บทท 2 แนวคด ทฤษฎ เอกสารและวรรณกรรมทเกยวของ

การศกษาคนควาเรองการประเมนผลการควบคมภายในระบบการบรหารการเงนการคลง

ขององคกรปกครองสวนทองถนจงหวดสมทรปราการ ผการศกษาคนควาไดศกษา แนวคดทฤษฎเอกสารและงานวจยทเกยวของ เพอน ามาประกอบการน าเสนอผลการศกษาคนควาไปใชใหเกดประโยชน และเพอใหบรรลวตถประสงคของการการศกษาคนควาทก าหนดไว โดยแบงหวขอออกเปน 5 สวน 2.1 แนวคดและทฤษฎการปกครองทองถน 2.2 การบรหารการเงนการคลงขององคปกครองสวนทองถน 2.3 แนวคดเกยวและทฤษฎทเกยวของกบระบบการควบคมภายในตามแนวทาง COSO 2.4 แนวคดและทฤษฎเกยวกบประสทธภาพในการท างาน 2.5 วรรณกรรมทเกยวของ 2.1 แนวคดและทฤษฎการปกครองทองถน

เดเนยล วท (Daniel Wit, 1967: 101 – 103) นยามวา การปกครองทองถน หมายถง การปกครองทรฐบาลกลางใหอ านาจหรอกระจายอ านาจไปใหหนวยการปกครองทองถน เพอเปดโอกาสใหประชาชนในทองถนไดมอ านาจในการปกครองรวมกนทงหมดหรอเพยงบางสวนในการบรหารทองถน

วลเลยม ว. ฮอลโลเวย (William V. Holloway, 1959: 101 – 103) นยามวาการปกครองทองถน หมายถง องคกรทมอาณาเขตแนนอนมประชากรตามหลกทก าหนดไวมอ านาจการปกครองตนเอง มการบรหารการคลงของตนเอง และมสภาทองถนทสมาชกไดรบการเลอกตงจากประชาชน

ประทาน คงฤทธศกษาการ ( 2524: 15) นยามวา การปกครองทองถนเปนระบบการปกครองทเปนผลสบเนองมาจากการกระจายอ านาจทางการปกครองของรฐและโดยนยนจะเกดองคกรท าหนาทปกครองทองถนโดยคนในทองถนนนๆ องคกรนจดตงและถกควบคมโดยรฐบาลแตกมอ านาจในการก าหนดนโยบายและควบคมใหมการปฏบตใหเปนไปตามนโยบายของตนเอง อทย หรญโต (2523 : 2) นยามวา การปกครองทองถนคอ การปกครองทรฐบาลมอบอ านาจใหประชาชนในทองถนใดทองถนหนงจดการปกครองและด าเนนกจการบางอยางโดยด าเนนการ

7

กนเองเพอบ าบดความตองการของตนการบรหารงานทองถนมการจดเปนองคกรมเจาหนาท ซงประชาชนเลอกตงขนมาทงหมดหรอบางสวน ทงน มความเปนอสระในการบรหารงานแตรฐบาลตองควบคมดวยวธการตาง ๆ ตามความเหมาะสมจะปราศจากการควบคมของรฐหาไดไม เพราะการปกครองทองถนเปนสงทรฐท าใหเกดขน

สรปสาระส าคญของการปกครองทองถน อาจมรปแบบหนวยการปกครองทองถนหลายรปแบบตามความแตกตางของความเจรญ ประชากร หรอขนาดพนท ตองมอ านาจอสระในการปฏบตหนาทตามความเหมาะสม หนวยการปกครองทองถนตองมสทธตามกฎหมายทจะด าเนนการปกครองตนเอง มองคกรทจ าเปนในการบรหารและปกครองตนเอง คอ มองคกรฝายบรหารและองคกรฝายนตบญญต ประชาชนในทองถนมสวนรวมในการปกครองทองถน

จากความหมายของการปกครองทองถนทกลาวมาขางตน สามารถประมวลไดเปนหลกการปกครองทองถนในสาระส าคญดงน (โกวท พวงงาม,2546,หนา 21)

1) การปกครองของชมชนหนง ซงชมชนเหลานนอาจมความแตกตางกนในดานความเจรญ จ านวนประชากรหรอขนาดพนท

2) หนวยการปกครองทองถนจะตองมอ านาจอสระ (autonomy) ในการปฏบตหนาทตามความเหมาะสม กลาวคอ อ านาจของหนวยการปกครองทองถนจะตองมขอบเขตพอควรเพอใหเกดประโยชนตอการปฏบตหนาทของหนวยการปกครองทองถนอยางแทจรง หากมอ านาจมากเกนไปไมมขอบเขต หนวยการปกครองทองถนนนกจะกลายสภาพเปนรฐอธปไตยเอง เปนผลเสยตอ ความมนคงของรฐบาล อ านาจทองถนนมขอบเขตทแตกตางกนออกไปตามลกษณะความเจรญและความสามารถของประชาชนในทองถนนนเปนส าคญ รวมทงนโยบายของรฐบาลในการพจารณาการกระจายอ านาจใหหนวยการปกครองทองถนระดบใดจงจะเหมาะสม

3) หนวยการปกครองทองถนจะตองมสทธตามกฎหมาย (legal rights) ทจะด าเนนการปกครองตนเอง สทธตามกฎหมายแบงไดดงน

3.1) หนวยการปกครองทองถนมสทธทจะตรากฎหมาย หรอระเบยบขอบงคบตาง ๆขององคกรปกครองสวนทองถน เพอประโยชนในการบรหารตามหนาท และเพอใชบงคบประชาชนในทองถนนน ๆ

3.2) สทธทเปนหลกในการด าเนนการบรหารทองถน คออ านาจในการก าหนดงบประมาณเพอบรหารกจการตามอ านาจหนาทของหนวยการปกครองทองถนนน ๆ

3.3) มองคกรทจ าเปนในการบรหารและการปกครองตนเอง องคกรทจ าเปนของทองถนจดแบงเปนสองฝาย คอ องคกรบรหาร และองคกรฝายนตบญญต

8

3.4) ประชาชนในทองถนมสวนรวมในการปกครองทองถน จากแนวความคดทวาประชาชนในทองถนเทานนทจะรปญหา และวธการแกไขของตนเองอยางแทจรง หนวยการปกครองทองถนจงจ าเปนตองมคนในทองถนมาบรหารงาน เพอใหสมเจตนารมณและความตองการของชมชน และอยภายใตการควบคมของประชาชนในทองถน นอกจากนนยงเปนการฝกใหประชาชนในทองถนเขาใจในระบบกลไกของประชาธปไตยอยางแทจรงอกดวย

การปกครองทองถนก าหนดขน บนพนฐานทฤษฎการกระจายอ านาจและอดมการณประชาธปไตยซงเปดโอกาส และสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมในกระบวนการทางการเมองและกจกรรมการปกครองตนเอง ซงจะเหนไดจากลกษณะส าคญของการปกครองทองถน ทเนนการมอ านาจอสระในการปกครองในการปกครองตนเอง มการเลอกตง มองคการหรอสถาบนทจ าเปนในการปกครองตนเอง และทส าคญกคอ ประชาชนในทองถนจะมสวนรวมในการปกครองตนเองอยางกวางขวาง

คณะกรรมการปรบปรงระบบการบรหารการปกครองทองถน โดยนายชวน หลกภยนายกรฐมนตร ไดมค าสงส านกนายกรฐมนตรแตงตงคณะกรรมการดงกลาว ตามค าสงท 263/2535เมอวนท 11 ธนวาคม 2535 เพอศกษาระบบการบรหารการปกครองทองถนของไทยทด าเนนการอยในปจจบน ในทกรปแบบ หาแนวทางและขอเสนอในการปรบปรงโครงสราง อ านาจหนาท การคลงและงบประมาณ ตลอดจนความสมพนธระหวางรฐบาล หนวยงานสวนกลาง และสวนภมภาคกบหนวยการปกครองทองถน โดยกลาวถงองคประกอบ วตถประสงค ความส าคญ หนาทความรบผดชอบของหนวยการปกครองทองถนไวดงน (โกวท พวงงาม, 2546 ,หนา 24-25)

องคประกอบการปกครองทองถน 1) เปนองคกรทมฐานะเปนนตบคคล และทบวงการเมอง 2) มสภาและผบรหารระดบทองถนทมาจากการเลอกต งตามหลกการทบญญตไวใน

กฎหมายรฐธรรมนญ 3) มอสระในการปกครองตนเอง 4) มเขตการปกครองทชดเจนและเหมาะสม 5) มงบประมาณรายไดเปนของตนเองอยางเพยงพอ 6). มบคลากรปฏบตงานของตนเอง 7) มอ านาจหนาททเหมาะสมตอการใหบรการ 8) มอ านาจออกขอบงคบเปนกฎหมายของทองถนภายใตขอบเขตของกฎหมายแมบท 9) มความสมพนธกบสวนกลางในฐานะเปนหนวยงานระดบรองของรฐ

9

วตถประสงคของการปกครองทองถน 1) ชวยแบงเบาภาระของรฐบาล ทงทางดานการเงน ตวบคคล ตลอดจนเวลาทใชในการ

ด าเนนการ 2) เพอสนองตอบตอความตองการของประชาชนในทองถนอยางแทจรง 3) เพอใหหนวยการปกครองทองถนเปนสถาบนทใหการศกษาการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยแกประชาชน ความส าคญของการปกครองทองถน 1) การปกครองทองถนถอเปนรากฐานของการปกครองระบอบประชาธปไตย เพราะเปน

สถาบนฝกสอนการเมองการปกครองใหแกประชาชน ท าใหเกดความคนเคยในการใชสทธและหนาทพลเมอง อนจะน ามาสความศรทธาเลอมใสในระบอบประชาธปไตย

2) การปกครองทองถนเปนการแบงเบาภาระของรฐบาล 3) การปกครองทองถนจะท าใหประชาชนรจกการปกครองตนเองเพราะเปดโอกาสให

ประชาชนไดเขาไปมสวนรวมทางการเมอง ซงจะท าใหประชาชนเกดส านกในความส าคญของตนเองตอทองถน ประชาชนจะมสวนรบรถงอปสรรค ปญหา และชวยกนแกไขปญหาของทองถนของตน

4) การปกครองทองถนสามารถตอบสนองความตองการของทองถนตรงเปาหมาย และมประสทธภาพ

5) การปกครองทองถนจะเปนแหลงสรางผน าทางการเมอง การบรหารของประเทศในอนาคต

6) การปกครองทองถนสอดคลองกบแนวคดในการพฒนาชนบทแบบพงตนเอง หนาทความรบผดชอบของหนวยการปกครอง หนาทความรบผดชอบของหนวยการปกครองสวนทองถน ควรจะตองพจารณาถงก าลงเงน

