ww

w.k

ullh

add.c

om

Il-Óadd, 22 ta’ Novembru, 2015

Óar©a Nru 1,167 Prezz ›1

ÓARSA LEJN

Il-pixkerija l-©dida fil-Marsa se tkun qed topera b’sis-tema kompjuterizzata mill-bidu sal-a˙˙ar, b’mod li seΩΩid l-i©jene u tnaqqas l-abbuΩi, u b’konformità s˙i˙ama’ regolamenti Ewropej. Bis-sistema l-©dida l-˙ut sejibda ji©i ntraççat minn meta jinqabad fuq il-ba˙arsakemm jinbieg˙ mill-pixkerija, bil-konsumatur finali lise jkollu aççess g˙al iktar informazzjoni. Dan kollu sta-jna ninnutawh fi Ωjara li g˙amilna fil-pixkerija l-©dida,fejn g˙addejjin l-a˙˙ar preparamenti qabel l-inawgu-razzjoni uffiçjali tal-©img˙a d-die˙la.

Ara pa©na 3

SISTEMA KOMPJUTERIZZATAGÓALL-PIXKERIJA L-ÌDIDA

IL-ÓIDMA TA’FRANZA FAVURKOALIZZJONI

JOGÓLA L-PROFIL TA’ MALTAIx-xahar ta’ Novembru qed ikun intensiv ˙afna g˙al pajjiΩna mil-lat diplomatiku,hekk kif matulu ospitajna l-EU-Africa Valletta Summit u issa qeg˙din fuq ix-xifertal-Commonwealth Heads of Government Meeting (CHOGM), illi se jara l-atten-denza ta’ kapijiet ta’ stati li jirrappreΩentaw madwar terz tal-popolazzjoni tad-dinja.Fuq l-a©enda ta’ dawn il-laqg˙at tpo©©ew diversi kwistjonijiet importanti fuq liv-ell internazzjonali b˙all-immigrazzjoni, it-tibdil fil-klima u l-ekonomija mondjali.Il-gazzetta KullÓadd tkellmet mal-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin George W.Vella li spjega g˙alfejn dawn il-laqg˙at huma importanti u x’impatt mistennija lijkollhom fiΩ-Ωmien li ©ej.

Ara pa©ni 6 u 7

Posta elettronika li qed tippubblika din il-gazzetta tgid-deb l-istqarrija li d-Deputat Nazzjonalista ClaudetteButtigieg g˙amlet fil-Parlament fil-konfront tad-DeputatLaburista Franco Mercieca. Buttigieg allegat li Merciecakien jirrifjuta li jag˙mel operazzjonijiet fi tmiem il-©img˙a u f’festi pubbliçi fi Ωmien Gvern Nazzjonalista.Minbarra li qabel l-2013 Mercieca g˙amel madwar1,000 operazzjoni f’dawn il-©ranet, email li kien bag˙atlill-eks-Ministru Joe Cassar tixhed li Mercieca kien talabli ja˙dem iktar biex inaqqas il-listi ta’ stennija.

Ara pa©na 4

CLAUDETTE BUTTIGIEGIMGIDDBA

Skont statistika tal-Gozo Channel il-pro©ett pilota tat-tra˙˙is fil-prezzijiet tal-Gozo Channel nhar ta’ Sibt di©àbeda j˙alli l-frott. Dan hekk kif fl-a˙˙ar Ωew© Sibtijietil-passi©©ieri Ωdiedu b’iktar minn 1,830 meta mqabblamal-istess Ωew© Sibtijiet tas-sena ta’ qabel. Din il-miΩu-ra g˙andha l-iskop li tiffoka fuq ix-shoulder months,biex b’hekk it-turiΩmu ji©i attirat lejn G˙awdex matulis-sena kollha, hekk kif dan is-settur huwa wie˙edmill-pilastri ewlenin li qed jikkontribwixxu g˙at-tkab-bir tal-ekonomija G˙awdxija.

Ara pa©na 9

JIÛDIEDU L-PASSIÌÌIERI LEJNGÓAWDEX NHAR TA’ SIBT

LOKaLiKÓkullhadd.com

jOnQsu minn sena unOFs GÓaL sitt ÌimGÓat

“Dak li weg˙edna fil-manifest elettorali dwar il-listi ta’ stennijaqed ise˙˙ u se jkompli jse˙˙.” Dan qalu s-Segretar juParlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne meta din il-©img˙a Ωarid-Dipartiment tad-Dentistrija fl-Isptar Mater Dei.

Fearne spjega kif il-lista ta’ stennija fil-qasam tad-dentistrijanaqset minn sena u nofs g˙al biss sitt ©img˙at. “Dan kien pos-sibbli permess tax-xoghol u dedikazzjoni tal-professjonisti illiΩiedu n-numru ta’ kliniki. Illum ghandna dentisti minn SanVinçenz de Paule, l-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex, l-IsptarMonte Carmel u l-Public Health li lkoll qeg˙din jag˙mlu aktarkliniki u b’hekk il-listi naqqasniehom drastikament.”

Il-Kap tad-Dipartiment tad-Dentistrija, id-Dentist KevinMullighan, spjega l-kollaborazzjoni li hemm bejn dan id-Dipartiment u l-Università ta’ Malta. “Mal-Università hemmkollaborazzjoni s˙iha. Illum hemm 16-il si©©u tal-under gradu-ates fejn pazjenti minn Mater Dei jarawhom studenti ta˙tsuperviΩjoni minn dentisti tal-isptar. Hemm ukoll ftehim mal-Università fejn dentisti gradwati li qeg˙din jag˙mlu kors fl-ortodonzja (braces) jie˙du mill-pazjenti ta’ Mater Dei bil-kunses tag˙hom u jarawhom ta˙t superviΩjoni ma’ konsulentita’ Mater Dei,” qal Mullighan.

Chris Fearne qal ukoll li l-kollaborazzjoni ma’ San Vinçenzde Paule fuq dan is-settur tipprovdi li w˙ud mill-pazjenti lig˙andhom bΩonn dentatura wkoll qeg˙din jing˙ataw servizzminn dan l-isptar.

Is-Segretarju Parlamentari qal ukoll li fid-Dipartiment tad-Dentistrija hemm ukoll klinika speçjali g˙al tfal bi bΩonnijietspeçjali, li tit˙addem minn dentista li speçjalizzat f’dan il-qasam.

“Li nnaqsu l-listi ta’ stennija kienet wa˙da mill-weg˙di elet-torali ewlenin ta’ dan il-Gvern. F’çertu kundizzjonijiet di©àrnexxielna nnaqsu l-listi ta’ stennija b’mod drastiku, fosthomfejn jid˙lu l-operazzjonijiet tal-katarretti, MRIs, CT scans, sleepclinic u anke fid-dentistrija. Min-naha l-o˙ra, g˙ad baqa’x’na˙dmu, b˙al fl-operazzjonijiet tal-bdil tal-©enbejn u l-irkop-pa. Din is-sena bi˙siebna nindirizzaw dawn it-tipi ta’ operaz-zjonijiet,” qal is-Segretarju Parlamentari.

Intant, g˙ada t-Tnejn il-mobile dental unit, li kull ©img˙ajkun f’belt jew ra˙al differenti, ser ikun fil-pjazza taΩ-Ûejtunbejn id-9.30am u nofsinhar biex jag˙ti servizz ta’ dental check-ups ming˙ajr ˙las.

Fi stqarrija l-Gvern qal li jinsab kommess li tissa˙˙a˙ is-sig-urtà u l-bonordni f’Paceville, u g˙al dan il-g˙an nieda konsul-tazzjoni pubblika.

“Wara snin twal minn mindu Paceville nbidel minn Ωonaresidenzjali g˙al dik ta’ divertiment, dan dejjem ©ab mieg˙usfidi, kemm ta’ natura soçjali kif ukoll minn aspetti ta’ sa˙˙au anke sigurtà, li huwa me˙tie© li jkunu indirizzati b’aktarforza,” qal il-Ministeru g˙all-Intern.

“Wasal iΩ-Ωmien li ssir bidla bis-serjetà u nag˙rfu li dan it-titjib hu possibbli permezz ta’ sforz kollettiv.”

Hemm diversi aspetti li jridu jirre©istraw titjib, fosthom fil-kamp le©iΩlattiv, fil-qasam tal-infurzar, ta˙ri© ipprovdut uanke f’dak li jirrigwarda s-sa˙˙a u s-sigurtà.

Il-proposti kollha se jkunu qeg˙din jintlaqg˙u fuq is-sit elet-troniku www.konsultazzjoni.gov.mt u fuq is-sit soçjali face-book /pvdebate, sa nhar il-Ìimg˙a 4 ta’ Diçembru 2015.

KOnsuLtaZZjOni dWarpaCeViLLe

L-appuntamenti tad-dentistrija…

LoKALI KÓ 22|11|2015 03kullhadd.com

IKTAR IÌJENE U INQAS ILLEGALITAJIET

Il-pro©ett tal-pixkerija l-©didafil-Marsa issa jinsab fl-istadjufinali. Minkejja li dan kien ipp-janat mill-amministrazzjonipreçedenti, il-Gvern attwalikellu jag˙mel diversi tibdilietfil-pjanijiet, peress li l-istrutturama kinitx tirrifletti l-eΩi©enzi ta’pixkerija moderna.

Fi Ωjara li g˙amilna fil-pixker-ija l-©dida qabel din ti©iinawgurata l-©img˙a d-die˙la,segwejna l-a˙˙ar preparamentili g˙addejjin u t-ta˙ri© li qedjing˙ata lill-˙addiema, biex l-operat mill-post il-©did jibdakemm jista’ jkun ming˙ajrskossi.

Mill-bastiment g˙all-pixker-ija

Il-˙ut li jin©ieb fil-pixkerijajin˙att fuq in-na˙a ta’ wara tal-binja, fejn min hemm jidda˙˙al©o wie˙ed mit-tnax-il chiller linbnew. Il-˙ut kbir jiddendelma’ rails apposta, li miç-chillers jibqg˙u ˙er©in sa barranett, fejn jitg˙abba l-˙ut mill-kumpratur.

Kull ˙ut li jidda˙˙al fil-pixk-erija jrid ji©i kklassifikat skontid-daqs u l-freskezza. Appartihekk, irid ikollu tikketta lifuqha jkun hemm barcode litinkludi informazzjoni b˙an-numru tad-dg˙ajsa, id-data, uminn fejn inqabad.

Din il-barcode tiskatta sis-tema kompjuterizzata li tipper-metti li l-˙ut kollu ji©i ntraççat,mill-bastiment sal-kumpratur.Dan iservi g˙al diversi ra©uniji-et, fosthom biex il-konsumaturfinali jkollu informazzjoni kor-retta dwar l-ori©ini tal-prodottu jkun jista’ jserra˙ mo˙˙u liqed jirçievi prodott frisk.

Din is-sistema tg˙in ukollbiex jitnaqqas is-sajd illegali, ubiex ji©u ntraççati sajdiet lisetg˙u kienu kkontaminati.

Credit cards g˙all-kumpra-turi

Hekk kif il-kumpratur jid˙ol

mill-bieb prinçipali, se jsibturnstile, l i biex jg˙addiminnha jrid juΩa credit cardapposta li tkun personalizzatag˙al kull kumpratur.

F’kaΩ li l-kumpratur ma jkol-lux flus fil-credit card, dan majkunx jista’ jid˙ol, u jrid jittop-ja l-card mar-reception li tins-ab fl-istess entratura.

Din il-card tg˙in biex ikunhemm iktar trasparenza fil-bejg˙ u tevita l-iskambju tal-flus kontanti waqt li wie˙edikun qed imiss il-˙ut, li mhixprattika i©jenika.

Livelli g˙olja ta’ i©jene sejinΩammu wkoll bil l i l-kumpraturi ma jit˙allewx imis-su l-˙ut li jkun esibit, b˙almakien isir qabel. G˙al dan il-g˙an ©ew installati barrieri tal-istainless steel biex il-kumpratur ma jid˙olx fiΩ-Ωonali fih ikun esibit il-˙ut.

Il-kumpratur jista’ jispezzjonal-˙ut li jkun hemm g˙all-bejg˙anke bl-g˙ajnuna tal-monitorsli jinsabu installati g˙al kullstazzjon tal-irkant, u li fuqhomikun hemm l-informazzjonig˙al kull ˙ut li jkun qed ji©irkantat; b˙all-isem tal-basti-ment, id-data ta’ Ωbark, il-piΩtal-lott, kif ukoll l-offerti lijkunu qed isiru mix-xerrejjaprospettivi.

Meta l-a˙˙ar offerta tg˙addi,il-kumpratur jag˙ti l-creditcard tieg˙u lill-irkantatur, fejndin timmarka l-bejg˙ minndan il-kumpratur speçifiku fis-sistema.

Imbag˙ad tin˙are© irçevutalill-kumpratur li jmur biha fit-tarf tal-pixkeri ja, fejnjin˙ari©lu l-˙ut li jkun xtarabiex ikun jista’ jg˙abbih mill-loading bays. L-irçevuti mis-tennija jin˙ar©u b’kuluri differ-enti g˙al kull stazzjon tal-irkant, biex ma jkunx hemmkonfuΩjoni.

G˙alhekk, fil-pixkerija sejkun hemm sistema kompju-terizzata mill-bidu sal-a˙˙ar lise tkun strumentali biex iΩΩidl-i©jene u tnaqqas l-abbuΩi,b’konformità s˙i˙a mar-rego-lamenti tal-Unjoni Ewropea lima kinux qed ji©u osservatifil-pixkerija l-antika.

RITIANNE AGIUSritianne@kullhadd.com

Ritr

atti:

ALA

N S

ALI

BA

IL-PIXKERIJA L-ÌDIDA…

Apparat li se jintuΩa waqt l-irkant, li permezztieg˙u jintiΩen il-˙ut u jidda˙˙lu l-offerti,

bl-informazzjoni titla’ fuq il-monitors

IΩ-Ωona fejn se jitg˙abba l-˙ut mill-kumpraturi b’mod organizzat, u li

tag˙ti direttament g˙al ©os-sala tal-irkant

Óaddiema tal-pixkerija jirçievu ta˙ri©b’rabta mal-operat tas-sistema l-©dida

fil-pixkerija tal-Marsa

Wie˙ed minn tnax-il chiller li fih sejinΩamm il-˙ut sakemm jinbieg˙,

b’aççess dirett g˙all-istazzjon tal-irkant

04 LOKALIKÓkullhadd.com22|11|2015

Minn informazzjoni l ig˙andha f ’ idejha l-KullÓadd, j i rr iΩulta l i d-Deputat Laburista FrancoMercieca g˙amel kwaΩi 4,000operazzjoni bejn il-perjodutal-2005 u l-2012, li madwar1,000 minnhom saru nhar ta’Sibt, fil-Ódud u fil-festi pub-bliçi, meta fit-tmexxija tal-paj j iΩ kien g˙ad hemmGvern Nazzjonalista.

Dan kollu jikkonferma li x-Shadow Minsiter tas-Sa˙˙aClaudette Buttigieg, imqabb-da mill-Kap NazzjonalistaSimon Busutti, qarrqet b’modsfaççat bil-pubbliku fl-og˙laistituzzjoni tal-pajjiΩ, li hi l-Parlament, meta waqt disko-rs tas-Segretarju Parlamentarig˙as-Sa˙˙a Chris Fearne ftittaΩ-Ωmien ilu kienet qajmetpoint of order u sostniet li d-Deputat Laburista FrancoMercieca ma kienx jag˙meloperazzjonijiet nhar ta’ Sibt,fil-Ódud u fil-festi pubbliçita˙t gvernijiet Nazzjonalisti ual legat l i dan issa qedjag˙milhom biex ja©evolalill-Partit Laburista fil-Gvern.

Fil-fatt, ftit taΩ-Ωmien ilu,Franco Mercieca nnifsug˙amel sf ida diret ta l i lClaudette Buttigeg biex tg˙iddak l i qalet barra mil l -Parlament, iΩda jidher biç-çarli dan mhux se jse˙˙. Danikompli jΩ id mal- l is ta matispiçça qatt ta’ episodji fejni l -Part i t Nazzjonal is ta f l -OppoΩizzjoni jag˙Ωel li jitfa’t-tajn lill-Gvern preΩenti umbag˙ad ja˙bi jdejh.

Mercieca kien injoratminn Gvern preçedenti

IΩda dan mhux kollox. Minnkorrispondenza elettronikabejn Franco Mercieca nnifsuu l-eks-Ministru tas-Sa˙˙aJoe Cassar, li tmur lura g˙alFrar 2010 u l i qed tkunippubblikata ma’ dan l-artik-lu, dan tal-ewwel minnjeddu kien offra l-g˙ajnunatieg˙u biex jitnaqqsu l-listita’ stennija tal-katarretti. Fil-fatt, kien ippropona diversiideat , fosthom l i j infeta˙teatru ie˙or li fih setg˙u jsirumadwar 50 operazzjoni fil-©img˙a aktar u l i kiekudawn kienu jammontaw g˙al2,000 operazzjoni fis-sena.

Ir-risposta tal-eks-MinistruCassar kienet li hu kien sejitkellem ma’ Brian St John, l-eks-Kap EΩekutt iv tal-Fondazzjoni g˙as-ServizziMediçi (FMS), li kien il-per-suna responsabbli mil l -pro©ett biex jitnaqqsu l-listita’ stennija fl-a˙˙ar le©iΩlatu-ra.

Ìara iΩda li xahar wara,proprju f ’Marzu tal-2010,Franco Mercieca re©a’ bag˙atemail lill-istess Joe Cassarfe jn qal lu biç-çar l i kieniddiΩappuntat min˙abba lima ©iex infurmat li nfeta˙teatru ©did fl-Isptar MaterDei g˙al l -operazzjoni j iet ;idea li ori©inarjament kien

ipproponieha FrancoMercieca nnifsu, kif ukollmin˙abba l-fatt li kienu sejsiru biss ˙ames operazzjoni-jiet fil-©img˙a, ji©ifieri 250operazzjoni fis-sena. Din hijaqabΩa kbira mill-2,000 oper-azzjoni proposta minnu.

Sfortunatament, dakinharFranco Mercieca kien baqa’

ming˙ajr r isposta fuq i l -preokkupazzjonijiet tieg˙u u,ag˙ar minn hekk, min˙abbadan in-nuqqas ta ’ viΩ jonikellu jbati l-poplu. Dan g˙axb’konsegwenza ta’ hekk il-lista ta’ stennija tal-katarrettikienet splodiet ta˙t il-gvernpreçedenti tant li l-pazjentikellhom jistennew mill-anqassentejn.

2,337 operazzjoni tal -katarrett i mil l -2014 saSettembru tal-2015

Mill-informazzjoni li g˙andhaf’idejha din il-gazzetta jir-riΩulta wkoll li mill-2014 saSettembru ta ’ din is-senaFranco Mercieca u l-kumpani ja t ieg˙u wettquxejn aktar minn 2,337 u dankollu b˙ala parti mill-politikau l-pjani tal-Gvern biex tkunindirizzata l-problema kbiratal-listi ta’ stennija li wiretdan il-Gvern. JirriΩulta wkollli meta, wara sena, FrancoMercieca rr iΩenja minnSegretarju Parlamentari g˙ad-Drit t i j iet tal-Persunib’DiΩabbiltà u g˙all-AnzjanitàAttiva u re©a’ mar lura g˙all-profess joni t ieg˙u g˙as-servizz tal-pubbliku, kienbag˙at l - is tess email l i l l -Ministru g˙as-Sa˙˙a KonradMizzi kif ukoll lis-SegretarjuParlamentari Chris Fearne uhuma aççettaw l-offertatieg˙u mill-ewwel u talbuhjg˙idilhom x’g˙andu bΩonnbiex ikun jista’ ja˙dem u jof-fr i s-servizzi t ieg˙u l i l l -poplu.

Minnufih huwa kien qalil-hom li kellu bΩonn iqatta’aktar ˙in fit-teatri tal-operaz-zjonijiet. Fil-fatt, din l-iskemabdiet biss f’April tal-2014 u r-riΩultati di©à bdew jidhru bil-fatti hekk kif il-lista ta’ sten-nija tal-katarretti naqset minn3 snin g˙al bejn 4 u 6 xhur.

Wa˙da mir-ra©unijiet, fosto˙rajn, l i naqsu l-operaz-zjonijiet tal-katarretti hi liFranco Mercieca beda joperaaktar kull nhar ta ’ Sibt ,©urnata li kirurgi o˙rajn tal-g˙ajnejn kienu qed jirrifjutawli joperaw. G˙alhekk, id-Deputat Laburista kien qedikollu mhux teatru wie˙ediΩda Ωew© teatri disponibblig˙al ih biex jopera ug˙alhekk seta’ jag˙mel bejn30 u 35 operazzjoni f’kullsess joni bi l l i juΩa Ω-Ωew©teatri.

CLAUDETTE BUTTIGIEG IMGIDDBA

F’kummenti l i tana s-SegretarjuParlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearnef’dan ir-rigward huwa qal li dak liqalet ix-Shadow Minister g˙as-Sa˙˙amill-©did wera kemm hi maqtug˙aminn dak li verament qieg˙ed ji©ri fil-qasam tas-sa˙˙a. “Fis-sa˙˙a writnaproblemi kbar, mediçini out of stock,sptar Ωg˙ir, nies fil-kurituri, sptarijietabbandunati, telqa u abbandun, kifukoll listi twal ta’ stennija f’diversioqsma,” qal Fearne.

“B˙ala parti mill-professjoni medika,dak iΩ-Ωmien konna ni©bdu l-atten-zjoni tal-awtoritajiet ta’ dak iΩ-Ωmienbiex is-sitwazzjoni tinbidel, iΩda kol-

lox waqa’ fuq widnejn torox. Anzi,konna nisimg˙u twe©ibiet banali b˙alli anke l-grocer xi kultant ma jkolluxpiΩelli u li l-listi ta’ stennija jistg˙ujkunu eliminati biss fl-a˙˙ar tad-dinja,” kompla Fearne.

Is-Segretarju Parlamentari qal li l-Gvern, b’viΩjoni u ˙abrieki, solvaw˙ud mill-akbar problemi li wiret,fosthom il-mediçini out of stock li hiproblema li sparrixxiet; tnaqqisf’diversi oqsma fil-lista ta’ stennija,fosthom fl-operazzjonijiet tal-katarret-ti; kif ukoll Ωieda ta’ sodod f’MaterDei, b’binja li di©à qed tesa’ 68 sodda.

“It-tattika tal-Partit Nazzjonalista hi li

jippruvaw jitfg˙u t-tajn, kif g˙amlet l-Onorevoli Buttigieg fil-konfront tal-Onorevoli Mercieca, minflok jammet-tu li fis-sa˙˙a fallew u fallew bil-kbir,”qal lil din il-gazzetta s-SegretarjuParlamentari g˙as-Sa˙˙a Fearne.Fearne temm jg˙id illi jista’ jikkonfer-ma hu stess kif g˙al ˙afna sninFranco Mercieca kien ikun jopera l-Óadd f’Mater Dei, g˙ax mhux darbajew tnejn dawn iltaqg˙u fis-swalital-operazzjonijiet anke fil-Ódud u l-festi.

B’dawn il-provi konkreti ˙afnahuma tal-fehma li r-ra©uni ewlenijag˙ala l-Partit Nazzjonalista ma g˙aΩilx

li jikkonsulta u ja˙dem ma’ FrancoMercieca g˙all-interess komuni tal-poplu hija min˙abba l-fatt li dan il-kirurgu g˙andu fehma politika differ-enti u dan minkejja l-fatt li, fi kliemClaudette Buttigieg innifisha, FrancoMercieca huwa “ra©el ta’ talent kbirf’dan il-qasam tal-kirur©ija tal-katarret-ti”. Fl-istess nifs, dan huwa l-istesspartit li qed ipin©i lilu nnifsu b˙alagvern alternattiv li jemmen fil-meri-tokrazija u li verament lest ja˙demma’ min ma jaqbilx mieg˙u.Madankollu, meta ©ie g˙as-sieg˙a tal-prova falla bil-kbir g˙ax xejn minndan ma ©ara.

“FIL-ÓDUD U L-FESTI KONT NILTAQA’ MIEGÓU FIS-SWALI TAL-OPERAZZJONIJIET”

is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne

GLEN FALZONglen@kullhadd.com

...

06 lokalikÓkullhadd.com22|11|2015

Summit storiku

Il-Valletta Summit kienmg˙ajjat f’April li g˙adda ftitwara t-tra©edja marittima liswiet il-˙ajja ta’ mijiet ta’migranti li kienu qeg˙din jaqs-mu l-Ba˙ar Mediterran bit-tamali jsibu ˙ajja a˙jar fl-Ewropa. L-g˙anijiet prinçipali ta’ dan is-summit kienu li ji©u indirizzatib’mod dirett l-elementi soçjaliu ekonomiçi li jwasslu g˙aldan il-fenomenu permezz ta’˙idma kon©unta bejn l-Ewropau l-Afrika.

Mistoqsi jekk i˙ossx illi danis-summit irnexxa, il-MinistruVella sa˙aq illi s-suççess tieg˙umill-ewwel ˙are© çar. Dang˙ax it-Tnejn li g˙adda stesskellu laqg˙a fi Brussell tal-Foreign Affairs Committee tal-Unjoni Ewropea fejn il-membrikollha preΩenti fa˙˙ru l-livellta’ organizzazzjoni tas-summit.Huma fa˙˙ru wkoll ir-riΩultatili nkisbu minn dawn il-laqg˙at,ji©ifieri l-Action Plan u l-Political Declaration.

Il-Ministru Vella tenna wkollli kul˙add esprima s-sodisfaz-zjon tieg˙u g˙all-fatt li dinkienet konferenza li, g˙all-ewwel darba, laqqg˙at lill-Unjoni Ewropea u l-Afrikaspeçifikament fuq il-kwistjonital-migrazzjoni.

Huwa spjega li x-xog˙ol lisar fuq id-dokument finali mase˙˙x mil-lum g˙al g˙ada u limin ja˙seb li dawn il-konferen-zi jibdew u jispiççaw f’temp ta’©urnata huwa Ωbaljat. Fil-fatt,id-dokument finali kien ilu ji©ippreparat g˙al Ωmien twilminn uffiçjali g˙olja ta’ diversipajjiΩi f’Sharm el-Sheikh, Rabat,Brussell u Malta, fost o˙rajn.

Kontinent kbir bi problemienormi

Meta jkun hemm xi summit ta’din ix-xorta ˙afna nies ikunuqeg˙din jistennew li r-riΩultatita’ dak li jkun maqbul jidhermill-ewwel. Però, Vella qal li l-affarijiet ma ja˙dmux hekk. “Is-suççess ma jitkejjilx minn issa.Is-suççess jitkejjel wara; ji©ifierimeta dak li ©ie maqbul ji©iattwat,” spjega l-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin.

Wie˙ed isib li fl-Action Planu l-Political Declaration hemmprogramm ta’ azzjoni li mhuxbiss jelenka xi jrid isir, immaanke jaqsamhom ta˙t gruppidifferenti u jg˙id meta jridujkunu lesti. Fil-bidu tal-2017 sejkun hemm konferenza li setivverifika xi twettaq u matwettaqx minn dan kollu.

Barra minn hekk, kien hemmqbil li jin˙oloq fond ta’ €1.8biljun li ©ie mwaqqaf biexisostni lil dawn il-pro©etti.“Tg˙idli: biΩΩejjed? Ng˙idlek:qatra fl-oçean, meta tara l-

bΩonnijiet li hemm fil-pajjiΩiAfrikani. Però, dan il-fondm’g˙andux l-g˙an li jkopri l-kwistjonijiet kollha, immapro©etti speçifiçi mfasslin g˙alçertu pajjiΩi, liema proposti seji©u evalwati minn bord tal-gvernaturi,” sostna Vella.

Huwa spjega li fil-kaΩ tal-Afrika tkun qieg˙ed titkellemfuq kontinent s˙i˙, b’miljunkbar ta’ nies u li g˙andu prob-lemi enormi. Barra minn hekk,bil-flus biss ma tistax issolvikollox. Però, b’fondi b˙al dakapprovat il-©img˙a l-o˙ra,wie˙ed ikun jista’ jeduka lin-nies g˙al opportunitajiet a˙jarfil-©ejjieni.

G˙aldaqstant, Vella j˙oss illidak li jrid isir huwa li dawn il-flus jintuΩaw b’mod g˙aqli.Huwa ta eΩempju ta’ pro©ettpartikolari fejn pajjiΩ Afrikanbeda jqassam kits fotovoltajçif’postijiet fejn m’hemmx elet-triku.

Allura min g˙andu apparatinformatiku b˙al kompjuterikun jista’ jibqa’ juΩah il-©urna-ta kollha. Pro©etti b˙al dawnma jiswewx wisq flus, immajg˙inu l-edukazzjoni u jΩidu l-opportunitajiet g˙all-popolaz-zjonijiet lokali.

“G˙andna ˙afnax’nitg˙allmu minn dawn il-pajjiΩi”

Il-Ministru g˙all-AffarijietBarranin esprima s-sodisfaz-

zjon tieg˙u lejn il-livell ta’ kop-erazzjoni li l-Ewropa sabetmin-na˙a tal-pajjiΩi Afrikani liattendew dan is-summit.

“Bosta pajjiΩi Afrikani g˙all-ewwel darba taw xhieda çara lihuma interessati f’dan il-proçess. L-ewwel bil-parteçi-pazzjoni tag˙hom u l-fatt libosta minnhom mhux bissattendew imma bag˙tu uffiçjalig˙olja. It-tieni, permezz tat-tonkordjali tag˙hom,” sa˙aq Vella.

Huwa spjega li dawn il-pajjiΩi, g˙all-ewwel darba,˙assew li kienu qeg˙din ji©utrattati fuq livell ugwali umhux bl-Ewropa tiddetta lill-Afrika x’g˙andha tag˙mel.B’hekk, il-pajjiΩi kienu kollhamadwar mejda ndaqs, b’kullna˙a telenka l-prijoritajiettag˙ha u tg˙id kif t˙oss lig˙andhom ji©u indirizzati l-problemi.

Vella semma wkoll li, minkej-ja li ˙afna nies ja˙sbu li l-migrazzjoni ssir biss mill-Afrikag˙all-Ewropa, fil-verità danhuwa fenomenu anke fi ˙danil-kontinent Afrikan stess.Huwa ta l-eΩempju tal-Kostatal-Avorju li waqt il-laqg˙atspjegat li f’çerti snin pajjiΩhomjara immigrazzjoni kbira, immambag˙ad, meta l-ekonomijatmur lura, jaraw emigrazzjonikbira.

“G˙andna ˙afna x’nitg˙allmuminn dawn il-pajjiΩi u dawn©ew f’Malta g˙ax ˙assew li l-Ewropa kellha intenzjonijietserji u f’rieda tajba,” sostna l-Ministru Vella.

Ir-reputazzjoni tajba ta’pajjiΩna g˙enet lis-summit

Mistoqsi jekk il-poΩizzjoni©eografika ta’ Malta u l-politi-ka barranija tag˙na kellhomximpatt fuq in-negozjati, Vellaqal li din diffiçli biex wie˙edjg˙idha b’mod çert . Però,huwa j˙oss l i impatt ikunhemm.

“L-istorja ta’ pajjiΩna turi lia˙na dejjem ippruvajna nsibuftit bilanç bejn iΩ-Ωew© konti-

nenti. G˙andna g˙arfien taj-jeb tal-mentalità G˙arbija um’g˙andniex ambizzjonijietjew a©endi mo˙bija fil-kon-front tal-Afrika. A˙na qeg˙dinhawn biex nag˙mlu l-©id.Barra minn hekk, i l - fatt l ia˙na membri tal-UnjoniEwropea tag˙tina wkoll vuçib’sa˙˙itha fuq l ivel lEwropew.”

Il-Ministru g˙all-AffarijietBarranin iççara li wie˙ed majistax jg˙id li l-pajjiΩi l-o˙raattendew g˙all-konferenzasempliçiment g˙ax kienetf ’Malta. “Huma ©ew hawnbiex j i l taqg˙u mal-UnjoniEwropea. Però, il-fatt li a˙na,b˙ala pajjiΩ, dejjem g˙amilnamill-a˙jar bir-riΩorsi limitatitag˙na, tat çertu kredibbiltà lildan is-summit.”

Malta ppreparata mil-lat ta’sigurtà

Kif inhu mag˙ruf, dan ix-xahar se j©ib mieg˙u wkoll il-Commonwealth Heads ofGovernment Meeting illi sejsir f’pajjiΩna bejn is-27 u d-29ta’ Novembru.

Il-Ministru Vella spjega li˙afna mill-preparamenti pre-liminari, b˙al dawk lo©istiçi,©ew finalizzati. Mistoqsi jekkl-attakki terroristiçi ta’ Pari©ikellhomx impatt fuq dawn it-t˙ejjijiet, huwa sostna li qabil-hom il-Gvern di©à kienqieg˙ed ikun kawt fejn tid˙olis-sigurtà. Dan wassal g˙alf tehim mal-forzi mil i tariBrittaniçi biex jappo©©awnatul iç-CHOGM.

Barra minn hekk, is-servizzisigrieti ta’ Malta g˙addejjinb’˙idma kordinata ma’servizzi ta’ pajjiΩi o˙ra biexjaqsmu l-informazzjoni neçes-sar ja. “Madankollu, dak l i©ara fil-kapitali FrançiΩa kom-pla ©©usti f ika l-kawtelatag˙na f i l -preparamenti .Ovvjament, wie˙ed qatt majista’ jg˙id li m’hemmx riskju.Però, b˙alissa j idher l im’hemm l-ebda theddidadiretta g˙al pajjiΩna,” spjega l-Ministru g˙all-Affari j ietBarranin.

“Minn dan il-lat, wie˙ed majistax jg˙id li l-preparamentijkunu lesti g˙ax ix-xog˙olj ibqa’ g˙addej sakemm l-a˙˙ar persuna titlaq lura lejnpajjiΩha.”

Opportunità

G˙al bosta osservaturi poli-tiçi, kif ukoll xi kapijiet tal-istati nfushom, l-a˙˙ar sum-mit taç-CHOGM kien meqjusb˙ala falliment u xhieda ta’kriΩi ta ’ eΩistenza tal-Commonwealth.

Mistoqsi jaqbilx ma’ din il-fehma, il-Ministru Vella qal lif iç-CHOGM tal-2013 kienhemm ˙afna sitwazzjonijietlokali fis-Sri Lanka, kif ukollinternazzjonali bejn il-mem-bri, illi ˙arbtu l-laqg˙at ta’ dikis-sena.

“Jiena meta attendejt din il-konferenza ˙assejt li l-affariji-et kienu qabdu n-niΩla. Mhux˙a nid˙ol fl-argument jekkdan kienx tort tas-Segretarjatjew il-membri stess. Però,t˙oss li tkun qieg˙ed tattendikonferenza fejn dik l-unità lisuppost ikun hemm f’kon-ferenza b˙al din kienetnieqsa,” ftakar Vella. “Kien

“PajjiÛna dejjem gawda minn Çertu

Ix-xahar ta’ Novembru qieg˙ed ikun intensiv ˙afna g˙al pajjiΩna mil-latdiplomatiku hekk kif fih ospitajna l-EU-Africa Valletta Summit u issa qeg˙dinfuq ix-xifer tal-Commonwealth Heads of Government Meeting (CHOGM) illi sejara l-attendenza ta’ kapijiet ta’ stat li jirrappreΩentaw madwar terztal-popolazzjoni tad-dinja.

Fuq l-a©enda ta’ dawn il-laqg˙at tpo©©ew diversi kwistjonijiet importanti fuqlivell internazzjonali b˙all-immigrazzjoni, it-tibdil fil-klima u l-ekonomijamondjali. Il-gazzetta KullÓadd tkellmet mal-Ministru g˙all-Affarijiet BarraninGeorge W. Vella illi spjega g˙alfejn dawn il-laqg˙at huma importanti ux’impatt mistennijin li jkollhom fiΩ-Ωmien li ©ej.

LIAM GAUCIliam@kullhadd.com

Ritr

att:

ALA

N S

ALI

BA

lokali kÓ 22|11|2015 07kullhadd.com

hawnhekk fejn a˙na, b˙alapajjiΩ, g˙edna ‘˙a n˙allu l-Commonwealth tispiçça hekk?Imfarrka?’ ”

Meta l-Mauritius irrinunzja lijorganizza l-edizzjoni tal-2015, Malta mill-ewwel inter-essat ru˙ha li tie˙u postu.G˙all-ewwel deher li r-RenjuUnit kien se jorganizzaha.Però, meta Vella kellem lilWilliam Hague, illi dak iΩ-Ωmien kien il-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin Brittaniku,dan qal lill-ministru Malti lijekk pajjiΩna jrid jid˙ol g˙aldin ir-responsabbiltà, ir-RenjuUnit kien lest li jappo©©jah.

