ww

w.k

ullh

add.c

om

Il-Óadd 13 ta’ Settembru, 2015

Óar©a Nru 1,157 Prezz ›0.80

ÓARSA LEJN

L-idrologu Marco Cremona jinsab fost il-finalisti g˙all-premju internazzjonali presti©juΩ bil-pro©ett tieg˙uGEO-INF. Din hija l-ewwel darba li pro©ett Malti ©iemag˙Ωul mal-finalisti g˙al dan il-premju. Cremona kel-limna dwar il-pro©ett, li huwa jiddeskrivi b˙ala wie˙edb’idea sempliçi iΩda effettiva, u li g˙andu l-intenzjoni lijnaqqas l-g˙arg˙ar filwaqt li jΩid l-ilma tal-pjan.

Ara pa©na 2

INQAS GÓARGÓAR U IKTARILMA TAL-PJAN

MINGÓAJR FINANZI XIERQAL-FTEHIM SE JFALLI

Il-Kunsillier tal-PN Hermann Schiavone, li kemm-ildarba ma t˙alliex jikkontesta l-elezzjonijiet mill-PNstess, qajjem rabja fost ir-residenti ta’ BirΩebbu©abil-proposta tieg˙u li l-Kunsill jadotta familjaSirjana. Din il-proposta, li lanqas biss tista’ titwettaqg˙ax mhix konformi mal-li©i, saret ming˙ajr kon-sultazzjoni mal-membri l-o˙ra tal-Kunsill.

Ara pa©na 7

RABJA GÓALL-KUNSILLIERHERMANN SCHIAVONE

IL-PJANIJIET GÓAR-RINNOVAZZJONITAL-CRAFTS VILLAGE LESTI

ID-DISKORS TAL-PRESIDENT

TAL-KUMMISSJONIEWROPEA

Ara pa©ni 16 u 17

Il-Ministru g˙all-Ambjent u l-IΩvilupp SostenibbliLeo Brincat qal li, ming˙ajr finanzi xierqa, il-fte-him globali dwar il-klima mhux se jirnexxi. Dan il-ftehim globali huwa essenzjali hekk kif is-sitwaz-zjoni tat-tibdil tal-klima qed tiggrava, tant li qedife©© fenomenu ©did ta’ refu©jati min˙abba l-klimali jfittxu kenn f’pajjiΩi Ωviluppati.

Ara pa©na 3

Din il-gazzetta tista’ tiΩvela li l-pjanijietneçessarji g˙ar-rinnovazzjoni tal-Villa©©tal-Arti©janat f’Ta’ Qali huma kollha lesti,grazzi g˙all-˙idma intensiva li saret matull-a˙˙ar sentejn u nofs.

Skont sorsi infurmati, il-kunçett tal-villa©© se jkun ibbaΩat fuq il-karatteristikital-arkitettura tipika f’villa©© Malti, u ©iema˙luq biex iservi kemm ta’ attrazzjonituristika, kif ukoll b˙ala spazju rikreattivg˙all-familji Maltin.

Il-Malta Industrial Parks ˙admet mill-qrib mal-operaturi tal-villa©© biex tiΩgurali ji©u provduti b’titlu adegwat fuq l-art lijokkupaw.

Din il-˙idma ˙alliet il-frott g˙ax dawkkollha li kellhom konvenju qablu mal-kuntratt u da˙lu g˙alih. Dan ipprovdabaΩi konkreta sabiex il-pro©ett ikun jista’jimxi ’l quddiem.

Ta’ min ifakkar li r-rinnovazzjoni ta’ danil-villa©© kienet ilha ti©i mwieg˙da minnGvernijiet Nazzjonalisti g˙al iktar minn 20sena.

Ara pa©na 5

Wara li iktar kmieni din is-senal-idrologu Marco Cremona reba˙il-premju nazzjonali tal-EnergyGlobe Award bil-pro©ett tieg˙uGEO-INF, issa jinsab fost il-final-isti g˙all-premju internazzjonali,li ç-çerimonja tieg˙u se ssirf’Jannar li ©ej fl-Iran. Din hija l-ewwel darba li pro©ett Malti ©iemag˙Ωul mal-finalisti g˙al dan il-premju internazzjonalipresti©juΩ.

Tkellimna ma’ Marco Cremonadwar dan il-pro©ett, li huwa jid-deskrivi b˙ala wie˙ed b’ideasempliçi, iΩda effettiva, u lig˙andu l-intenzjoni li jnaqqas l-g˙arg˙ar filwaqt li jΩid l-ilma tal-pjan.

Fiex jikkonsisti l-pro©ett?

Il-GEO-INF reba˙ l-ewwel pre-mju tal-Malta Innovation Awards2014, u reba˙ ukoll il-premjunazzjonali tal-Energy GlobeAwards fl-2015. Dan il-pro©ettjuΩa l-boreholes biex, minflokma jtella’ l-ilma minnhom, jitfa’©o fihom l-ilma tax-xita, ub’hekk inaqqas il-possibbiltà tal-g˙arg˙ar, filwaqt li jΩid l-ilmatal-pjan.

Cremona jg˙id li ilu ja˙demfuq dan il-pro©ett g˙al dawn l-a˙˙ar erba’ snin, wara li beda fl-2011 permezz ta’ fondi tal-Kunsill Malti g˙ax-Xjenza u t-

Teknolo©ija (MCST) g˙ar-riçerkau l-innovazzjoni. F’dan iΩ-ΩmienCremona, flimkien ma’ kollabo-raturi o˙ra, ˙oloq teknolo©ija liti©bor l-ilma minn fuq il-bjut ©obuffer tank, li minnu mbag˙ad l-ilma jg˙addi g˙al ©o filtru lijg˙in lil borehole biex ma tin-staddx. Minn ©ol-filtru l-ilmajinΩel ©ol-borehole m˙affraapposta, fejn minn hemm ji©ri©ol-blat u eventwalment isir ilmatal-pjan; riΩors importanti ˙afna.

Din is-sistema tista’ façilmentti©i installata f’binjiet ©odda jewf’binjiet eΩistenti fejn huwa dif-fiçli li jsir bir. Meta mqabbla

mat-t˙affir ta’ bir, din is-sistemahija wkoll iktar ir˙isa. Sabiexti©bor l-ilma minn bejt ta’ daqsmedju (madwar 150 metrukwadru) din is-sistema tiswa

inqas minn €2,000. Min-na˙a l-o˙ra, it-t˙affir ta’ bir li ji©bor l-istess ammonti ta’ ilma jiswamadwar €6,000.

G˙alfejn huwa importanti?

Matul is-snin Ωdiedu t-toroq u l-bini b’rata mg˙a©©la, iΩda s-sis-temi g˙al kontra l-g˙arg˙ar ma©ewx a©©ornati ma’ dan il-fenomenu tal-urbanizzazzjoni,bil-konsegwenza li l-ilma liqabel kien imur fil-˙amrija, issaqed jikkawΩa l-g˙arg˙ar. Dinhija problema komuni ˙afnaf’pajjiΩna, u mhux daqstant sor-

prendenti meta wie˙ed iqis limadwar 32% mill-wiçç ta’ Maltahuwa mibni.

Ironikament, filwaqt li pajjiΩib˙al Malta j˙abbtu wiççhom

mal-problema tal-g˙arg˙ar matulix-xitwa, fis-sajf spiss ikollhomskarsità ta’ ilma min˙abba li l-ilma tal-pjan jibda ji©i sfruttatsal-massimu.

Cremona jg˙id li, minkejja li t-t˙affir ta’ bir ma’ kull proprjetà litinbena huwa obbligu bil-li©i,dan ma kienx qed ji©i infurzat,bil-konsegwenza li ˙afna ilmamhux biss jin˙ela, iΩda jo˙loqinkonvenjent u ˙sarat metajispiçca jfawwar it-toroq.

Peress li f’binjiet li di©à telg˙uhuwa diffiçli li jit˙affer bir, uperess li huwa diffiçli u jiswa l-flus ukoll il-proçess biex jit˙affer

©ibjun fi spazju pubbliku, sis-tema b˙al GEO-INF tista’ tkunis-soluzzjoni. Minbarra li tiswainqas flus u m’g˙andhiex bΩonnmanutenzjoni, tokkupa wkoll˙afna inqas spazju.

S’issa sar f’g˙axar skejjel tal-Kulle©© Santa TereΩa

Il-pro©ett GEO-INF di©à sarf’g˙axar skejjel tal-Istat, u jekkikun suççess façilment jista’ ji©iinstallat f’binjiet o˙ra pubbliçi, ueventwalment ukoll f’binijiet pri-vati li m’g˙andhomx bir jew majistax isir.

Dan il-pro©ett sar b’kollaboraz-zjoni mad-Dipartiment tal-In©inerija Çivili u Strutturali fi˙dan il-Fakultà tal-Arkitettura fl-Università ta’ Malta, li wettaq ir-riçerka relatata mal-abbiltà tal-©ebla Maltija li tmexxi l-ilma. L-Awtorità Maltija g˙ar-RiΩorsiprovdiet gwida u ssorveljatkwistjonijiet regolatorji relatatimal-pro©ett. Solid BaseLaboratory Ltd ˙affret u ttestjatil-boreholes, filwaqt li l-kulle©©Santa TereΩa pprovda s-siti g˙alpro©ett u installa s-sistemi GEO-INF fl-iskejjel tieg˙u.

02 13|09|2015 LOKALIKÓkullhadd.com

MALTA GÓALL-EWWEL DARBA FIL-FINALI TAL-INTERNATIONAL ENERGY GLOBE AWARD

INQAS GÓARGÓAR, IKTAR ILMA TAL-PJAN

L-idea tal-pro©ett hija sempliçi, iΩda effettiva

Il-buffer tank li ji©bor l-ilma minn fuq il-bejt

LOKALI KÓ 13|09|2015 03kullhadd.com

Aktar kmieni din il-©img˙a l-gazzetta KullÓadd tkellmetmal-Ministru g˙all-IΩviluppSostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima Leo Brincat, likien g˙adu kif wasal lura minnPari©i, dwar l-eΩitu tal-laqg˙aministerjali informali li ©ietorganizzata mill-Ministru tal-Affarijiet Barranin FrançiΩLaurent Fabius b˙ala l-kordi-natur tal-COP21; il-konferenzaglobali dwar il-klima li se ssir fiFranza f’Diçembru li ©ej.

G˙aliex kien hemm din l-enfasi kollha fuq il-finanzimarbutin mal-©lieda kontral-klima?

Ilu li kien hemm kunsens fostil-membri kollha li ming˙ajrfinanzi xierqa l-ftehim globalidwar il-klima sa˙ansitra jista’jfalli. Din il-bozza ˙amra kienFabius innifsu li xeg˙elha metakonna flimkien g˙all-konferen-za internazzjonali dwar il-klimau l-iΩvilupp sostenibbli aktarkmieni din is-sena fi NewDelhi.

Wie˙ed ma jridx jinsa g˙aliexil-COP19, li kien inΩammf’Copenhagen fis-sena 2009,kien ©ie meqjus b˙ala falli-ment. Ir-ra©uni kienet li ˙afnapajjiΩi wieg˙du miljuni fi flusb˙ala g˙ajnuna g˙all-pajjiΩi l-aktar fil-bΩonn u vulnerabblig˙at-theddida tat-tibdil tal-klima iΩda li fil-fatt ˙afnaminnhom spiççaw biex kwaΩima ˙allsu xejn minn dak likienu wieg˙du.

Inti taqbel ma’ din l-analiΩi?

Ma tistax ma taqbilx sakemmma nkunux kuntenti bi ftehimsabi˙ biss fuq il-karta li majkun isarraf u jissarraf f’xejn.Dakinhar dawn ma ©ewximwieg˙da xi sold jew tnejniΩda $100 biljun fis-senaf’g˙ajnuna finanzjarja biexikunu jistg˙u jaqtg˙u l-emis-sjonijiet tag˙hom.

B˙alissa d-diskussjoni hijamaqsuma fi tnejn: dwar kemmse ji©u onorati l-obbligi li kell-hom iwasslu sas-sena 2020,inqas minn ˙ames snin o˙ra; ul-obbligi tag˙na lkoll sas-sena2030, u dan anke b˙ala mem-bri tal-UE.

It-t˙assib ta’ Fabius komplajinstema’?

DaΩgur. Sa din il-©img˙a stess

il-President FranciΩ FrancoisHollande qal li mhu se jkunhemm l-ebda ftehim jekkmhux se jkun hemm impennserju u li jorbot dwar il-finanz-jament.

Fil-fatt il-missjoni tieg˙u metajΩur New York fil-©img˙at li©ejjin sejra tkun li jara li l-pajjiΩi kollha jsarrfu l-kliemsabi˙ f’azzjoni konkreta uf’turija ta’ rieda politika. Meta qed tistenna li nkunu

nafu jekk dan l-impenn hux sejissarraf jew le?

Personalment nemmen li l-a˙jar opportunità se tkun metafid-9 ta’ Ottubru li ©ej sejra ssiril-laqg˙a annwali tal-BankDinji u tal-Fond MonetarjuInternazzjonali f’Lima. Huwamifhum li anke s-SegretarjuÌenerali tan-Nazzjonijiet UnitiBan ki Moon se jimpenja ru˙uf’dan ir-rigward.

Nifhem li anke l-Ecofin tal-Unjoni Ewropea, l i j laqqa’flimkien il-Ministri tal-FinanziEwropej, se jiddiskuti dan is-su©©ett.

Ir-responsabbiltà a˙˙arijaf’idejn min qieg˙da l-aktar?

Bla dubju ta’ xejn f’idejn il-pajjiΩi l-aktar sinjuri u g˙onjag˙ax ilu l i ©ie stabbili t l i ,ming˙ajr appo©© finanzjarju,il-pajjiΩi li qed jiΩviluppaw majkunux jistg˙u jittrasformaw l-ekonomiji tag˙hom g˙alwa˙da li tuΩa anqas karbonjumill-preΩent u l-img˙oddi.

Ta˙seb din il-˙tiega finanz-jarja t ista’ tonqos jewtiΩdied matul is-snin?

Bla dubju ta’ xejn se tkomplitiΩdied sena wara l-o˙ra hekk

kif il-qilla tat-tibdil fil-klima setkompli t iΩdied. BiΩΩej jedjing˙ad li l lum qed ife©©fenomenu ©did tal-hekkimsej˙a refu©jati min˙abba l-klima. Jekk dawn ikomplujiΩdiedu, t ikber ukoll i l -pressjoni tar-refu©jati madwarid-dinja g˙all-kenn tal-pajjiΩiΩviluppati.

Is-settur privat qed ji©im˙ajjar jg˙in ukoll .G˙alfejn g˙andu jag˙meldan?

Fil-fatt, di©à qed jag˙mel danf’bosta pajjiΩi g˙ax qed jin-teb˙u li, jekk tittaffa l-proble-ma tat-tibdil tal-klima, imorrua˙jar huma stess. Imma©inakumpaniji kbar tal-assiguraz-zjoni fejn, jekk ikun hemmanqas inçidenti u diΩastri ,anqas ikollhom kumpens xi

j˙allsu. Min-na˙a l-o˙ra, ˙afna ditti

kbar qed jinteb˙u li b’ambjenta˙jar u b’anqas emissjonijiethuma stess jistg˙u jkunu aktarkompetittivi u jmorru a˙jarfinanzjar jament ukoll .G˙alhekk, min jonfoq fuq il-klima mis-settur privat ikunqed jag˙mel investimentg˙all-a˙jar futur tieg˙u.

Il -Gvern Malti kif qedjg˙in?

Dan l-a˙˙ar ˙abbarna sensielata’ boroΩ ta’ studju g˙all-istu-denti minn paj j iΩi l i qedjiΩviluppaw biex ji©u fostna ujag˙mlu riçerka fl-Universitàdwar il-klima. It-tir tag˙nahuwa li nsa˙˙u l-kontributtag˙na tul is-snin.

Din hija sfida li rridu niffaçç-jaw flimkien jekk irridu li l-istrutturi li waqqafna bil-li©idwar it-tibdil fil-klima jibdewja˙dmu kif suppost u misten-ni.

Fil-prattika x’ta˙seb li sejsir?

Nippreferi ng˙id x’nistenna lijsir. Nemmen li l-pajjiΩi foqrag˙andhom ikollhom aççessa˙jar g˙at-teknolo©ija nadifabiex innaqqsu l-emissjonijietaktar u aktar g˙ax l-aktarpajjiΩi vulnerabbli g˙at-tibdilfil-klima huma fost l-ifqar.

Jiena nara rwol importantiwkoll g˙all-BanekInternazzjonali tal-IΩvilupp˙alli l-piΩ ma jintrefax mill-paj j iΩi individwali biss.Nemmen ukoll li r-rwol tas-settur privat g˙andu potenzjaljekk ji©i mfiehem a˙jar. Ankef’Malta se na˙dmu biex danise˙˙ bil-kelma t-tajba u l-per-swaΩjoni u mhux bl-impoΩiz-zjoni.

L-aktar li qawwejt qalbi kienmeta f’laqg˙a f’Pari©i aktarkmieni din is-sena, imsej˙amill-Ministr i FrançiΩi tal-Ekonomija, i l -Finanzi, l-Affarijiet Barranin u l-Ambjent˙are© çar mill-kontribut li tawg˙add ta’ kumpaniji mis-setturprivat li l-impenn tag˙homdi©à qieg˙ed hemm u jista’jkompli joktor.

I l-©img˙at l i baqa’ saDiçembru huma kruçjali una˙seb li lkoll kemm a˙nanixtiequ li dan il-proçess twilli ˙adilna tant ˙in u ener©ijajirnexxi g˙all-©id ta’ kul˙add.

“MINGÓAJR FINANZI XIERQA L-FTEHIM GLOBALI DWAR IL-KLIMA JFALLI” Il-Ministru Leo Brincat

Il-©img˙at li baqa’ sa Diçembru huma kruçjali u na˙seb li lkollkemm a˙na nixtiequ li dan il-proçess twil li ˙adilna tant ˙in u

ener©ija jirnexxi g˙all-©id ta’ kul˙add

Bejn it-3 u l-5 ta’ Settembruse˙˙ eΩerçizzju ta’ simulazzjonita’ terremot li serva biex ikunstabbilit kemm pajjiΩna huwappreparat biex f’kaΩ b˙al danikollu l-aqwa reazzjoni possibblif’oqsma b˙as-salvata©©, l-g˙ajnuna umanitarja, l-evakwaz-zjoni, il-kura u l-komunikaz-zjoni.

Minkejja li diversi awtoritajietgovernattivi kienu fiç-çentru ta’dan l-eΩerçizzju, is-suççesstieg˙u ma setax ikun possibbliming˙ajr l-appo©© ta’ entitajietçivili, fosthom il-Malta AmateurRadio League (MARL), illioffrew l-g˙ajnuna tag˙homb’mod volontarju. Tkellimnama’ IVAN PRIVITERA, is-Segretarju Onorarju tal-MARL,illi spjegalna x’kien l-involvi-ment ta’ din l-g˙aqda fl-eΩerçiz-zju tal-©img˙a l-o˙ra u dwar il-˙idma tal-MARL b’mod ©enerali.

X’tag˙mel il-MARL?

Il-Malta Amateur Radio Leaguehuwa l-korp rappreΩentattivg˙all-Amateur Radio f’Malta.Minn meta ©iet stabbilita, il-MARL kellha l-g˙an li ti©borflimkien persuni interessati fir-radju u l-elettronika, illi jid-

diskutu u jiddefendu l-interessitad-dilettanti mal-awtoritajietlokali.

Hija tipprovdi façilitajietedukattivi g˙all-membri tag˙ha,tmantni stazzjon tar-radju g˙ad-dilettanti, kif ukoll facilità ta’‘two-way QSL Bureau’, filwaqt litiffinanzja VHF u ATV repeatersu beacons. Barra minn hekk, il-MARL tikkorrispondi b’modkontinwu ma’ gruppi lokali ubarranin li g˙andhom interessfil-komunikazzjoni bir-radju.

Ivan, illi jag˙mel xog˙ol ta’technician, qalli li meta kienΩg˙ir kien i˙obb iΩarma l-appa-rat elettroniku, speçjalment ir-radjijiet. “Dejjem kont nixtieq linaqbad ma’ barra minn Malta.Kien g˙alhekk li ng˙aqadt mal-MARL. Sal-lum qbadt ma’ diversipajjiΩi differenti u tkellimt ukollmal-astonawti fl-ispazju,” spje-gali Ivan.

Bidu diffiçli

Ivan, illi barra segretarju onorar-

ju huwa wkoll emergency com-munications co-ordinator uI.A.R.U. liaison tal-MARL, qalli lidin l-g˙aqda rat il-bidu tag˙hafl-1914. Dan sar grazzi g˙alRobert Frederick Galea, li mill-età ta’ erbatax-il sena di©à kienkapaçi jittraΩmetti l-messa©©ibit-2RG call sign fuq homebrew spark transmitter li jinsabfil-Kodiçi Morse.

F’Awwissu tal-1914, l-Amministrazzjoni Brittanika ta’Malta imponiet diversi restriz-zjonijiet fuq l-uΩu ta’ traΩmis-sjonijiet wireless f’pajjiΩna, fatt lig˙al numru ta’ snin waqqaf l-operat tal-amateur radio kwaΩig˙al kollox f’Malta. Madankollu,meta spiççat l-Ewwel GwerraDinjija, Robert Galea u l-˙biebtieg˙u bdew jitolbu lill-awtorita-jiet b’mod kontinwu g˙all-per-mess biex jibnu xi riçevituri tar-radju.

Din it-talba eventwalment int-laqg˙et u ©ew immuntati diversiriçevituri bil-valvoli. B’dawn ir-radjijiet, Galea kien kapaçi

jiskambja t-traΩmissjonijiet mal-Eiffel Tower.

Huwa kien ukoll wie˙ed mill-grupp ta’ dilettanti tar-radju lisar tant profiçjenti fil-KodiçiMorse, illi ta’ spiss kien jibg˙atu jirçievi l-bulettini tal-a˙barijietmill-Ingilterra, illi kien jibg˙atlejn il-Lvant Qrib biex dawnikunu traΩmessi fil-LvantImbieg˙ed. Din kienet kisbakbira g˙al dan iΩ-Ωag˙Ωug˙Malti li sa dak iΩ-Ωmien kieng˙adu juΩa apparat li bena hustess.

Il-projbizzjoni ta’ traΩmissjonibir-radju mid-dilettanti ©ietestiΩa sas-sena 1921, u d-dilet-tanti tar-radju komplew jag˙mludiversi petizzjonijiet lil-Logutenent Gvernatur g˙all-˙ru© ta’ liçenzji tar-radju g˙ad-dilettanti g˙ax id-dilettantiMaltin kienu determinati li jgaw-du mill-istess drittijiet li kellhomdawk Brittaniçi.

Dan id-dritt fl-a˙˙ar ing˙atapermezz tal-WirelessTelegraphy ApparatusOrdinance li wittiet it-triq biexfl-1922 jibdew jo˙or©u l-liçenzjig˙ad-dilettanti tar-radju. Fl-istesssena ©iet iffurmata l-Malta RadioSociety illi fl-1933 evolviet fil-Malta Amateur Radio Society.Fl-1972 din ing˙aqdet mas-Central Amateur Radio Society u˙adet l-isem modern tag˙ha:Malta Amateur Radio League.

Joffru r-riΩorsi tag˙hom

Ivan spjegali li maΩ-Ωmien il-membri tal-MARL bdew ifittxumodi kif ibiddlu l-g˙aqda minnwa˙da g˙all-mog˙dija taΩ-Ωmien g˙al wa˙da li tkun ta’servizz g˙as-soçjetà. G˙aldaqs-tant, Ivan spjegali li fl-2005,flimkien ma’ membru ie˙or tal-MARL, huwa ltaqa’ mad-Diretturtad-Dipartiment tal-ProtezzjoniÇivili biex joffru s-servizz tal-

g˙aqda tag˙hom f’kaΩ li mezzikonvenzjonali tal-komunikaz-zjoni jfallu f’sitwazzjoni ta’emer©enza.

“Konna a˙na li wrejnax’nistg˙u noffru lill-ProtezzjoniÇivili u, wara li tajna xidimostrazzjonijiet tal-kapaçitajiettag˙na, huma aççettaw it-talbatag˙na biex nissie˙bumag˙hom. B’hekk, fl-2007 il-MARL ©iet rikonoxxuta mill-Protezzjoni Çivili u bdejna ni©uinvoluti dik is-sena stess,” tennaIvan.

Dan l-involviment wassal g˙alkollaborazzjoni f’diversi attivita-jiet u eΩerçizzji, fosthom daktas-simulazzjoni tat-terremot tal-©img˙a l-o˙ra. F’dan il-kaΩ il-MARL offriet radio back-upf’postijiet fejn kien hemm prob-lema ta’ komunikazzjoni, kon-nessjonijiet bir-radju bejn sit uie˙or, komunikazzjonijiet bir-radjijiet u bid-data g˙al barraminn Malta, kif ukoll appo©©tekniku u informatiku. Dan is-servizz kien offrut kemm lill-Protezzjoni Çivili, kif ukoll lill-NGOs l-o˙ra.

PreΩent u futur

Mistoqsi x’livell ta’ koperazzjoniqieg˙da tinstab mill-awtoritajietlokali tul il-˙idma tag˙ha, Ivanqalli li b˙alissa l-MARL qedikollha l-aktar x’taqsam mal-Malta CommunicationsAuthority. Huwa spjegali li d-dilettanti tar-radju sabu koperaz-zjoni kbira li wasslet biex diver-si mit-talbiet tag˙hom jid˙lu fis-se˙˙.

“Però,” qalli Ivan, “ilna 11-ilsena nitolbu biex ikun hemmftehim tas-CEPT (EuropeanConference of Postal andT e l e c o m u n i c a t i o n sAdministrations), fejn radioamateurs barranin li ji©u g˙albtala jkunu jistg˙u juΩaw ir-rad-jijiet hawn, u meta a˙na nsiefrunkunu f’poΩizzjoni li nuΩaw ir-radjijiet ming˙ajr xkiel.”

Huwa tenna wkoll li dan il-fte-him jeΩisti fil-pajjiΩi kollha tal-Unjoni Ewropea u fil-ma©©oran-za tal-pajjizi tad-dinja kollha –barra f’Malta. G˙aldaqstant, Ivanhuwa tal-fehma li, minkejja lisaru avvanzi kbar matul l-a˙˙arsnin, ma’ kull pass ’il quddiemissib xi intopp jew burokrazija.

Mistoqsi x’qieg˙da tag˙mel il-MARL biex tibqa’ relevanti g˙aΩ-Ωminijiet tal-lum, Ivan qalli lig˙ad-dilettanti tar-radju ti©iawtomatika li jΩommu ru˙homa©©ornati. “A˙na dilettanti tat-teknolo©ija u n˙obbu nesperi-mentaw; allura kull innovaz-zjoni nippruvawha u naraw kifnistg˙u napplikawha jew nim-modifikawha g˙all-passatemptag˙na,” temm jg˙idli s-Segretarju Onorarju tal-MARL.

04 13|09|2015 LokALIkÓkullhadd.com

MINN DELIZZJU GÓAL SERVIZZLIAM GAUCI

liam@kullhadd.com

Ivan Privitera waqt il-˙idma tieg˙umatul in-Notte Bianca 2009

LOKALI KÓ 13|09|2015 05kullhadd.com

FL-AÓÓAR SE JITRANÌA L-CRAFTS VILLAGE

FIÇ-ÇENTRI TAS-SAÓÓA MINFLOK FL-EMERÌENZA

Id-disinn propost huwa simili g˙al ra˙al tradizzjonali, u ©iema˙luq biex iservi kemm ta’ attrazzjoni turistika, kif ukoll

b˙ala spazju rikreattiv g˙all-familji Maltin

Fl-a˙˙ar ©img˙at smajna kri-t ika min-na˙a tal -OppoΩizz joni l i Ωdied in-numru ta’ nies fl-Emer©enzaf’Mater Dei min˙abba li ç-Çentr i tas-Sa˙˙a waqg˙ulura. IΩda minn mistoqsijiet lig˙amlet il-gazzetta Kull˙addl id-Dipart iment tas-Sa˙˙aPrimar ja j i r r iΩul ta l i kienhemm qabΩa kbira f is-servizz, f l-apparat u ankef’kemm pazjenti qeg˙din jer-squ lejn iç-çentri tas-sa˙˙a.

“Wa˙da mill-ewwel affariji-et li g˙amilna meta tlajna fil-Gvern kienet l i f t i t f t i ter©ajna Ωidna l-˙inijiet tal-f tu˙ taç-çentr i tas-sa˙˙a.Fi lwaqt l i l -Part i tNazzjonalista fil-Gvern kiennaqqas b’mod drastiku l-˙ini-j iet tal-ftu˙ taç-çentri tas-sa˙˙a u naqqas l-investimentuman fl-istess çentri, a˙nar©ajna tajniehom il-˙ajja,” qalis-Segretar ju Parlamentarig˙as-Sa˙˙a Chris Fearne lildin il-gazzetta.

Fl-a˙˙ar snin iç-çentri tas-

sa˙˙a ©ew mg˙amra b’magnital-X-ray di©itali u f’˙afnaçentr i tas-sa˙˙a wkollqieg˙ed isir il-©ibs. “Illum il-©urnata, jekk persunawe©©g˙et tista’ tmur fiç-çen-tru tas-sa˙˙a viçin tag˙ha,jaraha t-tabib, jordnalha X-

ray, isirilha dak il-˙in stess,jer©a’ jaraha t-tabib u, jekkhemm bΩonn isir il-©ibs fl-ist-ess çentru tas-sa˙˙a.

Min˙abba li l-X-ray huwawie˙ed di©i ta l i jekk ikunhemm bΩonn ta’ konsulentfuqu dan jista’ jkun ikkuntat-

ja t u jarah diret tamentf’Mater Dei,” qal Fearne.

X-ray di©itali huwa aktarpreçiΩ mill-X-rays li konnamdorri j in bihom u t-tabibjista’ wkoll ikabbar u jiffokafuq fejn jixtieq jara l-aktar.

Mistoqsi jekk dan is-servizz

intlaqax tajjeb mill-pazjenti ujekk il-pazjenti jafux b’danis-servizz, is-Segretar juParlamentari qal li matul dinis-sena, s’issa, fiç-çentri tas-sa˙˙a saru ’l fuq minn 23,000X-ray di©itali, filwaqt li 617-ilpersuna uΩaw is-servizzi tal-plaster cl inic (fejn is ir i l -©ibs).

“Dawn in-numri humagaranzija li dak li qeg˙dinnag˙mlu qed jintlaqa’ tajjebmin-nies. Anke g˙al l -Emer©enzi, in-nies jirrikorrug˙aç-çentri tas-sa˙˙a, ankebil-lejl,” qal Fearne.

L-X-ray fiç-çentri tas-sa˙˙ata’ Ra˙al Ìdid, Óal Qormi ul-Fur jana qeg˙din ikunumiftu˙in mit-Tnejn sas-Sibtmis-7.30 ta’ filg˙odu sas-7.30ta’ filg˙axija, fiç-çentru tas-sa˙˙a tal -GΩira s-Sibt is-servizz ta l -X-ray j ibqa’j ing˙ata sas-1.00 ta ’ waranofsinhar, filwaqt li fiç-çen-tru tas-sa˙˙a tal -Mosta s-servizz ta l -X-ray j ibqa’jing˙ata matul il-lejl kollu.

Wara iktar minn g˙oxrin senata’ weg˙di minn gvernijietNazzjonalisti, il-pro©ett ta’ rin-novar tal-villa©© tal-arti©janatf’Ta’ Qali mistenni jibda dal-waqt. Dan hekk kif il-pjanijietb’rabta ma’ dan il-pro©ett issahuma lesti fuq il-livelli kollha.

Il-gazzetta KullÓadd tinsabinfurmata li, matul l-a˙˙arsentejn, il-Gvern, permezz tal-Malta Industrial Parks, kienqed ja˙dem qatig˙ biex jag˙tispinta lil dan il-pro©ett li ,minkejja ˙afna weg˙di li sarumatul is-snin, qatt ma kienhemm pjan serju li fuqu l-pro©ett seta’ jitwettaq.

Filwaqt l i GvernNazzjonalista kien dejjem juΩadan il-pro©ett b˙ala karrottaqabel kull elezzjoni, GvernLaburista g˙amel bil-kontra.Xahar biss wara li Gvern ©did©ie elett fl-2013, il-Ministrug˙all-Ekonomija, l-Investiment, u l-IntrapriΩi

Ûg˙ar Chris Cardona kkom-metta ru˙u mal-operaturi tal-Villa©© tal-Arti©©janat li kiense jindirizza s-sitwazzjoni ta’dan il-post.

Kunçett ibbaΩat fuq il -karatteristiki tradizzjonalital-arkitettura Maltija

Din il-gazzetta tista’ tiΩvela lil-kunçett tal-villa©© se jkunibbaΩat fuq il-karatteristikitradizzjonali tal-arkitetturatipika f’villa©© Malti, fejn l-ispazju miftu˙ u l-pajsa©©ja˙dmu flimkien biex jo˙olquspazji distinti.

Fil-fatt, id-disinn proposthuwa simili g˙al ra˙al tradiz-zjonali, u ©ie ma˙luq biexiservi kemm ta’ attrazzjoni tur-istika, kif ukoll b˙ala spazjurikreattiv g˙all-familji Maltin.

L-ippjanar neçessarju huwakollu lest, u l-pro©ett se jkunpropost biex jirçievi fondi

mill-ERDF. Il-Malta Industrial Parks iffi-

nalizzat id-disinji kollha, app-likat u ©abet il-permessi tal-MEPA, filwaqt li solviet il-kwist joni j iet legali l i kienhemm.

Il-Malta Industrial Parks˙admet ukoll mill-qrib mal-operaturi tal-vi l la©© biextiΩgura li ji©u provduti b’titluadegwat fuq l-art li jokkupaw,biex b’hekk ikunu f’poΩizzjonili jinvestu fl-operat tag˙hom.Din il-˙idma ˙alliet il-frott,g˙ax sorsi infurmati li tkellmuma’ din il-gazzetta qalulna lidawk kollha li kellhom kon-venju qablu mal-kuntratt offutu da˙lu g˙alih. Dan ipprovdabaΩi konkreta sabiex i l-pro©ett ikun jista’ jimxi ’l qud-diem.

Din il-gazzetta tinsab infur-mata l i d-dettal j i dwar i l-pro©ett se jkunu qeg˙dinjing˙ataw fil-©img˙at li ©ejjin.

Mejju 1992 – L-eks-Ministru George Bonello du Puis kien qalli t˙ejja pjan biex il-villa©© tal-arti©janat f’Ta’ Qali jinbidelf’wie˙ed li jkun jixraq lil pajjiΩna.

Ottubru 1993 – Sena wara l-Gvern ˙abbar li kien g˙addej bipjan ta’ Ωvilupp biex jorganizza mill-©did il-villa©© tal-arti©janat f’Ta’ Qali.

Lulju 2000 – Gvern ie˙or Nazzjonalista approva d-develop-ment brief g˙all-pro©ett ta’ Ωvilupp tal-villa©© tal-arti©janatf’Ta’ Qali.

Ìunju 2002 – Francis Zammit Dimech qal li l-pjan tal-Gvernkien li jiΩviluppa l-villa©© tal-arti©janat f’Ta’ Qali f’villa©© Ωg˙irbi ˙wienet tal-arti©janat Malti u bi pjazez fejn isir ta˙ri© fl-arti©janat Malti. Kellu jkun hemm numru ta’ cycle tracks uanke kellhom jinbnew xi ©ibjuni biex jilqg˙u l-ilma sabiex il-villa©© jinΩamm dejjem nadif.

Jannar 2004 – Il-MEPA ˙ar©et il-permess g˙all-pro©ett tal-iΩvilupp tal-Crafts Village f’Ta’ Qali.

Awwissu 2004 – Edwin Vassallo qal li l-pro©ett tal-villa©© tal-arti©janat kien se jkun prijorità ewlenija g˙all-Gvern matul is-sena ta’wara.

Lulju 2005 – Edwin Vassallo kien ˙abbar li l-pro©ett tal-CraftsVillage kellu jibda matul l-2006.

Lulju 2006 – Jesmond Mugliett kien qal li jinsab deçiΩ li l-Ministeru tieg˙u kien se jikkordina l-˙idma sabiex jin˙ar©u t-tenders g˙all-pro©ett tal-villa©© tal-arti©janat f’Ta’ Qali u lianke kienet twaqqfet task force mag˙mula minn uffiçjaliminn diversi entitajiet sabiex jitlestew dawn it-tenders.

Settembru 2006 – Lawrence Gonzi wieg˙ed li l-pro©ett tal-villa©© tal-arti©janat f’Ta’ Qali kien mistenni jkun mexasostanzjalment sal-elezzjoni ©enerali tal-2008.

Lulju 2007 – Jesmond Mugliett ˙abbar li l-villa©© tal-arti©janatkien se jitwaqqa’ u jinbena mill-©did. Kien qal ukoll li t-ten-ders kienu se jing˙ataw fl-ewwel xhur tal-2008 waqt li kieniddeskriva dan il-pro©ett b˙ala “˙olqa o˙ra minn kullana ta’weg˙di mwettqa”.

Frar 2008 – Fi tmiem il-le©iΩlatura u wara 16-il sena s˙a˙ ta’weg˙diet, il-pro©ett tal-villa©© tal-arti©janat baqa’ ma sarx. Fil-manifest elettorali tieg˙u g˙all-elezzjoni tal-2008, il-PN re©a’wieg˙ed li jekk ikun fil-Gvern kien se jwettaq dan il-pro©ett,liema pro©ett kellu jitlesta fi Ωmien erba’ snin.

Ìunju 2012 – Ìie ffirmat memorandum of understandingbejn il-Malta Industrial Parks u l-GRTU dwar xog˙lijiet infra-stutturali fil-Crafts’ Village f’Ta’Qali. Sal-elezzjoni x-xog˙lijiet-baqg˙u ma sarux.

IL-WEGÓDI TAL-PN FUQ IL-VILLAÌÌ TAL-ARTIÌJANAT:

LOkALI kÓ 13|09|2015 07kullhadd.com

I l-Kunsil l ier Nazzjonalistaf ’BirΩebbu©a HermannSchiavone l -©img˙a l ig˙addiet ˙are© bil-propostal i l -Kunsi l l Lokal i jadottafamilja Sirjana li qed ta˙rabmill-gwerra çivili f’pajjiΩha.