ก าลงงบประมาณ ก าลงคน ก าลงความสามารถของอปกรณ เครองมอเครองใช และหนาทความรบผดชอบควรเปนเรองทเปนประโยชนตอทองถนอยางแทจรง หากเกนกวาภาระหรอเปนนโยบายซงรฐบาลตองการความเปนอนหนงอนเดยวกนทงประเทศ กไมควรมอบใหทองถนด าเนนการ เชน งานทะเบยนทดน การศกษาในระดบอดมศกษา

10

การก าหนดหนาทความรบผดชอบใหหนวยการปกครองทองถนด าเนนการ มขอพจารณาดงน 1) เปนงานทเกยวกบสภาพแวดลอมของทองถน และงานทเกยวกบการอ านวยความ

สะดวกในชวตความเปนอยของชมชน ไดแก การกอสรางถนน สะพาน สวนหยอม สวนสาธารณะการก าจดขยะมลฝอย

2) เปนงานทเกยวกบการปองกนภย รกษาความปลอดภย เชนงานดบเพลง 2.1) เปนงานทเกยวกบสวสดการสงคม ดานนมความส าคญตอประชาชนในทองถนมาก

เชน การจดใหมหนวยบรหารทางสาธารณสข จดใหมสถานสงเคราะหเดกและคนชรา เปนตน 2.2) เปนงานทเกยวกบการพาณชยทองถน หากปลอยใหประชาชนด าเนนการเองอาจ

ไมไดรบผลดเทาทควรจะเปน จดใหมโรงรบจ าน า การจดตลาดและงานตาง ๆ ทมรายได โดยสามารถเรยกคาบรการจากประชาชน

ลกษณะส าคญขององคกรปกครองสวนทองถนมดงน 1) เปนองคกรในชมชนทมขอบเขตพนทการปกครองทก าหนดไวแนนอน 2) มสถานภาพเปนนตบคคล จดตงขนโดยกฎหมาย 3) มอสระในการด าเนนกจกรรม และสามารถใชดลยพนจของตนเองในการวนจฉยและ

ก าหนดนโยบาย 4) มการจดองคกรเปน 2 ฝาย ฝายบรหาร และฝายสภา 5) ประชาชนมสวนรวมในการปกครองโดยการเลอกตงผบรหารและสภาทองถน

2.2 การบรหารการเงนการคลงขององคปกครองสวนทองถน การบรหารการเงนการคลงขององคปกครองสวนทองถน เปนกระบวนการบรหารทเกยวกบการจดเกบและจดหารายได และการใชจายเงนของทองถน ซงประกอบดวยขนตอนตาง ๆ ดงน

1) การจดท าแผนพฒนา ทองถนตางๆ มการจดท าแผนพฒนาทงระยะสนประจ าปและระยะยาว5ป เพอเปนกรอบทศทางในการบรหารงาน ซงการจดท าแผนพฒนาประจ าปน น าไปสการจดท างบประมาณรายจายประจ าปตอไป

2) การจดท างบประมาณรายจายประจ าป การบรหารงานการคลงของทองถนในแตละปจะตองมการจดท างบประมาณรายจายประจ าป เพอเปนการวางแผนการจดหาและการใชจายเงนใน ปนน ๆ โดยจะมการประมาณการรายรบทคาดวาจะไดรบ และประมาณการรายจายทจะด าเนนการภายในวงเงนประมาณการายรบทก าหนดไว ทงนโครงการทก าหนดในงบประมาณรายจายจะเปน

11

โครงการทปรากฏอยในแผนพฒนาประจ าปซงเปนการสอดประสานระหวางการวางแผนกบการจดท างบประมาณเพอใหการบรหารงานของทองถนมประสทธภาพมากยงขน

3) การจดเกบและจดหารายได เมอมการจดท างบประมาณรายจายแลว ทองถนกจะม การจดเกบและจดหารายไดตามทมกฎหมายก าหนดไว ซงมทงททองถนเปนผจดเกบเอง และไดรบการจดสรรจากหนวยงานอนเพอน าไปใชจายตอไป

4) การจดซอจดจางหรอการพสด และการเบกจายเงน เมอทองถนมรายไดแลว กจะมการจดซอจดจางหรอการจดหาพสดเพอด าเนนการตามโครงการตาง ๆ

5) การบนทกระบบบญช เปนการประมวลการด าเนนงานทางดานการรบ-จายเงน ซงจะแสดงใหทราบถงสถานะทางดานการเงนการคลงของทองถนวาเปนอยางไร มรายรบเทาใด

6) การตรวจสอบการคลง เมอมการบรหารการคลงในแตละขนตอนไปแลวกจะมการตรวจสอบการด าเนนงานเพอเปนการปองกนมใหเกดกรณบกพรองหรอทจรตและน าไปสการปรบปรงและแกไขใหถกตองเหมาะสมตอไป

กลาวโดยสรป การบรหารงานการคลงเปนกระบวนการนบตงแต การจดท าแผนพฒนา การจดท างบประมาณรายจาย การจดเกบหารายได การใชจายเงนตามงบประมาณ การจดซอจดจาง การเบกจายเงน การบนทกระบบบญช และการตรวจสอบการคลง 2.3 แนวคดเกยวและทฤษฎทเกยวของกบระบบการควบคมภายใน ตามแนวทาง COSO ความหมายและวตถประสงคของการควบคมภายใน การควบคมภายใน หมายถง กระบวนการทผก ากบดแลฝายบรหารและบคลากรทกระดบขององคกรก าหนดใหมขนเพอใหมความมนใจอยางสมเหตสมผลวาการด าเนนงานจะบรรลผลส าเรจตามวตถประสงค ดงตอไปน

1) การด าเนนงาน (Operation: O) หมายถง การบรหารจดการ การใชทรพยากรใหเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล รวมถงการดแลรกษาทรพยสน การปองกนหรอลดความผดพลาดความเสยหายการรวไหล การสนเปลองหรอการทจรตขององคกร

2) การรายงานทางการเงน (Financial: F) หมายถง รายงานทางการเงนทจดท าขนเพอใชภายในและภายนอกองคกร เปนไปอยางถกตอง เชอถอได และทนเวลา

3) การปฏบตตามกฎหมายและระเบยบขอบงคบทเกยวของ (Compliance: C) ไดแก การปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอมตคณะรฐมนตรทเกยวของกบการด าเนนงานขององคกรรวมทงการปฏบตตามนโยบาย และวธการปฏบตงานทองคกรไดก าหนดขน

12

แนวคดของการควบคมภายใน จากความหมายของการควบคมภายในขางตนสะทอนใหเหนถงแนวคดเกยวกบการควบคม

ภายใน ดงน 1) การควบคมภายในเปนกระบวนการทรวมไวหรอเปนสวนหนงในการปฏบตงาน

ตามปกตการควบคมภายในมใชเหตการณใดเหตการณหนง และมใชผลสดทายของการกระท าแตเปนกระบวนการ (Process) ทมการปฏบตอยางตอเนอง ซงก าหนดไวในกระบวนการปฏบตงาน (Built in) ประจ าวนตามปกตขององคกร ดงนนฝายบรหารจงควรน าการควบคมภายในมาใช โดยรวมเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารงาน ซงไดแก การวางแผน (Planning) การด าเนนการ (Executing) และการตดตามผล (Monitoring)

2) การควบคมภายในเกดขนไดโดยบคลากรขององคกร บคลากรทกระดบเปนผมบทบาทส าคญในการใหความสนบสนนระบบการควบคมภายในขององคกรใหมประสทธผล ผบรหารเปนผรบผดชอบในการก าหนดและจดใหมระบบการควบคมภายในทมประสทธผลดวยการสรางบรรยากาศสภาพแวดลอมการควบคม ก าหนดทศทาง กลไกการควบคมและกจกรรมตาง ๆ รวมทงการตดตามผลการควบคมภายใน สวนบคลากรอนขององคกรมหนาทรบผดชอบโดยการปฏบตตามระบบ การควบคมภายในทฝายบรหารก าหนดขน

3) การควบคมภายในใหความมนใจอยางสมเหตสมผลวาการปฏบตงานจะบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคทก าหนด ถงแมวาการควบคมภายในจะออกแบบไวใหมประสทธผลเพยงใดกตามกไมสามารถใหความมนใจวาจะท าใหการด าเนนงานบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคไดอยางสมบรณตามทตงใจไว ทงนเพราะการควบคมภายในมขอจ ากด เชน โอกาสทจะเกดขอผดพลาดจากบคลากร เนองจากระบบการควบคมภายในหรอใชอ านาจในทางทผด นอกจากนการวางระบบการควบคมภายในจะตองค านงถงตนทนและผลประโยชนทเกยวของกนวาผลประโยชนทไดรบจากการควบคมภายในจะคมคากบตนทนทเกดขน

ความรบผดชอบของฝายบรหารตอการควบคมภายใน“การควบคมภายในเปนเครองมอทผบรหารน ามาใชเพอใหความมนใจอยางสมเหตสมผลวาการด าเนนงานจะบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคทก าหนด”

ค าวา “การควบคมภายใน” หรอ “ระบบการควบคมภายใน” เปนสงทผบรหารระดบสงขององคกรทกคนควรใหความส าคญเพราะเปนพนธกรณทส าคญ ซงจะชวยใหสามารถปฏบตงานไดส าเรจลลวงตามนโยบายและวตถประสงคขององคกร ดงนนการออกแบบการควบคมภายในอยางเหมาะสม และการตดตามผลการปฏบตตามระบบการควบคมภายในทฝายบรหารก าหนด รวมทง

13

การประเมนผลอยางตอเนอง จะชวยใหผบรหารไดรบทราบจดออนตาง ๆ ทเกดขนเพอน ามาปรบปรงแกไขใหองคกรสามารถปฏบตงานไดส าเรจตามนโยบายและวตถประสงคอยางตอเนอง