“Paj j iΩna dej jem gawdaminn çertu rispett fuq livellinternazzjonali. Barra minnhekk, f l -2005 konna di©àospitajna din il-konferenza u˙ri©na bl-unuri. Dawn l-affari-jiet irriflettew ru˙hom fil-fattli l-proposta li nospitaw l-edi-zzjoni tal-2015 ©iet milqug˙ab’mod unanimu mill-membripreΩenti g˙all-konferenza.”

Minn hemm però, Malta tal-bet li jkollha influwenza fuql-a©enda tal-konferenza u l-mod kif se ti©i organizzata.B’hekk ©ie deçiΩ mill-ewwell i ma j i tpo©©ewx su©©ett ig˙ad-diskussjoni li jkomplujiddividu lill-pajjiΩi biex massirx iktar ˙sara lis-sens ta’g˙aqda tal-Commonwealth.

“G˙aΩilna l-messa©© ‘AddingGlobal Value’ fejn qeg˙dinng˙idu li g˙andek organiz-zazzjoni li fiha ssib kwart tal-paj j iΩ i membri tan-Nazzjonijiet Uniti, b’terz tal-umanità u li tolqot il-partijietkollha tad-dinja. B’hekk jista’jkollha impatt kbir fuqkwist joni j iet b˙al dik tal-klima fejn se ssir b’dikjaraz-zjoni komuni l i twassalnag˙al konferenza dwar il-klimata’ Pari©i,” spjega Vella.

Dokument li g˙andu jsibkunsens

Matul iç-CHOGM il-PrimMinistru se jkun qieg˙ed jip-presiedi l-irtir mal-kapijiet tal-istati, filwaqt illi l-MinistruVella se jkun qieg˙ed imexxil- laqg˙a tal-Ministri g˙all-Affari j iet Barranin tal-Commonwealth. Din tal-a˙˙arse tkun l-essenza taç-CHOGMg˙ax bejniethom il-ministrijridu jaqblu dwar u jadottawil-Valletta Declaration, id-dik-jarazzjoni finali li ti©bor dakkollu li jkun miftiehem matulil-konferenza.

Bi qbil mas-Segretar jat ,pajjiΩna wasal g˙al qbil biextitnaqqas ˙afna mill-verboΩitàu kliem Ωej jed l i ˙add majaqra mill-abbozz ori©inali,proçess li çekken lil dan id-dokument bin-nofs.

B’hekk, g˙all-ewwel darba,in˙oloq dokument imnaddafmill-isquare brackets kollha,j i©if ieri ming˙ajr l -aspett ikollha fejn m’hemmx qbil.Allura l-Gvern qieg˙ed jisten-na li tkun evitata konferenzab˙al dik tal-2013 fejn i l -Ministr i g˙all-Affari j ietBarranin g˙amlu ljieli s˙a˙jargumentaw biex jippruvawjaslu g˙al xi tip ta’ qbil.

Vella attribwixxa dan is-suççess lid-diplomatiçi Maltinli g˙amlu xog˙ol tajjeb ferm

fir-Renju Unit. “Li g˙ad hemmhuma xi square bracketsrelatat i mad-dikjarazzjonidwar il-klima fejn g˙ad baqa’ftit tal-kontenzjoni dwar xifraΩijiet, però huwa mistennili dawn ji©u indirizzati sal-bidu tal-konferenza.”

Fejn jid˙ol il-livell ta’ atten-denza, din mistennija li tkuntajba ˙afna, ferm akbar minndik li kien hemm fis-Sri Lankafl-2013.

Appo©© polit iku uekonomiku

I l-Ministru Vella spjega li ,barra l-fatt li pajjiΩna jixtieqisa˙˙a˙ i l -viΩ joni tal-Commonwealth u jag˙tihastatura ©dida, mag˙ha sejkollha wkoll diversi fora.EΩempju ta’ dawn huwa l-ewwel CommonwealthWomen’s Forum, i l -Commonwealth Youth Forumu l-Commonwealth People’sForum. Barra minn hekk, sejkun hawn ukoll i l -Commonwealth BusinessForum fejn hija mistennija l-attendenza ta’ madwar 6,000persuna li se jkunu qeg˙dinifittxu li jag˙mlu kuntatti ta’negozju fuq livell internaz-zjonali.

Imbag˙ad ir-rapporti ta ’dawn i l- fora se jkunuppreΩentati lill-Ministri g˙all-Affari j iet Barranin f’sedutaspeçjali biex dawn imbag˙adji©u implimentati b˙ala poli-cies madwar i l -Commonwealth.

Barra minn hekk, se jkunvarat ukoll iç-Çentru ta’Eççellenza g˙all-Istat i Ω-Ûg˙ar, bl-idea tkun li jekkpaj j iΩ minn dawn i˙oss l ihemm riskji g˙ad-demokrazijajew l-ekonomija, huwa jista’j ing˙ata parir jew pjan ta’azzjoni biex jindirizza dawn l-isfidi.

Se jkun hemm ukoll çentruta’ finanzjament g˙all-indus-tr i ja ta ’ dawn i l-paj j iΩ i Ω-Ωg˙ar. Permezz tieg˙u, jekkpaj j iΩ ikollu problemi ta ’finanzjament ming˙and isti-tuzzjonij iet internazzjonali

b˙all-World Bank min˙abbali huwa Ωg˙ir u vulnerabbli,ikun jista’ jing˙ata appo©©mill-pajjiΩi b’ekonomiji kbar ustabbli f i ˙dan i l -Commonwealth. B’hekk il-kapaçità tieg˙u li ji©i ffinanz-jat jissa˙˙a˙.

Malta x’se tiggwadanja miç-CHOGM?

Normalment, meta jkunhemm laqg˙at ta’ din ix-xortaf’Malta, ˙afna nies jistaqsux’se j iggwadanja paj j iΩnab’mod dirett. Madankollu, il-Ministru Vella spjega li jekka˙na nag˙mlu kollox biexniggwadanjaw materjalment,nistg˙u ma nag˙mlu xejn.

“Il-qlig˙ li jsir ma jistax ji©ikwantif ikat . Dan kif t is ta ’tg˙id kemm akkwistajt meta˙dimt fuq i l -paçi f i l -Mediterran, pereΩempju? Intit ie˙u dej jem l-inizjatt ivi utag˙mel li tista’, imma final-ment ir-riΩultati jiddependufuq ˙addie˙or u l-affarijietjie˙du Ω-Ωmien.”

Il-Ministru g˙all-AffarijietBarranin sostna wkoll illi biexpajjiΩ b˙al Malta ji©i miΩmumb’rispett fuq ix-xena internaz-zjonali, irid ikun attiv poli-t ikament. Huwa fakkar l ihawn gΩej jer o˙ra f i l -Mediterran li qatt ma tisma’bihom. Madankollu, pajjiΩnadejjem spikka bir-rwol diplo-matiku li ˙a matul is-snin.

Permezz ta’ inizjattivi ta’ dinix-xorta, Malta ggwadanjatukoll viΩibbiltà li tg˙in setturib˙al dak tat-turiΩmu, filwaqtli tag˙mel kuntatti li jg˙inufuq livell politiku u kummerç-jali.

“Seta’ kien aktar g˙aqli”

Fl-a˙˙ar j iem kien hawndiversi Ωviluppi internazzjon-ali li jaffettwaw direttament lilMalta. Fost dawn kien hemml-iskandlu marbut mal-ekskaptal-missjoni diplomatika tan-Nazzjonijiet Uniti fi l-Libja,Bernardino Leon.Riçentement, Leon inqabadjinnegozja kuntratt tax-xog˙ol

mal-Emirat i G˙arabMag˙quda, pajjiΩ li qieg˙edjappo©©ja na˙a wa˙da tal-konflitt Libjan.

Dan wassal g˙al akkuΩi ta’konflitt ta’ interess u biΩa’ li l-iskandlu se jxekkel il-proçessta’ paçi f i l -Libja.Fortunatament, il-mandat ta’Leon spiçça din il-©img˙a u r-responsabbiltajiet g˙addewf’idejn il-kollega tieg˙u MartinKobler. Madankollu, tlabna r-reazzjoni tal-Ministru Velladwar din i l -kwist joni ustaqsejnieh jekk i˙ossx li danl-iskandlu kkumplika s-sit-wazzjoni fil-Libja.

Il-Ministru g˙all-AffarijietBarranin ta’ Malta esprima l-fehma li kul˙add huwa bnie-dem u jkejjel b’xibru. Vellannota li Leon qed jg˙id li mag˙amel xejn ˙aΩin u dak lig˙amel ma affettwahxf’xog˙lu. Semma wkoll l iMalta ilha tafu lil Leon. Fil-fatt, kien dan il-Gvern li ©abuMalta l-ewwel darba biex jil-taqa’ mal-Prim Ministru tal-Libja Abdullah al-Thinni.

Vella sa˙aq li hu kellu l-ikbar fiduçja fid-diplomatikuSpanjol b˙ala bniedemb’esperjenza fid-diplomazija.G˙aldaqstant, ma ˙assx l iseta’ jg˙id l i a©ixxa ˙aΩing˙ax fil-verità huwa diffiçlibiex wie˙ed ji©©udika x’kienl-effett tar-relazzjoni tieg˙umal-Emirat i G˙arabMag˙quda.

“Imma li tkun qieg˙ed fil-proçess li tipprova ©©ib Ωew©na˙at f l imkien, wie˙edappo©©at minn paj j iΩ u l-ie˙or minn pajjiΩ differenti, uinti t instab li qieg˙ed tin-negozja ma’ wie˙ed minndawn il-pajjiΩi fl-interess per-sonali, ma jibqag˙lekx dik l-integrità li tista’ tg˙id illi kontbilançjat. Dan kul˙add bnie-dem u, ming˙ajr ma jr id,xorta se jxaqleb xi ftit,” spje-ga Vella.

G˙aldaqstant, huwa j˙oss likien ikun a˙jar kieku Leon˙alla kollox g˙al wara l ispiçça minn xog˙lu fil-Libjag˙ax issa l-partijiet involutifin-negozjati g˙andhom dubju

dwar i l -©enwinità tal-a©irtieg˙u.

Fortunatement, Mart inKobler, id-diplomatiku l i˙adlu postu fil-Libja nhar it-Tlieta li g˙adda, intag˙Ωelqabel ma faqqa’ l-iskandlu.Allura l-proçess ta’ paçi seta’jer©a’ jaqbad ir-ritmu normalitieg˙u ming˙ajr ˙afna telf ta’Ωmien.

Futur inçert

Mistoqsi jekk il-Gvern Maltig˙andux indikazzjonijiet li l-proçess ta’ paçi kien affettwatb’mod negattiv minn dan l-iskandlu, Vella sostna li s’issama jidhirx li dan huwa l-kaΩ.“Il-problemi fil-proçess kienuo˙rajn. Jiena sal-ewwel faΩiqbilt mija fil-mija ma’ dak likien qieg˙ed jag˙mel Leon.Però, ma qbiltx mieg˙u metambag˙ad beda jag˙ti kolloxlil kul˙add. Huwa kien wasalg˙al ftehim, illi suppost kienfinali, imma mbag˙ad çedag˙al numru ta’ talbiet,” ilmen-ta Vella.

Dan wassal biex it-trattat isirkontradit tor ju u ma j in-ftiehemx. Fost it-toqob li kienhemm f’dan il-ftehim kienhemm in-nuqqas ta’ referenzag˙all-Ìeneral Khalifa Haftar ul-milizji tieg˙u, illi g˙adhompunt interrogattiv fil-futur tal-Libja. Dan g˙ax, minkejja lig˙amel xog˙ol siewi fil-©liedakontra l-estremiΩmu IΩlamikufil-Libja, g˙adu mhuwiex çarjekk Haftar huwiex immotivatminn ambizzjonijiet personali.Barra minn hekk, wie˙edg˙adu jrid jara jekk il-partijietikkonçernati humiex se jimxumal-ftehim ta’ Leon jew jip-pruvaw jaslu g˙al qbil separatminn wara dahar in-Nazzjonijiet Uniti.

Artiklu 42 u Malta

Fl-a˙˙ar, tlabna wkoll ir-reaz-zjoni tal-Ministru Vella dwarid-deçiΩjoni ta’ Franza li titlobg˙all-applikazzjoni tal-Artiklu42 tat-Trattat Dwar l-UnjoniEwropea li jobbliga lill-istatital-Unjoni joffru l-assistenzatag˙hom f ’kaΩ l i membruie˙or j ispiçça f i l -mira ta ’aggressjoni militari.

Min-na˙a t ieg˙u, Vellafakkar li meta Malta vvutatfavur is-s˙ubi ja f l -UnjoniEwropea hija kienet se tadot-ta politika barranija u ta’ sig-urtà li, aktar ma jg˙addi Ω-Ωmien, aktar qieg˙da tevolvif’politika ta’ difiΩa komuni.

“Il-prinçipju wara l-artikluinkwistjoni huwa dak ta’ soli-darjetà. Madankollu, l-istessartiklu jg˙id li dan ma jsirx bipre©udizzju g˙al-limitazzjoni-jiet tal-kostituzzjonijiet rispet-tivi tal-Istati Membri, li fil-kaΩtag˙na jinkludu n-newtralità.Allura din il-klawΩola ma tim-ponix g˙ajnuna militari, immaobbligu ta’ assistenza,” spjegaVella.

Din l-assistenza trid t i©idiskussa bejn l-Istati Membri,kif di©à ©iet diskussa nhar il-Ìimg˙a li g˙adda matul il-Kunsill tal-Ministri g˙all-Ìus-tizzja u l-Intern tal-Unjoni˙alli jkun iççarat x’qieg˙datitlob Franza u l-pajjiΩi l-o˙rajaraw x’jistg˙u joffru.

risPett fuq livell internazzjonali”Il-Ministru George W. Vella

08 LOKALIKÓkullhadd.com22|11|2015

TFITTXIJA F’MALTA GÓAL PERSUNIB’DOKUMENTI FOLOZJidher li b˙alissa g˙addejjakollaborazzjoni mill-qrib bejnl-awtoritajiet Maltin u dawk ta’diversi pajjiΩi o˙ra li wassletbiex inkixef çirku li permezztieg˙u persuni kienu qedjidda˙˙lu illegalment Maltab’dokumenti foloz.

Dan iç-çirku nqabad hekkkif l-awtoritajiet Maltinissospendew ir-regoli ta’Schengen u dawk Taljaniinfurzaw il-kontrolli fl-ajrupor-ti.Huwa ma˙sub li fix-xhur li

g˙addew numru ta’ persuni, l-aktar Somali iΩda li kienu jin-kludu ukoll xi Sirjani, kienuqed jivvja©©aw mill-Italja lejnMalta b’dokumenti foloz.

Bl-arran©ament ta’ Schengen,dawn il-persuni kellhom jip-preΩentaw dokumenti bissmill-ajruport ta’ tluq filwaqt lima setg˙ux isiru kontrolli fl-ajruport tal-wasla.

Jidher li dawn il-persunikienu qed ji©u Malta biex jap-plikaw g˙al status ta’ refu©jatikif ukoll biex jippruvaw isibuxog˙ol. JirriΩulta li dawn il-persuni juΩaw ritratti ta’ per-suni involuti fi gwerra, l ijg˙idu li jkunu familjaritag˙hom, biex isa˙˙u l-app-likazzjoni tag˙hom g˙all-aΩil.

B’kollox jirriΩulta li mill-bidutas-sena da˙lu iktar minn 200persuna li b˙alissa qed ji©urintraççati flimkien mal-per-suni hawn Malta involuti f’daniç-çirku.

Intalab il-parir tal-AvukatÌenerali

L-Avukat Ìenerali ntalabjag˙ti parir dwar l-istatus ta’dawn il-persuni u x’passijistg˙u jittie˙du fil-konfronttag˙hom.

Minn analiΩi tal-informaz-zjoni mis-servizzi involuti jir-

riΩulta li dawn il-persuni mhu-miex relatati mat-terroriΩmu.L-abbuΩ huwa relatat ma’dokumentazzjoni falza biexjapplikaw g˙al status ta’ pro-tezzjoni u g˙al xog˙ol.

Filwaqt li rringrazzja lis-servizzi relatati g˙all-g˙ajnunatag˙hom, il-Gvern fera˙ lill-Pulizija u s-Servizz ta’ Sigurtàli rnexxielhom jaslu g˙al danir-riΩultat fi Ωmien qasir.

Dan il-punt g˙andu jserra˙mo˙˙ il-pubbliku bix-xog˙olli qed isir g˙as-sigurtà ujikkonferma l-informazzjoni lim’hawn l-ebda theddida

mag˙rufa ta’ terroriΩmu.

Irresponsabbiltà mill-Kaptal-OppoΩizzjoni

Minflok ma ng˙aqad mal-Gvern fuq kwistjonij iet ta’si©urtà nazzjonali bil-g˙an lijΩomm il-kalma fil-pajjiΩ, il-Kap tal-OppoΩizzjoni g˙aΩel lijkun populist billi jix˙et dubjufuq ir-ra©unijiet li g˙alihomdawn il-persuni kienu ©ewMalta.

Filwaqt li l-evidenza kollhas’issa tindika li dawn il-per-suni ©ew Malta illegalment

biex ifittxu xog˙ol jew aΩil,ming˙ajr ebda provi jewimqar ra©uni valida, il-Kap tal-OppoΩizzjoni uΩa l-midja soç-jali biex jitfa’ dubji fuq din l-evidenza.

Fuq Twitter Busuttil qal li majemminx il-verΩjoni tal-Gvernli dawn il-persuni ©ew Maltabiex ifittxu xog˙ol jew protez-zjoni. Madankollu, naqas millijg˙id fuq liema baΩi qedi˙addan dan it-twemmin.

Brussell fi stat ta’ allert

Is-sitwazzjoni fi Brussell, sfor-tunatament, hija differentiminn dik ta’ pajjiΩna. Ilbiera˙filg˙odu Brussell iddikjaratstat ta’ allert u, b’konsegwen-za ta’ hekk, ing˙alaq ukoll il-metro u saret twissija lill-pub-bliku biex jevita folol kbarmin˙abba li g˙ad hemm il-possibbiltà li jse˙˙ attakkserju u imminenti.

Dan kollu nqala’ wara biss©img˙a mill-attakki brutali lise˙˙ew f’Pari©i u li g˙alihom˙adu r-responsabbiltàtag˙hom l-Istat IΩlamiku.Jidher li l-persuna wara dan l-attakk hija minn Brussell u l-Pulizija ˙ar©et twissija li din il-persuna hija perikoluΩa ˙afna.

IKTAR ÇERTIFIKATI POÛITTIVI GÓAL MALTAWara r-rapport poΩittiv tal-Kummissjoni Ewropea, din il-©img˙a kien imiss ukoll lill-Fond MonetarjuInternazzjonali (IMF) biexifa˙˙ar l-ekonomija ta’ pajjiΩ-na.

F’analiΩi dettaljata, l-espertital-IMF sostnew li l-ekonomijaMaltija kibret b’5.1% fl-ewwelnofs tas-sena, u li l-qg˙adwaqa’ g˙al livelli storiçi. Skontl-IMF, dan kien frott investi-menti kbar fl-infrastruttura,prezzij iet baxxi tal-f juwil,tnaqqis fir-rati tat-taxxa uriformi strutturali.

Ir-rapport tal-IMF imeri dakkollu li kkritikat l-OppoΩizzjoni

Fi stqarrija l-Gvern stqarr li,f i lwaqt li l-Kap tal-OppoΩizzjoni jg˙id li l-investi-ment fl-ener©ija m’hawnxbΩonnu, l-esperti tal-IMF isost-nu li l-pro©ett ser itejjeb il-qag˙da ekonomika ta’ pajjiΩ-na.

Fejn skont l-analiΩi tal-OppoΩizzjoni b˙alissa hawng˙afsa fil-pagi u nuqqas ta’konsum, l-IMF qed tbassar li t-tkabbir ta’ pajjiΩna ser jibqa’jkun xprunat minn domandadomestika qawwija.

Filwaqt li l-kelliema tal-OppoΩizzjoni jwissu li l-esportazzjoni sejra ˙aΩin, l-ekonomisti tal-IMF ikkon-kludew li fis-snin li ©ejjin serikun hemm titjib fl-esportaz-zjoni.

It-tim ta’ ekonomisti inter-nazzjonali li studjaw lil Malta,din is-sena ma rawx bozoz˙omor imma sostnew li l-isfi-da g˙al pajjiΩna hija li jΩommil-momentum tal-bidliet biex l-

ekonomija tag˙na tibqa’b’sa˙˙itha. B’kuntrast mal-pre-viΩjoni ta’ bailout u mad-dubjil i t ipprova dda˙˙al l-OppoΩizzjoni fuq il-qag˙dafinanzjarja, l-IMF tg˙id: “Theauthorities’ proposed pace offiscal consolidation for 2016-18 is appropriate”.

Wara li analizzaw bir-reqqal-pjani tal-Gvern, l-ekonomistital-IMF irrimarkaw li l-ispend-ing reviews li saru fis-sigurtàsoçjali ˙allew il-frott u wasslug˙al spiΩa anqas. Qasam ie˙orfejn kien hemm progress kienir-ristrutturar ta’ azjendi pub-bliçi b˙all-Enemalta u l-AirMalta.

L-IMF sostniet li l-miΩuri tal-ba©it fil-qasam tal-pensjonijietkienu passi fid-direzzjoni t-tajba. L-esperti tal-IMF ˙e©©ewlill-Gvern biex ikompli bil-˙idma biex itejjeb il-qasam©udizzjarju, itejjeb l-aççessg˙all-kreditu u jΩid il-parteçi-pazzjoni tan-nisa fil-qasamtax-xog˙ol.

L-istess b˙alma g˙amlu l-a©enziji tar-ratings, fir-rapporttal-IMF kien hemm ukoll tif˙irg˙at-tit j ib fi l-governanzafiskali u t-tis˙i˙ tal-istituzzjoni-jiet pubbliçi.

Il-Gvern sa˙aq li laqa’ l-anal-iΩi tal-IMF li tg˙id: “The gov-ernment’s reform priorities, asoutlined in the national strate-gy program, are appropriate”.L-istess b˙all-IMF, il-Gvern qalli huwa konvint li, wara likellna aççellerazzjoni fit-tkab-bir ekonomiku ta’ pajjiΩna,issa mhuwiex iΩ-Ωmien biexnoqog˙du lura. Il-˙idma fil-qasam tar-riformi trid tkomplitirranka biex l-ekonomijaMalti ja tkompli tissa˙˙a˙g˙all-©ejjieni.

LOKALI KÓ 22|11|2015 09kullhadd.com

Skont statistika tal-GozoChannel, il-pro©ett pilota tat-tra˙˙is fil-prezzijiet tal-GozoChannel nhar ta’ Sibt di©à bedaj˙alli l-frott. Dan hekk kif fis-7ta’ Novembru li g˙adda kienhemm Ωieda ta’ 1,163 passi©©ieru 347 karozza, filwaqt li fl-14 ta’Novembru li g˙adda kienhemm Ωieda ta’ 670 passi©©ieru 151 karozza aktar metamqabbla mal-istess perjodu tas-sena l-o˙ra.

Dawn il-passi©©ieri jinkludukemm Maltin li g˙aΩlu li jaqsmulejn G˙awdex matul dan ix-xahar, kif ukoll turisti li kienufostna f’dawn l-a˙˙ar jiem liwkoll g˙aΩlu jΩuru din il-gΩirao˙t.

B’Ωieda ma’ dan, ta’ minifakkar li fl-a˙˙ar sena ta’Gvern Nazzjonalista l-GozoChannel kienet ippro©ettata litirre©istra telf ta’ €1.6 miljun.Madankollu, sa Awwissu ta’ dins-sena, il-Gozo Channelg˙amlet profitt ta’ madwar€400,000 u dan il-qlig˙ sarminkejja li Ωdiedu l-vja©©i.Apparti minn hekk, bejn Lulju uSettembru li g˙addew, il-vapurital-Gozo Channel ©arrew aktarminn 400,000 karozza. Fil-fatt,it-tliet vapuri tal-Gozo Channelg˙amlu kwazi 6,000 vja©©,ji©ifieri 168 vja©© aktar mis-senal-o˙ra.

Tibqa’ fis-se˙˙ sad-19 ta’Diçembru li ©ej

Din il-miΩura g˙andha l-iskop litiffoka fuq ix-shoulder monthsbiex b’hekk it-turiΩmu ji©i attiratmatul is-sena kollha uG˙awdex jibqa’ destinazzjonituristika tul ix-xhur kollha. Fil-fatt, il-prezz tal-passi©©ier minn€4.65 ser ikun €1.20, u l-prezzta’ vettura minn €15.70 se jinΩelg˙al €8.20. Din l-iskema setibqa’ fis-se˙˙ sas-Sibt 19 ta’Diçembru li ©ej.

Din l-inizjattiva hija mmirata litg˙in lill-ekonomija G˙awdxijamatul l-ista©un li mhux daqs-tant popolari, Inizjattivi b˙aldawn g˙andhom l-appo©© tal-Gozo Business Chamber kifukoll tal-Gozo TourismAssociation. G˙all-ewwel darbadin is-sena ©iet estiΩa l-iskedatas-sajf, u issa Ωdiedu wkoll il-vja©©i tax-xitwa.

It-turiΩmu ©©enera €180miljun

It-turiΩmu s-sena l-o˙ra ©©enera€180, ji©ifieri 50% tal-ProdottDomestiku Gross. Din s-sena l-wasliet tal-barranin Ωdiedub’6.5%, filwaqt li sal-a˙˙ar ta’Lulju l-bednights g˙as-suq bar-rani Ωdiedu b’4.5%. Dan ikom-pli jawgura tajjeb mal-fatt lisaret, u qed tkompli ssir, ˙idmabiex il-Gozo Channel ter©a’tqum fuq saqajha.

Sa Settembru ta’ din is-sena,il-Gozo Channel g˙amlet profittta’ madwar €942,000. Dan fl-ist-ess ˙in li l-vja©©i Ωdiedu b’168vja©©, fejn fl-ewwel disa’ xhurta’ din is-sena aktar minnmiljun u nofs passi©©ierivvja©©aw bejn Malta uG˙awdex. Aktar minn terz

minnhom Ωaru lil G˙awdex fix-xahar ta’ Awwissu meta aktarminn nofs miljun ru˙ qasmulejn G˙awdex.

Aktar xog˙ol f’G˙awdexg˙all-G˙awdxin

Ta’ min wie˙ed isemmi wkollli, fl-ewwel sena ta’ GvernLaburista, it-tkabbir ekonomikug˙all-ewwel darba f’G˙awdexkien ila˙˙aq l-4.8%, filwaqt lidak f’Malta kien ila˙˙aq l-4.5%.

Dan meta, fl-a˙˙ar sena tal-amministrazzjoni l-o˙ra, it-tkab-bir ekonomiku f’G˙awdex kienbiss ta’ 1.3%. Dan it-tkabbirekonomiku ˙alla impatt fuq il-˙olqien tal-imjiegi. Fil-fatt,matul l-2013 u l-2014, in-numruta’ ˙addiema G˙awdxin full

time Ωdiedu b’727 jew 8%, metaf’Malta Ωdiedu b’6%. Sa April ta’din s-sena l-˙addiema full-timekomplew jiΩdiedu u jla˙˙qu t-827 li jfisser Ωieda ta’ 9%.

Fl-istess waqt, ir-rata ta’ qg˙adf’G˙awdex niΩlet meta mqabblamas-sena l-o˙ra. Sad-9 ta’Ottubru li g˙adda, il-figura tal-qg˙ad kienet ta’ 648, meta fl-istess perjodu tas-sena l-o˙ra l-figura kienet tla˙˙aq is-725.

Fi kliem ie˙or, dan ifissertnaqqis fil-qg˙ad ta’ 11%.Apparti minn hekk, id-d˙ulmedju ta’ familja G˙awdxijakien ila˙˙aq €21,917. Dan kienifisser Ωieda ta’ €1,300 fuq s-sena ta’ qabel. B’hekk id-dis-takk bejn d-d˙ul medju tal-familji Maltin u dawk G˙awdx-in qieg˙ed dejjem jonqos.

ÛIEDA NOTEVOLI TA’ PASSIÌÌIERI U KAROZZI FUQ ÛEWÌ SIBTIJIET META MQABBLA MAL-2014

GLEN FALZONglen@kullhadd.com

10 opINJoNIKÓkullhadd.com22|11|2015

Dan huwa Ωmien importantig˙all-futur tal-umanità.Id-deçiΩjoni ta’ min se

nkunu fis-snin li ©ejjin, u kifse j˙arsu lejna

l-©enerazzjonijiet ta’warajna, tinsab f’idejna.

Ommi kienet l-omm ta’dawk it-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ likont in©ibilha fl-oratorju

l-©did

Fr Mario AtttardOFM Cap

Sens Komun

Id-dinja kollha tafni b’DonBosco. Madankollu, ommi umissieri tawni isem: Giovanni.L-g˙eruq tieg˙i huma foqra.Biss, f’qalbi, minn dejjem kellixewqa kbira li mexxiet lil ˙ajti.Ix-xewqa li nsalva l-erwie˙! Ix-xewqa li nsir saçerdot uning˙ata b’ru˙i u ©ismi g˙at-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ li humafoqra!

Kemm kont ng˙idlu lill-Mulejiljieli f’iljieli, kwaΩi ming˙ajrma’ norqod: Ag˙tini l-erwie˙ u˙udli kollox! Illum ng˙id li t-talba tieg˙i semag˙ha bil-kbir.Sa˙˙a straordinarja qatt makelli tafux. IΩda qalbi qatt makienet nieqsa mill-fer˙ tas-sema. Fer˙ li llum, fiΩmienkom, b˙al fi Ωmieni,kul˙add qed jokrob g˙alih!Veru?

Jiena batejt b˙alma tbatuintom. Tlift lill-g˙aΩiΩ missierimeta kelli biss sentejn. Melatistg˙u ta˙sbu kemm ommiMargerita ˙admet fuq li˙admet biex trabbi lili u lilΩew© ˙uti subien mieg˙i. Ta’disa’ snin kelli ˙olma.Niftakarni kont qalb çorma tfalli kienu jitqatlu u jidg˙u dag˙afa˙xi minn dak il-kbir!Ippruvjat nag˙milhom ˙bieb.L-ewwel li g˙amilt kien li nip-prova n˙abbibhom permezztar-ra©uni. Imbag˙ad, meta rajtli ma ridux jisimg˙u bil-kelmat-tajba, kont se nerfa’ jdejjafuqhom. F’daqqa wa˙dadehritli mara misterjuΩa li qaltli:“Bil-˙lewwa, bil-˙lewwa…jekktixtieq li tirba˙hom. Óu l-g˙aslu© tieg˙ek ta’ rag˙aj umexxihom lejn il-merg˙a.” U

meta din il-mara misterjuΩabdiet tit˙addet, it-tfal l-ewwelsaru annimali feroçi umbag˙ad inbidlu fi ˙rief˙elwin. Minn hemm intba˙t likien id-dmir tieg˙i li mmexxi ung˙in lil tfal o˙ra.

Il-˙ajra biex insir qassis kom-pliet tissa˙˙a˙ fija, tant li metag˙alaqt is-16-il sena d˙alt fis-seminarju ta’ Chieri. G˙adnisal-lum nirringrazzja lill-Mulejkif, minkejja daqshekk faqar likont ng˙ix fih, il-Mulej kienjipprovdili biex ng˙ix. Is-sind-ku kien tani kappell. Persunao˙ra mantell. U o˙ra parΩarbun. Imbag˙ad, meta ©ejtordnat djaknu, is-superjurixeg˙luli l-bozza l-˙adra biexnissokta ng˙in lit-tfal bla dar umwarrba.

Óeqq, kif tg˙idu tajjeb intom

il-Maltin: “Ebda warda blaxewka!” Dawk il-mijiet ta’ tfal uΩg˙aΩag˙ imwarrbin kienu pri-jorità f’˙ajti. Min˙abba fihomirriΩenjajt mix-xog˙ol tieg˙i ta’viçi kappillan f’dar li l-MarkiΩaBarolo kienet waqqfet appostag˙alihom. G˙ad li kont senibqa’ sejjer id-dinja l-o˙ramin˙abba attakk kbir ta’ pnew-monja, il-Mulej kellu pjanijieto˙ra g˙alija. G˙al g˙axar sninl-g˙aΩiΩa ommi Margeritakienet l-id il-leminija g˙alija.Ommi kienet l-omm ta’ dawkit-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ li kontin©ibilha fl-oratorju l-©did.Kont nibqa’ ˙alqi miftu˙ bil-provvidenza li kienet tid˙ol.Ma nafx kif inrexxieli nibniΩew©t idjar u l-knisja ddedikatalil San Fran©isk de Sales, il-qaddis favorit tieg˙i!

Minn dejjem kelli fiduçja fit-tjubija li hemm midfuna fil-qalb taΩ-Ωg˙aΩag˙. Darba ktibthekk: “Ma niftakar qatt li xidarba qatt uΩajt xi kastig for-mali. U, bil-grazzja ta’ Alla, dej-jem ksibt, anke minn tfal lig˙al u˙ud kienu disfatta, mhuxbiss dak li d-dmir kien jitlob,imma sa˙ansitra dak li x-xewqa tieg˙i xtaqet.” Kienetdin l-im˙abba lejn Ìesù li jbati,anke fiΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na, liwasslet lil u˙ud li jissie˙bumieg˙i f’dan ix-xog˙ol hekksiewi g˙all-Knisja u g˙as-soç-jetà. G˙alhekk mil-lejl tas-26 ta’Jannar 1854, jiena, Cagliero,Rocchetti, Artigli u Rua, il-kol-laboraturi tieg˙i f’dan ix-xog˙ol kbir u bΩonjuΩ,iddeçidejna li nintrabtu perme-zz ta’ vot lil Alla. Kien minndakinnhar li bdejna nissej˙uSaleΩjani; ji©ifieri g˙al SanFran©isk de Sales.

Nixtieq minn qalbi nirringraz-zjakom g˙eΩieΩ Maltin uG˙awdxin tal-mer˙ba kbira litajtuni meta Ωortkom mill-14sat-18 ta’ Mejju li g˙adda fl-anniversarju tal-mitejn senaminn twelidi. Im˙abbitkomlejja apprezzajtha wisq!

Nixtieq ng˙addilkom dan il-messa©©: Tridu li s˙abkom jir-rispettawkom? Dejjem a˙sbufil-©id fuq kul˙add. U kunulesti li tg˙inu lill-o˙rajn.Ag˙mlu hekk u tkunu fer˙ana!

U jekk int Ωag˙Ωug˙ tixtieqta˙dem mieg˙i b˙ala saçerdotjew brother fis-soçjetàSaleΩjana tkellem ma’ Fr LouisGrech SDB billi ççempel 21454546. X’barka tkun g˙alina!

JIENA DoN BoSco!

ÇANS BIEX NIDDEÇIEDU RRIDUXL-GÓAQDA JEW IL-FIRDAL-attakki terroristiçi li se˙˙ewmatul l-a˙˙ar jiem ˙asdu lid-dinja. Rajna attakki fil-Lebanon, in-Ni©erja u l-Mali,iΩda bla dubju l-iktar li messlilna kien l-attakk ta’ Franza.

Dan mhux g˙ax il-pajjiΩi l-o˙ra mhumiex importanti;altru minn hekk. Imma huwanaturali li l-bniedem ikunaffettwat bi tra©edja skontkemm din tkun qrib tieg˙u.

Franza huwa pajjiΩ ©artag˙na fil-Mediterran u partimill-Unjoni Ewropea. Il-valurtal-˙ajja tan-nies li mietuf’pajjiΩi o˙ra Ωgur li mhuwiexinqas minn ta’ dawk li mietu fiFranza, imma apparti li dawnhuma iktar ’il bog˙od minna©eografikament u kultural-ment, huma wkoll pajjiΩi lig˙addejjin minn instabbiltàpolitika fejn il-militanti IΩlamiçijistg˙u joperaw b’iktar façilità,u g˙alhekk attakk terrorisikujkun ta’ inqas sorpriΩa.

Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar il-bnie-dem huwa affettwat iktar minntra©edji li jse˙˙u qrib tieg˙ug˙as-sempliçi fatt li jibda jibΩa’g˙as-sigurtà tieg˙u nnifsu.Filwaqt li mhuwiex komunig˙all-Maltin li jsiefru lejn il-Lebanon jew in-Ni©erja, hijakomuni li l-Maltin iΩuruFranza.

G˙alhekk, ix-xokk tal-attakkfi Franza kien ikbar g˙all-Malti, g˙ax kien imtaqqal bis-sentiment ta’ “stajt kont jien”;sentiment egoist li huwa natu-

rali g˙al kull bniedem.

Se n˙allu s-sentiment egoistjirkibna?

Ìaladarba dan huwa senti-ment naturali, diffiçli wie˙edjikkundannah. Il-˙aΩin isirmeta n˙allu lil dan is-senti-ment egoist jirkibna u jnessinas-sentiment l-ie˙or: tal-empati-ja. Filwaqt li s-sentiment egoisthuwa neçessarju g˙all-istint ta’sopravivenza li tipposiedi kullkreatura ˙ajja, is-sentiment ta’empatija insibuh biss fil-bnie-dem, u g˙alhekk huwa neçes-sarju g˙ax jiddistingwina minnkreaturi o˙ra.

