Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

23
ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΘΕΣΜΟΥΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο Η ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Μολονότι η πλειοψηφία των διεθνολόγων αναγνωρίζει σήμερα ότι οι διεθνείς σχέσεις θα πρέπει να μελετώνται στα πλαίσια των κοινωνικών επιστημών και αποδέχονται τη διαφοροποίηση του κλάδου από άλλες επιστήμες ( διπλωματική ιστορία, διεθνές δίκαιο), η αυτοτελής υπόστασή τους ως κλάδου των κοινωνικών επιστημών αμφισβητείται έντονα για 4 κυρίως λόγους : Πρώτον, όλοι οι κλάδοι των κοινωνικών επιστημών, όπως η οικονομία, η πολιτική επιστήμη, η κοινωνιολογία, η κοινωνική ψυχολογία, η κοινωνική ανθρωπολογία κτλ. διαθέτουν θεωρίες που μπορούν να εφαρμοστούν στο διεθνές πεδίο. Ως εκ τούτου οι διεθνείς σχέσεις μπορούν να διεκδικηθούν και πράγματι διεκδικούνται από άλλους αυτοτελείς κλάδους των κοινωνικών επιστημών. Χαρακτηριστική είναι η προσπάθεια των πολιτικών επιστημόνων να υπαγάγουν τον κλάδο σε μία γενικότερη θεωρία για την πολιτική με τα επιχειρήματα ότι : α) Μόνο οι πολιτικές όψεις των διεθνών σχέσεων είναι σημαντικές, β) Ακόμη και οι μη πολιτικές όψεις των διεθνών σχέσεων κυριαρχούνται από πολιτικά κίνητρα γ) Η γενική θεωρία της πολιτικής έχει εφαρμογή σε όλα τα επίπεδα. Δεύτερον, Η εμφάνιση της διεπιστημονικής κίνησης στις κοινωνικές επιστήμες οδήγησε στην ενίσχυση της διεπιστημονικής φύσης του κλάδου των διεθνών σχέσεων, με αποτέλεσμα να αναγνωρίζεται σήμερα η συμβολή όχι μόνο της πολιτικής επιστήμης, της ιστορίας και του διεθνούς δικαίου 1

Transcript of Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

Page 1: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΘΕΣΜΟΥΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο

Η ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

Μολονότι η πλειοψηφία των διεθνολόγων αναγνωρίζει σήμερα ότι οι διεθνείς σχέσεις θα πρέπει να μελετώνται στα πλαίσια των κοινωνικών επιστημών και αποδέχονται τη

διαφοροποίηση του κλάδου από άλλες επιστήμες ( διπλωματική ιστορία, διεθνές δίκαιο), η αυτοτελής υπόστασή τους ως κλάδου των κοινωνικών επιστημών αμφισβητείται έντονα

για 4 κυρίως λόγους :

Πρώτον, όλοι οι κλάδοι των κοινωνικών επιστημών, όπως η οικονομία, η πολιτική επιστήμη, η κοινωνιολογία, η κοινωνική ψυχολογία, η κοινωνική ανθρωπολογία κτλ. διαθέτουν θεωρίες που μπορούν να εφαρμοστούν στο διεθνές πεδίο. Ως εκ τούτου οι διεθνείς σχέσεις μπορούν να διεκδικηθούν και πράγματι διεκδικούνται από άλλους αυτοτελείς κλάδους των κοινωνικών επιστημών. Χαρακτηριστική είναι η προσπάθεια των πολιτικών επιστημόνων να υπαγάγουν τον κλάδο σε μία γενικότερη θεωρία για την πολιτική με τα επιχειρήματα ότι : α) Μόνο οι πολιτικές όψεις των διεθνών σχέσεων είναι σημαντικές, β) Ακόμη και οι μη πολιτικές όψεις των διεθνών σχέσεων κυριαρχούνται από πολιτικά κίνητρα γ) Η γενική θεωρία της πολιτικής έχει εφαρμογή σε όλα τα επίπεδα. Δεύτερον, Η εμφάνιση της διεπιστημονικής κίνησης στις κοινωνικές επιστήμες οδήγησε στην ενίσχυση της διεπιστημονικής φύσης του κλάδου των διεθνών σχέσεων, με αποτέλεσμα να αναγνωρίζεται σήμερα η συμβολή όχι μόνο της πολιτικής επιστήμης, της ιστορίας και του διεθνούς δικαίου στην εξέλιξη του κλάδου, αλλά και της οικονομίας και κοινωνιολογίας . Τρίτον, Η ίδια η φύση του κλάδου οδηγεί στην αμφισβήτηση της αυτονομίας του. Τα διεθνή φαινόμενα μελετώνται στα πλαίσια της αντίληψης μιας οριζόντιας διαίρεσης του κόσμου σε κρατικές μονάδες. Αν, όμως, αμφισβητηθεί αυτή η διαίρεση η ύπαρξη μίας ξεχωριστής επιστήμης των διεθνών σχέσεων παύει να είναι τόσο επιτακτική. Επιπλέον, επικρατεί η αντίληψη ότι στην εξέλιξη των διεθνών σχέσεων οπωσδήποτε επιδρούν και ενδοκρατικοί παράγοντες ( οικονομικοί, κοινωνικοί, πολιτικοί κτλ.)

Τέταρτον, Η έλλειψη μιας ευρύτερα αποδεκτής γενικής θεωρίας του κλάδου, που αποτελεί συνέπεια των 3 προηγούμενων παραγόντων.