ผบรหารระดบสง ขององคกรมหนาทรบผดชอบโดยตรงในการก าหนดหรอออกแบบและประเมนผลการควบคมภายในขององคกร รวมถงการก าหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายในของสวนงานตาง ๆ ภายใตความรบผดชอบใหมประสทธผลในระดบทนาพอใจอยเสมอ โดยผบรหารรเรมและด าเนนการสรางบรรยากาศเพอใหเกดสภาพแวดลอมของการควบคม และปฏบตตนใหเปนตวอยางทดในเรองความซอสตย ความมคณธรรมและจรยธรรม ในสวนทเกยวกบการตรวจสอบภายในผบรหารควรก าหนดบทบาทของหนวยตรวจสอบภายในใหเปนสวนหนงของโครงสราง การควบคมภายใน โดยท าหนาทสอบทานหรอประเมนผลการควบคมภายในขององคกรอยางเปนอสระ (Independent Assessment)เพอใหความมนใจวาองคกรมการควบคมภายในทมประสทธผล มกระบวนการบรหารความเสยงอยในระดบทยอมรบได

ผบรหารระดบรองลงมาทกระดบ มหนาทก าหนดหรอออกแบบการควบคมภายในของ สวนงานทแตละคนรบผดชอบ ใหสอดคลองกบการควบคมภายในทองคกรก าหนด และสอบทานหรอประเมนประสทธผลการปฏบตงานภายใตระบบการควบคมภายในทน ามาใช การประเมน การควบคมดวยตนเอง (Control Self-Assessment) เปนวธการหนงทชวยใหผปฏบตงานมสวนรวมในการปรบปรงเปลยนแปลงการควบคมภายในใหมความรดกม การปลกฝงใหผใตบงคบบญชา มความเขาใจ มองเหนความส าคญ มวนยและจตส านกทดกเปนสงส าคญทชวยใหการควบคมภายในมประสทธผลอยางตอเนอง เชน ผบรหารฝายการเงนหรอหวหนาการเงนรบผดชอบการควบคมภายในดานการเงนการบญช ผบรหารฝายพสดรบผดชอบการควบคมภายในดานพสดของสวนงานทรบผดชอบ เปนตน

“ผบรหารควรตระหนกวาโครงสรางการควบคมภายในทด เปนพนฐานทส าคญของการควบคมเพอใหการด าเนนงานบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคขององคกร”

การจดใหมโครงสรางการควบคมภายในทมประสทธผล และเพยงพอนนขนอยกบผบรหารขององคกร ผบรหารหรอผน าของหนวยงานภาครฐไมวาจะเปนสวนราชการ รฐวสาหกจและหนวยงานของรฐตาง ๆ ตองด าเนนการเพอความมนใจไดวาหนวยงานของตน มโครงสรางการควบคมภายในทเหมาะสม ตดตามผล และปรบปรงใหทนกบเหตการณทเปลยนแปลงไปเพอใหการควบคมนน มประสทธผลอยเสมอ ทศนคตทดตอการควบคมภายใน และการสนบสนนจากผบรหารเปนสงส าคญทจะท าใหเกดการควบคมภายในทด นอกจากนผบรหารตองเปนผทมความซอสตยสจรตทงตอตนเองและตอองคกร และควรมความรความเขาใจอยางเพยงพอในหลกการพนฐานของการควบคมภายใน

14

และใหความส าคญของการจดใหมการควบคมภายในการน าการควบคมภายในไปปฏบตและการด ารงรกษาไวซงการควบคมภายในทมประสทธผล

ผบรหารควรก าหนดใหหนวยตรวจสอบภายในเปนสวนหนงของโครงสรางองคกร โดยมหนาทประเมนระบบการควบคมภายในอยางเปนอสระ หวหนาหนวยตรวจสอบภายใน ควรเปนผทมประสบการณทกษะ และมคณสมบตเหมาะสม หนวยตรวจสอบภายในควรมทรพยากรทเพยงพอและมบคลากรทมความร ความสามารถทจะท าหนาทประเมนระบบการควบคมภายใน เพอสนบสนนขอมลสารสนเทศตอผบรหารในการปรบปรงระบบการควบคมภายใน และกระบวนการบรหารความเสยง

มาตรฐานการควบคมภายในทคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนก าหนด ม 5 องคประกอบดงน 1) สภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment) 2) การประเมนความเสยง (Risk Assessment) 3) กจกรรมการควบคม (Control Activities) 4) สารสนเทศและการสอสาร (Information and Communications) 5) การตดตามประเมนผล (Monitoring)

ภาพท 1ภาพรวมองคประกอบ COSO Cube (2013 Edition)ทมา:http://canada.lenovo.com/fr/ww/lenovo/corporate_governance_practices.html

15

1. สภาพแวดลอมของการควบคม สภาพแวดลอมของการควบคม หมายถง ปจจยตาง ๆ ซงสงเสรมใหองคประกอบ

การควบคมภายในอน ๆ มประสทธผลในองคกร หรอท าใหการควบคมทมอยมประสทธผลยงขน หรอท าใหบคลากรใหความส าคญกบการควบคมมากขน ในกรณตรงขาม สภาพแวดลอมของ การควบคมทไมมประสทธผลอาจท าใหองคประกอบการควบคมอน ๆ มประสทธผลลดลงสภาพแวดลอมของการควบคมภายในสะทอนใหเหนทศนคต และการรบรถงความส าคญของการควบคมภายในของบคลากรระดบตาง ๆ ในองคกร

สภาพแวดลอมของการควบคมเปนเรองเกยวกบการสรางความตระหนก (Control Consciousness) และบรรยากาศของการควบคมในหนวยงาน ใหบคลากรในหนวยงานเกดจตส านกทดในการปฏบตงานตามความรบผดชอบโดยเนนการสรางบรรยากาศโดยผบรหารระดบสง (Tone at the top) สภาพแวดลอมของการควบคมทด คอ สภาพแวดลอมทท าใหบคลากรในองคกรยดถอและปฏบตตามขอก าหนดดานจรยธรรม มความรบผดชอบและเขาใจขอบเขตอ านาจหนาทของตนเอง มความรความสามารถ และทกษะทจ าเปนตองใชในการปฏบตงานตามทไดรบมอบหมายอยางเพยงพอ ยอมรบและปฏบตตามนโยบายและแนวทางการปฏบตงาน

สภาพแวดลอมของการควบคมมปจจยตาง ๆ เชน 1) ความซอสตยและจรยธรรม ความซอสตยและจรยธรรมเปนสงส าคญอยางยงทจะท าใหเกดคณธรรมในการด าเนน

กจกรรมตาง ๆ ในหนวยงาน เปนทยอมรบวาองคกรทมบคลากรทซอสตยและมจรยธรรมสงจ านวนมาก สามารถน าพาหนวยงานของตนใหกาวหนา เปนทยอมรบของสาธารณชนโดยทวไป ดงนนผบรหารจะตองเปนแบบอยางทดโดยการแสดงออกอยางสมาเสมอ ทงโดยค าพดและการกระท ารวมทงสอสารภายในใหบคลากรรบทราบถงการปฏบตของผบรหาร และควรจดท าขอก าหนด ดานจรยธรรมรวมถงขอหามบคลากรในลกษณะทมผลประโยชนทบซอน (Conflict of Interest) อยางชดเจน

ผลประโยชนทบซอน หมายถง สถานการณทบคคลหนงมบทบาทหนาทและ /หรอความสมพนธอนทมวตถประสงคหรอผลประโยชนสวนตว หรอพวกพองททบซอนกบบทบาทหนาทในหนวยงาน ท าใหการปฏบตงานของบคคลนนขาดความเปนอสระและเปนกลาง ซงอาจเกดขนจากผลประโยชนสวนตวไมสอดคลองกบผลประโยชนของหนวยงาน ท าใหบคคลนนตองอยในสภาวการณตองเลอกทางใดทางหนง ซงอาจไมกอใหเกดประโยชนสงสดตอหนวยงาน และอาจน าไปสการทจรตและประพฤตมชอบ เชน บคลากรขององคกรเขาไปเปนคสญญา หรอมสวนไดเสยในสญญาทท ากบองคกร หรอเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททเขาเปนคสญญา

16

กบองคกร เปนตน ฝายบรหารจงควรก าหนดขอหามเกยวกบผลประโยชนทบซอนดงกลาวไวในขอก าหนดดานจรยธรรม ทงฝายบรหารและบคลากรทกคนในหนวยงานตองหลกเลยงสถานการณทอาจกอใหเกดผลประโยชนทบซอนดวย

2) การพฒนาความร ความสามารถของบคลากร ความรความสามารถของบคลากร เปนปจจยส าคญตอความส าเรจในการด าเนนงาน

ดงนนผบรหารจะตองเปนผก าหนดระดบความร ความสามารถ ทกษะ รวมทงความช านาญและประสบการณส าหรบบคลากรในต าแหนงตาง ๆ วาควรอยในระดบใด เพอใชเปนเกณฑในการพจารณาบรรจแตงตงบคลากรใหเหมาะสมกบหนาทและความรบผดชอบ เพอใหการด าเนนงานบรรล ผลส าเรจตามวตถประสงคทตงไวเครองมอส าคญกคอการจดท าเอกสารบรรยายลกษณะงาน (Job Description)

3) ปรชญาและรปแบบการบรหารของผบรหาร ปรชญาและรปแบบการบรหาร หมายถง แนวคด ทศนคตและวธปฏบตงานทผบรหาร

น ามาใชในการบรหารองคกร ผบรหารแตละคนมแนวคดและวธการปฏบตงานรวมทงประสบการณทแตกตางกนออกไป ปรชญาและรปแบบการบรหารทแตกตางกน จะท าใหเกดจดออนการควบคมภายในทแตกตางกน ซงสงผลกระทบโดยตรงตอโครงสรางและประสทธผลการควบคมภายใน

4) โครงสรางองคกร โครงสรางองคกร เปนการก าหนดล าดบการบรหาร การควบคม ความรบผดชอบ

กจกรรม รวมถงเสนทางการรายงานผลการปฏบตงาน และความรบผดชอบของบคลากรในระดบตาง ๆ โดยค านงถงความรความสามารถของบคคลเหลานนดวย โครงสรางองคกรทไดรบการจดไวอยางดยอมเปนพนฐานส าคญทจะท าใหผบรหารสามารถวางแผน สงการ และควบคมการปฏบตงาน ไดอยางถกตอง รวดเรวและมประสทธภาพ รวมทงจะเปนสงทบงบอกใหเหนถงกรอบการท างานของแตละกจกรรมทจะท าใหการด าเนนงานบรรลตามวตถประสงคทต งไว ลกษณะโครงสรางองคกรทเหมาะสมแตละแหง อาจแตกตางกนตามขนาดและลกษณะกจกรรมในแตละองคกร

5) การมอบอ านาจและหนาทความรบผดชอบ การมอบอ านาจ หมายถง การกระจายการควบคมในสวนทผบรหารตองดแลไปยง

