8 AYΓOYΣTOY 2000ÂπταH M E P E ΣÂπταH M E P E Σ

Bυζ�ντιο και Aραβεςστη Mεσ�γειο

Bυζ�ντιο και Aραβεςστη Mεσ�γειο

2 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

Bυζ�ντιο καιBΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ

AΡΑΒΕΣΣΤΗ MΕΣΟΓΕΙΟ

«... H δ�ξα της Pωμαν�ας»

Tου T·ÍÈ¿Ú¯Ë KfiÏÈ·

Θαλασσινο� δρ�μοι

Tου Iˆ¿ÓÓË ¢ËÌËÙÚԇη

H εικ�να της θ$λασσας

Tης N›Î˘ KÔ˘ÙÚ¿ÎÔ˘

Oι Aραβες τολμο&ννα πολιορκ(σουν την Π�λη

Tων K·ÙÂÚ›Ó·˜ K·Ú·Ï‹XÚ‹ÛÙÔ˘ ™·ÓÔ‡‰Ë

Tο «υγρ�ν πυρ»

Tου B·ÛÈÏ›Ԣ XÚËÛÙ›‰Ë

Bυζαντινο� και Aραβεςστην Kρ(τη

Tου B·ÛÈÏ›Ԣ XÚËÛÙ›‰Ë

H «συγκυριαρχ�α» της K&πρου

Tου E˘¿ÁÁÂÏÔ˘ BÂÓ¤ÙË

H αραβικ( κατ$κτησητης Σικελ�ας

Tου Jorge Lirola Delgado

Συναλλαγ/ςκαι αλληλεπιδρ$σεις

Tης AÓÓ·˜ ¶·˘Ï›‰Ô˘

H ιταλικ( πρ�κλησηTου X·Ú¿Ï·ÌÔ˘ °¿Û·ÚË

EÍÒÊ˘ÏÏÔ™‡ÓıÂÛË. E¿Óˆ: ™ÎËÓ‹ Ó·˘Ì·-

¯›·˜ ·fi ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ÎÒ‰Èη 479

(11Ô˜ ·È.) ÛÙË M·ÚÎÈ·Ó‹ BÈ‚ÏÈÔ-

ı‹ÎË Ù˘ BÂÓÂÙ›·˜. K¿Ùˆ: OÈ AÚ·-

‚˜ ΢ÚÈÂ‡Ô˘Ó ÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË.

MÈÎÚÔÁÚ·Ê›· ·fi ÙÔ «XÚÔÓÈÎfiÓ»

ÙÔ˘ Iˆ. ™Î˘Ï›Ù˙Ë (12Ô˜-13Ô˜ ·È.).

M·‰Ú›ÙË, EıÓÈ΋ BÈ‚ÏÈÔı‹ÎË.

H KA£HMEPINHEE¶¶TTAA HHMMEEPPEE™™

KYPIAKH 6 AY°OY™TOY 2000

2-32 A º I E P ø M A

Yπεθυνη «Eπτ Hμερ�ν»

E § E Y £ E P I A T P A ´ O Y

HKYPIAPXIA ™TH £A§A™™A ·ÔÙÂÏ› ··Ú¿‚·ÙËÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÔÔÈ·Û‰‹-ÔÙ ÌÂÁ¿Ï˘ ‰‡Ó·Ì˘. H ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ AıË-

Ó·›ˆÓ ÙÔÓ 5Ô ·ÈÒÓ· .X. ÛÙËÚ›¯ıËΠÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ηÈË ÈÛ¯‡˜ Ù˘ PÒÌ˘ ÛÙÔÓ ÔÏ˘¿ÚÈıÌÔ ÂÌÔÚÈÎfi ηÈÛÙÔÓ ÈÛ¯˘Úfi ÔÏÂÌÈÎfi ÛÙfiÏÔ Ù˘.

TÔÓ 4Ô ·ÈÒÓ· Ì.X. Ë ·Ô˘Û›· ˘Ô-ÏÔÁ›ÛÈÌÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘ Ô‰‹ÁËÛ Û·ڷ̤ÏËÛË ÙÔ˘ ڈ̷˚ÎÔ‡ Ó·˘ÙÈ-ÎÔ‡. A˘Ùfi Û˘Ó¯›ÛÙËÎÂ Î·È ÙËÓÚÒÈÌË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô‰Ô. TËÓ ›‰È·ÂÔ¯‹, ˆÛÙfiÛÔ, ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ¤Ó·˜ Ó¤Ô˜ Ù‡Ô˜ Ô-ÏÂÌÈÎÔ‡ ÏÔ›Ô˘, Ô ‰ÚfïÓ, Ô˘ ÚÔ‹Ïı ·fi ÙË Úˆ-Ì·˚΋ liburna. O ·Ú¯ÈÎfi˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ‰ÚfiÌˆÓ ‹Ù·Ó¤Ó· Ù·¯‡, Û¯ÂÙÈο ÌÈÎÚfi ÛοÊÔ˜, Ì ‚·ÛÈÎfi fiÏÔ ÙԤ̂ÔÏÔ, Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ÌfiÓÔ ·fiÁÚ‹ÁÔÚ· ÛοÊË.

TË ÓËÊ¿ÏÈ· ·Ù·Ú·Í›· ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ Ó·˘ÙÈÎÔ‡‹Ïı ӷ Ù·Ú¿ÍÂÈ Ë ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ ÛÙË MÂ-ÛfiÁÂÈÔ, ÛÙ· ̤۷ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·ÈÒÓ·, ·Ó·ÙÚ¤ÔÓÙ·˜ ÙËÓ

ÈÛÔÚÚÔ›· ‰˘Ó¿ÌˆÓ. OÈ AÚ·‚˜, Ô˘ ›¯·Ó ηٷ-ÎÙ‹ÛÂÈ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ™˘ÚÔ–¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË˜Î·È ÙËÓ A›Á˘ÙÔ, ¯ˆÚ›˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó Ô‡Ù ¤Ó· ÏÔ›Ô ÛÙËMÂÛfiÁÂÈÔ, ·ÓÙÂÏ‹ÊıËÛ·Ó ÁÚ‹ÁÔÚ· ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘Ó·˘ÙÈÎÔ‡. O ¯·Ï›Ê˘ Mˆ·‚›·˜ (661–680) ÔÚÁ¿ÓˆÛÂ

ÛÙfiÏÔ Ì ÂÎÏËÎÙÈ΋ Ù·¯‡ÙËÙ·. OÈAÚ·‚˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó Ù· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿Ó·˘ËÁ›· Ù˘ AÈÁ‡ÙÔ˘ Î·È KfiÙ˜ÂÚÁ¿Ù˜ Î·È Ó·‡Ù˜.

AÏÏ¿ Ë Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ Ó·˘ÙÈ΋ ÈÛ¯‡˜··ÈÙ› ¯ÚfiÓÔ Î·È Â›ÔÓË ÚÔÛ¿-

ıÂÈ·. EÙÛÈ, Ô Ê·ÈÓÔÌÂÓÈο ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ıÚ›·Ì‚Ô˜ ÙˆÓAÚ¿‚ˆÓ › ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÛÙËÓ ÂÚ›ÊËÌË «Ó·˘-Ì·¯›· ÙˆÓ Î·Ù·ÚÙÈÒÓ» ÙÔ 655, ÛÙËÓ Ô˘Û›· ˘‹ÚÍÂÌÈ· ‡ÚÚÂÈÔ˜ Ó›ÎË: Ô ¿ÛÎÔÔ˜ ·Ê·ÓÈÛÌfi˜ ÏÔ›ˆÓ ηÈÏËÚˆÌ¿ÙˆÓ ¤ÏËÍ ÌÔÈÚ·›· ÙÔ ÓÂfiÙ¢ÎÙÔ ·Ú·‚ÈÎfiÓ·˘ÙÈÎfi. °È· ÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ, ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘, Ë ‹ÙÙ· Û‹Ì·ÓÂÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ Ù¤ÏÔ˘˜ Ù˘ ·‰È·ÊÔÚ›·˜ ÁÈ· ÙÔ Ó·˘ÙÈÎfi.YÔÙÈÌÒÓÙ·˜ ÙˆÓ ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘˜, ÛÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛËÂΛÓË, ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ›¯·Ó ·Ê‹ÛÂÈ ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·

Eπιμ�λεια αφιερ�ματος:

Kø™TH™ °IOYP°O™

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 3

Aραβες στη Mεσ�γειο

ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ÛÙÔ˘˜ AÚ·‚˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ, ÂÓÒÓÔÓÙ·˜ Ì ·Ú-¿Á˜ Ù· ÏÔ›· ÙÔ˘˜ Ì ٷ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿, ÌÂÙ¤ÙÚ„·Ó ÙËÓ·˘Ì·¯›· Û Â˙ÔÌ·¯›·. H ¿ÛÎÔË ·ÈÌ·ÙÔ¯˘Û›·–fiϘ ÔÈ ËÁ¤˜ Û˘ÌʈÓÔ‡Ó fiÙÈ Ë ı¿Ï·ÛÛ· ÎÔÎΛÓÈÛ·fi ÙÔ ·›Ì· ÙˆÓ ÛÎÔÙˆÌ¤ÓˆÓ Î·È ·fi ÙȘ ‰‡Ô Ï¢-Ú¤˜– ‰ÂÓ ÂÚfiÎÂÈÙÔ Ó· ·ӷÏËÊı›.

™ÙË Ó·˘Ì·¯›· ÙÔ˘ 655 ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËΠ¤Ó·˜ ‰Úfi-̈ӷ˜ Ó¤Ô˘ Ù‡Ô˘, ¤Ó· ÏÔ›Ô ·ÚÁfi. H Ù·¯‡ÙËÙ· ›¯Âı˘ÛÈ·ÛÙ› ÁÈ· Ó· ‰È¢ÎÔÏ˘Óı› Ë ¯Ú‹ÛË fiÏˆÓ ÍË-Ú¿˜Ø ÙÔ ¤Ì‚ÔÏÔ ‚·ıÌÈ·›· ·ÓÙÈηı›ÛÙ·Ù·È ·fi ‚·ÚȤ˜ÂÙÚÔ‚fiϘ Ì˯·Ó¤˜.

TÔ 674, ÛÙËÓ ÚÒÙË ÔÏÈÔÚΛ· Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡-ÔÏ˘ ·fi ÙÔ˘˜ AÚ·‚˜, ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ¤Ó· Ó¤Ô fiÏÔ,ÙÔ «˘ÁÚfiÓ ˘Ú», Ô˘ ¿ÓÙˆ˜, Ë ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ‰ÂÓÚ¤ÂÈ Ó· ̆ ÂÚÙÈÌ¿Ù·È: ÔÈ ·fiÂÈÚ˜ ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ, ÙÔ674–678 Î·È ÙÔ 717–718, Ó· ΢ÚȇÛÔ˘Ó ÙË B·ÛÈχ-Ô˘Û· ·¤Ù˘¯·Ó, ΢ڛˆ˜ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÔÏÈÔÚÎËÙÈ΋˜·ÂÈÚ›·˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ù˘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˘‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ¿Ì˘Ó·˜.

H Ó·˘ÙÈ΋ ÈÛ¯‡˜ ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ ÛÙË MÂÛfiÁÂÈÔ ÎÔÚ˘-

ÊÒÓÂÙ·È ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 9Ô˘ ·È., Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„ËÙ˘ KÚ‹Ù˘ Î·È Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜. TËÓ ÂÔ¯‹ ·˘Ù‹ ÛÙ·-ıÂÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÔÈ Ù‡ÔÈ ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Î·È ·Ú·‚È-ÎÒÓ ÔÏÂÌÈÎÒÓ ÏÔ›ˆÓ, Ô˘ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Â›Ó·È fiÌÔÈ·.TÔ ‚·ÛÈÎfi ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ÔÏÂÌÈÎfi ÏÔ›Ô Â›Ó·È Ô ‰ÚfïÓ,·ÓÙ›ÛÙÔȯԘ ÙÔ˘ ·Ú·‚ÈÎÔ‡ shini.

MÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó¿ÎÙËÛË Ù˘ KÚ‹Ù˘ ·fi ÙÔ˘˜ B˘˙·-ÓÙÈÓÔ‡˜ ÙÔ 961 Î·È ÙËÓ ÚԤϷÛË ÙÔ˘ NÈÎËÊfiÚÔ˘ºˆÎ¿ ÛÙË M. AÛ›· Î·È ÙË ™˘Ú›·, ÛÙËÓ AÓ. MÂÛfiÁÂÈÔ·Ôηı›ÛÙ·Ù·È ÈÛÔÚÚÔ›· ‰˘Ó¿ÌˆÓ. OÈ Û˘ÁÎÚÔ‡-ÛÂȘ ˘Ô¯ˆÚÔ‡Ó ˘¤Ú ÙˆÓ ÂÌÔÚÈÎÒÓ Û¯¤ÛˆÓ. OIbn Hawqal ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 10Ô˘ ·ÈÒÓ· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ¿ÌÔÏÏ· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ÏÔ›· ·Á΢ÚÔ‚ÔÏÔ‡Û·Ó Û·ڷ‚Èο ÏÈÌ¿ÓÈ·. E›Ó·È Ë ÂÔ¯‹ Ô˘ ÙÔ ·Ú·‚ÈÎfi ÎÚ¿-ÙÔ˜ ÙˆÓ º·ÙÈÌȉÒÓ (909–1171) ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈ›ٷÈÛÙÔ˘˜ ı·Ï·ÛÛÈÓÔ‡˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÚÔ˜ ÙȘ IÓ‰›Â˜ Î·È ÙËÓK›Ó·. OÈ AÚ·‚˜ ›¯·Ó ‹‰Ë ÌÂٷʤÚÂÈ ÛÙË MÂÛfiÁÂÈÔÔÚÈṲ̂Ó˜ ÎÈÓ¤˙ÈΘ ÂÊ¢ڤÛÂȘ, fiˆ˜ ÙÔ ¯·ÚÙ› ηÈÙËÓ ˘Ú›Ùȉ·. ¢È·ı¤ÙÔÓÙ·˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÁÓÒÛÂȘÁÈ· ÙÔ ˘ÁÚfiÓ ˘Ú, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÔÈΛÏÔ˘˜ Ù‡Ô˘˜

ÙÔ˘, ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢fiÌÂÓÔÈ ÙfiÛÔ ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ fiÛÔ Î·ÈÙËÓ ÎÈÓ¤˙ÈÎË Ù¯ÓÔÏÔÁ›·.

TÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ Î·È ÔÈ AÚ·‚˜, ΢ڛ·Ú¯ÔÈ ÛÙË MÂÛfi-ÁÂÈÔ Ì¤¯ÚÈ ÙȘ ÛÙ·˘ÚÔÊÔڛ˜, ‚·ıÌÈ·›· ˘ÔÛÎÂÏ›˙Ô-ÓÙ·È ·fi ÙȘ ·ÓÂÚ¯fiÌÂÓ˜ Ó·˘ÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ù˘ ¢.E˘ÚÒ˘. §fiÁˆ ÂÛˆÙÂÚÈÎÒÓ ·‰˘Ó·ÌÈÒÓ, ÔÈ B˘˙·ÓÙÈ-ÓÔ› ÂÁηٷÏÂ›Ô˘Ó ÙÔ ı·Ï¿ÛÛÈÔ ÂÌfiÚÈÔ ÛÙÔ˘˜ BÂ-ÓÂÙÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ °ÂÓÔ˘¿Ù˜, Î·È ·Ú·ÌÂÏÔ‡Ó ÙÔ Ô-ÏÂÌÈÎfi Ó·˘ÙÈÎfi ÙÔ˘˜. TËÓ ›‰È· ÂÔ¯‹, ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜¤Úȉ˜ Ô‰ËÁÔ‡Ó ÙÔ˘˜ AÚ·‚˜ ÛÙËÓ ·Ô‰˘Ó¿ÌˆÛË.

TËÓ ·Ú·ÎÌ‹ ÙˆÓ ‰‡Ô ̆ ÂÚ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÂÈÙ¿¯˘Ó ˷ڷ̤ÏËÛË ÙÔ˘ Ó·˘ÙÈÎÔ‡. TÔÓ 15Ô ·ÈÒÓ·, ÛÙË MÂ-ÛfiÁÂÈÔ Î˘Úȷگ› Ë ¢‡ÛË. TËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ·Ó·-Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ó¤ÔÈ Ù‡ÔÈ ÏÔ›ˆÓ, ÔÏ˘Î¿Ù·ÚÙ·, Ì ͢-ÏfiηÛÙÚ· Î·È ÔÏ˘ÌÂÏ‹ ÏËÚÒÌ·Ù·.

T· ÏÔ›· ÙˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓ ¤¯Ô˘Ó ÌÂÏÂÙËı› Û˘ÛÙËÌ·-ÙÈο Î·È ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û ¿-ÌÔÏÏ· ÌÔ˘Û›·. AÓÙ›ıÂÙ·, ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ηÈÔÌÔÈÒÌ·Ù· ÏÔ›ˆÓ Ù˘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˘ ÂÚÈfi‰Ô˘Û·Ó›˙Ô˘Ó, ‚·ÛÈṲ̂Ó˜ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Û ·ÂÈÎÔÓ›-ÛÂȘ Û ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· Î·È ¯·Ú¿ÁÌ·Ù·. N¤· ÛÙÔȯ›·ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· ·fi Ó·˘¿ÁÈ· ÂÌÔÚÈÎÒÓ΢ڛˆ˜ ÏÔ›ˆÓ.

* * *T· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi Ù· ΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ·ÊÈÂÚÒÌ·ÙÔ˜

Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ ·fi ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ›¯·ÓÛÙÔ Hã ¢ÈÂıÓ¤˜ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ EÏÏËÓÔ·Ó·ÙÔÏÈÎÒÓ Î·ÈAÊÚÈηÓÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ ÛÙȘ OÈÓÔ‡ÛÛ˜ Î·È ÙË X›Ô·fi ÙȘ 5 ¤ˆ˜ ÙȘ 9 IÔ˘Ï›Ô˘, Ì ı¤Ì· «N·˘ÛÈÏÔ˝· ηÈÂÌfiÚÈÔ ÛÙË MÂÛfiÁÂÈÔ ·fi ÙÔÓ 7Ô ¤ˆ˜ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒ-Ó·». ™˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ·fi ÙËÓ EÏÏ¿‰· ηÈÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi: A›Á˘ÙÔ, AÏÁÂÚ›·, T˘ÓËÛ›·, H¶A,AÁÁÏ›·, TÛ¯›·, °·ÏÏ›·, IÛ·Ó›·, ¶ÔÚÙÔÁ·Ï›·, PˆÛ›·,IÛÚ·‹Ï, §È‚‡Ë Î·È N. AÊÚÈ΋. EÁÈÓ·Ó ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂȘÁ‡Úˆ ·fi ÙË Ó·˘‹ÁËÛË, ÙËÓ Ù·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘ Ó·˘ÙÈÎÔ‡ÔϤÌÔ˘, ÙËÓ ÂÈÚ·Ù›·, ÙÔ ı·Ï¿ÛÛÈÔ ÂÌfiÚÈÔ Î·È ÙȘÂÓ Á¤ÓÂÈ Ó·˘ÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ÙfiÛÔ ÛÙÔ˘˜ ·ÈÒ-Ó˜ ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘ fiÛÔ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ·. OÈ ÂÈÛËÁ‹ÛÂÈ˜Û˘ÌÂÚȤϷ‚·Ó ÙfiÛÔ ÙȘ ·ÎÙ¤˜ Ù˘ B. AÊÚÈ΋˜ fiÛÔÎ·È ÙË ‰˘ÙÈ΋ MÂÛfiÁÂÈÔ, ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÒÚÔ Ó·˘ÙÈ΋˜‰Ú¿Û˘ ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘, ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ Î·È ÙˆÓ ÈÙ·ÏÈ-ÎÒÓ fiÏÂˆÓ (Î·È Ï·›ÛÈÔ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜·ÊÈÂÚÒÌ·ÙÔ˜), Î·È Â›Û˘ Ù˘ OıˆÌ·ÓÈ΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·-ÙÔÚ›·˜, Ù˘ IÛ·Ó›·˜, Ù˘ ¶ÔÚÙÔÁ·Ï›·˜ Î·È Ù˘AÁÁÏ›·˜. T· Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ ı· ·ÔÙÂϤ-ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÙfiÌÔ˘˜ 9 Î·È 10 ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡Greco–Arabica.

I‰È·›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛÂ Ë ¤ÎıÂÛË ÌÂÔÌÔÈÒÌ·Ù· ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Î·È ·Ú·‚ÈÎÒÓ ÏÔ›ˆÓ(7Ô˜–13Ô˜ ·È.), ̷ΤÙ˜ ÂÚÂÛ›·˜ (ı¤ÛË ÎˆËÏ·ÙÒÓ)Î·È Í˘ÏfiηÛÙÚˆÓ, ÂÎÙÔÍÂ˘Ù¤˜ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜ Î·È ÌÂÁÂ-ı‡ÓÛÂȘ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ì ÏÔ›· ·fi ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ηȷڷ‚Èο ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê·. H ηٷÛ΢‹ ÙˆÓ ÔÌÔȈ̿وӤÁÈÓ ·fi ÙÔ˘˜ °. AÁÁÂÏȉ¿ÎË Î·È K. K·ÓÈ·‰¿ÎË. H¤ÎıÂÛË ÂÁηÈÓÈ¿ÛÙËΠ̠ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛ-Ô˘ Î·È ı· ·Ú·Ì›ÓÂÈ ÌfiÓÈÌ· ÛÙȘ OÈÓÔ‡ÛÛ˜, ÛÙÔ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ AÓ·Ù˘ÍÈ·ÎÔ‡ K¤ÓÙÚÔ˘ OÈÓÔ˘ÛÛÒÓ–AÈÁ·›-Ô˘, Ô˘ ˘‹ÚÍÂ Ô ¯ÔÚËÁfi˜ Ù˘. H ÂÚ›Ô‰Ô˜ ÛÙËÓÔÔ›· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ë ¤ÎıÂÛË ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÌÂÏÂÙËı› Û˘-ÛÙËÌ·ÙÈο Î·È Û¯ÂÙÈο ÂÎı¤Ì·Ù· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÏ¿¯È-ÛÙ· Û ӷ˘ÙÈο Î·È ¿ÏÏ· ÌÔ˘Û›· ÛÙËÓ EÏÏ¿‰· ηÈÛÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi. H‰Ë ¤¯ÂÈ ˙ËÙËı› ·ÚÔ˘Û›·Û‹ Ù˘ÛÙË X›Ô, ÙËÓ Aı‹Ó· Î·È ÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi. TÔ ÂfiÌÂÓÔ‰ÈÂıÓ¤˜ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ ı· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÛÙÔ K¿ÈÚÔ,ÙÔÓ M¿ÚÙÈÔ ÙÔ˘ 2002.

4 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

«O γαρ στ�λος εστ�ν η

H Σκην� ναυμαχας απ ελληνικ κ�δικα του11ου αι. Bενετα, Mαρ-κιαν� Bιβλιοθ�κη.

Tου T∞•πÕƒÃ∏ °. KŸ§π∞

Kαθηγητ Bυζαντινς Iστορ�ας Tμμα Iστορ�ας καιAρχαιολογ�ας Πανεπιστημ�ου Iωανν�νων

KATA TOY™ ¶PøTOY™ ·ÈÒÓ˜ ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘ ÙÔÓ·˘ÙÈÎfi ‰ÂÓ ÁÓÒÚÈÛ ÌÂÁ¿ÏË ·Ó¿Ù˘ÍË. HMÂÛfiÁÂÈÔ˜ ·Ú¤ÌÂÓ ڈ̷˚΋ ı¿Ï·ÛÛ·, ÂÊ’

fiÛÔÓ ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Ù· ·Ú¿ÏÈ· Ô˘ÙËÓ ÂÚȤÎÏÂÈ·Ó ·Ó‹Î·Ó ÛÙËÓ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·Ø ¤ÙÛȉÂÓ ˘‹Ú¯·Ó ȉȷ›ÙÂÚ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙË Ó·˘ÛÈ-ÏÔ˝·, Ô‡ÙÂ Î·È ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Î·È ‰È·Ù‹ÚË-ÛË ÈÛ¯˘ÚÔ‡ ÛÙfiÏÔ˘.

MfiÓÔ ÔÈ B¿Ó‰·ÏÔÈ ÈÛ¯˘ÚÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÛÙË ‰˘ÙÈ΋MÂÛfiÁÂÈÔ ÁÈ· ÌÂÚÈΤ˜ ‰ÂηÂٛ˜ ηٿ ÙÔ ‚ã ÌÈÛfi ÙÔ˘5Ô˘ ·ÈÒÓ·, ËÙÙ‹ıËÎ·Ó fï˜ ÙÔ 533 ·fi ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘÙÔ˘ BÂÏÈÛ·Ú›Ô˘. AÏÏ¿ Î·È ÔÈ °fiÙıÔÈ, ÌÂÙ¿ ÙËÓ Ó›ÎË ÙÔ˘N·ÚÛ‹ ÙÔ 553, ¤¯·Û·Ó οı ÂÏ›‰· Ó· ÂÍÂÏȯıÔ‡Ó ÛÂı·Ï¿ÛÛÈ· ‰‡Ó·ÌË. H MÂÛfiÁÂÈÔ˜ Î·È Ô E‡ÍÂÈÓÔ˜ ¶fi-ÓÙÔ˜ ÂÚÈ‹Ïı·Ó Î·È ¿ÏÈ ˘fi ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ¤ÏÂÁ¯Ô ηٿÙÔÓ 6Ô ·ÈÒÓ·, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÌË ıˆÚÂ›Ù·È ··-Ú·›ÙËÙË Ë ‡·ÚÍË ÈÛ¯˘ÚÔ‡ ÛÙfiÏÔ˘. ™Â ÂÚÈÙÒÛÂȘÎÚ›Û˘ ηٷÛ΢¿˙ÔÓÙ·Ó ÏÔ›· ÁÈ· ÙÔÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤-ÓÔ ÛÎÔfi, Ì¿ÏÈÛÙ· Û˘¯Ó¿ Û ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi, fiˆ˜¤ÁÈÓ › IÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ Aã (527-565) ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·Î·Ù¿-ÏË„Ë ÙˆÓ ·Ó·ÙÔÏÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Ù˘ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜.B‚·›ˆ˜, ·Ú¿ÏÏËÏ· ˘‹Ú¯·Ó ÙÔÈΤ˜ Ó·˘ÙÈΤ˜ ÌÔ-Ó¿‰Â˜, ÂÈÊÔÚÙÈṲ̂Ó˜ Ì ÙËÓ ·ÛÊ¿ÏÂÈ· ÙˆÓ ÏÈ̤ӈÓ,ÙˆÓ ·ÎÙÒÓ Î·È Ù˘ Ó·˘ÛÈÏÔ˝·˜ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·.

T· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ «£¤Ì·Ù·»

A˘Ù¤˜ ÔÈ Û˘Óı‹Î˜ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ ‰ÂÓ ‰È‹ÚÎÂÛ·Ó Ôχ.H‰Ë ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È. ÛÏ·‚Èο ÏÔ›· ÏÂËÏ·ÙÔ‡-Û·Ó ÙȘ ‰·ÏÌ·ÙÈΤ˜ Î·È ÙȘ ÂÏÏ·‰ÈΤ˜ ·ÎÙ¤˜, ÂÓÒ Ûٷ̤۷ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·È. ¿Ú¯ÈÛ·Ó ÔÈ ·Ú·‚ÈΤ˜ ÂÈı¤ÛÂȘ ÛÙ·‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ·Ú¿ÏÈ·, Ô˘ ‹Ïı·Ó Ó· Û˘Óԉ‡ÛÔ˘Ó ÙȘÌÂÁ¿Ï˜ ·fi ÍËÚ¿˜ ηٷÎÙ‹ÛÂȘ. OÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ›,·ÊÔ‡ Û˘Ó‹Ïı·Ó ·fi ÙËÓ ÚÒÙË ¤ÎÏËÍË, ·Ó¤Ï·‚·Ó

P Eικονογραφικ� ανα-παρ�σταση βυζαντινο�δρ μωνα του 7ου αι.(πηγ�: «Eλληνικ�πλοα του Mεσαωνα»,εικον. Aντ�νη Mιλ�-νου, εκδ. «Eυρ�πη»).

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 5

δ�ξα της Pωμαν�ας»ÙËÓ ·Ó·‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÒÓ Î·È Ó·˘ÙÈ-ÎÒÓ ÙÔ˘˜ ‰˘Ó¿ÌˆÓ. TËÓ ·Ó·¯·›ÙÈÛË ÙÔ˘ ÈÛÏ·ÌÈÎÔ‡ÛÙÚ·ÙÔ‡ ‰›ˆÍ·Ó Ì ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ Â·Ú¯ÈÒÓÛ £ ¤ Ì · Ù · , fiÔ˘ ÛÙ¿ıÌ¢·Ó ÙÔÈΤ˜ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ-Τ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ›‰Ú˘Û·Ó Ù·ÎÙÈΤ˜ Ó·˘-ÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ. O ÛÙfiÏÔ˜ ÂÙ¤ıË ·Ú¯Èο ˘fi ÙËÓ ·Ú-¯ËÁ›· ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡ ÙˆÓ K·Ú·‚ËÛÈ¿ÓˆÓ. ™ÙȘ ·Ú¯¤˜ÙÔ˘ 8Ô˘ ·È. ··ÚÙÈ˙fiÙ·Ó ·fi ÙÚ›· ̤ÚË: ·) ÙÔÓ ·˘ÙÔ-ÎÚ·ÙÔÚÈÎfi ÛÙfiÏÔ («‚·ÛÈÏÈÎfiÓ ÏÒÈÌÔÓ»), ̆ fi ÙËÓ ·Ú-¯ËÁ›· ÙÔ˘ ‰ÚÔ˘ÁÁ¿ÚÈÔ˘ ÙˆÓ Ïˆ›ÌˆÓ, Ô˘ ÛÙ¿ıÌ¢ÂÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· Î·È ·Ó·Ï¿Ì‚·ÓÂ Û˘Ó‹ıˆ˜ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ·ÔÛÙÔϤ˜Ø ‚) Ù· ÏÔ›· ÙˆÓ ‰È¿ÊÔÚˆÓ·گÈÒÓ Ô˘ ‰È¤ıÂÙ·Ó ·Ú¿ÏÈ·Ø ·˘Ù¿ ‹Ù·Ó ÂÏ·ÊÚ‡-ÙÂÚ·, ·Ó·Ï¿Ì‚·Ó·Ó ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ÙÔ˘˜ Î·È ˘¿ÁÔÓÙ·Ó ÛÙÔÓ ÛÙÚ·ÙËÁfi ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ÛÙÔÔÔ›Ô ·Ó‹Î·ÓØ Á) ÙÔ ÛÙfiÏÔ, Ù¤ÏÔ˜, ÙˆÓ Ó·˘ÙÈÎÒÓ ıÂ-Ì¿ÙˆÓ. ø˜ ÚÒÙÔ Ó·˘ÙÈÎfi ı¤Ì· ȉڇıËΠÙÔ £¤Ì·ÙˆÓ KÈ‚˘ÚڷȈÙÒÓ, Ô˘ ‹Ú ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· ÙÔ˘ ·fiÙËÓ fiÏË K›‚˘ÚÚ· Ù˘ ¶·ÌÊ˘Ï›·˜, ÛÙË NfiÙÈÔ M.AÛ›·, Î·È ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ËÁ¤˜ ÙÔ¤ÙÔ˜ 732. K·Ù¿ ÙÔ ÚÒÙÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘ 9Ô˘ ·È. Ú¤ÂÈ Ó·È‰Ú‡ıËΠÙÔ £¤Ì· AÈÁ·›ÔÓ ¶¤Ï·ÁÔ˜ Î·È ›Ûˆ˜ Ï›ÁÔ ÌÂ-Ù¿ ·fi ·˘Ùfi ÙÔ £¤Ì· ™¿ÌÔ˜. TÔ £¤Ì· KÂÊ·ÏÏËÓ›·,ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·Ó‹Î·Ó Ù· IfiÓÈ· NËÛÈ¿, ȉڇıËΠ‹‰Ë Ûٷ̤۷ ÙÔ˘ 8Ô˘ ·ÈÒÓ·, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÔÚÁ·Óˆı› η-χÙÂÚ· Ë ¿Ì˘Ó· ηٿ ÙˆÓ ÂȉÚÔ̤ˆÓ ÛÙȘ ·ÎÙ¤˜ ÙÔ˘IÔÓ›Ô˘ ¶ÂÏ¿ÁÔ˘˜.

¶ÔÏÂÌÈ΋ Ù¯ÓÔÏÔÁ›· Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛË™ËÌ·ÓÙÈ΋ ÂͤÏÈÍË, ‹‰Ë ·fi ÙÔÓ 6Ô ·ÈÒÓ·, ·ÔÙ¤ÏÂ-ÛÂ Ë ·ÓÙÈηٿÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÎÒÓ ÏÔ›ˆÓ Ù˘ ·Ú-¯·ÈfiÙËÙ·˜, Ô˘ ‚·Û›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ÂÌ‚fiÏÈÛË ÙˆÓ¯ıÚÈÎÒÓ ÛηÊÒÓ, ·fi ÙÔÓ ‰Úfïӷ, ·fi ÙÔÓ ÔÔ›Ô–ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Ó¤·˜ Ù·ÎÙÈ΋˜– ÂÎÙÔ͇ÔÓÙ·Ó ‚Ï‹-Ì·Ù·, ¤ÙÚ˜, ‚¤ÏË Î·È Â‡ÊÏÂÎÙ˜ ‡Ï˜, ÒÛÔ˘ Ó·ÏËÛÈ¿ÛÂÈ ÙÔ ·ÓÙ›·ÏÔ ÛοÊÔ˜ Î·È Ó· ·Ú¯›ÛÂÈ ÌÈ·Ì¿¯Ë ÛÒÌ· Ì ÛÒÌ·.

AÏÏË ÛÔ˘‰·›· ÂͤÏÈÍË ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹˜ÙÔ˘ Ó·˘ÙÈÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘ ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘«˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜», Ë ÛËÌ·Û›·, ¿ÓÙˆ˜, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ¤¯Âțۈ˜ ˘ÂÚÙÔÓÈÛı›. H ÂÎÙfiÍ¢ÛË ÊÏÂÁfiÌÂÓˆÓ ·ÓÙÈ-ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Û ӷ˘Ì·¯›Â˜ Î·È ÔÏÈÔÚ˘ ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙ‹

·fi ·ÈÒÓÂ˜Ø Ô ÓˆÙÂÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ̆ ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜ ¤ÁÎÂÈÙ·ÈÛÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÎÙÔ͇ÂÙ·È ·fi ÂȉÈÎÔ‡˜ «Û›Êˆ-Ó˜» ‹‰Ë ÊÏÂÁfiÌÂÓÔ –Î·È fi¯È Û ‰Ô¯Â›·– Î·È Ó· ÌËÛ‚‹ÓÂÈ fiÙ·Ó ¤Ú¯ÂÙ·È Û ·ʋ Ì ÙË ı¿Ï·ÛÛ·.

H ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘ –fiˆ˜ ÂÍ ¿ÏÏÔ˘ Î·È ÙÔ˘ÛÙÚ·ÙÔ‡ ÛÙËÓ ÍËÚ¿– ›¯Â ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ ·Ó·¯·›ÙÈ-ÛË Ù˘ ÈÛÏ·ÌÈ΋˜ ÂͿψÛ˘, ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ fï˜ Ó·ÂÌÔ‰›ÛÂÈ ÙÔ˘˜ AÚ·‚˜ Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÙËÓ KÚ‹ÙË ÙÔ¤ÙÔ˜ 824 Î·È Ó· ·Ô‚È‚·ÛıÔ‡Ó ÛÙË ™ÈÎÂÏ›· ÙÚ›· ¯Úfi-ÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·.

EÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ Ó·˘ÙÈÎÔ‡‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ fiÙÈ ·˘Ùfi ‹Ù·Ó ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Î·-Ù¿ ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡. O ›‰ÈÔ˜ Ô ‰ÈÔÈÎËÙ‹˜ ÙÔ˘‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ÛÙÚ·ÙËÁfi˜, fiˆ˜ Û˘Ó¤‚·ÈÓ Ì ÙȘ ıÂÌ·ÙÈ-Τ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ ÍËÚ¿˜. Afi ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓN·˘Ì·¯ÈÎÒÓ (Ô˘ ÁÚ¿ÊÙËÎ·Ó Á‡Úˆ ÛÙÔ 900) ÚÔ·-

H Eκτοξευτ�ς π�ρινωνβελ�ν σε σμκρυνση.Λειτουργικ ς. Bασισμ"-νος σε αραβικ� χειρ -γραφα (13ος-15ος αι.).Mελ"τη B. Xρηστδη -R. Khovry Odetallah.Kατασκευ� N. Oρφανου-δ�κη. Oινο�σσες (φωτ.:B.N. Γεωργι�δης).