1

Page 2: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

Οι παραπάνω λόγοι έκαναν την πλειοψηφία των διεθνολόγων να θεωρεί τις διεθνείς σχέσεις ως ένα «πεδίο» ή «πεδίο έρευνας». Οι διεθνείς σχέσεις αποτελούν έναν υπό διαμόρφωση κλάδο των κοινωνικών επιστημών, με έντονο διεπιστημονικό χαρακτήρα ο οποίος ανταποκρίνεται στην ανάγκη μιας συνολικής μελέτης των διεργασιών που αναπτύσσονται μεταξύ διεθνών πρωταγωνιστών, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται ασφαλώς και το κράτος.Το γνωστικό αντικείμενο των διεθνών σχέσεων:(1)Ανάλυση των διμερών ή πολυμερών σχέσεων ανταγωνισμού ή συνεργασίας που αναπτύσσονται ανάμεσα σε κράτη ή/και κυβερνητικούς διεθνείς οργανισμούς.(2)Μελέτη των ενδοκρατικών και διεθνών παραγόντων αναφορικά με την επίδραση που ασκούν στις παραπάνω ανταγωνιστικές ή συνεργατικές σχέσεις.(3)Ανάλυση της λειτουργίας των στόχων και των επιδράσεων μη κρατικών σχημάτων διεθνούς συνεργασίας, όπως οι μη-κυβερνητικοί διεθνείς οργανισμοί, οι πολυεθνικές επιχειρήσεις κλπ.(4)Εξέταση του ρόλου μη κρατικών πρωταγωνιστών (εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, ηγέτες, εθνότητες που δεν έχουν κρατική υπόσταση κλπ.)(5)Μελέτη της διαδικασίας διαμόρφωσης διεθνών αξιών, ηθών ανάλυση του ρόλου διεθνών ιδεολογικών, θρησκευτικών και άλλων μηχανισμών.(6)Αξιολόγηση των οικονομικών, τουριστικών, πολιτιστικών, ανθρωπιστικών και άλλων ανταλλαγών που αναπτύσσονται μεταξύ διαφορετικών κοινωνιών.

ΟΡΙΣΜΟΙ

Πηγή σύγχυσης στην ξένη κυρίως βιβλιογραφία αποτελεί η άκριτη χρησιμοποίηση των όρων «διεθνής πολιτική», «εξωτερική πολιτική» και «διεθνείς σχέσεις» για αναφορά σε διεθνή φαινόμενα ταυτόσημα ή συγγενή.

«Διεθνής πολιτική» : Συχνά χρησιμοποιείται εναλλακτικά με τον όρο «παγκόσμια πολιτική». Με τον όρο αυτό, αντικείμενο των διεθνών σχέσεων αποτελούν μόνο τα είδη εκείνα των σχέσεων ή των φαινομένων που επιδρούν στους πολιτικούς στόχους ή στις αποφάσεις κυβερνήσεων και/ή χρησιμοποιούνται ως μέσα για την επίτευξη/ υλοποίηση αυτών των στόχων και αποφάσεων.«Εξωτερική πολιτική» : Διαφοροποιείται από τον κλάδο και εξετάζει υπό ειδικό πρίσμα τις ενέργειες και αποφάσεις ενός κράτους που αφορούν τον διεθνή του περίγυρο καθώς και τις διαδικασίες και συνθήκες υπό τις οποίες αυτές αρθρώνονται και υλοποιούνται.«Διεθνείς σχέσεις» : Είναι ο κλάδος εκείνος των κοινωνικών επιστημών, ο οποίος μελετά τη φύση, τη μορφή και τις επιπτώσεις των διεργασιών που αναπτύσσονται μεταξύ κρατικών ή μη πρωταγωνιστών στη διεθνή σκηνή καθώς και το είδος, την εμβέλεια και το ευμετάβλητο των παραγόντων εκείνων που καθορίζουν τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

2

Page 3: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

Η ιστορία, όπως και οι διεθνείς σχέσεις ασχολείται με την πορεία των διεθνών και διακρατικών σχέσεων και εξελίξεων. Η διαφορά τους έγκειται στον τρόπο και τη μέθοδο προσέγγισης του αντικειμένου.

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

(1)Εξετάζει 1 συγκεκριμένη περίοδο ή (1) Προχωρεί συνήθως πέρα από την1 συγκεκριμένο ζήτημα όσο μπορεί διεξοδικά περιγραφή και επιφανειακή ανάλυση τωνγια να εξηγήσει όχι μόνο τα γεγονότα αλλά & γεγονότων.τα αίτια που διαμόρφωσαν τα γεγονότα αυτά. (2) Αναζητεί τις σημαντικές(2)Είναι πιθανό να αντλήσει από την έρευνά μεταβλητές που συμβάλλουν στητου γενικά συμπεράσματα που να είναι χρήσιμα διαμόρφωση συγκεκριμένων γεγονότωνστην πολιτική ηγεσία ή στον ιστορικό & κατασκευάζει υποθέσεις & προτάσεις

του μέλλοντος. ως προς την αλληλεπίδραση αυτών των(3)Συνήθως δεν ερευνά αρχεία και άλλες μεταβλητών και τις επιπτώσεις τους για να

πηγές με στόχο να ανακαλύψει κανονικότητες διατυπώσει προτάσεις και θεωρίες που νακαι νόμους που να διέπουν τη συμπεριφορά των ερμηνεύουν τη μελλοντική εξέλιξη αυτών

διεθνών πρωταγωνιστών και δεν ελέγχει το ή ανάλογων αλληλεπιδράσεων.γενικό χαρακτήρα των νόμων αυτών μελετώντας (3) Τα ιστορικά δεδομένα δεν αποτελούνκαι συσχετίζοντας πλήθος σχετικών στοιχείων. για το διεθνολόγο αφετηρία για 1 συνολική εκτίμηση & θεώρηση της διεθνούς συμπεριφοράς.