ผปฏบตงานตามความเหมาะสม และตามความจ าเปนในการด าเนนกจการเพอใหบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคทก าหนดไว การกระจายอ านาจ ควรพจารณาถง ลกษณะกจกรรม ความซบซอน ขนาดพนทและระดบความเสยงทยอมรบได หรอใหเกดความเสยงในระดบทความเสยงต าสดทอาจเกดจากการตดสนใจของบคลากรผไดรบมอบอ านาจ ดงนน เพอใหมสภาพแวดลอมของการควบคมทด ผบรหารจงควรมอบอ านาจใหเหมาะสมกบหนาทความรบผดชอบในแตละต าแหนง จดท าเอกสาร

17

ค าบรรยายลกษณะงานของบคลากรทกระดบ เอกสารคมอระบบงานโดยเฉพาะงานทความซบซอนลงทนสง ระบบการควบคมและระบบการรายงานตามหนาทความรบผดชอบทมประสทธภาพและทนกาลไวอยางชดเจนใหเปนแนวทางอางองในการปฏบตงาน เพอปองกนไมใหเกดความซาซอนหรอละเวนการปฏบตงานรวมท งการด าเนนงานเกดหยดชะงกเมอมการโยกยายสบเปลยนผปฏบตงาน

6) นโยบายและวธบรหารงานบคคล บคลากรเปนปจจยส าคญและมอทธพลทสดตอการปฏบตงานทกดาน รวมทงตอประสทธผล

ของการควบคมภายใน ฝายบรหารจงควรก าหนดนโยบายและวธปฏบต ในสวนทเกยวกบการคดเลอก การฝกอบรม การเลอนขน เลอนต าแหนง การประเมนผลการปฏบตงาน และเผยแพรแนวทางหรอหลกเกณฑดานทรพยากรบคคล ใหบคลากรรบทราบโดยละเอยด รวมถงควรพฒนาใหความรความสามารถแกบคลากรอยางตอเนอง

2. การประเมนความเสยง ความเสยง หมายถง เหตการณหรอสถานการณทมความไมแนนอน ซงอาจเกดขนและม

ผลท าใหองคกรเกดความผดพลาด ความเสยหาย การรวไหล ความสญเปลา ไมสามารถด าเนนงานใหบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคหรอเปาหมายทตงไวได

การประเมนความเสยง หมายถง กระบวนการทส าคญทใชในการระบและวเคราะห ความเสยงทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคขององคกร รวมท งการคนหาและน าเอาวธ การควบคมเพอปองกนหรอลดความเสยงมาใชใหเกดประสทธภาพและประสทธผลตอองคกร

ตามมาตรฐานฯ ก าหนดใหผบรหารตองประเมนความเสยง เพอใหทราบวาการด าเนนงานขององคกรมความเสยงทส าคญในเรองใดและในขนตอนใดของการปฏบตงาน มระดบความส าคญและโอกาสทจะเกดมากนอยเพยงใด การทองคกรไดรบรปจจยเสยงทส าคญจะเปนประโยชนในการก าหนดแนวทางการควบคมเพอปองกนหรอลดความเสยง ซงจะท าใหเกดความมนใจตามสมควร วาความเสยหายหรอความผดพลาดจะไมเกดขน หรอหากเกดขนจะอยในระดบทไมเปนอปสรรคตอการด าเนนงาน

ขนตอนในการประเมนความเสยง ประกอบดวย 1) ระบปจจยเสยง (Event Identification) ความเสยงมสาเหตจากปจจยทงภายในและ

ภายนอก ปจจยเหลานมผลกระทบตอวตถประสงคและเปาหมายขององคกรหรอผลการปฏบตงาน ทงในระดบองคกรและระดบกจกรรม ในการระบปจจยเสยงฝายบรหารจ าเปนตองตงค าถามวา มเหตการณใดหรอกจกรรมใดของกระบวนการปฏบตงาน ทอาจเกดความผดพลาด ความเสยหาย

18

และการไมบรรลวตถประสงคทก าหนด รวมทงมทรพยสนใดทจ าเปนจะตองไดรบการดแลปองกนรกษา เชน ความเสยงจากการจดซอจดจางในราคาแพง ความเสยงจากการจดซอพสดทมคณภาพต ากวาขอก าหนด เปนตน

2) วเคราะหความเสยง (Risk Analysis) หลงจากระบปจจยเสยงแลว ขนตอนตอไป คอการวเคราะหความเสยง เทคนคการวเคราะหความเสยงมหลายวธ การวดความเสยงทเปนตวเลข วามผลกระทบตอองคกรเทาไรนนเปนสงทท าไดยาก โดยทวไปจะวเคราะหความเสยง โดยประมาณโอกาสและความถทความเสยงอาจเกดขนวามมากนอยเพยงใด เพอพจารณาผลกระทบจากความเสยงและจดล าดบความส าคญของความเสยงทมผลตอองคกร โดยการใชวธการใหคะแนน

3) การจดการความเสยง (Risk Response) เปนขนตอนการก าหนดวธการจดการ เพอลดความเสยง ซงเมอทราบความเสยงทมนยส าคญและโอกาสทจะเกดความเสยงแลวควรวเคราะหสาเหตทท าใหเกดความเสยง และพจารณาวาจะจดการกบความเสยงนนอยางไร ในการพจารณาเลอกด าเนนการ ผบรหารตองพจารณาถงคาใชจายหรอตนทนในการจดการความเสยงนน เปรยบเทยบกบประโยชนทจะไดรบวาเหมาะสมและคมคาหรอไม

ทงนฝายบรหารควรพจารณาวา ความเสยงทเกดขนนนเปนความเสยงทเกดจากปจจยภายใน เชนระบบการท างานไมเหมาะสม คณภาพและความสามารถของบคลากร ขนาดและโครงสรางขององคกร เปนตนหรอปจจยภายนอก เชน การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ การเมอง เทคโนโลย และกฎหมายใหมทมผลใชบงคบเปนตน รวมทงจะตองพจารณาวาเปนความเสยงในดานใด

3. กจกรรมการควบคม กจกรรมการควบคม หมายถง นโยบายและระเบยบ วธปฏบต รวมถงมาตรการตาง ๆ

ทฝายบรหารก าหนดขนเพอใหบคลากรน าไปปฏบตเพอลดหรอควบคมความเสยงและไดรบการตอบสนองโดยมการปฏบตตาม ตวอยางกจกรรมการควบคม เชน การสอบทานงาน การดแลปองกนทรพยสน และการแบงแยกหนาทเปนตน

กจกรรมการควบคมมอยในทกหนาทและทกระดบของการปฏบตงาน เชน การควบคมงาน การใหค าแนะน า การมอบอ านาจ การอนมต การตรวจสอบ การสอบทานผลการปฏบตงาน การรกษาความปลอดภยการแบงแยกหนาท การจดบนทกกจกรรมตางๆ รวมทงการรวบรวมและจดเกบเอกสารทเกยวของ ซงเปนหลกฐานแสดงการปฏบตกจกรรมนน ๆ ดงนนในการปฏบตงานทกดาน ผบรหารจะตองจดใหมกจกรรมการควบคมอยางเหมาะสมและเพยงพอกบระดบความเสยงทจะกอใหเกดความเสยหาย

19

กจกรรมการควบคมมอยหลายประเภท การจดใหมกจกรรมการควบคมมากนอยเพยงใด ประเภทกจกรรมใดขนอยกบลกษณะความเสยงขององคกรนน ซงแตละองคกรอาจมความเสยง ทแตกตางกน ดงนน ผบรหารจ าเปนตองทราบถงลกษณะความเสยง ปจจยเสยงดานตาง ๆ และวธการประเมนความเสยง เพอพจารณาจดกจกรรมการควบคมทมความสมพนธและเหมาะสมกบความเสยงนน ๆ

ตอไปนเปนตวอยางกจกรรมการควบคมทปฏบตโดยทวไป ผบรหารอาจพจารณาน าไปใชใหเหมาะสมกบหนวยงานทรบผดชอบไดดงน

1) การก าหนดนโยบายและระเบยบวธปฏบตงาน ผบรหารระดบสงเปนผก าหนดนโยบายและแผนงาน เพอแสดงใหเหนถงทศทางของหนวยงานสวนผบรหารระดบรองลงมาเปนผก าหนด ระเบยบ วธปฏบต เพอใชในการด าเนนงานดานตาง ๆ ทตนเองรบผดชอบ โดยระเบยบวธปฏบตนนจะตองสอดคลองและรองรบ ตามนโยบายหรอแผนงาน และปรบปรงใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมอยเสมอ รวมทงจดใหมระบบการรายงานผลการปฏบตงานเปนระยะ ๆ เพอวดผลการด าเนนงานทผานมา และน ามาปรบปรงใหดยงขน 2) การสอบทานโดยผบรหาร

การสอบทานรายงานและขอมลขาวสารตาง ๆ โดยผบรหาร เปนกจกรรมการควบคมทส าคญทควรกระท าอยางตอเนองโดยสมาเสมอ และควรบนทกผลการสอบทานการปฏบตงานและสถานการณทผบรหารจ าเปนตองตดตามแกไขเปนลายลกษณอกษร ซงการสอบทานผลการปฏบตงานของผบรหารในแตละระดบอาจมงเนนใหความสนใจในประเดนทแตกตางกน

3) การควบคมการประมวลผลขอมล ผบรหารตองใชขอมลสารสนเทศภายในองคกรประกอบการตดสนใจในการบรหาร

จดการทงขอมลทางบญชการเงนและขอมลอนทส าคญ ดงนนขอมลทผานการประมวลผลทงในรปของสารสนเทศหรอรายงาน จะตองมความถกตอง ครบถวน ทนเวลา และใหเนอหาทเปนประโยชนตอการตดสนใจ กจกรรมการควบคมทควรมเพอใหไดสารสนเทศและรายงานทมความสมบรณ ไดแก มการอนมตรายการทกครงกอนท าการบนทกบญช ทะเบยนหรอแฟมหลกฐานอน การสอบทานหรอเปรยบเทยบขอมลกอนการบนทกรายการนนการสอบทานหรอการเปรยบเทยบขอมลระหวางกน การใชเทคโนโลยทเหมาะสมชวยในการประมวลผลขอมลทงอปกรณ รายงานและบคลากร

4) การอนมต ในการด าเนนงานของทกองคกร ผบรหารไมสามารถด าเนนงานใหบรรลตามวตถประสงคขององคกรทไดก าหนดไวโดยล าพง จงจ าเปนตองมอบหมายใหบคลากรระดบรองลงมาปฏบตแทน