Dan huwa Ωmien importantig˙all-futur tal-umanità. Id-deçiΩjoni ta’ min se nkunu fis-snin li ©ejjin, u kif se j˙arsulejna l-©enerazzjonijiet ta’

warajna, tinsab f’idejna.Irridu niddeçiedu jekk irridux

lil dan is-sentiment egoist jirk-ibna billi naqbdu t-triq tal-biΩa’eççessiva g˙alina nfusna. BiΩa’li tista’ twassalna biex mang˙inux lil min hu fil-bΩonn,jew no˙olqu sofferenza lil minma ja˙ti xejn. BiΩa’ li tista’ bissi©©ib iktar firda f’mument fejnl-g˙aqda hija l-iktar ˙a©aimportanti.

Se niddeçiedu min jg˙ix umin imut?

Smajna ˙afna jg˙idu li l-pajjiΩital-Punent m’g˙andhomxjaççettaw refu©jati mil-Libjajew mis-Sirja, min˙abba ç-çansli fosthom ikun hemm xi ter-rorist.

L-ewwel u qabel kollox, il-possibbiltà ta’ terrorist

im˙arre© li j issogra ˙ajtug˙alxejn fuq dg˙ajsa, fil-kaΩ ta’immigranti mil-Libja, hijaremota ˙afna.

Din tidher çara hekk kif l-attakki li twettqu f’Pari©i,kemm il-©img˙a li g˙addiet ukemm iktar kmieni din is-sena,saru minn çittadini FrançiΩi umhux minn immigranti likienu qed ja˙arbu mill-instab-biltà u l-gwerer.

Hemm ukoll dubji serji dwarkemm wie˙ed mit-terroristi tal-a˙˙ar attakk f’Pari©i kienimmigrant mis-Sirja, kif kienma˙sub ori©inarjament metanstab il-passaport ta’ persunaSirjana qrib wa˙da mix-xenital-attakk.

Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar irridunistaqsu lilna nfusna jekkb˙ala bnedmin g˙andniex l-awtorità li niddeçiedu min sejg˙ix u min se jmut.

Huwa sew li nikkundannaweluf kbar ta’ persuni g˙all-mewt, fosthom tfal, sempliçi-ment g˙ax hemm çans Ωg˙ir lifost dawk l-eluf ikun hemm xiterrorist? Dan meta nafu li t-terroristi jistg˙u jid˙lu wkollb˙ala turisti jew ˙addiema,jew sa˙ansitra jkunu çittadinijew residenti li ilhom fil-pajjiΩsnin twal.

Fejn huma l-attivisti tal-˙ajjaumana, li ta˙raqhom qalbhomg˙all-embrijuni? Jaqaw l-empatija ta’ dawn ma twassalxg˙at-tfal li qed ja˙arbu mill-gwerer?

opinjoni kÓ 22|11|2015 11kullhadd.com

Pari©i, il-belt tad-dawl lif’temp ta’ ftit sig˙at spiççat

fid-dlam.

rachel powellKordinatriçi tal-ferg˙atas-seba’ distrett FÛL

ReΩiljenza. Il-˙ila ta’ persunabiex tadatta kif suppost g˙at-trawmi u diffikultajiet, tesper-jenza rabja u niket, imma lijkollha s-sa˙˙a li ter©a’ tibdamill-©did. Madankollu, tibqa’sensibbli g˙all-pozittività li l-˙ajja toffri ming˙ajr ma titlef l-umanità. Umanità li metawie˙ed jara l-avvenimenti fid-dinja fl-a˙˙ar ©imag˙tejn,t˙ares fejn t˙ares tara bissmewt u terrur, tidher illuΩjoni.Però, l-umanità tirreΩisti u tir-reΩilja anke fit-toroq ta’ Pari©iu l-vjolenza li raw. Humadawn il-kliem ta’ LucianaLitt izetto li baqg˙u jidwuf’mo˙˙i.

Pari©i, il-belt tad-dawl lif’temp ta’ ftit sig˙at spiççatfid-dlam. Il-patruni tad-drittiji-et u libertajiet tal-bniedem,libertà, l-fraternità u ugwaljan-za, l i f ’˙akka t ’g˙ajn sfawmg˙edda. Attakk fuq Pari©i,fuq dawn il-libertajiet, fuqdawn l-ideali li mhumiex bisstal-poplu FrançiΩ iΩda li ispi-raw u taw ˙ajja l i l diversipajjiΩi, huwa attakk fuq il-qalbtal-Unjoni Ewropea u l-valurili fuqhom hija mibnija.

Hija t-tama u r-reΩiljenza litie˙u post il-biΩa’ u l-inçertez-za f’g˙ajnejn il-poplu FrançiΩhekk kif b’vuçi wa˙da,f’unjoni, ikantaw il-Marseilles.L-istess unjoni li tara fil-filmatita’ dawk ˙er©in mill-istadjujkantaw l-innu nazzjonali.Poplu li dawn l-attroçitajietesperjenzahom g˙al darba,tnejn. Poplu li fid-dawl ta’dawn l-avvenimenti ma jitlefqatt it-tama, li b˙al jitwieledmill-©did mill-©amar tieg˙u,b’unjoni u determinazzjoniiktar minn qatt qabel.

Kif qal tajjeb Aldo Cazzullo,fuq il-Corriere della Sera, dinil-forza tidher f’dak kollu li huPari©i: Il-muΩiçisti fit-toroq liquddiem il-Bataclan bdewidoqqu We shall overcome.In-nies li ˙argu minn djarhombiex jeg˙lbu l-biΩa’ bil-preΩen-za tag˙hom. Il-˙addiema li fil-©urnata tal-mistrie˙ tag˙homkienu qed inaddfu d-demmminn fuq il-bankini. L-anzjanili f’dak il-lejl fet˙u l-bibientag˙hom g˙al nies li ma kinuxjafu, li setg˙u kienu n-neputi-jiet tag˙hom. IΩ-Ωg˙aΩag˙ fil-kju biex jag˙tu d-demm. Il-pulizija li fil-5.00pm waqqfu©lieda bejn nies ta’ karna©©on

skura u Al©erini f ’Rue deRivoli u qalulhom: “Immaintom ma tafux li qed ji©ruaffarijiet iktar importanti mill-©lieda tag˙kom?” Dawk li fiPlace de la République tellg˙ubanner iswed bil-motto ta’Pari©i: Fluctuat nec mergitur,il-dg˙ajsa titbandal mal-mew©iΩda ma teg˙riqx. Dawk likitbu fuq il-˙ajt tal-Marais ‘fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar mhux setirb˙u intom’. L-immigrantKambodjan li quddiem il-Louvre idoqq La vie en rose.

Dak li ©ara f’Pari©i, dak li©ara f’Saint Denis ftit tal-jiemwara, mhumiex kaΩijiet iΩolati.F’Bejrut, f’Ωona urbana, ©urna-ta qabel l-attakk f’Pari©i, mietu43 persuna u 200 spiççawmidruba. Madankollu, b˙aldonna dan po©©ejnieh f’©enb,forsi g˙ax huwa iktar ’ i lbog˙od minn xtutna. Jewinkella g˙as-sempliçi ra©uni lil-attakk f’Bejrut, kien differentiminn dak f’Pari©i, g˙all-fatt lidak ta’ Pari©i kien donnu mal-tempata fil-bnazzi, waqt lif’Bejrut l-attakk kien il-qofoltal-biza’, li qatt ma telqet kom-pletament, ta’ din il-vjolenza.

Kif sostna l-Prim MinistruJoseph Muscat, l-attakk fuqPari©i huwa kkonferma tal-bΩonn li r-reviΩjoni tal-ftehimta’ Schengen ji©i aççellerat,anke sabiex il-libertajiet liksibna jkunu salvagwardjati.

A˙na g˙andna niftakru fis-sagrifiçju u l-memorja ta’dawn il-˙aj j iet, l i ˙allewfamilji, qraba u ˙bieb wara-jhom. Dawn in-nies mietuf’isem il-libertà. Ikun insultjekk ma nag˙mlux dan. In-niket li n˙ossu jfakkarna li,g˙alkemm a˙na minn pajjiΩidifferenti, nitkellmu lingwi dif-ferenti, f’mumenti b˙al dawnning˙aqdu flimkien b’qalbwa˙da sabiex b’hekk dawn in-nies li t i lfu ˙aj j i thom majkunux mietu g˙alxejn. Kif qalil-President Obama, dan l-attakk mhuwiex biss attakkfuq Pari©i iΩda huwa attakkfuq l-umanità u l-valuri li a˙nalkoll in˙addnu. Huwag˙alhekk li g˙andna nibqghureΩil jenti, g˙ax mhuwieximportanti x’lingwa nitkellmu,x’nazzjonalità a˙na meta qednitkellmu fuq l-umanità.ReΩiljenza tfisser proprju dan.

X’WettaQ il-GVern...Sena ilU

Informazzjoni mi©bura minnEMANUEL CUSCHIERI

16 ta’ Novembru

17 ta’ Novembru

18 ta’ Novembru

19 ta’ Novembru

20 ta’ Novembru

21 ta’ Novembru

22 ta’ Novembru

pariÌi reÛiljenti

Nieda Skola Sport

Iddeçieda li majkunux aktar

permessi f’Maltaçirkli bl-annimali

Iddeçieda li jibdajing˙ata ta˙ri©

speçjalizzat fil-kuratal-anzjani g˙al kullmin ja˙dem fis-settur

tal-anzjani

Óa diversi miΩuribiex jipprote©i

lill-poplu mill-virustal-Ebola

Iddeçieda li j©ibg˙axar fire engines

©odda

Óabbar li f’G˙awdex,

fl-ewwel g˙axar xhurtal-2014, aktar minn1,600 metru ta’ toroq

inbnew mill-©did

Iddeçieda li, g˙all-benefiççju tal-bdiewa, toroq f’Ωoni rurali ji©u

rran©ati

12 OpINJONIKÓkullhadd.com22|11|2015

Juru nuqqas ta ’ r ispettlejn l-istituzzjonijiet bl-appo©© ta’ David Agius

Nhar is-Sibt 14 ta’ Novembru2015 saret il-laqg˙a tas-sind-ki u viçi sindki f i l -PalazzVerdala. B˙alma jindika t-titlu ta’ din il-laqg˙a, g˙alihajkun hemm preΩenti s-sindkiu viçi sindki kollha ta’ kullkunsi l l lokal i l i g˙andnamadwar Malta u G˙awdex.

Normalment din tkun forafe jn f iha j i©u diskussisu©©etti varji li jolqtu b’moddirett lill-kunsilli lokali. Is-Sibt ma kinitx eççezzjoni.Dan g˙ax f ’din i l - laqg˙akellu ji©i diskuss il-proçessta’ riforma fis-sistema tal-gwardjani lokali. Dan kienmag˙ruf minn kul˙add sa©img˙a qabel mill-kunsillierakol lha g˙ax intbag˙tet l -a©enda b˙alma s-soltu jsir.Kien mag˙ruf minn ©img˙atqabel mir-rappreΩentanti tal-Partit Nazzjonalista li jiffur-maw parti mill-EΩekuttiv tal-Assoçjazz joni ta l -Kunsi l l iLokali u kien mag˙ruf ukollminn kwaΩi xhur qabel minnu˙ud minnhom li flimkientkellimna dwar il-kontenutta’ din il-laqg˙a.

Minkejja dan, wie˙ed minndawn, meta fil-laqg˙a tas-s indki kien se j ibda j i© idiskuss dan is-su©©ett, qamu qal l i huma ma kinuxikkonsul tat i dwar din i r -riforma u allura b˙ala sinjalta ’ protesta se jkunu qedjitilqu ’l barra sakemm issirl - introduzzjoni mil l -KapEΩekutt iv ta l -A©enzi ja l iminn Ottubru bdiet tmexxidin is-sistema ta’ infurzarlokali.

Il-verità x’inhi? Il-verità hili f’Ωew© laqg˙at separati tal-

EΩekuttiv tal-Assoçjazzjonita l -kunsi l l i lokal i , kieneting˙atat informazzjoni dwardak li kien qed ji©i propost.Tul dawn iΩ-Ωew© laqg˙at,tlieta minn erba’ rappreΩen-tanti tal-Partit Nazzjonalistakienu preΩenti u pparteçi-paw fid-diskussjoni. Kienassenti mil-laqg˙a proprjudak li waqt i l- laqg˙a tas-sindki qam jg˙id li ma kienxikkonsultat.

Il-verità hi li tnejn mill-presidenti re©jonali f’isem il-Parti t Nazzjonalista kienuanke ressqu proposti, fos-thom li l- istess presidentire©jonali jkunu parti minn xibord li seta’ jkun iffirmat ujkol lhom sehem f id-deçiΩjonijiet. Daqstant makinux infurmati ! Minkej jadan, qed jg˙idu li ma kinuxikkonsultati!

Il-verità hi l-Ministru OwenBonnici bag˙at g˙all-presi-denti kollha tar-re©juni (5)wie˙ed wie˙ed biex jiltaqa’mag˙hom separatament ujikkonsulta mag˙hom dwardin ir-riforma. Hawn ukoll,dak l i qam j i tkel lem,m’at tendiex g˙al din i l -laqg˙a. Minkejja dan, qedjg˙idu l i huma ma kinuxikkonsultati.

I l -ver i tà hi l i f l -a˙˙arlaqg˙a ta l -EΩekutt iv ta l -Assoçjazz joni ta l -Kunsi l l iLokali kien diskuss anke l-mod kif g˙andhom jinqasmul-flus li jibqg˙u mis-sistemawara li jinqatg˙u l-ispejjes.Sar qbil bejn dawk kollhapreΩent i , inkluΩ ir - rap-preΩentanti Nazzjonalisti, kifdan g˙andu jsir . Minkej jadan, dawn qed jg˙idu li makinux infurmati!

Dan juri kemm il-mottivewlieni biex dawn telqu ’l

barra mil - laqg˙a kienwie˙ed parti©©jan u mifti-hem minn qabel. Il-mottivikienu ul ter jur i u l -a©irtag˙hom jikkonferma dan.Kieku dawn qed jg˙idu s-sewwa u g˙andhom farkaprinçipju f i t - twemmintag˙hom, kieku tassew makinux infurmat i , kiekutassew ma kinux ikkonsul-tati, kieku tassew jemmenuf’dak li qalu, kieku kienujkunu assenti g˙al-laqg˙a tulid-diskuss joni kol lha tas-su©©ett u mhux waqt l-intro-duzzjoni tieg˙u biss.

B’kumbinazzjoni, l-intro-duzzjoni tas-su©©ett saretmis-Sur Ray Zammit, li kifg˙edt huwa l-Kap EΩekuttivta l -A©enzi ja . L- is tess RayZammit l i l -Par t i tNazzjonalista pprova jkissrubil-kritka in©usta tieg˙u; l-istess Ray Zammit li l-PartitNazzjonalista talab ir-riΩenjat ieg˙u ma nafx kemm-i ldarba.

Allura huwa ovvju li l-mot-tiv kien wie˙ed li jibbojkott-jaw i l -preΩenza tas-SurZammit waqt din il-laqg˙a.Tant hu hekk, li appena s-Sur Zammit temm id-diskorst ieg˙u, is -s indkiNazzjonal is t i da˙lu lurag˙al-laqg˙a.

Tajjeb ng˙id li jakkumpan-ja lis-sindki Nazzjonalisti u l-a©ir tag˙hom kien hemm il-kel l iem ewlieni ta l -Part i tNazzjonalista g˙all-kunsillilokali , David Agius. Dan,ming˙ajr ma informa ru˙u,ming˙ajr ma ççekkja jekkdak li ntqal lilu hux minnujew le, g˙aΩel l i jag˙melb˙an-nag˙a© ta ’ bendu ug˙amel ki f qalulu. Minndeputat l i j i t lob l i jkunrispettat kont nistenna a˙jar.

Ara s-sindki Laburisti kienuresponsabbli u ©abu rispettlejn l-istituzzjonijiet, inkluΩle jn David Agius, g˙axminkejja li g˙amel diskorsibbaΩat fuq i l -˙meri j ie t ,xorta wa˙da baqg˙u preΩen-ti jisimg˙uh. Dwar id-diskorsta’ David Agius nitkellem fl-ar t ik lu l i jmiss min˙abbanuqqas ta ’ spazju, immanaççertah l i se nkun qedinwie©bu g˙al kull ˙merija liqal . Dan ja˙seb l i j i fhem˙afna f i l -kunsi l l i lokal i ,imma l-proposti tieg˙u majag˙mlux g˙ajb lil ˙merijietli jg˙id il-kap tieg˙u. Immakif g˙edt, dwar dan nitkell-mu l-©img˙a d-die˙la.

Lura g˙al l -mod l i bihimexxu s-s indkiNazzjonalisti; l-a©ir tag˙homikompli jikkonferma l-ardir un-negat t iv i tà ta l -OppoΩizzjoni Nazzjonalista lit ippretedni l i l -af far i j ie tg˙andhom isiru kif tg˙id hibiss. Tippretendi jew, a˙jar,ta˙seb li g˙adha tmexxi hi uli g˙andha xi dritt divin litiddetta kif g˙andhom isirul-affarijiet. Naturalment, danmhix jirnexxilha tag˙mlu uallura tie˙u l-attitudni li, jewtilg˙ab bir-regoli tag˙ha, jewt˙assar.

I r r id ng˙id l i , luraf ’Novembru l i g˙adda(2014), l-istess rappreΩentan-t i tal-Part i t Nazzjonalista,waqt laqg˙a o˙ra tas-sindkig˙aΩlu li ma joqog˙dux fuqi l -mejda mal-bqi ja ta l -EΩekuttiv g˙ax dak iΩ-Ωmienukoll qalu li ma kinux infur-mati u kkonsultati dwar dakli kien se ji©ri.

Tassew joqg˙od il-qawll i jg˙id l i l -g˙eneb huwaqares g˙al min ma j is taxjil˙qu!

Huwa ovvju li l-mottivkien wie˙ed li

jibbojkottjaw il-preΩenzatas-Sur Zammit waqt din

il-laqg˙a.

Mario FavaPresident Sezzjoni

Kunsilliera PL

AÌIR TAT-TFAL MIS-SINDKI NAZZJONALISTI

EDITORJAL KÓ 22|11|2015 13kullhadd.com

www.kullhadd.com

TRAÌI-KOMIKU!

INDIRIZZ POSTALIÇentru Nazzjonali Laburista,Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717

ÌURNALISTIRitianne Agius ritianne@kullhadd.com 2090 1410Liam Gauci liam@kullhadd.com 2090 1413Glen Falzon glen@kullhadd.com

REKLAMI U DISTRIBUZZJONIAlan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520

DISINN TAL-PAÌNILeanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

AGÓMEL KUNTATT MAGÓNA

ED

ITO

RJA

L

Il-Ìimg˙a li g˙addietkellna tliet tra©edji.Wa˙da fil-qalba tal-Ewropa u tnejnf’pajjiΩna.

Konna ˙sibna li l-massakruli se˙˙ aktar kmieni din is-sena f’Pari©i fuq il-kwartierita’ Charlie Ebdo kien il-mas-simu li setg˙u jwettqu tal-ISISfl-isba˙ belt tal-Ewropa.Konna Ωbaljati g˙all-a˙˙ar.Jidher li kien il-bidu ta’ xi˙a©a akbar. Din ix-xi ˙a©aakbar rajnieha fil-bidu ta’ dinil-©img˙a b’g˙exieren ta’çivili jmutu innoçentamentming˙jar ma jafu x’laqathom.

Tra©edja li ma na˙sbux lirajna t-tmiem tag˙ha jew likienet l-ag˙ar li jista’ jkollna.Tra©edja g˙ax ©ejna wiçç imbwiçç ma’ grupp ostili li mhuxbiss ma g˙andux wiçç iΩdafuq kollox inviΩibbli. L-aktarpersuna rispettabbli li ta˙demmieg˙ek fuq ix-xog˙ol tista’tkun l-istess persuna li b’çin-turin splussivi qatlet lilhannifisha u g˙exieren o˙ramag˙ha. Grupp ostili li mag˙andu ebda uniformi biexjintg˙araf.

Din hija gwerra kiefra g˙ax,hi x’inhi r-ra©uni li wasslet

g˙aliha, dan il-grupp ostilima jirrispettax il-minimu ta’dawk li j issej˙u ‘rules ofengagement’ billi lanqas jid-distigwi bejn çivili u kumbat-tanti. Anzi, i l-mira tieg˙uhuma iç-çivili. Ma na˙sbux lib’aktar bumbardamenti sensolvu l-problema. L-g˙erqtal-problema huwa aktar pro-fond minn kemm na˙sbu.

It-tieni tra©edja se˙˙etf’Paceville. Kultant irid bil-fors ikollna xi inçident li seta’kien aktar fatali b˙al dak likellna l-©img˙a l-o˙ra biexnisimg˙u l-iΩveljarin soçjalijdoqq. Biex nifhmu li rriduniççaqalqu rridu l-ewwelikollna t-tra©edja. Wara lijwe©©g˙u jew imutu nin-teb˙u li rridu nag˙mlu xi˙a©a. B˙al meta kien hemmit-tra©edja tal-ispluΩjoni tan-Naxxar b’ammont ta’ splussivital-festa li kienu ma˙Ωunaf’dar privata. Dakinhar mhuxb˙al din id-darba. Dakinharmietu n-nies biex kellna nifh-mu li kien hemm bΩonn tib-diliet ur©enti fil-li©iiet.

It-tielet tra©deja kienet dikta’ Simon Busuttil. Anke fit-tra©edja ta’ Paceville lema˙opportunità o˙ra biex ikun-

parti©©jan.Fejn ©ara l-

inçident huwastabbiliment li ng˙ata l-liçen-zji kollha biex jopera ta˙t l-amministrazzjoni l-o˙ra.Minflok ikkopera mal-Gvernbiex naraw x’nistg˙unag˙mlu biex inçidenti ta’din ix-xorta ma ji©rux,flimkien ma’ dak iΩ-Ωiemeltal-apokalissi Beppe FenechAdami, ipprova jsib ix-xag˙rafl-g˙a©ina.

Meta kien hemm it-tra©edjatan-Naxxar, il-Partit Laburista,li dakinhar kien fl-OppoΩizzjoni, seta’ joqg˙odisib ix-xag˙ra fl-g˙a©inab˙alma qieg˙ed jag˙mel il-Kap tal-OppoΩizzjoni. Dakin-har il-Partit Laburista mexab’responsabbiltà minflok bil-mod irresponsabbli l iqeg˙din naraw illum. Hemmmumenti fejn il-parti©©janiΩ-mu politiku g˙andnanpo©©uh fil-©enb. Dak ta’Paceville kien wie˙edminnhom! Il-Kap tal-OppoΩizzjoni ˙asibha modie˙or.

IΩda din id-darba eççellaaktar mis-soltu. Ma jridx lijkun hemm inkjesta ma©ister-

j a l ikif tit-

lob il-li©i!G˙al kull ˙a©a

ta’ xejn jitlob inkjes-ta biex jidher li qieg˙ed jim-botta hu. Ma g˙andux fiduçjafil-Ma©istratura g˙ax, b˙aldak li qallu, jista’ jkollok per-suna a˙jar biex tag˙melinkjesta fuq inçident b˙aldan. F’dan il-kaΩ irid inkjesta.Meta saret inkjesta bl-Im˙allefPhilip Sciberras g˙ax ˙ar©etil-verità dwar it-ta˙widf’Mater Dei, kif re©a’ ˙are©dan l-a˙˙ar, din id-darba fis-sotterran tal-parke©©, xelalill-Gvern li qabbad ekskandi-dat!

Ma nistg˙ux nifhmuh! Majinteba˙x li kontinwamentqieg˙ed jag˙qad u jdur b˙alpinnur u ˙aseb li l-Gvern serikompli mieg˙u. Din l-atti-tudni hija tra©edja g˙al pajjiΩ-na g˙ax il-pajjiΩ g˙andu Kaptal-OppoΩizzjoni li ma jieqafqatt jara x’inhuma l-interessipolitiçi tieg˙u minflok daktal-pajj iΩ. Biexinkunu preçiΩi, f’Tal-Pietà kull ©img˙a masse˙˙x tra©edja iΩdatra©i-kummiedja!

14 IttrIkÓkullhadd.com22|11|2015

InDIrIzz postaLI KullÓadd Ittri, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

semma LeÓnek

Ibag˙tilna ittra biex nippubblikawha fil-gazzetta KullÓadd. Preferibbilment l-ittri jkunu miktubin bil-kompjuter

InDIrIzz eLettronIku editorial@kullhadd.com. Annotaw l-email billi fis-su©©ett tiktbu li hija ittra.

Sur Editur,

Nhar it-Tlieta 10 ta’ Novembru 2015 b’dispjaçir kbir innutajt Ωew© affarijiet differenti imma li t-tnejn g˙andhom x’jaqsmu ma xulxin, proprju fuq iΩ-Ωamma tal-indafa jew in-nuqqas tag˙ha u l-im©ieba krudili fuq ˙addiem rigward dan ix-xog˙ol fil-lokal ta’ Wied il-G˙ajn.

Fl-ewwel okkaΩjoni nnutajt trakk tal-©bir tal-iskart li, apparti li minnu kienet ˙ier©a ri˙a tintenseba’ pesti, kien hemm ˙addiem ta’ karna©©jon skur ji©bor wa˙du kwantità enormi ta’ boroΩ mill-griΩi bieb bieb tul Triq il-Qaliet f’Wied il-G˙ajn u nassumi wkoll minn madwar il-lokal kollu. Biexila˙˙aq dan il-povru ˙addiem kellu bilfors ji©ri l-˙in kollu wara t-trakk g˙ax is-sewwieq tat-trakkkien jidher mg˙a©©el peress li l-©bir kien qieg˙ed isir minn persuna wa˙da. L-ewwel in©abru l-boroΩ il-griΩi min-na˙a wa˙da tat-triq imbag˙ad re©©a’ lura biex jag˙mel in-na˙a l-o˙ra, xog˙oldoppju u ˙in doppju. Jekk dan mhuwiex sfruttament tal-˙addiema ma nafx x’wie˙e jista’jsejja˙lu. Is-soltu ma kull trakk tal-©bir tal-iskart ikun hemm mill-inqas Ωew© persuni ji©bru l-iskart biex b’hekk ikopru Ω-Ωew© na˙at tat-toroq f’inqas ˙in. Infatti dwar dan il-kuntrattur hemm˙afna lmenti mir-residenti ta’ mal-Kunsill Lokali g˙all-fatt li l-iskart tag˙hom jibqa’ ma jin©abarx,tant li din il-kwistjoni kienet tqajmet f’wa˙da mil-laqg˙at tal-Kunsill.

Il-Kunsill g˙andu jwissi lill dan il-kuntrattur u jekk ikun hemm il-bΩonn jitterminalu l-kuntrattanke min˙abba l-im©iba deplorevoli fuq il-˙addiema. Verament tal-mist˙ija jekk il-Kunsill jipper-metti li dan isir.

It-tieni lment huwa dwar l-iskart li hemm imxerred u mormi ma’ kullimkien fi Triq il-Qaliet.Di©à smajt ˙afna lmenti fuq din it-triq u mhux biss, imma anke fuq toroq o˙rajn f’Wied il-G˙ajn.X’inhu ji©ri f’dan il-lokal? Sa ftit ilu ftit li xejn konna nisimg˙u lmenti persistenti u kontinwi b˙aldawn fuq in-nuqqas ta’ ndafa fit-toroq. Ir-ritratti juru minn bnadi different l-iskart mormi bl-addoçç fi Triq il-Qaliet. Jidher ovvju minn dawn ir-ritratti li t-toroq tal-lokal mhumiex jinkinsu ta’spiss filwaqt li g˙andna nies irresponsabbli li jarmu barra qisu xejn mhu xejn. Veru nies bla kux-jenza!

RESIDENT IMWEÌÌA’,WIED IL-GÓAJN

sfruttament u traskuraÌnI

Sur Editur,

Óadt gost ˙afna nhar il-Ìimg˙a 6 ta’ Novembru g˙ax fl-a˙˙ar kien ©ieni ç-çans inΩur ir-Razzett tal-MarkiΩ Mallia Tabone, is-sede tal-G˙aqda Filantropika Talent Mosti, g˙all-ewwel darba. Il-PresidentJoe Bartolo g˙o©bu jdawwarni mal-post u veru impressjonajt ru˙i. Prosit mill-qalb u nawgura aktarsnin ta’ suççess lil din l-g˙aqda,

L-okkaΩjoni li ˙aditni lejn dan il-post kienet serata o˙ra mis-sensiela Niltaqg˙u mal-Awtur.Dakinhar l-awtur mistieden kien Robert Aloiso li kellimna dwar il-ktieb interessanti tieg˙u Qatlu lill-Arçisqof – Il-©rajja ta’ Oscar Romero. Prosit ˙afna. Is-Sur Aloiso, anke permezz ta’ filmati u ritratti,qasam mag˙na ˙sibijiet u tag˙rif dwar dan l-Arçisqof ta’ El Salvador li nqatel 35 sena ilu waqt likien qed iqaddes f’Marzu 1980.

Nhar is-Sibt 23 ta’ Mejju ta’ din is-sena, f’El Salvador stess, l-iΩg˙ar pajjiΩ tal-Amerika Çentrali, saretil-beatifikazzjoni tieg˙u.

MARIO SANT,BIRÛEBBUÌA

Ir-razzett taL-markIÛ maLLIa tabone

Sur Editur,

In-Nazzjonalisti u l-alleati politiçi tradizzjonali tag˙hom qedjag˙mlu plejtu bla bΩonn g˙ax min˙abba sigurtà bΩonjuΩaferm diversi toroq ing˙alqu g˙al xi ˙in matul il-VallettaSummit, kif ikollhom jing˙alqu wkoll matul il-konferenzainternazzjonali tal-Commonwealth. Meta ta˙t Gvern Nazzjonalista saret il-laqg˙a bejn il-

President Amerikan Bush u l-Kap tal-Unjoni SovjetikaGorbachev fl-1989. Diversi toroq f’BirΩebbu©a, madwarMalta, kif ukoll fil-Belt Valletta kienu mag˙luqa g˙al diversisig˙at matul diversi jiem. Meta g˙axar snin ilu ta˙t GvernNazzjonalista saret il-laqg˙a tal-Commonwealth, fejn kienetpreΩenti r-Re©ina EliΩabetta II, kienu wkoll mag˙luqa diversitoroq f’Malta g˙al sig˙at, u dan ©ara kull darba li l-istessRe©ina Ωaret Malta ta˙t gvernijiet Nazzjonalisti. Wa˙da minndawn iΩ-Ωjarat saret lejn tmiem is-snin sittin tas-seklu lig˙adda. Dik il-˙abta kont na˙dem f’lukanda f’Tas-Sliema udarba waranofsinhar, meta spiççajt mix-xog˙ol, kelli nimxi-ha mix-xatt ta’ Tas-Sliema sal-Imsida g˙ax ix-xatt kollu ta’Tas-Sliema kien mag˙luq anke g˙at-trasport pubbliku. g˙axir-Re©ina EliΩabetta kienet ser tg˙amel Ωjara madwar ix-xattta’ Tas-Sliema.

Meta ©ie l-Papa Gwanni Pawlu II ta˙t Gvern Nazzjonalistal-istess ©ara, ji©ifieri diversi toroq ing˙alqu g˙at-traffiku g˙aldivers i s ieg˙at , kemm min˙abba s-s igurtà ki f ukol lmin˙abba li l-pubbliku ˙onoq it-toroq minn fejn g˙adda l-Papa.

Barra minn hekk, l-ipokresija indannata tan-Nazzjonalistiqed tnissihom li matul is-sajf ukoll jing˙alqu toroq g˙alsighat twal matul il-festi f’kull belt u ra˙al f’Malta uf’G˙awdex.

Tg˙id in-Nazzjonalisti – issa li huma fl-OppoΩizzjoni fejnj ixirqi lhom – huma kontra l i f is -sa j f j ing˙alqu toroqmin˙abba l-festi? Tg˙id jekk ikunu fil-Gvern jg˙addu li©i libiha ma jibqg˙ux jing˙alqu toroq min˙abba l-festi? Il-garr ul-kritika in©usta tan-Nazzjonalisti huma indikazzjoni ta’x’jista’ ji©ri ’l quddiem bi Gvern Nazzjonalista?

Tg˙id l-istess Nazzjonalisti issa huma wkoll kontra lijing˙alqu numru ta’ toroq, kemm g˙all-konferenza internaz-zjonali tal-Commonwealth li g˙aliha ser tkun preΩenti r-Re©ina EliΩabetta, kif ukoll jekk ikun hawn aktar konferenziinternazzjonali ta˙t Gvern Laburista?

Jidher çar mill-garr indannat tan-Nazzjonalisti li huma kon-tra l i j ing˙alqu t- toroq anke meta j i© i jΩurna l -PapaFran©isku jew xi dinjitarji o˙ra, anke jekk dan isir min˙abbas-sigurtà tag˙hom.

Il-Óadd 8 ta’ Novembru 2015 kien Jum it-Tifkira fejn TriqSant’Anna fil-Furjana u kienet ©ustament mag˙luqa g˙at-traf-fiku. Jidher çar li issa n-Nazzjonalisti huma kontra li toroqsimili jing˙alqu, anke g˙al attivitajiet o˙ra b˙al dawn, immahuma stess jimblukkaw il-Fosos tal-Furjana u l-madwar g˙aldiversi jiem, jew id-da˙la tal-Belt Valletta kif g˙amlu din is-sena meta organizzaw meeting nhar il-21 ta’ Settembru, jewjo˙onqu l-pjazza fejn hemm il-monument tal-Gran Mastru LaValette. Hemmhekk in-Nazzjonalisti ma garrewx, m’g˙amlul-ebda plejtu u l-ebda kritika negattiva. Dan juri kemm vera-ment l-ipokresija tan-Nazzjonalisti hija indannata.

ÓADDIEM REPUBBLIKAN,RAÓAL ÌDID

L-IpokresIja InDannata tan-nazzjonaLIstI

Sur Editur,

Il-President tal-Amerika BarackObama, wara l-massakru fuqin-nies, qal lill-President ta’Franza: “Trid issir ©ustizzja.”Kieku sewwa qal, imma ˙addu xejn ma huwa ser i©ib dawkil-129 ru˙ li mietu (sa issa) luramill-mewt jew dawk il-midru-bin li g˙andhom çans imutuwkoll. IngliΩi, Amerikani,Bel©jani u o˙rajn mietu f’din it-tra©edja.

Ma kienx xi terremot li qatil-hom, iΩda sparaturi bl-addoççb’arma qerrieda, l-Ak47. Kulmag˙amlu dawn in-nies kien limarru kunçert rock u minfloksabu ru˙hom g˙and il-˙allieqTliet Maltin ukoll marru jarawpartita futbol bejn Franza u l-Ìermanja fi Stade’ de FranceiΩda waqt il-log˙ba bdewjisimg˙u affarjiet strambi. Meta˙ar©u raw kullimkien mimliambulanzi u pulizija. G˙aliexdin l-krudeltà kollha? Massakrufuq nies li nqatlu tortament.

Dawn il-qattiela mill-ag˙artemmew il-˙ajjiet ta’ niesinnoçenti b˙al dak ir-ra©el likien i˙obb jisma’ l-muΩikarock u mar kunçert, jew dik il-mara tqila li marret g˙al dan l-istess kunçert b˙ala l-a˙˙arxewqa tag˙ha qabel it-twelidtat-tarbija. Kollha mietu qabeliΩ-Ωmien tag˙hom, maqtulinminn nies bla qalb. Kif tista’teΩisti daqshekk ˙dura fil-bnie-dem u bejn nies li lanqas bissjafu lil xulxin. Il-Prim MinistruMalti wieg˙ed li f’Malta serikun hawn sigurtà eççezzjonaliimma, ejjew ng˙iduha kif inhi,kul˙add jibΩa’ xi ftit, u bir-ra©un. Dment li tibqa’ teΩisti l-mibeg˙da, in-nies jibqg˙ujmutu intortament. X’hemm

a˙jar milli tispiçça din il-˙ruxijau tibda tirrennja l-paçi mad-warna?

B’DISPJAÇIR,IL-BELT VALLETTA

ITTRI kÓ 22|11|2015 15kullhadd.com

INTORTAMENT

Sur Editur,

Sur Simon Busutt i l , xtaqtbdejt din l-ittra ‘g˙aΩiΩ SimonBusuttil’ imma jien m’iniexfaççola. Int m’intix g˙aΩiΩg˙ali ja g˙alkemm lanobog˙dok u lanqas nix-tieqlek id-deni. Ara l-PrimMinistru u l-Kabinet kollutieg˙u kollha j˙obbuk. X’maj˙obbukx jekk, kif jg˙idu bl-IngliΩ: You have no chancein hell to win this comingelection.

