF%20%CE%A0%CE%93%CE%95%20%CE%89%CF%80%CE%B5%CE

%B9%CF%81%CE%BF%CF%82%20%20%20%20Technical%20file%20related%20to%20PGI-

GR-A1604.pdf Ημερομηνία ανάκτησης: 19/01/2013.

Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Σχέδιο Επικοινωνίας για το Πρόγραμμα Αγροτικής

Ανάπτυξης 2007 – 2013 «Αλέξανδρος Μπαλτατζής»

Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, (2013β). http://www.minagric.gr/index.php/el/for-

farmer/2012-02-02-07-52-07.html Ημερομηνία ανάκτησης: 19/05/2013.

Χρήστου, Ζ. (2007). Οι τουριστικές υπηρεσίες Ελλάδα. Πτυχιακή Εργασία. Ανώτατο Τεχνολογικό

Ίδρυμα Θεσσαλονίκης, Σχολή ∆ιοίκησης & Οικονομίας, Τμήμα Εμπορίας & Διαφήμισης, Θεσσαλονίκη

140

Ψαρρού, Μ.Κ. & Ζαφειρόπουλος, Κ. (2001). Τεχνικές δειγματοληψίας (Μέρος Γ΄, Κεφ. 2, σσ. 176-

208). Επιστημονική έρευνα: θεωρία και εφαρμογές στις κοινωνικές επιστήμες. Αθήνα:

Τυπωθήτω.

Ξενόγλωσσες

Action Business Center, Ltd, (1994). Quality Assurance and total quality management. FORCE, Greece,

Action Synergy S.A. Publications.

Alant, K. & Bruwer, J. (2004). Wine tourism behaviour in the context of motivational framework for

wine regions and cellar doors. Journal of Wine Research, 15(1): 27-37.

Alant, K. & Bruwer, J. (2010). Winery visitation sets: Intra-regional spatial movements of wine

tourists in branded regions. International Journal of Wine Business Research, 22(2): 191-210.

Alebaki, M. & Iakovidou, O. (2010). Segmenting the Greek wine tourism market using a motivational

approach. New MEDIT Journal, 9(4): 31-40.

Alebaki, M. & Iakovidou, O. (2011). Market segmentation in wine tourism: A comparison of

approaches. TOURISMOS: AN INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY JOURNAL OF TOURISM,

6(1): 123-140.

Alebaki, M., Iakovidou, O. & Menexes, G. (2012). Current state and potential of wine tourism in

Northern Greece: Weighing winemakers’ perceptions. 2nd Advances in Hospitality and

Tourism Marketing & Management Conference. 31-05/3-06/2012, Corfu (Πρακτικά σε CD,

Τόμος υπό έκδοση)

Alebaki, M., O. Iakovidou and G. Menexes (2013). Benefits and development constraints of wine

tourism: the entrepreneurs’ perspective. 5th International Scientific Conference “Tourism

Trends and Advances in the 21st Century”. 30/05-02/06, Rhodes island, Greece.

Alonso, A.D. (2005). Wine tourism experiences in New Zealand: an exploratory study. PhD Thesis.

Lincoln University.

Alonso, A.D. & Liu, Y. (2010). Wine tourism development in emerging Western Australian regions.

International Journal of Contemporary Hospitality Management, 22(2): 245-262.

Alonso, A.D. & Liu, Y. (2012). Old wine region, new concept and sustainable development: winery

entrepreneurs’ perceived benefits from wine tourism on Spain's Canary Islands. Journal of

Sustainable Tourism, 0 (0): 1-19.

Alonso, A.D. & Northcote, J. (2009). Wine, history, landscape: origin branding in Western Australia.

British Food Journal, 111 (11): 1248-1259.

Alonso, A.D. & O’Neill, M.A. (2009). Wine tourism in Spain: The case of three wine regions. TOURISM,

57(4): 405-420.

Babbie, E. R. (2010). The Practice of Social Research. Belmont, CA: Wadsworth Cengage (12th ed., 624

p).

Bada K. (2003). Cultural wine routes in Epirus: dialogue and development routes. In: Schmude Jurgen

and Trono Anna (eds), Routes for tourism and culture. Some examples for creating thematic

routes from Italy, Greece, Portugal and Germany, Beitrage zur Wirtschaftsgeographie

Regensburg 5, p. 85 – 95.

Banks, G., Kelly, S., Lewis, N. & Sharpe, S. (2007). Place ‘From One Glance’: The use of place in the

marketing of New Zealand and Australian wines. Australian Geographer, 38(1): 15-35.

141

Beamon. B. N. (1998). Supply chain design and analysis: Models and methods. International Journal of

Production Economics, 55 (3): 281-294.

Bojnec, Š., Jurinčič, I. & Tomljenović, R. (2007). Vloga javne uprave za učinkovitejšo promocijo in

trženje vina ter vinskega turizma. In: Š. Vršič (ed.), 3. slovenski vinogradniško-vinarski

kongreszbornik referatov (pp. 189-194). Maribor: Grafiti studio.

Boniface, P. (2003) Tasting tourism: traveling for food and drink. Burlington: Ashgate Publishing.

Botonaki, A. & Tsakiridou, E. (2004). Consumer response evaluation of a greek quality wine. Acta

Agriculturae Scandinavica, Section C - Economy, 1 (2): 91-98.

Brocklesby, M.A., Ambrose, B., Fon, T.C. (2002). Developing participatory forest management: the

user group analysis on Mount Cameroon.

Brown, G. & Getz, D. (2005). Linking wine preferences to the choice of wine tourism destinations.

Journal of Travel Research, 43(3): 266-276.

Bruwer, J. (2002). The importance and role of the winery cellar door in the Australian wine industry:

some perspectives. The Australian & New Zealand Grapegrower & Winemaker, 463: 56-61.

Bruwer, J. & Alant, K. (2009). The hedonic nature of wine tourism consumption: an experiential view.

International Journal of Wine Business Research, 21(3): 235-257.

Bruwer, J. & Johnson, R. (2010). Place-based marketing and regional branding strategy perspectives

in the California wine industry. Journal of Consumer Marketing, 27(1): 5-16.

Bruwer, J. & Reilly, M. (2006). The power of word-of-mouth communication as an information source

for winery cellar door visitors. Australian & New Zealand Wine Industry Journal, 21(3): 43-52.

Bryman, A. (2006). Integrating quantitative and qualitative research: how is it done? Qualitative

Research, 6(1): 97–113.

Bryman, A. & Bell, E. (2003). Business research methods. New York: Oxford University Press.

Byrd, E. T., Bosley, H. E. & Dronberger, M. G. (2009). Comparisons of stakeholder perceptions of

tourism impacts in rural eastern North Carolina. Tourism Management , 30 (5): 693-703.

Cambourne, B., Hall, C.M., Johnson, G., Macionis, N., Mitchell, R.D. & Sharples, L. (2000). The

maturing wine tourism product: An international overview. In: Hall, C.M., Sharples, L.,

Cambourne, B., Macionis, N., Mitchell, R. & Johnson, G. (Eds.): Wine tourism around the

world: Development, management and markets (pp. 24-66). Oxford: Butterworth-

Heinemann.

Carlsen, J. (2004). A review of global wine tourism research. Journal of Wine research, 15(1): 5-13.

Carmichael, B. (2005). Understanding the wine tourism experience for winery visitors in the Niagara

region, Ontario, Canada. Tourism Geographies, 7(2): 185-204.

Carroll, A.B. (1993). Business and Society, South-Western, Cincinnati, OH.

Charters, S. (2009). New World and Mediterranean wine tourism: A comparative analysis. TOURISM,

57(4): 369-379.

Charters, S. & Ali-Knight, J. (2002). Who is the wine tourist? Tourism Management, 23(3): 311-319.