20

โดยการมอบอ านาจ ในการมอบอ านาจใหแกบคลากรในระดบตาง ๆ นน ควรก าหนดขอบเขตของอ านาจในการอนมตใหชดเจนเปนลายลกษณอกษรและควรสอสารใหบคลากรทราบทวกน ผทไดรบมอบหมายอ านาจหนาทใหเปนผอนมตควรสอบทานความเพยงพอของเอกสารประกอบการขออนมต วาถกตอง เหมาะสม และเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ นโยบาย และแนวทางการปฏบตงานทเกยวของ และมวงเงนทอนมตอยภายใตขอบเขตอ านาจทตนสามารถอนมตได รวมทง ควรสอบถามเกยวกบรายการทผดปกตจากผทเกยวของกอนลงนามอนมตใหด าเนนการ นอกจากนผทมอ านาจอนมตไมควรลงนามอนมตในแบบฟอรมเปลาหรอแบบฟอรมทไมมขอมลรายการทขออนมตอยางเพยงพอ

6) การแบงแยกหนาท หนาทความรบผดชอบของงานทเสยงตอความเสยหายจ าเปนตองมการแบงแยกหนาท

เพอปองกนหรอลดความเสยงจากขอผดพลาดหรอการทจรต ตวอยาง เชน (1) การอนมตรายการ หรอ การใหความเหนชอบ (2) การประมวลผล หรอการบนทกรายการ (3) การดแลรกษาทรพยสนทเกยวของ ไมควรใหบคคลคนเดยวปฏบตงานน นต งแตตนจนจบ ในกรณทองคกรมขอจ ากด ดานบคลากรท าใหไมสามารถแบงแยกหนาทงานดงกลาวได ควรก าหนดกจกรรมอนทดแทน เชน ก าหนดใหมการสอบทานรายละเอยดของกจกรรมตาง ๆ เพมขน หรอก าหนดใหมการควบคมดแลอยางใกลชด นอกจากนอาจก าหนดใหมการสบเปลยนหนาทระหวางบคลากรภายในองคกรเปน ครงคราว โดยเฉพาะหนาทงานทมความเสยงตอการเกดขอผดพลาดหรอความเสยหายแกองคกร เพอมใหบคคลใดบคคลหนงกระท าการอนไมเหมาะสม หรอทจรตโดยอาศยระยะเวลาทท างานตอเนองในหนาทงานเดมเปนเวลานาน

7) การจดท าเอกสารหลกฐาน การด าเนนงาน หรอระบบงานใดทมความส าคญควรมการจดท าหลกฐานทเปนเอกสาร

หรอหนงสอไว เพอใหบคลากรทมหนาทเกยวของไดทราบ เขาใจวธปฏบตงานและสามารถคนควาหรออางองไดรวมทงสามารถใชในการตรวจสอบ สอบทานความถกตอง พจารณาอนมตรายงานอยางรดกม ตวอยางเชนระเบยบ ค าสง คมอการปฏบตงาน ผงทางเดนของระบบงานทมความส าคญตอการด าเนนงาน

4. สารสนเทศและการสอสาร สารสนเทศ หมายถง ขอมลทไดผานการประมวลผลและถกจดใหอยในรปทม

ความหมายและเปนประโยชนตอการใชงาน การด าเนนงานขององคกร บคลากรทกระดบจ าเปนตองใชขอมลสารสนเทศ โดยผบรหาร

ใชในการบรหารจดการ สวนผปฏบตงานใชขอมลสารสนเทศเปนเครองชน าในการปฏบตงาน

21

ตามหนาท โดยขอมลขาวสารทดจะตองมความถกตอง สมบรณ เปนปจจบน ทนเวลาและมความนาเชอถอ ผบรหารระดบตาง ๆ จ าเปนตองไดรบขอมลทกดานขององคกร เพอพจารณาวาการด าเนนงานเปนไปตามแผนกลยทธและแผนการปฏบตงานประจ าป และบรรลวตถประสงคในการใชทรพยากรอยางมประสทธผลและระสทธภาพหรอไม เชน ขอมลดานการด าเนนงานซงตองน ามาใชจดท ารายงานการเงนจะรวมถงขอมลตาง ๆ ดานการจดซอคาใชจายตาง ๆ รายการอน ๆ เกยวกบทรพยสนถาวร สนคาคงคลงหรอพสดคงคลง และลกหน นอกจากนยงจ าเปนตองมขอมลการปฏบตงาน เพอประกอบ การพจารณาวาองคกรไดปฏบตตามระเบยบ กฎหมาย และขอบงคบตาง ๆ หรอไม ขอมลดานการเงนเปนทตองการของผใชท งภายในและภายนอก ซงเปนสงจ าเปนเพอใชในการตดสนใจ จงควรจดใหมขอมลขาวสารทเกยวของและแจกจายขอมลในรปแบบทเหมาะสมและทนเวลาใหฝายบรหารและบคลากร ซงจ าเปนตองใชขอมลขาวสารนนเพอชวยใหผรบสามารถปฏบตหนาทของตนไดอยางมประสทธภาพ

การสอสาร หมายถง การแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางบคลากรทงภายในและภายนอกองคกร ซงอาจใชคนหรอใชสอในการตดตอสอสารกได เพอใหบรรลวตถประสงคทตองการ

การสอสารทดควรเปนไปอยางกวางขวาง มการสอสารขอมลทงจากระดบบนลงลาง จากระดบลางขนบน และในระดบเดยวกนภายในองคกร นอกจากการสอสารภายในองคกร ควรมการสอสารทเพยงพอกบบคคลภายนอกดวยเพอใหสามารถรบขอมลจากผมสวนเกยวของหรอมสวนไดสวนเสยจากภายนอกเพอใหเกดประโยชนตอองคกร

5. การตดตามประเมนผล การตดตามประเมนผล หมายถง กระบวนการประเมนคณภาพการปฏบตงานและ

ประเมนประสทธผลของการควบคมภายในทก าหนดไวอยางตอเนองและสมาเสมอ เพอใหเกดความมนใจวา ระบบการควบคมภายในทก าหนดไวมความเพยงพอและเหมาะสม มการปฏบตตามระบบการควบคมภายในจรงขอบกพรองทพบไดรบการแกไขอยางเหมาะสมและทนเวลา

การตดตามผลในระหวางการปฏบตงาน และการประเมนผลเปนรายครง มดงตอไปน 1) การตดตามผลในระหวางการปฏบตงาน โดยทวไปการควบคมภายในจะไดรบการ

ออกแบบเพอใหเกดความมนใจวามการตดตามผลอยางตอเนอง รวมเปนสวนเดยวกนและอยใน การด าเนนงานดานตาง ๆ ตามปกตขององคกร การตดตามผลครอบคลมทกกจกรรมและตอเนองตลอดระยะเวลาของการปฏบตงาน เชน การวเคราะหขอมล การทดสอบความถกตองและการเปรยบเทยบขอมลตาง ๆ และกจกรรมอนซงเปนการปฏบตงานตามหนาทประจ าของบคลากรในองคกร

22

2) การประเมนผลเปนรายครง คอ การประเมนเปนครงคราวตามงวดเวลาทก าหนดหรอตามความเหมาะสม โดยมวตถประสงค เพอใหทราบถงประสทธผลของการควบคมภายใน ณ ชวงเวลา ใดเวลาหนง ขอบเขตและความถในการประเมนขนอยกบวตถประสงคการตดตามประเมนผล

การประเมนผลการควบคมภายใน (Evaluating Internal control) ตองพจารณถง 1) ความเพยงพอ โครงสราง และรปแบบการควบคมทก าหนดขนเพยงพอและครอบคลม

ทกเรองทส าคญ และมองคประกอบการควบคมภายในทง 5 หรอไม อยในเกณฑทนาพอใจหรอไม 2) การควบคมภายใน การควบคมก าหนดโดยผบรหารอยางเปนทางการ หรอถอปฏบตตาม

ระเบยบกลางของทางราชการหรอไม 3) การมอยจรง การควบคมภายในทมอยการปฏบตงานจรงหรอไม และสามารถลดความ

เสยงตามทระบไวหรอไม กรณมไดปฏบตจรงในทางปฏบตมการใชวธการอนทดแทนการควบคมภายในทก าหนดหรอไม

4) ประสทธผล ถามการปฏบตงานจรง ระบบการควบคมภายในไดปฏบตหนาทตามทก าหนดไว และไดรบผลส าเรจตามวตถประสงคหรอไม

5) ประสทธภาพประโยชนทไดรบจากการมระบบการควบคมหรอความเสยงทลดลงจากการจดใหมการควบคมภายในคมกบตนทน หรอคาใชจายในการจดใหมการควบคมดงกลาวหรอไม ซงแยกเปนการประเมนผลการควบคมภายในดานการบรหาร ประกอบดวย

5.1) ดานภารกจ ไดแก วตถประสงคหลก การวางแผน การตดตามผล 5.2) ดานกระบวนการปฏบตงานไดแก ประสทธผล ประสทธภาพ 5.3) ดานการใชทรพยากร ไดแก การจดทรพยากร ประสทธผลของการใชทรพยากร 5.4) สภาพแวดลอมของการด าเนนงาน ไดแก การปฏบตตามกฎ ระเบยบและขอบงคบ

ความสอดคลองกบสภาพแวดลอมการด าเนนงาน องคประกอบทง 5 มความเกยวเนองสมพนธกนโดยมสภาพแวดลอมของการควบคมเปน

รากฐานทส าคญขององคประกอบอน ๆ องคประกอบทง 5 น เปนสงจ าเปนทมอยในการด าเนนงานตามภารกจขององคกรเพอใหการปฏบตงานบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคขององคกร 3 ประการ คอ

1) การด าเนนงานเกดประสทธผลและประสทธภาพ 2) รายงานทางการเงนนาเชอถอ 3) มการปฏบตตามกฎ ระเบยบและขอบงคบทเกยวของ

23

2.4 แนวคดและทฤษฎเกยวกบประสทธภาพในการท างาน แนวคดและทฤษฎเกยวกบประสทธภาพในการท างาน การท างานรวมกนเปนทมของ

ทมบคลากรทกระดบในองคการจะท าใหงานทปฏบตดงน สามารถบรรลเปาหมายทองคการตงไวไดทน องคการจะตองมทมงานทมการท างานทม ประสทธภาพและตอองคการนนๆ ดวย Woodcock (1989) ไดกลาววาลกษณะของทมการท างานทมประสทธภาพไว 11 ดาน ดงน

1) ความสมดลในบทบาท (Balanced Roles) คอ ในทมการท างานจะผสมผสานทกษะ ความรความสามารถ ทแตกตางกนของบคคลและใชความแตกตางด าเนนบทบาทของแตละงาน ไดอยางเหมาะสม ตามสถานการณทแตกตางกนไป

