ΜΝΗΜΕΙΑ

«Τυφλά είναι τα μάτια που δε χύνουν δάκρυα βλέποντας, ω Ελλάς αγαπημένη, τα ιερά σου μάρμαρα να αρπάζονται από βλάσφημα Εγ- γλέζικα χέρια που έχουν ξαναπληγώσει την πονεμένη σου καρδιά και αρπάξει τους θεούς σου, τους θεούς που μισούν το απαίσιο κλί- μα της Αγγλίας….»

Λόρδος Βύρωνας

ΜΝΗΜΕΙΑ

ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Στάση ελληνικής κοινωνίας και πολιτείας έναντι των μνημείων:

Αν και οι Έλληνες αγαπούν την πατρίδα τους και είναι υπερήφανοι για τον πολιτισμό τους και την ιστορία τους, ωστόσο έναντι των μνημείων τους επιδεικνύουν περισσότερο θεωρητικά δεσμούς συναισθηματικούς και σεβασμό, παρά στην πράξη.. Έτσι, μολονότι υποτίθεται πως τα θαυμάζουν, στέκονται με ευλάβεια απέναντί τους, τα θεωρούν κληρονομιά τους και καυχιούνται για αυτά, δυστυχώς: συχνά τα περιφρονούν και τα καταστρέφουν.. αγνοούν την πολιτιστική – ιστορική αξία που έχουν.. ανεγείρουν οικίες και ξενοδοχεία σε αρχαιολογικούς χώρους.. εκμεταλλεύονται ασύδοτα, στο όνομα του τουρισμού, αρχαιολογικά μνημεία.. ιδιοποιούνται μνημεία και έργα τέχνης.. υποπίπτουν σε φαινόμενα αρχαιοκαπηλίας..

Επίσης, η πολιτεία, ενώ θα έπρεπε να θεωρεί πολιτική της προτεραιότητα τη διατήρηση και ανάδειξη των μνημείων, αδρανεί..: τα προσφερόμενα κονδύλια περί συντήρησης των μνημείων είναι φειδωλά και περιορισμένα.. πολλοί αρχαιολογικοί χώροι παραμένουν αφύλακτοι και τα μνημεία που ενυπάρχουν είναι εκτεθειμένα στις όποιες επιβουλές.. δεν υφίσταται κατάλληλη διαμόρφωση όλων των αρχαιολογικών χώρων και τα αρχαιολογικά ευρήματα δεν εκτίθενται σε σύγχρονα μουσεία κοντά στους χώρους όπου βρέθηκαν.. το προσωπικό των αρχαιολογικών υπηρεσιών, που αναλαμβάνει τις ανασκαφές για νέες ανακαλύψεις ευρημάτων, καθώς επίσης και τη συντήρηση, τη μελέτη και την προβολή των μνημείων, είναι ελλιπές.. παρατηρείται μία ανοχή έναντι της βεβήλωσης της ιερότητας των αρχαιολογικών χώρων και της υφιστάμενης εμπορευματοποίησής τους.. δεν παρέχονται τα κατάλληλα πρότυπα στους νέους μέσω της εκπαίδευσης, ώστε να αγαπήσουν τα μνημεία, να αναγνωρίσουν την καλλιτεχνική και εθνική τους σημασία, να δέχονται τις αισθητικές τους επιδράσεις, να χαίρονται την παρουσία τους στο περιβάλλον και να νιώθουν την ανάγκη να τα προστατεύουν..

Μνημεία και εκπαίδευσηΑ) Επιδιωκόμενοι εκπαιδευτικοί στόχοι να γνωρίσουν τα παιδιά τα μνημεία.. να διαμορφώσουν μια βιωματική σχέση με το παρελθόν.. να εξοικειωθούν με την εθνική τους κληρονομιά και να συνειδητοποιήσουν την πολιτιστική και εθνική τους ταυτότητα..

2

ΜΝΗΜΕΙΑ

να νιώσουν τα συναισθήματα που τα μνημεία υποβάλλουν.. να δεχτούν τις αισθητικές τους επιδράσεις.. να μάθουν για τις αισθητικές επιδράσεις που άσκησαν στα έργα μεταγενέστερων εποχών, ώστε να μπορούν να κατανοούν τις τεχνοτροπίες και την εξέλιξή τους.. να χαίρονται την παρουσία των μνημείων στο περιβάλλον.. να τα αξιοποιούν και να τα προστατεύουν σε συνεργασία με τους κρατικούς φορείς..

