Geo_06

Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων 1

Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων2

Éíóô éôïýôï Áìõíô éêþí Áíáëýóåùí

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΠΡΟΕΔΡΟΣΕυάγγελος Τσίρκας, Αντιστράτηγος ε.α.

ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣΓεώργιος Τασούλης, Αντιστράτηγος ε.α.

ΜΕΛΗΠαναγιώτης Κωττής, Καθηγητής Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου

Κωνσταντίνος Υφαντής, Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου ΑθηνώνΚοσμάς Θηραίος, Αρχιπλοίαρχος ε.α.

Παντελής Σκλιάς, Επίκουρος Καθηγητής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου

Το ΙΑΑ είναι ΝΠΙΔ εποπτευόμενο από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Ιδρύθηκε το 1996, και άρχισε να λειτουργεί εντός του 1998. Εδρεύει στην Αθήνα. Διοικείται από 6μελές ΔΣ το οποίο διορίζεται από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας. Η χρηματοδότηση του προέρχεται κυρίως από το Υπουργείο Εθνικής Άμυ νας, ενώ μέρος των λειτουργικών εξόδων του καλύπτεται από τις εκδόσεις και τη συμμετοχή του σε ε θνικά και ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα.Σκοπός του ΙΑΑ είναι η παροχή αποκλειστικά στον ΥΕΘΑ απόψεων ή γνωμών σε θέματα αμυντικής πολιτικής και εξοπλισμών και ειδικότερα η επιστημονική υποβοήθηση και προβο-λή του έργου του στα θέματα της εθνικής αμυντικής και στρατηγικής πολιτικής στο πλαίσιο των διεθνών σχέσεων και της γε ωπολιτικής. Για την εκπλήρωση της αποστολής του το ΙΑΑ:• Παρέχει στον Υπουργό Εθνικής Άμυνας αναλύσεις, εκτιμήσεις και γνωμοδοτήσεις σε όλα τα θέμα τα που άπτονται της εθνικής άμυνας.• Εκπονεί μελέτες, διεξάγει επιστημονικές έρευνες και συμμετέχει σε εθνικά και ευρωπαϊκά προ γράμματα για θέματα αμυντικής πολιτικής, πολεμικής βιομηχανίας, νέων τεχνολογιών, στρατηγικής α νάλυσης, διεθνών σχέσεων και γεωπολιτικής.• Διοργανώνει και συμμετέχει σε σεμινάρια, συνέδρια, ημερίδες και λοιπές επιστημονικές εκδηλώσεις για τα ανωτέρω θέματα, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.• Δημοσιεύει τις μελέτες του καθώς και άλλες συναφείς αναλύσεις που παρουσιάζουν ιδιαί-τερο ενδιαφέρον, σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή.Οι εκδόσεις του ΙΑΑ περιλαμβάνουν:• Την εξαμηνιαία επιθεώρηση Defensor Pacis (αγγλικά)• Την τετραμηνιαία επιθεώρηση Γεωστρατηγική• Τη σειρά Θέματα Πολιτικής και Άμυνας• Δύο επίκαιρα έντυπα, το Ενημερωτικό Έντυπο και τις Παρεμβολές με σύντομες αναλύσεις επί θεμάτων πολιτικής, άμυνας, οικονομίας.• Βιβλία: Το ΙΑΑ έχει εκδώσει αριθμό βιβλίων σε συνεργασία με εκδοτικούς οίκους.Οι εργασίες του ΙΑΑ συντάσσονται από ειδικούς επιστήμονες, αξιωματικούς των ενόπλων δυνάμεων και επιστημονικά ιδρύματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό.


Tεύχος 6Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2004

Ιδιοκτήτης: Ινστιτούτο Αμυντικών ΑναλύσεωνΒαλτετσίου 17, 106 80 Αθήνα, Τηλ.: 210-36 32 971 / Fax: 210-36 32 634

Website: www.iaa.gr - E-mail: [email protected]@iaa.gr

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Ευάγγελος Τσίρκας

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Καθηγητής Ιωάννης Μάζης,Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ι.Α.Α.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ:

Μέλη:Ιωάννης-Χρήστος Παναγιωτόπουλος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς

Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Παντείου ΠανεπιστημίουΧαράλαμπος Παπασωτηρίου, Αναπληρωτής Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου

Αριστοτέλης Τζιαμπίρης, Λέκτορας Πανεπιστημίου Πειραιώς

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ:Ιωάννης Θ. Μάζης, Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου

Επιμέλεια Έκδοσης: Άρτεμις Κουρουπάκη

Επιμέλεια κειμένων: Εύη Στρατίκη, Άρτεμις Κουρουπάκη

Εικαστική Επιμέλεια: Παύλος Γερμίδης

Διαφημίσεις - Συνδρομές: Θεόδωρος Μακρής

Τεχνική επιμέλεια - Εκτύπωση: Τυπογραφείο Ελληνικού Στρατού (ΤΥΕΣ)

Κεντρική Διάθεση: Βιβλιοπωλείο Αθ. Χριστάκης, Ιπποκράτους 10,Τηλ.: 210-36 07 876, Fax: 210-36 38 489

Οι σπόψεις που διατυπώνονται στη «Γεωστρατηγική» δεν εκφράζουν κατ’ ανά-γκη τις θέσεις του ΙΑΑ.

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή των περιεχομένων του παρόντος τεύχους ή τμημάτων του με οποιοδήποτε τρόπο, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη (Ν.2121/1993).

Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγικό σημείωμα του Προέδρου του ΔΣ .................................................. σελ. 9

Ιωάννης Θ. ΜάζηςΓεωστρατηγική ανάλυσητης παρούσας συγκυρίας στη Ν.Α. Μεσόγειο ................................................... » 13

Δέσποινα ΦώλαΣυγκριτική μελέτη του Αμυντικού Δόγματοςτου Ισραήλ, με βάση τα συγγράμματα«Το Πολιτικο-στρατιωτικό Δόγμα του Ισραήλ»και «Η Εθνική Ασφάλεια του Ισραήλ: 1973-1996» ....................................... » 37

Στέλλα ΤσιούμαΘέση, λειτουργία και αποστολήτων Think Tanks στη Ρωσία .................................................................................................... » 67

Θεόδωρος ΤσακίρηςΟυκρανία: Γεωπολιτικές και ενδοσυστημικέςπαράμετροι των πρόσφατων εκλογών ....................................................................... » 91

Ιωάννης ΜπακιρτζήςΕπισκόπηση των εξελίξεων του ζητήματοςτης Αμπχαζίας κατά τα τελευταία έτη,μέσα από τουρκικές διαδικτυακές πηγές,με έμφαση στην περίπτωση του Kodor ...................................................................... » 105

Κωνσταντίνος ΓώγοςΙσλάμ και Μουσουλμάνοι στην Ευρώπη:Προβλήματα και Προοπτικές .................................................................................................. » 123

Γιάννης ΜαθιουδάκηςΔημοκρατία στα Βαλκάνια και εθνική ασφάλεια ....................................... » 131

Χαράλαμπος ΠαπασωτηρίουΗ υψηλή στρατηγική των ΗΠΑστον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» ..................................................................... » 139

Γεώργιος ΣαλαπασίδηςΔιεθνής ισλαμιστική τρομοκρατία και διεθνής ασφάλεια:Η περίπτωση του Ουζμπεκιστάν ........................................................................................ » 159

5


Γεράσιμος ΚαραμπελιάςΤουρκία: Επιστροφή στην πολιτική αστάθεια;.................................................. σελ.171

Ιωάννης Χ. Παναγιωτόπουλος & Παύλος ΠετραντωνάκηςΨηφιακά συστήματα αυτόματης αποκλιμάκωσης κρίσεων ........ » 179

Ηλίας ΗλιόπουλοςΠολιτική Εσωτερικής Ασφάλειας:Για μία διεπιστημονική προσέγγιση .............................................................................. » 189

Φώτιος ΜεταλληνόςΤο μέλλον του πολέμου κατά της τρομοκρατίας ........................................... » 197

Μαρίνος ΑγγλέζηςΗ επιστήμη της Οικονομίας της Άμυνας ................................................................ » 215

t ΒΗΜΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

Κώστας ΒέργοςΜία ή δύο Ουκρανίες ........................................................................................................................ » 227

Δημήτρης ΠαπανδρέουΟι περί κράτους πολιτειολογικές συζητήσειςεπανέρχονται στο προσκήνιο: Μερικέςπροκαταρκτικές σκέψεις για τη θεωρίαπερί των αδυνάμων να αυτοκυβερνηθούν κρατών ................................... » 241

t ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

Ιωάννης Παρίσης«Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλειαστο Σύνταγμα της Ευρώπης» ..................................................................................................... » 249

Ηλίας Ηλιόπουλος «Ο ρόλος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίαςτης Γερμανίας στο σύγχρονο Διεθνές Περιβάλον» .................................... » 251

Peter Calvocoressi«Διεθνής Πολιτική: 1945-2000» .............................................................................................. » 254

Εισαγωγικό Σημείωματου Προέδρου του Δ.Σ.

Όπως ήταν φυσικά αναμενόμενο, μετά τις πολεμικές συγκρούσεις Όπως ήταν φυσικά αναμενόμενο, μετά τις πολεμικές συγκρούσεις στο χώρο της Μέσης Ανατολής, ακολουθεί η γνωστή αλλαγή ρόλων, στο χώρο της Μέσης Ανατολής, ακολουθεί η γνωστή αλλαγή ρόλων, με τη διπλωματία και την πολιτική να παίρνουν τη σκυτάλη από τους με τη διπλωματία και την πολιτική να παίρνουν τη σκυτάλη από τους στρατιωτικούς και να προσπαθούν να εξεύρουν και να επιβάλλουν στρατιωτικούς και να προσπαθούν να εξεύρουν και να επιβάλλουν νέους κανόνες για τη δημιουργία των αναγκαίων δημοκρατικών θεσμών νέους κανόνες για τη δημιουργία των αναγκαίων δημοκρατικών θεσμών διακυβερνήσεως ώστε να διασφαλιστεί η λειτουργία των νέων καθεστώτων.διακυβερνήσεως ώστε να διασφαλιστεί η λειτουργία των νέων καθεστώτων.

Η αναφορά μας απευθύνεται σε δύο χώρους, οι οποίοι απασχόλησαν Η αναφορά μας απευθύνεται σε δύο χώρους, οι οποίοι απασχόλησαν σημαντικά τη διεθνή κοινότητα, το Ιράκ και το καθεστώς το οποίο σημαντικά τη διεθνή κοινότητα, το Ιράκ και το καθεστώς το οποίο προσδοκάται ότι μπορεί να εγκαθιδρυθεί εκεί μετά τις εκλογές του προσδοκάται ότι μπορεί να εγκαθιδρυθεί εκεί μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 2005, αλλά και τον κρίσιμο χώρο της ισραηλοπαλαιστινιακής Ιανουαρίου 2005, αλλά και τον κρίσιμο χώρο της ισραηλοπαλαιστινιακής διενέξεως, μετά το θάνατο του παλαιστινίου ηγέτη Γιασέφ Αραφάτ και διενέξεως, μετά το θάνατο του παλαιστινίου ηγέτη Γιασέφ Αραφάτ και την εκλογή του συντηρητικού ηγέτη Μαχμούντ Αμπάς, δημιουργώντας την εκλογή του συντηρητικού ηγέτη Μαχμούντ Αμπάς, δημιουργώντας νέες συνθήκες για την αναβίωση του «Οδικού Χάρτη», τη διακοπή ή το νέες συνθήκες για την αναβίωση του «Οδικού Χάρτη», τη διακοπή ή το τέλος της ένοπλης αντιπαράθεσης, της «ιντιφάντα», και την εγκαθίδρυση τέλος της ένοπλης αντιπαράθεσης, της «ιντιφάντα», και την εγκαθίδρυση μιας διαδικασίας εκτόνωση της κρίσεως, με τελικό αντικειμενικό σκοπό τη μιας διαδικασίας εκτόνωση της κρίσεως, με τελικό αντικειμενικό σκοπό τη δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους.

Και οι δύο αυτές προσπάθειες βαρύνονται από τεράστια προβλήματα Και οι δύο αυτές προσπάθειες βαρύνονται από τεράστια προβλήματα και αντικειμενικά είναι πολύ αμφίβολης εξελίξεως, δεδομένου ότι και αντικειμενικά είναι πολύ αμφίβολης εξελίξεως, δεδομένου ότι επηρεάζονται από εξτρεμιστικά εθνικιστικά και θρησκευτικά στοιχεία, επηρεάζονται από εξτρεμιστικά εθνικιστικά και θρησκευτικά στοιχεία, τα οποία από λόγους ιδεολογίας, πίστεως ή εξυπηρετήσεως συμφερόντων τα οποία από λόγους ιδεολογίας, πίστεως ή εξυπηρετήσεως συμφερόντων δεν είναι δυνατό να ξεπεράσουν με ευκολία ιδεολογήματα, πιστεύω και δεν είναι δυνατό να ξεπεράσουν με ευκολία ιδεολογήματα, πιστεύω και κυρίως ένοπλους αγώνες και ποταμούς αίματος.

Οι χώρες της Μέσης Ανατολής, εφόσον βρουν τις λύσεις τους Οι χώρες της Μέσης Ανατολής, εφόσον βρουν τις λύσεις τους στα εσωτερικά τους προβλήματα, θα χρειασθούν σημαντικό χρόνο στα εσωτερικά τους προβλήματα, θα χρειασθούν σημαντικό χρόνο προκειμένου να περάσουν σε δομές δυτικού τρόπου διακυβερνήσεως.προκειμένου να περάσουν σε δομές δυτικού τρόπου διακυβερνήσεως.

Τα πολλαπλά προβλήματα της περιοχής περιπλέκει και η διαφαινόμενη Τα πολλαπλά προβλήματα της περιοχής περιπλέκει και η διαφαινόμενη ύπαρξη πολιτικής βουλήσεως των ΗΠΑ για την πιθανή δημιουργία ενός ύπαρξη πολιτικής βουλήσεως των ΗΠΑ για την πιθανή δημιουργία ενός ανεξαρτήτου ή με διευρυμένη αυτονομία Κράτους στο χώρο του Ιρακινού ανεξαρτήτου ή με διευρυμένη αυτονομία Κράτους στο χώρο του Ιρακινού Κουρδιστάν, με γεωπολιτικές επιπτώσεις στις γύρω περιοχές, οι οποίες Κουρδιστάν, με γεωπολιτικές επιπτώσεις στις γύρω περιοχές, οι οποίες περιλαμβάνουν κουρδικούς πληθυσμούς, και κυρίως στην Τουρκία.περιλαμβάνουν κουρδικούς πληθυσμούς, και κυρίως στην Τουρκία.



Η προσπάθεια εξάλλου του Ιράν για απόκτηση πυρηνικού όπλου, προκαλεί τη φυσική αντίδραση των χωρών του αποκαλούμενου «πυρηνικού κλάμπ» οι οποίες επιδιώκουν προς ίδιον ή γενικότερο συμφέρον τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων σε τρίτες χώρες. Για το θέμα αυτό υπάρχει ήδη έντονη αντίθεση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως (Γαλλία-Γερμανία) / Ρωσίας από τη μία πλευρά και των ΗΠΑ από την άλλη, όσον αφορά στον τρόπο προσεγγίσεως του σημαντικού αυτού προβλήματος. Οι πρώτοι δεν απορρίπτουν –και σε μερικές περιπτώσεις πατρονάρουν- την ιδέα δημιουργίας πυρηνικής υποδομής για ειρηνική χρήση στο Ιράν, βοηθώντας έμπρακτα προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ οι δεύτεροι αποκλείουν κάθε ανάλογη ιδέα, με την υποψία ή την καχυποψία του ενδεχόμενου να διευκολύνουν οι πυρηνικές υποδομές τη μελλοντική δημιουργία πυρηνικού όπλου στο Ιράν για πολεμικούς σκοπούς.

Στο χώρο των Βαλκανίων, οι ένοπλες συγκρούσεις έχουν παραχωρήσει τη θέση τους σε μία κατ’ επίφαση ηρεμία, δεδομένου ότι ομάδες ανθρώπων προσκολλημένων σε ιδέες αλυτρωτισμού, συνδιασμένες με ακραία ισλαμικά τρομοκρατικά στοιχεία, αναμένουν τις κατάλληλες συνθήκες για επανεμφάνιση (ΠΓΔΜ), επιδιώκοντας τη δημιουργία νέων κρατών (Κόσσοβο) ή μεγάλων κρατών (Μεγάλη Αλβανία). Από την άλλη πλευρά τα Βαλκανικά κράτη, πλην Ελλάδος, επιδιώκουν την ένταξή τους στους δυτικούς πολιτικούς και στρατιωτικούς οργανισμούς (Ε.Ε. – ΝΑΤΟ), προκειμένου να τύχουν οικονομικά κυρίως οφέλη από αυτούς τους φορείς, σε συνδιασμό με την κρατική τους ασφάλεια.

Ο τρίτος χώρος, ο οποίος επηρεάζει τη γεωστρατηγική και την ασφάλεια της περιοχής είναι η Τουρκία, η οποία θα κληθεί να δώσει στην ΕΕ τα καλά της δείγματα την 3η Οκτωβρίου 2005, προκειμένου να προχωρήσουν οι διαδικασίες για την ένταξή της σε αυτήν. Το ιδιόμορφο είναι ότι προσδοκά οφέλη, χωρίς να προβαίνει σε καμία ενέργεια καλής θελήσεως προς τις γείτονες χώρες της, οι οποίες τυχαίνει να είναι ήδη μέλη της Ε.Ε., όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, με τις οποίες έχει διαφορές, οι οποίες φθάνουν μέχρι και το απαράδεκτο φαινόμενο της παράνομης στρατιωτικής κατοχής εδαφών τους, εφαρμόζοντας μία παλαιού τύπου πολιτική «Οθωμανικής Αυτοκρατορίας».

Τέλος ο Παρευξείνιος χώρος βρίσκεται σε σημαντικές προσπάθειες ανακατατάξεως του υπάρχοντος Status Quo, όπως οι αναληφθείσες πρόσφατα τρομοκρατικές ενέργειες στην Οσετία και Τσετσενία, οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο την τοπική και διεθνή ασφάλεια και κυρίως τους αγωγούς μεταφοράς ενέργειας από τις περιοχές της Κασπίας και της Ρωσσίας προς τις δυτικές χώρες, επηρεάζοντας καθοριστικά τις οικονομίες τους.


Στη θεματολογία προστίθεται τέλος η διεθνής τρομοκρατία, η οποία έχει Στη θεματολογία προστίθεται τέλος η διεθνής τρομοκρατία, η οποία έχει περάσει πλέον στο χώρο των αναγνωρισμένων ως ασύμμετρων απειλών, περάσει πλέον στο χώρο των αναγνωρισμένων ως ασύμμετρων απειλών, οι οποίες έχουν γίνει ισχυρός πονοκέφαλος για τις χώρες σε παγκόσμια οι οποίες έχουν γίνει ισχυρός πονοκέφαλος για τις χώρες σε παγκόσμια κλίμακα.

Την ευρεία αυτή θεματολογία έρχεται το Ινστιτούτο Αμυντικών Την ευρεία αυτή θεματολογία έρχεται το Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων (ΙΑΑ) να προσεγγίσει με μία σειρά από άρθρα έγκριτων Αναλύσεων (ΙΑΑ) να προσεγγίσει με μία σειρά από άρθρα έγκριτων αναλυτών από τον πανεπιστημιακό και γενικότερο πνευματικό χώρο.αναλυτών από τον πανεπιστημιακό και γενικότερο πνευματικό χώρο.

Με ιδιαίτερη χαρά φιλοξενούμε στο παρόν τεύχος τις αναλύσεις δύο Με ιδιαίτερη χαρά φιλοξενούμε στο παρόν τεύχος τις αναλύσεις δύο διακεκριμένων αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας, οι διακεκριμένων αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας, οι οποίοι διατυπώνουν τις απόψεις τους για το μέλλον του πολέμου κατά οποίοι διατυπώνουν τις απόψεις τους για το μέλλον του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, αλλά και για το εξειδικευμένο θέμα της επιστήμης της τρομοκρατίας, αλλά και για το εξειδικευμένο θέμα της επιστήμης της οικονομίας της άμυνας. Προσδοκία και προτροπή μας είναι όλο και της οικονομίας της άμυνας. Προσδοκία και προτροπή μας είναι όλο και περισσότερα στελέχη των Ε.Δ. να καταθέσουν τις αναλύσεις τους, σε ένα περισσότερα στελέχη των Ε.Δ. να καταθέσουν τις αναλύσεις τους, σε ένα χώρο, το ΙΑΑ, ο οποίος είναι πολύ φιλικός προς αυτούς.

Ως πρόεδρος του ΔΣ/ΙΑΑ επιθυμώ να ευχαριστήσω τους συγγραφείς Ως πρόεδρος του ΔΣ/ΙΑΑ επιθυμώ να ευχαριστήσω τους συγγραφείς των άρθρων/αναλύσεων, ευελπιστώντας ότι η κατάθεση των απόψεών των άρθρων/αναλύσεων, ευελπιστώντας ότι η κατάθεση των απόψεών τους θα συμβάλλει στην επίλυση των υφισταμένων προβλημάτων και τους θα συμβάλλει στην επίλυση των υφισταμένων προβλημάτων και στην αποφυγή δημιουργίας νέων ανωμάλων καταστάσεων.στην αποφυγή δημιουργίας νέων ανωμάλων καταστάσεων.

Ευάγγελος ΤσίρκαςΕυάγγελος ΤσίρκαςΑντιστράτηγος ε.α.Αντιστράτηγος ε.α.

Η ΠΑΡΟΥΣΑΣΥΓΚΥΡΙΑ ΣΤΗΝ.Α. ΜΕΣΟΓΕΙΟ



Ιωάννης Θ. Μάζης

Γεωστρατηγική ανάλυση της παρούσας συγκυρίας στη Ν.Α. Μεσόγειοτης παρούσας συγκυρίας στη Ν.Α. Μεσόγειο1

(Η περίπτωση της ελληνικής γεωστρατηγικής θέσεως και το ζήτημα του «διπλωματικού χρόνου»)

Α. Η αρχή της αλυσιδωτής αντιδράσης: Το Παλαιστινιακό ζήτημα.

Η μετά Αραφάτ εποχή του Παλαιστινιακού ζητήματος χαρακτηρίζεται από ένα δρομολόγιο δύο διαφορετικών κατευθύνσεων:

1) Την κατεύθυνση της συγκρούσεως μεταξύ των αντιπάλων ομάδων της ΟΑΠ, της Χαμάς (η οποία και εμφανίζει ευρύτερη της Φατάχ λαϊκή αποδοχή), της Χεζμπολά αλλά και των διαφόρων «αραφατικών» τάσεων που θα οδηγήσει στον όλεθρο την παλαιστινιακή υπόθεση και

2) Την επιθυμητή κατεύθυνση της εξευρέσεως «συνεχιστού» του Την επιθυμητή κατεύθυνση της εξευρέσεως «συνεχιστού» του Αραφάτ, ο οποίος όμως θα φέρει τα χαρακτηριστικά του αποδεκτού Αραφάτ, ο οποίος όμως θα φέρει τα χαρακτηριστικά του αποδεκτού συνομιλητού από την άλλη πλευρά και συγκεκριμένα την ισραηλινή συνομιλητού από την άλλη πλευρά και συγκεκριμένα την ισραηλινή αλλά, και πρωτίστως, την αμερικανική. Στην συγκεκριμένη περίπτωση αλλά, και πρωτίστως, την αμερικανική. Στην συγκεκριμένη περίπτωση η αποδοχή του από την αμερικανική πλευρά είναι σημαντικότερη η αποδοχή του από την αμερικανική πλευρά είναι σημαντικότερη ως δυναμένη να καλύπτει κατά καλύτερο τρόπο τις παλαιστινιακές ως δυναμένη να καλύπτει κατά καλύτερο τρόπο τις παλαιστινιακές διεκδικήσεις από το αν το πρόσωπο αυτό ετύγχανε της πλήρους αποδοχής διεκδικήσεις από το αν το πρόσωπο αυτό ετύγχανε της πλήρους αποδοχής της ισραηλινής κυβερνήσεως. Ο Μαχμούτ Αμπάς, καθώς τα πράγματα της ισραηλινής κυβερνήσεως. Ο Μαχμούτ Αμπάς, καθώς τα πράγματα εξελίχθηκαν κατά τα προβλεπόμενα, (ο γνωστός με το οργανωσιακό εξελίχθηκαν κατά τα προβλεπόμενα, (ο γνωστός με το οργανωσιακό του όνομα ως Αμπού Μάζεν) είναι πλέον ο διάδοχος του Αραφάτ του όνομα ως Αμπού Μάζεν) είναι πλέον ο διάδοχος του Αραφάτ και θεωρείται από την ισραηλινή πλευρά ως σκληρός αλλά έντιμος και θεωρείται από την ισραηλινή πλευρά ως σκληρός αλλά έντιμος διαπραγματευτής· χαίρει δε της αποδοχής του αμερικανικού παράγοντος.διαπραγματευτής· χαίρει δε της αποδοχής του αμερικανικού παράγοντος.

Και στις δύο περιπτώσεις, βεβαίως, είναι λογικό οι διπλωματικές Και στις δύο περιπτώσεις, βεβαίως, είναι λογικό οι διπλωματικές αναφορές μεταξύ των δύο πλευρών να προσδιορίζονται στη Συμφωνία αναφορές μεταξύ των δύο πλευρών να προσδιορίζονται στη Συμφωνία

Ο Ιωάννης Θ. Μάζης είναι Καθηγητής Γεωπολιτικήςστο Ιόνιο Παν/μιο και Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Αμυντικών Αναλύσεων του ΥΠΕΘΑ.



του Όσλο Ι2 και ΙΙ3 και στο κείμενο του «Οδικού Χάρτη».4 Και αυτό διότι ήτο κοινώς αποδεκτή από: i) την αμερικανική διαιτησία και το Κουαρτέτο5 ii) την ισραηλινή πλευρά και iii) την παλαιστινιακή πλευρά iv) έφερε, επίσης, τη σφραγίδα του Αραφάτ, γεγονός που προσδίδει ηθικο-πολιτική δικαίωση στο κείμενο αυτό για την παλαιστινιακή πλευρά και συνεπώς μεγαλύτερη ευκολία νομιμοποιημένων εθνικώς χειρισμών στον παλαιστίνιο διάδοχό του.

Και στις δύο περιπτώσεις, επίσης, το χρονικό διάστημα καταλήξεως σε κοινώς αποδεκτά συμπεράσματα δεν δύναται να είναι ολιγότερο της πενταετίας.

Β. Το Συρο-ισραηλινό ζήτημα στη μετά Αραφάτ εποχή (εκδοχή της περιπτώσεως της αναφερομένης στο σημείο Α.2. του κειμένου)

Η ομαλοποίηση των ισραηλο-παλαιστινιακών ζητημάτων και η προϊούσα θετικώς διαδικασία ειρηνευτικών συνομιλιών μεταξύ των δύο πλευρών είναι φυσικό ότι θα έχει ως συνέπεια την επανεκτίμηση της στάσεως της Συρίας αναφορικώς με τις σχέσεις της με διάφορες ισλαμικές επαναστατικές (παλαιστινιακές ή μη) ομάδες και κινήματα, των οποίων τη δράση ανέχεται ή καλύπτει μέχρι σήμερα, συντηρώντας την έκρυθμη κατάσταση στο Ιράκ.


Η ομαλοποίηση των ισραηλο-παλαιστινιακών ζητημάτων θα έχει ως συνέπεια την επανεκτίμηση της στάσεως της Συρίας αναφορικώς με τις σχέσεις της με διάφορες ισλαμικές επαναστατικές ομάδες και κινήματα, των οποίων τη δράση ανέχεται ή καλύπτει μέχρι σήμερα.

Η ΠΑΡΟΥΣΑΣΥΓΚΥΡΙΑ ΣΤΗ

Ν.Α. ΜΕΣΟΓΕΙΟ

Ιωάννης Θ. Μάζης Η ΠΑΡΟΥΣΑΣΥΓΚΥΡΙΑ ΣΤΗΝ.Α. ΜΕΣΟΓΕΙΟ


Η Συρία έχει δύο στρατηγικά ζητήματα εθνικού ενδιαφέροντος, τα Η Συρία έχει δύο στρατηγικά ζητήματα εθνικού ενδιαφέροντος, τα οποία την απασχολούν: i) τη συνεχή και αδιάκοπη παροχή ύδατος από οποία την απασχολούν: i) τη συνεχή και αδιάκοπη παροχή ύδατος από τον Ευφράτη (Τουρκία) σε ποσότητες της τάξεως των 750 κ.μ. /sec και ii) τον Ευφράτη (Τουρκία) σε ποσότητες της τάξεως των 750 κ.μ. /sec και ii) την υπόθεση των Υψιπέδων του Γκολάν, επί και εγγύς των εδαφών των την υπόθεση των Υψιπέδων του Γκολάν, επί και εγγύς των εδαφών των οποίων ευρίσκονται οι πηγές του Ιορδάνη.

Η ομαλοποίηση της διαδικασίας ειρήνευσης στο Παλαιστινιακό, με Η ομαλοποίηση της διαδικασίας ειρήνευσης στο Παλαιστινιακό, με τη συμβολή και της Δαμασκού θα μπορούσε να ενισχύσει τη θέση της τη συμβολή και της Δαμασκού θα μπορούσε να ενισχύσει τη θέση της και έναντι της Άγκυρας και έναντι του Τελ Αβίβ ως προς τα δύο αυτά και έναντι της Άγκυρας και έναντι του Τελ Αβίβ ως προς τα δύο αυτά ζητήματα. Επίσης θα εχαρακτηρίζετο ως παράγων σταθερότητος στη ζητήματα. Επίσης θα εχαρακτηρίζετο ως παράγων σταθερότητος στη Μ. Ανατολή από την αμερικανική πλευρά, με αποτέλεσμα τα αιτήματά Μ. Ανατολή από την αμερικανική πλευρά, με αποτέλεσμα τα αιτήματά της αυτά να αποκτούσαν και τη συνηγορία της Ουάσιγκτον, η οποία θα της αυτά να αποκτούσαν και τη συνηγορία της Ουάσιγκτον, η οποία θα συμπαρέσυρε την υποστήριξη του Τελ Αβίβ. Τα αποτελέσματα θα ήταν συμπαρέσυρε την υποστήριξη του Τελ Αβίβ. Τα αποτελέσματα θα ήταν θετικά για τη Δαμασκό και αυτό δεν θα αργήσει να γίνει ορατό από τη θετικά για τη Δαμασκό και αυτό δεν θα αργήσει να γίνει ορατό από τη συριακή πλευρά, βοηθουσών και των θετικών εξελίξεων στην ισραηλο-συριακή πλευρά, βοηθουσών και των θετικών εξελίξεων στην ισραηλο-παλαιστινιακή διαφορά.

Μια παρόμοια εξέλιξη (ομαλοποίηση Παλαιστινιακού, αποκατάσταση Μια παρόμοια εξέλιξη (ομαλοποίηση Παλαιστινιακού, αποκατάσταση δημοκρατικής νομιμότητος στο Ιράκ μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου, δημοκρατικής νομιμότητος στο Ιράκ μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου, διακοπή συριακής βοηθείας προς ισλαμιστικές και παλαιστινιακές διακοπή συριακής βοηθείας προς ισλαμιστικές και παλαιστινιακές οργανώσεις που δρουν στο Ιράκ, στην Παλαιστίνη και στο Λίβανο οργανώσεις που δρουν στο Ιράκ, στην Παλαιστίνη και στο Λίβανο εναντίον ισραηλινών στόχων) θα την ανεδείκνυε σε σημαντικό εναντίον ισραηλινών στόχων) θα την ανεδείκνυε σε σημαντικό στρατηγικό εταίρο των Η.Π.Α. του Ν.Α.Τ.Ο και της Ε.Ε., γεγονός το οποίο στρατηγικό εταίρο των Η.Π.Α. του Ν.Α.Τ.Ο και της Ε.Ε., γεγονός το οποίο θα οδηγούσε στη μείωση της αντίστοιχης στρατηγικής σπουδαιότητος της θα οδηγούσε στη μείωση της αντίστοιχης στρατηγικής σπουδαιότητος της Άγκυρας.






Η Συρία μόνο οφέλη θα είχε να απολαύσει από μια ανάλογη εξέλιξη:

1) Την επανενεργοποίηση του σημαντικού πετρελαιαγωγού Βαγδάτης-Μπανιάς (Συρία), του οποίου η λειτουργία διεκόπη το 1982 και ο οποίος εν όψει της επαναλειτουργίας των κοιτασμάτων της Μοσούλης και του Κιρκούκ (Σαντζάκι της Μοσούλης) θα μπορούσε να μεταφέρει περί το 1 Μb/d προς την Αν. Μεσόγειο6.

2) Τη θεωρητική διασφάλισή της αναφορικώς με «κουρδικές ανατρεπτικές δραστηριότητες» την επόμενη μέρα από αυτήν της ιδρύσεως του ομοσπόνδου κουρδικού κράτους στο Σαντζάκιο της Μοσούλης (Β. Ιράκ). Δραστηριότητες, όμως, τις οποίες ο γράφων δεν θεωρεί πιθανές ή δυνατές.

3) Την επαναπόκτηση δικαιωμάτων στο Γκολάν και σε μέρος των υδάτινων αποθεμάτων του Ιορδάνη.

4) Την ομαλοποίηση όμως των ισραηλο-συριακών σχέσεων στο Γκολάν θα επιτρέψει η λειτουργία του αγωγού Μοσούλης–Χάιφας μέσω συριακών εδαφών, προσδίδοντας και στη Συρία σημαντική στρατηγική σπουδαιότητα στην περιοχή λόγω της υψηλής ποιότητας του Light Kirkouk oil και του συντόμου της διαδρομής του προς τη Μεσόγειο, μέσω Συρίας (βλ. Χάρτη 1, δύο διαφορετικές διαδρομές· οικονομικότερη η «Συριακή οδός»)

Χάρτης 1

5) Την επίλυση του θέματος του Φράγματος της Ενότητος στον Ποταμό Γιαρμούκ, παραποτάμου του Ιορδάνη, ο οποίος πηγάζει στην

Η Τουρκία προσπαθεί να λειτουργήσει ως περιφερειακή δύναμη, όμως, η αξιοπιστία της τίθεται εν αμφιβόλω από την διεθνή κοινότητα αφενός μεν λόγω της προσπάθειάς της για επιβολή στρατιωτικών λύσεων στο κουρδικό ζήτημα και αφετέρου λόγω των εμφανών επεκτατικών της βλέψεων στα πετρέλαια της Μοσούλης.





Συρία. Η επίλυση του θέματος αυτού -πέραν των καθαρώς αναπτυξιακών Συρία. Η επίλυση του θέματος αυτού -πέραν των καθαρώς αναπτυξιακών και οικονομικών ωφελημάτων τα οποία θα προκύψουν για τη Συρίακαι οικονομικών ωφελημάτων τα οποία θα προκύψουν για τη Συρία7- θα αποφέρει στη Δαμασκό πολιτικό κύρος και φερεγγυότητα στον αραβικό αποφέρει στη Δαμασκό πολιτικό κύρος και φερεγγυότητα στον αραβικό κόσμο, μεγαλύτερη επιρροή στο Αμμάν, ευρεία οικονομική συνεργασία κόσμο, μεγαλύτερη επιρροή στο Αμμάν, ευρεία οικονομική συνεργασία με τις Η.Π.Α. και ενίσχυση της θέσεώς της ως προς την Άγκυρα με τις Η.Π.Α. και ενίσχυση της θέσεώς της ως προς την Άγκυρα αναφορικώς με το ζήτημα του Ευφράτη. Στην υδρογεωπολιτική μετρούν αναφορικώς με το ζήτημα του Ευφράτη. Στην υδρογεωπολιτική μετρούν τα σύνθετα πλεονεκτήματα. Η Τουρκία προσπαθεί να λειτουργήσει τα σύνθετα πλεονεκτήματα. Η Τουρκία προσπαθεί να λειτουργήσει ως περιφερειακή δύναμη στο περιθώριο των συνομιλιών μεταξύ ως περιφερειακή δύναμη στο περιθώριο των συνομιλιών μεταξύ Ιορδανίας-Συρίας-Ισραήλ αλλά οι δεσμοί της με τους συμμετέχοντες Ιορδανίας-Συρίας-Ισραήλ αλλά οι δεσμοί της με τους συμμετέχοντες και το μεσολαβητή όπως και η αξιοπιστία των καλών της υπηρεσιών, και το μεσολαβητή όπως και η αξιοπιστία των καλών της υπηρεσιών, τίθενται εν αμφιβόλω από την διεθνή κοινότητα αφενός μεν λόγω της τίθενται εν αμφιβόλω από την διεθνή κοινότητα αφενός μεν λόγω της προσπάθειάς της για επιβολή στρατιωτικών λύσεων στο κουρδικό ζήτημα προσπάθειάς της για επιβολή στρατιωτικών λύσεων στο κουρδικό ζήτημα και αφετέρου λόγω των εμφανών επεκτατικών της βλέψεων στα πετρέλαια και αφετέρου λόγω των εμφανών επεκτατικών της βλέψεων στα πετρέλαια της Μοσούλης. Το γεγονός, λοιπόν, ότι κατέχει την κατά τα ανάντη θέση της Μοσούλης. Το γεγονός, λοιπόν, ότι κατέχει την κατά τα ανάντη θέση στον ποταμό Ευφράτη μάλλον ενοχλεί, παρά αποτελεί εγγύηση για τους στον ποταμό Ευφράτη μάλλον ενοχλεί, παρά αποτελεί εγγύηση για τους εμπλεκομένους. Είναι δε φυσικό οι Η.Π.Α να θεωρούν την υπόθεση του εμπλεκομένους. Είναι δε φυσικό οι Η.Π.Α να θεωρούν την υπόθεση του Φράγματος της Ενότητος μια εξαιρετική ευκαιρία για να προωθήσουν Φράγματος της Ενότητος μια εξαιρετική ευκαιρία για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους στη Μ. Ανατολή, επιδιώκοντας την Ειρήνη και την τα συμφέροντά τους στη Μ. Ανατολή, επιδιώκοντας την Ειρήνη και την Ασφάλεια στην περιοχή.

Η μεσολάβηση της -ούτως ή άλλως- εμπλεκομένης Συρίας στην Η μεσολάβηση της -ούτως ή άλλως- εμπλεκομένης Συρίας στην υπόθεση αυτή είναι φυσικό ότι την αναβαθμίζει στρατηγικά στο υπόθεση αυτή είναι φυσικό ότι την αναβαθμίζει στρατηγικά στο γεωπολιτικό υποσύστημα της Μ. Ανατολής μειώνοντας αντιστοίχως τη γεωπολιτικό υποσύστημα της Μ. Ανατολής μειώνοντας αντιστοίχως τη στρατηγική βαρύτητα της Τουρκίας.

Γ. Το ζήτημα της ομαλοποίησης στο Ιράκ-Ομόσπονδο κουρδικό Το ζήτημα της ομαλοποίησης στο Ιράκ-Ομόσπονδο κουρδικό κρατίδιο στο Β. Ιράκ (Σαντζάκι της Μοσούλης)

Η ομαλοποίηση στο Ιράκ, όπως έγινε πλέον εμφανές από τα σημεία Η ομαλοποίηση στο Ιράκ, όπως έγινε πλέον εμφανές από τα σημεία (Α) και (Β), θα είναι προϊόν των θετικών εξελίξεων των ειρηνευτικών (Α) και (Β), θα είναι προϊόν των θετικών εξελίξεων των ειρηνευτικών






συνομιλιών στο Παλαιστινιακό της μετα-αραφατικής εποχής και της εξ αυτού αναμορφώσεως της συριακής εξωτερικής πολιτικής. Η ομαλοποίηση όμως και ο εκδημοκρατισμός, έστω και κατά τα φυλετικο-θρησκευτικά μεσανατολικά πρότυπα, του Ιράκ ενέχει την δημιουργία ομοσπόνδου κουρδικού κρατιδίου στο Σαντζάκιο της Μοσούλης.

Το κουρδικό αυτό κρατίδιο -του μεγέθους της Σκωτίας- έχει τα σημαντικότερα αποδεδειγμένα κοιτάσματα αργού πετρελαίου (ποιοτικώς και ποσοτικώς) στην ιρακινή επικράτεια και είναι προς το συμφέρον των δύο αυτών δυνάμεων να έχουν τον έλεγχό τους. Το φημισμένο για την χαμηλή περιεκτικότητά του σε θείο, άρα υψηλότατης ποιότητος πετρέλαιο χαμηλή περιεκτικότητά του σε θείο, άρα υψηλότατης ποιότητος πετρέλαιο του Κιρκούκ (Light Kirkuk), είναι επίσης γνωστό και ποθητό λόγω του χαμηλότατου κόστους εξορύξεώς του, που φθάνει μόλις το ένα δολάριο χαμηλότατου κόστους εξορύξεώς του, που φθάνει μόλις το ένα δολάριο το βαρέλι. Συγκριτικώς αναφέρω ότι τα πετρέλαια του Ομάν και της Μαλαισίας, που θεωρούνται επίσης χαμηλού κόστους εξορύξεως, εγγίζουν τα 5 δολάρια το βαρέλι, ενώ τα πετρέλαια της Β. Θαλάσσης εγγίζουν τα 16 δολάρια το βαρέλι και τα αμερικανικά αποθέματα ξεπερνούν τα 20 δολάρια το βαρέλι.

Χάρτης 2

Εξάλλου, ο πετρελαιαγωγός Μοσούλης-Ιορδανίας-Χάιφας (Ισραήλ) (βλ. Χάρτη 1) θα επαναλειτουργήσει με απόλυτη αναβάθμιση του Ισραήλ

Η αναβάθμιση αυτή του Ισραήλ και η ταυτόχρονη υποβάθμιση της Τουρκίας αναδεικνύει το κουρδικό ομόσπονδο κρατίδιο στο Β. Ιράκ σε σημαντικότατο παράγοντα ισχύος των Η.Π.Α. στη Μ. Ανατολή, ιδωμένο ως εξάρτημα του δικτύου της αντιβαλλιστικής αμύνης των Η.Π.Α.





ως σημαντικότατου, διεθνούς εμβελείας στρατηγικού ενεργειακού ως σημαντικότατου, διεθνούς εμβελείας στρατηγικού ενεργειακού συντελεστή. Η αναβάθμιση αυτή του Ισραήλ και η ταυτόχρονη . Η αναβάθμιση αυτή του Ισραήλ και η ταυτόχρονη υποβάθμιση της «Τουρκίας των στρατηγών» ενισχύει σε μεγάλο βαθμό υποβάθμιση της «Τουρκίας των στρατηγών» ενισχύει σε μεγάλο βαθμό και το κουρδικό στοιχείο στην περιοχή, όπως και αναδεικνύει το υπό και το κουρδικό στοιχείο στην περιοχή, όπως και αναδεικνύει το υπό δημιουργία κουρδικό ομόσπονδο αυτό κρατίδιο στο Β. Ιράκ σε επίσης δημιουργία κουρδικό ομόσπονδο αυτό κρατίδιο στο Β. Ιράκ σε επίσης σημαντικότατο παράγοντα προβολής ισχύος των Η.Π.Α. στη Μ. Ανατολή σημαντικότατο παράγοντα προβολής ισχύος των Η.Π.Α. στη Μ. Ανατολή και θα πρέπει να ιδωθεί και ως εξάρτημα του δικτύου αντιβαλλιστικής και θα πρέπει να ιδωθεί και ως εξάρτημα του δικτύου αντιβαλλιστικής αμύνης των Η.Π.Α. (βλ. κατωτέρω, σημείο Ε).

Οι συνεπαγωγές για το μέλλον των στρατηγικών ισορροπιών στην Οι συνεπαγωγές για το μέλλον των στρατηγικών ισορροπιών στην περιοχή της Μ. Ανατολής με δεδομένα τα ανωτέρω αλλά και την άκρως περιοχή της Μ. Ανατολής με δεδομένα τα ανωτέρω αλλά και την άκρως θετική στάση της Ιορδανίας προς τις Η.Π.Α. είναι σχεδόν προφανείς, δηλ.: θετική στάση της Ιορδανίας προς τις Η.Π.Α. είναι σχεδόν προφανείς, δηλ.:

Τα κοιτάσματα πετρελαίου του και η μελλοντική ενεργοποίηση της Τα κοιτάσματα πετρελαίου του και η μελλοντική ενεργοποίηση της προαναφερθείσας πετρελαϊκής οδού Μοσούλης-Χάιφας (Ισραήλ) (βλ. προαναφερθείσας πετρελαϊκής οδού Μοσούλης-Χάιφας (Ισραήλ) (βλ. Χάρτη 1) θα αλλάξει στην κυριολεξία τα γεωστρατηγικά και γεωπολιτικά ) θα αλλάξει στην κυριολεξία τα γεωστρατηγικά και γεωπολιτικά δεδομένα της περιοχής, έχοντας επενέργειες ακόμη και στις εσωτερικές δεδομένα της περιοχής, έχοντας επενέργειες ακόμη και στις εσωτερικές πολιτικές ισορροπίες των μεσογειακών κρατών. Μια ματιά στους πολιτικές ισορροπίες των μεσογειακών κρατών. Μια ματιά στους συνημμένους Χάρτες 1 και 2 μας βοηθά να κατανοήσουμε το ότι ο μας βοηθά να κατανοήσουμε το ότι ο ελέγχων τα κοιτάσματα της Μοσούλης ελέγχει την ενεργειακή των ελέγχων τα κοιτάσματα της Μοσούλης ελέγχει την ενεργειακή των διαδρομή μέσω Τουρκίας (σύνορα Συρίας-Τουρκίας) και την εναλλακτική διαδρομή μέσω Τουρκίας (σύνορα Συρίας-Τουρκίας) και την εναλλακτική του υποκατάσταση αναλόγως των επικρατουσών πολιτικών καταστάσεων του υποκατάσταση αναλόγως των επικρατουσών πολιτικών καταστάσεων με αυτήν του δρομολογίου Μοσούλη-Κιρκούκ-Χάϊφα.

Είναι βεβαίως προφανές ότι για τους δύο προαναφερθέντες λόγους, Είναι βεβαίως προφανές ότι για τους δύο προαναφερθέντες λόγους, το στρατηγικό βάρος της Τουρκίας και στην περίπτωση αυτή θα μειωθεί το στρατηγικό βάρος της Τουρκίας και στην περίπτωση αυτή θα μειωθεί σημαντικά για την υπερατλαντική πλευρά, προκαλώντας τα ανάλογα σημαντικά για την υπερατλαντική πλευρά, προκαλώντας τα ανάλογα διπλωματικά ωφελήματα για την Αθήνα.

Οι κίνδυνοι όμως «κουρδικής αλυτρωτικής εκρήξεως», τους οποίους Οι κίνδυνοι όμως «κουρδικής αλυτρωτικής εκρήξεως», τους οποίους επικαλείται η τουρκική πλευρά όπως οι κίνδυνοι τους οποίους επικαλείται η τουρκική πλευρά όπως οι κίνδυνοι τους οποίους διατρέχουν, κατά την Άγκυρα, οι 150.000 Τουρκμένοι οι οποίοι διατρέχουν, κατά την Άγκυρα, οι 150.000 Τουρκμένοι οι οποίοι διαβιούν στο Σαντζάκι της Μοσούλης, είναι διαφορετικής φύσεως και διαβιούν στο Σαντζάκι της Μοσούλης, είναι διαφορετικής φύσεως και αξιολογούνται ως παντελώς ανυπόστατοι, ιδιαιτέρως μάλιστα, υπό αξιολογούνται ως παντελώς ανυπόστατοι, ιδιαιτέρως μάλιστα, υπό το καθεστώς της αμερικανο-βρετανικής επιρροής υπό το οποίο θα το καθεστώς της αμερικανο-βρετανικής επιρροής υπό το οποίο θα διατελεί το ομόσπονδο αυτό κρατίδιο. Ούτως ή άλλως, από αμυντική διατελεί το ομόσπονδο αυτό κρατίδιο. Ούτως ή άλλως, από αμυντική και πληθυσμιακή άποψη, κάποιας μορφής επιθετική έκρηξη από το και πληθυσμιακή άποψη, κάποιας μορφής επιθετική έκρηξη από το κρατίδιο αυτό εναντίον της Τουρκίας ισοδυναμεί με πιθανή επιθετική κρατίδιο αυτό εναντίον της Τουρκίας ισοδυναμεί με πιθανή επιθετική ενέργεια του...Λουξεμβούργου εναντίον της Γαλλίας (!) ή των Σκοπίων ενέργεια του...Λουξεμβούργου εναντίον της Γαλλίας (!) ή των Σκοπίων εναντίον της...Ελλάδος (!). Από την πολιτική πλευρά δε και με δεδομένη εναντίον της...Ελλάδος (!). Από την πολιτική πλευρά δε και με δεδομένη τη ριζική αλλαγή των γεωστρατηγικών παραγόντων στην περιοχή, όπως τη ριζική αλλαγή των γεωστρατηγικών παραγόντων στην περιοχή, όπως αναφέρονται στο ανά χείρας κείμενο, τέτοιος κίνδυνος ανάγεται στο χώρο αναφέρονται στο ανά χείρας κείμενο, τέτοιος κίνδυνος ανάγεται στο χώρο της μεταφυσικής. Οι τουρκικές διαμαρτυρίες εντάσσονται απλούστατα, της μεταφυσικής. Οι τουρκικές διαμαρτυρίες εντάσσονται απλούστατα, στο πλαίσιο της προσπάθειας αυξήσεως της διαπραγματευτικής ισχύος στο πλαίσιο της προσπάθειας αυξήσεως της διαπραγματευτικής ισχύος της Άγκυρας έναντι των Αγγλο-Αμερικανών για την όσο το δυνατόν της Άγκυρας έναντι των Αγγλο-Αμερικανών για την όσο το δυνατόν






μεγαλύτερη «συμμετοχή» της στα πετρελαϊκά κοιτάσματα της περιοχής του Β. Ιράκ. Άλλωστε, η κουρδική εθνότητα στα τουρκικά εδάφη είναι τόσο εξαπλωμένη εδαφικώς (βλ. Χάρτη 3) και πληθυσμιακώς, ώστε εάν υπήρχε πράγματι τέτοιος κίνδυνος θα μπορούσε να είχε εκδηλωθεί από τα εδάφη της Β/Α Συρίας ή τα εδάφη του Ν/Δ Ιράν. από χώρες, δηλαδή, με τις οποίες η Τουρκία ουδέποτε διατηρούσε τις καλύτερες των επαφών και μάλιστα σε εποχές ισχυρών κλυδωνισμών στις μεταξύ των σχέσεις.

Χάρτης 3

Άλλωστε η ομαλοποίηση στο Αφγανιστάν απελευθερώνει στο εγγύς μέλλον (ορίζοντας πενταετίας) την δίοδο Κ. Ασίας-Αφγανιστάν-Πακιστάν-Ινδικός Ωκεανός η οποία διοχετεύουσα (βλ. Χάρτη 4) τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων -και ιδιαιτέρως φυσικού αερίου- δια της συντομοτέρας οδού προς την ιλιγγιωδώς ανερχόμενη αγορά της Ινδίας, μειώνει ακόμη περισσότερο τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας ως προς τις Η.Π.Α. στο πλαίσιο του γεωπολιτικού Συστήματος Κασπία-Κεντρική Ασία-Μ. Ανατολή.

Και μόνη η συνειδητοποίηση από ελληνικής πλευράς αυτού του γεγονότος θα πρέπει να καταστήσει σαφές στους σχεδιαστές της

Η ομαλοποίηση στο Αφγανιστάν απελευθερώνει στο εγγύς μέλλον την δίοδο Κ. Ασίας-Αφγανιστάν-Πακιστάν-Ινδικός Ωκεανός η οποία διοχετεύουσα τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων -και ιδιαιτέρως φυσικού αερίου- δια της συντομοτέρας οδού προς την ιλιγγιωδώς ανερχόμενη αγορά της Ινδίας, μειώνει ακόμη περισσότερο τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας ως προς τις Η.Π.Α.





ελληνικής αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής τους κύριους άξονες των ελληνικής αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής τους κύριους άξονες των κατευθύνσεών τους. Και οι άξονες αυτοί είναι:

1) Προσπάθεια «αγοράς χρόνου» από πλευράς Αθηνών σε ό,τι αφορά Προσπάθεια «αγοράς χρόνου» από πλευράς Αθηνών σε ό,τι αφορά διαφορές πάσης φύσεως με τη γείτονα Τουρκία και ιδίως σε ζητήματα που διαφορές πάσης φύσεως με τη γείτονα Τουρκία και ιδίως σε ζητήματα που διαμορφώνονται με κυρίαρχο χαρακτηριστικό την πίεση από πλευράς διαμορφώνονται με κυρίαρχο χαρακτηριστικό την πίεση από πλευράς Άγκυρας επί της Αθήνας, μεσολαβούσης της Ουάσιγκτον ή/και του Άγκυρας επί της Αθήνας, μεσολαβούσης της Ουάσιγκτον ή/και του Λονδίνου.

Χάρτης 4

2) Η περίπτωση της 3ης Οκτωβρίου παρέχει μια εξαιρετική ευκαιρία Η περίπτωση της 3ης Οκτωβρίου παρέχει μια εξαιρετική ευκαιρία για την ελληνική πλευρά να επιτύχει κάτι ανάλογο, αλλά μόνο υπό για την ελληνική πλευρά να επιτύχει κάτι ανάλογο, αλλά μόνο υπό την προϋπόθεση ότι θα επιτύχει, σε συνεργασία με την Λευκωσία, την την προϋπόθεση ότι θα επιτύχει, σε συνεργασία με την Λευκωσία, την καταγραφή ορισμένων (εκ των στο σημείο Ε του ανά χείρας κειμένου) καταγραφή ορισμένων (εκ των στο σημείο Ε του ανά χείρας κειμένου) προϋποθέσεων, αφορουσών τις ελληνοτουρκικές και τουρκοκυπριακές προϋποθέσεων, αφορουσών τις ελληνοτουρκικές και τουρκοκυπριακές σχέσεις, στα Συμπεράσματα αυτής της Συνόδου Κορυφής.

Η συμπερίληψη αυτών των προϋποθέσεων και η μετέπειτα διαρκής Η συμπερίληψη αυτών των προϋποθέσεων και η μετέπειτα διαρκής προσοχή στην εφαρμογή τους από ευρωπαϊκής πλευράς8 θα καταστήσουν θα καταστήσουν εφικτή την «αγορά χρόνου» για την Κυπριακή και Ελλαδική πλευρά.εφικτή την «αγορά χρόνου» για την Κυπριακή και Ελλαδική πλευρά.






Δ. Το σκοπιανό ζήτημα

Το liberal γραφειοκρατικό κατεστημένο του US Department of State, ελαχίστη σχέση έχον με τις αντιλήψεις των ρεπουμπλικανών του κ. Μπους, εκμεταλλευόμενο την ευαισθησία του νεοεκλεγέντος αμερικανού Προέδρου απέναντι στο ισλαμιστικό κίνημα και τις βαλκανικές του παραφυάδες (τις οποίες το ίδιο αυτό κατεστημένο εγκατέστησε και άνδρωσε στην Αλβανία, στο Κόσοβο και στη Δυτική FYROM), προέβη στην μη σώφρονα πυροδότηση ενός ζητήματος με την αντίληψη ότι συμβάλλει στη διαδικασία της ανασχέσεως του αλβανοϊσλαμικού επεκτατισμού και αλυτρωτισμού στη Βαλκανική. Η συμβολή του εν λόγω χειρισμού στη διαδικασία της ανασχέσεως αυτής δεν θα ήτο λόγω χειρισμού στη διαδικασία της ανασχέσεως αυτής δεν θα ήτο αμφιλεγόμενη, εάν δεν είχε το χαρακτήρα του αιφνιδιασμού φίλης και συμμάχου κυβερνήσεως (Ελλάς), η οποία βοήθησε τις ΗΠΑ με ένα λόχο στο Αφγανιστάν, με μία φρεγάτα που περιπολεί στον Αραβοπερσικό για την περίπτωση του Ιράκ και η οποία ήτο πλήρως αλληλέγγυα σε θέματα καταστολής και πρόληψης της διεθνούς τρομοκρατίας με την Ουάσιγκτον.

Το ζήτημα της ονομασίας της FYROM υπάγεται σε διαδικασία θεσμοθετημένη από την Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995, στο πλαίσιο διαλόγου υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και του υποβοηθούντος Ειδικού Μεσολαβητού, κ. Μ. Νίμιτς. Οιαδήποτε προσπάθεια διπλωματικής αντιμετωπίσεως αυτού του τετελεσμένου μπορεί πλέον να γίνει στο πλαίσιο της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, όπως εξήγγειλε ήδη από τις Βρυξέλλες ο έλληνας Πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλής, αλλά και στο ήδη υπάρχον πλαίσιο του ΟΗΕ.

Το ζήτημα, όμως, των πιθανών ελληνικών διπλωματικών πιέσεων προς την FYROM, εντός του ευρωκοινοτικού πλαισίου, προσθέτει ακόμη ένα FYROM, εντός του ευρωκοινοτικού πλαισίου, προσθέτει ακόμη ένα FYROMθέμα «δυσαρέσκειας» των ευρωπαίων εταίρων μας έναντι των Αθηνών και βαρύνει την ήδη βεβαρημένη ατζέντα των ελληνο-ευρωπαϊκών «δυσαρέστων» θεμάτων, που θα συζητηθούν (;) την 3η Οκτωβρίου ενόψει της γνωστής υποθέσεως περί ημερομηνίας ενάρξεως των διαδικασιών εισδοχής της Τουρκίας στην Ε.Ε.

Ίσως στο σημείο αυτό θα έπρεπε να αναζητηθεί και η βαθύτερη σκοπιμότητα της αιφνιδιαστικής αυτής, όσο και άκομψης διπλωματικώς, ενεργείας του αμερικανικού ΥΠΕΞ. Πρέπει, λοιπόν, η ελληνική πλευρά να μην ενδώσει στον πειρασμό να μεγαλοποιήσει το ζήτημα του σκοπιανού ονόματος για λόγους (αμφιβόλου πάντως) εσωτερικής καταναλώσεως, διότι μειώνει την διαπραγματευτική της ικανότητα και τα αντίστοιχα όπλα της στα ζητήματα των ρητρών που θα πρέπει να απαιτήσει να ικανοποιηθούν, ενόψει της τουρκικής ημερομηνίας ενάρξεως διαδικασιών εισδοχής.

Το ζήτημα της ονομασίας της FYROM υπάγεται σε διαδικασία θεσμοθετημένη από την Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995.Οιαδήποτε προσπάθεια διπλωματικής αντιμετωπίσεως αυτού του τετελεσμένου μπορεί πλέον να γίνει στο πλαίσιο της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ.





Πρέπει ακόμη να καταστεί σαφές προς την Κυβέρνηση Μπους Πρέπει ακόμη να καταστεί σαφές προς την Κυβέρνηση Μπους ότι το ζήτημα που πραγματικώς οφείλει να την απασχολεί είναι η ότι το ζήτημα που πραγματικώς οφείλει να την απασχολεί είναι η εξάπλωση του ισλαμο-αλβανικού αλυτρωτισμού στα Βαλκάνια και όχι εξάπλωση του ισλαμο-αλβανικού αλυτρωτισμού στα Βαλκάνια και όχι άλλες «βαλκανικού τύπου» περιπέτειες που αναιρούν οποιαδήποτε άλλες «βαλκανικού τύπου» περιπέτειες που αναιρούν οποιαδήποτε σταθεροποιητική προσπάθεια στα Βαλκάνια.

Στο σημείο αυτό, εκτιμά ο συντάκτης, ότι τα συμφέροντα της χώρας Στο σημείο αυτό, εκτιμά ο συντάκτης, ότι τα συμφέροντα της χώρας αλλά και της Κυπριακής Δημοκρατίας έχουν πολλά κοινά σημεία με αυτά αλλά και της Κυπριακής Δημοκρατίας έχουν πολλά κοινά σημεία με αυτά του Τελ Αβίβ και πρέπει να ιδωθούν από την πλευρά αυτή οι ελληνο-του Τελ Αβίβ και πρέπει να ιδωθούν από την πλευρά αυτή οι ελληνο-ισραηλινές και κυπρο-ισραηλινές σχέσεις με στόχο τη στρατηγική τους ισραηλινές και κυπρο-ισραηλινές σχέσεις με στόχο τη στρατηγική τους βελτίωση. H πραγμάτωση του ενδεχομένου αυτού θα συμβάλει επίσης, βελτίωση. H πραγμάτωση του ενδεχομένου αυτού θα συμβάλει επίσης, στη μείωση του στρατηγικού βάρους της γείτονος, αλλά πρέπει να στη μείωση του στρατηγικού βάρους της γείτονος, αλλά πρέπει να αντιμετωπισθεί χωρίς χρονοτριβή.

Ε. Το ελληνο-τουρκικό και ελληνο-τουρκο-κυπριακό ζήτημαΕ. Το ελληνο-τουρκικό και ελληνο-τουρκο-κυπριακό ζήτημα

Είναι σαφές ότι η ελληνική πλευρά έχει ζητήματα/προϋποθέσεις να Είναι σαφές ότι η ελληνική πλευρά έχει ζητήματα/προϋποθέσεις να θέσει (για την αποδοχή από πλευράς της αποδόσεως της τουρκικής θέσει (για την αποδοχή από πλευράς της αποδόσεως της τουρκικής ημερομηνίας), ενόψει της 3ης Οκτωβρίου.

1) Την προϋπόθεση άρσεως του casus belli εις βάρος της χώρας από εις βάρος της χώρας από πλευράς Τουρκίας.

2) Την προϋπόθεση του νομικώ τω τρόπω καθορισμού της Την προϋπόθεση του νομικώ τω τρόπω καθορισμού της υφαλοκρηπίδος του Αιγαίου και αποδοχή αυτού του τρόπου ως υφαλοκρηπίδος του Αιγαίου και αποδοχή αυτού του τρόπου ως μοναδικού από την πλευρά της Άγκυρας.

Από τη νόμιμη Κυπριακή Κυβέρνηση πρέπει να απαιτηθούν οι κάτωθι Από τη νόμιμη Κυπριακή Κυβέρνηση πρέπει να απαιτηθούν οι κάτωθι προϋποθέσεις για το ίδιο κείμενο των Συμπερασμάτων:

1) Αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από πλευράς ΑγκύραςΑναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από πλευράς Αγκύρας2) Αποχώρηση των στρατευμάτων Κατοχής από τη ΝήσοΑποχώρηση των στρατευμάτων Κατοχής από τη Νήσο3) Αποχώρηση μέρους των Τούρκων εποίκων από τη ΝήσοΑποχώρηση μέρους των Τούρκων εποίκων από τη Νήσο4) Κατάθεση αιτήσεως από πλευράς Λευκωσίας για την ένταξη της Κατάθεση αιτήσεως από πλευράς Λευκωσίας για την ένταξη της

Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ.






Το πρώτο είναι λογικώς και νομικώς απαραίτητο προαπαιτούμενο για ένα κράτος που επιθυμεί να γίνει μέλος της ευρωπαϊκής οικογενείας και τα δύο επόμενα σημεία συνοδεύονται από σχετικές αποφάσεις του ΟΗΕ, υποστηριζόμενα από το Διεθνές Δίκαιο ούτως ή άλλως.

Αυτή είναι η σημαντική πτυχή των διαπραγματεύσεων και όχι η διολίσθηση προς την σκοπιανολογία.

Στ. ΝΑΤΟ και Κύπρος: Ο αναγκαίος εξορκισμός ενός «δαιμονίου»

Η επιτυχής ευρωπαϊκή πορεία του κυπριακού ζητήματος με όρους δημοκρατίας, ισονομίας, ισοπολιτείας, ειρήνης, ασφαλείας και «ψυχράς τάξεως» στη φλεγομένη περιοχή της Ν/Α Μεσογείου από το 1974 και εντεύθεν, αποτελεί και το σημείο συγκλίσεως όλων των απόψεων των αναλυτών του θέματος. Η ελλαδική και η νόμιμη κυπριακή ηγεσία, ανεξαιρέτως κυβερνήσεων ένθεν και ένθεν της Κρήτης, συντεταγμένες και ομονοούσες επέτυχαν την εισδοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. την 1η Μαΐου 2004 ως πλήρες μέλος και καθ’ ολοκληρίαν νοούμενη ως Κυπριακή Δημοκρατία.

Αυτό ήτο εθνικό επίτευγμα και επιτέλους πρέπει να σεμνυνόμεθα ως ελληνισμός και ως σεβαστά μέλη του διεθνούς θεσμοδικαιϊκού συστήματος χωρίς μικροψυχίες και μικροκομματικά σύνδρομα τα οποία στοχεύουν στη μείωση της επιτυχίας του πολιτικο-διπλωματικού διδύμου Καραμανλή-Μολυβιάτη.

Οι πικρές στιγμές και οι επικίνδυνες διακυμάνσεις δεν έλειψαν και δεν θα λείψουν στη δυσχερέστατη και δύσβατη αυτή διαδρομή. Ουδείς όμως δύναται να παραγνωρίσει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι σε θέση αυτήν τη στιγμή να θέτει -πρώτη αυτή και μάλιστα εν τω πλαισίω της ευρωπαϊκής νομικής πραγματικότητος και του αντιστοίχου νομικού και πολιτικού πολιτισμού- το ζήτημα επιλύσεως του πολιτικού προβλήματός της, ήτοι: της απομακρύνσεως του τουρκικού στρατού κατοχής από τα εδάφη της, της επιστροφής των περιουσιών των πολιτών της στους ιδιοκτήτες τους (οποιασδήποτε εκ των δύο κοινοτήτων: τουρκικής ή ελληνικής), της εφαρμογής των κριτηρίων της Κοπεγχάγης, της απομάκρυνσης των προσφάτως εγκατασταθέντων τούρκων εποίκων αλλά και τη διατήρηση της λαϊκής και εθνικής κυριαρχίας ολοκλήρου του κυπριακού λαού επί της ενιαίας, δικοινοτικής και ομοσπόνδου Κυπριακής Δημοκρατίας.

Εκτιμώ ότι η πρωτοβουλία αυτή θα πρέπει να προέλθει από το νόμιμο Πρόεδρο της Κύπρου κ. Τάσσο Παπαδόπουλο και όχι από οιαδήποτε άλλη πλευρά, χωρίς διαιτησίες και τις συνακόλουθες παραμορφωτικές δικαιοδοσίες, που αυτές συνεπάγονται και «πείραν έχομεν εξ αυτών…».

Η ελλαδική και η νόμιμη κυπριακή ηγεσία, συντεταγμένες και ομονοούσες επέτυχαν την εισδοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. την 1η Μαΐου 2004, ως πλήρες μέλος και καθ’ ολοκληρίαν νοούμενη ως Κυπριακή Δημοκρατία.





Θα πρέπει όμως να τεθεί άλλος ένας όρος από πλευράς της νομίμου Θα πρέπει όμως να τεθεί άλλος ένας όρος από πλευράς της νομίμου Κυπριακής Κυβερνήσεως· όρος ο οποίος θα αφαιρεί κάθε πρόφαση Κυπριακής Κυβερνήσεως· όρος ο οποίος θα αφαιρεί κάθε πρόφαση «ανασφαλείας», προβαλλομένη από πλευράς Τουρκοκυπρίων «ανασφαλείας», προβαλλομένη από πλευράς Τουρκοκυπρίων και εισηγουμένη από πλευράς Αγκύρας· όρος τον οποίον δεν από πλευράς Αγκύρας· όρος τον οποίον δεν νομιμοποιούμεθα πλέον ούτε εμείς ως Έλληνες ούτε οι Τούρκοι νατοϊκοί νομιμοποιούμεθα πλέον ούτε εμείς ως Έλληνες ούτε οι Τούρκοι νατοϊκοί μας σύμμαχοι και μελλοντικά συν-ευρωπαίοι να δαιμονοποιούμε: την μας σύμμαχοι και μελλοντικά συν-ευρωπαίοι να δαιμονοποιούμε: την ένταξη, επιτέλους, της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ ως πλήρες ένταξη, επιτέλους, της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ ως πλήρες μέλος του.

Η Κύπρος, από γεωπολιτικής απόψεως, είναι κρισίμου στρατηγικής Η Κύπρος, από γεωπολιτικής απόψεως, είναι κρισίμου στρατηγικής σημασίας έρεισμα του ατλαντικού συστήματος ασφαλείας στην Ν/Α σημασίας έρεισμα του ατλαντικού συστήματος ασφαλείας στην Ν/Α Μεσόγειο. Αυτό εμφανίζεται με τις ήδη υπάρχουσες και λειτουργούσες Μεσόγειο. Αυτό εμφανίζεται με τις ήδη υπάρχουσες και λειτουργούσες αμερικανικές (υπό τουρκική κάλυψη) ηλεκτρονικές «διευκολύνσεις» στο αμερικανικές (υπό τουρκική κάλυψη) ηλεκτρονικές «διευκολύνσεις» στο Λευκόνοικο, στις βρετανικές «κυρίαρχες βάσεις» της Δεκελείας και του Λευκόνοικο, στις βρετανικές «κυρίαρχες βάσεις» της Δεκελείας και του Ακρωτηρίου αλλά και άλλες αμερικανικές «διευκολύνσεις» στις ορεινές Ακρωτηρίου αλλά και άλλες αμερικανικές «διευκολύνσεις» στις ορεινές περιοχές του ελευθέρου τμήματος (Τρόοδος), που δεν είναι ίσως σκόπιμο περιοχές του ελευθέρου τμήματος (Τρόοδος), που δεν είναι ίσως σκόπιμο να αναφέρουμε.

Συμφώνως προς σχετική αρθρογραφία9 την οποία μεταφέρω αυτούσια, την οποία μεταφέρω αυτούσια, οι ΗΠΑ επιθυμούν να αναβαθμίσουν την εδώ και μισό αιώνα παρουσία οι ΗΠΑ επιθυμούν να αναβαθμίσουν την εδώ και μισό αιώνα παρουσία των μυστικών τους υπηρεσιών πληροφοριών στην Κύπρο και να την των μυστικών τους υπηρεσιών πληροφοριών στην Κύπρο και να την μετατρέψουν σε μια πλήρως ανεπτυγμένη στρατιωτική βάση, όταν μετατρέψουν σε μια πλήρως ανεπτυγμένη στρατιωτική βάση, όταν η ελληνική και η τουρκοκυπριακή πλευρά συμφωνήσουν επί της η ελληνική και η τουρκοκυπριακή πλευρά συμφωνήσουν επί της επανενώσεως, σύμφωνα με μία αναφορά του Ιάσωνα Αθανασιάδη στην επανενώσεως, σύμφωνα με μία αναφορά του Ιάσωνα Αθανασιάδη στην εφημερίδα της Βηρυτού Daily Star στις 6 Μαρτίου 2004.Daily Star στις 6 Μαρτίου 2004.Daily Star

Το Πεντάγωνο υπαινίχθηκε ότι αρχικά ίσως να καθιέρωνε μία Το Πεντάγωνο υπαινίχθηκε ότι αρχικά ίσως να καθιέρωνε μία «στοιχειώδη» στρατιωτική παρουσία στη Νήσο, μετά την επερχόμενη «στοιχειώδη» στρατιωτική παρουσία στη Νήσο, μετά την επερχόμενη






επανένωση του διχοτομημένου κράτους, σύμφωνα με αρκετούς στρατηγικούς αναλυτές.

Η τακτική προωθημένης ανάπτυξης (forward deployment) σημαντικών σε αριθμό αμερικανικών στρατιωτικών μονάδων αξιολογείται ως ολoένα και περισσότερο ξεπερασμένη στην εποχή της ταχείας μεταφοράς. Αντί αυτού, το Πεντάγωνο έχει αναπτύξει ένα δίκτυο «πρoωθημένων επιχειρησιακών τοποθεσιών» (forward operations locations), όπου τα αμερικανικά στρατεύματα μπορούν να εναλλάσσονται συστηματικά και να προετοιμάζουν το έδαφος πριν από κάποια μεγαλύτερη ανάπτυξη στρατευμάτων. Η σχεδιαζόμενη βάση θα διευκολύνει τις αμερικανικές στρατιωτικές επεμβάσεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και στη Μέση Ανατολή.

Η Μεγάλη Βρετανία και οι ΗΠΑ είχαν συμφέροντα συλλογής πληροφοριών επί της στρατηγικώς τοποθετημένης Νήσου από τις αρχές του Ψυχρού Πολέμου. Διατηρούν υπερσύγχρονο εξοπλισμό παρακολούθησης στην κορυφή του Όρους Τρόοδος –το υψηλότερο σημείο της Κύπρου– χτενίζοντας τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα πάνω από τη Μέση Ανατολή, τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Τα τεράστια δορυφορικά πιάτα και οι κεραίες της μυστικής αυτής βάσεως ανιχνεύουν

Η Κύπρος διαδραμάτισε ζωτικό ρόλο στα αμυντικά συστήματα της Δύσης, δρώντας ως ηλεκτρονικό αυτί για όλη τη λεκάνη της Μεσογείου. Οι δύο βρετανικές βάσεις στην Κύπρο –οι οποίες εγκαταστάθηκαν το 1960 και εξακολουθούν να είναι ιδιαιτέρως ενεργές και σήμερα– βρίσκονται εκεί προκειμένου να υποκλέπτουν στρατιωτικά και διπλωματικά σήματα της Μέσης Ανατολής για λογαριασμό των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας.





ηλεκτρονικά και ραδιοφωνικά σήματα, υποκλέπτοντας εμπορικές, ηλεκτρονικά και ραδιοφωνικά σήματα, υποκλέπτοντας εμπορικές, διπλωματικές και στρατιωτικές επικοινωνίες.

«Η Κύπρος διαδραμάτισε ζωτικό ρόλο στα αμυντικά συστήματα της Δύσης, «Η Κύπρος διαδραμάτισε ζωτικό ρόλο στα αμυντικά συστήματα της Δύσης, δρώντας ως ηλεκτρονικό αυτί για όλη τη λεκάνη της Μεσογείου», δήλωσε στον δρώντας ως ηλεκτρονικό αυτί για όλη τη λεκάνη της Μεσογείου», δήλωσε στον Αθανασιάδη ο πρώην Κύπριος διπλωμάτης και νυν Επ. Καθηγητής κ. Μάριος Αθανασιάδη ο πρώην Κύπριος διπλωμάτης και νυν Επ. Καθηγητής κ. Μάριος Ευρυβιάδης. «Οι δύο βρετανικές βάσεις στην Κύπρο –οι οποίες εγκαταστάθηκαν Ευρυβιάδης. «Οι δύο βρετανικές βάσεις στην Κύπρο –οι οποίες εγκαταστάθηκαν το 1960 και εξακολουθούν να είναι ιδιαιτέρως ενεργές και σήμερα– βρίσκονται εκεί το 1960 και εξακολουθούν να είναι ιδιαιτέρως ενεργές και σήμερα– βρίσκονται εκεί προκειμένου να υποκλέπτουν στρατιωτικά και διπλωματικά σήματα της Μέσης προκειμένου να υποκλέπτουν στρατιωτικά και διπλωματικά σήματα της Μέσης Ανατολής για λογαριασμό των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας».Ανατολής για λογαριασμό των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας».

Επιπλέον, υπάρχουν ορισμένες εγκαταστάσεις μυστικών πληροφοριών Επιπλέον, υπάρχουν ορισμένες εγκαταστάσεις μυστικών πληροφοριών στην κυπριακή πρωτεύουσα Λευκωσία, χρησιμοποιούμενες για στην κυπριακή πρωτεύουσα Λευκωσία, χρησιμοποιούμενες για τακτικές μυστικές πληροφορίες, για την παρακολούθηση αραβικών τακτικές μυστικές πληροφορίες, για την παρακολούθηση αραβικών ραδιοφωνικών εκπομπών και για τη μεταγραφή και μετάφρασή τους για ραδιοφωνικών εκπομπών και για τη μεταγραφή και μετάφρασή τους για την Ουάσινγκτον. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Κύπρος την Ουάσινγκτον. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Κύπρος αποτελούσε θεμελιώδες μέρος του μηχανισμού ασφαλείας του ΝΑΤΟ αποτελούσε θεμελιώδες μέρος του μηχανισμού ασφαλείας του ΝΑΤΟ εναντίον της Σοβιετικής Ενώσεως. Ειδικότερα, αποτελούσε κρίσιμο εναντίον της Σοβιετικής Ενώσεως. Ειδικότερα, αποτελούσε κρίσιμο συνδετικό κρίκο επί του άξονος που απλωνόταν από τη Δυτική Γερμανία συνδετικό κρίκο επί του άξονος που απλωνόταν από τη Δυτική Γερμανία ως την Τουρκία, συμπληρώνοντας με την παρουσία της μία αψίδα ως την Τουρκία, συμπληρώνοντας με την παρουσία της μία αψίδα η οποία τυλιγόταν γύρω από τη νοτιοδυτική πλευρά της Σοβιετικής η οποία τυλιγόταν γύρω από τη νοτιοδυτική πλευρά της Σοβιετικής Ενώσεως.

Η παρουσία υπηρεσιών μυστικών πληροφοριών στην Κύπρο ξεκίνησε Η παρουσία υπηρεσιών μυστικών πληροφοριών στην Κύπρο ξεκίνησε με τη Συμφωνία UK/USA, η οποία χρονολογείται από τα τέλη του με τη Συμφωνία UK/USA, η οποία χρονολογείται από τα τέλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και αποτελεί μία συμφωνία ανταλλαγής Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και αποτελεί μία συμφωνία ανταλλαγής μυστικών πληροφοριών μεταξύ των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας, μυστικών πληροφοριών μεταξύ των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία συμπεριλαμβάνει την Αυστραλία, τον Καναδά και τη Νέα η οποία συμπεριλαμβάνει την Αυστραλία, τον Καναδά και τη Νέα Ζηλανδία. Μεταγενέστερα, η αμερικανική Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας Ζηλανδία. Μεταγενέστερα, η αμερικανική Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας (NSA) εγκατέστησε έναν αυτόματο κατασκοπευτικό σταθμό στον (NSA) εγκατέστησε έναν αυτόματο κατασκοπευτικό σταθμό στον τουρκοκρατούμενο βορρά, ο οποίος συμφώνως προς τον Μάριο τουρκοκρατούμενο βορρά, ο οποίος συμφώνως προς τον Μάριο Ευρυβιάδη «έχει τον ίδιο ρόλο με αυτόν στη νότια Κύπρο. Αυτές αποτελούσαν «έχει τον ίδιο ρόλο με αυτόν στη νότια Κύπρο. Αυτές αποτελούσαν επιχειρήσεις των οποίων την επανέναρξη σημειώνουμε μετά την τουρκική εισβολή επιχειρήσεις των οποίων την επανέναρξη σημειώνουμε μετά την τουρκική εισβολή το 1974. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, οι ΗΠΑ ισχυρίζοντο ότι δεν θα τους το 1974. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, οι ΗΠΑ ισχυρίζοντο ότι δεν θα τους έθεταν ξανά σε λειτουργία αλλά σήμερα πλέον η κυπριακή κυβέρνηση δεν διαθέτει έθεταν ξανά σε λειτουργία αλλά σήμερα πλέον η κυπριακή κυβέρνηση δεν διαθέτει την πολυτέλεια να διαφωνεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες».10

Άλλωστε πέραν του ρόλου του Κέντρου Συλλογής Στρατηγικών Άλλωστε πέραν του ρόλου του Κέντρου Συλλογής Στρατηγικών Πληροφοριών, τον οποίον διεδραμάτισε η Κύπρος, ο καθαρώς Πληροφοριών, τον οποίον διεδραμάτισε η Κύπρος, ο καθαρώς επιχειρησιακός/γεωστρατηγικός της ρόλος για τις αγγλοσαξωνικές επιχειρησιακός/γεωστρατηγικός της ρόλος για τις αγγλοσαξωνικές θαλάσσιες δυνάμεις είναι προφανής. Μια σύντομη απαρίθμηση θαλάσσιες δυνάμεις είναι προφανής. Μια σύντομη απαρίθμηση ορισμένων γεγονότων θα έπειθε και τον πλέον δύσπιστο:






1) Κατά τη δεκαετία του ’50, η στρατιωτική ανάμειξη των ΗΠΑ στο Λίβανο και στην Ιορδανία ξεκίνησε από τις βρετανικές βάσεις της Νήσου.

2) Ο αμερικανικός στρατός εξασφάλισε από τη Μεγάλη Βρετανία τα δικαιώματα να μετακινήσει βομβαρδιστικά στην Κύπρο για την περίπτωση παγκοσμίου πολέμου εναντίον της Σοβιετικής Ενώσεως και να εξαπολύσει κατασκοπευτικά αεροσκάφη U-2 τα οποία θα παρακολουθούσαν τις στρατιωτικές κινήσεις της Σοβιετικής Ενώσεως.

3) Μετά την εγκατάλειψη των στρατιωτικών της βάσεων στο Κανάλι του Σουέζ το 1954, ο βρετανός Πρωθυπουργός Anthony Eden δήλωσε ότι οι βρετανικές στρατιωτικές βάσεις στην Κύπρο ήταν ζωτικής σημασίας για την προστασία της εισροής φθηνού πετρελαίου της Μέσης Ανατολής στη Μεγάλη Βρετανία: «Χωρίς την Κύπρο δεν θα διαθέτουμε εγκαταστάσεις για την προστασία της προμήθειας πετρελαίου. Χωρίς πετρέλαιο, θα έχουμε ανεργία και προστασία της προμήθειας πετρελαίου. Χωρίς πετρέλαιο, θα έχουμε ανεργία και πείνα στη Μεγάλη Βρετανία. Είναι τόσο απλό».

4) Με δεδομένο το σημερινό επιχειρησιακό περιβάλλον στην Ν/Α Μεσόγειο και τα πολλάκις δεδηλωμένα αμερικανικά και βρετανικά συμφέροντα στη Μ. Ανατολή και στον Αραβοπερσικό Κόλπο η στρατηγική σημασία της Κύπρου, και μάλιστα μια «ανανικής εμπνεύσεως» και προτεκτορατικής υποστάσεως Κύπρος (και όχι Κυπριακή Δημοκρατία) είναι κάτι περισσότερο από εμφανής.11 Άλλωστε είναι

γνωστό ότι το ΝΑΤΟ ενδιαφέρεται ιδιαιτέρως να αποκτήσει πρόσβαση στο αεροδρόμιο του Gecitkale στα βόρεια του νησιού. Σύμφωνα με τα στοιχεία τα οποία παραθέτει στο προαναφερθέν άρθρο του ο S. Katsineris12, «στις 6 Φεβρουαρίου, το ειδησεογραφικό κανάλι NTV της τουρκικής τηλεόρασης μετέδωσε ότι το τμήμα στρατηγικού σχεδιασμού του Αμερικανικού

Το τμήμα στρατηγικού σχεδιασμού του Αμερικανικού Επιτελείου Ευρωπαϊκών Δυνάμεων θεωρεί την Κύπρο «τόπο στρατηγικής σημασίας» λόγω της εγγύτητάς της στα πετρελαϊκά κοιτάσματα της Μέσης Ανατολής, του Καυκάσου και της Αφρικής, καθώς και για την ασφάλεια της πετρελαϊκής οδού BTC (Μπακού-Τσεϊχάν).





Επιτελείου Ευρωπαϊκών Δυνάμεων θεωρεί την Κύπρο «τόπο στρατηγικής Επιτελείου Ευρωπαϊκών Δυνάμεων θεωρεί την Κύπρο «τόπο στρατηγικής σημασίας» λόγω της εγγύτητάς της στα πετρελαϊκά κοιτάσματα της Μέσης σημασίας» λόγω της εγγύτητάς της στα πετρελαϊκά κοιτάσματα της Μέσης Ανατολής, του Καυκάσου και της Αφρικής, καθώς και για την ασφάλεια της Ανατολής, του Καυκάσου και της Αφρικής, καθώς και για την ασφάλεια της πετρελαϊκής οδού BTC (Μπακού-Τσεϊχάν). Η είδηση του NTV σημείωνε επίσης πετρελαϊκής οδού BTC (Μπακού-Τσεϊχάν). Η είδηση του NTV σημείωνε επίσης ότι μια αμερικανική βάση στην Κύπρο θα πολλαπλασίαζε τις αμερικανικές ότι μια αμερικανική βάση στην Κύπρο θα πολλαπλασίαζε τις αμερικανικές «δυνατότητες επέμβασης εκτάκτου ανάγκης» στον Καύκασο, τη Μέση Ανατολή «δυνατότητες επέμβασης εκτάκτου ανάγκης» στον Καύκασο, τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία και θα προσέδιδε ώθηση στην προληπτική δυνατότητα και την Κεντρική Ασία και θα προσέδιδε ώθηση στην προληπτική δυνατότητα επίθεσης της Ουάσινγκτον, εξασφαλίζοντας επιπλέον για τον εαυτό της μια «ζώνη επίθεσης της Ουάσινγκτον, εξασφαλίζοντας επιπλέον για τον εαυτό της μια «ζώνη ασφάλειας» στην περιοχή».

5) Ο Katsineris αναφέρει ακόμη ότι: «Η στρατηγική σημασία του «Η στρατηγική σημασία του τουρκικού λιμένος του Τσεϊχάν – περίπου 70χλμ από τη βόρεια άκρη της Κύπρου – τουρκικού λιμένος του Τσεϊχάν – περίπου 70χλμ από τη βόρεια άκρη της Κύπρου – θεωρείται ότι θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια καθώς το πετρέλαιο του Ιράκ θα περνάει θεωρείται ότι θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια καθώς το πετρέλαιο του Ιράκ θα περνάει από τον αγωγό Κιρκούκ – Γιουμουρταλίκ και το φιλόδοξο σχέδιο του αγωγού BTC από τον αγωγό Κιρκούκ – Γιουμουρταλίκ και το φιλόδοξο σχέδιο του αγωγού BTC θα πραγματοποιηθεί. Οι ΗΠΑ διαθέτουν ήδη μια βάση κοντά στο λιμάνι, στην θα πραγματοποιηθεί. Οι ΗΠΑ διαθέτουν ήδη μια βάση κοντά στο λιμάνι, στην τουρκική αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ» και συνεχίζει υπογραμμίζοντας ότι και συνεχίζει υπογραμμίζοντας ότι «Σε ένα άρθρο για την “Asia Times Online” της 10ης Απριλίου, ο Αθανασιάδης Απριλίου, ο Αθανασιάδης έγραψε ότι υφίστανται σημαντικές ενδείξεις ότι τα σχέδια των ΗΠΑ για την Κύπρο έγραψε ότι υφίστανται σημαντικές ενδείξεις ότι τα σχέδια των ΗΠΑ για την Κύπρο εκτείνονται πέρα από τις στρατιωτικές βάσεις, σε μια πιο σημαντική και εκτεταμένη εκτείνονται πέρα από τις στρατιωτικές βάσεις, σε μια πιο σημαντική και εκτεταμένη Δυτική παρουσία. Η Νήσος «θα μπορούσε να γίνει ένα offshore οικονομικό κέντρο Δυτική παρουσία. Η Νήσος «θα μπορούσε να γίνει ένα offshore οικονομικό κέντρο και κέντρο υπηρεσιών» για αμερικανικές εταιρίες», είπε επίσης ο John Sitilides, και κέντρο υπηρεσιών» για αμερικανικές εταιρίες», είπε επίσης ο John Sitilides, διευθυντής του Κέντρου Δυτικής Πολιτικής που εδρεύει στην Ουάσινγκτον, στον διευθυντής του Κέντρου Δυτικής Πολιτικής που εδρεύει στην Ουάσινγκτον, στον Αθανασιάδη, προσθέτοντας ότι: «Οι Τουρκοκύπριοι θα εκσυγχρονιστούν με τη Αθανασιάδη, προσθέτοντας ότι: «Οι Τουρκοκύπριοι θα εκσυγχρονιστούν με τη βοήθεια γιγάντων υψηλής τεχνολογίας όπως η Microsoft και η Sun Microsystems βοήθεια γιγάντων υψηλής τεχνολογίας όπως η Microsoft και η Sun Microsystems και έτσι θα μπορέσει να καθιερωθεί μια οικονομία της γνώσης που θα απλώνεται και έτσι θα μπορέσει να καθιερωθεί μια οικονομία της γνώσης που θα απλώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο και θα εξυπηρετεί τα Βαλκάνια, την Τουρκία και τον στην Ανατολική Μεσόγειο και θα εξυπηρετεί τα Βαλκάνια, την Τουρκία και τον αραβικό κόσμο».

Φυσικά, είναι λογικό να αισθάνεται πικράν δικαίωση ο γράφων το ανά Φυσικά, είναι λογικό να αισθάνεται πικράν δικαίωση ο γράφων το ανά χείρας κείμενο όταν ήδη το 1988 σημείωνε ότι13:

α) «Η Κύπρος ελέγχει το κρίσιμο εκείνο σημείο της Ν/Α Μεσογείου όπου «Η Κύπρος ελέγχει το κρίσιμο εκείνο σημείο της Ν/Α Μεσογείου όπου i) καταλήγουν οι πετρελαιαγωγοί της Μοσούλης και του Κιρκούκ μέσω i) καταλήγουν οι πετρελαιαγωγοί της Μοσούλης και του Κιρκούκ μέσω Γιουμουρταλίκ και τελικώς του λιμένος της Αλεξανδρέττας ii) καταλήγουν οι Γιουμουρταλίκ και τελικώς του λιμένος της Αλεξανδρέττας ii) καταλήγουν οι πετρελαιαγωγοί των συριακών παραλίων (Λατάκεια) όπως και αυτών του Λιβάνου πετρελαιαγωγοί των συριακών παραλίων (Λατάκεια) όπως και αυτών του Λιβάνου (Σιδώνα) iii) καταλήγουν στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω της Διώρυγος του (Σιδώνα) iii) καταλήγουν στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω της Διώρυγος του Σουέζ, οι εμπορευματικές διαδρομές μεταφοράς πετρελαίων του Περσικού Κόλπου, Σουέζ, οι εμπορευματικές διαδρομές μεταφοράς πετρελαίων του Περσικού Κόλπου, τα οποία κατευθύνονται προς τις αγορές της Δύσεως.

β) Ο εναέριος χώρος, ο ευρισκόμενος μεταξύ της απολήξεως του Ακρωτηρίου Ο εναέριος χώρος, ο ευρισκόμενος μεταξύ της απολήξεως του Ακρωτηρίου Άγιος Ανδρέας και της Λαοδικείας (Συρία), πλάτους 100 χιλιομέτρων, μπορεί να Άγιος Ανδρέας και της Λαοδικείας (Συρία), πλάτους 100 χιλιομέτρων, μπορεί να ελεγχθεί απολύτως από αεροπορικές δυνάμεις με έδρα τη Μεγαλόνησο και οι οποίες ελεγχθεί απολύτως από αεροπορικές δυνάμεις με έδρα τη Μεγαλόνησο και οι οποίες θα ευρίσκοντο σε αμυντική συνεργασία με τη Δαμασκό. Το αυτό θα συνέβαινε με θα ευρίσκοντο σε αμυντική συνεργασία με τη Δαμασκό. Το αυτό θα συνέβαινε με τις συριακές αεροπορικές δυνάμεις εάν ευρίσκοντο σε συνεργασία με τη Λευκωσία».τις συριακές αεροπορικές δυνάμεις εάν ευρίσκοντο σε συνεργασία με τη Λευκωσία».






Και συμπλήρωνα ότι:

«Είναι φυσικό να επιδεικνύει το Τελ Αβίβ άκρα επιφυλακτικότητα απέναντι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο…»

Συνεχίζοντας, στο ίδιο κείμενο υπογράμμιζα ότι:

«Η ζώνη μεταξύ 35ου και 36ου παραλλήλου, η οποία περιέχει στο ανατολικό της άκρο την Κύπρο (Επισκοπή, Ακρωτήρι, Λάρνακα και Λευκόνοικο), την Κρήτη (Σούδα) και έχει στο δυτικό της άκρο τη Μάλτα και το Γιβραλτάρ, αποτελεί ιδιαζόντως σημαντικό σύνολο γεωστρατηγικών ερεισμάτων για τις αγγλοσαξονικές θαλάσσιες δυνάμεις, οι οποίες ελέγχουν μέσω αυτού του γεωστρατηγικού άξονος απ’ άκρου εις άκρον τη Ν. Μεσόγειο, δηλ. και το εν αναβρασμώ ευρισκόμενο Μαγκρέμπ. Ο άξονας αυτός αποτελεί την οδό εξόδου των πετρελαϊκών αποθεμάτων Μαγκρέμπ. Ο άξονας αυτός αποτελεί την οδό εξόδου των πετρελαϊκών αποθεμάτων του Περσικού Κόλπου, αλλά και αυτών της λεκάνης της Κασπίας που θα οδεύσουν προς το Γιβραλτάρ για τον Ατλαντικό». 14

Κατέληγα δε, το 1988, στα εξής συμπεράσματα:

«Μια ανεξάρτητη, αναγκαστικά πλέον, δικοινοτική και διζωνική Κύπρος που θα είχε αυτόνομη κρατική προσωπικότητα, η οποία θα ηδύνατο να αυτόνομη κρατική προσωπικότητα, η οποία θα ηδύνατο να αυτόνομη κρατική προσωπικότηταξεπεράσει τα όποια τεχνητά εμπόδια τίθενται από πλευράς Αγκύρας και θα ηδύνατο να καταστεί πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητος, θα εξηνάγκαζε τις Βρυξέλλες να αντιμετωπίσουν σοβαρά τα ζητήματα ασφαλείας στο σημείο αυτό της Ανατολικής Μεσογείου.[…] Η εκδοχή αυτή σημαίνει δύο τινά για τις Βρυξέλλες: είτε οι Βρυξέλλες, μη δυνάμενες –εμφανώς πλέον- να δώσουν πειστικές εξηγήσεις στην Αθήνα, αλλά και στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, απεμπολούν de facto κάθε δικαίωμά τους στην προστασία των συμφερόντων τους στο σημαντικότατο Ν/Α άκρο τους και αυτοακυρούνται, παραδεχόμενες το μυθικό στοιχείο της ευρωπαϊκής πολιτικής ολοκληρώσεως, είτε αποφασίζουν να αντιμετωπίσουν αυστηρά την πολιτικής ολοκληρώσεως, είτε αποφασίζουν να αντιμετωπίσουν αυστηρά την πολιτικής ολοκληρώσεωςπηγή των αποσταθεροποιητικών πιέσεων (Τουρκία) θέτοντας, όπως φοβούνται, σε κίνδυνο –έστω και βραχυπροθέσμως- κάποια δικά τους οικονομικά οφέλη και συμφέροντα. Το δίλημμα όμως αυτό, δεν φαίνονται έτοιμες να το αντιμετωπίσουν οι Βρυξέλλες γιατί απλούστατα «…Βρυξέλλες δεν υπάρχουν…», όπως θα έλεγε κάποιος μελαγχολικά παραφράζοντας τον αλεξανδρινό μας Ποιητή. Η μόνη συνεπής, συμπαγής και σαφώς καθορισμένη ηγεμονική πολιτική βούληση στην περιοχή είναι η αγγλοσαξωνική και η οποιαδήποτε διαπραγμάτευση θα γίνει ασφαλώς με αυτήν».

Αυτά τα έγραφα γράφηκαν πριν επτά ολόκληρα χρόνια και οπωσδήποτε δεν επιχαίρω κατά κανένα τρόπο για την ακρίβεια και τη ρεαλιστική καταγραφή της σημερινής πραγματικότητος που εμπεριέχεται στις ανωτέρω γραμμές.

Η Ε.Ε. προχωρά σε σύναψη Συμφωνίας Ασφαλείας με την Τουρκία, ώστε να υπάρξει δυνατότητα συμμετοχής της Άγκυρας σε επιχειρήσεις της Ε.Ε., γεγονός το οποίο προϋποθέτει την ανταλλαγή διαβαθμισμένων πληροφοριών μεταξύ των δύο πλευρών.





Είναι σαφές νομίζω πλέον το ότι η αγγλοσαξωνική παρουσία στη Νήσο Είναι σαφές νομίζω πλέον το ότι η αγγλοσαξωνική παρουσία στη Νήσο είναι ευκρινής και διακριτή δια γυμνού οφθαλμού. Και βεβαίως ουδείς είναι ευκρινής και διακριτή δια γυμνού οφθαλμού. Και βεβαίως ουδείς εκ των δύο αγγλοσαξώνων «μεντόρων» του ΝΑΤΟ θα ηδύνατο να είναι εκ των δύο αγγλοσαξώνων «μεντόρων» του ΝΑΤΟ θα ηδύνατο να είναι πειστικός, όταν θα διενοείτο να προβάλει αντιρρήσεις σε μία ανάλογη πειστικός, όταν θα διενοείτο να προβάλει αντιρρήσεις σε μία ανάλογη πρόταση-όρο από ελληνοκυπριακής πλευράς εγγραφομένης στο πλαίσιο πρόταση-όρο από ελληνοκυπριακής πλευράς εγγραφομένης στο πλαίσιο μιας, εκ της ιδίας πλευράς εκπορευομένης, νέας προτάσεως επιλύσεως του μιας, εκ της ιδίας πλευράς εκπορευομένης, νέας προτάσεως επιλύσεως του πολιτικού προβλήματος της Νήσου.

Στ.1. Το ζήτημα των πληροφοριών ασφαλείας

Άλλωστε, υπάρχουν και σημαντικότατοι επείγοντες λόγοι εθνικής Άλλωστε, υπάρχουν και σημαντικότατοι επείγοντες λόγοι εθνικής σημασίας για να αντιμετωπισθεί επιτέλους η εμπλοκή της Κυπριακής σημασίας για να αντιμετωπισθεί επιτέλους η εμπλοκή της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Συμφωνία Ασφαλείας για την Προστασία Δημοκρατίας στη Συμφωνία Ασφαλείας για την Προστασία Διαβαθμισμένων Πληροφοριών μεταξύ Ε.Ε.-ΝΑΤΟ.

Στις σχέσεις μεταξύ των δύο αυτών Οργανισμών απετέλεσε κομβικό Στις σχέσεις μεταξύ των δύο αυτών Οργανισμών απετέλεσε κομβικό σημείο η σύναψη της ανωτέρω Συμφωνίας. Η Τουρκία ήδη από την σημείο η σύναψη της ανωτέρω Συμφωνίας. Η Τουρκία ήδη από την έναρξη των διαπραγματεύσεων της Συμφωνίας προσεπάθησε να έναρξη των διαπραγματεύσεων της Συμφωνίας προσεπάθησε να αποκλείσει την κοινοποίηση αυτού του είδους των πληροφοριών αποκλείσει την κοινοποίηση αυτού του είδους των πληροφοριών στην Κυπριακή Δημοκρατία. Αρχικώς προσεπάθησε να εισαγάγει στα στην Κυπριακή Δημοκρατία. Αρχικώς προσεπάθησε να εισαγάγει στα σχετικά κείμενα τη λέξη current, ώστε να επιτύχει τον αποκλεισμό των , ώστε να επιτύχει τον αποκλεισμό των τότε (2001) νέων μελών της Ε.Ε. Η Αθήνα, υποστηριζόμενη και από τότε (2001) νέων μελών της Ε.Ε. Η Αθήνα, υποστηριζόμενη και από άλλες χώρες της Συμμαχίας, ήτο απολύτως αντίθετη. Το επαπειλούμενο άλλες χώρες της Συμμαχίας, ήτο απολύτως αντίθετη. Το επαπειλούμενο αδιέξοδο ρυθμίσθηκε στη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αδιέξοδο ρυθμίσθηκε στη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην Κοπεγχάγη (12-13 Δεκ. 2002), με τροποποίηση του άρθρου 5στην Κοπεγχάγη (12-13 Δεκ. 2002), με τροποποίηση του άρθρου 5α της Συμφωνίας και δια της φράσεως “…and to other states which are members “…and to other states which are members of the EU and have subscribed to the P.f.P. framework document and, in that of the EU and have subscribed to the P.f.P. framework document and, in that context, have a valid security agreement with NATO”context, have a valid security agreement with NATO”context, have a valid security agreement

Τελικώς η Συμφωνία ασφάλειας μεταξύ Ε.Ε.-ΝΑΤΟ υπεγράφη την Τελικώς η Συμφωνία ασφάλειας μεταξύ Ε.Ε.-ΝΑΤΟ υπεγράφη την 14η Μαρτίου 2003, όπου στο άρθρο 5 καθορίζεται ότι «η αποδέσμευση-«η αποδέσμευση-κοινοποίηση διαβαθμισμένων πληροφοριών ΝΑΤΟ σε κράτη-μέλη της Ε.Ε. που κοινοποίηση διαβαθμισμένων πληροφοριών ΝΑΤΟ σε κράτη-μέλη της Ε.Ε. που δεν μετέχουν στο ΝΑΤΟ θα υλοποιείται μόνον εφόσον τα κράτη μετέχουν στον P. δεν μετέχουν στο ΝΑΤΟ θα υλοποιείται μόνον εφόσον τα κράτη μετέχουν στον P. f. P. και έχουν συνάψει Συμφωνία Ασφάλειας με το ΝΑΤΟ».

Επί του παρόντος, η Ε.Ε. προχωρά σε σύναψη Συμφωνίας Ασφαλείας Επί του παρόντος, η Ε.Ε. προχωρά σε σύναψη Συμφωνίας Ασφαλείας με την Τουρκία, ώστε να υπάρξει δυνατότητα συμμετοχής της Άγκυρας με την Τουρκία, ώστε να υπάρξει δυνατότητα συμμετοχής της Άγκυρας σε επιχειρήσεις της Ε.Ε., γεγονός το οποίο προϋποθέτει την ανταλλαγή σε επιχειρήσεις της Ε.Ε., γεγονός το οποίο προϋποθέτει την ανταλλαγή διαβαθμισμένων πληροφοριών μεταξύ των δύο πλευρών. Η Συμφωνία διαβαθμισμένων πληροφοριών μεταξύ των δύο πλευρών. Η Συμφωνία αυτή επείγει και απαιτεί οπωσδήποτε την έγκριση των Αθηνών. αυτή επείγει και απαιτεί οπωσδήποτε την έγκριση των Αθηνών. Εδώ ακριβώς είναι και το σημείο όπου η Αθήνα δύναται να προβεί Εδώ ακριβώς είναι και το σημείο όπου η Αθήνα δύναται να προβεί στην σύνδεση της εγκρίσεώς της με την προώθηση των αντιστοίχων στην σύνδεση της εγκρίσεώς της με την προώθηση των αντιστοίχων συμφερόντων της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ.






Η ενδεδειγμένη λύση άρσεως αυτού του αδιεξόδου, λαμβάνοντας υπόψη την εμμονή της Αγκύρας να αποφύγει οτιδήποτε δύναται να εκληφθεί ως αναγνώριση της πολιτικής οντότητος της Κυπριακής Δημοκρατίας από πλευράς της, είναι η υποβολή αιτήματος συμμετοχής, από πλευράς της νομίμου Κυβερνήσεως της Λευκωσίας, της Κυπριακής Δημοκρατίας στο P. f. P. ή η σύναψη –τουλάχιστον- μιας Συμφωνίας Ασφαλείας με το ΝΑΤΟ.

Μια τέτοια πρόταση, με την δέουσα εμβάθυνση εις το μέλλον, θα διέλυε οποιαδήποτε ανασφάλεια από πλευράς Ισραήλ με ευεργετικότατα αποτελέσματα για την πολιτική ευημερία της Μεγαλονήσου. Ως γνωστόν, το Ισραήλ δεν τρέφει ιδιαιτέρως μεγάλη εκτίμηση για την ποιότητα των ευρωπαϊκών πολιτικών “sentiments/feelings” έναντί του. Γνωρίζει δε άριστα ότι η πολιτική του έναντι των Παλαιστινίων κάθε άλλο παρά τυγχάνει της εγκρίσεως των ευρωπαίων εταίρων μας. Για να μην αναφερθώ στην μέχρι σήμερα, αμφιβόλου ευφυΐας, ελληνική προσέγγιση της ισραηλινής πολιτικής και τις αξιολογήσεις τις οποίες αυτή έτυχε από θεσμικούς και μη φορείς της πολιτικής μας ελίτ αλλά και των πάσης φύσεως εγχωρίων γνωμηγητόρων μας.

Για να μην αναφερθώ επίσης στους όχι και τοσούτον ευφυείς «χειρισμούς» των ελληνο-ισραηλινών σχέσεων από πλευράς Αθηνών, μέχρι πρότινος· χειρισμοί που οδήγησαν και στη σύναψη της Αμυντικής Συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, αφού προηγουμένως η αντίστοιχη πρότασις προς την Αθήνα από πλευράς Τελ Αβίβ, δυστυχώς, εμυκτηρίσθη από την τότε ελληνική Κυβέρνηση.

Άλλωστε, η επίσημη διεκδίκηση από πλευράς της Λευκωσίας μιας θέσεως μέλους εις το Βορειο-ατλαντικό Σύμφωνο θα ληφθεί σοβαρώς υπ’ όψιν από την Μόσχα, η οποία εσχάτως ανακαλύπτει όχι μόνο εναλλακτικές πετρελαϊκές οδούς για τους υδρογονάνθρακές της (Υπερθρακικός αγωγός, αγωγός Βουλγαρίας-FYROM-Aυλώνος) αλλά και προβαίνει σε εκκλήσεις προς την ανανική πλευρά για επανάληψη των γνωστών «καλών της πρωτοβουλιών» στο ζήτημα της επιλύσεως του πολιτικού προβλήματος της Μεγαλονήσου.

Γιατί άραγε η Ουάσιγκτον θα ηρνείτο μία νατοϊκή δέσμευση της Μεγαλονήσου την στιγμή όπου έχει ανοικτό το μέτωπο του Ιράκ, του Αφγανιστάν, του Παλαιστινιακού, των πυρηνικών του Ιράν αλλά και της Συρίας;

Τι το προσφορότερον δι’ αυτήν από το να δύναται να διατηρεί επισήμως ισχυρές δυνάμεις στον οφθαλμό του μεσανατολικού κυκλώνος, οι οποίες μάλιστα θα ήσαν και «νατοϊκές» και ουχί «αμερικάνικες»;

Ατυχείς χειρισμοί των ελληνο-ισραηλινών σχέσεων από πλευράς Αθηνών, οδήγησαν και στη σύναψη της Αμυντικής Συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, αφού προηγουμένως η αντίστοιχη πρότασις προς την Αθήνα από πλευράς Τελ Αβίβ, δυστυχώς, εμυκτηρίσθη από την τότε ελληνική Κυβέρνηση.





Για να μην αναφερθώ επίσης στον εξαιρετικά ενδιαφέροντα γρίφο τον Για να μην αναφερθώ επίσης στον εξαιρετικά ενδιαφέροντα γρίφο τον οποίον θα κληθεί να επιλύσει η Γηραιά Αλβυών όταν θα της ζητηθεί να οποίον θα κληθεί να επιλύσει η Γηραιά Αλβυών όταν θα της ζητηθεί να παραχωρήσει τις «κυρίαρχες Βάσεις» της εις το πλέγμα των νατοϊκών παραχωρήσει τις «κυρίαρχες Βάσεις» της εις το πλέγμα των νατοϊκών υποδομών Ασφαλείας της Μεγαλονήσου οι οποίες, όμως, θα αποτελούν υποδομών Ασφαλείας της Μεγαλονήσου οι οποίες, όμως, θα αποτελούν πλέον μέρος του εδάφους της κυριάρχου Κυπριακής Δημοκρατίας. πλέον μέρος του εδάφους της κυριάρχου Κυπριακής Δημοκρατίας. Άλλωστε η Βρετανία εφέρετο πρόθυμη να το πράξει σε κάποια φάση των Άλλωστε η Βρετανία εφέρετο πρόθυμη να το πράξει σε κάποια φάση των συνομιλιών εντός του πλαισίου της ανανικής «επιλύσεως». Άς το πράξει συνομιλιών εντός του πλαισίου της ανανικής «επιλύσεως». Άς το πράξει τώρα, στο πλαίσιο μιας πολιτικής λύσεως η οποία εφόσον έχει επιλύσει το τώρα, στο πλαίσιο μιας πολιτικής λύσεως η οποία εφόσον έχει επιλύσει το φλέγον ζήτημα της Ασφαλείας στην Ν/Α Μεσόγειο, αναφορικώς με την φλέγον ζήτημα της Ασφαλείας στην Ν/Α Μεσόγειο, αναφορικώς με την Κύπρο τουλάχιστον, θα επιτρέπει στην Μεγαλόνησο να επιχαίρει εθνικής Κύπρο τουλάχιστον, θα επιτρέπει στην Μεγαλόνησο να επιχαίρει εθνικής κυριαρχίας της ποιότητος εκείνης που επιχαίρει το Λιχτενστάιν, το Σαν κυριαρχίας της ποιότητος εκείνης που επιχαίρει το Λιχτενστάιν, το Σαν Μαρίνο, το Λουξεμβούργον ή έστω η Ουγκάντα που δεν διοικούνται από Μαρίνο, το Λουξεμβούργον ή έστω η Ουγκάντα που δεν διοικούνται από εξωχωρίους διακαστάς…

Κρίνω ότι είναι πλέον καιρός να «εξορκισθούν κάποια δαιμόνια» Κρίνω ότι είναι πλέον καιρός να «εξορκισθούν κάποια δαιμόνια» μονίμως εγκατεστημένα στις συνειδήσεις των αρμοδίων για την μονίμως εγκατεστημένα στις συνειδήσεις των αρμοδίων για την παραγωγή Αμυντικής και Εξωτερικής Πολιτικής.

Στ. Αντιβαλλιστική άμυνα των Η.Π.Α. και γεωστρατηγικές επιπτώσεις Στ. Αντιβαλλιστική άμυνα των Η.Π.Α. και γεωστρατηγικές επιπτώσεις στην περιοχή της Μ. Ανατολής: ο στρατηγικός ρόλος της Ελλάδαςστην περιοχή της Μ. Ανατολής: ο στρατηγικός ρόλος της Ελλάδας

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη των αμερικανικών υπηρεσιών Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών, αναμένεται η ανάπτυξη Διηπειρωτικών Βαλλιστικών πληροφοριών, αναμένεται η ανάπτυξη Διηπειρωτικών Βαλλιστικών Πυραύλων (ICBMs-Intercontinental Ballistic Missiles) από «εχθρικές» από «εχθρικές» χώρες, σε ένα διάστημα 10-15 ετών από σήμερα. Στο διάστημα αυτό θα χώρες, σε ένα διάστημα 10-15 ετών από σήμερα. Στο διάστημα αυτό θα






πρέπει να ευοδωθούν οι ερευνητικές προσπάθειες για την ανάπτυξη αποτελεσματικής άμυνας κατά τη φάση της εκτόξευσης.

Στην ίδια μελέτη ωστόσο υποστηρίζεται ότι η εξουδετέρωση στη φάση εκτόξευσης είναι εφικτή, όταν η απειλή προέρχεται από πλοία που θα επιχειρήσουν την εκτόξευση βαλλιστικού πυραύλου μικρού ή μέσου βεληνεκούς (S/MRBM-Short/Medium Range Ballistic Missile) στα ανοιχτά των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό που απαιτείται είναι η παρακολούθηση του εχθρικού πλοίου από πολεμικά σκάφη με αντιβαλλιστικές δυνατότητες, σε απόσταση μικρότερη των 40 χιλιομέτρων.

Πρακτικά και σε πολιτικό επίπεδο, τα συμπεράσματα της μελέτης καταδεικνύουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες σε κάθε περίπτωση θα χρειαστούν τη συνεργασία χωρών οι οποίες βρίσκονται γεωγραφικά χρειαστούν τη συνεργασία χωρών οι οποίες βρίσκονται γεωγραφικά πλησίον των «εχθρικών» χωρών. Υπολογίζεται, ότι οι αντιβαλλιστικές δυνάμεις θα πρέπει να βρίσκονται σε απόσταση 400-1000 χιλιομέτρων από το σημείο εκτόξευσης. Η γεωγραφική εγγύτητα της Ελλάδας με τη Μέση Ανατολή και με χώρες από τις οποίες μπορεί να προκύψουν προβλήματα στο μέλλον (π.χ. Ιράν), την εντάσσει στην ομάδα των χωρών, τη συνεργασία των οποίων θα ζητήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ιδιαίτερα αν η Ελλάδα αναπτύξει ναυτικά συστήματα, τα οποία θα μπορούν να λειτουργήσουν ως πλωτές αντιβαλλιστικές βάσεις, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως το «αντιβαλλιστικό προπύργιο» τόσο των ΗΠΑ όσο και της Ευρώπης.

Η πιθανολογούμενη απόκτηση του ισραηλινού αντιβαλλιστικού συστήματος Arrow 2 από την Τουρκία15 και η πιθανή ένταξη της Τουρκίας στην ομάδα των χωρών «πρώτης γραμμής» για την αμερικανική αντιβαλλιστική άμυνα, καθιστούν ιδιαίτερα σημαντικό για τα ζωτικά ελληνικά συμφέροντα το συγκεκριμένο ζήτημα. Επίσης, αν η πληροφορία αυτή είναι ορθή, φαίνεται ότι ο Πρόεδρος Μπους θα δώσει μεγάλη έμφαση στην ανάπτυξη της αντιβαλλιστικής άμυνας.

Επίσης, αν αληθεύει η ανωτέρω πληροφορία, μάλλον επιβεβαιώνεται η εκτίμηση ότι ο Πρόεδρος Μπους θα δώσει μεγάλη έμφαση στην ανάπτυξη της αντιβαλλιστικής άμυνας.

Κρίνεται σκόπιμο να αρχίσει να διερευνάται από τις αρμόδιες υπηρεσίες των Υπουργείων Άμυνας και Εξωτερικών το πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να ενταχθεί στο δίκτυο συστημάτων αντιβαλλιστικής προστασίας της Ευρώπης και της Δύσης συνολικότερα και τα πιθανά οφέλη και τα προβλήματα που θα μπορούσαν να προκύψουν από παρόμοια εξέλιξη.

Κρίνεται σκόπιμο να αρχίσει να διερευνάται από τις αρμόδιες υπηρεσίες των Υπουργείων Άμυνας και Εξωτερικών το πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να ενταχθεί στο δίκτυο συστημάτων αντιβαλλιστικής προστασίας της Ευρώπης και της Δύσης συνολικότερα





Μια τέτοια εξέλιξη θα γεννούσε για την Ελλάδα κινδύνους αλλά και Μια τέτοια εξέλιξη θα γεννούσε για την Ελλάδα κινδύνους αλλά και ευκαιρίες. Η συμμετοχή στην υπό δημιουργία παγκόσμια αντιβαλλιστική ευκαιρίες. Η συμμετοχή στην υπό δημιουργία παγκόσμια αντιβαλλιστική «ομπρέλα» των Η.Π.Α, θεωρητικά τουλάχιστον, θα μπορούσε να «ομπρέλα» των Η.Π.Α, θεωρητικά τουλάχιστον, θα μπορούσε να αναδείξει την Ελλάδα σε χώρα-στόχο των «επικίνδυνων χωρών-παριών» αναδείξει την Ελλάδα σε χώρα-στόχο των «επικίνδυνων χωρών-παριών» του διεθνούς συστήματος. Ο αντίλογος όμως, αφορά στις δυνατότητες του διεθνούς συστήματος. Ο αντίλογος όμως, αφορά στις δυνατότητες που διανοίγονται για τη διεξαγωγή επιτυχών διαπραγματεύσεων με που διανοίγονται για τη διεξαγωγή επιτυχών διαπραγματεύσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες θα μπορούσαν να καταλήξουν στην τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες θα μπορούσαν να καταλήξουν στην αποκόμιση σημαντικών ωφελημάτων σε πολιτικό, στρατιωτικό και αποκόμιση σημαντικών ωφελημάτων σε πολιτικό, στρατιωτικό και τεχνολογικό επίπεδο. Όσον αφορά στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, τεχνολογικό επίπεδο. Όσον αφορά στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, θα μπορούσαν να αποκτήσουν πρόσβαση σε οπλικά συστήματα για τα θα μπορούσαν να αποκτήσουν πρόσβαση σε οπλικά συστήματα για τα οποία μέχρι στιγμής υπάρχει απαγόρευση εξαγωγής, η ελληνική αμυντική οποία μέχρι στιγμής υπάρχει απαγόρευση εξαγωγής, η ελληνική αμυντική βιομηχανία θα μπορούσε να διεκδικήσει συμμετοχή στα ερευνητικά βιομηχανία θα μπορούσε να διεκδικήσει συμμετοχή στα ερευνητικά προγράμματα που θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους. Η αμυντική προγράμματα που θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους. Η αμυντική συνεργασία με το Ισραήλ, παράλληλα με την προαναφερθείσα με τις συνεργασία με το Ισραήλ, παράλληλα με την προαναφερθείσα με τις ΗΠΑ, κρίνεται ως απαραίτητη ιδιαίτερα στον τομέα συμπαραγωγής ΗΠΑ, κρίνεται ως απαραίτητη ιδιαίτερα στον τομέα συμπαραγωγής οπλικής τεχνολογίας.

Οι κίνδυνοι μειώσεως της στρατηγικής σημασίας της χώρα μας Οι κίνδυνοι μειώσεως της στρατηγικής σημασίας της χώρα μας στον τομέα της αντιβαλλιστικής άμυνας των Η.Π.Α. προέρχονται από στον τομέα της αντιβαλλιστικής άμυνας των Η.Π.Α. προέρχονται από την δυνητική εκμετάλλευση από πλευράς Η.Π.Α. της γεωγραφικής την δυνητική εκμετάλλευση από πλευράς Η.Π.Α. της γεωγραφικής περιοχής του βορείου (κατεχομένου) τμήματος της Κύπρου, των περιοχής του βορείου (κατεχομένου) τμήματος της Κύπρου, των ανατολικών περιοχών της Βαλκανικής (Βουλγαρία, Ρουμανία), ανατολικών περιοχών της Βαλκανικής (Βουλγαρία, Ρουμανία), νοτίων γεωγραφικών ζωνών των Βαλτικών Χωρών (Εσθονία, νοτίων γεωγραφικών ζωνών των Βαλτικών Χωρών (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία) και της Φινλανδίας και (ως δεύτερη γραμμή Λετονία, Λιθουανία) και της Φινλανδίας και (ως δεύτερη γραμμή αντιβαλλιστικής αμύνης) αυτήν των κρατών της Ανατολικής Ευρώπης αντιβαλλιστικής αμύνης) αυτήν των κρατών της Ανατολικής Ευρώπης (Τσεχία, Σλοβακία, Πολωνία).

Η Ελλάδα θα πρέπει να εκμεταλλευθεί όλες εκείνες τις γεωφυσικές Η Ελλάδα θα πρέπει να εκμεταλλευθεί όλες εκείνες τις γεωφυσικές της ιδιαιτερότητες (Αιγαίο, Ιόνιο) που τις επιτρέπουν να παραμένει στο της ιδιαιτερότητες (Αιγαίο, Ιόνιο) που τις επιτρέπουν να παραμένει στο γεωστρατηγικό παίγνιο της περιοχής με ιδικό της ιδιαίτερο ρόλο. Αν γεωστρατηγικό παίγνιο της περιοχής με ιδικό της ιδιαίτερο ρόλο. Αν όμως, ο θαλάσσιος χαρακτήρας της Ελλάδος αλλοιωθεί και η εθνική όμως, ο θαλάσσιος χαρακτήρας της Ελλάδος αλλοιωθεί και η εθνική της κυριαρχία επί των υδάτων του Αιγαιακού Αρχιπελάγους μειωθεί της κυριαρχία επί των υδάτων του Αιγαιακού Αρχιπελάγους μειωθεί με οποιοδήποτε τρόπο, η χώρα παύει να διαδραματίζει στρατηγικό με οποιοδήποτε τρόπο, η χώρα παύει να διαδραματίζει στρατηγικό ρόλο στο γεωπολιτικό υποσύστημα της Ανατολικής Μεσογείου, χάνει ρόλο στο γεωπολιτικό υποσύστημα της Ανατολικής Μεσογείου, χάνει την βαρύτητά της ως στρατηγικός σύμμαχος των Η.Π.Α. εφόσον σε την βαρύτητά της ως στρατηγικός σύμμαχος των Η.Π.Α. εφόσον σε χερσαίο επίπεδο υποκαθίσταται εύκολα και ανώδυνα από τα ανωτέρω χερσαίο επίπεδο υποκαθίσταται εύκολα και ανώδυνα από τα ανωτέρω εθνικοχωρικά συμπλέγματα.

Για την επίτευξη όλων των ανωτέρω απαιτείται μείωση του Για την επίτευξη όλων των ανωτέρω απαιτείται μείωση του στρατηγικού βάρους της γείτονος η οποία θα επισυμβεί συν τω χρόνω στρατηγικού βάρους της γείτονος η οποία θα επισυμβεί συν τω χρόνω λόγω των προαναφερθεισών εξελίξεων στην περιοχή. Ο χρόνος, όμως, λόγω των προαναφερθεισών εξελίξεων στην περιοχή. Ο χρόνος, όμως, αυτός πρέπει πάση θυσία να εξευρεθεί· και θα εξευρεθεί εφόσον η 17η αυτός πρέπει πάση θυσία να εξευρεθεί· και θα εξευρεθεί εφόσον η 17η Δεκεμβρίου έχει ήδη θέσει τα θεμέλια για την εξεύρεσή του. Αρκεί η 3Δεκεμβρίου έχει ήδη θέσει τα θεμέλια για την εξεύρεσή του. Αρκεί η 3η

Οκτωβρίου να τα κατοχυρώσει.





ΙΣΡΑΗΛ:ΑΜΥΝΑ ΚΑΙΑΣΦΑΛΕΙΑ

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1 Οι υποστηριζόμενες θέσεις στο παρόν κείμενο εκφράζουν και δεσμεύουν μόνον και απο-κλειστικώς το συγγραφέα. Δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκην το Ι.Α.Α. ή το ΥΠΕΘΑ.

2 Συμφωνία του Καΐρου ή Όσλο Ι της 4ης Μαΐου 1994.

3 Συμφωνία της Τάμπα ή Όσλο ΙΙ της 28ης Σεπτεμβρίου 1995 ή Ενδιάμεση Συμφωνία για τη Δυτι-κή Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας.

4 Πρόκειται για το αποτέλεσμα της συνεργασίας των παραγόντων του «Κουαρτέτου» και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από τον Πρόεδρο G. W. Bush την 20η Δεκεμβρίου του 2002.

5 Κουαρτέτο είναι η διπλωματική ονομασία των Η.Π.Α.-Ρωσίας-Ε.Ε. και Ο.Η.Ε.

6 1Μb/d = 1.000.000 βαρέλια την ημέρα. Προς το τέλος του περσοϊρακινού πολέμου, το επί-πεδο των ιρακινών πετρελαϊκών εξαγωγών από κάθε δυνατή οδό έφθανε τα 2 Μb/d. Πριν την έναρξη του πολέμου αυτού μέχρι σήμερα, το Ιράκ δεν έχει καταφέρει να επανέλθει στο επίπεδο των εξαγωγών πετρελαίου που είχε διαμορφώσει πριν από την έναρξη των εχθρο-πραξιών του πολέμου αυτού και οι οποίες ανήρχοντο περίπου στα 3 Mb/d.

7 βλ. Ι. Θ. Μάζης, Γεωπολιτική των Υδάτων στη Μ. Ανατολή, 11996 (Τροχαλία), 22000 Παπα-ζήσης, Αθήνα, σ.σ. 286-287.

8 Η οποία ευρωπαϊκή πλευρά δεν θα διστάζει να αναφέρεται σε αυτές για ευνόητους λόγους...

9 «ΚΥΠΡΟΣ: Η Ουάσινγκτον αναζητεί νέα στρατιωτική βάση», Steven Katsineris [Green Left Weekly, June 9, 2004]

10 βλ Steven Katsineris, . όπ. π.

11 Πρβλ. Ι. Θ. Μάζης, «Ε.Ε.-Ελλάδα-Κύπρος ενώπιον της γεωπολιτικής των Η.Π.Α στην Ευρασία» και «Η αραβο-ισραηλινή Σύγκρουση και η γεωπολιτική της Ανατολικής Μεσο-γείου κατά τα δύο ήμισυ του 20ου αιώνα» όπως και «Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις στην Ν/Α Μεσόγειο μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου», στο Γεωπολιτική: Η Θεωρία και η Πράξη, Παπαζήσης/ΕΛΙΑΜΕΠ, Αθήνα 2002, σς.:181-216, 217-270, και 369-391.

12 βλ Steven Katsineris, . όπ. π.

13 Πρακτικά Α’ Πελαγικής Συναντήσεως, ΥΠΕΘΑ, Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, εκδ. Ι. Φλώρος και επαναδημοσιευθέν ως ανωτέρω στο Ι. Θ. Μάζης, Γεωπολιτική: Η Θεωρία και η πράξη, «Ε.Ε.-Ελλάδα-Κύπρος ενώπιον της γεωπολιτικής των Η.Π.Α στην Ευρασία» σ.σ.: 194-196 ειδικά για τη συγκεκριμένη αναφορά.

14 Ι. Θ. Μάζης, όπ. π.

15 Όπως ανέφερε δημοσίευμα της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ» της 10ης Νοεμβρίου 2004





Δέσποινα Φώλα

Συγκριτική μελέτη του αμυντικού δόγματοςΣυγκριτική μελέτη του αμυντικού δόγματοςτου Ισραήλ με βάση τα συγγράμματα: «Το πολιτικο-στρατιωτικό δόγμα του Ισραήλ» και «Το πολιτικο-στρατιωτικό δόγμα του Ισραήλ» και «Η εθνική ασφάλεια του Ισραήλ: 1973-1996»«Η εθνική ασφάλεια του Ισραήλ: 1973-1996»

Στη σύντομη ιστορία του, το μισό περίπου αυτό αιώνα ζωής, το Ισραήλ έχει εμπλακεί έξι φορές σε γενικευμένη σύρραξη, γεγονός πρωτοφανές στην παγκόσμια μεταπολεμική ιστορία. Ένα κράτος νεοσύστατο, μικρό σε έκταση, πολιορκημένο και περικυκλωμένο από εχθρικά κράτη1

ταγμένα επί μακρόν στην εξόντωσή του, το Ισραήλ διαμόρφωσε από πολύ νωρίς μία σειρά από αρχές που καθόριζαν τη βασική του αμυντική πολιτική. Μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του, το του αμυντική πολιτική. Μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του, το αμυντικό του δόγμα δοκιμάστηκε πολλές φορές, εξελίχθηκε, μελετήθηκε αμυντικό του δόγμα δοκιμάστηκε πολλές φορές, εξελίχθηκε, μελετήθηκε σε βάθος, αμφισβητήθηκε η αποτελεσματικότητά του κυρίως μετά τον σε βάθος, αμφισβητήθηκε η αποτελεσματικότητά του κυρίως μετά τον πόλεμο του 1973, αλλά κατά βάση έμεινε σταθερό ως προς τα πρωταρχικά πόλεμο του 1973, αλλά κατά βάση έμεινε σταθερό ως προς τα πρωταρχικά

Η Δέσποινα Φώλα είναι υποψήφια Διδάκτωρ Γεωπολιτικής και επιστημονική συνεργάτης του Ι.Α.Α

Χάρτης 1


Δέσποινα ΦώλαΙΣΡΑΗΛ:ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ

ΑΣΦΑΛΕΙΑ


του σημεία, προσδίδοντας έτσι το στοιχείο της συνέχειας στην αμυντική πολιτική του κράτους. Είναι πάντως συνυφασμένο με την ιστορία του κράτους και το χαρακτήρα του λαού του.

Το εθνικό αμυντικό δόγμα του Ισραήλ δημιουργήθηκε βάσει των ιδιαίτερων απειλών που κλήθηκε να αντιμετωπίσει και των ιδιαζουσών αναγκών του. Ακολούθησε την τακτική των μικρών εκείνων χωρών, όπως η Σουηδία και η Ελβετία, που σχημάτισαν πρωτότυπα δόγματα ανεπηρέαστα από τακτικές μεγάλων και ισχυρών κρατών, που ελάχιστα ανταποκρίνονται στα δεδομένα ενός μικρού κράτους. Τα διδάγματα και τα δόγματα άλλων κρατών μελετήθηκαν και προσαρμόστηκαν, όπου ήταν δυνατόν, στις δικές του ανάγκες. Κατά βάση, όμως, το εθνικό αμυντικό δόγμα του Ισραήλ είναι προϊόν δοκιμής και ιστορικής εμπειρίας.

Για να γίνει αντιληπτή η διαμόρφωση του αμυντικού δόγματος του Ισραήλ, θα πρέπει να εξεταστεί σε συνάρτηση με το γεωγραφικό, το δημογραφικό και τον οικονομικό παράγοντα, την εσωτερική πολιτική κατάσταση, αλλά και τη διεθνή συγκυρία.

Α. Το Αμυντικό Δόγμα σε επίπεδο στρατηγικής

Η αρχική έκταση του κράτους του Ισραήλ, ως το 1967, ήταν εξαιρετικά περιορισμένη.2 Μετρούσε μόλις 7.992 τετραγωνικά μίλια, ενώ το συνολικό μήκος των συνόρων του ήταν 774 μίλια, δημιουργώντας έτσι μία επικίνδυνη δυσαναλογία μεταξύ του μήκους των συνόρων και του βάθους της χώρας. Κανένα μέρος των συνόρων του δεν οριζόταν από φυσικά εμπόδια. Η χώρα συνόρευε με τέσσερα εχθρικά αραβικά κράτη από ξηράς, το Λίβανο, τη Συρία, την Ιορδανία και την Αίγυπτο. Η τοπογραφία των συνόρων ευνοούσε τα αραβικά κράτη. Από το Βορρά, επιτρεπόταν στη Συρία να ελέγχει τα ισραηλινά εδάφη από τα Υψίπεδα του Γκολάν. Από την Ανατολή, τα εκτεταμένα σύνορα με την Ιορδανία καθιστούσαν τη φύλαξή τους δυσχερή. Το στένωμα που δημιουργούσε η Δυτική Όχθη στο μέσο περίπου του Ισραήλ, μήκους μόλις 9 μιλίων, επέτρεπε το διαχωρισμό της χώρας στα δύο και καθιστούσε πιθανή τη διακοπή επικοινωνίας ανάμεσα σε Βορρά και Νότο. Τα σύνορα με την Αίγυπτο από τη νότια πλευρά, στη Λωρίδα της Γάζας, δημιουργούσαν με τη σειρά τους ένα στένωμα προς το εσωτερικό της χώρας και σε απόσταση μόλις 30 μιλίων από το Τελ Αβίβ, δημιουργώντας έτσι μία φυσική επιχειρησιακή γέφυρα προς την πρωτεύουσα της χώρας. Τα περισσότερα μεγάλα αστικά και βιομηχανικά κέντρα, χτισμένα κατά μήκος των ακτών, ήταν ευάλωτα τόσο σε επιθέσεις με οβίδες από θαλάσσης, όσο και από ξηράς, αφού βρίσκονταν μέσα στην ακτίνα του αντίπαλου πυροβολικού. Τέλος, το σύνολο των εδαφών του Ισραήλ καλυπτόταν από τα συστήματα

Το εθνικό αμυντικό δόγμα του Ισραήλ είναι συνυφασμένο με την ιστορία του κράτους και το χαρακτήρα του λαού του, είναι προϊόν δοκιμής και ιστορικής εμπειρίας.

ΙΣΡΑΗΛ:ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ

ΑΣΦΑΛΕΙΑ



ελέγχου των γειτονικών χωρών, ενώ δεν συνέβαινε το αντίθετο. Το Ισραήλ ελέγχου των γειτονικών χωρών, ενώ δεν συνέβαινε το αντίθετο. Το Ισραήλ ήταν ένα κράτος υπό διαρκή πολιορκία.

Η γεωστρατηγική αυτή ιδιαιτερότητα του Ισραήλ είχε καθοριστικό Η γεωστρατηγική αυτή ιδιαιτερότητα του Ισραήλ είχε καθοριστικό αντίκτυπο στη διαμόρφωση της αμυντικής του πολιτικής. Το κράτος αντίκτυπο στη διαμόρφωση της αμυντικής του πολιτικής. Το κράτος ήταν ευάλωτο κάθε στιγμή σε μία αιφνιδιαστική επίθεση του αντιπάλου, ήταν ευάλωτο κάθε στιγμή σε μία αιφνιδιαστική επίθεση του αντιπάλου, επίθεση που δεν χρειαζόταν μακροχρόνιο σχεδιασμό. Έτσι, αναπτύχθηκε επίθεση που δεν χρειαζόταν μακροχρόνιο σχεδιασμό. Έτσι, αναπτύχθηκε μία επιθετική τακτική, που ξεκινούσε πάντα από την ανάγκη της χώρας μία επιθετική τακτική, που ξεκινούσε πάντα από την ανάγκη της χώρας για επιβίωση.

