ΠΡΟΤΑΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

Θεματική ενότητα : Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή» Ερευνητική εργασία μαθητών Α΄Γυμνασίου

Σχολικό έτος: 2013-2014

4ο Γυμνάσιο Πρέβεζας ( Α΄Γυμνασίου)

«ΦΡΟΝΤΙΖΩ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΟΥ»«ΦΡΟΝΤΙΖΩ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΟΥ»(Διατροφή των εφήβων)(Διατροφή των εφήβων)

Υπεύθυνος ερευνητικής ομάδας: Καθηγήτρια Αγγλικών ΤΣΙΟΥΒΑΡΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ Συμμετέχοντες: Μαθητές της Α’ Γυμνασίου στο σύνολο δεκαεννέα. Αναλυτικότερα ανά ομάδα :

Α. ομάδα Β. ομάδα Γ. ομάδα Δ. ομάδα Ε. ομάδα

Γκέργκι Καραμανόγλου Καλαμπόκα Αγόρου Αυδίκος

Καραμέτσης Πασσάς Λογδανίδης Βάρλα Κωνσταντινίδης

Νασιούλα Ράμα Τάουλαντ Ράμα Τζεμιλέ Ευθυμίου Μπέλλος

Στεφάνης Χασιακή Οικονόμου Μπόχτης

Σκοπός της έρευνας (προγράμματος) είναι να επισημάνει τη σχέση μεταξύ της διατροφής και της καλής υγείας, να παράσχει στους μαθητές γνώσεις και να συμβάλει στη διαμόρφωση στάσεων που απαιτούνται για δια βίου συνετές διατροφικές επιλογές.

Για το σκοπό αυτό θα δημιουργηθούν πέντε αυτόνομες ομάδες τεσσάρων μαθητών έκαστη, οι οποίες θα ασχοληθούν κάθε μια ξεχωριστά με ένα συγκεκριμένο θέμα (υποενότητα). Στο τέλος της έρευνας θα ενώσουν της εργασίες τους σε ένα ενιαίο έντυπο και θα

Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 1

αναλύσουν έκαστη ομάδα ενώπιων όλων των συμμετεχόντων τις έρευνες τους. Οι υποενότητες που θα ερευνηθούν είναι:

Καταγραφή «Διατροφικών συνηθειών των εφήβων». Ερωτηματολόγιο.

«Μύθοι και αλήθειες», τι ισχύει για τις τροφές που καταναλώνουμε;

Παράγοντες που επηρεάζουν τις διατροφικές συνήθειες των εφήβων.

Διατροφική πυραμίδα. Μεσογειακή διατροφή Εφηβική παχυσαρκία.

Στόχοι της έρευνας αλλά και τα προσδοκώμενα ερευνητικά (μαθησιακά) αποτελέσματα είναι οι ιδιαίτερες διαιτητικές ανάγκες της εφηβικής ηλικίας:

1. Να κατανοήσουν οι μαθητές την προσωπική ευθύνη για την υγεία τους και τις διατροφικές τους συνήθειες.2. Να κατανοήσουν τις ιδιαίτερες διαιτητικές ανάγκες της εφηβικής ηλικίας.3. Να αντιληφθούν ότι η ποικιλία, η ποιότητα και η ποσότητα των τροφών που καταναλώνουν επηρεάζουν την ανάπτυξή τους.4. Να αναπτύξουν προγράμματα και να παράγουν έντυπο ερευνητικό υλικό.5. Να συζητήσουν στην τάξη για τις διατροφικές διαταραχές (π.χ. παχυσαρκία, νευρική ανορεξία, βουλιμία).

1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του συνήθειες και συμπεριφορά στο φαγητό. Οι σωστές, όμως, διαιτητικές συνήθειες συμβάλλουν σημαντικά στο να διατηρηθεί ένα άτομο υγιές και να προλάβει χρόνια νοσήματα. Οι μαθητές μπορούν να επιτύχουν σωστή και υγιεινή διατροφή με μικρές αλλαγές στις καθημερινές τους συνήθειες. Ένα θέμα που επιλέχτηκε καθότι οι μαθητές της έρευνας είναι έφηβοι και το ενδιαφέρον τους ήταν μεγάλο για τη σωστή διατροφή και πρόληψη στην ηλικία τους.

Στην προσπάθεια να επιτευχθούν οι στόχοι θα γίνει διαθεματική προσέγγιση του θέματος, η οποία θα αγγίζει τα γνωστικά πεδία της χημείας, βιολογίας, αισθητικής αγωγής και πληροφορικής.

Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 2

Είναι φανερό ότι μέσα από την έρευνα (πρόγραμμα) επιδιώκεται οι μαθητές να συνειδητοποιήσουν την ευεργετική επίδραση που έχει ο συνδυασμός σωματικής άσκησης και σωστής διατροφής στην καλή λειτουργιά του οργανισμού στην ανάπτυξη και προαγωγή της υγείας. νοῦς ὑγιής ἐν σώματι ὑγιεῖ.

2. Οι παράγοντες που επηρεάζουν τις διατροφικές συνήθειες των εφήβων:

Οι παράγοντες που επηρεάζουν τις διατροφικές συνήθειες των εφήβων είναι ποικίλοι. Το διατροφικό περιβάλλον που παρέχουν οι γονείς στα παιδιά τους, ξεκινώντας από μικρή ηλικία διαμορφώνει τις διατροφικές τους συνήθειες σε μεγάλο βαθμό . Έτσι ένα παιδί που σε μικρή ηλικία τρώει φρούτα και λαχανικά καθημερινά, το πιθανότερο είναι να συνεχίσει να το περιλαμβάνει στη διατροφή του και έφηβος.

Αντίθετα αν κάποιο παιδί τρώει σε μικρή ηλικία τροφές πλούσιες σε λίπος και ζάχαρη, όπως είναι τα γλυκά και το έτοιμο φαγητό δύσκολα στην εφηβεία θα αλλάξει διατροφικές συνήθειες.

Οι σημαντικότεροι παράγοντες είναι οι εξής :1. Κοινωνία : Τα περισσότερα άτομα στις μέρες μας εμφανίζουν

πρότυπα διατροφικής συμπεριφοράς σε σχέση με άλλα άτομα.

2. Φυσικό Περιβάλλον: Ο άνθρωπος επηρεάζεται από το περιβάλλον όπου ζει. Έτσι η διαθεσιμότητα των τροφίμων εξαρτάται από το κλίμα, τη γεωμορφολογία του τόπου, τη μεταφορά και την εμπορία τροφίμων αλλά και την οικονομία κάθε κράτους.

3. Οικονομία: Η διατροφή του κάθε ανθρώπου επηρεάζεται από την οικονομική άνεση. Για παράδειγμα τα βιολογικά προϊόντα έχουν μεγαλύτερο κόστος από τα συμβατικής καλλιέργειας.

4. Η επίδραση της τηλεόρασης και ειδικότερα της διαφήμισης, φαίνεται μέσα από έρευνες, να αποτελεί σημαντικό προδιαθετικό κοινωνικό παράγοντα για την αύξηση της παχυσαρκίας των παιδιώ, αλλά και επιβαρυντικά παράγοντα για την αύξηση καθοριστικών διατροφικών σφαλμάτων.

Το συμπέρασμα είναι ότι πρέπει να προσέχουμε τη διατροφή μας ως έφηβοι και να αθλούμαστε καθημερινά.

Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 3

3. Η Μεσογειακή Διατροφή

Η παραδοσιακή Μεσογειακή Διατροφή ορίστηκε με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

Άφθονες φυτικές ίνες (φρούτα, λαχανικά, ψωμί/δημητριακά, πατάτες[εκκρεμεί παραπομπή], όσπρια, καρποί).

Ελάχιστα επεξεργασμένα προϊόντα.

Γαλακτοκομικά προϊόντα (κυρίως τυρί και γιαούρτι) καθημερινά σε μικρές έως μέτριες ποσότητες.

Ψάρια και πουλερικά σε μικρές έως μέτριες ποσότητες.

Κόκκινο κρέας 2 φορές το μήνα.

Ελαιόλαδο ως κύρια πηγή λιπαρών που περιέχουν μονοακόρεστα λιπαρά οξέα.

Η συγκεκριμένη διατροφική σύνθεση της Μεσογειακής Διατροφής έχει ως αποτέλεσμα αφενός χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη και αφετέρου υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και ίνες. Η καθημερινή κατανάλωση ελαιόλαδου συνεπάγεται υψηλή περιεκτικότητα της δίαιτας σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα.

Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 4

4. Φρούτα, λαχανικά, ζυμαρικά, δημητριακάΤα λαχανικά και τα φρούτα περιέχουν υδατάνθρακες αλλά και

φυτικές ίνες που βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντέρου και πολύτιμες βιταμίνες χρήσιμες για την προστασία μας από διάφορες αρρώστιες. Έχουν ελάχιστη περιεκτικότητα σε λιπαρά. Η μεσογειακή διατροφή περιέχει 3-5 μερίδες καθημερινά. Τα φρούτα είναι πολύ πλούσια σε βιταμίνες κυρίως A και C και σε μεταλλικά στοιχεία και σάκχαρα. Μια μερίδα φρούτων ισοδυναμεί με 1 μήλο, πορτοκάλι, αχλάδι κτλ. Επίσης, καλό είναι κάθε γεύμα μας αλλά και τα ενδιάμεσα σνακ να περιέχουν τρόφιμα από την ομάδα των ζυμαρικών και των δημητριακών. Προτίμησε τα περισσότερα από αυτά να είναι ολικής αλέσεως όπως μαύρο ψωμί.

5. Γαλακτοκομικά προϊόνταΣτην ομάδα αυτή ανήκουν:

ΤΟ ΓΑΛΑ. Είναι πρακτικά η μόνη μορφή ζωικής τροφής στην οποία υπάρχουν σε ικανοποιητικές αναλογίες πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες, άλατα, ιχνοστοιχεία και νερό όλα δηλαδή τα συστατικά μιας πλήρους διατροφής. Το γάλα είναι σημαντικό στην ανθρώπινη διατροφή, επειδή περιέχει πρωτεΐνες βιολογικής αξίας με όλα τα απαραίτητα αμινοξέα, γιατί είναι εξαιρετικά πλούσιο σε ασβέστιο καθώς και μια καλή πηγή βιταμίνης Α, θειαμίνης και ριβοφλαβίνης.

ΤΟ ΤΥΡΙ. Όπως προσφέρεται στο εμπόριο με τους διάφορους τύπους και είδη , είναι το προϊόν της ωρίμανσης του τυροπήγματος, δηλαδή της ημιστέρεας μάζας που παράγεται από το γάλα, με την επίδραση ουσιών που δρουν φυραματικά .

TΟ ΓΙΑΟΥΡΤΙ. Είναι γάλα πηγμένο με την επίδραση της γιαουρτομαγιάς. Αυτή αποτελείται από μικρόβια, ζύμες και μούχλες, όλα ακίνδυνα, που βρίσκονται μέσα στο γάλα και ονομάζονται γαλακτοβάκιλα. Η ομάδα του γάλακτος και των προϊόντων του θεωρείται σημαντική πηγή ασβεστίου, πρωτεϊνών και βιταμινών του συμπλέγματος Β.

6. ΛαδεράΤα λαδερά φαγητά γίνονται η αιτία και η αφορμή να

καταναλώσουμε τα λαχανικά σε μια διαφορετική έκδοση πέρα της Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 5

σαλάτας. Εξασφαλίζουμε φυτικές ίνες, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία αλλά και πολύτιμα φυτοσυστατικά όπως είναι τα αντιοξειδωτικά.

Παράλληλα, όταν συνοδεύονται από άλλες ομάδες τροφίμων όπως τα γαλακτοκομικά και κυρίως το τυρί, τα κρεατικά, τα αμυλούχα όπως το ρύζι, το κριθαράκι ή το πλιγούρι ή τα όσπρια μετατρέπονται σε ένα ισορροπημένο γεύμα. Η θρεπτική τους αξία αναβαθμίζεται περισσότερο με την παρουσία του ελαιόλαδου, της βασικής πηγής βιταμίνης Ε στη μεσογειακή διατροφή.

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε σε συνδυασμό με τις πολυφαινόλες του ελαιόλαδου μετατρέπουν τα λαδερά σε σύμμαχο ενάντια στη φθορά που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες καθημερινά στο σώμα μας. Από την άλλη πλευρά, η παρουσία του ελαιόλαδου εκτοξεύει τις θερμίδες των λαδερών για αυτό είναι σημαντικό να το χρησιμοποιούμε με μέτρο.

7. Το κρέας στη Μεσογειακή ΔιατροφήΤο κρέας δεσπόζει στο «μενού» της διατροφής μας και έχει

μεγάλη σημασία για τη σωστή θρέψη και ανάπτυξη του ανθρώπου. Περιέχει πρωτεΐνες, σίδηρο, βιταμίνη Β12, που λαμβάνεται μόνο από ζωικά προϊόντα, κ.ά. «Κόκκινο κρέας» θεωρούνται το χοιρινό, το μοσχάρι, το αρνί και το κατσίκι, ενώ στο «άσπρο κρέας» κατατάσσονται το κοτόπουλο, η γαλοπούλα, το κουνέλι κ.ά. Οι κίνδυνοι από τη μη ισορροπημένη και την κακή διατροφή καιροφυλακτούν σε σχέση με το κρέας λόγω αφενός της ποσότητας και αφετέρου της ποιότητας του κρέατος που καταναλώνουμε.