G˙alkemm din il-propostamad-daqqa t ’g˙ajn t idherb˙ala ©est altruwistiku, fil-verità spiççat biex qajment˙afna mistoqsi j iet l iSchiavone naqas mil l ijwie©eb. Dan ikkonferma d-deskrizzjoni li ˙afna taw ta’din il-propostà; çjoè b˙alawa˙da nofs kedda.

Óafna nies s taqsew l i lSchiavone fuq il-midja soçjaliu f’kummenti fuq in-news-portals kif Schiavone kienbi˙siebu jag˙Ωel lil din il-familja, meta hemm eluf ta’familji Sirjani li qed ja˙arbuminn pajjiΩhom.

Staqsew ukol l g˙alfe jnSchiavone kien qed jitkellemissa, u g˙alfejn kien qed jip-proponi li j i©u adottati s-Sirjani, meta Malta, u b’modpartikolari BirΩebbu©a, hijamifnija b’immigranti Afrikanili ˙arbu minn pajjiΩhom g˙alra©unijiet simili.

In-nies staqsew ukoll minse jkun qed i˙allas biex ti©imantnuta din il-familja, u kifil-Kunsill se jsib il-fondi biexjid˙ol g˙al spiΩa b˙al din.

IΩda wara dawn il-mistoqsi-jiet kollha, finalment irriΩultali din i l-proposta qatt masetg˙et issir, tal-anqas Ωgurmhux kif propost minnSchiavone.

Dan g˙ax il-kunsilli lokalima jistg˙ux jag˙tu donaz-zjonijiet finanzjarji lil indi-vidwi jew g˙aqdiet .Schiavone, l i i lu j ipprovajid˙ol fix-xena politika samill-1987, jidher li ma kienxkonxju ta ’ dan id-det ta l lbaΩiku.

BirΩebbu©a ilha tilqa’ l-immigranti snin s˙a˙

Persuni minn BirΩebbu©a litkellmu mag˙na qalulna lima j is tg˙ux j i fhmu kifSchiavone ˙are© bi proposta

b˙al din, minn tant postijiet,proprju f’BirΩebbu©a.

Dan g˙ax dan ir-ra˙al di©àilu jospita konçentrazzjonikbira ta’ immigranti ma˙rubaminn pajjiΩhom, b’mod par-tikolari mill-Afrika.

“In-nies ta ’ BirΩebbu©ahuma nies tolleranti li ilhom˙afna j ie˙du paçenzjab’ammont kbir ta’ immigrantili huma ta’ piΩ fuq il-lokalità,speçjalment fejn jid˙ol it-tin-dif u t-trasport pubbliku,”qaltilna persuna li ilha ’l fuqminn g˙oxrin sena tg˙ixf’dan ir-ra˙al.

Resident ie˙or ta ’BirΩebbu©a esprima mag˙nad-dispjaçir tieg˙u g˙all-pro-posta ta ’ Schiavone, l i f ikliemu qed jg˙id lir-residentili g˙andhom jadottaw familjaSirjana qisu qed jipproponixi att ta’ karità li qatt masemg˙u bih.

“Jaqaw Schiavone ma jafxli l-komunità ta’ BirΩebbu©ailha snin tilqa’ ammont kbirta’ immigranti, anki jekk matifla˙x g˙alih? Ma jafx kemmhemm g˙exieren ta’ familjiAfrikani u o˙rajn jg˙ixu ©ol-kontejners f i t - tar f ta ’BirΩebbu©a? Forsi Schiavonedawn l-affarijiet ma jafhomx,g˙ax lanqas biss joqg˙odBirΩebbu©a!” sostna dan ir-resident, li l-fehmiet tieg˙ukienu r i f lessi minn ˙afnanies o˙ra fuq il-midja soçjali.

Dan ir-resident temm jg˙idl i huwa tal -mist˙i ja metapolitiku juΩa ritratti ta’ tfalSirjani mg˙errqa biex jippro-va jintg˙o©ob ma’ sezzjoniji-et tas-soçjetà, filwaqt li jinjo-ra ˙afna tfal o˙ra Afrikani liilhom snin jeg˙rqu waqt lij ippruvaw jaqsmu l-Mediterran, u jinjora wkoll lildawk li salvaw u qed jg˙ixufiç-çentru miftu˙ ta’ Óal Far,fit-periferija ta’ BirΩebbu©a.

Schiavone mhux ©didg˙all-kontroversji

Din Ωgur mhix l-ewwel kon-troversja li kien involut fihaHermann Schiavone, li g˙alsnin s˙a˙ ma t˙alliex jikkon-

RABJA GÓAL SCHIAVONE MIR-RESIDENTITA’ BIRÛEBBUÌA

testa elezzjonijiet mal-PartitNazzjonal is ta min˙abbaallegazzjonijiet infondati likien g˙amel fuq s˙abu l-kandidati.

Fl-1987, Schiavone kien˙are© g˙all-elezzjoni ©ener-al i mal-PN iΩda ma ©iexelett. Fl-1992 ma ˙ari©x, ure©a’ ˙are© g˙all-elezzjonijiettal-1996 u l-1998, iΩda g˙aldarb’o˙ra ma ©iex elett.

Fl-2003 l-Kap tal-PN ta’ dakiΩ-Ωmien, Eddie FenechAdami, kien al legatamentirçieva ittra anonima dwar

Schiavone b’rabta ma’ attiv-ità kummerçjali li dan kellu.Wara dik l-ittra Schiavonema t˙al l iex j ikkontesta l -elezzjoni ta’ dik is-sena, ure©a’ kien nieqes mill-elez-zjoni tal-2008.

Madankollu, ftit wara, meta©ie elet t Franco Debono,qamet kwistjoni g˙ax intqall i Schiavone kien g˙amelallegazzjonijiet fuq Debonoli rrifjuta li jissostanzja jewjirtira. G˙al darb’o˙ra l-PNma ˙al l iex l i l Schiavonejikkontesta, iΩda Schiavone

baqa’ jippersisti li jippreΩen-ta ru˙u b˙ala kandidat tal-PN.

Kien biss wara d-diΩgwit linqala’ bejn Debono u l-PN,li Schiavone finalment t˙allajikkontesta l-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali.

G˙alkemm i l -Kap tal -OppoΩizzjoni qed jg˙id lijrid imexxi politika onesta unadifa, iddeçieda l i j˙al l ijikkontesta mal-partit tieg˙ukandidat li kien ilu ji©i rrifju-tat snin s˙a˙ minn Ωew©kapijiet tal-PN differenti.

Jaqaw Schiavone ma jafx li l-komunità ta’ BirΩebbu©a ilha snin tilqa’

ammont kbir ta’ immigranti, anke jekk matifla˙x g˙alih? Ma jafx kemm hemm

g˙exieren ta’ familji Afrikani u o˙rajnjg˙ixu ©ol-kontejners fit-tarf ta’

BirΩebbu©a?

“

“

– Resident

Waqt li kien qed jindirizzalaqg˙a informali tal-AffarijietEkonomiçi u Finanzjar j i(Ecofin) li nΩammet fil-11 ut-12 ta ’ Set tembru f i l -Lussemburgu, il-Ministru tal-Finanzi Edward Scic lunaenfasizza li “it-tassazzjonitibqa’ qasam sensittiv g˙alMalta, mhux biss min˙abbar-rwol ovvju fil-proçess tal-©bir ta’ taxxi, iΩda wkoll hijag˙odda importanti biex tid-deri©i l-attività ekonomika.”

Huwa Ωied jg˙id li l-isforzikkordinati fil-©lieda kontra l-frodi fiskali u l-evaΩjoni tat-taxxa se jkunu appo©©jati

minn Malt i iΩda f ’dan ix-xog˙ol wie˙ed ir id jevitakull forma ta’ imbuttaturalejn l-armonizzazzjoni tat-taxxa.

Il-ministri qasmu l-opin-jonijiet tag˙hom dwar it-triq’il quddiem fir-rigward tal-kwistjoni tal-minimum effec-tive taxation fil-UE fir-rig-ward ta l -paj j iΩ i terz i . Ki furiet id-diskussjoni, din il-kwistjoni hija diviΩa ˙afnag˙ax xi stati membri qed jar-gumentaw l i tassazz jonibaxxa ma tag˙milx ©id fil-waqt li o˙rajn jenfasizzawfuq l-aspetti poΩittivi tat-tax

competi t ion f ’ termini ta l -kompetittività kemm fi ˙dani l -UE u kemm f i r - r ispet tg˙all-bqija.

Climate Finance

Waqt din il-laqg˙a informalita l -Ecof in, i l -Minis t r i ta l -Finanzi qasmu wkoll l-opin-joni j ie t tag˙hom fuq i l -Climate Finance u dan hekkkif f’Diçembru li ©ej se jittel-la’ s-summit tal-COP21 dwarl -azz joni l i t r id t i t t ie˙edf i r - r igward tat - t ibdi l f i l -klima.

In-negozjati internazzjonali

g˙andhom iwasslu g˙al l -adozzjoni ta’ ftehim ©did uambizzjuΩ fuq parteçipaz-zjoni universali biex ikunassigurat li l-global warmingjinΩamm ta˙t iΩ-Ωew© gradiCelsius, liema ftehim g˙andujid˙ol fis-se˙˙ fl-2020.

L-irkupru fiΩ-Ûona Ewro

Wara din i l - laqg˙a ta l -Ecofin, kien hemm laqg˙ao˙ra tal-Eurogroup fejn il-Ministri tal-Finanzi tkellmudwar is-s i twazzjoniekonomika u r-riskji fir-rig-ward tal- irkupru f iΩ-Ûona

Ewro, l - is tate of play f i l -Greçja, l-implimentazzjonital-Banking Union kif ukolldwar l-iΩviluppi fuq ir-rap-preΩentazzjoni Ewropea u l-kostitwenza taΩ-Ûona Ewro,b’mod partikolari fil-BankAΩjatiku tal-Infrastruttura u l-Investiment (AIIB).

G˙al dawn il-laqg˙at, il-Minis t ru Scic luna kienakkumpanjat mill-ProfessurJoseph Bonnici, il-Gvernaturtal-Bank Çentrali ta’ Maltaki f ukol l mas-Segretar juPermanent i f i ˙dan i l -Ministeru tal-Finanzi AlfredCamilleri.

LoKaLiKÓkullhadd.com08 13|09|2015

Is-Segretar ju Parlamentar ig˙al l -Kompeti t t iv i tà u t -Tkabbir Ekonomiku JosèHerrera laqqa’ l -grupp ta ’membri li se jkunu parti inte-grali mill-isteering committeeli se jkun qed jirrappreΩental-awtoritajiet u d-dipartimentital-Gvern.

Dawn il-membri se jkunuqed j i r rappreΩentaw l i lTransport Malta, id-Dipart iment tas-Sajd u l -Akkwakultura, i l -MaltaFreeport Corporation, MaltaEnterprise u r-Regolaturg˙as-Servizzi tal-Ener©ija u l-Ilma.

L-g˙anijiet

Waqt din i l - laqg˙a, is-Segretar ju Parlamentar iHerrera spjega l-g˙anijiet tal-Integrated Maritime Policy ul-istrate©ija tal-implimentaz-zjoni tag˙ha. Dan l-isteeringcommittee, li se jkun partiintegali mill-Malta Marittima,s˙ubija pubblika-privata, sejressaq lill-Gvern aktar viçinl-industrija u jipprovdi dja-logu kkordinat u miftu˙ fuqis-setturi marittimi kkonçer-nati.

L-ewwel passi qed is irub’mod parallel mat-twaqqif

ta’ dipartiment tal-politikag˙all-affarijiet marittimi Ωg˙arli se jkollu integraturi oriz-zontali tal-politika li jkoprusetturi relatati mar-riçerka ul-edukazzjoni, is-sigurtà u s-sorveljanza, l-ambjent, l-ipp-janar spazjali u l-governanza.

Oppurtunitajiet g˙al tkab-bir

Is-Segretar ju Parlamentar iHerrera informa lill-membri lihu se jkun qed ifittex li jkunhemm aktar progress mal-

partijiet interessati tal-indus-tr i ja g˙al l -organizzazzjoniinklussiva l i ΩΩid i l -valurmiΩjud tas-settur marittimu.Ûied jg˙id li hu jemmen li,permezz ta’ parteçipazzjoniattiva, l-industrija jista’ jkoll-ha opportunitajiet fejn tista’

tikber. Dan il-pjan lejn ir-regroup-

ing tal-operaturi marit t imihuwa wkoll preΩent i f l -Ewropa fejn diversi g˙aqdietmari t t imi s tabbi l ixxewirwie˙hom f’diversi paj j iΩiEwropej biex jie˙du vanta©©mil l- importanza strate©ikatad-dinja marittima fejn rap-preΩentazzjoni wa˙da tas-sot-tosetturi differenti tista’ tip-provdi r-rispons adattat g˙ad-domanda relattiva.

Sehem il-Gvern

Il-parteçipazzjoni tal-Gvernqieg˙da hemm biex isservib˙ala katal ista, t˙e©©e© utimbotta ’l quddiem biex jint-la˙qu l-og˙la livelli ta’ aspi-razzjoni j iet , ikun hemmprogress lejn livelli og˙la ta’prestazzjoni kompett i t iva,biex jittie˙du d-deçiΩjonijet lijtejbu l-ambjent tan-negozjupermezz ta ’ regolamentief fet t iv i u l i jkun hemmtnaqqis fil-burokrazija.

Is-Segretar ju ParlamentHerrera tenna li l-organizzaz-zjoni mhux se tkun hemmbiex tissostitwixxi jew tid-dupplika x-xog˙ol li b˙alissaqed isir minn diversi diparti-menti u awtoritajiet o˙rajn.

LEjn iT-TWaQQiF Ta’ maLTa mariTTima

“Kordinazzjoni u mhux armonizzazzjoni”Il-Ministru Edward Scicluna

LOkALI kÓ kullhadd.com

MINGÓAJRDIREZZJONI

F’kummenti li g˙amel din il-©img˙a fuq ix-xandir lokali, il-Kap tal-OppoΩizzjoni SimonBusuttil g˙amel diversi dik-jarazzjonijiet kontradittorji likomplew jikkonfermaw kemmhu mexxej negattiv u bladirezzjoni.

X’meritokrazija?

Fost is-su©©etti li qabad kienhemm dak tal-meritokrazijafejn huwa g˙amilha çara li,kieku jkun hu l-Prim Ministru,huwa jkun favur politika ta’favuritiΩmu li taqdi lil minjog˙©ob lilu biss. Huwag˙amel dan meta kkritika l-fattli, skont hu, il-Prim MinistruJoseph Muscat mhuwiexqieg˙ed jag˙mel biΩΩejjed biexjaqdi lil-Laburisti kollha.

Din probabbilment hija l-ewwel darba fl-istorja ta’pajjiΩna li mexxej Nazzjonalistaattakka lil dak Laburista g˙axmhux qieg˙ed ikun ΩbilançjatbiΩΩejjed kontra n-Nazzjonalisti. Dikjarazzjonijietb˙al dawn iqanqlu kurΩitàkbira dwar x’jifhem biha l-meritokrazija.

Politika tal-astensjoni

Busuttil kompla jΩid id-doΩameta sostna li huwa lest lijo˙ro© g˙onqu g˙an-nies,anke jekk tinqatag˙lu rasubarra. Madankollu, id-deçiΩjonijiet tieg˙u b˙alamexxej tal-PN urew b’mod çarkemm jinteressawh id-drittijiettaç-çittadini fejn kemm-il darbarajnieh jevita li j ie˙upoΩizzjoni çara dwar l-iktarsu©©etti ibsin, speçjalment fejnjid˙lu d-drittijiet tal-minoritaji-et.

Dan rajnieh b’mod çar metaordna lill-grupp parlamentaritieg˙u biex jastieni metattie˙ed il-vot dwar l-unjoniçivili. KaΩ ie˙or se˙˙ din il-©img˙a stess, meta l-Ewroparlamentari Nazzjonalistiastinew minn vot dwar ir-rap-port intitolat ‘Empowering girls

through Education’ illi, fost l-o˙rajn, ©ibed l-attenzjonig˙all-bΩonn li tiΩdied l-ugwal-janza bejn il-©eneri permezzta’ distribuzzjoni aktar ©ustatar-riΩorsi edukattivi.

KaΩijiet b˙al dawn jurub’mod çar li l-˙a©a illi tilefBusuttil ma kinitx rasu, immal-kuntatt mar-realtajiet tas-soç-jetà tal-lum.

Jattakka lil Gonzi

Jekk dan ma kienx biΩΩejjed,Busuttil g˙amel dikjarazzjoniji-et li bihom allega li l-eks-Mexxej tal-Partit NazzjonalistaLawrence Gonzi ˙alla lill-PartitNazzjonalista g˙arkupptejh,tant li dam sentejn biex re©a’©abu fuq saqajh.

Skont hu, dan g˙amlu billi©ab l-g˙aqda fil-partit meta, fil-fatt, ir-realtà hija differentimhux ˙aΩin. Dan rajnieh, fostl-o˙rajn, il-©img˙a li g˙addietmeta Busuttil irnexxielu jkunnegattiv anke f’perjodu metapajjiΩna g˙all-ewwel darbarre©istra t-tieni l-inqas rata ta’qg˙ad fl-Unjoni Ewropea koll-ha u l-ikbar rata ta’ tkabbirekonomiku f’g˙axar snin.

Din in-negattività tal-fazzjonitieg˙u u ta’ Beppe FenechAdami kkuntrastat bil-kbir ma’dik tal-Viçi Kap l-ie˙or, Mariode Marco, u kompliet tikxef il-qasma fi ˙dan il-PartitNazzjonalista.

X’jirrappreΩenta?

B’hekk, minkejja l-weg˙dietkollha tieg˙u, g˙adu mhuwiexçar Busuttil lil minjirrappreΩenta. Filli jiddefendina˙a, filli o˙ra. F’okkaΩjonijieto˙rajn huwa sa˙ansitraddeçieda li ja˙sel idejh minnkul˙add permezz tal-astensjonimill-vot.

Allura, la wara sentejn g˙adulanqas kien kapaçi jag˙tidirezzjoni çara lill-partit tieg˙ustess, kif qieg˙ed jistenna li l-poplu jafdah bit-tmexxija ta’pajjiΩna kollu?

10 13|09|2015 OPINJONIKÓkullhadd.com

Sens Komun

Patri Mario Attard

IL-ÓAJJA TIBDA FIL-KONÇEPIMENT…U FEJN TKOMPLI?Din il-©img˙a d-dibattitu f’pajjiΩ-na kien ikkaratterizzat mill-kon-troversja madwar il-possibbiltàtal-iffriΩar tal-embrijuni b˙alaparti mill-proçess tal-IVF.

G˙alkemm l-iffriΩar tal-embri-juni m’g˙andux x’jaqsam mal-abort, xorta wa˙da ma kontxsorpriΩ meta tal-Gift of Life, likul˙add jaf li jxejru bandierablu, ˙ar©u kontra l-proposta tan-Nisa Laburisti. Tal-Gift of Life jemmnu li l-mis-

sjoni tag˙hom hija li jiddefendul-˙ajja umana qabel matitwieled. Jemmnu li l-˙ajjaumana tibda mal-konçepiment,u li g˙alhekk hija intitolata g˙all-istess drittijiet ta’ persuna.G˙andhom kull dritt i˙addnudan it-twemmin.

Personalment lanqas jien manaqbel mal-abort, g˙al ˙afnara©unijiet. Biss, l-ipokresija ddej-jaqni.

G˙al tal-Gift of Life l-˙ajjatibda mal-konçepiment, kiftkompli wara mhux biççatag˙hom

L-ipokresija ta’ gruppi li jsej˙ulilhom infushom ‘pro-life’,ji©ifieri ‘favur il-˙ajja’, ma tiqafxtg˙a©©ibni.

Dawn il-gruppi, jekk iridujkunu kredibbli, imisshom jibdluisimhom g˙al ‘anti-abortion’, jew‘kontra l-abort’. Jekk mhux qedi˙ossuhom kreattivi, jistg˙ujie˙du spunt mill-kampanja ta’kontra d-divorzju, u jo˙or©u b’xiisem b˙al ‘Óajja Iva, Abort Le’.

Hemmhekk forsi nibda

nifhimhom meta jiffukaw bissfuq il-˙ajja qabel it-twelid. Immakif tista’ tg˙id li trid tipprote©i l-˙ajja umana, li tikkunsidra l-˙ajjaumana b˙ala rigal, tant li to˙ro©b’isem b˙al Gift of Life, u jkunjinteressak biss mill-˙ajja ta’qabel it-twelid?G˙ax g˙al tal-Gift of Life l-˙ajja

umana importanti biss qabel matitwieled. Wara li titwieled Allam’g˙amilha. Dak jarah˙addie˙or. Tal-Gift of Life millijidher ma jinteressahomx.

Xi darba smajtuhom ilissnunofs ta’ kelma fuq kaΩijietmag˙rufa ta’ tfal abbuΩati sess-walment? Qatt qalu xi ˙a©a fuqit-tbatija li jg˙addu minnha t-tfalli jispiççaw f’orfanatrofji g˙ax il-

©enituri tag˙hom ˙aqruhom, majinteressahomx minnhom, jew©enwinament ma jistg˙ux jie˙du˙siebhom?

Qatt ˙e©©ew lill-familji Maltinbiex jiffosterjaw lil dawk it-tfal lig˙andhom bΩonn i˙ossuhomma˙buba, g˙ax fil-˙ajja qasiratag˙hom ˙lief niket ma daqux,tant li min˙abba f’hekk la jikbruse jispiççaw fl-istess çirku viz-zjuΩ tal-familji tag˙hom?

Jien, li l-˙ajja umana tinteres-sani wara t-twelid daqskemmtinteressani qabel, qatt ma sma-jthom jag˙mlu xejn minn dan.

U allura bir-ra©un nistaqsi:x’inhi verament l-a©enda ta’gruppi b˙al dawk tal-Gift ofLife?

Tg˙id il-Kunsill Nazzjonalitan-Nisa lest jag˙tina l-opin-joni tieg˙u fuq il-kwalità tal-˙ass Malti?

Meta jkun hemm konsultazzjonipubblika, nifhem li kul˙addg˙andu dritt jag˙ti l-opinjonitieg˙u. Madankollu dan ma jfis-sirx li kul˙add g˙andu jiΩΩattatbiex jag˙ti l-opinjoni tieg˙u fuqkollox.

Il-Kunsill Nazzjonali tan-Nisawkoll ˙are© ji©ri jag˙ti l-opinjonitieg˙u rigward “id-drittijiet tal-embrijun”. Li tal-Gift of Lifejitkellmu fuq id-drittijiet ta’ bajdau sperma li g˙adhom kifing˙aqdu, nifhimha. Imma li l-Kunsill Nazzjonali tan-Nisajo˙ro© b’argument b˙al dan, manista’ nifhimha b’xejn.Forsi jien injorant imma, sa fejn

naf jien, g˙aqdiet, gruppi u kun-silli tan-nisa, xog˙olhom huwa lijaqbΩu g˙ad-drittijiet tan-nisa, umhux g˙al tal-embrijuni. G˙aldawn tal-a˙˙ar hemm il-Gift ofLife u o˙rajn b˙alhom.

Nixtieq inkun naf x’il-kazzolajifhmu l-kunsill tan-nisa fl-embri-juni? Tg˙id ikunu lesti jag˙tunal-opinjoni tag˙hom fuq il-kwal-ità tal-˙ass Malti wkoll?Nist˙ajjel li jkun hemm xi ˙add

li jo˙ro© ji©ri jg˙idli li n-NisaLaburisti wkoll tkellmu fuq danis-su©©ett. Min jg˙id hekk ikunsejjer Ωbaljat. G˙ax in-NisaLaburisti tkellmu fuq l-IVF fil-kuntest tad-drittijiet tal-mara, umhux fuq id-drittijiet tal-embri-jun. Fi kliem ie˙or, tkellmu fuqdak li jifhmu fih.

Tafu li jeΩiΩti tip ta’ velenu lijoqtol lin-nies? Mhux il-velenuli qed ta˙seb int. Ìieli dan il-velenu ikun fi lsieni u lsienek.Avolja m’a˙niex kobra! Dan il-velenu jissejja˙ tgergir!

It-tgergir hu susa ta’ ˙aΩen.Xibka ta’ qerq. Ba˙ar ta’ ˙sara!Jidher dnub Ωg˙ir. U mhuxkul˙add igerger! Anke l-imsaren fiΩ-Ωaqq igergru! Immatgergir l-imsaren ˙sejjes ta’ dinid-dinja. Filwaqt li t-tgergirhuwa ˙sejjes l-infern fil-widne-jn. It-tgergir ˙obΩ ix-xewwiexa.Ix-xorb tal-qattiela.

L-Ittra lill-Filippin twissinafuqu: “Ag˙mlu kollox ming˙ajrtgemgim u ming˙ajr tlaqliq,˙alli tkunu nies bla g˙ajb usafja, ulied Alla bla tebg˙af’nofs bnedmin ta’ ˙ajjamg˙aw©a u m˙assra; fosthomintom g˙andkom tiddu fid-dinja b˙al kwiekeb” (Fil 2:14-15). Mela! Int u jien imsej˙abiex niddu quddiem l-o˙rajnb˙all-kwiekeb! Imma t-tgergirixejja˙na. Ikerra˙na. G˙axjitfag˙na fil-kumpanija tax-xjat-en tal-infern! It-tgergir i©ibtoqol kbir fuqna. G˙ax jikkun-dannana!

It-test mid-Dewtoronomju1:26-38 jikxef seba’ modi ta’ kifl-ispirtu ˙aΩin ja˙dem fina kulldarba li nift˙ulu g˙ax ingegru.Araw kif il-Kelma ta’ Alla tikxefbera˙ il-pjan tal-biΩa’ tal-ispirtu˙aΩin tat-tgergir. It-tgergir isirfil-˙abi. Jg˙idilna vers 27: “Ubdejtu tgergru fit-tinedtag˙kom.” Kemm-il darba ger-girna fil-widnejn? Fil-kmamarta’ ©ewwa?

It-tieni, it-tgergir huwa dnubli jferi lill-Mulej f’qalbu. Il-vers27 jg˙id: “U bdejtu tgergru fit-tined tag˙kom u tg˙idu: ‘G˙axjobg˙odna l-Mulej ˙ari©na mill-E©ittu biex jer˙ina f’idejn l-Amurrin, u jeqridna’” (Dt 1:27).F’Esodu 16:8 insibu hekk: “Uqal Mosè: ‘G˙ax il-Mulej sama’t-tgergir tag˙kom li intomgemgimtu kontra tieg˙u –g˙aliex a˙na x’a˙na? Mhuxkontrina gergirtu, imma kontral-Mulej’” (EΩ 16:8). It-tgergirgiddieb. Xewwiex. Ikabbaraha.Igiddeb. Joskura. Inassas kon-tra l-innoçenti. G˙ax inassaskontra Alla!

It-tielet, it-tgergir jifhem ˙aΩinil-pjan tal-Mulej. Jg˙idilna vers27: “U bdejtu tgergru fit-tinedtag˙kom u tg˙idu: ‘G˙axjobg˙odna l-Mulej ˙ari©na mill-E©ittu biex jer˙ina f’idejn l-Amurrin, u jeqridna’” (Dt 1:27).Kif jista’ qatt il-Mulej jobg˙odlill-bniedem? Mhux l-ispirtu

velenuΩ tat-tgergir jaqla’ dawnil-qlajjiet? Sa˙ansitra kontra l-Mulej? Wiççu jag˙tih! G˙axgiddieb. Mela spirtu mxajtan.

It-tger©ir jikxef qalb ribelluΩa.Jg˙idilna vers 26: “Imma intomma ridtux titilg˙u, u ˙adtuhakontra l-kelma tal-Mulej, Allatag˙kom.” Jekk min igerger majist˙ix jo˙odha kontra Alla,g˙ax itappanlu qdusitu bit-tgergir tieg˙u, ara x’jag˙mel liliu lilek li, ˙dejn il-Mulej, lanqasnibdew! Min igemgem qattm’g˙andu kwiet! Ma jkampamkien. RibelluΩ! G˙andu xij˙abbtu! Qalbu eluf ta’ mili ’lbog˙od mill-Mulej!

It-tgergir jaqta’ qalb l-o˙rajn.Jg˙idilna vers 28: “Óutnaqatg˙ulna qalbna u qalulna:‘Hemm poplu kbir u nies itwalminna; bliet kbar u mdawra biswar g˙oljin sas-smewwiet; usa˙ansitra rajna hemmhekkulied G˙anak’.” X’©er˙a dik! Xiftu˙ dak g˙all-ag˙ar xitan li

jeΩiΩti: dak tal-qtig˙ il-qalb!Nirrealizza li meta ngerger qednaqta’ qalb l-o˙rajn? G˙aliexqed inferra’ ©o fihom il-biΩa’ lihemm fija stess? Mela nsejt li l-biΩa’ ©ej mix-xitan?

It-tger©ir inessi kompletamentl-g˙e©ubijiet li Alla g˙amelmag˙na s’issa f’˙ajjitna. Fil-versi 30 sa 31 insibu hekk: “Il-Mulej, Alla tag˙kom, jimxiquddiemkom, u hu stessjitqabad g˙alikom b˙almag˙amel mag˙kom fl-E©ittuquddiem g˙ajnejkom. Ub˙alma g˙amel fid-deΩert, fejnrajtu kif il-Mulej, Alla tag˙kom,refag˙kom b˙alma bniedemjerfa’ lil ibnu, fit-triq kollha limxejtu sakemm wasaltuhawn.” Imma l-poplu ta’ IΩraelx’g˙amel? “Imma intom,madankollu, ma ridtux tafdawfil-Mulej, Alla tag˙kom… Il-Mulej sama’ kliemkom, uxeg˙el bil-korla” (Dt 1:32. 34).

It-tgergir juri qalb li ma tem-minx. Jg˙idilna vers 32: “Immaintom, madankollu, ma ridtuxtafdaw fil-Mulej, Allatag˙kom.”

Intix saçerdot? Patri?MiΩΩewwe© jew miΩΩew©a?G˙aΩeb u g˙aΩba? Xandar jewxandara tal-Kelma? Tifel? Tifla?Ûag˙Ωug˙? Ûag˙Ωug˙a? Int minint. Jekk fik u fija hemm dan l-ispirtu tal-infern tat-tgergir,soluzzjoni wa˙da g˙andna:indiema u qrara tajba! Óalli bil-©iri ner©g˙u nsibu postna fil-˙niena bla tarf tal-Mulejg˙alina!

G˙all-erwie˙! Ólist mill-velenu…tat-tgergir!

X’VELENU!

opInjonI KÓ 13|09|2015 11kullhadd.com

Naomi Cachia

Uffiçjal Politiku FÛL

G˙al snin s˙a˙, il-kwistjoni tal-immigrazzjoni kienet wa˙da lif’pajjiΩna smajna dwarha kontin-wament; saru dibattiti, protestimill-hekk imsej˙a ‘patrijotti’, udikjarazzjonijiet bombastiçi, iΩdafierg˙a.

G˙al snin s˙a˙ konna Ωbaljati

Filwaqt li konna medhijin bl-influss ta’ immigranti li kienuqed jaslu fi gΩiritna u xi jfisserdan f’termini ta’ integrazzjoni uta˙lit kulturali f’dan pajjiΩnahekk çkejken – pajjiΩ unikug˙ax kien imsawwar sewwasewminn ta˙lita ta’ kulturi tul iΩ-Ωminijiet u n˙alli lill-qarrejja jap-prezzaw l-ironija ta’ dan il-fatt –kienet qed tiΩviluppa, mhuxwisq bog˙od minn xtutna, kriΩiumanitarja fuq skala li diffiçlinimma©inaw.

Forsi hija n-natura egoista tal-bniedem li l-ewwel jissal-vagwardja l-interessi tieg˙u.Forsi l-midja ma kinitx qed ten-fasizza biΩΩejjed il-kuntest poli-tiku u soçjali ta’ din il-kwistjoni.

Il-figuri tal-UN jindikaw li, satmiem is-sena l-o˙ra, 59.5 miljunpersuna ˙arbu minn pajjiΩhom;figuri og˙la minn dawk tat-TieniGwerra Dinjija. Miljuni ta’ nies,mhux biss mis-Syria, iΩda wkollmill-Iraq, il-Jemen, l-Afganistan ul-Libja, ippruvaw ja˙arbu l-gwer-er, il-faqar u l-oppressjonif’pajjiΩhom. Kif nafu sew, il-vja©© fl-ib˙ra Mediterranji huwawie˙ed perikoluΩ u mhux dej-jem jintemm b’wiçç il-©id fuqartijiet Ewropej.

Kellu jkun ritratt taç-çkejkenAylan Kurdi li safa vittma ta’vja©© ta’ tama, intenzjonat biexjibdillu ˙ajtu g˙all-a˙jar imqar biftit, li rnexxielu jibdel it-ton ta’din id-diskussjoni. Fl-a˙˙ar bdiettin˙ass l-ur©enza me˙tie©a u l-g˙arfien kollettiv li din hijakwistjoni umanitarja daqskemmhi politika. Mill-aspett politiku ˙arsitna dej-

jem tmur fuq l-Unjoni Ewropea.Il-problema, g˙al kuntrarju ta’ kifja˙sbu ˙afna, mhix l-influss ta’refu©jati li laqa’ l-kontinentEwropew matul dawn l-a˙˙arsnin, iΩda r-rispons tal-UE.G˙alkemm il-komunità internaz-zjonali g˙andha titfa’ ˙arsithafuq is-sors prinçipali ta’persekuzzjoni li wasslet tant niesbiex ja˙arbu lejn xtutna, dan ma

jnaqqas xejn mill-eΩigenziimmedjati ta’ din il-kriΩi umani-tarja.

Il-President tal-KummissjoniEwropea Jean-Claude Juncker,fl-indirizz tieg˙u fi Strasburgudin il-©img˙a, ippropona pjang˙al rispons kordinat u politikakomuni bejn il-pajjiΩi Ewropej, lifost l-o˙rajn jinkludi sistemaobligatorja ta’ tqassim ta’refu©jati fl-Istati Membri – il-famuΩ burden sharing. X’nista’ng˙id? A˙jar tard milli qatt? Fl-a˙˙ar donnha qed tinstema’ t-talba, mhux biss ta’ pajjiΩi b˙alMalta, iΩda wkoll tal-individwi lijinsabu fil-qalba ta’ din il-kwistjoni u l-ostakli u l-kundiz-zjonijiet li jiffaççjaw. Issa l-istituz-

zjonijiet Ewropej iridu jaraw lijmexxu ’l quddiem politika kol-lettiva li tibda tnaqqas is-sens ta’paniku u kriΩi li laqat lill-pajjiΩiEwropej, filwaqt li jwaqqfugvernijiet b˙al dak UngeriΩ liadotta programm militari biexjikkontrolla l-immigranti; miΩuridrastiçi li m’g˙andhom l’ebdapost fl-Unjoni Ewropea u l-objet-tivi tat-trattati tag˙ha. Il-gvernijietEwropej g˙andhom obligazzjonilegali iΩda wkoll morali biex jas-sistu lir-refu©jati.

Il-valur tal-˙ajja umana

M’hemm l-ebda ©erarkija fejnjid˙ol il-valur tal-˙ajja umana,iΩda meta l-UE tag˙ti daharha lil

min qed jitkarrab g˙all-g˙ajnuna, filwaqt li ssa˙˙a˙ il-fruntieri tag˙ha tkun qed tmurkontra l-valuri li tant tg˙oΩΩ: il-libertà, is-solidarjetà, it-tolleranzau, fuq kollox, id-drittijiet umani.

Mil-lat lokali, ejja n˙arsu lejndin il-kriΩi b’sens ta’ solidarjetà.Is-sensazzjonaliΩmu ma jag˙mel©id lil ˙add, u lanqas id-diskrimi-nazzjoni razzjali. Minflok nibdewng˙ajtu g˙all-push backs u nid-die˙ku jew nie˙du vanta©© mill-kundizzjonijiet ta’ g˙ajxien ta’dawn l-individwi li qedjing˙ataw çans ie˙or g˙al ˙ajjadiçenti fostna, ejjew naraw li qednittrattawhom b’rispett u dinjità,filwaqt li nisperaw li l-mexxejjaEwropej jag˙mlu l-istess.

Is-saÓÓa tal-ValurI EwropEj fI KrIÛI umanItarja

12 13|09|2015 OPINJONIKÓkullhadd.com

Óafna huma dawk li jΩuru l-lokalità tar-Rabat u qajla jag˙tukas tal-istorja g˙anja li g˙andudan il-post. Illum se nibdab’dawn il-ftit kliem li jiddeskrivul-lokalità tar-Rabat.

Ir-Rabat huwa post fil-g˙oli us-subborg tal-Imdina. L-iskylinetieg˙u huwa dak tipiku Malti.G˙andu kampanja mill-isba˙ litwasslek viçin il-ba˙ar pittoreskta’ Fomm ir-Ri˙ u Mi©ra Fer˙a.Post b’wirt kulturali imprezzab-bli. Fih hemm fdalijiet ta’ kullΩmien tul l-istorja ta’ pajjiΩna.Matul dawn l-a˙˙ar xhur, il-Kunsill Lokali tar-Rabat wettaq ufirex il-˙idma tieg˙u madwardin il-lokalità tant sabi˙a. Il-lokalità tar-Rabat ti©bor fiha l-akbar konfini, fejn tasal saFomm ir-Ri˙ u testendi sal-Im©arr, is-Si©©iewi u t-triq ta’Óad-Dingli. Huma l-g˙aqal u l-effiçjenza li jridu j˙arsu l-bΩon-nijiet ta’ din il-lokalità. Dan il-Kunsill g˙andu aspettazzjonijietu g˙anijiet kbar, iΩda fl-istess˙in g˙andu r-rieda biex dawnjintla˙qu. Wie˙ed irid ifakkar lidan huwa l-uniku kunsillb’Ωew© kumitati amministrattivi,tal-Ba˙rija u tal-Virtù.