Παρά τις διαφορές ως προς τον τρόπο διεξαγωγής και τους σκοπούς της έρευνας δεν πρέπει να θεωρήσουμε ότι το έργο του ιστορικού έχει μικρή σημασία για τον διεθνολόγο :

(1) Η ιστορία προσφέρει την πρώτη ύλη που θα χρησιμοποιήσει ο διεθνολόγος για να κατασκευάσει υποθέσεις και θεωρίες. Όσο περισσότερο ακριβής και εμπεριστατωμένη είναι η καταγραφή των γεγονότων από τον ιστορικό τόσο περισσότερο θα διασφαλίζεται η επαφή με την πραγματικότητα στα θεωρητικά σχήματα που κατασκευάζει ο διεθνολόγος.(2) Η ιστορία εκτός από την καταγραφή των γεγονότων προσφέρει στον διεθνολόγο τα πνευματικά ερεθίσματα που θα τον οδηγήσουν στο έργο της ερμηνείας και της ανάλυσης.(3) Η ιστορία είναι το εργαστήρι μέσα στο οποίο ελέγχονται οι προτάσεις και οι θεωρητικές κατασκευές του διεθνολόγου και επισημαίνονται τα αδιέξοδα και οι κίνδυνοι των ιστορικά άκριτων γενικεύσεων για τα διεθνή φαινόμενα.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

3

Page 4: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

Ένας από τους κύριους λόγους αμφισβήτησης της αυτονομίας του κλάδου των διεθνών σχέσεων είναι η τάση υπαγωγής του στην πολιτική επιστήμη. Η τάση αυτή δεν ευσταθεί για 2 λόγους :

I.Η μακρόχρονη διεπιστημονική επεξεργασία των διεθνών σχέσεων από κοινού με τη συνειδητοποίηση της διαφορετικότητας του διεθνούς και του ενδοκρατικού πολιτικού περίγυρου έχουν διευρύνει το αντικείμενο ενασχόλησης του κλάδου. Ο διεθνολόγος ασχολείται σήμερα με όλα τα είδη των διεργασιών που αναπτύσσονται μεταξύ κοινωνιών με διαφορετική οργάνωση ( πολιτιστικές, οικονομικές, τουριστικές κλπ. ανταλλαγές, οι διεθνείς επικοινωνίες, η ανάπτυξη διεθνών αξιών και ηθών κλπ.) . Οπωσδήποτε οι πολιτικοί μηχανισμοί αποτελούν το κύριο είδος των σχέσεων που εξετάζει ο κλάδος, σε καμία περίπτωση, όμως, οι διεθνείς σχέσεις δεν αποτελούν την εφαρμογή στο διεθνή χώρο των θεωριών της πολιτικής επιστήμης.II.Ο δεύτερος και ουσιαστικότερος λόγος είναι οι διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στον ενδοκρατικό και το διεθνή περίγυρο. Στα πλαίσια της πολιτικής επιστήμης κεντρική έννοια αποτελεί η πολιτική εξουσία και τα σχετικά με αυτήν ζητήματα. Το κράτος ,εδώ, αποτελεί την πηγή της πολιτικής εξουσίας. Αντίθετα, από τη διεθνή σκηνή απουσιάζει μια κεντρική εξουσία, το διεθνές σύστημα κυριαρχείται από τα υποσυστήματά του. Ο P. Reynolds συγκεκριμένα αναφέρεται στην απουσία μηχανισμών εξουσίας στο διεθνές σύστημα και στην ύπαρξη «κυρίαρχων» ομάδων.

Κύριο σημείο διαφοροποίησης της πολιτικής επιστήμης από τις διεθνείς σχέσεις είναι ότι η επιστημονική κοινότητα των τελευταίων δεν ασχολείται αποκλειστικά με φαινόμενα πολιτικής εξουσίας, αλλά ακόμη και όταν ασχολείται οι ουσιαστικές διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στον ενδοκρατικό και το διεθνή περίγυρο δεν της επιτρέπουν την άκριτη χρησιμοποίηση εννοιών, θεωριών και μεθόδων που έχουν επεξεργασθεί οι πολιτικοί επιστήμονες.

ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Διεθνές δίκαιο : Αποτελεί κλάδο της νομικής επιστήμης. Είναι ένα σύστημα κανόνων συμπεριφοράς υποχρεωτικών απέναντι στα υποκείμενα δικαίου τα οποία διέπει, δηλαδή, τα κράτη, τους διεθνείς οργανισμούς και καμιά φορά σε ειδικά προβλεπόμενες περιπτώσεις, τα άτομα.Διεθνείς σχέσεις : Είναι κλάδος των κοινωνικών επιστημών και ασχολείται με τις διεργασίες που αναπτύσσονται μεταξύ κρατικών και μη πρωταγωνιστών στη διεθνή

4

Page 5: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

σκηνή καθώς και με το είδος, την εμβέλεια και το ευμετάβλητο των παραγόντων που καθορίζουν τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις.

Παρά τις θεμελιώδεις διαφορές, οι κλάδοι δεν είναι άσχετοι μεταξύ τους. Αντίθετα η γνώση των βασικών αρχών του ενός από τον ειδικό του άλλου, και αντίστροφα, μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά χρήσιμη. Ένας διεθνολόγος- νομικός έχει έναν γενικό και 2 ειδικότερους λόγους για να μελετήσει τις διεθνείς σχέσεις : I.Ο γενικός λόγος είναι ότι το διεθνές δίκαιο αντανακλά τις κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις, τις συνεργατικές ή ανταγωνιστικές τάσεις που επικρατούν σε μια κοινωνία . Η μελέτη αυτών των δυνάμεων αποτελεί έργο των διεθνών σχέσεων. Ως εκ τούτου τα συμπεράσματα της έρευνας που διεξάγεται στα πλαίσια των διεθνών σχέσεων, κρίνονται απαραίτητα για τη θεσμοθέτηση και την εφαρμογή νέων κανόνων δικαίου.