Ólief tg˙aj jar l i l l -PrimMinistru ma tafx. Lanqas pro-posta wa˙da ma ssemmi, ubir-ra©un, g˙ax i l -GvernLaburista g˙amilhom qablek!Kif g˙aΩlu lilek biex tkunKap tal-OppoΩizzjoni huwamisteru! Mhux ser ng˙idlek liBeppe Fenech Adami uMario Demarco huma xi kap-

olavuri, g˙ax wie˙ed ba˙nanbiΩΩejjed biex jaqbeΩ g˙alkul˙add u meta ©iet is-sieg˙atal-prova ˙add ma qabeΩg˙alih, u l-ie˙or in a poshvoice qed jipprova jimita lilmissieru ming˙ajr ma jindunali fil-˙ajja ma trid tikkopja lil˙add u g˙andek tkun int.

Int, Simon, bis-sewwa ubid-dnewwa trid tirba˙ din l-elezzjoni akkost ta’ kollox,imma kollu g˙alxejn g˙ax il-Gvern Laburista niΩel fil-livelltal-poplu u jaf xi jrid il-popluMalti. Int ma qed isemmi l-ebda proposti g˙ax kulmatrid huwa l-poter; l- istesspoter li kien jeΩisti qabel u lin-Nazzjonalisti kienu juΩawhbiex i˙axxnu bwiethom. Intt˙obb il-poplu Malti? T˙obbil-poplu Malti meta kont ilekg˙oxrin sena biex iΩΩid il-pensjonanti ! ? Gverni j iet

Nazzjonalisti ilhom jeΩistug˙al 135 sena iΩda qatt ma˙assew g˙all-poplu. Il-poli-t iku suppost g˙andu ru˙;iΩda fejn kienet ir-ru˙ fil-politika tag˙hom? Ta˙seb lidawk li vvutaw Labour g˙all-ewwel darba g˙amluhab’çikka? Min jaf kemm kienuilhom isofru u fl-a˙˙ar elez-zjoni, biex jurukom li mhuxse jibqg˙u mummji, ivvutawlilna! Fl-a˙˙ar raw id-dawl u,jekk Alla jrid, fl-elezzjoni li©ejja aktar u aktar nies sejaraw id-dawl – dawl li fe©©mil l-korruzzjoni, qerqu kriminali tà l i kienetimçappsa mag˙kom. GvernLaburista, Sur Busuttil, huwadak kollu l i int m’intix.Grazzi Mulej.

VALERIE BORG,IL-BELT VALLETTA

SUR SIMON BUSUTTIL

16 tA’ bArrAKÓkullhadd.com22|11|2015

Attakk li espona diversi nuqqasijiet

Fl-attakk tat-13 ta’ Novembru mietu129 persuna li l-ma©©oranza tag˙homtilfu ˙ajjithom waqt li kienu qeg˙dinjattendu kunçert f’Bataclan, sala fiç-çentru ta’ Pari©i.

L-attakk f’Bataclan, li beda qrib id-disg˙a ta’ billejl, sar minn persuniarmati li baqg˙u de˙lin fis-sala wara lisparaw fuq diversi kafetteriji u stabbil-imenti tal-ikel taΩ-Ωona. Barra minnhekk, kien hemm diversi attakki o˙ra,fost l-o˙rajn qrib Stade de France fejnkienet qieg˙da tintlab log˙ba ta’˙biberija bejn Franza u l-Ìermanja.

L-attakki ta’ Pari©i kkonfermaw il-©udizzju ta’ bosta illi l-Istat IΩlamikug˙adu attiv ˙afna u g˙andu preΩenzasostanzjali fl-Ewropa. Óare© ukoll çarilli l-kampanji mill-ajru li qeg˙din isirufis-Sirja u l-Iraq mill-koalizzjonijietinternazzjonali s’issa ma kinux effet-tivi.

Mhux talli hekk, talli l-Istat IΩlamiku˙abbar li dawn l-attakki saru b˙alavendetta g˙all-operazzjonijiet militaril i qeg˙din isiru kontrih fi l-LvantNofsani. G˙aldaqstant, fl- istadjuattwali jidher li l-kampanji mill-ajrutal-Istati Uniti, ir-Russja u l-alleatitag˙hom qeg˙din jesponu lill-Punentg˙al aktar periklu minflok inaqqsuh.

Se jing˙aqdu?

Din is-sitwazzjoni tidher li hija l-moti-

vazzjoni prinçipali g˙aliex Hollandetalab g˙al laqg˙at mal-President tal-Istati Uniti Barack Obama, kif ukolldak Russu Vladimir Putin. It-tama tal-Gvern FrançiΩ tidher illi hija dik lijg˙aqqdu l-kampanji tal-Istati Uniti ur-Russja f’operazzjoni militari wa˙da.

L-attakki li wettqu l-koalizzjonijietattwali kienu skordinati g˙alkollox uming˙ajr g˙anijiet çari hekk kif iΩ-Ωew© na˙at g˙andhom viΩjoni differ-enti ˙afna g˙all-futur tas-Sirja, speç-jalment fejn g˙andu x’jaqsam ir-rwoltal-President Sirjan Bashar al-Assad.

Qabel l-attakki ta’ Parigi l-PresidentRussu di©à kien offra li jsir xi tip ta’koalizzjoni, però dubji dwar il-moti-vazzjonijiet tieg˙u u l-alleanza ta’pajjiΩu ma’ Assad g˙amluha impos-sibbli li jsir xi tip ta’ ftehim. Danhekk kif l-Amerikani ma jridux lilAssad ikun parti mill-futur politikutas-Sirja min˙abba li jinsab akkuΩatb’g˙emil fil-konfront tal-oppoΩiturit ieg˙u l i jmur kontra d-dri t t i j ie tumani.

Madankollu, Hollande qieg˙ed jitta-ma li tal-inqas jirnexxilu jiffoka l-attenzjoni ta’ Obama u Putin fuq l-Istat IΩlamiku ming˙ajr ma jda˙˙alfin-nofs lil Assad. Dan se jipprovajag˙mlu l-©img˙a d-die˙la f’laqg˙at lise jkol lu maΩ-Ωew© mexxej ja l -©img˙a d-die˙la.

Jer©a’ jipprova

PajjiΩ li jista’ jkun nieqes fl-operaz-zjonijiet fis-Sirja jaf ikun ir-Renju Unithekk kif i l -Pr im Ministru DavidCameron g˙adu qieg˙ed ji©©ieled fil-

House of Commons biex jikseb l-appo©© g˙al kampanja mill-ajru f’danil-pajjiΩ.

Ir-Renju Unit di©à huwa impenjatf ’kampanja mil i tar i f l - I raq, peròattentat ta’ Cameron biex jikseb l-appo©© g˙al operazzjonijiet simili fis-Sirja fallew fl-2013 meta membri tal-Gvern stess ostakolaw it-tentattivitieg˙u.

Madankol lu, i l -Pr im MinistruBrittaniku esprima l-intenzjoni tieg˙uli jer©a’ jitlob l-approvazzjoni g˙alkampanja ta’ din ix-xorta kontra l-Istat IΩlamiku bit-tama li l-massakruta’ Pari©i jattira l-appo©© parlamen-tari neçessarju.

Soluzzjoni al ternat t iva g˙alCameron taf tkun dik li jipproponijew jappo©©a r iΩoluzzjoni min-Nazzjoni j iet Unit i l i to˙loq pjanstrate©iku fuq livell internazzjonali.PoΩizzjoni ta’ din ix-xorta tista’ ssib l-appo©© tal-Laburisti Brittaniçi wkollhekk kif Jeremy Corbyn, il-mexxej ta’dan il-partit, di©à qal li huwa jkunlest l i j ikkunsidra l i j ivvota mal-Gvern jekk ikun hemm missjoni ta’paçi bl-involviment tan-NazzjonijietUniti.

Din i l -possibbi l tà , però, hi jamxekkla mil l - is tess problemi l iqeg˙din jimblukkaw l-alleanza bejnil-koalizzjoni Amerikana u dik Russa.Il-fatt li opinjonijiet differenti dwarAssad jistg˙u jwasslu lil wie˙ed jewl-ie˙or biex juΩa l-veto fil-Kunsill ta’Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti jekk l-istrate©ija tmur kontra l-prijoritajiettag˙hom.

Konfront vjolenti

Sadanittant, fl-a˙˙ar jiem l-awtoritaji-et FrançiΩi komplew bl-operazzjoniji-et tag˙hom fuq livell nazzjonali biexjinnewtralizzaw kull element marbutmal-attakki tal-©img˙a l-o˙ra.

L-aktar operazzjoni intensiva kienetdik li se˙˙et fid-distrett ta’ St Denis,f ’Pari©i, nhar l-Erbg˙a li g˙adda.

Dakinhar il-pulizija attakkaw appar-tament li fih kien jinsab AbdelhamidAbaaoud, militant Bel©jan li jidher lihuwa l-mo˙˙ wara l-massakru tat-13ta’ Novembru.

G˙al xi jiem il-forzi ta’ sigurtà makinux çerti jekk Abaaoud irnexxiluxja˙rab minn Franza. Madankollu, l-awtoritajiet FrançiΩi saru jafu li huwakien qieg˙ed fil-pajjiΩ u l-Erbg˙aqrib l-4.20 ta’ filg˙odu daru l-appar-tament fejn hu u xi militanti o˙rakienu qeg˙din jin˙bew.

Skont l -awtori ta j iet , i l -pul iz i jasparaw madwar 5,000 tir matul danil-konfront armat li dam g˙al ˙in twilu sewa l-˙ajja ta’ tliet militanti, illiwie˙ed minnhom kien Abaaoudstess. Fil-konfront mietet ukoll il-ku©ina ta’ Abaaoud illi splodiet lilhanniffisha; mossa li però qatlet lilhabiss.

Il-pulizija ma rrappurtaw l-ebdavittma ˙lief Belgian Shepherd ta’seba’ snin bl-isem ta’ Diesel illi ©ibedis-simpatija ta’ eluf kbar ta’ nies bis-sagrifiççju tieg˙u.

MiΩuri ta’ sigurtà

Sadanittant, il-Gvern FrançiΩ g˙addejukoll b’kampanja politika fuq livellnazzjonali. Wara li ddikkjara li se jes-tendi l-istat ta’ emer©enza g˙al tlietxhur o˙ra, i l -President Hollandetalab l-appo©© tal-OppoΩizzjoni hekkkif se jkun qieg˙ed iressaq emendikostituzzjonali l i jag˙tuh g˙odod©odda biex ji©©ieled it-terroriΩmu.

Permezz tal-emendi li se jippro-poni, Hollande qieg˙ed ifittex li fil-futur ikun evitat rikors g˙al stat ta’emer©enza billi jin˙olqu alternattivibl-g˙an speçifiku li ji©i mi©©ieled it-terroriΩmu. Dawn jinkludu l-possib-biltà li titne˙˙a ç-çittadinanza lilindividwi b’rabtiet mat-terroriΩmu,Ωieda fis-sorveljenza u l-introduzzjonita’ metodi aktar sofistikati biex ji©innewtralizzat it-traffikar tal-armi.

Hollande wieg˙ed ukoll li se jΩid il-preΩenza tal-pulizi ja fi l-paj j iΩ bl-impjieg ta’ 5,000 uffiçjal ©did fis-sen-tejn li ©ejjin. Barra minn hekk, huwaordna li ji©i rivedut il-proçess ta’tnaqqis ta l -persunal f l -armata,deçiΩjoni li mistennija twassal g˙ar-rekluta©© ta’ ftit aktar minn 30,000suldat ©did sal-a˙˙ar tal-2016.

Il-Gvern FrançiΩ kien di©à bedajraΩΩan ir-ritmu ta’ tnaqqis fid-daqstal-armata wara l-attakki ta’ Jannar.L-ewwel indikazzjoni j iet huma l imhix se tkun problema biex dawn il-miri ta’ rekluta©© jintla˙qu hekk kifit-talbiet g˙al informazzjoni fuq is-sitelettroniku tal-armata FrançiΩa ttripp-likaw minn 500 g˙al 1,500 kuljumminn meta se˙˙ew l-attakki.

Bidla fl-istrate©ija

Meta wie˙ed jara l-istampa kollha,jidher li Franza g˙andha çans tajjeb litikkonvinçi lil diversi pajjiΩi Ewropejbiex ja˙dmu mag˙ha u l-Istati Unitifuq xi forma ta’ kampanja militari bl-g˙an li l-operazzjonijiet tal-ISIS fis-Sirja ji©u innewtralizzati.

Dan g˙ax il-fatti tal-©img˙a l-o˙rawrew b’mod çar illi l-mod kif kienqieg˙ed ji©i indirizzat it-terroriΩmu,kemm fuq livell nazzjonali, kif ukollinternazzjonali, ma kienx qed ikuneffettiv biΩΩejjed, sitwazzjoni li ˙allietdiversi pajjiΩi esposti g˙al attakkiqerrieda.

Madankollu, g˙adu mhuwiex çarjekk il-koalizzjoni li jridu l-FrançiΩihix se tkun wiesg˙a daqskemm jix-tiequ min˙abba l-fatt li l-prijoritajietRussi fir-rigward tas-Sirja g˙adhomdifferenti minn dawk tal-Punent f’danl-istadju. G˙aldaqstant, wie˙ed iridjara x’jo˙ro© mil-laqg˙at tal-©img˙ad-die˙la biex jifhem a˙jar x’se jkunid-destin ta’ din l-inizjattiva.

KOALIZZJONI WIESGÓA?

Il-Gvern ta’ Franza kompla l-˙idma intensiva tieg˙u fl-a˙˙arjiem biex jinnewtralizza l-elementi kollha tal-Istat IΩlamiku liqeg˙din joperaw fuq it-territorju FrançiΩ. Sadanittant,il-President Francois Hollande g˙addej bi sforzi diplomatiçibiex jipprova jg˙aqqad koalizzjoni internazzjonali li tattakka lildan il-grupp terroristiku direttament fis-Sirja u l-Iraq.

LIAM GAUCIliam@kullhadd.com

TA’ BARRA kÓ 22|11|2015 17kullhadd.com

MINN MADwAR ID-DINJAVITTMA INNOÇENTI?

Minneapolis, l-akbar belt fl-istat Amerikan ta’ Minnesota, kienet ix-xena ta’diversi protesti fil-jiem li g˙addew b’riΩultat ta’ kaΩ ie˙or fejn membri tal-forzital-ordni allegatament qatlu lil Jamar Clark, Ωag˙Ωug˙ ta’ karna©©jon skur.Skont il-pulizija, l-uffiçjali sparaw fuq Clark meta dan ipprova jie˙u l-armaming˙and wie˙ed minnhom.

Min-na˙a tag˙hom, diversi g˙aqdiet g˙ad-drittijiet çivili po©©ew fid-dubju dinil-verΩjoni tal-fatti u qeg˙din jappellaw lill-awtoritajiet biex jippubblikaw filmatili jistg˙u jiççaraw is-sitwazzjoni. Madankollu, il-pulizija sostnew li m’g˙and-homx filmati f’idejhom li juru l-inçident mill-bidu sal-a˙˙ar.

L-AÓÓAR PAZJENT

Il-Guinea bdiet il-vja©© tag˙ha lejn il-mira li tkun iddikkjarata ˙ielsa mill-Ebolahekk kif tarbija ta’ 21 ©urnata ©iet ikkurata minn din l-infezzjoni. It-tarbija, lijisimha Nubia, kienet l-unika persuna infettata fil-pajjiΩ sa nhar it-Tlieta. Filwaqtli ommha mietet bl-Ebola, Nubia kienet salvata permezz ta’ trattament speçjalili ng˙atat f’façilità amministrata mill-g˙aqda Medecins Sans Frontieres.

Sabiex tkun meqjusa b˙ala ˙ielsa mill-Ebola, il-Guinea ma tridx tirre©istra kaΩ©did ta’ din l-infezzjoni g˙al sitt ©img˙at.

ASSEDJU FIL-MALI

Estremisti IΩlamiçi li affilijati mal-gruppi ©i˙adisti Al Mourabitoun u al-Qaedawettqu attakk fuq lukanda f’Bamako, il-belt kapitali tal-Mali, illi swiet il-˙ajja ta’19-il persuna. L-attakk beda l-Ìimg˙a filg˙odu meta xi estremisti faqg˙u barri-era tas-sigurtà li kienet qieg˙da tipprote©i l-lukanda Radisson Blu ta’ Bamako ubdew jisparaw bl-addoçç madwarhom.

Wara ftit ˙in da˙lu fil-lukanda u ˙adu madwar 190 persuna osta©©. L-assedjuntemm disa’ sig˙at wara permezz tal-intervent tal-forzi speçjali lokali u inter-nazzjonali li lliberaw 170 osta©©.

SEJBA INTERESSANTI

Arkeologi Ûvizzeri ˙abbru s-sejba ta’ 4,166 munita tal-fidda u l-bronΩ ta’ Ωmienir-Rumani, li probabbilment idda˙˙lu fiç-çirkulazzjoni madwar 300 sena WaraKristu. Il-muniti nstabu minn bidwi li nnota xi ˙a©a tleqq fil-˙amrija tal-©nientaç-çirasa tieg˙u f’Lulju li g˙adda.

Huwa mill-ewwel issuspetta li kienu muniti ta’ Ωmien ir-Rumani hekk kifriçentement kien instab villa©© ta’ dan l-istess perjodu. G˙aldaqstant, huwag˙arraf xi arkeologi lokali illi skavaw iΩ-Ωona u kkonfermaw is-suspetti tieg˙uwara diversi xhur ta’ riçerki.

JIRRITORNA F’PAJJIÛU BANDIERA ÌDIDA?

Il-President tal-Jemen Abd Rabbuh Mansur Hadi rritorna f’Aden wara diversixhur fl-eΩilju fl-Arabja Sawdija. Skont il-Gvern tieg˙u, din id-deçiΩjoni ttie˙dethekk kif il-President xtaq imexxi l-kampanja tal-forzi leali lejh illi b˙alissaqeg˙din jersqu lejn il-kapitali Sana’a biex jo˙duha lura minn idejn ir-ribelliHouthi.

Madankollu, fl-a˙˙ar jiem l-armata tal-Jemen u l-alleati Sawditi tag˙hom©arrbu diversi telfiet kontra l-Istat IΩlamiku. Fil-fatt, jidher li dan il-grupp terror-istiku internazzjonali qieg˙ed isir fattur dejjem aktar importanti fi gwerra liori©inarjament kienet biss bejn forzi Jemeniti.

Fi New Zealand bdiet il-votazzjoni f’referendum biex tintag˙Ωel bandiera ©didag˙al dan il-pajjiΩ. Il-proçess biex issir din it-tranΩizzjoni beda hekk kif il-PrimMinistru John Key sostna li l-bandiera attwali tirrifletti wisq il-passat kolonjalital-pajjiΩ. Barra minn hekk, Key esprima l-fehma li din il-bandiera preΩentitixbah wisq lil dik tal-Awstralja.

Dan ir-rawnd ta’ votazzjoni se jintemm f’Diçembru u se jag˙Ωel biss l-aktardisinn alternattiv popolari. Fl-2016 se jsir referendum ie˙or fejn il-poplu sejag˙Ωel bejn il-bandiera attwali u l-aktar disinn li jikseb voti fl-ewwel votaz-zjoni.

18 MILL-IsTOrJAkÓkullhadd.com22|11|2015

MARYCHETCUTI

KITBA TA’

MILL-ISTORJA

JUM NAZZJONALI TA’ LUTTUIç-çelebrazzjonijiet ta’ Jum ir-R i n g r a z z j a m e n t(Thanksgiving) tal-1970 kienuse jkunu speçjali g˙ar-ra©unili dan l-avveniment kbir fl-istorja tal-Istati Uniti tal-Amerika kien se jag˙laq 350sena. Il-kumitat organizzattivfil-belt ta’ Plymouth,Massachusetts, fi NewEngland, bdew bil-prepara-menti minn kmieni sabiex fit-raba’ Óamis ta’ Novembru, id-data uffiçjali ta’ din il-festapubblika annwali, il-komunitàtiççellebra mag˙quda b˙all-a˙wa.

L-organizzaturi stiednu lilWamsutta (Frank B. James),kap tat-tribù indi©enu IndjanWampanoag, sabiex i˙ejjidiskors g˙al waqt ikla tal-okkaΩjoni. Wara li lesta d-diskors tieg˙u, Wamsutta ntal-ab jg˙addih lid-Dipartimenttal-Kummerç Re©jonali sabiexhuma jkunu jistg˙u j˙ejju xiavviΩi g˙all-gazzetti lokali.Kienet skuΩa fjakka. Ìranetwara, Wamsutta James irçievarisposta li ma kienx se jit˙allajaqra d-diskors li kiteb g˙ax,skont l-organizzaturi, dan kiense jkun anniversarju ta’ fratel-

lanza bejn il-bojod u l-Indjani,u kliem u versi ‘ja˙arqu’ kienubarra minn posthom.

F’Jum ir-Ringrazzjament tal-1970 saret l-ewwel mixja ta’protesta organizzata mill-United American Indians ofNew England, jew UAINE. Il-kelliem prinçipali f’din il-protesta kien WasmuttaJames, li qara d-diskors likienu ççensurawlu. Mill-1970’il quddiem, kull sena ti©iorganizzata mixja sal-Blata ta’Plymouth, li tibda’ mat-tokkita’ nofsinhar tar-raba’ Óamistax-xahar ta’ Novembru; il-jum ta’ ringrazzjament g˙almin ˙akem din l-art huwa l-jum ta’ luttu g˙al min inqatelbiex insterqitlu artu u l-iden-tità tieg˙u.

Diskors iççensurat

G˙alfejn waqa’ ta˙t il-man-nara taç-çensura d-diskors ta’Wamsutta? Il-kap tat-tribùWampanoag beda biex qal liqed jikteb b’emozjonijietim˙allta. “Filwaqt li niççele-braw l-anniversarju ta’ bidu©did g˙all-bniedem abjad fl-Amerika, ma nistg˙ux ma

n˙arsux lura lejn l-istorja tal-Indjani bla ma n˙ossu niket ug˙afsa ta’ qalb g˙al dak li©arrab il-poplu indi©enuAmerikan.”

Sa minn qabel ma kkoloniz-zaw dan il-kontinent, il-bojodkienu jinΩlu fuq ix-xtut tad-Dinja l-Ìdida u ja˙tfu familjis˙a˙ Indjani biex ibig˙uhomb˙ala ilsiera fl-Ewropa g˙al220 xelin ir-ru˙ (valurBrittaniku antik). Mal-inΩultag˙hom fuq l-art, l-ewwelbojod pijunieri serqu l-oqbratal-antenati Indjani u l-˙aΩnata’ qam˙irrun u faΩola lestabiex l-Indjani jg˙addu biha tulix-xitwa kies˙a.

Massasoit, il-kap tat-tribùWampanoag ta’ dak iΩ-Ωmien,u niesu, xorta wa˙da laqg˙ub’dirg˙ajhom miftu˙in lil danil-grupp ta’ Brittaniçi li waqq-fu l-ewwel belt li semmewPlymouth ta’ New England.Skont Wamsutta James, dankien l-ikbar Ωball li g˙amlu l-antenati tieg˙u g˙ax dakinharkien il-bidu tat-tmiem g˙all-Indjani b˙ala poplu ˙ieles.Dak li se˙˙ fl-ewwel ˙amsinsena minn meta l-bojod rifsufuq l-art tal-Wampanoag majistax jibqa’ ji©i injorat mill-istoriçi tal-lum, li jkomplujbellg˙u verΩjoni ta’ storjasterjotipata ta’ ˙biberija ufratellanza bejn l-ewwel ‘pel-legrini’ bojod u l-Indjani; il-verità hija ˙afna ’l bog˙odminn hekk.

L-ewwel kolonji

Kienu di©à fallew Ωew© atten-tati preçedenti biex jitwaqqfukolonji Brittaniçi fuq il-konti-nent ©did. L-ewwel grupp ta’r©iel u nisa waslu fil-Carolinata’ Fuq fl-1588. Twaqqfetkolonja fuq il-gΩira ta’Roanoke mill-esploratur SirWalter Raleigh, liema kolonja

ntilfu t-traççi tag˙ha fl-eqqeltal-gwerra Anglo-Spanjola. Id-destin tal-kolonja ta’ Roanokejew, kif baqg˙et tissejja˙, il-kolonja mitlufa, g˙adumg˙addas f’misteru sal-lum.

It-tieni attentat ta’ kkoloniz-zar Brittaniku sar fl-1607 metaftit iktar minn mitt ru˙ tniΩΩlul-art wara vja©© bil-ba˙arxitwi u qalil. Dawn komplewil-vja©© tag˙hom b’dg˙ajjesΩg˙ar fuq ix-xmara James biexda˙lu aktar ’ il ©ewwa. Metawaslu fid-destinazzjonitag˙hom bnew fortizza tal-injam u semmewhaJamestown; kienu beΩg˙anaminn attakki tal-Ispanjoli uIndjani nattivi ta’ Virginia. Fl-ewwel xitwa mietu nofs il-kol-onizzaturi konsegwenza ta’mard, attakki tal-Indjani unuqqas ta’ ikel. Is-sena ta’wara l-art in˙akmet minnnixfa kbira u l-˙sad kienmiΩeru. Illum, arkeologisabu evidenzi li twettqu attita’ kannibaliΩmu sforz id-dis-perazzjoni li ˙akmet lil dawnil-pijuniera. MaΩ-ΩmienJamestown ©ie abbandunat.

Il-pijunieri li waqqfu l-kolon-ja ta’ Plymouth g˙amluha çaramill-bidu nett li huma kienuhemm biex jie˙du l-art,ja˙dmuha u jkattru fuqha.Meta l-Indjani Wampanoagindunaw li qed tinsterqilhomarthom u rrea©ixxew, bdewjinqatlu bil-gzuz. Daqs˙amsin sena wara waslu l-Puritani mill-Ingilterra.Mag˙rufin g˙all-˙ruxijareli©juΩa li kienu jipprattikawma’ nieshom, dawn g˙amluhdmir tag˙hom li jikkonvertulill-Indjani Wampanoag. L-Indjani, meqjusin mill-Puritanib˙ala slava© imxajtna, ©ewim©ieg˙la j˙addnu l-fidiKristjana Puritana ta˙t tortura.Talli baqg˙u jitolbu lill-ispirtitag˙hom u jilbsu amuleti

tradizzjonali, ing˙ataw il-mewt bl-akkuΩa ta’ ma©ijatax-xitan.

Battalji mat-tribujiet Indjani

IΩ-Ωmien gerbeb u l-popolaz-zjoni tal-bojod kompliet tikberu tespandi t-terrotorju tag˙hafuq art tal-Indjani. Ìewmi©©ielda battalji kbar mat-tribujiet Indjani. Da˙let fin-nofs l-armata tal-Istati Uniti uwettqet massakri s˙a˙ minnir©iel, nisa u tfal ta’ kull tribù.Darba fost l-o˙rajn, il-popluindi©enu Indjan sab ru˙ujg˙ix f’riservi mag˙Ωula g˙alihmill-bojod. L-immigrazzjoni uΩvilupp urban ©abu eskluzjonis˙i˙a g˙at-tribujiet IndjaniAmerikani. Ìew iddiskrimi-nati b’kull mezz u f’kull settur,inkluΩi l-edukazzjoni u x-xog˙ol. Kienu ttimbrati çittadi-ni tat-tielet u r-raba’ klassi. Lima kienx g˙ad-determinaz-zjoni tal-poplu kollu Indjan,kienu jitilfu l-identità taghomukoll, imma b’kura©© patrijot-tiku kbir Ωammew l-ilsien, il-kultura u l-fidi tal-antenatitag˙hom.

Il-protesta g˙ad ti©i fitmiema? Il-United AmericanIndians of New England iten-nu li l-protesta annwali ti©i fitmiema meta tispiçça d-diskriminazzjoni razzjali kon-trihom u kontra minoranzietniçi o˙rajn fl-Amerika.Huma jis˙qu li l-protestatag˙hom tispiçça meta arthomma tkomplix timrad bl-indus-trija tal-bojod u meta l-IndjaniAmerikani jkunu sovrani fuqarthom.

Sakemm jasal dak iΩ-Ωmien,kull raba’ Óamis ta’ Novembrul-UAINE i˙arsu jum ta’ luttug˙all-antenati tag˙homu jfakkru lid-dinja lig˙adha ma saritx ©ustizzjamag˙hom.

pErsOnALITÀ KÓ 22|11|2015 19kullhadd.com

PORTELLIRAMONA TINTERVISTA LIL

DONATELLO

Sit elettroniku: www.ramonaportelli.com Email: ramonaportelli@hotmail.com

PISANINormalment il-bniedem dejjem ifittex kif ser jidher a˙jar uj˙ossu b’sa˙˙tu. Ftit kura©© ming˙and persuni o˙ra jista’jkun ta’ aktar g˙ajnuna, g˙alkemm bi ft i t sforz j ista’jirnexxilu wa˙du. Dan l-a˙˙ar iltqajt ma’ Donatello Pisani, liqed jg˙in u jimmotiva persuni o˙ra biex jidhru u j˙ossuhoma˙jar.

Donatello joqg˙od ix-Xag˙ra G˙awdex, però huwaproprja minn Ta’ Sannat . G˙andu 42 sena umiΩΩewwe© b’Ωew©t i t fa l . Xog˙lu huwa KapEΩekuttiv fl-akbar façil i tà ta’ f i tness l i hemmf’G˙awdex b˙alissa u l-unika post f’G˙awdex li jis-peçjalizza f’Life Performance Coaching.

Ta’ min jg˙id li Donatello huwa wkoll spiΩjar,body builder, espert fin-nutirizzjoni, life perfor-mance connoisseur speçjalizzat fil-physical condi-tioning u athletic performance, u fl-area ta’ fatmetabolism u muscle building. Fil-fatt, qatta’ kwaΩil-a˙˙ar ˙amsa u g˙oxrin sena jispeçjalizza fil-passjoni tieg˙u li hija l-arena tas-sa˙˙a u fitness.

Donatello ilu atleta kwaΩi ˙ajtu kollha. “Bdejtnilg˙ab il-futbol minn età Ωg˙ira, imbag˙ad ippru-vajt ˙afna sports ie˙or b˙al volleyball, basketball,u tenis, fejn kont iç-champion ta’ G˙awdex g˙albosta snin, ki f ukol l kont ni lg˙ab f l -og˙ladiviΩjonijiet ta’ Malta. Però, minn età Ωg˙ira kiendejjem jog˙©obni ˙afna l-bodybuilding. Kont dej-jem affaxxinat kif wie˙ed jista’ jiΩviluppa l-fiΩikutieg˙u qisu skultur qed jo˙loq statwa, fejn int ikol-lok kontroll fuq kif tibni l-muskoli u to˙loq fiΩikubilançjat u sabi˙. Ftit wara li bdejt nittrenja l-body-building, skoprejt li dan ma kienx biss mod li tibni©ismek, però kien metodu effettiv ˙afna biex dakli jkun iΩomm b’sa˙˙tu u jbieg˙ed ˙afna mard lil lum sfortunatament hawn ˙afna minnu, b˙alobeΩità, attakki tal-qalb, kolesterol g˙oli, pressjonig˙olja u sa˙ansitra dimenzja. KwaΩi mill-bidu libdejt nittrennja u nistudja fuq resistance training,skoprejt li kelli wkoll passjoni kbira biex ng˙allemlil ˙addie˙or dwar kif g˙andu jittrenja sew, jiekolsewwa u j ie˙u ˙sieb sa˙˙tu. Minn dakinharg˙addew kwaΩi 25 sena issa, u g˙adni sal-lum bl-istess passjoni u m˙abba g˙al din il-professjoni. In-nar f’qalbi baqa’ dejjem jaqbad u g˙adni sal-luminqum minn ©os-sodda eçitat biex nibda ©urnatao˙ra nag˙ti din il-ma©ija lil persuni li jixtiequ vera-ment jibdlu ˙ajjithom,” beda jg˙idli.

Ming˙ajr bidla minn ©ewwa, ma jistax ikollokbidla minn barra

Ta’ min jg˙id li l-programm li jimxi bih Donatellofil-façilità tal-fitness tieg˙u jiffoka mhux biss fuq it-ta˙ri© fiΩiku tal-persuna, imma fuq affarijiet fermiktar importanti, b˙all-perspettiva mentali u emoz-zjonali ta’ dak li jkun. “Óa©a li wie˙ed g˙andujΩomm f’mo˙˙u hija li persuna mhux veramenttkun qed tmur il-gym biex tidher isba˙, imma g˙axmhux kuntenta biha nnifisha. Din hija xi ˙a©a fun-damentali, imma sfortunatament xi hija ˙a©a li 95%mill-programmi kollha li hawn ma jag˙tux kasha.Din hija wa˙da mir-ra©unijiet g˙aliex ikun hawnattrition rate kbira fis-s˙ubuja – fil-fatt, kwaΩi 85%minn dawk kollha li jibdew jittrennjaw jer©g˙ujiefqu bejn ir-4 u t-8 ©img˙a wara li jkunu bdew.Ovvjament, hemm ra©uni valida wara dan il-fatt –g˙ax ˙afna mill-programmi jindirizzaw biss il-faççata tal-problema, li hija d-dehra u t-ta˙ri© tal-persuna biss. Il-kawΩa vera tal-problemi interni,ji©ifieri kif ja˙sibha u kif i˙ossha dak li jkun, maji©ux indirizzati, allura l-persuna tibqa’ tara l-affari-jiet dejjem bl-istess mod, ta˙sibha l-istess u tasalg˙all-istess konkluΩjonijiet. Ming˙ajr bidla minn©ewwa ma jistax ikollok bidla minn barra,” sostnamieg˙i Donatello.

Donatello u l-grupp tieg˙u ja˙dmu ma’ gruppiΩg˙ar sabiex jag˙tuhom 120% u jkunu kollha kun-tenti bir-riΩultati li qed jiksbu. “Fil-fatt, jien inkunnaf lil kull klijent individwali tag˙na b’ismu, il-familja tieg˙u u l-istorja personali tieg˙u, bil-prob-

lemi, biΩg˙at, u ˙sibijiet li jkollu. Ma tistax tg˙inpersuna jekk int ma tiddedikax ˙in biex tie˙u˙sieha kif suppost. Dan, fih inniffsu, huwa garanzi-ja ta’ suççess fil-programm.”

Fil-fatt, g˙andhom rata ta’ suççess mhux bisstemporanja, imma wara li jispiçça l-programmukoll. “Lil dak li jkun inkunu tajnieh l-g˙oddaneçessarja biex, anke wara li l-programm ikunspiçça, jista’ jkompli fi triqtu lejn is-suççess person-ali kif ukoll lejn ©isem aktar b’sa˙˙tu. Huwamin˙abba f’hekk li jkollna klijentela mhux bissminn G˙awdex imma anke minn Malta. Dan jag˙tiidea tal-qawwa tal-programm tag˙na meta wie˙edikun lest li jitla’ tlieta jew erba’ darbiet fil-©img˙aminn Malta biex ikun hawn mag˙na. Mhux vja©©qasir, g˙alhekk jien nirrispetta ˙afna lil min lestjag˙mel hekk u nkun ferm iktar determinat linag˙ti mill-aktar attenzjoni, g˙ajnuna u tag˙limpossibbli.”

Il-mixi huwa baΩikament ˙ela ta’ ˙in!

Xi ˙a©a kurjuΩa li g˙addieli Donatello hija dwardawk li jmorru jimxu: skont hu, huwa ˙ela ta’ ˙in.Ridt inkun naf g˙aliex, skont hu, dan mhux effet-tiv. “Punt tajjeb. Ejja niççaraw ˙a©a mill-bidu. Il-fatt li ˙a©a tkun mog˙tija b˙ala dogma, jew tkunilha ting˙ata, jew tkun ir-risposta standard, majfisser bl-ebda mod li tkun korretta; tfisser biss lidik hija r-risposta l-komda li dak li jkun fettillu tak.Mela, ejja naqbdu fuq il-mixi. Il-©isem uman jir-rispondi g˙al eΩerçizzji b’effetti li jkunu msej˙acumulative, ji©ifieri trid dejjem iΩΩid aktar stressbiex il-©isem jibqa’ jirrispondi. Dan g˙ax il-©isemuman jadatta ferm malajr g˙al stress u, fl-inqas ˙inpossibbli, jara kif jag˙mel biex l-istess ammont ta’xog˙ol jag˙mlu billi ja˙li ˙afna inqas ener©ija.