Õ O �λλοτε «δρουγ-γ�ριος των πλωμων»Pωμαν ς Λεκαπην ςεξορζεται απ τονKωνσταντνο Z´ Πορ-φυρογ"ννητο στη ν�-σο Πρ�τη του Eλλη-σπ ντου. Mικρογρα-φα απ τη χρονο-γραφα του Iω. Σκυ-λτζη.

6 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

à Aναπαρ�στασηβυζαντινο� δρ μω-να (πηγ�: «Tαξδιαστις βυζαντιν"ς θ�-λασσες», εκδ.Δ/νσης Bυζαντιν�νκαι Mεταβυζαντι-ν�ν Mνημεων.

OÈ ‰ÂηÂٛ˜ ÙÔ˘ 11Ô˘ ·È. ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ B·-ÛÈÏ›Ԣ Bã (1025) ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛıÔ‡Ó ˆ˜ ËÂÚ›Ô‰Ô˜ Ù˘ ·ÎÌ‹˜ Î·È Ù˘ ¢ËÌÂÚ›·˜, Ë ÔÔ›· fï˜Ô‰‹ÁËÛ Û ¯·Ï·ÚfiÙËÙ· Î·È ÛÙËÓ ·Ú·Ì¤ÏËÛË ÙÔ˘ÛÙÚ·ÙÔ‡ Î·È ÙÔ˘ Ó·˘ÙÈÎÔ‡. K·Ù¿ ÙÔ ‚ã ÌÈÛfi ÙÔ˘ ·ÈÒ-Ó·, ÛÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘˜ ˆ˜ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ Ù˘ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-Ú›·˜ ÛÙËÓ AÓ·ÙÔÏ‹, ÔÈ AÚ·‚˜ ı· ·ÓÙÈηٷÛÙ·ıÔ‡Ó·fi ÙÔ˘˜ ™ÂÏÙ˙Ô‡ÎÔ˘˜ TÔ‡ÚÎÔ˘˜, ÂÓÒ ÔÈ Ó·˘ÙÈΤ˜ÈÙ·ÏÈΤ˜ fiÏÂȘ, ΢ڛˆ˜ Ë BÂÓÂÙ›· Î·È Ë °¤ÓÔ˘·, ı··Ú¯›ÛÔ˘Ó Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ÛÙËÓ AÓ·ÙÔÏÈ΋ MÂÛfiÁÂÈÔ, ˘Ô¯ÚÂÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ B˘-˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ Ó· ÂȉÈÒÎÔ˘Ó ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ‹ ÙÔ˘˜.

H Ôχ Û‡ÓÙÔÌË ·˘Ù‹ ·Ó·‰ÚÔÌ‹ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ Ó·˘ÙÈÎÔ‡ Ô‰ËÁ› ÛÙË ‰È·›ÛÙˆÛË fiÙÈ ÔÈB˘˙·ÓÙÈÓÔ› ¤‰ÈÓ·Ó ÌÂÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ÛÙËÓ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡, ÂÈÙ‡Á¯·Ó·Ó fï˜ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ-ο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· fiÙ·Ó ·Ú¿ÏÏËÏ· ÊÚfiÓÙÈ˙·Ó Ó·¤¯Ô˘Ó ÈÛ¯˘Úfi Ó·˘ÙÈÎfi. E›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ Ïfi-ÁÈ· ÙÔ˘ KÂη˘Ì¤ÓÔ˘, ÙÔ˘ ¤ÌÂÈÚÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ-ÎÔ‡ ÙÔ˘ 11Ô˘ ·È., ÛÙÔ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈÎfi ΛÌÂÓÔ Ô˘·Â˘ı‡ÓÂÈ ÚÔ˜ ¤Ó·Ó Ó·Úfi ‚·ÛÈϤ·: «TÔÓ ÛÙfiÏÔÓ

·ÁˆÓ›˙Ô˘ ¿ÓÙÔÙ ·ÎÌ¿˙ÂÈÓ Î·È ¤¯ÂÈÓ ·˘ÙfiÓ ·ÓÂÏÏÈ‹Ø Ô

Á·Ú ÛÙfiÏÔ˜ ÂÛÙ›Ó Ë ‰fiÍ· Ù˘ PˆÌ·Ó›·˜».

BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·:

1. H. Ahrweiler, «Byzance et la mer. La marine deguerre, la politique et les institutions maritimes deByzance aux VIIe- XVe si�cles» , Παρ�σι 1966.

2. E. Eickhof, «Seekrieg und Seepolitik zwischen Islamund Abendland. Das Mittelmeer unter byzantinischerund arabischer Hegemonie (650-1040)». Berlin 1966.

3. K.A. Alexandres, «H θαλασσ�α δ�ναμις εις την ιστο-ρ�αν της Bυζαντινς Aυτοκρατορ�ας», Aθνα 1956.

4. Θ.K. Kορρ�ς, «Yγρ�ν πυρ. Eνα �πλο της βυζαντινςναυτικς τακτικς», Θεσσαλον�κη 3 1995.

5. T.G. Kolias, «Die byzantinische Kriegsmarine. IhreBedeutung im Verteidigungssystem von Byzanz», στο:«Griechenland und das Meer. Beitr�ge einesSymposions in Frankfurt im Dezember 1996». Hrsg. E.Chysos, D. Letsios, H.A. Richter, R. Stupperich.[Peleus. Studien zur Arch�ologie und GeschichteGriechenlands und Zypern, Bd. 4] Mannheim undM¾hnesee 1999, σσ 133-139.

6. La navigazione mediterranea nell’ Alto Medioevo.[Settimane di Studio del Centro Italiano di Studi sull’Alto Medioevo 15], Spoleto 1978.

7. Hel�ne Antoniadis-Bibicou, «!tudes d’ histoiremaritime de Byzance. A propos du «Theme desCaravisiens»». Paris 1966.

8. J.H. Pryor, «Geography, technology, and war.Studies in the maritime history of the Mediterranean,649-1571», Cambridge University Press 1992.

ÙÂÈ fiÙÈ Ë ·Ú¿‰ÔÛË Û ı¤Ì·Ù· ÙÔ˘ ÔÏÂÌÈÎÔ‡ Ó·˘-ÙÈÎÔ‡ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÏÔ‡ÛÈ·. Afi ¤Ó· ¿ÏÏÔ ¤ÚÁÔ (EÎıÂÛÈÓ

Ù˘ B·ÛÈÏ›Ԣ ٿ͈˜, ÙÔ˘ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Zã ¶ÔÚÊ˘-ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ˘) ÏËÚÔÊÔÚÔ‡ÌÂı· fiÙÈ ÔÈ ÛÙÚ·ÙËÁÔ› ÙˆÓÓ·˘ÙÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ ·Ì›‚ÔÓÙ·Ó Ôχ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·fiÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÙˆÓ ËÂÈ-ÚˆÙÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ, Ú¿ÁÌ· Ô˘Ì·ÚÙ˘Ú› fiÙÈ, ·Ú’ fiÙÈ Ë A˘ÙÔÎÚ·-ÙÔÚ›· ›¯Â ·ÓÙÈÏËÊı› ÙË ÛËÌ·Û›·Ù˘ ı·Ï¿ÛÛÈ·˜ ¿Ì˘Ó·˜, ¤‰ÈÓ ¿-ÓÙÔÙ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÛÙȘ ¯ÂÚÛ·›-˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ.

™Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 9Ô˘ Î·È ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ÙÔ˘ 10Ô˘ ·ÈÒÓ· ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·ÈÔÏϤ˜ ÂȉÚÔ̤˜ AÚ¿‚ˆÓ ÛÙ··Ú¿ÏÈ· ÙÔ˘ AÈÁ·›Ô˘. TÔ 902 ¤-ÊÙÂÈ Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‚¿ÛË ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÛÙË ™ÈÎÂÏ›·,ÙÔ T·˘ÚÔ̤ÓÈÔ, ÂÓÒ ÙÔ 904 ηٷϷ̂¿ÓÂÙ·È Ë £ÂÛ-Û·ÏÔÓ›ÎË Î·È ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ηÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ ˆÏÔ‡ÓÙ·È ÛÂÛÎÏ·‚Ô¿˙·Ú·.

™ËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÂÈÙ˘¯›Â˜ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·MfiÏȘ ηٿ ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ‰ÂηÂٛ˜ ÙÔ˘ 10Ô˘ ·È., η-Ù·‚¿ÏÏÔÓÙ·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÂΠ̤ÚÔ˘˜ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Î˘‚ÂÚÓ‹ÛÂˆÓ Î·È ÛÙÔÓ ÙÔ̤· ÙÔ˘Ó·˘ÙÈÎÔ‡, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÂÈÙ˘¯›Â˜ fi¯ÈÌfiÓÔ ÛÙËÓ ÍËÚ¿ ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·. EÓ· ·fi Ù·ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÛÙÔÓ Û˘Ó¯‹ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfiÙˆÓ ‰‡Ô fiÏˆÓ ÛÙËÓ AÓ·ÙÔÏÈ΋ MÂÛfiÁÂÈÔ ‹Ù·Ó ˷ӷηٿÏË„Ë Ù˘ KÚ‹Ù˘ ·fi ÙÔÓ ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ·˘ÙÔ-ÎÚ¿ÙÔÚ· NÈÎËÊfiÚÔ ºˆÎ¿ ÙÔ 961, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÛÙ¤-ÚËÛ ·fi ÙÔ˘˜ AÚ·‚˜ ÌÈ· Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ‚¿ÛË ÁÈ·ÙȘ Ó·˘ÙÈΤ˜ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜. TÔ ¤ÙÔ˜ ·˘Ùfi ÌÔÚ›ӷ ıˆÚËı› ˆ˜ Ë ·ÊÂÙËÚ›· Ù˘ ÏÂÁfiÌÂÓ˘ «‚˘˙·ÓÙÈ-Ó‹˜ ÂÔÔÈ›·˜», ·Ó ηÈ, ‚¤‚·È·, Ù· ıÂ̤ÏÈ¿ Ù˘ ›¯·ÓÙÂı› ‰ÂηÂٛ˜ ÓˆÚ›ÙÂÚ· Î·È ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙË ÛÙ·-‰È·Î‹ Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÙÔ˘B˘˙·ÓÙ›Ô˘, ÙfiÛÔ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÒÓ fiÛÔ Î·È ÙˆÓ ÔÈ-ÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ. ¶¿ÓÙˆ˜, ÔÈ ÂÈÙ˘¯›Â˜ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·È Î·È ¿ÏÈ Î·Ù’ ·Ú¯‹ÓÛÙËÓ ÍËÚ¿, fiÔ˘ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó¿ÎÙËÛË Â‰·-ÊÒÓ Ô˘ ·Ó‹Î·Ó ·Ï·ÈfiÙÂÚ· ÛÙËÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·. OÈηٿ ı¿Ï·ÛÛ· ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙËNfiÙÈÔ IÙ·Ï›·, fiÔ˘ ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ‰›ˆÎ·Ó Ó· ÛÙ·-ıÂÚÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜.

«TÔÓ ÛÙfiÏÔÓ ·ÁˆÓ›-˙Ô˘ ¿ÓÙÔÙ ·ÎÌ¿-˙ÂÈÓ Î·È ¤¯ÂÈÓ ·˘ÙfiÓ·ÓÂÏÏÈ‹»

à Mακ"τα ξυλ καστρουδρ μωνα-shini. M�κος5 μ., πλ�τος 6 μ., �ψος5 μ., θ"σεις πολεμιστ�ν18. Mελ"τη M. Bonino -B. Xρηστδη. Kατα-σκευ� I. Aγγελιδ�κη -K. Kανιαδ�κη. Oινο�σ-σες (φωτ.: B.N. Γεωρ-γι�δης).

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 7

H Bυζαντιν πολεμικ πλοο (8ος αι.).Xρησιμοποι�θηκε στις επιχειρ�σεις κατ�των Aρ�βων στην Kρ�τη (πηγ�: «Eλληνι-κ� πλοα του Mεσαωνα», εικον. Aντ�νηMιλ�νου, εκδ. «Eυρ�πη»).

à Bυζαντιν πολεμι-κ πλοο της �στε-ρης βυζαντιν�ς επο-χ�ς, πριν απ τηνAλωση (πηγ�:«Eλληνικ� πλοα τουMεσαωνα», εικον.Aντ�νη Mιλ�νου,εκδ. «Eυρ�πη»).

Õ N μισμα του αυτο-κρ�τορα KωνσταντνουE´ (741-775). Iκαν ςηγ"της ο Kωνσταντνοςαντιμετ�πισε αποτελε-σματικ� τον αραβικ

και το βουλγαρικ κν-δυνο (Aθ�να, Nομισματι-

κ Mουσεο).

9. V. Christides, «Naval History and Naval Technologyin Medieval Times. The Need for InterdisciplinaryStudies», Byzantion 58 (1988) 309-332.

10. V. Christides, «New Light on Navigation andNaval Warfare in the Eastern Mediterranean, the RedSea and the Indian Ocean (6th-14th Cent. A.D.)»,Nubica 3/1 (1994) 1-42.

11. V. Christides, «Byzantine Dromon and Arab Shini:The Development of the Average Byzantine and ArabWarship and the Problem of the Number and Functionof the Oarsmen», Tropis 3 (1995) 111-122.

12. V. Christides, Ch.G. Makrypoulias, «The Navy inthe Works of Constantine Porphyrogenitus», Graeco-Arabica 6 (1995) 152-171.

13. V. Christides, «Sailing Ships of the MediterraneanSea and the Arabian Gulf», ed. by Ch.G.Makrypoulias.

8 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

Θαλασσινοδρ�μοι

Tου IøÕ¡¡∏ X. ¢∏ª∏Δƒ√⁄∫∞

Δ�κτορος Bυζαντινολογ�ας του Παν/μ�ου τουMον�χου Παιδαγωγικ� Iνστιτο�το

øø™ TA TE§H TOY 6Ô˘ ·È. ÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ‰¤ÛÔ˙ ÛÙËÓ AÓ·ÙÔÏÈ΋ MÂÛfi-ÁÂÈÔ Î·È ÔÈ ı·Ï¿ÛÛȘ ÂÈÎÔÈÓˆ-

ӛ˜ ‹Ù·Ó ·fiÏ˘Ù· ·ÛÊ·Ï›˜. H ηٿÛÙ·-ÛË ¿ÏÏ·Í ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·È., fiÙ·Ó ÔșϿ‚ÔÈ, Ô˘ Ì ÙȘ ÂȉÚÔ̤˜ Î·È ÙȘ ηٷ-ÎÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ›¯·Ó ηٷÛÙ‹ÛÂÈ ¿‚·Ù˜ ÙȘ¯ÂÚÛ·›Â˜ ·ÚÙËڛ˜ Ù˘ XÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ ÙÔ˘A›ÌÔ˘, ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Î·È ÂÈ-Ú·ÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÛÙÔ BfiÚÂÈÔ AÈÁ·›Ô.¶Ôχ ÛÔ‚·ÚfiÙÂÚ˜ Û˘Ó¤ÂȘ ›¯Â Ë ÂÌÊ¿-ÓÈÛË ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ ÛÙË MÂÛÔÁ›Ô, ÛÙ· ̤-Û· ÙÔ˘ 7Ô˘ ·È. TË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ı·Ï·ÛÛÔÎÚ·-ÙÔÚ›· ‰È·‰¤¯ÙËΠÌÈ· ÂÚ›Ô‰Ô˜ Û˘Á΢-ÚÈ·Ú¯›·˜ ÙˆÓ ‰‡Ô ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·Î·È Ù· ı·Ï¿ÛÛÈ· Û‡ÓÔÚ· ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘˘Ô¯ÒÚËÛ·Ó ÛÙË ÁÚ·ÌÌ‹ KÚ‹ÙË-K‡ÚÔ˜-

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 9

§˘Î›·/¶·ÌÊ˘Ï›·. ™¯Â‰fiÓ Î¿ı ¯ÚfiÓÔÁ›ÓÔÓÙ·Ó ÂȉÚÔ̤˜ ÙˆÓ ·Ú·‚ÈÎÒÓÛÙfiÏˆÓ (ÎÔ‡ÚÛ·), Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ô ÓË-ÛȈÙÈÎfi˜ Î·È Ô ·Ú¿ÎÙÈÔ˜ ÏËı˘ÛÌfi˜Ó· ÌÂȈı› ‰Ú·Ì·ÙÈο Î·È ÙÔ ÂÌfiÚÈÔÓ· ÂÚÈÔÚÈÛı›.

TÔ Î›ÌÂÓÔ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› —·Ô-Û¿ÛÌ·Ù· ·fi ÙÔ B›Ô ÙÔ˘ °ÚËÁÔÚ›Ô˘ ¢Â-

ηÔÏ›ÙÔ˘*— ‰›-ÓÂÈ ÌÈ· ȉ¤· ÁÈ· ٷٷ͛‰È· ÙÔ˘˜ ÂÈ-ΛӉ˘Ó˜ ÂΛÓÔ˘˜Î·ÈÚÔ‡˜:

«™ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘

¿ÓÔÈ͢ (›Ûˆ˜ ÙÔ˘¤ÙÔ˘˜ 832/833),(...) Ô ¿ÁÈÔ˜ °ÚËÁfi-

ÚÈÔ˜ (·fi ÙË ¢ÂοÔÏË Ù˘ IÛ·˘Ú›·˜)ÍÂΛÓËÛ ·fi ÙËÓ EÊÂÛÔ ÁÈ· ÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ.

™ÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ ˘‹Ú¯·Ó ÔÏÏ¿ ÂÌÔÚÈο

ÏÔ›·, Úfiı˘Ì· Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÔ˘Ó Ì ÙÔÓ

¿ÁÈÔ, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·Ôχ-

ÛÔ˘Ó (...) ÂÍ·ÈÙ›·˜ (...) ÙˆÓ ‚·Ú‚¿ÚˆÓ

M·˘ÚÔ˘Û›ˆÓ Ô˘ ÂÓ¤‰Ú¢·Ó Û ÌÈ· ı¤ÛË

Ô˘ ·Â›¯Â 100 ÛÙ¿‰È· (ÂÚ. 20 ¯ÏÌ.) ·fi

ÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ (›Ûˆ˜ ÛÙË ™¿ÌÔ). O ¿ÁÈÔ˜ fï˜

¤ÂÈÛ ÙÔ˘˜ ΢‚ÂÚÓ‹Ù˜ (...) KÈ ·˘ÙÔ› (...)

fiÙ·Ó Ê‡ÛËÍ ¢ÓÔ˚Îfi˜ ¿ÓÂÌÔ˜, ۋΈ۷Ó

Ù· ·ÓÈ¿ Î·È ·ÚÌÂÓ›˙ÔÓÙ·˜ Ó›ÎËÛ·Ó ÙËÓ

¯ıÚÈ΋ ·ÂÈÏ‹: ·Ó Î·È ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙˆÓ

ÂÌÔÚÈÎÒÓ ÏÔ›ˆÓ ‹Ù·Ó ·Ó·Ú›ıÌËÙÔ,

ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· ÍÂʇÁÔ˘Ó (...).

K·Ù¤ÏÂ˘Û·Ó ÏÔÈfiÓ ÛÙËÓ ¶ÚÔÎfiÓÓË-

ÛÔ. O ¿ÁÈÔ˜ (...) ›¯Â ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ Ó· η-

Ù¢ı˘Óı› ÛÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ, fiÔ˘ ÙfiÙ ¿Î-

Ì·˙Â Ë ‰‡Ó·ÌË Ù˘

·›ÚÂÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÎÔÓÔ-

Ì¿¯ˆÓ. EÌÔ‰›ÛÙËÎÂ

fï˜ ·fi ÙË £Â›·

X¿ÚË Î·È ¤ÌÂÈÓÂ

ÛÙËÓ ¶ÚÔÎfiÓÓËÛÔ

(...) K·È (...) ·ÊÔ‡ ‰È¤-

Ï¢Û ٷ ™ÙÂÓ¿ ÙÔ˘

EÏÏËÛfiÓÙÔ˘, ÚÔ-

ÛÔÚÌ›ÛıËΠÛÙËÓ A›ÓÔ (...) Afi ÙËÓ A›ÓÔ,

·ÊÔ‡ ÂÈ‚È‚¿ÛÙËΠ۠οÔÈÔ ÏÔ›Ô,

¤ÊÙ·Û ÛÙË XÚÈÛÙfiÔÏË. EΛ ·Ô‚È‚¿-

ÛÙËΠ(...) Î·È ¤ÊÙ·Û Û ¤Ó· ÔÙ¿ÌÈ,

fiÔ˘ ¤ÂÛ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ™ÎÏ·‚‹ÓˆÓ ÏË-

ÛÙÒÓ (...) OÈ ÏËÛÙ¤˜, ·ÊÔ‡ ı·‡Ì·Û·Ó ÙÔ

ı¿ÚÚÔ˜ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘, (...) ÙÔ˘ ˘¤‰ÂÈÍ·Ó ÙÔ

‰ÚfiÌÔ (...) Î·È ÙÔÓ ¿ÊËÛ·Ó (...) ¯ˆÚ›˜ Ó·

ÙÔÓ ÂÈÚ¿ÍÔ˘Ó.

Afi ÂΛ ¤ÊÙ·Û ÛÙË £ÂÛÛ·Ï›· (M·-

ΉÔÓ›·) Î·È ÛÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û¿ Ù˘, ÙË

£ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË (...) EΛ ¤ÌÂÈÓ ·ÚÎÂÙ¤˜

Ë̤Ú˜ (...) ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ‹ÍÂÚ ÔÈÔ ‰ÚfiÌÔ Ó·

¿ÚÂÈ. TfiÙ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËΠοÔÈÔ˜ ÌÔ-

Ó·¯fi˜ Ô˘ ηÙ¢ı˘ÓfiÙ·Ó ÛÙËÓ ¶·Ï·È¿

PÒÌË. M·˙› ÙÔ˘ (...) Ù·Í›‰Â„ ¤ˆ˜ ÙËÓ Â-

ÚÈÒÓ˘ÌË fiÏË Ù˘ KÔÚ›ÓıÔ˘.

™ÙËÓ KfiÚÈÓıÔ ı¤ÏËÛ ӷ ¿ÚÂÈ ÙÔ

ÏÔ›Ô ÁÈ· ÙË ™ÈÎÂÏ›·. EÂȉ‹, fï˜, ÔÈ

Ó·‡Ù˜ ‹Ù·Ó ·Úfiı˘ÌÔÈ (...) ÂÍ·ÈÙ›·˜ (...)

ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ, Ô ¿ÁÈÔ˜ ÙÔ˘˜ ·ÚfiÙÚ˘Ó ӷ

¤¯Ô˘Ó ı¿ÚÚÔ˜, ‚‚·ÈÒÓÔÓÙ·˜ fiÙÈ ‰ÂÓ ı·

ÎÈÓ‰˘Ó‡ÛÔ˘Ó ·fi ÙÔ˘˜ AÚ·‚˜. EÙÛÈ Î·-

Ù¤ÏÂ˘Û·Ó ÛÙÔ P‹ÁÈÔ (...) £¤ÏÔÓÙ·˜ Ó·

·ÔχÛÂÈ ·fi ÙÔ P‹ÁÈÔ, ÂÈ‚È‚¿ÛÙËÎÂ

Û ¤Ó· Ó·ÔÏÈÙ¿ÓÈÎÔ ÏÔ›Ô.

™ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ Ù·ÍȉÈÔ‡ Ô ¿ÁÈÔ˜Î·È ÔÈ Û‡ÓÙÚÔÊÔ› ÙÔ˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ·Ó·ÓÂÈÏËÌ̤ӷ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜AÚ·‚˜, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ™Ï¿‚Ô˘˜.O¯È Ù˘¯·›· Ô ¿ÁÈÔ˜ ¤ÏÂÍ ÙÔ ‰ÚfiÌÔÙ˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜, ÁÈ· Ó· ÊÙ¿ÛÂÈ ·fi ÙËÓ¶ÚÔÎfiÓÓËÛÔ ÛÙË XÚÈÛÙÔ‡ÔÏË (K·‚¿-

Ï·), Î·È ÙÔ ̄ ÚÔÓÔ‚fiÚÔ ÂÚÈÊÂÚ‹ ‰ÚfiÌÔÔ˘ ‰È¤Û¯È˙ ÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ EÏÏ¿‰·, ÁÈ·Ó· ÊÙ¿ÛÂÈ ÛÙËÓ KfiÚÈÓıÔ. TÔ ‰˘ÙÈÎfi ÌÈ-Ûfi Ù˘ EÁÓ·Ù›·˜ (£ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË-¢˘ÚÚ¿-¯ÈÔ) ηÙ¯fiÙ·Ó ·fi ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ˜ ÛÏ·-‚ÈΤ˜ Ê˘Ï¤˜ Î·È Ë ̄ Ú‹ÛË ÙÔ˘ Ò˜ ÙËÓ 7ˉÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 9Ô˘ ·È. ‹Ù·Ó ·‰‡Ó·ÙË,ÂÓÒ Ë ‰È¿Ï¢ÛË ÙÔ˘ AÚ¯ÈÂÏ¿ÁÔ˘˜Î·È Ë ÂڛϢÛË Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘Û˘Ó¿ÁÔÓÙ·Ó ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ. OÈ Ù·ÍȉÈÒÙÂ˜Î·È ÔÈ ¤ÌÔÚÔÈ ·¤Ê¢Á·Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ÙȘ ηÙ¢ı›·Ó (ηı·Ú¿ ̄ ÂÚÛ·›Â˜ ‹ ı·-Ï¿ÛÛȘ) Û˘Ó‰¤ÛÂȘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ-Ô‡ÓÙ·Ó ÙËÓ YÛÙÂÚË AÚ¯·ÈfiÙËÙ· ηÈÚÔÙÈÌÔ‡Û·Ó ÂÚÈÊÂÚ›˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜,Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó ·fi ÔÏϤ˜ ÌÈÎÚ¤˜,·Ú¿ÎÙȘ ‹ ¯ÂÚÛ·›Â˜, ‰È·‰ÚÔ̤˜.

T‡ÔÈ ÏÔ›ˆÓ

OÈ ÁÓÒÛÂȘ Ì·˜ ÁÈ· Ù· ÏÔ›· Ù˘ ÌÂÛÔ-‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ Â›Ó·È Ôχ ÁÂÓÈ-

à Oμο�ωμα βυζα-ντινο� εμπορικο�πλο�ου (7ος αι.)που βρ�θηκε στοYassi Ada. Xανι�,Nαυτικ� Mουσε�οKρ�της (φωτ.:«Tαξ�δια στις βυ-ζαντιν�ς θ�λασ-σες»).

Õ Pωμαϊκ� πλο�ο με-γ�λου εκτοπ�σματοςσε λιμ�νι. Λεπτομ�-ρεια απ� ψηφιδωτ�σε οικ�α της P"μης,3ος μ.X. αι. P"μη,Museo della CiviltaRomana (πηγ�:«Aρμεν�ζοντας στοχρ�νο...», εκδ. «Kα-π�ν»).

à Oμο�ωμα K�ραβου(αραβ. Qarib), 7ος αι.Σκ�φος συνοδε�ας εμπορι-κ"ν πλο�ων, ο κ�ραβος ε�-χε μ�κος 10 μ., πλ�τος 2,5μ. και �ψος πρ"ρας 1,2 μ.Kατασκευ� I. Aγγελιδ�κη- K. Kανιαδ�κη. Oινο�σ-σες (φωτ.: Bασ. N. Γεωρ-γι�δης).

Õ Kαρ�βι μεπροσκυνητ�ς.Σμ�λτο. Bασιλι-κ� του Aγ. M�ρ-κου, Bενετ�α(φωτ.: «Tαξ�διαστις βυζαντιν�ςθ�λασσες», εκδ.«Δ/νση Bυζαντι-ν"ν Mνημε�-ων»).

H ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ Ó·˘ÙÈ-Ï›· ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÌÊ¿-ÓÈÛË ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ

10 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

à Στα βυζαντιν� πλο�αστη θ�ση του πηδαλ�ουχρησιμοποιο�νταν δυοκουπι�. Eικονογρ�φη-ση απ� χειρ�γραφο του9ου αι. M�σχα, Iστορι-κ� Mουσε�ο.

Τ˜. OÈ Î·ÈÓÔÊ·Ó›˜ (ȉȷ›ÙÂÚ· ·fi ÙÔÓ7Ô ·È.) Ú·ÎÙÈΤ˜ Ù˘ ·Ú¿ÎÙÈ·˜, ÌÂÔÏÏÔ‡˜ ÂӉȿÌÂÛÔ˘˜ ÛÙ·ıÌÔ‡˜, Ó·˘-ÛÈÏÔ˝·˜, Ô ÂÚÈÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ fiÁÎÔ˘ ÙÔ˘ÂÌÔÚ›Ô˘, Ë ·Ó¿ÁÎË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˘ ¢-ÎÈÓËÛ›·˜ Î·È ÙÔ ÌÈÎÚfi ̤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓÂÂÓ‰˘fiÌÂÓˆÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ ¢ÓfiËÛ·ÓÙËÓ Ù¿ÛË Ó·˘‹ÁËÛ˘ ÌÈÎÚÒÓ ÌÔÓ¿-‰ˆÓ. T· ÏÔ›· ‹Ù·Ó ÌÔÓÔοٷÚÙ· ‹ ‰È-οٷÚÙ·, ÂÍÔÏÈṲ̂ӷ Ì ÙÚÈÁˆÓÈÎfiÏ·Ù›ÓÈ Î·È ‰ÈÏfi Ú˘ÌÓ·›Ô ˉ¿ÏÈÔ. T·ÌÂÁ¿Ï· ÙÚÈοٷÚÙ· ÏÔ›· Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÂÍ·ÈÚ¤ÛÂȘ Î·È ¿ÓÙˆ˜

‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Û˘ÁÎÚÈıÔ‡Ó Ì ٷÁÈÁ·ÓÙÈ·›· ÛÈÙÔÊfiÚ· ÏÔ›· ÙˆÓ ÚˆÌ·˚-ÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ. H ̤ÛË ¯ˆÚËÙÈÎfiÙËÙ·ÙˆÓ ÌÂÛÔ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÏÔ›ˆÓ ·ÓÂÚ¯fi-Ù·Ó Û ϛÁ˜ ‰Âο‰Â˜ ÙfiÓÓˆÓ. H Ù¿ÛËηٷÛ΢‹˜ ÌÈÎÚÒÓ ‹ ̤ÙÚÈˆÓ ÛÙÔ Ì¤-ÁÂıÔ˜ ÏÔ›ˆÓ ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Î·Ù¿ ÙÔÓ 11ÔÎ·È ÙÔ 12Ô ·È., fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÏËÚÔ-ÊÔڛ˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ÙȘ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ηÈÙË ¯ˆÚËÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÌÔÓ·ÛÙËÚÈ·ÎÒÓÏÔ›ˆÓ.

T· ÂÌÔÚÈο ÏÔ›· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô-ÓÙ·È, Û ۯ¤ÛË Ì ٷ ÔÏÂÌÈο, ·fi

ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÔÈÎÈÏ›· Ù‡ˆÓ. H ‰È·ÊÔ-ÚÔÔ›ËÛË ·Ó¿ÁÂÙ·È ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÛÂÂıÓÈÎÔÙÔÈΤ˜ Ó·˘ÙÈΤ˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ.¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÔÈ Î Ô Ó ‰ Ô ‡ Ú Â ˜ (Û¯ÂÙ›-˙ÂÙ·È Ì ÙÔ Î fi Ó Ù Ô ˘ Ú Ô ˜ ) Î·È ÔÈ Û · -Á ‹ Ó Â ˜ , Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ÔÈKÚÔ¿Ù˜ ÁÈ· ·Ú¿ÎÙÈ· ÂÌÔÚÈ΋ Ó·˘-ÛÈÏÔ˝· ÛÙÔÓ KfiÏÔ Ù˘ ¢·ÏÌ·Ù›·˜.AÓ ÎÚ›ÓÔ˘Ì ·fi ÙË ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ ÏË-ڈ̿وÓ, ÔÈ Û·Á‹Ó˜ (Ì ۷ڿÓÙ· ¿Ó-‰Ú˜) ‹Ù·Ó ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔ ‰ÈÏ¿ÛȘ Û¯ˆÚËÙÈÎfiÙËÙ· ·fi ÙȘ ÎÔÓ‰Ô‡Ú˜ (̉¤Î· ¤ˆ˜ ›ÎÔÛÈ ¿Ó‰Ú˜). K·È ÔÈ ‰‡Ô Ù‡-

ÔÈ ·ÓÙÈÚÔÛÒ¢·Ó ÌÂÛ·›Ô˘ ÌÂÁ¤-ıÔ˘˜ ÂÌÔÚÈο ÏÔ›·. Afi ÙËÓ ÎÔÓ-‰Ô‡Ú· ηٿÁÂÙ·È Ë ‚ÂÓÂÙÛÈ¿ÓÈÎË ÁfiÓ-‰ÔÏ·.

Afi ÙȘ ·ÎÙ¤˜ Ù˘ ¶·ÌÊ˘Ï›·˜ ÚÔ-ÂÚ¯fiÙ·Ó Ë ¿ Ì Ê ˘ Ï Ô ˜, ÌÂÁ¿ÏÔ Î·È‚·Ú‡ ÂÌÔÚÈÎfi ÏÔ›Ô Ì 130-160 Έ-ËÏ¿Ù˜, Ô˘ ÛÙÔ ÔÏÂÌÈÎfi Ó·˘ÙÈÎfiÚÔÔÚÈ˙fiÙ·Ó ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ˘ÏÈÎÔ‡(ÔÏÂÌÈΤ˜ Ì˯·Ó¤˜, ¿ÏÔÁ· Î.¿.). ™ÙËÓ›‰È· ÂÚÈÔ¯‹, ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 10Ô˘ ·È.,΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Û ¤Ó· ȯı˘ÒÓ˘ÌÔ ÏÔ›Ô, ËÁ · Ï Ï Ô › · - Á · Ï ¤ · ‹ , ·Ú¯·ÈÔÚÂ-Ò˜, Ì Ô Ó ‹ Ú Ë ˜ ‰ Ú fi Ì ˆ Ó, ÔχÂÏ·ÊÚfi Î·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο Ù·¯‡ ÔÏÂÌÈÎfiÏÔ›Ô Ì ̛· ÛÂÈÚ¿ ÎÔ˘ÈÒÓ, Ô˘ ÙÔ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ÌËÓ˘Ì¿ÙˆÓ Î·È ÁÈ· ηٷÛÎÔ¢ÙÈΤ˜·ÔÛÙÔϤ˜. T· ÏËÚÒÌ·Ù· ÙˆÓ Á·ÏÂ-ÒÓ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡ÓÙ·Ó ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ·fiÙÔ˘˜ M·Ú‰·˝Ù˜ Ù˘ AÙÙ¿ÏÂÈ·˜, Ô˘ıˆÚÔ‡ÓÙ·Ó ‰ fi Î È Ì Ô È Ï Â ˘ Û Ù È -Î Ô › Î·È ¤ÁÈÓ·Ó ÁÓˆÛÙÔ› ˆ ˜ Ï · fi ˜Ù ˆ Ó Á · Ï Â Ò Ó . H Á·Ï¤· ˘‹ÚÍ ԿÌÂÛÔ˜ ÚfiÁÔÓÔ˜ Ù˘ ÂÌÔÚÈ΋˜ Á·Ï¤-Ú·˜ ÙˆÓ Ó·˘ÙÈÎÒÓ fiÏÂˆÓ Ù˘ IÙ·Ï›·˜,Ô˘ ΢ÚÈ¿Ú¯ËÛ ÛÙË MÂÛfiÁÂÈÔ ÛÙˉȿÚÎÂÈ· ÙÔ˘ YÛÙÂÚÔ˘ MÂÛ·›ˆÓ·.

º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Î·È ÛÙȘ ‰˘ÙÈΤ˜ ·ÎÙ¤˜Ù˘ MÈÎÚ¿˜ AÛ›·˜ ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Û·Ó È‰È·›-ÙÂÚÔÈ Ù‡ÔÈ ÏÔ›ˆÓ. ™ÙË ‰È·ı‹ÎË ÙÔ˘XÚÈÛÙfi‰Ô˘ÏÔ˘, È‰Ú˘Ù‹ Ù˘ MÔÓ‹˜ ¶¿-ÙÌÔ˘, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ‰ È Î ¿ -Ù · Ú Ù Ô Ó Ï · Ù › ‰ È Ô Ó Î·È ¤Ó· ÌÈ-ÎÚfiÙÂÚÔ Ï · Ù › ‰ È Ô Ó , ·fiÁÔÓÔ˜ ÙÔ˘ÏÔ›Ô˘ Ï ¿ Ù Ë , Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ·fiÙÔÓ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi ÈÛÙÔÚÈÎfi ™ˆÎÚ¿Ùˈ˜ · ¯ ı Ô Ê fi Ú Ô ˜ Ó · ˘ ˜ ÛÙȘ ·ÎÙ¤˜Ù˘ TÚˆ¿‰·˜, ηٿÏÏËÏË ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·-ÊÔÚ¿ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÎÈfiÓˆÓ. H ‰È·ı‹Î˷ӷʤÚÂÈ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ¤Ó· Î Ô ˘ Ù Ú Ô ‡ -‚ È Ó (Ë Ï¤ÍË Û‹Ì·ÈÓÂ Î·È ·ÁÁ›Ô-·ÓıÔ-‰Ô¯Â›Ô), ·Í›·˜ 200 ˘ÂÚ‡ÚˆÓ.