Ειδικότερα:II.Από τη διεθνή σκηνή απουσιάζει μια κεντρική πολιτική εξουσία και μία δικαστική αρχή με γενική και υποχρεωτική δικαιοδοσία εφαρμογής ή ερμηνείας του δικαίου. Αυτό έχει 3 συνέπειες : i.Τα κράτη συχνά επικαλούνται μια νομική αρχή μόνο όταν τα συμφέρει αλλά και επιδιώκουν να δώσουν στην αρχή αυτή περιεχόμενο που τα συμφέρει.ii.Τα κράτη αρνούνται να παραστούν ως διάδικοι σε ένα διεθνές δικαστήριο ή το αποδέχονται μόνο όταν θεωρούν ότι έχουν ελπίδες επιτυχίας.iii.Αντίθετα προς ότι συμβαίνει στο ενδοκρατικό επίπεδο, όπου ένα κράτος συμμορφώνεται προς ένα κανόνα δικαίου λόγω της ύπαρξης του φόβου του καταναγκασμού, στο διεθνές επίπεδο υπάρχουν άλλα κίνητρα, π.χ. η εκτίμηση των μελλοντικών ωφελειών που θα παρέχει σε ένα κράτος η ενδυνάμωση ενός κανόνα δικαίου.

III.Ο δεύτερος ειδικότερος λόγος για τον οποίο η γνώση των διεθνών σχέσεων από έναν διεθνολόγο- νομικό είναι απαραίτητη, αφορά την ερμηνεία των συμβατικών κανόνων του διεθνούς δικαίου. Η Συνθήκη της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών προβλέπει ότι σε περίπτωση που άλλοι τρόποι ερμηνείας δεν είναι πρόσφοροι, τότε μία συνθήκη μπορεί να ερμηνευτεί με βάση τις συνθήκες της συνομολόγησής της. Η ανάλυση των συνθηκών αυτών αποτελεί καθαρά αντικείμενο της επιστήμης των διεθνών σχέσεων.

Αντίστοιχα, ο ειδικός των διεθνών σχέσεων πρέπει να έχει γνώση των βασικών αρχών του διεθνούς δικαίου εφόσον το δίκαιο αυτό εμπίπτει στο αντικείμενο των διεθνών σχέσεων με δύο τουλάχιστον έννοιες :

I.Το διεθνές δίκαιο, η διεθνής ηθική, οι διεθνείς θεσμοί και οι επιδιώξεις της εξωτερικής πολιτικής άλλων κρατών θέτουν περιορισμούς στη συμπεριφορά των κρατών στο διεθνές πεδίο. Συγκεκριμένα, το διεθνές δίκαιο, χωρίς βέβαια την αυστηρότητα και εξαναγκαστικότητα του εσωτερικού δικαίου, επενεργεί σημαντικά στη διεθνή συμπεριφορά.

5

Page 6: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

II. Το διεθνές δίκαιο, θεωρείται ένας κώδικας συμπεριφοράς που σταθεροποιεί και προσδίδει κανονικότητα στις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των διεθνών πρωταγωνιστών. Το διεθνές δίκαιο εκφράζει με μικρότερη ή μεγαλύτερη σαφήνεια το consensus της διεθνούς κοινωνίας για τα είδη και τα όρια των διεθνών ανταλλαγών και επαφών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

Οι παράγοντες που επέδρασαν στη διαδικασία διαμόρφωσης και οριοθέτησης της επιστήμης των διεθνών σχέσεων ήταν κυρίως τρεις :

6

Page 7: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

1. Ο περισσότερο ίσως παραγκωνισμένος παράγοντας είναι το γεγονός ότι οι διεθνείς σχέσεις αναδείχτηκαν σε κλάδο των κοινωνικών επιστημών χωρίς να έχει ωριμάσει μια φιλοσοφική σύλληψη και διαλεκτική σύνθεση αντίθετων απόψεων ως προς την υπόσταση και αυτοτέλεια του κλάδου, διαδικασία χαρακτηριστική της γέννησης άλλων κλάδων των κοινωνικών επιστημών.

2. Η μακρόχρονη παράδοση ιστορικής / ιστοριογραφικής προσέγγισης των φαινομένων της διεθνούς ζωής.

3. Ο τρίτος λόγος είναι άμεσα συνδεδεμένος με το δεύτερο. Η ύπαρξη μιας, παράλληλα προς την ιστοριογραφική, παράδοσης άμεσης πρακτικής αξιοποίησης των θεωρητικών συλλήψεων για τη διεθνή ζωή.

Πιο συγκεκριμένα,1) Οι κοινωνικές επιστήμες από την εποχή του Αριστοτέλη μέχρι και το

19ο αιώνα δέχτηκαν επιδράσεις αφενός από το θετικισμό που χαρακτήριζε τις φυσικές επιστήμες και αφετέρου από τους υποστηρικτές της φιλοσοφίας, οι οποίοι υποστήριζαν ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν είναι δυνατό να αναλυθεί με επιστημονικές μεθόδους. Εν γένει, στις κοινωνικές επιστήμες παρατηρήθηκε ένας πλούσιος φιλοσοφικός προβληματισμός. Στην περίπτωση των διεθνών σχέσεων δεν παρατηρείται κάτι αντίστοιχο, δεδομένου ότι η φιλοσοφική σκέψη από την εποχή του Niccolo Machiavelli λαμβάνει ως κεντρικό σημείο αναφοράς το κράτος, οντότητα πραγματική, νομική και ηθική. Χαρακτηριστικές είναι βέβαια και ορισμένες αποκλίνουσες τάσεις :

- Ηugo Grotius : Διεθνής κοινωνία→ Αυτόνομη ηθική οντότητα που στηρίζει και δεν καταστρέφει τα πολιτιστικά στοιχεία της ανθρωπότητας.

- Immanuel Kant : «ειρηνική ομοσπονδία»→ Θα βοηθούσε στην κατάργηση του πολέμου και τη διαφύλαξη της ανεξαρτησίας κάθε έθνους.

2) Η μακρόχρονη σύνδεση των διεθνών σχέσεων με μια ιστοριογραφική παράδοση είχε δυο συνέπειες :

- Η πρώτη, αφορά στη γενική απροθυμία που δείχνουν για μεγάλη περίοδο οι ειδικοί των διεθνών σχέσεων να αναζητήσουν κανονικότητες στη συμπεριφορά των διεθνών πρωταγωνιστών και στη διαμόρφωση των διεθνών φαινομένων, σε αντίθεση προς τους υπόλοιπους κλάδους των κοινωνικών επιστημών.