2) เปาหมายทชดเจนและสอดคลองกบวตถประสงค (Clear Objectives and Agreed Goals) คอ ทมการท างานมเปาหมายและวตถประสงคทชดเจน สอดคลองกน สมาชกทกคนในทม รบรและยอมรบเปาหมายหมายและวตถประสงคนน

3) การเปดเผยและเผชญ (Openness and Confrontation) คอ บรรยากาศในการท างานเปน ทม เปนไปอยางเปดเผย สมาชกสามารถทจะแสดงความรสกความคดเหนของตนเองตอการท างานได มการสอสารโดยตรง หวหนารวมกนแกปญหาสรางความเขาใจกน

4) การสนบสนนและการไววางใจ (Support and Trust) คอ สมาชกทกคนไดรบการ ชวยเหลอ สนบสนนซงกนและกน มความจรงใจตอกนสามารถพดไดอยางตรงไปตรงมาเกยวกบ ปญหาทเกดขน ในการท างานนพรอมทจะรบมอในการแกไขปญหา

5) ความรวมมออและขอขดแยง (Co-operation and Conflict) คอ สมาชกในทมใหความรวมมอกนท างาน พรอมทจะชวยเหลอสนบสนน ชวยเสรมสรางทกษะความรความสามารถใหแกกน รวมทงการสนบสนนแลกเปลยนขอมลขาวสารทเออประโยชนตอการท างาน มการใชความขดแยงในทางสรางสรรคเพอรวมมอกนแกไขปญหา

6) วธการปฏบตงานชดเจน (Sound Procedures) คอ การท างานของทมมการประชม ปรกษาหารอ หาแนวทางปฏบตรวมกนการตดสนใจจะใชขอมลและความเหนของสมาชกทมทกคน

7) ภาวะผน าทเหมาะสม (Appropriate Leadership) คอ การท างานในทม จะตองมผน าทมความสามารถและความเหมาะสมในสถานการณนน ๆ โดยสมาชกทกคนสามารถทจะเปนผน าไดโดยขนอยกบสถานการณนน

8) ทบทวนการท างานอยางสม าเสมอ (Regular Review) คอ การตดตามผลการปฏบตงานของทมอยางสม าเสมอวามปญหาใดทตองรวมกนปรบปรงแกไข

24

9) การพฒนาบคลากร (Individual Development) คอ การพฒนาทกษะความร ความสามารถของสมาชกทม ใหโอกาสสมาชกไดใชทกษะความรความสามารถทมในการท างาน อยางเตมท

10) สมพนธภาพระหวางกลมทด (Sound Inter-group Relations) คอ การท างานทม สมพนธภาพทดมการรวมมอใหความชวยเหลอซงกนและกน

11) การตดตอสอสารทด (Good Communications) คอการตดตอสอสารในทมเปนไปอยางถกตองชดเจนเหมาะสม สอสารกนทางตรง สมาชกในทมมการสอสารเพอแลกเปลยนขอมล ขาวสารความคดเหน

2.5 วรรณกรรมทเกยวของ จากการทบทวนวรรณกรรม และการศกษางานวจยทเกยของพบวาปจจยทสงผลกระทบตอ

ประสทธภาพของการควบคม มดงน นกล แดงภม (2549) ศกษาเรองการประเมนการควบคมภายในตามแนว Enterprise Risk

Management กรณศกษาส านกงานศาลแหงหนงโดยการศกษามวตถประสงคเพอศกษาลกษณะ การด าเนนงานและการควบคมภายใน เพอประเมนการควบคมภายในของส านกงานศาล ตามกรอบแนวทาง ERM ซงการประเมนในครงนเปนประโยชนตอการใหผบรหารไดใชแนวทางการควบคมภายในทเหมาะสมไปใชในการสรางประสทธภาพการบรหารความเสยงขององคกร พรอมท งบคลากรของส านกงานศาลจะไดทราบถงวธการบรหารความเสยงดวยตนเองอยางเหมาะสม ผลการศกษาสรปไดวา ส านกงานศาลแหงหนงในภาพรวมระบบการควบคมภายใน ทง 8 องคประกอบอยในเกณฑด แตยงพบขอบกพรองอยบาง อาทเชน การสอสารระหวางเจาหนาทในแตละระดบ ความสม าเสมอในการรายงานผลการปฏบตงานของเจาหนาท ความชดเจนในการมอบหมายอ านาจหนาท การมสวนรวมของเจาหนาทในการก าหนดและประเมนความเสยง และการจดท าคมอการปฏบตงานของเจาหนาท เปนตน โดยในประเดนทยกตวอยางขางตนในประเดนทมการปฏบตอยและควรจะมการปรบปรงใหดขน และควรมการจดท าเพมเตมในประเดนทยงขาดหาย ซงทางส านกงานศาลสามารถน าผลการประเมนทไดในครงนไปเปนแนวทางแกไขตอไป

ณฐพรรณ บญเรอง (2549) ศกษาเรองแนวทางการจดท าการควบคมภายในทางการเงนและบญชส าหรบสถานวจยและศนยพฒนาโครงการหลวงในจงหวดเชยงใหม โดยการใชแบบสอบถามการควบคมภายใน เพอประเมนความเสยงในการปฏบตงาน และระบบการควบคมภายใน ดานการเงนและบญชของสถานวจยและศนยพฒนาโครงการหลวงในจงหวดเชยงใหม จ านวน 3 แหง พบวา

25

การควบคมภายในของสถานวจยและศนยพฒนาโครงการหลวงยงมความเสยงในบางระบบ และไดน าผลจากการประเมนการควบคมภายใน ดานการเงนและบญชมาจดท าแนวทางการควบคมภายในทางการเงนและบญชทไดท าการศกษา เพอน ามาใชในการปองกนการทจรตและผดพลาด อกทงการศกษานยงท าใหไดแบบสอบถามทสามารถน ามาใชเปนแนวทางในการประเมนความเสยง และประเมนประสทธภาพของระบบการควบคมภายในทางดานการเงนและบญชส าหรบสถานวจยและศนยพฒนาโครงการหลวงอน ๆ ได

จงกลณย สรยะวงค (2551) ศกษาเรองแนวทางการควบคมภายในทางการเงนและบญชของ

เทศบาลต าบลในอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม โดยใชทฤษฎ 16 องคประกอบการควบคมภายใน ดานการบญชและการเงน รวบรวมขอมลโดยการใชแบบสอบถามพนกงานการเงนและบญชของเทศบาลต าบล อ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม จ านวน 9 แหง ๆ ละ 2 คน รวม 18 คน น ามาประมวลผลโดยใชสถตเชงพรรณนาคาสถตทใช ไดแก รอยละและคาเฉลย พบวา เทศบาลมระดบการควบคมภายในอยในระดบมากทสด 12 องคประกอบ และการควบคมภายในเรองทวไป อยในระดบมากทสด ขอเสนอแนะส าหรบเทศบาลต าบลในอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ควรปรบปรงในดานการจดใหมวธปองกนสนทรพยใหปลอดภย คอ การจดส านกงานใหสอดคลองกบสายงานและการเกบรกษาเงนไวในทปลอดภย ดานการมอบอ านาจ ควรปรบปรง คอ ควรใหมการขอเสนอแตงต งประธานกรรมการบรหารและคณะกรรมการบรหารเทศบาล ดานการจดใหมการอนมต คอ ควรมการแตงตงกรรมการฝากและการถอนเงนฝากธนาคาร ดานการควบคมทางการบญช คอ ควรจดท าทะเบยนคมตาง ๆ ใหเปนปจจบน ดานการควบคมโดยงบประมาณ คอ ควรมการตดตามการจดเกบภาษโรงเรอนทดน ภาษบารงทองท ภาษปาย ทจดเกบไดไมครบถวน และดานการจดใหมอนกรรมการตรวจสอบ คอ ควรมการสมตรวจประโยชนทประชาชนไดรบจากงานหรอโครงการทเทศบาลต าบลด าเนนการ

ชญานษฐ อรณสทธ (2551) ศกษาเรองผลการด าเนนงานตามมาตรฐานควบคมภายในของ

องคกรปกครองสวนทองถนในจงหวดล าปาง ผลการวจยพบวา 1) ผลของการด าเนนงานตามระบบควบคมภายในของหนวยงานในการวางระบบมาตรฐานควบคมภายในตามระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนวาดวยการก าหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544 ขององคกรปกครองสวนทองถนในจงหวดล าปาง พบวา ประสบความส าเรจในระดบสงโดยองคกรปกครองสวนทองถในจงหวดล าปางสามารถการจดท ารายงานทางการเงนไดถกตองมการวางแผนการปฏบตงานตามระบบควบคมภายในประจ าป มการจดสรรทรพยากรทมอย เชน งบประมาณ วสด อปกรณ เครองมอ เครองใชไดอยางเหมาะสมและคมคา

26

เพมขน มระบบการตดตอสอสารทงภายในและภายนอกอยางเพยงพอ เชอถอได มการน าสงรายงานคตง. (ขอ 6) ของปงบประมาณ 2550 ไดตามก าหนด และมการจดเกบเอกสารประกอบการจายเงนและการบนทกบญชไวครบถวน สมบรณ และเปนหมวดหม 2) ปจจยทมผลตอการด าเนนงานตามระบบควบคมภายใน ไดแก ดานความร ความเขาใจของบคลากรองคกรปกครองสวนทองถน ความมงมนจรงจงของผบรหารและการตดตามก ากบดแลมความสมพนธกบผลการด าเนนงานตามระบบควบคมภายในตามระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนวาดวยการก าหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544 ในระดบสง 3) ปญหาและอปสรรคของการด าเนนงานตามระบบการควบคมภายในขององคกรปกครองสวนทองถนในจงหวดล าปาง พบวา มปญหาในระดบนอย อาทเชน เจาหนาทผรบผดชอบดานการควบคมภายในของหนวยงานยงขาดความรความเขาใจ ทกษะและประสบการณใน การจดท ารายงานการตดตามและประเมนผลการควบคมภายใน ซงทผานมารายงานทเจาหนาทสงไปยงอ าเภอหรอจงหวดมกจะตองน ากลบมาแกไขอยบอยครง ท าใหเกดความลาชาในการสงรายงานไปยงกรมสงเสรมการปกครองทองถนและส านกงานตรวจเงนแผนดน