Charters, S. & Fountain, J. (2006). Younger wine tourists: a study of generational differences in the

cellar door experience. In In: Carlsen, J. & Charters, S. (Eds.) Global Wine Tourism: Research

Management and Marketing, London: CABI Publishing (pp. 153-160).

142

Charters, S. & Menival, D. (2011). Wine tourism in Champagne. Journal of Hospitality & Tourism

Research, 35(1): 102-118.

Chen, K. (2010). Mystery visitors as a vehicle to explore service quality at cellar doors of the

Stellenbosch Wine Route. CPUT Theses & Dissertations, Paper 147. Cape Peninsula University

of Technology.

Cheng, S., Hu, J., Fox, D., Zhang, Y. (2012). Tea tourism development in Xinyang, China: Stakeholders'

view. Tourism Management Perspectives, 2–3: 28–34.

Cristovao, A., Koutsouris, A. & M. Kugler (2012). Extension systems and change facilitation for

agricultural and rural development, The farming systems approaches into the 21st century:

The new dynamic. Eds.: I. Darnhofer, D. Gibbon and B. Dedieu: 201-227

Chrysochou, P. Gidarakou, I., Kokkali, P. & Koutsouris, A. (2006). Rural tourism and local

development: The case of the Northern Mt Pelion, Greece. 24th EuroCHRIE Congress.

Thessaloniki, Greece. 26-28/10.

Churchill A.G. (1995). Marketing Research: Methodological Foundations. 6th Edition, Fort Worth: The

Dryden Press Harcourt Brace College Publisher.

Clulow, V. (2005). Futures dilemmas for marketers: can stakeholder analysis add value? European

Journal of Marketing, 39 (9/10): 978-997.

Cronbach, L.J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16(3): 297-

334.

Daft, R. (2004). Organization Theory and Design. Eight Edicion. Mason, OH. South - Western.

Danforth, L. (1998). Understanding and teaching about human difference. Bates College, Lewiston

(Maine). Διαθέσιμο: http://repository.edulll.gr/edulll/retrieve/1597/269.pdf Ημερομηνία

ανάκτησης: 21/05/2013

David, F.R., (2000). Strategic Management, Prentice Hall. New Jersey,

Dawson, D., Fountain, J. & Cohen, D.A. (2011). Seasonality and the lifestyle “conundrum”: An analysis

of lifestyle entrepreneurship in wine tourism regions. Asia Pacific Journal of Tourism

Research, 16(5): 551-572.

Deery, M. O'Mahony, G. B. & Moors, R. (2012). Employing a lifecycle typology to generate a unified

and strategic approach to regional wine tourism development. Tourism Planning and

Development, 9 (3): 291-307.

Dodd, T. & Beverland, M. (2001). Winery tourism life-cycle development: A proposed model. Tourism

Recreation Research, 26(2): 77-80.

Dreyer, Α. & Muller, J. (2011). Opportunities of cooperative marketing using the example of the wine

region Saale-Unstrut. In: Sidali, K.L., Spiller, A. & Schulze, B. (Eds.), Food, agri-culture and

tourism: Linking local gastronomy and rural tourism: Interdisciplinary perspectives (Part 2,

pp. 102-118).

Egels, Ν. (2005). Sorting out the mess. A Review of Definitions of Ethical Issues in Business. Research

report. Gothenburg Research Institute. School of Business, Economics and Law. Διαθέσιμο

στο https://gupea.ub.gu.se/bitstream/2077/2984/1/2005_4.pdf. Ανακτήθηκε: 14/05/2013.

143

European Commision, (1999). Towards quality rural tourism, Integrated Quality Management (IQM)

of rural tourist destinations, Brussels, Entrprise Directorate-General Tourism Unit

Publications.

Fraser, R.A. & Alonso, A.D. (2006). Do tourism and wine always fit together? A consideration of

business motivations. In: Carlsen, J. & Charters, S. (Eds.), Global wine tourism: research,

management and marketing (pp. 19-26). Oxon, UK: CABI.

Freeman, R.E. (1984). Strategic Management: A Stakeholder Approach, Pitman, Boston, MA.

Frooman, J. (1999). Stakeholder influence strategy, Academy of Management Review, 24(2):191-205.

Gatti, S. & Maroni, F. (2004). A profile of wine tourists in some Italian region vineyards: an application

of the multiple correspondence analysis. In: Proceedings of Vineyard Data Quantification

Society (VDQS) colloque, Oenometrics XI. Dijon, 22-23/05.

Geide, C., Harmon, L. & Baker, R. (2009). Northern Virginia wineries: understanding visitor

motivations for market segmentation. In: Klenosky, D. Fisher, B.& LeBlanc, C. (Eds.)

Proceedings of the 2008 Northeastern Recreation Research Symposium; 30-03/01-04. Bolton

Landing, NY: 350-356.

Getz, D. (1999). Wine tourism: global overview and perspectives on its development. In: Dowling, R. &

Carlsen, J. (Eds.), Wine Tourism-Perfect Partners, Proceedings of the First Australian Wine

Tourism Conference. Canberra: Bureau of Tourism Research (pp. 13-33).

Getz, D. (2000). Explore Wine Tourism: Management, Development, Destinations. New York,

Cognizant.

Getz, D. & Brown, G. (2006α). Benchmarking wine tourism development: The case of the Okanagan

Valley, British Columbia, Canada. International Journal of Wine Marketing, 18(2): 78-97.

Getz, D. & Brown, G. (2006β). Critical success factors for wine tourism regions: A demand analysis.

Tourism Management, 27(1): 146-158.

Getz, D. & Timur, S. (2012). Stakeholder Involvement in Sustainable Tourism: Balancing the Voices. In:

Theobald, W. F. F. Global Tourism. 3rd

ed. London: Routledge.

Ghanbari, H., M. A. Pour & Barshod, A.(2012). Using SWOT Analysis in Tourism Studies with System

approach. Advances in Environmental Biology, 6(11): 2953-2957.

Goeldner, C. R. & Ritchie, J. R. (2003). Tourism: Principles, Practices, Philosophies. New Jersey: John

Wiley & Sons (9th ed., 606 p).

Gómez, M. & Molina, A. (2011). Wine tourism in Spain: Denomination of origin effects on brand

equity. International Journal of Tourism Research, forthcoming.

Goodman, L. A. (2011). Comment: On respondent-driven sampling and snowball sampling in hard-to-

reach populations and snowball sampling not in hard-to-reach populations. Sociological

Methodology, 41: 347–353.

Gómez, M. & Molina, A. (2011). Wine tourism in Spain: Denomination of origin effects on brand

equity. International Journal of Tourism Research, forthcoming.

Gross, M. & Brown, G. (2008). An empirical structural model of tourists and places: Progressing

involvement and place attachment into tourism. Tourism Management, 29(6): 1141–1151.

144

Gupta, A. (1995). A stakeholder analysis approach for interorganizational systems. Industrial

Management & Data Systems, 95 (6): 3-7.

Hall, C. M. (2003). Wine and food tourism networks: a comparative study. In: Pavlovich, K. & Akorrie,

M. (Eds.). Strategic Alliances and Collaborative Partnerships – A Case Book, Dunmore Press,

Palmerston North, p. 258-268.

Hall, C.M. & Mitchell, R. (2000). Wine tourism in the Mediterranean: a tool for restructuring and

development. Thunderbird International Business Review, 42(4): 445-465.

Hall, C.M. & Mitchell, R. (2002). The tourist terroir of New Zealand wine: the importance of region in

the wine tourism experience. In: Montanari, A. (Eds.) Food and Environment: Geographies of

Taste, Rome: Societa Geografica Italiana.

Hall, C.M., Johnson, G., Cambourne, B., Macionis, N., Mitchell, R. & Sharples, E. (2000). Wine

tourism: An introduction. In: Hall, C.M., Sharples, L., Cambourne, B., Macionis, N., Mitchell, R.