- Η δεύτερη συνέπεια, είναι η επικράτηση ενός προσωποκεντρισμού, μιας αντίληψης, δηλαδή, ότι σημαντικά στοιχεία για την κατανόηση των διεθνών φαινομένων είναι τα κίνητρα και οι επιδιώξεις μεγάλων προσωπικοτήτων της ιστορίας, του Napoleon, του Bismark κτλ.

7

Page 8: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΔΕΑΛΙΣΜΟ ΣΤΟΝ ΡΕΑΛΙΣΜΟ

Το κίνημα του ιδεαλισμού έχει τις ρίζες του στην ουτοπιστική σκέψη του 18ου αιώνα όπως αυτή διαμορφώθηκε κυρίως από τον Jeremy Bentham και τον Proudhon.

Βασικές αρχές του ιδεαλισμού : Η ταύτιση του ατομικού με το κοινωνικό συμφέρον τόσο στην ενδοκρατική

όσο και τη διακρατική κοινωνία. Η απαγκίστρωση της έννοιας του συμφέροντος από υλιστικές ανάγκες και

συνθήκες και η ταύτισή του με πανανθρώπινους διεθνείς κανόνες και αξίες, προιόν της λογικής και της ικανότητας των διανοουμένων.

Η ταύτιση εθνικισμού και εκδημοκρατισμού, με την έννοια ότι η κρατική καταξίωση των εθνοτήτων θα οδηγούσε στην κατάρρευση των απολυταρχικών καθεστώτων και στην κατοχύρωση της δημοκρατίας.

Η πίστη στη δύναμη της κοινής γνώμης ότι μπορεί να προασπίσει τη δημοκρατία και το υπέρτατο συμφέρον κάθε λαού για ειρηνικές διεθνείς σχέσεις.

Η «αρμονία των συμφερόντων» - το παγκόσμιο ηθικό συμφέρον – όλων των κρατών να προασπίσουν την ειρήνη. Ως εκ τούτου, το κράτος που προσπαθεί να διαταράξει αυτή την ειρήνη δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί ανήθικο και παράλογο.

Οι παραπάνω αρχές, έδωσαν στην «κανονιστική» περίοδο των διεθνών σχέσεων ένα ιδεαλιστικό και φιλελεύθερο περιεχόμενο και είχαν ως πρότυπο τις σύγχρονες πολιτικές και πολιτιστικές αξίες του Αγγλο-Σαξωνικού κυρίως κόσμου. Τη μεταφύτευση των αρχών αυτών στο διεθνές πεδίο πραγματοποίησε η Κοινωνία των Εθνών, οργανισμός του οποίου η σύσταση αποτέλεσε ιδέα του προέδρου των ΗΠΑ Wilson.

Από τις αρχές τις δεκαετίας του 1930 ο ιδεαλισμός θα υποστεί οξύτατη κριτική από συγγραφείς όπως ο Niebhur και ο Carr. Συνέπεια θα αποτελέσει η μετάβαση σε ένα νέο ρεύμα των διεθνών σχέσεων, τον ρεαλισμό.Θεμελιωτής και πατέρας της ρεαλιστικής σχολής των διεθνών σχέσεων είναι ο Αμερικανός συγγραφέας Hans J. Morgenthau.

Βασικές αρχές του ρεαλισμού :

8

Page 9: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

Η πολιτική διέπεται από αντικειμενικούς νόμους ριζωμένους στην ανθρώπινη φύση. Κάθε απόπειρα βελτίωσης της κοινωνικής ζωής για να πετύχει πρέπει να κατανοήσει αυτούς τους νόμους. Ο ρεαλισμός, πιστεύει ότι είναι δυνατό να υπάρξει μια λογική θεωρία διεθνών σχέσεων, η οποία να αντικατοπτρίζει αυτούς τους αντικειμενικούς νόμους. Ως εκ τούτου ο ρεαλισμός κάνει την υπόθεση ότι η εξωτερική πολιτική μπορεί να διερευνηθεί μόνο μετά την εξέταση των πολιτικών πράξεων και των πιθανών συνεπειών τους.

Το εργαλείο που χρησιμοποιεί ο ρεαλισμός για να διαλευκάνει τη διεθνή πολιτική είναι : «η αρχή του συμφέροντος που εκφράζεται ως ισχύς». Τα κράτη επιδιώκουν να προωθήσουν το εθνικό συμφέρον μεγενθύνοντας την ισχύ τους. Αυτή η αρχή αποτελεί το μέσο για τη σύνδεση και κατανόηση μεμονομένων διεθνών συμβάντων και διαφοροποιεί την πολιτική από άλλες σφαίρες δραστηριότητας, π.χ. θρησκεία, οικονομία, ηθική κτλ.

Ο ρεαλισμός δεν υποστηρίζει ότι η βασική του αρχή, το συμφέρον που εκφράζεται ως ισχύς, έχει έννοια αμετάβλητη. Το είδος του συμφέροντος που καθορίζει την πολιτική δραστηριότητα σε κάθε ιστορική περίοδο εξαρτάται από το πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώνεται η εξωτερική πολιτική. Τα ίδια ισχύουν και για την έννοια της ισχύος.

Δεν υπάρχει πολιτική ηθική χωρίς φρόνηση, δηλαδή χωρίς τον υπολογισμό των πολιτικών συνεπειών μίας φαινομενικά ηθικής πράξης. Ο ρεαλισμός θεωρεί τη φρόνηση, δηλαδή την εκτίμηση των συνεπειών εναλλακτικών πολιτικών επιλογών, ως την υπέρτατη πολιτική αρετή.