Xog˙ol fit-toroq

Matul dawn l-a˙˙ar xhur saret˙idma infrastrutturali kbira biextelimina l-problemi tal-g˙arg˙ar,biex darba g˙al dejjem jitnaqqasl-inkonvenjent li kien ilu Ωmientwil u b’hekk ma jid˙olx l-ilmaf’˙afna mir-residenzi. G˙ad jon-qos xi jsir f’dan ir-rigward, immal-˙idma sejra tkompli g˙addejjamatul din il-le©iΩlatura. Sarxog˙ol ta’ traqqig˙ estensivf’postijiet li huma uΩati kontin-wament minn ingenji kbar.Óidma kbira fi Triq tal-Plieri, it-triq li twasslek g˙as-Siggiewi, it-triq mag˙rufa fejn kien rama l-monti tar-Rabat g˙al diversixhur qabel ma tlestiet it-triq ta’Santa Rita li jinkludi wkoll lilSan Katald. Sar konkos fejnme˙tie© biex jinqdew bih il-bdiewa biex jaslu g˙all-g˙elieqitag˙hom; ©ew irran©ati diversibankini biex jonqos il-periklu,u˙ud ©odda u o˙rajn sarilhomix-xog˙ol li l-aktar jirrikjedu.Insemmi li saret il-bankina ta’fejn hemm Palazzo Xara fi TriqSan GuΩepp, In-na˙a l-antika ustorika tar-Rabat. Manutenzjonifuq 22 bankina o˙ra kienu fermapprezzati mir-residenti Rabtinukoll.Sar u qed isir traqqig˙ ta’ bosta

toroq fiç-çentru tar-Rabat u l-parti mhux urbana li twasslekfil-kampanja, fejn tran©awruxxmata toroq b˙al Wied Rini,Misra˙ Suffara, l-Imta˙leb, l-G˙emmieri, in-Nadur,Bin©emma, Óofret ir-Ritz, il-Kunçizzjoni, tas-Salib, il-Lunzjata, u l-bqija. Toroq o˙rang˙ataw wiçç ©did, fosthom id-Dwejra bi tliet kilometri asfaltar,xog˙ol li sar permezz tal-fondiEwropej u l-Kunsill. Postijieto˙ra b˙al tal-Ìamri, tal-Ìuvni,tas-Sirena u tas-Salvatur, immadejjem jibqa xi jsir sakemm it-toroq kollha jing˙ataw wiçç©did. Il-Kunsill qieg˙ed ja˙demb’effiçjenza u qed jonfoq inqasminkejja li qed isir iktar xog˙ol.Dan grazzi g˙all-koperazzjonita-kunsilliera kollha li l-g˙antag˙hom huwa wie˙ed: li jarawlir-Rabat a˙jar milli sabuh, g˙ali-

hom u g˙al dawk kolha li jewjg˙ammru f’din il-lokalità jewiΩuruha. B’hekk biss il-Kunsilljista’ jkun sostenibbli u jkomplijaqdi l-bΩonnijiet ta’ kuljum liforsi narawhom ovvji li jsiru –b˙all-©bir tal-iskart, knis, bring-in sites, tindif tal-kanali tal-ilma,ftu˙ u Ωamma tal-latrini,manutenzjoni tal-©onna pub-bliçi, inizjattivi kulturali u ˙idmaflimkien ma’ entitajiet, NGOs udipartimenti – isiru tul s-senakollha.

Pro©ett ambizzjuΩ

Sar il-pro©ett ambizzjuΩ u ta’çerta portata fi Triq Santa Rita uMisra˙ San Katald. Pro©ett lisewa aktar minn nofs miljunewro. Qabel ma nbeda x-xog˙ol kien hemm diversilaqg˙at mal-entitajiet ikkonçer-nati, fosthom Heritage Malta,Enemalta, Melita, Go, DrainageSection, Waterservices, GRTU,nies mill-Poliklinika tar-Rabat,bejjieg˙a tal-monti, il-persuniresponsabbli mill-fondi Ewropej,u o˙rajn. Wara li ©ie riallokat il-monti fi Triq it-Ti©rija, sakemmsar ix-xog˙ol, issa l-pro©ett jins-ab fl-a˙˙ar faΩijiet tieg˙u u dal-waqt ji©i inawgurat. G˙adhomkif saru s-sinjali fl-imsemmipro©ett u jonqos issa l-partiarkeolo©ika, li jrid isir x-xog˙olmadwarha billi tit˙alla tidher utitgawda mill-©enerazzjonijietfuturi. Xejn ma jsir ming˙ajr il-˙idma, il-˙sieb u d-dedikaz-zjoni. Meta kien qieg˙ed isirdan il-pro©ett, il-Kunsill g˙amelshuttle service, minn fejn kienjarma l-monti g˙al Triq tal-Plieri,mobile toliets, u ˙a ˙sieb li jkunhemm is-sigurtà me˙tie©a per-mezz ta’ barrikati u s-servizz tal-gwardjani lokali. Skont is-Sindku tar-Rabat, CharlesAzzopardi, “il-Kunsill Lokali tar-Rabat dejjem ˙adem biex l-iΩvanta©©i jibdilhom f’vanta©©i,g˙ax dan huwa Kunsill viçin in-nies u li qatt ma ˙ares lejnkuluri”.

Sakemm dan il-pro©ett kienjinsab fit-tieni faΩi tieg˙u, inbedax-xog˙ol fuq Vjal il-Óaddiem.G˙alkemm dan qieg˙ed isirmill-Awtorità g˙at-Trasport, il-Kunsill ˙adem biex ix-xog˙olisir waqt li jkun hemm lanqasinkonvenjent g˙ar-residenti.Dan ukoll wasal fl-a˙˙ar faΩijiet

tieg˙u. Vjal il-Óaddiem huwawie˙ed mill-akbar arterji lig˙andu r-Rabat. Wara tant sninta’ stennija din it-triq flimkienma’ Triq G˙ajn Kajjet se tkunsaret ukoll. Matul il-25 sena ta’Gvern Nazzjonalista, din it-triqkienet saret biss kwart minnha.

Minn Frar li g˙adda tkomplax-xog˙ol fil-kampanja, fejn bedax-xog˙ol biex ti©i eliminatadarba g˙al dejjem il-fossa tal-Ba˙rija. Dan kien xog˙ol ie˙orambizzjuΩ u ta’ sfida kbira.Waqt li jkun qieg˙ed isir dan ix-xog˙o il-Kunsill irid jisma l-ilmenti tar-residenti waqt li jarali jkun hemm l-anqas inkonven-jent possibbli. Min˙abba dan ix-xog˙ol kellhom jinbidlu r-rotottal-karozzi tal-linja u temporan-jament saru diverΩjonijiet, likonsegwenza t’hekk batewukoll xi nies. Irridu nbatu bieximbag˙ad ingawdu l-©id li l-Kunsill Lokali tar-Rabat qediwettaq, bl-impenn tieg˙u kifukoll flimkien mal-gvern çen-trali.

Sejrin isiru numru ta’ toroq bl-asfaltar. B˙alissa diversi toroq©ew mag˙luqa u b’hekk kienhemm inkonvenjent g˙al diversiresidenti li jiffrekwentaw l-akkwati; l-aktar dawk li jridujid˙lu u jo˙or©u kuljum g˙ax-xog˙ol u biex jaslu fejn ikoll-hom bΩonn. Dan kollu huwafrott il-˙idma li tinsab g˙addejjabejn il-Kunsill u l-awtoritajiet.

Kuxjenza dwar l-indafa

G˙addejja wkoll ˙idma biexikun hemm aktar kuxjenza dwarl-indafa fil-lokalità. Il-Kunsill jof-fri diversi servizzi ta’ ©bir tal-iskart, l-uΩu ta’ skips u skart goffmid-djar. B’hekk ˙addm’g˙andu jarmi Ω-Ωibel ma©enbl-iskips jew jitlaqhom fil-kam-panja. Ûdiedu wkoll il-binsg˙all-˙mie© tal-klieb fil-lokalitàu Ωdiedu t-tabelli wkoll. Ìietirran©ata l-latrina ta’ Triq il-Kulle©©, fejn intefqu anqasminn elfejn ewro biex dininbidlet g˙al wa˙da diçenti.Qieg˙ed ikun hemm spezzjoni-jiet madwar ir-Rabat biex ikunmiΩmum a˙jar l-ambjent. Miniwettaq il-vandaliΩmu jrid jag˙tikont g˙al g˙emilu u l-Kunsillqed jara li fejn hu possibbli danisir.

Dan il-Kunsill kompla jinvesti

fil-korsijiet edukattivi li jag˙tisena wara sena, u fil-qasamsportiv. Ta’ kull sena l-Kunsilljg˙in lin-nursery tar-Rabat Ajax.F’Jum ir-Rabat, li sar ftit tal-©ranet ilu, il-Kunsill Lokali tar-Rabat irrikonoxxa l-˙idma tar-Rabat Ajax Footbal Nursery lidin is-sena g˙alaq 40 sena.Waqt din is-serata s-Sindku tar-Rabat qal hekk: “Illum sejrin nir-rikonoxxu l-˙idma fil-qasamsportiv. Il-log˙ba tal-ballunt˙arre© lit-tfal tag˙na fir-regolital-futbol u tg˙in fl-integrazzjoniu t-talent tat-tfal flimkien. Dintg˙in fil-binja tal-karattru tal-individwu minn età bikrija.Irridu mmorru g˙al aktar sportmovimentat minn dak sedentar-ju. L-uΩu tal-kompjuter huwame˙tie© sa çertu punt, iΩda danjista’ jifridna mill-kuntatt person-ali. Il-Kunsill Lokali tar-Rabatsejjer ikompli ja˙dem b’risq dankollu anke fuq baΩi soçjali. Sejkompli jsir xog˙ol ukoll fil-qasam tal-anzjani fejn il-kunsil-liera responsabbli ilha g˙aldiversi snin ta˙dem f’dan is-set-tur u anke ˙adet diversi inizjat-tivi ©odda.

DeçiΩjonijiet

Il-kunsilli lokali j˙abbtuwiççhom ma’ diversi deçiΩjoniet.Hemm ukoll deçiΩjonijiet li jit-tie˙du mill-awtoritajiet ikkonçer-nati u ˙afna drabi l-kunsillijispiççaw i˙abbtu wiççhom mal-kritika kollha ming˙ajr ma jkunjixirqilhom. Mhux dejjem kullkunsill ikun infurmat dwar xisinjal, kaxxa jew tabella li tkunsaret minn TM. Qieg˙ed ng˙iddan g˙ax g˙alkemm il-Kunsillhuwa l-gvern lokali, mhux dej-jem ix-xewqa tal-Kunsill ti©irrispettata, g˙ax min jie˙u d-deçiΩjoni ikun jidhirlu li jkuna˙jar jekk isir xort’o˙ra. Danjapplika g˙all- kunsilli lokalikollha li, kollha kemm huma,iridu j˙abbtu wiççhom ma’ çertulmenti tar-residenti tag˙hom fuqproblemi li mhux dejjem ikoll-hom kontroll fuqhom.

Çertament li l-˙idma li qedissir mill-kunsilliera kollhaRabtin g˙andha tkun b˙alaeΩempju g˙al kunsilli o˙rajn,fejn id-determinazzjoni tag˙homqed twassal biex verament issirdifferenza fil-˙ajja ta’ kuljum tar-Rabtin.

XOGÓOL U PROÌETTI FIR-RABAT MALTA

Mario Fava

President tas-SezzjoniKunsilliera tal-PL

email: keaneo@onvol.net

KU

NSI

LLI

LOK

ALI

F’demokrazija Alla˙ares ma jkunxhemm oppoΩiz-zjoni. F’demokraz-ija l-OppoΩizzjoni

g˙andha rwol important i˙afna g˙ax dejjem iΩΩommlill-Partit fil-Gvern fuq ponotsubg˙ajh. IΩda l -OppoΩizzjoni mhux qieg˙dahemm biex t f ixkel kul ldeçiΩjonili jie˙u l-Gvern.

Jidher çar li l-OppoΩizzjonili hemm illum g˙andha g˙anwie˙ed; mhux dak li taqdidmirha skont il-Kostituzzjoniu toffri oppoΩizzjoni fl-ispir-tu veru tag˙ha, iΩda li makul l deçiΩ joni l i j ie˙u l -Gvern j in˙oloq ingropp.Dan ra jnieh f ’sensiela ta ’deçiΩjonijiet b˙alma hija l-ener©ija, l-investiment b’çit-tadinanza, l-iskema ta’ resi-denza g˙al l -barranin uoqsma o˙ra.

Meta l-Partit Laburista kienfl-OppoΩizzjoni dejjem offral-oppoΩizzjoni tieg˙u f’formata’ kritika, u mill-ParlamentMalt i biss . Kieku l -Part i tLaburis ta f l -OppoΩizz jonita lab inkjesta g˙al kul ldeçiΩjoni indiçenti li ttie˙detdakinhar, kien ikollna le©iΩl-tura okkupata bl-ammontkbir ta ’ inkjest i l i setg˙untalbu.

Fost ˙afna o˙rajn, jekkkien hemm lok ta’ inkjesta,din setg˙et intalbet metang˙atat Ω ieda minn waradahar i l-poplu fl-onorarjata l -Kabinet t . I l -prudenzaddettat l i kel lu jkun l -Awditur Ìeneral i f i l -korstad-dmirijiet tieg˙u li jara lil-affarijiet saru sewwa. Hekk©ara u ˙are© kundanna.

Li l-OppoΩizzjoni ti©bed l-at tenzjoni ta l -Gvern fe jnj idhr i lha l i l -af far i j ie t masarux sewwa jew setg˙usaru a˙jar hija xi ˙a©a tajba.Kul l meta ©ara hekk, i l -Gvern dejjem sema’ u rran©afe jn kien hemm bΩonn.Attitudni li llum il-©urnatatikkontrasta sewwa ma kifkienu jsiru l-affarijiet qabel.

Ûew© eΩempj i klass iç ikienu l-kontijiet tad-dawl ul-ilma u l-pro©ett ta’ Bieb il-Belt . Fl-ewwel kaΩ t ibqa’tidwi d-dikjarazzjoni tal-PrimMinistru ta’ dak iΩ-Ωmien, likien ser jivvota bil-qalb g˙aldawn i l -kont i j ie t , u danminkejja kull twiddiba lisaret mill-Partit Laburista fl-OppoΩizzjoni. Fit-tieni kaΩi l -Gvern baqa’ j i r romblaminn fuq kul˙add, minkejjali kien jidher çar li s-soçjetàçivili mhux biss ma kinitxikkonsul tata iΩda kienetkontra l-pro©ett.

I l lum l-OppoΩizz jonimo˙˙ha f’˙a©a wa˙da biss,li kemm jista’ jkun t˙arbatkul l pro©ett important i l ig˙andu l -Gvern. Dantag˙mlu b’kull mezz possib-bli , sal-punt l i anke lestatonxor i l -˙wej je© tag˙nalkoll, anke jekk indaf, fil-pubbliku quddiem i l -bar-ranin. Din mhix oppoΩiz-zjoni iΩda ostruzzjoni.

Legalment ma hemm xejn˙aΩin, iΩda politikament tir-rifletti kemm l-OppoΩizzjonimhux baqet, iΩda Ωiedet fin-negattività tag˙ha sal-punt lianke tag˙mel Ωbalji banali utad-da˙k b˙alma kien il-kaΩtaΩ-Ωew© Korej. Is-suppervjatal-OppoΩizzjoni tant hi jaçara li lanqas f’dan il-kaΩ maindenjat titlob apolo©ija.

Il-problema li g˙andha l-OppoΩizz joni hi ja wa˙dainterna li qed ikollha kon-segwenzi ˙Ωiena fuq i l -pajjiΩ. Grupp Ωg˙ir, iΩda l-aktar wie˙ed b’sa˙˙tu, f i˙dan il-Partit Nazzjonalistaqieg˙ed jiddetermina t-tfassilpolitiku ta’ dan il-partit b’rif-lessjoni ˙aΩina anke fuq l-elementi tajbin li hemm fi˙danu. J is ta ’ jkun l i mal-g˙eruq u l-akkaniti tal-partitdin ix-xorta ta’ oppoΩizzjoniqieg˙da tinΩel g˙asel. IΩdag˙al min g˙andu rasu fuqg˙onqu, din ix-xorta ta’ atti-tudni negattiva qed tkomplitbieg˙ed l i l dawn in-niesminn dan il-partit .

F’dan is-sens, jaqbel g˙all-Partit Laburista li l-partit fl-oppoΩizzjoni jibqa’ g˙addejb’dan l-istil ta’ politika. IΩdaa˙na naraw x’jaqbel g˙all-pajjiΩ u mhux g˙all-partit.Ma jaqbi lx g˙al l -paj j j iΩ l itkompli ssirilna ˙sara mal-barranin u fl-Ewropa. Xi ftitmit - ta jn l i kont inwamentj i t fg˙u, anke jekk ikunin©ust i f ikat , je˙el dej jemmag˙na.

Fil-fehma tag˙na hija mer-valija li, minkejja dawn l-ostakli kollha, l-ekonomijat insab f l - isba˙ sta©untag˙ha, a˙seb u ara kieku l-OppoΩizzjoni tat mertu fejnkellu jing˙ata lill-Gvern fis-suççessi li qeg˙din jinkisbu.Hija ˙asra, g˙ax f’˙afna mis-suççessi li qed jinkisbu, l-OppoΩizzjoni kellha oppor-tunità li tkun parti minnhom.Minflok, g˙aΩlet it-triq tal-gdiedem, qrid u tfixkil.

A˙na na˙sbu li dan kollu©ej mill-fatt li grupp Ωg˙iriΩda b’sa˙˙tu fi ˙dan il-PartitNazzjonal is ta g˙adu mafehemx li l-a˙˙ar elezzjonimhux biss intilfet, iΩda intil-fet tor t tag˙hom. Int i l fe t

preçiΩament min˙abba l-atti-tudni li g˙adhom g˙addejjinbiha l lum. Dawn humadawk li g˙adhom ma ˙ar©uxmil-luttu polit iku tat-telfaelet toral i u g˙ax, mala j rkemm j is ta ’ jkun, i r idujer©g˙u jkunu fil-poter, l ihija ˙a©a differenti minn litkun fil-Gvern.

Min-na˙a l-o˙ra, il-partitfil-Gvern irid jibqa’ g˙addejqisu qat t ma kien xejn.Jisma’ fejn g˙andu jisma’ ujirran©a fejn g˙andu jirran©a.Joqg˙od attent li l-affarijietisiru sewwa mill-bidu biexkemm jista’ jkun kritika majkunx hemm, g˙alkemmΩbalji naturali jibqg˙u jsirudejjem. Wie˙ed ma jistax maj innutax b’ l iema kalma userenità jaççetta kull xortata’ kritika l-Prim Ministru. Il-mod ta’ kif ma jeskalax l-affarijiet kif jixtiequ li ji©riw˙ud fil-Partit Nazzjonalista

u l-mod kif jitfa’ l-ilma fuqin-nar.

Din hi ja t - t r iq l i r r idunkomplu g˙addejj in biha.Ma rridux nid˙lu fi stat ta’assedju, g˙ax meta f’assedjutag˙laq il-bibien u t-twieqijfisser li qieg˙ed ting˙alaq©ewwa. Din ©rat fl-img˙oddiu swiet ta’ ˙sara.

U lil Simon in˙alluh jibqa’se j jer hekk: ise j ja˙ g˙alinkjesta wara l-o˙ra. B’xi˙a©a jrid jedha! Nippruvawinfehmuh, iΩda ma jridx jaf.Qed ja˙seb li qieg˙ed isiraktar popolar i bi l l i jof f r ireΩistenza u oppoΩizzjonig˙al kull ˙a©a u g˙alxejn.Jekk jibqa’ sejjer hekk, fl-Istor ja tal-poli t ika Malt i jamhux biss ser j inΩel bissb˙ala Kapta l -OppoΩ izz jon it r a n Ω i t o r j u ,iΩda b˙ala MrInkjesti.

EDITORjAL KÓ 13|09|2015 13kullhadd.com

www.kullhadd.com

INDIRIZZ POSTALI Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717ÌURNALISTI Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 REKLAmI Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 ImPAÌNAR U DISINN Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

DITORjALE mR INKjESTI

ÇENTRU LABURISTA BIRKIRKARA

OFFERTI GÓALL-KIRI TAL-BARIl-Kumitat taç-Çentru Laburista ta’ Birkirkara jixtieq javΩa li

qieg˙ed jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-bar tal-istess lokal bejn is-7 ta’Settembru u l-21 ta’ Settembru. L-applikazzjonijiet jag˙lqu nhar

it-Tlieta 22 ta’ Settembru fis-6.30pm.

Offerti u dokumenti jistg˙u jin©abru mill-uffiççju tal-kaΩin mit-Tnejn sal-Ìimg˙a bejn is-7pm u t-8pm.

Il-Kumitat iΩomm id-dritt li jirrifjuta kull offerta, anke l-aktarwa˙da vanta©©juΩa.

Kaxxier – tony.mansueto@gmail.com

iTTRikÓkullhadd.com

Sur Editur,

L-ewwel nett nixtieq insellem lil Ray Azzopardi u RaymondAttard, Ωew© kunsilliera tal-Belt li ˙dimt mag˙hom fil-Kunsilltal-Belt. Kienu j˙obbu l-Belt ta’ veru u dejjem ˙admu fl-inter-ess tag˙ha. Kienu, g˙adhom, u nispera li jibqg˙u, g˙ax dejjem˙admu fl-interess tal-Belt ming˙ajr ma kienu jaraw kuluri.B˙alma kont in˙oss jien, kienu jemmnu li l-Belt Valletta kienetti©i l-ewwel u qabel kollox, immaterjali min kien fil-Gvern.

IΩda issa n˙oss li l-Kunsill tal-Belt spiçça g˙alkollox, lanqasg˙adu jisemma. Proprju ineΩistenti, u dan jin˙ass fit-telqa lihawn fil-Belt bil-˙mie© jiddomina l-ewwel u qabel kollox.

Il-kunsilliera Laburisti g˙andhom ra©un g˙ax hemm erba’kunsilliera Nazzjonalista li ma g˙andhom ebda interess fil-Beltg˙ax il-Gvern mhux tag˙hom. Kulma jistg˙u jag˙mlu humabsaten fir-roti biex il-Belt tibqa’ kif inhi, qisha ©iet bombafuqha; imbilli faqqsu ˙afna ristoranti u kafetteriji mhux kollox.

Jekk wie˙ed ji©i fi Triq il-Punent jara xi tfisser il-kelma‘˙mie©’. Forsi s-Sindku jg˙id li ma hemmx flus biΩΩejjed biexisiru aktar affarijiet me˙tie©a fil-Belt, u jien ng˙id: kif jista’jkun ikollok il-flus jekk, mhux talli ssiefer spiss, talli s-segre-tarja u la bella kumpanija Nazzjonalista, tal-mist˙ija s-safarkollu li jsiefru! Kunsill lokali qatt ma jie˙u r-ru˙ dment li jkuniddominat min- Nazzjonalisti g˙ax dawn l-ewwel ifittxu l-inter-essi tag˙hom.

Fil-bajja sabi˙a ta’ Marsamxett, fejn imorru jg˙umu ˙afnanies fis-sajf, ma nafx kemm-il ©urdien ˙are© minnha u ilhahekk g˙exieren ta’ snin. Probabbli sa g˙axar snin o˙ra tkung˙adha hemm jekk i l -Kunsi l l Belt i jkol lu ma©©oranzaNazzjonalista.

Hekk jixraqlu l-poplu Belti?

VALERIE BORG,IL-BELT VALLETTA

fil-bElT bla

inTEREss

Sur Editur,

Dawk l-abbonati tal-Melita li jridu jirçievu l-kontbil-posta jridu j˙allsu g˙all-pusta©©. II-kbira hi lispiss tal-Melita jinqdew bil-kontijiet bil-posta lijibag˙tulek biex jirriklamaw is-servizzi li f’dak

iΩ-Ωmien ikollhom fis-suq. I˙allas l-abbonat u tal-Melita jirkbu fuq daru.

Dik best practice!

KLIJENT URTAT,IL-ÓAMRUN

RiklamaR bi flusna

14 13|09|2015

ITTRI KÓ 13|09|2015 15kullhadd.com

Sur Editur,

G˙andna g˙ax niΩΩu ˙ajr lid-Divin li l-mewta tat-tfajjel Ωg˙irSirjan Alyan messet fil-fond il-qlub ta’ miljuni u, min˙abba dinit-tra©edja, fruntieri imbarrati uqlub mag˙luqa u perpettividojoq qed jinbidlu biex nimxua˙jar mal-proxxmu li jinsab tantfil-˙tie©a b˙all-poplu Sirjan mifnibil-gwerra çivili, u tant o˙rajn ta’razez differenti li wkollf’pajjiΩhom jiffaççjaw il-karistija,il-vjolenza, it-tiranija u l-mewt.Nistqarr li anke jien kien hemmwaqtiet li ma fhimtx li dak likien qal San Ìwanni Pawlu II:“Ift˙u qlubkom bera˙ g˙alKristu,” kienet tfisser ukoll linilqg˙u lil tant imsejknama˙rubin li fihom g˙andnanaraw lil Kristu, kif MadreTereΩa g˙allmitna u tkomplitg˙allimna ‘fl-ifqar fost il-fqar’.

Dawn il-˙sibijiet g˙addewliminn mo˙˙i waqt li segwejt fuqTVM l-Ordinazzjoni Episkopalital-lsqof Fran©iskan GeorgeBugeja fis-Santwarju MarjanNazzjonali tal-Madonna ta’ Pinuf’G˙awdex, g˙ax rajt li I-IsqofPatri George Bugeja hu rigal li l-Papa Fran©isku jrid jag˙ti lil-Libja mifnija kif inhi b’nuqqas ta’ftehim. Il-Libja, li Ωgur hi wa˙damiç-çwievet biex tissolva l-prob-lema kbira tal-ma˙ruba. Bl-g˙ajnuna t’Alla, bil-kariΩmatieg˙u u bl-appo©© sew tal-Knisja kif ukoll tal-G˙awdxin u

l-Maltin, jalla l-˙idma tal-lsqofPatri George Bugeja, aparti minnmal-50,000 Nisrani fl-in˙awi ta’Tripli, tg˙in ukoll biex tribujietmi©©ildin jaraw fih bniedem lijistg˙u jafdaw u li jispira t-tamaf’©ejjieni a˙jar ta’ armonija.

X’perspettiva kellu l-lsqof ta’G˙awdex Mario Grech li b˙alarigal mid-djoçesi ta’ G˙awdexsaret dik il-©abra ta’ €14,000 biextg˙in lill-lsqof ©did ta’ Tripli l-Patri George Bugeja fil-bidu tal-˙idma episkopali tieg˙u! Is-soç-jetà hi b˙al xirka ta’ relazzjonijietbejn individwi, familji, ©irien,lokalitajiet u agruppamenti li jif-furmaw pajjiΩ; u biex din tkung˙a©na tajba hemm ˙tie©a ta’dak il-ftit mel˙ li jag˙ti t-toma,ta’ dik il-˙mira li tg˙olli l-g˙a©nakollha. Fost dawk li nifhem serjibbenefikaw mill-˙idma tal-lsqofil-©did Patri George Bugeja fiTripli g˙andhom ikunu wkolldawk bi bΩonnijiet speçjali u l-anzjani. Sezzjoni tas-soçjetà liΩgur ma jg˙oddux ma’ dawk lijissugraw ˙ajjithom biex ja˙arbumill-gwerer çivili, mit-terroriΩmu,mill-g˙aks u l-mo˙qirja. Huma l-iΩjed sezzjoni dg˙ajfa li ma tistaxtiddefendi ru˙ha g˙ax tiddepen-di fuq dawk li g˙adhom imΩejnabis-sa˙˙a, jew g˙andhom il-mezzi jew il-konnessjonijiet.G˙alhekk rajt sinifikattiv lipreΩenti g˙all-OrdinazzjoniEpiskoplai tal-lsqof Patri GeorgeBugeja barra mill-Ministru g˙alG˙awdex Anton Refalo kien

hemm ukoll, mal-mistednin dis-tinti, is-Segretarju Parlamentarig˙al Persuni b’DiΩabbiltà uAnzjanità Attiva Justyne Caruana.

B’rabta ma’ dan niftakar sninilu, waqt titjira li kont fuqha likellha tag˙mel waqfa fl-lΩvizzera, infermiera Filippinastaqsiet lili u lil min kien mieg˙ibiex ng˙inuha tistaqsi lil dawkinkarigati fit-terminal fil-belt fl-lΩvizzera fejn konna ser nieqfudwar waqfa in transit peress lima kellhiex viΩa g˙all-lΩvizzera.Hemmhekk indunajt kif, minkej-ja li l-GΩejjer Maltin huma daqsnaqra, x’vanta©©i ngawdu b˙alapajjiΩ indipendenti b’rabtietqawwija sew mal-Commonwealth kif ukoll mal-Unjoni Ewropea u relazzjonijietdiplomatiçi b’sa˙˙ithom.

Filippina li, g˙ax kienet daretb’Libjan, dan b’rikonoxximent˙allsilha l-passa©© biex iΩΩur lilo˙ta fil-Kanada b’biljett bir-ritorn, g˙ax kieku bil-pagatag˙ha Ωgur ma kinitx f’poΩiz-zjoni li tag˙mel dak il-vja©©.Jalla bil-mod u b’˙afna sforzi, li

˙afna minnhom ma jidhruximma huma ©esti ©entili ta’ niesΩg˙ar anke f’karigi umli,flimkien ma’ dawk ma˙tura biexiservu f’karigi eΩaltati, il-Libjater©a’ tie˙u r-ru˙ u jsaltan is-sliem fir-re©jun tag˙na tal-Mediterran.

J. BONETT BALZAN,IL-BALLUTA

L-ISQOf fRANÌISKAN MALTI hU RIGAL TAL-PAPA LIL-LIBJA

Sur Editur,

Tul l-a˙˙ar ftit snin innutajt li l-barranin Ωdiedu sew f’Malta.Mhux qed nirreferi g˙at-turisti li ji©u jΩuru pajjiΩna imma g˙alo˙rajn b˙all-Filippini li ja˙dmu fuq id-dg˙ajjes tas-sajd; g˙all-Isqallin li qed jift˙u negozji f’Malta, speçjalment dawk tal-ikel;g˙all-Afrikani, G˙arab, Rumeni, Russi, eçç., li tiltaqa’ mag˙homkullimkien.

L-aktar li stajt ninnota din iΩ-Ωieda m˙allta kien fl-Isptar MaterDei, fl-Outpatients tal-Ìinekolo©ija, fejn fost o˙rajn ikun hemmnisa tqal g˙all-viΩti tag˙hom. Dan bdejt ninnutah madwar sena unofs ilu meta kelli appuntament f’din il-ferg˙a tal-isptar.Iddeçidejt li, sakemm inkun qed nistenna, ng˙odd in-nisa tqal lida˙lu – ovvjament dawk li kienu jidhru li huma tqal!

L-ewwel darba g˙addejt 11-il mara tqila: 6 Maltin u 5 barranin.It-tieni darba g˙addejt 12-il mara tqila: 6 kienu Maltin u 6 bar-ranin. Ftit tal-©img˙at ilu kelli appuntament ie˙or u er©ajtg˙addejt, g˙at-tielet darba, in-nisa tqal; g˙addejt b’kollox 14: 4Maltin u 10 barranin, ji©ifieri aktar minn 70% tan-nisa tqal kienubarranin! Minn dawn kien hemm wa˙da Taljana; tnejn o˙rakienu Rumeni/Russi (milli stajt nifhem); tnejn kienuG˙arab/Afrikani imma lebsin b˙all-Maltin; tlieta o˙ra kienuG˙arab/Afrikani Musulmani, lebsin twil bil-maktur ma’ rashom; uΩew© persuni o˙ra kienu lebsin il-burka. Ng˙id persuni g˙ax il-mod li kienu mg˙ottijin minn rashom sa saqajhom, b’xaqq bissg˙al g˙ajnejhom, ˙add ma jista’ jg˙id ˙lief it-tobba li nviΩtawhomjekk dawn kinux nisa jew ir©iel, tqal jew mhumiex!

Tg˙id kieku fil-bard tax-xitwa nilbes il-balaklava b’g˙ajnejja bissjidhru u xi kapott twil sal-art, i˙alluni nid˙ol l-isptar mg˙ottijab’dan il-mod...jew g˙al servizz f’xi bank...jew imqar nimxi fit-triq?

Aktar ma jg˙addi Ω-Ωmien...anzi x-xhur, qed ninnota li Maltam’g˙adhiex tal-Maltin. It-tfal Maltin se jkunu l-minoranza fuq il-bankijiet tal-iskola!

N. FORMOSA,ÓAL QORMI

INNUTAJT…

Ftit ©ranet qabel il-festa tal-patruna ta’ Birkirkara, ˙alladan il-wied tad-dmug˙ JoeCatania, eksmuΩiçist ueksmembru tal-KumitatG˙aqda MuΩikali Sant’Elena.Bix-xieraq il-funeral tieg˙ukien akkumpanjat mill-bandali hu tant ˙adem g˙aliha.

Johnnie t ’Olga, kif kienmag˙ruf, daqq mal-bandaSant’Elena minn mindu ©iejoqg˙od Birkirkara, g˙ax hukien mill-Mosta, u kien idoqqil-klarinett baxx, is-saxaphoneu mbag˙ad qaleb g˙all-euphonium. Daqq ta˙t diversisurmastrijiet fosthom il-MroJoseph Busuttil, il-Mro JosephSammut, i l-Mro ClementeSciberras, il-Mro Ivan Borg ul-Mro Joseph Vella. Siefer mal-banda tag˙na f ’Monreale,Sqallija, fl-1988; it-TuneΩija fl-1994; Valencia fi Spanja, fl-

1995; u Cefalù fl-1996.Kien membru tal-Kumitat

g˙al ˙afna snin u g˙amel˙afna xog˙ol fil-kaΩin, kemmmanwali, fejn g˙en fil-pro©ettfil-kaΩin, kif ukoll b’˙idmao˙ra. Kien ittella’ t-tomblawkoll fil-kaΩin. Bniedem li,anke meta ma baqax fi l-Kumitat u ma baqax idoqq,baqa’ jiffrekwenta l-kaΩin. Bit-telfa ta’ Joe Catania tl i fna˙olqa o˙ra minn ˙afna ˙oloqli flimkien g˙amlu l-katina ta’suççessi g˙all-kaΩin u l-banda.

Nixtieq nie˙u din l-opportu-nità biex minn dawn il-kolon-ni nirringrazzja lil Joe Cataniatal-˙idma u s-sehem tieg˙u fil-kaΩin u l-banda u nag˙til-kondoljanzi l i l l-famil jaritieg˙u

FRANCIS PULLICINO,EKS-SEGRETARJU ÌENERALI

L-AÓÓAR TISLIMA LIL JOE CATANIA

Sur Editur,

Tista’ Transport Malta twaqqaf lil dan il-gwardjan lokali biex ma jibqax ji©ri b’dik il-BMW bil-liçenz-ja mhux im˙allsa? Din il-karozza spiss tkun ipparkjata l-Fgura.

Vera, kif jg˙id il-qawl Malti: Il-forka g˙all-iΩvinturat. Jien ma˙ruq g˙ax qlajt çitazzjoni intortament.Kelli l-liçenzja li te˙el mal-windscreen im˙allsa imma, bi Ωball, da˙˙altha wara l-o˙ra.

SKADUTA?,IL-FGURA

GWARDJAN ISUQ BMW BIL-LIÇENZJA SKADUTA

16 13|09|2015 tA’ bArrAKÓkullhadd.com

Madankollu, is-su©©ett li ddomi-na dan id-diskors kienet il-kriΩiumanitarja li fil-©img˙at lig˙addew esponiet il-problemikbar li hemm fost il-pajjiΩi mem-bri fejn tid˙ol is-sistemi tal-aΩiltal-Ewropa. Dwar dan, Junckersostna li l-Istati Membri majistg˙ux jittrattaw il-kwistjonib˙ala xi problema tas-soltu,imma jridu jkunu lesti li jie˙dupassi kura©©uΩi u straordinarji.

Hawnhekk, huwa fakkar lihemm bosta çittadini Ewropej lihuma dixxendenti minn persunili xi darba jew o˙ra kienurefu©jati, jekk sa˙ansitra makinux huma stess li fittxew l-aΩil.

B˙ala eΩempju, huwa semmal-migrazzjoni kbira ta’ nies li fit-txew l-aΩil tul il-Gwerra Bierda uwaqt il-Gwerra tal-Jugoslavja,referenza li saret b’mod partiko-lari biex ti©bed l-attenzjoni tal-pajjiΩi tal-Lvant tal-Ewropa li s’is-sa rreΩistew id-diversi appelli lisaru biex jaççettaw u˙ud mill-applikanti g˙all-aΩil mil-LvantNofsani.

Estensjoni tal-mekkaniΩmuta’ rilokazzjoni

Juncker ˙e©©e© liç-çittadiniEwropej biex ikunu kburin umhux beΩg˙ana mill-fatt li tantnies ©ejjin lejn l-Ewropa biexifittxu l-kenn g˙ax dan ifisser lil-kontinent tag˙na g˙adu jfissertama u stabbiltà g˙al ˙afna r©ielu nisa fl-Afrika u l-Lvant

Nofsani.G˙aldaqstant, huwa talab g˙al

soluzzjoni Ewropea g˙al din il-kriΩi li ma tabbandunax pajjiΩib˙all-Italja, il-Greçja u l-Ungerijali qeg˙din fuq il-fruntiera tal-mew©a umana li qieg˙da tolqotlill-kontinent tag˙na. G˙al dan l-g˙an, Juncker ˙abbar li l-Kummissjoni Ewropea se tressaqproposta quddiem il-Kunsill tal-Ministri tal-Intern, li se jiltaqa’g˙ada, biex il-mekkaniΩmug˙ar-rilokazzjoni ta’ 40,000 app-likant g˙all-aΩil maqbula f’Mejju,ji©i estiΩ g˙al 160,000.

Il-Kummissjoni Ewropearessqet ukoll g˙ad-dibattitu listatal-pajjiΩi siguri bit-tama li ti©iadottata mill-Istati Membri. Dinil-lista tinkludi l-Albanija, il-BoΩnija-Óerzegovina, il-Maçedonja, il-Kosovo, il-Montenegro, is-Serbja u t-Turkija.

L-g˙an ta’ din il-lista huwa litit˙affef il-proçedura tal-app-likazzjoni g˙all-aΩil ta’ persuni©ejjin minn dawn il-pajjiΩi. S’issa,mhux biss m’hemmx lista komu-ni, imma huma biss tnax l-IstatiMembri li g˙andhom lista naz-zjonali ta’ pajjiΩi siguri.