ปฏก เมษประสาท (2552) ศกษาเรองการประเมนประสทธภาพระบบการควบคมภายใน กรณศกษา : กรมการเงนทหาร กองบญชาการกองทพไทย โดยท าการประเมนประส ทธภาพ ระบบการควบคมภายในตามแนวคดของ COSO ผลการศกษาวจยพบวา 1) ขาราชการระดบผบรหารประเมนประสทธภาพระบบการควบคมภายใน ตามแนวคดของ COSO สวนใหญเปนเพศหญง อายระหวาง 46-50 ป จบการศกษาระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา ระยะเวลาทด ารงต าแหนงปจจบนสวนใหญ 3 – 4 ป และ ระยะเวลาการรบราชการโดยประมาณ 5 – 20 ป ระดบการประเมนประสทธภาพระบบการควบคมภายในของขาราชการระดบผบรหารกรมการเงนทหาร กองบญชาการกองทพไทย ตอระบบการควบคมภายในตามแนวคดของ COSO อยในระดบมาก เมอจ าแนกเปนรายดาน พบวา ดานสภาพแวดลอมของการควบคม ดานการประเมนความเสยง ดานกจกรรมการควบคม ดานสารสนเทศและการสอสาร ดานการตดตามและประเมนผล ในภาพรวมอยในระดบมาก และมขอเสนอแนะวา ปรมาณ หลกเกณฑและวธการท างานมเพมเตมขนจากเดมมาก ในขณะทบคลากรมนอยไปท าใหปรมาณงานไมเหมาะสมและ ถกจ ากดดวยเวลาในการท างาน ดงนนสงทเปนขอคบของใจของก าลงพล และเปนการท าใหขวญและก าลงใจในการปฏบตงานลดลงโดยมผลตอสขภาพมากขน 2) ขาราชการระดบผปฏบตงานไดประเมนประสทธภาพการควบคมภายใน ตามระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน สวนใหญสงกดกองบญช เปนนายทหารประทวนสวนใหญเปน

27

เพศหญง อายระหวาง 41-50 ป จบการศกษาระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา ระยะเวลาทด ารงต าแหนงปจจบนสวนใหญ ต ากวา 5 ป และ ระยะเวลาการรบราชการ ประมาณ 1-5 ป การประเมนประสทธภาพการควบคมภายในของกรมการเงนทหาร กองบญชาการกองทพไทย ตามระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน อยในระดบมาก เมอจ าแนกเปนรายดาน พบวา ท าใหเกดความเชอถอไดของรายงานทางการเงน การปฏบตเปนไปตามกฎหมายและระเบยบขอบงคบทเกยวของ มการประเมนอยในระดบมาก สวนประสทธผลและประสทธภาพของการด าเนนงานในภาพรวมอยในระดบปานกลาง โดยมขอเสนอแนะวาการบรหารงานบคคลไมสอดคลองกบปรมาณงานทมอยจรงการท างานขาดความรวดเรว และไมมการตรวจสอบอยางรอบคอบ ความไมลงรอยของตวบคคลท าใหยงยากในการตดตามงานนอกสายงาน ระบบการท างานไมคอยมระเบยบ ขาราชการมความรความเขาใจในระบบงานยงไมด การรบฟงความคดเหนของทกระดบชนยศ และระเบยบใหมทมผลบงคบใชยงมปญหาและควรมการจดอบรมเพอเปนแนวทางในการปฏบตใหเขาใจไปในแนวทางเดยวกนในทก ๆ สวนงานทเกยวของ

พทยา ภวะสวรรณ (2552) ศกษาเรองการประเมนการควบคมภายในวงจรรายจาย เกยวกบการจดซอวสดคงคลงตามแนวคด COSO: กรณศกษา บรษท เพาเวอรแพลนท จ ากด ผลการศกษาสรปวา ตามองคประกอบทง 5 ของ COSO

องคประกอบท 1 สภาพแวดลอมการควบคม มระดบการควบคมภายในยงไมดพอตองปรบปรง เพอใหบคคลเกดความเขาใจและมจตส านกทด ในการควบคมและการปฏบตงาน ตามความรบผดชอบ

องคประกอบท 2 การประเมนความเสยง มระดบการควบคมภายในยงไมเพยงพอตองปรบปรง ในเรองการก าหนดนโยบายและขนตอน ในการจดซอเปนลายลกษณอกษรและ เรองการก าหนดวตถประสงคใหสอดคลองกบระดบกจกรรมและกลยทธขององคกร

องคประกอบท 3 กจกรรมการควบคม มระดบการควบคมภายในยงไมดเพยงพอตองปรบปรง ในเรองการทบทวนนโยบาย ระเบยบปฏบตงานจากผบรหารระดบสงเปนระยะ

องคประกอบท 4 ขอมลขาวสารและการสอสาร มระดบการควบคมภายในยงไมเพยงตองปรบปรงในเรองการจดท าคมอการใชงานในระบบคอมพวเตอร

องคประกอบท 5 การตดตามและประเมนผลไมมระดบการควบคมภายใน ในเรองของการจดประชมสรปความคบหนาของงาน ซงผ บรหารควรใหความส าคญกบการตดตามและประเมนผลมากขน

28

วไลวรรณ ปาล (2552) ศกษาเรองการประเมนผลการจดระบบควบคมภายในของโรงพยาบาลอมกอย จงหวดเชยงใหม ผลการวจยพบวา

1) ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยการด าเนนงานดานสภาพแวดลอม การควบคม ปจจยดานกจกรรมการควบคมและปจจยดานสารสนเทศและการสอสาร กบผลการด าเนนงานการจดระบบควบคมภายในของโรงพยาบาลอมกอยพบวา ปจจยการด าเนนงาน ดานสภาพแวดลอมการควบคม ปจจยดานกจกรรมการควบคม และปจจยดานสารสนเทศและการสอสาร ไมมความสมพนธกบผลการด าเนนงานการจดระบบควบคมภายในของโรงพยาบาลอมกอย

2) ผลการด าเนนงานการจดระบบควบคมภายในของโรงพยาบาลอมกอย พบวา โดยรวมอยในระดบปานกลาง

3) การด าเนนงานการจดระบบควบคมภายในของโรงพยาบาลอมกอย มปญหาอปสรรค และขอบกพรอง ดงตอไปน

3.1) ดานสภาพแวดลอมการควบคม คอ ดานขอก าหนดเรองการสรรหาบคลากร การฝกอบรมและการพฒนาบคลากรการเลอนขนเงนเดอน การเลอนต าแหนงและการประเมน ผลการปฏบตงานของบคลากรยงขาดความชดเจน ดานรปแบบการท างานของผบรหาร ดานการก าหนดใหมการจดท าเอกสารก าหนดลกษณะงานและคณสมบตทตองการของแตละงานยงไมชดเจนดานการจดท าโครงสรางองคกรของโรงพยาบาลยงไมชดเจน

3.2) ดานกจกรรมการควบคม คอ การจดแบงหนาทระหวางบคคลหรอหนวยงานเพอใหมการสอบยนความถกตองความสมบรณระหวางกนตามหลกการแบงแยกหนาท

3.3) ดานการควบคมและประเมนผลขอมลมความถกตอง ครบถวน ทนเวลา และใหเนอหาเกยวของกบเรองทตองตดสนใจของผบรหารยงไมดพอ ดานการใชดชนวดผลการด าเนนงานทส าคญ ทแสดงถงความสมพนธระหวางขอมลทางการเงนหรอผลการด าเนนงาน โดยใชตวชวด (KPI) ทเกยวของยงไมสามารถใชประเมนไดจรง

3.4) ดานสารสนเทศและการสอสาร ครอบคลมปจจย คอ การรกษาความปลอดภยท มใหผทไมมสวนเกยวของเขาถงขอมลสารสนเทศยงไมด การมชองทางการรบขอมลขาวสาร เพอสะทอนการใหบรการจากผรบบรการประชาชน เจาหนาทรฐและบคคลอนยงไมเพยงพอ ขอมลสารสนเทศ ยงไมสามารถใชเวลาในการจดท าไดอยางรวดเรว เพอใหผตดสนใจไดรบขอมลทนเวลาทตองการ

29

จราพร ผวผาย (2554) ศกษาเรองการพฒนาระบบการควบคมภายในของเทศบาลต าบลเทพาลย อ าเภอคง จงหวดนครราชสมา พบวาผ บรหาร พนกงาน ขาดความร ความเขาใจ ทกษะและความสามารถเกยวกบการด าเนนงานควบคมภายใน การก าหนดวตถประสงคในระดบกจกรรมยงไมครอบคลมทกกจกรรม การระบควมเสยง ปญหาไมครอบคลมและการประเมนความเสยงไดตรงจด ไมมการก าหนดนโยบายการบรหารควมเสยขององคกร การก าหนดกจกรรมการควบคมไมสอดคลองกบกจกรรม การประเมนผลความเสยงทไดจากการประเมนขาดการสอสารขอมลขาวสารทจ าเปนใหแกเจาหนาทของเทศบาล การก าดแลการปฏบตงานตามระบบการควบคมภายในทก าหนดไมตอเนองและสม าเสมอ แนวทางในการพฒาระบบการควบคมภายในของเทศบาลต าบลเทพาลย ใหมประสทธภาพควรด าเนนการคอ 1) มการจดสภาพแวดลอมการควบคมภายในทเหมาะสม 2) การประเมนความเสยงตองสอดคลองกบภารกจของเทศบาลและใหครอบคลม มการวเคราะหและจดระดบความเสยง ผบรหารและพนกงานรวมกน ก าหนดวตถประสงคและเปาหมายขององคกร 3) ผบรหารและพนกงานรวมก าหนดแนวทางในการปองกน ลดขนตอนการปฏบตงาน ตวชวดในแตละกจกรรมควบคม 4) พนกงานทกคนตองไดรบขอมลขาวสารและจดใหมชองทางการสอสารระหวางผบรหารและพนกงาน 5) การตดตามประเมนผลตองมการสอบทานและรายงานผลอยางสม าเสมอรายงานผลตามขอเทจจรงอยางเปนอสระ และใหมการแกไขและตดตามผลอยเสมอ

นางสาวดนชา อาชามาส (2554) ศกษาเรอง ปจจยทสงผลกระทบตอประสทธภาพการควบคม

ภายในระบบสารสนเทศ : การประปานครหลวง พบวาปจจยทสงผลตอประสทธภาพการควบคมภายในระบบสารสนเทศการประปานครหลวงมดงน