& Johnson, G. (Eds.): Wine tourism around the world: Development, management and markets

(pp. 1-23). Oxford: Butterworth Heinemann.

Hjalager, A.M & G., Richards (2002) Still undigested: Research issues in tourism and gastronomy. In:

A. M. Hjalager, & G. Richards (Eds.), Tourism and gastronomy. London: Routledge.

ICAP (2010). Κλαδική μελέτη, Οινοποιΐα, Αθήνα.

Jang, S. & Cai, L. (2002). Travel motivations and destination choice: A study of British outbound

market. Journal of Travel & Tourism Marketing, 13(3): 11–133.

Jang, S. & Wu, C. (2006). Seniors’ travel motivation and the influential factors: an examination of

Taiwanese seniors. Tourism Management, 27(2): 306-316.

Juran, J.M. (1986). The Quality Trilogy: A Universal Approach to Managing Quality.Quality Progress.

Jurinčič, I. & Bojnec, Š. (2009). Wine tourism development: The case of the wine district in Slovenia.

TOURISM, 57(4): 435-448.

Kaberis, N. & A. Koutsouris (2012). Reflections on the ‘expert syndrome’: a Greek case Study on

extension education, Producing and reproducing farming systems: New modes of

organization for sustainable food systems of tomorrow (10th European IFSA Symposium),

Aarhus, Denmark, 1-4 July.

Kesar, O. & Fernjanic, D. (2010). Key aspects of managing successful wine tourism development in

times of global economic crisis – A case of Croatia. Acta turistica, 22(1): 99-131.

Koutsouris, A. (2012). Education from a Critical Realist point of view. Critical Science and Education

12: 69-78.

Kunc, M. (2008). A review of the development of wine tourism in Chile. 4th International Conference

of the Academy of Wine Business Research, Siena, July, 2008.

Lamb, C., Fair, J. & McDaniel, C. (2003). Marketing. Beijing: Peking University Press (700 p.).

Lenzerini, F. (2011). Intangible Cultural Heritage: The Living Culture of Peoples. The European Journal

of International Law, 22 (1): 101-120.

López-Guzmán, T., Rodríguez-García, J., Sánchez-Cañizares, S. & Luján-García, M.J. (2011). The

development of wine tourism in Spain. International Journal of Wine Business Research,

23(4): 1751-1062.

145

López-Guzmán, T., Sánchez-Cañizares, S. & Rodríguez-García, J. (2009). Wine routes in Spain: A case

study. TOURISM, 57(4): 421-434.

Lummus, R., & Vokurka, R. (1999). Defining supply chain management: A historical perspective and

practical guidelines. Industrial Management & Data Systems, 99: 11-17.

Mallott, M. (1990). Mapping stakeholder patterns. Paper presented at the Academy of Management

Meetings, Social Issues in Management Division, Cincinnati, OH.

Marzo-Navvaro, M. & Pedraja-Iglesias, M. (2009). Wine tourism development from the perspective

of the potential tourist in Spain. International Journal of Contemporary Hospitality

Management, 21(7): 816-835

Michailidis, A, Koutsouris, A. & K. Mattas (2010). Information and communication technologies as

extension education tools: Results of a survey among Greek farmers. The Journal of

Agricultural Education & Extension 16(3): 249-263.

Mintel (2009). Gastronomic Tourism-International, Travel & Tourism Analyst/ No4

Mitchell, R. & Hall, C.M. (2003). Seasonality in New Zealand winery visitation: An issue of demand

and supply. Journal of Travel and Tourism Marketing, 14 (3/4): 155-173.

Mitchell, R. & Hall, C.M. (2004). The post-visit consumer behaviour of New Zealand winery visitors,

Journal of Wine Research, 15(1): 39-49.

Mitchell, R. & Hall, C.M. (2006). Wine tourism research: the state of play. Tourism Review

International, 9(4): 307-332.

Mitchell, R. & Schreiber, C. (2006). Barriers to vertical integration between the wine and tourism

industries: The case of Central Otago, New Zealand. 3rd International Wine Business Research

Conference, Montpellier, 6-8/07.

Mitchell, R., Hall, C.M. & McIntosh, A. (2000). Wine tourism and consumer behaviour. In: Hall, C.M.,

Sharples, L., Cambourne, B., Macionis, N., Mitchell, R. & Johnson, G. (Eds.): Wine tourism

around the world: Development, management and markets (pp. 115-135).

Mushove, P. & Vogel, C. (2005). Heads or tails? Stakeholder analysis as a tool for conservation area

management. Global Environmental Change, 15(3): 184–198.

Nunnally, J. C. & Bernstein, I. H. (2006). Psychometric theory. New York, NY: McGraw-Hill .

O’Mahony, B., Hall, J., Lockshin, L., Jago., L. & Brown, G. (2006). Understanding the impact of wine

tourism on post-tour purchasing behaviour. In: Carlsen, J. & Charters, S. (Eds.) Global Wine

Tourism: Research Management and Marketing (pp. 123-137). London: CABI Publishing.

Opaschowski, H.W. (2001). Tourismus in 21. Jahrhundert, das Gekaufte Paradies. BAT Freizeit-

Forschungsinstitut GmbH, Hamburg.

Papatheodorou, Α., Rosselló, J. & Xiao, H. (2010). Global economic crisis and tourism: Consequences

and perspectives. Journal of Travel Research, 49(1): 39–45.

Pesonen, J., Komppula, R., Kronenberg, C. & Peters, M. (2011). Understanding the relationship

between push and pull motivations in rural tourism. Tourism Review, 66(3): 32-49.

Pikkemaat, B., Peters, M., Boksberger, P. & Secco, M. (2009). The staging of experiences in wine

tourism. Journal of Hospitality Marketing & Management, 18(2): 237-253.

146

PRC Group – Altervision – Critical Publics London (2010). Στρατηγικό σχέδιο branding και marketing

του ελληνικού κρασιού. Διαθέσιμο: http://www.keosoe.gr/marketingbranding/ethniki-

stratigiki-marketing.html Ημερομηνίας ανάκτησης: 12/05/2013.

Priporas, K., Kamenidi, E. & Menexes, G. (2000). Methodology of scale construction in tourist

satisfaction: Reliability and construct validity assessment. Πρακτικά 13ου

Πανελληνίου

Συνεδρίου Στατιστικής. (σσ. 479-792). Έκδοση: Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο.

Ramírez, R. (1999). Stakeholder analysis and conflict management. In D. Buckles (ed.) Cultivating

peace: Conflict and collaboration in natural resource management. Ottawa, Canada:

International Development Research Centre.

Rastegar, M., M. Gholami, M. Zamani, & M. Moghadam, (2011). Analysis affecting strategic urban

sustainable development tourism based on SWOT Model: A Case study of Zanjan City, The

first international conference on tourism management & sustainable development (TMSD),

Islamic Azad University, Marvdasht, Iran.

Reed, M.S., Graves, A., Dandy, N., Posthumus, H., Hubacek, K., Morris, J., Prell, C., Quinn, C.H. &

Stringer, L.C. (2009). Who’s in and why? A typology of stakeholder analysis methods for

natural resource management. Journal of Environmental Management, 90 (5): 1933–1949

Rigou, A. & Koutsouris, A (2011). Agricultural training and entrepreneurship: The case of ‘young

farmers’ in a Greek prefecture. In: Private - public partnerships for advisory services in

Europe (Proceedings 20th ESEE Seminar), JTO School of Management, Kirkkonummi, Finland

(pp. 204-209).

Ritchie, J. R. B., & Ritchie, R. J. B. (1998). The Branding of Tourism Destinations: Past Achievements

and Future Challenges. Proceedings of the 1998 Annual Congress of the International

Association of Scientific Experts in Tourism, Destination Marketing: Scopes and Limitations,

edited by Peter Keller. Marrakech, Morocco: International Association of Scientific Experts in

Tourism, 89–116.