Mela, danjag˙t ina Ωew©problemi baΩiçi fil-mixib˙ala eΩerçizzju. L-ewwel ˙a©a l-mixi huwa verylow stress exercise, ji©ifieri ma jag˙ti kwaΩi xejnxog˙ol lill-©isem x’jag˙mel. G˙alhekk, filwaqt lidejjem a˙jar milli wie˙ed joqg˙od ixxamplat fuqis-sufan jiekol il-crisps, fi ftit ©ranet il-©isem jadattau l-mixi ma jibqa jag˙mel kwaΩi ebda tip ta’ effett.It-tieni problema hija li l-mixi baΩikament kulmajolqot huwa l-pexxul (in-na˙a ta’ wara tal-qaΩbatas-sieq) li huwa biss muskolu wie˙ed, u muskolukemxejn Ωg˙ir fejn muskoli o˙ra. Allura, il-workto effect ratio (ix-xog˙ol li qed jag˙mel ikkomparatmar-riΩultat li qed jag˙tik) ser ikun ˙aΩin ˙afna.Tag˙tih ˙afna u jroddlok lura ftit. Dan kollu jfisserli, b˙ala mode of exercise, il-mixi huwa baΩika-ment ˙ela ta’ ˙in. Jekk int ser tinvesti tletin minutasa sieg˙a tliet darbiet fil-©img˙a biex tag˙mel xi˙a©a, jag˙mel wisq aktar sens tqatta’ dan il-˙in f’xi˙a©a li ser tag˙tik ˙afna riΩultati. Kieku x’tip-preferi, tinvesti €10 u taqla’ €15 jew tinvesti €10 utaqla’ €200?” staqsa Donatello.

“Naturalment, ˙afna mhux ser jaqblu mieg˙u ujg˙idu li bil-mixi rnexxielhom iΩommu ru˙hom taj-jeb. Mitt darba u elf. Meta tkun dejjem bilqieg˙dau tibda kwalunkwe eΩerçizzju, dan dejjem serja˙dem fil-bidu. Però, kif g˙edna, imbag˙ad il-©isem joqg˙od u jistag˙©na.”

Dawwart is-su©©ett fuq i l -bodybui lding uDonatello infurmani li, aktar milli sport, g˙alihhuwa mod ta’ kif wie˙ed jg˙ix. “Il-bodybuildinghuwa mod ta’ ˙ajja u huwa l-arlo©© ta’ kif inqas-sam ˙ajt i . G˙adni sal- lum nittrennja regolarikuljum u nista’ ng˙id li anke fl-età ta’ 42 senaqieg˙ed fl-a˙jar kundizzjoni li qatt kont. Jieng˙amilt Ωmien nikkompeti hawn Malta fejn dejjemkelli riΩultati tajbin u spiççajt mal-ewwel erbg˙a ta’Malta f’kategoriji dejjem akbar. Bdejt middleweight,fejn fl-ewwel kompetizzjoni tieg˙i kont irba˙t il-Juniors u n-Novices, il-kategorija tieg˙i, kif ukollBest Posing Routine u ©ejt it-tielet minn Malta –riΩultat tajjeb meta dejjem qaluli li meta tkunG˙awdxi g˙alxejn tikkompeti Malta – u komplejtdejjem tiela’: light-heavyweight u mbag˙ad heavy-weight. Kelli x-xorti wkoll li nirrappreΩenta lilMalta fi tliet kompetizzjonijiet internazzjonali kbar:Mr Europe, Mr World u Mr Universe. Il-livell ta’kompetizzjoni hawn ikun inkredibbli u, g˙alkemmma rnexxilix nikseb ebda titlu, kienu esperjenzi lig˙enuni ˙afna u ma ninsihom qatt.”

Fi kliemu stess, is-sabi˙ tar-resistance traininghuwa li din hija dixxiplina li tista’ tibqa’ tipprat-tikaha ˙ajtek kollha. Fil-fatt, Donatello g˙andu kli-jenti ta’ aktar minn 70 sena, u anke 80 sena, lij˙abbtuha sewwa ma’ nies ferm iΩg˙ar minnhom fl-età. “G˙aliex le? Il-bniedem mhux veru jixjie˙ – il-bniedem jitg˙aΩΩen u din hija r-ra©uni g˙aliex©ismek jispiçça u timrad. Jekk temmen fik innifseku fil-˙olm tieg˙ek, u lest li ta˙dem g˙alihom bis-s˙i˙, xejn mhu impossibli,” sa˙aq Donatello.

Fl-a˙˙ar nett, Donatello g˙adda dan il-messa©©:“Huwa d-dmir tag˙kom li tie˙du ˙sieb sa˙˙itkom.Ma t istax tag˙ti mil l i ma jkollokx. Trid tkunb’sa˙˙tek biex tag˙ti s-sa˙˙a, u fer˙an biex tag˙til-fer˙. Dik is-sieg˙a li tqatta’ tie˙u ˙sieb sa˙˙tekhija l-unika sieg˙a fil-©urnata li qed tinvesti fikinniffsek. UΩaha u titlifhiex. Din g˙alik; mhuxg˙all-partner, jew g˙at-tfal, jew g˙all-©enituri.Dawk tista’ tie˙u ˙siebhom ferm a˙jar wara li inttie˙u ˙sieb tieg˙ek innifsek. Issa qumu minnhemm ˙a n˙arrku dawk il-muskoli u nag˙mlu d-dinja tag˙na,” temm jg˙id.

ILU ATLETA KWAÛI ÓAJTU KOLLHA

20 fEAtUrEKÓkullhadd.com22|11|2015

Il-biçça l-kbira tas-suldati likienu jintbag˙tu hawn Maltakienu Metodisti. G˙all-˙abtatal-1823 kien hawn t l ietre©imenti u madwar 120art i l l ier – suldati fuq i l -kanuni. U˙ud minnhomkienu jiltaqg˙u u jattendug˙as-servizz reli©juΩ f’post fl-Isla. O˙rajn kienu jmorru fid-dar ta’ çertu Everard, li kiensur©ent fl-Armata, u fi kma-mar mikri ja f i l -Belt u l-Furjana.

L-ewwel post li kien jintuΩab˙ala knisja mill-Metodistikienet dar Ωg˙ira: Nru 55,Triq Bri t tanja, f i l -BeltValletta. Din kienet inxtratming˙and il-Gvern mill-qas-sis Keeling, li kien ©ie Maltaflimkien mal-mara fl-1825.Qabel ma xtrah, Keeling kienjorganizza servizz ta’ talbkull nhar ta’ Óadd fl-Isla.

Fis-sena 1729, CharlesWesley kien waqqaf movi-ment fost iΩ-Ωg˙aΩag˙ fil-kulle©© ta’ Oxford; dan kienil-bidu tal-knisja Metodista.Wesley kien i˙e©©i©hom jis-tudjaw i l -Bibbja u g˙all-ewwel dawn kienu jmorrujippritkaw fil-pjazez sakemm,mal-mewt ta’ Wesley fl 1791,inf irdu miç-Church ofEngland.

F’Malta kienu jinbew bissknejjes g˙all-Insara Kattoliçi.l -uff iç jal kmandant tar-re©iment tal-in©inieri kieng˙amel talba g˙al permessbiex tinbena knisja g˙all-Protestanti viçin il-˙abs l-antik ta’ Ωmien il-Kavallierifil-Belt Valletta.

I l -Malt in j isfrattawçerimonji tal-Protestanti

Fis-sena 1826 ©ie Malta r-Reverendu Wil l iam Rulefl imkien mal-mara u marjoqg˙od f’post f’Bormla, liqabel kien jg˙ix f ih ir-Reverendu Keeling. DanRule mhux l-ewwel darbakien ji©i ssuttat bil-©ebel ujing˙ad li xi Maltin kultantkienu j ippruvaw iqajmunkwiet f’çerimonji li kienujsiru mil l -Protestanti .Sa˙ansittra, darba minnhomkellhom j isse˙ju s-suldatiarmati bl- ixkubett i biexiΩommu l-kwiet waqt funeralta ’ Malt i l i kien qalebProtestant. Xi Maltin li kienujat tendu g˙al servizz tal-Metodisti kienu ji©u insultati,u l-Knisja Kattolika f’Maltakienet ta’ sikwit twissi lill-poplu biex ma jag˙tix kas it-tag˙lim ta’ reli©jonijiet o˙ra.Sadanittant Rule mar Ìibiltàu Keeling telaq lejn l-Ingilterra.

G˙all-˙abta tal-1840, i l-membri l i kienu j ie˙dusehem f’çerimonji mal-KnisjaMetodista bdew jonqsu©mielhom peress l i xire©imenti kienu ˙allew Maltau ©ew stazzjonati fil-WestIndies. Min˙abba f’hekk, il-qassis Jenkins, li kien jie˙u˙sieb, telaq minn Malta u l-post Nru 55, Triq Brittanja©ie mixtri mill-Free Churchof Scotland g˙al £900.

Kellhom jg˙addu kwaΩierg˙bin sena biex il-knisjatal-Metodisti tifta˙ fil-Furjana

u t ibda toffr i servizz l i l l -membri tag˙ha kif se narawaktar ’l isfel.

F ’Marzu tas-sena 1851wasal ir-re©iment DurhamLight Infantry. U˙ud mis-sul-dati li kienu Metodisti bdewjiltaqg˙u biex iqajmu interessu jΩidu l-membri biex jatten-du g˙al-laqg˙at tag˙hom.Sadanittant, fet˙et sala kbirafil-Birgu fejn is-suldati u l-ba˙rin kienu jin©abru g˙al xifunzjoni. Dan kien il-bidu ta’sensila ta’ djar li maΩ-Ωmieninfirxu madwar ˙afna postiji-et barra minn Malta. Aktartard, mal-wasla ta’ aktar sul-dati f’Malta, bdiet tin˙ass il-˙tie©a li tinbena knisja g˙aldawk l i r iedu jsegwu s-servizz reli©juΩ.

I l -qassis Wil l iam ShawCaldecott , l i ©ie mil l -Mauri t ius, kien qieg˙edja˙dem bis-s˙i˙ fost is-sul-dati biex i˙ajjarhom jattendug˙all-funzjonijiet, u kera postakbar fi Strada Stretta, il-BeltValletta. Kienu wkoll isiruΩwi©ijiet fil-knisja ta’ ˙dejnil-©nien tal-Barrakka ta’ Fuq.

Il-knisja tal-Barrakka ta’Fuq

Ix-xog˙ol tal-bini beda fis-sena 1855 u sentejn warakienet lesta. Mibnija fit-tulfuq stil kassiku, kienet isservib˙ala skola matul il-©img˙a,u kull nhar ta’ Óadd kienikun hemm servizz reli©juΩg˙an-nies tas-servizzi . I l -knisja ©iet iddisinjata u mib-ni ja mil l -Korp tar-RoyalEngineers. Is-saqaf miksi bil-blata tal-lavanja mqieg˙edfuq struttura tal-injam tas-si©ra tal-ballut u tal-a˙mar.MaΩ-Ωmien sarulha dekoraz-zjonijiet, tpo©©a madum ©didtal-art, artal, pulptu u fontital-ir˙am. Kien hemm ukollerbatax-il pittura ta’ GiuseppiCalì li llum qeg˙din fil-kap-pella Ortodossa fil-palazz ta’Sant’Anton.

Fost l-affarijiet prezzjuΩi likien hemm f’din il-knisja,naqraw li ©ie irregalat kalçital-fidda mill-qassis EdwardSabin u l i dan kienettag˙tulu FlorenceNightingale biex jag˙mel uΩuminnu meta kien l-isptar ta’Scutari matul il-Gwerra tal-Krimea. Ing˙alqet g˙all-˙abta tas-sena 1950 biexsetg˙u jat tendu suldati uba˙rin g˙all-wiri tal-films uΩfin. Aktar tard bdiet tintuΩamid-dipartiment tal-posta, ufl 1990 sarulha tibdiliet fl-istruttura biex illum hija l-Malta Stock Exchange.

I l -bini tal knisjatal-Metodisti fil-Furjana ud-Dar Connaught

Fis-sena 1881 beda l-iskavi uwara ˙afna qtig˙ il-qalb u©bir ta’ flus, il-knisja fet˙etbiex tag˙ti servizz lill-pubb-l iku nhar i l -Óadd 18 ta ’Marzu 1883. L-istorja tag˙tid-data tal-ftu˙ uffiçjali nharit-Tlieta 20 ta’ Marzu, bis-sehem tal-banda tar-re©imentShropshire. Iç-çerimonja fil-knis ja tmexxiet mir-Reverendu Laverack u r-Reverndu Barnes. Il-Perit T.M. Ellis minn Londra kien˙aΩΩeΩ il-pjanti u ˙aseb biexil-knisja tesa’ mal- 450 per-

suna. Kienet t˙al lset is-somma ta’ madwar £4,000biex inbniet , u kienet l -ewwel bini f ’Maltamg˙ammra bis-sistema tal-elettriku.

Snin wara, fl-1907, bdiettinbena dar ma©enb il-knisja

g˙as-suldati u ba˙rin. Ìietstmata s-somma ta’ £3,500 uf’Marzu tas-sena 1908 saretçerimonja fejn id-Duka ta’Connaught qieg˙ed ©eblab’tifkira. Ta’ min jg˙id li l-bennej’j kien çertu Zahra ux-xog˙ol ta ’ mastrudaxxakien fdat lil S. Portelli. Metawie˙ed jid˙ol fil-knisja jinno-ta li ’l fuq mill-artal prinçipalihemm Ωew© twieqi bil-˙©ie©ikkulurit. Dawn huwa replikajew kopja tal-ori©inal l ikienu tfarrku bil-bombi tal-gwerra. Kienu ng˙ataw minnG.B. Vasey, Awstraljan, biexifakkar il-mewt ta’ ibnu Johnli kien safa ferut serjamentfil-Gwerra l-Kbira u midfunfiç-çimiterju militari f ’Tal-

Pietà meta miet fl-1915. Waras-sebg˙inijiet il-knisja ©ietf ’ idejn i l -Gvern u fet˙etb˙ala post fejn ji©u organiz-zati wirjiet kulturali u jkunhemm ukoll xi daqq ta’muΩika klassika g˙all-pubb-liku. Id-dar li llum tilqa’ l-

anzjani u baqg˙et mag˙rufab˙ala tal-Connaught.

I l -knisja tat -Trinitàf’Tas-Sliema

Anke f’Tas-Sliema nsibu xiknejjes ta’ denominazzjonijieto˙ra fosthom dik tal-Anglikani. L-art fejn illumtinsab i l -knis ja tat-TrinitàMqaddsa kienet proprjetà ta’Jane Tower, it-tifla ta’ WalterTower, Isqof ta’ Ìibiltà. G˙alnofs is-seklu dsatax, f’Tas-Sliema kien hemm numrusewwa ta’ nies barrarin,˙afna minnhom IngliΩi l ikienu ta’ reli©jon Anglikana.L-Isqof Tower kien g˙amelsej˙a biex tin©abar somma

flus ˙alli tinbena knisja biextaqdi l-˙ti©ijiet tan-nies tal-lokal. Il-knisja bdiet tielg˙afis-sena 1867 u swiet is-somma ta’ £4,000. Il-binja lillum qieg˙da fi Triq Rodolfuf’Tas-Sliema tixbah ˙afna l-knejjes li wie˙ed isib f’xi

villa©© fl-Ingilterra.Il-biçça l-kbira tan-nies tas-

servizzi kienu ©ejjin minndiversi knejjes fosthom dawkMetodisti, il-Knisja IngliΩa,Battisti u Presbiterjani. Kienhawn ukoll numru sew ta’residenti IngliΩi u g˙alhekkma setax jonqos l i bdewjitilg˙u kappelli u knejjes liw˙ud minnhom g˙adhomjintuΩaw sal-©urnata tal-lum.

Fit-tieni parti ta’ dan l-artik-lu se ng˙atu ˙arsa u mmorrulura fil-bidu tas-seklu dsatax,meta f’pajjiΩna bdew de˙lindrawwiet minn nies barraninli ©abu mag˙hom twemmindifferenti minn tag˙na, speç-jalment suldati u ba˙rin likienu stazzjonati hawnhekk.

KNEJJES U KAPPELLI MIBNIJA MILL-INGLIÛIKitba ta’

JOSEPH SCICLUNA

Il-knisja tal-Barrakka ta’ Fuq

Il-knisja tat-Trinità ta’ Tas-Sliema

22|11|2015 21feature kÓ kullhadd.com

Ta˙ri© edukattivg˙as-suldati

Sa mill-ewwel snin ta-sekludsatax, l-g˙aqda British andForeign Bible Society flimkienmas-Soçjetà Missjunarja kienujmexxu t-tag˙lim tal-Bibbjafost is-suldati u l-ba˙rinIngliΩi. Ir-Reverendu WilliamJewett waqqaf is-Soçjetàf’Malta fis- sena 1817. Bedajistampa l-Bibbja b’diversi

lingwi: bil-Grieg, bit-Taljan ul-G˙arbi, u aktarx li kellu l-g˙ajnuna ta’ Mikiel AntonVassalli meta ˙are© l-ewwelBibbja maqluba fl-Islien Malti.

Il-biΩa’ li l-Ingilterra kellha liNapuljun seta’ jkun ta’ teddid-ha g˙all-Imperu tag˙ha riedetli jkollha armata qawwijabiΩΩejjed biex ixxejjen il-forzata’ dan il-©eneral. Óafna mis-suldati li kienu ji©u nga©©atikienu ta’ kondotta ˙aΩina,sakkranazzi u tallaba, ©ejjinmill-Iskozja u l-Irlanda; il-biçça l-kbira tag˙hom blaskola u ma jafux jiktbu ujaqraw. Kien g˙all-˙abta tas-sena 1812 li l-kapijiet tal-armata bdew sistema ta’tag˙lim g˙as-suldati u t-tfal

tag˙hom. Kellhom jg˙adduftit aktar minn tletin senameta, fl-1844, ir-ReverenduGeorge Robert Gleig la˙aqkappillan fil-militar. G˙all-ewwel darba huwa ˙are© bl-idea li s-suldati jkollom jatten-du g˙at-tag˙lim edukattivf’kappelli u fi knejjes tal-armata.

Madwar it-tlett ibliet minndejjem kien hemm xire©iment jew tnejn stazzjonati

hemmhekk. Minnbarra dan,il-ba˙rin fuq il-vapuri navalikienu mid˙la sew tal-Kottonera. Il-familji tan-niestas-servizzi kellhom il-bΩonnta’ skola g˙at-tfal tag˙hom u,fl-istess ˙in, post xieraq fejnjattendu g˙al servizz reli©juΩ.G˙alhekk il-militar kien benakappella, b˙al dik ta’ ˙dejn il-Barrakka ta’ Fuq, fil-post ta’Santa Margerita f’Bormla,quddiem fejn illum hemm l-istazzjon tal-karozzi tal-linja.

George Robert Gleig twieledfl-20 ta’ April 1796 fil-belt ta’Sterling fl-Iskozja. Kien reba˙borΩa ta’ studju fil-kulle©© ta’Balliol fl-Università ta’Oxford. Ma damx ma’ telaq unga©©a fl-armata. Fl-1816

kompla jistudja u fl-1820 irçie-va l-Ordni Sagri. Meta ng˙atal-inkarigu ta’ kappillan ©ener-ali tal-armata beda jippubbli-ka sensila ta’ artikli u kotbag˙all-benefiççju tas-suldati.Dawn kienu ta’ gwida biex is-suldat mhux biss ikollu baΩita’ edukazzjoni, imma jkunippreparat meta jinga©©a ujsib postu fl-armata, u jkollufutur meta jag˙Ωel karriera fil-militar.

Il-militar bena wkoll knejjeskemm ma©enb u ©ewwa l-kwartieri tas-suldati. Wa˙daminn dawk hija l-kappellamsemmija g˙al San Luqaf’Tignè. L-ewwel ©eblatqieg˙det fuq il-post fis-16 ta’Jannar 1910 mill-GvernaturLeslie Rundle. Fizzjali usuladti ta’ diversi re©imenti uanke nies IngliΩi g˙amlu uΩuminnha tul is-sebg˙in sena lil-Forzi Armati IngliΩi damuMalta, qabel telqu fl-1979.Bejn l-1980 u l-1990 fil-postkienu ji©u organizzati kunçer-ti, drama u Ωfin fil-karnival.Iç-çerimonja tat-tberik tal-kap-pella tmexxiet mill-Isqof ta’Ìibiltà William EdwardCollins. Kien hemm post fejn

joqog˙du mal-400 persuna ul-ewwel kappillan kien ir-reverdu Douglas Percy. Matulil-gwerra ©ratilha l-˙sara;aktar tard ©iet restawrata; u l-lum tag˙mel parti mill-pro©ettfil-kumpless ta’ Tignè f’Tas-Sliema.

Tkellimna dwar diversi knej-jes u kappelli, imma forsi l-aktar tnejn li kienu ug˙adhom mag˙rufa huma dikta’ Sant’Andrija tal-Iskozja, litinsab fi Triq Nofsinhar kantu-niera ma’ Triq l-Ifran, u l-katidral Anglikan ta’ SanPawl. It-tnejn li huma jinsabufil-Belt Valleta u g˙andhomstorja.

Il-knisja ta’ Sant’Andrijatal-Iskozja

Qabel ma din il-knisja ©ietmibnija fejn qieg˙da llumkienet f’post fi Triq l-Ifran,kantuniera ma’ Triq Britannia(Triq Melita), u uΩata minnkongregazzjoni Metodista. Il-faççata tal-binja kienet tidherdar komuni biex majin˙oloqx tgergir u forsi ankedisprezz minn xi Maltin.Kienet l-ewwel knisja mhuxtal-Kattoliçi li nbiet fil-gΩiratag˙na, u aktar tard il-post ©iemibjug˙ mill-Metodisti lill-Knisja tal-Iskozja g˙al £900,fis-26 ta’ Diçembru 1843.Matul iΩ-Ωmien kien jidher li l-post kien çkejken, u meta DrGeorge Wisely wasal Malta fl1854 biex imexxi u jie˙u r-responsabbiltà tal-knisja,talab permess mill-GvernKolonjali biex tinbena knisjaakbar. Il-knisja l-©dida kellhatkun f’kantuniera bejn StradaMezzodi (Triq Nofsinhar) uStrada Forni (Triq l-Ifran). Sasena wara kienet in©abret is-somma ta’ £2,000, u l-ewwel©ebla tpo©©iet fis-27 ta’ Ìunju1856 minn John Grant, il-President tal-Kamra tal-Kummerç. Il-Perit GiuseppiBonavia ©ie fdat bil-bini tal-knisja u sena wara kienetlesta. Kif kien jixraq, tawha l-isem ta’ Sant’Andrija, il-qad-dies mag˙ruf sew fost l-IskoççiΩi.

Biex ila˙˙qu mal-ispejjeΩ, ir-Reverendu Wisely kellu jmurl-Iskozja biex ji©bor aktar flusg˙all-bini u kien il-mo˙˙ biexsetg˙et tinbena l-knisja ta’Sant’Andrija. Huwa baqa’joqg˙od hawn Malta g˙axxtaq li jiççelebra g˙eluq il-˙amsin sena miΩ-Ωwie© tieg˙uf’pajjiΩna. Óames snin waramietet il-mara tieg˙u. Humakellhom erbat itfal li, nistg˙ung˙idu, trabbew Malta. Ir-Re©ina Vittoria kienet ˙atretlil Wisely b˙ala l-ewwel kap-pillan tal-Forzi Armati. Fl-etàta’ sitta u tmenin sena huwa˙alla Malta g˙all-Ingilterra;tliet snin wara miet u ndifenfil-katidral ta’ Sant Macharf’Aberdeen l-Iskozja.

Il-knisja g˙alqet g˙al xisnin peress li ©arrbet xi ˙saratfit-Tieni Gwerra Dinji ja.F’Ottubru tas-sena 1955 ix-xog˙ol ta’ restawr u tiswijakien kwaΩi lest, u re©g˙et ©ietmiftu˙a. Il-knisja ta’Sant’Andrija g˙adha toffriservizz religjuΩ sal-©urnata tal-lum.

Il-katidral Anglikan ta’ SanPawl fil-Belt Valletta

Il-Gvernatur ta’ sikwit kienjikteb lis-Segretarju tal-Kolonjibiex tinbena knisja kbirabiΩΩejjed biex tilqa’ fiha l-komunità Protestanta li kienet

qieg˙da tiΩdiet f’pajjiΩna. Fil-Palazz, il-Belt, kien hemmkappella li qabel kienet il-post li tintuΩa b˙ala kçina fiΩmien il-Gran Mastri tal-Ordnita’ San Ìwann. Kienet tesa’madwar 350 persuna, immamhux adattata biex tilqa’ n-numru ta’ nies li jattendug˙as-servizz religjuΩ. Il-GvernIngliΩ kellu l-˙sieb li l-knisjatal-ÌiΩwiti fi Triq il-Merkantijew il Konkatidral ta’ SanÌwann jintuΩaw mill-komu-nità IngliΩa g˙al dan l-iskop.Il-Gvernatur Maitland opponadin il-proposta u g˙alhekkbaqg˙et tinuΩa l-kappella fil-Palazz.

Fl-1824 saru Ωew© propostibiex tinbena knisja: wa˙da litesa’ 340 persuna bi spiΩa ta’£4,650, jew o˙ra li jkollhapost g˙al 490 g˙as-somma ta’£6,880. Sena wara nbeda x-xog˙ol bejn Triq Kristoforu uTriq l-IrlandiΩi, fuq il-pjantital-Kurunell George Whitmoretar-Royal Engineers, iΩdamalajr waqa’ kollox u massemma xejn aktar. G˙axarsnin wara, fl-1834, re©g˙etsaret talba biex titla’ knisja fil-kantuniera ta’ Triq Irjali ma’Triq Nofsinhar bi spiΩa ta’£8,000 li tesa’ mal-1500 per-suna, imma l-Gvern IngliΩbaqa’ jittratieni.

Kellhom jg˙addu ˙amessnin o˙ra biex, fl-20 ta’ Marzu1839, tqieg˙det l-ewwel ©eblamir-Re©ina Adelaide fil-postfejn qabel kien hemm il-Ber©atal-Kavallieri ÌermaniΩi tal-Ordni ta’ San Ìwann. Illum il-post huwa mag˙ruf b˙alaPjazza Indipendenza. Ìara limeta r-Re©ina Adelaide ©ietMalta xtaqet li l-komunitàProtestanta jkollha knisja, ug˙alhekk kienet hi stess li˙ar©et il-flus g˙all-binitag˙ha.

Xi sena wara li beda x-xog˙ol instab li kien hemmdifetti fl-istruttura. Il-PeritLankesheer la˙aq miet u l-pro©ett kien fdat f’idejn il-perit tan-Navy William Scamp.Scamp kien g˙amel Ωmieninkarigat mix-xog˙ol ta’ kos-tuzzjoni meta beda jinbenamill-©did il-Kastell ta’Windsor. Ìie Malta flimkienmal-kaptan Brandreth, id-direttur li kien imexxi x-xog˙lij iet tal-Ammiraljat.Huwa ddeçieda li jibdel il-pjanti ori©inali u jwaqqa’ dakli kien hemm. Fassal il-pjanti©odda fuq il-mudell tal-knisjaAnglikana St Martin in theFields ta’ Londra – xog˙ol l-arkitett James Gibbs. Wie˙edjinnota wkoll li t-torri lihemm mal-katidral jaqbel madak tal-knisja St Mary le-Bow.Fuq it-torri Scamp ttella’kampnar stil IngliΩ li b˙aluhemm bosta mal-knejjes fl-Ingilterra. Minn ©ewwa,imdawwal u arjuΩ; il-kontrata’ ˙afna mill-knejjes tal-Kattoliçi mibnija fuq stilBarrokk fi gΩirtna. Il-fonti tal-ilma mbierek kien irregalatminn John William Bowden,˙abib tal-Kardinal Newman.Fl-arkivji tal-katidral hemmimniΩΩel li t-tifla ta’ Scamp umartu Harriet kienet l-ewweltarbija li tg˙ammdet f’dan il-fonti, u bix-xieraq tawha l-isem Adelaide. Sakemm tlesta,jing˙ad li kienu involuti mal-170 ˙addiem, bejn bennejja,ka˙˙ala, mastudaxxi, kif ukollxi skulturi. Il-katidralAnglikan iddedikat lil SanPawl sewa £20000, u ©iekkonsagrat fl-1 ta’ Novembru1844 mill-Isqof ta’ Ìiblità.

Il-knisja ta’ Sant’Andrija tal-Iskozja

Il-katidral Anglikan ta’ San Pawl

22 kalejdoskopjUkÓkullhadd.com22|11|2015

MINN

CHARLES B.SPITERI

FATTIMIÌBURA

Ìraw bÓal-lUm1935: Iç-China Clipper, l-ewwel ajruplan li offra servizz kummerç-jali transpaçifiku, jitlaq minn Alameda, Kalifornja g˙all-ewwel titjirakummerçjali. Jasal fid-destinazzjoni tieg˙u Manila, ©img˙a wara.1940: Wara l-invaΩjoni inizjali Taljana, waqt it-Tieni Gwerra Dinjijat-truppi Griegi attakkaw lill-Albanija, okkupata mit-Taljani, ureb˙ulhom Korytsa.1942: Il-Battalja ta’ Stalingrad. Il-Ìeneral Fiedrich Paulus jibg˙attelegramm lil Adolf Hitler u jinfurmah li s-sitt armata ÌermaniΩatinsab assedjata.1943: Il-Konferenza tal-Kajr. Jiltaqg˙u l-President AmerikanFranklin D. Roosevelt, il-Prim Ministru IngliΩ Churchill u l-PrimMinistru ÇiniΩ Chiang Kai-Shek biex jiddiskutu l-metodi kif jirb˙ulill-Ìappun.1943: Il-Libanu jikseb l-indipendenza minn Franza.1954: Titwaqqaf il-Humane Society tal-Istati Uniti.1963: Jisfa assassinat il-President Amerikan John F. Kennedyf’Dallas. Fl-istess inçident jindarab gravi l-Gvernatur ta’ Texas, JohnConnally. Aktar tard, is-suspettat Lee Harvey Oswald jinqabad ujitressaq akkuΩat bil-qtil tal-President u l-uffiçjal tal-pulizija J.D.Tippit. Jumejn wara, Oswald jinqatel b’tir minn Jack Ruby. Hu kieng˙adu fil-kustodja tal-Pulizija. Il-Viçi President Lyndon B. Johnsonisir President mal-mewt ta’ Kennedy.1967: Ti©i adottata r-riΩoluzzjoni 242 tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti, li tistabbilixxi sett ta’ prinçipji mmirati biex jigg-widaw in-negozjati g˙al ftehim ta’ paçi bejn l-G˙arab u l-IΩraeljani.1973: Tisfaxxa l-organizzazzjoni Faxxista Taljana bl-isem ta’ OrdineNuovo.1974: L-Assemblea Ìenerali tan-Nazzjonijiet Uniti tippermetti l-istatta’ osservatur lill-Organizzazzjoni g˙all-Óelsien tal-Palestina.1975: Mal-mewt ta’ Francisco Franco, Juan Carlos ji©i dikjarat Re ta’Spanja.1977: Il-kumpanija British Airways tinawgura servizz regolari bejnLondra u l-Belt ta’ New York bl-ajruplan supersoniku Concorde.1986: Mike Tyson jirba˙ lil Trevor Berbick, biex isir l-iΩg˙ar heavy-weight champion fl-istorja tal-boxing.1988: F’Palmdale, Kalifornja, intwera l-ewwel prototip B-2 spiritstealth bomber.1989: Piloti u flight attendants tal-Eastern Airlines itemmu l-istrajktag˙hom, iΩda ˙afna minnhom ma re©g˙ux issej˙u g˙ax-xog˙ol.1989: Fil-Punent ta’ Bejrut tisplodi bomba mnejn ikun g˙addej bil-karozza l-President LibaniΩ Renè Moawad, u toqtlu.1990: Il-Prim Ministru IngliΩ Margaret Thatcher tirtira mill-elezzjonig˙at-tmexxija tal-Partit Konservattiv u tikkonferma li se twarrabminn Prim Ministru.1995: Fl-Ingilterra, Rosemary West tinstab ˙atja li qatlet g˙axarnisa.2002: Aktar minn 100 persuna jinqatlu f’attakk fin-Ni©erja li kienimmirat lejn il-kontestanti tal-konkors Miss World.2003: Ftit wara li nqata’ mill-art, ajruplan tat-tag˙bija tad-DHLExpress jintlaqat minn missila fil-©ewna˙ xellugi u jkollu jer©a’ jil-landja. Dan il-kaΩ ©ara f’Bagdad. 2003: Fi Tbilisi, Georgia, dawk li jopponu lill-President EduardShevardnadze ja˙tfu l-bini tal-Parlament u jis˙qu g˙ar-riΩenja tal-President.2005: Angela Merkel issir l-ewwel Kançillier tal-Ìermanja mara.2012: Jitwaqqaf il-©lied bejn il-Óamas fl-Istrixxa ta’ GaΩa u IΩrael.Dan se˙˙ wara tmint ijiem ta’ vjolenza u 150 mewt.

In-nuqqas ta’ ˙in li l-bniedemm’g˙adux igawdi min˙abba x-xog˙ol u problemi o˙ra, was-sal anke f’Malta biex jin˙olquçirkustanzi ta’ fer˙ u brijumodern, li jservu ta’ komu-nikazzjoni bejn it-taparsi ˙bieb.Óa©a li qabdet sew f’pajjiΩnahuma l-festini mag˙rufin b˙alastag nights g˙all-©uvintur lidalwaqt se jiΩΩew©u u l-hens’party g˙ax-xebba li wkoll tkun‘se torbot l-g˙oqda’. L-ir©ieljiffeste©©jaw bejniethom u n-nisa l-istess.

IΩda f’xi okkaΩjonijiet mhuxkollox jintemm b’wiçç il-©id.PereΩempju dan ir-ra©el mariedx jemmen lil g˙ajnejh x˙inqam u sab li fuq wiççu kienug˙amlulu tattwa©© ta’ nuççali!G˙all-ewwel, meta ˙ares fil-mera, ˙aseb li ˙biebu kienu

pin©ewlu nuççali b’xi markerpen, iΩda meta ˙asel wiççu ug˙orku bis-sapun imma t-tpin©ija baqg˙et hemm, inte-ba˙ li dak li sarlu kientattwa©©. U biex tg˙axxaqha,min pin©iehulu naqqaxluwkoll l-isem Rayban fuq il-©ilda.

Minn dak iΩ-Ωmien, ir-ra©elminn Swansea, li hu fil-˙amsinijiet tieg˙u, qatta’ sente-jn jag˙mel il-laser biex ine˙˙it-tattwa©© minn ma’ wiççu.Jiftakar li kien g˙al festin ta’tmiem il-©img˙a fi Blackpool,biex jiççelebraw ma’ ˙abib lise jiΩΩewwe©, meta siker. Metamar id-dar kul˙add stag˙©ebi˙ares lejh u mar ja˙sel wiççug˙ax ˙aseb li pin©ewhulu b’ximarker. Meta ma marluxiddeçieda li j˙allih.

IΩda waqt li filg˙axija marma’ xi ˙bieb o˙ra f’bar u bdewjg˙addulu l-kummenti,qatag˙ha li jara x’jag˙mel ujne˙˙ih. Mar fi klinika fiSwansea stess u beda l-kura.

Donnalee Alford, sidt il-klini-ka, qalet li din kienet l-ag˙arçajta li qatt rat, peress li t-tattwa©© kesa l-wiçç kollu. Ir-ra©el tant kien imbeΩΩa’ li qalil-ha li jekk b’xi mod, meta jlestil-kura, ikollu xi tiçrit f’wiççu,jag˙Ωel li jibqa’ kif inhu. IΩdahi inkura©©ietu, g˙amlitlueΩami tal-©ilda u bbukkjatug˙al kors s˙i˙ ta’ kura.

S’issa, di©à Ωar il-klinika sittdarbiet u dan biex ma j˙allixit-tattwa©© viΩibbli. Mar biexjie˙u gost u spiçça jirçievi l-kura li swietlu kemxa flus©mielha.

Çajta li mhi Çajta xejn

KALEJD

OSK

OPJU

Tul il-karriera kollha tieg˙ufil-kant, b’xag˙ar o˙xon unnukklat, darba iswed sew, ubil-vuçi bari tonali t ieg˙u,kienu bosta li emmnu li TomJones kien iswed.

Issa, Sir Tom Jones Ωvela lijrid jag˙mel eΩami tad-DNAbiex isib jekk fil-verità huximnissel minn xi ©enerazzjonisewda.

Il-kantant, li ttrasforma ru˙uminn bin ˙addiem tal-min-jieri, bla sold, g˙al stilla tal-kant b’valur ta’ £190 miljun,i lu snin l i waqaf j iΩbog˙xag˙ru, iΩda xorta g˙adujitqies b˙ala ‘iswed’ min˙abbal-karna©©jon tieg˙u. Hu kellusuççessi kbar bil-kanzunetti

Delilah u It’s Not Unusual.F’intervista li kellu, Sir Tom

qal li spiss jing˙adlu li “qedjippretendiha ta’ abjad” ub˙ala riΩultat irid jag˙mel danl-eΩami tad-DNA.