ปจจยแรก คอ ปจจยดานบคลากรเปนปจจยทสงผลตอประสทธภาพการควบคมภายในระบบสารสนเทศมากทสด คอ ผปฏบตงานควรใหความรวมมอกบองคกร ควรปฏบตงานไดจรง ตามกฎระเบยบและแนวทางในการปฏบตของการควบคมภายในระบบสารสนเทศ และควรเหนถงประโยชนการจดใหมการควบคมภายในระบบสารสนเทศ

ปจจยทสอง คอ ปจจยดานการก าหนดนโยบายและการวางแผนขององคกร คอ ควรมการก าหนดมาตรฐาน นโยบาย และระเบยบปฏบตในการควบคมภายในระบบสารสนเทศใหชดเจน

ปจจยทสาม คอ ปจจยดานโครงสรางการจดองคกร คอ ควรมบคลากรหลก ดานเทคโนโลยสารสนเทศ

ปจจยทส คอ ปจจยดานความพรอมการใหบรการและการตดตามผลดานสารสนเทศ คอ นโยบายการรกษาความปลอดภยระบบสารเทศโดยรวมทงองคกร

30

ปจจยทหา คอ ปจจยดานการสนบสนนดานคอมพวเตอร คอ ควรมทมงานพฒนาระบบสารสนเทศ ประกอบดวยบคลากรทเปนตวแทนจากหนวยงานทเกยวของอยางครบถวน และมโครงสรางของทมงานงานพฒนาระบบงานทเหมาะสม

ปจจยท หก คอ ปจจยดานคณะกรรมการก ากบดแล คอ ควรมคณะกรรมการก ากบดแลกลยทธดานเทคโนโลยสารสนเทศ

ปจจยสดทายเปนปจจยทสงผลตอประสทธภาพกาควบคมภายในระบบสารสนเทศ นอยทสด คอ ปจจยดานสภาพภายนอกทเกยวของ คอ การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยเปนอปสรรคในการใชระบบสารสนเทศ

นางสาวพรวภา คณมา (2554) แนวทางการควบคมภายในทางการเงนและบญชของ

เทศบาล อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม ผลการวจยพบวา (1) ความคดเหนสวนใหญของกลมผมประสบการณเฉพาะฯ คดเปนรอยละ 87.08 เหนวา

กระบวนการและ/หรอวธปฏบตงานทหนวยงานถอปฏบตตามมาตรฐานการควบคมภายในของคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนวาดวยการก าหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544 นน เปนปจจยซงกอใหเกดแนวทางการควบคมภายในทางการเงนและบญชทมประสทธภาพ ใน 3 ดาน ไดแก ดานเงนสดและเงนฝากธนาคาร ดานทรพยสน และดานรายงานการเงน ซงแนวทางการควบคมภายใน ทจะชวยผลกดนใหเกดระบบการควบคมภายในทดนน ม 5 องคประกอบ คอ สภาพแวดลอมการควบคม การประเมนความเสยง กจกรรมการควบคม สารสนเทศและการสอสาร และการตดตามประเมนผล สวนความคดเหนอก รอยละ 12.92 มความคดเหนวาบางกระบวนการและ/หรอวธปฏบตงานนน หนวยงานไมไดถอปฏบตตามมาตรฐานการควบคมภายในของคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนวาดวยการก าหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544

(2) สาเหตเกดจากผบรหารและพนกงาน/เจาหนาทผปฏบตงานมความเขาใจในกฎหมาย ระเบยบ และขอบงคบตาง ๆ ไมสอดคลองกน สงผลใหเกดอปสรรคในการปฏบตงาน อกทงการใหความร และค าแนะน าของผเกยวของไมเปนไปในแนวทางเดยวกนจงสรางความสบสนในการปฏบตงานแกเทศบาล

นพฒน วงศไพโรจนพานช,ดร.สนนด เสลารตน (2555) ศกษาเรองการประเมนระบบการ

ควบคมภายในเกยวกบสนคาคงเหลอของบรษท ไทย-มาเลเซย ปโตรเลยม จ ากด พบวา ระบบการควบคมภายในของบรษทฯ มจดออนในการควบคมภายใน 5 องคประกอบ ตามแนวทางของ COSO ทควรปรบปรงดงตอไปน

31

1) ดานสภาพแวดลอมการควบคม เรองการขาดคณะกรรมการบรหารหรอ คณะกรรมการตรวจสอบ ควรจดตงใหมคณะกรรมการบรหารหรอคณะกรรมการทมความร ความสามารถอยางเพยงพอตอการปฏบตงาน

2) ดานการประเมนความเสยง เรองการวเคราะหความเสยง ควรจดใหมการวเคราะห ความเสยงของระบบงานทมพนกงานเกยวของกบสนคาคงเหลอมสวนรวมในการวเคราะห ความเสยงทอาจเกดขนในระบบการควบคมภายใน

3) ดานกจกรรมการควบคม เรองการจดเรยงสนคาคงเหลอ ควรจดการใหความรเกยวกบการจดเรยงสนคาคงเหลอในคลงสนคา เพอการปฏบตงานทถกตอง

4) ดานสารสนเทศ การจดท าคมอ เอกสารและชแจงใหพนกงานทเกยวของทราบ ถงวธการใชระบบสารสนเทศ ควรจดใหมการท าคมอการปฏบตงาน โดยตองแจงใหพนกงานตองทราบถงขอมลดงกลาว โดยการประกาศและใหพนกงานรบทราบและปฏบตตาม

5) ดานการตดตามและประเมนผล การพบขอผดพลาดในการปฏบตงานซ าขอผดพลาด ครงกอน ไดมประชมเพอแกไขหรอตรวจสอบอยางเรงดวน ควรจดใหมการประเมนผลเปนรายไตรมาส

สวนชา การพดช และ รศ.อภรดา สทธสานนท (2556) ศกษาเรองการวเคราะหประสทธภาพ

ระบบการควบคมภายในของสถานศกษาสงกดส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาในเขตกรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา

1) ปจจยประชากรศาสตร ดานอาย ประสบการณการท างาน มผลตอประสทธภาพการควบคมภายใน ตามแนวคดของ COSO ดานการประเมนความเสยง ดานสารสนเทศและการสอสาร การตดตามและการประเมนผล

2) ปจจยประชากรศาสตร ดานอาย ประสบการณการท างานและระดบการศกษา มผลตอประสทธภาพการด าเนนงาน โดยอายและประสบการณการท างานมผลตอคณภาพของงาน ปรมาณของงาน เวลา วธการและคาใชจาย สวนระดบการศกษา มผลตอคณภาพของงานและปรมาณของงาน

3) ปจจยการบรหาร ดานความพรอมของบคลากรและการฝกอบรม มความสมพนธในทศทางเดยวกน กบประสทธภาพการควบคมภายใน ตามแนวคดของ COSO ดานการประเมนความเสยงในภาพรวมทระดบปานกลาง

4) ปจจยการบรหาร ดานความพรอมของบคลากรและการฝกอบรมมความสมพนธในทศทางเดยวกนกบประสทธภาพการด าเนนงานดานคณภาพของงาน และปรมาณของงานในภาพรวมทระดบต า

32

5) ประสทธภาพการควบคมภายในตามแนวคดของ COSO ดานการประเมนความเสยง มความสมพนธในทศทางเดยวกนกบประสทธภาพการด าเนนงาน ดานคณภาพของงานและปรมาณของงาน ในภาพรวมทระดบปานกลาง

นายกตตพงษ โภชนะสมบต(2557) ศกษาเรองการประเมนผลระบบการควบคมภายใน

ตามแนวทาง COSO ของหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการโดยการศกษาวจยในครงเปนการน าเอาแนวทางการควบคมภายใน ตามแนวทาง COSO มาเปนกรอบในการประเมนผลระบบการควบคมภายในของหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ และพบวาผลการประเมนระบบการควบคมภายใน ตามแนวทาง COSO ของหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ในภาพรวมอยในระดบทด โดยมเรองทมประเดนส าคญทพบและควรน ามาอภปรายผล มดงน

1) ดานสภาพแวดลอมของการควบคมการประเมนผลระบบควบคมภายในของหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการโดยรวมพบวาอยในระดบทดและ เมอพจารณารายขอ แสดงใหเหนวาการมอบอ านาจและหนาทความรบผดชอบเปนลายลกษณอกษรเปนไปตามล าดบสายการบงคบบญชาและมการแจงเวยนใหหนวยงานหรอบคลากรทเกยวของรบทราบเพอใชเปนแนวทางและเปนหลกฐานในการปฏบตราชการทชดเจน

2) ดานการประเมนความเสยงการประเมนผลระบบควบคมภายในของหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการโดยรวมพบวาอยในระดบทด และเมอพจารณารายขอ แสดงใหเหนวาหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการมการก าหนดหลกเกณฑใน การประเมนความเสยงทครอบคลม เหมาะสมเพอใชเปนกรอบส าหรบการประเมนตนเองและเสนอใหผบรหารรบทราบ

3) ดานกจกรรมการควบคมการประเมนผลระบบควบคมภายในของหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการโดยรวมพบวาอยในระดบทด และเมอพจารณารายขอแสดงใหเหนวากจกรรมควบคมของหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการไดก าหนดขน สอดคลองกบการประเมนความเสยงโดยการน าผลทไดจากการประเมนความเสยงมาก าหนดวธหรอกจกรรมทสามารถปองกนหรอความเสยงใหอยในระดบทยอมรบไดรวมถงมการก าหนด มาตรการตดตามและประเมนผลกจกรรมควบคมอยางสม าเสมอ

4) ดานสารสนเทศและการสอสารการประเมนผลระบบควบคมภายในของหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการโดยรวมพบวาอยในระดบทดและเมอพจารณารายขอแสดงใหเหนวาหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการไดมการจดประชมอบรม

33

อยางตอเนอง และสม าเสมอ เพอใหบคลากรทราบและเขาใจถงบทบาทหนาทของตนเกยวกบ การควบคมภายในชแจงถงปญหาการควบคมภายในทเกดขนและรวมกนหาแนวทางแกไขปรบปรงไดอยางถกตองเหมาะสมและทนเวลา

5) ดานการตดตามประเมนผลการประเมนผลระบบควบคมภายในของหนวยงาน ในสงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการโดยรวมพบวาอยในระดบทด และเมอพจารณารายขอแสดงใหเหนวาหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการมการก าหนดใหม การตดตามประเมนผลการด าเนนงานอยางตอเนองและสม าเสมอ เพอใหทราบถงประสทธภาพและประสทธผลของการด าเนนงานรวมถงปญหาและอปสรรคพรอมรายงานใหผบรหารรบทราบ เพอใหสามารถใชเปนขอมลในการตดสนใจหรอปรบปรงแกไขไดอยางเหมาะสมและทนตอปจจบน