Emine Sevgi Ozdamar - Η Ζωή Είναι Ένα Καραβανσαράι

7/21/2019 Emine Sevgi Ozdamar - Η Ζωή Είναι Ένα Καραβανσαράι

http://slidepdf.com/reader/full/emine-sevgi-ozdamar- 1/370

Ζ Β

ΟΖΝΤΑΜΑΡ

Η ζωή είναιένα καραβανσαράι

θσ

�



Ζ Β

Όπως άλλοτε τα πολυάνθρωπα καραβάνιαπου ξεκινούσαν με την αυγή, ένα τρένοπροχωράει στην τροχιά του ονείρου του

οράμαος και της σκληρής πραγματικότητας της Τουρκίας με οδηγό τις επιχειρηματικέςδραστηριότητες ενός πατέρα. Ένα κορίτσιμεγαλώνει στους εφήμερους καταυλισμούς

της διαδρομής του. Καπαδόκισσα γιαγιά του διαβάζει χωρία απ' το Κοράνι Εκείνοαφουγκράζεται παρατηρεί και με το γοργό

ρυθμό μιας κινηματογραφικής ταινίαςμάς μεταφέρει εικόνες τοπίου ιστορίαςανθρωπογεωγραφίας και υπαρξιακών

αναζητσεων υφασμένες σ' ένα εξαίσιο πανΙΑυτοβιογραφία και μυθιστόρημα μαζί

« ... κυριολεκτικά: ένα μεγαλειώδεςμυθιστόρημα» όπως έγραψαν

κορυφαίοι Γερμανοί κριτικοΙ

]ΦΡΓ ΓΛ

···11 1



Ο ΟΡΙΟΝΤΕΣ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΩΝ

Ίβο Άριτς ΤΟ ΓΕΦΥΡ ΤΟΥ ΔΡΝΟΥ

Μίλοβα ν Βι τέζοβιτς ΤΟ ΚΑΠΕΟ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΚΟΑ ΒΟΥΓΤΣ

Νεντίμ Γ κουρσέλΟ ΞΕΝΕΜΕΝΟΣ ΜΟΥΑΦΑ Κ Η ΨΗΟΚΟΡΜΗ ΕΥΚΑ

Μρτσεα ΕλάεΔΕΚΑΕΝΝΕΑ ΤΡΑΝΤΑΦΥ Α

Φατός Κ ονγκόλΟ ΑΧΑΪΡΕΥΤΟΣ

Μπεσνίκ Μουσταφά

ΤΟ ΧΑΝΟ ΤΑΜΠΟΥΡΟ

Α σίζΝεσνΚΡΕΜΆΕ ΤΟΥΣ ΣΑΝ ΤΑ ΤΣΜΠΑ

Ν τέι α ν Ν το ύκοφσκ Η ΠΥΡΤΔΑΠΟθΗΚΗ

Εμινέ βγκΟ

ζνταμάρΗ ΙΩΗ ΕΝΑ ΕΝΑ ΚΑΡΑΒΑΝΣΑΡΑ

Μίλισαβ ΣάβτςΟ ΑΟΣ ΚΑ Ο ΦΟΒΟΣ

όμπονταν ΣέλεντςΦΟΝΟΣ ΕΚ ΠΡΟΜΕΕΤΗΣ

Φερντέ ΤσιτσέκογλουΗ Α ΜΕΡΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

ΜΗΝ ΠΥΡΟΒΟΕΤΕ ΤΟ ΧΑΑΕΤΟ



ΕΜΙΝΕΣΕΒΓΚΙΟΖΤΑΜΑΡ

ΗΖΩΗΕΙΝΑΙ••

ΕΝΑ ΚΑΡΑΒΑΝΣΑΡΑΙΈχει δυο πόρτες μπαίνει από τη μια, βγαίνει από την άλλη

Μυθισόρημα

Φ ΓΡΑΓΚΩ ΚΑΡΑ ΟΓ ΛΑ

ΕΚΔΣΕΙΣ ΚΑΑΝΙΩΤΑΘΗΑ 1999



Λ ΠΠEmine Sevgi Ozdamar, D Lebe ee Krwere h zwe Tίre u eer m h re u der dere gg h ru© Copyright Verlag Kiepenheuer & Wisch Kln ,© Copyright για την ελληνική γλώσσα Εδόσεις Καστανιώη Αθήνα

Κ Κ Ζαλόγγου 6 Αθήνα FAX: e-ail: [email protected]

kastaniotiscoISBN 6



ΠΡΩΤΑ ΕΙΔΑ ΤΟΥΣ ΡΑΤΙΩΤΕΣ. ΗΜΟΥΝΑ ΑΜΕΣ ΟΥΣ παγετώνες μέσα στην κοιλιά της μάνας μου θέλησα να κρατηθώ άδραξα τον πάγο γλίστρησα βρέθηκα στην

ίδια θέση χτύπησα δεν άκουσε κανέναςΟι στρατιώτες έβγαλαν τις χλένες τους που ως τώρα εί-

χαν φορεθεί από ενενήντα χιλιάδες νεκρούς και ζωντανούς στρατιώτες Οι χλένες μύριζαν ενενήντα χιλιάδες νεκρούς

και ζωντανούς στρατιώτες και είχαν ήδη κρεμαστεί στα τσι- γκέλια « ώστε μια θέση στην έγκυο» είπε ένας στρατιώτηςΤα μαλλιά της γυναίκας που καθόταν δίπλα στη μαμά μου είχαν ασπρίσει σε μια νύχτα Τη νύχτα που άκουσε ότι πέ- θανε ο αδελφός της Είχε μονάχα έναν αδελφό κι έναν ά- ντρα που δεν τον αγαπούσε Αργότερα τη γυναίκα αυτή τη φώναζα «θεία Μπαμπάκω» και μερικές φορές όταν της ά- νοιγα την πόρτα την άκουγα να λέει «Μωρή όταν σας πα ρέδωσα εσένα και τη μάνα σου στους στρατιώτες στο τρένο εσύ ήσουνα ακόμα ένα μικρό σκατουλάκι στην κοιλιά της μάνας σου»

θεία Μπαμπάκω είπε ους στρατιώτες «Προσέξτε τη γυναίκα σαν τα μάτια σας Είναι κι ο άντρας της στρατιώτης

Γυρίζει στο πατρικό της για να γεννήσει Α ν τη φροντίσετε θα φροντίζει κι ο Θεός τις μανάδες και τις αδελφές σας»

Ακούηκε το σφύριγμα του τρένου η θεία Μπαμπάκω κατέβηκε και φώναξε έξω απ το παράθυρο «Φατμάααα κα

7



νένας δε μένει μέσα όλοι βγαίνουν Όμως εσύ περίμενε μέχρι να φτάσεις ο σπίτι του πατέρα σου » Το τρένο φεύγει

Τον καιρό εκείνο ο δρόμος ήταν εύκολος κανένας δεν ή ξερε τα ονόματα των βουνών ούτε πώς λέγανε τα ποτάμια ό λοι ήξεραν πως το τρένο το λέγανε μαυρομουντζούρη όλους τους στρατιώτες τους λέγανε Μεμέτ κι αν τους στέλνανε στον πόλεμο το όνομά τους γ νόταν Φανταράκι Τους έπα ρναν απ τις αγκαλιές των μανάδων τους με το μαυρομουντζούρη τους ξυρίζανε τα κεφάλια και τους στέλνανε σε έρημα χωρά- φια Προσοχή σκοπ σατε πυρ «Κρεμμύδι! » φώναζε ο λοχα-

γός κι αυτό σήμαινε επ αριστερά φώναζε «Σκόρδο» που σή- μαινε επί δεξιά και«Β ράδυ» σήμαινε φασίνα στο σπίτι του λο- χαγού

Στην κοιλιά της μαμάς μου εγώ ο πατέρας μου είναι στρα τιώτης κι η δική του χλένη μπορεί να μυρίζε σαν κι αυτές τις χλένες εδώ σκέφτηκα Θα ' χω έναν πατέρα που βρωμάε

Το βουνό έξω έστεκε σαν τ αυγό μεγάλου πουλιού κοι τούσε την κοιλιά της Φατμά και το ποτάμι που απλωνόταν κατ μήκος του μαυρομουντζούρη είχε αποφασίσει να γίνει το πιο μακρύ ασημί φίδι να ρέει ολημερίς να πλένει τους παρα γιούς με τα μακριά βαμβακερά σώβρακα να τρέχει ολονυκτίςα όνειρα των κοριτσιών και να μιλάει μαζί τους

Ν ύχτωσε Το ασημί φίδι έμεινε πίσω απ τα βουνά και η μαμά μου η Φατμά έκλεισε τα μάτια της Το μόνο που μπο- ρούσε κανείς να δε έξω ήταν ο άνεμο ο άνεμος κουβαλού σε τη μυρωδιά των παραγιών που είχαν πλυθεί μέσα στο αση μί φίδι τη μυρωδιά της θείας Μπαμπάκως ασπρόρουχο που χε μείνει καιρό διπλωμένο σε ξύλινο σεντούκι και πού αι πού ακουμπούσε τις μυρωδιές τές στη στέγη κάποιου ξεμο- ναχιασμένου σπιτιού Ο μ ρομουντζούρης προχωρούσε και μαζί του έπαιρνε δρόμο κι ο άνεμος σαν σαλιγκάρι άστεγο α φήνοντας πίσω το φωτεινά ίχνη τις γνώσεις και τις εικόνες που δεν μπορούσε να συνάξει ανθρώπινο χέρι. Το τρένο στά



θηκε Η μαμά μου άνοιξε τα μάτια της Αντίκρυ της κάθονταν τέσσερις στρατιώτες όλοι τους κρατούσαν από ένα τσιγάρο ανάμεσα στο δείκτη και το μεσαίο δάχτυλο βυθισμένοι στις υγρές χλένες τους κάπνιζαν το τσιγάρο τους και κοιτούσαν σιωπηλά την έγκυο Κάποιος χτύπησε το τζάμι Ο νερουλάςΟ πρώτος στρατιώτης κατέβασε το τζάμι αγόρασε νερό έ- δωσε στη μαμά μου η μαμά μου το ήπιε κι εγώ μέσα στην κοιλιά της είπα: Εδώ έχει νερό με το παραπάνω θα πνιγώ πριν δω τον πατέρα μου ε δίνεις τίποτα φαγώσιμο; εν ήρ θε τίποτα δάγκωσα ένα κορδόνι και είδα τη μαμά μου να δα

γκώνει το χείλι της Ένας στρατιώτης άνοιξε διάπλατα τα μά τια του και είπε ι είναι αδελφή; Έ χεις κάτι» μαμά μου ε πε: Όχι Κάνει κρύο εδώ» Εγώ στην κοιλιά της είπα: Κι ε- δώ κάνει κρύο και είναι σκοτεινά και βρεγμένα και χτυπάω συνέχεια το κεφάλι μου κάπου Ο ι στρατιώτες έκλεισαν το τζάμι κι ένας τους έριξε τη χλένη του πάνω στην κοιλιά της

μαμάς μου Λιποθύμησα και συνήλθα μια μέρα του Αυγού-ου κι αμέσως έκλαψα Ή θελα να γυρίσω πίσω στο δωμά τιο με το νερό να δω τη συνέ εια του έργου με τους στρατιώ- τες η ταινία είχε κοπεί πού ήταν οι στρατιώτες;

ο καινούριο δωμάτιο ήταν πολύ φωτεινό και ψηλοτάβα νο ένα σωρό γυναίκες ήταν καθισμένες και μια μέλισσα κοι-

τούσε απ το παράθυρο εμένα τα πόδια μου «Πάλι βγάζει τα πόδια του απ την κούνια» Η μαμά μου μου είπε πως ο μπα- μπάς μου δε συμπαθεί τα νεογέννητα γιατί μοιάζουν λέει με γατάκια περνώντας όμως κοίταξε τυχαία προς τη μεριά του παιδιού και κόλλησε η ματιά του πάνω του Αμάν Φατμά τι όμορφο παιδί είναι αυτό;» είπε Ύστερα από τα λόγια αυτά οι γυναίκες έφυγαν

Ανέβηκαν στην επεδη στέγη και άπλω

σαν πάνω σε βαμβακερά πανιά στάρι να στε ώσει Όλες και οι πέντε ήταν γυναίκες του παππού μου μονάχα η μαμά της μαμάς μου δεν ήταν ανάμεσά τ ς γιατί εκείνη έπρεπε να πε- θάνει πολύ νέα Καθώς οι πέντε γυναίκες ήταν σκυμμένες κι

9



άπλωναν το στάρι πάνω στα παν ά είδα τα πισινά τους να πη- γαινοέρχοντα και ν ανεβοκατεβαίνουν σαν πέντε πανσέλη- νοι κολλημένες η μία δίπλα στην άλλη Καθώς τα πουλιά ον ουρανό κοντά στα στάρια περίμεναν άφοβα μπροά σ αυ τές τις γυναίκες και τις κοιτούσαν μέσα στα μάτια η μαμά μου κοίταξε ένα απ τα πουλ ά και σκέφτηκε αυτό το πουλί μπο ρεί να είναι η πεθαμένη μάνα μου θα πεινάει κα δεν έχει γλώσσα να το πει Και τότε η Φατμά έβαλε τα κλάματα Έ κλαιγα κι εγώ δυνατά όταν ξαφνικά η μαμά μου μου κλεισε το στόμα άνοιξε διάπλατα τα μάτ α της και με κοίταξε κατά-

ματα «Μην κλα ς μην κλαις! εν πρέπει να ακούγονται κλά- ματα παιδ ού από σπίτ χωρίς άντρα! » είπε Τότε εγώ έκλαψα ακόμα πιο δυνατά και η μαμά μου μου άστραψε μια ανάποδη στο στόμα Η μέλισσα που με κοιτούσε κι ήθελε να προσγειω θεί στην άκρη των χειλιών μου που τη στιγμή εκείνη μύρι ζαν μητρικό γάλα συγκρούστηκε με το χέρι της μαμάς μου

Την τσίμπησε Η μέλισσα ψόφησε η μάνα μ βγήκε στο πα- ράθυρο κα φώναξε «Μάνα καίγομα! » Ο πέντε γυναίκες στη στέγη είπαν εν χορώ «Κάθε γυναίκα καίγεται όταν ο ά ντρας της είνα τέσσερα χρόνια στρατιώτης» Η μαμά μου κι εγώ κλαίγαμε οι πέντε γυναίκες γελούσαν κι εγώ φώναζα δυνατά τόσο δυνατά που τα βουνά άλλαξαν θέσε ς κα όλα

τα νύχ α μου ξεκόλλησαν απ τα δάχτυλά μου και ο γυναί- κες ε παν εν χορώ «Φατμά το πα δί σου είναι πιασμένο στα νύχ α ανίατης αρρώστ ας Μην κλαις πήγαινέ το στα μνήμα- τα ξάπλωσέ το σε μνήμα που μόλις έχε σκαφτεί και περίμε νε Αν κλάψει θα ζήσει Αν δεν κλάψει θα πεθάνει Μην κλαις Ο Αλλάχ δίνει ο Αλλάχ παίρνει Αν πεθάνει θα πάε κατευθείαν στον Παράδε σο Καθώς είνα τόσο αδυνατούλ και δεν έχει ακόμη α αρτίες θα πετάξει πιο εύκολα μην κλαις! »

Ύστερα οι γυναίκες στείλανε εμένα κα τη μαμά μου στο νεκροταφείο πήγαμε εκεί με μ α αλογάμαξα τον οδηγό της

10



τον λγανε τρελοΧ ουσε ν γ ατί όλη μρα δούλευε κα βρ ζε ασταμάτητα «Γαμώ τον ντουν ά πάμε γαμώ το νεκροταφείο γαμώ το θάνατο »

Μ κρς ταφόπλακες στκονταν εκεί με τα λοξά κορμ ά τους Μία γραφε

Άσε τ κρβάνι κι τ χμάμιΤο μερτικό μς στο φως της μέρς μάς έφτνεΆσε την ευτυχίΗ ελπίδ μάς έφτνε

Κνέν τους δε βρήκμεΚημούς γευτήκμε

Δεν πρηγορηθήκμεΜήπως εμείς Μήπως δεν ήμστν π' υτό τον κόσμο

Κα σε μ α άλλη ταφόπλακα γραφεΟ θάντος είνι του Αλλάχ διτγή,

ς μην υπήρχε υτός ο χωρισμός

Σε μ α άλλη άλλο ποίημα

Δεν ήτν δ τόο το θέμ

Το be or not to be γι κείνοΜι νύχτ έπεσε ν κοηθείΔεν ξύπνησεΤι άνεμος ήτν υτός ,Εξφνίηκε,

Κι ενθύμιο δεν έμειν ούτε τ όνομά ου

Η μαμά μου με ξάπλωσε σ ' ναν τάφο που μόλ ς είχε σκα- φτεί κα περίμενε από πάνω μου. Ή ταν δεκάξ χρονών Κα

Ι 1



θ ς ήταν μελαχρινή, με μαύρα μαλλιά και μαύρα μάτια, έμοια- ζε με σκουρ χρωμο δέντρο νεκροταφείου που έριχνε τον ί- σκιο του πάνω σ ένα παιδί Κοίταξα τα μάτια της κι έκλεισα τα μάτια μου, η μαμά μου έφυγε τρέχοντας , ο ήλιος ερχταν πάνω μου, άνοιξα αργά τα μάτια μου κι έμεινα έτσι ξαπλω μένη, να μείνω άραγε σιωπηλή μέσα στον τάφο ή να κλάψω δυνατά και να φέρω πίσω τη μαμά μου, σκέφτηκα. Μέσα στον τάφο ήταν ήσυχα, μορφα, το χμα ήταν νοτισμένο, για- τί λίγο πριν είχα κάνει τα τσίσα μου Έκλεισα τα μάτια μου, μη με ξυπνάς, ουρανέ, κοιμάμαι κείνη τη στιγμή κάποιος

χτύπησε παλαμάκια , κλακ , κλακ, και φ ναξε «Ουουουου! »Άνοιξα τα μάτια μου, είδα μια γυναίκα, μια πολύ πολύ ξένη γυναίκα , δεν είχε σκούρα μάτια, είχε μάτια γαλανά, ξανθές βλεφαρίδες, ξανθά φρύδια, τα μάγουλά της ήταν σαν δυο μι σά μήλα και πάνω στο σαγνι της είχε μερικές τρίχες Δίπλα της στεκταν ένα αγρι, ήταν τρι ν χρον ν «Γιαγιά, αυτή εί-

ναι η αδελφή μου;» ρτησε τη γυναίκα. «Ναι», είπε εκείνη.Την ίδια στιγμή η γυναίκα ξάπλωσε χάμω μπρούμυτα , μου ά- πλωσε το χέρι της μέσα στον τάφο, ήθελε να με βγάλει απ ' τον τάφο, τα χέρια της δε φτάσανε, κοίταξε δεξιά αριστερά, «Φα- τμά, έλα , βγάλε την εγγονή μου απ κει! » φναξε. Έ να , δύο, τρία, τέσσερα τίποτα δεν κινήθηκε εκτς απ δυο φύλλα

που πέσανε απ ένα δέντρο αθρυβα στη γη .

η γυναίκα κα- τέβηκε μέσα στον τάφο, γλίστρησε και στάθηκε στα γ νατα , στηρίχτηκε πάνω στα χέρια της σαν γάτα. Το πρσωπ της ή- ταν αντίκρυ στο δικ μου, ακριβ ς ττε είδα τα χρυσά σκου λαρίκια που κρέμονταν στ ' αυτιά της και με ένα τίναγμα της τράβηξα με δύναμη το αριστερ της σκουλαρίκι Η τρύπα του αυτιού της έγινε ένα σκίσιμο, το χρυσ σκουλαρίκι έμεινε κρε- μασμένο στο σκίσιμο του αυτιού και στο χμα έσταξε αίμα.«Μάνα μου! » είπε γυναίκα, έπιασε το αυτί της με το αρι- στερ χέρι που στηριζταν στηγ, και το πάνω μέρος του σ ματς της έπεσε πάνω μου Άρχισα να κλαίω , η γυναίκα είπε



πάλι, «Μάνα μου! » και μετά «Κατούρησες;» Η γυναίκα μ ' έ- πιασε με το αριστερ της χέρι, με το δεξί έβγαλε το μακρύ βρακί της, με τύλ ε μέσα του, μ ' έβγαλε απ τον τάφο και με ξάπλωσε χάμω γ έκλαιγα δυνατά, η γυναίκα, χωρίς βρακί, περίμενε να της απλσει κάποιος το χέρι του μέσα στον τάφο.Άρχισα να βυζαίνω τα χωρίς νύχια δάχτυλά μου, ήρθε ο α- μαξάς ο τρελοΧ ουσε ν, της άπλωσε το χέρι του. «Άντε, πιάσ ' το χέρι μου, γαμ το χέρι μου, γαμ την εγγονή σου, γαμ το μ ν ή μ α! » ε ί π ε .

Κλεμμένη απ ' το θάνατο στην Ανατολία απ μια γυναίκα με μάτια σαν τον ουραν , ονματι Ασέ, βρέθηκα να κάθομαι στην Ι αμπούλ, στην παραλία, μπροστά σ ' ένα φωτογράφο, με τον μπαμπά μου, τη μαμά μου και τον κατά δύο χρνια με- γαλύτερο αδελφ μου α γνατα αυτ ς της γυναίκας με τα

μάτια σαν τον ουραν , της γιαγιάς μου, μητέρας του μπαμπά μου απ ' την Καππαδοκία. Έπαιρνα π ζα με μια μικρή τσά- ντα στο χέρι μου, και τα νύχια μου ήταν πάλι στη θέση τους.

Ύστερα είδα τη θάλασσα. Έξω ήταν η θάλασσα , άκαρδη,μορφη ο μπαμπάς μου φναξε απ κει που στεκταν στα κύματα «Η θάλασσα είναι σαν τη γυναίκα. Κανένας άντρας

δεν ξέρει ποτέ πτε θα φουσκσει και πτε θ ' αποτραβη- χτεί». Η μαμά μου πέρασε την τσάντα της απ ' το δεξί ο α- ριστερ της χέρι τα μικρά πλοιαράκια κοιτούσαν δεξιά αρι- στερά και πήγαιναν σβέλτα απ ' τη μια ακτή στην άλλη πριν έρθουν τα μεγάλα πλοία. Έ να μεγάλο πλοίο ήταν πολύ νευρι- κ , έβγαζε απανωτέ ς κραυγές και δε σπαινε. Όταν κατάφε- ρε να πλευρίσει ην προκυμαία, έφτυσε απ ' το στμα του στο λιμάνι τους χωριάτες ανθρπους που έμοιαζαν με αγριοκά- τσικα. Κουβαλούσαν πάνω στο κεφάλι τα δ λωμένα γιατά- κια τους και κοιτούσαν τους ανθρπους που στέκονταν στο λιμάνι. Απ πίσω τους έρχονταν οι αγελάδες, οι γάιδαροι, οι



κότες ια γαλοπούλα και οι ψείρες κι οι κοριοί Η γιαγιά ου χτύπησε παλα άκια «αλ ς ορίσατε» εε Η γαλοπούλα α νέβηκε στο κεφάλι της κι άρχισε να την τσι πάει το αντίλι της λύθηκε και πέταξε στη θάλασσα. Οι ψε ες σκορπίσανε σιγά σιγά σ ολόκληρη την πόλη ήρθε η αστυνο ία έβαλε πα- ντού βενίνη κι άναψε ια εγάλη φωτιά Μερικές ψείρες καήκανε πατ πατ πατ οι χωριάτες προσπάθησαν να τις α- έψουν ε τα α και τα γιατάκια τους τα πόδια τους να καί γονται οι χωριάτες πέσανε στη θάλασσα το πλοίο έφυγε α έσως απ την προκυ αία Στο άσπρο του κορ ί τρε όπαι αν

οι σκιές της φωτιάς όπου καίγονταν οι ψείρες το πλοίο πή- κε έσα στην ο ίχλη η φωτιά έσβησε ήρθε το φεγγάρι ια τα πέλα κρε άστηκε στο λι άνι ι άνι των Ψ ειρ ν

Τη νύχτα στάθηκα ε τη νυχτικιά προστά στο παράθυρο ο δείκτης του αριστερού ου χεριού ανά εσα στα δόντια ου από τους ακρινούς ιναρέδες έρχονταν οι αντρικές φωνές

που έψελναν τη βραδινή προσευχή οι φωνές ανακατεύονταν ε τα γαβγίσ ατα των σκύλων που πήγαιναν σε ο άδες απ τον ένα δρό ο στον άλλο για να τσακωθούν ε άλλους σκύ λους. «Άντε κοιήσου αν δεν κοι ηθείς εσύ δε θα κοι ηθεί ούτε η νύχτα και θα ξυπνήσει τα φαντάσ ατά της» εε η γιαγιά ου. Ύστερα άρχισε να ροχαλί ει σιγανά απ το γρα

όφωνο στο διπλανό δωάτιο ακούστηκε ια αντρική φωνή.«Γιατί την αγάπησα αυτή την άσπλαχνη γυναίκα αυτή ου φαρ άκωσε τη ωή» τραγουδούσε η φωνή Ο πα πάς ου ακούγοντας το τραγούδι έβγα ε απανωτά αχ αχ αχ τα αχ του ε έσταναν στο κρεβάτι ου ανά εσά ας ια κλειστή πόρτα. άτω από το πάπλω α α ί ε την υγρή φωνή της θάλασσας που στριφογύρι ε σαν το φάντασα του σπιτιού ες στο δωάτιο έκλεισα το ένα άτι το άλλο το άφησα λι γάκι ανοιχτό για να ξεγελάσω τ φάντασα του σπιτιού αςΉ θελα να το δω το σ α ου πέτρωσε περ ένοντας απο- κοι ήθηκα σαν πέτρα κάποια στιγ ή δεν πορούσα ν ανα



πνεύσω είδα ια γυναίκα καθόταν πάνω στο ό α ου πά- νω στο στήθος ου ήταν ένα βουνό που δεν πορούσα να το σπρξω ε τα χέρια ου Η γυναίκα που καθόταν πάνω στο στό α ου είχε φτερά Πέταξε ια από δω και ια από κει έ

σα στο δωάτιο και κάθισε στο παράθυρο. «Τρα φεύγω α- φήνω το παράθυρο ανοιχτό για να πιστέψεις ότι ή ουν εδ» ου είπε κι ύ τερα πέταξε και έφυγε. ίχε ένα πολύ ό ορφο πρόσωπο. «Γιαγιά το φάντασ α ήταν εδ ια γυναίκα» «Τ ' όνο ά της είναι Αλκαρισί» είπε η γιαγιά ίδα πως το πα ράθυρο ήταν ανοιχτό ο αέρας έφερνε απ τη εριά του ι α

νιού των Ψ ειρ ν ακαθόριστες φωνές ή ίσως έκλαιγαν τα α Ξ ανάπεσα το κρύο ου κρεβάτι κοι ήθηκα σαν πέτραΤο άλλο πρωί θέλησα να βγω από το δω άτιο η πόρτα δεν

άνοιγε. Χ τύπησα την πόρτα «Μα ά δεν πορ ν ανοίξω την πόρτα» είπα «Η πόρτα δεν πρέπει ν ανοίξει η γιαγιά σου κι εσύ θα είνετε οχτ έρες έσα στο δωάτιο φέρατε

ψείρες στο σπίτι απ τους χωριάτες Β άλτε τα εσρουχα και τα σεντόνια σας σε βραστό νερό πλύντε τα αλλιά και το σ- α σας ε ξίδι και τότε θα βγείτε απ το δω άτιο» είπε η φω- νή της α άς Η γιαγιά ου κι εγ ξυστήκα ε για λίγο ύστε- ρα έξυσα εγ την πλάτη της εκείνη έξυσε τη δική ου «Πά ε» εε η γιαγιά άνα ε τα σεντόνια ας σκοινί κατεβήκα-

ε απ το παράθυρο και πήγα ε ο νεκροταφείο· εκεί κάψα- ε τα σεντόνια ας «Η φωτιά αυτή που βλέπεις εδ είναι σαν να χει πλυθεί εφτά φορές ε κρύο νερό σε σχέση ε τη φωτιά της όλασης η φωτιά της όλασης είναι εφτά φορές πιο φω- τιά απ αυτ τη φωτιά» είπε η γιαγιά Περάσα ε τρέχοντας ανά εσα απ τις ταφόπετρες ξάφνου κάτι ξ να γρά ατα άρ- χισαν να βγαίνουν απ το στό α της γιαγιάς ου έ παιναν το ένα δλα ο άλλο έτσι

Μπισμιλλάχιρραχμαν ραχ μ

Eλχάμvoυ λιλλάχιραμπλ αλεμίν . Ερραχμάν ραχ μ, μαλού -



κι γεβμιvτίν. Iγιακενά'μπoυvoύ βε ιγιακέ νεστέιν. Iχvτινεσ-σιρατέλ μουεκιγίμ Σιρατελλεζινέ εν'αμτέ αλεϊχίμ γκαψ

μαoυμπί αλεϊχ βελεvταλλίν Α μήν.Μπισμλάχιρραχμανιρραχ

Κιυλ χιυβαλλαχιύ εχάvτ. Aλλάχιυσαμεvτ. εμ γιελίvτ βελέμ γιoυλέv Βελέμ γιεκιύν λεχού κιυφουβέν εχάvτΑ μήν.2

Καθώς έβγαιναν απ' το όμα της γιαγιάς μου, τα γράμματα γίνονταν μια ωραία φωνή και μια ωραία εικόνα στον ου

ρανό του νεκροταφείου η γιαγιά μου τα φύσαγε και με την α ναπνοή της ανέμιζαν μια δεξιά και μια αρισερά. «Οι νεκροίτο έχουν ανάγκη αυτό» Είδα τα γράμματα άλλα έμοιαζαν μεπουλί άλλα με καρδιά τρυπημένη από βέλος άλλα με καραβάνι άλα με ζώα που κοιμούνται άλλα με οταμό άλλα μεδέντρα που ανοίγουν στον άνεμο άλλα με φίδια που τρέχουν

και άλλα με δέντρα που παγώνουν ση βροχή και στον αέρα«Γιαγιά πού είναι ο θάνατος; « θάνατος είναι ανάμεσα σο φρύδι και στο μάτι είναι μακριά αυτό; είπε η γιαγιά μουΎστερα έτρεξε από τον έναν νεκρό στον άλλο φύσηξε κι άλλα γράμματα, εικόνες που τώρα κάτω από τον ήλιο έμοιαζανμε εικόνες από φω τα χέρια της ήταν ανοιχτά μπροστά στοστήθος της σαν να σήκωναν δυο μικρά καρπούζια Κράτησακι εγώ τα χέρια μου όπως εκείνη και μέσα τους κουβάλησα από τον έναν νεκρό σον άλλο τις σκιές τν δένρν του νεκροταφείου και των περαικών πουλιών Ύστερα ήρθε ο μικρός άνεμος περνώντας πήρε μαζί του τις σταγονίτσες του ιδρώτα μας, καθίσαμε χάμω στο χώμα των νεκρών ο ήλιος πά νω στα πόδια μας Η γιαγιά πήρε ένα φυτό το λισε ανάμε

σα στα δάχτυλά της και το μύρισε ύστερα ακούμπησε πάλι τοχέρι της σο χώμα κοιτούσαμε το χώμα ύστερα ήρθαν οι φω

νές τν παιδιών που παίζανε εκεί κοντά σο δρόμο οι φωνές υψώθηκαν κι ανέβηκαν στον ουρανό ύσερα πέσανε σαν τ

16



ασέρια σο νεκροαφεο πάνω α πόδια μας Εδα και ο όπι ους να πηγανει ψηλά σον ουρανό κι ύσερα να ξανακαεβανει αθόρυβα Οι σκιές μας μπερδεοναν σγά σγά μεσκιές νεκρών ήρθαν μυρμήγκια, κάθισαν πάνω σις πληγές

μου που εχαν γνει απ ο παιχνδι· ύσερα ήρθαν οι γάες ου νεκροαφεου ξάπλωσαν με α πόδια ους παημένα απόοκνηα, γραζουνισμένα σόμαα, υφλωμένα μάια, μα

ωμένες μύες κομμένες ουρές, με α λόσαρκα σώμαά ουςπάνω σ αυές ις πεθαμένες και ζωνανές σκς κι έμεινανέσι εκε με α χωρς γλώσσα σόμαά ους

Ύσερα, κραώνας σα χέρια ου ένα όνι ήρθε ο ρελός ου νεκροαφεου ο Μοσά, Όαν έρεχες πάνω μου,ήσουν ευυχισμένος ώρα από κάω μου εσαι λυπημένοςπριν έρωγες ωραα πράγμαα ώρα από κάω μου σε ρώνε α σκουλήκια Οι άνθρωποι ση ζωή κοούναι, όαν πεθά νουν ξυπνάνε Το χώμα λέει πικρά λόγια σον πεθαμένο

Όαν ο χώμα σιωπήσει έρχεαι ένας άγγελος, λέει σον νεκρό: "Γράψε η ζωή σου, ο νεκρός θα ου πει: Εδώ δεν έχω ούε μελάνι ούε χαρ Το σάβανο εναι ο χαρ, ο σάλιο σου ο μελάνι θα ου πει ο άγγελος αι ο άγγελος θακόψει ένα κομμάι από ο σάβανο και θα ο δώσει σον νεκρό Ακόμα κι αν ο νεκρός δεν ήξερε γραφή και ανάγνωση όσο ζούσε θ αρχσει αμέσως να γράφει α κρμαα και ις καλές ου πράξεις και ο άγγελος θα κρεμάσει ο γραπό σολαιμό ου Ύσερα θα ρθουν δυο απσευα κακομούσουνοιάγγελοι θα μοιάζουν με ανθρώπους, με α δόνια ους θ α νοξουν η γη α λόγια ους εναι σαν α μπουμπουνηά αμάια ους σαν ην ασραπή έχουν σιδερένια μασγια θαμπουν σο σώμα ου νεκρού από η μύη ου και θ αρχσουν

γρήγορα να ου κάνουν ερωήσεις Α ν μπορε να απανήσει,θα ον αφήσουν ήσυχο, μπορε όε να σηκωθε και να κλάψει μπροσά σς πόρες που ου δεχνουν Πσω από ιςπόρες θα ου εθούν καινούριες ερωήσεις Αν μπορε να α-



παντήσει σωστά θα πάει ως τον έβδο ο ουρανό για να ιλή σει ε τον Αλλάχ. Πρτα ό ως θα τρέξει εκατό χρόνια στη φωτιά ύστερα εκατό χρόνια στο φως ύστερα εκατό χρόνια στο νερό ύερα εκατό χρόνια στο χιόνι ύστερα εκατό χρό νια στο κρύο» είπε ο Μουσά σε ια ταφόπετρα

«Ο Θεός να σου δίνει το καλό» έλεγε η γιαγιά ου στονΜ σά Ο Μουσά ρίγησε κ έτρε ε έτρε ε τόσο πολλή ρα που στο τέλος αρχίσα ε να τρέ ε κι εείς. Όλες ας οι ψείρες βγήκαν απ τα αλλιά και από το σα ας και πήγαν στα πόδια του Μουσά Τότε ξεπρόβαλαν και οι ψείρες του

Μουσά κι όλες οι ψείρες α ί άρχισαν να περπατούν γύρω του Τα υρ ήγκια ανακατεύτηκαν ε τις ψείρες κι έκαναν κύκλους. Τα φτερά των πουλι ν που πετούσαν από πάνω ας αδούσαν τα φτερά των πουλι ν και τα σκουρόχρω α φύλ λα των δέντρων του νεκροταφείου στριφογύρι αν γύρω απ τα πόδα τ Μσά

«Δσε ου ένα τσιγάρο» Η γιαγιά ου του έδωσε ένα τσιγάρο και είπε«Κάπνισε Μουσά κάπνισε παίρνει το κάψι ο της καρ

διάς ξαναβά ει την καρδιά στη θέση της».Ο Μουσά πήρε το τσιγάρο τράβηξε ερικές απανωτές

ρουφηξιές και σε κάθε ρουφηξιά περνούσε το τσιγάρο από το

ένα δάχτυλο στο άλλο«Γιατί καπνίεις ε πέντε δάχτυλα;» ρτησε η γιαγιά ου«Γ ατί δεν έχω έξ δάχτυλα» είπε ο Μουσά.«Πρόσεχε το παιδί γ πάω πίσω από το δέντρο» είπε η

γιαγιά ουΆκουσα το κατουρλιό της Το αυτί ου ήταν στη γιαγιά ε

τα άτια ου είδα ένα κο άτι κρέας στο χέρι του Μουσά που το έβγαλε από το παντελόνι του «ίναι ωραίο;» ε ρ τησε γ στάθηκα εκεί που ή ουνα και το άσπρο χρα του κοατιού κρέατς ε πλησίασε εγάλωσε. Στο στόα τουΜουσά υπήρχε ένα χα όγελο δεν άκουγα το κατουρλιό της

8



γ αγάς, αλλά είδα ξανά το τόπ των πα δ ν που έπα αν ε κεί κοντά ο δρό ο να πηγαίνε ψηλά στον ουρανό κ αθό ρυβα να ξανακατεβαίνε κείνη τη στ γ ή ήρθε η φωνή της άνας ου , ε φ ναε « Ω ραίο», είπα στον Μουσά Η γ αγ ά

ου είδε το κρέας του Μουσά στο χέρ του κα του εε «Που να πε το κρέας σου στο στόα σου, Μουσά, δε φοβάσα τον Αλλάχ Αν το ' βλεπε τό κανένα φίδ , δε θα ξερε σε πο α τρύπα να κρυφτεί απ την ντροπή του Τ αθαίνε ς στο πα δί από τόσο νωρίς;»

Γύρ σα προς τη φωνή της α άς ου «Έρχοντα ο Α ε-

ρ κάνο Πά ε να δού ε Α ερ κάνους», είπε η α ά ου η Φατ ά. Η α ά ου ε πήρε απ ' το χέρ , η γ αγ ά ου ερχό ταν πίσω ας, ο τρελοΜουσά έτρεχε προστά ας Σαν να ας είχε εταφέρε ο άνε ος, βρεθήκα ε απ το νεκροταφείο στο δρό ο Ένα σωρό άνθρωπο χτυπούσαν παλα άκ α. - κείνο που δεν είχαν χέρ α δ ηύθυναν ε τ ς γλσσες τους ε-

κείνους που είχαν χέρ α Ο νέο άντρες ε τ ς σκονσένες κόκκ νες στολές κα τα στρογγυλά ουσ κά όργανα γύρ σαν κα κοίταξαν προς τα κορίτσ α εκεί που κο τούσε κα ο λοχα- γός. Μερ κά κορίτσ α που δεν τα κοίταε ο λοχαγός κο τού σαν τα κορίτσ α που κο τούσε ο λοχαγός «Έρχοντα ο Α ε- ρ κάνο » Μαύρα εγάλα αυτοκίνητα, ε κουρτίνες στα πα-

ράθυρα, περνούσαν από προστά τους Έ νας χωροφύλακας ε στολή δίπλα ου αγκάλ ασε έναν άντρα ε πολ τ κά, που στεκόταν ακρ βς προστά στο αγαί του, κα πίεσε το σ- α του στο κάτω έρος του σ ατος του αγαάτορα. Απ έ- να αύρο αυτοκίνητο, ένα λευκό γυνα κείο γάντ κα ένα χρυ σό στρατ ωτ κό πηλήκ ο χα ρέτ σαν τον κόσ ο Δεν ήταν Α ερ κάνο , ήταν ο Πέρσης σάχης Ρ ά Πεχλεβί κα η γυναίκα του Πίσω τους περπατούσε α ο κογένε α Α ερ κάνων, ε τεράστ ους κλους «Πρ ν έρθου ε στη χρα σας, επί δύο ο- λόκληρους ήνες είχα ε παρατήσε τα αυτοκίνητά ας κα κάνα ε άσκηση πεοπορίας , becase γνωρία ε ότ όνο πε

19



ζή θα μπορούσαμε να δούμε την κουλτούρα σας ood byeood bye » είπαν

Τι είναι Αμερικάνος μαμά;» ρώτησε ο αδελφός μου ο Α λή τη μαμά μου

Αμερικάνος είναι ένας άνθρωπος που δεν έχει ανάκη να τρώει υπάρχουν χάπια αντί ια φαητό οι Αμερικάνοι κατα πίνουν ένα χάπι αυτό είναι το μεσημεριανό τους το βράδυ καταπίνουν πάλι ένα τέτοιο μικρούτσικο χάπι κι αυτό είναι το βραδινό τους» είπε η μαμά μου

καρφίσματα των άπιστων» είπε η ιαιά μου όπου να

' ναι θ ' αρχίσει να βρέχει κοτρόνες απ ' τον ουρανό στο κεφάλι μας» το σπίτι ο μπαμπάς μου μετά το φαητό επε στη μαμά

μου Πονάς; Παιδιά εμείς πάμε στον οδοντοιατρό» Φύα νε κι η ιαιά μου μου ε ε

Πάνε σινεμά Πάνε και κοιτάνε τους υμνούς ανθρώπους

θα καούν στην Κόλαση εσύ όμως μπορείς να τους σώσεις»« Γ ι α τ ί ε γ ώ, γ ι α γ ι ά ; » Έ χεις εσύ αμαρτίες; Δεν έχεις Το τεφτέρι των κριμάτων

σου είναι αδειανό χεις δυο αέλ ς δεξιά σ στέκεται ο άελος π ράφει στο ένα τεφτέρι τις καλές σου πράξεις ο άελος που στέκεται στ ' αριερά σου ράφει τις αμαρτ ες

σ Η μέρα που οι άνθρωποι δε θ ' ανανωρίζ ν πια τις μα νάδες και τ ς πατεράδες τους είναι η Δ τέρα Παρουσία Τα βουνά θ ' αρχίσουν να πετούν σαν τα σύννεφα οι θάλασσες θα τρέξουν ις άλλες θάλασσες ο ήλιος θα σκοτεινιάσει το ένα μισό τ κόσμου θα σκεπάσει το άλλο μισό τ ' αστέρια θα μπουν στη σε ά ο ένα δίπλα στο άλλο ο ουρανός θα ίνει έ νας μύλος που υρ ζει η ζωή θα πετάξει απ ' το στόμα των ζω ντανών σαν π λ Όταν όλα θα είναι νεκρά ο Θεός θα πάρει τον ουρανό η δεξιά του παλάμη τη η ην αριστερή και θα τους πει Άτιμε κόσμε πού είναι τοί που πίστεψαν ότι ο κό σμος τούς ανήκει και πού είναι αυτοί που πίστεψαν εκείνους

20



πο υ πί σ ε ψα ν ό τ ι ο κ όσ μ ος τ ού ς αν ή κε ι; Πο ύ ε ίν αι; " Ό λ οι οι νεκροί του κόσμου θα κωθούν μπαμπάδες μαμάδες παι- διά θα μαζευτούν σ έναν τόπο και θα θρηνούν Ο κάθε νεκρός θα είναι τριάντα ρονών Έπειτα θα ρθουν οι άελοί μας με τα τεφτέρια Θα διαβάσουν ον καθένα με τη σε ρά τα κρί ματα και τις καλές τους πράξεις ε μια ζυαριά θα ζυίσo υ � τις αμαρτίες σου και τις καλές σου πράξεις Αν οι αμαρτίες σου βαραίνουν περισσότερο από τις καλοσύνες σ θα σε πάνε σε μια έφυρα Μια έφυρα λεπτή σαν τρί α κοφτερή σαν μα- α ρι θα τρέξεις πάνω της ξυπόλυτος Αν μπορέσεις να φτά-

σεις ως το τέλος της έφυρας θα πας στον Παράδεισο Εκεί ξαπλωμένος κάτω από ένα δέ ρο θα κοιτάς τα ράνια Πες ότι σκέφτεσαι ένα ορτύκι· μόλις το σκεφτείς ένα ροδοψημένο ορτύκι θα πέσει ο στόμα σου Αν η έφυρα σου πληώσε και σου κόψει τα πόδια θα πέσεις κάτω απ ' τη έφυρα κα- τευθείαν στην Κόλαση Ο Διάβολος θα ελάει και θα μετράει

αυτούς π καίονται στην πυρά».«Πώς μπορώ να σώσω τ αμά μου κα τον μπαμπά μου;»«Εκείνοι στο σινεμά ξε νού μαμά και μπαμπά ακολου-

θούν σκιές πιστεύουν τή τη σκιά που κόβει και παίρνε τα πρόσωπα αληθινών ανθρώπων Αν πιστεύουν τή τη σκιά πώς την άλλη μέρα να πιστέψουν τους αληθινούς ανθρώπους

πώς να τους σεβαστούν; Την ημέρα της Κρίσεως όταν ο μπα μπάς σου κ η μαμά σου τρέξουν ξυπόλυτοι πάνω σ αυτή τη έφυρα και η έφυρα τους κόψει τα πόδια και το αίμα τους στάξε στην Κόλαση εσύ σαν αναμάρτητο αελούδι μπ - ρείς να πετάξεις να πάρεις σβέλτα τη μητέρα και τον πατέρα σου στην πλάτη και να τους φέρεις στον Παράδε σο Μπορείς έπειτα να υρίσεις στη έφυρα να πάρεις στην πλάτη σου κ εμένα αλλά νομίζω πως τα ο τώ πεθαμένα μου παιδιά θα βρίσκονται επίσης εκεί»

«Γ ατί πέθαναν τα παιδ ά σου ιαιά;»«Πού να ξέρω το κορίτσι εί ε καθίσει έτσι εκεί και μου κ

2 1



νούσε ο χέρι η Εώ ο χέρι μo είχα μια κόκκινη φέ α καρπούζι, ίσω να θέλει ο καρπούζι σκέφ ηκα Πήα προ ο μέρο η η σ ιμή εκείνη κούνησε ο χέρι η, φύσηξε ο καρπούζι, ύσ ερα έκλεισε α μά ια η , νόμισα πω κο μήθηκε, όχι, είχε πεθάνει Εα σον Αλλάχ Αλλάχ μ , κάνε να ζήσει ο ο μo , και να ρελαθεί, δεν περάζει, φ άνει να μo ον α φήσει Ο Αλλάχ θα πρέπει να με άκοσε, μo άφησε ον μπαμπά σο σ η ζωή, αλλά είναι ρελό Αν δεν είναι ρελό, ι δo λειά έχει σ ' α ή η μεάλη πόλη Άφησα ον ελε αίο μo άνρα , άφησα α ζώα Είπα σ ον ε ό μo , άν ρα μπο

ρεί να βρε, αλλά ο δε βρίσκε άλλον π α Κι έσ , πίσω α πό ον ρελό παέρα σο, πήρα ο δρόμο Κάθε νύχα σ ' όνε ρό μ είμαι σ ο χωριό μο, βλέπω ον πα έρα μo , η μά να μo , μπροά σ ο σπί μα είχαμε ένα σωρό καρδ έ, δo λεύαμε όλη μέρα, κ ό αν έπανε να σκοεινάζει , ξαπλώναμε κάω α' ι καρ δ δίπλα μο ο πα έρα και η μάνα μo

α πόδια μα ο αν ψιό μο, ο πα έρα ο κι η μη έρα οΌ αν o άλλο ο έπα ρνε ο ύπνο , αίζαμε με ον ανι ψιό μο ο ένα α δάχλαo ποδιούo άλλo Ακόμα κι αν μα έπαρνε ο ύπνο , α δάχλα ων ποδιών μα εξακo λ θούσαν να παίζο ν μεαξύ ο, πέθανε κι α ό νέο »

«Θα ' ρθε κ εκείνο μαζί μα σ ον Παράδεισο, ια ά »

«Θα είναι εκεί, κι οι άλλο ρε άν ρε μο θα είναι εκεί»«Με πο ον από ο άν ρε σο θα πα σ ον Παράδεισο, α ά»

«Πού να ξέρω Ο πρώ ο ή αν πολύ καλό άνθρωπο , πήε σον πόλεμο, ρ σε, είχε μ α ανο χ ή πλη Τα σκολήκια πή αιναν πάνω κά ω σ ην πλη ο ιναν φίλοι με η νύχ α, κομόαν μαζί η Ό αν πέθανε, δεν όρεσαν να ον πάρον μέσα από α χέρια η νύχα Θάφηκε μαζί με η νύχ α Κά θε κο ά νύχ α ο πάε μαζί με πεθαμένο παίρνε κά ι από ον ύπν μα Ο δ ερο , ο οσε ν, ή αν ο πα έρα o πα έρα σο, είχε μα πολύ ωραία φωνή, πήε η μεάλη



πόλη δούλεψε στ ς οκοδομές κα τ ς χτες κο μό σαν στα άδε α τά σπίτ α Εφτά χρόν α ήταν άφαντος ύστερα ήρθε με μερ κά μέτρα ύφασ σέ θα ξαπλώσω λ άκ " εε Τα νε φρά τ είχαν σαπίσε από το κρύο Πρ ν πέσε πήρε μερ κά μυρμήκ α απ ' το χώμα τα ' βαλε πάνω στο αρ στερό τ χέρ τα μυρμήκα αρχίσανε να τρ ρνάνε πάνω στο χέρ τ σε ν σαν να ήταν δ κή τ ςγ. Κ εκείνος εκεί στον ύπνο τ έ φυε α τον άλλο κόσμο Ο τρίτος ο ουκρού πήε κ εκείνος να δ λέψε η μεάλη πόλη εκεί ο π τάνες τ δε ανε πό σες πόρτες έχε ο κόσμος ύρ σε στο χωρ ό ύστερα νύχτωσε με

πήρε ο κρεβάτ από πάνω τ τό το είχε μάθε από τ ς π τάνες Τη στ μή εκεί αποεώθηκαν τα πόδ α μ μ α φωτ ά π έβα νε απ ' τα σκέλ α μου πέρασε σαν βέλος απ ' το σώμα κ απ ' τ κεφάλ μ υ Η ζωή μ ρίχτηκε μ ' όλη της την ψυχή στη φωτ ά τή Ο σάρκες των α ρών αναρ ούσα βλέπο ν ας τη δ κή σάρκα»

« α ά ατί τα στήθ α σου κρέμοντα κάτω απ την κο λ ά σου;» ρώτησε ο αδελφός μου ο Αλή«Αλή» είπε η α ά μου «όταν ο λύκος εράσε ίνετα

λέε πα χνίδ των μ κρών σκυλ ών Ξ ύσε μου λίο την πλάτηΚ δεύετε έτσ τη ζωντανή μου σάρκα ενόσω ζω πο ος ξέ ρε άμα κλείσω τα μάτ α μου τ θα κάνετε ε την πεθαμένη

μου σάρκα Ξ ύσε μου λίο την πλάτη»Της ξύσαμε την πλάτη στο κρεβάτ της τραβήξαμε ακόμα π ο κάτω τα στήθ α Η α ά έπ ασε τα χέρ α μας κα τα έ βαλε πάνω σ ην κο λ ά της η κο λ ά της σάλεψε κάτω απ τα χέρ α μας κα μέσα στην κο λ ά της ακούσαμε ουρούρ σμα νερού

«Αυτά είνα τα τζίν α μ υ Μαζεύοντα στην κο λ ά μ υ» « ατί η δ κ ά μου κο λ ά δεν έχε τζίν α α ά;»«Περ μένετε ώσπου να υρσε μερ κές φορές ακόμα η η

θα μαζευτούν κα στ ς δ κές σας κο λ ές τζν α ο Θεός να σας δ ώ σ ε ι ύ π ν ο α ν α πα υ τ ι κ ό » .



Και σ εσένα ιαιά»Έξω άβιζαν τα σκυλιά που πήαιναν πάλι ια καβ ά

στα σοκάκια με τα άλλα σκυλ ά Π άστηκα απ τη φωνή ενό σκύλου πέρασα μαζί τη τα νεκρά σοκάκι ίσω μου οι ή

χοι νερού απ την κοιλιά τη ιαιά μου κ α δρωμένη α ποκοιμήθηκα σ ένα σοκάκι Το πρωί πρόβαλε ο ήλιο ο ή λιο κοιτούσε τα μάτια μου εώ κοιτούσα τα δικά του Ύστε ρα μου ήρθαν τα τσίσα μου Θέλησα να κατεβώ απ το κρε βάτι Είδα τα πόδια μου ον ουρανό του δωματίου Τα κρε βάτια μα αιωρούνταν μέσα στην κάμαρα κάτω απ τα ιπτά

μενα κρεβάτια μα είδα τρει άντρε οχτώ παιδιά αελάδε κότε ένα νεαρό άντρα στο χέρι του φύλλα καρυδιά ρέ μυρμηκιών δυο αέλου που μοιαζαν με ανθρώπου και α χέρια του κρατούσαν τεφτέρια καρπουζόφλουδε τι ταφόπετρε ένα υμνό πουλί και τα τζίνια τη κοιλιά Χτύ πησα παλαμάκια και επα Καλώ ορίσατε» Η ιαιά μέσα

στον ύπνο τη εε Τι » Κι εκείνη τη στιμή οι τρει άντρε τα οχτώ παιδιά τα ζώα οι ταφόπλακε τα υμνά πουλιά τα τζίνια το να πσω από το άλλο ανέβηκαν ψηλά και απ το α νοιχτό στόμα τη ιαιά μου μπήκαν πάλι μέσα τη τα κρε βάτια μα χαμήλωσαν και κάθισαν ξανά στο πάτωμα

Κατέβηκα τι σκάλε το σπίτι ήταν υρτό και ξύλινο Οι σκάλε είχαν σαπίσει εδώ κι εκεί ι τρύπε φύτρωναν μανι τάρια αράχνε στρώνανε παντού τα κρεβάτια του δεν τι σκοτώναμε Ο μπαμπά μου έπαιρνε χνά πυκνά μια αρά χνη στο χέρι την άφηνε να περπατάει πάνω του και μα έλε ε πω η αράχνη ήταν ο πεθαμένο αδελφό μα Το μόνο πράμα που ενδιέφερε εμένα πάντω ήταν το τι έκανα εώ και το πού ήμουν ε ώ όταν ζούσε και πέθανε ο αδελφό μα

Πέρασα μπροστά από την αράχνη αδελφό μου η πόρτα απ όπου ερχόταν μυρωδιά ελιά και τσαιού ήταν μισάνοι χτη το τραπέζι καθόταν ο μπαμπά μου Δίπλα ο ποτήρι του τσαιού ήταν ένα καθρεφτάκι πήρε με το πιρούνι ένα



κομμάτι απ το προβατίσιο τυρί και το βαλε ο στόμα του στο μεταξύ κοιτούσε στον καθρέφτη Ύστερα κοιτάζοντας πάλι ον καθρέφτη πήρε το ποτήρι με το τσάι και ήπιε Η μαμά μου δεν είχε πια τα μακριά της μαλλιά Πού τα χε α

φήσει εκείνα τα τόσο μακριά μαλλιά της; Τώρα φαινόταν σαν να είχε ο κεφάλι της χοντρά χοντρά μακαρόνια και μια μπούκλα που κρεμόταν από το μέτωπό της της έκρυβε το ένα μάτι Τα χείλη της κόκκινα στο λαιμό της τρεις σειρές μαρα ριτάρια Φορούσε ένα υαλιστερό μαύρο φόρεμα με φαρδιούς ώμους Ο μπαμπάς μου πηαινοερχόταν μέσα στο δωμάτιο μ

ένα καπέλο στο κεφάλι του φορούσε υαλιά ηλίου κοίταζε στον καθρέφτη που τώρα τον κρατούσε ο χέρι του Ο κα θρέφτης αντανακλούσε ους τοίχους του δωματίου τη λάμ ψη του και τη σκιά του μπαμπά μου Από το δίσκο που είχε βάλει η μαμά μου στο ραμμόφωνο σκορπιζόταν ο δωμάτιο μια πολύ αστεία ξένη φωνή Η μαμά μου έβαλε το χέρι της

πάνω από το δίσκο, ήταν σαν να ζέσταινε τα χέρια της πάνω απ αυτή τη φωνή Έπειτα πήρε ένα ποτήρι νερό και έχυσε το μισό ο ιακά του μπαμπά μου Ο μπαμπάς μου άρπαξε τη μαμά μου από τις μακαρονένιες μπούκλες της τη φίλησε ο στόμα εώ μπήκα στο δωμάτιο ο μπαμπάς μου με τα χείλη του βαμμένα κόκκινα ύρισε σ εμένα και είπε: Τι ελάς - μορφοκόρη μου; Εώ είμαι εώ ο μπαμπάς σου» Έβαλε μια φωτοραφία απ την τσέπη του σακακιού του την υπέ ραψε και μου την έδωσε Ο μπαμπάς μου μου είπε πως τ ό νομά του είναι Ερόλ Φλάιν ύστερα πήε στο παράθυρο και είπε: Η εβρολέ ήρθε» Β ήκε έξω Κοίταξα απ το παράθυ ρο κι είδα τη εβρολέ Ο οδηός της περίμενε εκείνη τη στι μή ήρθε ένας άλλος άντρας με καπέλο η μαμά μου είπε: αν τον άμπρυ Πόκαρτ είναι ο τύπος» Ο άμπρυ Πόκαρτ και ο μπαμπάς μου Ερόλ Φλάιν χαιρετήθηκαν και άναψαν την ίδια στιμή ο ένας το τσιάρο του άλλου Ένα παιδί που περνούσε απ το δρόμο εκείνη την ώρα έβαλε ένα κίτρινο νε



ροπίστολο απ ' τη σάκα του και το έστρεψε προ του άντρε Ο μπαμπά μου οδήησε τη εβρολέ ο οδηό κάθισε δίπλα του σαν μουσαφίρη η εβρολέ χάθηκε στη λεωφόρο ξεφυ σώντα μαύρου καπνού Κι αυτό εδώ είναι ο Φιράνκ ι

νάτρα» εε η μαμά μου έβαλε έναν καινούριο δίσκο χόρε ψε μαζί μου και συνόδεψε το τραούδι του ινάτρα μ ' ατά τα λόια ήμερα θα πάμε μ εσένα και τον αδελφό σου να σα πάρουμε ρούχα η θεία Μπαμπάκω θα ' ρθει κι αυτή μαζί τραλαλά»

Αρότερα σταθήκαμε μπροστά σε μια βιτρίνα θεία

Μπαμπάκω είχε ζεστούτσικο χέρι τα μυρμήκια κάποια πο λύ ζεστή καλοκαιριάτικη μέρα θα έπαιζαν με μεάλη ευχαρί στηση πάνω σ αυτό το χέρι Με το χέρι μου μέσα στο χέρι τη θεία Μπαμπάκω κοίταξα το πρόσωπο τη μαμά μου που πίεζε το δάχτυλό τη μέσα απ ' το άσπρο τη άντι πάνω στο τζάμι ια να δείξει στη θεία Μπαμπάκω ένα φόρεμα τη

βιτρίνα δίπλα στο πρόσωπο τη μαμά μου ήταν και το πρό σωπο ενό άντρα ου αρέσει; Ν α σου το πάρω;» ρώτ σε τη μαμά μου. θεία Μπαμπάκω άφησε το χέρι μου και χτυπώ ντα με το χέρι τη τη σκιά αυτού του ανθρώπου στη βιτρίνα του είπε υναίκα αυτή είναι η υναίκα ενό άντρα και ο άντρα αυτό είναι πολύ πιο όμορφο από σένα». Ύστερα

ρεύτηκε δυνατά Ο άντρα εξαφανίστηκε οι δικέ μα σκιέ εκατέλειψαν κι αυτέ τη βιτρίνα μπροστά μα ο σκονισμέ νο δρόμο αυτοκίνητα θύμωναν το ένα με το άλλο τ ' ά λο α θύμωναν με τ ' αυτοκίνητα το τραμ θύμωνε με του α δάρο οι άιδαροι θύμωναν με τ αυτοκίνητα Ο δρόμο έ μιζε με σκόνη τ ταφόπετρε των αίων όπου οι υναίκε με κυρτωμένα τα δάχτυλά του κουβαλούσαν κεριά Ο ι ταφόπε τρε που στέκονταν στην άκρη του δρόμου κοιτούσαν το δρό μ ο θόρυβο λήστευε τη νεκρότητά του

Ξ αφνικά η μαμά μου φώναξε εβρολέ » κι έτρεξε πίσω α πό ένα αυτοκίνητο Και τσακ έσπασε το τακούνι του δεξιού



της παπουτσιού. Κουτσαί οντας με το σπασμένο τακούνι εί πε στη θεία Μπαμπάκω: «Πήγαινε τα παιδιά στο σπίτι εγώ πάω στο γραφείο του άντρα μου» Γυρίσαμε σπίτι μ ' ένα λεω- φορείο που κουνούσε πολύ τα στομάχια ολωνών πετάχτηκαν έξω Ύστερα τα στομάχια μπήκαν ξανά στη θέση τους Όταν το λεωφορείο σταμάτησε τα στομάχια πετάχτηκαν πάλι έξωΚατεβήκαμε από το λεωφορείο με τα στομάχια μας στο χέρ Η θεία Μπαμπάκω είπε: «Δόξα τω Θεώ όλα μας τα όργανα είναι ακόμα στη θέση τους» Στο σπίτι ο μπαμπάς μου με τα φρεσκοπλυμένα πόδια του ήταν γονατισμένος χάμω σε μια

σκοτεινή γωνιά και στο χέρι του κρατούσε ανοιχτό ένα χοντρό βιβλίο Κουνούσε το σώμα του μια μπρος μια πίσω πάνω απ ' το βιβλίο το βιβλίο ήταν το Κοράνι, και κανονικά η θέση του ήταν πάνω από το κρεβάτι τους σαν πίνακας στον τοίχο Η θεία Μπαμπάκω είπε «Δεν μπορεί να διαβάσει το Κοράνι εί- να στα αραβικά» Είδα πάλ το Κοράνι εκείνα τα λόγια που

ήταν σαν εικόνες τα λόγια που έλεγε η γιαγιά στους πεθαμέ- νους στο νεκροταφείο. Πάνω στη σελίδα υπήρχε ένα γράμμα που έμοιαζε με ένα ζευγάρι πανέμορφα γυναικεία μάτια Ο μπαμπάς μου γύρισε αμέσως σελίδα γιατί είχε αρχίσει να γί- νεται επικίνδυνο για κείνον θα ' θελε να είναι μικρούτσικος σαν τις τελείες που στέκονταν πάνω απ ' τα γράμματα. Εκείνη

τη στιγμή μπήκε μέσα η μαμά μου με το ένα της παπούτσι στο χέρι «Σε είδα Μουσταφά καθόσουνα στο πίσω κάθισμα της Σεβρολέ ανάμεσα στις δίδυμες τ ς αρτί τες τα χέρ α σου ή ταν πάνω στους ώμους τους» Ο μπαμπάς μου είπε: «Φιλάω το ευλογημένο Κοράνι πως είμαι αθώος. Ο οδηγός γνώριζε τις δίδυμες αδελφές Ή ρθαν στο γραφείο μου ήπιαν δυο πο- λύ γλυκούς καφέδες και με ρωτήσανε αν θα μπορούσα ή όχι να τις πάω αμέσως σε μια κινηματογραφική εταιρεία πίστεψέ με Κοίτα φιλάω το Κοράνι· αν λέω ψέματα να στραβώσει οΘεός το στόμα μου» ο βράδυ η γιαγιά μου προσπαθούσε να ξαναφέρει στ θέση του το στόμα του μπαμπά μου που είχε



στραώσει Ο μπαμπς μ κοιτο σε τις φλόες καθισμένος δίπλα η φ τι Η ιαι Ασέ ριζε ρ απ τη φ τι και το ιο της τον Μ σταφ έριχνε αλτι στη φ τι κι έ φτνε στη μο ρη τ μπαμπ μ τ Μοσταφ Ύστερα έ

φτνε στη φ τι Εκείνη τη στιμ ρθε κποιος και ε ε « οδηός το σκασε η Β ηρτό με τη Σερολέ και τις δίδμες «Α έκανε ο Μ σταφ κα το όμα το πο είχε στραώ σει ξανρθε στη θέση τ έφτσε στη φ τι η φ τι έση σε μια μρ δι καμέν αλατιο και σλιο έμεινε στο δ μ τιο Χρόνια αρότερα θμθηκα τ τη μρ δι καμένο

σ ένα θερινό σινεμ Το έρο πο έπαιζε στη μελη οθόνη είχε τίτλο «Κακόμοιρο Κορίτσι και τον πρώτο ρόλο το κα κόμοιρ κοριτσιο τον έπαιζε μία από τ ς δ ο τές δίδ μες Το έρο τέλει νε στο νεκροταφείο όπ το κορίτσι πέθα νε χιόνιζε κιόλας Ε ώ και ο αδελφός μο ο Αλ αρχίσαμε να κλαίμε δνατ Ο ταξιθέτης κο νησε το φακό το ι α να κό

ψομε το κλ μα ιατί ενοχλο σαμε τος μεαλ τερος θεα τές π έκλαιαν σι πηρ Εώ και ο Αλ κοιταχτκαμε κα ταπρόσ πο κι αρχίσαμε να κλαίμε ακόμα πιο δνατ κι έτσι μας πετξανε έξ απ το σινεμ

Μια μέρα αφότο την κοπνησε η Σερολέ ο Αλ π ε σχολείο Έπρεπε να περνει μπροστ κι απ το νεκροταφείο

Καμι φορ π αινα μαζί με τον Αλ ς το σχολείο το Στο νεκροταφείο αρχίζαμε να μιλμε πιο δνατ αφνοντας ό μ ς τερστια κεν αν μεσα στις φρσεις μας Ύερα ρ νο σα πίσ μόνη μο Τα ψηλ λ ν δέντρα το νεκροτα φείο είχαν μτια με κοιτζανε Έ αλα το πλεκτό ζακετκι μ το κρτησα ο χέρ εκείνη τη μ τα δέντρα έσκ ψαν χαμηλ και έπιασαν τα μν μο μπρ τσα έμεινα εκεί πο στεκόμονα και σ κ σα ψηλ τη φο στα μο τα δέντρα τ ν νεκρών χα δέανε τα πόδ α μο ς τον αφαλό Έ νας πλανόδιος π λητ ς φώναξε «Μανταλαααακια και τα δέ ντρα αποτραχτηκαν Άρχισα να τρέχ ένα κομμτι αλί



στο δόμο μου κοψε το πόδι το αίμα μου κυούσε μποστά μου μέσα στους δόμους Έ να κοίτσι θε και μου είπε: «Ά - σε με να σου ουφξω το αίμα» Μου βύζαξε το πόδι έκο- ψε μετά το δικό της πόδι και μου είπε: «Τώα ούφα εσύ» Έ - τσι γίναμε αδεφοποιτές Θα ποστατεύαμε ώσπου να πεθά- νουμε η μια την άη Μαζέψαμε από το δόμο σπιτόκου- τα και ασημόχατα από φαγωμένες σοκοάτες και τα φέα- με στο σπίτι Πίσω απ την πα ν πότα η μαμά μου τα- γουδούσε με τη συνοδεία του γαμμοφώνου Εγώ και η α δεφοποιτ μου κατεβάσαμε τις κιότες μας και ξαπώσαμε

χάμω ανάμεσα α σπιτόκουτα και τα ασημόχατα που εί- χαμε μαζέψει το πωί Καθίσαμε η μία πάνω στο κούτεο της άης Η γιαγιά μου ώτησε απ την κει πότα τη μαμά μου: «Τι κάνουν αυτά στο δωμάτιο;» «Παίζουν» είπε η μαμά μου

Σηκώθηκα όθια στο φουστάνι μου κέμονταν μεικά α-

σημόχατα βγκα στον κπο Ο αδεφός μου ο Α καθόταν εκεί και στα χέια του κατούσε ένα σχεδόν άδειο μπουκα- άκι με μανόν «Α αν μου βάψεις τα νύχια θα σου πω κά- τι» Ο Α έβαψε τα νύχια μου κόκκινα Εγώ και ο Α κοι τάξαμε για πο ώα το κόκκινο κι ύστεα κοιταχτκαμε στα μάτια Κόκκινα μάτια Ύστεα κοιτάξαμε πο ώα τον

ιο ύστεα κοιταχτκαμε στα μάτια χυσαφένια μάτια ύ στεα κοιτάξαμε τα δέντα και μετά τα μάτια μας πάσινα μάτια ύστεα κοιτάξαμε το χώμα « Ξ εκίνα» είπε ο Α Εγώ δεν είπα τίποτα Ο Α έφεε μια πέτα «Δώσε μου πίσω το κόκκινο» είπε Έτιψα τα κόκκινα νύχια μου στην πέταΎστεα βάδιασε το βάδυ ξεψύχησε Εγώ και ο Α φέ- ναμε σπίτι ότι μποούσαμε να κέψουμε από τη μαύη νύ χτα «Μαμά πού είναι η γιαγιά;» Η Φατμά έπαθε κεφτέδες με τα χέια της πατς πατς «Στο ιμάνι τιγυίζει χεάκι χεάκι με τα πνεύματα» είπε Στο πάτωμα καθόντουσαν οι δυο Αμένισσες αδεφές που δεν είχαν παντευτεί ποτέ μο



δίστρες φίλες της μαμάς μου Στο να τους χρι κρατούσαν - να πολύ μεγάλο ψαλίδι μαύρο ο ψαλίδι περπατούσε πάνω σ ' να χοντρό γκρίζο ύφασμα βγαζε ήχους χρατς χρουτς χρατς C ' est υπ dex pieces είπαν εν χορώ Μαμά τι θα πε ντεπς Το ντεπ ς είνα ντεπ ς εε η μαμά μου Κομ- μάτια κλωστς κρμονταν απ ' τα μαλλά αυτών των αδελφών χωρίς άντρες α λεπτά τσιγάρα στς άκρες των χε λ ών τους η φωνή τους που βγαινε πάντοτε σαν να ήταν μσα σε νερό τα χαμόγελά τους κολλούσαν στους τοίχους και στο ταβάνι και ανακατεύονταν με την υγρή μυρωδιά της κοντινής θά

λασσας Με το να μου μάτι που απ ' την αγάπη που είχα γι αυτς τις γυναίκες είχε γίνει πιο μεγάλο και πιο μαύρο κοίτα- ξα αυτς τ ς γυναίκες με το άλλο μου μάτι κοίταξα απ το πα- ράθυρο στη σκοτεν ά. Ή ξερα ότι θα ' ρθει ο μπαμπάς μου Δεξιά του ο καμπούρης φίλος του ο Ρ φάτ ο Καμπούρης κά τω απ το αριστερό του μπράτσο να μπουκάλ ρακί το λεγό

μενο γάλα των λιονταριών Όλοι θα φάνε θα πουν ρακί κα οι γυναίκες θα τραγουδήσουν Ο μπαμπάς μου θα κλείσει τα μάτια του και ανοιγοκλείνοντας το στόμα του χωρίς να βγά- ζει φωνή θα συνοδψει αυτς τις γυναικείες φωνς Ττοια βράδια δεν τρωγα είχα δουλεις Καθόμουνα αντίκρυ στο ρολό του τοίχου που η γιαγιά μου είχε αρχίσει να μαθαίνε να

δ αβάζε από τότε που ο Αλή πάει σ ολείο η γιαγιά μου λε- γε για τα λεπτά Η ώρα είνα εφτά αλλά χει ακόμα δυο δά- χτυλα καιρό ώρα καθόμουνα μπροστά σ αυτό το ρολό ή θελα να σταματήσω το χρόνο και με τη ματά μου προσπα- θούσα να σταματήσω τα πόδια του ρολογιού που γυρνούσαν γρήγορα Πού και πού κοιτούσα τις Αρμνισσες αδελφς τα χρια και τα πρόσωπά τους τα κλειστά μάτια του ιφάτ τουΚαμπούρη το τρεμάμενο Κλαρκ Γκιμπλ μουστάκι του μπα μπά μου που φερνε το ποτήρι με το ρακί στα χείλη του την όμορφη μύτη κα το στόμα της μαμάς μου Έπειτα κοίταζα πάλι το ρολόι του τοίχου Εξαντλήθηκα από τον πόνο που δεν



πορούσα να στα ατήσω το χρόνο και αποκοι ήθηκα πάνω στο τραπέ ι χαν αντιληφθ το άλο ου έρωτα Ή ή πω ια κνου ή ουνα ονάχα το κορτσι που κοι όταν στο τραπέ ι; Η ιαιά ου πήρ ην πλάτη τη ια να πά ι

στο κρβάτι Οι υναικ φωνέ θα συνχσουν να λέν τρα- ούδια και οι άντρ , αναστνάοντα αχ, βαχ, οχ, θα ιλάν στι υνακ αυτέ ια την κατάστασή του

Π θα ένη τη νύχτα απ τον έρωτα, πισκέφτηκα τη ια ιά ου την άλλη έρα τη υνακα που πέθαιν ξαπλωένη σ ' ένα κρβάτι στο διάδρο ο, πσω από ια ξώπορτα πλού-

σια διακόσ ηση Ζ ούσ κ , ια πολύ αδύνατη και ικροκα- ω ένη Αρ ένισσα , ήταν ξαπλω ένη στο κρβάτι σαν χλώ να υρισ ένη ανάσκλα. Η ιαιά ου κάθισ σαν να χ ι σό σώ α ο κρβάτι κι έπιασ το δ ξ χέρι τη χλώνα . Η ιαιά ου π στη χλώνα πω όταν π θάν ι, θα πάι στον Παράδισο, δν χ α αρτ , ιατ σ αυτό τον ψύτικο κό

σ ο δν χ αποκτήσι καλά καλά ούτ ένα κρβάτι. Η χ- λώνα έκαν «ιιιιι . . και το αριστρό τη χέρι έπιασ σφιχτά σφιχτά το χέρι ου Η χλώνα , η ιαιά ου κι ώ καθσα κ έτσι, χέρι χέρι Η ξώπορτα ανο ι και κλνι Ο ήχο των ψηλών τακουνιών κνων που πηαινοέρχονταν αντή- χησ στο πέτρινο πάτω α, ο ήλιο στα σκαλοπάτια άρχισ να πθανι

Η χλώνα έδ

ιξ

τα

άτια τη κάτω από το

αξι-

λάρι, η ιαιά ου έψαξ κάτω από το αξιλάρι αυτό που ή θ λ η χ λώνα Ή ταν ένα χουρ ά . Η χλώνα οδη τα άτια τη το χέρι τη ιαιά ου που κρατούσ το χουρ ά ω το δικό ου χέρι Πήρα το χουρ ά, η ριά υνακα πέθαν, ια ύα έκαν βιι νν , βιι νν, βιι νν, η ριά υνακα πή στον Παράδισο, η ιαιά ου σηκώθηκ «Σώθηκ , πά να χαέψου τα πλοα, να δού πόσα θα ρθουν σή ρα , πόσα θα φύουν , π

Στο λι άνι τα πλοα ξφυσούσαν σαν συννφάκ α σκόνη του ανθρώπου που έσπ υδαν απ ' τη δουλιά στο σπτι Τα



πλοία π ραν τους άλλους ανθρώπους που περίμεναν Μ α κο λ ά που τους σπρους που είχε εφυσσε ω τους πα ρ- νε ανά κα ανά μσα τ ς σαν μεγαλωμνα πα δ ά κα στ ν κο λ ά αυτ τους δ ναν αμσως τσά μσα σε μ κρά ποτ ρά- κ α Πρσωπα δρωμνα απ τον λ ο κο τούσαν ο μ σο- σκταδο σ αυτ το κρύο σαλ ν τ άλλα πρ σωπα κα ε- κουράζονταν

Κάπο ος άνο ε μ α εφ μερίδα κα δ άβασαν κ άλλο μα- ζί του Απ τ ς εφ μερίδες σταζε συνχε α αίμα απ το τσε- κούρ μ ας γυναίκας που είχε κψε τον άντρα τ ς σε τρ άντα

τρία κομμάτ α τ ν ώρα που κο μταν απ τ ψωμομάχα ρο ε- νς θείου που φ λο ενούσε στο σπίτ τον αν ψ του ο οποίος με νε εκείν τ μρα μνος στο σπίτ με τ γυναίκα του θείου.Καμ ά φορά κ απ το περίστροφο ενς ερακ ανού άντρα π καθταν σε μ α σκοτε ν γων ά ενς καμπαρ κα στε λε στον άλλο κ σμο τ ρ πτ ζζ με τα ροζ βαμβακάκ α στ ς

ρώγες τ ς Κ ακμα απ τ ν κρ ενς φορτ γατζ που - θελε να πάε μαζί του κ εκείνος χωρίς να ν χε δε ανε μανούβρα με το φορτ γ που τ συνθλ ψε ανάμεσα στ ς πί σω ρδες κα στον τοίχο ο αίμα που τρεχε απ τ ς ανο χτς εφ μερίδες γμ σε λο το πλοίο το πλοίο χυσε το αίμα απ τ ς πρτες στ θάλασσα κα ο εφ μερίδες άνο αν τ ς μσα

σελίδες τους Φωτορομάντζα με θμα το οθωμαν κ κράτος μαυρ ασπρα σκίτσα Μ α μάνα κα μάλ στα σουλτάνα δολο φονούσε τον ίδ ο τ ς το γ ο με τ βοθε α ενς μαύρου σκλά- β Ο σκλάβος κοψε το κεφάλ του πα δ ού σουλτάνα μ- σα σε τούλ να ενδύματα είνα απλωμν πάνω σε μα λάρ α το κομμνο κεφάλ πφτε το μαχαίρ πφτε πάνω στα χαλ ά τ ς σλτάνας ο σκλάβος είνα

απλωμνος πλά

στ σουλ-

τάνα κα σουλτάνα του λε πο ον θα σκοτώσουν μετά κα κάτω κάτω γρά ε Η συνχε α ρ ο.

Ένας απ ους αναγνώστες πγε στον απ πατο το πλοίο κουνούσε μ α δε ά μ α αρ στερά στο ταβάν του αππατου



π ηγα νοερχόταν το ματωμένο κεφάλ του γου μ ας σουλτά- νας κα ανάμεσα στ ς άσκημες μυρωδ ές κα τ ς κηλίδες ού- ρων ήταν πεταμένο ένα τούλ νο φουστάν . ο σπέρμα του α- ναγνώστ η χύθηκε πάνω σ τές τ ς κηλίδες ο κεφάλ κα το

τούλ νο φουστάν γεμάτο απ το σπέρμα του αναγνώστη πέ- ρασαν μέσα από την τρύπα κα ανακατεύτηκαν στη θάλασσα που χωνεύε τ ς κηλίδες αίματος σε γαλάζ ο. Ο καπετάν ος ε- κεί ψηλά στο τ μόν τα είδε όλα αυτά κούνησε το κεφάλ του δεξ ά αρ στερά κα είπε: «Αυτός ο λαός δε θα εξανθρωπ εί ποτέ, δεν το χε αυτό το χάρ σμα».

Μέσα από ένα πλοο που προσάραξε κατέβηκε ο μπαμπάς μου ο Μουσταφά. Κρατούσε στο χέρ του ένα τενεκεδέν ο κουτί. «Νερομπογ ές γ α σένα κα τον Αλή αύρ ο πηγαίνε ς στο σχολείο» είπε ο Μουσταφά

ο βράδυ η Φατμά κα ο Μουσταφά πήγαν σ νεμά στους Αμερ κάνους που μπορούν κα χορταίνουν με χάπ α. Η γ α-

γ ά Α σέ πήγε με ένα κερί στη νεκρή Αρμέν σσα Ο Αλή κ ε- γώ βάλαμε τον κατά τρα χρόν α μ κρότερο αδελφό μας πά νω στο τραπέζ . Ο μ κρός αδελφός έπρεπε να κο τάε μόνο το ταβάν . Ζ ωγραφίσαμε με νερομπογ ές το μ κρό πί του. Ο μ - κρός αδελφός μας γελούσε με κλε στό το όμα , που έτρεμε απ τα συγκρατημένα κύματα γέλ ου. «Κοίτα το ταβάν , κοί τα πετάε

το πουλί πετάε

» Ο Αλή συνέχ

σε να ζωγραφίζε

την τουρκ κή σημαία την αμερ κάν κη σημαα τα χρώματα μ ας σημαίας ποδοσφα ρ κής ομάδας. Ύστερα βάλαμε το μ - κρό αδελφό στο κρεβάτ , σβήσαμε το φως κα από το παρά θυρο πήραμε μέσα το φεγγάρ πέσαμε κάτω κα χτυπ όμα σταν στο γέλ ο ύστερα θέλαμε να κλάψουμε. Ο Αλή κ εγώ εί- χαμε δύο δίσκους Πετάξαμε το φεγγάρ έξω τραβήξαμε τ ς κουρτίνες, βάλαμε στο γραμμόφωνο πρώτα το τραγούδ του Αλή ο τραγούδ το έλεγε μ α αντρ κή φωνή «Παντού είνα σκοτε νά λυπημένη μου καρδ ά». Ο αδελφός μου ο Αλή έ κλα γε δυνατά, ύστερα βάλαμε το δ κό μου δίσκο. Μ α γυνα

33



κεία φωνή τραγουδο σε: «Αγάπησε όπως εγώ και θα κατα λάβεις τότε τ είναι πίστηηηη. Άρχισα κι εγώ να κλαίω Α φο γελάσαμε και κλάψαμε πήγαμε στη γιαγιά που κοιμόταν στο κρεβάτι της με τις τρεις φανέλες που φορο σε τη μια πά-

νω στην άλλη Αναγκάστηκε να μας διηγηθεί τρεις φορές το ί- διο παραμ θι Ένας άνθρωπος που τον έλεγαν Γιε ίντ άφησε για μέρες πολλές την έρημο διψασμένα τα εγγόνια του Προ φήτη μας Μωάμεθ τον Χ ασάν και τον Χ ουσε ν Πέθαναν κά τω από τον ήλιο της Σαχάρας λέγοντας: «Νερό νερό

Ύστερα η γιαγιά μου με έστειλε να φέρω ένα ποτήρι νερό

γιατί είχε στεγνώσει το λαρ γγι της Κατέβηκα τη σαπισμένη ξ λινη σκάλα ταν είδα το νερό σκέφτηκα πώς αυτό το ά χρωμο τρεχο μενο πράγμα ενώ δεν υπήρχε μπόρεσε να σκο τώσει τον Χ ασάν και τον Χ ουσε ν α σκαλοπάτια κουνήθη καν κάτω από τα πόδια μου το νερό στο ποτήρι άρχισε να τρέμει σαν να είχε στενοχωρηθεί γι ' αυτό που είχε κάνει στον

Χ ασάν και τον Χ ουσε ν Πήγα στο σχολείο Η δασκάλα μας ρώτησε όλους το όνομά μας και πο είχαμε γεννηθεί «Γεννήθηκα στη Μαλάτια στην Ανατολία ε α εγώ Η δασκάλα είπε: «ότε είσαι Κο ρδισ σα στον πισινό σου θα έχεις σίγ ρα ουρά εσ . Ύστερα γέ- λασε γελάσανε κι οι άλλοι και μου βγάλανε παρατσο κλι: «Η

Κο ρδισσα με την ουρά. Από τη στιγμή εκείνη κάθισα στο τε λευταίο θρανίο και η διάρκεια του μαθήματος διηγο μουν

στη διπλανή μου το παραμ θι που μου είχε πει η γιαγιά μου το προηγο μενο βράδυ Η δασκάλα επειδή μιλο σα πολ με έ βγαε στο μαυροπίνακα Έπρεπε να κάθομαι στο ένα πόδι μπροστά στον πίνακα κάθε μέρα μαί με δυο αγόρια στερα η δασκάλα έβαε σ ' εμάς τους τρεις ένα γραπτό διαγώνισμα ε- γώ περνο σα κάθε φορά και μπορο σα να ξανακαθίσω και να συνεχίσω να διηγο μαι το παραμ θι στη δ λανή μου

Μια φορά ήθελα να κατουρήσω Σήκωσα το χέρι μου η δασκάλα με κοίταξε συνοφρυωμένη και είπε: «Πάλι εσ στα

34



μάτα γ ατ θα σου έσε το σαγόν α ' την ολλή φλυαρα».Για να μενει το νερό μέσα μου σώ ασα για λγο ύστερα κα- τουρήθηκα άνω μου τα τσσα μου αμολήθηκαν και γλστρη- σαν στα όδ α των αιδ ών μετά ήρθαν τα κακά μου Ύστε-

ρα α σθανόμουνα καλά μετά έγ νε μεσημέρ βγήκα α το σχολεο και μαζ με τα σκατά μου έρασα μ ροστά α ' το νε- κροταφεο και ήγα στη γ αγιά μου «Το χέσιμο εναι δώροΘεού» ε ε η γιαγιά. Καθώς η Ασέ με έ λενε ξε ρόβαλε έ νας άντρας δυο μέτρα ου κούτσα νε κρατούσε στο χέρ του ένα λαστ κό σ αθ. βγαλε μ α κραυγή «Αλλάχ Αλλάχ» κι

άρχ σε να με κυνηγάει στις ξύλινες σκάλες κα μέσα στα δω- μάτ α Μ' έ ασε κα με το λαστικό σ αθ μού ήρε το κεφά- λι. Ή ρθε η μαμά μου «Αυτός ενα ο δ κός σου α ούς και δ - κός μου ατέρας ου ήρθε α ' την Ανατολα. Τώρα εσύ στις δ ακο ές θα ας μαζ του στην Ανατολα θα ας στην όλη ου άνο ξες τα μάτια σου σ αυτό τον κόσμο» ε ε.

Ο μαυρομουντζούρης ήρθε ως τα όδ α μας. Εγώ και ο α ούς Αχμέτ ανεβήκαμε στο τρένο. Για την Ανατολα.

Στο τρένο εδα άλι τους στρατιώτες. Όταν βράδ ασε οι στρατιώτες με τύλιξαν μέσα σε μ α χλένη με έβαλαν στο δχτυ των α

οσκευών κα

με δέσανε σφιχτά με μ

α στρατιωτκή ζώ-

νη. Α ό το δχτυ κο τούσα έξω σαν ουλ. Τρεις μέρες τρε ς νύχτες Ο α ούς κα ο ρατιώτες κά ν ζαν ο κα νός έ- μο αζε με μαλλιά κοριτσ ού ολύ μακρ ά. Οι στρατιώτες ε αν εν χορώ «Πες μας α ού». Ο α ούς διηγούνταν κ ό ως μ λούσε μεγάλωναν τα γέν α στο αξύριστο ρόσω ό του και τα γέν α του άρχισαν να υφανουν ένα χαλ. Οι στρα- τ ώτες γ α να βλέ ουν τα μοτβα του χαλιού άναψαν δαδ ά.

Στην άκρη του χαλ ού άνω στα βουνά χ όνιζε Πάνω σ αυτά τα βουνά ο α ούς μου ολύ νέος έτρεχε. Δ λα του ήταν μια ολύ νέα κο έλα κ ένα σωρό ζώα. να άλογο έ ε

35



σε κα ψόφησε σ ο χόν α γεράκ α πε ούσαν κρώζονας ο νέος παππούς π ρε ο όξο ο κα ος φώναξε: «Πηγαίνεε δώσε χαρείσμα α σο Ρώσο σάρο σας μ α μέρα θα βρε ο βέλος ανάμεσα σα μάα ο Αχ πρέπε να φύγω

απ α μέρη α ά α μοροφ χ ρες έχε α ά η γης θα πάρε ην εκδίκησ μο απ ον σάρο Πάνω σ ο χαλί μ α μακρ ά σε ρά από ψόφ α ζώα έδε χνε ο δρόμο πο πραν ο Αχμέ κα η νέα κοπέλα από ον Καύκασο σ ην Ανα ολία Χ ρσά φ χύνεα απ α χέρ α ο παππού κα γίνε α χωράφ α σ ' α ην πόλη η Μαλά α. Χ ωράφ α γεμά α κα σ ές Ύσε

ρα ανάμεσα σε ψηλά σ άχα κα καλαμπόκ α έχασα απ ' α μά α μο ον π αππού μέσα σ ο χαλί μαζί με ς πένε γ ναίκες κα α πα δ ά ο Μεά ον είδα πάλ μέσα σ ο χαλί κού σα νε ανάμεσα σε φλόγες έπεφαν χε ροβομβίδες κ ύ σ ερα πάνω ο χαλί μ α γερμαν κ σημαία άρχσε να κμαίζε δίπλα σ η σημαία ην ορκκ. Πάνω σο χαλί ο Β ί-

σμαρκ έφ αχνε η σ δηροδρομ κ γραμμ ης Β αγδά ης πο περνούσε μέσα απ ην Τορκία κα απλωνό αν ως α πε ρελα οχώραφα κα ενδ άμεσα ο Β ίσμαρκ είδε ην Πέργα- μο κα ρώησε δ ακρ κά ο σολ άνο ο οποίος φοβούμενος λα κ εξέγερση ρ γρνούσε με κακοραμμένα πάνο ε κο- σ ούμ α γ α ί ο ράφ ης ο μπορούσε να παίρνε α μέ ρα

ο μόνο από μακρ ά Ο Βίσμαρκ ώ ησε ο σολάνο δ α- κρ κά αν θα μπορούσε όχ να πάρε μαζί ο σ η Γερμα- νία μερ κές αναμνησκές πέρες από ην Πέργαμο. «Έχω ό σο πολλές πέ ρες πάνω σ ο σθος μο ας πάρε κ ο άπ σοςο μερίδ ό ο απ αές είπε ο σολ άνος. Ο Β ίσμαρκ κο- βάλησε όλες ς πέρες ης Περγάμο σ ο Β ερολίνο κ ύσ ε- ρα ρθε πάλ σο χαλί κα έφερε γερμαν κούς κοβάδε μ αούς θελε να κοβαλσε ο πε ρέλα ο ης Β αγδά ης σ ο σπί ο. Τ ακούσανε α ό ο Άγγλο ο Γάλλο κα ο Ια λοί κ ρθανε σ ην Τορκία με ος δ κούς ος κοβάδες ΟΓερμανοί ο Άγγλο ο Γάλλο κ ο αλοί γρίσανε ος



κοβά δες τος ανάποδα και τος φορέσανε σαν κράνη στα κεφάλ ια τος, βγάλανε απ τις τσέπες τ ς χε ροβομβίδες και τα πλα τος, κα άρχισε στην Τορκα ο πλεμος το πετρε- λα οκοβά Ο παππούς μο έπρεπε να πάει με τη μεριά των

γερμαν κών κοβάδων στον πλεμο, πάνω στο χαλί ο παπ- πούς μο έτρεχε ορλιάζοντας ανάμεσα στις φλ γες κα σε ζώα και ανθρώπος πο καίγονταν ο αμα πο έτρεχε απ το π δ το έβαψε κκκ νο ένα τρίγωνο πάνω στο χαλί, ύστε- ρα οι μεγάλες φλγες μετατράπηκαν σε μ κρές φλ γες, ο Γερμανοί αναγκάστηκαν να ποχωρήσον Κα ο κοβάδες

τος τσούλησαν μαζ τος ως τη Γερμανία Οι γαλλικο, ο αγγλ κο κα οι ιταλικοί κοβάδες μο ράστηκαν τη χώρα Ο σολτάνος καθταν τσίτσ δος στο παλάτι το με τρεις κοβά- δες, έπλενε τη μούρη το τη μια μέρα στο γαλλικ κοβά, την επομένη στον αγγλ κ την άλλη στον ιταλ κ , και ο ράφτης το δεν μπορούσε πια ούτε απ μακριά να το πάρει μέτρα

Κάθε μέρα, ταν έσκβε στον κοβά, εμφανίζονταν μέσα σολτάνοι πνιγμένο , απαγχονισμένο , δ αμελ σμένο απ τα - δια τος τ αδέλφ α , τ ς μανάδες κα τος πατεράδες τος κα έβαφαν τον κοβά ροδή στερα φάνηκαν στον κοβά οι χω ριάτες με τος σκελετούς των ζώων τος, χωρ άτες καταδ κα- σμένο στην πείνα απ τος φοροεισπράκτορες το σολτά-

νο Ο σολτάνος έκλεισε σφιχτά τα μάτια το, πλύθηκε σύρ θηκε γονατ στ ς μέσα ο δωμάτι το, ξάπλωσε χι πάνω αλλά κάτω απ το κρεβάτ το, κα την ώρα πο έβαζε δο με γάλα δαμάντα πάνω στα μάτ α το άκοσε άλογα με ιππείς να σγκεντρώνονται έξω άνω στο χαλί αρχηγς των ιππέ- ων ένας πολύ μορφος αξ ωματ κς ξανθά μαλλιά, γαλάζια μάτια Ο στρατιώτες στο μαρομοντζούρη, μ λις είδαν α τ τον αξ ωματκ πάνω στο χαλί, πετάχτηκαν ξαφνικά ρθιο κα τον χα ρέτσαν Ο άντρας με τα γαλάζια μάτ α τος φώ- ναξε μέσα απ το χαλί: «Τι κάνεις, στρατ ώτη;» Οι στρατιώτες στο τρένο επαν εν χορώ, «Καλά, Ατατούρκ μο», και με το

37



δεξί χέρι στο μέτωπό τους στάθηκαν προσοχ Κοίταζαν το χαί που εξακοουθούσε να υφαίνει ο παππούς μου. Ο αξιω ματικός με τα γαάζια μάτια έτρεχε μαζί μ ένα τσούρμο αν- θρώπους ανάμεσά τους ταν ο παππούς μου ταν και γυναί- κες όοι κουβαούσαν στους ώμους τους καδιά δέντρων στο χαί παρουσιάστηκε ένα δάσος άα δάση άρχισαν να εμφανίζονται Οι ηστές με τα κατσαρά μαιά τους που φτάναν ως τον ουρανό τα κατάμρα σαν ε ές μάτια τους και τα άτια τους με τα τρεμάμενα σώματα κατέβηκαν απ τα βουνά και ρθαν δίπα σ αυτό τον άντρα με τα γαάζια μά

τια. Εκείνος πρε ένα καδί και πάνω στο υγρό χώμα χάραξε ένα ποεμικό σχέδιο ενάντια στους κουβάδες και στο γυμνό σουτάνο που κοιμόταν κάτω από το κρεβάτι του με δυο δια μάντια στα μάτια του α άογα αφουγκράστηκαν με όο τους το σώμα ο δάσος είναι βουβός ακροατ και το κάθε δέντρο χάραξε το σχέδιο αυτό σαν τατουάζ στο κορμί του

άνω στο χαί φάνηκε ένας σκονισμένος ππέας πησία σε το άογό του σωριάστηκε κάτω και ψόφησε νας ΡώσοςΚούνησε το σακάκι και το καπέο του και πέσαν χάμω πο ά όπα και χρυσός. « Λένιν και οι σύντροφοι χαιρετίζουν τον αντιιμπεριαιστικό σας αγώνα» είπε. Οι ηστές κι ο παπ- πούς μου του έδωσαν ένα αγνι νερό πιε το νερό και έφυ-

γε ο οπισμένο δάσος κάθισε χάμω προσευχθηκε και στον ουρανό υψώθηκαν χειροβομβ δες ο σουτάνος έβγαε τα διαμάντια απ τα μάτια του και βούωσε μ αυτά τ αυτιά του. Οι γαικοί κουβάδες φώναξαν «A secors » Οι α ι κοί κουβάδες φώναξαν «Hel Help » τη μύρνη ένας ω- ραίος ηνας αξιωματικός έμεινε στο κρεβάτι του έεγε πως δεν μπορεί να σηκωθεί

πως το κορμί του είναι γυάινο

και πως αν σηκωνόταν θα έσπαγε. Οι κουβάδες κουμπούσαν στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο προς την Ι ταία την Α ία και τη Γαία. Από τις τσέπες τους έπεσαν ο αίξπηρ ο Μο- ιέρος και ο Δάντης και χαιρετούσαν τους κουβάδες που α



πομακρύν οναν Ο λυ αίος σουλνος έπ σ σ ο νρό πί- σω από ους κουδς κολυμπών ας απομακρύνθηκ από ην ακ ή και σφιχ αγκλ ασ έναν αγγλικό κου Σ ην ακή ο δσος παρησ σ ένα μέρος α κλαδι ν ρς γυναίκς

γέρο ι γήκαν έξω από ο δσος μ ζψαν όλους ους νκρούς ης χώρας και ους έθαψαν σον ήλιο

Ο χθρός έφυγ λέγαν Ζ ήω η Δημοκρα ία λέγαν οι ν ρς μ φρκα και ημίψηλα Θρησκία και κρ ος ίνα ξ - χωρισ πργμαα λέγαν κα π ούσαν σ η θ λασσα ην αρα ική γραφή και φέρναν η χώρα μ υρωπα κ αρο-

πλνα η λα ν κή γραφή έπαιρναν α γιασμ κια απ ' ις γυ- ναίκς φηναν ους μιναρέδς να σωπαίνουν κα σους χο ρούς χόρυαν μ υρωπα κή μουσική Ο νρας μ α γαλζια μ α κρα ούσ σ ο χέρι ου ένα καουρ κι ύσρα ο φόρ - σ σο κφλι ου Και όλοι ο νρς ή αν υποχρωμένοι να φορούν πλέον όχ φέσι αλλ καπέλο Όλο οι ν ρς μιας μ

κρής πόλης φόρσαν συλλήδην α αξ πούλη α υρωπα κής καασκυής γυνακ ία καπέλα που ους πούλησ ένας πονη- ρός έμπορος Ο ν ρας μ α γαλ ζια μ ια καθό αν σ μια καρέκλα ίπ ένα σωρό φρσις οι νθρωποι μ α μαύρα η μίψηλα πήραν ις φρ σ ις κα ην θνοσυνέλ υση ις έκαναν χιονόμπαλς και ις πέ αξαν ο ένας σον λλο Πνω σ ο χα- λί

α χωρι

ξύπνησαν γιοι που ίχαν σκοωθί ον πόλ μο

χύπησαν ις πόρς ίχαν α κλαδι ακόμα σ ους ώμους ους ο μανδς ους νο ξαν ην πόρ α Οι νκροί γιοι έλ - γαν: «Μνς θα έχ μπροσ σας έναν πολύ πολύ μακρύ κα κρύο χ ιμώνα να α κλαδι μαζέψ α ό αν οι λύκοι έρ- θ ν ως ην πόρα σας και σας κοι ξουν κα μαα μ μ ια που γυαλίζουν απ ' ην π ίνα κ ψ α κλαδ και ζσ αθ ί

Οι μικρές καμινδ ς π νω σ ο χαλί κπν ζαν οι καπνοί ανέαζ αν σον ουρανό ους θρήνους ων μαν δων και ην α γ πη που ίχαν για ους γιους ους και ανακαύον αν μ ις φωνέ ς ων π νασμένων λύκων Οι μανδς ίπαν σους λύ

39



κους: «Εμς δε μας απόμεινε τίποτα πια». Οι στρατιώτες στο τρένο ρχισαν να κλαίνε « α τή είναι η γιαγι μου» « α αυτή είναι η γιαγι μου» λέγανε Ο παππούς μου τρβηξε μια ρουφηξι απ το τσ γ ρο του και τα γένα του συνέχισαν να

υφαίνουν το χαλί Ί δ α και μέσα στο χαλί κ πν ζε πνω σ έ- να βουνό στο λα μό του κρεμασμένα κιλια ίδ α τα κατσαρ μαλλ του σήμερα λίγο ασπρισμένα να φτνουν στον ουρα νό ο λλο ληστές στέκονταν δίπλα του. Όλο εκτός από έ ναν κπνιζαν Εκείνος καθισμένος μ λούσε με μ α πέτρα που κρατούσε στο χέρ του τ όνομα της πέτρας ήταν πέτρα

της υπομονής με την πέτρα τή μπορούσε ο νθρωπος να μετρ ει την υπομονή Έλεγε στην πέτρα της υπομονής «Πέ- τρα της υπομονής πολεμήσαμε είδα ανθρώπους να κουβα- λούν τα πόδια τους στα χέρ α τους κα να εφορμούν κατ του εχθρού είδα γυναίκες να πέφτουν στο ποτ μι απ ' τ ς γέφυρες καθώς έτρεχαν να γλυτώσουν από ξένς ντρες το ποτμ

τις έπλυνε έγλε ψε τις πληγές τους κα τ ς καθρισε κα τους έδωσε φτερ. Ο ι γυναίκες αυτές πέταξαν στον ουρανό κα κουβλησαν τους νεκρούς ντρες στα χέρια τους τ ς είδα πέ ταξαν ως τον ήλ ο και στον ήλιο έθαψαν τους νεκρούς τους. Πέτρα της υπομονής εσύ θα μπορούσες να υπομείνε ς» Η πέ- τρα της υπομονής στο χαλί πήρε μ α βαθ αν σα στέναξε

και έγινε λίγο μεγαλύτερη Ο ντρας συνέχισε: «Πέτρα της υ πομονής οι νθρωποι που πολεμήσανε μαζί στο ίδιο δ σος τώρα χορεύουν με τ ς παρφουμαρισμένες γυναίκες τους φο- ρ νε μαύρα καπέλα γ ορτζουν το ν κηφόρο πόλεμο ξεχν- νε τις υποσχέσε ς γ α ισότηταελευθερία πέτρα της υπομονής οι νθρωποι αυτοί θα καλέσ ν στη χώρα λλους ξένους αν- θρώπους ο ξένο θα ρθουν μαζί με τους κβδες τους είνα βρικόλακες θα πετξουν ως εδώ από μια πολύ πολύ μακρινή ήπειρο οι νθρωπο με τα μ ρα καπέλα θα τους δώσουν την δεια να τους ρουφήξουν το αίμα ύστερα θα γίνουν ο ίδ ο βρ κόλακες ε τς ξένους κουβδες στο χέρ μασώντας μ α



νμσα στα μακρ μαλλ των ληστών και π νω ο χαλ μ φανστηκαν σ ιρές σ ιρές μέδουσς Έ νας ρατιώτης στο τρένο ρώτησ τον παππού «Ε τι έκανς όταν όλο οι φλοι σου σκοτώθηκαν «Έμινα τρα χρόνια στα βουν έινα λα-

θρέμπορος και μια νύχτα . . . π ο παππούς μου. Οι στρα- τ ώτ ς κι ώ π νω στο δχτυ των αποσκυών κρατούσαμ την αναπνοή μα ένας στρατιώτης α να μπορ μέσα στο σκοτ δ να δ ακρν καλύτρα π νω στο χαλ ναψ ένα σπρτο ήταν κατασκότ ινα και μια σκι πηαινο ρχόταν αν μ σα στις νρκς που χαν τοποθτηθ στα σύνορα. Εκ ν η

τη στιμή το τρένο σταμτησ και ανέβηκαν μρικο χωροφύ λακς ο στρατιώτς κ ο παππούς μου δπλωσαν το χαλ κα το έκρυψαν κτω από τον πκο. Ύστ ρα βήκ ο ήλιος κι ώ κι οι στρατώτς κλσαμ τα μ τια μας. Όλοι μας ξυπνή- σαμ μ τη φωνή μ ας αλοπούλας που πριφ ρόταν π νω στο χαλ που ξακολουθούσαν να υφανουν τα ένια του παπ-

πού. Ο παππούς μου ήταν καθισμένος αντκρυ σ αυτή τη α- λοπούλα κα την απ ιλούσ μ ένα σπαθ. «Αν δν κατφ ρ ς να αποκομσ ς τποτ από ένα νκηφόρο πόλμο τι να σου κνω ώ π η αλοπούλα. Ο παππούς μου κυνήησ κου- τσανοντας τη αλοπούλα κραδανοντας ααμτητα το σπα- θ π νω απ ' το κφ λ του Κυνηώντας τη αλοπούλα ο παπ- πούς μου ανέβηκ σ ' ένα βουνό

κ μψ ουρα μήλα και

πέτρ ς και τα κσφ νδόνι προς τη μρι της πρωτύουσας τη ς δη μ οκ ρ ατ ία ς φω ν άζ ο ντ ας : «Μ α ς εί πα τ ε ψ έ μα τα!» Ύ στ ε - ρα πνασ και μ ψ ξαν τα μήλα που χ π τ ξ ι και τα έφα . Οι υνακ ς του τον αναητούσαν κνος όμως π πως θα υρνούσ μόνο αφού κέρδι χρυσφι Οι χωροφύλα- κς τον έψαχναν κνος κπαδ υσ στο βουνό ένα λο ο

του έδωσ το όνομα Σ πτέμβρης μ τό φυ δ ψ πρόβατα μέσα από τη ναρκοθ τημένη π ροχή των συνόρων στη Συρα και πήρ σ αντλλαμα χρυσφι Έπ ιτα σαν λαστό πουλ π νω στο λοό του τον Σπτέμβρη κοταξ απ το βουνό την



πόλ η του κ ι γι ν μη βρουν το χρυσάφι, έβ λε τον Σεπτέμ βρ η ν το κ τ πιε Το άλογό του ο Σεπτέμβρης πέτξε μ ζί του π ' το βουνό στην πόλη ως το σοκάκι που ήτ ν το σπτι του. Εκεί, σε κάτι σκοτεινές γωνιές στέκοντ ν μερικοί χωρο-

φύλ κες οι κάννες των τουφεκιών τους γυάλιζ ν ο π ππούς μου ξεκούμπωσε τ κουμπιά του π ντελονιού του, όπως κ - θότ ν πάνω στο άλογο κ τούρησε δεξιά ριστερά στο δρό- μο κ ι επε στους χωροφύλ κες «Τους χωροφύλ κες που θ πιάσουν εμέν τον Τσερκέζ Αχμέτ δεν τους γέννησε κόμ η μάν τους». Τ τουφέκι δεν έβγ λ ν μιλιά κι εκείνος μπήκε

στο σπίτι του Οι στρ τιώτες, ότ ν το είδ ν τό στο χ λί, χει- ροκρότησ ν. Ψηλά στο δίχτυ εγώ άνοιξ διάπλ τ τ μάτι μου κοτξ το χ λί, μπήκ με τον πππού μου σ ' έν μεγά λο δωμάτιο περνώντ ς π τον κήπο ξ φνικά ν γνώρισ το δωμάτιο όπου εχ βγει π ' την κοιλιά της μ μάς μου τώρ έ ν άλλο π ιδί κοιμότ ν στο κρεβάτι στην γκλιά μι ς πολύ

όμορφης γυν κ ς τ μ κριά της μ λλιά εχ ν πλωθε πάνω στο κρεβάτι, ήτ ν κόμ υγρά π τη γένν Ο π ππούς μου ν σήκωσε κι έβγ λε το κάλυμμ πό το πρόσωπο του π ι διού κ ι εε: «Κόρη μου, τ ' όνομά σου ς εν ι Φ τμά Φ τμά, κ λώς όρισες σ ' υτό το φλεγόμενο κόσμο» Το π ιδί ήτ ν η μα μ ά μ , η Φα τ μά. «Ε ίνα ι η μα μά μ ου! » «Να ι, η μα μ ά σο υ κο ι-

μάτ ι κοιμήσου κι εσύ», είπ

ν οι στρ

τιώτες. «Όχι θέλω ν

δω τη γι γιά μου στο χ λ. ού εν ι η δική της εικόν » Ο π ππούς μου δε συνέχισ ν υφ νει το χ λί Έμεινε σιωπη- λός Τον εδ ν κοιτάει το σκοτάδι πό το π ράθυρο του τρέ- νου Οι στρ τιώτες είπ ν «ες μ ς π ππού» Ο π ππούς μου έκλεισε με τις πλάμες τ μάτι του οι λέξεις ξεχύθηκ ν συνεχίζ οντ ς ν υφίνουν το χ λί ο π ππούς μου στο χ λ με ξυρι σμένο κεφάλι έμεινε έν διάστημ στη φυλ κή, βγήκε κι φού έδωσε το τελευτ ο του γρόσι σ έν ν άνθρωπο που ζη- τιάνε υε μπροστά στη φυλ κή, έτρεξε στο σπτι Όλες του οι γυν ίκες στέκοντ ν μπροστά στο σπτι, μόνο η μ μά της μ

43



μάς μο δεν ήταν εκε Το φίλη αν το χέι μπαίνοντας τη ειά το χέι το απόμεινε κεμα μένο τον αέα «Πο εί- ναι η γναίκα μο;» ώτη ε Μια από τις γναίκες το το εί- πε: «Πήγε ο οεινό χ ιό για το γάμο της αδελφής της» Με-

τά ώπα ε Ο παππο ς είπε: «Γναίκα γιατί κ βεις τα λόγια κάτ απ τη γλώ α ο Λέγε » Η γναίκα άχι ε ξαφνικά να ταγοδάει δνατά: «Χ θες πέθανε ο δικός ο και δικός μο γιος κι ακο αμε π ς η γναίκα ο εκεί ψηλά το γάμο έβαψε τα χέια της με χένα απ τη χαά της πο πέθανε ο γιος μο». Ταγο δη ε τα ίδια λόγια μεικές φοές οι άλλες

γναίκες τέκονταν α άλετες αν βοβή γναικεία χο δία Ο παππο ς μο δεν είπε τίποτα καβάλη ε το άλογό το τον Σεπτέμβη το οδήγη ε το οεινό χ ιό πήγε το πίτι πο γινόταν ο γάμος εκεί είδα τη γιαγιά μο τη μαμά της μαμάς μο λτά μαλλιά ξπόλτη τεκόταν μπο τά ε μια μεγά λη πέτα τιβε τα ν χια της πάν ατή την πέτα η πέ

τα μάτ νε ανελέητα «Αχμέτ όταν εχόμονα το γάμο δεν ήξεα ότι θα πέθαινε ο γιος ο από την άλλη ο γναίκα» είπε η γιαγιά μο Ο παππο ς μο έδε ε τα μαλλιά της την οά το αλόγο το το Σεπτέμβη και ποχώη ε με το ά- λογο ε κακοτάχαλος δόμος η γιαγιά μο φόε ε ιγά ιγά αν φόεμα τα αγκαθ τά χοτάια και τις πέτες φώ

ναξε τη μητέα και τον πατέα της πο είχαν πεθάνει από καιό οι νεκοί την άκο αν βγήκαν απ τα μνήματά τος και πήαν την κόη τος κοντά τος Το άλογο ο Σεπτέμβης επι κεπτόταν κάθε μέα τον τάφο της και δάγκ νε με τα δό ντια το την οά τ πο είχε παα ει τη γναίκα τή το θάνατο «Αχ » είπε ο Σεπτέμβης. « πόνος ατός είναι αν αγκάθι καφ μένο ε νοτι μένη άκα» Καθόταν πλάι ο μνήμα της γναίκας έτ γε το χώμα τις πέτες έφαγε τό ες πέτες πο βάνε τεα τέγν νε τα δάκά το έ τεχε δαιμονι μένα αν να κάλπαζε πάν α γόνατα ς τον«Τρελ

-

Ευφρά

η

»

,

τον ποταμό και έπεφτε μέ α ο φάτης

44



τον ρούφαγε ευθύς στο βυθό Πάνω ο χαλί φάνηκε να σκού- ρο ράσινο χρμα μσα στο χρμα αυτό μια γυναίκα ήταν καβ άλα σ να άλογο.

Το χαλί τελείωσε εδ χαλί μισοτελειωμνο Το τρνο είχε

φτάσει. Οι στρατι τες με κατβασαν α ό το δίχτυ των α ο σκευ ν δί λωσαν το χαλί και το ριξαν στους μους του α ού μου εκείνος γονατισμνος χάμω αρακαλούσε το Θεό να συγχωρσει τις αμαρτίες του. Κοριτσάκι εφτά χρον ν ή ρα τον α ού μου στην λάτη μου κατεβήκαμε α ό το τρ- νο το χαλί κατρακυλούσε δλα μας μες στα σοκάκια φτά-

σαμε στο σ ίτι του α ού μου η μόνη εν ζωή γυναίκα του ήρε τον άντρα της α ό την λάτη μου στην αγκαλιά της τον κουβάλησε και τον βαλε άνω στο χαλάκι της ροσευχής ε κεί ο α ούς μου συνχισε την ροσευχή του. Στους τοίχους κρμονταν υ ολείμματα της νιότης του κάτι μισοσκουριασμ- να σ αθιά μαχαίρια καμτσίκια.

Η όλη ήταν νας άλλος λανήτης Ή ταν κοντύτερα στον ή- λιο α ' ό τι η σταμ ούλ. Μσα σε λίγες μρες γινα να μαυ- ροκόριτσο ηγαινοερχόμουν κάτω α ό τον άσ ρο ήλιο μαζί με όλους τους άλλους μαυρισμνους ανθρ ους. Όταν αργό

τερα είδα αρνητικά φωτογραφιν μου θύμισαν εκείνο τον καιρό. Τον άσ ρο ήλιο και τους μαύρους ανθρ ους Γι αυ- τό λο όν με είχε ρωτήσει η δασκάλα στην Ισταμ ούλ αν χω ουρά στον ισινό μου ε ειδή γεννήθηκα σ ' αυτή την όλη Οι άνθρω οι στην Ισταμ ούλ ήταν εμφανισμνες φωτογραφίες ου με χαρά κρεμάει κανείς στον τοίχο εν οι άνθρω οι στην Ανατολία ήταν αρνητικά ου τ αφήνει κανείς κά ου μσα στη σκόνη και τα ξεχνάει.

Ν ύχτα σ αυτή την όλη δεν είδα οτ Οι δύο αυτοί μήνες ου μεινα εκεί ήταν σαν μία και μόνη μακριά μακριά μρα ου άρχισε με την αυγή Το σ ίτι με την ε ί εδη στγη του

45



έμοιαζ μ σπι αραβ κ Πάν σ η σ έγη σ έγν ν ο σ ά ρ σκορπώνας σ ον αέρα μια μυρ δά η σκ νη. Εδα φδ α σ ον κήπο να έχουν βγι πρπα ο μέσα σο αραχν φανο πέπλο ης αυγής ανάμ σα σ ς ροδ ές. Οι θηλυκές μέλισσ ς έ- φ ιαχναν κά απ ον ουραν έναν άλλο ουραν πάν απ α σ αφύλ α. Σ ο κρύο νρ ης μικρής δ ξαμ νής κολυμπού- σαν α καρπούζια η καμπούρα γυνακα ου θου μ άρ - γ γάλα απ ο γά δαρο και μου έδ ν να πι

Πι ς να βάλ ις μυαλ»Για »

Για ο γά δαρος ναι έξυπνος και αναμάρ η ος».Για »Για λο δουλύι».Εναι αλήθ α η γα δάρα έμο αζ μ μηχανή απ α βυζιά

ης έ ρ χ γάλα μ ο σμα ης έ ρ γ μ α π δια ης έ δ χν η χλώνα μ ην ουρά η ς μασγ ν ο κορμ ης -

που συνέχ α προσγιώνον αν ο μύγς ακμη μ α μά α ης κοι ούσ α μά ια μου. α μά ια ης γαϊ δάρας μού θύμι ζαν α μορφα μά α ης μάνας μου έκα γα κα σ έγν να α δάκρυά μου μ ένα βρώμ κο παν. Η καμπούρα γυνακα ου θ ου μου μ πήγ απ δ μά ο σ δ μά ιο απ δέν ρο σ δένρο και μου έδιξ λς ης αράχνς ο σπ ι κα ον κή π ο .

Μη σκοώσ ις πο έ καμα »Γ α »Γ α κνς ναι ο π θαμέν ς μανάδς παράδς ο -

γαλύ ρ ς αδ λφές και αδέλφ α μας κα μια φορά μια αρά χνη έσ σ ον Προφή η μας Μ άμ θ απ ους χθρούς ου Ο Μ άμθ χ κρυφ σ μια σπηλιά δυο άρς μ σπαθ ά που ήθ λαν να ον σκοώσουν ον ακολουθούσαν κνη ηιγ ή ήρθ α αράχνη και ύφαν σο σμ ο ης σπηλιάς έ ναν σ που φα ναν σαν να αν κ έναν α ώνα. Έσ οι άνρς μ α κοφρά σπαθιά δ ν μπήκαν σ η σπηλ ά».



Η καμ ο ρα γυναίκα ου είου μου με έ αξε σ ο κρ ο νε- ρό, η δεξαμενή ου κολυμ ο σαν α καρ ο ζια, α ξαδέρ- φια μου κά ον αν εκεί ό ως α καρ ο ζ α. Μέσα ο νερό κα ασ ρώσαμε ένα ολεμικό σχέδ ο κα ά ων μελισσών Θα καλ αμε ο ρόσω ο α χέρ α και α όδια μας με χον ρές μα ρες κάλ σες και α βουλώναμε ς μελισσοφωλ ές σ α δέ ν ρα με σβνιές Ακόμα κι αν μερικές μέλισσες η γλ ωναν δε α ήξεραν ο να μείνουν Όσο εμείς, μέσα σ ο κρ ο νερό, μ λο σαμε γ α ο σχέδιό μας, ο α ο ς μου σηκώ ηκε α ό ο χαλάκ ης ροσευχής και κά σε λίγο αρα έρα Άνοιξε

α όδια σαν γυναίκα ου γεννάε κα άρχισε να κλάνει α έναν ι ον ήλιο · ριν α ό κά ε ορδή έλεγε «Αυ ή γ α ο σουλ άνο άδε, αυ ή για ον υ ουργό δείνα αυ ή για ο σ ρα ηγό άδε, αυ ή γ α ο δήμαρχο δείνα, αυ ή γ α ον σιφλικά άδε, αυ ή γ α ον κ ριο δείνα». Ύσ ερα ήρε ο λασ κό σ α ί ου και κραδαίνον άς ο άνω α ο κεφάλι ου άρχ-

σε να κυνηγάει η γαλο ο λα βγάζον ας συγχρόνως αχές«Αλλάχ! Αλλάχ! » Φωνάξαμε κι εμείς «Αλλάχ! Αλλάχ! » α- νίψα μου ήγαν μαζί ου έλησα να άω κ εγώ · εκείνη η σ γμή ήρ ε η καμ ο ρα γυναίκα ου είου μου με η γρ ά γυ ναίκα ου α ο μου κρα ών ας σ α χέρια ους φαγώσ μα κα κα αρά ρο χα Ο γυναίκες μο ε αν με η νεανική και

γέρ κη φωνή ς: «Έλα ηγαίνουμε σ ο χαμάμ άσε ους ά ν ρες να αίζουν α ολεμικά ους α χνίδ α εσ μαυροκό ρ σο, έλα, έλα να λυ ο με σ ο χαμάμ να ξασ ρ ουμε». Κου- κουλώ ηκαν, κου λωσαν κ εμένα. Μέσα α ' α σ ενά ξε- ρόβαλαν κ άλλες γυναίκες με σαν όρ, σαν μα ρα φαν ά σμα α ου είχαν βγει α ό μα ρες ρ ες κα μαζί μ ' εμάς ρο χώρησα ν ρος ο κέν ρο ης όλης ό ου βρ σκό αν ο χαμάμ.Όλα α σκυλιά ου δρόμου γάβγζαν δυνα ά σ ' εμάς ς χωρίςρόσω ο σαραν α οδαρο σες. Σ ο δρόμο είδα γ α ρώ η φο- ρά ενο σ κα σ ί ια καμωμένα α ό σβουν ές, η μυρωδ ά ους σ η ν αρχή ήρ ε μαζί μας αλλά με ά σ ο κέν ρο η ς ό



λ ς ανακατεύτ κε με μυρωδ ές ελιάς βερ κοκου αντρικού - δρώτα αλογ σιας καβαλνας μυρωδιά από α μα ε ρας από σάλα σκύλου σκόν και σταφύλι και γύρισε πσω

Μπήκαμε στο χαμάμ ένας μουνοπλανήτ ς μα λόλου- στ μ τρκή κολά Β γάλαμε τα τσαντόρ μαλλιά χιλιόμετρα βυ ά με το κιλό, κοιλ ές ο σαρανταποδαρούσες περπατού- σαν πάνω στο μάρμαρο όπου τρέχανε νερά Ο ήλιος που έ- μπανε μέσα απ τα ταμάκια του θόλου έσπασε σε χ λα χρώ- ματα πάνω στο νερό Οι φωνές μας ανέβ καν λά κ αντ - χώντας γύρισαν πσω στα πόδα μας Αυτές οι νερονεράιδες

πλύθ καν με τς ώρες έτριαν μα το σώμα τ ς άλλ ς με κε τσέδες από μεταξωτή κλωστή το παλιό δέρμα σαν ξεραμένος καπνός γλ στρ σε από πάνω μας μα με το νερό πέρασε μέ σα απ τι υδρορρόες κα βγήκε απ το χαμ& μ. Μερκές γυ- να κες λιποθύμ σαν απ τ έστ τους δώσανε να μυρ σουν λεμόνι πήγαν κα κάθσαν στο δροσερό δωμάτο έξω κι ύστε-

ρα άνοιξαν τα φαγώσμά τους Πλγούρι καρπού γεμιστές πιπεριέ τρώγαμε κα πναμε και έτσ όπως ήμααν ξαπλω- μένες ανάσκελα με πρ σμένες κοιλιές καμπούρα γυνα κα του θε ου μου ε πε «Σήμερα κλέβουμε μια μέρα απ το χάρο».Οι γυνακες έκλεισαν τα μάτια τους. Κο ταξα πάνω τα τ αμά κια του θόλου ο ήλιος γα να μπορέσει να μπει μέσα και να

φτάσε στα σώματα των γυναικών αυτών εχε χωριστε εκε λά σε κομματάκα ύστερα ε δα εκε ένα αχλάδ πήρα το α- χλάδ κα το κράτ σα ανάμεσα στα πόδια μου σκά μ ξύ- πν σε τ γυνακα του θε μου

«Βγάλε το αχλάδι» ε ε καμπουρ τσα.«Γιατ »«Βγάλ το αλλώς θα πεθάνεις κάτω απ τ αποτέτοια γα -

δάρου» «Γιατ » Η γριά γυ α κα του παππού μου τ ς ε ε χωρς ν ανοξε

τα μάτια τ ς



Μη λε τόσο βαριέ κβέντε στο κορίτσι πιο βαριέ απ το σώμα τη παίζει .

Εκείνη τη ιγμή μπήκε στο χαμάμ μια πολύ ραία γυναί κα. Ο ι ολοτσίτσιδε σάρκε τ ν γυναικών αμάτησαν να κι

νούν ται, τα στόματά του μόνο άνοιξαν, ο χορό τ ν γυναι κών ψιθύρισε: Ή ρθε η πουτάνα .

Όλε οι γυναίκε μπήκαν ξανά στο χώρο του λουτρού πί σ απ ' αυτή την πουτάνα κάθισαν γύρ γύρ στη στρογγυλή μαρμάριν η πλάκα και παρακολουθούσαν την πουτάνα που ξαπλ μένη στη μέση τη μαρμάρινη πλάκα είχε βάλει δυο

γυναίκε του χαμάμ να την πλένουν. Ούτε αυτέ βαρέθηκαν να την πλένουν ούτε οι άλλε να την κοιτάζουν. Β γήκαμε απ το χαμάμ σαν μακρύ φίδι πίσ απ την πουτάνα. Εκείνη πή ρε μια άμαξα δε φορούσε τσαντόρ η άμαξα πιτσίλισε με λά σπη εμά που ήμασταν κουκουλ μένε κι εγώ ορκίστηκα στον εαυτό μου να γίν μια μέρα σαν κι αυτή την πουτάνα. Ύστε

ρα από τι διακοπέ στην πόλη αυτή που κράτησαν δυο μή νε , ανέβηκα πάλι στο μαυρομουντζούρη μαζί με τον παπ πού μου για να γυρίσουμε στην σταμπούλ Στο χέρι μου κρα τούσα έναν τενεκεδένιο κουμπαρά όπου είχα μαζέψει τέσσε ρι λίρε και δέκα γρόσια. Ο θείο μου που ήταν υπάλληλο στο ταχυδρομείο , σε όλη τη διάρκεια τ ν διακοπών γύριζε

κάθε βράδυ στο σπίτι κρατώντα

μια φραντζόλα άσπρο ψ

μί. Μου έλεγε Να κορίτσι τη μεγαλούπολη το άσπρο ψ μί για σένα, και κάθε μέρα μου έδινε εκατό παράδε , ένα μι κρό κέρμα με μια τρύπα στη μέση κι ύστερα, για να θυμάται τα νιάτα του πατέρα του έπινε σαράντα ποτήρια τσάι.

Λιπόσαρκο άνθρ πο Όταν με κοιτούσε με τι μαύρε του τρύπε από τα μάτια αυτά κοιτούσαν όλοι μαζί οι πεθα μένοι . Ανέβηκα ο τρένο για την σταμπούλ. Κορίτσι τη πόλη κορίτσι τη πόλη, θα μα έχει ξεχάσει ώσπου να πει κύμι νο μου είπε ο θείο μου. Το τρένο περίμενε, δεν ξεκι νούσ ε, ήταν σαν να είχε λυπηθεί αυτόν το μικροϋ πάλληλο του

49



ταχυδρομείου, το θείο μου, που στεκόταν ετσιδά. Ο θείος μουστεκόταν εκεί λες και, σαν έφευγε το τρένο, δε θα πήγαινεσπίτι, αλλά περνώντας μέσα απ' τα στενοσόκακα όπου περπατούσαν άνθρωποι δίπλα στις βρώμικες σκιές μέσα τα βρώ

μικα νερά, θα πήγαινε στο νεκροταφείο να γείρει και να πεθάνει

Φίλησα το χέρι του θείου μου με το στόμα μου, που κάτωαπ τη γλώσσα του είχα τοποθετήσει τη διάλεκτο αυτής τηςπόλης, τον ξένο τρόπο ζωής αυτών των ανθρώπων. Το τρένοέφτασε στην Ισταμπούλ, ανέβηκα τα ξύλινα σκαλοπάτια του

ξύλνου σπτιού, πίσω μου το τενεκεδένιο κουτί γεμάτο κέρματα των εκατό παράδων Άνοξα τα χέρια μου κα φώναξα:«Μαμά!» μαμά μου καθόταν κα δίπλωνε τα πλυμένα, εγώείπα: «Μαμά, ήρθα» μαμά μου στεκόταν απέναντί μου,αλλά δεν μπορούσα να την αγκαλάσω Ανάμεσά μας υπήρχε ο τοίχος που ύψωνε η ξένη προφορά που είχα φέρει, κου

βαλώντας την κάτω από τη γλώσσα μου, απ' αυτή την πόλη της Ανατολίας μαμά μου μου είπε «Μη μιλάς έτσι, πρέπε να ξαναμιλήσεις με τα τουρκικά της σταμπούλ, με καθαρά τουρκικά, κατάλαβες; Σε δυο μέρες αρχίζει το σχολείο Αν σ'ακούσουν να μιλάς μ' αυτή την προφορά της Ανατολίας, ό

λοι θα σε λένε χωράτσσα, κατάλαβες; Άντε, μίλα τη γλώσσα της σταμπούλ» Άνοιξα πάλι διάπλατα τα χέρια μου, είπα:«Μαμά-anacugum» μαμά μου είπε «Πες Annecgim! Όχιanacugum» Εγώ είπα «Anacugum». Η μαμά είπε «Annecgi» εγώ εα «nacugum» μαμά εε «Annecigm»· με τον

τοίχο της δαλέκτου ανάμεσά μας, καθίσαμε χάμω. Η μαμάμου έκλαιγε αι σκούπζε τη μύτη της με τα φρεσκοπλυμέ να ρούχα: «Θα σου κάνουν τη ζωή δύσκολη στο σχολείο Για

σένα κλαίω». Εγώ έκλαιγα λέγοντας «Anacugum, anacugum,anacugum», η μαμά μου έκλαιγε λέγοντας «Annecgim» Δυολέξεις τσακώοταν στη μέση του δωματίου, στους τοίχους του δωματίου ο αράχνες κρέμαγαν σιωπηλά τους ιστούς τους



ρθε η γιαγιά μου είδε τον τσα ωμό ανάμεσα στο «anacu -gum » αι το «annecigim » «Οι λέξεις της σταμπούλ δεν αφή- νουν ωραία γεύση στο στόμα σπάει η μια πίσω απ ' την άλλη σαν τα ξεραμένα λαριά». «Δεν α ούς πώς λέει anacugum» είπε η μαμά μου. «Ναι λέειana » είπε η γιαγιά μου που στη διάλ ε το του δι ού της χωριού στην Καππαδο ία σήμαινε«μαμ ά» ο δι ό της ana αι το δι ό μου anacugum στά- θη αν πλάι πλάι απέναντι στο annecigim της σταμπούλ. Το ρολόι του τοίχου άρχισε να γυρίζει πιο γρήγορα η μαμά μου πήρε απ το χέρι μου το τενε εδένιο ουτί που ήταν γεμάτο

με τα έρματα των ε ατό παράδων που μου έδινε ο θεος μου. «Κοτα θα σου όβω ε ατό παράδες για άθε λέξη που θα λες στη διάλε το της Ανατολίας» μου είπε. τσι ως το βράδυ αναγ άστη α από τις τέσσερις λίρες αι δέ α γρόσια να πληρώσω τρεις λίρες αι πενήντα γρόσια σε πρόστιμα.Και μάλιστα για λέξεις όπου είχα φέρει από την πόλη που εί-

χαμε γεννηθεί η μαμά μου ι εγώ το τέλος τα μαχαρια της σταμπούλ λιάνισαν στα γρήγορα το anacugum σε anneci -gim .

Η γιαγιά μου έλεγε «Οι άνθρωποι θα ξυπνήσουν θα δουν πως τό που φέρνουν στο σπίτι για χρυσάφι δεν εναι παρά μια χούφτα ρεμμυδότσουφλα Η αρδιά των ανθρώπων ε-

ναι μαύρη εσύ όμως ράτα την αρδιά σου αθαρή στον ό- σμο αυτό δε θα βρεις τη θέση σου όμως όταν πεθάνεις η ό- μορφη ψυχή σου θα πετάξει απ το στόμα σου. τό τον ά- δειο όσμο άλλο δε μένει ε τός απ τη φωνή της ψυχής αι άνει μια ωραία αντήχηση. Όποιος θέλει να την α ούσει την α ούει. Η όμορφη ψυχή είναι ένα φτερό που μπορεί να γιά- νει υφλά μάτια» Η γιαγιά μου επε τά τα λόγια πολύ σι- γά σαν να μη μίλαγε αλλά να έβγαιναν από το σώμα της σιγα- νές φ ωνές « λα να δουλέψουμε» μου είπε. Καθόταν χάμω · μ προ στά της εχε ουβάρια ουβάρια μαλλί γεμάτο όμπους: ένα σωρό χρώματα ξηλωμένα από μια παλιά ζα έτα Μαζί



λύαμε τους κμπους των κβαρών, μάθαμε να είματε υπομονετκές. Η γαγά μου είπε: «ο άνθρωπος που δεν μπορεί να καθίσε τα γνατα με υπομονή είνα κακς άνθρωπος, γατί μέα τ βράζε η κακία εναντίον άλλων ο καλύτεροείνα να πάες τα γνατά ου κα να μάθες να εία υπομο νετκς, να κάθεσα γονατ τς κα να μλάς με τους πεθαμέ- ν ς Ο κμος αυτς δε θα μείνε ε κανέναν, κοίτα κοίτα ταδντα μου κοίτα τα πράγματα που έφαγαν κα μάηαν αυτ τον αμματο κσμο κοίτα, ούτε χρυάφ γίνανε ούτε α-ήμ Αν δες τυφλ, πήγανε κα στάου δίπλα του, φάλε

τ ένα ου μάτ, θα ρθες πο κοντά του Α ν υναντήσες τοδρμο έναν κωφάλαλο, πάρε μα πέτρα απ χάμω, βάλ τηνπάνω τη γλώα ο» Έτ, κάθα απέναντ τη γαγάμου, πάνω τα δυο μου γνατα το ένα μάτ μου κλε τ, μαπέτρα πάνω τη γλώσα μου, σώζοντας το μαλλί απ τους κ-μπς τ , το χνούδ του μαλλού τη μύτη μου αποτήθζα

τς προευχές που θα έλεγα γα τους πεθαμένους το νεκρο- ταφείο κα τη νύχτα το κρεβάτ μουΗ γαγά μου μου έλεγε αυτές τς αραβκές λέξες, που πή

γαναν η μα πίω απ την άλλη σαν καραβάν απ καμήλεςμε την προφορά του χωρού της στην αππαδοκία κοτώνταςμε μέσα τα μάτα. ο καραβάν με τς καμήλες υγκεντρώ

θηκε το τμα μου έλεγα τς προευχές μαζί με τη γαγά, έ τ είχαμε δύο καραβάνα με καμήλες ο δκές της καμήλες,που ήταν μεγαλύτερες απ τς δκές μ , έβαλαν τς δκές μουμπροστά κα τς έμαθαν να περπατούν εμείς, εκεί που καθμασταν, λκνζματαν σαν τς καμήλε εγώ έλεγα:

Μ πι μιλλάχιρραχμανιρραχ Ε λχάμντ συ λιλλάχιραμπ λ αλεμίν . Ε ρραχμάν ιρραχ , μαλσύκι γε β μντίν . Ι γιακ εν ά' μπ συντ σύ β ε ιγιακ έ νε τ έ'ν Ι χ ντ ινε- ιρατ έλ μσυ εκιγ ί μ. Σ ιρατελλεζ ιν έ εν αμτ έ αλεϊ χ ί μ γκα

μαγντ συ μπ ί αλεϊ χ ί μ βελε αλλίν . Αμήν.



Μπι μιλλάχιρραχμαν ιρραχιμΚω λ χ ω αλλαχιού εχάv A λλάχ ω αμεv . εμ γ λί v ε λέμ γ ω λέv Β ελέμ γ κωύν λεχ ού κωφο έν εχ άv Αμήν.

Δεν ήερα σήμα ναν ο λέες ές, σως κα η γαγάΑ σέ να μην ήερε Η λέη Μπσμλλάχρραχμανρραχμ έβγανε απ ο σόμα πολλών Σο σπ έπρεπε να μπες με οδε κα συγχρόνως να πες Μπσμλλάχρραχμανρραχμ Ό

αν λουζόσουνα, μαζ με ο πρώο άσ νερό που θα έρχνεςα μαλλά, έπρεπε να πες Μπσμλλάχρραχμανρραχμ, ο

πρω , βάζονας ην πρώη μπουκά ψωμ σο σόμα σου, έπρεπε να πες Μπσμλλάχρραχμανρραχμ, όαν νύνεσα κόαν ενύνεσα, Μπσμλλάχρραχμανρραχμ Όαν ερχό

αν κάποο γράμμα, ο ανο γαμε με Μπσμλάχρραχμανρρα- χμ Σο Μπα ράμ ων Θυσών,3 που σφάζουν ζώα αν ο λα-μός ου αρνού περμένε ήσυχα κάω από ο μαχα ρ, λέμε

Μπσμλλάχρραχμανρραχμ Το κεφάλ ου αρνού κεόανκάω δ πλα σο σώμα ου κα ο α μα έρεχε σο δρόμο, κάποος έπαρνε με ην άκρη ου δαχύλου ου μα σαγόνα α -μα κα ην έφερνε σο μέωπό ου ο μέωπο ου ανθρώπουβαφόαν με α μα αρνού κα ο άνθρωπος αυός έλεγε Μπσμλλάχρραχμανρραχμ Πανού κα πάνοε μπορούσε κα

νε ς να λέε Μπσμλλάχρραχμανρραχμ, όχ

όμως σην ουα-

λέα α εκε δε μένε ο Θεός αλλά ο Δάβολος Όαν πέ-φε γα ύπνο ο άνθρωπος, κλε νε ο εράδο ης ζωής με Μπσμλλάχρραχμανρραχμ, κα ανά ο πρω ο εράδο αυόανο γε μόνο ου με Μπσμλλάχρραχμανρραχμ, από ο έναΜπσμλλάχρραχμανρραχμ σο άλλο Μπσμλλάχρραχμα- νρραχμ, κάναμε ον ήλο φεγγάρ, ο φεγγάρ ήλο πάρ χουν κα πόλεμο ου Μπσμλλάχρραχμανρραχμ, ο άνθρωπο που λένε χαμηλόφωνα Μπσμλλάχρραχμανρραχμ θυμώνουν μ εκε νους που λένε Μπσμλλάχρραχμανρραχμ φω- ναχά «Λένε ο Μπσμλλάχρραχμανρραχμ έσ φωναχά

53



γα να ρίουν σάχη σα μάα μας ώσε να μπορέσουν νακάνουν κακές πράες με ην ησυχία ους» Εκείνο που λένε ο Μπσμλλάχρραχμανρραχμ φωναχά θυμώνουν μ εκεί- νους που λένε Μπσμλλάχρραχμανρραχμ χαμηλόφωνα κα

λένε «Ό έρχεα απ ην καρδά έρχεα μεγαλόφωνα γα ί αφού ραγουδούν φωναχά λένε ο Μπσμλλάχρραχμαν-ραχμ χαμηλόφωνα;»

Αυά α Μπσμλλάχρραχμανρραχμ εμένα με βοήθησανδυο φορές ση ζωή μου Την πρώη ένα χαμηλόφωνο Μπ-σμλλάχρραχμανρραχμ, η δεύερη ένα μεγαλόφωνο Μπ-

σμλλάχρραχμανρραχμ Το χαμηλόφωνο Μπσμλλάχρραχ-μανρραχμ: σην ογδόη, η δασκάλα ης βολογίας μας έβαλε γραπό δαγώνσμα Σην κορυφή ης κόλας ου δαγωνίσμα- ος, πάνω από ς ερωήσες, έγραψα Μπσμλλάχρραχμα- νρραχμ Δεν ήερα κα πολλές απανήσες Η δασκάλα έ-βγαλε από ην σάνα ης ς κόλες κα είπε μεγαλόφωνα

πως μου έβαλε καλό βαθμό λόγω ού ου Μπσμλλάχρ-ραχμανρραχμ «Παδά, όαν είδα αυό ο Μπσμλλάχρραχμανρραχμ είπα αχ είχε μεγάλη αγωνία αυό ο Μπσμλλάχρραχμανρραχμ βγήκε απ ην καρδά ης κ έπεσεσην κόλα Απάνησε λάθος σς ερωήσες, αλλά ης έβαλακαλό βαθμό, ο αγγελούδ μου»

Μεαύ γέλου κα κλάμαος όλα α παδά εν χορώ έκα- ναν «Ααααα» Η βοήθεα ου μεγαλόφωνου Μπσμλλάχ-ραχμανρραχμ ή ε πολύ αργόερα Ήμ ν κάπο δεκαοχώή δεκαεννά χρονών, ήθελα να πάω ο Παρίσ, κάποο Αλγερνοί φίλο μού έδωσαν η δεύθυνση ενός Αλγερνού που έμε- νε κοά σην πανεπσημούπολη σο Παρίσ Πήγα σο Πα-ρίσ βρήκα η φοηκή εσία ων Αλγερνών επεδή όμωςσο κίρο γνόαν ένα μεγάλο γλέν ο θυρωρός δεν μπόρεσε να βρε ον νεαρό Δεν ήερα λέη γα λκά Περίμενα εκεί, ήμουνα πολύ κουρασμένη η γυναίκα Αλγερνού θυρωρούμε κάλεσε να μείνω σο σπί ους που είχε δύο δωμάα με ο

54



π u ξάπλωσα σ' έ να ν τ ιβά νι με πήρε ο ύπ νος. Τ η ν ύχ τ α ξ ύ-π νησα μ μια σκιά από πά νω μ u, ο θ υρωρός καθό τ α ν σε μια καρέκλα δίπλα σ τ ο κρεβά τ ι και με κοί τ αζε. Σ κέφ τ ηκα πώς θα μπορο ύσα να σωθώ και σ τ ο κεφάλι μ u ξε τρ ύπωσα τ η ν αραβι

κή λέξη πο υ τός ο μuσ uλμά νo ς Αλ γερινός θα πρέπει να ήξερε πολ ύ καλά «Μπισμλάχραχμα νρραχιμ» είπα Εκεί νος σηκώθηκε όρθιος και είπε μεγαλόφω να: «Μπισμιλλάχιρραχμα νρραχιμ» Ύ ερα με ξα ναπήρε ο ύπ νος Ξ ύπ νησα ο ά νθρω-πος καθό τ α ν πάλι εκεί αμέσως ε α «Μπισμιλλάχιρραχμα νιρ-ραχιμ» εκεί νος ε ε «Μπισμιλλάχιρραχμα νραχ» ξα ναείπα

«Μπισμλάχιρραχμα νιρραχιμ» Η ναίκα τ u πu κοιμό τα ν σ το δλα νό δωμά τιο ξ ύπ νησε και μας κοίταξε με γuρλωμέ να μάτ ια χωρίς να πει τ ίπο τα Με τα Μπισμιλλάχιρραχμα νιρραχιμ το ν κούρασα τ ον ά νθρωπο, πή γε να κοψηθεί. Το πρωί ήρθε ο Αλ γερι νός φοιτ ητ ής στ ο ν οποίο με είχα ν σείλε οι φίλοι μο υ Καθίσαμε σ το δωμά τιό το υ γέλασε και με νματ α μ u εξή -

σε ότ ι μέχρι να ρθει η φίλη τ ο υ θα κά ναμε έρω τ α. Ε γώ ξα- ναείπα «Μπισμιλλάχ ραχμα νραχιμ» Εε κι εκείνος: «Μπισμιλλάχραχμα νραχψ Moslem yes, you too Moslem; γes, ελ-χάμ ντ ουλιλλάχ,4 Αλλάχ αλλαχuεκμπέρ5 σελαμ u ναλε ·ίΚΙ ύμ 6εσ

σε

λ

άμ

ο

υν

λέ

ι

»

.

7 Μέχρι να 'ρθει η φίλη τ ου μιλήσαμε, μισά α γλικά μισά αραβικά

Ύ σ τερα κοίτ αξα σ τ ο βιβλίο τ ι σημαίνει Μπισμιλλάχιρραχμανιρραχιμ: Σ το ό νομα τ Αλλάχ τ ο υ Ελεήμο να τ ου Φιλά ν-θρωπο υ.

Ό τ α ν κάποιο υ το υ σ τραβώσει το σ τόμα λέ νε πως θα έχειχ ύσει τ η ν ύχ τα σ τ ον κήπο τ ο βρώμικο νερό όπ έπλυ νε τ α πιά τα χωρίς Μπισμιλλάχραχμα νιρραχψ και τ α τ ζίνια τ ο ύ έδωσα ν μια στ α μο ύ τρα. Μπορεί κα νείς να συ ν τομε ύσει τ ο Μπι-

σμιλλάχιρραχμα νιρραχψ και να πει επίσης Μπισμιλλάχ Α νκοιμηθείς χωρίς να πεις Μπισμιλλάχ, θα ξυπ νήσεις με τ ο Διά-βολο. Έ τ σι και ξεχ νο ύσα να πω Μπισμιλλάχ μπαί νο ντ ας στ οσπίτ ι ή σ το σχολείο πή γαι να αμέσως έξω με τη ν όπισθεν, έλε

55



γα Μπσμλλάχ κα ανάμπα να μέσα Έκοβα ένα μήλο με ομαχα, έχασα να πω Μπσμλλάχ, έπλενα ο μαχαίρ κα οέκοβα με Μπσμλλάχ Κα όαν εγώ κ ο αδελφός μου ο Αλήθέλαμε σ ασεία να πνίουμε ο ένας ον άλλο λέγαμε Μπ-

σμλλάχ ρίζονας α δόνα μας Κα α παδά, όαν εμάχ-ζαν ένα σκουλήκ σε πενήνα κομμάα κα όλα α κομμάα χωρσά εακολουθούσαν να ζουν έλεγαν Μπσμλλάχ Μαφορά είχα πάε με η γαγά μου σο γαρό, ο γαρός έπασε

ο βυζί ης που ήαν πάνω ην κολά ης κα ο έβαλε σονώμο η καθώς ο έκανε αυό είπε Μπσμλλάχ Με ο Μπ-

σμλλάχ σο σόμα κα ο νυέρ σο χέρ έκανε ο σουνεσής8 ην περομή σους δυο αδελφούς μου είδα ο αίμα μαζεμένομέσα σε μα γαβάθα η γαβάθα α ή αδεάσηκε ην ουαλέ- α χωρίς Μπσμλλάχ, γαί ην ουαλέα καοκεί ο Δάβο-λος Με α Μπσμλλάχρραχμανρραχμ κα Μπσμλάχρραχ-μανρραχμ ήρθε ο μήνας ης νησείας ου Ραμαζανού9 Νη

σεία όλη μέρα επί έναν ολόκληρο μήνα ούε μα μπουκά φα γηό ούε μα σαγόνα νερό Ο γυναίκες που νήσευαν δεν έβαφαν α χείλη ους δε φλόνουσαν ο γυναίκες κα ο ά

νρες δεν έκαναν έρωα δεν κάπνζαν Ο γυναίκες που είχανπερίοδο δε νήσευαν, χρεώνοναν σο Θεό ς μέρες έςΘα πλήρωναν ο χρέος ους αυό σο Θεό κάποα σ γμή με-

ά ο Ραμαζάν Αγαπούσα πολύ ο Ραμαζάν κα μου άρεσανεπίσης ο μέρες νησείας που χρεωνόαν η μαμά μου σο ΘεόΜπορούσε όε να καπνίζε, δεν ήαν όσο νευρκή Η μαμάμου μου είπε πως όλα α παδά πάνω από εφά χρονών μπορούσαν να νησέψ ν Ο αδελφός μου ο Αλή δεν ήαν υπο- χρεωμένος να νησέψε

αί δε νησ εύε ο Αλή;» ρώησαΗ μαμά μου απάνησε λέγονας:Εκείνος είνα αγόρ, αν ραβήε η καρδά ου να φάε

κα δεν μπορέσε, θα ου πέσε ο πουλί ου»«Κι ε γώ;»



«Εσύ μπορε μόνο να πρηστες από κάτω σου»Τη νύχτα γύρω στις τέσσερις ξύπνησα μαζ με τους μεγά-

λους έξω ένας άνθρωπος περπατούσε με ένα μεγάλο νταούλικαι το χτυπούσε: ντουμ, ντουμ, ν α, ντουμ, ν ουμ. Τα φώτα τωνσπιτιών άναψαν Κάθισα στο τραπέζι ξυπόλυτη, με τη νυχτι-κιά, κι έφαγα Το στόμα έπρεπε να πλυθε πριν πέσει η κανονιά

του σαχούρ10 μ την κανονιά τή αρχζει το Ραμαζι Ύ στερα βράδιαζε Μαζ όμαστε στο δωμάτιο Το φαγητό εναι κιόλας στο τραπέζι, οι ελιές περιμένουν σ ένα πιάτο, το φαγητόπεριμένει, και οι ιμάμηδες στους μιναρέδες πριμένουν κι το

για να ψάλουν το εσπερινό εζάνι,ll οι άνθρωποι περιμένουνκαι η κανονιά ρχνεται Οι ηλικιωμένοι που δεν ακούν καλάρωτάνε τα παιδιά: «Έπεσε η κανονιά;» «Η κανονιά έπεσε».Ύστερα όλοι, ήρεμα ήρεμα, πα νοας σιγά σιγά μια ελιά στο χέρι λένε εν χορώ «Μπισμιλλάχραχμανιρραχιμ» και βάζο- ντας την ελιά στο στόμα τους ανογουν τη νηστεα Ο μπαμπάς

μου ο Μουσταφά δε νήστευε, γιατ του άρεσε το ρακ, κάθεβράδυ έπρεπε να πιει το ρακ τ , αλλιώς, όπως έλεγε, θα δη-μιουργούσε μεγάλη ενοχώρια στους αγους που πέθαναν π- νοας ρακ Εκενοι ήταν άνθρωποι που εχαν μάθει στο ρακαπό τις έ οιες τού του κόσμου Ο μπαμπάς μου ο Μουσταφά ήρθε προς το μέρος μου και με ρώτησε:

«Νήστεψες, ομορφοκόριτσό μου;»«Ναι».

«Μ πουλάς τη νηστεα σου για εκοσι πέντε γρόσα;»«Εναι αμαρτα»«Εσύ από πού κι ως πού έχεις αμαρτες; Πούλα τη νηστεα

σου στον αμαρτωλό μπαμπά σου».Του πούλησα για εκοσι πέντε γρόσια τη νηστεα μου και

με τα λεφτά αυτά πήγα σινεμά κι έμεινα εκε ως το βράδυ, τρα έργα στη σειρά τρα έργα που επαναλήφθηκαν ως τοβράδυ κι έκαναν εννιά έργα Από αυτά τα πρώτα εννιά έργαέμεινε στο μυαλό μου ένας άνθρωπο ο άνθρωπος έτριψε ένα

57



κόκκνο μήλο άνω στο ουκάμσό του το μήλο γυάλσ καμγάλωσ ο άνθρωο δάγκωσ το μήλο χρατ τα ζουμά του έτρξαν α το στόμα στο σαγόν του Εγώ νήστυα ούλαγα την υλογημένη νηστία στον μαμά μου γα ίκοσ έ

ντ γρόσα κα ήγανα ξανά σνμάΕίδα άλ τρία δαφορτκά έργα τρ φορέ το τρία ν νά φορέ ο Ι νδάνο μ του καουμόηδ. Ο Ι νδάνο έθαναν ο γρήγορα κα μόνο ο καουμόηδ έθαναν οαργά κα όλο έθαναν στα χέρα νό άλλου καουμόη καρν θάνουν έλγαν ένα σωρό ράγματα. Β γήκα α το σ

νμά δν ίχ ακόμα σκοτνάσ τα σοκάκα έστρβαν ρο τη μρά του τζαμού ο άντρ ήγαναν στο τζαμί Ό ταν όλο μήκαν ο τζαμί κοίταξα τον άδο σκονσμένο δρόμοΌω κόμ να κί μόνη μου ίδα να μ ακολουθούν έφο καουμόηδ κα Ι νδάνο Η ξανθά υναίκα μ το άσρο φόρμα ου ο Ι νδάνο την ίχαν τρομοκρατήσ δίλα

στη φωτά ρχόταν κ αυτή μαζί του ρέχαμ άνω στο γμάτο σκόνη δρόμο έρασα α τη μα μρά του δρόμου στηνάλλη μαζί μ του καουμόηδ κα του Ι νδάνου κίνη τηστγμή μφανίστηκ η γαγά Ασέ κρατώντα στο χέρ μαμάλλνη ζακέτα. «Μκρή κυρία βράδασ» μου ί Φόρσα τη μάλλνη ζακέτα Η γαγά Ασέ γονάτσ μροστά μου κα

μου κούμωσ τα κουμά αό κάτω ρο τα άνω Η ζακέ τα ίχ έντ κουμά η γαγά μου μα φράση σ κάθ

κουμί: Πού ηγαίν2. Φω των ματών μου Έλα μαζί μου στο σίτ Ο ατέρα σ το σκασ αό την Ισταμούλ Ο άντρ ίνα δώρέξαμ σίτ ο καουμόηδ κα ο νδάνο μαζί μ τη

γυναίκα μ το άσρο φόρμα άνω στ άλογά του ήρθαν μαζί μα Ένα φορτηγό ήταν σταματημένο μροστά στο ξύλνο



σπίι μας που έγε νε απ' μια μειά Οι γείονές μας σέ-κοναν εκεί και παακολουθούσαν με σιωπλά μάια Μπή-κα σπίι μαζί με ους κα μπόδες και ους νδιάνους Η μα-μά μου Φαμά ' αδέλφια μου ο λή και ο Ο χάν σ έκο-

ναν πλάι πλάι σον οίχο γιαί εκείν ακιβώς σιγμή έ- νας άνας μάζευε ο χαλί από ο πάωμα

Τέσσεις άν ήαν σο δωμάιοΟ πώος που ίχε κίινα δόνια είπε δυναά Ένα χαλί αξίας όσων λιών»Ένα μάλλινο σώμα αξίας όσων λιών

»Ένα αδιόφωνο αξίας όσων λιών»Ένα απέζι αξίας όσων λιών»Ένα γαμμόφωνο αξίας όσων λιών»Ο δεύεος άνας α έγαφε όλα αυά σ' ένα χα ί ο ί-

ος και ο έα ος μάζεψαν α χαλιά και α σώμαά μαςκαι α κουβάλσαν σο φο γό Οι γείονές μας μουμούι

σαν εν χοώΔεν νέπεε ο Θεό; φήσε ουλάχισον α σώμα- α ων ανθώπων»

Και οι άνες είπαν όλοι μαζίΕμείς είμασε απλά εκελεσικά όγανα σκλάβοι ς

διααγής»

Πήαν α πάνα κι έφυγαν Ο πώος άνας με α κιι

νισμένα δόνια πιν φύγει πήε μια φωογαφία που ν εί- χε κόψει μαμά μου από ένα πειοδικό και ν είχε κεμάσεισον οίχο.

Η μαμά μου είπεφήσε φωογαφία σον οίχο δεν έχει καμιά αξία»Ο κιινοδόνς άνας είπε: υό δε χο αίνει ις κοιλιές σας». Άφσε φωογα-

φία να πέσει κάω κι έφυγεΕμείς πένε άομα μαμά ία παιδιά γιαγιά απομείναμε

σο άδειο ξύλινο σπίι οι καουμπόδες και οι νδιάνοι είχαν

59



χαθε μα με η γυνακα με ο άσπρο φόρεμα Ρ χηκε η βρα-δ νή κανονά επεδή ο σπ ήαν άδεο ο ξύλνο αβάν κα

α κουφώμαα ρξανε ρεμούλασε κα ο πάο με ς ελέςπου ήαν σο πάωμα Όλο βάλαμε από μα ελά σο σόμαμας αλλά ξεχάσαμε να πούμε Μπσμλλάχρραχμανρραχμ

«Ποο ήαν γαγά αυο ο άνθρωπο»Η γαγά Ασέ επε«Ο άνθρωπο ο ε να ο ανελέηο χέρ ου κράους»«Ποος ε να κράος»«Ο από πάνω Καουράνε πάνω α κεφάλα μας από πά-

νω προς α κάω»«Ή ρ χνουν χόνα σα μαλλά μας» επε η μαμά μουΟ μπαμπάς μου ο Μουαφά ήαν άνεργος ε χε πολλά

χρέη γ ό ο άνθρωπο αυο πήραν α πράγμαά μας κέφυγαν Καάλαβα ό επεδή ο μπαμπάς μου δεν ε χε δου-λεά δεν ήξερα επάγγελμα κάνε

« δουλεά κάνε ο μπαμπάς μου γαγά»«Αρχμάσορας ου σουλασαδόρου» επε η γαγά μου«Φάχνε σπ α Εργολάβος» επε η μαμά μουΚαά α φανόμενα ο μπαμπάς μου ήαν εργολάβος γα

η μαμά μου αρχμάσορας ου σουλασαδόρου γα η γαγάμου κα γα μένα ο αγορασής γα εκοσ πένε γρόσα ης νη-

εας μου Γα ο μκρό μου αδελφό Ορχάν ο Μουσαφά ή- αν ο μουσακαλής γα ο μεγάλο μου αδελφό Αλή ήαν οάνθρωπος από ον οποο έπρεπε κάθε όσο να κρύβεσαι

Εκε νη η νύχα ξαπλώσαμε κα ο πένε πλά πλά σ έναδωμάο πάνω σε φορέμαα κα σκεπάσμαα κα μλήσαμε γα ον Μουσαφά

« Μουσαφά ε να

αφελής άνθρωπος»

« Μουσαφά ε να ένμος άνθρωπος»« Μουσαφά ε να ένας Καζανόβας»« Μουσαφά ε να ένας άγιος άνθρωπος»« Μουσαφά έχε μα μύη σαν εγκυμονούσα μελζάνα»



« Μουσταφά εχε κάποτε ια Σεβρολέ« Μουσταφά έχει ουάκι σαν του Κλαρκ Γκέπλ« Μουσταφά εναι ένας τρελός« Μουαφά εναι ψηλός«Ο Μουαφά έχει ελιά άτια« Μουσταφά όλο κόβεται όταν

ξυρζετ

L»

Ο παπάς το χε σκάσε σε κρή κωόπολη εκεθα έβρισκε δουλειά και σως ρο πορε ακόα και τώρα α-έσως έρθει να ας πάρει Η αά ου άρχισε να τραγουδάει«Για Μούσταφα για Μούαφα η συνοδέψαε κι εες λέ

γο ας «Για Μούσταφα για Μούσταφα και ήρθε ο ύπνοςας τράβηξε από τα φτερά του Μουσταφά και ας πήρε κάτωαπό τα δικά του ο άλλο πρω περιέναε όχι όνο τον ήχο

τ κανονιού αλλά και τον ερχοό του Μουσταφά Δεν ερχό- ταν στο νου κανενός να πει Μπισιλλάχραχανιρραχι Η λέ-ξη Μουαφά έγνε το δ ό ας Μπσλλάχραχραχι

Με το π έπαινα σπτι και έβγαζα τα παπούτσια ου ρω- τούσα: «Ήρθε ο Μουσταφά; Η αά ου κάθε πρω έπλενε ταπιάτα όχι ε Μπισιλλάχρραχανρραχι αλλά ε το «Ότανέρθει ο Μουσταφά Ο Μουσταφά δεν ερχόταν. Ύερα έ-πλενε και το βράδυ λγα πιάτα ανάεσα σ α λερωένα υπήρ- χε πάντοτε κι ένα τηγάνι Με τα «Όταν έρθει ο Μουσταφά.

«Ό ταν έρθει ο Μουσταφά «Όταν έρθει ο Μουταφά ας τηγάνιζε κάθε βράδυ ικρά ψάρια ρώγαε τα ψάρια αλλά οΜ ταφά δεν ερχόταν. Β γάλαε τα ψάρ «Ψάρ τ Μ-σταφά Νήστεψα άλλη ια έρα και θέλησα να την πουλήσωστη αά ου για εκοσι πέντε γρόσια Η Φατά ε ρώτησε

«ι θα κάνεις ε τα λεφτά;«Θέλω να πάω σινεά για να φέρω τους Ι νδιάνους να ας

βοηθήσουν να ψάξουε τον Μουσταφά επα.Η Φατά ου επε:«Οι Ι νδιάνοι ας κοιτάξουν να σώσουν τον εαυτό τους Δε

ου δωσε εκοσι πέντε γρόσια

ι



στερα ήρθε ο Μουαφά μ ένα ταξ Ήταν νύχτα φορούσε κανούρο καπέλο μπήκαμε όλο στο ταξί με το Μπσμλλάχ ραχμαν ραχμ Το ταξί ξεκίνησε η γαγά μου κ ε γώ κοτάξαμε μέσα απ το ταξί το γερτό ξύλνο σπίτ μας Σ τ'άλλα σπίτα υπήρχαν αχνά φώτα το δκό μας γερτό ξύλνοσπίτ ήταν σκοτενό Σ τεκόταν εκεί σαν μα μεγάλη ταφόπε

τρα μας κοτούσε σαν άνθρωπος που κοτάε το φέρετρο τηςμάνας του Η γαγά μου είπε Τώρα εκεί θα παίζουν ποδόσφαρο τα τζίνα κα τα φαντάσματα Εδώ θα πέθανα μαφορά στην ξεντά τώρα θα πεθάνω χίλες Αχ πού να ξέρω

εγώ τ σου είνα ο άνθρωπος Σαν το πουλί είνα ο άνθρωποςανοίγες το έν σου μάτ εδώ κλείνες το άλλο βρίσκεσα εκε άνθρωπος είνα μα τσανάκα λάσπη όπου μας ρίξουνεκεί μένουμε Ας όψετα η μοίρα που μας στέρησε το σπίτμας Το σπίτ όμως έχε αυτά κα μάτα Εμείς τ δε ξαμε τςψυχές μας γυμνές Αν μα μέρα ρίσες πίσω αν που λέε ο

λόγος έχες γεράσε όταν ανοίξες την πόρτα θα βρες τον εαυτό σου εκεί όπως είνα τώρα»Το ταξί μπήκε στο φέρμποτ Φύγαμε απ την αμπούλ

Το ταξί μύρζε βενζίνη ο μπαμπάς μου που καθόταν δίπλαστον ταξτζή του εε πως είνα εκατομμυρούχος ότ επρόκετο να χτίσε στο Γενίσεχρ που είνα μα μκρή κωμόπολη

πολλές βίλες κα ένα νοσοκομείο δενξερωπόσα εκατομμύρα ταξτζής σωπούσε κα κούναγε το κεφάλ του Γύρσα πίσω κα ρώτησα τη γαγά μου

Μουσταφά δεν είνα ο αρχμάστορας του σουλατσαδόρου»

Σώπα κομήσου Καλύτερα να πέσες σε βάτους με α γκάθα παρά ν ανακατευτείς στα λεγόμενα ενός τρελού» είπε η γαγά μου

Αποκομήθηκα με τη μυρωδά της βενζίνης κα ξύπνησασε ένα άλλο ξύλνο σπίτ στη μκρή κωμόπολη



Σηκώθηκα αμέσως βήκα έξω και αναζήησα η θάλασσα Είδα ένα δρόμο πνιμένο σον ουρανό. Η θάλασσα πουθενάμπροσά μου σέκοναν ρία κορίσια σο μπόι μου Αρχίσαμεαμέσως να παίζουμε κουσό: με μια βέρα φιάχνεις σο χώμα έσσερα κουιά πηδώνας σο ένα πόδι σπρώχνεις μια πλαιάπέρα από ο ένα κουί σο άλλο. Αν η πέρα αμαήσει πά νω σε ραμμή ή βει έξω από α εράωνα οι άλλοι σου λένε:«Κάηκες Τόε έρχεαι η σειρά ου άλλου κορισιού

Χοροπηδάαμε ώσπου από α παράθυρα εσσάρων σπι ιών βήκαν έσσερα υναικεία κεφάλια και οι έσσερις υ

ναίκες φορούσαν μανίλια μία ανάμεσά ους ήαν η μαμάμου φορούσε κι εκείνη μανίλι Μας φώναξαν «Έλα μέσαΜέχρι να βουν πάλι από α έσσερα σπίια έσσερα υναικεία κεφάλια και να μας ξαναφωνάξουν συνεχίσαμε να χοροπηδάμε «Που να σου βει ο μάι λυσσασμένη έλα σπίι ια ί θα σε παήσω κάω! Εμείς νεχίσαμε ο παιχνίδι. Ύε

ρα απ α έσσερα σπίια βήκαν πάλι έσσερα υναικεία κεφάλια κι αυή η φορά φώναξαν: «Αν δεν έρθεις μέσα οβράδυ θα ο πω σον μπαμπά σου. Σαν αέρια που σκορπίζουν έσσερα κορίσια μπήκαμε σα σπίια μας λες και μαςείχε πεάξει ο άνεμος. Πριν μπούμε σπίι ο ένα απ α κορί σια έβαλε από ο σόμα ου ην σίχλα που μασούσε και

ην έβαλε ο δικό μου όμα. Μπήκα σπίι μασώνας σί χλα Το κεφάλι ης μαμάς μου ης Φαμά δεν ήαν ώρα καλυμμένο.

«Πού είναι ο μανίλι σου μαμάΕίπε όι θα φοράει ο μανίλι μόνο ια ους ξένους. Ως ε

κείνη ην ημέρα δεν ην είχα ξαναδεί με μανίλι σο κεφάλιΜόνο η ιαιά μου φορούσε δυο μανίλια ο ένα πάνω απ άλλο.

«Γιαί φοράς μανίλι ια ους άλλους μαμά«Αυός εδώ είναι ένας θρήσκος δρόμος δεν πρέπει να ε

νοχλούμε ους ανθρώπους εε η Φαμά.



Όαν ο μπαμπάς μου θα έλεωνε η βα εκε η μαμά μ δε θα χρεαζόαν να φοράε μανλ γα εκε θα έμεναν μό

νο δημόσο υπάλληλο Γα η μαμά μου ο δημόσο υπάλληλο ήαν άνθρωπο που εχαν γλεψε μελάν δάσκαλο δκη-

γόρο Γα η γαγά μου όμως ο δημόσο υπάλληλο ήανάνθρωπο που δεν ους άρεσε η ρύπα από ην οποα εχανέρθε σον κόσμο γα εχαν μάθε γραφή κ ανάγνωση. Σοθρήσκο αυό δρόμο δεν υπήρχε ηλεκρκό σον οχο έκαγεμα λάμπα περελαου όσο η σέ κα η Φαμά μλούσαν κά- ω απ αυή η λάμπα γα ους δημόσους υπαλλήλους ο

σκές ους έπαζαν πάνω σον οχο ένα παχνδ σκών Έωκάω από ο φως ου φεγγαρού ο θρήσκος δρόμος σώπανε.Μα μέρα ο δημόσο υπάλληλο ήρθαν να μας επσκε

φούν. Η μαμά μ έφερε έσσερς καρέκλες σ' ένα δωμάο Δεφορούσε ο μανλ η γαγά μ εχε αρνηθε να φορέσε ακαθαρά ης ρούχα Αναγκάσηκε να πάε σε άο δωμάο Ξά

πλωσε ο κρεβά κα ρέμοας επε: «Πεθανω πήγανε ναφέρες ον παέρα σου». Μπήκα ο δωμάο ο καρέκλες ήανση σεά η μα δπλα ην άλλη Σ κάθε καρέκλα ήαν καθ-σμένος ένας δημόσος υπάλληλος Ο άνρας π καθόαν σημέ μού επε: «Έλα εδώ παδ μ » Μ χάδεψε ο κεφάλκα με ρώησε σε ποα άη πάω. «Τρη» επα. «Τ χρεαζόμασε περσσόερο εμες ο άνθρωπο

ο νερό ή ο ηλεκρκό;»

με ρώησε. Δεν έπρεπε ν απαήσω αμέσως Ο μπαμπάς μ ήρθε μαζ μου κονά ση γαγά Η γαγά μ ε ε ρέμονας:«Μουαφά πεθανω δώσε μ μα κουαλά νερό» Ο αμπάς μ έφερε νερό Εγώ σκέπασα η γαγά μ εφά παπλώμαα ο ένα πάνω άλλο Εκενη όμως έρεμε ακό

«Γαγά ποο ενα πο σημανκό: ο νερό ή ο ηλεκρ-κό;» η ρώησα

«Το ηλεκρκό ενα εφεύρεση ων άπσων» μου επε. Ημάνα ης μου επε δεν ερε ενα ο ηλεκρκό αλλά ήανκαλός άνθρωπος



Ο μπαμπάς μου της έδωσε ένα ποτήρι νερό· αθώς έπινε το νερό τα δόντια της γιαγιάς μου χτύπησαν στο ποτήρι «Γιεμου πήγαινέ μας στο χωριό μας άσε με να πεθάνω εε Ξε χάσα τε μάνα αι πατέρα αι με πουλήσατε στους δημόσιους

υπαλλήλους» Μαζί με τον μπαμπά μου ξαναγύρισα στους δη-μόσιους υπαλλήλους. Ο δημόσιος υπάλληλος που αθότανστη μεσαία αρέλα είχε ένα ποτήρ νερό στο χέρ του α μ-λούσε με την ωραία δασάλα που αθόταν δίπλα του «ο νε-ρό είναι σημαντιό Άμα δεν υπάρχει ηλε τριό μπορούμε ναπηγαί νουμε να οιμόμαστε νωρίτερα» είπα Ύστερα πήγα στη

γιαγιά μου. Όταν οι δημόσιοι υπάλληλοι έρχονταν στο ξύλινοσπίτι μας η γιαγιά μου πήγαινε πάντοτε σε άλλο δωμάτιο «Α- νάμεσά τους είναι ι ένας ομμουνιστής ένας δάσαλος» εί-πε η μαμά μου Όταν ερχόντουσαν οιτούσα αυτό τον άνθρωπο. θελα να μάθω τι είναι ένας ομμουνιστής. Φορούσε γυαλιά α τα χείλη του ήταν λεπτά θελα να δω περσσότε

ρα αλλά δεν μπόρεσα να δω τοτα παραπάνω ε τός από τοότι εείνος που ήταν ομμουνιστής χαμογελούσε λίγο διαφο-ρετιά από τους άλλους

Συνεχίσαμε να ζούμε σ αυτό το θρήσο δρόμο γιατί ομπαμπάς μου έλεγε ότι υπήρχε μια ρίση τσιμέντου δεν υ-πήρχε τσιμέντο Οι μισοτελειωμένες βίλες αι τα νοσοομεία

έπρεπε να περιμένουν το τσιμέντο τα σπίτια των δημοσίων υπαλλήλων έπρεπε να περιμένουν το τσιμέντο έτσι ι εμείς συ νεχίσαμε να μένουμε σ τό το θρήσο δρόμο Πήγαινα στοσχολείο ο δάσαλός μας ήταν ένας αδύνατος άνθρωπος συ-

χνά πυ νά στεόταν πίσω μου έσ υβε από πάνω μου αι οι τούσε το τετράδιό μου Μύριζε απνό Μου άρεσε η μυρωδιάαυ τή αι νόμιζα πως εείνος μύριζε τα μαλλιά μου Με έλεγε«ορίτσι της σταμπούλ» αι μ επαινούσε αθημερινά λέγο ν τας πως είμαι πολύ έξυπνη Δεν ήξερα γιατί έβρισε ότι ή-μουν τόσο έξυπνη ενώ για τη δασάλα μου στην Ισταμπούλήμουνα μια ούρδισσα που είχε ουρά στον πισινό Εδώ έλεγαν



το ν μπαμπά μο υ «Μο υσ ταφά μπέη», και ο πλα νόδιος πωλη

τής, πο υ το ν λέ γα νε κι α υ τό ν Μο υσ ταφά, το ν έλε γε «Μο υσ ταφά

φ

έ

ντ

η»

. Απ τη ν ημέρα πο υ άρ χισα ν τις επισκέψες οι δη-

μόσοι υπάλληλο, η γα γιά μο υ εί χε γίνει για τη μαμά μο υ χω-

ριά τισσα. Ό τα ν όμως εκεί νο έφε υ γα ν, η μαμά μο υ μιλο ύσε ξα νά ωραία και καλά με τη γα γά μο υ. Και ό τα ν έφ τια χ να ν

μικρά μακαρό νια από ζ ύμη για το χεμώ να, καθό ν το υσα ν κά

πο υ δ υο μέρες σ τα γό να τα γ ύρω από το σ τρο γ γ υλό ξ ύλο της ζ ύμης και κόβο ν τας κομμα τάκια από τη ζ ύμη δη γο ύ ν τα ν η μια σ τη ν άλλη παραμ ύθα, μλο ύσα ν γα το υς πεθαμέ νο υς. Ό

τα ν η μια έβαζε τα κλάμα τα, η άλλη της έφερ νε έ να πο τήρι νερό, έπι να ν κα ο δ υο νερό κ έλε γα ν μ έ να σ τόμα: «Ας δροσιστε το στόα τ ν πεθαέν ν ας». Ρώτησα τη γαγά ου

για τί οι ά νθρωποι εί ναι τη μια έ τσ κα τη ν άλλη αλλιώς. « λαιμός απ' όπο υ β γαί νε η φω νή έ χει σαρά ν τα πα τώμα τα. Ό

τα ν κάποος θέλει να πει κά τι, πρέπε πρώ τα να ξεροκα ταπιεί

σαρά ν τα φορές κι ύσ τερα να μιλήσει μερικοί ά νθρωπο μλά νε χωρίς να έ χο υ ν ξεροκα ταπιεί, τό τε εκεί νο πο υ απομέ νει εί ναι μα χο ύφ τα σκα τά», είπε.

Η μαμά μο υ μας έσ τελε, το ν αδελφό μο υ το ν Αλή κ εμέ να,σ τα μαθήμα τα Κορα νιο ύ σ το τζαμί. Μας είπε ό τι για να μπο-

ρεί κα νείς να διαβάσει σ το Κορά ν τις σκέψες το υ Θεο ύ, έ

πρεπε να άθει να δαβάζε αραβκά. Η αά ου δεν ήξερε να γράφει και να διαβάζει αραβκά. ον καίό που εκενη πή γε σ το σ χολείο, η Τ ο υρκία ή τα ν Δημοκρα τία κα τα αραβκά ή τα ν απα γορε υμέ να. Παλιό τερα όμως μλο ύσα ν το υρκκά και έ- γραφα ν με αραβκά γράμμα τα. Με τά το 192 7 οι λα κοί12 έκα- να ν μια με ταρρ ύθμιση σ τη γραφή κα α ν τί για τα αραβικά

γράμμα τα χρησιμοποήθηκα ν τα λα τνικά σ το το υρκικό αλφά-

βη το. Κ ε γώ ήξερα μό νο τη λα τινκή γραφή, ο παππο ύς μο υ όμως δεν μπορο ύσε να γράφε με λατνικά γράμματα. Μπο-ρούσε να γράφει ε την αραβική γραφή. Αν η γαγά ου εχεμάθει γραφή κι α νά γ νωση, κι εκείνη θα μπορο ύσε να γράφει

66



ό ν ε ην αραβκή ραφή Αν δηλαδή α Αχέ καη αά Ασέ ήαν κφάλαλ κα έρεε να α υν κά ράφ νά , δε θα ρ σαε να εκν νήσ υε κα δεθα υ εχα νρσε έ, σκέφηκα Έσ ώρα δε θα εχαα κα αά Έβαλα α κλάαα. ρθε η αά υόα ν ην εδα δλα υ, έκλαψα ακόα δυναά Μ υ έ-βαλαν σ σόα ένα κά ζάχαρη, υ ε αν ό ρ -σα να αξ κ υσό έξ σ δρό όσ ήθελα, εώ συνέχσα

να κλα Η αά υ ε κάθσε άν σην κ να υ εχεφάξε σ ν κή ε ένα χ νρό σκν κ ένα κά ξ λ,

ανάεσα σε δυ καρυδέ Με κ νησε, ήρα φόρα κλα- να, όσ συνέχζα εώ να κλα όσ ρήρα ε κ υ ν σε Εεδή εώ δεν ρ σα να σααήσ κλάα,δεν ρ σε κ εκενη να σααήσε να ε κ υνάε. Έκαναα ρα σ ν υρανό κα φλησα χώα Τ υαλό υ εχε υδάσε κα ώρα κ σα ν κόσ ελώνα. Ένθα

όν κεφάλ υ, ή υνα όν ένα εράσ κεφάλ υσυνεχώ εάλ νε Η Φαά ε ξάλσε άν σ' ένα αξ-λάρ η βεράνα σαν σαρκ σ υλάν υ Μ υ δηήθηκε ώα φρά εχε έσε σ' ένα ηάδ Ή υνα ρών χρ νών,σ ν αχσέ α σην Αναλα υήρχε ένα βαθ ηάδ, έ- νε αδά εε, ε αδκό α υαλό αφασσαε να δέ-

σ υε α άα α ' ένα κά λ κα να ρνάε ρα ηάδ υρζαε, υρζαε Ξαφνκά εώ βρέθηκα έσα σ ηάδ. Τ νερό ε ραβ σε όλ κα κά, όλ κα βαθά, όλ κα βαθά Ένα ράα όν σκεφό υνα:σ ν ά υ ηαδ υήρχε ένα φδ, αυό υ εχε εη αά υ Αό φόβ υ φδ , χυ σα ν ά ε όδ υ κα ανέβανα ερκά έρα ρ α άν, σερα άλ κά Η αά υ βρήκε έναν υφλό υ ήθελε να καεβεσ ηάδ, δέσανε ση έση υ ένα χ νρό σκν κα ναλήσανε σ ηάδ Ο υφλό ' έβαλε α' ηάδ

Έναν λόκληρ ήνα έβανε νερό α ην κλά υ»



Το κεφάλι μου το νιωθα σαν τεράσια κολοκ θα· έβαλαπάλι τα κλάματα:

«Μανο λα μου αν εχες πεθάνει σ εκενο το πηγάδι αν ο τυφλός δε σ εχε βγάλει απ το πηγάδι τώρα δε θα εχα μα-μά», επα. Σ υ νέ χισα να κλαω.

«Εγώ τι να κάνω εγώ δεν έχω μαμά να βάλω δηλαδή κι ε- γώ τα κλάμα τα;» είπε γελώ ν τας η μαμά μο υ.

«Εσένα η μαμά σου γιατ πέθανε»«Έτσι το θέλησε ο Θεός. Για να την πάρει ο Θεός κοντά

του στον έβδομο ουρανό θα πρέπει να ήταν αγαπημένη δο -λη το υ».

«Πώς γί νεσαι α γαπημέ νη δο ύλη το υ Θεο ύ, μαμά;»«Με το να κά νεις υπομονή, να μη ν κλαις ν' ακο ύς τα λό-

για της μαμάς, να πισ τε ύεις τον μπαμπά».«Η δικιά σου μαμά γιατ ήταν αγαπημένη δο λη του Θεο ;»«Αλαφροπα το ύσε για να μη σκο τώ νο ν ται τα μ υρμή γκια. Ο

παππο ς σου εχε πολλές γυνακες Έφερνε στο κρεβάτι τουπάντα τη γυνακα που του έκανε κέφι. Μήπως αυτό δεν ήτανδ σκολο για τη γιαγιά σου; Έκανε όμως πέτρα την καρδιά της και δεν επε πικρή κουβέντα στον άντρα της. Κάποτε, ό- ταν η μαμά μου εχε πάει σε μια άλλη πόλη για το γάμο της α-δελφής της πέθανε ο γιος του μπαμπά μου από άλλη γυνα-κα. Τ ότε ο μπαμπάς μο υ ή ταν ακόμα στη φ υλακή ό ταν βγή-κε και ήρθε σπτι τι να δει; Το σπτι ήταν τόπος Δευτέρας Πα-ρουσας Σε μια μεριά ξαπλωμένο χάμω το νεκρό παιδ σηνάλλη πεσμέ νη η μά να του παιδιο έκλαιγε. Η γ υ νακα χ τ υπο σε το κεφάλι της τραβο σε τα μαλλιά της η ψυχή της ή

ταν καμένη. Το κλάμα των γυναικών έφτασε ως τον ουρανό τα ουρλιαχτά τους ήταν τόσο δυνατά που λένε ότι τις άκουσεκαι ο κουφός σουλτάνος στην Ισταμπο λ. Η μάνα του πεθαμέ νου παιδιο ύ σφάδαζε σ το πά τωμα και χ τ υπιό ταν και έλεγε πως το παιδ πέθανε απ το κακό μάτι της μαμάς μου γιατ ημαμά μου εχε γεννήσει εμένα: ένα κορτσι ενώ το δικό της ή

68



τα ν αόρ Ύ στερα επε πως η μαμά μου στο άμο της αδελφής της εχε βάψε απ τη χαρά της τα νύχα της με χένα ό

τε δεν υπήρχε τηλέφωνο πώς μπορούσε η μάνα μου να μάεότ εχε πεάνε το παδ υνακες πάντα σ' όλους τους ά

μους βάφουν τα νύχα τους με χένα Αυτό ενα μα ένδεξη χαράς ο κάνουν α να δεξουν την ευνωμοσύνη τους στοΘεό Ε αν όμως πως ο μπαμπάς μου πήε εκε με το άλοοέδεσε τα μαλλά της αάς σου στην ουρά του αλόου κα

την έσερνε στους κακοτράχαλους δρόμους κα ότ σ' όλο τοδρόμο χτυπούσε αλύπητα το άλοό του τον Σεπτέμβρη.

«Η αά μου πέανε τότε;«Όχ πέανε από πνευμονα Υ πήρχαν νομζες ατρο τό τε α πνευμόνα της εχαν μαζέψε τόσο υρό που δεν μπορούσε ν' αναπνσε Δεν ξαναξάπλωσε στο κρεβάτ του μπαμπά μ . Κομόταν πάντα μαζ μου ρν πεάνε μου επε:ες ον πατέρα σου τον συχωρώ". Ύστερα έκλεσε τα μά

τα της Αχ μάνα δεν εδες άσπρη μέρα σ' αυ τό τον κόσμοΆρχσε κα η μαμά μου να κλαε δυνατά. Κοταζόμαστανκα κλααμε ύστερα ήρε η αά μου άρχσε κ εκενη νακλαε:

«Έαψα οχτώ παδά οχτώ αχλάδα πέσαν απ το δέντρομου ταν ακόμα μπουμπούκα όταν έφυαν με το φύσημα του χάρου. Η σκόνη του κόσμου ανακατευόταν με τον ήλο κεώ με το μαντλ μου πεσμένο μύες ολόυρα μ αυτά ταμάτα που έλανε να στραβωούν εδα οχτώ αελούδα ναμπανουν κάτω απ' τη η Γάδαρος κάρξε. άδαρος έκλα ε τη μαύρη μου μορα

Ύ στερα ήραν τ' αδέλφα μ ο Αλή με τον ρχάν κα χωρς να ξέρουν ατ κλααμε ο τρες μας άρχσαν να κλα νε κ εκενο. σω απ την πλάτη μας τραβούσαν τη μύτη τουςκα συνέχζαν να κλανε μαζ μ εμάς Σκοτενασε κανέναςδεν έκοψε το κλάμα να πάε ν' ανάψε τη λάμπα Εκενη τηνώρα ακούσαμε έναν πετενό κκρκουου κκρκουουου «Τώ

9



ρα θα τον σφάξουν Ο πετεινς που λαλε βραδιάτικα φέρνει γρουσουζιά» επε η γιαγιά μου Και τώρα κλαγαμε για τονπετειν που έπρεπε να θυσιάσει το κεφάλι του

Έπειτα ήρθε ο μπαμπάς μου και έφερε ένα μεγάλο ραδι-

φων το βαλε χάμω με Μπισμιλλάχρραχμανιρραχιμ μάρκαςκρούντιχ Κψαμε το κλάμα. Σωπάσαμε κι εμες σαν το ραδιφωνο γιατ ο θρήσκο αυτ δρμο δεν υπήρχε ηλεκτρικ.

Φορώντας μαντλι πήγα μαζ με τον Αλή στο τζαμ Οι το- χοι σωπανουν τα παράθυρα σωπανουν τα χαλιά μάς πη γανουν αθρυβα σαν φτερά μπροστά στο χτζα. Ο χτζας

καθταν γονατιστς γονατσαμε κι εμες και καθσμε μπρο-στά του. Τα γένια του δεν εχαν δει ποτέ χτένα και τα ρούχα του ήταν σαν να εχαν μενει μια φορά στη βροχή και δεν μπ-ρεσαν ποτέ ξανά να στεγνώσουν Με μισκλειστα μάτια κοι- τούσε σ ένα σημεο του χαλιού έδειχνε σαν να κοιτούσε κάποιο μαμούνι που εχε πέσει ανάσκελα και δεν μπορούσε να

γυρσει και να σωθε Ο χτζας ανάδινε τη μυρωδιά γυνακαςπου εχε καθσει πολλή ώρα στον ήλιο κάτω απ μια χουρμαδιά Αφέθηκα στα χέρια της μυρωδιάς αυτής και κοταξα στοσημεο του χαλιού που κοταζε κι εκενος Το χαλ σώπαινε οήλιος που ήταν πάνω στο χαλ σώπαινε οι μύγες σώπαινανκαι ξαφνικά ο χτζας ξεφώνισε: Διάβασε»

Οι μύγες βζζζνννν ο ήλιος πήγε κι έκατσε αλλού. Ο Αλήκι εγώ γυρσαμε να δούμε πσες εκατοντάδες άνθρωποι κά-θονταν πσω μας γονατιστο. Ο χτζας μιλούσε πολύ δυνατάκανένας άλλος μως δεν ήταν εκε Ο χτζας πήρε στο χέρι

του μια λεπτή βέργα απ δπλα του και μ αυτή γύρισε τις σε-λδες ενς λεπτού βιβλου που βρισκταν μπροστά μας Το βι-βλο αυτ ήταν το αραβικ αλφάβητο ήταν ένα παλι βιβλοαπ κακής ποιτητας χαρτ. Διαβάσαμε κουνώντας το σώμαμας μια μπρος μια πσω.

Ελφ μπε μπε . μπε..Ο χτζας μας χτυπούσε ελαφριά με τη λεπτή μακριά βέρ



α του ήταν κι αυτό μέρος του μαθήματος ο αδελφός μου κιεώ ελάαμε. Οι λέξεις που με είχαν κάνει χθες να κλάψωήμερα μ έκαναν να ελώ. Συνεχίαμε να κουνιόματε.

Ελίφ μπε νταλ ζαλ ρε ..

Ο χότζας μας χτύπηε ξανά ελαφριά. Δαρμένη ελαφριά ελώντας βήκα από το τζαμί ήρθα το θρήκο οκάκι μαςέπαιξα πάλι κουτό μ εκείνα τα τρία κορίτια

Στο θρήκο οκάκι μας είχαμε ξεραμένο χώμα κι έναν ουρανό από πάνω μας. Αεροπλάνα κι αυτοκίνητα δεν περνούαν η κονιμένη μας η ήταν πνιμένη έναν ουρανό τον

οποίο μόνο οι οικοένειες πουλιών που έμοιαζαν με αραβικά ράμματα πετούαν από πάνω μας προς άλλα μέρη. Γύρω μας υπήρχαν πίτια τα παράθυρά τους κάθονταν ριές υναίκες άντρες, άτες και από τα πίτια αυτά όλη τη μέραέβαιναν μυρωδιές ναικών Όταν κουραζόματαν από το χοροπήδημα και πεθαίναμε τη δίψα μπορούαμε να μπαίνου-

με οποιοδήποτε πίτι ήταν εύκολο ν ανοίξεις τις πόρτες τραβούες ένα μικρό κοινάκι που έβαινε απ την κλειδα-ρότρυπα και η πόρτα άνοιε Μπαίναμε μέα και πίναμε νερό. Πιο πολύ μου άρεε να πίνω απ την κανάτα που το τόμιό της έμοιαζε με το πουλί του αδελφού μου του Αλή ότανπίναμε νερό κανένας δεν πείραζε κανέναν ιατί οι ηλικιω

μένοι έλεαν πως εκείνον που πίνε νερό δεν τον ακουμπάειούτε φίδι τερα υνεχίζαμε το χοροπήδημα ώπου οι μαμάδες και των τεάρων να μας φωνάξουν απ το παράθυροκαι να τιρίξουν πως αν δεν πάμε πίτι θα μας πάουν τακόκαλα

Ύ τερα ήρθαν οι μακριές μέρες της βροχής Οι ραμμέςπου είχαμε χαράξει ια το κουτό εξαφανίηκαν με το νερόοι ηλικιωμένοι είπαν ο ουρανός τρυπήθηκε από το χέρι τουΘεού. Όο το χέρι του Θεού τον ουρανό άνοιε τρύπα σδικό μας ουρανό εμείς τα τέερα κορίτια υνεχίζαμε τοπαιχνίδι ένα από τα πίτια Ξαπλώναμε την κρεβατοκά



μαρα μιας μαμάς κι ενς μπαμπά οι έσσερίς μας πλάι πλάι.Σηκώναμε ις φούσες μας ψηλά καεβάζαμε ις κιλες μαςκι η καθεμιά μας έβαζε ο χέρι ης ανάμεσα σα πδια ου κο-ρισιού που ήαν ξαπλωμένο δίπλα ης σο μέρος που λέγε- αι κ ί και ο κορίσι εκείνο έβαζε ο χέρι ου σο κουί ου κορισιού που ήαν ξαπλωμένο απ ην άλλη. Χρησιμοποιούσαμε και ο δεξί και ο αρισερ χέρι. Με α χείλη μας

να ρέμουν απ ο κράημα για να μη γελάσουμε χωρίς ναλέμε λέξη μέναμε μερικές ώρες σο κρεβάι κοιώνας ο α-βάνι Όαν πια έπρεπε να πάμε σπίι λέγαμε εν χορώ: «Αυ

να το ξα νακά νο υμε α ύριο». Έβρεχε ασαμάηα κι εμείς συνεχίζαμε να πιάνουμε α

κουιά μας Πιάναμε α κουιά μας και μέναμε ώρες ξαπλω-μένες η μια δλα σην άλλη χωρίς να βγάζουμε άχνα. Όανέπρεπε να γυρίσουμε σπίια μας βάζαμε ην σίχλα που μασούσαμε η μια σο σμα ης άλλης Η βροχή δεν κουραζ-

αν να πέφει Έβρεχε κι έβρεχε Οι ηλικιωμένοι έλεγαν πωςαυ ήαν ο καακλυσμς ου Νώε ο θρήσκο σοκάκι μας έμοιαζε με ην κιβω ου Νώε που έπλεε ση θάλασσα. Πώς χυπούσε η βροχή ον άνθρωπο Μπροσά σο χέρι ης βρο- χής ο χέρι ου χζα σα μαθήμαα ου Κορανίου ήαν πο- νψυχο Εμείς οι έσσερις που δεν μπορούσαμε να βρεθούμε

λγω ής ης άπονης βροχής σεκμασαν σα παράθυράμας και ραγουδούσαμε εν χορώ

γagmur yaglyor

Seer aklyor

Arap KlZan

camda baklyor

Βρέ χει Χείμαρρος ρέχειΟι Αραπί νες κοιάζουν απ ο ζάμι

Ο ουρανς μας ήαν οργισμένος οι βρονές και οι α-σραπές ανηχούσαν σις φωνές μας Με α χέρια μου πάνωσο κουί μου καθισμένη σο ζεσ δωμάιο κοιούσα ι έ



κνε η γγά μου Ήθελ κάτ ν τη ρωτήσω λλά δεν μπορούσ ν μζέψω τς λέξες που ήτν κάτω π τη γλώσσμου ο κνήσες της γγάς μου μου φίνοντν πολύ ργέςΕκείνη μου είχε πε ότ ο άνθρωπος πρν πε κάτ πρέπε ν

ξεροκτπεί σράντ ορές Ξεροκτάπ σράντ φορέςκ της είπ ότ πέφτω στο κρεβάτ με τ τρί κορίτσ κπάνουμε η μ την άλλη Δεν είν τ οτ στην ηλκί σουείχ κάνε κ εγώ σπ σπ με τ κορίτσ στο χωρό» είπε η γγά μου Λέγοντς σπ σπ χτύπησε δυο τρες φορές π-λμάκ κ βγήκε ένς ήχος σπ σπ Ήτν ωρίο ν ξέρες

το όνομ υτού του κουτοπσίμτος: το λέγνε σπ σπΟ μέρες του σπ σπ περάσνε γτί η βροχή δεν κου-ράστηκε Η μμά μου μ είπε: Μείνε εδώ μείνε κάτω π τς φτερούγες μου» Εξ τίς της υγρσίς χωνόμστν ο έ νς μες στον άλλο σν τ ρνά κ τ πρόβτ Η βροχή τρύπησε τς στέγες στ δωμάτ τοποθετήθηκν τενεκεδένο

κουβάδες κ λεκάνες Σ υτά μζεύοντν ο στάλες της βρο- χής τπ τκ τ τκ τπ τκΝερό βροχής νερό ΘεούΣ το θρήσκο σοκάκ μς άκουγες σ όλ τ σπίτ, μέρ

νύχτ υτό το τ τκ τπ τκ τπ τκ Δε λέγνε π Βρέχε

l»

, έλεγν «

Τ

τακίζε

l

Αυτές τς τ τκ τ μέρες νκά-λυψ πως ο μ

κρός μου δελφός Ορχάν είχε μεγλώσε ρ-

κετά μπορούσ π ν πίζω μζί του ρώτ του έσπσ το λογάκ του Στο δωμάτο υπήρχν μεγάλ εντοχσμέν ντουλάπ Τον έκλεσ σ έν π υτά μ έν μκρό κορ- τσάκ κλείδωσ κ κοτούσ πό την κλεδρότρυπ περ-μένοντς ν κάνουν κάτ Στάθηκν στο μσοσκότδο μέσστο ντουλάπ κ περίμενν χωρίς ν βγάζουν άχν Τον έβγλ έξω κ τον φίλησ πολλή ώρ στο στόμ Η γεύση τουμου φάνηκε σν το κόκκνο ωμό συκώτ που πίρνμε γ τς γάτες Του ε ν το κάνε τό με το κορίτσ, τον ξνά βλστο ντουλάπ κ κρυφοκοίτζ π την κλεδρότρυπ ά

73



λι σάθηκαν άφωνο κα κοιούσαν ην πόρα ο νο λαπιού Τον ξανάβαλα όε έξω και ον έδειρα εκείνος ελού-σε μόνο Η βροχή πο είχε καρφώσει εμάς α παιδιά σο σπί-

είχε καρφώσε και ον μπαμπά μο Μπορεί κανείς να σκεπάσε η θάλασσα Μπορείς να ρα

βήξες ένα ασέρι με σκοινί πάνω ση ; Μπορεί να σκεπασεί ο ο ρανός Όχι» Κάι έοια έλεε ο μπαμπάς μο οΜο αφά Ο δο λεές ο πήαναν άσχημα λόω ης βρο

χής Ο οκοδομές περίμεναν κάω απ η βροχή όαν ξεκίνη-σε η δο λειά δεν είχε λεφά Ξεκίνησε ις οικοδομές με α λε

φά πο είχε πάρε από ο ς δημόσο ς παλλήλο ς πο λώ- νας ο ς σε φηνές μές ς μσοελεωμένες βίλες Η βροχή ο έφερε ένα σωρό χρέη Πόσο κα ερό είνα ο κρεμμύδδεν ο ξέρει εκείνος πο ο ρώε αλλά εκείνος πο ο κόβει»ή Αχ βρε κόσμε σαν μύλος είσα σο έλος θα μας αλέσεις να μας κάνεις αλεύρ» έλεε ο μπαμπάς μο . Η ιαά μο εί

πε: Παιδί μο Μο σαφά κάνε πένε φορές η μέρα ο να-μάζι σο σραμμένος προς η Μέκκα Μην αφήνες ο Θεόμόνο ο κ ο Θεός δε θα σ αφήσει κι εσένα μόνο σο »

Ο Μο σαφά έλεε όι είναι ανακασμένος να σ νανάειμεάλο ς ανθρώπο ς πο θα μπορούσαν να ο δώσο ν δα νεκά κα σ εμένα είπε:

Κάνε πένε φορές ην ημέρα ναμάζι ια μένα βοήθησε ον μπαμπά σο όμορφή μο κόρη προσε χήσο α μέναμα ρομάα μο »

Μο σαφά ο μεάλο άνθρωπο σε βάζο ν να σφ ράςμεάλη σφ ρίχρα» είπε η αιά μο

Έχο ν λεφά όπως η θάλασσα έχε άμμο» είπε ο Μο -σαφά

Το φαηό δεν ψήνεαι σην κασαρόλα ο είονα» εί-πε η Ασέ.

Πρέπει να βρω νερό πριν φάσε η φωά ση σέη» είπε ο Μο σαφά

74



«Με το σκοι τω πλούσιω δε κατεβαει στο πη άδι»,επε η Ασέ

« πι μέο ακόμα κι απ το φδι πιάεται» επε ο Μουσ ταφά.

« παρά τω λεφτάδω κουράζει τα σα όια τω φτωώ» επε η ια ιά μου

«Οι πλο ύσοι δε ν πρόκεται, βρε αδερφέ, να πάρο υν τα λε-φτά του μαζ στο άλλο κόσμο Δαεικά πάω α πάρω, προσευήσου ια μέα, κορτσι μου, προσευήσου α σταματήσεια υ τή η βροχή», είπε ο Μο υσ ταφά.

Μουσταφά πή ε α δαειστε λεφτάΓια α μπορέσει καε α κάει αμάζι, έπρεπε πρώτα ακάει τι τελετουρ ικέ πλύσει και α πει Μπισμιλλάιρραμαιρραιμ Πρώτα πλέει τα έρια σου ω του α κώε ύστερα βάζει με το δεξ σου έρι ερό στο στόμα και το ξεπλέε, φτύει ύστερα ρουφά με το δεξ έρι ερό απ τη

μύτη, το β άζει μετά πλέει με το δεξ έρι το πρόσωπο, από το μέτωπο προ το σα όι, ρει ερό στο έα αυτ, μετάστο άλλο, παρει λ ο ερό στο δεξ έρι και το αφήει σι ά σι ά α τρέξει ω το α κώα και με το αριστερό έρι ύ ει ερό πρώτα στο δεξ και μετά στο αριστερό Έπειταπαρει με το δεξ έρι ερό και βρέει τα μαλλιά σου έπει-

τα αο ει τ' αυτιά με τα μικρά δάτυλα τω εριώ, και με το ατειρα και το δεκτη τα καθαρζει, ύστερα με τη καλή κα τη αάποδη τω εριώ βρέει το σβέρκο και το λαιμό Έπειτα πλέει πρώτα το δεξ πόδι και μετά το αριστερό

Η ια ιά μου πρι από τι πλύσει έλε ε πάλι αραβικέλέξει

«Πε κι εσύ τα δια λό ια» επε«Δε μπορώ α τα πω», επαΗ ια ιά επε«Τη πρώτη φορά δε μπορούσε α τα πει κι ο Προφήτη

μα ο Μωάμεθ Μια μέρα λιποθύμησε. Ποιο ξέρει πόση ώρα

75



έμεινε εκεί καταγής χωρίς γλώσσα στο στόμα Ό ταν συνήλθε μπροστά του στεκόταν ένας άγγελος ο Τζεμπραήλ (α-βρήλ. Ο Τζεμπραήλ είπε: Μωάμεθ διάβασε τό σου τοέστειλε ο Θεός" Δεν μπορώ να διαβάσω" εε ο Μωάμεθ

Τότε ο Τζεμπραήλ τον αγκάλασε σφιχτά Και βγήκε από τοστόμα του Μωάμεθ η πρώτη εντολή. Ύ στερα, επί τρία χρόνιαδεν ήρθε κανένας ίχος απ το

Κοράν

»

. Η γιαγιά μου μ έ-σφιξε στην αγκαλιά της

«Ίσως ο Μωάμεθ να είχε μάθει να διαβάζει και να γράφεαραβικά μέσα σ αυτά τα τρία χρόνια» είπα.

Η γιαγά μου έβαλε δυο χαλάκια προσευχής στο πάτωμα«Το ναμάζ το κάνεις στραμμένος στη Μέκκα είπε.Με τα τεράστια μαντίλια στο κεφάλι μας, πάνω στο χαλά

κι στραφήκαμε προς τη Μέκκα. Στο σημείο που κοιτούσα έβλεπα μόνο τις μύγες που στριφογυρίζανε στα τζάμα Ύ στερα βάλαμε τα χέρια μας π σω απ τα τιά μας σαν να κάνα

με «ψηλά τα χέρια» κ έπειτα με το δεξί χέρι πάνω από το α-ριστερό διπλώσαμε τα χέρια μας πάνω στο στήθος μας Η γα- γά μου διάβαζε την προσευχή κι εγώ έλεγα μαζί της τς τε-λευταίες συλλαβές Ύστερα τα χέρια μας πέφτανε ελεύθεραστα πλάγια το σώμα δεν έπρεπε να κινείται. Μετά έπρεπε ναλυγίσες ως τα μισά τη μέση σου να βάλεις τα χέρα πάνω στα

γόνατα να πεις τα απαραίτητα λόγια κα να σηκωθείς ξανά Έπειτα γονατίζεις στο πάτωμα βάζες τα χέρια μπροστά καισκύβεις το πρόσωπο ώε να ακουμπήσει στα χέρια μουρ-μουρίζεις κάτ στη συνέχεια γυρίζες το κεφάλι δεξιά και λεςεσσελάμο υ αλε ·κιο ύμ13 κα ρα χμε το υλλά χ,14 γ υρίζες το κεφά-λι αριστερά λες εσσελάμου αλε κιούμ κα ραχμετουλλάχ και χαιρετάς τους αγγέλους. Αυτές τς τελευταίες φράσες τις έ-μαθα πάρα πολύ γρήγορα. Έτσι τέλειωνε το ναμάζι Τότε μό- νο μπορεί κανείς να καθίσει γονατστός με ανογμένα και ταδυο χέρα μπροστά στο στήθος του προς τον ουρανό κα ναμιλήσει με το Θεό



«εέ μου ε παρακαλώ βοήθηε να πάνε καλά οι δουλειές του μπαμπά μου εέ μου ε παρακαλώ βοήθηε να ε- ναι καλά ην υγε α τους η μαμά μου η γιαγιά μου ο μπα-μπάς μου τα αδέλφια μου Αλή και Ορχάν και φύλαξέ τους α-πό το κακό μάτι και ε παρακαλώ πες τη βροχή ου ναταματήει Μπορούε κανες να μιλάει με το εό όο ήθε-λε Φοβόμουνα μη μου φύγει καμιά πορδή γιατ το ναμάζι έ-πρεπε να επαναλαμβάνεται πέντε φορές την ημέρα. Αν κά-ποιος έβριζε ή έκλανε έπρεπε πριν από κάθε ναμάζι να ξα- νακάνει τις τελετουργικές πλύεις ν όμως δεν έκλανε μα

πλύη ήταν αρκετή μ αυτή τη μα μπορούε να κάνει ναμά-ζι πέντε φορές Όταν έκυβα το ναμάζι όταν ακουμπούα το κεφάλι μου κάτω φοβόμουνα μην κλάω Μια φορά εχαπάει με τη γιαγιά μου το τζαμ ένα ωρό άνθρωποι κάθιανμπροτά μας γονατιτο για να κάνουν ναμάζι όταν έκυβανκοιτούα τον κώλο τους και μετρούα πόοι έκλαναν Όταν

ο χότζας επε «Μωάμεθ όλοι έβαλαν το δεξ τους χέρι τομέρος της καρδιάς «εέ μου βοήθηε αυτούς τους ανθρώ-πους να μην κλάνουν επα Μόνο τον κώλο του χότζα δενμπορούα να δω γιατ καθόταν μπροτά μπροτά Κλάνει ο χότζας; Δεν κλάνει ο χότζας; Η μαμά μου μου διηγήθηκε μιαι τορα

«Ήταν κάποτε ένα χωριό ένας χότζα μια μέρα ο χό- τζας αυτός την ώρα του ναμαζιού το τζαμ έκλαε Όλοι ε-παν ο χότζας έκλαε ο χότζας έκλαε Ο χότζας εγκατέλειψε το χωριό και πήρε τους δρόμους κοι χρόνια αργότερα αχεε ας περάω μια απ το χωρό μου να δω μπορε και ναξεχάανε την πορδή μου Σ την εοδο του χωριού εδε ένα νέο άντρα καβάλα ένα γάιδαρο Σελαμουναλεκιούμ" -λεκιουμελάμ"15 ε παν και χαιρετήθηκαν Ο χότζας τον ρώ τηε πού εναι το τζαμ του χωριού Να το τζαμ εναι εδώ" του επε ο νέος Ο χότζας του χάιδεψε το κεφάλι και τον ρώ τηε Πώς τον λένε τον πατέρα ου παιδ μου ε ύ πότε γεν

77



νήθηκες" μ γς τ υ Μεχμέτ γεννήθηκ τη μέρ π υ Κλνάρης Χότζς εγκτέλεψε τ χωρό", τ υ ε ε νέςΟ χότζς έκνε στρφή πάνω στ τκ ύν τ υ κ εγκτέλεψε γ δεύτερη φρά τ χωρό Ο χότζς εχε γνε η ρχή τ υημερλ γ υ τ υ χωρ ύ Όπως πρ Χρστ ύ μετά Χρστόν»επε η μμά μ υ Ύστερ γέλσε, κ υνήθηκε κ η κλά της, γελ ύσε με την κλά της

Η βρ χή στμάτησε, Μ υστφά ήρθε κ μ υ δω σε μλρ Στην στμπ ύλ, με τη μ λρ θ μπρ ύσ ν πάω τέσσερς φρές σνεμά κ θ έβλεπ τράντ έξ τνες Σ τ

θρήσκ σκάκ μς δεν υπήρχε ηλεκτρκό δεν υπήρχε κ σ- νεμά Κτάπ τη λρ έτσ ότν μ μέρ θ ερχότν τ η-λεκτρκό, θ έβγζ τη λρ κ θ πήγν σνεμά

Την άλλη μέρ άρχσε πάλ ν βρέχε, ήρθε Μ υστφάμετά τη βρ χή κ μ υ επε: Δάνεσέ μ υ τη λρ σ υ ν πάρ υμε δυ κρπ ύζ Σ τς πκρές μέρες πρέπε ν τρώμε

γλυκά κ ν μλάμε γλυκά» Περμέννε τ σκτά μ υ Τσκτά ήρθνε κ στη μέση ήτν η λρ Η γγά πήρε τη λρ πό τ σκτά μ υ Πήγμε μζ με τ ν μπμπά μ υ ν γράσ υμε κρπ ύζ Τ κρπ ύζ ήτν στβγμέν τ έ ν πάνω στ' άλλ στ δρόμ Τ στρ γγυλά τ υς κρμά ήτνσν ν πλέν ντν με τη βρ χή γ ν δ υν τ ν Αλλάχ Ο

κρπ υζάς κτξε τ ν υρνό: Θεός μάς χμ γέλσεφέτς Ο Θεός μάς λυπήθηκε, μς έστελε τη βρ χή Τ υ» επε Δ υλεά τ υ Θε ύ», επε μπμπάς μ υ γόρσε δύμκρά κρπ ύζ κ μ υ τ δωσε ν τ κ υβλήσω Στ μκρύ σκάκ δεν υπήρχε ψυχή, μπμπάς μ υ περπτ ύσεμπρστά κ εγώ τ ν κλ υθ ύσ με τ δυ κρπ ύζ Οκόσμ

ς εχε γυρσε με τ κεφάλ πρ

ς τ κάτω κ

π

τμ

εχν γνε υρνός μς. κενη τη στγμή ήρθε έν γόρ έ-δεχνε συνμήλκό μ υ κ πέρσε πό δπλ μς χε κ- ντά μλλά, η βρ χή τ έγλεφε, εχε τ δυ τ υ χέρ μέσστς τσέπες τ υ πντελ ν ύ τ υ κ έν σφύργμ στ στόμ



πέρασε από δπλα μας μπροστά μο ο μπαμπάς μο πσωμο το αγόρι. Δεν ξέρω γατ γύρσα και το κοταξα Την δαστιγμή στάθηκε κι εκενο και γύρισε προς το μέρος μο Εγώμε τα δο καρπούζια στα χέρα μο εκενο με τα χέρια τοστς τσέπες μεναμε να κοιταζόμαστε Ακούστηκε η φωνή

το μπαμπά μο «Κόρη μο» Τράβηξα τα μάτα μο καιπροχώρησα πσω από τον Μοσταφά Το μσό μο σώμα ακολοθούσε τον μπαμπά μο το άλλο μσό στάθηκε Το μσόπο ακολοθούσε τον μπαμπά μο όμως γύρισε δπλα στοάλλο μισό πο στεκόταν απέναντι στο αγόρι Εγώ κοτούσα

το αγόρ το αγόρ κοιτούσε εμένα Τότε πλησασε ο μπαμπάςμο κα μο άστραψε μια στη μούρη. Το ένα καρπούζ έπεσεκάτω και διαλύθηκε αργά σε χλια κομμάτια Το αγόρ έβγαλε τα χέρια απ τις τσέπες το σφύργμα έπεσε στα βροχόνερα το αγόρι προχώρησε προς τα πσω Ακολούθησα τον μπαμπάμο με το ένα καρπούζ τα δάκρα πο τρέχανε από το ένα

μο μάτ έσταζαν στη γη με το άλλο μέσα στον καθρέφτη τηςλμνης των δακρύων μο εδα το πρόσωπο α τού το αγορού Η γιαγιά μο μο επε: «Μην κλας εκε πο σε χτπάεο πατέρας σο φ τρώνο ν τριανταφλλιές» Η μαμά μο επε: «Όποιος δε δέρνε την κόρη το χτπάει τα γόνατά το»Ήθελα να πάρω πσω τς νηστεες πο εχα πολήσε στονμπαμπά μο

γα τς αμαρτες το Δώσε μο εσύ τα πενήντα γρόσα μο πσω για να σο δώσω κι εγώ τις νηστεες σο»μο επε ο Μοσταφά Τ νύχτα ξύπνησα άνοξα το παράθρο έβγαλ τη ν χτκιά μο η βροχή έπεφτε αλύπηταμπροστά το ανοιχτό παράθρο περμενα το κρύο να έρθεικαι να με σκοτώσει. Αν πέθανα θα πήγαινα κατεθεαν στονΠαράδεισο Δεν εχα ακόμη αμαρτες το τεφτέρ των αμαρ τών μο ήταν άδειο Περνώντας από την πιο λεπτή κ από τρχα κα πιο κοφτερή κ από μαχαρ γέφρα μπορούσα ναπετάξω στον έβδομο όροφο το ορανού Εκε εναι ένα δέ

ντρο. Ο Θεός θα με ρωτήσε Θέλεις τποτε άλλο; Εγώ θ α

79



παντήσω: Όχι. Μπορώ να τρώω τους καρπούς αυ τού του δέ- ν ρου να ξαλώνω α νάσκελα ση σκιά ο υ. Μροσ ά σ α μάα μου είδα ο νεκρό μου σώμα εσμένο μέσα ση βροχήμαζί ου ήγα σο νεκροαφείο ου είνα σην ΙσαμούλΠίσω ερ χό τα ν ξ υπόλ υ τος ο μπαμπάς μο υ, ξ υπόλ υ τη η μαμά μου ξυόλυα αδέλφια μου η γιαγιά μου με μάλλνες κάλ- τσες και λ υμέ νο το μα ν τίλι της, ο τρελός το υ νεκρο ταφείο υ, ο Μουσά με ο ιμόνι και α μεγάλα αούσια ου Έβρεχεκα σο νεκροαφείο ης Ισαμούλ Ο μαμάς μου η μαμάμου ' αδέλφια μου, η γιαγιά μου και ο Μουσά με κλαψιάρι-

κες φω νές λέ γα νε όλοι μαζί: Γκίτμε, γκί τμε. Μη φεύ γεις, μη φε ύγεις. Ξάπλωσα το νεκρό μου σώμα σ' ένα φρεσκοσκαμμέ- νο τάφο, περίμε να να σ ταμα τήσει η βρο χή, δε ν ήθελα να θαφώ με βροχή Έβγαλα ο θάναό μου αό ον άφο κα ερίμε να και κοίταζα ψηλά πό τε θα έρθε ο ήλιος. Συ νέ χζε ναβρέ χε σ το νεκρο ταφείο. Ύ σ τερα βρέθηκα σ το θρήσκο σοκάκι

μας να σ τέκομαι σ τη ν άκρη το υ παράθ υρο υ. Κι εδώ σ υ νέ χιζε να βρέ χει. Κο υβάλησα το θά να τό μο υ ξα νά σ το νεκρο ταφείο της Ισ ταμπο ύλ, οι άλλο ήρθα ν πάλι πίσ

ω μο υ, ξ υπόλ υ τοι, σ το νεκροαφείο ης Ισαμούλ συνέχιζε να βρέχει ύερα βρέ-θηκα άλ σο θρήσκο σοκάκι μας σην άκρη ου αράθυρου«Θεέ μο υ, πάρε τη βρο χή σο υ, πάρε τη βρο χή σο υ». Ό τα ν ξ ύ-

νησα είδα: Το αράθυρο ήαν κλεισό ο ήλος έλαμε μέσασ το δωμά το κα δίπλα μο υ ή τα ν μια κο ύκλα, τα μά τα της κλεσ τά. «Θα πρέπει να είσαι α γαπη τό τέκ νο το υ Θεο ύ, Εκεί-

νος σε άκο υσε. Η βρο χή σ ταμά τησε. Να μο υ κοβό τα ν καλ ύ- τερα το χέρι παρά να σε χ τ ύπα γα, σ υ γ χώρεσε το ν αμαρ τωλό μπαμπά σο υ, φο υ ν το υκάκι μο υ. Γα τί όμως τα όμορφά σο υ μάτια κόλλησα ν σ το πρόσωπο το υ ξέ νο υ α γοριο ύ; Εσύ είσα

ακόμα αδί ο σόμα σου μυρίζε ακόμα μηρικό γάλα αί-ξε μ' αυή ην κούκλα» είε ο μαμάς μου Ο μαμάς μουέφ υγε Έκα να τις πλ ύσες και προσευ χήθηκα, ύσ τερα έφ τασα σο ελευαίο σάδιο ου ναμαζού Χαιρέα δεξιά εσσελά

80



μου αλεκιούμ και ραχμετουλλάχ χαιρέτα αριστερά εσσελάμου αλεκιούμ και ραχμετουλλάχ Τώρα μπορούσα να μιλήσωμε το Θεό ήθελα να μα ξαναδώσει πίσω τ βροχή του. Όμωδεν είχα φωνή φωνή μου είχε φύγει «Σ τενοχώρσε τονμπαμπά σου και ο Θεό σού πήρε τ φωνή σου είπε μαμάμου Ο λιγνό δάσκαλο στο σχολείο είπε: «Το κορίτσι τΙσταμπούλ κρυολόγσε Βρήκα τον αδελφό μου τον Αλή καιέγραψα στο τετράδιό του ότι έπρεπε να πάμε να ψάξουμε τονμπαμπά μου τότε θα μου δώσει ο Θεό πίσω τ φωνή μουΠήγαμε μαζί με τον Αλή να ψάξουμε τον μπαμπά μου Ό τι

είχε φέρει στ ν κωμόπολ βροχή το στέγνωνε ο ήλιο Οδρόμο ήταν σαν ένα μακρύ τούνελ καμωμένο από βουναλά-κια από σκουπιδολόι Πήγαμε στο κέντρο τ κωμόπολ χωθήκαμε σ ένα λάκκο που είχε σκάψει βροχή Εκεί είδα τον Ατατούρκ Σ τεκόταν στ μέσ τ πλατεία πέτρινο έ-δειχνε ένα σμείο με το δείκτ του Από κάτω ήταν γραμμέ

ν φράσ: «Σ τρατοί πρώτο όχο σα Μεσόγειο Ε-μπρό! Σ το μέρο που έδειχνε με το δάχτυλό του είδα έναμπαρμπέρικο με στ σκόν που έγερνε απ' τ μια μεριά τρει άντρε με σαπουνάδε στο πρόσωπο κάθονταν μπροστάσε καθρέφτε Από το λάκκο μα του βλέπαμε σαν τρία α-σώματα αντρικά κεφάλια Ο Αλή μου έδειξε ένα βαμμένο κί-

τρινο κτίριο όπου ήταν κρεμασμέν τουρκική σμαία μαζίμε μια σμαία με έξι βέλ. «Το κτίρο του ακού Ρεπουμπλι-κανικού Κόμματο οι γονεί μα αυτό το κόμμα ψφίζουνείπε Μπροστά στα μαγαζιά ένα σωρό άνθρωποι καθισμένοισε καρέκλε έπαιζαν στα δάχτυλά του κομπολόγια Τσικτσικ

τσικτσικτσικτσικτσικτσικτσικτσικ Όλοι κάτι περίμεναν. Κάθονταν εκεί και περίμεναν ακίντοι Μείναμε μισή ώρα μεστο λάκκο Όλ αυτή τ ν ώρα παρακολουθούσα έναν άντρακαθόταν με το ένα δάχτυλο στ ν τρύπα τ μύτ του το δά- χτυλό του έμεινε στ μύτ του πολλή ώρα ύστερα έβγαλε τοδάχτυλό του από τ μια τρύπα τ μύτ του και το έβαλε

8 1



ην άλλη Σ νεχίσαμε ο δρόμο μας. Όαν γ ρίσαμε ο κε-φάλ μας πίσω είδαμε ην κωμόπολη κα ς καμνάδες πο βγάζανε μκρος καπνος ό μόνο. Η κωμόπολη φανόανσαν να είχε κοπεί από μας με ο μαχαίρ Κοίαξα από ένα λόφο προς α κάω κα είδα μα θάλασσα από ηλορόπα ζεσαίνοναν εκεί σον λο με α πρόσωπά ο ς ραμμέναπρος ο μέρος μας. Το μπό ο ς αν ψηλόερο από ο δκόμο κα ο Αλ ρέξαμε μέσα σ α η θάλασσα από οφόβο ων φδών αμαοσαμε σ χνά κα αφο γκραζόμασαν αν ερχόαν κανένα φίδ κάνονας σσσσσσσσσ. Ύ σερα

ρέξαμε πολ γρ γορα σαν ο ς ρελος πο ο ς είχαν ελε θερώσε απ ς αλ σίδες ο ς Σκέφηκα πως όαν βγαί ναμε απ ο χωράφ θα μο να ένα φδόδενρο. Γρω γρωσα κλαδά ο θα πρέπε να είχαν κο λο ρασεί α φίδα.Β γκαμε απ ο χωράφ δεν είχα γίνε φδόδενρο. Τα ηλο- ρόπα με α πρόσωπά ο ς σραμμένα πάλ προς ο μέρος

μας σέκοναν πίσω μας κα ζέσαναν αθόρ βα α πρόσωπά ο ς σον λο Το λο λοδ ό ο λένε γκο νέμπα-καν (α ό πο κοάε η μέρα είπε ο Αλ. Μπροσά μαςεμφανίσηκε μα πνακίδα Οκσμός Δημοσίων Υ παλλλων.Φανόαν σαν μα πόλη πο είχε κάποε ζσε ερα όμως

η χπησε θεομηνία κα είχε πεθάνε.

Ο εργάες πο δολε αν ς ρπες ων οκοδομών καμλοσαν φωναχά με ακααλαβίσκες κο βένες έψαχνανθαρρείς να βρν ην πεθαμένη πόλη Εκείνη η μσο ελεωμένη βίλα σο βάθος είπε ο Αλ θα γίνε ο δκό μαςσπίι

. Έγραψα ον αέρα Αλ πο είνα ο μπαμπάς μαςΟ Αλ είπε Ο μπαμπάς μας είνα σο λάκκο με ον ασβέση. Σαθκαμε μπροά σε μα εράα εράγωνη ρπαπο από μέσα ης έβγαναν καπνοί πίσω απ η μσοελεω-μένη βίλα μας. Ένας οκοδόμος φώναξε σαν αρνί πο οσφάζο ν σο Μπράμ με αρόχσο μαχαίρ Παδάαααμην χόν μπείε μέσα! Άσβηος είνα ο ασβέσης. Μασάε



τον άνθωπο αζί ε τα κόκαλα ώσπου να τον κάνει σαν α-λεύι. Ύστεα ας αγκάλιασε ε το Μπισιλλάχιαχανι-αχι ε τετετεάενα χέια και είπε: «Η γιαγιά σας, ηαά σας, ας δώσουν λεφτά σ' ένα ζητιάνο, πληωή για τηζωή σας, κι ας ποσευχηθούν και για ένα. Ο πατέας σας εί- ναι στο βουνό. Σήκωσε εένα και τον Αλή σαν δυο κολοκύ-θες στα χέια του ας πήγε σ' ένα καιόνι και είπε στον οδη- γό: «Αδελφέ Οσάν, τα παιδιά του Μουσταφά πέη ήθαν να τον επισκεφτούν Το καιόνι ξεκίνησε ' εάς επάνω Ο α-δελφός Οσάν ας κοιτούσε σαν να ήασταν δυο σπάνια ζώα

και κουνούσε το κεφάλι του δεξιά αιστεά «Να το βουνό, ε-κεί είναι ο πατέας σας, παιδιά, βουλώστε τ' αυτιά σας, είπεΚάτω απ' το γυνό ήλιο είδα ένα βουνό που έλαπε σαν κα-θέφτης, είχε πάει τον ήλιο έσα του Ο παπάς ου στε-κόταν στη έση του βουνού και φώναζε: «Άναψε το φιτίλιΤο βουνό έσκασε αζί ε τον ήλιο και διαλύθηκε σε χιλιάδες

κοάτια. Είδα τα κοάτια να πετάνε ψηλά και να ξανακα τεβαίνουν σαν σκόνη Η σκόνη άνοιξε σαν αυλαία, είδα τον τεάστιο καθέφτη ξανά ολόκληο να στέκεται αζί ε τονήλιο. Ο παπάς ου, ε το καπέλο στο κεφάλι του ακόα βι-σκόταν στη έση ακιβώς του καθέφτη Ο αδελφός Οσάνας είπε «Καλώς οίσατε στο νταάι Εγώ φώναξα «Μπα-

πάααα, ο καθέφτης έστειλε πίσω τη φωνή ου σαν ηχώ ΟΘεός ού είχε δώσει πίσω τη φωνή ου Ένας πολύ ηλικιω-ένος άνθωπος, ο φύλακας του λατοείου, καθάισε αγγουάκι για τον Αλή και για ένα «Ήθατε να δείτε τον παπάσας Σπάει πλάκα ε το βουνό, είπε. Ύ στεα ένα σωό άν-θωποι που κουβαλούσαν πέτες πήκαν στη σειά σαν ατέ-λειωτο σκοινί και φότωσαν τις πέτες στο καιόνι. Ο ιδώ- τας έσταζε σαν νεό απ' τα σώατά τους. Ο ιδώτας κυλούσεσαν λεπτό ποτάι πάνω στο χώα. Οι άνθωποι λέγανε ' έ να στόα: «Θεέ ου, ας είσαι δοξασένος που ου δάνεισεςσήεα πάλι τη ζωή ου. «Βάι, η οοφοκόη ου ήθε να



δει ο μπαμπά ης Φλησε ο χρι αυού ου θεου», ε ε ομπαμπάς μου. Φήσαμε ο χρι ω εραώ ου αμαριούκι εκεοι επα όλοι μαζ: «Μάσαλλαχ16 Μουσαφά μπη,Μάσαλλαχ ση κόρη σου». Έας εράης με σήκωσε ψηλάσο αρα κι αφού επε Μάσαλλαχ» με δωσε σα χρια ουεράη που σεκόα δπλα ου Σα εο ηο αρ πρα-σα από α χρια ου εός εράη σα χρια ου άλλου από ο α Μάσαλλαχ σο άλλο Το περοβούι ούς δωσε πσω αΜάσαλλάχ ους, σα πρόσωπά ους εδα α πρόσωπα ωσραιωώ που εχα δει μσα ση κοιλιά ης μάας μου σο

ρ ο. Οι άθρωποι αυο πρεπε α κρύβοαι κάθε μρα α-πό ο καθρφη που σπαε μπροσά ους σε χλια κομμάια ια α σπια ω δημοσω υπαλλήλω

Η ιαιά μου μια φορά εχε πει: « θάαος εαι αάμε-σα σο μάι και ο φρύδι, μακριά εαι;»

«Ο θάαος λει ρχομαι ιαιά;»

«Ναι», επε η ιαιά Ασ και μου μ ρησε πόε λει ρχομαι ο θάαος:Όα ρζου οι πόρες σο σπιΌα ρζου α ξύλια παώμαα ου σπιιούΌα αβσει σκυλ ξω απ η πόραΌα πελαρός κουβαλήσει σα πόδια ου κάι άσπρο

Ό α οι κάριες σωπάσου ια πολύΌ α ο αβάι σκάσει ξαφικάΑ ριά υακα χυπήσει ύχα η πόραΑ μια λάμπα σπάσει ξαφικά.Α κυλήσει π ραΑ βρεθε ξαφικά άθρωπος μπροσά σε άσπρο άλοοΑ σπάσει καθρφης.Όα α παιδ κλαει συχάΌα κόκορας λαλε συχάΌ α σκυλ δε ααωρσει ο αφ η ου.Ό α σκυλ μιλήσει σο αφεικό ου με ασυήθιση φωή



Αν κλψε ένα λογοΑν κόα λαλήσε σαν κόκοραςΟ θ ναος μπορεί να πε έρχομα κα σο όνερο:Αν σο όνερο πέσε ένα δόνΑν σο όνερο αγελδα κοξε κποον σα μαΑ ν δες σον ύπνο σου φω κα καπνόΑν δες σον ύπνο σου μυλόπερα λεψήΑν δες σον ύπνο σου μαύρες κλωσέςΑν δες σον ύπνο σου μεγλη μαύρη κασαρόλαΑ ν δες σον ύπνο σου δφανο νερό

Α ν δες σον ύπνο σου θολό νερόΑν αγκαλσες κποον σο όνερό σουΑν σο όνερο σκορπίσουν μαργαρραΑ ν σο όνερό σου δες ανθρώπους μαζεμένους μπροσ

σε μα πόραΑν σο όνερο φορέσες παπούσα

Όαν κποος πεθαίνε είνα σαν να κθεα μα πέρασο σήθος ου κα δεν μπορεί να ξανασηκωθεί Αν κποοςπου αγαπς πεθ νε, αφού παραδώσε ην ψυχή ου σα χέρα ου Θεού θα καίνε μέσα σου σαρ να κερ Με ηναφή ου νεκρού ένα κερί μέσα σου θα σβήνε κθε μέραΣβήνουν α ρ να ενν κερ, ο εσσαρακοσό συνεχίζε

να καίε μέσα σου ώσπου να πεθ νες Αχ, σ' αυό ον ψεύκο νουν δεν υπρχε χωρό κοννόερο απ ο θ ναο» εί-πε η γαγ μου

Η γαγ μου συνέχσε: «Όαν ο θ ναος βρίσκεα σα μσ ου δρόμου, ο νθρωπος μπορεί να προσπαθήσε να ονξεγελσε Ο θ ναος πεθυμεί έναν νθρωπο ή μα οκογέ- νεα κα σέλνε μηνύμαα ό σύνομα θα έρθε

Γ ό εί-

να καλό μόλς σηκώνεσα ο πρωί να δηγείσα ο όνεροπου είδες η νύχα έσ ο λλο εξηγούν ο όνερο κα μπορούν να πουν αν ο θ ναος φησε μηνύμαα ή όχ Πρέπε νααφουγκρζεα κανείς καλ ς φωνές ων ζώων κα ων σπ



τιών Οι μανάδες προσπαθούν να ξεελάσουν το θάνατο.Όταν φοηθούν πως το παιδί τους θα πεθάνει φωνάζουνστους είτονες Έφερα ένα παιδί από μια ξένη χώρα ποιοςθέλει να τ αοράσει" Μια ειτόνισσα λέει ο παίρνω εώ".Κι ύστερα αοράζει τ παιδί δίνοντας αντίτιμο ένα κομμάτισίδερο και ελπίζουν τότε ότι ο θάνατος δε θα τριυρίζει εκείκοντά στο σπίτι. Ή αν μια μάνα φοάται πως το παιδί της θαπεθάνει το κρύει κάτω από ένα μεάλο καζάνι και μιλάει μεμια κούκλα σαν να ήταν το παιδί της Ύστερα κλαίει και οδύ-ρεται ότι το παιδί της πέθανε και θάει την κούκλα Μπορεί

έτσι να ξεελαστεί ο θάνατος Ή ακόμη φτιάχνεις μια κούκλα από κριθαράλευρο και της δίνεις το όνομα του ανθρώπουπου υπάρχει φόος ότι θα ρθει ο θάνατος να τον πάρει Χρειάζεται να κλάψει κανείς ια την κούκλα όπως θα έκλαιε η ί-δια η κούκλα ύστερα να τρυπήσει την κοιλιά αυτής της κρι-θαραλευρένιας κούκλας και να πάει να τη θάψει κάπου πολύ

πολύ μακριά να λέει το όνομα εκείνου του ανθρώπου φωνα- χτά και να κλαίει δυνατά ώστε να τ ακούσει ο θάνατος και να νομίσει ότι ο άνθρωπος που θέλει να πάρει έχει πεθάνειπρο πολλού Ή» είπε η ιαιά μου «ο ίδιος ο άνθρωπος προ-σποιείται το θάνατό του και τ ακούει αυτό ο πραματικός θά- νατος αηδιάζει και το σκάει από κείνο το σπίτι» Μπορεί κα-

νείς να φοερίσει το θάνατο με παιχνίδια θανάτουΟ Αλή ξάπλωσε κάτω στον κήπο κι εώ τον σκέπασα μεφύλλα Εκείνος κοιμόταν εκεί κάτω από τα φύλλα κι εώ ελούσα Σαν νύχτωσε ο Αλή πέρασε στο κεφάλι του ένα σε ντόνι είπε πως είχε σηκωθεί από το μνήμα Ο Αλή με κυνη- ούσε εώ ελούσα Ο Αλή μας έπνιξε εμένα τον αδελφόμου τον Ορχάν τη ιαιά μου όλοι ελάσαμε κι ύστερα κοί- ταξα τη νύχτα είχε αηδιάσει άραε ο θάνατος

Μάσησα το άσπρο μας ψωμί και το έφτυσα σε σχήμα κου-κλιών το όνομα του ενός απ τα κουκλιά ήταν Μουσταφά ταάλλα ήταν εράτες λατομείου. Τα δικά τους όμως ονόματα

86



δεν α ήξεα Τόε είπα Αυό είνα εκείνο με η μακάμύη που μου είπε ο πώο Μάσαλλαχ ό είνα εκείνομε α χονά φύδα που μου εε ο δεύεο Μάσαλλαχ ό είνα εκείνο με η αχνή φωνή που μου εε ο ίοΜάσαλλαχ αυό είνα ο ψηλό που μου είπε ο έα ο Μάσαλλαχ ό είνα εκείνο που μύε κεμμυδίλα κα μουεε ο πέμπο Μάσαλλαχ. Τα κουκλά από ο αημένοψωμί ήαν απλωμένα εκεί έκλαψα γα α κουκλάκα ά ύεα ύθσα α δάχυλά μου σα σώμαά α κουκλάπέθαναν ον κήπο υπήχε άφθονο χώμα έθαψα α κου

κλάκα σο χώμα κα έχυσα παγμακά δάκ υα γα ον Μουσαφά κα ου εγάε ου λαομείουΡώησα ον μπαμπά μ πόσο ήαν ο λαόμο που δού

λαν με δυναμίη σο ουνό. Είκοσ καμά φοά κα σαά α είπε ο Μουσαφά. Μάσησα ξανά ψωμί κα έ γαλα μασημένα κουκλάκα. Ο Μουαφά ο λαόμο ου πώου Μά

σαλλαχ με η μακά μύη ο λαόμο ου δ εου Μάσαλλαχμε τ χοά φ ύδα ο λαόμο ου ί Μάσαλλαχ με ηαχνή φωνή ο ψηλό λαόμο ου έαου Μάσαλλαχ, ολαόμο που μύε κεμμ υδα ου πέμπου Μάσαλλαχ

ώσπου να γίνουν σαάνα είπαΟ πώο λαόμο που δε γωίω

ο δεύεο λαόμο που δε γνωίωο ίο λαόμο που δε ωίωο έα ο λαόμο που δε ωίωΠώα έκλαψα σαν να ήμουν εγώ κουκλάκ σαάνα φο

έ γα α σαάνα κουκλάκα. Κ όαν α έθαα έκλαψα γαμένα που είχα χάσε σαάνα ανθώπου.

λαίγονα

σαάνα φοέ γα α κουκλάκα κλαίγονα

σαάνα φοέ γα ου πεθαμένου συνήθσα να κλαίωΓαί κλα κόη μου μου έλεγε η μαμά μου Ή μου έλεγεΜην κλα γαί θα σε παήσω κάω. Μην κλα θα σου γάλω α μάα λάψε κλάψε να αωθούν α μάα σου.



Μην κλαις θα μας διαλύσουν ο σπίι α δάκρυά σου. Θα μεξεκάνει ο κλάμα σου μην κλαις θα σου σκίσω ο όμα.Που να πνιγείς σα δάκρυά σου!»

Δε μασούσα πια ψωμί δεν έβγαζα κουκλάκια από μασημένο ψωμί μονάχα έκλαιγα. Έκλαιγα και ο βράδυ που ρώ γαμε φαγηό αφού ερχόαν ο μπαμπάς ο σπίι. Ένα βράδυη μαμά μου με μια ξένη φων μου είπε «Σου ξεσκίζει κανέ νας ις σάρκες; Γιαί κλαις σαν γκαέμης λύκος; Αν συνεχίσεις να κλαις έσι κάποιος από μας θα πεθάνει». Καλά έλεγε ο είχε πει κι η γιαγιά μου· όαν ένα παιδί κλαίει χωρίς λόγο

ο θάναος λέει έρχομαι πάνω σ αυό άρχισα να κλαίω ακόμαπιο πολύ. «Μην κλαις κούκλα μου γιαί θα σου πέσουν αμαόκλαδα σαν ου Προφ η μας ου Μωάμεθ» είπε η για γιά μου. Σο θρσκο σοκάκι μας είχε ακούσει πως η γυναίκαπ ζούσε μέρα νύχα μόνο με ο Θεό έβλεπε συχνά ένα ό νειρο Σο όνειρο ο Προφ ης μας ο Μωάμεθ ερχόαν σ αυ

ν και ης έλεγε «Πες σους πισούς μου να γυρζν ις σελίδες ου Κοραν ους και να κοιάζουν μέσα θα βρουν αμαόκλαδά μου κλαω μέρα νύχα για ις σαπισμένες ψυχές ων ανθρώπων α μαόκλαδά μου έπεσαν από ο κλάμα. Πεςσ αυούς που μ αγαπούν να δ ν με α ίδια ους α μάια αβασανισμένα μαόκλαδά μου».

Μεά ο ναμάζι ου απόδε νου ο Αλ η γιαγιά μου κι ε γώ ψάξαμε α μαόκλαδα ου Μωάμεθ ανάμεσα σις σελίδες ου Κορανου. Ο Αλ κραούσε η λάμπα περελαίου ο χέρι ου πάνω από ο Κοράνι η γιαγιά μου γύριζε ις σελίδες ου Κορανου και όε είδαμε α μαόκλαδα Αναρίγησα έ ρεμα Μαζέψαμε α μαόκλαδα ου Μωάμεθ σ ένα κομμά ι παλιό κιρινισμένο χαρί και άφησα καά μέρος ο κλάμα.

Μια νύχα που όλοι μας καθόμασαν σ ένα δωμάιο χύπησε ακ ακ η πόρα. Η μαμά μου σηκώθηκε και επε «Μπισμιλλάχιρραχμανιρραχιμ ποιος να χυπάει ην πόρα μαςση μία η νύχα;» Κοίαξα απ ο παράθυρο κάω σεκόαν

88



ια γριά ε άπρα αλλιά Ο θάναος έελνε ήνυα Γριά γυναίκα χυπάει νύχα ην πόρα. «ι ήθηκες εκεί αν κολόνα, άνοιξε ην πόρα», είπε η αά ου Η φωνή ου θα νάου πίω από ην πόρα είπε: «Μάαλλαχ, πόο ε καθυ

ερείε!» Η αά ου φώναξε: «Θεία Μπαπάκω!» Είχε έρθει η θεία Μπαπάκω από ην Ι απούλ, εκείνη η γυναίκαπου όο εγώ ήουν ακόα ην κοιλιά ης αάς ου ε είχεπάει ο ρένο Με η θεία Μπαπάκω η λέξη Μάαλλαχπήκε γι άλλη ια φορά ο πίι ας. η λέξη ην έλεγε ανλαόος Μααλλάχ Είπε:

«Μααλλάχ, ωρή, όαν ας παρέδωα ε η άνα ου ους ραιώες ο ρένο, εύ ήουνα ένα ικρούικοκαό ην κοιλιά ης άνας ου»

«Μααλλάχ, ώρα έγινες ολόκληρος γάιδαρος»«Μααλλάχ, ι ωραία που έαθες να γράφεις και να δια

βάζεις!»

«Μααλλάχ, η γλώα ου ααηό δεν έχει»«Μααλλάχ, πώς ροχάλιζες η νύχα, Αέ χανού!»«Μααλλάχ, ι άακα που είναι α παιδιά, Φαά!»«Μααλλάχ, εδώ οι ελιζάνες είναι πιο φηνές απ ην

Ι απούλ»«Μααλλάχ, για πού ο βάλαε»

«Μααλλάχ, πάλι ξεχάαε να ηκωθείε ε Μπιιλλά- χιρραχανιρραχι»

«Μααλλάχ, βρε πόο πολύ ρακί ρίχνεις έα ου, Μουαφά!»

«Μααλλάχ, έχεε ρελαθεί όλοι»«Μααλλάχ, ι ανυπόονη που είαι!»«Μααλλάχ, ήερα η έρα είναι γελαή»«Μααλλάχ, έχεε γείονες ε άγια πρόωπα»Η θεία Μπαπάκω ήαν ια γυναίκα χωρίς άνρα, χωρίς

λεφά, χωρίς παιδιά Είχε δυο ανίψια, ερικούς ήνες έενεον έναν ανιψιό, ερικούς ήνες ον άλλο ανιψιό και ερι

89



κούς μήνες σ εμάς Ο άνθρωπο ο λαομείο ήαν κ αυοίφωχοί κα μόνο Αυούς ους ανθρώπους ους λέγανε με

ρύπα σέπη» Αυοί ο άνθρωπο με ρύπα σέπη έλεγανσυχνά πυκνά Μάσαλλαχ Ένα πρωί η θεία Μπαμπάκω ήαν

ακόμα με ο νυχκό ης που μύρζε ναφθαλίνη Τα πρωνάσυνήθως έλεγε Μασαλλάχ μκρή χανούμσσα ο ύπνος ρέ-

χε ακόμα απ α μάα σου Μασαλλάχ ακόμα εμπελάζεςσο κρεβά Σήκω πάνω» Σήμερα δεν είπε Μασαλλάχ είπεμα κανούρα λέξη Ί νσαλλαχ» Είπε η μαμά μου Φα μά ο παδί κά έχε Ί νσαλλαχ να μην είνα άρρωσο»

Μοναδκή γαρός σην κωμόπολη ήαν μα θεόκονη γυναί-κα γα να κααλάβε ην αρρώσα μου σκαρφάλωσε σε κα-ρέκλα Είχα φυμαίωση

Έβαζες σο σόμα σου συνέχεα ς σίχλες εκείνων ων ρών κορσών κα ς μασούσες ώρα ο σίχλες εκείνεςκολλήσανε α πνευμόνα σου ν βάσανο» είπε η Φαμά

Κ ύσερα κλαίγονας είπε Ί νσαλλαχ να πεθάνω γα ναδες πόσο μ έκανες να κλάψω» Έκλαγε καθσμένη ο ξύλνο πάωμα κα σαν ο χόζα σο μάθημα ου Κορανίου ο

ζαμί κοούσε σ ένα σημείο σο πάωμα λες κ έβλεπεμπροσά ης ένα μαμούν που χε πέσε ανάσκελα κα δενμπορούσε να σωθεί Η θεία Μπαμπάκω είπε Από πού πήρες

αυή η λεπή αρρώσα; Εσύ ην προσκάλεσες;» Είχε ακού-σε πως η φυμαίωση είνα αρρώσα ευγενκή πως φυμαίω-ση παθαίνουν ο ποηές κα ο άνθρωπο που έχουν πέσεσον πυρεό ου έρωα Η θεία Μπαμπάκω είπε Ο ποηέςείνα που καίγονα πο πολύ από ους άλλους ανθρώπουςαπ η φωά αυού ου ψεύκου κόσμου Αλλάχ Αλλάχ μκρή χανούμσσα γαί να κολλήσες εσύ αυή ην ευγενκήαρρώσα Θα φύγε Ί νσαλλαχ» Γα μένα ευγενείς ήαν οπρίγκπες κα ο πργκσσες νόμζα πως ο άνθρωπο αυοίδεν καουρούσαν κα δε χέζανε όπως εμείς Δεν είχαν ρύπεςσαν ς δκές μας Σκεφόμουνα πως η φυμαίωση ήαν αρ

90



ρώστια ευενιή επειδή εμφανιζόταν όχι ον ώλο αλλάστην πλάτη Η ιαιά μου είπε: «Κάποιος στο θρήσο σοάιμας ξέχασε επίτηδες να πει Μάσαλλαχ Και την έπιασε το αό το μάτι» Η ιαιά μου η θεία Μπαμπάω αι η μαμά μου

άθισαν αι μέτρησαν ποιοι είτονες δεν είπαν ια μένα Μάσαλλαχ αι με άσαναν Για τη μαμά μου ύποπτοι ήταν οι αλανομάτηδες είτονες «Πρέπει να φυλάεται ανείς από τους αλανομάτηδες» είπε η μαμά μου Κι η ιαιά μου είχεμάτια αλάζια στο χρώμα του ουρανού Εείνη υποψιαζόταν τ ς είτονες με τα πολύ σούρα μάτια «Σ το μυαλό τους έ-

χουν συνέχεια το Διάολο» είπε Μέσα στο μεάλο δωμάτιο υπήρχαν ολλημένα στον τοίχο πολλά μιντέρια με μαξιλάριααι σεπάσματα Οι τρεις υναίες άθονταν πάνω στα μι ντέρια εώ ήμουνα ξαπλωμένη στρωματσάδα ο πάτωμα.Είχαν ανασαλέψει όλα τα ειτονιά σπίτια αι είχαν εξετά-σει άτω από δυνατό φως τις αρδιές των ειτόνων δεν μπο

ρούσαν να πουν ποιος ήταν ο ρουσούζης είτονας Οι ου-έντες τους αποτραήχτηαν από τα ειτονιά σπίτια τώραέψαχναν τα τεφτέρια αμαρτιών του διού μας σπιτιού. «Γίνα-με σλάοι των αών πνευμάτων με τις αμαρτίες μας ι' αυ τό αι όλα τα αά πνεύματα μαζεύτηαν στο σπίτι μας»είπανε «Σ το σπίτι αυτό δεν ατοιεί ο φόος του Θεού ΟΜου

αφά δεν άνει ναμάζι πίνει ραί αι ρασί απνίζει ηΦατμά απνίζει άφει τα χείλια της πίνει αι ραί» είπανεΚαι η ιαιά μου άπνιζε αμιά φορά ίσως αι να έλανε τηνώρα που έανε ναμάζι ι ίσως να μην έανε αμιά φορά τις

τελετουριές πλύσεις. Μπορούσαν να ρουν τα πνεύματααλύτερο σπίτι απ το διό μας ια να ατοιήσουν Την ώραπου η ιαιά αι η μαμά μου μετρούσαν στα δάχτυλα τις αμαρτίες τους η θεία Μπαμπάω έλεε συνέχεια: «Τομπέ τοβμπέ, τοβμπέ» (μετα νοώ, Θεός φυλάξοι). Και η για γιά με τη μαμά μου έλεαν «Τομπέ τομπέ τομπέ» πριν από ά-θε φράση «Τομπέ τομπέ πόσο ραί ήπια αλέ μεριές

91



γους που βαα σο σόμα όαν πονούσε ο δόν μου» επε η μαμά μου «Τοβμπ οβμπ γα να κάσω ην ώρα ου ναμαζού;» επε η γαγά μου «Τοβμπ οβμπ πού γράφεσο οράν ό ο βάψμο ων χεών ενα αμαρα» επε η

μαμά μου. «Τοβμπ οβμπ βαα ο πρώο σγάρο σοσόμα μου όαν πθαναν α οχώ παδά υ. Η πεθερά μουμου εχε βάε να σγάρο ο χρ γονας: άπνσε Ασ κάπνσε παρνε ο κάψμο ης καρδάς» εε η γαγάμου. Ύσερα σώπασαν σαν να εχαν κααπε η γώσσα ουςκα κοαζαν σαν ο χόζα ο πάωμα ες κ εκε κάποο μα

μούν εχε γυρσε ανάποδα κουνούσε α ποδαράκα ου καδεν μπορούσε να σηκωθε. Ύερα, χυπώνας α σήθη ουςεπαν: «Θε μου χουμε όσο πος αμαρες α δωσεςσ να αναμάρηο παδ ή ην αρρώσα Πάρε ην ψυχήμας κα σώσε αυό ο αθώο παδ. Θε μου οβμπ οβμπ

οβμπ». Ύ σερα ήρθε ο Μουσαφά κα επε: «Τοβμπ οβ

μπ ανεβάζεε ον πυρεό ου παδού Πρπε να πε κόκκνο κρασ ο κόκκνο κρασ κάνε κόκκνο αμα». Από ηνημρα εκενη σο βραδνό ο μπαμπάς μου ο Μουσαφά καθόαν δπα μου κα πναμε μαζ από ο ποήρ ου κόκκνοκρασ. Όαν κάνα βράδυ ο κρασ μου φανόαν πο ύ ξνό ομπαμπάς μου εγε «Το φάρμακο ου δερβση» πανε με αδυο ου δάχυα η μύη μου, άδεαζε ο κρασ σο σόμαμου κ ύσερα εγε: « νσααχ, θα σου κάνε καό». Η γα γά μου μου φόρεσε κά παά σκσμ να ρούχα κα παπού σα κα μαζ πήγαμε από ο να γεονκό σπ σο άο. Έπρεπε επε ο γεονες να πσψουν πως ήμουν άρρωσηκα να φανομα φωχή κ αξο ύπηη γα να μη με βασκά νουν. Σο μεαξύ γα να μη βασκάνουν ο γεονες ην εξυπνάδα μου πρεπε να δαγκώνω η γώσσα μου κα να μη μ-άω, γα να μην πεύχε ην εξυπνάδα μου ο κακό μά κα- νενός γρουσούζη γεονα. Η θεα Μπαμπάκω ψαξε χοζάδες ους βαε να γράψουν πάνω σε κομμάα παό φθαρ



μένο χαρτί μαικές προσευχές ' αραβικά ια το κακό μάτι Έφερνε τα λόια που είχαν ράψει οι χοτζάδες τα έκαιε μεπροσε υχές έβαζε τα καμένα κομματάκια μέσα σ ένα ποτήρι νερό α μαύρα κομματάκια χαρτιού έλιωναν μέσα στο νερό

κι εώ έπινα αυτό το νερό με τα αραβικά λόια Η μαμά μουμε πήε άλλη μια φορά στη θεόκοντη ιατρό Η υναίκα ξα- νασκαρφάλωσε στην καρέκλα άκουσε την πλάτη μου και υποχρεώθηκα να πίνω μουρουνόλαδο Πήραμε ένα μεάλομπο υκάλι σ το σπί τι, δε μο υ άρεσε καθόλο υ α υτό το λάδι φά-λαινας Ο μπαμπάς μου είπε πως ια να μπορέσει να πληρώ-

σει τα λεφτά ια το μπουκάλι αυτό έπρεπε να σηκώσει έναβο υ νό απ' τη θέση το υ και να το πάει σε άλλο μέρος. Ο Μο υ-σταφά έτσι κι αλλιώς έμοιαζε σαν να κουβαλούσε κάθε μέραένα βουνό στην πλάτη του. η νύχτα κάθισε στην άκρη τουκρεβατιού μου και είπε «Αχ κόρη μου όμορφη ο μπαμπάςσου δεν μπορεί να σε σώσει ποιος θα σώσει τον μπαμπά σου

Οι άνθρωποι που πίστεψα δε με καταλαβαίνουν αλλά είναικαλό να πιστεις ους ανθρώπους αι συνέχισε: «Αχ στονκόσμο αυτό δεν υπάρχει θέση ια ανούς ανθρώπους σαν ε-σένα κι εμένα. Στο τέλος κερδίζουν πάντα οι κακοί. Ύστερα χασμουρήθηκε μακρόσυρτα:

Ουαχχεχεχεχεχεχεχεχε

ΧεχεεχεεχεεχεεχεεχεεΟ μπαμπάς μου είχε πολλά χρέη Η θεία Μπαμπάκω έφερνε και ια τον μπαμπά μου άιες ραφές ια το κακό μάτιαπό το μάο χότζα Ο Μουσταφά τα έπινε Χασμουριότανεπάλι. Είχα πάλι πυρετό. Ένα πρωί η ιαιά μου είπε ότι το δεξί χέρι της ήταν το χέρι της Φατμά της ααπημένης κόρης τουΠροφήτη μας Μωάμεθ. Η Αία Φατμά είχε δώσει πριν πεθά- νει το άιο θεραπευτικό της χέρι σε μια μουσουλμάνα υναί-κα Κι αυτή η μουσ λμάνα υναίκα είχε δώσει πριν πεθάνει

το άιο χέρι της Φατμά σε μια άλλη μουσουλμάνα υναίκα και χίλια τριακόσια χρόνια αρότερα μια μουσουλμάνα υναίκα

93



ίχ δώσι πριν πθάνι ο άγιο χέρι ης Φαμά ση γιαγιάμου Όαν ο μπαμπάς μ άρχιζ να χασμουριέαι έσι η για γιά μου προσυχόμνη έλιν μ ο δξί ης χέρ ο σόμα ου μπαμπά μου ο ραούσ ί ώσπου να σαμαήσι ο

χασμουρηό ύσρα άνονας ο χέρι ης γροθά ο ραούσ πάνω απ η φωιά έσι αίγοναν α αά πνύμαα πουίχαν μπι σον μπαμπά μου. η νύχα έβαζ ο δξί χέρι ηςΦαμά πάνω η χιασμένη μου πλάη

Η μαμά μου η γαγιά μου η θία Μπαμπάω ίπαν ν χορώ: «α πνύμαα αυού ου σπιού ίνα αδάνροπα ξ

σίπωα δν νρέποναι ο Θό α ους δούλους ου Θέσώσ μας απ αυό ο σπίι Θέ χαμογέλασέ μας σίλ ένασωήρα Θέ μου. Θέ χαμογέλασέ μας Άνοιξ ην ύχη μαςΘέ μου ή δώσ μου φρά ή άν μ πουλί άσ μ να πάξω απ α βάσανα αυού ου όσμου» Ύσρα ίπαν: «Θέμου δώσ μου μια πέρα ης υπομονής Οι οίχοι ίναι βου

βοί Ο όσμος δ μας αούι α λέω ο νέρι μου σην πέ ρα ης υπομονής αι να μρώ σην πέρα ης υπομονήςπόσο πρέπι αόμα να υπομίνουμ». Κάθοναν σο σοάδιπάνω σο ξύλινο μινέρ δίπλα σο παράθυρο έξω σο θρήσο δρόμο μας α φώα σβήσαν μπή μέσα ο φγγάρι έβλπα μόνο ο σόμα ους Μαζί ους σο δωμάιο αθόαν

αι η πλυμένη για ο Θό μυρωδιά ης αθαριόηάς ους Οπυρός μου μάζυ α λόγια που βγαίναν απ ο σόμα ουςαι μου α έφρν σαν ασέρια ασέρια που μπορούσα να αβάζω πλάι σο φγγάρι

«Γιαγιά ι ίναι η πέρα ης υπομονής;»«Είναι μια πέρα που μπορί ν αούι αλύρα απ ους

ανθρώπους».«Αχ γιαγιά έλα διηγήσου ο» ίπ η μαμά μουΗ θία Μπαμπάω ίπ:«ς μας Ασέ χανούμ».«Μια φορά ι έναν αιρό ό που η ψίρα ήαν μπαρ

94



μπέρης και η καμήλα τελάλης τότε που εγώ κουνούσα πέραδώθε την κούνια του μπαμπά σου ήταν σε μια χώρα μια όμορφη κοπέλα δεν είχε μητέρα είχε πεθάνει μάλλον. Εχε έ ναν καμπούρη πατέρα Κάθε βράδυ καθόταν στο παράθυρό

της ένα πουλί και χτυπούσε με το ράμφος του το τζάμι. Μαμέρα που η κοπέλα άνοξε το παράθυρο το πουλί τής είπε:Θα κάτσεις στο προσκέφαλο νεκρού σαράντα μέρες" Η κοπέλα πέταξε μαζί με το πουλί που την έφερε σ ένα άγνστό της σπίτι Εκεί κοιμόταν ένας ραίος άντρας. Κάθσε στην άκρη του κρεβατιού περίμενε στο προσκεφάλι του τριάντα εν

νιά μέρες άυπνη. Τότε πέρασε μπροά απ το σπίτ μια γυ ναίκα π λούσε κάτι ένα ελιξίρο της αγάπης Όποιος τοπιει αυτό αγαπιέται πολύ" είπε στην κοπέλα η γυνακα Η κοπέλα το ήπιε και λιποθύμησε η γυναίκα κάθσε δπλα στο παλικάρι που κοιμόταν εκενος άνοιξε τα μάτια του είδε τη γυ ναίκα Εσύ περίμενες σαράντα μέρες άυπνη στο προσκέφα

λό μου" της είπε. Ναι" είπε η γυναίκα κι αυτή η Τσιγγάναπου βλέπεις εκεί είναι η δούλα μου". Έτσι το παλικάρι πα ντρεύτηκε τη γυναίκα Η κοπέλα τους υπηρετούσε τις νύχτεςάκουγε τις ερτοτροπίες τους. Μια μέρα το παλικάρι θα πή γαινε στην πόλη για ψώνια. Ρώτησε την κοπέλα: Θέλεις κά τ να σου φέρ" Η κοπέλα του είπε: Ένα μαχαίρ κα μια

πέτρα της υπομονής" Το παλικάρι απόρησε: Δεν ήθελε ύφασμα δεν ήθελε φόρεμα δεν ήθελε λάδι καρύδας δεν ήθελε χένα αλλά μια πέτρα της υπομονής κι ένα μαχαίρι. Της έφερε το μαχαίρι και την πέτρα της υπομονής κα άρχισε να τηνπαρακολουθεί κρυφά. Η κοπέλα κάθισε πήρε στα χέρια της την πέτρα της υπομονής της τα δηγήθηκε όλα και ρώτησε:Πέτρα της υπομονής εσύ θα μπορούσες να αντέξεις" Η πέ

τρα αναστέναξε βαθιά φούσκσε λιγάκι η κοπέλα συνέχισε να διηγείται και ρώτησε άλλη μια φορά την πέτρα της υπομονής αν εκείνη θα μπορούσε να τ αντέξει όλα αυτά. Η πέ

τρα της υπομονής αναστέναξε αναστέναξε έσκασε κα έγινε

95



χίλα κομμάα, η κοέλα ήρε ο μαχαίρ, ο ακούμησε σοσήθος ης, κα η σγμή εκείνη εάχηκε ο αλκάρ, ηςέασε ο χέρ κα είε Έσ είνα λοόν" Ρώησε η γυ- ναίκα θα ήθελε, σαράνα άλογα ή σαράνα σεκούρα να α κάνω α σαράνα σεκούρα; Δώσε μου σαράνα άλο γα να άω να εσκεφώ η μηέρα μου κα ον αέρα μου,είε η γυναίκα ο αλκάρ ης έδωσε σαράνα άλογα αφούέδεσε μεαξύ ους ς ουρές ους Η γυναίκα ανέβηκε σ έναα' α άλογα, ο αλκάρ α μασίγωσε, ' άλογα δάβηκαν

α βουνά ρέχονας ρέχονας ακόμα ο γρήγορα, η γυναί-

κα έεσε, ο κουφάρ ης έμενε σα βουνά κα ο αλκάρήρε ην κοέλα γα γυναίκα ου»Η θεία Μαμάκω κα η μαμά μου αοκομήθηκαν ακού

γονας ο αραμύθ άνω σο ξύλνο μνέρ. Η γαγά μουκαθόαν σο κρεβά, ο ευλογημένο δεξί χέρ ης Φαμά ά- νω σην λάη μου. ο φεγγάρ ήαν μέσα σο δωμάο Κά

θε ου κουνόαν μ' έανε φόβος ό θα 'φευγε όνο οφεγγάρ μ έφερνε κονά σους ανθρώους ου αγαούσα, αλλά δεν μορούσα να ους βρω ο φεγγάρ μορούσε να ουςβλέε, κ εκείνο ίσως ώρα να σκέφοναν ό ο φεγγάρβλέε εμένα Ο θείος μου, ο μκροϋάλληλος αχυδρομείουσην Αναολία, ο σραώες ο εργάες ου λαομείου, ο

άφος ης Αρμένσσας ου ζούσε σην είσοδο ενός σού, οκαμούρης φίλος ου μαμά μου σην Ισαμούλ, ο Αρμέ νσσες δίδυμες αδελφές, ο μοδίσρες ου ευωδίαζαν σαν ην υγρή θάλασσα ης σαμούλ, ο ρελός ου νεκροαφείου οουσά, με α μυρμήγκα κα α ουλά ου Ο ρελός ου νεκροαφείου, ο ουσά είχε ε: «Ο άνθρωο κομούνα όσο ζουν, ξυ νούν όαν εθάνουν»

«Γαγά, κάνε ο θάναος όαν έρχεα; Πώς έρχεα;»Η γαγά μου είε:«ο όσο καρό θα φάε κα θα ε ένας άνθρωος σ αυ-

ό ον κόσμο έχε γραφεί αό α ρν σο μέωό ου α ο

9



έρ ου Θεο Όαν έρθε ο πλήρωμα ου ρόνου έροναέσσερς άελο ο έσσερς αυοί άελο ραβο ν κα βά-ζου ν ην ψυή ου ανθρώπου Η ψυή έε δυο πόδα κα δυοέρα Ο ένας άελος ραβάε απαλά ην ψυή από ο έναπόδ ο άλλος ην ραβάε από ο άλλο πόδ ο ρίος άελοςαπό ο ένα έρ κα ο έαρος άελος από ο άλλο έρ. Όαν η ψυή πεάξε από ο σόμα ου ανθρώπου ο σώμα πέφε κααής σαν άδειο σουβάλ. Η ψυή βαίνε από οσώμα σαν ένα μυερό ακάθ μπημένο σε υρή προβά. Τησμή εκείνη η ψυή θαρρεί πως περνά μέσα από ρ πα βε

λόνας κα ο ουρανός ενώνεα με η ηΟ μπαμπάς μου θα πάε σον Παράδεσο αά; είπα«Ναι».

Κα η μαμά μου θα πάε σον Παράδεσο αά;«Ναι».

Κα αδέλφα μου θα πάνε σον Παράδεσο αά;

«Ναι».Κα η θεία Μπαμπάκω θα πάε ον Παράδεσο αιά;

N

a

L

»

.

Κ εσ θα πας σον Παράδεσο ιαά;)«Ναι)).«Κι ε γώ θα πάω στον Παράδεισο, γιαγιά;))

«Ναι).

Η φάλανα θα πάε κ ή σον Παράδεσο αά;))Η μαμά μου ξπνησε κα εεαβολοκόρσο δεν ήπιες ο μουρουνόλαδό σου) Μου

έκλεσε η μ η κα άδεασε σο σόμα μου δπλή δόση μου-ρουνόλαδο. Από η μυρωδά ου μουρουνόλαδου που βρω-μο σε σαν μα ώρα εμάη ψόφα ψάρα λιποθ μησα

Ξ πνησα ση μσοελεωμένη μας βίλα σον οκσμό ων δημοσίων υπαλλήλων. Η μαμά μου η θεία Μπαπάκω η αά

97



μο είπαν με μια φωνή «Ξύπνα ξύπνα! ώρα έρχεαι Πεςμαζί μας Μάσαλλαχ» Σέκοναν εκεί και κοιούσαν ψλάώρα έρχεαι «Γιαί αργεί;» ρώσε μαμά μο σιγμήεκείν άναψε λάμπα σκορπίζονας πάνω σις γ ναίκες ένα

βρώμικο φως Χύπσαν παλαμάκια κλακ κλακ κλακ λέ γονας

ΜάσαλλαχΜάσαλλάχ σο λεκρικόΜάσαλλαχ σο λεκρικό

Και ο μεγάλο ραδιόφωνο άρχισε να μιλάει Μια φωνή

ραγο δούσε:Μάμπ ο ιταλιάν ο χέι μάμπ οΜάμπ ο ιταλιάν ο χέι μάμπ οΜάμπ ο ιτα. .

«Αααα ώρα έφ γε πάλι» είπαν οι γ ναίκες Η μαμά μο γύριζε κάε όσο ο διακόπ ο λεκρικού με Μπισμιλλά χιρραχμανιρραχιμ ίποα Ρεύμα έρχεαι ρεύμα φεύγει

Μάσαλλαχ ο ρεύμα μάς ξέχασε ν ύφλα σο ρεύμα Ί νσαλλαχ!ια να κααλάβες ι πάει να πει να μας αφήνεις σα σκο

άδιαο ρεύμα μάς έβαλε σο χέρι μας κάνει ό ι έλει«Δε βγήκαμε δα και με ρεύμα απ' ν κοιλιά ς μάνας

μας Θέλει ας έρει έλει ας μν έρει» είπε γιαγιά μο

Είχαμε ξεκο βαλήσει από ο ρήσκο σοκάκι μας Οι γ ναίκεςσκέφοναν πως ο ξύλινο σπίι εκεί ήαν α χέρια ων πνε άων όι α πναα ά δε α ά ναν να γίνω καλά καιόι έβαζαν ρικλοποδιά σ ν ύχ ο μπαμπά μο Μεαφερήκαμε σ' α ή μισοελειωμέν βίλα εξαιίας μο Έξω οι

8



βλε στέκονταν η μα δπλα στην άλλη κα όλε κοτο σαν το χωματόδρομο Πο κα πο περνο σε κανένα καμόν ακομα χώντα Πσω από το χωματόδρομο κάτω από τον ήλο εδα τα χωράφα που στέκονταν σωπηλά λε κα φοβόντουσανπω αν έκαναν μα κνηση ο ήλο θα τα έπνε με τ φλόε του Ο δημόσο υπάλληλο που του έβλεπα να κάθοντα τκαρέκλε του σπτο στο θρήσκο σοκάκ μα έμεναν στ τε-λεωμένε βλε Σ την πρώτη βλα έμενε εκενο που με εχερωτήσε: Παδ μ τ έχουμε περσσότερο ανάκη εμε ο άν-θρωπο το νερό ή το ρμα» Ο μπαμπά μου κ εκενο χαρε-

τήθηκαν βάζοντα τα καπέλα του Ο δημόσο υπάλληλο ε-πε στον μπαμπά μου: Μουσταφά μπέη εστε καλό άνθρω-πο αλλά κατασπαταλάτε το χρήμα Το χρήμα πρέπε να τοκρατάτε έτσ σφχτά» Έσφξε το χέρ του το έκανε ροθά καέλεψε τη ροθά του Ο μπαμπά μου έπρεπε να κρατάε σφ χτά το χρήμα κα να λεφε μόνο ένα μκρό του μέρο Ο δε

τερο δημόσο υπάλληλο που έμενε η δε τερη βλα έδωσε στη μαμά μου ββλα α να δαβάσε Ο τρτο δημόσο υπάλληλο που έμενε στην τρτη βλα ήρθε κα επε: Πάμε ό-λο μαζ να ορτάσουμε τη ορτή τη Δημοκρατα». Η αάμου επε Τ να την κάνω τη ορτή α τον τρελό κάθε μέραενα ορτή» Ο τρτο δημόσο υπάλληλο η αά η θεα

Μπαμπάκω εώ τ αδέλφα μου η μαμά μου πήαμε στη ορ- τή τη Δημοκρατα. Η μαμά μου μου εχε ράψε ένα μακρ φουάν από ροζ ταφτά την πλάτη το φόρεμα εχε πενήνταμκρά κουμπάκα Πήα ω το κέντρο τη κωμόπολη μ αυτό το φουάν κε εδα του αξωματκο Ο ήλο που κου-βαλο σαν πάνω στα όρανά του τα μέλη τη μπάντα μά έ-κλεσε το μάτ Πσω του

πήαναν ο πεζκάρο τα ρο χα

του εχαν σδερωθε προσεχτκά ήταν σαν κόκκνα χαρτά πουδρωναν Ακολουθο σαν ηλκωμένο άντρε με παλέ στολέστο ακά του κρέμονταν παράσημα. Τα παράσημα αυτά έδε χναν πω εχαν τραυματε στον Απελευθερωτκό Αώνα

99



αλλά βγήα απ' αυό ζω α ο Ση μέση εδα έ α ά ρα α περπαάε δλωμέ ο σα δυο ο πρόσωπό ου φλούσεσχεδό ο χώμα σο γιαά ήα ρεμασμέ ο έ α παράσημο δε φορούσε παπούσα α πόδα εχε υλξε πα ιά

σερα πήγαμε σ η αυλή ου σχολεου όπου έ α δάσαλοέλεγε άποο ποημα σ έ α μιρόφω ο που έα ε η φω ή ουυμασή Αούγαμε συ εχώ μια φω ή που έα ε

Α για για γα για γιαΑ για για γαΜ' αυό ο α γαγα γα α απέλα ω α θρώπω πήγα

α χοπ χοπ πά ω χοπ χοπ άω ο φούσε μα χοπ χοπ πά ω χοπ χοπ άω Ο ελευαο σχο ου ποιήμαο έλεγε

τατούρκ βγ από το μνήμα σουθέ λω ν α μ π ω εγ ώ σ τ η θέσ η σ ου Ο

φράση αυή μ' έα ε α λάψω έλαιγα σα γάδαροΜη λα μου επα ώρα ση μεγάλη αθουσα θα έχεσά βουήμαα α χορευέ επδεξε ω μαθηώ Μη λαι ζιέρι μου γα θα φρε άσου α σπλάχ ασου επε η μαμά μου

Τα παδά η σχολή χορωδα με α ξυρισμέ α απ' η

μυηαση εφ

άλα ου

έμοα

ζα σα α ου

βα

λο

ύσα οεφάλ πά ω σο σώμα ου με ο ζόρ Λέγα ε

Εί μα ΤούρκοΕί μα έντ οΕί μαι εργ ατ ικός

Κανόνα μου

Να π ροσατ εύω τ ους μικρότ ερους Να σ έβο μαι τ ους μεγ ά λους

Να αγαπ ώ την πατρί δα κα το έθνο μου πότρο απ τη ζωή μου18

100



Ο κόσμος χειροκρόησε με βουήμαα σο σόμα, η μπάνα ε πε «Το πρώο βαλς» Τα παδά χόρεψαν με ο ραγούδι αυό, δύο αρισερά, ρ α δεξιά

Σαν τη μαργαρί τα ί σ αι άσπρη και κομήιών ι η καρδιά μου όταν σ θωρίΤ όνομά σου γιατ ί να και τα χη μου γιατ ίχ τι τραβώ για σένα, τιΈλα μη μ πικραί νι σ παρακαλώΠί τέ μ σ αγαπ ώ

Ο μαμάδες κα ο μπαμπάδες, με βουήμαα σο σόμα,κουνούσαν α κεφάλα ους κα ραγουδούσαν με γεμάοσόμα

μουσκή κουσα νε Κούσαναν οι φωνές, κούσανανοι μαθηές που χόρευαν, ο γος ου δευθυνή χόρευε μα

μου, ήμασαν σαν δυο μπασούνα κολλημένα ο ένα ο άλλο Ε χε βάλε ο χέρ ου σην πλάη μου κα ην ώρα ουκουσού χορού ε χε κόψε α κουμπά ου ροζ αφαδένιουφουσανιού μου Τα κμπιά ε χαν πέσει, απ απ, κάω μεγάλη φωογραφ α ου Ααούρκ σον ο χο α έβλεπε όλαο Ααούρκ κοούσε ην α θουσα κάω με θλμμένα μάι,συνοφρυωμ

ένο κο

ύτελο.

Ο κόσμος πετο

ύσε π

άνω σ

'

αυτούς που χόρευαν σερπαν νες και κομφε μοάζαμε με αλυσοδε

μένους μεαξύ ους καάδκους Ο ρ ος δημόσος υπάλληλος ήρθε μα με η γαγά μου και ε πε, Γαγά, σήμερα ε νασορική μέρα», και φωογάφισε η γαγά μου κ εμέναμπροσά ση φωογραφ α ου Ααούρκ Ο κόσμος φώναξεεν χορώ: Αααα, πάε πάλ» Το ρεύμα ε χε κοπε ξανά Άναψαν σπ ρα, η μουσική σαμάησε, ο ρεύμα δεν ήρθε, ασπ ρα έσβησαν, κάποος μέσα σο σκοάδ ε πε πσμιλλάχιρραχμανιρραχιμ» Άνοιξε ην πόρα

ξω σέκοναν ασέρια

0 1



γαγά επε« κάθε άνθρωπος έχε ο δκ ου αέρ αν ο αέρ

αυ πέε ο άνθρωπος εκενος πεθανε»Εδα ένα πολύ μεγάλο αέρ Ήαν μνο κ έρημο αυ

είνα ο δκ μου αέρ είπα αυ είνα ο δκ μου Σο χω-μαδρομο δεν ακουγαν οε άλλο εκς απ ο θρμαου αφαδένου φουσανού μου Ο θεα Μπαμπάκω, η γα-γιά μου, η μαμά μου, τ' αδέλφια μου φτάσανε σπίτι ακολου-θώντας το ταφταδένιο θρόισμα Το καμιόνι του αδελφού -

μάν αμάηε μπροά η μοελεωμένη βίλα μας κα

φύηξε έξω ον μπαμπά μου μαί με ους εργάες ου λαο-με υ. Ο εργάτες του λατομείου μας είδαν εμάς τα παδά κα

ς γυναίκες με ς χάρνες ημαίες α χέρα μας με α μά-α ους που α αν βαθά πηγάδα που θα μπορούε ναμπε μνο ένας υφλς Ο μπαμπάς μου είπε δεν μπορού-ε πα να πληρώνε ους εργάες ο μεροκάμα ους χε

κάνε εμενάδες μπροά λες ς καουρημένες ποδέςΟ Θες δε θα χε δα κλείε λες ς πρες α ξανα-πάω ους μεγάλους να ω δανεκά επε

γαγά μου είπε«Ούε ο υφλός δεν πέφε δεύερη φορά ην ρύπα που

έχε πέε»

«Μά

να με αλ

γαδ

εν πά

νες πουλ

ά

πρέπε να π

άρωδανεκά» είπε ο μπαμπάς μου

«Το να πάρες δανεκά από ον πλούο είνα αν να θέ-λες να πουλες καθρέφη ε υφλ» επε η μαμά μου

«ο καράβ δεν αρμενίε με α λγα πρέπε να πάρω δα-νεκά Μνο ο Θες δεν έχε χρέη εγώ εμα υποχρεωμένοςνα χρεωθώ», είπε ο μπαμπάς μου.

«Δούλεψε ε άλλη οκοδομ αν νουβαρς κουβάλααν θε πέρες ην πλάη ου ακμα ενα γερά λα ου αδνα» είπε η γαγά

«Εγώ ο μεγάλος εργολάβος Μάνα μην ανακαεύεα



ς ανρκές δουλεές με ς ύμες α χέρα ου Σας έελας ώρα να δουλέψεε ε μπουρδέλο; Δε ας έελα Κάθεεπί, με ην ηυχία ας κα ο χέρ ας πάν ο κουί ας»εε ο μπαμπάς μου ερα έκλεε ο μά κα έλαε

α ουαφά κάνε ό θέλες Όποος πέφε μόνοςου δεν κλαίε δε φνάε η μάνα ου» είπαν ο υναίκες μεμα φνή

Ο ουαφά ε να πάρε δανεκά εία παμπάκη μαμά μου η αά μου κάθοναν όπς είχε πε ο μπαμπάςμου: Σην ηυχία ους κα με α χέρα ους πάν ο κουί

ουςο περόβουνο πά ο αβεόλακκος πά α χράφα πούν ο ρεύμα πάε κ έρχεα κανένας δε μλάε αυό κού μόνο ον ήχο ν νμένν ηλόπορν οόμα ν αδελφών μου

ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ

ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ

ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακ ακακ ακ ακ ακ



Ο x<ieE VlJxta ιωβί ι ύ ι ι ί ι. β ω -ι ω

Ο ι ύ β ι ύ ι ι ι ί -ι. ί ι ω ι ω Ο ι ύ ιιω βί ι ύ ιι ι ί ι ί ι -

ω ι ω.Ο 1 ι ύ ιω βί ι ύ ι ι φ ί ι ί ι ω ω

ύ ω

ί ι ι ιor ί ι ι ι . Ο ί ι ι -βί, ύ ί ί, ίω ί ύ ύ-ι «Ο ι ι ωι ύ ι ι ύ ί ί

ω

ιω βί. ί ι ι

ι ί ω ί βί. Κι- ζί ιιω βί ζί ί β-ί ίι ί ίι ι ύ ξι:

ι ι ίι.9Ο ί βί ι δύ

ιί ιι. Κι ιδ ιφ ωφι ι η ι ι η ι ι φ -: «Πω ω ωι ιι Ο ι- ωφι ίω ύ



ιως ίς βί ις ί ίς βί ί «1ω ω ι ω ι . Ο ίς βί ξ ί ι ξ ι ι

«Πιί ωί ςΟ ις ί«Είι ως ί«Οί ς ι ίι ί ίς βίΟ ις ί«ι ίι ω ι .

β ίς βί Lϊ «ι ίι ι ς β ι ι- ι ι.

Ό « ίς ίι ι ί βί ίς βί ί

«ι ίι ί

« ι ι ί βί«ι ίι ύι ί«Θί βί ις ιι ίς Ά ω

ι .«ι ίι ω ίς ί ίς βίΟ ιως ί

ςβί βζ ί

ς

ι ιύ ω ω «ι ίι ίι ύ ίι ι ωύ ίω ι ω Πι Ε ι. Άι ι ι - ι ις ί άι ωίς ίξι ύ -ί ω ι Πι. ι ίι. Έω-

ι μζί ί βί ίς βί μ «ι ίι ύ ίι μι μ ί ς ω ίι ις Πι. Ο ίς βίω ι ι ύ ί ω.



«ι ίι ύ ί - ίς

ίι ί.Ε ι ίς βί ι. ι -

ιύ ι ιύ ι ι. Ε ίς βί ς ξς ζ. ιιιιι ύ ύ ι. Ο ίς βί ι C ί ιύ Έι ι

ι ίι , ι ι ι ίι

Ο ίς β ύ ι ι . ί ι ίς ίξ ί ί -ί ί

.Ο ίς βί ζ1 ι - ιβ βιβί ιι -. Είς ί ι ι . ί ι ί ι βι . «Ε ι ζί ύ ι ί

ς ιύς ις ί

ς - ιβ β-βί ί. Η ς βιβί. Ο ίς Μ αάμ Μ ποβαρύ Η ιι ί ίςβί ι ί ηι ς. Π βιβί ι ιβζ ι ι . Ο ίςβί β Ει ιπς β ζ « ζύ ζύ Έι ι η βύ. Η ί ι ιι ι-ι ς π: «βί η ις

6



βί ι ιί ι ιί. Όι ί ι ιιωι ωι ι ι ί ιβ Μ άμ οβρύ

Κ ί βί ξί.

« ξι - ω ί ί ί

Ν ι ω ί βί ί, ιί ι ξι ωι ω ί 1 ι, ι-

ι ι ι . ι ίβ ωι ( ) ω , - ι ι . Έ- ωι ι «ι

ίι, ι, ιί ί ι ι ί ι ίι ι ι ι ύ ι. Η ι -

βι . Κι ω ιι β φ,

ω .

«Κι ι, ι ί . Κ ύ ξω, ιι ι φύ φω. φξ Ξω . Η β ί φ , ω ύ

. Κ ί ύ φ «-βύ β ξω , ββύ β ' . Τ β ω «, ί



σου το άφησ ο ίο Σαβκί», ίπ η μαμά μου. Η γαγά μουίπ Δν ίχ τίποτ άλλο στον κόσμο κτό απ' τα σκουλήκα του» Έτσ, ίχα τα σκουλήκα του, όχ το ίο Σαβκί Ηόκοντη γατρό ίχ πά στα χωρά, ο μπαμπά μου πήγ

πάλ μ το καπέλο του προ την κωμόπολη. Ο γυναίκ μ τα χέρα του πάλ πά νω στα κουτά του έμναν στη μσο- τλωμέ νη βίλα Τ αδέλφα μου συνέχσαν να τρώ ν ηλό-σπορου Εγώ ήμουνα μ τα σκουλήκα Η ία Μπαμπάκωου ίπ Κόψ ο φαγητό αν δ ν ρω κ αν δν πί ν ν-ρό, τα σκουλήκα α ψοφήσουν» Δν έ τρωγα φαγητό, δν έ

πα νρό τα σκουλκα κουνό ντουσαν κα δά γκωναν τα έ ντρά μου Φά α φά ν κα τα σκουλήκα κα α πέσουν γα ύπνο» ίπ η γαγά Αυτό ήταν καλύ τρο Η μαμά μουμου ίπ: Μην κά ν μτό Αν το στομάχ σου οπ σηκώ ν- τα κα οπ κάτα μ του μτού, τα μσά σκουλήκα μπορί να β γουν απ το στόμα σου» Έ τρωγα ρό ψωμί γα να

τρέφω τα σκουήκα Εκί να συνέχαν να πρδαβάουν μέ-σα μου Α ήρα τ φαγητό έλαν Φοβόμουνα όλ τ τρύ-π του σώματό μου Ο αδλφοί μου ίπαν ό τ α σκουλήκαμπορού ν να βγουν κ απ τα αυτά αλλά μό νο ω τη μέση έ-πρπ τό τ να τα τραβή έω μ το χέρ. α να χάσω τασκουλήκα, πή γα κα άπλωσα σ έ να χωράφ μ τσουκνίδ

Μ τρυποσαν αλλά

μποροσα να τβλέ

πω, ήταν κί

Μπορούσα να τ λώ νω ανάμσα στα δάχτυλά μου. Τ α κόκκ να αγκάα του μποροσαν να μ κά νουν να ύ νομα ώσπου να ματώσω. Σκφτόμουνα πα μό νο τ τσουκνίδ, μω να μαί του κα τ χτυπούσα, έμνα στο χωράφ ώσπου να χάσω να σκέφτομα τα μέσα μέρη του σώμα τό μου Ύ -στρα έφαγα λί γο χώμα. Μπορί το χώμα να καησύχα κά-πω τα σκουλήκα Έτρα μ τέ τοα ταχτητα ανάμσα σταηλοτρόπα, λ κα μ κυνηγοσ καβαλάρ, σκέφτηκα πωαν κουνόμ ν πο γρήγορα από τα σκουλήκα που ήταν μέ-σα μου δ α τα ασανόμουνα πα. μέρα ανέβηκ στν

8



πλά τη τη ν χτα κ στρα ο δ υο μαί νέβηκα ν στη δμου πλά τη. Τ η ν χτα μ αναμμέ νο το φω έ τρχα απ τη μα γωνά στην άλλη μέσα στη μσοτλωμέ νη βίλα. Πίστυα πωκάθε μου βήμα με έφερνε πιο κο ν τά σ τη θεόκο ντη για τρό Ε-

γώ θα έ τρεχα, εκεί νη θα 'ρχό τα ν. Η ιαιά μο υ μο υ είπε τρέ-χο ν τας από πίσω μο υ: «Α ν το τρέχα από δω εκεί κι από κει ε-δώ έκα νε καλό, θα είχα ν έρθει σ τα σ υγκαλά τους όλοι οι τρε-λοί». Απ' το σ τόμα της ξεχ ύθηκα ν αραβικές προσε υχές όλα τα λό για τα είδα σαν πο υλιά ανάμεσα σ τους τσιμε ντέ νιο υς τοίχο υς, τα είδα να χ τ υπο ύ ν το κεφάλι το υς σ το υς τοίχο υς, να

πετο ύ ν από δω κι από κει Επα νf :λαβα τις προσε υχές της γ - γιάς μο υ τα πο υλιά πληθ ύ να νε όλα πετο ύσα ν από πά νω ο υ, μπροσ τά μο υ πίσω μο υ μπρος σ τα πόδια μο υ. Η για γιά μο υ μο υ έδωσε το δεξί της χέρι γα να το δα γκ ω Δά γκωσα το χέρι της τα πο υλιά εξαφα νίσ τηκα ν έβ γαλα τα δό ν τια μο υ απ'

το χέρι της, τα πο υλιά ξα νάρθα ν. Η ια γιά, πο υ της είχε λ υθεί

το μα ν τίλι φώ ναξε: «Κά ν τε γΡ1 γορα, κά ν τε γρή γορα, η ψ υχή της β γαί νει απ' το σ τόμα της, πεθαί νει».

Δε ν ξέρω πό τε πέθα να. Ξ ύπ νησα πά νω σ' έ να κρεβά τι σ' έ να δωμά τιο ξε νοδοχείου. Ο μπαμπάς μο υ και η μαμά μο υ κάθο- ν τα ν μπροσ τά σ έ ναν καθρέφ τη και

χτενίζο νταν. «Καλώς ήρ-

Οες στην όμορφη Προ ύσα, ομορφο ύλα μο υ», είπε ο μπαμπάςμου. Τα σκουλήκα ίχαν οντωί, ο μγάλο γατροί τηΠρο σα ίχαν π ό τ α μπορο σα να γλ υτώσω κα από τηφυματίωση Ο αέρα του υλογημέ νου Ουλο νταγ20 α ανά-φρν τα πνυμόνα μου στην παλά του κατάσταση σαν να

τα είχε γλείψει έ να μεγάλο ευλο γημέ νο πο υλί. Τ α σκο υλήκια

είχα ν εξαφανισ τεί, είχε εξαφανισ τεί και η μισο τελειωμέ νη βί-λα μας. Οι μεγάλοι που είχαν μετρήσει τα λεφ τά το υς σ τη ν πα-λάμη το υ μπαμπά μο υ σ τέκο ν τα ν τώρα μπροσ τά σ το ν Μο υ-

σ ταφά με το έ να χέρι α νοιχ τό και το άλλο σ το γιακά το υ. Ο

10 9



οσταφά έπρπ να πληρώσ τα χρέη του ίχ σώσ το τομάρ του βάζοντας στα χέρα των ανθρώπω ν τη μσοτλω-μέ νη βίλα κα τα χαλά. Μ τα λί γα λφτά πο ίχαν μί ν σταχέρα του Μοσταφά μ έφραν στη μγάλη πόλη, την ρού-

σα. «Η τύχη μας στην κωμόπολη τέλωσ», ίπ ο Μουστα-φά. Ήθλ να αναζητήσουμ την τύχη μας στην Προύσα.Σ την Α γορά τω ν αχαράδω ν ης Προύσας πολλά μαχαρά-δκα ίχαν γί ν στάχτη σ μα μγάλη φωτά Ήθλαν να ξα- ναφτάξο ν την Αγορά τω ν Μαχαράδω ν Κα ο μπαμπάςμου ο Μοσταφά ήθλ να αναζητήσ κί την τύχη μας

Θός πο σ χάρσ σ μάς θα γμίσ κα την κολά μαςΊ νσαλλαχ ίπ ο ο σταφά. νοξ τς κορτί νς το δωματίου στο νοδοχίο κα ίπ: Κοί τα κί ί να το Ολού νταγ» Τ ο κέ ντρο τς πόλης ταν σαν ασημέ νο πctTο πο ίχ σκο πστί μ ασημόπα νο στη μέση το ίδα πάλ τον Α- τατούρκ Καθό ταν πά νω σ άλογο, στο κφάλ του φορούσ

έ να στρατωτκό πηλήκο, τα πίσω πόδα το αλό γο ήτανπά νω σ μα ψηλή πέ τρα. Τ α μπροστ νά το πόδα στέκοντανστον αέρα λς κα θα πτούσ Ένα λωφορίο πέρασ κά τωαπό τα πόδα το . Δν ίδα κανέ να βο νό κί α το βου νό», ίπ ο Μουσταφά κα χτέ νσ το μουστάκ το Ο Μο-σταφά κα η Φατμά ίπαν ό τ θα πά ν σ νμά, έπαζ μα τρσ-

δάστατη τα νία πο την έβλπς μό νο φορώ ντας γυαλά απόέ να δκό χαρτί. Ήθλα να πάω κ γώ όρη μου, σύ γλύ τωσς απ τα σκουλκα σου τώρα λοό ν ο μπαμπάς κα ημαμά θα πά ν να τ νάξουν τα σκουλήκα τος», ο Μουσταφά Τ νάζω τα σκο λήκα» σήμα ν το ρίχνω έω, δασκδάζω έκλσαν στο δωμά το του ξνοδοχίου κα πή-αν να τ νάξουν τα σκουλήκα τους Μ πήρ ο ύπ νος χωρίςσκολήκα.

ύπνησα σ' έ να σοκάκ τς ρούσας στον τρί το όροφονός πέ τρ νο σπ τού Η γαγά κα η μαμά μου στέκοντανμπροστά σ έ να παράθυρο σαν δυο πολά πά νω σ ξέ νο δέ

0



ντρ πυ δν ξέρυν αν πρέπ να πτάξυ ν δξά ή αρτ-ρά. Ρώ τηα «Μαμά πύ ί να μπαμπά» Η μαμά μυ μυέαλ τ τόμα έ να φάρμα α υνέχ να μλά μ τη γαγά μυ «Εμί από δω δ λέπυμ τπτα, αλλά τ Ου-

λύ νταγ υπτίθτα ό τ να Τ Ουλύ Τζαμί,! πυ δν τ λέπυμ, πρέπ να ί να δά αρ τρά Κα η ΟυλύΚπρύ2 πρέπ α α άπυ δώ. Τ ά γαλμα τυ Ατα τ ύρ πρέπ να ί να πέ ντ λπτά απόταη πίω από τηνΟυλύ Κπρύ πυ μόλ μπρύμ να τη δύμ ύ τ τηνΟυλύ μέ3 βλέπ υμ αλλά βρτα τ τέρμα τ υ

ρμυ μα Η χλ Αξωματώ ν πρέπ να ί να πί απέ να λόφ. Κα τα ργ τάα μταξύ δν τα βλέπυμ υ-πάρχ υν α τό αματές πηγέ τα δάχτυλα α των δυμα δ φτά ν υ ν να τ μτρυμ γαγά Κά τω απ αυτ1 τηνπόλη βράζ τό νρό υλ τά ν έφταξαν δώ τόα χαμάμ, η Πρύα ήταν η πρωτύυα τω ν Οθωμανώ ν πρν από

την ταμπύλ». Ξαναρώ τηα «αμά πύ να μπαμπάςμυ» «Τ ν ψάχνω γώ» ίπ η μαμά μυ «η αμέ νη Αγρά των Μαχαράδων .. Πα από τ ά γαλμα τυ Α τατύρπρς τ Ουλύ ζαμ, αλλά αντί να πας , τρίβ δξάά τω ί πρέπ να ί να» Κ τάξαμ α τρ απ παράθυρ, ανατνάξαμ ψάχν ντας την Α γ ρά των Μαχα

ράδω

ν όπυ δύλυ μπαμπά μυ τώ

ρα 1ματαν αν τρίαπυλά πυ δν ξέρυν αν πρέπ να πτάξυ ν δξά 1 αρ

τρά. Εδα μνάχα έ να μματά υρανό α έ να ά πυ τό τ ν " αν νυταγμέ ν φδ Τ α πέ τρ να πτα τέ νταν ατρτά αν δυ ρέ μαέλ Παντ ύ υπήρχ πέ τρα έ να μναδό ξύλ ν πτ, αν άπ δό ντ, τό ταν ί αν να φβό ταν ό τ θα τ γάλ υν Τ ξύλ ν πί τρό ταν απέ ναν τ πέ τρν πτ, τ τρί τ πά τωμα τ υ πυ μέ ναμ μί Ε ίδα έ ναν ά ντρα α μα γυναία.«Αυτή ί να η τρλανέ» π η μαμά μυ Εδώ λπό ν ή

ταν η παλά θωμανή πρωτύυα Πρύα τ υλ γημέ ν



βυνό η, βθυνακό Όλυμπ, μπρσε να με νεΖσα μπρσ σ' να παρθυρ. ρσερ μυ βλεπα νπλακόσρ δρόμ μα, δε δμ. ρσερ ρα-βσα μσα μυ ν αρα υ βυν κα μερσα λαε-

μνε σαν αυζ σ πρόσπ υ δρόμυ πρε, δεμερ σα α λυλδα ή α πυ σα φυσνα η αμυ όαν α μερ σα όλα κα λενα παζα με σκ-ρε σκ κα α κ μαα σ ν χ, εχαν πρόσπα υ απρόσπα εχαν νόμαα Τυ δηγμυ ν σρε «σαρελή; μυ είπε η μαμ μυ. Κα μυ εήησε π αν συν-

χζα να κ ν αυό, θα μ' δ νε γα κόρη σην ρελΣ ν.κό απ' η γυνακα πυ μυ κανε κθε μρα νεση κα

ννα λλ δε χυπσε ην πόρα μα Η υνακα λεγε κ-θε φρ ση μαμ μυ «Άνε εώ πηγαν, ρ θ 'ρθπλ «νσαλλαχ, λεγε η μαμ μυ. Η δκήρ μα πυμενε σ από κ πμα δεν ερχόαν επσκεψη επεδή ε

γώ ήμυνα ρρση κ εχε να σό παδ Άκυσα επσηό εχε μα κόρη σην ηλκα μυ κα ό νρα η δλευε υπλληλ σην εφρα, εχαν κα δυ υ κζμ αδρα, η πανρε. Σαμησα γα λ να λ σρεσν χ, όαν να απ αυ α κζμ αδρα ρχσε ναραυδε. «Τραυδε όπερα επε η μαμ μυ. κρβώ

όπ ερχόα ν σ'

εμ κθε μρα η φνή υ, μα μρα μα1ρθε κα η θεα υ Ήαν μα υνακα από ην σαμπλ, μεανθ βαμμνα μαλλ εχε ρθε επσκεψη μ να αυκ νη- πυ δεν εχε σκεπή Άκυσα π ήαν αρσα « ε νααρσα ρώησα η μαμ μυ. ρσα ενα αρσα, επε.Η αρσα χπησε ην πόρα μα κα ρώησε η μαμ μυαν θα μπρσε να η δώσε να σλ, γα ήθελε να πεσ Ουλ ναγ με αν χό η αυκνη. Η μαμ μυ ηδσε να πλ μακρ σλ. «μν, Φαμ χαν μ, θλεε να με σκώσεε επε η αρσα. Ύσερα μα μλησε α μαπλ φημσμνη χ ρε ρα, ση Γαλλα, πυ εχε πεθ νε



τσ, τη λέ γανε Ισδώρα Ν τά νκαν. δηγούσε το ανοχτό τηςα τοκ νητο στο λαό της εχε τ λε έ να ολύ ακρύ σάλκαώς το α τοκ νητο έ τρεχε το σάλ ανέε στον αέρα, άστηκε σ' έ να δέ ντρο κ έ τσ ένε τη χορεύ τρα Ισδώρα

Ν τά νκαν ο οδηγούσε το α τοκ νητο Η αρτστα άφησε τη νεκρή Ισδώρα Ν τά νκαν στο δά τό ας κα ή γε στο λού νταγ Ύστερα α' α τό άλ κανέ νας δε χτύησε την όρ- τα ας Σ νέχσα να τραβά τς έρες ε το σκο ν ώσο να γ ν καλά έρες ήταν σαν έ να ακρύ, ολύ ακρύ ταδ,ο το τέλος το δεν ερχό ταν. Γα να ε αοσάσε αό τα

ρόσα στον τοχο, η αά ο ο έδσε έ να σρό εφη-ερδες εροδκά κα ββλα, Ροβσ ώ ρούο Δάβαα τον ρούσο εγαλόφνα Η γαγά ο έλεγε σ νέχεα: «Ηά να το ο ατέρας το τ έκαναν η γ νακα το τ έκανε τααδά το τ τρώ γανε» Η γαγά δεν καταλάβα νε τ δάβα-α, αλλά όλο σ λλογό τανε την οκογέ νεα α τού το αν-

ρώο Σκάρνα ψέατα γα να της ααντώ Τ έ τργε η γ νακα α τού το ανρώο τ τρώ γανε τα αδά το , τ έ-καναν η ά να το κ ο ατέρας το Η αά ο γέλασε κα ε-ε: «Στον κόσο α τό άρχο ν εφτά εδώ ν ο τά νες» γώήο να α ο τά να το στόατος, ο τά να στη γλώσσα

ΡΣΠΥ. Η λέη οροσού ο άρεσε Ροβ νσώ νας γύρσεστο τέλος ' έ να καράβ

στο στ το κ

εγώ σ

νέχσα να κά-

οα στο αρά ρο Η γαγά ού έφερνε σ νής εφηερ-δες ή εροδκά κα γα κάε φτογραφα ο έβλεε ε ρ τούσε αν ο ά νρο ούσαν ακόα ή αν εχαν εά νε «Γακο τα να δούε ε να ντανός ή έανε» ταν η αά ο λούσε γα κάοον η γαγά τη ρτούσε χε εά νε, ηά να το έανε ο ατέρας το ε ή έανε» Η αά ο

ύνε κα της έλεγε: «Γρά ην αναρτήσες το αδ οοςε κα οος έανε» Η γαγά ο σ νέχε να ο φέρνεεφηερδες κα εροδκά καό ταν ακρώς αέ ναντ ο δεν ήερε να δαάε καά φορά, κρατώ ντας τες ανάοδα



αιρνε τις εφηερδες και ονολογούε εγαλόφνα Α υ- τός οιζει αν να εναι εθανος Α τός δεχνει ζντανός,κι α τός αν να 'χει εθνει Τό τε εγώ τς ααντούα Όχι,

γιαγι, αυτός εναι ζντανός, ναι γιαγι, κι α τός εί ναι ζ-

ντανός όχι γιαγι α τός χει εθνει Ό ταν οι νεκροί -β γαιναν εριό τεροι αό τους ζντανούς, η γιαγι δεν ξα- ναρτούε Σώαινε, ώο το φς ηκνό ταν α το - τα και ή γαινε να καθίει αλλού Ύτερα ξαναρτούεΑ τό χει εθ νει αυτός ει» Η α ο ήρε τις εφη-ερ δες α τα χρια ας κι δε τη γιαγι ου να αλό

κούφα αραθύρου, καρφι, να φυρ και κτι αλι ου-λόβερ, η γιαγι ορούε να υφνει ν το κούφα ι-κρ χαλι Έ τι η α ου κατφερε να εοδει τη γαγι να ψχνει α ου τις εφηερίδες τους νεκρούς και τουςζντανούς Η γιαγι ου ήταν κυνη ρο τ και ύφαι- νε, εγώ τς ξήλνα αλλ α τα αλι ουλόβερ, ανε

ας αζεύ τηκαν χρατι τ αλλι, εγώ της τα δινα, εκεί νη τα αιρνε, το χαλί εγλνε γιαγι, την ώρα ου ύφαινε,ε ρώ τηε

οιος ερατει ξ το δρόο;Μια γυναίκα γιαγιΓια ες ο , εί ναι χήρα ή νύφη;Εχα ει ψατα καννας δεν ερνούε το δρόοΚοί τα ν ααχολήεις την ψ Χ ου, εε γιαγιΤ α τρινα τια το δρόο ας νοιγαν τα ρν

νθροι βγαιναν ξ, ροχρούαν ρος τ ερι της γφ ρας κο ντο φλώ ντας α' τη ια τρα την λλη, αν ναερατούαν για ρώ τ φορ ή τους ό νοι τους Ύ τε-ρα βλεα τα τια τν γ ναικώ ν το ς και φορ τκο-

νταν ροτ το ανοιχτό αρθ ρο ήρθε ο αρας το βο - νού ι γ νακες τς κο βαλούαν τον αρα τς βλεφαρδες και το τόα το ς και κοιτούαν την α γή λες και τητι γή εκε νη βλεαν τους εθανο ς το ς να τρουν Δεν

4



πήρχε κά τι πο α το ς προε εί φόβο. ίχα τη όρασή το ς τα χέρα τος κο ότο σα ήτα έες τόσο έες πο ήτα ακόα ά γορες σα τα κδώα πο όλς είχα κοπείαπ τη κ δωά κα στέκοτα εκεί έ τσ λες και έσα τος έ

βρεχε σ έχεια ήθως φορούσα φοστάια ε λο λο δά τα σχέδια ικρά, εγάλα, καφετιά πράσια κόκκια σακρασί ασπροκί τρα Αλλά λες κα α τα έβ γαζα έω θα έ-χα α τα λο λούδα το ς δε β γαί αε στο δρόο ε τα ρούχαατά Καθισέη στο παράθρο σκεφτόο α Α τώρα ερχό τα έ α καράβι κ έπαιρε έσα το όλες α τές τις γ ακες

και αποακρ ό τα οι γαίκες ατές δε α ρωτούσα το καπετάιο και ος αύ τες πού πηγαο Έοιαζα σα αεχα διπλώσει τέσσερις φορές τη ζωή πο είχα ζήσει ως τώ-ρα και τη ζωή πο θα ζούσα και α κάθο τα πά ω της Ήέδειχα λες και κοβαλούσα τη ζωή το ς σ α χέρια σα τε-ράστιο καρπούζ και θελα τόσο πολύ ο άλλο ά ρωπο α

τις δο και α καταλάβο πόσο δύσκολο ήτα για κείες ακο βαλού ατό το καρπούζι Κάθο τα εκε όπως είχε πειια φορ ο παπάς ο ο οσταφά το ' α χέρι πάω σ άλλο και τα δο αζί πάω στο κο τί το ς. κεί πο κάθο τα ά οια το στόα το ς πήκε έσα στο στόα το ς ο χρόος

το άσησα ώσπο α σαπίσει Καιά φορά κάποιο παιδί έ-κλαιγε· ε τα παιδιά το ς λούσα όπως ιλάε έας άρρωστος σ' έ α άλλο άρρωστο Τ α δέ τρα στο 1πος ατώ

τω σπτώ κοτούσα τα παράθρα σα δέ τρα πο δε χόρ- ταια το ύπο ε πορούσα α καταλάβω τι φαγητό έη- α οι γ αίκες α τές έοιαζα σα καλοτασέ α περιστέ-ρια όως απ' τα σπίτια το ς δε ερχό τα ρωδιά ελιάς κα -σού και γεστής ππεριάς Καά φορά έβλεπα δο γ αίκες

α βγαίο αζί στο δρόο από έα πέ τριο σπί τ κα α πη- γαίο στο α τικριό πέ τριο σπί τι Κα ο δο είχα άσπραζαχαρί παωφόρα ελαφρά σα ετά τόσο ελαφρά πο όπο α ' τα θα τραγο δούσα θα σφύρζα αλλά ο ποδό γ



ρος ων πανωφοριών ους ήαν γεμάος μολύβι με ο κιλό έ-κανε ις γυνακες αυές να ιδρώνουν ύσερα από λγα βήμααως ο απένανι πέρινο σπι Οι γνακες χανόνουσαν αλλάη σκιά ου ποδόγρού ους οι αργές κινήσεις ους έμεναν

μπροσά σα μάια μου σαν μισοσβησμένα χνη κιμωλας πάνω σον πλακόσρωο δρόμο

Η γιαγ μου συνέχιε να μου κάνει ερωήσεις: «Για πες μουνα δούμε ο κορσι που περνάει εναι παρθένα χήρα ή πα-νρεμένη» «Αυές εκε εναι γυνακες πλούσιων ψηφουν οκόμμα που δουλεύει για ους Αμερικάνους» επε η μαμά μου

Σκέφηκα όι γι αυό ο λόγο δεν έβγαιναν μυρωδιές από απέρινα σπια Ο πλούος δε μυρ ει Κι αυο επσης όπςκαι οι Αμερικάνοι, κααπνουν αμπλέες και χορανουν

Δεν εχε ψυχή αυό ο σοκάκι Αν ένα σοκάκι εχε ψυχήη ψυχή θα σενοχριόαν όαν οι άνρες έφευγαν ο πρ α-πό ο σπι ους σερα η ψυχή ολόκληρη η μέρα θα σφιγ-

γόαν σαν άνθρωπος που α δυο ου πόδια έχουν μπει σ έναπαπούσι, κι όαν οι άνρες θα γυρνούσαν ο βράδυ σπι θαξανάσαινε κι η ψυχή σερα θ ακούγοναν οι φωνές ων η-γανιών θα μιλούσε ο λάδι α παιδιά θα έκαναν α άμιαων παραθύρων να μιλούν οι πανόφλες θα ανηχούσαν σοσπι α πιρούνια και α πιάα θα έβγα αν φωνές απ' α

νοιχά

παράθ

υρα, α ραδ

ιό

φωνα θα ιλ

ού

σαν για α μά

ιαμιας ωραας γυνακας που για χάρη ους εχε καασραφε έ-νας άνρας

Εδώ σο σοκάκι αυό ο βράδυ δεν ήαν ώρα όπου όλαάρχιαν από ην αρχή όπου α δένρα ξυπνούσαν όπου ηωή ων γυναικών και μα ους α νυαγμένα δωμάια ανα-σανανε ξανά όαν οι άνρες έρχοναν σπι Κανένας δεν πή-γαινε ν ανοξει ην πόρα ου γεονά ου για ν' ακούσουν μα- σο ραδιόφωνο ένα ερωικό ραγούδι Το σοκάκι ήαν σιω-πηλό όσο σιωπηλό, που πια δεν αγαπούσα ο θάναο, δεν έ-παια μα ου Οι άνθρωποι αυο έρχοναν σπι και δεν ά

6



κο γε γζ τ ο τσι το οο το διε τηετστ οιγ τη ση τεε το εό κι το διε σ το ιδικό το όσο Η εε οι γ κε τ ήτ ο ο σ κι ήτ τόσο ο

εειδή ήτ οεε ο ε τι εε τΗ γιγι ο κ φιε ο ο ισε

«Ήο κοτσι ήο σο τ,Αιστικ γι σισσΉο φη γι σκ.τ ό τ όδι τσο γι.

Ο ο εε «Ωε γ κε. ε τι ει ο- τ ο ή�ιo σε σ ρδι. Άσε με ιστ κι ό-σ

ι

με

ς». «Η κό τ το γε το φτζει στο γε το ή εε η ο . «ι η γ κ το γε το φτζει θ εε ο ο . Ύ στε γσε. σε κι το ο -στκι το ζ το «Στο σοκκι τό ει σεργι στι τσ-

ε. Οι τε τ ο γ ικ ει ο φο ηο ο ει εγοστσιο ζη, ο ο ει ετιε ε-φοε ο ο ει ιδιοκτήτη εοικο μετξτ εε ο μ ο . Ρτησ το ο τι ει σε- γι. «Σε γι ει κτι ο δε ει ο σο γιτει οφό εε ο ο στφ Ρτησ η τεοΣιο ει στο ο δικό ξιο σ τι ει σεγι. «κεηει τεή κι τό ει η σεγι τη ο τη ξοδε ει σ ε. Όσο τη ξοδε ει τόσο μεγει η τ τη εε οο στφ «κεη σθηκε τό το ε τικο κόσοεε η γιγι Ο τ τη τεοΣι ο ο σε ε τόσιστο δόο εε κι ήγιε το ρ στο σφγεο

γόζε φτη ε τόσι κι όη τ ο ο σε στο δό

ο ε τ ε τόσθι ο σε κι τη φ ή το Ότ γ ιζε στο σ τι εε δειο κι κι ι δει γσσο τζ το ρο. Η τεοΣι οεο σε ε το ο δόο κε δε τεόετο φορο σε ι η φο



στα μια μαύρη μλούα κι έ να μαύρο μαντλι αγόρα διακόσα γραμμρια τ ρ το κρατούσ στο αριστρό της χέρισήκων το χέρι της ηλ και ηγαινορχό ταν στο δρόμο δχνοντας το τ ρ Τ ο ομ το τριού έ τρχ στο χέρι της. Ε

χ έ ντκα γτς τος έδι ν σκώ τι κθ μέρα έξω στη μέση το δρόμο και στο μταξύ έλ γ φωνοντας: «Φτ αιδι φτ ο ατέρας σας σας ται κρέας δν να φτωχο-διβολος σαν το ς λλος». Έην κοτόο λο ή τ ρόι τακαι τα έβα στο ρβι το αραθύρο οι γτς νιαούρι-αν κτω α το αρθρο. Τ ο φαγητό α τό έμν τρις μέρς

στο αρθρο. Ό ταν ήταν ια σ γο ρη ό τι όλοι οι νθρωοι ο σοκακιού το χαν δι έαρν το τα μέσα Μ ανοιχτές τις κο ρτ νς και αναμμέ να τα φώ τα νοιγ τα όδια της και τα κο νούσ δξι αριστρ τα μακρι ης βρακι τα ήξραόλα Τ ρέχι ο λαγός ο σκύλος θα τον αρξι δ ν μορς ναξφύγις τρλοΣανέ στο σοκκ ατό η βροή θα μι μο-

νχα στο δικό σο στι. Κοια μέρα η τρλοΣανιέ φώ ναξ τη μαμ μο και της ό τι ρέι να μ στο στι της αόσταση ανμσα στο αρθρο όο έβ γαι ν ο δικό τηςκφλι και στο αρθρο όο έβ γαι ν το κφλι της μαμςμο ήταν λ γα μέ τρα μαμ μο : «Θα Σανιέ». Όλς τις ξέ νς γ νακς μορς να τις λς θς «Δ φοβσαι την

αρρώστια κόρη μο ναι ρρωστη» «Φέρ και το κορτσι την μλι τνα δ ν την και τ αγιι» η ΣανιέΠή γαμ στο στι της Σανιέ η γιαγι μο η μαμ μο κι γώ«Τ ο αιδ ναι ρρωστο ο ρρωστος ρέι να κθται σστέρο μέρος» και μο έδωσ μια θι νη καρέκλα οκο νιό ταν λιγκι Στο μαλκό νι της σρα μούρα χαν αλωθ σαν χαλ ήταν μούρα α το δέ ντρο το δλανούλοσιόσιτο ο μ γλων νσταλέα στο μαλκό νι τηςΣανιέ Όσο η Σανιέ έσρωχν α το μαλκό νι της τα κλαδια τού το δέ ντρο τόσο τα κλαδι έρχονταν σω «Δ μ αφήνο ν» η ανιέ γλώ ντας Και διηγήθηκ μια ιστορα

8



ς άρωπος άουσε μ ύτ φως ξύπσε, ρώτσε" συμβίε, ο γος του π' το άτω πάτωμ του φώξε "Μπμπά, πσ λφτ Άσ' το, πδί μου, άσ'το φύγε, είπε ο άρωπος. "Μ δε μ φήε εείος,

είπε ο γος του»Η Σ ήτ πρσφυγς π' τ ουγοσλβί Ο γε

τσσες εί σουρσμες π το εφάλ ως το ουτί γτίδε δουλεύου. Ούτε στρτώτες του Δβλου δε μπορού γίουε είπε Σ. Ύστερ γλσε

Η Σ με φώζε άε μρ: «λ μωρή» ήγ στ

Σ, τ άσπρ μούρ π το δτρο τς πλούσς γετσσς ήτ πάλ πλωμ σ λί άτω π τ πδ μς. ΗΣιέ μου έφερε μύρ μούρ μέσ σ' έ μπολ ι έλεγε:

«άε, μωρ, ορτάσε το μάτ σου, υτά τ πήρ π τοπζάρ». Κμου ππίλζ τ μούρ φτυ τ οτσά τους άμω στ μούρ τω άσπρω μούρω τς πλύ-

σς γετσσς. λούσε Σ φτυε μου εξ-γούσε τ πράγμτ που δε πρεπε άω στ ζωή γ μ ξδεεί τύ τς οογεάς μς

Ν μ βες τ ύ σου ύτΝ μ πίες ρ ερΝ μ επσπτεσ ξους με πσλο

Ν μ ράβ

ες με πσλ

ο, μ πλ

ες.Ποτέ ν μν περπτάς νάμεσ σε δύο άντρε γτί τότε

η γυναίκα δεν κάνει παιδιά.

Ν μ δίες σε γείτο δε ουτάλ.Ν μη γυρίζες το κεφάλ σου στο δρόμο γ κοτάξες

πίσω.Ν μ τάζες τίποτ ξω τς ρσευςΝ μη ύεις το ερό όπου πλυες πιάτ ύτ στο κή-

πο, γτί σε τυπήσου τ πεύμτ.ο ' ρ πάω ' άλλο ή το ρ πάω στο ουτί φρ

ου γρουσουζά.



Ότν τρως ψωμ δεν πρέπει ν σου πέφτουν άμω ψουλ.

Ν μ ράβεις ποτέ πάνω σε φρεμ τν ώρ που το φοράς

Δνοντς μρι σε άποιον πρώτ ν φτύνεις άμω ιύστερ ν του το δνεις ωρς ν τον οιτάς στ μάτι.

Ν μ φτύνεις οιτώντς το φεγγάρι ι τ στέριΑν άποιος σοτώσει μι γάτ πρέπει ν τσει εφτά γε

φύρι λλιώς πάει στν Κλσ.Αν έν ορτσι περάσει άτω π το ουράνιο τξο γνετι

γρι ν ενι γρι γνετι ορτσι.«Κι Ίνσλλ βροή ν πέφτει στο ώμ των φτω

ών ι στ φωτιά των πλούσιων επε ύστερ Σνιέ. «Ίνσλλ επ ι εγώ. Έπισε το βρδιν εράι ι περνώντς πήρε τις στγοντσες του ιδρώτ π το πρσωπο τςΣνιέ Σνιέ εε έν πολύ ψλ λεπτ σώμ Αν το ρ

τούσν στ έρι ι το τέντωνν μάρινε σν λεπτλάστιο ι ύστερ τινννννν ξνρτν στ έσ τουΣτ λά τς τοιούσν σιές οι σιές γπούσν τοπρσωπο τς Σνιέ άοντν πάνω του ι πινδιζν.ώρ έοντς μρύνει ι άλλο με τ σιά τς με το μύρομντλι τς λυμένο τν εε σν σελετς που γελούσε

ι έβε. Ότν ήρ

ε οά

ντρς τς σωήμε ι οι δυο Σνιέ φώνξε π το ξύλινο σπτι τς στ μμά μου «Φτμά νούμ το πιδ έρετι έρσ σν πάνω π μιγέφυρ που εε στε εε γι μέν πάνω π τ φωνή τςι τ φωνή τς μμάς μου που τς πάντσε Έβλεπ τβήμτά μου έβλεπ τ μάτι τς μμάς μου ι τς Σνιέπου με οιτούσν π' το πράυρο. Ιδρωμέν επειδή έφευγπ τ Σνιέ ι έοντς επιυμήσει τ μμά μου νέβινστο δωμάτι μς στο τρτο πάτωμ Μζ μου έροντν ιμεριές π τις σιές τς Σνιέ ι άοντν στ μέσ τουδωμτου «νξες τ σουλήι σου με τ Σνιέ έλεγε



γγά μου σν τον δπλωμένο στ δυο είο Σβί έβζε στν δρωμέν μου πλάτ μ εφμερίδ βλεπ τς νήσες τς Σνέ στο ξύλνο σπίτ τς τς νήσες τς μμάς μου τς γγάς μου στο δωμάτο. συβν σώνο

ντν άνογν μ πόρτ ήτν εεί ένω τ μυρωδά τουςμπορούσ ν τς γγίξω ήτν συνεώς εεί λλά τς επυ-μούσ πήγν ρυφά μύρζ τ ρού τς γγάς μουστν ντουλάπ έλγ σούπζ τ μάτ μου στ φουστάν τς έπλεν το πρόσωπό μου το στέγνων στνπετσέτ τς γγάς μου. Ύστερ σν ν είν πεάνε

πίσω τους δεν είν μείνε πρά μόνο υτά τ φουστάν ο πετσέτες έλγ όμ πο πολύ. Ο φωνές τους είπν:ΑΚΣΑΜ ΛΥΡ (ΒΡΑΙΑΖΕ) ξω ο όσμος πένε βγά οντς μ φωνή σν πδού που λίε σγνά βρδνή πρόσλσ γ προσευή του μουείν το εάν έμπ-νε σν τ τελευτί λόγ των πεμένων πό τους μνρέ-

δες στ δωμάτά μς ξνάφευγε Ο όσμος μίρυνε έ-γνε έν ρυδότσουφλο, το δωμάτό μς. βλεπ τ μάττς μμάς τς γγάς μου που σμένες στο δωμάτοέσπρωνν γ ν άνουν πο γρήγορ τ λεωφορεί οάμξες που έπρνε ο μπμπάς μου γ ν ρε σπίτ. Η μ-μά μου γγά μου άοντν εεί έμοζν υτάρες

όμως στ μάτ τους είν φωτά που έδενν στον άντρ το γο τους το σύντομο δρόμο του γυρσμού στο σπίτ.λεγ συνέε Μμά μμά μμά πού είσ μμά»Η μμά μου είπε: Στον πάτο τς Κόλσς»Εγώ ξνείπ Μμά πού είσ»Μου είπε ότ μπορεί ν ήμουν ερωτευμέν μζί τς.

Κ μου τργούδσε το στίο πό έν τργούδ έρωτςείν ρούο πύρνο» πρόσεσε Ότν ο άνρωπος φορέσε το ρούο υτό τότε π δεν νγνωρί ε τον γπμένο του γτί μέσ στ φωτά του έρωτ ζωγρφίζε στ έστου γπμένου μ άλλ εόν ίγετ γ υτή τν ε

2



ν» Κι μου δγήε το πρμύι τς Λε · λά ι τουΜετζνούν Η Λε λά ήτν λε πλουσιοριτσο ο Μετζνούννς φτως ωριάτς Εδν ο νς τον άλλο πεσν στφωτιά του ρωτ. Ο πλούσος πτρς τς Λε λά επε στον

Μετζνούν τι του δώσε τν ρ του ν ο Μετζνούν τρυ-πούσε με τον σμά το βουν που ήτν εε ι του φερνε ωςτ πδι του το νερ που βριστν πσω π το βουν. ΟΜετζνούν σβε ρνι ι ρνι το βουν ι μι μρ -φερε το νερ ως τ πδι του πλούσιου. Η Λε · λά στετνεε ο πλούσιος πτρς επε: "Ορστε πάρε τ Λε λά Ο

Μετζνούν μως δεν νγνώρισε τ Λε λά ι άρισε ν τριγυρνάει με το σάζι του π τον νν τπο στον άλλο τργου-δώντς γι τ Λε λά».

μμά μου μου επε τι ν 1ελ ν με γπ1σει πρεπει εγώ ν άνω άτι σν τον Μετζνούν που τρύπσε ολλ-ρο βουν

ι πρπει ν άνω μμά«Ν γνεις λά» επε μμά μου.Ότν λσ ν τς μιλ πάλι γι τον ωτά μου μ-

μά μου μου επε:«ι μου μ μου πλώνεις τν ρδιά μ με πιζεις

με σοτώσεις ο Θες ν σου δνει υπομονή άμ πι! »

ι ν ά

νω υπομον1

ά

ισ ιπ

ξ με το ομπο

λιτς γιγιάς μου εε ενενήντ μ πτρες Σε άε πτρ λεγ:

Δώσε μ Θε μου υπομονή δώσε μου Θε μου υπομονήΔώσε μου Θε μου υπομονή δώσε μ Θε μου υπομονήΔώσε μου Θε μου υπομονή δώσε μ Θε μου υπομονή.Δώσε μου Θε μ υπομονή δώσε μ Θε μ υπομονήΔώσε μου Θε μου υπομονή δώσε μου Θε μου υπομονή.Δώσε μου Θε μου υπομονή δώσε μ Θε μου υπομονήΑπ το ν Δώσε μου Θε μου υπομονή στο άλλο Δώσε

μου Θε μου υπομονή ο μπμπάς μου Μστφά ήρε σπτι γύρισε το διπτ του λετρού άνψε λάμπ Στο

22



σοτάδι άεστε; ιτί άεστε τσι; ε ο άτρς σς;Δε πεάμε πιδάι μου ζούμε» επε. Ύστερ ίσμεστο τρπζι ο μπμπάς τρωε ρά ρά πιε ρί μιουλιά ρί μι ουλιά ερ. τρωε τσο σιά σο ο δι

πλωμος στ δυο είος Σβί ι ρά ρά τσπυριά του ροδιού, ι πάει στο ράδεισο. Ο μπμπάςμου σήωε με το ριστερ του ρι το ποτήρι του ι τις ψυς τω δερβίσδω ι βζε το δεξί πάω στ ρδιά του. μμά μου ε το ίδιο τ ίδι στιμή μζί του. υτ τοεί δε μι φορά στο τζμί, οι άρωπο διάβζ λοι μζί

το Κοράι ι τ λε το ομ του ροφήτ μς Μωά-με, βζ λοι μζί το ρι στ ρδιά τους. ώρ ο μπ-μπάς μου ε τ ίδι ίσ ι τους φτωούς δερβίσδεςπου εί πεάει π το πολ ρί είοι, σο ζοσ λω τς τπειττάς τους επειδή δε εολοσ σ υτ το σμο εωροτ π άποους ρ )πους ά-

ιοι «Κρ μου ήρε ο ιρς σου τρουδάς τομπμπά σου. ο τρούδι ξοίε τ βσισμ ψυή ιερπεε τς ρρώστιες» είπε ο μπμπάς μου. Κι στερ άρ-ισε ο ίδιος φτιάει ποίμ:

αραδώσου σ ο ποό.

Α γάπσε έναν όμοροΥπάρχε κόσμο δεν υπάρχε. σε νοάζε

π τ μρ εεί άε βράδυ το τρούδι μς άριζεμ υτούς τους στίους. Ή με μι άλλ φράσ ι λει ο Ορά Βελή: ι μου ψάρι σ μπουάλι ρί».

ρουδώτς οιτούσμε ο ς το άλλο βιά στ μάτι. ώ οιτούσ τ μάτι του μπμπά μου εείος τ μά-τι τ διά μου στερ τ μάτι τς μμάς μου Εώ οιτοσ ι τ μάτι τς μμάς μου δε οιτούσ τ μάτι τς

2



γαγάς κα ων αδελφών μου εκείνο δεν ραγουδούσαν. Ηγαγά ήξερε να λέε μνο ραγούδα ου χωρού Η μαμά μουέλεγε Εμείς τραγουδάμε παραδοσακή μουσκή Η γαγάέπαρνε ένα κομμά ψωμί κα ο ρφογύρζε αργά ανάμε

σα στα δνα ς μας παρακολουούσε λες κα καταν στοίδο ραπέζ με ανρώπους π μλάνε ξέν γλώσσα. Τα ραγούδα είχαν σίχους πως

Άσ ' τηνε να στολιστεί , κοκέτα να γενείΕκεί που μαζευτήκαμε.

Απαλή κι ευαί σθητη και παραχαϊδεμένηΗ ζωή μου όλο φωτιά και φλόγα.

Γελελέ γιελελέ γιελελελελελελελελελελέΑαααχχχχ γιελελέ.

«Ατ το τραγούδ είνα γα να σο λτάνο», επε μαμάμο . Σεφτμο να πως ο σο λτάνο είαν πως εμείς πο

λύ ρνο στ δάεσή τους α πολλά μάτα γα να οτάζουνμέσα τους βαά να άλλο τραγούδ έλεγε

Μ εμποδί ζει η ντροπή μου τον καημό μου να σ ας πωΜ η με στεναωρεί ς πια φτάνει έλεοςΕί μαι έτσι κι αλλιώς ένα ερειο στο χέρι σου.

Ή το άλλο

Τα μαύρα μάτια δεν κοιτάνε πια τα μάτια μουΒοήθειααα βοήθειααααα ..Λακκάκι στο μάγουλο βοήθησέ μεΚαι φώναξ ε μαζί μου α λί μον αλί μονο.

Ή ο άλλο

ατ ί την αγάπησ α αυτή τη μαυρο μάταΤη ζωή μου μου φαρμάκωσε.

4



Ότν τργουδούσμε ο φωνς μς πρεπε ν είν τρεμουλστς κ ν κλούν π το σώμ μς άλλες ξνες φωνς σε βοήε ργουδούσμε τ τργούδ ρνούσντ δυο τους μάτ τρεχν μσ σε δυο βά πγάδ ν

μπορσουμε μως ν κάνουμε τ τργούδ ρντκά πρεπε ν δουλψουμε πολύ σοβρά. Ο φωνς που κνν ττργούδ ν κλίνε γ ν τ κάνουν ν κλάψουν είχν κά-ε μρ νάγκ π κνούρους τνους Ο φωνς πγνο-ρχοτν στον ουρν πάνω σ ν σκονί τεντωμνο νάμε-σ σε δυο μνρδες τ κορμά κ τ σήμτά μς πρεπε

προχωρούν τς φωνς πάνω σ υτ το σκονί χωρίς ν τςφήσου πσουν κάτω. ο τελευτίο τργούδ που λγμεήτ πάτοτε γ γελάσουμε Ερωτάκο, πετχτ, ελ-φρυ

Δυο κεράσ α σ ο κλωνάρ

Κόκκνο ένα άλλο άσπροΑ ν μ αγαπάςΝα μου γράφες συχνά μην ξεχνάςΚούνα ο κούνα ο μαν σουΒράδασεΣεε μού ην π αγαπ

τε ο μπμπάς μου λεγε υτ που είχε πε γυνίκ τουείου μου που ήτν μκροϋπάλλλος τχυδρομείου στ Αντολί κάποτε στο γυνκείο χμάμ ττε που ήμστν -λες ξπλωμνες γυμνς νάσκελ πάνω στο ζεστ μάρμροκάτω π το φως του ήλου που χυντν μσ στο χμάμ:Κλψμε κ σήμερ μ μρ π το χάρο».

Κάε μρ στς τρελοΣν κσμν στν κρκλ τςπου κουντν ελφρά πάνω στ άσπρ μούρ μετρώντςστο κομπολ Δώσε μου Θε μου υπομονή τ βράδκλβοντς με τον μπμπά κ τ μμά μου μ μρ π το χά



ρο βρή μ ούρ φωή πρωί ξύπησ χοτςγίε λά. Η γγά μο εε «ο ερς στήηε χτύπησε πλμά. Στετ εεί με μ στρφτερή μύρησχολή ποδά ολλρσμο άσπρο γά στ χρ

της. Θ πήγ σχολείο στη τετάρτη τάξη. χοτς ερδί-σε τη γάπη της μμάς μο βγήμε με το δελφ μο τολή π το άψ χο σοά μς τρβήξμε γ το σχολείομσ π το ς δρμο ς της ρούσς ρος το μεγάλο δρμο

πήρχε μπρμπρο μάβο μργούδοερώτς άε μρ π μπροστά το ς οτούσμε μσ σ

τά τ μγζά Κ ο μπρμπρης μάς βλεπε άε μρμς οτούσε μσ π το ρφτη χωρίς στμτάε άε σποάδ ο μρς μάς οτούσε στμτώτς μ στμή τη δο λεά το με τς βλεφρίδες το εμάτες ροίδ μς οτούσε μ στγμή ο μάβης μς τηώρ πο ζύζε λ μήλ ή ροδά πο η ζρά

το προσπούσε βρε δοσύη. Ύστερ ερχτ ο με-γάλος δρμος εδ πήρχε ς πλάτος τεσσάρω ώωτ ομά το ήτ λού σάρ. Μχρ φτάσο με στο με-γάλο πλάτο μς οτούσε ο γο ρτάς μς οτούσε ο δοτήτης το πρτηρίο οοπεύμτος π το μσοστεο μ-γζί το με τ σοσμ μπο άλ ύστερ η γ ί πο πο λούσε ο μπά βελες λωσ

τς ο βρίστρες μλ-

λί μς οτούσε τη στγμή ρβώς πο βγζε μ λωσή πτ μλλά της.

ο μάτ μάς πργ στο άλλο μάτ μσ π τμάτ τω ρώπω τώ φτάμε στο μεγάλο πλάτο.Εεί άρχζε ο μεάλος ηφορς δρμος στο τρμ το δρμο τού βλπμε το ς πρποδες το Ολούτγ. Στημση τού το ηφορού δρμο ήτ το σχολείο μςΣτεμστ άτω π το μεγάλο πλάτο οτάζμε τομεγάλο φούρο στη γωί εεί ήτ η φωτά. Ο άτρες πο το πάω γ μ μρος το σώμτς το ς ήτ λε ρωμο



βζν σ φωά ψωμά οποεμν σ σερά πάνω σεπολύ μρς ξύλνες άβλες. ψωμά άπνζν, φωά γε σ ορμά υών ων λευρωμνων νρώπων.

Αυά ήν ελευί μά που μς συνδευν. Όνσεμσν πάνω σον νήφορο, μπροσά μς είμε ο μρύ δρμο πδά που προωρούσν ά ομάδες ή μνους, με ς μύρες ποδς, ους άσπρους γάδες φννμνο ο μσς ς σάες ους ήν σν ήνες που μ-λς είν μάε ν περπούν Ύσερ βλπμε μά σύλων. Εγώ ο Αλ1 βλπμε πολλς φορς σον πομο

δρμο άποο σοσυλο που πνε. Ήν δλρσμν συλά Κάποε γγά είε πε πως ο γούρ μεσρδο άνε λ σ δλρίσ Μ φορά φρμε σ ν σύλο γούρ με σρδο λλά υή ου βρσνπρο πολλού νάμεσ σ δν ου συλά υά π-νν οώνς μς σ μά ο δλήρο ήν πολύ δυν

, ήν δλήρο που ο είε δώσε ο ρ ου ράους.Όν ο συλί ψοφούσε ρονν σρώες ο βάζνε σν σουβάλ σερνν ο σουβάλ πίσω ους πάνω σονπλσρωο δρμο. Σο σολείο, σο μάμ ς γεωγρφίς, μάν: Η ουρί είν ώρ γροή. Σο μάμς σορίς βλάρδες ρεν π μ ώρ σν άλ

λ. Σ λογοενί ποήμ:

Χί λ ες επ μέσ ν π ά ήμσν χωπ ί25

Ύσερ ήρε σο σολείο ο γάλ σν π ν ΑμερήΑυ ο γάλ σε σν ήμσν υπορεωμνο ν ο πίνου-με Ο δάσλος μς δεξε ο βμολγο, ο ύπσε με ομολύβ εε: Όποος δεν ο πε πάρε π μν νμεγάλο μδεν».

Ξρσ σο πάωμ ο γάλ σε σν που ήν μσ σε



πλασικά ποτήρια μπροστά σε όλα τα παιδιά σην τάξη. Ύ-

σερα καθάρισα τα ξερατά από το πέτρινο πάτωμα. α δά-

σκαλος μου είπε: «Θα δεις, δε θα μεγαλώσεις». Είπε πως τα αράβια ολυμπούσαν μρες αι μρες στο νερ για να μας

φρουν τ σν απ τν Αμεριή στα πδια μας δεν ντρε-πμασταν αθλου το Θε αι τον ροφήτ ου. Κάθε μραγυρνούσα σπίτι στο μεσμεριαν διάλειμμα με ξερατά απ' τογάλα σκόν στο στομάχι μου, με τα μάτια των ψόφιων σκύ-λων στα μάτια μου με τ μυρωδιά του οτπουλου τς ανιπάνω στο περβάζι στ μύτ μου Μια μρα στο μεσμεριαν

διάλειμμα ο μπαμπάς μου, η μαμά μου και η γιαγιά μου κά-θονταν στο δωμάτιο. Μαζί τους κι ένας άντρας με στρογγυλό

γνι «Αυτή είναι ρ μου το πιο αγν απ λα τα παιδιάμας», είπε ο μπαμπάς μου στο χότζα. α μπαμπάς μου είχε

ακούσει πως κάτω από τα σκαλιά του υλού Τζαμί στην Προύσα υπήρε νας θσαυρς. Για να τον βγάλει, ρειαζ

ταν άδεια από το δήμο, προηγουμένς όμως ήθελε να είναισίγουρος τι πράγματι υπήρε θσαυρς. α φτς τζαςπου του το είε ψιθυρίσει του είπε «Αυτ μπορεί να το δει μ-νο ένας αγνός, αναμάρτητος άνθρωπος». Ο μπαμπάς τού διη-

γήθε πώς εγώ άποτε εία σταματήσει με τις προσευςμου τ βροή Ο φτως τζας βρισταν εδώ για να με

βοηθήσει να δω αυτό το θησρό.

Έκανα τις π

λύσεις όπως πριν απ το ναμάζι άθια δίπλα στο τζα στον ξύλινο πά

γκο, εκείνος στάθηκε δίπλα μου στα γνατα και διάβαζε προ-σευς στα αραβιά προσευμουνα ι εγώ μαζί του στε-ρα μ να μολύβι βαψε μελανί το νύι του δεξιού μου αντί-χειρα. Έφερε το μολύβι στο στόμα του, με την υγρασία του στματς του το μολύβι βαψε το νύι του αντίειρά μου πιοσούρο μελανί Κοίταξα το νύι του αντίειρά μου ο τζαςμου είπε: «Πες τι βλπεις». Στν αναπνοή του υπήρχε μια ξ-νη μυρωδιά, μπήκα μέσα στη μυρωδιά και πραγματικά στονύχι του δεξιού μου αντίχειρα είδα ανθρώπους ν' ανεβοκατε-

8



βίου τ σλά ες τζμού. Στ σλά είδ τομπμπά μου με το γρίζο του οστούμ το πλο τουστετ εεί συβε. Μίλ πες ρ μου οίτξε άτω π τ σλά τ βλπες εεί;» είπε ο τζς Στο ύ

του τίερά μου ο άρωπο εξολουούσ σύβου εβοτεβίου τ σλά. Πες τ βλπες συρ δε βλπες το σετού ες συρού Πες» είπε ομπμπάς μου ο είδ συείζε σύβε σώετ συε ο ίδες ήσες Δε ξρω πσο ράτσε. Ομπμπάς μου σώε γοάτσε μπροστά μου «Μπες άτω

π τ σλά δε βλπες συρ τί δε βλπες;» είπεΔε βλεπ συρ. Ο τζς προσευήε φύσξετ ποή του στο πρσωπ μου Εεί τ στγμή λο οάρωπο ο μπμπάς μου εξφίστ π το ύ τουτίερά μου. μεε μο το μελί ρώμ στερ φερ τάσ ερ Ήελ δω στο ερ ο τάσ άμεσ στ

ρ μου οίτξ το ερ ο ερ ήτ ρζο Άρσ τρμω μσ στ μύρ σολή μου ποδά Άρσ εείο τρμου. Φτάε! Δε σοτώσω το πδί μου. ώρ πάε σολείο» είπε μμά μου Ο τζς ο μπμπάς μου ε-ώ φάμε λο μζί. στερ εώ μζί με το Αλή β- το πτομο δρμο πή σολείο. Εξολουούσ

οτά

ω το ύ

του τίε

άμουο ψφο συλί είε εξφστεί Χάμω υπήρε βου

τμο στο δλτήρο ξερμο ψωμί τ σάλ του σύλουεί υτά ξερεί.

ο βράδυ ο μπμπάς μου μου είπε:Κρ μου δε είδες συρ άφσες το μπμπά σου

στ ρύ του λουτρού λλά ο Θες εσ σου δεξε σίγουρ τ λήε».

Ποος σε δ το συρ γ το βρες εσύ;» είπε γγά

Μ άρεσ τ' πογεύμτ. Γυρούσ π' το σολείο στο



άψυχο σοκάκ μ π ο πράυρο ου ρου πώμο ημμά μου μολοσε ο σκον που σην άκρη ου ήν δεμένο έν κλά μέσ εχε έν άδεο μπουκάλ κ λεφά πρν ά που ήν μέσ κ έβζ σο κλά η σάκ

μου η μμά μου ο ρβοσε πάνω Φέρε λά σο σπΝ ρε ο σπί με ονόπνευμ φώνζε π ο πράυρο ο κεφάλ η που εμφνιζόν γι μ σιγμή σο πράυρο η φωνή η γλυκά σν ον ήχο ου νερο που έρεχε ελεερ π' βουνά μμά μου μονδκή Απ ην γάπ που είχ γ η μμά μου πήγν σο πρήρο οινο

πνεμο

Έ πραήρο ονοπνεύμαο μααί που κάθεα ο κοάδ που μυρί ε π ίροε άδεα μπουκάλα α παδκά χέρα μα

περψέναμε ην ουράδί νονα απανήε ποανού εί μαε κα έοαου ηλκωμένου θεί υ που μα άφηναν να περνάμε μπροάΟ μααάορα αλήνο άνθρωπο

κα ομληκό ην ώρα που κάποο αρκούεα μάα ου ερανούαν ου οί χουκουνούε ο κεφάλ ο δεξί ου χέρέπαε πάνω κάω αρερό ου φρύδανέβανε καέβανεΤο χέρ ου άπλωνε απαλάα ά που παραοαμεΔεν α μεροεΈβανε με ον καθένα που φευεκ όλο χαρεί μαα έελνεΔε βαρόαν



άθε φορά να λέει:«Χρεάεσε σπ ί το;Η μαμά σου το θέλει»

Μα φορά πέρασα με το γεμάτο ονπνμα μπουάλ στάλλ μεριά του δρμου. Εεί στεταν ένα ορίτσ στν λιία μου στα έρια τς ρατούσε ένα παιδί. ο παδί έλαιγεάρσα ι εγώ να λαίω αι ρώτσα το ορίτσι ατί λαίειο ορίτσι αμογέλασε. « μαμά μας είναι στο τζαμί θέλει τμαμά, είπε Κλαίγοντας προώρσα προς το σοάι μας ε-

είν τ στιγμή ερταν ένα αγρι τα πδια του ήταν σαά-τια. Καθώς περπατούσε, το σώμα του έπεφτε μια προς τα δε-ξιά μια προς τα αριστερά. Δεν ξέρω γιατί με τα δάρυα α-μα στα μάτια μου, άρισα να περπατάω σαν εείνο ο αγρι ερταν προς το μέρος μου σαλεύοντας δεξιά αριστεράεγώ πήγαινα προς το μέρος του σαλεύοντας δεξιά αριστερά.

είνο με οίταξε σαν να μν πίστευε στα μάτα του εγώ τοοίταξα σαν να μν πίστευα στα μάτια μου, ύστερα ήρθε μαμά του το αγρι ούρλιαξε Μααααμααά, ααυτ τοτο οορίτσι μεμε οοροδεύε επε μαμά του δεν έβγαλε μιλιάπέρασαν απ δίπλα μου αι φύγανε Εεί που στεμουν εί-δα μπροστά μου τ σά μου, πλάτ μου είε παγώσει, ήθε-λα να πω φωνατά σε άποον τ δεν ήξερα τ έανα ομπουάλι με το οινπνευμα έπεσε άτω βλεπα το ονπνευμα που υνταν απ το μπουάλ, αλλά εγώ σεφτμου-να μονάα γιατί εία μμθεί αυτ το ανάπρο αγρ Ο μα-νάβς βγήε έξω αι εε: «ο μπουάλ έπεσε άτω. Μου έ-δωσε ψιλά γα να μπορέσω να ξαναπάρω οινπνευμα. Να μθυμώσε μαμά σου μαζί σου μου εε ιατί περπάτσα

σαν εείνο Εείνο με οτούσε αι μαμά του δεν επε τίποτα ιατί γαγά μου είε πε μα φορά πως αν δω έναντυφλ για να τον αταλάβω πρέπε να λείσω τα μάτια μουΑν έβλεπα ένα μουγγ έπρεπε να βάλω μια πέτρα πάνω στ



γλώσσ μου Δε εί άλλη πάτηση ετός πό το ότ είεπγώσε η πλάτη μου Ρώτησ τη γγά μου γτί εί περπτήσε σ εείο το γόρι. οιος ξρε μά φορά τουρετ του ρώπου μ · μουδίσε, είπε. με με ο

τό το στόμ δε τλάβ π το ευτό μου Ύστερ ηγγιά μου είπε: , οίτ τώρ ι εγώ περπτήσω σ εσ, τσ είστε πάτσ ερπάτησε μ εδώ μεεί μσ στο δωμάτο όπως εγώ, σ μ μρή μήλ με τοδείτη της άμεσ στ δότ της. Η μμά μου είπε Κοίτ,ι εγώ περπτάω σ το άτρ της γειτόισσς. ερπάτη

σε με τ πόδι οτά σ ουβλούσε άμεσά τους ζεστά υγά ι όλλησε στο άρωπο ι πρτσούλ ούριος Σπσμο Αρίδ Η μμά μου μιμήηε όλες τις γε-τόισσς μς τη μί μετά τη άλλη πώς μιλούσ σουφρώο-τς τ είλη τους πώς περπτούσ οτοστοτ δε βήμ Ήελε πρστήσε τη τρελο.

ώς περπτούσε η Σ στο άυο σοάι ρτώτς ηλάστο ρ της διόσι γρμμάρι τυρί. Η γιγιά μου είπε: Εί ρίμ η Σ ε βρε άσυλο άτω πό τ φτερά τουΘεού πρπε ι εμείς της πλώσουμε τ φτερά μς Η Σ ρεάζετ σ υτό το όσμο τόσο λίγο ώρο όσο η σάτης Α ρωτήσες τη Σι γτί είσ τρελή σου πε Ε

ό

σμε εγώ ω πολλ

ς δ

ες

λλά δ

εω γορστ

ς

.λ πάμε στο ΑττούρΗ μμά μου η γγά μου εγώ βγήμε πάμε στο Α-

ττούρ Τότε είδ τη Ουλού Κοπρού Απ' τη γφυρ υτήπηγίμε προς το τρο της πόλης, βρεε ήμστ μόοστο δρόμο Ο άρωπο πάω στη γφυρ στοτ λες εί γίε γάλμτ εείη τη στγμή οτούσ ηλάστο Ουλούτγ με τς δείτες τς ομπρλες τους δε τη ορφή του βουού. τήμε εμείς οτάξμε τη ορφή του βουού. Άουσ το ήο του ερούπου περούσε άτω π' τη γφυρ το ερό τυπούσε σ



τρελ το εφάλι του στις πτρες. Κάτω απ' τη γφυρα ήτανάποια παιδιά παιζαν ωρς να ουν πάρει εδηση τι ολληρη η πλη οιτούσε το βουν. ο Ουλούνταγ ατανεε σαν να τεράστιο μουγγ πουλ αι το νερ άτω απ την

Ουλού Κιοπρού ήταν η μυστιή φωνή του. Ο σμος λεγεΔυο ερωτευμνοι πεσαν απ την ορυφή του Ουλούνταγ».ρα ο σμος οιτούσε απ τν Ουλού Κιοπρού το νερμπας αι το νερ παρασύρει τους νερούς ερωτευμνους αιπεράσουν απ ει. Κοιτούσαν το νερ απ την Ουλού Κιο-πρού. ο νερ φρνει τι του δσε το Ουλούνταγ», λεγν

ο νερ ήταν ααρ αι ααρζονταν αμα περισστεροας τριβτν πάνω στις πτρες. Κάποιος επε Κι να ο-ρτσι εε πσει στο νερ π την Ουλού Κιοπρού για τον ρωτά του, αλλά σπασε μνο τα πδια του. Αγαπούσε το φωτογράφο τς πλς» Εα το Ουλούνταγ πσω μου άτω απ

τα πδια μου τν Ουλού Κιοπρού. ο Ουλούνταγ εε γλεει

τα διά μου πνευμνια αι στωσε δυο ερωτευμνους. ΗΟυλού Κιοπρού φερνε άε βράδυ τον μπαμπά μου στο σπ-τι ροωρήσαμε απ την Ουλού Κοπρού προς τον Ατατούρ.Η γφυρα μεινε πσω μας το Ουλούνταγ ήρε μαζ μας ρινφτάσουμε στον Ατατούρ εδαμε το στούντιο του φωτογρά-φου της πλης πήραν να σωρ φωτογραφες εε Σταή-αμε αι αναζητήσαμε ανάμεσά τους τη φωτογραφα του οριτσιού που εε πσει απ τ γφυρα. Η μαμά μου επε: Σ-γουρα το ορτσι α βγαλε φωτογραφα εδ. Έτσι α γνω-ρστηαν». Ας μας βγάλει ι εμάς μια φωτογραφα». Ο ωραος φωτογράφος της πλης μάς τράβηξε φωτογραφα Εγ

οιτούσα μνο το πρσωπ του ήελα να βρω στο πρσωπτου εενο για το οποο ν ορτσι λησε να αυτοτονήσει.

Εδα μνο το πάνω ελος του που ήταν αοξυρισμνο Έξωμας περμενε το Ουλούνταγ αι λγο πιο πρα η βροή. ηβροή υτή τ λνε βροή που βρει τους αζούς ψιλβρο-ο» επε η μαμά μου. Η μαμά αι η γιαγιά μου εαν με μια

33



φωή: ρος άτρς ο Θες του δει του οριτσιούυπομοή ρεις βρεγμο ι άρωποι φτάσμε στο Αττούρ Κάτω π τ μπροστιά πδι του μετωρου λγουτου Αττούρ μμά μου μου διγήε πως τ ήτ μ

ήτρι στ Ατολ, μι μρ επισφτε το σολεο τουςο Αττούρ Εε δει τ μλλιά τς μμάς μου ι τεε ρωτήσει τ' ομά τς

«Μμά, το γπάς το Αττούρ;»Η μμά μου είπε«ς μπορες μ γπάς το Αττούρ Α δε ήτ

εεος, τρ δε ήμστ εμες εδ λλά σιά μς»«Απ τι πε ο Αττούρ, μμά»«Απ το ρ»Ύστερ συεσμε το δρμο μς ως το υλού ζμ Α-

πτ μου ήτ το υλού ζμ που το ε δει με τις πο-σευς ες τζ στο ύι του δεξιού μου τειρ Ήτ

το διο τζμ ι, πως ι στο ύι του τειρά μου, εεσλιά Άρωποι με βρεγμ π τ βοή εφάλι στ στρογγυλή ρή του υλγυρου του τζμιού τις πλύσειςγι το βρδι μάζι Απ τις τρύπες τς ρής τρεε ε-ρ ο ουρς ήτ βρεγμος, οι άρωποι ήτ βρεγμοι,τ δτρ ήτ βρεγμ Κάτω π δτρο στο υλγυρο υπήρ γειρτς τφπετρες γω βρεγμες ι υτςΌλ ήτ βρεγμ ι π τ ρή του τζμιού τρεε μ πιο πολύ ερ Εδ τ γυμά πδι τ γυμά μπράτσι τις γυμς γάμπες τω ρπω που ργά ργάτις πλύσεις γι το μάζι Κάοτ μπροστά στ ρή λεςι ζούσ γι πάτ σ υδάτιο σμο ι συει πλύσεις γι μιλήσου με το Θε Θ βρεε

διάοπ ι εεοι δε εγτλε ποτ υτ το υλγυρο γιτ γι εους δε υπήρε σμος ξω Θ ε μιβρεγμ ζωή ι τ πάλι πι ζούσ εε μσστο μ άτω π το δτρο σ βρεγμοι ερο Ύστε

34



ρα βρόνηξε κεραυνός εύγονας πήρε μα ου κα η φωογραφα ων βρεγμένων ανθρώπων Εδα ους ανθρώπουςση λάμψη ης ασραπής ανάμεσά ους υπήρχαν σγουρακα δοκήες μαγαών που έβααν ους παραγούς ους να

σκουπουν ο μαγα κα να ο κλεδώνουν οπωσδήποε εχαν δώσε ο κλεδ σον παραγό κα εχαν σπεύσε σο αμ γα ο βραδνό ναμά σ ήαν Μόλς έλεωσαν ς πλύσες ήρθαν ο παραγο να ους δώσουν ο κλεδ ου μαγαού ους φλησαν ο χέρ κ έφυγαν κα ο άνρωπο έχωσαν α κλεδά σην σέπη ου γλέκου ους κα μπήκαν σο

Ουλού αμ Από ον λόγυρο εδαμε α φωσμένα παράθυρα ου αμού Η μαμά μου επε:

«Όλη μέρα πουλάνε ρύ κα ξερά φασόλα με μπόλκεςπερούλες γα να βαρανουν κα ώρα προσπαούν με προσευχές να ρξουν σάχη σα μάα ου Θεού

«Αυό μόνο ο Θεός ο ξέρε επε η γαγά

«Ας προσευχηθούμε γα ους πεθαμένους επε η μαμάμουΗ μαμά μου η γαγά μου κ εγώ κάω απ' ο δένρο ου

αμού μπροσά σς λοξές αφόπερες ανοξαμε πάνω σο σήθος μας α χέρα μας σον ουρανό έσα ς μαευόαν ηβροχή, είαμε με μα φωνή προσχές γ' ούς ς πεθαμένους κα γα ους πεθαμέν

ς π εχαμε μαέψε σο δρόμο

ς δυο ερωευμένς ην κορφή ου Ουλούαγ ο κορσπου εχε πέσε απ' ην Ουλού Κοπρού αν εχε ο μεαξύ πεθάνε κα γα ον Ααούρκ π έπνε ρακ απ ον καημό ουγα η χώρα μας κα πέθανε Από ο Ουλού αμ γυρσαμεσο άψυχο σοκάκ μας περνώνας πάνω απ ην Ουλού Κοπρού μα με ους πεθαμένς με ο Ουλούαγ κα με ον Α

αούρκ Άκγα μόνο ον ήχο απ α ψηλοάκνα παπούσα ης μαμάς μου κα κοούσα ο ωραο ης προφλ μέσασην κααχνά ης βροχής ο σπ ο μπαμπάς μου κα ο αδελφο μ κάθοαν ο ραπέ κάω απ η γυμνή λάμπα

' 35



Πού ήσστ;» επε ο μπμπάς μοΠήγμε πάρομε ρ» επε μμά μοΟι γίκες ερζο τ κοτιά τος κι σκοτώο τις

ρκούδες στ πε» είπε ο μπμπάς μο στ δλφι μογελώτς.

πεσ στο κρεβάτι χοτς μπροστά στ μάτι μο τοχρώμ το δρμτος τς μμάς μο λίγο πιο σκούρο π σπρ στάρι κι ξεκιώτς π κείο το βράδ, άρχισπρι κοιμώ λω ρβικς προσεχς γι τις ψχς τωεκρώ κι τ ομτ τω πεμω πο ήξερ ή πο ά-

κογ. τσι μπορούσ οι προσεχς βρίσκο τοςπεμος τος. ι τ άλλ γιγιά μο πο ήτ πεμ γι τ Αρμισσ πο πε στ είσοο το σπιτιστ Ιστμπούλ γι τ οχτώ πιδιά τς ζωτής γιγιάςμο γι λος τος πεμος πο εχ δει με τ γιγιά μοστο εκροτφείο στ Ιστμπούλ γι τ πεμ μμά κι

το πεμο μπμπά το διπλωμο στ δο είο Σβκί,γι τος πεμος γοείς το τρελού το εκροτφείο, τοΜοσά στ Ιστμπούλ γι τος πεμος γοείς τς τρελοΣι γι τις πεμες μμάδες κι τος πεμος μπ-μπάδες τω στρτιωτώ πο είχ δει στο τρο γι τος πε-μος γοείς τω εργτώ το λτομείο γι τος γίος

πο ει

μμ

οι στο

Ο

λο

ύ ζμ

ί γι το πε

μ

ο

Ατ-τούρκ τ πεμ Ισιδώρ Ντάκ τος δο πεμος

ερωτεμος πο πεσ π το Ολούτγ κι γι τοςτρεις πεμος άτρες τς γιγιάς μο

κλεισ τ μάτι μο με τος πεμος τ άοιξ με τφωή τς γιγιάς μο. Η ώρ ει πως κάε μρ σήκωσήκω το ρολι δείχει εφτά κι δύο δάχτλ δεξιά» επεΜζ με το Αλή φορσμε το πτομο δρμο γι στμτήσομε μι στιγμή μπροστά στ δλτρισμ πτο χρι το κράτος σκλιά κι πήγμε στο σχολείο μς πιούμε κι ξεράσομε στ τάξ το γάλ σκ π τ Α



μεριή Μι μρ που γύρσ π το σολεο στο σπτι μετάτο μεσμρι σπτοοιουρά μς στετ μπροστά στεξώπορτ Δε πς σπτι σς ρεις σ' εμάς» επε ήγ στο δμρσμά τς εδ τ ρ τς ορτσι

στ λ μου Με λε ιουλρ λλά λω με φωά ου » επε. Κι εγώ τ επ ιολερτ» Η ιουλερτ ι εγώ σμε στο δωμάτιο άποι στιγμή ήρε μμά τς ιουλερτς ι μου επε: Μωρή το ππούτσισου πετάτε στ στγ» υτ σήμιε πως μμά μου ε-ε γεήσει δεύτερ ρ ο ππούτσι μο εε πεττε στ

στγ δε ήμο πι μοορ β πάω ο δεύτερο ορτσι ι μμά μο οιμτουσ ξπλωμες στορεβάτι ο ορτσι εε βγει στ μσ ξφιά. γιγιά ε-πε: Μρι τώρ ήμστ ξι τρελο τώρ γμε εφτά τρε-λο» Κι μο δγήε τ ιστορ τω εφτά τρελώ.

Ήτ εφτά τρελο ι επε "άμε στο μάμ πλυ

ούμε πλύομε ωρ ι λά ο ς το άλλο. ήρι οι εφτά τ τγάρι τους ι πήγ στο μάμ. ώρπου σπού ο ς το εφάλι το άλλου φώ : "Βάβά μου ψες τ μάτι με το σπούι ! Κι άρσ ο-πάε ο ς το άλλο στο εφάλι με τις γλτσες μρι πουπ». Ύστερ γγιά μου άισε σε μι ρλ δπλσ

το ρεβά

τι ι

οτ

ε σωπλάτις ο

μισμες

.ο ππούτσι μο εε πεττε στ στγ μμά μου οι

μτ στο ρεβάτ με τ άλλ ρ τς Βγή ξω στο ά-ψυο σοά μς περπάτσ πσω π γρ ως τυλού Κοπρού τξ σ ε φτερά π τ πτομπλγά στο ρμ ο δρμος με σήωσε με πτξε Ότ φτσ δπλ στο ρμ βρ άμεσ σ' σωρ γρΚοιτούσ άτω άτι ψάε. Με οτξ μ στιγμήλες πάτοτε ψ άτ μ τους στο ερ σήμερε πλώς ργήσε λιγάι Ύστερ συσ ψάου.

ψξ ι εγώ Κάπο άλλ γρ ψ άτι στ άλλ

7



πλευρά ου ρέμαο. Ανάμεσα σ αγόρα η άλλη πλευράκα η από ω κολυμπούσαν κομμάα ξύλου. Αυά α κομμάα ξύλου έρχοναν κάπου κάπου ω ην όχθη. Τ αγόραα έσπρχναν πάλι μέσα σο νερό Λε κ αν ά α κομμά-

ια ξύλου έμεναν σην όχθη, θα μέναμε κι εμε ακνηο. Τακομμάια ου ξύλου κυλούσαν σο νερό, ο σκέ μα προχω-ούσαν μπροσά σα πόα μα για να μπορέσουν να συνεχσουν μαζ μα ο άξιμο. Ο σκιέ μα η μα προχωρούσανσο χμα ην άλλη έπεφαν σο έμα. Πάνω σι σκέ μαάχναμε καπάκια μπουκαλιν παλιέ χένε που ου έλει

παν μεικά όνια, άεια σπιόκουα, καρφιά, κομμάια σεου παλιά μοναχικά παπούσια Όσο εμε άχναμε ο οκοένειε ν χελνων και ν σκανζόχοιων πήγαναν συ-νήθ σην ανεη καεύυνση από εμά. Τα βαράχια πη-ούσαν σο έμα μικά φια έβαιναν απ η μια ρύπα κι έ-μπαιναν σε μια άλλη κι όλα ήαν σαν να εννιόνουσαν από

η σκά μα Σι σκιέ μα υπήχαν μυρμήγκα εκενα εν εκαέλειπαν ι σκιέ μα όσο ήοα όσο α βαράχια καα μικρά φια. Ήαν σαν να εχαν πιάσει σκ μα κα να κουβαλούσαν ση φλά ου.

Ένα απ α αγόρια επε: Σην άλλη όχθη άνε Σην άλ-λη όχθη!» Ισισαμε, ο σκιέ έπεσαν από ο χώμα σο ρέμαΑ

φή

νονα α μυρμή

γκια σηνό

χθ

η

περά

σαμε ο ρέμα μεκαρφά και σπρόκουα σα χέρα κα σα πουκάμσά μα

και πήαμε σην άλλη όχθη Όαν φάσαμε ση μέση ου ρέ-μαο, αγόρα η κή μα όχη ανάλλαξαν ην πρα-μάεα ου με ' αόρα η άλλη όχθη Ένα αγόρ η άλλη όχη μου έωσε α η σπασμένη γαλάα χένα μοχ καπάκα μπουκαλιού. Έβγαλε μέσα απ ο καπάκ οφελλό που ήαν καλά σφηνωμένο κόλλησε ο καπάκ σηφούσα μου κα απ ην ανάποη η φούα πάησε οφελλό σο καπάκ. Με οχώ λαμπερά καπάκ μπουκαλούση φούσα μου σάθηκα μέσα σο ρέμα κα εα όλα αγό



ρα μαζ να σέκονα σ σερά κα να καουράνε σο νερόόμσα ό θα μποροσα κ εγ να ο κάνω αυό όρθια Τασσα κλσαν σα πόα μου εν έβρεξαν ο ρέμα αλλά φοσα μου Τα σσα ων αγοριν κύλσαν κ έφυγαν μαζ

με ο ρέμα σερα ήρθε μα μπόρα κα μα σρμωξε όλουκι απ' ύο όχθε κάω από μια ροιά. Η βροχή ανακάεε ι μρωιέ ο έρμαο κα ων ρούχων ων αγορνμε μρωιά ροιά και ν έωσε σ εμένα. Ένα αγόριεπε: «Τρα ο νερό ο ρέμαο έγινε πι πολύ. Σαν μυρωιά χων φύλλων αγνω φρύ πο καγοναι

ε μια μικρή, γρή φωιά έσι έμιαζε μρωιά πο ερχό-αν σ εμένα.

Η βροχή έφυγε ξαφνικά όπω εχε έρει, σαν να κόπκε μεο μαχαρ και ήρθε ο οράνο όξ.

Τ αγόρια ξεφνιαν: «α περάμε κάω απ ρά-ο όξ6 λρνα σ λάσπ ανεβήκαμε ν απόομ

πλαγιά, ξεμακρύναμε από ο ρέμα βγήκαμε ρόμο καιπήγαμε σε μια άλλ γέφυρα. Απ αή γέφρα έβλεπα μιαάλλ γέφρα κα μια άλλ γέφρα. Δεν πήρχε μόνο ΟυλούΚιοπρού που έφερνε α βράια ον μπαμπά μου σο σπι. Υ-πήρχαν σν Προύσα γέφυρε σχεόν για ον κάθε μπαμπάο κάθε παο Από ον αρμό ων γεφρν κααλάβα

να πό

σο μακρά ή

μονα από

μαμά

μο κα γαγ

άμου.Έρεξα πσω από αγόρια κι απ ο ουράνο όξο Η Ουλο

Κοπρ όλο κ έρεχε μακριά από μένα, μαζ με ν άομμυρωά ου άυχου σοκακο μα όπου εχα αφήσε μαμά μο να κομάα με ν κανορια κόρ ν ελευααφορά πο ν εα. Σκέφκα όι θα συνέχζαν να κομονααφο εν ήμουνα εκε κα θα ξπνούσαν όαν θα ξαναγριζα Η ρελοΣανέ εχε πε πω αν ένα κορσι περνοσε κάω από ο ουράνιο όξο θα γνόαν αγόρι Το ουράνο όξοσεκόαν εκε σον ουρανό σαν να μα περμενε Τρα θαπεράσουμε από κάω ου» επαμε Το ουράνο όξο απομα



κρύνθηκε με ο κυνηγούσαμε αυό έφευγε εμε ο κυνη-γούσαμε αυό έφευγε. Έσι φάσαμε σα παλιαζικα. Σηναγορά αυή ήαν ριγμένα χάμω παλιά σακάκια πανελόνιαπαλά παπούσια Πάνω ου ριγυρνούσαν ερε οι άν

θρωποι πουλούσαν αυά α σακάκια α πανελόνια α παλ-ά σε άλλου που φορούσαν παλιά ρούχα και που πάνω ουάλλε ερε περιιάβαζαν σγουρε σαν να ήαν σον κήποου. Ο αέρα μύριζε όπω ακριβ και σην Αναολα ά-νρε καβαλνα ερε και ιρα αλόγου. Ο κόσμο μάκοιούσε λε κι ήμασαν σκυλάκια που εχαν χάσει ο ρόμο

ου και περιφέροναν και πραγμαικά ήμασαν για η μυρωιά η φχεια που πλανιόαν πάνω απ αυού ου αν-ρπου σαν ένα άλλο ουρανό μά εχε ζαλσει. γο ακόμα και α μέναμε μέσα σ αυή η μυρωιά αλ ο ουράνιο όξο μα ράβηξε έξω. Φάσαμε σε μια σρογγυλή πλαεα Μερικά μακρόσενα πέρινα παραπήγμαα σέκοναν

εκε σαν να εχαν σηθε βιασικά για κάποια αινα κάποιοιάνρε α 'ρχοναν να περάσουν από μπρο ου. σερα ασπια αυά θα α ιέλυαν πάλι. Ένα αγόρι επε «Ε εναια μεαξουργεα». Σα υπόγεια ων σπιιν εα παιιά σηνηλικα μου κορσια και αγόρια να κάθοναι μπροσά σουαργαλειού. Όαν σάηκαν και μα κοαξαν απ α υπόγεια ου κοιάξαμε κι εμε κα ρέχαμε γρήγορα πσω από ο ουράνιο όξο. Ο ήχο μερικν αργαλειν μα ακολού-ησε ω ένα μακρύ σενό σοκάκι σην άκρη αυού ου σο-κακιού ο ήχο ων αργαλειν γύρισε πσω κι εμε μπήκαμεσο σενό. α ου άνρε που σέκοναν εκε κάι περμεναν σαν ου χιλιάε σραιε που περιμένουν ο ρένο.κε περμεναν και α άλογα απ ι αλογάμαξε και κοιμό

νουσαν όρθια πήρχαν και πολύ παλιά ξύλινα σπια ήανόσο παλιά που νόμιζε όι από σιγμή σε σιγμή α ιαλύο-ναν σε κομμάια ξύλου Ένα μαγκάλι έκαιγε μπροσά σ ένασπι ολόκληρο ο ρόμο μύριζε λε και ον εχαν βυθσει σε



ξι και σαπούνι. Τα ρούχα ων ανθρπων ήαν ρούχα αγορασμένα σα παλιαζικα οι άνθρωποι αυο έμοιαζαν σαννα μν εχαν μαμά και μόνο α μάια ου κοιούσαν σαν ναεχαν κάποε μια μαμά. πειή αυο οι άνρε περμεναν, α

αγόρια από ο ρέμα κι εγ περιμέναμε αυό που περμεναν κιεκενοι. Μια γυνακα μικρόσωμ και καμπούρα βγήκε απ' οξύλινο σπι με μια εφμερα σο χέρι και ζωνάνεε φω-ιά σο μαγκάλι. Τ αγόρια φναξαν με μια φωνή: Καμπού-ρα πουάνα, καμπούρα πουάνα! » καμπούρα γυνακα συ-νέχισε να ζωνανεύει φωιά με ν εφμερα έφυσε σ

φωιά και επε: Σκυλ να γαμ1σει ι μάνε σα!» Τ αγόριαγέλασαν με ράβξαν και μ' έβγαλαν απ' ο σοκάκι. α νκαμπούρα πουάνα σεκόαν πλα σ μικρή φωά έσι,που έμοιαζε σαν να χάριζε ν αγάπ όχι σου άνρεπου περμεναν εκε σαν ορφανο αλλά σα άλογα που κοιμό-νουσαν όρθια σν πλαεα Τρέξαμε προ ν Ουλού Κιο-

πρού ο ουράνιο όξο σεκόαν εκε πάνω ήαν λγο χλομόρα μπορούσα να περάσω από κάω ου ρα θα γινόμουναγόρι προχρσα λιγάκι ακόμα σάθκα. Σάθκαν και αγόρια Κοιάξαμε ρα πολλή ον ουρανό. Το ουράνιο όξοεχε χαθε κι εμε σαν καάκοπα σκυλιά βάλαμε ν ουράμα ανάμεσα σα σκέλια μα και πήραμε ο ρόμο για ο σπ-

ι Όανέφασα σο άυχο σοκάκι μα εα

λά

'ασέ-ρια Σο φωισμένο παράθυρο ου πέρινου σπιιού μα εα

ν Γκιουλερνα Τν αελφή σου λένε Μαύρο Ρόο καιο μπαμπά σου θα σου σακσει α κόκαλα επε. Ανέβκαο μπαμπά μου ε μου σάκισε α κόκαλα. Μάσαλλαχ, απόπού μα αριβάρει έοια ρα έγινε αγόρι με ρσε γορκσκα όπω εχα μάθει από ον πλωμένο σα υο θεοΣαβκ Μπαμπά Βάλλαχι Μπλλαχι εν έγινα αγόρι.

Με γέννσ αελφή μου Μαύρο Ρόο άρχισανγια μένα οι μέρε Βάλλαχι Μπλλαχι Το βράυ γύριζα από ορέμα σο σπι μεά ον μπαμπά μου εκενο με ρωούσε κά



θε φορά αν εχα γνει ή όχι αγόρι κι εγ έλεγα: ΒάλλαχιΜπλλαχι εν έγινα αγόρι».

Πριν κοιμηθ έκανα ην προσευχή μου για ι υχέ ωνπεθαμένων υπήρχαν και καινούριοι πεθαμένοι: Για ου πε

θαμένου γονε ων ανθρπων σα παλιαζικα για ι πεθαμένε γιαγιάε και ου πεθαμένου παππούε ων αν-θρπων σο σενό σοκάκι για ην πεθαμένη μάνα και ον πεθαμένο παέρα η καμπούρα πουάνα που ζωνανεύει ηφωιά για ον Ααούρκ ην Ισιρα άνκαν ην πεθαμέ-νη γιαγιά μου μαμά η μαμά μου για ην Αρμένσσα που

πέθανε σην εσοο ου σπιιού σην Ισαμπού για ο κα-θένα από α οχ πεθαμένα παιιά η ζωνανή γιαγιάμου για όου ου νεκρού που εχαμε ει μαζ με η γιαγιάμου σο νεκροαφεο σην Ισαμπού για ου πεθαμένουγονε ου ιπλωμένου σα υο θεου Σαβκ για ου πεθαμένου γονε ου ρελού ου νεκροαφεου σην Ισαμπού

ου Μουσά για ου πεθαμένου γονε η ρελοΣανιέ γιαι πεθαμένε μαμάε και ου πεθαμένου μπαμπάε ωνσραιων για ι πεθαμένε μαμάε και ου πεθαμένουμπαμπάε ων εργαν ου λαομεου για ου αγου πουήαν θαμμένοι σο Ουλού Τζαμ για ου ερωευμένου σηνκορφή ου Ουλούναγ για ου πεθαμένου άνρε η για-

γιά

μου.Η μαμά μου μου επε πω ' αγόρια αερζουν σο ρόμο οπιπ ου εγ ι αερζω άραγε Άνοιξε εράσια α μάια ηκαι επε: Θα σου βγει ππ θα σου βγει πιπ »

Όποο κομάαι με υφλό σηκνεαι γκαβό. Απ ην ρελοΣανιέ α 'μαθε αυά; Όποε βαλαννει να βρσκεσαισο ρόμο » επε η γιαγιά μου Με επε αελφή» Αελφή.Αελφή η Προύσα εναι καζάνι κι εσύ κουάλα Αελφήφέρνει σο σπι καινούρια ανέια αελφή θα κάνω κι εγσαν κι εσένα ου κεφαλιού μου θα περπαάω προ α κει πουμου εχνει η μύη μου αελφή».



Βγήκε κ η γαγά μου σου ρόου Προύσα γα νανάξε α σκουλήκα η. Τν έβλεπα πολύ συχνά, όαν σκοεναζε, σο έρμα ου άυχου σοκακού μα, σν ΟυλούΤσεσμέ να με περμένε Εσύ αελφή, να ου πε κα

εε σήμερα κα, αελφή, εγ θα σου π εα εγ σήμερα μου έλεγε Κ άρχζε σορε ένα σασσένοαχούουουου αχούουουου ! «Εα α νεαρή γυνακα αα, αχ,μ' ένα μρό σην αγκαλά πολύ νέα γυνακα, ου λέεΜανούλα, μου κόπκε ο γάλα. Ο άνρα πέθανε, λέε,απ ν ευγενκή αρρσα Ξέρασε α πνευνα ου σαν α

α, αελφή. Τη επα "Κόρ ου εν έχε άνα παέρα"Γαγάκα, όλο ενα σον άλλο κσο Σον κσο αυό ενέχ ούε ένα ούλο ου Θεού να ου απλσε ο χέρ επεΑχούου κα αφρά γυνακα, σαν κανούρα νύφ ήανε.σύ κα εε εε εά Έεξα σ γαγά αυά που εχα άξε κ εχα βρε σο ρέα Έβγαλε ο ανλ , «Α-

ελφή σ

α σ

εένα α γνε χαλασ

αν α ουν αυά αέλφα σου α σου α κρύ».«Πού ήσουνα» με ρσε ο παπά ουΒάλλαχ Μπλλαχ, ήουνα μαζ ε γαγά ου», επαΜάνα, πού ήσασαν αυή ν ρα» ρσε ο πα

πά μου η γαγά.Πήγαμε σον Ααούρκ», επε γαγά.

γαγά μ έφερνε συνέχεα κανούρου πεθαένου. νύχα, αζ ε όλου ου παλού πεθαένου προσευχόουνα κα γα υχέ αυν ν κανορν πεαμένν. Γαον πεθαμένο άνρα νεαρή γυνακα που συνάνσε γαγά ου που η εχε κοπε ο γάλα, γα ο πεθαένο παη γυνακα που γαγά ου εχε ε σον αυλόγυρο ενό

ζαμού, γα ην πεθαέν μαμά, ον μπαπά κα ν αελφήου ζηάνο πο εχε ε γαγά ου σο ζα. Γα ον πεθαμένο άρα η λκέν γνακα που η γαγά μου εχε συνανήσε σ ένα παγκά στο πάρο γα ου πεθαένου

1 43



γονε τη γνακα πο η γαγά μο εχε ε σην Ολού Τσεσμέ γα τον πεθαμένο Ατατούρκ γα την Ισρα τάνκανγα την πεθαμένη γαγά μο μαμά τη μαμά μο γα τηνΑρμένσσα πο εχε πεθάνε στην εσοο το σπτού γα τα ο

χτ παά τη γαγά μο γα το τρε άνρε τη γαγάμο γα όλο το νεκρού πο ήταν θαμμένο στο νεκροτα-φεο στην Ισταμπούλ γα το πεθαμένο γονε το πω-μένο στα ο θεο Σαβκ γα τον τρελό το νεκροταφεοστην Ισαμπού τον Μοσά γα το πεθαμένο γονε τητρεοΣανέ γα το πεθαμένο γονε των σρατωτν γα

το αγο πο ενα θαμμένο στο Οού Τζαμ, γα το ε-ωτεμένο σην κορφή το Οούνταγ γα το πεθαμέ-νο γονε των ανθπων στα παατζκα κα το στενόσοκάκ, γα το πεθαμένο γονε τη καμπούα ποτάνα

γαγά μο μο έφερνε κανούο νεκού κάθε μέαΕγ τη ένα τα καφά κα τα κομμάτα σερο πο μάζεα

εκενη τα ένε στη μαμά μο κα η μμά μο τα ένε σ' ένανάνθρωπο πο πενούσε σχνά απ το σοκάκ μ με το γάαρό τ Ο άνθρωπο ένε γ ατά στη μαμά μο μνταάκακα η μαμά με τα μανταλάκα ατά άπλωνε τ πάνε τη κανούρα μο αελφή τη ο Ρόο Η Μρο Ρόο ζούσεσε μα κούνα π ήταν κρεμασμένη σον αέρα στη μέση το

ωματο

Μα φο

άπροσπ

άθησα να την π

άρω απ

ατή

τηνκούνα κούνα ήταν πού βαθά Ανέβηκα σε μα καρέκλατην έβγαα απ' την κούνα κα την κράτησα στα χέρα μο ήταν φασκωμένη σφχτά σφχτά με άσπρα πανά ε φανοντανούτε τα χέρα ούτε τα πόα τη μόνο ένα κεφά κα τα πανάπο ήταν λγμένα σο σμα τη Στάθηκα μαζ τη πάνωην καρέκλα πεσα τα άχτλά μο ο κανο τη Το κεφά-λ τη ήταν μαλακό σαν ασκ με νερό ακούμπησα ξανά το κρα-νο τη Δεν μπορούσε να κρατήσε όρθο το κεφάλ τη έπεσεπσω όμζα ότ τη εχα σπάσε το λαμό την ξάπλωσα σηνκούνα έκανα τ πλύσε γα το ναμάζ κάθσα σο χαλάκ τη



προσευχή, έκανα ναμάζ, ζήησα από ο Θεό να γαρέε οσπασμένο αμό αδεφή μου.

Περπαούσα κοημένη σου οχου κοούσα συνέχεαην κούνα

Οχ, Μάσααχ σήμερα κάθεσα σο σπ, δε σου σφύρξαν φνεα ο δαβόο σου α εσα έσ, μαύρε σκέε σε ζσανε» με ρσε μμά μου.

Μαμά, θα δσε γά σ Μαύρο Ρόδο»Θέε κ εσύ» επε η μμά μου.Έα δω, κοζάμ γδούρ, έα κό σο άο μου βυζ».

Θήζε Μύρο Ρόδο, ο μό δεν εχε σκαευε,με μά κεσά βύζνε ο γά μμά ο μκρέ βεφρδε έφνν ω μάγουά η ε κ ο γά μμά ή άρεσε περσσόερο με κεσά μά Δοκ-μασ κ εγ ν βυζάξω μερκέ σγόνε πό ο άο βυζη μμά μου ο αγόνε ήρθαν ήαν άγευσο κ νάο

Η μμά μου επεΜεγάο μωρό, κόε πόδα σου κα μπε σν κούναη Μύρο Ρόδο ή μκρυνε κ μπε σην κοά μου όε θαγνε ο πο μκρό μου».

Θα βγω σο δρόμο» επα.Γέασε.Ο δ

ρό

μο σου εν ανοχ

ό ω

ο

έρμα

Κόσ,φύγε, έχε ξδ ω ο έρμα Κόασ επε.

Γέασα πνχά σαν απάησηΒγανον απ ο σπ δεν ήξερα ό η καάρα η μαμά

μου θα πνε σήμερα. δα ην κόρη η σπονοκοκυράμα, ν Γκουερνα, να παζε μπάα σα σκοενά μέσαστις σκάλες.

κουερνα δεν έρχεσα μαζ μου σο ρέμα κάω απ ηγέφυρα»

Αν παξω ένα βήμ μακρά απ ο σπ μα, η μαμά μουθα βάε ου μεγάου μου αδεφού να μου σπάσουν α πό



α π η Γκουλρνα Αλλά κλόσησ ην μπάλα η μα-κρά σο έλο ου ρόμου κα φώναξ η μαμά η Μα-μά, μου έφυγ η μπάλα

Η μαμά η η φώναξ απ ο σκονό ωμάο, πσω απ

ι κουρν που μόλ κα ι σάλυ αναποφάσισα ο χέρμια μκρή αύρα

«Μν έρθι σο σπι χωρ ην μπάλα, για θα σου ξρι-ζώσω ο μαλλ»

Η μπάλα μά πρμν σο έρμα ου άυχου ρόμου. Καθώ καβαναμ ην απόομ πλαγιά, η μπάλα η ιου-

λρνα ύλησ μπροσά μα πιο γρήγορα από μα αι έπ-σ σο ρέμα. ' αγόρα φώαξαν μ μια φωνή « μπάλα έ-πσ σο ρέμα» σρα συνέχσαν να άχνουν κάω πράγ-μαα «Θα σώσ ην μπάλα σου, κουλρνα». Σήμρα ο ρέ-μα χ λυσσάξι, πρασινά και υρόφυα κολυμπούσαν σονρό και έκαναν γλισρέ ι πέρ πάνω σι οπο πρ-

αούσαμ πηηχά. λσρησα έκασα μέσα σο νρό μα ρούχα μου. Σ υο όχθ αγόρια, σκυμμένα, συνέχιζαννα άχνουν κάω πράγμαα Εγώ συνέχισα να άθομαι σονρό. Η Γκουλρνα σκόαν σην όχθη, α μάα η χανπαχ έξω Αν πάω ώρα κ πλα η, θα ο παξ λονάρ Καλύρα να μνω μέσα σο νρό αι σα φύα, πα.Η

Γκουλ

ρνα ραγο

ύησ

Σαλιγκάρι νερό θα έσειθα βραδιάσ ει σ ί τι θα γ ρί σειξύλ θα τ φάει!

έρασα σην άλλη όχθη, κάω απ η ροά. Το φουσάνμου ήαν αφαένο κ χ χρώμα ανοχό ροζ, ώρα όμωήθλ χλου μάρυρ γα να ο πι ροζ Η βρώμα σέγνων πάνω σο φουσάν κάω από ον ήλο κάπω πρασνο



γάλαζ Η Γκιουλρνα φναξ: «Θα ο πω σ μαμά σου»Σκθκ κι έφυγ γ έμινα κάω απ ροιά Αμάν»,πα «ρα κάκα! » Δ φοβόμουνα μαμά μου φοβόμου-να μαμά Γκιουλρνα Όαν πάω σο άυχο σοκάκι

σο πέρινο σπι μα, μαμά Γκιουλρνα θα σέκαιμπροσά σν ανοιχή πόρα ου ιαμρσμαό μ αχρια σ μσ γ θα μπω μαζ χωρ να βγάλω κιχ σοσκοινό ιαμέρισμα κι κν θα μου ραβήξι α μαλλιάΜρσα: αχ 2 αχ 3 αχ 4 αχ 5 αχ 6 αχ 7 αχ 8 αχ αχ 0αχ αχ 2 αχ 3 αχ 4 αχ 5 αχ 16 αχ 1 7 αχ 8 αχ

αχ, 0 αχ, 2 αχ 2 αχ 23 αχ αχ 25 αχ συνχισα να κάθομαι κάω απ ροιάνα απ' αγόρια αυή όχθ σκθκ και φναξ«Τρλή ρλήΣκουλαρκι σο αυ»Σκφκα όι ο λγ για μένα αλλά κν σιγμ

παν ο ιο πράγμα και άλλα αγόρια και ανβκαν ναπόομ πλαγιά σαν άλογα που α 'χ μασιγσι σα κπούλια κ πάνω σ γφυρα πρπαούσ μια γυνακα αγόρια φναξαν: «

Τ

ρ

λ

-

Αί

τέ

ν

! »

Η ρλή, που λγαν Α-έν ήαν ξυπόλυ σο λαιμό και σου μου κρμ-ναν να σωρό σπασμνα και ιαλυμνα μουσικά όργανα Έ-να

ξκοι

λιασμ

ένο ναο

ύλι έ

ναβ

ιολ

που οι χορέ

ου κρ-μοναν σαν σγουρ ρχ να φλάουο μισό Η γυνακα

χυπούσ μ α χρια ο ναούλι ραβούσ ι χορέ ουβιολιού συνχ αναποογύριζ α μάια κι μ μαζυήκαμ γύρω και φωνάζαμ ν χορ:

Τρέλ ΑνΤρλ Αέν

Τρέλ Αέν»Ώσπου ναλισουμ συνχισ να αναποογυρζι α μά-

ια Συνέχισ να χυπάι ο ναούλι και ο βιολ φωνάξαμ πολύ υναά έβγαλ απ ο σήθο πέρ μα ι πέ



αξε εμε προχωρήσαμε κεφάλα νακών βγήκαν κα κοαξαν απ α παράθυρα επαν ερνάε η ρελοΑέν

Η ρελοΑέν πέρασε απ α παλαζκα. Ο άνθρωποπου πουλούσαν α ερασμένα πουκάμσα η επαν Κα

λά εσα σήμερα Αέν μάζεε πολλά πράγμαα» Ένα έωσε σγάρο, Πάρε κάπνσε, προσευχήσου γα μένα,ρελοΑέν» , επε. Η ρελοΑέν προχώρσε αλλά ενμπήκε σα μεαξουργεα, πήγε σν αγορά με α παλά σερα Ένα από αγόρα επε Εώ ενα η Αγορά Χρχούρ»7 Σην Αγορά Χρχούρ ο άνθρωπο κάθοναν

μπροσά σου οχου, πλα ου, μέσα σε κουά κα γλάσρε υπήρχαν ένα σωρό καρφά κομμάα σερου, κομμάα λαμαρνα παλά σπασμένα μόνα, βρώμκα μπουκάλα βρώμκε λάμπε, σκουρασμένα ενεκεένα κουά,κααβα, σκουρασμένο σωλήνε σόμπα, κομμάα σό-μπα παλά καλώα Όλο ο άνθρωπο χυπούσαν με σφυ-

ρά α κομμάα σερου ή λαμαρνα α σραβωμένα καρ-ά Σα πρόσωπα κα σα ρούχα ου σκόν κα σκουράΕα ό αυο ήαν κάποε παά, εχαν ένα πρόσωπο καούχα, ύσερα πέρασε ένα άνεμο από σκόνη κα σκουρά,με ον άνεμο αυό μεγάλωσαν, α ρούχα μεγάλωσαν μαζου α ρούχα κα α κορμά ου συνήθσαν όσο πολύ οένα ο άλλο ώσε α ρούχα αυά εν εχαν σον κόσμο -ποε άλλο εκό από αυού ου ανθρώπου κα αυο οάνθρωπο εν εχαν ποε άλλο εκό από α ρούχα με αοποα εχαν μεγαλώσε Ένα απ αυού ου ανθρώπουφορούσε κά γυαλά που α εχε έσε σο κεφάλ ου μεσπάγκο αά μην ρελανεε ον ρελό, φοβηθεε οΘεό» επε. Σάθηκα πλά σ αυό ον άνθρωπο άρχσα να

κλαω. Όλο ο άνθρωπο ήαν πολύ φωχο κα φανονανπο ορφανο κ απ ου ανθρώπου που περμεναν μπροσάσο ξύλνο σπ καμπούρα πουάνα αν μάλσαχωρ γαγά χωρ παππού Αλλά αυό ο άνθρωπο με α



σκονσμένα γυαλά, με ην ήρεμη φωνή με α κονά ουμλλά, με ο δεξ ου πόδ να σέκεα πάνω σο πάννο παπούσ ου μέσα σε μα ανοχόχρωμη καφεά κάλσα, δεν ξέ-ρω γα, μ έκανε να κλάω. Τα δάκρυά μου μέσα ση σκό-

νη μαζεύηκαν σο πόδ ου που σεκόαν πάνω σο παπούσ. Μκρή, μην κλα, κοα ην ρελή, κοα, εκενη κλαειΔεν κλαει, μην κλα κι εσύ . Πήγαινε με ην Αέν, άνε,μου επε. Πήγα με ' αγόρα πσω από ην Αέν Έκλαγαφωναχά, ο κόσμο σο δρόμο μού έλεγε Σου πέαξε πέ-ρα η ρελοέν, σε πόνεσε η πέρα έν μπροσά, ε-

με από πσω, εγ κλαγονα, μπήκαμε σο σενό σοκάκιη καμπούρα πουάνα. Σήμερα δεν υπήρχε σο δρόμοπολύ κόσμο Αέν σαμάησε μπροσά σ' ένα παλιόσπι και ξαφνκά καούρησε όρθα σαν άλογο. Το κάουρόη πέρασε ανάμεσα από πέρε και βρωμέ και ανακαεύ-ηκε με α σαπουνόνερα που έβγαναν από ι ρύπε ων

σπν Τ αγόρια επαν: κε μένει η ρελοΑέν, η α-δελφή η ενα πουάνα Αέν μπήκε σο ξύλνο σπι,' αγόρα βγήκαν απ' ο σοκάκ, εγ συνέχσα να κλαω.

Υπήρχε ένα καφενεο εκε, άνρε κάθοναν κα έπαζανα κομπολόγα ου, έπαζαν άβλ. Όαν κάποα πουάναφναζε απ ο παράθυρο Ένα βαρύ γλυκό σο σπ μα!,ο σιράκ ου καφενεου πήγανε σα σπα σά κα καφέΠού εσα παραγέ ου καφεζή Σον πάο η Κόλαση έμενε Ή έλεγε Παραγέ, ά σον πάο η Κόλαση ο καφέ μου δεν έχε καμάκ. Κάθισα σο δρόμο, απ ο κλάμαήθελα να δαγκσω πέρε κα ο χμα. Μα μκροκαμωμένη γυνακα βγήκε από ένα σπ: Κόρη μου, μην κλα, έχασε ο δρόμο σου Π ον λένε ον μπαμπά σου, η μαμά

σου μου επε. αμά κα Μουσαφά επα εγ. Κ εμένααμά με λένε, έλα να πλύνε ο πρόσωπό σου επε. Την ακολούθησα κα μπήκα σο ξύλνο σπ Ένα μεγάλο δωμάιο,ο πάωμα ήαν από πέρα κα χμα, μύρζε χμα που εχε

1 49



σκοπισε με νερό Μια καρέκλα ήαν εκε και μια σόμπα μεσ μέσ κρύα σόμπα εν εχε φωιά αλλά μια πολύ μικροκαμωμέν γνακα σεκόαν μπροσά σ σόμπα λε κιήθελε να ζεσαθε Σο κεφάλι εν εχε σχεόν καθόλο

μαλλιά σαν άρρωσο πολ πο εχε πεάξει μια φορά κι εχεχάσε όλα ο α φερά σο ρόμο Με κοαξε με ρεμα καιπεριέργεια σαν κασκα «γάλε ο φοσνι σο να σ οπλύνομε αλλι> μαμά σο θα θμσει μρζει σαν κλανιόφο Έπεσε σο ρέμα επε «Έπεσα σο ρέμα επα Δεμλσε περισσόερο εγ κθισα σν καρέκλα εκενε έπλ

ναν ο αφαένιο μο φοσάνι και ο πλωσαν έξω από οπαρθρο Ύσερα ο σιέρωσαν γνακα πο εν εχε μαλλιά σθκε μπρο μο και εε «Μπισμιλλάχιρραχμανιρραχιμ Φορνα ο επα κι εγ «Μπισμιλλχιρραχμανιρραχιμ Φαμά με ρσε πού μένω επα σν λού Τσεσμέ Δεν ήξερε πού ήαν λού σεσμέ Κονά σε ποια γέ

φρα ν λ

ού Κ

ιοπρού

Φαμ και οι λλε πονεεπαν εν χορ «Αχ σο σενγκέλ σεσμέ Φναξαν σε κάποιον πο καθόαν κολλά μπροσ σον οχο ο καφενεο «Ρεζέπ γιε μο πήγαινε με ο κορσι ω ο ΤσενγκέλΤσεσμέ Ρεζέπ προχρσε μπροσά μο εγ πσω απ οθεο Ρεζέπ κοαξε μια φορά πσω ο μα μόνο φορά ων λού Τσεσμέ για να ει αν έρχομαι χε παμένε ιφέρνε ων παποσν ο σαν πανόφλε περπαούσε μεα παπούσιαπανόφλε σα σοκάκια Προύσα σαν γαλοπούλα πο περιφέρεαι σο ικό κήπο Σν λούΤσεσμέ μο επε «Πήγαινε σ μαμ σο Κι ύσερα γύρισεκι εκενο σω σ ική ο μαμ Όπω ο εχα σκεφε σορέμα όαν γύρισα σπι μα μαμά Γκιολερνα σε

κόαν μπροσ σν πόρα ο ιαμερσμαό Σάθκακι εγ « Γκιολέρ μο επε πω έπεσε σο ρέμα έλα νασο πλύνω ο φοσάνι σο αλλι μαμ σο θα θμσειμο επε Τν άφσα να πλύνε ο φοσάνι μο κ αή ο ά



νρα η καθόαν ε ι πιζάε σ έναν καναπέ εγώ εο βρακ και ο φανελάκι σεκόνα σο ωάιο όρθια οάνρα ε κάθισε πάνω σα πόια ο κούνησε α πόια οεξιά αρισερά πάνω κάω χύπησε ε ο εξ ο χέρι ην

κοιλιά ο και επε: «Κόρη ο έπεσε σο ρέα να προσέχει να προσέχει! » Σο εαξύ πασπάεε ερικέ φορέ οκο ο γνακα ο σιέρωσε άνι άνι ο φοσάνι ο.Ανέβηκα επάνω σο ιαέρισά α η αά ο ε ρώησε:

«Μάσαλλαχ πούθε έρχεσαι;»«Βάλλαχι Μπλλαχι απ' ον πάο η Κόλαση»

«Βάλλαχι Μπλλαχι οι ιαβόλοι σού εξανε ο ρόο οσπιιού

γιαγιά ο ο βρά έφερε σο σπι άλλο ο πεθα-ένο Τι ο πεθαένε αελφέ ια γνακα εχα κι εγώ ο πεθαένο γονε ο ανθρπο ε α γαλιά σηνΑγορά Χιρχούρ ο πεθαένο γονε η ρελοέν

ο πεθαένο γονε η Φαά η καθειά από ι άλ-λε ποάνε και ο θεο Ρεζέπ πο εχε έρθει αζ ο ωο Τσενγκέλ Τσεσέ γιαγιά ού ιηγήθηκε για ι αφόπερε αγων ανθρώπων πο βοηθούσαν αρρώσο πο βοη-θούσαν παιιά σα αθήαά ο. Αν κανε επισκεπόαναού ο ανθρώπο έπαιρνε κερ για ην χή ο καιο

άνα

βε εκε

θα

βοη

θο

ύσαν ον παπά ο σι ολειέο. Ή αν κάναε αρελάα από φρούα η αρελάα -ή θα γινόαν όλο και περισσόερη ήγα ε η γιαγιά οσο άφο ύο αγων ανθρώπων ο Καραγκιόζη και οΧαζηαβάη

Οι ο αο άνθρωποι ήαν πριν από εκαονάε χρόνιαοικοόοι και ούλεαν σ ένα ζα α λεφά για ην ανέ-

γερσή ο α εχε ώσει ο σολάνο. Αο ιηγούναν ο έ-να σον άλλο ολύ ασεε σορε κι οι άλλοι οικοόοιεν πορούσαν να ολέον απ α γέλια. Ο σολάνο οάκοσε αό και έαξε να πέσον α κεφάλια ο Κι ύ



ερα ρώησε ου άλλου οκοδόμου Τ έλεγαν αυο οάνθρωπο Ο οκοδόμο α δηγήθηκαν σο σουλάνο κ οσουλάνο έκλαγε απ α γέλα κραούσε ην κολά ουΑχ έκανα ήαν ευλογημένο άνθρωπο εε κα έ

βαλε να σήσουν μπροά σ' αυό ο ζαμ ευλογημένε αφόπερε για ον Καραγκόζη κα ον Χαζηαβάη που οσόμα ου ου εχε απκεφασει Η γιαγιά κι εγώ ανάψαμεκεριά γα ον Καραγκιόζη και ον Χαζηαβάη και α βάλα-με πάνω από σρώμαα λιωμένων κερών

Η γιαγά μυ εε: Σουάνε σουάνε ην ύφα σου

σουλάνε βέπει α πράγμαα αυύ ου κόσμυ σ' αυόον κόσμο μένουν Το ζαμ σου έμεινε σ αυό ον κόσμο.Όαν εσύ με δυ μέρα παν πήγαινε σον άο κόσμο σουεπε ποα από ην περυσα σου Θέ να έρω κ εγώ έρ-χμα κ εγώ μαζ συ σερα η γιαγιά επε σ' εμένα Αχπόσα ξέρω εγώ να χέσω ι περισε αυνού ου ψεύι

κου κόσμου!Γυρσαμε σπ με ον Καραγκιόζη κα ον Χαζηαβάηκα εαμε όι εχαμε πάει σον λογημένο Καραγκόζη καον Χαζηαβάη

Κα α ονόμαα ων προσώπων σο θέαρο σκών εναΚαραγκόζη κα Χαζηαβάη Ο Καραγκόζη ενα έναΤ

σγγ

άνο

ήχωρ

άη ο

Χα

ζηα

βάη

άν

θρωπο η π

όησω δάσκαλο μιούν κα πάοε παρεξηγούν ο ένα ον ά

λο Τε ο κόσμο γελάε. Σο έαρο σκών υπάρχουν βραοΡωμο Αρμένο νάνο πουάνε ο καθένα μλάε η δκήου γώσσα καθένα ενα ένα δαφορεκό μουσκό όργανο όλο μλάνε η δκή ου δάλεκο δεν κααλαβανουνου άλλ ο καθένα κάνε κκ κλκ σον εαυό ου. Αυήενα η χώρα μα εε η μαμά μου χώρα πλούσα από απόψεω ανθρώπων αλλά χώρα φωχή Κα χύπησε ο χέρ ηπάνω σην εφημερδα φωογραφ ανθρώπων που καέβαναν γελασο από ένα αεροπλάνο



Το σλ γαβγζειταραβνιπρ χωρ

ά

ε

l

,

επε ο πα <ερα σωσε ο ποήρι ραύ αι εε πλι:

Πρώσου σο ποΑ γάπησ ν ν μορφο.Υπάρχι κσμος ν υπάρχιΤι σ νοιάζι

Η α ο ι ο παπ ο επαν:Αύριο θα εαφερθούε σε να ριώροφο ξύλινο σπι

σο ρόο λα σο ψχο σοι αΣήερα πρεπε να ραγοήσοε αι να αφήσοε σα

πνεύαα αού ο πρινο σπιιού ια εχριση φωνήσαν ενθύιο από α Ο παπ ο επε:

αι ωραο ο ορσιια ρα θα φύγοε ι εε απ ον όσο αό,

όι απονει όορφο σ αό ον όσο ον ενόεναι ια ωραα ανήχησηΑή ην ελεαα νύχα προσεχήθηα για όλο ο

πεθαν πο εχα ω ώρα ια ον Καραγιόζη αι ονΧαζηαβη για ι ο πεθανε αελφ η γναα ποσννησε η γιαγι ο <ο ρόο για ον πεθανο νρα

η γναα ε ο παι

για ην πεθα

νη

να ον παπ

αι ι αελφ ο ανθρώπο <ον οχο ο ζαιού για ονπεθανο νρα η γναα σο προ για ην πεθανηόρη η γναα ση γφρα για ο πεθανο γονεη γναα σην Ολού Τσεσ για ο πεθανο γονε ων ανθρώπων <α παλιαζα για ο πεθανογονε ων ανθρώπων πο περεναν <ο <ενό σοι γιαην πεθανη α αι ον πεθανο παπ η απούρα πονα η αθει από ι λλε πονε αι οθεο Ρεζπ πο φερε ω ο Τσενγλ Τσεσ για πεθαν γονε η ρελοΣανέ για ην Αρνισσα σην



Ισαπούλ πο πθαν σην ίσοδο ο σπού α ην πθανη αά η αά ο α ον πθανο Ααούρκια ην πθανη Ισδώρα Νάνκαν α ο ρωνο ζάρι σο Ολούνα πο αοκνησ α ο πθανο

ονί ο δπλωνο σα δο θίο Σαβκ α ο πθανο ονί ο ρλού ο νκροαφίο ο Μοσά ποο διξ ο πράα ο και ρώη «Ωραίο κι ώ οίπα Ωραίο ια ο ο πθανο πο ίδα αζί η ιαιά ο ο νκροαφίο ην σαπούλ α πθαν αά και ο πθανο παπάδ ων σρα

ιών πο ίδα σο ρνο ια α οώ πθανα παδά ηιαά ο α ο πθανο ονί ων ραών ο λα-οο, ια ο αίο πο ίνα θανοι σο Ολού Τζαί,ια ο πθανο ονί ο ανθρώπο α αλιά ηορά ιρούρ ια ην πθανη ιαιά και ον πθα-νο παππού ο ανθρώπο α αιά η Αορά ρ-

ούρ ια ην πθανη αά και ον πθανο παπά ηρον, ια ην πθανη αά κα ον πθανο παπά η θία Μπαπάκ ΑΜΗΝ.

Την λη ρα, αζί α κρβάια α νρια ην κούναη Μαύρο Ρδο και λο ο πθανο αφρθήκασο ριώροφο ξύινο σπί σ να δρο κονά σο άψο σο-κάκι α Απ ο πίσω παλκνι ο ρίο ορφο πάνωαπ α δνρα φαιναν να νκροαφίο. Το νκροαφίο σκαν κί αζί ψηλά δνρα

Τ π αφρθήκα απ' ο άψχο οκάκ α λωα κι ώ ο δηοκ κα πρασα σην κη άη9 Το κα

νούριο σολο ήαν σον δο πλακσρωο δρο ο δηοκ αλλά σο ρα ο. Τώρα πηανονα σο σχολίο ον Αλή σνανούσα νο σ να ηο αλλά σπολά σκλά δηληηρασνα απ ο χρι ο κράο Δν

1 5



ξεα ια ά δαζε α υιά αυ α-

π δ, ως ια εε δε υπχα ααζιά αά χεα αι επα ια α α ααα αφώα α ια αυά

α εαφεαα απ' άυχ άι διπαδ, εΣα επε

Μ αφεε εδώ Θεα Σαι, εαε ά πυ α άεις, α α

ύυε αιύι ας πι, επε αά υ Έι 1α, α εΣαι αε α ιύε ε ις άες

ς, εες αιύι ξύι πι ας αύαε Σφα, ια α αε άυχ άι δε αύαε ιςφως αυύ υ αιύιυ δυ α αα, χως υωδις, υφά πια πια πε α ιωπ αύιαα αι α διά ας αυιά επε αά υ

Ο αιύις δς α ας αύς αφς Σ

ς υ δυ βιυα πάω ε ια φυα, ια φυα απ πα α πύε ι παπάς υ α χεαιπι Σ δ αυ α πια α απ ξύ, απ άχυαπ πα ιά, εάα, άαπα, εά ε ια α εβυιες εύιες αες πως α πια πια υάυχυ αιύ α εε α αιά δια ά

α, εά

α, αβά Ο

ι πεςω πει

εω

πι

ιώ

εα αιχς Κιώας α απ ις αιχς πες

βεπες εδ δωάι πυ αε χαιάι Σαχαιάια βεπα α αι ι άες εχα α ε,απ ξω εχα άες ιδώα, αι πεεα βάδυ πυ ιάωπι α υύα πι α πιυ α πι ε

Σ άι αυ πώα εδα ις ύες ιδωες άες,ύεα ι ιδιες υς ας επα αώς αε Ο ανφις δς ααπδύιε αι άδειαε α πιας παιεχα πύς ς, πυ α ππει α εα άωπι πι αι α α παώα



τα Στην είσοδο, στο χαγιάτι, μοίραζα νερό στις γριές γυναί-κες Με τα νεροπότηρα στο χέρι με ρωτούσαν αν ξέρω να κά-νω προσευχή Ναι, έλεγα, και αμέσως άρχιζα ν απαγγέλλωτη δέηση υπέρ αναπαύσεως των ψυχών

ΜπισμλάχιρραχμανιρραχιμEλχάμvτoυ λιλλάχαμπιλ αλεμίν. Ε ρραχμάνιρραχ ψ, μαλού-κι γεβμιvτίν Iγιακιενά'μπoυvτoύ βε ιγιακέ νεέ'ιν. Iχvινεσσιρατέλ μουτεκιγΨ Σατελλεζινέ εν'αμτέ αλεϊχ γκα μαγvτoυμπί αλεϊχίμ βελεvαλλίν.

Οι γυναίκες έλεγαν «Αμήν», κάποια σκούπιζε τα δάκρυαστα μάτια της «Ίνσαλλαχ, η ζωή σου να τρέχει σαν το νερό»,λέγανε Ύερα δυο ναίκες άρχιζαν να μιλάνε μεταξύ τους:

«Τι κάνετε;» «Καλά»«σείς τι κάνετε; Τι κάνει ο άντρας σας;» «Δόξα τω Θεώ,

καλά»«Τι κάνει ο γιος σας;» «Δόξα τω Θεώ, καλά»«Ο δικός σας άντρας τι κάνει;» «Δόξα τω Θεώ καλά»«Η νύφη σας τι κάνει;» «Δόξα τω Θεώ, καλά».«Η δκή σας νύφη τι κάνει;» «Δόξα τω Θεώ, καλά»Οι άλλες γυναίκες τις άκουγαν και σε κάθε «Δόξα τω Θεώ,

καλά

», κουνού

σαν τα κεφάλ

ια τους και τους χαμογελ

ού

σανΌταν τέλειωναν δυο γυναίκες δυο άλλες γυναίκες άρχιζαννα ρωτάνε η μια την άλλη Οι άλλες γυναίκες, σώπαιναν,σε κάθε απάντηση «Δόξα τω Θεώ, καλά» κουνούσαν πάλι τοκεφάλι τους.

«Τι κάνετε;» «Εσείς τι κάνετε;»«Τι κάνει η κόρη σας;» «Καλά»

Δηλαδή, η γυναίκα είχε μια κόρη και δεν είχε άντραΗ ερώτηση «Τι κάνει ο άντρας σας;» δεν έγινε, αλλά διά-

βασα την απάντηση στα πρόσωπα των γυναικών που άκου-γαν τα στόματά τους κλέγανε κούνησαν το κεφάλι τους προς



τα σανίδια του δαπέδου τα σανίδια του δαπέδου έδωσαν τηναπάντηση Κρακκ κρακκ

« εγγονός σας τι κάνει» «Δόξα τω Θεώ καλά»«Η πεθερά σας τι κάνει» «Πέθανε»

Όλες οι γυναίκες σταμάτησαν το κούνημα του κεφαλιούκαι είπαν

« Θεός να σας δίνει χρόνους. Αμήν».Ύστερα άρχιζαν να ρωτούν όλες μαζί«Τι κάνει η αδελφή σας» «Καλά»«Τι κάνει ο αδελφός σας» «Καλά».

«Τι κάνουν τα παιδιά του αδελφού σας» «Καλά. Δόξατω Θεώ»

Αφού όες οι γυναίκες είχαν πει με όλες τις γυναίκες «Τικάνετε» «Δόξα τω Θεώ καλά» έκαναν διάλειμμα Αναστέναζαν για λίγα λεπτά εν χορώ και ύστερα άρχιζαν απ την αρ-χή να ρωτούν «Λοιπόν τι άλλο κάνετε»

Η μαμά μου έφερε τσάι και κάθισε σε μια καρέκλα δίπλαις γριές γυναίκες«Τι κάνετε Φατμά χανούμ»Η μαμά μου είπε«Να είσαι καλά θεία είμαι καλά»Αν και εγώ στεκόμουνα εκειδά τη ρώτησαν

«Η

μεγάλ

η σας κό

ρη τι κά

νειΦ

ατμά

χανού

μ»«Καλά σας φιλάει το χέρι» είπε η μαμά μου.Ανέβηκα στο δεύτερο όροφο φίλησα το χέρι όλων των γυ-

ναικών εκείνες με φίλησαν στα δυο μάγουλα αυτές που κάθονταν εδώ ρωτούσαν η μια την άλλη όπως στο από κάτωπάτωμα «Τι κάνετε» «Δόξα τω Θεώ είμαστε καλά»

Η γιαγιά μου καθισμένη σε μια καρέκλα έδινε απαντή-σεις ίχε λύσει λίγο το μαντίλι της αέριζε το μέτωπο τα μάγουλα το λαιμό της τώρα θα έλεγε για την οικογένειά μαςγια μας τους εφτά «Δόξα τω Θεώ είμαστε καλά» Την απά-ντηση αυτή θα την έδινε εφτά φορές σε κάθε γυναίκα και με

57



τά θα άρχιζε να τις ρωτάει εκενη Ανέβηκα στο τρτο πάτωμα μια καρέκλα ήταν άδεια τέσσερις νέες γυνακες κάθονταν νέες όσο η μαμά μου Ο ήλιος μέσα απ' το τεράστιο πα-ράθυρο μεγάλωνε μέσα στο δωμάτιο, λες και τον εχαν τρα-

βήξει στα γόνατά τους σαν ένα μεγάλο σκέπασμα και κάθο-νταν εκε Κι αυτές ρωτούσαν μια την άλλη:

«ι κάνεις»«Καλά»«ι κάνει ο άντρας σου»«Καλά, γυροφέρνει κάθε μέρα στους δρόμους την αχα

ρευτη ψωλή του»«ι κάνει η κόρ σου»«Καλά, τριγυρζει κούνα κούνα τα βυζιά της»«Η μικρή σου κόρη τι κάνει»«Καλά, με την τσχλα στο στόμα μασάει σαν κατσκα και

αλωνζει»

«Η άλλη σου κόρη τι κάνει»«Καλά, βγανουν τρχες από κάτω της Κόρη μου της επα να τις βγάλουμε αυτές τις τρχες εναι αμαρτα Όχι, λέει,θα τις μακρύνει και θα τις δέσει κορδέλα»

«Αν εμφανιστε έτσι την πρώτη νύχτα του γάμου στον ά-ντρα της, ο άνθρωπος θα πει παντρεύτηκα με το γένι του Μα-κάριου»

«Τι κάνει η πεθερά σου»«Καλά βροντάει τις πόρτες και τις κλενει Αυτηνής της

χρειάζεται ψωλήρ

ά

πικη

»

« γιος σου τι κάνει»«Καλά, τρέχει στους δρόμους σαν σκυλ που του 'χει καε

το πόδι»

«Πρέπει να τον παντρέψεις αυτόν»«Η αδελφή σου τι κάνει»«Καλά, κάθεται με το 'να χέρι πάνω στ άλλο και τα δυο

πάνω στο κουτ της»



Ύστερα ήρθε στο ηλιόλουστο δωμάτιο στο τρίτο πάτωμαμια καινούρια γυναίκα με μεγάλα βυζιά και πολύ αδύνατα πόδια. Κάθισε ην άδεια καρέκλα και για λίγο κοίταγε τις άλλες και γελούσε. Άρχισαν κι οι άλλες να γελάνε

«Πού ήσουνα, Σιντικά χανούμ;» ρώτησαν με μια φωνή.« δήμαρχος του Δημοκρατικού Κόμματος έστειλε ένα μι-

κρό φορτηγό στο δρόμο. Κι έβαλε να μοιράσουν στον κόσμογάλα σκόνη και αμερικάνικο τυρί. Πήγα, άπλωσα την κατσαρόλα μου, μου τη γεμίσανε γάλα σκόνη, ύστερα μπροστά σταμάτια τους άδειασα την κατσαρόλα κάτω στο δρόμο και φώ-

ναξα τα σκυλιά: κτς κτς κτς κτς, καραμπάς, καραμπάς Ήρ-θανε οι καραμπάσηδες, μυρίσανε το γάλα σκόνη μια, το μυρί-σανε δυο, ύστερα φύγανε Κύριε Πρόεδρε, είπα, το βλέπετε με τα ίδια σας τα μάτια, τα πεινασμένα σοκακόσκυλα δεθέλουν να φάνε το γάλα σκόνη". Όλοι όμως όσοι στέκοντανεκεί γεμίσανε τις κατσαρόλες τους», είπε

Οι άλλες γυναίκες είπαν:«Ακούσαμε πως το αμερικάνικο τυρί είναι καμιά φοράσκουληκιασμένο, Σιντικά χανούμ»

«Αυτοί θα κάνουν τις μανάδες του κόσμου να κλαίνε στομνήμα», είπε η Σιντικά.

Οι γυναίκες είπαν:

«Η χώρα τή δεν πατάε πια στα πόδ

ια της»Για λίγο οι γυναίκες αυτές κουνούσαν το κεφάλι τους κοι-τάζοντας τον ήλιο που στεκόταν πάνω στα γόνατά τς, σαντο χότζα της κωμόπολης στο μάθημα τ Κορανίου, λες καιστα γόνατά τς έβλεπαν ένα μαμούνι που 'χε πέσει ανάσκελακαι κουνούσε τα λεπτά του ποδαράκια χωρίς να μπορεί ναγυρίσει να σωθε. Ήρθε η μαμά μ, όλες οι γυναίκες εαν:«Ήρθ η Φατμά χανούμ» Η μαμά μου ρώτησε τη Σιντικά: «Τικάνετε;» Η Σιντικά δεν είπε «Καλά». πε: «Λίγο καλύτερα α-πό σώγαμπρο». Κι τό σήμαινε: είμαι λιγάκι καλύτερα απόγαμπρό π μένει το σπίτι της νύφης Βράδιασε, οι γυναίκες



έφυγαν συζητώντας μεταξύ τους. «Τι μαγείρεψες σήμερα τιμαγεεψες σήμερα τι μαγεεψες σήμερα» «Αμάν» είπαν«πάλι βραδιάσαμε σήμερα, τώρα ποιος τους ακούει τους άντρες μας!» Μερικές ανηφόρισαν μερικές κατηφόρισαν οδρόμο φώναξαν τις γάτες τους τα παιδιά τους «Ελάτε!» Οιγάτες τις ακολούθησαν και μπήκαν στο σπίτι, τα παιδιά έμει-ναν κι άλλο στον ανήφορο Απ τα σπίτια ερχόταν ο ήχος ξυ-λοπάπουτσων πάνω στο πέτρινο δάπεδο και ο ήχος νερού.

«Κάνουν πλύσεις για το βραδινό ναμάζι» είπε η γιαγιά.«Το εσπερινό ναμάζι το χάσανε» είπα εγώ

«Τώρα θα κάνουν τα δυο ναμάζια μαζί έλα αδελφή νακάνουμε κι εμείς το βραδινό

ν μ

άζl» είπε η γιαγιάΣταθήκαμε πάνω στα δυο χαλάκια προσευχής στο μεγάλο

μας δωμάτιο. Όσο κάναμε ναμάζι, έβλεπα απ το παράθυροκαι τους γείτονές μας να σκύβουν να σηκώνονται έκαναν κιαυτοί το ναμάζι τους Εκείνη τη στιγμή αυτός ο καινούριος

δρόμος ήταν για μένα σαν ένα πολύ μεγάλο τζαμί. Παρατή-ρησα ότι οι κινήσεις μου συνδυάζονταν με τις κινήσεις που έ-βλεπα από το παράθυρο να κάνουν οι γειτόνισσες Όταν τασκύψε σήκω έγιναν αρμονικά όπως σε τζαμί έπαψα να κοι-τάζω τις γυναίκες Εκείνες ήταν μέσα στο σώμα μου έβλεπαμόνο τον εαυτό μου και το χαλάκι της προσευχής μου οι προ-

σευχές του ναμαζιού έβγαιναν μισοφωναχτά ταυτόχρονα απότο στόμα το δικό μου και της γιαγιάς μου συναντιόντουσανστον αέρα και μαζί πάλι κάθοαν πάνω στο χαλάκι της προ-σευχής Οι βραδινές σκιές πλησίαζαν τους τοίχους και τα σκε-πάσματα του δωματίου, κινούνταν τόσο αργά, που ήξερα ότιυπήρχε πολύς χρόνος για να μιλήσει κανείς αργά αργά και μευπομονή ο Θεό Όταν το ναμάζι τέλειωσε δλωσα το μαντίλι μου και το κομπολόι με το χαλάκι της προσευχής πάλιτην ίδια στιγμή με τις γειτόνισσες που εξακολουθούσα να τιςβλέπω απ το παράθυρο. Οι κινήσεις τους ήταν νυσταγμένεςκαι απαλές, τα βασανισμένα κορμιά και τα κεφάλια τους ηρε

160



μούσαν μόνο αυτή την ώρα Σε λίγο θα έρθουν οι άντρες τουςΌταν οι πόρτες των σπιτιών ανοίξουν και κλείσουν δόξα τωΘεώ ήρθε και σήμερα σώος θα σκεφτούν. Τώρα ολόκληρο τοσπίτι μπορεί ν' αρχίσει να ξαναζεί. Οι άντρες ήρθαν απ' τηδουλειά είπαν στα παιδιά τους Γιε μου έλα σπίτι κόρη μουέλα σπίτι» Τα παιδιά συνέχισαν να παίζουν στο δρόμο Οι ά-ντρες που αντάμωναν στο δρόμο ρωτούσαν όπως οι γυναίκεςτους ο ένας τον άλλο

Τι κάνετε Οσμάν μπέη» Δόξα τω Θεώ καλά»Εσείς τι κάνετε Ριντβάν μπέη» Δόξα τω Θεώ καλά»

Υπήρχε μια διαφορά ανάμεσα στους άντρες και στις ναίκες. Οι άντρες δε ρωτούσαν για γυναίκα μάνα αδελφήπαιδιά ρωτούσαν μόνο τι κάνουν οι μικροί σας και τι κάνουνοι μεγάλοι σας απάντηση σ' αυτό ήταν Καλά οι μικροίσάς φιλούν το χέρι οι μεγάλοι σάς φιλούν στα μάτια»

Στο δρόμο αυτό ένιωθα να βρίσκομαι κάτω απ' τ' αστέρια

Σε μια ανοιχτή πλατεία κάτω απ' τ' αστέρια ήταν άνθρωποιπου ζούσαν κατά ομάδες σε σκηνές και γύρω απ' τη φωτιά οκάθε άνθρωπος το κάθε ζωντανό μπορούσε να μπαινοβγαί-νει σ' αυτές τις σκηνές να ζεσταίνεται σε κάποια από τις φω-τιές να χορταίνει την κοιλιά του να κάθεται με τις ώρες κοντά σε κάποια άλλη φωτιά να σκαλίζει πού και πού κάποια

φωτιά μ

ένα κλαδί Ο άνθρωπος μπορούσε από τα σώματαπου κάθονταν ελεύθερα εκεί να δει τα αισθήματά τους μπο-ρούσε να συντονιστεί μαζί τους Θα έρθει το χιόνι και σιωπη-λά θ αναμειχθεί στις ζωές αυτών των ανθρώπων

«Πού βυθίστηκες και πήγες; Βουλιάξανε τα καράβια σουστη Μαύρη Θάλασσα καπετάνιε;» είπε η μαμά μου

Ρώτησα τη μαμά μου γιατί όταν η γειτόνισσα ρώτησε τικάνει ο άντρας της η άλλη γε τόνισσα της είπε: «Καλά γυρο-

φέρνει κάθε μέρα στους δρόμους την αχα ρευτη ψωλή του».

μαμά μου είπε«Δεν ξέρω, μπορεί ο άντρας της να είναι αστυνομικός».

16 1



«Γατ η Σιντικά εναι λγο καλύτερα από σώγαμπρο;» ρώτησα τη μαμά μου

κενη μου επε:«Δεν ξέρω, έτσ λένε, δεν ενα περεργο Σντικά χανούμ

εναι χήρα».«Έχε πεθάνε ο άντρας της;» ρώτησε η γαγά.«Από φυματωση κοσι τρών χρονών, ένας νεαρός αν

θυπολοχαγός, αυτή η Σιντικά χανούμ έχε πολύ γλυκά γλώσσα, τους κάνε όλους να γελάνε σαν τον ευλογημένο Καραγκ

όζ

η

»

, επε η μαμά μου.

γαγιά επε:«Τ έχε ο άνθρωπος; Το κρέας του δεν τρώγεταΤο δέρμα του δε φοριέταιΤ άλλο έχει παρά μόνο τη γλυκά του γλώσσα»χα έναν κανούρο νεκρό για την προσευχή μου, τον νεα

ρό ανθυπολοχαγό που ήταν εκοσι τριών χρονών όταν πέθα

νε από φυματωση, άντρα της Σιντκά χανούμ, που ήταν λγοκαλύτερα από σώγαμπροΚατάλαβα ότι αυτό το «Τ κάνετε, εστε καλά;» «Δόξα

τω Θεώ, εσες τι κάνετε;» δε λεγόταν μόνο όταν πήγανες επ-σκεψη. Μα γυνακα πάε να ψωνσει λαχανκά κι αυτό ξα-ναρχζε Ο γυνακες που στέκονται στα παράθυρα ή μπρο-

στά

στην πό

ρτα τη ρωτά

νε: «Ω,Μά

σαλλ

αχ, τ κά

νετε;» «Κ

αλά, δόξα τω Θεώ, εσες τ κάνετε;» Ώσου να πάει στο μανάβη, ρωτάνε πολλές γυνακες από πολλά παράθυρα όταν φτάνε στο μανάβη, ρωτάει κι ο μανάβης «Τ κάνετε;» «Δόξα τωΘεώ, καλά! Ένα κλό μελιτζάνες» «Τα παιδιά τ κάνουν;»«Καλά, δόξα τω Θεώ, μεγαλώνουν, τσακώνοντα, σας φλούντο χέρι, ένα κλό ντομάτες». Πηγανοντας στο σχολεο καθυστερούσα συχνά εξαιτας των γυναικών που έβλεπα στα πα-ράθυρα «Ω, Μάσαλλαχ, κόρη μου, πηγανες στο σχολεο;»

«Τι κάνε η μαμά σου;» «Καλά».«Τι κάνε ο μπαμπάς σου;» «Καλά».



«Τ κάνε γαγά σου» «Καλά»«Τ κάνουν τ αδέλφα σου» «Καλά»Έδνα απάντσ σε όλες Με όλες τς γάτες του δρόμου

στα πόδα μου όλα τα σκυλά όλα τα μκρά παδά όλες τς

γυνακες στα παράθυρα πες πες «καλά» έφτανα στον κε-ντρκό δρόμο κε τέλεωνε το «Τ κάνες» «Καλά» Απόκε περνοσαν λεωφορεα γαγά μου επε πως αν δεν ήθελα να καθυστερώ στο σχολεο, δεν έπρεπε να κοτάω τα πα-ράθυρα «Κοτα χαμλά, προσπέρνα γρήγορα, τρέχα σαν τομκρό σκυλ» επε Τς αγαποσα όμως αυτές τς γυνακες

που έλεπα στα παράθυρα κα με ρωτοσαν πάντα τ κάνε μαμά μου μαμά μου ήταν φλ τους, ρσκονταν κάθε μέρα ο άντρες έφευγαν γα τ δουλεά κ ο γυνακες φώναζαναπ' το παράθυρο «Φατμά χανομ, σήμερα ενα σερά μουσήμερα ενα μέρα μου» κάθε γυνακα εχε τ μέρα τςτ μέρα αυτή τς έκαναν επσκεψ ο άλλες γυνακες, έτσ

μαμά μου ήταν συνέχεα έξω κεν πήγανε να παρνε τοναέρα τς στς φλες τς εγώ πήγανα με τ αγόρα κάτω απ

τς γέφυρες γαγά πήγανε να ρε τους πεθαμένους Τοράδυ όταν καθόμασταν στο τραπέζ ήμασταν όλες γυνακεςπου εχαν πάρε τον αέρα τους

Όταν ήταν μέρα τς μαμάς μου, με έστελνε στν παλάαγορά στο εργοστάσ

ο μπ

σκότων γ

α να πάρω μπ

σκότα

Με

ένα χαρτονόμσμα που ρωμοσε σαν παλά κάλτσα Τς πε-ρσσότερες φορές τα χαρτονομσματα εχαν πάνω τους γραμ-μένα λόγα αγάπς ή ευχές παντρεάς Το εργοστάσο μρζεζεστασά κα γλκα, ο άνθρωπο που δολευαν μέσα μρζαναλερ κα ζεστασά κ αυτό το εργοστάσο μπσκότων ήτανπολ κοντά στο στενό σοκάκ όπου ζοσαν καμπορα πουτάνα κα γρά πουτάνα Φατμά Κάθε φορά κοτοσα μέσαστο σπτ τους αλλά ήταν δσκολο να δες τ Φατμά κα τνκαμπορα πουτάνα τρελοτέν ερχόταν κάθε μέρα στονανήφορό μας με το σπασμένο νταολ στο λαμό τς χε χω



μένες πέτρες ανάμεσα στα βυζιά της κα περπατούσε ξυπό-λυτη

ντομ ντομ ντα ντουμ ντουμτριν τριν τριν τρν

Ατέν έρχεταιαιαιαααιαιΜας τρέλανε, έκανε ό,τ μπορούσε γι αυτό, γύρζε τα μά

τα της, στρφογύριζε τα χέρια της πάνω απ το κεφάλι τηςκατουρούσε περπατώντας. Κ όταν τα παιδιά τρελαίνοντανκαι το μόνο που σκέφτονταν ήταν η Ατέν και μλούσαν μόνογια την Ατέν, η τρελοΑτέν πετούσε τις πέτρες της κα τα

παιδιά έπεφταν κάτω Όταν τέλεωναν ο πέτρες της η Ατένπροχωρούσε σαν παντρεμένη γυναίκα που πάει για ψώνιαΜα φορά μπήκε στο παλιό άψυχο σοκάκι μας, εκείνη τηστιγμή περνούσε στο δρόμο ένας άντρας, η Ατέν του χαμογέλασε έκανε νόημα δείχνοντας το στόμα της κα είπε «Δώσε τσιγάρο» Ο άντρας χαμογέλασε ευγενκά, έβαλε το αρι

στερό του χέρ στην εσωτερική τσέπη του σακακιού του, μάλλον γα να βγάλε την ταμπακέρα του Κα την έβγαλε κείνη τη στιγμή η τρελοΑτέν έπιασε το πράμα του άντρα, πρότεινε το στόμα της κα του είπε «Άσε με να σου δώσω ένα φι-λί

»

Ο άντρας τράβηξε τα πόδα του σαν σκυλί που μόλις είχεκατουρήσει και όπου φύγε φύγει Έβλεπα και την τρελοΣα-

νιέ

την ώρα που πήγαινε από

την ανηφό

ρα μας προς τοά

ψυ-χο σοκάκι, είχε αγράσει τυρί ή κάτι τέτοιο αλλά δεν τέντω-νε το χέρι πάνω από το κεφάλ της για να δείξει τι είχε αγο-ράσει Αυτό το έκανε μόνο στο άψυχο σοκάκι όπου έμεναν οπλούσο. δώ στην ανηφόρα μας έμεναν αστυνομκοί, μικρομαγαζάτορες μαχαιράδες, μα νεαρή κουτσή πουτάνα, χήρες,άντρες που δούλευαν στα μεταξουργεία ένας δημοσιογράφο κι αυτουνού η κατάσταση ήταν άσκημη, γατί ήταν κομμουνιστής, ήταν κ η εφημερίδα του κομμουνιστής κα ο άνθρωποι του Δημοκρατικού Κόμματος όλο την έκλειναν

θεία Σιντικά που ήταν λίγο καλύτερα από σώγαμπρο



κατέβαιε κάθε μέρα το δρόμο μας με μια εφμερδα που εχε πάρει από το κετρικό δρόμο που περούσα τα λεωφορεα άοιγε με το δεκτ τς μια τρύπα στ εφμερδα έχωε το δάχτυλό τς στ τρύπα και αεβοκατέβαιε μια στο

αφορό μας μια στο άψυχο σοκάκι στριφογυρζοτας τ εφμερδα πάω απ το κεφάλι τς. Περώτας μπροστά απότο ξύλιο σπτι μας φώαζε Φατμά χαούμ!» μαμά μουπ γαιε ο παράθυρο Σιτικά γυρούσε μια ιγμ με φόρα τ εφμερδα γύρω από το δάχτυλο πάω απ το κεφάλιτς και γελούσε Και μαμά μου γελούσε πολύ. Σιτικά

τρυπάει κάθε μέρα στ εφμερδα τ φωτογραφα του πρωθυπουργού του Δμοκρατικού Κόμματος και τ τρύπα ταογει ακριβώς στο κεφάλι του» έλεγε Σιτικά έκαε το διο κι ότα έριβε τ γωα μπροστά στο δμαρχο που μοραζε στο κόσμο αμερικάικο γάλα σκό και κτριο τυρ

Βλέπεις Φατμά χαούμ» έλεγε Σιτικά βλέπεις το δ

μαρχο; Μασκαρεύεται όμοια με το πρωθυπουργό του Δμοκρατικού Κόμματος κι εκεος μασκαρεύεται σα τους Αμερικάους» ξερα μοάχα ότι το Δμοκρατικό Κόμμα ταστ κυβέρσ και υπ ρχε κι άλλο έα κόμμα που δε ταστ κυβέρσ το Λα·κό Ρεπουμπλικαικό Κόμμα. Το κόμμα αυτό εχε ιδρυθε από το Ατατούρκ Σιτικά εχε πει:

Τ

οΔ

μοκρατικό Κό

μμα χωρς α ρωτ

σει τις μα

άδες μαςσέρβιρε τ χώρα στ Αμερικ σε μια ύχτα σα πουτάα

σο ταψί».

Το κεφάλαιο ρέει και στάζει και στις τσέπες τω φτωχώόλοι αυτο δου τ ψφο τους στο Δμοκρατικό Κόμμακαι λέε ότι εμες ψφζουμε αυτό το κόμμα γιατ το Λα κόΡεπουμπλικαικό Κόμμα στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο μαςέβαζε α πουμε το τσάι μας χωρς ζάχαρ» λέγαε ζάχαρ τα που έφταιγε κι έπεσε στα μάτια αυτώ που πουτο τσάι τους με ζάχαρ το Λα κό Ρεπουμπλικαικό ΚόμμαΟι δμοκρατικο3 μάς έχου θάψει κάτω απ το βουό τω



χρεών στην Αμερκή. Λένε πως όποιος κλέβε μναρέ πρέπει να έχε ετοιμάσει και τη θήκη του Οι δημοκρατικοί έκλεψαντο μιναρέ αλλά δεν έχουν θήκη να τον βάλουν» είπε. «Πα-διά προετοιμάστε καλά τους κώλους σας όλα θα τα γαμήσει

η Αμερική». Καμιά φορά πηγαινοερχόταν στον ανήφορό μαςμε το ένα δάχτυλο στην εφημερίδα ενώ με το άλλο έκλεινετην κωλοτρυπίδα της.

τρελοΣανιέ περνούσε κάθε μέρα. τρελοΑ τέν σεριανούσε κάθε μέρα. Σιντικά περνούσε κάθε μέρα με την τρυπημένη φωτο

γραφία του πρωθυπουργού του Δημοκρατκού Κόμματος.Στον ανήφορό μας υπήρχαν κι άλλες τρεις τρελές που δενπερνούσαν και δε σεριανούσαν έμεναν στα σπίτια τους. Ο δύοέμεναν δλα μας δυο αδελφές. Ήταν τόσο λευκές μα τόσολευκές λευκές ήταν και οι μαξιλαροθήκες τους. Κάθονταν πά- ντοτε στο παράθυρο ο κόσμος έλεγε: «Η μια από τς αδελφές

είνα τρελή η άλλη δεν είνα τρελή αλλά επεδή η μα είναι τρε-λή είναι και η άλλη». τρελή όταν η αδελφή της δεν ήταν ε-κεί πήγαινε στην αστυνομία κι έλεγε: «Εγώ φταίω εγώ σκότω-σα εγώ έκλεψα. γώ φταίω που ο κόσμος είναι τόσο κακόςβάλτε με μέσα» και ζητούσε χεοπέδες. Γ' αυτό και η άλλη αδελφή έπρεπε να μένει μαζί της γα να μην το σκάει. Κοτού

σαν το δρόμο κι ότα εγώ στεκόμουν εκεί και τς κοίταζα δενκουνούσαν απ' τα μαξιλάρα τους λες και τα πρόσωπά τους ήταν υφάσματα ραμμένα στα μαξιλάρια τους. Α ν όμως περνούσα από μπροστά τους κόβοντας μια ακρίτσα από ένα ζεστό αχνστό ψωμί αναδεύονταν κάπως η θέση τους. Κουνιόντου-σαν λίγο κι ο κουρτίνες τους σάλευαν λιγάκι τα σώματά τουσκεφτόμουν ότι ήμουν ένα μικρό αεράκι το δικό τους αεράκι

άλλη τρελή ήταν η Μουαζέζ. Στο παράθυρο που καθόταν είχαν βάλε σιδερένια κάγκελα. Μουαζέζ στεκόταν εκείστο παρά υρο κι έβρζε χωρίς σταματημό. Θύμωνε όταν περ νούσαν άντρες:

166



«Θα ξερζώσω τς ψωλές σας να τς ράψω στ ύτελ.Π υ να πέσ υν ψωλές σας στ εφάλ σας! Χώστε τν ψω-λή σας στν τρύπα στ ντ υβάρ τ υ τζαμ ύ. Ψερα να πέσεστς ψωλές σας!»

Η τρελΜ υαζέζ εχε μόν μπαμπά, τ ν έβλεπα πάνταστ ν εντρό δρόμ να περπατάε πέρα δώθε, φρ ύσε α-πέλ. Ύστερα ήρθε μα τέταρτ τρελή. Δεν ήταν τρελή π υπερπατ ύσε ή έμενε στ σπτ τς. Ήταν πλύστρα. Νατζέχαν ύμ Ήρθε α σ εμάς να πλύνε. Βράσανε νερό με τ μαμά μ υ, εεν γ νάτσε μπρστά σε μα μεγάλ τενεεδέ

να σάφ α εε στ μαμά μ υ τ θα άνε πρώτα: «Φατμάχαν ύμ, πρώτα θα χωρσω τα άσπρα απ τα χρωματστά, ύ-στερα θα μ υλάσω τα άσπρα. Όταν βάλω τα άσπρα γα μ ύ-λασμα, θ αδεάσω τ βραστό νερό σε μα λεάν, θα ρξω μέσα αλσβα ύστερα θα βάλω μέσα τα άσπρα. Ύστερα, Φατμά χαν ύμ, θα βάλω τα χρωματστά να μ υλάσ υν, θ αλ-

λάζω τ νερό ώσπ υ να λαώσε βρώμα τ υς, ύστερα θαπλύνω τα άσπρα, ύστερα θα τα στραγγξω α θα τ αφήσω σεμα άρ» Αφ ύ εξήγσε όλα όσα θα έανε, άθσε σε μααρέλα α επε: «Φατμά χαν ύμ, γυρζω μα τανα, ξέρεςΠαζω σε μα τανα με τ ν Ζε Μ υρέν. Ο Ζε έρχετα αμε σώζε, εγώ τ υ λέω, Ζε, αγάπ μ υ, στ έργ βέβαα,

"σε ξέρω, ξέρω τ μάνα σ υ». Τ ν ά υσαν τα άπλυτα, τ νά υσε μαμά μ υ, τν ά υσε τ νερό π υ έβραζε.Αυτός Ζε Μ υρέν ήταν ένας πλύ φμσμένς τρα-

γ υδστής «Αυτός ενα άλλ πράμα, έχε μάλστα ένανψεύτ ώλ π υ τ ν παράγγελε στν απωνα», λέγανε.Όταν Ζε ερχόταν να τραγ υδήσε στν Πρ ύσα, γυνα-ες τ υ ανήφρ ύ μας α όλς τς Πρ ύσας ξεχύν νταν πρςτ ν ατεύθυνσ τ υ αναψυτήρ υ γα τ μεσμερανή παράστασ Ο Ζε άλλαζε από ένα αστραφτερό ρ ύχ σε άθε τραγ ύδ, ξεχυνόταν στ σνή α φώναζε: «Μάνες μ υ,αδελφές μ υ, εδώ εμα. Φάτε με, τελεώστε με, δαγώστε με,



έετε δει ποτέ κανέναν άντρα πιο γλυκό από μένα λες οιγυναίκες ξεφώνιζαν, έκλαιγαν, έδιναν φιλιά στον Ζεκί, τίναζαν μ όλη τη σημασία της λέξης τα σκουλήκια τους κι ύστερα έβγαιναν από το αναψυκτήριο και γύριζαν στο σοκάκιτους

Και λέγανε ότι τα όμορφα κορίτσια της Προύσας τρελαί νονταν για τους μαθητές του στρατιωτικού λυκείου που έμε ναν σε μια εστία Αυτοί οι νέοι μαθητές του στρατιωτικού λυκείου έκαναν συνά παρελάσεις στον κεντρικό δρόμο. Οι νεαροί υποψήφιοι αξιωματικοί έκαναν παρέλαση μαζί με την

μπάντα μετά το μεσημέρι, την ώρα π οι άντρες ήταν στηδουλειά Μια γυναικεία φωνή φώναζε «Έρεται η μπάντατου στρατού! Οι γυναίκες πήγαιναν εκεί, πήγαιναν και ταπαιδά κάνοντας τους αξιωματικούς. Μαζεύονταν όλοι στονκεντρικό δρόμο. Α ν εκείνη την ώρα τα σπίτια έπιαναν φωτιάη φωτιά δε θα έβρισκε γυναίκα να κάψει «Η οικογένειά μας

δεν αγαπάει τους ανθρώπους με τις στολές, είπε η μαμά μου,γιατί όταν ο παππούς μου έκανε το λαθρέμπορο στα βουνά, ήταν ενάντια στους ανθρώπους με στολές μως η μαμά μουπήγαινε μαζί με τις άλλες γυναίκες στον κεντρικό δρόμο Οιμαθητές αξιωματικοί περπατούσαν στο ρυθμό της μουσικής

τστ τατ τστ τατ τστ τατ ταταρά

ταταρά ταταράτστ τατ τστ τατ τστ τατ ταταράταταρά ταταράτστ τατ τστ τατ τστ τατ ταταράταταρά ταταράτστ τατ τστ τατ

τστ τατταταράταταρά α ρούα τους έμοιαζαν σαν να είαν βγει από σώματα νε

κρών αξιωματικών να είαν πλυθεί σιδερωθεί και φορεθεί

168



σους ζωνανούς υποψήφιους αξιωμαικούς. Ύσερα ήρθανένα σωρό ράφ ες, καρφίσωσα ν α ρούχα α υ ά με καρφί σες σα μέρα ους ξανά, ι αυό δεν έπρεπε να ους αίζει κα νείς η καρφί σα ρ υπάει Εκεί είδα νεαρές γυναίκες με σφι-

χοδεμένες ζώνες, α σφιχά κρέαα σους οφούς ους ρεμούλιαζαν. Λέανε πως μια φορά μια υναίκα, ρέχονας ναπαρακολουθήσει ην παρέλαση, είχε ξεχάσει να φορέσει ηφο ύσ τα της.

Η θεία Σινικά, η μαμά μου κι εώ σεκόμασαν πίσω απόαυές ις νέες κοπέλε η θεία Σινικά, πίσω από ις κοπέλες

με α ρεμουλιασά κρέα α, κρα ούσε ο έμπο ης μουσικήςπου έπαιζε η μπάνα ου σραού.

Φαμά χανούμ, σ α σ α ααράσκιρούν α κουιά ααρά ααρά,καίοναι α κουιά ααράαχ, να και μια πυροσβεσική κονά,

ααρά ααρά, Φαμά χανού,καίεαι, καίεαι σ α σ ακάηκε, πάει ααρά», είπεΤα βράδια, ύσερα από ην παρέλαση ης μπάνας ου

σραού, ξαφνικά πλήθος νέοι άνρες έβαιναν βόλα σονκενρικό δρόμο. Τη μέρα ο δρόμος κουβαλούσε ους αξιωμα

ικούς, α βράδια ο πεζοδρόμιο κουβαλούσε ους νέους ά ν ρες με α πολι ικά σακάκια και α παν ελό νια. Α υό ο έ-λεαν «κάνω πιάσα». Οι νεαροί προχωρούσαν πιασμένοι ακαζέ σο ένα πεζοδρόμιο, σο απένανι πεζοδρόμιο βολάριζαν μπαμπάδες, μαμάδες, κόρες και παιδιά. Οι άνρες φύλααν ις υναίκες ους σαν α μάια ους, οι υναίκες φύλααν ις κόρες ους σαν α μάια ους, οι ιοι αυών ων υ ναικών φύλααν ις μεάλες ους αδελφές σαν α μάια ους,σο άλλο πεζοδρόμιο οι νεαροί φαίνοναν σαν να κραούσαν

α μάια ους μόνο ση δική ους πλευρά Μια φορά περπά ησα σο πεζοδρόμιο που έκαναν βόλες οι νεαροί, δεν περ

169



άτησα ξοσω τους εράτησα κόντρα λήθος υφάσματα,αούτσια μουστάκια ερατούσαν στο βραδινό αεράκι κήταν σαν να σερανούσαν τ' αστέρα Κοταξα κ εγώ τ' αστέ-ρια κι εκενη τη στγμή κάοος έσκυψε μροστά μου, ένωσα

την ανα νοή του στ' αυτ μου. Ψυχή μου να σε γλεψω» ε-ε. Ύστερα συνέχισε να ερατάε με την αρέα του Όταν έφτασα στο ξύλνο στι μας η γαγά μου ε ε: Σε κυνηγούσε σκύλος; Πες ένα οτήρ νερό». Ήια ένα οτήρι νερό

Οι γετονές μας έλεγαν: Στην Προύσα ο τρελο φυτρώ νουν στα δέντρα» Ο αστυφύλακας γετονας εχε τρεις κόρες

Εμες άμε στον τρελό μας» ε αν. Πήγα κι εγώ μαζ τουσ' ένα άδεο οκόεδο ήταν ένας άντρας ολύ γέρος, καθσμένος ανακούρκουδα, καθσαμε κ εμες γύρω του, ήρε στοχέρι του το του να ένα κομμάτ κρέας το τράβηξε και ε-ε: Αυτό το λένε ΠΡΑΜΑ». Κα ε ε ότι με το ράμα του κά-τ έκανε στη γυνακα του. α κορτσα δε ρωτήσανε, γελάσα-

νε σωηλά κα κούνησαν το κεφάλι τους για να συνεχσε ναμλάε Στο στόμα του δεν εχε δόντια οι λέξες φανονταν γιαμια στιγμή στο στόμα του κι ύστερα ξαναμανανε στο στόματου. Ήταν μκροκαμωμένος. ην ώρα εκενη μοιάζαμε όλοισαν έντε αιδιά ου έχεζαν όλα μαζ σ' ένα άδεο οκόεδο.Εμες τα τέσσερα κορτσα σηκωθήκαμε εκενος έμεινε καθ-

σμένος ανακούρκουδα, με τα μάγουλά του κόκκνα μας ε ε:

Εγώ εμαι άντα εδώ, θα με βρσκετε άντα εδώ». Θα ξα νάρθουμε», ε αμε εμες με μια φωνή. Καθόταν εκε κ ήτανσαν γέρος ζητάνος ου χτυάει όρτες Οι άνθρωο του έ-δωσαν ζεστό γάλα με κομματάκα ψωμ μέσα σε μα κούακάθσε άνω σε μια έτρα μροστά στο στ χαμογελούσεέαρνε σγά σιγά μια κουταλά γάλα με ψωμ α' την κούατην έβαζε στο στόμα του, κοιτούσε τον ήλιο, χαμογελούσεκοιτούσε χάμω τα μυρμήγκια μαζεύονταν μροστά του γυρ νούσε ελαφρά το κουτάλι μέσα στην κούα, κοιτούσε τα λετά όδια ενός γα δάρου ου ερνούσε αό κε κοτούσε χά



μω α μικρά μαμ ύνια π υ πήγαιναν από δω κι από κει η σημερινή μέρα ύ είχε δώσει μπόλικα μπόλικα ην ύχη υΆ φησε ην κ ύπα χάμω για να φάνε κάι και α ζώα

Ο γέρς έλεγε πράμα υ «πράμαπερι υσία. Κι εγώ έ

βλεπα πάνα α πράμαα ων αδελφών μ υ, καμιά φρά και υ μπαμπά μ υ. Ο μπαμπάς μ υ έλεγε μια άλλη λέξη γι αυ ό: σ υκ (ϋk). Περπα ύσε σ δωμάι, από ην ρύπα υσώβρακ ύ υ έβγαινε σ υκ υ και έκανε βόλες μαζί

υ σαν ένα σπάνι ζώ π υ κιάει απ παράθυρ Γελ ύσα εγώ, γελ ύσε μπαμπάς μ υ. «Γιαί γελάς, κόρη μ υ;

Γελάς για σ υκ υ μπαμπά σ υ η περι υσία υ λεβένηφ ίνε

L»

.

Υ πήρχαν ακόμα πλλά νόμαα για πράμα και σ υκ:

Μαλαφά32Αλά (εργαλεί)Μπαμπαφίνγκ

Μπμπιλί (κυρός)Γιαράκ (χρήσιμς)Κερεσέ (δκάρι)ΜασλαχάΜαρακ ύκαΣαξαφόνΖ υρ νά Μπαμπά Τ ρίκ (μεγάλη παλαμίδα)Ζεκέρ (Ζάχς)Ζεκεριά (Ζαχαρίας)Βιές (λεβιές)Πανλόνμπαλι γί (πανελ νόψαρ)ΣιμίλγιαΓκιρκέ (μεγαλειώδης)Μπλι ύκΓια α αρχίδια έλεγανΤασάκ (όρχεις)



Τορμπά (σακούλ )Γκαργκόρ ντζίρ ντολμασί (γεμστό σύκο)Γα το γνακείο όργανο δεν πήρχαν πολλά ονόματα Λε

γόταν αμ το έλεγαν κα κοτί κα όταν ήθελε κανείς να πε ότκάποος μλάε αθρότομα έλεγε: Αμτζίκαγζ (μονόσομα)

Το κανονκό όνομα το αντρκού πράματος ήταν σκ Σήμανε όμως κα γαμάω Ο άνθρωπο χρησμοποούσαν α τήτη λέξη όταν θύμωναν κα έρζαν. Στο λεξκό ήταν γραμμέ νο ως σκ αλλά δίπλα το πήρχε μα σημείωση: «Μεγάλη

ντροπή» Η μαμά μο μο έλεγε πολύ σχνά όταν φλ αρούσα: «Μη μο γαμάς τ α τί» Ο μπαμπάς μο όταν μλούσαπολύ μο έλεγε: «Κόρη μο μο σδέρωσες το κεφάλ μημο σδερώνες το κεφάλ» Όταν μα γετόνσσα είχε να δηγηθεί πολλά πρν αρχίσε έλεγε: «Φατμά χανούμ σήμερα ήρθα να σο σδερώσω το κεφάλ» Κάποτε στο μάθημα των αγ

γλκών στο σχολείο ένα κορίτσ έπρεπε να δαάσε τη φράση: «1 am sick». Το κορίτσ είπε: «1 am si».Η δασκάλα είπε: «Πες 1 am sick»Το κορίτσ εε: «1 am sak»Η δασκάλα είπε: «Πες sick γατί αλλώς θα σο άλω μη

δέν»

Το κορίτσ δεν είπεsc

η δασκάλα τής έαλε ένα μεγάλομηδενκό κα της είπε: «Τ ντρέπεσα ο μπαμπάδες σας κα ταδέλφα σας έχον σκ με τα κλά!» Το δηγήθηκα α τό ημαμά μο μο είπε ότ εκείνη δε θα είχε πάρε μηδενκό

Το κορίτσ πο είχε πάρε απ' τη δασκάλα το μηδενκό μούείπε πως ο μπαμπάς της είχε πε: «Να γαμήσω ολόκληρο τοσό τέτοας δασκάλας αγγλκών» Μερκές φορές μετά το σχολείο κατηφόρζα μαζί μ' α τό το κορίτσ τον κεντρκό δρόμομα φορά τη ρώτησα πού μένε Ήθελα να δω πώς ήταν ομπαμπάς της με τ έμοαζε τός ο άνθρωπος πο θα γαμούσε όλο το σό της δασκάλας των αγγλκών Στο λίο των αγ



γλκών μας υπήρχε μα οκογένεα η Mrs κα ο Mr Brown ταπαδά τους η Mry κα ο John. Κατάλαβα πως είχαν αυτοκί νητο κα ήθελαν να πάνε γα πκνίκ αλλά δεν κατάλαβα τησυνέχεα. όσες φορές πήγα στον τάφο των ευλογημένων αν-

θρώπων του Καραγκόζη κα του Χατζηαβάτη προσευχήθη-κα κα τους ζήτησα να μάθω ξαφνκά μέσα σε μα νύχτα στον ύπνο μου καλά αγγλκά κα να ξέρω αγγλκά όταν ξυπνήσω.Εκεί στον τάφο είπα Αν μάθω τ αγγλκά σε μα νύχτα στον ύπνο μου θα σας φέρω δέκα κερά κ εκείνες τς όλο ελπίδα μέρες ο ύπνος μ έπαρνε νωρίτερα απ το κανονκό. Ξυ

πνούσα το πρωί δεν μπορούσα να μλήσω αγγλκά. Ρώτησατη μαμά αν ήξερε αγγλκά. Yes. Νο. Okey. Sk μου είπε. Ανη δασκάλα των αγγλκών έσπαγε τα πόδα της κ έμενε σπίττης θα γλυτώναμε από τ αγγλκά σκέφτηκα. ροσευχήθηκαγ αυτό στο Θεό όταν έκανα ναμάζ. Μα φορά ακούσαμεπως η δασκάλα των αγγλκών γλίστρησε στην κεντρκή λεω-

φόρο κ έπεσε με όλο της το βάρος πάνω στο πόδ της έλεγανόμως ότ μα δασκάλα αγγλκών δεν έχε μία αλλά εννά ψυ-χές ακρβώς όπως ένα φίδ με πολλά κεφάλα. Κουτσαίνο ντας ήρθε πάλ στο μάθημα κα μάθαμε πώς έπαρναν ο MrBrown κα η Mrs Brown το πρωνό τους Τρώγανε αυγά κατέτοα. Ρώτησα το κορίτσ που δεν ήθελε να πε m sick

πού μένε μου έδεξε ένα πολύ μεγάλο ωραίο άσπρο σπίτ μέ-σα σε κήπο τα παραθυρόφυλλα ήταν βαμμένα πράσνα. Όλατα άλλα σπίτα είχαν φύγε απ τη μέση κα είχαν ανοίξε χώρο γ αυτό το σπίτ. Σταθήκαμε μπροστά στο σπίτ το κορίτσμού είπε: Φύγε εγώ τώρα πάω μέσα. Έφυγα. Κάθε φοράπου στεκόμασταν μπροστά σ αυτό το μεγάλο άσπρο σπίτμου έλεγε: Φ ύγε εγώ τώρα πάω μέσα. Ο μπαμπάς σου εί- να σπίτ τη ρωτούσα Όχ έλεγε όταν σκοτενάσε έρ-χετα ο μπαμπάς μου στο σπίτ.

Δεν ξέρω γατί πάντα απομακρυνόμουν γρήγορα κα ίδρωνε η πλάτη μου. Μα μέρα της είπα να μπε πρώτα εκείνη

1 73



ο πί. Εείνη μου εε πως πρώα έπρεπε να φύγω εγώ,αν η μαμά ης έβλεπε πως μλούε μαζί μου, θα θύμωνε. Έ-φυγα αι ρύφηα, είδα ο ορίι να πηγαίνε ως ην πόρ-

α ου ήπου ου άπρου πού, οίαξε δεξιά αριερά,

ανένας δεν ήαν ον ενρό δρόμο, ύερα προχώρηεδεξιά ον ενρό δρόμο προς α πάνω. Φαινόαν να έχειδρώε εείνη. Ρώηα η μαμά μο υ ε ποιον ανήε αυό ο μεγάλο άπρο πίι. «Εεί μένει η ερωμένη ου νομάρχη ου ημοραιού Κόμμαος, μου είπε. Ρώηα η μαμάμου γιαί ο ορίι μου είχε πε ψέμαα ό μένει αυό ο

πίι. «Λέει ψέμαα, μπορεί αι η ίδια να πιεύει ο ψέμα ης, άνε εύ πως ην πιεύες, μπορεί να είναι φωχιά.Μπορεί ο χνόο ης να μυρίζε απ ην πείνα, χοραίνει μεψέμαα, είπε η μαμά μου. Μεά ο μεημεριανό δάλεμμαμύρια αυό ο ορίι που έλεγε ψέμαα, ο χνόο ης. Ήθελα να ααλάβω αν είναι φωχό ή όχ. Το χνόο ης μύριζε έ-

νονα ελιές. Είπα η μαμά μου «Το χνόο ης μυρίζε ελά.«Είνα φωχοί, αλλά, δόξα ω Θεώ, βρίουν ελές να φάνε,εε η μαμά μου. Συνέχια να πηγαίνω με ο ορίι ως ο ά-προ πί, λέγαμε η μια ην άλλη: «Goodbye, goodbye. Έφευγα χωρίς να οάξω πίω μου. «Τα λεφά ου πλούιουουράζουν α αγόνια ου φουαρά, είπε η μαμά μου. Ή«Τα λεφά ου πλούιου γαμάνε η μάνα ου φωχού.

Υ πήρχε επίης ο γαμώοπίι ή ο χέζω οόμα ου-πιιού. Η μαμά μου ο έλεγε αυό ις περιόερες φορές ό

αν πήγαινε νεμά με ον μπαμπά μου. Την άλλη μέρα οπρωί μας έλεγε «Το βράδυ ο γαμήαε ο πί. Η μαμάμου αι ο μπαμπάς μου είχαν πάει νεμά να δουν ον ΠρουΛάνεερ α ην Άβα Κάρενερ. Η γαγά μου είπε «Άνε,

να παίξουμε ην ουή όα. Έδενε α μάια ης με μια πε έα εμείς ης δέναμε α χέρα αι α πόδα ης. Με αμάια δεμένα, χοροπηδώνας ο ένα πόδι, μας υνηγούεμέα ο δωμάιο λέγονας

1 74



«Γκ γκ γκ γκνάκμπλ μπλ μπλ μπλ ζβζβ ζβζβ»Ββαα ρχναμε ανάμεσά μα σαν μπάλα κα σε λγο φ

λούσε ο πάωμα. Ξάπλα χάμω, με δεμνα μάα, χύπαγε οπάωμα «Τύφλα σα μάα ου μπαμπά σα!» λεγε.

Ο α υφύλακα γεονα, σαν εκφωνή ραδοφ νο υ πουμεδδε ο μα λεγε «Αρχσανε» Εγ κα αδλφα μουανεβαναμε σκάλε, ο εκοσ ρε γάε μα ρχοναν πσω μα, μπροσά μα, δπλα μα, γαά ου δρόμου, αδλ

φα μου κ εγ εχαμε φρε σο σπ ρε σσερ γάε με οποε σ κ αλλ παζαμε πάνα σ ν ανφόρα μα, ογάε συνήθσαν σο ξύλνο σπ, ανεβανονα σκάλε κρύβαμε σα ενοχσμνα νουλάπα που βάζαμε α ββλαμα Ο γάε αυ γεννήσανε να σωρό γαάκα κ σ αποκήσαμε εκοσ ρα γαά με μα Η μαμά μου, από φόβο

Θεού, δεν ήθελε να πεάξε σο δρόμο γάε που ήαν γκασρωμνε ή που θήλαζαν α μκρά ου Έσ, ζούσαν σο ξύλνο σπ μαζ μα Ανεβαναμε σκάλε με α εκοσ ραγαά μα ρχαμε σα δωμάα κ αφού ροφρναμε ρχο να από δω κ από κε κάμποσ ρα, σο λο, εγ κα αδλφα μου κοαζόμασαν κα πα ναμε βαθ ανάσε, ύσερα ο καθνα μα άρπαζε μα δυο γάε που ανήκαν σο ν άλλο κα ο βαζε σα πόδα. Φωνάζανε ο γάε, φωνάζαμε εμε,ο σκάλε ρζαν κα ο ασυφύλακα γεονα λεγε «Τ ραλυσσάνε» Ο γά σπάγανε ζάμα σπάγανε λάμπε, όργω ναν σαν χωρ φ α χρα μα. Ύσερα αρχζαμε να πεάμεμαξλάρα ο να σο κεφάλ ου άλλου σο λο κουραζόμασαν. Ένα από μα λεγε «Πάμε σ γαγά» Η γαγά λεγε «Αν ξαναπαξω μαζ σα, να με φύσεε σο σόμα!» Ύ σερα από λγο μα ρωούσε Τ να σα δγθ σήμερα»«Τ Μαμά ων γγάνων, γαγά».

«Μα φορά κ ναν καρό, σε κάποα χρα, να αγόρ ψα

5



χν το όμορφο μυθικό ουλί Ζουμρουτού Ά νκα θλ ν ανέβι στην λάτη του και να τάξι στο Αραράτ όου θα συ νανούσ ένα σοφό άνθρωο ο υ ξρ την αάντηση τιςτρις ρωτσις ου ίχ κάνι στο αγόρι ο σουλτάνος Ψά-

χνοντας το αγόρι έφτασ σ ένα σίτι όου έμ ναν κάτι γίγα ντς. Η μαμά τους καθόταν κί και ακόνιζ τα δόντια της. Τοαγόρι γ αμέσως κόλλησ το βυζί της και βύζαξ το γάλατης. Ά νθρω άνθρω του η μαμά των γιγάνων τώ-ρα γώ θα σ ίχα φάι όμως βύζαξς το γάλα μου. Τώραου θα ρθουν οι γιοι μου θα σ φάν. Κοίτα κί ίναι μια χτέ

να κι ένας καθρέφτης άρ τα και φύγ αν σ λησιάσουν οιγιοι μου ρίξ ρώτα τη χτένα κι ύστρα τον καθρέφτη. Εκί νη όμως τη στιγμ έφτασαν οι γίγαντ η μάνα έκρυψ το αγόρι ανάμσα στα όδια της Οι γίγαντς ίαν: Μάνα δώμυρίζι ανθρώινο κρέας. Και οσμίηκαν τον αέρα μύρισανδξιά μύρισαν αριστρά και φτάσαν ως τα όδια της μάνας

τους Τρέξ το υ κίνη Τ ο αγόρι το βαλ α όδια έτρχ έτρχ γύρισ μια στιγμ να κοιτάξι σω του και τι ναδι οι γίγαντς ταν ξοίσω του. Σκωσ και έταξ τη χτένα.Πίσω του μφανίστηκαν βουνά. Προχώρησ λίγο ακόμα γύρισ να κοιτάξι σω του οι γίγαντς άλι τον ακολουθούσανσκωσ και έταξ τον καθρέφτη Και στο σημίο κίνο έγι

ν μια μγάλη θάλασσαΟι γίγαντς μίναν η μια της όχθη.Το αγόρι έφτασ σ ένα ξέφωτο κι κί τον ρίμν το μυθικό

ουλί Ζουμρουτού Ά νκα. Το μυθικό ουλί μίλησ και του ί Θα σ άω ην λάτη μου ως το Αραράτ ρομηθέψουκρέας και νρό. Όταν γώ στον ουρανό κάνω γκακ θα μου δί-

νις κρέας όταν κάνω γκουκ θα μου δίνις νρό Το αγόρι αγόρασ κρέας και νρό και ξκινσαν Όοτ το ουλί έκανγκακ το αγόρι του έδιν κρέας όοτ έκαν γκουκ του έδιν νρό Αό μακριά ίχ φανί το Αραράτ όταν το μυθικό ουλί έκαν άλι γκακ το αγόρι κοίταξ το κρας ίχ τλιώσιτι να κάνι έκοψ ένα κομμάτι αό το όδι του και το βαλ



σο σόμα ου πουλιού όλις α πόδια ου αγγαε η οουμρουού Ά κα είπε σο αγόρι Έ ασες άε προχ-ρα. Το αγόρι περπάησε αλλά κούσαιε Τόε ο μυικόπουλί βγαλε ο κρας ου ποδιού που ο είχε κρύψει κάω

απ η γλσσα ου και ο κόλλησε σ ο πόδι ου παιδιού ύσερα ο γλειψε και γιαε Ήξερα ο παραμύι μόο ως ε-δ ε η γιαγιά λεγε ο παραμύι «Η μαμά ω γιγάωπάα ως ο λος Κάε ορά που λειωε εγ και ' αδλ-ια μου ης λγαμε «Άλλη μια ορά γιαγιά σι η γιαγιάμάς λεγε ο παραμύι ρεις ορς Εκείη διηγούα εγ ό-

μως πήγαια πάα σο παραμύι προς α πίσω μχρι μιαπόρα η πόρα άοιγε α αγόρι μπαιε μσα η πόρα με- ε αοιχή εκεί καόα μια γυαίκα με πολύ χορά χριακαι πόδια· πρι ακόμα εκείη προλάβει α μιλήσει ο αγόριάρπαζε ο βυζί ης ο βαζε σο σόμα ου και βύζαιε. «Ά -ρωπε άρωπε ρα εγ α σε είχα άει όμως εσύ βύζα-

ξες ο γάλα μου λεγε η γυαίκα.Το πρωί η μαμά μας η Φαμά λεγε «αιδιά ο γαμήσαε ο σπίι Τ ρα πρπει α σσεε η ιμή ου γιαί μα οΘεό δε α σας χαλαλίσω ο γάλα που βυζάξαε απ' ο ή-ος μ . Σκούπιζα ο ριροο ξύλιο σπίι από πάω ωςκάω ο αδελός μου ο Αλή αβαιε πάω μ α κουβά ε-

ρό και παί και σουγγάριζε όλα α ξύλια παμαα ου ξύ-λιου σπιιού ύσερα πηγαίαμε ση μαμά και ης λγαμε:« αμά σσαμε η ιμή σπιιού ι α κάουμε ρα«Επιο ου Θεού σας χαλαλίζω ο γάλα που βυζάξαε

απ' ο σήος μου λεγε εκείη Εγ και ο Αλή πρεπε ασκουπίζουμε και α σουγγαρίζουμε μαζί πολύ συχά για αμπορσουμε α πάρουμε πίσω χαλαλισμο επιο ου Θεού ο γάλα που είχαμε βυζάξει αζί με ο Αλή μπορούσα αδουλεύω πολύ καλά. Εκείος αγαπούσε η μυρωδιά ου βρεγ-μου ξύλου και σουγγάριζε πολλή ρα σπου ο βρεγμ

ο ξύλο α μυρίσει ιλούσε για ις δουλεις σα η ρελή



πλύστρα τ Νατζέ. Το νερό έτρεε από τ βρύσ στον κουβάσρρ σρρ σρρ.

σύ αρίζες πρώτ αδελφούλα έτσ » μου έλεγε ο Αλή.ντάξε» του απαντούσα.

Όταν σκουπίσες το μεγάλο δωμάτο εντάξε ... »ντάξε» του απαντούσα ... Κα φτάσες στο δάδρομο εγώ θ αρίσω να σφουγγα-

ρίζω τα ξύλα στο μεγάλο δωμάτιο εντάξε »ντάξε» έλεγα.Όταν εσύ σκουπίσες τς σκάλες εγώ θα πλύνω με νερό

κα θα καθαρίσω το μντέρ εντάξε »ντάξε» έλεγα.Να κουβαλήσουμε τον κουβά μαζί εντάξε »ντάξε» έλεγα.Κουβαλούσαμε τον κουβά επάνω μαζί κα με ένα σωρό ε

ντάξε» κάναμε το ξύλνο σπίτ πάλ λαμπίκο. Όποτε ο Αλή

έλεγε ντάξε» εγώ έλεγα πάντα Εντάξε». Ο Αλή με ξυπνούσε τς νύτες Να σκωθούμε θέλω τσίσα μου εσύ προώρα μπροστά εντάξε » έλεγε. Εντάξε» του έλεγα. Καμάφορά πδούσαν απ το μπαλκόν στς σκάλες ξένες γάτες οΑλή μου έλεγε Μ φοβάσα εντάξε » ντάξε» του έλεγασγανά. κείνος έκανε τσίσα του εγώ τον περίμενα κ όπως

γνόταν συνά έβλεπα εκεί στο πέτρνο πάτωμα ένα άστεγοφτωό σαλγκάρ που περπατούσε αθόρυβα κα άφ νε πίσωτου μόνο τα γλτσερά του ίν. Μέσα στο σκοτάδ το πατούσα. Με τα υγρά σάλα του σαλγκαρού κάτω απ το πόδ μουέβγαζα το σαλγκάρ στο δρόμο μήπως κα ζούσε αν το άφ να στα όρτα. Ήταν ώρα που νύτα κομόταν σαν πέτρααπ τους μναρέδες δεν ερόταν ακόμα φωνή του εζανούαυτή τν ώρα ο μοναδκός ήος ήταν ίσως κάποο φύλλο πουέπεφτε από κάποο δέντρο κα κατέβανε αθόρυβα στο ώμα.

Τώρα τρελοΑ τέν κομάτα ο γέφυρες στέκοντα στοσκοτάδ το Ουλούνταγ μοάζε με πουλί που κομάτα όρθο



α άρουνα μένουν έξω σο σοάδι μπροσά σο σπίι ηςαμπορας πουάνας, άνε ρο, οι αφόπερες ου Καραγιόζη αι ου Χαζηαάη σέονα σο σοάδ μ' ένασωρό αμένα εριά οι μναρέδες εναι άδεοι, γέρνουν ο ε

φάλ ους ση νχα που χει γνε πέρα. Ο άνθρωπος με αγυαλά ης Αγοράς Χιρχορ ομάαι ο άγαλμα ου Αα

ορ α ο άλογό ου περιμένουν σο σοάδι, η ρελοΜουαζέζ οιμάαι, ο μπαμπάς ης ομάα, ο ρελές αδελφές ομοναι ο παράθυρο με α άγελα ενα άδειο άσπρα μαξλάρα ους σέονα σο παράθυρο σα σοεινά,

η ρελοΣανιέ οιμάα, η ρελή πλσρα Ναζιέ ομάα, αόργανα μουσής ης Σχολής Αξωμαών σέονα μέσασο σοάδ ση Σχολή Αξωμαιών, α όμορφα ορσια

ης Προσας ομονα η λίγο αλερα από σώγαμπρο θεαΣινιά οιμάα, οι εφημερδες με ς φωογραφίες ων υπουργών ου Δημοραιο Κόμμαος σέοναι σο σοά

δι. Σέφηα α οι μεαξουργο ομονα.«Είσαι αόμα εεί ενάξει» με ρωοσε ο Αλή. Ύσεραερχόαν να δει ο πεθαμένο άσεγο φωχό σαλγάρι πάνωσε λίγα πράσινα φλλα. «Δεν πέθανε, ενάξει» έλεγε. «Ενάξει» έλεγα αι ανέαινα μαζ ου επάνω για να συνεχσουμε

ον πνο μας.

Μα φορά ο Αλή μου έδωσε ο χαρονόμσμα ου ου εχε δώσει η μαμά μου για να πάρε ζάχαρη. «Πάρε ένα λό ζάχαρη, ενάξε» μου είπε. Είπα «Ενάξε» α πήγα σον μπαάλη. Ο μπαάλης μου είπε:

«Η ζάχαρη μου έλεωσε, όρη μου». ον ρώησα«Από πο θα πάρω ζάχαρη»Μου έδειξε ένα άλλο μαγαζ προς ον ενριό δρόμο.

Μπροσά σον μπαάλη μα γυναα μλοσε μ έναν άνρα,ο άνρας αυός ήρθε από πσω μου.

«Κόρη μου εσ δεν είσαι ου υρίου .» είπε

' 7



Μουσταφά επα

Na

εε ο ά ρας μπαμπάς σ ο Μσταφά εναιφλος μ Θα σου πάρω ένα ιλό ζάχαρη δσε μ το πε ό-λιρό σ Περμενέ εδ Σαν τον Αλ ρτησε Εντάξει;

Εντάξει του επα αι του έδωσα το πεντόλιροφυγε Περμενα στη γωνα του δρόμου περμενα Περ

νούσαν λεωφορεα οι άνθρωποι μέσα από τα λεωφορεαοιτούσαν τους ανθρπους που περπατούσαν ον εντριόδρόμο Εγ οιτούσα συνέχεια προς το μέρος που εχε πάει οφλος του μπαμπά μου Δεν ρθε Ο Αλ με βρε εε που

περμενα αι μου είπε Αυτός ο άνθρωπος ταν λέφτης ΟΑλ διηγθηε στη μαμά μου την ιστορα σαν να την εχεζσει εείνος Η μαμά μου τον αγάλιασε Αρνάι μου α-λά που ο λέφτης δεν πρε ι εσένα του επε Χτύπησε τομπούτι της Αν σ έπαιρνε ι εσένα τι θα ανα εγ; Κι άρ-χισε να λαει λαψα ι εγ μαζ της σέφτηα τι θα α-

να εγ αν ο λέφτης μαζ με το πεντόλιρο εχε πάρει αι τοναδελφό μου τον Αλ αι ο Αλ δεν ξαναρχόταν ποτέ πσω;Ο Αλ μου επε Μην λαις μην λαις εντάξει; Εντάξειεπα αι συνέχισα να λαω

Κατά το βραδάι πγα μαζ με τη μαμά αι τη γιαγιά μουστις ευλογημένες ταφόπετρες του Καραγιόζη αι του Χατζη-

αβάτη που ταν οιοδόμοι του σουλτάνου Πγαμε ένα σωρόάσπρα εριά αι προσευχηθαμε μπροστά στις ταφόπετρέςτους επειδ εχαν προστατέψει τον Αλ από τον λέφτη ναανάλαφρο αεράι έσβησε τα εριά τ ανάψαμε ξανά αι γυρ-σαμε σπτι Ο Αλ αθόταν σπτι αι διάβαζε ειονογραφη-μένα περιοδιά που τότε έβγαιναν πάρα πολλά Ήταν ειο- νογραφημένες αμεριάνιες αουμπόιες ιστορες Τομ Μ.

Αυτός ταν ένας νεαρός αουμπόης αι αξιωματιός φλοςτου ταν ένας μεθυσμένος γιατρός που στο παγούρι του εχεπάντοτε ονιά Υ πρχαν επσης αι δύο γυναε η μα τανπάντα αβάλα σ' ένα άλογο αι πγαινε μαζ τους μεριές

80



φορς αν μόνη ης Τη λγανε Καλάμιυ Τζιν. Ήαν κι άλ-λο να κορίσι π ο λεγαν Σ, αυ περίμενε σπίι ον αρ-ραβωνιασικό ης Τομ Μιξ κι όλο νόμιζε όι θα ον σκόω ανοι νδιάνοι αν ο Τομ Μιξ γύριζε, η Σου σην αρχ δεν πίσε όι εκείνος ζούσε, αλλά ύσερα ο πίσεψε Τι να κά- νουμε όμως που ο Τομ Μιξ πρεπε να ξαναφύγει με ο άλογό ου Κοιούσα ις εικόνες ης ερμωσης ις αχανείς πεδιάδεςόπ περλανιόαν νθως μόνη πάνω άλογό ης η Κα-λάμιυ Τζιν, και ην αγαπούσα ην Καλάμιυ ζιν Η Τζινφορούσε πά α ανρικά ρούχα Η Σου φορούσε ναικεία ρού-

χα. Αυά α εικονογραφημνα περιοδικά α διαβάζαμε μσασον άλα ά μας, καθόμα αν ο δωμάιο μπροά α μά- ια ης μαμάς μας και με σοβαρό ύφος διαβάζαμε Τομ Μιξ. Ημαμά μου, μια φορά όρμησε πάνω μου σαν αεός και άρπαξε ο Τομ Μιξ μσα απ ον άλανά μου Τον χω καουρημνοεγώ ον Τομ Μιξ» επε και ριξε α περιοδικά η σόμπα Τα

περιοδικά κακανε αλλά υπρχαν όσο πολλά Τομ Μιξ Τ αγόρια αναλλάσσανε περιοδικά μεαξύ ους και κάθε βράδυρχο αν ο ξύλινο σπίι όλο καινούρια Τομ Μιξ Η μαμά μμερικς φορς κλαιγε και γοναίζονας μπροά μας μας -λεγε: Αρνάκια μου, σας γννησα εγώ για να γίνεε σραιώ ες ου Τομ Σικ (λεγε Τομ Σικ ανί Τομ Μιξ) όχι, εγώ δε σας

γννησα για ον Τομ Σικ ιαί ρχεε πίσω απ αυς ις ά-πισες σκις που ρώνε ανθρώπινο κρας; Ρίχνουν κουρίνεςαυοί και υφλώνουν α μαάκια σας, μείνεε εδώ μαζί μου,κάω απ α δικά μου φερά, ι δηληριο είναι πια αυό» Ύ-σερα α βαλε με η μάνα ης: Μάνα, γιαί με γννησες, αςγνναγες η θση μου μια πρα καλύερα μερα θα χρησίμευα ουλάχισον για να σπάνε καρύδια Αχ Θε μου, πάρεμου ην ψυχ, να μη βλπουν α μάια μ α αρνάκια μουαιχμάλωα κακών πνμάων», είπε Μερικς φορς, για να ην παρηγορσουμε, καίγαμε εμείς μόνοι μας α Τομ Μιξ ησόμπα σελίδα σελίδα. Και η γιαγιά μάς ρωούσε αν φοβόμα

8



ταν ή όχι ότι τές οι κακές εικόνες θα ζωντάνευαν τη νύχτακαι θ' αρχζανε να τρέχουν μες το πτι. Έλεγε πως εχαμε α-δυνατει από τότε που διαβάζαμε αυτά τα βιβλα. «Αυτές οιάπιτες κιές άς ρουφάνε εκενες χοντρανουν κι εες αδυ

νατζετε αν κοινιά» επε. Κι ακόμα: «Γνατε τρατιώτες τουΔιαβόλου κάθεε χέρι χέρι με το Διάβολο τα ύννεφα καιμας δένετε την τύχη μας». «Γιούπι Απάτι Κομάντι!» απα- ντήαμε εμες γιαγιά μου και η μαμά μου έφεραν απ' το πα-λιό άψυχο οκάκι μας την τρελοΣανιέ. Θα μας έκανε μαγικά. τρελοΣανέ ήρθε με ένα πολύ λεπτό ουρωτήρι ένα τγκι-

νο τάι μια βαθιά κουτάλα και μολύβ Επε «Μπιμιλλάχιρ-ραχμανιρραχιμ». Γέμιε το τάι βρατό νερό με την κουτάλαέρξε ο νερό μολύβ ο μολύβι άλλαξε μέα το νερό η Σα- νιέ προευχήθηκε και έφερε βόλτες το ουρωτήρι με το μολύ-βι μέα πάνω απ τα κεφάλια μας ύερα μπροτά τις καρ-διές μας μετά την πλάτη μας. Έπειτα μας έριξε το τόμα ε-

μένα κα του Αλή από τρες ταγόνες μολυβόνερο. ο ήπιαμε Έβρεξε με το μολυβόνερο τα χέρια μας η τρελοΣανιέ προ-ευχόταν και φύαγε την αναπνοή της κατευθεαν το πρό-ωπό μας. Η αναπνοή της εχε μια βαριά μυρωδιά Ο Αλή κιεγώ νυτάξαμε και κοιμηθήκαμε λγο. Με το ένα μάτι εδαπως οι τρεις γυνακες υνέχιζαν να προεύχοντα Την άλλη

μέρα ο Αλή μου επε «Ας μη φέρνουμε πιαΤμ Μι

το π-τι εντάξει» «Εντάξει» επα. εφυλλζαμε τα γρήγορα ταΤμ Μι απ την πρώτη ως την τελευταα ελδα το πρακτο-ρεο εφημερδων και δεν έμπαινε πια Τμ Μτο πτ μα-μά μου παράγγειλε ε μια μοδτρα ένα καινούριο φόρεμα γιατην τρελοΣανιέ.

Η θεα Σιντικά πέραε από μπροτά μας πάλι με μια τρυ-πημένη εφημερδα γέλαε και επε «Αχ Φατμά χανούμ αυ-τός ο αχρεος βγανει απ' την πόρα και οπ ξαναμπανει απτην καμινάδα» μαμά μου μας πήρε ένα άλλο εικονογραφη-μένο μυθιτόρημα. ταν ένα χοντρό βιβλο. Ο ττλος του ήταν



Κιόρογλου.33 Τ εικ νγραφημέ ν μ υθιόρημα άρχιε στ παλάτι ενός πλ ύσι υ μπέη. Ο μπέης είχε ένα δ ύλ π υ ήξερεπλύ καλά από άλγα δ ύλς αυτός έπρεπε να πηγαίνει συ νέχεια καβάλα άλγ και να βρίσκει καιν ύρια άλγα γιατ ν πλ ύσι άνθρωπ. Μια φρά έφερε στ παλάτι ένα πλύμικρό και αδύνατ άλγ είπε στ ν μπέη τ υ ότι τ άλγ αυτό θα γινόταν μια μέρα ένα άλγθαύμα. Ο πλ ύσις άνθρωπος θύμωσε πάρα πολ ύ. «Α υτός ο σεζης με κορο·δεύει Τ ο

κρέας αυτ ύ τ υ αλόγ υ π υ έπιασε και έφερε δεν αξίει ύτε να τ πετάξεις τρφή στα γεράκια π υ τρώ νε ψφίμια», εί-

πε Ο πλ ύσις μπέης τύφλωσε τα δυ μάτια τ υ σεη με πυ-ρωμέν σίδερ τ ν έβαλε πάνω στ μικρό αδύνατ άλγ καιτ ν έστειλε πίσω στ χωριό τ υ Ο τυφλός άνθρωπς έφτασεστ χωριό τ υ. Ο γις τ υ ήταν μικρό αγόρι όταν τός γύρι-σε πίσω στ χωριό τυφλός πάνω σ' έ να κακόμιρ άλγ. Καθώς γις μεγάλωνε μεγάλωνε και τ άλγ. παλικάρι έ-

βγαλε μ υστάκι και ρκίστηκε να εκδικηθεί τ ν πλ ύσι μπέη. άλγ είχε γίνει ένα ιπτάμεν άλγ. παλικάρι φίλησετ χέρι τ υ πατέρα τ υ ανέβηκε στα β υνά και μάεψε γύρωτ υ ένα σωρό νεαρ ύς ληστές. Και ϊβά ένας πλύ όμρφς νές ήταν πι αγαπημένς τ υ ληστής. Ορκίστηκαν ό-λι τ υς να εκδικηθ ύν τ ν πλ ύσι μπέη. Και γις τ υ τυ-

φλ ύ έγραψε στα β υνά π

ιήματα:

Δώε απ μένα χαρετίσματα στν μπέη της ΜπλυΑνεβ αίνω στης Μπλυ τα βυνάΤ τρίμ των των, φωνές των ασπίδωνΘ αντηχήσυν κα θα φωνάυν τα βυνά: , έ, έ!

Ο Κιόργ λ υ πέταξε με τ άλγ στ παλάτι τ υ μπέη καιήθελε να τ ν σκτώσει εκεί όμως κάτι είδε: εκείνη ακριβώς τηστιγμή είχαν έρθει στη χώρα των ύρκων έμπρι όπλων από τη Βενετία και π υλ ύσαν στ ν πλ ύσι μπέη όπλα π υ



ξερ νο ύσα ν φω τιά απ το όμα το υς. Ο Κιόρογ λο υ το είδε α υ- ό ύρισε πίσω σ α βου ν κι έραψε ποίημα:

ρέθηκε το voυφέκ χάλαε η λεβεvά

Στραβ παθί θα κουράε τη θκη

Ο Κιόρογ λο υ έγ ραφε κάθε φορά έ να ποί ημα κα τά το υ μπέη ιαί ακόμα δεν μπορούσε να ον σκοσει Σο δρόμογ ια το ν μπέη υπ ήρχα ν έ να σωρό πα νέμορφες ημίγ υμ νες γ υ-

ναίκες, ο Κιόρο ο υ ις α απούσε, εκεί νες ο ν α απούσαν,

σο τέλος είχε πολλ ποι ήμα τα και γ υ ναίκες. Ο μπέης έβαλε α νθρώπο υς και απ ήγ αγ α ν το ν όμορφο λη ή φίλο τ , το ν ό-μορφο βζ όε ο Κιόρο ου σκόωσε ον μπέη κι ο θ-

να τος ήρθε και σ' εκεί νο ν από τα όπλα πο υ πο υλο ύσα ν στη χώρα ης Τ ουρκίας οι Βενεοί έμποροι όπων. Τ ο ο ο πέ- αξε πίσω σα βου ν οι χωρικοί είπα ν: « Κιόρο ου καθό-

τα ν πά νω σ το άογ ο πο υ πε τάει ο Κιόρογ ο υ ζει. Ο Α είπε Κιόρο ου ζει ενξει; Ενξει είπα.Τ η ν ύχ τα, ό τα ν προσε υχόμου να γ ια το υς πεθαμέ νο υς, δε ν έ-ε α ο όνομα ου Κιόρο ου ια ί εκείνος ζο ύσε. Εία ν πε-ράσει εφ τά αιώ νες ίσως, εκεί νος όμως ζο ύσε. Προσε υχ ήθηκα γ ια το ν όμορφο λησ τ ή φίλο το υ το ν όμορφο Α βάζ.

Η θεία Σι ν τικά, πο υ ή τα ν λίγ ο καλ ύ τερα από σώγ αμπρο,

είπε σ τη μαμ μο υ ό τι έχει κ τι πολ ύ καλο ύς φίλο υς σ' έ να κο- ν τι νό χωριό. Ο Αλ ή κι εγ ώ μπορο ύσαμε να πάμε σ' α υ τ ή τη ν οικοένεια. Η μαμ μου μας έβαε σ ένα εωφορείο μέσασ το οποίο οι χωρικοί κάθο ν τα ν με τις κό τες, τα αρ νιά και τις γαοπο ύες ο υ ο οδηγ ός ο υ εωφορείου ορκίηκε σ η μαμ μου Φαμ ανούμ να φι σω νεκρ α παιδι μουθα οδη ήσω προσεχ ικ και θα πω α παιδι σο υ σώα σ ο ν Μεμέ Α μπέη. Τον ξέρω Φεύουμε ενξει ρ ησε οοδηός Οι ωρικοί είπαν Ενξει

Ξεκιν σαμε η μαμ μου και η θεία Σινικ έμειναν εκεί ο

84



λεφορείο σκαρφάλ νε ον ένα λόφο μεά ον άλλο από κειψλά είδα ν πεδιάδα ρούσα με ο Ουλούναγ. Ανφώναζα α ποάμια και α ζώα που ζούσαν μέσα ου δε θαμε άκουγαν πια. Τ' αρνιά χέζανε μέσα σο λεφορείο ρογ-λά μρα σκαά όλο ο κόσμο κοιούσε σιπλά ν πε-διάδα Κά εκεί ν ρούσα Αγορά Χιρχούρ ιδρώνει

ώρα μέσα σ σκόν και ον λιο καμπούρα πουάνα ί-σ φ νάζει ο σιράκι ου καφεζ «Ένα καφέ πολύ γλυκό να είναι. Η ρελοΑ έν σου δρόμου ρούσα χυπάει ο ναούλι βγάζει πέρε απ' ο θο ι πε

άει σα παιδιά και καουράει περπαώνα. Έβαλα ν ρελοΑ έν και ν καμπούρα πουάνα πάν σα χράφια εκείκά Η Α έν και καμπούρα πουάνα έκαναν ι ίδιε όππάνα κινσει. Είδα ν Α έν σε μια απέραν χρμαιπεδιάδα αν σαν χριάισσα που έριχνε πέρε σα πουλιά καμπούρα πουάνα άναβε εκεί πάν σο χώμα μια μικρ

φ ιά Όμ θα αν καλύερα αν ι άφνα πάλι ανάμεσαι ψείρε σι γέφυρε και σου μουσακαλδε άνρεπου μοιάζανε ορφανοί από μάνα και παέρα μέσα α γεράξύλινα σπίια. Το λεφορείο προχρούσε μέσα σ ένα ούνελπου ο σχμάιζαν ροδέ Τα ρόδια χυπούσαν α παράθυ-ρα και ραβιό ουσαν πίσ Το λεφορείο έφασε σ' ένα χ-

ριό που σεκόαν πάν σ ένα μικρό βουνό. Ο Μεχμέ Αλμπέ σον οποίο μα είχε είλει θεία Σινικά αν εκε ΟΜεχμέ Αλ μπέ έβγαλε ο καπέλο απ' ο κεφάλι ου είχεένα φαλακρό κεφάλι χαιρέσε όλου ου χριάε και ονοδγό και εε ο Θεό να ου ευλογεί που φέρανε εμένα και

ον Αλ Εκείνοι ου είπαν να ον λογεί κι εκείνον ο Θεό.Βελάσανε και ' αρνιά ου ο λε

φορείο έφυγε αφνονά

μα μέσα σ' ένα μαύρο καπνό. Ο Μεχμέ Αλ μπέ μα π-ρε απ' ο λεφορείο σαν δυο νεροκολοκύθε και μέσα απ' ομονοπάι μα κουβάλσε σ ένα σπίι από άχυρα και σβου- νιέ. Μα είπε «Μάσαλλαχ γίναε ολόκλρα γα·δούρια. Εί



χε τέσσερα αιδιά και μια υαίκα. η θεία Μουζειέ ααλιά της θείας Μουζειέ έδειχα τα μάτια της τρεις φορέςιο μεάλα Είχε έα ολύ ζεστό σώμα αυτή τη βραδιή ώραζεστάθηκα κρυφά ο λάι της. Μας κοιτούσε όλη η οικοέ-

εια λες και δε ήξερα ού έρεε α μας βάλου άω σταμαξιλάρια τους άω στο κεφάλι τους αάμεσα στα χέριατους; Πήαμε όλοι μαζί στο κήο τους κάτω α τις ροδιέςκαθίσαμε εκεί ο Μεχμέτ Αλή μέης και η υαίκα του Μου-ζειέ σα τις υαίκες του αήφορού μας μας ρώτησα: ικάετε; ι κάει ο μαμάς η μαμά η ιαιά σα Καλά»

είαμε. Σιτικά χαούμ τι κάει;» Ο Αλή εε Καλά» Εώ εία Λίο καλύτερα αό σώαμρο». Κι εμείς σα τοσώαμρο είμαστε» εία ο Μεχμέτ Αλή μέης και η αίκα του Μουζειέ Μόλις βράδιασε ύρισα ίσω σίτι τουςοι αελάδες τ ρόβατα και τα αδούρια. Πέρασα αό τοκήο μας κοίταξα έκαα μουουου Και οι αελάδες είαι

με το Δημοκρατικό όμμα ότα με βλέου αβίζου » είεο Μεχμέτ Αλή μέης. ο Δημοκρατικό Κόμμα το είχε στείλειεξορία σ αυτό το χωριό ιατί ήτα με το Λακό Ρεουμλικα-

ικό Κόμμα Είχε ολύ λετά χείλη ελούσε μόος του χιχιχι-χιχι Ότα έκλεια τα μάτια μου και δε το έβλεα όμιζαως έκλαιε μια υαίκα. Ξαφικά σα ρόδι ου έεσε α τη

ροδιά μαμ μας ρώτησεΓια είτε μου ο σουλτάος Αμ τουλχαμίτ όσα χρόιαβασίλεψε;»

ριάτα τρία χρόια».Ποιος το αέτρεψε;»Οι Νεότουρκοι.Πότε» ο 909» ι έκαα οι Νεότουρκοι;»φερα τη ελευθερία και ροσάθησα α σώσου ξα-

ά τη κατεστραμμέη Οθωμαική Αυτοκρατορία»

186



Μ ποο ς ήμασταν στον πρώτο παγκόσμο πόλμο»«Με το υς Γερμα νο ύς». Εναντον τνος;»Εναντον των Άγγλων των Γάλλων των ώσων».

Τ να λρα» ν ήξρα. Μο άρσαν ο φωτογραφς των σολτάνωνστα ββλα της Ιστορας κ έτρμα τις ημρομην ς των πολέμων κτλ. δ ν μπορούσα να τς αποστηζω σωστά. ν ήξρα πρσσότρα Φέρ το ββλο της στορας σο» π οΜχμέτ Αλή μπέης στο γο το Το αγόρ έφρ το ββλο. Ο

Μχμέτ Αλή μπέης γύρισ τς σλδς το ββλο έκατσ α νακούρκοδα πάνω στο ββλο κα πέζοντας μ το δξ χέρ την κολά το έκλασ πάνω στς σλδς προτ προ τπροτ. Μτά έκαν ένα γύρο φέρνοντας το ββλο προς τημύτη μας το ββλο μύρζ κλανές το Μχμέτ Αλή μπέη. Επ στο ββλο της στορας: Φτύσαν έναν ξδάντροπο στη

μούρη κ κνος "Αχ τ ωραα βρέχ ». Ύστρα έδξτη μύτη το. Παδά τ να α τό» π.Κανένας δ μλησ.Επδή λγο πρν δ ν ήξρα να πω τ να λρα φο

βόμο να ν' απαντήσω ν πα τποταΑν έδνα απάντηση κα έλγα Μύτη» α έπρπ να απα

ντήσω κα στο τ να λραΕπδή ο Μχμέτ Αλή μπέης πρμ ν μα απάντηση κα

στο μταξύ σκάλζ τη μύτη το άρχσα να μτράω τα δάχτλά μο. Μέτρησα έντκα δάχτ λα στα χέρα μο κα γα να έχω δέκα δάχτλα αντ έντκα άρχσα να τα ξαναμτράω.Τώρα ήταν δώδκα Μ την άκρη το βλφάρο μο κοταξα να δω τ κάνο ν ο άλλο κ κνο κάτ μτρούσαν.

Ο ένας μτρούσ τα δόντα το ο άλλος τα σπράκα το .Ο Αλή τραβολογούσ τα μπατζάκα το παντλονού το λςκα τα πόδα το χαν μακρύν ξαφνκ.



Μονάχα η θεία Μοζεγέν γελούε Ααα Μεχμέ Αλμπέη μην α ζορίζε α παδά πε ο είπε Ο ΜεχμέΑλ μπέη έφξε η μύη ο με α δάχ λά ο κα μίληε:Μννμμμμμ αν μα φορά μα ούρκκη μύη η μύη α

η λέγανε ολάνο Αμπνολχαμί κα ο Αμπνολχαμίβαίλεψε ράν α ρία ολόκληρα χρό να Ο Σο λά ν Μ ύη

αν δεποκό λένε Φοβόαν επαναάε Επεδ φο-βόαν πολύ κα δεν θελε κανέναν κονά ο ακόμα κα οράφη ο έπανε μέρα από κρά ο Αμπνολχαμί γρνούε με ρούχα πο δε έκοναν καλά επάνω ο

είπεΚαθώ ο δηγούναν α ό ο Μεχμέ Αλ μπέη κραού-ε με ο ένα χέρ η μύη κα με ο άλλο έλε η ζώνη

ο κα καέβαε λίγο ο πανελόν ο. Είδα ο μό ο κώ-λο κάω απ η ροδά εκεί μπροά μα πγε κ ρθε μα ε-δώ μα εκε Κα είπε:

ολάνο α ό επεδ αν ολόκληρο μα μύη είχε απαγορέψε να λένε η λέξη μύη. Επί ρά α ρία χρόνακανένα Τούρκο δεν επ ρεπόαν να πε μύη Ο ΣολάνΜύη έβαζε να ο μεαφράζον ένα ωρό ανομκά μθ-ορμαα απ α γαλλκά Ο άνθρωπο πο ο δάβαζε α -

ά α ββλία έπρεπε να κάθεα πίω από μα κορίνα γαί

ο Σολάν Μύη φοβόαν Όαν μα φορά ην ώρα πο ά-κογε γα εγκλμαα ον πρε ο ύπνο ο εθνκόφρονε Τούρ-κο αξωμακοί ο Νεόορκο έφεραν ην ελεθερία.

Τη γμ πο ο Μεχμέ Αλ μπέη είπε ην ελε θερίαάφηε ο πανελόν ο να πέε κα περπάηε ανάμεά μακάω απ' η ροδά με ο πανελόν πεμένο κάω α πόδα

ο ον κώλο ο μόγμνο κα α πόδα ο γμνά κα είπε Κα ποο ξερε είνα η ελεθερία Ποο ην θελε οκόμο Ήξερε ο κόμο είνα η ελε θερία είπε Ο Μεχμέ Αλ μπέη έβγαλε απ' ην έπη ο ποκαμίο ο έ να κομμά απούν λέρωε πρώα α χέρα ο ο χώμα έ

88



χυσε νερό απ τη στά να π ταν ον κπο κι έπλυνε τα χέ-ρια του ε το σαπούνι λένοντάς τα έλεγε: «Η ελευθερία -ταν ένα γαλλικό σαπούνι που είχαν φέρει αζί τους οι Τούρ-κοι που λόγω του Σουλτάν Μύτη είχαν φύγει στη Γαλλία Τα

κάπως σκούρα χέρια τους θέλανε να τα πλύνουν ε γαλλικόσαπούνι Ένας πρίγκας σχεδίαζε εξεγέρσεις κατά του Σουλ-τάν Μύτη γιατί νοίζετε τις σχεδίαζε γιατί ταν ερωτευ-ένος ε την Αγγλία» Τη στιγ που είπε «ερωτευένος» οΜεχέτ Αλ πέης, ε το παντελόνι του πεσένο στα πόδιατου αγκάλιασε τη ροδιά και συνέχισε: «Αυτός ο στασιαστς

πρίγκας έλεγε: Οι Ά γγλοι είναι ανεπτυγένοι εείς εία-στε νοάδες Εάς, που θελε να ας φέρει την ελευθερία,ας ισούσε Ένας άλλος άνθρωπος που θελε να ας φέρειτην ελευθερία έλεγε πως έπρεπε να καλέσουν στο οθωανικόκράτος ειδικούς απ' την Ευρώπη αυτούς να γαλουχηθείια ανώτερη φυλ Οι ανώτεροι αξιωατικοί που έφεραν την

ελευθερία το ο Ενβέρ πασάς και ο Τζεάλ πασάς πα- ντρεύτηκαν αέσως αέσως πριγκίπισσες τις κόρες του σουλ-τάνου» Τη στιγ που είπε «παντρεύτηκαν» ο Μεχέτ Αλπέης πρε ένα ρόδι, το έσφιξε ην παλάη του ο κόκκινοςχυός του ροδιού έτρεξε πάνω ην ανοιχτόχρωη φούστατης θείας Μουζεγιέν Ύ στερα ο Μεχέτ Αλ πέης σκαρφά-λωσε ο δέντρο το κατεβασένο παντελόνι του τώρα κρεόταν απ' το δέντρο και φτερούγιζε στον άνεο Ο ΜεχέτΑλ πέης έκοψε ερικά ρόδια απ' το δέντρο, πέταξε τα ρό-δια ο κεφάλι ας και είπε: «Η Αγγλία και η Ρωσία συφώ- νησαν το να διαελίσουν το οθωανικό κράτος Γα ναπορέσει η Αγγλία να πάρει στα χέρια της τα αραβικά κοιτά-σατα πετρελαίου, θελε να φτάσει στην Αίγυπτο στο Σουδάν και στην Κύπρο Η Αγγλία υποκίνησε ε τους πράκτορέςτης εξεγέρσεις των ουσουλάνων Αράβων κατά του οθωα-

νικού κράτους Ύστερα ρθαν οι Γερανοί αναζτησαν πε-τρέλαιο εταφιεσένοι σε αρχαιολόγους Οι Γερανοί βιά

89



ζοναν. ίχαν αργήσι και ήθλαν σα γρήγορα ν ανοχονσην Αναολή»

Λέγονας αυό, ο Μχμέ Αλή μπέης, μ ο πανλόνι ου να κρέμ α σα πόδα ου κι νώ αιωροναν απ ο δένρο,

σκαρφάλωσ πο ψηλά κί ξάπλωσ λαχανιασμένος ανάμσα σα κλαδά και ίπ «Η Αγγλα η Γαλλία, οι Ρώσοι κα οιΓρμανοί έλγαν ο οθωμανικό κράος ο άρρωσος ου Βοσπόρου. Οι Άγγλοι καασκασαν σδηροδρομκές γραμμέςπου πήγαναν σο Μπακο Οι Γρμανοί έφιαξαν σιδηροδρομκές γραμμές που πήγαναν σα κοιάσμαα π ρλαου,

ση Βαγδάη και η Μοσολη. Ύσρα ήρθ σην σαμπολη Γρμανική Τράπζα Όαν ο Γρμανο καασκαζαν ς σιδηροδρομικές γραμμές προς η Βαγδάη, ο οθωμανικό κρά ος ήαν υποχρωμένο να πληρών λφά για κάθ χιλιόμ ρο Ο Γρμανοί, γα ν ξήσουν ο κέρδος ανά χιλόμρο,έφιαξαν φδσους δρόμους που σροβλίζοναν άσκοπα Τα

δάση ης Α ναολας αφανσηκαν γ' ος ους δρόμους ρένου» Λέγονας αυό ο Μχμέ Αλή μπέης έσπασ κλαδά και α 'ριξ κααπάνω μας Ύσρα ο Μχμέ Αλή μπέηςέβγαλ λίως ο πανλόν ου, σάθηκ πάνω σο δένροσαν Ταρζάν και π «Αυή ήαν η καάσαση όαν οι Νό ουρκοι ανέρψαν ον Σουλάν Μη κι έφραν ην λ υθ

ρία λ υθρία ήαν ένα βιβλίο νόμων Ά γγλο, Γάλλο, Ρώσοι, Γρμανο, Αυσριακο πιάσηκαν χέρ χέρ κα σάθηκανπλά πλάι γα να μοιρασον μαξ ους αργόρα ο οθωμανικό κράος Όλη η χώρα ήαν σαν καφ νίο, ο διάφορςγλώσσς ανηχοσαν σ άδα αίθουσα Τους Τορκους αξιωμακος ους έπασ η πιθυμία να παξουν μ ους Γρμα νος αξιωμαικος Ο αρχηγός ης λυθρίας Ενβέρ πασάςήαν πολ αυάρσκος κα σχανόαν ους αδναμου μπήκσον πρώο παγκόσμιο πόλμο μαζ μ ους Γρμανος» ΟΜχμέ Αλή μπέης πήδηξ απ' ο δένρο πήρ ο πανλόνι

ου από χάμω ο φόρσ σιγά σγά, έδσ η ζώνη ου, κάθ

°



σε κάτω κ κοίτξε το γόντό το. «Ο στρττες, ν δεντος σκότωνε ο εχθρός, πέθ ν ν στος δρόμο ς, κάτω πότον λο, ποτάμ, μερκοί στ βονά πδούσ ν στονγκρεμό Ο άρρωστος πτέρς μο επεδ τ ν ξωμτκόςκθότ ν μέσ στ σκν, σκ ν έτρεμε πό τ ν ελονοσί μσ είχε βολάξε στ λάσπ κ ο στρττες κάθοντ ν έξωστ βροχ μέρες ολόκλρες. Μερκοί πέθ ν ν έτσ εκεί ποκάθοντ ν τόσο πολύ έβρεχε. Ότ ν τέλεωσε ο πρτος πγκόσμος πόλεμος, είχμε χάσε τέσσερ εκτομμύρ νθρπος. Γράφε στ ββλί τς Ιστορίς ότ ο στρττες έτρε

μ ν σ ν το φύλλο κάτω π' τ βροχ, δεν το γράφε; Φέρτε τοββλίο εδ», είπε ο Μεχμέτ Αλ μπές.

Τ νύχτ κομθκ πάλ στρωμτσάδ Θέλσ ν προ-σε χθ γ τος πεθμένος, λλά δεν ξερ πς ν μετρσω τά τ τέσσερ εκτομμύρ στρττες. πρεπεπρτ ν πω τ ονόμτ όλων των άλλων πεθμένων πο

ξερ ως τρ Ότ ν θ τέλεων μ τούς μπορούσ ν σ - νεχίσω με τ τέσσερ εκτομμύρ στρττες πο πέθ ν νστον πρτο πγκόσμο πόλεμο Είπ τς ρβκές προσε χές

ΜπισμλάχιρραχμανιρραχιμΕλχάμντου λιλλάχιραμπ αλεμίν. Ερραχμάνιρραχιμ, μαλού

κι γεβμιντίν Ιγιακνά'μπουντού βε ιγιακέ νεστέιν Ιχντινεσσιρατέλ μουστεκιγ Σιρατελλεζινέ εναμτέ αλεϊχίμ γκαμαyτoυμπί αλεϊχίμ βελενταλλίν ΑμήνΜπισμιλλάχιρραχμανιρραχΚιουλ χιουβαλλαχιού εχάντ Αάχιουσαμεντ Λ εμ γλίντβε-λέμ γιουλέντ Βελέμ γιεκιούν λεχού κιουφουβέν εχάντ Αμήν

Θεέ μο, σε πρκλ, δέξο τς προσε χές μο γ' τούς τος πεθμένος: Γ τ μμά τς μμάς μο γ τοςοκοδόμος το τζμού το σολτάνο τος ελογμένοςΚργκόζ κ Χτζβάτ πο με μ λέξ το σολτάνο

9



τούς πραν το κεφάλι ια τις δύο πεθαμένες αδελφές της υ νακας που συνάντησε η ιαιά μου στο δρόμο ια τον πεθαμένο άντρα της υνακας με το παιδ ια την πεθαμένη μαμάτον πεθαμένο μπαμπά και την πεθαμένη αδελφ του ανθρώ

που που ζητιάνευε μπροστά στο τζαμ ια τον πεθαμένο ά ντρα της υνακας στο πάρκο ια την πεθαμένη κόρη της υ νακας πάνω στη έφυρα ια την πεθαμένη μαμά και τον πεθαμένο μπαμπά της υνακας στην Ουλού σεσμέ ια όλουςτους πεθαμένους που συνάντησε η ιαιά μου ια τους πεθαμένους ονες των ανθρώπων στα παλιατζδικα ια τον πε

θαμένο ωραο ληστ Αβάζ ια την πεθαμένη μαμά και τονπεθαμένο μπαμπά των ανθρώπων που περμεναν στο στενόσοκάκι ια την πεθαμένη μαμά και τον πεθαμένο μπαμπάτης καμπούρας πουτάνας της ριάς πουτάνας Φατμά και τηςκαθεμιάς από τις άλλες πουτάνες ια τους πεθαμένους ονεςτου θεου Ρετζέπ που με π ε ως το σενκέλ σεσμέ ια

τους πεθαμένους ονες της τρελοΣανιέ ια την Αρμένισσαπου πέθανε στην εσοδο του σπιτιού στην αμπούλ ια τονπεθαμένο Ατατούρκ ια την πεθαμένη Ισιδώρα Ντάνκαν ιατα πεθαμένα ερωτμένα ζευάρια που έπεσαν από την κορφ του Ουλούντα ια τους πεθαμένους ονες του διπλωμέ

νου στα δυο θεου Σαβκ ια τους πεθαμένους ονες του τρε

λού του νεκροταφεου του Μουσά που μου έδειξε το πράματου ια όλους τους πεθαμένους που εδα μαζ με τη ιαιάμου στο νεκροταφεο ην σταμπούλ ια τους πεθαμένουςονες των στρατιωτών που εδα στο τρένο ια τα πεθαμέναοχτώ παιδιά της ιαιάς μου ια τους πεθαμένους ονες τωνερατών του λατομεου ια τους πεθαμένους ονες των αων που εναι θαμμένοι στον αυλόυρο του Ουλού Τζαμ ιατους πεθαμένους ονες του ανθρώπου με τα υαλιά στηνΑορά ιρτχούρτ ια τους πεθαμένους ονες της τρελοΑ τέν ια την πεθαμένη μαμά και τον πεθαμένο μπαμπά τηςθεας Μπαμπάκως ια τον εκοσι τριών χρονών ανθυπολοχα



γό πο υ πέθανε από φ υματίωσ, άντρα τς λίγο καλύτερα απόσγαμπρο θείας Σι ντικά Ύ στερα ρθαν τα τέσσερα εκατομ-μύρια στρατιτες: Για τον πρτο νεκρό στρατιτ για τοδεύτερο νεκρό στρατιτ για τον τρίτο νεκρό στρατιτ για

τον τέταρτο νεκρό στρατιτ για τον πέμπτο νεκρό ρατι-τ για τον έκτο νεκρό στρατιτ για τον έβδομο νεκρό στρατιτ για τον όγδοο νεκρό στρατιτ για τον ένατο νεκρόστρατιτ, για το δέκατο νεκρό στρατιτ για τον ενδέκατο νεκρό στρατιτ για το δωδέκατο νεκρό στρατιτ για τοδέκατο τρίτο νεκρό στρατιτ για το δέκατο τέταρτο νεκρό

στρατιτ, για το δέκατο πέμπτο νεκρό στρατιτ για το δέ-κατο έκτο νεκρό ρατιτ για το δέκατο έβδομο νεκρό στρα-τιτ που πέθανε στον ποταμό για το δέκατο όγδοο νεκρόστρατιτ για το δέκατο ένατο νεκρό στρατιτ, για τον ει-κοστό νεκρό στρατιτ για τον εικοστό πρτο νεκρό στρα-τιτ, για τον εικοστό δεύτερο νεκρό στρατιτ για τον ει-

κοστό τρίτο νεκρό στρατιτ για τον εικοστό τέταρτο νεκρόστρατιτ για τον εικοστό πέμπτο νεκρό στρατιτ για τονεικοστό έκτο νεκρό στρατιτ για τον εικοστό έβδομο νεκρόστρατιτ για τον εικοστό όγδοο νεκρό ρατιτ που πέ-θανε όπως καθόταν στ βροχ για τον εικοστό ένατο στρατιτ για τον τριακοστό στρατιτ για τον τριακοστό πρ-

το στρατιτ για τον τριακοστό δεύτερο στρατιτ για τοντριακοστό τρίτο στρατιτ για τον τριακοστό τέταρτο στρατιτ για τον τριακοστό πέμπτο στρατιτ για τον τριακο-στό έκτο στρατιτ για τον τριακοστό έβδομο στρατιτ, γιατον τριακοστό όγδοο στρατιτ για τον τριακοό ένατοστρατιτ για τον τεσσαρακοστό στρατιτ για τον τεσσαρακοστό πρτο στρατιτ, για τον τεσσαρακοστό δεύτεροστρατιτ για τον τεσσαρακοστό τρίτο στρατιτ για τοντεσσαρακοστό τέταρτο στρατιτ που πέθανε τρέμοντας γιατον τεσσαρακοστό πέμπτο στρατιτ, για τον τεσσαρακοστόέκτο ρατιτ για τον τεσσαρακοό έβδομο ρατιτ για

193



ον εσσαραοό όγδοο σραιώη για ον εσσαραοσόναο σραιώη για ον πενηοσό σραιώη για ον πεηο ό πρώο ραιώη για ον πεηοό δερο σρα ιώη για ον πενηοό ρίο σραιώη για ον πενηο

σό αρο σραιώη για ον πενηοό πμπο σραιώ η π πθανε σον ύπνο ο υ για ον πενηοσό ο σρα ιώη για ον πενηοσό βδομο σραιώη για ον πενηό όγδοο ραιώη για ον πενηοό ναο ραιώηγια ον εξηοσό ραιώη για ον εξηοσό πρώο σρα

ιώη για ον εξηοσό δεύερο ραιώη για ον εξηοσό

ρίο σραιώη για ον εξηοό αρο σραιώη για ον εξηοσό πμπο σραιώη για ον εξηοσό ο σρα ιώη για ον εξηοσό βδομο σραιώη για ον εξηοόόγδοο σραιώη για ον εξηοσό ναο σραιώη για ονεβδομηοσό σραιώη που πθανε σον ήλ για ον εβδομηοό πρώο ραιώη για ον εβδομηοό δερο ρα

ιώη για ον εβδομηοσό ρίο σραιώη για ον εβδομη-οσό αρο ραιώη για ον εβδομηοσό πμπο σρα ιώη για ον εβδομηοσό ο σραιώη για ον εβδομηο ό βδομο σραιώη για ον εβδομηοό όγδοο σρα

ιώη για ον εβδομηοσό ναο σραιώη για ον ογδοηοσό ραιώη για ον ογδοηοσό πρώο σραιώη για

ον ογδοηοσό δεύερο σραιώηγια ον ογδοηοσό ρί

ο σραιώη για ον ογδοηο ό αρο σραιώη για ον ογδοηοσό πμπο σραιώη για ον ογδοηο ό οσραιώη για ον ογδοηοό βδομο σραιώη π πθα νε ο δρόμο για ον ογδοηοσό όγδοο σραιώη για ονογδοηοό ναο ραιώη για ον ενενηοό ραιώηγια ον ενενηοσό πρώο σραιώη για ον ενενηοσό

δεύερο σραιώη για ον ενενηοσό ρίο σραιώη για ον ενενηο ό αρο σραιώη για ον ενενηοό πμπο ραιώη για ον ενενηοσό ο σραιώη για ονενενηοσό βδομο σραιώη για ον ενενηοό όγδοο

94



σραιώη, για ον ενενηκοσό έναο σραιώη, για ον εκα- οσό σραιώη για ον εκαοσό ρώο σραιώη, γα ονεκαοστό δεερο σραιώη γα ον εκαοσό ρίο σρα ιώη, για ον εκαοσό έαρο σραιώη γα ον εκαοσό

έμ ο σραιώη γα ον εκαοσό έκο σραιώη για ονεκαοσό έβδομο στραώη για ον εκαοσό όγδοο σρα ιώη, για ον εκαοστό έναο στραιώη ου έεσε στονγκρεμό, για ον εκαοσό δέκαο σραιώη για ον εκαο-σό ενδέκαο σραώη, γα ον εκαοσό δωδέκαο στρα- ιώη γα ον εκαοσό δέκαο ρίο σραιώη, για ον εκα-

οσό δέκαο έαρο σραώη για ον εκαοσό δέκαοέμ ο σραιώη ου έθανε σο οάμι, για ον εκαοσόδέκαο έκο σραιώη για ον εκαοό δέκαο έβδομο σρα- ιώη γα ον εκαοσό δέκαο όγδοο σραώη για ον εκαοσό δέκαο έναο σραιώη, για ον εκαοσό εικοσόσραιώη, για ον εκαοσό εικοσό ρώο σραιώη, για

ον εκαοσό εικοσό δεερο σραιώη, για ον εκαοσόεικοστό ρίο σραιώη.Όαν ξ νησα ο ρωί, δεν ήξερα σε οο σραιώη είχα

μείνει. Εγώ κα ο Αλή ο Μεχμέ Αλή μέης κα η γυναίκα ου θεία Μουζεγιέν και α αιδιά ους καεβήκαμε α ο χωριό σο οάμι. Ο Μεχμέ Αλή μέης ήαν με ις ιζάμες

ου. Κουβάλησαν σα χέρα σκεάσμαα, φαγώσιμα μαξιλά-ρια, γκαζιέρα, ένα μουκάλι οινό νευμα, ψωμιά. Η θεία Μ υ-ζεγιέν μας διηγήθηκε Ο όζας νησε μια νχα και είδεμερικος κλέφες να σηκώνουν όλο ο σικό ου Δεν έβγαλε άχνα, ο κλέφες α ήραν όλα κα βγήκαν σο δρόμο ΟΧόζας μάζεψε ο σρώμα ου ο βαλε σην λάη ου και

ους ακολοθησε. Οι κλέφες έφασαν σίι ους η σιγμήου θα άνοιγαν ην όρα ο ένας κοίαξε ίσω και είδε ονΧόζα ου σεκόαν εκεί με ο σρώμα ου. Τι γυρεεις εσεδώ ον ρώησε Μα δεν κουβαλήσαμε είε ο όζας. Τααδά ης θείας Μουζεγιέν εαν Μαμά, μορομε κ εμείς

95



να πάμε στο κτίριο του Δημοκρατικού Κόμματος και να πού-με μα δεν κουβαλσαμε».

Στο δρόμο που έβγαζε στο ποτάμι γέροι άνθρωποι κάθο- νταν ακουμπισμένοι στους τοίχους και έλεγαν:

«Σελαμουναλε κιούμ».«Αλεκιουμσελάμ», είπε ο Μεχμέτ Αλ μπέης με τις πιτζά

μες το υ Ύστερα οι γέροι άνθρωποι είπαν σ' εμένα και στον Αλ«Καλώς ορίσατε».«Καλώς σας βρκαμε», είπαμε.

Φεύγοντας φιλσαμε τα χέρια όλων των παππούδων. Έ- νας παππούς που του φίλησα το χέρι, κράτησε το χέρι μου μέσα στο δικό του και με ρώτησε τι κάνουν η μαμά μου κι ο μπαμπάς μου, τι κάνουν η γιαγιά μου κι ο παππούς μου ταν εί-πα «Καλά», έσφιξε πολλ ώρα το χέρι μου με δύναμη, ύστερα το ξέσφιξε, κράτησε το χέρι μου ρεμα μέσα στο χέρι του

και με ρώτησε: «Τι κάνει η αδελφ σου» «Καλά».Ύστερα έσφιξε ξανά πολλ ώρα το χέρι μου με ένα σωρόΜάσαλλαχ Τα μικρά σκυλιά ρθαν και μαζεύτηκαν κάτω από τα ενωμένα χέρια μας, έγλειψαν τα πόδια τα δικά μου καιτου παππού. Ο Μεχμέτ Αλ μπέης είπε «Αν μας δίνεις την ά-δεια, να πηγαίνουμε». Ο παππούς μάς έδωσε την άδεια και

στάθηκε εκεί με ανοιχτά και γελαά μάτια και στόμα, και έ-μεινε έτσι εκεί ώσπου εμείς χαθκαμε Τα σκυλιά ρθαν μαζίμας ως εκεί που ο παππούς μπορούσε ακόμα να μας βλέπει, ύερα γυρίσανε πίσω

Το ποτάμι ταν ένα στενό ποτάμι το νερό που έτρεχε ρεμα μέσα του ταν λες και είχε χάσει το δρόμο του μια φοράκαι ψάχνοντάς τον είχε γίνει μακρύ, πάρα πολύ μακρύ. Κο- ντά σ' αυτό το ποτάμι που έτρεχε αναποφάσιστα υπρχε μιαμικρ λίμνη. «Εδώ δεν έχει λίμνη, αυτός είναι βάλτος», είπαντα παιδι. Γύρω του υπρχαν δέντρα, είχαν σκύψει πάνω στοβάλτο, αλλά ο βάλτος στεκόταν εκεί σαν τυφλός καθρέφτης,

96



δεν καθρέφτιζε ούτε ένα δέντρο Η θεία Μουζεγιέν κι εμείςαπλώαμε μεγάλα κεπάματα κάτω απ τα δέντρα του βάλ-του. «Ας ξεκουράουμε πάνω η γη τα κόκαλά μας τα κου-ραμένα απ τα βάρη τού του κόμ» είπε Ήρθαν κι άλ-

λοι απ το χωριό τη βαλτωμένη λίμνη Καθίανε κι εκείνοιγύρω απ τη λίμνη. Εκτός από μερικά παιδιά κανένας άλλοςδεν πήγε το ποτάμι το ποτάμι τεκόταν ο φως κάτω απ τογυμνό ήλιο και υνέχιζε να τρέχει με το φως. Ο άνθρωποι κά-θονταν με ένα ωρό κιές από τα κοτεινά δέντρα γύρω απτο βάλτο και κοιτούαν από μακριά το φωτεινό ηλόλουο

ποτάμι λες και το ποτάμι τό και ο ήλιος ανήκαν ε εντελώςάλλους ανθρώπους ανθρώπους ξένους που μιλούαν μια ε- ντελώς άλλη γλώα Ο Μεχμέτ Αλή μπέης με την πιτζάματου ήταν ξαπλωμένος τη γη πάνω το χώμα έκαιγε μια φω-τιά για το φαγητό Με τη φωτιά μπροτά το πρόωπό τουκοιτούε μέα απ τη φωτιά το ηλιόλουτο ποτάμι. Στο βάλτο

είδα δυο άντρες να τέκονται μέα ε μια βάρκα κρατούανκάτι πολύ μακριές χοντρές βέργες τις χώνανε μέα ο βάλτο και τις τραβούαν και κινούαν τη βάρκα πολύ αργά καιαθόρυβα μιλούαν και μεταξύ τους οι φωνές τους ήταν αθό-ρυβες αν τη βάρκα ο βάλτο «Πριν από πενήντα χρόνια οβάλτος ρούφηξε έναν αμαξά με τα δυο του άλογα τς δυο

γιους και την αλογάμαξά του τ άλογα τρόμαξαν από κάτι καιμπήκαν μέα το βάλτο εδώ και πενήντα χρόνια κανέναςδούλος του Θεού δεν μπόρεε να τους βγάλει απ το βάλτο»μας διηγήθηκε η θεία Μουζεγιέν.

Ίως οι άντρες τη βάρκα να ψάχνουν αυτούς τους ανθρώπους κέφτηκα. Ο βάλτος τεκόταν εκειδά αν τέρεο έ-δαφος

« κόμος είναι ένας βάλτος εμείς είματε μέα του καιδεν το ξέρουμε» είπε η θεία Μουζεγιέν.

Ο Μεχμέτ Αλή μπέης είπε«Μουζεγιέν μην το λες αυτό ο ποιητής Ορχάν Βελή λέει»



οίταξ μια ορά να δις το μάλο κίΥΟ μικό της ωήςΜια μόΥΟ ρίζα του 'μεινε υ δέvτρoυ σ γης

Πόο λκός ίναι ο κόμος ώ χιάδς ψχέςχωρίς χέρια και όδια να μέΥον να ον

Μετά το φαητό ο Μεχμέτ Αλή μπέη αι η θεία Μουζειέν έλεσαν τα τια τ , ο σιέ στέονταν τόσο ήρεμαπάνω του, που ρυφά συνέχισα να ζεαίνομαι στο ζεστόσώμα τη θεία Μουζειέν α έλαψα, ιατί σέφτηα πωο Αλή θα μπει στο βάλτο, ο βάλτο θα τον τραβήξε μέσα αι

δε θα μπορέσω να τον ξαναβρώΜε το ένα μάτι είδα τον αδελφό μ Αλή με το βραί τουστο ποτάμ να φωνάζει μαζί με τ' άλλα αόρα ααταλαβίστι-ε λέξε , είδα το νερό που πεταόταν απ' το ποτάμι, ένα α-όρ είχε βάλε απ το ποτάμ ένα φίδι, το ουνούσε στο χέριτου α υνηούσε τα άλλα αόρια. Είδα τον Αλή να ελάε

α να φωνάζει, όμω με το άλλο μου μάτ συνέχισα να λαίωΟ Αλή ήταν ια μένα προ πολλού μέσα στο βάλτο, στο βυθό, νερό δεν είχα πα Αλή Ο βάλτο συνέχιζε να στέεται εείσαν στέρεο έδαφο, η θεία Μουζεέν οιμόταν, εώ στον όσμο αυτό είχα μόνο τη φούστα μου πάνω στην οποία έσταζαντα δάρυά μου Ο Αλή ήρθε α είπε

«Δεν το φοβάμαι το φίδι αυτό, εντάξει»«Ε ντάξει», εί πα.

Κάθε δίπλα μ , οίταξε μαζί μ τη βάρα στο βάλτο,του άντρε που δεν μπορούσαν να νηθούν Κοίταξα τοπρόσωπο του Αλή, είδα την δρωμένη μύτη του, τα μαλλάτου που ήταν χτενισμένα με λεμόνι, είχε ιόλα λίε άσπρετρίχε, ένιωσα τη μυρωδά του εφαλού του α έλαψα α-όμα πιο πολύ

«Μην λαι, ατί θα λάψω εώ, εντάξε » είπε ο ΑλήΔεν είπα εντάξε.Ο Αλή άρχισε να λαίε

8



«Μαά» επε«Μην κλας, Αλ, εντάξε;»« ντάξε», επε, «τώρα να πάε το ποτά, εντάξε;»« ντάξε», επα, ξέχαα το βάλτο, πγα α ε τον Αλ

το ποτά«Αύρο φεύγουε, γατ αλλώς η αά ας θα ας πεθυ

ε πολύ, εντάξε;» εε ο Αλ« ντάξε», επαΌταν φεύγαε, η θεα Μουεγέν ου επε πως ουνα η

ψυχ της ψυχς της. Το να εα η ψυχ της ψυχς ενα λέ-

ξη πολύ εγάλης αγάπης. Ψυχ της ψυχς. Της επα τ εκε- νη ενα η ψυχ της ψυχς ου. κενη ου εε τ εγώ ε αη ψυχ της ψυχς της «Φεύγετε κα ας αφνετε εάς εδώπάνω το βουν», επε. Ο Μεχέτ Αλ πέη επε τη γυνα-κα του που δεν πορούε να ας αποχωρτε: «Μουεγέν θαπάε κ εες α φορά την Προύα, εντάξε;» Η θεα Μου

εγέν επε αν κ εένα «Εντάξεl, κ έτ το λεωφορεο π-ρεε να ξεκ νε.Στην Προύα ο Αλ υνέχε να ε έλνε γα ψώνα. Με

το « ντάξε; ντάξ>. Μα φορά εχα πάε να πάρω εκατγραάρα καφέ, ο άνθρωπος ύγε εκατ γραάρα καφέβάοντας τη ακούλα κκκους καφέ που δεν ταν ακα α-λεένο ε κοταξε κα εε

«άς ποος ενα ο πατέρας ας;»«γώ ε α κρη του Μουταφά πέη», επα.«Ξέρετε, εες α έρα θα γνετε α πολύ πολύ ωραα γυ-

νακα ακα εε κρ αλλά αργτερα να θυηθετε τα λ-γα ου, εκενος το εχε καταλάβε, θα πετε. Θα θυάτε ταλγα ου;» επε. Ύτερα, αν τον Αλ ε ρώτηε « άξε;»

γώ τον ρώτηα«ας έδωα τα λεφτά;»«Να, ου τα δώατε γατ προηγουένως ταν ου δνα-

τε τα λεφτά, ακούπηαν τα δάχτυλά ας», επε.



Πηγαίνοντας α' την Ουλού Κοού τον ανφοό αςτα όδια ου δ ν ταν ια δικά ου οωώντας κατιόουνα φιτά α' τα κάγκλα της γέφυας γιατί κφτόου-

να ως αλλώς τα όδια ου θα ηκώνονταν α' τη γη και θαέφτα το υάκι.

Στο ίτι α αέως ένα οτι νό.Το ιο δύκολο ταν όταν ο Αλ ' έτλν να ψωνίω α'

το ανάβη το γάλο δόο. Ειδικά τά τη δύη του λι.Εκί δούλ υαν δυο άντς ο ένας ί ένα ολύ λτό ου-τάκι ο άντας α τός ταβού το ίω έος του αγα-

ζού ου ταν ωιένο ια κουτίνα καθόταν ια κα-έκλα ' έαν ην αγκαλιά του έβαζ το έ του έαα' τη φούτα ην κοιλιά και τυού την κοιλιά ου το έι του «Αγαητό ου κοιτάκι» τα τα «τι θέλις;»τα τα τα ωτού. «Ένα κλό ζέλα θίο». Δ ν ο-ού να τυάι την κοιλιά ου για ολλ ώα έωζ ά-

ντα ια φων. Καθώς ο άλλος άντας ου δούλ υ το αγα-ζί φώ ναζ δ υ νατά α υτό το ν ά ντα το ο υτάκ , κί νος η-κωνόταν α την καέκλα κα γαιν το αγαζί. Κάοιαφοά δοκίαα κάτ άλλο άθηκα οτά το αγαζί καα: «Κύι η αά θέλι ένα κλό φαόλα». Ύατον ώτηα αν τον Αλ: «Εντάξι;» «Εντάξι ντάξι» ί

αλλά δ ου έδω τα φαόλια: «Έαι λιγάκι κόη ου;»ί. Πάλι γα το ίω έος του αγαζιού.Μια φοά ο Αλ θ α' το ινά ιδωένος ί ως

τα κοτινά ένας άντας του έια το γόνατο και όλο έτιβ το έι του το γόνατό του Η αά ου έιξ κατάςτον άντα. Που να του τακίζονταν τα έα και τα όδια.Τι θλ αό ένα αγό ;

«Αλ, τη ν άλλη φοά θα 'θω κ γώ αζί ο υ το ιν-ά» ία.

«Ά α βάζουν έι τ' αγόια ένα ακόα ιο ολύΜως θέλς να ου βάλουν έι » ί η αά ου. «Αν

00



σου βάλουν εσένα χέρι θα μείνει στο σπίτι ώσπου να πεθά- νει στο κεφάλι μου Καμιά μαμά δε θα σε πάρει γυναίκα τουγιου τη Θα μείνει γεροντοκόρη» είπε

«Πώ θα δουν αυτέ οι γυναίκε ότι μου έχουν βάλει χέρι»

«φήνει ίχνη στο σώμα και τα βλέπουν μόνο οι μαμάδε».Μια άλλη φορά που ο λή ήθελε να ξαναπάει στο σινεμά

μου είπε«Πάμε σινεμά εντάξει»«Εντάξει» είπαΕίχα καταλάβει πω αυτό το «Εντάξει Εντάξει» ανάμε-

σα σ εμένα και στον λή είχε πάντα νόημα αλλά δεν είχε πά- ντα νόημα ανάμεσα στου άλλου ανθρώπου Είχε νόημα κιανάμεσα στον Μεχμέτ λή μπέη και στη γυναίκα του τη θείαΜουζεγ ν όμω οι άνθρωποι δεν κρατούσαν το λόγο του είτε έλεγαν «Εντάξει Εντάξει» είτε δεν έλεγαν Μια φορά χάθηκε ο μικρό μου αδελφό είχε σκοτεινιάσει τ άλλα παιδιά

είπαν πω ο αδελφό μου είχε πάει με κάποιον στο ρυάκι κά-τω απ τη γέφυρα. Λίγο αργότερα βρήκανε το μικρό μου α-δελφό η μαμά μου του είπε «Γιε μου πε μου κατέβηκε ορυάκι με κάποιον Πε τι σου έκανε Γιε μου θα μου πει τώρα πού είναι αυτό εντάξει» Ο αδελφό μου δεν είπε τίποτα.Κοιτούσε τη μαμά μου σαν αγελάδα που κοίταζε βράδυ το υ

περαστικού. «Τώρα θα σου δαγκώσω το κρέα αν δε μιλή-σει θα σε δαγκώσω εντάξει» είπε η μαμά μου Εκείνο δενείπε τίποτα Η μαμά μου δάγκωσε το γοφό του αδελφού μουΕκείνο συνέχισε να μη λέει τίποτα Ήρθε η γιαγιά μου και εί-πε: «Φατμά εντάξει εντάξει εντάξει». Σαν να είχε ακούσει τημαγική λέξη η μαμά μου άφησε το κρέα του αδελφού μου

Μια φορά ο αδελφό μου χάθηκε πάλι Εκεί κοντά υπήρχεμια φωτιά ήθελε να πάει να δει τη φωτιά πήγε δε γύρισε Στοδρόμο ρώτησα έναν απ του φίλο υ του αν είχε δει το μικρόμου αδελφό. «Ναι πέθανε τον πάτησε ένα πυροσβεστικό» εί-πε Το είπα στο σπίτι. Η μαμά μου λοθύμησε η γιαγιά έτρεξε

0



σο μεγλο δρόμο με τις κλτσες χωρίς μαντίλι. Εκείνη όμωςτη ιγμή ο αδελφός μου γύρισε ζωντανός. Την λλη μέραπήγα στο μαγαζί όπου το αγόρι εκείνο βοηθούσε τον αμπτο υ.

«Γιατί είπες ότι τον αδελφό μου τον πτησε το πυροσβεστικό;» είπα

«Πού να ξέρω εγώ Με ρώτησες αν είχα δει τον αδελφόσου Επειδή δεν τον είχα δει είπα πως τον πτησε το πυροσβεστικό» είπε

«Γιε μου λλη φορ μην ξαναπείς τέτοιο πργμα εντ-

ξει;» επε ο μπαμπς του.Το αγόρι δεν εε εντξει.Μια φορ χθηκε η αδελφή μου η Μαύρο Ρόδο Ήταν

τριών χρονών η μαμ μου έπλενε ρούχα μαζί με την τρελήπλύστρα τη Νατζιέ, κι επειδή όλες οι γτες έτρεχαν από δωκι από κει σκέφτηκε ότι εκεί θα ήταν και η Μαύρο Ρόδο Λί-

γο μετ έψαξε στο τριώροφο ξύλ νο σπίτι τη Μαύρο Ρόδο,γιατί η Μαύρο Ρόδο με μεγλη χαρ κρυβόταν συχν στα ντουλπια Δεν ήταν σε κανένα ντουλπι μαμ μου βγήκεστο δρόμο όλοι ψχναμε τη Μαύρο Ρόδο Τα παιδι είπανπως είχαν δει τη Μαύρο Ρόδο στο μεγλο δρόμο πήγαινε πίσω από τον μπαρ μπαπορδή «Τότε θα είναι εκεί κοντ στο

κτιο του Δημοκρατικού Κόμματος» είπε η μαμ μου ήγεπρος το κτίριο του Δημοκρατικού Κόμματος μαμ μου βρή-κε τη Μαύρο Ρόδο να στέκεται στη γωνία του κτιρίου του Δημοκρατικού Κόμματος και τη ρώτησε

«Ποιον περιμένεις εδώ;»«Τον μπρμπα που κλ

νει

» εε η Μαύρο Ρόδο«Άλλη φορ δε θα ξαναπς πίσω απ' τον μπαρμπαπορ

δή εντξει;» επε η μαμ μου Μρο Ρόδο είπε«Νττσει

ντ

τσει

»

.

Αλλ χθηκε λλη μια φορ εκεί κοντ στο κτίριο του

0



Δημοκατκού Κόμματος κα την έφεε πίσω ο μπαμπαποδής.

Ο μπαμπαποδής ήταν ένας άντας ξεδοντάης. Λέγανεότ ήτανε φανατκός οπαδός του Δημοκατκού Κόμματος

χόταν ον ανήφοό μας έκανε ποπαγάνδα τ κόμματος ύτεα μάζευε ω του τα παδά έλεγε «Ένα δύο τίαπίεζε το δεξό μέος της κολάς του κα έκλανε Όταν η μκήμου αδελφή άχσε να μλάε η πώτη της λέξη δεν ήταν μαμάαλλά ποδή. ίπε: «Ποδή. «Αχ μπα μπαποδή με την ποδή σου άνοξες τη γλώσσα της κόης μο υ του είχε πε η μαμά

μ. Ο μπα μπαποδή ς έφεε την αδελφή μου που είχε χαθείήπε ο σπίτ μας έναν καφέ με πολλή ζάχαη έκλασε άλλημα φοά γα τη Μαύο Ρόδο κ εκεί ολόχαη πεπατούσεμ ένα σωό ποδές μέσασ δωμάτο Ο μπα μπαποδής τουΔημοκατκού Κόμματος είπε:

«Φατμά χανούμ σας έφεα την κόη σας γ' αυτό πέπε

τώα τς εκλογές να ψηφίσετε Δημοκατκό Κόμμα εντάξε«Όχ μπα μπαποδή εμείς είμαστε με το Λα κό Ρεπου-μπλκανκό Κόμμα από οκογενεακή παάδοση. γώ ψηφίζω Λα κό Κόμμα μη μου θυμώνετε εντάξε μπάμπα

Ο μπα μπαποδής είπε:«ντάξε.

Λίγο πν από τς εκλογές ο δήμαχος του ΔημοκατκούΚόμματος ήθε στον ανήφοό μας πήε πίσω τα ψηφοδέλτα. Κάποο λάθος είχε γίνε είπε θα τα ξανάφενε. Όμωςδεν τα ξανάφεε. Λίγο πν από τς εκλογές η μαμά μου είπεστον μπαμπαποδή:

«Μπάμπα ο δήμαχος δεν έφεε τα ψηφοδέλτα τουκόμματός σου.

«Δε θα τα φέε γατί εσείς είστε του Λα κού Ρεπουμπλ-κανκού Κόμματος είπε ο μπαμπαποδής.

Η μαμά μου είπε:«Μπα μπαποδή πήγανε ο δήμαχο κα πες του ότ

°3



εμείς θα ψηφίσουμε Δημοκρατικό Κόμμα να μας φέρει πίσωτα ψηφοδέλτια εντξει»

Εντξει» είπε ο μπαρμπαπορδής κα πήγε ο δήμαρχοςέφερε ψηφοδέλτα γα τη μαμ μου κα τον μπαμπ μου

Η μαμ μου είπε ότι ο δήμαρχος είχε έρθει ως την πόρταΎ στερα έδωσε τα ψηφοδέλτα στη μαμ μου έκανε μα ευγε νική υπόκλιση και εε:

Με συγχωρείτε χανουμεφέντη αλλ σας έβλεπα π ντοτεμαζί με τς αντιπολιτευόμενες κυρίες»

Η μαμ τού είπε:

Αχ κύριε μου όλες αυτή τη φορ θα ψηφίσουν Δημο-κρατικό Κόμμα».τσ ο δήμαρχος μοίρασε ξαν τα ψηφοδέλτα σε όλους

τους λακούς τις εκλογές όλοι οι λακοί του ανήφορου ψή-φισαν Λακό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα αλλ η κλπη εξαφα-

νίστηκε Ο μπαρ μπαπορδής ήρθε σπίτ μας έκλασε πλι εί

κοσι δύο φορές για τη Μαύρο Ρόδο ήπιε έναν καφέ με πολλήζχαρη και είπε:«Φατμά χα νο ύμ, ο ψήφοι σας πετάχτηκα ν στο Γκέμλικ

μαζί με την κλπη στη θλασσα εγώ δε φταίω εντξε»Εντξει» είπε η μαμ μουΕίχαν κερδίσει οι δημοκρατικοί. τσι η θεία λακή ιντ-

κ

που ήταν λίγο καλύτερα από σώγαμπρο έμενε π

λ λίγοκαλύτερα από σώγαμπρο Παλι λέγανε πως ο καπετ νιοςσώζει το καρβ. ήμερα ο καπετ νος βυθίζει το καρβι»είπε

υνέχισα να πηγαίνω σχολείο. το σχολείο μας κ ναμεθρησκευτικ4 ο δσκαλος μας είπε πως ο Θεός μπορούσε ναβλέπε παντού π ντοτε όλους και τα π ντα.

Κύριε τώρα ο Θεός βλέπει εμένα και τη μαμ μου τηνίδια στιγμή» τον ρώτησα

ΓέλασεΒέβαια, πεντακόσα είκοσι τρία» (ο αριθμός μου στο

0



χολείο) είπε. Ο Θεός βλέπει κι εένα και τη μαμά ο.Α τό εν μπόρεα να το καταλάβω μο ήταν πολύ ύ-

κολο. Αν ο Αλλάχ κάθεται ον ο ρανό αν κοιτάει εμένακαι τη μαμά μο. Όμως εώ είμα το χολείο και το χολείο

έχει μια κεπή και το πτ έχει κεπή... Α ν ο Θεός ε ναι ηντάξη τότε θα μπορεί να βλέπει μόνο εμένα Ή αν ο Θεός εί ναι το ξύλινο πίτι μπορεί να βλέπε μόνο τη μαμά μο. Εκείνες τις μέρες άρχια να μιλάω μέα ένα ωμάτιο με τοΘεό Το ζήτηα αν μ' έβλεπε εκείνη τη τμή να τ φλώειαμέως τα μάτια μο. Αν πάρχεις τύφλωέ μο τα μάτια

είπα Άνοξα τα μάτια μο τίποτα ε με τύφλωε Πήα τηντοαλέτα ήξερα εκεί έμενε ο Δάβολος μεινα πολλή ώρατην τοαλέτα κα νέχα να μλάω το Θεό Ύτερα βή-κα έξω κάθια το χαλάκι της προχής ζήτηα απ τονΑλλάχ νώμη. Δάλεα κοτεινές ωνές όπως η κοζίνατο κρύο πέτρινο πάτωμα κάτω από τα πόια μο κοίταζα

το ς τοίχος το μοκόταο ρωτούα ποια είμα. Πώς μπο-ρώ τώρα να κέφτομαι τι είναι ο κόμος ποα είμαι εώ Τομαλό πώς μπορεί να το κεφτεί ατό Εώ πώς μπορώ να τοκέφτομαι Από πού έρχονται οι λέξεις Το τόμα πο ρωτάειατί πώς μπορεί να ρωτάει κάτι τέτοιο Ποια είμαι εώΠού ήμονα όταν εν ήμο να εώ Κοίταξα τα χέρια μο καιτο πρόωπό μο ύτερα έπλ

να τα πόια μο. Με τα πόια

βρεμένα έβαλα και ξανάβαλα την πρίζα η πρίζα ε με κό-τωε κοίταξα νύχτα τον καθρέφτη τραβώνοντας το τόμα και τη μύτη μο. Ήθελα να φοβηθώ αλλά ε φοβήθηκαΜην κοιτάς νύχτα τον καθρέφτη ιατί θα πας νύφη ε ξέ-

νη χώρα είπε η αιά. Άρχα να κάνω νέχεια καθαριό-τητα το πίτι. Θύμωνα με τ' αέλφια μο πο έπαιζαν επά- νω τος κ νηούα όταν έφαν καθάριζα εκά τς κάλες. Τ' αόρια έφεαν φωνάζοντας Τρελή τρελή Όλαε ναι πεντακάθαρα έλεε η ιαιά. Αελφή ιάβαζε τα βιβλία ο ια να μην πλύνες πόια άντρα. Κοίτα καθαρίζω



εγ αδελφή». Μα φορά στο σχολεο στο μάημα των οκοκυρκ ν η δασκάλα δεν ήρε ήταν άρρωστη κα τ' αγόραάρχσα ν να δαβάζο υν φωναχτά απ' το ββλίο: «Τα θηλ υκά ω-άρα γονμοποούντα από το αρσενκό σπέρμα που κ νετα

με ταχύτητα». Χαρήκαμε που εχαμε κενή ρα Στο δάλεμ-μα έμε να μέσα στην τάξη μαζ μ' ένα άλλο κορτσ. Σχεδασεστο μαυροπνακα μα γυνακα κ έναν άντρα που αγκαλάζο- ντα ν όρο κ έκα νε πά νω στο σμα τους μα τρύπα κ ένα α-χλάδ. Αυτό ενα αυτό που δαβάζανε τ αγόρα» επε. Εεότ ο μαμάδες κα ο μπαμπάδες μας έτσ το έκαναν τό κ

ερχόμασταν εμες στον κόσμο απ τα κουτά των μαμάδων. Έκανα πσω κα επα Όχ όχ. Η μαμά μου κα ο μπαμπάςμου δεν το κάνουν τό» Το κορτσ τρόμαξε στάηκε με ορ-άνοχτα μάτα μπροστά στο σχέδο που εχε κάνε στον π-

νακα κα επε Κ όμως αυτό κάνουν κ εκενο» αλλά τοστόμα της έμε νε ανοχτό. Πήγα στη μαμά μου κα τη ρτησα

Από πού με γέννησες;»Η μαμά μου σήκωσε τη φούστα της στο δεξό μέρος τηςκολάς της υπήρχε μα πολύ βαά λή το κρέας εχε βυ-στε στο κρέας της.

Από δω βγκες έξω» επε.Θα πρέπε να εχε πονέσε τρομερά

«Πώς κά

νε κα νες

παδά;»

«Ότα ν ένας ά ντρας σ' αγκαλάσε στο μεταξ ύ πρέπε ναβοηήσε κ ο Θεός αποκτάς παδ»

Ήελα μόνο να δω αυτή τη βαά ουλή.Πό νεσε πολ ύ;» «Να, πολ ύ», εί πε. Τη νύχτα εδα το πρτο μου όνερο. Ήμουνα μέσα σ ένα

δωμάτο στη μέση υπήρχε μα καρέκλα. Στην καρέκλα αυτήκαόταν ένας νέος άντρας με γυαλά κοτούσε κατευεανεμένα κα χαμογελούσε ελαφρά. Γύρω του δεξά κ αρστεράεχαν γονατσε κάτ γέρο με μακρά γένα κα κομπολόγα

06



σα χέρια ο με κοιούσαν κι εκείνοι χαμογελ νας Σεκόμ ν ακριβς απένανι σο νέο άνρα πο καθόαν σηνκαρέκλα και καάλαβα όι ήαν ο Αλλάχ. Οι άνθρωποι με αγένια ήαν οι προφήες ο, κι εκείνος πο με κοιούσε με

ιδιαίερη αγάπη πρέπει να ήαν ο Προφήης μας ο Μωάμεθ.Ο Αλλάχ μο είπε όι όλη η οικογένειά μο θα πάει σον Παράδεισο, αλλά δεν ήαν σίγο ρος για μένα είχα σενοχωρήσειπολύ η μαμά μο δεν ην είχα ακούσει Ύσερα ο Θεός είπεΦύγε, θα μιλήσομε γι' α ό. Βγήκα έξω έξω σ' ένα λιβάδιμε περίμεναν η μαμά μο κι ο μπαμπάς μο, και είχαν μεγάλη

αγωνία. ς εξήγησα σιγανά πως ο Θεός δεν ήξερε ακόμααν εγ θα πήγαινα ή όχι σον Παράδεισο. Ύερα περιμέναμε εκεί σην απλωσιά η μαμά μο κι ο μπαμπάς μο φαίνο ναν πολύ σενοχωρημένοι. Η μαμά μο επε: Ας περιμέ- νομε. Ύσερα ο όνειρο έλειωσε. ο διηγήθηκα ση μαμάμο Βλέπεις λοιπόν πρέπει να μ' ακούς πιο πολύ, είπε.

Ήμονα σγορη πως θα πήγαινα σην Κόλαση. Ρ ησα ηγιαγιά Πόσο ζεσή είναι η φωιά ης Κόλασης; Κι εκείνηόπως και πιο παλιά εε Η φωιά πο καίει μέσα σε μια σό-μπα μπροσά ση φωιά ης Κόλας είναι σαν να έχει πλ θεί εφά φορές με κρύο νερό, η φωιά ης Κόλασης είναι εφάφορές πιο φωιά απ η φωιά εδ.

Ήθελα να σ νηθίσω η φωιά ης Κόλασης Προσπαθούσα να βάλω ο χέρι μο ση φωιά ης σόμπας ην ρα ποέκαιγε. Όαν η σόμπα πύωνε και γινόαν καακόκκινη ηνάγγιζα απ' έω. βαζα α χέρια μ σις φλόγες πο καίγα- νε, αλλά γι μια ιγμή μόνο και φαναζόμονα η φωιάπο μέσα ης μια μέρα θα καιγόμονα σην Κόλαση. η μέ-ρα θμόμ να επίσης ον δπλωμένο σα δ ο θείο Σαβκί. Ανμπορούσα να φάω ένα ρόδι χωρίς να ρίξω κάω ούε ένασπρί θα μπορούσα να πάω σον Παράδεισο. ο εε και ηγιαγά μο Αν δεν ο πέσει ούε ένα κάω ο άνθρωποςπάει σον Παράδεισο. Έρωγα ρόδια μαζί με η γιαγιά μο

°



και συνέια ν' αίω την πυρωμένη σόμπα Μια φορά έρ-ξα στη φωτιά ένα ποτρι του τσαιού έσκασε μέσα στη σό-μπα Συνέια να πηαίνω στην τουαλέτα και ένωθα πως μουνα κοντά στο Διάβολο κα συνέ α να βρίω μαί του το

Θεό ύστερα ξανά στο αλάκι της προσευς έμενα πολλ ώ-ρα εκεί ύστερα παινα ξανά στην τουαλέτα και έβρια τοΘεό θελα να τον δ, περίμενα ένα σημάι του. Εκείνος εμε τύφλωσε ε μου έσπασε κανένα πό κανένα έρ αν καιτο ν παρακάλεσα.

Ύστερα ρθε να μας επισκεφτεί από την σταμπούλ η θεία

Μπαμπάκω μαί με τον ανιψό της που ταν μαθητς στηΣολ Αξιωματικών Ήταν πολύ όμορφος η μαμά μου του έωσε το ωμάτιο που κοιμόμουνα εώ εώ έπρεπε να κοιμάμαι στο ιάρομο Ένα πρωί ρθε στα μάτια μου πολύ φωςαπ' το παράθυρο κατέβηκα κάτω στο αάτ Ξάπλωσα πά νω στο ξύλινο μιντέρ μέσα στο σκοτεινό ωμάτιο ύστερα ρ

θε ο ανιψιός της θείας Μπαμπάκως. Έκανα πως κοόμουναβαθιά έπεσε ελαφρά επάνω μου με ακάλιασε«Α καριά μου α λυκιά μου καρά επε.

Έκανα πως ξυπνούσα ακριβώς εκείνη τη στιμ«Ομορφούλα μου ατί κοάσαι εώ μου είπε«Επάνω ρθε φως στα μάτια μου είπα.

«Α κακόμορ μου καρούλα είπε και μου άιεψε ταμαλλιά Ακο ύσαμε πατημασιές στις σκάλες ο α νιψιός πή ε ρήο

ρα στην τουαλέτα ρθε η μαμά μου ένωσα πως με κοτούσεπολύ βαθά ύστερα πε και περίμενε μέρι ο ανψιός τηςθείας Μπαμπάκως να βει απ την τουαλέτα και ν ανεβεί ε-πάνω Μετά η μαμά μου έμεινε ξύπνια, έφταξε τσά ύστερααπό λίο ξύπνησε όλους όσοι κοόντουσαν Το απόευμα με-τά το σολείο κάθσα στα ξύλινα σκαλά μπροστά στην πόρ-τα του ξύλινου σπιτιού μας και επα μόνη μου είμαι έκυος οόμορφος ανιψιός με α κάλιασε θα κάνω παιί Εία την κό

08



ρ ου γεονά μας ου ασυφύλακα που σκαρφάλωνε σε μαμουρά αγόρα έπαζαν με ς γάες ους έκοβαν ς ουρές

ους Ήρε κα ρελοΑ έν αλλά εγώ δεν ο κούνσα απ α σκαλά εγώ έχω παδ Ύ σερα άρχσε να πέφε μα ψλ

βροχ ο ανψός βγκε έξω με μα ομπρέλα κα μου επε «Ψυ-χ μου κάεσα μέσα σ βροχ έμπα μέσα». Εγώ έμενα σέσ μου εκενος προχώρσε με ν ομπρέλα προς ο μεγάλοδρόμο ύσερα μεγαλύερ κόρ ου γεονά μας ου ασυ-φύλακα πγε με μα μαύρ ομπρέλα προς ο μεγάλο δρόμο

Το βράδυ εα Μπαμπάκω επε σον ανψό ς

«Γα πες μου λοπόν σ αρέσε κοπέλα να σ φέρω»Ο ανψός γέλασε κα επε«Όχ εία περπαάε σαν καμλα»Η μαμά μου κα εα Μπαμπάκω γελάσανε κα επανε«Χανάρ παδ μου ο ξέρουμε μλσες με ο κορσ σο

μεγάλο δρόμο»

Ο ανψός επε«Τ ς επα μόνο βρέχε κ εκεν μου επε να βρέχε»«Βάλαε μαζ φακ σο φούρνο» επαν ο γυνακες με

μα φων.Αυό σμανε πως ο δυο ους έβραζαν μαζ σε μα ζεσ

κασαρόλα. Το βράδυ δεν εχα πα παδ ν κολά μου Το

εχα ξεχάσε Η μεγάλ κόρ ου γείονά μας ου ασυφύλακασεκόαν συνέχεα σο παράυρό ς κα ο ανψός ς εαςΜπαμπάκως σο δκό μας αράυρο κοάζοναν ανκράσαν να αν δυο καρέφες «Γε μου α κρυώσες» εε εα Μπαμπάκω Το κορσ ο λέγανε Μαργαραρένα Συ- νέχεα λέγαμε «Η Μαργαραρένα ενα σο παράυρο κο- άζε» Η γαγά έλεγε «Ας κοάζε δε α χαλάσ ν απ' οκοίαγμα α μάα ς αδελφ» «Αδελφ α γα ν καρ-δά ώρα χυπάε ο κου ς Τ ο κεφάλ ς δεν ενα πα σέσ σύνομα α γνες κ εσύ έσ ακρβώς όπως εκενΤόε α δες πόσα απδα βάνε ο σάκος» εε γαγά



Ο αιψιός και η θεα Μπαμπάκω γρσα πσω η Ιαμπολ έβλεπα πολλές ορές τη κόρη τu γετοά μας τuαστυλακα α προχωράε προς το μεγάλο δρόμο με μια ο-μπρέλα κάτω απ τη βροχ . μαμά της Μαργαρταρέας ε-πε στη μαμά μ: Αχ Φατμά χαομ δε έχω τιμόι α τηκμαάρω». Και μετά οι δυο ακες εα μαζ: Μετά ταετά το κορτσι: στο άρα στο χώμα».

Πέτρα με τρπα δε μέε στο χώμα κάποιος σγuρα τησηκώει».

Α ασεις το κορτσι στα γοστα του θα σu γει με

αλτζ με ζuρατζ».Γε θηκε κορτσι έγιε χαλασμός».Στο παζάρι δε πουλιοται κορτσια τα κορτσια έχου

μακρά μαλλιά κοτ γώση».Ύστερα η μαμά μu και η μαμά της Μαργαριταρέιας γε

λάσαε κρυά γιατ η Μαργαριταρέια βροτοσε τις πόρτες

και χτυποσε τα πιάτα το έα με το άλλο. Καημέη Μαργα-ριταρέα ρθε η ώρα» εαε. μαμά της Μαργαριταρέ-ιας έκαε ο ματα με τα ρδια και το στόμα δεχοτας εμέα. Η μαμά μu εε:

Ακόμα δε έχει πάρει εδηση εαι πολ αό». Και μετάη μαμά μu επε: ομζω ότι χωρς α το ξέρω τη γέησα

αγόρι. Δε έπαξε με κοκλες. Της εχα πάρε μια κοκλα τησπάσαε παζοτας τα κορτσια της γειτόισσας. α μόοέχε στο της: το δρόμο. Πας για ψώα τη ρωτάς πάει».

Αχ Φατμά χαομ η κόρη σu δσκολα θα βρει άτραεαι πολ ψηλ πολ αδατη» επε η μαμά της Μαργαρι-ταρέιας.

Αογει τα μάτια της σα τρελ. Παιδ μu έα κορτσικοιτάζει το κόσμο με άζι γιατ αογεις τα μάτια σου σατους τρελος Ο άτρες θα σε φ

ο

β

ο

ύ

τ

εε η μαμά μουΎστερα κι ο δυο μαζ επαε: Τα κορτσια το μαθαu

τό απ τη τρελοΑτέ όχι απ τη τρελοΣαιέ όχι μπο

2 10



ρεί και απ' ην ρελοΜουαζέζ που όλη μέρα με α μ ια ηςορθ νοιχα σέκεαι σο παρθυρο φωνζονας οργισμένησους νρες και σα πρμα ους» Ύσερα οι δυο γυναίκεςείπαν ο ρεφρέν ενός ραγουδιού ο ραγούδησαν για μένακοιώνας με σα μ ια:

Μάθε να κοιτάς μ εκείνα τα όμορφα μάτιαΜην καίγεσαι μονάχα εσύ μάθε να καις

Το πρόβλημα με η Μαργαριαρένια έλειωσε ύερα από

λίγο γιαί ο ύλινο σπίι ου ασυφύλακα γείον μας κηκεένα απόγευμα και η μαμ ης Μαργαριαρένιας δεν έσωσε α-πό ο ύλινο σπίι ούε η ραπομηχανή ης παρ μόνο μερι-κ παλι μαιλρια. Την είδα να βγαίνει με α μαιλρια απ

η φωι. Αυ α μαιλρια ήαν ο μόνο που μπόρεσαν νασώσουν. Όλος ο ανήφορος και ο μπαρ μπαπορδής ου Δη

μοκραικού Κόμμαος μζεψαν χρήμαα αν και ο γείοναςαυφύλακας ψήφιζε Λα κό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. φερεκι ο μπαμπς μου οικοδομικ υλικ κι ρχισε να φιχνει έναπέρινο σπίι για ον ασυφύλακα γείονα Απ' ο παρθυροείδα για πρώη φορ ον μπαμπ μου η δουλει ου. σκυβε σηκωνόαν περπαούσε με ο καπέλο ανμεσα σους

οικοδόμους μιλούσε μαζί ους. Ήαν να όπως ον είχα δει όε μια φορ σο νύχι ου ανίχειρ μου να ψχνει μαζί με οφωχό χόζα ο θησαυρό κ ω απ α σκαλι ου Ουλού Τζα-μί. Δε φαινόαν να κ νει κποια δουλει έμοιαζε όπως έλεγεγια κείνον η γιαγι μου αρχιμσορας ου σουλασαδόρ .

Μια μέρα ένας οικοδόμος που δούλευε εκεί μας έφερε ηνκόρη ου. Το κορίσι έπρεπε μέσα σε λίγους μήνες να πα- νρευεί εε και ας δουλέψει σ' εμς για να μθει απ' η μα-μ μου λίγο να ρβει να πλένει να μαγερεύει. Το κορίσι ή- αν ακριβώς ση δική μου ηλικία η λέγανε Σεχέρ.5 Αυό σή-μαινε: Πολύ Νωρίς Το Πρωί Η Πολύ Νωρίς Το Πρωί είχε ψεί

1 1



ρες σο κεφλι ης η μαμ μου ης έκοψε α μαλλι ης και ης α έπλενε κθε μέρα με ξίδι Το ένα βρδυ έπλενε α πι- α εκείνη ο λλο βρδυ α έπλενα εώ Η μαμ μου ης έ-δειξε πώς να κ νει λεπό κροσέ με ο βελονκι έπλεκε συνεχώς δανέλες ια μπορνορες και ις μζε μέσα σ ένα λο μπόο ό ήαν η προίκα ης η κθε υναίκα πρέπει

να έχει. Το χωρίς μαλλι κεφλι ης Πολύ Νωρίς Το Πρωί και ο με πολλ μαλλι κεφλι ης μαμς μου σέκοναν πλιπλι σχεδόν κολλημένα α μέωπ ους ακουμπούσαν ελα-φρ π νω από ις δανελένιες μπορνούρες που ις κραούσε

πρώα η μαμ μου ο χέρι ης κι ύσ ερα ις έπαιρνε ο χέρι ης η Πολύ Νωρίς Το Πρωί ια να ις πλέξει όπως η μαμ μου.Απ έξω η μέρα κοιούσε απ ο παρθυρο όπου κθοναν ακεφλια και α χέρια ους Για να μην προσθέσουν περισσό- ερο φόβο σο φόβο ης Πολύ Νωρίς Το Πρωί ια α καινού-ρια που μθαινε ο όμορφο πρόσωπο α μ ια α μαλλι ο

σόμα ης μαμς μου σχεδόν δεν έκαναν καμι κίνηση ώσπουο φόβος η Πολύ Νωρίς Το Πρωί να ίνει δανελένιες μπορ- νούρες μέσα σ α έσσερα χέρια αθισμένες ώρες ολόκληρεςοι υναίκες αυές έδωσαν η ζωή ους σα χέρια ους και απ'

α μ ια ους ήρθαν οι νεκροί που είχαν μαζέψει ση ζωή ουςκαι κθισαν ανμεσα ις δανελένιες μπορνούρες Μπήκε κι

η μέρα ανμεσα σους νεκρούς και ση χαρ ων υναικώνπου με λωνε μέσα α χέρια ους έδωσε σις δανελένιεςμπορνούρες κομμ ια απ η ζωή ης και πέθανε εκειδ μεμε λη ευχαρίηση σα χέρια αυών ων υναικών και θαανοίξει ξαν α μ ια ης ση ζωή όαν οι λλες υναίκεςβρουν αυέ ις πλεμένες δανελένιες μπορνούρες ωραίεςΟι υναίκες αυές θα προυν σα χέρια ους ην ψυχή ης μέ-ρας εκείνης και ις ψυχές ων νεκρών θα μθουν ο σχέδιοαπ έξω ια να ο κ νουν π να ίδιο έσι η ψυχή ής ηςσυκεκριμένης μέρας θα πηαίνει μαζί με ους νεκρος ηςαπό σπίι σε σπίι

1



Ρώησα η μαμά μου αν είχα κι εγώ προίκα, εκείνη μου είπε όι εγώ μάλλον ε θα γινόμουν γυναίκα παρά μόνο θηλυκό, γιαί ε θα έραβα, ε θα μαγείρευα και ε θα έπλεκα α νέλες, και α μάια μου έβλεπαν μόνο ο έξω

«λο βγάζεις ο κουί σου βόλα, είπε «Το κορίσι πρέπει να κάθεαι πάνω σο κουί ου και να ουλεύει

«Και αγόρια ρώησα«Τ αγόρια μπορούν να βγάζουν α πράμαά ς

σεριάν

Ύ σερα όμως μου έειξε σενόνια και ανελένια σκεπάσμαα, μου είπε όι α μάζευε για μένα Σο σχολείο, σο μά-

θημα ων οικοκυρικών, έπρεπε να ράβουμε φορέμαα γιακούκλες, εγώ εν α έραβα και η μαμά μου με απείλησε όι εθα α έραβε για ου λόγου μου και θα έμενα σην άξη για ιςκούκλες και μόνο άλι όμως ην ελευαία ώρα α έραψεήρα καλό βαθμό σην κούκλα Σο μάθημα μαγειρικής πά να κάι έλειπε, ο αλάι, η σάλσα νομάα, πάνα κάποιος

έπρεπε να πάει για ψώνια, εγώ σήκωνα ο άχυλο για ναπάω να κάνω α ψώνια Σο μάθημα μαγειρικής έπαιρνα κα-λούς βαθμούς χάρη σα γρήγορα πόια μου Η ολύ ωρίςΤο ρωί πολύ γρήγορα έκανε α πάνα, έπλεκε ανέλες, μαγείρευε, έπλεκε μάλλινα σύνομα έπρεπε να πανρευεί Κοι-μόμουνα σο ίιο κρεβάι μαζί ης Δε μιλούσε πολύ, α βρά-ια σο κρεβάι, σαν ην ρελή πλύσρα η αζιέ, αράιαζεαυά που θα έκανε ην άλλη μέρα αν κοιμόαν, έμοιαζε λίγο σαν παχουλούσικο παιί, έειχνε όμως και κάπως εγνήο σώμα και αργή, αλλά ήαν γρήγορη όαν καθόαν να πλέ-ξει και να ράψει

Μια φορά πήγα με ην ολύ ωρίς Το ρωί επίσκεψη σοπαρικό ης σπίι: Ένας μεγάλος απόομος λόφος που πάνω

ου ήαν σοιβαγμένα σπίια που είχαν χισεί μέσα σε μια νύχα Αυά α λέγανε γκεζέκονου Είχαν μόνο ένα ωμά- ιο Τα σπίια αυά οι άνθρωποι έπρεπε να α χίζουν μέσασε μια νύχα, ως ο πρωί, και να έχουν μπει μέσα και α σρώ

1



ματά τους ώστε αν ερχόταν το πρωί η αστυνομία, να μην μπορεί να γρεμίσει το γετζέοντου τουλάχιστον για ένα ιάστημα, αφού έμεναν μέσα Στα ντουβάρια των σπιτιών ήτανστερεωμένες ένα σωρό παλιές σουριασμένες λαμαρίνες, υ

πήρχαν αι ντουβάρια παραγεμισμένα με παλιά ρούχα άνωστις στέγες, για να μην τα πετάξουν, ήταν στοιβαγμένα παλιάλάστιχα αυτοινήτων ρόες αλογάμαξας παλιές ατσαρόλεςτεράστιες πέτρες ρίζες έντρων παλιά σαμάρια αλόγων, εεί υπήρχαν τόσο πολλά αρφιά, ομμάτια ξύλου, τενεέες, παλιά ομμάτια σίερου εφημερίες, άεια μπουάλια, σου

ριασμένα τενεεένια ουτιά, σοινιά, παλιά παπούτσια, όσααι στην Αγορά Χρτχούρτ. Ηλετριό αι νερό εν υπήρχεΌταν πήγαιναν έξω να αποπατήσουν, τα παπούτσια τους έ-μεναν αρφωμένα στη λάσπη Λέγανε πως ο αέρας ε θα ατέβαινε ποτέ άτω από το λόφο αυτό, στην ρούσα ο αέραςμένει εώ αι μας ρατάει απ' το λαιμό Όταν ο αέρας έπαιρ

νε τα πράγματα απ τις σεπές οι άνθρωποι αυτοί ούλευαν νύχτα για να βάλουν πάνω στις σεπές τους άλλα αινούρια υλιά αι τενεέες που τα φύλαγαν ίπλα στα γετζέοντο υΚάποτε ήταν αναγασμένοι να ένουν τα σπίτια με σοινιάστη ρίζα ενός έντρου, για να μην πετάξουν αι φύγουν Πήγαινα πολύ συχνά με την ολύ Νωρίς Τ ο Πρωί ο γετζέ-οντού τους αι οιμόμουνα αταγής στα στρώματα μ' εεί

νην, τον μπαμπά της αι τη μαμά της Εώ ο άνθρωπος μπορούσε ν' αούει τον άνεμο, άουγε αι την υγρασία ο πρωίόταν ξυπνούσες, έπρεπε πρώτα να ξαναφέρεις στη ζωή ταπαγωμένα όαλά σου εώ όλα μπαίνανε μέσα στο σώμα Ηολύ Νωρίς Τ ο Πρωί ο μπαμπάς της αι η μαμά της ινού νταν πολύ πιο αργά από μένα Τόσο βαθιά είχε μπει μέσατους το ρύο. Ήταν σαν παγωμένα τοπία Και ο αρραβωνιαστιός της ολύ Νωρίς Το Πρωί ήταν εργάτης που έψαχνεουλειά στις οιοομές Σεφτόμουνα αν ο μπαμπάς μου ήταν ο αρχιμάστορας του σουλατσαόρου εείνος ήτανε το

2 1 4



σιράκι ο αρχιμάσορα ο σο ασαδρο ρεε κι εκενο να φιάξει ένα κεζέκονο και ύσερα να ανρ

ε Η μαμά η Πο ύ ωρ Το Πρω φοβ αν μ νο έναράμα Οι νιανροι σα κεζέκον ην ρώη νύχα

ο άμο άφηναν ια να ζεανοαι ι καζσομε α- ναμμένε ξεχνούσαν να ι σβσο ν και άθαιναν ασφξα« θάναο έρχεαι μ ένα κ ύ νο ε ε «έθαναν σοοο αμρο και νύφε ην ρώη νύχα α' ο ερέ-αιο Ρώησα η μαμά η Πο ύ ωρ Το Πρω ώ έεανα έ ι νύφε και ο αμρού ο αν ώρα εθαμένοι

«εν μορώ να κρασω ονμαα ο μα μο ε ε Τη νύχα σην ροσε χ μ ια ο εθαμένο ού οονμασα εθαμένο σο κεζέκονο ην ρώη νύχα οάμο ο νύφε και αμρού ο η μαμά η Πο ύ ωρΤο Πρω δεν μορε να κρασει σο μα η α ονμαά ο Εειδ ο αρραβωνιαικ η Πο ύ ωρ Το Πρω

δεν μορούσε ακμα να φιάξει κεζέκονο η Πο ύ ωρΤο Πρω έμεινε ο ύ καιρ σ εμά κι εώ σι εισκέψειμ ρα α η μαμά η μερικού νεκρού ακμα και οέφερα σην Προύσα Η Πο ύ ωρ Το Πρω έμαθε α ημαμά μο κι εώ α ην Πο ύ ωρ Το Πρω να ψνεικαφέ να σιδερώνει α ανε νια ο μαμά μο να κάνει

με ο σδερο σια σάκιση α η μέση ω α μαζάκια Ημαμά μο καάφερε να μάθω κι εώ ια μο έεε άα«Πε σην Πο ύ ωρ Τ Πρω να ψσε ρα φιζάνια κα-φέ ένα κ δύο σκέ Ή έρεε να ω ην Πο ύ ωρ Το Πρω να σιδερώσει ο ανε νι μαμά μο εώμω δεν μορούσα να α ω ά σην Πο ύ ωρ ΤοΠρω νρεμο να έσι έμαθα να κάνω καφέ και να σιδερώ- νω ανε νια ο μαμά Τα εμάα φιζάνια καφέ έρε-ε να α ηανει ο ύ ροσεχικά Κοούσα σ νέχεια αμάια ο εχε ο καμάκι ο καφέ Το κα μάκι δεν έρεε νακψει έανε



Καφές χωρίς καμάκ νερό σαπουνάας.Όταν το καμάκ τ καφέ εν έχε αλυθεί κα είνα πα-

χύ τότε μόνο ο προξεντρες θα βρουν ένα κορίτσ καλό καωραίο Μετά απ' αυτό θ' αποφασίσουν αν το κορίτσ θα γίνεκαλ ζυγος γα το γο τους έτσ έλεγαν Πγα να σγά σγά με το ίσκο με τα φλτζάνα του καφέ Αλλά ο μπαμπάςμου όταν μ' έβλεπε να έρχομα άπλωνε απ' τη χαρά τ τοεξί του χέρ στον αέρα σχημάτζε ένα ανοχτό ψαλί με τοείκτη κα το μεσαίο τ άχτυλο κα γελούσε υνατά χ χ χαπ' τη μύτη του σαν να έσφγγε εκείνη τη στγμ με τα υο

του άχτυλα τη μύτη κα τα μάγουλά μου Καθώς προχωρού-σα ετοίμαζα τη μύτη μου γα σφίξμο η μύτη μου μεγάλωνεπρος τα υο άχτυλα του μπαμπά μου έτσ που καμά φοράαπ' αυτ τη μεγαλωμένη απ' τη χαρά μύτη έχανα απ' τα μά-τα μου το κκ κα έχυνα τον καφέ Δεν περάζε λέγα-

νε εν χορώ είνα τόσο μεγάλη η τύχη μας που ξεχελίζ> Ο

μπαμπάς μου έπαρνε με το αρερό του χέρ τον καφέ με τοεξί μού τσίμπαγε κάμποση ώρα το μάγουλο όσο το έσφγγετόσο πο πολύ ευχαρστόταν κα χαχάνζε κ έτσ το καμάκτου καφέ στο αρστερό του χέρ χυνόταν κα πάλ

Ο μπαμπάς μου ο Μουσταφά ύστερα από κάθε γουλά κα-φέ έλεγε: Αχ νοκοκυρούλα κόρη μου γεα στα χέρα σου

Κα γα τα παντελόνα έλεγε Αχ νοκοκυρούλα κόρη μου ντέρτ να μη ν τα χέρα σου κείνες τς στγμές θα μπο-ρούσα να λποθυμσω απ' τη χαρά μου εκτός τού ξερα ό-τ αν τα παά παίρνουν απ' τους γονείς τους πολλές ευχέςμπορεί να πάνε στον Παράεσο Ο Αλ συνέχζε με τα ντάξε ντάξε να με στέλνε στα μαγαζά κα έπαρνε κεμένα μαζί του στο σ νεμά γα να μην του βάζουν χέρ ο ά ντρες. μαμά μου με έελνε να πω το ένα κα το άλλο στηνΠολύ Νωρίς Το Πρωί έτσ έπλενα έψηνα καφέες σέρωναπαντελόνα του μπαμπά πγα να στα μαγαζά πγα να σχο-λείο γυρνούσα απ το σχολείο πγα να στο ρέμα κάτω απ' τη

2 16



γέφυρα στο δρο συνέχιζα να απαντώ στους γείτονες σχετιά ε το πώς είναι η αά ου ι ο παπάς ου ετς απαυτά έπρεπε άθε έρα να τρέχω ια φορά πίσω απ την τρελοΑ τέν να οιταχτώ ε τις αδελφές που άθονταν στο πα

ράθυρ τους να λέω εξυπνάδες ε το Διάβολο στην τουαλέτα για το Θε να ζητώ συγγνώη προά στο Θε πάνω στοχαλάι της προσευχς να γαάω τα βράδια αζί ε τ' αδέλφια ου το ξύλινο σπίτι ας να αθαρίζω την επενη έρατην τι του σπιτιού για να ας χαλαλίσει η αά ξανά τογάλα που είχαε βυζάξει Πού αι πού έπρεπε να πηγαίνω ε

τις ρες του αστυφύλαα γείτονα στο οιπεδο για να πορέσει ο γέρος να ας δείξει το πράα του να αούω τα βράδια τρεις φορές το ίδιο παρα ύθι απ' τη γιαγιά να προσεύχοαι για τους πεθαένους αι να συνεχίσω να ετράω τα τέσσερα εατο ύρια στρατιώτες να πηγαίνω επίσεψη στη αά της Πολύ ωρίς Το Πρωί να της παίρνω αινούριους

νερούς να ταζω τις γάτες να πηγαίνω γιαούρτι ε σρδοστα δηλητηριασένα απ το χέρι του ράτους συλιά να ξεφυλλίζω στα πρατορεία εφηερίδων ειονογραφηένα περιοδιά Τμ Μ στο πιτς φιτίλι

Απ τον ανφορ ας περνούσαν ένα σωρ γέροι άνθρωποι ζητιάνοι αι αλοολιοί εριοί λιποθυούσαν στο δρ

ο έπρεπε να τους δώσεις νερ να περι

ένεις

έχρι να τοπιουν αι να πας το ποτρι πάλι ο σπίτι νας αλοολιςια φορά ου είπε τι είαι η ρη του Προφτη Μωάεθ ηΦατά Όλο έτρεχα να δώσω νερ σε γέρους φτωχούς ανθρώπους ι έπαιρνα ένα σωρ ευχές

Τη θεία Μουζεγιέν τη γυναία του Μεχέτ Αλ πέη τηνείχα αγαπσει πολύ Μια φορά στο σπίτι την πεθύησα πολύ αιγουνα ταν σαν σεσς απ' τη νοσταλγία ου έτρεε ολληρο το σπίτι ας Σεφτουνα ονάχα εείνηνρχονται η θεία Μουζεγιέν αι ο Μεχέτ Αλ πέης» είπαστη αά ου Ά νοιξα την πρτα του σπιτιού ας αι οίτα



ξα έξω, ούτε θεία Μουζειέν ούτε τίποτα. Όμω ύτερα απόισή ώρα χτύπησε η πόρτα και ο Μεχέτ Αλή μπέη ε τη -

ναίκα του θεία Μουζειέν στέκονταν μπροτά στην πόρταμα. αά ου είπε η ειτόνισσα ότι είχα νιώσει πω θαρχονταν. ώρα έπρεπε να βλέπω όνειρα ια τι ναίκε τουανήφορού α Μια ειτόνισσα ήθελε να ω ια κείνην όνειρο αν θα έκανε παιί. Μια άλλη υναίκα ήθελε να δ όνειροαν θα παντρευτεί. Ακόα και η θεία Σιντικά μου είπε να ωόνειρο αν στι επόμενε εκλοέ θα κέριζε ή όχι το Λακό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα Οι υναίκε με προετοίμαζαν ια

τα όνειρα. Έπρεπε να πάω σπίτι του ε λούζανε, πλενό- ντουσα ν κι εκείνε, ι νόαστα ν πεντακάθαρε, ύερα κά να-ε πάνω ο χαλάκι τη προσευχή το βραινό ναμάζι Έπει-τα η υναίκα που καθόουνα πλάι τη προσχόταν και φυ-σο ύσε την επιθυία τη στο πρόσωπό μου, έπεφτα ια ύπ νο σ ένα πεντακάθαρο κρεβάτι κι όταν ξυπνούσα, έπρεπε αέ-

σω να ιηηθώ τι όνειρο είχα ει. εν ήξερα τι έλεα σ αυτέ τι υναίκε, αλλά εκείνε ιηούνταν αυτά π του έλεα στη μαμά ου και αζί προσπαθούσαν, από τι εικόνε, νακαταλάβουν τι πορεί να σήαιναν όλα αυτά Μια φορά μιαυναίκα που ήθελε άντρα είπε Φατμά χανούμ, είε ένα έ- ντρο, αυτό είναι άντρα. υναίκα αυτή πραματικά ύστε-

ρα από λίο καιρό ωρίστηκε έναν άντρα, αλλά ο άνθρω-πο ήταν παντρεένο και είχε τέσσερα παιιά ότε οι ναίκε είπαν Ναι, ένα έτρο έχει πραματικά ένα σωρόκαρπού και οι ρίζε του είναι το χώμα αυτό είε». Έπρεπε

να συνεχίσω ια τη ναίκα αυτή να βλέπω όνειρα ια το ανο άνθρωπο αυτό θα χώριζε απ' τη υναίκα του. Και η α-ιά ου ήθελε να ω όνειρο ια το πότε θα πεθάνει και ια τοαν θα πάει στο ν Παράεισο. Κι ε ώ ήθελα να ω στο όνειρό ου αν θα πήαινα ή όχι στον Παράεισο.

Ο παπά ο υ ο υ επε: «Κόρη μο υ, βλέπει ό νειρα γ ια άλλου ανθρώπ , γ ια μέ-

18



να όμως Δεν είδες για μένα αν υπάρει ή όι θησαυρός κάω, ζ απ ο αμι»«Ε, πώς, ο είδε, δεν υπάρει κανένας θησαυρός», είπε η

μαμά μου

«Και πού είναι λοιπόν όσοι και όσοι θησαυροί που είανοι Οθωμανοί;» είπε ο μπαμπάς μου.

«Αμάν Μουαά, ο ξέρεις δα όι ο παράς ου πλούσιουκουράζει α σαγόνια ου ουκαρά», είπε η μαμά μου

Ο μπαμπάς μου είπε όι οι δουλειές ου πήγαιναν άσκημα,έπρεπε να δω όνειρο για ο αν οι δουλειές ου θα ξαναπήγαι-

ναν καλά.Όαν η Πολύ Νωρίς Το Πρωί πανρεύηκε πήγαινα σηνεβδόμη άξη. Το Ουλούναγ εκεινόαν πάνω σ ολόκληρη ην πόλη ης Προύσας και όλα ήαν άσπρα «Ήρθε ο μαυροειμώνας», εε η γιαγιά Κοίαξα ην εημερίδα να δω ανκανένα παρεμένο ζευγάρι είε πάλι πάθει ασ υξία από ην

γκαζόσομπα σε κανένα από α γκεζέκονου πάνω σο λόο ην πρώη νύα ου γάμου ου. Κάθε πρωί ρωούσα η μαμά μου όπως η γιαγιά μου με ην εημερίδα σο έρι ρωούσε εμένα, α ν η Πολ ύ Νωρίς Το Πρωί ήα ν ζωνα νή ή πεθα-μένη «Τι λόγια είναι αυά, που να α πάρει ο άνεμος απ οσόμα σου Παιδί μου, έεις ρελαθεί» είπε η μαμά μου. Ρώ

ησε και η γιαγιά ποιος είε πεθάνει, ύσερα έδειξε ις ω ογραίες ο υ πρωθυπουργού σην εημερίδα και ρώησε«Πέθανε η Πολύ Νωρίς Το ρωί, αυή είναι;» Κι ύσερα εί-πε «Και να πεθάνει, θα ο μάθουμε μεά». «Γιαί» «Όαν πεθάνει ένας ωός, ακούς ύσερα από σαράνα μέρες, και

ο ωό πεθαμένο ον πλένουν με κρύο νερό, αλλά η μόνηπαρηγοριά για ους ωούς είναι ο θάναος», είπε η γιαγιά.Αυό ήαν αλήθεια Σον ανήορό μας ένας γέρος πέθανε σένα μικρό δωμάιο Ήρθε η λίγο καλύερα από σώγαμπροθεία Σινικά και είπε «Γιαγιά, έλα» Ο γέρος που είε πεθά νει έμενε σο ίδιο σπίι με η θεία Σινικά ήαν ένα παλιό ξύ

t9



λινο σπί που μέσα ου χωρισά σε κάθε δωμάιο έμενανδάφορο ά νθρωποι Το παράθ υρο ου γέρο υ ή αν α νοιχό Ή

αν ξαπλωμένο σο κρεβά ου γυμνό είχε αδναο σώμαοι γείονε ον είχαν πλνει και ον είχαν ξαπλώσει σο κρεβάι και ο πεθαμένο περίμενε εκεί γιαί ήαν φωχό καιδε ν είχε κανέναν άλλο εκό από ην κόρη ου που ή αν μα κο υσή πο υά να Η κόρη α υ ή έλειπε λόγω η δο υλειά η κα γ ρισε μό νο σ ερα από μερικέ μέρε, η γιαγά μο υ κ ε-γώ πήγαμε μερικέ φορέ σ ον νεκρό Σαθήκαμε σο παράθυρό ου και προσευχηθήκαμε για κείνον Όαν η κόρη ου

η κο υ σή που ά να ήρθε ο νεκρό έμοαζε να είχε πια παραδώσει ο πνεμα ου Ήαν μια πολ νέα κοπέλα και σο χέρι η κραοσε ένα κόκκινο σεφάνι χολα χουπ. Σάθηκε εκεί σο παράθυρο όπω κι εμεί και κοίαξε απ έξω μέσασο δωμά ιο που ή αν ξαπλωμέ νο νεκρό ο μπαμπά η. Δεν υπήρχαν λεφά Τον νεκρό έπρεπε να ον θάψει ο δήμο

Ο λα·κοί πήγα ν κι έφεραν ον μπαρμπαπορδή ου Δημοκραικο Κόμμαο κι εκείνο έφερε για ον νεκρό ένα φέρε ρο και δο άνρε Ο νεκρό έφυγε μέσα σο φέρερο η κόρη ο υ έδωσε α ρο χα ο υ σ ο ν έ να ν από ο υ ά ν ρε πο υ κουβάλησαν ο φέρερο και σ' εμένα έδωσε ο κόκκινο σεφάνι χολα χουπ Κουβάλησαν ο φέρερο σο χιόνι είδα σο

χό νι ι βαθιέ πα ημασιέ ω ν α νρώ ν πο υ κο υβαλο σα ν ο φέρετρο, επεδή κο υβαλο ύσαν κάτι βαρ ύ. Πήγα ν μερικοί ά- νρε ακόμα απ' ο δρόμο μα και σήκωσαν ο φέρερο σουώμο υ ο υ. Έπεσε χιόνι, έσβησε γρήγορα ι παημασέ ων α νρών που κο υβαλοσα ν ο φέρερο. Χιό νιζε σ υνέχεια Λέγανε πω ο δρόμο έμοιαζε με απείραχο κορίσι Όμω οιάνθρωποι ου ανήφορου περπαώνα πάνω σο χιόν πήγα

να ν φαγηό ση ν κου σή πο υ ά να ο χιόν έσβηνε πάλ ιπα ημασ έ ο υ Πήγαι να ν φαγη ό σ η ν κο υ σή πο υ ά να κα-

ηφορίζονα κι εγώ ανηφορίζονα πήγα παλά βρακιά σταγα άκια που ή α ν σωριασμέ να σ' όλο ο δρόμο ή κά ω απ α

0



δέντρα κουρασμένα απ' το χιόνι Σκέπασα μερικά με τα πα-λιά μας βρακιά Όταν ξαναπήγα σ' αυτά τα γατάκια που κεί-τονταν πάνω στο καθαρό χιόνι το ένα είχε κιόλας πεθάνει.Όταν κοίταξα απ το παράθυρο τό το πεθαμένο γατάκι το

χιόνι εχε ήδη σβήσει τις πατημασιές μουΤην άλλη μέρα ήρθαν μερικο άντρες περπατώντας πάνω

στο χιόνι κουβαλούσαν έναν καναπέ και μερικές πολυθρόνεςτα έφεραν στο ξύλινο σπίτι μας πήραν τα ξύλινα μιντέρια μαςκαι τα σπάσανε πάνω στο χιόνι μπροστά στο ξύλινο σπίτι καιτα κάνανε ξυλαράκια. Τα κομμάτια του ξύλου έμειναν μπρο

στά στο ξύλινο σπίτι μας το χιόνι τα σκέπασε γρήγορα γρήγο-ρα. Οι άντρες έφυγαν οι πατημασιές τους σβηστήκανε. Μιαγυναίκα περπάτησε πάνω στο χιόνι που ήταν σαν απείραχτοκορτσι και χτύπησε την πόρτα μας. Η μαμά μου είπε πως ήταν η γυναίκα ενός διευθυντή τράπεζας που θα μπορούσε ναδώσει πίστωση στον μπαμπά μου Γι' αυτό είχαν φύγει τα ξύ-

λινα μιντέρια μας γι' αυτό είχαμε πάρει αυτό το μοντέρνο κα- ναπέ με τις δυο πολυθρόνες γιατί σήμερα θα μας επισκεπτό-ταν η ναίκα του δυθυντή της τράπεζας Η ναίκα τ δ-θυντή της τράπεζας έμεινε στο σπίτι μας αρκετές ώρες Δενμπήκα στο δωμάτιο που κάθονταν η μαμά μου κι εκείνη πά- νω στον καινούριο καναπέ και στην πολυθρόνα. μεινα να

στέκομαι μπροστά στο δωμάτιο λες και το δωμάτιο είχε σκε-παστεί με χιόνι και στο χιόνι αυτό δεν έπρεπε να υπάρχουνπατημασιές Ξαφνικά άρχισε να χτυπάει στο δωμάτιο ένα ρολόι Είδα τη μαμά μου σηκώθηκε από την καινούρια πολυ-θρόνα κράτησε τα δυο της χέρια μπροστά στο στήθος της καιάρχισε να λέει φωναχτά προσευχές. Μετά είπε: Ζουμπεντέχανούμ βγήκε φάντασμα» Η γυναίκα του διευθυντή της τράπεζας που θα μπορούσε να δώσει στον μπαμπά μου δάνειο ηΖουμπεντέ χανούμ άνοιξε την τσάντα της έβγαλε μέσα απότην τσάντα ένα μεγάλο ξυπνητήρι το σταμάτησε και είπε πωςτώρα έπρεπε να φύγει ο άντρας της θα γύριζε σπίτι Είχατε

1



βάει το ροόι;» είπε η αά ου. «Ναι, το κάνω πάντοτε Έ-τσι θα είαι σπίτι πριν ο άντρας ου γυρίσει από την τράπε-ζα στο σπίτι», εε η Ζο υπε·ντέ χα νο ύ Η γ υναίκα το υ δι υθυντή της τράπεζας έφυγε περπατώντας πάνω στο καθαρόχιόνι αζί ε το ξυπ νητήρι, το χιόνι σκέπασε πάι τις πατη-ασιές της, αά εγώ συνέχισα να στέκοαι προστά στηνπόρτα το υ δωατίου που ήτα ν ο καινούριος κα ναπές κι οι πο- υθρόνες και δεν πήκα έσα. Την άη έρα το πρωί πήγαπάι στην πόρτα του δωατίου και είδα πως ο οντέρνος κα- ναπές και οι πο υθρόνες ήταν ακόα εκεί, και πάι δεν πή-

κα έσα τάθηκα εκε Κοιτούσα αυτό το οντέρνο καναπέκαι τις πο υθρόνες όπως οι άνθρωποι στη βατωένη ί νηκοίταζαν το ηιόουστο ποτάι από ακριά ένιωθα ες καιανήκαν σε ξένους ανθρώπους Καθώς το χιόνι έενε εκεί καιδεν έφευγε κι επειδή έοιαζε ες και δε θα 'φευγε ποτέ απότον ανήφορό ας, οι γετονες έφεραν στον ανήφορό ας ια

ξύινη σκάα Παιδιά και γέροι, όες οι ηικίες, απ' τα εφτάως τα εβδοήντα όπως ένε, ανέβηκαν και κάθισαν πάνω σ'αυτή τη σκάα, ο ένας πίσω απ τον άο, και γιστρούσανπάνω στο χιόνι κατηφορίζοντας ε τη σκάα Η κτσή πουτάνα κόρη του πεθαένου γυ νού ανθρώπου καθόταν προστά ου Υ πήρχε η ξύινη σκάα των ανθρώπων του Λακού

Κόατος και η ξύινη σκάα των ανθρώπων του Δηοκρα-τικού Κόατος Καθώς ο ανήφορος ήταν ο οναδικός δρό-ος ως τη γέφυρα που ήταν παρακάτω, οι άνθρωποι από ταδύο κόατα γιστρο ύσα ν καθισέ νοι στις σκάες τους όοι αζί ως κάτω στη γέφυρα, τρακάρανε και γεούσανε και καθάριζαν την ίδια στιγή τα σκεπασένα ε χιόνι αιά τους,τα ο υστάκια τους και τα ρούχα τ ς και κ βαλούσα ν τις σκάες ξανά επάνω, και ε φωνές που έσα στο χιόνι γίνο- ντα ν πιο ε υδιάκριτες κάθο ντα ν πάι πά νω στις σκάες.

Τις έρες εκείνες ήταν ο ήνας της νηστείας, το ΡααζάνιΤο πρωί γύρω στις τρεις ερχόταν το νταούι του Ρααζανιού,



ένα άνθωπ μόν με να ύλι υ π υ χυπ ύσε ναμναμνά ναμνάμ με ν κόπαν. Ε μ υσ υλμάνε σήκω ναμναμνά ναμνάμ. Σα γει νικά σπίια και σξύλιν σπίι μα α φώα άναβαν ην ίδια σιγμή κι έιχναν

σκιέ σ χιόνι ανάμεσά υ πεπα ύσε μ νάχα αυό άνθωπ με να ύλι . Τη νύχα ι γεί νε αναλλάσσανε α πάγμαα π υ υ έλειπαν ίσω ψωμί για ύιΜια γειόνισσα ήθε μ' ένα κ υάλι και πήε από μα σάλσα νμάα Οι γεί νε φίλευαν υ γεί νε ασ υέ36 και κάπιε νύχε υ Ραμαζανι ύ σι έσσει η ώα πηγαίνα-

με με ι νυχικέ και α παλά μα για φαγηό σ υ γεί- νε. Ύ σεα έπεφε κανόνι υ σαχ ύ και όλα σώπαινανμόν χιόνι έσβηνε ι παημασιέ μα σ δόμ Μεά έ-χ ναν ι Τσιγγάνι και ζη ύσαν απ' ν κόσμ για ην αγάπη υ Αλλάχ να υ δώσει ι κασαόλε υ για γά νωμα Ο κόσμ έδινε μέσα σ χιόνι ι κασαόλε υ

υ Τσιγγάν υ ι Τσιγγάνι γάνωναν ι κασαόλε σχιόνι μπά σε μια μεγάλη φωιά. Τ πωί ην ώα π υπήγαινα σ σχλεί υπήχαν ένα σωό γανωμένε κασα-όλε μπσά σ υ Τσιγγάν υ ι Τσιγγάνι σέκ ναν σχιόνι με α ήμεα άλγά υ κι ύσαν ήσυχα ήσυχα υανθώπ υ π υ έψαχναν ι κασαόλε υ έπαιναν ακέμαα υ γανώμα σαν να ήαν λεφά π υ είχαν πέσει

υχαία σα χέια υ και μιλ ύσαν μεαξύ υ γι αυ ύ υ ίδι υ λε κι η γλώσα υ ήαν για μα έσι κι αλλιώμια γλώσσα ξένη. Τ μήνα υ Ραμαζανι ύ ι πόε όλων ων σπιιών ήαν πάνα ανιχέ όπω ι καλκαιιάικε νύχε Όλε ι γυναίκε μικέ και μεγάλε δεν έμεναν πια σπίι. Γυν ύσαν σπίι βάδυ όαν έχ ναν ι άνε

υ η ζωή έμιαζε σαν να μπ ύσε να συνεχισεί σ σπί- ι μόν όαν ήαν αυί εκε Όμω όαν έπεφε η καν νιά υ ιφά3 και όλι είχαν φάει με Μπισμιλλάχιαχμανιαχιμ και μαζεύ ναν α απέζια ι γυναίκε έβγαιναν έξω

3



σο χιόνι ου ανήφορου πήγαιναν με α παλά ους και α κεριά σους άφους πολλών αγων για ν ανάψουν εκε σ ούς ους ανθρώπους α κεριά ους. Μέσα σο χιόνι σο φως ων κεριών προσευχόμααν μπροσά σε άφους με κάγκελακαι χωρς κάγκελα κοαζα α πρόσωπά ους εκενες κοι- ούσαν α κεριά α φώα ων αγων εχαν εγκαασαθε σαόμαα σους γιακάδες σ αυιά σα βλέφαρα σις κόρες

ων μαιών σα δάχυλα ων γυναικών λες και ο θάναοςκαι η ζωή σέκοναν σον αέρα πάνα μαζ

Πλήθος γυναικεα σώμαα μέσα σε υφάσμαα και πόδια

προχωρούσαν μες ση νύχα σαν ν ανήκαν σε ένα σώμα καιμπροσά σα σπια α πόδια αυά χωρζοναν χωρς να νιώθουν πόνο. Μερικές έμεναν σον ανήφορο για να καθσουνσις σκάλες ων ανθρώπων ου Λακού ή ου ΔημοκραικούΚόμμαος

Ο μπαμπάς μου δεν μπόρεσε να πάρει δάνειο από ο διευ

θυνή ης ράπεζας«Χιόνισε σα βουνά που εμπισ όμουν» επε. γιαγιά μου πάλι επε«Την ύφλα ου να χει ο παράς»« Θεός δε μου κλεισε όλες ις πόρες θα πάω ους με-

γάλους ανθρώπους να ζηήσω πάλι δανεικά» επε ο μπαμπάς

μου«Το να παρνεις δανεικά από ους πλούσιους μοιάζει σαν να πουλάς καθρέφη σε υφλό» επε η μαμά μου.

«Μουσαφά γ μου α λεφά ων πλούσιων εναι οσκοιν ου δήμιου για ους φωχούς πήγαινε σις οικοδομέςκουβάλα πέρες σην πλάη σου όλα σου α δόνια εναι α-κόμα σο σόμα σου» επε η γιαγιά.

«Μην ανακαεύεσε σις ανρικές δουλειές με η ζύμη σαχέρια σας. Ο άνθρωπος που έχει λεφά θεωρεαι άνθρωποςεκενος που δεν έχει λεφά δεν έχει και πρόσωπο» εε ο μπαμπάς μου.

4



Ο μπαμπάς μο κάθε βράδ χασμοριταν και μας εξηγού-σε πώς θα γίνε εκατομμριούχος και θα μας κάνει λος εκα-τομμριούχο ς. Ο Μοσταφά καθταν εμείς καθμασταν γύ-ρω το τα χέρια μας πάνω στο τραπέζι χασμοριταν εκείνοςχασμοριμασταν εμείς και σο εκείνος εξηγούσε πώς λομας θα γνμασταν εκατομμριούχοι λοι κονούσαμε τα κε-φάλια μας τις καρδές μας τα χέρια μας τις κοιλιές μας φα νμααν να βοηθάμε με λο μας το σώμα τον Μοαφά ποήθελε να κάνει ένα καράβι πο το έσπρωχνε μ νος το να κολμπήσει στο νερ. Όταν το καράβι κολμπούσε άρχιζε να

κονέται το τραπέζι πο πάνω το ήταν τα χέρια μας. Τ τε ομπαμπάς μο σηκωνταν έπανε το καπέλο το εμείς σ νε-χίζαμε να χασμοριμαστε ανάμεσα στις σκές μας πο χα-σμορι ντοσαν η δική το σκιά ήταν σαν ένας σωτήρας γί-γαντας στον τοίχο προχωρούσε προς την πρτα εμείς λέγα-με εν χορώ Πήγαινε στο καλ Μοσταφά». Ύστερα έφεγε.

Τον έβλεπα κάθε βράδ με το καπέλο το να περπατάει πάνωστο χι ν προς το μεγάλο δρμο σαν σκά το εατού το τοχι ν σκέπαζε τς πατημασιές το. Τη νύχτα λο κοιτούσα απ'το παράθρο ο ανήφορος ήταν εκεί χωρίς πατημασιές ο μπαμπάς μο δεν ήρθε. Τ ο άλλο βράδ τον είδα πάλι με το καπέ-λο το να περπατάει πάνω στο χι νι προς το μεγάλο δρμο

σαν σκιά το εα τού το. Το χ νι σκέπασε πάλ τις πατημα-σιές το. Ύστερα ο ανήφορς μας έμεινε πάλι εκεί χωρίς πατησιές ο μπαμπάς μο δεν ήρθε.

Μαμά πού είναι ο μπαμπάς μο»Στο νάιτ κλαμπ» είε η μαμά μο. Κάθετα σ' ένα τρα

πέζι μαζί με τις γναίκες πο δο λεύο ν εκεί κερνάει τις γ ναίκες Μπολ κα το

ς εξηγεί π

σο σποδαίος άντρας είνα.

Οι γ ναίκες τον ακούνε και λένε "Βάι βάι Μοσταφά μπέηά άι Μοσταφά μπέη. Εκείνος καμαρώνει βγάζει φτεράγίνεται γαλοπούλα φοσκώνε κα ξανακερνάει Μπολ τς γ- ναίκες πο δολεύον εκε Α τ το Μπολ είνα πάρα πολύ α

5



κριβό. Οι γυνακες όμς δεν πνουν ποτό αλλά κρύο τσάι πουτους το σερβρουν από μπουκάλι του Μπολ.

Φατμά μη σηκώνεις τόσες πέτρες φδι θα βγει από κά-τ κέρατο εε η γιαγιά.

Τι θα κάνουμε μέσα στο χιόνι και στο κρύο εε η μαμάμου. Κι ύστερα επε στη γιαγιά τρελός ο γιος σου θα μαςκάνει πουτάνες.

Εναι πολύ αργά για μένα να γν πουτάνα. Ο Μουστα-φά εναι τρελός. Αν δεν ταν τρελός δε θα πουλούσε το χ-ράφι μου για να πάει στη μεγάλη πόλη. Εγώ όμς πρέπει να

εμαι πιο τρελ από δαύτον τον ακολούθησα.Ύστερα η μαμά μου επε ότι κι εκενη ταν ακόμα πιο τρε-λ γιατ κι αυτ εχε ακολουθσει τον μπαμπά μου. Τη νύχταξύπνησα με τη φ ν της γιαγιάς μου. Η γιαγιά η μαμά ομπαμπάς ταν στο δμάτιο με το μοντέρνο καναπέ και τις πο-λυθρόνες. Η μαμά μου στεκόταν στη μέση του δματου και

δεν έλεγε τποτα. Η γιαγιά μου στεκόταν μπροστά της τα χέ-ρια της ταν ανοιχτά ο μπαμπάς μου κρατούσε ο χέρι τουένα πιστόλι. Ο Αλ επε

Μην κοιτάς εκε εντάξειΕντάξει επα.Με τα μάτια μου κλειστά ένισα ότι ο μπαμπάς μου με το

πιστόλι βγκε απ το δμάτιο. Ο μπαμπάς μου ρθε προς τομέρος μας. Θέλησα να πά στη μαμά μου και δεν μπόρεσαπάλι να μπ στο δμάτιο με τον καναπέ και τις πολυθρόνες.Ο μπαμπάς μου επε Το πιστόλι εναι άδειο. Έκανε κλακκλακ με το πιστόλι και δε βγκε φτιά και σφαρα Εντά-ξει επε κι έφυγε. Στεκόμουνα μπροστά στην πόρτα του δ-ματου με τον καναπέ και τις πολυθρόνες και κοιτούσα τα πόδια μου Ο Αλ και η γιαγιά μου επαν εθανει. Συνέχισα

να στέκομαι μπροστά στην πόρτα και δεν μπορούσα να μπμέσα Η μαμά μου καθόταν στον καναπέ και η γιαγιά μου έχσε το δάχτυλό της στο λαιμό της. Ο Αλ κράτησε ένα δο



χείο μπροστά στο στόμα της, η μαμά μου έμοιαζε με τα δηλη-τηρασμένα απ το χέρι του κράτους σκυλιά, μα στιγμή έβηξεγκουχ γκουχ σαν τα σκυλιά κι από το στόμα της βγήκε ένα κί-τρινο πράγμα. Ο Αλή είπε:

«Πήγανε στο φαρμακοποιό, εντάξει Κα πήγαινε και στο νάτ κλαμπ να ψάξεις τον μπαμπά μας, εντάξε

«Εντάξει, είπα.Η γαγά είπε:«Η μαμά σου ήπιε ώδιο.Μπήκα μέσα στη νύχτα για να βρω ένα φαρμακείο που

δανυκτέρευε, πέρασα πάνω απ την Ουλού Κοπρού κα προχώρησα προς τον Ατατούρκ με το άλογό του, γατί εκεί ήτανπάντα ανοιχτό τις νύχτες ένα φαρμακείο. Αλλά στο φαρμα-κείο έγραφε τη διεύθυνση ενός άλλου φαρμακείου που δια-

νυκτέρευε, προς την Αγορά Χιρτχούρτ Πήγα προς την Αγο-ρά Χρτχούρτ. Σε μα πλατεία ήταν στημένα μέσα στο χιόν

μερικά τσαντίρα λα κής αγοράς και κάποοι άντρες ζεσταί νονταν μπροστά σε μα φωτιά. Ήταν οι άντρες της λα κής α-γοράς που ζεσταίνονταν εκεί ως το πρωί. Τα καμιόνια είχαναδεάσε, τα πορτοκάλια είχαν μείνει όλα κάτω απ το χιόν,τα σκυλιά τργυρνούσαν ανάμεσα στα καφάσια, οι άνθρωποπου ζεσταίνονταν στη φωτιά με κοίταξαν μια στγμή, δύο α

νάμεσά τους έπναν κρασί από ένα μπουκάλ, στάθηκα στοφως του φαρμακείου και είπα:«Η μαμά μου ήπιε ιώδο.«Πρέπει να κάνε εμετό εε ο φαρμακοποιός, μου έδω

σε ένα φάρμακο, ύστερα εε: «Πρέπε να πιει αλατισμένο νε-ρό, για να κάνε εμετό

Γυρίζοντας πίσω προς τον Ατατούρκ και το άλογό του,δεν μπόρεσα να βρω τις πατημασιές που είχα αφήσε καθώςερχόμουν. Ύστερα πήγα στο νάτ κλαμπ, ήταν εκεί μερκοί ά- ντρες, κάποο κάθονταν μόνο τους σ ένα τραπέζ, η μουσική είχε σταματήσε, ήταν σαν να χιόνιζε μέσα περισσότερο απ



ό,τι έξω. Ο άντρας που ήταν πσω από το μπαρ μου επε «Κό-ρη μο υ, πήγαι νε σπτι, ο μπαμπάς σου έφ υγε»

Ο μπαμπάς μου αόταν στο χαγιάτι στην εσοδο, στα χέρια του ρατούσε το ευλογημένο βιβλο προσευχών, το Κορά-

νι αόταν αι οιτούσε το βιβλο Δεν ήξερε να διαβάζει α-ραβιά Η γιαγιά στεόταν εε αι οιτούσε το γιο της σαν νακοιτο ύσε έ να μουσαφί ρη, και έπρεπε να εξ υπηρετήσει το μο υσαφρη αυτόν ώσπου να φύγει Ανέβηα επάνω αι στάηαπάλι μπροστά στο δωμάτιο με το ν κα ναπέ και τις πολ υρόνες,η μαμά μου αόταν αόμα στο ν α ναπέ, ο Αλή δπλα στη

μαμά μο υ, στεόταν ι αυτός όπως στεότα ν η γιαγιά μο υ δ-πλα στον μπαμπά μου, σαν να ήταν δπλα σε ένα μουσαφρη.«Αλή, δώσε μου νερό. Έλα, όρη μου, να πιούμε το νερό μαζ», επε η μαμά μο υ. Δε ν μπήα μέσα

Όταν τη ν άλλη μέρα γυρίσαμε απ' το σχολεο, η γιαγιά μο υεπε πως οι δουλειές του μπαμπά μου πήγαιναν πολύ άσημα,

α οιμόμασταν επάνω στο μεγάλο δωμάτιο αι οι εφτά, για να μη ν αί με σόμπες πα ντο ύ.«Γιατ ήπιες ιώδιο, μαμά» «Με υριέψα νε οι διαβόλοι». « Μο υσταφά γιατί πάει στο νάιτ λαμπ;» «Τον υριέψανε οι διαβόλοι».

«Τώρα α πάει στην Κόλαση» επα.«Όχι, όρη μου», ε πε η μαμά μου. «Ο μπαμπάς σας ε ναισαν παιδ, αν μπορούσε ανες να του βγάλει το μέσα του έξω, α έβλεπε να τρέχει εε ένα ρυστάλλινο ααρό νερό Οπροπάππος του ο Εγιούπ τεντέ ήταν ιμάμης στο τζαμ ενόςχωριού, μωρό αόμα έβγαζε τα χέρια του απ την ούνια αιχτυπώντας τα πάνω στα πόδια του, πατ πατ, μοραζε γύρωσυμβουλές. Μια φορά ο σουλτάνος, μεταμφιεσμένος σε φτω-χό άνρωπο, πήγε στο χωριό του. Ο Εγιούπ τεντέ, ο προ-προπάππος σας, του επε «Γιε μου, εσύ α μπεις σε έναν πό-λεμο, αλλά α βγεις απ αυτόν σώος» Ο σουλτάνος αυτός

8



μπκε πράγματι ον πόλεμο και βγκε σώο άθισε ύστεραστο παλάτι του στν Ισταμπούλ έστειλε στον γιούπ τεντέτον προπροπάππο σα του ανθρώπου του για να φέρουντο ν Εγιο ύπ Ντε ντέ μαζί το υς στο παλάτι στ ν Ισταμπο ύλ,

γιατί ταν ένα άγιο άνθρωπο Ο γιούπ τεντέ όμω φο-βθκε τόσο που ράγσε καρδά του πέθανε "Τι να θέλεαπό μέ να ο σουλτά νο; Έκα να κάποο σφάλμα" Τ ο σό το υ μπαμπά σα είνα άγιοι αγνοί άνθρωπο επε μαμά μου. Έψαξα να βρω πού ταν οι σφαίρε του άδειο υ πιστολιο ύ

και βρκα μία Δεν ξερα τι έπρεπε να κάνω α τ ν πετάξω

στο ρυάκι να τ ν πετάξω στν τουαλέτα; αναρωτθκα. Σκέ-φτκα πω το νερό φέρ νει πίσω ότ του δίνει ο ά νθρωπο.Στο τέλο κατάπια τ σφαίρα. Αργότερα έβγαλα τ σφαίρααπ' τα σκατά μου και τν έθαψα κάτω απ' τ μουριά του α-στ υφ ύλακα γεί το να.

Μα φορά ήρθα ν ο αστυφ ύλακα, ναίκα του κα ο

τρε κόρε του και κουβάλσαν τ μοντέρνε πολυθρόνε καιτον καναπέ μα σπίτ του για μια μέρα γιατί θα ρχοντανπροξενήτρε να δο υν τ μεγάλ του κόρ τ Μαργαριταρέ- νια Αργά το βράδυ φέρανε πάνω απ το χιόνι τι πολυθρόνεκαι τον καναπέ πίσω. μαμά τ Μαργαριταρένια έκανε μετο στόμα τς γκριμάτσες λες κι έτρωγε ξ νό λεμό νι Α υτ -τα ν γεύσ που τ είχα ν αφσει οι προξε ντρε ι άλλογείτονε έρχονταν πολλέ φορέ στο ξύλινο σπίτι μα πρινέρθο υ ν ο προξε νήτρες και κο υβαλο ύσα ν τις μο ντέρ νες πολ υ-θρόνε και τον καναπέ μα στα σπίτια του Τι μέρε που οιπολυθρόνες κα ο καναπές έμε ναν στα γειτο νικά σπίτια μπο-ρούσα να μπω στα δωμάτιά του κα να καθίσω στι μοντέρ- νες πολ υθρό νες και στο ν κα ναπέ.

Ο μπαμπάς μο υ είχε φιλσει το Κορά νι κα είχε πει στο ν Αλλάχ ότι δε θα πγανε πα στο νάιτ κλαμπ οιμόμαστανκαι οι εφτά επά νω στο μεγάλο δωμάτιο. Τ ο δωμάτιο ήτα ν τό-σο μεγάλο που όταν θελα να πω στον μπαμπά κα στ μαμά

2 29



μο Ο Θεός α σας δίε καλό ύπο», έπρεπε α φωάζωδατά Κα η γαγά επίσης διηγούτα τα παραμύθα δ α-τά, κι ύστερα πάτα έλεγε: Στέγωσε η γλώσσα μο, δώσεμο έα ποτήρι ερό» Κι ο μπαμπάς μο επίσης μο έλεγε

δ ατά: Κόρη μο , φέρε ερό στη γιαγιά σο, ετάξει» Ε τάξει», έλεγα. Περμέετέ με, ετάξει» φώαζα Ετάξει»,φώαζα όλοι με μια φωή. Κατέβαα τις σκάλες. Ότα γύ-ριζα, όλοι με περίμεα

Μα φορά ο μπαμπάς μο είπε στη γαγιά μο: Μάα, δεμας λες το παραμύθι το Τετζερέ» Εγώ δε το ήξερα ακόμα

ατό το παραμύθι Ήτα το παραμύθι πο έλεγε η γιαγά μοστο μπαμπά μο Μα φορά κι έα καρό, στα πολύ παλά τα χρόα, ζού-

σα σ' έα χωρό η Καππαδοκία ο Αχμέτ αγάς κα η εαρή γ αίκα το. Ο Αχμέτ αγάς είχε χωράφια κα μπαχτσέδες,και η γ αίκα το ήταε έα αλλά λίγο.. »

Μάα, το μάτ της έπαιζε», είπε ο μπαμπάς μοΟ γιαγιά σ έχισε:Ναι, έτσι ήτα, το μάτ της έπαζε, αλλά τό ο Αχμέτ α

γάς δε το 'ξερε, γέρος άθρωπος Το τάιζε πάτα ψωμί απόπίτορο, α και είχα πολύ αλεύρ Ο Αχμέτ αγάς πήγαιε σιτάρι στο μύλο, το άλεθε, έφερε το αλεύρι στο σπίτι με τα

τσοβάλα, αλλά α τή το έβγαζε μπροστά το πάτα ψωμί από πίτορο, ποτέ δε το φτιαχε ψωμί από αλεύρι. Της λέειο Αχμέτ αγάς: "Γ αίκα, αφού εγώ πάω και αλέθω τόσο στά-ρ, γατί δε κάεις μια φορά ψωμί από αλεύρι; Το απατάειεκείη: "Ά τρα μο, εσέα η κόρη σο απ τ' απέατ χωρόκλάε, κι απ το αέρα πο σηκώει γίεται σκόη κα πετάειτο αλεύρι απ' τα τσοβάλια μας "Ας σηκωθώ τότε α πάωστο χωριό της κόρης μο, λέε ο Αχμέτ αγάς Σηκώεται καπάε στη κόρη το κα τη ρωτάει "Κόρη μο, γιατί κλάειςτης λέει "Τ είαι α τό μπαμπά, τι θες α πεις λέει εκείη"Κλάεις, λέει ο μπαμπάς της, "και πετάει το αλεύρ απ' τα



ουβάλια μας και δεν μπορούμε να φάμε ποέ ψωμί απ ο αλεύρι, ρώω υνέχεα ψωμί πουρένιο, ς λέει. Η κόρ ουκααλαβαίνει βέβαια πως κάι υμβαίνει, αλλά δε λέει ίπο

α. Ύερα ου λέε Μπαμπά, να 'ρθε μαζί ου ο γος μου

ο Τεζερέν, πάρ' ον ο χωρό, κ εκείνος θα ου δώει ναφας ψωμί από αλεύρι. "Ε, κόρ μου, καλά, λέει κι ο Αχμέαγάς. Αυός ο Τεζερέν ήανε πολύ πονρό παδί. Τέλος πά νων, πάει ο Τεζερέν ο χωριό, περιεργάζεαι α γρήγορα ο χωρό, ο πί, ους γείονες, γιαγιά ου. Και γιαγιάείναι θεή γιαγά, δεν είναι μάνα ς μάνας ου. Παππού,

από δω και προς θα α πάρω όλα α χέρια μου, λέει ο Τε- ζερέν. "Έοί· αύριο πήγανε ο χωράφι με ο μαύρο ο βόδι,δώε και εμένα ο κόκκινο μανίλι ου, θα ο δέω νκοιλά ου ενός απ' α μαύρα βόδια, λέει. Ξμερώνει, πγαί νουν μαζί ο χωράφι, κα γυναίκα ούς λέει: Θα φιάξωφαγό να ας φέρω ο μεμέρι. Θα 'φιαχνε πάλι ίγουρα

ψωμί πιουρένιο να ους πάει. Η γυναίκα είχε κι έναν λεγάμενο. Έναν ερωμένο δλαδή, ον Μεχμέ αγά. Το δικό ουχωράφι ήαν πλάι ο χωράφι ου Αχμέ αγά, κ είχε κα δυοβόδια, ο ένα με κόκκνες βούλες ν κοιλιά. Η γυναίκα έ-φαξε γαλοπούλα, ροδοκοκκίνιε, θα ν πήγαινε ον λεγάμενο. Πάε ο μεμέρι κα έκεαι μπροά ο χωράφι

ου Αχμέ αγά και ου Μεχμέ αγά, και να δει, κι από δωένα βόδι με κόκκινες βούλες ν κοιλιά ου κ από κει δυοβόδια. Ο Τεζερέν είχε δέει ο κόκκινο μανίλι ου παππού ου ν κολιά ου μαύρου βοδιού. Θαρρώνας λοόν πωςμπαίνει ο χωράφ ου λεγάμενου μπαίνει ο δικό ους χωράφι. Και ο κααλαβαίνει φυικά, αλλά είναι πια αργά.Ααα, έφαξα κα ας έψα γαλοπούλα, λέει, κα έοια,αλλά γίνεαι καακόκκιν, μελανιάζει. Ο Τεζερέν ξέρει βέ-βαια, αλλά ς λέε, Ώωω, να 'αι καλά, γαγά, έφαξες γα-λοπούλα για μένα Ναι, γιε μου, ναι, λέει, και Κακοχρονο- νάχεις, λέει από μέα ς. Ύερα γυναίκα βλέπει ον Μεχ



έτ αγ είαι δπλα και οργώει το χωρφι του Τι α κ ειδε θέλει αφσει α φ ε τη γαλοπούλα οαχοί τους ο -

τρας της κι ο Τετζερέ Κρία είαι ο Μεχέτ αγς οργώ- ει όος του δε το φωζετε κι αυτό α φει κοίτα ορ

γώει ες στο λιο ας φει κι εκείος λέει Πω εγώπαππού α φωξω το Μεχέτ αγ α ρθει α φει λέειο Τετζερέ Στο δρόο που πει ο Τετζερέ ταε κτι ηλιέςκόβει τα λα και πει ως το χωρφι του Μεχέτ αγ σκορ-πώτας πίσω του τα λα Φτ ει στο Μεχέτ αγ και τουλέει Μεχέτ αγ φύγε έρχεται ο παππούς ου α σε σκο-

τώσει φύγε κουσε πως τα χεις ε τη αίκα του υρίζει ύστερα από λίγο ο Τετζερέ και λέει Εγώ το φώαξα αλ-λ δε έρχεται Και λέει η γυαίκα στο τρα της Σκω τρα τε πγαιε ωρέ α το φωξεις εσύ Καλ απω λέει ο Αχέτ αγς και σηκώεται α πει Στο δρόοβλέπει τα λα χω αζεύει αζεύει γεζει το πουκισό

του Το βλέπει ο Μεχέτ αγς οίζει πως αζεύει πέτρεςγια α το σκοτώσει παρατει τα βόδια και το βζει α πό-δια λα Μεχέτ αγ πού πας τε έλα α φας έχουεγαλοπούλα Ο Μεχέτ αγς όπ φύγει φύγει υρίζει ο Αχέτ αγς Μα το Θεό δε καταλαβαίω α τός έβλεπε κιέτρεχε Ε ας φε εείς λέει Είχε φέρει κι έα σωρό λαΝα σας έφερα λα τους λέει

Αφού δε ρθε ο Μεχέταγς ας φε τι λες γιαγι λέει ο Τετζερέ αι ας φ-

ε λέει η γυαίκα κι από έσα της λέει Που α φτε δη-λητριο Βραδιζει πέφτου για ύπο αλλ ο Τετζερέ δεκοιται Ο Αχέτ αγς επειδ είαι γέρος το παίρει αέσως ο ύπος Η αίκα φωζει σιγα το Μεχέτ αγΜεχέτ αγ έλα α σου φτιξω οελέτα ε αυγ α φας.Ο Μεχέτ αγς έρχεται Η γυαίκα τού λέει Μεχέτ αγγιατί δε ρθες το εσηέρι ψησα γαλοπούλα και τη έφε-ρα οίζοτας ότι τα το δικό σου βόδι ε τις κόκκιες βού-λες πκα ο χωρφι τω δικώ ου κι ρθε α σε φωξει

3



ο Αχμέ αγάς κι εσύ λέει ο βαλες σα πόδια. "Πώς να μην ο βάλω σα πόδια λέει ο Μεχμέ αγάς "ήθε ο Τεζεένκαι μου είπε ε αγαπάς η γυναίκα ου παππού μου ο παπ-πούς μου έχεαι να σε σκοώσει. Ο Θεός να ον κάψει αυ- ό ον Τεζεέν! λέει η γυναίκα. Σηκώνεαι ο πωί "Τεζε-έν μου ε από ι θα πεθάνεις; λέει. "Γιαγιά έεις από ιθα πεθάνω; Εκεί σην πηγή είναι ένα καβάκι δεν είναι; Πή-γαινε εκεί πες Θεέ πάε ην ψυχή ου Τεζεέν Θεέ πάε

ην ψυχή ου Τεζεέν θ αχίσει να έχει νεό απ ο κα-βάκι πλύνε ο πόσωπο και α χέια σου εκεί όε θα πεθά-

νω ης λέει ο Τεζεέν. Πάει ο Τεζεέν η νύχα ανεβαίνεισο καβάκι σην κοφή ου. Ξυπνάει και η γυναίκα ο πωίπάει σο καβάκι. Θα πέπει να ήαν και λίγο χαζή Λέει κά ω απ ο καβάκι "Θεέ πάε ην ψυχή ου Τεζεέν Θεέπάε ην ψυχή ου Τεζεέν και ποσεύχεαι. Ο Τεζεένσισισισισι καουάει απ' ην κοφή "Ακούσηκαν οι

ποσευχές μου λέει η γυναίκα και πλένει καλά καλά ο πό-σωπο και α χέια ης με ο κάουο. Όαν βαδιάζει η γυ ναίκα φωνάζει πάλι ον Μεχμέ αγά: "Μεχμέ αγά έλα νασου φιάω αυγά Ο Μεχμέ αγάς έχεαι η γυναίκα βάζειβούυο σο ηγάνι και πάει να φέει αυγά απ' ο κελάι. ΟΜεχμέ αγάς λαγοκοάαι Κουασμένος αγόης είναι ο

άνθωπος. Σηκώνεαι ο Τεζεέν αδειάζει ο καυό βούυοσο όμα ου Μεχμέ αγά και πάει και αναπέφει σο κε-βάι ου. Ο Μεχμέ αγάς πέθανε βέβαα. Μποεί να χυθείβασό βούυο σο σόμα κάποιου και να μην πεθάνει;

»χεαι η γυναίκα "Μεχμέ αγά Μεχμέ αγά άνε σήκω να φάμε αυγά λέει. Κοιάει και ι να δει ααα ο Μεχμέαγάς πεθαμένος! Τελαίνεαι "Τι θα κάνω ώα ι θα κάνωεγώ ώα; αναωιέαι. Εκείνη ην ώα ο Τεζεέν κάνειπως υπνάει: "Τι έγινε γιαγιά; λέει. "Αμάν γιε μου λέει ηγυναίκα "είχε έθει επίσκεψη ο Μεχμέ αγάς εσείς είχαεκοιμηθεί είπα να κάνω μεικά αυγά πήγα σο κελάι γύισα



και τι α δ, εχε πεθάει" Αμά, γιαγιά", λέει ο ετζερέθα το φορτώσω αμέσως στη πλάτη σ πήγαιε και άφησέ το μπροστά η πόρτα του α μη το δει αυτό ο παππούςμου". Και τη στιγμή εκεη πιάει και κόβει το πράμα του

Μεχμέτ αγά και το βάζει μέσα στη τσέπη του Η γυακακουβαλάει στη πλάτη της το Μεχμέτ αά και το αφήειμπροστά στη πόρτα του Τη άλλη μέρα σηκώεται ο ετζερέ Γιαγιά" λέει εσύ πρέπει τώρα α πας ο σπτι τουςτόσα χρόια γετοες, όλοι κλαε πρέπει α πας κι εσ", λέει.εε πώς α πάω" λέει η ακα Εώ θα σου δέσω το μα-

τλι στο κεφάλι σου", της λέει. Καλά, παιδ μου", λέει η για-γιά. Ο Τετζερέ της δέει έα ματλι και κρεμάει ο κούτε-λό της και το πράμα του Μεχμέτ αγά Γιαγιά", της λέει πή-γαιε τώρα α κλαις και α λες: Αχ όλοι κλαε, όλοι κλαε,όποιος όμως δει το λυπημέο μου κούτελο θα κλάψει πιο πο-λύ". Πάει η γυακα ο σπτι του πεθαμέου και αρχζει α

κλαι Αχ όλοι κλαε όλοι κλαε, όποιος όμως δει το λυ-πημέο μου κούτελο θα κλάψει πιο πολύ" Ύστερα από λοοι άθρωποι στο σπτ λέε: Τι λέε αυτή εκε� Εμες θέλουμεα κλάψουμε το πεθαμέο μας Γιατ α κλαμε για το κού-τελό της;" Κοιτάζου το κούτελό της και βλέπου α κρέμεταιτο πράμα του Μεχμέτ αγά. Α πουτάα, εσύ το σκότωσες! "λέ

ε και τη σκοτώ

ουΟ

ετζερέ

λέει:

Παππο

ύ, απ

ό δωκαι πέρα θα τρως σταρέιο ψωμ Πάμε στο χωριό α φέρου

με τη μάα μου εδώ" Πηγαου φέρου και τη μάα τουκαι ο Αχμέτ αγάς, από κεη τη ημέρα και μετά έτρωε πιασταρέιο ψωμ».

Γεια στο στόμα σου», επε ο μπαμπάς μυ δυατάΎστερα από λγο καιρό μεταφέρθηκα σε έα μικρό δωμά-

τιο μια σκάλα πιο κάτω Εχα βγει τα μεμέ μο Οι αρκέςφωές με εοχλούσα Κοιμόμουα στο κρεβάτι σ αυτό το μι-κρό δωμάτιο Ο μπαμπάς μου ερχότα ύχτα σπτι αέβαιεστα σκοτειά τη σκάλα, κάτι έπεφτε κρατούσα τη ααποή

4



μ νόμ α ότι θα ρχόταν στο δωμάτό μου Ο μπαμπάς μουσυνέχι ε ν' ανεβανει τις σκάλες έβηχε κουχ κχ κουχΟ βήχας του με αναστάτωνε και το κουτ μου άρχ ε να χτυπάει σαν την καρδιά μου. Σκεφτόμουν ότι ο μπαμπάς μου θα

μπει μέσα θα σταθε εκε και θα με κοιτάε εώ μισοκομισμένη και ια να το κρψε απ τη μαμά μου θα κάνε πωςτον έπιασε βήχας κουχ κουχ κουχ

Θέλω ένα σουτέν» επα στη μαμά μου.Ακόμα τα μεμέ σου εναι σαν καρδα» επε ακόμα δεν

έχεις ανάκη τη σκοφα των δδυμων».

Ο πωλητές στα παάρια φωνά ανε Σκοφιες ια τα δδυμα σκοφιες ια τα δδυμα!»

Πήρα μα σκοφια των δδυμων της μαμάς μου έστρψακαλά καλά κι έραψα τις άκρες τους έτσι μποροσα να έχω τεράστιες ρώες. Φόρεσα αυτή τη σκοφα των δδυμων καια να βλέπει ο κόσμος τς ρώες κάτω απ' την μπλο α μου

όταν πήανα ια ψώνα δε φοροσα πανωφόρι. Πήαινασυχνά στο μεάλο δρόμο στο πρακτορεο εφημερδων απέναντι απ' το πρακτορεο εφημερδων ήταν ένα μαα Ο μαα άτορας εχε τρεις ους κάθονταν συνέχεα μπροστά στηνπόρτα έτρωαν σποράκια κ έφτυναν τα τσόφλα στο δρόμοΔάβα α τις εφημερδες στο πρακτορεο εφημερδων και στε

κόμουνα πλάια προς τ

αόρα ια να μπορον να βλέπουντις ρώες μ. Έριχνα κέρματα κάτω κρυφά και έσκυβα αρκετές φορές α να τα μαέψω ια φορά λστρησα πάνωστον πάο κάθισα πάνω στα πόδια μου ακριβώς απέναντι από το μαα αυτό ρσα σπτι κουτσανοντας Όλο έτρεχαπσω απ τις άτες και προσπαθοσα να τους δώσω το βυ μου μου ρατ ουνοσαν τα χέρια τα μπράτσα και το λαιμό.η νχτα πιπιλοσα τα μπράτσα μου εχα μελανές κα ρατ ουνιές άτας και στα δυο μου χέρια ερικο δάσκαλοι στοσχολεο πήραν τα χέρα μου στα χέρια τους με κοταξαν σιαβαθά στα μάτια και επαν εναι αυτό»

5



μαμά μου εδε τα χρια μουΚόρη μου μην ιιλάς τα χρια σου θα άθεις λύσσα

εεΝαι να θα το κάνω εα κα λισα τα χελη μου μ-

χρι να ρηστούν κανα στα χρια μου μελανις με το στιλόζωγράφισα ους αστραγάλου ς μου δαγκωματς Πήρα τηνετστα του μαμά μου λυνα το ρόσωό μο και το στγνωσα με την ετστα του.

Δε θα χρησιμοοιες ια την ετστα του μαμά σου εντάξει εε η μαμά μου.

Δεν εα τοταΠες εντάξει αλλιώς θα σε δαγκώσω μου εε.Δεν εα εντάξει η μαμά μου με δάγκωσε στον ισινό κα

εε:ρωτεύτηκες τον μαμά σουΌοτε σκουιζόμουνα ερχόταν και με αρακολθοσε

Μου αγόρασε μια ετστα και μου εε: Μη σκουζεσαι μετην ετστα του μαμά σου γιατ θα κάνεις αιδ Κρμασατην ετστα μου άνω στην ετστα του μαμά μου ύεραθλησα να κοντύνω τον οδόγυρο των ρούχων της μαμάς μουΜε να ψαλδι κάθσα α σκοτεινά μσα στην ουλάα ανάμεσα στα ρούχα της και στράβωσα τα μάτια και τη μούρη μου

σανδ

ιάβ

ολ

ος ου ε

ιτθ

εται σεά

νθ

ρωο αλλά δ

εν τόλ

μησανα κόψω τον οδόγυρο. Σκούισα τη μύτη μου στα φουστάνιαφτυσα τους οδόγυρους των ρούχων και βκα ξω Φόρεσατα αούτσα της μαμάς μου άτησα τς φτρνες οι φτρνεςτσακστηκαν. μαμά μου με εδε με καταράστηκε. Ίνσαλλαχ να λυσσάξεις α το κουτ σου εε. Αχ αν ήτανε φω-τιά ου καει θα μορούσα να ρξω άνω της νερό τώρα τι νακάνω εε μετά

Όταν ήρθε ο Μάρτης όλες οι γάτες του ανήφορού μας α-νβηκαν στις γες κάθισαν ς τγες ην αρχή σιωηλάύστερα μα γάτα άρχισε να κλαε δυνατά και οι άλλες γάτες



βγλν όλες μζ ράξενες φωνς τ σώμτά τους, η κά-θε γάτ άκουγε μονάχ τον ετό της, κούγοντν τ' τσν λλόκοτ μουσικά όργν ου ιζν δυντά Οι γυν-κες εν Οι γάτες ενι στη στγη Δε θ μς φήνουν ι

ν κοιμηθούμε» Μερικς τις γάτες μς γύρισν στι μεμτωμν τ ισινά Μι φορά κλεισ την ιο μικρή γάτμ σ ν δωμάτιο Η γάτ ήθελε ν βγει ξω, εσε χάμω,στριφογύρισε το σώμ της δεξιά ριτερά, ήγε στην όρτ, ηουρά της στον ρ τρεμε κάθισε εκε, με κοτξε στ μάτι,χτυήθηκε άλι εδώ κι εκε, στάθηκε στην όρτ κι φώνζε

Αμόλησ την δελφή, θ γνεις κι εσύ σύντομ δι μ υ-τήν) , εε η γιγιά Άφησ τη γάτ ελθερη Αμ ου ενιν τρξει δε στκετι στη φλβ , εε η γιγιά

Όλοι οι κρμάσηδες, τ μυροκφλ δσοτ σκυλιά, ου θ δηλητηριάζοντν σύντομ άλι ό το χρι τουκράτους με σάλι στις άκρες του στόμτός τους στκοντν τ

σοκάκι της ωρς ρούσς σν κουτάλι το ν μσ στοάλλο με τ μάτι τους, τ γεννημν ν ζήσουν μι σύντομημονάχ ζωή τώρ σκτη φωτ βλεν μόνο τις δικς τουςτρεμάμενες σάρκες Γύρω τους στκοντν μερικο άνθρωοι όως σ ν γάμο, κι με ολύξερ ήρεμ μάτι λεγν όλοι μζ Κλή κολιά Ύστερ εδ τ οδήλτ κι τις βργες

με τς ο

οες τ γ

όρι

ροσ

θο

ύσ

ν ν

ξεκο

λλήσουν τμροκφλ σκυλιά τ δρόμου, οι βργες χτυούσν εδώ κι

εκε, οι ρόδες ερνούσν άνω τ σκυλιά Οι κρμάση-δες χωρζοντν μτωμνοι Ύστερ βγήκν γυνκες τστι, ήρν τις βργες τ χρι των γοριών, χτυούσνμ τς τ γόρι κι τ οδήλτ κι λεγν όλες μζ Δεφοβάστε τον Αλλάχ! Δε φοβάστε τον Αλλάχ!) Οι ρόδες γύ-ρισν σω, οι βργες μεινν εκε, στ χρι των γυνικώνου φώνζν Δε φοβάστε τον Αλλάχ, δε φοβάστε τον Αλ-λάχ!) Οι θετς του γάμου κουνούσν τ κεφάλι τους, χτυούσν λμάκι Ν ζήσετε θειες μάνε), λγνε

7



Ο κρμπάσηδς μς συχσ στκοτ εκεί σκουτάλι το μσ στ' άλλο τ σώμτά τους τρεμούλι όλες οι ψλμωδίες που ψλοτ π τους μιρδες μο εί μόο γ' υτά τ μυροκφλ σκυλιά του

δρόμου πο τομ θ πθι π το χρι του κράτουςγι μπορσου που κι υτά Κλψμε μι μρ πτο χάρο»

Οι γυίκες του ήφορού μς γήκ σ τις γάτες τουςόλες μ ί στο δρόμο κ λ φωή στ πράθυρ Χούμ λ πάμε στο τάφο του Αγίου Χρύσθου» Άλλο

τε πήγι στο τάφο του Του Μπμπά,38μετά στο τάφο του Κογού Μπμπά39μετά στο τάφο του Γκουλ Μπμπά40μετά στο τάφο του Λλ Μπμπά4μετά στο τάφο του Ντεί Μπμπά42μετά στο τάφο της Προστάτδς τω Λεχώω

Η λίγο κλύτερ πό σώγμπρο θεί τικά είπε Δόξτο Αλλάχ που υπάρχου τόσο πολλοί τάφοι τσι μπορούόλες οι γυίκες ερί ου τη άοιξη τη ωή τους κ τκουτά τους που τ 'χ άλει στη φθλίη» Ότ ο γυίκες γύρι σπίτι φού είχ γυρίσε οι άτρες τους οι άτρες ρωτούσ Πού μείτε» Τότε οι γυίκες μάκρι

τ λό

γι

τους

μίκρ

ιτο στ

όμ

τους

Πήγ

με στο τ

άοτου Χρύσθου εφτη» λγε Τότε εκείοι σώπ Ή

κμιά φορά λεγ ε πάσε τ κκά πεύμτ»Ότ η άοιξη φερε το πρώτο φρούτο κι το πρώτο ρ

τικό άκουγ π' όλ τ σπίτ του ήφορού μς τιςφως τω ηλκιωμω γυκώ Φώ μσ' π' τ λρύγγ τους:

Χου χου χου χου χου χου χου χου χου χουχου χου χου χου χου χου χου χουΤ χου χου χου χου χου χου τους γι πό τ οιχτά

πράθυρ κ τς μισάοιχτες πόρτες στο δρόμο κ ξυπού



σαν ος ανθούς σα δένρα ο δεν ήθεαν αόμα να ξ-νήσον Η ψιή βροχή ο ηγαινοερχόαν σχνά νά ε-ενες ις μέρες ηδούσε άνω αό α χο χο χο χο χοων ηιιωμένων γναιών ο άθοναν σον ορανό ο α-

νήφορο ι έεφε ύσερα άω α αά α χο χο χο, γιανα μη βραχούν οι ηιιωμένες φωνές ων γναιών Έβεαη γαγά μ, έαιρνε σο χέρ ης ένα ομμάι φρούο αι έ-εγε ι εενη:

Χο χο χοΓεύηα ον αρό ον ροφανό

Έδιωξα ος αημούς»όε μόνο έφερνε ο φρούο σο σόμα ης Μεά έεφε

σ οόηρο ον ανήφορο σιωή Έβεα μονάχα ο ρόσω-ο ης γιαγιάς μο ο μανι ης σραβά, μασούσε ο φρούο ού αργά αν οι οχοι, α μαξιάρια, η ρύα σόμα οψαδ α χαάα ροσεχής α ασάα ο σαγερό αι ο

φρούο ο όμα ης να ης ισορούσαν άι ι εενη μα-σούσε αργά για να μορε ν αούει ις φωνές αές αθαράκαι πολλή ώρα.

ην Προύσα φρώνον α δέρα ρεο αι ανού με-γαώνον μεαξοσώηες για η Προύσα εναι μια όη με-αξένια Εχαμε ι εμες σο ξύινο σι μας μεριούς μεαξο

σώηεςΚ

οιμό

σανά

νω α φύ

α ης μοριά

ς,ά

γγι-ζα α οιμισμένα σώμαά ος Ήαν εε ξαωμένοι σαν οι-μσμένα μρούα θ χον εθάνε σεφόμνα, αήθεα να ξνήσω Πεζα ο δάχό μο σο σώμα οςΆσ ς να οιμηθούνε» έεγε η γιαγιά, μεά έαιρνε μεριούς μεαξοσώηες ο χέρι ης, αθόαν οαζε ο χέριης αι σε γο άρχιζε ι εενη να ζει ο δάχό ης ά-νω ο σώμα ος όως εγώ Ήρθε η μαμά μο

Δε φοβάσε ον Αάχ Δε φοβάσε ον Αάχ» εεΠήρε ος μεαξοσώηες α ο χέρι ης γιαγιάς μο σοχέρι ης Γιαγιά άμα θέεις να ανρεες να σε ανρέ



ψο», της π Η γιαγιά γέλασ τη ασέλα της πο κοιότα και ίπ, σα κάποιος α της ίχ βάλι στο στόα κάποιο γλκό:

Ποιος θα πάρι έα;»

σολτάος τω αρικώ» π η αά οΎστρα ας διηγήθηκ έα παραύθι:Μια φορά κι έα καό ήτα έας άρχοτας πο κάθ

φορά πο γρούσ από το κήγι, προύσ προστά από έ-α φτωχικό σπίτι, και κάθ φορά πο προύσ, άκογ τηφωή ιας γάλης γαίκας α λέι σ κάποιο Αχ, όορφή

ο κόρη, τρφρή κι γική ο, πο σ ταράζι ακόα καιτο φύλλο της σκιάς" Ο άρχοτας ρωτύτηκ τή τη κόρηπ ακόα κι έα φύλλο σκιάς πορούσ α τη ταράξι. Έ-στιλ τη άα τ προξήτρα στο φτωχικό σπίτι Μια γριάάοιξ τη πόρτα Η άα το άρχοτα της ίπ Θέλω α πά-ρω τη τρφρή κι γική σας κόρη γαίκα για το γιο ο".

Εγώ δ έχω κόρη της πατριάς", ίπ η γριά Η άα τοάρχοτα της ίπ "Ή ο δίς τη κόρη σο ή σο παίρωτο κφάλι". ι α κάι η γριά, Καλά, α ο γιος σο πο-ρί α πράσι τη βέρα το αρραβώα στο δάχτλο της κόρης απ' τη κλιδαρότρπα, τάξι" αι" ίπ η άα τοαρχοτόπολο Η γριά ίχ ια κόρη πο δ της ίχ απο

ίι

δότι στο στ

όα της

ήτα

γρι

άσα κι κ

ίη.

Πήρ ηγριά το δάχτλο της κόρης, το έτριψ σαπούι και σύρα

και πέρασ το άσπρο και ξααιωέο δάχτλο απ τη κλι-δαρότρπα ο αρχοτόπολο πέρασ το δαχτλίδι το αρρα-βώα ο δάχτλο και λοθύησ απ' το έρωτα γι ατό τοάσπρο χέρι η πρώτη ύχτα το γάο πήκ στο δωάτιοσήκωσ το πέπλο απ' το πρόσωπο της ύφης, και τι α δι;Μια άσκηη α πολύ άσκηη γριά Λοθύησ πάλι, προη-γοέως όως πέταξ τη γριά ύφη απ' το παράθρο. Η γριάέπσ το φικό της πάω σ έα δέτρο κι έι κί κρασέη Κάτω από το δέτρο ατό ίχα σγκέτρωση τα τζί



νια. α τζνια ήταν λυπημένα γιατ ο σουλτάνος τους εχε μιακόρη π δε γελούσε ποτέ. Όταν όμως εδε τη γριά να κρέμε-ται με το νυφικό απ το δέντρο, γέλασε. Ο σουλτάνος των τζι-νιών φώναξε προς το δέρο Ε, γριά γυνακα, πες μου τι ε-

πιθυμες". Κάνε με νέα κοπέλα", επε η γριά. Ο σλτάνοςτων τζινιών εε ποτα πιο εύκολο". ην έκανε νέα και τατζνια καβάλησαν τ άλογά τους και έφυγαν. Ξύπνησε το αρ-χοντόπουλο και επε Αχ, η καημένη η γριά, τι να κάνει άρα-γε πάνω στο δέντρο" Κοιτάει, και τι να δει Εκε στο δέντρομέσα στο νυφικό, κρεμόταν μια κοπέλα όμορφη σαν τη δέκα-

τη τέταρτη μέρα του φεγγαριού. ην πήρε για γυνακα του».Γεια ο στόμα σου Φατμά», επε η γιαγιά. Καθόταν εκεσαν νύφη με κόκκινα μάγουλα.

Ο μπαμπάς μου συνέχιζε να πηγανει στο καφενεο και στονάιτ κλαμπ, η μαμά μου μας έλεγε Ο μπαμπάς σας πήγε στηδουλειά». Ξέραμε πού δούλευε μερικές φορές πηγαναμε και

τον παρναμε απ τη δουλειά του εκε έπαιζε πόκερ. Και στοσπτι συνέχιζε να παζει πόκερ με τη μαμά μου και τον αδελ-φό μου Αλή. Μετά σηκωνόταν όρθιος και έλεγε Γυνακα, ε-γώ πάω στο καφενεο, σήμερα ήθελε να έρθει ο τάδε μπέης ε-ναι καθαρός άνθρωπος, σως μου δώσει δανεικά. Φατμά αρνάκι μου, βγες κι εσύ». τσι, πήγαινε κάθε μέρα ο καφενεο,γιατ ήθελε να συναντήσει εκε κάποιον πλούσιο άνθρωπο. Οιάνθρωποι το δεν έρχονταν, γι αυτό πήγαινε εκε πολύ συ-χνά, σχεδόν ζούσε στο καφενεο

Ο μπαμπάς μου, όταν έβαζε υπογραφή στον έλεγχό μας ήστα τετράδιά μας, δεν κοιτούσε τους βαθμούς, εμένα με κοι-τούσε στο πρόσωπο και έλεγε Πού να υπογράψω, κόρημου» Μια φορά του επα πως πάω στην ενάτη τάξη. Πήγαινα

όμως στην εβδόμη. Μπράβο, κόρη μου, διάβασε κόρη μου,για τη χώρα αυτή. Γνε άνθρωπος, όχι γάιδαρος σαν τον μπα-μπά σου». Ύερα έφευγε λέγοντας Σήμερα ήθελε να έρθειστο καφενεο ο Χατζή Χαλτ μπέης εναι σπλαχνικός άνθρω



πος. Πο και πο ερχότα σπτι έπιε το ρακ τ κι έλεγεΦατμά πιες κι ε Ότα το μπουκάλι άδειαζε έλεγε Σήμερα δόξα τω Θεώ βρήκα έα μπουκάλι ριο έχει ο ΘεόςΈπαιρε το καπέλο του και φορώας το έλεγε κάθε φοράΤο ότι εμες μπατιρσαμε δε έχει σα μπατρισε όμωςκαι η χώρα η Τουρκα μπατρισε Σκεφτόμα πως έλεγετέτοια μεγάλα λόγια για α μπορέσει α πάει στο καφεεο ό-σο γιότα πιο γρήγορα

Δε υπήρχε πετρέλαιο αλάτι ζάχαρη τυρ τσιμέτο. Υ-πήρχα αθρώπιες ουρές μπροστά στα μαγαζιά έα σωρό ε-

φημερδες εχα κλεσει ο κόσμος δε μποροσε πια οτε αοξει το στόμα τ σχετικά με το Δημοκρατικό Κόμμα πουήτα στη κυβέρηση Η μαμά μου ήθελε α πάρει τυρ καιπήγαιε δέκα μέρες συέχεια ωρς το πρω ο τυρά καιέλεγε Θέλω τυρ

.

Ο άθρωπος της έλεγε κάθε φορά Κυ-ρα μου μας τέλειωσε πουλήθηκε όλο. Κυρα μου μας τέ-

λειωσε πουλήθηκε όλο Κυρα μ μας τέλειωσε πουλήθη-κε όλο Κυρα μου μας τέλειωσε πουλήθηκε όλο. Και τηδέκατη μέρα ότα επε Κυρα μου μας τέλειωσε . . η μαμάμου του επε Γιατ μου λέτε όλο το διο εδώ και δέκα μέρεςεμαι η πρώτη που μπαει στο μαγαζ πώς μπορε α έχειπουληθε όλο Ο μαγαζάτορας της επε Αχ μη με πιέζετε

α πω τποτα κυρ

α μου

Απαγορε

εται απαγορε

εται αλες δε υπάρχει δε μας φέρου

Ο κόσμος έλεγε πως οι μαυραγορτες έκρυβα το πετρέ-λαιο το αλάτι το βοτυρο το τυρ τη ζάχαρη και το κρέαςτα υπόγειά τους έτσι αργότερα θα μποροσα α τα πλή-σου τόσο ακριβά που α καε άθρωπο. Ο κόσμος έλεγεΤο Δημοκρατικό Κόμμα δημιουργε αυτος τους μαυραγορτες για α βγάλου οι έμποροι το αγόα ταγόα απ τημτη του κοσμάκη το γάλα που βζαξε ' τη μάα του. Οιεφημερδες που δε εχα κλεσει έγραψα Η Αμερική μαςστέλει κρέας. Το κρέας εχε έρθει κατεψυγμέο τριώ ετώ



αμερικάικο κρέας πο δε κοβότα ούτε με πριόι το ρα-διόφωο διαβάζοτα κάε βράδ τη ώρα ακριβώς πο οκόσμος καότα στο τραπέζι λστες οομάτω Ο ττλος τοπρογράμματος ήτα Κατάλογος Οομάτω τω Προσχωρη-

σάτω στο Μέτωπο Πατρδος Ο εκφωητής στο ραδιόφωοδιάβαζε πολλή ώρα τα οόματα τω οικογεειώ από πόλειςκαι χωριά πο εχα προσχωρήσει στο Μέτωπο της Πατρ-δος. Οι λα·κο μπροστά στα ραδιόφωά τος απατούσαστη φωή πο ερχότα απ' το ραδιόφωο Ο εκφωητής έλε-γε Από το χωριό τάδε ο Ομέρ μπέης και η μητέρα το Χα-

τιτζέ και ο πατέρας το Οσμά »Κι οι άρωποι το Λα·κού Κόμματος μετρούσα μπροστά στο ραδιόφωο

Και το βόδι τοκαι η πρώτη αγελάδα τοκαι η δεύτερη αγελάδα το

και το πρώτο πρόβατό τοκαι το δεύτερο πρόβατό τοκαι το τρτο πρόβατό τοκαι η πρώτη χήα τοκαι η δεύτερη χήα τοκαι η τρτη χήα το Έλεγα ότι οι δημοκρατικο μάζεα τα οόματα πεαμέ-

ω απ' τα εκροταφεα κι έβαζα α τα διαβάζο κι ατά.Μια φορά ο αστφύλακας γετοας μας φώαξε απ το πα-ράρο Φατμά χαούμ αοξτε το ραδιόφωό σας διαβά-ζο και τα δικά σας οόματα» Η μαμά μο άοιξε το ρα-διόφωο εκεη ακριβώς τη στιγμή ο εκφωητής διάβαζε τοόομα της γιαγιάς μο. Πο α πέσεις χάμω σα δέτρο κομ

μέο απ' τη ρζα το δήμαρχε! Πο α σο πέσο όλα ταδότια δήμαρχε!» επε η μαμά μο. γορα ατός α εχεδώσει τα οόματά μας στο ραδιόφωο Ο αφύλακας γε-τοας ήρε και επε Φατμά χαούμ μη στεοχωριέσαι δε

4



περάζε, ρί πρβ πρπάω Νομίζο ο γήπεδοεί δκ ος Κβλάε άλογ, λλά ο ύχες άλλ πράγ-μ εγκμοού» Αφού μερκς εφημερίδες δε μπορούσπ μλήσο ήρθε σο ήφορ μς μ εφημερίδ μεπδ λεγ ή φοηής σο πεπσήμο κ επε-δή μλούσε λεγε σχε Αρκάς»,3 ο λεγΑρκάς Χπούσε ς πρες ω λκώ κ πολούσεμίλ π βίσ με ο μβλημ ο Λκού Ρεπομπλ-κκού Κμμος Γ μίλ ζηούσε μο εκ πράδες ρύπο κρμ λεγ ο Αρκάς κεούσε

ά μίλ σο πεπσήμο η ώρ ο μθήμοςΕπεδή μως πρεπε κούε κ ος κθηγης, ρπούσε με ο βελ δάχλά ο μλ είχ λεκδες -π ίμ Αρκάς», λεγε, λεπ σο εξηγήσω κά-» Τη ώρ πο μλούσε σεκ γ λίγο ο δεξί ο π-δ, ο ρσερ ο κρούσε σο ρ Ό λεγε Αρκ-

άς» , μεφερε ο βάρος ο σώμς ο σο ρσερ π-δ Το σώμ ο κο μ δεξά, μ ρσερά η μ πά-ω σο δεξί πδ, η άλλη σο ρερ βλεπ πως κ οάθρωπο πο ο άκογ σς πρες άρχζ ύσερ πλίγο κοάε ο σώμ ος, γί δε μλούσε μο λε-π βρεχε λγ ο με σάλο λγ ο ρεχ ση

μύη ο δεξού ο πποσού Κο η γης, Αρκ-άς, ή κομ εγώ, ποος ξρε! Σ ή η χώρ κάποορώε γούρ, κάποο ρώε ρ Μρησε Αρκάς, δκά σο ρ μζί με δκά μο Ο ήλος κοάε πάμεσ, Αρκάς, σκεπάζε με ο χρ ο ο πρσωπο Αχά, δίκε Αλλάχ, δωσες σο ήλο μά, μ δε δω-σες σο Δημοκρκ Κμμ Μάλλο χ! Το κ μο-δκ ος μά Αρκάς βρίσκε ση κολά ος Η μήπε σς ύχες μς, η Κλση, Αρκάς, κίγε σύ-ομ, , σύομ Όποος με κλβε, Αρκάς, ςσηκωθεί ρθος Όποος δε με κλβίε ς μη με κοάε



κοιτάς εμέα, κοτα τα λόγια μου, Αρκατάς. λες ή-τα μια περαστική βροχή, Αρκατάς Ατατούρκ Ατατούρκγύρα πσω από το τάφο σου. Θέλω α μπω εγώ στο τάφο.Ο Ατατούρκ μου, Αρκατάς, πρι πεθάει, κρέμασε μια πόρ-

τα τρύπα τς χώρας μας Επε: Σας βάζω αυτή τ πόρ-τα, ζήστε καλά, σοφα βρσκεται στ εή Θέλω α-φήσω πσω μου έα όμορφο κόσμο για σας, κλεστε τ πόρ-τα, μ τ αογετε στο καθέα Ρωτάτε πρώτα ποιος εαι.Να με θυμάε, α ζετε καλά" Ποιος, Αρκατάς, άοιξε τπόρτα τς χώρας μας τ ώρα που εμες κοιμόμαστα; Η μα-

κρυχέρα αλεπού του Δμοκρατικού Κόμματος Εμες, Αρκα-τάς, δε εχαμε σκυλιά α σκορπσου λγο φόβο στο μάτιτς αλεπούς Κοτα, Αρκατάς, ποιος εαι; Nato, kiss me,baby Εχε πράσιες κάλτσες, μικρές ύχτες ας άεμος,Αρκατάς, έα γαλάζιο πουλ τα εδε τά κι έπεσε κάτω μέα φόβο στ καρδιά του Nato, Αρκατάς, Τρούμα, όπλα,

βιβλα, αμερικάικα άρβυλα, κάλτσες του ρατού, πράσιεςκάλτσες μπήκα με το άεμο απ τ πόρτα μας, ο χτστςτς πόρτας εκρός. Αχ, Ατατούρκ μου, αστέρια που πέθαα,πουλ τς καρδιάς μου, κτριο αδόι Οι δμοκρατικο, Αρκατάς, οοχ, και πώς ζτιαεύ, παρου μια κάλτσα, δ-ου έα Τούρκο στρατιώτ Αυτά τα ασμέια παιδιά, Αρ-

κατά

ς, για τις πρά

σιες κάλ

τσεςβ

γή

κα απ

τ

πό

ρτα τ

ςχώρας περπατώτας με τ όπισθε μ εκεο το ξέο άεμο.ια πού το βαλες, αμέιο πλ μ;" ια τ Κορέα, α-δελφέ, πες χαετσματα στ μάα μου, πες τς α μ κλαι"Το Nato λέει Unhappy boy. Ι need yo, Ι want yo" Doyo need me?" Yes, Love story" βρεχε στ Κορέα. Τρειςεκρο Τούρκοι στρατιώτες, τα μρα μάτια τους στο χώμα,Αρκατάς Εξακολουθούσα α σαζου ακόμα που στοκόσμο τς Κορέας οι άθρωποι εχα άλλα μάτια. Νεκρό α-σμέιο πουλ. Σπασμέα φτερά στο ποτάμι ια μάα κλαειπάω στο χώμα Σαράτα καρφιά στ καρδιά τς μάας»



Ο Αρκαάς έαε απ τη τσάτα του έα κομμάτι κατεψυμέο κρέας που οι Αμερικάοι έτεα ια οήθεια τοτπησε μερικές φορές κάτω το πέτριο πάτωμά μας και επε:Πάρτε το παρ οι ζητιάοι δημοκρατικο ια μας απ τη

Αμερική μπορε α εαι και κρέας Ιδιάω Δε έθαψα δα κιός τους σκοτωμές Ιδάς!» Ύερα ο Αρκαάς -κωσε το κρέας από κάτω πήρε το τρπιο κέρμα του κι έφυε

Ότα ο Αρκατάς έφευε πρόσεξα πως οι άθρωποι πουτο άκουα πάω στο έα τους πόδι έφευα αμέσως από κειο Αρκατάς το εα ακοσει μοάα οι μισάοιτες πόρ

τες τους Πο και πο μερικο έδια στο Αρκατάς έα ποτήρι ερό από τις στάμες που υπήρα στο αιάτι τους στηεσοδο Μπροστά σ αυτές τις μισάοιτες πόρτες στέκοταμερικά άδεια ποτήρια ερο με τα οποα ο Αρκατάς εε ρέξει το ξεραμέο του αρι Ότα εκεος έφευε από τις μισάοιτες πόρτες έαια και οι άθρωποι έπαιρα τ άδεια

ποτήρια ερο το έα έρι με το άο έρι έαζα απ

τιςτσέπες τους το ματι με το κετημέο έμημα του ΛακοΡεπουμπικαικο Κόμματος που εα αοράσει από το Αρκατάς έατι εός τρπιου κέρματος και έκαια ια ηώρα μπροστά στις πόρτες τους σκοπιζα τα μάτια τους μ'

αυτό το ματι ροφαα ε ορώ τη μτη τους έμπαια οαιάτι με τ άδεα ποτήρια και έκεια τις πόρτες τς πουεα ακοσει το Αρκατάς

Αποροσα πώς μποροσε α έει ο Αρκατάς τόσο ποάπράματα το έα πσω από τ άο Η ώσσα του εμέα μουφαιότα σα α μαε αικά μόο το ότι κουιότα συέεια τη ώρα που μιοσε μου θμιζε το δάσκαό μου τουΚοραου στο τζαμ Η ιαιά ρώτησε τη μαμά μου τι της ε

πε ο ΑρκατάςΠο α ξέρω Α καταάαια τι μου έεε δε θα ήμου

α εδώ θα ήμουα αριαροόος του σουτάου» εε η μαμά μου εε ια τους κααους» επε μετά



ο ανθρώινο ρέα ρέι να ναι λυό Στο χωριόμα υήρχ ένα αναλο αλλά ανένα δν το στυ» η ιαιά.

Ύρα η ιαιά μου μα ια μια σψη ου χαν

άνι ην λούσια θα του ο Βασλ α το χωρ του μαζμ τη ναα αι τα αιδιά του

Η θα τού έψησ φαητό το βαλ ροά του Φάτφάτ αλλιώ θα μντ νηστιο Φάαν ήιαν ύ-ρα νύαξαν αι ξαλώσαν να οιμηθούν Η λούσια θα ά-ναψ φωτιά έβαλ άνω στη φωτιά ένα τράιο αζάνι νρό

μτά ή μροτά σ έναν αθρέφτη ι άρχισ να αονζι ταδόια τη Έβαζ ο μταξύ ήχου χιρτχτχιρτ» ιο του Βασλ χλα»α αιδιά του χλου»Ξύνησ η υναα του Βασλ τ άσ ι τον ά-

ρα τη Βασλ Βασλ ξύνα η θα σου άναψ φωτιά α

ονζι τα δόια τη θα μα φάι ω άμ να φύουμ αό δω Βασλ ύρισ α το δξ λρό το αριρό. Ματι λ θα μ φάι η θια μ Δ φω θα μνω δώ .ι να άνι η υναα αρνι τα αιδιά τη αι φι. Έρχ-ται η θια Βασλ ι μ θα σ φάω του λέι ώ να σφάω να σ σουβλσω ή να σ βράσω Θια ο Βασλόοιον δν αούι τη ναα του φά τον όω θ Φά μαι ζωντανό. Η θια τ έφα τον Βασλ ζωντανό))

Η μαμά μου Αυτό ναι αραμύθι δν έιν δα αι στ αλήθιιατ να ναι αραμύθι αλήθια ναι μένα μου το

η μάνα μου) η ιαιά.Κι η μάνα σου θα ήταν σουρα ουτάνα τη λώσσα

σαν ι σένα ιαιά) η μαμά μου. άστρα μορούν να μιλάν μ τ άρα οι άνθρωοι δν

μορούν να μιλάν μ του ανθρώου η ιαιά.ι ψηφοφόροι του Λαού Ρουμλιανιού Κόμματο



δε άοιγα πια α ραδιόφωά ου α βράδια η ώρα πουδιαβάζοα οι λίσε εκείω π προσχωρούσα ο Μέω-πο η Παρίδο. Οι δημοκραικοί έβαζα α ραδιόφωά ουακόμα πιο δυαά. Η ρελοΣαέ περούσε όπω παλιά απ

ο δρόμο σο δεξί η χέρι επειδή ώρα δε υπήρχε υρί κρα-ούσε ραπαάκια. Σριφογύριζε α ραπαάκια σο χέρι ηπ ο έωε πάλι πάω απ ο κεφάλι η. Η μαμά μου έ-λεγε Οι πλούσιοι ρελαίου για α καλά η Σαιέ». Ο μπα-μπά μ εξακολθούσε α πηγαίει ο καφεείο με η φρά- Η χώρα μπαίρισε». Ο Αρκαά που όα μιλούσε κου-

ιόα πάω σο έα πόδι δε ερχόα πια ίσω οι δημο-κραικοί α ο είχα χρησιμοποιήσει σα πέρα σε καα-σκευή δρόμου λέγαε. Συέχιζα α πιλάω α μπράσα μουκαι α κάω μελαιέ σα πόδια ο σήθο σο πρόσωπο καια μπράσα μου Η μαμά μ είπε πω δε ήμουα πραγμα-ική η κόρη πω με είχε πάρει από ου σγγά.

Περούσα οι σιγγάοι για α γαώσου ι κασαρόλεμα. Έδωσα σ έα μια πλάκα σαπούι και πήρα εσέα».Πώ λέε η σιγγάα μαμά μου και ο σιγγάο μπα

μπά μου μαμά;»Ήα γαωέ κασαρολικώ Έκαε χικ κι έπεσε απ

η μύη ου μαύρη και ξερακιαή σα καλάμι».Εί

πα σ

η μαμά

μου πωθέλ

ω α γυρίσω η

σιγγ

άαμαμά μου και σο σιγγάο μπαμπά μου

Καλά α σε γαώσου πρώα καλά καλά. Πήγαιε καιθα δει θα σε φιλήσου και θα σε βάλ πάω σο κεφάλιου θα σε γαώσου» είπε η μαμά μου.

Δε η πίσεψα και πολύ αλλά παρ όλα αυά είδα μπρο-σά σα μάια μου η εικόα ου. Οι σιγγάοι έμεα σ έα οικόπεδο με πέρε μπροά σ έα μισογκρεμισμέο οίχο λίγο πιο πέρα μια φωιά εγώ μωρό ήμουα ξαπλωμέηχάμω η σιγγάα και ο σιγγάο είχα έα σωρό κασαρο-λικ μπροσά ου καθάριζα πρώα ι κασαρόλε με σύρ



μα μαύρες αποάδες έαζα κάτ το γάμα έχει μιαφή ιχιχιχιχιχ κι ύτερα οι καταρόλες γο-ται αημιές. Έπειτα έρχεται η Φατμά δει το ιγγάομπαμπά και η ιγγάα μαμά μο μια πλάκα απούι και

με παρει μαζ τηςΗ ερώτηη πο με απαχολούε ήτα: Ήμοα εγώ τόο

φτηή ή ήτα η μια πλάκα απούι τόο ακριή; Ρώτηα τημαμά μο τι εδος πλάκα απούι εχε δώει για α με πάρειαπ' τη ιγγάα μαμά μο. Ήτα μια πλάκα πράιο απούι επε Με το πράιο απούι πλέαε τα πιάτα. Σε λ-

γο ήθια τη ιδέα ότι εχα μια ιγγάα μαμά κι έαιγγάο μπαμπά Σέχιζα α πιπιλά τα μπράτα μο ημαμά μο με πήρε και περπάτηε μαζ μο από το μεγάλοδρόμο ς το τέλος της Προύας ώρες Ότα δε ήτα καέ-ας ο δρόμο έπαιζα με τα μάτια κλειά το τφλό ή άρχι-ζα α κοτα Ότα περούα δπλα μας ηλκιμέες

γακες κούταια πιο πολύ Στέκοτα και με κοταζα ε-γώ κούταια ακόμα πιο πολύ Ότα δπλα μας περούαέοι άτρες κολλούα πά τη μαμά μ έτι οι δο μαςπροχρούαμε α τα τέερα πόδια μας α ήτα δεμέα με-ταξύ τος Η μαμά μο μο επε α προχρά ια οι άτρεςδε θα με τρώγαε. Αποφάια α κοιτά τος άτρες τα μά-τια και α περπατώ ολόι

ια Ότα όμ

ς με πλη

αζα τος

έλεπα μόο α πατελόι και ποκάμιο έλεπα μια λεπτομέρεια τη ζώη το πατελοιού ή έα ματλι τη τέ-πη το ποκαμο τος και μπερδεόμοα α πόδια τηςμαμάς μ. Βλέπεις τώρα κοιτάε και τις δο μας εε η μα-μά μο. Οι κόρες το ατφύλακα γετοα περιφέροτα μέ-α το πτι με ιλα το κεφάλι τος εδικά η μεγάλη κόρη

η Μαργαριταρέια αλλά τα παιδιά τη δεύαε Ότα ηΜαργαριταρέια περπατούε πολύ τούρα λέγαε: Η Μαρ-γαριταρέια κατάπ μπατούι ο πιο ραο ήτα ότα περ-πατούαμε με τη γιαγιά μο το μεγάλο δρόμο Η γιαγιά περ

9



πατύε κυνάμενη εινάμενη, περπατύα κι εγώ κνάμε-νη εινάμενη Εκείνη μ λγε: Μη ειαι τι, αδελφή» Κιεγώ της λεγα: Μη ειαι τι, γιαγιά» Έτι υνεχίζαμε νακυνιματε κα λγαμε τιχάκια πυ απκτύαν ρυθμ με

τ κύνημά μας:Α καδή πύθε ρχεα;Απ την πλη Ζαρτύμ ΖαρτύμΓιατί ναι τραβή η μη υ;Απ τ ντρτι της πρδής»Όταν πια δε βλπαμε χεδν καθλυ τν μπαμπά μυ

τ πίτι, η μαμά μυ πήγε με τη λίγ καλύτερα απ ώγαμπρ θεία Σιντκά τα τύρκικα χαμάμ της Πρύας, πυ είχαν χτιεί απ τ υλτάν Σιντικά ανύμ, εύ είαι χήρα,χήρα είμαι κ εγώ, Μυταφά ξχαε τ δρμ τυ πιτιύ,πάμε να κλψυμε μια μρα απ τ χάρ», είπε η μαμά μυΈτι πάτηα πάλι τ πδι μυ, ύτερα απ πλλά χρνια,

να μυνπλανήτη Όλες ι γυναίκες κάθνταν, με τκαρατα γυμνά τυς πδια, πάνω υγρ μάρμαρ μα τ νε-ρ και πλννταν Έβγαιναν ξω τη δριά πριν λθυμή-υν ρυφύαν μι λμνι ή μύριζαν φλύδα πρτκαλιύ Η θεία Σιντικά γλαε πλύ ταν με είδε γυμνή, κρυψετα μεμ της κι κλειε τα πδια της Μακάρς», εε Μ

ακά

ριςή

ταν πρκαθή

μενς τωνΕλλή

νων ρθδ

ξ

ωντην Κύπρ και είχε να μακρύ μαύρ γνι Η θεία Σιντικά εν-νύε μ αυτ τι τ κυτί μυ είχαν βγει τρίχες Κράτηατα δυ μυ χρα πάνω τ κυτί μυ για να μη δν ι άλλςγυναίκες τις τρίχες μυ, καμιά γυναίκα δεν είχε τρίχες κυτί της Μν δυ γρις δίδυμες αδελφς περιφρνταν τΣυλτάν Χαμάμ με τα γνα τυ Μακάρι ι δίδυμες αδελφς είχαν δει τα γνια με γαλάζες κρδλες, δεν είχαν παντρευτεί πτ ήταν ακμα παρθνες Καθώς κάθνταν η μιαδλα την άλλη πάνω τη μαρμάρινη πλάκα, πρώτα είδα ταπρωπά τυς, δεν ήταν καμωμνα απ χινι, απ βρχή, α



ό ήλιο τα ρόωά τους έδειχα α α ήτα καωέα αό αλιό δέρα Έχου αοτραβηχτε αό το κόο αυτό»εε η αά ου Εχα ζάρες τις αδύατες κοιλιές τους Οιζάρες αζ ε τις τρχες τω κουτιώ τους δεέες ε γαλά-

ζιες κορδέλες φαοτα α δυο άτρες ου εχα δέει ταγέια τους για το ύο και κοιότουα ε κλειτά τα ά-τια Η θεα Σιτικά τις έλεγε οι αδελφές Ζέελι. Αυτές ε-αι Ρωιές ορού α έχου τρχες άω α κουτιά τουςγιατ ο Προφήτης Ιηούς δε έγραψε το βιβλο του τοταγια τις τρχες άω τα κουτιά τω γυαικώ» εε Υήρχε

έα ιδιατερο δωάτιο εκε ήτα έας κουβάς γεάτος ε έαράιο ράγα το χααόχορτο έα αοτριχωτικό ου ύ-ριζε α χαλαέο αυγό και έαγε τη ύτη του αθρώουΠέραα γρήγορα γρήγορα δλα α το κουβά Η αά ουου εε ως έρεε ρι καθω α λύω καλά καλά τηαράριη λάκα Γιατ; Ίως εκε α εχα λυθε άτρες

και α τους εχε βγει κάοιο υγρό. Μια αρθέα ορε αέεε έγκυος α' αυτό Ύτερα ου εξήγηε ως η Μητέραας η Μαρα η ητέρα του Ιηού ου ήτα και δικός αςροφήτης έτι εχε εει έγκυος Έα ράγα ου άρεεκέφτηκα ως α η Μητέρα Μαρα έειε έτι έγκυος α' τοερό ότας αρθέα κι α για ας εαι αγα α εω κι εγώέγκυος ορ

ώα

λέω

ότι ε

αι α τη

Μητ

έρα

Μαρ

α

Παρ

όλα αυτά ρι καθω έλυα το άραρο ε όλικο ερό.Μεαε το χαά ως τα εάυχτα Στο τι δε εχαε άτρα α ας εριέει Η αά ου και η θεα Σιτικά ήταξαλωέες άω τα ζετά άραρα και το φως ου έ-αιε αό το θόλο του χαά ακουούε άω το ερόου έταζε ιγά ιγά Η θεα Σιτικά εε α το ΑρκατάςΦατά χαού ο λύκος άα βρει αοιχτή τη όρτα αει έα εες όως τι θα κάουε; Φατά χαού εες τι θακάουε;» Όο η θεα Σιτικά ιλούε η αά ου έλεγε υ-έχεια Που α τραβωθε το Δηοκρατικό Κόα!» Ή έλε



Δν έχν μάνς οι δημοκρατικο; Έχυν Να τς έριχνένα ρ ξύλο η μάνα τους» Να μας ώι ο Θς Ίναλ-λαχ α αυτ το Δημοκρατικ Κμμα» αν και ήαν ναλυθούν άλλη μια φορά Α το χαμάμ μορούς να βα-

νις τον κήο Μια φορά καθμουνα μνη μου ένα τρα-έζι Ο κήος ήταν ένα λφο ο Νλος έτρχ κάτω τηνδιάδα της Προύας το βραδιν αράκι λαφροκνούτα μαντλια των υναικών ου κάθονταν μ τα χιλιολυμένατο ζτ χαμάμ ρωά τους χωρς να μιλάν Καθταν -κ μια ριά υνακα μαζ μ μια ολύ μορφη υνακα έι-

ναν καφέ και η μορφη υνακα ύρι το φλιτζάνι της άνωο ιατάκι Ύτρα Δν κοιτάς τον καφέ μ θα;» Ηριά υνακα της μλη ια μια τύχη ρχταν ια έναυλ έφρν το τμα του μια δη Ίναλλαχ Ίν-αλλαχ» η μορφη υνακα Μ κοταξ βαθιά μέα ταμάτια Όταν Εώ τώρα άω ια δουλιά» ένιωα μνη

αν το Νλο ου έτρχ κάτω έναν έρημο δρμο χωρς τέ-λος και ακολούθηα την μορφη υνακα Μήκ ένα νάιτκλαμ αέναντι α το χαμάμ Μήκα κι ώ το κοτινκλαμ άντρς κάθονταν κ τραέζια άλλος μνος μ ένα οτήρι μροτά του άλλος μ υαλιά ηλου Αρηαώς μορού αυτ δώ το μέρος να ίναι το κοτιν και

το ουλ

τά

ν Χαμά

μ

ου λέ

νονταν η μαμά

μου και ηθ

α ι-ντκά να ναι το φωτιν ο μέρος τα ώματα κά-

οιων υναικών κάθονταν λάτη μ λάτη κάτω α το λα-μρ φως και ρουφούαν λμνι Για μένα το να το καταλάβω αυτ ήταν το δύκολο ο και το να καταλάβω ωςο Θς μορού να βλέι την δια τιμή μένα το χολοκαι τη μαμά μου το τι Η μορφη υνακα βήκ τη κη-νή μ τη υνοδα μικής ήταν δν υμνή. τις ρώςτης ήταν κολλημένα ροζ τρουλά κομματάκια μαμάκικαι φαινταν ολύ μορφη Κουνού τα φιχτά φιχτά κολ-λημένα το ώμα της μμέ της μνο το ροζ μαμάκι ρι



φούρζε ο αέρα Ήθελα α με δε Ύστερα ήρθε έας ά-τρας κα μου είπε: Μκρή τ υρεύες εσύ εδώ πήαε σπί-τ κόρη μου» Από το σκοτεό άτ κλαμπ πήα ο αμάμστο φως Η θεία Στκά είπε Ήρθε ο Μακάρος» Η μαμά

μου κα η λίο καλύτερα από σώαμπρο θεία Στκά πήαξαά α πλυθού ς ακολούθησα με τα έρα μου πάω σταέα του Μακάρου Επεδή είε βραδάσε τώρα όλες ο υ-αίκες κάθοτα μαζί με τ αστέρα που κρέμοτα από το θό-λο του αμάμ Κ ο υαίκες έμοαζα πα με τ αέρα πουδε ξέρου κ αυτά πού μέου Έτρψα τη πλάτη ηλκωμέ-

ω υακώ το ερασμέο τους δέρμα μίλησε α θάατο τάστρα τρεμόπαζα ύρω τους μέσα στο ερό που έτρεε απτο σώμα τους στο μάρμαρο Με το έα μάτ είδα τα αστέραπου τρεμόπαζα με το άλλο μάτ τη μαμά μου έτρβε κ ε-κείη πλάτες υακώ εκείες έλεα προσευές ααστέα-ζα κα το αμάμ ατηούσε απ τς προσευές κα τς φωές

τους που έλεα οο Σκέφτηκα πως όλες αυτές ο υαίκες ή-τα αάδες μου κα αάδες τω αάδω μου ατί οπαππούς μου είε πολλές υαίκες η μαμά μου είε πέτ έξμαμάδες κα τές εία η καθεμά πέτ έξ μαμάδες κ εκεί-ες εία η καθεμά πέτ έξ μαμάδες Ο μαμάδες ο αά-δες κα ο αάδες τω αάδω του σοού μας μπορού-

σα α εμίσου

έα

Σου

λτ

ά

Χαμ

άμ

Μέτρησα

όλες τς υ-αίκες α α ξέρω α πόσους ακόμα εκρούς μπαμπάδες

κα μαμάδες θα εία α προσευηθώ τ ύτα που θα έκαατη προσευή μου α τους πεθαμέους Έλα α μπούμε στοστόμα του λοταρού» είπε η μαμά μου ο στόμα του λο-ταρού ήτα μα πολύ ζεή δεξαμεή από μα μκρή τρύπαστο τοίο έτρεε συέεα στη δεξαμεή ζεστό ερό Η μαμά

μου ακούμπησε τη πλάτη της σ αυτή τη τρύπα στάθηκε εκεί μέσα στο ερό με τα μάτα κλεστά κα μου είπε σεδόμου ψθύρσε Βλέπες κόρη μου βλέπες αυτός εία ο κό-σμος Σκέψου το κόσμο σα μα αοτή πλατεία όλο ο ά

53



θρωπο έκονα εκε κα πλένονα κα μλούν ο ένας ονάλλο». Ύερα επε αν η γαγά μου: ο κρέας ου αν-θρώπου δεν ρώγεα ο δέρμα ου δε φορέα. άλλο έχεο άνθρωπος εκός απ η γλυκά ου γλώα;» Μεά επεΌμως ο ουρανός δεν έχε ρούλο γ αυό ο άνθρωπο ξεχνούν πως γεννήθηκαν δα παδά απ η μάνα ους»

Γα να μπορώ να γυρνάω μέα ο χαμάμ χωρς να νρέ-πομα έβαλα η μαμά μου κα ράβηξε ς ρχες που μου ε-χαν βγε ώρα ς μαχάλες μου κα πάνω ο κου μου μεβραμένο λεμόν κα ζάχαρη που α χέρα ης γνόαν αν

εράα χλα. μαμά μου ο κολλούε πάνω α ρχωάμέρη, ύερα έλεγε: «Προοχή!» Ο ρχες έβγαναν μαζ μεη χαλάουα απ η ρζα ους κ εγώ φώναζα: Αχ!» Όαν ό-λα έλεωναν μου άρεε πολύ Ο γυνακες έλεγαν καθαρόηα έρχεα απ ην π. ο δο έκανε κα η γαγά. Ε-κενη δεν εχε κα όες ρχες ς έβγαζε με άχη έπαρνε

ο δεξ ης χέρ μα χούφα άχη ην έβαζε α ρχωάης μέρη, ύερα ς ραβούε. ην ώρα που ο ρχες ουκουού μου έφευγαν μ ένα ωρό αχ εδα απ ο παράθυρονα ξερζώνονα κα να φεύγουν κα ο ρχες απ α κουάων κορών ου αυφύλακα κα ων άλλων κορών.Πω απ α παράθυρα εδα α κεφάλα ους που ηκώνο-

ναν, ο όμα ους που έλεγε Αχ» η φωνή ης μαμάς ουςπου έλεγε Προοχή» Ύερα όαν όλα πέρααν επαν μα-ζ μου Ουουφ!» γαγά μου επε Μη λες όο υχνάφ γα θά ρθε ο ζν που ο λένε Ουφ κα θα αθεξαφνκά μπροά ου να ε ρωήε δαάζες. Τ θα ουπες όε;» Ο ανήφορός μας, που γενκά έμοαζε μ ένα μεγά-λο ζαμ όπ ο άνθρωπο έκυβαν κα ηκώνοναν μαζ οναμάζ, ώρα ήαν πλανήης μουνών ης Αγας ΜηέραςΜαρας που εχαν καθαρε από ς ρχες ους. ς νύχεςπου εκόαν έξω ο φεγγάρ κ εγώ γδυνόμουν κα πέαγαα ρούχα μου ο ένα πάνω άλλο έβλεπα ο φεγγάρ να κά

254



θεα σο δωάο αάεσα σα ρούχα ου ο άρχο σώαου αύρο κα εθαύρο θα φορούσε ο φεγγάρ σα ρούχο.η ύχα ο φεγγάρ έβγαε α α ρούχα ου, καθόα σααλλά σο σήθο κα ση κολά ου ο έαρε ο ύο

δίλα ου κα δίλα σ όλα α κορίσα ου αήφορου. η εόεη φορά ο χαά η θεία Σκά δε είε ξαά Μακάρο», αλλά ου υεθύζε κάθε φορά ω έρεε α λέω ο άραρο άω σο οοίο θα καθόουα. Σο σί ηγαγά είε: Καλά, εσεί ηγαίεε σο χαά κα άζεεα σκουλήκα σα, α δκά ου σκουλήκα έου άω ου».

Ήθελε βδέλλε. Η αά ου ήρε βδέλλε αό έα σγγάο κ εγώ έβαλα ση λάη η γαγά ου Η γαγά έκασε εκεί ε ο γυό κορί η κα βογγούσε Οχ άα,βά, άα, ώ ε δαγκώου», αλλά άφησε βδέλλε αη ρουφήξου ο αία ολλή ώρα, ώσου α φουσκώσουγα α καλά. Ύσερα κοίαξε χορέ βδέλλε κα είε:

ίδε όσο βρώκο αία είχα; ο βρώκο αία ρέε αβγαίε α ο σώα», είε. Μεγάλωσε, ο αία σου βράζεΠρέε αραχεί λίγο ε αγόρα» είε εά Δοκίασα αραχώ ε ο κρό ου αδελφό, αλλά εκείο ήα άγρο κα α ο θύωα όα κβγαδίζαε, ερχόα κααάω ου ε α καρέκλα, ε χυούσε ε η καρέκλα ου

εού

σε ο

εγάλ

ο ψαλίδ

κα

ρού

α

α φορά

ουέ

σ

α

σε ο ροσό ου δό Η γαγά ου εε: Δε εία ακοαηθείε, εία αραχείε» κείο ου δε καάφερε εέα ο κρό ου αδελφό ο καάφερε έα ββλίο ουήρθε η χώρα α α η Αερκή. Ήα έα ασυοκόυθσόρηα όοα ου ήρωα ήα Μάκ Χάερ ήα δωκό εέκβ κα είχε α αυροάλλα γρααέα ουη έλεγα Βέλα Ο Μάκ Χάερ έε ουίσκ ξευχούσεέαρε δυο ασρίε. Ο γκάγκσερ συέχεα ο αήγακα ο δέραε. Φορούσε καέλο κα εχε έα σωρό σρόασο ρόσωο Δάβασα αυά α Μικ Χμερ κα ου άρεσα

255



πολύ Ο φίλος ο Αλή πο ο ίχ δώσι αά α βιβλία ρ-χόα σέχια σπίι μας κι έλγ Να παίξομ Μάικ Χά-μρ Ο αδλφός σο Αλή Μάικ Χάμρ σύ γραμμαέας Βέλ-α κι γώ γκάγκσρ» έλγ Ο αδλφός μο ο Αλή σα

Μάικ Χάμρ ο έδρ λιγάκι σο μαξύ κίος έλγ σαγρήγορα ι σμβαίι ση ισορία και έπαιζ ώρα ο ΜάικΧάμρ πάι α πάρι σιγάρα ώρα έρχοαι οι κακοί απά-γο η γραμμαέα Β έλα» έλγ σλ ο Αλή σαΜάικ Χάμρ έξω έκλι η πόρα και ριχόα πάω μοπίζ ο σώμα μο μ ο σώμα ο γώ ως Βέλα προσπα-

θούσα α ξφύγω κίος μ κραούσ γρά κάω σέχιζα λέι η ισορία και για κάμποση ώρα παλύαμ σο πά-ωμα Ο Αλή χπούσ η πόρα κι έλγ Ήρθ ο ΜάικΧάμρ» Ο φίλος ο έλγ σο Αλή ο Μάικ Χάμρ οέχο πιάσι άλλοι γκάγκσρ ση πόρ> Ο Αλή ήα -ποχρωμέος α παίζι μόος πίσω απ' η πόρα κάο-

ας άχα πως ο πιάο οι γκάγκσρ Χπούσ ο κφάλι ο ση πόρα και φώαζ Αχ οχ» Μρικές φορές οΑλή δ ήθλ πια α ίαι Μάικ Χάμρ ήθλ α παίξι κι -κίος ο γκάγκσρ αλλά ο φίλος ο ο έλγ Μη μαςα χαλάς σύ ίσαι ο Μάικ Χάμρ άξι» Εάξι» έλγ ο Αλή Κλίαμ σμφωία για ο πόμο παιχίδι ΜάικΧά

μρ

ο πιο ωραίο

ήα

όα οι γο

ίς ο φ

ίλο ο

έλι-πα από ο σπίι Όλο ο ξύλιο σπίι ήα δικό μας και κα-

θώς ο Αλή δ ήξρ και όσο καλά ό ο σπίι ο φίλοςο ως γκάγκσρ μ φγάδ σο πόγιο ο πέριο πάωμα ίχ μια κλίση ήα πολύ ωραία α καρακλάμ μαζίσα έα σώμα πάω ση κρύα πέρα Η πλάη μο α πόδιαμο και ο κφάλι μο κρύωα ις πέρς ο αγόρι ποκραούσ σφιχά α χέρια ο πάω σο κφάλι μο και έρι-β ο σώμα ο μ δύαμη πάω μο ήα ζσό ο σόμαο έλγ σχώς η ισορία οι λέξις ο έπιγα κι κίος έπαιρ βαθιές αάσς λέγοας γκάγκρ παίρι



βαθά αάσα, η αάσα του γλεφε το αυτ της γραμματέωςτου Μάκ Χάμερ, της Βέλτας» Ύστερα αό λγο άλλαζεγώμη, σηκωότα όρθος, έλεγε: « γκάγκστερ λυάτα τηΒέλτα κα τη αφήε ελεύθερ, κα έβγαε έξω ο βράδυ

στο στ ο Αλή έλεγε ως τώρα εκεος εα ο Μάκ Χάμερκ εγώ ο κακός γκάγκστερ ου έχε ααγάγε τη Βέλτα, τώ-ρα ο Μάκ Χάμερ θα άρε εκδκηση γα τη Βέλτα Αλλά οΑλή δε μορούσε α αξε σα το φλο του Σούφρωε τημούρη του κ ερχότα καταάω μου με τα χέρα του αλω-μέα σα α ήθελε α με ξε Μου έσφγγε λγο το λαμό κ

ύστερα έλεγε «Αχ, αδελφή, δε γετα έτσ, δε αλεύες»

Ότα ήγαα στη ογδόη, ααγκαστήκαμε α μετακομσου-με α' το ξύλο στ μας ο αήφορο Ο μαμάς μου εε: «Δε μορούμε α α ληρώουμε το ο

ΚL

»

Στο τέρμα

του δρόμου υήρχε έα τρώροφο στ αό έτρα Η οκο-κυρά του στού ήθελε α μας βάλε στο υόγεό της γα μερ-κούς μήες χωρς α ληρώουμε οκ, γατ ο μαμάς μουμετά θα της εσκεύαζε το στ ο μετά εχε μεε στο Θεόο καούρο στ ήτα έξ εφτά στα ο έρα, στο τέρματου αήφορού μας, έβλεε μα γέφυρα κα τα στα στη α

έατ όχθ

η του οταμού, αλλά αυτά δε ήτα στα ουμορούσα α γου γετοκά μας, γατ α κλάαμε, δε θατ ακούγαε Η οκοκυρά έμεε στο τρτο όροφο, ήτα μαολύ όμορφη, καλοθρεμμέη γυακα Έφταχε γυακεακαέλα κα έραβε ολύ ωραα ταγέρ γα λούσες κυρες Μέ-σα στο στ άκουγα συέχεα αεβοκατεβαου γυακεααούτσα με τακούα ς εκοσ τρες γάτες μας τς εχαμεαφήσε στο ξύλο στ μας στο αήφορο, εδώ εχα μόο μαγάτα κα μα μέρα έφερα στο στ έα μκρό σκυλ, ου το εχα σώσε αό γμό στο οτάμ Η μαμά μου κα ο μαμάςμου εχα ουλήσε το μοτέρο μας κααέ, τς ολυθρόες

57



και τα χαιά ίχαμε τα κρεβάτια και το τραέζι μας και ζού-σαμε α το όκερ ο έαιζε ο μαμάς μο ίχα μεγαώ-σει ού και γρνούσα με την αιά μο οδιά, ο μο ερχόταν τώρα μικρή Όταν ζήτησα καινούρια οδιά η μαμά

μο μο είε ως σκεφτόταν να άει να δοέψει στο μορδέο το Αίκαν, αά ήταν κειστό Αν ο Αίκαν άνοιγε τομορδέο θα μορούσε τότε κι εκείνη να μο ράψει καινού-ρια οδιά μαμά μο να δοέψει ο μορδέο το Αί-καν! Μ έκανε να γεάσω Το μορδέο το Αίκαν ήταν μα-γική έξη Ξέχασα την καινούρια οδιά και ήγαινα στο σχο-

είο με την αιάΜια φορά θα γινόταν στο σχοείο ένας διαγωνισμός οιή-

ματος Μο άρεσε ού ένα κορίτσι ήθεε να ααγγείειένα οίημα στο διαγωνισμό Θέω κι εγώ να ω ένα», είαΑοήθισα ένα οίημα:

Αργά αργά θ' ανε β είς τα σ κα οπάτια αυτάΣ τα π όδια σου ένας σωρός φύα ου ή ιου τ ο χρώ μα,Και κάπ οτ ε θα κοιτάξ εις τ ον ουρανό καίγovτας .Κάηκαν τα νερά γιατί μοιάζει με μπρoύvτζo τ ο μάρμαρο;Απόκρυφη γώσσα είναι αυτή που π η μμυρίζει τ ην ψυχή Το προφυρό η ιο βασ εμα κοίτα βραδιάζει4

Αάγγεια το οίημα σε μια μεγάη αίθσα μροστά σεού κόσμο Αάγγεα, αά στ ατί μο ακογόταν σαντραγούδι ο κούτσαινε, κι α την άη έβεα την οδιά

μο, ο ο οδόγρός της κρεμόταν ίσω Ο φιόογος ένας μικρόσωμος όμορφος άντρας με τεράστια φρύδια, μ έ-βαζε σχνά στο μάθημα να διαβάζω ιστορίες Διάβαζα τις ι-στορίες μόνο και μόνο για να βέω τα φρύδια το, γιατί μεκάθε φράση σηκώνονταν ρος τα άνω ή έεφταν ρος τακάτω Ή, το ένα φρύδι ήγαινε άνω, το άο έμενε κάτωΤα φρύδια το ήταν σαν μοσικά όργανα, σαν τη φωνή ενός



γέρο πο σνόδεε απαά απαά τη φωνή ενός κοριτσιού

πο τραγοδούσε στερα ήρθε στο σχοείο ένας μικρόσω-μος χοντρός μεαψός άντρας ένας ηθοποιός Το σχοείο εί-χε μια σκηνή ο ηθοποιός είπε: «Ο Ατατούρκ και ο ποργός

Ποιτισμού ο Χασάν Αή Γιοτζέ φρόντισαν να μεταφρα-στούν για σας όοι οι κασικοί το κόσμο στα τορκικά»Ακούσαμε πως θα ανέβαζε στο σχοείο μας μαζί με τος μα θητές το θεατρικό έργο ενός πεθαμένο ποιητή το Μοιέ-ρο: τον Κατά ΦαΥ τασαν Ασθενή Για πηρέτρια πήρε ένακορίτσι πο έμενε στο ορφανοτροφείο Το κορίτσι ήταν δώ

δεκα χρονών όπως κι εγώ Το κορίτσι μο άρεσε γι ατόπήγα σε μια πρόβα και πήρα το ρόο της γναίκας το κατά

φαντασίαν ασθενούς Ο μεαψός ηθοποιός καθόταν στην αί-θοσα καθώς ήταν σκούρος δύσκοα τον ξεχώριζα ακού-γαμε τη φωνή το με τη φωνή το μας έφερε ως την πρεμιέ-ρα Το ορφανό κορίτσ πο έπα ζε την πηρέτρ α πηγα νοερ

χόταν σνέχεια στην άκρη της σκηνής και μονοογώντας ρω-τούσε τον αφέντη της δνατά τι άα παιχνίδια ακόμα θαπαίξει Ο κατά φαντασίαν ασθενής καθόταν σε μια καρέκαμιούσε σαν γαοπούα πο ανεβοκατέβαζε σνέχεια τα φτερά της εγώ στεκόμονα πάντα πίσω το κοούσα το στμαμο στο ατί το και το έεγα κάτι χωρίς να κονιέμαι Έ-

πρεπε να κονά

ω τα μά

τια μο και να μιά

ω πού

γρή

γοραΤο αγόρι πο έπαιζε το γιατρό τσεύδιζε και έκανε τος θεατέςνα γεάνε Το αγόρι ήταν πού πο σ ο μείς οι ηθοπο οί

πηγαίναμε σ ένα μαεμπιτζίδικο4 εκείνος μας κερνούσε ό-ος τοστ γι ατό αγαπούσα τον Μοιέρο Τα πούσια κορίτσια το σχοείο με πήραν στην παρέα τος στα διαείμ-ματα περπατούσαμε αγκαζέ και μο έδειχναν πώς φερτά-ρον με τ αγόρια Τα κορίτσια στέκονταν μπροστά σ έναντοίχο σαν θεατές ένα αγόρι σκαρφάωνε στον γκρεμ σμέ-νο τοίχο το σχοείο έκοβε με ένα ξραφάκι το μπράτσοτο για να τρέξει αίμα και με το αίμα το έγραφε πάνω σ έ

9



να χαρτί «Σ αγαπώ» Ύστερα κατέβαζε το μανκι του και έφευγε

Λίγο αργότερα μ' αγάπησε κι εμένα ένα αγόρι ένα ανοι-χτόχρωμο, ντροπαλό, ωραο αγόρι, τον έλεγαν Μουσταφά

και έμενε στην άλλη όχθη του ποταμού. Ήξερα πότε γύριζεσπτι απ' το σχολείο ια να φανώ όμορφη στον Μουσταφά

μου, έκοψα μ' ένα ψαλίδι κάτι λεπτές τρχες που εχαν βγειπάνω στα μήλα μου κι έκοψα μαζί και το κρέας στο μάγουλό

μου. Όλα μου έρχονταν μικρά, η ποδιά μου, τα ρούχα μουΦόρεσα το καλοκαιρινό πανωφόρι της μαμάς μου και βγήκα

στο δρόμο. Περπατούσα μόνη μου μέσα στο άσπρο πανωφόρι της μαμάς, κάτω έτρεχε το ποτάμι, είδα τον Μουσταφά ναέρχεται, αλλά μαζ με τους φίλους του Προχώρησα προς τομέρος του, προχωρούσε κι εκείνος Όταν συναντηθήκαμε, κοι-ταχτήκαμε στα μάτια, ύστερα συνεχσαμε να περπατάμε Δενκοίταξα καθόλου πίσω, μέσα στο πανωφόρι της μαμάς μου

προχώρησα ολόισια σαν να 'ταν μέσα στο πανωφόρι και οΜουσταφά μου Την άλλη μέρα, προς το βραδάκι, ξαναβγή-κα στο δρόμο την δια ώρα πάλι μ' ένα φόρεμα της μαμάς μου Ο Μουσταφά κατηφόρισε την ίδια ώρα, με τα βιβλίατου κάτω απ' τη μασχάλη του, πάλι μαζ με δυο αγόρια Προχώρησα προς το μέρος του, προχώρησε προς το μέρος μουΚ

οιταχτή

καμε πάλ

ι στα μά

τια, τα πά

ντα ακινητοποιήθ

ηκανύστερα όλα κινήθηκαν, μετά συνέχισα πάλι να προχωράω ο λόισια στο δρόμο χωρίς να κοιτάξω πσω μου. Ο Μουσταφάέμενε στην άλλη όχθη του ποταμού. Τα βράδια έβγαινα έξωμ' ένα κερί, άναβα το κερ, περπατούσα αργά αργά μπροστά

στο σπτι, πάνω κάτω, έβλεπα ότι ο Μουσταφά αναβόσβηνετο φως ενός δωματίου στην άλλη όχθη του ποταμού Μερικές φορές ερχόταν η μαμά μου και έλεγε «Κόρη μου θα σ'αρπάξουν τα τζνια μέσα στο σκοτάδι, απ την τρομάρα σουθα στραβώσει η μούρη σου, έλα μέσα» Το διαμέρισμά μαςήταν μικρό, εγώ κοιμόμουνα στο διάδρομο, στη μέση ήταν



το τραπέζι πίσω από το τραπέζι κοιμόταν ο αδελφός μου οΑλή η γάτα μου κοιμόταν πάνω στο στήθος μου ο σκύλοςμου κοιμόταν σε μια καρέκλα δίπλα ακριβώς στο κρεβάτιμου, άκουγα τις φωνές της μαμάς μου και του μπαμπά μουαπ το άλλο δωμάτιο Η γιαγιά μου έλεγε κάθε βράδυ: «Α-δελφή, να κοιμάσαι με κλειστό το στόμα. Μπορεί τη νύχτα ναβγει έξω η ψυχή σου η γάτα θα την αρπάξει κι ύστερα θα πε-θάνεις» Ξυπνούσα πολλές φορές μέσα στη νύχτα, έκλεινα τοστόμα μου ενικά ξυπνούσα μ ένα χέρι στο γόνατό μουΉταν ο αδελφός μου ο Αλή. «Τι γίνεται Η γάτα είναι» «Ξύ-

πνα παραμιλάς στον ύπνο σου», έλεγε ο Αλή Δεν είχαμεγείτονες και ο μπαμπάς μου δεν ήξερε πώς θα έβρισκε δου-λειά Όμως το πιο όμορφο σ' αυτό το μικρό διαμέρισμα ήτανόταν έβγαινες έξω κι έβλεπες τη γέφυρα και το μικρό ποτάμιπου έτρεχε από κάτω της το ποτάμι που κάθε μέρα άλλαζεροή Μια φορά μετά τη μέρα εκείνη που είχα κοιτάξει στα

μάτια τον Μουσταφά μου, κατεβήκαμε μαζί με τη γιαγιά μουκάτω στο ποτάμι. Μαζέψαμε μαζί ένα είδος χόρτου σαν σπα-νάκι, που η γιαγιά μου το έλεγε κηρήθρατηςμαμής και τοφέραμε σπίτι να το ψήσουμε. Μια μέρα χτύπησαν την πόρταμας δυο γυναίκες με μαντίλια Μπήκαν μέσα και είπαν πωςέπρεπε να πάνε στην τουαλέτα Πήγαν στην τουαλέτα μας

γύ

ρισαν πίσω στο διάδρομο και κ

άθισαν σ

ένα κρεβάτι Τουςέφτιαξα καφέ, κάτι είπαν με τη μαμά μου.

«Η κόρη μου είναι πολύ μικρή για γάμο πηγαίνει ακόμασχολείο» είπε η μαμά μου.

«Ναι, είναι πολύ μικρή Εκεί που περπατούσαμε στο πο-τάμι μάς είπαν πως η κόρη του εργολάβου του Μουσταφά

μπέη είναι σε ηλικία γάμου. Βλέπουμε όμως ότι είναι πολύ μικρή» εαν εν χορώ

Η λέξη μικρή βγήκε απ το στόμα τους με έναν τόνο μεγά-λου οίκτου λες και με βλέπανε σαν κανένα νεογέννητο βρεγ-μένο αρνάκι Και έφυγαν Η μαμά μου μου εε πως αυτές οι



προξενήτρες πήγαιναν πρώτα ειδκά στην τουαλέτα γατί ήθελαν να δουν αν το κορίτσ του σπιτιού είναι καθαρό ή όχι.Η μαμά μου απόρησε και αναρωτήθηκε ποιος να μας είχεστείλει τις προξενήτρες

Οι καημένες οι γυναίκες θαρρούν πως ο εργολάβος οΜουσταφά είνα κανένας πλούσος!» είπε

ιατί δεν το δωσες το κορίτσι; Φαίνονταν καλοί άνθρωποι Η ώρα του κοριτσιού έχει έρθε» είπε η γιαγιά μου

ριά παντρέψου εσύ αν θες η δικά μου η κόρη θα συ-νεχίσε το σχολείο» είπε η μαμά μου.

Τι εα είπα τίποτα κακό Εα ότι η ώρα του κορτσιούήρθε» εε η γιαγιά.

Στο σχολείο ήρθε μια μέρα ένας πολύ χοντρός άντρας Οφιλόλογος μου είπε να πάω και να του απαγγείλω ένα ποίη-μα Απάγγειλα ένα ποίημα η μύτη αυτού του χοντρού μου ά-ρεσε πολύ κρεμόταν κάτω απ το στόμα του Ήταν ο δευθυ-

ντής του Κρατκού Θεάτρου Προύσας Ανέβαζε το έργο τουΜολιέρου Ο Aρχov oχωράης κα έπαιζε τον πρώτο ρόλοΜε πήρε απ το σχολείο κα με πήγε στο Κρατικό Θέατρο.Πήγαινα για πρόβα μετά το σχολείο μπόρεσα να δουλέψωστο θέατρο τρεις μήνες κα πήρα τριακόσιες πενήντα λίρεςΑυτό ήταν γα τη μαμά μου και τον μπαμπά μου παραπάνω

από δύ

ο νοίκια Το Κρατκ

όΘ

έατρο ήταν απ

έναντι απ

ότονΑτατούρκ και το άλογό του. Πήγανα συχνά στην αίθουσα

και μύριζα τα σκονισμένα καθίσματα Είδα για πρώτη φορά

στη ζωή μου ένα θεατρκό έργο Το Η μερο όγο ης Ά αςΦρα κ Η Άννα καθόταν σ ένα ξύλνο πάτωμα χωρίς χαλίμάζευε υπολείμματα καπνού τα έκανε τσγάρο και το έδινεστον άντρα που ήταν ένας πολύ αδύνατος ηθοποός. Ότανάρχισαν ο πρόβες του Aρχov oχωρά η του Μολιέρου ο μα-κρυμύτης άντρας μάς είπε πότε έπρεπε να μπαίνουμε μέσαπότε ν' ανάβουμε τα κεριά κα πώς να επστρέφουμε κα ναβγαίνουμε Μας έδωσαν ρούχα υπηρέτη και περούκες Να έ



χες το σοβαρό σου ύφος στο δρόμο ο μπαμπάς σου σε πα-ρακολουθεί κρυφά τς νύχτες που γυρίζες σπίτ» μου είπε ημαμά μου Τη νύχτα γύρζα σπίτ απ την Ουλού Κοπρούκανένας δεν ερχόταν πίσω μου Περμένοντας να βγούμε στη

σκηνή εγώ κα ο άλλο υπηρέτες στεκόμασταν στο δωμάτοόπου ο πραγματκοί ηθοποοί έμπαναν στα γρήγορα γα νακαπνίσουν ένα τσγάρο Μα φορά ξαφνκά μα πραγματκήηθοποός λποθύμησε έπρεπε να συνέλθε αμέσως γατί έπα-ζε την υπηρέτρα στον Αρχ ο οχωριά η Της βάλανε στη μύ-τη ένα ανοχτό μπουκάλ Μου άρεσε αυτή η μυρωδά έλεγαν

πως ήταν αθέρας Η μυρωδά μού άρεσε κα τη νύχτα πη-γαίνοντας πάλ απ την Ουλού Κοπρού προς το σπίτ ορκί-στηκα ότ στο υπόλοπο της ζωής μου θα ήμουν ηθοποόςΚα τη νύχτα στο δάδρομο ξαπλωμένη καθώς ήμουνα οκρεβάτ με τη γάτα στο στήθος μου κ έλεγα προσευχές γατους πεθαμένους εα αραβκές προσευχές κα γα τον Μο-

λέροΜα Κυρακή ς τρες μετά το μεσημέρ παίζαμε τον Αρ χ ο ο χωρά η · προχώρησα προς τη σκηνή απ το αρστερό πα-ρασκήνο με ένα κηροπήγο με αναμμένα κερά Ένας άλλος υπηρέτης από την απέναν πλευρά προχώρησε στη σκηνή με έ-να άλλο κηροπήγο με αναμμένα κερά Έπρεπε να προχωρή-

σουμε ως τη μέση της σκην

ής μετ

άνα ρ

ίσουμε κα να περπατήσουμε προς τα πίσω ανάβοντας με τα κερά μας τα μεγά-

λα κηροπήγα π βρίσκο ταν εκεί Στη μέση ο ηθοποός καδευθυντής του Κρατκού Θεάτρου έπαζε τον Αρχοντοχωράτη ο άλλο υπηρέτες τού έφερναν μπανάνες μήλα κα πορτο-κάλα σε ένα δίσκο Έκανε πως έτρωγε μα μπανάνα αλλά έ-πεφτε η αυλαία κα έβαζε την μπανάνα σε μα άκρη Όμως -τή η Κυρακή είχε συμπέσε με το μήνα της νηείας το Ραμαζάν κα ξέραμε ότ ο ηθοποός που έπαζε τον Αρχοντοχω-ράτη νήευε Βγήκα στη σκηνή σβήσανε τα κερά μου δενξέρω γατί Τότε έκανα κάτ που δε μου το είχε δείξε ο σκηνο



θέτης: Προχώρησα προς τον άλλο υπηρέτη στην άλλη άκρητης σκηνής που άναβε τα κερά πήρα φωτά από τα δκά τουκερά κα γύρσα στο κηροπήγο που έπρεπε να ανάψω εγώ Ε-πεδή όλα αυτά κράτησαν πολύ ο Αρχοντοχωράτης αναγκά

στηκε να φάει στ αλήθεια την μπανάνα π του πρόσφεραν ουπηρέτες κ έτσ χάλασε τη νηεία του Πίσω από την αυλαίαθύμωσε με την υπηρέτρα δηλαδή εμένα επειδή είχα ανάψετα κερά πολύ αργά αλλά ζήτησε αμέσως συγγνώμη απ τονΑλλάχ γατί είχε βρίσε άγα μέρα του Ραμαζανού. Όταν τέ-λειωσε η δουλειά του θεάτρου με τα λεφτά που είχα πάρει ο

μπαμπάς μου πήγε ην Άγκυρα να ψάξε για δουλεάΠάνω από την Προύσα πετούσαν συνέχεα αεροπλάνα Η

λίγο καλύτερα από σώγαμπρο θεία Σιντκά ήρθε κα είπε:«Φατμά χανούμ!» Στο χέρ της κρατούσε μα εφημερίδα πουείχε μεγάλες φωτογραφίες των υπουργών του ΔημοκρατκούΚόμματος αλλά η θεία Σντικά δεν άνοξε τρύπα στα κεφά-

λια τους κάθσε εκεί σε μα καρέκλα έβγαλε το ένα της πόδαπ το παπούτσ κα κάθσε σταυροπόδ στην αριστερή τηςκάλτσα από κάτω είχε μα τρύπα. Έχωσε το δείκτη της στηντρύπα αυτή κα κοίταξε την τρύπα σαν να ήταν απύθμενη.Πήγα σχολείο κανένα μάτ δε με πέρασε σε άλλα μάτια Όλατα μάτα κοτούσαν τον ουρανό Ο ηλκωμένο σώπαναν

μό

νο μερκά

παδ

ά

φώ

ναξ

αν στ

αεροπλά

να που πετού

σανπάνω απ την Προύσα: «Θείο αεροπόρε πέτα ειστήριο!» Το σχολείο ήταν κλεστό Ένας κοντός δάσκαλος στεκόταν

μπροστά στην κλειστή πόρτα κα είπε: «Παδιά σήμερα δε θακάνουμε μάθημα». Ένας μαθητής είπε: «Ωραία!» Χάρηκα πουθα μπορούσα να πάω στο ποτάμ Κατηφορίζοντας με τουςάλλους μαθητές το μεγάλο απότομο δρόμο είδα πάλ μερκά

σκυλά δηλητηρασμένα απ το χέρ του κράτους Δεν άκουγαπα τον ξερό τους βήχα κχ κχ κχ κχ γατί ο φωνές τωναεροπλάνων που πετούσαν κάθονταν πάνω στς φωνές τωνσκύλων κα στς δκές μας μαθητκές φωνές κα έκλεβαν τς



φωνές μας Περπατώντας με την όπισθεν είδα πως οι ηλκιω-μένο άνθρωποι κοτούσαν ακόμα τον ουρανό Μόνο μια νεα-ρή γυναίκα με ένα παδκό καροτσάκ στεκόταν κάτω απ τηντέντα ενός μαγαζιού, λες κι εκείνη τη στγμή θα έπανε μεγά-

λη βροχή. Δεν κοιτούσε τον ουρανό, κοιτούσε το πρόσωποτου παιδιού της Στον ανήφορό μας είδα τον αδελφό μου Αλήκα δυο φλους τ. Τα τρία αγόρα με μουσκεμένα ρούχα κα-τέβαναν τον ανήφορό μας, αλλά δεν έβρεχε, είχε ήλιο, ταμαλλιά των αγορών ήταν βρεγμένα

Πέσατε ο ποτάμι;»

Ο Αλή επε:Πάμε στη μαμά μας»Εκείνος δε ρώτησε Εντάξει», με ρώτησαν τα βρεγμένα

ρούχα του Εντάξε», είπα και ακολούθησα τς σταγόνες πουέτρεχαν απ τα μαλλιά του

γαγιά είπε:

Φέρτε ψωμί, φέρτε ψωμί!»Η λίγο καλύτερα από σώγαμπρο θεία Σιντκά εξακολου-θούσε να κάθετα στην καρέκλα, η εφημερίδα της ήταν στοπάτωμα, δίπλα στην καρέκλα η εφημερίδα σώπανε, η θείαΣιντικά σώπαινε η μαμά μου απέναντί της ακρβώς κρατή-θηκε γερά με το ένα χέρι στο τραπέζι και στάθηκε στο ένα της

πόδ

ι.Κ

ρά

τησε τοάλλ

ο της πόδ

ιλί

γο ψηλά

, κ εκείνο σ

ώπαινε. Τα μαλλιά της, βρεγμένα από την αγωνία της, είχαν γίνει

μπουκλίτσες π τρεμοπαίζανε στο πρόσωπό της σαν σερέςμυρμήγκια Καθώς όλο σώπαιναν, τα στρώματα και τα μαξιλάρια στο δωμάτο φαίνονταν ακόμα πο θλβερά. Σώπαινανκι εκείν σαν τους ανθρώπους που τους εκπαιδεύει η φτώ-χεα, κρατούσαν την ανάσα τους, για να μην τη μυρίσουμε Εί-δα μερικούς κοριούς να περπατάνε στο πόδι του σκουριασμένου σουμιέ. Ξαφνικά άρχσε να πέφτει βροχή μέσα στο δω-μάτιο, τώρα όλοι αφουγκραζόμασταν τη βροχή. Δεν ήτανβροχή, ήταν σταγόνες που έσταζαν πάνω στην εφημερίδα της



θείας Σιντικά απ τα αλλιά και τα ρούχα του Αλή Η αά

ου είπε «ιε ου» Ο Αλή είπε πως είχαν πάει στην πισίνανα κολυπήσουν ε τους δυο φίλους του Την ώρα που εκείνοι ήταν έσα στο νερό, ήρθαν οι χωροφύλακες και είπαν:«Βγείτε απ το νερό, βγείτε απ το νερό, βγείτε απ το νερό!»Οι χωροφύλακες κρατούσαν στο ένα χέρι τα ρούχα, στο άλλοχέρι τα άουζερ. Τ αγόρια, βρεγένα όπως ήταν, φόρεσαν ταρούχα του έτρεαν «Τι έγινε;» ρώτησαν Κι οι χωροφύλακεςτρέανε και είπαν εν χορώ «Έρχεται ο ρατός Επανάστα-ση ! Επανάσταση!» Όταν ο Αλή τέλειωσε τη διήγηση, η αά

ου δεν του είπε «Αλή, πήγαινε να σκουπιστείς, να στεγνώ-σεις» Κατέβασε το πόδι της που στεκόταν στον αέρα, σήκω-σε το άλλο της πόδι και, σαν τη γιαγιά, είπε «Φέρτε ψωί» Ηθεία Σιντικά είπε «Φέρτε ψωί και για ένα, σήερα τα πόδια ου δεν πορούν να ε σηκώσουν».

Ανεβαίνοντας ε τον Αλή τον ανήφορο είδα πως οι πόρ

τες στις εισόδους των σπιτιών, που έβλεπαν στα χαγιάτια καιέεναν πάντα ισάνοιχτες, ήταν κλειστές Στην ουρά για τοψωμί περίμενε ένας τυφλός. Όλοι οι άλλοι κοιτούσαν ψηλά

στον ουρανό τα αεροπλάνα του στρατού, ο τυφλός κοιτούσεχάω Στο λαιό του είχε ια τρύπα ια τρύπα από εγχείρηση Ανέπνεε απ αυτή την τρύπα, χιχ χιχ χιχ χιχ χιχ χιχ χιχ

Ο στρατός συνέλαβε τους υπουργο

ύς του ΔηοκρατικούΚόατος και απ το ραδιόφωνο ακούγαε τώρα τις δίκες

στα δικαστήρια. Η επανάσταση είχε ανάγκη από λεφτά Όλοιοι ψηφοφόροι του Λακού Ρεπουπλικανικού Κόατος πήγαν κι έδωσαν τις βέρες τους σαν βοήθεια στο στρατό.

«Μαά, πού πηγαίνεις»«Στο διάβολο!»Η αά ου έφυγε όνη της, γιατί ο παπάς ου έψαχνε

για δουλειά στην Άγκυρα, είχε στείλει είδηση πως σύντοαθα ας έπανε στην Άγκυρα Η αά ου έφυγε και λίγο αρ-γότερα γύρισε χωρίς βέρα Το βράδυ την ώρα π εκείνη έ



πλαθε κεφτέδες σήκωσα το μανίκ του φουστανού της πουτης είχε πέσε κα κοίταξα τα δάχτυλά της Είχα συνηθίσε ναβλέπω υπολείμματα απ' τον κμά στη βέρα της όταν έπλαθεκεφτέδες

Την άλλη μέρα μπροστά στο πέτρνο σπίτ μας στάθηκε έ να καμόν πάνω στο καμόν στέκονταν ο γείτονές μας στονανήφορο που ψήφζαν Λα κό Ρεπουμπλκανκό Κόμμα ο ά-ντρες φορούσαν πτζάμες ο γυναίκες με τα παντελόνα απ'

τς πτζάμες των αντρών του είπαν εν χορώ«Πάμε να κλέψουμε μα μέρα απ' το χάρο εντάξε»

«Εντάξε» είπαμε η μαμά μου εγώ, η γαγά ο Αλή ο μ κρός μου αδελφός Ορχάν αδελφή μου Μαύρο Ρόδο είπε«Ντάτσ»

«Θα κάνουμε πκνίκ» είπαν απ' το καμόνΑπό κάπου την ξέρω τή τη λέξη, σκέφτηκα την έλεγαν

ο Mr Brow κα η Mrs Brow στο μάθημα των αγγλκών κα

τα αυγά τα έλεγαν eggs Το καμόν έφτασε σ' ένα νεκροτα φείο. Κάτω απ' τα ψηλά σκουρόχρωμα δέντρα σχεδόν στοσκοτάδ ο γυναίκες τρομπάρσαν τς γκαζέρες. Ο άντρες έ-στησαν μα κούνα ανάμεσα στα ψηλά δέντρα του νεκροτα φείου. Υπήρχε ένα ποτάμ κοντά, αλλά κανένας δεν πήγε εκε

Τα σκουρόχρωμα δέντρα του νεκροταφείου μου θύμσαν το

νεκροταφείο στην σταμπο

ύλ

Εδώ όμως

δεν υπ

ήρχε τρε

λόςτου νεκροταφείου πολύ μακρά από μας κάτω από ακόμα

πο σκουρόχρωμα δέντρα είδα μα γυναίκα με μα στάμνα νακάθετα σ' έναν τάφο Τα παδά σκαρφάλωναν στα δέντραμετακνούσαν τα νεκρά κλαδά έπαρναν λίγο ήλο κα τον έ

φερναν πάνω απ' το νεκροταφείο. Ο άντρες κάθονταν στςκούνες, άλλο άντρες τους κουνούσαν ψηλά ακόμα πο ψη

λά τα παδά πάνω στα κλαδά κουνόντουσαν με τς φωνέςτους κα με τς δκές τους φωνές κουνούσαν τους μπαμπάδεςτους οπ οπ οπ! ψηλά οπ οπ οπ οπ οπ! ακόμα πο ψηλά. Στοσκρόχρωμο χώμα ήταν αφημένες ένα σωρό εφημερίδες που



είχαν τυπωμένες πάνω τους τις φωτογραφες των δημοκρατι-κών που είχαν συλληφθεί ή των πραξικοπηματιών του στρα τού Ο γυναίκες καθάριζαν πάνω τους τ αγγουράκια και τιςντομάτες Οι εφημερίδες μούσκευαν απ την υγρασία των αγ-γουριών ρθε η γιαγιά μου, περπάτησε ανάμεσα στις βρεγ-μένε ς εφημερίδες κα μας ρώτησε

«Ποιος πέθανε; Ζε ή πέθανε; Είναι η Πολύ Νωρίς Το Πρωί αυτή Αυτή είνα; Πέθανε»

«Όχι», είπαν οι γυναίκες εν χορώ«ιαγά τοί είνα οι σωτήρες μας, ζουν»

«Μοιάζουν σαν πεθαμένοι όμως», είπε η γιαγά.Λίγο αργότερα έσταξε πολύ αίμα πάνω στς μουσκεμένες

εφημερίδες, γιατί η μεγάλη κόρη του αστυφύλακα γείτονα, ηΜαργαριταρένια, καθαρίζοντας αγγούρ καθάρισε κα τα δάχτυλά της ταν εκεί κι ένας νέος, μαθητής στρατιωτικού λυκείου, πολύ νόστιμο αγόρι η Μαργαριταρένια τον κοίταζε

την ώρα που καθάριζε το αγγούρ κα έτρεξε αίμα Αυτός ονεαρός υποήφιος αξιωματικός ήταν ο μόνος άντρας πουστεκόταν όρθιος Όλοι οι άντρες κάθονταν στη χώρα των πε-θαμένων ή είχαν ξαπλώσει ανάσκελα, εκείνος όμως στεκότανεκεί μέσα στη στρατιωτική του στολή και είπε « λαός μουείναι αγράμματος Ο πολιτικοί μπορεί να τον κορο δέουν»

Μετά

είπε: «Οι ι

δέες του Ατατο

ύρκ» Με το βλέμμα καρφωμένο στς ντομάτες, τα αγγούρια και

τα κρεμμύδια που έπρεπε να καθαρίσω μισάκουγα τα λόγιατου. Μλούσε για ζεστό νερό και εξηγούσε ότι στις στρατιωτ-κές σχολές δεν παίρνουν αυτούς που είνα πολύ τρχωτοί στοσώμα τούς που έχουν αχρωματοία ή τους κοντούς και κακομούτσουνους «Ο άντρες αυτής της χώρας είναι όλοι από

τον ίδιο πηλό Αλλά οι νέο του στρατού είναι πιο καλές στά-μνες, οι πολίτες πιο κακές στάμνες, σκεβρωμένες», είπε. Με-τά εε άλλες φράσεις όπως

«Αγάπη γα την πατρίδα».

68



Στις στρατιωτικές σχολές τέσσερα γεύματα με κρέας καιλαχανικά»

Υπάρχουν μαθητές στρατιωτικών λυκείων που λοθυ-μούν στις τελετές έπαρσης της σημαίας»

Εμείς γεννηθήκαμε με τη στολή και θα πεθάνουμε με τηστολή».

Όταν φοράς στολή, δε φωνασκείς με τη στολή δεν πη-γαίνεις στο πορνείο ο Ατατούρκ είναι μέσα μας».

Μετά το φαγητό όλοι πέσανε ανάσκελα και κοιτάζανε τασκουρόχρωμα δέντρα του νεκροταφείου. Ο δεκαοχτάχρονος

μαθητής στρατιωτικού λυκείου στεκόταν ακόμα όρθιος μέσαστη στολή του και κοιτούσε αυτούς τους ανθρώπους Ομορ-φούλα, θα μας πεις ένα τραγούδι;» είπαν όλοι εν χορώ Ύστερα μίλησαν σαν τον μπαμπά μου Ό,τι απομένει από μας σ

αυτό τον κόσμο τον κενό είναι μια ωραία αντήχηση».Τραγούδησα

α τ ην κομματασμέν η μου ψυχή δ εν υπάρχ ε φάρμακο.Ξ έρω δ εν υπάρχε γα τς π ηγέ ς μου βάσαμο

Λέγοντας τό το πολύ παλιό τραγούδι με λυπητερή φω-νή κοίταζα τα κεφάλια των ανθρώπων που ήταν ξαπλωμένοι

στο χώ

μα του νεκροταφείου.

Τα κεφ

άλια τους ανασηκ

ώθηκαναπ το χώμα με άκουγαν με τα μάτια κλειστά σαν τυφλοί που

μπορούν ν' ακούν τον κόσμο μόνο με ολόκληρο το σώ τους.Ο άνεμος έπαιρνε μαζί του τα δάκρυα που ξεγλιστρούσαν α-πό τα κλειστά τους μάτια και τα έβαζε πάνω στα κλαδιά τωνσκουρόχρωμων δέντρων του νεκροταφείου. Τα κλαδιά του νεκροταφείου έκλαιγαν τα παιδιά ήθελαν να καθίσω ις κού νιες τους, γιατί έκανα τους μεγάλους να κλαίνε. Επειδή όμωςεγώ συνέχιζα να τραγουδάω πήραν τη ζακέτα μου απ' του ώμους μου κι έβαλαν τη ζακέτα αυτή στην κούνια τους, πουτην είχαν στήσει ανάμεσα σε δυο ψηλά δέντρα του νεκροτα



φείου, και άρχισαν να κουνάνε τη ζακέτα μου Όταν η φωνή

μου έκανε όλους τους νεκρούς και όλους τους ζωντανούς πουήταν ξαπλωμένο σαν νεκροί πάνω στο χώμα των νεκρών νακλάψουν, μοιάζαμε όλο λες και είχαμε γεννηθεί εκεί και θα

ζούσαμε εκεί ώσπου δυο σδερένο άγγελοι να 'ρθουν και νατραβήξουν απ' τα πόδια κ απ' τα χέρια μας τις ψυχές μας

Τα δάκρυα των ζωντανών συνέχσαν να μένουν κρεμασμένα στα κλαδά των δέντρων του νεκροταφείου Δεν ήρθανόμως οι άγγελοι Ήρθε ένας αέρας. Οι άνθρωποι που ήτανξαπλωμένοι ανάσκελα, με τον αέρα αυτό, σηκώθηκαν και ο

αέρας κόλλησε τς λεπτές πτζάμες στα σώματά τους, η κού-νια τώρα, χωρίς τα παιδικά χέρα, κουνούσε με τον αέρα μαεδώ και μα εκεί τη ζακέτα μου Ο μαθητής του στρατιωτκούλυκείου έτρεξε πίσω απ' το στρατωτικό του πηλήκο που τοείχε πάρει ο αέρας Οι γυναίκες έτρεξαν πίσω απ τα ποτήριακα τα κουταλάκια του τσαγιού κ εγώ έτρεξα πίσω από τις ι-

πτάμενες μουσκεμένες εφημερίδες Ενώ είχα μαζέψε μερικέςαπό τις ιπτάμενες εφημερίδες κα τις κρατούσα σφιχτά πάνωμου γα να μην πετάξουν πάλι κα φύγουν, είδα τη μαμά μου,τη γιαγιά μου, τον αδελφό μου τον Αλή, το μικρό μου αδελφόΟρχάν και την αδελφή μου Μαύρο Ρόδο να πετάνε στον ου-ρανό ανάμεσα στα στρατιωτικά αεροπλάνα που πετούσαν

πά

νω απ'

τηνΠ

ρού

σαΠί

εσα τς μουσκεμένες εφημερ

ίδες α-κόμα πιο πολύ πάνω στο σώμα μου κα είδα και τον εαυτό μου

να πετάει στον ουρανό ανάμεσα στη μαμά μου κα στον α-δελφό μου Αλή Μαζί τους πετούσαν τα κρεβάτα μας, τα προύνια μας κι ένα τηγάνι

Έμενα κάτω στο νεκροταφείο με τς μουσκεμένες εφημε-ρίδες στα χέρια μου, αλλά την ίδα στιγμή έβλεπα τον εαυτό

μου να πετάει στον ουρανό Καθσμένη πάνω στο χώμα τουνεκροταφείου είπα, «Μαμά» και τη στγμή εκείνη έγνα τοδεύτερο κορίτσ που πετούσε στον ουρανό ανάμεσα στη μαμά

μου και στον αδελφό μου Αλή. Ήθελα ο Αλή να μου πει: «Μη

70



φοβάσαι εντάξει» Εκείνος όμως δεν είπε τοτα. Πετούσε μετον άνεμο

Απ' τον ουρανό έβλεπα τον εαυτό μου κάτω στο χώμα τουνεκροταφείου να εξακολουθεί να μαζεύει τις μουσκεμένες ε-φημερίδες έπιασα και το πηλήκιο του υποψήφιου αξιωματι-κού και του το έδωσα έσφιξε το πηλήκιο στο στήθος του. Αυ-τή ήταν η τελευταία εικόνα που μπόρεσα να δω ύστερα είδαστον ουρανό μονάχα το μαντίλι της γιαγιάς μου Πιάστηκα γερά από το μαντίλι της γιαγιάς τα στρατιωτικά αεροπλάναπετούσαν δλα μου από κάτω μου Οι δκοί μου ψηφίζουν

Λακό Ρεπουμπλικανικό όμμα!» φώναξα αλλά δε με άκου-σαν και στον αέρα που έβγαζαν έχασα το μαντίλι της γιαγιάςμου. Μέσα στ αεροπλάνα είδα τους αξιωματικούς με τα τεράστια γυαλιά πιλότου Μιλούσαν με τις μηχανές τους. Φώτααναβόσβηναν αθώς οι άνθρωποι αυτοί δε με άκουγαν παρά

κοιτούσαν μόνο τα κουμπιά του αεροπλάνου αφέθηκα στον

αέρα των φτερών. Ο αέρας αυτός με πήγε μαζί τους η νύχταήρθε χωρίς άστρα και κάθισε εκεί ούτε κι εκείνη με άκουσε.Ύστερα ξαφνικά βρέθηκα κάτω αλλά τα πόδα μου δεν

άγγιζαν το χώμα. Έμειναν μισό μέτρο περίπου πάνω απ' τοχώμα Μπισμιλλάχιρραχμανιρραχιμ» είπα και μετά άκουσαπέντε φωνές να λένε Μπισμιλλάχιρραχμανιρραχιμ» ήταν η

μαμά

μ η γιαγιά

μου ο Αλή ο Ορχά

ν και η Μαύ

ρο Ρόδ

ο.Στέκονταν κι αυτοί εκεί σαν κι εμένα μισό μέτρο πάνω από τοχώμα Τα πόδια τους δεν ακουμπούσαν κάτω. Ύστερα όλοιμαζί ακούσαμε ένα έβδομο Μπισμιλλάχιρραχμανιρραχιμ»Ήταν ο μπαμπάς μου. Τα πόδια του ήταν όπως και τα δικά

μας μισό μέτρο πάνω από το χώμα. Χτύπησε παλαμάκια καιείπε αλώς ορίσατε στην Άγκυρα» Μετά είπε: Οι οικοδο-μές σταμάτησαν λόγω τ στρατιωτικού πραξικοπήματος οΑλλάχ να μας βοηθήσει». Δεκατέσσερα πόδια περπατήσαμεστο σκοτάδι. Ήθελα να κοιμηθώ εκεί και να ξαναγίνω το κορίτσι που μάζε τις μου κεμένες εφημερίδες στο νεκροτα



φεο της Προύσας ταινία είχε κοπε Πού ήταν οι άνθρω-ποι της Προύσας και οι μουσκεμένες εφημερίδες Μονάχα τατσιγάρα του μπαμπά μου της γιαγιάς μου και της μαμάς μουφώτιζαν λιγάκι το σκοτάδι μέσα στο οποο περπατούσαμε

Κάποια στιγμή είδα κάτω απ τα πόδια μας κάτι να στέκεταιεχθρικά ένα κτρινο πράγμα σαν μάτι Λες κι αν το άγγιζαντα πόδια μας, το μάτι αυτό θα ξυπνούσε και θα τ' άρπαζε αμέσως ανάμεσα στα δόντια του Φτάσαμε σε μια γειτονιά σταπερχωρα της Άγκυρας σταθήκαμε μπροστά σε μια τρύπα«Ήρθαμε σπτι», εε ο μπαμπάς μου τρύπα ήταν η πόρτα

του σπιτιού Ο μπαμπάς μου έβαλε τα δυο του χέρια μπροστάστο στήθος του και ξαναεπε: «Οι οικοδομές σταμάτησαν οΑλλάχ να μας βοηθήσει» Και οι εφτά ο ένας δλα στον άλ-λο σαν ένα σώμα μπήκαμε μέσα στην τρύπα με εφτά Μπισμιλλάχιρραχμανιρραχιμ

Το πρωί όταν σηκωθήκαμε από τ κρεβάτι δεν ήξερα πούήμασταν μαμά μου και η γιαγιά μου δε έκονταν πιαμπροστά στο παράθυρο σαν δυο πουλιά που δεν ήξεραν αν έ-πρεπε να πετάξουν δεξιά ή αριστερά γιαγιά καθόταν σεμια καρέκλα η μαμά μου ήταν συνήθως ξαπλωμένη σ ένα

κρεβά

τι μ' έ

ναν επίδ

εσμο κατά

του πονοκέφα

λου σφιχτ

ά δε-μένο στο κεφάλι της Έξω έβλεπα τη στέπα και ένα ψηλό λό-

φο, η ζέστη της στέπας καθόταν όλη μέρα αθόρυβα μέσα σταδωμάτια Μια μέρα είδα τη μαμά μου να πηγαίνει στην γκαζιέρα για να φτιάξει τσάι Την ώρα που τρομπάριζε την γκα-ζιέρα, εγώ κοίταξα έξω τη στέπα απλωνόταν λες και κάθεστιγμή θα μπορούσε να τυλιχτε μέσα στις φλόγες Σκέφτηκαπως αν κάποιος στο σπτι άνοιγε τη βρύση και ο ήχος του νερού έβγαινε πολύ δυνατός ο δυνατός αυτός ήχος θα έκανε τηστέπα που απλωνόταν έξω κάτω απ τον ήλιο να τυλιχτε μεμια έκρηξη μέσα στις φλόγες μαμά μου και η γιαγιά κάθο



νταν σε δυο καρέκλες κι έπιναν τσά χωρίς να μλάνε, μετά ημαμά μου πήγανε πάλ στο κρεβάτι γιαγιά συνέχιζε να κά-θεται στην καρέκλα, μετά πήγαινε στη σκοτεινή κουζίνα, έ-πλενε τα ποτήρα του τσαγού, ερχόταν στην καρέκλα με μια

πετσέτα, μετά καθόταν εκεί, με την πετσέτα πάνω στα πόδιατης και τα χέρια της μέσα στην πετσέτα Ύστερα άφηνε τηνπετσέτα στην καρέκλα και πήγαινε στο δωμάτο όπου ήταν ημαμά μου ξαπλωμένη στο κρεβάτι Φατμά, κομάσα» έλεγε. μαμά μου δεν έλεγε τίποτα Βγες λγάκ έξω», έλεγε η για-γιά μαμά μου δεν έλεγε τοτα Φατμά, έλιωσε η ψυχή

μου, σήκω», έλεγε η γιαγιά Γριά, εμένα τρως και λώνες», έλεγε η μαμά μου Σήκω πάνω, Φατμά, στέλνες πρόσκλησηστο θάνατο», έλεγε η γιαγιά Το λείψανό μου να βγε απ' αυ-τό το σπίτι, νσαλλαχ», έλεγε η μαμά μου Που να πάρει ο ά-νεμος τς κουβέντες που βγαίνουν απ' το στόμα σου, σήκωπάνω», έλεγε η γαγιά Να πεθάνω να γλυτώσετε», έλεγε η

μαμά μου Γιατί να πεθάνεις εσύ, να πεθάνω εγώ, Ίνσαλ-λαχ», έλεγε η γιαγά. γιαγιά έβγαινε απ' το δωμάτιο, πή-γαινε στην καρέκλα, έπαρνε την πετσέτα στο χέρ της κ έλεγε Θα πεθάνω, τ θα κάνω, θα παλουκωθώ σ' αυτό τον κό-σμο Αδελφή, προσευχήσου να πεθάνω, να μπορείτε να τρώ-τε εσείς ό,τι τρώω σ' αυτό τον κόσμο», έλεγε σ' εμένα. μαμά μου στο άλλο δωμάτο όλο έκλαιγε κ έλεγε Αχ, μάναμου, αχ, μάνα μου!» Εα κι εγώ Μαμά» μαμά μου μουείπε Δεν είμαι μαμά σου εγώ, πήγαινε στη γιαγιά σου, εσύ κιαυτή φέρνετε γρουσουζά στο σπίτ κα πάνε στραβά οι δου-λειές του μπαμπά σου» Ύστερα είπε ξανά Μάνα, μάνα!» Οαδελφός μου ο Αλή πήγε κοντά της. Μαμά, μαμά, μαμάκαμου !» είπε Το μαμάκα μου του Αλή κα το μαμάκα μου το δ

κό μου έκαναν να σωπάσουν τα Αχ, μάνα μου, αχ, μάνα μου»της μαμάς μου μαμά μου σηκώθηκε, έλυσε τον επίδεσμοαπ' το κεφάλι της, έβρεξε τα μαλλιά της κα χτενίστηκε Ήρθεο μπαμπάς μου, είχε κουρέψει τα μαλλά του με την ψιλή. Με



τη ζέστη αυτής της στέπας τα μαλλά μου ανάβουν στο κεφάλ μου», είπε Εε πως δεν άφησε πόρτα που να μην τη χτυπήσει, αλλά ο εργολάβο δε μλούνται. «Όλοι βρίσκονται σεάσκημη κατάσταση, ούτε ένα χαμόγελο δε φαίνεται στο πρό-

σωπό τους». Κάθισε σε μια καρέκλα. Ούτε κι εκείνος μιλιότα-νε. Επειδή δεν είχαμε ρεύμα, πήγαμε νωρίς για ύπνο. Τη νύ-χτα κουβαλούσα το στρώμα μου κάτω απ' το τραπέζ κι έλε-γα αραβικές προσευχές για τους πεθαμένους που είχα Θεέ

μου, δέξου, σε παρακαλώ, τις προσευχές αυτές γα την ψυχήτου ευλογημένου Καραγκιόζη και του ευλογημένου Χατζη-

αβάτη, για τους οικοδόμους του τζαμού που με μα λέξη τουσουλτάνου τούς πήραν τα κεφάλια, για την πεθαμένη μαμά

και τον πεθαμένο μπαμπά του ανθρώπου με τα γυαλιά στηνΑγορά Χρτχούρτ, για τους πεθαμένους γονείς των ανθρώπων που στέκονται στο στενό σοκάκ.

Δεν μπόρεσα να μετρήσω τους πεθαμένους ως το τέλος.

Είδα μπροστά στα μάτια μου τον Μουσταφά μου, ανάμεσαστις δυο γέφυρες, με τρία βιβλία κάτω απ' τη μασχάλη του, ναρχεται προς το μέρος μου Είδα και τον εαυτό μου μέσα στοάσπρο πανωφόρι της μαμάς μου να προχωράει προς εκείνον,έβλεπα πάντα τον εαυτό μου σαν να ήμουν πολύ πιο μεγάληαπό κείνον Ερχόταν από μακριά προς το μέρος μου, εγώ

περπατούσα δίπλα στην εκόνα μου που πήγαινε προς τονΜουσταφά, γ αυτό έβλεπα πάντα τον εαυτό μου πολύ μεγα-λύτερο Είδα τον Μουσταφά μου μεγάλο, μονάχα τη στιγμήπου σταματήσαμε για να κοιταχτούμε στα μάτια, τα μάτια τουανάμεσα απ' τις βλεφαρίδες του κοιτούσαν λες κι ο Μουαφά κοιτούσε τον ήλο. Είδα στα μάγουλά του ένα απαλό χνού-δι σαν του ροδάκινου. ια να ξαναδώ άλλη μια φορά κι άλλη

μα φορά αυτή την τεράστια εκόνα, άρχιζα συνέχεια απ' τηναρχή, απ' τις γέφυρες Επειδή όμως κα οι πεθαμένοι με πε-ρίμεναν, πρώτα μετρούσα εκείνους. Καμά φορά τη νύχτα ομπαμπάς μου κ η μαμά μου κάπνζαν στο δωμάτιο στα σκο



τενά. Κάθονταν σε δυο καρέκλες, άναβαν τα τσγάρα τουςταυτόχρονα και τα πρόσωπά τους τη μια στγμή φωτζοντανκα την άλλη βυθζονταν στη σκά. Μλούσαν σγανά κα πολλές φορές έλεγαν τη λέξη Προύσα. Ύστερα εδα πως ούτε η

γιαγά ούτε τ αδέλφια μου κομόντουσαν. Στη λέξη Προύσασήκωναν τα κεφάλια τους απ τα μαξιλάρια κα έστηναν αυ-τ. Την άλλη μέρα κοτάξαμε βαθιά στο πρόσωπο του μπαμπά

μας του Μουσταφά και της μαμάς μας αλλά δε μας επαν πωςθα γυρσουμε πσω στην Προύσα Μετά εμες, τα τέσσερα α-δέλφα και η γιαγά, κοιταχτήκαμε στα μάτια, ο μπαμπάς μου

έφυγε, τον εδα να περπατάε στη στέπα η μαμά μου ξάπλωσε πάλ με τον επδεσμο στο κρεβάτι Καθόμουνα σε μια καρέκλα με το ένα μάτι έβλεπα τη μαμά μου, με το άλλο τονμπαμπά μου. α μπαμπάς μου προχώρησε στη στέπα, περπά-τησε, περπάτησε ο ήλιος μαζεύτηκε σ ένα σημεο του κεφα-λιού του που ήταν κουρεμένο με την ψλή. Αυτό το γυμνό κε-

φάλ φανόταν σαν να εχε έρθε σ αυτό τον κόσμο για να κουβαλάε πάνω του τον ήλο ώσπου ο μπαμπάς μου να πεθάνειΗ μαμά μου ήταν ξαπλωμένη στο κρεβάτι ακνητη, δεν τηνέβλεπα το κρεβάτ δε μιλούσε δεν έκλαγε· ο ήλος της στέ-πας μεγάλωσε από το κεφάλ του μπαμπά μου κι έφτασε ωςτο κρεβάτ το τράβηξε το κρεβάτ μπροστά στα μάτια μου,

ακολ

ούθ

ησε τον μπαμπά

μου στη στέπα, τ

ώρα ο μπαμπ

άςμου φανόταν σαν να εχε έρθε σ αυτό τον κόσμο όχι μόνο

γα να κουβαλάε τον ήλο αλλά κα για να τραβάει ξοπσωτου το σωπηλό κρεβάτι. Όταν ο μπαμπάς μου χάθηκε απ ταμάτια μου, εδα πως το σωπηλό κρεβάτι ήταν πάλι στο δω-μάτιο.

α αδελφός μου ο Αλή κ εγώ βγήκαμε έξω απ το σπτι. Τοτούβλνο σπτ ήταν σαν να εχε εγκαταλειφθε στη στέπα. Δενεχε όμως εγκαταλειφθε εκτός από μας, σ ένα άλλο διαμέρσμα έμεναν κι άλλοι άνθρωποι, τα υπόλοπα δαμερσματα ή-ταν άδεα Εκτός απ το τούβλνο σπτ δεν υπήρχε άλλο σ



αυτή τη στέπα. ια να δούε κάποιο άλλο σπτι στεκόαστανπροστά σ αυτό το τούβλινο σπτι και το κοιτούσαε για λίγο όπως θα κοιτούσαε ένα γειτονικό σπτι απ' το παράθυρό

ας Δεν υπήρχαν λεωφόροι, δρόοι, εκε που βρισκό αν το

τούβλινο σπτι Στεκόταν έτσι σ η στέπα, χωρς πόρτα Εκείκοντά υπήρχαν οικοδοέ χώα, τρύπες, έσα τους δε δού-λευαν οικοδόοι τα πάντα είχαν σταατήσει. Στα δεξιά τηςστέπας υπήρχε ένας πολύ ακρύς λόφος «Εκεί οι Αερικά-νοι παίζουν γκολφ, επε ο Αλή. Υπήρχε ένας αυτοκινητόδροος λγο πέρα απ' αυτό το τούβλινο σπτι. Απ' την άλλη

εριά του αυτοκινητόδροου άρχιζε πάλι ια απέραντη, και-νούρια στέπα Ο Αλή κι εγώ καθσαε στο λιβάδι στην άκρητου αυτοκινητόδροου, έκανε πολλή ζέστη Παλιά καιόνιαπου τρζανε προχωρούσαν το ένα πσω από τ άλλο ουγκρί-ζοντας και αγκοαχώντας πάνω στην άσφαλτο, που ήταν σαναλακιά ζύη απ' τη ζέστη. Όταν βούλωνα τ' τιά ου, τα

καιόνια φαίνονταν σαν να προχωρούσαν έσα σε κύαταφωτιάς Προχωρούσαν σαν έσα σ έναν καθρέφτη του λούναπαρκ που αντανακλά τον κόσο κυατιστό Ο Αλή φορούσεγυαλιά, τα έβγαλε απ τα άτια του κι άρχισε να κλαει «απάε στην Προύσα, επε. αθόασταν στο λιβάδι, λέγαε«Προύσα, Προύσα και κλαγαε Τα καιόνια έκαναν θόρυβ

ο, φύ

γαε για τη στέπα

Αυτ

ό ας

άρεσε πο

λύ

στέπα

ήταν τόσο εγάλη, που δε χρειαζόταν να σκεφτούε πως έπρε-

πε να σωπάσε επειδή κάποιος ερχόταν. Μπορούσαε νακλάψουε όσο θέλαε! Λίγο αργότερα ο Αλή ου επε: «Μηνκλαις, εντάξει; «Εντάξει, επα, αλλά εκενος συνέχισε νακλαίει Έτσι συνέχισα να κλαίω κι εγώ Στο σπτι τύλιξα ερικά πράγατα σ' ένα αντλι και είπα στη αά ου που ήτανξαπλωένη στο κρεβάτι «Εγώ φεύγω. Βγήκα απ το σπίτι,προχώρησα προστά απ το σπτι για να ε δει η αά ου,αν κοταζε απ το παράθυρο Ύστερα ξαναπήκα στο σπτι,ανέβηκα στη σοφίτα άθισα πάνω στον ντορβά ου, υπήρχε

276



εκεί ένα μκρό παράθυρο χωρίς κούφωμα. Από δω μπορούσεςνα βλέπες μακρά τς στέγες πολλών σπτών, η σοφίτα ήτανήσυχη, δεν υπήρχε κανένα έππλο, μονάχα παλά κομμάταξύλο Κατσούφασα δε με ψάχνε κανένας, θα μείνω εδώ γα

πάντα. Κοίταξα πίσω μου, μπρος μου, τα ξύλα κα το παρά-θυρο. Μου άρεσε που θα έμενα γα πάντα σ ένα ήσυχο, μσο-σκότενο δωμάτο Ύστερα όμως ήρθε η μαμά μου. μαμά

μου γέλασε κα εε: αδούρ εδώ είσα, ε» Πήγαμε μαζί στοσπίτ, ύστερα εκείνη ξάπλωσε πάλ στο κρεβάτ. Όταν ήτανξαπλωμένη σ αυτό το κρεβάτ, την έβλεπα συνέχεα σαν μσή

μαμά, γατί ήταν πεσμένη ή στην αρστερή πλευρά ή στη δε-ξά με τα μάτα της μσόκλεστα κοτούσε το κρεβάτ Φανό-ταν σαν πεθαμένο ζώο που κανένας δεν του είχε κλείσε ταμάτα. Μερκές φορές ήταν ξαπλωμένο σ αυτό το κρεβάτ ένα πεθαμένο άλογο, μερκές φορές μα πεθαμένη χελώνα, μερκές φορές ένας πεθαμένος χαμαιλέων

γαγά καθόταν σε μα καρέκα, πάλ με μα πετσέτα στοχέρ, κοίταζε απ την ανοχτή πόρτα το κρεβάτ από μακράΔεν μπήκα στο δωμάτο, στάθηκα στο παράθυρο πίσω απ τηνκαρέκλα της γαγάς μου, κοίταξα το κρεβάτ από πο μακρά,πάνω απ τους ώμους της γαγάς μου. Ο μύγες πετούσαν πάνω απ αυτό το κρεβάτ, με τα λεπτά τους πόδα κάθονταν πά

νω στο πρό

σωπο της μσή

ς μαμά

ς, αλλά

επεδή

η μαμά

μουδεν τους έλεγε με το χέρ της «Φύγετε», ο μύγες άρχσαν νακάθοντα πάνω στο μσό πρόσωπο κα στο κρεβάτ

γαγά πήγε στη μσή μαμά μου μ έναν καθρέφτη, κράτησε τον καθρέφτη στο πρόσωπό της κα της είπε «Σήκω όρ-θα». μαμά μου δεν είπε τίποτα. γαγά συνέχσε να κρατάε τον καθρέφτη στο πρόσωπό της, ήρθαν ένα σωρό μύγεςκ έκατσαν πάνω σ αυτό τον καθρέφτη, είδα το μσό πρόσω-πο της μσής μαμάς μου να έχε γίνε ένα μυγοπρόσωπο γαγά άφησε τον καθρέφτη δίπλα στη μαμά μου, ήρθε κάθσε πάλ στην καρέκλα, πήρε την πετσέτα στα χέρα της, είπε



στην πετσέτα: Τα τζίνια μας δε μας βρίσκουν πια ωραίουςμας εγκατέλεψαν κ αυτά».

Τύλξα πάλι μερικά πράγματα στο μαντίλ κα βγήκα απ

το σπτ· πριν ανεβώ στη σοφίτα παρουσάστηκα για μια στιγμή μπροστά στο σπίτ. Κάθσα εκεί στον ντορβά μου μπροστάστο παράθυρο της σοφτας περίμενα να έρθε να με πάρε ημαμά μου. Κάθισα εκεί με τς ώρες αλλά εκείνη δεν ήρθε. Μεπήρε ο ύπνος εκε που καθόμουνα εκενη δεν ήρθε θα ζήσωεδώ είπα έφτιαξα στον εαυτό μου ένα στρώμα με τον ντορβά. Ξάπλωσα· κα τώρα θα 'ρθει σκέφτηκα. Δεν ήρθε. Η νύ

χτα μπήκε απ' το παράθυρο της σοφτας κάθισε κατάκοπηστο σκονισμένο πάτωμα πάνω στα παλιά ξύλα Ο αράχνες στους τοχους δεν πήγαναν στα σπτα τους ο μύγες δεν πε-τούσαν στο πρόσωπο της νύχτας το ξύλο δεν έτριζε δε μι-λούσε με το άλλο ξύλο.

Η μέρα ήταν Τρίτη το βράδυ ήταν βράδυ του Ιλίου κά

μποσα χρόνια θα κρατήσει αυτό το βράδυ της Τρίτης Εδώ Ηφτώχεα παίδεψε αυτό το βράδυ του Ιουλίου γα τα καλά.Στόμα έχε και μλιά δεν έχε

Επεδή το βράδυ κρατούσε την αναπνοή του κράτησα τηναναπνοή μου κ εγώ. Ήθελα να έρθε ένας πόνος ότ πόνοςνα 'να και να μου κάψε την ψυχή, πόνος δεν ήρθε. Έμεινα

ξαπλωμένη στα χ

έρα της βρα

δά

ς αυτής σαν να ήτανθ

ετήμου μάνα Ύστερα από τρα χρόνα όταν αυτό το βράδυ τηςΤρίτης του Ιλί θα έχε γίνε βράδυ της Τετάρτης του Ιουλίου, θα με βρουν εδώ μέσα με μισόκλειστα μάτια που μέσα

τους δε θα κάθετα ούτε αράχνη.Άνοξα το όμα μ για να μπορέσε η ψυχή μου να πετά-

ξε έξω εύκολα κα για να τη δω τη στγμή που θα πετούσεκοταξα το παράθυρο της σοφτας. Και εδα κάτ να πετάε απτο παράθυρο Δεν πετούσε όμως η ψυχή μου ήταν ένα μκρό

πουλί που είχε χάσει πια τον προσανατολσμό του. Μπήκε μέσα πέταξε μια εδώ κα μα εκε ανάμεσα στα βραδινά ντοβά



ρια που κρατούσαν την ανάσα τους Πετώντας άφησε στη σοφίτα τη μυρωδιά του Αυτή η μυρωδιά πουλιού μου έδωσε τοχέρι της, σηκώθηκα, ακολούθησα αυτή τη μυρωδά, το πουλί

πέταξε πάλ έξω απ το παράθυρο ον ρανό Η μυρωδά

του έμεινε στη σοφίτα Βούλωσα με τον ντορβά μου το παράθυρο τράβηξα μέσα μου τη μυρωδά του πλού που εκόταν στη σοφίτα και νοστάλγησα πολύ τη μαμά μου Ύερα εί-δα πως, απ τη νοαλγία που ένωθα για τη μαμά μου, το βρά-δυ άρχσε ν αναπνέει Το ξύλο έτριξε και έτρ ε, η μυρωδιά

του πουλιού άρχισε να λέει ένα τραγούδ

Π άμε να βγ με γα σεράνΜπρεί κα ν ανταμώσυμε τ ταίρ μας, αμάν αμάν

Κατέβηκα κάτω στο δαμέρισμα, η μαμά μου ρώτησε, όχεμένα το μαξιλάρι της

«Έρχεσα απ

την Προύσα»«Απ τον πάτο της Κόλασης έρχομα», της απάντησαΕκείνη μίλησε πάλ στο μαξιλάρι της«Έφαγες με τους δαβόλους»Ύστερα έμεινε εκεί ξαπλωμένη ως μσή μαμάΚατάπια δεκατέσσερις ασπιρίνες, το στομάχι μου σήκωσε

κύματα Έξω στη στέπα ξεσπούσαν μικρές θύελλες με τη σκό-νη της στέπας να σηκώνετα στριφογυρίζοντας γύρω απ τονεαυτό της Το σώμα μου καθόταν στο παράθυρο με δεκατέσσερς ασπιρίνες, συγχρόνως έβλεπε τον εαυτό του ακέφαλομέσα σ εκείνη τη σκόνη που στρφογύριζε και σηκωνόταν. Τοακέφαλο σώμα σηκώθηκε με τη θύελλα, ύστερα κατέβηκεπάλ κάτω, κάποια στιγμή που η θύελλα πήρε μα ανάσα κα

όλα ηρέμησαν λίγο, το καθισμένο στο παράθυρο σώμα μου εί-δε πως το σώμα που στριφογύριζε μέσα στη σκόνη της στέ-πας εξακολουθούσε να είνα ακέφαλο Το σώμα μου στο παράθυρο προσπάθησε να τοποθετήσε ένα κεφάλι στο σώμα

29



μου που παρασυρόταν απ τη θύελλα αλλά το σώμα παρα-σύρθηκε κι έφυγε μαζ με τη θύελλα το κεφάλι που ήθελε νατου τοποθετήσε έμενε α χέρια του σώματός μου που καθόταν στο παράθυρο. Όταν το σώμα μου μέσα στη θύελλα χά

θηκε από τη στέπα προς τη μερά του αυτοκινητόδρομου τοκαθισμένο στο παράθυρο σώμα μου έπεσε απ την καρέκλαΎστερα ήμουνα στα χέρια της γιαγιάς μου ως κεφάλι Η γα γιά με έβαλε κι έκανα εμετό κα μου έδωσε γιαούρτι με σκόρδο Έβλεπα το, χωριστά απ το κεφάλι μου πεσμένο στο πάτωμα σώμα μου να έρχεται σγά σιγά προς το κεφάλι μου Ύ

στερα ξάπλωσα κάτω απ το τραπέζι σαν τα δηλητηρασμένααπ το χέρ του κράτους μαύρα σκυλά της Προύσας και με τοένα μάτι εδα από μακρά τη μισή μαμά μου λες και ήταν κιεκενη ένα πεθαμένο μαύρο σκυλ πεσμένο σε μα μεριά τουμεγάλου δρόμου, και τό το πεθαμένο σκυλ κοιτούσε έναάλλο πεθαμένο σκυλ στην απέναντι μεριά του δρόμου

Την άλλη μέρα επα στη μισή μαμά μου που ήταν ξαπλω-μένη στο κρεβάτι Θ αυτοκτονήσω» Στην εσοδο της σκά λας πάνω απ την πόρτα του διαμερσματος κρέμονταν ένασωρό γυμνά καλώδα στο διαμέρισμα δεν υπήρχε ηλεκτρικόυπήρχε όμως στο κλμακοστάσο Όποιος ήθελε να έχει ηλε-κτρικό στο σπτ του έπρεπε να φέρει έναν ηλεκτρολόγο, ο

μπαμπά

ς μουέλεγε

εργο

λάβος που

έφτια

ξε αυτ

ότο σπτι εχε σγουρα τρύπιες τσέπες σαν κι εμένα» Εχα μάθει πως

το ρεύμα χτυπούσε τον άνθρωπο αν τα πόδα του ήταν βρεγ-μένα. Έπλυνα τα πόδια μου κα πήγα στο κλμακοστάσιοΣκέφτηκα αν θα έφτανε το μπόι μου στα καλώδια Η μαμά

μου ήρθε κα στάθηκε αντκρυ μου. Έκανα πως δεν την εδακα κοταξα τα καλώδια Εκενη δεν επε τποτα, εγώ δεν επα τποτα. Στο μεταξύ έσβησε το φως στο κλιμακοστάσιο ημαμά μου μ έπασε απ το χέρι, μπήκαμε στο διαμέρισμα. Ό αν η μαμά μου ήταν ξαπλωμένη στο κρεβάτι, αρκούσε καιμόνο ν ανοιγοκλεσω την πόρτα του διαμερσματος, τότε έ



τρεχε πίσω μου σαν το βέλος που ριχνόταν απ' το τόξο Ανοιγόκλεισα πολλές φορές την πόρτα κι η μαμά μου αναγκάστηκε να παρατήσει το κρεβάτι

Όταν ήταν πια όχι μισή αλλά ολόκληρη μαμά πήγα μαζί

με το μικρό μου αδελφό τον Ορχάν στον αυτοκινητόδρομο ή-ξερε ένα λούνα παρκ που είχε και μα μούδες Προχωρήσαμεαπό την άκρη του δρόμου μαζί με τα καμιόνια προς την κα-τεύθυνση της πόλης. Βρήκαμε το λούνα παρκ. Ήταν μεγάλοσαν πόλη Χρωματιστές λάμπες αναβόσβηναν ο ένας έσπρω-χνε τον άλλο για να προχωρήσει ήταν σαν νομάδες που περ-

πατούσαν όλοι μαζί, που ήθελαν να βρουν ένα μέρος κοντάστο νερό πριν πέσει η νύχτα Ήταν οι πρώτοι άνθρωποι πουέβλεπα μετά τους ανθρώπους της Προύσας Ήξερα ότι ήμασταν στην Άγκυρα αλλά αυτό το λούνα παρκ ήταν για μέναη Προύσα Οι καρδιές που πήγαιναν οπ ψηλά με τη ρόδα, οικαρδιές που οπ! κατέβαιναν αυτά τα άστρα που λες κι είχαν

κατεβεί από μια όμορφη νύχτα οι άνθρωποι που περπατούσαν εκεί γεμάτοι ενθουσιασμό οι ηλικιωμένες γυναίκες με τιςζακέτες ριγμένες στους ώμους τους τα παιδιά που τσακ τσακτσακ τσακ έτρωγαν όλα μαζί ηλιόσπορους η μυρωδιά τουτσαγιού που ερχόταν απ' τα σαμοβάρια των καφενείων τα μι-κρά αγόρια που πρόσεχαν τις μεγάλες τους αδελφές οι φωνές

από

τα αναψυκτήρια, που τραγουδ

ού

σαν ξεριζώ

νοντας μεμια βαθιά μελαγχολία βάσανα απ' τα κορμιά αυτών των ανθρώπων, ήταν για μένα η Προύσα Και τώρα θέλαμε να δού-με τις μα μούδες. Μια θηλυκιά και μια αρσενικιά μα μού είχαν τσακωθεί, η θηλυκιά κι ο αρσενικός κάθονταν στα κλουβιά τους με γυρισμένες τις πλάτες τους η θηλυκιά είχε στο χέ-ρι της ένα κομμάτι καθρέφτη σήκωσε τον καθρέφτη και κοίταξε μέσα του τι ακριβώς έκανε το ταίρι της εκείνη την ώρα.Όταν ο αρσενικός γύρισε προς το μέρος της εκείνη έκρυψετον καθρέφτη, πήρε ένα ύφος προσβλημένο ύστερα κοίταξεπάλι στον καθρέφτη να δει τι έκανε το ταίρι της. Μετά νύ



χτωσε, τα φώτα έσβησαν, τα υπόστεγα έκλεισαν. Ήταν σκο-τεινά και δημιουργήθηκε μια τεράστια τρύπα. Ο κόσμος εξα-φανίστηκε στα γρήγορα και οι περισσότεροι ένιωθαν τώρα ταπόδια τους να πονάνε Μερικά μικρά σκυλιά πέρασαν ανάμεσα απ τα υπόστεγα, τα παιδιά δεν ήθελαν πια να περπατή-σουν, οι μεγάλοι τα πήραν στο σκοτάδι στους ώμους τους, ταπαιδιά είχαν κιόλας κοιμηθεί. Ο αδελφός μου ο Ορχάν κι εγώ

προχωρήσαμε προς τη στέπα μας και ελπίζαμε ότι η μαμά μαςκαι ο μπαμπάς μας θα είχαν πάει ίσως σινεμά. Φτάσαμε στηστέπα μας ύστερα από τρεις ώρες. Είδα τη σκιά του μπαμπά

μου να πηγαίνει από δω κι από κει στη στέπα στο φως μιαςλάμπας πετρελαίου. Δε χρειάστηκε να με δείρει ο μπαμπάςμου πολλή ώρα. Ύστερα από ένα χαστούκι φίλησα το πάτω-μα. «Μουσταφά, να δοξάζεις το Θεό που γυρίσανε πίσω» είπε η γιαγιά μου. Ύστερα αρρώστησα. Ο πόνος έμοιαζε σαν ναμου κόβανε το κρέας μ ένα ξυραφάκι. Όταν ήθελα ν σκε-

φτώ τον Μουσταφά μου και να κλάψω, δεν έβρισκα το δρό-μο που πήγαινε στα δάκρυά μου. Το σώμα μου δεν ήταν πιατο δικό μου σώμα. Σκέφτηκα πως η ζέστη της στέπας που καθόταν στα σίγουρα στο δωμάτιο ήταν πόνος. Απ το κρεβάτιέβλεπα τους λόφους όπου οι Αμερικάνοι παίζανε γκολφ. Κα-τά το βράδυ είδα σκόρπιους σε όλο το λόφο μερικούς ανθρώ-

πους να σκύβ

ουν και να σηκώ

νουν κά

τι.Ο

μπαμπά

ς μου κά

θε βράδυ μου έλεγε «Κόρη μου, γιατί αρρώστησες για ναστενοχωρήσεις τον γκαντέμη μπαμπά σου» Δεν ήξερα τι νααπαντήσω. Οι άνθρωποι στο διαμέρισμα κινούνταν. Κάθο-νταν, σηκώνονταν, άνοιγαν τη βρύση, ανοιγόκλειναν τις πόρτες. Και οι άνθρωποι στο λόφο του γκολφ κινούνταν, περπατούσαν εδώ κι εκε ια μένα οι άνθρωποι αυτοί και η οικογένειά μου ανήκαν ο ένας στον άλλο. Σκέφτηκα τον Μουσταφάμου. Όπως πάντα, ανάμεσα σε δυο γέφυρες της Προύσας, ερ-χόταν προς εμένα με τα βιβλία του σχολείου κάτω απ τη μασχάλη του, λόγω όμως της αρρώστιας μου, εγώ μπόρεσα να



περπατήσω προς εκενον πολύ αργά και δεν κατάφερα να τονκρατήσω στα μάτια μου. Έτσι άρχισα να ξεχνάω το πρόσωπό

του. γιαγιά καθόταν σε μια καρέκλα μπροστά στο παράθυρο

«Οι γετονες δε χτυπάνε την πόρτα μας, γιατ η γλώσσα τουςδεν καταλαβανει τη δικιά μας. Εκενοι έχουν έρθει απ τηνΑλβανα», επε. Ύστερα έλεγε: «Εκε κάτω εναι ένα λεπτό δέ-ντρο, τι δέντρο να εναι άραγε;»

Την άλλη μέρα επε μια ακόμα φορά: «Εκε κάτω εναι ένα λεπτό δέντρο, τι δέντρο να εναι άραγε»

Μου μλησε για την κόρη των Αλβανών γειτόνων Ήταν,λέει, λγο πιο μεγάλη από μένα, άπλωνε πλυμένα ρούχα στοσκοιν που ήταν μπροστά στο σπτι ή έπαιζε μπροστά στο σπτι μόνη της. Δεν εχε λαιμό Το κεφάλι της ήταν κολλημένοστους ώμους της σαν το κεφάλι μιας κακοραμμένης κούκλας.Όταν το σήκωνε για να απλώσει τα σεντόνια, το κεφάλι της

χανόταν τελεως ανάμεσα στους ώμους της.Έγινα καλά, πήγα στο παράθυρο και ανακάλυψα πως δενυπήρχε τέτοιο δέντρο ούτε τέτοιο κορτσι

«Γιαγιά, δεν υπάρχει τέτοιο δέντρο ούτε τέτοιο κορτσι»,επα.

«Σε κορόιδεψα, σ αυτό το σπτι δεν εσαι η μόνη που κα-

ταλ

αβ

ανει απ

ό διαο

λο

δου

λει

ές», ε

πεΌμως μόνο το ότι οι γετονές μας ήταν απ' την Αλβανα α

λήθευε, και το ότι η γλώσσα τους δεν καταλαβανει τη δικιά

μας ήταν επσης αλήθεια. Κοιτούσαν τα πρόσωπά μας, κι ότανσυναντιόμααν, τα μάτια τους γνονταν τεράστια. Οι Αλβανο γετονες εχαν μια κόρη στην ηλικα μου, αλλά καθόταν συνέχεια μέσα στο σπτι, γιατ σύντομα έπρεπε να πεθάνει. «Τανεφρά της έχουν φυματωση», εε η μαμά μου Εγώ και η γιαγιά μου πήγαμε μια φορά να τη δούμε Σηκώθηκε επειδή εχαμε πάει εμες, πάνω στο τραπέζι ήταν μια γκαζιέρα, όρθιαμας έφτιαξε ένα γλυκό με ζύμη «Εναι λουκουμάς, γλυκό λου



κουμάς», επε Κοταξα το πρόσωπό της, ήθελα να δω γιατ έ-πρεπε να πεθάνει Μ ένα κουτάλι έβαλε ζύμη μέσα στο λάδικαι εξήγησε στη γιαγιά μου, μισά αρβαντικα μισά τούρκικα,πώς γνεται αυτό το γλυκό Το σπτι της στέπας μύριζε δυο μέ

ρες γλυκό, ύστερα το κορτσι πέθανε Ο μπαμπάς της και δυοάντρες του δήμου την κουβάλησαν μέσα απ τη στέπα με τοφέρετρο για τους άπορους

ΜπμάχρραχμανρραχΕχάμντ υ άχραμπ α ν. Ερραχμάνρραχ μα ύ

κ βμντν Iακνά μπ υvτ ύ β ακέ ν έ'ν. Iχv τν ρατέ μυτ κμ Σρατ ζνέ ν 'αμτέ α ϊχμ καϊρ

μαΓτυμπ α ϊχμ βv ταν. Αμήν Μπ μάχρραχμανρραχΚ υ χυβα α χύ χάvτ Aάχυαμvτ. μ v τ β έμ υέντ Βέμ κύν χ ύ κυφυβέν χάντ Αμήν.

Θεέ μου, σε παρακαλώ, δέξου αυτές τις προσευχές γι αυτό το κορτσι απ την Αλβανα που έψηνε τα γλυκά στην γκαζιέρα

ια τη μαμά της μαμάς μου που πέθανε πολύ νέα, για τηνπεθαμένη κόρη της γυνακας που εχε δει η γιαγιά μου στην

Ουλού

Κιοπρού

στηνΠ

ρού

σα, για τους οικοδό

μους στο τζ

αμ του σουλτάνου, τον ευλογημένο Καραγκιόζη και τον ευλογημένο Χατζηαβάτη που έλεγαν τόσο αστεα πράγματα, ώστεκανένας εργάτης δεν μπορούσε να δουλέψει απ τα γέλια, πουμε μια λέξη του σουλτάνου τούς πήραν το κεφάλι, για τις δύοπεθαμένες αδελφές της γυνακας που εχε δει η γιαγιά μουστο μεγάλο δρόμο στην Προύσα, για τον πεθαμένο άντρα τηςγυνακας με το παιδ στην Προύσα, που απ τη στενοχώριατής εχε κοπε το γάλα, για την πεθαμένη μαμά, τον πεθαμένομπαμπά και την πεθαμένη αδελφή του ανθρώπου που ζητιά-νευε μπροστά στο τζαμ στην Προύσα, για τον πεθαμένο ά



ντρα της γυνακας στο πάρκο στην Προύσα για την πεθαμένη μαμά κα τον πεθαμένο μπαμπά της γυναίκας που συνάντησε η γιαγιά μου στην Ουλού Τσεσμέ στην Προύσα γιατους πεθαμένους γονείς των ανθρώπων στα παλατζίδικα της

Προύσας, γα τους πεθαμένους γονείς των ανθρώπων που έμοαζαν ορφανο κα περίμεναν στο στενό σοκάκι, γα τουςπεθαμένους γονείς της καμπούρας πουτάνας ην Προύσαπου φυσούσε τα κάρβουνα με μια εφημερίδα, γα τη γριά

πουτάνα Φατμά και την άλλη μικρή γυνακα που είχε πλύνεικαι σδερώσει το ταφταδένο φουστάνι μου στην Προύσα, για

τους πεθαμένους γονες του θεου Ρετζέπ που με τα πατημέ-να του παπούτσια με πήγε στο Τσενγκέλ Τσεσμέ κα μου εε«Πήγαινε σπτ» για την πεθαμένη μαμά και τον πεθαμένομπαμπά της τρελοΣανέ που κρατούσε δακόσα γραμμάριατυρί ψηλά στο χέρ της και σουλατσάρζε μπροστά στα σπτιατων βομηχάνων ζάχαρης στο άψυχο σοκάκ μας στην Πρού

σα, για την Αρμένισσα που μου έδωσε χουρμά κα πέθανεστην είσοδο του σπιτού στην Ισταμπούλ, γα τον πεθαμένοΧασάν Αλή ιουτζέλ που έβαλε κα μεταφράσανε τον Μολέρο, γα τον πεθαμένο Μολέρο στην Προύσα, γα την πεθαμέ-νη Ισδώρα Ντάνκαν γα τα πεθαμένα ερωτευμένα ζευγάριαπου έπεφταν απ την κορφή του Ουλούνταγ στην Προύσα,

γα τους πεθ

αμένους γονες του

διπλωμ

ένου στα

δυο

θείουΣαβκ που στη μσοτελεωμένη βίλα μας στην Προύσα έτρω-

γε τα ρόδια σπυρί σπυρί χωρίς να ρε κανένα κάτω γα ναπάε στον Παράδεσο για τους πεθαμένους γονείς του τρελού

του νεκροταφεου, του Μουσά που μου έδειξε το πράμα τουστην Ισταμπούλ και με ρώτησε «Ωραο είναι», γα όλους τουςπεθαμένους που εδα στο νεκροταφείο στην Ισταμπούλ με τηγιαγά μου, για τους πεθαμένους γονείς όλων των στρατωτώνπου είδα στο τρένο γα τα οχτώ πεθαμένα παδά της γιαγιάςμου που αρνήθηκαν να φάνε καρπούζι πρν πεθάνουν στοχωριό της στην Καππαδοκα, γα τους πεθαμένους γονείς των



εργατών του λατομείου στο βουνό, γα τον πεθαένο μπαπά

της κουτσής πουτάνας που είδε τον νεκρό πατέρα της απ' τοπαράθυρο κα μου έδωσε το χούλα χουπ της γα τους αγίουςμε τς σκονσμένες ταφόπετρες που είνα θαμένο στο Ουλού

Τζαμί στην Προύσα, γα την πεθαένη μαμά κα τον πεθαμένο μπαπά του ανθρώπου ε τα γυαλά στην Αγορά Χρτ-χούρτ της Προύσας που είχε το δεξί του πόδ πάνω στο πα-πούτσ του, γα την πεθαμένη μαμά κα τον πεθαμένο μπαμπά

της τρελοΑτέν που τα βράδα στην Προύσα, ε το νταούλκα τς πέτρες της κατουρούσε προστά στο μπουρδέλο που

έμενε η αδελφή της, γα τους πεθαμένους γαμπρούς κα νύφεςπου πέθαναν την πρώτη νύχτα του γάμου τους στα γκετζέ-κοντου κα που η μαά της Πολύ Νωρίς Το Πρωί δεν μπο-ρούσε να συγκρατήσε τα ονόματά τους, γα τον όμορφο ληστή Αβάζ, γα την πεθαμένη μαμά κα τον πεθαμένο μπαμπά

της θείας Μπαμπάκως που τα μαλλά της άσπρσαν σε μα

νύχτα γατί πέθανε ο αδελφός της στην σταμπούλ, γα τουςπεθαμένους γονείς των γυνακών ο Σουλτάν Χαμάμ στηνΠρούσα γα το λοχαγό που πέθανε είκοσ τρών χρονών από

φυματίωση άντρα της λίγο καλύτερα από σώγαμπρο θείαςΣντκά που όλο τρυπούσε τς φωτογραφίες του πρωθυπουρ-γού του Δημοκρατκού Κόμματος στς εφημερίδες κα περ-

νώ

ντας απ'

τον ανήφορό

μας στηνΠ

ρού

σα φώ

ναζ

ε «Φατά

χανούμ» τη αμά μου γα την πεθαμένη γαγά κα τον πεθα-ένο παππού του κορτσού απ την Αλβανία που έφυγε σήμερα με το φέρετρο μέσα στη στέπα γα τον εξακοσοστό εκοστό τέταρτο στρατώτη που πέθανε στον πρώτο παγκόσμοπόλεμο γα τον εξακοσοστό εκοστό πέμπτο στρατώτη πουπέθανε στο ποτάμ, γα τον εξακοσοστό εκοστό έκτο νεκρό

στρατώτη γα τον εξακοσοστό εκοστό όγδοο νεκρό στρα-τώτη, γα τον εξακοσοστό εκοστό ένατο νεκρό στρατώτηγα τον εξακοσοστό τρακοστό στρατώτη που πέθανε καθ σμένος κάτω απ' τη βροχή



Αφού μεταφέρθηκε το φέρετρο με το κορίτσ από την Αλ-βανία, δεν είδα κανέναν άλλο άνθρωπο, εκτός απ' τον μπα-μπά μου, να κυκλοφορεί στη στέπα Ο αέρας της στέπας έ-φερνε μόνο σκισμένες εφημερίδες, τα φύλλα των εφημερίδων

έμεναν κρεμασμένα στα αγκαθωτά θαμνόχορτα της ερήμουΠήγαινα, έσκυβα και τα δάβαζα, επειδή ήταν σκισμένα, μουάρεσε να πηγαίνω απ' τη μια σκισμένη εφημερίδα στην άλληκαι να διαβάζω μισές ιστορίες, σαν η μία να ήταν συνέχεατης άλλης Όταν απομακρυνόμουνα πολύ μέσα στη στέπα, ημαμά μου μου φώναζε απ' το παράθυρο «Κόρη μου, μη δια-

βάζεις τς βρωμοεφημερίδες, τι θα λένε ο ξένοι γα μας!» Αυτό το έβρσκα αστείο, δεν υπήρχαν ξένο που θα μπορούσαννα πουν κάτι για μας Αν οι Αλβανοί γείτονές μας έλεγαν κάτι γα μας, δε θα το καταλαβαίναμε, εκτός αυτού δεν κοιτού-σαν ποτέ απ' το παράθυρο

Ύστερα από λίγο καιρό πέρασε δεύτερος πεθαμένος απ'

τη στέπα Ένα πρωί ακούσαμε ένα μεγάλο θόρυβο σαν κά-ποιος να έσκιζε οχτώ μέτρα ύφασμα. μαμά μου, η γαγιά, οΑλή, ο μκρός αδελφός μου Ορχάν και η αδελφή μου ΜαύροΡόδο κρατούσαμε στο χέρι ποτήρια τσαγού, τα ποτήρα έπε-σαν την ίδια στιγμή απ' τα χέρα μας και σπάσανε Άρχσε νακουνιέτα το τραπέζι, η γαγά μου κα η μαμά μου σηκώθη-

κανό

ρθ

ιες κρά

τησαν τα χέρια τους ανοιχτ

ά μπροστά στοστήθος τους, άρχισαν να προσεύχονται, με τα μάτια κλεστά

εαν «Σεισμός, σεισμός!» Σηκωθήκαμε κ εμείς, κλείσαμε ταμάτια μας και αρχίσαμε όλοι να λέμε «Μπισμλλάχρραχμανρραχιμ» και να κουνόμαστε

Σε λίγο ανοίξαμε τα μάτια μας και είδαμε ότι όχ τα τρα-πέζια ή οι λάμπες, αλλά εμείς ήμασταν τα μόνα πλάσματα

που κουνιόντουσαν ακόμα στον κόσμο «Να βγούμε απ' τοσπίτι», είπε η μαμά μου μαμά μου, η γιαγά, ο Αλή, ο α-δελφός μου Ορχάν κα η αδελφή μου Μαύρο Ρόδο, όλο μαςβγήκαμε απ το σπίτ και πήγαμε προς τον αυτοκνητόδρο



ο γυρσαε και κοιτάξαε το σπτι της στέπας το σπίτι στεκόταν εκε ολόκληρο. «Δεν ήταν σεισός» είπε η γιαγιά

Ύστερα εδα πάλι τους στρατιώτες Οι στρατιώτες στέκο-νταν στον αυτοκινητόδροο ένα καιόνι ήταν εκεί στο τζά-ι ενός αυτοκινήτου υπήρχαν αίατα ένα ποδήλατο πεσέ-νο στην άκρη του δρόου Δεν είδαε τον νεκρό είχε φύγειαπό ώρα ήταν ένας εργάτης πήγαινε ε το ποδήλατο στοεργοστάσιο Μαά παπά δεν εχε, είχε όνο ένα θείο καιια θεα. Εξαιτίας του φορτηγού δεν εχε δει το αυτοκνητοπου ερχόταν. Έπεσε πάνω στο αυτοκίνητο πήκε απ' το έ

να τζάι και βγήκε απ' το άλλο Αυτό ας το διηγήθηκε έ-νας στρατιώτης ύστερα ο στρατιώτης πήρε στο χέρι του τοπόδι του εργάτη ε την κόκκινη κάλτσα που ήταν ακόα στοδρόο και προχώρησε προς την άλλη εριά του δρόου

«Δεν ήταν σεισός πορεί να φώναξε ο θάνατος επειδή οάνθρωπος ήταν πολύ νέος. Ποιος ξέρει ίσως ο θάνατος θέλει

να κλάψουε για κενον» επε η αά ου Πρώτα άρχισε νακλαίει η Μαύρο Ρόδο προχώραγε προστά ας ο ποδόγυροςτου φορέατός της ήταν ξηλωένος Έβλεπα τον ξηλωένοποδόγυρο και έκλαψα γι αυτόν. Η Μαύρο Ρόδο πήγαινε κά-που στη στέπα η στέπα ήταν πολύ εγάλη για να την οδηγή-σουν οπουδήποτε τα ικρά της πόδια Και τα κοάτια εφη

ερίδ

ας που πετού

σαν εδώ

κι εκεί

ε τον αέρα της στέπας άρ-χισαν να έρχονται πίσω από ας που καίγαε Κλαγαε π-

σω από τη Μαύρο Ρόδο τα κοάτια εφηερδας σκάλωνανπότε πότε πάνω στ' αγκάθια, ύστερα πετούσαν ξανά ανάεσα στα πόδια ας δπλα στα πόδια ας. Όταν σκοτείνιασεδε βλέπαε πια τα οάτια εφηερδας εκενα όως συνέ-χισαν να κολλάνε στους αστράγαλούς ας στα γόνατά ας.Επειδή έσα στο σκοτάδι ο ξηλωένος ποδόγυρος της αδελ-φής ου δε φαινόταν πια, άρχισα να λέω ένα παλιό λυπητερό

τραγούδι:

288



Και πίνον ας μπή ε η ειόνα σου ο πο ήρι μουΤ ώρα υάς μέσα ο αίμα μου

Καθώς το τραγούδ ήταν ένα πολύ αργό τραγούδ περπα-

τούσε αργά από πίσω του κα η κλαίουσα χορωδία Στη έ-πα η νύχτα ήταν κρύα η νύχτα είχε αστέρα κα τ' αστέρα έ-μοαζαν να ήταν σε μέρος πο ζεστό απ' το δκό μας Ο νε-κροί μας κάθοντα πάνω στον ουρανό» είπε η μαμά μου Τώ-ρα κλαίγαμε γα τους νεκρούς που κάθονταν από πάνω μας.Ο νεκροί περπατούσαν μαζί μας φώτζαν το κλάμα μας κ ε

γώ πίσω απ' τα γυαλά του είδα τα μάτα του Αλή που κλαίγανε κ έκλαψα ακόμα πο πολύ Κλαίγοντας φτάσαμε στοσπίτ μας ση έπα περάσαμε απ την τρύπα κα μπήκαμεμέσα. Στο δαμέρσμα ο μπαμπάς μου με το ξυρσμένο λόγωτης ζέστης κεφάλ του καθόταν μόνος του στο τραπέζ. Μαςείδε στο μσοσκόταδο κα είπε

Κλαίτε α μένα κλαίτε α τον άτυχο μπαμπά σας»Να Μουσταφά γα σένα κλαίμε» είπε η μαμά μου.Επαμε κ εμείςΝα Μουσταφά γα σένα κλαίμε»Μην κλαίτε γατί θα κλαίω κ εγώ δεν πέθανα ακόμα

ζω» επε ο Μουσταφά.Κ

αθί

σαμε στο τραπέζ

δί

πλ

α στονΜ

ουσταφά

κοτάξ

αμεόλο κλαίγοντας τον Μουσταφά στα μάτα Είχε μα λακκου-βίτσα που του κοβε το σαγόν στα δυο Κοταξα αυτή τη λακ-κουβίτσα κ έκλαψα ακόμα πο πολύ Έτσ υψώθηκαν ο φωνές κα των άλλων που έκλαγαν. Ο Μουσταφά κούνησε τοκεφάλ του δεξά αρστερά κα χαμογέλασε Έξω πάνω απ'

τη στέπα στέκονταν τ' αστέρα τώρα μαζί με το φεγγάρ κακοίταζαν εμάς τους ανθρώπους που κλαίγαμε γα τον Μουσταφά κοτάζοντας τ' αστέρα

Σ' αυτό το εκτός πόλης γυμνάσο δεν είχα φίλους Όλα ταπαδά έρχονταν στο σχολείο λασπωμένα ως το λαμό η λά



σπη στέγνωνε στο άθηα, έφγαν αζ ε την ξερή λάσπη.Οι δάσκαλοι ρωτούσαν τι δουλειά κάνει ο παπάς ας. Ότανεγώ έλεγα παπάς ου εναι εργολάβος», Ω, τότε εναιπλούσιος» λέγανε και ζητούσαν από ένα την πιο εγάλη δω-ρεά για το σχολεο, εκοσι λρες Ο παπάς ου δεν εχε λε-φτά και οι δάσκαλοι ε ρωτούσαν πότε θα φέρω τα λεφτά αά ου επε ια φορά: δασκάλα σου να η ρωτάει τόσαπράγατα να κρατάει τα σαγόνια της ε το χέρι της». Την επόενη φορά που ια δασκάλα ε ρώτησε πού εναι τα λεφτάτης απάντησα: Κυρα, η αά ου λέει: 'Ή δασκάλα σου να

η ρωτάει τόσα πράγατα, να κρατάει τα σαγόνια της ε τοχέρι της» δασκάλα θέλησε να ιλήσει ε τον παπά ου.Ο παπάς ου ήρθε στο σχολεο ε το καπέλο του. δα-σκάλα τού επε Αχ, Μουσταφά πέη, να βλέπατε πώς κοκ-κνισα προστά σ όλους τους αθητές!» Ο παπάς ου έ-πρεπε να βρει εκοσι λρες για να πορέσει να κλεσει το στό

α του σχολεου Ζούσαε ε τα δανεικά που έβρισκε ακόαο παπάς ου, δεν ξέρω πώς ποδιά ου ήταν η παλιά ικρή ποδιά της Προύσας. Ήρθε ο χειώνας, ο δρόος που πή-γαινε από το σπτι στη στέπα σ τό το εκτός πόλης γυνάσιοέγινε παγωένη λάσπη. Δεν εχα παπούτσια φόρεσα τα λαστιχένια έστια τς γιαγιάς ου που ου ρχονταν εγάλα

λά

σπη ήταν πεισατά

ρα σαν ρετσνι πεύ

κου τα λά

στιχα κό

λλησαν κι έειναν έσα της Τα άφησα κε, γύρισα σπτι, η α-ά ου ου επε πάλι πως θα πορούσε να ου πάρει παπού-τσια αν άνοιγε το πουρδέλο του Αλκαν ύρισα πσω στακαρφωένα στη λάσπη λαιχένια έσια

Μονάχα ένα κορτσι ιλούσε αζ ου στο σχολεο ήταν ηκόρη του χότζα του τζαιού Εχε κόκκινα άγουλα, όορφο,πλατύ πρόσωπο κυατιστά κοκκινωπά αλλιά. Την ώρα πουο παπάς της έψελνε από το ιναρέ το εσηεριανό και τοεσπερινό εζάνι, γυρνούσαε και οι δυο στην τάξη τα κεφάλιαας στο παράθυρο, προς τη εριά του τζαιού.



Είχα πολλά μαλλιά τα μάζευα ψηλά με πιαστράκια δασκάλα της γυμναστικής μια νέα γυναίκα που τριγυρνούσε πάντα με φόρμα γυμναστικής προχώρησε μια φορά καταπάνωμου στο διάδρομο του σχολείου άρπαξε τα μαλλιά μου στα

χέρια της τα τράβηξε στο μεταξύ πιαστράκια και τούφες μαλλιά έφυγαν απ το κεφάλι μου Οι μαθητές που ήταν στο διάδρομο πετάχτηκαν απ τις θέσεις τους όπως τα πιαστράκιαστηθήκανε κολλητά στους τοίχους λες και κάποιος ήθελε νατους σπρώξει στην άκρη και με γουρλωμένα μάτια κοίταζανεμένα και τη δασκάλα που με τραβούσε πσω της απ τα μαλ

λιά Οι μαθητές χαμήλωσαν αμέσως τα βλέφαρά τους λες καιτα μάτια τους για να μπορέσουν να παρακολουθήσουν την εικόνα έπρεπε να τρέχουν κι αυτά. Εγώ όμως τα έβλεπα όλααυτά σαν εικόνες σε αργή κνηση το στόμα της δασκάλας τηςγυμναστικής πλησίασε αργά αργά και μεγάλωσε τόσο που οιτοχοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. σάρκα του τερά

στιου στόματος μίλησε και απελησε πως στις εξετάσεις στοτέλος της χρονιάς θα έβλεπα τι εχα να πάθω Το εα στο σπίτι Ούιι τι ήθελε από σένα η κακούργα! Μη φοβάσαι αδελφή θα προσευχηθώ εγώ ο Αλλάχ θα της στραβώσει το στόμα να μην μπορεί να μιλήσει είπε η γαγιά μου. Και πραγματικά έτσι έγινε. Όταν ήρθε η ώρα των εξετάσεων στο τέλος

της χρονιά

ς ή

ταν εκεί

κιάλλ

οιδά

σκαλ

οι ηδ

ασκάλ

α της γυ

μναστικής είχε ακουμπήσει το κεφάλι της στο τραπέζι βογγούσε συνέχεια πονούσε το στομάχι της. Οι άλλοι δάσκαλοιμου έβαλαν καλό βαθμό και γλύτωσα απ την εκδκηση τηςδασκάλας της γυμναστικής και δεν κατάλαβα ποτέ για ποιοπράγμα ήθελε να πάρει εκδίκηση. κόρη του χότζα του τζαμιού μου είπε πως αυτή η γυναίκα ήταν κορίτσι που εχε μενει στο ράφι. Δε σκέφτεται πια με την καρδιά αλλά με τονκώλο της είπε. Μου επε επίσης ότι εχαν προσευχηθε μετον μπαμπά της που ήταν χότζας στο τζαμί να σπάσουν ταπόδια της δασκάλας τη μέρα των εξετάσεων



κανέναν άλλο εκτός απ τον μπαμπά της για να ζητήσει βοήθεια. Ο παππούς μου έστειλε μήνυμα πως θα ρθει σύντομακαι όρισε την ημερομηνία του ερχομού του. Δεν ήρθε την ημέρα εκείνη εγώ και η μαμά μου πήγαμε σε μια μάντισσα. Έ

καψε το χαρτί πάνω στο οποίο είχαμε γράψει την ερώτησηπότε θα έρθει ο παππούς μου το έβαλε μέσα σ' ένα ποτήρι νερό κοίταξε το νερό «Είστε στενοχωρημένη για ένα γέρο άνθρωπο θα 'ρθει σε τρία τέρμινα σε τρεις ώρες τρεις μέρες ήτρεις μήνες θα έρθει σε ένα από τα τρία αυτά τέρμινα» είπε.Ο παππούς μου ήρθε στο σπίτι μας στη στέπα ύστερα από

τρεις μέρες με δυο τεράστιες ξύλινες βαλίτσες. Είχα να τον δωδέκα χρόνια. Όπως και τότε μου είπε «Κορίτσι της πόλης κο-ρίτσι της πόλης αναγνώρισες τον παππού σου» Από τη βα-λίτσα βγήκαν ξερά δαμάσκηνα πλιγούρι βερίκοκα και σιτάρι. Το σακάκι το γιλέκο και το παντελόνι του παππού μου ήταν τα ίδια μ εκείνα που φορούσε πριν από δέκα χρόνια. Μύ

ρισα το σακάκι και το γιλέκο του μύριζαν κι εκείνα δαμά-σκηνο βερίκοκο και δημητριακά μύρισα κρυφά το κεφάλιτου μύριζε κι εκείνο βερίκοκο και σκονισμένο πλιγούρι. Εκείνη τη στιγμή σκέφτηκα πως κι εκείνος είχε κάποτε μια μαμά

κι έναν μπαμπά και από την ημέρα εκείνη όταν προσευχό-μουνα για τους πεθαμένους αποφάσισα να προσεύχομαι και

για τηδ

ικιά

του πεθ

αμένη μαμ

άκαι τον πε

θαμ

ένο μπαμπ

ά.Ο παππούς μου Αχμέτ κάθισε κάτω ανακούρκουδα δεν

ήθελε να καθίσει στην καέκλα. Έτσι κάθισαν και η γιαγιά ομπαμπάς μου και η μαμά μου καταγής γύρω του. Καθίσαμε κιεμείς τα παιδιά χάμω οι καρέκλες έμειναν άδειες. Ήταν ακριβώς όπως στο τζαμί. Ο παππούς μου μιλούσε και όλοι τονάκουγαν. Όταν σώπαινε όλοι κοιτούσαν το πάτωμα σαν τοχότζα στο τζαμί της κωμόπολης που μου μάθαινε το Κοράνιλες κι εκείνη τη στιγμή έβλεπαν ένα μαμούνι που είχε πέσει ανάσκελα και πάσχιζε να σωθεί. Η στέπα ήταν όπως πάντα ήσυχη στο σπίτι μας υπήρχε πολλή κίνηση. Κάναμε πέντε φο

293



ρές την ημέρα το ναμάζι μας με τον παππού Στη στέπα δεν υ-πήρχε κανένα τζαμ για να καταλαβανουμε απ το εζάνι τουτις ώρες του ναμαζιού Ο παππούς μου κοταξε τον ήλιο καιεε «Τώρα ψέλνεται το εσπερινό, τι λες Φατμά;» «Μάλλον

μπαμπά» απαντούσε η μαμά μου. Έκανε ναμάζι και ο μπαμπάς μου Καθόμααν σκυμμένοι σε όλα τα δωμάτια καιπροσευχόμασταν απ τα δωμάτια έρχονταν με δυνατές φωνέςτα ονόματα του Αλλάχ και του Μωάμεθ. Κάθε δωμάτιο ήτανκι ένα τζαμ.

Μια φορά, ανάμεσα στο μεσημεριανό και το εσπερινό να

μάζι άκουσα τον παππού μου να κλάνει εκε που λαγοκοιμόταν Όμως μια άλλη φορά έκανε ναμάζι χωρς να κάνει πλύσεις Επα στη μαμά μου ότι ο παππούς έκλανε η μαμά μουεε ντροπαλά «Ο καημένος εναι γέρος άνθρωπος».

Ο παππούς μου ο Αχμέτ και η μαμά μου η Φατμά κάθονταν πολύ συχνά μαζ και μιλούσαν σιγά, με μακριές σιωπές.

Όταν καθόμουνα δπλα τους δεν τους καταλάβαινα Μου ε-παν πως μιλούσαν για τα παλιά, για πεθαμένους που εγώ δενήξερα Κάτι κρατούσε την ψυχή του παππού μου ανάμεσαστα δόντια του. Ρωτούσε πολύ συχνά τη μαμά μου «Φατμάκόρη μου με συγχώρεσε άραγε» Ύστερα δάκρυα έτρεχαν απτα μάτια τ ανακατεύονταν με τις μύξες τ, έσταζαν κάτω

ανάμεσα στα πόδια του δε χρησιμοποιούσε μαντλι όλα έ-σταζαν κάτω, έκλαιγε για τη μαμά της μαμάς μου στα νιάτατου την εχε δέσει απ τα μαλλιά στην ουρά του αλόγ τουτου Σεπτέμβρη και την εχε τραβήξει πσω του σέρνοντάς τηνπάνω στις πέτρες. κενο που μ έκανε ν απορώ ήταν πως ημαμά μου δεν τον ρωτούσε ποτέ γιατ το εχε κάνει Όλο τουέλεγε: «Μπαμπά όταν κατάλαβε ότι θα πεθάνει μου εε πωςσε εχε συγχωρέσει. Ήταν ξαπλωμένη στο κρεβάτι και μου επε "Φατμά, κόρη μ πες του πως τον συγχώρεσα εναι ε-λεύθερος». Μόνο μετά απ αυτό ο παππούς μου έβγαζε τομαντλι απ' την τσπη του σκούπιζε το πρόσωπό του και πή

29



γανε στο χαλκ της ποσευχής. «Άντας σαν τα ψηλ βουν τ χλα χε τώα. Έλωσε» είπε η α ου «Παλ ήταν σαν τα ελεθεα βοσκοτόπα παλ ήταν τόσο εγαλόπεπος παλ ήταν σαν το βχο παλ είχε ανεβεί στο λογό του κα κατοησε δεξ αστε τους χωοφλακες πουήθελαν να τον συλλβουν». α τον παπ ου κα τη γαγου ο παππος ου Αχτ ήταν νας σπλαχνος ληής. «Δενήταν σπλαχνος παντετηκε λλη α φο γα να σώσεα νεαή Ανσσα απ' τη σφαγή. Ο παπς την είχεδε πνω σε α γφυα η κοπλα ετοαζόταν εκείνη τη στγ

ή να πσε στο νεό. Η Ανσσα να ου απ' το φόβοτης επεδή πίστευε πως η γη είνα από φωτ δεν βγανε ποτ ξω στον κήπο ενε συνχεα ο σπίτ σε σκες γωνς.Πστψτε ε ο παπς ου γα να της ε τον πυετό τηςείχε πλνε τα πόδα ε κο νεό» επε η α ου.

Ο παπς ου είπε «Κόη ου η α σου είνα εω

τευνη ε τον σπλαχνο παπ της δεν ποοε να κνουε τίποτα εείς στα τα της είαστε ξυπόλυτο χωτεςΟ πατας της είνα αγς» Η α ου κ ο παπς ου κπνζαν κυφ στην τουαλτα Ο παππος ου απγγελλε ποήατα ενός ποητή του Ουαγ γου του Απο Σαλτ πουείχε γεννηθεί πν από τον Ποφήτη ας τον ωεθ κα εί

χε πολ πν λήσε σ αχα ε τους Άαβες. τεκότανποστ στο παθυο ξω από πίσω του η πα τεόπαζε απαλ σαν να κουγε τον παππο ου. Η στπα τον κουγε ονχα ο παίκτες του γκολφ στους λόφους της στπαςείχαν ναν λλο υθό. ε «Αχ καδ ου η σβήνες τοφως απ' τα τα σου ην ξεχνς το θνατο ην ξεχνς τηνεπστοφή ετ το θνατο. Ο χόνος ο πεασνος ο χόνοςπου χετα λε ψατα ην πεε στο χόνο γατί ζες σναν κόσο που ξεγελε τους ανθώπους που ζουν σα του.Αχ νθωπε κλας γα τους νο. Ο νεκο κοοαστους τφους τους χουν πεουσία τό το σπο σβανο



άσε τους νεκρούς, άφησέ τους να κοηθούν, ατ θα 'ρθε αέρα που θα κληθούν Θα ξυπνήσουν όπως ακρβώς σηκώνετα κανες από τον ύπνο Όπου κληθούν εκε θα πάνε, άλλοςθα ενα υνός, άλλος ε ρούχα, άλλος θα έχε ρούχα παλά,

άλλος ρούχα κανούραερα ο παππούς ου ανέφερε άλλον έναν ποητή, τον

Τζαούντ, ο του Απντουλλάχ Καθσένος πάνω σε ακοκκνωπή καήλα εχε πε στους Άραβες: «Ε, άνθρωπο, ελάτε, ακούστε, άθετε, απορήστε: ο ζωντανο έχουν το κότς χρόνο το που πεθανουν ζν στην αωνότητα νε

τα ό,τ νετα, πέφτε βροχή, εαλώνε το χορτάρ, έρχοντατα παά, παρνουν τη θέση των ονών τους, ύστερα χάνοντα Το ένα εονός κυνηάε το άλλο Ανοξτε τ τά σας,απ' τον ρανό σάς έρχετα εηση: Μην ξεχνάτε το θάνατοΔετε, το χώα σάς προεοποε ε τους νεκρούς του Αυτόςο κόσος ενα ένα χαλ όσο ένα χέρ ο ουρανός ενα ένα ε

άλο σκέπασα, τ αστέρα περπατούν, ο θάλασσες στέκοντασωπηλές Όποος έρχετα ε ένε, όποος φεύε ε υρ ζεπσω Ενα ευτυχσένο εκε που πάνε ατ ένουν εκεΜήπως πέφτν εκε σ ένα βαθύ ύπνο Αχ, άνθρωπο, πού ενα ο πατεράες κα ο παππούες σας, πού ενα ο υναες που έχτσαν παλάτα από υαλστερές πέτρες, πού ενα

ο φαραώ π σχυρ στηκε ότ ήταν ο ε

αλύτερος ΑλλάχΔ

ενήταν ο φαραώ σχυρότερο από σας Ο κόσος αυτός τους άλεσε στο ύλο του, τους έκανε σκόνη, τς σκόρπσε στον άνεο ο υαλστερές πέτρες κρεστηκαν Στέκοντα εκε αθόρυβα, ανάεσά τους περπατάνε τα σκυλά Μην πστεύετεστς φαραώ, ην προχωράτε ον ο ρόο ' εκενουςΌλα εξαφανζοντα, το ποτά τ θανάτ έχε εσοο έξοο εν έχε Μκρό, εάλο, όλα τελεώνουν Κατάλαβα πωςότ συβανε σε όλους θα συβε κα σ εένα

στερα ο παππούς ου επε: «Ξεράθηκε ο λαός ου, φέρε ου νερό, κορτσ της πόλης Καθώς περπατούσα, ο παπ



πού Αχμέτ μου είπε Κόρη μου, να περπατά, αλλά μην πατά τόσο δυνατά τα πόδια σου στο πάτωμα, κουνούντα ταστολίδια σου κι αυτό προκαλεί ηδον ου άντρε». α μεμέμου δεν έπρεπε να κουνούντα Μου είπε πω όταν ο Προ-

φτη μα ο Μωάμεθ ζούσε, πλθο άνθρωποι πγαναν στοσπίτ του, ενοχλούσαν τον Μωάμεθ και τ συζύγου του. Ό-ταν παντρεύτηκε την πο νέα γυναίκα του, τη Ζενέπ ο άν-θρωπο έμεναν πολλ ώρα στο σπίτ του, ο Μωάμεθ ντρεπό-ταν να του πε κάτ, αλλά ο Θεό δεν τον άφησε μόνο. Κα-τέβηκε στη γη ένα εδάφο του Κορανίου Έ, άνθρωποι, τι ώ-

ρε του φαγητού, αν δεν είστε καλεσμένο, μην πηγαίνετε στοσπίτι του Προφτη. Πηγαίνετε στο σπίτ του Προφτη μόνοαν σα περμένουν εκεί, κα μετά το φαγητό να σηκώνεστε α-μέσω, μην κάθεστε κα χασομεράτε εκεί με λόγα. Αν ζητσετε κάτ από τι συζύγου του Προφτη, ζητστε το πίσω από μα κουρτίνα, αυτό θα κρατάει κα τι δικέ σα κα τ δι-

κέ του καρδέ καθαρέ» Ο παππού Αχμέτ είπε Οι μου-σουλμάνε τον καρό εκείνο δε φορούσαν μαντίλε, όμω ό-ταν ο άντρε άρχισαν να χασομερούν πάλι εκεί κατέβηκανστη γη νέα εδάφα του Κορανίου, γα να μάθουν οι άνθρωπονα ξεχωρίζουν τι συζύγου του Μωάμεθ από τ υπηρέτρέτου. Στ υπηρέτρε μπορούσε κανεί να κάνει χοντρά αστείαμε το στόμα κα με τα χέρα

οι

ζυγοι ταν υποχρεωμένε

να

δένουν στο κεφάλ του μαντίλα που έφταναν ω του ώμουτου, ο υπηρέτρε δεν ταν Τα πράγματα που έπρεπε νακρύβουν ο γυναίκε από τα ξένα μάτια ταν τα μεμέ του καιτα μαλλιά του, γατί αυτά ταν τα στολίδα του». Είπα στονπαππού Αχμέτ πω ο μπαμπά μου έβλεπε τα μεμέ μου ότανέτρβε την πλάτη μου Ο παππού Αχμέτ είπε πω μα γυναίκα μπορεί να δείχνε το στολίδ τη ο νόμιμο άντρα τη,στον πατέρα τη, στο θετό τη πατέρα, στου γου τη, στουγιου του άντρα τη, στα αρσενικά τη αδέλφα, στ ανίψιατη, α ξαδέρφα τη, στου υπηρέτε τη, στου άντρε που

297



δεν ήταν πια άντρες και στα παιδιά Αά παρ όα τά δενέπρεπε να πατάω τα πόδια μου στη γη τόσο δυνατά ώστε νακουνιονται τα στοδια μου Ο παππος Αχμέτ επε στους αδεος μου τι έπρεπε να κάνουν αν κάποια μέρα οι γυνακεςτους δεν τους άκουγαν Αν αρνιονταν να ρ ουν στο κρεβάτι για τον άντρα τους, αν αρνιονταν να στοιστον για τον ά-ντρα τους, αν αρνιονταν να πυον για τον άντρα τους, οιάντρες έπρεπε να τους πουν Φοβο το Θεό άκου τα όγιαμου με όο σου το σώμα, έω να τρως και να πνεις ωρααπράγματα, τ αγοράζω και τα έρνω για σένα, υπάκουσέ με

το να με υπακος εναι επιυμα του Αάχ και των προη-τών του Όποια αντιδρά στον άντρα της αντιδρά στο Θεό καιστους προήτες του» Αν τα όγια αυτά δεν έχουν αποτέε-σμα ο άντρας πρέπει να αάξει κρεβάτι Να μην κοιμάταιπέον στο κρεβάτι της γυνακας του αά σε ένα άο κρεβάτι μέσα στο δωμάτιο Αν κι αυτό δε έρει αποτέεσμα, ε

γκαταεπει το υπνοδωμάτιο μαζ με το στρώμα του, κοιμάταισε άο δωμάτιο, δεν μπανει στο υπνοδωμάτιο της γυνακαςτου Αν κι αυτό δε έρει αποτέεσμα, δέρνει τη γυνακα τουΔεν επιτρέπεται να τη χτυπήσει στο κεάι οτε ο πρόσω-πο δεν επιτρέπεται να της σπάσει τα κόκαα, να της ξεσκσειτη σάρκα Μπορε να τη χτυπήσει στα ψαχνά, α μεριά Αν

κι αυτό δε έρει αποτέεσμα, ο άντρας πέπει να κεσει ταμάτια του και να πει Δώσε μου, Αάχ, υπομονή» Σε ένα ε-δάιο του Κορανου γράει για τους άντρες απ το σπτι σουδεν πρέπει να επει το μαστγιο Πρέπει να το έχεις κρεμασμένο στον τοχο, σε μέρος όπου μπορε να το βέπει καά οκαένας μέσα στο σπτι Καμιά ορά στο αγητό ο παπποςμου έπαιρνε το ροτο από μπροστά μου και το έτρωγε εκε-νος Να εσαι κορ τσι σημανει να εσαι υπομονετικός άνρωπος», έεγε μετά Και η γιαγιά μου μου έεγε κρυά άσπαχνος Τσερκέζος Αχμέτ αγάς»



«Πού ίαι ο παππούς μου γιαγιά;»Η γιαγιά ίπ:«Έξω»Κοίταξα απ το παράθυρο και ίδα το παππού μου στ

στέπα α πρπατάι μια δώ και μια κί· πρπατώτας χτυ-πούσ μ το δξί του πόδι το χώμα της στέπας και ύστρα έ-πφτ στ στέπα και αφουγκραότα το χώμα

«Τι κάι γιαγιά;»«Πού α ξέρω μπορί α βγάι βόλτα τ αρχίδια του» ί

π γιαγιά

Ο παππούς Αχμέτ ήρθ και ιθύρισ«Πάρτ τη δικέλλα και το φτυάρι και λάτ»Η μαμά μου η γιαγιά ο Αλή, ο Ορχά η Μαύρο Ρόδο κι

γώ ακολουθήσαμ το παππού στ στέπα Εκίος ίπ σιγαά:

«Εδώ το χώμα κλαδάι τσικ τσικ ας σκάουμ»

Σκάαμ τ στέπα προσέχοτας α μ πάρου ίδσηπως άχαμ κάποιο θησαυρό οι παίκτς του γκολφ πάω στολόφο Μιλούσαμ μ χαμηλή φωή, κάαμ οήματα μ τα μάτια λίγο αρ γότρα ίχαμ σκάι μρικούς μικρούς λάκκουςμέσα δ ίχα τίποτα Μοάχα έα μικρό φίδι βγήκ απ τοχώμα τς στέπας κι έμι ξαπλωμέο σ έα σμίο σα α α

φουγκραότα κι τό το χώμα «Καμιά φορά έας θσαυρόςμπορία μφαιστί στα μάτια μας σα φίδι» ο παππούςΟ παππούς μου χτύπσ παλαμάκα γα α μας μφαιστί τοφίδι ως θησαυρός, χτυπήσαμ κι μίς τα χέρια μας αθόρυβαπάω απ το φίδι που ήτα κί ξαπλωμέο Το φίδι σκώθκκι έφυγ ως φίδι Μίαμ μέσα στους λάκκους ύστρα από λίγο αρχίσαμ α χασμουριόμαστ, χασμουρ θήκαμ μίς χασμουρήθκ στέπα χασμουρθήκαμ μίς χασμουρήθηκ στέπα Είδα πως οι παίκτς του γκολφ ξακολουθούσα απαίου γκολφ στς λόφους Οι φωές απ τα μπαλάκια τουγκολφ έφταα ως τους λάκκους μας πλοπ πλοπ πλοπ



ατ ο ακτες του κολφ δεν άχνν α θησρούς;»ατ ο ωλές κα τ' αρχδα των ακτών του κολφ ε

ναι καλά, γι' αυτό», είπε η μαμά μου.Ο αούς Αχέτ έδωσε λεφτά ο αάς ου κα η α-

ά ου έαξαν α ένα δαέρ σα έσα στην Άκυρα ώστενα ην εαστε ανακασένο να ζούε ε τόσες ταλαωρ εςστη στέα του Θεού αά ου ε ήε σ ένα ατσάδκο εδα κάτ άσρα αούτσα ε τακούν

Πες αλήθεα αδ ου σου σφουν το όδ;» ρώτησεη αά ου

Τα αούτσα ε σφανε αλλά φοβόουνα ήως η αά ου δε ου άρε αούτσα κα ανακαστώ να τρ υρνάωάλ ε τα λαστχένα έστα της αάς ου

Ενα καλά ενα καλά» εα στα ρήοραΔεν ήουνα σουρη αν ήταν ολύ κρά ή όχ«Στ' αλήθεια;» με ρώτησε η μαμά μου.

ΟρκστηκαΒάλλαχ Μλλαχ να στραβωθώ αν λέω έατα»Το κρ α στο λαό σου αν λες έατα» εε η αά

μου.

αά ου ου ήρε τα αούτσα ου ου έρχοαν ενά έτσ άλ δεν εχα αούτσα να φορέσω

Μεταφερ θήκαε α' τη στέα στην Άγκυρα. Φτάσαε σε ένα δρόο ο χαάληδες κουβάλησαν τα ράατα σο υόεοΕδα στο δρόο τρ α κορτσα σην ηλκα ου αέσως αρχ-σαε να αζουε κουτσό Χοροηδούσα άνω στα ορθοώ-να τετράωνα αό κωλα κα όταν α στή κοταξα ά-νω ξαφνκά στο έρα του δρόου άνω σε ένα λόφο εδατο αυσωλεο του Ατατούρκ Κολόνες ολόσες δεν εχα οτέστη ζωή ου ξαναδε τέτοο κτρο Τότε ου συνέβη κάτ αστεο Συνέχσα να αζω στο δρόο ο κνήσες των κορ

300



τσιών αι των αυτοινήτων έγιναν αργές, όταν περνοσε απόμπροστά μας ένα αυτονητο ή άποιο στρατιωτιό τζιπ, έβλεπα μονάχα τις ρόδες που γριζαν αργά θέλησα να μπωάτω απ' αυτές τις ρόδες. Στο σπτι δεν μπόρεσα να αθσω

στην αρέλα, έπρεπε να ξαπλώσω άτω Αναγνώρισα τη μαμά μου, αλλά δεν αναγνώριζα τον εαυτό μου. Ρώτησα τη μαμά μου

«Μαμά, ποια εμαι εγώ;»«Εσαι η όρη μου»«Μαμά, πώς με λένε;»

Μου επε τ' όνομά μου. Ξαναρώτησα:«Πώς με λένε; Ποια εμαι; Πόσων χρονών εμαι;» μαμά μου αι ο αδελφός μου ο Αλή άθονταν στο πλάι

μου αι απαντοσαν σις τρεις επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις:«Ποια εμαι; Πώς με λένε; Πόσων χρονών εμαι;» Επειδή όμως δεν μποροσα με τις απαντήσεις τους να βρω το δρόμο

που οδηγοσε στον εαυτό μου, ο παππος μου, ο μπαμπάςμου, η γιαγιά, ο αδελφός μου ο Ορχάν αι η Μαρο Ρόδο ήρ θαν αι στάθηαν πάνω απ το εφάλι μου. μαμά μου αι οΑλή σηώθηαν όρθιοι αι τους εξήγησαν τι ρωτοσα ως τώρα. Άρχισαν ι εενοι να απαντον στις τρεις ερωτήσεις μου.Μια γυμνή λάμπα ήταν ρεμασμένη πάνω απ το εφάλι μου

αι πάνω απ τα εφάλια τους, οι οτες με τα πράγματά μαςπου δεν εχαν ανοιχτε αόμα στέονταν έτσι στο υπόγειο, οιμιρο πήγαν ι έφεραν ένα ποτήρι νερό στους μεγάλους, εχεξεραθε το στόμα τους από το να απαντάνε συνέχεια στερααπό λγο έπαψα να ρωτάω πια, γιατ οι ερωτήσεις έχασαν τηφωνή τους που ρωτοσε, αι στ' αυτιά μου άρχισαν να έρχονται οι απαντήσεις του απαντήσεις που για μένα δεν ήταν απαντήσεις, γιατ δε μου άνοιγαν τα μάτια σχετιά με τη ζωήμου Όλοι άθισαν στο τραπέζι αι άρχισαν να τρώνε, μια αρέλα στο τραπέζι ήταν άδεια, τρώγοντας οιτοσαν όλοι αυτή την άδεια αρέλα, όχι εμένα Ο μπαμπάς μου μλησε στην



καρέκλα «Όταν γίνες καλά, θα σου μάθω πόκερ» Πάστηκααπ τη λέξη πόκερ λες κ ήταν ένα χοντρό σκονί κρεμασμένοαπό πάνω μου κα τράβηξα τον εαυτό μου πάνω μ αυτό τοσκοινί, κάθισα ανάμεσα στς κούτες που δεν είχαν ακόμα α-νοιχτεί και εκεί με πήρε ο ύπνος

ην άλλη μέρα δεν ήξερα πού ήμασταν, αλλά ήξερα ποαείμα

« έπαθες, κόρη μου;» ρώτησε η μαμά μου«Δεν ξέρω»ο όνομα του κανούρου μας δρόμου ήταν Λεωφόρος

Μαυσωλείου «Σήμερα θα παρουσαστούμε ενώπον του Ατα-τούρ κ. Γαγά, ντύσου καλά», είπε η μαμά μου Και ο δυο γυ-νακες φόρεσαν τα καλά τους ρούχα, ο παππούς πήγε στονκουρέα, ξυρ στηκε κα κούρεψε τους αδελφούς μου Ύστερααπ' αυτό σκαρφαλώσαμε στη μεγάλη ανηφόρα που ξεκνούσε απ το τέλος της Λεωφόρου Μαυσωλείου Όταν φτάσαμε

πάνω, πρώτα εδαμε τους στρατώτες Ένας στρατιώτης ανάμεσα σε δυο κολόνες, ύστερα ξανά ένας στρατώτης ανάμεσασε δυο κολόνες «Αυτό το κτρο ήταν δέα αλλόφυλων, είναιένα κτίρο χωρίς πίστη» είπε ο παππούς μαρμάρνη σαρ-κοφάγος του Ατατούρκ βρισκόταν μέσα σε μια μαρμάρινηαίθουσα, για να πάει κανείς στη μαρμάρνη σαρκοφάγο έπρε-

πε ν ανεβεί τα σκαλά Οι στρατιώτες που στέκονταν δίπλαστη σαρκοφάγο φορούσαν κράνη που σκέπαζαν σχεδόν ταμάτα τους Επεδή ήταν αναγκασμένο να στέκοντα εκεί πάρα πολλή ώρα χωρίς να κουνιούντα, εχαν πάρε ένα ύφοςπου δεν ήταν δικό τους Αυτή η μαρμάρινη αίθουσα δεν εχεφταχτεί γα τον Α τατούρκ αίθουσα είχε φταχτε για ναδούμε εμείς πόσο παλιά ήταν τα παπούτσια και τα ρούχα μαςΣταθήκαμε αμίλητο δίπλα στο μάρμαρο, άρχσα να μετρ άω τς ζάρες στα φορέματα της μαμάς μου κα της γαγάς μουο φόρεμα της γαγιάς μου εχε πολλά σημεία που γυαλίζανεαπ την πολλή χρήση Μέτρησα κα τις πληγές στα πόδα του



μικρού μου αδεφού Μοιάζαμε με πουιά που ους είχαν πέ-σει α φερά Ύσερα καεβήκαμε πάι ις μαρμάρινες σκάες. Οι οοκαίνουριες σοές ων σραιωών φρουρών μάςέδιωξαν, καά κάποιο ρόπο, απ η μαρμάρινη αίθουσα. Οπαππούς μου είπε: «Φαμά, κόρ η μου, ένα άσπαχνο πέρινοπουί θα πέθαινε ποέ αν ήξερε πως θα ο θάψουν μες σοράμφος ου; Αν ο χώμα δεν μπόρεσε να ο κάνει χώμα, πώςη ψυχή ου θα βρει ο σώμα ου όαν οι νεκροί ανασηθούν; μαρμάρινη σαρκοφάγος ήαν πού καθαρή, οι μαρμάρινοιοίχοι ήαν πού καθαροί, α κράνη ων σραιωών φρου

ρών ήαν πού καθαρά. Οι κάννες ων μάουζερ αμποκοπούσαν αμέρ νες, α κουμπιά σα σακάκια ων φρουρών αμποκοπούσαν αμέριμνα, οι άκρες ης μαρμάρινης σαρκοφά-γου ήαν πού αμπερές και κοφερές, οι οίχοι υψώνονανσηοί σις έσσερις γωνίες. Μακάρι να μπορούσε να έρθει εδώ μια μικρή αράχνη ή μια μύγα. Δεν υπήρχε ούε μία μύγα,

καμιά αράχνη δε γυρόφερνε από δω κι από κει, οι σαγόνεςου ιδρώα σα χέρια μου κυούσαν προς ο μαρμάρινο πάωμα, κράησα ο χέρι μου σφιγμένο, δεν ήθεα να σάξουνκάω.

θεα πάι να ακούσω πώς με ένε. Ποια είμαι Πόσωνχρονών είμαι;

Σε μια άη μαρμάρινη αίθουσα, μέσα σ ένα νουάπι μεζάμια ήαν εεθεένα α πράγμαα ου Ααούρκ Το φιζάνι που έπινε σάι, η βούρ σα ξυρίσμαος που χρησιμοποιούσε α καέα ου, α σακάκια ου, α πανεόνια ου, αμεάιά ου, ο ροόι ου, α παπούσια ου Τα παπούσιαου είχαν ζάρες. Αυό ήαν ωραίο Παραήρησα όι σα πό-δια ου είχε πιο επά κόκαα απ α δικά μου. Μου άρεσε κα

η βούρ σα ου ξυρίσμαος Το μαυσωείο είχε έναν κήπο όοπέρα. Οι σραιώες σέκοναν εκεί με ανοιχά α πόδια, α-ά κανένα παιδί δεν μπορούσε να περάσει ανάμεσα απ απόδια ους. Άνθρωπο έρχοναν, άνθρωποι ανέβαιναν α σκα



λιά, άνθρωποι περφέρονταν στον πέτρνο κήπο. Δεν ήταν σαντους ανθρ πους που συναντάς σ' ένα νεκροταφείο Εκεί οι άν-θρωπο κοτάζουν τους άλλους ανθρ πους που ή περφέροντα ανάμεσα στους τάφς ή κάθονται κάτω και σκέφτονται

σε τι ηλκία έφυγαν απ' τη ζωή αν ήταν νεότεροι από τους ί-δους αν ήταν πιο μεγάλο Ο ένας κοτάζει τον άλλο κα οισκές των δέντρων του νεκροταφείου εννουν τους ζωντανούςμε τους νεκρούς. «Πάμε να πάρουμε λίγο αέρα», είπε ο παππούς Αχμέτ Φύγαμε από τον Ατατούρκ και από τη Λεωφόρο Μαυσωλείου προχωρήσαμε προς το κέντρο της πόλης Ο

παππούς Αχμέτ έκλασε μερικές φορές καθς περπατούσε«Να κλάσω την δέα του ανθρ που που σκέφτηκε αυτό το κτί-ρο!» εε. Ύστερα καθς περπατούσαμε μου έπασε το κάτωκάτω κόκαλο της σπονδυλικής μου στήλης «Κορίτσ της πό-λης κορίτσ της πόλης, τό το κόκαλο εδ είνα το κόκαλοτης ζωής σου σ' τή τη ζωή και στην άλλη Όταν ο άνθρω-

πος θάβετα, το χμα τον παίρνει ανάμεσα σταδόντια του καιο νεκρός χύνε τα δάκρυά του όχ στο πρόσωπο του χματοςαλλά στη δκά του καρδά Ύστερα το χμα του λέε "Πστεύες πως ο Θεός που σε έπλασε από ένα μικρούτσικο σπό-ρο μπορεί να σε ξαναδημουρ γήσε; Ύστερα το χμα τρ ετον νεκρό ως αυτό το τελευταίο κόκαλο της σπονδυλκής

στήλης Το χμα δε βάζει αυτό το κόκαλο στο στόμα του καδεν το κομματιάζε Αυτό το κόκαλο δε σαπίζει ποτέ γατίείναι ένα κομμάτ του Αλλάχ γ' αυτό ο άνθρωπος την ημέ-ρα της Δευτέρας Παρουσίας ξυπνάει πάλι απ' αυτό Αυτό τοτελευταίο κόκαλο δεν έχε σύνδεσμο», είπε και άφησε το κόκαλό μου.

Ύστερα είδα τ μεγάλη λεωφόρο, την είδαν κα ο άλλο,όλο σκύαμε την ίδια στγμή το κεφάλ, λες κα εκείνη ακρ-βς τη στιγμή ένα αεροπλάνο θα πετούσε πάνω απ' τα κεφά-λια μας θα έκοβε τα κεφάλια μας και θα τα έρχνε στα πόδαμας. Δεν υπήρχε όμς αεροπλάνο, μονάχα ένας αξιωματικός



περπατοσε μνος σ αυτή τη μεάλη λεωρο Περνώνταςαπ δπλα μας δε μας κοταξε καταπρ σωπο εδα ξανά τςζάρες κα τς υαλάδες των ουστανών μας κα άρχσα πάλνα τς μετράω

Περπατήσαμε α λο με τα κεάλα σκυτά ως το τέλοςτης λεωρου εκε που ήταν ένας μαρος τοχος Τα σώματακα τα κεάλα μας τυλχτηκαν σε μα μυρωδά καζο κα έ-μεναν μέσα της Δεν κάναμε την παραμκρή κνηση Κοταζατον παππο μου Έβαλε καπν απ την τσέπη του σακακοτου κα τον έβαλε πάνω σε χαρτ εημερδας Ο κνήσες του

μου άνηκαν πολ αρ ές περμενα τη λα του σπρτου πουθα μας τναζε ον αέρα Το σπρτο άναε ο παππος κάπνσε το τσάρο του ως το τέλος λο κοτοσαμε το στμα τουΌταν το κάπνσε κα το έσβησε ρώτησε τη μαμά μου:

«Φατμά τ ενα αυτ αυτς ο μαρος τοχος;»«Αποθήκη αερου απ δω έρχετα το αέρο στην Άκυ

ρα» επε η μαμά μουΑπ αυτή τη μαρη στρουλή αποθήκη αερου προχωρή-σαμε πάλ με σκυτά κεάλα προς τη Λεωρο αυσωλε-ου Κοντά στη Λεωρο αυσωλεου υπήρχε ένα κτρο αβράδα Αμερκάνο στρατώτες έπναν εκε κα τραουδο-σαν: «Johnny Guitar oh my Johnny oh my Johnny» Ο παπ-

πος μου επε«Φατμά κ

ρη μου

δεν πρέπε να χάσω το τρέ

νο Αν πεθάνω εδώ θα πετάξουν το πτώμα μου στα σκυλάΠρέπε να ω».

Ο παππος μου ανέβηκε απ την πρωτουσα της Δημοκρατας την Άκυρα στο μαυρομουντζορη που πήανεστην Ανατολα Εκενος έυε εμες υρσαμε πσω στη λεω-ρο μας Το υπε μας στη Λεωρο αυσωλεου ήτανσκοτεν κα μεάλο

ΜπιμιάχιρραχμανιρραχEχάμoυ άχιραμπι α εμίν. Ερραχμάνιρραχ, μα ού-



κι γεβμιvτίν γιακιεvά'μπooύ β ε ιγιακέ νεέ ιν χvινεσσατέ μοσ εκιγ Ψ Σ ιρατε εζινέ εν αμτέ α εχ α

μαo μπί α εχ β ε εvταίν Αμήν Μπισμάχ ιρραχμανιρραχ

Κw χwβλαχwύ ά άχwσαμεv Λ εμ γ ί v β ε έμ γ wέ ε έμ γιεκwύv ε χ ού κwφοβέv ε χά Αμήν

Όταν θέλησα να μετρήσω τους πεθαμένους π εχα ωςτώρα ο παππος μου ο Αχμέτ με πλησασε με τη μυρωδιά τουβεροου αι του πλιγουρο στάθηε με συμμένο το ε-

φάλ του με οταξε μέσα α μάτια. Τον οταξα εγώ μέσα στα μάτια αι επα «Αλλάχ μου δέξου τις προσευχές μουγα την υχή του πεθαμένου μου παππο Αχμέτ». Τότε οπαππος μου σήωσε το συμμένο εφάλ του α άναε ένατσγάρο

Από την Ανατολα μάς ήρθε ένα γράμμα που εχε γράει

ο διο έγραφε ότι εχε φτάσε σώος αι αβλαβής Όμως εγώτη νχτα επα τς αραβιές προσχές μονάχα για τη διή τυχή. Έτσι ο παππος μου Αχμέτ ζοσε οά μου άπνζεέλανε αι εξαολουθοσε να μυρζε βεροο σόνη πλιγουριο αι πορδή Άρχισα εγώ να μυρζω απ το εφάλιως τα νχια πορδή βεροο αι σόνη πλιγουριο Κάθισα

σ έ

ναδ

ωμά

τιού

στερα σηώθ

ηα αι πή

γα σ έ

ναάλλ

οδ

ω-μάτιο άθισα εε πολλή ώρα μετά ξαναπήγα ο πρώτο δωμάτιο το δωμάτιο μριζε αόμα πορδή βεροο αι σόνηπλιγουριο Έβγαλα πολλές φορές βόλτα τη μυρωδιά βερο-ου πορδής αι σόνης πλγουρο του παππο μου Πήγααπ το μσωλεο τ Ατατορ ως την αποθήη αερ τηςΆγυρας Ύερα από μερές ώρες πήγα πάλι στο μαυσωλεο τ Ατατορ αι ην αποθήη αερου εξαολουθοσαν αυτά να μυρζουν βεροο πορδή αι σόνη πλγου-ριο. Στο υπόγειο διαμέρισμά μας στη Λεωφόρο Μσωλεουανένας δεν παρατηροσε τη μυρωδιά τή μαμά μου περ



πτούσε πό πίσω μου, κθώς περπτούσε με μύριζε. Ότνκθόμουν κθότν δίπλ μου Με κοίτζε χωρίς ν μιλάειμε τ μάτι μισόκλειστ κουνούσε πολλή ώρ το κεφάλι τηςτ χέρι της τ είχε πάνω στ πόδι της νοιχτά, σν ν έ-

πινε κάτι εκείνη τη στιγμή ή σν ν περιφερότν εκεί πέρκάποιο ζώο που περπτούσε ρ γά, ίσως ένς μετξοσκώληκς ή μ μκρή ράχνη Κράτησ λοπόν κ εγώ νοχτά τχέρι μου τ μμούνι περιφέροντν νάμεσ στ χέριμς Κμιά φορά η μμά μου έπιρνε το χέρι μου μέσ στο δι-κό της κι ύστερ μύριζε το χέρι της. Μετά ήρθε ο μπμπάς

μου, άνψε το φως μς είδε «Έι κάθεστε εκεί σν ν έχωπεθάνει» εε.

Αυτή η μυρωδιά βερίκοκου πορδής κι σκόνης πλιγουριού του πππού μου έμεινε κοντά μου ώσπου στο υπόγειοδιμέρισμά μς στη Λεωφόρο Μυσωλείου ήρθε μι μυρωδιάκμένου κάρβουνου κ κμά. Η μυρωδά κμένου κάρβου-

νου κι κιμά ερχότν π' το ρδιόφωνο. Έν στρτιωτικό εροπλάνο είχε κρφωθεί στο χώμ στη μέση της Άγκυρς ένς μπμπάς είπε στο ρδιόφωνο: «Ήθελ ν πάρω κιμά κιν τον στείλω μ' εκείνον στη μητέρ του Του είπ: "Γιε μουεγώ πηγίνω στο τζμί πήγινε πάρε εσύ τον κιμά Γύρισπ το τζμί . πρέπει ν είχε πρσυρθεί μερικά μέτρ κάτω

π' το ριστερό φτερό του εροπλάνου, ο κιμάς είχε νκ-τευτεί με τις σάρκες του Αυτά μου τ είπε η στυνομίΌτν το ρδόφωνο σώπσε η μυρωδά του βερίκοκου έ-

φυγε π' το πράθυρο στο υπόγειο έμεινε η μυρωδιά κμένου κάρβουνου κι κιμά

ΜπισμιλλάχιρρχμνιρρχιμΘεέ μου, σε πρκλώ, δέξου τις προσευχές μου γι την

ψυχή τού του μικρού γοριού που πέθνε κάτω π' το φτερό του στρτιωτικού εροπλάνου την ώρ που έπιρνε κιμά.Κι γι την ψυχή του κοριτσιού π την Αλβνί που έψηνετ γλυκά στην γκζιέρ Γι τη μμά της μμάς μου που πέ



θανε πολύ να γα την πεθανη κόρη της γυνακας που εδεη γαγά ου στην Ουλού οπρού της Προύσας για τους οκοδός τ Ουλού Τζα τον ευλογηνο αραγκιόζη καιτον ευλογηνο Χατζηαβάτη, που λεγαν τόσο αστεα πράγ-ατα και γνονταν αιτα να ην πορούν ο άλλο οκοδόοινα συνεχσουν τη δουλεά τους απ τα γλα κα που ε α λ-ξη του σουλτάνου τούς πήραν το κεφάλι γα τς δύο πεθα-νες αδελφς της γυνακας που εχε δε η γιαγά ου στο δρό-ο στην Προύσα γα τον πεθανο άντρα της γυνακας ε τοπαδ στην Προύσα που απ τη στενοχώρια τής κόπηκε το γά-

λα για την πεθανη αά, τον πεθανο παπά και την πε-θανη αδελφή του ανθρώπου που ζητιάνευε προστά στοτζα, για τον πεθανο άντρα της γυνακας στο πάρκο τηςΠρούσας γα τους πεθανους γονες της γυνακας που συνάντησε η γαγά ου στην Ουλού Τσεσ στην Προύσα, γατους πεθανους γονες των ανθρώπων στα παλατζδκα της

Προύσας γα τις πεθανες αάδες και τους πεθανουςπαπάδες των ανθρώπων που οιάζουν σαν ορφανο καιπερνουν στο στενό σοκάκ γα τους γονες της καπούραςπουτάνας που φύσαγε στην Προύσα τα κάρβουνα ε ια εφηερδα, γα τη γρά πουτάνα Φατά που πλυνε και σδ-ρωσε το ταφταδνο ου φουστάν στην Προύσα κα για την

άλλη κροκαωνη γυνακα για τους πεθανους γονεςτου θεου Ρετζπ στην Προύσα που ε πήγε ε τα πατημναπαπούτσα του ως το Τσενγκλ Τσεσ κα ου επε «Πήγα-νε σπτ», για τον πεθανο παπά και την πεθανη αάτης τρελοΣαν που κρατάε ηλά στο χρ της διακόσιαγραάρια τυρ και περιφρετα προστά στα σπτα των βιο-ηχάνων ζάχαρης στο άυχο σοκάκ ας στην Προύσα γιατην Αρνσσα που ου δωσε να χουρ ά κα πθανε στηνεσοδο του σπτιού στην σταπούλ γα τον Μολιρο κα γιατους πεθανους γονες του, για την πεθαμνη Ισδώρα Ντάνκαν για τα πεθανα ερωτευνα ζευγάρα που πεσαν απ



την κορφ του Ουλούνταγ στην Προύσα, γα τους πεθαμέ-νους γονες του δπλωμένου στα δυο θεου Σαβκ που, γα ναπάε ον Παράδεσο, έτρωγε στη μσοτελεωμένη βλα μαςστην Προύσα ρόδ χωρς να ρχνε ούτε ένα σπυρ κάτω, γα

τους πεθαμένους γονες του τρελού του νεκροταφεου, τουΜουσά, που μου έδεξε στην Ισταμπούλ το πράμα του κα μερώτησε «Ενα ωραο», γα όλους τους πεθαμένους που εδαμε τη γαγά στο νεκροταφεο της Ισταμπούλ, γα τους πεθαμένους γονες των ρατωτών που εδα στο τρένο, γα τα οχτώ πεθαμένα παδά της γαγάς μου που πρν πεθάνουν στο

χωρό τους στην Καππαδοκα αρνθηκαν να φάνε καρπούζ,γα τους πεθαμένους γονες των εργατών του λατομεου στοβουνό, γα τους αγους με τς σκονσμένες ταφόπετρες στοναυλόγυρο του Ουλού Τζαμ στην Προύσα, γα τους πεθαμένους γονες του ανθρώπου με τα γυαλά στην Αγορά Χρτ-χούρτ που έβαζε το δεξ του πόδ πάνω στο παπούτσ του,

γα τος εθαμένους γονες της τρελοτέν που με το νταούλ κα τς πέτρες της κατουρούσε τα βράδα μπροστά στομπουρδέλο που έμενε η αδελφ της, γα την πεθαμένη μαμάκα τον πεθαμένο μπαμπά της θεας Μπαμπάκως που ταμαλλά της άσπρσαν μέσα σε μα νύχτα επεδ πέθανε ο α-δελφός της στην Ισταμπούλ, γα το λοχαγό που πέθανε εκο-

σ τρών χρονών από φυματωση, άντρα τηςλ

γο καλύτερα από σώγαμπρο θεας Σντκά, που όλο τρυπούσε τς φωτογραφες του πρωθυπουργού του Δμοκρατκού Κόμματος στς ε-φμερδες κα περνώντας από τον ανφορό μας στν Προύσα φώναζε πάντα τ μαμά μου «Φατμά χανούμ», γα τον ω-ραο ληστ βάζ, γα όλες τς γυνακες στο Σουλτάν Χαμάμτης Προύσας, γα τους γαμπρούς κα τς νύφες που πέθαναντην πρώτη νύχτα του γάμου τους στα γκετζέκοντου που η μαμά της Πολύ ωρς Το Πρω δεν μπορούσε να συγκρατσετα ονόματά τους, γα το χλοστό εννεακοσοστό τεσσαρακο-στό δεύτερο νεκρό στρατώτ από τα τέσσερα εκατομμύρα νε



κούς στατώτς το πώτο παγκοσμίο πολέμο πο πέ-αν στο ποτάμι γα το χιλοστό ννακοσιοστό τσσαακο-στό τίτο νκό στατιώτη από τα τέσσα κατομμύια ν-κούς στατιώτς το πώτο παγκοσμίο πολέμο

Έψαξα τον Ατατούκ ανάμσα στος νκούς πο ίχα μ-τσι ον ίδα δηλαδ για μα γμ αλλά δν μποούσπια να κίτται ανάμσα στος νκούς ούτ να κάτα κ

Ένα κοίτσ από τη Λωφόο Μασωλίο μο ίπ πωςστην παγματικότητα ο Ατατούκ δν ίνα μέσα στη μαμάνη σακοφάγο ότι κοιμάτα στο πόγο της αίοσας σ'

έναν κανονκό τάφο κα ότι μάλστα κάποιοι στατιώτςδίχνον το πτώμα το σ' κίνος πο έλον να το δον Όποος λ να δ το πτώμα έππ να το π σ ένα στατώ-τη ο στατώτης τότ το το έδιχν αλλά έππ να κατβίστο πόγιο μαζί μ το στατιώτη

Ένα άλλο κοίτσ όμως ίπ: Ατό ίναι ψέμα στο πό

γιο δν πάχ Ατατούκ Ξ ατατούκ κί οι στατώτςφοοί το Ατατούκ στιμώχνον τα κοτά κα τα μμέτων κοτσών» Μάλστα στο πόγο το Ατατούκ ένα κο-ίτσ ίχ μίν έγκος από έναν δύο στατιώτς κα το κο-ίτσ ατό έλγ στον κόσμο ότ ίχ μίνι έγκος από τον Ατατούκ όπως η λογημένη Μητέα μας Μαία Δν κατέ

βηκα στο πόγο να δω τον ΑτατούκΈμινα στο πόγιο δαμέισμά μας στη Λωφόο Μα-σωλίο Μα άγωστη φων απ το σκοτάδ Σκέφτηκαπως στο πόγο δαμέισμα πχ ένα γγάντιο τζίν μισόάντας μσό γναίκα ταν ο αδλφός μο ο Αλ Ο Αλ ίχ μα άλλη φω δν λ πια να ππατά μαζί μο στοδόμο

Μαμά πς σην κόη σο να μην έχται πα μαζί μοίπ στη μαμά μο

Μην τιγνάς κοντά στο αγό ίπ η μαμά μοΟ Αλ ίπ



«Εεδή καννας άντρας δεν τν αρνε φοβάα ότ θαενε στο κεφά ο

«Φοβάτα ως δε θα σε άρε καννας άντρας κα ως θαενες το κεφά το, εε αά ο

«Περατάε σαν καήα εε ο Αή«Περατάς σαν καήα εε αά ο«Κατααβανω κ αό όν ο τ ε, εαΑά ο Αή σνχσε να άε αά ο αά ο

καθόταν σε α καρκα ανάεσα στν καρκα το Αή κατν καρκα τ δκή ο κα ο ετφραζε τα όα το Αή

«Κοντα αό δω κ αό κε κα τρρζε ες στα όδαο, εε ο Αή αά ο εε:«Κνσα αό δω κ αό κε κα τρρζες ες στα ό

δα το«Τα άα αδά τ νε φασοοκόαρο, εε ο ΑήΗ

μαμά μου είπε:«Τα άα αδά σε νε φασοοκόνταρο«Αό σήερα όταν ε βε στο δρόο να κάνε ως δε

ε ξρε, εε ο Αή αά ο εε:«Αό σήερα ο δρόο ρε να κάνες ως δεν τον ξ

ρες«Κα να ν καοράζε, εε ο Αή αά εε:«Κα δεν ρε να καράζες«Εντάξε; εε ο Αή«Εντάξε εαΌως ο Αή ξαναεε:«Εντάξε αά ο ε ρώτσε:«Εντάξε;«Εντάξε εα

3



Ύστερ α και οι δυο σηκώθηκαν, η μαμά μου και ο Αλή καιβγήκαν απ' το μισοσκότεινο δωμάτιο. Ο Αλή ήταν πολύ ω-ραο, ρικά κορτσια από τ Λωφόρο ασωλο ο δια α διαβάζω τα ρολόιά το, τα διάβαζ κι ο Αλή,τα κορτσια γραφα για κο ο Αλή ο π σ ποιο από τά τα κορ ίτσια έπρ επε να δώσω τα χαιρ ετίσματά του.

«Ετάξι;» ρώτσ όπω πάτα«Ετάξι, αλλά τότ θα πορώ α πρπατάω δπλα σο»,

είπα.

«Όχι δπλα ο, αλλά τσσρα τρα πσω ο, τάξι»

«Ε άξει» , πα και από κ τ ιή πρπατοσα τσσρα τρα πσω το

Όω καθώ πρπατοσα σ απόσταση τσσάρωτρ ω, ο Αλή γριζ όλο πρ ο α και γλοσ Έκαα πω δ το βλπα, αλλά το λοσ ο ποδόρό ο, -λοσ κι κο και σχιζ α πρπατάι στραα τα

άτια και τα άολά το προ το ρο οΣ ια κή ώρα, α απ τα κορτσια στη τάξ : «δικό ο αι ο Αλ Ντλό» ια άλλη «Και ιατ ναι ο δικός σου; Ο δικός μου είναι». Δεν ξέρω πώς τον μοι-ράστκα, όω πιδή κ ααποσα το Αλ Ντλό,ώ ααποσα το Ροπρ Χοσ πο ήτα ατπαλό το

Αλλά με την άκρη τ ματιού μου είδα ότι ένα αγόρ ι στν τά-ξ α ραφ κάτι σ α ικρό χαρτ π σαράτα λπτά χωρ ίς να σκώσει το κεφάλι του. Στο διάλειμμα η χοντρή α-πουσιολόγος ου έφρ το χαρ τ και ου π: «Κάποιος σου το στλι» Στο χαρτ ραφ

Ω άν θος τ ης αν απ οφασ ιστ ικότ ητ ας ,

ξ έ ρω, μ' αγ α π άς κι εσ ύ. Κάθ ε α μου τ ο άο μάθη μαγ α να καταάβω πως μ αγαπάς Α π ' τ φωτ ιά σ ου έ χ ω γ ί ν ει κάρ βουν ο.

3 1 2



Είπα σην απουσολόο «Ξέρω ποος είνα αυός ο ιδαρος Θα ο πω σο διευθυνή Σο λλο μθημα η ονρήαπουσολόος καθόαν ανμεσα σ εμένα και σ αυόν Είδαπου αναλλσσανε ρμμαα Η απουσολόος διβασε ο δ-

κό ου ρμμα κα ο έρξε κω Σο δλειμμα πήρα από κ-ω ο ρμμα ου Έραφε

«Πες σην πουνα,αν ο κνει ό,θα ης αμήσω όλο ο προηούμενο και ο μελλονκό σό«Είνα φανερό, δεν ον συμπθησες, είπε η ια

Μα μέρα μου ήρθε η περίοδος ο είπα ση μαμ μου«Μαμ, ρέε αίμα Σαθήκαμε σο σκοενό διδρομο καιη μαμ μου με ύπησε ελαφρ σο πρόσωπο Ύσερα είπε«Έσ είναι αό Ήρθε η θεία σου Όαν ένα κορίσι είεπερίοδο ια πρ η φορ, η μαμ ου ο υπούσε ελαφρσο μουλο Από η σιμή εκείνη, όαν ξαναρόαν αίμα, έ-

πρεπε να λέω: «Μαμ, ήρθε η θεία μου Η θεία μου ήρ θε κέφυε Η μαμ μου μου έραψε παν από βαίσα κα έδεσεσκον απλμαος σ ένα πολύ μικρό δωμιο Εκεί βζανεμόνο α καρπούζια κα α πεπόνα, α παν ης θείας μουέπρεπε να α απλνω εκεί, ωρσ από ' λλα ρούα, μακρ απ α μα ων ανρ ν μας Άρσα κι ε να κομ-

μαι μέσα σ' αυό ο μικρούσκο καρπουζοπεπονοδωμο,όαν ήαν απλωμένα εκεί α πανι ης θείας Τις νύες να-

βα κερ, καθόμουνα σο κρεβ, έραφα διφορα πρμαα πλωνα α αρ ανμεσα σα παν ης θείας που μύ-ρζαν σόδα α πλυμένα μύριζαν καθαριόηα, ε μύριζακαρπούζι κα πεπόνι Μύριζα ον εαυό μου ααπησιρκα,μύριζα ο αρ ί ααπησιρκα Σο μπαρμπέρικο που πήαινε ο μπαμπς μου έκοψα α μαλλ μου, ό με ην ψλή, αλ-λ πολύ κον, με η μηανή σο νούμερο ένα Τη νύα φο-ρούσα μα υρή νυικ, ια να μένω ξύπνα Με α φύλλααρ ιού απλωμένα σο σκονί ης πλύσης ξπλωνα σο κρε



βάτι και τραγουδούσα ένα έντεχνο τουρκικό τραγούδι, το ίδοπάντα, γιατί στο τραγούδι αυτό υπήρχε ένα σημεο που έκανεγια μια στιγμή έσα μου τζζζζζζζζ ένας πόνος διέτρεχε τοσώα μου, ύστερα άκουγα ξανά τη φωνή μου Δεν ήμουνα ό

ως η μόνη που άκουγε τη φωνή ου, ο γιος της γετόνισσάςας, ένας εργάτης που σηκωνόταν νωρίς το πρωί κοότανεδίπλα στο καρπουζοπεπονοδωμάτιο Κάποια φορά φώναξεδυνατά Φτάνει, για όνομα του Αλλάχ, φτάνε Τότε το εααπό μέσα μου, μ' ένα σωρό ορφασμούς στο πρόσωπό μουκαι μέσα ου ένιωσα το ίδιο τζζζζζζζ Μια νύχτα ρθε ο μπα-

μπάς μου στο καρπουζοπεπονοδωμάτιο, δεν είπε τίποτα, έ-σβησε πουφ πουφ τα κεριά κι έφυγε μαμά μου μου επεπως πρέπει να τελειώνω μ' τή την ιστορία, αλλιώς απ τοβάσανο θα πάθαινα πάλι φυματίωση «Θα φτύσες τα πνευμόνια σου, παιδί μου, είπε Μια φορά ήρθε ο παμπάς μουΕίσαι ερωτευμένη Σήκω πάνω! επε. Πήρε το κρεβάτι μου,

από κείνη τη στιγή ήον υποχρεωμένη να κοάα σο δωάτιο δίπλα στην κρεβατοκάαρά τους Όπως και ο αδελφόςμου ο Αλή, έτσι κι μαμά ου κι ο παμπάς μου δε θέλανε ναπερπατάνε μαζί ου στο δρόμο Επειδή τραγοδούσα με χίλιους δυο ορφασμούς στο δρόμο και περπατούσα ανάλογαε το ρυθμό του τραγουδιού, έπρεπε συνήθως να έκοαι κα

να με περιμένουν.

Οπαμπ

άς μου ου ε

ίπε: «

Κόρη μου, πεςου, είσαι τρελή Αν είσαι τρελή, να σε πάω σο γατρό Μαζ-

χάρ Οσμάν Αυτός ο γιατρός Μαζχάρ Οσμάν ταν ένας φηισένος τρελόγιατρος. Αλλά ο μπαπάς μο δε θα μπορούσε να τον πληρώσει, το 'χε πει έτσι, κουβέντα να γίνεται Μουάρεσε το όνοα του γιατρού Μαζχάρ Οσμάν Άκυγα τόσοσυχνά το όνομά του, που ύστερα από λίγο καιρό πστευα ότιήταν συγγενς μας

Μια έρα ήρθε στ Λεωφόρο Μαυσωλείου ένας πολύ ω-ραίος άντρας. Σκέφτηκα ότι ήταν ο γιατρός Μαζχάρ Οσμάν

ταν ο ανιψιός της μαμάς μου που είχε γίνει υποργός με το



Λακό Ρεουμλικανικό Κόμμα Οι βλεφαρίδες του ήταν ο-λύ μακριές δύσκολα ξεχώριζες το χρώμα των ματιών του μαμά του ήταν αδελφή της μαμάς της μαμάς μου ου είχε ε-άνει νέα Εειδή δεν είχαμε φωτογραφία της γιαγιάς μου

μαμάς της μαμάς μου ήελα να τη ζωντανέψω στα μάτιαμου μέσω του ανιψιού Έδωσε στη μαμά μου λεφτά στονμαμά μου συμβουλές Ο μαμάς μου μροστά του δεν ή-ταν οτέ ο εαυτός του φερόταν σαν μια γυναίκα ου στέκε-ται μροστά σ έναν άντρα χαμηλή φωνή τα χέρια άνω σταόδια του α λόγια του είου μου τον κούρασαν λιγάκι ση

κώηκε όριος και είε «Να φτιάξω τσάι εσείς καίστε νατα είτε τώρα ου σμίξατε» Οι συγγενείς του μαμά μουδεν έδιναν συμβουλές σε κανέναν Με αμές φωτογραφίεςστο χέρι μιλούσαν για τους γιους τους ου είχαν άει στοστρατό Στις φωτογραφίες αυτές τ αγόρια εμφανίζονταν μετη γροιά κάτω α το σαγόνι και το ρολόι ου είχαν δανει-

εί α το φωτογράφο στο αριστερό χέρι Ίσως γι' αυτό κα-μιά φορά ο μαμάς μου έλεγε «Αχ, κόρη μου η μάνα σας δεμε καταλαβαίνει»

Ο είος αυτός ήρε το ρόσωό μου στα χέρια του και εί-ε

«Μάσαλλαχ Φατμά εσύ το φερες στον κόσμο αυτό το

λιομά

τικο κορίτσι;»«Ναι αλλά αγάμεη48 ανοίγει τα μάτια της και τα γουρ-

λώνει σαν τους τρελούς» είε η μαμά μου.Ο είος μου είε ως αυτό δεν το έκανα εγώ αλλά ο άνε-

μος της νιότης μέσα μου ή μορεί και να το έκανα εγώ για ναροστατευτώ α το κακό μάτι Και μου διηγήηκε ότι είχεολύ μακριές βλεφαρίδες όταν ήταν μικρός, τόσο μακριές,ου άγγιζαν τα μάγουλά του κι η μαμά του φοβόταν ότι ατον σκότωνε το βάσκανο μάτι των ανρώων Αγαούσε ο-λύ τη μαμά του και μια μέρα ήρε ένα ψαλίδι και μροστά

στον καρέφτη έκοψε όλες τις βλεφαρίδες του ιάβασα στο



θείο μερά πράγματα απ τα χαρτά το αρποζοπεπονοδωμάτο Η μαμά μο ντράπηε

Ατές ο τρελές οβέντες θα λεπτύνον αμα πο πολύ

το λεπτούτσο σώμα της», είπε

Αμάν, Φατμά, είσα τρελή, πάρ της τα ββλία των λασ-ών ποητών», είπε ο θείος

Ύστερα έγραε σ ένα χαρτί τ νομα ενς ποητή Σηώ-θηα ρθα α οίταξα τ νομα είχε γράε σο χαρτί Με τοένα χέρ έδωσε το χαρτί η μαμά μο, με το άλλο έβαλε λεφτά

ην αρέλα πο αθμονα ως εείνη την ώρα Μετά στά-

θηε μπροσά μο έλεσε δο φορές τα μάτα το, είδα μο-νάχα το στμα το Έφγε, το στμα το έμενε στο πγεοδαμέρσμα α τα λεφτά επίσης έμεναν πολλή ώρα πάνω ηναρέλα πο αθμονα Μπήε μέσα ο μπαμπάς μο, είδε ταλεφτά, πρώτα άθσε σε μα αρέλα ύερα οίταξε τη μαά

μο, ύστερα γύρσαν ο δο το εφάλ τος προς εμένα α

οίταζαν πολλή ώρα, χ τα μάτα μο, το σώμα μο ίδα ταχέρα μο πήγαν σην αρέλα πήραν τα λεφτά το θείο μοα τα έδωσαν στη μαμά μο Ύστερα τα χέρα αούμπησαντον τοίχο, τα χέρα ήταν πολύ ζεστά

Με τα λεφτά το θείο η μαμά μο μο αγρασε το ββλίοενς λασού ποητή απ την εποχή των θωμανών ένα

φοστά

ν,ένα παλτ

ένα ζεγ

άρ παπο

ύτσα Ντρ

άπηαπολύ γ ατά τα ανούρα πράγματα σέφτηα πως ο άν-

θρωπο πο είχαν παλά ρούχα θα οτούσαν τα ανούραπαπούτσα μο, γ τ φραγα το παλτ μο ανάποδα Στοσπίτ πάτησα πάνω στα παπούτσα γα να στραβώσον α ναζαρώσον Η μαμά ο μο δηγήθηε, με τα μάγολά τηςατανα, πως παραλίγο να παντρετανε μ τ το θείοΗ θεία της ήθελε να την πάρε γναία στο γο της Αλλά οπαππούς μο ο Αχμέτ αγάς είχε πάρε ρο πως στην οο-γένεά το τα παδά δε θα παντρεύονταν με σγγενείς Χάρηα πο ο θείος ατς δεν ήταν μπαμπάς μο μονα ξα



«Φατμά πότε θα την παντρέουμε«ου να τσμπήσε μέλσσα τη γλώσσα σου, γαγά της α-

πάντησε η μαμά μου.Αλλά η γαγά συνέχσε

«Δεν ακούε πα λόγα. Κάποος πρέπε να της σβήσε τηφωτά ίσως ο ανός του μανάβη

«ου να σε δαγκώσε λυσσασμένος σκύλος γαγά είπε ημαμά μου Ύστερα είπε «Σηκωθείτε να πάμε στον Ατατούρκ.

Μερκές φορές η μαμά μου μετρούσε απ το ένα ως το δέ-κα κα στην ομοοκαταληξία ύστερα από κάθε αρθμό έβγα-

νε η λέξη πράμα ή κουτίΟ τρες μας γελούσαμε πολλή ώρα μ ατά κα στους α-

δελφούς μου άρεσαν αυτοί ο στίχο με τους αρθμούς Το γέ-λο μας έσβησε κάπως τη φωτά μου

Ο θείος μου ξανάρθε στο σπίτ μας μαμά μου κ εκείνοςκάθσαν στο πάτωμα μπροστά σ έναν τεράστο δίσκο κα έ-

φταξαν το παραδοσακό τους φαγητό από πλγούρ. Ο θείοςμου ανέβασε τα μανίκα του έπλασε με τα δυο του χέρα τοπλγούρ κα τον κμά. Με την κίνηση το μανίκ του κατέβηκεπάλ «Λομάτκο κορίτσ ανέβασέ μου το μανίκ είπε. Τουανέβασα το μανίκ όπως έκανα κα με τη μαμά μου όταν έ-πλαθε κεφτέδες. η στγμή εκείνη ο θείος μου μετατράπηκε

σε γυναίκα

τ

ώρα

έβγα

ζε μυρω

δά θ

είας.

Κάθσα

δίπ

λα σ

'αυ-τή τη θεία κα τη βοήθησα. θεία μού έβαλε στο στόμα ένα

κομματάκ απ' το λωμένο πλγούρ με τον κμά ήταν νόστμο. Ύστερα εκείνος κ η μαμά μου άρχσαν να μλάνε γα τουςπεθαμένους εκείνη τη στγμή ο θείος μου έγνε η γαγά μουη μαμά της μαμάς μου που είχε πεθάνε πολύ νέα

Ανέβηκε στο λεωφορείο ως γαγά μου κ έφυγε.Με τη μαμά μου τον μπαμπά μου κα με τη φωτά μου πή

γαμε σ' ένα γάμο. Καθόμουνα στο τραπέζ κα είδα την ορχήστρα Μου άρεσε πολύ το αγόρ που έπαζε σαξόφωνο Μεκοτούσε συνέχε στα μάτα κα συγχρόνως φύσαγε το σαξό



ωνο Σ' ένα δάεμμα πέρασε δπα απ' το τραπέζ μας καμου χαμοέασε η νύχτα ήμουνα ξαπωμένη στο κρεβάτμου τον σκέτηκα στα μάτα μου ζωντάνεψε η εκόνα τού

πώς με κοτούσε πώς περπατούσε ύστερα ήθεα να πάω στην

τουαέτα αά δεν ήθεα να σηκωθώ κα να χάσω απ' τα μά-τα μου τς εκόνες που εχαν ζωντανέψε. Κατούρησα στοκρεβάτ μου το κρεβάτ βράχηκε συνέχσα να τον σκέτομαμέσα στην υρασα

Από πάνω μας έμεναν ο δδυμες κόρες ενός δκαστή. -ταν μεαύτερές μου εα στς δδυμες αδεές γα το σαξο-

ωνστα Με άκουσαν κα έασαν χ χ χ ην ά μέραμου επαν ότ εχαν ναντήσε το σαξοωνστα. ον έεγανΚενάν σπούδαζε η οή εμπορκού ναυτκού καπετάνοςκα μ' ααπούσε κ εκενος. Έπρεπε να του γράψουμε μαζένα ράμμα ου έραψα ποές γραμμές κα τς έδωσα στςδδυμες αδεές τς κόρες του δκαστή Μου έεραν ένα

ράμμα απ' το σαξοωνστα θα 'ρχόταν να με δε το συντομότερο αά προηγουμένως έπρεπε να κάνε πρακτκή στθάασσα σ' ένα καράβ. Στο καρπουζοπεπονοδωμάτο έ-ραα στχους σε χαρτά γα το μαθητή καπετάνο κα σαξοωνστα Κενάν κα τα χαρτά δεν τα κρεμούσα πα ανάμεσαα πανά της θεας τα έβαζα κάτω απ' τα καρπούζα κα ταπεπόνα κα την άη μέρα τα μύρζα Ο ραμμές που εχανρατε α το μαθητή καπετάνο κα σαξοωνστα μύρζανκαρπούζ κα πεπόν

Πώς θα με βρε όταν ρσεΟ δδυμες αδεές μού επαν πως έπρεπε να τργυρζω

στους δρόμους ν' ανεβανω σε εωορεα θα έκανε κ εκενος το δο α να με συναντήσε

Κα τα μαά σου μην τα χτενζες γα μερκές μέρεςπρέπε να τρυρνάς με τα μαά σου υτά επαν ο δδυμεςαδεές

Γατ



ο σημάδι ενα αυτό», εανε Όταν σε δει έτσ ο μαθη-τής καπετάνος αυτό θα σημανει πως γα χάρη του δεν κοι-μήθηκες μερκές νύχτες»

Έπρεπε να προσέχω: Όταν τον έβλεπα και μου έκλεινε το

αριστερό του μάτ μια φορά αυτό θα σήμαινε πως ήθελε νασυναντηθούμε στη μα η ώρα, κα αν μου έκλεινε το αριστερό

του μάτι δύο φορές, αυτό θα σήμαινε ότι θα συναντιόμαανστις δύο η ώρα Αυτή εναι η γλώσσα του έρωτα», επαν οδδυμες αδελφές Επαν πως η γλώσσα του έρωτα εναι πολύ

παλιά Παλιά, επεδή ο ερωτευμένο δεν μπορούσαν να μιλά-

νε με ευκολα εχαν επινοήσει μια παντομμα Παλιά ένας ά-ντρας μπορούσε να καταλάβε την αγαπημένη του ακόμα καν φορούσε τσαντόρ Αν κάτω απ' το τσαντόρ εχε τα μαλλά

της μαζεμένα ψηλά, αυτό σήμανε ότι πήγανε κάπου μακριάΑν όμως δεν εχε μαζέψει κάτω απ το τσαντόρ τα μαλλά τηςψηλά, αυτό σήμαινε πως έπρεπε να γυρσει σύντομα ο σπ

τι Αν φορούσε άσκημα ρούχα σαν υπηρέτρια, αυτό μαινεπως επρόκειτο να ακολουθήσει τον άντρα Ανάλογα, αν εχετο χτενάκι στα μαλλά της δεξιά ή αριστερά αυτό σήμανεπως πήγανε να επισκεφτε τη μητέρα της ή την πεθερά τηςΑν η γυνακα κρατούσε τη βεντάλα της μπροστά στο αριστε-ρό της μάγουλο, αυτό σήμαινε ότι, παρόλο που ήταν σε κακή

κατά

σταση, τον σκέφτεται πολ

ύ Αν

άνοιγε την ομπρ

έλα της,αυτό σήμανε πως ο άντρας έπρεπε να την ακολουθήσει Αν

περπατούσε σηκνοντας το γακά της, αυτό μανε πως θαμπορούσε να βρεθε μαζ του μια άλλη φορά Αν μεσοβδόμαδα κυκλοφορούσε με ωραα φορέματα, αυτό σήμαινε πωςεπρόκειτο γα μεικές μέρες να πάε κάπου από τη θάλασσαΑν η γυνακα ακουμπούσε το μαντλι της μόνο στο ένα τηςμάτ, αυτό σήμαινε το εξής: Γιατ σε εδα Μακάρ να μη σ έβλεπα, να στραβθούν τα μάτα μου Αν ακουμπούσε το μαντλ στο μέτωπό της, αυτό σήμανε Πρόσεχε, μας παρακολουθούν, καγομαι πότε θα σβήσε αυτή η φωτά, αχ, δε θέλω



να σβήσει αυτή η φωτιά Αν ακουμπούσε το μαντίλι στη μύτητης τό σήμαινε: Θέλω να κλάω δεν μπορώ να κλάω, αχ, άπονε, έχω τόσο πολλά να σου πω νομίζεις πως δε σου είμαι πιστή.

Τριγυρνούσα στους δρόμους, έπαιρνα λεωφορεία. Μέσα στο λεωφορείο όμως κάθε φορά πεθυμούσα τη μαμά μου καιστο λεωφορείο επινοούσα φανταστικές ιστορίες που θα έκα-

ναν τη μαμά μου να γελάσει. Γυρνούσα σπίτι, χτυπούσα το

κουδούνι, η μαμά μου άνοιγε την πόρτα. Αν όμως κρατούσε

εκείνη τη στιγμή στο χέρι της μια ανοιχτή εφημερίδα και διά

βαζε, γύριζε πάνω στην καρέκλα χωρίς να πει καλώς την. Τό-τε έκλαιγα και κλειδωνόμουνα στην τουαλέτα. Την άλλη μέ-

ρα άνοιγε την πόρτα με μεγάλη επισημότητα και έλεγε: «'Ει,

εδώ είναι το κορίτσι μου α το φάω τώρα ή να το φιλήσω;Ούτε κι αυτό μου άρεσε και ξανακλειδωνόμουνα στην τουα-λέτα ριγυρνούσα πάλι στους δρόμους για να με δει ο σαο

φωνίστας και μαθητής καπετάνιος Κενάν. Οι δίδυμες αδελ-φές μού έδωσαν άλλο ένα γράμμα από κείνον, θα έμενε ακό-

μα πολύ καιρό στη θάλασσα Είχα όμως συνηθίσει να τρι-γυρνάω στους δρόμους και να μπαίνω στα λεωφορεία. Στα

λεωφορεία υπήρχαν και άνθρωποι που με στρίμωχναν καιτριβόντουσαν από πίσω μου Το είπα αυτό στις δίδυμες α-δελφές. «Οι άντρες όλο τρέχουν πίσω απ' τα κορίτσια Α ν θέ-

λουν σώνει και καλά να αποσπάσουν κάποιο ραντεβού απόένα κορίτσι το παρακολουθούν ως την πόρτα του σπιτιού

του Το κορίτσι για να γλυτώσει πρέπει να τους δώσει ένα ραντεβού, είπαν Κανένας άντρας δε με ακολουθούσε ως τοσπίτι. Είτε κατέβαιναν από το λεωφορείο είτε έμεναν στο λεωφορείο και κατέβαινα εγώ Ενώ ο σαξοφωνίστας μαθη-

τής καπετάνιος Κενάν βρισκόταν ακόμα στη θάλασσα, εγώείχα επινοήσει ένα σωρό φανταστικές ιστορίες και άρχιζα νατις διηγούμαι μόλις η μαμά μου άνοιγε την πόρτα για να μηνξανακλειδωθώ στην τουαλέτα Φοβόμουνα όμως το Θεό κι έ-

32 1



λεγα άντα: «Μαμά είναι έματα αλλά να σ το » μαμά μου με άκουγε γελοσε και έλεγε: «Πώς μορείς να βγάζεις αό μέσα σου τόσα έματα Μής τα έματα ερατάνε ο δρόμο»

να βράδυ ήγα άλι με τη μαμά και τον μαμά μου σένα γάμο Εκεί είδα το μαθητή καετάνιο Κενάν να αίζεισαξόφνο Με ρώτησε τ όνομά μου και είε

«Ωραίο όνομα»Εγώ εία:«Και το δικό σας όνομα είναι Κενάν»

«'Οχι», εε «με λένε εντάτ»Μου ζήτησε ραντεβο Κατάλαβα ς οι δίδυμες αδελ

φές με κοροδεανε Τώρα δεν μοροσα να κοιμηθώ τη νχτα δεν μοροσα να ονειροολώ μονάχα κρνα ολ άλλη μέρα ήταν Κυρακή ολ δσκολο να βγ α το σί

' σαν να μην έφτανε αυτό έκανε και η γιαγιά μου το αρα

δοσιακό της φαγητό Ρίχνεις γιαορτι με σκόρδο άν σε ιλοκομμένη ζμη ρεε να φά κι εγώ Αυτό το φαγητό τοτρώγαμε ολ συχνά ρώτη φορά σκέφτηκα το σκόρδο Πήγα στις δίδυμες αδελφές και τους εία ς με κορόιδεανέλασαν χι χι χι και μου εαν εν χορώ: «Μας μιλοσες τόσο ολ γι τό το αγόρι με το σαξόφνο ου νομίζαμε ό

τι τονξέ

ραμε»Πή

γα σ

ένα

άλλο κορ

ίτσι ου

έμενε στο

άν άτμα Είχαν μαλκόνι Καταστρώαμε ένα σχέδιο Θα

στεκόταν στο μαλκόνι και θα κοιτοσε τη Λεφόρο Μαυσλείου Μόλις θ' άκουγε κάοιον να σφυρζει ένα ταγκό,θα μου φώναζε: «ρχεσαι λίγο σ εμάς» Εγώ θα έκανα θόρυβο με τα όδια μου στις σκάλες αλλά θα έβγαινα α τοσίτι τσι κάναμε ήρα α το καρουζοεονοδμάτιοκάτ α τα καροζια και τα εόνια τα χαρτιά όου έγραφα γραμμές για το σαξοφνίστα Κενάν μαθητή καετάνιο ου βρισκόταν στη θάλασσα και ακολοθησα για ολλήώρα το σαξοφνστα εντάτ μυρδιά αό καροζι ε



πόν κα σκόρδο περπατούσε αγκαζέ ανάμεσά μας ύστερακαθίσαμε σ ένα ζαχαροπλαστείο κα ήπαμε τσά Καθόμουνα απέναντ στο σαξοφωνίστα εντάτ κα όπως είχα μάθεαπό τς δίδυμες αδελφές τς κόρες του δκαστή έφερα το μα

ντίλ μ στο ένα μου μάτ αυτό πρέπε να σήμανε: ατί νασε δω μακάρ να μη σε είχα δε α στραβωθούν τα μάτα μου

Ο σαξοφωνίστας μου είπε πως είχε παρατήσε το γυμνάσο κα πως ήθελε να γίνε σαξοφωνίστας σε γάμους Έφερατο μαντίλ μου στο μέτωπο αυτό πρέπε να σήμανε: Καίγομα πότε θα σβήσε αυτή η φωτά αχ δε θέλω να σβήσε αυ

τή η φωτάΞαφνκά επα δυνατάΑχ δε θέλω να σβήσε αυτή η φωτάΟρίσε; Τ εες;Ψθύρσα κάτΟρίστε; Τ είπες; με ρώτησε ξανά.

Επεδή όμως λόγω της μυρωδάς του σκόρδου μλούσαμέσ' απ τα δόντα μου έφερα το μαντίλ μπροστά στο στόμαμου κα έκανα δήθεν πως έβηχα ελπίζοντας πως ο σαξοφωνίστας θα σκεφτόταν ότ έπαθα φυματίωση από τον έρωτα Δενξαναρώτησε ήκωσα το ένα μου φρύδ κα έρξα το κεφάλμου προς τα πίσω αυτό πρέπε να σήμανε Τ μου συμβαίνελ

οπόν βλέπες τ μου συμβαί

νε έλεος Επεδή αυτό

ς καθό

ταν έτσ εκεί κα με κοτούσε χωρίς να κάνε κανένα νόημα έφερα κ εγώ τη γροθά μου στο μέτωπό μου έβαλα τα κάτωδόντα μου μπροστά στα πάνω κα έβγαλα μα ανάσα απ' τοτόμα μου Με την ανάσα η μυρωδά από καρπούζ πεπόνκα σκόρδο μεγάλωσε στον αέρα κ έγνε ένα μπαλόν Καθίσαμε γα λίγο εκεί μέσα σ αυτό το μπαλόν από μυρωδά καρ

πουζού πεπονού κα σκόρδου Έμενα σχεδόν ασάλευτη γανα μη μεγαλώσε κ άλλο το μπαλόν Ο σαξοφωνίστας πήρετα χαρτά του καρπζοπεπονοδωμάτι π ήταν κάτω απ

τα χέρα μου πάνω στο τραπέζ.



«ύ τα έγραψες;» με ρώτηε«Ναι τα έφερα για να τα διαβάεις» είπα«Καλά θα τα διαβά και θα ου βάλ βαθμό» είπεΎτερα έτριψε τα χαρτιά του καρπουζοπεπονοδμά

τιου τα έκανε ρολό και ηκώθηκείπα τη γιαγιά μου ότι αγαπά ένα αγόρι που παίζει

κλαρίνο γιατί το αξόφνο δεν το ήξερε γιαγιά έλυε τομαντίλι της το μαντίλι της γλίτρηε πάν τους ώμους τηςτα μάγουλά της ρόδιαν το τόμα της κινήθηκε λες και τητιγμή εκείνη της είχα δώει μια καραμέλα να γλείψει

«ίναι όμορφος» είπε«Πολύ όμορφος».«Αν είναι όμορφος να ου τον πάρουμε για άντρα κι εύ

είαι όμορφη υο τίτιδοι ταιριάζουν το χαμάμ», είπε ηγιαγιά

«Όχι γιαγιά εμείς πίνμε μονάχα τάι) είπα

ην ώρα που όλοι ήταν το κρεβάτι ο αδελφός μου ο Αλήκι εγώ αθήκαμε το κοτεινό διάδρομο. Ο Αλή πήγε μια α-πό δ μια από κει αν μικρό κυλί που είχε καεί το πόδι τουκαι είε:

«Αδελφή μου θα ου π ένα μυτικό αλλά μην το πειςτους άλλους

πει

δή όμς μετ

άταμ

άτηε ι

ώπηα κι εγ

ώ το π

άτμακάτ απ τα πόδια μου ήτανε κρύο γύρ μας κοτάδι ύτε

ρα είπα:«Αγάμπεη αν ου πεις εύ το μυτικό ου θα ου π κι

εγώ ένα μυτικό»Ο Αλή μου είπε πς πήγαινε ε μαθήματα αλεξιπττι-

τών και πς είχε πηδήξει τρεις φορές από έναν πύργο με τοαλεξίπτωτο. Μετά έγινε σιωπή Ο Αλή είπε:

«Αδελφή μου ποιο είναι το δικό ου μυτικ

ό

;

Αλλ πριν προλάβ ν ανοίξ το όμα μου βγήκε απ τηκοτεινή κουζίνα η μαμά μου τεκόταν εκεί κα τα είχε ακού



σει όλα. Σάθκε μπροσά μου με όλο ς ο σώμα και είπε:«Αν αφήσεις ένα κορίσι σις ορέξεις ου ή με ον να

ουλζή θα ο σκάσει ή με ο ζουρναζή».Ρώσα γιαγιά μου αν είχε πει ίποα σ μαμά μου.

«Γριά είπες ίποα;»«Αδελφή εγώ δεν είπα ίποα. Μονάχα πως ο κορίσι α

γαπάει ο παλικάρι και όι πρέπει να σε δώσουμε σ εκείνον»είπε γιαγιά.

μαμά δε μου μίλαγε. Μ έσειλε σε μια μακρινή γειονιάέξω απ' ν Άγκυρα σο σπίι μιας πλσρας που έπλενε α

ροχα ων πλοσιων σ Λεωφόρο Μαυσωλείου για να δωους ανθρώπους που ους παιδεει φώχεια και να κααλά-βω πόσες οργιές είναι ο κόσμος.

Ο ήλιος σν αρχή ήρθε μαζί μου όαν όμως πέρασε ολόφο ς μακρινής γειονιάς μου γρισε ν πλά κι έφυγε.α σπίια ς μακρινής γειονιάς κοιμόνουσαν μέσα σ λά-

σπ. Επειδή λάσπ γεννιόαν εδώ και γερνοσε εδώ ασπίια έμοιαζαν με μισοβυθισμένες σ λάσπ αφόπερες.α σπίια δεν είχαν αριθμος κι έσι μπήκα σε όλα α σπίιακαι ρώαγα πο μένει θεία πλσρα. Όλα α σπίια μριζανάνθρωπο σε κάθε σπίι έπρεπε να ραβάω με ο αρισερό

μου χέρι μυρωδιά σαν κουρίνα σο πλάι. Υπήρχε όμως

μιαδ

ε

ερ κουρίνα α κουνο

πια και οι μαυρ

όμυγες.

Γιανα μπορέσω μέσα σο σκοάδι να δω α μάια και ο σό

μα ων ανθρώπων ράβξα κι αυή ν κουρίνα σο πλάι.Ήαν σαν να σέκοναν ή να κάθοναν μέσα σε ξεραμένασκαά αλλά έπρεπε να συνεχίσουν να ρώνε και να πίνουν.Μια γυναίκα μου είπε πως πλσρα έμενε ο σπίι που μριζε ξεραμένα λουλοδια. Καέβασα ις κουρίνες. Μπροσά

σ ένα σπίι μριζαν πραγμαικά ξερά λουλοδια. θείαπλσρα ήαν πανρεμέν μ έναν αυνομικό που έπρεπε νακυνγάει ους πλανόδιους πωλές και να ους συλλαμβάνειμε α φροα και α λουλοδια που πουλοσαν σ μαρ α



γορά. Ε κόλα συλλάβι ένα σωρό φροα και λουλοδασέκοναν μπροσά σο σπι σαπισμένα και ξραμένα θα πλσρα μια κόρ σν λικα μου κι έναν πολ ωραο ρωμένο. Όμω πιδή ο άνρα ήαν υπο

ρωμένο να συλλαμβάνι συνέια α φροα κα α λουλοδια δν δα ποέ αυό ον ασυνομκό ων λουλουδιών,αλλά ο ρωμένο ρόαν σο σπι και κουβαλοσ μυρωδά ων ξραμένων φροων σα ροα κα σο μουσάκιου. θα πλσρα, γώ κα κόρ καθσαμ γρω από

ο πο μριζ ξραμένα φροα και μυρσαμ ο μου

σάκι ου. Ύσρα θα πλσρα ου έδωσ να βάλ σοσόμα ου πρώα ρακ και μά ο μικρό δάυλο. Μ οδάυλο γυνακα σο σόμα ο σ ρωμένο π σ'

μένα κα σν κόρ πλσρα Κοιμθ α άγουρακαρποζια κα ππόνια γλυκανουν μόνο μ ον πνο. Πρινκοιμθώ, κόρ πλσρα μου έδιξ ένα κομμά πλα

σικό που ήαν σαν αφοσκωο μπαλόν και μέσα ου μα μλζάνα. Αυό ο λέν προφυλακικό και μαζ μ μλιζάνα που έι μέσα ου ναι ο ρο άνρα μαμάμου π Μαζ μ ν πλσρα και ον ρωμένο πήγαμόλοι μαζ σο σινμά. Ο σ ρωμένο πήρ ένα θωροσο θωρο αυό οι δυο ου φιλόνουσαν συνέια Μου ά

ρσ πολ

ο ονρό

σό

μα γυνακα και ο μουσακαλδκο όμα ου ρωμένου. Γριζα συνέια ο κφάλι μου από ο έργο σ κνου. Κοα δώ κοα, έλγαν κα φλιόνουσαν Ύσρα από λγο γώ κα κόρ ώσπου να λιώσι ο έργο γυρσαμ ι καρέκλ μα προ ο μέρο ου.Τν ώρα που έφυγα θα πλσρα μ π: Αυό μν οπ σ μαμά σου κουκλσα μου νάξ

Ενάξι πα απ ο παράθυρο ου λωφορου.Καέβκα έξω απ

ν Άγκυρα από δω μποροσα ακόμανα βλέπω α σπια μακρινή γιονά Εδα πω α πόδα μου προωροσαν ξανά προ ν καθυνσ ων σπι



τιών της μακρινής γειτονιάς. Ήθελα η πλύστρα να ήταν μαμά

μου Σ εκείνη θα γύριζαν και τα πόδια μου αλλά είδα πως τακορδόνια των παπουτσιών μου είχαν λυθεί και κρέμονταν Επειδή τα κορδόνια των παπουτσιών μου περπατούσαν μπρο

στά μου περπάτησα κι εγώ ξοπίσω τς προς τη μαμά μουΖητιάνοι και Τσιγγάνοι κάθονταν σ αυτό το μακρύ δρόμο μεκοιτούσαν από κάτω κι από πίσω μου. Σκεφτόμουνα συνέχειαπως κοιτούσαν τα στραβά μου πόδια. Έφτασα σπίτι η μαμά

μου μου έδωσε το χέρι της να της το φιλήσω. «Αυτά που είδεςμπορείς να τα κρύεις στην κοιλιά σου. Πες όμως τι έφαγες

εκεί επε η γιαγιά Είχα ξεχάσει τι είχα φάει μου ξέφυγε ηλέξη μελιτζάνα μαμά μου και η γιαγιά είπαν « μελιτζάνα είναι πολύ νόστιμο πράμα

Ο σαξοφωνίστας δεν ερχόταν πια Στο μεταξύ θυμήθηκαπως στα χαρτιά που είχα γράει για κείνον τον έλεγα με τοόνομα Κενάν του μαθητή καπετάνιου για τον οποίο μου μι

λούσαν οι δίδυμες κόρες του δικαστή. Όμως στην πραγματικότητα το όνομά του ήταν Σεντάτ. Σκέφτηκα πως θα του ταεξηγούσα όλα όταν θα ρχόταν Ο σαξοφωνίστας ήρθε ύστερα από ένα μήνα. Μια νύχτα κάποιος σφύριξε ένα ταγκό πήγα προς το ταγκό αυτό. Ο σαξοφωνίστας στεκόταν στο σκοτάδι στο τέρμα της λεωφόρου Στα σκοτεινά μου έδωσε ταχαρτιά του καρπουζο

πεπονο

δωμάτιου που τα είχε κάνει

ρολό. Έφερα αμέσως το μαντίλι μου στη μύτη μου αυτό πρέπει να σήμαινε Θέλω να κλάω δεν μπορώ να κλάω αχάπονε έχω τόσα να σου πω σκέφτεσαι πως δε σου είμαι πιστή «Περαστικά είπε ο σαξοφωνίστας κι έφυγε Στο φωςτου φεγγαριού είδα στα χαρτιά του καρπουζοπεπονοδωμάτιου ένα σωρό λεκέδες από τσάι και λάδι μύριζαν σαν τα

κουρασμένα δωμάτια. Έβαλα πάλι τα χαρτιά κάτω από τακαρπούζια και τα πεπόνια Τα χαρτιά κοιμόντουσαν κάτωαπ τα καρπούζια και επειδή ο μπαμπάς μου δεν μπόρεσε ναπληρώσει το νοίκι, ήρθαν πάλι στο σπίτι μας άνθρωποι του



ράτους αά δε βρήα τποτα α πάρου φύγαε α άφησα στο υπόγεο δαμέρσμα μα έξη φυαή

Τη ύτα ο μπαμπάς μου έβαε τα ρούα του σε μα βα-τσα Το εδα α απομαρύετα στη Λεωφόρο Μαυσωεου

βατσα του άοξε μάζεε τα πράγματα που εα πέσεάτω από το φως της άμπας του δρόμου που τρεμόπαζε ύστερα έφυγε

«Ήρθαε ο άθρωΠL

επε η γαγά μαμά μου τους επε: Μα υή έω αυτή θα τη πάρε ο Αά Α εσεςεστε ο Αά πάρτε τη υή μου ο άτρας μου έφυγε»

Ότα εδα πως ο μπαμπάς μου το εε σάσε ο άθρωποξήωσα α πήρα τη πόρτα του δαμερσματος Μαζέα-με τα πράγματά μας στο ωρς πόρτα υπόγεο δαμέρσμα απερέαμε α έρθε ο Μουσταφά Όο αθόμαα πάωα μαζεμέα πράγματα α οτούσαμε τη τρύπα της πόρ-τας Άαε το φως του μαοστάσου σηωθήαμε όρθο

«Έρετα ο Μουσταφά» Ο Μουσταφά δε ήρθε το φως έσβησε Το φως άαε η μαμά μου σηώθηε όρθα Μπ-σμάρραμαρραμ» επε ο Μουσταφά δε ήρθε Άοάθρωπο αέβαα τς σάες τρύπα της πόρτας ήτααμηή Από τη αμηή πορτότρυπα έβεπα τους αθρώπουςπου αέβαα τς σάες σα αέφαα σώματα Ο όρες

τουδ

αστή αέβηα τς σ

άες σα τ

έσσερα π

όδα με ο

ό-δα σώματα αέφαες οόδα παπούτσα Ύστερα μπήα

δυο αέφαο άτρες Μετά το φως έσβησεΤο πρω εδαμε τα δα πόδα α αέφαα σώματα α α-

τεβαου τς σάες Από μερά από τα αέφαα αυτά σώ-ματα έσταζε στς σάες ερό Ο σταγόες έπεφτα από ταμαά τους που δε τα βέπαμε α έβρεα τς σάες

γαγά μου έεγε πως α έας άτρας α μα γυαα εα τηύτα αρπατε έρεπε πρ βγε ο ήος α πυθού απ

τη ορφή ως τα ύα γατ αώς ο Δάβοος θα τους έ-βαζε τροποδά Όσο περμέαμε το Μουσταφά ήξερα



ποιοι άντρε εχαν κάνει τη νύχτα έρωτα με τι γυνακε τουΟ Μουαφά δεν ήρθε Ο Μουσταφά δεν ήρθε Μια μέρα έφτασε ω την πόρτα μια μυρωδιά κάτουρου Ένα χοντρό, ακέφαλο σώμα, στριμωγμένο μέσα σ ένα παντελόνι, στεκόταν

εκε μ ένα μεγάλο ραδιόφωνο ο χέρι Το σώμα φορούσε ένα παντελόνι σαν τα παντελόνια των αφεντικών στι αποικετη Αφρική στα έργα Μέσα σ αυτό το παντελόνι και μεστη μυρωδιά κάτουρου κατέβηκε μια γυνακα και επε: «Πώεστε» Αλλά δεν περμενε την απάντησή μα, έδωσε την απάντηση μόνη τη, ακριβώ όπω η θεα ιντικά στην Πρού

σα: «Λγο καλύτερα από σώγαμπρο, έτσι Κι εγώ τα δια», επε Ύστερα επε «ουτ!» για να μη μιλήσουμε, άνοιξε το μεγάλο ραδιόφωνο, άκουσε τι ειδήσει Ήταν ειδήσει σχετικά

με του βουλευτέ και υπουργού του Δημοκρατικού Κόμματο που εχαν συλληφθε απ το στρατό Αφού άκουσε τι ειδήσει ω το τέλο, επε ξανά «ουτ!», και αυτό το «σουτ» δε

σταμάτησε ώσπου να βραχε λγο το παντελόνι τη Γέλασεκαι εε: «Τέτοιε ειδήσει τι κατουράω εγώ» Ύερα επεπω δε θα έβγαζε αυτό το παντελόνι ώσπου να βγουν από τηφυλακή οι αθώοι πολιτικο, και ότι ω τότε θα κατουρούσε μέσα σ αυτό ύερα θα έβγαζε το παντελόνι Εδα τη μαμά

μου, σω και να εχε ανοξει το στόμα τη για να πει: «Εμε

ηφζ

ουμεΛ

ακ

ό Κόμμα»

Πριν μπορ

έσει να πει τ

ποτα η μα

μά μου, η γυνακα με το κατουρημένο παντελόνι επε: «Φατμά

χανούμ, εγώ τα μαλλιά μου δεν τα άσπρισα στο μύλο Εμέναμε λένε Ρεζάν» Εκενη τη στιγμή έξω ο κλιμακοστάσιο άναε το φω το υπόγειο διαμέρισμά μα μπήκε πρώτα έναχοντρό σκύλο, ύστερα κάτι τεράστια χοντρά παιδιά και ένα χοντρό άντρα τάθηκαν μπροστά σ αυτή τη Ρεζάν χανούμ και επαν εν χορώ: «Ήρθαμε» Μετά άρχισαν να βγάζουν έξω τα πράγματα που ήταν μαζεμένα εδώ κι εκε στο υπόγειο διαμέρισμα Όταν το υπόγειο διαμέρισμα άδειασε, ακολουθήσαμε τη Ρεζάν χανούμ και το χοντρό σκύλο και πή



γαμ στο δπλανό σπίτ, ανβήκαμ τς σκάλς ο χοντρόςσκλος ανέβηκ μπροστά μας ως τον τρίτο όροφο κί σταμάτησ κα μπήκ στο δαμέρσμα, αλλά η Ράν χανομ ανέβηκ ως τον τέταρτο όροφο πήγαμ κ μίς ξοπίσω της τον

τέταρτο όροφο βρίσκονταν τα πράγματά μας Ράν χανομ ίπ Εγώ μένω από κάτω σας», κ έφυγ

θία Ράν ίχ νοκάσ τό το δαμέρσμα γα μας μδκά της λφτά Η ανθρωπά δν πέθαν, » μας ίπ Τοδαμέρσμα αυτό του τέταρτου ορόφου, στη Λωφόρο Μαυσωλου ίχ ένα μπαλκόν Η μαμά μου, η γαγά, ο Αλή ο

Ορχάν γώ κα η μκρή μου αδλφή Μαρο Ρόδο σταθήκαμκ πλά πλά κα πρμέναμ να έρθ ο Μουσταφά Ο Μουσταφά ήρθ, μας δ να στκόμαστ πλά πλά στο μπαλκό-

ν Εκί μέντ; Θέλτ φροτα;» ίπ ουνήσαμ το κφάλμας, πήρ φροτα από ένα μανάβη απέναντ απ το μπαλκόν κα τα έβαλ μέσα στο καλάθ π τ ρξαμ απ το μπαλ

κόν.Αυτό το δαμέρσμα ον τέταρτο όροφο χ ένα σωρόδωμάτα, αλλά τς πρώτς μέρς ο μπαμπάς μου, η μαμά μουο Αλή ο Ορχάν η γαγά η Μρο Ρόδο κ γώ όλο μας κομόμασταν σ ένα δωάτο Επδή ο υπόγο δαμέρσμά

μας όταν ο άνθρωπο του κράτους πήραν την πόρτα κα φ

γαν ίχαμ μ

άθ απ

ότα νρ

άπου

έστα

αν στς σκ

άλς,πως όταν ο άντρς κα ο γυναίκς κάνουν τη νχτα έρωτα

πρέπ, πρν βγ ο ήλος, να πλυθον από την κορφή ως τανχα ο Αλή κ γώ κρβαμ συχνά το τάσ του μπάνου πουχράονταν ο δκοί ας γα να πάρουν νρό απ τον κουβά.Ο μπαμπάς μου ρχόταν στα σκοτνά κ έαχν το τάσ Τοτάσ ήταν στο κρβάτ μας Δ φοβάστ το Θό;» μας έλγΕμς σωπαίναμ.

Ένα πρωί χράστηκ κα ο αδλφός μου ο Αλή να πλυθί

απ' την κορφή ως α νχα, ίχ μπ ο Δάβολς ον κόρφοτου. Η μαμά μου κίταξ το σντόν στο κρβάτ του κα ίπ:



Αλή, τη νύχτα εταορφώθηκε ο Διάβολος σε γυναίκα καισε εγέλασε Ο Αλή γέλασε και είπε: Ν

»

.

Αργότερα, ότανο Διάβολος του έκανε επίσκεη εταορφωένος σε γυναίκα, ο Αλή αναγκαζόταν πάντα να πλένεται απ την κορφή ως

τα νύχια τα πρωινά πριν βγει ο ήλιος Αν καιά φορά το σώα ου έτρεε αφνικά, η αά ου άνοιγε ορθάνοιχτα τα άτια της και ου έλεγε Τι έγινε, περνάει ο Διάβολος από δίπλα σου Όταν το σώα ου έτρεε, άνοιγα αέσως τα χέριαου για να αδράω το Διάβολο, αλλά έβλεπα όνο τα άδειαχέρια ου στον αέρα.

Ένα βράδυ ο αδελφός ου ο Αλή ήρθε ε το φλόλογό τουκι ένα φίλο του, κλείστηκαν στην κρεβατοκάαρα της αάςου κι εκεί ήπιαν ρακί και απάγγειλαν ποιήατα εγαλοφώνως Αυτός ο καθηγητής ήταν ένας ικροκαωένος, ερακιανός άνθρωπος αά ου εε Όταν αυτός ο άνθρωπος κάνει έρωτα στη γυναίκα του, η γυναίκα του σίγρα θα

νοίζει πως κάθισε πάνω της ια πεταλούδα Αργότερα οΑλή είπε πως ο άλλος φίλος του ήταν κοουνιστής και σχιζοφρενής. Ρώτησα τον Αλή Τι είναι σχιζοφρενής σχιζοφρενής είναι σχιζοφρενής, είπε Προσπαθούσα να εφανιστώ σ αυτό τον κοουνιστή, σχιζοφρενή φίλο ε το νυχτικόΣυνήθως έβγαινε απ την κρεβατοκάαρα της αάς ου έ

να ποτή

ρι ρακί

στο αριστερό

του χέρι και ε το

δεί

τραβ

ού

σε τις κουρτίνες Όταν ε κοιτούσε, τα άτια του οιάζανε νατρυπάνε και να διαπερνούν το πρόσωπό ου Σκεφτόουναπως κάποιον έβλεπε πίσω ου. ύριζα γύρω γύρω, δεν ήτανκανένας. Τον ρώτησα τι είναι κοουνιστής Γέλασε. Κοουνιστής είναι εκείνος που σου κλέβει τη αά σου είπε.Και ύστερα Συντρόφισσα, ν ανταλλάουε τα παπούτσιαας Εγώ κι εκείνος φορούσαε το ίδιο νούερο Πίσω απτις κλειστές κουρτίνες αλλάαε παπούτσια. Περπατούσα έσα στα δικά του παπούτσια, κι όταν η αά ου έστελνεστο ανάβη, κατεβαίνοτας τις σκάλες ονολογούσα Είαι

33 1



ομμουνίστρια αι σχιζοφρεν αι τώρα άω ν αγοράσωυδώνια αι ντομάτε»

θεία Ρεζάν του τρίτου ορόφου ου οηθούσε τη μαμά

μου αι τον μαμά μου αι λρωνε το νοίι μα ταν μια

ολύ μεγαλόσωμη αι χοντρ γυναία αι αγαούσε το Δημορατιό Κόμμα Την ώρα των ειδσεων ερχόταν άντοτεμε το μεγάλο ραδιόφωνό τη Αό το ραδιόφωνο μεταδίδονταν οι δίε των ραξιοηματιών διαών του ρατού εναντίον υουργών του Δημορατιού Κόμματο Ο ρωθυουργό του Δημορατιού Κόμματο όοτε ο διαστ τον

ρωτούσε τι είχε να ει για το θέμα έλεγε: Δεν ενθυμούμαιύριε διαστά» Οι δίε είχαν τίτλου Δίη του Σύλου ηΔίη τη Κούλα Δίη του Σύλου ταν μια υόθεση ουαφορούσε τον ρωθυουργό του Δημορατιού Κόμματο οοοίο όταν ταν στην εξουσία είχε άρει ω δώρο αό τοσάχη του Αφγανιστάν ένα αφγανιό υνηγόσυλο αι τώρα

έρεε να δώσει λόγο εειδ είχε δεχτεί το συλί αυτό ω δώρο Δίη τη Κούλα αφορούσε τον ίδιο τον ρωθυουργό ο οοίο όταν ταν στην εξουσία ταν αντρεμένο αιείχε αι μια ερωμένη μια φημισμένη τραγουδίστρια τη όερα Αυτ η τραγουδίστρια τη όερα είχε άνει έτρωση όταν έμεινε έγυο α τόν Ο ρωθυουργό του Δημο

ρατιού

Κό

μματοέλεγε συν

έχεια: Δεν εν

θυμο

ύμαι

ύριεδιαά» θεία Ρεζάν έλαε αι είε στη μαμά μου: Εί

ναι αμαρτία αυτό Φατμά χανούμ;» Με έλυνε αριώ όωέαναν οι γυναίε στην Προύσα ου θελαν να δω όνειρογια λογαριασμό του Ήθελε να δω στο όνειρό μου τι θα άθαινε αυτό ο ρώην ρωθυουργό Όμω όχι μονάχα γι

αυτόν έρεε να δω όνειρο αι για την αδελφ τη Είχε μιαηλιιωμένη αδελφ ταν αρθένα αι η μύτη τη ρεμότανάτω α το στόμα τη Έμενε σ έναν ινηματογράφο μαζί μετο γέρο μαμά τη Εεί μαζί με το γέρο μαμά τη έδειχναν ταινίε αι εδώ αι δέα χρόνια έγραφε γράμματα σ έ

332



ναν Αμερικάνο Της έγραφε και ο Αμερικάνος Όμως όποτεο Αμερικάνος ετοιμαζόταν να έρθει στην Τουρκία η γυναίκατού έγραφ πως ο πατέρας της βρισκόταν στο χείλος του θανάτου Έτσι ο Αμερικάνος δεν ρθε να την παντρευτεί αλλά

η γυναίκα όποτε έμενε στην αδελφ της λίγο παραπάνω έλεγε: «Πηγαίνω σπίτι μπορεί να έχω γράμμα απ την Αμερικ». Για να δ όνερο και για κείνην και γα να μπορέσει ναμε πλύνει και να με κοιμίσει με προσευχές διανυκτέρευα πολύ συχνά στο σπίτι της Μου άρεσε πολύ ο μπαμπάς της τανγέρος και είχε μια χοντρ μύτη Και η γυναίκα φαινόταν πο

λύ μεγάλη τόσο που θα μπορούσε να είναι ναίκα του μπαμπά της Καθόμουνα με τον άνθρωπο στο δωματιάκι της μηχανς εκείνος κουνιόταν ανάμεσα στις μηχανές και από μιατρύπα μπορούσα να βλέπω το έργο υνθισα ο θόρυβο τηςμηχανς που δούλευε δίπλα μου κάπου μακριά, πάνω σε μιακουρτίνα προβαλλόταν το φιλμ Το φλμ μου φαινόταν δια

σκεδαστικό μόνο σε συνδυασμό με το θόρυβο της μηχανςκαι με τη μυρωδιά αυτού του γέρου Αυτός ο γέρος ταν τόσο γλυκός που όταν το πρωί σηκωνόμουνα και έλεγα στηνκόρη του το όνειρο στο οποίο δεν είχα δει τον Αμερικάνο, ηγυναίκα δεν έκλαιγε αλλά άρχιζε να μιλάει γργορα γργορα Τότε ο γέρος σηκωνόταν όρθιος ερχόταν προς εκείνην

τηςέκανε μασ

άζστους

ώμους

δεν την

έλεγε κ

όρη μου α

λλά

κάτι σαν «Μα» ένα υποκοριστικό και με τη χοντρ του μύτηφλούσε τα λουλουδένια σχέδα στο φουστάνι της Ούτε κι εγώ θελα να έρθει εδώ ο Αμερικάνος που τον είχα δει σε μιανεανι του φωτογραφία Αυτός ο πατέρας και η κόρη ανκαν ο ένας στον άλλο και κανένας άλλος άνθρωπος δεν μπορούσε να είναι τόσο γλυκός όσο τός ο γέρος Στο δωμάτό

τους είχαν πολλ σκόνη και πάρα πολύ λίγα πράγματα μαμά μου είπε: « οικογένεια αυτ κατάγεται απ το σόι ενόςσουλτάνου αυτοί είναι οι δικοί μας αριστοκράτες

αριστοκράτισσα από σουλτανικό σόι γειτόνισσά μας η



εία Ρεζάν που φορούσε συνχεια να παντελόνι όπως ταπαντελόνια των αποικιοκρατών στην Αφρική που βλπαμεστα ργα λεγε στη μαμά μου στον τρίτο όροφο: Οι Δημοκρατικοί ήελαν το καλό μας, χουν κι εκείνοι παιδιά»

Στον τταρτο όροφο μιλούσε ο καηγητής του αδελφούμου Αλή και του κομμουνιστή, σχιζοφρενούς φίλου του ΤοΔημοκρατικό Κόμμα πριν ρει ο στρατός ήελε να γεμίσειτις κοιλις των καπιταλιστών με τον πληωρισμό», λεγε

Πήγα στον τρίτο όροφο εία Ρεζάν λεγε στη μαμά μου:Οι Δημοκρατικοί ήελαν μονάχα την ευημερία τής της χώ

ρας, Φατμά χανούμ τώρα οι μανάδες τους πίνουν φαρμάκι»Πήγα στον τταρτο όροφο Ο καηγητής του Αλή λεγε:

Τουρκική Βιομηχανία Πετρελαίων που κρατικοποιήηκετο , δόηκε το σε ιδιωτικς εταιρείες»

Πήγα στον τρίτο όροφο από σουλτανικό σόι εία Ρεζάνλεγε στη μαμά μου: Οι άνρωποι δε α μπορσουν να πλου

τίσουν ποτ απ το χρι του κράτους το χρι του κράτους είναι σφιχτό»Πήγα στον τταρτο όροφο Ο καηγητής του Αλή λεγε:

Οι αξιωματικοί ήταν πολύ φτωχοί μερικοί στρατηγοί τρώγανε σε υπόγεια το ξερό ψωμί που είχαν βρξει μσα στο τσάιτους»

Πήγα στον τρ

ίτο

όροφο

απ

όσου

λτανικ

όσ

όι

εία

Ρεζά

νλεγε Αχ, Φατμά χανούμ, μας πουλάνε στους Ρώσους»Πήγα στον τταρτο όροφο Τώρα μιλούσε ο ιζοφρενής

κομμουνιστής φίλος Οι πραξικοπηματίες αξιωματικοί καναν το πραξικόπμα, αλλά δεν χουν εωρία και δε α δώσουν την εξουσία στα χρια των εργατών» λεγε

Πήγα στον τρίτο όροφο από σουλτανικό σόι εία Ρεζάνλεγε Φατμά χανούμ οι αξιωματικοί α γεμίσουν τις τσπεςτους κι ύστερα α χσουν πάνω στα κεφάλια μας»

Πήγα στον τταρτο όροφο Ο κομμουνιστής φίλος λεγε: επαναστατικός στρατός μιλάει ακριβώς όπως οι Νεότουρ

334



κοι όαν ήαν κάω από ην κυριαρχα ου σλάνου πριν από ννήνα χρόνια»

Πήγα σον ρο όροφο Η από σουλανικό σόι θα Ράνδν έλγ ποα Καθόαν κ μ ο χέρι η μαμά μου σο

χέρι η, και έκλαιγ Η μύξα η έσαξ σο πανλόνι ηο πανλόνι ην ήπι σέγνωσ αμέσω.

Πήγα ον έαρο όροφο Ο καθηγηή ου αδλφού μουκαι ο κομμουνιή σχιοφρνή φλο ου έλγαν: Αυο ναι αφλ η α ο ήξρ από πολύ καιρό όι πρόκιο ναγνι πραξικόπημα καά Δημοκραικού Κόμμαο».

Πήγα σον ρο όροφο. Η θα Ράν δν έκλαιγ πια αλλά κουνούσ συνχώ ο κφάλι η. Η μαμά μου ην κοιούσ σο πρόσωπο.

Πήγα ον έαρο όροφο. Ο καθηγηή ου αδλφού μουκαι ο κομμουνιή σχιοφρνή φλο ου έλγαν: Ίσω ναυπάρχι δάκυλο η α σο πραξικόπημα ό»

Πήγα σον ρο όροφο Η θα Ράν δν κραούσ πιαο ραδιόφωνο σο χέρι η Ήαν ξαπλωμένη σο πάωμα, οραδόφωνο πάνω σ μια καρέκλα μια φωνή έλγ: πρωθυπουργό ου Δημοκραικού Κόμμαο και δύο υπουργο

κααδικάσηκαν ι θάναον δι απαγχονισμού»Του κρέμασαν και α πώμαά ο μαφέρθηκαν μ ά

μαξ

σκουπιδ

ιώ

νΗ

μαμά

μου μπή

κ σοδ

ωμά

ιο μ ην φημρδα πέρασ δπλα απ ην καρέκλα που καθόαν η γιαγά μου η γιαγιά ή πήρ ην φημρδα από ο χέρι Η μαμά μου δν αιλφθηκ όι δν κραούσ πια σο χέρι η φημρδα ποχώρησ ω ην άλλη καρέκλα σαν να κραούσ ακόμα ην φημρδα σο χέρι η κάθισ και προον οχο: Του κρμάσαν»

Η γιαγιά κραούσ ην ημρδα σο χέρι η ανάποδαάρχσ να κλαι και : Όχουουουου ώρα οι μανάδου ι θα κάνουν;» Η από συλανικό σόι θα Ράν δν έκλαιγ Ήρθ σ μά μ κάι ολύ παλιά πασούμια σα πόδια

335



της είχε φορέσει ένα πολύ όμορφο φουστνι κθσε κι εκείνη σε μια καρέκλα «Τώρα είναι στον ουρανό», είπε στη μαμμου Κοίταξα τα κουρασμένα μαλλι της κα τα είδα να κλαί-νε «Πμε στον πατέρα μου στο σινεμ ιαγι έλα κι εσύ»

είπε γιαγι είπε «Μπορεί να σκοτώσει ο αδελφός τον α-δελφό σαν τον Κιν και τον Άβελ; Να τον χέσω αυτό τον κόσμο έρχομαι κι εγώ»

Ο μπαμπς μου είπε για τον πρωθυπουργό που τον κρέ-μασαν «Ήταν ένας γγελος»

Άρχσα πλι να κνω καθαριότητα ασταμτητα Όταν τέ-

λειωσα με το διαμέρισμ μας πήγα στον τρίτο όροφο στην α-πό σουλτανικό σόι θεία Ρεζν κα της καθρσα όλα τα δω-μτια πειδή η καρδι μου οπ! καθόταν και οπ! ξυπνούσεμέσα στα δωμτια πήγαινα μια από δω μια από κε Μια φο-ρ σ ένα δωμτιο είχα την αίσθηση πως έπρεπε να τρέξωΠέρασα από τα δωμτια και έτρεξα ην κρεβατοκμαρα της

μαμς μου και είδα τον αδελφό μου Αλή ξαπλωμένο με ανο-χτ τα μτια στο πτωμα Ξεφώνισα εκείνος μου είπε μον-χα «ίμαι πολύ κουρασμένος μην ξεφωνίζες, εντξει;» ίπα«

Ε

ντ

ξ

ε

L

και συνέχισα να ξεφωνίζω από σουλτανικό σόιθεία Ρεζν είχε ένα φίλο γιατρό στο στατωτικό νοσοκομείοτης Άγκυρας Ήρθε σπίτι μας με μια τσντα εξέτασε τον α-δελφό

μουΑλή ο Αλή ήταν καρδιακός Όταν ήταν μικρός εί-

χε πθει ρευματισμούς στα πόδια του και ο ρευματισμοί αυ-τοί περπτησαν ως την καρδ του μαμ μου είπε «γώ

φταίω τον έστειλα με τις λαστχένιες μπότε μέσα στο χιόνινα πει να πρε λδ Ας όψεται η φτώχεια!» Ο γιατρός εί-πε « Αλή δε θα πεθνει αλλ κποτε θα αναγκαστεί νακνει εγχείρηση» Έμεινα ξύπνια σκεφτόμουνα πως αν κο-μηθώ, ο αδελφός μου ο Αλή θα πεθνε στη Λεωφόρο Μαυ-σωλείου

υνέχισα να καθαρίζω ακόμα κ εκεί που καθόμουνα στοσινεμ ρχισα να μαζεύω τα πργματα που ήταν πνω στο



τραπέζι μέα το έργο, και ο πίτι έπαζα το κεφάλι μουγια το ποιος μάζευε κι έπλεε τα πράγματα που τα άφηα όπως α αι ε μια άκρη οι ηοποιοί από ουλταικό όιεία Ρεζά έφερε το τρατιωτικό γιατρό άλλη μια φορά, για

τί αυτό το ατέλειωτο καάριμα το διαμέριμά της τη έκαε α απορεί Ο γιατρός με εξέταε και είπε πως ο υρεοειδήςμου ήτα υπερκιητικός Μου έδωε ηρεμιτικά χάπια Τιςμέρες εκείες έπαιζε τους κιηματογράφους το έργο Porkyand Bes», ο μπαμπάς μου είχε βρει ειιτήρια με μεγάλη δυκολία Είπε ότι ήελε α δω κι εγώ αυτό το έργο, όμως υ

πήρχα μόο χωριτά ειιτήρια και δε μπορούε α επιτρέψει α καίω μόη μου αάμεα τους πειαμέους λύκους Ατί για μιό χάπι κατάπια δύο, άοιξα το αέριο τηκουζία έχωα το ωλήα το τόμα μου και αποκοιμήηκαΚάποιος με χτύπηε τα μάγουλα, ήτα η γιαγιά μου και ο αδελφός μου ο Αλή Επααλάμβαα υέχεια Πες μου, πώς

ε λέε, αδελφή μου, πες τ

όομά ου» Αποκοιμήηκα πάλιΤη άλλη μέρα είδα απ' το κρεβάτι τη μαμά μου που καότα εκεί γεμάτη φόβο και δε μου μιλούε. Με φοβόταε Αφού ξααγύρια τη ζωή, τα πάτα μου φάηκα πιο ξέακαι πιο κοιμέα Καάριζα τις κάλες του πιτιού ως κάτω, κι ότα αεβοκατέβαια άρωποι κάλες τις φουγ

γά

ριζ

αάλλ

η μια φορά

με απουό

ερο Ό

τα έλ

εγα Σ

ηκωείτε, έλω α τρώω το κρεβάτι α τιάξω το τραπεζομάτιλο απ' το μπαλκόι», όλοι το διαμέριμα έπρεπε α ηκωού το πόδι Ότα έπαιρα το χέρι τους απούι καιέπλεα τα χέρια τους, έτρεχα πίω από κάε ώμα και απόόλα τα πόδια που έκαα τη παραμικρή κίηη Ύτερα έπλεα το απούι και το ιπτήρα και τα ημεία όπου είχα

πατήειΕίχα ταματήει για μια τιγμή για α μπορέω α δω

καλύτερα τη κόη το φως του ήλιου που δυάμωε μέατο δωμάτιο το τέταρτο όροφο, ότα από το τρίτο όροφο

337



άοσα το σσιιιισσσιιισ της χτρας ταχτητας της είας Ρεζάν Την ώρα πο εδώ οι άνρωποι το τέταρτο ορόφο ινονται, το εφάλι της χτρας από άτω πο σφρίζει αχτπήσει στο ταβάνι αι α μας άνει χίλια ομμάτια σέ

φτηα Απαόρεψα στς ανρώπος το τέταρτο ορόφονα περπατάνε Και με άοσαν Κάισαν σε μια άρη αι οίταζαν όπως ι εώ το πάτωμα Όταν έλεψα απ' τον τρίτοόροφο τη βαλβίδα πο σφρίζει από τη χτρα ταχτητας τηςείας Ρεζάν αι την έρα άτω από μια λάστρα μέσα στοχώμα η από σολτανιό σόι εία Ρεζάν πήε πάλι ι έφερε το

στρατιωτιό ιατρό Ο ιατρός είπε πως έπρεπε να με χειρορήσον αλλιώς ο ρεοειδής αδένας μο α μποροσενα με δηλητηριάσει

Πριν φω ια το νοσοομείο έβαλα τη ιαιά μ, τη μαμά μο τον μπαμπά μο τος αδελφος μο αι την αδελφήμο τη Μαρο Ρόδο να οριον ότι α ρατοσαν τα πά

ντα ααρά αι ταχτοποιημένα «Οριστείτε πείτε ΒάλλαχιΜπίλλαχι είπα Όλοι μο ορίστηαν με το Βάλλαχι Μπίλλαχι Πήα στην από σολτανιό σόι εία Ρεζάν στον τρίτο όροφο ια να οριστεί ι εείνη «Βάλλαχι Μπίλλαχι δεν μπορώ να οριστώ ότι α τα ρατήσω όλα ααρά, δεν μπορώείπε μαμά μο ορίστηε ια λοαριασμό της είας Ρεζάνό

τι

α ρατο

σε τοδ

ιαμέρισμ

άτης α

αρ

ό

Πήρα μα

ζίμοτη σφρίχτρα της χτρας ταχτητας αι πήα στο στρατιωτι

ό νοσοομείοΟι στρατιωτιοί ιατροί ήραν δίπλα στο ρεβάτι μο αι

αροάστηαν την αρδιά μο Μεριοί είπαν «Μπισμιλλάχρραχμανιρραχιμ, άλλοι είπαν «νώμη αδελφή μο επειδή τα στήια μ ήταν μνά Μετά τις σνώμες ρώτησαν τον μπαμπά μο πο μαζί με τη μαμά μο αόταν στοδιπλανό ρεβάτι, τ βάσανα μπορεί να είχα σ' ατή τη νεαρήηλιία ώστε να μ ολλήσει μια τέτοια αρρώστια Ο μπαμπάς μο δεν είπε τίποτα μαμά μο σηώηε όρια αι



απάντησε Βάλλαχι Μπίλλαχ, δεν ξέρω, μπορεί το ότ φύγαμε απ' την Προύσα να έσκαε το λάκκο μας.

Οι στρατιωτικοί γατροί συνέχισαν να κοιτάνε τον μπαμπά

μου Ο Μουσταφά σηκώθηκε όρθιος και είπε Σαλτάρσε η

κόρη μου, η λιονταρνα μουΟι στρατωτικοί γιατρο κοίταξαν εκείνον κα τη μαμά μου

και κούνησαν δεξιά αριστερά το κεφάλι τους Τα κεφάλα κουνιόντουσαν μέχρς ότου η μαμά να πε Τέτοια αρρώια πρώτη φορά εμφανίζεται στην οικογένειά μας

Οι στρατιωτκοί γατροί επαν καρδά της έχε μεγα

λώσει ένα εκατοστό από την υπερλειτουργα του θυρεοεδούς Τα λόγια αυτά τα είπαν σαν να ρωτούσαν. καρδιά

της είνα πολύ καθαρή, εε ο μπαμπάς μουΟι στρατιωτκοί γιατρο κοταξαν τον μπαμπά μου λες κα

εχε μιλήσει σε ξένη γλώσσα. Ύστερα άρχισαν να μιλάνε μιαξένη γλώσσα μεταξύ τους μαμά μου κι ο μπαμπάς μου

κουράστηκαν απ τη γλώσσα αυτή, τα μαλλά της μαμάς μουάρχισαν να σγουραίνουν, τα γένα του μπαμπά μου μεγάλωσαν, έμοιαζε σαν τους κατάδικους στς ταινίες. Και οι δυο κάθισαν πάλι στο κρεβάτι του νοσοκομείου. Σηκώθηκα όρθιαΑν σταθώ όρθια, θα μπορώ σως να καταλαβαίνω την ξένηγλώσσα τους, σκέφτηκα Αλλά η γλώσσα τους πηγαινοερχό

ταν μονά

χα ανά

μεσα στα στό

ματά

τους, σαν μια τσχλα πουτην είχαν όλο μαζί κα που θα τη μασούσαν μαζί ώσπου να

διαλυθεί Άρχισα να μετράω τις τρχες κα την πτυρδα σταρούχα τους Ύστερα έφυγαν. μαμά μου, ο μπαμπάς μου κιεγώ μείναμε να κοιτάζουμε πολλή ώρα την πόρτα και περιμέναμε. Ένας γατρός μπήκε μέσα. Ο μπαμπάς μου σηκώθηκε, ο γιατρός είπε

Θα ηρεμήσουμε την κόρη σας επί ένα μήνα με χάπα καύστερα θα τη χειρουργήσουμε.

Ο μπαμπάς μου είπεΓατρέ.

9



«Εγώ ν ίμαι γιαρός ίμαι ο μσμριανός ραπζοκόμος ίπ ο γιαρός

Ο μπαμπάς μου και μαμά μου έφυγαν. Το κρβάι ίπλαέμιν για λίγο άιο ρα ήρθ μέσα ένα κορίσι που κοι

μόαν υο μέρς ίχ πάρι χάπια Κοιμόαν υο μέρς νξανακοιμήθκ Ξπνσα απ ική ς αϋπνία Ήαν κίξαπλωμέν μ ανοιχά α μάια κονσα α χέρια μου πάνωαπ α μάια ς μ ί. κέφκα όι αϋπνία ς θα ήαν ώρα ο πνος ς Όαν ο κρβάι άιασ πάλι ήρθανοι σραιωικοί γιαροί μρικοί αν πάλι «Μπισμιλάχιρ

ραχμανιρραχιμ γιαί πάλι έπιαναν α γυμνά μου σήθ ακροάσκαν πάλι ν καριά μου Τν ώρα που κίνοι έφυγαν ήρθ σο άιο κρβάι μια άλλ γυναίκα Το μσμέρι ο ραπζοκόμος ν ώρα που έβαζ μακαρόνια σο πιάο μου μου ίπ «Θα πθάνι σο αίμα ς γίναι πόλμοςαν να ήαν από βαμβάκι όλ μέρα καθόαν σο κρβάι

ς Είχ μια πολ απαλή φωνή. Ο άνρας ς σκόαν νπόρα ου ωμαίου κι από κι μιλοσ μ γυναίκα ου Ανπλσίαζ γυναίκα μπορί και να ποσ απ ο κρβάι μον αέρα ου Τ νχα όμως ο σώμα ς μγάλων χυποσ σους οίχους σν πόρα σο παράθυρο πάνω σοικό μου σώμα και ο κφάλι α σρίμωχν όλα σους οίχους

και αέσκαγ.

Το α

ίμα ς

έρχ απ

ο σώ

μα ς και ανέβαιν μέσα σο ωμάο απ ο πάωμα ως ο αβάνι καθό

αν μέσα σο αίμα ς σο κρβάι και κοιοσ ον πόλμοπου ίχ ξσπάσι σο αίμα ς. Το πρωί ο ωμάιο ήαν πάλι χωρίς αίμαα και κίν καθόαν ξανά σαν να ήαν απόβαμβάκι σο κρβάι Ένα πρωί ξπνσα μέσα σο αία ςο κρβάι ς ήαν άιο ν ίχαν πάρι από ώρα αλλά οαίμα ς έμιν ο ωμάιο φαίναι πως νχα ν ίχαρκό χρόνο για να παρακολουθήσι μέχρι έλους ο αίας που ο χάζυ σαν να βλπ αινία σ μγάλ οθόν καινα ο ραβήξι ξανά μέσα σο σώμα ς



Οι στρατιωτιοί γιατροί ήρθαν δίλα μου στο ρεβάτι αιεράτησαν μέσα στο αίμα τη ίαν ξανά Μισμιλλάχιρραχμανιρραχιμ» αι άγγιξαν τα ήθη μου αροάστηαν τηναρδιά μου Την ώρα ου έφευγαν οίταξα το αίμα αι ερί

μενα ω θα βγαινε ι εείνο α το δωμάτιο ξοίσω του Τοαίμα με οίταξε ι έμεινε εε ηώθηα αι βγήα α τοδωμάτιο στο διάδρομο Οι γιατροί μέσα σε διάφορε ρατιωτιέ στολέ ξηρά ναυτιού αεροορία είχαν εράσειάνω του μια οδιά αι ερατούσαν Προχώρησα αό ίσω του στάθηα μροστά στα δωμάτια αρρώστων Όταν οι

στρατιωτιοί γιατροί στέονταν για μια στιγμή μροστά στηνανοιχτή όρτα ενό δωματίου των αρρώστων ή όταν έμαιναν μέσα οι εισέτε των αρρώστων ου άθονταν μέσαστο δωμάτιο ή οι ίδιοι οι άρρωστοι σηώνονταν όρθιοι Οιγιατροί του ρωτούσαν άτι εν συντομία εείνοι ααντούσανήσυχα ή ουνούσαν ολλή ώρα το εφάλι του οι γιατροί έ

βγαιναν α το δωμάτιο οι άρρωστοι συνέχιζαν να ουνάνετο εφάλι του ι έμεναν έτσι Και στο διάδρομο Οι άρρωστοιάθονταν σε αρέλε ή άνω στι φτέρνε του ολλητά

στου τοίχου οι στρατιωτιοί γιατροί ερνούσαν όλοι μαζί

με ζωηρέ ινήσει Το έρασμά του έφερνε έναν αέρα στοδιάδρομο Με τον αέρα αυτό εείνοι ου άθονταν σηώνο

ντανό

ρθ

ιοιΑ

ν ά

οιοά

ρρωο ερατού

σε αι ά

οιοάλλο άρρωστο τον βοηθούσε στέονταν ι εείνοι εεί ουβρίσονταν Ήταν σαν στρατιωτιή αρέλαση στο δρόμο Ωραίοι αξιωματιοί αρήλαυναν με του ανώτερου μροάοι ολίτε έονταν στι άρε του διαδρόμου αι αραολουθούσαν την αρέλαση Μόνο ου εδώ ανένα δε χειροροτούσε Αολούθησα την αρέλαση μροστά ροχωρούσαν γρήγορα γρήγορα αι οι ρώγε των μεμέ μου τσι ύστερα αό λίγο γνώρισα όλου του αρρώστου αυτού του διαδρόμου Οι άρρωστοι νόμιζαν ω ήμουνα ι εγώ γιατρό Ταοντίια ροχωρούσαν ι αυτά μαζί μου ή διέσχιζαν σβέλτα



το διάδρομο κι έμπινν στ δωμάτι κάποιος σ έν δωμάτιο φώνε «Πέρσε ποντικός» Κι μι φων πό έν άο δωμάτιο του εε: «Μη φοβάσι περνάνε κι πό δω συνέ-χε» Ύερ έρχοντν σ εμέν κ με ρωτοσν «Εδτε

το ποντκ» Οι γτρο μο επν: «Αδερφο μου πώς ά-ντεες εννιά μνες στην κοιά της μάνς σου Εσ πο -νυπ

ό

μονη

Κι με στενε στο υπόγεο σ' έν δωμάτιο μεριθμό . Μι τμπέ τν κρεμσμένη πάνω στην πόρ-τ μπροστά στην οπο στεκόμουν Ψυχοόγος Μπκ μέσμε το νυχτικό υχή δεν υπρχε στο δωμάτιο μονάχ μ ά-

δε κρέκ Στάθηκ πο ώρ όρθι κι κοτζ συνέ-χει την κρέκ, η κρέκ με κοτζε κουράστηκ κ κά-θσ πάνω της Μετά μπκε μέσ ο υχοόγος με μι κρέ-κ έβε την κρέκ του μπροστά μου νάποδ κάθισεΠερμενε στερ πό γο με ρώτησε «Πόσων χρονών εσ» Τ ε πόσων χρονών ήμουν Κοτε με μ άμπ

τ μάτ μου τ

τά μου άκουσε τους χτπους της κρδιάςμου όχι με τ κουστκά έβε το έν υτ του στο στήθοςμου Ύστερ με κοτε πο ώρ

«Τ έχετε»Δεν ερ Δε μησ Οι κρέκες σώπινν Ξφνκά ο

υχοόγος δάγκωσε το κάτω χεος μου Σηκώθηκ όρθ ση

κώθ

ηκε κ

εκενος με το κ

άτω χε

ος μου

Προχ

ώρησ

προςτην πόρτ εκενος κάθσε στην κρέκ που κθόμουν

«Το πρόβημά σς προέρχετ πό το ότ εστε πο νέ»επε

Ύστερ στο διάδρομο του νοσοκομεου εδ πάι τουςστρτιώτες τν πωμένοι σε κρεβάτ σν μσο στρ-τιώτες Οι μμάδες ή ο γυνκες τους κθάριζν τ περττώ-μτά τους τους έβζν φγητό στο στόμ, έμοιζν κ εκε-νες μσο άνθρωποι

Το μεσημέρ ο τρπεζοκόμος μου επε «Εδώ ενι η νευ-ροογικ όποιος μπνε εδώ βγνε νεκρός»

32



το διάδροο «Όοιος αίνει εδώ βγαίνει νεκρός δενερατούσαν γιατροί οι αάδες και οι γυναίκες των ισώνρατιωτών ήγαιναν λάι λάι έκονταν ροά σις όρ-τες των αρρώστων κουνούσαν το κεφάλι τους ροστά στα

δωάτια και ήγαιναν στην άλλη όρτα κουνούσαν και ρο-στά σ' αυτή την όρτα το κεφάλι τους

Οι άρρωστοι στον ρώτο όροφο έλεγαν το διάδροό ας«Ο διάδροος ου διυλίζει το

κουνο

ύ

ι»

Ο εσηεριανός τραεζοκόος έδωσε στο διάδροο άλλοόνοα « διάδροος της ελαγχολίας

Υήρχε ελαγχολία χαηλόφωνη και ελαγχολία υηλό-φωνη Υηλόφωνη ελαγχολία είχε ένας νέος άνθρωος έ-νας υαξιωατικός Μιλούσε έρα νύχτα στο δωάτιό του

«Να σωάσω θέλω να σωάσω σήεραΝα σωάσω χωρίς καιά στενοχώρια να νιώσωΈνα εγάλο ουλί κατεβαίνει α τον ουρανό

Αυτό είναι σιωή τό ου βλέεις στον ουρανότην κατηγορία της υηλόφωνης εγαγχολίας ανήκε κιένας αόστρατος λοίαρχος Ο τραεζοκόος ου εξήγησε«Αυτός ο λοίαρχος ριν ακόα αοστρατευτεί είχε αγοράσει ένα λυντήιο και ροσάθησε να λύνει στο χέρι τα ρού-χα ου είχε έσα στο λυντήριο. Το είδε αυτό ένας ναύτης σκούιζε το άτωα και γέλασε έχρι ου έφυγαν ατατ ατ όλα τα κουιά α το στρατιωτικό του σακάκι Κιόταν ένας καινούριος αξιωατικός ήγε στο λοίο του στοθάλαο λοήγησης τός ο καινούριος αξιωατικός ροστά στα άτια των ναυτών έσφε δυνατά το χέρι του λοι-άρχου και δεν το άφηνε Ο λοίαρχος φώναξε "Αχ άνθρωέ

ου άσε το χέρι ου. Ο καινούριος αξιωατικός συνέχισε να

του σφίγγει το χέρι και είε "Πλοίαχέ ου εγώ ήκα στοστρατό όχι για να σφίξω το χέρι ιας γυναίκας αλλά το χέριενός ανώτερου.

Ο λοίαρχος αυτός έλεγε συνέχεια «Τα ρούχα θα καθάρι



ζαν, αλλά» Και ετά εξηγούσε πσα λεπτά χρεαζταν για νασιδερώσε ένα πουκάισο Ο υπαξιωατικ και ο πλοίαρχοήταν στο ίι δωάτιο α λγια του εν περδεύονταν ε ταλγια του άλλου

Να σωπάσω θέλω, να σωπάσω σήεραα ρούχα θα καθάριζαν, αλλάΝα σωπάσω, χωρί καιά ενοχώρια να νιώσωΠρώτα σιδερώνεται η πλάτη του πουκάισουΈνα εγάλο πουλί κατεβαίνε απ τον ορίζονταΈνα χεωνιάτικο πκάισο θέλε οχτώ λεπτά σίδερο

Αυτ είναι σιωπή, αυτ που βλέπει στον ουρανΈνα καλοκαιριν πουκάισο θέλει πέντε λεπτά σδεροΣτο διάδρο α π διυλίζει το κουνούπι υπήρχε και χα

ηλφωνη ελαγχολία Μια κοπέλα ο εσηέρ ο τραπεζοκο επε Επειδή ο έρωτά τη δεν είχε καθρέφτη έσπασετο κκαλο του ποδιού τη ' ένα σίδερο Ένα άντρα την ε

γκατέλειε, δε βρήκε ανταπκριση στον έρωτά τη»Για ια γυναίκα που καθταν σε αναπηρική καρέκλα επειδή δεν την αγαπούσε ο άντρα τη, ο τραπεζοκο έλεγεΑπδαρη ελαγχολία»

Όταν τέλειωνε η στρατιωτική παρέλαση τη ηέρα αζεύονταν η απδαρη ελαγχολία, η ελαγχολία του έρωτα

χωρί κα

θρ

έφτη, ο π

λο

ίαρχο τη π

λύση, η ε

λαγχο

λία νασωπάσω του υπαξιωατικού και κάναε στο διάδροο που

δύλζε το κουνούπι την παρέλασή α Εγώ ω γιατρ, πήγαινα προστά Επεδή ο τραπεζοκο ε είχε παρουσιάσεσαν το κορίτσι ε την καθαρή καρδιά», ο άλλοι ελαγχολκοί ήθελαν να δω νεα γι' αυτού, να δω τ θ απογίννΈπαιρνα ω υπνωτικά χάπα κα είναι δύσκολο να δει νερα ε υπνωτκά πια Επειδή περπατούσα πολύ γρήγοραη ελαγχολική παρέλαση ε πέταξε σύντοα απ την πρώτηγραή κα βρήκε α καινούρα κεφαλή, έναν ηλικωένοκύρο ταν δπλωένο στα δυο σαν το θείο Σαβκί που γα

344



να πά στν Παράδσ έτρωγ τα ρόδα χωρ να ρχν ύτ ένα σπυρ κάτω Ήταν τσπάν στα βυνά κα δν χκάν τ στρατωτκό τυ Ο άνθρωπ τυ κράτυ τν πά-σαν στα βυνά τν χωρσαν απ' τα πρόβατά τυ κα τν

φέραν στ στρατό κ όμω άρχσ να τρώ χώμα κα ναμτρά τυ στρατηγύ όπω τα πρόβατά τυ κα ξύπναγτη νύχτα στ στρατόπδ πρπάταγ ανάμσα στα κρβάτακα μτρύσ τυ στρατώτ όπω τα πρόβατά τυ

Ήρθ στ δάδρμ πυ δυλζ τ κνύπ απ' τ δά-δρμ των μσών ρατωτών κα έαξ γλάστρ χώμα

γα να φά Πρπατύσ αργά έτσ η απόδαρη μλαγχλαμα η μλαγχλα μα τυ έρωτα χωρ καθρέφτη η μλαγχλα μα τυ πλάρχυ τη πλύση η μλαγχλα μα τυ υ-παξωματκύ να σωπάσω πήγαναν υχαρω πσω απ -τόν τ δπλωμέν στα δυ γέρ τσμπάν Στέκνταν μπρ-στά στ πόρτ αρρώστων τ μλαγχλκ κτύσαν

τυ μλαγχλκύ, πυ ήταν ξαπλωμέν στα κρβάτα σαννα ήταν παδά τυ Ύστρα έλγαν σγανά όλ μαζ Έχδρώσ δατ τ σταγντσ τυ δρώτα» Κ ύρα όλμαζ πάλ απαντύσαν , κλ να να δυλζ τ κυνύπ;» Υπήρχ ένα δωμάτ μπρστά από τ π πρνύ-σαν χωρ να κτάξυν μέσα Σ' αυτό τ δωμάτ έχυν τνά

νθ

ρωπ πυ μλά

σφηνδ

ή γλώ

σσα», λέγαν Ο μλαγ-χλ τυ δν ήθλαν να ακύν την κφτρή γλώσσα αυ

τυνύ δώ Τη νύχτα πρατητκ μα μλαγχλκ έδ-ναν τ χέρ στυ μλαγχλκύ πυ ήταν ξαπλωμέν σαδωμάτα, κ έτσ έβγαναν κ άλλ μλαγχλκ στ δάδρμαπ' τα δωμάτα Ο μσημρανό τραπζκόμ έλγ γα κάπα Η μλαγχλα πυ ανγ τ πόρτ μ τ πόδ τη»Αυτή ήταν μα γρά γυνακα δν έδν τ χέρ τη σ κανένανχ τα χέρα τη μέσα σ' ένα τάσ μ νόπνμα κα άνγτ πόρτ μ τ πόδ τη Κα μαν άλλη τραπζκόμ τηνέλγ Η μλαγχλα τυ αλδύ» Έχων τ αλδ μέσα

345



ο φόρεμά της σαν ιστόλι κι έαχνε με το αλίδι της ένανάντρα ίχε ακούσει ως όταν μια ναίκα σταθεί α σκοτει-νά μ ένα αναμμένο κερί μροστά σ έναν καθρέφτη, ο άντραςου θα αντρευόταν θα έρναγε ύστερα αό λίγο α το δω-

μάτιο Αν έλεε τον άντρα αυτό στον καθρέφτη, έρεε ναρίσει αμέσως και ριν αομακρυνθεί και φύγει, να του κό-ει μια τουφίτσα α τα μαλλά του Όμως ακόμα δεν είχε κό-ει οτέ μαλλιά Ο λοίαρχος της λύσης και ο υαξιωματι-κός να σωάσω την άφησαν να τους κόει τα μαλλιά Την ώ-ρα ου έκοε τα μαλλιά του υαξιωματικού να σωάσω, τα

ρόσωά τους έμειναν ολλή ώρα λάι λάι στον καθρέφτηΗ ναίκα ίστευε ως ο υαξιωματικός να σωάσω σύντομαθα την αντρευόταν ι αυτό, μου έδωσε κι εμένα το αλίδιτης, για να μορέσω τη νύχτα μροστά σ έναν καθρέφτη ναδω το μέλλονα ζυγό μ Αυτό δεν το έκανα έκρυα όμωςτο αλίδι

Σε λίγο καιρό η μελαγχολική αρέλαση έμεινε ακέφαλη,γιατί ο γέρος τσομάνος έφαγε όλο το χώα α τς γλάστρεςτου διαδρόμου μας Πήγε σε άλλους διαδρόμους για να ρειχώμα, έτσι οι μελαγχολικοί μας αοτραήχτηκαν μερικές μέ-ρες στα δωμάτιά τους κι έμειναν εκε Ύστερα όμως ήρθε έναςκαινούριος άνθρωος ου ερατούσε ολύ αργά, ήταν έναςνεαρός γιατρός Είχε σάσει το ένα του όδι ερατούσε μεατερίτσες Ο μεσημεριανός τραεζοκόμος είε «Το κράτοςτον διόρισε για την υοχρεωτική του θητεία σ ένα νοσοκο-μείο στα σύνορα τη Συρίας Ποιος θα θελε να άει σ ένα μέ-ρος όου ούτε ουλί ετάει ούτε καραάνι ερνάει Έσασεείτηδες το όδι του Έτσι τη νύχτα οι μελαγχολίες μας ακολούθησαν τις ατερίτσες του ταν ολύ όμορφος Οι με

λαγχολικοί τον έλεγαν « γιατρός με τα ωραία μάτα» Ο γιατρός με τα ωραία άτια σταματούσε ολύ συχνά και μου μι-λούσε Τότε σταμαούσαν και οι άλλοι, η μελαγχολική αρέ-λασή μας έμοιαζε με ουτσή αρέλαση Οι μελαγχολικοί ου



κοταιναν πίω απ το γιατρό μο είπαν τα κρυφά: «Ο γιατρός με τα ωραία μάτια έπαε επίτηδες το πόδι του, για ναμπορεί να είναι μαζί ου τις νχτες Ύτερα μας ακολοθηαν, αν ο διάδρομός μας που διυλίζει το κουνοπι να ήταν

υφαμένος από ένα πολ λεπτό φαμα, ιωπηλά Οι πατε-ρίτες το διαιθάνθηκαν τό και δεν έκαναν πολ θόρυβοΤο ώμα μου έπιαε το ρυθμό της πατερίτας του, οι τρα-τιωτικοί γιατροί αποφάιαν πως είχα ηρεμήει «Εγχείρη-η, είπαν

Δε μου έκαναν νάρκωη Για να μπορον να βλέπουν πο

είναι οι φωνητικές μου χορδές και να μην τις κόψουν, έπρεπετ διάρκεια της εγχείρηης να μιλάω Σκέφτηκα με ανοιχτά

τα μάτια πως όταν θα μ έβαζαν να μλήω θα τους έλεγα«άπλωα, περιμένω το θάνατο, ας μπει απ το πιο κοντινό

παράθυρο Τα κορμιά τους αγγίζουν το κορμί μου, γιαγιά, μαμά μπαμπά Πιαμένοι ο ένας με τον άλλο περνοαν οι με-

θυμένοι μπροτά απ' την πόρτα μας, τη δικιά μας πόρταΎτερα από λίγη ώρα οι γιατροί είπαν: «Μίλα, είματετις φωνητικές χορδές ου Δεν μποροα να πω τίποτα Οιλέξεις μο κρβονταν, οι τρατιωτικοί γιατροί είπαν: «Κοίτα,κοίτα, είναι εδώ και ο γιατρός ου με τα ωραία μάτια Μέααπό την ιατρική μάκα με κοίταξε από πάνω ως κάτω ένα

τρογγυλό

καθ

ρεφτά

κιδ

εμένο το κο

τε

λότου

Αλλάεπει

δήεξακολουθοα να μη μιλάω, μου είπε «Επανάλαβε αυτά

που θα ου λέω Είπε«ΖηζηζήτωΖήτω το Κόμμα το ΛακόΕπανέλαβα τη φράη του: «Ζήτω το Κόμμα το ΛακόΜε τις φωνητικές μου χορδές ωμένε ς πήγα από το τρα

τιωτικό νοοκομείο και από το διάδρομο που διυλίζει το κουνοπι το πίτι μας τη Λεωφόρο Μαυωλείου

«Πο είναι ο μπαμπάς μου, μαμά;«Στην πόλη που είναι το όρος Αραράτ



Ο μπαμπά μου είχε βρει μια δουλειά σο Αραρά σα σύ-νορα ου ράν

μαμά μου μ έβαλε σο μαυρομουνζούρη, για να πάωσον μπαμπά μου να ον βοηθήσω Σώπαινα επί ρει μέρεσο ρένο και α λεωφορεία, λε και όλοι οι άνθρωποι ήανάνθρωποι που κάθοναν σο διάδρομο ου νοσοκομείου Ό-αν ο λεωφορείο άρχισε να σκαρφαλώνει ηλά, άρχισε ναπρήζεαι κι η κοιλιά μ Μια ηλικιωμένη γυναίκα που καθό-αν δίπλα μου έσριβε σιγάρο «Βλέπει, η κοιλιά σου βλέπειο Αραρά πριν απ' α μάια σου», είπε

Το σπίι από σβουνιέ όπου έμενε ο μπαμπά μου δεν είχεγείονε, σεκόαν έσι εκειδά, απένανι από ο Αραρά. «Μηφοβάσαι, κόρη μου, εδώ μένει κι ένα φδι», επε ο μπαμπάμου

Έφευγε κάθε πρω πριν βγει ο ήλιο Σηκωνόμουνα, φιά-χναμε μαζί σάι, έπινε μια γουλιά σάι, ύερα έλεγε, «Φεύ

γω», κι έφευγε Δεν ήξερα πού πήγαινε, ήξερα μονάχα όιδούλευε ι οικοδομέ ων σπιιών ων αξιωμαικών. Ταβράδια ερχόαν, καθόαν εκειδά, ούε μαχαίρι δεν άνοιγε οόμα ου Και ο δικό μου όμα δεν ο άνοιγε ούε μαχα-ρι Όλη μέρα καθόμουνα απένανι από ο Αραρά, σην κορφή ου είχε χιόνια και μπροσά σο σπι έκανε όση ζέη,

πουέμενα ε

δόν ακνηη, για να μ

ένει ακ

ίνηη και η ζ

έσηΤο βράδυ ερχόαν ο μπαμπά μου, έφερνε νομάε, πιπεριέ

κι άλλα πράγμαα, α έηνα σα σκοεινά, φαγηό και σιωπήαυό, φαγηό και ιωπή κι εγώ, έξω σώπαινε ο βουνό, η ζέση κι ύσερα ο κρύο σώπαιναν, α κρεβάια μα σώπαινανΤη νύχα καθόμουνα ξύπνια και περίμενα ο φίδι που έμενεεδώ Δεν ήρθε Μερικέ φορέ καέβαινε κάω σκόνη απ' οαβάνι, που ήαν καμωμένο από κλαδιά, αλλά ενελώ αθό-ρυβα Μου άρεσε ο μαχαίρι Όαν έκοβα α κεφάλια απ' ιπεριέ, οι περιέ μιλούσαν, ο διο και οι νομάε, λιγάκιθυμωμένα, αλλά μιλούσαν κι αυέ. Και η γκαζιέρα που ην



τρομπάρζα μιλούσε κι αυτή Ύερα όμω στο σκοτάδι γινόταν μονάχα μια σιωπηλή φλόγα Επί πέντε μήνε σωπαίναμε ο μπαμπά μου κι εγώ Επειδή είχαμε συνηθίσει τόσο πολύ στη σιωπή μια μέρα δε μου εε ούτε να τον ακολουθήσω

μου μίλησε το καπέλο του Τον ακολούθησα τότε είδα πάλτου αξιωματικού Στέκονταν μπροστά στα τελεωμένα σπίτια των αξιωματικών Τα σπίτια έμοιαζαν άρρωστα Έτσι καικαθόταν πάνω του ένα πουλί θα χωρίζονταν στα δυο το μσό θα έπεφτε δεξιά και το άλλο μισό αριστερά Ο μπαμπάμου μ έβαλε να καθίσω στο χολ ενό σπιτιού Στο χολ υπήρ

χαν καρέκλε η μια δίπλα στην άλλη στην πρώτη καρέκλακαθόταν η γυναίκα του ανώτερου αξιωματικού και όλε οι γυναίκε ήταν καρφωμένε στι καρέκλε ανάλογα με το βαθμό

του άντρα του Στην τελευταία καρέκλα καθόμουνα εγώ καικοιτούσα αυτέ τι γυναίκε Τα σώματά του ήταν κι αυτά ανάλογα με το βαθμό του άντρα του γυναίκα στην πρώτη

καρέκλα ήταν εύσωμη εκείνη που καθόταν στο πλάι μου στοτέλο τη σειρά ήταν λεπτή σαν καρφίτσα Σχεδόν δε μλούσανε μονάχα τα κεφάλια και τα μαλλά του ακολουθούσαντι κινήσει του κεφαλιού τη γυναίκα που καθόταν στηνπρώτη καρέκλα για να κάνουν κι τά τι ίδε Κοίταξα ταπόδια των καρεκλών και τα πόδα των γυναικών ύστερα απόλί

γοδ

εν μπορού

σα πα ναξ

εχωρίσω αν ο γυνα

ίκε

ήταν καρέκλε ή ο καρέκλε γυναίκε. πρώτη καρέκλα είπε κάτ

οι άλλε καρέκλε κούνησν το κεφάλι του Ύστερα οι καρέκλε σηκώθηκαν όρθιε γατί ένα αξιωματικό είπε «Πάμεστο σνεμά Και στο σνεμά κάθισαν ανάλογα με το βαθμό

του άντρα του περίμεναν το έργο αλλά δεν ήρθε το ρεύμαΣτα σκοτεινά οι καρέκλε σηκώθηκαν πάλ κα βγήκαν έξω

στο σκοτάδιΤην άλλη μέρα ακολουθώντα πάλ το καπέλο μπαμπά

πήγα στο λεωφορείο και από το όρο Αραράτ γυρίσαμε στηνπρωτεύουσα τη ημοκρατία την Άγκυρα

349



Ύστερα από πέντε ήνες τα πρώτα όγια του παπά μουήταν:

Φατά, πού εναι ο Αή» αμά ου εε:

Στην ΕβεταΟ αδεφός ου ο Αή, όσο εγώ ήουνα κοντά στον πα-

μπά ου στο Αραράτ, εε πάρει έρος σ' ένα διαγωνισό καιεε κερδσει α υποτροφα από το κράτος, για να σπουδάσειοικονοικά στην Εβετα Με την προκαταβοή που εε δώ-σε το κράτος εε αγοράσει στη αμά ου ια καινούρα φού-

στα κα σκαρκια και της εε πε: Θα σε σώσω, αά» αά μ πηγανοερόταν έσα σ' τή την καφετά φού

στα ε το πουόβερ και τ' άσπρα σκουαρκια, έστρωσε τοτραπέζ Καθόουνα εκε σαν να ήουνα σ' ένα τραπέζι ε ξένους, δε ούσα ο πρω κατάαβα πως τα πόδια μου δεν α-κουπούσαν στο πάτωα Πήρα τη γιαγιά στην πάτη α-

ά θέησε να κατεβε απ' την πάτη ου Με φοβζεις», εεΠήγα ξανά στο ύκειο, ήταν το διο σοεο, ο διος κήπος,αά όα ήταν πού εγάα ταν εγάοι οι μαθητές, ήτανμεγάοι ο καθηγητές κωα ήταν πού εγάη Και τα ο-νόατα που άραζαν οι αθητές α θρανα τους ήταν εγάα

Beatles, Beehoven Κάθισα εκε, ψηάφησα ε τα έραου το γόνατό ου α κόκαα των ερών κα των ποδώνου ήταν σαν να εαν συναροοθε από πού διαφορετικάσώατα Ένα κορτσ σηκώθηκε και απάντησε στον καθηγη-τή Εένα ου φάνηκε σαν να ήταν δύο κορτσια την διαστιγή Και ο καθηγτής ήταν δύο καθηγητές, μονάα ένααγόρ καθόταν όνο του προστά στο παράθυρο Φορούσεγυαιά σαν τον Αή οταξα τον ουρανό που στεκόταν πσω

του, περενα να πέσε απ τον ουρανό ένα νεκρό που Κανένας τους δε ε εδε Οι δυο τους ιούσαν πάνω απ' το κεφάι ου Κούνησα τα έρια ου στον αέρα, κανένας τους δεντο εδε Αφού δε ε βέπει κανένας, δε γυρζω πσω σκέφτη



κα Έξω μπροστά σ' έναν τοίχο καθόταν ένας τυφός σκιά μου έπεσε πάνω του, σκέφτκα τον Αή και έκαψαΠήγα στον κομμουνιστή σχιζοφρενή φίο του αδεφού μουΑή Άνοξε τν πόρτα Ε μου έμενες ενθύμιο απ' τον Α-ή Ο αδεφός σου σε εμπιστεύτκε σ' εμένα», είπε Καθίσα-με στο δωμάτιό του Καθόμουνα σε μια καρέκα το κρεβάττ ήταν στο δωμάτιο Ήταν στρωμένο σήκωσε το στρώματου κρεβατού και μου έδειξε το πάτωμα κάτω απ' το κρεβάτ Μήνες κατουρούσε εκεί και μες στα ούρα είχε σβήσε αμέ-τρτα τσιγάρα Δε μίσα, εκείνος είπε Οι οικοδόμοι μάς πα

ρακοουθούν» Ξάπωσε στο κρεβάτι κα αποκοιμήθκε με ανοχτά τα μάτια Πήγα στο κουρείο έκοψα τα μαιά μου μετν ψιή μχανή Ο κουρέας τν ώρα που ξύριζε το σβέρκομου με ρώτσε στον καθρέφτ:

Πόσων χρονών είστε»Δεκαεφτά» .

Έχετε πού ωραία μαιά» είπε κα μάζεψε με τ σκούπα τα μαιά στ γωνία.

μαμά μου μου είπε: Κόρ μου σώσε μας» Κα με πήγεστα μαθήματα γραφομχανής Έμαθα τυφό σύστμα Καάήτανε, μιούσε μόνο μχανή ύστερα το μάθμα τεείωνεΜια φορά κοίταξα απ' το παράθυρο Όα τα πουά μαζεύο

νταν στ

εωφό

ρο γιατί

στν πρωτεύ

ουσα τς Δμοκρατίαςδέντρα υπήρχαν μονάχα σ' αυτή τ εωφόρο. Τα πουά κε

αδούσαν και κουτσουούσαν τα ρούχα και τα κεφάια τωνανθρώπων που περιφέρονταν στ εωφόρο Ένα κορίτσ περπατούσε πάντοτε με κάτι χοντρά βιβία κάτω απ' τ μασχάτς, τα πουά έχεσαν κι εκείνν και τα ρούχα τς Τν άμέρα περπατούσε πάι στ εωφόρο με χεσμένα ρούχα και ββία

Σ' αυτά τα μαθήματα τυφού συστήματος γραφομχανήςέρχονταν και δύο φοιτήτρς Το κορίτσι μ τα βιβία είναι τρεό νομίζει πως είναι φοτήτρια» μου είπαν Ανέφεραν τον

35 1



Motzart Το όνομα με τρόμαξε Πώ ραφότανε το Motzart;Ή έεαν «το σπίτι κάνουμε παραωή σκόνη όπω ακρι-βώ ι φωτοραφίε του Man Ray» Ή έκονταν στο πα-ράθυρο που έβεπε η εωφόρο μ ένα μπουκάι στο χέριτου η μία έεε «Τώρα αν πετάξω το μπουκάι απ το παράθυρο μέσα ο πήθο »

ιαιά πρόσεξε πω ύρισα ο σπίτι τρομαμένη Μουείπε «Αδεφή πιε νερό σήκωσε με το δάχτυό σου τον ου-ρανίσκο σου να πετάξει ο φόβο απ το όμα σου»

Τα μαθήματα τυφού συστήματο ραφομηχανή τεειώ

σανε μαμά μου πήε μαζί μου σε κτίρια τραπεζών, σε διευθυντέ, τη εαν ότι πρέπει να με ξαναείει στο σχοείο

«Μια τεευταία πέτρα έμεινε όπου μπορώ ν ακουμπήσω»,είπε ο μπαμπά μου Ήταν ένα μικροκαμωμένο πούσιοάνθρωπο στην σταμπού Ο μπαμπά μου τον είχε νωρίσειπριν από είκοσι χρόνια «Τότε ήταν νομάρχη τη αμπού

ο Μικρό Βαή,49 Μικρό Βαή τον έεαν Χόρτασε τι κοιιέ ποών φτωχών τι θα πάθει αν χορτάσει κι άη μία δηαδή;» είπε Ο μπαμπά μου ια να μπορέσει να ακουμπήσεισ αυτή την τεευταία πέτρα πήε στην σταμπού μαζί με τημαμά μου τον Ορχάν και τη Μαύρο Ρόδο

Έφαα κάτι και περίμενα Κάθισα με τη ιαιά έπυνα τα

πιά

τα και περίμενα

Πύθηκα απ

την κορφή ω τα ν

ύχια κ

ά-θισα ο μπακόνι κοίταξα το πρόσωπο του ουρανού, προ

σπάθησα να σκαρφαώσω στον ουρανό ήταν πού απότομοο ουρανό Από το πού καθισιό δεν ήθεα πια να σηκωθώ Τοσώμα μου μου φαινόταν υάινο Αν κάποιο το χτυπούσε εαφρά το σώμα μου θα έβαζε αστείου ήχου Άρχισα να ζωτο μπακόνι Επειδή καθόμουνα συνέχεια ο μπακόνι, οιάνθρωποι που αόραζαν φρούτα απ το μανάβη απέναντι ύ-ριζαν συνέχεια και με κοίταζαν Τον έναν τον έεα Μαντα-νό Ο Μαντανό ερχταν είκοσι φορέ τη μέρα στο μανάβη οΜαντανό έινε ο χρόνο μου Κι όταν η ιαιά μου ρωτού

352



σε Πήγε εσηέρ, Όχι, γιαγιά, τη έλεγα, Όχ ακα, οΜανταν έχει έρθει νο εφτά φορέ Μια έρα, ταν ήρθεγα εικοστή πρώτη φορά, φρεσα το πανωφρ, το αντίλι, ταγυαλιά τη γιαγά ου, πήρα στο χέρι ου ένα κοάτι ξλο,

κονησα το ξλο στον Μαϊνταν ον αέρα Ο Μανταν γέλασε Το ουστάκι του ου απάντησε γελώντα Έζησα ερικέ βδοάδε ακα στο παλκνι και κοναγα το ξλο ονΜανταν Όταν ο Μανταν γελοσε, γελοσα κ εγώ έσαο πανωφρ κα α αλιά τη γαγά ου, σαν γιαγιά Σήκω πάνω, ήρθε ο παπά σου φώναξε η γιαγιά Κάτω η

Λεωφρο Μσωλείου εκταν α Πντιακ ε τον παπάου απολ σα περένε πώ και πώ Ο Μικρ Βαλή α έδωσε το χέρ του, εε ο παπά ου Εγώ κι η γαγιά ου ανεβήκαε στην Πντακ κα περάσαε απ τη Λεωφρο Μαυσωλείου

Σε ια στροφή, καθώ παίναε στην ζτ, ο παπά ουείπε:

Π ηιάζο τ ας η ΙζμιτΘα δ εις τ η θά ααΜ η ξ αφ ιαείς

Ύστερα είδα τη θάλασσα Ο παπά, πω πριν απ δεκαέξι χρνα, είπε στα κατα

θάλασσα είνα σαν τη γυναίκαΚανένα άντρα δεν ξέρε ποτέΠτε θα φουσκώσε και πτε θ αποτραβηχτεί

Το άλλο πρωί, ταν ξπνησα, η θάλασσα κοιτοσε έσα οδωάτιο Χτένισε τα αλλά σου, στερα πήγαινε να σε δε ηθάλασσα, αυτ θ ανοίξει την τχη σου, είπε η γιαγά

Ο παπά ου, η αά ου και η γιαγιά ου κουβαλο

353



σαν αλι ης θλασσας ις βλεφαρίδες ς η θλασσαείε μια ερσια γλώσσα γλειφε λυς υς ανθρώπυς έ-παιρνε η μυρωδι υς ση γλώσσα ης ην ανακευε με ηδική ης και υς ην έδινε πίσω θλασσα μρφαινε και

υς φωύς Τα φω παιδι και ι μπαμπδες έπεφανη θλασσα με μεγλα βαμβακερ βρακι κθαν μέσαης και βραδιν φαγη έμενε ν Αλλ Την ώρα πυ ηαδελφή μυ η Μαύρ Ρδ έβγαινε έξω δρμ για ναπαίξει η μαμ μυ ης έλεγε «ρη μυ μην απμακρύνεσαι μη φεύγεις απ α μια μυ» Μρ Ρδ έλεγε: «Θα

είμαι σην ακργιαλι» «αλ καλ μυ παιδί μπρβ» έ-λεγε η μαμ μυ

Με κλία σε φηναν να πας ση θλασσαΠήγα σ λνιΠσα καρβια θα 'ρθυν σήμερα πσα θα φύγυν Είε

νι

να καρβι περίμενε σ λιμνι απ

νι γύριζε μιαδεξι μια αρισερ Είδα έναν ηλικιωμέν νθρωπ καρβι είε απλώσει κω σακκι καθαν σα γνααπνω σακκι για να μη σει μεσημεριαν ναμζι μέ-σα σ καρβι πυ γυρνύσε απ δω κι απ κει πρσπαθύσε να βρει ν κπλ.5 Όαν καρβι γυρνύσε αρισερδιέ

κπε ναμζ

ιέσρων

ε σακ

κι πρς ν κιμπ

λ καθαν πρς εκείνη ην καεύθυνση αλλ καρβι γύριζε

ξαν νθρωπς διέκπε πλι ναμζι και έσρωνε σακκι ξαν πρς ν κπλ

Την ώρα πυ γυρνύσα σπίι κπις πεύσε απ μπαλκνι έναν ε

φασα σπίι και εα

«Μαμ θα πω εργρια ση Γερμανία»«Φύσε γρήγρα μη λες έια λγια αυ δεν μπρεί να

α ωνέει κανένας νθρωπς» είπε η μαμ μυ«Θα πω ση Γερμνία» είπα

35



Α πας, α πει πως δε έχεις μυαλ οτε για παάλειμμαε ωλή, επε

Θα πάω πος του χωρμο εα αράτα καρφιά που καρ

φώοται το ώμα, είπε η μαμά μουΘα πάωΣώπα, ώπα! Βάλλαχι Μπίλλαχ, α χαλάω το κμοΤο είπε άλλες τέερς φορέςΘα χαλάω το κμοΘα χαλάω το κμο

Θα χαλάω το κμοΘα χαλάω το κμοε χάλαε μως το κμο, η άλαα χτπηε το παρά

υρο απ' το οτά, τραβήχτηκε πω, πήρε αάα, ήρε, ξαα-χτπηε το κεφάλι της το παράυρο Στάηκα μπροτά

αυτ το παράυρο και είπα Θα πάω άλαα ήτα πί

ω απ

τη πλάτη μου, η φωή της μπερδευτα με τη δκήμου κα μάκραιε τη λέξη πάω, λες και ήτα η χορωδα αυτήςτης λέξης Αάμεα τις φωές της άλαας μπερδετηκαοι φωές τω γλάρω Οι φωές τω γλάρω ήτα η προέκταη της φωής της μαμάς μου μαμά μου κ εγώ δε μλοα-με πια Έξω μλοα η άλαα κα οι γλάροι και χαλοατο κμο Μεαμε έτι ώπου α κοτειάει Μπήκε μέαο μπαμπάς μου, άαε το φως μαμά μου το είδε, έπιαετο γιακά της πράιης μπλοζας του με τα χέρια της και τηέκιε απ πάω ως κάτω αργά αργά Το τμα της ήτα αοχτ, αλλά δε έβγαλε κραυγή, τα χείλη της κήηκα αα φώαξε Κρη μου, ο δουλειές πάε καλά, α έλες λε-φτά, α ου δώω, πάρε επε ο μπαμπάς μου μαμά μου

είπε Πάρε τα λεφτά, μη ξααβάλεις το τμα ου τη λέξηερμαα Ύτερα βγήκε απ το τμα της μαμάς μου η φωή του παππο μου Ατί α ευγωμοώ το χαάπη, κβωτη ωλή μου και τη τρώω, επε ο παππος Θέλω α πάω

355



στον Αλ απ τη Γερμανία», είπα. Στη λέξη Αλ με κοίταξανόλοι Ήταν και η θάλασσα συχη τώρα τους κοίταζε κι εκείνη. Τα καράβια που αρμένιζαν πάνω της βομβάρδιζαν το ταβάνι με τα μεγάλα τους φώτα. Η θάλασσα μας κρατάει έναν

καθρέφτ> εε ο μπαμπάς μου. Ο μπαμπάς μου έδωσε στημαμά μου ένα τσιγάρο κι έδωσε και σ εμένα ένα Νιώθω περφανος κόρη μου, που σου ανάβω το πρώτο σου τσιγάρο. Αςπάρουμε λίγο αέρα» επε ο μπαμπάς μου την ώρα που μου έδινε φωτιά. Όλοι μας ο μπαμπάς μου η μαμά μου, η γιαγιά,ο Ορχάν η αδελφ μου η Μαύρο Ρόδο κι εγώ περπατσαμε

στην ακρογιαλιά Εγώ μουνα εκεί κι αυτοί, χωρίς να νοιάζονται, μιλούσαν για μένα.

Τα πόδια της δεν πατάνε στη γη. Πρέπει να πετάξει, γιατί αλλιώς τα πόδια της δε θα ξαναπατσν στη γης», είπε ηγιαγιά.

Ο μπαμπάς μου εε

Εγώ έχω εμπιστοσύνη στην κόρη μου είναι η λιονταρίναμου»

Μπορώ να την αφσω ολομόναχη μέσα σ ένα στρατό από άντρες και να τη βρω όπως την άφησα», είπε η μαμά μου

Θα δει τον Αλ», επε ο Ορχάν.Ύστερα έκλαψαν λίγο

Ας πά

ρει λιγά

κι τον αέρα της στη

Γερμαν

ία,

ύστερα

θαξανάρθει πίσω», εε η γιαγιά

Πγα λοιπόν στο Γερμανικό Γραφείο Συντονισμού στηνσταμπούλ Μια Τουρκάλα καθόταν σ ένα γραφείο. Στάθηκακοντά στην πόρτα όπως στο γραφείο του λυκειάρχη με ρώτησε αν είχα τελειώσει όχι το λύκειο Είπα ψέματα ναι Ωραία στέλνουμε ειδικά αποφοίτους λυκείου στη ΓερμανίαΘα δείτε εκεί θα συναντσετε μονάχα καλλργημένους Τούρκους, θα ιδωθούμε στο ερολίνο Εργάζομαι εκεί ως διαμεσολαβτρια και μεταφράστρια Καλ τύχη» είπε Και μου έκλεισε το δεξί της μάτι.



Γα να πας στ Γερμανία έπρεπε να περάσες πρώτα από

γατρούς: να δώσες ούρα, να δώσες αίμα, να δείξες τα δό-ντα σου Αν τα δόντα σου ήταν κούφα έπρεπε να τα σφρα-γίσες αμέσως Υπήρχαν γρήγορο οδοντίατρο που το έκα-

ναν αυτό σε μα καρέκλα στο δρόμο μπροστά στο Γερμαν-κό Γραφείο Συντονσμού. Μπροστά σ αυτό το Γερμανκό Γρα-φείο Συντονσμού υπήρχαν πωλτές ούρων κα πωλτές σκό-νς υγείας Αυτά τα πουλούσαν στους χωράτες που έρχο-νταν πρώτ φορά απ το χωρό τους στν πόλ γα να πάνεστ Γερμανία Όλο όσο μαζεύονταν μπροστά σ αυτό το κτί-

ρο φοβόντουσαν τα ούρα τους Ο χωράτες έπαρναν ούρα α-πό τους πωλτές ούρων Πίστευαν πως τα ούρα τς πόλς ή-ταν καλύτερα απ τα δκά τους ούρα Ο πωλτές ούρων άδεα-ζαν τα ούρα μέσα σ ένα πλαστκό νεροπίστολο κα τα δίνανεστους χωράτες, γα να μπορέσουν ο χωράτες να περάσουντα ούρα μέσα ο Γερμανκό Γραφείο Συντονσμού πο εύκο

λα με τα πλαστκά νεροπίολα Όταν χρεαζόταν ναφήσουνούρα στον αλθνό γατρό του Γραφείου Συντονσμού πίσω α-

πό μα κουρτίνα, ρίχνανε κρυφά τα ούρα απ το νεροπίστολοπου είχαν κρυμμένο α βρακά τους ο μπουκαλάκ του γατρού κα το έδναν ο γατρό Στους περσσότερους από τουςχωράτες τούς δε δόθκε άδεα να πάνε στ Γερμανία, γα-τί τα ξένα ούρα μέσα ο νεροπίστολο ήταν άρρωστα

Δεν υπήρχαν γυναίκες που να πουλάνε ούρα σε γυναίκες,ο γυναίκες δίνανε ο Γεμανκό Γραφείο Συντονσμού τα δκά τους ούρα Ο κόσμος περίμενε μπροστά στο κτο κα ονκήπο του κτρίου Περμένοντας να φωνάξε κάποος το νού-μερό τους μλούσαν γα τ Γερμανία

«Στ Γερμανία ο καθένας πλρώνε το δκό του φαγτό

«Στ Γερμανία ο Γερμανοί κάνουν έρωτα το βράδυ τςΤετάρτς κα το βράδυ του Σαββάτου

Μλούσαν κα ο γυναίκες: «Στ Γερμανία όταν έχες περίοδο δε δουλεύες είσα αδεούχος

357



α φορά οι άνθρωποι προστά στο Γερανικό Γραφεουντονσού φώναξαν Λύσσα ο άνθρωπος λύσσαξε!

Ένας άνθρωπος περενε από έρες σ' ένα καφενεο απέ-ναντι απ' το Γερανικό Γραφεο υντονσού να 'ρθε η σει

ρά του για να πάε στη Γερανα αυτό το καφενεο αντρώνεπ έρες και έρες έπνε τσά όλο τσάι θα πρέπει σγουρανα ην εε φάει και τποτα. Άρσε να ασουριέται ασουρήθηκε ασουρήθηκε ύστερα τον έπιασε κράπα στοκάτω σαγόνι Δεν πορούσε πα ν' ανοξει το στόα του. Απ'

το στόα του κύλησαν σάλα ο άνθρωπος φοβήθηκε και έ

τρεξε στο δρόο σ' έναν απ' τους γρήγορους γιατρούς που ακριβώς εκενη την ώρα σφράγιζε τα δόντια κάποιου σε ακαρέκλα, ο γιατρός εδε τα σάλια του κα φώναξε Λύσσα οάνθρωπος λύσσαξε

Υπήρε κ άλλος ένας άνθρωπος που από πολύ καρό πε-ρενε την απάντηση των επσηων αρών Ο άνθρωπος αυ-

τός εε έρθε από πολύ ακριά ήθελε να πάε να δουλέψε στηΛβύη και περενε απάντη. Επειδή δεν εε λεφτά γα νακοιηθε σε ξενοδοεο κοιόταν συνέεια σε πάρκα και σεάλλα ήσυα έρη. Ένα βράδυ σκαρφάλωσε στα κάγκελα ενόςλούνα παρκ ξάπλωσε σ' ένα ήσυο σηεο και κοιήθηκε. ταν το κλουβ των λνταρών Το ξηέρωα ήρθε ένα λιοντά

ρι και τονέφαγε

έσα στο παντελ

όνι του

βρ

έθηκαν ε

κοσιγρόσια και στο γιακά του εε καρφιτσωένο ένα ετάλλιο α-

πό τον Πόλεο της Κορέας τον έλεγαν εέτ Τουργκούτ.Οι άνθρωποι προστά στο Γερανικό ραφεο υντονι

σού επαν: Το λιοντάρ δεν έφαγε το ετάλλιο της ΚορέαςΠήγα κ ήρθα στο Γερανικό Γραφεο υντονισού ξαναπή-γα Τα ούρα ου ήταν καλά Ο δρόος ου ήταν ανοιτός.Όταν τα ούρα κάποιου έβγαιναν καλά ο γυνακες έλεγαν ενορώ: Ούρα καλά. την σταπούλ συνάντησα για πρώτηφορά κάποιον απ' τη Γερανα ια Γερανδα τη Χέλγκα.

Χέλγκα ήθελε να πάει στο παλάτ Τοπ Καπ ανέβηκα α



ζί τ τ απότομ αφόρα πο βγάζει σο Τοπ Καπί ayou, thank you» είπε Χέγκα και μ έδωσε ω δώρο το ρσιμοποιμέο αεροπορικό τ εισιτριο

Μια μέρα κάπο αίκε περίμεα σο Γερμαικό Γρα

φείο Σοισμού τα διαβατριά τ Μία από τι γαίκετέ επε σ έα άρα π περίμεε εκεί και κάτι τ ζτσε: Παιδάκι μο, ούτε ο μπαμπά σ δε έφτασε σο πάτοτ κοτιού θα φτάσει εσύ;» Ύερα με κοίταξε μέσα σα μάτια και είπε: Ε, μωρ, ετάξει;» Εάξει» είπα και γέασα

Τ έγαε Πακιζέ Πακιζέ είε μια εαρ φί τ Φα-

ριέ Κι εκεί τα ούρα ταε καά Πραμε τα διαβατριάμα ύστερα από πέτε μέρε θα πγαίαμε Γερμαία μετο ίδιο τρέο Υπέγραα έα σμβόαιο για μια δοειά εταιρεία Teefnken στο Βεροίο θεία Πακιζέ και Φα-ριέ μο είπα: α μωρ, α πιούμε έα τσάι

μ

ζ

ί

Κατε-βκαμε τ απότομ, στε κατφόρα και βρεθκαμε μπρο

στά σε σειρέ απωμέα ρούα πο έφταα ω κάτω αάμε-σα α σπίτια Σκύαμε και περάσαμε κάτω από μια μπο-γάδα βγκαμε αμέσω σε ά σκύαμε και περάσαμε από

κάτω βγκαμε αμέσω σε ά Ύερα ιμίτρισα τ άο-γα Γώριζα τ θεία Πακιζέ θεία Πακιζέ μο έδειξε έαξύιο σπίτι πο θα μπορούσε α γκρεμιστεί με μια κίσ

τοώ

μοΕδώ

μέ

ω», είπεΣτο τοίο το σπιτιού τα γραμμέο με το έρι:

ποιος ρ ει ουπί δια εδώθα τ ου αμήσω τ η μάνα π ηροφορς : Π ακιζέ

θεία Πακιζέ έμεε σε μια γειτοιά Τσιγγάω, και επει-

δ ταε ποτάα, το ξύιο σπίτι τ είε δύο πόρτε Α έκαε το απ τ μια πόρτα αστομία μπορούσε α τοσκάσει απ τ ά

θεία Πακιζέ, Φαριέ κι εγώ καθίσαμε και πιαμε τσάι

59



Σε λίγο χτύησε η όρτα, ντα ντα ντα, η θεία Πακιζέ ήγε να δει οιος είναι ι βαράς ντάα ντάα την όρτα ουείε Ένας άντρας ήθελε να ει έσα Έχω ερίοδο, φύγε,έλα ριο, είε η Πακιζέ Ο άντρας συνέχισε να χτυάει την

όρτα, ντα ντα ντα, η Πακιζέ φώναε: Βάλλαχι Μίλλαχι, έχω ερίοδο, ορκίστηκε ειδή ο άντρας δεν το ίστεψε, η θεία Πακιζέ ήρε τα ατωένα ανιά της εριόδουκαι του τα έδειε Ο άντρας έφυγε Φεύγοντας η θεία Πακιζέ

ου είε: Έλα αύριο ε τη άνα σου να ιούε τσάι αά ου ήρθε αζί ου στης Πακιζέ Όταν βρεθήκαε ρο

στά στα αλωένα ρούχα, η αά ου είε:«ΜΛ ΓΛΤ»1Σκύψαε κάτω α τα ρούχα και φτάσαε στης θείας Πα

κιζέ αά ου και η θεία Πακιζέ ήταν άνω κάτω στην ίδια ηλικία αά ου, αν κι ίσως ιο εγάλη αό την Πακιζέ, την έλεγε Πακιζέ άλα2 ειδή εκείνη την έλεγε

Πακιζέ άλα, την εία κι εγώ Πακιζέ άλα αάου είε στην Πακιζέ άλα ότι ο ατέρας της είχε κατουρήσει α τ άλογό του δειά αριστερά άνω στους χωροφύλακες Κάθονταν εκεί σαν δυο εγάλα ουλιά, η καθειά έαιρνε ια λέη αό το στόα της άλλης κι άρχιζε να διηγείται Πακιζέ άλα ίλησε για τον ατέρα της

Π

ερατού

σε ο ατέρας ου σ

ένα στεν

όονο

άτι, το ονοάτι ήτανε ολύ στενό, α τη ια εριά ο γκρεός, α την

άλλη το βουνό Ααα, κοιτάει ο ατέρας ου, και τι να δει Μιααρκούδα ερχόταν καταάνω του Αάν η αρκούδα θα ε κάνει κοάτια Αλλά τι να κάνει Συνεχίζει το δρόο του Προχωράει εκείνος, ροχωράει η αρκούδα, έρχονται φάτσα ε φάτσα, ο δρόος ολύ στενός Ξαφνικά η αρκούδα κάνει ηνάκρη, ε την λάτη της στο βουνό, ανοίγει δρόο Ο ατέρας ου, ε τα ολλά, ερνάει ροστά αό την αρκούδαΠερνάνε ο ένας ροστά α τον άλλο Ο ατέρας ου αρχίζει να τρέχει στο ονοάτι ρος τα κάτω Γυρίζει το κεφάλι



του και τι να δει αρκοδα τρέχει προς τν αντθετ κατεθυνσ

η

»

.

Πακιζέ άμπλα εμπιστεομαι τν κόρ μου σ εσένα» επε μαμά μου Σ' εένα μαμά μου επε Να πομε στον πα

τέρα σου για τν Πακιζέ Του μπαμπά σου του αρέσουν οιπουτάνες λέει πως αυτές εναι οι γυνακεςπροφήτες μας αιστ μαμά σου αρέσουν οι πουτάνες» επε μετά

Πριν πάρω το δρόμο για τ Γερμανα, μαμά μου κι εγώπήγαμε και στν Αγα Μτέρα μας Μαρα Ανάψαμε κεριάστον τάφο τς και προσευχθήκαμε να εναι ο δρόμος μου α

νοιχτός σαν το νερό και να με οθήσει να ξαναδώ τον ΑλήΣαν τελευταα λέξ μαμά μου επε όρ μου, μακάρι ότιπιάνεις στ Γερμανα να γνεται χρυσάφι Αμήν»

Μια μέρα πριν μπω στο τρένο για τ Γερμανα, πήγαμεμαζ με τ γιαγιά μου σ ένα νεκροταφεο τς σταμπολ

Μπ μάχρραχμαΥρραχEχάμvτoυ άχραμπ α μίν Ερραχμάνρρα χ μα ύκ γ βμv τίν Iγακνά'μπoυvτoύ β γακέ ν τέ'ν Iχvτν ρατέ μυ κγίμ Σρατ ζνέ ν 'αμτέ α ϊχίμ γκαρ

ματoυμπί α ϊχίμ βvτ α ίν ΑμήνΜπμάχρραχμαΥ ρραχΚυ χυβααχύ χάvτ Aάχoυαμ μ γ ί v

β

έμ γoυέvτ Βέμ γκύν χ ύ κυφυβέν χάv τ Αμήν

γιαγιά κι εγώ πήγαμε από τον ένα νεκρό στον άλλο όπως πριν από δεκαέξι χρόνια, κρατήσαμε τα χέρια μας α-νοιχτά μπροστά στο στήθος μας, σαν να σκώναμε εκεν τστιγμή δυο μικρά καρποζια, κουαλήσαμε μέσα τους και οιδυο μαζ από τον ένα νεκρό στον άλλο τις σκιές των δέντρωντου νεκροταφεου και των περαστικών πουλιών στερα ήρ-θε ένας μικρός άνεμος, περνώντας πήρε μαζ του τις σταγο-ντσες του ιδρώτα μας καθσαμε στο χώμα των νεκρών ο ή



λιος πάνω στα πόδια μας γαγιά μο πήρε ένα χόρτο, το έλιωσε ανάμεσα στα δάχτλά της και το μύρσε, ύερα ακούμπησε πάλι το χέρι της ο χώμα, μετά ήρθαν οι φωνές των αγοριών πο παίζανε εκεί κοντά στο δρόμ Οι φωνές ώθη

καν κι ανέβηκαν στον ορανό, ύσερα πέσανε σαν τ αέραστο νεκροταφείο πάνω α πόδια μας Αθόρβα ιγά σιγά οισκιές μας μπερδεύτηκαν με σκιές νεκρών, ήρθαν μρμήγκια,κάθισαν α πόδια μα ύερα, με τα πόδια τος πατημένααπό ατοκίνητα, με γρατζονισμένα όματα, τφλωμένα μάτα, ματωμένες μύτες, κομμένες ορές, ήρθαν οι γάτες το νε

κροταφείο, με τα λιπόσαρκα σώματά τος ξάπλωσαν πάνωσ ατές τις πεθαμένες και ζωντανές σκιές και κάθσαν έτσι εκεί με τα χωρίς γλώσσα όματά τος

γιαγιά μο εεΒλέπεις εκεί τον τοίχο το παλατιού το σολτάνο, ο

παππούς μο ήταν, λέει, ιμάμης σε κάποιο χωρι, ο Εγιούπ

Ντεντέ Παιδί ακόμα έβγαζε τα δο το χέρια απ

την κούνα και χτπώντας τα, πατ πατ, στα πόδια το έδινε ένα γύρω συμβουλές. Ο σουλτάνος ήρθε στο χωριό μας ντυμένοςσαν φτωχός άνθρωπος Παλιά το έκαναν τό οι σολτάνοι,κάπως σαν να ήθελαν να ανακατετούν με τος ανθρώποςΤο λέε τότε ο Εγιούπ Ντεντέ "Θα μπεις σ έναν πόλεμο,θ

αβ

γεις σώ

ος και αβλ

αβή

ς

Ο

σολ

τά

νο μπή

κε πρά

γματιον πόλεμο, βγήκε νικητής κι ύστερα έειλε τος ανθρώπος το στον παππού μ Ποιος ξέρει σως να ήθελε να φιλήσει το χέρι το, δεν ξέρω, αλλά η καρδιά το παππού μοέσπασε εκείνη την ώρα, πέθανε. Το χωρό χωρίστηκε α δο το χωριό μας το ρήγμα ατό το λέγανε Το ΤΟΥΟΥΛΤΟΥ»

Γαγιά, την σορία τή την ξέρωΑπό πού την ξέρεις; Είδες τον παππού μο στον ύπνο

σο;Μο την έχει πε η μαμά μο



«Ωωω! είπε η γιαγιά «Ν αγάσει το στόμα της μάναςσου Καλά έκανε

το νεκροταφείο της σταμπούλ κατάλαβα πως κ η γιαγιά

μου ήταν κάποτε παδί κεφτόμουνα πάντα πως είχε γεννηθεί

σαν μεγάλη γυναίκα Είχε κι εκείνη έναν παππού κι ως τώραδεν είχα ποτέ προσευχηθεί γα τις ψυχές των δκών της παπ-πούδων των δικών μου προπροπάππων γιαγά εε

«Ας φιληθούμεαδελφή δώσε μου ένα φιλίΎστερα είπε

«ώσε ένα τσγάρο με στόμιο Βαλάντωσε πάλι η καρδιάμου».

ης έδωσα ένα τσγάρο με φίλτρο η γιαγά έμενε στο νε-κροταφείο

«Φύγε έρχομαι κι εγώ ξοπίσω σου είπεΓύρισα σπίτι εκείνη δεν ήρθε έπεσε σκοτάδι εκείνη δεν

ήρθε Άρχισα να κλαίω«Μαμά πού είναι η γαγά«Θα έρθει είπευνέχισα να κλαίω«Κοίτα κοίτα είπε η μαμά μου άρχισε να μλάει σαν τη

γιαγιά Μου είπε ένα παραμύθι «Να χέσ' το παραμύθι είπε

και μιμήθ

ηκε τη γιαγά

Ύ

στερα μουδ

ιηγήθ

ηκε πώ

ς είδ

ε γαπρώτη φορά τη γιαγιά μου «Είχα παντρευτεί με τον μπαμπά

σο ήμουνα πολύ μικρή το ξέρεις; Ο μπαμπάς μ ήρθε μ' εμένα κα με τον μπαμπά σου ως το χωριό του μπαμπά σουΜπαμπά θα μείνεις κ εσύ εδώ έτσι δεν είναι είπα Ο μπα-μπάς μου μου είπε Κόρη μου θα μείνω πλάι σου Στα πα-πούτσια μας είχαμε ακόμα χόνι Φτάσαμε στο σπίτι της γιαγάς σου Ο μπαμπάς σου με τον μπαμπά μου ανέβηκαν στοπρώτο πάτωμα υπήρχε εκεί ένα δωμάτιο με πολλά χαλιά οιάντρες κάθισαν εκεί και ήπιαν καφέ Εμένα με άφησαν κάτωΈνα τεράστιο δωμάτιο Ένα σωρό γυναίκες κάθονταν πάνω



στο στρογγυλ πήλνο ταντίρ53 Καθταν κ η γαγά σου μαζί με τς άλλες γυναίκες πάνω σ' αυτ το ταντίρ, είχανε βάλεσκεπάσματα πάνω στα πδα τους, το ταντίρ ήτανε στρογγυ-λ, καθντουσαν εκεί, η μα έλεγε ένα παραμύθ, ύστερα μα

άλλη έπαρνε την τελευταία λέξη απ' το στμα της προηγού-μενης κα άρχζε να λέε άλλο παραμύθ, στο μεταξύ έπλεκανκλας. το δωμάτο υπήρχε μα καρέκλα Κάθσα στην κα-ρέκλα, ήμουνα πολύ μκρή, δεκατρών χρονών, τα πδα μουδεν έφταναν ακμα στο πάτωμα Ο γυναίκες έλεγαν τα παραμύθα κα πού κα πού με κοτούσαν κ έλεγαν "Πολύ μ

κρ είνα αυτ το αρνάκ.Η γαγά γύρσε απ' το νεκροταφείο, άκουσε τη μαμά μου

κα μετά είπε«Έτσ είχανε πε, εγώ έχω ξεχάσε τα πάντα φαίνεταΗ μαμά μου πήρε μα πέτρα«Κοίτα, ώσπου να γυρίσες πίσω, θα κάνω πέτρα την καρ-

δά μου, είπεΑνέβηκα στο τρένο γα τη Γερμανία, ανέβηκαν κ ένα σωρ άλλες γυναίκες Μπήκε ένας μνο άντρας, ο αρχηγς τηςαποστολής των εργατών Μας έδωσε απ μα πλαστκή κα-ράφα γεμάτη νερ ένα πακέτο με φαγητ, εκατν δώδεκαμάρκα, που ήταν ένα μέρος του μσθού μας, κα ένα ββλίο. Ο

τίτ

λος του

ββλί

ουή

ταν Εεί διο γιατ ο

υς εργάτ ες που πηγαίν ουν να εργασθούν σε ξ ένες χ ώρες

ταν ένα τρένο με πουτάνες Η Πακζέ άμπλα κα η Φα-χρέ άμπλα γνώρζαν λες τς πουτάνες ην ώρα που εμείςψάχναμε θέση στο τρένο, η Πακζέ είπε «Εγώ δεν κάθομα ε-δώ Εδώ κάθετα η καλτάκα που χτενίζε τα μαλλά της με τασπέρματα των αντρών Κα ένα σωρ άλλες πουτάνες δεν ή-θελαν να καθίσουν στο δκ μας δαμέρσμα Λέγανε γα τηνΠακζέ άμπλα «Αυτή η καλτάκα αλείφε στο ψωμί της σπέρ-μαα το τρώε

Έτσ το τρένο χρίηκε ανάμεσα στς πουτάνες που χτέ



νιζαν τα αλλιά τους ε σπέρα αντρών και τις πουτάνες πουάλειφαν το σπέρα των αντρών στο ψωί και το έτρωγαν

Ανάμεσα στις πουτάνες ήταν και μια χορογράφος της ό-περας και δύο φοιτήτριες, που ήταν λεσβίες Καθώς δεν είχαν

καία συετοχή στον καβγά, πορούσαν να κάθονται όπουήθελαν έσα στο τρένο ία από τις φοιτήτριες διάβαζε αυ-τό το Ε ειρί διο γ ια τ ους εργάτ ες π ου θα εργασ θούν σ ε ξ έ νες χ ώρ ες . Οι πουτάνες έκαναν πολύ θόρυβο, οι εγάλες σκάλι-ζαν τη μύτη τους, οι νεότερες έκοβαν ντομάτες κι αγγουράκια, τα αχαίρια κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι, το πάτω

α ήταν βρεγένο και ύριζε αγγουράκι, ντοάτες και βρισιέςαπό πουτάνες, στο εταξύ η φοιτήτρια διάβαζε το βιβλίο

Αγαπητοί αδελφοί, αδελφές, εργάτες !

ι τουαλέτες στην υρώπη είναι διαφορετικές από τιςδικές ας Σαν ια καρέκλα Παρακαλούε, αγαπητοί ξένοιεργάτες, δεν πρέπει να σκαρφαλώνετε σ αυτές, οπωσδήπο-

τε να κάθεστε Για την καθαριότητα δε χρησιοποιούε νερό,χαρτιά, χώα ή πέτρες, αλλά πολύ λεπτό χαρτί τουαλέταςΉ γλείφει ο ένας τον κώλο του άλλου, είπε ια πουτάνα φοιτήτρια συνέχισε το διάβασαΣτην υρώπη δε φοράει κανένας αντίλι Αν οι ουρκά

λες φορούν αντίλια, η υρώπη δε θα τις συπαθήσει Παρα-

καλ

ού

ε, αγαπητή

αδ

ελ

φή

, αδ

ελ

φή

εργά

τρια,

η φορά

ς

α-ντίλι άν είναι οπωσδήποτε απαραίτητο, παρακαλούε, φο-ρέστε το όπως το φορούν οι υρωπαίες

ο τρένο περνούσε ακόα πολύ κοντά απ τα παλιά σπίτιατης Ισταπούλ Μέσα στα σπίτια κάθονταν ηλικιωένοι άν-θρωποι, κάθονταν εκεί και κοιτούσαν το τρένο, σαν να ήτανγια κείνους ένας ικρός συνηθισένος άνεος

Στο τρένο ια ηλικιωένη πουτάνα έψαχνε τον κιπλά γιανα κάνει το βραδινό ναάζι Κάθισα ανάεσα στην Πακιζέ

και στη Φαχριέ άπλα και προσευχήθηκα για τον παππού ουκαι τον προ προπάππο ου που έγινε το ρήγα του σουλτά



νου θλα να μτρήσω μια μια τις νύχτς που ίχα ξχάσ ναπροσυχηθώ ια κνους Έτσ φτάσαμ στη ουκοσλαβία

Το τρένο σταμάτησ απότομα στη ιουκοσλαβία, έξω δνπτούσ πουλ, ήταν όπως στη στέπα

ρθ ο αρχηός της αποστολής κα ίπ Παρακαλώ, μηνκατβαίντ από το τρένο, πρέπι να φέρω ασθνοφόρο μία από τις φοτήτρς χ πάρ ένα χάπ κα η κατάστασήτης ήταν πολύ άσκημη Ο αρχηός της αποστολής κι ένας άλλος άντρας μτέφραν την κοπέλα έξω απ το τρένο κα πρπάτησαν α λίο στα χωράφια

Το τρένο μ τς πουτάνς έμιν κ τρς ώρς Βήκ τοφάρι Τρις ώρς αρότρα ο αρχηός της αποστολής καο άλλος άντρας ύρσαν μαζί μ την κοπέλα Εχ ν καλάΌλς οι πουτάνς στριμώχτηκαν προς το μέρος της και τη ρώτησαν

Τ ίχς πάρ

Ένα χάπι ια τον πονοκέφαλο νομίζω πως το λέν α-σπρ

ί

νη



ΣΗΕΩΣΕΣ ΤΗΣ ΕΤΑΦΡΑΣΤΡΑ Σ

1 Αλκαρισ Έκλαψη2. ρόκειται για δύο άδια (σούρες) του Κορανου. Το στά

διο 1 «ΑλΦάτιχα το εναρκτήριο περλαάνει εφτά εδάφια

«Στο όνοα του Αλλάχ του Ελεήονα του Φλάνθρωπου (πισlλλάχ ΑλΡαχάν ΑλΡαχ) Η δόξα ανήκει στον Αλλάχ τον Κύριο όλου του κόσου Τον Ελεήονα το Φλάνθρωπο Το ασιλιάκατά την Ηέρα της Κρσεως Σε λατρεύουε και τη οήθεά Σουζητάε Δεξε ας την ευθεα οδό Την οδό εκενων στους οποουςχάρισες την ευλογα Σου εκενων που δεν έπεσαν στην οργή Σουκαι που δεν παραστράτησαν. Το δεύτερο εναι το στάδιο (112

«ΑλΙχλάς και περιλαάνει τέσσερα εδάφια Λέγε (ωάεθ!)Αυτός εναι ο Αλλάχ ο Ένας και οναδικός. Αλλάχ ο Αιώνιος οΑπόλυτος. οτέ δε γέννησε και ποτέ δε γεννήθηκε Και δεν υπάρχει κανένας όοιός Του

3 παάι των Θυσιών εγάλη θρησκευτική γιορτή τωνουσουλάνων που γιορτάζεται τη δέκατη ηέρα του δωδέκατουσεληνιακού ήνα ε θυσς κριαριών και ανών σε ανάνηση της

θυσας του Αραά (προφήτη πραχ των ουσουλάνων).4 Ελχάντουλιλλάχ Δόξα ον Αλλάχ.5. Αλλάχ cλλαυεκπέρ έγας ο Αλλάχ.6. λαοαλ"κού Ειρήνη υν (χαιρετισός) Εσσελάουναλέι Ερήνη υν (απάντηση στο χαιρετισό).8. Σουνετσής Ο «χειρουργός της περιτοής.9. Ρααζάνι Ο ένατος σεληνιακός ήνα ο ήνας της νηστεας.

10. Σαχούρ Το δεύτερο από τα δύο γεύατα του Ρααζανιού πριν από την ανατολή του ήλου.

1 1 . Εζάνι ρόσκληση των ουσουλάνων σε προσευχή που κάνει ο ουεζνης από το ιναρ.



12 Λαίκο: Οπαδο του Λκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος.3 Εσσελάμου αλε'κιούμ Ερήνη υμν.14 Ραχμετουλλάχ Ελεήμων ο Θεός.15 Αλε'κιουμσελάμ Ερήνη υμν (απάντηση στο χαετσμό σε-

λαμουναλε'κού μ).16 Μάσαλλαχ «Να μη βασκαθες».17 Ίνσαλλαχ Θεού θέλοντος, εθε, μακάρι.8 Όρκος που απαγγέλλετα κάθε πρω στα τουρκκά σχολεα,

όπως σ εμάς η προσευχή.19 Βάλλαχ Μπλλαχ Μα το Θεό2 Ουλούνταγ εγάλο (ουλού) Βουνό (νταγ).

2 Ουλού Τζαμ Μεγάλο Τζαμ.22 Ουλού Κιοπρού Μεγάλη Γέφυρα.23 Ουλού Τσεσμέ εγάλη Κρήνη.24 Ουλού Τσνάρ εγάλος Πλάτανος.25 Στχος από το ποημα του Γαχγά Κεμάλ Μπέγατλ 1884

958 ) «Χλοι ακρτες», ενός από τους εθνκούς ποιητές της Τουρκας.

26 Γκοκουσαγ γκοκ στο πρωτότυπο. Γκιοκ ουρανός, κουσάκ = ζώνη.

27 Χτχούρτ Παραφθορά των τουρκκών λέξεων χρταβάτ σδηρικά + χουρντά κατεστραμμένο λόγω φθοράς.

28 Τσενγκέλ Τσεσμέ Τσενγκέλ γάντζος τσεσμέ κρήνη.29 Το δημοτκό σχολεο στην Τουρκα ενα πεντατάξιο.3 Καραμπάς (μαυροκέφαλος) Σκυλ του δρόμου (όπως εμες

λέμε κόπρος).3 Δημοκρατκο Οπαδο του Δημοκρατικού Κόμματος.32 Οι λέξες που δεν έχουν μεταφραστε εναι εκφράσες της

τουρκκής αργκό κα δεν έχουν δόκμη ερμηνεα.33 Κόρογλου Γος του τυφλού τουρκικό λα'κό ηρωκό έπος.34 Από το 1923 ως το 1982 το μάθημα των θρησκευτικών στην

Τουρκα ήταν προαιρετκό σε όλες τς βαθμδες της εκπαδευσης.Θεσπστηκε ως υποχρεωτκό με το σύνταγμα του 982 από τη στρατωτκή κυβέρνηση με πρόεδρο δημοκρατας τον Κενάν Εβρέν.

35 Σεχέρ Αυγή.36 Ασουρέ Η δέκτ ημέρα του πρώτου μήνα (Μουχαρρέμ) του



ελνιακού έτους. Γλύκια απ βραένο τάρι ζάχαρ αφδες καρύδια κτλ. που φτιάχνεται αυτή τ έρα

37. Ιφτάρ Το πρώτο γεύα τν πιτών ετάτ δύ του ήλιουπου ντεύουν το Ρααζάνι <πάιο» τς ντεας).

38. Τουζ Μπαπά έροντας του Αλατού.39. ογιούν Μπαπά έροντας τν Προβάτν Γκουλ Μπαπά Γέροντας τν Ρδν.41 Λαλέ Μπαπά Γέροντας τς Τουλπας.42 Ντενζ Μπαπά έροντας τς Θάλαας. Ονοαες τά

φνπροκυνάτν αγν τς τουρκικής λακής παράδος43. Αρκαντάς Φλος φλε.

Απ το ποα «Τα καλοπάτια του Αχέτ Χα 18841933).45 Μαλεπιτζδικο αλακτοπλεο.46. τα τέλ τς δεκαετας του 50 τν Τουρκα πρώτο το Δ

οκρατικ α άρχε να ρχνει φέιγ βολάν ε αεροπλάνα εδάφορες εκτρατεες προεκλογκές και δαφτκές Ήταν ικρά χαρτονάκα που εχαν φτογραφα απ τ α πλευρά του

ττε πρθυπουργού Α ντνάν Μεντερές κυρς) και κάποο ήνυααπ τν άλλ έοαζαν ε ειιτήριο Τα παδά άζευαν αυτά ταχαρτονάκα και ετε τα αντάλλααν ετε έπαζαν αυτά δάφορα παχνδια που εχαν επνοήε

47. Μέια Εδος λατχένιου υποδήατος χρς λα πουφορέτα αζ ε γαλτα.

48. Α γάπες ή ε υντετέν ορφή άπι Μεγάλος αδελ

φς προφών εγαλύτερου αδελφού ή εγαλύτερου άντρα γενκτερα.49. Βαλής Νοάρχς.50. ιπλάς Το έρος προς το οποο τρέφοντα ο ουουλ

άνο ταν κάνουν το ναάζ αάβα δλαδή τς Μέκκας.5. Τααιρλαρά γκελντκ Ήρθαε τα πατρκά. τα τουρ

κικά λέξ τααρλάρ ( πλυένα ρούχα πουγάδα) χριο

ποτα για τον προδορ φτχών υνήθς υνοκών πουένουν κα γυνακες ο οποες ακούν το αρχαιτερο επάγγελαΒλέπε κανες εκε πολύ υχνά εές απλένα ρούχα άδκαθαρττας. Επς επειδή ο γυνακες αυτές υνήθζαν να εξυπρετούν τους εργένδες ή γετονες πελάτες τους πλένοντας επ



πλον κα α ροχα ο πήρχαν πνα νοκε α απλωνε ποδε

52. Άπλα ελ αδελή προών εαλερ αδελή κα εαλερων νακών ενκόερα.

53 Ταν Εδο «ορνο ή «όπα α χωραόπα Τοανρ χνεα α ε οβα πο ανοεα α οβα καε ω ε ξλα ή οποθεεα ακλ κα κλενε επήλνο ρολό κπαα ο επεδο ο δαπδο. Βρκεανήθω ν αλή ο πο κα κα ορ όπω ν περπω πο δεα ραα ο καθκό Τ κρε χεωνκε νχε ο νθρωπο κθονα ρω απ ο ανρ ζε

ανονα κα ψήνον πε κα αό (π.χ. ανρκεππ

Emine Sevgi Ozdamar - Η Ζωή Είναι Ένα Καραβανσαράι

Documents

Transcript of Emine Sevgi Ozdamar - Η Ζωή Είναι Ένα Καραβανσαράι