Tis˙i˙ tal-fruntieri

Mil-lat le©iΩlattiv, Juncker sostnali r-Regolamenti ta’ Dublin, lijistabbilixxu ©erarkija ta’ kriterjig˙all-identifikazzjoni tal-IstatiMembri responsabbli mill-eΩaminazzjoni tal-applikazzjonig˙all-aΩil fl-Ewropa. Fil-fehmatieg˙u hemm bΩonn bidla fun-damentali u immedjata f’dawn

ir-regolamenti, illi jsostnu li r-responsabbiltà tal-eΩaminazzjonitaqa’ fuq il-pajjiΩi ta’ d˙ul tal-applikanti; sistema li po©©ietpiΩijiet insostenibbli fuq diversistati li jinsabu fuq il-fruntieri tal-Unjoni.Juncker g˙amel ukoll referenza

g˙all-ftehim ta’ Schengen illi jig-garantixxi l-moviment liberu taç-çittadini fost diversi PajjiΩiMembri tal-Unjoni Ewropea.Madankollu, sostna l-eks-PrimMinistru tal-Lussemburgu, biexil-fruntieri interni tal-Unjonijibqg˙u liberi, hemm bΩonnur©enti li dawk esterni jkunuprotetti a˙jar. G˙aldaqstant,huwa ppropona t-tis˙i˙ tal-Frontex biex din ti©i Ωviluppataf’sistema b’sa˙˙itha ta’ kontrolltal-fruntieri terreni u marittimi.

G˙all-istess g˙an, Junckerippropona wkoll li jin˙olqualternattivi legali a˙jar g˙all-migrazzjoni lejn l-Ewropa. Huwasostna li dawn il-proposti sejie˙du forma konreta sal-bidutal-2016 meta l-Kummissjonimistennija li tressaq pakkett ta’riformi li ja©evolaw dan it-tip ta’migrazzjoni.

Il-President tal-KE temm il-parti tad-diskors tieg˙u relatatamal-immigrazzjoni billi sostna lihu ma jridx jag˙ti l-impressjonili din il-kriΩi se tintemm fil-qribg˙ax it-triq f’dan ir-rigwardg˙adha twila mhux ˙aΩin.Madankollu, huwa appella lill-Parlament Ewropew u l-IstatiMembri individwali biex juru l-kura©© neçessarju biex jittie˙dudeçiΩjonijiet koerenti mal-valuriu l-Istorja komuni tal-Ewropa.

Il-Greçja

It-tieni su©©ett li tkellem fuquJuncker kien l-istat ekonomikutal-Greçja. Dwar dan huwag˙amel referenza g˙all-kritika lisaret fil-konfront tieg˙u fejn kienakkuΩat li mar lil hinn mill-man-dat tieg˙u meta involva ru˙ub’mod dirett fin-negozjati relatatimat-tielet bailout tal-Greçja.

Madankollu, il-President tal-KEsostna li, skont it-Trattat Dwar l-Unjoni Ewropea, hija r-respons-abbiltà tal-Kummissjoni li tippro-movi l-interessi komuni tal-Unjoni u biex ji©u ssalvagward-jati l-li©ijiet tag˙ha.

Fost dawn il-li©ijiet, fakkarJuncker, hemm dik li tiddefinixxis-s˙ubija fiΩ-Ûona Ewro b˙alairrevokabbli. G˙aldaqstant,huwa sostna li, sakemm dawnit-trattati ma ji©ux emendati, il-Kummissjoni u l-istituzzjonijiet l-o˙ra tal-Unjoni, g˙andhom man-dat çar li jag˙mlu dak kollu pos-sibbli biex jippriservaw l-integrità taΩ-Ûona Ewro.

Fil-fehma tieg˙u kien inevitab-bli li l-involviment tal-KE jkunwie˙ed politiku u mhux bissburokratiku. Dan g˙ax l-impattsoçjali tal-miΩuri maqbula mal-Greçja ma setg˙ux ji©u trattatiesklussivament b˙ala kwistjoniteknika.

Juncker iddeskriva dawn il-miΩuri b˙ala l-ewwel pass ta’vja©© ©did u twil illi jista’ bissjirnexxi jekk il-Gvern Griegjag˙mel ir-riformi me˙tie©amalajr kemm jista’ jkun biex il-poplu u l-ekonomija Griegajer©g˙u jakkwistaw lura l-fiduçjali tilfu tul din il-kriΩi.

Sintomu ta’ problema akbar

Madankollu, fil-fehma ta’Juncker, il-kriΩi Griega kienetsintomu ta’ problema akbar fejn,b’mod partikolari, saret ˙sara lir-reputazzjoni tal-munita ewro, kifukoll l-Unjoni b’mod ©enerali.G˙aldaqstant, il-President tal-KEsostna li l-pjan g˙all-Greçja makienx joffri punt ta’ tluq g˙aliha

biss, imma g˙aΩ-Ûona Ewrokollha.

“G˙ax,” tenna Juncker, “hemmlezzjonijiet importanti x’nisiltuminn din il-kriΩi li ilha tipperseg-witana g˙al wisq Ωmien.” Wa˙damil-lezzjonijiet hija dik li l-pajjiΩima j˙allux il-kalma apparentimil-lat ekonomiku li hawn fl-Ewropa b˙alissa tqarraq bihom,g˙ax, wissa l-eks-Mexxej tal-Lussemburgu, il-kriΩi ©ietsospiΩa u mhux eliminata g˙alkollox.

G˙aldaqstant, huwa ˙e©©e©lill-Istati Membri biex jappo©©awlill-Kummissjoni mmexxijaminnu fil-pjanijiet tag˙ha metadin tipproponi riformi funda-mentali tal-istituzzjonijietEwropej. Hawnhekk huwa ssu©©erixxa li

jibda proçess ta’ konver©enza,kemm fost l-Istati Membri, kifukoll fi ˙dan is-soçjetajietEwropej infushom, bil-prijoritàting˙ata lil aspetti b˙all-produt-tività, il-˙olqien tax-xog˙ol u l-©ustizzja soçjali.

Barra minn hekk, huwa˙e©©e© lill-membri taΩ-ÛonaEwro biex jappo©©aw ir-riformikbar li huma ppjanati g˙all-munita komuni u li kienuelenkat mill-Five Presidents’Report ta’ Ìunju li g˙adda. Fostil-proposti li tressqu f’dan ir-rap-port kien hemm il-˙olqien ta’sistema komuni li tipprote©i l-flus imfaddlin miç-çittadini salimitu massimu ta’ €100,000.

Proposta o˙ra kienet dik lijkun hemm rappreΩentazzjonia˙jar taΩ-Ûona Ewro, hekk kifb˙alissa l-membri ta’ din iΩ-Ûonag˙andhom rappreΩentanti indi-vidwali li qeg˙din jonqsu millijiffurmaw front komuni f’istituz-zjoni b˙all-Fond MonetarjuInternazzjonali.

Flimkien ma’ dawn il-propostikien hemm dawk relatati mal-iΩvilupp ta’ sistemi aktar effettivitas-sorveljanza ekonomika ufiskali, politika tat-tassazzjoniaktar trasparenti u suq tax-xog˙ol aktar ©ust fuq livellEwropew.

Nhar l-Erbg˙a li g˙adda, il-President tal-Kummissjoni Ewropea Jean-ClaudeJuncker g˙amel l-ewwel State of the Union Address tieg˙u, illi fih elenka dawkli, fil-fehma tieg˙u, g˙andhom ikunu l-prijoritajiet tal-Unjoni Ewropea g˙as-snin li ©ejjin. Fost dawn kien hemm il-˙idma li trid isir biex ikunu implimentati l-bidliet

neçessarji ˙alli s-sistema monetarja tal-Unjoni tibqa’ stabbli fi Ωmien ta’ kriΩi,ftehim a˙jar mar-Renju Unit bi t˙ejjija g˙ar-referendum tal-2017 u politikakomuni dwar l-Ukrajna.

Jitlob l-AppoÌÌtA’ KulÓAdd

LIAM GAUCIliam@kullhadd.com

ta’ barra kÓ 13|09|2015 17kullhadd.com

Jikseb il-voti mixtieqa

Il-President tal-Istati Uniti Barack Obama rnexxielu jikseb it-42 vot li kellubΩonn fis-Senat biex jevita l-uΩu tal-veto g˙all-le©iΩlazzjoni tal-ftehim nuklearimal-Iran li kien mhedded minn riΩoluzzjoni ta’ diΩapprovazzjoni tal-Kungress.

Obama kien di©à rnexxielu jirba˙ l-appo©© ta’ 34 senatur, in-numru li kellubΩonn biex jimponi l-veto tieg˙u. Madankollu, huwa xtaq li jevita li jag˙meldan l-att g˙ax kien jippro©ettah b˙ala iΩolat fl-arena politika Amerikana.

Il-Kungress issa g˙andu sas-17 ta’ Settembru biex jiddeçiedu jekk ikompluxjippruvaw jirreΩistu dan il-ftehim.

mexxeJ Ìdid

Jeremy Corbyn intag˙Ωel biex ikun il-mexxej il-©did tal-Partit LaburistaBrittaniku hekk kif irnexxielu jikseb 59.5% tal-voti fl-elezzjoni tal-biera˙. Danir-riΩultat wasal b˙ala sorpriΩa g˙al bosta g˙ax Corbyn huwa mag˙ruf g˙all-ideat radikali tieg˙u li jpo©©uh ’il bog˙od mid-direzzjoni çentrista li l-LaburistiBrittaniçi ˙adu matul dawn l-a˙˙ar snin.

Fil-fatt, di©à kien hemm diversi esponenti ewlenin fi ˙dan l-istess partit illirriΩenjaw b’riΩultat ta’ din l-elezzjoni, fosthom il-kelliem Laburista g˙as-sa˙˙aJamie Reed. Din il-firda mistennija tag˙milha diffiçli g˙all-Partit Laburista biexjikseb riΩultat tajjeb fl-elezzjonijiet tal-2020.

minn madWar id-dinJa

Ir-Renju Unit u l-Unjoni

B’referenza g˙ar-referndum tal-2017, Juncker ikkonferma x-xewqa tieg˙u li r-Renju Unitjibqa’ fl-Unjoni u wieg˙ed li jip-prova jil˙aq kompromess ©ustmal-Gvern ta’ dan il-pajjiΩ, lijsa˙˙a˙ il-fiduçja tal-popluBrittaniku fl-istituzzjonijietEwropej. Dan g˙ax, fil-fehmatieg˙u, l-Unjoni hija aktarb’sa˙˙itha bl-is˙ubija tar-RenjuUnit, u r-Renju Unit huwa aktarb’sa˙˙tu fi ˙dan l-Unjoni.

Huwa ammetta li r-Renju Unitqieg˙ed jistenna risposti g˙almistoqsijiet li g˙andhom x’jaqs-mu mal-valuri fundamentali tal-Unjoni, speçjalment dwar il-kapaçità tag˙ha li tadatta g˙all-isfidi tad-dinja tal-lum.Madankollu, huwa assigura lill-Brittaniçi li pajjiΩhom mhuwiex l-uniku wie˙ed li g˙andu dawn il-mistoqsijiet u li l-Unjoni hija lestali toffri r-risposti neçessarji.

“L-Istati Membri kollha jridu li l-Unjoni Ewropea tkun moderna uffukata g˙all-benefiççju taç-çitta-

dini kollha tag˙ha,” tennaJuncker. “A˙na kollha naqblu li l-Unjoni trid tadatta ru˙ha u tin-bidel biex tkun fil-poΩizzjoni litiffaççja l-isfidi li g˙andha qud-diemha b˙alissa.”

Madankollu, Juncker sostna li l-ftehim li se jintla˙aq mar-RenjuUnit g˙andu jkun wie˙ed ©ustg˙as-27 Stat Membru l-ie˙orukoll, li jippriserva l-libertà tal-moviment tar-riΩorsi u kapital tas-Suq Uniku u li ma jtellifx il-proçess ta’ tis˙i˙ tal-UnjoniEkonomika u Monetarja.G˙aldaqstant, il-President tal-KEta x’jifhem li se jitlob lir-RenjuUnit biex içedi xi w˙ud mill-opt-outs li b˙alissa tgawdi f’diversisferi li jistg˙u jtellfu l-proçess ta’integrazzjoni ta’ Stati Membrio˙ra.

Messa©© çar lir-Russja

Aspett ie˙or li fih Juncker talabg˙al aktar g˙aqda kienet dik tal-politika barranija. Hawnhekk,huwa sostna li hemm bΩonn li l-Unjoni tibda ta˙dem b’mod aktar

kollettiv, speçjalment f’dan il-per-jodu meta hawn madwar 40 kon-flitt armat g˙addej madwar id-dinja.

G˙aldaqstant, huwa esprima l-fehma tieg˙u li l-Ewropag˙andha tilg˙ab parti importantifuq livell internazzjonali g˙axg˙andha ˙afna x’toffri. “Jekkirridu nippromovu dinja aktarpaçifika, irridu aktar Ewropa uaktar Unjoni fil-politika barranijatag˙na,” tenna Juncker.

Din, fil-fehma tieg˙u, hijaur©enti, b’mod partikolari fejntid˙ol fl-Ukrajna. “L-isfida biexng˙inu lill-Ukrajna tibqa’ teΩisti,tirriforma ru˙ha u tirnexxi hijawa˙da Ewropea. Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar, il-˙olma Ukrena, il-˙olmatal-Maidan, hija Ewropea,” spjegail-President tal-KE.

Juncker sostna li, matul l-a˙˙arsena, huwa kellu l-opportunità lijsir jaf lill-President Ukren PetroPoroshenko. F’dan il-perjodu, l-eks-Prim Ministru tal-Lussemburgu kkonvinça ru˙u liPoroshenko huwa determinat lijbiddel u jimmodernizza lil pajjiΩu

u li qieg˙ed ji©©ieled g˙all-paçi. G˙aldaqstant, Juncker sostna li

dan il-mexxej jist˙oqqlu l-appo©©tal-Unjoni Ewropea. Sabiex danise˙˙, però, huwa tal-fehma lijrid ikun hemm politika komuni,speçjalment fejn jid˙lu pajjiΩib˙all-Ukrajna, kif ukoll is-sigurtàtal-Istati Membri Baltiçi.

Din il-politika komunitag˙milha çara li ˙add ma jista’jhedded il-fruntieri tal-IstatiMembru tal-Unjoni Ewropea;messa©© li g˙andu jitwassalb’mod partikolari lir-Russja. “L-Unjoni Ewropea trid turi lir-Russja x’inhu l-prezz tal-kon-frontazzjoni, imma trid ukolltag˙milha çara li lesta tiddjaloga,”spjega Juncker.

“Se nipprattikaw dak li nip-pridkaw”

L-a˙˙ar tema li tkellem dwarhaJuncker fid-diskors tieg˙u kien it-tibdil fil-klima fejn sostna li xipajjiΩi qeg˙din jg˙ixu lil hinnmill-mezzi tag˙hom. Fil-fehmatieg˙u, din l-im©ieba mhijiex

sostenibbli u eventwalment setwassal g˙al konsegwenzi negat-tivi serji.

Huwa fakkar li l-Konferenzatan-Nazzjonijiet Uniti Dwar it-Tibdil fil-Klima ta’ Pari©i qieg˙dafil-qrib. Matulha, mexxejja minnmadwar id-dinja kollha jridujaqblu dwar pjan ta’ azzjoni biexti©i kkontrollata Ω-Ωieda globalifit-temperatura.

Fortunatement, l-UnjoniEwropea qieg˙da sservi ta’eΩempju fuq dan il-front hekk kifqieg˙da fuq it-triq it-tajba li tir-rispetta l-weg˙da li g˙amletf’Marzu biex tnaqqas l-emissjoniji-et tag˙ha b’madwar 40% sal-2030ikkumparata mal-livelli tal-1990.

Madankollu, huwa sostna li l-ftehim ta’ Pari©i g˙andu jitqiesb˙ala l-punt ta’ tluq u mhux dakta’ wasla. “Hemm triq lejn Pari©i,imma hemm ukoll wa˙daminnha,” spjega Juncker. “Il-Kummissjoni tieg˙i se ta˙dembiex ikun assigurat li l-Ewropatkun fuq quddiem fil-©lieda kon-tra t-tibdil fil-klima. A˙na se nip-prattikaw dak li tippridkaw.”

intervent russu

Skont sorsi LebaniΩi li tkellmu mal-midja internazzjonali, ir-Russja bdiet tibg˙atit-truppi fis-Sirja biex tg˙in lill-Gvern Sirjan fil-gwerra çivili. Min-na˙a tieg˙u, il-Gvern Russu ma kkonfermax dan l-a˙bar.

S’issa, l-involviment Russu jidher li huwa fuq skala Ωg˙ira, però, l-Istati Unitidi©à g˙amlet kuntatt mar-Russja biex tesprimi t-t˙assib tag˙ha dwar dan l-iΩvilupp.

Fil-fehma tar-Russja, il-Gvern ta’ Bashar Al-Assad g˙andu ji©i meg˙jun fil-©lieda tieg˙u kontra l-Istat IΩlamiku. Madankollu, il-Gvern Sirjan inniffsu kienfil-mira ta’ akkuΩi ta’ atti diΩumani kontra ç-çittadini ta’ pajjiΩu.

inÇident f’mecca

Il-Gvern tal-Arabja Sawdija qieg˙ed jinvestiga l-kollass ta’ krejn li qatel ’il fuqminn mitt persuna u darab madwar mitejn o˙ra meta waqa’ fuq il-GrandMosque ta’ Mecca. Minkejja li g˙adha ma kinitx ikkonfermata r-ra©uni waradan il-kollass, is-suspett tal-awtoritajiet waqa’ fuq ix-xita u r-ri˙ qawwija li laqtuΩ-Ωona fil-jiem li g˙addew.

Il-kap tal-a©enzija g˙ad-difiΩa çivili tal-Arabja Sawdija, Sulayman Bin-AbdullahAl-Amr sostna li l-awtoritajiet qeg˙din ifittxu modi kif itejbu s-sigurtà f’din iΩ-Ωona li qieg˙da tipprepara ru˙ha biex tilqa’ madwar Ωew© miljun persunag˙all-pellegrina©© annwali tal-Hajj.

18 13|09|2015 mill-iStoRjakÓkullhadd.com

KITBA TA’MARY CHETCUTI

il-flotta mitlufa ta’ napuljun

F’Lixandra, fis-sajf tal-1983spedizz joni arkeolo©ikaFrançiΩa u E©izzjana ˙abbretli kienet illokalizzat dik li l-kap tal-ispedizzjoni, JacquesDumas, se j˙i lha l -akbarmassa ta ’ bast imenti ta l -gwerra tas-seklu tmintax,f ’post wie˙ed f ’qieg˙ i l -ba˙ar E©izzjan. Dumas kom-pla jg˙id li arkeologi, storiçiu xjentisti se jkollhom fiexjixxalaw bi studji fuq wa˙damill-ikbar sejbiet storiçi tas-seklu g˙oxrin – il-flotta mitl-ufa ta’ Napuljun.

Skavi fil-ba˙ar

Id-diffikultajiet g˙al din l-ispedizz joni kienu ˙afnag˙al l - fat t l i l -E©i t tu kieng˙addej minn Ωminijiet ta’tensjoni ma’ ©irien tieg˙uG˙arab u Lhud. Fl-1998 u l-1999, l-arkeologu marittimuta’ fama internazzjonal i ,Franck Goddio, f l imkienmat- t im t ieg˙u ta ’bug˙addasa komplew fejn˙alla Dumas u g˙amlu skavif’ba˙ar fond madwar 40 piedfil-bajja ta’ Abukir. Dawn l-iskavi kienu part i minnpro©ett estensiv ta’ studju fil-port antik ta’ Lixandra li l-qieg˙ tieg˙u huwa bennienata’ storja li tmur lura eluf ta’snin. Dakinhar, Goddiokkonçentra l -at tenzjonitieg˙u fuq il-bastiment tal-Ammiral ta’ Franza, l-Orient,li mexxa l-flotta ta’ Napuljunfil-Mediterran; bastiment likellu piΩ ta’ 15-il tunnellatau j©orr 120 kanun mifruxinfuq erba’ gvieret . G˙alΩmienu, l-Orient kien mostruqerriedi tal-gwerra.

Bi l -permess ta l -Kunsi l lSuprem g˙al l -Ant iki ta j ietE©izzjani, it-tim ta’ Goddiotel lg˙u mil l -qieg˙ numrukbir ta ’ o©©ett i , fosthomankri, kanuni, armi tan-nar,

xwabel, strumenti tan-nav-igazzjoni, platt i , borom uo©©etti tal-kçina, o©©etti per-sonali tal-ba˙rin u numrukbir ta’ tipi taç-çomb li kienujag˙mlu parti minn magnatal- is tampar l i kien i©orrmieg˙u kul l fe jn imurNapuljun Bonaparte. IΩda l-iktar affarijiet li qanqlu inter-ess kienu g˙add ta’ munitiFrançiΩi u Awstr i jaçi tad-deheb, fidda u ram, kif ukollmuniti tal-Imperu Ottoman,Venezjani, Spanjoli u tal-Ordni tal-Kavallieri ta’ Malta.

Franck Goddio u t - t imtieg˙u g˙amlu riçerka kbirafuq l - iskeletru tal -Orientmifrux mal-qieg˙ u rnexxiel-hom jaslu g˙all-konkluΩjonili l-bastiment g˙ereq konseg-wenza ta’ Ωew© spluΩjonijietu mhux wa˙da kif kien dej-jem jing˙ad. MaΩ-Ωmien l-g˙arqa t ieg˙u saretle©©endarja u l-mistoqsijietma naqsu qatt. Però, lil hinnmill-istejjer imΩejna, il-©rajjata l -Orient t ixbah dik ta ’˙afna bastimenti tal-gwerra.

L-Orient

Inbena f’Toulon, Franza, u©ie varat fl-20 ta’ Lulju 1791bl-isem ta’ Dauphin Royal.M’g˙addiex wisq Ωmien u l-bastiment inbidillu ismu g˙alSans Culottes f’©ie˙ il-poplum©ewwa˙ FrançiΩ li ta bidug˙all-mixja twila u mdemmi-ja lejn l-ewwel repubblikaFrançiΩa. Fl-1795 dan il-bas-timent ˙a sehem fl-ewwelbat ta l ja t ieg˙u kontra l -qawwiet naval i Bri t taniçiviçin Ìenova. Wara din il-battalja ng˙ata l-isem Orient,b ’r iΩul tat ta ’ rewwixta l ikienet se˙˙et fil-ParlamentRepubblikan FrançiΩ; minnhemm sar il-bastiment tal-ammiral tal-flotta tal-ÌeneralNapuljun Bonaparte.

Fid-19 ta’ Mejju 1798, il-f lotta salpat minn Toulonbid-destinazzjoni a˙˙ari jatkun l-E©ittu. B’kollox il-bas-t imenti kienu qed i©orru30,000 ru˙. L-ispedizzjoniambizzjuΩa ta ’ Napul junkienet ippjanata biex tifta˙lutriq mil-Lvant Nofsani g˙all-Asja ˙alli ja˙taf l-Indja minnta˙t idejn il-Gran Brittanja.

Fi t r iqthom i l -FrançiΩi©abru provvisti mill-Italja ufid-9 ta’ Ìunju waslu qud-diem il-Port il-Kbir ta’ Malta.Napul jun talab l i l l -GranMastru Ferdinand vonHompesch sabiex ida˙˙al il-flotta tieg˙u kollha fil-portsakemm jg˙abbu aktarprovvisti. Hompesch irrifjutad-d˙ul g˙ax, kif spjegalu, in-newtralità tal-GΩejjer Maltinma kinitx tippermetti li iktarminn Ωew© bastimenti ta’flot-ta jid˙lu fil-port.

Ibbumbardjata l -BeltValletta

Immedjatament ma’ din ir-risposta l-Ìeneral ordna lit i© i bbumbardjata l -Bel tValletta. Jumejn wara t-trup-pi FrançiΩi invadew il-gΩejjerminn diversi bajjiet u postiji-et s t rate©içi . I l -Malt ini©©ieldu u rreΩis tew l i l l -invaΩuri imma, meta raw lise ji©u meg˙luba, inqaflu fil-Belt Valletta. Il-Kavallieri tal-Ordni ta’ San Ìwann, li makinux g˙adhom dawk i l -gwerr iera qalbiena tal -img˙oddi, fil-11 ta’ Ìunju1798 çedew Malta l i lNapuljun wara li la˙qu fte-him mieg˙u biextin˙ar©ilhom pensjoni g˙alg˙omorhom im˙allsa mill-Gvern FrançiΩ.

Ftit ©img˙at wara Napuljun˙alla stakkament ta’ 4,000suldat FrançiΩ fuq il-gΩejjertag˙na ta˙t i l -kmand tal -

Ìeneral Vaubois u hu kom-pla fi triqtu lejn l-E©ittu; iΩdamhux qabel ma kaxkarkemm fela˙ deheb, fided uo©©etti prezzjuΩi mill-binjiettal-Ordni ta’ San Ìwann, tal-Kur ja u ta ’ famil j i s in jur iMalt in – qabda l i setg˙etammontat g˙al aktar minng˙axar jew ˙mistax-il miljunfrank ta’ Ωmien Napuljun.

Il-port ta’ Lixandra

F’Lulju, il-flotta ta’ Napuljunwaslet fil-port ta’ Lixandra.It-truppi FrançiΩi niΩlu l-art u˙adu din il-belt bla ta˙bit ta’xejn. Tl iet ©img˙at wara˙adu l-Kajr ukoll. M’g˙and-niex xi ng˙idu, it-teΩori ta’din l-art tal-farag˙uni lanqastista’ tag˙tihom stima jewprezz; b’dankollu l-ispejjeΩtal -gwerer ta ’ Napul junkienu qeg˙din dejjem jikbruu fl-E©ittu midd idejh g˙alkulma sab jg˙odd g˙alih.

Sadanit tant , i l -FrançiΩi˙adu l -okkaΩjoni biexjistrie˙u ftit mill-©lied u jam-miraw i l -bel t sabi˙a ta ’Lixandra filwaqt li l-flottakienet ankrata fil-bajja ken-nija ta’ Abukir. Li ma kinuxqed jinteb˙u bih kien li l-flotta Brittanika kkmandatamill-Ammiral Orazju Nelsonkienet i lha sa j f s˙i˙ t˙ufwara l-passi tal-FrançiΩi fil-Mediterran. Fl-1 ta’ AwwissuNelson sab i l - f lot ta ta ’Napul jun ankrata kol lhaf’post wie˙ed xi g˙axar mili’ l barra mil l -ar t ; Ωbal ls t rate©iku l i l i l Napul junBonaparte swielu qares˙afna.

Il-Brittaniçi mmanuvraw il-basitmenti tag˙hom sakemm©abu l- f lot ta FrançiΩa, l inzertat kwaΩi battala mill-ba˙rin, maqbuda bejn i l -Brittaniçi u l-ba˙ar miftu˙, udlonk il-kanuni fet˙u baraxx

ta’ bumbardamenti fuq il-flotta. Ankrati kif kienu, il-bastimenti FrançiΩi ma kell-homx ˙in ja˙arbu u,g˙aldaqstant, ©arrbu telfietkbar. Erbg˙a biss minn tlet-tax-il bastiment irnexxielhomje˙ilsuha minn ta˙t il-kanuniBrittaniçi. Tilfu ˙ajjithom,©ew ferut i u nqabdupri©unieri 5,225 FrançiΩ; fil-waqt li l-Brittaniçi tilfu 218-ilba˙ri u korrewlhom 677 ru˙.L-Ammiral Nelson ma tilef l-ebda bastiment mill-f lottat ieg˙u f ’din i l -bat ta l ja l ibaqg˙et mag˙rufa b˙ala l-battalja tan-Nil jew il-battaljatal-bajja ta’ Abukir.

L-Orient , imtaqqal bi t -teΩori kollha ta’ Napuljun,g˙ereq wara li fuqu se˙˙ewΩew© spluΩjoni j iet kbar(illum ng˙idulhom spettako-lar i) . Jg˙idu l i tant tarmaterjal bl-ispluΩjoni tieg˙u,li f’salt wie˙ed il-©lied fuq il-bastimenti l-o˙rajn waqaf ul-ba˙rin kollha ©rew g˙all-kenn biex ma jintlaqtux. L-Orient mhux teΩori biss kienqed i©orr; kellu ˙aΩna kbirata’ porvli abbord.

Ix-xorti ˙aΩina li laqtet lill-qawwiet FrançiΩi fl-E©ittudonnha ma riedet titlaqhomb’xejn. Konsegwenza tat -telfa li ©arrab, Napuljun mabaqax i˙alass l is -suldat itieg˙u u fi Ωmien sena minndan id-diΩastru batew il-©u˙,in˙akmu mill-mard u kienuta˙t tensjoni kontinwa mit-truppi E©izzjani. Il-ÌeneralBonaparte, meta ra dan il-falliment kollu, dabbar rasulura lejn Pari©i u ˙alla lilkul˙add warajh.

Iktar minn mite jn senawara l-©rajja ta’ din it-telfa,il-fdalijiet li ttellg˙u minnqieg˙ il-ba˙ar, grazzi g˙all-ispedizzjoni arkeolo©ika ta’Franck Goddio, jinsabu esi-biti l-E©ittu.

PersonaÌÌ kÓ 13|09|2015 19kullhadd.com

Eman Bonnici

Is-Soçjetà Missjunarja ta’ SanKolumbanu, qaddis IrlandiΩ,missjunarju attiv bejn is-sitt useba’ seklu Wara Kristu,imwaqqfa fl-Irlanda fl-1916 u likienet approvata mis-SantaSede sentejn wara, tag˙rafb˙ala fundatur tag˙ha lil Mons.Edward John Galvin. Ori©inar-jament mag˙rufa b˙ala l-Maynooth Mission to China, is-Soçjetà Missjunarja tas-Sorijietta’ San Kolumbanu segwiet ftitwara bit-t˙abrik tal-istess Mons.Galvin. Kuntrarju g˙al dak lixtaqu niesu u l-istess superjuritieg˙u, Mons. Galvin mhux bissma kien intenzjonat qatt lijwaqqaf opra simili, imma qattma kellu jkun mid˙la tal-aktarimpenn importanti f’˙ajtu: il-˙idma missjunarja.

Monsinjur Galvin

Imwieled fi Newcestownf’County Cork fl-Irlanda nhar it-23 ta’ Novembru 1882, dakin-har tat-twelid tieg˙u d-dar tal-©enituri ˙adet in-nar immab’fortuna ma we©©a’ ˙add.Mid˙la tal-qari u l-muΩika saminn çkunitu, grazzi g˙all-pas-satempi ta’ ommu u missieru.Edward kellu tmien ˙utu o˙ra,sitt subien u Ωew©t ibniet. Bil-preΩenza ta’ familja daqstantnumeruΩa fid-dar tg˙allem isaj-jar, i˙it u jg˙in fit-trobbija ta’˙utu Ω-Ωg˙ar waqt li l-iskolaf’Bandon, li g˙aliha kien jivv-ja©©a bir-rota, kien atletakapaçi bi m˙abba kbira g˙all-isports, g˙alkemm xi ftit jewwisq mist˙i.

Meta kellu tnax-il sena, il-©enituri tieg˙u xtraw razzett fiClódach, daqs seba’ milibog˙od mnejn twieled u trab-ba, u kien hawnhekk li tnisslufih l-ewwel sinjali ta’ vokaz-zjoni saçerdotali. Is-sbu˙ija u l-˙emda tal-post da˙˙luh fihinnifsu u kien jg˙addi bosta˙in wa˙du, ja˙seb, jitlob u jirri-fletti.

Waqt li beda jattendi l-iskolata’ Farranferris, Ned, kif kienimsejja˙ id-dar, qatag˙ha lijid˙ol is-seminarju u hekk sabru˙u fl-imsemmi kulle©© ta’ SanPatrizju ta’ Maynooth bl-inten-zjoni li mal-ordinazzjoni tieg˙ujibda jservi fi ˙dan id-djoçesi ta’Cork and Ross.

Issa ©ara li fl-a˙˙ar senatieg˙u f’Farrenferris, ftit qabel l-eΩamijiet finali li permezztag˙hom kellu jid˙ol is-semi-narju, waqt li kien jinsab g˙all-kaçça ma’ xi ˙bieb tieg˙u, il-klieb li kellhom mag˙hom˙ebbew g˙al qattus Persjan ta’qassis u qatluh. Il-qassis ˙adhabi kbira wisq din l-affari tant litellag˙hom il-qorti, iΩda daqs-tant ie˙or tat ©ewwa lil Nedtant li mill-eΩamijiet finali lig˙amel xi ©ranet wara spiççam’g˙addiex u kellu jirrepeti s-sena. Dan wassal biex metaeventwalment ©ie biex ji©i ord-nat fl-1909, id-djoçesi ta’ Corkand Ross kienet tant mimlijasaçerdoti li ma kellhiex ˙siebtordna aktar g˙ax ma kienxhemm postijiet x’wie˙edjassenja lil saçerdoti novelli.

Missjunarju bla ˙sieb

Din id-deçiΩjoni tal-Ordinarjutal-post wasslet lil Galvinsabiex jie˙u pass mhux misten-

ni, b’mod speçjali g˙all-famil-jari tieg˙u: li jmur ja˙dem f’artimbieg˙da. Minkejja li din l-idea kienet ilha mnissla fih samill-1902, kien jaf li niesukienu ser jo©©ezzjonawlu,g˙aldaqstant meta fe©©et qud-diemu din l-opportunità ra lima kienx hemm mod ie˙orx’jag˙mel kemm-il darba riedjordna. G˙alhekk, wara l-ordi-nazzjoni li se˙˙et fl-20 ta’Ìunju, hu u l-kandidati li ord-naw mieg˙u fittxew djoçesijietli fihom kienet me˙tie©a l-g˙ajnuna ta’ saçerdoti ©odda fl-Awstralja u fl-Istati Uniti tal-Amerika. Lil Galvin messituf’din tal-a˙˙ar u hekk, bis-sa˙˙a tal-qattus Persjan limin˙abba fih tilef sena skola uli min˙abba fiha ma setaxjibqa’ fid-djoçesi tieg˙u, sabru˙u f’˙idma missjunarja fiNew York, sewwasew fil-knisjatas-Santissimu Salvatur fiBrooklyn, imnejn ma damx mamexa g˙al dik tas-SantissimuRuΩarju fl-istess post.

Meta sema’ ming˙and çertuDun John M. Fraser, saçerdotKanadiΩ, li l-missjoni fiç-Çinakienet te˙tie© ˙afna jdejn,Galvin malajr offra ru˙u bieximur lejn l-Asja tal-Lvant. Biexi˙ejji ru˙u sewwa, qara kullktieb li b’xi mod kien jitkellemdwar dan il-pajjiΩ vast li seta’jsib fil-libreriji kollha ta’Brooklyn, sakemm fil-25 ta’Frar 1912 ir˙ielha lejn wie˙edmill-aktar pajjiΩi popolati tad-dinja.

Mal-wasla tieg˙u fil-pajjiΩ,eΩattament f’Hangchoy, il-faqarkbir li fih bosta kienu jg˙ixuimpressjonah u dlonk ˙aseb fil-˙tie©a ta’ aktar missjunarji, li n-nuqqas tag˙hom fil-pajjiΩ kienwie˙ed kbir. Infatti, dik il-˙abta, minn madwar sbatax-ilelf qassis fl-Istati Uniti, ˙amsinbiss kien hemm preΩenti fiç-Çina. Wara diversi ittri li bag˙at

lil saçerdoti ˙bieb tieg˙u, fl-1916, Ωew© qassisin, PatrickO’Reilly u Joseph O’Leary,wie©bu g˙at-talbiet tieg˙u ung˙aqdu mieg˙u fiç-Çina.Mag˙hom ma damx mang˙aqad ukoll çertu Dun JohnBlowick, teologu Ωag˙Ωug˙.

Sa Ottubru ta’ dik is-sena ffur-mat ru˙ha komunità ta’ tmienmembri li wasslet g˙at-twaqqiftas-Soçjetà ta’ San Kolumbanubl-g˙an tag˙ha jkun proprjudak li tassisti l-poplu ÇiniΩ per-mezz tal-attività missjunarja. Bl-approvazzjoni mog˙tija minnRuma, Galvin ipprofessa l-votitieg˙u fi ˙dan is-Soçjetà minnumwaqqfa fl-1917. Ûew© semi-narji g˙at-t˙arri© ta’ missjunarji©odda ma damux ma nfet˙u,wie˙ed fl-Irlanda u ie˙orf’Omaha, Nebraska, fl-IstatiUniti. Min-na˙a tieg˙u Galvinfeta˙ l-ewwel missjoni ta’ SanKolumbanu fid-distrett ta’Hanyang. B’din tal-a˙˙armg˙ollija g˙al prefettura mis-Santa Sede fit-12 ta’ Diçembru1923, Galvin kien ma˙turPrefett Appostoliku mill-PapaPiju XI fl-1 ta’ Novembru tas-sena ta’ wara. Mons. CelsoBenigno Costantini, DelegatAppostoliku fiç-Çina, ikkon-sagrah isqof tas-sede titulari ta’Myrina fis-6 ta’ Novembru1927. Bid-distribuzzjoni tal-magaΩin popolari The Far Eastimxerrda f’pajjiΩi diversi bil-g˙an li sservi ta’ promozzjonig˙all-˙idmiet missjunarji tas-Soçjetà, il-˙idmiet tal-Kolumbani fil-pajjiiΩ kien kon-tinwament imxekkel minng˙arg˙ar, nixfiet, mard mi©jubmill-insetti, ©u˙, serq, lebbra umard serju ie˙or b˙at-tuberkoloΩi.

It-tensjoni politika bejn l-Armata Nazzjonalista ÇiniΩa ta’Chiang Kai-shek u l-Komunistita’ Mao Zedong komplietg˙arrqet is-sitwazzjoni bis-serq

jiΩdied bis-sig˙at u mieg˙u d-delitti ta’ bosta msejkna, fos-thom dak ta’ saçerdot membrutal-istess Soçjetà, çertu DunTimothy Leonard. O˙rajnittie˙du pri©unieri, b’wie˙edminnhom, Dun CorneliusTierney, imut tliet xhur wara l-˙elsien tieg˙u kawΩa tal-maral-ja li aktarx rikbitu kemm damil-˙abs.