Romano, M. F. & Natilli, M. (2009). Wine tourism in Italy: New profiles, styles of consumption, ways

of touring. TOURISM: An International Interdisciplinary Journal, 57(4): 463-476.

Ronning, K. (2009). South Australian Food and Wine Tourism Strategy 2009 – 2014. Διαθέσιμο στο:

http://satic.com.au/images/uploads/documents/foodwine%20tourism%20strategy.pdf.

Ανακτήθηκε: 14/05/2013.

Sangpikul, Α. (2008). A factor-cluster analysis of tourist motivations: A case of U.S. senior travelers.

TOURISM, 56(1): 23-40.

Sautter, E. T. & Leisen, B. (1999). Managing Stakeholders: A Tourism Planning Model. Annals of

Tourism Research, 26 (2): 312-328

Sheehan, L.R. & Ritchie, B. (2005). Destination Stakeholders: Exploring Identity and Salience. Annals

of Tourism Research, 32 (3): 711-734.

Scherrer, P., Alonso, A.D. & Sheridan, L. (2009). Expanding destination image: Wine tourism in the

‘Canaries’. International Journal of Tourism Research, 11(5): 451-463.

Sheth, J.N. & Mittal, B. (2004). Customer Behavior: A Managerial Perspective. 2nd Edition, Thomson

South-Western.

Shor, N. & Mansfeld, Y. (2009). Between wine consumption and wine tourism: consumer and spatial

behavior of Israeli wine tourists. TOURISM (Special Issue), 57(4): 381-403.

147

Smith, W.R. (1956). Product differentiation and marketing segmentation as alternative marketing

strategies. Journal of Marketing, 21(1): 3-8.

Sparks, B. (2007). Planning a wine tourism vacation? Factors that help to predict tourist behavioural

intentions. Tourism Management, 28(5): 1180-1192.

Sparks, B. & Malady, J. (2006). Emerging wine tourism regions: lessons for development. In: Carlsen,

J. & Charters, S. (Eds), Global Wine Tourism: Research Management and Marketing. CAB

International, Wallingford (pp. 67-79).

Stewart, J.W., Bramble, L. & Ziraldo, D. (2008). Key challenges in wine and culinary tourism with

practical recommendations. International Journal of Contemporary Hospitality Management,

20(3): 302-312.

Stokes, R. (2008). Tourism strategy making: Insights to the events tourism domain. Tourism

Management, 29 (2): 252–262.

Sun, S. (2009). An analysis of the conditions and methods of market segmentation. International

Journal of Business and Management, 4(2): 63-72.

Swarbrooke J. & Horner, S. (2002). Business Travel and Tourism. The Bath Press. UK.

Tkaczynskia, A., Rundle-Thieleb, S.R. & Beaumontb, N. (2009). Segmentation: A tourism stakeholder

view. Tourism Management, 30(2): 169-175.

Tomljenović, R. (2006). Wine tourism destination life-cycle. Proceedings of the GEOTOUR 2006. Košice

(Slovakia), 05-07/10, (pp. 221-236).

Tomljenović, R. & Getz. D. (2009). Life-cycle stages in wine tourism development: A comparison of

wine regions in Croatia and Canada. Tourism Review International, 13(1): 31-49.

Traub, R. (1994). Reliability for the Social Sciences. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.

Tregear, (2003) From Stiton to Vimto: Using Food History to Rethink Typical Products in Rural

Development’. Sociologia Ruralis, 43 (2): 91-107.

Treloar, P. Hall, C.M., Mitchell, R.D. (2004). Wine tourism and the generation Y market: any

possibilities? CAUTHE conference in Brisbane, Queensland, Australia, February.

Vlachvei, A. & Notta, O. (2009). Wine routes in Greece: Producers’ perceptions and economic

implications. International Journal of Arts and Sciences, 3(2): 95-106.

Wade, R., Holmes, M. & Jacobs, H. (2010). Tales of two travelers: A comparative analysis of winery

and general tourists. Refereed paper-5th International Academy of Wine Business Research

Conference. 8‐10/02, Auckland (New Zealand).

Williams, P. & Kelly, J. (2001). Cultural wine tourists: product development considerations for British

Columbia’s resident wine tourism market. International Journal of Wine Marketing, 13(3):

59-77.

Winemakers’ Federation of Australia (2013).

http://www.wfa.org.au/resources/1/Tourism/Wine_food_tourism_strategy.pdf (Ανακτήθηκε

στις 20/03/2013)

Zare, A., F. Ghasemi, K. Zyari, & Sadeghi, M. (2011). Analysis of factors affecting tourism

development in Shiraz: SWOT Strategic Model. The first international conference on tourism

148

management & sustainable development (TMSD), Islamic Azad University, Marvdasht, Iran.

(in Persian)

Zeithaml, V., Parasuraman, A. & Berry, L. (1990). Delivering Quality Service: Balancing Customer

Perceptions and Expectations. New York: The Free Press

Ιστοσελίδες

http://www.agrotikianaptixi.gr/

http://www.thessalia-stereaellada-hpeiros.gr/el/Pages/Default.aspx

http://www.espa.gr/el/Pages/staticOPCompetitivenessAndEntrepreneurship.aspx

http://www.espa.gr/el/Pages/staticOPDigitalConvergence.aspx

http://www.pde.gov.gr/gr/enimerosi/item/1260-programma-dimosiwn-ependusewn-dutikis-

elladas.html

http://www.interreg.gr/el/%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%

B1%CF%84%CE%B1/%CE%B4%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AE-

%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%A

C-

%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CE%

B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1-

%CE%B9%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1.html

http://www.interreg.gr/el/%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%

B1%CF%84%CE%B1/%CE%B4%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AE-

%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%A

C-

%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CE%

B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1-

%CE%B1%CE%BB%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1.html

http://www.interreg.gr/en/programmes/2012-05-11-09-00-08/see.html

149

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Από στόμα σε στόμαεπικοινωνία

Προσωπικές ανάγκες Προηγούμενη εμπειρία

Αναμενόμενο επίπεδο υπηρεσιών

Αντιληπτό επίπεδο υπηρεσιών

Διανομή υπηρεσιών

Σχεδιασμός υπηρεσιών με προσανατολισμό

στον πελάτη

Αντιλήψεις της επιχείρησης σχετικά με τις προσδοκίες του πελάτη

Εξωτερική επικοινωνία με τους πελάτες

ΠΕΛΑΤΗΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

Χάσμα 1

Χάσμα 2

Χάσμα 3Χάσμα 4

Χάσμα πελάτη

Σχήμα 1 Το όργανο SERVQUAL. Πηγή: Zeithaml κ.ά, 1990

150

ΦΥΛΛΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟ

ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΤΩΝ ΔΡΟΜΩΝ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ

ΕΛΛΑΔΟΣ

Πηγή: ΕΝΟΑΒΕ (μη δημοσιευμένα στοιχεία, προσωπική επικοινωνία της

συντάκτριας του παραδοτέου με φορέα της ΕΝΟΑΒΕ)

151

1. ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΣΤΙΑΣΗΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

Επωνυμία

Διακριτικός Τίτλος

Ταχυδρομική

Δ/νση

Θέση (πόλη, χωριό, βουνό, παραλία, ποτάμι, λίμνη)

Απόσταση από πόλη, αεροδρόμιο, Εγνατία - ΠΑΘΕ

Όνομα υπευθύνου

Θέση στην επιχείρηση Κινητό 69

τηλ.1 τηλ. 2 fax

www. e-mail1 e-mail2

ΑΦΜ ΔΟΥ

Επάγγελμα–Δραστηριότητα Έτος Ίδρυσης

Τύπος / Κατηγορία

Δυναμικότητα: μέσα: έξω:

Περίοδος λειτουργίας

Ημέρες λειτουργίας Ωράριο

Ενδεικτικές τιμές

Αριθμ. προσωπικού εποχιακοί μόνιμοι ιδιοκτήτες

Άδεια Λειτουργίας: ΝΑΙ / ΟΧΙ

Χρηματοδοτηθήκατε από το Leader+, το έργο έχει παραληφθεί;

Πληρωμή με πιστωτικές κάρτες:

ΓΕΝΙΚΗ ΕΝΤΥΠΩΣΗ 9 – 10 = εξαιρετικό, 8 – 9 = πολύ καλό, 7 – 8 = καλό,

Βαθμός (0 – 10) 6 – 7 = μέτριο, 5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

152

Ερωτήματα / σχόλια / θέματα για να εξεταστούν / συζητηθούν κατά την επόμενη επίσκεψη

Εξωτερική Εμφάνιση Σχόλια / Παρατηρήσεις

Σήμανση

Ευκολία πρόσβασης

Τοποθεσία

Περιγραφή - Αρχιτεκτονική

Τοπική / μοντέρνα

(ενδιαφέρουσα, ιδιαίτερη, ουδέτερη)

Σεβασμός στο φυσικό τοπίο

Αρμονία με το δομημένο περιβάλλον

Περιβάλλον, γειτονικοί χώροι, θέα

Ειδικοί εξωτερικοί χώροι: κήπος, πέργολες, πάγκοι, παιδική χαρά, barbeque, πισίνα

Χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων (αριθμός)

Τιμοκατάλογος αναρτημένος (ΝΑΙ / ΟΧΙ)

Άλλες δραστηριότητες (εργαστήρια τοπικών προϊόντων, γήπεδα, ποδηλασία, ιππασία κλπ)

Ανακαινίσεις – προσθήκες

Άλλο

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

153

Αίθουσα – Χώροι

Περιγραφή Χώρου – Διακόσμηση

Αισθητική (εξοπλισμός και έπιπλα σε αρμονία με το κτίριο και το ύφος της επιχείρησης), διακόσμηση: τοπική / μοντέρνα

Λειτουργικότητα χώρων: διαρρύθμιση, άνεση κινήσεων, πρόσβαση ΑΜΕΑ

Γενική κατάσταση: ποιότητα, φθορές κτιρίου και επίπλων

Σάλα: φωτισμός, ατμόσφαιρα, φωτεινή, έπιπλα (όχι πλαστικά), τζάκι, στρωμένα τραπεζομάντιλα, στήσιμο τραπεζιού, σερβίτσια

Τραπέζια έξω σε κήπο, αυλή, περιγραφή, διακόσμηση, καθαριότητα

Υποδοχή: υπεύθυνος κρατήσεων, ξένη γλώσσα, εξυπηρέτηση, ευγένεια, ενημερωτικά φυλλάδια, κουτί παραπόνων

Καθαριότητα χώρων: υποδοχής, σάλας

Κουζίνα: καθαριότητα χώρων παρασκευής (δάπεδα και τοίχοι), καθαριότητα εξοπλισμού, ανοξείδωτα, HACCP, υγιεινή προσωπικού

Χώροι υγιεινής: τουαλέτες, ξεχωριστές, καθαριότητα, εξοπλισμένες, αναλώσιμα

Βαθμός (0 – 10) 9 – 10 = εξαιρετικό, 8 – 9 = πολύ καλό, 7 – 8 = καλό,

6 – 7 = μέτριο, 5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

154

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

Γεύσεις, Ποικιλία

Σχόλια / Παρατηρήσεις

Κατάλογος (menu): εμφάνιση, περιεχόμενο

Τύπος κουζίνας (τοπικά υλικά, τοπικές συνταγές)

Προσωπικότητα μενού, πρωτότυπα υλικά και συνδυασμοί

Μαγειρική τεχνική, Αρμονία γεύσεων, υλικών, ισορροπία, εμφάνιση πιάτων

Μάγειρας – chef

Σερβίρισμα

Επάρκεια γνώσεων προσωπικού, σερβιτόροι

Εξυπηρέτηση, ευγένεια

Βαθμός (0 – 10) 9 – 10 = εξαιρετικό, 8 – 9 = πολύ καλό, 7 – 8 = καλό,

6 – 7 = μέτριο, 5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

155

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

Κρασί

Σχόλια / Παρατηρήσεις

Εμφάνιση, εύρος και διάρθρωση λίστας κρασιών

Εμφιαλωμένοι οίνοι, τοπικοί οίνοι (της περιοχής)

Εκπροσώπηση ελληνικού αμπελώνα (γεωγραφική / ποικιλιακή)

Εκπροσώπηση ευρωπαϊκού και παγκόσμιου αμπελώνα

Επιλογή χρονιάς

Στρώσιμο τραπεζιού (ποτήρια για λευκά, κόκκινα), eurocave

Σερβίρισμα κρασιού, επάρκεια γνώσεων προσωπικού, sommelier

Βαθμός (0 – 10) 9 – 10 = εξαιρετικό, 8 – 9 = πολύ καλό, 7 – 8 = καλό,

6 – 7 = μέτριο, 5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

156

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

2. ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

Επωνυμία

Διακριτικός Τίτλος

Ταχυδρομική

Δ/νση

Θέση (πόλη, χωριό, βουνό, παραλία, ποτάμι, λίμνη)

Απόσταση από πόλη, αεροδρόμιο, Εγνατία - ΠΑΘΕ

Όνομα υπευθύνου

Θέση στην επιχείρηση Κινητό 69

τηλ.1 τηλ. 2 fax

www. e-mail1 e-mail2

ΑΦΜ ΔΟΥ

Επάγγελμα–Δραστηριότητα Έτος Ίδρυσης

Τύπος / Κατηγορία

Αριθμ. δωματίων μονόκλινα δίκλινα σουΐτες

Περίοδ. λειτουργίας

Ενδεικτικές τιμές

Εστιατόριο Μόνο για ενοίκους Μόνο ξενοδοχείο Ξενοδοχείο + Εστιατόριο

Αριθμ. προσωπικού εποχιακοί μόνιμοι ιδιοκτήτες

Άδεια Λειτουργίας, Σήμα του ΕΟΤ: ΝΑΙ / ΟΧΙ

Χρηματοδοτηθήκατε από το Leader+, το έργο έχει παραληφθεί;

Πληρωμή με πιστωτικές κάρτες:

Οικιακά ζώα δεκτά:

157

ΓΕΝΙΚΗ ΕΝΤΥΠΩΣΗ 9 – 10 = εξαιρετικό, 8 – 9 = πολύ καλό, 7 – 8 = καλό,

Βαθμός (0 – 10) 6 – 7 = μέτριο, 5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 =

απορρίπτεται

Ερωτήματα / σχόλια / θέματα για να εξεταστούν / συζητηθούν κατά την επόμενη επίσκεψη

158

Εξωτερική Εμφάνιση Σχόλια / Παρατηρήσεις

Σήμανση

Ευκολία πρόσβασης

Τοποθεσία

Περιγραφή - Αρχιτεκτονική

Κτίριο (κεντρικό, bungalows)

Τοπική / μοντέρνα

(ενδιαφέρουσα, ιδιαίτερη, ουδέτερη)

Σεβασμός στο φυσικό τοπίο

Αρμονία με το δομημένο περιβάλλον

Περιβάλλον, γειτονικοί χώροι, θέα, ησυχία

Ειδικοί εξωτερικοί χώροι: κήπος, πέργολες, πάγκοι, παιδική χαρά, barbeque, bar

Χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων (αριθμός)

Ανακαινίσεις – προσθήκες

Άλλο

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

159

Εσωτερικοί Κοινόχρηστοι Χώροι Σχόλια / Παρατηρήσεις

Αισθητική (εξοπλισμός και έπιπλα σε αρμονία με το κτίριο και το ύφος της επιχείρησης), διακόσμηση: τοπική / μοντέρνα