Η έλλειψη στρατηγικού βάθους δεν άφηνε στο στρατιωτικό μηχανισμό Η έλλειψη στρατηγικού βάθους δεν άφηνε στο στρατιωτικό μηχανισμό τα χρονικά περιθώρια σύνταξης των δυνάμεων του, ώστε να απαντήσει σε τα χρονικά περιθώρια σύνταξης των δυνάμεων του, ώστε να απαντήσει σε μία επίθεση του αντιπάλου. Για το λόγο αυτό, οι Ισραηλινές Στρατιωτικές μία επίθεση του αντιπάλου. Για το λόγο αυτό, οι Ισραηλινές Στρατιωτικές Δυνάμεις (IDF) ανέπτυξαν από νωρίς το δόγμα του προληπτικού, Δυνάμεις (IDF) ανέπτυξαν από νωρίς το δόγμα του προληπτικού, αιφνιδιαστικού και ανταποδοτικού χτυπήματος. Κάθε περιστατικό αιφνιδιαστικού και ανταποδοτικού χτυπήματος. Κάθε περιστατικό που θεωρούνταν ως ένδειξη επιθετικής διάθεσης αντιμετωπιζόταν με που θεωρούνταν ως ένδειξη επιθετικής διάθεσης αντιμετωπιζόταν με πολλαπλάσια σκληρότητα και αποφασιστικότητα από τον ισραηλινό πολλαπλάσια σκληρότητα και αποφασιστικότητα από τον ισραηλινό στρατό. Το γεγονός αυτό καταδεικνύουν οι κατωτέρω αφορμές, οι στρατό. Το γεγονός αυτό καταδεικνύουν οι κατωτέρω αφορμές, οι οποίες θεωρήθηκαν κατά καιρούς ως casi belli για τις IDF: το 1956 η για τις IDF: το 1956 η αγορά βαρέως εξοπλισμού, που πιθανώς να οδηγούσε σε ανατροπή αγορά βαρέως εξοπλισμού, που πιθανώς να οδηγούσε σε ανατροπή της στρατιωτικής ισορροπίας· τη δεκαετία του 1950 η ανάπτυξη μη της στρατιωτικής ισορροπίας· τη δεκαετία του 1950 η ανάπτυξη μη ιορδανικών δυνάμεων στην περιοχή της Δυτικής Όχθης· το 1967 η ιορδανικών δυνάμεων στην περιοχή της Δυτικής Όχθης· το 1967 η συγκέντρωση ισχυρών δυνάμεων κατά μήκος των συνόρων και η επιβολή συγκέντρωση ισχυρών δυνάμεων κατά μήκος των συνόρων και η επιβολή ναυτικού αποκλεισμού· το 1970 η είσοδος συριακών και ιρακινών ναυτικού αποκλεισμού· το 1970 η είσοδος συριακών και ιρακινών δυνάμεων στην Ιορδανία· το 1976 η ανάπτυξη συριακών δυνάμεων στο δυνάμεων στην Ιορδανία· το 1976 η ανάπτυξη συριακών δυνάμεων στο


Χάρτης 2 Χάρτης 3



ΑΣΦΑΛΕΙΑ


Λίβανο και στα σύνορα με το Ισραήλ· το 1981 η σημαντική ανάπτυξη του πυρηνικού προγράμματος εχθρικού κράτους. Οι περιπτώσεις, βέβαια, αυτές εξετάζονται ad hocαυτές εξετάζονται ad hocαυτές εξετάζονται , δεν θεωρούνται αυτομάτως casus belli για το Ισραήλ.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, η διατήρηση μίας σύρραξης στα εδάφη του Ισραήλ αποτελούσε ρίσκο που δεν άντεχε ένα τόσο περιορισμένο εδαφικά κράτος. Η δεύτερη επιδίωξη λοιπόν, ήταν η άμεση μεταφορά των μαχών σε εχθρικά εδάφη, δημιουργώντας έτσι ένα είδος πλασματικού στρατηγικού βάθους. Η απώθηση του εχθρού εξαρτιόταν από τρεις βασικούς παράγοντες: την τοπογραφία, το είδος των στρατευμάτων του αντιπάλου, τη φύση και το προσωπικό ύφος του υπεύθυνου, για την επιχείρηση, διοικητή.

Ως το 1967 λοιπόν, η επιθετική τακτική υποστηρίχθηκε με θέρμη και ενθουσιασμό από τους σχεδιαστές της αμυντικής πολιτικής της χώρας. Μετά όμως τον πόλεμο των Έξι Ημερών, το γεωπολιτικό σκηνικό της περιοχής άλλαξε. Τα εδάφη που προσάρτησε το Ισραήλ τετραπλασίασαν την επικράτειά του3 και για πρώτη φορά απέκτησε στρατηγικό βάθος, αλλά και φυσικώς υπερασπίσιμα σύνορα. Τα ισραηλινά στρατεύματα βρέθηκαν μόλις 30 μίλια από τη Δαμασκό, ασκώντας πίεση στην πρωτεύουσα της Συρίας και ανατρέποντας τη μέχρι τώρα γεωστρατηγική της υπεροχή. Ως προς την Ιορδανία απέκτησε διπλή φυσική αμυντική γραμμή, η μία κατά μήκος του Ιορδάνη ποταμού και της Ερυθράς Θάλασσας και η άλλη από το φυσικό εμπόδιο που σχηματίζει η κορυφογραμμή του κεντρικού βουνού, κόβοντας στη μέση τη Δυτική Όχθη. Το Αμάν απέχει μόλις 25 μίλια από τα σύνορα. Τέλος, η επέκταση των συνόρων του προς τη Χερσόνησο του Σινά απομάκρυνε τον αιγυπτιακό κίνδυνο, ενώ οι αεροπορικές βάσεις στο νότιο μέρος της Χερσονήσου αποτελούν σοβαρή απειλή για τη γείτονα χώρα.

Παρ’όλα αυτά, η επιθετική τακτική του Ισραήλ δεν άλλαξε μετά το 1967, ούτε καν μετά την επώδυνη εμπειρία του 1973. Όμως, άρχισαν να ακούγονται φωνές προβληματισμού, όπως αυτή του Αρχηγού του Επιτελείου, Rafael Eitan, ο οποίος δήλωνε ότι, όταν ένας στρατός είναι καλά προετοιμασμένος και έτοιμος για την επερχόμενη επίθεση, είναι πολύ πιο εύκολο να αναχαιτίσει τον εχθρό, όταν βρίσκεται σε άμυνα.4

Η αμυντική στρατηγική, όμως, θα ερχόταν σε αντίθεση με ένα βασικό στοιχείο του αμυντικού δόγματος, τη διατήρηση της πρωτοβουλίας και του ελέγχου των πολεμικών επιχειρήσεων, ένα στοιχείο αλληλένδετο με τη μεταφορά των πολεμικών επιχειρήσεων στο έδαφος του αντιπάλου και την προσπάθεια για την κατά το δυνατόν ταχύτερη λήξη των εχθροπραξιών.

Η ισραηλινή ηγεσία φοβόταν πάντα την άσκηση διπλωματικών πιέσεων από πλευράς μεγάλων δυνάμεων ή ακόμα και τη στρατιωτική παρέμβαση, προκειμένου να λήξει ο πόλεμος, πριν το Ισραήλ πετύχει τους στόχους του.Επιπλέον, φοβόταν την ανάμειξη των λοιπών αραβικών κρατών στα πλαίσια της αραβικής αλληλεγγύης.


ΑΣΦΑΛΕΙΑ




Η σημασία της ταχύτητας υποδεικνυόταν από την πολιτική συγκυρία Η σημασία της ταχύτητας υποδεικνυόταν από την πολιτική συγκυρία ιδιαιτέρως κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Ο πόλεμος ανάμεσα ιδιαιτέρως κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Ο πόλεμος ανάμεσα στο Ισραήλ και τα αραβικά κράτη απειλούσε τη σταθερότητα της στο Ισραήλ και τα αραβικά κράτη απειλούσε τη σταθερότητα της περιοχής, ενέτεινε την αντιπαράθεση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών περιοχής, ενέτεινε την αντιπαράθεση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης και απειλούσε την πρόσβαση της Δύσης στο και της Σοβιετικής Ένωσης και απειλούσε την πρόσβαση της Δύσης στο πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής. Η ισραηλινή ηγεσία φοβόταν πάντα πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής. Η ισραηλινή ηγεσία φοβόταν πάντα την άσκηση διπλωματικών πιέσεων από πλευράς μεγάλων δυνάμεων ή την άσκηση διπλωματικών πιέσεων από πλευράς μεγάλων δυνάμεων ή ακόμα και τη στρατιωτική παρέμβαση, προκειμένου να λήξει ο πόλεμος, ακόμα και τη στρατιωτική παρέμβαση, προκειμένου να λήξει ο πόλεμος, πριν το Ισραήλ πετύχει τους στόχους του, ή σε χειρότερη περίπτωση, αφού πριν το Ισραήλ πετύχει τους στόχους του, ή σε χειρότερη περίπτωση, αφού οι αραβικές χώρες έχουν επιτύχει τους δικούς τους. Επιπλέον, φοβόταν οι αραβικές χώρες έχουν επιτύχει τους δικούς τους. Επιπλέον, φοβόταν την ανάμειξη των λοιπών αραβικών κρατών στα πλαίσια της αραβικής την ανάμειξη των λοιπών αραβικών κρατών στα πλαίσια της αραβικής αλληλεγγύης. Η ανάμειξη αυτή ήταν δυνατόν να εκδηλωθεί είτε πολιτικά αλληλεγγύης. Η ανάμειξη αυτή ήταν δυνατόν να εκδηλωθεί είτε πολιτικά με διπλωματική στήριξη, είτε ενεργά με την αποστολή εθελοντικών με διπλωματική στήριξη, είτε ενεργά με την αποστολή εθελοντικών ή εκστρατευτικών στρατευμάτων. Η προοπτική αυτή ενίσχυσε την ή εκστρατευτικών στρατευμάτων. Η προοπτική αυτή ενίσχυσε την προδιάθεση για στρατηγικές σύντομου πολέμου.

Πλην όμως των πολιτικών λόγων, την ταχύτητα υπαγορεύει η Πλην όμως των πολιτικών λόγων, την ταχύτητα υπαγορεύει η ευαισθησία της ισραηλινής κοινωνίας στις ανθρώπινες απώλειες. Σε μία ευαισθησία της ισραηλινής κοινωνίας στις ανθρώπινες απώλειες. Σε μία χώρα, όπου η φωτογραφία κάθε νεκρού στρατιώτη παρουσιάζεται στα χώρα, όπου η φωτογραφία κάθε νεκρού στρατιώτη παρουσιάζεται στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, που οι μνήμες του Ολοκαυτώματος δεν πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, που οι μνήμες του Ολοκαυτώματος δεν έχουν σβήσει και που η αίσθηση του απομονωτισμού είναι ακόμα έντονη, έχουν σβήσει και που η αίσθηση του απομονωτισμού είναι ακόμα έντονη, κάθε ανθρώπινη απώλεια επηρεάζει ψυχολογικά όλη την κοινωνία και κάθε ανθρώπινη απώλεια επηρεάζει ψυχολογικά όλη την κοινωνία και βαραίνει το ηθικό του στρατεύματος. Δεδομένου μάλιστα του έντονου βαραίνει το ηθικό του στρατεύματος. Δεδομένου μάλιστα του έντονου



ΑΣΦΑΛΕΙΑ


δημογραφικού προβλήματος που αντιμετώπιζε το Ισραήλ σε σχέση με τις γειτονικές χώρες, αλλά και του πληθυσμιακού μειονεκτήματος που αντιμετωπίζει σήμερα με την προσάρτηση εδαφών, όπου το αραβικό στοιχείο υπερτερεί συντριπτικά, το ζήτημα του περιορισμού των απωλειών είναι πρωταρχικό. Η διενέργεια ταχύτατων και αποφασιστικών επιθετικών επιχειρήσεων θεωρείται ότι διατηρεί χαμηλό τον αριθμό των απωλειών.

Επιπλέον λόγοι που υπαγορεύουν την ταχύτητα των συρράξεων είναι η αποφυγή μεταφοράς τους στα αστικά και βιομηχανικά κέντρα. Κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων η οικονομία του κράτους παραλύει λόγω της εμπλοκής του ανθρώπινου δυναμικού σ’αυτές. Δεδομένου μάλιστα του γεγονότος ότι το Ισραήλ είναι φτωχό σε πρώτες ύλες και της σημασίας που έχουν για την οικονομία του οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις και υποδομές, η ταχύτητα είναι ζήτημα επιβίωσης.

Το γεγονός ότι το Ισραήλ συνορεύει με αραβικές χώρες, οι οποίες στα πρώτα χρόνια της σύστασής του ήταν ταγμένες στην καταστροφή του, ενίσχυε το αίσθημα ανασφάλειας της χώρας. Για το λόγο αυτό, φρόντισε να καλλιεργήσει ένα προφίλ δυναμικό και αποφασιστικό κατά τη διάρκεια ειρηνικών περιόδων, ένα προφίλ που ενίσχυε την αποτρεπτική τακτική του. Ο άρτια οργανωμένος στρατός, καθώς και τα τεράστια ποσά που δαπανούσε η εκάστοτε κυβέρνηση επί του εθνικού προϋπολογισμού για την άμυνα της χώρας, εξυπηρετούσαν αυτόν το σκοπό. Η οικονομία της χώρας βαρυνόταν εξαιρετικά σε περιόδους κρίσης από την ανάγκη να αντιμετωπίσει τα πολύπλοκα προβλήματα ασφάλειας, που αντιμετώπιζε κατά καιρούς. Ενδεικτικά τη δεκαετία του 1950 το ποσοστό κυμαινόταν από 5,0% έως 8,0% επί του Α.Ε.Π., τη δεκαετία του 1960 από 9,0% έως 25,0%5, τη δεκαετία του 1970 από 25,0% έως 47,8%, που άγγιξε το 1973, τις δεκαετίες του 1980 και 1990 από 12,0% έως 25,0% με συνεχή πτωτική πορεία έως το 1994, που έφτασε το 9,5%6.

Σημαντικό μερίδιο των εξόδων, αλλά και της αποτελεσματικότητας της αποτρεπτικής τακτικής, έπαιξε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ισραήλ. Το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ισραήλ δημιουργήθηκε ως αντίβαρο στην αριθμητική υπεροχή των δυνάμεων των αντιπάλων. Η αρχική απόφαση για την έναρξη του προγράμματος πάρθηκε το 1948, λίγο μετά δηλαδή από τη δημιουργία του κράτους. Μετά την Εκστρατεία στο Σινά, το 1956, υπέγραψε συμφωνία συνεργασίας με τη Γαλλία για την κατασκευή πυρηνικού αντιδραστήρα στη Δήμωνα, έργο που ολοκληρώθηκε το 1962. Υπολογίζεται πως το Ισραήλ απέκτησε πυρηνικά όπλα πριν τον πόλεμο του 1967, ενώ σήμερα θεωρείται ότι διαθέτει ένα ισχυρό πυρηνικό οπλοστάσιο. Η διαρροή πληροφοριών στο διεθνή τύπο από πρώην πυρηνικό τεχνικό σχετικά με το πρόγραμμα αυτό, το 1986, καθώς και οι αναφορές διεθνών οργανισμών τα τελευταία χρόνια, έχουν διαταράξει τη

Το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ισραήλ δημιουργήθηκε ως αντίβαρο στην αριθμητική υπεροχή των δυνάμεων των αντιπάλων. Η αρχική απόφαση για την έναρξη του προγράμματος πάρθηκε το 1948, λίγο μετά δηλαδή από τη δημιουργία του κράτους.Υπολογίζεται πως το Ισραήλ απέκτησε πυρηνικά όπλα πριν τον πόλεμο του 1967, ενώ σήμερα θεωρείται ότι διαθέτει ένα ισχυρό πυρηνικό οπλοστάσιο.


ΑΣΦΑΛΕΙΑ




μυστικότητα που διατηρούσε η κυβέρνηση για το θέμα, χωρίς όμως αυτό μυστικότητα που διατηρούσε η κυβέρνηση για το θέμα, χωρίς όμως αυτό να περιορίζει την αποτρεπτική του δύναμη. Αντιθέτως, σύμφωνα και με να περιορίζει την αποτρεπτική του δύναμη. Αντιθέτως, σύμφωνα και με δηλώσεις αξιωματούχων7, το Ισραήλ παρουσιάζεται σήμερα περισσότερο , το Ισραήλ παρουσιάζεται σήμερα περισσότερο έτοιμο από ποτέ να υπερασπίσει τα εδάφη του με κάθε μέσο. έτοιμο από ποτέ να υπερασπίσει τα εδάφη του με κάθε μέσο.

Πάντως, μέχρι σήμερα, η άμυνα του κράτους σε καθημερινή βάση Πάντως, μέχρι σήμερα, η άμυνα του κράτους σε καθημερινή βάση στηρίζεται σε συμβατικά όπλα. Μόνο δύο φορές θεωρείται πως οι στηρίζεται σε συμβατικά όπλα. Μόνο δύο φορές θεωρείται πως οι πυρηνικές δυνάμεις τάχθηκαν σε κατάσταση επιφυλακής: κατά τον πυρηνικές δυνάμεις τάχθηκαν σε κατάσταση επιφυλακής: κατά τον πόλεμο του 1973, όταν η ίδια η ύπαρξη του κράτους απειλήθηκε και κατά πόλεμο του 1973, όταν η ίδια η ύπαρξη του κράτους απειλήθηκε και κατά τον Πόλεμο του Κόλπου, όταν μία επίθεση με χημικά όπλα από το Ιράκ τον Πόλεμο του Κόλπου, όταν μία επίθεση με χημικά όπλα από το Ιράκ φάνηκε πιθανή.

Η μυστικότητα που κάλυπτε και ως ένα βαθμό καλύπτει ακόμα το Η μυστικότητα που κάλυπτε και ως ένα βαθμό καλύπτει ακόμα το πυρηνικό πρόγραμμα του Ισραήλ, είναι ένα από τα βασικά στοιχεία πυρηνικό πρόγραμμα του Ισραήλ, είναι ένα από τα βασικά στοιχεία της αποτρεπτικής του πολιτικής και έχει εφαρμογή και στις συμβατικές της αποτρεπτικής του πολιτικής και έχει εφαρμογή και στις συμβατικές δυνάμεις ασφαλείας, μία παράδοση μυστικότητας που αγγίζει πολλές δυνάμεις ασφαλείας, μία παράδοση μυστικότητας που αγγίζει πολλές φορές τα όρια υπερβολής. Η αδυναμία των Αράβων να λάβουν μία φορές τα όρια υπερβολής. Η αδυναμία των Αράβων να λάβουν μία πιο ευκρινή εικόνα των δυνάμεων του Ισραήλ είχε σε μία περίπτωση πιο ευκρινή εικόνα των δυνάμεων του Ισραήλ είχε σε μία περίπτωση απρόβλεπτα αποτελέσματα: το Μάιο του 1967 ο Νάσσερ εφήρμοσε απρόβλεπτα αποτελέσματα: το Μάιο του 1967 ο Νάσσερ εφήρμοσε μία πολιτική άκρων, που κατέληξε σε πόλεμο μετά από μία περίπου μία πολιτική άκρων, που κατέληξε σε πόλεμο μετά από μία περίπου δεκαετία ειρηνικής διαβίωσης. Εν μέρει, υπεύθυνη για την αποτυχία της δεκαετία ειρηνικής διαβίωσης. Εν μέρει, υπεύθυνη για την αποτυχία της αποτρεπτικής πολιτικής του Ισραήλ, είναι η αδυναμία των αιγυπτιακών αποτρεπτικής πολιτικής του Ισραήλ, είναι η αδυναμία των αιγυπτιακών μυστικών υπηρεσιών να διασπάσουν το τείχος της μυστικότητας και να μυστικών υπηρεσιών να διασπάσουν το τείχος της μυστικότητας και να λάβουν περισσότερες και πιο ακριβείς πληροφορίες για την κατάσταση, λάβουν περισσότερες και πιο ακριβείς πληροφορίες για την κατάσταση, στην οποία βρίσκονταν οι ισραηλινές δυνάμεις την εποχή εκείνη. στην οποία βρίσκονταν οι ισραηλινές δυνάμεις την εποχή εκείνη.



ΑΣΦΑΛΕΙΑ


Πάντως, τραυματική για την αποτρεπτική πολιτική του Ισραήλ αποδείχθηκε η εμπειρία του στον Πόλεμο του Κόλπου. Η απόφαση της τότε κυβέρνησης να συνταχθεί με την προτροπή των Ηνωμένων Πολιτειών και να μην ανταποδώσει τις επιθέσεις με πυραύλους που δέχθηκε από το Ιράκ, αποδείχθηκε σημαντικό πλήγμα στη δύναμη αποτροπής του. Στα πλαίσια της αναμενόμενης αυτής επίθεσης, η πολιτεία έσπευσε, μετά από πιέσεις του πληθυσμού, να προμηθεύσει το λαό με μάσκες αερίου και άλλα εργαλεία για την προστασία τους (παθητική άμυνα). Αργότερα, η αποτελεσματικότητά τους αμφισβητήθηκε. Αποτυχημένη θεωρήθηκε και η χρήση των πυραύλων Patriot που αναπτύχθηκαν στο ισραηλινό έδαφος από τους συμμάχους Αμερικάνους (ενεργητική άμυνα). Κατά τον πόλεμο του Κόλπου, οι IDF πήραν μία γεύση των πιθανών μελλοντικών συγκρούσεων, όπου στόχος των αντίπαλων δυνάμεων θα είναι ο άμαχος πληθυσμός. Στα πλαίσια αυτής της προοπτικής οι IDF συνέστησαν μία νέα διοίκηση, τη Home Front Command, υπεύθυνη για την προετοιμασία και την άμυνα του άμαχου πληθυσμού. Στα επιτεύγματά της συμπεριλαμβάνονται η εγκατάσταση συναγερμού προειδοποίησης σε όλη την επικράτεια, η τροποποίηση πολλών κτηρίων για την εγκατάσταση ειδικών χώρων-καταφυγίων, όπου ο πληθυσμός θα μπορεί να προστατευτεί από επιθέσεις με χημικά και η αντικατάσταση των παλαιών, αμφίβολης αποτελεσματικότητας μασκών αερίου, με νέες, πιο δραστικές. Το πρόγραμμα αυτό πάντως είναι αντιπαραγωγικό αναφορικά με την αποτρεπτική πολιτική του Ισραήλ, αφού δεν απειλεί τα εδάφη ή άλλους στόχους υψηλής σημασίας του αντιπάλου. Αντιθέτως, στέλνει εμμέσως το μήνυμα στον αντίπαλο, ότι είναι αποδεκτή η επίθεση εναντίον του άμαχου πληθυσμού.

Το Ισραήλ έχει κατορθώσει μέχρι σήμερα να προβάλει σε μεγάλο βαθμό την εικόνα ενός ισχυρού, αποφασιστικού και στρατιωτικά αήττητου κράτους, γεγονός που οφείλει στην τακτική αποτροπής που έχει ακολουθήσει όλα αυτά τα χρόνια. Η τακτική αποτροπής αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο του αμυντικού δόγματος του Ισραήλ.


ΑΣΦΑΛΕΙΑ




Στα πλαίσια του αμυντικού του εξοπλισμού από επιθέσεις βαλλιστικών Στα πλαίσια του αμυντικού του εξοπλισμού από επιθέσεις βαλλιστικών πυραύλων, το Ισραήλ προχώρησε στην έναρξη δύο προγραμμάτων. Το πυραύλων, το Ισραήλ προχώρησε στην έναρξη δύο προγραμμάτων. Το πρώτο αφορά στον αντιβαλλιστικό πύραυλο Arrow. Πρόκειται για ένα . Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 και ξεσήκωσε πρόγραμμα που ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 και ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων και επικριτικών σχολίων για το υψηλό κόστος του, θύελλα αντιδράσεων και επικριτικών σχολίων για το υψηλό κόστος του, την καθαρώς αμυντική του φύση που έρχεται σε αντίθεση με την επιθετική την καθαρώς αμυντική του φύση που έρχεται σε αντίθεση με την επιθετική τακτική του Ισραήλ και την αμφίβολη αποτελεσματικότητά του. Παρ’όλα τακτική του Ισραήλ και την αμφίβολη αποτελεσματικότητά του. Παρ’όλα αυτά, το πρόγραμμα προχώρησε, κυρίως, λόγω του υψηλού ποσοστού αυτά, το πρόγραμμα προχώρησε, κυρίως, λόγω του υψηλού ποσοστού χρηματοδότησης από πλευράς Η.Π.Α.. Το δεύτερο πρόγραμμα αφορά χρηματοδότησης από πλευράς Η.Π.Α.. Το δεύτερο πρόγραμμα αφορά στο σύστημα αναχαίτισης πυραύλων Moab, το οποίο κάνει χρήση μη , το οποίο κάνει χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών εξοπλισμένων με πυραύλους αέρος-αέρος επανδρωμένων αεροσκαφών εξοπλισμένων με πυραύλους αέρος-αέρος τύπου Python 4.

Σε γενικές γραμμές πάντως, το Ισραήλ έχει κατορθώσει μέχρι σήμερα Σε γενικές γραμμές πάντως, το Ισραήλ έχει κατορθώσει μέχρι σήμερα να προβάλει σε μεγάλο βαθμό την εικόνα ενός ισχυρού, αποφασιστικού να προβάλει σε μεγάλο βαθμό την εικόνα ενός ισχυρού, αποφασιστικού και στρατιωτικά αήττητου κράτους, γεγονός που οφείλει στην τακτική και στρατιωτικά αήττητου κράτους, γεγονός που οφείλει στην τακτική αποτροπής που έχει ακολουθήσει όλα αυτά τα χρόνια. Η τακτική αποτροπής που έχει ακολουθήσει όλα αυτά τα χρόνια. Η τακτική αποτροπής αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο του αμυντικού δόγματος του αποτροπής αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο του αμυντικού δόγματος του Ισραήλ.

Όταν η αποτρεπτική τακτική αποτυγχάνει, το αμυντικό δόγμα Όταν η αποτρεπτική τακτική αποτυγχάνει, το αμυντικό δόγμα στηρίζεται στην αρχή της έγκαιρης προειδοποίησης. Η έγκαιρη στηρίζεται στην αρχή της έγκαιρης προειδοποίησης. Η έγκαιρη προειδοποίηση είναι απαραίτητη για την κινητοποίηση και την προειδοποίηση είναι απαραίτητη για την κινητοποίηση και την



ΑΣΦΑΛΕΙΑ


οργάνωση του σώματος των εφέδρων, που αποτελεί το κύριο και αποτελεσματικότερο σώμα των IDF. Για το λόγο αυτό, έχει δοθεί μεγάλο βάρος στην οργάνωση των εθνικών μυστικών υπηρεσιών. Οι μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ θεωρούνται από τις πιο ισχυρές του κόσμου. Παρ’όλα αυτά, οι λανθασμένες εκτιμήσεις και η αδυναμία τους να προβούν σε έγκαιρη προειδοποίηση στοίχισε τρεις φορές στην αμυντική πολιτική της χώρας.

Το 1973 ο στρατηγικός αιφνιδιασμός που υπέστη το Ισραήλ, έθεσε σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη του κράτους. Επιπλέον, προκάλεσε σημαντικές ανακατατάξεις στη δομή και την οργάνωση των οργάνων των μυστικών υπηρεσιών και λεπτομερή μελέτη και συζητήσεις των συνθηκών που οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα. Τα συμπεράσματα της αρμόδιας εξεταστικής επιτροπής υπογράμμισαν τη δυσκολία που παρουσιάζει η έγκαιρη προειδοποίηση, καθώς και την ανάγκη ενδυνάμωσης της Mossad, της Ερευνητικής Μονάδας του Υπουργείου Εξωτερικών και του Τμήματος Μυστικών Πληροφοριών των IDF. Επιπλέον, για ένα χρονικό διάστημα διορίστηκε σύμβουλος του πρωθυπουργού επί θεμάτων Μυστικών Πληροφοριών.

Το 1982 οι Υπηρεσίες Μυστικών Πληροφοριών δέχθηκαν νέο πλήγμα. Μία σειρά εσφαλμένων εκτιμήσεων σχετικά με τη στρατιωτική και πολιτική δύναμη των Χριστιανών στο Λίβανο και η υπερτίμηση της διάθεσής τους να πολεμήσουν, έσυρε τη χώρα σε μία πολεμική αντιπαράθεση που κόστισε, εκτός των άλλων, πολιτικά σε διεθνές επίπεδο.

Το 1987, με το ξέσπασμα της πρώτης intifada, οι IDF βρέθηκαν άλλη μία φορά προ αιφνιδιασμού. Μάλιστα τη φορά αυτή οι Μυστικές


ΑΣΦΑΛΕΙΑ




Υπηρεσίες απέτυχαν όχι μόνο να προειδοποιήσουν εγκαίρως, αλλά και να Υπηρεσίες απέτυχαν όχι μόνο να προειδοποιήσουν εγκαίρως, αλλά και να εκτιμήσουν στη συνέχεια τη σοβαρότητα της κατάστασης και της έντασης εκτιμήσουν στη συνέχεια τη σοβαρότητα της κατάστασης και της έντασης αυτής της εξέγερσης. Την ίδια χρονιά συστάθηκε μία μονάδα αποτίμησης, αυτής της εξέγερσης. Την ίδια χρονιά συστάθηκε μία μονάδα αποτίμησης, που ασχολείται αποκλειστικά με το ζήτημα των Παλαιστινίων. που ασχολείται αποκλειστικά με το ζήτημα των Παλαιστινίων.

Οι οδυνηρές αυτές εμπειρίες οδήγησαν στην επέκταση των δυνατοτήτων Οι οδυνηρές αυτές εμπειρίες οδήγησαν στην επέκταση των δυνατοτήτων στα ζητήματα συλλογής και ανάλυσης πληροφοριών, προσωπικού και στα ζητήματα συλλογής και ανάλυσης πληροφοριών, προσωπικού και εξοπλισμού. Μάλιστα το 1989, το Ισραήλ προχώρησε στην εκτόξευση εξοπλισμού. Μάλιστα το 1989, το Ισραήλ προχώρησε στην εκτόξευση του κατασκοπικού δορυφόρου Ofeq. Ο δορυφόρος αυτός είναι προϊόν . Ο δορυφόρος αυτός είναι προϊόν ισραηλινής έρευνας και παραγωγής, πρόγραμμα που προωθήθηκε από ισραηλινής έρευνας και παραγωγής, πρόγραμμα που προωθήθηκε από την κυβέρνηση, μετά την άρνηση των Η.Π.Α. το 1976 να εξοπλίσει το την κυβέρνηση, μετά την άρνηση των Η.Π.Α. το 1976 να εξοπλίσει το Ισραήλ με αντίστοιχο αμερικανικής παραγωγής.

Β. Το Αμυντικό Δόγμα σε πολιτικό επίπεδο

Βασική αρχή για την επιβίωση του Ισραήλ είναι ότι η ειρήνη Βασική αρχή για την επιβίωση του Ισραήλ είναι ότι η ειρήνη συνιστά αγαθό εξαιρετικά επιθυμητό, όμως η ασφάλεια του κράτους συνιστά αγαθό εξαιρετικά επιθυμητό, όμως η ασφάλεια του κράτους προέχει. Ξεκινώντας από αυτή τη βάση, καταλήγει κανείς στο προέχει. Ξεκινώντας από αυτή τη βάση, καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα πως κάθε πρωτοβουλία για ειρηνευτικό διακανονισμό που συμπέρασμα πως κάθε πρωτοβουλία για ειρηνευτικό διακανονισμό που εκθέτει ή υπονομεύει την ασφάλεια της χώρας είναι αποδοκιμαστέα. εκθέτει ή υπονομεύει την ασφάλεια της χώρας είναι αποδοκιμαστέα.

Κατά τα πρώτα χρόνια της δημιουργίας του κράτους, το Ισραήλ Κατά τα πρώτα χρόνια της δημιουργίας του κράτους, το Ισραήλ βίωνε την απειλή των αραβικών κρατών. Στόχος τους, αναφορικά με βίωνε την απειλή των αραβικών κρατών. Στόχος τους, αναφορικά με το Ισραήλ, ήταν η εξόντωσή του σε κάθε ευκαιρία και με κάθε μέσο. Η το Ισραήλ, ήταν η εξόντωσή του σε κάθε ευκαιρία και με κάθε μέσο. Η διαπίστωση αυτή ενέπνεε στο λαό ένα αίσθημα απομονωτισμού σε σχέση διαπίστωση αυτή ενέπνεε στο λαό ένα αίσθημα απομονωτισμού σε σχέση με το άμεσο περιβάλλον του. Η ιστορία του εβραϊκού λαού, διαποτισμένη με το άμεσο περιβάλλον του. Η ιστορία του εβραϊκού λαού, διαποτισμένη από το αίσθημα αδυναμίας και ευπάθειας και τραυματισμένη από δύο από το αίσθημα αδυναμίας και ευπάθειας και τραυματισμένη από δύο χιλιάδες χρόνια εξορίας και διώξεων κληρονόμησε στο λαό του Ισραήλ χιλιάδες χρόνια εξορίας και διώξεων κληρονόμησε στο λαό του Ισραήλ ένα ισχυρό αίσθημα αυτοσυντήρησης και εμπιστοσύνης στις ικανότητές ένα ισχυρό αίσθημα αυτοσυντήρησης και εμπιστοσύνης στις ικανότητές του. Το γεγονός αυτό καταμαρτυρεί και η ανάπτυξη εγχώριας πολεμικής του. Το γεγονός αυτό καταμαρτυρεί και η ανάπτυξη εγχώριας πολεμικής βιομηχανίας, καθώς και η ενεργοποίηση και η διαχείριση του πυρηνικού βιομηχανίας, καθώς και η ενεργοποίηση και η διαχείριση του πυρηνικού προγράμματος.

Και σε διεθνές, όμως, επίπεδο το Ισραήλ παρέμενε εκτός πολιτικών Και σε διεθνές, όμως, επίπεδο το Ισραήλ παρέμενε εκτός πολιτικών ή στρατιωτικών συμμαχιών. Με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του ή στρατιωτικών συμμαχιών. Με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του κράτους, ο Δαυίδ Μπεν-Γκουριόν προσπάθησε να εντάξει το Ισραήλ κράτους, ο Δαυίδ Μπεν-Γκουριόν προσπάθησε να εντάξει το Ισραήλ σε πολιτικοστρατιωτικές συμμαχίες. Κάτι τέτοιο, όμως, θα σήμαινε σε πολιτικοστρατιωτικές συμμαχίες. Κάτι τέτοιο, όμως, θα σήμαινε αυτομάτως αποξένωση από όλα τα αραβικά κράτη για το άλλο κράτος. αυτομάτως αποξένωση από όλα τα αραβικά κράτη για το άλλο κράτος. Έτσι, για ένα μακρύ διάστημα το Ισραήλ πορεύτηκε μόνο, τουλάχιστον, Έτσι, για ένα μακρύ διάστημα το Ισραήλ πορεύτηκε μόνο, τουλάχιστον, σε ζητήματα κρίσεων και έλαβε μονομερή δράση εναντίον των αντιπάλων σε ζητήματα κρίσεων και έλαβε μονομερή δράση εναντίον των αντιπάλων του.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως το Ισραήλ δεν είχε ποτέ τη στήριξη Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως το Ισραήλ δεν είχε ποτέ τη στήριξη τρίτων. Υπήρξε επί μακρόν η μοναδική ισχυρή στρατιωτικά και πολιτικά τρίτων. Υπήρξε επί μακρόν η μοναδική ισχυρή στρατιωτικά και πολιτικά



ΑΣΦΑΛΕΙΑ


χώρα, η οποία ενέπνεε αξιοπιστία και ήρεμη δύναμη και εξασφάλιζε χώρα, η οποία ενέπνεε αξιοπιστία και ήρεμη δύναμη και εξασφάλιζε κατά καιρούς de facto συμμαχίες με μεγάλες δυνάμεις, ανάλογα και με τα συμφέροντά τους. Το 1948 με τη Ρωσία, το 1955-56 με τη Γαλλία και το καλοκαίρι του 1970 με τις Η.Π.Α.. Σε επίπεδο δε οικονομικό ή πολιτιστικό, διατηρεί σχέσεις με τις περισσότερες χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων των πιο σημαντικών περιφερειακών κρατών της περιοχής, όπως την Τουρκία.

Η σημασία της de facto στήριξης μίας μεγάλης δύναμης αποτελούσε πάντα πρωταρχικό ζήτημα για την ασφάλεια του Ισραήλ και λειτουργούσε παράλληλα με το δόγμα της αυτοσυντήρησης. Στις αρχές λειτουργούσε παράλληλα με το δόγμα της αυτοσυντήρησης. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, το Ισραήλ προσπάθησε να προσεταιριστεί τη στήριξη των Η.Π.Α., της Βρετανίας ή της Γαλλίας, ως αντίβαρο στην ξεκάθαρη στήριξη που παρείχε η Σοβιετική Ένωση στα αραβικά κράτη. Οι προσπάθειες αυτές κατέληξαν στη δεκαετή συμμαχία με τη Γαλλία, βάση της οποίας ήταν η κοινή τους αντίθεση στο ριζικό αραβικό εθνικισμό. Κατά τη δεκαετία 1956-1967, η Γαλλία υπήρξε ο βασικός προμηθευτής όπλων του Ισραήλ και συνετέλεσε καθοριστικά στην προώθηση του πυρηνικού του προγράμματος. Όμως αμέσως μετά τον πόλεμο του 1967, σε μία δραματική στροφή της πολιτικής της, η Γαλλία έθεσε εμπάργκο στην προμήθεια όπλων προς το Ισραήλ. Η τραυματική αυτή εμπειρία έδωσε έναν επιπλέον λόγο στην κυβέρνηση του Ισραήλ να δώσει βάρος και χρήμα στην εγχώρια πολεμική βιομηχανία και ώθηση στην αναπτυσσόμενη συμμαχία με τις Η.Π.Α..

Από το 1973 ως σήμερα, οι Η.Π.Α. αποτελούν τον πιο σταθερό και αξιόπιστο σύμμαχο του Ισραήλ και αντιστρόφως. Η στήριξη αυτή μεταφράζεται σε διπλωματικό, οικονομικό, στρατιωτικό τεχνολογικό επίπεδο και κυρίως σε ζητήματα πολεμικού εξοπλισμού. Από το 1979

Από το 1973 ως σήμερα, οι Η.Π.Α. αποτελούν τον πιο σταθερό και αξιόπιστο σύμμαχο του Ισραήλ και αντιστρόφως.Οι αντιτασσόμενοι σ’αυτή τη συμμαχία υποστηρίζουν πως η δημογραφική μείωση του εβραϊκού στοιχείου στην Αμερική, σε συνδυασμό με τη ραγδαία αύξηση του αραβικού και μουσουλμανικού στοιχείου, θα εξαναγκάσει τις Η.Π.Α. να μεταστρέψουν την πολιτική τους.


ΑΣΦΑΛΕΙΑ




ως σήμερα, η οικονομική βοήθεια προς το Ισραήλ ανέρχεται ετησίως ως σήμερα, η οικονομική βοήθεια προς το Ισραήλ ανέρχεται ετησίως στο ποσό των δύο με πέντε δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο. Οι στο ποσό των δύο με πέντε δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο. Οι υποστηρικτές αυτής της σχέσης θεωρούν πως ο αχαλίνωτος θρησκευτικός υποστηρικτές αυτής της σχέσης θεωρούν πως ο αχαλίνωτος θρησκευτικός φανατισμός, η τρομοκρατία και η αύξηση των μη συμβατικών όπλων φανατισμός, η τρομοκρατία και η αύξηση των μη συμβατικών όπλων θα ενισχύσει στα επόμενα χρόνια ακόμα περισσότερο το δεσμό αυτό. θα ενισχύσει στα επόμενα χρόνια ακόμα περισσότερο το δεσμό αυτό. Παρ’όλα αυτά, φόβοι εκφράζονται για τη συνεχώς αυξανόμενη εξάρτηση Παρ’όλα αυτά, φόβοι εκφράζονται για τη συνεχώς αυξανόμενη εξάρτηση του Ισραήλ από τις Η.Π.Α.. Οι αντιτασσόμενοι σ’αυτή τη συμμαχία του Ισραήλ από τις Η.Π.Α.. Οι αντιτασσόμενοι σ’αυτή τη συμμαχία υποστηρίζουν πως η λήξη του Ψυχρού Πολέμου ήδη κατέλυσε έναν υποστηρίζουν πως η λήξη του Ψυχρού Πολέμου ήδη κατέλυσε έναν δεσμό. Επιπλέον, η δημογραφική μείωση του εβραϊκού στοιχείου στην δεσμό. Επιπλέον, η δημογραφική μείωση του εβραϊκού στοιχείου στην Αμερική, σε συνδυασμό με τη ραγδαία αύξηση του αραβικού και Αμερική, σε συνδυασμό με τη ραγδαία αύξηση του αραβικού και μουσουλμανικού στοιχείου, θα εξαναγκάσει τις Η.Π.Α. να μεταστρέψουν μουσουλμανικού στοιχείου, θα εξαναγκάσει τις Η.Π.Α. να μεταστρέψουν την πολιτική τους. Άλλωστε, τα τελευταία χρόνια, οι δύο χώρες την πολιτική τους. Άλλωστε, τα τελευταία χρόνια, οι δύο χώρες διαφώνησαν σε σημαντικά πολιτικά και οικονομικά ζητήματα, όπως το διαφώνησαν σε σημαντικά πολιτικά και οικονομικά ζητήματα, όπως το θέμα της πώλησης όπλων ισραηλινής τεχνολογίας στην Κίνα.θέμα της πώλησης όπλων ισραηλινής τεχνολογίας στην Κίνα.

Η σημασία της εγχώριας πολεμικής βιομηχανίας για την Η σημασία της εγχώριας πολεμικής βιομηχανίας για την αυτοσυντήρηση του Ισραήλ και τη στήριξη στις δικές του δυνάμεις αυτοσυντήρηση του Ισραήλ και τη στήριξη στις δικές του δυνάμεις είναι τεράστια. Οι ρίζες της βρίσκονται στα λαθραία εργαστήρια στην είναι τεράστια. Οι ρίζες της βρίσκονται στα λαθραία εργαστήρια στην εποχή των yishuv, δηλαδή πριν την ανεξαρτητοποίηση του κράτους και , δηλαδή πριν την ανεξαρτητοποίηση του κράτους και έπειτα στους Οργανισμούς Έρευνας Ανάπτυξης και Παραγωγής Όπλων, έπειτα στους Οργανισμούς Έρευνας Ανάπτυξης και Παραγωγής Όπλων, που συστήθηκαν από το Υπουργείο Άμυνας και τις IDF στις αρχές της που συστήθηκαν από το Υπουργείο Άμυνας και τις IDF στις αρχές της δεκαετίας του πενήντα. Στα τέλη της ίδιας δεκαετίας, το Ισραήλ είχε ήδη δεκαετίας του πενήντα. Στα τέλη της ίδιας δεκαετίας, το Ισραήλ είχε ήδη αποκτήσει μία μικρή, αλλά εντυπωσιακή για τα δεδομένα του κράτους, αποκτήσει μία μικρή, αλλά εντυπωσιακή για τα δεδομένα του κράτους, παραγωγή όπλων με σημαντικές προοπτικές.

Η τραυματική εμπειρία όμως του 1967, όταν η Γαλλία, ο βασικός Η τραυματική εμπειρία όμως του 1967, όταν η Γαλλία, ο βασικός προμηθευτής όπλων του Ισραήλ έθεσε εμπάργκο όπλων, έδωσε την ώθηση προμηθευτής όπλων του Ισραήλ έθεσε εμπάργκο όπλων, έδωσε την ώθηση στο τελευταίο να αναπτύξει κατά το δυνατόν την εγχώρια βιομηχανία, στο τελευταίο να αναπτύξει κατά το δυνατόν την εγχώρια βιομηχανία, ώστε να επιτύχει σχεδόν ολική επάρκεια στην παραγωγή όπλων. ώστε να επιτύχει σχεδόν ολική επάρκεια στην παραγωγή όπλων. Ακολούθησε μία ενθαρρυντική πολιτική με στόχο την επέκταση των Ακολούθησε μία ενθαρρυντική πολιτική με στόχο την επέκταση των πολεμικών βιομηχανιών και την ανάμειξή τους στην παραγωγή όλων των πολεμικών βιομηχανιών και την ανάμειξή τους στην παραγωγή όλων των ειδών όπλων, από πυρομαχικά ως μεγάλα οπλικά συστήματα. Το Ισραήλ ειδών όπλων, από πυρομαχικά ως μεγάλα οπλικά συστήματα. Το Ισραήλ αποτελεί σήμερα μία απ’τις μεγαλύτερες και πρωτοπόρες παραγωγές αποτελεί σήμερα μία απ’τις μεγαλύτερες και πρωτοπόρες παραγωγές χώρες στο χώρο αυτό. Το γεγονός αυτό αποδεικνύουν τα επιτεύγματά της, χώρες στο χώρο αυτό. Το γεγονός αυτό αποδεικνύουν τα επιτεύγματά της, όπως το μαχητικό Kfi r, το 1974 ή το τανκ Kfi r, το 1974 ή το τανκ Kfi r Merkava, το 1979.

Εκτός βέβαια από την επάρκεια, στόχος της προσπάθειας αυτής ήταν Εκτός βέβαια από την επάρκεια, στόχος της προσπάθειας αυτής ήταν και η επίτευξη της ποιοτικής υπεροχής έναντι των αντιπάλων. Ανάμεσα και η επίτευξη της ποιοτικής υπεροχής έναντι των αντιπάλων. Ανάμεσα στις πολεμικές βιομηχανίες και στις IDF διατηρείται μία στενή σχέση στις πολεμικές βιομηχανίες και στις IDF διατηρείται μία στενή σχέση και συνεργασία. Οι περισσότερες διοικούνται δε από απόστρατους και συνεργασία. Οι περισσότερες διοικούνται δε από απόστρατους αξιωματικούς. Κατ’αυτόν τον τρόπο, οι βιομηχανίες εξυπηρετούν αξιωματικούς. Κατ’αυτόν τον τρόπο, οι βιομηχανίες εξυπηρετούν τις ιδιαίτερες ανάγκες και ελλείψεις του στρατού, ανάλογα με τις τις ιδιαίτερες ανάγκες και ελλείψεις του στρατού, ανάλογα με τις ακριβείς επιχειρησιακές απαιτήσεις και την απειλή που αντιμετωπίζουν. ακριβείς επιχειρησιακές απαιτήσεις και την απειλή που αντιμετωπίζουν. Επιπλέον, καθώς τα συστήματα αυτά σχεδιάζονται και αναπτύσσονται Επιπλέον, καθώς τα συστήματα αυτά σχεδιάζονται και αναπτύσσονται από ισραηλινούς τεχνικούς, η χρήση τους είναι γνωστή και έχουν την από ισραηλινούς τεχνικούς, η χρήση τους είναι γνωστή και έχουν την ευκαιρία να μεταλαμπαδεύσουν τις εμπειρίες τους στους υπόλοιπους ευκαιρία να μεταλαμπαδεύσουν τις εμπειρίες τους στους υπόλοιπους



ΑΣΦΑΛΕΙΑ


εφέδρους κατά την ετήσια θητεία τους. Παράλληλα, γίνονται προσπάθειες να επιτευχθεί ο τεχνολογικός αιφνιδιασμός, κάτι που δεν θα ήταν δυνατόν από τα παραγόμενα στις Η.Π.Α. συστήματα, τα οποία είναι σε μεγάλο βαθμό οικεία και στις αραβικές χώρες. Βεβαίως, πολλές φορές το κόστος των εγχειρημάτων αυτών είναι απαγορευτικό για την ευαίσθητη ισραηλινή οικονομία. Χαρακτηριστική είναι η άποψη του Yitzhak Rabin, ο οποίος υποστήριζε την αγορά ξένων οπλικών συστημάτων, κυρίως αμερικάνικων, όταν επρόκειτο για πιο οικονομικά ή ανώτερα τεχνολογικώς από τα αντίστοιχα ισραηλινά.

Όμως, η πολεμική βιομηχανία αποτελούσε και εξακολουθεί να αποτελεί έναν από τους πυλώνες της ισραηλινής οικονομίας. Από νωρίς διαπιστώθηκε πως η περιορισμένη εγχώρια αγορά δεν θα μπορούσε να συντηρήσει την πολεμική βιομηχανία. Έτσι, οι πρώην και νυν ισραηλινές κυβερνήσεις υποστήριξαν τις εξαγωγές σε άλλες αγορές και προώθησαν τα προϊόντα τους στο εξωτερικό. Η παραγωγή για τον ισραηλινό στρατό επιδοτείται σταθερά από πωλήσεις στο εξωτερικό σε ποσά που φθάνουν κατά μέσο όρο τα 1,7 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως από το 1980.8 Από τις αρχές της δεκαετίας του ογδόντα, ο τομέας αυτός της βιομηχανίας αριθμεί 150 μονάδες, στις οποίες απασχολείται το 4% του συνολικού εργατικού δυναμικού και το 20% του βιομηχανικού εργατικού δυναμικού. Το γεγονός αυτό ασκεί τεράστιες πιέσεις στην εκάστοτε κυβέρνηση, η οποία αναγκάζεται να αγοράσει ισραηλινά προϊόντα, ακόμα και αν υπάρχουν αντίστοιχα ξένης παραγωγής, λιγότερο ακριβά και ίσως πιο προηγμένα.

Στα μέσα της δεκαετίας του ‘80, η διεθνής συγκυρία άλλαξε τα δεδομένα για την ισραηλινή πολεμική βιομηχανία. Τα βαριά χρέη και η ρευστότητα πολλών αναπτυσσόμενων χωρών, η λήξη του Ψυχρού Πολέμου και η εξαφάνιση της ιρανικής και νοτιοαφρικανικής αγοράς, αλλά και η ακύρωση του προγράμματος του μαχητικού αεροσκάφους Lavi μετά από πιέσεις των Η.Π.Α., οδήγησε σε αναγκαστικές και επίπονες μεταβολές. Οι βιομηχανίες προχώρησαν σε μαζικές απολύσεις και σε αναγκαστικές συγχωνεύσεις, προκειμένου να διατηρήσουν ένα ποσοστό σε συρρικνούμενες αγορές και επιδόθηκαν σε αναζήτηση νέων αγορών για τα προϊόντα τους, κυρίως στην ανατολική Ευρώπη, μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού και στην Ανατολική Ασία. Επιπλέον, στράφηκαν προς την παρασκευή εξοπλισμού για ιδιώτες, όπως ο εξοπλισμός νυχτερινής όρασης. Η εμπειρία τους στην ανακατασκευή και αναβάθμιση παλαιότερων συστημάτων, όπως αεροσκαφών και τανκς, συνετέλεσε στο να αποτελέσει σημαντικό τμήμα των εργασιών τους. Τέλος, κάποιες ισραηλινές εταιρίες προχώρησαν σε κοινοπραξίες με αμερικάνικες κυρίως εταιρίες, ώστε να προσεγγίσουν πιο απομακρυσμένες αγορές, όπως αυτές της λατινικής Αμερικής.

Παρ’όλες τις πιέσεις από τη διεθνή κοινότητα, το Ισραήλ συνεχίζει το πυρηνικό του πρόγραμμα, διατηρώντας σταθερή την αμφιλεγόμενη πολιτική του.Στην πλειοψηφία του μάλιστα, ο αραβικός κόσμος βλέπει το Ισραήλ σαν μία πυρηνική δύναμη, γεγονός που έχει συντελέσει στο να αποδεκτούν και να αναγνωρίσουν την ύπαρξη του.


ΑΣΦΑΛΕΙΑ




Έτσι, η ισραηλινή πολεμική βιομηχανία κατόρθωσε να προσαρμοστεί Έτσι, η ισραηλινή πολεμική βιομηχανία κατόρθωσε να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και να ξεπεράσει την κρίση. Παράλληλα, διατήρησε την στα νέα δεδομένα και να ξεπεράσει την κρίση. Παράλληλα, διατήρησε την ευθύνη παραγωγής μεγάλων συστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των ευθύνη παραγωγής μεγάλων συστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των υπό δοκιμασία Merkava IV, Arrow και Ofeq και τις εμπορικές σχέσεις με και τις εμπορικές σχέσεις με μεγάλες αγορές, όπως αυτή της Κίνας.

Επιπλέον, παρ’όλες τις πιέσεις από τη διεθνή κοινότητα, το Ισραήλ Επιπλέον, παρ’όλες τις πιέσεις από τη διεθνή κοινότητα, το Ισραήλ συνεχίζει το πυρηνικό του πρόγραμμα, διατηρώντας σταθερή την συνεχίζει το πυρηνικό του πρόγραμμα, διατηρώντας σταθερή την αμφιλεγόμενη πολιτική του. Οι διαρροές στο διεθνή τύπο, οι επικριτικές αμφιλεγόμενη πολιτική του. Οι διαρροές στο διεθνή τύπο, οι επικριτικές αναφορές από διεθνείς οργανισμούς και κυρίως η αμφιβολία που αναφορές από διεθνείς οργανισμούς και κυρίως η αμφιβολία που προκάλεσε ο πόλεμος του 1973 σχετικά με την υπεροχή σε συμβατικό προκάλεσε ο πόλεμος του 1973 σχετικά με την υπεροχή σε συμβατικό οπλισμό έναντι των αραβικών κρατών, έθεσε σε αμφισβήτηση την οπλισμό έναντι των αραβικών κρατών, έθεσε σε αμφισβήτηση την πολιτική αυτή. Τα πυρηνικά όπλα απόκτησαν περισσότερους από πολιτική αυτή. Τα πυρηνικά όπλα απόκτησαν περισσότερους από ποτέ φανερούς υποστηρικτές. Κατά τη δημόσια αυτή συζήτηση, ποτέ φανερούς υποστηρικτές. Κατά τη δημόσια αυτή συζήτηση, πολλοί υποστήριξαν πως το Ισραήλ θα πρέπει να κάνει στροφή προς πολλοί υποστήριξαν πως το Ισραήλ θα πρέπει να κάνει στροφή προς μία ανοιχτή πολιτική αναφορικά με τον πυρηνικό του εξοπλισμό. μία ανοιχτή πολιτική αναφορικά με τον πυρηνικό του εξοπλισμό. Όμως, οι κυβερνήσεις αποφάσισαν να μείνουν πιστές στην επί μακρόν Όμως, οι κυβερνήσεις αποφάσισαν να μείνουν πιστές στην επί μακρόν διφορούμενη πολιτική. Η επικρατούσα άποψη υποστήριζε πως η διφορούμενη πολιτική. Η επικρατούσα άποψη υποστήριζε πως η αβεβαιότητα εξυπηρετεί καλύτερα τον αποτρεπτικό στόχο του Ισραήλ. αβεβαιότητα εξυπηρετεί καλύτερα τον αποτρεπτικό στόχο του Ισραήλ. Στην πλειοψηφία του μάλιστα, ο αραβικός κόσμος βλέπει το Ισραήλ σαν Στην πλειοψηφία του μάλιστα, ο αραβικός κόσμος βλέπει το Ισραήλ σαν μία πυρηνική δύναμη, γεγονός που έχει συντελέσει στο να αποδεκτούν μία πυρηνική δύναμη, γεγονός που έχει συντελέσει στο να αποδεκτούν και να αναγνωρίσουν την ύπαρξη του.



ΑΣΦΑΛΕΙΑ


Άλλωστε, οι σχέσεις των αραβικών κρατών με το Ισραήλ έχουν εξελιχθεί σημαντικά από την εποχή που το αντιμετώπιζαν αποκλειστικά σαν στόχο προς εξόντωση. Μετά τον πόλεμο του 1973, υπήρχε διαρκώς παρούσα η απειλή εκδήλωσης μεγάλης κλίμακας συρράξεως. Όμως, ο φόβος αυτός δεν επιβεβαιώθηκε κατά τη δεκαετία του ‘70. Αντιθέτως, η κυβέρνηση του Rabin προχώρησε σε συμφωνία με την Αίγυπτο, το Σεπτέμβρη του 1975. Η συμφωνία συμπεριελάμβανε την απόσυρση από το δυτικό μέρος της Χερσονήσου του Σινά.

Κατά τη συνήθη διπλωματική του πρακτική, το Ισραήλ χρησιμοποίησε ως διαπραγματευτικό όπλο τα υπό κατάληψη αιγυπτιακά εδάφη. Άλλωστε, μετά τον πόλεμο των Έξι Ημερών, το Ισραήλ είχε αποκτήσει το επιδιωκόμενο στρατηγικό βάθος. Πλέον η διατήρηση κατεχόμενων εδαφών ενέτεινε το δημογραφικό πρόβλημα του κράτους. Χαρακτηριστικό είναι το ποσοστό του αραβικού πληθυσμού στην ισραηλινή επικράτεια μετά το 1967, το οποίο έφθανε το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού. Είναι δε αδιαμφισβήτητο πως σε ώρες κρίσεως ο πληθυσμός αυτός δεν θα συμπαρατασσόταν με τις IDF.

Η συμφωνία αυτή άλλαξε το διπλωματικό σκηνικό της περιοχής. Το 1977 ο Sadat επισκέφτηκε την Ιερουσαλήμ και οι συνομιλίες των δύο Sadat επισκέφτηκε την Ιερουσαλήμ και οι συνομιλίες των δύο Sadatπλευρών κατέληξαν το 1979 στην ισραηλο-αιγυπτιακή συνθήκη ειρήνης. Για πρώτη φορά ένα αραβικό κράτος και μάλιστα η Αίγυπτος, που έπαιζε ηγετικό ρόλο ανάμεσα στα αραβικά κράτη, προχωρούσε σε επίσημη συμφωνία με το Ισραήλ. Βεβαίως, ο αραβικός κόσμος δεν ήταν ακόμα έτοιμος να δεχθεί την ύπαρξη του Ισραήλ, γι’ αυτό και η Αίγυπτος εξοστρακίστηκε για ένα διάστημα. Έστω και έτσι όμως, έκλεισε ένα πιθανό μέτωπο για το Ισραήλ.

Παράλληλα, ο πόλεμος του Ιράκ με το Ιράν (1980-1988) εξαφάνισε την πιθανότητα ενεργοποίησης του ανατολικού μετώπου. Τα αραβικά κράτη έστρεψαν την προσοχή τους στον Κόλπο και έσπευσαν να βοηθήσουν το Ιράκ να εξοντώσει την παλαιά περσική απειλή. Με εξαίρεση τον πόλεμο του Λιβάνου το 1982, στόχος του οποίου ήταν η αποδιοργάνωση της PLO και η αποδυνάμωση της συριακής επιρροής στο Λίβανο, το Ισραήλ είχε την ευκαιρία να αναδιοργανωθεί μέσα σ’ αυτή τη δεκαετία και να επανεξετάσει τις πιθανότητες νέων συμμαχιών. Η κατάλυση της Σοβιετικής Ένωσης άνοιξε το δρόμο για την έναρξη περαιτέρω ειρηνευτικών συνομιλιών στη Μέση Ανατολή. Έτσι, στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, έλαβε χώρα η Ειρηνευτική Διάσκεψη της Μαδρίτης (1991), η συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και της PLO το 1993 και η ειρηνευτική συνθήκη του 1994 μεταξύ Ισραήλ και Ιορδανίας.

Για πρώτη φορά, το Ισραήλ δεν αισθάνεται απομονωμένο στο άμεσο γεωγραφικό του περιβάλλον και ατενίζει με περισσότερη


ΑΣΦΑΛΕΙΑ




αισιοδοξία το μέλλον του. Άλλωστε, η ανοχή της διεθνούς κοινότητας αισιοδοξία το μέλλον του. Άλλωστε, η ανοχή της διεθνούς κοινότητας σε μονομερή δράση, που αποτελούσε τη συνήθη πρακτική του Ισραήλ, σε μονομερή δράση, που αποτελούσε τη συνήθη πρακτική του Ισραήλ, έχει μειωθεί σημαντικά. Οι στρατιωτικές νίκες δεν συμβαδίζουν πάντα έχει μειωθεί σημαντικά. Οι στρατιωτικές νίκες δεν συμβαδίζουν πάντα με διπλωματικές επιτυχίες, όπως απέδειξαν οι πόλεμοι του 1973 και του με διπλωματικές επιτυχίες, όπως απέδειξαν οι πόλεμοι του 1973 και του 1982. Την αλλαγή αυτή του διεθνούς σκηνικού αντιλήφθηκε εγκαίρως η 1982. Την αλλαγή αυτή του διεθνούς σκηνικού αντιλήφθηκε εγκαίρως η πολιτική ηγεσία του Ισραήλ, που επιδιώκει την αναζήτηση λύσεων μέσω πολιτική ηγεσία του Ισραήλ, που επιδιώκει την αναζήτηση λύσεων μέσω της διεθνούς συνεννόησης και συνεργασίας, όταν βεβαίως αυτό θεωρείται της διεθνούς συνεννόησης και συνεργασίας, όταν βεβαίως αυτό θεωρείται απαραίτητο.

Άλλωστε, και ο τύπος των απειλών που αντιμετωπίζει πλέον το Ισραήλ Άλλωστε, και ο τύπος των απειλών που αντιμετωπίζει πλέον το Ισραήλ έχει αλλάξει ριζικά. Ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ έθεσε το Ισραήλ ενώπιον ενός έχει αλλάξει ριζικά. Ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ έθεσε το Ισραήλ ενώπιον ενός νέου κινδύνου, αφού αποδείχθηκε πως βρισκόταν μέσα στην ακτίνα των νέου κινδύνου, αφού αποδείχθηκε πως βρισκόταν μέσα στην ακτίνα των πυραυλικών συστημάτων των δύο χωρών.9

Χάρτης 4

Παράλληλα, η προσπάθεια του Ιράκ στο παρελθόν να αποκτήσει Παράλληλα, η προσπάθεια του Ιράκ στο παρελθόν να αποκτήσει πυρηνικό εξοπλισμό και οι ολοένα αυξανόμενες πυρηνικές δυνατότητες πυρηνικό εξοπλισμό και οι ολοένα αυξανόμενες πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν, καλλιέργησαν στην αντίληψη του Τελ-Αβίβ την απειλή του Ιράν, καλλιέργησαν στην αντίληψη του Τελ-Αβίβ την απειλή του μη-συμβατικού πολέμου, στον οποίο συμπεριλαμβάνεται και η του μη-συμβατικού πολέμου, στον οποίο συμπεριλαμβάνεται και η τρομοκρατία. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, ακολουθεί μία σταθερή τρομοκρατία. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, ακολουθεί μία σταθερή πολιτική αναφορικά και με το Παλαιστινιακό Ζήτημα: αποζητάει τη πολιτική αναφορικά και με το Παλαιστινιακό Ζήτημα: αποζητάει τη διπλωματική ανάμειξη των Η.Π.Α., της συμμάχου χώρας και προσπαθεί διπλωματική ανάμειξη των Η.Π.Α., της συμμάχου χώρας και προσπαθεί να παγκοσμιοποιήσει το πρόβλημα, εντάσσοντας το στο γενικότερο να παγκοσμιοποιήσει το πρόβλημα, εντάσσοντας το στο γενικότερο πρόβλημα της τρομοκρατίας.



ΑΣΦΑΛΕΙΑ


Η επιτυχημένη πολιτική στρατηγική σε ζητήματα άμυνας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αρμονική συνεργασία της πολιτείας με το στρατό. Η λήψη αποφάσεων σε θέματα άμυνας υπήρξε πάντα συγκεντρωτική και λήψη αποφάσεων σε θέματα άμυνας υπήρξε πάντα συγκεντρωτική και προνόμιο λίγων και εκλεκτών. Στην κορυφή της ιεραρχίας βρίσκεται ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης, ο οποίος έχει σχεδόν αποκλειστική αρμοδιότητα για τα θέματα του Υπουργείου του. Ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης, καθ’όλη την ιστορία του Ισραήλ, προερχόταν από τις τάξεις του στρατεύματος, ή τουλάχιστον είχε μακρά στρατιωτική εμπειρία. Σε εξαιρετικές μόνο περιπτώσεις πρόσωπα, όπως ο Πρωθυπουργός ή άλλα ανώτερα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, έχουν λόγο στον αμυντικό σχεδιασμό. Οι περιπτώσεις αυτές αφορούν στη χρήση βίας από τις IDF, θέματα οικονομικού προϋπολογισμού ή στην επιλογή του Αρχηγού του Επιτελείου.

Ο Αρχηγός του Επιτελείου είναι πρόσωπο με επιρροή πολύ μεγαλύτερη από τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου. Αποτελεί τον ισχυρότερο κρίκο ανάμεσα στην πολιτειακή και τη στρατιωτική εξουσία και λαμβάνει μέρος στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων από πλευράς κυβέρνησης, παρουσιάζοντας τη θέση του στρατού. Η άποψη μάλιστα του Αρχηγού του Επιτελείου παρουσιάζεται από τον ίδιο σε προσωπική συνάντηση με τον Πρωθυπουργό, αφού πρώτα έχει ενημερωθεί και ο Υπουργός Άμυνας. Προΐσταται δε όλων των σωμάτων του ισραηλινού στρατού, σε αντίθεση με άλλα συστήματα διοίκησης, όπως π.χ. των Η.Π.Α., όπου το κάθε σώμα έχει δικό του αρχηγό. Η απόφαση αυτή λήφθηκε προσωπικά από τον υποστράτηγο Yigael Yadin, στόχος του οποίου ήταν ο υψηλός βαθμός συνεννόησης, η άρτια συνεργασία και η απλοποίηση των διαδικασιών που εξασφαλίζουν ευκολία και ελαστικότητα στη λήψη αποφάσεων. Κατά παράδοση και λόγω της αυξημένης σημασίας του Σώματος του Πεζικού στην στρατιωτική ιστορία του Ισραήλ, ο Αρχηγός του Επιτελείου προέρχεται πάντα από τις τάξεις του. Τα πρώτα χρόνια της σύστασης του κράτους, ο Ben-Gurion επεχείρησε να δημιουργήσει παράδοση στο διορισμό νέων σε ηλικία στρατιωτικών στη θέση αυτή. Στόχος του ήταν η συνεχής ανανέωση του αμυντικού δόγματος, η διόρθωση των κακώς κειμένων και η υιοθέτηση νέων και πρωτότυπων ιδεών. Μάλιστα, δεδομένων των τότε συνθηκών, οι στρατιωτικοί αυτοί διέθεταν επαρκή εμπειρία μόλις στην τέταρτη δεκαετία της ζωής τους. Η παράδοση αυτή δε διατηρήθηκε επί μακρόν.

Με τον καιρό νέα όργανα συστάθηκαν, όπως η Υπουργική Επιτροπή για θέματα Άμυνας ή η Βουλευτική Επιτροπή για θέματα Ασφάλειας και Εξωτερικών Υποθέσεων. Τα όργανα αυτά, όμως, δεν έχουν παρά συμβουλευτική αρμοδιότητα. Η λήψη αποφάσεων παραμένει σε μεγάλο βαθμό αυστηρώς συγκεντρωτική. Άλλωστε, τα περιθώρια αντιπαράθεσης ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα για θέματα ασφαλείας υπήρξαν πάντοτε εξαιρετικά περιορισμένα. Στη συντριπτική πλειοψηφία των

Τα περιθώρια αντιπαράθεσης ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα για θέματα ασφαλείας υπήρξαν πάντοτε εξαιρετικά περιορισμένα. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, όλα τα πολιτικά κόμματα υποστήριζαν τις αποφάσεις και τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, αντικατοπτρίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη γενικότερη εικόνα της ισραηλινής κοινωνίας.


ΑΣΦΑΛΕΙΑ




περιπτώσεων, όλα τα πολιτικά κόμματα υποστήριζαν τις αποφάσεις και περιπτώσεων, όλα τα πολιτικά κόμματα υποστήριζαν τις αποφάσεις και τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, αντικατοπτρίζοντας κατ’ αυτόν τον τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, αντικατοπτρίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη γενικότερη εικόνα της ισραηλινής κοινωνίας.

Τέλος, καθοριστικό στοιχείο αποτελεί η διατήρηση της Εβραϊκής Τέλος, καθοριστικό στοιχείο αποτελεί η διατήρηση της Εβραϊκής ταυτότητας του Ισραήλ. Το Ισραήλ αποτελεί το κράτος των απανταχού ταυτότητας του Ισραήλ. Το Ισραήλ αποτελεί το κράτος των απανταχού Εβραίων. Θεωρεί καθήκον του την προστασία όλων των εβραϊκών Εβραίων. Θεωρεί καθήκον του την προστασία όλων των εβραϊκών κοινοτήτων ανά τον κόσμο και επιδιώκει τη διαρκή επικοινωνία και κοινοτήτων ανά τον κόσμο και επιδιώκει τη διαρκή επικοινωνία και βελτίωση των σχέσεών τους. Στο παρελθόν μάλιστα, όταν κύματα βελτίωση των σχέσεών τους. Στο παρελθόν μάλιστα, όταν κύματα Εβραίων μεταναστών κατέφθαναν από όλο τον κόσμο, αναζητώντας Εβραίων μεταναστών κατέφθαναν από όλο τον κόσμο, αναζητώντας καταφύγιο στο Ισραήλ, ο στρατός επιτελούσε και κοινωνικό έργο. Στα καταφύγιο στο Ισραήλ, ο στρατός επιτελούσε και κοινωνικό έργο. Στα πλαίσια της υπηρέτησης της θητείας τους, οι μετανάστες διδάσκονταν πλαίσια της υπηρέτησης της θητείας τους, οι μετανάστες διδάσκονταν την ισραηλινή γλώσσα και έτσι εντάσσονταν ομαλότερα στο κοινωνικό την ισραηλινή γλώσσα και έτσι εντάσσονταν ομαλότερα στο κοινωνικό σύνολο. Η στήριξη του Ισραήλ από τις εβραϊκές κοινότητες ανά τον σύνολο. Η στήριξη του Ισραήλ από τις εβραϊκές κοινότητες ανά τον κόσμο, θεωρείται η πιο αξιόπιστη και ασφαλής πηγή στήριξης για το κόσμο, θεωρείται η πιο αξιόπιστη και ασφαλής πηγή στήριξης για το κράτος.

Γ. Το Αμυντικό Δόγμα σε επίπεδο τακτικής

Οι ίδιες οι ρίζες των IDF υπαγορεύουν τόσο την εκπαιδευτική τακτική, Οι ίδιες οι ρίζες των IDF υπαγορεύουν τόσο την εκπαιδευτική τακτική, όσο και τη στρατηγική τακτική του στρατού. Οι IDF δημιουργήθηκαν όσο και τη στρατηγική τακτική του στρατού. Οι IDF δημιουργήθηκαν το 1949 με απόφαση του Ben Gurion. Αποτέλεσαν τον επίσημο στρατό . Αποτέλεσαν τον επίσημο στρατό του Ισραήλ και αντικατέστησαν τις πολυάριθμες λαθραίες ομάδες, που του Ισραήλ και αντικατέστησαν τις πολυάριθμες λαθραίες ομάδες, που ως ένα βαθμό προσδιορίζονταν και από τις πολιτικές τους πεποιθήσεις. ως ένα βαθμό προσδιορίζονταν και από τις πολιτικές τους πεποιθήσεις. Από τις ομάδες αυτές, ο επίσημος ισραηλινός στρατός κληρονόμησε την Από τις ομάδες αυτές, ο επίσημος ισραηλινός στρατός κληρονόμησε την τακτική της απόδοσης μεγαλύτερης δυνατής ελευθερίας στους διοικητές τακτική της απόδοσης μεγαλύτερης δυνατής ελευθερίας στους διοικητές στο πεδίο των μαχών. Το αμυντικό δόγμα εξαίρει την πρωτοβουλία, στο πεδίο των μαχών. Το αμυντικό δόγμα εξαίρει την πρωτοβουλία, την ελαστικότητα, τον αυτοσχεδιασμό και την ελευθερία των τοπικών την ελαστικότητα, τον αυτοσχεδιασμό και την ελευθερία των τοπικών διοικητών να εκμεταλλευτούν απροσδόκητες εξελίξεις και να μεταβάλουν διοικητών να εκμεταλλευτούν απροσδόκητες εξελίξεις και να μεταβάλουν τα αρχικά επιχειρησιακά πλάνα, αρκεί να επιτύχουν τους στόχους που τα αρχικά επιχειρησιακά πλάνα, αρκεί να επιτύχουν τους στόχους που τους είχαν ανατεθεί.

Τα διδάγματα αυτά απέδωσαν στην πράξη σε μεγάλο βαθμό στον Τα διδάγματα αυτά απέδωσαν στην πράξη σε μεγάλο βαθμό στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας. Κατά τον πόλεμο αυτό, οι περισσότερες Πόλεμο της Ανεξαρτησίας. Κατά τον πόλεμο αυτό, οι περισσότερες μάχες δόθηκαν σε επίπεδο διμοιριών. Για το λόγο αυτό, μεγάλο βάρος μάχες δόθηκαν σε επίπεδο διμοιριών. Για το λόγο αυτό, μεγάλο βάρος δόθηκε στην εκπαίδευση των μεσαίων και κατώτερων αξιωματικών. Η δόθηκε στην εκπαίδευση των μεσαίων και κατώτερων αξιωματικών. Η εκπαίδευση αυτή συμπεριελάμβανε όλα τα επίπεδα: διοίκηση, τακτική εκπαίδευση αυτή συμπεριελάμβανε όλα τα επίπεδα: διοίκηση, τακτική επιδεξιότητα, ανάληψη πρωτοβουλιών, αυτονομία δράσης, ηγετική επιδεξιότητα, ανάληψη πρωτοβουλιών, αυτονομία δράσης, ηγετική δράση, κ.τ.λ. Η τακτική αυτή συνεχίστηκε ως την Εκστρατεία του Σινά. δράση, κ.τ.λ. Η τακτική αυτή συνεχίστηκε ως την Εκστρατεία του Σινά. Στην Εκστρατεία του Σινά επίκεντρο των επιχειρήσεων έγινε η ταξιαρχία, Στην Εκστρατεία του Σινά επίκεντρο των επιχειρήσεων έγινε η ταξιαρχία, ενώ μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών η μεραρχία. Όμως το δίδαγμα αυτό ενώ μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών η μεραρχία. Όμως το δίδαγμα αυτό αποτελεί ακόμα τη ραχοκοκαλιά του τακτικού δόγματος των IDF. Έχει αποτελεί ακόμα τη ραχοκοκαλιά του τακτικού δόγματος των IDF. Έχει δε αποδώσει σημαντικούς καρπούς, δεδομένων των δυσχερών συνθηκών, δε αποδώσει σημαντικούς καρπούς, δεδομένων των δυσχερών συνθηκών, κάτω από τις οποίες βρέθηκε να πολεμάει ο ισραηλινός στρατός, όπως κάτω από τις οποίες βρέθηκε να πολεμάει ο ισραηλινός στρατός, όπως



ΑΣΦΑΛΕΙΑ


π.χ. πολυμέτωπες συρράξεις, χρόνια έλλειψη όπλων και πυρομαχικών αριθμητικό μειονέκτημα κ.τ.λ..

Ως απάντηση δε στο στοιχείο του ποσοτικού μειονεκτήματος, οι IDF έδωσαν βάρος στην ποιοτική υπεροχή. Ο ισραηλινός στρατός είναι χωρίς αμφιβολία ένας από τους αρτιότερα εκπαιδευμένους στον κόσμο. χωρίς αμφιβολία ένας από τους αρτιότερα εκπαιδευμένους στον κόσμο. Έτσι, εκτός από τους μόνιμους αξιωματικούς και τους στρατιώτες που Έτσι, εκτός από τους μόνιμους αξιωματικούς και τους στρατιώτες που υπηρετούν τη θητεία τους, οι IDF στηρίζονται στις μονάδες των εφέδρων. Οι έφεδροι, άντρες και γυναίκες, αφού έχουν υπηρετήσει δύο με τρία χρόνια τη θητεία τους, επιστρέφουν κάθε χρόνο για μετεκπαίδευση που χρόνια τη θητεία τους, επιστρέφουν κάθε χρόνο για μετεκπαίδευση που διαρκεί ένα μήνα ή περισσότερο. Η ετήσια αυτή μετεκπαίδευση αποτελεί κομμάτι της ζωής κάθε Ισραηλινού μέχρι την ηλικία των σαράντα ή των πενήντα. Πολλές από τις μονάδες αυτές έχουν υπηρετήσει μαζί επί χρόνια, έχουν διαμορφώσει ιδιαίτερες σχέσεις και κώδικες επικοινωνίας χρόνια, έχουν διαμορφώσει ιδιαίτερες σχέσεις και κώδικες επικοινωνίας μεταξύ τους, είναι έμπειροι, άρτια εκπαιδευμένοι και διαθέσιμοι.

Επιπλέον, ο ισραηλινός στρατός προσφέρει υποτροφίες και άλλες διευκολύνσεις σε όσους επιθυμούν να διευρύνουν τους μορφωτικούς τους ορίζοντες κατά τη διάρκεια της θητείας τους, ενώ στα πλαίσια της χρηματοδότησης της εγχώριας βιομηχανίας αναζητεί και τεχνολογική ποιοτική διαφορά σε σχέση με τους αντιπάλους του.

α. Ειδικές Δυνάμεις

Οι Ειδικές Δυνάμεις έπαιζαν πάντα έναν ιδιαίτερο ρόλο στις τάξεις των IDF. Πριν ακόμα από τη δημιουργία του κράτους, η Palmach εκπαίδευσε μία ολόκληρη γενιά ηγετών και επέδρασε καθοριστικά στην εικόνα και την τακτική ολόκληρου του ισραηλινού στρατού. Η πρώτη μονάδα ειδικών δυνάμεων στα πλαίσια του επίσημου στρατού υπήρξε η Unit 101, η οποία δημιουργήθηκε τον Αύγουστο του 1953. Εξελίχθηκε σε μία μικρή μονάδα επίλεκτων, η οποία είχε εντυπωσιακή δράση και ενέπνευσε στο στρατό νέα στοιχεία, όπως ελαστικότητα στη διοίκηση, πρωτοβουλία και παραδειγματισμός κατά τη μάχη.

Στα επόμενα χρόνια οι IDF συνέστησαν μία σειρά από μονάδες Ειδικών Δυνάμεων, η κάθε μία επιφορτισμένη με συγκεκριμένους ρόλους. Στόχος υπήρξε η προώθησή τους μέσω του υγιούς συναγωνισμού και η ανύψωση των υπαρχόντων δεδομένων μάχης. Οι μονάδες αυτές αποτελούν την αφρόκρεμα του ισραηλινού στρατού. Μέλη τους αποτελούν μόνο επίλεκτοι, οι οποίοι περνούν από ανώτερη εκπαίδευση και λαμβάνουν εκτενή επιχειρησιακή εμπειρία. Τα επιτεύγματα των ειδικών δυνάμεων, όπως η εξόντωση ηγετών της PLO στη Βηρυτό και στην Τύνιδα, ή η διάσωση ομήρων στην Εντέμπ, προσέδωσαν στις μονάδες αυτές μυθικές διαστάσεις και σ’όλες τις IDF παγκόσμια φήμη. Αξιοσημείωτες είναι

Τα επιτεύγματα των ειδικών δυνάμεων, όπως η εξόντωση ηγετών της PLO στη Βηρυτό και στην Τύνιδα, ή η διάσωση ομήρων στην Εντέμπ, προσέδωσαν στις μονάδες αυτές μυθικές διαστάσεις και σ’όλες τις IDF παγκόσμια φήμη.


ΑΣΦΑΛΕΙΑ




ακόμα οι αναγνωριστικές μονάδες του σώματος του πεζικού, αλλά και οι ακόμα οι αναγνωριστικές μονάδες του σώματος του πεζικού, αλλά και οι ειδικές μυστικές μονάδες επιφορτισμένες με ιδιόμορφους τύπους κρίσεων, ειδικές μυστικές μονάδες επιφορτισμένες με ιδιόμορφους τύπους κρίσεων, όπως η τρομοκρατία ή ο ανταρτοπόλεμος. Το Δεκέμβρη του 1988, με το όπως η τρομοκρατία ή ο ανταρτοπόλεμος. Το Δεκέμβρη του 1988, με το ξέσπασμα της παλαιστινιακής εξέγερσης, οι IDF δημιούργησαν μυστικές ξέσπασμα της παλαιστινιακής εξέγερσης, οι IDF δημιούργησαν μυστικές ομάδες, οι οποίες έδρασαν στην περιοχή της Γάζας και της Δυτικής Όχθης. ομάδες, οι οποίες έδρασαν στην περιοχή της Γάζας και της Δυτικής Όχθης. Οι επίλεκτοι αυτοί μεταμφιεσμένοι σε ντόπιους, ήταν υπεύθυνοι για την Οι επίλεκτοι αυτοί μεταμφιεσμένοι σε ντόπιους, ήταν υπεύθυνοι για την αναγνώριση και τη σύλληψη ηγετών της intifada. Παρόμοια τακτική . Παρόμοια τακτική ακολουθήθηκε το 1995 στο Λίβανο κατά τις επιθέσεις της HizballahHizballah, αλλά και στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όταν μέλη της PalmachPalmach ακόμα, μεταμφιέζονταν σε Άραβες ή Γερμανούς.

Οι ισραηλινές Ειδικές Δυνάμεις παρουσιάζουν μία ακόμα Οι ισραηλινές Ειδικές Δυνάμεις παρουσιάζουν μία ακόμα ιδιαιτερότητα. Συνεργάζονται και δρουν από κοινού με τις συμβατικές ιδιαιτερότητα. Συνεργάζονται και δρουν από κοινού με τις συμβατικές δυνάμεις σε τέτοιο βαθμό που ξενίζει άλλα στρατεύματα. Έχουν δυνάμεις σε τέτοιο βαθμό που ξενίζει άλλα στρατεύματα. Έχουν υιοθετήσει ένα μοναδικό ενοποιημένο επιχειρησιακό ύφος. Πολλές υιοθετήσει ένα μοναδικό ενοποιημένο επιχειρησιακό ύφος. Πολλές φορές μάλιστα, κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων, έλαβαν μέρος φορές μάλιστα, κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων, έλαβαν μέρος σαν μονάδες του πεζικού, χωρίς πάντα να επιτύχουν τα αναμενόμενα σαν μονάδες του πεζικού, χωρίς πάντα να επιτύχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Σ’ αυτό, βέβαια, συνέτεινε ο ελαφρύς οπλισμός τους και η αποτελέσματα. Σ’ αυτό, βέβαια, συνέτεινε ο ελαφρύς οπλισμός τους και η εκπαίδευσή τους για άλλους σκοπούς.



ΑΣΦΑΛΕΙΑ


Το πολιτικό βάρος των αποστολών που αναλαμβάνουν οι ειδικές δυνάμεις, ιδιαίτερα σε ειρηνικές περιόδους, υπαγορεύει το σχεδιασμό των επιχειρήσεων από τα ανώτερα κλιμάκια του στρατού. Ο Αρχηγός του Επιτελείου, ο Διοικητής των Μυστικών Υπηρεσιών και άλλα ανώτατα μέλη του προσωπικού των IDF εμπλέκονται σ’ όλες τις φάσεις του σχεδιασμού των επιχειρήσεων. Προς το τέλος της δεκαετίας του ογδόντα πάντως, σημαντικό βάρος των επιχειρήσεων που αναλάμβαναν οι ειδικές δυνάμεις μετατέθηκε σε άλλα σώματα του στρατού, όπως στο πεζικό και κυρίως στην αεροπορία. Στόχος ήταν ο περιορισμός των απωλειών από το σημαντικότατο αυτό τμήμα του ισραηλινού στρατού.

β. Στρατός Ξηράς

Από το 1948 ως το 1956, οι δυνάμεις ξηράς στηρίζονταν σχεδόν αποκλειστικά στο πεζικό, υποστηριζόμενο από μικρές δυνάμεις τεθωρακισμένων. Προς το τέλος του 1953, Αρχηγός του Επιτελείου ορίστηκε ο Moshe Dayan, ο οποίος έριξε το βάρος στο πεζικό τόσο ως προς την ψυχολογική προσέγγιση, όσο και ως προς τον εξοπλισμό. Συνέστησε μονάδες καταδρομέων, οι οποίες λάμβαναν μέρος σε κάθε είδους επιχείρηση, παραγκωνίζοντας έτσι άλλες μονάδες, γεγονός που είχε αρνητικές επιπτώσεις στο ηθικό τους. Ο Dayan, παρ’όλο που είχε ορθή αντίληψη της σημασίας της ευκινησίας και της διείσδυσης, είχε περιορισμένη αντίληψη των δυνατοτήτων και της χρησιμότητας των τεθωρακισμένων. Ένας λόγος που τον οδήγησε στην υποτίμηση των αρμάτων μάχης, ήταν τα συχνά μηχανικά προβλήματα που παρουσίαζαν κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών ασκήσεων.

Το 1956 στην Εκστρατεία του Σινά, τα άρματα μάχης έλαβαν πρωταρχικό ρόλο στις επιχειρήσεις. Είχε προηγηθεί έντονη διαφωνία ανάμεσα στον Dayan και τους Chaim Laskov, ταξίαρχο και Meir Zoreaδεύτερο τη τάξει συνταγματάρχη, σχετικά με τη διάταξη που θα πρέπει να έχουν τα άρματα μάχης στο Σινά. Ο Dayan υποστήριζε πως η θέση τους θα πρέπει να είναι καθαρά υποστηρικτική ως προς το πεζικό, ενώ οι Laskov και Zorea υποστήριζαν ότι θα έπρεπε να αναπτυχθούν σε ευρείς σχηματισμούς και να επιχειρήσουν βαθιές προσπελάσεις στις αμυντικές γραμμές του εχθρού. Η διαφωνία αυτή κατέληξε στον Υπουργό Αμύνης Ben-Gurion, ο οποίος συνετάχθη με τον Αρχηγό του Επιτελείου. Όμως, την τελευταία στιγμή πριν την έναρξη της Εκστρατείας, ο Dayan άλλαξε γνώμη και έδωσε εντολή να αναπτυχθούν τα άρματα μάχης σε ευρείς σχηματισμούς. Η απόφαση αυτή, που αποδείχθηκε από την εξέλιξη των μαχών απολύτως επιτυχημένη, άλλαξε τον προσανατολισμό του ισραηλινού στρατού.

Τα διδάγματα της Εκστρατείας του Σινά ανέδειξαν τη σημασία της ευκινησίας σε δύσβατα εδάφη σε συνδυασμό με τη δύναμη των

Το νέο στοιχείο στο δόγμα των IDF είναι η αντίληψη όλων των δυνάμεων ξηράς ως ενιαίο σύνολο. Έγινε κατανοητό πως ένας μοντέρνος σχεδιασμός επιβάλλει τη συνεργασία και την ισορροπία όλων των δυνάμεων, ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.


ΑΣΦΑΛΕΙΑ




πυροβόλων. Το βάρος πέφτει πλέον από το πεζικό, στα τεθωρακισμένα. πυροβόλων. Το βάρος πέφτει πλέον από το πεζικό, στα τεθωρακισμένα. Οι επίλεκτοι εντάσσονται στις τάξεις των τεθωρακισμένων, ενώ ιδιαίτερη Οι επίλεκτοι εντάσσονται στις τάξεις των τεθωρακισμένων, ενώ ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην εκπαίδευση τους. Ασκήσεις λαμβάνουν χώρα σημασία δίνεται στην εκπαίδευση τους. Ασκήσεις λαμβάνουν χώρα με σκοπό την επίτευξη στόχων από μεγάλη απόσταση, ενώ το όχημα με σκοπό την επίτευξη στόχων από μεγάλη απόσταση, ενώ το όχημα βρίσκεται εν κινήσει και μάλιστα στη μέγιστη ταχύτητα. Οι ασκήσεις βρίσκεται εν κινήσει και μάλιστα στη μέγιστη ταχύτητα. Οι ασκήσεις αυτές συνέβαλαν σημαντικά στην επιτυχία του ισραηλινού στρατού κατά αυτές συνέβαλαν σημαντικά στην επιτυχία του ισραηλινού στρατού κατά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών και πιο συγκεκριμένα στη δεύτερη φάση της τον Πόλεμο των Έξι Ημερών και πιο συγκεκριμένα στη δεύτερη φάση της επιχείρησης, μετά την αεροπορική επίθεση.

Μετά τον πόλεμο του 1973, ο στρατός ξηράς υπέστη σοβαρές ζημιές Μετά τον πόλεμο του 1973, ο στρατός ξηράς υπέστη σοβαρές ζημιές και η επικέντρωση στα τεθωρακισμένα τέθηκε υπό αμφισβήτηση. Το νέο και η επικέντρωση στα τεθωρακισμένα τέθηκε υπό αμφισβήτηση. Το νέο στοιχείο στο δόγμα των IDF είναι η αντίληψη όλων των δυνάμεων ξηράς στοιχείο στο δόγμα των IDF είναι η αντίληψη όλων των δυνάμεων ξηράς ως ενιαίο σύνολο. Έγινε κατανοητό πως ένας μοντέρνος σχεδιασμός ως ενιαίο σύνολο. Έγινε κατανοητό πως ένας μοντέρνος σχεδιασμός επιβάλλει τη συνεργασία και την ισορροπία όλων των δυνάμεων, ώστε επιβάλλει τη συνεργασία και την ισορροπία όλων των δυνάμεων, ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Έτσι, έγιναν προσπάθειες να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Έτσι, έγιναν προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό και το συντονισμό του κινητού πυροβολικού και για τον εκσυγχρονισμό και το συντονισμό του κινητού πυροβολικού και του μηχανοκίνητου πεζικού με τα τεθωρακισμένα, ενώ μεγάλη σημασία του μηχανοκίνητου πεζικού με τα τεθωρακισμένα, ενώ μεγάλη σημασία δόθηκε στο διοικητικό τομέα, με στόχο την ταχύτητα και την ευελιξία. δόθηκε στο διοικητικό τομέα, με στόχο την ταχύτητα και την ευελιξία. Επιπλέον, έγινε αντιληπτό πως οι δυνάμεις αέρος δεν είναι δυνατόν να Επιπλέον, έγινε αντιληπτό πως οι δυνάμεις αέρος δεν είναι δυνατόν να στηρίζουν διαρκώς τις επιχειρήσεις επί εδάφους. Την ευθύνη αυτή έλαβε, στηρίζουν διαρκώς τις επιχειρήσεις επί εδάφους. Την ευθύνη αυτή έλαβε, ως επί το πλείστον, το πυροβολικό. Τέλος, το σώμα μηχανικών μάχης ως επί το πλείστον, το πυροβολικό. Τέλος, το σώμα μηχανικών μάχης αναβαθμίστηκε με την αγορά νέου εξοπλισμού και αναγνωρίστηκαν αναβαθμίστηκε με την αγορά νέου εξοπλισμού και αναγνωρίστηκαν προοπτικές στην εκτεταμένη χρήση μαχητικών ελικοπτέρων. προοπτικές στην εκτεταμένη χρήση μαχητικών ελικοπτέρων.

Κατά τον πόλεμο του 1982 στο Λίβανο, επιβεβαιώθηκαν πολλά από Κατά τον πόλεμο του 1982 στο Λίβανο, επιβεβαιώθηκαν πολλά από τα διδάγματα του 1973. Παρατηρήθηκε, όμως, ότι οι δυνάμεις ξηράς δεν τα διδάγματα του 1973. Παρατηρήθηκε, όμως, ότι οι δυνάμεις ξηράς δεν κατόρθωσαν να φθάσουν το επιθυμητό σημείο συνοχής και συντονισμού. κατόρθωσαν να φθάσουν το επιθυμητό σημείο συνοχής και συντονισμού.



ΑΣΦΑΛΕΙΑ


Για το λόγο αυτό, δημιουργήθηκε το 1983 η Διοίκηση του Στρατού Ξηράς με την ευθύνη να δημιουργήσει ένα νέο δόγμα συνδυασμού και συνεργασίας ανάμεσα στις δυνάμεις εδάφους. Εν τω μεταξύ, συνεχίστηκαν οι προσπάθειες για τη διατήρηση του ποιοτικού πλεονεκτήματος έναντι των αντιπάλων αναφορικά με τον εξοπλισμό. Τόσο το πεζικό, όσο το πυροβολικό και το μηχανικό προχώρησαν σε αγορά νέων σύγχρονων όπλων, πολλά από τα οποία παρασκευάζονταν από την εγχώρια βιομηχανία.

Σε καιρό ειρήνης, ο στρατός ξηράς ασχολείται με θέματα εκπαίδευσης, αλλά και με τρέχοντα ζητήματα ασφαλείας, όπως είναι η φύλαξη των συνόρων, αναγνωριστικές αποστολές κ.τ.λ.

γ. Πολεμική Αεροπορία

Κατά τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας αλλά και την περίοδο μετά από αυτόν, ο ισραηλινός στρατός είχε μία ισορροπημένη πολεμική αεροπορία, αποτελούμενη από καταδιωκτικά, ελαφριά και βαριά βομβαρδιστικά. Από πολύ νωρίς όμως, έγινε αντιληπτό πως η ισραηλινή πολεμική αεροπορία (IAF) δεν διέθετε τις πηγές για να συντηρήσει μία τόσο πολυμορφική αεροπορική δύναμη. Επιπλέον, τα βαριά βομβαρδιστικά δεν προσαρμόζονταν στην τακτική των σύντομων συρράξεων.

Έτσι, πολύ πριν αποδοθεί στην πολεμική αεροπορία η αρμόζουσα σημασία, οι διοικητές των IAF είχαν τη σύνεση να θέσουν τα θεμέλια ενός μοντέρνου και προσαρμοσμένου στις ιδιαίτερες συνθήκες δόγματος, έτσι όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Οι ρίζες αυτού του δόγματος βρίσκονται στην απόφαση, η οποία λήφθηκε το 1953, να βασιστεί δηλαδή η ισραηλινή αεροπορία σε έναν τύπο πολυμορφικού μαχητικού αεροσκάφους, το καταδιωκτικό-βομβαρδιστικό. Κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, το δόγμα αυτό αποκρυσταλλώθηκε και παραμένει σταθερό ως τις μέρες μας. Ο ρόλος των IAF επικεντρώνεται σε δύο σημεία: τη διατήρηση της εναέριας ανωτερότητας μέσω επιθετικών επιχειρήσεων και αναχαίτισης εχθρικών αεροσκαφών και τη συμμετοχή στις μάχες εδάφους, πετώντας πάνω από το πεδίο σύγκρουσης και παρενοχλώντας τις δυνάμεις του εχθρού.

Κατά τον πόλεμο του 1956, ο Πρωθυπουργός της χώρας Ben-Gurion, παρά τις προτροπές των διοικητών των IΑF, έδειξε έλλειψη εμπιστοσύνης στις δυνατότητες της αεροπορίας. Έτσι, ο ρόλος της υπήρξε δευτερεύουσας σημασίας. Περιορίστηκε στη στήριξη από αέρος των δυνάμεων εδάφους. Οι IAF ήταν, όμως, προετοιμασμένες να εκτελέσουν το σχέδιο, που τελικά έλαβε χώρα στον πόλεμο του 1967. Μετά την εκστρατεία στο Σινά μελέτες κατέδειξαν την ψυχολογική επίδραση και τη σωματική

Ο ρόλος των IAF επικεντρώνεται σε δύο σημεία: τη διατήρηση της εναέριας ανωτερότητας μέσω επιθετικών επιχειρήσεων και αναχαίτισης εχθρικών αεροσκαφών και τη συμμετοχή στις μάχες εδάφους, πετώντας πάνω από το πεδίο σύγκρουσης και παρενοχλώντας τις δυνάμεις του εχθρού.


ΑΣΦΑΛΕΙΑ




αποτελεσματικότητα της κάλυψης και στήριξης από αέρος, κατά τη αποτελεσματικότητα της κάλυψης και στήριξης από αέρος, κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων. Έτσι, έγινε κάθε δυνατή προσπάθεια να διάρκεια των επιχειρήσεων. Έτσι, έγινε κάθε δυνατή προσπάθεια να εκσυγχρονιστεί η ισραηλινή αεροπορία. Οι IAF εξοπλίστηκαν διαδοχικά εκσυγχρονιστεί η ισραηλινή αεροπορία. Οι IAF εξοπλίστηκαν διαδοχικά από αεροσκάφη δεύτερης και τρίτης γενιάς, τα Super MysteresSuper Mysteres, τα Mirage III και τα III και τα III Mirage IV.

Στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, η πολεμική αεροπορία συγκέντρωσε Στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, η πολεμική αεροπορία συγκέντρωσε όσο ποτέ πάνω της το επιχειρησιακό βάρος. Λειτούργησε επιτυχημένα όσο ποτέ πάνω της το επιχειρησιακό βάρος. Λειτούργησε επιτυχημένα σαν «ιπτάμενο πυροβολικό» κατά μήκος του Καναλιού του Σουέζ και σαν «ιπτάμενο πυροβολικό» κατά μήκος του Καναλιού του Σουέζ και σε άλλες περιοχές, αντικατέστησε τους καταδρομείς και προχώρησε σε σε άλλες περιοχές, αντικατέστησε τους καταδρομείς και προχώρησε σε ανταποδοτικά χτυπήματα. Το 1967, κατά κοινή αποδοχή, η πολεμική ανταποδοτικά χτυπήματα. Το 1967, κατά κοινή αποδοχή, η πολεμική αεροπορία χάρισε στο Ισραήλ μία εντυπωσιακή νίκη.

Όμως, ο Πόλεμος του 1973 δημιούργησε αμφιβολίες σχετικά με την Όμως, ο Πόλεμος του 1973 δημιούργησε αμφιβολίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα του δόγματος των IAF και συγκεκριμένα για το αποτελεσματικότητα του δόγματος των IAF και συγκεκριμένα για το κατά πόσο είναι εφικτό τα αεροσκάφη να εξασφαλίσουν στήριξη στις κατά πόσο είναι εφικτό τα αεροσκάφη να εξασφαλίσουν στήριξη στις επιχειρήσεις επί εδάφους, πριν να έχουν ήδη αποκτήσει τον έλεγχο επιχειρήσεις επί εδάφους, πριν να έχουν ήδη αποκτήσει τον έλεγχο επί αέρος. Η υπερβολική εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους, οδήγησε τις επί αέρος. Η υπερβολική εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους, οδήγησε τις ΙΑF σε σημαντικές απώλειες κατά τον πόλεμο του 1973. Μετά το τέλος ΙΑF σε σημαντικές απώλειες κατά τον πόλεμο του 1973. Μετά το τέλος του πολέμου, η ισραηλινή αεροπορία στράφηκε προς πιο πολύπλοκο του πολέμου, η ισραηλινή αεροπορία στράφηκε προς πιο πολύπλοκο εξοπλισμό, κυρίως αμερικάνικης τεχνολογίας. Προμηθεύτηκε μη-εξοπλισμό, κυρίως αμερικάνικης τεχνολογίας. Προμηθεύτηκε μη-επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV) και τηλεχειριζόμενους στόχους, επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV) και τηλεχειριζόμενους στόχους, πυραύλους αέρος-εδάφους και μακράς ακτίνας πυροβόλα. Επιπλέον, πυραύλους αέρος-εδάφους και μακράς ακτίνας πυροβόλα. Επιπλέον, ενίσχυσε σημαντικά τα συστήματα ραντάρ και γενικότερα τον ενίσχυσε σημαντικά τα συστήματα ραντάρ και γενικότερα τον ηλεκτρονικό της εξοπλισμό, γεγονός που βοήθησε και στη συνεννόηση ηλεκτρονικό της εξοπλισμό, γεγονός που βοήθησε και στη συνεννόηση μεταξύ δυνάμεων αέρος και εδάφους. Τέλος, η ισραηλινή αεροπορική μεταξύ δυνάμεων αέρος και εδάφους. Τέλος, η ισραηλινή αεροπορική



ΑΣΦΑΛΕΙΑ


βιομηχανία προχώρησε στην κατασκευή δικών της αεροσκαφών, όπως τα Avra, STOLAvra, STOL και Fouga Magister.

Σε γενικές γραμμές, η τακτική που ακολούθησε η πολεμική αεροπορία από τις αρχές της δεκαετίας του ‘50 μέχρι σήμερα, χαρακτηρίζεται περισσότερο από συνέχεια παρά από τάσεις αλλαγής. χαρακτηρίζεται περισσότερο από συνέχεια παρά από τάσεις αλλαγής. Δύο σημεία πάντως που ενδέχεται να επιφέρουν σημαντικές μεταβολές στο μέλλον είναι η ένταξη μαχητικών ελικοπτέρων στο δυναμικών των IAF στα μέσα της δεκαετίας του εβδομήντα και η αγορά μαχητικών UAVs στα τέλη της δεκαετίας του ογδόντα. Τα πρώτα επιτρέπουν τη στήριξη των εδαφικών επιχειρήσεων από πολύ κοντινή απόσταση και τα δεύτερα δίνουν μία νέα διάσταση στην έννοια της άμυνας από αέρος.

ε. Πολεμικό Ναυτικό

Το Πολεμικό Ναυτικό (INF) κατείχε πάντα δευτερεύοντα ρόλο στο αμυντικό δόγμα του Ισραήλ και υστερούσε σταθερά σε ποσοτικό, όχι όμως και σε ποιοτικό επίπεδο από τα άλλα σώματα. Το γεγονός ότι η χώρα ήταν περικυκλωμένη από ξηράς από εχθρικές δυνάμεις, ενέτεινε τη σημασία των θαλάσσιων δρόμων. Για το λόγο αυτό, ο Ben-Gurionέδωσε τεράστιο βάρος στην ανάπτυξη της εμπορικής ναυτιλίας. Όμως, το πολεμικό ναυτικό παρέμεινε χαμηλά στις προτεραιότητες των IDF. Η κύρια δικαιολογία ήταν ότι το ναυτικό δεν συμβάλλει στην ταχεία και άμεση αποφασιστική νίκη που παραμένει ο βασικός στόχος του ισραηλινού στρατού. Ο ρόλος του ναυτικού, κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων, είναι βασικά αμυντικός, δηλαδή η φύλαξη της ομολογουμένως μακράς ακτογραμμής της χώρας και κυρίως των περιοχών, όπου συγκεντρώνεται η βιομηχανική δραστηριότητα και ο πληθυσμός. Παρ’όλο που τα αντίπαλα κράτη, και κυρίως η Αίγυπτος, συντηρούσαν μία εξαιρετικά ισχυρή ναυτική δύναμη, αυτή μικρή χρησιμότητα είχε κατά τη διάρκεια των συρράξεων. Η διατήρησή της οφειλόταν κυρίως σε λόγους πρεστίζ. Ο ισραηλινός στρατός, όμως, θεωρούσε ότι δεν άντεχε οικονομικά να συντηρήσει το στόλο μίας τέτοιας εμβέλειας. Αντίθετα, συντηρούσε τον εμπορικό του στόλο, στον οποίο προσέδιδε οικονομική και στρατηγική σημασία.

Κατά τη δεκαετία του 1950, οι IΝF διατηρούσαν ένα μικρό αλλά ισορροπημένο στόλο, αποτελούμενο κυρίως από αντιτορπιλικά. Μετά τον πόλεμο του 1956, όμως, το δόγμα του πολεμικού ναυτικού εναρμονίζεται με το γενικότερο πνεύμα των IDF. Οι INF αποκτούν επιθετικό προσανατολισμό και αυτό διαφαίνεται κατά τον πόλεμο του 1967. Οι ισραηλινές ναυτικές δυνάμεις συνεισφέρουν στη μεταφορά των μαχών στο έδαφος του αντιπάλου, αποκλείοντας το αιγυπτιακό ναυτικό στην

Ο ρόλος των ΙΝF συνοψίζεται σε τρία σημεία: την αναζήτηση και καταστροφή εχθρικών δυνάμεων, την προάσπιση της ισραηλινής ακτογραμμής και του εμπορικού ναυτικού, και τη στήριξη του στρατού ξηράς, κυρίως με τη μεταφορά πολεμοφοδίων.


ΑΣΦΑΛΕΙΑ




Αλεξάνδρεια και το Πορτ Σάιντ. Ο ρόλος των ΙΝF συνοψίζεται πλέον σε Αλεξάνδρεια και το Πορτ Σάιντ. Ο ρόλος των ΙΝF συνοψίζεται πλέον σε τρία σημεία: την αναζήτηση και καταστροφή εχθρικών δυνάμεων, την τρία σημεία: την αναζήτηση και καταστροφή εχθρικών δυνάμεων, την προάσπιση της ισραηλινής ακτογραμμής και του εμπορικού ναυτικού, και προάσπιση της ισραηλινής ακτογραμμής και του εμπορικού ναυτικού, και τη στήριξη του στρατού ξηράς, κυρίως με τη μεταφορά πολεμοφοδίων. τη στήριξη του στρατού ξηράς, κυρίως με τη μεταφορά πολεμοφοδίων.

Ένα δεύτερο σημείο που σηματοδότησε αλλαγές στο πολεμικό ναυτικό Ένα δεύτερο σημείο που σηματοδότησε αλλαγές στο πολεμικό ναυτικό του Ισραήλ, ήταν η άφιξη στην Αίγυπτο των δύο ρωσικών πυραυλάκατων του Ισραήλ, ήταν η άφιξη στην Αίγυπτο των δύο ρωσικών πυραυλάκατων Ossa και Komar. Τα πλοία που διέθετε το Ισραήλ δεν μπορούσαν σε καμία . Τα πλοία που διέθετε το Ισραήλ δεν μπορούσαν σε καμία περίπτωση να συγκριθούν ποιοτικά με τις ρώσικες πυραυλάκατους. περίπτωση να συγκριθούν ποιοτικά με τις ρώσικες πυραυλάκατους. Επιπλέον, σε καμία δυτική χώρα δεν υπήρχε αντίστοιχο πλοίο. Για το Επιπλέον, σε καμία δυτική χώρα δεν υπήρχε αντίστοιχο πλοίο. Για το λόγο αυτό, οι IΝF πήραν το ρίσκο να χρηματοδοτήσουν την κατασκευή λόγο αυτό, οι IΝF πήραν το ρίσκο να χρηματοδοτήσουν την κατασκευή πυραυλάκατων ισραηλινής τεχνολογίας. Όπως και η πολεμική πυραυλάκατων ισραηλινής τεχνολογίας. Όπως και η πολεμική αεροπορία, έτσι και το ναυτικό προσπάθησε να αναπτύξει ένα πρωτότυπο αεροπορία, έτσι και το ναυτικό προσπάθησε να αναπτύξει ένα πρωτότυπο σχεδιασμό που βασιζόταν σ’ένα συμπαγές, πολυμορφικό μαχητικό σχεδιασμό που βασιζόταν σ’ένα συμπαγές, πολυμορφικό μαχητικό σκάφος, του οποίου τα έξοδα κατασκευής θα μπορούσε να στηρίξει ένα σκάφος, του οποίου τα έξοδα κατασκευής θα μπορούσε να στηρίξει ένα σχετικά μικρό κράτος. Τα δώδεκα αυτά σκάφη κατασκευάστηκαν από σχετικά μικρό κράτος. Τα δώδεκα αυτά σκάφη κατασκευάστηκαν από το μηδέν, αφού δεν υπήρχε χρόνος για τη δημιουργία πρωτοτύπου, το μηδέν, αφού δεν υπήρχε χρόνος για τη δημιουργία πρωτοτύπου, προκειμένου να καλυφθεί το διαφαινόμενο μειονέκτημα έναντι του προκειμένου να καλυφθεί το διαφαινόμενο μειονέκτημα έναντι του αιγυπτιακού ναυτικού. Το ρίσκο, όμως, αυτό απέδωσε καρπούς. Ο νέος αιγυπτιακού ναυτικού. Το ρίσκο, όμως, αυτό απέδωσε καρπούς. Ο νέος στόλος του Ισραήλ βασιζόταν, πλέον, στον τύπο αυτό της μικρής και στόλος του Ισραήλ βασιζόταν, πλέον, στον τύπο αυτό της μικρής και ευέλικτης πυραυλάκατου. Μάλιστα στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, οι INF ευέλικτης πυραυλάκατου. Μάλιστα στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, οι INF βύθισαν δώδεκα αραβικά πλοία, χωρίς να υποστούν καμία απώλεια. βύθισαν δώδεκα αραβικά πλοία, χωρίς να υποστούν καμία απώλεια.

Μετά τον πόλεμο, όμως, οι ναυτικές δυνάμεις υπέστησαν δύο Μετά τον πόλεμο, όμως, οι ναυτικές δυνάμεις υπέστησαν δύο σημαντικότατα πλήγματα: τη βύθιση του αντιτορπιλικού Elilath ανοιχτά σημαντικότατα πλήγματα: τη βύθιση του αντιτορπιλικού Elilath ανοιχτά των αιγυπτιακών ακτών από ρωσικής κατασκευής πυραύλους θαλάσσης-των αιγυπτιακών ακτών από ρωσικής κατασκευής πυραύλους θαλάσσης-θαλάσσης και τη μυστηριώδη εξαφάνιση του υποβρυχίου Dakar.ιση του υποβρυχίου Dakar.



ΑΣΦΑΛΕΙΑ


Από τότε, το ισραηλινό ναυτικό προχώρησε σε εκμοντερνισμό του δυναμικού του. Μεταπήδησε ξανά σε μεγαλύτερα πλοία τύπου κορβέτας και προχώρησε σε αγορά σύγχρονων υποβρυχίων από τη Γερμανία. Προφανώς, θεωρήθηκε πως τα μεγαλύτερα αυτά σκάφη θα ανταποκριθούν καλύτερα στο διπλό, αμυντικό και επιθετικό ρόλο του ισραηλινού ναυτικού και θα καλύψουν με μεγαλύτερη ευκολία τις εκτεταμένες ακτές του κράτους. Άξιο προσοχής είναι, όμως, το γεγονός πως καθ’όλη την ιστορία του πολεμικού ναυτικού, ελάχιστη σημασία έχει δοθεί στη διενέργεια αμφίβιων επιχειρήσεων, παρ’όλο που οι γεωγραφικές συνθήκες τις ευνοούν.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Το εθνικό αμυντικό δόγμα του Ισραήλ χαρακτηρίζεται αναμφίβολα από συνέχεια. Κατά το μισό αυτό αιώνα ζωής, το κράτος του Ισραήλ αντιμετώπισε πολλούς κινδύνους, κατόρθωσε όμως να τους αντικρούσει, στηριζόμενο στο συμπαγές αμυντικό του δόγμα και στη στήριξη του στρατού από την ίδια την ισραηλινή κοινωνία. Ο σχεδιασμός του δόγματος βασίστηκε στις ιδιόμορφες γεωγραφικές, πολιτικές, δημογραφικές και οικονομικές συνθήκες που συνθέτουν το κράτος του Ισραήλ και χαρακτηρίστηκε από πρωτοτυπία και ελαστικότητα.

Την τελευταία όμως δεκαετία κυρίως, η ανάγκη για ριζικές αλλαγές φαίνεται αναπόφευκτη. Η εποχή του συμβατικού πολέμου έχει πλέον ξεπεραστεί. Το Ισραήλ καλείται να αντιμετωπίσει νέου τύπου απειλές, καθώς και νέους εχθρούς και προκλήσεις. Όλες αυτές οι εξελίξεις προμηνύουν μία πραγματική επανάσταση στα ζητήματα ασφαλείας του κράτους, που θα μεταφραστούν σε δραματικές αλλαγές στην οργάνωση, τους ρόλους και τη δυναμική των σωμάτων των IDF.

Κάποιοι από τους τομείς, όπου ενδέχεται να μετουσιωθούν αυτές οι αλλαγές, είναι οι εξής: i) Η μεταβολή στον τρόπο έκτισης της στρατιωτικής θητείας. Η μείωση του χρόνου θητείας είναι ήδη γεγονός. Στο μέλλον είναι πιθανή η μετατροπή του στρατού σε επαγγελματικό κατά τα δυτικά πρότυπα. ii) Η μείωση του κόστους των στρατιωτικών δαπανών. Για μακρύ χρονικό διάστημα, ο αμυντικός προϋπολογισμός βάραινε σημαντικά την οικονομία του κράτους. Στο άμεσο μέλλον το Ισραήλ θα αναγκαστεί να δώσει βάρος, περισσότερο από ποτέ, στην ποιότητα έναντι της ποσότητας. iii) H αναθεώρηση του στρατηγικού δόγματος. Ήδη τα τελευταία χρόνια το Ισραήλ έχει κάνει στροφή προς μία πιο αμυντική πολιτική, ενώ αναζητά να βγει οριστικά από την απομόνωση, χτίζοντας σε σταθερά θεμέλια τις σχέσεις του με τους περιφερειακούς και μη συμμάχους του. Ιδιαίτερης σημασίας είναι η δημιουργία ενός κοινού μετώπου εναντίων απειλών, όπως αυτών της τρομοκρατίας ή

Ήδη τα τελευταία χρόνια το Ισραήλ έχει κάνει στροφή προς μία πιο αμυντική πολιτική, ενώ αναζητά να βγει οριστικά από την απομόνωση, χτίζοντας σε σταθερά θεμέλια τις σχέσεις του με τους περιφερειακούς και μη συμμάχους του. Ιδιαίτερης σημασίας είναι η δημιουργία ενός κοινού μετώπου εναντίων απειλών, όπως αυτών της τρομοκρατίας ή των πυρηνικών όπλων.


ΑΣΦΑΛΕΙΑ




των πυρηνικών όπλων. Το Ισραήλ επιδιώκει να καταστήσει τα ζητήματα των πυρηνικών όπλων. Το Ισραήλ επιδιώκει να καταστήσει τα ζητήματα αυτά προβλήματα της διεθνούς κοινότητας. iv) Mία πιο ισορροπημένη αυτά προβλήματα της διεθνούς κοινότητας. iv) Mία πιο ισορροπημένη στρατιωτική δύναμη. Και στον τομέα αυτό έχουν ήδη γίνει σημαντικά στρατιωτική δύναμη. Και στον τομέα αυτό έχουν ήδη γίνει σημαντικά βήματα. Τα επόμενα χρόνια, όμως, τα διάφορα σώματα του στρατού βήματα. Τα επόμενα χρόνια, όμως, τα διάφορα σώματα του στρατού προβλέπεται να αναπτυχθούν ισόρροπα, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η προβλέπεται να αναπτυχθούν ισόρροπα, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η επικοινωνία και ο συντονισμός τους στο μέγιστο βαθμό.

Η μεγαλύτερη πρόκληση που θα κληθεί να αντιμετωπίσει, όμως, ο Η μεγαλύτερη πρόκληση που θα κληθεί να αντιμετωπίσει, όμως, ο ισραηλινός στρατός είναι η αντίδραση της κοινωνίας. Η εξάντληση και η ισραηλινός στρατός είναι η αντίδραση της κοινωνίας. Η εξάντληση και η ψυχολογική φθορά της ίδιας της ισραηλινής κοινωνίας έχει οδηγήσει σε ψυχολογική φθορά της ίδιας της ισραηλινής κοινωνίας έχει οδηγήσει σε ηχηρές διαδηλώσεις και σθεναρές αντιδράσεις. Οι φωνές διαμαρτυρίας ηχηρές διαδηλώσεις και σθεναρές αντιδράσεις. Οι φωνές διαμαρτυρίας δυναμώνουν όλο και περισσότερο. Επί χρόνια, ο λαός του Ισραήλ δυναμώνουν όλο και περισσότερο. Επί χρόνια, ο λαός του Ισραήλ υπήρξε πρόθυμος και διαθέσιμος να συμπαραταχθεί με τις IDF. Σήμερα, υπήρξε πρόθυμος και διαθέσιμος να συμπαραταχθεί με τις IDF. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, μοιάζει να έχει ξεπεράσει τα όρια της ανοχής και περισσότερο από ποτέ, μοιάζει να έχει ξεπεράσει τα όρια της ανοχής και της ανεκτικότητας και να έχει κουραστεί από τις διαρκείς και επίπονες της ανεκτικότητας και να έχει κουραστεί από τις διαρκείς και επίπονες συρράξεις. Η αντίδραση της ισραηλινής κοινωνίας είναι πάνω από όλα συρράξεις. Η αντίδραση της ισραηλινής κοινωνίας είναι πάνω από όλα ένα πλήγμα στο ηθικό του στρατεύματος, αλλά και ένα μήνυμα στην ένα πλήγμα στο ηθικό του στρατεύματος, αλλά και ένα μήνυμα στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του Ισραήλ.



ΑΣΦΑΛΕΙΑ

THINK TANKSΣΤΗ ΡΩΣΙΑ

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1 Βλ. Χάρτη 1

2 Βλ. Χάρτη 2


4 Ιnbar E., “Israeli Strategic Thinking”, σ. 39

5 Maariv, 31-1-1971, σ.15

6 Inbar E., “Israeli National Security, 1973-96”, σ.78

7 Συνέντευξη του Γενικού Γραμματέα του ΥπΕθα, David Ivri, στον Aluf Ben, Ha’aretz, 27-12-1995.

8 International Defense Review, Ιούλιος 1991, σ.766, Armed Forces Journal International, Ιανουάριος 1992, σ. 30, Jane’s Defense Weekly, Νοέμβριος 1994, σ.23



ΑΣΦΑΛΕΙΑ



Στέλλα Τσιούμα

Θέση, λειτουργία και αποστολήτων Think Tanks στη Ρωσία

Α. Εισαγωγικές, μεθοδολογικές παρατηρήσεις

Είναι γνωστό πως η διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής μιας χώρας δεν συντελείται μονοδιάστατα ή μονοπολικά, αλλά αποτελεί προϊόν πολλών διεργασιών, παραγόντων, θεσμών και λειτουργιών που λαμβάνουν χώρα τόσο στο εσωτερικό πλαίσιο του πολιτικού συστήματος, όσο και στο εγγύτερο και ευρύτερο διεθνές περιβάλλον. Ούτως εχόντων των πραγμάτων, στο εσωτερικό πλαίσιο του πολιτικού συστήματος μιας χώρας παρατηρείται η συμμετοχή και η συμβολή στη συστήματος μιας χώρας παρατηρείται η συμμετοχή και η συμβολή στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής μιας πλειάδας παραγόντων όπως διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής μιας πλειάδας παραγόντων όπως είναι πρωταρχικά η γραφειοκρατία του Υπουργείου Εξωτερικών, το είναι πρωταρχικά η γραφειοκρατία του Υπουργείου Εξωτερικών, το Γραφείο και το Επιτελείο του Υπουργείου Εξωτερικών, καθώς και ο ίδιος ο Γραφείο και το Επιτελείο του Υπουργείου Εξωτερικών, καθώς και ο ίδιος ο Υπουργός, ο Πρωθυπουργός και το Επιτελείο του, τα Υπουργεία Εθνικής Υπουργός, ο Πρωθυπουργός και το Επιτελείο του, τα Υπουργεία Εθνικής Οικονομίας και Άμυνας, το Υπουργείο Πολιτισμού, το σύστημα των ΜΜΕ Οικονομίας και Άμυνας, το Υπουργείο Πολιτισμού, το σύστημα των ΜΜΕ (ηλεκτρονικός και έγγραφος τύπος), τα κόμματα και η κοινή γνώμη. (ηλεκτρονικός και έγγραφος τύπος), τα κόμματα και η κοινή γνώμη. Επιπλέον, επιρροή ασκούν οι Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις, οι οποίες Επιπλέον, επιρροή ασκούν οι Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις, οι οποίες επηρεάζουν και διαμορφώνονται σε ένα πλαίσιο αλληλεπίδρασης στην επηρεάζουν και διαμορφώνονται σε ένα πλαίσιο αλληλεπίδρασης στην κοινωνία των πολιτών, οι Πρεσβείες των Μεγάλων ξένων κρατών (ΗΠΑ, κοινωνία των πολιτών, οι Πρεσβείες των Μεγάλων ξένων κρατών (ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσία, Κίνα, Ιαπωνία, Ινδία), τα lobbies που είναι οι ομάδες πίεσης και που είναι οι ομάδες πίεσης και επιρροής -πολλές φορές επαγγελματικού χαρακτήρα- και τέλος, αλλά όχι επιρροής -πολλές φορές επαγγελματικού χαρακτήρα- και τέλος, αλλά όχι εσχάτως, τα ονομαζόμενα think tanks, δηλαδή τα Ερευνητικά Ινστιτούτα , δηλαδή τα Ερευνητικά Ινστιτούτα Παραγωγής Γεωπολιτικής Ανάλυσης και Γεωστρατηγικής Σκέψης.Παραγωγής Γεωπολιτικής Ανάλυσης και Γεωστρατηγικής Σκέψης.

Τέτοιοι θεσμοί παραγωγής γεωπολιτικής ανάλυσης και γεωστρατηγικής Τέτοιοι θεσμοί παραγωγής γεωπολιτικής ανάλυσης και γεωστρατηγικής σκέψης είναι ινστιτούτα, ακαδημαϊκά ή πανεπιστημιακά κέντρα που σκέψης είναι ινστιτούτα, ακαδημαϊκά ή πανεπιστημιακά κέντρα που εξειδικεύονται στις διεθνείς σχέσεις, την πολιτική επιστήμη, τις κοινωνικές εξειδικεύονται στις διεθνείς σχέσεις, την πολιτική επιστήμη, τις κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες, καθώς και στη γεωγραφική αναλυτική μέθοδο και οικονομικές επιστήμες, καθώς και στη γεωγραφική αναλυτική μέθοδο της γεωπολιτικής και της γεωστρατηγικής. Τόσο αυτά, όσο και άλλα της γεωπολιτικής και της γεωστρατηγικής. Τόσο αυτά, όσο και άλλα

Η Στέλλα Τσιούμαείναι υποψήφιαΔιδάκτωρ στοΤμήμα Πολιτικής Επιστήμης καιΙστορίας τουΠαντείου Παν/μίου.



Στέλλα Τσιούμα THINK TANKSΣΤΗ ΡΩΣΙΑ

κέντρα μη κυβερνητικών οργανώσεων, συγκεντρώνουν συνήθως στους κόλπους τους την αφρόκρεμα των επιστημόνων και των διανοουμένων συναφών κλάδων, οι οποίοι ασχολούνται ερευνητικά σε διάφορους τομείς που ενδιαφέρουν τη χώρα, επεξεργάζονται εξειδικευμένες μελέτες, συνήθως κατά παραγγελία και τις παρέχουν επ’ αμοιβή στους θεσμούς και παράγοντες εκείνους, που παίρνουν τις αποφάσεις για τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής.

Όλο αυτό το ανωτέρω περιγραφέν πλαίσιο παραγόντων και οργανισμών, που ασκούν επίδραση στη διαμόρφωση εξωτερικής πολιτικής ενός κράτους, είναι γενικό και αποκτά εξειδικευμένη, συγκεκριμένη ιεράρχηση ως προς το βαθμό επίδρασης ενός εκάστοτε παράγοντα ή θεσμού, αναλόγως της χώρας και του πολιτικού συστήματός της, τις ιδιαιτερότητες του πολιτεύματος της, της παράδοσης και της ιστορίας της ίδιας της χώρας, κυρίως δε της πολιτικής κουλτούρας που εκδηλώνεται σε κάθε πολιτικό σύστημα κατά τρόπο ξεχωριστό και ιδιαίτερο. Έτσι λοιπόν, θα λέγαμε ότι παρουσιάζονται τεράστιες διαφορές ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία για παράδειγμα, ως προς τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στην εξωτερική πολιτική και τις εσωτερικές επιρροές που ασκούνται σε αυτή, αφού στην Τουρκία οι αποφάσεις λαμβάνονται πρωταρχικά μέσα από διεργασίες που αναπτύσσονται στη γραφειοκρατία του Υπουργείου Εξωτερικών και του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας με προεξάρχοντα το ρόλο του στρατεύματος, ενώ στην Ελλάδα, επειδή ακριβώς το σύστημα είναι πρωθυπουργικοκεντρικό και η πολιτική κουλτούρα της χώρας είναι δημοκρατική, οι αποφάσεις παίρνονται από τον Πρωθυπουργό πρωτίστως και την ηγεσία του Υπουργείου Εξωτερικών, ενώ η επιρροή που ασκούν στη διαμόρφωση αυτών των αποφάσεων τα ΜΜΕ και τα κόμματα είναι σημαντική. Το ίδιο θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει στο παράδειγμα Ρωσίας και Ομοσπονδιακής Γερμανίας. Η Γερμανία έχει ένα σύστημα προηγμένης πολιτικής κουλτούρας σε θέματα δημοκρατικής συμμετοχής, επιρροής και επίδρασης από ευρύτερους κοινωνικούς και πολιτικούς φορείς στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, όπου όχι μόνο τα ΜΜΕ, αλλά και οι κομματικοί οργανισμοί, οι ΜΚΟ, οι εκκλησιαστικοί φορείς και οι παράγοντες της οικονομίας συντελούν πολλές φορές καθοριστικά στη λήψη τελικών αποφάσεων από τον Καγκελάριο και τον Υπουργό Εξωτερικών της χώρας. Η Ρωσία αντιθέτως, αποτελεί εκ παραδόσεως, από την εποχή των Τσάρων και των Σοβιετικών, όλως ιδιαιτέρως, ένα πολιτικό σύστημα, στο οποίο η λήψη των αποφάσεων για θέματα εξωτερικής πολιτικής, και όχι μόνο, λαμβάνεται από μια ολιγομελή ομάδα εξουσίας, ενώ έχουμε και περιπτώσεις, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονταν και λαμβάνονται από έναν και μόνο άνδρα, τον ηγέτη της χώρας. Σήμερα, οι αποφάσεις παίρνονται από συγκεκριμένους θεσμούς, όπως είναι το Συμβούλιο Ασφάλειας, η παρουσία όμως και η λειτουργία του Προέδρου στις διαδικασίες αυτές είναι αναμφισβήτητα

Η Ρωσία διέπεται εκ παραδόσεως από ένα πολιτικό σύστημα, στο οποίο η λήψη των αποφάσεων για θέματα εξωτερικής πολιτικής, και όχι μόνο, λαμβάνεται από μία ολιγομελή ομάδα ή από έναν και μόνο άνδρα, τον ηγέτη της χώρας.





καταλυτική. Τα think tanks εμφανίστηκαν, κατά κανόνα, μετά την εμφανίστηκαν, κατά κανόνα, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και έχουν ένα ερευνητικό, ακαδημαϊκό πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και έχουν ένα ερευνητικό, ακαδημαϊκό χαρακτήρα ινστιτούτων και κέντρων που παράγουν σκέψη και σε χαρακτήρα ινστιτούτων και κέντρων που παράγουν σκέψη και σε ορισμένες περιπτώσεις πληρώνονται από την ίδια την κυβέρνηση για τη ορισμένες περιπτώσεις πληρώνονται από την ίδια την κυβέρνηση για τη δουλειά αυτή, δεν έχουν, όμως, προδήλως την καθοριστική επιρροή που δουλειά αυτή, δεν έχουν, όμως, προδήλως την καθοριστική επιρροή που έχουν αντίστοιχοι θεσμοί σε ορισμένες περιπτώσεις δημοκρατικών χωρών, έχουν αντίστοιχοι θεσμοί σε ορισμένες περιπτώσεις δημοκρατικών χωρών, όπως είναι για παράδειγμα οι ΗΠΑ και η Βρετανία.

Β. Η ιστορία, δομή και λειτουργία των think-tanks στη ΡωσίαΗ ιστορία, δομή και λειτουργία των think-tanks στη Ρωσία

Η Σοβιετική γραφειοκρατία, πάντα, διαπνεόταν από το σύνδρομο του Η Σοβιετική γραφειοκρατία, πάντα, διαπνεόταν από το σύνδρομο του μυστικισμού, με συνέπεια την αποτροπή και καταδίωξη σχεδόν πάσης μυστικισμού, με συνέπεια την αποτροπή και καταδίωξη σχεδόν πάσης φύσεως προσπάθειας για ελεύθερη και ανεμπόδιστη έκφραση απόψεων. φύσεως προσπάθειας για ελεύθερη και ανεμπόδιστη έκφραση απόψεων. Μόνο κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’50 και του ’60, οι αποτυχίες Μόνο κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’50 και του ’60, οι αποτυχίες που είχαν σημειωθεί μέχρι τότε στην εσωτερική αλλά και εξωτερική που είχαν σημειωθεί μέχρι τότε στην εσωτερική αλλά και εξωτερική πολιτική, λόγω του αυξανόμενου ανταγωνισμού με τον καπιταλιστικό πολιτική, λόγω του αυξανόμενου ανταγωνισμού με τον καπιταλιστικό κόσμο, αλλά και των μονολιθικών και συνεπώς ελλειπτικών διαδικασιών κόσμο, αλλά και των μονολιθικών και συνεπώς ελλειπτικών διαδικασιών λήψης αποφάσεων, οδήγησαν στη γένεση ινστιτούτων ερευνών, λήψης αποφάσεων, οδήγησαν στη γένεση ινστιτούτων ερευνών, που φυσικά δεν ήταν ελεύθερα και ανεξάρτητα, αλλά ενταγμένα που φυσικά δεν ήταν ελεύθερα και ανεξάρτητα, αλλά ενταγμένα στο Σοβιετικό σύστημα εξουσίας. Η εποχή του Στάλιν αποτελούσε στο Σοβιετικό σύστημα εξουσίας. Η εποχή του Στάλιν αποτελούσε παρελθόν και αυτή την ευκαιρία άδραξε η Ακαδημία Επιστημών, που παρελθόν και αυτή την ευκαιρία άδραξε η Ακαδημία Επιστημών, που το 1956 -έτος αποσταλινοποίησης- ίδρυσε το διεθνούς κύρους το 1956 -έτος αποσταλινοποίησης- ίδρυσε το διεθνούς κύρους Institute of World Economy and International Relations (IMEMO). Αν και, όπως ). Αν και, όπως ήδη επισημάνθηκε, το κρατούν τότε δογματικό πλαίσιο εργασίας και ήδη επισημάνθηκε, το κρατούν τότε δογματικό πλαίσιο εργασίας και έρευνας δεν ήταν δυνατό να μη διέπει το ινστιτούτο, η ίδρυσή του ήταν έρευνας δεν ήταν δυνατό να μη διέπει το ινστιτούτο, η ίδρυσή του ήταν καθοριστική για την αντικειμενικότερη αντιμετώπιση των υφιστάμενων καθοριστική για την αντικειμενικότερη αντιμετώπιση των υφιστάμενων πολιτικών, οικονομικών κοινωνικών και διεθνών καταστάσεων μέσα πολιτικών, οικονομικών κοινωνικών και διεθνών καταστάσεων μέσα από την αμεσότερη επαφή των διεθνών ακαδημαϊκών κοινοτήτων και τη από την αμεσότερη επαφή των διεθνών ακαδημαϊκών κοινοτήτων και τη συγκριτική μελέτη των πολιτικών συστημάτων μέσα από την εφαρμογή συγκριτική μελέτη των πολιτικών συστημάτων μέσα από την εφαρμογή των μεθοδολογικών κοινωνικών εμπειρικών ερευνών.

Σιγά-σιγά, ιδρύθηκαν από την Ακαδημία Επιστημών ινστιτούτα Σιγά-σιγά, ιδρύθηκαν από την Ακαδημία Επιστημών ινστιτούτα με αντικείμενο μελέτης διάφορες γεωγραφικές περιοχές του κόσμου. με αντικείμενο μελέτης διάφορες γεωγραφικές περιοχές του κόσμου. Τέτοια ήταν: Institute of Economy of World Socialist System, Institute Institute of Economy of World Socialist System, Institute of Latin America, Institute of Africa, and Institute of Far Eastern Studies of Latin America, Institute of Africa, and Institute of Far Eastern Studies (IDV). Το 1967 ιδρύθηκε το Institute of USA Studies, το οποίο σήμερα , το οποίο σήμερα ονομάζεται Institute of U.S. and Canada Studies (ISCAN), ως απόρροια , ως απόρροια των εξελίξεων στις σχέσεις των δυο Υπερδυνάμεων και την αντιμετώπιση των εξελίξεων στις σχέσεις των δυο Υπερδυνάμεων και την αντιμετώπιση νέων προβλημάτων, όπως αυτό του πυρηνικού εξοπλισμού. Όλα νέων προβλημάτων, όπως αυτό του πυρηνικού εξοπλισμού. Όλα αυτά τα ερευνητικά ινστιτούτα βρίσκονταν υπό την επίβλεψη της αυτά τα ερευνητικά ινστιτούτα βρίσκονταν υπό την επίβλεψη της Ακαδημίας Επιστημών και τον έλεγχο της Κεντρικής Επιτροπής του Ακαδημίας Επιστημών και τον έλεγχο της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος, μέσω της Διεύθυνσης Επιστημών, καθώς και Κομμουνιστικού Κόμματος, μέσω της Διεύθυνσης Επιστημών, καθώς και άλλων Διευθύνσεων που ασχολούνταν με Διεθνείς Σχέσεις. Οι μεταξύ άλλων Διευθύνσεων που ασχολούνταν με Διεθνείς Σχέσεις. Οι μεταξύ τους σχέσεις ήταν ανταγωνιστικές και ο στόχος τους ήταν η προσέλκυση τους σχέσεις ήταν ανταγωνιστικές και ο στόχος τους ήταν η προσέλκυση




της μεγαλύτερης δυνατής προσοχής της κεντρικής Επιτροπής μέσα από τις επιστημονικές τους εργασίες, οι οποίες διεκπεραιώνονταν μετά από την κατάθεση του τίτλου του έργου, από την ίδια την Επιτροπή. Σε αυτό το σημείο, είναι απαραίτητο να γίνει αναφορά στη γλώσσα που χρησιμοποιείτο στις εκθέσεις αυτές, ιδιαίτερα τη δεκαετία του ‘80. Πολλές φορές, τα συμπεράσματα στα οποία κατέληγαν δεν ήταν καθόλου κολακευτικά για τις σοβιετικές επιλογές πολιτικής, οπότε φρόντιζαν να κοινοποιούν την άποψη τους, χρησιμοποιώντας γλώσσα ασαφή, η οποία όμως ήταν εύληπτη και κατανοητή στον κύκλο τους. Συνεπώς, δεν προκαλεί σήμερα έκπληξη το γεγονός ότι πολιτικοί με δημοκρατικό προσανατολισμό, προέρχονται από αυτούς τους κύκλους. Ο Yavlinskyείναι ένα τέτοιο παράδειγμα.1

Με την έλευση του Γκορμπατσώφ στην Προεδρία του Κόμματος, πληθώρα νέων και ανεξάρτητων του Κόμματος ερευνητών πλαισίωσε το έργο του. Μάλιστα, ο Yavlinsky θεωρείται εμπνευστής της «Νέας Σκέψης» της Εξωτερικής Πολιτικής του Γκορμπατσώφ. Ο νέος Πρόεδρος έσπασε το μονοπώλιο της συζήτησης ανάμεσα σε συγκεκριμένο κύκλο ανθρώπων και θεσμών, όπου η ανακύκλωση των ίδιων σκέψεων είχε προκαλέσει πολιτική στασιμότητα και κοινωνικο-οικονομική αποτελμάτωση. Οι απόψεις των «δεξαμενών σκέψης» ήταν αποδεκτές, χωρίς όμως να έχουν προαχθεί ή θεσμοποιηθεί οι ίδιες.

Γενικά, το έργο των think tanks είναι πολύ σημαντικό και ουσιαστικό, αφού σύμφωνα με τα λεγόμενα του κλασσικού πολιτικού επιστήμονα Yehezkel Dror «...είναι η κύρια γέφυρα ανάμεσα στην εξουσία και τη Yehezkel Dror «...είναι η κύρια γέφυρα ανάμεσα στην εξουσία και τη Yehezkel Drorγνώση».2 Με αυτές τις νεοφερμένες δυτικές σκέψεις, καθώς και με τη γνώση ότι η γραφειοκρατία που κληρονόμησε η Ρωσική Ομοσπονδία δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου σχεδιασμού των μεταρρυθμιστικών πολιτικών, ιδρύθηκε σημαντικός αριθμός «δεξαμενών σκέψης» με Προεδρικά Διατάγματα, οι οποίες λειτουργούσαν μέσα στην κρατική μηχανή. Η κυβέρνηση Gaidar ίδρυσε το Νοέμβριο του 1991, Gaidar ίδρυσε το Νοέμβριο του 1991, Gaidarτο Working Center for Economic Reform, το οποίο λειτουργούσε μέσα στο Πρωθυπουργικό γραφείο, ώστε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός να έχει άμεση ενημέρωση και πρόσβαση στις έρευνες του. Σε αρκετές περιπτώσεις, όμως, η Κυβέρνηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας βασίσθηκε αποκλειστικά στο έργο που τους παρουσίαζαν αυτές οι «δεξαμενές σκέψης». Ο Yavlinsky, που συνεργάσθηκε με τον Shatalin, ήταν εκείνος που συνέταξε το πρόγραμμα των «500 ημερών», βασικό πρόγραμμα της πολιτικής της «σοκ-θεραπείας» της οικονομίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Επίσης, στις αρχές Οκτωβρίου 1997, ανατέθηκε στο Institute for Urban Studies (IUE)η εύρεση λύσης, όταν προέκυψε πρόβλημα στέγασης των συνταξιούχων ανώτερων στρατιωτικών. Μέσα σε δέκα μέρες παραδόθηκε πρόγραμμα, με τη μικρότερη οικονομική συμμετοχή του κράτους, το οποίο εγκρίθηκε

Οι πολιτικές εξελίξεις, επέτρεψαν ή και επέβαλαν τη δημιουργία κέντρων ερευνών, εκτός ακαδημαϊκής πρωτοβουλίας. Σύμβουλοι πολιτικών προσώπων ή πολιτικά πρόσωπα, που συνήθως αποχωρούσαν από την πολιτική σκηνή, φρόντιζαν για την ίδρυσή τους.





από τον Γέλτσιν πριν το τέλος του μήνα και σύντομα επικυρώθηκε από το από τον Γέλτσιν πριν το τέλος του μήνα και σύντομα επικυρώθηκε από το Κοινοβούλιο.

Οι πολιτικές εξελίξεις, λοιπόν, επέτρεψαν ή και επέβαλαν τη δημιουργία Οι πολιτικές εξελίξεις, λοιπόν, επέτρεψαν ή και επέβαλαν τη δημιουργία κέντρων ερευνών, εκτός ακαδημαϊκής πρωτοβουλίας. Σταθερά, κέντρων ερευνών, εκτός ακαδημαϊκής πρωτοβουλίας. Σταθερά, σύμβουλοι πολιτικών προσώπων ή πολιτικά πρόσωπα, που συνήθως σύμβουλοι πολιτικών προσώπων ή πολιτικά πρόσωπα, που συνήθως αποχωρούσαν από την πολιτική σκηνή, φρόντιζαν για την ίδρυσή τους. αποχωρούσαν από την πολιτική σκηνή, φρόντιζαν για την ίδρυσή τους. Ήταν η επαγγελματική τους αποκατάσταση. Τέτοια είναι τα παράδειγμα Ήταν η επαγγελματική τους αποκατάσταση. Τέτοια είναι τα παράδειγμα του Gorbachev (International Foundation on Social Economic and Political Gorbachev (International Foundation on Social Economic and Political Studies ή Gorbachev Foundation), του Gaidar (Institute for Studies of Economy Studies ή Gorbachev Foundation), του Gaidar (Institute for Studies of Economy in Transition), του Burbulis (Strategy Center ή Burbulis Foundation), τουin Transition), του Burbulis (Strategy Center ή Burbulis Foundation), τουYavlinsky (Center for Economic and Political Studies “EPICENTER”)Yavlinsky (Center for Economic and Political Studies “EPICENTER”), και του Α. Illarionov (the Institute of Economic Analysis). Βασικός πελάτης . Βασικός πελάτης αυτών των ινστιτούτων εξακολουθούσε να είναι το κράτος, το οποίο αυτών των ινστιτούτων εξακολουθούσε να είναι το κράτος, το οποίο τα επιχορηγούσε, ενώ ο κύριος στόχος τους η προώθηση πολιτικών και τα επιχορηγούσε, ενώ ο κύριος στόχος τους η προώθηση πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων.3

Οι μεταρρυθμίσεις, όμως, στο σύνολό τους απέτυχαν και η επίδραση του Οι μεταρρυθμίσεις, όμως, στο σύνολό τους απέτυχαν και η επίδραση του έργου των think tanks στις αποφάσεις πολιτικής του κράτους, σταδιακά στις αποφάσεις πολιτικής του κράτους, σταδιακά φθίνει. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, δεκαπέντε χρόνια μετά τη φθίνει. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, δεκαπέντε χρόνια μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, οι δίοδοι επιρροής των διαδικασιών διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, οι δίοδοι επιρροής των διαδικασιών λήψης αποφάσεων πολιτικού περιεχομένου έχουν σημαντικά αλλάξει. Με λήψης αποφάσεων πολιτικού περιεχομένου έχουν σημαντικά αλλάξει. Με την εκλογή του Πούτιν στη θέση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας την εκλογή του Πούτιν στη θέση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας η εξουσία, σταδιακά, συγκεντρώνεται στο πρόσωπό του και το περιβάλλον η εξουσία, σταδιακά, συγκεντρώνεται στο πρόσωπό του και το περιβάλλον του. Η «οικογένεια» του Γέλτσιν, αντικαταστάθηκε από την ομάδα στενών του. Η «οικογένεια» του Γέλτσιν, αντικαταστάθηκε από την ομάδα στενών συνεργατών του Πούτιν από την Αγία Πετρούπολη, η οποία αποτελείται, συνεργατών του Πούτιν από την Αγία Πετρούπολη, η οποία αποτελείται, κυρίως, από υψηλόβαθμους αξιωματούχους ασφάλειας.4 Οι ολιγάρχες του Οι ολιγάρχες του Γέλτσιν εκδιώχθηκαν από «μια ομάδα ατόμων, που εδώ και πολύ καιρό Γέλτσιν εκδιώχθηκαν από «μια ομάδα ατόμων, που εδώ και πολύ καιρό ασχολείται με επιχειρήσεις ενέργειας». Με αυτά τα λόγια, περιέγραψε ασχολείται με επιχειρήσεις ενέργειας». Με αυτά τα λόγια, περιέγραψε πρόσφατα ο Πρόεδρος Πούτιν τη «μυστηριώδη» Baikal Finance GroupBaikal Finance Group, που αγόρασε την Yugasneft σε πλειστηριασμό. Παράλληλα, τα κόμματα είναι σε πλειστηριασμό. Παράλληλα, τα κόμματα είναι Yugasneft σε πλειστηριασμό. Παράλληλα, τα κόμματα είναι Yugasneftαδύναμα και χωρίς προγράμματα, ενώ ο ρωσικός λαός στις τελευταίες αδύναμα και χωρίς προγράμματα, ενώ ο ρωσικός λαός στις τελευταίες προεδρικές εκλογές εκδήλωσε τη διάθεση να εναποθέσει όλη την πολιτική προεδρικές εκλογές εκδήλωσε τη διάθεση να εναποθέσει όλη την πολιτική ευθύνη, αλλά και τις προσδοκίες του στο πρόσωπο του Πούτιν.ευθύνη, αλλά και τις προσδοκίες του στο πρόσωπο του Πούτιν.5 Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, μετά τις επιθέσεις σε δημοσιογράφους και την μαζικής ενημέρωσης, μετά τις επιθέσεις σε δημοσιογράφους και την κρατικοποίηση τηλεοπτικών καναλιών και εντύπων, σήμερα επιβάλλουν κρατικοποίηση τηλεοπτικών καναλιών και εντύπων, σήμερα επιβάλλουν στους εαυτούς τους αυτο-λογοκρισία.6 Αυτή άλλωστε η πολιτική, τα Αυτή άλλωστε η πολιτική, τα ΜΜΕ χωρίς ελευθερία έκφρασης λόγου, επιδοκιμάζεται εν τέλει, από ΜΜΕ χωρίς ελευθερία έκφρασης λόγου, επιδοκιμάζεται εν τέλει, από τους ρώσους πολίτες.7 Τέλος, οι κυβερνήτες των περιφερειών της Ρωσικής Τέλος, οι κυβερνήτες των περιφερειών της Ρωσικής Ομοσπονδίας, μετά την υπογραφή του σχετικού νόμου από τον Πρόεδρο Ομοσπονδίας, μετά την υπογραφή του σχετικού νόμου από τον Πρόεδρο την 12η Δεκεμβρίου 2004, πρόκειται να διορίζονται εφεξής από τη Μόσχα. Δεκεμβρίου 2004, πρόκειται να διορίζονται εφεξής από τη Μόσχα. Συνεπώς, η κάθετη δομή εξουσίας, που εφαρμόζεται σήμερα στη Ρωσική Συνεπώς, η κάθετη δομή εξουσίας, που εφαρμόζεται σήμερα στη Ρωσική Ομοσπονδία, δεν επιτρέπει άλλες επιρροές στον Πρόεδρο, παρά μόνο Ομοσπονδία, δεν επιτρέπει άλλες επιρροές στον Πρόεδρο, παρά μόνο εκείνες του επιλεγμένου περιβάλλοντός του. Σε αυτό, βρίσκονται και εκείνες του επιλεγμένου περιβάλλοντός του. Σε αυτό, βρίσκονται και «δεξαμενές σκέψεις», οι οποίες συνεργάζονται με κρατικούς φορείς, «δεξαμενές σκέψεις», οι οποίες συνεργάζονται με κρατικούς φορείς,




σχέσεις που αποδίδονται στη διαπλοκή προσωπικών και φιλικών σχέσεων (για παράδειγμα: Russian Public Policy Center).

Το φάσμα της μελέτης που επιχειρούν τα think tanks είναι πολύ ευρύτερο σήμερα, κυρίως, επειδή στο μεταξύ απορρίφθηκε η θεωρία του μονόδρομου στην ανάπτυξη όπως τη διακήρυττε η «Συναίνεση της Ουάσιγκτον» (Washington Consensus). Η Ρωσία που αποπειράθηκε την κατά γράμμα εφαρμογή των επιταγών της κατέληξε σε σοβαρότατα προβλήματα οικονομικής και πολιτικής σταθερότητας, με αποκορύφωμα τη χρηματοπιστωτική κρίση του 1998. Απόρροια αυτών των εξελίξεων ήταν η ενασχόληση «δεξαμενών σκέψης» με θέματα πέρα από τις πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις στη χώρα. Πρώτα απ’ όλα, η ατζέντα τους εμπλουτίστηκε με έρευνα σχετική με την εφαρμογή πολιτικών αποφάσεων και τη διαφθορά που θα μπορούσε να τη διέπει ("Computer Science for Democracy” (INDEM Foundation)). Επιπλέον, τα σύγχρονα διεθνή τεκταινόμενα, όπως η διεύρυνση της Ε.Ε και του ΝΑΤΟ, η τρομοκρατία, τα προβλήματα ενέργειας και περιβάλλοντος είναι κάποια από τα θέματα που προέτρεψαν όχι μόνο στη συστηματική ερευνητική αντιμετώπισή τους από νέα think tanks στη Ρωσία, αλλά προκάλεσαν και την προσέγγιση ξένων ινστιτούτων και κέντρων ερευνών, ώστε τα συμπεράσματα της συλλογικής εργασίας τους να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα των προβλημάτων με διεθνή ή έστω, περιφερειακό χαρακτήρα.

Το σημαντικότερο πρόβλημα με το οποίο έρχονται, σήμερα, αντιμέτωπα τα think tanks της Ρωσικής Ομοσπονδίας είναι η μείωση των κρατικών επιχορηγήσεων και ιδιωτικών δωρεών για επιστημονική έρευνα. Αυτό σημαίνει ότι τα κέντρα ερευνών πολλές φορές καταφεύγουν σε σύναψη συμβολαίων με επιχειρήσεις, οι οποίες είτε μονοπωλούν το έργο τους, είτε περιορίζουν το φάσμα της έρευνας τους σε αυτά τα αντικείμενα-μελέτης, που απασχολούν τις ίδιες. Τέτοιο είναι το παράδειγμα του Institute of Investment Problems, το οποίο με αντάλλαγμα την υψηλή μισθοδοσία των ερευνητών του, παραχώρησε τα δικαιώματα των εργασιών του στην Menatep Bank.8 Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν think tanks που επιτρέπουν την πρόσβαση του κοινού στην εργασία τους, αλλά έναντι υψηλής αμοιβής. Με δεδομένη την κρίση από την οποία διέρχεται η ρωσική οικονομία, είναι δύσκολο για βιβλιοθήκες και ερευνητικά κέντρα να εξασφαλίσουν τη συνδρομή τους σε τέτοιου υψηλού κόστους, περιοδικά και έρευνες.9 Άλλη μια πηγή εσόδων, κάποιων εκ των ρωσικών «δεξαμενών σκέψης», είναι και οι πολυεθνικές κοινοπραξίες συνεργασίας (multinational collaborative ventures). Το Moscow Center of the Carnegie Endowment for International Peace και το Institute for Economic Analysis(με χρηματοδότηση από το Ford Foundation) είναι παραδείγματα τέτοιου είδους συνεργασίας.

Το σημαντικότερο πρόβλημα με το οποίο έρχονται, σήμερα, αντιμέτωπα τα think tanks της Ρωσικής Ομοσπονδίας είναι η μείωση των κρατικών επιχορηγήσεων και ιδιωτικών δωρεών για επιστημονική έρευνα. Αυτό σημαίνει ότι τα κέντρα ερευνών πολλές φορές καταφεύγουν σε σύναψη συμβολαίων με επιχειρήσεις, οι οποίες είτε μονοπωλούν το έργο τους, είτε περιορίζουν τα αντικείμενα-μελέτης, που απασχολούν τις ίδιες.





Γ. Τα think tanks στη Ρωσία: μια περιγραφική τυπολογική Τα think tanks στη Ρωσία: μια περιγραφική τυπολογική προσέγγιση

Το έργο που παράγεται στους κόλπους των «δεξαμενών σκέψης» της Το έργο που παράγεται στους κόλπους των «δεξαμενών σκέψης» της Ρωσίας είναι σημαντικό, επειδή συνδυάζει τα απρόσωπα στατιστικά Ρωσίας είναι σημαντικό, επειδή συνδυάζει τα απρόσωπα στατιστικά στοιχεία με την πολιτική σκέψη και κουλτούρα των Ρώσων, όπως στοιχεία με την πολιτική σκέψη και κουλτούρα των Ρώσων, όπως εκείνοι βιώνουν την πραγματικότητα στη χώρα τους. Οι πληροφορίες εκείνοι βιώνουν την πραγματικότητα στη χώρα τους. Οι πληροφορίες που βρίσκονται ανάμεσα στις γραμμές του κειμένου μιας έρευνας, που βρίσκονται ανάμεσα στις γραμμές του κειμένου μιας έρευνας, ερμηνεύονται και αποδίδονται πλήρως από τους ίδιους τους ρώσους ερμηνεύονται και αποδίδονται πλήρως από τους ίδιους τους ρώσους αναλυτές. Αυτή η σκέψη αποτέλεσε το κίνητρο παρουσίασης κάποιων αναλυτές. Αυτή η σκέψη αποτέλεσε το κίνητρο παρουσίασης κάποιων εκ των πιο σημαντικών think tanks που βρίσκονται στη Ρωσία, ώστε η που βρίσκονται στη Ρωσία, ώστε η προσέγγισή τους και κατά συνέπεια η κατανόηση της σκέψης τους να προσέγγισή τους και κατά συνέπεια η κατανόηση της σκέψης τους να καταστεί ακόμα πιο διαυγής. Η έρευνα αναφέρεται, κατά κύριο λόγο, σε καταστεί ακόμα πιο διαυγής. Η έρευνα αναφέρεται, κατά κύριο λόγο, σε θέματα πολιτικής, επικοινωνίας, γεωπολιτικής και ενέργειας. Παρακάτω, θέματα πολιτικής, επικοινωνίας, γεωπολιτικής και ενέργειας. Παρακάτω, ακολουθεί μια σταχυολόγηση ορισμένων βασικών στοιχείων, που ακολουθεί μια σταχυολόγηση ορισμένων βασικών στοιχείων, που περιγράφουν επιγραμματικά τους θεσμούς και το έργο τους:περιγράφουν επιγραμματικά τους θεσμούς και το έργο τους:

1) Analytical Center of Yuri Levada (Levada Center)10http://www.levada.ru

Το Κέντρο ξεκίνησε τις εργασίες του το 1988 υπό το νομικό καθεστώς Το Κέντρο ξεκίνησε τις εργασίες του το 1988 υπό το νομικό καθεστώς δημόσιου φορέα, με την ονομασία All-Russian Center for Public Opinion All-Russian Center for Public Opinion and Market Research (VTsIOM). Ειδικεύτηκε σε σφυγμομετρήσεις της . Ειδικεύτηκε σε σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης και αποτέλεσε ινστιτούτο κοινωνικών ερευνών που κοινής γνώμης και αποτέλεσε ινστιτούτο κοινωνικών ερευνών που υπαγόταν στη Διοίκηση του Προέδρου (President’s Αdministration)(President’s Αdministration). Το φθινόπωρο του 2003, η Κυβέρνηση αποφάσισε την αντικατάσταση του φθινόπωρο του 2003, η Κυβέρνηση αποφάσισε την αντικατάσταση του Προέδρου Λεβάντα καθώς και όλων των κοινωνιολόγων και επιστημόνων Προέδρου Λεβάντα καθώς και όλων των κοινωνιολόγων και επιστημόνων με αξιωματούχους του Κρεμλίνου και των Υπουργείων της Ρωσικής με αξιωματούχους του Κρεμλίνου και των Υπουργείων της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Μετά την εκδίωξη σχεδόν όλου του επιστημονικού Ομοσπονδίας. Μετά την εκδίωξη σχεδόν όλου του επιστημονικού προσωπικού από το Κέντρο, ο Λεβάντα και εκατό συνεργάτες του προσωπικού από το Κέντρο, ο Λεβάντα και εκατό συνεργάτες του εγκαινίασαν ένα νέο Κέντρο, που επεδίωξαν να ονομάσουν εγκαινίασαν ένα νέο Κέντρο, που επεδίωξαν να ονομάσουν Russian Center of Public Opinion surveys (VCIOM-A). Με δικαστική απόφαση, το δικαίωμα . Με δικαστική απόφαση, το δικαίωμα της χρήσης μιας τέτοιας ονομασίας απορρίφθηκε και το Μάρτιο του 2004, της χρήσης μιας τέτοιας ονομασίας απορρίφθηκε και το Μάρτιο του 2004, το Κέντρο πήρε τη σημερινή του ονομασία. Λειτουργεί ως ανεξάρτητη το Κέντρο πήρε τη σημερινή του ονομασία. Λειτουργεί ως ανεξάρτητη μη-κερδοσκοπική οργάνωση. Τα έσοδα του Κέντρου προέρχονται από μη-κερδοσκοπική οργάνωση. Τα έσοδα του Κέντρου προέρχονται από μελέτες που διεκπεραιώνει για τους πελάτες του.

Το Κέντρο-Λεβάντα συνεργάζεται με 67 Κέντρα Μελετών, που Το Κέντρο-Λεβάντα συνεργάζεται με 67 Κέντρα Μελετών, που βρίσκονται σε όλη την περιφέρεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας, στις χώρες βρίσκονται σε όλη την περιφέρεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας, στις χώρες της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών καθώς και στις Βαλτικές χώρες.της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών καθώς και στις Βαλτικές χώρες.

Το Κέντρο-Λεβάντα εκδίδει έξι φορές το χρόνο το περιοδικό Το Κέντρο-Λεβάντα εκδίδει έξι φορές το χρόνο το περιοδικό «Αγγελιοφόρος της Κοινής Γνώμης. Στοιχεία. Ανάλυση. Συζήτηση»«Αγγελιοφόρος της Κοινής Γνώμης. Στοιχεία. Ανάλυση. Συζήτηση», το οποίο είναι συνέχεια του περιοδικού «Καταγραφή και Παρακολούθηση «Καταγραφή και Παρακολούθηση




της Κοινής Γνώμης», το οποίο εκδιδόταν από το VTsIOM, από το 1993 μέχρι το 2003.

Επιπλέον, εκδίδεται και η επετηρίδα «Κοινή Γνώμη» τόσο στη ρωσική, όσο και στην αγγλική γλώσσα.

2) Carnegie Moscow Center11Carnegie Moscow Center11Carnegie Moscow Centerhtpp: //www.carnegie.ru

Την άνοιξη του 1993, το Carnegie Endowment for International Peace, που εδρεύει στην Ουάσινγκτον εγκαινίασε στη Μόσχα το Carnegie Moscow Center. Το Κέντρο φιλοξενεί ξένους και Ρώσους επιστημονικούς ερευνητές, που συνεργάζονται με το επιτελείο της Ουάσινγκτον για την έρευνα δέσμης θεμάτων και διεκπεραίωση σχετικών προγραμμάτων. Οι συνεργάτες του Κέντρου εργάζονται αυτόνομα, πάνω στη δική τους ερευνητική μεθοδολογία και θεματική ενότητα. Τα ζητήματα, με τα οποία ασχολούνται, εστιάζονται στα στρατιωτικά, τα πολιτικά και τα οικονομικά. Ο Διευθυντής του Κέντρου είναι ο Kuchins Andrew.

Το Κέντρο συνεχίζει την πολιτική ανάπτυξης σχέσεων συνεργασίας με ρώσους ειδήμονες και διανοούμενους, ακαδημαϊκά και ερευνητικά κέντρα, κυβερνητικές και μη-κυβερνητικές οργανώσεις με σκοπό τη μελέτη καίριων εσωτερικών και διεθνών προβλημάτων. Αυτές οι επιστημονικές συνεργασίες λαμβάνουν διάφορες μορφές, ανάμεσα στις οποίες είναι τα workshops, οι ομάδες μελέτης, τα συνέδρια, οι επισκέψεις ομιλητών και οι δημοσιεύσεις προγραμμάτων.

Από το 1993, το Carnegie Endowment for International Peace έχει επενδύσει μεγάλα κεφάλαια στην εργασία του Κέντρου της Μόσχας. Στη χρηματοδότηση των εργασιών του έχει, επίσης, συμβάλει το Pew Charitable Trusts, το Ford Foundation, το Smith Richardson Foundation, το Starr Foundation, το John D. & Catherine T. MacArthur Foundation, το Charles Stewart Mott Foundation, το W. Alton Jones Foundation, το Ploughshares Fund, το John Merck Fund, καθώς και το Prospect Hill Foundation.

Στις εργασίες του Carnegie Moscow Center συμμετέχει και η Συμβουλευτική Συνέλευση, η οποία αποτελείται από σημαντικές προσωπικότητες της δημόσιας πολιτικής ζωής της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Το Κέντρο εκδίδει βιβλία των συνεργατών του μετά την ολοκλήρωση κάποιου προγράμματος.

Το περιοδικό “Pro et Contra” εκδίδεται κάθε τρεις μήνες από το φθινόπωρο του 1996. Τα περιεχόμενα του αναφέρονται σε εκθέσεις δημοσιογράφων και επιστημόνων, περιλήψεις βιβλίων και γράμματα





αναγνωστών. Κάθε έκδοση, που εμπεριέχει περιλήψεις του κάθε άρθρου στην αγγλική γλώσσα, δημοσιεύεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Κέντρου.

Κάθε μήνα δημοσιεύεται το φυλλάδιο “Briefings”, που αναφέρεται σε σύντομη μελέτη πρόσφατων οικονομικών, πολιτικών ή στρατιωτικών γεγονότων. Η γλώσσα που χρησιμοποιείται για τη συγγραφή του είναι η ρωσική.

Σε περίπτωση που βιβλιοθήκη, πανεπιστήμιο, επιστημονικό ερευνητικό κέντρο ή άλλος οργανισμός επιθυμεί να γίνει συνδρομητής των εκδόσεων του Κέντρου θα πρέπει να αποστείλει σχετική αίτηση για να κριθεί η έγκριση της στους:

• Bordachev Timofei, για το περιοδικό “Pro et Contra”• Yefimova Natalia, για τα βιβλία.

3) Center for Political Technologies12

http://www.cpt.ru

Το Center for Political Technologies είναι ένα από τα παλαιότερα ανεξάρτητα think tanks της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Πρόεδρος του είναι ο Dr. Igor Bunin, του οποίου η εργασία θεωρείται ιδιαίτερα αξιόλογη. Ο ίδιος βρίσκεται ανάμεσα στους 100 κορυφαίους ειδήμονες της πολιτικής και οικονομικής κατάστασης της Ρωσίας. Στο Κέντρο, όπου στόχος είναι η παροχή γνώσης και συμβουλών σε πολιτικά και οικονομικά θέματα, εργάζονται σε 13 διαφορετικά τμήματα επιστήμονες-ερευνητές, επαγγελματίες με ειδίκευση στην πολιτική επιστήμη, κοινωνιολογία, ψυχολογία, δημόσιες σχέσεις, προεκλογικές καμπάνιες, marketing, διαφήμιση κ.α. Από το 2002 το Κέντρο καθημερινά παρουσιάζει σχόλια και αναλύσεις στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.politcom.ru, στη ρωσική γλώσσα.

Οι πελάτες του Κέντρου είναι:

α) Δημόσιος Τομέας

• Διοίκηση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας • Υπουργείο Οικονομικής Ανάπτυξης και Εμπορίου της Ρωσικής

Ομοσπονδίας• Υπουργείο Τεχνολογίας και Επικοινωνιών της Ρωσικής

Ομοσπονδίας• Υπηρεσία Στατιστικών Ομοσπονδιακών Πληροφοριών της

Ρωσικής Ομοσπονδίας




• Υπουργοί της Ρωσικής Ομοσπονδίας• Συμβούλιο Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας• Η κυβέρνηση της Μόσχας

β) Επιχειρήσεις

Transneft, Norilsk Nickel, Interros, Stankoimport, Cascol Group of Companies, United Financial Group, Nothern Oil & Gas Company.

γ) Ιδρύματα και Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις

Όμιλοι Ρωσικών Τραπεζών, όμιλοι Ρώσων Managers, English Club της Μόσχας, INDEM (“Information for Democracy”) Ινστιτούτο, RIO-Center Μόσχας, INDEM (“Information for Democracy”) Ινστιτούτο, RIO-Center (Center for Development of Information Society), Russian Public Policy Center, Russian Union for Industrialists and Entrepreneurs, “Unity for Russia” Ινστιτούτο, Foundation for Development of Parliamentarism in Russia, Center for Strategic Research Foundation.

δ) Διεθνείς πελάτες:

World Bank, British Petroleum, Exxon Mobil, Morgan Stanley, Philip Morris, ENI, Financial Times, Societe General, Eurasia Group, Deutsche Bank.

4) Council for Foreign and Defense Policy (SVOP)13

http://www.svop.ru

To SVOP ιδρύθηκε το 1992. Στόχος των ιδρυτών του ήταν και παραμένει η εφαρμογή στρατηγικών αντιλήψεων της ρωσικής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής.

Στο καθημερινό πρόγραμμα του Συμβουλίου περιλαμβάνονται συναντήσεις, σεμινάρια, συνέδρια, εκπαιδευτικές καθώς και lobbyistδραστηριότητες. Το Συμβούλιο έχει ήδη πραγματοποιήσει πολλά προγράμματα που αφορούν σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας.

Η διεξαγωγή των δραστηριοτήτων του Συμβουλίου πραγματοποιείται σε συνεργασία με κοινοβουλευτικούς και κυβερνητικούς φορείς. Αυτοί είναι: οι Επιτροπές της Δούμα, η Διοίκηση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, τα Υπουργεία Εξωτερικής Πολιτικής, Άμυνας και Ατομικής Ενέργειας. Επιπλέον, συνεργάζεται με ακαδημαϊκά ινστιτούτα, όπως είναι το Institute of Europe και το IMEMO της Ακαδημίας Επιστημών.





Τα έσοδα του Συμβουλίου προέρχονται από επιχορηγήσεις και δωρεές Τα έσοδα του Συμβουλίου προέρχονται από επιχορηγήσεις και δωρεές ιδιωτών και ΜΚΟ.

Το περιοδικό “Russia in Global Affairs” (www.globalaffairs.ruwww.globalaffairs.ruwww.globalaffairs.ruwww.globalaffairs.ru(www.globalaffairs.ru( )www.globalaffairs.ru)www.globalaffairs.ru)εκδίδεται στην αγγλική γλώσσα και πραγματεύεται θέματα ασφάλειας, εκδίδεται στην αγγλική γλώσσα και πραγματεύεται θέματα ασφάλειας, οικονομικά και πολιτικά. Οι ιδρυτές του περιοδικού είναι το οικονομικά και πολιτικά. Οι ιδρυτές του περιοδικού είναι το Council on Foreign and Defense Policy, το Russian Union of Industrialists and on Foreign and Defense Policy, το Russian Union of Industrialists and Entrepreneurs και η καθημερινή, ρωσική εφημερίδα IzvestiaIzvestia. Πληροφορίες για συνδρομή παρέχονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση:http://eng.globalaffairs.ru/subscribe/

5) ENERGO 21. Russian Energy Development14ENERGO 21. Russian Energy Development14ENERGO 21. Russian Energy Developmenthttp://www.energo21.ru

Το Energo21.com αποτελεί ένα πρωτοποριακό σύστημα παροχής Το Energo21.com αποτελεί ένα πρωτοποριακό σύστημα παροχής πληροφοριών και μελετών σχετικών με την ενέργεια, μέσω του Internet. πληροφοριών και μελετών σχετικών με την ενέργεια, μέσω του Internet. Ιδρύθηκε από το Energy Research Institute της Ακαδημίας Επιστημών της Ακαδημίας Επιστημών (ERI RAS), τον Απρίλιο του 2001. Διοικείται από την JSC “ESMI RENECO”JSC “ESMI RENECO”(Διευθυντής Vladimir Likhachev).

Το ERI RAS (www.eriras.ruERI RAS (www.eriras.ruERI RAS ( ) είναι ινστιτούτο που πραγματοποιεί είναι ινστιτούτο που πραγματοποιεί και διεκπεραιώνει μελέτες, αναλύσεις και προβλέψεις για θέματα και διεκπεραιώνει μελέτες, αναλύσεις και προβλέψεις για θέματα ενέργειας στη ρωσική και διεθνή αγορά. Η ποιότητα των εργασιών ενέργειας στη ρωσική και διεθνή αγορά. Η ποιότητα των εργασιών του είναι υψηλή και διαφαίνεται από το σύνολο των πελατών του, που του είναι υψηλή και διαφαίνεται από το σύνολο των πελατών του, που είναι ρώσοι (Gazprom, Ακαδημία Επιστημών, EES Russii, Υπουργείο , Υπουργείο Ενέργειας, Υπουργείο Οικονομικών κ.α.) κυβερνητικοί φορείς, ινστιτούτα Ενέργειας, Υπουργείο Οικονομικών κ.α.) κυβερνητικοί φορείς, ινστιτούτα και συμβουλευτικές εταιρείες της αλλοδαπής (UN European Economic (UN European Economic Commission, World Energy Council, International Institute of System Commission, World Energy Council, International Institute of System Researches and System Analysis (Luxemburg, Austria), Atlantic Сouncil of Researches and System Analysis (Luxemburg, Austria), Atlantic Сouncil of the USA, Energy Economics Institute (Japan), Energy Economics Institute the USA, Energy Economics Institute (Japan), Energy Economics Institute (Grenoble, France), Princeton University (USA), Fraunhofer Institute of System (Grenoble, France), Princeton University (USA), Fraunhofer Institute of System Engineering and Innovations (Karlsruhe, Germany), Hagler/Bailly (USA), Engineering and Innovations (Karlsruhe, Germany), Hagler/Bailly (USA), Cambridge Energy Research Association (USA), Arthur Andersen (USA), Cambridge Energy Research Association (USA), Arthur Andersen (USA), Netherlands Energy Research Foundation ECN (Holland), etc.)..

Οι τιμές των μελετών, στις οποίες έχει πρόσβαση το αγοραστικό κοινό Οι τιμές των μελετών, στις οποίες έχει πρόσβαση το αγοραστικό κοινό της Energo21.com, αναγράφονται σχετικά.

6) Institute for Political and Military Analysis (IPMA)Institute for Political and Military Analysis (IPMA)15

http://www.ipma.ru

Το IPMA είναι ΜΚΟ που πραγματοποιεί μελέτες, αναλύσεις και είναι ΜΚΟ που πραγματοποιεί μελέτες, αναλύσεις και προβλέψεις σε θέματα γεωπολιτικής, ιστορίας, στρατιωτικών σπουδών, προβλέψεις σε θέματα γεωπολιτικής, ιστορίας, στρατιωτικών σπουδών, ψυχολογίας και κοινωνιολογίας. Τα πρώτα προγράμματα του ψυχολογίας και κοινωνιολογίας. Τα πρώτα προγράμματα του IPMA




χρησιμοποιήθηκαν στην προεκλχρησιμοποιήθηκαν στην προεκλογική εκστρατεία του Γέλτσιν. Στη συνέχεια πραγματοποίησε εργασίες για την Υπηρεσία Ασφάλειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, τη Δούμα, το Υπουργείο Επιστημών, Βιοτεχνίας και Τεχνολογιών της Ρωσικής Ομοσπονδίας, την Ακαδημία Στρατιωτικών Σπουδών, καθώς και για ερευνητικά κέντρα (State Foundation for Support of Progressive Technologies and Space Researches, Centre for Practical Social, Political and Economic Researches) και άλλα ΜΚΟ. Το IPMA έλαβε βραβείο για την προσφορά του μέσω των εργασιών του, στις ανθρωπιστικές επιστήμες.

Το IPMA έχει τη δική του βιβλιοθήκη και εκδίδει μονογραφίες, μελέτες και φυλλάδια. Συχνά, το προσωπικό του Ινστιτούτου σχολιάζει στον Τύπο επίκαιρα γεγονότα. Η πρόσβαση σε μελέτες είναι δυνατή μέσω του διαδικτύου, αλλά μόνο στη ρωσική γλώσσα. Διευθυντής του IPMA είναι ο Prof. Alexander Sharavin, Doctor of Engineering Sciences.

7) Institute for Strategic Studies and Analysis16

http://www.isoa.ru

To 2000 ιδρύθηκε το ISSA και διαδέχθηκε το ερευνητικό κέντρο που λειτουργούσε από το 1995. Το προσωπικό του Ινστιτούτου αποτελείται από εξέχοντες γνώστες της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής της Ρωσικής Ομοσπονδίας, της γεωστρατηγικής και στρατιωτικής πολιτικής και της παγκόσμιας ιστορίας. Οι περισσότεροι από αυτούς, έχουν εργαστεί σε κρατικές υπηρεσίες και δη σε υψηλά πόστα. Ο διευθυντής του Ινστιτούτου είναι ο Vagif Guseynov.

Το Ινστιτούτο εκδίδει το περιοδικό “Analytical Messenger”, στη ρωσική γλώσσα. Μέλη του εκδοτικού συμβουλίου του περιοδικού -το οποίο εκδίδεται έξι φορές το χρόνο- είναι γνωστοί οικονομολόγοι και πολιτικοί επιστήμονες, όπως οι: Vladimir Zhizhin, Sergey Karaganov, Andrey Kokoshin, Nikolay Mikhailov, Alexander Nazarchuk, Alexey Pushkov, και ο Γερμανός Alexander Rahr.

8) Institute for World Economy and International Relations 17

http://www.imemo.ru

Το Institute for World Economy and International Relations ιδρύθηκε το 1956 από την Ακαδημία Επιστημών και διαδέχθηκε το Institute for the World Economy and the World Politics, που λειτούργησε από το 1928 μέχρι το 1948. Το Ινστιτούτο ασχολείται με οικονομικές, πολιτικές και στρατηγικές μελέτες. Πιο συγκεκριμένα, τα ενδιαφέροντα του στρέφονται γύρω από τις τάσεις της παγκοσμιοποίησης, τη νέα τάξη πραγμάτων και τις ποιοτικές αλλαγές που συντελούνται στα δυτικά πολιτικά και οικονομικά συστήματα. Συνεργάζεται με τις ομοσπονδιακές και τις





περιφερειακές αρχές της Ρωσίας, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τις περιφερειακές αρχές της Ρωσίας, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τις κρατικές και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Στόχος του Ινστιτούτου είναι η παραγωγή έργου, το οποίο είναι Στόχος του Ινστιτούτου είναι η παραγωγή έργου, το οποίο είναι ανεξάρτητο οποιασδήποτε περιοριστικής επιρροής και είναι ικανό να ανεξάρτητο οποιασδήποτε περιοριστικής επιρροής και είναι ικανό να χρησιμοποιηθεί στη διαδικασία λήψης σημαντικών αποφάσεων της χρησιμοποιηθεί στη διαδικασία λήψης σημαντικών αποφάσεων της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Στο Ινστιτούτο εργάζονται περισσότεροι από 400 επιστημονικοί Στο Ινστιτούτο εργάζονται περισσότεροι από 400 επιστημονικοί συνεργάτες. Από το 2000 ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου είναι ο συνεργάτες. Από το 2000 ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου είναι ο ακαδημαϊκός N.A.Simonija.

Το Institute for World Economy and International Relations, nstitute for World Economy and International Relations, ανάμεσα σε άλλα, συμμετέχει σε:

• Έρευνες για τη νομοθετική δραστηριότητα, τη στρατηγική των Έρευνες για τη νομοθετική δραστηριότητα, τη στρατηγική των επιχειρήσεων και τη μελέτη της παγκόσμιας οικονομίας

• Συμβουλευτικό ρόλο επιχειρήσεων και φορέων της ΚυβέρνησηςΣυμβουλευτικό ρόλο επιχειρήσεων και φορέων της Κυβέρνησης• Προετοιμασία και έκδοση βιβλιογραφίας επιστημονικού Προετοιμασία και έκδοση βιβλιογραφίας επιστημονικού

περιεχομένου, καθώς και περιοδικών• Σύνταξη διδακτικών πανεπιστημιακών βιβλίων • Διεξαγωγή σεμιναρίων, συνεδρίων και υποστήριξη της διαρκούς Διεξαγωγή σεμιναρίων, συνεδρίων και υποστήριξη της διαρκούς

συνεργασίας με διεθνείς επιστημονικούς φορείς (των Η.Π.Α., της συνεργασίας με διεθνείς επιστημονικούς φορείς (των Η.Π.Α., της Ιαπωνίας, της Γερμανίας, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ιαπωνίας, της Γερμανίας, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, της Βόρειας Κορέας, της Κίνας, της Φιλανδίας, της Ελβετίας, της Σουηδίας, Βόρειας Κορέας, της Κίνας, της Φιλανδίας, της Ελβετίας, της Σουηδίας, της Αυστρίας, της Ουκρανίας, του Ουζμπεκιστάν, του Καζακστάν, της της Αυστρίας, της Ουκρανίας, του Ουζμπεκιστάν, του Καζακστάν, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας κ.α.)

Τα περιοδικά, τα οποία εκδίδει το Ινστιτούτο στη ρωσική γλώσσα, είναι Τα περιοδικά, τα οποία εκδίδει το Ινστιτούτο στη ρωσική γλώσσα, είναι τα ακόλουθα:

• “World Economy and International Relations”• “Bulletin: Russian and CIS economics and politics”Bulletin: Russian and CIS economics and politics”• “Barometer of Russian economics”• “Overview of the Russian Economy”, ανά τρεις μήνεςOverview of the Russian Economy”, ανά τρεις μήνες

Η παραλαβή τους πραγματοποιείται μετά από επικοινωνία με την Η παραλαβή τους πραγματοποιείται μετά από επικοινωνία με την αρμόδια υπηρεσία του Ινστιτούτου στο ακόλουθο φαξ ή/και διεύθυνση αρμόδια υπηρεσία του Ινστιτούτου στο ακόλουθο φαξ ή/και διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου:

Fax: 007 (095) 120-4589, e-mail: [email protected]

9) Institute of CIS countries18

http://www.materik.ru

Το Institute of CIS countries είναι ΜΚΟ και ιδρύθηκε τον Απρίλιο του είναι ΜΚΟ και ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 1996. Οι πληροφορίες που παρέχει το Institute of CIS countriesInstitute of CIS countries, αφορούν σε Ρώσους, οι οποίοι ζουν στην αλλοδαπή. Ο λόγος ίδρυσής του αφορά τόσο Ρώσους, οι οποίοι ζουν στην αλλοδαπή. Ο λόγος ίδρυσής του αφορά τόσο




στην ανάγκη επικοινωνίας των ανά τον κόσμο οργανωμένων ρωσικών ομάδων, όσο και στην ενημέρωσή τους για γεγονότα και εξελίξεις σε οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο που διαδραματίζονται, κυρίως, στο γεωγραφικό χώρο των μελών της Κοινοπολιτείας των Ανεξαρτήτων Κρατών και στις Βαλτικές χώρες. Αρχικά, το Ινστιτούτο λειτούργησε με βάση τα στοιχεία του Συνεδρίου που διεξήχθη στη Δούμα, λειτούργησε με βάση τα στοιχεία του Συνεδρίου που διεξήχθη στη Δούμα, τον Ιούλιο του 1995 με σχετικό θέμα.

Το Bulletin του Ινστιτούτου εκδίδεται δυο φορές το μήνα και περιέχει, κυρίως, άρθρα που αφορούν σε μελέτες σχετικά με ζητήματα και προβλήματα της ΚΑΚ και σε προβλέψεις για τη συνεργασία των χωρών της Κοινοπολιτείας των Ανεξαρτήτων Κρατών. Η πρόσβαση στα χωρών της Κοινοπολιτείας των Ανεξαρτήτων Κρατών. Η πρόσβαση στα περιεχόμενα του είναι δυνατή με τη χρησιμοποίηση της ηλεκτρονικής διεύθυνσης:

http: // www.materik.ru/index.php , αλλά μόνο στη ρωσική γλώσσα.

Ο Διευθυντής του Ινστιτούτου είναι ο Zatulin Konstantin Fjedorovits, βουλευτής της Δούμα.

10) Institute of Strategic Development of the Energy Industries19

http://www.isdei.org

Το ερευνητικό κέντρο ISDEI ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 2002 από μια ISDEI ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 2002 από μια ISDEIομάδα ειδημόνων σε θέματα ενέργειας, οι οποίοι μέχρι τότε συμμετείχαν σε θέσεις κλειδιά της κρατικής οικονομικής πολιτικής στον τομέα της ενέργειας. Αρχικά, το Κέντρο που ονομαζόταν Minenergo, συστάθηκε για να μελετά, απελευθερωμένο από γραφειοκρατικές διαδικασίες, σημαντικά θέματα σχετικά με τις φυσικές πηγές ενέργειας και τη μεταρρυθμιστική πολιτική των μονοπωλίων τους. Οι προβλέψεις του ινστιτούτου για ένα χρονικό διάστημα 20 χρόνων, έφεραν σε σύγκρουση το Διευθυντή του ISDEI Vladimir Mirov, Υφυπουργό Ενέργειας με την Κυβέρνηση, το Νοέμβριο του 2002. Με τα ίδια μέλη, το Ινστιτούτο συνέχισε να λειτουργεί με το νέο του όνομα και τον ίδιο Διευθυντή. Αυτές οι αλλαγές, όμως, δεν εμπόδισαν τη συνεργασία του Ινστιτούτου με κρατικούς φορείς. Η μελέτη “The National Report - What Energy Policy Does Russia Really Need?”, που προκάλεσε τη σύγκρουση με την Κυβέρνηση βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση:

www.energypolicy.ru/enp.php?subpartnum=10

Η ομάδα εργασίας του Ινστιτούτου αποτελείται από δέκα μόνιμα μέλη και ένα σημαντικό αριθμό περιστασιακών συνεργατών, που αναλαμβάνουν το ρόλο των συμβούλων. Αυτοί, κυρίως, προέρχονται από: SRP-expertise (www.concession.ru), Energy and Investment Policy





Foundation (www.enippf.ru), ENGO Center ([email protected]). Το Ινστιτούτο συνεργάζεται στενά με το Center for Strategic Research.

Στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Ινστιτούτου παρουσιάζεται η σειρά Στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Ινστιτούτου παρουσιάζεται η σειρά μελετών, κυρίως στη ρωσική γλώσσα.

11) International Eurasian Movement20International Eurasian Movement20International Eurasian Movementhttp://www.evrazia.org

Το International Eurasian Movement είναι μη-κυβερνητική οργάνωση. είναι μη-κυβερνητική οργάνωση. International Eurasian Movement είναι μη-κυβερνητική οργάνωση. International Eurasian MovementΤο Ευρασιατικό Κίνημα εγκαινιάσθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2003, όταν εγκαινιάσθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2003, όταν έγινε η καταχώρισή του στους σχετικούς καταλόγους του Υπουργείου έγινε η καταχώρισή του στους σχετικούς καταλόγους του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ως Διεθνές Κίνημα. Λειτουργεί Δικαιοσύνης της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ως Διεθνές Κίνημα. Λειτουργεί σε διεθνές επίπεδο, εκεί όπου η δράση του είναι αποδεκτή. Συνεργάζεται σε διεθνές επίπεδο, εκεί όπου η δράση του είναι αποδεκτή. Συνεργάζεται με τμήματα της που βρίσκονται σε όλα τα κράτη της ΚΑΚ, στην ΕΕ με τμήματα της που βρίσκονται σε όλα τα κράτη της ΚΑΚ, στην ΕΕ (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Μεγάλη Βρετανία), στην Αμερική (ΗΠΑ, (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Μεγάλη Βρετανία), στην Αμερική (ΗΠΑ, Χιλή), στις Ασιατικές χώρες (Λίβανο, Συρία, Αίγυπτο, Τουρκία, Ιράν, Χιλή), στις Ασιατικές χώρες (Λίβανο, Συρία, Αίγυπτο, Τουρκία, Ιράν, Πακιστάν, καθώς και στην Ινδία, το Βιετνάμ και την Ιαπωνία). Στη Πακιστάν, καθώς και στην Ινδία, το Βιετνάμ και την Ιαπωνία). Στη Ρωσική Ομοσπονδία, είναι εγκατεστημένοι σε 36 διαφορετικές περιφέρειες Ρωσική Ομοσπονδία, είναι εγκατεστημένοι σε 36 διαφορετικές περιφέρειες αντιπρόσωποι του Ευρασιατικού Κινήματος.

Οι κύριοι στόχοι του Κινήματος είναι:

• Ένα πολυ-πολικό διεθνές σύστημα, που να βασίζεται στη Ένα πολυ-πολικό διεθνές σύστημα, που να βασίζεται στη συνεργασία ανθρώπων, λαών και πολιτισμών για την ειρήνη και συνεργασία ανθρώπων, λαών και πολιτισμών για την ειρήνη και ανάπτυξη όλων

• Η στενή συνεργασία ευρωπαϊκών και ασιατικών χωρών, ενώ η Η στενή συνεργασία ευρωπαϊκών και ασιατικών χωρών, ενώ η Ρωσία να κατέχει το ρόλο του μεσολαβητή

• Η ένωση του μετα-σοβιετικού χώρου σε μια Ευρασιατική ΣυνεργασίαΕυρασιατική Συνεργασίασε πολιτιστικό, οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδοσε πολιτιστικό, οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο

• Ο πολυεπίπεδος διάλογος με βάση το ήθος της ΕυρασίαςΟ πολυεπίπεδος διάλογος με βάση το ήθος της Ευρασίας• Η ενδυνάμωση της ειρήνης και της τάξης, που βασίζονται στις Η ενδυνάμωση της ειρήνης και της τάξης, που βασίζονται στις

ευρασιατικές αρχές - Pax Eurasiatica• Η αντιμετώπιση αρνητικών τάσεων και φαινομένων, όπως είναι το Η αντιμετώπιση αρνητικών τάσεων και φαινομένων, όπως είναι το

μονο-πολικό διεθνές σύστημα, η τρομοκρατία, τα ναρκωτικά, η απουσία μονο-πολικό διεθνές σύστημα, η τρομοκρατία, τα ναρκωτικά, η απουσία κοινωνικής δικαιοσύνης, οι οικολογικές και δημογραφικές καταστροφές.κοινωνικής δικαιοσύνης, οι οικολογικές και δημογραφικές καταστροφές.

Οι δραστηριότητες του Ευρασιατικού Κινήματος εξαρτώνται από τις εξαρτώνται από τις αποφάσεις του Ανώτατου Συμβουλίου, το οποίο έχει τα εξής μέλη:, το οποίο έχει τα εξής μέλη:

• Troshev A.P. – Αντιπρόεδρος της Βουλής• Aslahanov A.A-M. – Σύμβουλος του Προέδρου της Ρωσικής – Σύμβουλος του Προέδρου της Ρωσικής

Ομοσπονδίας • Margelov M.V. – Πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων – Πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων




• Kalyuzhny V.I. – Υφυπουργός του Υπουργείου Εξωτερικής Πολιτικής

• Tadjuddin T.S. – Μουφτής της Ρωσικής Ομοσπονδίας• Mitropolit Andrian (Chetvergov) – Ο Επικεφαλής της Ρωσικής

Ορθόδοξης Παλαιάς Εκκλησίας (Russian Orthodoxe Old Believers Church)

• Sagalaev E.M. – Πρόεδρος του Συνδέσμου Μέσων Επικοινωνίας• Zagarishvili S.A. – Ακαδημαϊκός της Ακαδημίας Επιστημών• Djumagulov A.D. – πρώην πρωθυπουργός του Κιργιστάν • Chernychev A.S. – Πρέσβης της Ρωσικής Ομοσπονδίας• Efi mov N.N. –Διευθυντής του περιοδικού «Κόκκινο Άστρο»• Και πολλές άλλες διακεκριμένες προσωπικότητες από διάφορες

χώρες.χώρες.Πρόεδρος της Ευρασιατικής Κίνησης είναι ο Dugin A.G.

12) National Laboratory for Foreign Policy (NLVP)21

http://www.nlvp.ru

Το National Laboratory for Foreign Policy είναι μη-κυβερνητική οργάνωση, εξειδικευμένη στην ανάπτυξη στρατηγικών θέσεων εξωτερικής πολιτικής. Η συνεργασία της με τον κυβερνητικό μηχανισμό στη διαδικασία λήψης αποφάσεων εξωτερικής πολιτικής, είναι δεδομένη.

Ιδρυτής του NLVP είναι το Agency of political planning. Διευθυντής και των δυο Γραφείων είναι ο N.B.Ivanov,. Πρόεδρος του NLVP είναι ο G.O.Pavlovsk.

Στην ηλεκτρονική διεύθυνση του NLVP αναπτύσσεται η θεωρία μιας Νέας Τάξης Πραγμάτων, όπου καθορίζεται και η θέση και ο ρόλος της Ρωσικής Ομοσπονδίας σε αυτή. Εκεί, παρατίθενται μελέτες στη ρωσική γλώσσα.

13) PIR CENTER (Center for Policy Studies in Russia)22

http://www.pircenter.org

Το Center for Policy Studies in Russia είναι μη-κυβερνητική οργάνωση, που ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 1994. Προτεραιότητα, ανάμεσα σε όλα τ’ άλλα θέματα έρευνας και μελέτης, έχουν τα ζητήματα που είναι σχετικά με τη διεθνή ασφάλεια και τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων .

Ο Διευθυντής του Κέντρου είναι ο Vladimir Orlov, από το 2001. Τα μέλη του Συμβουλίου του Κέντρου είναι 70, εκ των οποίων 6 είναι Ακαδημαϊκοί, 4 Διπλωμάτες και 10 Καθηγητές. Από το 1997 λειτουργούν





Προγράμματα Εκπαίδευσης, που πραγματεύονται το ζήτημα των Προγράμματα Εκπαίδευσης, που πραγματεύονται το ζήτημα των πυρηνικών εξοπλισμών. Στόχος τους είναι η δημιουργία μιας κοινότητας πυρηνικών εξοπλισμών. Στόχος τους είναι η δημιουργία μιας κοινότητας νέων επιστημόνων με βαθιά γνώση του συγκεκριμένου θέματος.νέων επιστημόνων με βαθιά γνώση του συγκεκριμένου θέματος.

Το Κέντρο παρουσιάζει μεγάλο μέρος των εργασιών του στην Το Κέντρο παρουσιάζει μεγάλο μέρος των εργασιών του στην ηλεκτρονική του διεύθυνση. Η βιβλιοθήκη του αποτελείται από ηλεκτρονική του διεύθυνση. Η βιβλιοθήκη του αποτελείται από μεγάλο αριθμό βιβλίων, περιοδικών και άλλων σχετικών πληροφοριών μεγάλο αριθμό βιβλίων, περιοδικών και άλλων σχετικών πληροφοριών και μελετών. Για τη συνδρομή σε κάποια από αυτά, θα πρέπει να και μελετών. Για τη συνδρομή σε κάποια από αυτά, θα πρέπει να αποσταλεί αίτηση στην ηλεκτρονική διεύθυνση της Trialogue Company Trialogue Company : www.trialogue.ru

Επίσης, είναι δυνατή η συνδρομή στις ηλεκτρονικές εκδόσεις Επίσης, είναι δυνατή η συνδρομή στις ηλεκτρονικές εκδόσεις του Κέντρου, μετά από τη συμπλήρωση της σχετικής αίτησης στην του Κέντρου, μετά από τη συμπλήρωση της σχετικής αίτησης στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.pircenter.org/eng/ subscription/digital/index.html

Η αγγλική έκδοση του περιοδικού «Πυρηνικός έλεγχος»«Πυρηνικός έλεγχος» πωλείται, ήδη, στην Ουάσιγκτον, το Δελχί, τη Νέα Υόρκη, τη Βιέννη, τη Στοκχόλμη, ήδη, στην Ουάσιγκτον, το Δελχί, τη Νέα Υόρκη, τη Βιέννη, τη Στοκχόλμη, το Παρίσι, το Τόκιο και σε πολλές άλλες πόλεις του κόσμου. Εκδίδεται το Παρίσι, το Τόκιο και σε πολλές άλλες πόλεις του κόσμου. Εκδίδεται κάθε τρεις μήνες, περιέχει συζητήσεις και αναλύσεις, που αντανακλούν κάθε τρεις μήνες, περιέχει συζητήσεις και αναλύσεις, που αντανακλούν τα ρωσικά εθνικά συμφέροντα και τις ανησυχίες της ρωσικής πυρηνικής τα ρωσικά εθνικά συμφέροντα και τις ανησυχίες της ρωσικής πυρηνικής βιομηχανίας. Το περιοδικό, γραμμένο στην αγγλική γλώσσα, έχει ετήσια βιομηχανίας. Το περιοδικό, γραμμένο στην αγγλική γλώσσα, έχει ετήσια συνδρομή αξίας $200 (δυο εκδόσεις).

Το περιοδικό «PIR μελέτες: Ρωσική και Διεθνής Ασφάλεια» «PIR μελέτες: Ρωσική και Διεθνής Ασφάλεια» εκδίδεται από το 1996, τρεις φορές το χρόνο. Ασχολείται με τη διεθνή τρομοκρατία, από το 1996, τρεις φορές το χρόνο. Ασχολείται με τη διεθνή τρομοκρατία, τη Διεθνή Συνεργασία για τη μείωση των εξοπλισμών και την αποτροπή τη Διεθνή Συνεργασία για τη μείωση των εξοπλισμών και την αποτροπή μαζικών καταστροφών.

Από το 2000, το Κέντρο εκδίδει βιβλία σχετικά με τον πυρηνικό Από το 2000, το Κέντρο εκδίδει βιβλία σχετικά με τον πυρηνικό εξοπλισμό χωρών.

Το μηνιαίο αναλυτικό αγγλικό δελτίο “Arms Control and Security Arms Control and Security Letters” αναφέρεται σε σχόλια γνωστών ρώσων ειδικών σε θέματα αναφέρεται σε σχόλια γνωστών ρώσων ειδικών σε θέματα τρομοκρατίας, πυρηνικών εξοπλισμών, στρατιωτικο-τεχνικής τρομοκρατίας, πυρηνικών εξοπλισμών, στρατιωτικο-τεχνικής συνεργασίας και σε απόψεις πάνω στο ζήτημα της διεθνούς ασφάλειας.συνεργασίας και σε απόψεις πάνω στο ζήτημα της διεθνούς ασφάλειας.

14) Polity Foundation23

http://www.polity.ru

To Polity Foundation ιδρύθηκε το 1993 για να ενώσει και να συντονίσει ιδρύθηκε το 1993 για να ενώσει και να συντονίσει την εργασία πολιτικών, ακαδημαϊκών και επιχειρηματιών, προκειμένου την εργασία πολιτικών, ακαδημαϊκών και επιχειρηματιών, προκειμένου να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή διαδικασία εφαρμογής οικονομικών και οικονομικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων, η ανάπτυξη της Κοινωνίας των Πολιτών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων, η ανάπτυξη της Κοινωνίας των Πολιτών και




ένα Κράτος Δικαίου. Σήμερα, το Ινστιτούτο είναι μια μη-κυβερνητική, μη-κερδοσκοπική οργάνωση, συμβουλευτικού χαρακτήρα, που μελετά θέματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου είναι ο Dr. Vyacheslav A. Nikonov, που διευθύνει και το Club-93. Από το 1993 το Ινστιτούτο χρηματοδοτείται από το Club-93, το οποίο ενημερώνει και μαζί του πραγματεύεται όλα τα επίκαιρα θέματα της παγκόσμιας πολιτικής σκηνής σε συναντήσεις που λαμβάνουν χώρα κάθε μήνα. Επιπλέον, έσοδα του Ινστιτούτου προέρχονται από συμβόλαια που υπογράφει με τη Διοίκηση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο, τη Δούμα, τα Υπουργεία και άλλους κρατικούς φορείς.

Το προσωπικό του Ινστιτούτου αποτέλεσε τον πυρήνα του γραφείου αναλύσεων της προεκλογικής καμπάνιας του Μπόρις Γέλτσιν, το 1996. Σε πιο πρόσφατες εκλογές το Ινστιτούτο παρείχε υπηρεσίες συμβουλευτικού χαρακτήρα σε κυβερνήτες της Ρωσικής Ομοσπονδίας, δημάρχους, καθώς και μέλη της Δούμα. Συνεργασία έχει αναπτυχθεί τόσο με διεθνείς οργανισμούς όπως η Διεθνής Τράπεζα όσο και με Πρεσβείες και ερευνητικά κέντρα της Μεγάλης Βρετανίας, της Γερμανίας, της Σουηδίας της Ιαπωνίας και των Η.Π.Α.

15) Russia’s Institute of Strategic Studies (RISS)24

http://www.riss.ru

To RISS ιδρύθηκε το 1992 με Προεδρικό Διάταγμα. Σήμερα, είναι οργανωμένο ως μη-κερδοσκοπικό ερευνητικό ινστιτούτο, που πραγματοποιεί μελέτες και αναλύσεις με αντικείμενο έρευνας θέματα ασφάλειας και άμυνας, διεθνών σχέσεων, εξωτερικής πολιτικής, παγκοσμιοποίησης, οικονομίας, καθώς και ζητήματα ενέργειας.

Το Ινστιτούτο συνεργάζεται με κυβερνητικούς φορείς, πολιτικούς και δημόσιους οργανισμούς, ερευνητικά και επιστημονικά κέντρα στη Ρωσία, αλλά και σε άλλες χώρες στην ΚΑΚ, στην Ευρώπη, στην Ασία και στην Αμερική. Πολλές φορές ερευνητές του παρακολουθούν τις συνεδριάσεις της Δούμα και του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου, ενώ συμμετέχουν στις εργασίες των ad-hoc επιτροπών.

Ο διευθυντής του Ινστιτούτου είναι ο Δρ. Yevgeniy M. Kozhokin.

16) Russian Petroleum Investor (RPI)25

http://www.rpi-inc.com

H μη-κυβερνητική οργάνωση RPI ιδρύθηκε το 1992 και στο ιστορικό RPI ιδρύθηκε το 1992 και στο ιστορικό RPIτης έχει ήδη καταγραφεί πλήθος συνεργασιών με κυβερνήσεις, επενδυτές, οικονομικά ινστιτούτα, με σκοπό την υποστήριξη προγραμμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου που λαμβάνουν χώρα στη Ρωσία, στις





χώρες της Κασπίας, στις Βαλτικές χώρες, την Ανατολική και Κεντρική χώρες της Κασπίας, στις Βαλτικές χώρες, την Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη. Οι υπηρεσίες που παρέχει αφορούν σε όλα τα στάδια εργασιών, Ευρώπη. Οι υπηρεσίες που παρέχει αφορούν σε όλα τα στάδια εργασιών, με τα οποία ασχολούνται οι βιομηχανίες ενέργειας, δηλαδή: γεωλογικές με τα οποία ασχολούνται οι βιομηχανίες ενέργειας, δηλαδή: γεωλογικές έρευνες και παραγωγή, μεταφορά και εξαγωγές, διύλιση και πετροχημικά, έρευνες και παραγωγή, μεταφορά και εξαγωγές, διύλιση και πετροχημικά, υποδομές και εξοπλισμός. Μέσα από τις εκτεταμένες ερευνητικές και υποδομές και εξοπλισμός. Μέσα από τις εκτεταμένες ερευνητικές και υπηρεσιακές δραστηριότητες η οργάνωση RPI, σήμερα, έχει πρόσβαση σε , σήμερα, έχει πρόσβαση σε RPI, σήμερα, έχει πρόσβαση σε RPIσημαντικά στοιχεία και δεδομένα σχετικά με το έργο της, ενώ ανέπτυξε σημαντικά στοιχεία και δεδομένα σχετικά με το έργο της, ενώ ανέπτυξε συνεργασία με πολύ σημαντικές προσωπικότητες του σχετικού τομέα συνεργασία με πολύ σημαντικές προσωπικότητες του σχετικού τομέα εργασίας, αλλά και με κυβερνητικά στελέχη διαφόρων χωρών.εργασίας, αλλά και με κυβερνητικά στελέχη διαφόρων χωρών.

Στην ηλεκτρονική της διεύθυνση παρουσιάζεται πλήθος ερευνητικών Στην ηλεκτρονική της διεύθυνση παρουσιάζεται πλήθος ερευνητικών εργασιών (αναφορές, μελέτες, κατευθυντήριες οδηγίες, ενημερωτικά εργασιών (αναφορές, μελέτες, κατευθυντήριες οδηγίες, ενημερωτικά κείμενα και χάρτες), καθώς και η τιμή πώλησής τους.

17) Russian Public Policy Center26Russian Public Policy Center26Russian Public Policy Centerhttp://www.rppc.ru/

To Russian Public Policy Centre ιδρύθηκε το 1991 από τον Πρόεδρο ιδρύθηκε το 1991 από τον Πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας Μπόρις Γέλτσιν και λειτούργησε σε στενή της Ρωσικής Ομοσπονδίας Μπόρις Γέλτσιν και λειτούργησε σε στενή συνεργασία με τη Διοίκηση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας. συνεργασία με τη Διοίκηση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Στην αρχή, του ανατέθηκε η προσέγγιση των νέο-ιδρυθέντων ΜΚΟ με Στην αρχή, του ανατέθηκε η προσέγγιση των νέο-ιδρυθέντων ΜΚΟ με την πρόθεση της υποστήριξης της ανάπτυξης των ίδιων, αλλά και του την πρόθεση της υποστήριξης της ανάπτυξης των ίδιων, αλλά και του διαλόγου τους με τις κυβερνητικές δομές.

Το 1995, το Κέντρο έγινε ανεξάρτητη μη-κερδοσκοπική οργάνωση. Το 1995, το Κέντρο έγινε ανεξάρτητη μη-κερδοσκοπική οργάνωση. Τη θέση του Προέδρου ανέλαβε ο Καθηγητής A.M.Salmin, μετά από την , μετά από την εκλογή του από τα μέλη του Προεδρικού Συμβουλίου. Οι ιδρυτές του εκλογή του από τα μέλη του Προεδρικού Συμβουλίου. Οι ιδρυτές του νέου Κέντρου ήταν η Διοίκηση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, νέου Κέντρου ήταν η Διοίκηση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η Κυβέρνηση της Μόσχας, Κέντρα Συμβουλευτικής Πολιτικής, το η Κυβέρνηση της Μόσχας, Κέντρα Συμβουλευτικής Πολιτικής, το Ινστιτούτο Ανάπτυξης του Κοινοβουλευτισμού στη Ρωσία, το Ινστιτούτο Ινστιτούτο Ανάπτυξης του Κοινοβουλευτισμού στη Ρωσία, το Ινστιτούτο Πολιτικής, το Centre of Political Technologies, το Centre of Applied Political Centre of Applied Political Researches και το Council of Foreign and Defence Policy.

To Russian Public Policy Centre εξακολουθεί να συνεργάζεται με ΜΚΟ εξακολουθεί να συνεργάζεται με ΜΚΟ και να συμμετέχει στο έργο της ενίσχυσης της λειτουργίας και της και να συμμετέχει στο έργο της ενίσχυσης της λειτουργίας και της ανάπτυξης της Κοινωνίας των Πολιτών. Επίσης, ασχολείται με θέματα ανάπτυξης της Κοινωνίας των Πολιτών. Επίσης, ασχολείται με θέματα εκλογών, σε ομοσπονδιακό και περιφερειακό επίπεδο, άμυνας και εκλογών, σε ομοσπονδιακό και περιφερειακό επίπεδο, άμυνας και ασφάλειας. Σήμερα, 15 τμήματα του Κέντρου λειτουργούν σε διάφορες ασφάλειας. Σήμερα, 15 τμήματα του Κέντρου λειτουργούν σε διάφορες περιφέρειες της χώρας, όπου συλλέγουν υλικό εργασίας και εξασφαλίζουν περιφέρειες της χώρας, όπου συλλέγουν υλικό εργασίας και εξασφαλίζουν άμεσες επαφές με νομοθετικές και εκτελεστικές τοπικές αρχές και ΜΚΟ.άμεσες επαφές με νομοθετικές και εκτελεστικές τοπικές αρχές και ΜΚΟ.

Εκδίδεται το περιοδικό «Πολιτεία» στη ρωσική γλώσσα. Σχετικές με το στη ρωσική γλώσσα. Σχετικές με το περιοδικό πληροφορίες βρίσκονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση:περιοδικό πληροφορίες βρίσκονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση:http://www.rppc.ru/politeia/about.html




Δημοσιεύεται το bulletin «Πολιτεία» μετά από κάθε μηνιαίο Σεμινάριο. Σε αυτό συμμετέχουν βουλευτές της Δούμα, μέλη του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου, αντιπρόσωποι κρατικών φορέων ομοσπονδιακού και περιφερειακού επιπέδου, η Διοίκηση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, πρόεδροι τραπεζών καθώς και διευθυντές «δεξαμενών σκέψης».

Ο διευθυντής του Κέντρου είναι ο Salmin Alexey Mihajlovich.

18) The Centre for Analysis of Strategies and Technologies (CAST)27

http://www.cast.ru

To Centre for Analysis of Strategies and Technologies (CAST) ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1997 από απόφοιτους του Κρατικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας (MGIMO). Το Κέντρο είναι ανεξάρτητο, μη-κυβερνητικό και μη-κερδοσκοπικό, ενώ είναι αναγνωρισμένο από τη Ρωσική Ερευνητική Κοινότητα ως το πρώτο και μοναδικό Ρωσικό Ερευνητικό Κέντρο που ειδικεύεται στη μελέτη και ανάλυση τόσο των αμυντικών τάσεων, όσο και του εμπορίου ρωσικών συμβατικών όπλων.

Στο CAST σταθερά εργάζονται 10 ερευνητές, ενώ σε ad hoc βάση υπάρχει συνεργασία με ειδήμονες, δημοσιογράφους, ειδικούς αμυντικών υποθέσεων και δημόσιους υπαλλήλους με σχετικό αντικείμενο εργασίας. Πραγματοποιούνται δημοσιεύσεις, σεμινάρια και συνεντεύξεις τύπου.

Από τον Απρίλιο του 1997, το CAST εκδίδει ανά διμηνία το περιοδικό «Εξαγωγή όπλων» στη ρωσική γλώσσα. Οι συνδρομές στο περιοδικό αποτελούν μεγάλο μέρος των εσόδων του Κέντρου. Η συνδρομή ενός έτους κοστίζει 20.000 ρούβλια (περίπου 570 ευρώ) και περιλαμβάνει έξι εκδόσεις του περιοδικού των 64-76 σελίδων η κάθε μία, καθώς και άλλα δημοσιεύματα των συνεργατών του Κέντρου.

Το CAST συνεργάζεται με τα παρακάτω ερευνητικά κέντρα: Bonn International Center for Conversion, Fondation de Reserches Strategique (Παρίσι), Institute de Relations Internationales et Strategiques (Παρίσι), Institute of Economic Forecasting της Ακαδημίας Επιστημών (Μόσχα), International Institute for Strategic Studies (Λονδίνο), Moscow Carnegie Center, Small Arms Survey Project (Γενεύη), Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI).

Ο Ruslan Pukhov είναι ο Διευθυντής του CAST από το 1997.

19) The Institute of Europe28

http://www.ieras.ru/engl/index.htm

Το Institute of Europe (IE) είναι ένα από τα διεπιστημονικά κέντρα της Ακαδημίας Επιστημών και ιδρύθηκε το 1987. Διεξάγει μελέτες πολιτικού,





οικονομικού, στρατιωτικο-πολιτικού, πληροφοριακού, κοινωνικού περιεχομένου, που σχετίζονται με το γεωγραφικό χώρο της Ευρώπης. Πιο συγκεκριμένα, αναλύει τις δραματικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στο θεσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιδιώκει τον ορισμό του συστήματος ασφάλειας σε αυτό το γεωγραφικό χώρο, όπως και τον ορισμό της Ευρωπαϊκής συνεργασίας σε οικονομικό, πολιτικό και ανθρωπιστικό επίπεδο. Επίσης, πραγματοποιεί αποτίμηση του έργου ανώτερων κρατικών φορέων της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Τα Ερευνητικά Κέντρα του Ινστιτούτου είναι 15. Το Ινστιτούτο έχει σταθερό αριθμό προσωπικού, αλλά συχνά προσκαλεί ειδικούς από ακαδημαϊκά κέντρα και κυβερνητικούς φορείς για τη διεξαγωγή έρευνας και μελέτης, μετά από την υπογραφή συμβολαίου.

Το Ινστιτούτο διευθύνεται από το Ακαδημαϊκό Συμβούλιο. Επικεφαλής του Ινστιτούτου είναι ο Καθηγητής Smelyev Nikolay Petrovich.

Σε διεθνές επίπεδο, το Ινστιτούτο έχει σταθερές επαφές με ερευνητικά κέντρα και επιχειρήσεις της Αυστρίας, του Βελγίου, της Μεγάλης Βρετανίας, της Ουγγαρίας, της Γερμανίας, της Ελβετίας, της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Λιθουανίας, του Λουξεμβούργου, της Ολλανδίας, της Πολωνίας, των Η.Π.Α., της Φινλανδίας, της Σουηδίας κ.α. Επιστημονικές σχέσεις με ερευνητικά κέντρα της Κοινοπολιτείας των Ανεξαρτήτων Κρατών αναπτύχθηκαν πρόσφατα.

Βιβλία εκδίδονται συχνά, καθώς και το περιοδικό «Σύγχρονη Ευρώπη» στα ρωσικά. Για τη συνδρομή σε αυτό, θα πρέπει να απευθυνθεί κανείς στην διεύθυνση του JSC MK-Periodica.29




ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1 “A Short History of Russian Think Tanks” by Vladimir B. Yakubovsky, http://www.nira.go.jp/publ/review/95winter/yakubo.html.2 Yehezkel Dror, “Required Breakthroughs in Think Tanks,” Policy Sciences 16, 1984.3 “Think Tanks: Making and Faking Infl uence” by Ivan Krastev.in Banking on Knowledge, edit. Diane Stone, Routhledge Press in 2001.4 «Чекистская Тишина» Илья Вулавинов, Коммерсантъ Власть 3-9.11.20035 Έρευνα του Κέντρου Mελετών της Κοινής Γνώμης VTSIOM-a (Всесоюзного Центра Изу-чения Общественного Мнения).Τα αποτελέσματα των ερευνών του παρουσιάζονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.levada.ru6 “Fear and Kremlin hints turn reporters into Putin’s poodles: The Russian media are crip-pled by self-censorship” By Andrew Jack, Financial Times, 3 January, 2003.7 «Демократия без свободные прессы» Николай Попов, Новое Время, No 41,2003.8 “Think Tanks in Russia: Tottering Toward an Uncertain Future” by Scott A. Bruckner.9 Αξιόλογο κέντρο συλλογής στατιστικών στοιχείων, πληροφοριών, μελετών, περιοδικών και βιβλίων και διάθεσής τους προς μελέτη σε επιστημονικούς ερευνητές των πολιτικών και κοινωνικών επιστημών, θεωρείται ότι είναι το Institute on Social Sciences (INION), που διαδέ-χθηκε την Fundamental Library της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.10Διεύθυνση: Moscow, 16/2 ,Tverckaja Ylitsa, offi ce No 5, Tel: 007 (095) 229-55-45, Fax: 007 (095) 200-46-48, E-mail: [email protected]Διεύθυνση: 16/2, Tverskaya str., Moscow 103009, Russia Tel.: +7(095) 935-89-04, Fax: +7(095) 935-89-06,E-mail: [email protected] Διεύθυνση: 101000 Moscow, Bolshoy Zlatouctinskiy pereulok 8/7, offi ce 81-95, 5th fl oor. Tel. 007 095 2068258, E-mail: [email protected] 13 Διεύθυνση: 101000 Moscow,Bolshoy Zlatouctinskiy pereulok 8/7, of. 10 Tel: 007 095 206-8728, 206-8730, Φαξ: 007 095 206-8096, E-mail: [email protected] Διεύθυνση: Moscow 113186, Offi ce # 6, Nagornaya Str., 31-2,.tel: (7095) 127-49-51 fax: (7095) 123-44-85, e-mail: [email protected] Διεύθυνση: 107031 Moscow,20/6, Kuznetskiy most Ylitsa Tel/fax: 007 (095) 924-8961, e-mail [email protected] Διεύθυνση:109004 Moscow,40/14 B. Kommumistitseskaya str.,

Tel:007 095 911-9778, Tel/fax: 007 095 911-9277 , E-mail: [email protected]; [email protected] Διεύθυνση: 117997 Moscow, 23, Profsojyzhaja ylitsa tel: 007 (095) 120 523618 Διεύθυνση: 119180 Moscow, 7/10 B. Poljanka Ylitsa, entr.: 3. Tel: 007 (095) 959-34-51, 959-34-52, Fax: 007 (095) 959-34-49. www.zatulin.ru/institute, E-mail: [email protected] Διεύθυνση: 121 069 Moscow, 19, Xlebhiy Pereulok. Tel: (+7 095) 291 59 44 , Fax: (+7 095) 291 72 87 e-mail: [email protected] , [email protected] Διεύθυνση: Moscow 115432, 2 Kozhuhovskoy proezd, d.12, str.2 Tel/fax: +7(095)7836866. e-mail: Dugin A.G. - dugin[@]dugin.ru; 21 Διεύθυνση: 109180 Moscow, B. Yakimanka 1,“Aleksandr-house” Tel: 007 (095) 725 78 69, 745 52 25, 745 52 21, Fax: 007 (095) 725 78 67 email: [email protected]





22 Διεύθυνση: Bld. 1B, Trekhprudny Per. 9, Moscow 123001, Russia Telephone: +7-095-234-0525,Fax: +7-095-234-955823 Διεύθυνση: 8/7, Bolshoy Zlatoustinskiy pereulok, Moscow 101000, Tel.: (095) 206-8149, fax: (095) 206-8771, E-mail: [email protected] Διεύθυνση: Flotskaya street, 15, 125413 Moscow. Tel.:007 (095) 454-92-64, fax:007 (095) 454-92-65 E-mail: [email protected] Διεύθυνση: 123610 Moscow, Krasnopresnenskaya Emb. 12, Entr. 3 Offi ce 1404 A Phone: (095) 778 4597 / 778 9332 ,Fax: (095) 967 0118 / 967 0117 e-mail: Russia Moscow offi ce - [email protected] Διεύθυνση: 101000, Moscow, Lytsnikov pereylok 2, Ph.: 007 095 206-82-92 Fax: 007 095 206-85-79 E-mail: [email protected] Διεύθυνση: 119334 Moscow, Leninsky prospect, 45, entrance 17, suite 480 phone/fax: 007 (095) 135-13-7828 Διεύθυνση: 11-3 , Mokhovaya street, 125993, Moscow, Russia Phone.: 007 (095)203-41-87, 203-43-85, 291-91-31,Fax: 007 (095) 200-42-98 E-mail: [email protected] 129110 Moscow, Giliarovskogo Street, 39, Теl.: (095) 281-93-45; 284-50-08; Fax: (095) 281-33-22; 281-37-98; Е-mail: [email protected] Internet: http://www.periodicals.ru



Στέλλα Τσιούμα ΟΥΚΡΑΝΙΑ:ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣΕΚΛΟΓΕΣ



ΟΥΚΡΑΝΙΑ:ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣΕΚΛΟΓΕΣ

Θεόδωρος Τσακίρης

Ουκρανία: Γεωπολιτικές και ενδοσυστημικές Ουκρανία: Γεωπολιτικές και ενδοσυστημικές παράμετροι των προσφάτων εκλογών

Α. Ο Γεωπολιτικός Κατατεμαχισμός της Ουκρανίας (ιδέ Χάρτη 1)

Η πολιτική έκρηξη των εκλογών του περασμένου Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου αποτελεί μόλις την κορυφή του «ηφαιστείου». Στο «γεωπολιτικό» υπέδαφος της χώρας κινούνταν, από τη στιγμή της γένεσης (1991) του ανεξαρτήτου κράτους, φυγόκεντρες δυνάμεις που συνθέτουν (1991) του ανεξαρτήτου κράτους, φυγόκεντρες δυνάμεις που συνθέτουν το μωσαϊκό της (σημαντικότερης μετά την Ρωσία) πρώην Σοβιετικής το μωσαϊκό της (σημαντικότερης μετά την Ρωσία) πρώην Σοβιετικής Δημοκρατίας. Οι δυνάμεις αυτές ανέχονταν η μία την άλλη για όσο Δημοκρατίας. Οι δυνάμεις αυτές ανέχονταν η μία την άλλη για όσο χρονικό διάστημα η πολιτική ελίτ του Κίεβου είχε τη δυνατότητα χρονικό διάστημα η πολιτική ελίτ του Κίεβου είχε τη δυνατότητα να απορροφά τους συγκρουσιακούς κραδασμούς που αναπόφευκτα να απορροφά τους συγκρουσιακούς κραδασμούς που αναπόφευκτα δημιουργούνται όταν κανείς λάβει υπ’ όψιν του τα εξής:

Χάρτης 1

Ο Θεόδωρος Τσακίρης είναι Ερευνητής του Ινστιτούτου Αμυντικών Αναλύσεων.


Θεόδωρος ΤσακίρηςΟΥΚΡΑΝΙΑ:ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ

ΕΚΛΟΓΕΣ


(α) Ότι η Ουκρανία αποτελεί το σημαντικότερο, μαζί με το Καζακστάν, γεωπολιτικό «οικόπεδο» του πρώην Σοβιετικού χώρου. Από αυτήν εξαρτάται σε αποφασιστικό βαθμό η έξοδος της Ρωσίας στην Μαύρη Θάλασσα, θέση την οποία διασφάλισε με την κατάκτηση του Δον και της Κριμαϊκής Χερσονήσου κατά την περίοδο 1768-1783.1 Μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, ο λιμένας της Σεβαστούπολης, όπου φιλοξενείται και το σύνολο του Ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας, αποτελεί την μόνη ουσιαστική έξοδο της Ρωσίας στον Εύξεινο Πόντο, από εμπορική αλλά κυρίως στρατιωτική άποψη.2 Αυτή η σταθερά επέζησε ακόμη και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ως γεωπολιτικό κληροδοτότημα της Τσαρικής Αυτοκρατορίας.

(β) Ότι η Ουκρανία, από το Κίεβο έως την Κριμαία και από τη Σεβαστούπολη έως τις εκβολές του Δον κατέχει ιδιαιτέρως ευαίσθητη θέση στη ρωσική ψυχοσύνθεση, συνυφασμένη με μια υπερχιλιετή ιστορική πορεία, από τον εκχριστιανισμό των Ρώς του Κιέβου (988 μ.Χ) και την υπερ-διακοσιετή Ταταρική Κατοχή της Χρυσής Ορδής, που αρχίζει με την άλωση του Κιέβου (1242), έως τον Κριμαϊκό Πόλεμο (1853-1856) και μετέπειτα την απόκρουση της Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα (1941-45). Το Κίεβο αποτελεί στη Ρωσική συνείδηση την «πρώτη ρωσική πόλη, την μητέρα όλων των ρωσικών πόλεων».3 Ως εκ τούτου, για την πλειοψηφία του ρωσικού λαού αλλά και της κυβερνώσης ηγετικής ομάδος, η «ανεξαρτησία» της Ουκρανίας αποτελεί ουσιαστικά ένα πολιτισμικό και ιστορικό παράδοξο, μια ιστορική παρένθεση.4

(γ) Ότι το 33% του πληθυσμού της χώρας, δηλαδή περίπου 17 εκατομμύρια 5 άνθρωποι, είναι Ρώσοι, Ρωσόφωνοι ή Ρωσικής καταγωγής Κοζάκοι, που συνθέτουν συμπαγείς τοπικές πλειοψηφίες τόσο στην Κριμαϊκή όσο και στο σύνολο του ανατολικού 1/3 της χώρας. Οι πληθυσμοί αυτοί, που επεκτείνονται νοτιοδυτικά έως και την περιοχή της Οδησσού, διακρίνονται από έντονες αυτονομιστικές τάσεις και θεωρούν εαυτούς ως «Ρώσους» του Εγγύς Εξωτερικού, και εν προκειμένω ως απογόνους των επαρχιών της «Νέας Ρωσίας» που ιδρύθηκε από την Μεγάλη Αικατερίνη στα εδάφη αυτά πριν από περίπου 230 χρόνια. Οι εν λόγω πληθυσμοί είναι κατά πλειοψηφία Ορθόδοξοι και πολέμησαν στο πλευρό των Σοβιετικών κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

(δ) Ότι το δυτικό 1/3 της χώρας -γνωστό ως Halitchina- με επίκεντρο τις επαρχίες Lvov, Bukovina, Transcarpathia, και Ternopol, εντάχθηκε στον κορμό του συγχρόνου ουκρανικού κράτους δια της βίας, ως απόρροια του διαμελισμού της Πολωνίας το 1939, βάσει του ΣυμφώνουMolotov-Ribbentrop. Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι πληθυσμοί της δυτικής Ουκρανίας, που ασπάζονται κατά πλειοψηφία το Ουνιτικό Δόγμα, υποδέχθηκαν τα ναζιστικά στρατεύματα ως απελευθερωτές και πολέμησαν στο πλευρό των τελευταίων. Ακόμη και

Μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, ο λιμένας της Σεβαστούπολης, όπου φιλοξενείται και το σύνολο του Ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας, αποτελεί την μόνη ουσιαστική έξοδο της Ρωσίας στον Εύξεινο Πόντο, από εμπορική αλλά κυρίως στρατιωτική άποψη.

ΟΥΚΡΑΝΙΑ:ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ

ΕΚΛΟΓΕΣ


Θεόδωρος Τσακίρης ΟΥΚΡΑΝΙΑ:ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣΕΚΛΟΓΕΣ

μετά το 1945, ομάδες ατάκτων οργάνωσαν υπό την ηγεσία του μετά το 1945, ομάδες ατάκτων οργάνωσαν υπό την ηγεσία του Stephan Bandera ένα συστηματικό δίκτυο αντίστασης στη σοβιετική «κατοχή», που ένα συστηματικό δίκτυο αντίστασης στη σοβιετική «κατοχή», που κράτησε έως και τα τέλη της δεκαετίας του ’50, υποστηριζόμενο από ευρέα κράτησε έως και τα τέλη της δεκαετίας του ’50, υποστηριζόμενο από ευρέα τμήματα του πληθυσμού.6

Είναι ενδεικτικό ότι, μετά το 1991, αγάλματα του BanderaBandera υψώθηκαν με την ανοχή της Κυβερνήσεως της ανεξάρτητης πλέον Ουκρανίας σε με την ανοχή της Κυβερνήσεως της ανεξάρτητης πλέον Ουκρανίας σε δεκάδες πόλεις της Δυτικής Ουκρανίας, ενώ οι πολιτικοί επίγονοί του δεκάδες πόλεις της Δυτικής Ουκρανίας, ενώ οι πολιτικοί επίγονοί του εκλέχθηκαν σε δεκάδες δημοτικά συμβούλια.7 Η συντριπτική πλειοψηφία Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των δημοτικών συμβουλίων, με πρώτο αυτό του LvovLvov, ήταν από τα πρώτα που αποκήρυξαν την «εκλογή» Yanukovych. Οι πληθυσμοί αυτοί Οι πληθυσμοί αυτοί εκφράζουν έναν ακραίο ουκρανικό εθνικισμό που είναι θεμελιωδώς εκφράζουν έναν ακραίο ουκρανικό εθνικισμό που είναι θεμελιωδώς αντι-ορθόδοξος και αντι-ρωσικός. Η εξτρεμιστική σύμμαχος του Η εξτρεμιστική σύμμαχος του Yushchenko, Yulia Timoshenko, που προέτρεψε μάλιστα τους υποστηρικτές του προέτρεψε μάλιστα τους υποστηρικτές του Yushchenko στα όπλα8, κεφαλαιοποιεί πολιτικά την εκλογική βάση του , κεφαλαιοποιεί πολιτικά την εκλογική βάση του αντιρωσικού και αντί-ορθόδοξου εξτρεμισμού της HalitchinaHalitchina παρά το γεγονός ότι η ίδια κατάγεται από το Dnepropetrovsk.

(ε) Ότι οι ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας, ειδικότερα γύρω από Ότι οι ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας, ειδικότερα γύρω από τα αχανή βιομηχανικά κέντρα του Kharkov, Donetsk, DnepropetrovskKharkov, Donetsk, Dnepropetrovsk, σε συνδυασμό με τους λιμένες της Κριμαϊκής και της Οδησσού, παράγουν συνδυασμό με τους λιμένες της Κριμαϊκής και της Οδησσού, παράγουν το 80% του ΑΕΠ της χώρας.9 Πέραν από αυτήν την ζωτικής σημασίας Πέραν από αυτήν την ζωτικής σημασίας οικονομική ασυμμετρία μεταξύ των δύο άκρων της χώρας, η ουκρανική οικονομική ασυμμετρία μεταξύ των δύο άκρων της χώρας, η ουκρανική οικονομία είναι οργανικά συνδεδεμένη με την Ρωσία από την οποία οικονομία είναι οργανικά συνδεδεμένη με την Ρωσία από την οποία καλύπτει το 45% των εισαγωγών της και το 20% του συνόλου των εξαγωγών καλύπτει το 45% των εισαγωγών της και το 20% του συνόλου των εξαγωγών της10 Πουθενά αλλού η αλληλεξάρτηση αυτή δεν είναι εμφανέστερη από Πουθενά αλλού η αλληλεξάρτηση αυτή δεν είναι εμφανέστερη από τον ενεργειακό τομέα. Σχεδόν το σύνολο των αναγκών εισαγωγής της Σχεδόν το σύνολο των αναγκών εισαγωγής της χώρας σε πετρέλαιο, που φθάνει το 70% (net import), καλύπτεται από χώρας σε πετρέλαιο, που φθάνει το 70% (net import), καλύπτεται από την Ρωσία, ενώ μέσω ουκρανικών εδαφών διέρχεται ο μεγαλύτερος την Ρωσία, ενώ μέσω ουκρανικών εδαφών διέρχεται ο μεγαλύτερος όγκος του διοχετευομένου στην Ευρώπη ρωσικού πετρελαίου, που το όγκος του διοχετευομένου στην Ευρώπη ρωσικού πετρελαίου, που το 2002 έφθασε να καλύπτει το 22,3% του μέσου όρου εισαγωγών για τις 2002 έφθασε να καλύπτει το 22,3% του μέσου όρου εισαγωγών για τις οικονομίες των 15 Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσηςοικονομίες των 15 Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.11

Αναφορικά με το Φυσικό Αέριο το επίπεδο της ανισομερούς ουκρανικής Αναφορικά με το Φυσικό Αέριο το επίπεδο της ανισομερούς ουκρανικής εξάρτησης είναι ακόμη μεγαλύτερο. Η Ουκρανία καλύπτει σχεδόν το 80% εξάρτησης είναι ακόμη μεγαλύτερο. Η Ουκρανία καλύπτει σχεδόν το 80% των αναγκών της σε φυσικό αέριο μέσω ρωσικών εισαγωγών, ενώ η χρήση του των αναγκών της σε φυσικό αέριο μέσω ρωσικών εισαγωγών, ενώ η χρήση του «γαλάζιου χρυσού» καλύπτει το 45% των συνολικών ενεργειακών αναγκών «γαλάζιου χρυσού» καλύπτει το 45% των συνολικών ενεργειακών αναγκών της χώρας και το 40% των αναγκών παραγωγής ηλεκτρισμού. Αυτό πρακτικά της χώρας και το 40% των αναγκών παραγωγής ηλεκτρισμού. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η Ουκρανία εξαρτά το 32% της ηλεκτρικής της παραγωγής σημαίνει ότι η Ουκρανία εξαρτά το 32% της ηλεκτρικής της παραγωγής και το 36% των καθαρών (net) ενεργειακών της αναγκών –δηλαδή της και το 36% των καθαρών (net) ενεργειακών της αναγκών –δηλαδή της οικονομικής της βιωσιμότητας- από τις ρωσικές εισαγωγές Φυσικού Αερίου. οικονομικής της βιωσιμότητας- από τις ρωσικές εισαγωγές Φυσικού Αερίου. Το σπουδαιότερο είναι ότι ειδικότερα στον τομέα του Φυσικού Αερίου η Το σπουδαιότερο είναι ότι ειδικότερα στον τομέα του Φυσικού Αερίου η Ουκρανία δεν διαθέτει καμία εναλλακτική πηγή εισαγωγώνΟυκρανία δεν διαθέτει καμία εναλλακτική πηγή εισαγωγών.



ΕΚΛΟΓΕΣ


Η σημασία αυτού του γεγονότος για την Ευρώπη είναι πρόδηλη. Τo 2002 διήλθαν (ιδέ Χάρτη 2) μέσω ουκρανικού εδάφους προς τις χώρες της ΕΕ των 15 περίπου 4,3 TCF (Trillion Cubic Feet) αερίου, δηλαδή το 90% των ρωσικών εξαγωγών προς την Ευρώπη. Αυτά τα 4,3 TCF κάλυψαν περίπου το 25% των καθαρών καταναλωτικών αναγκών (net imports) της Ένωσης και το 41% των συνολικών της εισαγωγών σε φυσικό αέριο.12

Χάρτης 2

Ωστόσο, το πραγματικό ποσοστό κάλυψης των ευρωπαϊκών αναγκών αερίου μέσω Ρωσίας/Ουκρανίας είναι σαφώς μεγαλύτερο, φθάνοντας (για το 2001) το 31,6% του συνόλου των αναγκών για τον μέσο όρο των τριών μεγαλυτέρων οικονομιών της Ευρωζώνης (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία). Οι οικονομίες αυτές αντιστοιχούν στο 68% του ΑΕΠ των Οικονομιών του Ευρώ.13

Για την Ευρώπη, το κρίσιμο σημείο εστιάζεται στο γεγονός ότι αυτό το ποσοστό εξάρτησης δεν δύναται να αντικατασταθεί από εναλλακτικές πηγές φυσικού αερίου, όπως η Αλγερία και η Νορβηγία. Αν η κατάσταση στην Ουκρανία τεθεί εκτός ελέγχου (με τις διάφορες επαρχίες της χώρας να κηρύττουν η μία μετά την άλλη την αυτονομία τους, κάτι που έχει εν μέρει διαφανεί) η ασφάλεια των ρωσικών εξαγωγών θα τεθεί προφανώς εν αμφιβόλω. Εάν, τελικά, επικρατήσουν αποσχιστικές τάσεις, τόσο στα δυτικά όσο και τα ανατολικά της χώρας, (κάτι που η κεντρική κυβέρνηση θα επιχειρήσει να αποτρέψει δια της βίας) τότε θα ανοίξει ο δρόμος για το εφιαλτικό ενδεχόμενο ενός «νέου ενεργειακού 1973».

Εάν, τελικά, επικρατήσουν αποσχιστικές τάσεις, τόσο στα δυτικά όσο και τα ανατολικά της χώρας, (κάτι που η κεντρική κυβέρνηση θα επιχειρήσει να αποτρέψει δια της βίας) τότε θα ανοίξει ο δρόμος για το εφιαλτικό ενδεχόμενο ενός «νέου ενεργειακού 1973».


ΕΚΛΟΓΕΣ



Αυτή τη φορά, η διακοπή της ζωτικής τροφοδοσίας των Ευρωπαϊκών Αυτή τη φορά, η διακοπή της ζωτικής τροφοδοσίας των Ευρωπαϊκών Οικονομιών θα αφορά το φυσικό αέριο και όχι το πετρέλαιο. Ακόμη Οικονομιών θα αφορά το φυσικό αέριο και όχι το πετρέλαιο. Ακόμη και αν οι οικονομικές ζημίες ενός τέτοιου σεναρίου ενδέχεται να είναι και αν οι οικονομικές ζημίες ενός τέτοιου σεναρίου ενδέχεται να είναι συγκριτικά μικρότερες από ότι οι επιπτώσεις των πετρελαϊκών κρίσεων συγκριτικά μικρότερες από ότι οι επιπτώσεις των πετρελαϊκών κρίσεων του 1973 και 1979, το πολιτικό και ψυχολογικό σοκ, θα είναι, τηρουμένων του 1973 και 1979, το πολιτικό και ψυχολογικό σοκ, θα είναι, τηρουμένων των αναλογιών, τεράστιο, όχι μόνο για την Ουκρανία και τη Ρωσία των αναλογιών, τεράστιο, όχι μόνο για την Ουκρανία και τη Ρωσία αλλά και για την ίδια την ΕΕ – κάτι που η αρχική στάση ιδίως των νεο-αλλά και για την ίδια την ΕΕ – κάτι που η αρχική στάση ιδίως των νεο-εισελθέντων κρατών-μελών της πρώην Ανατολικής Ευρώπης έδειχνε εισελθέντων κρατών-μελών της πρώην Ανατολικής Ευρώπης έδειχνε να αγνοεί επιδεικτικά.14 Εις πλήρην επίρρωσην των προαναφερθέντων, Εις πλήρην επίρρωσην των προαναφερθέντων, η Παγκόσμια Επιτροπή Ενέργειας (International Energy Agency) η Παγκόσμια Επιτροπή Ενέργειας (International Energy Agency) προειδοποίησε, (1/12/2004) δια του Εκτελεστικού της Διευθυντή προειδοποίησε, (1/12/2004) δια του Εκτελεστικού της Διευθυντή Claude Mandil, ότι: «οι μονοπωλιακές φιλοδοξίες της Gazprom και η αυξανόμενη «οι μονοπωλιακές φιλοδοξίες της Gazprom και η αυξανόμενη εξάρτηση της Ε.Ε. σε ρωσικό φυσικό αέριο, που εξάγεται μέσω των αγωγών της εξάρτηση της Ε.Ε. σε ρωσικό φυσικό αέριο, που εξάγεται μέσω των αγωγών της πολιτικά ασταθούς Ουκρανίας, θέτουν την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης σε πολιτικά ασταθούς Ουκρανίας, θέτουν την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης σε μεγάλο κίνδυνο».15

Β. Οι Αφορμές και οι Γεωστρατηγικές Επιπτώσεις της ΚρίσεωςΟι Αφορμές και οι Γεωστρατηγικές Επιπτώσεις της Κρίσεως

Η αφορμή για την ανοικτή πλέον αντιπαράθεση των προαναφερθεισών Η αφορμή για την ανοικτή πλέον αντιπαράθεση των προαναφερθεισών φυγοκέντρων δυνάμεων, που αποτυπώνονται με σχεδόν απόλυτη φυγοκέντρων δυνάμεων, που αποτυπώνονται με σχεδόν απόλυτη ακρίβεια στον εκλογικό χάρτη της χώρας (ιδέ Χάρτη 3), υπήρξε μία , υπήρξε μία σειρά σοβαρών τακτικών λαθών από την πλευρά της ρωσικής πολιτικής σειρά σοβαρών τακτικών λαθών από την πλευρά της ρωσικής πολιτικής που επέτρεψαν σε δυτικά κέντρα αποφάσεων και μηχανισμούς που επέτρεψαν σε δυτικά κέντρα αποφάσεων και μηχανισμούς ψυχολογικών επιχειρήσεων την πλήρη ανάπτυξη και εφαρμογή των ψυχολογικών επιχειρήσεων την πλήρη ανάπτυξη και εφαρμογή των ήδη υπαρχόντων στρατηγικών σχεδίων για «άλωση» της Ουκρανίας και ήδη υπαρχόντων στρατηγικών σχεδίων για «άλωση» της Ουκρανίας και στρατηγική περικύκλωση της Ρωσίας. Πρώτα απ’ όλα, η επιλογή του στρατηγική περικύκλωση της Ρωσίας. Πρώτα απ’ όλα, η επιλογή του Yanukovych δεν αποτέλεσε επιλογή του Κρεμλίνου, αλλά ουσιαστικά αποτέλεσε επιλογή του Κρεμλίνου, αλλά ουσιαστικά επεβλήθη από τον Πρόεδρο Kuchma για τους ίδιους λίγο πολύ λόγους για τους ίδιους λίγο πολύ λόγους προσωπικής ανασφάλειας που είχαν «υποχρεώσει» τον Πρόεδρο Yeltsin προσωπικής ανασφάλειας που είχαν «υποχρεώσει» τον Πρόεδρο Yeltsin να διασφαλίσει, μέσω της εκλογής Putin, ότι αυτός, η περιουσία του και , ότι αυτός, η περιουσία του και το οικογενειακό του περιβάλλον δεν θα εκδιωχθούν ποινικά μετά την το οικογενειακό του περιβάλλον δεν θα εκδιωχθούν ποινικά μετά την απώλεια της προεδρικής ασυλίας.

Όπως αναφέρει και ο Δρ. Stanislav Belkovsky, επικεφαλής του , επικεφαλής του Ινστιτούτου Εθνικής Στρατηγικής της Ρωσίας, μεταξύ πέντε ή έξι Ινστιτούτου Εθνικής Στρατηγικής της Ρωσίας, μεταξύ πέντε ή έξι δυνητικών υποψηφίων του «φιλορωσικού» στρατοπέδου, ο δυνητικών υποψηφίων του «φιλορωσικού» στρατοπέδου, ο Yanukovychαποτελούσε τη χειρότερη δυνατή επιλογή16, λόγω της απόλυτης ταύτισής , λόγω της απόλυτης ταύτισής του με το «διεφθαρμένο» περιβάλλον Kuchma αλλά και λόγω του αλλά και λόγω του προσωπικού του στιγματισμού ως καταδικασθέντος για απάτες και προσωπικού του στιγματισμού ως καταδικασθέντος για απάτες και υπεξαιρέσεις. Από την άλλη πλευρά, το τακτικό λάθος των πολιτικών υπεξαιρέσεις. Από την άλλη πλευρά, το τακτικό λάθος των πολιτικών συμβούλων του Προέδρου Putin εντοπίζεται στον τρόπο με τον οποίο εντοπίζεται στον τρόπο με τον οποίο αποφάσισαν να οργανώσουν και να εκτελέσουν την υποστήριξη του αποφάσισαν να οργανώσουν και να εκτελέσουν την υποστήριξη του Yanukovych, παρασύροντας τον Putin στο να εμπλακεί προσωπικά, και στο να εμπλακεί προσωπικά, και μάλιστα δύο φορές, στην προεκλογική διαδικασία, ταυτίζοντας το κύρος μάλιστα δύο φορές, στην προεκλογική διαδικασία, ταυτίζοντας το κύρος



ΕΚΛΟΓΕΣ


της Ρωσίας με την προσωπική και εξαιρετικά αμφιλεγόμενη επιλογή του Ουκρανού Προέδρου Kuchma.

Σε αντίθεση με την παθητική στάση που κράτησε στις ουκρανικές προεδρικές εκλογές (το 1994), και την σκόπιμη απουσία της από το δημοψήφισμα για τη δυνατότητα επέκτασης της προεδρικής θητείας του Lukashenka στην Λευκορωσία (2004), τώρα η Μόσχα υπερενεπλάκη στην όλη διαδικασία προδήλως, εξαιτίας του φόβου ότι επίκειται επανάληψη του γνωστού σεναρίου του Βελιγραδίου, από πλευράς των Δυτικών Υπηρεσιών που προσφάτως επανελήφθη και στη Γεωργία. Η στάση του Putin πέτυχε να πολώσει περισσότερο ένα ήδη τεταμένο κλίμα, να αποξενώσει σχεδόν το 50% των Ουκρανών από τη Ρωσία και να «κάψει»17 τις ούτως ή άλλως περιορισμένες πιθανότητες του Yanukovychνα εμφανισθεί στα μάτια των αναποφάσιστων, αμφιταλαντευόμενων ψηφοφόρων ως ευρείας αποδοχής.

Χάρτης 3

Από την πλευρά του, ο Yushchenko μπόρεσε ο ίδιος να εκμηδενίσει τις εντυπώσεις από την σύντομη θητεία του, ως Πρωθυπουργός της κυβέρνησης Kuchma, παρουσιαζόμενος ως ο μεταρρυθμιστής, «φίλο-δυτικός» και αδιάφθορος υποψήφιος, πράγμα που ουδόλως συνάδει με τον πρώτερο πολιτικό και προσωπικό βίο του.

Το περιβάλλον Kuchma δεν δίστασε να έλθει σε σύγκρουση με τη Ρωσία σε μια σειρά από ζωτικής σημασίας θέματα, τη ρύθμιση του ουκρανικού χρέους (2001-2002) και την αποστολή ουκρανικών δυνάμεων στο Ιράκ (2003), έως την αρχική υποβολή αίτησης ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ (2002) και την πρόσφατη Ρωσο-Ουκρανική διένεξη (Οκτώβριος 2003) για τη νήσο Τούζλα και την δυνατότητα της Ρωσίας να εγείρει ένα φράγμα που θα έφραζε το στόμιο της Θάλασσας του Azov.


ΕΚΛΟΓΕΣ



Ωστόσο, παρά την μαζική, σκανδαλώδη υποστήριξη των δυτικών Ωστόσο, παρά την μαζική, σκανδαλώδη υποστήριξη των δυτικών ΜΜΕ και μετωπικών οργανώσεων (τύπου Ινστιτούτων του Σόρος) ούτε ΜΜΕ και μετωπικών οργανώσεων (τύπου Ινστιτούτων του Σόρος) ούτε ο Yushchenko μπόρεσε να υπερβεί την δική του εκλογική βάση, που μπόρεσε να υπερβεί την δική του εκλογική βάση, που εντοπίζεται σε ορισμένες επαρχίες της κεντρικής Ουκρανίας, τον αστικό εντοπίζεται σε ορισμένες επαρχίες της κεντρικής Ουκρανίας, τον αστικό πληθυσμό του Κιέβου (που τον υποστήριξε σε ποσοστό άνω του 75%), πληθυσμό του Κιέβου (που τον υποστήριξε σε ποσοστό άνω του 75%), το ετερόφωτο και καθοδηγούμενο από τις ΗΠΑ «φοιτητικό κίνημα» το ετερόφωτο και καθοδηγούμενο από τις ΗΠΑ «φοιτητικό κίνημα» Pora18, και φυσικά το δυτικό τμήμα (1/3) της χώρας. Το πρόβλημα του , και φυσικά το δυτικό τμήμα (1/3) της χώρας. Το πρόβλημα του Yushchenko υπήρξε ότι η βάση υποστήριξής του στην Δυτική Ουκρανία υπήρξε ότι η βάση υποστήριξής του στην Δυτική Ουκρανία (Halitchina) όχι μόνο δεν του «ανήκει» αλλά ταυτόχρονα τον κρατά ) όχι μόνο δεν του «ανήκει» αλλά ταυτόχρονα τον κρατά εγκλωβισμένο σε μια ακραία αντί-ρωσική ρητορική που φθάνει στο που φθάνει στο επίπεδο ενός επικίνδυνου εξτρεμισμού, όπως αυτός εκφράζεται και επίπεδο ενός επικίνδυνου εξτρεμισμού, όπως αυτός εκφράζεται και για λόγους προσωπικής ιδιοτέλειας από την πολιτική agenda της για λόγους προσωπικής ιδιοτέλειας από την πολιτική agenda της Yulia Timoshenko και της ευρύτερης οικογένειας Lazarenko. Για αυτήν την . Για αυτήν την «επίγονο» της εθνικιστικής παράδοσης του Stephan BanderaStephan Bandera, ο μόνος δρόμος για τη διασφάλιση της ουκρανικής ανεξαρτησίας είναι η πλήρης δρόμος για τη διασφάλιση της ουκρανικής ανεξαρτησίας είναι η πλήρης ενσωμάτωσή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και, κυρίως, στο ΝΑΤΟ. Το αν ενσωμάτωσή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και, κυρίως, στο ΝΑΤΟ. Το αν αυτή η δυναμική ενδέχεται να διαλύσει την χώρα στα εξ ων συνετέθη αυτή η δυναμική ενδέχεται να διαλύσει την χώρα στα εξ ων συνετέθη –παγιώνοντας ένα εξαιρετικά επικίνδυνο ψυχροπολεμικό κλίμα στην –παγιώνοντας ένα εξαιρετικά επικίνδυνο ψυχροπολεμικό κλίμα στην Ευρώπη- πολύ λίγο ενδιαφέρει τους επιγόνους του «Μπαντερισμού» Ευρώπη- πολύ λίγο ενδιαφέρει τους επιγόνους του «Μπαντερισμού» είτε αυτοί είναι γνήσιοι είτε ενστερνίζονται τις απόψεις του για καθαρά είτε αυτοί είναι γνήσιοι είτε ενστερνίζονται τις απόψεις του για καθαρά προσωπικούς και εκλογικά καιροσκοπικούς λόγους (Τιμοσένκο).προσωπικούς και εκλογικά καιροσκοπικούς λόγους (Τιμοσένκο).

Είναι συζητήσιμο αν ο Yushchenko, ή κανείς από τους άλλους , ή κανείς από τους άλλους «γραφειοκράτες» του Κιέβου συμμερίζονται τις επιδιώξεις των «γραφειοκράτες» του Κιέβου συμμερίζονται τις επιδιώξεις των ακραίων εθνικιστικών κύκλων της Halitchina, και αν διακατέχονται , και αν διακατέχονται από φαντασιώσεις αναφορικά με την δυνατότητα της Ουκρανίας να από φαντασιώσεις αναφορικά με την δυνατότητα της Ουκρανίας να μεταβάλει άρδην και ριζικά την στρατηγική της εξάρτηση από τη Ρωσία σε μεταβάλει άρδην και ριζικά την στρατηγική της εξάρτηση από τη Ρωσία σε οικονομικό, ενεργειακό και πολιτικό επίπεδο. Ακόμη και μετά την εκλογική οικονομικό, ενεργειακό και πολιτικό επίπεδο. Ακόμη και μετά την εκλογική του επικράτηση κατά τον «γ’ γύρο» του Δεκεμβρίου, ο YushchenkoYushchenko ίσως δεν επιδιώξει να εντάξει την χώρα του στην Ατλαντική Συμμαχία, εάν βεβαίως επιδιώξει να εντάξει την χώρα του στην Ατλαντική Συμμαχία, εάν βεβαίως θέλει να την εντάξει ολόκληρη – και ο ίδιος έχει πρόσφατα επιχειρήσει να ο ίδιος έχει πρόσφατα επιχειρήσει να αποστασιοποιηθεί από τις ακραίες θέσεις της TimoshenkoTimoshenko σε συνέντευξη του στον ρωσικό τηλεοπτικό σταθμό Ren TV.19

Από την άλλη πλευρά, ούτε ο Yanukovych μπορεί να θεωρηθεί ως μπορεί να θεωρηθεί ως «ακραιφνής» σύμμαχος της Ρωσίας.20 Ούτε ο Kuchma ούτε ο ούτε ο Yanukovychλειτούργησαν ως «Ουκρανοί» Lukashenka. Άλλωστε, το περιβάλλον . Άλλωστε, το περιβάλλον Kuchma δεν δίστασε να έλθει σε σύγκρουση με τη Ρωσία σε μια σειρά δεν δίστασε να έλθει σε σύγκρουση με τη Ρωσία σε μια σειρά από ζωτικής σημασίας θέματα, από τη ρύθμιση του ουκρανικού χρέους από ζωτικής σημασίας θέματα, από τη ρύθμιση του ουκρανικού χρέους (2001-2002) και την αποστολή ουκρανικών δυνάμεων στο Ιράκ (2003), (2001-2002) και την αποστολή ουκρανικών δυνάμεων στο Ιράκ (2003), έως την αρχική υποβολή αίτησης ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ έως την αρχική υποβολή αίτησης ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ (2002) -που όμως ανακλήθηκε τον Οκτώβριο του 2004- και την πρόσφατη (2002) -που όμως ανακλήθηκε τον Οκτώβριο του 2004- και την πρόσφατη Ρωσο-Ουκρανική διένεξη (Οκτώβριος 2003) περί την κυριότητα της νήσου Ρωσο-Ουκρανική διένεξη (Οκτώβριος 2003) περί την κυριότητα της νήσου Τούζλα (Tuzla) και την δυνατότητα της Ρωσίας να εγείρει ένα φράγμα ) και την δυνατότητα της Ρωσίας να εγείρει ένα φράγμα που θα έφραζε το στόμιο της Θάλασσας του Azov.21 Τότε ο KuchmaKuchma, σε



ΕΚΛΟΓΕΣ


απάντηση ανεπιβεβαίωτων πληροφοριών ότι η Ρωσία απειλούσε να βομβαρδίσει τους συνοριακούς φρουρούς που είχαν εγκατασταθεί στο νησί από το 1999, κατήγγειλε τα «ιμπεριαλιστικά» αντανακλαστικά ορισμένων ρωσικών κύκλων, προειδοποιώντας το Κρεμλίνο ότι «όσο πιο κοντά έρχεται αυτό το φράγμα στις ακτές μας, τόσο πιο κοντά θα προχωρούμε προς τη Δύση».22

Το δυστύχημα της κρίσης του περασμένου Νοεμβρίου που ενδέχεται να κορυφωθεί μετά τις επαναληπτικές εκλογές της 26ης Δεκεμβρίουης Δεκεμβρίουης , εντοπίζεται στο γεγονός ότι αμφότεροι οι υποψήφιοι απώλεσαν ουσιαστικά την εμπιστοσύνη του μισού πληθυσμού της χώρας. Το σενάριο μιας de facto «Βοσνιοποίησης» ή «Καυκασιοποίησης» της Ουκρανίας δεν μπορεί εφεξής να αποκλεισθεί. Με τον όρο αυτό εννοούμε την ανακήρυξη μονoμερούς αυτονομίας των ανατολικών επαρχιών της χώρας, κατά τα πρότυπα της Κριμαίας, η οποία αυτοανακηρύχθηκε αυτόνομη, αν και Δημοκρατία της τότε Ουκρανικής Σοβιετικής Δημοκρατίας, τον Σεπτέμβριο του 1991. Δεδομένων των ανωτέρω συγκρουσιακών δυναμικών, αλλά και της προϊστορίας αντιστοίχων κινημάτων εδώ και 15 περίπου χρόνια σε όλον τον πρώην σοβιετικό χώρο, είναι εξαιρετικά απίθανον αυτή η διαδικασία να ακολουθήσει το αναίμακτο προηγούμενο του «βελούδινου διαζυγίου» της πρώην Τσεχοσλοβακίας. Αντιθέτως, αν είχε τελικά επιλεγεί η οδός της απόσχισης, αυτή θα θύμιζε περισσότερο το προηγούμενο της Γιουγκοσλαβίας.

Η κρίση δεν τελείωσε με την οριστική εκλογή του Γιούστσενκο τον Δεκέμβριο, καθώς ο νικητής αυτού του «μίνι» πολιτικού εμφυλίου θα πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη ή έστω την ανοχή του λοιπού 50% της χώρας του. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στο δίμηνο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2004, η κατάσταση παραμένει ρευστή και εύφλεκτη, αν λάβει κανείς υπ’ όψιν του ότι παρά τις προτροπές του Προέδρου Kuchma, μια σειρά από τις ανατολικές επαρχίες της χώρας με επίκεντρο το Donetsk, το Kharkiv (Χάρκοβο), το Lugansk και την Κριμαία είχαν προειδοποιήσει ότι, σε περίπτωση επικράτησης του Yushchenko, θα αυτονομηθούν από το Κίεβο, αρνούμενες να καταβάλλουν φόρους στην Κεντρική Κυβέρνηση, ενώ σε πολλές πόλεις και επαρχίες της Ανατολικής Ουκρανίας είχαν αρχίσει να οργανώνονται ένοπλες ομάδες πολιτοφυλακής.23 Αυτό που είναι επίσης εντυπωσιακό είναι ότι η εν λόγω δυναμική φάνηκε να εξαπλώνεται ολοένα και δυτικότερα εάν πιστέψουμε τις απειλές περί αυτονόμησης του λιμένα της Οδησσού. Σε κάθε περίπτωση, το περιφερειακό Συμβούλιο του Donetsk έφτασε στο σημείο να ορίσει την 9ή Ιανουαρίου 2005 ως ημέρα δημοψηφίσματος για την αυτονόμηση της περιοχής, κάτι που σε περίπτωση περαιτέρω όξυνσης θα μιμούντο και οι υπόλοιπες ανατολικές επαρχίες.24

Όπως προαναφέραμε η επικράτηση του Γιούστσενκο αποτελεί την ανάπαυλα μια κρίσης που θα συνεχίσει να επωάζεται από τις φυγόκεντρες

Οι ανατολικές επαρχίες της χώρας με επίκεντρο το Donetsk, το Kharkiv (Χάρκοβο), το Lugansk και την Κριμαία είχαν προειδοποιήσει ότι, σε περίπτωση επικράτησης του Yushchenko, θα αυτονομηθούν από το Κίεβο, αρνούμενες να καταβάλλουν φόρους στην Κεντρική Κυβέρνηση.


ΕΚΛΟΓΕΣ



δυναμικές που συνθέτουν το μετασοβιετικό ουκρανικό κράτος. Το συνθέτουν το μετασοβιετικό ουκρανικό κράτος. Το Ουκρανικό ηφαίστειο θα παραμείνει ενεργό. Προκειμένου λοιπόν να Ουκρανικό ηφαίστειο θα παραμείνει ενεργό. Προκειμένου λοιπόν να αποφευχθεί μια περαιτέρω –και αυτή τη φορά μοιραία- έκρηξη του, όλες αποφευχθεί μια περαιτέρω –και αυτή τη φορά μοιραία- έκρηξη του, όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν τα ακόλουθα:οι εμπλεκόμενες πλευρές θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν τα ακόλουθα:

(α) Τόσο η Ρωσία όσο και οι ΗΠΑ πρέπει να εργασθούν από Τόσο η Ρωσία όσο και οι ΗΠΑ πρέπει να εργασθούν από κοινού προκειμένου να κλείσουν οι «ασκοί του Αιόλου» που άνοιξαν κοινού προκειμένου να κλείσουν οι «ασκοί του Αιόλου» που άνοιξαν λόγω της αναμείξεώς τους στις ουκρανικές εκλογές. Η ευθύνη για την λόγω της αναμείξεώς τους στις ουκρανικές εκλογές. Η ευθύνη για την επανασταθεροποίηση της Ουκρανίας βαρύνει θεωρητικώς και τις δύο επανασταθεροποίηση της Ουκρανίας βαρύνει θεωρητικώς και τις δύο πλευρές, αν και το κύριο βάρος για τη γεωστρατηγική εξομάλυνση της πλευρές, αν και το κύριο βάρος για τη γεωστρατηγική εξομάλυνση της κατάστασης «πέφτει» στους ώμους της κυβέρνησης Bush αφού είναι κατάστασης «πέφτει» στους ώμους της κυβέρνησης Bush αφού είναι οι επιλογές των Αμερικανικών Κυβερνήσεων καθ’ όλην την πρώτη οι επιλογές των Αμερικανικών Κυβερνήσεων καθ’ όλην την πρώτη μεταψυχροπολεμική 15ετία που ενισχύουν τις εύλογες ανησυχίες των μεταψυχροπολεμική 15ετία που ενισχύουν τις εύλογες ανησυχίες των Ρώσων για εφαρμογή μιας πολιτικής προς στρατηγική περικύκλωση και Ρώσων για εφαρμογή μιας πολιτικής προς στρατηγική περικύκλωση και περιθωριοποίηση της μετασοβιετικής Ρωσίας. Αν κάτι πρέπει να μας περιθωριοποίηση της μετασοβιετικής Ρωσίας. Αν κάτι πρέπει να μας διδάξει η εξελισσόμενη κρίση είναι ότι, ακόμη και αν το Κίεβο επιθυμεί ακόμη και αν το Κίεβο επιθυμεί να διαδραματίσει το ρόλο του γεωπολιτικού αντιβάρου έναντι της να διαδραματίσει το ρόλο του γεωπολιτικού αντιβάρου έναντι της ρωσικής ισχύος στο «Εγγύς Εξωτερικό» προς όφελος των ΗΠΑ, δεν ρωσικής ισχύος στο «Εγγύς Εξωτερικό» προς όφελος των ΗΠΑ, δεν μπορεί να το πράξει χωρίς να διακινδυνεύσει την αυτοκτόνα και εκ μπορεί να το πράξει χωρίς να διακινδυνεύσει την αυτοκτόνα και εκ των έσω διάλυση της Ουκρανίας.

(β) Η αμερικανική πολιτική της συνεχούς επέκτασης του ΝΑΤΟ προς Η αμερικανική πολιτική της συνεχούς επέκτασης του ΝΑΤΟ προς ανατολάς έχει βαρύτατη ευθύνη για την εξελισσόμενη κρίση. Παρά ανατολάς έχει βαρύτατη ευθύνη για την εξελισσόμενη κρίση. Παρά τις διακηρύξεις και διαβεβαιώσεις τους ότι δήθεν αποσκοπούσαν στην τις διακηρύξεις και διαβεβαιώσεις τους ότι δήθεν αποσκοπούσαν στην εξάλειψη των «διαχωριστικών γραμμών» της Γηραιάς Ηπείρου, εξάλειψη των «διαχωριστικών γραμμών» της Γηραιάς Ηπείρου, οι ΗΠΑ (και οι Σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ), το μόνο που τελικά επέτυχαν είναι (και οι Σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ), το μόνο που τελικά επέτυχαν είναι να δημιουργήσουν έναν νέο «ψυχροπολεμικού τύπο» γεωπολιτικό να δημιουργήσουν έναν νέο «ψυχροπολεμικού τύπο» γεωπολιτικό «Ρουβίκωνα» μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα ανατολικότερα«Ρουβίκωνα» μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα ανατολικότερα.25

Εάν δε οι ΗΠΑ διαβούν και αυτόν τον Ρουβίκωνα, επιδιώκοντας να Εάν δε οι ΗΠΑ διαβούν και αυτόν τον Ρουβίκωνα, επιδιώκοντας να ενσωματώσουν και την Ουκρανία στην δική τους σφαίρα επιρροής, θα ενσωματώσουν και την Ουκρανία στην δική τους σφαίρα επιρροής, θα πρέπει να είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν την βίαιη αντίδραση της πρέπει να είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν την βίαιη αντίδραση της Ρωσίας, κατά τα πρότυπα ακόμη και της στρατιωτικής ενίσχυσης των Ρωσίας, κατά τα πρότυπα ακόμη και της στρατιωτικής ενίσχυσης των αποσχιστικών κινημάτων της Υπερκαυκασίας και της Υπερδνειστερίας αποσχιστικών κινημάτων της Υπερκαυκασίας και της Υπερδνειστερίας από τη Μόσχα, την δεκαετία του 1990. Κάτι τέτοιο θα σημάνει τον από τη Μόσχα, την δεκαετία του 1990. Κάτι τέτοιο θα σημάνει τον κίνδυνο μετατροπής της Κριμαίας και των ανατολικών επαρχιών σε μια κίνδυνο μετατροπής της Κριμαίας και των ανατολικών επαρχιών σε μια τεράστια «Ουκρανική Αμπχαζία».

(γ) Η λογική περικύκλωσης της Ρωσίας από Δυσμών και Νότου που Η λογική περικύκλωσης της Ρωσίας από Δυσμών και Νότου που απηχείται στα γραπτά του περίφημου Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας απηχείται στα γραπτά του περίφημου Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας Brzezinski είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για την βιωσιμότητα της είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για την βιωσιμότητα της μεταψυχροπολεμικής τάξης πραγμάτων στην Ευρώπη, δεν πρόκειται μεταψυχροπολεμικής τάξης πραγμάτων στην Ευρώπη, δεν πρόκειται να γίνει ποτέ αποδεκτή από την ρωσική πλευρά και θα πρέπει να να γίνει ποτέ αποδεκτή από την ρωσική πλευρά και θα πρέπει να εγκαταλειφθεί από την κυβέρνηση Bush26. Το επιχείρημα ότι, εφόσον η . Το επιχείρημα ότι, εφόσον η Ρωσία δεν αντέδρασε στην ενσωμάτωση της Πολωνίας ή των Βαλτικών Ρωσία δεν αντέδρασε στην ενσωμάτωση της Πολωνίας ή των Βαλτικών Δημοκρατιών στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε., δεν πρόκειται να αντιδράσει Δημοκρατιών στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε., δεν πρόκειται να αντιδράσει



ΕΚΛΟΓΕΣ


και στην περίπτωση της Ουκρανίας, προκλητικώς αγνοεί ή υποτιμά το πλήθος των γεωπολιτικών, στρατιωτικών, γεωοικονομικών και ιστορικών διακυβευμάτων στην προκειμένη περίπτωση. Σε περίπτωση ρώσο-αμερικανικής ρήξης όχι μόνο θα διαρραγεί ο αντιτρομοκρατικός άξονας Ρωσίας-ΗΠΑ στην Ευρασία (προς αγαλλίαση του Ιράν, της Βόρειας Κορέας, των Ταλιμπάν και των εξτρεμιστών της Αλ-Κάϊντα) αλλά θα περάσουμε σε μια δεύτερη «ψυχροπολεμική» περίοδο, που σε τελική ανάλυση ζημιώνει, πρώτα απ’ όλα, τα συμφέροντα της Ευρώπης.

(δ) Η Ευρωπαϊκή Ένωση και, εν προκειμένω, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έχουν να διαδραματίσουν αποφασιστικό ρόλο για την επίλυση της Ουκρανικής Κρίσης και θα πρέπει, επιτέλους, να φανούν ειλικρινείς έναντι των πολιτικών ελίτ του Κιέβου, αναφορικά με τις ρεαλιστικές πιθανότητες ένταξης της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, (που ακόμη και αν υπάρχουν, δεν έχουν αρχίσει καν να αχνοφαίνονται στον ορίζοντα). Για να είμαστε απολύτως ειλικρινείς, το ούτως ή άλλως εξαιρετικά απομακρυσμένο ενδεχόμενο ένταξης του Κιέβου θα αρχίσει να συζητείται μετά την πιθανή ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε.27

(ε) Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει επίσης να συνειδητοποιήσει ότι η ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία, αλλά και πρωτίστως η αναγκαιότητα διαφύλαξης ενός αυτόνομου ευρωπαϊκού ρόλου στο διεθνές σύστημα, της επιβάλλουν να προφυλάξει τόσο την ίδια όσο και τις ΗΠΑ από ένα πρώτου μεγέθους στρατηγικό ολίσθημα. Η Ουκρανία, όπως και οι άλλες Δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, δεν μπορούν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, δεν τις συμφέρει να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, αλλά ούτε στο ΝΑΤΟ ούτε στην Ευρώπη συμφέρει η ένταξή τους. Εάν η κατάσταση οξυνθεί σε σημείο που ο de facto διαμελισμός της χώρας αρχίσει να υλοποιείται, τουλάχιστον οι Μεγάλες Δυνάμεις της «Παλαιάς Ευρώπης» θα πρέπει να αποσαφηνίσουν δημοσίως στις ΗΠΑ ότι δεν προτίθενται να αποδεχθούν την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.28 Εάν η Κυβέρνηση των ΗΠΑ, ή οποιαδήποτε κυβέρνηση των ΗΠΑ, θελήσει να «πολεμήσει έναν δεύτερο «Ψυχρό Πόλεμο» με τη Ρωσία, θα πρέπει να γνωρίζει εκ των προτέρων και με σαφήνεια ότι θα το πράξει μόνη της.

Η κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας παραμένει εύθραυστη και αυτό καθιστά την επιβίωση του ενιαίου κρατικού μορφώματος ολοένα και δυσχερέστερη, εφόσον η κατάσταση εξωθηθεί εκούσια ή ακούσια στο σημείο των de facto αποσχίσεων των δυτικών ή ανατολικών επαρχιών της χώρας. Οι καταλύτες αυτής της όξυνσης μπορεί να είναι είτε εσωτερικές πολιτικές συγκρούσεις, όπως έγινε κατά την εκλογική κρίση του Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2004, ή υπερβολικά δυτικόστροφες διπλωματικές επιλογές που μπορεί να γίνουν από την πλευρά του Κιέβου, όπως: (α) η ουσιαστική απόπειρα ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ, (β) η

Εάν η κατάσταση οξυνθεί σε σημείο που ο de facto διαμελισμός της χώρας αρχίσει να υλοποιείται, τουλάχιστον οι Μεγάλες Δυνάμεις της «Παλαιάς Ευρώπης» θα πρέπει να αποσαφηνίσουν δημοσίως στις ΗΠΑ ότι δεν προτίθενται να αποδεχθούν την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.


ΕΚΛΟΓΕΣ



αναστροφή του προγράμματος ιδιωτικοποίησης του ουκρανικού δικτύου αναστροφή του προγράμματος ιδιωτικοποίησης του ουκρανικού δικτύου εξαγωγής φυσικού αερίου κατά τρόπο που να αποκλείει την εξαγωγής φυσικού αερίου κατά τρόπο που να αποκλείει την Gazprom, (γ) η εγκατάσταση αμερικανικών δυνάμεων στην Ουκρανική επικράτεια και η εγκατάσταση αμερικανικών δυνάμεων στην Ουκρανική επικράτεια και (δ) η απόπειρα εκδίωξης των ρωσικών ναυτικών δυνάμεων της Κριμαϊκής. (δ) η απόπειρα εκδίωξης των ρωσικών ναυτικών δυνάμεων της Κριμαϊκής.

Είναι αξιοσημείωτο πάντως ότι κανένα από τα ανωτέρω σημεία Είναι αξιοσημείωτο πάντως ότι κανένα από τα ανωτέρω σημεία δεν φαίνεται να ταυτίζεται με τις διπλωματικές επιλογές του δεν φαίνεται να ταυτίζεται με τις διπλωματικές επιλογές του νεοεκλεγέντος Προέδρου Βίκτωρ Γιούστσενκο, παρά την απεικόνιση νεοεκλεγέντος Προέδρου Βίκτωρ Γιούστσενκο, παρά την απεικόνιση του από πολλαπλά κέντρα «ενημέρωσης» ως ακραιφνώς φίλο-δυτικού του από πολλαπλά κέντρα «ενημέρωσης» ως ακραιφνώς φίλο-δυτικού υποψηφίου. Άλλωστε κατόπιν δικής του πρωτοβουλίας αποφασίστηκε . Άλλωστε κατόπιν δικής του πρωτοβουλίας αποφασίστηκε η απόσυρση των 1640 ουκρανών στρατιωτών από το Ιράκ στις αρχές η απόσυρση των 1640 ουκρανών στρατιωτών από το Ιράκ στις αρχές Δεκεμβρίου του 2004. Μετεκλογικά, ο Πρόεδρος Γιούστσενκο, έχει ήδη Δεκεμβρίου του 2004. Μετεκλογικά, ο Πρόεδρος Γιούστσενκο, έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι η ένταξη της χώρας του στο το ΝΑΤΟκαταστήσει σαφές ότι η ένταξη της χώρας του στο το ΝΑΤΟ29 δεν αποτελεί προτεραιότητα της κυβέρνησης του. Παράλληλα έχει υπογραμμίσειπροτεραιότητα της κυβέρνησης του. Παράλληλα έχει υπογραμμίσει30

ότι δεν πρόκειται να θέσει το ζήτημα αναθεώρησης της Συμφωνίας για ότι δεν πρόκειται να θέσει το ζήτημα αναθεώρησης της Συμφωνίας για την παραμονή του Ρωσικού στόλου στην Κριμαϊκή πριν από το 2017, την παραμονή του Ρωσικού στόλου στην Κριμαϊκή πριν από το 2017, όταν δηλαδή συμπληρωθεί η εικοσαετής διάρκεια του συμφώνου που όταν δηλαδή συμπληρωθεί η εικοσαετής διάρκεια του συμφώνου που υπεγράφη το 1997.



ΕΚΛΟΓΕΣ


ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1 Andrew Fisher, The Russian Annexation of the Crimea, 1772-1783, (Cambridge University Press: 1970).2 Με συμφωνία που επικυρώθηκε από το Ουκρανικό Κοινοβούλιο το 1997, ο Σοβιετικός Στόλος της Μαύρης Θάλασσας, που απετελείτο από 25.000 άνδρες και 100 μεγάλες μονάδες επιφανείας, διαμοιράσθηκε ανάμεσα στη Ρωσία (82%) και την Ουκρανία (18%), ενώ τρεις θαλάσσιοι κόλποι εντός και περί την Σεβαστούπολη ενοικιάσθηκαν στη Μόσχα έως το 2027, ως ναυτικές βάσεις, έναντι ετησίου ενοικίου 135 εκατομμυρίων δολαρίων. Αρχικά ο στό-λος μοιράστηκε κατά 50%-50% αλλά η Κυβέρνηση λος μοιράστηκε κατά 50%-50% αλλά η Κυβέρνηση Kuchma αναγκάστηκε να παραδώσει το 64% του δικού της μεριδίου λόγω συσσωρευμένων χρεών από τη μη-πληρωμή πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Ρωσία. Το κόστος ενοικίου της 20ετούς συμφωνίας-που μπορεί να επεκταθεί αρχικά έως και 5 έτη- καλύπτεται επίσης από το ουκρανικό ενεργειακό χρέος. Sherman Sherr, “Russian-Ukrainian Rapprochement? The Black Sea Fleet Accords”, Survival, Vol.39/No.3 (Autumn 1997), σελ.33-50.3 T. Bukkvoll, Ukraine and European Security, The Chatham House PapersThe Chatham House Papers, Royal Institute for International Affairs, (London: 1997), σελ.61 και Mirsky, On Ruins…, ό.π., 118-120 και 129-130.4 Σε πρόσφατη δημοσκόπηση του ανεξάρτητου κέντρου ερευνών της κοινής ρωσικής γνώμης Levada Center, καταγράφηκε ότι το 68% των Ρώσων ΔΕΝ θεωρούν την Ουκρανία ως μια Levada Center, καταγράφηκε ότι το 68% των Ρώσων ΔΕΝ θεωρούν την Ουκρανία ως μια Levada Center«ξένη, [ήτοι ανεξάρτητη] χώρα», Fred Weir & Howard LaFranchi, “The East-West stakes over Ukraine: Russian and Western leaders are sharply at odds over the election crisis that’s bringing huge crowds to the streets of Kiev”, Christian Science Monitor, 26/11/2004.Christian Science Monitor, 26/11/2004.Christian Science Monitor5 Το World Fact Book της Central Intelligence Agency στην έκδοση του 2001, σελ.4, θέτει το ποσο-στό των ρωσικών πληθυσμών της Ουκρανίας στο 22%. Με το ποσοστό του 22% συμφωνούν και οι πρώτες επίσημες στατιστικές του Ρωσικού Κέντρου Ανθρωποδημογραφίας και Οικολογίας του 1993, ιδέ σχετικά Georgy Mirsky, On Ruins of Empire: Ethnicity and Nationalism in the Former Soviet Union, (Greenwood Press: 1997), σελ.146. Ωστόσο, νεώτερες δημογραφικές και εθνο-γραφικές μελέτες υποστηρίζουν ότι στον ανωτέρω αριθμό πρέπει να προστεθούν και τα περίπου 4 έως 5,5 εκατομμύρια των Ρωσόφωνων και των Κοζακικών πληθυσμών του Ντον που ανεβάζουν το συνολικό ποσοστό στο 33%. Ιδέ σχετικά, J.Bugajski, “Ethnic Relations and Regional Problems in Independent Ukraine”, στο S.Wolchik & V.Zviglyanich (ed.), Ukraine: The Search for National Identity, (Lanham: Roman & Littlefi eld: 2000), σελ. 165-181.6 Ιδέ σχετικά, Οleg Subtelny, Ukraine: A History, (Toronto University Press: 1998), σελ.453-480 και John Armstrong, Ukrainian Nationalism, Littletown, Connecticut, Ukrainian Academic Press: 1980), σελ.46-100. Ειδικότερα για το κίνημα του Bandera, Subtelny, ό.π., σελ.445, 463-465.7 Mirsky, ό.π., σελ.125-126.8 Sergey Markov, “The Regime in Ukraine is much stronger than in Ukraine or Serbia: The Situation in Ukraine is Teetering on the Brink”, Izvestia, 25/11/2004, και Oganesyan, RIA Novosti, ό.π.9 «Συμβιβασμός στην Ουκρανία: Συμφωνία Υπέγραψαν Οι Πολιτικοί Αντίπαλοι-Ανοικτό το ενδεχόμενο αυτονόμησης», Καθημερινή, 2/12/2004, σελ.9.10 International Monetary FundInternational Monetary Fund, Direction of Trade Statistics Yearbook 2001, (Washington D.C.: 2001), σελ.242. Νεώτερα στοιχεία αναφέρουν ότι η Ρωσία καλύπτει το 36% των συνο-λικών εισαγωγών και το 18% του συνόλου των εξαγωγών της Ουκρανίας, ιδέ σχετικά CIA World Fact Book 2004, Ukraine.


ΕΚΛΟΓΕΣ



11 U.S. Department of Energy, Energy Information Agency (EIAU.S. Department of Energy, Energy Information Agency (EIA), Country Analysis Brief: ), Country Analysis Brief: Ukraine, www.eia.doe.gov/emeu/cabs/ukraine.html (September 2003) και European Commission, Directorate General for Energy and Transportsion, Directorate General for Energy and Transport, EU Energy and Transport , EU Energy and Transport in Figures: Statistical Pocketbook 2003, (Luxemburg: Offi ce for Offi cial Publications of the , (Luxemburg: Offi ce for Offi cial Publications of the European Communities: 2003), Πίνακας 2.2.6.

12 European Union, Green Paper: Towards a European Strategy for the Security of Energy Supply Green Paper: Towards a European Strategy for the Security of Energy Supply, European Commission, Directorate General for Energy and TransportEuropean Commission, Directorate General for Energy and Transport, Offi ce for Offi cial , Offi ce for Offi cial Publications of the European Communities (Luxemburg: 2001), σελ. 42. Η Επιτροπή επίσης Publications of the European Communities (Luxemburg: 2001), σελ. 42. Η Επιτροπή επίσης προβλέπει ότι “Αυτός ο βαθμός της εξάρτησης [στις ρωσικές εισαγωγές φυσικού αερίου] πρόκειται να “Αυτός ο βαθμός της εξάρτησης [στις ρωσικές εισαγωγές φυσικού αερίου] πρόκειται να αυξηθεί υπό την επήρεια της επέκτασης και την πίεση της [αυξανόμενης] ζήτησης πάνω από το 60% αυξηθεί υπό την επήρεια της επέκτασης και την πίεση της [αυξανόμενης] ζήτησης πάνω από το 60% του συνόλου [από το παρόν 41%]”, ibid, σελ. 41.

13 Αναλυτικότερα για αυτήν τη διάσταση ιδέ, Θεόδωρος Τσακίρης, «Η Στρατηγική Σημασία Αναλυτικότερα για αυτήν τη διάσταση ιδέ, Θεόδωρος Τσακίρης, «Η Στρατηγική Σημασία της Ουκρανίας για την Ενεργειακή Ασφάλεια της Ευρώπης: Η Παράμετρος του Φυσικού της Ουκρανίας για την Ενεργειακή Ασφάλεια της Ευρώπης: Η Παράμετρος του Φυσικού Αερίου», Αγορά Χωρίς Σύνορα, Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων,Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων,Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων,Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων,Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων,Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, Τόμος 9 / Τεύχος 2, (Σεπτέμβριος-Νοέμβριος 2003), σελ.149-154.

14 Παραδείγματος χάριν η Πολωνία που αποτελεί και την επιθετικότερη σύμμαχο της γεω- Παραδείγματος χάριν η Πολωνία που αποτελεί και την επιθετικότερη σύμμαχο της γεω-πολιτικής «ατζέντας» των Δυτικών Ουκρανών, εξαρτάται από τις ρωσικές εισαγωγές για το πολιτικής «ατζέντας» των Δυτικών Ουκρανών, εξαρτάται από τις ρωσικές εισαγωγές για το 100% των αναγκών της σε πετρέλαιο και για το 99% των αναγκών της σε Φυσικό Αέριο. Τα 100% των αναγκών της σε πετρέλαιο και για το 99% των αναγκών της σε Φυσικό Αέριο. Τα αντίστοιχα ποσοστά για την Τσεχία είναι 65% για το πετρέλαιο και 82% για το φυσικό αέριο αντίστοιχα ποσοστά για την Τσεχία είναι 65% για το πετρέλαιο και 82% για το φυσικό αέριο και για την Ουγγαρία, 100% για τις εισαγωγές πετρελαίου και 81% για τις εισαγωγές αερίου. και για την Ουγγαρία, 100% για τις εισαγωγές πετρελαίου και 81% για τις εισαγωγές αερίου. “Ivan and the Pipe: Russia’s Energy Firms are Viewed with Suspicion as they try to expand “Ivan and the Pipe: Russia’s Energy Firms are Viewed with Suspicion as they try to expand in former Communist Countries”, Special Report: Russian Energy Firms,Special Report: Russian Energy Firms, The Economist, 11/12/2004, σελ.64.

15 “IEA Warns of Russian Dependency: The International Energy Agency Criticized its “IEA Warns of Russian Dependency: The International Energy Agency Criticized its Members for Being too dependent on Russian natural gas supplies”, FSU Oil & Gas Monitor, Members for Being too dependent on Russian natural gas supplies”, FSU Oil & Gas Monitor, 8/12/2004, σελ.12.

16 “Did Moscow Back the Wrong Ukrainian Candidate”, RIA Novosti, 24/11/2004. , 24/11/2004.

17 Sergey Karaganov, ο.π., σημ.6 και Alan Cullison & Guy Chazan, “Putin’s Role in Ukraine Sergey Karaganov, ο.π., σημ.6 και Alan Cullison & Guy Chazan, “Putin’s Role in Ukraine Election Stirs Backlash”, Wall Street Journal, 29/11/2004.

18 Οι ΗΠΑ δαπάνησαν επισήμως 14 εκατομμύρια δολάρια μέσω Μη-Κυβερνητικών Οργα- Οι ΗΠΑ δαπάνησαν επισήμως 14 εκατομμύρια δολάρια μέσω Μη-Κυβερνητικών Οργα-νισμών στην Ουκρανία για την επικράτηση του Yushchenko, ενώ σύμφωνα με δημοσιεύματα , ενώ σύμφωνα με δημοσιεύματα και του βρετανικού τύπου, κλιμάκια της CIA οργάνωσαν ένα πλήρες σχέδιο αποσταθε-και του βρετανικού τύπου, κλιμάκια της CIA οργάνωσαν ένα πλήρες σχέδιο αποσταθε-ροποίησης του καθεστώτος Kuchma μέσω μιας εκστρατείας διαδηλώσεων και πολιτικού μέσω μιας εκστρατείας διαδηλώσεων και πολιτικού «μποϋκοτάζ» που θα παρέλυαν τον κρατικό μηχανισμό, υπό την ηγεσία φοιτητικών κινη-«μποϋκοτάζ» που θα παρέλυαν τον κρατικό μηχανισμό, υπό την ηγεσία φοιτητικών κινη-μάτων κατά τα πρότυπα των επιχειρήσεων ανατροπής των καθεστώτων MilosevicMilosevic (Κίνημα Otpor-2001) και Shevardnadze (Κίνημα Kmara-2003). Ιδέ ανάλυση του Δρ.Sergey Markov, ). Ιδέ ανάλυση του Δρ.Sergey Markov, διευθυντή του Ινστιτούτου Πολιτικών Μελετών της Μόσχας, Sergey Markov, “The Regime διευθυντή του Ινστιτούτου Πολιτικών Μελετών της Μόσχας, Sergey Markov, “The Regime in Ukraine is Much Stronger than in Georgia or Serbia: The Situation in Ukraine is Teetering in Ukraine is Much Stronger than in Georgia or Serbia: The Situation in Ukraine is Teetering on the Brink”, Izvestia, 25/11/2004 και Jonathan Steele, “Ukraine’s Post-Modern Coup d’ , 25/11/2004 και Jonathan Steele, “Ukraine’s Post-Modern Coup d’ Etat: Yushchenko Got the US Nod and Money Flooded into his Supporters”, Etat: Yushchenko Got the US Nod and Money Flooded into his Supporters”, The Guardian, 26/11/2004.

19 BBC MonitοringBBC Monitοring, (Interview of Viktor Yushchenko), “Russia Made “Big Political Mistake” , (Interview of Viktor Yushchenko), “Russia Made “Big Political Mistake” over Ukrainian Poll Says Yushchenko”, Ren TV, Moscow, 28/11/2004.Ren TV, Moscow, 28/11/2004.Ren TV

20 Παρά την περιρρέουσα αντίληψη περί φιλο-ρωσισμού ή φιλο-αμερικανισμού του κάθε Παρά την περιρρέουσα αντίληψη περί φιλο-ρωσισμού ή φιλο-αμερικανισμού του κάθε υποψηφίου, κανένας από τους δύο δεν είναι πιθανόν να ενσαρκώσει σε διπλωματικό επί-υποψηφίου, κανένας από τους δύο δεν είναι πιθανόν να ενσαρκώσει σε διπλωματικό επί-πεδο μια ακραιφνώς φιλο-ρωσική ή αντι-ρωσική πολιτική ακολουθώντας μια πεδο μια ακραιφνώς φιλο-ρωσική ή αντι-ρωσική πολιτική ακολουθώντας μια à la Kuchmaεπαμφοτερίζουσα στάση, κάτι στο οποίο τείνουν να συμπέσουν τόσο ρωσικές όσο και αμε-επαμφοτερίζουσα στάση, κάτι στο οποίο τείνουν να συμπέσουν τόσο ρωσικές όσο και αμε-



ΕΚΛΟΓΕΣ

ΑΜΠΧΑΖΙΑΚΑΙKODOR

ρικανικές αναλύσεις. Ιδέ χαρακτηριστικά, (editorial), “Ukraine: Looking for a Fair Vote Count”, New York Times, 23/11/2004, και Karaganov, ό.π., σημ.6.

21 Για την κρίση της Tuzla, ιδέ Τσακίρης, ό.π., σελ.158-160. Για τις φήμες περί βομβαρδισμού της Tuzla από τη Ρωσία ιδέ, BBC MonitoringBBC Monitoring, “Putin’s Chief of Staff reportedly ready to Bomb Ukraine over Disputed Strait”, Stolichnyye Novosti, Kiev, 21/10/2003.

22 Agence France Press (AFP), “Imperialist Russia is Pushing Ukraine Closer to West: Kuchma”, 27/10/2003.

23 RIA Novosti, “Long Crisis to Tear Ukraine Apart?”, 28/11/2004, Bloomberg, “Secession of the East Would Be “Unacceptable” Kuchma Says”, 29/11/2004, Neil Barnett, “Russians on the East Vent their Anger at the “Orange Revolt”, The Independent, 30/11/2004, και Andrew Wilson, “The Reality of these Division in Ukraine”, The Independent, 30/11/2004.

24 «Συμβιβασμός στην Ουκρανία: Συμφωνία Υπέγραψαν Οι Πολιτικοί Αντίπαλοι-Ανοικτό το ενδεχόμενο αυτονόμησης», Καθημερινή, 2/12/2004, σελ.9.

25 Ιδέ σχετικά, Theodore Tsakiris, “The New Rubicon?: The Geopolitical Repercussions of NATO’s “Open Door” Policy”, in John Micgiel (ed.), Democracy and Integration in an Enlarging Europe, Institute for the Study of EuropeInstitute for the Study of Europe, New York, (Columbia University: 2002), σελ. 133-165.

26 Η εξαιρετική επικινδυνότητα της κατάστασης έχει αρχίσει να γίνεται εμφανέστερη σε αρκετούς αμερικανούς αναλυτές, όπως οι Charles Kupchan του Council on Foreign Relationsκαι Ariel Cohen του Heritage Foundation, που προειδοποιούν για το ενδεχόμενο η ουκρανική κρίση να δηλητηριάσει μόνιμα της αμερικανο-ρωσικές σχέσεις. Ιδέ σχετικά, Glenn Kessler, “For the U.S. a Balancing Act on Ukraine”, Washington Post, 24/11/2004, και Judy Dempsey & Brian Knowlton, “Lugar Hints at Tough Measures on Ukraine Vote”, International Herald Tribune, 24/11/2004.

27 Charlemagne, “Another Faraway Country: Brussels Faces Up Gloomily to the Prospect of Further Eastward Enlargement”, The Economist, 4/12/2004, σελ.34.

28 Jonathan Steele, “Ukraine’s Post-Modern Coup d’ Etat, The Guardian, 26/11/2004.

29 Mara Bellaby, “Ukraine Defense Chief: NATO Not a Priority”, Kiev, Associated Press, 05/02/2005.

30 Jeremy Page, “Ukraine Could Sink Russian Fleet”, The Times, 6/12/2004.


ΕΚΛΟΓΕΣ



Ιωάννης Μ. Μπακιρτζής

Επισκόπηση των εξελίξεωντου ζητήματος της Αμπχα ζίαςκατά τα τελευταία έτη μέσα από τουρκικές κατά τα τελευταία έτη μέσα από τουρκικές διαδικτυακές πη γές με έμφασηστην περίπτωση του Kodor

Α. Εισαγωγή

Από μακρού διαστήματος, ο Καύκασος έχει εξελιχθεί σε μια από τις εκρηκτι κότερες περιοχές του κόσμου, απ’ όπου, ήδη από τη διάλυση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, φάνηκε πως επρόκειτο να προκύψουν μακροπρόθεσμα εξελίξεις, που θα πυροδοτούσαν συγκρούσεις με απρόβλεπτες διαστάσεις και αναδιάταξη του πολιτι κού, και όχι μόνο, χάρτη. Η διαμάχη Αμπχαζίων-Γεωργιανών με φόντο τα πετρέλαια της περιοχής, οι προσπάθειες διείσδυσης των Ηνωμένων Πολιτειών και της περιοχής, οι προσπάθειες διείσδυσης των Ηνωμένων Πολιτειών και της Τουρκίας στο συγκεκριμένο χώρο, σε συνδυασμό με την αναζωπύρωση Τουρκίας στο συγκεκριμένο χώρο, σε συνδυασμό με την αναζωπύρωση του ισλαμικού φοντα μενταλισμού και τη μακρόχρονη βίαιη του ισλαμικού φοντα μενταλισμού και τη μακρόχρονη βίαιη πρωτοκαθεδρία της Ρωσίας, είναι το σκηνικό που συνθέτει την εικόνα του πρωτοκαθεδρία της Ρωσίας, είναι το σκηνικό που συνθέτει την εικόνα του τόπου.

Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να αποδοθεί στο γεγονός ότι η ευρύτερη Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να αποδοθεί στο γεγονός ότι η ευρύτερη θαλάσσια και ηπειρωτική ζώνη του Ευξείνου Πόντου και του Καυκάσου θαλάσσια και ηπειρωτική ζώνη του Ευξείνου Πόντου και του Καυκάσου συνιστούν το λεγό μενο «μαλακό υπογάστριο» της Ρωσίας και έτσι συνιστούν το λεγό μενο «μαλακό υπογάστριο» της Ρωσίας και έτσι εξηγείται η εξαιρετική ευαισθησία που αυτή επιδεικνύει. Είναι, εξηγείται η εξαιρετική ευαισθησία που αυτή επιδεικνύει. Είναι, λοιπόν, προφανές ότι η αντιμετώπιση των αναταραχών, οι οποίες λοιπόν, προφανές ότι η αντιμετώπιση των αναταραχών, οι οποίες δημιουργήθηκαν από τα εθνικιστικά απωθημένα των νεότευκτων δημιουργήθηκαν από τα εθνικιστικά απωθημένα των νεότευκτων κρα τικών μορφω μάτων που αποσχίστηκαν από την πρώην Σοβιετική κρα τικών μορφω μάτων που αποσχίστηκαν από την πρώην Σοβιετική Ένωση, είναι η υπ’ αριθμόν ένα προτεραιότητα της ρωσικής κυβέρνησης. Ένωση, είναι η υπ’ αριθμόν ένα προτεραιότητα της ρωσικής κυβέρνησης.

Ο ΙωάννηςΜ. Μπακιρζήςείναι Λέκτοραςστο Δημοκρίτειο Παν/μιο Θεσσαλονίκης και επιστημονικός συνεργάτης του Ι.Α.Α.


Ιωάννης Μ. ΜπακιρτζήςΑΜΠΧΑΖΙΑΚΑΙ

KODOR


Από την άλλη πλευρά, η Τουρ κία έχει πολ λαπλούς λόγους για να μην απωλέσει τα ερείσματά της στην περιοχή, καθ’ ότι μια τέτοια περίπτωση θα αποτελέσει, εκτός των άλλων, πλήγμα της αξιο πιστίας της ενώ πιον των υπολοίπων τουρκικών λαών.

Η διαμάχη που προαναφέρθηκε εκκινεί τόσο στην παρελθούσα πολιτική της ρωσικής και σοβιετικής αυτοκρατορίας στον εν πολλοίς τεχνητό και αποτυχημένο χωρισμό των συνόρων όσο και στις βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών προς εξυπηρέτηση των τσαρικών και σταλινικών σκοπιμοτήτων. Στη σημερινή πραγματικότητα, πλην των προηγούμενων ιστορικών αφετηριών, πρέπει να συνυπολογίσουμε τη διάλυση του δι πολικού κόσμου, την ανάδυση εθνικισμών, την ανάμειξη γειτονικών και υπε ρατ λαντικών δυνάμεων (μάλιστα δε τούτο ίσως πρέπει να προταχθεί) και το θέμα της εκ με τάλλευσης του εξαιρετικού ενεργειακού αποθέματος του Καυκάσου.

Τα ελληνικά συμφέροντα στην περιοχή είναι ζωτικά καθώς, λόγω ποικίλων ιστορικών συγκυριών, ζουν εκεί από αιώνες ακμαίες ελληνικές κοινότητες. Υπάρχουν επίσης και γεωστρατηγικοί λόγοι που επιβάλλουν την ενεργητική παρακολούθηση των εξε λίξεων. Είναι πέραν πάσης αμφιβολίας γεγονός ότι για την Ελλάδα η ανασύνταξη της ρωσι κής δύναμης, η οποία μπορεί να λειτουργήσει -έστω και μερικώς- ως αντίβαρο στην υπε ρατλαντική μονοκρατορία, επιτρέπει τον ενεργητικό επαμφοτερισμό και την εκμε τάλ λευση των διαφο ρών μεταξύ των

Για την Ελλάδα η ανασύνταξη της ρωσι κής δύναμης, η οποία μπορεί να λειτουργήσει -έστω και μερικώς- ως αντίβαρο στην υπε ρατλαντική μονοκρατορία, επιτρέπει τον ενεργητικό επαμφοτερισμό και την εκμε τάλ λευση των διαφο ρών μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων.

ΑΜΠΧΑΖΙΑΚΑΙ

KODOR


Ιωάννης Μ. Μπακιρτζής ΑΜΠΧΑΖΙΑΚΑΙKODOR

Μεγάλων Δυνάμεων. Η τουρκική ανάμειξη στον Καύκασο δεν επι τρέπει Μεγάλων Δυνάμεων. Η τουρκική ανάμειξη στον Καύκασο δεν επι τρέπει την αδράνεια της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και οποια δήποτε την αδράνεια της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και οποια δήποτε ενεργοποί ηση απαιτεί την καλή γνώση του ιστορικού παρελθόντος, ενεργοποί ηση απαιτεί την καλή γνώση του ιστορικού παρελθόντος, πρόσφα του και απώτερου, του τόπου αυτού. Η παρούσα εργασία πρόσφα του και απώτερου, του τόπου αυτού. Η παρούσα εργασία στοχεύει στη συμβολή προς τη γνώση αυτή έστω και αδρομερώς. Το στοχεύει στη συμβολή προς τη γνώση αυτή έστω και αδρομερώς. Το υλικό της αντλήθηκε από τις τουρκικές δη μοσι εύσεις στο Ίδρυμα Καυκάσου Ίδρυμα Καυκάσου (Kafkas Vakfı)1 στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.kafkas.org.tr/www.kafkas.org.tr/www.kafkas.org.tr/www.kafkas.org.tr/hakkinda/kodor.pdfhakkinda/kodor.pdf και πιο συγκε κριμένα από την εργασία του και πιο συγκε κριμένα από την εργασία του hakkinda/kodor.pdf και πιο συγκε κριμένα από την εργασία του hakkinda/kodor.pdf FEHIM TAŞTEKIN, Abhaz-Gürcü Sorununun Kilit Vadisi: Kodor (Η Kοιλάδα Kλειδί του Abhaz-Gürcü Sorununun Kilit Vadisi: Kodor (Η Kοιλάδα Kλειδί του Αμπχαζιανού-Γεωργιανού Zητήματος: το Kodor). Ο συγγραφέας του κειμένου . Ο συγγραφέας του κειμένου είναι δημοσιογράφος, γενικός συντονιστής του Πρακτορείου Καυκάσου είναι δημοσιογράφος, γενικός συντονιστής του Πρακτορείου Καυκάσου και απόφοιτος της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της και απόφοιτος της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης. Οι ιστορικές και πολιτικές εκτιμήσεις αντανακλούν Κωνσταντινούπολης. Οι ιστορικές και πολιτικές εκτιμήσεις αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό τις θέσεις της τουρκικής γεωστρατηγικής σκέψης∙ σε μεγάλο βαθμό τις θέσεις της τουρκικής γεωστρατηγικής σκέψης∙ συνεπώς, εκτιμώμενες ως τέτοιες, αυτές οι τοπο θετήσεις έχουν την συνεπώς, εκτιμώμενες ως τέτοιες, αυτές οι τοπο θετήσεις έχουν την αξία τους προκειμένου να γίνουν αντιληπτές οι απόψεις μιας εξί σου αξία τους προκειμένου να γίνουν αντιληπτές οι απόψεις μιας εξί σου ενδια φερόμενης για τον Καύκασο χώρας.

Β. Το ιστορικό της Αμπχαζιανής κρίσης

Η κρίσιμη γεωγραφική θέση της Αμπχαζίας την κατέστησε επίκεντρο Η κρίσιμη γεωγραφική θέση της Αμπχαζίας την κατέστησε επίκεντρο διαμά χης και συγκρούσεων με κύριο πρωταγωνιστή τη Ρωσία.διαμά χης και συγκρούσεων με κύριο πρωταγωνιστή τη Ρωσία.2 Το 1810 η περιοχή πέρασε υπό ρωσικό έλεγχο και από το 1870 ξεκίνησε η 1810 η περιοχή πέρασε υπό ρωσικό έλεγχο και από το 1870 ξεκίνησε η «εθνική εκκαθάρισή» της με τον εκτοπισμό 300.000 Αμπχαζίων προς «εθνική εκκαθάρισή» της με τον εκτοπισμό 300.000 Αμπχαζίων προς τα οθωμανικά εδάφη και η μετεγκατάσταση στο έδαφος της χώρας τα οθωμανικά εδάφη και η μετεγκατάσταση στο έδαφος της χώρας Γεωργιανών, Μιγγρελών, Ρώσων Αρμενίων, Ρωμιών, Βουλγά ρων, Γεωργιανών, Μιγγρελών, Ρώσων Αρμενίων, Ρωμιών, Βουλγά ρων, Γερμανών και Εσθονών. Χαρακτηριστικό της δημογραφικής ανατροπής Γερμανών και Εσθονών. Χαρακτηριστικό της δημογραφικής ανατροπής είναι ότι, ενώ το 1886 οι Αμπχάζιοι αποτελούσαν το 85,7 % των κατοίκων είναι ότι, ενώ το 1886 οι Αμπχάζιοι αποτελούσαν το 85,7 % των κατοίκων της περιοχής και οι Γεωργιανοί μόλις το 6 %, το 1897 τα ποσοστά είχαν της περιοχής και οι Γεωργιανοί μόλις το 6 %, το 1897 τα ποσοστά είχαν διαφοροποιηθεί εντελώς: 55,3 % και 24,4 % αντίστοιχα. Το 1921, μετά διαφοροποιηθεί εντελώς: 55,3 % και 24,4 % αντίστοιχα. Το 1921, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, συστή θηκε η Σοβιετική Σοσιαλιστική την Οκτωβριανή Επανάσταση, συστή θηκε η Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Αμπχαζίας. 3

Το πραγματικό δημογραφικό πλήγμα στη χώρα, όμως, προήλθε το Το πραγματικό δημογραφικό πλήγμα στη χώρα, όμως, προήλθε το 1831 από τον γεωργιανής καταγωγής Στάλιν. Η Αμπχαζία μετέπεσε 1831 από τον γεωργιανής καταγωγής Στάλιν. Η Αμπχαζία μετέπεσε από το καθεστώς της Σο βιετικής Δημοκρατίας σ’ εκείνο της Αυτόνομης από το καθεστώς της Σο βιετικής Δημοκρατίας σ’ εκείνο της Αυτόνομης Δημοκρατίας, υπαγόμενης στη Γεωρ γία. Με τις μετακινήσεις πληθυσμών Δημοκρατίας, υπαγόμενης στη Γεωρ γία. Με τις μετακινήσεις πληθυσμών που εφαρμόστηκαν, οι γηγενείς περιήλθαν σε θέση μειονότητας. Ήδη, που εφαρμόστηκαν, οι γηγενείς περιήλθαν σε θέση μειονότητας. Ήδη, πριν το 1864 μεγάλο μέρος των Αμπχαζίων ζούσε στη δια σπορά. Το πριν το 1864 μεγάλο μέρος των Αμπχαζίων ζούσε στη δια σπορά. Το 1900, μετά την εφαρμογή της προαναφερθείσας ρωσικής εποικιστικής 1900, μετά την εφαρμογή της προαναφερθείσας ρωσικής εποικιστικής πολιτικής, οι Αμπχάζιοι έφτασαν το 55 % του πληθυσμού, ενώ το πολιτικής, οι Αμπχάζιοι έφτασαν το 55 % του πληθυσμού, ενώ το 1970 μόλις το 18%. Κατά το χρονικό διάστημα 1937-1953, γεωργιανής 1970 μόλις το 18%. Κατά το χρονικό διάστημα 1937-1953, γεωργιανής καταγωγής πληθυ σμοί εγκαθίστανται κατά δεκάδες χιλιάδες στο έδαφος καταγωγής πληθυ σμοί εγκαθίστανται κατά δεκάδες χιλιάδες στο έδαφος της Αμπχαζίας. Την εικοσαε τία 1939-1959 το ποσοστό των Γεωργιανών της Αμπχαζίας. Την εικοσαε τία 1939-1959 το ποσοστό των Γεωργιανών



KODOR


ανήλθε από 30 % σε 39,1 % και η αυξη τική αυτή καμπύλη συνεχίστηκε και τις επόμενες δεκαετίες: το 1970 41 %, το 1979 43 % και το 1989 49 %.

Μετά το θάνατο του Στάλιν (1953) οι εκτοπισμένοι στη Σιβηρία Τσετσένοι και Ινγκούσιοι επέστρεψαν στις πατρίδες τους και οι Αμπχάζιοι ανέκτησαν μέρος της αφαιρεθείσας ανεξαρτησίας τους, πράγμα που συνεπαγόταν ότι ο συνταγματικός πε ριορισμός που είχε επιβληθεί από τους Γεωργιανούς, χαλάρωσε. Πιο συγκεκριμένα, ενώ καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα Ρώσοι και Αμπχάζιοι συγκρούονταν ακατά παυστα, μετά τα μέσα του 20ού, λόγω της πιεστικής πολιτικής της Γεωργίας υπήρξε μια τάση προσέγγισης με τη Μόσχα. Επιπλέον, με την υποστήριξη Αμπχάζιων διανοουμένων, πραγματοποιήθηκαν και πολλές συναντήσεις (1957, 1964, 1967 και 1978) με άξονα συζήτησης την οργάνωση πολιτειακής δομής με κοινή συμμετοχή Αμπχαζίων και Γεωργιανών. Το 1978 διαμορφώθηκε εκ νέου το κοινό Σύνταγμα επί τη βάσει του αντίστοιχου σοβιετικού που είχε συνταχθεί ένα χρόνο πριν. Από άποψη πολιτικών δικαιωμάτων, το εν λόγω Σύνταγμα ήταν πιο φιλελεύθερο για τους Αμπχα ζίους.

Παρ’ όλες αυτές τις επαφές και συνομιλίες η Γεωργία και η Αμπχαζία από την εποχή της σοβιετικής ομπρέλας ακόμη είχαν εξαιρετικά τεταμένες σχέσεις, πολλώ δε μάλλον μετά το 1990, όταν εισήλθαν πλέον σε συγκρουσιακή τροχιά. Μετά την άνοδο στην εξουσία, τον Οκτώβριο του 1990, του ηγέτη της εθνικιστικής γεωργιανής πτέρυγας, Ζβιάτ Γκαμσαχουρντία, η κατάσταση οδηγήθηκε σε μεγαλύτερη πόλωση. Ήδη από τις 18 Μαρτίου 1989, σ’ ένα μεγάλο συλλαλητήριο με συμμετοχή δεκάδων χιλιάδων Αμπχαζίων, είχε απαιτηθεί η επιστροφή στο καθεστώς

Η Γεωργία και η Αμπχαζία από την εποχή της σοβιετικής ομπρέλας ακόμη είχαν εξαιρετικά τεταμένες σχέσεις, πολλώ δε μάλλον μετά το 1990, όταν εισήλθαν πλέον σε συγκρουσιακή τροχιά.


KODOR



της Ανεξάρτητης Δη μοκρατίας, αφ’ ης στιγμής είχε επέλθει πλέον η της Ανεξάρτητης Δη μοκρατίας, αφ’ ης στιγμής είχε επέλθει πλέον η διάλυση της Ε.Σ.Σ.Δ.. Τον Ιούλιο του 1989 η σύγκρουση αναζωπυρώθηκε διάλυση της Ε.Σ.Σ.Δ.. Τον Ιούλιο του 1989 η σύγκρουση αναζωπυρώθηκε μετά το θάνατο 19 ανθρώπων. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε ακόμη μετά το θάνατο 19 ανθρώπων. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη ένταση στις σχέσεις της Τιφλίδας με το Σοχούμι και έγινε μεγαλύτερη ένταση στις σχέσεις της Τιφλίδας με το Σοχούμι και έγινε αιτία για ανεξέλεγκτη έξαρση των εθνικιστικών αισθημάτων.αιτία για ανεξέλεγκτη έξαρση των εθνικιστικών αισθημάτων.

Στις 25 Αυγούστου 1990 εκδόθηκε η καθοριστική για το μέλλον της Στις 25 Αυγούστου 1990 εκδόθηκε η καθοριστική για το μέλλον της Αμπχα ζίας Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Η Διακήρυξη, που έγινε Αμπχα ζίας Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Η Διακήρυξη, που έγινε αρχικά αποδεκτή από το Ανώτατο Σοβιέτ, όριζε την Αμπχαζία ως αρχικά αποδεκτή από το Ανώτατο Σοβιέτ, όριζε την Αμπχαζία ως «Κράτος σοσιαλιστικό, κυρίαρχο, με πλήρη διοίκηση επί των εδαφών της επικρατείας του σοσιαλιστικό, κυρίαρχο, με πλήρη διοίκηση επί των εδαφών της επικρατείας του και με νομική υπόσταση κεχωρισμένη από κάθε είδους άσκηση νομικής εξουσίας και με νομική υπόσταση κεχωρισμένη από κάθε είδους άσκηση νομικής εξουσίας εκ μέρους της Σοβιετικής Δημοκρατίας της Γεωργίας και της Σοβιετικής Ένωσης, εκ μέρους της Σοβιετικής Δημοκρατίας της Γεωργίας και της Σοβιετικής Ένωσης, όπως καθορίζουν οι Συνθήκες και επί τη βάσει της οικείας βουλήσεως»όπως καθορίζουν οι Συνθήκες και επί τη βάσει της οικείας βουλήσεως». Όπως, όμως, στην Αμπχαζία η εκκίνηση της περιόδου της Περεστρόϊκα εκ όμως, στην Αμπχαζία η εκκίνηση της περιόδου της Περεστρόϊκα εκ μέρους του Γκορμπατσόφ επέτεινε τις επιθυμίες ανεξαρτητοποίη σης, με μέρους του Γκορμπατσόφ επέτεινε τις επιθυμίες ανεξαρτητοποίη σης, με τον ίδιο τρόπο, αναπόδραστα, ξεκίνησε και στη Γεωργία η διαδικασία τον ίδιο τρόπο, αναπόδραστα, ξεκίνησε και στη Γεωργία η διαδικασία απε ξάρτησης από την πρώην Σοβιετική Ένωση. Παράλληλα, απε ξάρτησης από την πρώην Σοβιετική Ένωση. Παράλληλα, εξακολούθησε εκ μέρους της Γεωργίας η παραβίαση όλων των νομικών εξακολούθησε εκ μέρους της Γεωργίας η παραβίαση όλων των νομικών κειμένων που είχαν θεσπιστεί από το 1991 και εντεύθεν.

Το Φεβρουάριο του 1992 η Γεωργία κατήργησε το Σύνταγμα του 1978 Το Φεβρουάριο του 1992 η Γεωργία κατήργησε το Σύνταγμα του 1978 και έλαβε την απόφαση επιστροφής στο προ-σοβιετικό Σύνταγμα του και έλαβε την απόφαση επιστροφής στο προ-σοβιετικό Σύνταγμα του 1921. Προβαίνο ντας στην κίνηση αυτή, η Γεωργία καθιστούσε νομικώς 1921. Προβαίνο ντας στην κίνηση αυτή, η Γεωργία καθιστούσε νομικώς άκυρο το τελευταίο κείμενο που ρύθμιζε τις σχέσεις της με την Αμπχαζία. άκυρο το τελευταίο κείμενο που ρύθμιζε τις σχέσεις της με την Αμπχαζία. Η Τιφλίδα θεωρώντας ως μη έχοντα ισχύ τα συνταγματικά κείμενα που Η Τιφλίδα θεωρώντας ως μη έχοντα ισχύ τα συνταγματικά κείμενα που εξαρτούσαν την Αμπχαζία από τη Γεωργία, με μια αντιφατική στάση, εξαρτούσαν την Αμπχαζία από τη Γεωργία, με μια αντιφατική στάση, έδειχνε να θεωρεί τα αμπχαζιανά εδάφη ως εμπεριεχόμενα στη δική της έδειχνε να θεωρεί τα αμπχαζιανά εδάφη ως εμπεριεχόμενα στη δική της επικράτεια. Η αμπχαζιανή πλευρά, παρ’ όλα αυτά, εξακολούθησε να επικράτεια. Η αμπχαζιανή πλευρά, παρ’ όλα αυτά, εξακολούθησε να καλεί τη Γεωργία σε διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό επίσημης βάσης καλεί τη Γεωργία σε διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό επίσημης βάσης επί της οποίας θα καθορίζονταν οι μεταξύ τους σχέσεις. Μη λαμβάνοντας, επί της οποίας θα καθορίζονταν οι μεταξύ τους σχέσεις. Μη λαμβάνοντας, όμως, απάντηση επί του θέ ματος από την Τιφλίδα, στις 23 Ιουλίου 1992 όμως, απάντηση επί του θέ ματος από την Τιφλίδα, στις 23 Ιουλίου 1992 κατάργησε με τη σειρά της το Σύνταγμα του 1978.

α) Ο πόλεμος σε μια μη αναμενόμενη στιγμή

Η ανάληψη της εξουσίας εκ μέρους του Έντβαρντ Σεβαρντνάντζε, ενός Η ανάληψη της εξουσίας εκ μέρους του Έντβαρντ Σεβαρντνάντζε, ενός δι πλωμάτη με τεράστια πείρα από τη σοβιετική περίοδο, γέννησε πολλές δι πλωμάτη με τεράστια πείρα από τη σοβιετική περίοδο, γέννησε πολλές ελπίδες για μια νέα αρχή. Όμως η προσέγγιση του Σεβαρντνάντζε, που ελπίδες για μια νέα αρχή. Όμως η προσέγγιση του Σεβαρντνάντζε, που έφτασε στη Γεωργία το Μάρτιο του 1992, ότι «η λύση του ζητήματος της «η λύση του ζητήματος της Αμπχαζίας βρίσκεται στην Τιφλίδα», εξανέμισε τις ελπίδες βελτίωσης της , εξανέμισε τις ελπίδες βελτίωσης της κατάστασης. Ο γεωργιανός ηγέτης, μιλώντας για την Αυτόνομη Σοβιετική κατάστασης. Ο γεωργιανός ηγέτης, μιλώντας για την Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία έδειχνε να μην αντιλαμβάνεται τη δομή της Σοσιαλιστική Δημοκρατία έδειχνε να μην αντιλαμβάνεται τη δομή της νέας πραγματικότητας. Επιπλέον, οι προηγούμενες επανειλημμένες νέας πραγματικότητας. Επιπλέον, οι προηγούμενες επανειλημμένες εκκλή σεις των Αμπχαζίων για διαπραγματεύσεις επί των τρεχόντων εκκλή σεις των Αμπχαζίων για διαπραγματεύσεις επί των τρεχόντων θεμάτων έμεναν ανα πάντητες. Η Αμπχαζία, ταυτόχρονα με τη διακήρυξη θεμάτων έμεναν ανα πάντητες. Η Αμπχαζία, ταυτόχρονα με τη διακήρυξη



KODOR


αποδοχής της ισχύος του Συ ντάγματος του 1925 μέχρι την ψήφιση νέου, αποφάσισε τη σύσταση ομάδας επεξερ γασίας προσχεδίου συμφωνίας με τη Γεωργία. Παράλληλα, η κοινή γνώμη ενημερώ θηκε για τις επί του θέματος προτάσεις από το νομικό Taras Samba,4 ο οποίος παρου σίασε κείμενο συμφωνίας που θα διείπε τις σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών ως κυ ρίαρχων και ανεξάρτητων κρατών και το οποίο προσχέδιο δημοσιεύτηκε σε τρεις εφη μερίδες. Σύμφωνα μ’ αυτό «οι δύο Δημοκρατίες εντός ενιαίου κράτους θα συνδέο νταν με ομοσπονδιακή σχέση». Στο τρίτο άρθρο, το πλέον σημαντικό, προβλεπόταν ότι «η Δημοκρατία της Αμπχαζίας με τη Δημοκρατία της Γεωργίας συνενώνονταν οικεία βουλήσει, ενώ εκτός νομικής δικαιοδοσίας της Δημοκρατίας της Γεωργίας και σύμ φωνα με τα Συντάγματα των Δημοκρατιών Αμπχαζίας και Γεωργίας, εντός της επικρα τείας εκάστης Δημοκρατίας, καθένα από τα συνιστώντα κράτη ασκεί τη νομοθετική, εκτε λεστική Δημοκρατίας, καθένα από τα συνιστώντα κράτη ασκεί τη νομοθετική, εκτε λεστική και δικαστική εξουσία». 5

Το προσχέδιο, για το οποίο έγινε πριν λόγος, εισήχθη προς έγκριση στο Ανώ τατο Σοβιέτ της Αμπχαζίας. Την ίδια μέρα όμως, κατά τις πρώτες πρωϊνές ώρες, ση μειώθηκε η εξέλιξη που ανέτρεψε όλα τα ως τότε δεδομένα. Οι στρατιωτικές δυνά μεις της Γεωργίας εισέβαλαν στην Αμπχαζία και ο πόλεμος αυτός, διάρκειας μεταξύ των ετών 1992-1993, μπορεί να θεωρηθεί διακρατικός πόλεμος. Οι περισσότερες προβλέψεις υποδείκνυαν ότι η Αμπχαζία θα υπέκυπτε εντός ολίγου χρόνου, διότι δεν είχε υπολογιστεί η συμμετοχή στις επιχειρήσεις του εθελοντικού στρατού του βο ρείου Καυκάσου.

Η γεωργιανή επίθεση εξελίχθηκε ταχύτατα και πολύ σύντομα οι εισβολείς έγινα κύριοι των κυβερνητικών κτηρίων, τηλεοπτικών σταθμών και σημαντικών συ γκοινωνιακών κόμβων. Από τις πρώτες κιόλας μέρες του πολέμου προσέτρεξαν στο πλευρό των Αμπχαζίων μέλη διαφόρων καυκασιανών φυλών, ακόμη και Αρμένιοι, ενώ με βεβαιότητα μπορεί να υποστηριχθεί ότι στην οργάνωση αυτών των κινήσεων συνέβαλλαν ενεργά και οι Ρώσοι. Η συμμετοχή των δυνάμεων αυτών στη σύγκρουση επέφερε οπωσδήποτε αλλαγή του στρατιωτικού ισοζυγίου.

Στον πόλεμο αυτό η Αμπχαζία έχασε περί τις 5.000 άνδρες, ενώ εξίσου μεγά λος ήταν και ο αριθμός των τραυματιών και των αναπήρων. Οι εκτιμήσεις για το οι κονομικό κόστος που υπέστησαν οι Αμπχάζιοι ανεβάζουν το ποσό στα 10 δισεκα τομμύρια δολλάρια. Ανάλογο φυσικά ήταν και το κόστος για τη Γεωργία, όλοι οι οι κονομικοί δείκτες της οποίας υπέστησαν καθίζηση.6

Η πορεία των γεγονότων, ενώ τελικά δεν δικαίωσε τις προσδοκίες της Γεωρ γίας, οδήγησε το Σοχούμι υπό ρωσικό έλεγχο. Στις 27 Ιουλίου 1993 υπεγράφη στο Soçi η κατάπαυση του πυρός. Σύμφωνα με τους όρους της, οι γεωργιανές δυνάμεις και όλοι οι εθελοντές θα εγκατέλειπαν


KODOR



το έδαφος της Αμπχαζίας, ενώ η τελευταία θα εξασφάλιζε εκ νέου τη το έδαφος της Αμπχαζίας, ενώ η τελευταία θα εξασφάλιζε εκ νέου τη δικαστική εξουσία. Ωστόσο πολύ γρήγορα έγινε αντιληπτή στην πράξη δικαστική εξουσία. Ωστόσο πολύ γρήγορα έγινε αντιληπτή στην πράξη μια αδυναμία που ακύρωνε την εφαρμογή της συμφωνίας, κι αυτή ήταν η μια αδυναμία που ακύρωνε την εφαρμογή της συμφωνίας, κι αυτή ήταν η εφεξής οριστική έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των συμβαλλομένων. εφεξής οριστική έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των συμβαλλομένων.

Στις 3 Σεπτεμβρίου 1993 συναντήθηκαν στη Μόσχα υπό τη μεσολάβηση Στις 3 Σεπτεμβρίου 1993 συναντήθηκαν στη Μόσχα υπό τη μεσολάβηση του τότε ρώσου προέδρου Μπόρις Γέλτσιν, οι ηγέτες της Γεωργίας, του τότε ρώσου προέδρου Μπόρις Γέλτσιν, οι ηγέτες της Γεωργίας, Έντβαρντ Σεβαρ ντνάντζε και της Αμπχαζίας, Βλαντισλάβ Αρντζινμπά. Έντβαρντ Σεβαρ ντνάντζε και της Αμπχαζίας, Βλαντισλάβ Αρντζινμπά. Οι συζητήσεις διήλθαν από πολύ δύσκολες φάσεις, αλλά κατέληξαν Οι συζητήσεις διήλθαν από πολύ δύσκολες φάσεις, αλλά κατέληξαν στην υπογραφή συμφωνίας. Σύμφωνα με το υπογεγραμμένο κείμενο, στην υπογραφή συμφωνίας. Σύμφωνα με το υπογεγραμμένο κείμενο, θα κατοχυρωνόταν η κατάπαυση του πυρός, θα αποσύρονταν οι θα κατοχυρωνόταν η κατάπαυση του πυρός, θα αποσύρονταν οι δυνάμεις της Γεωργίας, θα ανταλλάσσονταν οι αιχμάλωτοι πολέμου δυνάμεις της Γεωργίας, θα ανταλλάσσονταν οι αιχμάλωτοι πολέμου και θα αποκα θίστατο η διοίκηση των Αμπχαζιανών αρχών εκ νέου και θα αποκα θίστατο η διοίκηση των Αμπχαζιανών αρχών εκ νέου στα εδάφη της δη μοκρατίας. Ωστόσο ούτε οι γεωργιανές δυνάμεις στα εδάφη της δη μοκρατίας. Ωστόσο ούτε οι γεωργιανές δυνάμεις στάθηκε εφικτό να αποχωρήσουν ούτε οι άλλες πρόνοιες να τεθούν σε στάθηκε εφικτό να αποχωρήσουν ούτε οι άλλες πρόνοιες να τεθούν σε εφαρμογή. Ο πόλεμος δε συνεχίστηκε σε πολλά σημεία της περιοχής. εφαρμογή. Ο πόλεμος δε συνεχίστηκε σε πολλά σημεία της περιοχής. Όταν η μεσολαβητική προσπάθεια των Ρώσων στις 16 Σεπτεμ βρίου 1993 Όταν η μεσολαβητική προσπάθεια των Ρώσων στις 16 Σεπτεμ βρίου 1993 σκόνταψε στο συνταγματικό θέμα, ο πόλεμος αναζωπυρώθηκε. Τελικώς, σκόνταψε στο συνταγματικό θέμα, ο πόλεμος αναζωπυρώθηκε. Τελικώς, η θερμή σύ γκρουση που ξεκίνησε ένα χρόνο πριν, έφτασε στο τέλος της η θερμή σύ γκρουση που ξεκίνησε ένα χρόνο πριν, έφτασε στο τέλος της στις 30 Σε πτεμβρίου 1993, με τα σύνορα να παγιώνονται στον ποταμό στις 30 Σε πτεμβρίου 1993, με τα σύνορα να παγιώνονται στον ποταμό İngur, αφού πρώτα οι Αμπχάζιοι κα τάφεραν σταδιακά να επανακτήσουν , αφού πρώτα οι Αμπχάζιοι κα τάφεραν σταδιακά να επανακτήσουν İngur, αφού πρώτα οι Αμπχάζιοι κα τάφεραν σταδιακά να επανακτήσουν İngurαπωλεσθέντα εδάφη όπως τις πε ριοχές Gagra, Σοχούμι, Oçamçıra, GalGagra, Σοχούμι, Oçamçıra, Gal.

Οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν δύο μήνες μετά τη Οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν δύο μήνες μετά τη λήξη των εχθροπραξιών, με τον πρώτο κύκλο να ξεκινά στη Γενεύη λήξη των εχθροπραξιών, με τον πρώτο κύκλο να ξεκινά στη Γενεύη το Δεκέμβριο του 1993. Το υπογραφέν «Μνημόνιο Συμφωνίας»«Μνημόνιο Συμφωνίας»παρουσίαζε αρκετά σημεία βελτίωσης: 1) Οι δύο πλευρές δεσμεύονταν παρουσίαζε αρκετά σημεία βελτίωσης: 1) Οι δύο πλευρές δεσμεύονταν να μην καταφύγουν στη χρήση ή την απειλή χρήσης βίας μέχρι την να μην καταφύγουν στη χρήση ή την απειλή χρήσης βίας μέχρι την επίτευξη οριστικής συμφωνίας, 2) Προβλεπόταν η σύσταση επιτροπής επίτευξη οριστικής συμφωνίας, 2) Προβλεπόταν η σύσταση επιτροπής εμπειρο γνωμόνων για την εξέταση ζητημάτων όπως ο ολοκληρωτικός εμπειρο γνωμόνων για την εξέταση ζητημάτων όπως ο ολοκληρωτικός πόλεμος, η ανταλλαγή αιχμαλώτων, η κατάσταση των προσφύγων και το πόλεμος, η ανταλλαγή αιχμαλώτων, η κατάσταση των προσφύγων και το μελλοντικό καθεστώς της περιο χής.

β) Οι ειρηνευτικές προσπάθειες

Από το 1993 μέχρι τις μέρες μας, το ζήτημα συζητήθηκε σε επίσημα Από το 1993 μέχρι τις μέρες μας, το ζήτημα συζητήθηκε σε επίσημα διεθνή φόρα, περιλαμβανομένων του Ο.Η.Ε. και του Ο.Α.Σ.Ε., περί διεθνή φόρα, περιλαμβανομένων του Ο.Η.Ε. και του Ο.Α.Σ.Ε., περί τις 350 φορές και υπογράφηκαν περί τα 400 σχετικά κείμενα. Οι τις 350 φορές και υπογράφηκαν περί τα 400 σχετικά κείμενα. Οι συζητήσεις ξεκίνησαν την 1η Δεκεμβρίου 1993 και συνεχίστηκαν στις 11- Δεκεμβρίου 1993 και συνεχίστηκαν στις 11-13 Ια νουαρίου 1994. Οι συνομιλίες στη Γενεύη στις 22-25 Φεβρουαρίου 13 Ια νουαρίου 1994. Οι συνομιλίες στη Γενεύη στις 22-25 Φεβρουαρίου και οι αντίστοι χες στη Νέα Υόρκη 7-9 Μαρτίου δεν ευοδώθηκαν λόγω και οι αντίστοι χες στη Νέα Υόρκη 7-9 Μαρτίου δεν ευοδώθηκαν λόγω αδυναμίας των δύο πλευρών να καταλήξουν σε κοινό πεδίο συνεννόησης. αδυναμίας των δύο πλευρών να καταλήξουν σε κοινό πεδίο συνεννόησης. Στο διάστημα 29-31 Μαρτίου 1994, συ ζητήθηκαν στη Μόσχα οι Στο διάστημα 29-31 Μαρτίου 1994, συ ζητήθηκαν στη Μόσχα οι διαδικασίες επιστροφής των προσφύγων από την Αμπχαζία στις εστίες διαδικασίες επιστροφής των προσφύγων από την Αμπχαζία στις εστίες



KODOR


τους. Στις 4 Απριλίου συναντήθηκαν οι εκπρόσωποι των εμπλεκομένων υπό τη μεσολάβηση του ειδικού απεσταλμένου του Γ.Γ. του Ο.Η.Ε για το ζήτημα της Αμπχαζίας, Burunner, του Ρώσου εκπροσώπου, Burunner, του Ρώσου εκπροσώπου, Burunner Postukhov, και του εκπροσώπου του Ο.Α.Σ.Ε., Manno, και οι συζητήσεις κατέληξαν στο να αποδεχθούν οι δύο πλευρές την υιοθέτηση της διπλωματικής οδού για την επίλυση των διαφορών τους. Στην ίδια συνάντηση αποφασίστηκε να επιληφθεί του θέματος των προσφύγων η ομώνυμη Ύπατη Αρμοστεία. Εκεί ανακοινώθηκε επίσης η λήψη πολιτικών μέτρων για την επί λυση της διαφωνίας. Σημειώθηκε, μάλιστα, συμφωνία για από κοινού δράση σε ζητή ματα όπως οι διεθνείς πολιτικές και οικονομικές σχέσεις, οι υπηρεσίες συνόρων και τελωνείων, το ενεργειακό, οι συγκοινωνίες, η ενημέρωση, η αντιμετώπιση οικολογι κών και φυσικών καταστροφών, τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες, δηλαδή η εξασφάλιση των δικαιωμάτων των εθνικών μειονοτήτων.

Οι διαπραγματεύσεις στη Μόσχα για τα θέματα της επανόδου των στρατιωτι κών δυνάμεων στα σύνορα, της παράτασης κατάπαυσης του πυρός και της δημιουρ γίας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης, συνεχίστηκαν στις 14 Μαΐου 1994 και με απόφαση των Σεβαρντνάντζε-Αρντζινμπά επαναλήφθηκαν στις 14 Αυγούστου 1994. Στις 31 Αυγούστου προτάθηκε στη Γενεύη η εκκένωση από τις γεωργιανές δυνάμεις της κοιλάδας του Kodor. Επιπλέον, επιτεύχθηκε συμφωνία για την επιστροφή των προσφύγων του Gal, όσων δε βαρύνονταν με εγκληματικές πράξεις στη διάρκεια των εχθροπραξιών. Σε ανάλογη συνάντηση των ηγετών των δύο χωρών στο Novy Afon, συμφωνήθηκε η επαναλειτουργία του Καυκασιανού σιδηροδρόμου, επαναλαμβάνο ντας τα προ καιρού συμφωνηθέντα. Στο Σοχούμι, στις 17 Σεπτεμβρίου 1994, λή φθηκε η απόφαση να ανασταλεί η επιστροφή των προσφύγων του Kodor μέχρι να Kodor μέχρι να Kodorολοκληρωθεί η εκκένωση από τα γεωργιανά στρατεύματα. Στις συζητήσεις Σεβαρ ντνάντζε-Αρντζινμπά, στις 19 Σεπτεμβρίου 1994, παρευρέθηκε και ο πρόεδρος Γέλ τσιν. Τρία χρόνια αργότερα, η Αμπχαζιανή πλευρά προέβη στη δήλωση ότι αποσύρει την πρόταση για ομοσπονδία με τη Γεωργία, εφόσον δεν έλαβε θετική ή αρνητική απάντηση, γεγονός άλλωστε που είχε συμβεί και το 1992. Στις 26 Μαΐου 1998 οι δύο χώρες έφτασαν και πάλι στα πρόθυρα του πολέμου, όταν ομάδες γεωργιανών κατοί κων του Gal εξεγέρθηκαν με όπλα και υποστήριξη που έλαβαν από τη Γεωργία, με σκοπό να καταλάβουν την περιοχή, οπότε και ξέσπασαν συγκρούσεις. Το συμβάν εκείνο αποτέλεσε ακόμη μεγαλύτερο πλήγμα στις ειρηνευτικές συνομιλίες, που ήδη δεν ήταν σε καλό δρόμο. Την κατάσταση βελτίωσε η παρέμβαση του Ο.Η.Ε., της Ρω σίας και του Ο.Α.Σ.Ε. Οι εκπρόσωποι των δύο πλευρών ξανασυναντήθηκαν στην Αθήνα (16-18 Οκτωβρίου 1998), την Κωνσταντινούπολη (7-9 Ιουνίου 1999) και τη Γιάλτα (15-16 Μαρτίου 2001). Στις συναντήσεις αυτές συζητήθηκαν και εγκρίθηκαν αποφά σεις που είχαν ληφθεί παλαιότερα αλλά έμεναν ανεφάρμοστες. Στις 3 Οκτωβρίου 1999 η Αμπχαζία διενήργησε δημοψήφισμα για την έγκριση

Η οικονομική δυσπραγία και η τεχνολογική υπανάπτυξη αποτε λούν μόνιμες συνιστώσες της αμπχαζιανής πολιτικής και οικονομικο-κοινωνικής πραγ ματικότητας.


KODOR



της ανεξαρτησίας της. Κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού της ανεξαρτησίας της. Κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού του 2001, οι σχέσεις των δύο πλευρών βρίσκονταν και πάλι σε κατάσταση του 2001, οι σχέσεις των δύο πλευρών βρίσκονταν και πάλι σε κατάσταση κρίσης και πολύ κοντά στην επανάληψη των εχθροπραξιών λόγω κρίσης και πολύ κοντά στην επανάληψη των εχθροπραξιών λόγω απροθυμίας τους να επαναλάβουν τις διαπραγματεύσεις. Ο πρόεδρος απροθυμίας τους να επαναλάβουν τις διαπραγματεύσεις. Ο πρόεδρος της Γεωργίας σε ραδιοφωνική ομιλία του δημιούργησε την ελπίδα της Γεωργίας σε ραδιοφωνική ομιλία του δημιούργησε την ελπίδα επανέναρξης των συνομιλιών και αίσιας έκβασης του προβλήματος. Των επανέναρξης των συνομιλιών και αίσιας έκβασης του προβλήματος. Των δηλώσεων του προέδρου προηγήθηκε η επίσκεψη του εκπροσώπου των δηλώσεων του προέδρου προηγήθηκε η επίσκεψη του εκπροσώπου των Η.Ε., Dieter Boden στο Σοχούμι και οι επαφές του με πολιτικούς κύκλους στο Σοχούμι και οι επαφές του με πολιτικούς κύκλους στην Αμπχαζία και τη Γεωργία.

Η εξέλιξη των γεγονότων, όμως, διέψευσε και αυτές τις ελπίδες. Το Η εξέλιξη των γεγονότων, όμως, διέψευσε και αυτές τις ελπίδες. Το γεωργιανό εμπάργκο, που είχε επιβληθεί ήδη από το 1995 και είχε γίνει γεωργιανό εμπάργκο, που είχε επιβληθεί ήδη από το 1995 και είχε γίνει αποδεκτό από τις υπό λοιπες χώρες της Κ.Α.Κ., αποτέλεσε ανασχετικό αποδεκτό από τις υπό λοιπες χώρες της Κ.Α.Κ., αποτέλεσε ανασχετικό παράγοντα για κάθε θετική εξέλιξη στην περιοχή. Έκτοτε, η οικονομική παράγοντα για κάθε θετική εξέλιξη στην περιοχή. Έκτοτε, η οικονομική δυσπραγία και η τεχνολογική υπανάπτυξη αποτε λούν μόνιμες δυσπραγία και η τεχνολογική υπανάπτυξη αποτε λούν μόνιμες συνιστώσες της αμπχαζιανής πολιτικής και οικονομικοκοινωνικής συνιστώσες της αμπχαζιανής πολιτικής και οικονομικοκοινωνικής πραγ ματικότητας.

Γ. Η περίπτωση του Kodor

α) Η θέση της περιοχής

Η κοιλάδα του Κodor είναι το σημείο κλειδί στη διαμάχη Αμπχαζίας- είναι το σημείο κλειδί στη διαμάχη Αμπχαζίας-Κodor είναι το σημείο κλειδί στη διαμάχη Αμπχαζίας-ΚodorΓεωρ γίας. Η περιοχή βρίσκεται νότια της Δημοκρατίας της Τσερκεζίας Γεωρ γίας. Η περιοχή βρίσκεται νότια της Δημοκρατίας της Τσερκεζίας που περιλαμβάνε ται στη Ρωσική Ομοσπονδία. Προς βορρά ορίζεται που περιλαμβάνε ται στη Ρωσική Ομοσπονδία. Προς βορρά ορίζεται από την περιοχή Tkvarçeli. Εντός της κοιλάδας υπάρχουν 13 χωριά με . Εντός της κοιλάδας υπάρχουν 13 χωριά με πληθυσμό που προσεγγίζει τις 3.000 ανθρώπους. Οι κάτοικοι του άνω πληθυσμό που προσεγγίζει τις 3.000 ανθρώπους. Οι κάτοικοι του άνω τμήματος προσδιορίζονται ως Svan. Η γεωργιανή πλευρά θεωρεί τους . Η γεωργιανή πλευρά θεωρεί τους ανθρώπους αυτούς ομοεθνείς της, καθώς υποστηρίζει ότι η ονομασία τους ανθρώπους αυτούς ομοεθνείς της, καθώς υποστηρίζει ότι η ονομασία τους έχει ρίζα στη γεωργιανή γλώσσα. Τον Οκτώβριο του 2001 ο τσετσένος έχει ρίζα στη γεωργιανή γλώσσα. Τον Οκτώβριο του 2001 ο τσετσένος οπλαρχηγός Ruslan Gelayev ήταν έτοιμος να εισέλθει στην περιοχή μαζί ήταν έτοιμος να εισέλθει στην περιοχή μαζί με το ένοπλο σώμα του. Οι Ρώσοι, επιδιώκοντας να τον εμποδίσουν, με το ένοπλο σώμα του. Οι Ρώσοι, επιδιώκοντας να τον εμποδίσουν, βομβάρδισαν την περιοχή και -σύμφωνα με πληροφορίες- το 15 % βομβάρδισαν την περιοχή και -σύμφωνα με πληροφορίες- το 15 % του πληθυσμού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις εστίες του και να του πληθυσμού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις εστίες του και να μετακινηθεί προς την Τιφλίδα. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες μετακινηθεί προς την Τιφλίδα. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες αν οι πρόσφυγες αυτοί κατάφεραν να παλιννοστήσουν.

Το αμέσως επόμενο ζήτημα που εγείρεται, αφορά στη στρατηγική αξία Το αμέσως επόμενο ζήτημα που εγείρεται, αφορά στη στρατηγική αξία της κοιλάδας του Kodor, που εξηγεί την επιμονή της Γεωργίας να ελέγξει , που εξηγεί την επιμονή της Γεωργίας να ελέγξει Kodor, που εξηγεί την επιμονή της Γεωργίας να ελέγξει Kodorστρατιωτικά την περιοχή. Για τους Αμπχάζιους η σημασία αυτή έγινε στρατιωτικά την περιοχή. Για τους Αμπχάζιους η σημασία αυτή έγινε κατανοητή κατά τις εχθρο πραξίες του 1992-1993, όταν οι εθελοντές και κατανοητή κατά τις εχθρο πραξίες του 1992-1993, όταν οι εθελοντές και οι πάσης φύσεως ενισχύσεις διέρχονταν μόνο απ’ αυτό το σημείο. Τα οι πάσης φύσεως ενισχύσεις διέρχονταν μόνο απ’ αυτό το σημείο. Τα γεωργιανά στρατεύματα και οι άμαχοι που εγκατέλει ψαν την Αμπχαζία γεωργιανά στρατεύματα και οι άμαχοι που εγκατέλει ψαν την Αμπχαζία



KODOR


τον Οκτώβριο του 1993, χρησιμοποίησαν επίσης αυτό το διά δρομο. Οι αμπχαζιανές δυνάμεις και οι εθελοντές, αποκρούοντας τους γεωργιανούς στη διεύθυνση Oçamçıra-Gal, δε δυσκολεύτηκαν να προσεγγίσουν εντός ολίγου τον ποταμό İngur, αλλά δεν κατάφεραν να εξαπολύσουν εξίσου İngur, αλλά δεν κατάφεραν να εξαπολύσουν εξίσου İngurισχυρή επίθεση στην πλευρά του Kodor.

Στη σημερινή συγκυρία, ο συγκεκριμένος χώρος διατηρεί την καί ρια σημασία του. Στο κέντρο της περιοχής η Γεωργία εγκατέστησε το πυραυλικό σύ στημα Grad (MRL BM-21), με το οποίο μπορεί να βάλλει κατά του Σοχούμι. Στην περίπτωση που η Γεωργία ασκεί ολοκληρωτικό έλεγχο στην κοιλάδα, με την υποστή ριξη βαρέων όπλων, έχει τη δυνατότητα να ελέγχει τον αυτοκινητόδρομο Oçamçıra-Σοχούμι και τη σιδηροδρομική γραμμή. Ταυτοχρόνως υπάρχει και η δυνατότητα βομβαρδισμού του αεροδρομίου Bahuşera, με κίν δυνο ν’ ανακύψει δυσκολία στις εναέριες συγκοινωνίες μεταξύ της Αμπχαζίας και των Δημοκρατιών του βορείου Καυκάσου, Kabarday-Balkar. Ενώ αντιλαμβάνεται η Αμπχαζία όλους αυτούς τους κινδύνους, φαίνεται σα να εθελοτυφλεί μπροστά στην απειλή των βαρέων όπλων από την άνω πλευρά της κοιλάδας.

Η Αμπχαζία έχασε την ευκαιρία να ελέγξει, έστω και μερικώς, την κατάσταση ανοίγοντας δίοδο στο χωριό Lata, το 1995. Είναι, επίσης, γνωστό ότι η αμπχαζιανή κυριαρχία μπορούσε να επιβληθεί στα χωριά του κάτω Kodor όπως ÇKodor όπως ÇKodor halta, Acara, Kvalça, Kvemo Azhara, Gentsviş, Omarişara και Saken, εφόσον είχε στην κατοχή της τη Lata και τη ZemoLata. Ακόμη οι Γεωργιανοί στο άνω Kodor θα τελούσαν υπό την αναμονή επίθεσης από την κατεύθυνση Σοχούμι-Tkvarçeli. Παρ’ όλα αυτά οι Γεωρ γιανοί αμφέβαλλαν ότι θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν

Επιπλέον στοιχείο στην ένταση των δύο πλευρών στην περιοχή και μέρος του συνολικού προβλήματος του Καυκάσου, είναι η διείσδυση στο Kodor τρομοκρατικών ομάδων υποστηριζόμενων από κύκλους που θεωρούν πρόσφορο το έδαφος λόγω της αστάθειας στην περιοχή. Οι ομάδες αυτές ήδη έχουν προβεί σε εγκληματικές πράξεις με τις ανάλογες συνέπειες.


KODOR



την αποστολή στρατευμάτων σε περιοχές όπως το πέρασμα την αποστολή στρατευμάτων σε περιοχές όπως το πέρασμα TçTçT uler-Sakenπου και το καλοκαίρι ακόμη ήταν δύ σκολη λόγω των Αμπχαζίων που που και το καλοκαίρι ακόμη ήταν δύ σκολη λόγω των Αμπχαζίων που μπορούσαν ν’ αναπτυχθούν στο Tkvarçeli.

β) Η εμφάνιση και η όξυνση του προβλήματος

Στην προαναφερθείσα στο ιστορικό του αμπχαζιανού ζητήματος Στην προαναφερθείσα στο ιστορικό του αμπχαζιανού ζητήματος συμφωνία της 14ης Μαΐου στη Μόσχα ορίζεται η απαγόρευση αποστολής Μαΐου στη Μόσχα ορίζεται η απαγόρευση αποστολής στρατιωτικών δυνά μεων και προς τις δύο πλευρές στην περιοχή του στρατιωτικών δυνά μεων και προς τις δύο πλευρές στην περιοχή του Kodor. Τη συμφωνία παραβίασε η Γεωργία, όταν τον Οκτώβριο του 2001 . Τη συμφωνία παραβίασε η Γεωργία, όταν τον Οκτώβριο του 2001 σημειώθηκαν συγκρούσεις μεταξύ Γεωργίας-Τσετσενίας-Βορειοκαυκασίων σημειώθηκαν συγκρούσεις μεταξύ Γεωργίας-Τσετσενίας-Βορειοκαυκασίων φυλών με αμπχαζιανές μονάδες, οπότε το γεωργιανό Υπουργείο Άμυνας φυλών με αμπχαζιανές μονάδες, οπότε το γεωργιανό Υπουργείο Άμυνας απέστειλε στρατεύματα.

Πλην των παραπάνω, η Τιφλίδα έχει πρακτικές δυνατότητες Πλην των παραπάνω, η Τιφλίδα έχει πρακτικές δυνατότητες παραβίασης της συμφωνίας του 1994 και των περιοριστικών της παραβίασης της συμφωνίας του 1994 και των περιοριστικών της διατάξεων, που απαγορεύουν την αποστολή δυνάμεων, με το να εξοπλίζει διατάξεων, που απαγορεύουν την αποστολή δυνάμεων, με το να εξοπλίζει τους ντόπιους και να τους εκπαιδεύει ανε πίσημα με αξιωματικούς τους ντόπιους και να τους εκπαιδεύει ανε πίσημα με αξιωματικούς του στρατού ή της αστυνομίας. Η δικαιολογία που προβάλ λεται από του στρατού ή της αστυνομίας. Η δικαιολογία που προβάλ λεται από τις ένοπλες ομάδες είναι ότι δε σκοπεύουν να επιχειρήσουν επιθετικά τις ένοπλες ομάδες είναι ότι δε σκοπεύουν να επιχειρήσουν επιθετικά ενα ντίον κανενός, παρά μόνο να υπερασπίσουν εαυτούς από επιθέσεις.ενα ντίον κανενός, παρά μόνο να υπερασπίσουν εαυτούς από επιθέσεις.

Το Kodor, συνεπώς, εξελίχθηκε τα τελευταία χρόνια σ’ ένα πολύ , συνεπώς, εξελίχθηκε τα τελευταία χρόνια σ’ ένα πολύ Kodor, συνεπώς, εξελίχθηκε τα τελευταία χρόνια σ’ ένα πολύ Kodorευαίσθητο σημείο στις σχέσεις Αμπχαζίας-Γεωργίας. Επιπλέον στοιχείο ευαίσθητο σημείο στις σχέσεις Αμπχαζίας-Γεωργίας. Επιπλέον στοιχείο στην ένταση των δύο πλευρών στην περιοχή και μέρος του συνολικού στην ένταση των δύο πλευρών στην περιοχή και μέρος του συνολικού προβλήματος του Καυκάσου, είναι η διείσδυση στο Kodor τρομοκρατικών τρομοκρατικών Kodor τρομοκρατικών Kodorομάδων υποστηριζόμενων από κύκλους που θεωρούν πρόσφορο το ομάδων υποστηριζόμενων από κύκλους που θεωρούν πρόσφορο το έδαφος λόγω της αστάθειας στην περιοχή. Οι ομάδες αυτές ήδη έχουν έδαφος λόγω της αστάθειας στην περιοχή. Οι ομάδες αυτές ήδη έχουν προβεί σε εγκληματικές πράξεις με τις ανάλογες συνέπειες. Οι όποιες προβεί σε εγκληματικές πράξεις με τις ανάλογες συνέπειες. Οι όποιες αρ χές της περιοχής ανέχονται τις εγκληματικές πράξεις στο βαθμό αρ χές της περιοχής ανέχονται τις εγκληματικές πράξεις στο βαθμό που αυτές στρέφο νται κατά της «άλλης πλευράς». Στόχους αυτών των που αυτές στρέφο νται κατά της «άλλης πλευράς». Στόχους αυτών των ενεργειών αποτελούν στρατιωτι κοί ή υπάλληλο, αλλά και απλοί πολίτες. ενεργειών αποτελούν στρατιωτι κοί ή υπάλληλο, αλλά και απλοί πολίτες. Παραδείγματα τέτοιων χτυπημάτων είναι οι δολοφονίες στα χωριά Παραδείγματα τέτοιων χτυπημάτων είναι οι δολοφονίες στα χωριά Azanta και Amtkel τον Ιούλιο του 2001.

Ιδιαίτερα, όμως, αδιευκρίνιστος είναι ο ρόλος των Βορειοκαυκασίων Ιδιαίτερα, όμως, αδιευκρίνιστος είναι ο ρόλος των Βορειοκαυκασίων κατά τις συγκρούσεις στην περιοχή. Οι Γεωργιανοί ισχυρίστηκαν ότι κατά τις συγκρούσεις στην περιοχή. Οι Γεωργιανοί ισχυρίστηκαν ότι τη μεγαλύτερη αντί σταση συνάντησαν από τσετσενικές μονάδες που τη μεγαλύτερη αντί σταση συνάντησαν από τσετσενικές μονάδες που ενίσχυαν τους Αμπχάζιους. Ο Υπουργός Άμυνας της Αμπχαζίας, μάλιστα, ενίσχυαν τους Αμπχάζιους. Ο Υπουργός Άμυνας της Αμπχαζίας, μάλιστα, είχε παλιότερα δηλώσει ότι προσπάθησε να ζητήσει ενισχύσεις από είχε παλιότερα δηλώσει ότι προσπάθησε να ζητήσει ενισχύσεις από τσετσενικές δυνάμεις που ήταν σταθμευμένες στην κοι λάδα του τσετσενικές δυνάμεις που ήταν σταθμευμένες στην κοι λάδα του Panki. Αντίθετα, όμως, ο εκπρόσωπος της Αμπχαζίας στη Μόσχα, Αντίθετα, όμως, ο εκπρόσωπος της Αμπχαζίας στη Μόσχα, İgor Akba, δήλωσε ότι ένοπλη ομάδα 400-500 ατόμων, που τη συναποτελούσαν δήλωσε ότι ένοπλη ομάδα 400-500 ατόμων, που τη συναποτελούσαν ντόπιοι (Svan) και Τσετσένοι, δρούσε στην περιοχή και, κατά τις και Τσετσένοι, δρούσε στην περιοχή και, κατά τις



KODOR


εκτιμήσεις του, ο αριθμός των ανδρών της αυξήθηκε σταδιακά στους 1.500. 7

Η αμπχαζιανή πλευρά, παρ’ όλες τις επιφυλάξεις που έχει εκφράσει μέχρι σή μερα, δεν μπόρεσε ν’ αποφύγει την παραδοχή, ότι επικεφαλής όλων των εισερχομέ νων ενόπλων τσετσενικών ομάδων στο Kodor είναι Kodor είναι Kodorο Ruslan Gelayev. Οι επιφυλάξεις της Αμπχαζίας εκπηγάζουν από το γεγονός ότι ο Gelayev ήταν εκείνος που ηγήθηκε των εθελοντών του βορείου Καυκάσου και πολέμησε εναντίον της Γεωργίας το 1992-1993. Εφόσον, λοιπόν, σ’ εκείνη την κρίσιμη στιγμή του πολέμου ο Gelayevστάθηκε στο πλευρό των Αμπχαζίων, θεωρείται ότι θα επαναλάβει την ίδια τακτική και σε μια ανάλογη περίπτωση.

Ιδιαίτερη όξυνση στην περιοχή επέφερε ο αεροπορικός βομβαρδισμός που έλαβε χώρα στις 9 Οκτωβρίου 2001, στις 04:00, από τέσσερα SU-25, ρωσικής κατα σκευής. Η Αμπχαζία κατηγόρησε ευθέως τη Γεωργία για την ευθύνη του βομβαρδι σμού, αλλά ο γεωργιανός Υπουργός Άμυνας απέρριψε τις αιτιάσεις λέγοντας ότι πιθα νώς ευθύνεται η Ρωσία και ότι τα γεωργιανά πολεμικά αεροσκάφη παρέμεναν στο έδαφος.8 Ο υπουργός Υπηρεσίας ασφαλείας της Αμπχαζίας, Raul Hacimla, ισχυρί στηκε πως ο βομβαρδισμός διατάχτηκε από το υπουργείο Άμυνας της Γεωργίας προ κειμένου να ενισχυθούν οι μικτές γεωργιανές-βορειοκαυκασιανές ομάδες στον αγώνα τους εναντίον των Αμπχαζίων.

Από την άλλη πλευρά, ο Βοηθός Διευθυντής της γεωργιανής Συνοριοφυλακής, Αντιστράτηγος David Gulua, γνωστοποίησε ότι τα πολεμικά αεροσκάφη που βομ βάρδισαν τα χωριά του Kodor, εισήλθαν Kodor, εισήλθαν Kodorστον εναέριο χώρο της Γεωργίας από την πλευρά των συνόρων Ρωσίας-Karaçay-Ηerkes. Συνεπώς, κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι «αυτά τα αεροσκάφη είναι ρωσικά, διότι είναι αδύνατο να εισέλθουν στον εναέριο χώρο της Γεωργίας από την πλευρά της Ρωσίας άλλα αεροσκάφη πλην των ρωσικών». Με τη σειρά του ο Ρώσος Υπουργός Άμυνας, Σεργκέϊ Ιβανόφ, δήλωσε ότι «η Γεωργία δεν έχει ούτε τη δυνατότητα να ελέγξει τα δικά της εδάφη και από την άλλη σαφώς επι χειρεί να χρησιμοποιεί για δικούς της σκοπούς τους τρομοκράτες που δρουν στην πε ριοχή».

Η γεωργιανή πλευρά απάντησε στο γεγονός με έκτακτη σύγκληση του Συμ βουλίου Εθνικής Ασφάλειας, εντός του οποίου ο βομβαρδισμός αντιμετωπίστηκε ως καθαρή προβοκάτσια, δόθηκαν εντολές στην πολεμική αεροπορία να καταρρίψει κάθε πολεμικό αεροσκάφος που θα εντοπιστεί στην περιοχή και παρουσιάστηκαν τεκμήρια που πιστοποιούσαν τη ρωσική ευθύνη.

Η από αέρος επίθεση είχε σημαντικό αντίκτυπο στις σχέσεις μεταξύ Γεωργίας και Αμπχαζίας. Ο πρόεδρος Σεβαρντνάντζε προώθησε


KODOR



στρατεύματα στην περιοχή και υπέδειξε ως αυτουργό της επίθεσης τη στρατεύματα στην περιοχή και υπέδειξε ως αυτουργό της επίθεσης τη Ρωσία. Θεωρώντας ότι η χώρα του υπέστη σο βαρή πρόκληση στο επίπεδο Ρωσία. Θεωρώντας ότι η χώρα του υπέστη σο βαρή πρόκληση στο επίπεδο της εδαφικής της ακεραιότητας άρχισε να στρέφεται ενά ντια στην της εδαφικής της ακεραιότητας άρχισε να στρέφεται ενά ντια στην πολιτική του Κρεμλίνου και να αποστέλλει μηνύματα ειρήνευσης στην πολιτική του Κρεμλίνου και να αποστέλλει μηνύματα ειρήνευσης στην Αμπχαζία, δηλώνοντας ότι είναι έτοιμος να συναντηθεί στο Σοχούμι με Αμπχαζία, δηλώνοντας ότι είναι έτοιμος να συναντηθεί στο Σοχούμι με τον αμπχάζιο πρωθυπουργό, Anri Cergeniya. Μη αφιστάμενος, όμως, από . Μη αφιστάμενος, όμως, από τις θέσεις του 1991, αυ τές που οδήγησαν στον πόλεμο, προκάλεσε την τις θέσεις του 1991, αυ τές που οδήγησαν στον πόλεμο, προκάλεσε την αντίδραση της άλλης πλευράς επανα λαμβάνοντας πως: «Υπογραμμίζω «Υπογραμμίζω ότι μπορεί η Αμπχαζία να λάβει το μέγιστο δυνατό με ρίδιο δικαιωμάτων ότι μπορεί η Αμπχαζία να λάβει το μέγιστο δυνατό με ρίδιο δικαιωμάτων υπό την αιγίδα ενός ενιαίου κράτους».9 Όπως ήταν φυσικό, οι προτά σεις Όπως ήταν φυσικό, οι προτά σεις απορρίφθηκαν δια στόματος του υπουργού Εξωτερικών, Sergey ŞambaSergey Şamba.

Η κατάσταση στο Kodor εξακολούθησε τις επόμενες μέρες να είναι εξακολούθησε τις επόμενες μέρες να είναι Kodor εξακολούθησε τις επόμενες μέρες να είναι Kodorτεταμένη και περιπλέχθηκε έτι περαιτέρω, όταν στις 17 Οκτωβρίου τεταμένη και περιπλέχθηκε έτι περαιτέρω, όταν στις 17 Οκτωβρίου 2001 ο γεωργιανός υπουργός Εξωτερικών ισχυρίστηκε ότι η περιοχή 2001 ο γεωργιανός υπουργός Εξωτερικών ισχυρίστηκε ότι η περιοχή βομβαρδίστηκε και πάλι από αέρος. Χαρακτήρισε μάλιστα το επεισόδιο βομβαρδίστηκε και πάλι από αέρος. Χαρακτήρισε μάλιστα το επεισόδιο ως «υστερόβουλη προβοκάτσια που έγινε με στόχο την ειρήνη». Οι λεπτομέρειες, . Οι λεπτομέρειες, που έδωσε στη δημοσιότητα, έκαναν λόγο για έξι ελικό πτερα τύπου που έδωσε στη δημοσιότητα, έκαναν λόγο για έξι ελικό πτερα τύπου Mi-24 που, περί τις 09:10, προερχόμενα από την περιοχή του Σοχούμι, Mi-24 που, περί τις 09:10, προερχόμενα από την περιοχή του Σοχούμι, βομβάρδισαν το πέρασμα Maruh και επέστρεψαν στο Σοχούμι από τη ίδια και επέστρεψαν στο Σοχούμι από τη ίδια κατεύ θυνση. Την ίδια μέρα, στις 11:05, δύο SU-25 εισήλθαν στον εναέριο κατεύ θυνση. Την ίδια μέρα, στις 11:05, δύο SU-25 εισήλθαν στον εναέριο χώρο του Kodor, προερχόμενα από τη Ρωσία. Στο ίδιο διάστημα η ρωσική , προερχόμενα από τη Ρωσία. Στο ίδιο διάστημα η ρωσική Kodor, προερχόμενα από τη Ρωσία. Στο ίδιο διάστημα η ρωσική KodorΕιρηνευτική Δύναμη διά βηκε τη μεθόριο της Αμπχαζίας και κοινοποίησε Ειρηνευτική Δύναμη διά βηκε τη μεθόριο της Αμπχαζίας και κοινοποίησε τις αυστηρές αποφάσεις-διαταγές προς το προσωπικό της για την τις αυστηρές αποφάσεις-διαταγές προς το προσωπικό της για την αντιμετώπιση των Τσετσένων. Στις δηλώσεις που έκανε ο ρώ σος διοικητής αντιμετώπιση των Τσετσένων. Στις δηλώσεις που έκανε ο ρώ σος διοικητής της Ειρηνευτικής Δύναμης, Στρατηγός Νικολάϊ Σιντόρι τσεφ, στο ρω σικό της Ειρηνευτικής Δύναμης, Στρατηγός Νικολάϊ Σιντόρι τσεφ, στο ρω σικό κανάλι TV 6, για τη διαταγή να πυροβολούνται όσοι θεωρούνται κανάλι TV 6, για τη διαταγή να πυροβολούνται όσοι θεωρούνται ύποπτοι από τους στρατιώτες της Δύναμης, είπε ότι «οι Τσετσένοι που «οι Τσετσένοι που πολεμούν στην Αμπχαζία εί ναι εκτός νόμου. Στην περίπτωση που εντοπίζονται θα πολεμούν στην Αμπχαζία εί ναι εκτός νόμου. Στην περίπτωση που εντοπίζονται θα εξοντώνονται».10

Όλα τα προαναφερθέντα επεισόδια αναδεικνύουν το KodorKodor σε κομβικό Kodor σε κομβικό Kodorση μείο της όλης διαμάχης. Η είσοδος των γεωργιανών δυνάμεων οδήγησε ση μείο της όλης διαμάχης. Η είσοδος των γεωργιανών δυνάμεων οδήγησε ουσιαστικά στη μονομερή ακύρωση της συμφωνίας του 1994. Η άποψη ουσιαστικά στη μονομερή ακύρωση της συμφωνίας του 1994. Η άποψη του Υπουργού Άμυνας της Γεωργίας, David Tevzadze, αποτελεί επαρκή , αποτελεί επαρκή διασαφήνιση του παραπάνω συμπε ρά σματος˙ «Οι γεωργιανές δυνάμεις «Οι γεωργιανές δυνάμεις εισήλθαν στην περιοχή τον Οκτώβριο με σκοπό την υπεράσπιση των γεωργιανής εισήλθαν στην περιοχή τον Οκτώβριο με σκοπό την υπεράσπιση των γεωργιανής καταγωγής κατοίκων και για να θέσουν τέρμα στις ένοπλες συγκρούσεις στην καταγωγής κατοίκων και για να θέσουν τέρμα στις ένοπλες συγκρούσεις στην Αμπχαζία. Ως Υπουργός Άμυνας υπεραμύνομαι της παραμονής των δυνάμεων του Αμπχαζία. Ως Υπουργός Άμυνας υπεραμύνομαι της παραμονής των δυνάμεων του Υπουργείου Άμυνας της Γεωργίας στο Kodor».

Τα Ηνωμένα Έθνη, βέβαια, εξεδήλωσαν ανησυχία μπροστά σ’ αυτήν Τα Ηνωμένα Έθνη, βέβαια, εξεδήλωσαν ανησυχία μπροστά σ’ αυτήν την επι μονή της Γεωργίας και ο εκπρόσωπός τους στην περιοχή, την επι μονή της Γεωργίας και ο εκπρόσωπός τους στην περιοχή, Boden, επιστρέφοντας στην Τιφλίδα μετά την τριήμερη επίσκεψή του στο επιστρέφοντας στην Τιφλίδα μετά την τριήμερη επίσκεψή του στο Σοχούμι στις 23 Νοεμβρίου 2001, ζή τησε την απόσυρση των γεωργιανών Σοχούμι στις 23 Νοεμβρίου 2001, ζή τησε την απόσυρση των γεωργιανών



KODOR


δυνάμεων από το Kodor. Από την πλευρά της η Αμπχαζία θεωρεί το ζήτημα ως πρώτη προτεραιότητα στο τραπέζι των διαπραγμα τεύσεων. Ο πρωθυπουργός Cergeniya σε συνάντησή του με τους εκπροσώπους του Τύπου, καθόρισε τη στάση της Αμπχαζίας ως εξής: «Η γεωργιανή πλευρά παραβιάζο ντας τη Συμφωνία Κατάπαυσης του Πυρός της Μόσχας (14/5/1994), παραβιάζο ντας τη Συμφωνία Κατάπαυσης του Πυρός της Μόσχας (14/5/1994), προώθησε στρα τιωτικές δυνάμεις στην Αμπχαζία. Είναι προφανής η σημασία προώθησε στρα τιωτικές δυνάμεις στην Αμπχαζία. Είναι προφανής η σημασία της άμεσης αποχώρη σης των γεωργιανών μονάδων. Η αμπχαζιανή διοίκηση θα μετέλθει κάθε πολιτικό μέσο πί εσης προς τη Γεωργία. Στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα πρέπει να μά θουμε τι ακριβώς επιδιώκει η γεωργιανή πλευρά. χρονικό διάστημα πρέπει να μά θουμε τι ακριβώς επιδιώκει η γεωργιανή πλευρά. Αν αρνηθεί όλες τις ανειλημμένες υποχρεώσεις της, τότε όλες οι προϋπογραφείσες Αν αρνηθεί όλες τις ανειλημμένες υποχρεώσεις της, τότε όλες οι προϋπογραφείσες μεταξύ των δύο πλευρών συμφωνίες τίθενται εν αμ φιβόλω. Μεταξύ αυτών δε, τίθεται και το ερώτημα της επιστροφής των προσφύγων». 11 Από την πλευρά του ο Σεβαρντνάντζε, λίγο πριν προσκαλέσει εκ νέου σε ειρηνευτι κές συνομιλίες τους Αμπχάζιους αρμοδίους στη ραδιοφωνική ομιλία του (26 Οκτω βρίου 2001) στις 23 Οκτωβρίου, μιλώντας στην Κουταΐδα της δυτικής Γε ωργίας εν μέσω χιλιάδων προσφύγων από την Αμπχαζία, είπε ότι «πιθανόν να προκύ ψουν επι κίνδυνες εξελίξεις, αν οι πολιτικές συνομιλίες οδηγηθούν σε αδιέξοδο», επισύ ροντας την προσοχή στις εκκλήσεις που γίνονταν για ανταρτοπόλεμο εναντίον της Αμπχαζίας. 12

γ) Οι θέσεις των ΗΠΑ για το πρόβλημα

Οι Η.Π.Α. ακολούθησαν στην περιοχή πολιτική ενίσχυσης της Γεωργίας, για να κάμψουν τη ρωσική ισχύ. Μάλιστα, στις τελευταίες εξελίξεις, έδειξαν μεσολαβη τική διά θεση, για να προσεγγίσει η Αμπχαζία τις γεωργιανές θέσεις. Ο αμερικανός αξιωμα τούχος του Υπουργείου Eξωτερικών, Rudolf Perina, κατευθυνόμενος στην Αμπχαζία, στις 29 Νοεμβρίου 2001, πρότεινε το μοντέλο της δημιουργίας αυτόνομου κράτους στο εσωτερικό της Γεωργίας. Ο αμερικανός αξιωματούχος, αφού πρότεινε την κατα νομή εξουσιών μεταξύ Τιφλίδας και Σοχούμι και εξέφρασε την επιθυμία συμμόρφω σής τους με τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών, συναντήθηκε χωριστά με τους Cergeniya και Şamba. Στις δηλώσεις που έκανε κατόπιν, ξεκαθάρισε τις θέ σεις των Η.Π.Α. στο ζήτημα.

Κατ’ αρχήν, αναφέρθηκε στην παγκόσμια πολιτική μεταβολή που επήλθε με τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, την οριστική λήξη του Ψυχρού Πολέμου και τη συνακόλουθη αλλαγή στις σχέσεις Η.Π.Α.-Ρωσίας. Όλες οι διαφωνίες οι οποίες προ έρχονταν από την ψυχροπολεμική περίοδο, έπρεπε να επιλυθούν το ταχύτερο δυνατό και η Γεωργία ως ενιαίο κράτος, υπό την αιγίδα του Ο.Η.Ε., έπρεπε ν’ αποδεχθεί τη λύση. Κατόπιν ο Perina συνέστησε στην αμπχαζιανή διοίκηση να εκτιμήσει τις δυνα τότητες που τις προσφέρονται και πρόσθεσε ότι με τον τρόπο αυτό θα αντιμετωπίσει τους κινδύνους και τις προκλήσεις του νέου

Οι Η.Π.Α. ακολούθησαν στην περιοχή πολιτική ενίσχυσης της Γεωργίας, για να κάμψουν τη ρωσική ισχύ. Μάλιστα, στις τελευταίες εξελίξεις, έδειξαν μεσολαβη τική διά θεση, για να προσεγγίσει η Αμπχαζία τις γεωργιανές θέσεις, προτείνοντας το μοντέλο της δημιουργίας αυτόνομου κράτους στο εσωτερικό της Γεωργίας.


KODOR



κόσμου. Τούτο, βέβαια, είναι αναγκαίο να γίνει παραμένοντας εντός της κόσμου. Τούτο, βέβαια, είναι αναγκαίο να γίνει παραμένοντας εντός της κυρίαρχης κρατικής δομής της Γεωργίας και ήρθε η στιγμή της θεμελίωσης κυρίαρχης κρατικής δομής της Γεωργίας και ήρθε η στιγμή της θεμελίωσης μιας τέτοιας κρατικής οντότητας μαζί με τη Γεωργία. Ο PerinaPerina κατέληξε στις δηλώσεις του με την εξής πρόταση: «Η Αμπχαζία θα παραμείνει εντός του «Η Αμπχαζία θα παραμείνει εντός του κυρίαρχου κράτους της Γεωργίας, με την προϋπόθεση της παροχής αφ’ ενός κάθε κυρίαρχου κράτους της Γεωργίας, με την προϋπόθεση της παροχής αφ’ ενός κάθε δυνατής στήριξης του λαού της για την οικονομική ανάκαμψη, αφ’ ετέρου όλων δυνατής στήριξης του λαού της για την οικονομική ανάκαμψη, αφ’ ετέρου όλων των εγγυήσεων ασφαλείας. Η Γεωργία και η Αμπχαζία μπορεί να διαφωνούν, των εγγυήσεων ασφαλείας. Η Γεωργία και η Αμπχαζία μπορεί να διαφωνούν, αλλά οι διαφορές τους μπορούν να επιλυθούν, αν υπάρχει πολιτική βούληση. Η αλλά οι διαφορές τους μπορούν να επιλυθούν, αν υπάρχει πολιτική βούληση. Η αμερικανική πλευρά είναι, επίσης, έτοιμη να παράσχει κάθε δυνατή στήριξη για την αμερικανική πλευρά είναι, επίσης, έτοιμη να παράσχει κάθε δυνατή στήριξη για την ανοικοδόμηση της Αμπχαζίας και την αποκατάσταση διαύλων επικοινωνίας.ανοικοδόμηση της Αμπχαζίας και την αποκατάσταση διαύλων επικοινωνίας.

Η αμπχαζιανή αντίδραση ήταν άμεση. Ο Υπουργός Εξωτερικών Η αμπχαζιανή αντίδραση ήταν άμεση. Ο Υπουργός Εξωτερικών αναγνώρισε την καλή προαίρεση της υπερδύναμης να παρέμβει για αναγνώρισε την καλή προαίρεση της υπερδύναμης να παρέμβει για την επίλυση του ζητήματος, αλλά εξέφρασε τη διαφωνία του προς τις την επίλυση του ζητήματος, αλλά εξέφρασε τη διαφωνία του προς τις αμερικανικές προτάσεις, λέγοντας ότι με το δημοψήφισμα του 1999 ο αμερικανικές προτάσεις, λέγοντας ότι με το δημοψήφισμα του 1999 ο λαός της Αμπχαζίας αποφάσισε πως επιθυμεί να παραμείνει η χώρα λαός της Αμπχαζίας αποφάσισε πως επιθυμεί να παραμείνει η χώρα του ανεξάρτητο κράτος και σημείωσε ότι η αποχώρηση των γεωργιανών του ανεξάρτητο κράτος και σημείωσε ότι η αποχώρηση των γεωργιανών στρατευ μάτων από το Kodor13 αποτελεί condition sine qua noncondition sine qua non, προκειμένου να ξαναρχίσουν οι συνομιλίες.

Δ. Επίλογος

Το ζήτημα του Kodor είναι εξαιρετικά μεγάλης εμβέλειας. Δεν αφορά είναι εξαιρετικά μεγάλης εμβέλειας. Δεν αφορά Kodor είναι εξαιρετικά μεγάλης εμβέλειας. Δεν αφορά Kodorμόνο στη διαμάχη Γεωργίας-Αμπχαζίας, αλλά στη συνολική εκρηκτική μόνο στη διαμάχη Γεωργίας-Αμπχαζίας, αλλά στη συνολική εκρηκτική κατάσταση στον Καύκασο. Ιδιαιτέρως πρέπει να προσεχθεί η εμπλοκή κατάσταση στον Καύκασο. Ιδιαιτέρως πρέπει να προσεχθεί η εμπλοκή της Ρωσίας και των Τσετσένων στο ζήτημα. Το τσετσενικό σενάριο της Ρωσίας και των Τσετσένων στο ζήτημα. Το τσετσενικό σενάριο για το Kodor προέβλεπε τη διείσδυση στην πε ριοχή προκειμένου να προέβλεπε τη διείσδυση στην πε ριοχή προκειμένου να Kodor προέβλεπε τη διείσδυση στην πε ριοχή προκειμένου να Kodorδημιουργηθεί ένα νέο θερμό σημείο-μέτωπο στο Νότιο Καύ κασο για δημιουργηθεί ένα νέο θερμό σημείο-μέτωπο στο Νότιο Καύ κασο για τη Ρωσία, ώστε ν’ αποδυναμωθεί η ρωσική στρατιωτική δύναμη της τη Ρωσία, ώστε ν’ αποδυναμωθεί η ρωσική στρατιωτική δύναμη της Τσετσενίας μετακινώντας τις προς Νότο μονάδες της. Το σενάριο αυτό Τσετσενίας μετακινώντας τις προς Νότο μονάδες της. Το σενάριο αυτό ανταποκρίνε ται μεν στις προθέσεις των Τσετσένων, αλλά δεν υπάρχουν ανταποκρίνε ται μεν στις προθέσεις των Τσετσένων, αλλά δεν υπάρχουν τεκμήρια που ν’ αποδει κνύουν την ύπαρξη συγκεκριμένου σχεδίου. τεκμήρια που ν’ αποδει κνύουν την ύπαρξη συγκεκριμένου σχεδίου. Στοιχεία που ενισχύουν την πιθανό τητα τέτοιου σχεδίου είναι η πρόθεση Στοιχεία που ενισχύουν την πιθανό τητα τέτοιου σχεδίου είναι η πρόθεση του Ruslan Gelayev να πραγματοποιήσει επι θέσεις κατά των Ρώσων από να πραγματοποιήσει επι θέσεις κατά των Ρώσων από το αμπχαζιανό έδαφος του Soçi. Ο τούρκος αναλυτής Fehim TaştekinFehim Taştekin, του οποίου την ανάλυση ακολουθούμε στην παρούσα εργασία, βλέπει πίσω οποίου την ανάλυση ακολουθούμε στην παρούσα εργασία, βλέπει πίσω από την τσετσενική διείσδυση δάκτυλο της Τιφλίδας υπό την εξής έννοια: από την τσετσενική διείσδυση δάκτυλο της Τιφλίδας υπό την εξής έννοια: με την προώθηση των Τσετσένων μπορεί να μετρηθεί η δυνατότητα με την προώθηση των Τσετσένων μπορεί να μετρηθεί η δυνατότητα αντίστασης και υπερά σπισης εκ μέρους των Αμπχαζίων του δρόμου αντίστασης και υπερά σπισης εκ μέρους των Αμπχαζίων του δρόμου που οδηγεί στο Σοχούμι. Η εκτί μηση αυτών των δεδομένων έχει μεγάλη που οδηγεί στο Σοχούμι. Η εκτί μηση αυτών των δεδομένων έχει μεγάλη σημασία για τη γεωργιανή πλευρά, διότι το τέρμα της διάβασης του σημασία για τη γεωργιανή πλευρά, διότι το τέρμα της διάβασης του Kodorανοίγει το δρόμο προς το Σοχούμι. Αν η προσπά θεια των Τσετσένων ανοίγει το δρόμο προς το Σοχούμι. Αν η προσπά θεια των Τσετσένων ευοδωθεί, υπάρχει η δυνατότητα ν’ ακολουθήσουν γεωργιανές μονάδες ευοδωθεί, υπάρχει η δυνατότητα ν’ ακολουθήσουν γεωργιανές μονάδες και να θέσουν υπό την κατοχή τους την πρωτεύουσα. Με τη συνέχιση και να θέσουν υπό την κατοχή τους την πρωτεύουσα. Με τη συνέχιση



KODOR


της παρουσίας γεωργιανών μονάδων στη Ν. Οσετία και την Αμπχαζία υπό το πρόσχημα της Ειρη νευτικής Αποστολής, η Γεωργία αρχίζει να κόβει ένα-ένα τα ρωσικά πλοκά μια που την περισφίγγουν. Η παράταση της αστάθειας ευνοεί τα γεωργιανά σχέδια απομά κρυνσης της Ρωσίας, καθ’ όσον προλειαίνει το έδαφος, νομιμοποιώντας ενδε χόμενη έλευση αμερικανικών ή Νατοϊκών δυνάμεων. Η Ρωσία από την άλλη πλευρά, θεωρεί τον κίνδυνο που διατρέχουν Ν. Οσετία και Αμπχαζία ως ευκαιρία να παραμείνει ενεργή στο παιχνίδι της περιοχής, συνδυάζοντας τον έλεγχο των κινήσεων των τσε τσενικών ομάδων που δρουν στον ευρύτερο Καύκασο.

Στο επίκεντρο όλων αυτών των διασταυρούμενων επιδιώξεων, το Kodor έχει αναδειχθεί στο σημείο από το οποίο θα πρέπει να ξεκινήσει κάθε διαδικασία επίλυσης του αμπχαζιανού προβλήματος. Η στρατηγική αξία της εν λόγω κοιλάδας επηρεάζει κάθε κίνηση των εμπλεκομένων πλευρών και προσελκύει το ενδιαφέρον όλων όσων ασχολούνται με το πρόβλημα του Καυκάσου, δικαιολογώντας το χαρα κτηρισμό του Kodor ως το κλειδί Kodor ως το κλειδί Kodorτης διαμάχης.


KODOR



ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1 Η συγκεκριμένη εργασία κατατάσσεται στις αναφορές του Ιδρύματος Καυκάσου με αριθμό Η συγκεκριμένη εργασία κατατάσσεται στις αναφορές του Ιδρύματος Καυκάσου με αριθμό 5. Στην κεντρική σελίδα του Ιδρύματος, του οποίου πρόεδρος είναι ο Mehdi Nόzhet ΗetinbaşMehdi Nόzhet Ηetinbaş, αναφέρεται ότι: «Πρόκειται για μη κερδοσκοπικό θεσμό που ενεργεί για την ανάπτυξη και διαφύ λαξη «Πρόκειται για μη κερδοσκοπικό θεσμό που ενεργεί για την ανάπτυξη και διαφύ λαξη της κοινωνικής και πολιτισμικής ταυτότητας των Καυκασίων, του Καυκάσου και της δια σποράς»της κοινωνικής και πολιτισμικής ταυτότητας των Καυκασίων, του Καυκάσου και της δια σποράς». Στις δραστηριότητες του Ιδρύματος περιλαμβάνεται και η σύσταση του Πρακτορείου Καυκάσου δραστηριότητες του Ιδρύματος περιλαμβάνεται και η σύσταση του Πρακτορείου Καυκάσου με στόχο την καθημερινή ενημέρωση της παγκόσμιας κοινής γνώμης επί τρεχό ντων ζητημά-με στόχο την καθημερινή ενημέρωση της παγκόσμιας κοινής γνώμης επί τρεχό ντων ζητημά-των της Καυκασίας σε τέσσερις γλώσσες, Τουρκικά, Αγγλικά, Αραβικά και Ρω σικά. των της Καυκασίας σε τέσσερις γλώσσες, Τουρκικά, Αγγλικά, Αραβικά και Ρω σικά. 2 Για την ιστορική σημασία της περιοχής και τις σχέσεις του λαού των Αβαζγών (Αμπχαζίων) Για την ιστορική σημασία της περιοχής και τις σχέσεις του λαού των Αβαζγών (Αμπχαζίων) με τη Βυζα ντινή αυτοκρατορία βλ. ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΚΟΡΟΜΗΛΑ, Οι Έλληνες της Μαύρης Θάλασ σας, Οι Έλληνες της Μαύρης Θάλασ σας, Από την Εποχή του Χαλκού ως τις αρχές του 20ού αιώνα, Αθήνα 2001, 303-305 3 Για τα γεγονότα που οδήγησαν στην υπαγωγή όλου του Καυκάσου στον απόλυτο σοβιετικό Για τα γεγονότα που οδήγησαν στην υπαγωγή όλου του Καυκάσου στον απόλυτο σοβιετικό έλεγχο βλ. ΒΑΣ. Π. ΤΡΑΓΕΛΛΗΣ, Ρωσία & Τουρκία μέχρι τη Μικρασιατική ΚαταστροφήΡωσία & Τουρκία μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή, Αθήνα 1993, 238-243.4 Στα περισσότερα ανθρωπωνύμια και τοπωνύμια διατηρήθηκε η τουρκική γραφή για την Στα περισσότερα ανθρωπωνύμια και τοπωνύμια διατηρήθηκε η τουρκική γραφή για την ενημέρωση του αναγνώστη περί της τουρκικής ονοματολογίας προσώπων και τόπων του ενημέρωση του αναγνώστη περί της τουρκικής ονοματολογίας προσώπων και τόπων του Καυκάσου. 5 Σχολιάζοντας το περιεχόμενο του προηγούμενου άρθρου και αναζητώντας αναλο γίες στην Σχολιάζοντας το περιεχόμενο του προηγούμενου άρθρου και αναζητώντας αναλο γίες στην ευρύτερη περιοχή, μπορούμε να καταλήξουμε ότι η περίπτωση πα ρουσιάζει ομοιό τητες μ’ ευρύτερη περιοχή, μπορούμε να καταλήξουμε ότι η περίπτωση πα ρουσιάζει ομοιό τητες μ’ εκείνη της Κύπρου, ως προς τον πολιτικό σχεδιασμό της επί λυσης. Το σχέδιο Ανάν προέ-εκείνη της Κύπρου, ως προς τον πολιτικό σχεδιασμό της επί λυσης. Το σχέδιο Ανάν προέ-βλεπε ανάλογης μορφής ομοσπονδία, καθιστώντας ου σιαστικά συγκυρίαρχα τα συνιστώντα βλεπε ανάλογης μορφής ομοσπονδία, καθιστώντας ου σιαστικά συγκυρίαρχα τα συνιστώντα κράτη. Είναι προφανές ότι η Τουρκία στη μεσο γειακή και την καυκάσια περίμετρό της κράτη. Είναι προφανές ότι η Τουρκία στη μεσο γειακή και την καυκάσια περίμετρό της επι διώκει, εκεί όπου δεν είναι δυνατή ή και προς το παρόν επιθυμητή η πλήρης ανεξαρτητο-επι διώκει, εκεί όπου δεν είναι δυνατή ή και προς το παρόν επιθυμητή η πλήρης ανεξαρτητο-ποί ηση, τη δημιουργία χαλαρών ομο σπονδιακών μορφωμάτων, εντός των οποίων τα ποί ηση, τη δημιουργία χαλαρών ομο σπονδιακών μορφωμάτων, εντός των οποίων τα συνιστώντα κράτη θα απο λάβουν προστάδιο ανεξαρτησίας. Όμως, αυτό δημιουργεί σα φώς συνιστώντα κράτη θα απο λάβουν προστάδιο ανεξαρτησίας. Όμως, αυτό δημιουργεί σα φώς ένα εξισορρο πητικό πλαίσιο, εντός του οποίου η Τουρκία παίζει κυρίαρχο ρόλο, εφόσον ένα εξισορρο πητικό πλαίσιο, εντός του οποίου η Τουρκία παίζει κυρίαρχο ρόλο, εφόσον θα δύναται να πα ρεμβαίνει, έως και να προστρέχει σε βοήθεια αυτών των κρατι δίων, εάν θα δύναται να πα ρεμβαίνει, έως και να προστρέχει σε βοήθεια αυτών των κρατι δίων, εάν συντρέξουν μεταξύ άλλων αιτίων και επιταγές γεωστρατηγικών συμφερόντων.συντρέξουν μεταξύ άλλων αιτίων και επιταγές γεωστρατηγικών συμφερόντων.6 Για τους δείκτες αυτούς βλ. τον πίνακα που παραθέτει ο ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΜΑΛΚΙΔΗΣΘΕΟΦΑΝΗΣ ΜΑΛΚΙΔΗΣ, Ευρω παϊκή Ένωση και Παρευξείνιος χώρος, Αθήνα 2004, 346-347. 7 Κατά την άποψή μας, είναι πολύ πιθανό ότι οι ίδιοι οι Τσετσένοι ακολουθούν επαμφοτερί- Κατά την άποψή μας, είναι πολύ πιθανό ότι οι ίδιοι οι Τσετσένοι ακολουθούν επαμφοτερί-ζουσα στάση, ακριβώς για να συντηρούν την εστία έντασης στην ευαίσθητη περιοχή, εκμε-ζουσα στάση, ακριβώς για να συντηρούν την εστία έντασης στην ευαίσθητη περιοχή, εκμε-ταλλευόμενοι την αστάθεια για την ενίσχυση του δικού τους αυτονομιστικού κινήματος εις ταλλευόμενοι την αστάθεια για την ενίσχυση του δικού τους αυτονομιστικού κινήματος εις βάρος της Ρωσίας. Είναι εξίσου πιθανό οι Γεωργιανοί και οι Αμπχάζιοι να αλληλοκατηγο-βάρος της Ρωσίας. Είναι εξίσου πιθανό οι Γεωργιανοί και οι Αμπχάζιοι να αλληλοκατηγο-ρούνται για σύμπραξη με τους Τσετσένους, για να εξορίσουν αλλήλους του πλαισίου της ρούνται για σύμπραξη με τους Τσετσένους, για να εξορίσουν αλλήλους του πλαισίου της ρω σικής «νομιμότητας». 8 Την πληροφορία μετέδωσε το πρακτορείο Kafkas στις 19/10/2001. Είναι, πιστεύουμε, στις 19/10/2001. Είναι, πιστεύουμε, απολύ τως ενδεικτική της σύγχυσης που επικρατεί στην περιοχή και των πολλαπλών αντι-απολύ τως ενδεικτική της σύγχυσης που επικρατεί στην περιοχή και των πολλαπλών αντι-κρουόμενων συμφερόντων η αδυναμία ν’ απαντηθεί το ερώτημα του ποιος κρουόμενων συμφερόντων η αδυναμία ν’ απαντηθεί το ερώτημα του ποιος «ήρξατο χειρών αδίκων».9 Η είδηση μεταδόθηκε από το Kafkas στις 16/10/2001. Το επεισόδιο, λοιπόν, του βομβαρδι- στις 16/10/2001. Το επεισόδιο, λοιπόν, του βομβαρδι-σμού του Kodor προκάλεσε κινητικότητα στις συζητήσεις για το μέλλον των σχέσεων Αμπχα- προκάλεσε κινητικότητα στις συζητήσεις για το μέλλον των σχέσεων Αμπχα-Kodor προκάλεσε κινητικότητα στις συζητήσεις για το μέλλον των σχέσεων Αμπχα-Kodorζίας-Γεωργίας. Η στροφή του Σεβαρντνάντζε, έστω και χωρίς αποτέλεσμα, πιστοποιεί την ζίας-Γεωργίας. Η στροφή του Σεβαρντνάντζε, έστω και χωρίς αποτέλεσμα, πιστοποιεί την ανασφάλεια που αισθάνθηκε η Τιφλίδα. Από τις αντιδράσεις του γεωργιανού προέδρου ανασφάλεια που αισθάνθηκε η Τιφλίδα. Από τις αντιδράσεις του γεωργιανού προέδρου προκύπτει ότι διαισθανόταν την αλλαγή πολιτικής του Κρεμλίνου και επιχειρούσε να κλεί-προκύπτει ότι διαισθανόταν την αλλαγή πολιτικής του Κρεμλίνου και επιχειρούσε να κλεί-σει το μέτωπο με την Αμπχαζία, δίχως όμως να αποστεί σημαντικά από την παλιότερη πολι-σει το μέτωπο με την Αμπχαζία, δίχως όμως να αποστεί σημαντικά από την παλιότερη πολι-τική που χάραξε στο θέμα. Πιστεύουμε ότι το επεισόδιο του Kodor εντάσσεται σ’ ένα ευρύτερο εντάσσεται σ’ ένα ευρύτερο Kodor εντάσσεται σ’ ένα ευρύτερο Kodorπλαίσιο ενεργειών της ρωσικής πλευράς που επιχειρούσε επαναπροσδιορισμό των ισορρο-πλαίσιο ενεργειών της ρωσικής πλευράς που επιχειρούσε επαναπροσδιορισμό των ισορρο-πιών στον Καύκασο τη συγκεκριμένη περίοδο.



KODOR

ΙΣΛΑΜ ΚΑΙΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

10 Τις δηλώσεις μετέδωσε το Kafkas στις 18/10/2001. Σε συνέχεια της προηγούμενης υποσημεί-ωσης, η στάση της Ρωσίας διαφαίνεται τώρα καθαρότερα. Επιχειρεί να ασκήσει έλεγχο στις δύο αντιμαχόμενες δημοκρατίες˙ στη μεν Γεωργία να «ψαλιδίσει» τις προσπάθειες του Σεβαρντνάντζε ν’ αναδείξει τη Γεωργία σε πρώτη δύναμη του Καυκάσου, βομβαρδίζο ντας το Kodor. Η είσοδος της Δύναμης στην Αμπχαζία είναι το πιο προφανές εγχείρημα προκειμέ-νου να τρωθεί η φιλοδοξία ανεξαρτησίας, ενώ η σκληρή στάση κατά των Τσετσένων συμπο-ρεύεται με την ένταση της δράσης του τσετσενικού αυτονομιστικού κινήματος. 11 Πρακτορείο Kafkas 26/11/2001.12 Από τις δηλώσεις αυτές που μετέδωσε το Kafkas στις 27/11/2001, προκύπτει ότι ο διάλο γος τον οποίο διατείνονται πως επιθυμούν όλοι, δεν αποτελεί παρά το πρόσχημα, για να επι-καλε στούν το βέβαιο αδιέξοδο, ενώ δεν πρέπει να διαλάθει την προσοχή ότι η προσφυγή σε συ νομιλίες συμπίπτει με περιόδους που -ένας εκ των δύο ή και οι δύο- καιροσκοπούν μέχρι να επιτευχθεί προσφορότερη συγκυρία επίτευξης των στόχων.13 Πρακτορείο Kafkas 30/11/2001.


KODOR



Κωνσταντίνος Γώγος

Ισλάμ και Μουσουλμάνοι στην Ευρώπη:Ισλάμ και Μουσουλμάνοι στην Ευρώπη:Προβλήματα και Προοπτικές

Το ζήτημα της εισόδου της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η λήψη εκ μέρους της ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων, έχει δημιουργήσει στην κοινή γνώμη και τις ηγεσίες των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης δύο στρατόπεδα αντιπαράθεσης: αυτό της ένθερμης υποστήριξης της τουρκικής ένταξης και εκείνο που αντιτίθεται καθέτως σε αυτήν ή εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις. Αμφότερες οι πλευρές επιχειρηματολογούν υπέρ των απόψεών τους· ωστόσο ως κεντρικό ζήτημα στη δημόσια συζήτηση αναδύεται μεταξύ άλλων το θέμα της πολιτιστικής στη δημόσια συζήτηση αναδύεται μεταξύ άλλων το θέμα της πολιτιστικής ταυτότητας της Τουρκίας, δηλαδή, της μουσουλμανικής πολιτιστικής ταυτότητας της Τουρκίας, δηλαδή, της μουσουλμανικής πολιτιστικής ταυτότητας της Τουρκίας και των κατοίκων της. Μ’ άλλα λόγια, ευθέως ταυτότητας της Τουρκίας και των κατοίκων της. Μ’ άλλα λόγια, ευθέως τίθενται τα ερωτήματα: α) Έχει θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση μια χώρα με τίθενται τα ερωτήματα: α) Έχει θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση μια χώρα με πληθυσμό σήμερα 70 εκατομμυρίων μουσουλμάνων κατοίκων (και σε 20 πληθυσμό σήμερα 70 εκατομμυρίων μουσουλμάνων κατοίκων (και σε 20 χρόνια 90 εκατομμυρίων); και β) Έχει θέση το Ισλάμ στην Ευρώπη;χρόνια 90 εκατομμυρίων); και β) Έχει θέση το Ισλάμ στην Ευρώπη;

Το ζήτημα της συμβατότητας Ισλάμ και Ευρώπης, μουσουλμανικού Το ζήτημα της συμβατότητας Ισλάμ και Ευρώπης, μουσουλμανικού και ευρωπαϊκού-δυτικού πολιτισμού, δεν εμφανίζεται για πρώτη φορά και ευρωπαϊκού-δυτικού πολιτισμού, δεν εμφανίζεται για πρώτη φορά τώρα λόγω της τουρκικής υποψηφιότητας ένταξης. Ήδη στην Ευρωπαϊκή τώρα λόγω της τουρκικής υποψηφιότητας ένταξης. Ήδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση -στα περισσότερα κράτη μέλη αυτής- ζει, κινείται και εργάζεται Ένωση -στα περισσότερα κράτη μέλη αυτής- ζει, κινείται και εργάζεται σημαντικός αριθμός μουσουλμάνων εδώ και δεκαετίες. Το Ισλάμ και οι σημαντικός αριθμός μουσουλμάνων εδώ και δεκαετίες. Το Ισλάμ και οι μουσουλμάνοι έχουν ήδη εγκατασταθεί στην Ευρώπη και ως εκ τούτου μουσουλμάνοι έχουν ήδη εγκατασταθεί στην Ευρώπη και ως εκ τούτου θα πρέπει να γίνεται λόγος για Ισλάμ και μουσουλμάνους στηνστην Ευρώπη και στα ευρωπαϊκά κράτη. Θα πρέπει, δηλαδή, να ορίζεται πλέον με σαφήνεια . Θα πρέπει, δηλαδή, να ορίζεται πλέον με σαφήνεια και να συνεκτιμάται ο ευρωπαϊκός γεωγραφικός χώρος του Ισλάμ και των και να συνεκτιμάται ο ευρωπαϊκός γεωγραφικός χώρος του Ισλάμ και των μουσουλμάνων· χώρος που πολύ διαφέρει από το χώρο εμφάνισης και μουσουλμάνων· χώρος που πολύ διαφέρει από το χώρο εμφάνισης και εξάπλωσης του Ισλάμ.

Τον τελευταίο μισό αιώνα, η παρουσία μουσουλμάνων στις χώρες της Τον τελευταίο μισό αιώνα, η παρουσία μουσουλμάνων στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης έχει συνοδευτεί από ζητήματα ή/και προβλήματα Δυτικής Ευρώπης έχει συνοδευτεί από ζητήματα ή/και προβλήματα

Ο Kωνσταντίνος Γώγος διδάσκει Τουρκική Γλώσσα και Πολιτισμό στο Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξεινίων Χωρών του Δημοκριτείου Παν/μίου Θράκης.


Κωνσταντίνος ΓώγοςΙΣΛΑΜ ΚΑΙΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ

ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ


κοινωνικής συμβίωσης και ένταξης, πολιτιστικής ταυτότητας και πολιτικών δικαιωμάτων, κοινωνικής ειρήνης και ασφάλειας.

Σε αυτό το σημείο, είναι ανάγκη να τονίσουμε, όπως άλλωστε έχει πολλές φορές υπογραμμισθεί από έγκριτους επιστήμονες, ότι το Ισλάμ δεν είναι μονολιθικό, δεν είναι ομοιογενές, δεν είναι ένα και ενιαίο. Για τους μουσουλμάνους, το σύνολο των απανταχού μουσουλμάνων πιστών αποτελεί την Ούμμα, τη μουσουλμανική κοινωνία των πιστών.

Η Ούμμα, που αριθμεί σήμερα περισσότερους από 1.500.000.000 μουσουλμάνους1, θα πρέπει να θεωρηθεί ως το όλον, το ευρύτερο σύστημα του πολιτισμού, των αξιών και της πίστης του Ισλάμ, το οποίο περιλαμβάνει πολλά επιμέρους υποσυστήματα, που διαφοροποιούνται μεταξύ τους ποικιλοτρόπως, σύμφωνα με γεωγραφικούς, ιστορικούς, εθνικούς, γλωσσικούς, θεολογικούς ή ιδεολογικούς παράγοντες και ιδιομορφίες. Πρόκειται για τα ισλάμ (με γιώτα πεζό), δηλαδή τα γεωπολιτισμικά σύνολα που συνθέτουν και ενυπάρχουν στο Ισλάμ (με γιώτα κεφαλαίο) και τα οποία φέρουν και ιδεολογικό περιεχόμενο, όπως εύστοχα έχει αναλύσει ο Καθηγητής Ιωάννης Μάζης.2

Υπάρχουν πράγματι διαφορές και διαφοροποιήσεις ανάμεσα λ.χ. στο τουρκικό, το σαουδαραβικό, το αφγανικό ή το ινδονησιακό ισλάμ· υπάρχουν διαφορές μεταξύ του σουννιτικού και του σιιτικού ισλάμ, υπάρχουν ποικίλες εκφάνσεις στο μυστικιστικό ισλάμ, υπάρχουν

Η Ούμμα, η μουσουλμανική κοινωνία των πιστών, σήμερα αριθμεί περισσότερους από 1.500.000.000 μουσουλμάνους. Αντιπροσωπεύει το ευρύτερο σύστημα του πολιτισμού, των αξιών και της πίστης του Ισλάμ, το οποίο περιλαμβάνει πολλά επιμέρους υποσυστήματα, που διαφοροποιούνται μεταξύ τους ποικιλοτρόπως, σύμφωνα με γεωγραφικούς, ιστορικούς, εθνικούς, γλωσσικούς, θεολογικούς ή ιδεολογικούς παράγοντες και ιδιομορφίες.

ΙΣΛΑΜ ΚΑΙΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ



Κωνσταντίνος Γώγος ΙΣΛΑΜ ΚΑΙΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ευδιάκριτες διαφορές στα κατά τόπους πολιτικά ισλάμ και στα ευδιάκριτες διαφορές στα κατά τόπους πολιτικά ισλάμ και στα ισλαμιστικά κινήματα.

Ομοίως, όταν αναφερόμαστε στο Ισλάμ στην Ευρώπη, θα πρέπει να μην Ομοίως, όταν αναφερόμαστε στο Ισλάμ στην Ευρώπη, θα πρέπει να μην ομογενοποιούμε ούτε να πολτοποιούμε τις εκφάνσεις και τους πιστούς ομογενοποιούμε ούτε να πολτοποιούμε τις εκφάνσεις και τους πιστούς αυτού του πολιτισμικού-θρησκευτικού συστήματος.

Α. Μουσουλμάνοι στην Ευρώπη

Στην Ευρώπη των 15, με πληθυσμό 375 εκατομμυρίων κατοίκων, οι Στην Ευρώπη των 15, με πληθυσμό 375 εκατομμυρίων κατοίκων, οι μουσουλμάνοι ήταν περίπου 15 εκατομμύρια.3 Στην Ευρώπη των 25, Στην Ευρώπη των 25, προστέθηκαν περίπου 75 εκατομμύρια νέων πολιτών, χωρίς να σημειωθεί προστέθηκαν περίπου 75 εκατομμύρια νέων πολιτών, χωρίς να σημειωθεί ιδιαίτερη αύξηση του μουσουλμανικού πληθυσμού.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σημαντικό αριθμό4 μουσουλμάνων μουσουλμάνων παρουσιάζουν οι εξής χώρες :

H Γαλλία με 6 εκατομμύρια μουσουλμάνους σε σύνολο 60 H Γαλλία με 6 εκατομμύρια μουσουλμάνους σε σύνολο 60 εκατομμυρίων κατοίκων.

H Γερμανία με 3,2 εκατομμύρια σε σύνολο 82 εκατομμυρίων κατοίκων.H Γερμανία με 3,2 εκατομμύρια σε σύνολο 82 εκατομμυρίων κατοίκων.Η Μεγάλη Βρετανία με 1,8 εκατομμύρια μουσουλμάνους σε σύνολο 59 Η Μεγάλη Βρετανία με 1,8 εκατομμύρια μουσουλμάνους σε σύνολο 59

εκατομμυρίων κατοίκων.Η Ολλανδία με 800.000 μουσουλμάνους σε σύνολο 15 εκατομμυρίων Η Ολλανδία με 800.000 μουσουλμάνους σε σύνολο 15 εκατομμυρίων

κατοίκων.Το Βέλγιο με 400.000 μουσουλμάνους σε σύνολο 10,5 εκατ. κατοίκωνΤο Βέλγιο με 400.000 μουσουλμάνους σε σύνολο 10,5 εκατ. κατοίκωνΗ Αυστρία με 370.000 μουσουλμάνους σε σύνολο 9 εκατομμυρίων Η Αυστρία με 370.000 μουσουλμάνους σε σύνολο 9 εκατομμυρίων

κατοίκων.

Τα τελευταία 25 χρόνια, οι μουσουλμανικές κοινότητες των ευρωπαϊκών Τα τελευταία 25 χρόνια, οι μουσουλμανικές κοινότητες των ευρωπαϊκών χωρών έχουν αναπτύξει τις οργανωτικές δομές τους, έχουν διευρύνει τις χωρών έχουν αναπτύξει τις οργανωτικές δομές τους, έχουν διευρύνει τις δραστηριότητες τους, έχουν ισχυροποιήσει τη φωνή τους στο διάλογο δραστηριότητες τους, έχουν ισχυροποιήσει τη φωνή τους στο διάλογο με τις αρχές, τους τοπικούς φορείς, τις άλλες θρησκείες, καθώς και με τα με τις αρχές, τους τοπικούς φορείς, τις άλλες θρησκείες, καθώς και με τα μητροπολιτικά κέντρα τους. Κατά καιρούς, μουσουλμανικές οργανώσεις μητροπολιτικά κέντρα τους. Κατά καιρούς, μουσουλμανικές οργανώσεις και φορείς, αλλά και μεμονωμένα άτομα, έχουν πρωταγωνιστήσει σε και φορείς, αλλά και μεμονωμένα άτομα, έχουν πρωταγωνιστήσει σε δραστηριότητες και γεγονότα, τα οποία έχουν αναστατώσει τις ηγεσίες δραστηριότητες και γεγονότα, τα οποία έχουν αναστατώσει τις ηγεσίες και την κοινή γνώμη των ευρωπαϊκών χωρών.5

Ενδεικτικά αναφέρονται εδώ, το ζήτημα της κατακραυγής και Ενδεικτικά αναφέρονται εδώ, το ζήτημα της κατακραυγής και καταδίκης του Σαλμάν Ρούσντι –συγγραφέα των Σατανικών Στίχων- καταδίκης του Σαλμάν Ρούσντι –συγγραφέα των Σατανικών Στίχων- τις εκδηλώσεις και διαμαρτυρίες υπέρ του Ιράκ, της Παλαιστίνης ή της τις εκδηλώσεις και διαμαρτυρίες υπέρ του Ιράκ, της Παλαιστίνης ή της Βοσνίας, το θέμα των θρησκευτικών συμβόλων (λ.χ. της μαντήλας) σε Βοσνίας, το θέμα των θρησκευτικών συμβόλων (λ.χ. της μαντήλας) σε δημόσιους χώρους και σε σχολεία, το ζήτημα της διδασκαλίας ισλαμικών δημόσιους χώρους και σε σχολεία, το ζήτημα της διδασκαλίας ισλαμικών θρησκευτικών στα μουσουλμανόπαιδα στα δημόσια σχολεία, ή ακόμη θρησκευτικών στα μουσουλμανόπαιδα στα δημόσια σχολεία, ή ακόμη βιαιοπραγίες και επιθέσεις ρατσιστικές και αντισημιτικές.





Πολύ πρόσφατη είναι δυστυχώς η δολοφονία του Ολλανδού σκηνοθέτη Βαν Γκόχ από νεαρό μουσουλμάνο, γεγονός που έχει προκαλέσει αναταραχή στην ολλανδική κοινή γνώμη και το οποίο θα έχει σοβαρές συνέπειες στη συμπεριφορά και την πολιτική της Ολλανδικής κυβέρνησης και του πολιτικού συστήματος.

Δύο χώρες, οι οποίες χρήζουν προσοχής και εξέτασης, λόγω του ηγετικού τους ρόλου στην Ευρώπη αλλά και του πολυπληθούς μουσουλμανικού στοιχείου που έχει εγκατασταθεί στα εδάφη τους, είναι η Γαλλία και η Γερμανία.

Β. Ισλάμ και Μουσουλμάνοι στη Γαλλία

Η πλειονότητα των 6 εκατομμυρίων μουσουλμάνων στη Γαλλία είναι βορειο-αφρικανικής καταγωγής και αποτέλεσμα της γεωγραφικής και ιστορικής σχέσης της Γαλλίας με την περιοχή. Προέρχονται, δηλαδή, από την Αλγερία, την Τυνησία και το Μαρόκο. Στη Γαλλία υπάρχει επίσης σημαντική τουρκική κοινότητα καθώς και μουσουλμάνοι προερχόμενοι από την Κεντροδυτική Αφρική. Η γαλλική πολιτεία γνωρίζει τα προβλήματα που πλήττουν τους (νεαρούς ιδίως) μουσουλμάνους: ανεργία και οικονομική δυσπραγία, κοινωνική απαξίωση και περιθωριοποίηση, αυξημένη εγκληματικότητα, τάσεις ριζοσπαστικοποίησης και ζηλωτισμού.

Ιδίως μετά το 1990, η Γαλλία έχει κάνει προσπάθειες να δημιουργήσει και να στηρίξει έναν θεσμό –αξιόπιστο συνομιλητή- ο οποίος θα εκφράζει





το σύνολο ή την πλειονότητα των μουσουλμάνων και μουσουλμανικών το σύνολο ή την πλειονότητα των μουσουλμάνων και μουσουλμανικών οργανώσεων στη Γαλλία.6 Το 2003 ιδρύθηκε το Conseil Français du Culte Conseil Français du Culte Musulman (Γαλλικό Συμβούλιο της Μουσουλμανικής Θρησκείας), του (Γαλλικό Συμβούλιο της Μουσουλμανικής Θρησκείας), του οποίου η δράση και η αντιπροσωπευτικότητα αναμένεται να δοκιμασθεί. οποίου η δράση και η αντιπροσωπευτικότητα αναμένεται να δοκιμασθεί.

Ωστόσο και άλλες παρόμοιες προσπάθειες στο παρελθόν υπονομεύθηκαν από τα πολιτικά και γεωπολιτικά συμφέροντα υπονομεύθηκαν από τα πολιτικά και γεωπολιτικά συμφέροντα εξωτερικών μητροπολιτικών κέντρων, τα οποία καταφέρνουν και εξωτερικών μητροπολιτικών κέντρων, τα οποία καταφέρνουν και κατευθύνουν σε σημαντικό βαθμό τις δράσεις και τους σκοπούς των κατευθύνουν σε σημαντικό βαθμό τις δράσεις και τους σκοπούς των μουσουλμανικών οργανώσεων και κοινοτήτων στη Γαλλία. Δεν είναι μουσουλμανικών οργανώσεων και κοινοτήτων στη Γαλλία. Δεν είναι μυστικό ότι το Αλγέρι ασκεί έντονη επιρροή στο οργανωμένο ισλάμ στη μυστικό ότι το Αλγέρι ασκεί έντονη επιρροή στο οργανωμένο ισλάμ στη Γαλλία, ενώ δεν θα πρέπει να παραβλέπεται και η επιρροή του Μαρόκου.Γαλλία, ενώ δεν θα πρέπει να παραβλέπεται και η επιρροή του Μαρόκου.7

Συγχρόνως, ο Νικολά Σαρκοζύ, από τις πλέον ηγετικές πολιτικές Συγχρόνως, ο Νικολά Σαρκοζύ, από τις πλέον ηγετικές πολιτικές προσωπικότητες της νυν κυβέρνησης της Γαλλίας, έχει διατυπώσει την προσωπικότητες της νυν κυβέρνησης της Γαλλίας, έχει διατυπώσει την τολμηρή άποψη επανεξέτασης του αυστηρού διαχωρισμού κράτους-τολμηρή άποψη επανεξέτασης του αυστηρού διαχωρισμού κράτους-εκκλησίας (θρησκείας), ώστε η πολιτεία να δύναται να ενισχύει την εκκλησίας (θρησκείας), ώστε η πολιτεία να δύναται να ενισχύει την χριστιανική εκκλησία αλλά και τις μουσουλμανικές κοινότητες στο χριστιανική εκκλησία αλλά και τις μουσουλμανικές κοινότητες στο πολιτιστικό και λατρευτικό τους έργο. Συγκεκριμένος στόχος του πολιτιστικό και λατρευτικό τους έργο. Συγκεκριμένος στόχος του διαχωρισμού είναι να διακοπεί η παρεχόμενη από το εξωτερικό διαχωρισμού είναι να διακοπεί η παρεχόμενη από το εξωτερικό χρηματοδότηση και υλική υποστήριξη στα τζαμιά και σε οργανώσεις χρηματοδότηση και υλική υποστήριξη στα τζαμιά και σε οργανώσεις καθώς και η εκπαίδευση και μισθοδοσία ξένων (μουσουλμάνων) καθώς και η εκπαίδευση και μισθοδοσία ξένων (μουσουλμάνων) δασκάλων και ιεροκηρύκων.8

Γ. Ισλάμ και Μουσουλμάνοι στη Γερμανία

Στη Γερμανία διαβιούν περίπου 3,2 εκατομμύρια μουσουλμάνοι, εκ Στη Γερμανία διαβιούν περίπου 3,2 εκατομμύρια μουσουλμάνοι, εκ των οποίων τα 2,4 εκατομμύρια είναι τουρκικής καταγωγής.των οποίων τα 2,4 εκατομμύρια είναι τουρκικής καταγωγής.9 Η Γερμανία αντιλαμβάνεται την τεράστια σημασία που έχει το ζήτημα της αρμονικής αντιλαμβάνεται την τεράστια σημασία που έχει το ζήτημα της αρμονικής ένταξης των μουσουλμάνων στην κοινωνική ζωή της χώραςένταξης των μουσουλμάνων στην κοινωνική ζωή της χώρας10 και -σε πολιτικό-κοινωνικό επίπεδο- έχει τα τελευταία χρόνια διευκολύνει πολιτικό-κοινωνικό επίπεδο- έχει τα τελευταία χρόνια διευκολύνει την απόκτηση της γερμανικής υπηκοότητας από παιδιά μεταναστών, την απόκτηση της γερμανικής υπηκοότητας από παιδιά μεταναστών, γεννημένα στη Γερμανία.

Η πολιτική συμμετοχή των μουσουλμάνων (και της τουρκικής Η πολιτική συμμετοχή των μουσουλμάνων (και της τουρκικής πλειονότητας μεταξύ αυτών) αυξάνεται ποσοτικώς και ποιοτικώς, με πλειονότητας μεταξύ αυτών) αυξάνεται ποσοτικώς και ποιοτικώς, με αποτέλεσμα να έχουν εκλεγεί από το γερμανικό εκλογικό σώμα και αποτέλεσμα να έχουν εκλεγεί από το γερμανικό εκλογικό σώμα και τουρκικής καταγωγής βουλευτές - μέλη των κυρίαρχων γερμανικών τουρκικής καταγωγής βουλευτές - μέλη των κυρίαρχων γερμανικών κομμάτων τόσο στην Ομοσπονδιακή Βουλή όσο και στην Ευρωβουλή. κομμάτων τόσο στην Ομοσπονδιακή Βουλή όσο και στην Ευρωβουλή. Πολύ περισσότεροι μάλιστα είναι οι μουσουλμάνοι αντιπρόσωποι Πολύ περισσότεροι μάλιστα είναι οι μουσουλμάνοι αντιπρόσωποι στην τοπική αυτοδιοίκηση. Είναι γεγονός ότι τη γερμανική πολιτεία στην τοπική αυτοδιοίκηση. Είναι γεγονός ότι τη γερμανική πολιτεία δεν απασχολούν μόνο οι ριζοσπαστικοί ισλαμιστικοί πυρήνες, που δεν απασχολούν μόνο οι ριζοσπαστικοί ισλαμιστικοί πυρήνες, που δύνανται ενδεχομένως να δράσουν στο έδαφός της. Πολύ περισσότερο δύνανται ενδεχομένως να δράσουν στο έδαφός της. Πολύ περισσότερο την απασχολεί η διαμόρφωση της πολιτικής και των πλαισίων εκείνων την απασχολεί η διαμόρφωση της πολιτικής και των πλαισίων εκείνων





που θα εξασφαλίζουν τη διαφάνεια στη δραστηριότητα των ισλαμικών οργανώσεων, τη δημοκρατική τους προσήλωση και τη διασφάλιση της κοινωνικής ειρήνης. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται και η ίδρυση στο Πανεπιστήμιο Muenster έδρας «Θρησκείας στο Ισλάμ» (Muenster έδρας «Θρησκείας στο Ισλάμ» (Muenster Religion in Islam), στο πρόγραμμα σπουδών της Παιδαγωγικής Σχολής. Πολιτεία και Πανεπιστήμιο επιθυμούν να εξειδικεύεται ορισμένος αριθμός φοιτητών στο περιεχόμενο και στη μεθοδολογία της διδασκαλίας του Ισλάμ, ώστε να διδάξουν το Ισλάμ στα μουσουλμανόπαιδα στη γερμανική γλώσσα. Επιπλέον, το περιεχόμενο σπουδών αντανακλά όλες τις κατευθύνσεις του Ισλάμ, που απαντώνται στην Γερμανία.11

Δ. Ευρωπαϊκό Ισλάμ ;

Ωστόσο τόσο στην Γαλλία και την Γερμανία όσο και στα λοιπά ευρωπαϊκά κράτη, υπάρχει και ένα μικρό αλλά όχι αμελητέο τμήμα του μουσουλμανικού πληθυσμού που αδυνατεί ή δεν επιθυμεί να ενστερνισθεί και αποδεχθεί τις δημοκρατικές αξίες, που αδιαφορεί για τα συνταγματικά δικαιώματα και υποχρεώσεις, που προτιμά την εφαρμογή του ισλαμικού νόμου από το κράτος δικαίου, που δεν αναγνωρίζει τις κατοχυρωμένες ατομικές ελευθερίες.

Στον αντίποδα, και η Γαλλία και η Γερμανία επιθυμούν σε επίπεδο ηγεσίας -πολιτικής και διανόησης- τη διαμόρφωση και ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού ισλάμ. Δεν επιθυμούν την εισαγωγή ξένων προτύπων, αλλά την ανάδυση και ενδυνάμωση ενός ισλάμ ανεκτικού, ορθολογικού, χωρίς ξένη χειραγώγηση, χωρίς φανατισμούς. Επιθυμούν την ανάδυση μιας ευρω-μουσουλμανικής πολιτιστικής ταυτότητας για τους μουσουλμάνους της Ευρώπης, οι οποίοι θα σέβονται την δημοκρατία και το Σύνταγμα, πρωτίστως, ως πολίτες της Ευρώπης.12 Ωστόσο, η σύλληψη του ευρω-ισλάμ πρέπει να αποκτήσει συγκεκριμένο, σαφή χαρακτήρα και θεσμική

Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι περί το 2040 θα ζουν στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης περίπου 40 εκατομμύρια μουσουλμάνοι. Εξάλλου, εκτιμήσεις για τη μελλοντική ένταξη της Τουρκίας κάνουν λόγο για 12 εκατομμύρια Τούρκους, οι οποίοι θα ζουν στη Δυτική Ευρώπη το 2050.





στήριξη, να δοκιμασθεί και να κριθεί στην πράξη. Το ευρω-ισλάμευρω-ισλάμ δεν θεωρείται από όλους ως εφικτή προοπτική. Χαρακτηριστική είναι η θεωρείται από όλους ως εφικτή προοπτική. Χαρακτηριστική είναι η κριτική του Ισλαμολόγου Καθηγητή Heinz Halm, ο οποίος διακρίνει στο , ο οποίος διακρίνει στο ευρω-ισλάμ την προσπάθεια δημιουργίας και επιβολής ενός τεχνητού την προσπάθεια δημιουργίας και επιβολής ενός τεχνητού ισλάμ, που κρύβει νεο-αποικιακές αντιλήψεις.13

Ε. Ευρωπαϊκή Διεύρυνση

Τα κράτη και οι λαοί της Ευρώπης πρέπει να αντιμετωπίσουν το ζήτημα Τα κράτη και οι λαοί της Ευρώπης πρέπει να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της κοινωνικής ένταξης των μουσουλμάνων με αποφασιστικότητα, της κοινωνικής ένταξης των μουσουλμάνων με αποφασιστικότητα, περισσότερη πολιτική φαντασία, πιο ευαίσθητη και αποτελεσματική περισσότερη πολιτική φαντασία, πιο ευαίσθητη και αποτελεσματική κοινωνική πολιτική και ευρεία κοινωνική συναίνεση, απαιτώντας κοινωνική πολιτική και ευρεία κοινωνική συναίνεση, απαιτώντας βεβαίως ανταπόκριση ανάμεσα στον μουσουλμανικό πληθυσμό της βεβαίως ανταπόκριση ανάμεσα στον μουσουλμανικό πληθυσμό της Ευρώπης. Οι μουσουλμάνοι στις ευρωπαϊκές χώρες πρόκειται να Ευρώπης. Οι μουσουλμάνοι στις ευρωπαϊκές χώρες πρόκειται να παραμείνουν σε αυτές, και μάλιστα ο πληθυσμός τους θα αυξάνεται παραμείνουν σε αυτές, και μάλιστα ο πληθυσμός τους θα αυξάνεται ταχύτερα από τον υπόλοιπο (χριστιανικό) πληθυσμό των χωρών αυτών. ταχύτερα από τον υπόλοιπο (χριστιανικό) πληθυσμό των χωρών αυτών. Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι περί το 2040 θα ζουν στις χώρες της Δυτικής Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι περί το 2040 θα ζουν στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης περίπου 40 εκατομμύρια μουσουλμάνοι. Εξάλλου, εκτιμήσεις Ευρώπης περίπου 40 εκατομμύρια μουσουλμάνοι. Εξάλλου, εκτιμήσεις για τη μελλοντική ένταξη της Τουρκίας κάνουν λόγο για 12 εκατομμύρια για τη μελλοντική ένταξη της Τουρκίας κάνουν λόγο για 12 εκατομμύρια Τούρκους, οι οποίοι θα ζουν στη Δυτική Ευρώπη το 2050.1414 Ακόμα και αν αυτές οι προβλέψεις θεωρηθούν απαισιόδοξες ή υπερβολικές, η διάσταση αυτές οι προβλέψεις θεωρηθούν απαισιόδοξες ή υπερβολικές, η διάσταση του προβλήματος παραμένει.

Υπό το πρίσμα αυτό, το ζήτημα προς επίλυση, δεν θα πρέπει να Υπό το πρίσμα αυτό, το ζήτημα προς επίλυση, δεν θα πρέπει να εστιάζεται μόνον στην εισροή και τον αριθμό των νέων μεταναστών είτε εστιάζεται μόνον στην εισροή και τον αριθμό των νέων μεταναστών είτε από τα νέα κράτη μέλη είτε από τα μελλοντικά είτε από τρίτες χώρες.από τα νέα κράτη μέλη είτε από τα μελλοντικά είτε από τρίτες χώρες.

Το ζήτημα που ανακύπτει αφορά την πολιτισμική ταυτότητα της Το ζήτημα που ανακύπτει αφορά την πολιτισμική ταυτότητα της Ευρώπης και τα χαρακτηριστικά αυτής της ταυτότητας τώρα και στο Ευρώπης και τα χαρακτηριστικά αυτής της ταυτότητας τώρα και στο μέλλον. Θα πρέπει λοιπόν να τεθούν -και να απαντηθούν- ερωτήματα μέλλον. Θα πρέπει λοιπόν να τεθούν -και να απαντηθούν- ερωτήματα σημαντικά ενόψει μιας μελλοντικής ευρωπαϊκής διεύρυνσης προς σημαντικά ενόψει μιας μελλοντικής ευρωπαϊκής διεύρυνσης προς Ανατολάς, όπως:

Πόσο έτοιμοι και πρόθυμοι είναι οι ευρωπαϊκοί λαοί για μια τέτοια Πόσο έτοιμοι και πρόθυμοι είναι οι ευρωπαϊκοί λαοί για μια τέτοια συνύπαρξη;

Πόσο έτοιμα είναι τα ευρωπαϊκά κράτη για μια τέτοια συνύπαρξη;Πόσο έτοιμα είναι τα ευρωπαϊκά κράτη για μια τέτοια συνύπαρξη;Πόσο έτοιμοι και πρόθυμοι είναι οι μουσουλμάνοι για μια τέτοια Πόσο έτοιμοι και πρόθυμοι είναι οι μουσουλμάνοι για μια τέτοια

συνύπαρξη σε ευρωπαϊκά κράτη;

Είναι σαφές ότι το εγχείρημα της διεύρυνσης της Ευρώπης δεν πρέπει Είναι σαφές ότι το εγχείρημα της διεύρυνσης της Ευρώπης δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνον από σκοπιά οικονομική, διοικητική, ή να αντιμετωπίζεται μόνον από σκοπιά οικονομική, διοικητική, ή αμυντική. Χρήζει σοβαρής και συνεχούς γεωπολιτικής ανάλυσης, ιδίως, αμυντική. Χρήζει σοβαρής και συνεχούς γεωπολιτικής ανάλυσης, ιδίως, όταν αφορά το Ισλάμ και τα ισλάμ, τη διασφάλιση της κοινωνικής όταν αφορά το Ισλάμ και τα ισλάμ, τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και ειρήνης, την ανάπτυξη και ευημερία στην Ευρώπη και τον συνοχής και ειρήνης, την ανάπτυξη και ευημερία στην Ευρώπη και τον περίγυρo αυτής στις νότιες και ανατολικές ακτές της Μεσογείου, στο περίγυρo αυτής στις νότιες και ανατολικές ακτές της Μεσογείου, στο χώρο του Ευξείνου Πόντου και στην περιοχή της Κασπίας




ΒΑΛΚΑΝΙΑ:ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1 Στοιχεία από: United Nations Statistics Pocketbook 2001, στο Ali Merad, Το Σύγ-χρονο Ισλάμ, Δαίδαλος-Ι.Ζαχαρόπουλος, Αθήνα 2003. Περαιτέρω στοιχεία βλ. www.muslimpopulation.com2 Ι.Θ. Μάζης, Γεωγραφία του Ισλαμιστικού Κινήματος στη Μέση Ανατολή, Ελληνικές Πανε-πιστημιακές Εκδόσεις, Αθήνα 1992, σελ. 48 και 335-6 (τελευταία έκδοση: Εκδόσεις Παπαζήση, 2002).3 Για μια συνολική εικόνα βλ. J. Nielsen, Muslims in Western Europe, Edinburgh University Press, (3rd edition) 2004. Επίσης, J. Esposito / F. Burgat, Modernizing Islam. Religion in the Public Sphere in Europe and the Middle East, Hurst and Co., London 2003.4 Στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης δεν γίνεται από τις αρχές καταγραφή του θρησκεύματος των κατοίκων. Το σύνολο των κατά τόπους μουσουλμανικών πληθυσμών υπολογίζεται κατά προσέγγισιν, βάσει των εκτιμήσεων φορέων της πολιτείας και ερευνητικών κέντρων και των στοιχείων που προέρχονται από ισλαμικές οργανώσεις και φορείς5 Δεν αναφερόμαστε εδώ σε «τρομοκρατικές» ενέργειες, που έχουν κίνητρα και στόχους ευρύτερους από το συγκεκριμένο κοινωνικο-πολιτικό γίγνεσθαι των ευρωπαϊκών χωρών και το ευρισκόμενο σε αυτές μουσουλμανικό στοιχείο.6 Ο Gilles Kepel ερευνά το οργανωμένο πολιτικό ισλάμ στη Γαλλία και τις σχέσεις πολιτείας και ισλαμικών οργανώσεων. Βλ. G. Kepel, Allah im Westen, Piper Verlag, Muenchen-Zuerich 1996, ιδίως σελ. 215-336. (γαλλική έκδοση: A l’ Ouest d’ Allah, Paris 1994). 7 G. Kepel, o.π.. Ο Καθηγητής Ιωάννης Θ. Μάζης προσφέρει μια εξαιρετική γεωπολιτική ανάλυση του Ισλάμ των χωρών του Μαγκρέμπ. Βλ. «Το Ισλάμ και ο ρόλος του στην ανάπτυ-ξη των σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις τρίτες Μεσογειακές χώρες: Η περίπτωση των τριών χωρών του Μαγκρέμπ», στο Ι.Θ. Μάζης, Γεωπολιτική. Η Θεωρία και η Πράξη, Εκδό-σεις Παπαζήση, Αθήνα 2002, σελ. 321-335.8 Άρθρο “Rueckkehr zur Religion in Frankreich?”, Frankfurter Rundschau Online, 24.11.20049 Σχετικά με τους μουσουλμάνους στη Γερμανία βλ. U. Spuler-Stegemann, Muslime in Deutschland, Verlag Herder, Freiburg-Basel-Wien 1998. Πρβλ. Β.Tibi, Der Islam und Deutschland. Muslime in Deutschland, DVA, Stuttgart-Muenchen, (2η έκδοση) 2001. Περιε-κτική και σύντομη καταγραφή στο J. Nielsen, ό.π., σελ. 24-39. 10 Θεωρείται ότι η οικονομική ένταξη των μεταναστών στη Γερμανία – και μεταξύ αυτών και των μουσουλμάνων – έχει σε γενικές γραμμές επιτευχθεί. Οικονομικής φύσεως άλλωστε ήταν οι λόγοι που κατά την δεκαετία του 1960 οδήγησαν τη Γερμανία στην εισαγωγή εργατικού δυναμικού. 11 Παρουσίαση του Dr. Muhammad Sven Kalisch, Καθηγητή της εν λόγω έδρας, στην Frankfurter Rundschau Online, 30.11.2004.12 B. Tibi, Europa ohne Identitaet?, Siedler Verlag, Muenchen (3η έκδοση) 2002, ιδίως σελ. 109-133 και 193-222.13 Η. Halm, Der Islam, Verlag C.H. Beck, Muenchen 2000, σελ. 91-2.14 Άρθρο του Paul J.J. Welfens, “Wider einer EU-Erweiterung um die Tuerkei”, Neue Zuercher Zeitung, 25.11.2004. O Paul Welfens είναι Καθηγητής Ευρωπαϊκής Οικονομικής Ολοκλήρωσης στο Πανεπιστήμιο Wuppertal.





Γιάννης Μαθιουδάκης

Δημοκρατία στα Βαλκανίακαι εθνική ασφάλεια

Από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 και τις αρχές της δεκαετίας του ’90, μετά την πτώση του κομμουνισμού, οι πρώην κομμουνιστικές χώρες έχουν εισέλθει στη δύσβατη πορεία προς το φιλελευθερισμό και τη δημοκρατία. Το ίδιο φυσικά συμβαίνει και με τις χώρες της περιοχής της Βαλκανικής Χερσονήσου που ανήκαν στο πρώην Ανατολικό μπλοκ. Οι χώρες αυτές βρίσκονται ακόμη σε μια τριπλή διαδικασία μετάβασης.1 Πρόκειται για μια μετάβαση: α) από τον κεντρικό έλεγχο της πολιτείας προς μια πλουραλιστική δημοκρατία β) από τον κεντρικό έλεγχο της οικονομίας προς μια πλουραλιστική οργάνωση της αγοράς και γ) από την αμφισβήτηση της εδαφικής τους οργάνωση της αγοράς και γ) από την αμφισβήτηση της εδαφικής τους περιοχής στη σταθερότητα ενός εδαφικού status quo.

Θεμελιώδη σημασία πιστεύουμε ότι κατέχει η εδραίωση της Θεμελιώδη σημασία πιστεύουμε ότι κατέχει η εδραίωση της δημοκρατίας στα εν λόγω κράτη. Από την επιτυχία αυτής της διαδικασίας δημοκρατίας στα εν λόγω κράτη. Από την επιτυχία αυτής της διαδικασίας εξαρτάται η σταθερότητα και η ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής, στην εξαρτάται η σταθερότητα και η ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής, στην οποία ανήκει και η χώρα μας.

Δύο παρατηρήσεις αξίζει να σημειωθούν από την αρχή ήδη της μελέτης Δύο παρατηρήσεις αξίζει να σημειωθούν από την αρχή ήδη της μελέτης μας. Κατ’ αρχάς, είναι φανερό ότι τα ανωτέρω προβλήματα αφορούν μας. Κατ’ αρχάς, είναι φανερό ότι τα ανωτέρω προβλήματα αφορούν οπωσδήποτε σε καθεμία από τις χώρες αυτές. Η έντασή τους, όμως, οπωσδήποτε σε καθεμία από τις χώρες αυτές. Η έντασή τους, όμως, ο τρόπος με τον οποίο εμφανίστηκαν και αντιμετωπίστηκαν, ακόμη ο τρόπος με τον οποίο εμφανίστηκαν και αντιμετωπίστηκαν, ακόμη και οι ηγεσίες που ανέλαβαν την αντιμετώπισή τους διέφεραν σε κάθε και οι ηγεσίες που ανέλαβαν την αντιμετώπισή τους διέφεραν σε κάθε περίπτωση, με αποτέλεσμα να μην έχουν σημειώσει όλες οι χώρες την ίδια περίπτωση, με αποτέλεσμα να μην έχουν σημειώσει όλες οι χώρες την ίδια επιτυχία στην προσπάθειά τους και να βρίσκονται πλέον σε διαφορετικό επιτυχία στην προσπάθειά τους και να βρίσκονται πλέον σε διαφορετικό επίπεδο. Παρ’ όλα αυτά, νομίζουμε ότι, με κάθε επιφύλαξη, είναι δυνατό επίπεδο. Παρ’ όλα αυτά, νομίζουμε ότι, με κάθε επιφύλαξη, είναι δυνατό να γίνουν κάποιες γενικεύσεις, που αφορούν στη γενική κατάσταση στην να γίνουν κάποιες γενικεύσεις, που αφορούν στη γενική κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Δεύτερον, θα ήταν σωστό να διακρίνουμε μεταξύ οποία βρίσκονται. Δεύτερον, θα ήταν σωστό να διακρίνουμε μεταξύ της παγίωσης μιας ήδη δημοκρατικής κατάστασης και της ανάπτυξης της παγίωσης μιας ήδη δημοκρατικής κατάστασης και της ανάπτυξης

Ο Γιάννης Μαθιουδάκης είναι υποψήφιος Διδάκτωρ Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας του Παν/μίου Αθηνών και επιστημονικός συνεργάτης του Ι.Α.Α.


Γιάννης ΜαθιουδάκηςΒΑΛΚΑΝΙΑ:ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ


μιας διαδικασίας εκδημοκρατισμού. Στην περίπτωση των βαλκανικών χωρών, πρέπει να έχουμε κατά νου πως, όποτε μιλάμε για δημοκρατία, χωρών, πρέπει να έχουμε κατά νου πως, όποτε μιλάμε για δημοκρατία, εννοούμε ακριβώς την εξ αρχής δημιουργία δημοκρατικών θεσμών και την καλλιέργεια της ανάλογης πολιτικής κουλτούρας· ένα εγχείρημα που χαρακτηρίζεται χαρακτηρίζεται a priori από ιδιαίτερες δυσκολίες και προβλήματα.

Η δημοκρατία, άλλωστε, εγκαθιδρύθηκε και εδραιώθηκε στα περισσότερα ανεπτυγμένα κράτη στην εποχή της νεωτερικότητας, μέσα από επαναστατατικές και μεταρρυθμιστικές διαδικασίες που ελάχιστα άγγιξαν τα Βαλκάνια. Κατά τη χρονική περίοδο μεταξύ 16ου έως 18ου

αιώνα, κατά την οποία σημειώθηκαν οι μεγάλες μεταβολές της νεωτερικής εποχής, τα Βαλκάνια διήγαν το δικό τους ιδιότυπο Μεσαίωνα. Υπό τη σκιά δύο μεγάλων πολυεθνικών αυτοκρατοριών, της Αυστροουγγρικής και της Οθωμανικής, οι λαοί των Βαλκανίων ελάχιστα συμμετείχαν στη

Η κοινωνία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, η οποία αποτελούσε τον κυριότερο παίκτη στη Βαλκανική την περίοδο εκείνη, ήταν πολυφυλετική, περιείχε πληθυσμούς από διάφορες φυλές και θρησκείες, αναμεμειγμένες και διασκορπισμένες σε όλη την περιοχή. Αυτές οι φυλετικές και θρησκευτικές διαφορές αποτέλεσαν τη βάση του αναπτυσσόμενου εθνικισμού μετά την κατάρρευσή της, κατά το 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα.

ΒΑΛΚΑΝΙΑ:ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ



Γιάννης Μαθιουδάκης ΒΑΛΚΑΝΙΑ:ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

γέννηση του νεωτερικού κοινωνικού μοντέλου. Έτσι, «τα Βαλκάνια δεν «τα Βαλκάνια δεν γνώρισαν τη Βιομηχανική Επανάσταση και τις οικονομικο-κοινωνικές μεταβολές, γνώρισαν τη Βιομηχανική Επανάσταση και τις οικονομικο-κοινωνικές μεταβολές, που την προετοίμασαν ή ήσαν οι συνέπειές της, όπως δεν έλαβαν μέρος στη που την προετοίμασαν ή ήσαν οι συνέπειές της, όπως δεν έλαβαν μέρος στη διαδικασία του Διαφωτισμού, που συνόδευε την άνοδο της αστικής τάξης στην διαδικασία του Διαφωτισμού, που συνόδευε την άνοδο της αστικής τάξης στην εξουσία».2 Επιπροσθέτως, οι αναφερόμενοι κυρίαρχοι αυτοκρατορικοί Επιπροσθέτως, οι αναφερόμενοι κυρίαρχοι αυτοκρατορικοί σχηματισμοί όχι μόνο στέρησαν τα Βαλκάνια από τη συμμετοχή τους σχηματισμοί όχι μόνο στέρησαν τα Βαλκάνια από τη συμμετοχή τους στα συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα, αλλά συνέβαλλαν και στην στα συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα, αλλά συνέβαλλαν και στην αποκρυστάλλωση μιας οπισθοδρομικής πολιτικής παράδοσης, με αποκρυστάλλωση μιας οπισθοδρομικής πολιτικής παράδοσης, με χαρακτηριστικά της τον αυταρχισμό, την αυθαιρεσία και την πλήρη χαρακτηριστικά της τον αυταρχισμό, την αυθαιρεσία και την πλήρη συγκέντρωση και προσωποποίηση της εξουσίας. Αυτά ακριβώς ήταν συγκέντρωση και προσωποποίηση της εξουσίας. Αυτά ακριβώς ήταν τα γνωρίσματα του οθωμανικού τύπου οργάνωσης, που έκαναν το τα γνωρίσματα του οθωμανικού τύπου οργάνωσης, που έκαναν το Βέμπερ να χρησιμοποιήσει τον ιδιαίτερο όρο σουλτανικό καθεστώςσουλτανικό καθεστώς κατά την περιγραφή του. Η αντιδημοκρατική αυτή παράδοση, μάλιστα, την περιγραφή του. Η αντιδημοκρατική αυτή παράδοση, μάλιστα, επιβαρύνεται περισσότερο από το γεγονός ότι η κοινωνία της οθωμανικής επιβαρύνεται περισσότερο από το γεγονός ότι η κοινωνία της οθωμανικής αυτοκρατορίας (και επικεντρωνόμαστε σε αυτή γιατί ήταν ο κυριότερος αυτοκρατορίας (και επικεντρωνόμαστε σε αυτή γιατί ήταν ο κυριότερος παίκτης στη Βαλκανική την περίοδο εκείνη) ήταν πολυφυλετική, περιείχε παίκτης στη Βαλκανική την περίοδο εκείνη) ήταν πολυφυλετική, περιείχε πληθυσμούς από διάφορες φυλές και θρησκείες, αναμεμειγμένες και πληθυσμούς από διάφορες φυλές και θρησκείες, αναμεμειγμένες και διασκορπισμένες σε όλη την περιοχή. Αυτές οι φυλετικές και θρησκευτικές διασκορπισμένες σε όλη την περιοχή. Αυτές οι φυλετικές και θρησκευτικές διαφορές αποτέλεσαν τη βάση του αναπτυσσόμενου εθνικισμού μετά διαφορές αποτέλεσαν τη βάση του αναπτυσσόμενου εθνικισμού μετά την κατάρρευσή της, κατά το 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα. Από τη αιώνα. Από τη μία, ο εθνικισμός οδήγησε στη δημιουργία των εθνικών κρατών της μία, ο εθνικισμός οδήγησε στη δημιουργία των εθνικών κρατών της Βαλκανικής και από την άλλη, άφησε ως υποθήκη τις αντιπαλότητες και Βαλκανικής και από την άλλη, άφησε ως υποθήκη τις αντιπαλότητες και τα -δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα- αλυτρωτικά σχέδια, που αποτελούν τα -δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα- αλυτρωτικά σχέδια, που αποτελούν παράγοντα αποσταθεροποίησης των πολιτικών καθεστώτων και θέτουν σε παράγοντα αποσταθεροποίησης των πολιτικών καθεστώτων και θέτουν σε κίνδυνο μέχρι και σήμερα την ασφάλεια της περιοχής.

Η πολιτική παράδοση του ολοκληρωτισμού βρήκε και πάλι τον Η πολιτική παράδοση του ολοκληρωτισμού βρήκε και πάλι τον εκφραστή της στην κυριαρχία του κομμουνισμού, που -με εξαίρεση εκφραστή της στην κυριαρχία του κομμουνισμού, που -με εξαίρεση την Ελλάδα και την Τουρκία- επικράτησε στην περιοχή μετά το τέλος την Ελλάδα και την Τουρκία- επικράτησε στην περιοχή μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Έτσι, οποιοδήποτε δυναμικό, του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Έτσι, οποιοδήποτε δυναμικό, δημοκρατικό στοιχείο ξεριζώθηκε και ο αυταρχισμός δεν συνάντησε δημοκρατικό στοιχείο ξεριζώθηκε και ο αυταρχισμός δεν συνάντησε καμία αντίσταση. Η πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων, λοιπόν, καμία αντίσταση. Η πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων, λοιπόν, κληροδότησε στις περισσότερες από τις ήδη επιβαρημένες βαλκανικές κληροδότησε στις περισσότερες από τις ήδη επιβαρημένες βαλκανικές χώρες μία μακραίωνη πλέον αντι-δημοκρατική πολιτική κουλτούρα. χώρες μία μακραίωνη πλέον αντι-δημοκρατική πολιτική κουλτούρα. Ακόμη χειρότερα: η κατάρρευση του κομμουνισμού, που αποτελούσε Ακόμη χειρότερα: η κατάρρευση του κομμουνισμού, που αποτελούσε το στοιχείο εξασφάλισης της κοινωνικής συνοχής των εν λόγω κρατών, το στοιχείο εξασφάλισης της κοινωνικής συνοχής των εν λόγω κρατών, απελευθέρωσε τις εθνικιστικές διαφορές που είχαν καταπιεστεί χωρίς, απελευθέρωσε τις εθνικιστικές διαφορές που είχαν καταπιεστεί χωρίς, όμως, να έχουν εξαλειφθεί. Πολύ περισσότερο δε καθώς μόνο ο εθνικισμός όμως, να έχουν εξαλειφθεί. Πολύ περισσότερο δε καθώς μόνο ο εθνικισμός ήταν εκείνος που μπορούσε να αντικαταστήσει την κομμουνιστική ήταν εκείνος που μπορούσε να αντικαταστήσει την κομμουνιστική ιδεολογία ως στοιχείο κοινωνικής συνοχής.

Η ανωτέρω σύντομη ιστορική επισκόπηση μας βοηθά να κατανοήσουμε Η ανωτέρω σύντομη ιστορική επισκόπηση μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τα αίτια του δημοκρατικού ελλείμματος που ακόμη καλύτερα τα αίτια του δημοκρατικού ελλείμματος που ακόμη χαρακτηρίζει τα καθεστώτα των Βαλκανικών χωρών. Το έλλειμμα χαρακτηρίζει τα καθεστώτα των Βαλκανικών χωρών. Το έλλειμμα αυτό, βέβαια, γίνεται αντιληπτό σε όλη του την έκταση μόνο μέσα από αυτό, βέβαια, γίνεται αντιληπτό σε όλη του την έκταση μόνο μέσα από





τη σύγκριση των εν λόγω καθεστώτων με καθορισμένα δημοκρατικά πρότυπα, που αφορούν σε ό,τι ονομάζουμε τυπική και ουσιαστική δημοκρατία. Η μεν τυπική δημοκρατία αναφέρεται στις δημοκρατικές διαδικασίες και τους θεσμούς και αποτελεί απαραίτητη συνθήκη για την ουσιαστική δημοκρατία. Η δε ουσιαστική δημοκρατία σχετίζεται με το βαθμό κατά τον οποίο οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στην πολιτική ζωή και να επηρεάσουν την κατάσταση όπου ζουν. Έτσι, τα τυπικά κριτήρια με βάση τα οποία κρίνεται μία δημοκρατία είναι: α) η θεσμική δυνατότητα συμμετοχής των πολιτών στη διαδικασία διαμόρφωσης γνώμης και λήψης αποφάσεων β) η ύπαρξη κράτους δικαίου γ) ο βαθμός διάκρισης της νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής λειτουργίας δ) η αυτονομία ή η χειραγώγηση της κοινωνίας των πολιτών ε) ο δημοκρατικός έλεγχος των υπηρεσιών ασφαλείας. Πέρα από την πραγμάτωση των ανωτέρω θεσμικών εγγυήσεων, η ουσιαστική δημοκρατία σημαίνει το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την ύπαρξη ενός ισχυρού πλέγματος μη κυβερνητικών οργανώσεων και ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης, την ύπαρξη ελευθερίας έκφρασης και δράσης και την παρουσία μιας δημοκρατικής πολιτικής κουλτούρας.

Είναι σαφές ότι οι βαλκανικές χώρες δεν πληρούν ακόμη τα κριτήρια αυτά. Σε ό,τι αφορά στην τυπική δημοκρατία, λίγο έως πολύ, έχουν επιτύχει ή προσεγγίσει το στόχο τους. Όλες οι χώρες έχουν αποκτήσει δημοκρατικά Συντάγματα (έστω και αν παρουσιάζουν λιγότερες ή περισσότερες αδυναμίες) και έχουν θεσμοθετήσει δημοκρατικές διαδικασίες (έστω και αν, σε ορισμένες περιπτώσεις, φαντάζουν αυταρχικές ή μη λειτουργικές). Εκεί που πραγματικά υστερούν είναι στην ουσιαστική δημοκρατία. Στην πλειοψηφία τους, οι βαλκανικές χώρες





παρουσιάζουν μια μορφή εξουσίας που έχει την τάση να είναι όσο το παρουσιάζουν μια μορφή εξουσίας που έχει την τάση να είναι όσο το δυνατό πιο ισχυρή και συγκεντρωτική, αποδυναμώνοντας το ρόλο της δυνατό πιο ισχυρή και συγκεντρωτική, αποδυναμώνοντας το ρόλο της αντιπολίτευσης και των πολιτών. Στο κλειστό κύκλωμα που αποτελεί αντιπολίτευσης και των πολιτών. Στο κλειστό κύκλωμα που αποτελεί η κάθε εξουσία, υπάρχει η δυνατότητα ανάπτυξης της διαφθοράς, η κάθε εξουσία, υπάρχει η δυνατότητα ανάπτυξης της διαφθοράς, των πελατειακών σχέσεων και της πατρωνείας. Έτσι, για παράδειγμα, των πελατειακών σχέσεων και της πατρωνείας. Έτσι, για παράδειγμα, στη Βουλγαρία, μια από τις χώρες που έχουν κάνει τα πιο σημαντικά στη Βουλγαρία, μια από τις χώρες που έχουν κάνει τα πιο σημαντικά βήματα προς τον εκδημοκρατισμό, οι τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι βήματα προς τον εκδημοκρατισμό, οι τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι η διαφθορά διογκώνεται, ενώ χώρες όπως η Αλβανία ταλανίζονται η διαφθορά διογκώνεται, ενώ χώρες όπως η Αλβανία ταλανίζονται συχνά από κατηγορίες για οικονομικά σκάνδαλα, που φτάνουν έως συχνά από κατηγορίες για οικονομικά σκάνδαλα, που φτάνουν έως τους ηγέτες των μεγάλων κομμάτων. Χαρακτηριστικό φαινόμενο στη τους ηγέτες των μεγάλων κομμάτων. Χαρακτηριστικό φαινόμενο στη Βουλγαρία επίσης είναι ότι μία κοινωνική ομάδα που πρωτοστατεί στη Βουλγαρία επίσης είναι ότι μία κοινωνική ομάδα που πρωτοστατεί στη διαφθορά είναι οι δικαστικοί, πράγμα που αποδεικνύει τη δυσαρμονική διαφθορά είναι οι δικαστικοί, πράγμα που αποδεικνύει τη δυσαρμονική σχέση των κρατικών λειτουργιών. Ιδιαίτερα η δικαστική λειτουργία σχέση των κρατικών λειτουργιών. Ιδιαίτερα η δικαστική λειτουργία χαρακτηρίζεται σε άλλες περιπτώσεις από αδυναμία όπως στη Ρουμανίαχαρακτηρίζεται σε άλλες περιπτώσεις από αδυναμία όπως στη Ρουμανία3 και σε άλλες από αυθαιρεσία όπως στη Βουλγαρία. Η κατάσταση δεν και σε άλλες από αυθαιρεσία όπως στη Βουλγαρία. Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη σε ό,τι αφορά στην εκάστοτε αντιπολίτευση. Τα πολιτικά είναι καλύτερη σε ό,τι αφορά στην εκάστοτε αντιπολίτευση. Τα πολιτικά κόμματα που δεν βρίσκονται στην εξουσία αποδυναμώνονται -συνήθως κόμματα που δεν βρίσκονται στην εξουσία αποδυναμώνονται -συνήθως υπερβολικά- και περιορίζονται μονάχα στο να ανακυκλώνουν στο υπερβολικά- και περιορίζονται μονάχα στο να ανακυκλώνουν στο εσωτερικό τους τα φαινόμενα διαφθοράς και νεποτισμού. Άλλωστε, εσωτερικό τους τα φαινόμενα διαφθοράς και νεποτισμού. Άλλωστε, τα πολιτικά κόμματα στην πλειοψηφία τους είναι προσωποπαγή και τα πολιτικά κόμματα στην πλειοψηφία τους είναι προσωποπαγή και χρεώνονται την καχυποψία προς την πολιτική, που έχει κληρονομηθεί χρεώνονται την καχυποψία προς την πολιτική, που έχει κληρονομηθεί από τα κομμουνιστικά χρόνια. Θα πρέπει, βέβαια, στο σημείο αυτό να από τα κομμουνιστικά χρόνια. Θα πρέπει, βέβαια, στο σημείο αυτό να σημειώσουμε ότι η κοινωνία των πολιτών έχει ενδυναμωθεί· κάτι που έχει σημειώσουμε ότι η κοινωνία των πολιτών έχει ενδυναμωθεί· κάτι που έχει συμβεί κυρίως μέσα από ευρωπαϊκές και αμερικανικές χρηματοδοτήσεις. συμβεί κυρίως μέσα από ευρωπαϊκές και αμερικανικές χρηματοδοτήσεις. Αυτό αποτελεί μια θετική εξέλιξη, ενέχει όμως τους εξής κινδύνους: α) Αυτό αποτελεί μια θετική εξέλιξη, ενέχει όμως τους εξής κινδύνους: α) της ανάμειξης του ξένου παράγοντα στην εσωτερική πολιτική των χωρών της ανάμειξης του ξένου παράγοντα στην εσωτερική πολιτική των χωρών αυτών και β) την άσκοπη ή και επιβλαβή κατεύθυνση της ενίσχυσης, στην αυτών και β) την άσκοπη ή και επιβλαβή κατεύθυνση της ενίσχυσης, στην περίπτωση που οι χρηματοδότες δεν γνωρίζουν αρκετά καλά ορισμένες περίπτωση που οι χρηματοδότες δεν γνωρίζουν αρκετά καλά ορισμένες πλευρές της βαλκανικής πραγματικότητας. Τέλος, σε αρκετές περιπτώσεις, πλευρές της βαλκανικής πραγματικότητας. Τέλος, σε αρκετές περιπτώσεις, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Ρουμανία, τα μέσα ενημέρωσης με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Ρουμανία, τα μέσα ενημέρωσης βρίσκονται ακόμη υπό κρατική επιρροή.

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στο φαινόμενο του εθνικισμού, Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στο φαινόμενο του εθνικισμού, που ο Διαμαντούρος πιστεύει ότι στη βαλκανική περίπτωση δεν που ο Διαμαντούρος πιστεύει ότι στη βαλκανική περίπτωση δεν λειτουργεί ενισχυτικά προς τον εκδημοκρατισμό. Γνώμη του είναι λειτουργεί ενισχυτικά προς τον εκδημοκρατισμό. Γνώμη του είναι ότι «για ένα δημοκρατικό καθεστώς η έννοια του κράτους, η οποία να μπορεί «για ένα δημοκρατικό καθεστώς η έννοια του κράτους, η οποία να μπορεί να συμπέσει και να διαπλεύσει θετικά και δημιουργικά με την έννοια έθνος, να συμπέσει και να διαπλεύσει θετικά και δημιουργικά με την έννοια έθνος, είναι απόλυτη προηγούμενη προϋπόθεση».4 Εξασφαλίζει το ελάχιστο Εξασφαλίζει το ελάχιστο απαραίτητο επίπεδο συναίνεσης που πρέπει να απολαμβάνει ένα κράτος απαραίτητο επίπεδο συναίνεσης που πρέπει να απολαμβάνει ένα κράτος ώστε να μην κινδυνεύει να διαλυθεί. Αφορά στην ανάγκη ύπαρξης ώστε να μην κινδυνεύει να διαλυθεί. Αφορά στην ανάγκη ύπαρξης αλληλοκαλυπτόμενων και όχι αλληλοαποκλειόμενων ταυτοτήτων στο αλληλοκαλυπτόμενων και όχι αλληλοαποκλειόμενων ταυτοτήτων στο πλαίσιο του έθνους-κράτους.

Οι αρνητικές συνέπειες από την έλλειψη δημοκρατικότητας διαχέονται Οι αρνητικές συνέπειες από την έλλειψη δημοκρατικότητας διαχέονται σε όλα τα κοινωνικά επίπεδα. Όλα τα προαναφερόμενα χαρακτηριστικά, σε όλα τα κοινωνικά επίπεδα. Όλα τα προαναφερόμενα χαρακτηριστικά,





που συναποτελούν το δημοκρατικό έλλειμμα των βαλκανικών χωρών, συντελούν στη δημιουργία ενός αρνητικού περιβάλλοντος, ασταθούς και γενεσιουργού κινδύνων. Κατ’ αρχάς, η πολιτική ζωή των χωρών αυτών σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ομαλή. Οι δολοφονίες με πολιτικά κίνητρα δεν αποτελούν εξαίρεση, όπως βλέπουμε σε χώρες σαν την Σερβία, αλλά και την Αλβανία. Από την άλλη, η πολιτική αστάθεια, επικίνδυνη για όλη την περιοχή, δυναμιτίζει την ομαλή λειτουργία της αγοράς. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι μόνος ο φιλελευθερισμός μπορεί να οδηγήσει σε ένα ασφαλές δημοκρατικό περιβάλλον. Αντίθετα, θα λέγαμε ότι είναι ο εκδημοκρατισμός που αποτελεί την αναγκαία και ικανή συνθήκη για την πλουραλιστική οργάνωση της αγοράς. Η αγορά, άλλωστε, σε αυτές τις χώρες πρέπει να συντεθεί με τη βοήθεια του κράτους, που τώρα δεν κατέχει την παντοδυναμία των κομμουνιστικών χρόνων. Έτσι, το κενό που δημιούργησε η απόσυρση του κράτους από την χρόνων. Έτσι, το κενό που δημιούργησε η απόσυρση του κράτους από την οικονομική δραστηριότητα αναπληρώθηκε πολύ γρήγορα από τη Μαφία, η οποία είναι από τους ισχυρότερους δρώντες στη Βαλκανική. Κατά το Βερέμη, «οι διασυνδέσεις της Μαφίας με τον ανοχύρωτο βορρά της Αλβανίας και τη μεγάλη αλβανική διασπορά και η δυνατότητά της να επηρεάζει τις πολιτικές ηγεσίες του Κοσόβου προσφέρουν πρόγευση του μελλοντικού προβλήματος».5

Είναι φανερό, λοιπόν, ότι η έλλειψη ισχυρών δημοκρατικών καθεστώτων επιτρέπει στη Μαφία των Βαλκανίων να δρα ανενόχλητη και να επιδεινώνει μια ήδη φορτισμένη πολιτική πραγματικότητα. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η πολιτική ηγεσία, αν βέβαια δε συνεργάζεται με τη Μαφία, ωθείται στην υιοθέτηση μιας ακόμη σκληρότερης στάσης. Διαγράφεται, λοιπόν, μια ανησυχητική οπτική για το μέλλον, ένας

Η έλλειψη ισχυρών δημοκρατικών καθεστώτων επιτρέπει στη Μαφία των Βαλκανίων να δρα ανενόχλητη και να επιδεινώνει μια ήδη φορτισμένη πολιτική πραγματικότητα.





κίνδυνος που δεν έχει ξεπεραστεί. Η πολιτική κατάσταση στα Βαλκάνια κίνδυνος που δεν έχει ξεπεραστεί. Η πολιτική κατάσταση στα Βαλκάνια μπορεί να οδηγηθεί σε μια λατινοαμερικανοποίηση, με χαρακτηριστικά μπορεί να οδηγηθεί σε μια λατινοαμερικανοποίηση, με χαρακτηριστικά την κυριαρχία λαϊκιστικών-εθνικιστικών ηγεσιών, την πολιτική αστάθεια την κυριαρχία λαϊκιστικών-εθνικιστικών ηγεσιών, την πολιτική αστάθεια και την ταλάντευση ανάμεσα στα καθεστώτα της σκληρής δημοκρατίας και την ταλάντευση ανάμεσα στα καθεστώτα της σκληρής δημοκρατίας και της μαλακής δικτατορίας. Αυτό μπορεί να συμβεί παράλληλα με μια και της μαλακής δικτατορίας. Αυτό μπορεί να συμβεί παράλληλα με μια βαλκανοποίηση του χώρου, που σημαίνει τη διαίρεση των Βαλκανίων σε βαλκανοποίηση του χώρου, που σημαίνει τη διαίρεση των Βαλκανίων σε μικρά, ασταθή κρατίδια, τα οποία εξαρτώνται για την επιβίωσή τους από μικρά, ασταθή κρατίδια, τα οποία εξαρτώνται για την επιβίωσή τους από την ξένη προστασία.

Η Ελλάδα, από την πλευρά της, θα πρέπει να αναπτύξει μια τέτοια Η Ελλάδα, από την πλευρά της, θα πρέπει να αναπτύξει μια τέτοια συνολική πολιτική ώστε να ενισχύσει τη δημοκρατία στην περιοχή συνολική πολιτική ώστε να ενισχύσει τη δημοκρατία στην περιοχή και να αποτρέψει τις δυσάρεστες εξελίξεις. Αυτό θα το επιτύχει αν και να αποτρέψει τις δυσάρεστες εξελίξεις. Αυτό θα το επιτύχει αν αναλάβει ενεργητικές πρωτοβουλίες, υποτάσσοντας το βαλκανικό αναλάβει ενεργητικές πρωτοβουλίες, υποτάσσοντας το βαλκανικό της ταμπεραμέντο στο ευρωπαϊκό , που έχει αποκτήσει μέσα από τη της ταμπεραμέντο στο ευρωπαϊκό , που έχει αποκτήσει μέσα από τη συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλους διεθνείς οργανισμούς. συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλους διεθνείς οργανισμούς. Συγκεκριμένα μέσα για να προωθήσει τη σταθερότητα και την ασφάλεια Συγκεκριμένα μέσα για να προωθήσει τη σταθερότητα και την ασφάλεια και τον εκδημοκρατισμό στην περιοχή της είναι:

1) Η επιδίωξη βαθμιαίας ενσωμάτωσης όλων ανεξαιρέτως των Η επιδίωξη βαθμιαίας ενσωμάτωσης όλων ανεξαιρέτως των βαλκανικών χωρών στην Ένωση. Θα πρέπει, λοιπόν, να βαλκανικών χωρών στην Ένωση. Θα πρέπει, λοιπόν, να διευκολύνει και να προωθήσει τις σχετικές συμφωνίες και διευκολύνει και να προωθήσει τις σχετικές συμφωνίες και διαπραγματεύσεις, φροντίζοντας παράλληλα για την έξοδο της διαπραγματεύσεις, φροντίζοντας παράλληλα για την έξοδο της Σερβίας από τη διεθνή απομόνωση και την ένταξή της στις διεθνείς Σερβίας από τη διεθνή απομόνωση και την ένταξή της στις διεθνείς δομές ασφαλείας.

2) Η ανάπτυξη της διαβαλκανικής συνεργασίας, στη βάση σταθερών Η ανάπτυξη της διαβαλκανικής συνεργασίας, στη βάση σταθερών κανόνων και αρχών, πράγμα που απαιτεί την ύπαρξη και κανόνων και αρχών, πράγμα που απαιτεί την ύπαρξη και εγκαθίδρυση ενός σταθερού θεσμικού πλαισίου, το οποίο θα τεθεί εγκαθίδρυση ενός σταθερού θεσμικού πλαισίου, το οποίο θα τεθεί από τα ίδια τα βαλκανικά κράτη.

3) Η στενότερη συνεργασία σε τομείς χαμηλής πολιτικήςχαμηλής πολιτικής, αλλά υψηλής σημασίας όπως είναι οι τομείς της εκπαίδευσης, των επιστημών και σημασίας όπως είναι οι τομείς της εκπαίδευσης, των επιστημών και του πολιτισμού.

4) Η συνεργασία σε επίπεδο τοπικών αρχών, με σκοπό την Η συνεργασία σε επίπεδο τοπικών αρχών, με σκοπό την ανταλλαγή δημοκρατικών εμπειριών, την εκπαίδευση και την ανταλλαγή δημοκρατικών εμπειριών, την εκπαίδευση και την παροχή συμβουλών προς τους τοπικούς εκπροσώπους των παροχή συμβουλών προς τους τοπικούς εκπροσώπους των βαλκανικών χωρών σε θέματα διοίκησης και δημοκρατίας.βαλκανικών χωρών σε θέματα διοίκησης και δημοκρατίας.

5) Η ίδρυση ενός Βαλκανικού Ινστιτούτου για τη Δημοκρατία, Η ίδρυση ενός Βαλκανικού Ινστιτούτου για τη Δημοκρατία, που μπορεί να λειτουργήσει με τη βοήθεια και τη συνεργασία που μπορεί να λειτουργήσει με τη βοήθεια και τη συνεργασία ή ακόμη και υπό τη σκέπη του Διεθνούς Ινστιτούτου για τη ή ακόμη και υπό τη σκέπη του Διεθνούς Ινστιτούτου για τη Δημοκρατία, υιοθετώντας τους τρόπους δράσης και τις πρακτικές Δημοκρατία, υιοθετώντας τους τρόπους δράσης και τις πρακτικές του (διοργάνωση επιστημονικών και εκπαιδευτικών σεμιναρίων, του (διοργάνωση επιστημονικών και εκπαιδευτικών σεμιναρίων, προώθηση μελετών και ερευνών και δημοσιεύσεις τους κλπ.).προώθηση μελετών και ερευνών και δημοσιεύσεις τους κλπ.).




ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΩΝΗΠΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1 Βλ. Διαμαντούρος Νικηφόρος, «Προβληματική του εκδημοκρατισμού», στο Τα Βαλκάνια στην Ενωμένη Ευρώπη: Η συμβολή της Ελλάδας, εκδ. Ι. Σιδέρης, Αθήνα 1995, σσ. 61.2 Παπασπηλιόπουλος Σπήλιος, «Εισαγωγή», όπ. παρ., σ. 13.3 Βλ. και Αξιολόγηση του Προγράμματος PHARE Democracy, 1992-7. 4 Διαμαντούρος Νικηφόρος, «Δημοκρατία, εθνικισμός και βαλκανική πολιτική», στο Βαλκά-νια και Ελλάδα: Προτάσεις για μια εθνική στρατηγική, εκδ. Γνώση, Αθήνα 1995.5 Βερέμης Θάνος, «Βαλκάνια, από το 19ο ως τον 21ο αίωνα: Δόμηση και αποδόμηση κρατών», Εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2004, σ. 15.





Χαράλαμπος Παπασωτηρίου

Η υψηλή στρατηγική των ΗΠΑστον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας»

Εισαγωγή

Σκοπός του άρθρου αυτού είναι να αναλύσει τις αλλαγές που επέφερε η 11η

Σεπτεμβρίου στην αμερικανική υψηλή στρατηγική. Η τρομοκρατική αυτή επίθεση επέβαλε νέες μεσοπρόθεσμες προτεραιότητες στην αμερικανική πολιτική, που πρόσκαιρα τουλάχιστον επισκίασαν προγενέστερα ζητήματα από τη σκοπιά των ΗΠΑ. Οι πάγιοι μακροπρόθεσμοι στόχοι των ΗΠΑ δεν έχουν αλλάξει θεμελιωδώς, επηρεάζονται ωστόσο από την υψηλή προτεραιότητα που έχει αποκτήσει ο «πόλεμος κατά από την υψηλή προτεραιότητα που έχει αποκτήσει ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας», με βαρυσήμαντες συνέπειες για την περιφέρεια της της τρομοκρατίας», με βαρυσήμαντες συνέπειες για την περιφέρεια της Ελλάδας λόγω της εγγύτητάς της στη Μέση Ανατολή.

Η μεσοπρόθεσμη απορρόφηση των ΗΠΑ με τον «πόλεμο κατά της Η μεσοπρόθεσμη απορρόφηση των ΗΠΑ με τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» συνδέεται με το γεγονός, ότι οι ΗΠΑ δεν αντιμετωπίζουν τρομοκρατίας» συνδέεται με το γεγονός, ότι οι ΗΠΑ δεν αντιμετωπίζουν στην παρούσα συγκυρία σημαντικές απειλές από άλλες μεγάλες δυνάμεις, στην παρούσα συγκυρία σημαντικές απειλές από άλλες μεγάλες δυνάμεις, καθώς δεσπόζουν στον διεθνή καταμερισμό ισχύος. Ειδικά όσον αφορά καθώς δεσπόζουν στον διεθνή καταμερισμό ισχύος. Ειδικά όσον αφορά στη στρατιωτική ισχύ, η αμερικανική υπεροχή αυξάνεται έναντι των στη στρατιωτική ισχύ, η αμερικανική υπεροχή αυξάνεται έναντι των άλλων μεγάλων δυνάμεων, όπως φαίνεται από τον Πίνακα 1. άλλων μεγάλων δυνάμεων, όπως φαίνεται από τον Πίνακα 1.

Πίνακας 1: Αμυντικές δαπάνες μεγάλων δυνάμεων ως ποσοστό των Πίνακας 1: Αμυντικές δαπάνες μεγάλων δυνάμεων ως ποσοστό των αμυντικών δαπανών ΗΠΑ1

Ιαπωνία Βρετανία Γαλλία Γερμανία Ρωσία Κίνα1994 13,1% 12,0% 11,2% 9,0% 4,7% 4,0%2003 11,2% 8,9% 8,4% 6,5% 3,1% 7,9%

Σήμερα η σημαντικότερη απειλή για τις ΗΠΑ είναι να δεχθούν νέα Σήμερα η σημαντικότερη απειλή για τις ΗΠΑ είναι να δεχθούν νέα τρομοκρατικά πλήγματα της κλίμακας της 11ης Σεπτεμβρίου ή χειρότερα Σεπτεμβρίου ή χειρότερα και όχι οι παραδοσιακές απειλές από άλλες μεγάλες δυνάμεις.και όχι οι παραδοσιακές απειλές από άλλες μεγάλες δυνάμεις.

Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου είναι Αναπληρωτής Καθηγητής της Παντείου, Μέλος Ε.Σ του Ι.Α.Α και Εταίρος του ΙΔΙΣ.


Χαράλαμπος ΠαπασωτηρίουΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΩΝΗΠΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ

ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ


Α. Ο αντίκτυπος της 11ης Σεπτεμβρίου

Η τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου στα χρηματοοικονομικά και στρατιωτικά κέντρα των ΗΠΑ υπήρξε η ισχυρότερη επίθεση εδώ και αιώνες από μη κρατικό παράγοντα στο κέντρο μιας μεγάλης δύναμης. Ως εκ τούτου, ανέδειξε μια σοβαρή αδυναμία στο υφιστάμενο σύστημα των κυρίαρχων κρατών. Τα κυρίαρχα κράτη υποτίθεται μονοπωλούν τη χρήση βίας, επιβάλλοντας την εξουσία τους σε μη κρατικούς παράγοντες. Η εσωτερική κυριαρχία αναφέρεται στην ικανότητα των κρατών να προστατεύουν τους κατοίκους τους από μη κρατικές απειλές. Ωστόσο το σύστημα των κυρίαρχων κρατών δεν λειτουργεί εξίσου καλά παντού στην υφήλιο. Σε κάποιες περιφέρειες το οργανωμένο έγκλημα ή παραστρατιωτικές ομάδες ελέγχουν οικονομικούς και στρατιωτικούς

πόρους, που συγκρίνονται με αυτούς των κρατών εντός των οποίων ενεργοποιούνται. Κάποια κράτη έχουν καταρρεύσει και βρίσκονται σε κατάσταση αναρχίας. Στην υποσαχάρια Αφρική οι εμφύλιοι ή διεθνείς πόλεμοι των τελευταίων δεκαπέντε ετών έχουν προκαλέσει πάνω από 10 εκατομμύρια θανάτους. Το σύστημα των κυρίαρχων κρατών παρέχει βέβαια ασφάλεια και σταθερότητα στον αναπτυγμένο κόσμο και σε μεγάλα τμήματα της υπόλοιπης υφηλίου. Η 11η Σεπτεμβρίου, όμως, έδειξε ότι ο αναπτυγμένος κόσμος δεν μπορεί να απομονωθεί ερμητικά από τις μη κρατικές απειλές, που ταλανίζουν τα ασταθή τμήματα του πλανήτη.

Οι παραστάσεις απειλής που προέκυψαν από την 11η Σεπτεμβρίου μεγενθύνθηκαν από τους εξής παράγοντες:

α) Οι γνώριμοι κανόνες της αποτροπής δεν λειτουργούν ενάντια σε έναν μη κρατικό παράγοντα, που διαθέτει φανατικά στελέχη διατεθειμένα

Στις ΗΠΑ επικράτησε η αντίληψη ότι τα βαθύτερα αίτια του φανατικού αντιδυτικού ισλαμισμού βρίσκονται στην αδυναμία του αραβικού και γενικότερα του μουσουλμανικού κόσμου να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της νεοτερικότητας.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΩΝΗΠΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ



Χαράλαμπος Παπασωτηρίου ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΩΝΗΠΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

να αυτοκτονήσουν διενεργώντας επιθέσεις. Από τη σκοπιά των ΗΠΑ να αυτοκτονήσουν διενεργώντας επιθέσεις. Από τη σκοπιά των ΗΠΑ ήταν ευκολότερο να αποτραπεί επίθεση από την πανίσχυρη Σοβιετική ήταν ευκολότερο να αποτραπεί επίθεση από την πανίσχυρη Σοβιετική Ένωση παρά από την Αλ Κάιντα. 2

β) Με την 11η Σεπτεμβρίου ενισχύθηκαν οι φόβοι για τρομοκρατικές Σεπτεμβρίου ενισχύθηκαν οι φόβοι για τρομοκρατικές επιθέσεις με μέσα μαζικής καταστροφής. Πρέπει να σημειωθεί ότι επιθέσεις με μέσα μαζικής καταστροφής. Πρέπει να σημειωθεί ότι ειδικοί όπως ο Graham Allison, ο Robert Art και ο Robert Art και ο Robert Art Martin Van Crevelt Martin Van Crevelt προειδοποιούσαν για την απειλή της τρομοκρατίας με μέσα μαζικής προειδοποιούσαν για την απειλή της τρομοκρατίας με μέσα μαζικής καταστροφής ήδη από τη δεκαετία του 1990.3

γ) Η Αλ Κάιντα και το δίκτυο των συνδεδεμένων οργανώσεων έχει Η Αλ Κάιντα και το δίκτυο των συνδεδεμένων οργανώσεων έχει αποκτήσει μια εκπληκτική γεωγραφική ευρύτητα. Ισλαμιστικές επιθέσεις αποκτήσει μια εκπληκτική γεωγραφική ευρύτητα. Ισλαμιστικές επιθέσεις και αναταραχές, που διενήργησε ή υποστήριξε η Αλ Κάιντα, έχουν λάβει και αναταραχές, που διενήργησε ή υποστήριξε η Αλ Κάιντα, έχουν λάβει χώρα σε κράτη με μουσουλμανικές μειονότητες όπως η Ρωσία, η Κίνα, χώρα σε κράτη με μουσουλμανικές μειονότητες όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία, η Βοσνία, οι Φιλιππίνες, η Ερυθραία και χώρες της Κεντρικής η Ινδία, η Βοσνία, οι Φιλιππίνες, η Ερυθραία και χώρες της Κεντρικής

Ασίας, καθώς και σε κράτη με μουσουλμάνους μετανάστες όπως η Γαλλία Ασίας, καθώς και σε κράτη με μουσουλμάνους μετανάστες όπως η Γαλλία και η Ισπανία. Οι ισλαμιστές έχουν επίσης πλήξει μουσουλμανικές και η Ισπανία. Οι ισλαμιστές έχουν επίσης πλήξει μουσουλμανικές χώρες όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, η Αλγερία, το Μαρόκο, η χώρες όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, η Αλγερία, το Μαρόκο, η Ινδονησία, η Νιγηρία και το Σουδάν. Οι ΗΠΑ είχαν δεχθεί πριν την 11Ινδονησία, η Νιγηρία και το Σουδάν. Οι ΗΠΑ είχαν δεχθεί πριν την 11η

Σεπτεμβρίου επιθέσεις σε στρατώνα στη Σαουδική Αραβία, στις πρεσβείες Σεπτεμβρίου επιθέσεις σε στρατώνα στη Σαουδική Αραβία, στις πρεσβείες τους στην Κένυα και την Τανζανία, καθώς και στο πολεμικό σκάφος τους στην Κένυα και την Τανζανία, καθώς και στο πολεμικό σκάφος Coleστην Υεμένη. 4





Η 11η Σεπτεμβρίου άλλαξε την κλίμακα της τρομοκρατικής αυτής απειλής και ενεργοποίησε το σύνολο σχεδόν της διεθνούς κοινότητας. Η βασική προσέγγιση των ΗΠΑ ήταν μέσω του συστήματος των κυρίαρχων κρατών. Καθώς όλη η οικουμένη είναι κατανεμημένη σε επικράτειες κυρίαρχων κρατών, εξ ορισμού το δίκτυο της Αλ Κάϊντα κινείτο εντός των κρατών. Σύμφωνα με τους αμερικανικούς υπολογισμούς, είχε διεισδύσει σε 60 κράτη, μεταξύ των οποίων ήταν οι ίδιες οι ΗΠΑ καθώς και σύμμαχοί τους όπως η Βρετανία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Ολλανδία και το Βέλγιο. Εφόσον τα κράτη ασκούσαν αποτελεσματικά την εσωτερική κυριαρχία τους, θα έπρεπε να είναι σε θέση να εξαρθρώσουν και να εξουδετερώσουν το δίκτυο.

Το καθεστώς των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, που αρνήθηκε να εξουδετερώσει τις κεντρικές βάσεις της Αλ Κάιντα, οι οποίες βρίσκονταν στην επικράτειά του, ανατράπηκε ταχύτατα το φθινόπωρο του 2001. Οι Ταλιμπάν ωστόσο αποτελούσαν εξαίρεση. Κατά κανόνα τα κράτη αύξησαν τις προσπάθειές τους να συλλάβουν ισλαμιστές τρομοκράτες, να εξουδετερώσουν τις πηγές χρηματοδότησής τους και να διακόψουν τις επικοινωνίες τους. Αύξησαν επίσης τη διακρατική συνεργασία τους στα επίπεδα των υπηρεσιών πληροφοριών, των αστυνομικών αρχών και των δικαστικών συστημάτων.

Οι διώξεις ισλαμιστών τρομοκρατών στα δικαστήρια της Δυτικής Ευρώπης και των ΗΠΑ αποκάλυψαν μια εξαιρετικά δυσάρεστη πραγματικότητα: η κατήχηση μουσουλμάνων στο φανατικό ισλαμισμό και η στρατολόγηση τους στις τρομοκρατικές οργανώσεις έλαβε χώρα σε μεγάλο βαθμό εντός των αναπτυγμένων κρατών. Εν μέρει αυτό συνέβη σε τζαμιά με ισλαμιστές ιμάμηδες, που είχαν εκδιωχθεί από τις χώρες τους. Η Αίγυπτος, για παράδειγμα, είχε έντονο πρόβλημα ισλαμιστικής τρομοκρατίας κατά τη δεκαετία του 1990· το κατέστειλε με δρακόντια μέτρα, αλλά στη διαδικασία αυτή διέφυγαν στο εξωτερικό ισλαμιστές, που έγιναν δεκτοί στη Δυτική Ευρώπη στα πλαίσια των γενναιόδωρων δυτικοευρωπαϊκών νομοθεσιών περί ασύλου. Πριν την 11η

Σεπτεμβρίου, η μόνη δυτικοευρωπαϊκή χώρα που είχε υιοθετήσει σχετικά αποτελεσματικά μέτρα ενάντια στην εισροή ισλαμιστών ήταν η Γαλλία, εξαιτίας των τρομοκρατικών επιθέσεων που είχε δεχθεί από Αλγερινούς ισλαμιστές στα μέσα της δεκαετίας του 1990.

Οι διώξεις αποκάλυψαν επιπλέον το σκοτεινό ρόλο σαουδικών παραγόντων. Η Σαουδική Αραβία υπήρξε σταθερός σύμμαχος της Δύσης, και πιο συγκεκριμένα των ΗΠΑ, σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο. Η σαουδική μοναρχία ωστόσο στηρίχθηκε στο εσωτερικό της σε μια μακροχρόνια συμμαχία με τους ουάχαμπι, μια φανατική και πολιτισμικά αντιδυτική σέκτα του Ισλάμ. Σαουδικές θρησκευτικές οργανώσεις και φιλανθρωπικά ιδρύματα βρέθηκαν να προωθούν διεθνώς την αντιδυτική





αυτή εκδοχή του Ισλάμ, προωθώντας έτσι τον φανατικό ισλαμισμό που αυτή εκδοχή του Ισλάμ, προωθώντας έτσι τον φανατικό ισλαμισμό που τροφοδότησε την τρομοκρατία. Ορισμένα φαινομενικά αγαθοεργή τροφοδότησε την τρομοκρατία. Ορισμένα φαινομενικά αγαθοεργή ιδρύματα ανακαλύφθηκε ότι ήταν άμεσα συνδεδεμένα με τρομοκρατικές ιδρύματα ανακαλύφθηκε ότι ήταν άμεσα συνδεδεμένα με τρομοκρατικές οργανώσεις. Τέτοια ιδρύματα ενεργοποιούνταν σε ευρύτατες περιοχές οργανώσεις. Τέτοια ιδρύματα ενεργοποιούνταν σε ευρύτατες περιοχές του πλανήτη, έχοντας στη διάθεσή τους μεγάλους πόρους από τα του πλανήτη, έχοντας στη διάθεσή τους μεγάλους πόρους από τα πετροδολάρια της Σαουδικής Αραβίας. 5

Δεδομένης της ευρύτητας του φαινομένου του φανατικού αντιδυτικού Δεδομένης της ευρύτητας του φαινομένου του φανατικού αντιδυτικού ισλαμισμού, τα αστυνομικά μέτρα και οι δικαστικές διώξεις δεν επαρκούν ισλαμισμού, τα αστυνομικά μέτρα και οι δικαστικές διώξεις δεν επαρκούν για τη μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του προβλήματος. Στις ΗΠΑ για τη μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του προβλήματος. Στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη αναπτύχθηκε μετά την 11η Σεπτεμβρίου έντονος Σεπτεμβρίου έντονος προβληματισμός για τα αίτια του φανατικού ισλαμισμού και της προβληματισμός για τα αίτια του φανατικού ισλαμισμού και της προϊούσης τρομοκρατίας, ώστε πέραν της καταστολής να αντιμετωπισθεί προϊούσης τρομοκρατίας, ώστε πέραν της καταστολής να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα στις ρίζες του.

Στις ΗΠΑ επικράτησε η αντίληψη ότι τα βαθύτερα αίτια του φανατικού Στις ΗΠΑ επικράτησε η αντίληψη ότι τα βαθύτερα αίτια του φανατικού αντιδυτικού ισλαμισμού βρίσκονται στην αδυναμία του αραβικού αντιδυτικού ισλαμισμού βρίσκονται στην αδυναμία του αραβικού και γενικότερα του μουσουλμανικού κόσμου να ανταποκριθεί στις και γενικότερα του μουσουλμανικού κόσμου να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της νεοτερικότητας. Σύμφωνα με το σκεπτικό αυτό, ο προκλήσεις της νεοτερικότητας. Σύμφωνα με το σκεπτικό αυτό, ο αραβικός κόσμος κατά την εποχή της αποαποικιοποίησης στη δεκαετία αραβικός κόσμος κατά την εποχή της αποαποικιοποίησης στη δεκαετία του 1950 φαινόταν να έχει λαμπρές αναπτυξιακές προοπτικές, καθώς του 1950 φαινόταν να έχει λαμπρές αναπτυξιακές προοπτικές, καθώς ήταν προικισμένος με μεγάλα πετρελαϊκά αποθέματα. Ο κυρίαρχος τότε ήταν προικισμένος με μεγάλα πετρελαϊκά αποθέματα. Ο κυρίαρχος τότε αραβικός εθνικισμός διακατεχόταν από πνεύμα αισιοδοξίας. Κατά την αραβικός εθνικισμός διακατεχόταν από πνεύμα αισιοδοξίας. Κατά την ίδια εποχή χώρες της Απω Ανατολής όπως η Ταϊβάν, η Νότια Κορέα ίδια εποχή χώρες της Απω Ανατολής όπως η Ταϊβάν, η Νότια Κορέα και η Σιγκαπούρη δυσκολεύονταν να εξασφαλίσουν ακόμα και επαρκή και η Σιγκαπούρη δυσκολεύονταν να εξασφαλίσουν ακόμα και επαρκή τροφή για τους πληθυσμούς τους. Λίγες δεκαετίες αργότερα η εικόνα έχει τροφή για τους πληθυσμούς τους. Λίγες δεκαετίες αργότερα η εικόνα έχει αντιστραφεί. Οι «τίγρεις» της Απω Ανατολής έχουν πλησιάσει ή περάσει αντιστραφεί. Οι «τίγρεις» της Απω Ανατολής έχουν πλησιάσει ή περάσει τα αναπτυξιακά επίπεδα της Δύσης, ενώ ο αραβικός χώρος βρίσκεται τα αναπτυξιακά επίπεδα της Δύσης, ενώ ο αραβικός χώρος βρίσκεται σε τέλμα, οδηγώντας τον αραβικό εθνικισμό σε αδιέξοδο και ωθώντας σε τέλμα, οδηγώντας τον αραβικό εθνικισμό σε αδιέξοδο και ωθώντας τμήματα των αραβικών αλλά και άλλων μουσουλμανικών κοινωνιών τμήματα των αραβικών αλλά και άλλων μουσουλμανικών κοινωνιών προς τον οπισθοδρομικό θεοκρατικό φονταμενταλισμό των ισλαμιστών.προς τον οπισθοδρομικό θεοκρατικό φονταμενταλισμό των ισλαμιστών.6

Την εικόνα αυτή επιβεβαίωσε η έκθεση περί της ανθρώπινης ανάπτυξης Την εικόνα αυτή επιβεβαίωσε η έκθεση περί της ανθρώπινης ανάπτυξης στον αραβικό χώρο (Arab Human Development Report) του 2002, γραμμένη ) του 2002, γραμμένη από Αραβες διανοούμενους, που συντάχθηκε για λογαριασμό του από Αραβες διανοούμενους, που συντάχθηκε για λογαριασμό του Προγράμματος Ανάπτυξης των Η.Ε. σε συνεργασία με το Αραβικό Προγράμματος Ανάπτυξης των Η.Ε. σε συνεργασία με το Αραβικό Ταμείο για την Οικονομική και Κοινωνική Ανάπτυξη (Arab Fund for Arab Fund for Economic and Social Development). Σύμφωνα με την έκθεση, το ΑΕΠ ). Σύμφωνα με την έκθεση, το ΑΕΠ της Ισπανίας υπερβαίνει το σύνολο των ΑΕΠ και των 22 αραβικών της Ισπανίας υπερβαίνει το σύνολο των ΑΕΠ και των 22 αραβικών κρατών μαζί. Η οικονομική αυτή καθυστέρηση των αραβικών κρατών κρατών μαζί. Η οικονομική αυτή καθυστέρηση των αραβικών κρατών αποδίδεται στην έκθεση σε σοβαρές πολιτικές και κοινωνικές αδυναμίες. αποδίδεται στην έκθεση σε σοβαρές πολιτικές και κοινωνικές αδυναμίες. Στην έκθεση αναφέρεται ότι «το κύμα εκδημοκρατισμού, που μεταμόρφωσε «το κύμα εκδημοκρατισμού, που μεταμόρφωσε το σύστημα διακυβέρνησης του μεγαλύτερου μέρους της Λατινικής Αμερικής το σύστημα διακυβέρνησης του μεγαλύτερου μέρους της Λατινικής Αμερικής και της Απω Ανατολής κατά τη δεκαετία του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας και της Απω Ανατολής κατά τη δεκαετία του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, μόλις άγγιξε τα αραβικά κράτη», τα οποία έχουν μείνει , τα οποία έχουν μείνει πίσω





όσον αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες, στα πολιτικά δικαιώματα, στην ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης και στον έλεγχο της εξουσίας.

Στον τομέα της εκπαίδευσης, η έκθεση τονίζει ότι σε συνολικό αραβικό πληθυσμό 280 εκατομμυρίων, 65 εκατομμύρια ενήλικες παραμένουν αναλφάβητοι. Επιπλέον, σύμφωνα με την έκθεση, μεταφράζεται ετησίως στα αραβικά μόλις το ένα πέμπτο των βιβλίων που μεταφράζονται στα ελληνικά. Το ποσοστό της αραβικής διασύνδεσης με το Διαδίκτυο παραμένει χαμηλότερο από ότι της υποσαχάριας Αφρικής, που αποτελεί την πτωχότερη περιφέρεια του πλανήτη. 7 Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνονται από τη διαπίστωση της Διεθνούς Τράπεζας ότι οι συνολικές εξαγωγές των αραβικών κρατών πλην του πετρελαίου υπολείπονται των εξαγωγών της Φινλανδίας, χώρας με πληθυσμό μόλις 5 εκατομμυρίων. 8

Η εικόνα που προκύπτει από τα στοιχεία αυτά είναι ενός αραβικού κόσμου που κυβερνάται από μη δημοκρατικά καθεστώτα, τα οποία δεν έχουν υλοποιήσει σοβαρές επενδύσεις για την εκπαίδευση και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των λαών τους. Εξουσία και πλούτος βρίσκονται στα χέρια μικρών και ενίοτε διεφθαρμένων ολιγαρχιών, που αντιστέκονται στις βαθειές μεταρρυθμίσεις για να μην χάσουν τα προνόμιά τους. Η συνεπαγόμενη αποτυχία του αραβικού κόσμου να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής προκαλεί απόγνωση και οργή στις αραβικές κοινωνίες, τροφοδοτώντας τον ισλαμικό

Η εικόνα του αραβικού κόσμου, όπως προκύπτει από την έκθεση Arab Human Development Report του 2002, υποδεικνύει έναν αραβικό κόσμο που κυβερνάται από μη δημοκρατικά καθεστώτα, τα οποία δεν έχουν υλοποιήσει σοβαρές επενδύσεις για την εκπαίδευση και την κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη των λαών τους.





φονταμενταλισμό, που δαιμονοποιεί τη Δύση και το νεοτερικό πολιτισμό φονταμενταλισμό, που δαιμονοποιεί τη Δύση και το νεοτερικό πολιτισμό της. Για την Αλ Κάιντα, κάθε αραβικό καθεστώς είναι «άπιστο», εφόσον της. Για την Αλ Κάιντα, κάθε αραβικό καθεστώς είναι «άπιστο», εφόσον συνεργάζεται με τη Δύση αντί να στρατεύεται υπέρ της επιστροφής στη συνεργάζεται με τη Δύση αντί να στρατεύεται υπέρ της επιστροφής στη μεσαιωνική καθαρότητα του χαλιφάτου. 9

Οι ευρωπαϊκές αντιλήψεις για τις ρίζες της ισλαμιστικής τρομοκρατίας Οι ευρωπαϊκές αντιλήψεις για τις ρίζες της ισλαμιστικής τρομοκρατίας διαφοροποιούνται εν μέρει από τις αμερικανικές. Οι Ευρωπαίοι διαφοροποιούνται εν μέρει από τις αμερικανικές. Οι Ευρωπαίοι εστιάζουν περισσότερο στη μεγάλη πληγή του παλαιστινιακού εστιάζουν περισσότερο στη μεγάλη πληγή του παλαιστινιακού προβλήματος, που προκαλεί ταπείνωση και οργή στις αραβικές και προβλήματος, που προκαλεί ταπείνωση και οργή στις αραβικές και τις ευρύτερες μουσουλμανικές κοινωνίες. Η ευρωπαϊκή προσέγγιση τις ευρύτερες μουσουλμανικές κοινωνίες. Η ευρωπαϊκή προσέγγιση δεν παραγνωρίζει τα γενικότερα προβλήματα του αραβικού κόσμου. δεν παραγνωρίζει τα γενικότερα προβλήματα του αραβικού κόσμου. Ούτε μπορεί κανείς να παραβλέψει ότι η ίδια η Αλ Κάιντα άρχισε να Ούτε μπορεί κανείς να παραβλέψει ότι η ίδια η Αλ Κάιντα άρχισε να επικαλείται το παλαιστινικό πρόβλημα μονάχα μετά το ξέσπασμα επικαλείται το παλαιστινικό πρόβλημα μονάχα μετά το ξέσπασμα της δεύτερης «ιντιφάντα» τον Σεπτέμβριο του 2000, θεωρώντας την της δεύτερης «ιντιφάντα» τον Σεπτέμβριο του 2000, θεωρώντας την προγενέστερη διαδικασία ειρήνευσης του Οσλο ως «ξεπούλημα». Ωστόσο προγενέστερη διαδικασία ειρήνευσης του Οσλο ως «ξεπούλημα». Ωστόσο οι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι η διαδικασία μεταρρυθμίσεων στον αραβικό οι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι η διαδικασία μεταρρυθμίσεων στον αραβικό κόσμο θα διευκολυνθεί και η αντιδυτική απήχηση του ισλαμιστικού κόσμο θα διευκολυνθεί και η αντιδυτική απήχηση του ισλαμιστικού φονταμενταλισμού θα καμφθεί, εφόσον λυθεί το παλαιστινιακό με βάση φονταμενταλισμού θα καμφθεί, εφόσον λυθεί το παλαιστινιακό με βάση μια ειρήνη μεταξύ του Ισραήλ και ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού μια ειρήνη μεταξύ του Ισραήλ και ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους. Εφόσον λυθεί το παλαιστινιακό, που πυροδοτεί αντιδυτικά κράτους. Εφόσον λυθεί το παλαιστινιακό, που πυροδοτεί αντιδυτικά και ιδίως αντιαμερικανικά αισθήματα στον αραβικό και τον ευρύτερο και ιδίως αντιαμερικανικά αισθήματα στον αραβικό και τον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο, θα μπορέσει η Δύση να δρομολογήσει μουσουλμανικό κόσμο, θα μπορέσει η Δύση να δρομολογήσει μεταρρυθμίσεις στον αραβικό κόσμο, αντιμετωπίζοντας λιγότερη μεταρρυθμίσεις στον αραβικό κόσμο, αντιμετωπίζοντας λιγότερη καχυποψία και έχθρα.

Η κυβέρνηση Μπους ωστόσο δεν ήταν διατεθειμένη να δώσει Η κυβέρνηση Μπους ωστόσο δεν ήταν διατεθειμένη να δώσει προτεραιότητα στο παλαιστινιακό πρόβλημα. Σύμφωνα με τις προτεραιότητα στο παλαιστινιακό πρόβλημα. Σύμφωνα με τις αμερικανικές αντιλήψεις, η καλύτερη μέχρι σήμερα ευκαιρία για την αμερικανικές αντιλήψεις, η καλύτερη μέχρι σήμερα ευκαιρία για την επίλυση του παλαιστινιακού χάθηκε το καλοκαίρι του 2000, όταν ο τότε επίλυση του παλαιστινιακού χάθηκε το καλοκαίρι του 2000, όταν ο τότε ισραηλινός πρωθυπουργός Μπαράκ ήταν διατεθειμένος να αναγνωρίσει ισραηλινός πρωθυπουργός Μπαράκ ήταν διατεθειμένος να αναγνωρίσει παλαιστινιακό κράτος με το 95% των εδαφών της Δυτικής Οχθης και της παλαιστινιακό κράτος με το 95% των εδαφών της Δυτικής Οχθης και της Λωρίδας της Γάζας (προσφέροντας αντισταθμιστικά ισραηλινά εδάφη Λωρίδας της Γάζας (προσφέροντας αντισταθμιστικά ισραηλινά εδάφη για το υπόλοιπο 5%), με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ και με για το υπόλοιπο 5%), με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ και με κυριαρχικό στρατηγικό έλεγχο της κοιλάδας του Ιορδάνη ακόμα και στα κυριαρχικό στρατηγικό έλεγχο της κοιλάδας του Ιορδάνη ακόμα και στα σημεία που βρίσκονται λίγα χιλιόμετρα από τις κεντρικές μεσογειακές σημεία που βρίσκονται λίγα χιλιόμετρα από τις κεντρικές μεσογειακές ακτές του Ισραήλ. Η άρνηση του Αραφάτ να δεχθεί την πρόταση αυτή ακτές του Ισραήλ. Η άρνηση του Αραφάτ να δεχθεί την πρόταση αυτή και η εξαπόλυση της νέας ιντιφάντα κατά τον Σεπτέμβριο του 2000, και η εξαπόλυση της νέας ιντιφάντα κατά τον Σεπτέμβριο του 2000, υπονόμευσε τον Μπαράκ και έφερε στην εξουσία τον σκληροπυρηνικό υπονόμευσε τον Μπαράκ και έφερε στην εξουσία τον σκληροπυρηνικό Αριελ Σαρόν με αποτέλεσμα την εκατέρωθεν κλιμάκωση της βίας. Αριελ Σαρόν με αποτέλεσμα την εκατέρωθεν κλιμάκωση της βίας.

Ως εκ τούτου, εξαρχής η κυβέρνηση Μπους θεωρούσε τον Αραφάτ Ως εκ τούτου, εξαρχής η κυβέρνηση Μπους θεωρούσε τον Αραφάτ αφερέγγυο συνομιλητή και ήταν αποφασισμένη να τον περιθωριοποιήσει αφερέγγυο συνομιλητή και ήταν αποφασισμένη να τον περιθωριοποιήσει πολιτικά και διπλωματικά. Επιπλέον, μετά την 11η Σεπτεμβρίου Σεπτεμβρίου υιοθέτησε μια άκαμπτη στάση ενάντια σε οποιαδήποτε επιβράβευση υιοθέτησε μια άκαμπτη στάση ενάντια σε οποιαδήποτε επιβράβευση μουσουλμανικών προσφυγών στη βία μέσω βομβιστών αυτοκτονίας, μουσουλμανικών προσφυγών στη βία μέσω βομβιστών αυτοκτονίας,





συμπεριλαμβανομένων όσων αφορούσαν στο Ισραήλ. Θεώρησε ότι η τακτική των πληγμάτων με βομβιστές αυτοκτονίας είχε ενθαρρυνθεί από την επιτυχία της να προκαλέσει την υποχώρηση των δυτικών ειρηνευτικών δυνάμεων από τον Λίβανο το 1983-4, καθώς και από τα πενιχρά αμερικανικά αντίποινα έναντι των τρομοκρατικών επιθέσεων της Αλ Κάιντα πριν την 11η Σεπτεμβρίου. Κατέληξε ότι δεν έπρεπε να υπάρξει πλέον καμμία υποχώρηση έναντι τέτοιων μέσων, ώστε να καταφανεί η αποτυχία τους και να εγκαταληφθούν.10

Αντί της επίλυσης του παλαιστινιακού, η κυβέρνηση Μπους προέταξε την εισβολή στο Ιράκ και την ανατροπή του καθεστώτος Σαντάμ Χουσεϊν. Μέσω της θεαματικής αυτής προσφυγής στην ωμή ηγεμονική βία επιδίωξε να προκαλέσει ισχυρότατο «σοκ» στον αραβικό κόσμο, ώστε να τον αναγκάσει να προσαρμοσθεί στις αμερικανικές επιταγές. Πρώτον, ήθελε να στείλει ισχυρότατο μήνυμα ότι δεν θα ανεχόταν την ανάπτυξη οπλοστασίων μαζικής καταστροφής από τα κράτη της Μέσης Ανατολής, ώστε να ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα να καταλήξουν στα χέρια τρομοκρατών. Δεύτερον, επιδίωξε να αναγκάσει τη Σαουδική Αραβία να στραφεί ενάντια στους σαουδικούς υποστηρικτές και χρηματοδότες της Αλ Κάιντα και γενικότερα του αντιδυτικού ισλαμισμού, το Ιράν και τη Συρία να σταματήσουν να υποστηρίζουν παλαιστινιακές οργανώσεις που επιτίθεντο στο Ισραήλ και τους Παλαιστινίους να εγκαταλείψουν τον Αραφάτ και να αποποιηθούν τη βία. Τρίτον, ήλπιζε να μπορέσει να εγκαταστήσει δημοκρατικό καθεστώς στο Ιράκ, ώστε να προκαλέσει κύματα εκσυγχρονιστικών μεταρρυθμίσεων σε όλη την περιφέρεια. Ο σχεδιασμός αυτός ήταν εξαιρετικά φιλόδοξος –πολλοί θα έλεγαν ότι ήταν ενδεικτικός της αλαζονίας της μόνης σημερινής υπερδύναμης.11

Στην υλοποίησή του ο υπεραισιόδοξος αμερικανικός σχεδιασμός συνάντησε σοβαρές δυσκολίες. Αντί μιας σύντομης και θεαματικής στρατιωτικής νίκης στο Ιράκ, ικανής να προκαλέσει «σοκ και δέος» στον





αραβικό κόσμο, η αμερικανική εκστρατεία μετεξελίχθηκε σε μακρόσυρτο αραβικό κόσμο, η αμερικανική εκστρατεία μετεξελίχθηκε σε μακρόσυρτο αγώνα ενάντια σε ετερογενείς αντάρτικες και τρομοκρατικές ομάδες. αγώνα ενάντια σε ετερογενείς αντάρτικες και τρομοκρατικές ομάδες. Η εκτεταμένη ανασφάλεια στις σουνιτικές περιοχές του Ιράκ καθιστά Η εκτεταμένη ανασφάλεια στις σουνιτικές περιοχές του Ιράκ καθιστά δύσκολη την ομαλή διεξαγωγή εκλογών στα τέλη Ιανουαρίου 2005, δύσκολη την ομαλή διεξαγωγή εκλογών στα τέλη Ιανουαρίου 2005, δημιουργώντας αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα της μετά των δημιουργώντας αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα της μετά των εκλογών ιρακινής διακυβέρνησης. Εφόσον δεν προκύψει σύντομα ένα εκλογών ιρακινής διακυβέρνησης. Εφόσον δεν προκύψει σύντομα ένα νομιμοποιημένο ιρακινό καθεστώς, ικανό να συσπειρώσει όλες τις κύριες νομιμοποιημένο ιρακινό καθεστώς, ικανό να συσπειρώσει όλες τις κύριες ομάδες του ιρακινού πληθυσμού (σιίτες, σουνίτες Αραβες και Κούρδους) ομάδες του ιρακινού πληθυσμού (σιίτες, σουνίτες Αραβες και Κούρδους) και να δημιουργήσει αξιόμαχες ένοπλες δυνάμεις και σώματα ασφαλείας και να δημιουργήσει αξιόμαχες ένοπλες δυνάμεις και σώματα ασφαλείας με υψηλό φρόνημα και πίστη στη νέα ιρακινή ηγεσία, η αμερικανική με υψηλό φρόνημα και πίστη στη νέα ιρακινή ηγεσία, η αμερικανική εμπλοκή ενδέχεται να αποδειχθεί μακροχρόνια και δύσκολη, με αβέβαιη εμπλοκή ενδέχεται να αποδειχθεί μακροχρόνια και δύσκολη, με αβέβαιη κατάληξη. Ενδέχεται τότε να καταλήξει είτε στην ανάδυση κάποιου κατάληξη. Ενδέχεται τότε να καταλήξει είτε στην ανάδυση κάποιου δικτατορικού καθεστώτος ικανού να επιβάλει την τάξη με αδίστακτα δικτατορικού καθεστώτος ικανού να επιβάλει την τάξη με αδίστακτα μέτρα, είτε ακόμα και στην τριχοτόμηση του Ιράκ.12

Εν τω μεταξύ η αμερικανική εμπλοκή στο Ιράκ έχει αυξήσει τον Εν τω μεταξύ η αμερικανική εμπλοκή στο Ιράκ έχει αυξήσει τον αντιαμερικανισμό στον αραβικό και τον ευρύτερο μουσουλμανικό αντιαμερικανισμό στον αραβικό και τον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο, διευκολύνοντας τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα τη στρατολόγηση κόσμο, διευκολύνοντας τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα τη στρατολόγηση νέων τρομοκρατών στην Αλ Κάιντα και συναφείς ισλαμιστικές νέων τρομοκρατών στην Αλ Κάιντα και συναφείς ισλαμιστικές τρομοκρατικές οργανώνεις, όπως είχαν προειδοποιήσει οι Ευρωπαίοι τρομοκρατικές οργανώνεις, όπως είχαν προειδοποιήσει οι Ευρωπαίοι αντίπαλοι του ιρακινού εγχειρήματος της κυβέρνησης Μπους.αντίπαλοι του ιρακινού εγχειρήματος της κυβέρνησης Μπους.13 Ηδη οι αρχές δυτικοευρωπαϊκών κρατών έχουν εκφράσει ανησυχίες, καθώς οι αρχές δυτικοευρωπαϊκών κρατών έχουν εκφράσει ανησυχίες, καθώς μουσουλμάνοι κάτοικοι των χωρών τους έχουν βρεθεί ως αντάρτες ή μουσουλμάνοι κάτοικοι των χωρών τους έχουν βρεθεί ως αντάρτες ή τρομοκράτες στο Ιράκ, που σημαίνει ότι ίσως εκκολάπτεται μια νέα γενιά τρομοκράτες στο Ιράκ, που σημαίνει ότι ίσως εκκολάπτεται μια νέα γενιά τρομοκρατών, που ενδέχεται να δραστηριοποιηθεί στο μέλλον στην τρομοκρατών, που ενδέχεται να δραστηριοποιηθεί στο μέλλον στην Ευρώπη.

Η επανεκλογή του Προέδρου Μπους σημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα Η επανεκλογή του Προέδρου Μπους σημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν σθεναρά την προσπάθεια να ολοκληρώσουν το φιλόδοξο συνεχίσουν σθεναρά την προσπάθεια να ολοκληρώσουν το φιλόδοξο σχεδιασμό τους, παρά τις αντιξοότητες που συνάντησαν κατά την σχεδιασμό τους, παρά τις αντιξοότητες που συνάντησαν κατά την υλοποίησή του. Αναμένονται σκληρά στρατιωτικά μέτρα για την υλοποίησή του. Αναμένονται σκληρά στρατιωτικά μέτρα για την εξασφάλιση σχετικά ομαλών συνθηκών μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου εξασφάλιση σχετικά ομαλών συνθηκών μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2005. Εφόσον δεν επιτευχθεί κάποια σχετική εξομάλυνση της του 2005. Εφόσον δεν επιτευχθεί κάποια σχετική εξομάλυνση της ιρακινής κατάστασης κατά τους πρώτους μήνες του 2005, πρέπει κανείς ιρακινής κατάστασης κατά τους πρώτους μήνες του 2005, πρέπει κανείς να αναμένει εντατικοποίηση της αμερικανικής εκστρατείας κατά του να αναμένει εντατικοποίηση της αμερικανικής εκστρατείας κατά του ανταρτοπολέμου με παράλληλη προσφυγή σε μέτρα αυξανόμενης ανταρτοπολέμου με παράλληλη προσφυγή σε μέτρα αυξανόμενης σκληρότητας ενάντια στη Συρία και το Ιράν, ώστε να σταματήσουν να σκληρότητας ενάντια στη Συρία και το Ιράν, ώστε να σταματήσουν να υποστηρίζουν έστω και έμμεσα, δια της ανοχής, την τροφοδότηση του υποστηρίζουν έστω και έμμεσα, δια της ανοχής, την τροφοδότηση του ιρακινού ανταρτοπολέμου με πολεμιστές και εφόδια που εισρέουν στο ιρακινού ανταρτοπολέμου με πολεμιστές και εφόδια που εισρέουν στο Ιράκ διασχίζοντας τα σύνορά τους.

Παράλληλα η κυβέρνηση Μπους προβλέπεται να αδράξει την ευκαιρία Παράλληλα η κυβέρνηση Μπους προβλέπεται να αδράξει την ευκαιρία του θανάτου του Αραφάτ, ώστε να επανακινήσει την ειρηνευτική του θανάτου του Αραφάτ, ώστε να επανακινήσει την ειρηνευτική διαδικασία στο παλαιστινιακό. Προϋπόθεση ωστόσο είναι να αναδειχθεί διαδικασία στο παλαιστινιακό. Προϋπόθεση ωστόσο είναι να αναδειχθεί σύντομα ισχυρή και νομιμοποιημένη παλαιστινιακή κυβέρνηση, ικανή σύντομα ισχυρή και νομιμοποιημένη παλαιστινιακή κυβέρνηση, ικανή





να επιβληθεί στις ένοπλες ομάδες που επιτίθενται στο Ισραήλ. Οι ΗΠΑ ελπίζουν να προκύψουν σύντομα ισχυρά δημοκρατικά καθεστώτα τόσο στην Παλαιστινιακή Αρχή όσο και στο Ιράκ, ώστε να διασωθεί ο σχεδιασμός τους για τη μεταρρύθμιση του αραβικού κόσμου. Είναι πιθανό ωστόσο η διαδικασία να είναι μακρά και επίπονη, με αποτέλεσμα η αμερικανική εμπλοκή στη Μέση Ανατολή να συνεχίσει να επισκιάζει άλλα ζητήματα στις προτεραιότητες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.

Μέχρι στιγμής οι επιτυχίες της αμερικανικής υψηλής στρατηγικής στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας είναι περιορισμένες. Η Λιβύη εγκατέλειψε το δικό της πρόγραμμα για την ανάπτυξη οπλισμού μαζικής καταστροφής. Το Πακιστάν συμπράτει ενεργά στον αγώνα κατά των Ταλιμπάν και της Αλ Κάιντα. Το ιδιωτικό δίκτυο πώλησης πληροφοριών και υλικού για πυρηνικά προγράμματα του Πακιστανού επιστήμονα Χαν, του πατέρα της πακιστανικής πυρηνικής βόμβας, έχει εξουδετερωθεί. Η Σαουδική Αραβία έχει στραφεί προς την εξουδετέρωση των εγχώριων εστιών της ισλαμιστικής τρομοκρατίας. Παρ’όλα αυτά, ο καθηγητής του Χάρβαρντ Graham Allison, σύμβουλος του Κέρυ κατά τον προεκλογικό αγώνα του 2004, υπολογίζει ότι η πιθανότητα να πληγεί αμερικανική πόλη εντός των επόμενων δέκα ετών με πυρηνικό τρομοκρατικό κτύπημα είναι πάνω από 50%. Για να αποσοβήσει ένα τέτοιο καταστροφικό ενδεχόμενο, η κυβέρνηση Μπους φαίνεται διατεθειμένη να συνεχίσει επί μακρόν την προσπάθειά της να επιβάλει αλλαγές στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο συμπεριλαμβανομένης της ένοπλης βίας.

Το 2002 το ΝΑΤΟ δημιούργησε τη νέα Δύναμη επέμβασης, η οποία απέκτησε επιχειρησιακή ετοιμότητα τον Οκτώβριο του 2004 και είναι σε θέση να αναπτύξει δυνάμεις ξηράς, αέρος και θαλάσσης συνολικού προσωπικού 17.000 ατόμων και να κινηθεί σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου μέσα σε πέντε ημέρες.





Β. Συνέπειες για την αμερικανική πολιτική στην Ανατολική Συνέπειες για την αμερικανική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο

Από τη σκοπιά των ΗΠΑ, ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας έχει Από τη σκοπιά των ΗΠΑ, ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας έχει μετατοπίσει το κεντρικό μέτωπο της Ατλαντικής Συμμαχίας από την μετατοπίσει το κεντρικό μέτωπο της Ατλαντικής Συμμαχίας από την Κεντρική Ευρώπη στην Ανατολική Μεσόγειο. Κατά τη διάρκεια του Κεντρική Ευρώπη στην Ανατολική Μεσόγειο. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου η κυριότερη αποστολή του ΝΑΤΟ ήταν να αποτρέψει Ψυχρού Πολέμου η κυριότερη αποστολή του ΝΑΤΟ ήταν να αποτρέψει μια μαζική συμβατική σοβιετική εισβολή στη Δυτική Γερμανία με στόχο μια μαζική συμβατική σοβιετική εισβολή στη Δυτική Γερμανία με στόχο την ταχεία κατάκτηση όλης της ηπειρωτικής Δυτικής Ευρώπης. Σήμερα η την ταχεία κατάκτηση όλης της ηπειρωτικής Δυτικής Ευρώπης. Σήμερα η κυριότερη αποστολή του ΝΑΤΟ, τουλάχιστον από τη σκοπιά των ΗΠΑ, κυριότερη αποστολή του ΝΑΤΟ, τουλάχιστον από τη σκοπιά των ΗΠΑ, είναι να συμβάλει στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, παρέχοντας είναι να συμβάλει στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, παρέχοντας βάσεις και ένοπλες δυνάμεις πλησίον της ευρύτερης Μέσης Ανατολής. βάσεις και ένοπλες δυνάμεις πλησίον της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.

Οι νέες αμερικανικές προτεραιότητες φαίνονται από τη δραστηριοποίηση του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν και στη Μεσόγειο δραστηριοποίηση του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν και στη Μεσόγειο (ναυτική επιχείρηση Active Endeavor ελέγχων στις θαλάσσιες μεταφορές). ελέγχων στις θαλάσσιες μεταφορές). Active Endeavor ελέγχων στις θαλάσσιες μεταφορές). Active EndeavorΦαίνονται επίσης από την εντονότερη δραστηριοποίηση μετά την 11Φαίνονται επίσης από την εντονότερη δραστηριοποίηση μετά την 11η

Σεπτεμβρίου του προγράμματος PfP (Σύμπραξη για την Ειρήνη) στις (Σύμπραξη για την Ειρήνη) στις χώρες του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας, ώστε να καταστούν πιο χώρες του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας, ώστε να καταστούν πιο αξιοποιήσιμες στα πλαίσια αμερικανικών στρατιωτικών επιχειρήσεων αξιοποιήσιμες στα πλαίσια αμερικανικών στρατιωτικών επιχειρήσεων στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Η αμερικανική πολιτική υποστήριξε στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Η αμερικανική πολιτική υποστήριξε έμμεσα την άνοδο πιο φιλοδυτικών καθεστώτων στη Γεωργία και την έμμεσα την άνοδο πιο φιλοδυτικών καθεστώτων στη Γεωργία και την Ουκρανία.

Επιπλέον, το ΝΑΤΟ αποφάσισε το 2002 να δημιουργήσει τη νέα Δύναμη Επιπλέον, το ΝΑΤΟ αποφάσισε το 2002 να δημιουργήσει τη νέα Δύναμη Επέμβασης, ικανή να λάβει μέρος σε μεικτές επιχειρήσεις οπουδήποτε Επέμβασης, ικανή να λάβει μέρος σε μεικτές επιχειρήσεις οπουδήποτε στην υφήλιο. Η Δύναμη Επέμβασης απέκτησε επιχειρησιακή ετοιμότητα στην υφήλιο. Η Δύναμη Επέμβασης απέκτησε επιχειρησιακή ετοιμότητα τον Οκτώβριο του 2004. Συμπεριλαμβάνει στην παρούσα φάση δυνάμεις τον Οκτώβριο του 2004. Συμπεριλαμβάνει στην παρούσα φάση δυνάμεις ξηράς, αέρος και θαλάσσης συνολικού προσωπικού 17.000 ατόμων και ξηράς, αέρος και θαλάσσης συνολικού προσωπικού 17.000 ατόμων και είναι σε θέση να κινηθεί σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου μέσα σε είναι σε θέση να κινηθεί σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου μέσα σε πέντε ημέρες. Σκοπός της Δύναμης Επέμβασης είναι να προσδώσει σε πέντε ημέρες. Σκοπός της Δύναμης Επέμβασης είναι να προσδώσει σε ευρωπαϊκές μονάδες την ικανότητα να συμμετέχουν μαζί με αμερικανικές ευρωπαϊκές μονάδες την ικανότητα να συμμετέχουν μαζί με αμερικανικές δυνάμεις σε στρατιωτικές επιχειρήσεις πολύ μακριά από τα εδάφη των δυνάμεις σε στρατιωτικές επιχειρήσεις πολύ μακριά από τα εδάφη των κρατών μελών του ΝΑΤΟ.

Δεδομένης της μετατόπισης του κεντρικού μετώπου του ΝΑΤΟ από Δεδομένης της μετατόπισης του κεντρικού μετώπου του ΝΑΤΟ από τη Γερμανία στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, θα μπορούσαν από τη τη Γερμανία στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, θα μπορούσαν από τη σκοπιά των ΗΠΑ να αναδειχθούν δυνητικά σε κράτη κλειδιά του ΝΑΤΟ σκοπιά των ΗΠΑ να αναδειχθούν δυνητικά σε κράτη κλειδιά του ΝΑΤΟ πρωτίστως η Τουρκία και δευτερευόντως η Ελλάδα. Η γεωστρατηγική πρωτίστως η Τουρκία και δευτερευόντως η Ελλάδα. Η γεωστρατηγική θέση της Τουρκίας ειδικότερα είναι πολύτιμη για την αμερικανική υψηλή θέση της Τουρκίας ειδικότερα είναι πολύτιμη για την αμερικανική υψηλή στρατηγική, καθώς από τις υψηλές ανατολικές επαρχίες της μπορεί στρατηγική, καθώς από τις υψηλές ανατολικές επαρχίες της μπορεί εύκολα να προβληθεί ένοπλη ισχύς τόσο στις γειτονικές πεδιάδες της εύκολα να προβληθεί ένοπλη ισχύς τόσο στις γειτονικές πεδιάδες της Συρίας και του Ιράκ όσο και στο κεντρικό οροπέδιο του Ιράν. Επιπλέον, Συρίας και του Ιράκ όσο και στο κεντρικό οροπέδιο του Ιράν. Επιπλέον, η ενεργός σύμπραξη της μουσουλμανικής Τουρκίας στις επιχειρήσεις η ενεργός σύμπραξη της μουσουλμανικής Τουρκίας στις επιχειρήσεις του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, και πιο συγκεκριμένα στο Ιράκ, του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, και πιο συγκεκριμένα στο Ιράκ,





θα προσέδιδε ενδεχομένως στην αμερικανική υψηλή στρατηγική κάπως αυξημένη νομιμοποίηση στα μάτια του μουσουλμανικού κόσμου.

Η Τουρκία ωστόσο αρνήθηκε να συμπράξει στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, διαταράσσοντας τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ. Ενας λόγος ασφαλώς ήταν ότι η τουρκική κοινή γνώμη εναντιώθηκε με συντριπτικά ποσοστά στον πόλεμο στο Ιράκ, όπως συνέβη και σε άλλα μουσουλμανικά κράτη. Η τουρκική ηγεσία επικαλέσθηκε επιπλέον τον κίνδυνο να αναβιώσουν παλαιά αντιτουρκικά ρεύματα στον αραβικό χώρο από την εποχή της φθίνουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καθώς καλείτο να εκστρατεύσει μαζί με άλλους πρώην ή νυν ιμπεριαλιστές, δηλαδή τους Βρετανούς και τις ΗΠΑ.

Ο σοβαρότερος λόγος ωστόσο ήταν ότι στο ζήτημα του Ιράκ συγκρούονται τα ζωτικά συμφέροντα της Τουρκίας με τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Αυτό είχε γίνει ήδη εμφανές μετά τον πρώτο πόλεμο του Περσικού Κόλπου το 1991, στον οποίο η Τουρκία είχε συνεργαστεί με τις ΗΠΑ. Στη συνέχεια οι Κούρδοι του Ιράκ εξασφάλισαν περιορισμένη αυτονομία στο βόρειο Ιράκ, ενθαρρύντας τους Κούρδους της Τουρκίας να κλιμακώσουν τη δική τους εξέγερση· οι τουρκικές απώλειες από την κουρδική εξέγερση έφτασαν στο αποκορύφωμά τους στα χρόνια αμέσως μετά τον πρώτο πόλεμο του Περσικού Κόλπου. Η τουρκική ηγεσία έβλεπε με μεγάλη ανησυχία την προοπτική της ανατροπής του καθεστώτος Σαντάμ Χουσεϊν, που μοιραία θα ευνοούσε τους Κούρδους του Ιράκ και επομένως θα επαπειλούσε να αναζωπυρώσει την κουρδική εξέγερση στην Τουρκία. Από την τουρκική σκοπιά οποιαδήποτε αυτονόμηση των Κούρδων, ακόμα και εντός του μετά Σαντάμ Χουσεϊν Ιράκ, είναι επικίνδυνη.

Οι ΗΠΑ αντίθετα θεωρούν τους Κούρδους του Ιράκ ως πολύτιμους συμμάχους στο φιλόδοξο αλλά και επισφαλές ιρακινό εγχείρημά τους. Η κυβέρνηση Μπους ήλπιζε αρχικά ότι ολόκληρος ο λαός του Ιράκ θα υποδεχόταν τα αμερικανικά στρατεύματα ως απελευθερωτές. Οταν φούντωσε ο ανταρτοπόλεμος στο σουνιτικό τρίγωνο, η αμερικανική ηγεσία στηρίχθηκε σε δύο πυλώνες: τους Κούρδους στον βορρά και τους Σιίτες στον νότο, που είχαν και οι δύο ως ομάδες υποστεί τρομερές απώλειες και καταπίεση από το καθεστώς Σαντάμ Χουσεϊν. Την άνοιξη του 2004, όμως, ξέσπασε σιιτική εξέγερση υπό τον κληρικό Μουκτάντα Μπαντρ, που απείλησε να γενικεύσει τον ανταρτοπόλεμο σε όλες τις περιοχές του Ιράκ πλην του κουρδικού βορρά. Ο σιίτης αγιατολάχ Αλί Σιστάνι μπόρεσε σταδιακά να κατευνάσει τους εξεγερθέντες σιίτες, γνωρίζοντας ότι η ειρήνευση του Ιράκ και η διεξαγωγή εκλογών τον Ιανουάριο του 2005 δεν μπορεί παρά να ευνοήσει τους σιίτες, που αποτελούν το 60% του ιρακινού πληθυσμού. Ωστόσο ο Μπαντρ εξαπέλυσε και δεύτερη σιιτική εξέγερση στα τέλη του καλοκαιριού του 2004, επιδιώκοντας να μεγιστοποιήσει την ισχύ και επιρροή του στις





τάξεις των σιιτών. Η δεύτερη αυτή εξέγερση τερματίσθηκε μεν σχετικά τάξεις των σιιτών. Η δεύτερη αυτή εξέγερση τερματίσθηκε μεν σχετικά γρήγορα, πάλι με παρέμβαση του Σιστάνι, ανέδειξε ωστόσο το γεγονός ότι γρήγορα, πάλι με παρέμβαση του Σιστάνι, ανέδειξε ωστόσο το γεγονός ότι ο μόνος πραγματικά σταθερός σύμμαχος των ΗΠΑ εντός του Ιράκ είναι οι ο μόνος πραγματικά σταθερός σύμμαχος των ΗΠΑ εντός του Ιράκ είναι οι Κούρδοι. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι στις ιρακινές κρατικές στρατιωτικές Κούρδοι. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι στις ιρακινές κρατικές στρατιωτικές δυνάμεις, που συνέπραξαν με τις αμερικανικές δυνάμεις στις επιχειρήσεις δυνάμεις, που συνέπραξαν με τις αμερικανικές δυνάμεις στις επιχειρήσεις του Νοεμβρίου 2004 ενάντια στον ανταρτοπόλεμο στη Φαλούτζα και σε του Νοεμβρίου 2004 ενάντια στον ανταρτοπόλεμο στη Φαλούτζα και σε άλλα μέρη του σουνιτικού τριγώνου, συμμετείχαν δυσανάλογα πολλοί άλλα μέρη του σουνιτικού τριγώνου, συμμετείχαν δυσανάλογα πολλοί Κούρδοι οπλίτες.

Το Ισραήλ επίσης επένδυσε στους Κούρδους του Ιράκ, αν και με κάπως Το Ισραήλ επίσης επένδυσε στους Κούρδους του Ιράκ, αν και με κάπως διαφορετικό σκεπτικό από τις ΗΠΑ. Υπήρξε θερμός υποστηρικτής της διαφορετικό σκεπτικό από τις ΗΠΑ. Υπήρξε θερμός υποστηρικτής της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ, καθώς επιθυμούσε την ανατροπή του αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ, καθώς επιθυμούσε την ανατροπή του καθεστώτος Σαντάμ Χουσεϊν, το οποίο χρηματοδοτούσε Παλαιστινίους καθεστώτος Σαντάμ Χουσεϊν, το οποίο χρηματοδοτούσε Παλαιστινίους βομβιστές αυτοκτονίας ενάντια στο Ισραήλ. Ηλπιζε η ανατροπή του βομβιστές αυτοκτονίας ενάντια στο Ισραήλ. Ηλπιζε η ανατροπή του Σαντάμ Χουσεϊν να «συνετίσει» τους Παλαιστινίους βραχυπρόθεσμα Σαντάμ Χουσεϊν να «συνετίσει» τους Παλαιστινίους βραχυπρόθεσμα και να συμβάλει στη γενικότερη σταθεροποίση της Μέσης Ανατολής και να συμβάλει στη γενικότερη σταθεροποίση της Μέσης Ανατολής υπό φιλοδυτικούς όρους μακροπρόθεσμα. Οι μεγάλες δυσκολίες, όμως, υπό φιλοδυτικούς όρους μακροπρόθεσμα. Οι μεγάλες δυσκολίες, όμως, που αντιμετώπισε η αμερικανική κατοχική αρχή μετά την ανατροπή που αντιμετώπισε η αμερικανική κατοχική αρχή μετά την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεϊν προκάλεσαν ανασφάλεια στο Ισραήλ, που έβλεπε του Σαντάμ Χουσεϊν προκάλεσαν ανασφάλεια στο Ισραήλ, που έβλεπε τον αραβικό κόσμο να αναστατώνεται με τις δύο πληγές του Ιράκ τον αραβικό κόσμο να αναστατώνεται με τις δύο πληγές του Ιράκ και του Παλαιστινιακού. Ενισχύοντας τους Κούρδους του Ιράκ, το και του Παλαιστινιακού. Ενισχύοντας τους Κούρδους του Ιράκ, το Ισραήλ αποκτούσε μοχλό πίεσης κατά της Συρίας, του Ιράν, καθώς Ισραήλ αποκτούσε μοχλό πίεσης κατά της Συρίας, του Ιράν, καθώς και ενδεχομένως του ίδιου του Ιράκ, εφόσον η αμερικανική επέμβαση και ενδεχομένως του ίδιου του Ιράκ, εφόσον η αμερικανική επέμβαση κατέληγε σε αποτυχία και έφερνε στην εξουσία κάποιο έντονα αντιδυτικό κατέληγε σε αποτυχία και έφερνε στην εξουσία κάποιο έντονα αντιδυτικό και αντι-ισραηλινό καθεστώς.14

Ως εκ τούτου, η Τουρκία βρέθηκε να έχει συγκρουόμενα συμφέροντα Ως εκ τούτου, η Τουρκία βρέθηκε να έχει συγκρουόμενα συμφέροντα με δύο βαρυσήμαντους συμμάχους της: τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Η με δύο βαρυσήμαντους συμμάχους της: τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Η στρατηγική συνεργασία της Τουρκίας με το Ισραήλ διαταράχθηκε και η στρατηγική συνεργασία της Τουρκίας με το Ισραήλ διαταράχθηκε και η Αγκυρα έκανε ανοίγματα προς τη Δαμασκό, με την οποία αντιμετωπίζει Αγκυρα έκανε ανοίγματα προς τη Δαμασκό, με την οποία αντιμετωπίζει από κοινού την κουρδική απειλή (πρόσφατα το συριακό καθεστώς από κοινού την κουρδική απειλή (πρόσφατα το συριακό καθεστώς Μπασάρ Ασάντ κατέστειλε κουρδικές αναταραχές στο έδαφός του με Μπασάρ Ασάντ κατέστειλε κουρδικές αναταραχές στο έδαφός του με βίαια μέσα). Ο Πρόεδρος Ασάντ επισκέφθηκε την Αγκυρα στις αρχές του βίαια μέσα). Ο Πρόεδρος Ασάντ επισκέφθηκε την Αγκυρα στις αρχές του 2004· ήταν η πρώτη επίσκεψη Σύριου ηγέτη στην Τουρκία εδώ και δύο 2004· ήταν η πρώτη επίσκεψη Σύριου ηγέτη στην Τουρκία εδώ και δύο σχεδόν δεκαετίες.

Από τη σκοπιά της Άγκυρας, ιδιαίτερα προβληματική ήταν η διαφυγή Από τη σκοπιά της Άγκυρας, ιδιαίτερα προβληματική ήταν η διαφυγή 5.000 Κούρδων πολεμιστών του ΡΚΚ στο ιρακινό Κουρδιστάν, όπου 5.000 Κούρδων πολεμιστών του ΡΚΚ στο ιρακινό Κουρδιστάν, όπου βρήκαν ασφαλές καταφύγιο και επαπειλούν δυνητικά να επιστρέψουν βρήκαν ασφαλές καταφύγιο και επαπειλούν δυνητικά να επιστρέψουν στη νοτιοανατολική Τουρκία. Το 2003 η Αγκυρα απείλησε να εισβάλει στη νοτιοανατολική Τουρκία. Το 2003 η Αγκυρα απείλησε να εισβάλει στο ιρακινό Κουρδιστάν για να εξουδετερώσει την απειλή αυτή και στο ιρακινό Κουρδιστάν για να εξουδετερώσει την απειλή αυτή και γενικότερα να υπερασπίσει τα συμφέροντά της.

Η τουρκική στάση στον πόλεμο του Ιράκ προκάλεσε φθορά της εικόνας Η τουρκική στάση στον πόλεμο του Ιράκ προκάλεσε φθορά της εικόνας της στις ΗΠΑ, ιδίως σε συντηρητικούς κύκλους, που παλαιότερα την της στις ΗΠΑ, ιδίως σε συντηρητικούς κύκλους, που παλαιότερα την





αναδείκνυαν ως σταθερό και πολύτιμο σύμμαχο σε μια περιφέρεια υψηλής γεωπολιτικής αξίας. Ο «γκουρού» των νεοσυντηρητικών Richard Perle, που κατά τη δεκαετία του 1980 ως υφυπουργός άμυνας των ΗΠΑ υποστήριζε την ανατροπή του 7 προς 10 υπέρ της Τουρκίας, είχε κάθε λόγο να είναι εξοργισμένος από την άρνηση της Τουρκίας να επιτρέψει λόγο να είναι εξοργισμένος από την άρνηση της Τουρκίας να επιτρέψει στις ΗΠΑ να ανοίξουν δεύτερο μέτωπο ενάντια στις δυνάμεις του Σαντάμ Χουσεϊν κατά την αρχική αμερικανική εισβολή. Στις αρχές Μαϊου του 2003 ο Αμερικανός Υφυπουργός Άμυνας Paul Wolfowitz δήλωσε στο τουρκικό CNN ότι η Τουρκία δεν έπαιξε τον ισχυρό ηγετικό ρόλο που αναμενόταν στην Ουάσινγκτον και παρακίνησε την τουρκική ηγεσία να αναγνωρίσει το σφάλμα της και να αλλάξει στάση. (Δήλωσε κατά λέξη: “Let’s have a Turkey that steps up and says: We made a mistake. We should have known how bad things were in Iraq, but we know now. Let’s fi gure out how we can be as helpful as possible to the Americans”.15)

Στη συνέχεια οι τουρκοαμερικανικές σχέσεις διαταράχθηκαν ακόμα περισσότερο, όταν οι αμερικανικές κατοχικές δυνάμεις συνέλαβαν Τούρκους αξιωματικούς που βρίσκονταν σε μυστικές αντικουρδικές αποστολές στο Ιράκ. Η δημόσια ταπείνωση των συλληφθέντων Τούρκων αξιωματικών αποτέλεσε ισχυρό μήνυμα των ΗΠΑ προς την Τουρκία ότι δεν θα ανέχονταν τουρκικό παρεμβατισμό δυνητικά σε βάρος των αμερικανικών προσπαθειών για τη σταθεροποίηση του Ιράκ. Τον Οκτώβριο του 2003 η Τουρκία αποφάσισε να δεσμεύσει 10.000 οπλίτες στα πλαίσια των συμμαχικών δυνάμεων κατοχής στο Ιράκ, αφενός για να εξευμενήσει τις ΗΠΑ και αφετέρου για να έχει επί τόπου ένα εργαλείο πίεσης και ελέγχου. Οι ιρακινές πολιτικές δυνάμεις ωστόσο αντιστάθηκαν στην τουρκική πρόταση, διαβλέποντας τις σκοπιμότητές της, με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθεί. Οι επικρίσεις της Τουρκίας στους συντηρητικούς κύκλους των ΗΠΑ αναβίωσαν με την κλιμάκωση του ανταρτοπολέμου στο σουνιτικό τρίγωνο, καθώς προβλήθηκε το επιχείρημα ότι αν είχε υλοποιηθεί η εισβολή του Ιράκ και από βορράν μέσω Τουρκίας, οι σουνίτες του τριγώνου θα είχαν γνωρίσει άμεσα την υπεροπλία των αμερικανικών δυνάμεων και θα είχαν συνετισθεί, βλέποντας από κοντά τη συντριβή των δυνάμεων του καθεστώτος Σαντάμ Χουσεϊν.

Οι Κούρδοι του Ιράκ έχουν σημαντικά πλεονεκτήματα, που τους εξασφαλίζουν μια ισχυρή παρουσία στις εσωτερικές εξελίξεις του Ιράκ. Εχοντας βρεθεί ουσιαστικά εκτός του ελέγχου του καθεστώτος Σαντάμ Χουσεϊν από το 1991, έχουν αναπτύξει τοπικούς θεσμούς αυτοκυβέρνησης, με αποτέλεσμα να είναι πολιτικά καλύτερα οργανωμένοι από τις άλλες ιρακινές πληθυσμιακές ομάδες. Διαθέτουν τις ισχυρότερες και πιο καλά οργανωμένες παραστρατιωτικές ομάδες σε όλο το Ιράκ, τους περίφημους «πες-μέργκας», με τους οποίους απέκτησαν τον έλεγχο της πετρελαιοπαραγωγού πόλης Κιρκούκ, ο κουρδικός πληθυσμός





της οποίας είχε παλαιότερα εκδιωχθεί βίαια από τον Σαντάμ Χουσεϊν· της οποίας είχε παλαιότερα εκδιωχθεί βίαια από τον Σαντάμ Χουσεϊν· τώρα οι Κούρδοι επιστρέφουν και οι Αραβες εκδιώκονται. Η Τουρκία τώρα οι Κούρδοι επιστρέφουν και οι Αραβες εκδιώκονται. Η Τουρκία επιχείρησε να αναδείξει τη τουρκομανική μειονότητα του Ιράκ, που επιχείρησε να αναδείξει τη τουρκομανική μειονότητα του Ιράκ, που εν μέρει εδρεύει στο Κιρκούκ, χωρίς ωστόσο να κλονίσει την τοπική εν μέρει εδρεύει στο Κιρκούκ, χωρίς ωστόσο να κλονίσει την τοπική ισχύ των Κούρδων. Οντας το σταθερότερο και οικονομικά πιο ανθηρό ισχύ των Κούρδων. Οντας το σταθερότερο και οικονομικά πιο ανθηρό τμήμα του Ιράκ, το ιρακινό Κουρδιστάν θα είναι σε θέση να εξασφαλίσει τμήμα του Ιράκ, το ιρακινό Κουρδιστάν θα είναι σε θέση να εξασφαλίσει σημαντική αυτονομία στα πλαίσια του όποιου ιρακινού πολιτικού σημαντική αυτονομία στα πλαίσια του όποιου ιρακινού πολιτικού συστήματος αναδυθεί στις πολύπλοκες ιρακινές διεργασίες. Εφόσον συστήματος αναδυθεί στις πολύπλοκες ιρακινές διεργασίες. Εφόσον οι εξελίξεις στο Ιράκ προχωρήσουν στην κατεύθυνση της ανεξέλεγκτης οι εξελίξεις στο Ιράκ προχωρήσουν στην κατεύθυνση της ανεξέλεγκτης αποσταθεροποίησης, δεν μπορεί να αποκλεισθεί ακόμα και η διάλυση αποσταθεροποίησης, δεν μπορεί να αποκλεισθεί ακόμα και η διάλυση του Ιράκ, μετά την οποία οι ΗΠΑ με βεβαιότητα θα στηρίξουν του Ιράκ, μετά την οποία οι ΗΠΑ με βεβαιότητα θα στηρίξουν πλουσιοπάροχα το ανεξάρτητο κουρδικό κράτος που θα προκύψει. πλουσιοπάροχα το ανεξάρτητο κουρδικό κράτος που θα προκύψει.

Παρά τη σύγκρουση των αμερικανικών και τουρκικών συμφερόντων Παρά τη σύγκρουση των αμερικανικών και τουρκικών συμφερόντων στο ζήτημα των Κούρδων του Ιράκ, οι ΗΠΑ χρειάζονται μακροπρόθεσμα στο ζήτημα των Κούρδων του Ιράκ, οι ΗΠΑ χρειάζονται μακροπρόθεσμα την Τουρκία ως σύμμαχο, όχι μόνο για τη γεωπολιτική της θέση, αλλά την Τουρκία ως σύμμαχο, όχι μόνο για τη γεωπολιτική της θέση, αλλά και ως μοντέλο μουσουλμανικού κράτους που εκσυγχρονίσθηκε και και ως μοντέλο μουσουλμανικού κράτους που εκσυγχρονίσθηκε και εκδημοκρατίσθηκε –σε σημαντικό βαθμό– κατά τα δυτικά πρότυπα. Ως εκδημοκρατίσθηκε –σε σημαντικό βαθμό– κατά τα δυτικά πρότυπα. Ως εκ τούτου, πρέπει να αναμένεται ότι οι τριβές στις τουρκοαμερικανικές εκ τούτου, πρέπει να αναμένεται ότι οι τριβές στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις θα παραμείνουν περιορισμένες και δεν θα κλονίσουν τη σχέσεις θα παραμείνουν περιορισμένες και δεν θα κλονίσουν τη μακροπρόθεσμη συμμαχική σχέση τους. Αυτό φαίνεται μεταξύ άλλων μακροπρόθεσμη συμμαχική σχέση τους. Αυτό φαίνεται μεταξύ άλλων και από τη σθεναρή αμερικανική υποστήριξη της προοπτικής ένταξης της και από τη σθεναρή αμερικανική υποστήριξη της προοπτικής ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε.





Γ. Συνέπειες για την αμερικανική πολιτική στα Βαλκάνια

Η κυβέρνηση Μπους ανέλαβε την εξουσία στις αρχές του 2001 με την προδιάθεση να απεμπλακεί από τις βαλκανικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης Κλίντον. Οι περισσότεροι συντηρητικοί στις ΗΠΑ είχαν εναντιωθεί στις ανθρωπιστικές επεμβάσεις του Κλίντον, ιδίως στο Κόσοβο, με το σκεπτικό ότι δεν διακυβεύονταν σημαντικά αμερικανικά εθνικά συμφέροντα.

Μετά την 11η Σεπτεμβρίου και τις νέες προτεραιότητες της αμερικανικής υψηλής στρατηγικής, τα Βαλκάνια απέκτησαν νέα σημασία για τις ΗΠΑ από τρεις σκοπιές. Πρώτον, τα πρώην κομουνιστικά κράτη της νοτιανατολικής Ευρώπης, όπως και γενικότερα της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, ευθυγραμμίσθηκαν με τις ΗΠΑ στο ζήτημα του Ιράκ, με αποτέλεσμα να αποτελέσουν αντίβαρο εντός της Ευρώπης στα δυτικοευρωπαϊκά κράτη που εναντιώθηκαν στην εισβολή στο Ιράκ. Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια (Ρουμανία και Βουλγαρία) ενδυνάμωσε το «φιλοαμερικανικό» μέρος της Ατλαντικής Συμμαχίας.

Δεύτερον, τα Βαλκάνια έγιναν εν δυνάμει ελκυστικά από τη σκοπιά της ανάπτυξης βάσεων των ΗΠΑ ή του ΝΑΤΟ, με σκοπό την υποστήριξη επιχειρήσεων στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Η μεταφορά βάσεων και στρατευμάτων από τη Γερμανία και άλλες περιοχές υψηλής προτεραιότητας κατά τον Ψυχρό Πόλεμο σε περιοχές πιο κοντά στις νέες εστίες στρατιωτικής δραστηριοποίησης των ΗΠΑ θα έπρεπε να είχε ευνοήσει πρωτίστως την Τουρκία. Λόγω των προαναφερθέντων προβλημάτων με την Τουρκία, καθώς κατά τεκμήριο και λόγω περιορισμών στη χρήση βάσεων στο ελληνικό έδαφος, η κυβέρνηση Μπους επιδίωξε να αναπτύξει νέες βάσεις στην πρώην κομουνιστική νοτιοανατολική Ευρώπη για να καλύψει τις νέες αμερικανικές ανάγκες. Μέχρι στιγμής ωστόσο δεν έχει ακόμα λάβει οριστικές αποφάσεις για την τοποθεσία νέων βάσεων μεγάλης κλίμακας.

Τρίτον, η αμερικανική ηγεσία είναι απορροφημένη από τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και την προέκτασή του στο Ιράκ και επομένως θέλει να αποφύγει το ξέσπασμα νέων αιματηρών κρίσεων και αστάθειας στα Βαλκάνια, που θα αποσπούσαν την προσοχή της διεθνούς κοινότητας αλλά και της αμερικανικής κοινής γνώμης από τις σημερινές προτεραιότητές της κυβέρνησης Μπους. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να θεωρηθεί μάλλον απίθανο να δρομολογηθούν εξελίξεις από τις ΗΠΑ στο Κόσοβο κατά το 2005, που θα διακινδύνευαν νέα ανάφλεξη του προβλήματος. Εφόσον δεν βρεθεί κάποια λύση με κοινή συναίνεση των Αλβανών του Κοσυφοπεδίου και του Βελιγραδίου, το πιθανότερο είναι να διατηρηθεί προς το παρόν η υφιστάμενη κατάσταση διεθνούς

Η ελληνική πολιτική επιδίωξε να συμπράξει με τις ΗΠΑ με περιορισμένους και μη δημοσιοποιημένους τρόπους, αποφεύγοντας αφενός, να βρεθεί στο στόχαστρο της ισλαμιστικής τρομοκρατίας και αφετέρου να προκαλέσει τριβές με μείζονες εταίρους στην Ε.Ε. που αντιτάχθηκαν στο αμερικανικό εγχείρημα στο Ιράκ.





προτεκτοράτου, παρότι δεν ικανοποιεί καμία από τις δύο εμπλεκόμενες προτεκτοράτου, παρότι δεν ικανοποιεί καμία από τις δύο εμπλεκόμενες πλευρές.

Η αναγνώριση από τις ΗΠΑ της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας Η αναγνώριση από τις ΗΠΑ της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας με το συνταγματικό της όνομα στις 4 Νοεμβρίου θα της Μακεδονίας με το συνταγματικό της όνομα στις 4 Νοεμβρίου θα πρέπει να ερμηνευθεί στα πλαίσια αυτά. Οι ΗΠΑ επικαλέσθηκαν την πρέπει να ερμηνευθεί στα πλαίσια αυτά. Οι ΗΠΑ επικαλέσθηκαν την ανάγκη να ενισχύσουν το κράτος αυτό, που κινδύνευε να διολισθήσει ανάγκη να ενισχύσουν το κράτος αυτό, που κινδύνευε να διολισθήσει προς εμφύλιες εθνοτικές συγκρούσεις, εφόσον περνούσε το δημοψήφισμα προς εμφύλιες εθνοτικές συγκρούσεις, εφόσον περνούσε το δημοψήφισμα περί τοπικής αυτοδιοίκησης, λίγες ημέρες αργότερα, που υποστήριζαν περί τοπικής αυτοδιοίκησης, λίγες ημέρες αργότερα, που υποστήριζαν οι «Σλαβομακεδόνες» εθνικιστές. Επιπλέον, η κυβέρνηση Μπους οι «Σλαβομακεδόνες» εθνικιστές. Επιπλέον, η κυβέρνηση Μπους ενδεχομένως ήθελε να επιβραβεύσει τα Σκόπια για την απόφασή τους να ενδεχομένως ήθελε να επιβραβεύσει τα Σκόπια για την απόφασή τους να στείλουν μικρή στρατιωτική δύναμη στο Ιράκ.

Δ. Συνέπειες για την Ελλάδα

Οι νέες προτεραιότητες της αμερικανικής υψηλής στρατηγικής θέτουν Οι νέες προτεραιότητες της αμερικανικής υψηλής στρατηγικής θέτουν την Ελλάδα προ ενός σοβαρού διλήμματος. Αφενός προκύπτει μια την Ελλάδα προ ενός σοβαρού διλήμματος. Αφενός προκύπτει μια ευκαιρία: να διεκδικήσει η Ελλάδα αυξημένο γεωπολιτικό ρόλο στα ευκαιρία: να διεκδικήσει η Ελλάδα αυξημένο γεωπολιτικό ρόλο στα πλαίσια του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, εκμεταλλευόμενη την πλαίσια του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, εκμεταλλευόμενη την αποτυχία της Τουρκίας να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των ΗΠΑ. Εδώ αποτυχία της Τουρκίας να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των ΗΠΑ. Εδώ και δεκαετίες η Τουρκία εκμεταλλεύται την μεγαλύτερη γεωπολιτική και δεκαετίες η Τουρκία εκμεταλλεύται την μεγαλύτερη γεωπολιτική αξία της σε σχέση με την Ελλάδα για να εκμαιεύσει πολιτικά οφέλη από αξία της σε σχέση με την Ελλάδα για να εκμαιεύσει πολιτικά οφέλη από τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης και της αμερικανικής ανοχής όσον τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης και της αμερικανικής ανοχής όσον αφορά στις επιθετικές τουρκικές πρακτικές στα κατεχόμενα της Κύπρου αφορά στις επιθετικές τουρκικές πρακτικές στα κατεχόμενα της Κύπρου και στο Αιγαίο. Στην παρούσα συγκυρία και με δεδομένη τη σύγκρουση και στο Αιγαίο. Στην παρούσα συγκυρία και με δεδομένη τη σύγκρουση των συμφερόντων των ΗΠΑ και της Τουρκίας όσον αφορά στους των συμφερόντων των ΗΠΑ και της Τουρκίας όσον αφορά στους Κούρδους του Ιράκ, η Ελλάδα θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεάσει Κούρδους του Ιράκ, η Ελλάδα θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεάσει τις αμερικανικές παραστάσεις περί συγκριτικής γεωπολιτικής αξίας προς τις αμερικανικές παραστάσεις περί συγκριτικής γεωπολιτικής αξίας προς όφελός μας.

Αφετέρου, μια πιο έντονη και δημοσιοποιημένη ελληνική σύμπραξη Αφετέρου, μια πιο έντονη και δημοσιοποιημένη ελληνική σύμπραξη στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και ιδίως στο Ιράκ θα ενείχε στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και ιδίως στο Ιράκ θα ενείχε σοβαρούς κινδύνους. Πρώτον, θα καθιστούσε την Ελλάδα ενδεχομένως σοβαρούς κινδύνους. Πρώτον, θα καθιστούσε την Ελλάδα ενδεχομένως στόχο της ισλαμιστικής τρομοκρατίας. Δεύτερον, θα προκαλούσε στόχο της ισλαμιστικής τρομοκρατίας. Δεύτερον, θα προκαλούσε ενδεχομένως τριβές με μείζονες εταίρους στην Ε.Ε (Γαλλία και Γερμανία) ενδεχομένως τριβές με μείζονες εταίρους στην Ε.Ε (Γαλλία και Γερμανία) που αντιτάχθηκαν στο αμερικανικό εγχείρημα στο Ιράκ. Τρίτον, θα που αντιτάχθηκαν στο αμερικανικό εγχείρημα στο Ιράκ. Τρίτον, θα δημιουργούσε πιθανότατα μείζονα προβλήματα όσον αφορά στην δημιουργούσε πιθανότατα μείζονα προβλήματα όσον αφορά στην ελληνική κοινή γνώμη. Η χάραξη της εξωτερικής πολιτικής δεν μπορεί ελληνική κοινή γνώμη. Η χάραξη της εξωτερικής πολιτικής δεν μπορεί να παραβλέπει τον παράγοντα της εσωτερικής νομιμοποίησης, ειδάλλως να παραβλέπει τον παράγοντα της εσωτερικής νομιμοποίησης, ειδάλλως διακινδυνεύει να καταρρεύσει εκ των έσω.

Μέχρι στιγμής η ελληνική πολιτική κινήθηκε μεταξύ των δύο Μέχρι στιγμής η ελληνική πολιτική κινήθηκε μεταξύ των δύο εναλλακτικών επιλογών, επιδιώκοντας να συμπράξει με τις ΗΠΑ, αλλά εναλλακτικών επιλογών, επιδιώκοντας να συμπράξει με τις ΗΠΑ, αλλά με περιορισμένους και μη δημοσιοποιημένους τρόπους. Η πολιτική αυτή με περιορισμένους και μη δημοσιοποιημένους τρόπους. Η πολιτική αυτή





αποφεύγει τους σκοπέλους μιας πιο δημόσιας και έντονης ταύτισης με τις ΗΠΑ στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, χωρίς η Ελλάδα να μπορεί να κατηγορηθεί από την κυβέρνηση των ΗΠΑ ότι αθετεί τις συμμαχικές υποχρεώσεις της. Ωστόσο το γεγονός ότι η ελληνική συνεργασία με τις ΗΠΑ είναι σχεδόν αφανής έχει κόστος, καθώς δεν εμπεδώνεται στο Κογκρέσο και σε αμερικανικά ινστιτούτα, δεξαμενές σκέψης και πανεπιστημιακά τμήματα διεθνών σχέσεων και στρατηγικής ανάλυσης μια μακροπρόθεσμα αναβαθμισμένη εικόνα του γεωπολιτικού ειδικού βάρους της Ελλάδας σε σχέση με την Τουρκία. Ο άκομψος τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση Μπους αιφνιδίασε την κυβέρνηση Καραμανλή με την αναγνώριση των Σκοπίων ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας» είναι ίσως ενδεικτικός κάποιων ανεπαρκειών στην εικόνα της Ελλάδας ως ισχυρού διεθνούς παράγοντα στην περιφέρειά μας.

Ε. Συμπεράσματα

Στην παρούσα συγκυρία οι ΗΠΑ δεν απειλούνται από άλλες μεγάλες δυνάμεις λόγω της μεγάλης υπεροχής τους σε συντελεστές ισχύος. Ως εκ τούτου, η μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζουν είναι το ενδεχόμενο να κατορθώσει η ισλαμιστική τρομοκρατία να επιφέρει νέα πλήγματα της κλίμακας της 11ης Σεπτεμβρίου ή ακόμα χειρότερα με χρήση μέσων μαζικής καταστροφής. Η αντιμετώπιση αυτής της απειλής θα αποτελέσει μεσοπρόθεσμα την υψηλότερη προτεραιότητα της αμερικανικής υψηλής στρατηγικής.

Στις ΗΠΑ επικράτησε η αντίληψη ότι οι ρίζες της ισλαμιστικής τρομοκρατίας βρίσκονται στην αδυναμία του αραβικού και εν μέρει του ευρύτερου μουσουλμανικού κόσμου να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της νεοτερικότητας. Σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους, που επιθυμούσαν να δοθεί προτεραιότητα στην επίλυση του Παλαιστινιακού για την εκτόνωση της αντιδυτικής οργής που κυριαρχεί στον αραβικό και τον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο, οι ΗΠΑ προέταξαν τη χρήση ηγεμονικής ισχύος για να ξεριζώσουν βίαια την ισλαμιστική τρομοκρατία. Η επιλογή τους βασίσθηκε σε υπεραισιόδοξες παραδοχές, που μέχρι στιγμής δεν έχουν επαληθευθεί.

Με την εισβολή στο Ιράκ, οι ΗΠΑ επιδίωξαν να προκαλέσουν «σοκ και δέος» στον αραβικό και τον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο, ώστε να επιβάλουν βαθειές αλλαγές σε τρεις κατευθύνσεις: Πρώτον, να αποτραπούν τα κράτη της ευρύτερης περιφέρειας από την ανάπτυξη οπλοστασίων μαζικής καταστροφής, που ενδεχομένως θα κατέληγαν στα χέρια των ισλαμιστών τρομοκρατών. Δεύτερον, να αναγκασθούν τα κράτη της περιφέρειας να συμπράξουν αποτελεσματικότερα στην καταδίωξη και εξουδετέρωση του δικτύου της ισλαμιστικής τρομοκρατίας,





καθώς και των πνευματικών και υλικών υποστηρικτών του. Τρίτον, καθώς και των πνευματικών και υλικών υποστηρικτών του. Τρίτον, να ωθηθεί ο αραβικός και ο ευρύτερος μουσουλμανικός κόσμος να ωθηθεί ο αραβικός και ο ευρύτερος μουσουλμανικός κόσμος στην κατεύθυνση των εκσυγχρονιστικών μεταρρυθμίσεων και του στην κατεύθυνση των εκσυγχρονιστικών μεταρρυθμίσεων και του εκδημοκρατισμού, ώστε να αποδυναμωθεί το ισλαμιστικό ρεύμα.εκδημοκρατισμού, ώστε να αποδυναμωθεί το ισλαμιστικό ρεύμα.

Η επανεκλογή του Προέδρου Μπους σημαίνει, ότι οι ΗΠΑ θα Η επανεκλογή του Προέδρου Μπους σημαίνει, ότι οι ΗΠΑ θα επιμείνουν στο φιλόδοξο αυτό σχεδιασμό τους για την αναμόρφωση επιμείνουν στο φιλόδοξο αυτό σχεδιασμό τους για την αναμόρφωση της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, παρά τις σοβαρές αντιξοότητες που της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, παρά τις σοβαρές αντιξοότητες που συνάντησαν στη μέχρι τώρα υλοποίησή του.

Από τη σκοπιά των ΗΠΑ, το κεντρικό μέτωπο της Ατλαντικής Από τη σκοπιά των ΗΠΑ, το κεντρικό μέτωπο της Ατλαντικής Συμμαχίας έχει μετατοπισθεί από τη Γερμανία στη νοτιανατολική Συμμαχίας έχει μετατοπισθεί από τη Γερμανία στη νοτιανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ λόγω της εγγύτητάς της με την ευρύτερη Μέση πτέρυγα του ΝΑΤΟ λόγω της εγγύτητάς της με την ευρύτερη Μέση Ανατολή. Ως εκ τούτου, θα μπορούσαν από τη σκοπιά των ΗΠΑ να Ανατολή. Ως εκ τούτου, θα μπορούσαν από τη σκοπιά των ΗΠΑ να αναδειχθούν δυνητικά σε κράτη κλειδιά του ΝΑΤΟ πρωτίστως η Τουρκία αναδειχθούν δυνητικά σε κράτη κλειδιά του ΝΑΤΟ πρωτίστως η Τουρκία και δευτερευόντως η Ελλάδα.

Η Τουρκία ωστόσο δεν διαδραμάτισε τον από τις ΗΠΑ επιθυμητό Η Τουρκία ωστόσο δεν διαδραμάτισε τον από τις ΗΠΑ επιθυμητό ρόλο στο Ιράκ, καθώς τα ζωτικά της συμφέροντα ζημιώνονται από την ρόλο στο Ιράκ, καθώς τα ζωτικά της συμφέροντα ζημιώνονται από την ενίσχυση των Κούρδων του Ιράκ, που αποτελούν τον σταθερότερο και ενίσχυση των Κούρδων του Ιράκ, που αποτελούν τον σταθερότερο και πολυτιμότερο ιρακινό σύμμαχο των ΗΠΑ. Στο ζήτημα των Κούρδων πολυτιμότερο ιρακινό σύμμαχο των ΗΠΑ. Στο ζήτημα των Κούρδων τα τουρκικά συμφέροντα συγκρούονται επίσης με την πολιτική του τα τουρκικά συμφέροντα συγκρούονται επίσης με την πολιτική του Ισραήλ, που επενδύει στους Ιρακινούς Κούρδους ως μέσω πίεσης Ισραήλ, που επενδύει στους Ιρακινούς Κούρδους ως μέσω πίεσης ενάντια στη Συρία, στο Ιράν και ενδεχομένως σε ένα αντι-ισραηλινό ενάντια στη Συρία, στο Ιράν και ενδεχομένως σε ένα αντι-ισραηλινό ιρακινό καθεστώς, που δεν αποκλείεται να προκύψει εφόσον αποτύχει η ιρακινό καθεστώς, που δεν αποκλείεται να προκύψει εφόσον αποτύχει η αμερικανική εμπλοκή.

Η σύγκρουση των τουρκικών με τα αμερικανικά και τα ισραηλινά Η σύγκρουση των τουρκικών με τα αμερικανικά και τα ισραηλινά συμφέροντα στο Ιράκ παρέχει στην Ελλάδα μια ευκαιρία αναβάθμισης συμφέροντα στο Ιράκ παρέχει στην Ελλάδα μια ευκαιρία αναβάθμισης της γεωπολιτικής της εμβέλειας σε βάρος της Τουρκίας, που περιορίζεται της γεωπολιτικής της εμβέλειας σε βάρος της Τουρκίας, που περιορίζεται όμως από την ανάγκη η χώρα μας να μην ταυτισθεί δημόσια με τον όμως από την ανάγκη η χώρα μας να μην ταυτισθεί δημόσια με τον αμερικανικό «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».




ΟΥΖΜΠΕΚΙΣΤΑΝΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1 Οι υπολογισμοί των ποσοστών έγιναν με βάση τα στοιχεία για αμυντικές δαπάνες, σε σταθερά δολάρια και ισοτιμίες του 2000, στο Stockholm International Peace Research Institute(SIPRI), military expenditure database.2 Fouad Ajami, “The Sentry’s Solitude”, Foreign Affairs, Vol. 80, No. 6 (November/December 2001). William Perry, “Preparing for the Next Attack”, Foreign Affairs, Vol. 80, No. 6 (November/December 2001).3 Βλέπε ενδεικτικά Martin Van Creveld, Technology and War, New York: The Free Press, 1989, Technology and War, New York: The Free Press, 1989, Technology and Warσελ. 297-309, και Robert Art, “Geopolitics Updated: The Strategy of Selective Engagement”, International Security, 23:3 (Winter 1998/1999), σελ. 84-88.4 Για τις διαστάσεις της ισλαμιστικής τρομοκρατίας πριν την 11η Σεπτεμβρίου βλέπε Richard Falkenrath, “Analytic Models and Policy Prescription: Understanding Recent Innovation in U.S. Counterterrorism”, Studies in Confl ict & Terrorism, 24, 2001.5 “Charitable and Humanitarian Organizations in the Network on International Terrorist Financing”, testimony of Matthew A. Levitt, Senior Fellow in Terrorism Studies, The Wash-ington Institute for Near East Policy, before the United States Subcommittee on International Trade and Finance, Committee on Banking, Housing, and Urban Affairs, August 1, 2002. Για μια σε βάθος παρουσίαση της δραστηροποίησης μιας φαινομενικά αγαθοεργούς οργάνωσης, της al-Waqf Foundation, στη Δυτική Ευρώπη, βλέπε Wall Street Journal-Europe, 15 April 2003.6 Bernard Lewis, “The Roots of Muslim Rage: Why so many Muslims resent the West, and why their bitterness will not easily be mollifi ed”, The Atlantic Monthly, Σεπτέμβριος 1990.7 New York Times, 3 Ιουλίου 2002.8 Bernard Lewis, What Went Wrong? The Clash between Islam and Modernity in the Middle East, London, Weidenfeld and Nicolson, 2002, σελ. 151-8.9 Timur Kuran, “The Cultural Undertow of Muslim Rage”, National Review, 12/12/200210 Την επιχειρηματολογία αυτή αναπτύσουν οι Richard Perle & David Frum, To End Evil: How to Win the War on Terror, New York, Random House, 2003.How to Win the War on Terror, New York, Random House, 2003.How to Win the War on Terror11 Η διαδικασία λήψης αποφάσεων για την αμερικανική εμπλοκή στο Ιράκ παρουσιάζεται δημοσιογραφικά στο Bob Woodward, Plan of Attack, New York, Simon & Schuster, 2004, καθώς και στο πιο επιστημονικό James Mann, Rise of the Vulcans: The History of Bush’s War Cabinet, New York, Viking, 2004. Το σκεπτικό της αμερικανικής στρατηγικής παρουσιάζεται στο John Lewis Gaddis, Surprise, Security, and the American Experience, Cambridge, MA, Harvard University Press, 2004.12 Για τη σημασία της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ στα πλαίσια του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, καθώς και για τα προβλήματα που προέκυψαν, χρήσιμο είναι το George Friedman, America’s Secret War: Inside the Worldwide Struggle Between the United States and its Enemies, London, Little, Brown, 2004.13 Martin Sieff, “The Inevitable Aftermath? Radicalism’s New Foothold in the Middle East”, In the National Interest, Volume 2, Issue 22, 4 June 2003.14 Seymour M. Hersh, “Plan B”, New Yorker, 28/6/2004.New Yorker, 28/6/2004.New Yorker15 New York Times, 7 Μαϊου 2003.





Γεώργιος Σαλαπασίδης

Διεθνής Ισλαμιστική Τρομοκρατία& Διεθνής Ασφάλεια:η περίπτωση του Ουζμπεκιστάν


Στην ανάλυση της δυτικής και ρωσικής security community επί του μείζονος ζητήματος της «παγκοσμιοποιημένης», πλέον, τρομοκρατίας, η περίπτωση του Ουζμπεκιστάν κατέχει εξέχουσα θέση. Αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι η τρομοκρατική δράση στα πλαίσια της μικρής αυτής κρατικής οντότητας διαφοροποιείται από τα μέχρι τούδε συνήθη δεδομένα και παρουσιάζει ιδιαιτερότητες. Από την σκοπιά των Αμερικανών αναλυτών, η εν λόγω ιδιαιτερότητες. Από την σκοπιά των Αμερικανών αναλυτών, η εν λόγω χώρα της Κεντρικής Ασίας παρουσιάζει ενδιαφέρον, διότι: χώρα της Κεντρικής Ασίας παρουσιάζει ενδιαφέρον, διότι:

- κείται σε κομβική γεωπολιτική θέση, στο κέντρο της Ευρασίας κείται σε κομβική γεωπολιτική θέση, στο κέντρο της Ευρασίας - δεν πρόκειται για ένα από τα λεγόμενα (με αρκετή δόση δεν πρόκειται για ένα από τα λεγόμενα (με αρκετή δόση

αυθαιρεσίας, βεβαίως) «κράτη-χορηγούς» της Διεθνούς Τρομοκρατίας, αυθαιρεσίας, βεβαίως) «κράτη-χορηγούς» της Διεθνούς Τρομοκρατίας, - διοικείται από ένα κοσμικό (σεκουλαριστικό) καθεστώς, διοικείται από ένα κοσμικό (σεκουλαριστικό) καθεστώς, - συνεργάζεται στενώς, από την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και εντεύθεν, Σεπτεμβρίου 2001 και εντεύθεν,

με τις ΗΠΑ, - η σταθερότητα του πολιτικού συστήματος της χώρας θεωρείται, η σταθερότητα του πολιτικού συστήματος της χώρας θεωρείται,

μάλλον, εύθραυστη.

Από την οπτική γωνία της Ευρώπης – και της Ελλάδος – το Από την οπτική γωνία της Ευρώπης – και της Ελλάδος – το Ουζμπεκιστάν παρουσιάζει ενδιαφέρον, διότι στην επικράτειά του διότι στην επικράτειά του μπορεί να αναπτυχθεί ένα «δεύτερο» κύμα αμερικανικής πολιτικής μπορεί να αναπτυχθεί ένα «δεύτερο» κύμα αμερικανικής πολιτικής δράσης κατά της τρομοκρατίας (μετά από εκείνο στην Μέση Ανατολή)δράσης κατά της τρομοκρατίας (μετά από εκείνο στην Μέση Ανατολή), κατά την διαμόρφωση του οποίου οι ΗΠΑ θα επιζητήσουν την πολιτική κατά την διαμόρφωση του οποίου οι ΗΠΑ θα επιζητήσουν την πολιτική νομιμοποίηση - ή και την ενεργό ανάμειξη – των συμμάχων τους.νομιμοποίηση - ή και την ενεργό ανάμειξη – των συμμάχων τους.

Από την ιδιαιτερότητα της περίπτωσης της τρομοκρατίας στο Από την ιδιαιτερότητα της περίπτωσης της τρομοκρατίας στο Ουζμπεκιστάν προκύπτει και η ιδιαιτερότητα στην μέθοδο επιστημονικής Ουζμπεκιστάν προκύπτει και η ιδιαιτερότητα στην μέθοδο επιστημονικής

Ο Γεώργιος Σαλαπασίδης είναι υποψήφιος Διδάκτωρ στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πάντειου Παν/μίου.



Γεώργιος Σαλαπασίδης ΟΥΖΜΠΕΚΙΣΤΑΝΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

περιγραφής και ανάλυσής της. Προκειμένου να επιτευχθεί η σαφέστερη κατανόηση του φαινομένου, δεν επαρκεί μόνον η περιγραφή δραστηριοτήτων και τάσεων, αλλά και η μακροσκοπική θέαση των γενικότερων οικονομικών και πολιτικών συνθηκών, που διαμορφώνουν το πλαίσιο δράσης της τρομοκρατίας και εξηγούν την δυναμική σχέση μεταξύ Κυβέρνησης και Τρομοκρατίας.

Β. Τα οικονομικοπολιτικά δεδομένα και η διαμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας της Τρομοκρατίαςλειτουργίας της Τρομοκρατίας

Το Uzbekistan προέκυψε ως ανεξάρτητο κράτος, με πολίτευμα Προεδρικής Δημοκρατίας, συνεπεία της διαλύσεως της πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ, την 1η Σεπτεμβρίου 1991. Από την μακρά Σοβιετική Εποχή κληρονόμησε, αφ’ ενός μεν, μία οικονομία με διαρθρωτικές αδυναμίες, αφ’ ετέρου δε, ένας τύπος διακυβέρνησης, του οποίου ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας εντοπίζεται τόσο στον τομέα της οικονομίας, όσο και σε εκείνον της πολιτικής.

1) Πολιτική Κατάσταση

Πρόεδρος της Δημοκρατίας του Ουζμπεκιστάν (εξακολουθεί να) είναι ο Islam Karimov, ο οποίος διορίσθηκε στην θέση αυτή στις 24 Μαρτίου 1990 από το Ανώτατο Σοβιέτ, ενόσω η εν λόγω Δημοκρατία παρέμενε

Το πολιτικό σύστημα του Ουζμπεκιστάν στηρίζεται, σε σημαντικό βαθμό, στους μηχανισμούς καταστολής, οι οποίοι καλούνται να διασφαλίσουν την Εσωτερική Ασφάλεια και τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους, που είναι συνυφασμένος με την σταθερότητα του συστήματος.





Σοβιετική και Σοσιαλιστική. Έκτοτε δε κατέχει ανελλιπώς το Προεδρικό Σοβιετική και Σοσιαλιστική. Έκτοτε δε κατέχει ανελλιπώς το Προεδρικό αξίωμα, επαναβεβαιώνοντας κατά καιρούς, θεωρητικώς τουλάχιστον, αξίωμα, επαναβεβαιώνοντας κατά καιρούς, θεωρητικώς τουλάχιστον, την πολιτική νομιμοποίησή του, μέσω της διενέργειας εκλογών, στις την πολιτική νομιμοποίησή του, μέσω της διενέργειας εκλογών, στις οποίες αποσπά σοβιετικού τύπου ποσοστά, της τάξεως, επί παραδείγματι, οποίες αποσπά σοβιετικού τύπου ποσοστά, της τάξεως, επί παραδείγματι, του 91,9% των ψήφων. Η θητεία του προεβλέπετο πενταετής, μέχρι του 91,9% των ψήφων. Η θητεία του προεβλέπετο πενταετής, μέχρι το 2002, οπότε και ψηφίσθηκε τροποποίηση του Συντάγματος, της το 2002, οπότε και ψηφίσθηκε τροποποίηση του Συντάγματος, της θητείας επεκταθείσης στα επτά έτη. Ο Πρωθυπουργός και το Υπουργικό θητείας επεκταθείσης στα επτά έτη. Ο Πρωθυπουργός και το Υπουργικό Συμβούλιο διορίζονται απ’ ευθείας από τον Πρόεδρο, χωρίς την ψήφο Συμβούλιο διορίζονται απ’ ευθείας από τον Πρόεδρο, χωρίς την ψήφο των πολιτών, εγκρίνονται δε από το Ανώτατο Συμβούλιο. Το Ανώτατο των πολιτών, εγκρίνονται δε από το Ανώτατο Συμβούλιο. Το Ανώτατο Συμβούλιο (Oliy Majlis), το οποίο προκύπτει από καθολική ψηφοφορία, ), το οποίο προκύπτει από καθολική ψηφοφορία, στηρίζει τον Karimov εδώ και δεκατέσσερα χρόνια, ενώ εγκρίνει και τους εδώ και δεκατέσσερα χρόνια, ενώ εγκρίνει και τους Ανωτάτους Δικαστές, τους οποίους, επίσης, επιλέγει ο Πρόεδρος. Το Ανωτάτους Δικαστές, τους οποίους, επίσης, επιλέγει ο Πρόεδρος. Το πολίτευμα του Ουζμπεκιστάν, ειδικώς όσον αφορά στο κρίσιμο ζήτημα πολίτευμα του Ουζμπεκιστάν, ειδικώς όσον αφορά στο κρίσιμο ζήτημα της διακρίσεως των εξουσιών, αποτελεί μετεξέλιξη του σοβιετικού σε της διακρίσεως των εξουσιών, αποτελεί μετεξέλιξη του σοβιετικού σε τέτοιον βαθμό ώστε να χαρακτηρίζεται από επίσημες αμερικανικές πηγές τέτοιον βαθμό ώστε να χαρακτηρίζεται από επίσημες αμερικανικές πηγές και ως «Πολιτεία με απολυταρχικού τύπου προεδρικές εξουσίες».και ως «Πολιτεία με απολυταρχικού τύπου προεδρικές εξουσίες».1 Η Εκτελεστική, η Νομοθετική και η Δικαστική Εξουσία είναι, στην πράξη, Εκτελεστική, η Νομοθετική και η Δικαστική Εξουσία είναι, στην πράξη, προδήλως δυσδιάκριτες και λίαν ετεροβαρείς.

Οι τελευταίες εκλογές έλαβαν χώρα, ουσιαστικά, χωρίς την ύπαρξη Οι τελευταίες εκλογές έλαβαν χώρα, ουσιαστικά, χωρίς την ύπαρξη Αντιπολίτευσης τόσο όσον αφορά στην εκλογή Προέδρου, όσο και Αντιπολίτευσης τόσο όσον αφορά στην εκλογή Προέδρου, όσο και σε εκείνην του Ανωτάτου Συμβουλίου. Τα δύο βασικά κόμματα της σε εκείνην του Ανωτάτου Συμβουλίου. Τα δύο βασικά κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν εξοβελισθεί από την πολιτική σκηνή – ο Αρχηγός αντιπολίτευσης έχουν εξοβελισθεί από την πολιτική σκηνή – ο Αρχηγός του ενός εξ αυτών έχει καταδικασθεί ερήμην σε 15 χρόνια κάθειρξη για του ενός εξ αυτών έχει καταδικασθεί ερήμην σε 15 χρόνια κάθειρξη για την συμμετοχή του σε στρατιωτική επίθεση εναντίον του καθεστώτος, τον την συμμετοχή του σε στρατιωτική επίθεση εναντίον του καθεστώτος, τον Αύγουστο του 2000.




Η κατάσταση αυτή υποτίθεται ότι θα μεταβληθεί από τούδε και εις το εξής, μετά την ίδρυση και δευτέρου νομοθετικού σώματος, τα μέλη του οποίου εξελέγησαν, το πρώτον, με καθολική ψηφοφορία μόλις τον παρελθόντα Δεκέμβριο (2004). Παρ’ όλα ταύτα, από πλευράς διεθνών αναλυτών εκφράζονται σοβαρές επιφυλάξεις για τις δικαιοκρατικές και δημοκρατικές προοπτικές του πολιτεύματος. Οι αναφορές του ΟΗΕ για το ζήτημα της συστηματικής χρήσεως βασανιστηρίων και της κακομεταχείρισης κρατουμένων και υπόπτων είναι ενδεικτικές του βαθμού, στον οποίο ο άξονας δικαιοσύνη-καταστολή παρουσιάζει προβλήματα και προξενεί προσκόμματα στην διαμόρφωση περιβάλλοντος κράτους δικαίου.

Στο στόχαστρο των κυβερνητικών διώξεων ευρίσκονται, ειδικώς τα τελευταία χρόνια, Μουσουλμάνοι ύποπτοι εξτρεμιστικής δράσεως, θεωρουμένης ως απειλούσης την Εθνική Ασφάλεια και την πολιτειακή σταθερότητα. Ο αριθμός των διωκομένων ανέρχεται σε πολλές χιλιάδες. Σε παρόμοιες γραμμές κινείται και η πρακτική του καθεστώτος έναντι των ΜΜΕ: Ο κυβερνητικός έλεγχος είναι ασφυκτικός, ακόμα και μετά την σημαντική βελτίωση της σχετικής νομοθεσίας, τον Μάϊο του 2002. Εξ άλλου, οι παρατηρητές του ΟΑΣΕ (OSCE) σημείωσαν «μεταφορά» των μηχανισμών λογοκρισίας από το κράτος στους ιδίους τους συντάκτες, οι οποίοι συστηματικώς αυτολογοκρίνονται. Σε πρόσφατη έρευνα Μη Κυβερνητικής Οργανώσεως για την ελευθερία του τύπου σε παγκόσμιο επίπεδο, το Ουζμπεκιστάν κατέλαβε την 142η θέση επί συνόλου 167 χωρών. Ασχέτως των (συχνέστατα, λίαν αμφιλεγομένων) κινήτρων και σκοπιμοτήτων των διαφόρων «ΜΚΟ», τα μεγέθη είναι όντως εντυπωσιακά και ενδεικτικά της κρατούσης καταστάσεως στην χώρα.

Το πολιτικό σύστημα στηρίζεται, σε σημαντικό βαθμό, στους μηχανισμούς καταστολής, οι οποίοι καλούνται να διασφαλίσουν την Εσωτερική Ασφάλεια και τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους, συνυφασμένο με την σταθερότητα του συστήματος. Δημοσιεύματα σε think-tank του εξωτερικού, όπως το Center of Strategic and International Studies, κάνουν λόγο για «υπερβάλλοντα ζήλο» των οργάνων καταστολής. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ακόμα και ένας αμιγώς οικονομικός φορέας, όπως η European Bank for Reconstruction and Development (EBRD), ορίζει επτά προϋποθέσεις για την διεύρυνση and Development (EBRD), ορίζει επτά προϋποθέσεις για την διεύρυνση and Developmentτης συνεργασίας με το Ουζμπεκιστάν, τρεις εκ των οποίων αφορούν αποκλειστικώς σε πολιτικά ζητήματα (ελευθερίας λόγου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων). Προσέτι, σχεδόν όλες οι αναφορές συνδέουν την υπερβάλλουσα αυστηρότητα των Αρχών Ασφαλείας με την κρατούσα στον τομέα της Δικαιοσύνης διαφθορά, αλλά και με το Κοινωνικό Ζήτημα. Εξ άλλου, μόλις προσφάτως, η Κυβέρνηση του Ουζμπεκιστάν προέβη στα πρώτα βήματα προς την κατάργηση της θανατικής ποινής.





Γενικώς, η παρούσα κατάσταση αλλά και οι διαφαινόμενες προοπτικές Γενικώς, η παρούσα κατάσταση αλλά και οι διαφαινόμενες προοπτικές του πολιτικού συστήματος προδιαγράφουν την πορεία προς τον του πολιτικού συστήματος προδιαγράφουν την πορεία προς τον «εκδημοκρατισμό» ως μία δύσβατη στενωπό. Αυτό, όμως, είναι ζήτημα «εκδημοκρατισμό» ως μία δύσβατη στενωπό. Αυτό, όμως, είναι ζήτημα που αφορά στην εν λόγω χώρα και στον λαό της. Άλλωστε, πέραν των που αφορά στην εν λόγω χώρα και στον λαό της. Άλλωστε, πέραν των αυτονοήτων ορίων και πλαισίων που θέτουν η Ιστορία, η Γεωγραφία, η αυτονοήτων ορίων και πλαισίων που θέτουν η Ιστορία, η Γεωγραφία, η Πολιτική Παιδεία, η Ανθρωπογεωγραφία κλπ, δεν υφίσταται κανενός Πολιτική Παιδεία, η Ανθρωπογεωγραφία κλπ, δεν υφίσταται κανενός είδους διεθνοδικαιϊκή υποχρέωση ενός εκάστου κράτους στην υιοθέτηση είδους διεθνοδικαιϊκή υποχρέωση ενός εκάστου κράτους στην υιοθέτηση και εφαρμογή «δημοκρατικού» πολιτικού συστήματος (ακόμη και αν και εφαρμογή «δημοκρατικού» πολιτικού συστήματος (ακόμη και αν αίφνης άπαντες οι ειδήμονες συμφωνούσαν σε ένα κοινό ορισμό της αίφνης άπαντες οι ειδήμονες συμφωνούσαν σε ένα κοινό ορισμό της δημοκρατίας). Άρα, η προσέγγισή μας δεν εμφορείται από κανονιστικά, δημοκρατίας). Άρα, η προσέγγισή μας δεν εμφορείται από κανονιστικά, ιδεοληπτικά ή ηθικολογικά κίνητρα, όπως ενδεχομένως οι προσεγγίσεις ιδεοληπτικά ή ηθικολογικά κίνητρα, όπως ενδεχομένως οι προσεγγίσεις διαφόρων αυτοκλήτων «προαγωγών της δημοκρατίας» διεθνώς – τούτο, διαφόρων αυτοκλήτων «προαγωγών της δημοκρατίας» διεθνώς – τούτο, άλλωστε, θα ήταν ανεπίτρεπτο σε μία ρεαλιστική προσέγγιση, γνώμονα άλλωστε, θα ήταν ανεπίτρεπτο σε μία ρεαλιστική προσέγγιση, γνώμονα της οποίας αποτελεί η εξυπηρέτηση της Διεθνούς Ασφαλείας. της οποίας αποτελεί η εξυπηρέτηση της Διεθνούς Ασφαλείας.

Με κριτήριο, λοιπόν, την προάσπιση της Διεθνούς Ασφαλείας, εκείνο Με κριτήριο, λοιπόν, την προάσπιση της Διεθνούς Ασφαλείας, εκείνο το οποίο κυρίως μας ενδιαφέρει, στην εξεταζομένη περίπτωση, το οποίο κυρίως μας ενδιαφέρει, στην εξεταζομένη περίπτωση, είναι το ενδεχόμενο της περαιτέρω περιθωριοποίησης ευρέων κοινωνικών ενδεχόμενο της περαιτέρω περιθωριοποίησης ευρέων κοινωνικών ομάδων και, κατ’ επέκτασιν, της ριζοσπαστικοποίησης τμήματος ομάδων και, κατ’ επέκτασιν, της ριζοσπαστικοποίησης τμήματος αυτών, με πρόδηλες δυσμενείς επιπτώσεις για την Εσωτερική αυτών, με πρόδηλες δυσμενείς επιπτώσεις για την Εσωτερική Ασφάλεια, αλλά και την εν γένει Ασφάλεια της Ευρασίας.Ασφάλεια, αλλά και την εν γένει Ασφάλεια της Ευρασίας.

2) Οικονομική Κατάσταση

Στον οικονομικό τομέα, η πολιτική του Uzbekistan φέρει στοιχεία φέρει στοιχεία συγκεντρωτικού οικονομικού ελέγχου και προστατευτισμού.συγκεντρωτικού οικονομικού ελέγχου και προστατευτισμού. Με το κράτος σε ρόλο κυριάρχου, εφαρμόζονται πολιτικές αυστηρού ελέγχου κράτος σε ρόλο κυριάρχου, εφαρμόζονται πολιτικές αυστηρού ελέγχου της παραγωγής αγαθών, των τιμών και της κυκλοφορίας και μετατροπής της παραγωγής αγαθών, των τιμών και της κυκλοφορίας και μετατροπής νομίσματος που συνδυάζονται με την προστασία των εγχώριων νομίσματος που συνδυάζονται με την προστασία των εγχώριων επιχειρήσεων μέσω υψηλών δασμών και υποκατάστασης εισαγωγών. Τα επιχειρήσεων μέσω υψηλών δασμών και υποκατάστασης εισαγωγών. Τα τελευταία χρόνια, παρά την παρακολούθηση της οικονομίας από διεθνείς τελευταία χρόνια, παρά την παρακολούθηση της οικονομίας από διεθνείς φορείς, όπως η προαναφερθείσα EBRD, το κράτος εντείνει την παρέμβασή , το κράτος εντείνει την παρέμβασή του ειδικά στον τομέα των ελέγχων των εισαγωγών και της επιβολής του ειδικά στον τομέα των ελέγχων των εισαγωγών και της επιβολής δασμών.

Η ακολουθούμενη πολιτική «κλειστών οικονομικών συνόρων» Η ακολουθούμενη πολιτική «κλειστών οικονομικών συνόρων» εξασφάλισε μεν την οικονομική σταθερότητα σε περιόδους κρίσεως εξασφάλισε μεν την οικονομική σταθερότητα σε περιόδους κρίσεως που κατά καιρούς εταλάνισαν την ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής που κατά καιρούς εταλάνισαν την ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής Ασίας, αλλά ταυτοχρόνως δυσχέρανε το έργο της προσέλκυσης ξένων Ασίας, αλλά ταυτοχρόνως δυσχέρανε το έργο της προσέλκυσης ξένων επενδύσεων και μείωσε δραστικά την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων επενδύσεων και μείωσε δραστικά την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της χώρας. Συγχρόνως, περί το 30% του συνόλου της οικονομικής Συγχρόνως, περί το 30% του συνόλου της οικονομικής δραστηριότητος προέρχεται από την παρα-οικονομία, η οποία μειώνει δραστηριότητος προέρχεται από την παρα-οικονομία, η οποία μειώνει μεν την είσπραξη φόρων, αλλά αποτελεί λύση ανάγκης για το πρόβλημα μεν την είσπραξη φόρων, αλλά αποτελεί λύση ανάγκης για το πρόβλημα της ανεργίας. Με αυτόν τον τρόπο, αλλά και μέσω του διογκωμένου της ανεργίας. Με αυτόν τον τρόπο, αλλά και μέσω του διογκωμένου




δημοσίου τομέως (ο οποίος το 2003 απερρόφησε το 25% του ΑΕΠ), επιτυγχάνονται σχετικά χαμηλοί δείκτες πραγματικής ανεργίας (3-4%), οι οποίοι όμως δεν αντιπροσωπεύουν την απασχόληση στην ύπαιθρο, όπου η ανεργία είναι πολλαπλάσια. Οι προσπάθειες επαναπροσδιορισμού του κέντρου βάρους της οικονομίας με την αύξηση των κρατικών επενδύσεων στον τομέα της ενέργειας, της βιομηχανίας και των υπηρεσιών δημιούργησαν μια δυναμική εξισορρόπησης των τομέων οικονομικής δραστηριότητας και κάποιες αισιόδοξες προβλέψεις για το μέλλον.

Μέχρι σήμερα πάντως, η οικονομία του Ουζμπεκιστάν παρουσιάζει συρρικνούμενους ρυθμούς μεγέθυνσης, που υπολείπονται από τους αντίστοιχους των υπόλοιπων κρατών της Κοινοπολιτείας. Το Ουζμπεκιστάν είναι ο ουραγός στην οικονομική μεγέθυνση με ένα ποσοστό 20% πραγματικής μεγέθυνσης στο διάστημα 1998-2003, έναντι του γειτονικού Καζακστάν, το οποίο στο ίδιο διάστημα σημείωσε 39%. Παράλληλα, και ενώ οι επίσημες κρατικές παροχές στον τομέα της υγείας, της παιδείας και της ενίσχυσης των νοικοκυριών είναι σημαντικές, σε σχέση με άλλα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ενώσεως, εν τούτοις κατανέμονται ανορθολογικά και, εν πολλοίς, αυθαίρετα και πελατειακά στην πληθυσμιακή βάση, εντείνοντας την ανισοκατανομή του διαθέσιμου πλούτου. Με δεδομένο ότι η οικονομική δυσπραγία και ανισομέρεια πλήττει έναν εξαιρετικά νεαρό πληθυσμό (με το 34,1% να έχει ηλικία από 1-14 χρόνια και το 65% από 15 έως 65), του οποίου το μορφωτικό επίπεδο είναι αρκετά χαμηλότερο από το μέσο των πρώην Σοβιετικών Δημοκρατιών, το ζήτημα αποκτά σαφέστατες κοινωνικές διαστάσεις. Οι ανύπαρκτες ευκαιρίες εργασίας οδηγούν, εξάλλου, σε έντονα φαινόμενα εσωτερικής μετανάστευσης με αποτέλεσμα την αποσάθρωση των παραδοσιακών κοινωνικών δομών που προϋπήρχαν και που εξασφάλιζαν:

- την σταθερότητα σε κοινωνικό επίπεδο και - την μη πολιτικοποίηση του Ισλάμ σε θρησκευτικό επίπεδο

Η γενικότερη πορεία που διαγράφει η οικονομία του Ουζμπεκιστάν αποκαλύπτει μία ασταθή ισορροπία μεταξύ δύο αντιρρόπων δυνάμεων:

- του σταθερού (ή και αυξανομένου) κρατικού παρεμβατισμού, εκπεφρασμένου μέσω μιας σοβιετικού τύπου οικονομικής πολιτικής και

- της ανάγκης ριζικής μεταβολής της διάρθρωσης και λειτουργίας της οικονομίας, η οποία θα αντιστρέψει κάποιες από τις δυσμενείς κοινωνικές επιπτώσεις της οικονομικής στασιμότητας, αλλά και θα προσελκύσει σημαντικές ξένες επενδύσεις.

Με την πάροδο του χρόνου δε, η ανάγκη ριζικών μεταρρυθμίσεων προς βελτίωση της οικονομικής θέσεως ευρυτάτων λαϊκών στρωμάτων





καθίσταται εντονότερη, επειδή η θεωρητική/επικοινωνιακή προεξόφληση καθίσταται εντονότερη, επειδή η θεωρητική/επικοινωνιακή προεξόφληση της ευημερίας, που θα έπετο της ανεξαρτησίας από την ΕΣΣΔ, είχε της ευημερίας, που θα έπετο της ανεξαρτησίας από την ΕΣΣΔ, είχε δημιουργήσει ηυξημένες προσδοκίες.

3) Το τρομοκρατικό φαινόμενο

Το Uzbekistan εμπλέκεται στο φαινόμενο της Τρομοκρατίας από την εμπλέκεται στο φαινόμενο της Τρομοκρατίας από την περίοδο της Σοβιετικής Εισβολής στο Αφγανιστάν (1979). Ισλαμιστικές περίοδο της Σοβιετικής Εισβολής στο Αφγανιστάν (1979). Ισλαμιστικές ομάδες, λειτουργούσες αρχικώς στα πεδία επιχειρήσεων του Αφγανιστάν, ομάδες, λειτουργούσες αρχικώς στα πεδία επιχειρήσεων του Αφγανιστάν, προκάλεσαν εν συνεχεία την διάχυση του φαινομένου στις γειτονικές προκάλεσαν εν συνεχεία την διάχυση του φαινομένου στις γειτονικές χώρες, με αποκορύφωμα την απόπειρα δολοφονίας του Ουζμπέκου χώρες, με αποκορύφωμα την απόπειρα δολοφονίας του Ουζμπέκου Προέδρου Islam Karimov, την 16η Φεβρουαρίου 1999.

Από το χρονικό σημείο εκείνο και εξής, άρχισε ένας ατέρμων κύκλος Από το χρονικό σημείο εκείνο και εξής, άρχισε ένας ατέρμων κύκλος περιορισμένων συγκρούσεων μεταξύ Δυνάμεων Ασφαλείας και περιορισμένων συγκρούσεων μεταξύ Δυνάμεων Ασφαλείας και Τρομοκρατίας. Εντός του 2004, σημειώθηκε σειρά βομβιστικών επιθέσεων Τρομοκρατίας. Εντός του 2004, σημειώθηκε σειρά βομβιστικών επιθέσεων στην αγορά Chorsu στην Τασκένδη (29/3) και μπαράζ εκρήξεων πλησίον στην Τασκένδη (29/3) και μπαράζ εκρήξεων πλησίον αμερικανικών και ισραηλινών βάσεων (30/7), με δεκάδες νεκρών. Τα αμερικανικών και ισραηλινών βάσεων (30/7), με δεκάδες νεκρών. Τα γεγονότα αυτά αναθέρμαναν και το ενδιαφέρον, εθνικών και ξένων γεγονότα αυτά αναθέρμαναν και το ενδιαφέρον, εθνικών και ξένων Αρχών, για την εξέλιξη της Τρομοκρατίας στην περιοχή. Έτσι, η Αρχών, για την εξέλιξη της Τρομοκρατίας στην περιοχή. Έτσι, η αντιμετώπιση της Τρομοκρατίας ευρίσκεται σήμερα σε περίοπτη θέση αντιμετώπιση της Τρομοκρατίας ευρίσκεται σήμερα σε περίοπτη θέση στην κυβερνητική ημερήσια διάταξη.

Το φαινόμενο της τρομοκρατικής βίας στο Ουζμπεκιστάν μπορεί να Το φαινόμενο της τρομοκρατικής βίας στο Ουζμπεκιστάν μπορεί να εξετασθεί υπό το πρίσμα τριών τεμνομένων αξόνων αναλύσεως: εξετασθεί υπό το πρίσμα τριών τεμνομένων αξόνων αναλύσεως:

α) της διερευνήσεως της ταυτότητας των τρομοκρατικών ομάδων, της διερευνήσεως της ταυτότητας των τρομοκρατικών ομάδων, β) της διασυνδέσεώς τους με γειτονικές χώρες και γ) του ρόλου των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων που εδρεύουν του ρόλου των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων που εδρεύουν

στην περιοχή

α) Η ταυτότητα της τρομοκρατίας στο Ουζμπεκιστάν Το βάρος των επιθέσεων έχει μέχρι σήμερα αναλάβει το IMU (Islamic IMU (Islamic

Movement of Uzbekistan). Πρόκειται περί τρομοκρατικής οργανώσεως . Πρόκειται περί τρομοκρατικής οργανώσεως περιορισμένου ανθρωπίνου δυναμικού (περίπου 700 μαχητών), η οποία περιορισμένου ανθρωπίνου δυναμικού (περίπου 700 μαχητών), η οποία εισήχθη στον κατάλογο της Διεθνούς Τρομοκρατίας τον Σεπτέμβριο του εισήχθη στον κατάλογο της Διεθνούς Τρομοκρατίας τον Σεπτέμβριο του 2000. Διακεκηρυγμένος στόχος της είναι η ανατροπή του καθεστώτος 2000. Διακεκηρυγμένος στόχος της είναι η ανατροπή του καθεστώτος Karimov και η εγκαθίδρυση ενός Ισλαμικού Κράτους στο Ουζμπεκιστάν. και η εγκαθίδρυση ενός Ισλαμικού Κράτους στο Ουζμπεκιστάν.

Η δράση της, μέσω διεσπαρμένων πυρήνων* καλύπτει το Ανατολικό καλύπτει το Ανατολικό Τόξο της Κασπίας, με επιβεβαιωμένες επιχειρησιακές ενέργειες στο Τόξο της Κασπίας, με επιβεβαιωμένες επιχειρησιακές ενέργειες στο Αφγανιστάν, το Ιράν, την Κιργισία, το Τατζικιστάν, το Καζακστάν Αφγανιστάν, το Ιράν, την Κιργισία, το Τατζικιστάν, το Καζακστάν




και το Ουζμπεκιστάν. Οι χρηματοδότες της οργανώσεως εικάζεται ότι προέρχονται από τις τάξεις ισχυρών επιχειρηματιών της Μέσης Ανατολής καθώς και της Κεντρικής Νοτίου Ασίας.

Το ακανθώδες ζήτημα του κατά πόσον το IMU συνδέεται με την IMU συνδέεται με την IMU Al-Qaeda και, συνεπώς, το φλέγον ερώτημα, εάν η συγκεκριμένη οργάνωση δρα ως συγκοινωνούν δοχείο της Διεθνούς Ισλαμιστικής Τρομοκρατίας, παραμένει αναπάντητο και ομιχλώδες. Αμερικανοί αξιωματούχοι, όπως ο Συντονιστής Αντιτρομοκρατίας Cofer Black (Coordinator for Counterterrorism), συνδέουν απ’ ευθείας τις δύο αυτές οργανώσεις. Πλην όμως, εκφέρονται και διαφορετικές απόψεις. Σε πρόσφατο συνέδριο του προαναφερθέντος κέντρου μελετών Center of Strategic and International Studies (CSIS) εκφράσθηκαν απόψεις που διαχωρίζουν τις δύο τρομοκρατικές ομάδες:

- Πρώτον, επειδή η (κατ’ αρχάς) αραβοκεντρική ιδεολογία της Πρώτον, επειδή η (κατ’ αρχάς) αραβοκεντρική ιδεολογία της ΠρώτονAl-Qaeda έχει μειωμένη, καίτοι βεβαίως όχι μηδαμινή, απήχηση στον πληθυσμό του γεωγραφικού χώρου της Κεντρικής Ασίας.

- Δεύτερον, διότι το προφίλ των ενεργειών και της στοχοθεσίας Δεύτερον, διότι το προφίλ των ενεργειών και της στοχοθεσίας Δεύτεροναμφοτέρων διαφέρει σημαντικά. Σε τακτικό επίπεδο, ένα πολύ μικρό ποσοστό ενεργειών του IMU συναποτελούν οι αποστολές αυτοκτονίας, IMU συναποτελούν οι αποστολές αυτοκτονίας, IMUεν αντιθέσει προς την πρακτική της Al-Qaeda. Από πλευράς δε επιλογής στόχων, η πλειοψηφία των στόχων του IMU αφορά σε σύμβολα, κυρίως, IMU αφορά σε σύμβολα, κυρίως, IMUτου καθεστώτος και, δευτερευόντως, των ΗΠΑ.

Περαιτέρω, το IMU δεν θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση υψηλών IMU δεν θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση υψηλών IMUεπιχειρησιακών δυνατοτήτων και φέρεται ως σχετικά ολιγομελής, μολονότι, βάσει αμερικανικών πηγών, σημαίνοντα στελέχη της έχουν είτε φονευθεί, είτε αιχμαλωτισθεί σε επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν. Ανησυχητικό, ωστόσο, για τους Αμερικανούς και Ουζμπέκους αναλυτές, παραμένει το γεγονός ότι η δημοτικότητα της οργάνωσης αυξάνεται διαρκώς μεταξύ του πληθυσμού.

β) Η διασύνδεση με γειτονικές χώρες

Η διερεύνηση της πιθανότητας χρησιμοποιήσεως, εκ μέρους του Ισλαμικού Κινήματος Ουζμπεκιστάν, του εδάφους των γειτονικών κρατών για κινητοποίηση και εκπαίδευση των μαχητών του παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σε αυτό συνηγορεί, εν πρώτοις, η τακτική των ισλαμιστικών τρομοκρατικών ομάδων να καταφεύγουν στο Καζακστάν μετά από επιθέσεις που διενεργούνται στην πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν Τασκένδη. Η Τασκένδη απέχει μόλις είκοσι χιλιόμετρα από τα σύνορα του Καζακστάν, όπερ διευκολύνει την διαφυγή των δραστών.





Παραλλήλως, έχουν παρατηρηθεί συντονισμένες ενέργειες του Παραλλήλως, έχουν παρατηρηθεί συντονισμένες ενέργειες του IMUστην περιοχή Batken του Νοτίου Καζακστάν, για την δημιουργία του Νοτίου Καζακστάν, για την δημιουργία αναχώματος που θα επιτρέψει αποτελεσματικότερες επιχειρήσεις αναχώματος που θα επιτρέψει αποτελεσματικότερες επιχειρήσεις στην Κοιλάδα Fergana του Ουζμπεκιστάν. Σε αυτή την κατεύθυνση, του Ουζμπεκιστάν. Σε αυτή την κατεύθυνση, τα τελευταία χρόνια, η Ουζμπεκική Κυβέρνηση αναβαθμίζει την τα τελευταία χρόνια, η Ουζμπεκική Κυβέρνηση αναβαθμίζει την συνεργασία της με εκείνην του Καζακστάν, με σκοπό την καλύτερη συνεργασία της με εκείνην του Καζακστάν, με σκοπό την καλύτερη φύλαξη των εξαιρετικά εκτεταμένων συνόρων. Στις διμερείς σχέσεις φύλαξη των εξαιρετικά εκτεταμένων συνόρων. Στις διμερείς σχέσεις εμπίπτει, επίσης, το ζήτημα του Hizb-ut-Tahrir, μιας ισλαμικής οργάνωσης , μιας ισλαμικής οργάνωσης Hizb-ut-Tahrir, μιας ισλαμικής οργάνωσης Hizb-ut-Tahrirεδρευούσης στο Καζακστάν, η οποία διευρύνει την βάση των οπαδών εδρευούσης στο Καζακστάν, η οποία διευρύνει την βάση των οπαδών της. Ωστόσο, ο χαρακτήρας της δράσης της μέχρι τώρα απέχει από την της. Ωστόσο, ο χαρακτήρας της δράσης της μέχρι τώρα απέχει από την άσκηση βίας και η σημασία της για τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» άσκηση βίας και η σημασία της για τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» παραμένει, προς το παρόν, περιορισμένη.

Περαιτέρω, η Κυβέρνηση του Ουζμπεκιστάν εντείνει τις διπλωματικές Περαιτέρω, η Κυβέρνηση του Ουζμπεκιστάν εντείνει τις διπλωματικές πιέσεις προς την Κυβέρνηση του Τατζικιστάν, την οποία και κατηγορεί πιέσεις προς την Κυβέρνηση του Τατζικιστάν, την οποία και κατηγορεί για ανοχή έναντι του φονταμενταλιστικού κινήματος United Tajik United Tajik Opposition. Η εν λόγω οργάνωση φέρεται να εκπαιδεύει Ουζμπέκους . Η εν λόγω οργάνωση φέρεται να εκπαιδεύει Ουζμπέκους εξτρεμιστές, που με την σειρά τους αναλαμβάνουν δράση ένθεν κακείθεν εξτρεμιστές, που με την σειρά τους αναλαμβάνουν δράση ένθεν κακείθεν των συνόρων. Προς το παρόν, πάντως, το Τατζικιστάν δεν φαίνεται των συνόρων. Προς το παρόν, πάντως, το Τατζικιστάν δεν φαίνεται να επιτυγχάνει στις προσπάθειές του να αντιμετωπίσει το πρόβλημα να επιτυγχάνει στις προσπάθειές του να αντιμετωπίσει το πρόβλημα τρομοκρατίας που έχει στο εσωτερικό του. Το αυτό ισχύει και για το τρομοκρατίας που έχει στο εσωτερικό του. Το αυτό ισχύει και για το Αφγανιστάν, περιοχές του οποίου ακόμα και σήμερα αποτελούν πεδία Αφγανιστάν, περιοχές του οποίου ακόμα και σήμερα αποτελούν πεδία εκπαίδευσης για μέλη του IMU, ενώ ανάλογη είναι και η περίπτωση του , ενώ ανάλογη είναι και η περίπτωση του IMU, ενώ ανάλογη είναι και η περίπτωση του IMUΠακιστάν.

γ) Ο ρόλος των αμερικανικών δυνάμεων στο ΟυζμπεκιστάνΟ ρόλος των αμερικανικών δυνάμεων στο Ουζμπεκιστάν

Υπό την σκιά των πληγμάτων της 11/9/2001, οι ΗΠΑ και το Υπό την σκιά των πληγμάτων της 11/9/2001, οι ΗΠΑ και το Ουζμπεκιστάν αναβάθμισαν σημαντικά τις σχέσεις τους, σε πολιτικό, Ουζμπεκιστάν αναβάθμισαν σημαντικά τις σχέσεις τους, σε πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο. Τούτο αποτυπώθηκε επισήμως οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο. Τούτο αποτυπώθηκε επισήμως στην «Διακήρυξη Στρατηγικής Συμπράξεως» του Μαρτίου 2002, η οποία στην «Διακήρυξη Στρατηγικής Συμπράξεως» του Μαρτίου 2002, η οποία υπεγράφη μεταξύ του ΥΠ.ΕΞ. των ΗΠΑ Colin Powel και του Ουζμπέκου και του Ουζμπέκου ομολόγου του Abdulaziz Komilov. Η υποχρέωση, την οποία ανέλαβαν οι . Η υποχρέωση, την οποία ανέλαβαν οι ΗΠΑ, συνίστατο στην παροχή υποστηρίξεως στο πεδίο της ασφάλειας, ΗΠΑ, συνίστατο στην παροχή υποστηρίξεως στο πεδίο της ασφάλειας, αλλά και της οικονομίας. Βασική προϋπόθεση συνεργασίας απετέλεσε, αλλά και της οικονομίας. Βασική προϋπόθεση συνεργασίας απετέλεσε, διακηρυκτικώς έστω, η καταβολή προσπαθειών της Κυβερνήσεως διακηρυκτικώς έστω, η καταβολή προσπαθειών της Κυβερνήσεως Karimovγια την περαιτέρω ενδυνάμωση των «δημοκρατικών» θεσμών, αλλά και για την περαιτέρω ενδυνάμωση των «δημοκρατικών» θεσμών, αλλά και την φιλελευθεροποίηση της οικονομίας.

Η συναφής κινητοποίηση των Υπουργείων Εξωτερικών και Αμύνης των Η συναφής κινητοποίηση των Υπουργείων Εξωτερικών και Αμύνης των ΗΠΑ στην περιοχή επέφερε διττά αποτελέσματα: Σε στρατιωτικό επίπεδο, ΗΠΑ στην περιοχή επέφερε διττά αποτελέσματα: Σε στρατιωτικό επίπεδο, οι ΗΠΑ προχώρησαν στην σύσταση στρατοπέδων - με κυριότερο εκείνο οι ΗΠΑ προχώρησαν στην σύσταση στρατοπέδων - με κυριότερο εκείνο του Karshi-Kanabad, γνωστού και ως «Κ-2» - τα οποία χρησιμοποιήθηκαν , γνωστού και ως «Κ-2» - τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ευρύτατα κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων Enduring FreedomEnduring Freedom.




Ωστόσο, ενώ οι στρατιωτικές βάσεις ανά τον κόσμο αποτελούν πλέον εργαλεία Αμυντικής Διπλωματίας, σκοπόν έχοντα την διαμόρφωση κλίματος ασφαλείας και τον ψυχολογικό και οικονομικό προσεταιρισμό του τοπικού πληθυσμού (όπως π.χ. παλαιότερα οι αμερικανικές βάσεις στην Γερμανία ή σήμερα στην Ανατολική Ευρώπη ή οι ρωσικές βάσεις στην Κιργισία)2, αντιθέτως, στην προκειμένη περίπτωση, η «Κ-2» είναι απολύτως αποκεκομμένη γεωγραφικώς και κοινωνικώς, ανεξάρτητη οικονομικώς, τελούσα δε σε ασφυκτικό κλοιό ασφαλείας αποτελούμενο από στοιχεία του Αμερικανικού και Ουζμπεκικού Στρατού. Η πλήρης αποξένωση των (υποτιθεμένων) συμμαχικών αμερικανικών δυνάμεων από τον τοπικό πληθυσμό συμβάλλει στην ταύτισή τους με το καθεστώς – και άρα αυξάνει και εξ αυτού του λόγου τις πιθανότητες επίθεσης εναντίων τους.

Η Αμερικανική Πολιτική έναντι της σημαντικής αυτής χώρας της Ευρασίας εξελίσσεται σε δύο παράλληλα επίπεδα: το μεν Υπουργείο Αμύνης εξαίρει, δια στόματος Rumsfeld, την συνεργασία του με την Ουζμπεκική Κυβέρνηση, ενώ το Υπουργείο Εξωτερικών προβαίνει σε συνεχείς δυσμενείς κρίσεις και ασκεί πιέσεις που αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ενδοσυστημική / ενδογραφειοκρατική αυτή αντίφαση, ενίοτε και σύγκρουση, απηχεί το στρατηγικό δίλημμα των ΗΠΑ:

- είτε να υποστηρίξουν το «κοσμικό» καθεστώς, καθιστάμενοι αντιπαθείς στον τοπικό πληθυσμό

- είτε να πιέσουν το καθεστώς προς την κατεύθυνση του «εκδημοκρατισμού» (ό,τι και αν σημαίνει αυτό) με πρόδηλο τον κίνδυνο να επιδεινώσουν τις σχέσεις με ένα σημαντικό σύμμαχο στην περιοχή





Υπό το κράτος των αναγκαιοτήτων του «Πολέμου κατά της Υπό το κράτος των αναγκαιοτήτων του «Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας» και του συναφούς πολιτικοψυχολογικού κλίματος, η Τρομοκρατίας» και του συναφούς πολιτικοψυχολογικού κλίματος, η Κυβέρνηση Μπους φαίνεται κλίνουσα προς την πρώτη επιλογή.Κυβέρνηση Μπους φαίνεται κλίνουσα προς την πρώτη επιλογή.

Γ. Συμπεράσματα

Εν συμπεράσματι –και λαμβάνοντες υπ’ όψιν τα ανωτέρω– μπορούμε Εν συμπεράσματι –και λαμβάνοντες υπ’ όψιν τα ανωτέρω– μπορούμε να προβούμε σε μία εκτίμηση περί των επερχομένων εξελίξεων, να προβούμε σε μία εκτίμηση περί των επερχομένων εξελίξεων, σκιαγραφώντας τρεις δυνητικές εναλλακτικές επιλογές του Προέδρου σκιαγραφώντας τρεις δυνητικές εναλλακτικές επιλογές του Προέδρου Karimov:

1. Πολιτική βραχυπροθέσμου ανασχέσεως της τρομοκρατίας, Πολιτική βραχυπροθέσμου ανασχέσεως της τρομοκρατίας, ερειδομένη στον συνδυασμό μιας πολιτικής καταπιέσεως ερειδομένη στον συνδυασμό μιας πολιτικής καταπιέσεως των ριζοσπαστικών ισλαμικών στοιχείων και της (βραδείας) των ριζοσπαστικών ισλαμικών στοιχείων και της (βραδείας) μεταρρυθμίσεως στο καθεστώς πολιτικών ελευθεριών καθώς και στο μεταρρυθμίσεως στο καθεστώς πολιτικών ελευθεριών καθώς και στο κοινωνικό ζήτημα.

2. Πολιτική στρατηγικής ανασχέσεως, βασιζομένη σε άμεσες Πολιτική στρατηγικής ανασχέσεως, βασιζομένη σε άμεσες μεταρρυθμίσεις με στόχο τον εκδημοκρατισμό και την οικονομική μεταρρυθμίσεις με στόχο τον εκδημοκρατισμό και την οικονομική ανάπτυξη και με αντικειμενικό σκοπό (θεωρητικώς) τον οριστικό ανάπτυξη και με αντικειμενικό σκοπό (θεωρητικώς) τον οριστικό ιδεολογικοπολιτικό αφοπλισμό των ριζοσπαστικών ισλαμικών ιδεολογικοπολιτικό αφοπλισμό των ριζοσπαστικών ισλαμικών στοιχείων.

3. Πολιτική αμέσου και αποκλειστικής καταστολής, με αντικειμενικό Πολιτική αμέσου και αποκλειστικής καταστολής, με αντικειμενικό σκοπό την εξάλειψη του τρομοκρατικού φαινομένου με σκοπό την εξάλειψη του τρομοκρατικού φαινομένου με αστυνομικά/στρατιωτικά μέσα.

Δεδομένου ότι η τρίτη επιλογή συνεπάγεται κλιμάκωση της βίας Δεδομένου ότι η τρίτη επιλογή συνεπάγεται κλιμάκωση της βίας και παρουσιάζει ιδιαιτέρως υψηλό κίνδυνο επιπλοκών, οι υπόλοιπες και παρουσιάζει ιδιαιτέρως υψηλό κίνδυνο επιπλοκών, οι υπόλοιπες δύο ορίζουν την ταχύτητα της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας ως δύο ορίζουν την ταχύτητα της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας ως την ανεξάρτητη μεταβλητή στην εξίσωση, που συνδέει τη διαδικασία την ανεξάρτητη μεταβλητή στην εξίσωση, που συνδέει τη διαδικασία εξομάλυνσης των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών με την εσωτερική εξομάλυνσης των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών με την εσωτερική σταθερότητα. Μέχρι σήμερα, ο Πρόεδρος και η Κυβέρνηση φαίνεται σταθερότητα. Μέχρι σήμερα, ο Πρόεδρος και η Κυβέρνηση φαίνεται να ακολουθούν την πρώτη επιλογή, με σοβαρά προβλήματα, όμως, να ακολουθούν την πρώτη επιλογή, με σοβαρά προβλήματα, όμως, και καθυστερήσεις στον τομέα των οικονομικών και πολιτικών και καθυστερήσεις στον τομέα των οικονομικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων. Η χρονιά που διανύουμε, μετά και την εκλογή μεταρρυθμίσεων. Η χρονιά που διανύουμε, μετά και την εκλογή του νέου νομοθετικού σώματος τον παρελθόντα Δεκέμβριο, θα είναι του νέου νομοθετικού σώματος τον παρελθόντα Δεκέμβριο, θα είναι πολλαπλώς ενδεικτική της περαιτέρω πορείας – είτε θα οδηγήσει στην πολλαπλώς ενδεικτική της περαιτέρω πορείας – είτε θα οδηγήσει στην σταδιακή, μερική έστω, εξομάλυνση της πολιτικής καταστάσεως, είτε στην σταδιακή, μερική έστω, εξομάλυνση της πολιτικής καταστάσεως, είτε στην εκτράχυνση των πολιτικών παθών και την κλιμάκωση της τρομοκρατικής εκτράχυνση των πολιτικών παθών και την κλιμάκωση της τρομοκρατικής βίας.



Γεώργιος Σαλαπασίδης ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΑΣΤΑΘΕΙΑ

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1 Για την ακρίβεια, στο ενημερωτικό δελτίο της CIA “CIA World Factbook 2004” το πολίτευ-μα του Ουζμπεκιστάν παρουσιάζεται ως “republic; authoritarian presidential rule, with little power outside the executive branch”.* Βλ. Υπηρεσιακό Υπόμνημα, ΙΑΑ, Τεύχος 1, Τα πρόσφατα πλήγματα της διεθνούς τρομοκρατί-ας κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας . Νέα δεδομένα στα πεδία της Εθνικής και Διεθνούς Ασφάλειας. Αθήνα, 13 Σεπτεμβρίου 2004.2 Η ρωσική βάση στο Kant του Κιργιστάν απασχολεί προσωπικό το 60%, του οποίου είναι Kant του Κιργιστάν απασχολεί προσωπικό το 60%, του οποίου είναι KantΚιργίζιοι, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει οικονομικά την περιφέρειά της, αντλώντας σε τοπικό επίπεδο αναλώσιμο υλικό.



ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΑΣΤΑΘΕΙΑ

Γεράσιμος Καραμπελιάς

Τουρκία: επιστροφή στην πολιτική αστάθεια;Τουρκία: επιστροφή στην πολιτική αστάθεια;Εισαγωγή

Η παραίτηση του Yπουργού Τουρισμού και Πολιτισμού της Τουρκίας, κ. Erkan Mumcu, λόγω «ασυμφωνίας χαρακτήρων» με την ηγεσία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) σε συνάρτηση με τις συχνές αναφορές στον καθημερινό τύπο για εμπλοκή επιφανών στελεχών της κυβέρνησης σε διάφορα σκάνδαλα ιδιαίτερα στο χώρο της ενέργειας, έχουν συμβάλλει στην αύξηση των συζητήσεων σχετικά της ενέργειας, έχουν συμβάλλει στην αύξηση των συζητήσεων σχετικά με επικείμενη πτώση του κυβερνώντος κόμματος από την εξουσία. Εάν με επικείμενη πτώση του κυβερνώντος κόμματος από την εξουσία. Εάν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι πυκνώνουν οι προβλέψεις για αρνητικές ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι πυκνώνουν οι προβλέψεις για αρνητικές εξελίξεις τόσο στο εσωτερικό της χώρας (οικονομία, Iσλάμ) όσο και στο εξελίξεις τόσο στο εσωτερικό της χώρας (οικονομία, Iσλάμ) όσο και στο εξωτερικό (υποχρεωτική αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας εξωτερικό (υποχρεωτική αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας στα πλαίσια των συμφωνιών της 17ης Δεκεμβρίου με την ΕΕ, απόλυτη στα πλαίσια των συμφωνιών της 17ης Δεκεμβρίου με την ΕΕ, απόλυτη επικράτηση των Κούρδων του Βορείου Ιράκ στις πρόσφατες εκλογές), η επικράτηση των Κούρδων του Βορείου Ιράκ στις πρόσφατες εκλογές), η σκέψη πολλών αναλυτών που μιλούν για νέο κύμα πολιτικής αστάθειας σκέψη πολλών αναλυτών που μιλούν για νέο κύμα πολιτικής αστάθειας στην Τουρκία δείχνει να κερδίζει έδαφος. Καθώς η πολιτική αστάθεια στην Τουρκία δείχνει να κερδίζει έδαφος. Καθώς η πολιτική αστάθεια αποτέλεσε βασικό χαρακτηριστικό της πολιτικής ζωής του μεταπολεμικού αποτέλεσε βασικό χαρακτηριστικό της πολιτικής ζωής του μεταπολεμικού κεμαλικού κράτους, στοιχείο που επέτρεψε τη διαιώνιση της πολιτικής κεμαλικού κράτους, στοιχείο που επέτρεψε τη διαιώνιση της πολιτικής ηγεμονίας των στρατιωτικών, εύλογα αναδύονται ερωτήματα για τα ηγεμονίας των στρατιωτικών, εύλογα αναδύονται ερωτήματα για τα βαθύτερα αίτια εμφάνισης του φαινομένου αυτού.

Α. Η Οθωμανική-Κεμαλική πολιτική κληρονομιά

Από τα τέλη του 18ου αιώνα, είναι αδιαμφισβήτητη η κυριαρχία Από τα τέλη του 18ου αιώνα, είναι αδιαμφισβήτητη η κυριαρχία του κράτους σε ολόκληρο το φάσμα της πολιτικής, οικονομικής και του κράτους σε ολόκληρο το φάσμα της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής στη γείτονα χώρα. Η επιθυμία αρχικά των Σουλτάνων κοινωνικής ζωής στη γείτονα χώρα. Η επιθυμία αρχικά των Σουλτάνων και αργότερα των ιδρυτών του κεμαλικού κράτους, Mustafa Kemal Mustafa Kemal (Ataturk(Ataturk( ) και Ismet Inonu να συγκεντρώσουν στα χέρια τους την να συγκεντρώσουν στα χέρια τους την απόλυτη πολιτική εξουσία, οδήγησε στη δημιουργία και διατήρηση ενός απόλυτη πολιτική εξουσία, οδήγησε στη δημιουργία και διατήρηση ενός γραφειοκρατικού-πατριαρχικού τύπου κυβέρνησης, η οποία όφειλε γραφειοκρατικού-πατριαρχικού τύπου κυβέρνησης, η οποία όφειλε να ήταν «προσεκτική στη διατήρηση - υπό τον έλεγχο της - όλων των πηγών «προσεκτική στη διατήρηση - υπό τον έλεγχο της - όλων των πηγών εξουσίας, που έδειχναν να βρίσκονται εκτός των ορίων της νόμιμης δομής της εξουσίας, που έδειχναν να βρίσκονται εκτός των ορίων της νόμιμης δομής της εξουσίας». Έτσι, το κράτος έγινε ο κυρίαρχος θεσμός της Οθωμανικής . Έτσι, το κράτος έγινε ο κυρίαρχος θεσμός της Οθωμανικής

Ο Γεράσιμος Καραμπελιάς είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Πάντειο Παν/μιο.


Γεράσιμος ΚαραμπελιάςΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΑΣΤΑΘΕΙΑ


Αυτοκρατορίας και της Τουρκίας. Αν και διάφοροι εξωτερικοί αλλά και εσωτερικοί παράγοντες απειλούσαν κατά περιόδους το βαθμό συνοχής της άρχουσας τάξης, το κράτος εξακολουθούσε να κατέχει μια πανίσχυρη θέση στο πολιτικό οικοδόμημά της. Το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα το κράτος αναφέρεται ως πατρική φυσιογνωμία, Devlet Baba, είναι παράδειγμα της τεράστιας επίδρασής του στην πολιτική δομή της γείτονας.

Σύμφωνα με τον Mardin, αποτέλεσμα της ισχυρής κρατικής παράδοσης στην πολιτική δομή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του κεμαλικού κράτους υπήρξε η ανάπτυξη μιας άνισης σχέσης μεταξύ του «κέντρου»και της «περιφέρειας». Τόσο οι διάφοροι Σουλτάνοι, όσο και ο Mustafa Kemal προσπάθησαν να δημιουργήσουν μια πιο συνεκτική και θεσμικά αυτόνομη άρχουσα τάξη στο κέντρο, τον έλεγχο των δραστηριοτήτων της οποίας ήλπιζαν ότι θα διατηρήσουν. Ωστόσο, σε τοπικό επίπεδο, όχι μόνο επέτρεψαν, αλλά και ενίσχυσαν το θρησκευτικό, κοινωνικό και οικονομικό διαχωρισμό.

Η πολιτική αυτή είχε σαν στόχο τη διαμόρφωση μίας ισχυρής, πιστής στο κράτος πολιτικής ελίτ και στον αποκλεισμό ισχυρών τοπικών ομάδων από τους κεντρικούς μηχανισμούς λήψης των αποφάσεων. Διαμορφώθηκε έτσι μία παράδοση στην οποία η οικονομική ισχύς διαφόρων περιφερειακών ομάδων δεν μπορούσε να μεταφραστεί αυτόματα σε πολιτική δύναμη. Επιπλέον, εφόσον η πολιτική ελίτ στο κέντρο έβλεπε με καχυποψία τις προθέσεις των ομάδων της περιφέρειας, κατέβαλε προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό του πολιτικού συστήματος της χώρας, όχι με σκοπό την αναμόρφωση της πολιτικής της δομής, αλλά την ενίσχυση του κράτους και της θέσης της μέσα σ’αυτό.

Συνέπεια όλων αυτών, ήταν η σταδιακή διαμόρφωση ορισμένων χαρακτηριστικών στην πολιτική ζωή της γείτονας, τα οποία έχουν διαδραματίσει και συνεχίζουν να διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο στη μεταπολεμική μετάβαση της χώρας από μονοκομματικό σε πολυκομματικό πολιτικό σύστημα. Πρώτον, το ότι το κράτος καταλάμβανε μία τόσο δεσπόζουσα θέση στην πολιτική, οικονομική, εκπαιδευτική και πολιτιστική ζωή της χώρας, ωθούσε όλους τους πολιτικούς ηγέτες να αγωνισθούν σκληρά για την απόκτηση του ελέγχου της κρατικής εξουσίας, πράγμα που πίστευαν ότι θα τους καθιστούσε απόλυτους άρχοντες. Υπό αυτές τις συνθήκες και με βάση τα παραδείγματα πολιτικού αυταρχισμού που κληρονόμησαν από τους πολιτικούς ηγέτες της περιόδου των Νεότουρκων και του μονοκομματισμού, η έλλειψη δημοκρατικής συμπεριφοράς των μεταπολεμικών πολιτικών αρχηγών προς αντιπάλους αλλά και προς τα ίδια τα μέλη του κόμματος τους, αποτελούσε σύνηθες στοιχείο.

Η καθ’ έξιν παραβίαση των δημοκρατικών κανόνων, τόσο από τους αρχηγούς των κομμάτων όσο και από φιλόδοξους, ημιαυτόνομους βουλευτές ώστε να διατηρηθούν στην εξουσία, εξακολουθεί να αποτελεί φυσικό επακόλουθο του θεσμικού, πολιτικού και πολιτισμικού πλαισίου της γείτονας.

ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΑΣΤΑΘΕΙΑ


Γεράσιμος Καραμπελιάς ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΑΣΤΑΘΕΙΑ

Επιπλέον, καθώς τα αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων Επιπλέον, καθώς τα αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων εκλαμβάνονται από τους πολιτικούς ηγέτες αλλά και τα μέλη του εκλαμβάνονται από τους πολιτικούς ηγέτες αλλά και τα μέλη του κόμματος ως αυτά ενός παιχνιδιού με μηδενικό αποτέλεσμα (κόμματος ως αυτά ενός παιχνιδιού με μηδενικό αποτέλεσμα (zero-sum game), η παραμονή μακριά από την κρατική εξουσία είχε και έχει ), η παραμονή μακριά από την κρατική εξουσία είχε και έχει τεράστιο πολιτικό κόστος τόσο για τους πολιτικούς ηγέτες όσο και τεράστιο πολιτικό κόστος τόσο για τους πολιτικούς ηγέτες όσο και για τους φιλόδοξους, τοπικά ισχυρούς βουλευτές. Στα παραπάνω, θα για τους φιλόδοξους, τοπικά ισχυρούς βουλευτές. Στα παραπάνω, θα πρέπει να προστεθεί και η απουσία κοινοβουλευτικής παράδοσης, όπου πρέπει να προστεθεί και η απουσία κοινοβουλευτικής παράδοσης, όπου η θεσμοθέτηση του συμβιβασμού και της στάθμισης των συμφερόντων η θεσμοθέτηση του συμβιβασμού και της στάθμισης των συμφερόντων αντιμετωπίζονται ως θεμελιώδη συστατικά ομαλής λειτουργίας αντιμετωπίζονται ως θεμελιώδη συστατικά ομαλής λειτουργίας δημοκρατικών πολιτικών συστημάτων. Υπό αυτές τις συνθήκες, η δημοκρατικών πολιτικών συστημάτων. Υπό αυτές τις συνθήκες, η συνήθεια της παραβίασης των δημοκρατικών κανόνων τόσο από τους συνήθεια της παραβίασης των δημοκρατικών κανόνων τόσο από τους αρχηγούς των κομμάτων όσο και από φιλόδοξους, ημι-αυτόνομους αρχηγούς των κομμάτων όσο και από φιλόδοξους, ημι-αυτόνομους βουλευτές στην προσπάθεια τους για μεγαλύτερη παραμονή στην εξουσία, βουλευτές στην προσπάθεια τους για μεγαλύτερη παραμονή στην εξουσία, υπήρξε και εξακολουθεί να αποτελεί φυσικό επακόλουθο του θεσμικού, υπήρξε και εξακολουθεί να αποτελεί φυσικό επακόλουθο του θεσμικού, πολιτικού και πολιτισμικού πλαισίου της γείτονας.

Τέλος, η ανυπαρξία κοινωνίας πολιτών (civil society) στην πολιτική ) στην πολιτική δομή της Τουρκίας και η διογκούμενη καχυποψία της παραδοσιακής δομή της Τουρκίας και η διογκούμενη καχυποψία της παραδοσιακής κρατικής ελίτ προς τις διαμεσολαβητικές κοινωνικές ομάδες και κρατικής ελίτ προς τις διαμεσολαβητικές κοινωνικές ομάδες και θεσμούς, συνετέλεσε στη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ της κοινωνικά θεσμούς, συνετέλεσε στη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ της κοινωνικά ομοιογενoύς και θεσμικά αυτόνομης, «προοδευτικής» κυβερνούσας κυβερνούσας στρατο-γραφειοκρατικής ελίτ και της υπό την επιρροή της θρησκείας, στρατο-γραφειοκρατικής ελίτ και της υπό την επιρροή της θρησκείας, προσκολλημένης στην παράδοση, ιδιαίτερα ετερόκλητης, περιφέρειας. Το προσκολλημένης στην παράδοση, ιδιαίτερα ετερόκλητης, περιφέρειας. Το



ΑΣΤΑΘΕΙΑ


χάσμα αυτό επέτρεψε την πολιτική εκμετάλλευση της λαϊκής μάζας από χάσμα αυτό επέτρεψε την πολιτική εκμετάλλευση της λαϊκής μάζας από τους τοπικούς προύχοντες και τους θρησκευτικούς ηγέτες μέσα από την εκτεταμένη χρήση των πελατειακών σχέσεων. Δεν κατάφερε, εντούτοις, να δημιουργήσει τους ισχυρούς και αυτόνομους εκείνους κοινωνικούς θεσμούς που θα συνέβαλαν στην προστασία του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος από τις απειλητικές ενέργειες των μη-κοινοβουλευτικών ομάδων. Έτσι, ενώ τα διάφορα πολιτικά κόμματα που διακυβέρνησαν μεταπολεμικά την Τουρκία συνέβαλαν αποφασιστικά στην είσοδο του αγροτικού αλλά και αστικού πληθυσμού στην πολιτική ζωή της χώρας, ωστόσο το γεγονός αυτό δεν στάθηκε ικανό από μόνο του να διασπάσει το παραδοσιακά χαμηλό επίπεδο θεσμικής διεισδυτικότητας της κοινωνίας. Ο φόβος των εκάστοτε ηγετών, ότι η δημιουργία αυτόνομων εθελοντικών οργανώσεων ήταν πιθανό να στραφεί ενάντια σε ζωτικά συμφέροντα του κόμματος, συνέβαλε στην ενίσχυση των πελατειακών δεσμών πολιτών και κόμματος. Η προώθηση οικονομικών προγραμμάτων που ευνοούσαν τον αγροτικό τομέα, όπως επιδοτήσεις τιμών για τα σταφύλια, τον καπνό και τη ζάχαρη και η φιλική στάση της πλειοψηφίας των κομμάτων προς την Ισλαμική θρησκεία και πρακτική, ιδιαίτερα μετά το πραξικόπημα του 1980, αποτελούσαν παραδείγματα της έμφασης που έδιναν οι διάφοροι πολιτικοί παράγοντες, ηγέτες και μη, στην ανταμοιβή των δικτύων προσωπικής επιρροής.

Β. Η περίπτωση του κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP)

Αν και δεν ήταν λίγοι οι δημοσιογραφικοί, οικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες στην Ελλάδα που έσπευσαν να χαιρετήσουν την άνοδο του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (το αποκαλούσαν μάλιστα ισλαμο-δημοκρατικό κόμμα σε αντιστοιχία των χριστιανο-δημοκρατικών της Δυτικής Ευρώπης) στην εξουσία, το Νοέμβριο του 2002, ως εκλογή «σταθμό» και «ριζοσπαστικής αλλαγής» τόσο για την πολιτική ζωή της ίδιας της χώρας όσο και για την πορεία των ελληνο-τουρκικών σχέσεων, είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα μπορούσαν να ισχυριστούν το ίδιο σήμερα. Μια πιο προσεκτική ματιά στα τεκταινόμενα στην πολιτική αρένα της Τουρκίας κατά την τελευταία επταετία, θα τους είχε επιτρέψει να κατανοήσουν ότι η άνοδος της δημοτικότητας των ισλαμικών κομμάτων και ηγετών κατά τη μετα-Οζάλ περίοδο δεν ήταν αποτέλεσμα εσωτερικών κοινωνικών αλλαγών στις σχέσεις κράτους και κοινωνίας ή της υποβάθμισης των πελατειακών σχέσεων, αλλά της ενστικτώδους αγανάκτησης των πολιτών με την ανικανότητα των παλαιοτέρων κομματικών ηγετών να αλλάξουν την καθημερινότητά του. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι πρωτο-εμφανιζόμενα πολιτικά στελέχη σε αρχηγικές θέσεις γίνονται αρχικά δέκτες μεγάλης δημοτικότητας (Mesut Yilmaz, Tansu Çiller, Ismail Cem, Cem Uzan) για να δουν σε σύντομο χρονικό διάστημα τη δημοτικότητά τους να φθίνει επικίνδυνα.


ΑΣΤΑΘΕΙΑ



Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης δημιουργήθηκε τον Αύγουστο δημιουργήθηκε τον Αύγουστο του 2001 από 74 μέλη του πρώην Κόμματος της Αρετής του του Necmettin Erbakan, με επικεφαλής τον πρώην Δήμαρχο Κωνσταντινούπολης , με επικεφαλής τον πρώην Δήμαρχο Κωνσταντινούπολης Recep Tayyip Erdogan και τον πρώην εκπρόσωπο τύπου της πρώτης ισλαμικής και τον πρώην εκπρόσωπο τύπου της πρώτης ισλαμικής κυβέρνησης, τον Abdullah Gul. Δεκαπέντε μήνες αργότερα, το νεο-ιδρυθέν . Δεκαπέντε μήνες αργότερα, το νεο-ιδρυθέν κόμμα ξεπέρασε κάθε λογική προσδοκία, καθώς όχι μόνο κατόρθωσε να κόμμα ξεπέρασε κάθε λογική προσδοκία, καθώς όχι μόνο κατόρθωσε να κάνει μια αξιοπρεπή εμφάνιση, αλλά και να κυριαρχήσει στις εκλογές κάνει μια αξιοπρεπή εμφάνιση, αλλά και να κυριαρχήσει στις εκλογές και να δώσει τη δυνατότητα στον αρχηγό του να σχηματίσει αυτοδύναμη και να δώσει τη δυνατότητα στον αρχηγό του να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, φαινόμενο αρκετά σπάνιο στην πολιτική ζωή της γείτονας κυβέρνηση, φαινόμενο αρκετά σπάνιο στην πολιτική ζωή της γείτονας τα τελευταία τριάντα έτη. Εκ πρώτης όψεως, το επίτευγμα του Κόμματος τα τελευταία τριάντα έτη. Εκ πρώτης όψεως, το επίτευγμα του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης φαντάζει ως «πολιτικό θαύμα». Γιατί μόνο Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης φαντάζει ως «πολιτικό θαύμα». Γιατί μόνο ως θαύμα θα μπορούσε να γίνει αντιληπτή η επίτευξη του αδιανόητου ως θαύμα θα μπορούσε να γίνει αντιληπτή η επίτευξη του αδιανόητου σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, όπου η ιδεολογική ταυτότητα των σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, όπου η ιδεολογική ταυτότητα των στελεχών του κόμματος δεν έχει διαμορφωθεί, η οργάνωση σε τοπικό και στελεχών του κόμματος δεν έχει διαμορφωθεί, η οργάνωση σε τοπικό και σωματειακό επίπεδο παρουσιάζει ατέλειες και οι οικονομικοί πόροι είναι σωματειακό επίπεδο παρουσιάζει ατέλειες και οι οικονομικοί πόροι είναι περιορισμένοι. Η πλειοψηφία των αναλυτών απέδωσε το «θαύμα» αυτό περιορισμένοι. Η πλειοψηφία των αναλυτών απέδωσε το «θαύμα» αυτό στην ικανότητα της ηγεσίας του κόμματος να συνάπτει συμμαχίες με τους στην ικανότητα της ηγεσίας του κόμματος να συνάπτει συμμαχίες με τους παραδοσιακά ισχυρούς πολιτικούς, οικονομικούς, θρησκευτικούς και παραδοσιακά ισχυρούς πολιτικούς, οικονομικούς, θρησκευτικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Βάση των συμμαχιών αυτών δεν ήταν από ό, τι κοινωνικούς παράγοντες. Βάση των συμμαχιών αυτών δεν ήταν από ό, τι φαίνεται η ανάγκη για ριζική αλλαγή των σχέσεων κράτους και πολίτη, φαίνεται η ανάγκη για ριζική αλλαγή των σχέσεων κράτους και πολίτη, στρατού και πολιτικής, ή η επίλυση του μειονοτικού και του θρησκευτικού στρατού και πολιτικής, ή η επίλυση του μειονοτικού και του θρησκευτικού ζητήματος, αλλά η αλλαγή φρουράς στη διαχείριση των κρατικών ζητήματος, αλλά η αλλαγή φρουράς στη διαχείριση των κρατικών κονδυλίων. Τα ανταλλάγματα σε προσωπικό ή και σε επίπεδο ομάδας κονδυλίων. Τα ανταλλάγματα σε προσωπικό ή και σε επίπεδο ομάδας ήταν αυτά που θα συντηρούσαν την ενότητα του κόμματος.ήταν αυτά που θα συντηρούσαν την ενότητα του κόμματος.

Πράγματι, δεν είναι κρυφό ότι πολλοί είναι οι παράγοντες και οι Πράγματι, δεν είναι κρυφό ότι πολλοί είναι οι παράγοντες και οι ομάδες αυτών που ενώθηκαν κάτω από τη σκέπη του Κόμματος της Κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης. Μια εξέχουσα ομάδα αποτελούν . Μια εξέχουσα ομάδα αποτελούν τα πρώην στελέχη του Κόμματος της Μητέρας Πατρίδας (ANAP), οι (ANAP), οι Υπουργοί Cemil Cicek και Abdulkadir Aksu, ο πρώην Υπουργός , ο πρώην Υπουργός Erkan Mumcu και οι βουλευτές Murat Basesgioglu, Mirac Akdogan, Ertugrul Murat Basesgioglu, Mirac Akdogan, Ertugrul Talcinbayir, Hasan Ozyer, Selahattin Beyribet, Ali Err και Talcinbayir, Hasan Ozyer, Selahattin Beyribet, Ali Err και Talcinbayir, Hasan Ozyer, Selahattin Beyribet, Ali Err Mehmet Mehmet Denizongun. Μια άλλη ομάδα αποτελούν τα πρώην στελέχη του . Μια άλλη ομάδα αποτελούν τα πρώην στελέχη του Κόμματος του Ορθού Δρόμου (DYP), όπου μεταξύ αυτών βρίσκονται οι βουλευτές (DYP), όπου μεταξύ αυτών βρίσκονται οι βουλευτές Sabahattin Cevheri, Husrev Kutlu, Mehmet Dugler, Necati Cetin Κaya, Sabahattin Cevheri, Husrev Kutlu, Mehmet Dugler, Necati Cetin Κaya, Mustafa Zeydan, Meliki Ejder Arvas και Koksal Toptan. Επίσης, πρώην . Επίσης, πρώην μέλη του ακροδεξιού Κόμματος της Εθνικιστικής Δράσης (MHP), με (MHP), με επικεφαλής τους Atilla Basoglu, Kursat Tuzmen και Necdet BudakNecdet Budak, έχουν δημιουργήσει μια ισχυρή ομάδα μέσα στο ΑΚΡ, η οποία συχνά-πυκνά δημιουργήσει μια ισχυρή ομάδα μέσα στο ΑΚΡ, η οποία συχνά-πυκνά έρχεται σε αντιπαράθεση με την ομάδα των αριστερών βουλευτών με έρχεται σε αντιπαράθεση με την ομάδα των αριστερών βουλευτών με κουρδική εθνική ταυτότητα, με επικεφαλής τους Cemal KayaCemal Kaya και Nezir Nasiroglu. Στους παραπάνω θα πρέπει να προστεθούν και οι βουλευτές . Στους παραπάνω θα πρέπει να προστεθούν και οι βουλευτές που εκπροσωπούν διάφορες θρησκευτικές ομάδες, όπως οι που εκπροσωπούν διάφορες θρησκευτικές ομάδες, όπως οι Naksibendi, Nurcu, Fetulahi, Iskenderci και Suleimanci. Αν και η ηγεσία του . Αν και η ηγεσία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης θέλει να προβάλει την εικόνα ότι εκφράζει θέλει να προβάλει την εικόνα ότι εκφράζει



ΑΣΤΑΘΕΙΑ


ένα μεγάλο φάσμα πολιτικών και ιδεολογικών ταυτοτήτων κάτω από τη σημαία του πολιτικού Ισλάμ, η πραγματικότητα μάλλον τη διαψεύδει.

Η στάση του αρχηγού του ΑΚΡ και πρωθυπουργού της χώρας, του Recep Tayyip Erdogan, επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές. Πρώτα απ’ όλα, ο ίδιος δεν προσπαθεί να προσφέρει στον κόσμο μια ξεκάθαρη εικόνα γύρω από την ιδεολογική ταυτότητα του κόμματός του. Ούτε στην έκδοση του 65-σέλιδου προεκλογικού φυλλαδίου, με τίτλο «Πρόγραμμα Ανάπτυξης και Εκδημοκρατισμού», που κυκλοφόρησε το Δεκέμβριο του 2001, έγινε κάποια προσπάθεια να ξεφύγει το ΑΚΡ από την αοριστολογία, ούτε σε αυτή του μανιφέστου που εξέδωσε το Νοέμβριο του 2002. Έως και την άνοιξη του 2004, το κόμμα του και η κυβέρνησή του είχαν αποφύγει να δώσουν στη δημοσιότητα ένα συγκεκριμένο οικονομικό πρόγραμμα που επιθυμούσαν να ακολουθήσουν. Αντίθετα, ως αρχηγός και πρωθυπουργός προσπάθησε να συντηρήσει τη δημοτικότητά του στις μάζες μέσω κάποιων απομονωμένων εξαγγελιών με λαϊκό έρεισμα, όπως την αύξηση των κατωτέρων συντάξεων και τη μείωση της ανεργίας.

Δεύτερον, σε αντίθεση με το μέντορά του Necmettin Erbakan, ο ίδιος ο Erdogan συντηρεί την εικόνα ενός πολιτικού προσώπου με μη-συγκεκριμένη ιδεολογική ταυτότητα. Κατά τη διάρκεια της ανόδου

Ο Erdogan προσπαθεί ώστε το κόμμα του να χαρακτηρισθεί από εξωγενείς και ενδογενείς παράγοντες ως συντηρητικό και όχι ως θρησκευτικό. Ταυτόχρονα, δεν θέλει να χάσει την επαφή του με τους ισλαμιστές ψηφοφόρους που τον ανέδειξαν στην εξουσία, γι’αυτό και εξακολουθεί να συντηρεί το θέμα της ισλαμικής εκπαίδευσης.


ΑΣΤΑΘΕΙΑ



του στην πολιτική αρένα της Τουρκίας μέσα από τον ισλαμικό χώρο, ο του στην πολιτική αρένα της Τουρκίας μέσα από τον ισλαμικό χώρο, ο σημερινός πρωθυπουργός δεν έκρυβε το θρησκευτικό του ιδεολογικό σημερινός πρωθυπουργός δεν έκρυβε το θρησκευτικό του ιδεολογικό προσανατολισμό. Ήταν αυτός που δήλωνε ότι «δεν υπάρχει χώρος για προσανατολισμό. Ήταν αυτός που δήλωνε ότι «δεν υπάρχει χώρος για την κεμαλική ιδεολογία στην πορεία της Τουρκίας προς το μέλλον», την κεμαλική ιδεολογία στην πορεία της Τουρκίας προς το μέλλον», ότι «το Κοινοβούλιο πρέπει να αρχίζει τις εργασίες του μετά τη τέλεση ότι «το Κοινοβούλιο πρέπει να αρχίζει τις εργασίες του μετά τη τέλεση της προσευχής», ότι «τα σχολεία της χώρας πρέπει να είναι τα σχολεία της προσευχής», ότι «τα σχολεία της χώρας πρέπει να είναι τα σχολεία Imam-Hatip» και απαγόρευσε την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών στα » και απαγόρευσε την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών στα κτήρια της Δημαρχίας. Ο ίδιος επίσης, πριν δώσει την πρώτη συνέντευξη κτήρια της Δημαρχίας. Ο ίδιος επίσης, πριν δώσει την πρώτη συνέντευξη τύπου ως αρχηγού του ΑΚΡ, ζήτησε να τηρήσουν όλοι ενός λεπτού τύπου ως αρχηγού του ΑΚΡ, ζήτησε να τηρήσουν όλοι ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και επισκέφτηκε το σιγή στη μνήμη του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και επισκέφτηκε το μαυσωλείο του με το πέρας της συνεντεύξεως. Είναι αυτός που τόνισε στο μαυσωλείο του με το πέρας της συνεντεύξεως. Είναι αυτός που τόνισε στο πρόγραμμα του κόμματός του ότι έχει ως κύριο στόχο την υπεράσπιση πρόγραμμα του κόμματός του ότι έχει ως κύριο στόχο την υπεράσπιση «της ενότητας του τουρκικού κράτους και τον κοσμικό και δημοκρατικό «της ενότητας του τουρκικού κράτους και τον κοσμικό και δημοκρατικό του χαρακτήρα». Όπως έχουν σημειώσει διάφοροι αναλυτές, προσπαθεί του χαρακτήρα». Όπως έχουν σημειώσει διάφοροι αναλυτές, προσπαθεί όσο μπορεί, ώστε το κόμμα του να χαρακτηρισθεί από εξωγενείς όσο μπορεί, ώστε το κόμμα του να χαρακτηρισθεί από εξωγενείς και ενδογενείς παράγοντες ως συντηρητικό και όχι ως θρησκευτικό. και ενδογενείς παράγοντες ως συντηρητικό και όχι ως θρησκευτικό. Ταυτόχρονα, δεν θέλει να χάσει την επαφή του με τους ισλαμιστές Ταυτόχρονα, δεν θέλει να χάσει την επαφή του με τους ισλαμιστές ψηφοφόρους που τον ανέδειξαν στην εξουσία, γι’αυτό και εξακολουθεί να ψηφοφόρους που τον ανέδειξαν στην εξουσία, γι’αυτό και εξακολουθεί να συντηρεί το θέμα της ισλαμικής εκπαίδευσης.

Τέλος, η επιμονή του Erdogan να συντηρεί δίπλα του μια ομάδα από να συντηρεί δίπλα του μια ομάδα από ανθρώπους που συνεργάστηκαν μαζί του στη διάρκεια της θητείας του ως ανθρώπους που συνεργάστηκαν μαζί του στη διάρκεια της θητείας του ως Δημάρχου Κωνσταντινουπόλεως και να αγνοεί παντελώς τις συμβουλές Δημάρχου Κωνσταντινουπόλεως και να αγνοεί παντελώς τις συμβουλές επιφανών κομματικών παραγόντων, μάλλον δεν θα έχει πολύ καλά επιφανών κομματικών παραγόντων, μάλλον δεν θα έχει πολύ καλά αποτελέσματα για το κόμμα του μακροχρόνια. Παρότι έχει κατηγορηθεί αποτελέσματα για το κόμμα του μακροχρόνια. Παρότι έχει κατηγορηθεί συχνά-πυκνά για αυταρχική, σουλτανική συμπεριφορά έναντι των συχνά-πυκνά για αυταρχική, σουλτανική συμπεριφορά έναντι των κομματικών του «συντρόφων», ωστόσο τα υψηλά επίπεδα δημοτικότητάς κομματικών του «συντρόφων», ωστόσο τα υψηλά επίπεδα δημοτικότητάς του και η ευνοϊκή πορεία εξελίξεων σε κάποια θέματα (π.χ σχέσεις του και η ευνοϊκή πορεία εξελίξεων σε κάποια θέματα (π.χ σχέσεις Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχέδιο Ανάν για την επίλυση του Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχέδιο Ανάν για την επίλυση του ζητήματος της Κύπρου) δεν επέτρεψαν περαιτέρω εξελίξεις στο εσωτερικό ζητήματος της Κύπρου) δεν επέτρεψαν περαιτέρω εξελίξεις στο εσωτερικό μέτωπο. Όμως, η παρατεταμένη καθυστέρηση στην επίλυση βασικών μέτωπο. Όμως, η παρατεταμένη καθυστέρηση στην επίλυση βασικών προβλημάτων, όπως αυτό της «ισλαμικής μαντίλας», των «θρησκευτικών προβλημάτων, όπως αυτό της «ισλαμικής μαντίλας», των «θρησκευτικών σχολείων» και των «μειονοτήτων» (κουρδικό) στο εσωτερικό της χώρας σχολείων» και των «μειονοτήτων» (κουρδικό) στο εσωτερικό της χώρας όσο και εκτός των συνόρων της (Βόρειο Ιράκ, Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και εκτός των συνόρων της (Βόρειο Ιράκ, Ευρωπαϊκή Ένωση, Αμερικανο-τουρκικές σχέσεις), μόνο κλίμα συναίνεσης δεν θα επιτρέψουν Αμερικανο-τουρκικές σχέσεις), μόνο κλίμα συναίνεσης δεν θα επιτρέψουν να καλλιεργηθεί στους προσεχείς μήνες.

Γ. Αντί Επιλόγου

Η άνοδος του Recep Tayyip Erdogan και του Κόμματος Δικαιοσύνης Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης στην εξουσία ελάχιστα είχε να προσφέρει στο θέμα στην εξουσία ελάχιστα είχε να προσφέρει στο θέμα του εκδημοκρατισμού της χώρας και της αλλαγής των σχέσεων πολίτη του εκδημοκρατισμού της χώρας και της αλλαγής των σχέσεων πολίτη και κράτους. Η ανομοιογένεια, που κυριαρχεί στο εσωτερικό του και κράτους. Η ανομοιογένεια, που κυριαρχεί στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος, το καθιστά ευάλωτο σε κάθε είδους πιέσεις από κυβερνώντος κόμματος, το καθιστά ευάλωτο σε κάθε είδους πιέσεις από



ΑΣΤΑΘΕΙΑ

ΨΗΦΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑΑΠΟΚΛΙΜΑΚΩΣΗΣΚΡΙΣΕΩΝ

εξωγενείς και ενδογενείς παράγοντες. Η αυξημένη δημοτικότητα του ηγέτη του και σημερινού πρωθυπουργού της χώρας Recep Tayyip Erdoganέχει λειτουργήσει θετικά στο θέμα της εξασφάλισης πολύτιμου χρόνου διακυβέρνησης, δίχως εσωτερικές αναταραχές και κρίσεις. Όμως, η αβεβαιότητα που κυριαρχεί στην πορεία εξέλιξης διαφόρων θεμάτων τόσο εκτός των συνόρων (Τουρκία-ΗΠΑ, Τουρκία-ΕΕ, Βόρειο Ιράκ) όσο και εντός αυτών (οικονομία, ανεργία, μειονότητες, θρησκεία), είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσουν σύντομα σε ανασχηματισμό, όπου φυσικά κάποιοι πολιτικοί παράγοντες είναι αναπόφευκτο ότι θα δυσαρεστηθούν και θα αναζητήσουν στέγη σε άλλα πολιτικά κόμματα. Καθώς οι πολιτικές φιλοδοξίες του Erdogan όμως δεν περιορίζονται στον πρωθυπουργικό θώκο, έχει γίνει γνωστό ότι ο τελευταίος έχει σαν στόχο την ψήφιση νόμου που θα μειώσει το όριο εισόδου στη Βουλή από 10% σε 5%, γεγονός που θα αποτρέψει τη δημιουργία αυτοδύναμης κυβέρνησης μελλοντικά. Με το μέτρο αυτό είναι προφανές ότι η δημοτικότητά του θα αυξηθεί σε πολλούς πολιτικούς κύκλους, στοιχείο που θα αυξήσει τις πιθανότητες του για διεκδίκηση του Προεδρικού θώκου το 2007. Όσο για την πολιτική πορεία του ΑΚΡ στις επόμενες εθνικές εκλογές, μάλλον ελάχιστοι είναι οι πολιτικοί παράγοντες που δείχνουν πραγματικό ενδιαφέρον.


ΑΣΤΑΘΕΙΑ



Ιωάννης-Χρήστος ΠαναγιωτόπουλοςΠαύλος Πετραντωνάκης

Ψηφιακά Συστήματα Αυτόματης Αποκλιμάκωσης Κρίσεων

Περίληψη

Η σύγχρονη Τεχνολογία και ιδιαίτερα η εξέλιξη της πληροφορικής, συνέβαλε στην υπερπήδηση εμποδίων που αποτελούσαν τροχοπέδη για την εξέλιξη της ανθρωπότητας. Τα Συστήματα (οικονομικά ,κοινωνικά, πολιτικά, άμυνας) βρέθηκαν αντιμέτωπα με καταστάσεις χαοτικές, μη ελεγχόμενες, που η αντιμετώπιση τους ήταν κατά κανόνα αδύνατη. Ειδικά, οι ασύμμετρες απειλές και οι αντίστοιχες κρίσεις απειλούν την κατάρρευση των συγχρόνων Συστημάτων, όπως αυτά έχουν οικοδομηθεί σήμερα. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η προσπάθεια πρόληψης και αποφυγής Κρίσεων που κατά κανόνα εμφανίζονται σε Ασταθείς Χώρους Δεδομένων, όπως γεωπολιτικά κατατάσσεται ο χώρος της Ανατολικής Μεσογείου. Γίνεται προσπάθεια ελαχιστοποίησης του κινδύνου που αντιμετωπίζει ένα Σύστημα με τη βοήθεια της Ψηφιακής Τεχνολογίας, Ψηφιακής Τεχνολογίας, Ψηφιακής Τεχνολογίαςκαι ειδικότερα ψηφιακών εργαλείων ικανών όχι μόνο να προλάβουν την Κρίση αλλά και να την αντιμετωπίσουν, αποκλιμακώνοντας αυτήν με το ελάχιστο δυνατό κόστος.

Λέξεις Κλειδιά: Ψηφιακά Συστήματα, Ασταθείς Χώροι Δεδομένων, Λέξεις Κλειδιά: Ψηφιακά Συστήματα, Ασταθείς Χώροι Δεδομένων, Αντιμετώπιση Κρίσεων


Τις τελευταίες δεκαετίες υπήρξε μια ραγδαία εξέλιξη της Τεχνολογίας. Τις τελευταίες δεκαετίες υπήρξε μια ραγδαία εξέλιξη της Τεχνολογίας. Ένας μεγάλος αριθμός εφαρμογών συνέβαλε στην αλλαγή του Ένας μεγάλος αριθμός εφαρμογών συνέβαλε στην αλλαγή του

Ο Ιωάννης-Χρήστος Παναγιωτόπουλος είναι καθηγητής του Τμήματος Πληροφορικής του Παν/μίου Πειραιώς και μέλος του Ε.Σ. του Ι.Α.Α

Ο Παύλος Πετραντωνάκης είναι επιστημονικός συνεργάτης του Τμήματος Πληροφορικήςτου Παν/μίου Πειραιώςκαι του Ι.Α.Α.


Ιωάννης-Χρήστος Παναγιωτόπουλος-Παύλος ΠετραντωνάκηςΨΗΦΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑΑΠΟΚΛΙΜΑΚΩΣΗΣ

ΚΡΙΣΕΩΝ


τρόπου ζωής. Προβλήματα που στο παρελθόν φαίνονταν δυσεπίλυτα αντιμετωπίστηκαν, ανοίγοντας νέους δρόμους προόδου, εξέλιξης και προοπτικής. Πολλά από αυτά τα τεχνολογικά επιτεύγματα πέτυχαν τη μείωση του κόστους παραγωγής, άλλα πάλι μείωσαν σημαντικά το χρόνο και την απόσταση. Γενικά, δεν έμεινε κανένας τομέας της σύγχρονης ζωής ανεπηρέαστος, μεταλλάσσοντας τον τρόπο ζωής του Ανθρώπου. Ιδιαίτερα ευαίσθητοι τομείς, όπως η Άμυνα, η Οικονομία, αλλά και η Γεωπολιτική, επηρεάσθηκαν σημαντικά σε επίπεδο οριστικής μετάλλαξης αυτών σε πολλά από τα υποσυστήματα τους.

Δυστυχώς, η πρόοδος αυτή έφερε νέα δεδομένα, άγνωστα μέχρι τότε. Τα Σύγχρονα Αμυντικά Συστήματα είναι, σήμερα, πλήρως εξαρτημένα από τη Σύγχρονη Τεχνολογία και Πληροφορική. Επιπρόσθετα, δημιουργήθηκαν νέοι χώροι δεδομένων, που χαρακτηρίζονται από την Αστάθεια αυτών μέσα στον ορίζοντα προγραμματισμού. Δυναμικά μεταβαλλόμενα πεδία των χώρων αυτών οδηγούν αναγκαστικά στην Ανώμαλη λειτουργία του Συστήματος που υπάρχει μέσα τους.

Άμεση συνέπεια αυτής της συνεχούς μεταβολής είναι η μετάλλαξηπολλών Συστημάτων και η εμφάνιση νέων απροσδιόριστων μορφών με συχνά εκφυλισμένες δομές. Παράλληλα, προκαλεί τη διάσπαση των συνεκτικών δεσμών μεταξύ των υποσυστημάτων που απαρτίζουν το σύστημα και συχνά την ολική κατάρρευση του. Οπωσδήποτε, συντελεί καθοριστικά στη δημιουργία Κρίσεων και κινδυνικών καταστάσεων. Κρίσεων απροσδιόριστης μορφής, με ανεπάντεχα αποτελέσματα που καταλήγουν κατά κανόνα σε μεταλλάξεις των Συστημάτων. Πολλές φορές, οι κρίσεις αυτές οφείλονται σε Ασύμμετρες Απειλές, που δύσκολα μπορούν να προβλεφθούν και να αποκλιμακωθούν. Αυτή είναι η αιτία, που οι ασύμμετρες απειλές καταλήγουν σε καταστροφικές συνέπειες.

Στη συνέχεια, παρουσιάζεται ένα μοντέλο πρόβλεψης, εντοπισμού και αποκλιμάκωσης κρίσεων. Ειδικά, η αποκλιμάκωση μιας κρίσης σε ένα Σύστημα, το οποίο λειτουργεί σε ένα εχθρικό περιβάλλον, που συνεχώς επιτίθεται, αλλάζοντας τη δομή των δεδομένων του, στηρίζεται στην ιδέα της σταδιακής αποκλιμάκωσης. Η αντιμετώπιση μιας κρίσης στηρίζεται στο τρίγωνο Πρόληψη – Διάγνωση - Αποκλιμάκωση.

Β. Κατηγορίες κρίσεων

Η τάση της πολυπλοκότητας των σημερινών πληροφοριακών συστημάτων έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση των ειδών απειλών και συνεπώς αυτό συνεπάγεται τη λήψη επιπλέον αντιμέτρων για την αντιμετώπισή τους. Επιπροσθέτως, η ύπαρξη δυναμικού στα δεδομένα του χώρου που το Σύστημα δρα, μεταβάλλει συνεχώς το είδος των

Η μετάλλαξη πολλών Συστημάτων προκαλεί τη διάσπαση των συνεκτικών δεσμών μεταξύ των υποσυστημάτων που απαρτίζουν το σύστημα και συχνά την ολική κατάρρευση του, δημιουργώντας κρίσεις και κινδυνικές καταστάσεις. Οι κρίσεις αυτές οφείλονται σε Ασύμμετρες Απειλές, που δύσκολα μπορούν να προβλεφθούν και να αποκλιμακωθούν, καταλήγοντας, ως εκ τούτου σε καταστροφικές συνέπειες.

ΨΗΦΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑΑΠΟΚΛΙΜΑΚΩΣΗΣ

ΚΡΙΣΕΩΝ


Ιωάννης-Χρήστος Παναγιωτόπουλος-Παύλος ΠετραντωνάκηςΙωάννης-Χρήστος Παναγιωτόπουλος-Παύλος Πετραντωνάκης ΨΗΦΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑΑΠΟΚΛΙΜΑΚΩΣΗΣΚΡΙΣΕΩΝ

καταστροφικών δυνάμεων που εφαρμόζονται πάνω του με την πάροδο καταστροφικών δυνάμεων που εφαρμόζονται πάνω του με την πάροδο του χρόνου. Οι κίνδυνοι συνεχώς αυξάνονται και επομένως θα πρέπει του χρόνου. Οι κίνδυνοι συνεχώς αυξάνονται και επομένως θα πρέπει να καταστρώνονται, επίσης, σενάρια αντίδρασης, για να μην οδηγηθεί να καταστρώνονται, επίσης, σενάρια αντίδρασης, για να μην οδηγηθεί το Σύστημα στην καταστροφή. Οι Κρίσεις, λοιπόν, είναι πολύ εύκολο να το Σύστημα στην καταστροφή. Οι Κρίσεις, λοιπόν, είναι πολύ εύκολο να υλοποιηθούν, αν το Σύστημα δεν είναι προετοιμασμένο.

Οι Κρίσεις ενός Συστήματος είναι αποτέλεσμα επίδρασης ποικίλων Οι Κρίσεις ενός Συστήματος είναι αποτέλεσμα επίδρασης ποικίλων μορφών καταστροφικών δυνάμεων πάνω του. Η εμφάνιση τόσων πολλών μορφών καταστροφικών δυνάμεων πάνω του. Η εμφάνιση τόσων πολλών μορφών απειλών οδήγησε στη λήψη αντίστοιχου αριθμού αντιμέτρων. μορφών απειλών οδήγησε στη λήψη αντίστοιχου αριθμού αντιμέτρων. Δυστυχώς, και οι κίνδυνοι εξελίσσονται συνεχώς, συνθέτοντας νέες Δυστυχώς, και οι κίνδυνοι εξελίσσονται συνεχώς, συνθέτοντας νέες πολύπλοκες μορφές, επικίνδυνες και αναπάντεχες, ξεφεύγοντας συχνά πολύπλοκες μορφές, επικίνδυνες και αναπάντεχες, ξεφεύγοντας συχνά από τα στενά όρια κατηγοριοποίησης τους.

Τα μέτρα πρόληψης τέτοιων κινδύνων, για να είναι αποτελεσματικά, Τα μέτρα πρόληψης τέτοιων κινδύνων, για να είναι αποτελεσματικά, θα πρέπει και αυτά να συνεχίσουν να μεταβάλλονται με τον ίδιο ρυθμό. θα πρέπει και αυτά να συνεχίσουν να μεταβάλλονται με τον ίδιο ρυθμό. Ευτυχώς, για αρκετές κατηγορίες κινδύνων τα μέτρα παραμένουν τα Ευτυχώς, για αρκετές κατηγορίες κινδύνων τα μέτρα παραμένουν τα ίδια. Για παράδειγμα, στο σχήμα 1 παρουσιάζονται οι κίνδυνοι, που ίδια. Για παράδειγμα, στο σχήμα 1 παρουσιάζονται οι κίνδυνοι, που προκαλούν Κρίσεις σε ένα Πληροφοριακό Σύστημα Διοίκησης. (MIS) προκαλούν Κρίσεις σε ένα Πληροφοριακό Σύστημα Διοίκησης. (MIS) (Σχήμα 1)

Με τον όρο Ενδογενείς Κίνδυνοι, όπως φαίνεται και στο Σχήμα 1, Με τον όρο Ενδογενείς Κίνδυνοι, όπως φαίνεται και στο Σχήμα 1, εννοούμε τους κινδύνους που απειλούν το Πληροφοριακό Σύστημα εννοούμε τους κινδύνους που απειλούν το Πληροφοριακό Σύστημα

Σχήμα 1



ΚΡΙΣΕΩΝ


και οι οποίοι προέρχονται είτε από εσωτερικές διεργασίες που οδηγούν σε σημεία αυτοκατάρρευσης του Συστήματος, είτε από επαφές του πληροφοριακού μας συστήματος με άλλα παρόμοια Συστήματα, τα οποία μεταδίδουν καταστάσεις, οι οποίες με τη σειρά τους προκαλούν πάλι καταρρεύσεις. Γενικά, οι ενδογενείς κίνδυνοι προέρχονται από συνδυαστικές δομής και λειτουργικότητας του ιδίου του Συστήματος, οι οποίες δημιουργούνται από την ενεργοποίηση καταστροφικών δυνάμεων μέσα στον ορίζοντα προγραμματισμού. Οι δυνάμεις αυτές πάντα υπήρχαν, αλλά ήταν «εν ύπνω».

Οι Εξωγενείς κίνδυνοι οφείλονται σε επιδράσεις εξωγενών από το σύστημα παραγόντων, όπου και αυτοί με τη σειρά τους οδηγούν σε μη ομαλές μεταλλακτικές καταστάσεις με την ενεργοποίηση καταστροφικών ήδη υπαρχόντων δυνάμεων.

Ισχύει ότι και οι δύο κατηγορίες κινδύνων με την πραγματοποίησή τους οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα, δηλαδή στην οριστική ολική ή μερική κατάρρευση του Πληροφοριακού συστήματος Διοίκησης Εθνικής Άμυνας και επομένως τη διάλυση των δομών συνεκτικότητας μεταξύ δομών συνεκτικότητας μεταξύ δομών συνεκτικότητας

Σχήμα 2

Επιτυχημένο σχέδιο πρόληψης θεωρείται εκείνο που λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα ώστε να διασφαλιστεί το σύστημα στην αρχική του κατάσταση, με ενέργειες που πραγματοποιούνται πριν, μετά και κατά τη διάρκεια μιας καταστροφής.


ΚΡΙΣΕΩΝ



των υποσυστημάτων τους. Σε κάθε περίπτωση το Σύστημα καταλήγει σε των υποσυστημάτων τους. Σε κάθε περίπτωση το Σύστημα καταλήγει σε ανεξέλεγκτες αλυσιδωτές χαοτικές καταστάσεις.

Ένα επιτυχημένο σχέδιο πρόληψης μίας κρίσης είναι μια μέθοδος, που Ένα επιτυχημένο σχέδιο πρόληψης μίας κρίσης είναι μια μέθοδος, που μέσα από κατάλληλα βήματα προσπαθεί να προστατέψει το σύστημα μέσα από κατάλληλα βήματα προσπαθεί να προστατέψει το σύστημα στην αρχική του κατάσταση με ενέργειες που λαμβάνουν χώρα πριν, στην αρχική του κατάσταση με ενέργειες που λαμβάνουν χώρα πριν, μετά και κατά τη διάρκεια μιας καταστροφής. Τέλος, οι απειλές ενός μετά και κατά τη διάρκεια μιας καταστροφής. Τέλος, οι απειλές ενός Πληροφοριακού Συστήματος Άμυνας, που οδηγούν σε καταστάσεις Πληροφοριακού Συστήματος Άμυνας, που οδηγούν σε καταστάσεις κρίσεων, φαίνονται στο Σχήμα 2.

Γ. Πρόληψη κρίσεων

Ο πρώτος από τους δύο σημαντικούς κλάδους ενός ολοκληρωμένου Ο πρώτος από τους δύο σημαντικούς κλάδους ενός ολοκληρωμένου και πετυχημένου ψηφιακού συστήματος αποκλιμάκωσης κρίσεων είναι και πετυχημένου ψηφιακού συστήματος αποκλιμάκωσης κρίσεων είναι η πρόληψη. Είναι εύκολα αντιληπτό ότι η πρόληψη είναι βαρύνουσας η πρόληψη. Είναι εύκολα αντιληπτό ότι η πρόληψη είναι βαρύνουσας σημασίας, αφού με τη βοήθειά της όχι μόνο αποφεύγεται η κρίση, αλλά σημασίας, αφού με τη βοήθειά της όχι μόνο αποφεύγεται η κρίση, αλλά το σύστημα καταφέρνει να αποφύγει την ενεργοποίηση καταστροφικών το σύστημα καταφέρνει να αποφύγει την ενεργοποίηση καταστροφικών δυνάμεων, που θα συντελέσουν σε μερική ή και σε ολοκληρωτική δυνάμεων, που θα συντελέσουν σε μερική ή και σε ολοκληρωτική κατάρρευσή του. Η πρόληψη είναι ο παράγοντας εκείνος που καθορίζει κατάρρευσή του. Η πρόληψη είναι ο παράγοντας εκείνος που καθορίζει πόσο «έξυπνο» είναι το σύστημα αποκλιμάκωσης. Ένα «έξυπνο» σύστημα πόσο «έξυπνο» είναι το σύστημα αποκλιμάκωσης. Ένα «έξυπνο» σύστημα στηρίζεται γενικά στην υπάρχουσα γνώση και την εμπειρία. Για να στηρίζεται γενικά στην υπάρχουσα γνώση και την εμπειρία. Για να αποκτηθεί αυτή η γνώση και η εμπειρία, δεν πρέπει να παραβλέψουμε το αποκτηθεί αυτή η γνώση και η εμπειρία, δεν πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός ότι το έξυπνο σύστημα πρόληψης κρίσεων στηρίζεται στο μοντέλο γεγονός ότι το έξυπνο σύστημα πρόληψης κρίσεων στηρίζεται στο μοντέλο των ερωτήσεων και απαντήσεων και της συνεχούς ανατροφοδότησης και των ερωτήσεων και απαντήσεων και της συνεχούς ανατροφοδότησης και αυτοεκπαίδευσης. Ο ρόλος του είναι συμβουλευτικός με μειωμένη την αυτοεκπαίδευσης. Ο ρόλος του είναι συμβουλευτικός με μειωμένη την ικανότητα αυτόματων πρωτοβουλιών. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το ικανότητα αυτόματων πρωτοβουλιών. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το μοντέλο απαιτεί την ύπαρξη ενός διαχειριστή- αναλυτή των απειλών, μοντέλο απαιτεί την ύπαρξη ενός διαχειριστή- αναλυτή των απειλών, έτσι ώστε να μπορεί με τη σειρά του να προσδιορίσει τους κανόνες έτσι ώστε να μπορεί με τη σειρά του να προσδιορίσει τους κανόνες αποκλιμάκωσης.

Το βασικό μειονέκτημα, που παρουσιάζει ένα τέτοιο σύστημα, είναι Το βασικό μειονέκτημα, που παρουσιάζει ένα τέτοιο σύστημα, είναι το γεγονός ότι στηρίζεται σε ένα πλήθος κανόνων και προτάσεων, που το γεγονός ότι στηρίζεται σε ένα πλήθος κανόνων και προτάσεων, που πολλές φορές δύσκολα καθορίζονται λόγω του γεγονότος ότι μπορεί πολλές φορές δύσκολα καθορίζονται λόγω του γεγονότος ότι μπορεί να αλλάζει η δομή του χώρου λειτουργίας του. Τα κριτήρια, λοιπόν, να αλλάζει η δομή του χώρου λειτουργίας του. Τα κριτήρια, λοιπόν, ποικίλουν ανάλογα με την περίπτωση και χρησιμοποιούνται από τον ποικίλουν ανάλογα με την περίπτωση και χρησιμοποιούνται από τον αναλυτή ανάλογα με το βάρος επικινδυνότητάς τους. Το ρίσκο σε ένα αναλυτή ανάλογα με το βάρος επικινδυνότητάς τους. Το ρίσκο σε ένα τέτοιο σύστημα είναι μεγάλο. Το σύστημα πρέπει να προβλέπει κρίσεις τέτοιο σύστημα είναι μεγάλο. Το σύστημα πρέπει να προβλέπει κρίσεις που οφείλονται στην αστάθεια του χώρου δεδομένων, αλλά και να έχει που οφείλονται στην αστάθεια του χώρου δεδομένων, αλλά και να έχει την ικανότητα αυτόματης επέμβασης αποκλιμάκωσης της κρίσης, με την ικανότητα αυτόματης επέμβασης αποκλιμάκωσης της κρίσης, με κύριο στόχο την αποφυγή της κατάρρευσης του Συστήματος. κύριο στόχο την αποφυγή της κατάρρευσης του Συστήματος.

Επομένως, η πρόληψη παραμένει το πρώτο σημαντικό κομμάτι, Επομένως, η πρόληψη παραμένει το πρώτο σημαντικό κομμάτι, απόκρουσης κινδυνικών καταστάσεων με άμεσο στόχο την ομαλή απόκρουσης κινδυνικών καταστάσεων με άμεσο στόχο την ομαλή λειτουργία του συστήματος και την αποφυγή συμπτωμάτων Ολικής ή λειτουργία του συστήματος και την αποφυγή συμπτωμάτων Ολικής ή



ΚΡΙΣΕΩΝ


Μερικής Κατάρρευσής του. Ειδικότερα, επιτυγχάνεται η αποφυγή και πρόληψη Κρίσεων εν τη γενέσει τους, ενώ διατηρείται η Επιχειρησιακή Ικανότητα, για τη Λειτουργική Ισορροπία του συστήματος.

Το μοντέλο πρόληψης στηρίζεται στη χρήση εργαλείων, με τα οποία κατηγοριοποιούνται οι απειλές, οι οποίες ευθύνονται για τη μη ομαλή λειτουργία του συστήματος. Ο λειτουργία του συστήματος. Ο Χάρτης Κινδύνου ενός Συστήματος Εθνικής Άμυνας είναι ένα τέτοιο εργαλείο.

Έστω S το σύνολο των υποσυστημάτων :

S={s1,s2,…,sl,…,sm}, S*={1,2,…,n}

Έστω C το σύνολο των καταστροφικών δυνάμεων που είναι πιθανό να ενεργοποιηθούν μέσα στον χρονικό ορίζοντα προγραμματισμού :

C={c1,c2,…,cl,…,cm}, C*={1,2,…,m}

Ο Χάρτης Κινδύνου καταγράφει την κατάσταση κινδύνου του συστήματός μας, βοηθώντας μας αποτελεσματικά στην πρόληψη, αποφυγή, αποκλιμάκωση κρίσεων και εκφράζεται με τον ακόλουθο πίνακα.

X= (xij) , * , * με

xij=1, αν η ενεργοποίηση του cj αλλάζει τα δεδομένα του si.

xij=0, διαφορετικά.

Ο Χάρτης Κινδύνου, βρίσκει εφαρμογή αποκλειστικά σε ανώμαλους χώρους δεδομένων, όπου οι αλλαγές αυτών μέσα σε ένα συγκεκριμένο ορίζοντα προγραμματισμού δεν είναι δυνατόν μαθηματικά να ελεγχθούν. Από το Χάρτη Κινδύνου φαίνεται, ότι όσο πιο μεγάλο το πλήθος των καταστροφικών δυνάμεων και όσο περισσότερες μονάδες υπάρχουν στον πίνακα Χ, τόσο πιο μεγάλη είναι και η πιθανότητα ολικής ή μερικής κατάρρευσης του συστήματος S.

Δ. Μοντέλο αντιμετώπισης κρίσεων

Η αντιμετώπιση κρίσεων είναι το δεύτερο εξίσου σημαντικό κομμάτι της ψηφιοποίησης συστημάτων αποκλιμάκωσης αυτών. Πολλές φορές, το σύστημα αδυνατεί να προλάβει μια καταστροφή και αυτό έχει σαν άμεση συνέπεια με την υλοποίηση της καταστροφής που επιφέρει η Κρίση, οι συνέπειες να είναι οδυνηρές. Σε αυτό το στάδιο, ο στόχος είναι η αποφυγή

Το Σύστημα Αποκλιμάκωσης της Κρίσης πρέπει να είναι ικανό να επαναφέρει το Σύστημα όσο το δυνατόν πιο κοντά στην αρχική κατάσταση.Στόχος είναι η Αποκλιμάκωση και η Ανάκτηση τηςπρο-κρίσης κατάστασης.


ΚΡΙΣΕΩΝ



της Κρίσης που έχει ήδη υλοποιηθεί, καθώς επίσης η προσπάθεια μείωσης της Κρίσης που έχει ήδη υλοποιηθεί, καθώς επίσης η προσπάθεια μείωσης των καταστροφικών συνεπειών. Ωστόσο, συχνά το σύστημα αποτυγχάνει των καταστροφικών συνεπειών. Ωστόσο, συχνά το σύστημα αποτυγχάνει να προλάβει την Κρίση. Η Αστάθεια των δεδομένων του χώρου και ο να προλάβει την Κρίση. Η Αστάθεια των δεδομένων του χώρου και ο δυναμικά μεταβαλλόμενος χαρακτήρας τους είναι οι βασικές αιτίες δυναμικά μεταβαλλόμενος χαρακτήρας τους είναι οι βασικές αιτίες που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων συμβαίνει αυτό το αναπάντεχο που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων συμβαίνει αυτό το αναπάντεχο γεγονός.

Είναι, λοιπόν, επιτακτική η ανάγκη δημιουργίας ενός μοντέλου Είναι, λοιπόν, επιτακτική η ανάγκη δημιουργίας ενός μοντέλου έλεγχου αυτής της Ασταθούς ροής δεδομένων σε τέτοιο βαθμό, ώστε να έλεγχου αυτής της Ασταθούς ροής δεδομένων σε τέτοιο βαθμό, ώστε να επιτυγχάνεται η ομαλή αποκλιμάκωση. Λόγω της ιδιαιτερότητας και της επιτυγχάνεται η ομαλή αποκλιμάκωση. Λόγω της ιδιαιτερότητας και της επικινδυνότητας που παρουσιάζει ο δεύτερος αυτός κλάδος, το μοντέλο επικινδυνότητας που παρουσιάζει ο δεύτερος αυτός κλάδος, το μοντέλο πρέπει να προσπαθεί πάντα για την ομαλή μετάβαση στην αρχική πρέπει να προσπαθεί πάντα για την ομαλή μετάβαση στην αρχική κατάσταση του συστήματος. Αυτό, δυστυχώς, δεν είναι πάντα εφικτό. κατάσταση του συστήματος. Αυτό, δυστυχώς, δεν είναι πάντα εφικτό. Γι’ αυτό, πρέπει να είναι το Σύστημα αποκλιμάκωσης της κρίσης στην Γι’ αυτό, πρέπει να είναι το Σύστημα αποκλιμάκωσης της κρίσης στην διαχείριση της κατάστασης ικανό να επαναφέρει το Σύστημα όσο το διαχείριση της κατάστασης ικανό να επαναφέρει το Σύστημα όσο το δυνατόν πιο κοντά στην αρχική κατάσταση.

Στόχος είναι η παράλληλη προσπάθεια αποκλιμάκωσης και ταυτόχρονα Στόχος είναι η παράλληλη προσπάθεια αποκλιμάκωσης και ταυτόχρονα Ανάκτησης της προ-Κρίσης κατάστασης. Ας υποθέσουμε ότι Ανάκτησης της προ-Κρίσης κατάστασης. Ας υποθέσουμε ότι D το σύνολο των καταστροφικών δυνάμεων που ασκούνται στο Σύστημα:των καταστροφικών δυνάμεων που ασκούνται στο Σύστημα:

D= {d1 , d2 ,…,di ,…dn} , D*={1,2,…,n}

Έστω R το σύνολο των αντιμέτρων που το σύστημα χρησιμοποιεί, ώστε το σύνολο των αντιμέτρων που το σύστημα χρησιμοποιεί, ώστε να αποκλιμακωθεί η Κρίση:

R= {r1 , r2 ,…,rj ,…rm} , R*={1,2,…,m}

Ένα χρήσιμο εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιήσει το Σχέδιο Ένα χρήσιμο εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιήσει το Σχέδιο Αντιμετώπισης Κρίσης είναι ο Χάρτης Καταστροφών. Ο χάρτης . Ο χάρτης επισημαίνει τις καταστροφές που υλοποιήθηκαν, καθώς και τα αντίμετρα επισημαίνει τις καταστροφές που υλοποιήθηκαν, καθώς και τα αντίμετρα που χρειάστηκαν, ώστε να υλοποιηθεί η ανάκτηση και, επομένως, η που χρειάστηκαν, ώστε να υλοποιηθεί η ανάκτηση και, επομένως, η αποκλιμάκωση της.

M= (mij), *, *

Έτσι ώστε:

mij=1, αν η ενεργοποίηση του dj αλλάζει τα δεδομένα του r αλλάζει τα δεδομένα του ri.mij=0, διαφορετικά.

Ο πίνακας Καταστροφών στην ουσία δείχνει τα σημεία δράσης για να Ο πίνακας Καταστροφών στην ουσία δείχνει τα σημεία δράσης για να επιτευχθεί αποκλιμάκωση. Το πρακτικό μέρος του μοντέλου, παράλληλα, επιτευχθεί αποκλιμάκωση. Το πρακτικό μέρος του μοντέλου, παράλληλα,



ΚΡΙΣΕΩΝ


δύναται να επιλέγει το κατάλληλο αντίμετρο (αντίμετρα), ώστε να επιτευχθεί ο αρχικός στόχος, δηλαδή η πλήρης Ανάκτηση (recovery) του συστήματος S ή στη χειρότερη περίπτωση στην Ανάκτηση, όσων χάθηκαν.

Ε. Συμπεράσματα

Το μοντέλο αποκλιμάκωσης κρίσεων στην ουσία είναι ένα διπλό πακέτο που στηρίζεται στο δίπτυχο Πρόληψη – Αντιμετώπιση. Στόχος του είναι η πρόληψη Κρίσεων και η αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων. Παρόλα αυτά, περιλαμβάνει και την περίπτωση, όπου συμβαίνει το αναπόφευκτο και όπου είναι αναγκαία η ανάκτηση του Συστήματος. Στο σημείο αυτό επισημαίνεται στον αναγνώστη ότι έχει ήδη αποδειχθεί ότι η ύπαρξη του αναπάντεχου για κάθε Σύστημα είναι βεβαιότητα...

Σε μελλοντική εργασία θα παρουσιαστούν τα ερευνητικά αποτελέσματα, που οι συγγραφείς αυτή τη στιγμή μελετούν σχετικά με τον τρόπο επιλογής των κινδύνων των αντιστοίχων αντιμέτρων, αλλά και των σεναρίων σε πλήρη μορφή για την αποκλιμάκωση των κρίσεων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ[1]Ball Leslie D, et al.(1982).Disaster Recovery Services. Computer &

Security vol(1),216-225[2]BMC Software.(2002).Reducing Copy and Recovery Time.http://www.bmc.com/products/documents/01/04/10104/100035985/index.htm[3]BMC Software.(2002).Securing Your Microsoft Sql Server Databases

in an Enterprise Environment.http://www.bmc.com/products/documents/21/06/12106/100039982/index.htm[4]BMC Software.(2002).Incremental Backup Of Oracle Databases.http://www.bmc.com/products/documents/78/99/7899/100031198/index.htm[5]Chervenak, Ann L, et al.(1998).Protecting File Systems: A Survey

of Backup Techniques. In Proceedings Joint NASA and IEEE Mass Storage Conference.

[6]Da Silva James, et al.(1993).The Amanda Network Backup Manager.In Proceedings of USENIX Systems Administration Conference pages, 171-

183.[7]Eloff, J.H.P, et al.(1993).A comparative framework for risk analysis methods. Computers & Security vol (12),597-603.[8]Higuera, Ronald. P, et al.(1994).Team Risk Management: A New

Model for Customer-Supplier Relationships, Special Report CMU/SEI-94-SR-5, Pittsburgh.

Η ανάκτηση του Συστήματος είναι αναγκαία, ακόμα και αν υπάρχει το ενδεχόμενο του αναπόφευκτου.Η ύπαρξη του αναπάντεχου για κάθε Σύστημα είναι βεβαιότητα.


ΚΡΙΣΕΩΝ



[9]Knight, John. Cet al. Error Recovery in critical Infrastructure Systems. Computer Security, Dependability & Assurance: From needs to Solutions: IEEE Computer Society(Order No PR00337)

[10]Macedonia, M (2002). Games Soldiers Play. IEEE Spectrum,vol.39(3), 32-37.

[11]Petrantonakis P., Panayiotopoulos J.-C.Black operating hole and land warrior information systems, 20th European

Conference on Operational Research, 2004, Rhodes.[12]Petrantonakis P., Panayiotopoulos J.-C.Using Assignment Problem as an automated Recovery System, Disaster Prevention and Management (to be published 2005)[13]Ragsdale, D., Maconachy, V. M., Schou, C. and Welch, D.(2001). A

Model for Information Assurance: An Integrated Approach. Proceedings of the 2001 IEEE Workshop on Information Assurance and Security, United States Military Academy, West Point.

[14]NIST (2001), National Institute of Standards and Technology (U.S.), Contingency Planning Guide for Information Technology Systems, Special Publication 800-34.

[15]Rapp, C., Nishikawa, D., Bukowczyk, J.(2001). Developing Platform Independent Tactical Data Entry Devices. Proceeding of The National Conference On Undergraduate Research (NCUR), University of Kentucky, Lexington Kentucky.

[16]Smith David M.(1999).The Cost of Lost Data[17]Violanti, J., Paton, D, Smith,L.(2000) Disaster response: risk,

vulnerability and resilience. Disaster Prevention and Management vol.9(3), 173-179.

[17]Wold Geoffrey H.(2002).Disaster Recovery Planning Process.Disaster Recovery Journal,http://www.drj.com/new2dr/w2_002.htm[18]Wood, A. (1996). Integrating Risk Assessment into the Enterprise

Information Management Strategy.6th International Pipeline Reliability Conference November 19-22, Houston TX.

[19]Zou Hengming and Jahanian Farnam (1998). Optimisation of a Real-Time Primary-Backup Replication Service.Symposium on Reliable Distributed Systems

[20]Καλλιγκάτσης Ι., Μαυρομμάτης Γ., Πετραντωνάκης Π., Παναγιωτόπουλος Ι.-Χ. Παραπλάνηση Χρηστών στην Προσπέλαση Πληροφορίας, Πρακτικά 15ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ελληνικής Εταιρίας Επιχειρησιακών Ερευνών, 2002, Τρίπολη.

[21]Μαυρομμάτης Γ., Καλλιγκάτσης Ι., Πετραντωνάκης Π., Παναγιωτόπουλος Ι.-Χ., Συλλογή Μέγιστης Πληροφόρησης από Πηγές Πληροφορίας, Πρακτικά 15ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ελληνικής Εταιρίας Επιχειρησιακών Ερευνών, 2002, Τρίπολη.



ΚΡΙΣΕΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΗΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

[22]Πετραντωνάκης Π., Καλλιγκάτσης Ι., Μαυρομμάτης Γ., Παναγιωτόπουλος Ι.-Χ. Θεωρήσεις και Προβληματισμοί σε Συστήματα Ανάκτησης από Πτώσεις, Πρακτικά 15ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ελληνικής Εταιρίας Επιχειρησιακών Ερευνών, 2002, Τρίπολη.

[23]Πετραντωνάκης Π., Παναγιωτόπουλος Ι.-Χ.Διοίκηση κινδύνου σε πληροφοριακά συστήματα εθνικής άμυνας, Πρακτικά

16ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ελληνικής Εταιρίας Επιχειρησιακών Ερευνών, 2003, Λάρισα.


ΚΡΙΣΕΩΝ



Ηλίας Ηλιόπουλος

Πολιτική Εσωτερικής Ασφάλειαςγια μια Διεπιστημονική Προσέγγιση

Δεν είναι, ασφαλώς, τυχαία η διαπίστωση ότι το κρίσιμο για κάθε συντεταγμένη πολιτεία ζήτημα της ενδεδειγμένης Πολιτικής για την Εσωτερική της Ασφάλεια συχνά ωθεί, σχεδόν προκαλεί, τον επιστήμονα να λάβει συγκεκριμένη ιδεολογική θέση – περισσότερο από ό,τι συμβαίνει, επί παραδείγματι, με το ζήτημα της Οικιστικής Πολιτικής ή των επιδοτήσεων της Αλιείας. Και τούτο διότι η Πολιτική Εσωτερικής Ασφαλείας αφορά, περισσότερο ίσως παντός άλλου ζητήματος, στο μονοπώλιο εξουσίας του κράτους ως λογικού καθιδρύματος εξουσίας (Max Weber). Αναλόγως συχνή και ορατή στην διεθνή βιβλιογραφία είναι η επικράτηση ακόμη και άκρως ιδεολογικοποιημένων προσεγγίσεων, είτε πρόκειται για την μελέτη του Οργανωμένου Εγκλήματος, είτε για είτε πρόκειται για την μελέτη του Οργανωμένου Εγκλήματος, είτε για την Λαθρομετανάστευση, είτε για την γνωστή αντιμαχία «ελευθερία ή την Λαθρομετανάστευση, είτε για την γνωστή αντιμαχία «ελευθερία ή ασφάλεια» (freedom vs. securityασφάλεια» (freedom vs. securityασφάλεια» ( ).

Επί μακρό διάστημα, η μελέτη των ζητημάτων της Εσωτερικής (αλλά Επί μακρό διάστημα, η μελέτη των ζητημάτων της Εσωτερικής (αλλά και της Εθνικής, εν γένει) Ασφαλείας παρέμενε αντικείμενο ενός και της Εθνικής, εν γένει) Ασφαλείας παρέμενε αντικείμενο ενός περιορισμένου κύκλου ερευνητών.1 Προϊούσης της δεκαετίας του ’90, Προϊούσης της δεκαετίας του ’90, όμως, τα πράγματα μετεβλήθησαν θεαματικά.2 Δεν είναι, ασφαλώς, τυχαίο Δεν είναι, ασφαλώς, τυχαίο ότι η Πολιτική Εσωτερικής Ασφαλείας άρχισε να γίνεται αντικείμενο ότι η Πολιτική Εσωτερικής Ασφαλείας άρχισε να γίνεται αντικείμενο επιστημονικής μελέτης αφ’ ότου έληξε η Εποχή του Ψυχρού Πολέμου επιστημονικής μελέτης αφ’ ότου έληξε η Εποχή του Ψυχρού Πολέμου – και με αυτήν εξέλιπαν και οι λόγοι για μία παρωχημένη νοοτροπία – και με αυτήν εξέλιπαν και οι λόγοι για μία παρωχημένη νοοτροπία «στεγανοποιήσεως», από την οποία διέπονταν οι παραδοσιακώς «στεγανοποιήσεως», από την οποία διέπονταν οι παραδοσιακώς ασχολούμενοι με τα θέματα Εσωτερικής Ασφαλείας (κυρίως υπηρεσιακοί ασχολούμενοι με τα θέματα Εσωτερικής Ασφαλείας (κυρίως υπηρεσιακοί ιθύνοντες των Αρχών Ασφαλείας). Θετικά, εξ άλλου, επέδρασε και το ιθύνοντες των Αρχών Ασφαλείας). Θετικά, εξ άλλου, επέδρασε και το γεγονός ότι, όπως συνάγεται εκ της διεθνούς εμπειρίας, έχει, εν τω μεταξύ, γεγονός ότι, όπως συνάγεται εκ της διεθνούς εμπειρίας, έχει, εν τω μεταξύ, αναδειχθεί μία νέα γενεά επιστημόνων, έτοιμη και ώριμη να προσεγγίσει αναδειχθεί μία νέα γενεά επιστημόνων, έτοιμη και ώριμη να προσεγγίσει τα ζητήματα αυτά κατά τρόπον περισσότερο ορθολογικό και λιγότερο τα ζητήματα αυτά κατά τρόπον περισσότερο ορθολογικό και λιγότερο

Ο Ηλίας Ηλιόπουλος είναι Ιστορικός – Διδάκτωρ του Λουδοβικείου –ΜαξιμιλιανούΠαν/μίου του Μονάχου και αναλυτής Διεθνούς Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας.


Ηλίας ΗλιόπουλοςΠΟΛΙΤΙΚΗΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣΑΣΦΑΛΕΙΑΣ


ιδεολογικοποιημένο από ό,τι, επί παραδείγματι, η λεγόμενη «γενεά του ’68» (ή, στα καθ’ ημάς, η «γενεά του ’73»). Συνεπεία των ανωτέρω, διαθέτουμε σήμερα, τουλάχιστον σε διεθνές επίπεδο, μία πλειάδα αξιόλογων επιστημόνων που ερευνούν το πεδίο της Πολιτικής για την Εσωτερική Ασφάλεια, γεγονός το οποίο καταδεικνύει ότι η τελευταία έχει καταστεί πλέον «φυσιολογικό» πεδίο επιστημονικής μελέτης.3

Υπό το φως των ανωτέρω γενομένων διαπιστώσεων τίθεται, βεβαίως, το ερώτημα περί της θεσμικής μορφής, την οποία πρέπει να προσλαμβάνει αυτή η μελέτη – διεθνώς και στην χώρα μας. Πρόκειται, π.χ., για μία Αστυνομική Κοινωνιολογία ή Εγκληματολογία, έστω και σε ανανεωμένη μορφή; Ή μήπως έχουμε να κάνουμε απλώς με την επέκταση της Πολιτικής Επιστήμης σε ένα ακόμη θεματικό πεδίο; Ή μήπως, τέλος, πρόκειται για την ανάδειξη ενός διακριτού κλάδου επιστημονικής έρευνας; Και εάν ναι, τότε ποιά είναι, άραγε, η ενδεδειγμένη προσέγγιση;

Δεν χωρεί αμφιβολία ότι τόσο η Αστυνομική Κοινωνιολογία όσο και η Εγκληματολογία προσέφεραν – και εξακολουθούν να προσφέρουν – πολύτιμες υπηρεσίες στην υπόθεση της Εσωτερικής Ασφαλείας. Ως προς την πρώτη, ιδιαιτέρως αξιοσημείωτη είναι η συνεισφορά της σχετικά με δύο ζητήματα:

α) την Ενδοκοινωνιολογία της Αστυνομίας (ζητήματα στρατολογήσεως, εκπαιδεύσεως/επιμορφώσεως και εγκοινωνισμού των αστυνομικών υπαλλήλων),

β) την θέση της Αστυνομίας στην κοινωνία (ιδίως δε την κοινωνική λειτουργία της).4

Εν τούτοις, ακόμη και αν παραβλέψει κανείς τις (όχι αβάσιμες) ενστάσεις ορισμένων αναλυτών για την δυνατότητα αλλά και την προθυμία της πανεπιστημιακής Κοινωνιολογίας να ασχοληθεί εμπεριστατωμένα με την Εσωτερική Ασφάλεια5, γίνεται ευκόλως αντιληπτό ότι η μελέτη της τελευταίας εκφεύγει των ορίων της Αστυνομικής Κοινωνιολογίας και προϋποθέτει την δημιουργική σύμπραξη πλειάδας επιστημών (η διαπίστωση αυτή ισχύει, εξ άλλου, και σε σχέση με την Εγκληματολογική Επιστήμη).

Η λύση θα μπορούσε να αναζητηθεί στην ενεργοποίηση της Πολιτικής Επιστήμης, αν και η εικόνα που αναδύεται εδώ είναι, εκ πρώτης όψεως, αντιφατική. Διότι η συνδρομή της εφηρμοσμένης Πολιτικής Επιστήμης μπορεί, πράγματι, να αποβεί λίαν σημαντική, ιδίως στο επίπεδο της αναλύσεως ενός θεματικού πεδίου εθνικής πολιτικής (Politikfeldanalyse) – κατ’ αντιστοιχίαν προς την κλασσική ανάλυση ενός διεθνούς συσχετισμού ισχύος (Konstellationsanalyse), όπως την έχει προτείνει η Σχολή του Πολιτικού Ρεαλισμού και Νεο-Ρεαλισμού του Μονάχου (Gottfried-Karl Kindermann). Η από καθέδρας Πολιτική Επιστήμη, ωστόσο,

Η Πολιτική Εσωτερικής Ασφαλείας αφορά, περισσότερο ίσως παντός άλλου ζητήματος, στο μονοπώλιο εξουσίας του κράτους ως λογικού καθιδρύματος εξουσίας (Max Weber).



Ηλίας Ηλιόπουλος ΠΟΛΙΤΙΚΗΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

φαίνεται να έχει μία αξιοσημείωτη δυσκολία στην μελέτη των ζητημάτων φαίνεται να έχει μία αξιοσημείωτη δυσκολία στην μελέτη των ζητημάτων Εσωτερικής Ασφαλείας. Ο λόγος οφείλεται προφανώς στο ότι αρέσκεται Εσωτερικής Ασφαλείας. Ο λόγος οφείλεται προφανώς στο ότι αρέσκεται να εστιάζει το ενδιαφέρον της κυρίως στους θεσμούς. Στην προκειμένη να εστιάζει το ενδιαφέρον της κυρίως στους θεσμούς. Στην προκειμένη περίπτωση, επικεντρώνεται στις θεσμικές προϋποθέσεις λειτουργίας περίπτωση, επικεντρώνεται στις θεσμικές προϋποθέσεις λειτουργίας των Αρχών Ασφαλείας καθώς επίσης –με ιδιαίτερο ζήλο– και στον ρόλο των Αρχών Ασφαλείας καθώς επίσης –με ιδιαίτερο ζήλο– και στον ρόλο και την χρησιμοποίηση των τελευταίων (ιδίως της Αστυνομίας) ως και την χρησιμοποίηση των τελευταίων (ιδίως της Αστυνομίας) ως εργαλείου εξουσίας.6 Αυτή η προσέγγιση, όμως, εμπεριέχει τον κίνδυνο Αυτή η προσέγγιση, όμως, εμπεριέχει τον κίνδυνο είτε να καταλήγει σε μία κριτική των θεσμών –και άρα, συχνέστατα, σε είτε να καταλήγει σε μία κριτική των θεσμών –και άρα, συχνέστατα, σε μία εντόνως ιδεολογικοποιημένη θεώρηση– είτε, από την άλλη πλευρά, μία εντόνως ιδεολογικοποιημένη θεώρηση– είτε, από την άλλη πλευρά, να συρρικνώνεται σε μία, εν πολλοίς, νομικιστική/κανονιστική μελέτη να συρρικνώνεται σε μία, εν πολλοίς, νομικιστική/κανονιστική μελέτη θεσμών.

Ειρήσθω εν παρόδω ότι το δεύτερο ενδεχόμενο αφορά και στην Ειρήσθω εν παρόδω ότι το δεύτερο ενδεχόμενο αφορά και στην περίπτωση της εγκληματολογικής θεάσεως των ζητημάτων Εσωτερικής περίπτωση της εγκληματολογικής θεάσεως των ζητημάτων Εσωτερικής Ασφαλείας. Εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος μιας μονομερούς, νομικιστικής, Ασφαλείας. Εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος μιας μονομερούς, νομικιστικής, προσεγγίσεως, δεδομένης μάλιστα της κυρίαρχης θέσεως την οποία προσεγγίσεως, δεδομένης μάλιστα της κυρίαρχης θέσεως την οποία παραδοσιακώς κατέχει αυτή η σχολή σκέψεως εν Ελλάδι –είναι παραδοσιακώς κατέχει αυτή η σχολή σκέψεως εν Ελλάδι –είναι ενδιαφέρον, ίσως, ότι ανάλογος προβληματισμός έχει αναπτυχθεί και ενδιαφέρον, ίσως, ότι ανάλογος προβληματισμός έχει αναπτυχθεί και στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, όπου η Εγκληματολογία στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, όπου η Εγκληματολογία τείνει να θεωρείται ως «παράρτημα του Ποινικού Δικαίου» (τείνει να θεωρείται ως «παράρτημα του Ποινικού Δικαίου» (Hans-Jörgen Lange). Μόνον η Κριτική Εγκληματολογία απεπειράθη να αναδείξει ). Μόνον η Κριτική Εγκληματολογία απεπειράθη να αναδείξει την σημασία της αναλύσεως της δομής και της λειτουργίας του κράτους την σημασία της αναλύσεως της δομής και της λειτουργίας του κράτους (αναπόσπαστο μέρος του οποίου αποτελούν οι Αρχές Ασφαλείας) για την (αναπόσπαστο μέρος του οποίου αποτελούν οι Αρχές Ασφαλείας) για την εγκληματολογική έρευνα7 – εν τούτοις, οι (λαμπρές) εξαιρέσεις μάλλον – εν τούτοις, οι (λαμπρές) εξαιρέσεις μάλλον επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Εξ άλλου, προτού προχωρήσουμε στα επόμενα βήματα της αναλύσεώς Εξ άλλου, προτού προχωρήσουμε στα επόμενα βήματα της αναλύσεώς μας, θα ήταν άδικο να μην αναφερθούμε, έστω και εν τάχει, και στην μας, θα ήταν άδικο να μην αναφερθούμε, έστω και εν τάχει, και στην χρησιμότητα της ιστορικής προσεγγίσεως της Πολιτικής Ασφαλείας. Ως χρησιμότητα της ιστορικής προσεγγίσεως της Πολιτικής Ασφαλείας. Ως γνωστόν, τα Σώματα Ασφαλείας, ως θεσμικώς δεδομένος και διακριτός γνωστόν, τα Σώματα Ασφαλείας, ως θεσμικώς δεδομένος και διακριτός τομέας ενός κοινωνικού συστήματος, αποτελούσαν πάντοτε προσφιλές, τομέας ενός κοινωνικού συστήματος, αποτελούσαν πάντοτε προσφιλές, αν όχι ιδεώδες, πεδίο ιστορικής έρευνας.8 Τούτο άλλωστε δηλοί και Τούτο άλλωστε δηλοί και η υπάρχουσα βιβλιογραφία περί της Ιστορίας π.χ. της Γαλλικής, της η υπάρχουσα βιβλιογραφία περί της Ιστορίας π.χ. της Γαλλικής, της Ισπανικής, της Ολλανδικής ή της Βρετανικής Χωροφυλακής, των Ιταλών Ισπανικής, της Ολλανδικής ή της Βρετανικής Χωροφυλακής, των Ιταλών Καραμπινιέρων, των διαφόρων -κατά εποχές- αστυνομικών σωμάτων Καραμπινιέρων, των διαφόρων -κατά εποχές- αστυνομικών σωμάτων της Γερμανίας, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο, της Γερμανίας, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο, της Βρετανικής Μητροπολιτικής Αστυνομίας ή της Ισπανικής Εθνικής της Βρετανικής Μητροπολιτικής Αστυνομίας ή της Ισπανικής Εθνικής Αστυνομίας κ.ο.κ. Η διαφοροποίηση, σε βάθος ιστορικού χρόνου, του Αστυνομίας κ.ο.κ. Η διαφοροποίηση, σε βάθος ιστορικού χρόνου, του θεσμικού συστήματος παραγωγής και ασκήσεως της Πολιτικής για την θεσμικού συστήματος παραγωγής και ασκήσεως της Πολιτικής για την Εσωτερική Ασφάλεια, η πρόσληψη και ερμηνεία των ενεργειών των Εσωτερική Ασφάλεια, η πρόσληψη και ερμηνεία των ενεργειών των εκάστοτε δρώντων εντός αυτού του συστήματος καθώς και η εν γένει εκάστοτε δρώντων εντός αυτού του συστήματος καθώς και η εν γένει αιτιακή και λειτουργική συνάφεια μεταξύ του ρόλου των Σωμάτων αιτιακή και λειτουργική συνάφεια μεταξύ του ρόλου των Σωμάτων Ασφαλείας και της ηγεμονικής κοινωνικής ιδεολογίας καθιστούν την Ασφαλείας και της ηγεμονικής κοινωνικής ιδεολογίας καθιστούν την ιστορική προσέγγιση αναμφιβόλως χρήσιμο εργαλείο για την κατανόηση ιστορική προσέγγιση αναμφιβόλως χρήσιμο εργαλείο για την κατανόηση




και των σημερινών δομών και όρων λειτουργίας του συστήματος παραγωγής Πολιτικής Εσωτερικής Ασφαλείας.

Εκ των ανωτέρω κατατεθεισών διαπιστώσεων θεωρούμε ότι καθίσταται ορατή η ανεπάρκεια των μονοσήμαντων προσεγγίσεων του ερευνητικού πεδίου της Πολιτικής για την Εσωτερική Ασφάλεια. Αντιθέτως, αναδεικνύεται ευκρινής η ανάγκη:

- τόσο της διεπιστημονικής προσεγγίσεως των επιμέρους θεματικών τομέων της συνολικής Πολιτικής Εσωτερικής Ασφαλείας

- όσο και της επίσης διεπιστημονικής υποστηρίξεως προς τους πολιτικούς ιθύνοντες κατά την διαδικασία λήψεως αποφάσεων επί των ζητημάτων αυτών, λαμβανομένων υπ’ όψιν των πάσης φύσεως –ενδοσυστημικών (εσωπολιτικών / κοινωνικών) και διεθνών– σχετικών παραμέτρων.

Δεν παροράται το γεγονός ότι, στην συνείδηση της κοινωνίας, ο αποφασιστικός δρων κατά την διαδικασία παραγωγής και ασκήσεως της Πολιτικής για την Εσωτερική Ασφάλεια είναι οι Αρχές Ασφαλείας, και πρωτίστως η Αστυνομία, αντίληψη απολύτως εύλογη εν όψει της ευρυτάτης δικαιοδοσίας της Αστυνομίας αλλά και του ύψους των διαθεσίμων πόρων. Εν τούτοις, η Πολιτική Εσωτερικής Ασφαλείας αφορά σε ένα ευρύτερο σύστημα, στο οποίο εμπλέκονται, πέραν της Αστυνομίας και των λοιπών Σωμάτων Ασφαλείας (Ακτοφυλακή/Λιμενικό Σώμα, Χωροφυλακή/Φρουρά Συνόρων, Οικονομική Αστυνομία κ.λ.π.):

- σε πρώτο επίπεδο, οι Δικαστικές Αρχές, οι Τελωνειακές Αρχές, οι Υπηρεσίες Πληροφοριών κ.λ.π.,

- σε δεύτερο επίπεδο, τα Υπουργεία Εσωτερικών / Δημοσίας Τάξεως ή Ασφαλείας, τα Εθνικά Κοινοβούλια, τα πολιτικά κόμματα, οι κοινωνικοί φορείς και οι Ιδεολογικοί Μηχανισμοί του Κράτους (με εξέχουσα, εν προκειμένω, την θέση των ΜΜΕ).

Περαιτέρω, οφείλει να ληφθεί υπ’ όψιν ότι η προϊούσα Διεθνής Αστυνομική Συνεργασία, ιδίως σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενώσεως, επιφέρει ουσιώδεις, ποιοτικές, συνέπειες στην Πολιτική Εσωτερικής Ασφαλείας καθ’ όσον δεν ενισχύει απλώς την επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων Εθνικών Αρχών Ασφαλείας, επί θεσμικής μάλιστα βάσεως, αλλά και προάγει την διαδικτύωση θεματικών πεδίων και πεδίων πολιτικής, τα οποία παρέμεναν μέχρι πρότινος κεχωρισμένα απ’ αλλήλων. Για να αναφέρουμε ένα μόνον, πλην απολύτως κατανοητό, παράδειγμα: Ποιός σοβαρός πολιτικός ή υπηρεσιακός ιθύνων ή αναλυτής διανοείται σήμερα να ασχοληθεί με την Πολιτική Εσωτερικής Ασφαλείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο χωρίς να συμπεριλάβει στην σχεδίασή του την Πολιτική Δικαίου της ΕΕ – ή, πολύ περισσότερο, την Μεταναστευτική Πολιτική; Όταν, μάλιστα, είναι γνωστό ότι ακόμη και αυτή η θεμελιώδης παραδοσιακή διάκριση μεταξύ Εσωτερικής και Εξωτερικής Ασφαλείας καθίσταται, επί των ημερών μας, δυσδιάκριτη.

Η προϊούσα Διεθνής Αστυνομική Συνεργασία, επιφέρει ουσιώδεις, ποιοτικές, συνέπειες στην Πολιτική Εσωτερικής Ασφαλείας καθ’ όσον δεν ενισχύει απλώς την επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων Εθνικών Αρχών Ασφαλείας, αλλά και προάγει την διαδικτύωση θεματικών πεδίων και πεδίων πολιτικής, τα οποία παρέμεναν μέχρι πρότινος κεχωρισμένα απ’ αλλήλων.




Κατ’ ουσίαν, παρατηρούμε μία εντυπωσιακή διεύρυνση του όρου ατ’ ουσίαν, παρατηρούμε μία εντυπωσιακή διεύρυνση του όρου «Ασφάλεια», όπως έχουμε επαρκώς εξηγήσει9, ο οποίος νοείται , ο οποίος νοείται πλέον υπό μίαν έννοια πολύ ευρύτερη της παραδεδομένης. Καλόν πλέον υπό μίαν έννοια πολύ ευρύτερη της παραδεδομένης. Καλόν είναι η διαπίστωση αυτή να αποτελέσει εφεξής κτήμα κοινόν των είναι η διαπίστωση αυτή να αποτελέσει εφεξής κτήμα κοινόν των εκπαιδευομένων και μετεκπαιδευομένων υπηρεσιακών στελεχών, ιδίως εκπαιδευομένων και μετεκπαιδευομένων υπηρεσιακών στελεχών, ιδίως των αστυνομικών (εξυπακούεται, φυσικά, ότι τούτο πρέπει να συμβεί των αστυνομικών (εξυπακούεται, φυσικά, ότι τούτο πρέπει να συμβεί λελογισμένα και χωρίς να επιβαρύνονται οι τελευταίοι με υπερβολικό λελογισμένα και χωρίς να επιβαρύνονται οι τελευταίοι με υπερβολικό θεωρητικό φορτίο, εις βάρος της εμπειρικής τους εκπαιδεύσεως).θεωρητικό φορτίο, εις βάρος της εμπειρικής τους εκπαιδεύσεως).

Η διεθνώς παρατηρούμενη άνθηση των Μελετών Εσωτερικής Η διεθνώς παρατηρούμενη άνθηση των Μελετών Εσωτερικής Ασφαλείας, τα τελευταία χρόνια, αποτελεί προδήλως απάντηση στην Ασφαλείας, τα τελευταία χρόνια, αποτελεί προδήλως απάντηση στην πρόκληση την οποία συνιστά για τις ιθύνουσες πολιτικές ελίτ και τους πρόκληση την οποία συνιστά για τις ιθύνουσες πολιτικές ελίτ και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους η προαναφερθείσα διεύρυνση ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους η προαναφερθείσα διεύρυνση του όρου «Ασφάλεια» – εν όψει μάλιστα των Ασυμμέτρων Απειλών, του όρου «Ασφάλεια» – εν όψει μάλιστα των Ασυμμέτρων Απειλών, οι οποίες χαρακτηρίζουν το παρόν (μεταβατικό και λίαν ρευστό) οι οποίες χαρακτηρίζουν το παρόν (μεταβατικό και λίαν ρευστό) μεταδιπολικό διεθνές περιβάλλον. Προκειμένου περί ενός ακριβούς μεταδιπολικό διεθνές περιβάλλον. Προκειμένου περί ενός ακριβούς ορισμού, αποδεχόμεθα, παρακολουθώντας τα σύγχρονα επιστημονικά ορισμού, αποδεχόμεθα, παρακολουθώντας τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα του ευρωπαϊκού χώρου, εκείνον που έδωσε η Σύνοδος δεδομένα του ευρωπαϊκού χώρου, εκείνον που έδωσε η Σύνοδος των Υπουργών Εσωτερικών των Γερμανικών Ομοσπόνδων Κρατών των Υπουργών Εσωτερικών των Γερμανικών Ομοσπόνδων Κρατών (Bundesländer-Innenministerkonferenz), συμφώνως προς τον οποίο, η ), συμφώνως προς τον οποίο, η Εσωτερική Ασφάλεια είναι «ένα σύστημα κρατικών θεσμών και καθιδρυμάτων, «ένα σύστημα κρατικών θεσμών και καθιδρυμάτων, νομιμοποιημένων εκ του Συντάγματος και των Οργάνων της δημοκρατικής νομιμοποιημένων εκ του Συντάγματος και των Οργάνων της δημοκρατικής παραγωγής της συλλογικής βουλήσεως στο να εξασκούν εκτελεστικώς το δημόσιο παραγωγής της συλλογικής βουλήσεως στο να εξασκούν εκτελεστικώς το δημόσιο μονοπώλιο βίας στα πλαίσια κωδικοποιημένων κανόνων, ακόμη και διά της αμέσου μονοπώλιο βίας στα πλαίσια κωδικοποιημένων κανόνων, ακόμη και διά της αμέσου ασκήσεως καταναγκασμού.»10

Ως προς το εύρος του ερευνητικού πεδίου, αυτό εκτείνεται, όπως Ως προς το εύρος του ερευνητικού πεδίου, αυτό εκτείνεται, όπως προελέχθη, πολύ πέραν της Αστυνομικής Κοινωνιολογίας ή Ιστορίας, προελέχθη, πολύ πέραν της Αστυνομικής Κοινωνιολογίας ή Ιστορίας, της Εγκληματολογίας και της Πολιτικής Επιστήμης, συμπυκνώνοντας της Εγκληματολογίας και της Πολιτικής Επιστήμης, συμπυκνώνοντας και αξιοποιώντας τα πορίσματα και δεδομένα των εν λόγω κλάδων, και αξιοποιώντας τα πορίσματα και δεδομένα των εν λόγω κλάδων, βάσει μιας (κατά κοινήν ομολογία ενδεδειγμένης) διεπιστημονικής βάσει μιας (κατά κοινήν ομολογία ενδεδειγμένης) διεπιστημονικής προσεγγίσεως. Κρίσιμοι όροι επιτυχίας μιας τέτοιας προσεγγίσεως είναι οι προσεγγίσεως. Κρίσιμοι όροι επιτυχίας μιας τέτοιας προσεγγίσεως είναι οι ακόλουθοι:

α) η συνειδητοποίηση, από πλευράς της επιστημονικής κοινότητος, η συνειδητοποίηση, από πλευράς της επιστημονικής κοινότητος, της υπάρξεως ενός ιδιαιτέρου, διακριτού, πεδίου μελετών για της υπάρξεως ενός ιδιαιτέρου, διακριτού, πεδίου μελετών για την «Πολιτική Εσωτερικής Ασφαλείας» – όπερ συνεπάγεται την «Πολιτική Εσωτερικής Ασφαλείας» – όπερ συνεπάγεται θεσμοθετημένη επιστημονική ανταλλαγή απόψεων, εν Ελλάδι και θεσμοθετημένη επιστημονική ανταλλαγή απόψεων, εν Ελλάδι και διεθνώς, διοργάνωση ημερίδων και σεμιναρίων κ.λ.π. διεθνώς, διοργάνωση ημερίδων και σεμιναρίων κ.λ.π.

β) η δέουσα ανταπόκριση της κοινωνίας, και δη των ιθυνουσών η δέουσα ανταπόκριση της κοινωνίας, και δη των ιθυνουσών πολιτικών ελίτ, διά της δημιουργίας συναφών θέσεων Ερευνητών πολιτικών ελίτ, διά της δημιουργίας συναφών θέσεων Ερευνητών σε Ινστιτούτα Μελετών, Καθηγητών στις αρμόδιες Σχολές Εθνικής σε Ινστιτούτα Μελετών, Καθηγητών στις αρμόδιες Σχολές Εθνικής Ασφαλείας κ.λ.π.

Ορμώμενοι από την ασφαλή, κατά την κρίση μας, θεωρητική και Ορμώμενοι από την ασφαλή, κατά την κρίση μας, θεωρητική και μεθοδολογική αφετηρία του εμπειρικο-αναλυτικού υποδείγματος της μεθοδολογική αφετηρία του εμπειρικο-αναλυτικού υποδείγματος της Νεο-Ρεαλιστικής Σχολής του Μονάχου, εμπλουτισμένου με τον Κριτικό Νεο-Ρεαλιστικής Σχολής του Μονάχου, εμπλουτισμένου με τον Κριτικό




Ορθολογισμό του Κύκλου Μελετών Εσωτερικής Ασφαλείας του Μarburg, θεωρούμε την διεπιστημονική προσέγγιση του υπαρκτού και διακριτού ερευνητικού πεδίου της Πολιτικής για την Εσωτερική Ασφάλεια ως την πλέον κατάλληλη οδό επιστημονικής αντιμετωπίσεως ενός ζητήματος που αναδεικνύεται σε μείζονα πρόκληση για τους δρώντες του μεταψυχροπολεμικού διεθνούς συστήματος. Η προσπάθεια αξίζει τον κόπο: Το διακύβευμα, σε τελική ανάλυση, είναι αυτό τούτο το μέλλον της φιλελεύθερης δημοκρατικής παραδόσεως και του συνταγματικού-νεωτερικού έθνους-κράτους, υπό συνθήκες ενός επαπειλούμενου ιδιότυπου μετανεωτερικού ολοκληρωτισμού.




ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1 Περί του όρου «Εθνική Ασφάλεια» (national security) όρα το μνημειώδες έργο του ιδρυ- Περί του όρου «Εθνική Ασφάλεια» (national security) όρα το μνημειώδες έργο του ιδρυ-τού της Σχολής του Πολιτικού Ρεαλισμού Hans J. Morgenthau, In Defense of the National τού της Σχολής του Πολιτικού Ρεαλισμού Hans J. Morgenthau, In Defense of the National Interest, New York 1951 (ιδίως τα κεφ. 1, 3, 8 και 32). Αξιοσημείωτη αναφορά στην «Πολι-Interest, New York 1951 (ιδίως τα κεφ. 1, 3, 8 και 32). Αξιοσημείωτη αναφορά στην «Πολι-τική Εσωτερικής Ασφαλείας» (internal security policy) και στο περιεχόμενό της περιλαμ-τική Εσωτερικής Ασφαλείας» (internal security policy) και στο περιεχόμενό της περιλαμ-βάνεται στην πρώτη ήδη σελίδα ενός άλλου κλασσικού επιστημονικού έργου της ψυχρο-βάνεται στην πρώτη ήδη σελίδα ενός άλλου κλασσικού επιστημονικού έργου της ψυχρο-πολεμικής περιόδου: Huntington, Samuel P., The Soldier and the State, The Theory and πολεμικής περιόδου: Huntington, Samuel P., The Soldier and the State, The Theory and Politics of Civil-Military Relations (εν προκειμένω χρησιμοποιείται η 19η έκδοση, Cambridge, έκδοση, Cambridge, Massachussetts / London, England, 2002). 2 Όρα Ηλιόπουλου, Ηλία / Σκιαδά, Δημητρίου, Πολιτικο-Στρατιωτικές Σχέσεις και Αμυντι- Όρα Ηλιόπουλου, Ηλία / Σκιαδά, Δημητρίου, Πολιτικο-Στρατιωτικές Σχέσεις και Αμυντι-κή Διπλωματία – Θεωρητική, Συγκριτική και Θεσμική Ανάλυση, Έκδοση Ινστιτούτου Αμυ-κή Διπλωματία – Θεωρητική, Συγκριτική και Θεσμική Ανάλυση, Έκδοση Ινστιτούτου Αμυ-ντικών Αναλύσεων (Θέματα Πολιτικής & Άμυνας, τόμος 20), Αθήναι 2004, σελ. 16-17.ντικών Αναλύσεων (Θέματα Πολιτικής & Άμυνας, τόμος 20), Αθήναι 2004, σελ. 16-17.3 Όρα (λίαν δειγματοληπτικώς): Hubig, Christoph, Merkmale einer Wissenschaft Όρα (λίαν δειγματοληπτικώς): Hubig, Christoph, Merkmale einer Wissenschaft – Charakter einer interdisziplinδren Wissenschaft, in: PFA – Schriftenreihe der Polizei-– Charakter einer interdisziplinδren Wissenschaft, in: PFA – Schriftenreihe der Polizei-Fόhrungsakademie, Heft 1&2/2000. Επίσης: Knelangen, Wilhelm, Das Politikfeld innere Fόhrungsakademie, Heft 1&2/2000. Επίσης: Knelangen, Wilhelm, Das Politikfeld innere Sicherheit im Integrationsprozess. Die Entstehung einer europδischen Politik der inneren Sicherheit im Integrationsprozess. Die Entstehung einer europδischen Politik der inneren Sicherheit, Opladen 2001. Επίσης: Lange, Hans-Jόrgen, Innere Sicherheit im Politischen Sicherheit, Opladen 2001. Επίσης: Lange, Hans-Jόrgen, Innere Sicherheit im Politischen System der Bundesrepublik Deutschland, Opladen 1999. 4 Παράβαλε σχετικώς: Kaesler, Dirk, Soziologie als Berufung, Opladen 1997. Luedtke, Alf Παράβαλε σχετικώς: Kaesler, Dirk, Soziologie als Berufung, Opladen 1997. Luedtke, Alf (Hrsg.), Sicherheit und Wohlfarhrt. Polizei, Gesellschaft und Herrschaft im 19. und 20. (Hrsg.), Sicherheit und Wohlfarhrt. Polizei, Gesellschaft und Herrschaft im 19. und 20. Jahrhundert, Frankfurt a.M. 1992. 5 Όρα Kaesler, 278.6 Πρβλ. Busch, Heiner (u.a.), Die Polizei in der Bundesrepublik, Frankfurt a.M. 1988. Πρβλ. Busch, Heiner (u.a.), Die Polizei in der Bundesrepublik, Frankfurt a.M. 1988. 7 Όρα Sack, Fritz, Kritische Kriminologie, in: Kaiser, G. (u.a.), Kleines Kriminologisches Όρα Sack, Fritz, Kritische Kriminologie, in: Kaiser, G. (u.a.), Kleines Kriminologisches Wφrterbuch, 3. Aufl ., Heidelberg 1993, σελ. 333.8 Εξόχως ενδιαφέρον είναι, εν προκειμένω, το πόνημα του Ralph Jessen, Polizei und Εξόχως ενδιαφέρον είναι, εν προκειμένω, το πόνημα του Ralph Jessen, Polizei und Gesellschaft. Zum Paradigmenwechsel in der Polizeigeschichtsforschung, στο συλλογικό Gesellschaft. Zum Paradigmenwechsel in der Polizeigeschichtsforschung, στο συλλογικό έργο των G. Paul και K.-M. Mallmann (εκδ.), Die Gestapo. Mythos und Realitδt, Darmstadt έργο των G. Paul και K.-M. Mallmann (εκδ.), Die Gestapo. Mythos und Realitδt, Darmstadt 1995.9 Όρα Ηλιόπουλου / Σκιαδά, ένθα ανωτέρω, σελ. 11-17.10 Bundeslδnder-Innenministerkonferenz, Ausschόsse des Bundestages, εις: Lange, ένθα Bundeslδnder-Innenministerkonferenz, Ausschόsse des Bundestages, εις: Lange, ένθα ανωτέρω, σελ.109.



ΠΟΛΕΜΟΣΚΑΤΑ ΤΗΣΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ




Φώτιος Μεταλληνός

Το μέλλον του πολέμου κατά της τρομοκρατίαςΤο μέλλον του πολέμου κατά της τρομοκρατίας

H 11η Σεπτεμβρίου του 2001 σημειώνει την ιστορική μετάβαση από την εποχή της σύγκρουσης των δυνάμεων στην εποχή του πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Με την έννοια, ότι η τρομοκρατία θέτει υπό αμφισβήτηση τον κυριαρχικό παράγοντα της δύναμης στις παγκόσμιες εξελίξεις, παρεπόμενα και την έννοια του πολέμου, σαν συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα.

Ο υπό εξέλιξη πόλεμος κατά της τρομοκρατίας συσπείρωσε τη διεθνή κοινωνία σε μια ολική μάχη εναντίον του «βιονικού» και απρόσωπου αυτού εχθρού, του οποίου οι ασύμμετρες «βιονικού» και απρόσωπου αυτού εχθρού, του οποίου οι ασύμμετρες μέθοδοι υπερβαίνουν τον παράγοντα της στρατιωτικής, κατ’ επέκταση μέθοδοι υπερβαίνουν τον παράγοντα της στρατιωτικής, κατ’ επέκταση της εθνικής ισχύος μιας χώρας.1 Πρόκειται για έναν πόλεμο, τον οποίο Πρόκειται για έναν πόλεμο, τον οποίο οι ΗΠΑ και οι συνεργαζόμενες χώρες διεξάγουν σε πολλαπλά μέτωπα, οι ΗΠΑ και οι συνεργαζόμενες χώρες διεξάγουν σε πολλαπλά μέτωπα, για να αναφέρουμε αυτόν του κυβερνοχώρου, των πληροφοριών, για να αναφέρουμε αυτόν του κυβερνοχώρου, των πληροφοριών, των οικονομικών πηγών της τρομοκρατίας, το ιδεολογικό και, τέλος, των οικονομικών πηγών της τρομοκρατίας, το ιδεολογικό και, τέλος, το πολεμικό μέτωπο, εναντίον των χωρών που υποθάλπουν την το πολεμικό μέτωπο, εναντίον των χωρών που υποθάλπουν την τρομοκρατία.

Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας έχει ήδη εισέλθει στο κρισιμότερο Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας έχει ήδη εισέλθει στο κρισιμότερο κεφάλαιο της ιστορίας του, από την άποψη ότι ο πόλεμος αυτός, κεφάλαιο της ιστορίας του, από την άποψη ότι ο πόλεμος αυτός, στη στρατιωτική του διάσταση, διεξάγεται στο χώρο της μείζονος Μ. στη στρατιωτική του διάσταση, διεξάγεται στο χώρο της μείζονος Μ. Ανατολής2, έναν κατ’ εξοχήν ενεργειακό χώρο, όπου συγκλίνουν τα , έναν κατ’ εξοχήν ενεργειακό χώρο, όπου συγκλίνουν τα ζωτικά οικονομικά ενδιαφέροντα των ΗΠΑ, της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ζωτικά οικονομικά ενδιαφέροντα των ΗΠΑ, της Ρωσικής Ομοσπονδίας, της Ε.Ε., ακόμη της Κίνας και της Ιαπωνίας. Εξ’ αυτού και οι όποιες της Ε.Ε., ακόμη της Κίνας και της Ιαπωνίας. Εξ’ αυτού και οι όποιες επεμβάσεις και πολεμικές συγκρούσεις στο χώρο αυτό συνιστούν μια επεμβάσεις και πολεμικές συγκρούσεις στο χώρο αυτό συνιστούν μια παγκοσμιοποιημένη ενέργεια, που υπερβαίνει την αποκλειστική αρμοδιότητα , που υπερβαίνει την αποκλειστική αρμοδιότητα των ΗΠΑ και της όποιας στρατιωτικής συμμαχίας.

Οι μέχρι τώρα εξελίξεις του πολέμου στο Αφγανιστάν, και, κυρίως, Οι μέχρι τώρα εξελίξεις του πολέμου στο Αφγανιστάν, και, κυρίως, στο Ιράκ, μας θέτουν μπροστά σε κρίσιμα ερωτήματα, σχετικά με την στο Ιράκ, μας θέτουν μπροστά σε κρίσιμα ερωτήματα, σχετικά με την ενδεδειγμένη μεθόδευση του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, προς ενδεδειγμένη μεθόδευση του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, προς

Ο Φώτιος Μεταλληνός είναι Αντιστράτηγος ε.α.Είναι αναλυτής Γεωστρατηγικής και σχολιαστής στρατιωτικής στρατηγικής.


Φώτιος ΜεταλληνόςΠΟΛΕΜΟΣΚΑΤΑ ΤΗΣ



την κατεύθυνση των τεθέντων πολιτικών σκοπών, περαιτέρω δε, το μέλλον του πολέμου αυτού, που φαίνεται να συμπαρασύρει συνολικά τις χώρες του διατλαντικού χώρου. Δεν πρόκειται, εν προκειμένω, για ερωτήματα, που αναφέρονται στο πάγιο πρόβλημα της αβεβαιότητας των πολέμων, αλλά σε αυτά που αναφέρονται στην ίδια τη των πολέμων, αλλά σε αυτά που αναφέρονται στην ίδια τη των πολέμων φύση και την καταλληλότητα των μέσων διεξαγωγής αυτού του ιδιώνυμου πολέμου, που προβλέπεται να κυριαρχήσει στην παγκόσμια σκηνή, κατά τον τρέχοντα αιώνα. Επιβάλλεται εξ’ αυτού μια εκ βαθέων θεώρηση της ουσίας της τρομοκρατικής απειλής και της φύσης του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, όχι μόνο για την υιοθέτηση των ενδεδειγμένων αρχών, μεθόδων και μέσων διεξαγωγής της στρατιωτικής μάχης, όσο, κυρίως, για την πολιτική χειραγώγηση αυτού του πολέμου και την υιοθέτηση μιας συνετής στρατηγικής, που θα μπορούσε να αποκλείσει την ολική σύγκρουση (συμβατική, βιοχημική, πυρηνική) και να οδηγήσει σε μια ειρηνική συνύπαρξη με τον Αραβικό και εν γένει Ισλαμικό κόσμο.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την περίπτωση αποκτά η αξιολόγηση της βαρύτητας του στρατιωτικού παράγοντα σε έναν πόλεμο που υπερβαίνει τις δυνατότητες και μεθόδους διεξαγωγής του κλασσικού πολέμου, λόγω ακριβώς της ευχέρειας της τρομοκρατικής πλευράς, να επιφέρει επιλεκτικά πλήγματα στην καρδιά της εμπόλεμης χώρας, απέχουσα παντελώς της παράλληλης στρατιωτικής μάχης, που, πρακτικά, υλοποιεί μια έμμεση στρατηγική3 των ΗΠΑ στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας.

Θα καταφύγουμε, για το σκοπό αυτό, τόσο στα θεωρητικά εργαλεία ερμηνείας των πολέμων, που επικρατούν στη «δυτική» άποψη, όσο και στους εκατέρωθεν πολιτικούς σκοπούς, - δεδηλωμένους και μη-, της τρομοκρατικής και δυτικής πλευράς, που αποτελούν, κατά τον θεωρητικό του πολέμου Κλάουζεβιτς, τη μήτρα των πολέμων.

Ερχόμενοι κατά πρώτον στη φύση του «εχθρού», διαπιστώνουμε ότι δεν πρόκειται για κάποια συγκεκριμένη χώρα με μια παρατακτή ένοπλη δύναμη, η οποία ενεργεί υπό την οικεία πολιτική διεύθυνση, με τις όποιες ασύμμετρες, έστω και τρομοκρατικές, μεθόδους. Θα είχαμε τότε να κάνουμε με μια χώρα υπόλογη των μεθόδων της απέναντι των διεθνών οργανισμών και υποκείμενη στον κανόνα της αμοιβαιότητας, αλλά και των στρατιωτικών, πολιτικών και οικονομικών αντιποίνων. Με τα κλασικά κριτήρια των εμπολέμων δυνάμεων, στη συγκεκριμένη περίπτωση πρόκειται για μια «απρόσωπη» και «βιονική» δύναμη, άναρχη και απάτριδα, αμέτοχη της κυρίαρχης βούλησης μιας πολιτικής, εθνικής, ή θρησκευτικής οντότητας, με συγκεκριμένους πολιτικούς σκοπούς και πρόταση για την ιδία αυτής μοίρα. Φαίνεται να έχει τις απαρχές της στο φανατισμό και στη μεσσιανική αντίληψη άναρχων ομάδων, μη υπόλογων έναντι κρατικής αρχής, που, με όπλο την άμετρη καταστροφή, επιχειρούν να αναστρέψουν τον ρου της Ιστορίας, που προσωποποιούν το αίσθημα

Η ασπίδα της Δύσης αποδεικνύεται ανεπαρκής στην αντιμετώπιση του βιονικού τρομοκράτη, που εκπαιδεύεται και αποκτά τις τεχνικές λεπτομέρειες των στόχων του μέσω του διαδικτύου, επιλέγοντας τον προσωπικό θάνατο μ’ ένα δυσανάλογο αντίτιμο σε ανθρώπινες ζωές και καταστροφές.

ΠΟΛΕΜΟΣΚΑΤΑ ΤΗΣ



Φώτιος Μεταλληνός ΠΟΛΕΜΟΣΚΑΤΑ ΤΗΣΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

αδικίας και καταπίεσης του πενόμενου τρίτου κόσμου, απέναντι στον αδικίας και καταπίεσης του πενόμενου τρίτου κόσμου, απέναντι στον πλούσιο Βορά, τη μνησικακία απέναντι στις κυρίαρχες δυνάμεις. Ακόμη, πλούσιο Βορά, τη μνησικακία απέναντι στις κυρίαρχες δυνάμεις. Ακόμη, το συσσωρευτικό μίσος κατά της αποικιοκρατικής εκμετάλλευσης και το το συσσωρευτικό μίσος κατά της αποικιοκρατικής εκμετάλλευσης και το φόβο της προϊούσας παγκοσμιοποίησης, που απειλεί να εκδυτικοποιήσει φόβο της προϊούσας παγκοσμιοποίησης, που απειλεί να εκδυτικοποιήσει και να μεταλλάξει τον Ισλαμικό κόσμο, σε συνεργάσιμη συνιστώσα και να μεταλλάξει τον Ισλαμικό κόσμο, σε συνεργάσιμη συνιστώσα της διατλαντικής οικουμενικής και περαιτέρω παγκοσμιοποιημένηςπαγκοσμιοποιημένηςοικονομίας.4 Την αντιλαμβανόμεθα, περισσότερο, ως μια ολοκληρωτικά Την αντιλαμβανόμεθα, περισσότερο, ως μια ολοκληρωτικά στρατευμένη δύναμη στο σκοπό της συντριβής του καπιταλιστικού στρατευμένη δύναμη στο σκοπό της συντριβής του καπιταλιστικού οικοδομήματος, ανεύθυνη για την περαιτέρω μοίρα του ανθρώπου, οικοδομήματος, ανεύθυνη για την περαιτέρω μοίρα του ανθρώπου, του κυρίαρχου οικοδομήματος, που ενσωματώνει το τεχνολογικό του κυρίαρχου οικοδομήματος, που ενσωματώνει το τεχνολογικό κεφάλαιο σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα παγκόσμιας επικοινωνίας, που κεφάλαιο σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα παγκόσμιας επικοινωνίας, που διακινεί με υψηλούς ρυθμούς την επιστημονική εργασία, τις εμπορικές διακινεί με υψηλούς ρυθμούς την επιστημονική εργασία, τις εμπορικές και χρηματιστηριακές συναλλαγές και το επενδυτικό κεφάλαιο, και χρηματιστηριακές συναλλαγές και το επενδυτικό κεφάλαιο, καταργώντας προοδευτικά τα οικονομικά σύνορα, που ενσωματώνει καταργώντας προοδευτικά τα οικονομικά σύνορα, που ενσωματώνει τους αυτοματισμούς λειτουργίας και ασφάλειας των συστημάτων τους αυτοματισμούς λειτουργίας και ασφάλειας των συστημάτων συγκοινωνιών, διανομής ενέργειας, επικοινωνιών και κάθε μορφής συγκοινωνιών, διανομής ενέργειας, επικοινωνιών και κάθε μορφής ανθρώπινης δραστηριότητας, ακόμη και τον απέραντο κυβερνοχώροκυβερνοχώροελεύθερης πρόσβασης στην καθόλου γνώση και πληροφόρηση. Μια ελεύθερης πρόσβασης στην καθόλου γνώση και πληροφόρηση. Μια αμάχητη αμυντική ασπίδα επιτήρησης, εγρήγορσης και πολεμικής αμάχητη αμυντική ασπίδα επιτήρησης, εγρήγορσης και πολεμικής απόκρουσης, σε παγκόσμια κλίμακα, ασφαλίζει το όλο οικοδόμημα, απόκρουσης, σε παγκόσμια κλίμακα, ασφαλίζει το όλο οικοδόμημα, πρακτικά απροσπέλαστη από τις εχθρικές επιθέσεις.

Όμως: Το τέλειο οικοδόμημα του καπιταλισμού εμπεριέχει, από τη φύση Όμως: Το τέλειο οικοδόμημα του καπιταλισμού εμπεριέχει, από τη φύση του, και τα εμπυρεύματα της αυτοκαταστροφής του. Απρόσιτα στην όποια του, και τα εμπυρεύματα της αυτοκαταστροφής του. Απρόσιτα στην όποια στρατιωτική δύναμη, προσιτά εντούτοις στον ανώνυμο τρομοκράτη, που στρατιωτική δύναμη, προσιτά εντούτοις στον ανώνυμο τρομοκράτη, που





χρησιμοποιεί το θάνατό του ως απόλυτο όπλο εναντίον ενός συστήματος, χρησιμοποιεί το θάνατό του ως απόλυτο όπλο εναντίον ενός συστήματος, που βασίζεται στην αποφυγή του θανάτου και αποδεικνύεται ανίσχυρο απέναντι σε έναν εχθρό, που μετατρέπει τον ατομικό θάνατο σε απόλυτο όπλο αντεπίθεσης. Πρακτικά, η ασπίδα της Δύσης αποδεικνύεται ασύμβατη στην αντιμετώπιση του βιονικού τρομοκράτη, που εμφωλεύει σαν ιός στο σώμα της διεθνούς κοινωνίας5, στρατεύεται, εκπαιδεύεται και αποκτά τις τεχνικές λεπτομέρειες των στόχων του μέσω του διαδικτύου, για να λάβει την «ύπερθεν» εντολή, και, με ρομποτική αντα πόκριση, να ανταλλάξει τον προσωπικό θάνατο, - μονήρη, συμβολικό και θυσιαστικό, με ένα δυσανάλογο αντίτιμο σε ανθρώπινες ζωές και αλυσιδωτές καταστροφές.

Παράλληλα με τη φυσική ενέργεια του τρομοκράτη, εξίσου σημαντική είναι η ηλεκτρονική επίθεση στον κυβερνοχώρο. Η κυβερνο-τρομοκρατία μέσω του διαδικτύου στοχεύει στην απορύθμιση των αυτοματοποιημένων συστημάτων μεταφορών, τραπεζικών συναλλαγών, ρύθμισης εναερίου κυκλοφορίας, παροχής πυρηνικής και ηλεκτρικής ενέργειας, επικοινωνιών, υδατο-φραγμάτων, συστημάτων αντιτρομοκρατικής ασφάλειας και αντιμέτρων, για τη δημιουργία μιας χαοτικής κατάστασης με απροσμέτρητες επιπτώσεις.6 Οι έμμεσες επιπτώσεις της τρομοκρατικής ενέργειας αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες, από τα περιοριστικά νομοθετήματα και τα αυξανόμενα μέτρα ασφαλείας, που στοχεύουν στην προστασία του ελεύθερου θεσμικού συστήματος. Ω, ποία ειρωνεία!

Η αιτιολόγηση της τυφλής και άμετρης τρομοκρατικής βίας, από μέρους της τρομοκρατικής πλευράς, βασίζεται σε μια τριπλή δικαιολογία: 1) στο γεγονός ότι στερείται εναλλακτικής επιλογής, 2) στην ανελέητη αυθαιρεσία της κυριαρχούσας δύναμης των ΗΠΑ, και 3) στην αναπάντητη επίκληση της ειρηνικής οδού για την αποκατάσταση μιας τάξης δικαίου.7 Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι θέσεις αυτές απηχούν το διάχυτο αίσθημα του τρίτου κόσμου, αλλά και ευρίσκουν την ανάλογη απήχηση στη διεθνή κοινή γνώμη, ακόμη και αυτή των ΗΠΑ.

Συμπερασματικά, η τρομοκρατική μεθοδολογία αναδεικνύεται προοδευτικά στο απόλυτο ψυχολογικό και καταστροφικό όπλο, κατά του οικονομικού, θεσμικού και αμυντικού συστήματος της Δύσης, που απειλεί άμεσα την πολιτική συνοχή και τον τρόπο ζωής του δυτικού κόσμου. Ένα όπλο απόλυτα ασύμμετρο με τις ασφαλιστικές αντιστάσεις του δυτικού συστήματος, του οποίου απειλεί (ή και επιδιώκει) την πλήρη κατάρρευση, με αγνόηση των επιπτώσεων στο σύνολο της ανθρώπινης κοινωνίας.

Οι μέχρι εδώ διαπιστώσεις αναφέρονται στη ρεαλιστική έκφραση της τρομοκρατίας, χωρίς και να εγγίζουν την ουσία της, η οποία φαίνεται να απαντάται μέσα από το ερώτημα, αν η τρομοκρατία είναι ένα εργαλείο

Η τρομοκρατία αποτελεί την απάντηση της παγκόσμιας κοινωνίας απένταντι στην υπερδύναμη των ΗΠΑ, η οποία προσέδωσε στην ελεύθερη παγκοσμιοποίηση τον ολοκληρωτικό χαρακτήρα μίας βίαιης επιβολής μέσα σε συνθήκες απόλυτου ελέγχου και εκφοβισμού (μέσω του παράγοντα ασφαλείας).





τυφλής εκδίκησης, στα χέρια μιας ριζοσπαστικής μερίδας του Ισλαμικού τυφλής εκδίκησης, στα χέρια μιας ριζοσπαστικής μερίδας του Ισλαμικού κόσμου, (άσχετο με τις επιταγές του Ισλάμ), ή αντιπροσωπεύει τις νόμιμες κόσμου, (άσχετο με τις επιταγές του Ισλάμ), ή αντιπροσωπεύει τις νόμιμες αντιστάσεις του τρίτου κόσμου απέναντι στη νεο-ιμπεριαλιστική και αντιστάσεις του τρίτου κόσμου απέναντι στη νεο-ιμπεριαλιστική και μετα-νεωτερική ρύμη των ΗΠΑ στην προσπάθεια να πάρουν στα χέρια μετα-νεωτερική ρύμη των ΗΠΑ στην προσπάθεια να πάρουν στα χέρια τους τον τροχό της παγκόσμιας οικονομίας, κατά το προηγούμενο της τους τον τροχό της παγκόσμιας οικονομίας, κατά το προηγούμενο της Μεγάλης Βρετανίας. Η προσπάθεια αυτή υπόσχεται στον άνθρωπο Μεγάλης Βρετανίας. Η προσπάθεια αυτή υπόσχεται στον άνθρωπο τα βέλτιστα, χωρίς και τις απαραί τητες εγγυήσεις απέναντι στα τα βέλτιστα, χωρίς και τις απαραί τητες εγγυήσεις απέναντι στα επαπειλούμενα χείριστα, ως εκ της μεθόδευσης μιας βίαιης επιβολής της επαπειλούμενα χείριστα, ως εκ της μεθόδευσης μιας βίαιης επιβολής της παγκοσμιοποίησης, την οποία οι ΗΠΑ ανάγουν στην ελευθερία των παγκοσμιοποίησης, την οποία οι ΗΠΑ ανάγουν στην ελευθερία των εμπο ρικών συναλλαγών, στην επικράτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων εμπο ρικών συναλλαγών, στην επικράτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και δημοκρατικών ελευθεριών.

Ο Γάλλος φιλόσοφος Jean Baudrillard, στο άρθρο του “The Spirit of “The Spirit of Terrorism”, επικεντρώνει την προσοχή μας πάνω στο απόλυτοαπόλυτο γεγονός όλων των εποχών, αυτό της καταστροφής των δίδυμων πύργων. Ένα όλων των εποχών, αυτό της καταστροφής των δίδυμων πύργων. Ένα γεγονός που υπερβαίνει τα όρια της εικονικής πραγματικότητας γεγονός που υπερβαίνει τα όρια της εικονικής πραγματικότητας και φαντασίας προς το χώρο του αδιανόητου, για να προκαλέσει και φαντασίας προς το χώρο του αδιανόητου, για να προκαλέσει το παγκόσμιο δέος, την ηθική καταδίκη και γενική αντίδραση, που το παγκόσμιο δέος, την ηθική καταδίκη και γενική αντίδραση, που εκδηλώθηκε μέσα από μια ιερή συμμαχία εναντίον της τρομοκρατίας, εκδηλώθηκε μέσα από μια ιερή συμμαχία εναντίον της τρομοκρατίας, σε μια κοινή προσπάθεια αφανισμού αυτής της οιονεί παγκόσμιας σε μια κοινή προσπάθεια αφανισμού αυτής της οιονεί παγκόσμιας δύναμης του κακού. Προχωρώντας πέρα από τον απόλυτο χαρακτήρα χαρακτήρα της τρομοκρατικής πράξης, ο Jean Baudrillard επιχειρεί την ηθική της επιχειρεί την ηθική της αποτίμηση, για να επισημάνει ότι αυτή δεν ταυτίζεται απόλυτα με αποτίμηση, για να επισημάνει ότι αυτή δεν ταυτίζεται απόλυτα με την καταστροφική ενέργεια, δεδομένου ότι ο προσωπικός θάνατος την καταστροφική ενέργεια, δεδομένου ότι ο προσωπικός θάνατος αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της και ένα θυσιαστικό στοιχείο υψηλού αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της και ένα θυσιαστικό στοιχείο υψηλού συμβολισμού που διεγείρει την παγκόσμια κοινή γνώμη. Διαστέλλοντας συμβολισμού που διεγείρει την παγκόσμια κοινή γνώμη. Διαστέλλοντας οριστικά την τρομοκρατική πράξη από το χώρο των αξιών, (οποία λ.χ. οριστικά την τρομοκρατική πράξη από το χώρο των αξιών, (οποία λ.χ. η ηθική μιας καλώς εννοούμενης παγκόσμιας τάξης), ο BaudrillardBaudrillard θα δηλώσει απερίφραστα ότι η τρομο κρατική πράξη είναι ανήθικηανήθικη, αλλά και η μόνη απάντηση απέναντι στην επίσης ανήθικη παγκοσμιοποίηση. παγκοσμιοποίηση. Επίσης ότι η τρομοκρατία αποτελεί την απάντηση της παγκό σμιας παγκό σμιας κοινωνίας απέναντι στην υπερδύναμη των ΗΠΑ, τη μοναδική απέναντι στην υπερδύναμη των ΗΠΑ, τη μοναδική ένοχη πλευρά, που προσέδωσε στην ελεύθερη παγκοσμιοποίηση τον παγκοσμιοποίηση τον ολοκληρωτικό χαρακτήρα μιας βίαιης επιβολής, μέσα σε συνθήκες ολοκληρωτικό χαρακτήρα μιας βίαιης επιβολής, μέσα σε συνθήκες απόλυτου ελέγχου και εκφοβισμού (μέσω του παράγοντα ασφαλείας), απόλυτου ελέγχου και εκφοβισμού (μέσω του παράγοντα ασφαλείας), συνολικά των περιορισμών μιας ριζοσπαστικής κοινωνίας. Θεωρεί την συνολικά των περιορισμών μιας ριζοσπαστικής κοινωνίας. Θεωρεί την τρομοκρατία αποτέλεσμα του θεσμικού ολοκληρωτισμού των ΗΠΑ και τρομοκρατία αποτέλεσμα του θεσμικού ολοκληρωτισμού των ΗΠΑ και μονοσήμαντη απάντηση της παγκόσμιας κοινωνίας απέναντι στη βίαια μονοσήμαντη απάντηση της παγκόσμιας κοινωνίας απέναντι στη βίαια παγκοσμιοποίηση, με τη λογική του «τρόμου απέναντι στον τρόμο»«τρόμου απέναντι στον τρόμο». 8

Ο φιλελεύθερος Γάλλος δοκιμιογράφος Alain Minc, στο άρθρο του , στο άρθρο του “Terrorism of the Spirit”, επιτίθεται με δριμύτητα στις απόψεις του , επιτίθεται με δριμύτητα στις απόψεις του Baudrillard, που προσωποποιούν την τρομοκρατία στο πρόσωπο της Baudrillard, που προσωποποιούν την τρομοκρατία στο πρόσωπο της παγκόσμιας κοινωνίας, η οποία φέρεται να κατέχεται από τον πόθο παγκόσμιας κοινωνίας, η οποία φέρεται να κατέχεται από τον πόθο καταστροφής της κάθε απόλυτης δύναμης. Καταδικάζει την εξομοίωση καταστροφής της κάθε απόλυτης δύναμης. Καταδικάζει την εξομοίωση





του τρομοκρατικού εγκλήματος με την πράξη καταστολής του, -μια πραγματική νίκη της τρομοκρατικής πλευράς, που λογικά, αρνείται το δικαίωμα αυτοάμυνας στη Δυτική κοινωνία. Για να τοποθετήσει, τελικά, τα πράγματα σε πλαίσιο κριτηρίων των δυτικών αξιών: της δημοκρατίας, της ελεύθερης έκφρασης και της ελευθερίας των αγορών, όπου κάθε ακρότητα του νέο-φιλελευθερισμού προσκρούει στις θεσμοθετημένες αντιστάσεις του ελεύθερου συστήματος.

Α. Ο δυτικός αντίλογος

Ο πρόεδρος Κλίντον είχε προϊδεάσει εγκαίρως τη διεθνή κοινωνία, για τον «επί θύραις» κίνδυνο της τρομοκρατίας και επεσήμανε την ανάγκη μιας διεθνούς συνεργασίας για την αντιμετώπιση των επερχόμενων κινδύνων, που εγγίζουν τα όρια της απόλυτης απειλής.9 Το χτύπημα της 11/9, στη συνέχεια, συνέγειρε τη διεθνή κοινωνία στον κοινό αγώ να απέναντι στην τρομοκρατική απειλή. Η πρώτη αντίδραση ήταν η γενική συσπείρωση στο πλευρό των ΗΠΑ, που κήρυξαν τον «Παγκόσμιο Πόλεμο Κατά της Τρομοκρατίας».10 Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείαςτου Προέδρου Μπους (Σεπ. 2002), υιοθετεί την ενεργό αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και τυραννίας, με τη συνεργασία των Μεγάλων Δυνάμεων: της Ε.Ε., Ρωσίας, Κίνας και Ινδίας, που αντιμετωπίζουν εξίσου αυτή την απειλή. Πρόκειται για μια επιθετική στρατηγική, που εγκαινίασε το 1990 ο τότε αρχηγός του Μικτού Επιτελείου στρατηγός Colin Powel11, η οποία στηρίζεται στη μοναδικότητα της αμερικανικής δύναμης, -ελλείψει της Σοβιετικής απειλής-, την οποία οι ΗΠΑ εννοούν να εκμεταλλευθούν για την προώθηση των εθνικών τους σκοπών.





Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής ο Μπους:

1) υιοθετεί τον προληπτικό πόλεμο, που αποβλέπει στην απαγόρευση , που αποβλέπει στην απαγόρευση απόκτησης των πυρηνικών και βιοχημικών όπλων και των προηγμένων απόκτησης των πυρηνικών και βιοχημικών όπλων και των προηγμένων πυραυλικών τεχνολογιών, από τις χώρες ταραξίες και στην αποστέρηση πυραυλικών τεχνολογιών, από τις χώρες ταραξίες και στην αποστέρηση των βάσεων υποστηρίξεως της Αλ-Κάιντα.12

2) υιοθετεί την ολοκλήρωση της αντιπυραυλικής προστασίας NMD αντιπυραυλικής προστασίας NMD (National Missile Defense), για την προστασία των ΗΠΑ και των συμμάχων , για την προστασία των ΗΠΑ και των συμμάχων χωρών.13

Η νέα αμερικανική στρατηγική των προληπτικών πολέμων απηχεί Η νέα αμερικανική στρατηγική των προληπτικών πολέμων απηχεί τους βασικούς γεωπολιτικούς σκοπούς των ΗΠΑ, κατά τον 21τους βασικούς γεωπολιτικούς σκοπούς των ΗΠΑ, κατά τον 21ο αιώνα, (ή τουλάχιστον είναι σύννομη με αυτούς), όπως αυτοί συνοψίζονται τουλάχιστον είναι σύννομη με αυτούς), όπως αυτοί συνοψίζονται «στη διατήρηση του ηγετικού ρόλου τους παγκοσμίως», με κύριο εθνικό σκοπό , με κύριο εθνικό σκοπό «τη διατήρηση της ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή του Περσικού, «τη διατήρηση της ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή του Περσικού, για την εξασφάλιση της διακίνησης του πετρελαίου»14 και την απρόσκοπτη και την απρόσκοπτη λειτουργία της οικονομίας. Πρόκειται για μια στρατηγική, που εκχωρεί λειτουργία της οικονομίας. Πρόκειται για μια στρατηγική, που εκχωρεί τις προτεραιότητες στο στρατιωτικό παράγοντα και ευρίσκει αντίθετη τις προτεραιότητες στο στρατιωτικό παράγοντα και ευρίσκει αντίθετη την άποψη της Ευρώπης, Ρωσίας και Κίνας, οι οποίες εμμένουν στις την άποψη της Ευρώπης, Ρωσίας και Κίνας, οι οποίες εμμένουν στις προτεραιότητες των πολιτικών μεθόδων και (με εξαίρεση τη Βρετανία) προτεραιότητες των πολιτικών μεθόδων και (με εξαίρεση τη Βρετανία) αρνούνται να συμπράξουν στους προληπτικούς πολέμους, που απειλούν αρνούνται να συμπράξουν στους προληπτικούς πολέμους, που απειλούν να ανοίξουν τους ασκούς του Αιόλου.

Ο πολιτικός αντίλογος των ΗΠΑ, απέναντι στη συντηρητική «παλαιά Ο πολιτικός αντίλογος των ΗΠΑ, απέναντι στη συντηρητική «παλαιά Ευρώπη», είναι ότι ενόψει του απολύτου της τρομοκρατικής απειλής Ευρώπη», είναι ότι ενόψει του απολύτου της τρομοκρατικής απειλής αρνούνται να διακινδυνεύσουν την ασφάλειά τους, επαφιέμενες στην αρνούνται να διακινδυνεύσουν την ασφάλειά τους, επαφιέμενες στην αγαθή προαίρεση και καλή τύχη των ειδικών επιτροπών των Η.Ε. αγαθή προαίρεση και καλή τύχη των ειδικών επιτροπών των Η.Ε. (UNISCOM στο Ιράκ) και της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (UNISCOM στο Ιράκ) και της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), προκρίνοντας την αυτοδιαχείριση της ασφαλείας τους. Τρεις (ΙΑΕΑ), προκρίνοντας την αυτοδιαχείριση της ασφαλείας τους. Τρεις ημέρες μετά την 11/9 ο Πρόεδρος Μπους κήρυξε τον πόλεμο κατά ημέρες μετά την 11/9 ο Πρόεδρος Μπους κήρυξε τον πόλεμο κατά των τρομοκρατών σε παγκόσμιο επίπεδο, κατονομάζοντας σαν εχθρό των τρομοκρατών σε παγκόσμιο επίπεδο, κατονομάζοντας σαν εχθρό την τρομοκρατία, κατά της οποίας κηρύσσει τον προληπτικό πόλεμοπροληπτικό πόλεμο, προκειμένου να προλάβει να βλάψει τους ανθρώπους και τη χώρα του, να προκειμένου να προλάβει να βλάψει τους ανθρώπους και τη χώρα του, να απαλλάξει, τελικά, τον κόσμο από αυτό το δαίμονα, με έναν πόλεμο, που απαλλάξει, τελικά, τον κόσμο από αυτό το δαίμονα, με έναν πόλεμο, που θα λήξει «με τον τρόπο και στην ώρα της επιλογής των ΗΠΑ».1515

Η Ενωμένη Ευρώπη, η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία και συνολικά εννέα Η Ενωμένη Ευρώπη, η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία και συνολικά εννέα οργανισμοί16 τάχθηκαν αλληλέγγυες των ΗΠΑ στον πόλεμο κατά της τάχθηκαν αλληλέγγυες των ΗΠΑ στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, ενώ, εξ’ αυτών, οι Μεγάλες δυνάμεις διαφώνησαν εξ’ τρομοκρατίας, ενώ, εξ’ αυτών, οι Μεγάλες δυνάμεις διαφώνησαν εξ’ αρχής στην ιδέα των προληπτικών πολέμων. Οι πρώτες εκτιμήσεις των αρχής στην ιδέα των προληπτικών πολέμων. Οι πρώτες εκτιμήσεις των στρατηγικών αναλυτών ήταν ότι η νίκη αυτού του πολέμου είναι στρατηγικών αναλυτών ήταν ότι η νίκη αυτού του πολέμου είναι δυνατήμεν, αλλά και απίθανη. Πέραν του ευρωπαϊκού αντίλογου, στον πόλεμο . Πέραν του ευρωπαϊκού αντίλογου, στον πόλεμο αυτό υπήρξε και ο εσωτερικός αντίλογος των ΗΠΑ. Ο ιστορικός αυτό υπήρξε και ο εσωτερικός αντίλογος των ΗΠΑ. Ο ιστορικός Colin S. Gray θεωρεί λάθος την κήρυξη του πολέμου κατά της τρομοκρατίας και θεωρεί λάθος την κήρυξη του πολέμου κατά της τρομοκρατίας και





προϊόν της «ασθένειας της νίκης», που κατέλαβε την αμερικανική ιεραρχία, μετά την επιτυχία στον Κόλπο το 1991. Ο άλλος αντίλογος, στο εσωτερικό της αμερικανικής ιεραρχίας, προήλθε από τον Υπουργό Εξωτερικών Colin Powel, ένα συνετό στρατιωτικό και μελετητή του Κλάουζεβιτς, ο οποίος διέγνωσε την αοριστία του πολιτικού σκοπού και αντιτάχθηκε στην ιδέα των προληπτικών πολέμων. 17

Στην κορυφή της ανώτατης αμερικανικής ιεραρχίας συγκρούονται δύο διαμετρικές θεωρίες, σχετικά με τη χρήση της στρατιωτικής δύναμης: 1) Η συντηρητική (ρεαλιστική) του πρώην Υπουργού Άμυνας Gasper Weinberger(Νοε. ‘84: μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ), που εννοεί τη χρήση της στρατιωτικής δύναμης στη βάση αυστηρών κριτηρίων 2) Η ενστικτώδης(ιδεαλιστική) των George Shultz και Madeleine Albright, που ανάγουν τη στρατιωτική δύναμη σε κύριο όργανο της εξωτερικής πολιτικής, προκειμένου να αξιοποιήσουν τις πολιτικές ευκαιρίες, που δημιουργούν οι στρατιωτικές εμπλοκές.18

Ερχόμενοι στη στρατιωτική στρατηγική των προληπτικών πολέμων, αυτή βασίζεται στη νέα σύλληψη της ταχείας και αποφασιστικής νίκης, η οποία, κατά την αμερικανική άποψη, συμβάλλει τα μέγιστα στην επίτευξη του πολιτικού σκοπού της ειρηνοποίησης με την αντίπαλη χώρα, ως εξασφαλίζουσα τις ελάχιστες ανθρώπινες απώλειες και καταστροφές. Η ταχύτητα εξέλιξης των στρατιωτικών επιχειρήσεων βασίζεται στην υπεροχή των οπλικών συστημάτων, στα προηγμένα ηλεκτρονικά μέσα





επιτήρησης, συλλογής πληροφοριών και διεύθυνσης του αγώνος, και στα επιτήρησης, συλλογής πληροφοριών και διεύθυνσης του αγώνος, και στα όπλα ακριβούς προσβολής, που συντελούν στην καλούμενη όπλα ακριβούς προσβολής, που συντελούν στην καλούμενη Επανάσταση στην Υπόθεση του Πολέμου, πρακτικά, στην προηγμένη επιχειρησιακή , πρακτικά, στην προηγμένη επιχειρησιακή ικανότητα των στρατευμάτων.19

Η αποφασιστική νίκη έχει την έννοια της τελικής επιβολής του Η αποφασιστική νίκη έχει την έννοια της τελικής επιβολής του πολιτικού σκοπού του πολέμου, αυτού της ειρηνοποίησης με την εμπόλεμη με την εμπόλεμη χώρα, ώστε αυτή να αποδεχτεί την υπέρτερη δύναμη, να συνεργαστεί χώρα, ώστε αυτή να αποδεχτεί την υπέρτερη δύναμη, να συνεργαστεί για την ανοικοδόμηση και ανόρθωσή της και τελικά να ενταχθεί στο για την ανοικοδόμηση και ανόρθωσή της και τελικά να ενταχθεί στο δυτικό σύστημα οικονομίας, ασφάλειας και δημοκρατικών ελευθεριών. δυτικό σύστημα οικονομίας, ασφάλειας και δημοκρατικών ελευθεριών. Πρόκειται ουσιαστικά για την έννοια της συντριπτικής νίκηςσυντριπτικής νίκης, που εκ των πραγμάτων οδηγεί σε μεγάλες καταστροφές και πρακτικά εκ των πραγμάτων οδηγεί σε μεγάλες καταστροφές και πρακτικά αντιστρατεύεται τον τελικό πολιτικό σκοπό της ειρηνοποίησης. αντιστρατεύεται τον τελικό πολιτικό σκοπό της ειρηνοποίησης.

Στο σημείο αυτό οι ΗΠΑ φέρονται να αστοχούν στην εφαρμογή της Στο σημείο αυτό οι ΗΠΑ φέρονται να αστοχούν στην εφαρμογή της στρατηγικής των αποικιακών πολέμων της Γαλλίας, προσαρμοσμένης στρατηγικής των αποικιακών πολέμων της Γαλλίας, προσαρμοσμένης στις σύγχρονες συνθήκες. Συγκεκριμένα, στην εφαρμογή της στρατηγικής στις σύγχρονες συνθήκες. Συγκεκριμένα, στην εφαρμογή της στρατηγικής των στραταρχών Μπυζώ (1748-1849), Γκαλιενί (1849-1916) και του των στραταρχών Μπυζώ (1748-1849), Γκαλιενί (1849-1916) και του προεξάρχοντος των αποικιακών πολέμων στρατάρχη Λυωταί (1854-1934), προεξάρχοντος των αποικιακών πολέμων στρατάρχη Λυωταί (1854-1934), ο οποίος διαφοροποιεί τον αποικιακό από τον κλασσικό πόλεμο, κατά το ο οποίος διαφοροποιεί τον αποικιακό από τον κλασσικό πόλεμο, κατά το ότι «αντί να φέρει το θάνατο στο θέατρο επιχειρήσεων, έχει σκοπό να δημιουργήσει «αντί να φέρει το θάνατο στο θέατρο επιχειρήσεων, έχει σκοπό να δημιουργήσει ζωή εντός αυτού». Με την έννοια, ότι, παράλληλα με μια ήπια προώθηση . Με την έννοια, ότι, παράλληλα με μια ήπια προώθηση της στρατιωτικής περιβολής, τα Γαλλικά στρατεύματα επιδίδονταν στη της στρατιωτικής περιβολής, τα Γαλλικά στρατεύματα επιδίδονταν στη βελτίωση της υποδομής, την οργάνωση της παραγωγής και εμπορίου της βελτίωση της υποδομής, την οργάνωση της παραγωγής και εμπορίου της περιοχής, δημιουργώντας ελκυστικές συνθήκες ζωής, που οδηγούσαν σε περιοχής, δημιουργώντας ελκυστικές συνθήκες ζωής, που οδηγούσαν σε μια σταθερή ειρηνοποίηση και συνεργασία με την κατακτημένη χώρα.μια σταθερή ειρηνοποίηση και συνεργασία με την κατακτημένη χώρα.20

Η επίκριση κατά της αμερικανικής στρατηγικής, στον πόλεμο κατά Η επίκριση κατά της αμερικανικής στρατηγικής, στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, αναφέρεται στην αοριστία του πολιτικού σκοπού και του πολιτικού σκοπού και στην άκρως ριψοκίνδυνη ιδέα των προληπτικών πολέμων. Ο πολιτικός στην άκρως ριψοκίνδυνη ιδέα των προληπτικών πολέμων. Ο πολιτικός σκοπός σηματοδοτεί σαν εχθρό, όχι μόνο τη διεθνιστική Αλ-Κάιντα, σκοπός σηματοδοτεί σαν εχθρό, όχι μόνο τη διεθνιστική Αλ-Κάιντα, αλλά την κάθε άλλη τρομοκρατική οργάνωση τοπικού χαρακτήρα, αλλά την κάθε άλλη τρομοκρατική οργάνωση τοπικού χαρακτήρα, -πρακτικά απροσδιόριστες στον αριθμό.21 Σηματοδοτεί ακόμη σαν χώρες- Σηματοδοτεί ακόμη σαν χώρες-στόχους, (πρακτικά και υποψήφιες ενός προληπτικού πολέμου), αυτές στόχους, (πρακτικά και υποψήφιες ενός προληπτικού πολέμου), αυτές που υποθάλπουν την τρομοκρατία, που κατέχουν παράνομα πυρηνικά που υποθάλπουν την τρομοκρατία, που κατέχουν παράνομα πυρηνικά ή επιχειρούν την απόκτησή τους, με πρώτες κατονομαζόμενες χώρες το ή επιχειρούν την απόκτησή τους, με πρώτες κατονομαζόμενες χώρες το Ιράκ, το Ιράν, τη Β. Κορέα και ανοιχτή τη λίστα των απώτερων στόχων, Ιράκ, το Ιράν, τη Β. Κορέα και ανοιχτή τη λίστα των απώτερων στόχων, προς τη Σομαλία, Υεμένη, Φιλιππίνες, Σαουδική Αραβία και Αίγυπτο. προς τη Σομαλία, Υεμένη, Φιλιππίνες, Σαουδική Αραβία και Αίγυπτο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι ΗΠΑ ανοίγουν ένα απεριόριστο μέτωπο κατά Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι ΗΠΑ ανοίγουν ένα απεριόριστο μέτωπο κατά της τρομοκρατίας, σηματοδοτώντας ακόμη και χώρες που θα μπορούσε της τρομοκρατίας, σηματοδοτώντας ακόμη και χώρες που θα μπορούσε να σταθούν στο πλευρό τους, αποδυναμώνοντας πλήρως την έννοια να σταθούν στο πλευρό τους, αποδυναμώνοντας πλήρως την έννοια του συγκεκριμένου πολιτικού σκοπού, κατά το προηγούμενο του δόγματος , κατά το προηγούμενο του δόγματος Τρούμαν (1947), ένα δόγμα που απέβλεπε στο γενικό σκοπό της περιβολής Τρούμαν (1947), ένα δόγμα που απέβλεπε στο γενικό σκοπό της περιβολής του κομμουνιστικού κινδύνου και που οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν, υπό την του κομμουνιστικού κινδύνου και που οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν, υπό την πίεση των δυσκολιών, να περιμαζέψουν στα μέτρα των ζωτικών τους πίεση των δυσκολιών, να περιμαζέψουν στα μέτρα των ζωτικών τους ενδιαφερόντων, με το δόγμα Νίξον (1969). 22





Το άλλο πρόβλημα στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας είναι η επιλογή του κέντρου βάρους23, άλλως του σημείου εφαρμογής της κύριας προσπάθειας του πολέμου, όπως αυτό ορίζεται, σαν το κεντρομόλο στοιχείο συνοχής ενός συστήματος, ήτοι το σημείο σύγκλισης των φυσικών (πρόσωπα, μέσα) και ψυχολογικών δυνάμεων, που το καθιστούν ικανό να λειτουργεί σαν ενιαίος οργανισμός. Διαπιστώνουμε, στην περίπτωση της τρομοκρατίας, ότι λόγω της αποκεντρωτικής και αυτόνομης λειτουργίας των τρομοκρατικών ομάδων, που δεν υπάγονται σε ένα ενιαίο φορέα, (λ.χ. στην Αλ-Κάιντα του Μπιν Λάντεν), το κέντρο βάρους δύσκολα εντοπίζεται. Εξ’ αυτού οι ΗΠΑ είναι υποχρεωμένες να κατευθύνουν τις προσπάθειες -πολεμικές και μη- εναντίον των επιμέρους «κρίσιμων αδυναμιών» της τρομοκρατίας24, πρακτικά εναντίον της εντοπισμένης στο χώρο Αλ-Κάιντα, των οικονομικών πηγών και του συστήματος διαδικτύωσης της τρομοκρατίας (ιντερνέτ, κινητά τηλέφωνα, κωδικοποιημένες εντολές μέσω αγγελιών κ.λ.π.), προκειμένου να εντοπισθούν οι επιμέρους ομάδες, να προληφθούν οι ενέργειες και προοδευτικά να εξαρθρωθεί το όλο σύστημα.

Στην περίπτωση των στρατιωτικών επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν και Ιράκ, το κέντρο βάρους εντοπίζεται στο καταπιεστικό καθεστώς των Μουζαχεντίν, που υπέθαλπε την Αλ-Κάιντα και αυτό του Σαντάμ Χουσεϊν, πρακτικά στην πρωτεύουσα του Ιράκ.

Την έλλειψη φυσικής συνοχής των ομάδων της τρομοκρατίας, υποκαθιστά ένας ισχυρός ψυχολογικός και ιδεολογικός δεσμός, που έχει τις ρίζες του στο ριζοσπαστικό στοιχείο του Ισλάμ και αντιπροσωπεύει το μίσος της αποστασίας του μουσουλμανικού κόσμου από την ιδέα του αμιγούς Ισλαμικού κράτους. Η ιδεολογία, εν προκειμένω, του ριζοσπαστικού Ισλάμ αποτελεί το συνεκτικό στοιχείο και τη μήτρα της τρομοκρατίας, εναντίον της οποίας προσανατολίζονται οι ΗΠΑ να κατευθύνουν το Κέντρο Βάρους του πολέμου. Χαρακτηριστικά ο Υπουργός Άμυνας Donald Rumsfeld, σε συνέντευξή του στο ABC στις 2-11-03, τονίζει ότι η διεθνής κοινότητα οφείλει, παράλληλα με τα άλλα φυσικά μέσα, να καταπολεμήσει την τρομοκρατία με τη μάχη των ιδεών.25

Β. Τα δεδομένα του πολέμου στο Ιράκ

Τα μέχρι στιγμής δεδομένα αυτού του πολέμου συνηγορούν σε μια -χρονική τουλάχιστον- αστοχία της αμερικανικής διοίκησης στη φάση της ειρηνοποίησης. Σε αντίθεση με την άνετη επίτευξη της ταχείας στρατιωτικής νίκης στο πεδίο της μάχης, ο πόλεμος στο Ιράκ εμφανίζεται να βαλτώνει μέσα σε ένα παρέλκοντα ανορθόδοξο πόλεμο, με τα χαρακτηριστικά της λαϊκής αντίστασης, στον οποίο σαφώς εμπλέκεται η Αλ-Κάιντα και οι εσωτερικές συγγενείς ομάδες, με τις γνωστές

Οι αυξανόμενες απώλειες, οι συμμαχικές αποσκιρτήσεις και η πολιτική επίκριση, που μεταστρέφουν αυξανόμενα την κοινή γνώμη των ΗΠΑ εναντίον του αποκληθέντος «λάθος πολέμου», προσανατολίζουν την αμερικανική στρατιωτική διοίκηση στη σύντομη μεταβίβαση της ευθύνης ασφάλειας του Ιράκ στην πολυεθνική δύναμη των Η.Ε., υπό αμερικανό διοικητή, ώστε να αποφύγουν την πλήρη αμερικανοποίηση του πολέμου.





τρομοκρατικές μεθοδεύσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, το αξίωμα τρομοκρατικές μεθοδεύσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, το αξίωμα της αβεβαιότητας των πολέμων δεν ερμηνεύει επαρκώς το αμερικανικό δεν ερμηνεύει επαρκώς το αμερικανικό αβεβαιότητας των πολέμων δεν ερμηνεύει επαρκώς το αμερικανικό αβεβαιότητας των πολέμωναδιέξοδο. Τα αίτια ανάγονται, κατά κύριο λόγο, στην πολιτική μεθόδευση αδιέξοδο. Τα αίτια ανάγονται, κατά κύριο λόγο, στην πολιτική μεθόδευση της στρατιωτικής μάχης, από πλευράς των ΗΠΑ, που αποθέτουν εξ’ της στρατιωτικής μάχης, από πλευράς των ΗΠΑ, που αποθέτουν εξ’ ολοκλήρου την έκβαση του πολέμου στη συντριπτική στρατιωτική νίκη, ολοκλήρου την έκβαση του πολέμου στη συντριπτική στρατιωτική νίκη, η οποία οδηγεί αναπότρεπτα στη μεγιστοποίηση της βίας. Σε αντίθεση η οποία οδηγεί αναπότρεπτα στη μεγιστοποίηση της βίας. Σε αντίθεση με τη γαλλική αποικιακή πρακτική, όπου ο στρατηγός διοικητής, με τη γαλλική αποικιακή πρακτική, όπου ο στρατηγός διοικητής, προαλείφονταν και πολιτικός διοικητής της κατακτώμενης χώρας, προαλείφονταν και πολιτικός διοικητής της κατακτώμενης χώρας, ώστε να ενεργεί με οδηγό τον τελικό πολιτικό σκοπό, ο στρατιωτικός ώστε να ενεργεί με οδηγό τον τελικό πολιτικό σκοπό, ο στρατιωτικός μηχανισμός των ΗΠΑ αποδεικνύεται ακατάλληλος για τις μηχανισμός των ΗΠΑ αποδεικνύεται ακατάλληλος για τις επιχειρήσεις πλην πολέμου.

Το αποτέλεσμα του παρέλκοντος ανορθοδόξου πολέμου στο Ιράκ Το αποτέλεσμα του παρέλκοντος ανορθοδόξου πολέμου στο Ιράκ ήταν η επιβράδυνση της διαδικασίας ανασυγκρότησης και της ήταν η επιβράδυνση της διαδικασίας ανασυγκρότησης και της ομαλής μεταβίβασης της διοίκησης στις Ιρακινές αρχές, η καθήλωση ομαλής μεταβίβασης της διοίκησης στις Ιρακινές αρχές, η καθήλωση των αμερικανικών στρατευμάτων και οι σοβαρές επιβαρύνσεις του των αμερικανικών στρατευμάτων και οι σοβαρές επιβαρύνσεις του προϋπολογισμού στρατιωτικών δαπανών, σε βάρος της εσωτερικής προϋπολογισμού στρατιωτικών δαπανών, σε βάρος της εσωτερικής αντιτρομοκρατικής άμυνας των ΗΠΑ.26 Πέραν αυτού, οι αυξανόμενες Πέραν αυτού, οι αυξανόμενες απώλειες, οι συμμαχικές αποσκιρτήσεις και η πολιτική επίκριση, που απώλειες, οι συμμαχικές αποσκιρτήσεις και η πολιτική επίκριση, που μεταστρέφουν αυξανόμενα την κοινή γνώμη των ΗΠΑ εναντίον μεταστρέφουν αυξανόμενα την κοινή γνώμη των ΗΠΑ εναντίον του αποκληθέντος λάθος πολέμου, προσανατολίζουν την αμερικανική , προσανατολίζουν την αμερικανική στρατιωτική διοίκηση στη σύντομη μεταβίβαση της ευθύνης ασφάλειας στρατιωτική διοίκηση στη σύντομη μεταβίβαση της ευθύνης ασφάλειας του Ιράκ σε πολυεθνική δύναμη των Η.Ε., υπό αμερικανό διοικητή, του Ιράκ σε πολυεθνική δύναμη των Η.Ε., υπό αμερικανό διοικητή, ώστε να αποφύγουν την πλήρη αμερικανοποίηση του πολέμου, κατά το του πολέμου, κατά το προηγούμενο του Βιετνάμ.

Το Ιράκ αποτελεί τη χώρα- κλειδί για τον έλεγχο των ταραξιών, που Το Ιράκ αποτελεί τη χώρα- κλειδί για τον έλεγχο των ταραξιών, που θα κρίνει την έκβαση του πολέμου κατά της τρομοκρατίας στη μείζονα θα κρίνει την έκβαση του πολέμου κατά της τρομοκρατίας στη μείζονα περιοχή. Εξ’ αυτού η αμερικανική διοίκηση φέρεται αποφασισμένη να μη περιοχή. Εξ’ αυτού η αμερικανική διοίκηση φέρεται αποφασισμένη να μη φεισθεί θυσιών για την επιτυχία αυτού του πολέμου, που οδηγεί τη χώρα φεισθεί θυσιών για την επιτυχία αυτού του πολέμου, που οδηγεί τη χώρα στα στρατιωτικά και οικονομικά της όρια27, αλλά και θα κρίνει συνολικά , αλλά και θα κρίνει συνολικά την αμερικανική στρατηγική στο χώρο της Μ. Ανατολής, περαιτέρω την την αμερικανική στρατηγική στο χώρο της Μ. Ανατολής, περαιτέρω την αξιοπιστία και το γόητρο των ΗΠΑ.

Ο Υπουργός Άμυνας του πολέμου στο Βιετνάμ McNamaraMcNamara θα επισημάνει (Δεκ. ’98) την αδυναμία της αμερικανικής πολιτικής να κατανοήσει τον (Δεκ. ’98) την αδυναμία της αμερικανικής πολιτικής να κατανοήσει τον Ισλαμικό κόσμο καθώς και ότι η ανώτερη διοικητική ιεραρχία αγνοεί Ισλαμικό κόσμο καθώς και ότι η ανώτερη διοικητική ιεραρχία αγνοεί την ιστορία, τον πολιτισμό και την προσωπικότητα του μουσουλμάνου, την ιστορία, τον πολιτισμό και την προσωπικότητα του μουσουλμάνου, - άγνοια που ανακλάται στις εκτιμήσεις και αποφάσεις της ανώτατης - άγνοια που ανακλάται στις εκτιμήσεις και αποφάσεις της ανώτατης ιεραρχίας, μέχρι και του προέδρου των ΗΠΑ.28

Η μέχρι τώρα εμπειρία της αντιτρομοκρατικής μάχης στο Ιράκ οδηγεί Η μέχρι τώρα εμπειρία της αντιτρομοκρατικής μάχης στο Ιράκ οδηγεί σε ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις. Η τρομοκρατική πλευρά, που φαίνονταν σε ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις. Η τρομοκρατική πλευρά, που φαίνονταν να επικεντρώνει αρχικά τις επιθέσεις της κατά των ΗΠΑ, προσανατολίζει να επικεντρώνει αρχικά τις επιθέσεις της κατά των ΗΠΑ, προσανατολίζει ήδη το στρατηγικό κέντρο βάρους του πολέμου της κατά της του πολέμου της κατά της διατλαντικής





αμυντικής και ψυχολογικής συνοχής, μεταφέροντας τον πόλεμο πρώτα στη Ρωσία, με το χτύπημα των Τσετσένων, και ήδη στη Δυτ. Ευρώπη, με το χτύπημα της Μαδρίτης. Με τη μέθοδο της απαγωγής προσώπων στο Ιράκ, χτύπημα της Μαδρίτης. Με τη μέθοδο της απαγωγής προσώπων στο Ιράκ, ενόψει της αξίας, που εκπροσωπεί η ανθρώπινη ζωή στη συνείδηση της δυτικής κοινωνίας, επιχειρεί να τρομοκρατήσει και να μεταστρέψει την κοινή γνώμη των χωρών που μετέχουν στη φάση της σταθεροποίησης του Ιράκ, να προκαταλάβει ακόμη και τις ουδέτερες χώρες. Πρόκειται για μια συντονισμένη επίθεση ψυχολογικού πειθαναγκασμού και αβεβαι ό τητας, κατά της ευρωπαϊκής κοινωνίας, σε μια προσπάθεια διάσπασης των διατλαντικών εταιρικών δεσμών και πολιτικής απομόνωσης των ΗΠΑ.

Η απόφαση της Ισπανίας (19/4) να αποσύρει τη δύναμή της από το Ιράκ, αποτελεί τη Λυδία λίθο, τόσο στην εκτίμηση της ορθής επιλογής του στρατηγικού κέντρου βάρους της τρομοκρατικής πλευράς, όσο και της διατλαντικής συνοχής και εμμονής στην από κοινού αντιμετώπιση της τρομοκρατίας.

Η επέμβαση στο Ιράκ, (άσχετα με τη βασιμότητα της ύπαρξης πυρηνικών), έχει την πραγματική αιτιολογία της στα ζωτικά ενδιαφέροντα 29 των ΗΠΑ και τη σύννομη εθνική πολιτική στο χώρο της Μ. Ανατολής. Οι μέχρι τώρα εξελίξεις δικαιώνουν τη συντηρητική στάση της Ευρώπης, χωρίς και να δοκιμάζουν τη διατλαντική πολιτική συνοχή. Η όποια διάσταση με την Ευρώπη ανάγεται στη διαφορά απόψεων, σχετικά με την ακολουθητέα στρατηγική, στον, από κοινού, πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, που καλύπτει παράλληλα και τα ευρωπαϊκά ενδιαφέροντα στον ενεργειακό χώρο της Μ. Ανατολής.

Γ. Ο δρόμος εμπρός

Η στρατηγική σχεδιάζει στη βάση των πολιτικών σκοπών και των πραγματικών συνθηκών. Aντιμετωπίζει τις εξελίξεις του πολέμου, αδυνατεί όμως να προδικάσει και να προβλέψει το μέλλον του πολέμου. Ο Παγκόσμος Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας, όπως τον κήρυξε ο Πρόεδρος Μπους, με το σκοπό της απάλειψης της τρομοκρατίας, και όπως αυτός αντιμετωπίζεται από την τρομοκρατική πλευρά, έχει το χαρακτήρα του «απόλυτου πολέμου», όπου η επιβίωση του ενός των αντιπάλων προϋποθέτει τον αφανισμό του άλλου, κατά το προηγούμενο της Ρώμης και Καρχηδόνας. Στην προκειμένη περίπτωση αναφερόμαστε στο επίπεδο της δυτικής οικουμενικής κοινωνίας, που, όπως αποδεικνύουν τα γεγονότα, καμιά δύναμη και κανένα σύστημα δεν μπορεί να εγγυηθεί την απόλυτη ασφάλειά της απέναντι στην απειλή της τρομοκρατίας. Κανένας δεν εγγυάται ότι η τρομοκρατία δεν θα αποκτήσει τα όπλα μαζικής καταστροφής -βιοχημικά και πυρηνικά- ακόμη και τα προηγμένα μέσα εκτόξευσης ή ότι δεν τα κατέχει ήδη και δεν θα τα χρησιμοποιήσει, καθόσον μάλιστα δεν είναι πολιτικά οριοθετημένη η τρομοκρατική πλευρά. Ο πόλεμος του Ιράκ βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή αβεβαιότητας.

Η Ευρώπη προσπαθεί να υποδείξει την απαιτούμενη πολιτική σύνεση στη διατλαντική εταίρο, ώστε, απαλλαγμένη από την εμμονή της απόλυτης στρατιωτικής νίκης, να κρατήσει ανοιχτές τις πολιτικές θύρες της συνδιαλλαγής, σε ένα πόλεμο, που, ερήμην της ευρωπαϊκής πρωτίστως, αλλά και της παγκόσμιας σύμπραξης, ο τελικός σκοπός της ειρήνευσης φαντάζει αδιανόητος.





Το επιβεβαιώνει η προϊούσα μεταστροφή της ιρακινής και αμερικανικής Το επιβεβαιώνει η προϊούσα μεταστροφή της ιρακινής και αμερικανικής κοινής γνώμης.30 Δεν προδικάζουμε μια αποτυχία του αντιτρομοκρατικού Δεν προδικάζουμε μια αποτυχία του αντιτρομοκρατικού πολέμου στη μάχη του Ιράκ, ούτε διανοούμεθα ότι οι ΗΠΑ ήθελαν ποτέ πολέμου στη μάχη του Ιράκ, ούτε διανοούμεθα ότι οι ΗΠΑ ήθελαν ποτέ να παραιτηθούν από τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας 31 31, έναν ιδιώνυμο και κατ’ εξοχήν αβέβαιο πόλεμο, που εκφεύγει από τις στρα τιω τικές και κατ’ εξοχήν αβέβαιο πόλεμο, που εκφεύγει από τις στρα τιω τικές μεθοδεύσεις των ΗΠΑ, στη βάση της οιονεί σύλληψης ειρήνευση δια του ειρήνευση δια του πολέμου, που προκαλούν τις ασύμμετρες αντιδράσεις της τρομοκρατίας., που προκαλούν τις ασύμμετρες αντιδράσεις της τρομοκρατίας.

Η Ευρώπη, με τη μακρά ιστορική εμπειρία των ηγεμονικών, Η Ευρώπη, με τη μακρά ιστορική εμπειρία των ηγεμονικών,

θρησκευτικών, αποικιακών και παγκόσμιων πολέμων, εμμένει στον θρησκευτικών, αποικιακών και παγκόσμιων πολέμων, εμμένει στον πρωτεύοντα ρόλο των πολιτικών μεθόδων, σε ένα πόλεμο που την αφορά πρωτεύοντα ρόλο των πολιτικών μεθόδων, σε ένα πόλεμο που την αφορά και την εμπλέκει άμεσα. Χωρίς να απαιτεί μια ειρήνη «α λα καρτ», από και την εμπλέκει άμεσα. Χωρίς να απαιτεί μια ειρήνη «α λα καρτ», από την πλευρά των ΗΠΑ, προσπαθεί να υποδείξει την απαιτούμενη πολιτική την πλευρά των ΗΠΑ, προσπαθεί να υποδείξει την απαιτούμενη πολιτική σύνεση στη διατλαντική εταίρο, ώστε, απαλλαγμένη από την εμμονή της σύνεση στη διατλαντική εταίρο, ώστε, απαλλαγμένη από την εμμονή της απόλυτης στρατιωτικής νίκης, να κρατήσει ανοιχτές τις πολιτικές θύρες απόλυτης στρατιωτικής νίκης, να κρατήσει ανοιχτές τις πολιτικές θύρες της συνδιαλλαγής, σε ένα πόλεμο, που, ερήμην της ευρωπαϊκής πρώτιστα, της συνδιαλλαγής, σε ένα πόλεμο, που, ερήμην της ευρωπαϊκής πρώτιστα, αλλά και της παγκόσμιας σύμπραξης, ο τελικός σκοπός της ειρήνευσης αλλά και της παγκόσμιας σύμπραξης, ο τελικός σκοπός της ειρήνευσης φαντάζει αδιανόητος.

Κανείς δεν εγγυάται ότι οι δαίμονες της τρομοκρατίας δεν θα Κανείς δεν εγγυάται ότι οι δαίμονες της τρομοκρατίας δεν θα επικεντρώσουν τις προσπάθειες στο ανοιχτό μέτωπο του Ιράκ, αναιρώντας επικεντρώσουν τις προσπάθειες στο ανοιχτό μέτωπο του Ιράκ, αναιρώντας κάθε προσπάθεια επιβολής της έννομης τάξης και ότι οι επιθέσεις κάθε προσπάθεια επιβολής της έννομης τάξης και ότι οι επιθέσεις Σουνιτών και κάθε προέλευσης ανταρτών δεν θα συνεχιστούν και κατά Σουνιτών και κάθε προέλευσης ανταρτών δεν θα συνεχιστούν και κατά των στρατευμάτων των Η.Ε., και της όποιας δυτικοστραφούς κυβέρνησης των στρατευμάτων των Η.Ε., και της όποιας δυτικοστραφούς κυβέρνησης του Ιράκ, - συμβόλου της Ισλαμικής αποστασίας-, προκαλώντας ένα του Ιράκ, - συμβόλου της Ισλαμικής αποστασίας-, προκαλώντας ένα ανερμάτιστο εμφύλιο. Κανείς δεν εγγυάται ότι ο Ισλαμικός κόσμος θα ανερμάτιστο εμφύλιο. Κανείς δεν εγγυάται ότι ο Ισλαμικός κόσμος θα ασπασθεί το δημοκρατικό κανόνα της Δύσης, στο πρόσωπο της οποίας ασπασθεί το δημοκρατικό κανόνα της Δύσης, στο πρόσωπο της οποίας γνώρισε την αποικιοκρατική αυθαιρεσία και ταπείνωση.





Το βέβαιον είναι ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται, για δεύτερη φορά, μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, μπροστά στον απόλυτο πόλεμο. Αυτή τη φορά, χωρίς την πολιτική σύνεση, τη θερμή γραμμή επικοινωνίας και τις ασφαλιστικές δικλείδες των αντιπάλων πλευρών, που τελι κά βάλανε στο ράφι, από κοινού, το απόλυτο (πυρηνικό) όπλο. Για πρώτη φο ρά οι σκανδάλες ενός απόλυτου πολέμου βρίσκονται σε ανεύθυνα χέρια και η από φαση εμφωλεύει σε άκρως φανατισμένα και αρρωστημένα μυαλά. Στην παρούσα περίπτωση, η ευθύνη της σύνε σης ανήκει εξ’ ολοκλήρου στην εντεύθεν πλευρά.

Η Ευρώπη δεν μπορεί να επιβάλει τις απόψεις της σε αυτό τον πόλεμο, παραμένοντας θεατής της στρατιωτικής μάχης. Η επιλογή του δρόμου εμπρός υπαγορεύεται από τις εξελίξεις και, πρώτιστα, ανήκει στην αμερικανική πλευρά, που επωμίζεται το βάρος της αμφίβολης μάχης και αντιμετωπίζει άμεσα (αν και όχι μόνη) τις συνέπειες της τρομοκρατίας.

Ένας ρεαλιστικός προβληματισμός μπροστά στο μέλλον αυτού του πολέμου, δεν μπορεί να αγνοεί την πραγματικότητα της αυτόνομης ζωής των κρατών, με την έννοια της υπερατομικής και ζώσας προσωπικότητας, με ίδιες ανάγκες, παρεπόμενα και την πραγματικότητα των εθνικών συμφερόντων, σαν το κατ’ εξοχήν κίνητρο της πολιτικής πράξης (οποίος συμφερόντων, σαν το κατ’ εξοχήν κίνητρο της πολιτικής πράξης (οποίος συμφερόντωνκαι ο πόλεμος) κατ΄ εξοχήν, φορέα των ιστορικών εξελίξεων.

Η άλλη ιστορική πραγματικότητα είναι η φυσική τάση των ισχυρών, προς την ιδέα των σφαιρών επιρροής, για την προώθηση των ιδίων συμφερόντων. Με αυτά τα ιστορικά δεδομένα, δεν θα συμφωνήσουμε με το ηθικό κριτήριο της πολιτικής πράξης και την παραμορφωτική εικόνα μιας «Αμερικής-τρομοκράτη» του Jean Baudrillard. Τίποτε διαφορετικό δεν επιδιώκει η αμερικανική γεωπολιτική στο χώρο της Μ. Ανατολής, απ’ ό,τι τα αντιμαχόμενα ευρωπαϊκά κράτη και στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους του 20ού αιώνα, ή ο πολυεθνικός συνασπισμός, κατά τον Πόλεμο του Κόλπου το 1991. Ακόμη και η έμμεση σύγκρουση Ανατολής-Δύσης, στον ίδιο χώρο της Μ. Ανατολής, σε όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Ο πόλεμος, κατά το Σουηδό γεωπολιτικό Rudolf Kjellen, μας λέγει την αλήθεια ακριβώς όπως ο οίνος, με την έννοια της αποκάλυψης των πραγματικών εθνικών σκοπών.

Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, όσον επιτυχείς υπήρξαν στη στρατιωτική φάση του πολέμου στο Ιράκ, τόσον ανεπιτυχείς αποδεικνύονται στην πολιτική φάση της ειρηνοποίησης. Καθηλωμένες σε μια παρατεταμένη κατατριβή, όπου οι παρενέργειες της αλόγιστης βίας και ταπείνωσης αναιρούν τον επεμβατικό χαρακτήρα της ελευθερώτριας και ταπείνωσης αναιρούν τον επεμβατικό χαρακτήρα της ελευθερώτριας και ταπείνωσης αναιρούν τον επεμβατικό χαρακτήρα της εδύναμης, οδηγούνται σε μια πολιτισμική σύγκρουση με τον αραβικό και Ισλαμικό άνθρωπο.

Βασική αιτία, ότι ο Παγκόσμιος Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας του Προέδρου Μπους περνάει αναπότρεπτα μέσα από ανεξέλεγκτες ανθρωποθυσίες και πολεμικές καταστροφές, που ελάχιστα ευνοούν τον

Ο πολιτικός αντίλογος της Ευρώπης, απέναντι στις ριψοκίνδυνες μεθοδεύσεις των ΗΠΑ, εμπεριέχει την ιδέα περιστολής του ανερμάτιστου πολέμου κατά της τρομοκρατίας, στα μέτρα μιας εύρυθμης και συνετής προώθησης των επιχειρούμενων διεθνών ανακατατάξεων.





τελικό σκοπό του πολέμου, που είναι μια σταθερότερη ειρήνη. Πρόκειται τελικό σκοπό του πολέμου, που είναι μια σταθερότερη ειρήνη. Πρόκειται για τη γλώσσα του πολέμου, τη μόνη που γνωρίζουν οι Αμερικανοί για τη γλώσσα του πολέμου, τη μόνη που γνωρίζουν οι Αμερικανοί στρατηγοί. Το λάθος έγκειται στην αναγωγή της στρατιωτικής νίκης στρατηγοί. Το λάθος έγκειται στην αναγωγή της στρατιωτικής νίκης σε κύριο όργανο της αμερικανικής πολιτικής. Η επίκριση κατά της σε κύριο όργανο της αμερικανικής πολιτικής. Η επίκριση κατά της αμερικανικής πολιτικής στο σημείο αυτό είναι διαχρονική.αμερικανικής πολιτικής στο σημείο αυτό είναι διαχρονική.32

Δεν αμφιβάλλουμε ότι η αμερικανική πολιτική κρατεί γερά τα γκέμια Δεν αμφιβάλλουμε ότι η αμερικανική πολιτική κρατεί γερά τα γκέμια της στρατιωτικής μηχανής. Θα επισημάνουμε, όμως, τις υπερπόντιες της στρατιωτικής μηχανής. Θα επισημάνουμε, όμως, τις υπερπόντιες πολεμικές εμπλοκές των ΗΠΑ, από τις αρχές του 20ού αιώνα, στον πολεμικές εμπλοκές των ΗΠΑ, από τις αρχές του 20ού αιώνα, στον Ειρηνικό και Ν.Α. Ασία, στην Ευρώπη και Μ. Ανατολή, στο πλαίσιο Ειρηνικό και Ν.Α. Ασία, στην Ευρώπη και Μ. Ανατολή, στο πλαίσιο μιας παγκόσμιας γεωπολιτικής, όπου η έκβαση των πολέμων καθορίζει μιας παγκόσμιας γεωπολιτικής, όπου η έκβαση των πολέμων καθορίζει την περαιτέρω πολιτική τους προοπτική. Το γεγονός ακόμη ότι οι ΗΠΑ την περαιτέρω πολιτική τους προοπτική. Το γεγονός ακόμη ότι οι ΗΠΑ επείγονται στην αξιοποίηση μιας κυριαρχούσας ισχύος και αμάχητης επείγονται στην αξιοποίηση μιας κυριαρχούσας ισχύος και αμάχητης στρατιωτικής μηχανής, μέσα στα στενά περιθώρια δεκαετιών, για την στρατιωτικής μηχανής, μέσα στα στενά περιθώρια δεκαετιών, για την επιβολή μιας οικουμενικής τάξης στον ευρύτερο Μεσογειακό χώρο μας και στον ευρύτερο Μεσογειακό χώρο μας και αυτό αναπόφευκτα χαρακτηρίζει την πολιτική τους.

Όμως: Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας, όπως τον διατυπώνει και τον Όμως: Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας, όπως τον διατυπώνει και τον εννοεί ο Πρόεδρος Μπους, οδηγεί στην απόλυτη σύγκρουση. Μια ιδέα που, . Μια ιδέα που, για να αποδεχτεί η παγκόσμια κοινωνία, θα πρέπει πρώτα να πεισθεί ότι για να αποδεχτεί η παγκόσμια κοινωνία, θα πρέπει πρώτα να πεισθεί ότι η πολιτική απέθανε, και ότι, κατά συνέπεια, η έννοια του πολέμου έχει η πολιτική απέθανε, και ότι, κατά συνέπεια, η έννοια του πολέμου έχει αντιστραφεί σε συνέχιση της έλλειψης πολιτικής με άλλα μέσα με άλλα μέσα33, ώστε και να δεχθεί μοιρολατρικά πως δεν απομένει άλλος δρόμος προς την ειρήνη, να δεχθεί μοιρολατρικά πως δεν απομένει άλλος δρόμος προς την ειρήνη, από τον αμείλικτο πόλεμο.

Ο πολιτικός αντίλογος της Ευρώπης, απέναντι στις ριψοκίνδυνες Ο πολιτικός αντίλογος της Ευρώπης, απέναντι στις ριψοκίνδυνες μεθοδεύσεις των ΗΠΑ, εμπεριέχει την ιδέα περιστολής του ανερμάτιστου μεθοδεύσεις των ΗΠΑ, εμπεριέχει την ιδέα περιστολής του ανερμάτιστου πολέμου κατά της τρομοκρατίας, στα μέτρα μιας εύρυθμης και πολέμου κατά της τρομοκρατίας, στα μέτρα μιας εύρυθμης και συνετής προώθησης των επιχειρούμενων διεθνών ανακατατάξεων. συνετής προώθησης των επιχειρούμενων διεθνών ανακατατάξεων. Χωρίς και να έχει το πολιτικό βάθος μιας διάστασης με τις ΗΠΑ, ο Χωρίς και να έχει το πολιτικό βάθος μιας διάστασης με τις ΗΠΑ, ο ευρωπαϊκός αντίλογος φέρεται να λειτουργεί στο ευεργετικό πλαίσιο ευρωπαϊκός αντίλογος φέρεται να λειτουργεί στο ευεργετικό πλαίσιο μιας Ηρακλείτειας αντίθεσης, προς όφελος της διατλαντικής αρμονίας. μιας Ηρακλείτειας αντίθεσης, προς όφελος της διατλαντικής αρμονίας. Καμιά από τις διαφωνούσες χώρες δεν ονειρεύεται την παρακμή της Καμιά από τις διαφωνούσες χώρες δεν ονειρεύεται την παρακμή της αμερικανικής δύναμης, καμιά δεν διανοείται την κατάρρευση του αμερικανικής δύναμης, καμιά δεν διανοείται την κατάρρευση του καπιταλιστικού συστήματος που θα επιφέρει το γενικό χάος, αλλά και καπιταλιστικού συστήματος που θα επιφέρει το γενικό χάος, αλλά και καμιά δύναμη δεν έχει την αποκλειστική σοφία και αρμοδιότητα, ώστε καμιά δύναμη δεν έχει την αποκλειστική σοφία και αρμοδιότητα, ώστε να σύρει βιαίως την παγκόσμια κοινότητα, μέσα από τους ανερμάτιστους να σύρει βιαίως την παγκόσμια κοινότητα, μέσα από τους ανερμάτιστους πολέμους, στον αμφίβολο δρόμο μιας υποσχόμενης ευημερίας και πολέμους, στον αμφίβολο δρόμο μιας υποσχόμενης ευημερίας και ειρήνης.

Βρισκόμαστε, κατά τη ρήση του Raymond Aron, μπροστά στην ελπίδα , μπροστά στην ελπίδα και το φόβο του αιώνα. Η απάντηση στα μεγάλα ερωτήματα, που και το φόβο του αιώνα. Η απάντηση στα μεγάλα ερωτήματα, που αναδεικνύει ο αρχόμενος «πόλεμος του αιώνα», αναδύεται μέσα από , αναδύεται μέσα από απαύγασμα των ιδεών του Κλάουζεβιτς, όπου «όλη η στρατιωτική τέχνη «όλη η στρατιωτική τέχνη μετατρέπεται σε απλή σύνεση, της οποίας κύριο αντικείμενο θα είναι να εμποδίσει μετατρέπεται σε απλή σύνεση, της οποίας κύριο αντικείμενο θα είναι να εμποδίσει την ασταθή ισορροπία να κλίνει απότομα εις βάρος μας, και ο ημι-πόλεμος να την ασταθή ισορροπία να κλίνει απότομα εις βάρος μας, και ο ημι-πόλεμος να μεταβληθεί σε πλήρη πόλεμο».





ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1 Η εθνική ισχύς αποτελεί τη συνισταμένη βασικών παραγόντων, όπως: οικονομικός, τεχνο-λογικός, δημογραφικός, αμυντικός, πολιτικός, διπλωματικός, εταιρικός, γεωγραφικός, ιστο-λογικός, δημογραφικός, αμυντικός, πολιτικός, διπλωματικός, εταιρικός, γεωγραφικός, ιστο-ρικός, μορφωτικός κ.α. 2 Ο δόκιμος όρος «μείζων Μ. Ανατολή», στο πλαίσιο της αμερικανικής γεωστρατηγικής, επι-κεντρώνεται στο βορειο-ανατολικό Αφρικανικό και Μεσανατολικό χώρο (στα όρια της Ινδί-ας), όπου, στην περίπτωση της τρέχουσας ενεργειακής πολιτικής και των αντιτρομοκρατικών πολέμων, συμπεριλαμβάνει τον Κεντρο-ασιατικό, τον Κασπιανό και Καυκάσιο ενεργειακό χώρο, τροποποιούμενος ανάλογα, στη βάση γεωγραφικών, πολιτικών, στρατιωτικών ακόμη χώρο, τροποποιούμενος ανάλογα, στη βάση γεωγραφικών, πολιτικών, στρατιωτικών ακόμη και ιστορικών κριτηρίων. 3 Η έμμεση αυτή στρατηγική, ενόψει της υπόστασης του «αόρατου» εχθρού, συνίσταται στη μεταφορά της μάχης εναντίον των χωρών που στηρίζουν την τρομοκρατία ή προσπαθούν να αποκτήσουν πυρηνικά, που μπορεί να περιέλθουν εις χείρας της τρομοκρατίας. Η διαμετρι-κή άποψη της εκείθεν πλευράς είναι ότι χώρα, κατέχουσα τα πυρηνικά, δεν υπόκειται στη θέληση της ανώτερης δύναμης.4 Ο οικουμενικός χώρος περιλαμβάνει τις επί μέρους οικονομικές ολότητες της παγκόσμιας κοινωνίας, όπως λ.χ. η Δυτική Οικουμένη με επίκεντρο τη Μεσόγειο, η Ανατολική με επίκε-ντρο την Κίνα – Ν.Α. Ασία και η Νότια με επίκεντρο τη Ν. Ασία. Geoffrey Parker, «Γεωπολι-τική», Γλωσσάριο γεωπολιτικών όρων, σ. 378 5 Το αυτονομημένο δίκτυο της Αλ-Κάιντα εκτείνεται και λειτουργεί αυτόνομα σε 60 χώρες, με συνδέσμους στρατολόγησης και υποστήριξης σχεδόν σε 100 χώρες. “AEI-Brookins Center for Regulatory Studies”, “The Strategic Threat from Suicide Terror”, pub. 03-33, Dec. 20036 Το “Muslim Hackers Club”, έχει αυτή την αποστολή και παρασκευάζει τα προγράμματα (software) υποκλοπής κωδικών των συστημάτων ασφαλείας των ΗΠΑ, για την προσβολή του συστήματος. U.S. Institute of Peace: “How Modem Terrorism Uses the Internet”, Special Report, May 2004. p. 7 7 ό.π. σελ. 6.8 TELOS publ. Nr 121, Fall 2001, pp.134-145.9 “A U.S. Strategy for the 21st Century”, Dec. 2000, Chap. VI, “Non-Traditional” Transnational Threats.10 The National Security Styrategy of thw U.S. of America, Sep. 2002 (πρόεδρος Μπους) Κεφάλαιο ΙΙΙ. 11 Η διαφορά της νέας στρατηγικής έγκειται στη μετάβαση από την αμυντική στρατηγική του 20ου αιώνα, η οποία εκπονήθηκε στη βάση της υπαρκτής απειλής του Συμφώνου της Βαρ-σοβίας, σε μια επιθετική στρατηγική, που έχει αφετηρία τις στρατιωτικές δυνατότητες των ΗΠΑ.12 Κατά την αμερικανική άποψη η τρομοκρατία αποβλέπει στα όπλα μαζικής καταστροφής, σαν όπλα πρώτης επιλογής.13 Η έννοια της αντιπυραυλικής προστασίας, με την «Εθνική Πολιτική Ασφαλείας, για ένα Νέο Αιώνα», Μάιος 1997 (Κλίντον) περιορίζεται σε επίπεδο αντιπυραυλικής άμυνας Θεάτρου Επι-Αιώνα», Μάιος 1997 (Κλίντον) περιορίζεται σε επίπεδο αντιπυραυλικής άμυνας Θεάτρου Επι-Αιώνα», Μάιος 1997χειρήσεων (πύραυλοι μέσου και βραχέως βεληνεκούς). Κεφ. ΙΙ, θέμα: «Αντιπυραυλική προστασί-α». Στη συνέχεια η αντιπυραυλική άμυνα επεκτείνεται και στους διηπειρωτικούς πυραύλους με τη “Στρατηγική των ΗΠΑ για τον 21ο Αιώνα” Δεκ. 2000, (Κλίντον) Κεφ. VI, «Αντιβαλλιστική Άμυνα». Η τελευταία αυτή Στρατηγική αντιμετώπισε την απόλυτη αντίθεση της Ρωσίας και Κίνας, ως καταργούσα τη Συμφωνία περί Αντιβαλλιστικών Πυραύλων ΑΒΜ / 1972 και εξω-θούσα στους επανεξοπλισμούς.





14 1) Δελτίο Heading Series No 314/1988, Foreign Policy Association: “Factors that Infl uence 1) Δελτίο Heading Series No 314/1988, Foreign Policy Association: “Factors that Infl uence U.S. Foreign Policy. 2) “A National Security Strategy for a New Century” May, 1997, chap. II, U.S. Foreign Policy. 2) “A National Security Strategy for a New Century” May, 1997, chap. II, “Providing for Energy Security” http://Clinton2.nara.gov/WH/EOP/NSC/Strategy/“Providing for Energy Security” http://Clinton2.nara.gov/WH/EOP/NSC/Strategy/15 «Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας», Σεπ. 2002, Κεφ. ΙΙΙ. 16 ANZUS, APEC, ASEAN, G-7, IMF, NATO, OAS, OSCE, UN. Πηγή: U.S. department of ANZUS, APEC, ASEAN, G-7, IMF, NATO, OAS, OSCE, UN. Πηγή: U.S. department of State,

International Information Program, “At-A-Glance” “Global Terrorism” No 1, Sep.2002.International Information Program, “At-A-Glance” “Global Terrorism” No 1, Sep.2002.17 α. Κατά τον Κλάουζεβιτς δε νοείται πόλεμος, 1) χωρίς συγκεκριμένο πολιτικό σκοπόσυγκεκριμένο πολιτικό σκοπό και 2) χωρίς την υποστήριξη της κοινής γνώμης.

β. Συναφώς η σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Condolezza Rice δήλωσε την 8 Απρ. 2004, Συναφώς η σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Condolezza Rice δήλωσε την 8 Απρ. 2004, ενώπιον της Εθνικής Επιτροπής, για θέματα τρομοκρατίας: «Μετά την 11/9 βρεθήκαμε μπροστά «Μετά την 11/9 βρεθήκαμε μπροστά σε μια διπλή επιλογή. 1) Ενός περιορισμένου πολέμου κατά της Αλ-Κάιντα και των Ταλιμπάν, απο-σε μια διπλή επιλογή. 1) Ενός περιορισμένου πολέμου κατά της Αλ-Κάιντα και των Ταλιμπάν, απο-βλέποντες σε μια περιορισμένη νίκη, (σημ. σαφής πολιτικός σκοπός) και 2) Ενός γενικού πολέμου κατά βλέποντες σε μια περιορισμένη νίκη, (σημ. σαφής πολιτικός σκοπός) και 2) Ενός γενικού πολέμου κατά της παγκόσμιας απειλής, για μια διαρκή ειρήνη (σημ. ασαφής πολιτικός σκοπός). Ο Πρόεδρος Μπους της παγκόσμιας απειλής, για μια διαρκή ειρήνη (σημ. ασαφής πολιτικός σκοπός). Ο Πρόεδρος Μπους επέλεξε την τολμηρή οδό». Sitehttp://usinfo.state.gov/topical/pol/04040801.htm. 13-4-04, p.8.. Sitehttp://usinfo.state.gov/topical/pol/04040801.htm. 13-4-04, p.8.18 1) Στη δεύτερη σχολή ανήκει ο πρόεδρος Bush. Ο υπουργός Colin Powell ανήκει στη 1) Στη δεύτερη σχολή ανήκει ο πρόεδρος Bush. Ο υπουργός Colin Powell ανήκει στη συντηρητική ενδιάμεση άποψη της εύκαμπτης στρατιωτικής εμπλοκής, που θα αποφασίζεται , που θα αποφασίζεται κατά περίπτωση και στη βάση των κριτηρίων Weinberger, όπως: διακύβευση ζωτικών συμφε-διακύβευση ζωτικών συμφε-ρόντων, καθορισμένοι πολιτικοί και στρατιωτικοί σκοποί, υποστήριξη της κοινής γνώμηςρόντων, καθορισμένοι πολιτικοί και στρατιωτικοί σκοποί, υποστήριξη της κοινής γνώμης κ.α. John Garofano “The Intervention Debate: Towards a Posture of Principled Judgement” SSI, Jan. Garofano “The Intervention Debate: Towards a Posture of Principled Judgement” SSI, Jan. 2002, pp. 1-6 2) Ο δημοσιογράφος Bob Woodward στο πρόσφατο βιβλίο του «Attack 2002, pp. 1-6 2) Ο δημοσιογράφος Bob Woodward στο πρόσφατο βιβλίο του «Attack Plan» αποκαλύπτει τη σύγκρουση του συντηρητικού Πάουελ με το φανατικό του πολέμου Plan» αποκαλύπτει τη σύγκρουση του συντηρητικού Πάουελ με το φανατικό του πολέμου αντιπρόεδρο Ντικ Τσένυ, κατηγορώντας τον πρώτο, ότι δεν έδωσε τη μάχη του ενώπιον του αντιπρόεδρο Ντικ Τσένυ, κατηγορώντας τον πρώτο, ότι δεν έδωσε τη μάχη του ενώπιον του Κογκρέσου, για την αποτροπή του πολέμου στο Ιράκ. (Καθημερινή, 25-4-04, σελ. 18)Κογκρέσου, για την αποτροπή του πολέμου στο Ιράκ. (Καθημερινή, 25-4-04, σελ. 18)19 Η Επανάσταση στην Υπόθεση του Πολέμου: RMA (Revolution in Military Affairs)Επανάσταση στην Υπόθεση του Πολέμου: RMA (Revolution in Military Affairs) προκύπτει από το συνολικό απο τέ λεσμα της χρήσης των μέσων προηγμένης τεχνολογίας: εργαλείων πολέ-το συνολικό απο τέ λεσμα της χρήσης των μέσων προηγμένης τεχνολογίας: εργαλείων πολέ-μου, σε συνδυασμό με την ανάλο γη δογματική και οργανωτική προσαρμογή τους στη μέθοδο προσαρμογή τους στη μέθοδο διεξαγωγής του πολέμου. Η επαναστατική επιχειρησιακή μεθοδολογία των ΗΠΑ συνιστά διεξαγωγής του πολέμου. Η επαναστατική επιχειρησιακή μεθοδολογία των ΗΠΑ συνιστά ένα αποκλειστικό και ασύμμετρο όπλο υπεροχής, στο συμβα τι κό πεδίο της μάχης. Elizabeth ένα αποκλειστικό και ασύμμετρο όπλο υπεροχής, στο συμβα τι κό πεδίο της μάχης. Elizabeth A. Stanley, “Evolutionary Technology in the Current RMA, SSI, Mar. ‘98 pp 3-8A. Stanley, “Evolutionary Technology in the Current RMA, SSI, Mar. ‘98 pp 3-820 1) Edward Mead Earl: «Δημιουργοί της Νέας Στρατηγικής», Έκδοση ΓΕΣ, 1962, Κεφ. 10, σελ. , Έκδοση ΓΕΣ, 1962, Κεφ. 10, σελ. 304. Σημειωτέον ότι ο αποικιακός στρατός της Γαλλίας είχε ιδίαν στρατηγική και πολιτική 304. Σημειωτέον ότι ο αποικιακός στρατός της Γαλλίας είχε ιδίαν στρατηγική και πολιτική αντίληψη της στρατιωτικής ενέργειας, σε σύγκριση με το μητροπολιτικό στρατό. 2) Το αντίληψη της στρατιωτικής ενέργειας, σε σύγκριση με το μητροπολιτικό στρατό. 2) Το τμήμα μελετών της Σχολής Πολέμου των ΗΠΑ εξέδωσε προκαταρτική μελέτη, το Φεβρουά-τμήμα μελετών της Σχολής Πολέμου των ΗΠΑ εξέδωσε προκαταρτική μελέτη, το Φεβρουά-ριο 2003, σχετικά με τις μεταπολεμικές πρόνοιες, για την ανόρθωση, δημόσια ασφάλεια, διοί-ριο 2003, σχετικά με τις μεταπολεμικές πρόνοιες, για την ανόρθωση, δημόσια ασφάλεια, διοί-κηση και αναδιοργάνωση της δημόσιας ζωής του Ιράκ. SSI, Feb. 2003. Conrad C. Crane, W. κηση και αναδιοργάνωση της δημόσιας ζωής του Ιράκ. SSI, Feb. 2003. Conrad C. Crane, W. Andrew Terrill: “Reconstructing Iraq: Insights, Challenges, and Missions for Military Forces Andrew Terrill: “Reconstructing Iraq: Insights, Challenges, and Missions for Military Forces in thw Post-Confl ict Scenario”.21 Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ κατονομάζει 36 κύριους τρομοκρατικούς οργανι- Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ κατονομάζει 36 κύριους τρομοκρατικούς οργανι-σμούς, που αποτελούν απειλή για τις ΗΠΑ. The Library of Congress: “Foreign Terrorist σμούς, που αποτελούν απειλή για τις ΗΠΑ. The Library of Congress: “Foreign Terrorist Organizations” Feb. 6, 2004.22 Δόγμα Νίξον Ιούλ. ‘69. «Θα βοηθήσουμε, εκεί που υπάρχει πράγματι κάτι το διαφορετι- Δόγμα Νίξον Ιούλ. ‘69. «Θα βοηθήσουμε, εκεί που υπάρχει πράγματι κάτι το διαφορετι-κό και θεωρούμε ότι μας ενδιαφέρει» Βλ. Graham Evans & Jeffrey Newham, κό και θεωρούμε ότι μας ενδιαφέρει» Βλ. Graham Evans & Jeffrey Newham, Dictionary of International Relations, Penguin, London, 1998, σελ. 375-76.23 Το κέντρο βάρους αποτελεί σήμερα τη σημαντικότερη στρατηγική έννοια και η επιλογή Το κέντρο βάρους αποτελεί σήμερα τη σημαντικότερη στρατηγική έννοια και η επιλογή του το κύριο πρόβλημα του πολέμου. Αντιπροσωπεύει το σημείο ανατροπήςανατροπής (αποσύνθεσης) του αντιπάλου αμυντικού συστήματος, όπου θα πρέπει να κατευθύνουμε την κύρια προσπά-του αντιπάλου αμυντικού συστήματος, όπου θα πρέπει να κατευθύνουμε την κύρια προσπά-θεια του πολέμου. 24 Antulio J. Echevarria II, “Clauzewitz Center of Gravity”, SSI, Sep. 2002, p.p. 1-5, 16-21. Antulio J. Echevarria II, “Clauzewitz Center of Gravity”, SSI, Sep. 2002, p.p. 1-5, 16-21.




Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΤΗΣ ΑΜΥΝΑΣ

25 Uspolicy.be 4-5-2004.26 1) Έναντι υπολογιζόμενης δύναμης 30 έως 70 χιλ. στρατού, που θα χρειάζονταν με το τέλος των επιχειρήσεων, οι ΗΠΑ συντηρούν 185 χιλ. το φθινόπωρο του 2003 και 156 χιλ. την άνοιξη του 2004, με την ανάγκη της περαιτέρω ενίσχυσής τους. Εξ’ αυτού οι ΗΠΑ θα χρειαστούν επιπλέον $ 87 δις για το Ιράκ και Αφγανιστάν, που θα ανεβάσουν το συνολικό χρειαστούν επιπλέον $ 87 δις για το Ιράκ και Αφγανιστάν, που θα ανεβάσουν το συνολικό έλλειμμα προϋπολογισμού 2004 στα $480 δις. Στο διάστημα 2004- 2013 το συνολικό έλλειμμα υπολογίζεται στα $4,33 τρις. Jeffrey Record “Bounding the Global War on Terrorism” SSI, Dec. 2003, pp. 37-4127 Ανεπίσημες πηγές ανεβάζουν τις οικονομικές απώλειες της 9/11 σε $2 τρις. Από τις 370 χιλ. ενεργού υπερπόντιου στρατού οι 180 χιλ. είναι εμπεπλεγμένες στο Ιράκ. Αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση μιας παράλληλης κρίσης οι ΗΠΑ θα πρέπει να ανεβάσουν την οροφή ενεργού στρατού από την εφεδρεία τους.

U.S. Department of the State, International Information Programs, “At-A- Glance”, “Global Terrorism”, No 1, Sep. 2002. και ο.π. σελ. 40.28 ΑΕΙ-Βrookings Joint Center for Regulatory Studies: “The Strategic Threat From Suicide Terror”, publ.03-33 (Dec.2003) p.129 1) Ζωτικά ενδιαφέροντα χαρακτηρίζονται, όσα προστατεύονται και προωθούνται με όλα τα πρόσφορα μέσα, μη αποκλειόμενου του πολέμου 2) «Ο έλεγχος των πετρελαίων κινεί τη στρατηγική μας». Δήλωση στρατηγού Anthony Zinni, διοικητή Κεντρικής Στρατηγικής Διοίκησηςτων ΗΠΑ (Μ. Ανατολή): CENTCOM, στην οποία υπάγεται στρατιωτικά η μείζων Μ. Ανα-τολή. Stephen I. Blank: “U.S. Military Engagement with Transcaucasia and Central Asia”, Strategic Studies Institute, June 2000, p.1 30 Κατά τον Κλάουζεβιτς, είναι δυνατό δυσμενείς εξελίξεις ή άλλα συνταρακτικά γεγονότα να ανατρέψουν πλήρως την κοινή γνώμη, κατά το φυσικό ανάλογο της εντροπίας ή της παγο-ποίησης του ύδατος. Πρακτικά η κοινή γνώμη, στη βάση της πολιτισμικής της ταυτότητας, μπορεί και αφομοιώνει μια οριακή ποσότητα πολεμικής τραγωδίας, ταπείνωσης, στερήσεων κ.λ.π., πέραν της οποίας ανατρέπεται, με άμεσες επιπτώσεις στην εξέλιξη του πολέμου. 31 «Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας αποτελεί προτεραιότητα της εξωτερικής πολιτικής Μπους και το 48% του προϋπολογισμού εξωτερικών υποθέσεων 2005 θα διατεθεί γι’ αυτό το σκοπό».Δήλωση Colin Powel, 8 Aπρ. 2004. U.S. Department of State, International Information Programs.32 1) Raymond Aron: «φαίνεται, ενίοτε, ότι οι αμερικανοί στρατηγικοί τείνουν σκεφθούν τη διπλωμα-τία υπό μορφή βίας» «Σκέψεις επί του Πολέμου, Κλάουζεβιτς», τόμος Β΄, σελ. 270, 340.

2) Hansen W. Baldwin, κριτικός, Β΄ΠΠ: “Great Mistakes of the War”: «Εάν δεν αναζητούμε μέσα, για να περιορίσουμε και δαμάσουμε τον πόλεμο, εάν δεν εγκαταλείψουμε το δόγμα μας του πραγ-ματισμού, της άνευ όρων συνθηκολόγησης, της συνολικής νίκης, θα γίνουμε κάποια μέρα, εμείς οι ίδιοι τα θύματα των θεωριών μας, των ιδίων μας μεθόδων».

3) Ο καθηγητής Στρατηγικής και Διεθνούς Ασφάλειας των ΗΠΑ Jeffrey Record, σε πρό-σφατη μονογραφία του (Δεκ. 2003) επισημαίνει: «Οι αμερικανοί, ιστορικά, έχουν επιδείξει μια άποψη περί του πολέμου, σαν υποκατάστατου της πολιτικής, και οι στρατιωτικοί των ΗΠΑ αποδεικνύ-ουν μια εγγενή αποστροφή στη διεξαγωγή επιχειρήσεων πέραν του πολέμου». “Bounding the Global War on Terrirism”, SSI, Dec. 2003, p. 45.33 Jean Baudrillard, “The Spirit of Terrorism”, p 142





Μαρίνος Αγγλέζης

Η Επιστήμη της Οικονομίας της ΆμυναςΗ Επιστήμη της Οικονομίας της ΆμυναςΩς Οικονομικά της Άμυνας καθορίζουμε

την Επιστήμη, η οποία ασχολείται με όλους εκείνους τους παράγοντες που επηρεάζουν την Άμυνα και το κόστος ανάπτυξης αυτής, καθώς επίσης και τις επιδράσεις που ασκεί το κόστος αυτό σε άλλους παράγοντες της Οικονομίας μιας χώρας, όπως στη Βιομηχανία, την Ανάπτυξη, το Κοινωνικό Κράτος, την Παιδεία κτλ. Επιπλέον, εξετάζει όλες τις παραμέτρους που πρέπει να ληφθούν υπόψη, προκειμένου να πετύχουμε τη μεγιστοποίηση του αποτελέσματος του αγαθού της Άμυνας, χωρίς να επηρεάζονται οι άλλοι παράγοντες της Οικονομίας μιας χώρας.

Αντικείμενα της Μακροοικονομικής και Μικροοικονομικής εξέτασης της Επιστήμης της Άμυνας είναι τα παρακάτω:

• οι ανταγωνισμοί και οι εξοπλισμοί• οι στρατιωτικές συμμαχίες ενός

κράτους και οι οικονομικές επιπτώσεις του κόστους συμμετοχής του στους άλλους τομείς ανάπτυξης και κοινωνικής κόστους συμμετοχής του στους άλλους τομείς ανάπτυξης και κοινωνικής πολιτικής

• η σχέση μεταξύ άμυνας, πλούτου και ανάπτυξης. • τα θέματα του στρατιωτικού προσωπικού (μελέτες βελτίωσης τα θέματα του στρατιωτικού προσωπικού (μελέτες βελτίωσης

του βιοτικού επιπέδου των στελεχών των ΕΔ, μελέτες για την ύπαρξη του βιοτικού επιπέδου των στελεχών των ΕΔ, μελέτες για την ύπαρξη μισθοφορικού στρατού)

• οι προμήθειες αμυντικού εξοπλισμού και των αντισταθμιστικών οι προμήθειες αμυντικού εξοπλισμού και των αντισταθμιστικών ωφελημάτων που εξάγονται απ’ αυτές, καθώς και οι επιρροές αυτών στις ωφελημάτων που εξάγονται απ’ αυτές, καθώς και οι επιρροές αυτών στις άλλες μορφές οικονομικής ανάπτυξης ενός κράτους

• η μείωση του κόστους των εξοπλισμών χωρίς, όμως, να επηρεάζεται η μείωση του κόστους των εξοπλισμών χωρίς, όμως, να επηρεάζεται το τελικό αποτέλεσμα του αγαθού της άμυνας

• η βελτίωση και ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας και η βελτίωση και ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας και της εναλλακτικής βιομηχανικής πολιτικής (π.χ. συμπαραγωγές, της εναλλακτικής βιομηχανικής πολιτικής (π.χ. συμπαραγωγές, αντισταθμιστικά ωφελήματα)

Ο Μαρίνος Αγγλέζης είναι ανώτερος αξιωματικός του Οικονομικού Σώματος, με μεταπτυχιακές Σπουδές στο αντικείμενο Financial and Business Economics στο Παν/μιο του ESSEX του Ηνωμένου Βασιλείου και υπηρετεί στην Ανωτάτη Στρατιωτική Διοίκηση Υποστηρίξεως Στρατού (ΑΣΔΥΣ).


Μαρίνος ΑγγλέζηςΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΤΗΣ ΑΜΥΝΑΣ


• οι εξαγωγές – εισαγωγές όπλων ενός κράτους και οι επιπτώσεις αυτών στην οικονομία του κράτους

• οι αφοπλισμοί και η σύναψη συνθηκών ειρήνης μεταξύ ανταγωνιστών, καθώς και οι επιπτώσεις αυτών στον πλούτο και την ανάπτυξη (οικονομία) μεταξύ των ανταγωνιστών.

Αναφέρθηκε παραπάνω ότι η Άμυνα είναι αγαθό. Γιατί όμως είναι αγαθό για την κάθε χώρα που την αναπτύσσει; Γιατί τα κράτη με ισχυρή άμυνα ευημερούν; Γιατί τα κράτη με ισχυρή άμυνα αποτελούν παράγοντες σταθερότητας, ισχύος και ανάπτυξης της περιοχής, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν πόλο έλξης για επενδύσεις και οικονομική ανάπτυξη; Απαντώντας στα παραπάνω ερωτήματα, απαντάται ταυτοχρόνως και το ερώτημα, γιατί είναι αγαθό η άμυνα: διότι επιβάλλεται στα κράτη που συνορεύουν με περιοχές ευαίσθητες από πολιτικο-στρατιωτικής απόψεως, να υπάρχει ισχυρή άμυνα. Αυτό αφορά ιδιαίτερα σε κράτη, όπου καλλιεργείται ο εθνικισμός και οι επεκτατικές αλυτρωτικές τάσεις, προκειμένου να καλυφθούν άλλα εσωτερικά προβλήματα, τα οποία δημιουργούν αίσθηση απειλής στα γειτονικά ευημερούντα κράτη.

Είναι κοινή πεποίθηση ότι η διάθεση οικονομικών πόρων στην Άμυνα συνεπάγεται σημαντικότατο κόστος ευκαιρίας, καθώς αυτοί οι πόροι θα μπορούσαν ν’ αξιοποιηθούν σε μία πλειάδα εναλλακτικών χρήσεων, με πολλαπλά αναπτυξιακά και κοινωνικά οφέλη. Οι εισροές, οι οποίες απορροφώνται σε αμυντικές χρήσεις, αποσπώνται από την οικονομική λειτουργία, η οποία παράγει εκροές για τον πολιτικό τομέα της



Μαρίνος Αγγλέζης Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΤΗΣ ΑΜΥΝΑΣ

οικονομίας. Συνεπώς δε συμβάλλουν, άμεσα τουλάχιστον, στην αύξηση οικονομίας. Συνεπώς δε συμβάλλουν, άμεσα τουλάχιστον, στην αύξηση της κοινωνικής ευημερίας. Η γενική αρχή του υψηλού κόστους ευκαιρίας της κοινωνικής ευημερίας. Η γενική αρχή του υψηλού κόστους ευκαιρίας μπορεί να συμπυκνώνεται στο δίλημμα βούτυρο ή κανόνια (Κόλλιας μπορεί να συμπυκνώνεται στο δίλημμα βούτυρο ή κανόνια (Κόλλιας 2004).

Όμως, η έννοια της Άμυνας είναι συνυφασμένη με την αποτροπή και Όμως, η έννοια της Άμυνας είναι συνυφασμένη με την αποτροπή και την ασφάλεια. Ισχυρή άμυνα σημαίνει ισχυρή αποτρεπτική ισχύ και κατ’ την ασφάλεια. Ισχυρή άμυνα σημαίνει ισχυρή αποτρεπτική ισχύ και κατ’ επέκταση ασφάλεια για το κράτος αυτό. Η ανάγκη των πολιτών από επέκταση ασφάλεια για το κράτος αυτό. Η ανάγκη των πολιτών από αρχαιοτάτων χρόνων ήταν να ζουν σ’ ένα ασφαλές κράτος με ισχυρή αρχαιοτάτων χρόνων ήταν να ζουν σ’ ένα ασφαλές κράτος με ισχυρή αποτρεπτική δύναμη, η οποία θα προβλημάτιζε κάθε επίδοξο επιβουλέα αποτρεπτική δύναμη, η οποία θα προβλημάτιζε κάθε επίδοξο επιβουλέα να ξεκινήσει κάτι εναντίον του χωρίς να υποστεί μεγάλο οικονομικό να ξεκινήσει κάτι εναντίον του χωρίς να υποστεί μεγάλο οικονομικό κόστος ή απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό.

Η ίδια ανάγκη για ισχυρή Άμυνα σήμερα αποτελεί απαίτηση του Η ίδια ανάγκη για ισχυρή Άμυνα σήμερα αποτελεί απαίτηση του κάθε σωστά σκεπτόμενου πολίτη για το κράτος όπου γεννιέται, ζει και κάθε σωστά σκεπτόμενου πολίτη για το κράτος όπου γεννιέται, ζει και προοδεύει, αφού στο κράτος αυτό αναπτύσσονται και δημιουργούνται προοδεύει, αφού στο κράτος αυτό αναπτύσσονται και δημιουργούνται συνθήκες κατάλληλες για την ανάπτυξη στους τομείς της οικονομίας, της συνθήκες κατάλληλες για την ανάπτυξη στους τομείς της οικονομίας, της κοινωνικής πρόνοιας, της παιδείας κτλ.

Μέσα σ’ ένα τέτοιο, με ισχυρή άμυνα κράτος, οι πολίτες του Μέσα σ’ ένα τέτοιο, με ισχυρή άμυνα κράτος, οι πολίτες του αισθανόμενοι τη σιγουριά της εξασφαλισμένης ειρήνης, αναπτύσσουν αισθανόμενοι τη σιγουριά της εξασφαλισμένης ειρήνης, αναπτύσσουν δραστηριότητες, που συμβάλλουν στην κοινωνική και οικονομική δραστηριότητες, που συμβάλλουν στην κοινωνική και οικονομική ευημερία τόσο του κράτους αυτού, όσο και των ιδίων. Τέτοια κράτη ευημερία τόσο του κράτους αυτού, όσο και των ιδίων. Τέτοια κράτη αποτελούν επίσης πόλο έλξης και για τους ξένους πολίτες, οι οποίοι αποτελούν επίσης πόλο έλξης και για τους ξένους πολίτες, οι οποίοι συνεκτιμώντας και τους υπόλοιπους παράγοντες επιλέγουν να ζήσουν συνεκτιμώντας και τους υπόλοιπους παράγοντες επιλέγουν να ζήσουν και να επενδύσουν σ’ ένα ασφαλές κράτος, προσφέροντας εργασία στους και να επενδύσουν σ’ ένα ασφαλές κράτος, προσφέροντας εργασία στους πολίτες του, ευημερία στους πολιτικούς τομείς της χώρας και τεχνογνωσία πολίτες του, ευημερία στους πολιτικούς τομείς της χώρας και τεχνογνωσία στις επιστήμες.

Επιπλέον, επειδή κάθε όπλο εκτός από αμυντικό μπορεί να μετατραπεί Επιπλέον, επειδή κάθε όπλο εκτός από αμυντικό μπορεί να μετατραπεί σε επιθετικό, όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν, κράτη με ισχυρά όπλα και σε επιθετικό, όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν, κράτη με ισχυρά όπλα και ισχυρή άμυνα δημιουργούν τις προϋποθέσεις εκείνες, οι οποίες μπορούν ισχυρή άμυνα δημιουργούν τις προϋποθέσεις εκείνες, οι οποίες μπορούν ν’ αναβαθμίσουν τη διαπραγματευτική τους ισχύ και τη θέση μιας ομάδας ν’ αναβαθμίσουν τη διαπραγματευτική τους ισχύ και τη θέση μιας ομάδας συμφερόντων που ευνοούν την εξωτερική του πολιτική, με ευνοϊκά συμφερόντων που ευνοούν την εξωτερική του πολιτική, με ευνοϊκά αποτελέσματα και σε άλλους τομείς ανάπτυξης του κράτους.αποτελέσματα και σε άλλους τομείς ανάπτυξης του κράτους.

Επίσης, αν η οικεία άμυνα είναι ισχυρότερη των άλλων γειτονικών είναι ισχυρότερη των άλλων γειτονικών ή ανταγωνιστικών κρατών, τότε μπορούν να επιτευχθούν ευνοϊκές ή ανταγωνιστικών κρατών, τότε μπορούν να επιτευχθούν ευνοϊκές συμφωνίες, με ωφέλη που θα προσφέρουν στο κράτος πλεονεκτήματα συμφωνίες, με ωφέλη που θα προσφέρουν στο κράτος πλεονεκτήματα στην εξωτερική πολιτική (ηγετικός ρόλος τοπικά) και στην οικονομία, στην εξωτερική πολιτική (ηγετικός ρόλος τοπικά) και στην οικονομία, αφού πολλές φορές το γεγονός αυτό επιδρά ως ενισχυτικός παράγοντας αφού πολλές φορές το γεγονός αυτό επιδρά ως ενισχυτικός παράγοντας για τη σύναψη σημαντικών συμφωνιών και αποφάσεων.

Παρατηρείται λοιπόν, ότι οι έννοιες της Άμυνας, της Ασφάλειας και Παρατηρείται λοιπόν, ότι οι έννοιες της Άμυνας, της Ασφάλειας και της Αποτροπής είναι επίσης συνυφασμένες με την οικονομία και τη της Αποτροπής είναι επίσης συνυφασμένες με την οικονομία και τη διπλωματία.




Για όλους τους παραπάνω λόγους, η Άμυνα αποτελεί αγαθό και ως τέτοιο θα πρέπει να αντιμετωπίζεται από όλους και μάλιστα ως αγαθό υψίστης σημασίας, αφού χωρίς ισχυρή άμυνα δεν υφίσταται κράτος, ανάπτυξη, πλούτος, πολιτισμός, ευημερία και ειρήνη.

Η άμυνα, ως έννοια, περιλαμβάνει από την αρχαιότητα έως σήμερα ένα ευρύ φάσμα παραγόντων, οι οποίοι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην εξέτασή της. Άμυνα δεν σημαίνει αποκλειστικά και μόνο στρατιωτικούς εξοπλισμούς και στρατιωτική εκπαίδευση, αν και κατά βάση τα εμπεριέχει. Παράδειγμα των ανωτέρω αποτελεί «ο πόλεμος μεταξύ Σπάρτης και Αθήνας στην αρχαιότητα», ο οποίος εμπεριείχε όλα τα στοιχεία που ακόμα και σήμερα οριοθετούν τις έννοιες της άμυνας, της οικονομίας, της γεωπολιτικής, της γεωστρατηγικής και της γεωοικονομίας. Ο πόλεμος αυτός είχε ως κύριο αίτιο την κατανομή πόρων μεταξύ των δύο πόλεων - κρατών. Είτε πρόκειται για πόρους υλικούς, είτε για ανθρώπινους, υπάρχοντες ή προβλεπόμενους, το θέμα παραμένει ακόμη και σήμερα το ίδιο. Η κατανομή του πεπερασμένου υπάρχοντος πλούτου και η εξασφάλιση του πλούτου που θα παραχθεί στο μέλλον είναι η κύρια αιτία αυτού του πολέμου, συνεπώς θεμελιώνει την ανάγκη για άμυνα.

Επιπλέον, είναι πολύ σημαντική η αναγνώριση του απλού γεγονότος, ότι ο πλούτος αποτελεί την κυρίαρχη και πραγματική δύναμη. Στον εν λόγω πόλεμο, σχηματίσθηκαν συμμαχίες και συνασπισμοί, όπως γίνεται και σήμερα. Οι συνασπισμοί είχαν ως θεμέλιο λίθο τους την ύπαρξη κοινών αλλά κατανεμημένων (δηλαδή μη-ανταγωνιστικών) στόχων μεταξύ των συνασπιζομένων. Για τους ίδιους λόγους σχηματίζονται οι σημερινές συμμαχίες, οι ενώσεις, και οι οικονομικοί συναπισμοί. Τέλος, ο πόλεμος μεταξύ Σπάρτης και Αθήνας ήταν μία σύγκρουση μεταξύ δύο διαφορετικών γεωσυστημάτων, μιας ναυτικής και μιας χερσαίας δύναμης. Αν υποθέσουμε ότι ο ελληνικός χώρος αποτελούσε την εποχή εκείνη το οικονομικό, τουλάχιστον, κέντρο του κόσμου, τότε θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι επρόκειτο για μία «παγκόσμια» σύγκρουση μεταξύ δύο γεωπολιτικών συστημάτων. Όλα τα παραπάνω θυμίζουν τη σημερινή παγκόσμια πραγματικότητα (Κάντας 2002). Ιδιαίτερα, μετά το τέλος του Β′ Παγκοσμίου πολέμου και μετά την πρώτη ανασύνταξη των οικονομιών όλων των κρατών, άρχισε η ανάπτυξη της βιομηχανίας σ’ όλους τους τομείς. Έτσι, δημιουργήθηκαν οι πολεμικές βιομηχανίες, οι οποίες συνέβαλαν στην εξέλιξη των ήδη δοκιμασμένων στον πόλεμο οπλικών συστημάτων και δημιούργησαν τις προϋποθέσεις πλούτου στα κράτη με ισχυρή πολεμική βιομηχανία, από τις εξαγωγές των όπλων προς τα ασθενέστερα και λιγότερο τεχνολογικά αναπτυγμένα κράτη, ενώ ταυτόχρονα ανέπτυξαν το αισθήματα της ασφάλειας στα κράτη που αγόραζαν τα οπλικά συστήματα, στα οποία με τη σειρά τους αναπτύχθηκαν συνθήκες ευημερίας και πλούτου.

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, δημιουργήθηκαν ισχυροί αμυντικοί συνασπισμοί και συμμαχίες, με φυσικό επακόλουθο τον

Πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας, αναδιοργανώνουν τις Ένοπλες Δυνάμεις τους σε πλήρως επαγγελματικές, καταργώντας την υποχρεωτική θητεία. Με τον τρόπο αυτό, δημιουργούνται Ένοπλες Δυνάμεις πλήρως εξοπλισμένες, μικρότερες σε αριθμό, πιο ευέλικτες και καταρτισμένες, με μικρότερο λειτουργικό κόστος, επιχειρησιακά, όμως, έτοιμες ν’ αναλάβουν δράση και εκτός εθνικών συνόρων.




ανταγωνισμό μεταξύ του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας. ανταγωνισμό μεταξύ του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Στην προσπάθειά τους να κυριαρχήσουν στο χώρο, ο πλανήτης Στην προσπάθειά τους να κυριαρχήσουν στο χώρο, ο πλανήτης παρακολουθούσε με δέος και φανατισμό τον ανταγωνισμό τους που παρακολουθούσε με δέος και φανατισμό τον ανταγωνισμό τους που εξελίχθηκε τελικώς σε κούρα εξοπλισμών.

Με τη λήξη του Πολέμου το Ευρωπαϊκό περιβάλλον άλλαξε δραματικά. Με τη λήξη του Πολέμου το Ευρωπαϊκό περιβάλλον άλλαξε δραματικά. Η Γερμανία επανενώθηκε, η Τσεχοσλοβακία διαιρέθηκε και στα ερείπια Η Γερμανία επανενώθηκε, η Τσεχοσλοβακία διαιρέθηκε και στα ερείπια των ολοκληρωτικών ομοσπονδιών (ΕΣΣΔ και Γιουγκοσλαβίας) είκοσι νέα των ολοκληρωτικών ομοσπονδιών (ΕΣΣΔ και Γιουγκοσλαβίας) είκοσι νέα κράτη σχηματίσθηκαν ή επανεμφανίσθηκαν. Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας κράτη σχηματίσθηκαν ή επανεμφανίσθηκαν. Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας διαλύθηκε και δημιουργήθηκαν νέοι θεσμοί, όπως η Σύμπραξη για την διαλύθηκε και δημιουργήθηκαν νέοι θεσμοί, όπως η Σύμπραξη για την ειρήνη (PFP) και το Βορειο-Ατλαντικό Σύμφωνο Συνεργασίας (NACC), ειρήνη (PFP) και το Βορειο-Ατλαντικό Σύμφωνο Συνεργασίας (NACC), που αργότερα αντικαταστάθηκαν από το Ευρωατλαντικό Συμβούλιο που αργότερα αντικαταστάθηκαν από το Ευρωατλαντικό Συμβούλιο Σύμπραξης (EAPC). Όλες αυτές οι αλλαγές συνοδεύτηκαν από τη Σύμπραξης (EAPC). Όλες αυτές οι αλλαγές συνοδεύτηκαν από τη διάδοση ενός συστήματος κοινών αξιών από άκρο σε άκρο της Ευρώπης. διάδοση ενός συστήματος κοινών αξιών από άκρο σε άκρο της Ευρώπης. Οι πρώην κομμουνιστικές χώρες αποδέχθηκαν σε μεγάλο βαθμό και Οι πρώην κομμουνιστικές χώρες αποδέχθηκαν σε μεγάλο βαθμό και εφήρμοσαν τις αρχές της δημοκρατίας, του πολιτικού πλουραλισμού, εφήρμοσαν τις αρχές της δημοκρατίας, του πολιτικού πλουραλισμού, της οικονομίας της αγοράς και του κράτους δικαίου. Ήδη, πολλές από της οικονομίας της αγοράς και του κράτους δικαίου. Ήδη, πολλές από αυτές είναι μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, ενώ οι σχέσεις των δύο αυτών αυτές είναι μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, ενώ οι σχέσεις των δύο αυτών Οργανισμών με τους πρώην εχθρούς Ρωσία και Ουκρανία βασίζονται σε Οργανισμών με τους πρώην εχθρούς Ρωσία και Ουκρανία βασίζονται σε σταθερές συνεργασίες (Παρίσης 2001).

Μέσα από τις συνεργασίες αυτές τα κράτη πορεύονται με την ασφάλεια Μέσα από τις συνεργασίες αυτές τα κράτη πορεύονται με την ασφάλεια της που τους παρέχει η δημοκρατία, τη σιγουριά της συμμαχίας στην της που τους παρέχει η δημοκρατία, τη σιγουριά της συμμαχίας στην ανάπτυξη και την πρόοδο, συνεισφέροντας όλοι στην κοινή πλέον άμυνά ανάπτυξη και την πρόοδο, συνεισφέροντας όλοι στην κοινή πλέον άμυνά τους και στην ανάπτυξη της σταθερότητας στην Ευρώπη. Έχουν αρχίσει τους και στην ανάπτυξη της σταθερότητας στην Ευρώπη. Έχουν αρχίσει συζητήσεις προσεγγίσεων στην αμυντική βιομηχανία, προκειμένου συζητήσεις προσεγγίσεων στην αμυντική βιομηχανία, προκειμένου να υπάρχει εναρμόνιση και κοινή ιεράρχηση, όσο αυτό είναι δυνατό, να υπάρχει εναρμόνιση και κοινή ιεράρχηση, όσο αυτό είναι δυνατό, των αναγκών τους, συμβατότητα των οπλικών συστημάτων τους, κοινό των αναγκών τους, συμβατότητα των οπλικών συστημάτων τους, κοινό σύστημα ασφάλειας προμηθειών και πληροφοριών, τεχνολογίας και σύστημα ασφάλειας προμηθειών και πληροφοριών, τεχνολογίας και ανταλλαγής απόψεων και γνώσεων σε θέματα έρευνας και τεχνολογίας. ανταλλαγής απόψεων και γνώσεων σε θέματα έρευνας και τεχνολογίας. Έτσι μέσα από την WEAC, όπου συμμετέχουν 19 μέλη, τον OCCAR Έτσι μέσα από την WEAC, όπου συμμετέχουν 19 μέλη, τον OCCAR και τον Lol καταδεικνύεται η προσπάθεια των Ευρωπαίων για τη καταδεικνύεται η προσπάθεια των Ευρωπαίων για τη δημιουργία μιας κοινής αμυντικής βιομηχανίας (Παρίσης 2001), όπου δημιουργία μιας κοινής αμυντικής βιομηχανίας (Παρίσης 2001), όπου θα συμπαράγονται αμυντικά συστήματα με σκοπό την εξασφάλιση θα συμπαράγονται αμυντικά συστήματα με σκοπό την εξασφάλιση πόρων και τη διάθεσή τους σε άλλους πολιτικούς τομείς ανάπτυξης των πόρων και τη διάθεσή τους σε άλλους πολιτικούς τομείς ανάπτυξης των Κρατών Μελών. Παρατηρούμε μέσω της EUROSTAT, σε εθνικό επίπεδο, Κρατών Μελών. Παρατηρούμε μέσω της EUROSTAT, σε εθνικό επίπεδο, μειώσεις στους αμυντικούς προϋπολογισμούς και μία φθίνουσα πορεία μειώσεις στους αμυντικούς προϋπολογισμούς και μία φθίνουσα πορεία των αμυντικών δαπανών και αυτό διότι οι Συμμαχίες είναι ισχυρές και των αμυντικών δαπανών και αυτό διότι οι Συμμαχίες είναι ισχυρές και ενεργοποιημένες.

Πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας, Πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας, αναδιοργανώνουν τις Ένοπλες Δυνάμεις τους σε πλήρως επαγγελματικές, αναδιοργανώνουν τις Ένοπλες Δυνάμεις τους σε πλήρως επαγγελματικές, καταργώντας την υποχρεωτική θητεία. Με τον τρόπο αυτό, καταργώντας την υποχρεωτική θητεία. Με τον τρόπο αυτό, δημιουργούνται Ένοπλες Δυνάμεις πλήρως εξοπλισμένες, μικρότερες δημιουργούνται Ένοπλες Δυνάμεις πλήρως εξοπλισμένες, μικρότερες σε αριθμό, πιο ευέλικτες και καταρτισμένες, με μικρότερο λειτουργικό σε αριθμό, πιο ευέλικτες και καταρτισμένες, με μικρότερο λειτουργικό




κόστος, επιχειρησιακά, όμως, έτοιμες ν’ αναλάβουν δράση και εκτός εθνικών συνόρων. Μέσα σ’ όλα τα παραπάνω, καλείται η Επιστήμη της Οικονομίας της Άμυνας να απαντήσει:

Ποιο το κόστος της άμυνας από τη μείωση των εξοπλισμών στην ασφάλεια του κράτους, αλλά και ποιο το κέρδος στους άλλους πολιτικούς τομείς, όπως την οικονομία, τη βιομηχανία, την ανάπτυξη και την παιδεία;

Πώς μπορούμε να μειώσουμε το κόστος αγοράς των οπλικών συστημάτων και πώς μπορούμε να μεγιστοποιήσουμε την αποτρεπτική μας ισχύ, ελαχιστοποιώντας το κόστος αγορών; (cost minimization – profi t maximization).

Πώς μπορούμε να προχωρήσουμε σε προμήθειες οπλικών συστημάτων, που εκτός της αποτρεπτικής ισχύος που θα προσφέρουν στο κράτος, θα καταστούν ικανές να προσφέρουν και στους πολιτικούς τομείς; (πολεμική βιομηχανία, ανεργία τεχνογνωσία), (offsets).

Ποιο το ποσοστό των αντισταθμιστικών ωφελημάτων σε κάθε προμήθεια; (investment evaluation).

Η Επιστήμη της Οικονομίας της Άμυνας έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Όλοι οι λαοί επιθυμούσαν ισχυρή άμυνα, αναλώνοντας τους ελάχιστους, κατά το δυνατόν, πόρους.

Ο Μ. Αλέξανδρος είχε οργανώσει ειδική υπηρεσία, η οποία διαχειριζόταν τις δαπάνες της εκστρατείας του, οι οποίες διακρίνονταν σε:

• δαπάνες προσωπικού• δαπάνες για πολεμικά μέσα και υλικό• δαπάνες στρατοπεδιάς • δαπάνες για μεγάλα έργα• δαπάνες πολιτισμού και ψυχαγωγίας• δαπάνες της αυλής του και προσωπικές• λοιπές διάφορες δαπάνες.

Αναλύοντας λίγο τις ανωτέρω κατηγορίες δαπανών, στις δαπάνες προσωπικού μπορούμε να κατατάξουμε:

α. Τις αμοιβές του προσωπικού (μισθοδοσία, παροχές προς τους στρατιώτες).

β. Τις δαπάνες ενδιαίτησης του προσωπικού (τροφοδοσία, στρατοπέδευση, ιματισμός, υγειονομικό υλικό, μεταφορές).

Τα κράτη, τα οποία συμμετείχαν στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, υπέστησαν τεράστιο πλήγμα στην οικονομία τους, με αποτέλεσμα να εξαναγκασθούν σε πολλές περιπτώσεις οι λαοί τους να ζήσουν κάτω από τα όρια της φτώχειας.




Στις δαπάνες για πολεμικά μέσα και υλικό περιλαμβάνονται η αγορά, η Στις δαπάνες για πολεμικά μέσα και υλικό περιλαμβάνονται η αγορά, η συντήρηση, η επισκευή και η ανανέωση του πολεμικού υλικού, καθώς και συντήρηση, η επισκευή και η ανανέωση του πολεμικού υλικού, καθώς και η ναυπήγηση και ο εξοπλισμός των πλοίων.

Για τις δαπάνες Στρατοπεδιάς ο Μ. Αλέξανδρος οργάνωσε ειδική Για τις δαπάνες Στρατοπεδιάς ο Μ. Αλέξανδρος οργάνωσε ειδική υπηρεσία με έργο:

• Την επιλογή των κατάλληλων χώρων για την εγκατάσταση των Την επιλογή των κατάλληλων χώρων για την εγκατάσταση των καταυλισμών.

• Την εξεύρεση και εγκατάσταση μέσα στους χώρους καταυλισμών Την εξεύρεση και εγκατάσταση μέσα στους χώρους καταυλισμών των σκηνών για την παραμονή των ανδρών.

• Την παροχή προς τους άνδρες μέσων για την κατάκλιση και Την παροχή προς τους άνδρες μέσων για την κατάκλιση και κάλυψη τους (κλινοσκεπάσματα).

• Την επιλογή στεγασμένων χώρων για την παραμονή των ανδρών Την επιλογή στεγασμένων χώρων για την παραμονή των ανδρών σε κατοικημένες περιοχές (επισταθμίες).

• Τη διάθεση κατάλληλων χώρων για την παραμονή, διατροφή και Τη διάθεση κατάλληλων χώρων για την παραμονή, διατροφή και πότισμα των ζώων.

• Τη μεταφορά όλων των αναγκαίων ειδών από τον έναν στον άλλο Τη μεταφορά όλων των αναγκαίων ειδών από τον έναν στον άλλο χώρο στρατοπεδιάς.

Αρκεί να σημειωθεί ότι η στρατιά είχε ανάγκη στρατοπέδευσης επί 12 Αρκεί να σημειωθεί ότι η στρατιά είχε ανάγκη στρατοπέδευσης επί 12 σχεδόν χρόνια ή πάνω από 4300 μέρες και νύχτες (Χολέβας 1994) και ότι σχεδόν χρόνια ή πάνω από 4300 μέρες και νύχτες (Χολέβας 1994) και ότι η υπηρεσία αυτή λειτούργησε κατά τρόπο υποδειγματικό και για τους η υπηρεσία αυτή λειτούργησε κατά τρόπο υποδειγματικό και για τους σημερινούς στρατούς.

Κοινή διαπίστωση αποτελεί το γεγονός ότι τα κράτη, τα οποία Κοινή διαπίστωση αποτελεί το γεγονός ότι τα κράτη, τα οποία συμμετείχαν στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, υπέστησαν τεράστιο συμμετείχαν στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, υπέστησαν τεράστιο πλήγμα στην οικονομία τους, λόγω της συμμετοχής τους, με αποτέλεσμα πλήγμα στην οικονομία τους, λόγω της συμμετοχής τους, με αποτέλεσμα να εξαναγκασθούν σε πολλές περιπτώσεις οι λαοί τους να ζήσουν κάτω να εξαναγκασθούν σε πολλές περιπτώσεις οι λαοί τους να ζήσουν κάτω από τα όρια της φτώχειας. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, από τα όρια της φτώχειας. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, άρχισε ν’ αναπτύσσεται η Επιστήμη της Οκονομίας της Άμυνας. Κατά άρχισε ν’ αναπτύσσεται η Επιστήμη της Οκονομίας της Άμυνας. Κατά τη διάρκεια της ψυχροπολεμικής περιόδου αναπτύχθηκαν θεωρίες και τη διάρκεια της ψυχροπολεμικής περιόδου αναπτύχθηκαν θεωρίες και μέθοδοι για την πρόβλεψη, όπου αυτή ήταν δυνατή, των ανταγωνισμών μέθοδοι για την πρόβλεψη, όπου αυτή ήταν δυνατή, των ανταγωνισμών στους εξοπλισμούς, την εκτίμηση των επιπτώσεων της συμμετοχής των στους εξοπλισμούς, την εκτίμηση των επιπτώσεων της συμμετοχής των κρατών σε συμμαχίες, τον τρόπο μεγιστοποίησης του αποτελέσματος κρατών σε συμμαχίες, τον τρόπο μεγιστοποίησης του αποτελέσματος (Ισχυρή Άμυνα με όσο το δυνατόν μικρότερο κόστος), ενώ μετά τη λήξη (Ισχυρή Άμυνα με όσο το δυνατόν μικρότερο κόστος), ενώ μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου οι θεωρίες και οι μέθοδοι που αναπτύχθηκαν είχαν του Ψυχρού Πολέμου οι θεωρίες και οι μέθοδοι που αναπτύχθηκαν είχαν ως αντικείμενο τη διατήρηση της στρατιωτικής ισχύος με το μικρότερο ως αντικείμενο τη διατήρηση της στρατιωτικής ισχύος με το μικρότερο δυνατό οικονομικό κόστος σε συνδυασμό με τη μείωση των εξοπλιστικών δυνατό οικονομικό κόστος σε συνδυασμό με τη μείωση των εξοπλιστικών προγραμμάτων, ώστε οι πόροι που προορίζονται για την Άμυνα να προγραμμάτων, ώστε οι πόροι που προορίζονται για την Άμυνα να δοθούν σε άλλους τομείς της Οικονομίας.

Στο βιβλίο του Πλούτος των Εθνών, ο κλασσικός οικονομολόγος και , ο κλασσικός οικονομολόγος και Πλούτος των Εθνών, ο κλασσικός οικονομολόγος και Πλούτος των Εθνώνφιλόσοφος Adam Smith (1723-1790), αναφέρθηκε στις επιπτώσεις που (1723-1790), αναφέρθηκε στις επιπτώσεις που έχουν για ένα κράτος και συγκεκριμένα στην οικονομία του οι αμυντικές έχουν για ένα κράτος και συγκεκριμένα στην οικονομία του οι αμυντικές




δαπάνες, καθώς ο ηγέτης (ηγεμόνας) του κράτους αυτού θα πρέπει να προστατέψει με παρεμβάσεις του στην οικονομία (του κράτους) τους πολίτες από την εσωτερική και εξωτερική βία, την αδικία και την εξωτερική απειλή. Μάλιστα ο Adam Smith, πιστεύοντας ότι η άμυνα είναι αγαθό που προσφέρει σ’ ένα κράτος, θεωρεί ότι ο στρατός θα πρέπει να είναι επαγγελματικός και κατάλληλα καταρτισμένος στο αντικείμενο του. Την άποψη αυτή ασπάζεται και εφαρμόζει το σύνολο των κρατών στο στρατό τους.

Ένας άλλος κλασσικός οικονομολόγος, ο David Ricardo (1772-1823), μελέτησε το αντικείμενο της εξεύρεσης χρηματικών διαθεσίμων ικανών να προσφέρουν σ’ ένα κράτος ισχυρή άμυνα, τέτοια που να δρα αποτρεπτικά έναντι ενός εξίσου εξοπλισμένου κράτους. Βέβαια ο οικονομολόγος P. Sharp, (1960) τονίζει ότι αν «εμπλακούμε σε πόλεμο, η χρηματοδότηση του οποίου προέρχεται από υψηλή φορολογία, θα επικρατήσει η τάση να απεμπλακούμε από αυτόν το συντομότερο δυνατόν, εκτός εάν αφορά σε κάποιο μείζον εθνικό συμφέρον». Από αυτό συμπεραίνουμε ότι η χρηματοδότηση των αμυντικών δαπανών θα πρέπει να προέρχεται από τέτοιους πόρους που δεν θα επηρεάζουν τη λοιπή οικονομική ανάπτυξη του κράτους, ώστε οι πολίτες του να βλέπουν και να θεωρούν την Άμυνα αγαθό και όχι δυσβάστακτο κόστος που θα προκαλεί μόνο γκρίνια και παράπονα.

Στο σημείο αυτό καλείται η επιστήμη της Οικονομίας της Άμυνας, να αναλύσει και να βρει τις κατάλληλες μεθόδους οι οποίες, μέσα από τις δαπάνες για την άμυνα, θα ανακαλύψουν τρόπους για ανάπτυξη, πρόοδο και ευημερία και σε άλλους τομείς της οικονομίας (όπως γίνεται σήμερα με τα αντισταθμιστικά οφέλη).

H κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα

Η Ελλάδα σήμερα αποτελεί παράγοντα πολιτικής και θεσμικής σταθερότητας και αποτελεί τη χώρα με τη μεγαλύτερη οικονομική ευημερία στην πιο νευραλγική θέση της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Γεωγραφικά, όμως, βρίσκεται σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από μεγάλη ρευστότητα και αστάθεια, αφού όλα τα γειτονικά της κράτη έχουν μόλις βγει ή προσπαθούν να βγουν, με πολλά προβλήματα, από χρόνιες καταστάσεις, πολιτικές και οικονομικές, οι οποίες δημιούργησαν τάσεις και συμφέροντα που εκδηλώνονται καθημερινά, με στόχο την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή οικογένεια της σταθερότητας και της προόδου.

Επιπλέον, η Ελλάδα λόγω της αναθεωρητικής πολιτικής της Τουρκίας, διαθέτει ετησίως ένα υψηλό ποσό από το εθνικό εισόδημα για την άμυνά της. Παρά το γεγονός ότι το κατά κεφαλήν εισόδημα της Ελλάδας είναι




από τα μικρότερα μεταξύ των 25 χωρών–μελών της Ε.Ε, οι αμυντικές της από τα μικρότερα μεταξύ των 25 χωρών–μελών της Ε.Ε, οι αμυντικές της δαπάνες είναι οι υψηλότερες μεταξύ όλων.

Το οικονομικό βάρος της διατήρησης ισχυρής αμυντικής και Το οικονομικό βάρος της διατήρησης ισχυρής αμυντικής και αποτρεπτικής ισχύος, αντανακλάται στο ποσοστό του ΑΕΠ που είναι αποτρεπτικής ισχύος, αντανακλάται στο ποσοστό του ΑΕΠ που είναι περίπου το 5%, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος των χωρών της Ευρωπαϊκής περίπου το 5%, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 2.5% περίπου. Τελευταία γίνεται προσπάθεια μείωσης του Ένωσης είναι 2.5% περίπου. Τελευταία γίνεται προσπάθεια μείωσης του ποσοστού στο 3.5%, χωρίς όμως αυτό να έχει επίδραση στην ισχύ της ποσοστού στο 3.5%, χωρίς όμως αυτό να έχει επίδραση στην ισχύ της άμυνας.

Χωρίς αμφιβολία, οι υψηλές στρατιωτικές δαπάνες έχουν αποτελέσει Χωρίς αμφιβολία, οι υψηλές στρατιωτικές δαπάνες έχουν αποτελέσει και αποτελούν τροχοπέδη στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας, καθώς και αποτελούν τροχοπέδη στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας, καθώς οι πόροι που επενδύονται στην άμυνα θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν οι πόροι που επενδύονται στην άμυνα θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε μια πλειάδα εναλλακτικών χρήσεων με πολλαπλάσια αναπτυξιακά σε μια πλειάδα εναλλακτικών χρήσεων με πολλαπλάσια αναπτυξιακά οφέλη. Ο κύριος λόγος που η χώρα μας δαπανά υψηλά κονδύλια για οφέλη. Ο κύριος λόγος που η χώρα μας δαπανά υψηλά κονδύλια για την άμυνά της είναι η Τουρκία, η οποία αποτελεί το βασικό στρατηγικό την άμυνά της είναι η Τουρκία, η οποία αποτελεί το βασικό στρατηγικό ανταγωνιστή της Ελλάδας στην περιοχή, και η οποία άσχετα με τις ανταγωνιστή της Ελλάδας στην περιοχή, και η οποία άσχετα με τις εκάστοτε παρουσιαζόμενες κατά καιρούς υφέσεις στις μεταξύ τους σχέσεις, εκάστοτε παρουσιαζόμενες κατά καιρούς υφέσεις στις μεταξύ τους σχέσεις, εμπρός στα εθνικά της οφέλη και επιδιώξεις, για να πετύχει τους στόχους εμπρός στα εθνικά της οφέλη και επιδιώξεις, για να πετύχει τους στόχους της, δημιουργεί πολλές φορές τεχνηέντως επεισόδια, θέτοντας σε κίνδυνο της, δημιουργεί πολλές φορές τεχνηέντως επεισόδια, θέτοντας σε κίνδυνο ακόμη και σήμερα, το 2005, το ευρωπαϊκό της προφίλ.

Στο σημείο αυτό έρχεται η Οικονομία της Άμυνας, όπως αναφέρθηκε Στο σημείο αυτό έρχεται η Οικονομία της Άμυνας, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η οποία με τις μεθόδους της και τις προτάσεις της θα προηγουμένως, η οποία με τις μεθόδους της και τις προτάσεις της θα



πρέπει να δώσει τις ιδέες για ισχυρή άμυνα με ισχυρότατα οπλικά συστήματα και υψηλού επιπέδου αποτρεπτική ισχύ, χωρίς να δαπανώνται μεγάλα χρηματικά ποσά, ή καλύτερα, τόσο μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ της χώρας, εξοικονομώντας χρήματα, προκειμένου να επενδυθούν στους άλλους πολιτικούς και πολιτισμικούς φορείς ανάπτυξης της χώρας.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν μια μικρή αναφορά στους τομείς, με τους οποίους ασχολείται η Επιστήμη της Οικονομίας της Άμυνας. Στο μέλλον θα ασχοληθούμε αναλυτικά με κάθε έναν από αυτούς, εξετάζοντάς τους αναλυτικά και κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορέσει ακόμη και κάποιος μη ειδικός να συλλάβει το έργο που μπορεί να επιτελέσει η Οικονομία της Άμυνας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1) Μοσχόβης Ι.(2000) Η Οικονομία της Άμυνας και η Άμυνα της

Οικονομίας. Θέματα Πολιτικής και Άμυνας, 03, Φεβ. Αθήνα: Ινστιντούτο Αμυντικών Αναλύσεων

2) Χολέβας Ι.Κ.(1994) Τα Οικονομικά του Μ. Αλεξάνδρου, Αθήνα:Εκδ. Πελασγός

3) Παρίσης Ι.(2001) Η Αμυντική αυτονομία της ενωμένης Ευρώπης:προοπτικές και προβληματισμοί Αθήνα :εκδόσεις Μεταίχμιο

4) Παρίσης Ι. ( 2003) Ευρωπαϊκή Άμυνα. Λεξικό όρων και διαδικασιών για την Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια της ΕΕ: εκδόσεις Επικοινωνίες

5) Κάντας Α.(2002) Αμυντική Οικονομία: μια πολύπλευρη προσέγγιση, Αθήνα : εκδ. Παπαζήση

6) Κόλλιας Χ.(2004) Ελληνικές Αμυντικές Δαπάνες Εξωτερικά Θέματα, τεύχος 14, Ιούλιος.

7) Υπουγείο Εθνικής Άμυνας (2003) Οι Προοπτικές της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας, Αθήνα ΥΕΘΑ,ΓΓΟΣΑΕ


Κώστας Βέργος

Μια ή δύο Ουκρανίες

Στην αρχαία χώρα των στεπών, βορείως της Μαύρης Θάλασσας, που κόβεται στα δύο από τον ποταμό Δνείπερο, κατοικούσαν Σκύθες, οι οποίοι όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος ασχολούντο με την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Οι Έλληνες, ασκώντας την αρχαία τους συνήθεια των αποικισμών και του εμπορίου των μακρινών τόπων και των μακρινών θαλασσών, έχτιζαν πόλεις στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και συγκέντρωναν εκεί το σιτάρι της βόρειας αυτής χώρας για να το στείλουν κατόπιν στις ελληνικές μητροπόλεις. Ο Δνείπερος ήταν η άριστη οδός επικοινωνίας των γεωργών παραγωγών και των εμπόρων της Μαύρης Θάλασσας. Πόλεις γεωργών παραγωγών και των εμπόρων της Μαύρης Θάλασσας. Πόλεις και οικισμοί χτίσθηκαν σιγά-σιγά, δίπλα στην ποτάμια οδό. Οι λαοί και οικισμοί χτίσθηκαν σιγά-σιγά, δίπλα στην ποτάμια οδό. Οι λαοί και οι φυλές που, ανά τους αιώνες, πέρασαν από αυτή την εύφορη και οι φυλές που, ανά τους αιώνες, πέρασαν από αυτή την εύφορη και απροστάτευτη γη με την κατακτητική ορμή του επιδρομέα, καθώς και απροστάτευτη γη με την κατακτητική ορμή του επιδρομέα, καθώς και η ανάγκη διαρκούς άμυνας και επαγρύπνησης άφησαν έντονο το και η ανάγκη διαρκούς άμυνας και επαγρύπνησης άφησαν έντονο το κοζακικό στίγμα του στρατιώτη και του νομάδα. Τα σλαβικά φύλα κοζακικό στίγμα του στρατιώτη και του νομάδα. Τα σλαβικά φύλα έκαναν την εμφάνισή τους στην περιοχή κατά τον 8ο αιώνα και έμελλε, αιώνα και έμελλε, πληθυσμιακά, να κυριαρχήσουν, αν και κατά καιρούς δέχθηκαν τις πληθυσμιακά, να κυριαρχήσουν, αν και κατά καιρούς δέχθηκαν τις επιδρομές και επιδράσεις πολλών ξένων φυλών (Βαράγγων, Μογγόλων επιδρομές και επιδράσεις πολλών ξένων φυλών (Βαράγγων, Μογγόλων κλπ). Αυτή είναι, με λίγα λόγια, η αρχαία ιστορία της Ουκρανίας, της κλπ). Αυτή είναι, με λίγα λόγια, η αρχαία ιστορία της Ουκρανίας, της μεγαλύτερης σε έκταση χώρας της Ευρώπης (λίγο μεγαλύτερης από την μεγαλύτερης σε έκταση χώρας της Ευρώπης (λίγο μεγαλύτερης από την Γαλλία), κυριότερης, μετά τη Ρωσία, σοβιετικής δημοκρατίας της πάλαι Γαλλία), κυριότερης, μετά τη Ρωσία, σοβιετικής δημοκρατίας της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης. Η Ουκρανία πασχίζει τα τελευταία χρόνια ποτέ Σοβιετικής Ένωσης. Η Ουκρανία πασχίζει τα τελευταία χρόνια να βρει το βηματισμό της, αφού πρώτα πέρασε μέσα από μια εντελώς να βρει το βηματισμό της, αφού πρώτα πέρασε μέσα από μια εντελώς άναρχη μεταβατική περίοδο, που την έφερε πίσω και ως οικονομία και ως άναρχη μεταβατική περίοδο, που την έφερε πίσω και ως οικονομία και ως κοινωνία.

Η Ουκρανία, τα τελευταία τρία-τέσσερα χρόνια, με τον ικανοποιητικό Η Ουκρανία, τα τελευταία τρία-τέσσερα χρόνια, με τον ικανοποιητικό ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ 6-7%, έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ 6-7%, έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει για να φθάσει το ΑΕΠ του 1990 – ευρισκόμενη σήμερα μόλις στο μισό για να φθάσει το ΑΕΠ του 1990 – ευρισκόμενη σήμερα μόλις στο μισό του ΑΕΠ που είχε το 1990. Η δεκαετία του 1990 (ιδίως το πρώτο της μισό) του ΑΕΠ που είχε το 1990. Η δεκαετία του 1990 (ιδίως το πρώτο της μισό)

Ο Κώστας Βέργος είναι Διδάκτωρ Γεωπολιτικής του Τμήματος Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Παν/μίου.

ΜΙΑ Ή ΔΥΟΟΥΚΡΑΝΙΕΣ

227


Κώστας ΒέργοςΜΙΑ Ή ΔΥΟΟΥΚΡΑΝΙΕΣ


ήταν καταστροφική, με υπερπληθωρισμό, ανεργία και σκάνδαλα επί σκανδάλων κατά τη διαδικασία των ιδιωτικοποιήσεων και με ωφελημένη μια ολιγαρχία που είχε την καταγωγή της από την παλιά κομμουνιστική νομενκλατούρα.

Η επιτυχία της Ουκρανίας σήμερα θα εξαρτηθεί: Πρώτον, από το αν θα ξεπεράσει τα προβλήματα εκτεταμένης διαφθοράς, που την φέρνουν πρωταθλήτρια διαφθοράς στην Ευρώπη. Δεύτερον, από τον αν θα αντιμετωπίσει δημιουργικά τα υπαρξιακά προβλήματα εθνικής ταυτότητας και εθνικού προσανατολισμού, που εξηγούμε παρακάτω. Τρίτον, από το αν θα συλλάβει τα στρατηγικά πλεονεκτήματα που απορρέουν από τη γεωπολιτική της θέση και το οικονομικό, πλουτοπαραγωγικό και ανθρώπινο δυναμικό της. Η Ουκρανία έχει καλή βιομηχανική παράδοση, πλούσιο υπέδαφος και μορφωμένο και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό που μπορεί να τα καταφέρει, αποτελεί δε τη γέφυρα της Ρωσίας προς την Ευρώπη, τουλάχιστον ως προς τους αγωγούς πετρελαίου και, κυρίως, φυσικού αερίου.

Οι τελευταίες περιπετειώδεις προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία, που έφθασαν τη χώρα στα πρόθυρα του εμφυλίου πολέμου, ανέδειξαν, πρωτίστως, την ύπαρξη δύο Ουκρανιών: την πιο πλούσια, βιομηχανική και ρωσό-φιλη Ουκρανία, ανατολικά του Δνείπερου, και την πιο φτωχή, αγροτική και ρωσό-φοβη Ουκρανία, δυτικά του Δνείπερου. Υπήρξε, βεβαίως, μια συγκεκριμένη πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ δύο υποψηφίων του τελικού γύρου που, εκ πρώτης όψεως, ήταν αντιπαράθεση



Κώστας Βέργος ΜΙΑ Ή ΔΥΟΟΥΚΡΑΝΙΕΣ

εκτός εσωτερικών γεωγραφικών κριτηρίων. Πρέπει να πούμε εδώ – προς εκτός εσωτερικών γεωγραφικών κριτηρίων. Πρέπει να πούμε εδώ – προς άρση των παρεξηγήσεων – ότι και οι δύο υποψήφιοι ήταν (και είναι), άρση των παρεξηγήσεων – ότι και οι δύο υποψήφιοι ήταν (και είναι), παρά τα φαινόμενα, σχεδόν εξ ίσου φιλοδυτικοί. Ο ένας, ο Γιουστσένκο, παρά τα φαινόμενα, σχεδόν εξ ίσου φιλοδυτικοί. Ο ένας, ο Γιουστσένκο, υποστηρίχθηκε ανοιχτά και χρηματοδοτικά από τη Δύση, ενώ ο άλλος, υποστηρίχθηκε ανοιχτά και χρηματοδοτικά από τη Δύση, ενώ ο άλλος, ο Γιανούκοβιτς, υποστηρίχθηκε ανοιχτά και χρηματοδοτικά από τον ο Γιανούκοβιτς, υποστηρίχθηκε ανοιχτά και χρηματοδοτικά από τον απερχόμενο επί δεκαετία Πρόεδρο Κούτσμα και τη Ρωσία. απερχόμενο επί δεκαετία Πρόεδρο Κούτσμα και τη Ρωσία.

Το ότι ο Γιουστσένκο ήταν (και είναι) φιλο-δυτικός φαίνεται από τις Το ότι ο Γιουστσένκο ήταν (και είναι) φιλο-δυτικός φαίνεται από τις προεκλογικές επισκέψεις του σε Αμερική και Ευρώπη και τις υψηλές προεκλογικές επισκέψεις του σε Αμερική και Ευρώπη και τις υψηλές επαφές που είχε κατά τις επισκέψεις αυτές, καθώς και από τις υποσχέσεις επαφές που είχε κατά τις επισκέψεις αυτές, καθώς και από τις υποσχέσεις που έδινε παντού ότι θα επέσπευδε τα βήματα προς την Ευρωπαϊκή που έδινε παντού ότι θα επέσπευδε τα βήματα προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Το ότι ο Ένωση, το ΝΑΤΟ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Το ότι ο Γιανούκοβιτς ήταν (και είναι) φιλοδυτικός φαίνεται από τη συμπεριφορά Γιανούκοβιτς ήταν (και είναι) φιλοδυτικός φαίνεται από τη συμπεριφορά του μέντορά του, Κούτσμα, που συνέδραμε προθύμως τον αμερικανό του μέντορά του, Κούτσμα, που συνέδραμε προθύμως τον αμερικανό πρόεδρο στην επιχείρηση Ιράκ, έναντι της οποίας ο ίδιος δεν έκανε καμία πρόεδρο στην επιχείρηση Ιράκ, έναντι της οποίας ο ίδιος δεν έκανε καμία δυσμενή κριτική κατά τους προεκλογικούς λόγους του. Συγχρόνως, ο δυσμενή κριτική κατά τους προεκλογικούς λόγους του. Συγχρόνως, ο Γιανούκοβιτς ήταν ένθερμος και αυτός οπαδός της πολιτικής ανοίγματος Γιανούκοβιτς ήταν ένθερμος και αυτός οπαδός της πολιτικής ανοίγματος προς τη Δύση και τους θεσμούς και οργανισμούς της.

Η συγκεκριμένη πολιτική αντιπαράθεση Γιουστσένκο-Γιανούκοβιτς Η συγκεκριμένη πολιτική αντιπαράθεση Γιουστσένκο-Γιανούκοβιτς αναπτύχθηκε ως προς αντικείμενα που δεν είχαν κατ’ αρχήν εσωτερικό αναπτύχθηκε ως προς αντικείμενα που δεν είχαν κατ’ αρχήν εσωτερικό γεωγραφικό χαρακτήρα: το μεγαλύτερο άνοιγμα προς τους ευρωπαϊκούς γεωγραφικό χαρακτήρα: το μεγαλύτερο άνοιγμα προς τους ευρωπαϊκούς και ατλαντικούς θεσμούς καθώς και τους ταχύτερους ρυθμούς και ατλαντικούς θεσμούς καθώς και τους ταχύτερους ρυθμούς ιδιωτικοποιήσεων των κρατικών επιχειρήσεων σε μια περίοδο όπου η ιδιωτικοποιήσεων των κρατικών επιχειρήσεων σε μια περίοδο όπου η Ρωσία, και ως προς τα δύο, κάνει πίσω. Το γεγονός, όμως, ότι το εκλογικό Ρωσία, και ως προς τα δύο, κάνει πίσω. Το γεγονός, όμως, ότι το εκλογικό αποτέλεσμα ανέδειξε μια συγκεκριμένη εκλογική γεωγραφία, όχι απλώς αποτέλεσμα ανέδειξε μια συγκεκριμένη εκλογική γεωγραφία, όχι απλώς εκλογικών διαμερισμάτων αλλά ηπειρωτικών διαστάσεων, δεν πρέπει εκλογικών διαμερισμάτων αλλά ηπειρωτικών διαστάσεων, δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο και ασχολίαστο, αν θέλουμε να εξαγάγουμε να περάσει απαρατήρητο και ασχολίαστο, αν θέλουμε να εξαγάγουμε σοβαρά συμπεράσματα για το μέλλον αυτής της χώρας.

Η αντιπαράθεση Γιουστσένκο – Γιανούκοβιτς πήρε, τελικώς, την Η αντιπαράθεση Γιουστσένκο – Γιανούκοβιτς πήρε, τελικώς, την γεωγραφική μορφή μιας αντιπαράθεσης μεταξύ δυτικής και ανατολικής γεωγραφική μορφή μιας αντιπαράθεσης μεταξύ δυτικής και ανατολικής Ουκρανίας. Ο Γιουστσέκνο είχε τη συντριπτική στήριξη της δυτικής Ουκρανίας. Ο Γιουστσέκνο είχε τη συντριπτική στήριξη της δυτικής Ουκρανίας, ενώ ο Γιανούκοβιτς είχε τη συντριπτική στήριξη της Ουκρανίας, ενώ ο Γιανούκοβιτς είχε τη συντριπτική στήριξη της ανατολικής Ουκρανίας· αυτό έδειξαν τα εκλογικά αποτελέσματα. Αυτό ανατολικής Ουκρανίας· αυτό έδειξαν τα εκλογικά αποτελέσματα. Αυτό το γεγονός μας υποχρεώνει να αναζητήσουμε τους βαθύτερους λόγους, το γεγονός μας υποχρεώνει να αναζητήσουμε τους βαθύτερους λόγους, ιστορικούς και εθνικούς, που θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν και ιστορικούς και εθνικούς, που θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν και αύριο και μεθαύριο στη χώρα και θα επηρεάζουν τις αποφάσεις της αύριο και μεθαύριο στη χώρα και θα επηρεάζουν τις αποφάσεις της –εφ’ όσον αυτή η χώρα θα εξακολουθήσει να αποτελεί ενιαίο σύγχρονο –εφ’ όσον αυτή η χώρα θα εξακολουθήσει να αποτελεί ενιαίο σύγχρονο κράτος, δηλαδή κράτος με ενιαίους, συνεκτικούς κρατικούς θεσμούς. κράτος, δηλαδή κράτος με ενιαίους, συνεκτικούς κρατικούς θεσμούς. Και, βεβαίως, δεν θα αρκεσθούμε εδώ, στην τυπική, ονομαστική, εθνική Και, βεβαίως, δεν θα αρκεσθούμε εδώ, στην τυπική, ονομαστική, εθνική σύνθεση των δύο περιοχών. Είναι η ουσιαστική εθνική σύνθεση που κρίνει σύνθεση των δύο περιοχών. Είναι η ουσιαστική εθνική σύνθεση που κρίνει τα πράγματα: πώς βλέπει η κάθε πλευρά τη σημασία του να είναι κάποιος τα πράγματα: πώς βλέπει η κάθε πλευρά τη σημασία του να είναι κάποιος Ουκρανός ή Ρώσος ή ορθόδοξος ή καθολικός ή φέρων την οποιαδήποτε Ουκρανός ή Ρώσος ή ορθόδοξος ή καθολικός ή φέρων την οποιαδήποτε άλλη ταυτότητα, που θα μπορούσε να είναι και εθνική.

229




Η κεντρική σημασία της Ουκρανίας στο κρίσιμο ευρασιατικό μπρα ντε φερ, το σύγχρονο Μεγάλο Παιγνίδι Ρωσίας, Ευρώπης και Αμερικής, μας υποχρεώνει να κοιτάξουμε πιο λεπτομερειακά την περιοχή αυτή που είναι μοιραίο να ενώνει ή να χωρίζει τη Ρωσία, τη μεγαλύτερη χώρα του κόσμου, από την Ευρώπη. Ο Μπρζεζίνσκι, σύμβουλος αμερικανικών κυβερνήσεων και συστηματικώς ασχολούμενος με θέματα διεθνούς ισχύος των Ηνωμένων Πολιτειών στο παγκόσμιο γεωπολιτικό παίγνιο, εκτιμά στο βιβλίο του Η Μεγάλη Σκακιέρα ότι η Ουκρανία είναι κομβικής σημασίας χώρα στον ευρασιατικό χώρο και ότι η πορεία της θα κρίνει και την τύχη της μελλοντικής Ρωσίας. Η ανάλυσή του όλη, όμως, δείχνει ότι βιάζεται να τελειώσει με τη Ρωσία ως μεγάλη δύναμη, ξεχνώντας ότι η ίδια η Ουκρανία έχει αρκετή Ρωσία μέσα της και ότι μπορεί να μην εμφανίζεται πάντα ως μια Ουκρανία, αλλά ως δύο Ουκρανίες με διαφορετικές επιλογές η κάθε μία.

Αυτό που φαίνεται από ένα μονο-επίπεδο γεωγραφικό χάρτη της περιοχής είναι πράγματι αυτό που διαπιστώνει ο αμερικανός γεωστρατηγικός αναλυτής βασιζόμενος σε μια συνοπτική ματιά στα διαφορετικά χρώματα του χάρτη και θεωρώντας ότι απλώς το κάθε χρώμα συνιστά μια ενιαία γεωπολιτική αντίληψη και συμπεριφορά ως προς ό,τι αντιπροσωπεύουν τα άλλα χρώματα του χάρτη. Στην πραγματικότητα, θα λέγαμε λίγο βολονταριστικά, αυτή είναι η γεωπολιτική προ Γεωγραφικού Πληροφοριακού Συστήματος (GIS), προ δηλαδή του συστήματος εκείνου που επιτρέπει σε έναν γεωπολιτικό να έχει μια πολυεπίπεδη προσέγγιση και γνώση του κάθε σημείου του πλανήτη για να κατανοήσει όλες τις λεπτές πτυχώσεις ενός διεθνούς προβλήματος· να κατανοήσει, δηλαδή, ότι στο εσωτερικό ενός χρώματος μπορεί κανείς να βρει δεκάδες διαφορετικές αποχρώσεις, που η κάθε μια μπορεί να υποδηλώνει και




άλλη συμπεριφορά και άλλη αντίληψη των συμφερόντων και άλλη άλλη συμπεριφορά και άλλη αντίληψη των συμφερόντων και άλλη γεωπολιτική ματιά στον κόσμο. Αυτή η διευκρίνιση έχει την σημασία της γεωπολιτική ματιά στον κόσμο. Αυτή η διευκρίνιση έχει την σημασία της και για τις γεωπολιτικές αναλύσεις που γίνονται από Ουκρανούς εντός και για τις γεωπολιτικές αναλύσεις που γίνονται από Ουκρανούς εντός Ουκρανίας και για τις γεωπολιτικές αναλύσεις που γίνονται από μη Ουκρανίας και για τις γεωπολιτικές αναλύσεις που γίνονται από μη Ουκρανούς εκτός Ουκρανίας.

Γράφει ο Μπρζεζίνσκι στη Μεγάλη Σκακιέρα το 1997:

«Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ επεκτείνονται, η Ουκρανία θα Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ επεκτείνονται, η Ουκρανία θα είναι τελικά σε θέση να επιλέξει αν επιθυμεί ή όχι να γίνει μέλος αυτών των είναι τελικά σε θέση να επιλέξει αν επιθυμεί ή όχι να γίνει μέλος αυτών των οργανισμών. Η Ουκρανία, προκειμένου να ενισχύσει την ξεχωριστή ύπαρξή οργανισμών. Η Ουκρανία, προκειμένου να ενισχύσει την ξεχωριστή ύπαρξή της, ίσως επιθυμήσει να μπει και στους δύο οργανισμούς… Είναι καιρός για τη της, ίσως επιθυμήσει να μπει και στους δύο οργανισμούς… Είναι καιρός για τη Δύση, συνεχίζοντας να ενισχύει τους οικονομικούς δεσμούς και τους δεσμούς Δύση, συνεχίζοντας να ενισχύει τους οικονομικούς δεσμούς και τους δεσμούς ασφάλειας με το Κίεβο, να αρχίσει να υποδεικνύει τη δεκαετία 2005-2015 ως ασφάλειας με το Κίεβο, να αρχίσει να υποδεικνύει τη δεκαετία 2005-2015 ως λογικό πλαίσιο στο οποίο θα αρχίσει η προοδευτική ένταξη της Ουκρανίας, λογικό πλαίσιο στο οποίο θα αρχίσει η προοδευτική ένταξη της Ουκρανίας, περιορίζοντας έτσι τον φόβο των Ουκρανών να σταματήσει η ευρωπαϊκή και περιορίζοντας έτσι τον φόβο των Ουκρανών να σταματήσει η ευρωπαϊκή και ευρατλαντική επέκταση στα πολωνο-ουκρανικά σύνορα… Η Ρωσία, παρά τις ευρατλαντική επέκταση στα πολωνο-ουκρανικά σύνορα… Η Ρωσία, παρά τις διαμαρτυρίες, πιθανώς θα συναινέσει να επεκταθεί το ΝΑΤΟ το 1999, ώστε να διαμαρτυρίες, πιθανώς θα συναινέσει να επεκταθεί το ΝΑΤΟ το 1999, ώστε να περιλάβει αρκετές κεντροευρωπαϊκές χώρες… Αντίθετα, θα είναι ασύγκριτα πιο περιλάβει αρκετές κεντροευρωπαϊκές χώρες… Αντίθετα, θα είναι ασύγκριτα πιο δύσκολο για τη Ρωσία να συναινέσει στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, δύσκολο για τη Ρωσία να συναινέσει στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, γιατί για να το κάνει, θα πρέπει να αναγνωρίσει ότι το πεπρωμένο της Ουκρανίας γιατί για να το κάνει, θα πρέπει να αναγνωρίσει ότι το πεπρωμένο της Ουκρανίας δεν συνδέεται πια με το πεπρωμένο της Ρωσίας. Εν τούτοις, για να επιβιώσει δεν συνδέεται πια με το πεπρωμένο της Ρωσίας. Εν τούτοις, για να επιβιώσει η Ουκρανία ως ανεξάρτητο κράτος, θα πρέπει να γίνει μάλλον τμήμα της η Ουκρανία ως ανεξάρτητο κράτος, θα πρέπει να γίνει μάλλον τμήμα της κεντρικής Ευρώπης, παρά της Ευρασίας, και για να είναι τμήμα της κεντρικής κεντρικής Ευρώπης, παρά της Ευρασίας, και για να είναι τμήμα της κεντρικής Ευρώπης θα πρέπει να συμμετάσχει πλήρως στους δεσμούς της κεντρικής Ευρώπης θα πρέπει να συμμετάσχει πλήρως στους δεσμούς της κεντρικής Ευρώπης με το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αποδοχή, εκ μέρους της Ευρώπης με το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αποδοχή, εκ μέρους της Ρωσίας, αυτών των δεσμών θα έδειχνε ότι η Ρωσία αποφάσισε να είναι και η ίδια Ρωσίας, αυτών των δεσμών θα έδειχνε ότι η Ρωσία αποφάσισε να είναι και η ίδια τμήμα της Ευρώπης. Η άρνηση της Ρωσίας θα ισοδυναμούσε με την απόρριψη τμήμα της Ευρώπης. Η άρνηση της Ρωσίας θα ισοδυναμούσε με την απόρριψη της Ευρώπης, υπέρ μιας μοναχικής ευρασιατικής ταυτότητας και ύπαρξης… Τα της Ευρώπης, υπέρ μιας μοναχικής ευρασιατικής ταυτότητας και ύπαρξης… Τα κύρια σημεία που πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας είναι ότι η Ρωσία δεν μπορεί να κύρια σημεία που πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας είναι ότι η Ρωσία δεν μπορεί να είναι στην Ευρώπη, αν δεν είναι και η Ουκρανία στην Ευρώπη. Ενώ η Ουκρανία είναι στην Ευρώπη, αν δεν είναι και η Ουκρανία στην Ευρώπη. Ενώ η Ουκρανία μπορεί να είναι στην Ευρώπη χωρίς να είναι η Ρωσία».

Και ενώ, εκ πρώτης όψεως, ο Μπρζεζίνσκι φαίνεται να έχει δίκιο, αφού Και ενώ, εκ πρώτης όψεως, ο Μπρζεζίνσκι φαίνεται να έχει δίκιο, αφού αυτό –η ένταξη της Ουκρανίας στους ευρωπαϊκούς και ατλαντικούς αυτό –η ένταξη της Ουκρανίας στους ευρωπαϊκούς και ατλαντικούς θεσμούς– ήταν το μέγα ζητούμενο των εκλογών αυτών, τα πράγματα είναι θεσμούς– ήταν το μέγα ζητούμενο των εκλογών αυτών, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα.

Πρώτον, είναι πιο περίπλοκα τα πράγματα από πλευράς Ρωσίας, που Πρώτον, είναι πιο περίπλοκα τα πράγματα από πλευράς Ρωσίας, που στην μετα-Γιέλτσιν εποχή συμπεριφέρεται αυτόνομα και δυναμικά, στην μετα-Γιέλτσιν εποχή συμπεριφέρεται αυτόνομα και δυναμικά, μη παρουσιάζοντας την μίζερη και μοναχική ευρασιατική εικόνα που μη παρουσιάζοντας την μίζερη και μοναχική ευρασιατική εικόνα που περιέγραψε ο Μπρζεζίνσκι. Παρά τις αντίθετες προβλέψεις Μπρζεζίνσκι, περιέγραψε ο Μπρζεζίνσκι. Παρά τις αντίθετες προβλέψεις Μπρζεζίνσκι, η συνεργασία Ρωσίας-Κίνας στο πλαίσιο της Σαγκάη Πέντε προχωράει προχωράει σταθερά, επιλύοντας συνοριακές διαφορές δεκαετιών και προωθώντας σταθερά, επιλύοντας συνοριακές διαφορές δεκαετιών και προωθώντας τη συνεργασία σε όλους τους τομείς, γεγονός που δημιουργεί ένα νέο τη συνεργασία σε όλους τους τομείς, γεγονός που δημιουργεί ένα νέο




παράγοντα στους διεθνείς ανταγωνισμούς ισχύος που αξίζει ιδιαίτερης προσοχής. Δεύτερον, είναι πιο περίπλοκα τα πράγματα από πλευράς της ίδιας της Ουκρανίας, που δεν είναι ότι δεν έχει ξεκαθαρίσει ποιο είναι το συμφέρον της, αλλά ότι σπαράσσεται από δύο διαφορετικές αντιλήψεις περί των συμφερόντων της, που θα μπορούσαν να φθάσουν ακόμη και σε εμφύλιο πόλεμο (αλλά και θα μπορούσαν εύκολα, όπως θα εξηγήσουμε, και να τον αποφύγουν, αφού οι διαφορές των σπαρασσομένων είναι μεν μεγάλες και ιστορικές, αλλά λογικά θα μπορούσαν να γεφυρωθούν -και δημιουργικά και αναίμακτα- επ’ ωφελεία όλων).

Οι Ουκρανοί, για να ξεκινήσουμε από τα ζητήματα της εθνικής ταυτότητας, στο σύνολό τους δεν έχουν ξεκαθαρίσει πόσο Ουκρανοί και πόσο Ρώσοι είναι. Κι ακόμη, αν είναι Ουκρανοί, δεν έχουν ξεκαθαρίσει αν είναι πρώτα Ουκρανοί ή πρώτα Κοζάκοι ή ορθόδοξοι ή καθολικοί σε μια χώρα με έντονες αναφορές, ακόμη και στους προεκλογικούς λόγους, στα ζητήματα της ιστορίας και της θρησκείας.

Ιστορικώς, οι Ουκρανοί είναι Ρώσοι όσο και οι ίδιοι οι Ρώσοι. Οι Ουκρανοί είναι οι Ρως της ιστορίας. Πριν από τη Ρωσία της Μόσχας υπήρξε επί αιώνες (9ος–13ος) η Ρωσία του Κιέβου. Η Ρωσία του Κιέβου ήταν η «χώρα των Ρως», που στην αρχή περιελάμβανε την πέριξ του Κιέβου περιοχή και στη συνέχεια επεκτάθηκε και προς τις τέσσερις κατευθύνσεις. Μια εκκλησιαστική προστριβή (για τις μητροπόλεις και την ιεραρχία) περί το 1300 (παρεξήγηση που εξακολουθεί, όπως όλες οι εκκλησιαστικές προστριβές, να υφίσταται και σήμερα) με διαιτητή και νονό το Βυζάντιο, δημιούργησε και ονομάτισε τις δύο Ρωσίες, τη Μικρή Ρωσία του Κιέβου, και τη Μεγάλη Ρωσία της Μόσχας –η οποία Μεγάλη Ρωσία της Μόσχας δεν ήταν τότε, όπως είπαμε, παρά η επέκταση της αρχικής χώρας των Ρωςπρος βορρά. Στην πραγματικότητα, η εκκλησιαστική διάκριση Μικρής και Μεγάλης Ρωσίας ήταν μια διάκριση μεταξύ ελάσσονος-εσωτερικής Ρωσίας και μείζονος-εξωτερικής Ρωσίας, μεταξύ εσωτερικού και εγγύς εξωτερικού. Σήμερα οι Ρώσοι ονομάζουν –όχι υποτιμητικά– την Ουκρανία Μικρή Ρωσία και υπενθυμίζουν ταυτόχρονα ότι Ουκρανία στα σλαβικά σημαίνει παραμεθόριος χώρα καθώς και ότι τα ουκρανικά μοιάζουν πολύ, σχεδόν ως διάλεκτος προς γλώσσα, με τα ρωσικά -δηλαδή με τα ρωσικά της Μόσχας, μια και υπάρχουν δεκάδες διάλεκτοι της ρωσικής.

Το όνομα Ουκρανία καθιερώθηκε περί το 1600, σε μια εποχή που η Ρωσία της Μόσχας έθετε τα πρώτα θεμέλια μιας αυταρχικής και συγκεντρωτικής αυτοκρατορίας και συναντούσε την πείσμονα άρνηση υποταγής των σκληροτράχηλων και αιμοσταγών Κοζάκων της νότιας παραμεθορίου της, δηλαδή, της Ουκρανίας. Οι Κοζάκοι, οι ονομαστοί στρατιώτες της ελευθερίας και της υπερηφάνειας, που ήταν κάτι σαν τους έλληνες Κλεφταρματολούς και που δεν ανέχθηκαν ποτέ τη φεουδαρχία και τη δουλοπαροικία, έφτιαξαν το πρώτο ουκρανικό κράτος στην περιοχή

Το όνομα Ουκρανία καθιερώθηκε περί το 1600, σε μια εποχή που η Ρωσία της Μόσχας έθετε τα πρώτα θεμέλια μιας αυταρχικής και συγκεντρωτικής αυτοκρατορίας και συναντούσε την πείσμονα άρνηση υποταγής των σκληροτράχηλων και αιμοσταγών Κοζάκων της νότιας παραμεθορίου της, δηλαδή, της Ουκρανίας.




που είναι και η σημερινή Ουκρανία –με ανεπίσημο αλλά διαδεδομένο που είναι και η σημερινή Ουκρανία –με ανεπίσημο αλλά διαδεδομένο όνομα του κράτους το όνομα Ουκρανία. Εξαιρέθηκε από αυτό το πρώτο . Εξαιρέθηκε από αυτό το πρώτο ουκρανικό κράτος, στην αρχή, η Γαλικία, στα δυτικά της Ουκρανίας, ουκρανικό κράτος, στην αρχή, η Γαλικία, στα δυτικά της Ουκρανίας, και μετά σιγά-σιγά όλη σχεδόν η δυτικά του Δνείπερου περιοχή, λόγω και μετά σιγά-σιγά όλη σχεδόν η δυτικά του Δνείπερου περιοχή, λόγω αντίδρασης των τοπικών Ρως ηγεμόνων, που προτίμησαν άλλες, ξένες αντίδρασης των τοπικών Ρως ηγεμόνων, που προτίμησαν άλλες, ξένες αγκαλιές.

Η Ρωσία τον 19ο αιώνα, αντί -όπως έκανε με τους άλλους λαούς- να αιώνα, αντί -όπως έκανε με τους άλλους λαούς- να υποτάξει τους Κοζάκους πλήρως και δουλικώς στη μεγάλη αυτοκρατορία υποτάξει τους Κοζάκους πλήρως και δουλικώς στη μεγάλη αυτοκρατορία που ανέπτυσσε τότε, τους ενέταξε προνομιακώς στην αυτοκρατορία που ανέπτυσσε τότε, τους ενέταξε προνομιακώς στην αυτοκρατορία και τους χρησιμοποίησε ως ιππικό για τους δικούς της κατακτητικούς και τους χρησιμοποίησε ως ιππικό για τους δικούς της κατακτητικούς σκοπούς. Ήταν αυτό το φοβερό ιππικό των Κοζάκων, που οδήγησε τη σκοπούς. Ήταν αυτό το φοβερό ιππικό των Κοζάκων, που οδήγησε τη ρωσική αυτοκρατορία στα πέρατα της Ασίας (τα γεωγραφικά όρια της ρωσική αυτοκρατορία στα πέρατα της Ασίας (τα γεωγραφικά όρια της σημερινής Ρωσίας). Κατά κάποιο τρόπο, σήμερα πολλοί Ουκρανοί, σημερινής Ρωσίας). Κατά κάποιο τρόπο, σήμερα πολλοί Ουκρανοί, απόγονοι των Κοζάκων, αισθάνονται ότι ένα μεγάλο κομμάτι της απόγονοι των Κοζάκων, αισθάνονται ότι ένα μεγάλο κομμάτι της σημερινής Ρωσίας τους ανήκει.

Όμως, δεν είναι όλοι οι Ουκρανοί Κοζάκοι. Όπως είπαμε, οι παλιοί Όμως, δεν είναι όλοι οι Ουκρανοί Κοζάκοι. Όπως είπαμε, οι παλιοί πρίγκιπες των Ρως, δυτικά του Δνείπερου, αρνούμενοι την πρίγκιπες των Ρως, δυτικά του Δνείπερου, αρνούμενοι την ελευθερία του κοζακικού κράτους και μη όντες αρκούντως ισχυροί να αντιμετωπίσουν κοζακικού κράτους και μη όντες αρκούντως ισχυροί να αντιμετωπίσουν τον κοζακικό στρατό, πέρασαν διαδοχικά με τα χρόνια στη σφαίρα τον κοζακικό στρατό, πέρασαν διαδοχικά με τα χρόνια στη σφαίρα επιρροής των Λιθουανών, των Πολωνών, των Ούγγρων και των επιρροής των Λιθουανών, των Πολωνών, των Ούγγρων και των Αυστριακών. Αν και, στη διάρκεια των χρόνων και των αιώνων, Αυστριακών. Αν και, στη διάρκεια των χρόνων και των αιώνων, κάποιοι εξ αυτών των παλιών ηγεμόνων μαζί με τους υπηκόους τους κάποιοι εξ αυτών των παλιών ηγεμόνων μαζί με τους υπηκόους τους πολωνοποιήθηκαν πλήρως, οι περισσότεροι -ίσως λόγω του διαφορετικού πολωνοποιήθηκαν πλήρως, οι περισσότεροι -ίσως λόγω του διαφορετικού θρησκεύματος και παρά τις επιρροές του καθολικισμού και την ουνιτική θρησκεύματος και παρά τις επιρροές του καθολικισμού και την ουνιτική πολιτική του Βατικανού, ίσως και λόγω της ανοχής αλλά και της πολιτική του Βατικανού, ίσως και λόγω της ανοχής αλλά και της σκοπιμότητας της Αυστρίας να δημιουργηθεί ουκρανική συνείδηση σκοπιμότητας της Αυστρίας να δημιουργηθεί ουκρανική συνείδηση ως αντίβαρο στην ουγγρική και πολωνική συνείδηση- κατασκεύασαν ως αντίβαρο στην ουγγρική και πολωνική συνείδηση- κατασκεύασαν μια ισχυρή ουκρανική συνείδηση. Έτσι, δίπλα στην πρώτη ουκρανική, μια ισχυρή ουκρανική συνείδηση. Έτσι, δίπλα στην πρώτη ουκρανική, κοζακική, εθνική συνείδηση, ανατολικά του Δνείπερου, είχαμε κοζακική, εθνική συνείδηση, ανατολικά του Δνείπερου, είχαμε ταυτόχρονα μια δεύτερη ουκρανική, αντι-κοζακική αυτή τη φορά ταυτόχρονα μια δεύτερη ουκρανική, αντι-κοζακική αυτή τη φορά συνείδηση, δυτικά του Δνείπερου. Και οι δύο ήταν συνειδήσεις αντι-συνείδηση, δυτικά του Δνείπερου. Και οι δύο ήταν συνειδήσεις αντι-ρωσικές που, όμως, δεν μπορούσαν παρά να έλκουν την καταγωγή τους ρωσικές που, όμως, δεν μπορούσαν παρά να έλκουν την καταγωγή τους από τους Ρως και κατά τούτο να είναι και συνειδήσεις ρωσικές. από τους Ρως και κατά τούτο να είναι και συνειδήσεις ρωσικές.

Έχει σημασία να τονίσουμε εδώ το δίλημμα της εθνικής ταυτότητας των Έχει σημασία να τονίσουμε εδώ το δίλημμα της εθνικής ταυτότητας των Ουκρανών: από τη μια, ο φόβος έναντι του ιστορικού συγκεντρωτισμού Ουκρανών: από τη μια, ο φόβος έναντι του ιστορικού συγκεντρωτισμού της Ρωσίας, αυτοκρατορικής και κομμουνιστικής και από την άλλη, της Ρωσίας, αυτοκρατορικής και κομμουνιστικής και από την άλλη, όλη αυτή η επίγνωση ιστορικής και γλωσσικής συγγένειας καθώς και η όλη αυτή η επίγνωση ιστορικής και γλωσσικής συγγένειας καθώς και η επίγνωση του γεγονότος ότι η πρώτη ουκρανική φιλολογία αναπτύχθηκε επίγνωση του γεγονότος ότι η πρώτη ουκρανική φιλολογία αναπτύχθηκε στα μοσχοβίτικα πανεπιστήμια. Ένα τέτοιο δίλημμα δεν μπορεί παρά στα μοσχοβίτικα πανεπιστήμια. Ένα τέτοιο δίλημμα δεν μπορεί παρά να δημιουργεί υπαρξιακά προβλήματα τόσο στην φιλο-ρωσικότητα όσο να δημιουργεί υπαρξιακά προβλήματα τόσο στην φιλο-ρωσικότητα όσο και στην αντι-ρωσικότητα των Ουκρανών: οι ρωσόφιλοι δεν μπορούν δεν μπορούν να είναι και τόσο ρωσόφιλοι και οι ρωσόφοβοι δεν μπορούν να είναι και δεν μπορούν να είναι και




τόσο ρωσόφοβοι. Η ρωσοφιλία των ανατολικο-ουκρανών διατηρεί τον ανεξάρτητο, κοζακικό της χαρακτήρα· τον χαρακτήρα, δηλαδή, της ανεξαρτησίας έναντι της Μόσχας, ενώ η ρωσοφοβία των δυτικο-ουκρανών περιορίζεται δραστικά από την δοκιμασμένη ορθόδοξη χριστιανική παράδοση έναντι των επεκτατικών διαθέσεων του καθολικισμού της Δύσης (ιδιαίτερα της Πολωνίας) και του Βατικανού.

Σ’ αυτή την καταγραφή της σύνθετης ουκρανικής ταυτότητας, που αναπτύξαμε παραπάνω, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι 12 εκατομμύρια επί συνολικού πληθυσμού 50 εκατομμυρίων της σημερινής Ουκρανίας, είναι και δηλώνουν μόνον Ρώσοι, διαμένοντες ως επί το πλείστον στην ανατολική Ουκρανία. Ο συμπαγέστερος όγκος Ρώσων της Ουκρανίας κατοικεί στη διοικητικά αυτόνομη ουκρανική περιοχή της χερσονήσου της Κριμαίας (έκτασης ίσης περίπου με την Πελοπόννησο), στη νότια Ουκρανία, όπου –στη Σεβαστούπολη για την ακρίβεια– σταθμεύει ο κύριος όγκος του ρωσικού στόλου αντικριστά στον ουκρανικό στόλο! (Στην Κριμαία, πρέπει να πούμε, υπάρχουν σήμερα έντονα εθνοτικά προβλήματα, αφού από αμιγώς ρωσική που ήταν η περιοχή, μετά τους μαζικούς διωγμούς των Τατάρων από τον Στάλιν, γίνεται σταδιακά ρωσο-ταταρική, μετά τους μαζικούς επαναπατρισμούς των Τατάρων, κατά την τελευταία δεκαετία.)

Για τις τελευταίες ουκρανικές εκλογές, που έφεραν τα πράγματα στο όριο του εμφυλίου πολέμου, γράφτηκε σε πολλές εφημερίδες ότι ήταν μια επανάληψη της περίπτωσης της Γεωργίας (και ότι σειρά έχει τώρα η Λευκορωσία!). Πράγματι, ένα χρόνο πριν και μέχρι την παραίτηση Σεβαρνάντζε, υπήρξε στη Γεωργία όμοιος κίνδυνος εμφυλίου πολέμου. Τον Νοέμβριο του 2003, ο φιλο-αμερικανός Σεβαρνάντζε (ένθερμος θιασώτης της αμερικανικής επιχείρησης στο Ιράκ) αντικαταστάθηκε από τον πιο φιλο-αμερικανό Σαακασβίλι υπό τις ευλογίες της Ευρώπης και κυρίως της Αμερικής. Και στις δύο περιπτώσεις, και στη Γεωργία, δηλαδή, και στην Ουκρανία, η παρουσία του χρηματιστή κερδοσκόπου και φιλάνθρωπου Τζώρτζ Σόρος, με τα ιδρύματα της Open Society που ο ίδιος χρηματοδοτεί, ήταν έντονη –υπέρ του Σαακασβίλι στη Γεωργία, υπέρ του Γιουστσένκο στην Ουκρανία. Και στις δύο περιπτώσεις, το μεγαλύτερο άνοιγμα προς τους ευρωπαϊκούς και ατλαντικούς θεσμούς καθώς και οι ταχύτεροι ρυθμοί ιδιωτικοποιήσεων ήταν το μέγα ζητούμενο – σε μια περίοδο όπου η Ρωσία και ως προς τα δύο κάνει πίσω, όπως γράψαμε και παραπάνω.

Όμως, αφού προσέξαμε τις πράγματι ενδιαφέρουσες ομοιότητες, ας προσέξουμε και τις διαφορές. Οι διαφορές Γεωργίας και Ουκρανίας είναι ακόμη πιο έντονες από τις ομοιότητες και χρήζουν της προσοχής μας, ώστε να μην υποτιμήσουμε τα πολύ σοβαρότερα που συμβαίνουν




στην Ουκρανία και που, ως σοβαρότερα, μας ενδιαφέρουν και πολύ στην Ουκρανία και που, ως σοβαρότερα, μας ενδιαφέρουν και πολύ περισσότερο.

Πρώτον, στη Γεωργία ο νικητής Σαακασβίλι, μετά την αποχώρηση Πρώτον, στη Γεωργία ο νικητής Σαακασβίλι, μετά την αποχώρηση του Σεβαρνάντζε, ένωσε την χώρα του στην εκεί βελούδινη επανάστασηβελούδινη επανάσταση, παίρνοντας το 95% των ψήφων στις διεξαχθείσες εκλογές. Στην παίρνοντας το 95% των ψήφων στις διεξαχθείσες εκλογές. Στην Ουκρανία, παρά τις εντυπωσιακές παράτες της πορτοκαλί επανάστασηςπορτοκαλί επανάστασης, ο νικητής των εκλογών, Γιουστσένκο, δίχασε -μεταφορικά και κυριολεκτικά- νικητής των εκλογών, Γιουστσένκο, δίχασε -μεταφορικά και κυριολεκτικά- εκλογικά και γεωγραφικά τη χώρα του, παίρνοντας ψήφους περίπου όσες εκλογικά και γεωγραφικά τη χώρα του, παίρνοντας ψήφους περίπου όσες και ο αντίπαλός του.

Δεύτερον, στη Γεωργία, που αντιμετωπίζει τις αποσχιστικές τάσεις Δεύτερον, στη Γεωργία, που αντιμετωπίζει τις αποσχιστικές τάσεις της Νότιας Οσετίας στα βόρειά της και της Αμπχαζίας στα δυτικά της, της Νότιας Οσετίας στα βόρειά της και της Αμπχαζίας στα δυτικά της, το σύνολο των Γεωργιανών εκδηλώνει κοινή -λίγο ως πολύ- εθνική το σύνολο των Γεωργιανών εκδηλώνει κοινή -λίγο ως πολύ- εθνική συνείδηση έναντι Ρωσίας, Ευρώπης και Αμερικής. Στην Ουκρανία τα συνείδηση έναντι Ρωσίας, Ευρώπης και Αμερικής. Στην Ουκρανία τα πράγματα είναι πολύ πιο μπερδεμένα, όπως εξηγήσαμε εν αναπτύξει. πράγματα είναι πολύ πιο μπερδεμένα, όπως εξηγήσαμε εν αναπτύξει.

Τρίτον, η Γεωργία, χώρα μικρή (ίση με τη μισή Ελλάδα), άγονη Τρίτον, η Γεωργία, χώρα μικρή (ίση με τη μισή Ελλάδα), άγονη και φτωχή σε φυσικούς πόρους και σε ανθρώπινο δυναμικό, μπορεί και φτωχή σε φυσικούς πόρους και σε ανθρώπινο δυναμικό, μπορεί εύκολα να προσκολληθεί οπουδήποτε χωρίς μεγάλους εσωτερικούς και εύκολα να προσκολληθεί οπουδήποτε χωρίς μεγάλους εσωτερικούς και εξωτερικούς τριγμούς. Η Ουκρανία, χώρα μεγάλη, εύφορη (σιτοβολώνας εξωτερικούς τριγμούς. Η Ουκρανία, χώρα μεγάλη, εύφορη (σιτοβολώνας άλλοτε της Σοβιετικής Ένωσης), με τεράστιους πόρους στο υπέδαφός άλλοτε της Σοβιετικής Ένωσης), με τεράστιους πόρους στο υπέδαφός




της (σιδηρομεταλλεύματα και άνθρακας κυρίως) και με ικανότατο και εξειδικευμένο εργατικό και επιστημονικό δυναμικό, με σπουδαία μεταλλουργική και μηχανουργική βιομηχανική παράδοση (προμηθευτής χάλυβα της Ρωσίας και σήμερα), εξαρτώμενη καθοριστικά ενεργειακά χάλυβα της Ρωσίας και σήμερα), εξαρτώμενη καθοριστικά ενεργειακά από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο της Ρωσίας, δεν προσκολλάται εύκολα πουθενά, αλλά και δεν διακινδυνεύει εύκολα ριζικούς αναπροσανατολισμούς.

Τέταρτον, η Γεωργία σε συνδυασμό με το Αζερμπαϊτζάν, βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, που όμως μπορεί να παρακαμφθεί οποτεδήποτε χρειαστεί. Η Ουκρανία καλύπτει το σύνολο των αγωγών πετρελαίου και, κυρίως, φυσικού αερίου της Ρωσίας προς την Ευρώπη -και κατά τούτο η Ρωσία (αλλά και η Ευρώπη!) εξαρτάται από την Ουκρανία όσο ακριβώς και η Ουκρανία εξαρτάται από τη Ρωσία για την προμήθεια πετρελαίου και κυρίως φυσικού αερίου. (Μέχρι σήμερα, και παρά τα παράπονα των Ρώσων για την κλοπή από πλευράς των Ουκρανών, του ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου κατά τη διέλευσή του μέσω της χώρας τους, υπάρχει μια συνεργασία αμοιβαίας ωφέλειας – δεδομένου ότι οι Ουκρανοί λαμβάνουν ένα μεγάλο μέρος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου έναντι των ρωσικών αγωγών που φιλοξενούν και ένα ακόμη μέρος το αγοράζουν έναντι τιμής κατά 30% χαμηλότερης από την τιμή πώλησης σε άλλες χώρες).

Πέμπτον, στη Γεωργία σήμερα, μετά την νίκη Σαακασβίλι, περίπου 100 αμερικανοί στρατιωτικοί σύμβουλοι σταθμεύουν στη Γεωργία για να εκπαιδεύσουν τον σχεδόν διαλυμένο στρατό της. Στην Ουκρανία αυτό δεν θα συμβεί τόσο εύκολα, διότι η Ουκρανία, με ένα από παράδοση πολυάριθμο και αξιόμαχο στρατό, έχει ανταγωνιστική πολεμική βιομηχανία με εξαγωγές ανταγωνιστικές προς αυτές των Ηνωμένων Πολιτειών. (Παρεμπιπτόντως, η FYROM προμηθεύεται τα λιγοστά πολεμικά της αεροσκάφη από την Ουκρανία.)

Υπάρχουν και άλλοι πολλοί ουσιαστικοί λόγοι για να κρατήσουν την Ουκρανία κοντά στη Ρωσία, παρά τους βηματισμούς που αυτή θα κάνει προς την Ευρώπη και την Αμερική. Υπάρχουν Ουκρανοί που ζουν και εργάζονται στη Ρωσία ως ελίτ. (Πολλοί ουκρανοί επιστήμονες δουλεύουν στη Μόσχα, η οποία συστηματικώς επί Σοβιετικής Ένωσης ακολουθούσε πολιτική προσέλκυσης εγκεφάλων). Έπειτα, ο Γιουστσένκο ήδη δήλωσε ότι το πρώτο του, μετά τη νίκη, ταξίδι στο εξωτερικό θα είναι η Μόσχα -κι αυτό δεν είναι μόνον προς καθησυχασμό της πολιτικής Μόσχας, αλλά και προς τρέχουσα διεκπεραίωση των τεράστιων ζητημάτων προχωρημένης συμπληρωματικότητας των δύο οικονομιών (ανταλλαγές και αντιπραγματισμός πρώτων υλών και προϊόντων μεταξύ των δύο χωρών).

Τόσο ο Γουστσένκο όσο και ο Γιανούκοβιτς, παρά τις αμοιβαίες ακραίες επιθέσεις, υπήρξαν μάλλον προσεκτικοί και με την Ευρώπη και την

Η Ουκρανία καλύπτει το σύνολο των αγωγών πετρελαίου και, κυρίως, φυσικού αερίου της Ρωσίας προς την Ευρώπη -και κατά τούτο η Ρωσία εξαρτάται από την Ουκρανία όσο ακριβώς και η Ουκρανία εξαρτάται από τη Ρωσία για την προμήθεια πετρελαίου και κυρίως φυσικού αερίου.




Αμερική και με τη Ρωσία. Εθνικιστές και οι δύο, ο καθένας με τον δικό του Αμερική και με τη Ρωσία. Εθνικιστές και οι δύο, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, πρόσεξαν πολύ μήπως χαρακτηρισθούν ως εθνικιστές και χάσουν τρόπο, πρόσεξαν πολύ μήπως χαρακτηρισθούν ως εθνικιστές και χάσουν κρίσιμους πόντους από κάπου. (Μάλιστα, και οι δύο φρόντισαν να κρίσιμους πόντους από κάπου. (Μάλιστα, και οι δύο φρόντισαν να αποβάλουν ακραία εθνικιστικά στοιχεία από τις παρατάξεις τους). αποβάλουν ακραία εθνικιστικά στοιχεία από τις παρατάξεις τους).

Από την άλλη, η Ρωσία του Πούτιν, που έχει ανάγκη την εξασφάλιση Από την άλλη, η Ρωσία του Πούτιν, που έχει ανάγκη την εξασφάλιση των ρωσικών αγωγών στο ουκρανικό έδαφος αλλά και τον ουκρανικό των ρωσικών αγωγών στο ουκρανικό έδαφος αλλά και τον ουκρανικό χάλυβα και το ουκρανικό σιτάρι, δηλώνει σήμερα προς καθησυχασμό χάλυβα και το ουκρανικό σιτάρι, δηλώνει σήμερα προς καθησυχασμό και των πιο ανήσυχων Ουκρανών, με περισσή αυτοπεποίθηση, ότι όλες και των πιο ανήσυχων Ουκρανών, με περισσή αυτοπεποίθηση, ότι όλες οι διεθνείς διαφορές, άρα και οι διαφορές Ρωσίας-Ουκρανίας, θα πρέπει οι διεθνείς διαφορές, άρα και οι διαφορές Ρωσίας-Ουκρανίας, θα πρέπει να επιλύονται δια της διπλωματίας και ότι καμία αυτοκρατορική βλέψη να επιλύονται δια της διπλωματίας και ότι καμία αυτοκρατορική βλέψη έναντι της Ουκρανίας δεν υφίσταται πλέον. Όσο δε για την περαιτέρω έναντι της Ουκρανίας δεν υφίσταται πλέον. Όσο δε για την περαιτέρω διεύρυνση των ευρωπαϊκών και ατλαντικών θεσμών, ξέρει η Ρωσία διεύρυνση των ευρωπαϊκών και ατλαντικών θεσμών, ξέρει η Ρωσία -όπως γνωρίζουμε κι εμείς- ότι όσο διευρύνονται, από ένα σημείο και -όπως γνωρίζουμε κι εμείς- ότι όσο διευρύνονται, από ένα σημείο και μετά, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, τόσο λιγότερο συνεκτικοί και μετά, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, τόσο λιγότερο συνεκτικοί και ισχυροί γίνονται. Και, βεβαίως, γνωρίζει καλά ή Ρωσία ότι οι Ηνωμένες ισχυροί γίνονται. Και, βεβαίως, γνωρίζει καλά ή Ρωσία ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αφήσουν το ουκρανικό ζήτημα να το διαχειρισθεί η ήδη Πολιτείες θα αφήσουν το ουκρανικό ζήτημα να το διαχειρισθεί η ήδη μπερδεμένη με τις συνεχείς διευρύνσεις Ευρώπη και θα προτιμήσουν τις μπερδεμένη με τις συνεχείς διευρύνσεις Ευρώπη και θα προτιμήσουν τις καλές αμερικανο-ρωσικές σχέσεις, ιδίως στο ζήτημα της τρομοκρατίας. καλές αμερικανο-ρωσικές σχέσεις, ιδίως στο ζήτημα της τρομοκρατίας. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η Ρωσία σήμερα προσπαθεί να περάσει Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η Ρωσία σήμερα προσπαθεί να περάσει από την άναρχη περίοδο Γιέλτσιν στην πειθαρχημένη περίοδο Πούτιν, από την άναρχη περίοδο Γιέλτσιν στην πειθαρχημένη περίοδο Πούτιν, αναθεωρώντας πολλά από το πρόσφατο παρελθόν της. Παράλληλα, όμως, αναθεωρώντας πολλά από το πρόσφατο παρελθόν της. Παράλληλα, όμως, επίσης δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι οι αμερικανο-ρωσικές σχέσεις επίσης δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι οι αμερικανο-ρωσικές σχέσεις περνάνε σε μια νέα φάση αμοιβαίας υποστήριξης, λόγω του κοινού περνάνε σε μια νέα φάση αμοιβαίας υποστήριξης, λόγω του κοινού εχθρού της τρομοκρατίας.

Υπάρχει, όμως, και ένας τελευταίος λόγος, που πρέπει να προσέχουμε Υπάρχει, όμως, και ένας τελευταίος λόγος, που πρέπει να προσέχουμε πάντα, όταν εξετάζουμε ζητήματα διεθνούς πολιτικής και στρατηγικής. πάντα, όταν εξετάζουμε ζητήματα διεθνούς πολιτικής και στρατηγικής. Υπάρχει μια αρχή της στρατηγικής, γνωστή από παλαιοτάτων χρόνων, Υπάρχει μια αρχή της στρατηγικής, γνωστή από παλαιοτάτων χρόνων, που εξηγεί πολλές συμπεριφορές στη διεθνή πολιτική –και όχι μόνον. που εξηγεί πολλές συμπεριφορές στη διεθνή πολιτική –και όχι μόνον. Θα την ονομάσω Αρχή του Πολλαπλώς Δευτέρου τη ΤάξειΑρχή του Πολλαπλώς Δευτέρου τη Τάξει. Ένα κράτος που δεν μπορεί, για διαφόρους λόγους, σε καμία σχέση συνεργασίας να που δεν μπορεί, για διαφόρους λόγους, σε καμία σχέση συνεργασίας να καταγραφεί ως πρώτο τη τάξει, θα προτιμήσει να συνάψει ως δεύτερο καταγραφεί ως πρώτο τη τάξει, θα προτιμήσει να συνάψει ως δεύτερο περισσότερες της μιας σχέσεις, ώστε αθροίζοντας τα οφέλη από όλες περισσότερες της μιας σχέσεις, ώστε αθροίζοντας τα οφέλη από όλες τις δεύτερες θέσεις, να αναπληρώσει το έλλειμμα ισχύος που έχει κατ’ τις δεύτερες θέσεις, να αναπληρώσει το έλλειμμα ισχύος που έχει κατ’ αρχήν έναντι των όσων κρατών καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις. Θα αρχήν έναντι των όσων κρατών καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις. Θα αποφύγει, με άλλα λόγια, ένα κράτος να περιορισθεί σε μια και μοναδική αποφύγει, με άλλα λόγια, ένα κράτος να περιορισθεί σε μια και μοναδική δεύτερη θέση μιας και μοναδικής σχέσης συνεργασίας και συμμαχίας, δεύτερη θέση μιας και μοναδικής σχέσης συνεργασίας και συμμαχίας, επιδιώκοντας να συνάψει περισσότερες σχέσεις συνεργασίας και επιδιώκοντας να συνάψει περισσότερες σχέσεις συνεργασίας και συμμαχίας – κι ας είναι σε όλες αυτές τις σχέσεις δεύτερο τη τάξει. Είναι συμμαχίας – κι ας είναι σε όλες αυτές τις σχέσεις δεύτερο τη τάξει. Είναι ο λόγος για τον οποίο η Βρετανία, ως δεύτερη έναντι και της Αμερικής ο λόγος για τον οποίο η Βρετανία, ως δεύτερη έναντι και της Αμερικής και ως δεύτερη έναντι του υπαρκτού γαλλογερμανικού άξονα, ποτέ και ως δεύτερη έναντι του υπαρκτού γαλλογερμανικού άξονα, ποτέ δεν θα περιορισθεί μονοδιάστατα στην ατλαντική της ή την ευρωπαϊκή δεν θα περιορισθεί μονοδιάστατα στην ατλαντική της ή την ευρωπαϊκή της πολιτική, αφού θα είναι και στις δύο η δεύτερη τη τάξει δύναμη. της πολιτική, αφού θα είναι και στις δύο η δεύτερη τη τάξει δύναμη. Θα αντλεί την ισχύ της από την παράλληλη και ταυτόχρονη ανάπτυξη Θα αντλεί την ισχύ της από την παράλληλη και ταυτόχρονη ανάπτυξη




και των δύο διαστάσεων της εξωτερικής της πολιτικής. Η περίπτωση της Ουκρανίας είναι -ως προς αυτή τη στρατηγική σύλληψη- ίδια. Η Ουκρανία θα «παίξει» και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο πλαίσιο των ατλαντικών θεσμών, αλλά και στο πλαίσιο της ρωσο-ουκρανικής συνεργασίας. Όντας σε όλα αυτά τα πλαίσια δεύτερη τη τάξει θα αθροίσει κάποια στιγμή τα αντίστοιχα οφέλη για να διαμορφώσει τη συνολική ισχύ της, που θα αποδειχθεί σημαντική στο μέλλον.

Το συμπέρασμα που βγαίνει από όλα τα παραπάνω είναι ότι η Ουκρανία, αν και σπαράσσεται και θα εξακολουθήσει να σπαράσσεται από το διχασμό της εθνικής της προσωπικότητας, μπορεί να αξιοποιήσει τα κομβικά στρατηγικά πλεονεκτήματα που απορρέουν από τη γεωπολιτική θέση της και να παίξει έναν ιδιαίτερο ρόλο γέφυρας μεταξύ Δύσης και Ανατολής, μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας, μεταξύ δογμάτων και θρησκειών, μεταξύ πολιτικών διαφορών. Ο διχασμός της προσωπικότητας θα την συνοδεύει και στα χρόνια που θα έρθουν και αυτό μπορεί να αποβεί μοιραίο, αν δεν κυριαρχήσουν οι μετριοπαθείς πολιτικοί που θα μπορέσουν να κατευθύνουν το διχασμό σε δημιουργικότητα και ανοίγματα πολυδιάστατης πολιτικής που να καθησυχάζουν αλλά και να ικανοποιούν όλες τις πλευρές. Οι εσωτερικές ισορροπίες είναι ιδιαιτέρως λεπτές, από τη στιγμή που τα αμιγώς ιδεολογικο-πολιτικά επιχειρήματα υποχώρησαν σε σημασία και αναδείχθηκαν ζητήματα που ήταν κρυμμένα τα προηγούμενα χρόνια και αφορούσαν στην πραγματική ύπαρξη των δύο Ουκρανιών. Η αντιπαράθεση των δύο Ουκρανιών θα είναι πλέον σκληρή και μόνον ικανοί πολιτικοί θα μπορέσουν να κρατήσουν γερά το τιμόνι τούτης της χώρας, που σημαίνει να ικανοποιήσουν, ταυτόχρονα, αντιτιθέμενα συμφέροντα και γεωπολιτικές επιδιώξεις και προσδοκίες. Γι αυτό, και προς το συμφέρον όλων, θα πρέπει να υπάρξει και από το εξωτερικό το κατάλληλο πλαίσιο συνεργασίας και κατανόησης.

(Η Ελλάδα, σε ό,τι μας αφορά, έχει την ιστορική, πολιτισμική και πολιτική νομιμοποίηση να ασχοληθεί με αυτή την κρίσιμη περιοχή του κόσμου, ξεκινώντας κατ’ αρχήν από τον πολιτισμό, την παιδεία και τα αρχεία της θαλάσσιας πύλης της Ουκρανίας, Οδησσού! Την Ελλάδα τη συμφέρει να μείνει λειτουργικά ενιαίος αυτός ο χώρος, ακριβώς ως γέφυρα, και να αποφευχθούν τυχόν ακραίες διασπαστικές κινήσεις. Ένας δε παράγοντας που θα μπορούσε, με όλως προσεκτικές κινήσεις, να λειτουργήσει καταλυτικά είναι το νηφάλιο «παρόν» του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου σε ένα χώρο στον οποίο ζουν, η μια κοντά στην άλλη, η Ελληνο-ορθόδοξη εκκλησία, η Ρωσο-ορθόδοξη εκκλησία, η Ουκρανο-ορθόδοξη εκκλησία και Ελληνόρυθμη/ουνιτική εκκλησία).

Την Ελλάδα τη συμφέρει να μείνει λειτουργικά ενιαίος αυτός ο χώρος, ακριβώς ως γέφυρα, και να αποφευχθούν τυχόν ακραίες διασπαστικές κινήσεις.




ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑBrzezinski, Z., 1998/1997, Η Μεγάλη Σκακιέρα. Η Αμερικανική Υπεροχή και Η Μεγάλη Σκακιέρα. Η Αμερικανική Υπεροχή και

οι Γεωστρατηγικές της Επιταγές. Αθήνα: Νέα Σύνορα - Λιβάνης.. Αθήνα: Νέα Σύνορα - Λιβάνης.Marin, D., 2002, The Vanishing Barter Economy. Munich: University of Marin, D., 2002, The Vanishing Barter Economy. Munich: University of

Munich.Spillman, K., Wenger, A., Muller, D., 1999, Between Russia and the West. Between Russia and the West.

Foreign and Security Policy of Indipendent Ukraine. New York: Peter Lang.. New York: Peter Lang.Stebelsky, I., 1994, National Identity of Ukraine. Εις: Hooson, D., 1994, . Εις: Hooson, D., 1994,

Geography and National Identity. Oxford UK: Blackwell.Velychenco, S., 1993, Shaping Identity in Eastern Europe and Russia. Soviet, Shaping Identity in Eastern Europe and Russia. Soviet,

Russian and Polish Accounts of Ukrainian History. New York: St Martin’s . New York: St Martin’s Press.



ΚΡΑΤΗ ΜΕΑΔΥΝΑΜΙΑΑΥΤΟΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ




Δημήτρης Παπανδρέου

Οι περί κράτους πολιτειολογικέςσυζητήσεις επανέρχονται στο προσκήνιοσυζητήσεις επανέρχονται στο προσκήνιο.μερικές προκαταρκτικές σκέψειςγια τη θεωρίαπερί των αδύναμων νααυτοκυβερνηθούν κρατών

(State failure or failed states)

Οι πολιτειολογικές περί κράτους θεωρίες δεν περιγράφουν μόνο εκείνα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που συνθετικά προσδιορίζουν την ταυτότητα ενός κράτους, αλλά πάντοτε προσπάθησαν να αναλύσουν τις αιτίες που οδηγούσαν σταδιακά μια κρατική οντότητα στην κατάσταση που θα ονομάσουμε αδυναμία αυτοκυβερνησίας.

Με την έννοια αυτή αποδίδουμε στην ελληνική τον όρο failed states ή state failure ή ακόμη και failing state. Βέβαια, από τους τρείς αυτούς όρους, . Βέβαια, από τους τρείς αυτούς όρους, ο όρος state failure, προσιδιάζει περισσότερο στην ελληνική απόδοση, , προσιδιάζει περισσότερο στην ελληνική απόδοση, καθώς περιλαμβάνει, αλλά και επεξηγεί παράλληλα, το σύνολο καθώς περιλαμβάνει, αλλά και επεξηγεί παράλληλα, το σύνολο των γνωρισμάτων που χαρακτηρίζουν τα κράτη που εκδηλώνουν των γνωρισμάτων που χαρακτηρίζουν τα κράτη που εκδηλώνουν συμπεριφορά ανεπαρκούς αυτοδιοίκησης.

Ο όρος failed states αναφέρεται σε κράτη τα οποία για συγκεκριμένους αναφέρεται σε κράτη τα οποία για συγκεκριμένους λόγους οδηγήθηκαν ή εξακολουθούν να παραμένουν σε συνθήκες λόγους οδηγήθηκαν ή εξακολουθούν να παραμένουν σε συνθήκες ακυβερνησίας, ενώ ο όρος failing state υποδεικνύει τα κράτη εκείνα που υποδεικνύει τα κράτη εκείνα που δείχνουν να εισέρχονται σε καθεστώς μειωμένης αυτοκυβερνησίας.δείχνουν να εισέρχονται σε καθεστώς μειωμένης αυτοκυβερνησίας.

Ο Δημήτρης Παπανδρέου είναι Διπλωματικός Υπάλληλος του Υπουργείου Εξωτερικών.


Δημήτρης ΠαπανδρέουΚΡΑΤΗ ΜΕΑΔΥΝΑΜΙΑ

ΑΥΤΟΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ


Να σημειώσουμε στο σημείο αυτό ότι ορισμένα από τα κράτη που συμπεριελήφθησαν στην κατηγορία των failed μπορεί να έχουν ήδη ανακάμψει, επανακτώντας την εσωτερική τους σταθερότητα. Ενδεικτική περίπτωση της κατηγορίας αυτής υπήρξε ο Λίβανος, του οποίου η απρόβλεπτη συμπεριφορά διαρκούντος του μεγάλου πολέμου της περιόδου 1975-1991, ήταν αυτή που τον ενέταξε σε case study failed state, πρότυπο δηλαδή κράτους με γενικευμένη παθολογία ακυβερνησίας. Παράδειγμα, εξάλλου, κράτους που έχει διέλθει από συνθήκες παρατεταμένης ακυβερνησίας, που ενδέχεται να διακόπτεται από περιόδους προσωρινής ανάκαμψης, συνεχίζει να αποτελεί το Αφγανιστάν που μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ως failing state ακριβώς λόγω της συνεχιζόμενης κατάστασης αστάθειας που το χαρακτηρίζει. λόγω της συνεχιζόμενης κατάστασης αστάθειας που το χαρακτηρίζει. Στην τρέχουσα συγκυρία, αρκετά αφρικανικά κράτη είναι εκείνα που συγκεντρώνουν αρκετά στοιχεία για να κατηγοριοποιηθούν ως failing (π.χ Σουδάν), χωρίς τούτο να σημαίνει οτι μόνο στην Αφρική θα συναντήσει κανείς κράτη που αδυνατούν να σταθεροποιηθούν πολιτικά.1

Το θέμα των κρατών που περιπίπτουν σε αδυναμία αυτοκυβερνησίας είναι ευρύτατο και για αυτό το λόγο οι παρατηρήσεις που καταγράφουμε στο σημείωμα αυτό θα πρέπει να θεωρηθούν προκαταρκτικού χαρακτήρα. Να συγκρατήσουμε ωστόσο την επισήμανση ότι η σημερινή συζήτηση για τα failed states παρουσιάζει ομοιότητες με ανάλογες σκέψεις που διατυπώθηκαν ταυτόχρονα με το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και οδήγησαν στην θέσπιση του συστήματος των Εντολών για εδάφη στα οποία οι πληθυσμοί θεωρήθηκαν ως μη «ώριμοι για να αυτοκυβερνηθούν». Τόσο οι απόψεις που συνέβαλαν στην εφαρμογή των Εντολών, όσο και οι σύγχρονες περί των αδυνάμων κρατών προέρχονται απο την θετικιστική περί κράτους αντίληψη που κυριάρχησε τον 19ο αιώνα, η οποία καταχρηστικά υπεδείκνυε το ισχυρό και σθεναρό κράτος ως το κατ’εξοχην ιδανικό πρότυπο για την οικοδόμηση βιώσιμων κρατικών υποδομών.

Το πρώτο βασικό μας ερώτημα συνδέεται με το εξής σημείο: Πέρα από την καθαρά ακαδημαϊκή περί failed states συζήτηση, που ενδιαφέρεται να καθιερώσει μεθοδολογικά κριτήρια ανάλυσης και αξιολόγησης των κρατών αυτών, υπάρχει και η πολιτική που μας αφορά περισσότερο. Με ποιά κριτήρια, δηλαδή, θα υπαχθεί μια κρατική οντότητα στην κατηγορία αυτή, και κυρίως ποιός φορέας νομιμοποιείται να αποδώσει τα στοιχεία του failed σε ένα κράτος, του οποίου οι ιθύνοντες συμβαίνει να μην συμφωνούν με τον προσδιορισμό που τους αποδίδεται. Πρόκειται για κεντρικό, κατά την εκτίμησή μας ερώτημα, διότι η δημοσιοποίηση της άποψης που κατατάσσει την χώρα Α σε κατάσταση αδυναμίας αυτοκυβερνησίας προκαλεί αυτομάτως την πολιτική της υποβάθμιση και τον εγκλωβισμό της σε καθεστώς άτυπης παρακολούθησης. Ο μηχανισμός αυτός τίθεται σε ισχύ για να διευκολυνθεί, όπως μπορεί να λεχθεί, η επάνοδος του κράτους στην προτεραία του κατάσταση ή ακόμη και για

Οι Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν να προτιμούν πιο επιθετικές προσεγγίσεις, ονοματίζοντας ανοικτά κράτη των οποίων η πορεία, κατά την εκτίμησή τους, πρέπει να διορθωθεί, θεωρώντας οτι υπάρχουν κράτη με προβληματικά καθεστώτα και όχι κράτη που συντηρούν την αδυναμία ακυβερνησίας.

ΚΡΑΤΗ ΜΕΑΔΥΝΑΜΙΑ



Δημήτρης Παπανδρέου ΚΡΑΤΗ ΜΕΑΔΥΝΑΜΙΑΑΥΤΟΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

λόγους ασφαλείας της διεθνούς κοινότητας, που θεωρεί ότι απειλείται λόγους ασφαλείας της διεθνούς κοινότητας, που θεωρεί ότι απειλείται από την συμπεριφορά ενός κράτους-αστεροειδούς, όπως μπορεί να από την συμπεριφορά ενός κράτους-αστεροειδούς, όπως μπορεί να χαρακτηρισθεί ένα failed state.

Στην πραγματικότητα έχουμε να κάνουμε με δυο διαφορετικές δυο διαφορετικές καταστάσεις, καθώς άλλο πράγμα είναι να αναγνωρίζουν οι πάντες , καθώς άλλο πράγμα είναι να αναγνωρίζουν οι πάντες -ακόμη και το ίδιο το κράτος- την αδυναμία αποτελεσματικής -ακόμη και το ίδιο το κράτος- την αδυναμία αποτελεσματικής διακυβέρνησής του και άλλο είναι να αξιολογείται αυθαίρετα ένα κράτος διακυβέρνησής του και άλλο είναι να αξιολογείται αυθαίρετα ένα κράτος με μη αρεστό ή «δύστροπο» καθεστώς σε failed ή failing.

Με άλλες λέξεις είναι παρακινδυνευμένο να χαρακτηρίζεται ένα Με άλλες λέξεις είναι παρακινδυνευμένο να χαρακτηρίζεται ένα κράτος ως failing για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, γιατί τότε λίγο για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, γιατί τότε λίγο απέχει από το να χαρακτηρισθεί και κράτος παρίας, ή και κράτος υπό απέχει από το να χαρακτηρισθεί και κράτος παρίας, ή και κράτος υπό διωγμόν, με συνέπεια να ενεργοποιείται σε βάρος του ένας μηχανισμός διωγμόν, με συνέπεια να ενεργοποιείται σε βάρος του ένας μηχανισμός επανορθωτικών αντιμέτρων που αν υιοθετηθούν βεβιασμένα, τότε ενδέχεται που αν υιοθετηθούν βεβιασμένα, τότε ενδέχεται επανορθωτικών αντιμέτρων που αν υιοθετηθούν βεβιασμένα, τότε ενδέχεται επανορθωτικών αντιμέτρωννα επισπεύσουν το αρχικώς απευκταίο, ήτοι τις διαδικασίες ολοσχερούς να επισπεύσουν το αρχικώς απευκταίο, ήτοι τις διαδικασίες ολοσχερούς διάλυσης της ενότητας του κράτους, οπότε θα έχουμε να κάνουμε με κάτι διάλυσης της ενότητας του κράτους, οπότε θα έχουμε να κάνουμε με κάτι πολύ σοβαρότερο από μια περίπτωση state failure.

Χρειάζεται, συνεπώς, αυτοσυγκράτηση στους χαρακτηρισμούς και Χρειάζεται, συνεπώς, αυτοσυγκράτηση στους χαρακτηρισμούς και αναζήτηση της ευρύτερης δυνατής συναίνεσης, ει δυνατόν και με τη αναζήτηση της ευρύτερης δυνατής συναίνεσης, ει δυνατόν και με τη σύμπραξη του αδυνάμου κράτους.

Πιο προσεκτικά σταθμισμένες και ισορροπημένες στο συγκεκριμένο Πιο προσεκτικά σταθμισμένες και ισορροπημένες στο συγκεκριμένο ζήτημα είναι οι θέσεις της Ευρωπαικής Ένωσης, όπου η τάση που ζήτημα είναι οι θέσεις της Ευρωπαικής Ένωσης, όπου η τάση που σχηματίζεται φαίνεται να οδηγεί προς την κατεύθυνση αναζήτησης σχηματίζεται φαίνεται να οδηγεί προς την κατεύθυνση αναζήτησης των συνθηκών που υποθάλπουν και συντηρούν την αδυναμία των συνθηκών που υποθάλπουν και συντηρούν την αδυναμία αυτοκυβερνησίας.2

Αντίθετα, οι Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν να προτιμούν πιο επιθετικές Αντίθετα, οι Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν να προτιμούν πιο επιθετικές προσεγγίσεις, ονοματίζοντας ανοικτά κράτη των οποίων η πορεία, κατά προσεγγίσεις, ονοματίζοντας ανοικτά κράτη των οποίων η πορεία, κατά την εκτίμησή τους, πρέπει να διορθωθεί. Για τις ΗΠΑ, το ζήτημα είναι . Για τις ΗΠΑ, το ζήτημα είναι ευρύτερο καθώς ταυτίζουν τον ορισμό του state failure με την έννοια ευρύτερο καθώς ταυτίζουν τον ορισμό του state failure με την έννοια του regime failure, θεωρώντας οτι υπάρχουν κράτη με προβληματικά , θεωρώντας οτι υπάρχουν κράτη με προβληματικά καθεστώτα. Η προσέγγιση των Αμερικανών προκαλεί ερωτηματικά διότι καθεστώτα. Η προσέγγιση των Αμερικανών προκαλεί ερωτηματικά διότι βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο μιας γνωστής διχογνωμίας σχετικά με την βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο μιας γνωστής διχογνωμίας σχετικά με την αλληλεπίδραση που αναπτύσσεται ανάμεσα στις έννοιες του αλληλεπίδραση που αναπτύσσεται ανάμεσα στις έννοιες του statehoodκαι του regime. Το τελευταίο είναι προσωρινό και μπορεί να μεταβληθεί, και του regime. Το τελευταίο είναι προσωρινό και μπορεί να μεταβληθεί, ενώ το πρώτο έχει να κάνει με την υπόσταση του κράτους, έτσι όπως αυτό ενώ το πρώτο έχει να κάνει με την υπόσταση του κράτους, έτσι όπως αυτό έχει συσταθεί από την ίδρυσή του.

Οι απόψεις διίστανται ως προς τα ζητήματα που τίθενται και Οι απόψεις διίστανται ως προς τα ζητήματα που τίθενται και σχετίζονται με τη διατήρηση των ισορροπιών ανάμεσα στα μέλη του σχετίζονται με τη διατήρηση των ισορροπιών ανάμεσα στα μέλη του διαλεκτικού σχήματος που απαρτίζουν οι προαναφερθείσες έννοιες. διαλεκτικού σχήματος που απαρτίζουν οι προαναφερθείσες έννοιες. Άλλο πράγμα είναι να αποτυγχάνει ολοκληρωτικά ένα κράτος και άλλο Άλλο πράγμα είναι να αποτυγχάνει ολοκληρωτικά ένα κράτος και άλλο


Δημήτρης ΠαπανδρέουΚΡΑΤΗ ΜΕΑΔΥΝΑΜΙΑ



να καταρρέει ή να αποδεικνύεται μη αποτελεσματικό το πολιτειακό μοντέλο διακυβέρνησής του. Για να κριθεί ότι έχει αποτύχει ένα κράτος πρέπει να παρέλθει σημαντικό χρονικό διάστημα, ενώ για να δοκιμασθεί η ανθεκτικότητα ενός καθεστώτος το αντίστοιχο διάστημα δύναται να είναι μικρότερο.3 Αν ένα καθεστώς (regime) αποτυγχάνει, δε σημαίνει ότι είναι απαραίτητο να συμπαρασυρθεί στην πτώση του και να καταλυθεί το statehood, με σκοπό να οικοδομηθεί τεχνητά μια νέα κρατική υποδομή, οι θεσμοί της οποίας δεν αντανακλούν την λαϊκή βούληση. Τα κράτη δεν αναπαράγονται σε δοκιμαστικούς σωλήνες εργαστηρίου κάτι που επιχειρήθηκε ανεπιτυχώς το 1920 δια του συστήματος των Εντολών.

ΚΡΑΤΗ ΜΕΑΔΥΝΑΜΙΑ



Δημήτρης Παπανδρέου ΚΡΑΤΗ ΜΕΑΔΥΝΑΜΙΑΑΥΤΟΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1 Μερικά ενδεικτικά, και πάντως όχι απαραίτητα εξαντλητικά, χαρακτηριστικά που στοιχει- Μερικά ενδεικτικά, και πάντως όχι απαραίτητα εξαντλητικά, χαρακτηριστικά που στοιχει-οθετούν αδυναμία αυτοκυβερνησίας μπορεί να είναι τα ακόλουθα: 1) Εσωτερική αστάθεια οθετούν αδυναμία αυτοκυβερνησίας μπορεί να είναι τα ακόλουθα: 1) Εσωτερική αστάθεια που συνοδεύεται από συνεχείς λαϊκές αντιδράσεις στην πρωτεύουσα, αλλά και σε περιφε-που συνοδεύεται από συνεχείς λαϊκές αντιδράσεις στην πρωτεύουσα, αλλά και σε περιφε-ρειακές πόλεις 2) καταρρέουσα ή προβληματική οικονομία, 3) υψηλά ποσοστά ανεργίας ρειακές πόλεις 2) καταρρέουσα ή προβληματική οικονομία, 3) υψηλά ποσοστά ανεργίας σε παραγωγικές ομάδες με δυναμικό πολιτικό παρών 4) εκτεταμένη διαφθορά κρατικών σε παραγωγικές ομάδες με δυναμικό πολιτικό παρών 4) εκτεταμένη διαφθορά κρατικών αξιωματούχων ή και του συνόλου του κρατικού μηχανισμού, 5) αυταρχική διακυβέρνηση, αξιωματούχων ή και του συνόλου του κρατικού μηχανισμού, 5) αυταρχική διακυβέρνηση, 6) ένοπλες σποραδικές εξεγέρσεις που γενικευόμενες οδηγούν σε εμφύλια σύρραξη 7) συνε-6) ένοπλες σποραδικές εξεγέρσεις που γενικευόμενες οδηγούν σε εμφύλια σύρραξη 7) συνε-πεία της εμφύλιας διαμάχης είναι πιθανόν να προκληθεί απόσχιση τμήματος του κράτους ή πεία της εμφύλιας διαμάχης είναι πιθανόν να προκληθεί απόσχιση τμήματος του κράτους ή σε καλύτερη περίπτωση το συγκεκριμένο τμήμα να αυτοκυβερνάται με δικούς του νόμους, σε καλύτερη περίπτωση το συγκεκριμένο τμήμα να αυτοκυβερνάται με δικούς του νόμους, αγνοώντας την κεντρική διοίκηση 8) αδυναμία ελέγχου συνόρων με αποτέλεσμα αυτά να αγνοώντας την κεντρική διοίκηση 8) αδυναμία ελέγχου συνόρων με αποτέλεσμα αυτά να παραμένουν απολύτως διάτρητα σε ανάπτυξη παράνομων δραστηριοτήτων όπως εμπόριο παραμένουν απολύτως διάτρητα σε ανάπτυξη παράνομων δραστηριοτήτων όπως εμπόριο όπλων ή ναρκωτικών, 9) διεθνής πολιτική απομόνωση και αδυναμία κάλυψης των υποχρεώ-όπλων ή ναρκωτικών, 9) διεθνής πολιτική απομόνωση και αδυναμία κάλυψης των υποχρεώ-σεων της χώρας.

2 Το πρόβλημα που προκαλείται από τη διασπορά σε παγκόσμιο επίπεδο των αδυνάμων Το πρόβλημα που προκαλείται από τη διασπορά σε παγκόσμιο επίπεδο των αδυνάμων κρατών εξετάζεται στο κείμενο της European Security Strategy, το οποίο σε αυτή την φάση , το οποίο σε αυτή την φάση καταγράφει το φαινόμενο ως μια από τις απειλές για την διεθνή ασφάλεια, παράλληλα με καταγράφει το φαινόμενο ως μια από τις απειλές για την διεθνή ασφάλεια, παράλληλα με την τρομοκρατία, το οργανωμένο έγκλημα και τις περιφερειακές συγκρούσεις.την τρομοκρατία, το οργανωμένο έγκλημα και τις περιφερειακές συγκρούσεις.

3 Χαρακτηριστικό ιστορικό παράδειγμα κράτους, που απέτυχε στην αποστολή του και ως Χαρακτηριστικό ιστορικό παράδειγμα κράτους, που απέτυχε στην αποστολή του και ως statehood αλλά και ως regime, υπήρξε η Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ η Σοβιετική Ένωση αλλά και ως regime, υπήρξε η Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ η Σοβιετική Ένωση απέτυχε περισσότερο ως καθεστώς και λιγότερο ως κράτος.

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΕΣΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ



Ιωάννης Παρίσης

Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια στο Σύνταγμα της Ευρώπης

Εκδόδεις Ινστιτούτο Αμυντικών ΑναλύσεωνISBN 960-8124-44-1, Σελ. 288

Γράφει ο Αριστοτέλης Τζιαμπίρης,Λέκτορας Παν/μίου Πειραιώς

Το ζήτημα της εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας αποτελεί ένα από τα καίρια προβλήματα που απασχολούν την Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και πολλά χρόνια, στο βαθμό που αυτή επιχειρεί να δρομολογήσει την μετεξέλιξή της από ευρωπαϊκό οργανισμό οικονομικής ενσωμάτωσης των λαών της σε ένωση ομοσπονδιακής ή συνομοσπονδιακής μορφής. Προϋπόθεση για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος είναι αναμφίβολα η εδραίωση και ανάπτυξη, στο πλαίσιο των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας.

Οι διατάξεις της Συνταγματικής Συνθήκης της ΕΕ που αφορούν στην ΚΕΠΠΑ και την ΕΠΑΑ, αποτελούν αναμφισβήτητα σημαντικό βήμα ώστε η Ένωση να ανταποκριθεί αποτελεσματικότερα στις προκλήσεις που θέτει το νέο διεθνές και περιφερειακό περιβάλλον. Ειδικότερα, μέσα από τις ρυθμίσεις που προβλέπονται, ικανοποιείται η επιδίωξη της πλειοψηφείας των κρατών και πολιτών της Ένωσης για μια «ισχυρότερη Ευρώπη», τόσο στον τομέα της ΚΕΠΠΑ, όσο και της ΕΠΑΑ. Η ενίσχυση της διεθνούς θέσης της ΕΕ αποτελεί επένδυση ασφάλειας για τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα κάθε κράτους μέλους και απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξή του. Κάποιες από τις προβλέψεις που περιέχονται στη Συνταγματική Συνθήκη, όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας, η ιδέα των battlegroups και η ρήτρα αλληλεγγύης κατά της τρομοκρατίας υλοποιούνται ήδη και θα ισχύσουν πριν τεθεί σ ισχύ το ίδιο το Σύνταγμα.

Η εργασία του Ιωάννη Παρίση έχει ως στόχο να συμβάλει στην κατανόηση των διατάξεων του Ευρωπαϊκού Συντάγματος, σε ότι αφορά στα θέματα που αναφέρονται στην κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας καθώς και στην κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας της

249


ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΕΣΒΙΒΛΙΟ-

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ


Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το βιβλίο αποτελείται από δύο μέρη και τέσσερα παραρτήματα:

• Στο πρώτο μέρος παρατίθενται οι εξελίξεις στα θέματα της ΚΕΠΠΑ και ΕΠΑΑ, οι προβλέψεις για το μέλλον καθώς και οι προβλέψεις του Ευρωπαϊκού Συντάγματος στα θέματα αυτά. Ιδιαίτερη ανάλυση γίνεται για την Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφάλειας, την ανάπτυξη των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Ένωσης και ειδικότερα τα προβλεπόμενα από το Σύνταγμα “battlegroups”, τον υπό συγκρότηση Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας και τις Επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

• Στο δεύτερο μέρος περιλαμβάνονται οι Τίτλοι, τα Κεφάλαια και τα άρθρα του πρώτου και δευτέρου μέρους του κειμένου του Συντάγματος που αφορούν στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής, της ασφάλειας και της άμυνας.

• Στο τέλος έχουν συμπεριληφθεί, ως παραρτήματα, χρήσιμα κείμενα που αναφέρονται στα αντικείμενα του βιβλίου.

Η ανάλυση των επί μέρους θεμάτων είναι πλήρης και σαφής ενώ τα παρατιθέμενα στοιχεία βασίζονται στις αντίστοιχες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, του Συμβουλίου της ΕΕ και των λοιπών πολιτικο-στρατιωτικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ιδιαίτερα χρήσιμα κρίνονται τα διευκρινιστικά στοιχεία που παρατίθενται ως υποσημειώσεις στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, τα οποία διευκολύνουν στην κατανόηση του κειμένου των άρθρων του Συντάγματος που αναφέρονται στην ΚΕΠΠΑ και την ΕΠΑΑ.




Ηλίας Ηλιόπουλος

O ρόλος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στο σύγχρονο Διεθνές Περιβάλλον.

Έκδοση Ινστιτούτο Αμυντικών ΑναλύσεωνΙνστιτούτο Αμυντικών ΑναλύσεωνISBN 960-8124-40-9

Γράφει ο Ιωάννης Θ. ΜάζηςΚαθηγητής και Πρόεδρος Ε.Σ. του Ι.Α.Α.Καθηγητής και Πρόεδρος Ε.Σ. του Ι.Α.Α.

Ο κ. Ηλίας Ηλιόπουλος με το παρόν πόνημά του προσφέρει πολλά Ο κ. Ηλίας Ηλιόπουλος με το παρόν πόνημά του προσφέρει πολλά στη σύγχρονη βιβλιογραφία των Διεθνών Σχέσεων, της Γεωπολιτικής στη σύγχρονη βιβλιογραφία των Διεθνών Σχέσεων, της Γεωπολιτικής Αναλύσεως και της Γεωστρατηγικής. Και τα προσφέρει με την προσοχή Αναλύσεως και της Γεωστρατηγικής. Και τα προσφέρει με την προσοχή και την ακρίβεια ενός λαμπρού ιστορικού, ενός υπεύθυνου ερευνητή και την ακρίβεια ενός λαμπρού ιστορικού, ενός υπεύθυνου ερευνητή αλλά και στοχαστή της σύγχρονης ολοένα και περισσότερο πολύπλοκης αλλά και στοχαστή της σύγχρονης ολοένα και περισσότερο πολύπλοκης διεθνούς πραγματικότητος.

Από γεωπολιτικής απόψεως, στο διεθνές περιβάλλον, το οποίο σταθερά Από γεωπολιτικής απόψεως, στο διεθνές περιβάλλον, το οποίο σταθερά χαρακτηρίζεται από τον ανταγωνισμό μεταξύ Ναυτικών Δυνάμεων (χαρακτηρίζεται από τον ανταγωνισμό μεταξύ Ναυτικών Δυνάμεων (Sea Powers) και Ηπειρωτικών Δυνάμεων (Continental Powers), η Γερμανία ), η Γερμανία αποτελεί μία Μέση Δύναμη του ηπειρωτικού Χώρου (Ευρασία) με αποτελεί μία Μέση Δύναμη του ηπειρωτικού Χώρου (Ευρασία) με παγκόσμια συμφέροντα.

Πως ορίζονται, όμως, τα Γερμανικά Εθνικά Συμφέροντα; Η συντριπτική Πως ορίζονται, όμως, τα Γερμανικά Εθνικά Συμφέροντα; Η συντριπτική στρατιωτική ήττα του Γερμανικού Ράιχ κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο στρατιωτική ήττα του Γερμανικού Ράιχ κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και η συνακόλουθη πολιτική της αμυντικής, οικονομικής, Πόλεμο και η συνακόλουθη πολιτική της αμυντικής, οικονομικής, πολιτικοδιπλωματικής και πολιτικοϊδεολογικής Προσδέσεως της πολιτικοδιπλωματικής και πολιτικοϊδεολογικής Προσδέσεως της «Δυτικής Ζώνης Κατοχής», αρχικά, και Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της «Δυτικής Ζώνης Κατοχής», αρχικά, και Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, μετέπειτα, στο άρμα των Δυτικών Δυνάμεων (WestbindungWestbindung) είχαν ως μόνιμο, μέχρι σήμερα, αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη είχαν ως μόνιμο, μέχρι σήμερα, αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη και ευρύτατη διάδοση, εντός της κοινωνίας και των πολιτικών ελίτ και ευρύτατη διάδοση, εντός της κοινωνίας και των πολιτικών ελίτ της χώρας αυτής, μιας αντιλήψεως περί εξυπηρετήσεως των Εθνικών της χώρας αυτής, μιας αντιλήψεως περί εξυπηρετήσεως των Εθνικών Συμφερόντων αφ’ ενός δια της οικονομικής οδού και αφ’ ετέρου μέσω Συμφερόντων αφ’ ενός δια της οικονομικής οδού και αφ’ ετέρου μέσω μιας Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, θεμελιώδες μιας Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, θεμελιώδες στοιχείο της οποίας υπήρξε – και παραμένει – η πρόσδεση σε πολυμερείς πρόσδεση σε πολυμερείς δομές, όπως υπενθύμισε προσφάτως ο σημερινός Ομοσπονδιακός , όπως υπενθύμισε προσφάτως ο σημερινός Ομοσπονδιακός Καγκελάριος Gerhard Schröder (Πρόεδρος, από τον Σεπτέμβριο 1998, της (Πρόεδρος, από τον Σεπτέμβριο 1998, της Gerhard Schröder (Πρόεδρος, από τον Σεπτέμβριο 1998, της Gerhard SchröderΟμοσπονδιακής Κυβερνήσεως συνασπισμού Σοσιαλδημοκρατών και Ομοσπονδιακής Κυβερνήσεως συνασπισμού Σοσιαλδημοκρατών και Πρασίνων).






Το οικοδόμημα της μεταπολεμικής ισχύος της ΟΔΓ βασίσθηκε στην περίφημη «Westbindung». Η Πρόσδεση της ΟΔΓ στην Δύση εδράσθηκε επί δύο αξόνων: του Ατλαντικού (Αμερικανό-Γερμανικού) και του Ευρωπαϊκού (Γαλλο-Γερμανικού). Eπί τη βάσει, λοιπόν, των παγίων γεωπολιτικών δεδομένων, θεωρουμένων φυσικά εντός του μεταπολεμικώς ισχύσαντος - και ισχύοντος - διεθνοπολιτικού πλαισίου, η Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας της ΟΔΓ προσδιορίζεται ως «η Γεωπολιτική των δύο Τριγώνων»: του Ατλαντικού και του Ευρωπαϊκού. Τα τρία σημεία που ορίζουν το πρώτο τρίγωνο είναι το Παρίσι, το Λονδίνο και το Βερολίνο – με το Παρίσι στην κορυφή. Το δεύτερο τρίγωνο ορίζεται από την Ουάσιγκτον, το Λονδίνο και το Βερολίνο (ή, παλαιότερα και επί τέσσερις δεκαετίες, την Βόννη) – με την Ουάσιγκτον στην κορυφή (αλλά και την υποστήριξη του Λονδίνου). Συγχρόνως, η στρατιωτική ήττα οδήγησε την μεταπολεμική Δημοκρατία της Βόννης στην αναζήτηση, σχεδίαση και εκτέλεση ενός διεθνοπολιτικού ρόλου ο οποίος συνάδει απολύτως προς το υπόδειγμα μιας Οικονομικής Δυνάμεως που βασίζει την ισχύ της στις εμπορικές σχέσεις (Handelsstaat / Traiding State) Εξ ου και η αντίληψη και διεθνοπολιτική λειτουργία περί της ΟΔΓ ως Zivilmacht (Zivilmacht (Zivilmacht Civilian Power), η οποία δεν έπαυσε ούτε μετά την Επανένωση.

Αξιοποιώντας κατά τρόπον υποδειγματικό την συμμετοχή της τόσο στην Ευρω-Ατλαντική (ΝΑΤΟ) όσο και στην (Δυτικο-)Ευρωπαϊκή Διεθνή Δομή (ΕΟΚ), η Γερμανία κατόρθωσε, τελικώς, να ανακτήσει πλήρη Εθνική Κυριαρχία, διά της υπογραφής της «Συνθήκης των Τεσσάρων συν Δύο» του 1990 (Vier-plus-zwei-Vertrag), όπως ονομάσθηκε η συμφωνία η οποία επήλθε μεταξύ, αφ’ ενός, των Τεσσάρων Νικητριών Δυνάμεων και Δυνάμεων Κατοχής (ΗΠΑ, ΕΣΣΔ, Μ. Βρετανία, Γαλλία) και, αφ’ ετέρου, των δύο Γερμανικών Κρατών (ΟΔΓ - ΓΛΔ). Έτσι, προτού παρέλθει πεντηκονταετία από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η Γερμανία επέτυχε να ανατρέψει κατά τρόπον εντυπωσιακό τις γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές συνέπειες της ήττας, κατά μεγάλο βαθμό (καίτοι όχι ολοκληρωτικώς): Επανένωση των Δύο Γερμανιών (Wiedervereinigung) και αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας του Γερμανικού Κράτους στα σύνορα του 1937 (με την εξαίρεση των πάλαι ποτέ Γερμανικών εδαφών της Ανατολικής Πρωσίας, της Άνω Σιλεσίας και της Σουδητίας, που παρέμειναν οριστικώς υπό Σοβιετική, Πολωνική και Τσεχοσλοβακική κατοχή και σήμερα, μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ και της Τσεχοσλοβακίας, αποτελούν τμήμα της επικράτειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, της Πολωνίας και της Τσεχικής Δημοκρατίας).

Το ερώτημα, που ετέθη αμέσως μετά την Επανένωση, σχετικώς με το ποια πολιτική θα ακολουθούσε, του λοιπού, η «Δύναμη στο μέσον της Ευρώπης» – εάν δηλαδή θα ενέδιδε, τώρα, των Εθνικών Σκοπών επιτευχθέντων, στον πειρασμό της ασκήσεως μιας μονομερώς «εθνικής»





ή «επανεθνικοποιημένης» Γερμανικής πολιτικής, ή εάν, αντιθέτως, ή «επανεθνικοποιημένης» Γερμανικής πολιτικής, ή εάν, αντιθέτως, θα συνέχιζε την πολιτική της Προσδέσεως στην Δύση, την οποία με θα συνέχιζε την πολιτική της Προσδέσεως στην Δύση, την οποία με τόση επιτυχία είχε ακολουθήσει καθ’ όλην την περίοδο του Ψυχρού τόση επιτυχία είχε ακολουθήσει καθ’ όλην την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου – ήταν κατ’ αρχάς και κατ’ αρχήν απλό να απαντηθεί από Πολέμου – ήταν κατ’ αρχάς και κατ’ αρχήν απλό να απαντηθεί από τους παραγωγούς πολιτικής, στρατηγικούς αναλυτές, γνωμηγήτορες, τους παραγωγούς πολιτικής, στρατηγικούς αναλυτές, γνωμηγήτορες, στρατιωτικούς και πολιτικούς ιθύνοντες της ΟΔΓ. Εν τούτοις, πολύ στρατιωτικούς και πολιτικούς ιθύνοντες της ΟΔΓ. Εν τούτοις, πολύ δυσκολότερη αποδεικνύεται η απάντηση στο συνακόλουθο ερώτημα: δυσκολότερη αποδεικνύεται η απάντηση στο συνακόλουθο ερώτημα: Σε ποιον εκ των δύο αξόνων της «Westbindung» θα πρέπει, κυρίως, να » θα πρέπει, κυρίως, να βασισθεί η Γερμανική πολιτική, στο μέλλον: στον Ατλαντικό (Αμερικανο-βασισθεί η Γερμανική πολιτική, στο μέλλον: στον Ατλαντικό (Αμερικανο-Γερμανικό) ή στον Ευρωπαϊκό (Γαλλο-Γερμανικό); Και περαιτέρω, τί Γερμανικό) ή στον Ευρωπαϊκό (Γαλλο-Γερμανικό); Και περαιτέρω, τί σημαίνει ενδεχομένη επιλογή της υπέρ του Ατλαντικού Δεσμού ή του σημαίνει ενδεχομένη επιλογή της υπέρ του Ατλαντικού Δεσμού ή του Ευρωπαϊκού Πόλου Ισχύος για το μέλλον της σχέσεώς της με την επίσης Ευρωπαϊκού Πόλου Ισχύος για το μέλλον της σχέσεώς της με την επίσης ηπειρωτική (ευρασιατική) Δύναμη Ρωσία; Είναι πρόδηλο ότι, αναλόγως ηπειρωτική (ευρασιατική) Δύναμη Ρωσία; Είναι πρόδηλο ότι, αναλόγως της απαντήσεως, προκύπτουν και διαφορετικές μεταξύ τους συνέπειες για της απαντήσεως, προκύπτουν και διαφορετικές μεταξύ τους συνέπειες για τον διεθνή ρόλο της ΟΔΓ στο μεταψυχροπολεμικό περιβάλλον.τον διεθνή ρόλο της ΟΔΓ στο μεταψυχροπολεμικό περιβάλλον.





Peter Calvocoressi

Διεθνής Πολιτική1945-2000.

Εκδόδεις Κων/νου ΤουρίκηISBN 960-87875-1-3, Σελ. 1192.

Γράφει ο Ιωάννης ΠαρίσηςΥποστράτηγος ε.α., Υποψήφιος Διδάκτορας

Η «ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1945-2000» του Πήτερ Καλβοκορέσσιείναι ένα βιβλίο αναφοράς και αποτελεί σημαντική εκδοτική επιτυχία σε πολλές χώρες. Συνδυάζει δύο μοναδικές συγγραφικές αρετές: τηνακαδημαϊκή ακρίβεια και πληρότητα, που το καθιστά πολύτιμο εργαλείογια τον σύγχρονο μελετητή της Ιστορίας των Διεθνών Σχέσεων, και τη ζωντανή, παραστατική γλώσσα σε συνδυασμό με την εύστοχη παρουσίαση που θέλγει κάθε μυημένο και μη αναγνώστη.

Ο Καλβοκορέσσι έρχεται να καλύψει ένα κενό στη γνώση τηςπαγκόσμιας πολιτικής ιστορίας και των κανόνων που διέπουν τιςδιεθνείς σχέσεις. Άλλοτε με λακωνικές και ακριβείς διατυπώσεις καιάλλοτε με εκτενείς αναλύσεις που φτάνουν στην καρδιά των υπό εξέτασηθεμάτων φωτίζει άγνωστες πτυχές διεθνών πολιτικών γεγονότων καιφαινομένων. Παραθέτει διεξοδικά τα δρώμενα στη διεθνή πολιτική σκηνή στο διάστημα από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι την αυγή της νέας χιλιετίας, τις συνθήκες διεξαγωγής και τερματισμού του Ψυχρού Πολέμου, την αστάθεια και τις αιματηρές συγκρούσεις στηΒαλκανική, το Μεσανατολικό Ζήτημα, το Κυπριακό, την πορεία προς την Ευρωπαϊκή Ενοποίηση. Αναλύει επίσης με σαφήνεια και διεισδυτικότητα τα εθνικο-απελευθερωτικά κινήματα, ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη, τις ενδο-αφρικανικές έριδες, τις δικτατορίεςτης Λατινικής Αμερικής, τη λειτουργία παγκόσμιων οργανισμών καισυσσωματώσεων, την προσωπικότητα και την πολιτική δράση ηγετώνδιεθνούς κύρους, τον παγκόσμιο ρόλο των ΗΠΑ κατά το παρελθόν καιστις μέρες μας και ένα πλήθος άλλων στοιχείων, απαραίτητων για μιαενδελεχή διεθνολογική προσέγγιση των παγκόσμιων εξελίξεων.

Ο Καλβοκορέσσι ξεφεύγει από το αυστηρά ακαδημαϊκό ύφος τωνσυγγραμμάτων αναλόγου περιεχομένου και παραδίδει στο αναγνωστικό





κοινό ένα έργο διαχρονικό και συγχρόνως επίκαιρο, θεωρητικόθεωρητικό αλλά καιπρακτικό, επιστημονικό αλλά και γοητευτικό στην ανάγνωση.ανάγνωση. Ένα έργοπου επιδέχεται πολλαπλές αναγνώσεις και εστιάσεις. Σ’ αυτόαυτό μπορείνα ανατρέξει κανείς, αν θέλει να έχει μια συνολική αντίληψηαντίληψη για τοπαγκόσμιο πολιτικό σκηνικό του δευτέρου μισού του 20ού αιώνααιώνα είτε ανθέλει να αποκομίσει ειδικές πληροφορίες και στοιχεία για τηντην πολιτικήιστορία μιας χώρας. Και επειδή πολλές από τις σημερινές συγκρούσειςσυγκρούσεις καιπροβλήματα έχουν μια μακρά και οδυνηρή ιστορία για τηντην κατανόησητης οποίας είναι αναγκαία η βαθιά γνώση του παρελθόντος,του παρελθόντος, το βιβλίοαυτό καθίσταται πολύτιμος οδηγός για κάθε ενδιαφερόμενο.ενδιαφερόμενο.

Σε ό,τι αφορά την ελληνική έκδοση, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ομάδα Σε ό,τι αφορά την ελληνική έκδοση, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ομάδα που επεξεργάστηκε το έργο και απέδωσε στα ελληνικά επεδίωξεεπεδίωξε να τοπαραδώσει στο αναγνωστικό κοινό διατηρώντας την ζωντάνιαζωντάνια και τηνπαραστατικότητά του.

Geo_06

Documents

Transcript of Geo_06