Ο ρεαλισμός αρνείται να ταυτίσει τις ηθικές εμπνεύσεις ενός συγκεκριμένου κράτους με τους παγκόσμιους ηθικούς νόμους. Εάν αντιμετωπίζουμε όλα τα κράτη ως πολιτικές οντότητες που επιδιώκουν μέσω της μεγένθυσης της ισχύος την ικανοποίηση των συμφερόντων τους, μπορούμε να τα κρίνουμε αντικειμενικά και δίκαια. Εφαρμόζοντας κοινά κριτήρια έναντι του δικού μας κράτους και των άλλων μπορούμε να εφαρμόσουμε πολιτική που καταλαβαίνει και σέβεται τα συμφέροντα των άλλων κρατών και προωθεί τα δικά μας.

Ο ρεαλισμός πρεσβεύει την αυτονομία της πολιτικής. Δεν αγνοεί την ύπαρξη και τη σημασία άλλων κριτηρίων πέραν της πολιτικής, δίνει όμως στην τελευταία το προβάδισμα.

Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΡΕΑΛΙΣΜΟΥ

Η απήχηση των αρχών του πολιτικού ρεαλισμού στο Δυτικό κόσμο ήταν τεράστια. Σε αυτό συνέβαλε : Η ιστορική συγκυρία : Τέλος Β’ Παγκοσμίου Πολέμου → κατάρρευση ιδεαλιστικής

πολιτικής των Ουίλσων & Ρούσβελτ → έναρξη Ψυχρού Πολέμου.

9

Page 10: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

Η αναζήτηση από τις ΗΠΑ ενός θεωρητικού σχήματος που θα κατηύθυνε τις δραστηριότητές τους στο αναρχούμενο διεθνές περιβάλλον → Η απλοϊκότητα και πειστικότητα που απέρρεε από το σχήμα «ισχύς- συμφέρον» εξυπηρετούσε τις ΗΠΑ σε ένα κόσμο που διαλογιζόταν αντικρύζοντας τα ερείπια του Β’ΠΠ.

Από την άλλη, ο πολιτικός ρεαλισμός παρά τις ασάφειες που περιέχουν οι βασικές του αρχές αποτελεί μεγάλης σημασίας φάση στην εξέλιξη των διεθνών σχέσεων διότι προσφέρει στην επιστημονική έρευνα ένα γενικό θεωρητικό πλαίσιο αναφοράς. Η θέση του πολιτικού ρεαλισμού ,ότι το κράτος όπως τα άτομα ενεργεί ανεξάρτητα από χρονικές, χωρικές και άλλες συγκυρίες με στόχο την αύξηση της ισχύος του προάγοντας έτσι το εθνικό συμφέρον, συνέβαλε στη διαμόρφωση μιας γενικής θεωρίας διεθνών σχέσεων στηριγμένης σε ενιαία μεθοδολογία και έθεσε τις βάσεις ενός νέου αυτοτελούς κλάδου των κοινωνικών επιστημών.

Τα παραπάνω θετικά στοιχεία δεν εξαφανίζουν βέβαια, τις αρνητικές όψεις του πολιτικού ρεαλισμού :

Η πρώτη, αφορά στη στατική και συντηρητική ερμηνεία των διεθνών φαινομένων → Ως συνέπεια κάθε προοπτική μετασχηματισμού του διεθνούς συστήματος θεωρείται απομακρυσμένη.

Η δεύτερη, σχετίζεται με την ασάφεια που χαρακτηρίζει τις δύο έννοιες που συνδυάζει η βασική αρχή του πολιτικού ρεαλισμού : «τα κράτη προωθούν το εθνικό τους συμφέρον που εκφράζεται ως ισχύς» → Η ασάφεια αυτή προσδίδει στις θεωρητικές κατασκευές της σχολής χαρακτήρα απόλυτο αποκλείοντας ταυτόχρονα και τη δυνατότητα εμπειρικού ελέγχου τους. Αυτή ακριβώς η αδυναμία εμπειρικής εξακρίβωσης της ορθότητας ή πλάνης της θεωρίας του πολιτικού ρεαλισμού, καθιστά την αποδοχή της ζήτημα υποκειμενικής κρίσης.

Ο ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Την εποχή που στις διεθνείς σχέσεις κυριαρχεί ο πολιτικός ρεαλισμός, εμφανίζεται ένα νέο ρεύμα ιδεών, ο Συμπεριφορισμός :

1

Page 11: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

Σύμφωνα με τον ορισμό του Dahl : « Ο συμπεριφορισμός είναι μία προσπάθεια για να βελτιωθεί η ικανότητά μας να συλλαμβάνουμε και να κατανοούμε τα πολιτικά φαινόμενα. Επιδιώκει να μας εξηγήσει τις όψεις της πολιτικής ζωής χρησιμοποιώντας μεθόδους και θεωρίες που κρίνονται παραδεκτές από την πολιτική επιστήμη».

Οι βασικές θέσεις και στόχοι του συμπεριφορισμού : Υποστήριζε τη χρησιμοποίηση από τις κοινωνικές επιστήμες της

επιστημονικής, θετικιστικής μεθοδολογίας των φυσικών επιστημών. Οι συμπεριφοριστές υποστήριζαν την παρατήρηση της κοινωνικής συμπεριφοράς του ατόμου όπως αυτή εκδηλώνεται από ανοιχτές ενέργειες. Έδιναν δευτερεύουσα σημασία σε υποκειμενικούς παράγοντες και κίνητρα. Επιπλέον, έδιναν μεγάλη έμφαση στη χρησιμοποίηση της επιστημονικής μεθοδολογίας προκειμένου να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στις επιμέρους κοινωνικές επιστήμες. Θεωρούσαν ,δηλαδή, ότι ο θετικισμός μπορούσε να λειτουργήσει ως στοιχείο ενοποιητικό.

Ενώ οι οπαδοί του πολιτικού ρεαλισμού στηρίζονται σε μερικές απλές αρχές, οι οπαδοί του συμπεριφορισμού ξεκινούν από μια κοινή θέση : ότι τα φαινόμενα της διεθνούς ζωής μπορούν να ερμηνευτούν μέσω μιας γενικής θεωρίας που θα διαμόρφωνε η εμπειρική μελέτη της διεθνούς πραγματικότητας.