Λειτουργικότητα χώρων: διαρρύθμιση, σήμανση χώρων, άνεση διαδρόμων, πρόσβαση ΑΜΕΑ

Γενική κατάσταση: ποιότητα, φθορές κτιρίου και επίπλων

Υποδοχή: μέγεθος, υπεύθυνος κρατήσεων, ξένη γλώσσα, εξυπηρέτηση, ευγένεια, ενημερωτικά φυλλάδια, κουτί παραπόνων

Σαλόνι: άνεση κινήσεων, φωτισμός, ατμόσφαιρα, έπιπλα, τζάκι, τηλεόραση, DVD, internet

Καθαριότητα χώρων: υποδοχής, σαλονιού, διαδρόμων, σκάλας, καλάθια απορριμμάτων

Χώροι υγιεινής: τουαλέτες, ξεχωριστές, καθαριότητα, εξοπλισμένες, αναλώσιμα

Βαθμός (0 – 10) 9 – 10 = εξαιρετικό, 8 – 9 = πολύ καλό, 7 – 8 = καλό,

6 – 7 = μέτριο, 5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

160

Δωμάτια

Σχόλια / Παρατηρήσεις

Αισθητική (εξοπλισμός και έπιπλα σε αρμονία με το κτίριο και το ύφος της επιχείρησης)

Λειτουργικότητα χώρων: μέγεθος, εσωτερική διαρρύθμιση, ντουλάπες

Έπιπλα: επάρκεια, άνεση στρώματος και καθισμάτων, φωτισμός

Εξοπλισμός: Τηλέφωνο____, TV____, Ιnternet____, Θέρμανση____, Κλιματισμός____, Ψυγείο____, Mini Bar____,

Καθαριότητα δωματίου: χώρου, επίπλων, κουρτινών, σκεπασμάτων κρεβατιού

Γενική κατάσταση: δαπέδου και τοίχων, ποιότητα, φθορές

Ασφάλεια: κλειδιά, πόρτα, μπαλκονόπορτα, χρηματοκιβώτιο

Μπαλκόνι: θέα, έπιπλα

Λουτρό: καθαριότητα, απολύμανση, πιστολάκι, σαμπουάν, αφρόλουτρο, αναλώσιμα, ποιότητα, φθορές

Άλλες παροχές: jaccuzi, sauna, γυμναστήριο, τζάκι

Room service, εξυπηρέτηση, ευγένεια, γενική αίσθηση

Βαθμός (0 – 10) 9 – 10 = εξαιρετικό, 8 – 9 = πολύ καλό, 7 – 8 = καλό,

6 – 7 = μέτριο, 5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

161

Τραπεζαρία πρωινού, Bar

Σχόλια / Παρατηρήσεις

Ωράριο πρωινού:

Περιγραφή τραπεζαρίας πρωινού: άνετη, φωτεινή, στρωμένα τραπεζομάντιλα, έπιπλα (όχι πλαστικά), ποιότητα, φθορές, καθαριότητα

Ποικιλία πρωινού, μπουφές πλήρης, τοπικά προϊόντα, σπιτικές συνταγές, φρούτα, όχι continental

Εξυπηρέτηση, ευγένεια, σερβίρισμα

Κουζίνα: καθαριότητα χώρων παρασκευής (δάπεδα και τοίχοι), καθαριότητα εξοπλισμού, ανοξείδωτα, HACCP, υγιεινή προσωπικού

Bar: εξυπηρέτηση, ποικιλία ποτών, φωτισμός, φιλική ατμόσφαιρα, καθαριότητα

Βαθμός (0 – 10) 9 – 10 = εξαιρετικό, 8 – 9 = πολύ καλό, 7 – 8 = καλό,

6 – 7 = μέτριο, 5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

162

Εστιατόριο, Γεύσεις, Ποικιλία, Σερβίρισμα

Σχόλια / Παρατηρήσεις

Ωράριο εστιατορίου:

Κατάλογος (menu): εμφάνιση, περιεχόμενο

Τύπος κουζίνας (τοπικά υλικά, τοπικές συνταγές)

Προσωπικότητα μενού, πρωτότυπα υλικά και συνδυασμοί

Μαγειρική τεχνική Αρμονία γεύσεων, υλικών, ισορροπία, εμφάνιση πιάτων

Μάγειρας – chef

Σέρβις, επάρκεια γνώσεων προσωπικού, σερβιτόροι

Εξυπηρέτηση, ευγένεια

Βαθμός (0 – 10) 9 – 10 = εξαιρετικό, 8 – 9 = πολύ καλό, 7 – 8 = καλό,

6 – 7 = μέτριο, 5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

163

Κρασί

Σχόλια / Παρατηρήσεις

Εμφάνιση, εύρος και διάρθρωση λίστας κρασιών

Εμφιαλωμένοι οίνοι, τοπικοί οίνοι (της περιοχής)

Εκπροσώπηση ελληνικού αμπελώνα (γεωγραφική / ποικιλιακή)

Εκπροσώπηση ευρωπαϊκού και παγκόσμιου αμπελώνα

Επιλογή χρονιάς

Στρώσιμο τραπεζιού (ποτήρια για λευκά, κόκκινα), eurocave

Σερβίρισμα κρασιού, επάρκεια γνώσεων προσωπικού, sommelier

Βαθμός (0 – 10) 9 – 10 = εξαιρετικό, 8 – 9 = πολύ καλό, 7 – 8 = καλό,

6 – 7 = μέτριο, 5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

164

Άλλες Παροχές και Υπηρεσίες Σχόλια / Παρατηρήσεις

Πισίνα εξωτερική θερμαινόμενη ή όχι, ξαπλώστρες, ομπρέλες, οργανωμένη παραλία, μαρίνα,

Χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων (αριθμός= )

Sports: Γήπεδα 5Χ5, tennis, basket, volley

Ski, ιστιοπλοΐα, ποδηλασία, ιππασία

Αίθουσα συνεδρίων

Spa, thalasso, γυμναστήριο

Mini market, κομμωτήριο

Απασχόληση παιδιών

Άλλα (εργαστήρια τοπικών προϊόντων, στάβλοι)

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

165

3. ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ / ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΤΟΠΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

Επωνυμία Διακριτικός Τίτλος

Ταχυδρ. Δ/νση

Πρόσβαση

Απόσταση από πόλη, αεροδρόμιο, Εγνατία - ΠΑΘΕ

Υπεύθυνος Θέση

τηλ.1 τηλ. 2 fax Κινητό 69

www. e-mail1 e-mail2

ΑΦΜ ΔΟΥ Επάγγελμα

Έτος Ίδρυσης Τελευταία Ανακαίνιση

Τοπικά Προϊόντα

Είδος επιχείρησης Παραγωγή + Διάθεση Μόνο Διάθεση

Περίοδος λειτουργίας Ωράριο

Αριθμ. προσωπικού εποχιακοί μόνιμοι ιδιοκτήτες

Άδεια Λειτουργίας: ΝΑΙ / ΟΧΙ

Χρηματοδοτηθήκατε από το Leader+, το έργο έχει παραληφθεί;

Ο χώρος παραγωγής είναι επισκέψιμος; Ν/Ο

ΓΕΝΙΚΗ ΕΝΤΥΠΩΣΗ 9 – 10 = εξαιρετικό, 7 – 8 = πολύ καλό

Βαθμός (0 – 10) 5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

Ερωτήματα / σχόλια / θέματα για να εξεταστούν / συζητηθούν κατά την επόμενη επίσκεψη

166

Γενική Εμφάνιση Σχόλια / Παρατηρήσεις

Ευκολία πρόσβασης / επάρκεια σήμανσης / πινακίδες / πρόσβαση ΑΜΕΑ

Τοπική / μοντέρνα αρχιτεκτονική (ενδιαφέρουσα, ιδιαίτερη, ουδέτερη, «παραδοσιακή»…)

Σεβασμός στο φυσικό τοπίο / αρμονία με το δομημένο περιβάλλον

Αισθητική (εξοπλισμός και έπιπλα σε αρμονία με το κτίριο και το ύφος της επιχείρησης), διακόσμηση: τοπική / μοντέρνα

Γενική κατάσταση: ποιότητα, φθορές κτιρίου και επίπλων, τελευταία ανακαίνιση …….