Meta l-pajjiΩ da˙al fi gwerramal-Ìappun fil-lejl tas-7 ta’Lulju 1937 u eventwalment bit-tfaqqig˙ tat-Tieni GwerraDinjija, il-Kolumbani, li fil-partil-kbira tag˙hom kienuAmerikani u Awstraljani, bdewjidhru f’lenti kerha minn bostau ˙afna kienu kostretti jirritor-naw lura pajjiΩhom. B’Hanyangelevata djoçesi fil-11 ta’ April1946 u b’Galvin isir allura l-ewwel isqof tag˙ha, wara liMao Zedong jassumi l-poterfiç-Çina ma’ tmiem it-TieniGwerra Dinjija, bosta membritas-Soçjetà dlonk saburwie˙hom mix˙utin il-˙abs ueventwalment eΩiljati mill-pajjiΩ. Mons.

Galvin kien wie˙ed minndawn u, mifni u g˙ajjien, ˙allaç-Çina fl-1952 bid-djoçesi ta’Hanyang tibqa’ vakanti sal-lum.Lura l-Irlanda, milqut mil-lewkemija, Galvin miet ta’ 73sena fit-23 ta’ Frar 1956. Il-Kolumbani llum preΩenti fil-Filippini, il-Korea, Burma, il-Ìappun, il-Perù, Fi©i, iç-Çilì, it-Tajwan, il-Pakistan, il-BraΩil, il-Belize u l-Ìamajka, bis-sedeinternazzjoni tag˙hom stabillitaf’Hong Kong, bosta Ωoni fl-Irlanda u wkoll f’dawn il-pajjiΩijfakkru l-figura ta’ Mons.Galvin, fosthom g˙add ta’ skej-jel immexxija mill-istessKolumbani. Il-katavru tieg˙ujinsab midfun fiç-çimiterju tas-Soçjetà biswit il-kulle©© tag˙haf’Dalgan Park, County Meath,fil-pajjiΩ li nisslu.

Missjunarju u Fundatur ‘bis-saÓÓa’ ta’ qattus Persjan

20 13|09|2015 kalejdoskopjukÓkullhadd.com

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

1933: Elizabeth McComs issir l-ewwel membru tal-Parlament marafi New Zealand.

1940: Il-Palazz Buckingham i©arrab ˙sarat mill-bombi ÌermaniΩi.

1940: Truppi Taljani ta˙t it-tmexxija tal-Marixxall Graziani jat-takkaw l-E©ittu.

1942: Il-forzi ÌermaniΩi jattakkaw Stalingrad.

1943: It-Teatru Muniçipali ta’ Corfu jinqered waqt bumbardamentmill-ajru, mill-ajruplani Luftwaffe.

1953: Nikita Khrushchev ji©i ma˙tur Segretarju Ìenerali tal-PartitKomunista tal-Unjoni Sovjetika.

1956: L-IBM tintroduçi l-ewwel disc storage unit tal-kompjuter, ir-RAMAC 305.

1965: Il-Beatles jo˙or©u d-diska bl-isem Yesterday.

1965: Jibdew mil-lum il-wirjiet televiΩivi bil-kulur.

1971: Il-Chairman Mao Zedong, it-tieni fil-kmand u suççessur tal-Marixxall Lin Biao, ja˙rab miç-Çina wara li jfalli kolp ta’ stat. IΩdal-ajruplan li jkun fuqu jikkraxxja fil-Mongolja, u jmut l-ekwipa©©kollu.

1972: Ajruplan jikkraxxja fl-Andes. Tnax-il persuna jmutu mill-ewwel u numru ie˙or jinqatlu aktar tard f’valanga tas-sil©. Dawkli salvaw kellhom isiru kannibali. MaΩ-Ωmien, il-kraxx in˙ademf’film bl-isem Alive.

1974: ÌappuniΩi ja˙tfu lill-Ambaxxatur FrançiΩ f’The Hague.

1977: Il-General Motors jintroduçu l-ewwel karozza Amerikana lita˙dem bid-diΩil; l-Oldsmobile 88.

1987: O©©ett radjuattiv jinsteraq minn sptar abbandunat f’Goiania,fil-BraΩil, u fi ftit ©img˙at jikkontamina u joqtol bosta niesmin˙abba r-radjazzjoni velenuΩa tieg˙u.

1989: L-Arçisqof Desmond Tutu jmexxi l-ikbar març ta’ protestakontra l-apartheid, fl-Afrika t’Isfel.

1990: Truppi Iraqini jassaltaw ir-residenza tal-ambaxxatur FrançiΩfil-Kuwajt.

1993: Il-Prim Ministru IΩraeljan Yitzhak Rabin u l-Mexxej tal-Organizzazzjoni g˙all-Óelsien tal-Palestina, jiffirmaw qafas ta’ paçifil-White House.

1995: Il-Ministeru taΩ-Ûejt tal-Kuwajt jistqarr l-intenzjoni tieg˙u lijtella’ 200 miljun barmil Ωejt kuljum – Ωieda ta’ Ωew© miljunibramel kuljum ta’ Ωejt mhux ma˙dum – waqt laqg˙a tal-OPEC fiVjenna.

1997: Isir il-funeral statali ta’ Mother Teresa fl-Indja.

1999: Tisplodi bomba f’Moska, ir-Russja. Mill-inqas 119-il persunatitlef ˙ajjitha.

2001: Is-Segretarju tal-Istat Colin Powell jg˙id li Osama bin Ladenhu s-suspettat prinçipali wara l-attakki terroristiçi li saru jumejnqabel fl-Istati Uniti.

2006: Fil-Kulle©© Dawson, f’Montreal, Kimveer Gill joqtol studentu jferi dsatax o˙ra qabel ma jikkommetti suwiçidju.

2012: Dr Mustafa Abushagur ji©i elett Prim Ministru tal-Libja.

2013: Tletin persuna jinqatlu wara attakk bil-bombi fuq moskeaf’Bagdad, l-Iraq.

2013: Talibani jattakkaw il-konsulat tal-Istati Uniti f’Herat, l-Afganistan. Jinqatlu Ωew© membri tal-Pulizija Nazzjonali Afgani umadwar 20 persuna o˙ra jisfaw feruti.

Ìraw bÓal-lum GranÇ jew fantasija?

Sa mill-piramidi tal-qedemg˙all-bunkers militari, it-teoristima da˙lu fl-ebda konfoffa.Lanqas issa b’dak li raw fuqMars.

Fl-a˙˙ar dehra biΩarra, dawkli jemmnu fil-UFOs qalu lisetg˙u jilm˙u granç misterjuΩfuq il-pjaneta l-˙amra.

Mindu l-imma©ni ntefg˙et fuq

Facebook, numru ta’ persuniqalu li dan il-granç jixbah lill-mostru li kien intwera fil-filmtal-1979 bl-isem ta’ Alien. Ir-ritratt in©ibed mill-magnaCuriosity, fuq Mars, li wrietspeçi ta’ da˙la ta’ g˙ar fuq il-pjaneta l-˙amra.

IΩda Seth Shostak, diretturtaç-Çentru g˙at-Tiftix SETI, qal

li probabbilment dan hu kaΩta’ pareidolia, kelma li tintuΩag˙al dawk l-individwi li fl-imma©inazzjoni tag˙hom jarawforom u wçu˙ f’dak li j˙arsulejh.

Tant hu hekk li d-dilettantital-aljeni dan l-a˙˙ar stqarrewli fuq Mars raw dik li jemmnuli hi mara samranija.

il-bewsa ta’ Ìuda

Storja li tqanqal diqa f’dawkkollha li j˙obbu lill-annimali uhuma kontra l-©lied mal-barrinfi Spanja.

Dan ir-ritratt juri lir-ra©el lirabba minn Ωg˙ir, anzi sa mit-twelid tieg˙u, lil dan il-barri.Issa, li kiber, bieg˙u biex jin-qatel fl-arena.

Ìara iΩda, li meta waqt il-

©lieda l-barri ©ie ferut u masetax jaqla’ aktar fih, induna lisidu kien preΩenti u fid-disper-azzjoni li kien fiha, ©era lejhg˙all-g˙ajnuna.

Minflok, ing˙ata l-bewsa taç-ça˙da u ©ie maqtul. Óafnasostnew li ma jeΩistux mostriag˙ar mill-umani, g˙ax l-ebdaannimal mhu korrott, guluΩ,

jew kattiv mal-bniedem. Óafna jittamaw li dan ir-ritratt

jasal iqanqal stmerrija, li min-na˙a tag˙ha tenfasizza aktarg˙all-waqfien tal-©lied mat-toru.

Kienu l-gazzetti Spanjolinfushom, li mal-istess ritratt liqed jidher hawn, kitbu storjabit-titlu ‘Il-Bewsa ta’ Ìuda’.

qaÛquÛ mhux tas-soltuQaΩquΩ Ωg˙ir b’Ωew©t irjus, lisafa abbandunat biswit tem-pju ÇiniΩ, ©ie adottat minnbniedem li nzerta g˙addejmit-triq.

Il-qaΩquΩ, li nstab fil-belt ta’Xinkou, g˙andu tliet widnejn

u hu kapaçi jiekol biΩ-Ωew©ti˙luq. Madankollu, il-piΩ taΩ-Ωew©t irjus ma jippermettuluxli jqum fuq saqajh jew jimxi.

Yang Jinliang, is-sid il-©didtal-qaΩquΩ, jittama li jikseb l-g˙ajnuna mil l -espert i ta l -

annimal i biex ikun j is ta ’jΩommu. Dan peress li fil-lokal sar çelebrità man-nies.

Xi xhur ilu, f’Chongqing,twieled qaΩquΩ ie˙or b’Ωew©tir jus, iΩda miet t let t i j iemwara.

KUN AF KÓ 13|09|2015 21kullhadd.com

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMMKITBA TA’SAVIOUR MAMO

Dan l-inçident kien wie˙edmill-ag˙ar li qatt se˙˙ew fid-dinja. Jekk ikollu jse˙˙ ie˙orsimili, id-dinja tbati minn kon-segwenzi koroh ferm. Kienhemm Ωew© inçidenti o˙raΩg˙ar, wie˙ed fl-Amerika u l-ie˙or fil-Ìappun.

Id-diΩastru ta’ Chernobylkien se˙˙ fis-26 ta’ April 1986f’Prepyat, l-Ukrajna. Dakinharsploda r-reattur numru 4f’impjant li ji©©enera l-elet-triku li ja˙dem bl-ener©ijanukleari. Bir-radjazzjoni tal-ispluΩjoni, 28 persuna tilfu˙ajjithom fi Ωmien erba’ xhuru 130,000 ru˙ o˙ra kellhomji©u evakwati immedjatamentf’medda ta’ 20 mil madwarPrepyat

Din hija mequsa b˙ala l-akbar diΩgrazzja fl-istorja ta’inçidenti bl-ener©ija nukleari.Min˙abba l-inçident mhuxmistenni u n-nuqqas ta’ sig-urtà f’kaΩ ta’ spluΩjoni, partimir-radjazzjoni tar-reattur˙ar©et u t˙alltet mal-arja fejnikkontaminat parti sostanzjalital-Ewropa. L-aktar pajjiΩi li©ew effettwati mis-s˙aba ta’radjazzjoni kienu l-Punent tar-

Russja, l-Iskandinavja, il-Lvanttal-Ewropa, l-Ingilterra u l-Lvant tal-Istati Uniti. Dawk il-pajjiΩi li jinsabu fil-viçinanzata’ Prepyat g˙adhom ibatu l-konsegwenzi sal-©urnata tal-lum.

Mill-anqas sitt miljun ru˙,fosthom 250,000 tifel u tifla,iridu jie˙du l-kura min˙abbali kienu kkontaminatib’ammont ta’ radjazzjoni.Barra minn hekk, madwartl iet mil jun ettaru ta’ artagrikola kienu mitlufa uabbandunati u g˙andhommadwar g˙axar snin o˙ra biexforsi jer©g˙u ji©u g˙an-normalming˙ajr ebda traçça ta’ radju-attività.

Xi kkawΩa l-inçident?

Hemm teoriji varji dwan dan.Setg˙et kienet s˙ana Ωejda lima setg˙etx ti©i kkontrollata.Fwar Ωejjed seta’ sploda ukka©una nar li fforma katinata’ spluΩjonij iet sakemmeffettwa r-reattur. F’Awwissutal-1986 ©iet ippubblikata l-ewwel inkjesta dwar dan l-inçident.

Din kienet tg˙id li t-tort kiental-operatur, ji©ifieri l-proçe-dura li biha tikkontrolla t-tem-peratura tar-reattur t˙addmet˙azin. Fl-1991 ©ie ppubblikatrapport ie˙or; din id-darbatefa’ t-tort fuq id-disinjatur tar-reattur. Dan ifisser li r-reatturma kienx iddisinjat sew g˙all-eventwalità li t-temperaturatispiçça ming˙ajr kontroll.

Quddiem dawn iΩ-Ωew©kummissjonijiet xehdu rap-preΩentanti ta’ min ˙addem ir-reattur, rappreΩentant tal-Gvern u esperti f ’dan il-qasam. Il-˙mar iwa˙˙alf’denbu. Li hu Ωgur hu li r-reattur, li huwa tat-tip RBMK– kelma mqassra bir-Russu litfisser large power boilingreactor – huwa wie˙ed li ,biex ibaxxi r-reazzjoni tridtniΩΩel ©o fih kwantità ta’ tubital-graphite mimlijin bl-ilmakiesa˙.

Skont ir-rapport, l-operaturine˙˙ew madwar 204 tubuminn total ta’ 211 u ˙allewsebg˙a biss. Dan in-numrumhux biΩΩejjed biex ti©i kkon-trollata dik is-s˙ana enormi lijo˙loq ir-reattur; mill-inqas

irid ikun hemm 15-il tubu fit-tank, u min˙abba dan in-nuqqas ma kienx hemm kon-troll. Is-s˙ana tant kibret li l-pajpijiet tal-fwar (steam pipes)xpakkaw u qabbdu xi nirien.Dawn imbag˙ad ikka©unawkatina ta’ spluΩjonijiet u n-nirien komplew jinfirxu.Ka©un ta’ hekk il-˙addiema likienu fl-impjant ˙arbu ’l barrabiex jevitaw dak il-periklu.Tant dan kollu ©©enera s˙anali r-reattur sploda b’kollox.

Kellu jsir hekk

Ìurnata biss qabel, fil-25 ta’April 1986, ir-reattur numru 4kellu jintefa g˙alkollox biexisiru xi provi fuqu b˙ala ruti-na ta’ manutenzjoni. Kellhomisiru xi provi fuq it-turbini us-sistema tas-sigurtà f’kaΩ ta’periklu ta’ nar. Anke l-©ener-atur ta’ emer©enza kellujit˙addem f’kaΩ ta’ black outfis-sistema.

Wara 29 sena minn din il-katastrofi, miljuni ta’ nies fejnsaret l-ispluΩjoni g˙adhominfettati u effettwati ka©un tar-radjazzjoni li ˙adu. Minkejja li

saru ˙afna prekawzjonijiet fuqit-twelid tat-trabi, xorta sal-lum g˙adu jin˙ass l-effett.Çertu sintomi g˙adhom jidhrufuq trabi tat-twelid, b˙aldbabar skuri fuq il-©ilda jewtfal b’difetti fiΩiçi. Ir-radjaz-zjoni l i nfirxet kemm fl-atmosfera kif ukoll fuq wiççid-dinja trid Ωmien twil biextitlaq g˙al kollox.

Min˙abba dan l-inçidentgravi ˙afna impjanti nukleariqed jie˙du iktar prekawzjoni-jiet. Ikollok tg˙id li meta imp-jant ja˙dem bl-ener©ija nuk-leari u kollox ikun qieg˙edja˙dem bizzilla, minbarra li huekonomiku, ftit li xejn ini©©esl-arja. Impjant ja˙dem biΩ-Ωejt,b˙alma g˙andna f’pajjiΩna,im˙amme© ˙afna iktar. Ta’min jg˙id ukoll li tunellata ta’uranju normali t ipproduçimal-40 miljun Kwh ta’ elet-tr iku li hi ja ekwivalentidaqskemm ta˙raq 16,000 tun-nellata ta’ fa˙am jew 80,000barmil Ωejt. Illum ˙afna imp-janti li ji©©eneraw l-elettrikuqeg˙din jaqilbu g˙al-LNG(gass) g˙ax sabu li hu l-iktarfjuwil si©ur u ma jni©©isx.

META SPLODA R-REATTUR NUKLEARI FL-UKRAJNA

22 13|09|2015 PersoNalitÀkÓkullhadd.com

www.ramonaportelli.com

ramonaportelli@hotmail.com

ramoNa Portellitintervista lil RAMON CAMILLERI McKAY

Kultant xi delizzji ma tantx jing˙ataw importanza. Jista’ jkun g˙ax l-interess fihom ikun qed jonqos, jewm’hawnx wisq dilettanti tag˙hom, u aktarx ukoll li l-ideat jinbidlu maΩ-Ωmien. Fost dawn insibu x-xog˙oltal-iskultura li forsi ma jinteressax lil kul˙add, g˙alkemm hawn ˙afna li huma dilettanti. Dan l-a˙˙ar sirtnaf bi skultur Ωag˙Ωug˙ li xog˙lu huwa interessanti u mifrux mhux ˙aΩin; qed nirreferi g˙al RamonCamilleri McKay.

skultur ÛagÓÛugÓ b’gÓadd Ìmielu ta’ xogÓlijiet artistiÇi

Proprjament lil Ramon kontili nafu, iΩda kelli stampao˙ra tieg˙u u qatt ma kontnaf li huwa skultur ukoll.Darba kien waqa’ d-diskorsfuq ix-xog˙ol u min hemmsirt naf li, minbarra x-xog˙olproprju tieg˙u, huwa wkollskultur. B’hekk ftehemnabiex nag˙mlu din l-intervista.

Ori©inar jament, Ramonimwieled Óal Balzan iΩdajoqg˙od i l -Óamrun, ug˙andu ˙amsa u tletin sena.Jiddeskrivi lilu nnifsu b˙alabniedem u ˙addiem sem-pliçi. Ramon tg˙allem fl-isko-la tal-arti ta’ Targa Gap u l-Belt Valletta u kellu esper-jenza importanti mal-iskulturAlfred Camilleri Cauchi. Ta’min jg˙id l i , minbarra x-xog˙ol ta’ skultur, Ramonja˙dem b˙ala bejjieg˙ fuq il-monti tal-Belt. Ix-xog˙ol ta’skultura li ja˙dem huwa fuqstatwi reli©juΩi g˙all-festi, kifukoll privati.

Sa minn çkunitu Ramonkien j ie˙u interess kbirf’xog˙ol ta’ skultura u dejjemkien attent u osservatur tal-inqas dettall. Meta kellu dsa-tax-il sena kien g˙amel l-ewwel attentat t ieg˙u fi t-twaqqif ta’ statwa life-size ta’Kristu Rxoxt, u meta lestiehappreΩentaha b˙ala rigal lill-KaΩin tal-Banda San Gabrielta’ Óal Balzan. Fil-fatt, dan l-ewwel at tentat t ieg˙u©ieg˙el lil Ramon jid˙ol f’dinid-dinja artistika b’ru˙u u©ismu.

I l lum i l -©urnata Ramong˙andu g˙add ©mielu ta ’xog˙lijiet artistiçi li wie˙edjista’ jara u jammira f’diversibliet u r˙ula fl-okkaΩjoni tal-fest i tag˙hom, kif ukollo˙rajn marbutin mal-Ìimg˙aMqaddsa. Barra dawn ix-xog˙li j iet , Ramon huwamag˙ruf sew ukoll g˙ax-xog˙ol ta’ restawr li jag˙melb’tant kapaçità fuq armar tal-

festi, fosthom statwi li w˙udminnhom in˙admu minnartisti kbar u rinomati b˙alKarlu Darmanin u Wist inCamilleri.

Il-festi Maltin g˙adhomjin˙assu fil-kultura lokali

Mistoqsi kemm ta’ spiss ikunhawn domanda g˙al xog˙olta ’ skultura hawn Malta,Ramon sostna li domandag˙al dan ix-xog˙ol hawn.Dan peress li l-festi Malting˙adhom jin˙assu sew fil-kultura Malt i ja. Fi kliemustess, ix-xog˙ol ta’ skulturahuwa xog˙ol li jibda minnxejn u jispiçça f’opra ta’ artimill-isba˙ u s-sodisfazzjonikun fix-xog˙ol stess.

Ma’ Ramon iddiskutejt ukollis-sodisfazzjon li jag˙tih danix-xog˙ol ta ’ skultura.“Dejjem taspira ru˙ek fuq xitkun ser tag˙mel, ta˙seb uΩΩid mal-idea li jkollu l-kli-

jent li jordnalek ix-xog˙ol.”sostna Ramon.

Xtaqt inkun naf x’kienet l-ikbar opra li ˙adem fuqhas’issa u infurmani li kienet l-is tatwa tal-Glor ja ta ’ SanGejtanu li fiha g˙axar figuri.“Na˙seb li diffiçli li nag˙melo˙ra ikbar minnha. Hi jawa˙da mill-ikbar statwi lihawn f i l -GΩej jer Malt in,”kompla jg˙idli.

Xog˙lijiet tieg˙u f’Malta uanke fi Sqallija

Ramon ilu ja˙dem fuq statwilife-size mis-sena 2001. Il-kli-jenti tieg˙u jkunu diversi;kemm kumitati tal-festi, kifukoll privati. B˙ala xog˙olta’ skultura ˙adem kemmhawn Malta kif ukoll f iSqallija. Mieg˙i sostna li l-esibizzjonijiet tal-Ìimg˙a l-Kbira huma g˙al qalbu˙afna. Fil-fatt, g˙andu disa’esibizzjonijiet mifruxin mal-

ir˙ula Maltin.Fl-opinjoni tieg˙i, skultur

Ωgur li huwa persuna artisti-ka. Ramon fissirli li skulturdejjem jo˙loq u jiΩviluppa l-ideat ta ’ min ikun qedj ikkummissjona x-xog˙olg˙andu.

Tkun xi ˙a©a sabi˙a l ikieku Ωg˙aΩag˙ o˙ra jit˙ajrujimxu fuq il-passi ta’ Ramon,u jag˙tu kas aktar tal-iskul-tura. Bit-tag˙lim ta’ diversisnaj j iet f l- iskej jel madwarMalta, dan jista’ jkun façil-ment possibbli g˙al min jix-tieq li jag˙mel xi ˙a©a differ-enti u fuq kollox iΩommtradizzjoni ˙ajja g˙all-futurta’ wliedna.

Barra minn hekk, inkunuqed inΩommu l-ispirtu tal-festi lokali ˙aj u napprezzawaktar dak l i nkunu qednosservaw u mhux in˙arsulejn ix-xalar u d-divertimentbiss li j©ibu mag˙hom l-istessfesti!

madWarna kÓ 13|09|2015 23kullhadd.com

Carlston Grima

Il-piroteknika hija seng˙a ˙ajjam˙addma minn piroteknisti Ωg˙aΩag˙u anzjani b’mod volontarju biex, wara˙afna sagrifiççju, isarrfuh fi prodott jewxog˙ol tan-nar li jiddistingwina minnkull pajjiΩ ie˙or.

L-g˙an ta’ dan l-istudju kien li nag˙ti˙arsa dettaljata lejn il-varjazzjonijiet linsibu fil-piroteknika Maltija fil-kmamartan-nar kollha ta’ Malta u G˙awdex kifukoll li j in©abar il-kliem u l-espressjonijiet relatati mal-log˙ob tan-nar.

UΩajt il-metodu tal-intervisti sabiexni©bor ir-riΩultati me˙tie©a, li wara ©ewanalizzati fid-dettall. Il-mod indirett,mibdi minn Jaberg u Jud, u r-riçerkaturli juΩah ma juΩax kliem li g˙andux’jaqsam mal-varjanti li qed jipprovajislet, iΩda li juri stampa jew jippontalejn l-o©©ett u jistaqsi mistoqsijiet b˙al:“Din x’tg˙idilha?” (Chambers u Trudgill22) ˙adem tajjeb ˙afna mal-piroteknistiu wie©bu ming˙ajr ebda diffikultà.

G˙alkemm il-©bir tal-informazzjoniwiçç imb wiçç je˙tie© il-flus u l-˙in,naqbel ukoll ma’ Frey u Oishi (1995) likien l-a˙jar mod ta’ intervisti uΩat f’danl-istudju. B’hekk, meta l-parteçipantima fehmux xi ˙a©a setg˙u jistaqsuni

façilment. Barra minn hekk stajt nil˙aqukoll lil min ma jafx jikteb u jaqra,realtà li teΩisti fi w˙ud mill-kmamartan-nar Maltin. Dan juri li l-informaz-zjoni mi©bura hija iktar valida u ta’ minjoqg˙od fuqha. Il-fatt li jien g˙andi l-liçenzja piroteknika u li ˙dimt f’kamratan-nar g˙enni biex insib iktar koper-azzjoni mill-piroteknisti, ˙loqt relaz-zjoni ta’ ˙biberija mal-informantib’edukazzjoni b˙alma qal Fink (TheSurvey Handbook 97) u ksibt it-twe©ibiet me˙tie©a g˙al dan l-istudju.

L-analiΩi tar-riΩultati turi b’mod çar lihemm differenza lessikali bejn il-kma-mar tan-nar kollha ta’ Malta uG˙awdex. Fil-fatt, id-differenza tal-©eografija hija b’sa˙˙itha u mifruxasew f’pajjiΩna meta tqis li 65% tar-ritrat-ti u l-vidjows juru varjazzjoni ©eografi-ka çara bejn is-sitt gruppi: G˙awdex,in-na˙a ta’ fuq ta’ Malta, il-Punent ta’Malta, ix-Xlokk ta’ Malta, in-na˙a t’isfelu ta’ fuq tal-port. Bl-istess mod irriΩultafil-fattur tal-kamra u g˙alhekk nistg˙ung˙idu li teΩisti varjazzjoni lessikalibejn il-kmamar tal-istess ra˙al ukoll.Min-na˙a l-o˙ra d-differenza tal-etàmhix mifruxa ˙afna meta nqisu li 21%tat-termini juru varjazzjoni çara bejn il-parteçipanti b’etajiet differenti.

Meta ˙arist lejn il-varjazzjoni u l-glos-

sarju, innutajt li t-taqsima tal-elementikimiçi u tas-sustanzi kimiçi kienet l-inqas li ©iet affettwata, filwaqt li l-iktartliet taqsimiet li ©ew affettwati mill-var-jazzjoni huma l-proçess tal-log˙ob tan-nar, in-nar tal-ajru, u n-nar tal-art. Dang˙ax l-ewwel Ωew© taqsimiet g˙and-hom kliem li huwa l-istess g˙alkul˙add min˙abba t-teknikalitàtag˙hom, filwaqt li l-o˙rajn juru li kullkamra g˙andha ˙abta trabbi l-identitàpiroteknika tag˙ha u g˙alhekk ˙ar©ud-differenzi bejn il-kmamar u l-ir˙ula.Dan kollu juri l-˙ajja u r-rikkezza li fihal-lingwa f’dawn il-gΩejjer Maltin.Nemmen ukoll li l-varjazzjoni qieg˙dadejjem tiΩdied u titwessa’, speçjalmentbid-d˙ul ta’ innovazzjonijiet fil-qasamtal-log˙ob tan-nar. Mill-glossarjupirotekniku jo˙or©u ˙afna aspettilessikali u grammatikali interessanti,fosthom xi plurali li ©eneralment massibhomx fl-istandard, il-kliem ono-matopejku, il-proçessi metaforiçi b˙ax-xebh mal-annimali, mal-©isem tal-bnie-dem u l-bqija. Jo˙or©u wkoll diversitermini li mhumiex re©istrati fid-dizzju-narju jew ma jing˙atawx bit-tifsiraassoçjata mal-log˙ob tan-nar.

B’dan l-istudju soçjolingwistiku ppru-vajt nuri li x-xog˙ol tan-nar majin˙araqx malajr u jispiçça fix-xejn

f’minuta, g˙ax b’dan kollu se jkomplijikber u jissa˙˙a˙ dan id-delizzju. Barraminn hekk, mill-perspettiva tal-lingwa,©iet Ωviluppata mappa djalettali tal-qasam lessikali tal-log˙ob tan-nar billi,f’kuntrast ma’ studji lessikali o˙ra li©eneralment jiffukaw fuq ftit lokalitaji-et, dan l-istudju jifrex l-analiΩi lingwisti-ka fuq skala ferm ikbar ta’ 32 kamratan-nar minn 20 lokalità f’Malta uG˙awdex. Dan ix-xog˙ol se jkun utliwkoll g˙ad-dizzjunarju Malti g˙ax id-dizzjunarji preΩenti huma sajmin ˙afnamill-kliem u t-tifsiriet ta’ din is-seng˙a.

G˙alkemm g˙andna glossarju ta’ ftitiktar minn 1200 terminu marbut mal-log˙ob tan-nar, Ωgur illi baqa’ iktar ter-mini x’jin©abru. Ikun interessanti jekk’il quddiem wie˙ed ikompli jistudja ujist˙arre© din is-seng˙a tal-log˙ob tan-nar, speçjalment fil-qasam tat-traduz-zjoni. Ikun tajjeb illi din is-seng˙a tin-firex b’mod s˙i˙ mal-barranin billimhux biss ir-re©istru jibqa’ ji©ia©©ornat b’iktar kliem imma ji©i tradottg˙al lingwi o˙ra. B’hekk il-piroteknistiu studjuΩi barranin ikunu iktarmg˙arrfa bix-xog˙ol Malti biex din is-seng˙a ti©i iktar apprezzata u mg˙ollija’l fuq f’post fejn jixirqilha, mhux bissmill-istess Maltin imma anke mill-bar-ranin.

Studju SoÇjolingWiStiku fuq ir-reÌiStru tal-Piroteknika maltija

Mill-Ìimg˙a 2 ta’ Ottubru s-swali ta’ Palazzo de Piro fl-Imdinaser ikunu qed jilqg˙u wirja distinta ta’ xog˙lijiet tal-arti bl-akkwarell mill-artist Malti Paul Caruana. Il-wirja, li tibqa’miftu˙a sal-31 ta’ Ottubru, jisimha Dear Younger Me u ser tin-feta˙ mill-President Emeritu ta’ Malta Dr Ugo Mifsud Bonnici.Il-wirja tinkludi 25 pittura ©dida bl-akkwarell li lkoll jirriflettuokkaΩjonijiet mill-˙ajja ta’ kuljum minn Ωmien l-img˙oddi. Il-wirja Dear Younger Me hi l-˙dax-il wirja li Caruana qed itel-la’ wa˙du. L-a˙˙ar wirja li kien g˙amel, bl-isem Short Stories,kienet fil-MuΩew Nazzjonali tal-Arti bejn l-2011 u l-2012.

Sa minn çkunitu Paul Caruana dejjem kien artist iddedikatg˙all-akkwarelli u ˙a sehem ukoll f’g˙add ta’ wirjiet kollettivif’Malta u f’o˙rajn internazzjonali. Studja l-arti fl-iskejjel tal-Gvern ta˙t il-gwida ta’ Antoine Camilleri, Harry Alden uAnthony Degiovanni. L-artist mill-Belt Valletta pitter il-karattrifil-ktieb ta’ George Cini dwar Strada Stretta. Il-ktieb issa jinsabfit-tieni edizzjoni tieg˙u.

Caruana qal: “Il-wirja Dear Younger Me tfittex li tiskopri mill-©did okkaΩjonijiet mill-˙ajja ta’ kuljum ta’ çkuniti u taqsamdawn il-memorji nostal©içi mal-udjenza. Wie˙ed jittama lidawn ix-xog˙lijiet jer©g˙u jnisslu memorji sbie˙ mill-©eneraz-zjonijiet ta’ qabel, u fl-istess waqt jipprovdu idea lill-©eneraz-zjonijiet tal-lum ta’ x’kienet tfisser il-˙ajja ta’ kuljum f’dak iΩ-Ωmien.”

Il-wirja Dear Younger Me g˙andha l-appo©© ta’ BPCInternational, Palazzo de Piro, Infinitely Xara, Teacher’sWhisky, u Calvet u Alsons Ltd.

Wirja tal-akkWarelli dWar memorji u emozzjonijiet

24 13|09|2015 MaDwarnakÓkullhadd.com

I t -3 ta ’ Set tembru 2015 kienet©urnata storika u li qatt mhu setintesa g˙all-Banda Queen Victoriafi ˙dan l-G˙aqda Karmelitana taΩ-Ûurrieq. G˙all-˙abta tal-16.30, il-Banda Queen Victoria ta˙t id-direzzjoni tal-Mro Alfred Farrugiaesegwiet b’˙ila kunçert ta’ muΩikavarjata f l-okkaΩjoni ta’ Jum ir-Repubblika, il-jum nazzjonali ta’San Marino.

Kienet l-ewwel darba li bandabarranija ˙adet sehem fiç-çele-brazzjoni j iet ta ’ dan i l - jum. Fitmiem il-kunçert sar ringrazzja-ment speçjal i mis-surmast ta l -banda militari ta’ San Marino, il-Mro Stefano Gatta.

Il-kunçert ©ie apprezzat b’çapçipkbir mill-folla kbira preΩenti ta’San MariniΩi, ammiraturi Ûrieraq uturist i .Fl-a˙˙ar, iΩ-Ωew© baneddaqqew flimkien l-innijiet nazzjon-ali ta’ Malta u ta’ San Marino.

Wara, iΩ-Ûrieraq kollha preΩenti,mimlijin sodisfazzjon, komplewjiççelebraw dan is-suççess kbir satard billejl.

il-BanDa qUeen viCtOria f’san MarinO

L-organizzazzjonijiet tal-istudentiuniversitarji ser iressqu x-xjenzalejn kul˙add matul il-festivalXjenza fil-Belt, nhar il-Ìimg˙a25 ta’ Settembru mis-6.00pm ’ilquddiem.

B’iktar minn 20 posta fi Triq ir-Repubblika fil-Belt Valletta, l-istudenti tal-in©inerija, ICT,psikolo©ija, sa˙˙a, mediçina, far-maçewtika u xjenza ser jesibixxuattivitajiet interattivi, esperimenti,testijiet tas-sa˙˙a, 3D printing urobots.

L-attrazzjoni ewlenija tal-Assoçjazzjoni Universitarja tal-Istudenti tal-In©inerija (UESA) serikun ajruplan li Ωgur li ser ji©bedl-attenzjoni tal-viΩitaturi.Esibizzjonijiet o˙ra jinkludu GPStracker, counter universali,amplifikatur tas-smig˙, kif ukolllifter mekkaniku. Kul˙add,immaterjali l-età, ser jara x’tittrat-ta l-in©inerija. L-istudenti mill-Istitut tal-In©inerija Elettronika uElettrika (IEEE) ser ikunu qedjuru r-robot Drobika u log˙ob umagni o˙ra li ja˙dmu bl-elettro-manjetika.

‘Ix-xjenza tiltaqa’ mas-sa˙˙a’ hit-tema tal-Assoçjazzjoni Maltijatal-Istudenti tas-Sa˙˙a (MHSA)g˙al din is-sena. L-istudenti serjistiednu lill-viΩitaturi g˙alscreenings tas-saqajn minn pod-jatristi, testijiet tas-sa˙˙a b˙alzokkor fid-demm u pressjoni, fil-waqt li nutrizzjonisti ser ikunuqed ikejlu l-piΩ (body massindex) tal-individwi. Radjografiser ikunu qed jag˙tu pariri dwaris-sinjali u sintomi ta’ diversi tipita’ kançers. Individwi ser ikoll-hom l-opportunità li jipparteçi-paw f’esperiment relatat mad-DNA, filwaqt li t-tfal ser ikunuqed jie˙du pjaçir b’kaxxa li tis-timula s-sensi organizzata minnoccupational therapists.

L-organizzazzjoni S-cubed (litinkludi studenti tal-fiΩika, bijo-lo©ija, kimika, matematika u sta-tistika) ser tistieden lill-pubblikubiex jitg˙allem u jiskopri fattixjentifiçi differenti u r-riçerka lig˙addejja b˙alissa fl-Università.Fost l-attivitajiet innovattivi uprattiçi ser ikun hemm wirja ta’reazzjonijiet kimiçi kkuluriti,

kalamiti, insetti u esperimentio˙ra li Ωgur jag˙tu pjaçir lill-udjenzi ta’ kull età. L-istudenti ta’S-cubed ser ikunu preΩenti wkollfuq il-palk ewlieni (faççata tal-Qorti) biex jag˙tu wirja ta’ spluz-zjoni xjentifika li tvarja minnlog˙ob tan-nar sa kombustjoni.

G˙all-ewwel darba l-istudentital-psikolo©ija minn Betapsi serikunu qed jiffukaw fuq synaes-

thesia. Din hi kundizzjonimarbuta mal-perçezzjoni, fejnindividwi jipperçepixxu l-kliemb˙ala kuluri u l-˙in b˙ala tickertape imdendel fl-arja. Fil-postatag˙hom ser juru din il-kundiz-zjoni fil-prattika minn student lijesperjenza dan il-fenomenu.

L-istudenti tobba mill-Assoçjazzjoni Maltija tal-Istudentital-Mediçina (MMSA) ser ikunu

qed jippreΩentaw log˙ob relatatmas-sa˙˙a sesswali, testijiet taz-zokkor, sptar tad-teddy bearg˙at-tfal, u l-programm ‘Beat theburn’ kontra l-˙ruq tax-xemx. Il-viΩitaturi ser ikunu jistg˙u jie˙duritratt divertenti fil-photo boothbiex jaqsmu din l-esperjenza ma’s˙abhom fuq il-pa©na ta’Facebook: Science in the City.

Mid-dinja tal-kompjuters, l-istu-

denti ta’ ICTSA (l-Assoçjazzjonital-Istudenti tal-ICT) ser ikunuqed iwasslu robots u tag˙mirie˙or mg˙ammar bil-kapaçità lijassisti dak li jkun. Is-sessjoni‘Apps through a Lens’ (mill-Fakultà tal-ICT) ser tinvolvi winetasting u passju di©itali g˙ad-divertiment tal-adulti u tfal. Il-wine tasting hu analo©ija intel-li©enti dwar il-monitora©© tal-kompjuter u l-ICTSA qedtistieden lill-pubbliku biex ji©i ujara kif ta˙dem. Filwaqt li pi fiser tkun imqabbda ma’ sensor lijaqra l-pressa u dan ser jipper-metti lit-tfal jabqΩu u jilag˙bu l-passju virtwali. Il-kumpanijaAscent Software ser tkun qedturi r-robot tag˙ha, filwaqt liThought3D ser tkun qed tip-preΩenta t-tekonolo©ija ta’ 3Dprintingpermezz ta’ printer 3Dbl-g˙ajnuna tal-printing adhesiveli g˙adhom kemm nedew.