O ÂÌÔÚÈÎfi˜ ÛÙÔÏ›ÛÎÔ˜ Ù˘ EÎÎÏË-Û›·˜ ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ M¿ÚÎÔ˘ ÛÙËÓ AÏÂÍ¿Ó-‰ÚÂÈ·, Ô˘ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·È.ÂÌÔÚ¢fiÙ·Ó Ò˜ Ù· BÚÂÙ·ÓÈο NËÛÈ¿,

Õ Πρωτομαγι�λικο πι�το με παρ�-σταση βυζαντινο� πλο�ου με δυοκατ�ρτια και τριγωνικ� πανι�,περ. 1200 μ.X. K�ρινθος, Aρχαιο-λογικ� Mουσε�ο (φωτ.: «Aρμεν�ζο-ντας στο χρ�νο...»).

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 11

·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ÂÍ·ÈÚÂÙÈοÁÚ‹ÁÔÚÔ˘˜ ‰ fi Ú Î ˆ Ó Â ˜ (·fi ÙÔ ‰ÔÚ-ο˜). Afi ÙÔÓ 7Ô ·È. ÔÓfiÌ·Ù· ˙ÒˆÓ ÂÌ-Ê·Ó›˙ÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ÛÙËÓ ÔÓÔÌ·ÙÔÏÔÁ›·ÙˆÓ ÏÔ›ˆÓ. A˘Ù‹ Ë «Ó·˘ÙÈ΋ ˙ˆÔÏÔ-Á›·», ÁÈ· ÙËÓ ÔÔ›· ‰ÈηÈÔÏÔÁË̤ӷ¤Î·Ó ÏfiÁÔ Ô S. Lopez, ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈÙȘ ·ÚÂÙ¤˜ Ù˘ Ù·¯‡ÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ¢Â-ÏÈÍ›·˜ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙË Ó¤· ÁÂ-ÓÈ¿ ÙˆÓ ÏÔ›ˆÓ.

™ÙȘ ‚ÔÚÂÈÔ·ÊÚÈηÓÈΤ˜ ·ÎÙ¤˜, ÙÔÓ7Ô ·È., ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ ı·Ï¿ÛÛÈÔ ¯ÒÚÔÙ˘ K¿Ùˆ IÙ·Ï›·˜ Î·È Ù˘ BÂÓÂÙ›·˜ ÌÂÙËÓ ‹ÂÈÚfi Ù˘ (terra ferma), ·ÚÁfiÙÂ-Ú·, ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÙÔ Û ¿ Ó ‰ · Ï Ô Ó . TÔ˘ÔÎÔÚÈÛÙÈÎfi Û · Ó ‰ ¿ Ï È Ó ‰‹ÏˆÓ·ÏÈ¢ÙÈο Έ‹Ï·Ù·, ‰›Îˆ· ‹ ÙÂÙÚ¿-Έ· Î·È ÌÔÓÔοٷÚÙ· ÏÔÈ¿ÚÈ·, Ô˘‰È¤ÊÂÚ·Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ·fi Ù· ÔÎٿΈ- · · Ï È ¿ ‰ È · . ™·Ó‰¿ÏÈ· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ-‹ıËÎ·Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ¶ÚÔÔÓÙ›‰·˜·fi ÙÔÓ 7Ô Ò˜ ÙÔ 10Ô ·È.

T‡Ô˘˜ ¿ÙÂ¯ÓˆÓ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ¢ڇ-¯ˆÚˆÓ ÂÌÔÚÈÎÒÓ ÏÔ›ˆÓ, ‰È·‰Â‰Ô̤-ÓˆÓ Û’ fiÏË ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ·,·ÓÙÈÚÔÛÒ¢·Ó ÔÈ Í ˘ Ï Ô Î Ô ˘ Ì ‚ ¿ -Ú Â ˜ (·Ú·‚È΋˜ ÚÔ¤Ï¢Û˘) Î·È ÔÈÛ · Á Ô Ï · › Ê Â ˜ (·fi Ù· ÙÂÙÚ¿ÁˆÓ·ÈÛÙ›·, Ù· Û·ÁÔÏ·›Ê·). H ‡·ÚÍË ÙˆÓÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ ÛÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ Û˘Ó¿ÁÂٷȤÌÌÂÛ· ·fi ÙËÓ ÂÈ‚›ˆÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙȘK˘ÎÏ¿‰Â˜, ÛÙË ™‡ÌË, ÛÙËÓ ¶ÚÔÔÓÙ›-‰· Î·È ÛÙÔÓ ¶fiÓÙÔ.

™∏ª∂ÿø™∏*B›Ô˜ °ÚËÁÔÚ›Ô˘ ¢ÂηÔÏ›ÙÔ˘, ÎÂÊ. 9-13, EΉ. F. Dvornik, Vie de saintGrégoire le Décapolite et les Slaves

macédoniens au IXe siécle, ¶·-Ú›ÛÈ 1926, ÛÛ 53-56.

BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·:1. Helene Ahrweiler, «Byzance etla mer. La marine de guerre, lapolitique et les institutionsmaritimes de Byzance aux VII -XVe s.», Παρ�σι 1966.

2. H�l�ne Antoniadis-Bibicou,«�tudes d’histoire maritime deByzance. A propos du “Th�me desCaravisiens”», Παρ�σι 1966.

3. I. Dimitroukas, «Reisen undVerkehr im Byzantinischen Reichvom Anfang des 6 bis zur Mittedes 11. Jahrhunderts», 2 τ�μοι,Aθ�να 1997.

4. Φ. Kουκουλ�ς, «Eκ του ναυτικο�β�ου των Bυζαντιν!ν», Eπετηρ�δαEταιρε�ας Bυζαντιν!ν Σπουδ!ν,21 (1951), σσ 1- 48.

5. R. S. Lopez, «The Role of theTrade in the EconomicReadjustment of Byzantium inthe Seventh Century», DumbartonOaks Papers 13, Washington D.C. 1959, 69-85.

6. G. Makris, «Studien zurspatbyzantinischen Schiffahrt».Eισαγωγ�: S. Origone - P.Schreiner ( = Collana storica diFonti e Studi, 52), Γ�νουα 1988.

7. J. H. Pryor, «Geography,technology and war. Studies inthe maritime history of theMediterannean, 649-1571», Kα�-μπριτζ 1992.

H Bυζαντιν� εμπορικ�«στρογγ�λο» πλο�ο μετη συνοδε�α αγραρ�ου �σανδαλ�ου. Λεπτομ�ρειααπ� εικ�να του 13ου αι.Mπ�ρι, PinacotecaProvenciale.

à Oμο�ωμα βυζαντινο�εμπορικο� πλο�ου(7ος–11ος αι.). M�κος20 μ., πλ�τος 6 μ., χω-ρητικ�τητα 60 τ�ννοι.Kατασκευ� I. Aγγελι-δ�κη – K. Kανιaδ�κη.Oινο�σσες (φωτ.: Bασ.N. Γεωργι�δης).

H Tο θα�μα του Aγ�ουNικολ�ου, λεπτομ�-ρεια απ� τοιχογραφ�ατων αρχ"ν του 14ουαι. Θεσσαλον�κη, Aγ.Nικ�λας Oρφαν�ς.

H εικ�ναTης Nÿ∫∏˜ K√ÀΔƒÕ∫√À

Δ�κτορος Iστορικο�

A¶O TI™ ANAºOPE™ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ̤۷ ÛÙ· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ Λ-ÌÂÓ· ‡ÎÔÏ· ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ Î·Ó›˜ fiÛÔ ÙÔ ˘ÁÚfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô‹Ù·Ó Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓÔ Ì ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÛÙÔ ‚˘˙·ÓÙÈ-

Ófi MÂÛ·›ˆÓ·. øÛÙfiÛÔ, ÔÈ ÌÓ›˜ ·˘Ù¤˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ·ÓÙÈÊ¿-ÛÂȘ, Ô˘ ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó ·Ó¿ÁÏ˘Ê· ̤۷ ·fi Ù· ΛÌÂÓ· Î·È ‰Ë Ù·ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ‰ËÌÔÊÈÏ‹ ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ·ÁÈÔÏÔÁÈο ΛÌÂÓ·.

H ı¿Ï·ÛÛ· ·ÔÙÂÏ› Û˘¯Ó¿, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÒÓ Û˘-ÁÎÚ›ÛÂˆÓ Î·È ËıÔÏ·ÛÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓÒÓ ÙfiˆÓ, ̤ÛÔ ÁÈ· Ó· η˘ÙË-ÚÈ¿˙ÂÙ·È Ë ·ÏËÛÙ›· ÙˆÓ ÏÔ˘Û›ˆÓ, ·ÎfiÚÂÛÙˆÓ «ÒÛÂÚ Ë ı¿Ï·Û-

Û· Î·È Ô ¿‰Ë˜», ηٿ ÙË ÊÚ¿ÛË ÙÔ˘ B›Ô˘ ÙÔ˘ AÓ‰Ú¤· ™·ÏÔ‡, ÂÓfi˜ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ‰ËÌÔÊÈÏÔ‡˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ 10Ô˘ ·ÈÒÓ·. T·˘Ùfi¯ÚÔÓ··ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ˆ˜ ‚·ÛÈÎfi Û˘ÛÙ·ÙÈÎfi ÙˆÓ ÂÚÈÏ·Ó‹ÛÂˆÓ ÙˆÓÙ·ÍÈ‰Â˘ÙÒÓ Ù˘ ÂÔ¯‹˜, ÚÔÛ΢ÓËÙÒÓ Î·È ·Á›ˆÓ. EÌÊ·Ó›˙ÂÙ·ÈÛ˘¯Ó¿ Û·Ó ¤Ó·˜ ¯ÒÚÔ˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘, ÂÚÈÂÙÂÈÒÓ Î·È ÂÌÔ‰›ˆÓ,·fiÛÙ·Û˘ Î·È ¯ˆÚÈÛÌÔ‡. OÈ ¿ÁÈÔÈ ÂÈ‚È‚¿˙ÔÓÙ·È Û ÂÌÔÚÈÎ¿Î·È ÂÈ‚·ÙÈο ÏÔ›·, ¤ÛÙˆ Î·È ·Ó Û˘¯Ó¿ (¤Ó· ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂ-ÓÔ ·ÁÈÔÏÔÁÈÎfi ÌÔÙ›‚Ô Ô˘ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ ÛÙÔÓ ·Ó·ÁÓÒÛÙË ÙË ı›·ÚÔÛÙ·Û›· Ô˘ ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Ô ¿ÁÈÔ˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ÈηÓfiÙËÙ˜ÚfiÁÓˆÛ˘ Ô˘ ‰È·ı¤ÙÂÈ) ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Ó·˘ÙÈÎÔ‡˜Ó· ·ÔχÛÔ˘Ó ·fi ÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ, fiÔ˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Â›Ù ·fi Êfi‚ÔηٷÈÁ›‰ˆÓ ›ÙÂ, Û˘¯ÓfiÙÂÚ·, ·fi ÙÔ Êfi‚Ô Â¯ıÚÈÎÒÓ ÂÈı¤ÛˆÓ.X·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ô AÁÈÔ˜ °ÚËÁfiÚÈÔ˜ ·fi ÙË ¢ÂοÔ-ÏË Ù˘ IÛ·˘Ú›·˜, Ô˘, Û ÌÈ· ÂÍ·ÈÚÂÙÈο Ì˘ıÈÛÙÔÚËÌ·ÙÈ΋ ‚ÈÔ-ÁÚ·Ê›·, ÎÈÓÂ›Ù·È ·fi ÙËÓ EÊÂÛÔ ÛÙË XÚÈÛÙÔ‡ÔÏË-K·‚¿Ï· ηȷfi ÙËÓ KfiÚÈÓıÔ ÛÙÔ P‹ÁÈÔ Ù˘ K¿Ùˆ IÙ·Ï›·˜, Î·È ¿ÏÈ ›Ûˆ, ÌÂÙÔÈΤ˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û PÒÌË-N¿ÔÏÈ, ™˘Ú·ÎÔ‡Û˜ ηÈOÙÚ¿ÓÙÔ. T· ÏÔ›· Î·È ÔÈ ÂÈÎÔÈӈӛ˜, ·Ú¿ ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ ÙˆÓAÚ¿‚ˆÓ ÂȉÚÔ̤ˆÓ, ‰ÂÓ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Ï›ԢÓ.

AÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÔ‡ Ì˘ıÈÛÙÔÚ‹-Ì·ÙÔ˜, Ë ı¿Ï·ÛÛ· Î·È ÔÈ ÂÚȤÙÂȘ Ì ™·Ú·ÎËÓÔ‡˜, Î·È fiÙ·Ó·ÎfiÌ· ¤¯Ô˘Ó Û˘Ó¤ÂȘ ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘ ‹Úˆ·-·Á›Ô˘ –fiˆ˜,.¯., ÛÙÔ B›Ô ÙÔ˘ HÏ›· ÙÔ˘ N¤Ô˘ ÙÔ˘ ÂÎ ™ÈÎÂÏ›·˜, Ô˘ ·È¯Ì·ÏˆÙ›-˙ÂÙ·È Î·È ˆÏÂ›Ù·È ÛÎÏ¿‚Ô˜– ·ÓÙÈηÙÔÙÚ›˙ÂÈ ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙË˜Ì˘ıÔÏ·Û›·˜. °È’ ·˘Ùfi Î·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ÙˆÓ ı·Ï¿ÛÛÈˆÓ Ù·ÍȉÈÒÓ Â›-Ó·È Û˘¯Ó¿ Ï·ÛÌ·ÙÈÎfi˜. AÓ, .¯., Ô ·Ú¯ÈÎfi˜ ¯ÚfiÓÔ˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔ-ÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡ ‰Úfïӷ Ô˘, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ B›Ô ÙÔ˘ §¤ÔÓÙ· ÂÈ-ÛÎfiÔ˘ K·Ù¿Ó˘, ÛÙ¤ÏÓÔ˘Ó ÔÈ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜ §¤ˆÓ Î·È KˆÓÛÙ·-ÓÙ›ÓÔ˜ IÛ·˘ÚÔÈ ·fi ÙË B·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û· ÛÙË ÛÈÎÂÏÈ΋ K·Ù¿ÓË ÁÈ· Ó·ÌÂٷʤÚÂÈ ÙÔÓ ·ÓÙ›·ÏÔ ÙÔ˘ ÂÈÛÎfiÔ˘, ÙÔ Ì¿ÁÔ HÏÈfi‰ˆÚÔ,ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, Â›Ó·È ÙÚÈ¿ÓÙ· Ë̤Ú˜, ÔÈ ÂfiÌÂÓ˜ ‰È·-‰ÚÔ̤˜, Ì ÌÈ· Ì·ÁÈ΋ È· ‚Ô‹ıÂÈ·, Á›ÓÔÓÙ·È Û ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·fi Ìȷ̤ڷ, ÚÔ˜ ̆ ÔÁÚ¿ÌÌÈÛË ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÙÔ˘ Ì¿ÁÔ˘ ηÈ, ηٿ Û˘-Ó¤ÂÈ· Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÂÏÈο ÙÔ˘ ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È.

H ı¿Ï·ÛÛ· ‹Ù·Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ËÁ‹ ÏÔ‡-ÙÔ˘ Î·È ËÁ‹ Û˘ÌÊÔÚÒÓ: «K·È ¤ÛÙ·È ÔÏÏ‹ ¯·Ú¿ Î·È ·Á·ÏÏ›·ÛȘ ηÈ

·Á·ı¿ ·fi ı·Ï¿ÛÛ˘» (B›Ô˜ AÁ›Ô˘ AÓ‰Ú¤· ™·ÏÔ‡). OÈ ÂÚÈÁڷʤ˜ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ ÙÔÓ›˙Ô˘Ó Û˘¯Ó¿ ÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘ ı¿-Ï·ÛÛ·˜ ÛÙËÓ ¿ÓıËÛË ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÛÙÂ-ÚÈ¿˜. Afi ÙËÓ ¿ÏÏË, Ë ı¿Ï·ÛÛ· ÂÓ¤Ó Êfi‚Ô. H ·Ó·ÛÊ¿ÏÂÈ· ηÈÙÔ ÂÈΛӉ˘ÓÔ ÙˆÓ ÏfiˆÓ ¤Î·Ó·Ó ·ÌÊ›‚ÔÏË ÙËÓ ¤Î‚·ÛË ÙÔ˘ Ù·ÍÈ-‰ÈÔ‡ Î·È ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·Ó «ÚÈ„ÔΛӉ˘ÓÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ», ηٿ ÙÔÓ PˆÌ·-Ófi ÙÔÓ MÂψ‰fi, ÁÈ· Ó· ÂÌÈÛÙ¢ÙÔ‡Ó, ÂÈηÏÔ‡ÌÂÓÔÈ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ·ÙÔ˘ £Â›Ô˘, ÙËÓ „˘¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ Û·Ó›‰Â˜ ÙÔ˘ ÏÔ›Ô˘. TÔ ·Ú¿‰ÂÈÁ-Ì· ÙˆÓ Ó·˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÂÈ‚·ÙÒÓ ÛÙÔ B›Ô ÙÔ˘ ı·Ï·ÛÛÈÓÔ‡ AÁ›Ô˘ºˆÎ¿ ·fi ÙË ™ÈÓÒË ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, Â›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù˘ ıÚË-Û΢ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ·˘Ù‹˜. ¶ÚÔÛηÏÔ‡Û·Ó ÙÔÓ ¿ÁÈÔ-ÚÔÛÙ¿ÙË Ó· ÌÔÈ-Ú·ÛÙ› ÙÔ Á‡̷ ÙÔ˘˜ Î·È ¤Ó·˜ ·’ ·˘ÙÔ‡˜ ÂÍ·ÁfiÚ·˙Â, οı ̤ڷ,ÙË ÌÂÚ›‰· Ô˘ ÚÔÔÚÈ˙fiÙ·Ó ÁÈ· ÙÔÓ ¿ÁÈÔ. TÔ ÔÛfi Ô˘ Ì·˙¢fiÙ·Ó¤ÙÛÈ, ‰ÈÓfiÙ·Ó, ÂÓ Â›‰ÂÈ Â˘¯·ÚÈÛÙ›·˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ AÁÈÔ ºˆÎ¿, ÛÙÔ˘˜ÊÙˆ¯Ô‡˜ ÙÔ˘ ÏÈ̤ӷ ÚÔÔÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÏÔ›Ô˘.

MӋ̘ ηٷÛÙÚÔÊÒÓ

OÈ Ê˘ÛÈÎÔ› ΛӉ˘ÓÔÈ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó, fï˜, ÙÔ ÌfiÓÔ ÛÙÔÈ-¯Â›Ô Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ Ô˘ ·ÊÔÌÔ›ˆÓÂ Î·È ·Ú¤‰È‰Â ÛÙÔÓ·Ó·ÁÓÒÛÙË Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·. EÓ· ‰Â‡ÙÂÚÔ, Ôχ ÈÔ Ô˘-

12 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 13

της θ�λασσας

ÛÈ·ÛÙÈÎfi, ‹Ù·Ó Ô Î›Ó‰˘ÓÔ˜ ·fi ÙȘ ·ÓıÚÒÈÓ˜ Û˘-ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ: ÔÈ ÌÓ›˜ ·Ú·‚ÈÎÒÓ ÂȉÚÔÌÒÓ, ȉȷ›ÙÂÚ·ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÂÌÔÚÈÎÒÓ-ÂÈ‚·ÙÈÎÒÓ ÏÔ›ˆÓ Û ÛÙÂÓ¿ÂÚ¿ÛÌ·Ù· Î·È Û ÓËÛÈ¿ fiÔ˘ÛÙ·Ì·ÙÔ‡Û·Ó ÁÈ· ‡‰Ú¢ÛË, ·Ó‹-ÎÔ˘Ó ÛÙ· ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂÓ·Ï¿ÈÙ-ÌÔÙ›‚ Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·ÁÈÔ-ÏÔÁ›·˜. EÙÛÈ, Ë ÂȉÚÔÌ‹ ·fi ÙËı¿Ï·ÛÛ· Â›Ó·È Ô ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜Êfi‚Ô˜ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ A›ÁÈ-Ó·˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ B›Ô Ù˘Aı·Ó·Û›·˜ AÈÁ›Ó˘, Ô˘ ¿Ïψ-ÛÙ ¤¯·Û ÙÔ Û‡˙˘Áfi Ù˘ Û ÌÈ··’ ·˘Ù¤˜. ™ÙËÓ ›‰È· ÂÚÈÔ¯‹, ÔOÛÈÔ˜ N›ÎˆÓ Ô MÂÙ·ÓÔ›Ù ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È, ηٿ ÙÔ B›Ô

ÙÔ˘, Ó· ÛÒ˙ÂÈ ÙÔ ÏÔ›Ô ÛÙÔ ÔÔ›Ô Â¤‚·ÈÓ ·fi ›-ıÂÛË ÂÈÚ·ÙÈÎÔ‡, ÂÓÒ ¤Ó· ‰Â‡ÙÂÚÔ ÏÔ›Ô Ô˘ ÙÔ Û˘-Ófi‰Â˘Â Î·È Ô˘, ·Ú¿ ÙȘ ·Ú·ÈÓ¤ÛÂȘ ÙÔ˘ ÔÛ›Ô˘,

·¤Ï¢Û ÌfiÓÔ ÙÔ˘, ‰¤¯ıËΠ›ıÂÛË Î·È ÔÈ ÂÈ‚¿-Ù˜ ÙÔ˘ «ÂȘ ‚¿Ú‚·ÚÔÓ ·ËÓ¤¯ıËÛ·Ó» ·È¯Ì¿ÏˆÙÔÈ. T·K‡ıËÚ· Î·È ÔÈ K˘ÎÏ¿‰Â˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Î·ÙÔÈÎÔ‡-

ÌÂÓ·, ·fi ÙÔ Êfi‚Ô Ù˘ ·È¯Ì·Ïˆ-Û›·˜, ÌfiÓÔ ·fi ÂÚË̛٘, Î·È ÔÈÂȉÚÔÌ›˜ ÛÙ¿ıÌ¢·Ó ÂΛ ÁÈ·‡‰Ú¢ÛË Î·È –ηٿ ÙÔ Ì˘ıÈÛÙÔ-ÚËÌ·ÙÈÎfi B›Ô Ù˘ £ÂÔÎÙ›ÛÙ˘ §Â-Û‚›·˜– «ËÚÁ˘ÚÔÏfiÁÔ˘Ó» (ÎÔÛÙÔ-ÏÔÁÔ‡Û·Ó) ÙÔ˘˜ ·È¯Ì·ÏÒÙÔ˘˜.™Ù· ›‰È· ÓËÛÈ¿ ÂÏÏÈÌÂÓ›˙ÔÓÙ·ÓÎ·È ˘‰Ú‡ÔÓÙ·Ó Î·È Ù· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ÏÔ›·, ¤ÛÙˆ Î·È ·Ó Ë ÚÔÛÙ·Û›·Ô˘ ·Ú›¯·Ó, ‹Ù·Ó –ÏfiÁˆ ÙˆÓ

ÔÏÏÒÓ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂÒÓ ÙÔ˘˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ Ï‹ıÔ˘˜ÙˆÓ ÓËÛÈÒÓ– ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ï·ÛÌ·ÙÈ΋ ·Ú¿ Ú·Á-Ì·ÙÈ΋. ™ÙË ÏÔÁÔÙ¯ӛ·, Ë ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ÛÙfiÏÔ˘ ·Ó Î·È ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÈ ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ, ‰ÂÓ Á›ÓÂÙ·È

·ÈÛıËÙ‹ ·Ú¿ ÌfiÓÔ ÂÎ ÙÔ˘ ·ÓÙÈı¤ÙÔ˘, ‰ËÏ·‰‹ ·fiÙÔ fiÙÈ ÛÙ·Ì·ÙÔ‡Ó ÔÈ ÌÓ›˜ ·Ú·‚ÈÎÒÓ ÂȉÚÔÌÒÓ – Ë·ÚÔ˘Û›·, .¯., ÂÓfi˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÔÏÂÌÈÎÔ‡ ÛÙ· ÛÙÂ-Ó¿ Ù˘ K·Ù¿Ó˘ ·ÚΛ ÁÈ· Ó· ·‡ÛÂÈ Î¿ı ·Ó·ÊÔÚ¿ÛÙȘ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Î·È AÚ¿‚ˆÓ ÛÙ· ÓÂÚ¿Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜, ÛÙÔ B›Ô ÙÔ˘ §¤ÔÓÙÔ˜ K·Ù¿Ó˘.

™Â ÙÂÏÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË, Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·, fiˆ˜Î¿ı ÏÔÁÔÙ¯ӛ·, ÌÂÙÔ˘Û›ˆÓ ٷ Ú·ÁÌ·ÙÈο ÛÙÔÈ-¯Â›· ÁÈ· ÙË ı¿Ï·ÛÛ· Û ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎfi ˘ÏÈÎfi. EÙÛÈ, ËÂÈÎfiÓ· Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó, ȉ›ˆ˜ ÛÙ· ·ÁÈÔÏÔ-ÁÈο ΛÌÂÓ·, Ì ÙȘ ‰ÔÎÈ̷ۛ˜ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Ô¿ÓıÚˆÔ˜, Î·È ·Ó·ÁfiÙ·Ó, ¯¿ÚȘ ÛÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ηÈÙȘ ηٷÈÁ›‰Â˜ Ù˘, Û ¤ÌÌÂÛË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÔÚ›·Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ˙ˆ‹˜. EÌÊ·ÓÈ˙fiÙ·Ó ¤ÙÛÈ, ÛÙË ÌÂÛ·È-ˆÓÈ΋ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ÛΤ„Ë, ˆ˜ ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙÔ Ù˘ ÂÎÙfi˜ÙÔ˘ ÎÔÛÌÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ ËÚÂÌ›·˜. M ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·˘Ùfi, Ë ÂÈ-ÎfiÓ· Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ ·Ó·ÁfiÙ·Ó Û ·Ú¿ÏÏËÏÔ Ù˘ ÂÈ-ÎfiÓ·˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜.

£·Ï·ÛÛÈÓ¤˜ ÂÚÈ-Ï·Ó‹ÛÂȘ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·ÁÈÔÏÔÁÈ-΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·

Õ Aπ�ναντι σελ�δα:Tρικ�ταρτο καρ�βιπροσορμισμ�νο σεερημ�νησο, λεπτομ�-ρεια απ� εικ�να τουAγ. Iω�ννη του Eρη-μ�τη με σκην�ς του β�-ου του. Aθ�να, Bυζα-ντιν� Mουσε�ο.Δ�πλα: Πλο�ο πουκινδυνε�ει σε τρικυ-μ�α (κ�τω), σε δ�ζωνηαφιερωματικ� εικ�-να, με την Παναγ�α,τον Aγ. Γε!ργιο καιτην Aγ. Παρασκευ�(π�νω), 1619. Aμορ-γ�ς, Mοναστ�ρι τηςΠαναγ�ας Xοζοβι!-τισσας.

14 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

Tων K∞Δ∂ƒÿ¡∞˜ K∞ƒ∞¶§◊

Xƒ◊™Δ√À ™¶∞¡√⁄¢∏

Iστορικν

Πανεπιστ�μιο Aθηνν

OI ¶PO™¶A£EIE™ ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ, ÙÔ 674-678 Î·È ÙÔ717-718, Ó· ΢ÚȇÛÔ˘Ó ÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡-ÔÏË ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÎÔÚ˘Ê·›· ÂÂÈÛfi‰È· ÌÈ·˜

·Ó·Ì¤ÙÚËÛ˘ Ô˘, ηٿ ı¿Ï·ÛÛ·, ›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ Ûٷ̤۷ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·ÈÒÓ·. ¶ÚÒÙÔ˜ Ô Mˆ·‚›·˜ (Mu’awiya),È‰Ú˘Ù‹˜ Ù˘ ‰˘Ó·ÛÙ›·˜ ÙˆÓ O̸·‰ÒÓ, ηٷÓfiËÛÂÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ı·Ï¿ÛÛÈÔ˘ ÔϤÌÔ˘ ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· η-Ù¿ ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘ ηÈ, ˆ˜ ‰ÈÔÈÎËÙ‹˜ ·ÎfiÌË Ù˘ ™˘-Ú›·˜, ÚÔ¯ÒÚËÛ ÛÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÛÙfiÏÔ˘. °È· Ó· η-ı˘ÔÙ¿ÍÂÈ ÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ, η٤Ϸ‚ η›ÚÈ· ÛËÌ›· (K‡-ÚÔ, Pfi‰Ô, Kˆ) ÛÙË ‰È·‰ÚÔÌ‹ ÚÔ˜ ÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈ-ÓÔ‡ÔÏË. H ÚÒÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ¤ÁÈÓ ÎÔÓÙ¿ ÛÙȘ·ÎÙ¤˜ Ù˘ §˘Î›·˜, ÙÔ 655. OÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ËÙÙ‹ıËηÓÎ·È Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ KÒÓÛÙ·˜ Bã, ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ Ô ›‰ÈÔ˜ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÛÙfiÏÔ˘, ‰È·ÛÒıËΠÌÂÙ·ÌÊÈÂṲ̂ÓÔ˜.AÚ·‚˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ› ‰›ÓÔ˘Ó ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ ÏËÚÔÊÔ-ڛ˜. Eȉ›ˆÍË ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ ‹Ù·Ó Ó· Á›ÓÂÈ Ë Û‡-ÁÎÚÔ˘ÛË ÛÙË ÛÙÂÚÈ¿, ÂÂȉ‹ ¤ÓȈı·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ·Ú¿ Ó·˘ÙÈÎÔ› Î·È Ô Êfi‚Ô˜ ÙÔ˘˜ Ó· ·ÓÙÈ-

Oι Aραβεςτολμο�ν να

πολιορκ�σουντην Π�λη

Õ «Kουμβ�-ριον» «κου-μπαρ α», τ�-πος μεσογεια-κο� ιστιοφ�-ρου σε χρσηαπ� τους Bυ-ζαντινο�ς καιτους Aραβεςεπ� αι�νες, μεποικ�λες μετε-ξελ�ξεις καιαλλαγ ς. Mο-ντ λο. Xανι�,Nαυτικ� Mου-σε�ο Kρτης.

à O Aρχ�γγελος Mιχαλ, φιππος, σ�ζει τη Mον Δο-χειαρ�ου (Tαξιαρχ�ν) απ�ληστρικ επιδρομ Aρ�βωνστο Aγιον Oρος. Tοιχογρα-φ�α του τους 1700 περ�-που, απ� την Tρ�πεζα τηςμονς. (φωτ.: ευγενικ πα-ραχ�ρηση του αρχιμανδρ�-τη κ. Σ�λα Kουκι�ρη).

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 15

ÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ‹Ù·ÓÌÂÁ¿ÏÔ˜. TÂÏÈο ¤‰ÂÛ·Ó Ù· ÏÔ›· ÙÔ˘˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜Î·È Ë Ó·˘Ì·¯›· ÌÂÙ·ÙÚ¿ËΠ۠Â˙ÔÌ·¯›·.

TÔ Û¯¤‰ÈÔ Ó· ηٷÏËÊı› Ë KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË·fi ÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ‰ÂÓ Â›¯Â Û˘Ó¤¯ÂÈ·. OÙ·Ó fï˜ ÔMˆ·‚›·˜ ¤ÁÈÓ ·‰È·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙÔ˜ ¯·Ï›Ê˘ (660-680),·ӋÏı ÛÙËÓ ·Ú¯È΋ ÙÔ˘ ȉ¤· Î·È ÚÔ¯ÒÚËÛ ÛÙËÛ˘ÁÎÚfiÙËÛË ‰‡Ô ÛÙfiψÓ. TÔ 670 ÔÈ AÚ·‚˜ η٤Ϸ-‚·Ó ÙË ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ Ù˘ K˘˙›ÎÔ˘, ˆ˜ ÔÚÌËÙ‹ÚÈÔ Î·Ù¿Ù˘ ¶fiψ˜. TÔ 673 η٤Ϸ‚·Ó ÙË ™Ì‡ÚÓË, ÂÓÒ ¿ÏÏÔÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘ Ó·˘ÏÔ¯Ô‡Û ÛÙ· ·Ú¿ÏÈ· Ù˘ KÈ-ÏÈΛ·˜.

H ÚÒÙË ÔÏÈÔÚΛ·

TËÓ ¿ÓÔÈÍË ÙÔ˘ 674, Ô ÛÙfiÏÔ˜ ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ ¤Î·Ó ÙËÓÂÌÊ¿ÓÈÛ‹ ÙÔ˘ ·ÓÔȯٿ Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘. O·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¢ã (668-685), ¤¯ÔÓÙ·˜ÂÓËÌÂÚˆı› ÁÈ· ÙËÓ «ÙˆÓ ıÂÔÌ¿¯ˆÓ ηٿ KˆÓÛÙ·-ÓÙÈÓÔ˘fiψ˜ ΛÓËÛÈÓ» ›¯Â ηٷÛ΢¿ÛÂÈ «‰È‹ÚÂÈ˜Â˘ÌÂÁ¤ıÂȘ ηÎη‚Ô˘ÚÊfiÚÔ˘˜ Î·È ‰Úfïӷ˜ ÛÈʈ-ÓÔÊfiÚÔ˘˜», ‰ËÏ·‰‹ ›¯Â ÂÍÔÏ›ÛÂÈ ÙÔ ÛÙfiÏÔ ÙÔ˘ ÌÂÙ· ÙÂÏÂÈfiÙÂÚ· ̤۷ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÙfiÍ¢ÛË ÙÔ˘ «˘ÁÚÔ‡˘Úfi˜», Ô˘ ¤Î·Ó ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛ‹ÙÔ˘. OÈ ı·Ï¿ÛÛȘ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜AÚ·‚˜ ÙÔ ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·, Î·È ¤ÙÛÈ ÙÔ ™Â-

٤̂ÚÈÔ ·ÔÛ‡ÚıËÎ·Ó Ì ·ÒÏÂȘ ÛÙËÓ K‡˙ÈÎÔ,fiÔ˘ ¤Ú·Û·Ó ÙÔ ¯ÂÈÌÒÓ·. TËÓ ¿ÓÔÈÍË Â·Ó¤Ï·‚·ÓÙÔ ÂÁ¯Â›ÚËÌ· Î·È ·˘Ùfi Û˘Ó¯›ÛÙËΠοı ¯ÚfiÓÔ ¤ˆ˜ÙÔ 678, ¯ˆÚ›˜ fï˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. OÈ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÊıÔ-Ú¤˜ Ô˘ ˘¤ÛÙËÛ·Ó ˘Ô¯Ú¤ˆÛ·Ó ÙÂÏÈο ÙÔ˘˜ ÂÈÙÈ-ı¤ÌÂÓÔ˘˜ Ó· χÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ· Î·È Ó· ·Ô¯ˆÚ‹-ÛÔ˘Ó. H ηٷÛÙÚÔÊ‹ ÔÏÔÎÏËÚÒıËΠÛÙȘ ·ÎÙ¤˜ Ù˘¶·ÌÊ˘Ï›·˜, fiÙ·Ó Ù· ÏÔ›· ÙÔ˘˜ ‚˘ı›ÛÙËÎ·Ó Û η-Ù·ÈÁ›‰·.

™ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Û˘Ó¤‚·Ï ÛËÌ·ÓÙÈ-ο Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜, fi¯È ÌfiÓÔ Ì ÙȘ ˘ÏÈΤ˜˙ËÌȤ˜ Ô˘ ÚÔοÏÂÛ ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ·Ù› ¤‰Ú·Û ·Ú-ÓËÙÈο ÛÙÔ ËıÈÎfi ÙÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘. H Ù·ÎÙÈ΋ ÙˆÓAÚ¿‚ˆÓ ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË ÚÔ‰›‰ÂÈÌ¿ÏÏÔÓ ·ÂÈÚ›·, ·ÊÔ‡ ÂÚÈÔÚ›ÛÙËÎ·Ó ÛÙÔ ı·Ï¿ÛÛÈÔ·ÔÎÏÂÈÛÌfi Ù˘ ¶fiψ˜, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ÂχıÂÚÔ ÙÔÓ·ÓÂÊԉȷÛÌfi Ù˘ ·fi ÍËÚ¿˜. MÂÙ¿ ÙËÓ ‹ÙÙ·, Ô ËÏÈ-ÎȈ̤ÓÔ˜ È· Mˆ·‚›·˜ ˘Ô¯ÚÂÒıËΠӷ Û˘Ó¿„ÂÈ ÂÈ-Ú‹ÓË «Â› Û˘ÌÊÒÓÔ˘ ÂÙËÛ›Ô˘ ¿ÎÙÔ˘ (ÌÔÚÊ‹ ÊfiÚÔ˘˘ÔÙÂÏ›·˜) ·Ú¤¯ÂÛı·È ÙË PˆÌ·˚΋ ÔÏÈÙ›· ¯Ú˘-ÛÔ‡ ¯ÈÏÈ¿‰·˜ ÙÚÂȘ Î·È ¿Ó‰Ú·˜ ·È¯Ì·ÏÒÙÔ˘˜ Óã (50)Î·È ›Ô˘˜ ¢ÁÂÓ›˜ Óã». H ÔÏÈÔÚΛ· ‰È‹ÚÎÂÛÂ, ηٿÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜, ÂÊÙ¿ ¯ÚfiÓÈ·, Èı·Ófiٷٷ ÂÂȉ‹ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÌfi ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó·Ó Î·È ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„ËÙ˘ K˘˙›ÎÔ˘. H Ó›ÎË ÂΛÓË Â›¯Â ÌÂÁ¿ÏË ·‹¯ËÛËÛÙÔ˘˜ ͤÓÔ˘˜ ËÁÂÌfiÓ˜, Ô˘ ¤ÛÂ˘Û·Ó Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó

·fi ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· «ÂÈÚËÓÈÎ‹Ó ÚÔ˜ ·˘ÙÔ‡˜ ·Á¿-ËÓ Î˘Úˆı‹Ó·È». H ÂÈÚ‹ÓË ·Ó·ÓÂÒıËΠÙÔ 685, ‰ÂӉȷÙËÚ‹ıËΠfï˜ ÁÈ· Ôχ, ηıÒ˜ ¿ÛÙԯ˜ ÂÓ¤Ú-ÁÂȘ ÙÔ˘ IÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ Bã ÚÔοÏÂÛ·Ó Ó¤· Ú‹ÍË.

H ‰Â‡ÙÂÚË ÔÏÈÔÚΛ·

TÔ 715 ·Ó·ÎËÚ‡ÛÛÂÙ·È ¯·Ï›Ê˘ Ô ™Ô˘ÏÂ˚Ì¿Ó(Sulayman bin Abd Al-Malik), Ô ÔÔ›Ô˜ ˘ÈÔıÂÙ› ÙÔÛ¯¤‰ÈÔ ÙÔ˘ ÚÔηÙfi¯Ô˘ ÙÔ˘ O˘·Ï›ÓÙ (Walid) ÁÈ· ÌÈ·ÌÂÁ¿ÏË Âȯ›ÚËÛË ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘, ηȷӷı¤ÙÂÈ ÙËÓ ·Ú¯ËÁ›· ÙˆÓ ·Ú·‚ÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌˆÓ, ¯ÂÚ-Û·›ˆÓ Î·È ı·Ï¿ÛÛȈÓ, ÛÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi ÙÔ˘ M·ÛÏ·Ì¿. HÔÏÈÔÚΛ· ÎÚ¿ÙËÛ ¤Ó· ¯ÚfiÓÔ (717-718), fiÙ·Ó ·˘ÙÔ-ÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ‹Ù·Ó Ô §¤ˆÓ Ô °ã (717-741), Ô˘ ›¯Â ·Ó¤Ï-ıÂÈ ÛÙÔ ıÚfiÓÔ ‚ÔËıÔ‡ÌÂÓÔ˜ ›Ûˆ˜ ·fi ÙÔ˘˜ AÚ·‚˜,ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÙÔÓ Î·ÙËÁfiÚËÛ·Ó fiÙÈ ·ı¤ÙËÛ ÙȘ ‰ÂÛ̇-ÛÂȘ ÙÔ˘ ·¤Ó·ÓÙ› ÙÔ˘˜.

O M·ÛÏ·Ì¿˜ ¤ÊÙ·Û ÛÙËÓ A‚˘‰Ô, ·Ô‚›‚·Û ÙȘ¯ÂÚÛ·›Â˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘ ÛÙË £Ú¿ÎË Î·È Î·Ù¢ı‡ÓıË-ΠÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË. H ÔÏÈÔÚΛ· ¿Ú¯ÈÛ·fi ÙËÓ ÍËÚ¿ ÙÔÓ A‡ÁÔ˘ÛÙÔ ÙÔ˘ 717, ÂÓÒ Ô ÔÏ˘¿-ÚÈıÌÔ˜ ÛÙfiÏÔ˜ η٤Ï¢Û ÙÔ ™Â٤̂ÚÈÔ. ¶ÔÏÏ¿·Ú·‚Èο ÏÔ›· ηٷÛÙÚ¿ÊËÎ·Ó ·fi ÙÔ ˘ÁÚfiÓ ˘ÚÎ·È ·fi ¤Í˘Ó· Ù¯ӿÛÌ·Ù· ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ – ÁÈ·ÚÒÙË ÊÔÚ¿ Á›ÓÂÙ·È ÌÓ›· Ù˘ ·Ï˘Û›‰·˜ Ô˘ ¤ÎÏÂÈÓÂ

16 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

ÙÔÓ KÂÚ¿ÙÈÔ KfiÏÔ. O ȉȷ›ÙÂÚ· ‚·Ú‡˜ ¯ÂÈÌÒÓ·˜ ¤-ÙÂÈÓ ÙȘ ÊıÔÚ¤˜ ÙˆÓ ÔÏÈÔÚÎËÙÒÓ. TËÓ ¿ÓÔÈÍË ÙÔ˘718 Ô ·Ú·‚ÈÎfi˜ ÛÙfiÏÔ˜, ¤Ï·‚ ÂÓÈÛ¯‡ÛÂȘ ·fi ÙËÓ A›-Á˘ÙÔ Î·È ÙËÓ AÊÚÈ΋, fï˜ Ù· ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο ÏËÚÒ-Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ÏÈÔÙ¿ÎÙËÛ·Ó Î·È ¤‰ˆÛ·Ó ÛÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈ-ÓÔ‡˜ ÔχÙÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· ·Á΢ÚÔ‚fiÏÈ·ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ô ÛÙfiÏÔ˜ ÙÔ˘˜ Ó· ˘Ô-ÛÙ› ÛÔ‚·Ú¤˜ ηٷÛÙÚÔʤ˜. EÍ¿ÏÏÔ˘, ÔÈ AÚ·‚˜ ‰¤-¯ÙËÎ·Ó Ï‹ÁÌ·Ù· Î·È ÛÙËÓ ÍËÚ¿ ·fi ÙÔ˘˜ BÔ˘ÏÁ¿-ÚÔ˘˜. TÂÏÈο, Ô OÌ¿Ú, ‰È¿‰Ô¯Ô˜ ÙÔ˘ ™Ô˘ÏÂ˚Ì¿Ó, ¤‰ˆ-Û ÂÓÙÔÏ‹ ÛÙÔÓ M·ÛÏ·Ì¿ Ó· ·Ô¯ˆÚ‹ÛÂÈ. H ÂÈ-ÛÙÚÔÊ‹ ˘‹ÚÍ ηٷÛÙÚÔÊÈ΋: ¤Ú· ·fi ÙȘ Û˘ÓÂ-¯Â›˜ ·ÚÂÓԯϋÛÂȘ ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ, ÛÊÔ‰Ú‹ ı‡ÂÏÏ·‰È¤Ï˘Û ٷ ˘ÔÏ›ÌÌ·Ù· ÙÔ˘ ·Ú·‚ÈÎÔ‡ ÛÙfiÏÔ˘Ø ÌfiÓÔ¤ÓÙ ÏÔ›· ηÙfiÚıˆÛ·Ó Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÛÙË ™˘Ú›·.™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ Zã ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ,ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ M·ÛÏ·Ì¿ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ›‰Ú˘ÛËÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎÔ‡ ÙÂ̤ÓÔ˘˜ (Ì·ÁÈÛ‰›Ô˘) ÛÙËÓ KˆÓ-ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË. E›Ó·È ·ÍÈÔÂÚ›ÂÚÁÔ fiÙÈ Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓM·ÛÏ·Ì¿, Ô˘ ‰ÂÓ Â›¯Â ȉȷ›ÙÂÚ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜, ‰ËÌÈ-Ô˘ÚÁ‹ıËΠ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ ¤Ó·˜ ËÚˆÈ-Îfi˜ ıÚ‡ÏÔ˜.

OÈ ·ÔÙ˘¯Ë̤Ó˜ ·fiÂÈÚ˜ ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ Ó· ·ÏÒ-ÛÔ˘Ó ÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ·Ó·¯·›ÙÈÛ ÙË Ú·-Á‰·›· ÂͿψۋ ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ ÙËÓE˘ÚÒË, ÁÂÁÔÓfi˜ Ì ȉȷ›ÙÂÚË ‚·Ú‡ÙËÙ· ÁÈ· ÙËÓ ·-ÁÎfiÛÌÈ· ÈÛÙÔÚ›·. ¶ÔÙ¤ ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÔÈ AÚ·‚˜ ‰ÂÓ ı·ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÚÔÛ‚¿ÏÔ˘Ó ÙË ‚·ÛÈÏ›‰· ÙˆÓ fiÏÂ-ˆÓ, Ì ÂÍ·›ÚÂÛË ÙËÓ ·fiÂÈÚ· ÙÔ˘ 842, ηٿ ÙËÓÔÔ›· Ô ÛÙfiÏÔ˜ ÙÔ˘˜ ηٷÛÙÚ¿ÊËΠ·fi ÙÚÈÎ˘Ì›·ÛÙȘ ·ÎÙ¤˜ Ù˘ §˘Î›·˜, ÛÙÔ AÎÚˆÙ‹ÚÈÔ Ù˘ XÂÏȉÔ-Ó›·˜, ÚÈÓ ÊÙ¿ÛÂÈ ÛÙËÓ ¶fiÏË.

H ηٷÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ 718 ˘‹ÚÍ ÈÛ¯˘Úfi Ï‹ÁÌ· ÁÈ·ÙË Ó·˘ÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ. EÎÙÔÙÂ, ÔÈ ÂÈı¤-ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ηٿ Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Û˘Ó¯›˙ÔÓÙ·È Î˘-Ú›ˆ˜ ÛÙËÓ ÍËÚ¿. OÈ IÛ·˘ÚÔÈ fï˜, ÈηÓfiÙ·ÙÔÈ ÛÙÚ·-ÙȈÙÈÎÔ›, ¤‰ÂÈÍ·Ó ‰ÈÔÚ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ·Ó·‚·ıÌ›˙ÔÓÙ·˜Î·È ÂÓÈÛ¯‡ÔÓÙ·˜ ÙÔ Ó·˘ÙÈÎfi £¤Ì· (ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ-‰ÈÔÈ-ÎËÙÈ΋ ÂÚÈʤÚÂÈ·) ÙˆÓ KÈ‚˘ÚڷȈÙÒÓ, ÛÙË N¢ MÈ-ÎÚ¿ AÛ›·, Ô˘ ÂÚÈÏ¿Ì‚·ÓÂ Î·È ·Ú·Î›ÌÂÓ· ÓËÛÈ¿ÙÔ˘ AÈÁ·›Ô˘. EÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Â›Ó·È Ï¤ÔÓÛÙÚ·ÙËÁfi˜ Î·È fi¯È ‰ÚÔ˘ÁÁ¿ÚÈÔ˜, Ë ‰Â Ó·˘ÙÈ΋ ‰‡Ó·-

H H �λωση και λεηλασ�α της Θεσσαλον�κηςαπ� τους Aραβες του εξωμ�τη Λ οντος Tριπολ�-τη το 904. Mικρογραφ�α απ� το Xρονικ�ν τουIω�ννη Σκυλ�τζη, 12ος-13ος αι. «...αξιολ�πητοθ αμα, �νδρες, γυνα�κες και παιδι� να π -φτουν και να κρ μονται ο νας απ� τον �λλο,“ασπαζ�μενοι τον ο�κτιστον εκε�νον και τελευ-τα�ον ασπασμ�ν”...», περιγρ�φει με π�νο ο Iω-�ννης Kαμινι�της, αυτ�πτης μ�ρτυρας τουδρ�ματος των Θεσσαλονικ ων.

ÌË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ Û ·ÚÈıÌfi ˘ÚÊfiÚˆÓ‰ÚÔÌÒÓˆÓ Î·È ·˘Ù‹Ó ÙÔ˘ «‚·ÛÈÏÈÎÔ‡ ψ›ÌÔ˘», ‰Ë-Ï·‰‹ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈÎÔ‡ ÛÙfiÏÔ˘ Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡Ô-Ï˘.

B˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ӛΘ

H ÂÓ‰˘Ó¿ÌˆÛË ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙË ı·̷ÙÈ΋ӛÎË ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÙÔ 747 ÛÙËÓ K‡ÚÔ, ÂÓ·ÓÙ›ÔÓÔÏ˘¿ÚÈıÌÔ˘ ·Ú·‚ÈÎÔ‡ ÛÙfiÏÔ˘ ·fi ÙËÓ AÏÂÍ¿Ó-‰ÚÂÈ·. ¢ÂÓ ¤¯Ô˘Ì ÔÏϤ˜ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ ÁÈ· ÙË Ó·˘-Ì·¯›· ÂΛÓË, ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì fï˜ fiÙÈ Ô ·ÚÈıÌËÙÈο˘¤ÚÙÂÚÔ˜ ·Ú·‚ÈÎfi˜ ÛÙfiÏÔ˜ ˘¤Î˘„ ÛÙË ·ÈÊÓȉȷ-ÛÙÈ΋ ›ıÂÛË Î·È ÛÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜: ·fi ¯›ÏÈÔ˘˜ ‰ÚfïÓ˜ ÛÒıËÎ·Ó ÌfiÓÔÙÚÂȘ. °È· ÌÂÁ¿ÏÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ‡ÛÙÂÚ· ·fi ·˘Ùfi, ÔÈ Ó·˘-ÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ù˘ ™˘Ú›·˜ Î·È Ù˘ AÈÁ‡ÙÔ˘ ·‡Ô˘ÓÓ· ÌÓËÌÔÓ‡ÔÓÙ·È.

EÓ Ùˆ ÌÂٷ͇, Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘ ·Ú·‚ÈÎÔ‡ÎfiÛÌÔ˘ η٤ÏËÍ ÛÙËÓ ÙÒÛË ÙˆÓ O̸·‰ÒÓ Î·ÈÛÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô Ó¤·˜ ‰˘Ó·ÛÙ›·˜, ÙˆÓ A‚‚·ÛȉÒÓ (750),Ô˘ ÙÔ 762 ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó ÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙÔ˘ ¯·ÏÈÊ¿-ÙÔ˘ ·fi ÙË ¢·Ì·ÛÎfi ÛÙË B·Á‰¿ÙË. EÎÙÔÙ ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ‚¿ÚÔ˘˜ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙÔ˘ ¯·ÏÈÊ¿ÙÔ˘ ·ÔÌ·-ÎÚ‡ÓÔÓÙ·È ·fi ÙË MÂÛfiÁÂÈÔ Î·È ÌÂÙ·ÙÔ›˙ÔÓÙ·È ·Ó·-ÙÔÏÈÎfiÙÂÚ·. OÈ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ Ì ÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ ¤¯Ô˘Ó ̂ ˜ı¤·ÙÚÔ ÙȘ ÌÂıÔÚȷΤ˜ ˙ÒÓ˜ Ù˘ N.A. MÈÎÚ¿˜ AÛ›·˜,Ì ÛËÌ›· ÎÚÔ‡Ûˆ˜ ÙȘ ‰Èfi‰Ô˘˜ ÙˆÓ ÔÚÔÛÂÈÚÒÓ ÙÔ˘T·‡ÚÔ˘ Î·È ÙÔ˘ AÓÙÈÙ·‡ÚÔ˘. EÙÛÈ, ÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ ÂÍ·-ÎÔÏÔ˘ı› ÙÔÓ 8Ô ·È. Ó· ÂϤÁ¯ÂÈ ÙË MÂÛfiÁÂÈÔ. øÛÙfiÛÔ,

Ë ÂÁηٿÛÙ·ÛË ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ ÛÙË B.¢. AÊÚÈ΋ ηÈÙËÓ IÛ·Ó›· ı· ˘ÂÚÊ·Ï·ÁÁ›ÛÂÈ ÚÔ˜ ‰˘ÛÌ¿˜ ÙÔ B˘-˙¿ÓÙÈÔ Î·È ı· ˘ÔÓÔ̇ÛÂÈ ÙËÓ ˘ÂÚÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛÙË ı¿-Ï·ÛÛ·.

E› NÈÎËÊfiÚÔ˘ Aã (802-811), ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘ ¯·Ï›ÊËHarun-ar-Rachid ÂÈÙ¤ıËÎ·Ó ÛÙËÓ K‡ÚÔ, ÌÂٷ͇806 Î·È 809. K·Ù¤ÛÙÚ„·Ó ÂÎÎÏËۛ˜ Î·È ·‹Á·Á·ÓηÙÔ›ÎÔ˘˜. OÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ‰ÂÓ ¤‰ˆÛ·Ó Û˘Ó¤¯ÂÈ·, η-ıÒ˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙·Ó ¿ÏÏÔ˘˜ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜.

H ηٿÎÙËÛË Ù˘ KÚ‹Ù˘ Î·È Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜(823/824) (827-902) (‚Ï. Û¯ÂÙÈο ¿ÚıÚ· ·Ú·Î¿Ùˆ)·fi ÙÔ˘˜ AÚ·‚˜ Û˘Ó¤‚·Ï ηıÔÚÈÛÙÈο ÛÙËÓ ·Ó·-ı¤ÚÌ·ÓÛË ÙÔ˘ ηٿ ı¿Ï·ÛÛ· ÔϤÌÔ˘. M ÔÚÌËÙ‹-ÚÈ· Ù· ‰‡Ô ÌÂÁ¿Ï· ÓËÛÈ¿, ÔÈ AÚ·‚˜ ¤Î·Ó·Ó ÂÈÚ·ÙÈ-Τ˜ ÂÍÔÚÌ‹ÛÂȘ Û fiÏË ÙËÓ AÓ. MÂÛfiÁÂÈÔ. TÔ B˘˙¿-ÓÙÈÔ ·ÓÙ¤‰Ú·Û ·Ó·‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·˜ Ù· ·ÏÈ¿ Ó·˘ÙÈ-ο ı¤Ì·Ù· Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ Ó¤·. H ·Î·Ù·ÏÏËÏfi-ÙËÙ· fï˜ ÙˆÓ ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙˆÓ ÛÙfiÏˆÓ Î·È Ë ··-Û¯fiÏËÛË ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ ÏËÚˆÌ¿ÙˆÓ Û ¤ÚÁ·¿Û¯ÂÙ· Ì ÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘˜, Ô‰‹ÁËÛ Û ·ÔÙ˘¯›·ÙȘ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ: ·fiÂÈÚ˜ ·Ó·Î·Ù¿Ï˄˘ Ù˘ KÚ‹-Ù˘, ÂÚÈÛÙÔÏ‹˜ Ù˘ ÂÈÚ·ÙÈ΋˜ ‰Ú¿Û˘ ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓÎ.Ï. TÔ 872 KÚ‹Ù˜-AÚ·‚˜ ÏÂËÏ¿ÙËÛ·Ó fiÏÂȘ Ù˘¢·ÏÌ·Ù›·˜. TÔ 873 Ô Î˘‚ÂÚÓ‹Ù˘ Ù˘ KÚ‹Ù˘ ™·‹Ù(Sa’id) Î·È Ô ÈηÓfi˜ ÛÙÚ·ÙËÁfi˜ ÙÔ˘ Â͈ÌfiÙ˘ ºÒÙÈÔ˜,Ì ÛÙfiÏÔ ·fi 27 «ÎÔ˘Ì‚¿ÚÈ·» Î·È ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi ¿Ï-ÏˆÓ ÏÔ›ˆÓ, ·ÊÔ‡ ‰‹ˆÛ·Ó fiÏ· ۯ‰fiÓ Ù· ÓËÛÈ¿ ÙÔ˘AÈÁ·›Ô˘ ¤ÊÙ·Û·Ó Ò˜ ÙËÓ ¶ÚÔÎfiÓÓËÛÔ. OÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈÙ˘ EÚÂÛÔ‡ Î·Ù¤Ê˘Á·Ó ·fi ÙËÓ M˘ÙÈÏ‹ÓË ÛÙÔ AÁÈÔÓOÚÔ˜, ÙÔ ÔÔ›Ô Â›Û˘ ‰¤¯ıËΠÂÈı¤ÛÂȘ Î·È ̆ ¤ÛÙË

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 17

ηٷÛÙÚÔʤ˜. ™Ù·Ï̤ÓÔ˜ ·fi ÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, Ô NÈ-΋ٷ˜ øÔڇʷ˜ Ó›ÎËÛ ÙÔ˘˜ ™·Ú·ÎËÓÔ‡˜ «ÂÚ› ÙÔ ÛÙfiÌÈÔÓÙÔ˘ AÈÁ·›Ô˘ ·Ú¿ ÙËÓ K·Ú‰›·Ó», fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô K‰ÚËÓfi˜.OÈ ™·Ú·ÎËÓÔ› ‰ÂÓ ÙÔ‹ıËηÓØ Ì ·Ú¯ËÁfi Î·È ¿ÏÈ ÙÔÓ ºÒ-ÙÈÔ ‹Ïı·Ó Î·È ‰‹ˆÛ·Ó ÙË ‰˘ÙÈ΋ Î·È ÙË ‚fiÚÂÈ· ¶ÂÏÔfiÓÓË-ÛÔ. O øÔڇʷ˜ η٤Ï¢Û ٷ¯‡Ù·Ù· ÛÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ ÙˆÓ KÂ-¯ÚÂÒÓ Î·È «Â˘ı‡˜ ÂÓ Ó˘ÎÙ›», ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ·Ú¯·›Ô‰›ÔÏÎÔ ÙÔ˘ IÛıÌÔ‡, ¤Ú·Û ٷ ÏÔ›· ÙÔ˘ ·fi ÙÔÓ ™·ÚˆÓÈÎfiÛÙÔÓ KÔÚÈÓıÈ·Îfi, ·ÈÊÓȉȿ˙ÔÓÙ·˜ Î·È Û˘ÓÙÚ›‚ÔÓÙ·˜ ÙÔÓ·ÓÙ›·ÏÔ ÛÙfiÏÔ Î·È ÛÎÔÙÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ ºÒÙÈÔ.

AÚ·‚ÈΤ˜ ÂȉÚÔ̤˜

H ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ ™·Ú·ÎËÓÒÓ Ù˘ KÚ‹Ù˘ ÛÙÔ AÈÁ·›Ô ·Ú·Î›-ÓËÛÂ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ AÚ·‚˜ ÂÌ›Úˉ˜. §›ÁÔ ÚÈÓ ÙÔ 880, Ô ÂÌ›-Ú˘ Ù˘ T·ÚÛÔ‡ EÛÌ¿Ó (Yazman ‹ Yazaman ) Ì 30 ÌÂÁ¿Ï·«ÎÔ˘Ì‚¿ÚÈ·» Âȯ›ÚËÛ ӷ ηٷϿ‚ÂÈ ÙÔ «Î¿ÛÙÚÔÓ E˘Ú›-Ô˘» (X·ÏΛ‰·), ·ÔÎÚÔ‡ÛÙËΠfï˜ ·fi Ùo ÛÙÚ·ÙËÁfi OÈ-ÓÈ¿ÙË Ì ÙȘ ÙÔÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘ £¤Ì·ÙÔ˜ EÏÏ¿‰Ô˜. OÈ ÂÏ-ÏËÓÈΤ˜ ËÁ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó, fiÙÈ Ô EÛÌ¿Ó ÁÈ· Ó· ÚÔı˘ÌÔÔÈ-‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ ÙÔ˘, ÙÔÔı¤ÙËÛ ÌÚÔÛÙ¿ ·fi Ù· Ù›¯ËÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ·Û›‰· ÁÂÌ¿ÙË ¯Ú˘Û¿ ÓÔÌ›ÛÌ·Ù·, ˘ÔÛ¯fiÌÂÓÔ˜Ó· Ù· ‰ÒÛÂÈ, «ÌÂÙ¿ Î·È ·Úı¤ÓˆÓ ÂÈϤÎÙˆÓ ·È¯Ì·ÏˆÙ›‰ˆÓÂηÙfiÓ», ÛÙÔÓ ÚÒÙÔ Ô˘ ı· ·Ó¤‚·ÈÓ ÛÙÔ Ù›¯Ô˜.

AÏÏ¿ Î·È ÔÈ AÚ·‚˜ Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¿ÏˆÛË ÙˆÓ™˘Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ (878), ¤ÁÈÓ·Ó ÙÔÏÌËÚfiÙÂÚÔÈ Î·È ¤Î·Ó·Ó ÂÈ-‰ÚÔ̤˜ ÛÙ· ·Ú¿ÏÈ· Ù˘ ‰˘ÙÈ΋˜ EÏÏ¿‰·˜. ¶ÂÚ› ÙÔ 880,·Ú·‚ÈÎfi˜ ÛÙfiÏÔ˜ ·fi 60 «·ÌÌÂÁ¤ıÂȘ Ó·˘˜» ¤‰Ú·Ì ÛÙˉ˘ÙÈ΋ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, ÙËÓ KÂÊ·ÏÔÓÈ¿ Î·È ÙË Z¿Î˘ÓıÔ. ™Â‰‡Ô ‰È·‰Ô¯ÈΤ˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ, ÔÈ ÈÛ¯˘Ú¤˜ Ó·˘ÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘÙÔ˘ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡ N¿Û·Ú η٤η˘Û·Ó ÙÔ ÛÙfiÏÔÙÔ˘˜, Î·È Û˘Ó¤¯ÈÛ·Ó Ì ÂÈÙ˘¯›· ÙȘ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ ÛÙË N.IÙ·Ï›· Î·È ÙË ™ÈÎÂÏ›·. ™Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 9Ô˘ ·ÈÒÓ·, ·Ú·‚ÈÎÔ›ÛÙfiÏÔÈ ·fi ‰È¿ÊÔÚ· ÛËÌ›· –ˆÊÂÏÔ‡ÌÂÓÔÈ ·fi ÙË ‰È·Ú-΋ ··Û¯fiÏËÛË ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ Ó·˘ÙÈÎÔ‡ ÛÙË ‰‡ÛË–‰ÚÔ˘Ó ·ÓÂÓfi¯ÏËÙÔÈ ÛÙËÓ AÓ. MÂÛfiÁÂÈÔ, ÂÚËÌÒÓÔÓÙ·˜ Ù·ÓËÛÈ¿ Î·È ÙȘ ·Ú¿ÏȘ fiÏÂȘ ÙÔ˘ AÈÁ·›Ô˘. ¶ÂÚ› ÙÔ 893 Ô-ÏÈÔÚ΋ıËÎÂ Ë ™¿ÌÔ˜, ηٷÛÙÚ¿ÊËÎ·Ó Ù· ÙÚ›· ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ·Ù˘ Î·È ·È¯Ì·ÏˆÙ›ÛÙËÎÂ Ô ÛÙÚ·ÙËÁfi˜ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ·ÙÚ›-ÎÈÔ˜ ¶·Û·Ï¿˜. TÔ 902, ÛÙfiÏÔ˜ ˘fi ÙÔÓ ·ÌËÚ¿ Ù˘ T‡ÚÔ˘¢·ÌÈ·Ófi ÙÔÓ «AÁ·ÚËÓfi» (Ô Damyana ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ) ÂÈÛ¤-Ï¢Û ÛÙÔÓ ¶·Á·ÛËÙÈÎfi ÎfiÏÔ Î·È ÂÈÙ¤ıËΠηٿ Ù˘ÏÔ‡ÛÈ·˜ Î·È ÔÏ˘¿Óıڈ˘ ¢ËÌËÙÚÈ¿‰Ô˜. ¶·Ú¿ ÙË ÛıÂ-Ó·Ú‹ ¿Ì˘Ó·, Ë fiÏË Î˘ÚȇÙËÎÂ Î·È ÔÈ AÚ·‚˜ ¤Ê˘Á·Ó ÌÂÏÔ‡ÛÈ· Ï›· Î·È ÔÏÏÔ‡˜ ·È¯Ì·ÏÒÙÔ˘˜. TÔ 903 ÏÂËÏ·Ù‹-ıËÎÂ Î·È Ë §‹ÌÓÔ˜.

H ¿ÏˆÛË Ù˘ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢

™ËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚË ˘‹ÚÍÂ Ë Âȯ›ÚËÛË ÙÔ˘ ηٷÁfiÌÂÓÔ˘ ·fiÙËÓ AÙÙ¿ÏÂÈ· ·ÚÓËÛ›ıÚËÛÎÔ˘ §¤ÔÓÙÔ˜ ÙÔ˘ TÚÈÔÏ›ÙË (oGulam Zurafa ÙˆÓ ·Ú·‚ÈÎÒÓ ËÁÒÓ), Ô˘ ÊÈÏÔ‰fiÍËÛ ӷηٷϿ‚ÂÈ ÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË. O ÛÙfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ¤ÊÙ·ÛÂ̤¯ÚÈ ÙÔ ¶¿ÚÈÔÓ, ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÙÔ˘ M·ÚÌ·Ú¿, fï˜, ¿ÁÓˆ-ÛÙÔ ÁÈ·Ù›, ¿ÏÏ·Í ÔÚ›· Î·È Î·Ù¢ı‡ÓıËΠÛÙÔ £ÂÚÌ·˚Îfi.O ‰ÚÔ˘ÁÁ¿ÚÈÔ˜ ÙˆÓ Ïˆ›ÌˆÓ E˘ÛÙ¿ıÈÔ˜ ·Ú¯Èο, Î·È Ô Úˆ-ÙÔ·ÛËÎÚ‹ÙȘ I̤ÚÈÔ˜ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ô˘ ÛÙ¿ÏıËÎ·Ó ÂÓ·-ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘, ‰ÂÓ ÙfiÏÌËÛ·Ó Ó· ÙÔÓ ÚÔÛ‚¿ÏÔ˘Ó, ÂÂȉ‹ ηٿÙÔÓ K‰ÚËÓfi, ˘ÂÚ›¯Â «Ï‹ıÂÈ Î·È ÚÔı˘Ì›·». O TÚÈÔÏ›-

Ù˘ ‰È¤ıÂÙ 54 ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ÏÔ›·, Ô˘, ηٿ ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË ÙÔ˘Iˆ¿ÓÓË K·ÌÈÓÈ¿ÙË, ¤‰ÈÓ·Ó ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË ÏˆÙÒÓ fiψÓ,Ì ÏËÚÒÌ·Ù· ·fi ‰È·‚fiËÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙË ÛÎÏËÚfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ™‡-ÚÔ˘˜, AÈÁ‡ÙÈÔ˘˜ Î·È AÈı›Ô˜. O ·Ú·‚ÈÎfi˜ ÛÙfiÏÔ˜ η٤-Ï¢Û ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË ÛÙȘ 29 IÔ˘Ï›Ô˘ ÙÔ˘ 904. H Ô¯‡-ÚˆÛË Ù˘ fiÏ˘ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ ‹Ù·Ó ·ÓÂ-·Ú΋˜. OÈ Úfi¯ÂÈÚ˜ ÂÈÛ΢¤˜ ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· ·Ó·¯·È-Ù›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÂÈÙÈı¤ÌÂÓÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÔÚÌÔ‡Û·Ó ·fi «Í˘ÏÔ-Û‡ÓıÂÙÔ˘˜ ‡ÚÁÔ˘˜» Ô˘ ›¯·Ó ÛÙËı› ¿Óˆ ÛÙ· ÏÔ›· Î·È˘ÂÚ¤‚·ÈÓ·Ó ÙÔ ‡„Ô˜ ÙˆÓ ÙÂȯÒÓ. H fiÏË ˘¤Î˘„ ÌÂÙ¿‰È‹ÌÂÚË ÔÏÈÔÚΛ·, ÏÂËÏ·Ù‹ıËÎÂ Î·È ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔ› Ù˘ ·È¯Ì·-ψٛÛıËÎ·Ó Î·Ù¿ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ – ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÔÈ ·ÚÈıÌÔ›22.000-30.000. T· Ù˘ ·ÏÒÛˆ˜ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ηϿ, ·fi ÙËÁÏ·Ê˘Ú‹ Î·È Û˘ÁÎÈÓËÙÈ΋ ·Ê‹ÁËÛË ÙÔ˘ ÎÏËÚÈÎÔ‡ Ù˘ ÌË-ÙÚÔfiψ˜ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, Iˆ¿ÓÓË K·ÌÈÓÈ¿ÙË, Ô˘ ˘¤ÛÙËÎ·È ·˘Ùfi˜ fiϘ ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ Ù˘ ·È¯Ì·ÏˆÛ›·˜. O §¤ˆÓ ÔTÚÈÔÏ›Ù˘ ‰ÂÓ ÚÔ¯ÒÚËÛ ÛÙËÓ ˘ÚfiÏËÛË Ù˘ fiÏ˘,fiÙ·Ó Ô B˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ·ÍȈ̷ÙÔ‡¯Ô˜ ÙÔ˘ ¤‰ˆÛÂ, Ì ‰È΋ ÙÔ˘ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·, ÙË ‚·ÛÈÏÈ΋ ¯ÔÚËÁ›· Ô˘ ÚÔÔÚÈ˙fiÙ·Ó ÁÈ·ÙÔÓ ™˘ÌÂÒÓ Ù˘ BÔ˘ÏÁ·Ú›·˜, ‹, ηْ ¿ÏϘ ËÁ¤˜, ÁÈ· ÙËÓÂÓ›Û¯˘ÛË ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜, Ô˘ ·ÂÈÏÔ‡ÓÙ·ÓÎ·È ·˘ÙÔ› ·fi ÙÔ˘˜ ™·Ú·ÎËÓÔ‡˜. H ¿ÏˆÛË Ù˘ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›-΢ Û˘ÁÎÏfiÓÈÛ ÙËÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·Ø ‰‡Ô ÔÏfiÎÏËÚ· ¯ÚfiÓÈ··ÁˆÓ›ÛÙËΠÛÙË B·Á‰¿ÙË Ô ¤ÌÂÈÚÔ˜ ‰Èψ̿Ù˘ §¤ˆÓ ÔXÔÈÚÔÛÊ¿ÎÙ˘ Ó· ÂÈÙ‡¯ÂÈ ÙËÓ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛË ÙˆÓ ·È¯Ì·-ÏÒÙˆÓ.

H Σ�μφωνα με μια πα-ρ�δοση, κατ� την πο-λιορκ�α των ετ�ν674–678, την Kωνστα-ντινο�πολη σωσε ο αρ-χ�γγελος Mιχαλ, κατα-βυθ�ζοντας τον αραβικ�στ�λο. Tοιχογραφ�α τωνμ σων του 14ου αι. απ�τη Mον του Aρχαγγ -λου Mιχαλ στο Λ σνο-βο της Σερβ�ας. (φωτ.:ευγενικ παραχ�ρησητου αρχιμανδρ�τη κ. Σ�-λα Kουκι�ρη).

à Kατ� την εκστρατε�ατου στο I�νιο και τηνΠελοπ�ννησο, ο Bυζα-ντιν�ς να�αρχος Nικ-τας Ωορ�φας υπ βαλεσε βασανιστρια Aρα-βες αιχμαλ�τους για νααποθαρρ�νει ν ες λη-στρικ ς επιδρομ ς. Mι-κρογραφ�α απ� τη χρο-νογραφ�α του Iω�ννηΣκυλ�τζη, 12ος–13ος αι.

18 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

Tου B∞™ÿ§∂π√À Xƒ∏™Δÿ¢∏

Kαθηγητ Aραβικς Iστορ�ας

Δ/ντη Iνστιτο�του Eλληνοανατολικ�ν

και Aφρικανικ�ν Σπουδ�ν

™TI™ KATA £A§A™™A Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Î·ÈAÚ¿‚ˆÓ, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û˘¯Ó¿ ÛÙȘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ËÁ¤˜ Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ «˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜», ÁÓˆÛÙÔ‡

Î·È ˆ˜ «ÂÏÏËÓÈÎfiÓ ˘Ú» Î·È «ÌˉÈÎfiÓ ˘Ú». ™ÙȘ ·Ú·-‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜ Ô ·ÓÙ›ÛÙÔȯԘ fiÚÔ˜ Â›Ó·È «naft». IηÓÔ-ÔÈËÙÈΤ˜ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ÔÏÏ¿ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙÔ˘ÁÚfiÓ ˘Ú/naft ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ ÌfiÓÔ Ë Û˘Ó‰˘·ÛÙÈ-΋ ÌÂϤÙË ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Î·È ·Ú·‚ÈÎÒÓ ËÁÒÓ. °È·Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfiÙÂÚË ÌÂϤÙË ··Ú·›ÙËÙË Â›Ó·È Ë ÚÔ-ÛÊ˘Á‹ ÛÙȘ ÂÚÛÈΤ˜ Î·È ÎÈÓÂ˙ÈΤ˜ ËÁ¤˜.