Υποδοχή: υπεύθυνος, ξένη γλώσσα, εξυπηρέτηση, ευγένεια, ενημερωτικά φυλλάδια, ωράριο λειτουργίας

Επάρκεια γνώσεων προσωπικού σε θέματα παραγωγής, προέλευσης, τοπικών συνταγών ή τρόπων χρήσης

Τιμοκατάλογος

Καθαριότητα κύριου χώρου πωλήσεων και αποθήκης προϊόντων

Βαθμός (0 – 10) 9 – 10 = εξαιρετικό, 7 – 8 = πολύ καλό

5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

167

Επισκέψιμοι Χώροι Παραγωγής Σχόλια / Παρατηρήσεις

Υπεύθυνος ξενάγησης, επάρκεια γνώσεων, ικανότητα ξενάγησης, ξένη γλώσσα

Ξενάγηση με ραντεβού, ωράριο και διάρκεια ξεναγήσεων

Προδιαγεγραμμένη διαδρομή, σήμανση και οριοθέτηση επισκέψιμων χώρων, ατομικά μέσα υγιεινής επισκεπτών

Ενημερωτικό έντυπο ξενάγησης

Εξυπηρέτηση, ευγένεια

Καθαριότητα χώρων παρασκευής (δάπεδα και τοίχοι), καθαριότητα εξοπλισμού, ανοξείδωτα, HACCP

Βαθμός (0 – 10) 9 – 10 = εξαιρετικό, 7 – 8 = πολύ καλό

5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

168

4. ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

Επωνυμία Διακριτικός Τίτλος

Ταχυδρ. Δ/νση

Πρόσβαση

Θέση (πόλη, χωριό, βουνό, παραλία, ποτάμι,

λίμνη)

Απόσταση από πόλη, αεροδρόμιο, Εγνατία - ΠΑΘΕ

Υπεύθυνος Θέση

τηλ.1 τηλ. 2 fax Κινητό 69

www. e-

mail1

e-mail2

ΑΦΜ ΔΟΥ Επάγγελμα

Έτος Ίδρυσης Τελευταία Ανακαίνιση

Τύπος / Κατηγορία

Κύριες

Δραστηριότητες

Ενδεικτικές τιμές

Περίοδος λειτουργίας Ωράριο

Παράλληλες

Δραστηριότητες

Αναψυκτήριο, Εστιατόριο, Ξενώνας

Αριθμ. προσωπικού εποχιακοί μόνιμοι ιδιοκτήτες

Άδεια Λειτουργίας: ΝΑΙ / ΟΧΙ

Χρηματοδοτηθήκατε από το Leader+, το έργο έχει παραληφθεί;

ΓΕΝΙΚΗ ΕΝΤΥΠΩΣΗ 9 – 10 = εξαιρετικό, 7 – 8 = πολύ

καλό

Βαθμός (0 – 10) 5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 =

απορρίπτεται

Ερωτήματα / σχόλια / θέματα για να εξεταστούν / συζητηθούν κατά την επόμενη επίσκεψη

169

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

Γενική Εμφάνιση Σχόλια / Παρατηρήσεις

Ευκολία πρόσβασης / επάρκεια σήμανσης / πινακίδες / πρόσβαση ΑΜΕΑ

Σεβασμός στο φυσικό τοπίο / περιβάλλον, γειτονικοί χώροι, θέα

Χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων (αριθμός= )

Υποδοχή: υπεύθυνος κρατήσεων, ξένη γλώσσα, εξυπηρέτηση, ευγένεια, ενημερωτικά φυλλάδια, ωράριο λειτουργίας, κουτί παραπόνων

Αισθητική (εξοπλισμός και έπιπλα σε αρμονία με το κτίριο και το ύφος της επιχείρησης), διακόσμηση: τοπική / μοντέρνα

Λειτουργικότητα χώρων: διαρρύθμιση, σήμανση χώρων, άνεση κινήσεων, πρόσβαση ΑΜΕΑ

Γενική κατάσταση: ποιότητα, φθορές κτιρίου και επίπλων, τελευταία ανακαίνιση …….

Καθαριότητα χώρων: υποδοχής, εξωτερικών χώρων, καλάθια απορριμμάτων

Χώροι υγιεινής: τουαλέτες, ξεχωριστές, καθαριότητα, εξοπλισμένες, αναλώσιμα

Κουζίνα: καθαριότητα χώρων παρασκευής (δάπεδα και τοίχοι), καθαριότητα εξοπλισμού, ανοξείδωτα, HACCP, ψυγεία

Βαθμός (0 – 10) 9 – 10 = εξαιρετικό, 7 – 8 = πολύ καλό

5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

170

Άσκηση Δραστηριοτήτων

Σχόλια / Παρατηρήσεις

Ξεχωριστοί χώροι αναμονής και δραστηριότητας

Ενημέρωση επισκεπτών σε θέματα ασφάλειας

Επάρκεια γνώσεων προσωπικού

Εξυπηρέτηση, ευγένεια

Ασφάλεια εξοπλισμού: υπάρχουν προδιαγραφές; ελέγχεται; συντηρείται; από ποιον; πότε;

Μέσα Ατομικής Προστασίας των επισκεπτών

Βαθμός (0 – 10) 9 – 10 = εξαιρετικό, 7 – 8 = πολύ καλό

5 – 6 = ικανοποιητικό, 0 – 5 = απορρίπτεται

Κυκλώστε τα θετικά, Ο

Διαγράψτε ό,τι δεν υπάρχει Χ

Σχολιάστε τα αρνητικά …

171

ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ

Μαρία Αλεμπάκη, Γεωπόνος MSc, Διδάκτορας Αγροτικής Οικονομίας ΑΠΘ, Ε-mail: mariale@agro.auth.gr

Βασίλης Τσεκερίδης, Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, MBA/MiF,

Ε-mail: tsekeridis@noisisdev.gr

Α/Α

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΦΟΡΕΩΝ ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Αγαπητέ/ή κύριε/κυρία,

η παρούσα έρευνα διεξάγεται στο πλαίσιο του έργου με τίτλο «Διασυνοριακό Δίκτυο για την Προώθηση των

Οινικών Προϊόντων» (“Cross-border Network for the Promotion of Wine Products”). Σκοπός της μελέτης είναι η

ανάλυση των δυνατοτήτων της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίννων στο πεδίο του οινικού τουρισμού (Δράση

2.2: «Στρατηγικός σχεδιασμός οινοτουριστικής ανάπτυξης»). Προς την κατεύθυνση αυτή, η δική σας συμβολή,

μέσω της συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου που ακολουθεί, είναι εξαιρετικά σημαντική. Κρίνεται αναγκαίο

να σας διαβεβαιώσουμε ότι τα στοιχεία που θα μας δώσετε θα χρησιμοποιηθούν μόνο για επιστημονικούς

σκοπούς.

Μέρος Α: Δημογραφικά στοιχεία

Ημερομηνία συμπλήρωσης ερωτηματολογίου ....../....../......

Προσωπικά στοιχεία (προαιρετικά)

Όνομα...................................................Επίθετο.......................................................................

Στοιχεία επικοινωνίας

Τηλέφωνο...............................Ε-mail………………………………………………………………………………….