Il-festival Xjenza fil-Belt – Lejletir-Riçerkaturi Ewropej, g˙andu l-appo©© tal-Programm EwropewMarie Skłodowska-Curie Actionof the Horizon 2020 (H2020), uhu organizzat mill-Università ta’Malta, il-Fond tar-Riçerka tal-Università (RIDT) u l-KamraMaltija tax-Xjentisti. Il-festivalkiseb rikonoxximent mill-Ewropa g˙all-Festivals, Festivalsg˙all-Ewropa (EFFE – Europefor Festivals, Festivals forEurope).

Il-festival g˙andu l-appo©© tar-RappreΩentazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea f’Malta,is-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka, Innovazzjoni, Ûg˙aΩag˙u Sports; Karl Borg Events; il-Bank Çentrali ta’ Malta; MCAST;MCST; Studio 7; Meusac; PBS;Levo Laboratories; il-KunsillLokali tal-Belt Valletta; NotteBianca; il-Kunsill Malti tal-Arti;Spazju Kreattiv; u General SoftDrinks b’Coca Cola.

Il-programm s˙i˙ se jkun fuqis-sit elettroniku tax-Xjenza fil-B e l t :www.scienceinthecity.org.mtjew mill-pa©na Facebook:www.facebook.com/ScienceInTheCityMalta g˙al aktar a©©orna-menti.

xjenza iktar aÇÇessiBBli waqt il-festivalxjenza fil-Belt

MadwaRna kÓ 13|09|2015 25kullhadd.com

Dalwaqt jer©a’ mag˙na l-aktaravveniment importanti tas-senaf’Malta g˙as-suq tal-kotba:meta l-pubblikaturi u l-awturikollha lokali jiltaqg˙u ta˙tsaqaf wie˙ed. Il-KunsillNazzjonali tal-Ktieb jixtieqi˙abbar li l-Festival Nazzjonalital-Ktieb ser ise˙˙ mill-4 sat-8ta’ Novembru fiç-Çentru tal-Konferenzi, Dar il-Mediterran,il-Belt Valletta.

F’dawn il-˙amest ijiem, il-pubbliku ©enerali ser ikunjista’ jΩur il-bini maestuΩ ta’ Daril-Mediterran fejn ikun hemmil-pubblikaturi kollha Maltinflimkien ma’ pubblikaturi bar-ranin li ser jesibixxu u jbig˙u l-a˙˙ar xog˙lijiet tag˙hom.B˙as-soltu ser ikun hemmukoll id-distributuri u l-˙wienettal-kotba lokali, immamag˙hom ser ikun hemmukoll ˙anut tal-kotba minnPari©i bl-g˙ajnuna tal-Ambaxxata FrançiΩa u anke l-Assoçjazzjoni tal-PubblikaturiSqallin bl-g˙ajnuna tal-IstitutKulturali Taljan.

G˙al sena o˙ra l-FestivalNazzjonali tal-Ktieb ser ikunavveniment b’˙afna attivitajiet

kulturali u edukattivi g˙al kullpersuna, miΩ-Ωg˙ar sal-kbar.Awturi u pubblikaturi Maltinser jippreΩentaw l-a˙˙ar kotbatag˙hom f’sensiela ta’ attivitaji-et b˙ala parti mill-programmkulturali u edukattiv tal-Festival. G˙al din is-sena l-pro-gramm ser jinkludi attivitajiet lijiççelebraw ir-rebbie˙a tal-Premju Nazzjonali tal-Ktieb,fosthom lil Godfrey Wettingerli s-sena l-o˙ra ©ie rikonoxxutbil-premju Kisba tul il-Óajja.

Il-Kunsill Nazzjonali tal-Ktiebjixtieq i˙abbar ukoll li l-misted-nin distinti ta’ din is-sena serikunu Marie Darrieussecq, kit-tieba FrançiΩa; Maram al-Masri,kittieba Sirjana li tg˙ix Pari©i;il-poeta Rumen Dan Sociu u l-pubblikatur tieg˙u BogdanStanescu; u l-pubblikatur IngliΩtal-antolo©ija Maltija This FairLand, Clive Boutle. Dawn il-mistednin ser ikunu mag˙namatul il-Festival u ser jie˙dusehem f’attivitajiet g˙all-pubb-liku.

Fil-˙inijiet ta’ filg˙odu, l-iskej-jel, kemm pubbliçi u privati,huma mistednin jattendu l-Festival g˙all-Premju

Terramaxka: il-Premju ta’Kotba g˙at-Tfal u l-Adolexxenti. It-tfal kollha tal-iskejjel ser jing˙ataw biljetti ta’€3 li jistg˙u juΩaw fil-˙in li jat-tendu mal-iskola tag˙homming˙and kull esibitur tal-Festival. Din l-inizjattiva qedissir biex ji©i assigurat li l-istu-denti kollha li jattendu mal-iskola jmorru lura d-dar biktieb f’idejhom.

Il-Kunsill Nazzjonali tal-Ktiebi˙e©©e© lill-pubbliku biex jat-tendi bi ˙©aru g˙al dan l-avveniment tant importantig˙all-iΩvilupp kulturali uedukattiv ta’ pajjiΩna.M’hemmx xirja isba˙ minnxirja ta’ kotba. B˙alma qal il-kittieb popolari Neil Gaiman:“Ktieb huwa ˙olma li ΩΩommf’idek.” U l-Festival ta’ din is-sena ser jer©a’ g˙al darb’o˙rajifta˙ il-bibien tat-tag˙lim, il-˙olm u l-fantasija.

Il-Festival Nazzjonali tal-Ktieb huwa organizzat mill-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb lijaqa’ ta˙t il-Ministeru tal-Edukazzjoni u x-Xog˙ol. L-isponsor uffiçjali tal-Festivalhuwa l-APS Bank.

Il-FeStIval nazzjonalI tal-ktIeb MIll-4 Sat-8 ta’ noveMbRu 2015

L-attività popolari tas-sajf lig˙adda – l-ALS ice-bucketchallenge – g˙enet biex il-pubbliku jsir aktar konxju mill-marda amyotrophic lateralsclerosis jew kif inhi mag˙rufawkoll b˙ala l-motor neurondisease. In-nies mid-dinja koll-ha tefg˙u barmil ilma kiesa˙sil© fuqhom, ˙e©©ew lils˙abhom biex jag˙mlu l-istessu taw donazzjoni bl-g˙an lijkun hemm aktar g˙arfien u

jiΩdiedu l-fondi g˙all-ALS.Il-Fond tar-Riçerka tal-

Università ta’ Malta (RIDT) issaqed jikkollabora mal-Fondazzjoni ALS Malta – iniz-jattiva li bdieha BjornFormosa, intraprenditur ta’ 28sena li dan l-a˙˙ar sar jaf li hustess qed ibati minn din il-marda – biex jiΩdiedu l-fondig˙ar-riçerka u g˙al aktarg˙arfien fuq din il-marda litaffettwa n-nervituri tal-mo˙˙

u tas-sinsla tad-dahar. Dr Ruben Cauchi mid-

Dipartiment tal-FiΩjolo©ija u l-Bijokimika fl-Università, di©àqed jirriçerka dan is-su©©ett un˙atar membru tal-bord tal-Fondazzjoni ALS Malta.

L-amyotrophic lateral sclero-sis jew il-motor neuron disease(MND), terminu li hu aktarkomuni f’Malta, hi mardaspeçifika li biha ç-çelloli tan-nervituri jibdew imutu. Din

twebbes il-muskoli,iddawwarhom u gradwalmenttnaqqas is-sa˙˙a ta’ dak li jkunmin˙abba dawn in-nuqqasijietfil-muskoli. B’hekk, l-individ-wu jsibha diffiçli biexjitkellem, jibla’ u eventwal-ment biex jie˙u n-nifs.

Dr Cauchi qal: “L-g˙an tal-programm ta’ riçerka tal-Università ta’ Malta fuq l-MNDhu li ji©u mifhuma l-mekkaniΩ-mi tad-di©enerazzjoni tan-

nervituri li mill-mo˙˙ iwasslusax-xewka tad-dahar. B’hekkbiss nistg˙u nkunu f’poΩizzjonia˙jar li nidentifikaw il-miri ter-apewtiçi g˙al wa˙da mill-aktarmardiet katastrofiçi tal-bnie-dem.”

Is-Sur Formosa qal: “Ladarbam’hemmx kura g˙all-mardatal-ALS, nistg˙u ni©©ildulhabiss billi niffukaw fuq ir-riçer-ka. Barra li toffri g˙ajnuna lill-pazjenti u titlob biex ikunhemm servizzi a˙jar, il-Fondazzjoni ALS Malta qedt˙e©©e© lill-pubbliku jibg˙atid-donazzjonijiet tieg˙u mis-sitwww.alsmalta.org/donate.Nilqg˙u u napprezzaw kulldonazzjoni. Nittama li jkunhemm aktar Ωviluppi fir-riçerka˙alli l-pazjenti ta’ warajja jkoll-hom djanjoΩi u kura a˙jar.”

Il-Kap EΩekuttiv tar-RIDT, is-Sur Wilfred Kenely, qal:“Min˙abba li l-ALS hi mardarari, it-tim tar-riçerka j˙abbatwiççu ma’ diversi sfidi partiko-lari u jiddependi ˙afna fuq ir-riΩorsi finanzjarji. Il-fond RIDTqed i˙e©©e© lill-pubbliku biexikun ©eneruΩ u jg˙in fir-riçer-ka tal-ALS f’Malta. In˙e©©u lill-pubbliku jag˙ti l-appo©©tieg˙u g˙al dan il-programmta’ riçerka, bit-tama li tkunΩviluppata kura a˙jar g˙al dinil-marda kiefra.”

Dawk li jixtiequ jag˙tu don-azzjoni jistg˙u jid˙lu fis-sitelettroniku ta’ RIDTridt.org.mt/als jew fis-sit tal-Fondazzjoni ALS Maltahttp://alsmalta.org/donate. Id-donazzjonijiet jistg˙ujintbag˙tu wkoll fi flus kontan-ti jew b’çekk lil FondazzjoniALS Malta, 569 Triq il-KbiraSan ÌuΩepp, il-Óamrun; bitrasferiment bankarju jew bil-PayPal.

Il-FondazzjonI alS Malta u RIdt IÛIdu l-FondI gÓaR-RIÇeRka

26 13|09|2015 maDwarnakÓkullhadd.com

Il-˙sad u l-g˙asir tal-g˙eneb tal-2015ser ikun wie˙ed memorabbli g˙all-pro-duttur tal-inbid Delicata, hekk kif l-g˙eneb mag˙sur ta’ din is-sena hu l-ewwel lott li ser ikun iffermentat fis-sala l-©dida tal-fermentazzjoni mkess˙ag˙all-inbid abjad, li nbniet u kienetmodifikata apposta g˙al din il-kumpanija.

Delicata, kumpanija indipendenti litipproduçi inbid ta’ kwalita u li ilhammexxija mill-istess familja g˙al erba’©enerazzjonijiet, issa g˙andha Ωew©swali tal-fermentazzjoni. Dawn jinkludusala tal-fermentazzjoni moderna umg˙ammra bl-a˙˙ar teknolo©iji fos-thom tankijiet tal-istainless steel, likienet inawgurata fl-2009, u issa, din is-sala li g˙adha kemm bdiet toperaf’Awwissu tal-2015.

Is-sala ewlenija tintuΩa primarjamentg˙all-g˙asir tal-g˙eneb u l-produzzjonital-inbid a˙mar. Fil-fatt, din is-sala himg˙ammra b’vattijiet ‘pump over’ speç-jalizzati u tankijiet tal-ganimede ta’daqsijiet differenti. Madankollu, l-a˙˙arqabΩa teknolo©ika minn Delicata hi salab’temperatura kkontrollata biex l-inbidabjad ikun iffermentat u ma˙Ωunf’tankijiet , flimkien ma’ g˙add ta’ btietital-ballut. Dan ifisser li mhux biss it-tankijiet individwali tal-istainless steelg˙andhom it-temperatura tag˙homikkontrollata, imma s-sala tal-fermentaz-zjoni kollha kemm hi.

Din tal-a˙˙ar ilha tevolvi sa mill-a˙˙ar˙sad li kien intemm f’Settembru tal-2014, u tlestiet fil-˙in biex tilqa’ fiha l-˙sad ta’ din is-sena. Hi sala unika uinnovattiva g˙ax hi mg˙ammra minn

tankijiet tal-istainless steel ta’ daqsijietdifferenti li jippermettu lill-produttur lijissepara, jiffermenta u ja˙Ωen inbejjed‘boutique’ g˙alihom minn varjetajiet dif-ferenti ta’ g˙eneb provenjenti minnzoni speçifiçi. Is-sala bit-temperaturakkontrollata tinkludi wkollbtieti tal-bal-lut FrançiΩ u Amerikan li jΩommu sa225 litru kull wa˙da, u dawn ser ikunuqed jintuΩaw g˙all-fermentazzjoni tal-inbid abjad u g˙all-maturazzjoni tal-inbid a˙mar.

“Dan l-a˙˙ar Ωvilupp hu t-tielet faΩital-pjan ta’ investiment li bdejna mad-war seba’ snin ilu,” qal kelliem g˙alDelicata. “Ir-riΩultat tar-reviΩjoni fil-façil-ità tal-produzzjoni tal-inbid tag˙na issajinkludi zona separata fejn jintlaqa’ ujkun spezzjonat l-g˙eneb, sala ewlenijag˙all-fermentazzjoni li hi favur l-amb-jent u mg˙ammra bl-aqwa tag˙mirteknolo©iku me˙tie© biex topera bl-aqwa effiçjenza, u issa sala ©dida li tip-permetti fermentazzjoni f’temperaturakkontrollata. Dawn il-pro©etti kollhajfissru investiment ta’ miljuni ta’ ewro.”

L-ewwel g˙eneb (Chardonnay uSauvignon Blanc) li da˙lu f’dawn il-façilitajiet waslu g˙and Delicata fis-6 t’Awwissu. Hu mistenni li l-g˙eneb jibqa’jintlaqa’ sa nofs Settembru. Sa dak iΩ-Ωmien, Delicata qed tipprevedi li tkung˙asret ’il fuq minn miljun kilò ta’g˙eneb minn kwaΩi g˙oxrin varjetà dif-ferenti. Fost dawn hemm Vermentino,Viognier, Merlot, Syrah, CabernetSauvignon, ÌellewΩa, Girgentina uiktar. Dawn kollha jin©abru bl-idejnminn 380 g˙alqa tad-dwieli mifruxamadwar Malta u G˙awdex kollu.

Delicata tiÛviluppa sala ÌDiDa ta’ fermentazzjoni mkessÓa

It-tankijiet tal-istainless steel, mg˙ammra b’teknolo©ija litippermetti kontroll tat-temperatura, jinsabu fis-salal-©dida tal-fermentazzjoni mkess˙a g˙all-inbid abjadtal-produttur tal-inbid Delicata.

SKEdA KÓ 13|09|2015 27kullhadd.com

06.30 A˙barijiet07.00 Executive07.30 Better Living08.30 A˙barijiet08.55 Hazzzard Daily Update (Day 57)09.00 Paperscan 10.00 Il-Missjoni BΩonnok12.30 A˙barijiet12.40 Il-Missjoni BΩonnok14.00 Telebejg˙15.00 Il-Missjoni BΩonnok17.30 A˙barijiet17.35 Hazzzard Daily Update (Day 57)17.45 Il-Missjoni BΩonnok19.30 A˙barijiet20.15 Il-Missjoni BΩonnok23.30 A˙barijiet

07.00 A˙barijiet07.50 Il-Fatt (R)08.15 G˙alkul˙add09.15 Telebejg˙09.45 Missjoni10.45 Telebejg˙11.15 Quddiesa mis-Santwarju tal-

Madonna ta’ Pinu12.00 Wheelspin12.45 Telebejg˙15.00 A˙barijiet15.05 Becky17.00 Iswed fuq l-Abjad (R)18.00 A˙barijiet18.05 Flusek (R)18.35 L-Istandard19.30 A˙barijiet20.10 Business Chat20.40 Il-Óadd fi Sqallija21.40 A˙barijiet21.45 Il-Óadd fi Sqallija23.00 A˙barijiet

07.00 A˙barijiet08.00 Tuffi˙at Migduma08.30 Xjenzarti09.00 Madwarna09.30 Pellikola10.00 Valletta10.30 Malta u lil hinn minnha12.00 A˙barijiet 12.10 Óadd G˙alik15.00 Britian’s Got Talent16.35 Teatru Zambulla17.00 L-Irkant18.00 A˙barijiet18.15 G˙awdex Illum18.45 Int Min Int19.15 Mill-Im˙aΩen tal-Festa19.45 Nis©a Maltija20.00 A˙barijiet20.45 L-Assedju21.45 Headline A˙barijiet21.50 Film: Aliens vs Predators23.00 A˙barijiet23.20 Film: Aliens vs Predators

07.00 Euronews09.00 Quddiesa tal-Óadd10.00 Maratona b’Risq il-Missjoni19.00 BOV Premier – B’Kara vs

Valletta21.00 A˙barijeit g˙al persuni

b’nuqqas ta’ smig˙21.05 Maratona b’Risq il-Missoni22.45 A˙barijiet Sportivi22.50 A˙barijiet bl-IngliΩ

06.00 Parlamento Punto Europa 06.30 Leoni In Viaggio. Un Carico

Prezioso 07.05 Overland 1408.00 Tg 1 08.20 Passaggio A Nord-Ovest 09.05 Dreams Road 2013 Usa 09.55 Igiganti Lombardia10.25 A Sua Immagine 10.55 Santa Messa 11.50 A Sua Immagine 12.00 Recita Angelus 12.10 A Sua Immagine 12.20 Linea Verde Estate13.30 Telegiornale 14.00 Wind Music Awards 2015 17.40 Passaggio A Nord-Ovest Doc 18.50 Reazione A Catena 20.00 Telegiornale 20.35 Flavio Insinna Conduce Affari Tuoi 21.30 Film: Nessuno Mi Può Giudicare 23.20 Speciale Tg1

06.00 Lena 06.30 Nautilus La Civiltà Tecnologica 07.00 Due Uomini E Mezzo07.20 Once Upon A Time 08.00 Heartland 08.45 Il Nostro Amico Charly09.30 I Nostri Amici Animali Caesar

Millan 10.15 Il Meglio Di Cronache Animali 11.00 Mezzogiorno In Famiglia 13.00 Tg2 Giorno 13.30 Tg 2 Motori 13.45 Quelli Che Aspettano 15.30 Quelli Che Il Calcio 17.05 Tg2 L.I.S. 17.10 90° Minuto Zona Mista 18.00 90° Minuto 19.00 90° Minuto Tempi Supplementari 19.35 Squadra Speciale Cobra 1120.30 Tg2 20.30 21.00 N.C.I.S. Il Corpo D’Onore 21.45 N.C.I.S. New Orleans

L’Ossessione 22.40 La Domenica Sportiva

07.10 Zorro07.35 Film: Ferdinando I Re Di Napoli 09.20 Fuori Binario La Transiberiana

(Sansonna) 10.10 The Cooking Show 11.05 Ritratti Nino Manfredi 12.00 Tg3 12.10 Tg3 Fuori Linea 12.25 Rivediamoli 13.25 Fuori Quadro Il Deposito Del

Bello 14.00 Tg Regione 14.15 Tg3 14.30 Film: Il Padre Della Sposa 16.05 Film: Il Padre Della Sposa II 17.45 Geo 18.10 Hotel 6 Stelle 19.00 Tg3 19.30 Tg Regione 20.00 Blob 21.05 Presa Diretta Partiti

Acchiappavoti 23.55 Tg3

06.05 Till Death06.30 Televendita Media Shopping07.00 Mike & Molly 07.40 I Puffi07.53 Tom E Jerry08.00 The Looney Tunes Show08.45 Lupintor Dolittle 412.25 Studio Aperto13.00 Sport Mediaset Xxl14.00 Lol – Il Tempo Dell'amore16.00 Incantesimi D’Amore17.55 La Vita Secondo Jim18.15 Tom E Jerry18.30 Studio Aperto19.00 Camera Cafè19.35 Rush Hour21.25 Un’Impresa Da Dio23.15 Lupin

06.00 Prima Pagina Tg507.55 Traffico08.00 Tg509.10 Belli Dentro09.35 Harry's Bar11.00 Pianeta Mare12.00 Melaverde13.00 Tg513.40 L’Arca Di Noè14.01 Callas E Onassis15.46 Il Presidente18.45 Il Segreto19.57 Tg5 Prima Pagina20.00 Tg520.40 Paperissima Sprint21.10 Riassunto 21.11 Il Segreto23.30 New Program

07.35 Tg4 Night News07.55 Televendita Media Shopping508.25 Casa Vianello Ix09.27 Magnifica Italia10.00 Santa Messa10.50 Le Storie Di Viaggio A…11.30 Tg412.00 Scene Da Un Matrimonio14.25 Alibi Seducente16.22 Una Ragione Per Vivere E Una

Per Morire18.55 Tg419.35 Tempesta D’Amore 921.15 Man On Fire

07.00 Omnibus07.30 TG La709.45 Otto E Mezzo10.25 Benjamin Lebel – Delitti D.O.C.12.00 Il Pollice Verde Sono Io13.30 Tg La 714.40 La Libreria Del Mistero16.30 Josephine, Ange Gardien20.00 Tg La720.35 Special Guest21.10 Un Amore A 5 Stelle23.45 Fine Di Una Storia

06.00 Green Balloon Club 06.20 Mr Bloom’s Nursery 06.40 Show Me Show Me 07.20 Green Balloon Club 07.45 Gigglebiz 08.00 Mr Bloom’s Nursery 08.20 Doctors 10.15 Eastenders 12.15 Hotel Secrets With Richard E Grant 13.00 The Weakest Link 13.45 Doctor Who 14.35 Jam And Jerusalem 15.05 Hotel Secrets With Richard E Grant 15.50 The Weakest Link 16.35 Doctor Who 17.20 Upstairs Downstairs 20.00 Tess Of The D’urbervilles 20.55 Hustle 21.45 Spooks 22.40 Case Sensitive

06.00 Roadtrip With G. Garvin 07.00 Chopped 08.00 Amazing Wedding Cakes 09.00 The Kitchen 11.00 Easy Chinese 12.00 Guy’s Big Bite 13.00 Diners Drive-Ins and Dives 16.00 Chopped 17.00 Siba’s Table 18.00 Roadtrip With G. Garvin 19.00 Kitchen Inferno 20.00 Australian Food Adventures with

Matt Moran 21.00 The Freshman Class 22.00 Mystery Diners 23.00 Diners Drive-Ins and Dives

06.00 Extreme Homes 06.50 Caribbean Life 07.15 Hawaii Life 07.40 Giada at Home 08.30 Million Dollar Rooms 09.25 Caribbean Life 09.50 Hawaii Life 10.15 Extreme Homes 11.10 Rehab Addict 12.00 Candice Tells All 12.50 Junk Gypsies 13.45 Giada’s Weekend Getaways 14.35 Beachfront Bargain Hunt 15.25 Fixer Upper 16.15 Rehab Addict 17.05 Extreme Homes 18.55 Million Dollar Rooms 19.45 Hawaii Life 20.10 Caribbean Life 20.35 Rehab Addict 21.00 Extreme Homes 21.55 Rehab Addict 22.45 Caribbean Life 23.10 Hawaii Life 23.35 World’s Most Extreme Homes

06.00 Toddlers & Tiaras 07.40 Cake Boss 09.30 Little People Big World 11.20 My Extraordinary Pregnancy 12.15 Sister Wives 13.10 Strange Love 14.05 Fabulous Baker Brothers. A Bite

of Britain 15.00 Dare to Wear 15.55 My Big Fat Fabulous Life 16.50 Six Little McGhees 17.45 Say Yes to the Dress. Bridesmaids 20.05 My Big Fat American Gypsy

Wedding 21.00 Say Yes to the Dress. Princess

Brides 21.55 90 Days to Wed 22.50 What Not to Wear

06.00 Nick Cannon’s Big Surprise 07.00 Fashion Police 07.30 Keeping Up With the Kardashians11.00 E! News 12.00 Keeping Up With the Kardashians14.00 House of DVF15.00 Stewarts & Hamiltons17.00 I Am Cait19.00 E! News 20.00 I Am Cait 21.00 Stewarts & Hamiltons22.00 House of DVF23.00 E! News

06.00 How Do They Do It? 06.25 Misfit Garage07.15 Fast N’ Loud08.10 MythBusters09.05 Extreme Engineering09.55 What Happened Next? 10.50 The Carbonaro Effect11.40 Storage Hunters12.35 Container Wars13.30 Baggage Battles14.25 Turbo Pickers15.20 Junkyard Empire16.15 How It’s Made16.45 How It’s Made17.10 The Pool Master18.05 King of Thrones 19.00 The Pop Illusionist 20.00 Dual Survival21.00 Manhunt With Joel Lambert22.00 River Monsters23.00 Deadliest Catch

06.30 U.S. Open Breakfast07.00 Fia World Touring Car

Championship09.00 Horse Excellence09.05 Fei Global Champions Tour

Equestrian10.10 Horse Racing Time10.20 Horse Excellence10.25 Vuelta A Espana, Cycling12.00 U.S. Open Tennis12.45 World Series By Renault14.00 U.S. Open Tennis15.00 Vuelta A Espana, Cycling21.00 Watts21.15 Sports Insiders21.45 Game, Set And Mats22.00 Us Open Tennis

06.00 Call of the Wildman 06.25 Gator Boys 10.55 Ten Deadliest Snakes 11.50 River Monsters 12.45 Snake Sheila 13.40 Wildest Middle East 14.35 Biggest & Baddest 15.30 North America 16.25 Snake Sheila 17.20 Wildest Middle East 18.15 Biggest & Baddest 19.10 North America 20.05 Shark Alley 21.00 River Monsters 21.55 Ten Deadliest Snakes 22.50 Gator Boys 23.45 Tanked

06.00 Dirty Work07.20 Ring Of The Musketeers08.45 Mannequin10.15 Juice11.50 Legally Blonde13.25 I Love You, Don’t Tuch me14.55 Garbo Talks16.40 Eddie18.20 There Goes My Baby19.55 Man Of La Mancha22.00 Livin’ Large23.40 Fear The Walking Dead

07.05 Bubble Guppies 07.30 Blaze and the Monster Machines 07.55 PAW Patrol 08.20 Winx Club 08.50 The Fairly OddParents 09.15 Sanjay and Craig 09.40 Kung Fu Panda10.00 The Legend of Korra 10.30 Teenage Mutant Ninja Turtles 10.55 T.U.F.F. Puppy 11.20 Winx Club 11.45 iCarly 12.10 Sam & Cat 12.35 Victorious 13.00 Big Time Rush 13.25 Marvin Marvin 13.50 SpongeBob SquarePants 14.40 The Penguins of Madagascar 15.00 The Thundermans 16.45 Swindle 18.15 The Penguins of Madagascar 18.50 Henry Danger 19.15 The Thundermans 19.45 The Haunted Hathaways 20.10 Sam & Cat

06.00 Teleshopping 09.00 Pawn Stars10.00 American Pickers 12.00 Storage Wars15.00 Pawn Stars19.00 Swamp People20.00 The Curse of Oak Island21.00 Ice Road Truckers22.00 Storage Wars23.00 Gangland Undercover

ÇENTRU LABURISTA

ÓAL KIRKOP

OFFERTI KIRI TAL-BARDawk interessati g˙andhom ji©bru kopja tad-dokument

tal-offerti bejn it-Tnejn 14 u l-Ìimg˙a 18 ta’ Settembru 2015. Id-dokument jista’ jin©abar mill-kaΩin tal-Partit Laburista, Triq

Danny Cremona, Óal Kirkop, fejn ser ikun hemm preΩenti mem-bru tal-kumitat fid-dati fuq imsemmija,

bejn is-6.00pm u s-7.00pm.Offerti ssi©illati flimkien ma’ kopja riçenti tal-kondotta tal-pulizija

(tal-applikant) g˙andhom jimtlew kif indikat u jintefg˙u samhux aktar tard mill-Ìimg˙a 18 ta’ Settembru 2015, fil-kaxxa tal-

kwotazzjonijiet, fl-istess kaΩin.

06.00 Globe Trekker 07.00 House Hunters International 08.00 Salvage Dawgs 09.00 The Vanilla Ice Project 10.00 Extreme RVs 11.00 Shed & Buried 12.00 Building Alaska 13.00 Lake Life 13.30 Salvage Dawgs 14.30 The Vanilla Ice Project 15.30 Extreme Vacation Homes 16.00 Ultimate Braai Master 18.00 Salvage Dawgs 19.00 Shed & Buried 20.00 Road Rivals 21.00 Extreme Houseboats 22.00 Epic Attractions 23.00 Big Kitchen

28 13|09|2015 ÇINEMAKÓkullhadd.com

PARABBOLAThE CObbLER

Atturi Ewlenin: Adam Sandler, Steve Buscemi, Cliff Method ManSmith, Ellen Barkin, Melonie Diaz, Dustin Hoffman

Direttur: Tom McCarthy. Óin: 98 minDistributur: E-One FilmsMa˙ru© minn KRS Releasing Çert. 12A

ÓRAFA ORDINARJA TA’ FANTASIJA

F’The Cobbler Adam Sandlerjinterpreta parti mhix tas-sol tu t ieg˙u; ta ’ bniedemsempliçi, sottomess, kuljumjesperjenza l- istess rutinamonotona, kwaΩi ming˙ajr˙e©©a f’˙ajtu.

Infat t i , Max Simkin(Sandler) hu skarpan l ij sewwi Ω-Ωraben f l - is tess˙anut tal-familja li ilu miftu˙g˙al aktar minn mitt sena.Meta missieru (Hoffman)mister joΩament sparixxa˙afna snin qabel, Max, l ijoqg˙od ma’ ommu, ˙a˙sieb hu t- tmexxi ja ta l -˙anut.

L-uniku ˙abib veru l ig˙andu, barra s-soltu par-ruççani li ji©u g˙andu biexjinqdew, hu Jimmy il-par-rukkier (Buscemi) ta ’ma©enbu. Meta l-magna lij˙it biha ti©rilha l-˙sara warali lesta Ωarbun tal-gangstertal-lokal (Method Man), ifit-

tex f i l -kant ina u j iskoprio˙ra, wirt tal-familja sa mill-1903.

Kollu mistag˙©eb isir jaf lidin mhix xi ˙a©a komuni.Minn hawn ’il quddiem ˙ajtutinbidel radikalment tant lijitlef kull kontroll, jassumiidentitajiet ta’ xi parruççanit ieg˙u, je˙odha ma’ ming˙andu l-poter u jipprovajag˙milha ta’ eroj billi jir-ran©a dawk l-affarijiet ˙Ωienajew li mhumiex f’posthomfil-komunità li tant i˙obb.

The Cobbler jiΩvol©i minnstorja ordinarja fejn qatt majse˙˙ xejn ta’ interess ©ener-ali g˙al ˙rafa ta’ fantasijadwar responsabbiltajiet soç-jali, l-importanza tal-impjiegu, fuq kollox, superpoteri.Din i l -parabbola t ispjegatassew kif , meta wie˙edj i lbes iΩ-Ωarbun ta ’˙addie˙or, f inalment sejiskopri tassew min hu.

MIC- CinemaCarmel BonniciRAPPORTI TA’

TOPIKUNO ESCAPE

Atturi Ewlenin: Owen Wilson, Lake Bell, Pierce Brosnan, SterlingJerins, Claire Geare

Direttur: John Erick Sowdle Óin: 103 min.Distributur: E-1 FilmsMa˙ru© minn KRS Releasing Çert. 15

FAMILJA MILQUTA MINN KOLP TA’ STAT

Jista’ jkun, forsi, li m’hawnxpersuni aktar sfortunati mill-familja Dwyer. Jack (Wilson)i l -missier , Annie (Bel l) l -omm, u Ω-Ωew©t itfal bnietΩg˙ar tag˙hom, proprju fl-ewwel ©urnata l i jmorrujg˙ixu fl-Asja tax-Xlokk jin-qabdu fiç-çentru ta’ kolp ta’stat a˙rax.

It-terroristi li ˙adu l-pajjiΩta˙t idejhom jibdew joqtlu,bla ˙niena u kiesa˙ u biered,l i l l -barranin l i j insabu f i l -lukanda fejn hemm allo©©jatiJack u l-familja, li issa b’dif-fikultà kbira jridu jfittxu minnfejn jistg˙u jiskappaw.

No Escape hu thri l lerintens, verament mexxej ,imma aktar ma j iΩdiedu l-intriççi aktar isir mhux kred-ibbl i . Fi l -part i prinçipal ihemm Owen Wilson l ibilkemm rajnieh f’xog˙lijietta’ azzjoni furjuΩa.

Dan il-bniedem ordinarju lijidderie©i lill-familja f’diversi˙arbiet inkredibbli, meta jsibru˙u f’çirkostanzi straordinarjijkollu ja©ixxi b’mod brutali uvjolenti. Biex isalva lilu u lilta’ madwaru jsir kwaΩi anni-mal daqs dawk il-qattiela liji©ru mat-triqat. F’parti aktarmeqjusa, Pierce Brosnanb˙ala l-a©ent dissolut tas-CIAHammond, jidher li g˙anduxalata, u anke jipprovdi xiwaqtiet umoristiçi tant neçes-sarji f’film b˙al dan.

I t - tema tal-kolp ta ’ s tatesperjenzaha d-direttur stess,John Erick Dowdle, meta Ωari t -Taj landja f l -2007 ma’missieru g˙al vaganza u xiftit jiem wara nqala’ nkwietserju.

No Escape iqajjem ˙afnatensjoni f’dawk il-waqtiet li l-familja tipprova minn kolloxbiex ma tinqabadx.

ÇINEMA KÓ 13|09|2015 29kullhadd.com

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn is-26.08.2015 u t-30.08.2015

Hitman: Agent 47

Pixels

Max

Inside Out

Mission: Impossible – Rogue Nation

KOMPETIZZJONIEMPIrE cINEMA

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Fuq xiex tittratta l-istorja tal-film Straight Outta Compton?

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil:Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun.Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet:Joe Cutajar, 91, St Mary, Triq San Xmun, Bu©ibba

BIJOGRAFIKUSTrAIgHT OUTTA cOMPTON

Atturi Ewlenin: O’Shea Jackson Jr, Corey Hawkins, Jason Mitchell,Neil Brown Jr, Aldis Hodge, Paul Giamatti

Direttur: F. Gary Gray Óin: 147 min.Distributur: UniversalMa˙ru© minn KRS Releasing Çert. 15

Personalment, il-muΩika rap jewhip hop mhijiex g˙all-gosti tieg˙iu lanqas biss tinteressani.G˙aldaqstant, d˙alt nara l-filmStraight Outta Compton b’indif-ferenza enormi fuqi u, bi skanta-ment kbir, ˙ri©t mit-teatru fer˙anu sodisfatt g˙all-a˙˙ar. Issa nqisdan ix-xog˙ol b˙ala wie˙ed mill-a˙jar films ta’ din is-sena.

Ta˙t l-idejn sodi tad-direttur F.Gary Gray, li Ωamm bilançrimarkabbli bejn xog˙ol ta’ doku-mentarju u l-lat bijografiku, ukollb’interpretazzjonijiet eççellenti,wie˙ed i˙oss li jinsab spettaturattiv u attent tal-©rajjiet li se˙˙ewfl-1987, b’muΩika ©dida, brutali urivoluzzjonarja, imma sinçiera ueΩatta. Lejn l-a˙˙ar tas-snintmenin wie˙ed kien jibΩa’jg˙addi mit-triqat ta’ Comptonf’California.

L-uΩu tal-kokaina kien fl-aqwatieg˙u, daqs il-vjolenza bejn il-gangijiet. Il-pulizija tal-LosAngeles Police Department biskwadri speçjalizzati kienu fuq l-attakk fil-gwerra kontra d-drogi,tant li r-residenti ta’ California tax-Xlokk kienu mwerwrin li ma jaf-dawx lill-awtoritajiet. Kien f’daniΩ-Ωmien li nibet l-aktar gruppmuΩikali mqareb tal-epoka.

Óamest ir©iel Ωg˙aΩag˙, IceCube (Jackson Jr, it-tifel ta’ IceCube), Dr Drè (Hawkins), Easy-E(Mitchell), D. J. Yella (Brown Jr)ju M.C. Ren (Hodge) i©©ieldu lill-awtoritajiet bl-uniku arma li kell-hom: il-muΩika. B’kanzunetti bru-tali ta’ protesti, kultant ukoll inso-lenti, iΩda ©enwini u li juru meraadegwata tal-˙ajja preΩenti, humaΩvogaw ir-rabja u l-frustazzjoni likellhom fihom. Dan il-grupp bl-isem ta’ N.W.A. xandru l-verità ukixfu l-miΩerja kif kienet teΩistifil-lokal tag˙hom, xi ˙a©a li l-eku

tag˙ha g˙adu jin˙ass sal-preΩent. Din il-produzzjoni, b’mod varjat

u intriganti tirrakkonta l-istorjapersonali ta’ dawn il-membri utinse© kwadru soçjali tal-muΩikarivoluzzjonarja ta’ dan il-gruppfuq medda ta’ g˙axar snin. Barrawie˙ed, Easy-E, li miet fl-1995 uli l-film hu ddedikat g˙alih, l-o˙rajn kollha ˙admu fil-films,

eçç. L-aktar mag˙ruf minnhom hu

Ice Cube (ismu proprja O’SheaJackson) li hu wkoll attur, kittieb,produttur, direttur, bil-kumpanijatieg˙u Cube Vision involutafinanzjarjament f’dan ix-xog˙olta’ stoffa. Dan hu oma©© mill-aqwa lil dawn l-esponenti ta’viΩjoni partikolari.

L-AQWA ESPONENTI TAL-MUÛIKA HIP HOP

30 13|09|2015 AVVIÛIKÓkullhadd.com

AVVIÛI KLASSIFIKATI

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

Kupun AvviΩi Klassifikati

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd,

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista,

Triq Mile End, il-Óamrun,ÓMR 1717.

Offerta 1:

©imag˙tejn €5

Offerta 3:

2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at €15

Offerta 4:

13-il ©img˙a €30

Offerta 5:

26 ©img˙a €56

Offerta 6:

52 ©img˙a €93

Offerta 2:

5 ©img˙at €10

PR OPRJETÀ

TANAYA’S Dev. L td :G˙aΩla kbira ta’ apparta-menti f’kull Ωona ta’ Malta.Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩi-tu u n˙allsulek il-kuntratt.Offerta speçjali. G˙al aktardettalji çempel 9992 4999.Ming˙a j r a©ent i jekkjog˙©bok.

SERVIZZI

Korsijiet f’Livell Ordinarjuf ’d ivers i su©©et t i b˙al l -Matematika, IngliΩ, Malti,FrançiΩ , F iΩ ika u o˙ra jn .Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull mod-ule. Noffru wkoll korsijietbaΩiçi f i l -kompjuter, €50.Çempel 2166 2241 jew 77662241 jew Ωur is-sit elettron-iku www.tudorinstitute.com

Tewmi Group g˙al lezzjoni-jiet tal-karozzi kemm manu-al u ki f ukol l automat ic .Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli.Ûur is-sit www.tewmi.comjew çempel 9942 2422.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stilba l l room jew Lat in-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ω f in g˙al l - beginners ukompet izz joni j ie t minnImperial Qualified DanceTeacher (ISTD) Ibg˙at SMSfuq 7925 3015 jew çempel2138 6818 sa 12.00pm.

Care and Cure Group Ltd:infermiera m˙arr©a, caringass is tants , nannies , n iesim˙arr© in biex iΩommukumpani ja, g˙ajnuna f id-djar u night sitters. Servizzta ’ 24 s ieg˙a, G˙andnawkol l g˙al l -k i r i : wheel -chairs, hoists, commodes,walking frames u hospital

beds. G˙al aktar informaz-zjoni çempel fuq dawn in-numri : 2137 6946/99470178.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ

Sett komplut ta ’ car-seatcovers ta’ lewn griΩ çar.Inxtraw 6 xhur ilu. Prezz€35. Çempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xitau ta ’ ta˙t tad-drapp.Kundizz joni ta jba. Prezz€40. Çempel 7930 0261.

G˙andna varjetà kbira ta’arlo©©i b˙al Tissot, Citizen,Casio, Michael Kors, Fossil,Espr i t , Fes t ina u Q&Q.Issibilna wkoll arlo©©i ta’mal-˙ajt, Ωveljarini u selez-z joni ta ’ Cuckoo Clocksmill-Black Forest. Noffruservizzi rigward tiswija ta’kull tip ta’ arlo©© kif ukolln ibdlu bat ter i j i , ç ineg,naqtg˙u kul l forma ta ’˙©ie©a, eçç. G˙al dawk l-arlo©©i tajbin g˙all- i lma,noffru s-servizz ta’ waterpressure test waqt li tisten-new g˙alih. Nispeçjalizzawukoll fuq tiswija ta’ grand-father clocks u kull tip ta’c lock. I t - t iswi ja hi ja bi l -garanzija.

G˙al aktar informazzjoniΩur is -s i t : www.express-watchrepai rs .com jewir r ikorru 110, Tr iq i l -Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel 2141 7235.

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI

G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffi-ato, Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond,

madum, membrane, dawl ui lma. Çempel fuq 79285444.

Tiswija u installazzjoni ta’estensjonijiet tat-telefownsg˙al kull tip ta’ linji fissi.Çempel fuq 7993 0419.

Var je tà ta ’ ˙wat , ˙oroΩ,kanali tal- i lma, çangaturaqadima jew ©dida, kantunqadim, lavur ta ’ kul l t ip.Çempel l i l Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 99477167.

Jason Gatt g˙al kull xog˙olta’ tibjid u tik˙il, kisi nor-mali, fuq il-fil, fuq xog˙olantik u bil-pont, kisi bil-© ibs u graf f ia to . Ki r i ta ’cherry picker (tower lad-der). Çempel fuq 9945 4235jew 2180 5811.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa,Óal Qormi, jispeçjalizzawf ’xog˙ol ta ’ waterproofmembrane, damp proofingu rubberised paint. 25 senaesperjenza. Stimi b’xejn uprezz moderat . Çempel2148 8972, 2143 8326, 99445527 jew 9949 3840 jew Ωuris-sit www.wpmalta.com

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuqfaççata, bjut, appo©©i, gal-larijiet, eçç. Membrane jewl iquid membrane. Melapprote©i l-proprjetà tieg˙ekmill-ilma tax-xita u çempelissa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙olfuq is -s i t www.darren-doitall.com

Il-bej t t ieg˙ek jag˙mel l -ilma? G˙andek problema ta ’moffa? Kenda Ltd issolvilek il-prob-lema. Nispeçja l izzaw fuqxog˙ol ta’ waterproofing u

membrane b’10 snin garanz-ija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa mater ja l ISO pool .G˙al stima bla obbligu çem-plu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproof-ing.com

AVVIÛI OÓRA

MUSIC LINK Issibilna kulltip ta’ strumenti muΩikali,fos thom drums kemmakustiçi u elettriçi, cymbals,percussion, pjanijiet di©itali,baby grand pianos, soundmixers u soundcards. Apparat ta’ DJ soundsystems, kitarri klassiçi uakustiçi, bass guitars, stru-menti tar-ram, wood winds,v jol ini , spare parts uaççessorj i o˙ra. G˙andnassib ukoll kotba tal-muΩikatat-tag˙lim. Mur Music Link,262, Tr iq F leur-de-Lys ,B’Kara. Çempel 2148 2796.

NIGRET NIGHT CLUB ANDRESTAURANT, LABOURAVE, IR-RABAT, MALTA.Naççettaw bookings g˙alcoffee mornings, lunches udinner dances u g˙al kullokkaΩ joni . Mi f tu˙in f i l -weekends u cabaret showsminn Odessa Green,Renato u Freddie Portelli.G˙al aktar informazzjoniçemplu 2145 4858/21454908/7945 4908. Inservuwkoll take away. Tistg˙uΩΩuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.comjew www.nigretnc.com

AGR AUTO JAPANESEPARTS GÓALL-KAROZZI :Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’karozzi ÌappuniΩi uKoreani , fos thom Kia ,Toyota , I suzu, Daewoo,Mitsubishi, Honda, Subaru.Huma wkoll importaturi ta’

Ω ju t u a i r f i l te rs , shockabsorbers , brake pads ,c lu tches , eçç . Par ts©enwini. G˙al aktar infor-mazzjoni çempel 2144 6839jew 9947 4504. Fax: 21470295. Emai l :alex@agrautoparts.com

TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU Int li ssolvi l-problemi koll-ha, dawwal it-toroq kollhatieg˙i biex nikseb dak line˙tie©. Inti li tajtni d-dondivin biex na˙fer u ninsad-deni kollu li jsir kontratieg˙i, li f’kull mument ta’˙ajti tkun ma©enbi. F’dinit-talba qasira nixtieq nir-ringrazzjak ta’ dan kollu,waqt li nikkonferma mill-©did l i qat t ma ninf i redminnek, anke quddiem l-i l luΩ joni j ie t mater ja l i .Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-g lor ja ta ’ dej jem. Grazzig˙all-˙niena tieg˙ek lejja ulejn dawk li ji©u minni.

Din i t - ta lba g˙andhat ing˙ad t le t t i j iem waraxulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, ankejekk g˙all-bidu tidher dif-fiçli. It-talba g˙andha tkunippubbl ikata mi l l -ewwelwara li tinqala’ l-grazzja,bla ma tissemma x’kienet.

VAKANZA: ST Hotels, i l-GΩira, je˙tie©u sewwieqata’ taxi u vannijiet bi klassi-fikazzjoni B u D1 fuq baΩifu l l - t ime. Appl ikant i r idikollu t-tag ta’ TransportMalta. Ibag˙tu s-CV fl-indi-r izz e le t t ronikuhr@bayviewmalta.com

VAKANZA: ST Hotels, i l-GΩira, je˙tie©u room atten-dants fuq baΩi full-time upart-time. Ibag˙tu s-CV fl-indi r izz e le t t ronikuhr@bayviewmalta.com

L-G˙aqda Veterani Laburisti tixtieq tavΩa li l-˙ar©a kulturali lijmiss ser tkun attività biΩ-Ωfin nhar il-Óamis 17 ta’ Settembru2015, fil-Qawra Palace Hotel, il-Qawra. Membri u ˙biebhuma mistiedna ji©u mag˙na. Tluq mill-postijiet tas-soltu fit-8.30 ta’ filg˙odu. Il-biljetti jinkisbu ming˙and il-helpers tas-soltu.

G˙al aktar dettalji çempel lil Veronica Cuschieri fuq 99468416. A˙sbu kmieni g˙all-bijetti.

AvvIÛIÌENERALIBBQ kbir fil-kumpless tan-nar Madonna tal-Ìilju,Mqabba

L-G˙aqda tan-Nar fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonnatal-Ìilju tal-Imqabba, b’kollaborazzjoni mal-KumitatAmministrattiv tal-istess Soçjetà ser torganizza l-BBQannwali biswit il-kumpless tan-nar Madonna tal-Ìilju lijinsab f’Ta’ Kandja, Limiti tas-Si©©iewi, nhar il-Ìimg˙a18 ta’ Settembru 2015 mis-7.30pm ’il quddiem. Il-menùser jikkonsisti f’majjal jew ti©ie©. Mistieden speçjaliikun hemm Joe Demicoli, kif ukoll ˙afna divertimentmuΩikali pprovdut minn diversi kantanti.

Ser ikun hemm trasport provdut li jitlaq mill-pjazzatal-Imqabba fis-7.00pm. Din l-attività hija miftu˙a g˙alkul˙add. Riservazzjonijiet fuq 7985 3044 u aktar infor-mazzjoni mis-si t elettroniku uff iç jal i tas-SoçjetàMuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com

Festa Futbol fil-Kalkara

Nhar il-Ìimg˙a 18 ta’ Settembru, fis-6.00 ta’ filg˙axijakul˙add g˙all-Kalkara g˙al Festa Futbol b’risq id-Dartal-Providenza f’g˙eluq il-50 sena mit-twaqqif tag˙ha.

Dan t˙abbar waqt konferenza tal-a˙barijiet li ©ietindirizzata mis-Sinjuri Alex Farrugia u Martin Meilaq,Ωew© membri tal-kumitat organizzattiv; u Fr MartinMicallef, Direttur tad-Dar. Kienu preΩenti wkoll g˙addta’ eksplejers KalkariΩi li se jie˙du sehem f’din il-FestaFutbol.

Seduta ©enerali g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙

I l -Kumitat Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ f i ˙dan is-SoçjetàMuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser jorganizzaSeduta Ìenerali nhar il-Óadd 27 ta’ Settembru 2015 fil-KaΩin tas-Soçjetà, fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba mill-10.30am ’il quddiem. Is-seduta se tkun diskussjoni litittratta l-festa tal-Madonna tal-Ìilju li g˙adha kifg˙addiet, flimkien mal-attivitajiet futuri tal-istess sez-zjoni. Ser jittie˙du ideat u su©©erimenti dwar l-operattal-Kumitat u dwar is-sehem tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙waqt il-festa tal-Madonna tal-Ìilju minn dawk kollhapreΩenti. IΩ-Ωg˙aΩag˙ kollha huma m˙e©©a jattendu bi˙©arhom g˙al dawn il-laqg˙at hekk importanti ujag˙tu l-veduti tag˙hom dwar dak kollu diskuss. Aktarinformazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali ta-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com

L-ewwel film mitkellem

Biex jitfakkar it-88 anniversarju mill-wiri tal-ewwelfilm mitkellem, The Jazz Singer li ntwera nhar is-6 ta’Ottubru 1927 fi New York,is-Soçjetà Internazzjonali AlJolson ser ittella’ wirja dwar dan il-film bejn il-Óamisl-1 u t-Tnejn 12 ta’ Ottubru 2015.

Fl-entratura tal-kumpless taç-çinema u ˙wienet(Galleria) li jinsab fi Triq ÓaΩ-Ûabbar, il-Fgura. Il-wirjali fiha diversi ritratti u taghrif interessanti tkun miftu˙al-©urnata kollha u d˙ul hu bla ˙las.

G˙al aktar tag˙rif çempel 9988 0489 jew ibg˙at emaillil vinwilljolsonmalta@gmail.com

Sej˙a g˙all-voluntiera

MISSIO, mag˙ruf a˙jar b˙ala l-Uffiççju Missjunarju ta’Triq il-Merkanti l-Belt, jin˙tie© g˙add ta’ voluntierasabiex jg˙inu fid-diversi attivitajiet organizzati matulis-sena, b’mod speçjali g˙all-Ìurnata Missjunarja li ssirf’Ottubru.

Il-voluntiera huma me˙tie©a kemm fl-uffiççju ta’ Triqi l -Merkanti jew biex ja˙dmu mid-djar tag˙hom.Je˙tie©u wkoll Ωg˙aΩag˙ biex jg˙inu fl-attivitajiet, upersuni interessati li jag˙mlu esperjenza missjunarja.

Dawk kollha li jixtiequ jg˙inu fil-missjoni g˙andhomjikkuntattjaw lil MISSIO bin-numru 2123 6962 jewjibag˙tu email lil info@missio.org.mt

AVVIZITAL-PARTIT LABURISTA

AvvIÛI KÓ kullhadd.com

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA

TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

13|09|2015 31

32 13|09|2015 almaNaKKKÓkullhadd.com

diN il-ÌimgÓa mill-iStorja

ritratt mill-aNtiK

Membri tal-Australian Mining Corps jimmarçjaw f’Putirjal fiΩmien l-Ewwel Gwerra Dinjija.

it-tnejn it-tlieta l-erbg˙a

il-Óamis il-Ìimg˙a is-Sibt

HI 29°C

LO 22°C

UV 07

30°C

23°C

07

30°C

24°C

07

HI 31°C

LO 24°C

UV 07

30°C

24°

07

31°C

24°C

07

IT-TEMP GÓAL-LUM

SUPER 5

Numri reBBieÓa

LOTTU

GRAND LOTTERY

80 05 61 13 11 47 72 07

08 14 26 39 30

05 05 08 00 00 04 01

SITWAZZJONI ÌENERALI: Firxa ta ’pressjoni g˙olja fuq ir-Russja u li testendi lejniç-çentru tal-Mediterran u l-Libja se tipper-sisti

L-OGÓLA TEMPERATURA: 29°C

L-INQAS TEMPERATURA: 21°C

INDIÇI UV: 8

TEMP: Il-biçça l-kbira sabi˙

VIÛIBBILTÀ: Tajba

RIÓ: Óafif u varjabbli l-iktar mix-Xlokk il-Lvant li jsir ˙afif min-Nofsinhar ix-Xlokk

BAÓAR: Óafif

IMBATT: Ftit li xejn

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 27°C

15.09.1978Muhammad Ali jsir l-ewwel boxer li reba˙ it-titlu tal-heavy-weight tliet darbiet fis-Superdome fi New Orleans.

Royal Pharmacy, 271, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta Darwin Pharmacy, 152, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-ÓamrunDrugshop Dispensary, Vjal De La Cruz, Óal QormiSt Paul’s, Triq Brared, BirkirkaraDeby’s Pharmacy, 1, Misra˙ il-Barrieri, l-ImsidaPenny Lane Pharmacy, Triq is-Sejjie˙, is-SwieqiHarley Pharmacy, 1, Triq Nathalie Poutiatin Tabone, Tas-SliemaSt Michael Pharmacy, Misra˙ tat-Transfigurazzjoni, Óal LijaSta Margherita Pharmacy, Vjal il-Qalbiena Mostin, St Margherita Estate, il-MostaBrown’s Pharmacy, 69, Triq George Borg Olivier, il-Mellie˙aSt Monica Pharmacy, 157, Triq Santa Monika, Ra˙al ÌdidWhite Cross Pharmacy, Shop A, Block 1, Fuq San Pawl, BormlaSt James Pharmacy, Misra˙ San Ìakbu, ÓaΩ-ÛabbarBeta Pharmacy, 50/52, Triq Santa Marija, Óal G˙axaqSafi Pharmacy, Triq San Ìwann k/m Triq Bieb il-Ìarra, Óal SafiRemedies Pharmacy, 1, Triq il-Parroçça, is-Si©©iewiIdeal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, ir-Rabat, Malta

G˙awdex

Abela Pharmacy, 42, Triq G.P.F. Agius De Soldanis, ir-Rabat, G˙awdexG˙ajnsielem Pharmacy, Pjazza Indipendenza, G˙ajnsielem, G˙awdex

SpiÛeriji li jiftÓu llum il-Óadd

Ritratt: Bay Retro

18.09.2014Sena ilu l-IskoççiΩi vvutaw kontra l-indipendenza tag˙hommir-Renju Unit.

Fil-kaΩin tal-Banda Perellosta’ sikwit tin˙ema xi kon-foffa kontra Mastru Gerfex.Il-perçimes aktarx li jkun is-

Sur Ìilard, is-Segretarju tal-kumitat, lidonnu g˙andu fid-demm g˙ax-xwej-ja˙ Gerfex. Kull meta s-Sur Ìilardazzarda ja˙bat difru ma’ MastruGerfex dejjem hu mar minn ta˙t, iΩdabaqa’ ma’ qatax qalbu li xi darbaj©ibha Ωew© max-xwejja˙ makakk.G˙alkemm baqa’ dejjem jo˙loqstrate©ija wara l-o˙ra biex forsi fl-a˙˙ar jirnexxilu j©ib lil Mastru Gerfexfejn xtaq hu.

Darba minnhom ˙ejja pjan biexi©ieg˙el lix-xwejja˙ ja˙seb li qed jit-tarrax. Talab l-g˙ajnuna tas-soçji l-o˙ra tal-kaΩin u dawn weg˙duh lijag˙tuh daqqa t’id g˙ax xi bawxatab˙al dik kienet tinΩlilhom g˙asel. Is-Sur Ìilard qalilhom biex meta MastruGerfex jasal fil-kaΩin jibdew bil-modibaxxu le˙enhom meta jitkellmusakemm jaslu li jibdew içaqalquxufftejhom bla ma jlissni kelma.B’hekk, ix-xwejja˙ jibda ja˙seb li l-o˙rajn qed jitkellmu b˙as-soltu iΩdahu mhux jismag˙hom.

Mastru Gerfex wasal il-kaΩin bit-tbis-sima tas-soltu u, dejjem skont il-pjanim˙ejji, bdew ilkoll jifir˙u bih u j˙all-sulu l-birra g˙ax iktar façli li tqarraqbix-xwejja˙ meta jkun imla˙la˙ bix-xorb. G˙all-ewwel bdew jitkellmu bl-il˙na tas-soltu, iΩda meta raw li l-birrabdiet tie˙du bdew ibaxxu le˙enhomftit ftit. U Mastru Gerfex da˙al fix-xkora ˙elu ˙elu. Beda kulma jmurjisma’ l-il˙na tal-o˙rajn jitbaxxew dej-

jem iΩjed…u t-tbissima mietet fuqfommu.

Beda jdeffes subg˙ajh f’widnejhb˙allikieku biex jara kinux misdudin.Beda jçaqlaq u jdawwar subg˙ajhf’widnejh donnu biex jifta˙hom.Imma kien kollu ta’ xejn. Issa l-il˙natal-o˙rajn kienu ntfew g˙alkollox.Kien qed jarahom içaqalqu xuffte-jhom iΩda ma jismag˙homx jitkellmu.U˙ud kieneu jitkellmu mieg˙u uo˙rajn ma’ xulxin, iΩda hu ma seta’jisma’ lil ˙add jg˙id kelma!

Xi soçji o˙ra kienu mix˙utin qud-diem it-televixin jaraw programmkomiku. Beda jarahom jikkum-mentaw bejniethom, jiççaççraw ujΩommu Ωaqqhom bid-da˙k. IΩda laseta jisma’ lilhom u lanqas it-televixin!

“It-televixin!” ˙aseb ix-xwejja˙ “Minjaf g˙andux il-volum mag˙luq!” Óa r-remote control f’idu u beda jag˙fas il-buttuna li tg˙olli l-volum. IΩda xortama sema’ xejn. (Mur g˙idlu li s-SurÌilard kien qala’ l-batterija minn ©or-remote control u allura ma kienx qedja˙dem!)

Issa x-xwejja˙ ma kien g˙ad fadalluebda dubju li kien tilef is-smig˙. Re©a’qabad idur mal-kamra, ixejjer rasu ujdeffes subg˙ajh f’widnejh. “M’iniexnisma’!” beda jilmenta. “X’biçça ©ratli!Ittarraxt. Ittarraxt g˙alkollox!”

Óafna kienu qeg˙din jisfurzaw biexiΩommu d-da˙k, u o˙rajn ma fel˙uxaktar g˙all-mutetti li kien qed jag˙melix-xwejja˙ u bdew idawruwiççhom biex ma jarahomxjid˙ku bih. Imbag˙ad ©ieh˙sieb ie˙or...

KoMpETIzzJoNI KTIEB

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb:

DAK L-IMBIEREK MASTRU GERFEX ©entilment ipprovdut minn MERLIN PUBLISHERS. Ir-rebbie˙ jit˙abbar

nhar il-Óadd 20 ta’ Settembru.

Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità

mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi.

Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb FEJN TIBDA L-ÓOLMA hija:

NICOLETTE AQUILINA, Flat 26, Harmony Court, Triq il-25 ta’ Awwissu, il-Mosta.

X’˙aseb li ©ralu Mastru Gerfex?

Mistoqsija:

Dak l-Imbierek Mastru Gerfex, it-tielet ktieb mis-sensiela dwar dan il-karattru simpatiku, jinsab mill-©didg˙all-bejg˙ wara xi snin li kien ilunieqes mis-suq. Mastru Gerfex,kreazzjoni tal-awtur popolari CarmelG. Cauchi, huwa wie˙ed mill-karattril-aktar ma˙buba mal-qarrejja Ωg˙arta’ diversi ©enerazzjonijiet. Fuq talba©enerali Merlin Publishers re©g˙uppubblikawh f’verΩjoni b’ortografijaa©©ornata.

Teodoru Camenzuli, jew kif inhumag˙ruf Mastru Gerfex, huwa pen-sjonant li jg˙ix Óal Busbies ma’martu Lugrezja u l-kelb tieg˙u

Ferfex. Qabel irtira kien surmast ta’skola çkejkna f’ra˙al qrib, u metag˙alaq is-sittin sena waqaf mix-xog˙ol u bdew il-praspar. IΩdamhux dejjem tort tieg˙u jkun g˙axqishom il-praspar ji©ru warajh ukemm-il darba jkun ˙addie˙or lijda˙˙lu f’xi bawxata. Huma dawn l-istess praspar li kisbulu t-titlu ta’Mastru Gerfex. Kull wa˙da lijag˙mel tista’ tinkiteb – u fil-fattinkitbu kollha f’sensiela ta’ erba’kotba popolari tul iΩ-Ωmien. Il-kotbal-o˙ra fis-sensiela huma Il-Praspar ta’Mastru Gerfex, F’Óal Busbies ma’Mastru Gerfex, u Kif Ja˙sibhom

Mastru Gerfex. F’Dak l-Imbierek Mastru Gerfexner©g˙u nsibu lil dan ix-xwejja˙ ta’qalb tajba, li f’Óal Busbies in-nieskollha j˙obbuh u jiggustawh g˙all-praspar li jag˙mel. Insomma, forsimhux in-nies kollha g˙ax il-protago-nisti l-o˙ra – is-Sur©ent Sacco, is-SurÌilard u Kaspru l-Amerikan – xejnma j©ibuh lil dan Mastru Gerfex u,fil-fatt, jispiççaw jg˙inu biex il-pras-par tieg˙u jkunu aktar ikkuluriti.

Carmel G. Cauchi huwa fost l-aktarawturi Maltin ma˙buba, speçjalmentmit-tfal, kemm g˙all-karattri li ˙oloq,kif ukoll g˙all-kitba mexxejja u

impekkabbli. Hu jaf jo˙loq atmos-fera qawwija fl-istejjer tieg˙u li©©ieg˙lek t˙obb aktar lill-karattrisimpatiçi li jsawwar. Minbarra l-karattru ta’ Mastru Gerfex, insibuwkoll lil Betta Trombetta u PietruPitravu. L-artist Frank Schembri ˙a˙sieb jag˙ti l-˙ajja lil dawn il-per-sona©©i simpatiçi b’illustrazzjonijiet lijibqg˙u dejjem friski.

Is-sensiela ta’ Mastru Gerfex, kifukoll kotba o˙ra ta’ Carmel G.Cauchi, jinsabu g˙all-bejg˙ mill-˙wienet tal-kotba kollha jew diretta-ment mis-sit: http://www.merlinpub-lishers.com

KoMpETIzzJoNI KTIEB KÓ 13|09|2015kullhadd.com 33

DAK L-IMBIEREK MASTRU GERfEx

SILTA MILL-KTIEB

STEJJER DIVERTENTI GÓAL KULÓADD

Bi 3numri

007218250255271307321448453483540544568666776795

B’4numri

0666092209391213173218032145272930973344

3411374538203978431546064758535554765488566157546020645164796502690972937413756578198527876892959568965399439983

B’5numri

04658

08444099041050415116214082305925851265272731239187409255069653838

5963960107609747203478331838569570295759

B’6numri

130364

648036685040753603

Bi 8numri

33446959394988999046727394011237

TISLIBA BIN-NUMRI

KOMPETIZZJONI WELLA,KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista,

Triq Mile End, il-Óamrun.

Irba˙ xampù u conditioner Wella

Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha:

Isem :

Indirizz :

Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

kompeTIzzjonI CenTRo CAsALInGA

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Po©©i n-numri f’posthom

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:..............................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

5

Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra:

CLAUDINE PSAILA, Aurora, 10, Pjazza Turu Colombo, il-GΩira, GÛR 1603.

IR-RIÛULTATTAL-LoGÓBA

TAL-ÓADD LI GÓADDA

34 13|09|2015 LoGÓoBkÓkullhadd.com

lOGÓOB kÓ 13|09|2015 35kullhadd.com

Mimdudin:

1. Titg˙atta biha (5)4. JintuΩa fis-sajd (4)7. Norman Mallia (1,1)9. Tag˙na bl-IngliΩ (3)10. Ìebla kbira (6)12. JintuΩaw fil-karnival

(6)16,21W. Isem (6) 18,19. Tikber fil-palm (5)19. Ara 1820. JintuΩaw fil-log˙ob

(5)21. Ara 223. Ara 1324. Fiha mara (5)

Weqfin:

1. Kompli l-qawl:

A˙jar ...... bag˙lija minn mija saqwija (6)

2,21W. Kieku nne˙˙u l-g˙ hekk tinkiteb tg˙arbel (6)

3,11. IΩΩomm vapur (5)5,14. Jaraw it-tajjeb (9)6,15. Tikber ta˙t il-˙amri-

ja (9)8. Nuqqas (9)11. Ara 312,22. PajjiΩna (5)13,23. Impo©©i f’postu (7)14. Ara 515. Ara 617. Nigel Muscat

Enriquez (1,1,1)21. Ara 16 22. Ara 12

TIslIBA

Isem:

Indirizz:

Nru tat-Telefown:

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25

QED TAGÓRAfHOM?

fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f ’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom?

Ójiel: Atturi li fis-snin disg˙in kienu jag˙mlu parti minn teleserje

Amerikana popolari, l-atturi kienu ja˙dmuha ta’ ku©ini. Wie˙ed minnhom

huwa popolari g˙aΩ-Ωifna tieg˙u mad-diska It’s Not unusual.

Personalità 1:

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Steve Jobs

MELISSA MAMO, 14, Qalb ta’ Ìesù, Triq il-Plejju, Óal Qormi, QRM 2852.

IRBAÓ €25 fI flusL-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Mimdudin:

1. Kisra, 4. Kont,9,11. Serer, 10,21M. Dnubietek, 12. Erduni, 16,19. Golden, 18. IB, 20,12 W.Tfajjel, 24. Ritmi

Weqfin:

1. Kastig, 2,7,23. Sardinell, 3. Add,5,14. Obbidjenti, 6,21W. Tletin, 8. Inkubatur, 13,15. Difensuri, 17. Ole, 22. Kul

88

Steven Spielberg

Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fix-xahar ta’ wara li tkun intreb˙et il-kompetizzjoni.

Personalità 2:

sPorTskÓkullhadd.com36 13|09|2015

il-P

re

mie

r l

ea

GU

e

ma

lTi

klassiFikaL R D T F K +/- Pti

Mosta 3 3 0 0 6 1 +5 9

Valletta 2 2 0 0 4 0 +4 6

Pembroke Athleta 3 2 0 1 6 5 +1 6

Birkirkara 2 1 1 0 6 2 +4 4

Tarxien Rainbows 2 1 1 0 4 2 +2 4

Balzan 2 1 1 0 3 1 +2 4

Hibernians 2 1 1 0 3 2 +1 4

Floriana 3 1 0 2 5 4 +1 3

Sliema Wanderers 3 1 0 2 1 3 -2 3

Qormi 3 0 0 3 1 6 -5 0

Naxxar Lions 2 0 0 2 0 6 -6 0

St. Andrews 3 0 0 3 3 10 -7 0

sT. andrews 0mosTa 3

Ritr

att:

STEPH

EN G

ATT

loGÓob GÓal-lUmStadium Nazzjonali Ta’Qali

Balzan v Tarxien R 17.00Birkirkara v Valletta 19.00

sliema w 1Pembroke a. 0

Floriana qormi

hiberniansnaxxar l.

MOSTA B’REBÓA KOMDA KONTRA ST. ANDREWS

Reb˙a meritata g˙al Mosta ftit li xejn tat çans lil St. Andrews jit-tantaw xortihom biex jersqu qrib li jnaqqsu d-distakk ta’ tlietgowls. Kienu St. Andrews bl-ewwel azzjoni li fis-7 minuta, lobbta’ Joseph Farrugia ©ie maqlug˙ minn fuq il-linja minn TyroneFarrugia, il-ballun spiçça f’saqajn Kyrian Nwoko u x-xutt bid-dawra ta’ dan ©ie salvat minn Omar Borg. Minuta wara, jwie©buMosta b’xutt ta’ Edin Murga li g˙adda g˙oli.

Fis-27 minuta jasal l-ewwel gowl tal-partita g˙al Mosta. Kornerta’ Ian Zammit, il-gowler ta’ St.Andrews laqa’ iΩda ma Ωammxsew il-ballun u spiçça fix-xibka. Rajna Ωew© azzjonijiet minnMosta qabel tmiem l-ewwel taqsima, fejn xuttijiet ta’ Bobby AbelFredrick u Ian Zammit fit-42 u fl-44 minuta rispettivament, ©ewsalvati mill-gowler avversarju Diego Rossetto. B’hekk, l-ewweltaqsima intemmet fl-iskor ta’ 1-0.

Tliet minuti mill-bidu tat-tieni taqsima, Mosta jing˙ataw freekick li nkariga ru˙u minnu Ian Zammit u b’daqqa ta’ ras ta’Bobby Fredrick, ra l-ballun salvat minn Rossetto. Il-ballun spiççaf’saqajn Samuel Chukwide u x-xutt tieg˙u ©ie maqlug˙ minn fuqil-linja minn Michael Johnson, fejn il-ballun spiçça f’saqajn EdinMurga li ra x-xutt tieg˙u ja˙bat mal-wieqfa.

Fis-66 minuta jasal it-tieni gowl g˙al Mosta. Pass fit-tul lejn EdinMurga, dan ikkontrolla, qabeΩ lill-gowler avversarju u tefa’ l-bal-lun f’xibka vojta ming˙ajr diffikultà.

St. Andrews iwie©bu bl-a˙˙ar azzjoni g˙alihom fit-78 minutafejn xutt ta’ Dale Camilleri ©ie salvat mill-goaler ta’ Mosta, OmarBorg.

Fl-84 minuta, jwie©bu Mosta bl-a˙˙ar azzjoni tal-log˙ba u l-a˙˙ar goal tal-partita, fejn pass ta’ James Brincat lejn Edin Murga,dan ikkrossja lejn Saviour Francis li b’xutt bid-dawra g˙eleb lilRossetto u ssi©©illa l-partita bl-iskor finali ta’ 3-0.

Referee: Philip Farrugia

REBÓA IEBSA GÓAL SLIEMA

Pembroke ˙allew warajhom l-ewwel punti wara li tilfu partita lidamet biex tirranka hekk kif deher li s-s˙ana tremenda kien qedikollha effett negattiv fuq il-plejers taΩ-Ωewg na˙at.

Fil-fatt, l-ewwel azzjoni ta’ sustanza kien il-gowl tas-Sliema fit-32 minuta, li fet˙u l-iskor b’azzjoni tajba bejn Calcado u Mifsudbiex kien dan tal-ewwel li kkonkluda fix-xibka b’xutt mill-qrib.

Tliet minuti wara, waslet azzjoni o˙ra tajba ta’ Sliema bi krossta’ Mifsud u xutt ta’ Calcado li l-gowler Farrugia salva f’korner.

L-ewwel theddida g˙al-lasti tas-Sliema waslet fis-47 minuta metaxutt ta’ Martz kien imblukkat minn Dimech, bil-ballun imur barrag˙al korner.

Óames minuti wara waslet azzjoni o˙ra min-na˙a ta’ Pembrokebejn Barbetti u Laudisi fejn tal-a˙˙ar ixxuttja ftit barra. Fil-61 min-uta Sliema kellhom çans ie˙or meta Calcado qassam lil Muscat lira x-xutt tieg˙u salvat tajjeb minn Farrugia.

Disa’ minuti wara kien Mifsud li ra lil Farrugia jsalva x-xutttieg˙u hekk kif is-SlimiΩi bdew jag˙mlu pressjoni kbira biexjift˙u vanta©© komdu fuq l-Athleta.

Ftit aktar minn g˙axar minuti wara, Calcado re©a’ kien protago-nista hekk kif Ωmarka lil Scerri, imma Farrugia re©a’ mblokka taj-jeb biex evita t-tieni gowl SlimiΩ.

Pembroke rrea©ixxew fis-86 minuta permezz ta’ xutt mill-qribta’ Bardsley li però kien salvat minn Zammit.

Zammit, re©a’ kien ta˙t pressjoni Ωew© minuti wara meta laqa’freekick tajjeb ta’ Barbetti. Madankollu, il-gowler ta’ Sliema sabru˙u meg˙lub fid-90 minuta meta Laudisi qabbeΩ il-ballun minnfuqu, imma Muir tajjar fil-˙in biex jevita li Pembroke jiksbu d-draw.

Referee: Mario Apap

Dale Camilleri (SA) u Manolito Micallef (M)

L-ewwel gowl tal-Mosta

Ariel Laudisi (P) u Glenn zammit (S)

Alex Muscat (S) u Eddin Arab Airas (P)

TardTard

Il-klassifika hija a©©ornata sal-log˙ob tal-biera˙tal-17.00

SPORTS KÓ 13|09|2015 37kullhadd.com

Wara li fil-jiem li g˙addewit-tim tal-waterpolo ta’ SanÌiljan ASC reba˙ id-Doublewara nuqqas ta ’ g˙oxrinsena ming˙ajr l-ebda unur,il-gazzetta KullÓadd tkellmetmal-President tal-istess klabbDaniel Aquilina dwar din il-˙olma li b˙alissa qed jg˙ixudawk kollha li g˙andhomx’jaqsmu ma’ dan il-klabb ukif ukoll x’wassal g˙al danis-suççess tant mistenni mill-benjamini ta’ dan il-klabb.

Sena impenjattiva

“I l -Kumitat ta ’ San Ìil janASC huwa kuntent ˙afnab’din id-double storika li hijafrott ta’ snin ta’ ˙idma minnkul˙add biex il-klabb jer©a’jmur lura f i l -post l ijist˙oqqlu. Din kienet senaimpenjat t iva ferm kemmg˙all-Kumitat kif ukoll g˙all-iskwadra u kul˙add ©ibed˙abel wie˙ed biex irnexxiel-na nil˙qu l-g˙anijiet tag˙na.Meta klabb ma jirba˙x unurig˙al ˙afna snin li tirba˙ dikit-tazza li tbiddillek xortikma jkunx façl i ,” f isserAquilina.

Kien g˙alhekk li personal-ment, Aquilina talab lill-ple-jers tieg˙u biex ikunu ffokatimija fil-mija fuq il-final tan-Knock-Out meta l-©urnatatag˙ha bdiet toqrob. HuwaΩied jg˙id li ˙ass li kiekujekk j i rb˙u dan i l - f inal ujg˙ollu l-ewwel tazza wara˙afna snin kien se jkollhomvanta©© psikolo©iku fuq ir-

rivali tag˙hom tant li event-walment wassalhom g˙ar-reb˙ tal-league wkoll.

Rigal g˙as-sapporters

Aquilina sostna li d-Doublehi ja r igal g˙as-sapportersnumeruΩi li dejjem baqg˙uleali u wara l-klabb kemm

fit-tajjeb kif ukoll fil-˙aΩin.“G˙oxrin sena ming˙ajr unurwie˙ed huwa perjodu twilwisq g˙all-klabb b˙al SanÌil jan. Çertament, nis ta ’ng˙id li San Ìiljan g˙andu l-aqwa sapporters f’Malta fil-waterpolo u meta niftakar ix-xeni ta’ fer˙ li rajt fil-PixxinaNazzjonali, fil-klabb u fit-

toroq ta ’ San Ìil jan i l -©img˙a l -o˙ra, Ωgur l i sejibqg˙u memorji mnaqqxinf’qalbna g˙al ˙afna snin,”fisser Aquilina b’sodisfaz-zjon.

Wa˙da mir-ra©unijiet g˙alaSan Ìiljan g˙amlu dan is-suççess kienet min˙abba li l-g˙aΩla fil-plejers barraninkienet perfetta din is-sena.Dan hekk kif it-tmexxija u t-talenti ta’ Guillermo Molinau d-dedikazzjoni u l-impennta’ Boris Vapenski kienukaratteristiçi formidabbli liflimkien mal-plejers l-o˙rajnMaltin u l-FrançiΩ naturaliz-zat Malti aktar kmieni din is-sena Aurel ian Cousing˙aqdu skwadra b’sa˙˙ithal i kienet immexxi ja mil l -kowç bravu VojvodinaMarko Orlovic.