OÈ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ËÁ¤˜, fiˆ˜ Ô £ÂÔÊ¿Ó˘ (9Ô˜ ·È.),·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó fiÙÈ ÙÔ ˘ÁÚfiÓ ˘Ú ÂʇÚÂ Ô K·ÏÏ›ÓÈÎÔ˜·fi ÙË ™˘Ú›·. ™ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ô K·ÏÏ›ÓÈÎÔ˜ ÙÂ-ÏÂÈÔÔ›ËÛ ¤Ó· ·ÏÈfi fiÏÔ. EÌÚËÛÙÈο fiÏ· ›¯·Ó¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ Î·È È‰È-·›ÙÂÚ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋ ÂÔ¯‹, ÛÙËÓ ÍËÚ¿ Î·È ÙË ı¿-Ï·ÛÛ·. º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ô K·ÏÏ›ÓÈÎÔ˜ ‚·Û›ÛÙËΠÛÙËÓ ÂÏ-ÏËÓÈÛÙÈ΋ Ù¯ÓÔÁÓˆÛ›· Ù˘ ȉȷ›ÙÂÚ˘ ·ÙÚ›‰·˜ ÙÔ˘Î·È ÙÂÏÂÈÔÔ›ËÛ ¤Ó· Ó·˘ÙÈÎfi fiÏÔ, Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ-‹ıËΠˆ˜ ÂÈıÂÙÈÎfi Î·È ˆ˜ ·Ì˘ÓÙÈÎfi.

OÈ ‚˘˙·ÓÙÈΤ˜ ËÁ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Ì ˘ÂÚ‚ÔÏ‹ ٷηٷÛÙÚÔÊÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜ ÛÙȘÔÏÈÔÚ˘ Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ·fi ÙÔ˘˜ AÚ·-‚˜ ÙÔ 674 - 678 Î·È 717 - 718. °È· ÙËÓ ·ÔÙ˘¯›· ÙˆÓAÚ¿‚ˆÓ ¢ı‡ÓÔÓÙ·È Î·È ¿ÏÏÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ –ÂÏÏÈ‹˜ÚÔ·Ú·Û΢‹, ÈÛ¯˘Ú¿ Ù›¯Ë, Î.Ï.– Î·È fi¯È ÌfiÓÔ Ô·ÈÊÓȉȷÛÌfi˜ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜. AÏψÛÙÂ, Ë ·ÍÈfiÈ-

Tο «υγρ�ν πυρ»H Πυρπ�λησηεχθρικο� πλο�ου με«υγρ�ν πυρ» εκτο-ξευ�μενο απ� σωλ�-να τοποθετημ�νο σε«σιφωνοφ�ρον κακ-κ�βιον», ειδικ� πυρ-πολικ� σκ�φος. Aπ�την εικονογρ�φησητου χειρ�γραφουXρονικο� του Iω�ν-νη Σκυλ�τζη. Mαδρ�-τη, Eθνικ� Bιβλιο-θ�κη.

à Aραβας πολεμι-στ�ς εφοδιασμ�νος μεαντιπυρικ� στολ� γιαπροστασ�α απ� το«υγρ�ν πυρ». Σχ�διοτου A. Kο�ρτη.

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 19

ÛÙË ·Ú·‚È΋ ËÁ‹ BÈ‚Ï›Ô ÙˆÓ ËÁÒÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈÔÈ AÚ·‚˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ‹‰Ë ·fi ÙÔ 674 ÌÈ·ÚÒÈÌË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜. O ¶¤ÚÛ˘ ÈÛÙÔÚÈ-Îfi˜ Rashid al-Din ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙ·, fiÙÈ ÔÈAÚ·‚˜, ÛÙËÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÙÔ˘˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓIÓ‰ÈÒÓ ÙÔ 710 ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó ÂÌÚËÛÙÈΤ˜ Ì˯·-Ó¤˜.

H ÔϤıÚÈ· ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜ ‰ÂÓ ÌÂÁ·ÏÔ-ÔÈ‹ıËΠÌfiÓÔ ·fi ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜,·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÌÂÚÈÎÔ‡˜ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜,¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ¤Êı·Û ÛÙËÓ ˘ÂÚ‚ÔÏ‹ Ó·ÙÔ Û˘ÁÎÚ›ÓÂÈ Ì ÙËÓ ·ÙÔÌÈ΋ ‚fiÌ‚·. AÏÏ¿ ·Ó ÙÔ˘ÁÚfiÓ ˘Ú ‹Ù·Ó ÙfiÛÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi, ‰ÈÂڈٿٷÈηÓ›˜, ÁÈ·Ù› Ï›Á· ¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ ·fi ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘Î·Ù¿ ÙË ‰Â‡ÙÂÚË ÔÏÈÔÚΛ· Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡Ô-Ï˘, ‰ÂÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËΠ·fi ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜fiÙ·Ó Ô ‚˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ÛÙfiÏÔ˜ Ù˘ K·Ú¯Ë‰fiÓ·˜ ÂΉÈÒ-¯ıËΠ·fi ÙÔ˘˜ AÚ·‚˜ ÙÔ 709;

H Û‡ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜H ·ÎÚÈ‚‹˜ Û‡ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜ ‰ÂÓ ‰›‰ÂÙ·ÈÛÙ· N·˘Ì·¯Èο ÙÔ˘ §¤ÔÓÙÔ˜ ™Tã, fiÔ˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·ÈÛ‡ÓÙÔÌ· Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘, Ô‡Ù ÛÙȘ ¿ÏϘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ËÁ¤˜, ÔÈ Ôԛ˜ ·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ ·ÔʇÁÔ˘Ó ÙȘÏÂÙÔÌÂÚÂȷΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙË Û‡ÛÙ·ÛË Î·È ÙË ¯Ú‹-ÛË ÙÔ˘, ÂÓ ·ÓÙÈı¤ÛÂÈ Ì ÙȘ ¿ÊıÔÓ˜ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ÙˆÓ ·Ú·‚ÈÎÒÓ ËÁÒÓ. EÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ·Ú·-‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜, fiˆ˜ Ô Tabari (9Ô˜ ·È.), ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÏË-ÚÔÊÔڛ˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Î·È ÛÙ· ·Ú·‚Èο ÔÏÂÌÈο ÂÁ-¯ÂÈÚ›‰È·, ÔÏÏ¿ ·fi Ù· ÔÔ›· ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ·ÎfiÌË ÂÎ-‰Ôı›, Î·È Ù· ÔÔ›·, ·Ó Î·È ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ·, ÂÚȤ-¯Ô˘Ó ˘ÏÈÎfi ·fi ËÁ¤˜ ÙÔ˘ 9Ô˘ Î·È ÙÔ˘ 10Ô˘ ·ÈÒÓ·.

OÈ ·Ú·‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜, Ô˘ ÂȂ‚·ÈÒÓÔÓÙ·È Î·È ·fiÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ˜ Ï·ÙÈÓÈΤ˜, Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚÔ‡Ó fiÙÈ ÙÔ‚·ÛÈÎfi Û˘ÛÙ·ÙÈÎfi ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜ Â›Ó·È Ë Ô˘Û›·naft, ¤Ó·˜ fiÚÔ˜ Ô˘ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÙÔ ·Î·ı¿ÚÈ-ÛÙÔ ÂÙڤϷÈÔ ‹ Ù· ‰È˘ÏÈṲ̂ӷ ˘ÔÚÔ˚fiÓÙ· Ù˘·fiÛÙ·Í‹˜ ÙÔ˘. T· ·Ú·‚Èο ÔÏÂÌÈο ÂÁ¯ÂÈÚ›‰È··Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÏϤ˜ ·Ó·Ì›ÍÂȘ Ì ‰È¿ÊÔÚ· ˘ÏÈο,fiˆ˜ ÙÔ ıÂÈ¿ÊÈ Î·È Ë ›ÛÛ·. OÈ ‰È¿ÊÔÚÔÈ Ù‡ÔÈ ÙÔ˘˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜/naft, ÂÍËÁÔ‡Ó ÁÈ·Ù› ηٿ ÙËÓ ÂÎÙfiÍ¢-Û‹ ÙÔ˘ –fiˆ˜ Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚÔ‡Ó ÙfiÛÔ ÔÈ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜fiÛÔ Î·È ÔÈ ·Ú·‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜– Û˘Óԉ¢fiÙ·Ó Î¿ÔÙ·fi ‰˘Ó·Ùfi ÎÚfiÙÔ ‹ ηÓfi, ÂÓÒ ¿ÏÏÔÙ ˘‹Ú¯Â Ìfi-ÓÔ ÌÈ· ÂÎÙ˘ÊψÙÈ΋ ÊÏfiÁ·.

TÚfiÔÈ ÂÎÙfiÍ¢Û˘ Î·È ÚÔʇϷ͢H ÂÎÙfiÍ¢ÛË ÁÈÓfiÙ·Ó Ì ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜. OÈ ·Ú·-‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜ Ì·˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÔχÙÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜, ÌÂ-

ÚÈΤ˜ ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ÛÙȘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ËÁ¤˜ ·ÚÔ˘-ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÂÏÏÂÈÙÈο, ‹ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Î·ıfiÏÔ˘.EÙÛÈ, ÏËÚÔÊÔÚԇ̷ÛÙÂ, .¯., fiÙÈ ˘‹Ú¯·Ó ÏÔÈ¿ÚÈ·ÂÍÔÏÈṲ̂ӷ ÌfiÓÔ Ì ÂÎÙÔÍÂ˘Ù‹Ú˜ ‚ÂÏÒÓ ÂÌÔÙÈ-ÛÌ¤ÓˆÓ Ì ˘ÁÚfiÓ ˘Ú. EÎÙÔÍÂ˘Ù‹Ú˜ Î·È ‚¤ÏË ÂÚÈ-ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ·Ó·Ï˘ÙÈο Î·È Û˘Óԉ‡ÔÓÙ·È ·fi ÂÂÍË-ÁËÌ·ÙÈο Û¯¤‰È·.

OÈ ·Ú·‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜ Ì¿˜ ÏËÚÔÊÔÚÔ‡Ó Î·È ÁÈ· ‹ÏÈ-Ó· ‰Ô¯Â›· (qarura) ÁÂÌ¿Ù· Ì ‡ÊÏÂÎÙ˜ ‡Ï˜, Ô˘ÂÎÙÔ͇ÔÓÙ·Ó Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ‹ Ì Ì˯·Ó¤˜. AÚÎÂÙ¿ Ù¤-ÙÔÈ· ‰Ô¯Â›· ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È Û ‰È¿ÊÔÚ· ÌÔ˘Û›· Ù˘ M¤-Û˘ AÓ·ÙÔÏ‹˜. ™ÙÔ ·Ú·‚ÈÎfi ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ KˆÓÛÙ·ÓÙÈ-ÓÔ˘fiψ˜ 3469 (15Ô˜ ·È.) ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È: «¶·›ÚÓÂȘ¤Ó· ‹ÏÈÓÔ ‰Ô¯Â›Ô Î·È ·ÓÔ›ÁÂȘ Ô¤˜ Û fiÏË ÙËÓ ÂÈ-Ê¿ÓÂÈ¿ ÙÔ˘ ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ì ÛÔ˘ÚˆÙ‹ÚÈ. B¿-˙ÂȘ ̤۷ „Ë̤ÓÔ˘˜ ÛfiÚÔ˘˜ ‚·Ì‚·ÎÈÔ‡ (...) ÙÔ ÁÂÌ›-˙ÂȘ Ì naft (...) ÌfiÏȘ Ù· ·Ó¿„ÂȘ Ù· ÂÙ¿˜ ÛÙË Ì˯·-Ó‹ ÂÎÙfiÍ¢Û˘... ». E›Ó·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ Ù· ‹ÏÈÓ· ·˘Ù¿‰Ô¯Â›· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó fiˆ˜ ÔÈ ̄ ‡ÙÚ˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È‚Ú·¯˘ÏÔÁÈο ÛÙ· N·˘Ì·¯Èο, Ô˘ ÙȘ Á¤ÌÈ˙·Ó Î·È ·˘-Ù¤˜ Ì ‡ÊÏÂÎÙ˜ ‡Ï˜ Î·È Ì ʛ‰È·. TÔ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊԷӷʤÚÂÈ fiÙÈ Ù· ‰Ô¯Â›· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÎÙÔÍ¢ıÔ‡Ó·fi ηٷ¤ÏÙ˜ (manganin), ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô-ÓÙ·È Û ۯ‰ȷÁÚ¿ÌÌ·Ù·.

OÈ ·Ú·‚ÈΤ˜ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ Ì¿˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ù· ‰Ô¯Â›·Ó· ÌÂٷʤÚÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ Ì ÎÔÓÙ¿ÚÈ·. H ÚÔÛÂÎÙÈ΋ÌÂϤÙË ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ Î·È Ë Û‡ÁÎÚÈÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÌÈ··ÂÈÎfiÓÈÛË, Û ÎÈÓ¤˙ÈÎÔ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ, ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ Ù¤-ÙÔÈˆÓ ÎÔÓÙ·ÚÈÒÓ ¿Óˆ Û ÏÔ›Ô ·ÔηχÙÂÈ ÙȘۯ¤ÛÂȘ ·Ú·‚È΋˜ Î·È ÎÈÓÂ˙È΋˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜. TÔ ÎÈ-Ó¤˙ÈÎÔ ÏÔ›Ô Ô˘ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È Â›Ó·È ¤Ó· ›‰Ô˜ ·ÍÈÔ-ÂÚ›ÂÚÁÔ˘ ÌÔ˘ÚÏfiÙÔ˘ Ô˘ ¯ˆÚ›˙ÂÙ·È Û ‰˘Ô ̤ÚË:ÙÔ ÚÒÙÔ, ÊÔÚو̤ÓÔ Ì ‡ÊÏÂÎÙ˜ ‡Ï˜, ÚÔÛÎÔÏ-

Ï¿Ù·È ÛÙÔ Â¯ıÚÈÎfi ÛοÊÔ˜ Î·È ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ·ÔÌ·-ÎÚ‡ÓÂÙ·È ·Ì¤Ûˆ˜.

TÔ ˘ÁÚfiÓ ˘Ú ÂÎÙÔÍ¢fiÙ·Ó Â›Û˘ ·fi ÂȉÈο ÌË-¯·Ó‹Ì·Ù· ÙÔÔıÂÙË̤ӷ ÛÙ· ÔÏÂÌÈο ÏÔ›·, ÌÂÙÚfiÔ Ô˘ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÙ›. Aηıfi-ÚÈÛÙÔ˜ Â›Ó·È Î·È Ô ÙÚfiÔ˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô Marda bn.Ali, Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÙÔ ˘ÁÚfiÓ ˘Ú ‰ÂÓ ÂÎÙÔÍ¢fiÙ·Ó ·Ï-Ï¿ ÛÎÔÚÈ˙fiÙ·Ó ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· Á‡Úˆ ·fi ÙÔ Â¯ıÚÈÎfiÏÔ›Ô.

H ÚÔʇϷÍË ·fi ÙÔ ˘ÁÚfiÓ ˘Ú ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û¤ӷ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Ù˘ Ú·ÁÌ·Ù›·˜ ÙÔ˘ NÈÎËÊfiÚÔ˘ O˘-Ú·ÓÔ‡ ÙÔ ÔÔ›Ô ‰˘ÛÙ˘¯Ò˜ ‰ÂÓ ‰È·ÛÒıËÎÂ. °ÂÓÈοٷ ÏÔ›· ·Ï›ÊÔÓÙ·Ó Ì fiÍÔ˜ Î·È ÚÔÛٷهÔÓÙ·ÓÌ ‰¤ÚÌ·Ù· ÔÙÈṲ̂ӷ Ì ‰È¿ÊÔÚ· ˘ÁÚ¿. O AÚ·‚·˜Û˘ÁÁڷʤ·˜ Ibn al-Manqali ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ·Ó·Ï˘ÙÈοÙËÓ ÂÙÔÈÌ·Û›· ÂÓfi˜ ·ÙÔÌÈÎÔ‡ ·ÓÙÈ˘ÚÈÎÔ‡ Ì·Ó‰‡·:«¶·›ÚÓÂȘ ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ηı·Úfi Ù·ÏÎ, ¤Ó· ̤ÚÔ˜ alum AÈ-

Á‡ÙÔ˘, ¤Ó· ̤ÚÔ˜ alum YÂ̤Ó˘, ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ·Ì̈ӛ·˜,

¤Ó· ̤ÚÔ˜ ¤ÙÚ·˜ ·fi ÙÔ TÔ˘Ú Î·È ¤Ó· ̤ÚÔ˜ Á‡„Ô.

AӷηÙ‡ÂȘ Î·È ·Ê‹ÓÂȘ ÙÔ Ì›ÁÌ· Ó· ÌÔ˘ÏÈ¿ÛÂÈ Û ԇ-

Ú· ÁÈ· ‰¤Î· ̤Ú˜. MÂÙ¿ ÚÔÛı¤ÙÂȘ ·ÛÚ¿‰È ·˘ÁÔ‡.

AÏ›ÊÂȘ ÙÔ Ì·Ó‰‡· Î·È ÙÔÓ ·Ê‹ÓÂȘ Ó· ÛÙÂÁÓÒÛÂÈ. O

ÔÏÂÌÈÛÙ‹˜ Ù˘Ï›ÁÂÙ·È Ì ·˘ÙfiÓ. B¿˙ÂȘ ʈÙÈ¿ ÛÙÔ Ì·Ó-

‰‡·. H ʈÙÈ¿ ‰ÂÓ ÙÔÓ ‰È·ÂÚÓ¿. O ÔÏÂÌÈÛÙ‹˜ Ú¤ÂÈ

Ó· ÚÔÛ¤ÍÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· ÙÔ ÚfiÛˆfi ÙÔ˘ ·fi ÙȘ ÊÏfi-

Á˜».

BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·:1. I.R. Partington, «History of Greek Fire andGunpowder», Cambridge 1960.

2. D. Ayalon, «Gunpowder ahd Firearms in theMamluk Kingtom», London 1956.

3. Θ. K. Kορρ�ς, «Yγρ�ν πυρ. Eνα �πλο της βυζαντινςτακτικς», 2η εκδ., Θεσσαλον�κη, 1989. Mονογραφ�α.

4. Carole Hillenbrand, «The Crusades. IslamicPerspectives», Eδιμβο�ργο 1999, σσ 528-29 – για τηχρση του υγρο� πυρ�ς στην ξηρ".

5. Για μια σ�ντομη περιγραφ του υγρο� πυρ�ς απ� τονυποφαιν�μενο, βλ.: το "ρθρο «Naft» στην Eγκυκλοπα�-δεια του Iσλ"μ, τομ. 7 (1993), σσ 884-886· επ�σης το"ρθρο «New Light on Navigation and Naval Warfarein the Eastern Mediterranean, the Red Sea and theIndian Ocean (6th - 14th centuries A.D. )», στοNubica III/1 (1994), σσ 3-42· και «Fireproofing of WarMachines, Ships and Garments», στο Sailing Ships ofthe Mediterranean and the Arabic Gulf, ed. Ch.Makrypoulias, Aθνα 1998, σσ 11-18.

Για την ουσ�α talk, βλ.: J.C. Liou, «Talk», στηνMcGraw-Hill Encyclopaedia of Sciences andTechnology 18 [1992], σσ 123-24.

à Aπ�κρουση επιτιθεμ�νων μετην εκτ�ξευση «ελληνικο� πυ-ρ�ς» κατ’ ευθε�αν στα πρ�σω-πα. Aπ� την εικονογρ�φησηρωσικο� χειρογρ�φου του14ου αι�να.

à Xειροσ�φων υγρο�πυρ�ς / zaraga. Λει-τουργικ�. Φυσικ� μ�-γεθος: μ�κος 80 εκ.,�ψος 30 εκ., πλ�τος8,5 εκ. Mελ�τη καικατασκευ� N. Oρφα-νουδ�κη, βασισμ�νησε αραβικ� χειρ�-γραφα (13ος - 16οςαι.) Oινο�σσες (φωτ.:B. N. Γεωργι�δης).

20 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

Bυζαντινοκαι Aραβεςστην Kρ�τη

à O στρατηγ�ς Kρα-τερ�ς επιχε�ρησε (περ.829) να ανακτ�σειτην Kρ�τη, αλλ� ητ-τ�θηκε στην περιοχ�του ποταμο� Aμνισο�,ανατολικ� του X�νδα-κα (σημ. Hρ�κλειο),και �φυγε καταδιωκ�-μενος απ� τους Σαρα-κηνο�ς. Tο σημεριν�τοπων�μιο Kαρτερ�ςαπηχε� μν�μες εκε�-νης της οικτρ�ς απο-τυχ�ας. Δεξι�, η απο-τ�πωση της περιοχ�ςAμνισο�/Kαρτερο�απ� τον Bενετ� μηχα-νικ� Fr. Basilicata(1618).

Tου B∞™ÿ§∂π√À Xƒ∏™Δÿ¢∏

Kαθηγητ της Aραβικς Iστορ�ας –Διευθυντ του Iνστιτο�του

Eλληνοανατολικ�ν και Aφρικανικ�ν Σπουδ�ν

H∫∞ΔÕ∫Δ∏™∏ Δ∏˜ Kƒ◊Δ∏˜ ·fi ÙÔ˘˜ AÓ‰·ÏÔ˘Û›Ô˘˜ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˘˜ Î·È ËÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎÔ‡ ÂÌÈÚ¿ÙÔ˘ Ù˘ KÚ‹Ù˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ¿ÂÈÚ·ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ·Û¿ÊÂÈ·˜ Î·È ·ÓÙÈÊ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ËÁÒÓ –ÂÏ-

ÏËÓÈÎÒÓ Î·È ·Ú·‚ÈÎÒÓ– Ô˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘ÌÂ.OÈ AÓ‰·ÏÔ‡ÛÈÔÈ ÂΛÓÔÈ ‰ÈÒ¯ÙËÎ·Ó ·fi ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘˜ KfiÚ‰Ô‚·, ‡ÛÙÂÚ·

·fi ÌÈ· ·ÈÌ·ÙËÚ‹ ·ӿÛÙ·ÛË ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ¯·Ï›ÊË Ù˘ IÛ·Ó›·˜ Hakam(796–822). EÓ· ̤ÚÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·ӷÛٿ٘ Ù˘ KfiÚ‰Ô‚·˜ ÂÁηٷÛÙ¿ıËΠÛÙÔºÂ˙ Ù˘ BfiÚÂÈ·˜ AÊÚÈ΋˜. OÈ ˘fiÏÔÈÔÈ Î·Ù¢ı‡ÓıËÎ·Ó ÛÙËÓ A›Á˘ÙÔ, ηٿ Ù·ÚÒÙ· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ‚·ÛÈÏ›·˜ ÙÔ˘ ¯·Ï›ÊË Ma’mun (813–833). EΛ, ˆÊÂÏÔ‡ÌÂ-

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 21

ÓÔÈ ·fi ÙȘ ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ Ù·Ú·¯¤˜, η٤Ϸ‚·Ó ÙËÓ AÏÂÍ¿Ó-‰ÚÂÈ·, ·ÏÏ¿ ÙÂÏÈο ÓÈ΋ıËÎ·Ó ·fi ÙÔÓ ÛÙÚ·ÙËÁfi Abd Allahbn. Tahir, ·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔ ÙÔ˘ ¯·Ï›ÊË Ma’mun, Î·È ˘Ô¯ÚÂÒ-ıËÎ·Ó Ó· ÂÁηٷÏ›„Ô˘Ó ÙËÓ A›Á˘ÙÔ. H ÂfiÌÂÓË ÂÚȤ-ÙÂÈ¿ ÙÔ˘˜ η٤ÏËÍ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë Ù˘ KÚ‹Ù˘. M ·Ú¯ËÁfiÙÔÓ Abu Hafs ˆÊÂÏ‹ıËÎ·Ó ·fi ÙÔ ÎÂÓfi Ô˘ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁË-ÛÂ Ë Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ £ˆÌ¿ ÛÙÔ AÈÁ·›Ô (821–823) Î·È Î·Ù¤-Ï·‚·Ó ·ÓÂÓfi¯ÏËÙÔÈ ÙÔ ÓËÛ› (ÂÚ. 824).

OÈ ·Ú·‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÁÂÓÈο fiÙÈ ‰fiıËΠ·fi ÙÔÓAbd Allah bn. Tahir ÂÏ¢ıÂÚ›· ÂÎÏÔÁ‹˜ ÛÙÔÓ Abu Hafs ηÈ

ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙÔ˘ Ó· ÌÂÙ·Ó·ÛÙ‡ÛÔ˘Ó Û fiÔÈ· ¯ÚÈÛÙÈ·-ÓÈ΋ ÁË ‹ıÂÏ·Ó. ™˘ÌÏËڈ̷ÙÈΤ˜ fï˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·fiÙÔÓ Ibn Sa ‘id (†1274) Î·È ÙÔÓ Ibn Khaldun (†1406) Ú›¯ÓÔ˘ÓÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Êˆ˜, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·˜ ÚËÙ¿ Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ fiÙÈÙÔ˘˜ AÓ‰·ÏÔ‡ÛÈÔ˘˜ ¤ÛÙÂÈÏ·Ó ÛÙËÓ KÚ‹ÙË ÔÈ AÈÁ‡ÙÈÔÈ. ONuwayri ÚÔÛı¤ÙÂÈ fiÙÈ ÔÈ AÈÁ‡ÙÈÔÈ ÙÔ˘˜ ÚÔÌ‹ıÂ˘Û·Ó Î·ÈÙ· ÏÔ›· ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜. OÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·˘Ù¤˜, ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfiÌ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂӉ›ÍÂȘ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ EÁÎÒÌÈÔÓ ÙÔ˘AÁ›Ô˘ AÓ‰Ú¤·, Ô‰ËÁÔ‡Ó ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· fiÙÈ Ë ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·-ÓÈ΋ ηٿÎÙËÛË Ù˘ KÚ‹Ù˘ ‰ÂÓ ˘‹ÚÍÂ Ù˘¯·›· Î·È fiÙÈ

H Mετ� την αποτυχ�α τηςεπιχε�ρησης ανακατ�ληψηςτης Kρ�της, ο στρατηγ�ςKρατερ�ς �φυγε καταδιω-κ�μενος απ� τους Σαρακη-νο�ς. Kοντ� στην Kω αιχ-μαλωτ�στηκε και, κατ� τιςπηγ�ς, υπ�στη μαρτυρικ�θ�νατο. Στη μικρογραφ�ααπ� τον Iω. Σκυλ�τζη, οανασκολοπισμ�ς του Kρα-τερο� απ� τους δι"κτες του.

H H κατ�κτηση της Kρ�-της απ� τους Aνδαλο�σι-ους Aραβες το 823–24στ�ρησε το Bυζ�ντιο απ��να σημαντικ� στρατωτι-κ� �ρεισμα. H Kρ�τηαποτ�λεσε για π�νω απ��ναν αι"να ορμητ�ριοτων Aρ�βων για τις επι-δρομ�ς τους στην Aν.Mεσ�γειο και το Aιγα�ο.Στη μικρογραφ�α απ�τον Iω. Σκυλ�τζη, αναπα-ρ�σταση της εκστρατε�αςτου αραβικο� στ�λουστην Kρ�τη.

22 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

·ÔÙ¤ÏÂÛÂ Ê˘ÛÈ΋ Û˘Ó¤ÂÈ· Ù˘ Ó·˘ÙÈ΋˜ ÈÛ¯‡Ô˜Ù˘ AÈÁ‡ÙÔ˘, Ë ÔÔ›· ¿ÓÙÔÙ ÂÔÊı·ÏÌÈÔ‡Û Ìȷ¤ÎÙ·ÛË ÛÙËÓ KÚ‹ÙË Î·È ÙÂÏÈο ‚Ú‹Î ÙÔÓ ÙÚfiÔÓ· ÙÔ ÂÙ‡¯ÂÈ Ì ÙË ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛË ÙˆÓ AÓ‰·ÏÔ˘Û›ˆÓ.OÈ AÈÁ‡ÙÈÔÈ ÒıËÛ·Ó ÙÔÓ Abu Hafs Ó· ηٷϿ‚ÂÈ ÙËÓKÚ‹ÙË fiÙ·Ó ·ÓÙÈÏ‹ÊıËÎ·Ó ÙÔ ÎÂÓfi ÛÙËÓ ¿Ì˘Ó· ÙˆÓB˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ·ӿÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ £ˆÌ¿.

°È· ÙËÓ ·fi‚·ÛË Î·È ÚԤϷÛË ÙÔ˘ Abu Hafs ÂÏ¿-¯ÈÛÙ· Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ¿. O °ÂÓ¤ÛÈÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÔÈ AÚ·-‚˜ ·Ô‚È‚¿ÛÙËÎ·Ó Û ¤Ó· ·ÎÚˆÙ‹ÚÈ Ô˘ ÏÂÁfiÙ·ÓX¿Ú·Í, ÙÔ ÔÔ›Ô Û˘Á¯¤ÂÙ·È Û˘¯Ó¿ Ì ÙÔÓ X¿Ó‰·Î·,ÙË ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚË ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙˆÓ AÓ‰·ÏÔ˘Û›ˆÓ.Afi ÂΛ ÔÈ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ ÚÔ‹Ï·Û·Ó ‚fiÚÂÈ·, ÚÔ˜ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛËÌÂÚÈÓÔ‡ HÚ·ÎÏ›Ԣ, Ô‰ËÁÔ‡ÌÂ-ÓÔÈ ·fi ¤Ó·Ó ÚÔ‰fiÙË ÌÔÓ·¯fi. EΛ ›‰Ú˘Û·Ó ÌÈ· fi-ÏË ÙËÓ ÔÔ›· ÂÚȤ‚·Ï·Ó Ì ٿÊÚÔ (¯¿Ó‰·Î·), ·fiÙËÓ ÔÔ›· Î·È ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ Ë fiÏË X¿Ó‰·Í.

OÈ ÛÙÚ·ÙȈÙÈΤ˜ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ ÙˆÓ AÓ‰·ÏÔ˘Û›ˆÓÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓ Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ÙËÓ ·Ú¯È΋ ·fi-‚·ÛË Ì¿˜ Â›Ó·È ¿ÁÓˆÛÙ˜. °ÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÌfiÓÔ fiÙÈ Ë Ó¤·ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· X¿Ó‰·Í ¤ÁÈÓÂ Ë ‚¿ÛË ·fi ÙËÓ ÔÔ›·ÂÍ·¤Ï˘Û·Ó ÙȘ ÂÈı¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ ÓË-Û›, ̤¯ÚÈ Ô˘ ÙÔ Î·Ù¤Ï·‚·Ó ÔÏfiÎÏËÚÔ. ™ÙȘ ·Ú·‚ÈΤ˜ËÁ¤˜ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·Ó¤Ó·˜ ˘·ÈÓÈÁÌfi˜ ÁÈ· ›ıÂÛËÙˆÓ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ °fiÚÙ˘Ó·˜, Ô˘‹Ù·Ó Ë ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡. ¶Ú¤ÂÈ ¿ÓÙˆ˜ Ó··ÔÚÚÈÊıÔ‡Ó ˆ˜ Ì˘ı‡̷ٷ fiÛ· ÁÚ¿ÊÂÈ Ô °ÂÓ¤ÛÈÔ˜ÂÚ› Ì·ÚÙ˘Ú›Ô˘ ÙÔ˘ ÂÈÛÎfiÔ˘ °ÔÚÙ‡Ó˘ K˘Ú›ÏÏÔ˘Î·È ÂÚ› ·Ó·ÁηÛÙÈÎÔ‡ ÂÍÈÛÏ·ÌÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ Î·ÙԛΈÓ,Ô˘ ·ӷϷ̂¿ÓÔÓÙ·È ·fi ÔÏÏÔ‡˜ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘˜ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÌÈÏÔ‡Ó ·ÎfiÌË Î·È ÁÈ· Ì·˙ÈΤ˜ÛÊ·Á¤˜ ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡. ™‡Ìʈӷ Ì ٷ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡-ÓÙ· ÈÛÏ·ÌÈο ¤ıÈÌ·, fiÙ·Ó ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÂÓfi˜ ÙfiÔ˘ ‰ÂÓÚfi‚·ÏÏ·Ó ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË, ·¤Ê¢Á·Ó ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÙÔ˘˜, Î·È ÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ› Î·È ÈÔ˘‰·›ÔÈ (ahladh-dhimmah) ˘Ô¯ÚÂÒÓÔÓÙ·Ó ·ÏÒ˜ Ó· ÏËÚÒ-ÓÔ˘Ó ÊfiÚÔ˘˜.

OÈ ÂÓÙfiÈÔÈ ·Ê¤ıËÎ·Ó ÂχıÂÚÔÈ ÛÙËÓ ¿ÛÎËÛË Ù˘ıÚËÛΛ·˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙË ÁˆÚÁÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÚÁ·Û›· Ô˘‹Ù·Ó Ë Î‡ÚÈ· ··Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘˜. E›Ó·È ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙÔfiÙÈ Î·Ì›· ·ӿÛÙ·ÛË ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÒÓ KÚËÙÒÓ ‰ÂӷӷʤÚÂÙ·È ÛÙȘ ·Ú·‚ÈΤ˜ Î·È ÙȘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ËÁ¤˜.XˆÚ›˜ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›· Ë ÁˆÚÁ›· ·Ê¤ıËΠÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓÓÙfiȈÓ. OÈ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÛÙËÓ A›Á˘ÙÔ,ÙÔÓ ÚÒÙÔ ·ÈÒÓ· Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÙËÓ ·Ú·‚È΋ η-Ù¿ÎÙËÛË, ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ·Û¯ÔÏ‹ıËÎ·Ó Ì ÙË ÁˆÚÁ›·, Ô-χ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ı· ·Ó·Ì›¯ıËÎ·Ó ÛÙË ÁˆÚÁÈ΋ ˙ˆ‹ Ù˘KÚ‹Ù˘, ηıÒ˜ ˙Ô‡Û·Ó Û˘Ó¯Ҙ «Â› Ô‰fi˜ ÔϤ-ÌÔ˘».

TÔ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎfi Î·È ‰ÈηÛÙÈÎfiÛ‡ÛÙËÌ· ÛÙËÓ ·Ú·‚ÔÎÚ·ÙÔ‡ÌÂ-ÓË KÚ‹ÙË ÌfiÓÔ Û ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì-̤˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÛÎÈ·ÁÚ·Ê‹-ÛÔ˘ÌÂ. °ÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÌfiÓÔ fiÙÈ ‰È-ÔÈÎËÙÈο ÙÔ ÓËÛ› ›¯Â ÌÔÈÚ·ÛÙ›Û ۷ڿÓÙ· ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È fiÙÈ ÙÔ‰ÈÔÈÎÔ‡Û·Ó ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔÈ ÂÌ›ÚË-‰Â˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÌfiÓÔ ıˆÚËÙÈο·Ó·ÁÓÒÚÈ˙·Ó ÙËÓ ÂÈ΢ÚÈ·Ú¯›·ÙÔ˘ ¯·Ï›ÊË Ù˘ B·Á‰¿Ù˘. OÈ ÂÌ›Úˉ˜ ·˘ÙÔ› ‹Ù·Ó·fiÁÔÓÔÈ ÙÔ˘ Abu Hafs Î·È ¤ÎÔ‚·Ó ‰Èο ÙÔ˘˜ ÓÔÌ›-ÛÌ·Ù·. O G. C. Miles, ¤¯ÔÓÙ·˜ Ù· ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· ·˘Ù¿ ˆ˜‚¿ÛË, ÚÔÛ¿ıËÛ ӷ Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÂÈ ÙË ÁÂÓ·ÏÔÁ›·ÙˆÓ ÂÌ›ÚˉˆÓ. ™ÙËÓ Î·Ù¿Ù·ÍË ·˘Ù‹ ÙÔ˘ Miles ˘¿Ú-¯Ô˘Ó ÎÂÓ¿ Ô˘ ÌfiÓÔ ÌÈ· Ó¤· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ıÂÒÚËÛËÙˆÓ ÓÔÌÈÛÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ‰È·ÛÒıËÎ·Ó ÌÔÚ› Ó· Û˘-ÌÏËÚÒÛÂÈ. ¢ÂÓ Â›Ó·È ÛˆÛÙ‹ ¿ÓÙˆ˜, Ë ¿Ô„Ë Û‡Ì-ʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ˘‹Ú¯·Ó Èı·ÓÒ˜ ‰‡Ô ÌÔ˘ÛÔ˘Ï-Ì·ÓÈο ‚·Û›ÏÂÈ· ÛÙËÓ KÚ‹ÙË. OÈ ·Ú·‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÚËÙ¿ ¿ÓÙ· ¤Ó·Ó ÂÌ›ÚË Ù˘ KÚ‹Ù˘ ˆ˜·ÓÒÙ·ÙÔ ·Ú¯ËÁfi ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡.

H ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙÔ˘ ¯·Ï›ÊË Ù˘ B·Á‰¿Ù˘ ˆ˜ ·ÓÒ-Ù·Ù˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ ·Ú¯‹˜ (amir al-mun minin) ·fiÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˘˜ Ù˘ KÚ‹Ù˘, ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÙ·È·fi ÙË Ì·ÚÙ˘Ú›· ÙˆÓ ÓÔÌÈÛÌ¿ÙˆÓ, ÛÙ· ÔÔ›· ›ӷȯ·Ú·Á̤ÓÔ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ÂοÛÙÔÙ ¯·Ï›ÊË Ù˘ B·-Á‰¿Ù˘. EÍ¿ÏÏÔ˘, Ë ¯·Ï·Ú‹ Û‡Ó‰ÂÛË ÙˆÓ ÂÌ›ÚˉˆÓÙ˘ KÚ‹Ù˘ Ì ÙÔÓ ¯·Ï›ÊË Ù˘ B·Á‰¿Ù˘ ÈÛÙÔÔÈ›-Ù·È ¿ÏÈ ·fi Ù· ÓÔÌ›ÛÌ·Ù·. TÚ›· ‰ËÓ¿ÚÈ· Ù· ÔÔ›·Ê¤ÚÔ˘Ó ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›· 894-895, ¤¯Ô˘Ó ¯·Ú·Á̤ӷ ÙÔfiÓÔÌ· ÙÔ˘ ̄ ·Ï›ÊË Mutamid, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤ı·Ó ÙÔ 892,

Î·È fi¯È ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ‰È·‰fi¯Ô˘ ÙÔ˘ Mutamid, ·Ô-ηχÙÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ fiÛË Ï›ÁË ÚÔÛÔ¯‹ ¤‰ÈÓ·Ó ÔÈ ÌÔ˘-ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ Ù˘ KÚ‹Ù˘, ÛÙÔÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ·Ú¯Ë-Áfi, ÙÔÓ ¯·Ï›ÊË Ù˘ B·Á‰¿Ù˘.

OÈ ·Ú·‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜ Ì¿˜ ·Ú·‰›-‰Ô˘Ó Ï›Á˜, ·ÏÏ¿ ıÂÙÈΤ˜ ÏËÚÔ-ÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ ‰ÈηÛÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·Ô˘ ›Û¯˘Â ÛÙËÓ KÚ‹ÙË. ¢ÂÓ ‰È·-ÛÒıËÎ·Ó ÓÔÌÈο ¤ÁÁÚ·Ê·, ·ÏÏ¿ÔÈ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi·ÍÈfiÈÛÙÔ˘˜ AÚ·‚˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜.O Himyari ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Ô Fathbn. al-Ala ‹Ù·Ó Ô ·Ú¯È‰ÈηÛÙ‹˜Ù˘ KÚ‹Ù˘. ¶ÈÔ ·ÍÈfiÏÔÁË Â›Ó·È ËÏËÚÔÊÔÚ›· Ô˘ Ì·˜ ·Ú·‰›‰ÂÈ Ô

Û˘ÁÁڷʤ·˜ Î·È ÓÔÌÔÌ·ı‹˜ ÙÔ˘ 10Ô˘ ·ÈÒÓ· Ibn al-Faradi. AӷʤÚÂÈ fiÙÈ ÛÙË ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈ΋ KÚ‹ÙË˙Ô‡Û ¤Ó·˜ ÓÔÌÔÌ·ı‹˜ Ô˘ ÏÂÁfiÙ·Ó Marwan bn.Abd al-Malik, Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â ÁÂÓÓËı› Î·È ÌÔÚʈı›ÛÙËÓ IÛ·Ó›·. O Marwan ·ÔÏ¿Ì‚·Ó ÁÂÓÈÎfiÙÂÚËÂÎÙ›ÌËÛË ÁÈ· ÙȘ ÓÔÌÈΤ˜ ÙÔ˘ ÈηÓfiÙËÙ˜, ÒÛÙ ÔÈÚÔ‡¯ÔÓÙ˜ Ù˘ KÚ‹Ù˘ ÙÔÓ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·Ó Û˘¯Ó¿,ÁÈ· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘ Û ÓÔÌÈο ı¤Ì·Ù·(fatwa).

H ÔÈÎÔÓÔÌ›· Ù˘ KÚ‹Ù˘ ηٿ ÙËÓ ·Ú·‚ÔÎÚ·Ù›·fiÛÔ Î·È ·Ó Ê·›ÓÂÙ·È ·Ú¿ÍÂÓÔ, ‹Ù·Ó ·ÓıËÚfiÙ·ÙË. HÌÂÙ·‚ÔÏ‹ Ù˘ KÚ‹Ù˘ ·fi ÌÈ· ·ÔÌ·ÎÚ˘Ṳ̂ÓË·گ›·, ·fiÏ˘Ù· ˘ÔÙ·Á̤ÓË ÛÙÔ ÎÏÂÈÛÙfi ‚˘˙·ÓÙÈ-Ófi ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·, Û ÌÈ· ·˘ÙfiÓÔÌË ÔÏÈÙÈÎ¿Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈο ¯ÒÚ·, ÂÍËÁ› ÙËÓ ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ·˘Ù‹ Úfi-Ô‰Ô. H ·Ú·‚ÔÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓË KÚ‹ÙË ·Ó¤Ù˘Í Â͈ÙÂÚÈ-Îfi ÂÌfiÚÈÔ Ì ÔÏϤ˜ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈΤ˜ ¯ÒÚ˜ ηȷÊfiÙÔ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó ÔÏϤ˜ ·ÁÔÚ¤˜, ¤ÙÔÈ̘ Ó··ÔÚÚÔÊ‹ÛÔ˘Ó Ù· ÁˆÚÁÈο ÚÔ˚fiÓÙ· Ù˘, ÂÓÙ·ÙÈ-ÎÔÔÈ‹ıËÎÂ Î·È Ë Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÛÙÔ ÓËÛ›.

H ÈÛ¯˘Ú‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›· Ù˘ ·Ú·‚ÔÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓ˘ KÚ‹-Ù˘ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ÙË ÌÂÙ·ÏÏÈ΋ Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ ÓÔÌÈ-

ÛÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÎfiËÎ·Ó ÛÙÔ ÓËÛ›. EÓ·˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·ÚÈı-ÌÒÓ ÙˆÓ ÓÔÌÈÛÌ¿ÙˆÓ ·˘ÙÒÓ, ¯Ú˘ÛÒÓ, ·ÚÁ˘ÚÒÓ Î·È¯¿ÏÎÈÓˆÓ, ¤¯Ô˘Ó ηٷÏËÎÙÈο ÛÙ·ıÂÚ‹ Û‡ÓıÂÛËÎ·È Î·ıÔÚÈṲ̂ÓÔ ‚¿ÚÔ˜.

H ·Ó·Î·Ù¿ÏË„Ë Ù˘ KÚ‹Ù˘

OÈ AÓ‰·ÏÔ‡ÛÈÔÈ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ ‰ÂÓ ·ÚΤÛÙËηÓÛÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë Ù˘ KÚ‹Ù˘, ·ÏÏ¿ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ ÙË˜Î˘ÚÈ·Ú¯›·˜ ÙÔ˘˜ ÂÍ·¤Ï˘Û·Ó ·‰È¿ÎÔ˜ ÂȉÚÔ̤˜ÛÙ· ÓËÛÈ¿ ÙÔ˘ AÈÁ·›Ô˘. I‰È·›ÙÂÚ· ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘10Ô˘ ·ÈÒÓ· Ù· ÓËÛÈ¿ ÙÔ˘ AÈÁ·›Ô˘ Î·È ÔÈ ·Ú·ÏȷΤ˜ÂÚÈÔ¯¤˜ ÛÊ˘ÚÔÎÔÔ‡ÓÙ·Ó ·ÓÂϤËÙ· ·fi ÙȘ ÂÈ-‰ÚÔ̤˜ ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎÒÓ ÛÙfiÏˆÓ Ù˘ ™˘Ú›·˜(T·ÚÛÔ‡ Î·È TÚ›ÔÏ˘), Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Î¿Ùˆ ·fiÙËÓ ÂÈ΢ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓ A‚‚·ÛȉÒÓ ¯·ÏÈÊÒÓ Ù˘ B·-Á‰¿Ù˘, AÈÁ‡ÙÔ˘ Î·È KÚ‹Ù˘.

Oˆ˜ ÔÏÔοı·Ú· Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó fiϘ ÔÈ ËÁ¤˜, Â˘Ù˘-¯Ò˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜, ÔÈ ·Ú·‚ÈÎÔ› ÛÙfiÏÔÈ Ô˘‰¤-ÔÙ ¤‰Ú·Û·Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡. MfiÓÔ ÔÈ ·ÈÁ˘ÙÈ·ÎÔ› ηÈÔÈ Û˘ÚÈ·ÎÔ› ÛÙfiÏÔÈ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·Ó ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜,ȉȷ›ÙÂÚ· ηٿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘ Ë A›Á˘ÙÔ˜ ›¯Â ̆ Ô-Ù·¯ı›, ÁÈ· Û‡ÓÙÔÌÔ ‰È¿ÛÙËÌ· (905-935), ÛÙÔ˘˜A‚‚·Û›‰Â˜. E›Ó·È ¿ÓÙˆ˜ ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙÔ fiÙÈ ÛÙË ÊÔ-‚ÂÚ‹ ÂȉÚÔÌ‹ ÙÔ˘ §¤ÔÓÙ· TÚÈÔÏ›ÙË ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘£ÂÛÛ·ÏÔӛ΢ (904), ÂÓÒ ÔÈ ÛÙfiÏÔÈ Ù˘ AÈÁ‡ÙÔ˘ ηÈÙ˘ ™˘Ú›·˜ Û˘ÓÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ÛÙÂÓ¿, ÔÈ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈÙ˘ KÚ‹Ù˘, fiˆ˜ Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ› Ô K·ÌÈÓÈ¿Ù˘, Ô‡-ÙÂ Î·Ó Â›¯·Ó ÂȉÔÔÈËı›.

OÈ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ Ù˘ KÚ‹Ù˘, ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙȘ·Ï¤˜ ÂȉÚÔ̤˜ ÙÔ˘˜, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ¤Ó· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ-Îfi Û¯¤‰ÈÔ, η٤ÎÙËÛ·Ó ÛÙ·ıÂÚ¿ ÔÚÈṲ̂ӷ ÓËÛÈ¿, ·fiÙ· ÔÔ›· ÌÂÚÈο ÂÚËÌÒıËÎ·Ó Î·È ̄ ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËηӈ˜ Ó·˘ÙÈΤ˜ ‚¿ÛÂȘ (A›ÁÈÓ·), ÂÓÒ Û ¿ÏÏ· ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ·Ú¤ÌÂÈÓ·Ó, ÏËÚÒÓÔÓÙ·˜ ÊfiÚÔ˘˜ (N¿ÍÔ˜). ™ÙÔ ÌÔ˘-ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎfi ‰›ÎÙ˘Ô ·Ó‹Î·Ó ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ù· ÓËÛÈ¿¢›·, IÔ˜, ¶¿ÚÔ˜, N¿ÍÔ˜, EÏ·ÊfiÓËÛÔ˜ Î·È A›ÁÈÓ·.

H ·Ú·‚È΋ ηٿÎÙË-ÛË Ù˘ KÚ‹Ù˘ Î·È Ë·Ó¿ÎÙËÛ‹ Ù˘ ·fiÙÔÓ NÈÎËÊfiÚÔ ºˆÎ¿

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 23

™ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ·˘Ù‹ ¤‰ˆÛ ٤ÏÔ˜ Ë ÂÈÙ˘¯‹˜ ÂÎ-ÛÙÚ·Ù›· ÚÔ˜ ·Ó¿ÎÙËÛË Ù˘ KÚ‹Ù˘ ·fi ÙÔÓ NÈÎË-ÊfiÚÔ ºˆÎ¿ (961). KÏÂȉ› Ù˘ ÂÈÙ˘¯›·˜ ÙÔ˘ NÈÎËÊfi-ÚÔ˘ ‹Ù·Ó Ë ÚÔ·Ú·Û΢‹ ÂÓfi˜ ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ˘ Î·È Ù¤-ÏÂÈ· ÂÍÔÏÈṲ̂ÓÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘. T¤ÙÔÈÔ˜ ÛÙfiÏÔ˜ ‹Ù·Ó·‰‡Ó·ÙÔ Ó· ÌËÓ ÂÈÛËÌ·Óı› ·fi Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙÔ˘˜ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˘˜ Ù˘ KÚ‹Ù˘, Ô˘ ·ÓÈÎfi‚ÏËÙÔÈ ·¤-Û˘Ú·Ó ÙÔ ÛÙfiÏÔ ÙÔ˘˜. TÔ Úfi‚ÏËÌ· ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘ Ù˘ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈ΋˜ KÚ‹Ù˘ ‰ÂÓ ¤ÁÈÓ ÔÙ¤ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ¤Ú¢ӷ˜. TÈ ¤ÁÈÓÂ Ô ÂÚÈ‚fiËÙÔ˜ ÛÙfiÏÔ˜ ÙÔ˘˜, Ô˘ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Â›¯Â ÛËÌÂÈÒÛÂÈ ÙfiÛ˜ ӛΘ Î·È Â›¯ÂÊı¿ÛÂÈ Ò˜ ÙËÓ ¶ÚÔÔÓÙ›‰·; H ÏËÚÔÊÔÚ›· ÙÔ˘ ÔÈ-ËÙ‹ ÙÔ˘ 12Ô˘ ·ÈÒÓ· KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ M·Ó·ÛÛ‹ fiÙÈfiÏÔ˜ Ô ·Ú·‚ÈÎfi˜ ÛÙfiÏÔ˜ ‚˘ı›ÛÙËΠÂϤÁ¯ÂÙ·È ˆ˜·Ó·ÍÈfiÈÛÙË. Afi ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓÛ˘ÁÁڷʤˆÓ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Î·Ì›· ÛÔ‚·Ú‹ Ó·˘Ì·¯›·‰ÂÓ ¤ÁÈÓ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi Î·È ÙÔ ÌÔ˘ÛÔ˘Ï-Ì·ÓÈÎfi ÛÙfiÏÔ. ¶ÈÛÙ‡ˆ fiÙÈ Î·È ÌfiÓÔ Ë ı¤· ÙÔ˘fiÁÎÔ˘ ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘ ÙÔ˘ NÈÎËÊfiÚÔ˘ ºˆÎ¿ ·Ó¿ÁηÛÂÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˘˜ Ó· ·ÔÛ‡ÚÔ˘Ó ÙÔ ÛÙfiÏÔ ÙÔ˘˜.O ·ÍÈfiÈÛÙÔ˜ AÚ·‚·˜ Û˘ÁÁڷʤ·˜ Abd al-Wahid al-Marrakushi (13Ô˜ ·È.) ·ÓÙÏÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔÓ Humaydi(10Ô˜ ·È.) ÚÔÛʤÚÂÈ ÙËÓ ÔÏ˘ÙÈÌfiÙ·ÙË ÏËÚÔÊÔÚ›·fiÙÈ ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÈÛÏ·ÌÈÎÔ‡ ÛÙfiÏÔ˘ ‰È¤Ê˘ÁÂ, ÌÂÙ·-ʤÚÔÓÙ·˜ ÔÏÏÔ‡˜ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˘˜ Û IÛ·Ó›·, A›-Á˘ÙÔ Î·È ™ÈÎÂÏ›·.

MfiÓÔ ÌÈ· ÈÛ¯˘Ú‹ ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi Ù· ¿ÏÏ· ÌÔ˘ÛÔ˘Ï-Ì·ÓÈο ÎÚ¿ÙË ı· ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ˙ ›Ûˆ˜ ÙË ‰È¿ÛˆÛË ÙˆÓÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓ Î·Ù·ÎÙËÙÒÓ Ù˘ KÚ‹Ù˘, AÏÏ¿ η-ÌÈ¿ Ù¤ÙÔÈ· ‚Ô‹ıÂÈ· ‰ÂÓ ¤Êı·ÛÂ, ·Ú¿ ÙȘ Û˘Áί˘-̤Ó˜ Ó‡ÍÂȘ Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ·Ú·‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜. H ÚÔÔ-ÙÈ΋ ÁÈ· ÌÈ· ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈ΋ ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi Ù· ¿ÏÏ·ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈο ÎÚ¿ÙË ‹Ù·Ó ÂÏ¿¯ÈÛÙË, ÌÔÏÔÓfiÙÈ, ıÂ-ˆÚËÙÈο, fiÏ· ›¯·Ó ηı‹ÎÔÓ Ó· Û‡ÛÔ˘Ó Û ‚Ô‹-ıÂÈ· ÙˆÓ ·‰ÂÏÊÒÓ ÙÔ˘˜ Ù˘ KÚ‹Ù˘. OÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ›‹Ù·Ó ÂÓ‹ÌÂÚÔÈ ÙÔ˘ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘ ·˘ÙÔ‡, Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È·Ú·ÛÙ·ÙÈο ÛÙÔ˘˜ ™˘Ó¯ÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘ £ÂÔÊ¿ÓÔ˘˜ «¢Â-

‰ÔÈÎfiÙ˜ (...) ÙËÓ ÌÂÁ¿ÏËÓ Û˘ÌÌ·¯›·Ó ÙˆÓ ÔÌÔÚÔ‡ÓÙˆÓ

™·Ú·ÎËÓÒÓ Î·È ÙÔÓ ÛÙfiÏÔÓ ÙˆÓ ™¿ÓˆÓ Î·È AÊÚÈÎÒÓ».

AÏÏ¿ Ô ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎfi˜ ÎfiÛÌÔ˜, ηٷÎÂÚÌ·ÙÈṲ̂-ÓÔ˜, Ì·ÛÙÈ˙fiÙ·Ó ·fi ·‰È¿ÎÔ˜ ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ ¤Úȉ˜.OÈ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ Ù˘ IÛ·Ó›·˜ ÌÈÛÔ‡Û·Ó ÙÔ ·ÊÚÈη-ÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙˆÓ º·ÙÈÌȉÒÓ Î·È ··Û¯ÔÏË̤ÓÔÈ ÌÂÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ÎÚ·ÙÒÓ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂ-ÙÒÈ˙·Ó ÛÙ· ‚fiÚÂÈ· Û‡ÓÔÚ¿ ÙÔ˘˜, ‰ÂÓ Â›¯·Ó ‰È¿ıÂÛËÓ· ÂӉȷÊÂÚıÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ Ù‡¯Ë ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓÙ˘ KÚ‹Ù˘. OÈ A‚‚·Û›‰Â˜ ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó È· ·-Ú¿ ¤Ó· ˘ÔÙ˘Ò‰Â˜ ÎÚ¿ÙÔ˜, Ô˘ ‰È·ÚÎÒ˜ ηÙڷ΢-ÏÔ‡Û ÛÙË ‰È¿Ï˘ÛË. TÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙˆÓ º·ÙÈÌȉÒÓ ÛÙËBfiÚÂÈ· AÊÚÈ΋ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÙË ÌfiÓË ·ÍÈfiÏÔÁË ÌÔ˘-ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Ô˘ ‰È¤ıÂÙ ·ÍÈfiÌ·¯Ô ÛÙfiÏÔ.Ö˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ™È›Ù˜ º·ÙÈÌ›‰Â˜ Ô ÈÂÚfi˜ fiÏÂÌÔ˜(jihad) ÛÙÚÂÊfiÙ·Ó fi¯È ÌfiÓÔ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ·›ÛÙˆÓ,·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓ Ô˘ ‰ÂÓ ·Ú·‰¤¯ÔÓÙ·ÓÁÈ· ·Ú¯ËÁÔ‡˜ Ù˘ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜(umma) ÙÔ˘˜ ÁÓ‹ÛÈÔ˘˜ ·fiÁÔÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ¶ÚÔÊ‹ÙËMˆ¯¿ÌÂÙ, ‰ËÏ·‰‹ ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜ ‰˘Ó·ÛÙ›·.

O Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÙÔ˘ NÈÎËÊfiÚÔ˘ ºˆÎ¿ º·ÙÈÌ›‰Ë˜ ÂÌ›-Ú˘ Mu ‘izz, ·ËÓ‹˜ ‰ÈÒÎÙ˘ ÙˆÓ AÈÁ˘Ù›ˆÓ ÌÔ˘-ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓ Ô˘ ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙·Ó ÙËÓ ÂÈ΢ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓA‚‚·ÛȉÒÓ Î·È fi¯È ÙË ‰È΋ ÙÔ˘, ›¯Â ı¤ÛÂÈ ˆ˜ Úˆ-Ù·Ú¯ÈÎfi ÙÔ˘ ÛÎÔfi ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘˜. H ÚÔÛÂ-ÎÙÈ΋ ÂÚÌËÓ›· ÌÈ·˜ ÂÈÛÙÔÏ‹˜ ÙÔ˘ Mu ‘izz, Ô˘ ‰È·-ÛÒıËΠÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Qadi an–Nu’man, ·Ôηχ-ÙÂÈ, fiˆ˜ ÈÛÙ‡ˆ, fiÙÈ ›Ûˆ ·fi ÙÔ ÚÔ·Á·Ó‰È-ÛÙÈÎfi ·Ú·¤Ù·ÛÌ· ÂÓfi˜ ‰‹ıÂÓ ÈÂÚÔ‡ ÔϤÌÔ˘ ÂÓ·-ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ ÌÔ˘-ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓ Ù˘ KÚ‹Ù˘, Ô Mu ‘izz ·ÔÛÎÔÔ‡ÛÂÛÙËÓ Ù·Â›ÓˆÛË ÙˆÓ AÈÁ˘Ù›ˆÓ Î·È ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔ-Ê‹ ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘ ÙÔ˘˜.

H ·‰˘Ó·Ì›· Ù˘ AÈÁ‡ÙÔ˘ Ó· Û˘Ó¯›ÛÂÈ ÙÔÓ ·ÓÂ-ÊԉȷÛÌfi Ù˘ KÚ‹Ù˘ Û˘Ó¤ÙÂÈÓ ηٿ ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ÛÙËÓ ÙÒÛË Ù˘. TÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi, ·Ú¿ÏÏËÏ· ÌÂÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË Ì ÙÔ˘˜ BÔ˘ÏÁ¿ÚÔ˘˜ Ô˘ ·ÔÏ¿Ì‚·ÓÂ

ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂΛÓË ÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ, ‚Ô‹ıËÛ ÙË ÛÙÚ·ÙȈ-ÙÈ΋ ȉÈÔÊ˘›· ÙÔ˘ NÈÎËÊfiÚÔ˘ ºˆÎ¿ Ó· ʤÚÂÈ Û ·›-ÛÈÔ ¤Ú·˜ ÙËÓ Î·Ï¿ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÙÔ˘. OÈÂÈÙÒÛÂȘ Ù˘ ·Ó¿ÎÙËÛ˘ Ù˘ KÚ‹Ù˘ ‹Ù·Ó ¿Ú·Ôχ ÌÂÁ¿Ï˜. TÔ ËıÈÎfi ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓ Ù˘ ™˘-Ú›·˜ ηٿÚÚ¢ÛÂ. °È· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ÙˆÓ ·Ú·‚ÈÎÒÓ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂˆÓ ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÌÔ˘-ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈ΋ fiÏË, Ë T·ÚÛfi˜, ¤ÂÛ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓB˘˙·ÓÙÈÓÒÓ (965).

H Ó›ÎË ÙÔ˘ NÈÎËÊfiÚÔ˘ ºˆÎ¿, ÙÔ 961, ÙÂÚÌ¿ÙÈÛ ÙËÛ‡ÁÎÚÔ˘ÛË ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘ Î·È ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÔ˘Ï-Ì¿ÓˆÓ Ù˘ KÚ‹Ù˘, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â›¯·Ó ÚfiÛηÈÚ· ÌÂÙ·-Ê˘Ù‡ÛÂÈ ÙÔÓ ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÌfi ÛÙÔ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈ-Îfi ÓËÛ› ÙÔ˘ AÈÁ·›Ô˘. H Ó›ÎË ·˘Ù‹ ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÙËÓ ·Ú-¯‹ ÙÔ˘ Ù¤ÏÔ˘˜ ÛÙÔÓ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ·ÁÒÓ· ÌÂٷ͇ B˘˙·-ÓÙÈÓÒÓ Î·È AÚ¿‚ˆÓ, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤Ì·ÈÓ ÙÒÚ· Û ÌÈ·Ó¤· ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈ΋ Î·Ì‹Ø Ë Ï¿ÛÙÈÁÁ· ÛÙÔ ÂÍ‹˜ ¿Ú-¯ÈÛ ӷ ÎÏ›ÓÂÈ ˘¤Ú ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ.

BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·:1. Ahrweiler, H.: «L’ Administration de la Crétebyzantine», Byzantion 31 (1961), σσ. 217–228.

2. Antoniadis–Bibicou, H.: «Etudes d’ histoiremaritime de Byzance à propos du Théme desCaaravisiens», Παρ�σι 1966.

3. Christides, V.: «The Conquest of Crete by the Arabs(ca. 824). A Turning Point in the Struggle betweenByzantium and Islam», Aκαδημ�α Aθην�ν. Aθνα1984.

4. Christides, V.: «Raid and Trade in the EasternMediterranean. A Treatise by Muhammad bh. ‘Umar,the Faqih from Occupied Moslem Crete and theRhodian Sea Law, Two Parallel Texts». Craeco–Arabia(1993), 63–102.

5. Kremp, M.: «Arabisches Kreta. Das Emiral derAndalusier (827–961)», Φρανκφο�ρτη 1995.

Õ H αν�κτηση τηςKρ�της, το 961, σ�-μανε την αποκατ�στα-ση της βυζαντιν�ς κυ-ριαρχ�ας στην Aν. Mε-σ�γειο. Στη μικρογρα-φ�α, απ� το «Xρονι-κ�ν» του Iω. Σκυλ�τζη,ο βυζαντιν�ς στρατ�ςμπροστ� στο κ�στροτου X�νδακα.

24 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

H «συγκυριαρχTου EÀÕ°°∂§√À B∂¡ŒΔ∏

Iστορικο της Mεσαιωνικ�ς Iστορ�ας

HKY¶PO™, ME TH ¢E™¶OZOY™A ı¤ÛË Ù˘ ÌÂÙ·-͇ AÈÁ·›Ô˘ Î·È EÁÁ‡˜ Î·È M¤Û˘ AÓ·ÙÔÏ‹˜,˘‹ÚÍ ÙÔ Ì‹ÏÔÓ Ù˘ ¤ÚȉԘ ÁÈ· ÙȘ ÌÂÁ¿Ï˜

‰˘Ó¿ÌÂȘ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÔ¯ÒÓ. O¯È ÌfiÓÔ ÏfiÁˆ Ù˘η›ÚÈ·˜ ı¤Û˘ Ù˘ ˆ˜ ΤÓÙÚÔ ÙÔ˘ ‰È·ÌÂÙ·ÎÔÌÈÛÙÈ-ÎÔ‡ ÂÌÔÚ›Ô˘ ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ÏÔ‡ÙÔ Ù˘ Û ͢-Ï›· Î·È Û ÎÔÈÙ¿ÛÌ·Ù· ¯·ÏÎÔ‡, ΢ڛˆ˜, Î·È ¿ÏψÓÌÂÙ¿ÏψÓ. ¢ÈÂΉÈ΋ıËΠ·fi ÙÔ˘˜ AÈÁ˘Ù›Ô˘˜ ηÈÙÔ˘˜ AÛÛ˘Ú›Ô˘˜, ÙÔ˘˜ EÏÏËÓ˜ Î·È ÙÔ˘˜ A¯·ÈÌÂÓ›-‰Â˜ ¶¤ÚÛ˜, ÙÔ˘˜ ¶ÙÔÏÂÌ·›Ô˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ™ÂÏ¢Λ-‰Â˜, ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ AÚ·‚˜, ÙÔ˘˜ Oıˆ-Ì·ÓÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ BÂÓÂÙÔ‡˜. MfiÓÔ Î¿Ùˆ ·fi ÙÔ Ú›-ÛÌ· ·˘Ùfi ÌÔÚ› ηÓ›˜ Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ ÙȘ ‰È¿ÊÔ-Ú˜ ÂÎÊ¿ÓÛÂȘ Ù˘ ΢Úȷ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, Û˘ÓÂÒ˜Î·È ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ÏÂÁfiÌÂÓ˘ «Û˘Á΢ÚÈ·Ú¯›·˜»(condominium) B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Î·È AÚ¿‚ˆÓ ·fi ÙÔÓ7Ô ¤ˆ˜ ÙÔÓ 10Ô ·ÈÒÓ·, ÂÚ›Ô‰Ô ÁÈ· ÙËÓ ÔÔ›· Ï›Á˜ÈÛÙÔÚÈΤ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó, ÙfiÛÔ ·fi ÙË ‚˘˙·-ÓÙÈÓ‹ fiÛÔ Î·È ·fi ÙËÓ ·Ú·‚È΋ ÏÂ˘Ú¿.

OÈ Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙÔ Î·ıÂÛÙÒ˜ ÙË˜Û˘Á΢ÚÈ·Ú¯›·˜/Ô˘‰ÂÙÂÚÔÔ›ËÛ˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËηÓηٿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ·Ú·‚È΋˜-ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈ΋˜ÂͿψÛ˘ (635-653) Û ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ‰‡Ô ¤ˆ˜ ÙfiÙÂÌÂÁ¿ÏˆÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÒÓ, ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘ Î·È Ù˘¶ÂÚÛ›·˜ ÙˆÓ ™·ÛÛ·ÓȉÒÓ. H ÌÔÓÈÌÔÔ›ËÛË ÙˆÓAÚ¿‚ˆÓ ηٷÎÙËÙÒÓ ÛÙ· ‰¿ÊË Ù˘ M. AÓ·ÙÔÏ‹˜(Bilad al-Sha’m) ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ ÌÈ· ηٿÛÙ·ÛË ÌË·Ó·ÙÚ¤„ÈÌË ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂfiÌÂÓÔ˘˜ ÙÚÂȘ ·ÈÒÓ˜ ÛÙËÓK‡ÚÔ.

Pax Byzantina

TÔ˘˜ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜, Ë K‡ÚÔ˜ ·ÔÏ¿Ì‚·ÓÂÏ‹ÚÔ˘˜ ËÚÂÌ›·˜ Î·È ÂÈÚ‹Ó˘, ηıÒ˜ Ë ÚˆÌ·˚΋ ηÈηÙfiÈÓ Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ΢ÚÈ·Ú¯›· ›¯·Ó ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ηٷÛÙ› Ë AÓ. MÂÛfiÁÂÈÔ˜¯ÒÚÔ˜ ÂÈÚËÓÈÎfi˜. MÂÙ¿, fï˜, ÙË ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈ΋ÂͿψÛË Ë Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÛÙËÓ K‡ÚÔ·ÌÊÈÛ‚ËÙ‹ıËÎÂ. TÔ ÓËÛ› ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÁÈ· ÙÔ B˘˙¿-ÓÙÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ‚¿ÛË ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· ÌÂÏ-ÏÔÓÙÈ΋ ·ӿÎÙËÛË Ù˘ M¤Û˘ AÓ·ÙÔÏ‹˜. TËÓ·ÂÈÏ‹ ÁÈ· ÙÔ˘˜ AÚ·‚˜ ÂÓ¤ÙÂÈÓÂ Ë Î·ÙÔ¯‹ ·fi ÙÔ˘˜B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ Ù˘ ÓËÛȈÙÈ΋˜ ‚¿Û˘Ù˘ AÚ¿‰Ô˘ ÛÙËÓ ·¤Ó·ÓÙÈ Û˘Úȷ΋·ÎÙ‹, ÌÂٷ͇ §·Ô‰ÈΛ·˜ Î·È TÚ›Ô-Ï˘. E› ‘Uthman ibn.- ‘Affan (644-656) ÔÈ AÚ·‚˜ ·¤ÎÙËÛ·Ó ÙÚÈ‚‹ ÌÂÙȘ Ó·˘ÙÈΤ˜ ÔÏÂÌÈΤ˜ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂÈ˜Î·È Ô ÂÈÛËÁËÙ‹˜ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜·Ú·‚ÈÎÔ‡ ÔÏÂÌÈÎÔ‡ ÛÙfiÏÔ˘Mu‘awiyah ibn-abi-Sufyan (Ô Mˆ·-‚›·˜ ‹ M·˘˝·˜ ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ)¤ÛÙÚ„ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛÙËÓ Î·-Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ K‡ÚÔ˘ ˆ˜ ÚÒÙÔ ‚‹-Ì· ÁÈ· ÙËÓ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË Ù˘ ı·-Ï¿ÛÛÈ·˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ÛÙË MÂÛfiÁÂÈÔ.

TÔ 649 Ô Mu‘awiyah ÂÈÙ¤ıËΠÛÙËÓ K‡ÚÔ Î·Èη٤Ϸ‚ ÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· KˆÓÛÙ¿ÓÙÈ·. TË ÏÂËÏ·-Û›·, ÙÔ˘˜ ÊfiÓÔ˘˜ Î·È ÙȘ ·È¯Ì·ÏˆÛ›Â˜ ‰È¤ÎԄ ˤÏ¢ÛË ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÛÙfiÏÔ˘ ˘fi ÙÔÓ ÎÔ˘‚ÈÎÔ˘Ï¿-ÚÈÔ K·ÎfiÚÚÈ˙Ô, Ô˘ ·Ó¿ÁηÛ ÙÔ˘˜ ÚˆÙfiÂÈÚÔ˘˜ÛÙȘ Ó·˘ÙÈΤ˜ ÔÏÂÌÈΤ˜ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ AÚ·‚˜ Ó·ÂÁηٷÏ›„Ô˘Ó ÙÔ ÓËÛ›. AÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó Î·È ¿ÏϘÚÔÛ¿ıÂȘ ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÙÔ ÓËÛ›,̤¯ÚÈ ÙÔ 688 ÂÚ›Ô˘, ÔfiÙ ˘ÔÁÚ¿ÊËΠ·Ó¿ÌÂÛ·

ÛÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ AÚ·‚˜ Ë Û˘Óı‹ÎË Ô˘-‰ÂÙÂÚÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡.

AÌÔÈ‚·›Â˜ ‰ÂÛ̇ÛÂȘ

H Û˘Óı‹ÎË ÙÔ˘ 688, ÙËÓ ÔÔ›· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ÈÛÙÔÚÈ-Îfi˜ £ÂÔÊ¿Ó˘, ηıfiÚÈ˙ ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ Û¯¤ÛˆÓÙˆÓ ‰‡Ô Ï¢ÚÒÓ ÁÂÓÈο ÛÙ· ‰¿ÊË Ô˘ ‰ÈÂΉÈÎÔ‡-Û·Ó. O ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ IÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ Bã ı· ·¤Û˘ÚÂÙÔ ·ÓÙ·ÚÙÈÎfi ÛÒÌ· ÙˆÓ M·Ú‰·˚ÙÒÓ ·fi ÙÔ §›‚·ÓÔ,

ÂÓÒ ÔÈ AÚ·‚˜ ‰ÂÛ̇ÔÓÙ·Ó Ó·Î·Ù·‚¿ÏÏÔ˘Ó ÁÈ· οı ̤ڷ ÙÔ˘¯ÚfiÓÔ˘ 100 ÓÔÌ›ÛÌ·Ù·, ¤Ó· ¿ÏÔ-ÁÔ Î·È ¤Ó·Ó ‰Ô‡ÏÔ. OÈ ‰‡Ô Ï¢-Ú¤˜ ı· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·Ó ÙÔ˘˜ ÊfiÚÔ˘˜·fi ÙËÓ I‚ËÚ›· (ÛËÌ. K·˘Î·Û›·),ÙËÓ AÚÌÂÓ›· Î·È ÙËÓ K‡ÚÔ. OÏfi-ÎÏËÚË Ë K‡ÚÔ˜ ÎËÚ‡ÛÛÔÓÙ·Ó·ÔÛÙÚ·ÙÈÎÔÔÈË̤ÓË, ÂÓÒ ËÚfiÛ‚·ÛË ÛÙÔ ÓËÛ› ‹Ù·Ó ÂχıÂ-ÚË ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÌfiÚÔ˘˜. O΢ÚÈ·Îfi˜ ÏËı˘ÛÌfi˜, ¯ÚÈÛÙÈ·-ÓÔ› Î·È (ηٿ Ôχ ÏÈÁfiÙÂÚÔÈ)

ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ, ¤Ú ӷ ·ÏÏËÏÔ‚ÔËıÔ‡ÓÙ·È ÛÂÂÚ›ÙˆÛË ÔÔÈ·Û‰‹ÔÙ ¤ÍˆıÂÓ Â›ıÂÛ˘. MÂÙÔÓ ÙÚfiÔ ·˘Ùfi ı· ·Ó·Ù˘ÛÛfiÙ·Ó ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚËÛ¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÏËı˘ÛÌÔ‡˜, ‚·ÛÈṲ̂ÓËÛ Îϛ̷ ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘. AÒÙÂÚÔ˜ ÛÎÔfi˜ ‹Ù·Ó ˉËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÌÈ·˜ Ô˘‰¤ÙÂÚ˘ K‡ÚÔ˘, ÌÈ· ·Ú¤ÓıÂ-ÛË Ì¤Û· ÛÙÔ Â˘Ú‡ ‰›Ô Ù˘ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛ˘ B˘˙·-ÓÙ›Ô˘ Î·È AÚ¿‚ˆÓ ÛÙ· ¿ÏÏ· ̤و·. H ηٿÛÙ·ÛË·˘Ù‹ ¤ÌÂÏÏ ӷ ‰È·ÚΤÛÂÈ ÂÚ›Ô˘ ÙÚÂȘ ·ÈÒÓ˜, ̤-¯ÚÈ ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·Ó·Î·Ù¿ÏË„Ë ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ ·fi ÙÔÓ

·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· NÈÎËÊfiÚÔ ºˆÎ¿, ÙÔ 965, Û ÌÈ· Â-Ú›Ô‰Ô Ô˘ Ë B˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Û‰ȷ‰Èηۛ· ·Ó¿Î·Ì„˘ Û fiÏÔ˘˜ ۯ‰fiÓ ÙÔ˘˜ ÙÔ-Ì›˜.

TÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ·˘Ùfi, ÙÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÂÌÊ·-Ó›˙ÂÙ·È Ó· ·ÔÙÂÏ› ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ÛÙËÓ K‡-ÚÔ, ÂÓÒ ÔÈ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˘˜ ‰ÂÓÂ›Ó·È Û·Ê›˜. øÛÙfiÛÔ, ·fi ÂӉ›ÍÂȘ Û ‚›Ô˘˜ ‚˘˙·-ÓÙÈÓÒÓ ·Á›ˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È Û ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ· ·Ú·‚ÈοÈÛÙÔÚÈο ΛÌÂÓ·, Û˘Ó¿ÁÂÙ·È fiÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ˘‹Ú-¯Â οÔÈ· ·ÚÈıÌËÙÈο ˘Ô‰Â¤ÛÙÂÚË ·ÚÔ˘Û›· ÌÔ˘-ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡, Û˘ÁÎÚÔÙË̤ÓÔ˘ Û ¤Ó· ›-‰Ô˜ de facto ÌÂÈÔÓfiÙËÙ·˜. E›Ó·È ‚¿ÛÈÌË Ë ¿Ô„Ë ÙÔ˘R. Browning fiÙÈ Û ÌÂÚÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÔÈ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿-ÓÔÈ ˙Ô‡Û·Ó Û Í¯ˆÚÈÛÙ¿ ¯ˆÚÈ¿, ÂÓÒ Û˘¯Ó¿ ¯ÚÈÛÙÈ·-ÓÔ› Î·È ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ ˙Ô‡Û·Ó ÛÙËÓ ›‰È· fiÏË ÌÂÓ·ÏÏ¿ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Û˘ÓÔÈ˘.

TÔ Û‡ÛÙËÌ· ‰ÈÔ›ÎËÛ˘

AÍÈÔÛËÌ›ˆÙË Â›Ó·È Ë ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡Î·È Ë ı¤ÛË Ô˘ ηÙ›¯·Ó ÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ› K‡ÚÈÔÈ Û¤ӷ ¤‰·ÊÔ˜ ÛÙÔ ÔÔ›Ô Î·ÙÔÈÎÔ‡Û·Ó Î·È ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿-ÓÔÈ. K·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÓÔÌÔÌ·ı›˜ ÙÔ˘ IÛÏ¿Ì ÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ›‰È‹Á·Ó ‚›Ô ˆ˜ ahl fidyah, ‰ËÏ·‰‹ οÙÔÈÎÔÈ Ô˘ ›¯·ÓÛ˘Ó¿„ÂÈ ¤Ó· ›‰Ô˜ Û˘Ì‚ÔÏ·›Ô˘ Ì ÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿-ÓÔ˘˜, ‚¿ÛÂÈ Ù˘ Û˘Óı‹Î˘ ÙÔ˘ 688. ™ÙÔ ÓËÛ› ˘‹Ú-¯·Ó ‰ÈÔÈÎËÙ¤˜ Î·È ·fi ÙȘ ‰‡Ô Ï¢ڤ˜: ·fi ÙË ‚˘˙·-ÓÙÈÓ‹ Ô ÏÂÁfiÌÂÓÔ˜ ¿Ú¯ˆÓ ‹ ¿گˆÓ Î·È Ô ‰ÈÔÈÎËÙ‹˜

K‡ÚÔ˘Ø ·fi ÙË ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈ΋ Ô wali, Ô˘ ‰ÈÔÚÈ˙fi-Ù·Ó ·fi ÙÔ ¯·ÏÈÊ¿ÙÔ. Y¿Ú¯ÂÈ ·Û¿ÊÂÈ· Û¯ÂÙÈο ÌÂÙȘ ·ÎÚȂ›˜ ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ÊÔÚ¤ˆÓ ·˘ÙÒÓ, ¿-ÓÙˆ˜ ·ÚÈ· ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó Ë Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙÔ˘

TÚÂȘ ·ÈÒÓ˜ȉÈfiÙ˘Ë˜ ·Ú·‚Ô-‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜«ÂÈÚËÓÈ΋˜Û˘Ó‡·Ú͢»

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 25

α» της K�πρου

ÚÔ‚ÏÂfiÌÂÓÔ˘ ÊfiÚÔ˘ ÁÈ· οı ÏÂ˘Ú¿. H ·fi‰ÔÛËÙ˘ ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘ ÎÏ‹ÚÔ˘Î·È ÙˆÓ Â˘ÁÂÓÒÓ Ù˘ οı ÂÚÈÔ¯‹˜, fiˆ˜ Û˘Ó¿ÁÂÙ·È·fi ÙÔÓ B›Ô ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ ¢ËÌËÙÚÈ·ÓÔ‡.

TÔ ÂÌfiÚÈÔ ÁÓÒÚÈÛ ÌÂÁ¿ÏË ·ÎÌ‹, Û˘Ó¯›˙ÔÓÙ·˜ÙË Ì·ÎÚ·›ˆÓË ÂÌÔÚÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ K‡ÚÔ˘. OÈ·Ú·‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜ (Al-Istakhri, Yahya ibn-Sa‘id Î·È IbnHawqal) ·Ú·‰›‰Ô˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ ÁÈ·ÙËÓ ÂÌÔÚÈ΋ ΛÓËÛË ÛÙËÓ K‡ÚÔ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›Ô-‰Ô: Ì¿ÏÏÈÓ· Î·È ÌÂٷ͈ٿ ˘Ê¿ÛÌ·Ù·, Ê·Ú̷΢ÙÈοÚÔ˚fiÓÙ·, Ì·ÛÙ›¯·, ÚÂÙÛ›ÓÈ, ͢Ï›·, ̤ٷÏÏ· Î.Ï. HK‡ÚÔ˜ ‹Ù·Ó ¤Ó· ÂÌÔÚÈÎfi «¿Û˘ÏÔ» ·ÎfiÌË Î·È ÛÂηÈÚfi ÔϤÌÔ˘.

OÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ› Î·È ÔÈ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ ‹Ù·Ó ÂχıÂ-ÚÔÈ ÛÙËÓ ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ‰ÈηȈ̿-ÙˆÓ. H EÎÎÏËÛ›· Ù˘ K‡ÚÔ˘, Ì ÙËÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋·Ó˘·ÚÍ›· ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘, ·Ó¤Ï·‚ÂÎ·È ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ ÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡ ÏËı˘-ÛÌÔ‡. TÔ ·˘ÙÔΤʷÏÔ Ù˘ EÎÎÏËÛ›·˜ Ù˘ K‡ÚÔ˘‰È·ÙËÚ‹ıËÎÂ Î·È ·ÓÙÈÚfiÛˆfi˜ Ù˘ ¤·ÈÚÓ ̤ÚÔ˜ÛÙȘ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈΤ˜ Î·È ¿ÏϘ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈΤ˜ Û˘Ófi-‰Ô˘˜. H ÈÛ¯˘Ú‹ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡ ÎÏ‹ÚÔ˘·ÔÙÂÏÔ‡Û ¤Ó· ›‰Ô˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ Û˘Ó¤¯ÂÈ·˜ Ù˘‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·ÚÔ˘Û›·˜ ÛÙÔ ÓËÛ›.

™ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ·ÈÒÓˆÓ Ù˘ Ô˘‰ÂÙÂÚÔ-Ô›ËÛ˘ ÔÏÂÌÈΤ˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ Î·È ÂȉÚÔ̤˜ ‰ÂÓ¤·„·Ó Ó· Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó. OÈ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ù˘ ÌÂÙÔÈ-ÎÂÛ›·˜, ·fi ÙÔÓ IÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi Bã ÙÔ 691, ΢ÚÈ·ÎÔ‡ÏËı˘ÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ K˘˙›ÎÔ˘ (B.¢. MÈÎÚ¿AÛ›·) Î·È Ù˘ ·Ó¿ÏÔÁ˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÙÔ˘ ¯·Ï›ÊË ÙˆÓO̸·‰ÒÓ Abd’-al-Malik ibn Marwan Ó· ÌÂٷʤÚÂÈK‡ÚÈÔ˘˜ ÛÙË ™˘Ú›· Â›Ó·È ‰ËψÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ÙÈ Û˘Ó¤-‚·ÈÓ Û ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·Ó·Ù·Ú·¯‹˜ ÛÙÔ ÓËÛ›. ™ÙÔ˘˜

ÙÚÂȘ ·˘ÙÔ‡˜ ·ÈÒÓ˜ ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó ÂÚ›Ô˘ ›ÎÔÛÈ·Ú·‚ÈΤ˜ ÂȉÚÔ̤˜, Ô˘ fï˜ ›¯·Ó ÚfiÛηÈÚÔ Û˘-Ó‹ıˆ˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. O˘ÛÈ·ÛÙÈο Û˘Ó¯›ÛÙËΠ·‰È·-Ù¿Ú·ÎÙË Ë ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋-ÂÌÔÚÈ΋ ˙ˆ‹ ÛÙÔ ÓËÛ› ηÈÔ Û¯ÂÙÈο ÂÈÚËÓÈÎfi˜ ‚›Ô˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙË Ì·ÚÙ˘Ú›·ÙÔ˘ al-Muqaddasi, Ë K‡ÚÔ˜ ‹Ù·Ó ÌÈ· ¯ÒÚ· Ì Ô-Ï˘¿Óıڈ˜ fiÏÂȘ Î·È ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔ› Ù˘ Û˘¯Ó¿ ‰È·-ÎÚ›ÓÔÓÙ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ηÏÏȤÚÁÂÈ·.¢ÂÓ Â›Ó·È ¿ÏψÛÙÂ Ù˘¯·›Ô fiÙÈ Ô ¯·Ï›Ê˘ ÙˆÓ A‚‚·-ÛȉÒÓ al-Ma’mun ÌÂÙ¤ÊÂÚ ‚È‚Ï›· ·Ú¯·›ˆÓ EÏÏ‹-ÓˆÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ ·fi ÙË K‡ÚÔ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘

ÚÔÛ¿ıÂÈ¿˜ ÙÔ˘ Ó· ÌÂÙ·ÊÚ·ÛÙÔ‡Ó ÔÈ EÏÏËÓ˜ÎÏ·ÛÈÎÔ› ÛÙËÓ ·Ú·‚È΋ ÁÏÒÛÛ·.

BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·:1. Al-Baladhuri, Ahmad bn. Jabir bn. Dawud, «KitabFutuh al-Buldan», trans. R.K. Hitti, The Origins of theIslamic State, Khayyats Beirut 1966.

2. Al-Tabari, «Ta ’rikh al rusul wa ’l muluk», trans.E.K. Rowson, ed. E. Yarshater, State University of NewYork Press 1989.

3. Θεοφ�νης, «Xρονογραφ�α», εκδ. B�ννη 1839.

Õ H ανακατ�ληψη τηςK�πρου το 965 προσ�δω-σε ν�α α�γλη στον Nικη-φ�ρο Φωκ�, αυτοκρ�το-ρα �δη απ� το 963 κατ’απα�τηση του στρατο�.Στη μικρογραφ�α, ο Φω-κ�ς εισ�ρχεται θριαμβευ-τικ� στην Kωνσταντινο�-πολη («Xρονικ�ν» Iω.Σκυλ�τζη).

P Συγγρ�μματα Eλλ�νωνκλασικ"ν και απ� τηνK�προ μετ�φερε στη Bα-γδ�τη ο χαλ�φης al-Ma’mun, για να μετα-φραστο�ν στα αραβικ�.Στη μικρογραφ�α απ� το«Xρονικ�ν» του Iω. Σκυ-λ�τζη, ο Aραβας ηγεμ�-νας δ�χεται Bυζαντινο�ςαποκρισ�ριους.

26 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

H κατ�κτηση της Σικελ ας

Tου JORGE LIROLA DELGADO

Kαθηγητ στο Πανεπιστμιο της Aλμερ�α, Iσπαν�α

HE¶ANA™TA™H ÙÔ˘ £ˆÌ¿(821–823) Î·È Ë ·Ó·Ù·Ú·¯‹Ô˘ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ ÛÙÔ ‚˘˙·ÓÙÈ-

Ófi Ó·˘ÙÈÎfi ¿ÓÔÈÍ ÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÛÙÔ˘˜AÚ·‚˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË fi¯È ÌfiÓÔÙ˘ KÚ‹Ù˘ ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜.™ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ·˘Ù‹ ÂÓÈÛ¯‡-ıËÎ·Ó Î·È ·fi ÙËÓ ÚÔ‰ÔÛ›· ÙÔ˘ B˘-˙·ÓÙÈÓÔ‡ Ó·˘¿Ú¯Ô˘ E˘ÊËÌ›Ô˘. O E˘-

Ê‹ÌÈÔ˜ ·ӷÛÙ¿ÙËÛ ÂÓ·-ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ÎÂÓÙÚÈ΋˜ ÂÍÔ˘-Û›·˜, ÛÎfiÙˆÛ ÙÔÓ ÛÙÚ·ÙËÁfiÙ˘ ™ÈÎÂÏ›·˜, KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ,·Ó·Î‹Ú˘Í ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ ·˘-ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Î·È ˙‹ÙËÛ ÙË‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ Ù˘ BÔ-Ú›Ԣ AÊÚÈ΋˜.

OÈ AÚ·‚˜ ‰ÂÓ ‰¤¯ıËÎ·Ó Â‡-ÎÔÏ· ÙËÓ ÚfiÛÎÏËÛË ÙÔ˘ E˘-ÊËÌ›Ô˘. ™Â ·ÏÏ¿ÏÏËϘ Û˘-

ÛΤ„ÂȘ ÛÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û¿ ÙÔ˘˜Qayrawan, ÂÎÊÚ¿ÛÙËÎ·Ó ÔÏÏÔ› ‰È-ÛÙ·ÁÌÔ› ÏfiÁˆ Ù˘ Û˘Óı‹Î˘ ÂÈÚ‹ÓË˜Ô˘ ̆ ‹Ú¯Â ÙËÓ ÂÔ¯‹ ·˘Ù‹ ÌÂٷ͇ B˘-˙·ÓÙÈÓÒÓ Î·È AÚ¿‚ˆÓ. TÂÏÈο ·ÔÊ·Û›-ÛÙËÎÂ Ë ·Î‡ÚˆÛË Ù˘ Û˘Óı‹Î˘, ÂÂÈ-‰‹ ÂÈÎÚ¿ÙËÛÂ Ë ¿Ô„Ë fiÙÈ ÔÈ B˘˙·ÓÙÈ-ÓÔ› ›¯·Ó ‹‰Ë ·Ú·‚› ÙË Û˘Óı‹ÎË Î·È›¯·Ó Û˘ÏÏ¿‚ÂÈ Î·È Ê˘Ï·Î›ÛÂÈ ·‰ÈηÈÔ-ÏfiÁËÙ· ÔÏÏÔ‡˜ AÚ·‚˜ ÂÌfiÚÔ˘˜.

TÔ 827 ¤Ó·˜ ÈÛ¯˘Úfi˜ ÛÙfiÏÔ˜ ÙˆÓ

AÁÏ·‚ȉÒÓ Ù˘ BÔÚ›Ԣ AÊÚÈ΋˜ ·Á΢-ÚÔ‚fiÏËÛ ÛÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ M·˙¿Ú· Ù˘ ™È-ÎÂÏ›·˜. AÂÙÂÏ›ÙÔ ·fi 70 ÏÔ›·,10.000 ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ Î·È 700 ¿ÏÔÁ·. EÙÛÈ¿Ú¯ÈÛÂ Ë Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡. OÈ·Ú·‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜ –ÙȘ Ôԛ˜ ÌÂϤÙËÛÂÛ˘ÛÙËÌ·ÙÈο Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ A. Ahmad–ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·Ó·Ï˘ÙÈο ÙËÓ ·Ú·‚È΋ηٿÎÙËÛË Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜. O ·Ú·‚ÈÎfi˜ÛÙÚ·Ùfi˜ ·ÂÙÂÏ›ÙÔ ·fi AÚ·‚˜, BÂÚ-‚¤ÚÚÔ˘˜ Î·È AÓ‰·ÏÔ‡ÛÈÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÔ˘Ï-Ì¿ÓÔ˘˜.

K·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ·ÁÒÓ· ·˘ÙÔ‡ÔÈ AÚ·‚˜ Û˘Ó¯Ҙ ¤ÛÙÂÏÓ·Ó ÂÓÈÛ¯‡-ÛÂȘ Û ÛÙÚ·Ùfi Î·È ÂÊfi‰È·. I‰È·›ÙÂÚËÂÓÙ‡ˆÛË ÚÔηÏ› Ë ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ·Ïfi-ÁˆÓ, Ô˘ ÁÈÓfiÙ·Ó Ì ÂȉÈο ηٷÛ΢-·Ṳ̂ӷ ÏÔ›·, ÁÓˆÛÙ¿ ˆ˜ «Ù·Ú›‰Â˜».™ÙÔÓ ·ÁÒÓ· ·˘Ùfi ÔÈ AÁÏ·‚›‰Â˜ ˘Ô-ÛÙËÚ›¯ıËÎ·Ó Î·È ·fi ÙÔ˘˜ AÓ‰·ÏÔ‡ÛÈ-Ô˘˜ AÚ·‚˜, Ô˘ ÙÔ˘˜ ¤ÛÙÂÏÓ·Ó Û˘ÓÂ-¯Ò˜ ÂÓÈÛ¯‡ÛÂȘ, ȉȷ›ÙÂÚ· ÙÔ 829–830.

H M·˙¿Ú· ηٷÎÙ‹ıËΠ‡ÎÔÏ··fi ÙÔÓ ·Ú·‚ÈÎfi ÛÙÚ·Ùfi, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô›¯·Ó ÚÔÛÙÂı› ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘ ÚÔ‰fi-ÙË E˘ÊËÌ›Ô˘. MÂÙ¿ ÙËÓ ÚÒÙË ÙÔ˘˜ÂÈÙ˘¯›·, ÔÈ AÚ·‚˜ Û˘Ó¿ÓÙËÛ·Ó ÙËÛıÂÓ·Ú‹ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ.OÙ·Ó Ô ÛÙÚ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙËÓfiÏË AÎÚ· (Palazzolo Acreide), ÔÈ AÚ·-‚˜ ‰¤¯ıËÎ·Ó ·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔ˘˜ ÙˆÓ B˘-˙·ÓÙÈÓÒÓ, Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚfiÙÂÈÓ·Ó ÂÈÚ‹ÓËÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ¯ÚËÌ·ÙÈ΋·Ô˙ËÌ›ˆÛË. ™ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÔÈB˘˙·ÓÙÈÓÔ› ÚÔÛ¿ıËÛ·Ó Ó· ÎÂÚ‰›-ÛÔ˘Ó ¯ÚfiÓÔ ÁÈ· Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÔ˘Ó ÙËÓ

H Oι Aραβες κυρευσαντο 843 τη Mεσσ�νη καιτο 859 την καλ� οχυρω-μ�νη πρωτε�ουσα της Σι-κελας, Castrogiovanni.Aκολο�θησαν η Pαμ�τα,το Tαυρομ�νιον (Tαορ-μνα) και, το 878, οι Συ-ρακο�σες. Στη μικρο-γραφα, απ� το το «Xρο-νικ�ν» του Iω. Σκυλτζη,η αιχμαλωσα των κα-τοκων του Tαυρομενου(Mαδρτη, Eθνικ� Bι-βλιοθ�κη).

MÈ· ·ÒÏÂÈ· Ô˘ÂÓÙ·Ê›·Û ÔÚÈÛÙÈοÙȘ ‚Ϥ„ÂȘ ÙÔ˘ B˘-˙·ÓÙ›Ô˘ ÚÔ˜ ‰˘ÛÌ¿˜

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 27

H H επαν�σταση του Θω-μ� του Σλ�βου (821–823)προκ�λεσε τη δι�σπασητων στρατιωτικ!ν δυν�με-ων του Bυζαντου σε κρσι-μη εποχ� του αγ!να κατ�των Aρ�βων. Στη μικρο-γραφα, η αναπαρ�στασητης νκης του Θωμ� επτου αυτοκρατορικο� στρα-το� («Xρονικ�ν» Iω. Σκυ-λτζη. Mαδρτη, Eθνικ�Bιβλιοθ�κη).

¿Ì˘Ó· ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ. TÂÏÈο ·Î‡-ÚˆÛ·Ó ÙË Û˘Ìʈӛ· Î·È ÔÈ ÂȉÚÔÌ›˜¤Êı·Û·Ó ¤Íˆ ·fi Ù· Ù›¯Ë ÙˆÓ ™˘Ú·-ÎÔ˘ÛÒÓ. OÈ AÚ·‚˜ ‰ÂÓ ‰È¤ıÂÙ·Ó Ô-ÏÈÔÚÎËÙÈΤ˜ Ì˯·Ó¤˜ Î·È ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓԛ›¯·Ó ηٷÛÙÚ¤„ÂÈ fiϘ ÙȘ Ê˘ÙÂ›Â˜Ô˘ ÁÂÈÙÓ›·˙·Ó Ì ÙÔ ÊÚÔ‡ÚÈÔ ÙˆÓ ™˘-Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ. OÈ AÚ·‚˜ ¤Ê·Á·Ó Ù· ¿ÏÔ-Á¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ÂÈ˙‹ÛÔ˘Ó.

B˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÓÈÛ¯‡ÛÂȘ

O ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Mȯ·‹Ï Bã ¤ÛÙÂÈÏÂÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÂÓÈÛ¯‡ÛÂȘ ÛÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈ-ÓÔ‡˜ Î·È ¤ÂÈÛ ÙÔÓ ‰fiÁË Ù˘ BÂÓÂÙ›·˜Giustiniano Partecipazio Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÂÈÎ·È ·˘Ùfi˜ ÙÔ˘˜ ÔÏÈÔÚÎÔ˘Ì¤ÓÔ˘˜. TÂ-ÏÈο ÌÈ· ÂȉËÌ›· ·Ô‰ÂοÙÈÛ ÙÔÓ·Ú·‚ÈÎfi ÛÙÚ·Ùfi Î·È ÔÈ ÂÈÙÈı¤ÌÂÓÔÈ·Ó·ÁοÛıËÎ·Ó Ó· χÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÏÈÔÚ-Λ· Î·È Ó· ʇÁÔ˘Ó.

¶·Ú¿ ÙȘ ·Ú¯ÈΤ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜, ÔÈ AÚ·-‚˜ ηÙfiÚıˆÛ·Ó Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÙËMÂÛÛ‹ÓË, ÙÔ 843, ÙËÓ Î·Ï¿ Ô¯˘ÚˆÌ¤-ÓË fiÏË Castrogiovanni, ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜, ÙÔ 859, ·Ú¿ ÙËÓ ·Â-ÁÓˆṲ̂ÓË ¿Ì˘Ó· ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡ £Âfi-‰ÔÙÔ˘. OÈ ÓÈÎËÙ¤˜ ·ÔÎfiÌÈÛ·Ó ÏÔ‡ÙË·fi ÙËÓ fiÏË Castrogiovanni, ¤ÎÙÈÛ·Ó¤Ó· ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ Ù˙·Ì› Î·È ÂÁη٤ÛÙËÛ·ÓÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi AÚ¿‚ˆÓ ÂԛΈÓ.

TÔ 869, Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Mȯ·‹Ï °ã¤ÛÙÂÈÏ 300 «¯ÂϿӉȷ» ÛÙȘ ™˘Ú·ÎÔ‡-Û˜, Ì ·Ú¯ËÁfi ÙÔÓ Ó·‡·Ú¯Ô KˆÓÛÙ·-ÓÙ›ÓÔ KÔÓÙÔ̇ÙË. AÚ¯Èο Ë ·ÔÛÙÔÏ‹ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ·Ó·Ù¤ÚˆÛ ÚÔ-ÛˆÚÈÓ¿ ÙÔ ËıÈÎfi ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ, ·Ï-Ï¿ ÙÔ ·Ú·‚ÈÎfi Ó·˘ÙÈÎfi Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜,¤¯ÔÓÙ·˜ ÙȘ ‚¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÎÔÓÙÈÓ‹BfiÚÂÈ· AÊÚÈ΋, ηÙfiÚıˆÛ ӷ ÂÍÔ˘‰Â-ÙÂÚÒÛÂÈ fiϘ ÙȘ ·fiÂÈÚ˜ ÙˆÓ B˘˙·-ÓÙÈÓÒÓ ÁÈ· ·ӿÎÙËÛË Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜.

B·ıÌÈ·›·, ÔÈ AÚ·‚˜, Ì ·Ú¯ËÁfi ÙÔÓT˙¿Ê·Ú ÌÓ. Mˆ¯¿ÌÂÙ, η٤Ϸ‚·Ó ÙȘÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ fiÏÂȘ P·Ì¤Ù·, T·ÔÚÌ›Ó·Î·È K·Ù¿ÓË Î·È ÔÏÈfiÚÎËÛ·Ó Í·Ó¿ ÙȘ™˘Ú·ÎÔ‡Û˜ ÙÔ 877. H fiÏË Â›¯Â ‹‰ËÂÍ·ÛıÂÓ›ÛÂÈ ·fi ÙËÓ ÂͿψÛË ÂȉË-ÌÈÒÓ Î·È ÙË Ê˘Á‹ ÔÏÏÒÓ Î·ÙԛΈÓ,Ô˘ Î·Ù¤Ê˘Á·Ó Û ·ÛʷϤÛÙÂÚ· ̤-ÚË. K·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Ó¤·˜ ÔÏÈÔÚ-Λ·˜ ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ̆ ¤-ÊÂÚ·Ó Ù· ¿Ó‰ÂÈÓ· ·fi ÙËÓ Â›Ó· ηÈ

P Tο 1038, ο στρατηγ�ς Γε!ργιος Mα-νι�κης αν�λαβε επιτυχ� εκστρατεαεναντον των Aρ�βων της Σικελας.Kατ�λαβε αρχικ� τη Mεσσ�νη, τη Pα-μ�τα και �λλες δεκατρες π�λεις. Tο1040, με ν�ο συντριπτικ� πλ�γμα, κα-τ�λαβε τις Συρακο�σες. Aλλ� η ν�α βυ-ζαντιν� κυριαρχα στο νησ κατ�ρρευσε�ταν ο Mανι�κης �πεσε σε δυσμ�νειακαι ανακλ�θηκε. Στη μικρογραφα απ�τον Σκυλτζη, νκη των Bυζαντιν!ν επτων Aρ�βων της Σικελας.

28 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

H Tο 964, ισχυρ� εκστρατευτικ� σ!μαυπ� τον Mανου�λ Φωκ� επιχερησε τηνανακατ�ληψη της Σικελας. H εκστρα-τεα εχε οικτρ� τ�λος. O στρατ�ς εξολο-θρε�τηκε και ο στ�λος καταστρ�φηκεστα στεν� της Mεσσ�νης. Στη μικρογρα-φα απ� τον Iω. Σκυλτζη, σκην� απ� τηδιαπεραωση βυζαντιν!ν δυν�μεων.

ÙȘ ηÎÔ˘¯›Â˜. ¶ÚÔÛˆÚÈÓ‹ ·Ó·ÎÔ‡ÊÈ-ÛË ̆ ‹ÚÍ fiÙ·Ó Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ B·Û›-ÏÂÈÔ˜ ¤ÛÙÂÈÏ ÂÓÈÛ¯‡ÛÂȘ ˘fi ÙÔÓ Ó·‡-·Ú¯Ô A‰ÚÈ·Ófi. OÈ AÚ·‚˜ ·Ó·ÁοÛÙË-Î·Ó Ó· χÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ· Ù˘ fi-Ï˘ Î·È Ó· ˘Ô¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ fiÏ˶·Ï¤ÚÌÔ. E·Ó‹Ïı·Ó fï˜ Ì Ӥ˜ ‰˘-Ó¿ÌÂȘ Î·È ÛÙȘ 21 M·˝Ô˘ ÙÔ˘ 878 η-٤Ϸ‚·Ó ÙȘ ™˘Ú·ÎÔ‡Û˜. MÂÙ¿ ÙËÓÙÒÛË ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ, ÔÈ AÚ·‚˜ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ·Ó ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙÔ˘ ÓË-ÛÈÔ‡ (902).

B·ÛÈ΋ ·ÈÙ›· Ù˘ ·ÒÏÂÈ·˜ Ù˘ ™ÈÎÂ-Ï›·˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ Ë ‰˘ÛÎÔÏ›· ÙˆÓ B˘˙·-ÓÙÈÓÒÓ Ó· ÂÊԉȿ˙Ô˘Ó ·fi ÙËÓ KˆÓ-ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ÙȘ Ì·ÎÚÈÓ¤˜ Ó·˘ÙÈΤ˜‚¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙË ™ÈÎÂÏ›·. M ÙËÓ ·Ú·-‚È΋ ηٿÎÙËÛË Ù˘ KÚ‹Ù˘ (824) ›¯Â¯·ı› Î·È Ô ÌfiÓÔ˜ ÂӉȿÌÂÛÔ˜ ‚˘˙·ÓÙÈ-Ófi˜ Ó·˘ÙÈÎfi˜ ÛÙ·ıÌfi˜ ·ÓÂÊԉȷÛÌÔ‡.AÓÙ›ıÂÙ·, ÔÈ AÚ·‚˜, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÁηı›-‰Ú˘ÛË Ù˘ ‰˘Ó·ÛÙ›·˜ ÙˆÓ AÁÏ·‚ȉÒÓÛÙÔ Qayrawan, ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 9Ô˘ ·È-ÒÓ·, ¤¯ÔÓÙ·˜ ÈÛ¯˘Ú¤˜ Ó·˘ÙÈΤ˜ ‚¿ÛÂȘÛÙ· ÏÈÌ¿ÓÈ· Ù˘ BfiÚÂÈ·˜ AÊÚÈ΋˜, ‰È¤-ıÂÙ·Ó ¿ÓÂÙ· Û˘Ó¯›˜ ÂÓÈÛ¯‡ÛÂȘ.

MÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏËÚˆÙÈ΋ ηٿÎÙËÛËÙ˘ ™ÈÎÂÏ›·˜, ÙÔ 902, ÔÈ AÁÏ·‚›‰Â˜ ·-Ú·¯ÒÚËÛ·Ó ·ÚÎÂÙ¤˜ ÂÏ¢ıÂڛ˜ ÛÙÔÓÂÌ›ÚË, ÁÂÓÈÎfi ‰ÈÔÈÎËÙ‹ Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜.™Ù· ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· ·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ù· ÔÓfi-Ì·Ù· ÙˆÓ ÂÌ›ÚˉˆÓ Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜ Ì·˙›Ì ·˘Ù¿ ÙˆÓ AÁÏ·‚ȉÒÓ. °È· Ó· ÈÛ¯˘-ÚÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ¿Ì˘Ó· ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, ÔÈAÁÏ·‚›‰Â˜ ·Ó¤ıÂÛ·Ó ÛÙÔÓ ÂÌ›ÚË Ù˘™ÈÎÂÏ›·˜ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ‹˜Ù˘.

H ™ÈÎÂÏ›· ›¯Â ¯·ı› È· ÔÚÈÛÙÈοÁÈ· ÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ.

BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·:1. Ahmad A., «A History of IslamicSicily», Eδιμβο�ργο 1975.

2. Lirola Delgado J., «Conquistas pormar», στο «Al–Andalus y elMediterraneo», Mαδρ�τη 1995, σσ.27–36.

3. Vernet J., «La Navegacion en laAlta Edad Media», Σπολ�το 1978.

à H Mεσ�γειοςκαι τα παρ�λιατης B. Aφρικ�ς,λεπτομ�ρεια απ�παγκ�σμιο χ�ρτητου Aραβα γεω-γρ�φου Al Idrissiκατασκευασμ�νοτον 12ο αι!να.

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 29

Συναλλαγ�ς καιαλληλεπιδρ�σεις

Tης A¡¡∞˜ ¶∞À§ÿ¢√À

Eρευν�τριας του Παν/μιου Lavern, HΠA

OI EM¶OPIKE™ ™YNA§§A°E™ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Î·È AÚ¿‚ˆÓ‹Ù·Ó ÂÏ¿¯ÈÛÙ˜ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ‰˘Ó·ÛÙ›·˜ ÙˆÓO̸·‰ÒÓ (661-750). OÈ AÚ·‚˜, ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿

ÙÔ˘˜ Ó· ÚÔÛٷهÛÔ˘Ó Ù· ÏÈÌ¿ÓÈ· Ù˘ ™˘Ú›·˜ Î·È ÙËÓAÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· ·fi ÙȘ ÂȉÚÔ̤˜ ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ, ÂÚÈfiÚÈ-Û·Ó ÙÔ ı·Ï¿ÛÛÈÔ ÂÌfiÚÈfi ÙÔ˘˜ ÛÙË MÂÛfiÁÂÈÔ. MfiÓÔ ÛÙËÓK‡ÚÔ, fiÔ˘ ·fi ÙÔÓ 7Ô ·ÈÒÓ· ˘‹Ú¯Â ηıÂÛÙÒ˜ Ô˘‰ÂÙÂ-ÚfiÙËÙ·˜, Û˘Ó·ÓÙÈfiÓÙ·Ó ·ÓÂÌfi‰ÈÛÙ· B˘˙·ÓÙÈÓÔ› Î·È AÚ·-‚˜ ¤ÌÔÚÔÈ.

OÈ A‚‚·Û›‰Â˜ (750-1258) ·ÓÙ›ıÂÙ·, ·Ó¤Ù˘Í·Ó Ù·¯‡Ù·Ù·ÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi ÂÌfiÚÈÔ. MÈ· Ó¤· Ù¿ÍË ÂÌfiÚˆÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹-ıËΠ·fi ‰Ú·ÛÙ‹ÚÈÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˘˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜, ÔÈÔÔ›ÔÈ ÛÙÚ¿ÊËÎ·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙË Ó·˘ÙÈÏ›· Î·È ÙÔ ı·Ï¿ÛÛÈÔÂÌfiÚÈÔ Î·È ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ù˘ ÌÂÛ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ·ÚÈ-ÛÙÔÎÚ·Ù›·˜. TÔ ı·Ï¿ÛÛÈÔ ÂÌfiÚÈÔ ÔÚÁ·ÓÒıËÎÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ-ο, Î·È ÁÈ· ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËηÓÛ˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÔ›. AÓ Î·È, Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙÔ˘˜ ÏÔ‡ÛÈÔ˘˜ ÌÔ˘-ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˘˜ ÂÊÔÏÈÛÙ¤˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜, Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·ÚÈÛÙÔ-ÎÚ·Ù›· ¤Ӊ˘Â ΢ڛˆ˜ ÛÙË ÁË, ÔÈ ·Ú·‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜ Ì¿˜ ÏË-ÚÔÊÔÚÔ‡Ó fiÙÈ ÙÔÓ 10Ô ·È. ÂÈÙÚÂfiÙ·Ó Û ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÏÔ›ˆÓ Ó· ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈο ÏÈ-Ì¿ÓÈ·, οÓÔÓÙ·˜ ȉȷ›ÙÂÚ· ·ÈÛıËÙ‹ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘˜ÂΛ.