Β) Προτεινόμενοι εκπαιδευτικοί τρόποι σύνδεση των μνημείων με τη διδασκαλία μαθημάτων, όπως είναι η ιστορία, τα θρησκευτικά, η γεωγραφία, τα μαθηματικά.. οργανωμένη και προετοιμασμένη επίσκεψη στα μνημεία, προκειμένου οι μαθητές να τα γνωρίσουν, να εμπνευστούν από αυτά και να αποκτήσουν κίνητρα για μάθηση και έρευνα.. επίσκεψη στα μνημεία της περιοχής του σχολείου προς απόκτηση βιωματικής σχέσης των μαθητών με αυτά.. «υιοθέτηση» και «ανάδειξη» μνημείων από σχολεία μέσω εκδηλώσεων και ημερίδων στις οποίες θα πρωτοστατούν οι μαθητές..

Επιχειρήματα ξένων και ελλήνων για τα ελληνικά έργα τέχνης που βρίσκονται σε ξένα μουσεία

Επιχειρήματα ξένων Επιχειρήματα ελλήνωνΤα εκθέματα που βρίσκονται στα ξένα μουσεία δεν είναι κλεμμένα, αλλά αγορασμένα πριν από πολλά χρόνια από ξένους..

Οι αρχαιολογικοί θησαυροί ανήκουν στο έθνος που τους δημιούργησε και κανείς δε δικαιούται να τους ιδιοποιηθεί και να τους εκποιεί για προσωπικά οφέλη.. Σε μια τέτοια συναλλαγή ο πωλητής είναι κλέφτης και ο αγοραστής κλεπταποδόχος..

Τα ελληνικά έργα τέχνης που εκτίθενται στα ξένα μουσεία είναι ο μεγαλύτερος πρεσβευτής της Ελλάδας στο εξωτερικό..

Αυτό είναι σωστό, αλλά μπορούν και με άλλους τρόπους αυτά τα έργα να είναι πρεσβευτές της Ελλάδας, όπως με την παρουσίασή τους σε εκθέσεις που θα διοργανώνονται διεθνώς υπό την αιγίδα του ελληνικού και του ξένου κράτους που θα τα φιλοξενεί ή με τη δημιουργία πιστών αντιγράφων..

Η παραμονή των ελληνικών έργων στα ξένα μουσεία ήταν σωτήρια γι’ αυτά, καθώς γλίτωσαν από την καταστροφή..

Το επιχείρημα ότι οτιδήποτε υπάρχει στην Ελλάδα κινδυνεύει να καταστραφεί συνιστά μια αυθαίρετη γενίκευση..

Τα ελληνικά έργα τέχνης στα ξένα μουσεία ήταν ο αγγελιοφόρος της ελευθερίας και της παλιγγενεσίας της Ελλάδας κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας..

Όσον αφορά τους φιλέλληνες, το επιχείρημα των ξένων είναι σωστό.. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τις κυβερνήσεις των μεγάλων Δυνάμεων, που τα κίνητρά τους για τη βοήθειά

3

τους προς την Ελλάδα δεν ήταν αγνά, ούτε πήγαζαν από τα φιλελληνικά τους αισθήματα.. Από την άλλη, μήπως να προσφέρουμε τους αρχαιολογικούς μας θησαυρούς στα ξένα μουσεία ως αντάλλαγμα για τη βοήθεια που δεχτήκαμε από τα κράτη τους κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ή να δεχτούμε την κατακράτησή τους εκεί για να λειτουργήσουν ως αγγελιοφόρος της ελευθερίας σε μια μελλοντική μας υποδούλωση;

Η κατοχή των ελληνικών θησαυρών είναι πια ιστορική πραγματικότητα που δεν μπορεί κανείς να αλλάξει..

Η ιστορία αλλάζει, γιατί δημιουργός της είναι ο άνθρωπος.. Δεν υπάρχουν αμετάβλητες ιστορικές καταστάσεις, όσο παγιωμένες κι αν φαίνονται..

Η επιστροφή ορισμένων αρχαιολογικών θησαυρών στον τόπο τους θα επέφερε μια σειρά διεκδικήσεων από όλους τους λαούς..

Τα όποια προβλήματα θα δημιουργηθούν μπορεί να διευθετηθούν με διακρατικές συμφωνίες και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.. Ούτε είναι ορθό να διαιωνίζεται μια αδικία, επειδή η αποκατάσταση της δικαιοσύνης θα επιφέρει ανατροπές..

Τα ελληνικά εκθέματα δίνουν στα ξένα μουσεία ποικιλία, ενδιαφέρον, κύρος..

Το ενδιαφέρον και το κύρος που αποκτούν τα ξένα μουσεία τα χάνουν τα μουσεία και ο τόπος των εθνών από τα οποία αφαιρέθηκαν αυτά τα εκθέματα..

4