Ûied jg˙id: “Numru sew ta’nies g˙adhom ja˙sbu li jieniswed. Meta ©ejt l-Amerikag˙all-ewwel darba, in-nies lisemg˙uni nkanta fuq ir-radjubaqg˙u skantati meta rawniabjad. U, min˙abba xag˙ri,numru kbir ta’ nies suwedg˙adhom jg˙iduli li ‘qed nip-pretendiha ta’ abjad’.”

Sir Tom twieled b˙alaThomas Jones Woodwardf’Pontypridd, f’South Wales,l i l famil ja l i l-missier kien

ja˙dem fil-minijieri tradizzjon-ali tal-fa˙am. Ommu Fredakienet minn Wales b’niselIngliΩ u missieru wkoll kienta’ nisel IngliΩ.

Madankollu, ing˙ad li SirTom jismar malajr u jista’ jkung˙alhekk li ˙afna jsostnu lihu dixxendent tar-razzasewda.

Issa, li lest jag˙mel dan l-eΩami tad-DNA qal: “Na˙sebli g˙andi nifta˙ il-bibien koll-ha g˙an-nisa u noffri lhomsi©©u. Naf l i hemm bostaminnhom li jg˙iduli l im’hemmx g˙aliex nag˙meldan g˙alihom. IΩda n˙ossnia˙jar meta nkun g˙amilthekk.”

sir tom jones: abjad jew iswed?

Jekk ma temminx bl-i˙irsa, Ωgur li qatt

ma kont g˙al xiriunoni tal-familja.

Ashleigh Brilliant

kUN Af kÓ 22|11|2015 23kullhadd.com

MINN HEMM

SAVIOURMAMO

KURÛITAJIETMINN HAWN U

KUN AF

KITBA TA’

Hija it-tieni l-itwal xmara fl-Ewropa wara ix-xmara Volgafir-Russja. Ix-Xmara Danubjutibda mill-muntanji tal-BlackForest f i l -Ìermanja utispiçça fil-Ba˙ar l-Iswed fir-Rumanija. Din ix-xmara twilamadwar 3,872 ki lometru(1,785 mil) . Id-Danubjukienet fruntiera fi Ωmien l-Imperu Ruman. Illum din ix-xmara sservi ta ’ passa©©kummerçjal i important ig˙al l -g˙axar paj j iΩ i f l -Ewropa. Dawn huma: l -Awstr i ja , is -S lovakkja, l -Ungeri ja , i l -Kroazja, is-Serbja, i r -Rumani ja , i l -Bulgari ja , i l -Maldova u l-Ukrajna. Ma’ dawn l-g˙axarpajjiΩi, hemm disg˙a o˙ra lig˙andhom ix-xmaj jartag˙hom mag˙quda ma’ dinix-xmara.

Iktar minn 81 milljun ru˙ta’ kulturi u lingwi differentijaqilg˙u l-˙obza ta’ kuljumgrazzi g˙al din ix-xmara.

Tissemma ˙afna fl-istorja

Fis-seklu g˙oxrin, ix-xmaraDanubju serviet ta’ qabarg˙al mijiet ta’ bastimenti tal-gwerra ÌermaniΩi . Dang˙ax, fl-1944, meta l-qawwi-et ÌermaniΩi indunaw li sej i t i l fu l -gwerra, g˙arrqukwantità ta’ bastimenti biexma jaqg˙ux f’idejn l-UnjoniSovjetika. Illum wie˙ed jista’jara dawn il-fdalijiet mifruxintul il-©enb tax-xmara fis-sajfmeta x-xmara tkun bl-ilmabaxx.

Din ix-xmara ti©bed elufkbar ta ’ tur is t i min kul lrokna tad-dinja, speçjalmentdawk l i j˙obbu n-natura.Parti kbira mill-©nub tax-xmara jservi ta’ passa©©i bil-fjuri ta’ kull g˙amla, flimkienma’ varjazzjoni ta’ g˙asafartal-ba˙ar, b˙all-gawwi, gor-morani u pellikani. Wie˙ed

jista’ wkoll jikri rota flimkienma’ gwida u jmur kilometri ’lbog˙od josserva l-gmiel ta’din ix-xmara.

Ix-Xmara Danubju hi japopolari ma’ diversi pajjiΩi,tant li nkitbu ˙afna novelliGriegi li jsemmu d-Danubju.Tissemma wkoll f’kanzunettifolklor is t iç i Rumeni uBulgari.

Ilma safi

L-ammont kbir ta’ ilma ˙elul i g˙andha din ix-xmarahuwa bΩonjuΩ g˙al ˙afnapajjiΩi, speçjalment il-belt ta’Stut tgart , i l -Ìermanja.Min˙abba li dan l-ilma jkung˙adu ©ej minn fuq i l -muntanji tal-Black Forest, majkunx g˙adu tni©©es ug˙alhekk huwa tajjeb g˙ax-xorb. Sfortunatament, dan l-ilma jitni©©es waqt li jkun fit r iqtu le jn l - is fog t ieg˙u,ji©ifieri lejn ir-Rumanija. Dang˙ax l -eluf ta ’ fabbriki l ig˙andhom çerti pajjiΩi u lijmissu ma din ix-xmarajarmu eluf ta’ tunnellati ta’skart fiha.

Sis temi ta ’ kanal i f i l -Bavar ja , i l -Germanja,jg˙aqqdu l-Oçean Atlantikumal-Ba˙ar l - Iswed. Danjag˙milha façli g˙all-kum-merç bi l -ba˙ar bejn l -Ewropa u Lvant Imbieg˙ed.

Din ix-xmara hija sinjuraf i l - fawna u f lora tag˙˙a.Insibu iktar minn 200 speçita’ ˙ut li jittrabba fil-korsatag˙ha. Sa˙ansi t ra nsibuspeçi ta ’ kl ieb i l -ba˙ar.Óafna sajjieda jiddependumill-qbid tal-˙ut f ’din ix-xmara. Ma ninsewx ukoll il-mil juni ta ’ tur is t i l ij ivv ja©©aw fuq dg˙aj jesapposta tul din ix-xmara. Fl-1991, id-del ta tax-XmaraDanubju kienet iddikkjaratawirt dinji mill-Unesco.

IX-XMARA DANUBJU

MAdwArnA kÓ 22|11|2015 25kullhadd.com

Id-Duke of Edinburgh’sInternat ional Award –Malta’ser tniedi l-programmFriends of the Award.Permezz ta’ din l-inizjattiva,id-Duke of Edinburgh’sInternational Award ser tir-rikonoxxi u tirringrazzja lid-donaturi tag˙ha g˙all-appo©©tag˙hom, filwaqt li t˙e©©e©iktar individwi u kumpannijibiex isiru ‘˙bieb’ ta’ din l-inizjattiva.

I l -programm Friends humiftu˙ g˙all-trusts, fondaz-zjonijiet, individwi, kumpan-niji u sostenituri li jistg˙u jof-fru appo©© bl-g˙an komuni lij˙allu impatt poΩittiv f’˙ajjetiΩ-Ωg˙aΩag˙. L-appo©©tag˙hom jiΩgura l-iΩvilupp us-sostenibbi l tà f i t - tul tad-Duke of Edinburgh’s Awardf’Malta.

L-inizjattiva Friends of theAward ser titnieda waqt çeri-monja l i se ss i r f ’CasinoMaltese, fil-Belt Valletta, fil-preΩenza tal-patrun tal-Awardf’Malta, l-E.T. Marie-Louise

Colerio Preca, President ta’Malta, kif ukoll il-fundaturtad-Duke of Edinburgh’sAward innifsu, l-Altezza RjaliTieg˙u d-Duka ta’ EdinburghKG KT. Matul it-tnedija, l-ewwel grupp ta’ Friends ofthe Award ser jing˙ataw çer-tifikat ta’ rikonixxment mill-E.T. Marie-Louise ColeiroPreca.

B˙ala wa˙da mill-fondaz-zjonijiet ewlenin fid-dinja fl-g˙ot i ta ’ premji j ie t l iΩ-Ωg˙aΩag˙, id-Duke ofEdinburgh’s Internat ionalAward t ipprepara l iΩ-Ωg˙aΩag˙ g˙al l -˙aj ja u x-xog˙ol. Il-programm Duke ofEdinburgh’s Award j id-def inixxi f iex g˙andhatikkonsisti edukazzjoni mhuxformali tajba, jipprovdi qafasbiex j i twassal i l -messa©©tieg˙u fikwalunkwe kuntestfejn jin©abru Ω-Ωg˙aΩag˙, ujippermetti kisbiet li jkunurikonoxxuti b’mod konsisten-ti mad-dinja kollha biex hekkiforni liΩ-Ωg˙aΩag˙ akkredi-

tazzjoni rikonoxxuta inter-nazzjonalment g˙all-esperjen-zi tag˙hom. Min i˙addemmadwar id-dinja jag˙raf il-valur ta l -programm b˙alag˙odda utli , u ˙afna mill-organizzazzjonijiet sa˙ansitrajoffru l-premju lill-impjegatiΩg˙aΩag˙ tag˙hom b˙alaparti mill-progress fil-karrieratag˙hom fl-istess organizzaz-zjoni.

Id-Duke of Edinburgh’sInternational Award g˙andul-g˙an li jag˙mel il-programmtieg˙u aççessibbl i g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ kollha f’Malta. Danhu possibbli biss permezztad-donaturi u l-appo©© minnkumpani j i biex j iΩgura l -iΩvilupp u s-sostenibbiltà fit-tul tal-programm tad-Duke ofEdinburgh’s Internat ionalAward. Il-Friends ser ikunuqed jipprovdu opportunitàliΩ-Ωg˙aΩag˙ f’Malta biex jes-perjenzaw affarijiet ©odda,j iΩvi luppaw f iduçja f ihominfushom, u jitg˙allmu ˙iliet©odda.

Il-progrAMM FrIEndS oF tHEAwArd bIEx tgÓIn IktAr ÛgÓAÛAgÓ

It-Teatru Manoel g˙andu l-unur jippreΩenta r-ritorn tal-Leipzig Quartet g˙at-tielet (ul-a˙˙ar) kunçert fis-serje ta’kunçert i ta ’ kwartet t i ta l -kordi ta’ Beethoven. IΩ-Ωew©kunçert i di f ferent i se j in-daqqu nhar it-Tnejn 30 ta’Novembru u t-Tlieta l-1 ta’Diçembru fit-8pm.

Imwaqqaf fl-1988, il-LeipzigString Quartet g˙andu famamondjali b˙ala wie˙ed mill-iktar kwartetti tal-kordi eçi-tanti fix-xena internazzjonalital-muΩika da kamera.

Fl -2002, The New YorkTimes ki tbet : Jekk hemm˙oss ta’ Leipzig, dan huwahu! Tlieta mill-membri tal-grupp kienu first chairs tal-famuΩa GewandhausOrchestra of Leipzig. Warastudji ma’ Gerhard Bosse, l-Amadeus Quartet , HattoBeyerle u Walter Levin, il-kwartett reba˙ diversi premjiu unuri , b˙al 1991International ARD Munich

Competit ion u l-premji j ietBusch u Siemens.

I l lum i l -Leipzig Str ingQuartet idoqq mal-Ewropakollha, il-Lvant Nofsani, l-Afrika, l-Amerika Çentrali uta’ Isfel, l-Awstralja u l-Asja,ki f ukol l f ’˙afna fest ivalsewlenin.

Il-kwartett g˙andu mad-90recording, minn Mozart g˙alCage u li jinkludu x-xog˙liji-et komplut i ta ’ Brahms,Mozart , MendessohnBartholdy, Schubert u s-Second Viennese School, likollha rçevew tif˙ir mill-kriti-ki internazzjonal i . B˙alagrupp g˙andhom rikonoxxi-menti b˙al Diapason d’Or ul-Premios-CD-Compact, Ωew©nominazzjoni j iet g˙al l -Cannes Classical Award u l-unuri ECHO-Klassik fl-1999,2000, 2003, 2008 u 2012. Ir-recording tal-litteratura kom-pluta ta l -kwartet t ta ’Schubert, li saret g˙all-ewweldarba, huwa kkunsidrat

b˙ala l-iktar xog˙ol impor-tanti fis-sena ta’ Schubert fl-1997.

Kull kunçert mil-LeipzigQuartet fit-Teatru Manoel jin-kludi programm differenti.Nhar i t -Tnejn 30 ta ’Novembru hemm Str ingQuartet in B flat major, op.133 ‘The Great Fugue’ ,Quartet in B flat major op.18, no. 6 u Quartet in Fmajor, op. 59, no. 1 u t-Tlieta1 ta ’ Diçembru hemm l-String Quartet in C minor,op. 18, no. 4, Quartet in Eflat major, op. 74 “The Harp”u Quartet in C sharp minor,op. 131. Il-kunçerti jibdewfit-8pm u qabel ikun hemmta˙dita qabel, f is-7.15pm,g˙al min ikollu l-biljetti .

Ir-riservazzjonijiet g˙aΩ-Ωew© kunçerti jistg˙u jsirubl-internet fuq www.teatru-manoel.com.mt, jew permezzta ’ emai l l i l@teatrumanoel.com.mt, jewbilli ççempel 2124 6389.

Il-lEIpzIg StrIng QUArtEt jIrrItornA

F’attività li saret matul il-©img˙a li g˙addiet ing˙ataw il-premijietlir-rebbie˙a ta’ kompetizzjoni li saret fl-EU Corner, il-postamtellg˙a mill-Meusac waqt il-Festival tax-Xjenza ta’ din is-sena,Science in the City.

It-tfal li ˙adu sehem fil-kompetizzjoni ntalbu jiktbu b’mod spon-tanju slogan dwar il-kontribut tan-nisa fix-xjenza. Iktar minn 60tifel u tifla ˙adu sehem f’din il-kompetizzjoni. Dion Camilleri, bil-fraΩi: Women in science is a break from convention u MichelaPortelli bil-frazi: Women in Science: an explosion of ideas, reb˙udin il-kompetizzjoni.

Fl-EU Corner, il-Meusac organizza wkoll kwiΩΩ g˙at-tfal dwarix-xjenza u l-Unjoni Ewropea. Ìew ippreΩentati wkoll pro©ettiffinanzjati mill-Unjoni Ewropea li jiffukaw fuq setturi differentib˙al studju u riçerka dwar il-qieg˙ tal-ba˙ar Mediterran, tekno-lo©iji ta’ tindif b’mod sostenibbli tal-produzzjoni minn prodottinaturali u l-kreattività fis-settur tal-log˙ob tal-kompjuters.

Waqt il-preΩentazzjoni tal-premijiet liΩ-Ωew© rebbie˙a, il-Prof.Alex Felice mill-Università ta’ Malta u rappreΩentant tal-organiz-zaturi ta’ Science in the City, elenka l-importanza li t-tfal ji©um˙e©©a biex jinteressaw ru˙hom fix-xjenza. Ix-xjenza ma tfissirxbiss li wie˙ed isir tabib imma li wie˙ed jirriçerka u jistudja biexjag˙raf iktar x’hemm mo˙bi wara numru ta’ mistoqsijiet li g˙adma g˙andniex risposta g˙alihom, qal il-Prof. Felice.

Dott. Vanni Xuereb, il-Kap tal-Meusac, enfassizza wkoll li l-©enituri g˙andhom jinkora©©ixxu lit-tfal biex jinteressaw ru˙homf’dawn is-su©©etti u l-attivitajiet marbuta max-xjenza. Il-Meusacjipparteçipa u jikkordina l-EU Corner g˙ax jemmen f’dan it-tip ta’attivitajiet finanzjati mill-Unjoni Ewropea bil-˙sieb li jressqu liç-çittadini iktar qrib tax-xjenza.

Din l-attività kienet parzjalment finanzjata mill-azzjonijiet MarieCurie, ta˙t il-programm g˙ax-xjenza u r-riçerka tal-UE g˙all-per-jodu 2014-2020, Horizon 2020.

Il-MEUSAC jIpprEMjA ÛEwÌ rEbbIEÓA

skeda kÓ 22|11|2015 27kullhadd.com

06.10 Pink Panther06.50 Flimkien ma’ Nancy07.50 Sejja˙tli Helpline08.30 Paperscan10.00 Aroma Kitchen11.05 Il-Mistiedna11.35 Çibus12.30 A˙barijiet12.40 Kaxxa Mag˙luqa14.10 Arani Issa16.55 On D Road17.30 A˙barijiet17.35 Telebejg˙17.50 My Home18.50 Joe’s Kitchen 19.30 A˙barijiet20.10 Ieqaf 20 Minuta20.30 Andrew&Sue21.30 Indemand 21.40 L-Argument23.10 Telebejg˙23.30 A˙barijiet

07.00 A˙barijiet08.00 The Client (R)08.45 Telebejg˙10.15 G˙alkul˙add11.15 Quddiesa mis-Santwarju ta’ Pinu12.00 Distinti (R)12.45 Telebejg˙13.00 Intriççi (R)14.00 A˙barijiet14.05 Telebejg˙15.20 Iswed fuq l-Abjad (R)16.40 Wheelspin (R)17.30 Flusek (R)18.00 A˙barijiet18.05 What’s for Dinner18.45 Newsfeed19.30 A˙barijiet19.50 Newsfeed20.30 Becky21.30 A˙barijiet21.35 Replay23.15 A˙barijiet

06.00 A˙barijiet 07.20 Tebqa07.30 Qalb in-Nies08.00 Paq Paq on Test08.15 Madwarna08.45 Óadt l-A˙bar10.00 Versi10.30 Malta u lil hinn Minnha 12.00 A˙barijiet12.10 Óadd G˙alik15.00 Tebqa 15.00 Óbieb u G˙edewwa18.00 A˙barijiet18.15 G˙awdex Illum18.45 Ninvestigaw x’Qed Nieklu19.45 Tebqa20.00 A˙barijiet20.50 X-Factor23.00 A˙barijiet23.15 Smack Down WWE

07.00 A˙barijiet08.30 Paq Paq on Test08.40 Kelma g˙all-˙ajja09.00 Quddiesa tal-Óadd09.45 Vatican Magazine10.15 Qalb in-nies10.45 Tebqa11.00 MEA11.30 Awtokura12.00 Gastro-Kultura12.30 Venere13.00 Paq Paq Lifestyles13.30 Gadgets 14.00 BOV Premier: Mosta vs Floriana16.00 Junior Eurovision Song Contest

201518.00 Animal Diaries19.00 Ghawdex Illum19.30 Dwarna20.30 A˙barijiet g˙al persuni b’nuqqas

ta’ smig˙20.45 Paq Paq on Test21.00 Kontrattakk23.00 A˙barijiet Sportivi

06.00 Parlamento Punto Europa06.30 Unomattina In Famiglia09.45 Dreams Road 2015 Israele10.30 A Sua Immagine10.55 Santa Messa11.50 A Sua Immagine12.00 Recita Angelus 12.10 A Sua Immagine12.20 Linea Verde Salento13.30 Telegiornale14.00 L’Arena16.35 Domenica In18.45 L’Eredità20.00 Telegiornale20.35 Flavio Insinna Conduce Affari Tuoi21.30 Il Giovane Montalbano – Il Terzo

Segreto23.30 Speciale Tg1

06.00 Lena06.25 Cultura Memex06.55 Heartland07.35 La Resa Dei Conti08.20 Frigo08.45 Il Nostro Amico Charly09.30 I Nostri Amici Animali10.15 Il Meglio Di Cronache Animali11.00 Mezzogiorno in Famiglia13.00 Tg2 Giorno13.30 Tg 2 Motori13.45 Quelli Che Aspettano15.30 Quelli Che il Calcio17.05 Tg2 L.I.S.17.10 90° Minuto19.35 Squadra Speciale Cobra 11 20.30 Tg2 20.3021.00 N.C.I.S. 21.45 Hawaii Five 022.40 La Domenica Sportiva

06.00 Fuori Orario07.15 Doppio Gioco07.35 Scambi di Persona08.00 Film: Akiko09.35 Doc Martin10.20 Speciale Community le Storie11.10 TGR12.25 Il Posto Giusto13.15 I Fratelli Kennedy e Marilyn14.15 TG314.30 In 1/2 ora15.00 TG3 LIS15.05 Kilimangiaro15.45 Camila Raznovich Conduce

Kilimangiaro Tutto un Altro mondo

19.00 TG320.00 Blob20.10 Che Tempo Che Fa21.45 Report23.30 TG323.45 Gazebo

07.00 The Middle07.20 I Puffi07.35 Tom & Jerry07.45 Looney Tunes Show08.35 Chi Trova Lupin Trova Un Tesoro 10.30 Un Poliziotto A Quattro Zampe 2 12.25 Studio Aperto13.00 Sport Mediaset Anticipazioni13.05 Sport Mediaset XXL13.45 Grande Fratello14.05 The Musketeers16.15 White Lion18.05 Camera Cafè18.28 Studio Aperto Anticipazioni18.30 Studio Aperto19.00 Camera Cafè19.20 Penelope21.25 The Twilight Saga23.40 Lupin III

06.00 Prima Pagina08.00 Tg5 Mattina09.10 Le Frontiere Dello Spirito09.50 Pianeta Mare11.00 Le Storie Di Melaverde12.00 Melaverde13.00 Tg513.40 L'arca Di Noè14.00 Domenica Live18.45 Avanti Un Altro!19.57 Tg5 Prima Pagina20.00 Tg520.40 Paperissima Sprint21.10 Riassunto Il Segreto21.11 Il Segreto23.30 X Style

07.35 Tg4 Night News07.55 Media Shopping08.25 Due Per Tre08.57 Terra!10.00 Santa Messa10.50 Le Storie Di Viaggio A…11.30 Tg4 Telegiornale12.00 La Signora in Giallo14.00 Donnavventura14.50 Ieri E Oggi In Tv15.40 Spartaco Il Gladiatore18.51 Anteprima Tg418.55 Tg4 Telegiornale19.30 Tempesta D’Amore21.15 Maurizio Costanzo Show23.55 Cinefestival

06.00 Media Shopping06.57 Anica Flash07.00 Gossip Girl08.35 Media Shopping08.50 Downton Abbey11.10 Cena Di Mezzanotte12.00 Grande Fratello Live13.00 Live A Casa Tua13.40 Tra Sogno e Realtà14.10 The Vampire Diaries16.00 Gossip Girl18.00 Inga Lindstrom la Festa di Hanna20.00 Grande Fratello Live21.10 Inga Lindstrom Rasmus &

Johanna 23.10 Grande Fratello Live

06.00 Teletubbies 06.25 Show Me Show Me 06.45 Gigglebiz 07.00 Woolly & Tig 07.05 Teletubbies 07.30 Show Me Show Me 07.50 Gigglebiz 08.05 Woolly & Tig 08.10 Doctors 10.10 EastEnders 12.10 Breaking Pointe 12.50 The Weakest Link 13.40 Doctor Who 14.25 The Mimic 14.50 Breaking Pointe 15.30 The Weakest Link 16.15 Doctor Who 17.00 The Vicar of Dibley 17.40 Our Queen 18.30 Sally Lockhart Mysteries 20.05 The Paradise 21.00 New Tricks 21.55 Luther 22.45 Waking the Dead

06.00 Chopped 07.00 Amazing Wedding Cakes 08.00 The Kitchen 10.00 Chopped 11.00 Guy’s Big Bite 12.00 Diners Drive-Ins and Dives 15.00 Chopped 16.00 Siba’s Table18.00 Iron Chef America 19.00 Australian Food Adventures with

Matt Moran 20.00 Jenny Morris Cooks the Riviera 21.00 Mystery Diners 22.00 Diners Drive-Ins and Dives 23.00 Iron Chef America

06.50 Caribbean Life 07.15 Hawaii Life 07.40 Giada at Home 08.30 Healthy Appetite With Ellie Krieger 09.25 Caribbean Life 09.50 Hawaii Life 10.15 Rehab Addict 11.10 Desperate Landscapes 12.00 Junk Gypsies 12.50 Model: NYC 13.45 Giada’s Weekend Getaways 14.35 Restoration SOS Virginia 15.25 Fixer Upper 16.15 Rehab Addict 17.05 Extreme Homes 18.55 House Hunters 19.45 Hawaii Life 20.10 Caribbean Life 20.35 Rehab Addict 21.00 Extreme Homes 21.55 Daryl’s Restoration Over-Hall 22.45 Caribbean Life 23.10 Hawaii Life 23.35 World’s Most Extreme Homes

06.00 Toddlers & Tiaras 07.40 Cake Boss 09.30 Little People Big World 11.20 Obsessive Compulsive Cleaners 12.15 Best Of Buddy’s 13.10 I Am Jazz 14.05 My 600-Lb. Life 15.00 My Big Fat Fabulous Life e 15.55 Sister Wives 16.50 Cake Boss s 17.45 Say Yes to the Dress. Bridesmaids 20.05 Say Yes to the Dress 21.00 Say Yes to the Dress Canada 21.55 Something Borrowed Something

New 22.50 Diagnose Me 23.45 My 600-Lb. Life

06.00 Beyond Candid with Giuliana07.00 Rich Kids of Beverly Hills11.00 E! News 12.00 I Am Cait14.00 House of DVF16.00 Dash Dolls 18.00 E! News 19.00 Dash Dolls21.00 Botched 22.00 House of DVF23.00 E! News

06.00 How Do They Do It?06.25 Misfit Garage07.15 Fast N’ Loud08.10 MythBusters09.05 Extreme Engineering09.55 What Happened Next? 10.50 The Carbonaro Effect11.40 Storage Hunters 12.35 Container Wars13.30 Legendary Motorcar14.25 Turbo Pickers15.20 Junkyard Empire16.15 Misfit Garage17.10 Wheeler Dealers18.05 Fast N’ Loud19.00 The Island with Bear Grylls 20.00 Ed Stafford21.00 Manhunt With Joel Lambert22.00 Predators Up Close23.00 Deadliest Catch

07.45 WATTS08.30 Motorsports08.45 FIS Summer Grand Prix Ski

Jumping10.00 World Series by Renault10.45 WATTS11.00 Major League Soccer11.30 Football's Greatest12.00 UEFA European Championship

Under 21 Football13.15 Four Hills, Ski Jumping14.15 FIS World Championship Nordic

Skiing15.15 Major League Soccer15.45 UEFA Women’s Champions

League Football20.00 Major League Soccer20.30 Revolution Series Track Cycling22.00 Wednesday Selection22.05 Riders Club22.10 OHL Classic at Mayakoba, PGA

Tour Golf

06.00 Call of the Wildman 06.25 Treehouse Masters 10.55 Snake Sheila 11.50 Ten Deadliest Snakes 12.45 Austin Stevens13.40 Swimming With Monsters With

Steve Backshall 14.35 Austin Stevens 15.30 In Search of the Giant Anaconda 16.25 Ten Deadliest Snakes 17.20 Austin Stevens18.15 Swimming With Monsters With

Steve Backshall 19.10 Austin Stevens20.05 In Search of the Giant Anaconda 21.00 River Monsters 21.55 Snake Sheila 22.50 Ten Deadliest Snakes 23.45 Austin Stevens

06.50 The Adventures of Hercules II 08.20 Waking Up in Reno 09.55 Separate Tables 11.35 Home for the Holidays 13.15 The Honey Pot 15.25 The House on Carroll Street 17.05 Hoosiers 19.00 Hart’s War 21.05 Duplex 22.40 Restoration

07.05 Blaze and the Monster Machines 07.30 PAW Patrol 07.55 Winx Club 08.45 The Fairly OddParents 09.40 Sanjay and Craig 10.25 Kung Fu Panda11.20 Bella and the Bulldogs 12.05 Sam & Cat 12.30 Victorious 12.55 Big Time Rush 13.20 Marvin Marvin 13.45 SpongeBob SquarePants 14.35 The Penguins of Madagascar 15.25 The Fairly OddParents 15.55 iCarly 16.20 Big Time Rush 16.45 Victorious 17.10 iCarly 17.35 SpongeBob SquarePants 18.00 Teenage Mutant Ninja Turtles 18.25 The Penguins of Madagascar 18.50 Henry Danger 19.15 The Thundermans 19.45 Bella and the Bulldogs 20.30 SpongeBob SquarePants

06.00 Teleshopping 09.00 Pawn Stars19.00 Mountain Men20.00 The Curse of Oak Island21.00 Ancient Aliens22.00 Storage Wars23.00 Hunting Hitler

06.00 Globe Trekker 07.00 House Hunters International 08.00 Salvage Dawgs 09.00 The Vanilla Ice Project 10.00 Extreme RVs 11.00 Shed & Buried 12.00 Building Alaska 13.00 Lake Life 13.30 Salvage Dawgs 14.00 The Vanilla Ice Project 15.00 World’s Greatest Motorcycle

Rides 16.00 Tough Trains 17.00 African Motorcycle Diaries 18.00 Jeni and Olly’s Deep South Food

Adventures 19.00 Shed & Buried 20.00 World’s Greatest Motorcycle

Rides 21.00 Mysteries at the Museum 22.00 Most Terrifying Places in America 23.00 Big Kitchens

103 102 101 104 150

151 152 155154153

162 300

372 403

307

405400

312306

412 452 600

410

Ines, TereΩa u Sandrojmorru ˙dejn Rebeccah.Id-diskors jaqa’ fuq ir-ritratt.

TereΩa tistaqsi lilommha g˙al liemaritratt qed tirreferiRebeccah. Ines t˙osshaskomda.

Susan inkwetata uanzjuΩa li ssir taf x’©araminn Marco waqt likien mal-ispettur.

TEREÛAMIT-TNEJN SAL-ÌIMGÓA FIT-15.35 FUQ ONE

28 ÇINEMAKÓkullhadd.com22|11|2015

MIC- CinemaCarmel BonniciRAPPORTI TA’

MANgLEhORN IKKALKULAT

Atturi Ewlenin: Al Pacino, Holly Hunter, Harmony Korine, ChrisMessina, Skylar Gasper

Direttur: David Gordon Green Óin: 94 min.Distributur: Curzon Artificial EyeMa˙ru© minn Side Srteet Films, Eden Cinemas Çert. 12A

Tliet affarijiet distinti laqtuniferm waqt li kont insegwi l-f i lm Manglehorn.Primarjament, interpretazzjonisoda minn Al Pacino b˙alabniedem tedjanti li hu deter-minat li jaqta’ kull forma ta’konnessjoni ma’ kul˙add;g˙all-kuntrarju, Holly Hunterf’parti içken imma interessantitr id tf i t tex sie˙eb diçentig˙all-bqija ta’ ˙ajjitha; u l-istilmhux konvenzjonali tad-diret-tur, David Gordon Green, limhux possibbli tikklassifikah,fejn juΩa diversi superimpoΩiz-zjoni j iet (xena fuq l-o˙ra)waqt l-andament mhux façlita’ dan ix-xog˙ol.

Din il-produzzjoni tiffoka˙afna biex tirrakkonta storjaordinarja fejn is-supereroj, ta’affari j iet komuni, A. J .Manglehorn (Pacino), l ig˙andu ˙anut ta’ katnazzi uçwievet kif ukoll kapaçijsewwi u jifta˙ kull tip ta’ ser-ratura, biex l-udjenzi jie˙du

gost jisimg˙u l-le˙en, pjuttostma˙nuq, tieg˙u. Minn metamartu Clara mietet,Manglehorn g˙aΩel ˙ajja ta’kwaΩi eremita fejn inqata’emozzjonalment mid-dinja ta’madwaru. L-unika ˙abibatieg˙u hi l-qattusa bajdaPersjana, Fanny, u ankej˙allas sewwa biex jag˙mlilhaoperazzjoni.

Meta ma jkunx qed jikteb l-ittri lill-mejta martu, jibda jsirintimu ma’ Dawn (Hunter), is-simpatika mara ta’ mezz’età,dejjem bi tbissima serja fuqwiççha, l i ta˙dem il-bank.Imma l-attitudni tieg˙u, kemmma’ Dawn u kemm ma’ ibnuJacob (Messina), li jinsab fil-bΩonn, tgerrixhom it-tnejn. Kifse tispiçça l-˙ajja ta’ dan il-karattru mimli bi kburija usog˙ba li fnewh minn ©ewwa?

Manglehorn hu xog˙olsinifikanti li jisfida l-menti,adattat ˙afna g˙aç-çineastiserji.

SOLACE OSKUR

Atturi Ewlenin: Anthony Hopkins, Jeffrey Dean Morgan, ColinFarrell, Abbie Cornish, Marley Shelton

Direttur: Afonso Poyart. Óin: 101 min.Distributur: Entertainment FilmsMa˙ru© minn KRS Releasing Çert.15

Solace huwa film dwar qattielgwapp (serial killer) tassewdifferenti minn o˙rajn tal-©eneru tieg˙u. CharlesAmbrose (Farrell) hu l-awturta’ serje ta’ delitti biΩarri litassew ˙abblu l-mo˙˙ tal-FBI.Dan il-mis˙ut hu mog˙nib’kapaçità li jista’ jara l-futur.

L-a©enti speçjali tal-FBI, il-veteran Joe Merriwether(Morgan) u s-sie˙baΩag˙Ωug˙a tieg˙u KatherineCowles (Cornish), veramentma jistg˙ux jaqbdu art min qedjikkommetti dawn id-delittifa˙xin. Wara li qatg˙u kulltama, ji©ihom il-˙sieb li jmorrug˙all-g˙ajnuna g˙and Dr JohnClancy (Hopkins), kollegaantik, tabib u analist çivili, uissa rtirat.

Dr Clancy, li kien waqafminn dan ix-xog˙ol wara l-mewt ta’ bintu u l-isfaxxar taΩ-Ωwie© tieg˙u, sar bniedem rek-luΩ u dejjem ©ewwa. Meta jaraimma©ni vjolenti ta’ x’sejg˙addi minn Joe, u l-aktar

minn Katherine, malajr jibdelfehmtu. Ikun hu li jpo©©ihomfit-triq ta’ Ambrose b˙ala sus-pett prim.

Il-˙aΩin hu li, minkejja li t-tabib hu psikiku b’poteri wkollta’ viΩjonijiet tal-futur, ma jistaxila˙˙aq mal-kapaçità straordi-narja ta’ dan il-qattiel fuq mis-sjoni. Kif se jag˙mlu biex jons-buh?

Solace hu thriller mexxej tas-sopranaturali, b’fotografija çarau lussuΩa, però xi ftit konfuΩfl-iΩvol©iment tieg˙u. Jista’jkun li l-idea ta’ dan ix-xog˙ol©iet me˙uda mill-imfa˙˙ar filmSilence Of The Lambs fejnAnthony Hopkins ukoll juΩa l-menti tieg˙u, g˙alkemm kun-dannat, biex jg˙in lil a©enta.Fir-realtà l-pulizija mhux l-ewwel darba li nqdew b’per-suni b’abbiltà psikika biex jip-pruvaw isolvu kaΩi ta’ delittiserji.

L-Awstraljana Abbie Cornishhawn tixbah ˙afna lil SharonStone meta kienet iΩg˙ar fl-età.

QATTIEL PROLIFIKU LI KAPAÇI JARA L-ÌEJJIENI

IL-BNIEDEM LI IÛOLA LILU NNIFSU

Il-karriera kalçistika tal-plejerPortugiΩ Cristiano Ronaldo hijawa˙da spettakolari sewwa ujixraq li tkun murija f’doku-mentarju b˙alma kienet diktal-ekwivalenti ZinedineZidane fi produzzjoni tal-2008.Ronaldo huwa dokumentarjuBrittaniku dwar il-˙ajja u l-kar-riera ta’ dan il-plejer ta’ fama fiΩmienna, li f’diversi partijietminnu hu bis-sottotitoli.

Dan il-film in˙adem fuqmedda ta’ 14-il xahar u dawkinvoluti kellhom aççess s˙i˙g˙all-˙ajja privata ta’ Ronaldo,g˙all-˙bieb tal-qalb tieg˙u, kifukoll g˙all-familja u g˙al xiplejers o˙ra s˙abu. Il-˙dim tal-film sar f’Madeira, il-belt natti-va ta’ dan il-©enju, f’Lisbonafejn beda l-karriera professjon-ali tieg˙u ma’ Sporting LisbonCD u f’Madrid, fejn fil-preΩentjifforma parti mit-tim glorjuΩta’ Real Madrid. Barra minnhekk, hu g˙amel sitt sninjilg˙ab ma’ Manchester Unitedli mag˙hom reba˙ diversiunuri.

Dan il-plejer twieled fil-5 ta’Frar 1985 bl-isem ta’ CristianoRonaldo dos Santos Aveiro.F’dan id-dokumentarju jidher liminn età Ωg˙ira Ronaldo werakapaçità bil-ballun u kienovvju li se jipprometti bil-kbir.

Diversi sekwenzi juri l-˙ajjata’ kuljum tieg˙u mal-familja,mat-tifel tieg˙u Cristiano Jr, lig˙andu x-xewqa li jsir gowlermeta jikber; ma’ ommu MariaDolores dos Santos Aveiro, lihi ammirattriçi kbira tieg˙u;

ma’ ˙uh Hugo; u ma’ ˙utu l-bniet Elma u Catia Lilian.

Dan ix-xog˙ol jil˙aq il-qofoltieg˙u bil-˙afna gowlijiet liskorja, xi w˙ud minnhomtassew ispirati mill-©enjuuniku tieg˙u. Ronaldo hu

darbtejn rebbie˙ tal-unurBallon D’Or (Ballun tad-Deheb).

Attenti, g˙ax wara li jispiççal-film u jg˙addu l-kredti tal-a˙˙ar, huwa jag˙mel ukoll xiintervisti.

Is-saga ta’ The Hunger Gamestassew qabdet l-imma©inazzjonital-pubbliku madwar id-dinjaf’dawn l-a˙˙ar erba’ snin, bid˙ul ta’ ˙afna aktar minn $2biljun.

Il-kapitlu finali ta’ din serje ta’erba’ films, The Hunger Games:Mockingjay, Part 2, li hu bit-3Ddi©itali, hu l-aktar wie˙ed spet-takolari, avventuruΩ u anke l-iΩjed vjolenti. F’Mockingjay, Part1 (2014) ir-rivoluzzjoni kontra r-re©im tal-President Snow(Sutherland) g˙amlet pass kbir’il quddiem. Issa, fit-tieni parti,in-nazzjon ta’ Panem jinsab figwerra totali.

L-erojina Katniss Everdene(Lawrence) bdiet tirrealizza li l-g˙an ewlieni ta’ dan il-katakliΩ-

mu hu mhux biss is-salvazzjoni,imma li wara jkun hemm futurta’ paçi u stabbilità fil-pajjiΩ. Hitrid tiffaççja lill-President Snow,li ©ab din il-miΩerja fuq il-poplukollu u, biex tag˙mel dan,ting˙aqad ma’ grupp tal-akbar˙bieb tag˙ha, inkluΩi Gale(Hemsworth), Finnick (SamClaflin) u l-ma˙bub tag˙ha,Peeta (Hutcherson), li g˙aduta˙t l-effett tal-indottrinazzjoni,kif kien fl-istorja ta’ qabel ug˙adu ja˙seb li Katniss hi l-g˙adu tieg˙u. Dawn, mid-Distrett Nru 13, im˙arbat bil-gwerra, jimbarkaw fuq missjonibiex jilliberaw lill-poplu ta’Panem.

Fi triqthom biex jassassinawlill-President se jg˙addu minn

perikli kbar, l-aktar permezz ta’nases sigrieti u mo˙bija u sul-dati implakabbli. Din id-darba l-isfida hi ˙afna akbar g˙al din il-gwerriera minn meta kellhatikkumbatti l-©ellieda mag˙Ωulamit-13-il distrett tan-nazzjontag˙ha. The Hunger Games:Mockingjay, Part 2 jiΩviluppab’˙erqa furjuΩa, speçjalment fl-a˙˙ar sieg˙a tieg˙u meta l-˙bieb tag˙na jazzardaw f’terri-torju ta’ perikli mo˙bija, biΩa’ ueçitament inkredibbli.

Mill-bidu sa dan l-a˙˙arkapitlu, Katniss EverdeneΩviluppat minn tfajla li tridti©©ieled biex issalva ˙ajjitha ulill-familja g˙al wa˙damag˙Ωula, kontra qalbha, biextmexxi rivoluzzjoni fuq skalaenormi, sakemm saret mexxejjadeterminata li ©©ib klima a˙jarf’pajjiΩha.

The Hunger Games,Mockingjay, Part 2, bil-proçessta’ 3D effettiv hu l-final denju ta’sensiela li serqet l-imma©inaz-zjoni ta’ miljuni u tat divertimentqawwi lil dawn kollha.

ÇINEMA KÓ 22|11|2015 29kullhadd.com

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn il-11.11.2015 u l-15.11.2015

Spectre

The Last Witch Hunter

Hotel Transylvania 2

Pan

Macbeth

KOMPETIZZJONIEMPIRE CINEMA

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Min hu l-attur li ja˙dem il-parti ta’ qattiel fil-film Solace?

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil:Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet:D. BUTTIGIEG, Seascape, Block A, Apt. 7, Triq l-Imnarja, il-Qawra

THE HUNGER GAMES: MOCKINGJAY PART 2 EÛILERANTI

FINAL EÇITANTI, AGGRESSIV U SPETTAKOLARIAtturi Ewlenin: Jennifer Lawrence, Josh Hutcherson, LiamHensworth, Woody Harrelson, Julianne Moore, DonaldSutherland

Direttur: Francis Lawrence Óin: 137 min.Distributur: Lionsgate UKMa˙ru© minn KRS Releasing Çert.12A

RONALDO BIJOGRAFIKU

Persona©© Ewlieni: Cristiano Ronaldo

Direttur: Anthony Wonke. Óin:102 min.Distributur: UniversalMa˙ru© minn Side Srteet Films, Eden Cinemas. Çert. U

IL-ÓAJJA U L-KARRIERA TA’ ÌENJU KALÇISTIKU

30 AVVIÛIKÓkullhadd.com22|11|2015

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

Kupun AvviΩi Klassifikati

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd,

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista,

Triq Mile End, il-Óamrun,ÓMR 1717.

Offerta 1:

©imag˙tejn €5

Offerta 3:

2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at €15

Offerta 4:

13-il ©img˙a €30

Offerta 5:

26 ©img˙a €56

Offerta 6:

52 ©img˙a €93

Offerta 2:

5 ©img˙at €10

PR OPRJETÀ

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩlakbira ta’ appartamenti f’kullΩona ta’ Malta. J inbieg˙uming˙ajr depoΩitu u n˙all-sulek i l -kuntra t t . Offer taspeçjali. G˙al aktar dettaljiçempel 9992 4999. Ming˙ajra©enti jekk jog˙©bok.

SERVIZZI

Korsij iet f ’Livell Ordinarjuf ’d ivers i su©©et t i b˙al l -Matematika, IngliΩ, Malti ,FrançiΩ , F iΩ ika u o˙ra jn .Noffru wkoll korsi j iet tal-ECDL. Prezz €35 kull mod-ule. Noffru wkoll korsijietbaΩiç i f i l -kompjuter , €50.Çempel 2166 2241 jew 77662241 jew Ωur is-sit elettron-iku www.tudorinstitute.com

Tewmi Group g˙al lezzjoni-jiet tal-karozzi kemm manualu kif ukoll automatic. Cabservice u karozzi g˙all-kiribi prezzijiet ra©onevoli. Ûuris-sit www.tewmi.com jewçempel 9942 2422.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stilba l l room jew Lat in-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ω f in g˙al l - beginners ukompet izz joni j ie t minnImperial Qualif ied DanceTeacher (ISTD) Ibg˙at SMSfuq 7925 3015 jew çempel2138 6818 sa 12.00pm.

Care and Cure Group Ltd:infermiera m˙arr©a, caringass is tants , nannies , n iesim˙arr© in biex iΩommukumpanija, g˙ajnuna fid-djaru night sitters. Servizz ta’ 24s ieg˙a, G˙andna wkol lg˙al l -k i r i : wheelchai rs ,hoists, commodes, walkingframes u hospital beds. G˙alaktar informazzjoni çempel

fuq dawn in-numri : 21376946/9947 0178.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ

Set t komplut ta ’ car-seatcovers ta ’ lewn gr iΩ çar .Inxtraw 6 xhur ilu. Prezz€35. Çempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xitau ta ’ ta˙t tad-drapp.Kundizz joni ta jba . Prezz€40. Çempel 7930 0261.

G˙andna varjetà kbira ta’arlo©©i b˙al Tissot, Citizen,Casio, Michael Kors, Fossil,Espr i t , Fes t ina u Q&Q.Issibilna wkoll arlo©©i ta’mal-hajt, Ωveljarini u selez-zjoni ta’ cuckoo clocks mill-Black Forest. Noffru servizzirigward tiswija ta’ kull tipta’ arlo©© kif ukoll nibdlubatteriji, çineg, naqtg˙u kullforma ta’ ˙©ie©a, eçç. G˙aldawk l-arlo©©i tajbin g˙all-i lma, noff ru s-servizz ta ’water pressure test waqt lit i s tennew g˙al ih .Nispeç ja l izzaw ukol l fuqt i swi ja ta ’ grandfa therclocks u kull tip ta’ clock.It-tiswija hija bil-garanzija. G˙al aktar informazzjoni

Ωur i s -s i t : www.express-watchrepai rs .com jewir r ikorru 110, Tr iq i lKungress Ewkarist iku, i l -Mosta. Çempel 2141 7235.

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI

Installazzjoni u tiswija ta’aer ia l s ta t - te lev iΩ joni .Offerti vanta©©juΩi fuq siste-mi tas-satellita u fuq l-android TV boxes . G˙alaktar infromazzjoni çempel2148 6211

G˙al kull t ip ta’ kisi bi l-©ibs, ramel u siment, graffi-ato, Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond,madum, membrane, dawl ui lma. Çempel fuq 79285444.

Tiswija u installazzjoni ta’estensjonijiet tat-telefownsg˙al kull tip ta’ linji fissi.Çempel fuq 7993 0419.

Var je tà ta ’ ˙wat , ˙oroΩ,kanal i ta l - i lma, çangaturaqadima jew ©dida, kantunqadim, lavur ta ’ kul l t ip .Çempel l i l Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 99477167.

Jason Gatt g˙al kull xog˙olta’ tibjid u tik˙il, kisi nor-mali, fuq il-fil, fuq xog˙olantik u bil-pont, kisi bil-©ibsu graffiato. Kiri ta’ cherrypicker ( tower ladder) .Çempel fuq 9945 4235 jew2180 5811.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa,Óal Qormi, j ispeçjalizzawf ’xog˙ol ta ’ waterproofmembrane, damp proofingu rubberised paint. 25 senaesperjenza. Stimi b’xejn uprezz moderat . Çempel2148 8972, 2143 8326, 99445527 jew 7981 2784 jew Ωuris-sit www.wpmalta.com

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuqfaççata, bjut, appo©©i, gal-larijiet, eçç. Membrane jewl iquid membrane. Melapprote©i l-proprjetà tieg˙ekmill-ilma tax-xita u çempelissa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙olfuq is -s i t www.darren-doitall.com

Il -be j t t ieg˙ek jag˙mel l -ilma? G˙andek problema ta ’

moffa? Kenda Ltd issolvilek il-prob-lema. Nispeç ja l izzaw fuqxog˙ol ta’ waterproofing umembrane b’10 snin garanzi-ja. Xog˙ol professjonali bl-aqwa mater ja l ISO pool .G˙al stima bla obbligu çem-plu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproof-ing.com

AVVIÛI OÓRA

MUSIC LINK Issibilna kulltip ta’ strumenti muΩikali,fos thom drums kemmakustiçi u elettriçi, cymbals,percussion, pjanijiet di©itali,baby grand pianos, soundmixers u sound cards.Apparat ta’ DJ sound sys-tems, k i tar r i k lass iç i uakustiçi, bass guitars, stru-menti tar-ram, wood winds,v jo l in i , spare par ts uaççessor j i o˙ra . G˙andnassib ukoll kotba tal-muΩikatat-tag˙lim. Mur Music Link,262, Tr iq F leur-de-Lys ,B’Kara. Çempel 2148 2796.

AGR AUTO JAPANESEPARTS GÓALL-KAROZZI:

Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’karozzi ÌappuniΩi uKoreani , fos thom Kia ,Toyota , I suzu, Daewoo,Mitsubishi, Honda, Subaru.Huma wkoll importaturi ta’Ω ju t u a i r f i l te rs , shockabsorbers , brake pads ,c lu tches , eçç . Par ts©enwini. G˙al aktar infor-mazzjoni çempel 2144 6839jew 9947 4504. Fax: 21470295. Emai l :alex@agrautoparts.com

NIGRET NIGHT CLUB ANDRESTAURANT, Labour Ave,ir-Rabat, Malta. Naççettawbookings g˙al cof fee

mornings, lunches u dinnerdances u kul l okkaΩ jonio˙ra. Miftu˙in fil-weekends,le j la Mal t i ja b ’d i f ferenzakul l nhar ta ’ Ìimg˙a. Unhar ta’ Sibt muΩika g˙alkul˙add ma’ Franz Grech.Inservu wkoll take away fil-weekends. Naççettaw book-ings g˙all-festi tal-Milied .G˙al aktar informazzjoniçempel 2145 4858/21454908/7945 4908. T is tg˙uΩΩuru s -s i t e le t t ronikuwww.nigretnightclub.comjew www.nigretnc.com

TALBA LILL- ISPIRTUS-SANTU

Int li ssolvi l-problemi koll-ha, dawwal it-toroq kollhat ieg˙i biex nikseb dak l ine˙tie©. Inti li tajtni d-dondivin biex na˙fer u ninsa d-deni kol lu l i j s i r kontratieg˙i, li f’kull mument ta’˙ajti tkun ma©enbi. F’din it-ta lba qas i ra n ix t ieq ni r -ringrazzjak ta’ dan kollu,waqt li nikkonferma mill-©did l i qat t ma ninf i redminnek, anke quddiem l-i l luΩ joni j ie t mater ja l i .Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-g lor ja ta ’ de j jem. Grazz ig˙all-˙niena tieg˙ek lejja ulejn dawk li ji©u minni.

Din i t - ta lba g˙andhat ing˙ad t le t t i j iem waraxulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, ankejekk g˙all-bidu tidher dif-fiçli. It-talba g˙andha tkunippubbl ikata mi l l -ewwelwara li tinqala’ l-grazzja, blama tissemma x’kienet.

AVVIÛI KLASSIFIKATI

A˙na nixtru kollox, b˙alg˙amara, fajjenza, arlo©©i,figurini, muniti, midalji ukull ˙a©a o˙ra. Çemplu fuq2147 0128 jew 2123 7597jew 9986 9519.

AVVIÛI kÓ 22|11|2015 31kullhadd.com

AVVIÛIÌENERALIRingrazzjament

Il-KaΩin Santa Liena Banda Duke of Connaught’s Own ta’Birkirkara tixtieq tirringrazzja lir-Reveredissimu Kapitlu Elenjan,il-Kunsill Lokali, soçjetajtiet muΩikali madwar Malta, g˙aqdietKarkariΩi, u lil dawk kollha li kienu preΩenti g˙all-parteçipaz-zjoni tag˙hom fil-quddiesa presente cadavere g˙al ru˙ il-President tal-istess soçjetà Dr Carmel Chircop, kif ukoll g˙all-akkumpanjament bl-istandardi tag˙hom fil-korteo funebri nharis-Sibt 17 ta’ Ottubru 2015.

Lectio divina

Kull nhar ta’ Óamis, matul iΩ-Ωmien tal-Avvent ser isir lectio div-ina fil-knisja tal-Patrijiet Kapuççini, il-Furjana immexxija minn FrMartin Micallef OFM Cap, studjuΩ tal-Iskrittura. Din iç-çelebraz-zjoni tibda fl-4.00pm u tispiçça fil-5.00pm u ser tikkonçentrafuq is-silta tal-Van©elu tal-Ódud tal-Avvent. Kul˙add huwa mist-ieden.

Quddiesa fil-kannierja tal-Kapuççini, il-Furjana

Nhar ta’ Tnejn, matul ix-xahar ta’ Novembru, fil-kannierja tal-Patrijiet Kapuççini fil-Furjana qieg˙da ssir quddiesa fis-6.30pm.Fil-5.45pm jibda r-ruΩarju. Dawk preΩenti jkollhom l-opportu-nità jaraw dan il-post li fih kienu ji©u mummifikati l-PatrijietKapuççini li jmutu u jitqieg˙du f’niçeç im˙affrin fil-˙itan, fos-thom Fra Krispin minn G˙awdex li miet b’fama ta’ qdusija u lil-fdalijiet tieg˙u huma esposti g˙all-qima ta’ dawk li jΩuru danil-post.

Bidu tan-novena tal-Immakulata Kunçizzjoni fl-Imqabba

Nhar il-Ìimgha 27 ta’ Novembru 2015 jing˙ata bidu g˙ad-disatijiem tan-novena bi preparazzjoni g˙all-festa tal-ImmakulataKunçizzjoni fl-Imqabba. In-novena tibda fil-knisja parrokkjalital-Imqabba fil-5.30pm bir-reçita tar-RuΩarju. Wara ting˙ad il-Kurunella tal-Immakulata Kunçizzjoni u ting˙ata l-barka sagra-mentali, segwita minn quddiesa kantata. L-istess programmisegwi tul il-©ranet kollha tan-novena.

Il-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni fl-Imqabba ser ti©i ççele-brata nhar il-Óadd 6 ta’ Diçembru 2015 b’purçissjoni bil-varatal-Madonna tal-Ìilju mat-toroq tal-Imqabba. Aktar informaz-zjoni fuq www.talgilju.com

Óru© tal-istatwa tal-Madonna tal-Ìilju min-niçça

Nhar il-Óadd 29 ta’ Novembru 2015 fl-10.30am, ser isir il-˙ru©min-niçça tal-istatwa artistika tal-Madonna tal-Ìilju u l-espoΩiz-zjoni tag˙ha fuq il-bradella artistika fiç-çentru tal-knisja parrokk-jali tal-Imqabba.

L-istatwa ser tkun esposta g˙al ˙mistax-il ©urnata ta’ veneraz-zjoni pubblika fl-okkaΩjoni tal-festa tal-Immakulata Kunçizzjonili ser ti©i ççelebrata fl-Imqabba nhar il-Óadd 6 ta’ Diçembru2015. Id-devoti kollha ta’ Marija Immakulata huma m˙e©©in li jatten-

du. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit www.talgilju.com

Ikla tradizzjonali tal-festa tal-Immakulata Kunçizzjonifl-Imqabba

B˙ala parti miç-çelebrazzjonijiet tal-festa tal-ImmakulataKunçizzjoni 2015, il-kumitat amministrattiv fi ˙dan is-SoçjetàMuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser jorganizza l-iklatradizzjonali tal-Kunçizzjoni, nhar il-Ìimgha 4 ta’ Diçembru2015, fil-kaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju, li jinsabfil-pjazza ewlenija tal-Imqabba. L-attività tibda’ fit-8.00pm u matulha jkun servut varjetà ta’ ikel

f’atmosfera brijuΩa ta’ festa. Is-serata ser tkun bis-sehem ta’band muΩikali li ser tallegra lil dawk preΩenti. Riservazzjonijietisiru fuq 7985 3044, jew minghand Biçe Farrugia.

Aktar dettalji jinkisbu mis-sit uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikaliMadonna tal-Ìilju www.talgilju.com

Is-47 ˙ar©a ta’ Il-Fjur mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonnatal-Ìilju – l-Imqabba

Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser tippubblika s-47 edizzjoni tal-ktejjeb Il-Fjur. Dan il-ktejjeb jinkludi artikli ta’ interess ©enerali kif ukollbosta intervisti ma’ personalitajiet Imqabbin. Fih ukoll pa©naletterarja u kompetizzjoni bi premju, kif ukoll il-programm det-taljat tal-attivitajiet im˙ejjija g˙all-Fifesta tal-ImmakulataKunçizzjoni, u l-festi tal-Milied mis-Soçjetà u l-Fratellanza tal-Immakulata Kunçizzjoni, flimkien mal-iskeda ta’ programmi fuql-istazzjon tar-Radju Tal-Ìilju FM 95.4.

Il-Fjur jinkludi tag˙rif dwar l-anniversarji li se ji©u mfakkramatul is-sena 2016, kif ukoll bosta ritratti mill-attivitajiet organiz-zati mill-ferg˙at kollha tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju.Ser ikun hemm ukoll kompetizzjoni bi premju. Il-qoxra turiarran©ament b’rabta mal-festa tat-tnissil bla tebg˙a tal-Ver©niMarija. Kull min jixtieq kopja ming˙ajr ˙las, g˙andu jibg˙at SMSbid-dettalji tieg˙u fuq 7985 3044.

Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com

AVVIZ

MAL-GAZZETTA

KULLHAddGHAL

5 GIMGHATJISWA’ BISS

10€

KLASSIFIKAT

32 almaNaKKKÓkullhadd.com22|11|2015

diN il-ÌimgÓa mill-iStorja

ritratt mill-aNtiKit-tnejn it-tlieta l-erbg˙a

il-Óamis il-Ìimg˙a is-Sibt

HI 19°C

LO 14°C

UV 02

20°C

15°C

02

19°C

14°C

03

HI 19°C

LO 14°C

UV 02

19°C

13°

02

19°C

13°C

03

IT-TEMP GÓAL-LUM

SUPER 5

Numri reBBieÓa

LOTTU

GRAND LOTTERY

40 73 76 25 67 58 68 87

12 19 16 10 05

03 05 07 07 04 07 06

L-OGÓLA TEMPERATURA: 19°C

L-INQAS TEMPERATURA: 15°C

INDIÇI UV: 3

SITWAZZJONI ÌENERALI: Firxa ta ’pressjoni baxxa qed testendi minn fuq l-Italjasa fuq iç-Çentru tal-Mediterran u l-Libja.

TEMP: Pjuttost imsa˙˙ab li jsir imsa˙˙abb’xi ˙albiet tax-xita iΩolati f’xi waqtiet

VIÛIBBILTÀ: Tajba minbarra fil-˙albiettax-xita

RIÓ: Ftit qawwi mill-Majjistral li jonqosg˙al moderat u jsir ˙afif g˙al moderatmill-Grigal sa filg˙axija

BAÓAR: Qawwi g˙al qawwi ˙afna li jsirqawwi

IMBATT: Baxx mil-Lbiç li jsir moderat ujdur moderat mill-Majjistral sa filg˙axija

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 22°C

Empire Pharmacy (Branch), 46 Triq Melita, il-Belt VallettaFra Diego Dispensary, 94, Triq Villambrosa, il-ÓamrunDrugshop Dispensary, Vjal De La Cruz, Óal QormiSt Bartholomew Pharmacy, 30, Triq Fleur-De-Lys, Santa VeneraSt Luke’s Pharmacy, Triq San Luqa, Tal-PietàKrypton Chemists, Triq l-Ibra©©, Tal-Ibra©©Edward’s Pharmacy, 115, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema Medica Pharmacy, Triq in-Naxxar, Óal BalzanVictory Pharmacy, 16, Pjazza il-Vitorja, in-NaxxarBrown’s Pharmacy, 69, Triq George Borg Olivier, il-Mellie˙aTarxien Pharmacy, 59, Triq Óal Tarxien, Óal TarxienKalkara Pharmacy, 8, Misra˙ l-Arçisqof Gozni, il-KalkaraSt Peter Pharmacy, Triq is-Sebbelika, ÓaΩ-ÛabbarHealth Junction Pharmacy, Triq Alfred Cachia Zammit, iΩ-ÛejtunPasteur Pharmacy, Triq it-Tellerit, Óal SafiDe Rohan Pharmacy, Triq Sant’Antnin, ÓaΩ-Ûebbu©Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, ir-Rabat, Malta

G˙awdex

Azzopardi Pharmacy, Triq il-Kapuççini, ir-Rabat, G˙awdexJoyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru, ix-Xag˙ra, G˙awdex

SpiÛeriji li jiftÓu llum il-Óadd

Id-d˙ul tal-aircraft carrier HMS Glorious fil-Port il-Kbir, lurag˙as-sena 1935

26.11.1998Tony Blair, l-ewwel Prim Ministru IngliΩ li indirizzal-Parlament IrlandiΩ

Ritr

att:

BAY

RET

RO

27.11.2005Isir l-ewwel trapjant parzjali tal-wiçç u man fi Franza

KOMPETIZZJONI KTIEB KÓ 22|11|2015 33kullhadd.com

KOMPETIZZJONI KTIEB

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb:

X’QED TARA? ©entilment ipprovdut minn Merlin Publishers

Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 29 ta’ Novembru.

Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità

mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi.

Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb IX-XAFRA TAD-DESTIN hija:

GRACE PORTUGHESE, 57, Triq Ninu Cremona, Ra˙al Ìdid.

Fuq xiex inhu l-ktieb X’Qed Tara?

Mistoqsija:

Jekk it-tfal tieg˙ek qed jibdewjaqraw we˙idhom g˙all-ewweldarba bil-Malti, probabbli qed tfit-tex kotba g˙alihom bi ftit kliem,massimu ta’ linja wa˙da fuq kullpa©na, b’˙afna ripetizzjoni u kliemsempliçi.

G˙al dan il-g˙an, MerlinPublishers g˙adhom kemm ippubb-likaw X’Qed Tara?, ktieb appostag˙al dawk li qed jibdew jag˙mlu l-ewwel passi fil-qari bil-Malti. L-g˙aΩla tal-kliem, u t-tfassil tas-sen-tenzi, hu ma˙sub biex jg˙in fil-qariu jrabbi l-kunfidenza fit-tfal. Óafnatfal ibatu biex jaqraw il-Malti g˙all-gost, u X’Qed Tara? se jkun g˙oddautli ˙afna biex jeg˙lbu din il-biΩa’ uanzjetà.

L-illustrazzjonijiet tal-ktieb humaxog˙ol l-illustratur Taljan ClaudioCerri, u tant huma vivaçi fil-kulur usbie˙ li Ωgur se jag˙tu gost lit-tfalhuma u jesploraw il-ktieb. Merlin

qag˙du attenti wkoll g˙al dettaljib˙all-g˙aΩla tal-karta, biex din tkuntifla˙ g˙al idejn it-tfal.

X’Qed Tara? jirrakkonta l-istorja ta’g˙add ta’ tfal li lkoll i˙arsu ’l fuqlejn is-sema, jiççassaw bi skanta-ment lejn xi ˙a©a. Ilkoll jieqfu millijkunu qed jag˙mlu – jilag˙bu, jis-tudjaw, jaraw it-televixin – u jiçças-saw ’il fuq. Imma: x’qed jaraw?

It-twe©iba naturalment isibuha fil-ktieb, u hija tag˙lima sabi˙a dwar l-apprezzament tan-natura. Fi tmiemil-ktieb hemm ukoll xi pa©ni fejn l-affarijiet ji©u spjegati wkoll b’modprattiku.

Kull min jixtieq lit-tfal tieg˙u jib-dew jaqraw bil-Malti, u jrabbu l-kunfidenza fil-qari, g˙andujakkwista kopja ta’ X’Qed Tara?

X’Qed Tara? jinsab g˙all-bejg˙mill-˙wienet tal-kotba kollha, jewbl-internet direttament minnwww.merlinpublishers.com

X’QED TARA?

34 LOGÓOBKÓkullhadd.com22|11|2015

TISLIBA BIN-NUMRI

KOMPETIZZJONI WELLA,KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Irba˙ xampù u conditioner Wella

Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha:

Isem :

Indirizz :

Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

KOmpeTIzzjOnI CenTRO CAsALInGA

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Po©©i n-numri f’posthom

Isem: ...................................................................................................................................................................

Indirizz: ..............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità: ............................................. Nru tat-telefown: ........................................................

3

Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra:

EVELYNNE POLIDANO, 62, Evlann, Triq A. Muscat Fenech, Óal Qormi.

Bi 3numri

039049067188325339341375422734894924952994

Bi 4numri

02830399046708180998105911621326133814461523

191721392159218926402878312231413233325633614163589659466211656873197528793683538763914391919213926194049442

Bi 5numri

03113

03933054931208612193130362583840989452465681860265643936648067033

71423810878479593411

Bi 6numri

186530383922692987764327868910

899746

Bi 7numri

067716235668234236781674986692326919666877

IR-RIÛULTATTAL-LOGÓBA

TAL-ÓADD LI GÓADDA

lOGÓOB kÓ 22|11|2015 35kullhadd.com

Mimdudin:

1. Kompli l-qawl: A˙jar ..... milli tikkmanda (5)

4. Sparar b’dan, sport interessanti (4)

7,12W. G˙all-g˙asafar l-aktar li jsir (4)

9. Leslie Alfred Saliba(1,1,1)

10. Tixrob ˙afna alko˙ol (6)

12. Joqg˙od (6)16,21W. Ispira (6)18,19. Dimonju (5)19. Ara 1820. Qattiel? (5)21,23. Irkibt il-vapur (7)23. Ara 21 mimduda24. Irkibt (5)

Weqfin:

1. Ruman (6)2,6. Qal minn qabel (6)3. It-tieni persuna sin-

gular (3)5. Fra (3)6. Ara 28. Inpo©©u fuqhom

(9)11. Fuq IngliΩ (2)12. Ara 713. Log˙ba antika (3)14. PajjiΩ ©ar tag˙na (6)15. Ma niftakarx (6)17. Perjodu ta’ Ωmien

(3)21. Ara 1622. Ben ... (3)

TIslIBA

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25

QED TAGÓRAfHOM?

fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f ’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom?

Ójiel: Ûew© atturi Taljani li ˙admu bosta films komiçi flimkien, tant lianke fir-realtà baqg˙u ˙bieb tal-qalb.

Personalità 1:

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: BERNADETTE AGIUS, 12, Chaber, Triq ir-RuΩell, Ó’Attard, ATD 1503.

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Boy George

IRBAÓ €25 fI flusL-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

98

George Michael

Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fix-xahar ta’ wara li tkun intreb˙et il-kompetizzjoni.

Mimdudin:

1. Tamal, 4. Mazz, 7,9. AΩΩa, 10. Qabbel, 12. Fakkar, 18. Ra, 19. Apr, 20. Parir, 21,23. Fissura, 24. Amato

Weqfin:

1. TiΩloq, 2. Mea, 3,16. Laqqam, 5,17. Abbat, 6,11. Zalza, 8. Ûakkarija, 12. FM, 13,21W. Krafes, 14. Rarità, 15. Cristo, 22. Sur

Personalità 2:

Isem:

Indirizz:

Nru tat-Telefown:

IDÓOL BIÇ-ÇANS LI

TIRBAÓ €100!Kull l-a˙˙ar Óadd tax-xahar il-premju ta’ €25 se jiΩdied g˙al €100!

Sabiex tipparteçipa ibg˙at din il-pa©na b˙as-soltu. Apparti minn hekk, Ωomm il-logos tal-KullÓadd tal-©img˙at ta’ qabel, billi tqasqashom minn fuq l-ewwel

pa©na tal-gazzetta, u ibg˙athom flimkien ma’ din il-pa©na.

EΩempju: biex tipparteçipa fil-kompetizzjoni tad-29 ta’ Novembru ibg˙at pa©na 35ta’ dik il-˙ar©a, flimkien mal-logo tal-˙ar©iet tal-1, it-8, il-15 u t-22 ta’ Novembru.

36 SPORTSKÓkullhadd.com22|11|2015

L-EWWEL EDIZZJONI TAN-NATIONAL SCHOOLSPORTS FESTIVAL SE SSIR F’MEJJU LI ÌEJ“Wara nuqqas ta’ diversi snin irritornaw il-kompetizzjonijiet bejnl-iskejjel.” Dan qalu s-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka, l-Innovazzjoni, iΩ-Ûg˙aΩag˙ u l-Isport Chris Agius waqt Ωjara lig˙amel fil-padiljun tal-basetball f’Ta Qali fejn kien g˙addej il-log˙ob ta’ kwalifikazzjoni g˙all-faΩi finali tan-National SchoolSports Festival li se ssir f’Mejju. Dawn il-kompetizzjonijiet qedisiru b’˙idma kollaborattiva bejn SportMalta permezz tal-IsportPromotion Unit (SPU) u d-Direttorat g˙all-Kwalità u l-Istandardsfl-Edukazzjoni.

Il-faΩi finali ta’ dan il-festival sportiv, li huwa miftu˙ g˙all-iskej-jel medji u sekondarji u huwa mifrux fuq ©imag˙tejn, ser isirf’Mejju li ©ej. Wara li l-©img˙a li g˙addiet sar il-log˙ob ta’ kwali-fikazzjoni tal-futbol, din il-©img˙a kien imiss dawk tal-basketballu l-waterpolo. Madankollu, ser isiru kompetizzjonijiet ukoll fil-futsal, l-atletika, fl-g˙awm u fit-table tennis. Fil-faΩi finali, Ωew©skejjel tal-Istat se jing˙aqdu ma’ Ωew© timijiet minn skejjel tal-Knisja u Indipendenti sabiex minnhom jo˙ro© r-rebbie˙ nazzjon-ali g˙al din is-sena.

Is-Segretarju Parlamentari Chris Agius tenna li dan l-pro©etthuwa parti minn katina ta’ inizjattivi li qeg˙din jittie˙du biextixxettel kultura aktar sportiva fost l-istudenti Maltin fejn l-impor-tanza tal-attività fiΩika tirrenja fuq kwalunkwe aspett ie˙or.

Huwa kompla jg˙id li l-Gvern huwa impenjat li jag˙ti spazju lilkull sport, inkluΩ dak li jista’ jitqies b˙ala minuri. Fil-fatt, il-˙siebhu li n-numru ta’ dixxiplini f’dan il-festival jiΩdiedu s-sena d-die˙la. Ma’ dan wie˙ed irid isemmi wkoll in-numru ta’ kowçiskwalifikati li qeg˙din jing˙ataw l-opportunità li jΩuru xi skejjelsabiex jippromovu d-dixxiplina rispettiva tag˙hom.

ORGANIZZATI GÓALL-EWWEL DARBA F’PAJJIÛNA L-KAMPJONATI TAL-ARTI MARZJALI U RING SPORTS Il-˙idma biex sar dan l-avveniment kienet wa˙da intensivag˙al WMKF-Malta li g˙adha kemm ©iet iffurmata. Humasabu kollaborazzjoni kbira mill-klabb Malti WuShuKyKickboxing Club. Dan kien l-ewwel avveniment ta’ din ix-xorta g˙all-federazzjoni Maltija li issa ©iet ukoll rikonoxxu-ta mill-World Kombat Federation li huwa uffiçjalmentrikonoxxut mill-federazzjoni dinjija. WKMF-Malta hijamag˙mula mill-President Onorarju u kowç tekniku SilvioCamilleri, il-President Alan Borg, u s-segretarju ChristopherBezzina, filwaqt li Dale Hamilton u Kenneth Scerri jokku-paw il-karigi ta’ kordinatur u teΩorier rispettivament.

L-avveniment attira lejn pajjiΩna aktar minn 500 atletaminn aktar minn 40 pajjiΩ differenti, fosthom il-Messiku, l-Ar©entina, l-Indja, l-Portugall, ir-Renju Unit u l-Italja. It-timMalti kien kompost minn 10 klabbs stabbiliti. PajjiΩnawera l-potenzjal qawwi li g˙andu f’dan l-isport fejn ˙are©bl-unuri u rre©istra 20 l-ewwel post u 25 it-tieni post.

Dan kien sodisfazzjon kbir g˙all-atleti Maltin li po©©ewisem pajjiΩna fuq il-podju ma’ dawn il-©ganti f’din id-dixxi-plina. Dan kien ukoll reklam g˙al pajjiΩna bis-sa˙˙a tat-turiΩmu sportiv li ©©enera dan l-avveniment. Minbarra s-suççess tal-atleti Maltin, il-Federazzjoni ppremjat lil MasterSilvio Camilleri bis-6th Dan .

Il-Federazzjoni tixtieq tirringrazzja lis-SegretarjuParlamentari Chris Agius u l-˙addiema fis-Segretarjattieg˙u, lill-Malta Tourism Authority, lill-kowçis u atletiMaltin tal-˙in u dedikazzjoni li taw. Xhieda ta’ dan humar-riΩultati li n©iebu. Grazzi wkoll lil dawk il-Maltin li atten-dew u taw d-donazzjonijiet tag˙˙hom lil Puttinu Cares.

SPORTS KÓ 22|11|2015 37kullhadd.comRitr

att:

STEPH

EN G

ATT

PEMBROKE A. 0QORMI 0

PREMIER LEAGUE MALTI

Alessio Cassar (Q) u Austin Martz (P)

PEMBROKE U QORMI JAQSMU L-PUNTI BEJNIETHOM

Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙ fil-Victor Tedesco Stadium it-tim ta’ Pembroke u ta’ Qormi˙adu punt kull wie˙ed wara li t-tim tal-a˙˙ar kien g˙adu ©ej minn reb˙a stupenda fuq Valletta fil-waqt li dak tal-a˙˙ar kien g˙adu ©ej minn draw kontra Naxxar Lions.

L-ewwel azzjoni tal-log˙ba waslet fil-5 minuta minn Pembroke meta xutt fil-baxx ta’ Ariel Laudisi©ie miΩmum minn sieq il-lasta. Pembroke re©g˙u kienu perikoluΩi ˙ames minuta wara meta xuttminn qag˙da tajba ta’ Laudisi ©ie salvat minn Jean Matthias Vella. Komplew bl-azzjonijiet Pembrokemeta wara 14-il minuta Gustavo Villalobos lejn Gibson Bardsley iΩda x-xutt ta’ dan tal-a˙˙ar fil-baxx g˙adda ftit barra. Minuta wara re©g˙u kienu Pembroke meta minn cross ta’ Austin Martz lejnBardsley imma x-xutt mill-ewwel ta’ dan g˙adda ftit barra. Fl-20 minuta waslet l-ewwel azzjoni ta’Qormi meta minn corner ta’ Carlo Monti, id-daqqa ta’ ras minn qag˙da tajba ta’ Noah Ojuolag˙addiet ftit g˙oli. Qormi re©g˙u kienu perikoluΩi minn corner insidjuΩ ta’ Clifford Gauci g˙addatul il-lasta u l-ballun baqa’ sejjer barra.

It-tieni taqsima bdiet kif spiççat b’Qormi fuq l-attakk. Din id-darba kien xutt b’sa˙˙tu minn barral-kaxxa ta’ Kurt Magro li iΩda g˙adda ftit g˙oli. Fl-54 minuta kien hemm azzjoni personali ta’Bardsley u x-xutt minn qag˙da tajba tal-istess plejer kien salvat mill-gowler ta’ Qormi Vella.Pembroke re©g˙u kienu perikoluΩi fid-59 minuta meta minn daqqa ta’ ras minn qag˙da tajba ta’Laudisi g˙addiet ftit barra mil-lasti ta’ Qormi. L-a˙˙ar azzjoni tal-partita waslet proprju minnPembroke fis-70 minuta meta minn azzjoni veloçi tal-istess tim. Finalment ix-xutt minn qag˙da tajbata’ Bardsley g˙adda ftit barra.

Referee : Alan Mario Sant

NAxxAR L. 2BIRKIRKARA 2

Ousmane Sidibe (Q) u Gibson Bardsley (P)

IL-P

RE

MIE

R L

EA

GU

E

MA

LTI

KLASSIFIKAL R D T F K +/- Pti

Valletta 12 8 1 3 23 11 +12 25

Birkirkara 12 6 5 1 28 12 +16 23

Balzan 11 7 2 2 17 9 +8 23

Tarxien Rainbows 12 6 4 2 21 11 +10 22

Hibernians 11 6 4 1 19 12 +7 22

Floriana 11 6 2 3 18 11 +7 20

Mosta 11 5 3 3 17 12 +5 18

Pembroke Athleta 12 4 2 6 18 22 -4 14

Sliema Wanderers 12 4 2 6 11 17 -6 14

Naxxar Lions 12 2 2 8 11 30 -19 8

Qormi 12 1 3 8 9 18 -9 6

St. Andrews 12 0 0 12 6 33 -27 0

LOGÓOB GÓAL-LUMVictor Tedesco Stadium

Mosta v Floriana 14.00Hibernians v Balzan 16.15

Il-goalkeeper tan-Naxxar Julian Azzopardi u EllintonAntonio Costa Morais (B)

Rowen Muscat (B) u Gnenegbe Zady Moise (N)

BIRKIRKARA JITILFU VANTAÌÌ TA’ ÛEWÌ GOWLS

Fit-tieni log˙ba li kien hemm ilbiera˙ fil-Victor Tedesco Stadium, it-tim ta’ Birkirkara ma rnexxilux iΩommvanta©© ta’ Ωew© gowls hekk kif Naxxar irnexxielhom jiskurjaw tnejn o˙ra biex b’hekk dawn it-timijiet ˙adupunt kull wie˙ed.

L-ewwel azzjoni tal-partita waslet minn Birkirkara meta fl-ewwel minuta kien hemm xutt mill-viçin ta’Ryan Scicluna li kien salvat tajjeb minn Julian Azzopardi. Fir-4 minuta, Birkirkara re©g˙u kienu fuq l-attakkmeta minn cross ta’ Ellinton Costa Morais lejn Vito Plut u dan xxuttja barra minn qag˙da tajba. Waslet l-ewwel reazzjoni ta’ Naxxar fit-18-il minuta meta xutt minn barra l-kaxxa ta’ Emiliano Lattes il-ballun g˙addag˙oli. Fit-22 minuta Naxxar kellhom azzjoni o˙ra fejn pass ta’ Richard Cardozo lejn Sidoine Oussou iΩda x-xutt ta’ dan minn qag˙da tajba g˙adda ferm g˙oli. Fis-27 minuta re©g˙u kienu l-KarkariΩi meta minn crossta’ Cain Attard lejn Morais iΩda x-xutt tieg˙u kien salvat minn Azzopardi. Jasal l-ewwel gowl tal-log˙ba fl-40 minuta meta azzjoni bejn Vito Plut u RYAN SCICLUNA, dawn biddlu l-

ballun bejniethom u dan tal-a˙˙ar ikkonkluda fix-xibka b’xutt fil-baxx. Birkirkara rduppjaw Ωew© minutiwara meta cross ta’ Juan Barroso lejn ELLINTON COSTA MORAIS u dan g˙eleb lil Azzopardi b’xutt minnqag˙da tajba. Fit-tieni taqsima ma tantx bdiet fuq sieq ˙aΩin g˙al Naxxar hekk kif fil-55 minuta tkeççaAngus Buhagiar g˙at-tieni karta safra wara foul fuq Vito Plut. Kien fis-77 minuta li Naxxar skurjaw l-ewwelgowl tag˙hom meta DEMBA TOURE approfitta minn indeçiΩjoni ta’ Ryan Scicluna u g˙eleb lil Justin Haberb’xutt minn qag˙da tajba. Fil-81 minuta wasal il-gowl tad-draw minn Naxxar. Xutt ta’ Duane Bonnici salvatparzjalment minn Justin Haber, il-ballun spiçça f’saqajn Demba Toure li kellu x-xutt tieg˙u mblukkat minndifensur u finalment RICHARD CARDOZO kkonkluda fix-xibka b’xutt minn tarf il-kaxxa.

Referee: Sandro Spiteri

38 SPORTSKÓkullhadd.com22|11|2015

WATFORD V MAN. UNITED

Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙fil-Kampjonat IngliΩ, it-tim ta’Manchester United g˙eleb lil Watfordbarra minn daru b’mod drammatiku bl-iskor ta’ 2-1.L-ewwel gowl tal-partitawasal proprju minn Memphis Depayfil-11-il minuta meta minn cross tajjebmil-lemin ta’ Ander Herrera, Depayattakka l-ballun l-ewwel u tefa’ ©ewwamill-viçin.

Watford skurjaw il-gowl tad-drawtliet minuti mit-tmiem, preçiΩament fis-87 minuta, Watford ing˙ataw penaltydubjuΩ wara foul mid-difensurAr©entin Marcos Rojo. Kien proprjuTroy Deeney li inkariga ru˙u minnu uma Ωbaljax. IΩda fil-˙in miΩjud il-United g˙amlu dak li kienu ilhom majag˙mlu minn Ωmien Sir Alex Fergusonhekk kif Bastian Schweinsteigerirnexxielu jdawwar il-ballun lejn il-lasta b’Deeney ikun l-plejer li jda˙˙alil-ballun ©ewwa.

WEST BROM. V ARSENAL

Arsenal tilfu çans tad-deheb li jitilg˙ufil-quççata tal-Kampjonat IngliΩ hekkkif it-tim ta’ West Brom irnexxielujdawwar telfa f’reb˙a u jirb˙ilhom bl-iskor ta’ 2-1. L-ewwel gowl tal-partitawasal minn Olivier Giroud wara free-

kick ta’ Mesut Ozil biex po©©a lill-Gunners fuq quddiem iΩda volleysabi˙ minn James Morrison u owngoal ta’ Mikel Artete biddel l-andamenttal-partita g˙at-tim minn Londra.

Ozil laqat il-lasta fit-tieni taqsima g˙alArsenal, li wkoll tilfu lil FrancisCoquelin u lill-istess Arteta b’injury, masetg˙ux isibu tarf biex jid˙lu lura fil-partita hekk kif lejn l-a˙˙ar tal-partitaSanti Cazrola falla penalty. Dan ir-riΩultat Ωgur mhux se jg˙in il-kawΩa ta’Arsenal hekk kif fil-©img˙a li ©ejjadawn se jkunu qed jiltaqg˙u kontraDinamo Zagreb barra minn darhom.

TOTTENHAM V WEST HAM

Tottenham se jkun qed ifittxu li jkom-

plu fis-sensiela ta’ 11-i l log˙baming˙ajr telfa hekk kif illum jilqg˙uf’darhom lil West Ham United f’WhiteHart Lane. L-a˙˙ar telfa ta’ Tottenhamwaslet fl-ewwel log˙ba tal-KampjonatIngliΩ kontra Manchester United fejnkienu tilfu 1-0 barra minn darhom uminn dakinhar lil hawn kienu konsis-tenti ferm fi l-©l ieda tag˙hom lijag˙mluha mal-ewwel erbg˙a.

Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ WestHam, li tilfu biss log˙ba wa˙da fl-a˙˙ar erba’ log˙biet kontraTottenham f’White Hart Lane, kellhoml-a˙jar bidu fil-Kampjonat IngliΩ minnmindu ilhom jeΩistu, fejn s’ issareb˙u barra minn darhomkontra Arsenal, Manchester City uLiverpool.

LOGÓOB GÓAL-LUM

KLASSIFIKA

TIM L R D T F K P

Leicester City 13 8 4 1 28 20 28Man. United 13 8 3 2 19 9 27Manchester City * 13 8 2 3 27 12 26Arsenal 13 8 2 3 23 11 26Tottenham H. 12 5 6 1 20 10 21

West Ham United 12 6 3 3 23 16 21Everton 13 5 5 3 24 16 20Southampton 13 5 5 3 19 14 20Liverpool * 13 5 5 3 16 15 20Crystal Palace 12 6 1 5 14 12 19

Stoke City 13 5 4 4 11 12 19West Brom 13 5 2 6 12 17 17Watford 13 4 4 5 12 14 16Swansea City 13 3 5 5 14 18 14Chelsea 13 4 2 7 17 23 14Norwich City 13 3 3 7 16 24 12

Newcastle United 13 2 4 7 13 25 10Bournemouth 13 2 3 8 14 27 9Sunderland 12 1 3 8 13 26 6Aston Villa 13 1 2 10 10 24 5

Tottenham H. v West Ham 17.00

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ

Watford v Man. United

Chelsea v Norwich City

Everton v Aston Villa

Newcastle Urd v Leicester City

Southampton v Stoke City

Swansea City v Bournemouth

West Brom. v Arsenal

Man. City v Liverpool

1 - 2

1 - 0

4 - 0

0 - 3

0 - 1

2 - 2

2 - 1

Tard

James McLean u Salomon Randon jifir˙u wara l-own goal ta’ Mikela Arteta

PUNTI OÓRAKUNDANNA

Il-kumitat tal-etika tal-FIFA ppreΩenta rapport li fih ikkonkludailli Sepp Blatter u Michel Platini, li huma l-presidenti tal-FIFA ul-UEFA rispettivament, g˙andhom ji©u sanzjonati min˙abba a©irdiΩonest li wettqu matul dawn l-a˙˙ar snin.

Blatter u Platini qeg˙din ji©u investigati b’rabta ma’ diversiakkuΩi, fosthom li dan tal-ewwel ta pagament ta’ €2 miljun lill-FrançiΩ. Filwaqt li Platini sostna li l-ftehim tal-pagament sar fl-1998, il-flus ing˙ataw lilu fl-2011 meta kien president tal-UEFA –kariga li ˙a fl-2007. Is-suspetti fuqu waqg˙u hekk kif il-ftehimta’ bejniethom ma sarx bil-miktub.

Attwalment, iΩ-Ωew© ir©iel qeg˙din jiskontaw sospensjoni ta’90 ©urnata li, però, tista’ tinbidel f’wa˙da ferm itwal jekk ir-rap-port tal-kumitat tal-etika jwassal g˙al kundanna.

ÛAGÓÛUGÓ PROMETTENTI

Il-gowler tal-Milan Gianluigi Donnarumma qieg˙ed ji©bed l-attenzjoni tad-dilettanti permezz ta’ prestazzjonijiet eççellenti limarru id f’id ma’ perjodu poΩittiv tat-tim. Donnarummu, illig˙andu biss 16-il sena, beda l-ista©un b˙ala t-tielet gowler tar-Rossoneri, però ng˙ata promozzjoni li tag˙tu l-opportunità lijispikka quddiem is-sapporters tal-Milan.

Mhumiex biss il-prestazzjonijiet tieg˙u li qeg˙din jg˙inuhjispikka hekk kif Donnarummu huwa twil sitt piedi u ˙amespulzieri. Fil-fatt, il-gowler Taljan tant kien twil fi tfulitu illihemm g˙ajdut li ommu kienet tie˙u ç-çertifikat tat-twelid tieg˙ufil-log˙ob tal-akkademja g˙ax kien hemm min ma kienx jem-men li kien ta’ età Ωg˙ira.

Minkejja li huwa minn dejjem kien iΩomm mal-Milan,Donnarummu ammetta li l-idolu tieg˙u huwa l-gowler tal-Juventus, Gianluigi Buffon.

RISKJI GÓAS-SIGURTÀ

Il-log˙ba bejn Anderlecht u Lokeren illi kellha ssir ilbiera˙t˙assret min˙abba riskji serji relatati mas-sigurtà tal-belt ta’Brussell. Id-deçiΩjoni ttie˙det hekk kif in˙ass li s-sigurtà tat-timi-jiet ma setg˙etx ti©i ggarantita f’jum meta t-theddida ta’ attakkterroristiku kienet g˙olja ferm.

Skont rapporti li dehru fil-midja lbiera˙ filg˙odu, il-kapitaliBrussell kienet fir-riskju ta’ attakki simili g˙al dawk li se˙˙ewf’Parigi l-©img˙a l-o˙ra. Dan l-istat ta’ fatt ©ieg˙el lill-awtoritajietBel©jani li jwaqqfu g˙alkollox diversi servizzi ta’ trasport hekkkif din il-belt g˙amlet ©urnata s˙i˙a b’livell ta’ allert g˙oli.

Il-log˙ob l-ie˙or tal-Pro League ma kienx affettwat minn dinis-sitwazzjoni, però aktar kmieni din il-©img˙a l-log˙ba bejn il-Bel©ju u Spanja kellha tit˙assar min˙abba riskji simili.

LOGÓOB GÓAL-LUM

KLASSIFIKA

TIM L R D T F K P

Fiorentina 12 9 0 3 24 9 27Roma 13 8 3 2 29 15 27Internazionale 12 8 3 1 12 7 27

Napoli 12 7 4 1 22 8 25Sassuolo 12 6 4 2 14 10 22Milan * 12 6 2 4 15 16 20Juventus * 12 5 3 4 16 11 18Atalanta 12 5 3 4 13 14 18Lazio 12 6 0 6 16 20 18

Sampdoria 12 4 4 4 19 17 16Torino 12 4 3 5 17 18 15Palermo 12 4 2 6 12 16 14Empoli 12 4 2 6 13 18 14Chievo 12 3 4 5 14 12 13Bologna 13 4 1 8 13 17 13

Genoa 12 3 4 5 12 16 13Udinese 12 3 3 6 10 15 12Frosinone 12 3 2 7 11 18 11Hellas Verona 12 0 6 6 8 19 6Carpi 12 1 3 8 10 24 6

Verona v Napoli

Atalanta v Torino

Carpi v Chievo

Fiorentina v Empoli

Genoa v Sassuolo

Lazio v Palermo

Udinese v Sampdoria

Inter v Frosinone

12.30

15.00

15.00

15.00

15.00

15.00

15.00

20.45

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ

Bologna v Roma

Juventus v Milan

2 - 2

Tard

HELLAS VERONA V NAPOLI

KwaΩi kull darba li jintlag˙ab dan il-konfront, il-livell ta’ intensità li jkun hemm fil-grawnd ikunferm g˙oli min˙abba r-rivalità ta’ bejn iΩ-Ωew©timijiet. Madankollu, ir-realtà ta’ Hellas Veronahija ferm differenti hekk kif sal-lum il-©urnatag˙adhom ma reb˙ux partita wa˙da. Fil-fatt, it-timimmexxi minn Andrea Mandorlini huwa l-unikatim fil-Kampjonat Taljan li g˙adu ming˙ajr reb˙au dan xejn mhu jinΩel tajjeb mas-sapporters.

Fid-dawl ta’ din il-forma, Ωgur li se jkun diffiçlig˙al Verona li jilag˙bu kontra t-tim tal-mument lib˙alissa huwa Napoli. Maurizio Sarri b˙al donnug˙amel il-mirakli minn mindu ˙a t-tmexxija fis-sajf u se jkun qed jittama li jkomplu mexjin fit-triq it-tajba b’reb˙a llum fejn s’issa g˙adhom matilfux log˙ba wa˙da mit-23 ta’ Awwissu lil hawn.

LAZIO V PALERMO

Fil-preΩent, dawn iΩ-Ωew© timijiet li l-g˙anijiettag˙hom kienu li j i©©ieldu g˙al posti j iet f l-Ewropa, b˙alissa jinsabu fl-10 u fit-12-il postrispettivament. S’issa t-tim ta’ Lazio di©à kkonçe-da 20 gowl u b’din ir-rata g˙andu t-tieni l-ag˙ardifiΩa b˙alissa fil-Kampjonat Taljan, b’Carpi l-ag˙ar tim f’dan r-rigward.

Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Palermo s’issa qedifallu milli jitilfu darhom hekk kif di©à tilfu tlietlog˙biet minn erbg˙a u dan Ωgur ma jawguraxtajjeb jekk dan it-tim kien bi˙siebu li jbiddel l-istadium tag˙hom f’fortizza f’termini ta’ kemmjirb˙u jew jitilfu log˙ob fih.

INTER V FROSINONE

Din Ωgur se tkun opportunità g˙al Inter biexikomplu jΩommu s-sensiela ta’ reb˙ li qabdu fil-waqt li Frosinone, wie˙ed mit-timijiet debuttantital-Kampjonat Taljan dan l-ista©un, se jkunu qedjag˙mlu minn kollox biex imqar jakkwistaw punt.Roberto Mancini rnexxielu jibni tim li huwa tat-tikament versatili u bi pjani tal-log˙ob li konsis-tentament j inbidlu skont it-t im li jkunu qedjilag˙bu Inter kontrih. F’din il-log˙ba Ωgur li Interse jkunu fuq l-attakk u din il-log˙ba jaf tkunopportunità biex naraw verament xi jsarraf l-attakk ta’ Inter.

* Il-poΩizzjonijiet ivarjaw min˙abba li r-riΩultatin˙are© wara li morna g˙all-istampar

LOGÓOB GÓAL GÓADA

Crystal Palace v Sunderland 21.00

FORmULA 1 KÓ 22|11|2015 39kullhadd.com

AnALIÛI U RAPPORt tA’ LIAm GAUCI

Minkejja li l-magni re©g˙u kienu protag-onisti ta’ bosta dibattiti fost id-dilettantital-Formula 1, kienet l-istrate©ija tal-Mercedes fil-Gran Premju tal-BraΩil illi˙olqot l-akbar kontroversja fl-a˙˙arjiem. Dan hekk kif it-tim Ωamm lil LewisHamilton milli jbiddel l-istrate©ija waqtit-tellieqa, deçiΩjoni li probabbilmenttelfitlu kull çans li jaqbeΩ lil NicoRosberg.

Kontroversja interna

It-tim ÌermaniΩ ilu j˙addan filosofija lig˙andu jkun hu u mhux is-sewwieqa lijiddettaw l-istrate©ija. Tant hija kbira d-determinazzjoni li l-affarijiet jimxu b’danil-mod illi jimpjegaw strate©ista wie˙edli jiddeçiedi l-pjan ta’ azzjoni g˙aΩ-Ωew©sewwieqa.

Ir-ri©idità ta’ din is-sistema ˙ar©et çarafil-BraΩil fejn Hamilton, illi ma setax isibkaptu biex jaqbeΩ lil Rosberg g˙all-ewwel post, talab lit-tim biex jag˙millustrate©ija ©dida. Il-kampjun tad-dinjaprobabbilment kien qieg˙ed jittama lijit˙alla jag˙mel waqfa iΩjed minnRosberg biex jasal sal-a˙˙ar tat-tellieqab’roti aktar friski u ta’ g˙amla aktarratba. B’hekk huwa kien ikun aktarveloçi u b’çans tajjeb li jaqbeΩ lill-kolle-ga tieg˙i.

Madankollu, it-tim irriffjuta li jag˙tihpermess jag˙mel dan u g˙alhekkHamilton kien ikkundannat li joqg˙odidur wara l-ÌermaniΩ g˙al g˙exieren ta’dawriet b’ebda çans konkret li jaqbΩu.

L-attitudni tat-tim waslet g˙al kritikakbira minn diversi bnadi tal-medjasportiva illi sostnew li l-Mercedes tellfu˙afna mill-interess tat-tellieqa.Madankollu, it-tim ÌermaniΩ sostna lima kinitx tkun ©usta deçiΩjoni li tpo©©i

lil wie˙ed mis-sewwieqa f’poΩizzjoni ta’vanta©©.

Ûmien deçiΩiv

DiΩappuntanti, imma anqas kontrovers-jali, kienet il-prestazzjoni ta’ Ricciardo lilmenta g˙an-nuqqas ta’ rendiment tal-magna Renault tieg˙u fil-BraΩil. Is-sewwieq Awstraljan aççetta penalità ta’g˙axar poΩizzjonijiet f’din it-tellieqawara li t-tim iddeçieda li jinstalla magna©dida li skont ir-Renault kellha tag˙tirendiment a jar minn dik preçedenti.

Madankollu, il-magna l-©dida kellharendiment xejn spettakolari fil-BraΩil uRicciardo rnexxielu jikseb biss il-˙dax-ilpost. Rapporti fil-medja, però, qeg˙din

jispekulaw illi dan kien riΩultat tal-fatt lir-Renault iddeçidew li juΩaw numruiΩg˙ar ta’ tokens g˙all-iΩvilupp milli kienppjanat ori©inarjament. Skont ir-Renaultdan kien riΩultat ta’ problemi fil-produz-zjoni li Ωamm numru ta’ komponentimilli jkunu g˙ad-dispoΩizzjoni tag˙homsat-tellieqa.

Issa r-Red Bull (RBR) se jkollhomokkaΩjoni o˙ra li juΩaw il-magni bl-iΩviluppi mistennija, din id-darba f’AbuDhabi. Madankollu, biex jag˙mel dan,it-tim Awstrijak se jkollu jaççetta penalità©dida ta’ g˙axar poΩizzjonijiet.

X’se jag˙mlu fl-2016?

Sadanittant, l-g˙aΩliet g˙all-RBR kom-

plew jonqsu g˙all-2016. Dan hekk kif il-kap ta’ Honda F1 Yasuhisa Arai ˙abbarli l-kumpanija ÌappuniΩa m’g˙adhiexf’poΩizzjoni li tiffornixxi l-magni lil timie˙or is-sena d-die˙la anki jekk il-McLaren jirtiraw il-veto g˙aliex iΩ-Ωmienhuwa limitat wisq f’dan l-istadju.

Min-na˙a tag˙hom, ir-Renaultg˙adhom ma ˙abbrux x’intenzjonijietg˙andhom fil-konfront tal-RBR. Skontspekulazzjoni tal-©img˙at li g˙addew,din il-kumpanija kienet mistennija li tof-fri t-teknolo©ija tag˙ha lit-tim Awstrijak,imma ming˙ajr il-livell ta’ involvimenttas-snin li g˙addew.

Madankollu, l-unika çertezza li hemms’issa g˙all-2016 hija l-intenzjonitag˙hom li jie˙du kontroll tal-Lotus.G˙all-kuntrarju ta’ dak li ntqal riçente-ment, il-kumpanija FrançiΩa tidher deter-minati li tabbanduna l-isem ‘Lotus’ mill-ewwel biex it-tim jer©a’ jsir mag˙rufb˙ala Renault.

Jesprimu l-interess tag˙hom

Skont rapport li dehru fil-medja, Ilmor uAdvanced Engine Research (AER) app-likaw mal-FIA biex ikunu l-fornituriindipendenti tal-magni g˙at-timijiet mill-2017 sal-2019. L-istess rapporti kkonfer-maw illi Ω-Ωew© kumpaniji di©à g˙and-hom prototipi tal-magni in kwistjoni, illijridu jkunu simili b˙ala sa˙˙a g˙all-V6s,imma ferm or˙os minnhom.

Kumpanija li Ωammet lura milli toffri s-servizzi tag˙ha kienet il-Cosworth illiΩvelat li mhix f’poΩizzjoni li tirritorna fil-F1 hekk kif attwalment mhijiex qeg˙datiΩviluppa power units tat-tip mitlubinmill-FIA. L-a˙˙ar parteçipazzjoni tal-Cosworth fil-F1 kienet fl-2013 metaforniet il-magni tag˙ha lill-Marussia.

Il-Gran Premju tal-BraΩil ma kienxwie˙ed mill-aktar emozzjonanti hekkkif l-ewwel poΩizzjonijiet ma nbiddluxejn mill-bidu sal-a˙˙ar. Dan kien frott,fost l-o˙rajn, ta’ intervent tal-Mercedesilli Ωammew lil Hamilton milli jbiddel l-istrate©ija tieg˙u lejn nofs it-tellieqa.

Bidu kwiet

L-ewwel avveniment ta’ interess fil-fattse˙˙ qabel it-tellieqa nnifisha metaSainz sab ru˙u ankrat fil-pitlane hekkkif il-vettura tieg˙u rriffjutat li tiççaqlaq.Din il-problema ppersistiet sakemm fl-a˙˙ar it-tim infurmah li ma kien hemmxejn x’tag˙mel.

Fuq it-traççat inniffsu ftit li xejn kienhemm azzjoni f’din il-faΩi tat-tellieqa

sakemm Hulkenberg ta bidu g˙all-ewwel rawnd ta’ pit stops fejn bostasewwieqa abbandunaw ir-roti rotobfavur dawk medji.

Vettel u Rosberg waqfu fit-tlettax-ildawra fejn dan tal-ewwel tellef lis-sewwieq tal-Mercedes meta t-tim Ìer-maniΩ kellu jΩommu fil-pits sakemmjg˙addi l-eks kampjun tad-dinja.Hamilton g˙afas kemm fela˙, peròhuwa xorta wa˙da re©a’ sab ru˙u waraRosberg meta hu wkoll g˙amel il-waqfatieg˙u.

Sadanittant, il-Lotus ˙adu riskjub’Maldonado, illi t˙alla jsuq b’˙in twilbl-ewwel sett ta’ roti tieg˙u. Dan ir-riskju, però, ˙adem kontra l-VeneΩwelan, illi spiçça ΩΩerΩaq ’l isfelfil-klassifika.

Konfronti f’nofs il-klassifika

Lejn nofs it-tellieqa l-attenzjoni re©g˙etdaret fuq il-Mercedes meta dawn ça˙dutalba ta’ Hamilton illi xtaq ibiddel l-istrate©ija tieg˙u hekk kif we˙el waraRosberg. Fortunatement, kien hemmaktar interess lejn nofs il-klassifika fejnVerstappen beda jag˙mel minn kolloxbiex jikseb il-punti.

Ftit wara l-Mercedes iddeçidew li jab-bandunaw l-istrate©ija ta’ Ωew© waqfietfavur wa˙da ta’ tlieta hekk kif Vettelg˙aΩel li jie˙u çans u jid˙ol kmieni fil-pits biex jaqleb g˙al sett ta’ roti rotob.B’din l-istrate©ija, is-sewwieq tal-Ferrarirnexxielu jtejjeb il-˙inijiet tieg˙u, però,dawk tal-Mercedes kienu kapaçi jir-rispondu b’mod effettiv.

Fl-34 dawra Maldonado re©a’ g˙amelwa˙da minn tieg˙u meta kien il-protago-nista ta’ da˙la aggressiva fuq Ericsson liwaslet g˙al kuntatt bejniethom, manuvrali eventwalment wasslet g˙al penalità ta’˙ames sekondi g˙all-VeneΩwelan.

Id-dawriet suççessivi kienu kwietimhux ˙aΩin sakemm Verstappen re©a’beda ji©©ieled g˙all-poΩizzjonijiet f’dawra58. L-ewwel vittma tieg˙u kien Nasr, illitilef il-˙dax-il post fid-dawra ta’ wara.G˙axar dawriet wara, l-OlandiΩ qabeΩukoll lil Maldonado biex da˙al fiΩ-Ωonapunti.

Din kienet l-a˙˙ar azzjoni ta’ nota tat-tellieqa hekk kif Rosberg spiçça fuq l-og˙la tar©a tal-podju quddiem Hamiltonu Vettel, reb˙a li ggarantietlu t-tieni postfil-klassifika tas-sewwieqa.

tELLIEQA nIEQSA mILL-EmOZZJOnIJIEt

LIL hInn mIÇ-ÇIRKWIt

KLASSIFIKA BRAÛILPoΩ. Sewwieq Tim Óin

01 Nico Rosberg Mercedes 1:31.09.090

02 Lewis Hamilton Mercedes +7.70

03 Sebastian Vettel Ferrari +14.2

04 Kimi Raikkonen Ferrari +47.50

05 Valtteri Bottas Williams +1 Lap

06 Nico Hulkenberg Force India +1 Lap

07 Daniil Kvyat Red Bull +1 Lap

08 Felipe Massa (EskluΩ mit-tellieqa) Williams +1 Lap

09 Romain Grosjean Lotus +1 Lap

10 Max Verstappen Toro Rosso +1 Lap

KLASSIFIKA SEWWIEQAPoΩ. Sewwieq Tim Punti

01 Lewis Hamilton Mercedes 363

02 Nico Rosberg Mercedes 297

03 Sebastian Vettel Ferrari 266

04 Valtteri Bottas Williams 136

05 Kimi Räikkönen Ferrari 135

06 Felipe Massa Williams 117

07 Daniil Kvyat Red Bull Racing 094

08 Daniel Ricciardo Red Bull Racing 084

09 Sergio Perez Force India 068

10 Nico Hulkenberg Force India 052

40 LokaLikÓkullhadd.com22|11|2015

Hemm bΩonn li jkunuΩviluppati sistemi u

mekkaniΩmi li jaççertaw is-sigurtà taç-çittadini

tag˙na

Miriam dalli

Membru ParlamentariEwropew

Minkejja li l-attakki terroristiçiu attentati fuq diversi rkejjentad-dinja misshom ilhom lifet˙ulna g˙ajnejna, wara dakli se˙˙ f’Pari©i ˙afna aktarpersuni qed jifhmu a˙jar it-theddida li g˙andna qud-diemna.

Filwaqt li t-talb g˙all-vittmihu dinjituΩ u bΩonjuΩ, huwakruçjali li l-awtoritajiet jarawli dawn l-attakki ma jer©g˙uxise˙˙u, biex jinqata’ s-sens ta’inçertezza u n-nuqqas ta’ sig-urtà li qieg˙ed jg˙olli rasu.

M’hemmx soluzzjoni wa˙dau definita biex ikunimwaqqaf it-terrorizmu. L-estremi ma jag˙mlux ©id;irridu nsibu t-triq tan-nofs; lanistg˙u nid˙lu fi çrieki ta’paniku u lanqas nistg˙u nin-sew dak li se˙˙ malli jibdag˙addej ftit taΩ-Ωmein qisuqatt ma ©ara xejn.

G˙alkemm ma nemminx fil-vjolenza b˙ala prinçipju,ninsab konvinta li l-ewwelazzjoni li trid tittie˙ed hija litkun meqruda l-organizzaz-zjoni terroristika. Attakki fuqg˙aqdiet tal-kontroll, ˙aΩniettal-munizzjon, u o˙rajn, biexjinqata’ l-aççess g˙all-flusmill-bejg˙ taΩ-Ωejt huma partiminn din il-©lieda.Madankollu, mhux ©ust li fil-proçess jitilfu ˙ajjithom per-suni innoçenti fis-Sirja u l-Iraqli jafu l-mo˙qrija u t-tbatija ta’gruppi terroristiçi b˙all-ISIS.

Ma na˙sibx li Maltag˙andha tkun parti mill-azzjoni militari nnifisha. Irid

ji©i kkjarifikat l i t-talba lig˙amlet Franza biex tkun atti-vata l-klawsola tat-TrattatiEwropej li l-bqija tal-pajjiΩiEwropej jassistu stat membruli jkun attakkat ma timplikaxli rridu nibag˙tu l-armatatag˙na ti©©ieled l-ISIS. Anzi,il-klawsola tg˙id li kull statjikkontribwixxi fl-ispirtu ta’kostituzzjoni tieg˙u; fil-kaΩtag˙na b’rispett lejn in-new-tralità militari.

Huwa fatt li organizzaz-zjonijiet terroristiçi b˙all-ISISjuΩaw kull mezz, inkluΩ midjasoçjali, biex jattiraw u j˙ajruo˙rajn minn kull rokna tad-dinja jing˙aqdu fl-estremiΩmumag˙hom.

L-aktar vulnerabbli humadawk il-persuni li jkunu di©àm˙ajra g˙ar-radikaliΩmu, jewmin˙abba l-istat li jkunu fih,jew min˙abba l-˙bieb lij iççirkondawhom, jewmin˙abba l-postijiet li jiffrek-wentaw. Dawn huma persunili ˙afna drabi jkunu twieldu ug˙amlu ˙ajjithom jg˙ixu fl-Ewropa u jirritornaw lura lejnis-Sirja jew f’pajjiΩi o˙ra fejnji©u m˙arr©a biex iwettquattakki terroristiçi. Jag˙melsens li dawn in-nies j i©uidentifikati u jkun hemm poli-tika li verament tindirizza l-problema ta’ radikalizzazzjoniu kif din tista’ ti©i kkontrolla-ta.

Din hija biss faççata wa˙datal-problema. Kif qed jiΩvilup-paw l-affarijiet jidher bl-aktarmod çar li hemm theddida

diretta g˙all-mod kif illumqed joperaw il-fruniteri ta’bejn il-pajjiΩi Ewropej bil-fte-him mag˙ruf b˙ala Schengen,li jipprovdi biex ikun hemmkontrolli mal-fruntieri esternital-Ewropa ma’ pajjiΩi terziimma mhux bejn il-pajjiΩi tal-Unjoni Ewropea.

Sa minn wara l-attakki fuq l-uffiçini ta’ Charlie Hebdog˙amiltha çara mad-diretturEwropew ta’ kontra t-terroriΩ-mu li dak li qed isir sa issamhux biΩΩej jed. Appellajtbiex il-pajjiΩi membri jaqsmul-intelligence g˙ax it-theddidatinsab fuq l-Ewropa kollha.

Appellajt g˙al miΩuri pre-ventivi l i j˙arsu s-sigurtàinterna u esterna tal-UnjoniEwropea billi ninvolu wkollpajjiΩi terzi. Hemm bΩonnazzjonijiet tan©ibbli b˙ad-d˙ul tal-EU PNR, fejn ir-records ta’ dawk li jkunuqeg˙din jivvja©©aw bl-ajrulejn u fl-Ewropa jinΩammu ul-movimenti ta’ persuni sus-pettuΩi jkunu mag˙rufa a˙jarf’bilanc mal-˙arsien tad-dritti-jiet fundamentali tal-bniedem.

Hemm bΩonn li jkunuΩviluppati sistemi u mekaniΩ-mi li jaççertaw is-sigurtà taç-çittadini tag˙na, filwaqt likemm jista’ jkun naççertaw liniddefendu l-kisbiet l ig˙amlet l-Ewropa matul is-snin, inkluΩ dak baΩikumag˙ruf b˙ala l-4 freedoms,iç-çaqliq ˙ieles tal-persuni,o©©etti, servizzi u kapital fl-Unjoni Ewropea.

Il-prevenzjoni mhijiex bissrelatata mal-fruntieri Ewropejimma hija wkoll prevenzjonimill- ideolo©ij i qarrieqa uestremisti. Dan jista’ jse˙˙biss b’iktar edukazzjoni.Irridu nag˙tu liΩ-Ωg˙aΩag˙tag˙na l-g˙odod tal-edukaz-zjoni u l-informazzjoni biexji©©ieldu lill-estremisti li jip-pruvaw jikkontrollawlhom˙sibij iethom u ˙aj j i thom.Irridu nindirizzaw il-faqar fl-Ewropa. Faqar li jwassalg˙all-bΩonn ta’ f lus, g˙alnuqqas ta’ indipendenza ta’individwu li jag˙Ωel hu maliema tip ta’ nies jag˙milha uma jag˙milhiex. Dan in-nuqqas ta’ libertà jaf iwassalg˙al aljenazzjoni, dipendenzau brainwashing li jrendu per-suna regolari f’terrorist li mag˙andu xejn x’jitlef.

Din hija kwistjoni li te˙tie©bidla fil-politika Ewropea fit-tul, fejn kul˙add irid jikkon-tribwixxi bil-mod tieg˙u. Il-bidla tista’ ssir mill-politiciimma anke mill-mod kifna©ixxu a˙na fil-˙ajja tag˙nata’ kuljum. Irridu naççertawis-sigurtà tag˙na u taç-çittadi-ni Ewropej u fl-istess waqtnifhmu kemm hu prezzjuΩdak li qed niddefendu. Il-val-uri Ewropej tag˙na huma dakli jag˙mlu l-˙ajja tag˙na ta’kuljum. Dawn huma l-valuri lit-terroristi jridu jattakaw ujkissru u l-mument li nieqfunipprote©u dak li nemmnufih ikun il-mument li n˙allulit-terroristi jirb˙u.

theddida kontinwa