Strumentali

Il-President ta’ San Ìiljanfisser kif Orlovic kien stru-mental i g˙ax Ωamm l-iskwadra ffokata, motivata umimlija kura©© u g˙al danukoll ˙aqqu kull rispett tax-xog˙ol indispensabbl i l ig˙amel. “Marko g˙anduetika tax-xog˙ol b’sa˙˙ithaimmens u t- t im baqa’mag˙qud tul l-ista©un kolluta˙t it-tmexxija tieg˙u u ankif’mumenti diffiçli fis-sessjoni-j iet ta’ ta˙ri© dej jem kienhemm g˙all-plejers u aççertali l-prestazzjonijiet tag˙homikunu tal-og˙la livell possib-bli,” spjega Aquilina.

Orlovic ing˙aqad ma’ SanÌiljan ftit qabel ma beda l-ista©un hekk kif il-kowç ta’qablu, il-Kroat Emil Nikolic,

ma setax ikompli f ’din il-kar iga min˙abba l i kel luproblemi ta’ sa˙˙a.

Ringrazzjamenti

“F’dan il-mument ta’ suççessniftakar ukoll f’diversi mem-bri dedikati u ˙abrieka tal-Kumitat segwiti wkoll mill-helpers tal - img˙oddi.Ninsabu grati wkoll lejn il-kowçis u l-plejers tal-passatli ˙admu qatig˙ fis-snin lig˙addew biex l-isem ta’ SanÌiljan jer©a’ jibda jissemmabi prominenza fil-waterpo-lo,” spjega l-President ta’ SanÌiljan.

Ta’ min wie˙ed isemmiwkoll l i qabel din l -okkaΩjoni, dan il-klabb kienmar viçin f’Ωew© okkaΩjoniji-et hekk kif kienu t i l fu l -Kampjonat tax-xitwa darbte-jn fosthom id-decider emoz-zjonanti tal-2013.

Suççessi o˙rajn

Lejn l-a˙˙ar tal-intervista,Aquilina g˙aΩel li jag˙laqbilli jsemmi li l-klabb qedjiççelebra wkoll is-suççessifis-settur tal-youth. Dan hekkkif l-Under 15s kienu inku-runat i champions din i l -©img˙a filwaqt li l-Under 17su l-Under 20s spiççaw fit-tieni post grazzi g˙ax-xog˙olsiewi ta ’ Mario Zammit ,Claudio Spiteri de Barrom,Jul ian Xuereb u Aurel ienCousin.

I t - t im tan-nisa wkollj is t˙oqqlu proset g˙al l -prestazzjonijiet eççellenti lig˙amlu matul l - is ta©unminkejja bidu iebes.

SAN ÌILJAN ITEMMU 20 SENA TA’ STENNIJA BIL-KBIR...

JIRBÓU L-KAMPJONAT U L-FINAL TAN-KNOCK-OUTGLEN FALZON

glen@kullhadd.com

G˙all-Assocjazzjoni Maltija tal-Atletika m’hemm xejn a˙jarmilli tag˙laq sta©un b’weg˙dag˙all-©ejjieni ta’ titjib fit-talent.PreçiΩament dak hu s-sinifikatli bi skawdra minn fost l-iΩg˙armill-membri tag˙ha, l-MAAAtag˙mel parti kull sena f’avven-iment sportiv internazzjonalif’Brno, fir-Repubblika Çeka ub’hekk tg˙aqqad il-passat mal-futur.

Futur li g˙al bosta mill-14-ilatleta li ˙adu sehem barraminn xtutna jidher sabi˙ mhuxbiss permess tan-numru ta’medalji li ntreb˙u – 2 tal-fiddau 3 tal-bronΩ – iΩda mhuxanqas fil-bosta finali li ©ewikkontestati wara wirjiet tajbafil-preliminari, titjib assolut fil-˙inijiet u tant ie˙or fil-kejl ta’kemm inqabeΩ g˙oli u f’tul fiqbiΩ orizzontali li rnexxilhomjag˙mlu l-parti kbira minnhom.

Numru ta’ midalji

G˙al dik li hija kronaka, SeanSpiteri, b’Ωewg midalji tal-fiddau l-içken fost is-subien, spiççal-finali tas-60m g˙at-tfal tal-etàtieg˙u f’˙in rekord nazzjonaligdid ta’ 7.68 sekondi. Filwaqt lifil-finali o˙ra fuq distanza itwalta’ 150m g˙amel ˙in ta’ 18.81

sekondi biex da˙al it-tieni. Sadanittant minn fost il-bniet,

Rachela Pace, ukoll l-izg˙arwa˙da mill-Maltin preΩenti,reb˙et l-ewwel midalja Maltija,dik tat-tielet post, meta bil-qabΩa vertikali tag˙ha ssuperatil-1.45m. Fit-tieni ©urnata, mar-reb˙ ta’ Spiteri, Ωdied dak ta’Liam McKay fl-avveniment tal-100m hurdles, f’˙in ta’ 15.55

sekondi fejn spiçça reba˙bronΩ. Ftit huma dawk li jip-prattikaw din id-dixxiplinaMalta, g˙aldaqstant din il-bravura jimmerita tif˙ir partiko-lari. Tal-istess kulur kienet il-˙ames midalja mirbu˙a minnKayley Bondin, li fit-300msprint waqqfet l-arlo©© f’˙in©did g˙aliha ta’ 8.29 sekondi.Barra dawn l-atleti qalbieni

nistg˙u ng˙oddu lill-CarlaScicluna li waslet fil-finali A,dik g˙all-aqwa 8 fis-60m sprint.

Aktar suççessi

Il-wirjiet ta’ Meave Phillips,Nasim Dardouri u Gary Ghirxili wkoll kollha waslu g˙all-finali B missielta mit-tieni l-a˙jar tmienja fil-kategorija

rispettiva tag˙hom. Ma’ dawninΩidu l-wirjiet tajbin ferm ta’Jean Claude Randon, MariaGhigo, Karl Attard u NicoleSciberras fuq id-distanza twilatal-1500m.

Dan ming˙ajr ma n˙allu barral-protagonisti tat-throws,Martina Mamo u Luca Martini,li speçjalment f’din l-10 ediz-zjoni tal-Log˙ob Ewropew fl-Atletika g˙at-Tfal sabu preΩentibosta atleti b’talenti eççezzjon-ali li Ωammew dawn iΩ-Ωew©atleti qalbiena Maltin, rebbie˙ata’ numru sabi˙ ta’ rekords naz-zjonali din is-sena, g˙al did-darba ‘l bog˙od mill-og˙laquççata imdorrijin fiha.

G˙al din l-edizzjoni kienhemm preΩenti ‘l fuq minn1,300 tifel u tifla, kollhajikkompetu skont is-sena tat-twelid tag˙hom. G˙al dan il-fatt biss, dak li kisbu l-atletiΩg˙ar tag˙na hija mera çara lif’dan il-qasam iΩ-Ωg˙aΩag˙Maltin m’huma xejn anqas,iΩda a˙jar, minn ˙afna tfaldaqshom imxerrda mal-Ewropa. L-istess jista’ g˙alhekkjing˙ad g˙al min jiggwidahom,li f’din l-okkaΩjoni kienu l-kowçis Angie Mangion u ix-Chef de Mission IngridCristiano.

AKTAR SUÇÇESSI F’BRNO GÓALL-ATLETI MALTIN

38 13|09|2015 spOrtsKÓkullhadd.com

LOGÓOB GÓAL-Lum

KLAssIFIKA

TIM L R D T F K P

Roma 3 2 1 0 5 2 7Chievo* 2 2 0 0 7 1 6Torino 2 2 0 0 5 2 6

Internazionale 2 2 0 0 3 1 6Palermo 2 2 0 0 2 0 6Sassuolo 2 2 0 0 3 1 6Fiorentina 3 2 0 1 4 3 6Sampdoria 2 1 1 0 7 4 4

Atalanta 2 1 0 1 2 1 3Genoa 3 1 0 2 2 2 3Udinese 2 1 0 1 1 1 3Milan 2 1 0 1 2 3 3Lazio 2 1 0 1 2 5 3Napoli 2 0 1 1 3 4 1

Hellas Verona 2 0 1 1 1 3 1Bologna 2 0 0 2 1 3 0Juventus* 2 0 0 2 1 3 0Empoli 2 0 0 2 2 5 0Carpi 2 0 0 2 3 7 0Frosinone 3 0 0 3 1 6 0

Verona v Torino

Empoli v Napoli

Palermo v Capri

Sampdoria v Bologna

Sassuolo v Atalanta

Lazio v Udinese

Inter v Milan

12.30

15.00

15.00

15.00

15.00

18.00

20.45

rIÛuLtAtI tAL-BIErAÓ

Fiorentina v Genoa

Frosinone v Roma

Juventus v Chievo

1 - 0

0 - 2

Tard

EmpOLI V nApOLI

Maurizio Sarri se jkun qed ifittex li jimpressjona kontra l-eks-klabb tieg˙u ta’ Empoli u fl-a˙˙ar jibda jkun hemm ftitkonsistenza fir-riΩultati ta’ Napoli hekk kif dawn komplewl-ista©un fuq nota inkosistenti. Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Empoli, minkejja li rnexxiel-

hom inaffru l-interess tal-istess Napoli u Juventus fil-plejertag˙hom bil-plejer stilla Riccardo Saponara, xorta wa˙dakellhom jiffaççjaw it-tluq ta’ Mirko Valdifiori u Elseid Hysaju g˙alhekk baqg˙u bit-timbru ta’ tim li jista’ ji©i relegat.

Telfiet kontra Chievo u Milan ifisser li Marco Giampolojrid ifittex minnufih li jirba˙ biex ma jkunx l-ewwel man-ager dan l-ista©un li jitne˙˙a minn dik il-kariga.Madankollu, reb˙a fuq l-istess Napoli tista’ ttaffi ftit mit-t˙assib tas-sapporters ta’ Empoli.

LAZIO V uDInEsE

Kemm Lazio kif ukoll Udinese ma impressjonawx fl-ewwel Ωew© log˙biet tag˙hom iΩda l-aktar li kowç li jins-ab pressjoni huwa dak ta’ Stefano Pioli hekk kif ma jaf-fordjax jitlef din il-log˙ba li se tintlag˙ab fl-IstadioOlimpico.

Il-Biancocelesti marru g˙al-log˙ba kontra Chievob’rashom mg˙ollija biex jippruvaw jitfg˙u d-diΩappunt tal-eliminazzjoni taç-Champions iΩda ma kellux ikun hekk kifLazio tilfu bl-iskor kbir ta’ 4-0 barra minn darhom.Min-na˙a tag˙hom, Udinese se jkunu qed ifittxu li jirb˙u

log˙ba o˙ra wara r-reb˙a stupenda li g˙amlu barra mindarhom kontra Juventus minkejja li mbag˙ad tilfu bl-istessskor kontra Palermo f’darhom.

IntEr V mILAn

Din il-log˙ba se tkun l-ewwel derby bejn it-timijiet ta’Milan dan l-ista©un liema log˙ba Ωgur i©©orr mag˙ha˙afna aspetattivi g˙oljin miΩ-Ωew© settijiet ta’ sapportersmin˙abba l-istorja domestika wara din il-log˙ba.Inter kellhom wie˙ed mill-aqwa sjuf fejn jid˙ol is-suq tat-

trasferimenti madankollu n-numru ©did ta’ plejers u li l-a˙˙ar 4 akkwisti ma bdewx it-ta˙ri© mill-bidu, ifisser lijista’ jkun hemm kwistjoni ta’ integrazzjoni sakemm dawnjidraw lil xulxin.

It-tim ta’ Milan Ωgur li g˙adu g˙addej minn traΩizzjonita˙t il-kowç il-©did Sinisa Mihajlovic u jidher li dan jista’jkun il-persuna li mill-©did ire©©a’ lura s-suççessi tant mix-tieqa mis-sapporters Milanisti.* Il-poΩizzjonijiet ivarjaw min˙abba li r-riΩultat

in˙are© wara li morna g˙all-istampar

Illum tintemm il-Ìimg˙a Ewropea tal-Isport li l-g˙an tag˙ha kienli kemm jista’ jkun çittadini Ewropej jintla˙qu mill-messa©©#BeActive u ji©u spirati biex l-attività fiΩika, sempliçi kemm hisempliçi, issir parti minn ˙ajjithom.

G˙alhekk illum se ssir attività kbira fil-Bajja s-Sabi˙a ta’BirΩebbu©a. Il-pubbliku huwa mistieden jattendi u jie˙u sehemf’diversi attivitajiet bla ˙las li se jibdew mill-5 ta’ filg˙axija. Fost l-attivitajiet prinçipali se jkun hemm Ωfin, Beach Handball, BeachRugby, Kendo, Weightlifting, Speedminton, Beach Badminton,Tug of War, Human Fly Trap, Gladiator Duel, Fun Games u˙afna iΩjed. Se jkun hemm ukoll selezzjoni ta’ ikel u xorb bning˙as-sa˙˙a. SportMalta t˙e©©e© lill-pubbliku biex jing˙aqad f’dinl-attività unika biex ilkoll inkunu parti mill-kampanja #BeActive.

Il-Ìimg˙a Ewropea tal-Isport hija wa˙da mill-g˙odod li l-Kummisjoni Ewropea ˙olqot biex tg˙in fil-©lieda kontra l-inattiv-ità fiΩika.

EVErtOn V CHELsEA

Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙, it-tim ta’ Everton˙asad lil Chelsea f’daru hekk kif is-sostitut Steven Naismithskurja hat-trick u kompla jΩid mal-miΩerja li b˙alissag˙addejjin minnha Chelsea u l-kowç Jose Mourinho.

Fit-8 minuta, Naismith da˙al flok l-imwe©©a’ MuhamedBesic u mnalla kien hekk tant li l-ewwel gowl tieg˙u wasalbiss 8 minuti wara azzjoni tajba, bil-ballun jispiçça ©ewwab’daqqa ta’ ras tieg˙u. It-tieni gowl tieg˙u wasal fil-21 min-uta b’xutt minn barra l-kaxxa ta’ Naismith li g˙eleb g˙alkol-lox lill-gowler Samir Begovic.

Chelsea rnexxielhom inaqqsu l-mar©ni ftit qabel l-ewweltaqsima b’xutt sabi˙ ie˙or minn barra l-kaxxa tal-midfielderNemanja Matic. Fit-tieni taqsima, Chelsea ma rnexxilhomxi©ibu l-gowl tad-draw iΩda kienu Everton li skurjaw darb’o˙ra permezz ta’ Naismith.

B’din it-telfa, Chelsea kellhom l-ag˙ar bidu fil-league mill-1988.

mAnCHEstEr unItED V LIVErpOOL

Fil-partitissima ta’ din il-©img˙a il-Manchester Unitdeg˙elbu lil Liverpool bl-iskor ta’ 3-1 f’Old Trafford. Fl-ewweltaqsima l-log˙ba kienet kemm xejn monotona, iΩda l-anda-ment tal-log˙ba inbidel fit-tieni taqsima. Il-United fet˙u l-iskor erba’ minuti mit-tieni taqsima li minn free kick ta’Mata, Blind isib ix-xibka. It-tieni gowl kien minn Penalty li©ie kkawΩat mid-da˙la li g˙amel Gomez fuq il-plejer avver-sarju. Il-Liverpool irrispondew b’gowl fenomenali ta’Benteke, iΩda erba’ minuti biss wara l-United re©g˙u biddlur-riΩultat b’gowl ukoll eççezzjonali ta’ Martial li debutta l-ewwel darba g˙all-United.

sunDErLAnD V tOttEnHAm

Illum, it-tim ta’ Sunderland se jkun qed jospita lit-tim ta’Tottenham biΩ-Ωew© timijiet g˙adhom qed ifittxu l-ewwelreb˙a dan l-ista©un. It-tim ta’ Dick Advocaat jinsabu fl-a˙˙ar poΩizzjoni fil-klassifika hekk kif dawn irnexxielhomjakkwistaw biss Ωew© punti mill-ewwel 4 log˙biet fejnukoll di©à qalg˙u 13-il gowl f’5 log˙biet fil-kompetizzjoniji-et kollha dan l-ista©un.

Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Spurs tjiebu ˙afna fid-difiΩaiΩda ftit li xejn kienu konvinçenti fl-attakk tant li l-attakkantIngliΩ Harry Kane g˙adu jridu x-xibka g˙all-ewwel darbadan l-ista©un minkejja li mat-tim nazzjonali IngliΩ di©à skur-ja 3 gowls f’4 log˙biet minn mindu g˙amel id-debutttieg˙u.

Jekk xejn, Mauricio Pocchettino jista’ biss jittama li dan l-attakkant jer©a’ jkollu sta©un kif kellu dak tas-sena l-o˙ra.

LOGÓOB GÓAL-Lum

KLAssIFIKA

TIM L R D T F K P

Manchester City 5 5 0 0 11 0 15Manchester Utd 5 3 1 1 6 3 10Arsenal 5 3 1 1 5 3 10Crystal Palace 5 3 0 2 8 6 9Leicester City 4 2 2 0 8 5 8

Everton 5 2 2 1 8 5 8Swansea City 5 2 2 1 7 5 8Norwich City 5 2 1 2 8 9 7Liverpool 5 2 1 2 3 6 7West Ham United 4 2 0 2 9 6 6

Southampton 5 1 3 1 5 5 6Watford 5 1 3 1 3 4 6West Brom 5 1 2 2 3 6 5Aston Villa 4 1 1 2 4 5 4Bournemouth 5 1 1 3 6 9 4Chelsea 5 1 1 3 7 12 4

Tottenham H 4 0 3 1 3 4 3Newcastle United 4 0 2 2 2 5 2Sunderland 4 0 2 2 6 10 2Stoke City 5 0 2 3 3 7 2

Sunderland v Tottenham

Leicester City v Aston Villa

14.30

17.00

rIÛuLtAtI tAL-BIErAÓEverton v Chelsea

Arsenal v Stoke City

Cyrstal Palace v Man. City

Norwich City v Bournemouth

Watfrod v Swansea City

West Brom v Southampton

Manchester Utd v Liverpool

3 - 1

2 - 0

0 - 1

3 - 1

1 - 0

0 - 0

3 - 1

prEmIEr LEAGuE InGLIÛ

sErIE A ItALjA

IL-ÌImGÓA EwrOpEA tAL-IspOrt

LOGÓOB GÓAL GÓADA

West Ham v Newcastle Utd 21.00

FORMULA 1 KÓ 13|09|2015 39kullhadd.com

ANALIÛI U RAPPORT TA’ LIAM GAUCI

Fil-jiem li g˙addew is-saga ta’ bejnir-Red Bul l Racing (RBR) u r-Renault ˙adet direzzjoni mhux mis-tenni ja permezz ta ’ deçiΩjonime˙uda mill-Mercedes, filwaqt li l-effett tal-problemi fir-roti li ©ewesperjenzati tul il-Gran Premju tal-Bel©ju komplew i˙allu impatt liprobabbilment se jibqa’ jin˙ass tull-2016 kollu.

Magni tal-Ferrari?

Il-©img˙a l-o˙ra deher li l-Mercedeskienu aççettaw l-idea li jissupplixxul i r -Red Bul l b i l -magni f l -2016.Madankollu, wara konsultazzjoni lid-dir i©ent i tal-Mercedes g˙amlumal-amministraturi tal-Mercedes F1Team, huma jidhru li abbandunawdin l-idea g˙alkollox.

Ir-ra©uni tidher illi kienet il-biΩa’espressa mit-tim tal-F1 illi l-RBR,b’magni Mercedes, jistg˙u jag˙mluqabΩa fil-kwalità kbira biΩΩejjedbiex jeg˙lbu lit-tim prinçipali tal-kumpanija ÌermaniΩa.

G˙aldaqstant, l-unika g˙aΩla li r-Red Bull g˙ad baqg˙alhom jidhru li

huma l-Ferrari li di©à kkonfermawl-interess tag˙hom li j id˙lu g˙aldan il-kuntratt. Madankollu, b˙alis-sa hemm dubju dwar kemm i l -Ferrari hija f’poΩizzjoni li tissup-plixxi daqstant timijiet fl-2016, illijkunu ˙amsa, bl-inkluΩjoni tat-ToroRosso, ikkumparata mat-tlieta ta’dan l-ista©un.

SorpriΩa kbira kien il-fatt li fostdawn il-˙amsa mhux se jkun hemmil-Manor illi l-ista©un li ©ej jidhru lise juΩaw il-magni tal-Mercedes. Danil-ftehim ma kienx ikkonfermat mit-Team Principa l John Booth, i l lig˙aΩel l i j ibqa’ vag dwar i l -kwistjoni u llimita ru˙u li jg˙id illil-Manor g˙andhom ˙afna g˙aΩlietquddiemhom.

Tibdil fil-kalendarju

Fejn j id˙ol l -2016 , BernieEcclestone, il-kap tal-FOM, biddelid-diska tieg˙u dwar il-kalendarjutal-ista©un li ©ej. Il-©img˙a l-o˙rahuwa sostna li l-kampjonat li ©ej jafjestendi ru˙u g˙al Diçembru min-flok it-tmiem maqbul s’issa tas-27

ta’ Novembru.Dan kien se jsir biex ji©i sseparat

i l -Gran Premji ta’ S ingapor u l-Malasja b’sebat ijiem o˙ra, hekk kifl-organizzaturi ta’ din tal-ewwel mar idux l i jkol lhom i t - tel l ieqaMalasjana daqshekk qrib tag˙hom.

Madankollu, issa Ecclestone qal lidin mhix vijabbli g˙ax ma jridx li l-a˙˙ar tellieqa tkun wisq qrib il-Milied. Huwa, però, ma eskludiexil-possibbiltà li xorta wa˙da jçaqlaqil-Gran Premju tal-Malasja f’poΩiz-zjoni li ma tkunx qrib wisq ta’ tel-lieqa o˙ra.

Ma’ dan i l -kalendar ju j ista’j ing˙aqad i l -Gran Premju ta t-Turkija, li ilu ma jidher mill-2011.Skont l-amministratur ta’ dan iç-ç irkwit , kulma jonqos huwa l -appo©© tal-Gvern Tork illi jaf idumsa Novembru biex j ie˙u azzjonimin˙abba li b˙alissa l-partiti kollhahuma impenjati fil-kampanja elet-torali.

Iwa˙˙lu f’xulxin

Wara din il-˙arsa ’l quddiem, issa

nag˙tu wa˙da lura hekk ki f l -amministraturi tal-Gran Premju ta’Spa, fil-Bel©ju, ikkritikaw lill-Pirellig˙all-mod kif tefg˙u t-tort tal-inçi-dent i ta ’ matul i t - tel l ieqa ta ’Awwissu fuqhom. Skont il-Pirelli, il-kollassi tar-roti ta’ Vettel u Rosbergse˙˙ew b’riΩultat tad-debris li kienhemm fuq il-©nub tat-traççat li çar-rat it-tyres tas-sewwieqa ÌermaniΩi.

Madankollu, l-amministraturi taç-çirkwit fakkru li, qabel din it-tel-lieqa, kienu saru o˙rajn ta’ kate-goriji differenti u li fl-ebda wa˙dama kien hemm problemi ta’ din ix-xorta.

Sadanittant, l-inçidenti tal-Bel©jujidhru li kkonvinçew l-FOM dwar il-bΩonn li ti©i abbandunata l-politikaat twal i r igward ir-ro t i fejn ©ieimpost fuq il-Pirelli li jipproduçutyres li ma tantx iservu bl-iskop li s-sewwieqa jag˙mlu tal-inqas Ωew©waqfiet.

Dan hekk ki f din i l -pol i t ikaqieg˙da twassal g˙al roti fra©li lijistg˙u jikkrollaw bl-istess mod lirajna fi Spa, inçidenti li jo˙olquperiklu kbir g˙as-sewwieqa.

LIL HINN MIÇ-ÇIRKWIT

KLASSIFIKA ITALJAPoΩ. Sewwieq Tim Óin

01 Lewis Hamilton Mercedes 1:18:00.688

02 Sebastian Vettel Ferrari +25.042s

03 Felipe Massa Williams +47.635s

04 Valtteri Bottas Williams +47.996s

05 Kimi Räikkönen Ferrari +68.860s

06 Sergio Perez Force India +72.783s

07 Nico Hulkenberg Force India +1 lap

08 Daniel Ricciardo Red Bull Racing +1 lap

09 Marcus Ericsson Sauber +1 lap

10 Daniil Kvyat Red Bull Racing +1 lap

KLASSIFIKA SEWWIEQAPoΩ. Sewwieq Tim Punti

01 Lewis Hamilton Mercedes 252

02 Nico Rosberg Mercedes 199

03 Sebastian Vettel Ferrari 178

04 Felipe Massa Williams 097

05 Kimi Räikkönen Ferrari 092

06 Valtteri Bottas Williams 091

07 Daniil Kvyat Red Bull Racing 058

08 Daniel Ricciardo Red Bull Racing 055

09 Romain Grosjean Lotus 038

10 Sergio Perez Force India 033

G˙at-tieni sena konsekuttiva, il-GranPremju tal-Italja ftit li xejn ta spettakluhekk kif Monza offriet aktar çertezzi millisorpriΩi. Fil-fatt, kellha tkun kontroversjawara t-tellieqa nniffisha li to˙loq ftit tad-dibattitu u tag˙mel dan l-avvenimentkemxejn memorabbli.

Problemi fit-tluq

Il-Ferrari waslu g˙al din it-tellieqa deter-minati li jiksbu riΩultat tajjeb quddiem id-dilettanti ta’ pajjiΩhom. Din it-tama kienetimsa˙˙a bir-riΩultat promettenti ferm ta’Raikkonen u Vettel li spiççaw il-kwalifikifit-tieni u t-tielet post rispettivament, b’dis-takk minimu minn ma’ Hamilton.

Madankollu, l-affarijiet mill-ewwel bdewsejrin ˙aΩin g˙all-Ferrari hekk kifRaikkonen kellu problema bil-proçeduramanwali l-©dida ta’ tluq u sal-ewwelkurva kien di©à fl-a˙˙ar post. Min-na˙a l-o˙ra, Vettel irnexxielu javvanza biss sat-tieni post g˙ax Hamilton irrea©ixxa malajrg˙all-attakki tieg˙u biex Ωamm l-ewwelpoΩizzjoni.

Tim li bla dubju kellu tluq ferm ag˙arminn tal-Ferrari kienu l-Lotus. KemmMaldonado kif ukoll Grosjean kellhomkuntatt qawwi ma’ Hulkenberg u Nasrrispettivement, illi ©eg˙luhom jirtiraw fl-ewwel dawra. Dan ir-riΩultat kien diΩap-puntanti ferm g˙at-tim minn Enstone liwasal f’Monza b’fiduçja kbira li seta’ jibnifuq ir-riΩultat poΩittiv ta’ Spa.

Rosberg, sadanittant, kien qieg˙ed jip-prova jirkupra wara tluq kajman li witta t-

triq g˙aΩ-Ωew© Williams biex jaqbΩuh ujie˙du t-tielet u r-raba’ post. Il-ÌermaniΩirnexxielu jΩomm il-pass ma’ Massa uBottas g˙al ˙in twil, però kien qieg˙edisibha diffiçli biex jaqbiΩhom.

Irkupru aktar façli kien dak ta’Raikkonen, illi f’temp ta’ ftit dawriet kiendi©à rritorna fiΩ-Ωona punti.

Fer˙a bla temma

B’riΩultat tal-problemi li kien qieg˙ed jes-perjenza fil-konfront mal-Williams,Rosberg idda˙˙al kmieni hekk kif il-

Mercedes ippruvaw jg˙inu lill-ÌermaniΩjikseb ˙inijiet veloçi kemm jista’ jkun fuqsett ta’ roti ©odda. Din l-istrate©ija ˙admethekk kif iΩ-Ωew© sewwieqa tal-Williamsspiççaw ˙ar©u mill-pits wara Rosberg uwittewlu t-triq biex jipprova jattakka lilVettel.

Madankollu, din kienet fer˙a bla temmag˙al Rosberg hekk kif f’dawra 51, il-cool-ing system tal-magna tieg˙u çeda u©ieg lu jirtira mit-tellieqa. B’hekk, il-Ìer-maniΩ tal-Mercedes feta˙ il-bieb g˙alMassa, li kellu jiddefendi ru˙u minnBottas fl-a˙˙ar dawriet biex tela’ fuq l-

a˙˙ar tar©a tal-podju.

Tmiem kontroversjali

Fl-a˙˙ar dawriet, però, l-aktar ˙a©a li©ibdet l-attenzjoni kienet ordni stramba lil-Mercedes taw lil Hamilton. Bil-Brittanikukomdu fl-ewwel post, it-tim ÌermaniΩordnalu biex jag fas kemm jifla˙ u talbulis-sewwieq biex ma jistaqsix g˙alfejn.

Mill-komunikazzjonijiet bir-radju deherçar li l-kampjun tad-dinja ma kien komduxejn b’din l-ordni g˙ax beΩa’ li l-magnasetg˙et iççedilu b’konsegwenza tal-istra-pazz Ωejjed. Madankollu, huwa obda dinl-ordni u l-affarijiet spiççaw b’wiçç il-©id.Ftit ˙in wara t-tellieqa sar mag˙ruf li l-Mercedes kienu qeg˙din ji©u investigatimill-istewards g˙ax, allegatament, kell-hom pressjoni tar-roti baxxa wisq mat-tluq tal-Gran Premju. G˙aldaqstant, deherçar li l-ordni li ng˙ata Hamilton kienet bil-˙sieb li jkollu vanta©© ta’ ˙in komdu f’kaΩli jispiçça fil-mira ta’ xi tip ta’ penalità.

Eventwalment, però, l-istewards ˙abbruli, fil-fehma tag˙hom, il-pressjoni tat-tyreskienet f’livelli legali u g˙alhekk ir-riΩultatta’ Monza ©ie kkonfermat. Permezztieg˙u, Hamilton issa g˙andu vanta©© ta’53 punt fuq Rosberg.

Minkejja li g˙adu kmieni biex il-Brittaniku jibda jiççelebra, f’dan l-istadjuhemm sensazzjoni qawwija li huwag˙andu id wa˙da fuq it-trofew tal-kam-pjonat tas-sewwieqa. Però, wie˙ed iridjara jekk Rosberg huwiex kapaçi jirrispon-di b’mod effikaçi g˙ad-disfatta ta’ Monza.

ID WAÓDA FUQ IT-TROFEW?

40 13|09|2015 LOKALIKÓkullhadd.com

Din il-©img˙a l-paj j izi tal-Unjoni Ewropea kienu kollhapreokkupati bil-krizi tal-immi-grazzjoni: x’se jag˙mlu bl-eluffuq eluf ta’ refu©jati u o˙rajnli ©ejjin lejn l-Ewropa biexjew isibu kenn politiku jewxog˙ol hemmhekk? Kif sejaslu biex j i f t iehmu bejni-ethom ˙alli jittrattaw din il-problema fl imkien?Jaqblilhom jinjoraw it-tbatijietta’ dawk (mhux ftit) li humal-veri refu©jati jew g˙andhomjaççettaw li j i lqg˙uhom,f’isem il-valuri Ewropej tal-˙niena u s-solidarjetà mal-ma˙qura? Jekk le, min sej©orr il-piΩijiet tal-˙niena?

Hi problema li ilha tin˙ass,ilha tikber. Imma l-Ewropejippreferew kemm jistg˙ujevitaw li jag˙tu twe©ibas˙i˙a g˙all-isfida li l-immi-grazzjoni qanqlitilhom. Din il-˙a©a ma j istg˙ux j ibqg˙ujag˙mluha aktar.

Diffiçli tg˙id kif se tispiççal-istorja. Proposti g˙al pjanglobali Ewropew li jaqta’g˙at-tul g˙adhom ma saruxfil-pubbliku, tne˙˙i dawk tal-Kummissjoni Ewropea l ijitkellmu l-aktar fuq miΩuri lisuppost jittie˙du dwar kif l-immigranti li qed jaslu g˙and-hom jitqassmu bejn il-pajjiΩimembri. Il-proposti li ressaql-eks-President ta’ FranzaSarkozy f’intervista li kelludin il-©img˙a; ng˙idu a˙naΩviluppa l-˙sieb li g˙andhassir distinzjoni bejn refu©jatiminn gwerra, u refu©jati liqed ja˙arbu minn persekuz-zjoni politika: imma Sarkozy

b˙alissa qed jipprova jaqsamdeΩert poli t iku f ’paj j iΩu ukliemu m’g˙adux iwassal.

Il-problema l-kbira

Madankollu, lil hinn mill-isfidikruçjali li qed tpo©©i qud-diem l-Ewropej il-krizi tal-immigrazzjoni, i l - fatt l intlaqg˙et kif intlaqg˙et u litwasslet sa fejn twasslet ,˙are© f i l -bera˙ problemakbira – forsi akbar minn tal-immigrazzjoni nnifisha.

L-Unjoni Ewropea, din l-g˙aqda ta’ tmienja u g˙oxrinpajjiΩ Ewropew, li tikkmandaissa l-akbar ekonomija fid-dinja, mhijiex tikkontrolla l-a©enda tal-materji li qed ikoll-ha tirriΩolvi. Mhux qed t˙ares’il quddiem u tiddeçiedi kiftixtieq li ji©ru l-affarijiet. Umhijiex ta©ixxi b’sa˙˙a biexil-fehmiet tag˙ha jitwettqu. Il-pressa ta’ liema deçizjonijietg˙andhom jittie˙du u kif sejitt ie˙du tinsab ©ejja minnforzi li jinsabu barra mill-kon-troll tag˙ha. Aktar mil l ita©ixxi, qieg˙da tirrea©ixxig˙all-krizijiet li jersqu lejha.

Din il-˙a©a rajnieha ti©riminn meta skattat il-kriΩi taΩ-Ûona Ewro sa meta dan l-a˙˙ar mill-©did inqala’ l-kaΩtal-Greçja. Baqg˙et sejrakemm ilha g˙addejja l-proble-ma tal-qg˙ad u r-riçessjonif ’bosta paj j iΩi Ewropej.Re©g˙et faqqg˙et bit-theddidatat-terroriΩmu. U n˙asset sewmeta far it-ta˙wid fl-Ukrajna.

Hu falliment li qed idallamil-presti©ju tal-Unjoni. Qed

inaqqas mis-sa˙˙a internaz-zjonali tag˙ha. Fuq kollox,qed itellifha mill-˙ila u mill-effiçjenza li te˙tie© biex tid-deçiedi u biex twettaq id-deçizjonjiet tag˙ha. Ta’ minwie˙ed jistaqsi x’inhuma r-ra©unijiet g˙al dan.

G˙ax jista’ jkun li l-UnjoniEwropea qed t˙allas il-prezzg˙all-mod kif Ωviluppat fl-a˙˙ar g˙oxrin sena. Kibret utwessg˙et malajr wisqming˙ajr ma senslet peda-menti sodi biΩΩej jed biexisostnu dan it- tkabbir. L-eΩempju ewlieni ta’ hekktahulna l-˙olqien taΩ-ÛonaEwro, ming˙ajr ma dda˙˙lufiha l-istrutturi me˙tie©a bieximexxuha tajjeb. Biex tag˙qadimbag˙ad, iΩ-Ûona twessg˙etlejn pajjiΩi li kienu differenti˙afna minn xulxin.

I©©ebbdet u nfet˙et wisq

Fl- istess ˙in kienu qedjiΩdiedu fost il-popli ta’ barral-Unjoni – fl-Ewropa u barraminnha – l-interess fl-Ewropau l-attrazzjoni lejha. Dan g˙enbiex jitqawwa dak li jissejja˙is-soft power tal-UnjoniEwropea: ji©ifieri l-qawwa lipajjiΩ jew entità politika jid-dakkar biha meta ˙addie˙orjammirah u anke jixxennaq lijsir parti minnu jew jixbhu.Sal-lum, l-Unjoni Ewropeag˙adha tgawdi ˙afna minndan is-soft power, li jispjegawkoll g˙aliex daqstant mijietta’ eluf ta’ refu©jati jissugraw˙ajjithom biex jid˙lu fiha.

Biss dan l-iΩvilupp wassal

ukoll biex l-Unjoni Ewropeatid˙ol g˙al miri u taççettaproposti l i ˙olqu waraçirkostanzi, esi©enzi ubΩonnijiet li bl-ebda mod masetg˙et t issodisfa f l- istatattwali ta’ kif inhi organizzata.Il-kriΩi tal-immigrazzjoni turi-na dan; imma wrihulna wkollil-konflitt tal-Ukrajna, fejn l-Unjoni Ewropea lag˙bet ug˙adha tilg˙ab rwol ambig-wu: ta’ an©lu kustodju tad-demokrazija, jew ta’ gwardjanta’ min ir id ida˙˙al l i l l -Ukrajna fil-kastell tal-Ewropatal-Punent?

Ir-realtà hi l-Unjoni Ewropea©©ebbdet wisq biex ti l˙aqmiri li fil-bnazzi ma kinux sejo˙olqu problemi, imma li fiΩmien ta’ diffikultà setg˙u –kif g˙amlu – i˙arbtuha. U l-Unjoni ssett jat g˙alihannifisha miri o˙ra li ma kell-hiex il-mezzi biex tassew tasalg˙alihom.

Hu taj jeb l i l -UnjoniEwropea t˙ares is-soft powertag˙ha, ibbaΩat kif inhu fuqil-fatt l i l - ist i l ta ’ ˙aj jaEwropew j idher daqstantattraenti g˙al ˙addie˙or.Imma ilu li wasal iΩ-Ωmien lil -Unjoni ma t˙all ix l i dal-poter tat-tajjar jag˙miha g˙all-fatt l i tr id t ibni koerenza©dida u realista madwar l-istrutturi ta’ g˙aqda li bniet saissa. Dawn l-istrutturi mhu-miex iΩommu sod quddiem il-˙alel l i qed j inqalg˙u.G˙alhekk li l-Ewropa issa qedtag˙ti l-profil ta’ min jista’ bissjirrea©©ixxi g˙ax mhux kapaçija©ixxi.

FTIT AKTAR JEW FTIT ANQAS EWROPA

Alfred Sant

Kap tad-DelegazzjoniLaburista fil-Parlament

Ewropew

Ara pa©na 9