Η συμβολή των συμπεριφοριστών στην εξέλιξη του κλάδου έγκειται στα εξής : Ενίσχυσαν τον δι-επιστημονισμό Συνέβαλαν στην αμφισβήτηση της ντετερμινιστικής θεώρησης

της κρατικής συμπεριφοράς, που υποστήριζε ο πολιτικός ρεαλισμός.

Προέβαλαν τη δική τους αντίληψη για την ανάλυση της εξωτερικής συμπεριφοράς. Εν αντιθέσει με τους ρεαλιστές, οι οποίοι αντιμετώπιζαν το κράτος ως ομοιογενή οντότητα, οι συμπεριφοριστές υποστήριξαν ότι οι κρατικές ενέργειες απορρέουν από τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα αυτών που αναμιγνύονται στη σχετική διαδικασία , τα οποία οφείλει να επισημάνει ο ερευνητής.

Η ενοποιητική επενέργεια του συμπεριφορισμού προκάλεσε ,ωστόσο, και έντονες αντιδράσεις, η σημαντικότερη εκ των οποίων πραγματοποιήθηκε από τους λεγόμενους μετασυμπεριφοριστές, οι οποίοι αμφισβήτησαν τη δυνατότητα διαμόρφωσης μιας θεωρίας διεθνών σχέσεων μέσω της μελέτης της παρατηρήσιμης συμπεριφοράς.

* Στενά συνδεδεμένη με τη συμπεριφοριστική αντίληψη ήταν η κίνηση της Γενικής Θεωρία των Συστημάτων. Η κίνηση αυτή έδινε

11

Page 12: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

επίσης μεγάλη έμφαση στο ζήτημα της επιστημονική μεθοδολογίας υποστηρίζοντας ότι :

Όλοι οι ζωντανοί Είναι τμήματα

οργανισμοί ενός συνόλου/ συστήματος Η Γενική θεωρία των συστημάτων ταξινομεί αυτά τα συστήματα.

Κάθε σύστημα έχει 3 όψεις :

διαρθρωτικές εξελικτικές συμπεριφορικές

Ο συσχετισμός των όψεων αυτών επιτρέπει τη συναγωγή ορισμένων βασικών αρχών του συστήματος.

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ

- Ρεαλιστές : Υποστηρίζουν ότι τα κίνητρα και τα χαρακτηριστικά των διακρατικών σχέσεων είναι αμετάβλητα.

- Συμπεριφοριστές : Διαμορφώνουν τη Θεωρία Των Συστημάτων και υποστηρίζουν ότι τα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς των διεθνών πρωταγωνιστών μπορούν να υποστούν σημαντικές μεταβολές.

Η πρώτη συστηματική επεξεργασία της έννοιας του διεθνούς συστήματος έγινε από τον Morton Kaplan. Η συστηματική προσέγγιση :

Μετατοπίζει το ενδιαφέρον του διεθνολόγου από τον εσωτερικό περίγυρο στο διεθνές περιβάλλον.

Υποστηρίζει ότι η συμπεριφορά κρατών ή γενικά διεθνών πρωταγωνιστών δεν είναι αποτέλεσμα εσωτερικών διεργασιών αλλά συνέπεια της θέσης του στα

1

Page 13: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

πλαίσια ενός διεθνούς συστήματος ή υποσυστήματος ή της πολιτικής που τηρούν προς αυτά τρίτα κράτη.

Περιορίζει τον αριθμό των μεταβλητών που απαιτούνται για την κατανόηση της διεθνούς συμπεριφοράς, εφόσον μειώνει τη σημασία των ατομικών και των κρατικών μεταβλητών.

Συμβάλλει στην απομάκρυνση της μελέτης των διεθνών φαινομένων από την τριβή της πραγματικότητας, αποβάλλει δηλαδή τον περιγραφικό/ ιστοριογραφικό της προσανατολισμό.

- Κριτική της συστηματικής προσέγγισης :Το έργο του Kaplan επικρίθηκε ιδιαίτερα ότι δεν μπόρεσε να αποδώσει με σαφήνεια τους όρους και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες ένα διεθνές σύστημα μπορεί να εξισορροπεί τις μεταβολές που υφίστανται ένα ή περισσότερα από τα συστατικά του μέρη και συνεπώς διατηρεί την ταυτότητά του και την ικανότητά του να ερμηνεύει τη διεθνή συμπεριφορά . Ο Kaplan επίσης, επικρίθηκε ότι διασπά την παράδοση των συμπεριφοριστών να αναζητούν μια γενική θεωρία διεθνών σχέσεων και επιδιώκει να αναπτύξει μια σειρά επιμέρους συγκριτικές θεωρίες που να ανταποκρίνονται σε διαφορετικά διεθνή συστήματα.

ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Ernst Haas : « Ολοκλήρωση είναι μία διαδικασία κατά την οποία οι πρωταγωνιστές αρχίζουν να παραχωρούν, με τη θέλησή τους ορισμένες κυριαρχικές τους αρμοδιότητες και παράλληλα να αναπτύσσουν νέες τεχνικές για την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων και την επίλυση των μεταξύ τους συγκρούσεων ». Κατά την εξέλιξη της θεωρίας της ολοκλήρωσης διαμορφώθηκαν 2 διαφορετικές προσεγγίσεις :

α) H ανταλλακτική & β) Η νεολειτουργική

α) Τόνιζε τη σημασία των ανταλλαγών μεταξύ των λαών για 2 λόγους :a. Ως δείκτη της προδιάθεσης ενός λαού απέναντι ενός άλλουb. Ως γενεσιουργό αιτία αλληλεξάρτησης στα πλαίσια μιας

διακρατικής κοινωνίας.

1

Page 14: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

β) Έδινε έμφαση στη διαδικασία ανάδειξης υπερεθνικών θεσμών με αποφασιστικές αρμοδιότητες.

Θεωρίες της Επικοινωνίας :- Oι θεωρίες αυτές επιδιώκουν να δώσουν έμφαση στις πολιτικές όψεις

των επικοινωνιών και να εξετάσουν το βαθμό στον οποίο η ροή αυτών των επικοινωνιών επηρεάζει την πολιτική συμπεριφορά.

Στα πλαίσια των θεωριών της επικοινωνίας έχουν διαμορφωθεί 2 τάσεις :

α) η ινστρουμενταλιστική & β) η προσεγγιστική

α) Οι επικοινωνίες αντιμετωπίζονται ως εργαλείο άσκησης και ανάλυσης της εξωτερικής πολιτικής. Η προσέγγιση αυτή δίνει έμφαση στο ρόλο των μέσων επικοινωνίας στην άσκηση της διπλωματίας, σε περιόδους κρίσης, στην επίδραση της κοινής γνώμης στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής κλπ.β) Ασχολείται με τις λειτουργίες της ενδοκρατικής και της διεθνούς κοινωνίας με τη χρησιμοποίηση της μεθοδολογίας της Κυβερνητικής. Π.χ. : Διαμορφώνει υποδείγματα συστημάτων επικοινωνίας, μελετά την ανάδραση κτλ.

* «Κυβερνητική» : Κατά τον Norbert Wiener, είναι όρος που υποδηλώνει τη σημασία του ελέγχου των επικοινωνιών στα πολιτικά συστήματα.

Εξισώνει την ικανότητα ενός κράτους να ασκεί εξουσία με την ικανότητά του να χειρίζεται τις πληροφορίες που δέχεται και εκπέμπει μέσω των

επικοινωνιών.

ΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ

- Σύνδεσμος : Κατά τον Rosenau, « είναι μία παλινδρομική αλληλουχία συμπεριφοράς που ξεκινά από ένα σύστημα και επιδρά σε ένα άλλο» .

Συνδετική Θεωρία :

1

Page 15: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

- Δημιουργήθηκε από τον Rosenau.- Στόχος της ήταν η σύνδεση της σταθερότητας, της λειτουργίας και των

στόχων των εγχώριων πολιτικών συστημάτων με παράγοντες του διεθνούς τους περιβάλλοντος & αντίστροφα.

- Το πρώτο στάδιο του συνδέσμου ονομάζεται εξαγώμενο και το τελευταίο εισαγώμενο.

- Ανάλογα με το χώρο προέλευσης ή επενέργειάς τους ονομάζονται περιβαλλοντολογικά ή πολιτειακά.

- Υπάρχουν 3 τύποι συνδετικής διαδικασίας :a) H διεισδυτική : Τα μέλη μίας πολιτείας συμμετέχουν στις

πολιτικές ενέργειες μίας άλλης.b) Η διαδικασία αντίδρασης : Είναι ακριβώς αντίθετη της

προηγούμενης. Το εξαγώμενο, η ενέργεια του ενός διεθνούς πρωταγωνιστή οδηγεί στο εισαγώμενο, στην αντίδραση του άλλου διεθνούς πρωταγωνιστή χωρίς ο πρώτος να κατευθύνει το δεύτερο.

c) Η απομιμητική : Το εισαγώμενο δεν αποτελεί μόνο απόκριση του εξαγώμενου αλλά και προσλαμβάνει μορφή και περιεχόμενο ίδια με αυτό.

Νέες προκλήσεις: περιβάλλον σχέσεις δύο φύλων αλλαγές στη φύση των κρατών, κυριαρχία προκλήσεις ασφαλείας

Περιβάλλον Μόλυνση περιβάλλοντοςà βιομηχανική μαζική παραγωγήΣυναντήσεις κρατών στα πλαίσια του ΟΗΕ για την εξεύρεση λύσεωνΈλλειψη φυσικών πόρων (π.χ. υδάτινοι πόροι)à στενή συνεργασία κρατώνà «ιδιαίτερη» απειλή έναντι όλωνΜοντερνιστές: το περιβάλλον δεν αποτελεί πρόβλημαà η γνώση και η τεχνολογία θα βοηθήσουν στην προστασία τουΡιζοσπάστες Οικολόγοι: σοβαρό πρόβλημα το περιβάλλονà αλλαγή στον τρόπο ζωήςà πληθυσμιακός έλεγχοςΠεριβάλλον ως:

Πηγή διακρατικών συγκρούσεωνà νερό Πηγή ενδοκρατικών συγκρούσεωνà μετανάστευση, αύξηση πληθυσμού,

διάβρωση εδάφους «ιδιαίτερη» απειλή που απαιτεί διεθνή συνεργασίαà διατήρηση κοινών

αγαθών

Ρεαλιστέςà πηγή αντιπαράθεσηςΦιλελεύθεροιà σοβαρό ζήτημα/διεθνής συνεργασίαΔ. Π. Οικονομίαà στοιχείο παγκόσμιας οικονομίας

1

Page 16: Eisagogh Sti Diethnh Politiki Kai Tous Diethneis Thesmous

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

Σχέση δύο φύλωνà ανισότητα, μειονεκτική θέση γυναικώνà ριζοσπάστες φεμινιστέςΚυριαρχίαà διεθνής θεσμός, σύνολο κανόνωνà νέες μορφές συνεργασίας για τις ανεπτυγμένες δημοκρατίες του Βορράà νέες μορφές σύγκρουσης για τα αδύναμα κράτη του ΝότουΝέοι τύποι κρατώνà α) μεταμοντέρνο, β) αδύναμο κράτος Τρίτου Κόσμουà απειλή/προκλήσεις ασφαλείας

Βασικοί παράγοντες επιρροής Διεθνών Σχέσεων Οι μεταβολές στον κόσμο Οι αντιπαραθέσεις των διεθνολόγων Η επιρροή από άλλους τομείς της επιστήμης

1