172

Α1. Ομάδα ενδιαφέροντος/ φορέας που εκπροσωπείτε:

Α2.Τόπος μόνιμης κατοικίας

Δημοτικό Διαμέρισμα:…………………..…………………Δήμος:………………….…………………………

Μέρος Β: Η ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων

Β1. Παρακαλούμε χρησιμοποιήστε τις παρακάτω διαβαθμισμένες

κλίμακες για να αποτυπώσετε τις απόψεις σας αναφορικά με την

ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην Περιφερειακή Ενότητα

Ιωαννίνων.

Ανύπαρκτος Μέτρια

αναπτυγμένος

Επαρκώς αναπτυγμένος

Θεωρώ ότι ο οινικός τουρισμός στην Ήπειρο είναι μέχρι στιγμής…

1 2 3 4 5 6 7

Ελάχιστες Περιορισμένες Τεράστιες

Θεωρώ ότι οι προοπτικές για την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού στην Ήπειρο είναι…

1 2 3 4 5 6 7

Β2. Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα κυριότερα πλεονεκτήματα

που διαθέτει η Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων αναφορικά με

την ανάπτυξη του οινικού τουρισμού;

……………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………..……………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Αμπελουργοί 1 Οινοποιοί 2 Επιχειρήσεις εστίασης 3 Επιχειρήσεις φιλοξενίας 4

Λοιποί εμπλεκόμενοι στον τουριστικό κλάδο 5

Φορείς Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα 6 Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης 7 Κεντρική Διοίκηση/ Ευρύτερος Δημόσιος Τομέας 8 Τοπικός πληθυσμός 9

Άλλο (παρακαλούμε προσδιορίστε) 10

173

Μέρος Γ: Ανασταλτικοί παράγοντες οινοτουριστικής ανάπτυξης

Εάν θεωρείτε ότι ο οινικός τουρισμός στην Περιφερειακή Ενότητα

Ιωαννίνων δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς, ποιοι είναι κατά τη

γνώμη σας οι κυριότεροι ανασταλτικοί παράγοντες;

Παρακαλούμε χρησιμοποιήστε την παρακάτω διαβαθμισμένη κλίμακα για να αξιολογήσετε τη σχετική σημασία καθενός από τους παρακάτω ανασταλτικούς παράγοντες, όπου: ΚΣ: Καθόλου Σημαντικός, ΛΣ: Λίγο Σημαντικός, Σ: Σημαντικός, ΠΣ: Πολύ Σημαντικός, ΕΣ: Εξαιρετικά Σημαντικός. Επιλέξατε το κατάλληλο τετραγωνίδιο.

Γ1. Παράγοντες που αφορούν στον αμπελοοινικό κλάδο

ΚΣ ΛΣ Σ ΠΣ ΕΣ

Γ1.1. Ο περιορισμένος αριθμός οινοποιείων στην Ήπειρο 1 2 3 4 5

Γ1.2. Η παραγωγή οίνου στην Ήπειρο δεν επαρκεί για να καλύψει την πιθανή ζήτηση 1 2 3 4 5

Γ1.3. Η απόσταση των οινοποιείων από τουριστικά αναπτυγμένες περιοχές και αστικά κέντρα

1 2 3 4 5

Γ1.4. Η ποιότητα των παραγόμενων αμπελοοινικών προϊόντων 1 2 3 4 5

Γ1.5. Η αναποτελεσματική διαχείριση της οινικής οντότητας (wine brand) της Ηπείρου 1 2 3 4 5

Γ1.6. Η ανεπαρκής προβολή των επισκέψιμων οινοποιείων της Ηπείρου 1 2 3 4 5

Γ1.7. Η ανεπαρκής σήμανση της υπάρχουσας

οινικής διαδρομής 1 2 3 4 5

Γ1.8. Ο περιορισμένος αριθμός εκδηλώσεων που διοργανώνονται από τα επισκέψιμα οινοποιεία 1 2 3 4 5

Γ1.9. Η ανεπάρκεια οικονομικών πόρων που περιορίζει τις επενδύσεις 1 2 3 4 5

Γ1.10. Το επίπεδο των υποδομών που διαθέτουν τα επισκέψιμα οινοποιεία 1 2 3 4 5

Γ1.11. Η περιορισμένη παροχή οικονομικών κινήτρων στους οινοποιούς για τη δημιουργία τουριστικών υποδομών

1 2 3 4 5

Γ1.12. Ο μικρός βαθμός συνεργασίας (έλλειψη συντονισμού) μεταξύ των οινοποιείων 1 2 3 4 5

Γ1.13. Ο ισχυρός προσανατολισμός στο προϊόν ή στην παραγωγή που εμφανίζουν οι οινοποιοί- ο τουρισμός δεν αποτελεί γι’ αυτούς σημαντική προτεραιότητα

1 2 3 4 5

Γ1.14. Το επίπεδο κατάρτισης οινοποιών και λοιπών εμπλεκόμενων σε σχέση με τον τουρισμό ή το μάρκετινγκ

1 2 3 4 5

Γ1.15. Η απουσία θεσμικού πλαισίου σχετικά με τον οινικό τουρισμό 1 2 3 4 5

174

Γ2. Παράγοντες που αφορούν στον τουριστικό κλάδο

ΚΣ ΛΣ Σ ΠΣ ΕΣ

Γ2.1. Οι υφιστάμενοι τουριστικοί πόροι της Ηπείρου είναι περιορισμένοι 1 2 3 4 5

Γ2.2. Το επίπεδο των υποδομών πρόσβασης στην Ήπειρο 1 2 3 4 5

Γ2.3. Το επίπεδο των τουριστικών υποδομών της Ηπείρου 1 2 3 4 5

Γ2.4. Το επίπεδο τουριστικών υποδομών εντός των αμπελοοινικών περιοχών της Περιφέρειας Ηπείρου

1 2 3 4 5

Γ2.5. Το επίπεδο των γενικότερων υποδομών στην Ήπειρο 1 2 3 4 5

Γ2.6. Η ανεπαρκής αξιοποίηση της τοπικής γαστρονομίας από τις επιχειρήσεις εστίασης 1 2 3 4 5

Γ2.7. Η ανεπαρκής αξιοποίηση των οίνων της Ηπείρου από τις επιχειρήσεις εστίασης και φιλοξενίας

1 2 3 4 5

Γ2.8. Η υφιστάμενη τουριστική προβολή της

Ηπείρου 1 2 3 4 5

Γ2.9. Ο χαμηλός βαθμός αφοσίωσης των εμπλεκόμενων σε τουριστικές δραστηριότητες 1 2 3 4 5

Γ2.10. Το επίπεδο κατάρτισης των εμπλεκόμενων (στην εστίαση και τη φιλοξενία) σχετικά με τον τουρισμό ή το μάρκετινγκ

1 2 3 4 5

Γ2.11. Η έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των επιχειρηματιών του τουρισμού 1 2 3 4 5

Γ2.12. Ο βαθμός συντονισμού μεταξύ αμπελοοινικού και τουριστικού κλάδου 1 2 3 4 5

Γ2.13. Ο βαθμός συντονισμού μεταξύ επιχειρηματιών και φορέων δημόσιας διοίκησης 1 2 3 4 5

Γ2.14. Η ανεπάρκεια οικονομικών πόρων που περιορίζει τις επενδύσεις 1 2 3 4 5

Γ2.15. Η περιορισμένη παροχή οικονομικών κινήτρων για την τόνωση της επιχειρηματικότητας

1 2 3 4 5

Μέρος Δ: Γενικά σχόλια - Παρατηρήσεις

Παρακαλούμε καταγράψτε τις δράσεις που θεωρείτε πως θα

πρέπει να αποτελέσουν προτεραιότητες για την οινοτουριστική

ανάπτυξη της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων.

……………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………..……………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Σας ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία