Με τον όρο εφηβεία για το ανθρώπινο είδος εννοείται μια διακριτική αναπτυξιακή φάση εξαιτίας των ραγδαίων βιοσωματικών αλλαγών και των νέων εξελίξεων. Ξεκινάει περίπου στην ηλικία των 12 ετών και ολοκληρώνεται στα 18.

Σωματικές αλλαγές της εφηβείας. Φάσεις αλλαγών. Συναισθηματικός κόσμος των εφήβων. Η εφηβεία και οι άλλοι. Η «βία» της εφηβείας. Η παραβατικότητα των εφήβων. Οι χαρές των εφήβων σήμερα.

Οι αλλαγές που συμβαίνουν, παίρνουν πολύ χρόνο. Τα πάντα γίνονται κάτω από την επίδραση ορμονών, που παράγουν συγκεκριμένοι αδένες.

Στα κορίτσια: Ανάπτυξη στήθους, περίοδος, τριχοφυΐα, αλλαγές

γεννητικών οργάνων, αύξηση ύψους και βάρους.

Στα αγόρια: Αλλαγή στη φωνή, μουστάκι-γένι - τριχοφυΐα αλλαγές

γεννητικών οργάνων, αύξηση ύψους και βάρους.

Χαρακτηριστικά πρώτης εφηβείας (11 μέχρι 14 ετών) - Μεγάλη σωματική αύξηση και ανάπτυξη - Τάση για απομάκρυνση από τους γονείς - Προσκόλληση προς τους φίλους (κατά

κανόνα του ίδιου φύλου) - Ρομαντισμός - Υπέρμετρη αφοσίωση σε πρόσωπα και

ιδέες - Συγκεκριμένη σκέψη - Δυσκολία στην αποδοχή μεγάλων αλλαγών

Χαρακτηριστικά μέσης εφηβείας (14 μέχρι 16 ετών) - Ενδιαφέρον για ετερόφυλες σχέσεις - Σεξουαλικός πειραματισμός-κύρος

ανάμεσα στους φίλους - Πάθος και αδεξιότητες - Ικανότητα για αφηρημένη σκέψη

(abstract thinking) - Κρίνει, αναλύει, συγκρίνει, συνθέτει και

οραματίζεται το μέλλον και το ρόλο του σ' αυτό, λαμβάνοντας υπόψη τις εμπειρίες του παρόντος και του παρελθόντος

- Εκρήξεις οργής και εναλλαγή ευφορίας & καταθλιπτικών συμπτωμάτων

Χαρακτηριστικά τελικής εφηβείας (17 μέχρι 18 ετών) - Ολοκληρωμένη αφηρημένη σκέψη - Εξοικείωση με το σώμα - Περαιτέρω ανάπτυξη του ιδεαλισμού - Σταδιακή σύγκλιση με τις απόψεις των γονιών - Σοβαρότερες ποιοτικά σεξουαλικές σχέσεις

Χαρακτηριστικά μετεφηβικής εφηβείας (> 18 ετών) - Αβέβαιος επαγγελματικός προσανατολισμός - Μακροχρόνιες σπουδές - Εξάρτηση κοινωνική και οικονομική από γονείς - Παρατεταμένη εφηβεία

Παράγοντες που επηρεάζουν τη ψυχολογία του εφήβου:

Βιολογικοί παράγοντες(αλλαγές στον εγκέφαλο, ορμόνες) Κοινωνικοί παράγοντες(οικογένεια και σχολείο)

Διαταραχές άγχους(οι συχνότερες, προσβάλλουν περίπου

13% των νέων ατόμων ηλικίας 9-17 ετών)

Διαταραχές Διάθεσης (κατάθλιψη/δυσθυμία, 4-8%) Διαταραχές Διαγωγής και

Εναντίωσης-Αντίθεσης Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες 

Διαταραχές Διατροφής (ψυχογενής ανορεξία και βουλιμία, 1%)

Ψυχωσικές Διαταραχές (σχιζοφρένεια, διπολική ή μανιοκαταθλιπτική διαταραχή, μέχρι 1% στους μεγαλύτερους εφήβους)

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας (5-7%)

Διαταραχές Φάσματος Αυτισμού (0.6%)

Να είναι αποφασιστικοί Αποκτώντας γνώσεις Αξιοποιώντας την πείρα των

προγενέστερων Με σκληρή δουλειά. Συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες Να μιλάνε ανοιχτά για τα προβλήματά

τους

Θετικές επιρροές:• Οικογένεια-σχολείο-παρέες: Διαμόρφωση συνειδήσεως και υγιούς προσωπικότητας Κοινωνικοποίηση Πειθαρχία σε κανόνες Αυτοπεποίθηση Ανεξαρτητοποίηση του εφήβου Ανακάλυψη κλίσεων και ταλέντων Ανάπτυξη κριτικής σκέψης Αίσθηση ότι ανήκει σε μια ομάδα Τάση για ταύτιση-μίμηση Μαθαίνει:1. να εκφράζει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του2. να εμπιστεύεται3. να βοηθάει και να υποστηρίζει τους άλλους

Αρνητικά: Οικογένεια: Συνεχείς συγκρούσεις Αποστασιοποίηση από τους γονείς Κακοί χειρισμοί των εφηβικών ανησυχιών και

αναζητήσεων από τους γονείςΣε δυσλειτουργικές οικογένειες δημιουργείται μια

κατάσταση κρίσης με κίνδυνο: Εκδήλωση προβλημάτων ή διαταραχών Ανεξέλεγκτες παρεκκλίσεις Εμφάνιση αντικοινωνικών τάσεων, ακόμη και

παραβατικών συμπεριφορών Πλήρης ρήξη με γονείς και καθηγητές

Σχολείο Ενδοσχολική βία :(εκφοβισμός, σωματικές παρενοχλήσεις, καβγάδες)• Οδηγούν το άτομο σε:Εσωστρέφεια, χαμηλή αυτοπεποίθηση, εμφάνιση

διαταραχών

Οι αυξημένες σχολικές απαιτήσεις:• ‘Πνίγουν’ τον έφηβο• Δεν αφήνουν ελεύθερο χρόνο• Συντελούν στην εμφάνιση άγχους και διαταραχών

Παρέες• Αρνητικές επιρροές-καταχρήσεις(κάπνισμα, αλκοόλ,

ουσίες)• Αρνητικά πρότυπα• Ένταξη σε κλειστές ομάδες(συμμορίες)

Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται όλο και περισσότερο περιστατικά βίας και ρατσισμού με δράστες ανήλικους στον ενδοσχολικό και εξωσχολικό χώρο.

Ο έφηβος χρησιμοποιεί την προκλητική /προβληματική /αντικοινωνική συμπεριφορά

για να τραβήξει τη προσοχή ως διέξοδο /αντίδραση σε ματαιώσεις που έχει υποστεί ως εκδίκηση σε συγκεκριμένα πρόσωπα /καταστάσεις για να εκτονώσει /εκδραματίσει εντάσεις, άγχος ή

άλλα αρνητικά συναισθήματα (οργή, θυμό, μίσος) ως άμυνα ενάντια σε φόβους και ανασφάλειες ή

αισθήματα αδυναμίας (αντι-φοβική αντίδραση)-ταύτιση με τον επιτιθέμενο

ως εξέλιξη μαθημένης επιθετικής /αντικοινωνικής συμπεριφοράς από την παιδική ηλικία (χρήση επιθετικότητας στην οικογένεια, απουσία θετικών ταυτίσεων)

αποτελεί μέρος της ψυχοκοινωνικής του ταυτότητας (π.χ. ταύτιση με ένα επιθετικό μεγαλύτερο αδελφό /πατέρα, με παραβατικούς συνομηλίκους)

Η εφηβεία είναι μια περίοδος αντιδράσεων. Ένα μεγάλο ποσοστό των εφήβων οδηγείται σε παραβατικές συμπεριφορές και καταχρήσεις.

Αυτές είναι:• Ναρκωτικά• Κάπνισμα• Χρήση αλκοόλ• Σεξουαλικές διαστροφές• Ένταξη σε κλειστές ομάδες(συμμορίες)

Οι σχέσεις των εφήβων με το άλλο φύλο, όχι σαν πρόβλημα αλλά σαν μια πηγή ευχαρίστησης και άγχους ταυτόχρονα, μπορεί να έχουν πολύ βοηθητικές αλλά και δυσάρεστες συνέπειες. Οι έφηβοι θέλουν να αρέσουν στο άλλο φύλο, ώστε να νιώσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και να διαπιστώσουν πως μπορούν να παίξουν σωστά τους νεοαποκτηθέντες τους ρόλους του άντρα και της γυναίκας.

Το σεξ αποκτά ξαφνικά καίριο ρόλο στη ζωή των εφήβων. Πολύ συχνά Το σεξ αποκτά ξαφνικά καίριο ρόλο στη ζωή των εφήβων. Πολύ συχνά θέμα-ταμπού, αποτελεί ένα από τα δυσκολότερα ζητήματα που θέμα-ταμπού, αποτελεί ένα από τα δυσκολότερα ζητήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν έφηβοι και γονείς.καλούνται να αντιμετωπίσουν έφηβοι και γονείς.

Έξοδοι και παρέες Διαδίκτυο (facebook, youtube) Ηλεκτρονικά παιχνίδια Μουσική και χορός Χόμπι και αθλήματα

http://child-psychiatry.med.uoa.gr http://www.tovima.gr http://el.wikipedia.org http://blogs.sch.gr/8lyk-pat/files/2012/02

http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2011/08/blog-post_7191.html

http://www.tsemperlidou.gr http://dimitramakriyianni.blogspot.gr