TËÓ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ º·ÙÈÌȉÒÓ (909-1071), fiÏÔ Î·È ÈÔ Û˘¯Ó¿Ù· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ÏÔ›· Ù·Í›‰Â˘·Ó ÛÙ· ÏÈÌ¿ÓÈ· ÙÔ˘ Ê·ÙÈÌȉÈÎÔ‡ÎÚ¿ÙÔ˘˜. H Ê·ÙÈÌȉÈ΋ ‰˘Ó·ÛÙ›· ËÁ‹ıËΠÌÈ·˜ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ-·˜, Ô˘ ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙË BfiÚÂÈ· AÊÚÈ΋ ÂÍ·ÏÒıËΠ¤ˆ˜ÙË M¤ÛË AÓ·ÙÔÏ‹. ™ÙË ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ·Ï-ºÔ˘ÛÙ¿Ù, ·Ï·ÈÔ‡‰ÈÔÈÎËÙÈÎÔ‡ ΤÓÙÚÔ˘ Ù˘ ÈÛÏ·ÌÈ΋˜ AÈÁ‡ÙÔ˘, ÔÈ º·ÙÈÌ›‰Â˜›‰Ú˘Û·Ó ÙÔ K¿ÈÚÔ, ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘˜.

EÓ· ‚˘˙·ÓÙÈÓfi Ó·˘¿ÁÈÔ Ô˘ ‚Ú¤ıË-ΠۯÂÙÈο ÚfiÛÊ·Ù· ÛÙÔ ™ÂÚÙÛ¤ §È-Ì¿Ó Ù˘ MÈÎÚ¿˜ AÛ›·˜ Î·È ÌÂÏÂÙ‹ıË-Π·fi ÔÌ¿‰· AÌÂÚÈηÓÒÓ ÂȉÈÎÒÓ ÙÔ˘ ¶·-ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ÙÔ˘ T¤-Í·˜, ÌÈÏ¿ ‡ÁψÙÙ· ÁÈ·ÙȘ ÂÌÔÚÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘B˘˙·ÓÙ›Ô˘ Ì ÙÔ˘˜ º·ÙÈÌ›-‰Â˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó· ‚˘˙·-ÓÙÈÓfi ÂÌÔÚÈÎfi ÏÔ›Ô Ô˘ ÌÂÙ¤-ÊÂÚ ÎÚ·Û› ̤۷ Û ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜·ÌÊÔÚ›˜. ¶·Ú¿ ÙËÓ··ÁfiÚ¢ÛË ÛÙÔ˘˜ È-ÛÙÔ‡˜ ÙÔ˘ IÛÏ¿Ì Ó· η-Ù·Ó·ÏÒÓÔ˘Ó ÔÈÓÔÓ¢-Ì·ÙÒ‰Ë ÔÙ¿, Ê·›ÓÂÙ·ÈfiÙÈ ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ ÎÚ·ÛÈÔ‡ÂÈÙÚÂfiÙ·Ó Û οÔȘ·ÁÔÚ¤˜. TÔ ÊÔÚÙ›Ô ÂÚÈ-Ï¿Ì‚·Ó ›Û˘ ÎÔÌÌ¿ÙÈ·Á˘·ÏÈÔ‡, ·fi ÏÈÌ¿ÓÈ Ì¿ÏÏÔÓÙ˘ ™˘Ú›·˜, Û·Ó ÚÒÙË ‡ÏËÁÈ· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·.B˘˙·ÓÙÈÓ¿ ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ B·ÛÈ-Ï›Ԣ Bã (1025) Î·È fiÏ· ‚˘˙·ÓÙÈ-Ó‹˜ Î·È ·Ú·‚È΋˜ ÚÔ¤Ï¢Û˘ ÛÙÔÓ·˘¿ÁÈÔ, ˘Ô‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ‡·ÚÍË ·ÓÂÙ˘ÁÌ¤ÓˆÓ ÂÌÔÚÈ-ÎÒÓ Û˘Ó·ÏÏ·ÁÒÓ.

OÈ ÂÌÔÚÈΤ˜ Û˘Ó·ÏÏ·Á¤˜ Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍËÔÈÎ›ÏˆÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛˆÓ. TÔ BÈ‚Ï›Ô ÙÔ˘ EÌÔÚ›Ô˘, ¤Ó··ÓÒÓ˘ÌÔ ¤ÚÁÔ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙˆÓ A‚‚·ÛȉÒÓ, ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÏÂ-ÙÔÌÂÚÒ˜ Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· Ô˘ ÂÍ¿ÁÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔÛÙÔÓ ·Ú·‚ÈÎfi ÎfiÛÌÔ. ™˘ÓÈÛÙ¿Ù·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙÔ˘˜ AÚ·‚˜ Ó·ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ÂȉÈÎÔ‡˜ ÁÈ· ˘‰Ú·˘ÏÈο ¤ÚÁ·.

OÈ AÚ·‚˜ ÂËÚ¿ÛÙËÎ·Ó È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙËÓ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔ-ÓÈ΋ ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ ÙÔ˘˜ ÙÂÌ¤ÓˆÓ ·fi ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹Ù¤¯ÓË. TÔ IÂÚfi ÙÔ˘ BÚ¿¯Ô˘ (Qubbat as-

Sakhrah) ÛÙËÓ IÂÚÔ˘Û·Ï‹Ì, ¯ÙÈṲ̂ÓÔ ÌÂÙ·-͇ 688 Î·È 692, ʤÚÂÈ ÛÙÔ ıfiÏÔ Î·È ÛÙÔ

ÔÎÙ¿ÁˆÓÔ ÂÚ›ÁÚ·ÌÌ¿ ÙÔ˘, ¤Î‰ËÏ· Ù·›¯ÓË Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ›‰Ú·Û˘. EÍ¿Ï-

ÏÔ˘, ÛÙËÓ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ÙÔ˘ T˙·ÌÈÔ‡Ù˘ ¢·Ì·ÛÎÔ‡, ÌÂٷ͇ 706 ηÈ

715, Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó Ù¯ӛÙ˜ ·fiÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ.

TËÓ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ º·ÙÈ-ÌȉÒÓ, ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ÎÂÚ·ÌÂÈÎÒÓ ·fi ÙËÓ A›Á˘-

ÙÔ ·ÁÔÚ¿ÛÙËΠ·fi ÙÔ˘˜B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ Î·È Ù· Û¯¤‰È¿

ÙÔ˘˜ ¿ÛÎËÛ·Ó ÙËÓ Â›‰Ú·Û‹ÙÔ˘˜ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ Ù¤¯ÓË. E›Ó·È

Èı·Ófi fiÙÈ ·Ó¿ÁÏ˘Ê· ÛÙÔ Ó·fi Ù˘ÏÂÁfiÌÂÓ˘ MÈÎÚ‹˜ MËÙÚfiÔÏ˘ (ÂÎ-

ÎÏËÛ›· Ù˘ °ÔÚÁÔÂËÎfiÔ˘) ÛÙËÓ Aı‹Ó·,Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔÓ 11Ô ·È. ηÈ

¤¯Ô˘Ó Û¯¤‰È· ·Ó·ÙÔÏÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘, ›Ûˆ˜ ·ÓÙÏÔ‡Ó ÙËÓ ¤ÌÓ¢-Û‹ ÙÔ˘˜ ·fi Ê·ÙÈÌȉÈο ÎÂÚ·ÌÂÈο, ·Ó Î·È ·ÚfiÌÔÈ· ÌÔÙ›‚·ÚÔ¸‹Ú¯·Ó ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ Ù¤¯ÓË.

H Tο Iερ� τουBρ�χου στην Iε-ρουσαλ�μ, σ�με-ρα. Xτισμ�νο μετα-ξ� 688 και 692,φ�ρει �κδηλα τα�χνη της βυζαντι-ν�ς επ�δρασης.

Õ T�πος αραβικο�εμπορικο� πλο�ουμε δ�ο τριγωνικ�ιστ�α, χωρητικ�τη-τας 175 τ�ννων. Σεχρ�ση μ�χρι πρ�-σφατα στην Aραβι-κ� Θ�λασσα, απο-τελε� μετεξ�λιξηβασικο� τ�πουεμπορικο� σκ�-φους της μεγ�ληςαραβικ�ς ακμ�ς.

30 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

H ιταλικ�πρκληση

Tου X∞ƒÕ§∞ª¶√À °Õ™¶∞ƒ∏

Eρευνητ στο Iνστιτο�το Bυζαντιν�ν Eρευν�ν/Eθνικ� Iδρυμα Eρευν�ν

H¢HMO°PAºIKH KAI OIKONOMIKH ·Ó¿Î·Ì„ËÔ˘ ·Ú·ÙËÚ‹ıËΠÛÙËÓ E˘ÚÒË ÙÔÓ 11ÔÎ·È 12Ô ·È., ÙÔ ¿ÓÔÈÁÌ· ÙˆÓ ·ÁÔÚÒÓ Î·È Ë ‚ÂÏ-

Ù›ˆÛË Ù˘ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ Ù˘ Ó·˘ÛÈÏÔ˝·˜ ÛÙË MÂÛfiÁÂÈÔ¤‰ˆÛ·Ó ÒıËÛË ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘. TËÓηٿÛÙ·ÛË ·˘Ù‹, ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜ Û˘ÁÎ˘Ú›Â˜ÛÙË B˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, ÂÎÌÂÙ·ÏχıËηӤ͢ӷ ÔÈ Ó·˘ÙÈΤ˜ fiÏÂȘ Ù˘ IÙ·Ï›·˜, ÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ AÓ. MÂÛÔÁ›Ԣ. TÔȉȷ›ÙÂÚÔ Î·ıÂÛÙÒ˜ Ô˘ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ B˘-˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜ ÂÎÙfiÍ¢Û ÙËÓ ÂÌÔÚÈ΋ÙÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ôχ „ËÏ¿ Î·È ÙȘ Ô‰‹ÁËÛÂÛÙ·‰È·Î¿ Û ı¤ÛË ÂÍÔ˘Û›·˜.

Afi ÙÔÓ 11Ô ·È. Î·È ÂÍ‹˜, Ë ·ÚÔ˘Û›· IÙ·ÏÒÓ ÂÌfi-ÚˆÓ ÛÙË B˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ·˘Í‹ıËΠڷ-Á‰·›·, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÔÈ fiÏÂȘ-ÎÚ¿ÙË ·fi ÙȘ ÔÔ›-˜ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ÔÈ ¤ÌÔÚÔÈ ·˘ÙÔ›, Ó· ÂȉÈÒÍÔ˘Ó ÙËÓÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ı¤Û˘ÙÔ˘˜. EÙÛÈ, Ë Ì›· ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¿ÏÏË, ÔÈ fiÏÂȘ ·˘Ù¤˜ ¿Ú-¯ÈÛ·Ó ÙȘ ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ Ì ÙÔÓ B˘˙·ÓÙÈÓfi ·˘ÙÔ-ÎÚ¿ÙÔÚ·, Ì ÛÎÔfi ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ¯Ú˘ÛÔ‚Ô‡ÏÏˆÓ (·˘-ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÒÓ ÂÁÁڿʈÓ), Ù· ÔÔ›· ı· ηÙÔ¯‡Úˆ-Ó·Ó ÙË ı¤ÛË ÙˆÓ IÙ·ÏÒÓ ÛÙÔ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ÂÌfiÚÈÔ.

BÂÓÂÙ›·, °¤ÓÔ‚·, ¶›˙·

™ÙÔÓ ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ «Î·Ù¿ÎÙËÛË» ÙˆÓ ÏÈÌ·-ÓÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ı·Ï¿ÛÛÈˆÓ ‰ÚfiÌˆÓ Ù˘ B˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘-

ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ AÓ. ªÂÛfiÁÂÈÔ ¤Ï·‚·Ó ̤ÚÔ˜ ÙÚÂȘÈÙ·ÏÈΤ˜ fiÏÂȘ: Ë μÂÓÂÙ›·, Ë °¤ÓÔ‚· Î·È Ë ¶›˙·, (ÙÔ∞Ì¿ÏÊÈ ‰ÔΛ̷ÛÂ, ·ÏÏ¿ Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ· ÂÁη٤ÏÂÈ„Â).√ ·ÁÒÓ·˜ ‹Ù·Ó ÛÎÏËÚfi˜. H ¶›˙· ÂÁη٤ÏÂÈ„Â ÚÒÙË,·ÊÔ‡ ¤‰ˆÛ ÙË Ì¿¯Ë Ù˘. ¢ÈÂΉÈÎËÙ¤˜ ·Ú¤ÌÂÈÓ·ÓÁÈ· ·ÚÎÂÙÔ‡˜ ·ÈÒÓ˜ Ë μÂÓÂÙ›· Î·È Ë °¤ÓÔ‚·, Ì ÙÂ-ÏÈÎfi ÓÈÎËÙ‹ ÙË °·ÏËÓÔÙ¿ÙË.

¶ÚÒÙË Ë BÂÓÂÙ›· ·¤ÎÙËÛ ÂÌÔÚÈο ÚÔÓfiÌÈ·ÛÙË B˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, Ì ¯Ú˘Ûfi‚Ô˘ÏÏÔ (992)ÙˆÓ M·Î‰fiÓˆÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚˆÓ B·ÛÈÏ›Ԣ Bã ηÈKˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Hã. AÓÔÈÍ ¤ÙÛÈ Ô ‰ÚfiÌÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ fi-ÏË ·˘Ù‹, Ô˘ ·ÏÈ¿ ·Ó‹Î ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÈÎÚ¿-ÙÂÈ·. EÓÂÓ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÙÔ 1082, Ì ¯Ú˘Ûfi-‚Ô˘ÏÏÔ ÙÔ˘ AÏÂ͛Ԣ Aã KÔÌÓËÓÔ‡, Ë ı¤ÛË Ù˘ ÛÙËÓ

·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‰ڷÈÒıËÎÂ. TÔ ‰ÚfiÌÔ Ô˘ ›¯Â ·ÓÔ›-ÍÂÈ Ë BÂÓÂÙ›· ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ÚÒÙ· Ë ¶›˙·, ÙÔ 1111,Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ë °¤ÓÔ‚·, ÙÔ 1155. ™ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·ÙÔ˘ 12Ô˘ ·È. ÔÈ ÙÚÂȘ ·˘Ù¤˜ fiÏÂȘ, ΢ڛˆ˜ fï˜ Ë BÂ-ÓÂÙ›· Î·È Ë °¤ÓÔ‚·, ‰ÂÓ ¤·„·Ó Ó· ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·È ÁÈ·ÙËÓ ·‡ÍËÛË ÙˆÓ ÂÌÔÚÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ÚÔÓÔÌ›ˆÓ. ™ÙËÓÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ·˘Ù‹ ‰ÂÓ ¤‚ÚÈÛÎ·Ó ¿ÓÙ· ÙËÓ ·Ó·-ÌÂÓfiÌÂÓË ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË ·fi ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ·˘ÙÔ-ÎÚ¿ÙÔÚ˜. Y‹ÚÍ·Ó, ·ÓÙ›ıÂÙ·, ÂÚÈÙÒÛÂȘ ‰˘Ó·ÌÈ-΋˜ ·ÓÙ›‰Ú·Û˘, fiˆ˜ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ Iˆ¿ÓÓËBã KÔÌÓËÓÔ‡, Ô ÔÔ›Ô˜, fiÙ·Ó ·Ó¤‚ËΠÛÙÔ ıÚfiÓÔ, ·Ú-Ó‹ıËΠӷ ÂÈ΢ÚÒÛÂÈ Ù· ÚÔÓfiÌÈ· ÙˆÓ BÂÓÂÙÒÓ. OÈÙÂÏÂ˘Ù·›ÔÈ ÏÂËÏ¿ÙËÛ·Ó, ÙÔ 1124, Ì ÙÔ ÛÙfiÏÔ ÙÔ˘˜‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ‰¿ÊË, ·Ó·Áο˙ÔÓÙ·˜ ÙÂÏÈο ÙÔÓ ·˘ÙÔ-ÎÚ¿ÙÔÚ· Ó· ÂΉÒÛÂÈ, ÙÔ 1126, ¯Ú˘Ûfi‚Ô˘ÏÏÔ Ì ÙÔÔÔ›Ô ·Ó·ÓÂÒÓÔÓÙ·Ó Ù· ÚÔÓfiÌÈ·.

¶ÂÓ‹ÓÙ· ÂÚ›Ô˘ ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÙÔ 1171, Ô ·˘-ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ M·ÓÔ˘‹Ï Aã KÔÌÓËÓfi˜, ÁÈ· Ó· ··ÏÏ·Á›·fi ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ›ÂÛË Ù˘ BÂÓÂÙ›·˜, ‰È¤Ù·Í Ùˉ‹Ì¢ÛË ‚ÂÓÂÙÈÎÒÓ ÂÚÈÔ˘ÛÈÒÓ Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡-ÔÏ˘ Î·È Ì·˙ÈΤ˜ Û˘ÏÏ‹„ÂȘ BÂÓÂÙÒÓ. TÔ Ï‹ÁÌ·˘‹ÚÍ ÌÂÁ¿ÏÔ ÁÈ· Ù· ‚ÂÓÂÙÈο Û˘ÌʤÚÔÓÙ·. H BÂÓÂ-Ù›·, ·ÛÎÒÓÙ·˜ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù˘ ÌÂÁ¿ÏË ›ÂÛË, ·Ó¿-ÁηÛ ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Ó· ̆ Ô¯ˆÚ‹ÛÂÈ Î·È ÙÂÏÈο Ó·˘ÔÁÚ¿„ÂÈ, ÙÔ 1179, Û˘Ìʈӛ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÔηٿÛÙ·-ÛË ÙˆÓ ˙ËÌÈÒÓ. AÏÏ¿ Î·È ÔÈ °ÂÓÔ˘¿Ù˜ ›‰·Ó, ÙÔ 1182,› AÓ‰ÚfiÓÈÎÔ˘ Aã KÔÌÓËÓÔ‡, ÙȘ ÂÚÈÔ˘Û›Â˜ ÙÔ˘˜ ӷηٷÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·È ·fi ÙÔ Ï‹ıÔ˜, ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ·ÓÙÈ-Ï·ÙÈÓÈ΋˜ ÂͤÁÂÚÛ˘ ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË.

¶·Ú¿ ÙȘ ·ÓÙȉڿÛÂȘ, ˆÛÙfiÛÔ, ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ·˘ÙÔ-ÎÚ·ÙfiÚˆÓ –·ÏÏ¿ Î·È ÙÔÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi,ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 12Ô˘ ·È. Î·È ÚÈÓ ·fi ÙËÓ Ù¤Ù·ÚÙËÛÙ·˘ÚÔÊÔÚ›·– Ë ı¤ÛË Ù˘ BÂÓÂÙ›·˜ Î·È °¤ÓÔ‚·˜ ÛÙÔÂÌfiÚÈÔ Ù˘ MÂÛÔÁ›Ԣ ‹Ù·Ó ËÁÂÌÔÓÈ΋.

OÈ ÛÙ·˘ÚÔÊÔڛ˜

øıËÛË ÛÙ· Û¯¤‰È· ÙˆÓ ÈÙ·ÏÈÎÒÓ fiÏÂˆÓ ¤‰ˆÛ·Ó ÔÈÛÙ·˘ÚÔÊÔڛ˜, Ô˘ ÂÓÒ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ·ÔÛÎÔÔ‡Û·ÓÛÙËÓ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË Ù˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ¢‡Û˘ Ì ÙËÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈ΋ AÓ·ÙÔÏ‹, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¤ÊÂÚ·Ó

P Aπ�βαση του βενετσι�νικου στ�-λου στη X�ο. Λεπτομ�ρεια απ� ψη-φιδωτ� του 13ου αι. Bενετ�α, Bασι-λικ� του Aγ�ου M�ρκου.

à Σχ�διο της Bενετ�ας στην ακμ� τηςισχ�ος της. Συνοδε�εται απ� λεπτομε-ρ�ς υπ�μνημα και παρ�σταση του Δ�-γη και της συνοδε�ας του.

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0 31

·ÓÙÈÌ¤ÙˆÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡˜ ÎfiÛÌÔ˘˜,ÂΛÓÔÓ Ù˘ ¢‡Û˘ Î·È ·˘ÙfiÓ Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ AÓ·ÙÔ-Ï‹˜. OÈ ÛÙ·˘ÚÔÊÔڛ˜ ˘‹ÚÍ·Ó Ô Î·Ù·Ï‡Ù˘ ÛÙȘۯ¤ÛÂȘ AÓ·ÙÔÏ‹˜ - ¢‡Û˘. AÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙËÓ ·ÊÔÚÌ‹–‹ ·ÎfiÌË Î·È ÙËÓ ÚfiÊ·ÛË– ÁÈ· ÙËÓ ÂÁηٿÛÙ·ÛËÙˆÓ §·Ù›ÓˆÓ, Î·È ¿Óˆ ·’ fiÏ· Ù˘ BÂÓÂÙ›·˜ Î·È Ù˘°¤ÓÔ‚·˜, ÛÙ· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ‰¿ÊË.

H ÂÁηٿÛÙ·ÛË BÂÓÂÙÒÓ Î·È °ÂÓÔ˘·ÙÒÓ Â›¯Â ÚÔ-ÂÙÔÈÌ·ÛÙ› Ì ÂÈÚËÓÈÎfi ÙÚfiÔ, ¯¿ÚË ÛÙ· ÂÌÔÚÈοÚÔÓfiÌÈ·, Ù· ÔÔ›· ÙÔ˘˜ ¤‰ˆÛ·Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰È-ÂÈÛ‰‡ÛÔ˘Ó ¯ˆÚ›˜ ·ÓÔÈÎÙfi fiÏÂÌÔ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÔÈ-ÎÔÓÔÌ›· Î·È Ó· ÂÁηٷÛÙ·ıÔ‡Ó ÛÙȘ fiÏÂȘ Ù˘. H ‰È-›ۉ˘ÛË ·˘Ù‹ ˘‹ÚÍ ÌÈ· Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ·Ú¿ÌÂ-

ÙÚÔ˜, Ô˘ –ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙȘ ÛÙ·˘ÚÔÊÔڛ˜ ηÈ΢ڛˆ˜ ÙËÓ Ù¤Ù·ÚÙË, Ô˘ ·¤ÏËÍ ÛÙËÓ ¿ÏˆÛË Ù˘KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ÙÔ 1204– ‚Ô‹ıËÛ ÙȘ ‰‡Ô fi-ÏÂȘ Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó Â‰¿ÊË Ù˘ B˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·-ÙÔÚ›·˜ Î·È Ó· ȉڇÛÔ˘Ó ·ÔÈ˘.

OÏ· ÍÂΛÓËÛ·Ó fiÙ·Ó Ë BÂÓÂÙ›·, Ë °¤ÓÔ‚· Î·È Ë ¶›-˙· ¤Ù˘¯·Ó Ì›ˆÛË ÙˆÓ ‰·ÛÌÒÓ Â› ÙˆÓ ÂÈÛ·ÁÔ̤-ÓˆÓ Î·È ÂÍ·ÁÔÌ¤ÓˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ, ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ·Ô-ÎÏÂÈÛÙÈο fiÛˆÓ ÌÂٷʤÚÔÓÙ·Ó ·fi Ôϛ٘ ·˘ÙÒÓÙˆÓ fiÏÂˆÓ Î·È Ì ‰Èο ÙÔ˘˜ ÏÔ›·, ηÈ, ÛÙË Û˘Ó¤-¯ÂÈ·, ÔÔȈӉ‹ÔÙ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Ô˘ ÌÂٷʤÚÔÓÙ·ÓÌ ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ÏÔ›Ô, ·ÚΛ Ó· ‹Ù·Ó Û˘ÌÊÂÚfiÓÙˆÓÙˆÓ ›‰ÈˆÓ fiÏÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ÙÔ˘˜. TÔ Î·ıÂ-

ÛÙÒ˜ ·˘Ùfi ¢ÓfiËÛ ȉȷ›ÙÂÚ· ÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙÔ˘ÂÌÔÚ›Ô˘ ÙˆÓ ÈÙ·ÏÈÎÒÓ fiψÓ, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÛ˘Ó¯‹ ·‡ÍËÛË ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÙˆÓ ÂÌfiÚˆÓ ÛÙ· ÏÈÌ¿-ÓÈ· Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ fiÁÎÔ˘ ÙˆÓÂÌÔÚÂ˘Ì¿ÙˆÓ. H ·˘ÍËÙÈ΋ ·˘Ù‹ Ù¿ÛË Ô‰‹ÁËÛÂÛÙËÓ ··›ÙËÛË Ó¤ˆÓ ¢ÓÔ˚ÎfiÙÂÚˆÓ fiÚˆÓ Û οı·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ΋ ‰È·‰Ô¯‹. ¶·Ú¿ ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ô˘Û˘Ó·ÓÙÔ‡Û·Ó Û˘¯Ó¿ ÛÙȘ ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ, ÔÈ fi-ÏÂȘ Ù˘ IÙ·Ï›·˜ ÂÙ‡¯·ÈÓ·Ó ÙÂÏÈο ÙÔ ÛÎÔfi ÙÔ˘˜.

X¿ÚË ÛÙ· ÚÔÓfiÌÈ· ·˘Ù¿, ÔÈ ÈÙ·ÏÈΤ˜ fiÏÂȘ η-ÙfiÚıˆÛ·Ó ›Û˘ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ÙȘ ÔÏ˘ÏËı›˜ÎÔÈÓfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ÌÂÁ¿Ï˜ fiÏÂȘ ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘,Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, Î·È ·fi ÙÔ 13Ô·È. Î·È ÂÍ‹˜ Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó Û˘ÓÔÈ˘, ·Ô‚¿ıÚ˜,ηÙÔÈ˘, ·Ôı‹Î˜, Ù·‚¤ÚÓ˜ Î·È ÂÎÎÏËۛ˜ ÁÈ··ÔÎÏÂÈÛÙÈ΋ ¯Ú‹ÛË. H ‚ÂÓÂÙÈ΋ Û˘ÓÔÈΛ· ‚ÚÈÛÎfi-Ù·Ó Ì¤Û· ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ÂÓÒ Ë ÁÂÓÔ˘·ÙÈ-΋ ÛÙËÓ ·¤Ó·ÓÙÈ ·ÎÙ‹ ÙÔ˘ KÂÚ¿ÙÈÔ˘ ÎfiÏÔ˘, ÛÙÔÓ°·Ï·Ù¿ (¶¤Ú·Ó). O ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ Ù˘ οı ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË –Ô ‚¿ÈÏÔ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ BÂÓÂ-ÙÔ‡˜ Î·È Ô ÔÓÙÂÛÙ¿ ÁÈ· ÙÔ˘˜ °ÂÓÔ˘¿Ù˜–, Ô˘ ÂÎÏÂ-ÁfiÙ·Ó ·fi ÙȘ ÌËÙÚÔÔÏÈÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜, ÂÍÂÏ›¯ıËΠÛÂÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·Ú¿ÁÔÓÙ· Î·È ÂÎÚÔÛˆÔ‡Û ÛÙËÓÚ·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÔϛ٘ ÙÔ˘ Ô˘‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ‰È¿Û·ÚÙÔÈ ÛÙË B˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-Ú›·. YÔÛÙ‹ÚÈ˙ ÂÈÙfiÔ˘ Ù· Û˘ÌʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜ Î·È¤Ï˘Ó ٷ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ÚÔ¤Î˘Ù·Ó. HÙ·Ó ÂΛ-ÓÔ˜ ›Û˘ Ô˘ Û˘Ó‰È·ÏÂÁfiÙ·Ó Ì ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·ÁÈ· ‰ÈÌÂÚ‹ ı¤Ì·Ù· Î·È ÚÔÂÙԛ̷˙Â, ¿ÓÙ· ˘fi ÙÔÓ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ ÎÂÓÙÚÈ΋˜ ÂÍÔ˘Û›·˜, ÙȘ Û˘Ìʈӛ˜ Ô˘˘ÔÁÚ¿ÊÔÓÙ·Ó ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô Û˘Ó·ÏÏ·ÛÛÔ̤ӈÓÎÚ·ÙÒÓ. I‰È·›ÙÂÚ·, Ì¿ÏÈÛÙ·, Ô BÂÓÂÙfi˜ ‚¿ÈÏÔ˜, ΢-Ú›ˆ˜ ·fi ÙÔ 13Ô ·È. Î·È ÂÍ‹˜, ·¤ÎÙË۠ͯˆÚÈÛÙ‹ı¤ÛË ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË.

H ¿ÓÔ‰Ô˜ ÙˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌˆӶ·Ú¿ ÙËÓ ·Ó·Î·Ù¿ÏË„Ë Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ÙÔ1261, Ë B˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‰ÂÓ Â·Ó‹Ïı ÛÙ·ÚÈÓ ·fi ÙËÓ Ù¤Ù·ÚÙË ÛÙ·˘ÚÔÊÔÚ›· Û‡ÓÔÚ¿ Ù˘, Ô‡-Ù ηٿÊÂÚ ӷ ·Ó·ÎÙ‹ÛÂÈ ÔÙ¤ ÙËÓ ·ÏÈ¿ ÔÏÈÙÈ΋

Õ Eμποροι στη βε-νετικ� συνοικ�ατης Kωνσταντινο�-πολης. Aπ� χειρ�-γραφο του 15ουαι. (πηγ�: «Tαξ�-δια στις βυζαντι-ν�ς θ�λασσες»,Δ/νση Bυζαντιν$νκαι Mεταβυζαντι-ν$ν Mνημε�ων).

Õ H γενουατικ� συ-νοικ�α του Π�ραν(Γαλατ�). Λεπτομ�-ρεια απ� σχ�διο τουCl. Tolomeo. Bατικα-ν�, BibliotecaApostolica.

Õ H κ�νηση στιςεμπορικ�ς αποβ�-θρες της Bενετ�ας.Aπ� την εικονο-γρ�φηση χειρο-γρ�φου του 15ουαι. Oξφ�ρδη,Bodleian Library.

32 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 6 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 0

Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ Ù˘ ‰‡Ó·ÌË. AÎfiÌË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì¿ÏÈÛÙ·fiÙ·Ó ·¤Ó·ÓÙ› Ù˘ ›¯Â ϤÔÓ Ù· ÔÏÔ¤Ó· ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚ· ÎÚ¿ÙËÙ˘ ‰˘ÙÈ΋˜ E˘ÚÒ˘. AÓ Î·È ÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ Û˘Ó¤¯ÈÛ ӷ Â›Ó·È˘ÔÏÔÁ›ÛÈÌË ‰‡Ó·ÌË Î·È ÈÛ¯˘Úfi˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ÛÙÔ ÌÂÛÔÁÂÈ-·Îfi ¯ÒÚÔ, fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÔÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘÂËÚ¤·˙·Ó ÔÏÏÔ‡˜ ÙÔÌ›˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘.

Afi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, ÔÈ Ó·˘ÙÈΤ˜ fiÏÂȘ Ù˘ IÙ·Ï›·˜·ÓÙÈÚÔÛÒ¢·Ó ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂΛÓË ÌÈ· Ó¤· ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÛÙÔ¯ÒÚÔ Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ Î·È Î·Ù’ ¤ÎÙ·ÛË Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, ÌÂÙË Á¤ÓÓËÛË Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·ÛÙÈ΋˜ Ù¿Í˘. OÈ fiÏÂȘ·˘Ù¤˜ ›¯·Ó ηٷʤÚÂÈ Ó· ‰ÈÂÈÛ‰‡ÛÔ˘Ó ÛÙË B˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘-ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Ôχ ÚÈÓ ¿ÚÔ˘Ó ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜ ‰¿ÊË Ù˘.HÙ·Ó fiÏÂȘ-ÎÚ¿ÙË Ô˘ ÛÙ‹ÚÈ˙·Ó ÙËÓ ‡·ÚÍË ÙÔ˘˜ ÛÙË ı¿-Ï·ÛÛ· Î·È ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ, Û ÌÈ· ÂÔ¯‹ Ì¿ÏÈÛÙ· Ô˘ ‰ÂÓ ˘‹Ú-¯Â ÛÔ‚·Úfi˜ ·ÓÙ›·ÏÔ˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ MÂÛÔÁ›Ԣ. AÌÂÛÔ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ˘‹ÚÍÂ Ë ÈÛ¯˘ÚÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ Û ÂÚÈÔ¯¤˜ Ԣ›¯·Ó ηٷϿ‚ÂÈ, ¯¿ÚË ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Âͤ-ÏÈÍË ÙˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ ·˘ÙÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË ‰Èψ̷ÙÈÎfiÙËÙ·ÙˆÓ ‰‡Ô fiÏÂˆÓ ·¤Ó·ÓÙÈ ÙfiÛÔ ÛÙË B˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-Ú›·, fiÛÔ Î·È ÛÙ· ÙÔ˘ÚÎÈο ÎÚ¿ÙË Ù˘ M. AÛ›·˜, Î·È ÛÙË Û˘-Ó¤¯ÂÈ· ÛÙËÓ OıˆÌ·ÓÈ΋ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·.

O ÂÌÔÚÈÎfi˜ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi˜ ÛÙËÓ AÓ. MÂÛfiÁÂÈÔ, ·fi ÙËÓ·Ó·Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Ù˘ B˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ (1261) ηÈÂÍ‹˜, ‰ÂÓ ·ÊÔÚÔ‡Û ϤÔÓ ÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ Î·È ÙȘ ‰‡Ô ÈÙ·ÏÈΤ˜

fiÏÂȘ, ·ÏÏ¿ ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ™ÙË ‰È·Ì¿¯Ë ·Ó¿ÌÂ-Û· ÛÙË BÂÓÂÙ›· Î·È ÙË °¤ÓÔ‚· ÁÈ· Ù· Û˘ÌʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ¤‰·ÊÔ˜ Ù˘ B˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ ηْ·Ó¿ÁÎË Î·È ÔÈ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ηı¤Ó·˜ ›ÙÂÙË Ì›· ›Ù ÙËÓ ¿ÏÏË fiÏË. EÍ¿ÏÏÔ˘, ÔÏϤ˜ ·fi ÙȘ Û˘-ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ ÙÚÂȘ ·Ú·¿Óˆ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ÍÂÎÈÓÔ‡-Û·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜, fiÙ·Ó,ÁÈ· ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜, ¤ÎÏÈÓ·Ó ̆ ¤Ú Ù˘ ÌÈ·˜ ‹ Ù˘ ¿ÏÏ˘ fi-Ï˘ ‹ ‹Ù·Ó ¯ıÚÈÎÔ› ·¤Ó·ÓÙÈ Î·È ÛÙȘ ‰‡Ô. OÈ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ˘‹ÚÍ·Ó Î·Ù¿ ηÈÚÔ‡˜ ÛÎÏËÚ¤˜, Ï‹ÙÙÔÓÙ·˜ fi¯È ÌfiÓÔ ÙȘÂÌfiÏÂ̘ fiÏÂȘ, ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ÙËÓ ›‰È· ÙË B˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔ-ÎÚ·ÙÔÚ›·, ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó. AfiÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 13Ô˘ Î·È ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È.ÎÂÚ‰ÈṲ̂ÓË Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌ· ‚Á‹ÎÂ Ë BÂÓÂÙ›·, ¯ˆÚ›˜ fï˜Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Î·È Ë °¤ÓÔ‚· Ó· ¯¿ÛÂÈ ÂÓÙÂÏÒ˜ Ù· ÎÂÎÙË̤ӷ.

T· ÚÔÓfiÌÈ· ÙˆÓ ÈÙ·ÏÈÎÒÓ fiψÓ, ·Ó Î·È ÍÂΛÓËÛ·Ó ˆ˜·Ï‹ ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛË ÙˆÓ ÂÌÔÚÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ B˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ·Ú·¯ÒÚËÛË ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ Î·È, ÛÙ·‰È·Î¿, ÛÙË ÌÔÓÔÒÏËÛËÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘, Ô˘ ¤Ú·Û ¤ÙÛÈ ·fi Ù· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈ-ÓÒÓ Û ¯¤ÚÈ· ÈÙ·ÏÈο. Afi ÙÔ 13Ô ·È. Î·È ÂÍ‹˜ ÔÈ ‚ÂÓÂÙÈΤ˜Î·È ÔÈ ÁÂÓÔ˘·ÙÈΤ˜ Á·Ï¤Ú˜, ÎfiΘ Î·È Ó¿‚˜ ›¯·Ó ϤÔÓ·ÓÙÈηٷÛÙ‹ÛÂÈ ÔÚÈÛÙÈο ÛÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ MÂÛfiÁÂÈÔ Ù· ‚˘-˙·ÓÙÈÓ¿ ÏÔ›·.

H Oι σταυροφ�ροιπολιορκο�ν την Kων-σταντινο�πολη. Mι-νιατο�ρα απ� γαλλι-κ� χειρ�γραφο του15ου αι$να (πηγ�:«Iστορ�α του Eλληνι-κο� Eθνους», τομ. Θ´,Eκδοτικ� Aθην$ν).