8. Τα όσπριαΌσπρια ονομάζονται τα φυτά και οι καρποί μιας ολόκληρης

οικογένειας φυτών, που ανήκουν στην οικογένεια των Χεδρωπών (Leguminosae) ή αλλιώς Κυαμιδών (Fabaceae). Τα όσπρια χρησιμοποιούνται άμεσα για τη διατροφή του ανθρώπου, ενώ πολλά από αυτά χρησιμοποιούνται για τη διατροφή των ζώων.

Ανάμεσα στα όσπρια, που καταναλώνει άμεσα ο άνθρωπος, ανήκουν τα φασόλια, οι φακές, τα ρεβίθια, τα κουκιά, τα μπιζέλια, τα φιστίκια, η σόγια και άλλα. Στην κατηγορία των όσπριων, που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή διάφορων καταναλωτικών προϊόντων, την πρώτη και βασική θέση κατέχει η σόγια. Από τη σόγια παρασκευάζονται σήμερα πάνω από 120 διαφορετικά καταναλώσιμα Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 6

από τον άνθρωπο προϊόντα μεταξύ των οποίων κρέας, τυρί, γάλα, κακάο, βούτυρο κλπ. Στην τρίτη κατηγορία ανήκουν ο βίκος, τα λαθούρια, μερικά είδη λούπινων κλπ. Το βασικό χαρακτηριστικό των οσπρίων είναι ότι περιέχουν μεγάλο ποσοστό από πρωτεΐνες (γι αυτό και ονομάζονται "το κρέας του φτωχού"), που αποτελούν βασικό συστατικό της ανθρώπινης διατροφής. Η σόγια και τα φιστίκια περιέχουν ακόμη και λάδι.

Στο λήμμα της Εγκυκλοπαίδειας Ηλίου αναφέρονται τα συνώνυμα φασίολοι για τα φασόλια, ερέβινθοι για τα ρεβίθια, κύαμοι για τα κουκιά, λάθυροι για τη φάβα.

9. Μεσογειακή Διατροφή και Οφέλη ΥγείαςΤις τελευταίες δεκαετίες, η επιστημονική κοινότητα έχει

αναγνωρίσει, μέσα από πληθώρα κλινικών και επιδημιολογικών μελετών, το σημαντικό ρόλο της Μεσογειακής Διατροφής, τόσο στην πρόληψη όσο και στην έκβαση πολύπλοκων ασθενειών, όπως οι καρδιοαγγειακές παθήσεις[1][2]. Η Μεσογειακή Διατροφή, με τα άφθονα θρεπτικά της συστατικά, τη σωστή αναλογία γευμάτων και το άφθονο ελαιόλαδο δεν σταματά να αποτελεί πηγή κλινικών μελετών παρέμβασης (Intervention studies).

Πρόσφατα αποτελέσματα από την ισπανική μελέτη PREDIMED [3], εξηγούν την αποτελεσματικότητα της κατανάλωσης Μεσογειακής διατροφής για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 σε άτομα με υψηλό κίνδυνο καρδιοαγγειακών παθήσεων. Συγκεκριμένα, 418 μη-διαβητικοί εθελοντές, ηλικίας 55 έως 80 ετών, με περισσότερους από 2 παράγοντες κινδύνου για καρδιοαγγειακές παθήσεις, χωρίστηκαν σε 3 ομάδες και παρακολουθήθηκαν για περίπου 4 χρόνια. Η πρώτη ομάδα ακολούθησε Μεσογειακή διατροφή ενισχυμένη με παρθένο ελαιόλαδο (1 λίτρο την εβδομάδα), η δεύτερη ομάδα ακολούθησε Μεσογειακή διατροφή ενισχυμένη με ξηρούς καρπούς (30 γρ. ημερησίως) και η τρίτη ομάδα ακολούθησε δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά (ομάδα ελέγχου). Μετά από περίπου 4 χρόνια παρακολούθησης (follow up) διαπιστώθηκε ότι όσο πιο πιστή ήταν η τήρηση της Μεσογειακής διατροφής τόσο μικρότερα ήταν τα κρούσματα διαβήτη τύπου 2 (σχέση αντιστρόφως ανάλογη). Επιπλέον, όταν τα αποτελέσματα των ομάδων μεσογειακής διατροφής συγκρίθηκαν με τα αντίστοιχα της ομάδας ελέγχου (control group) διαπιστώθηκε μείωση στα κρούσματα διαβήτη της τάξεως του 52%. Η μελέτη αυτή που δημοσιεύεται στην επιστημονική επιθεώρηση Diabetes Care [4] καταλήγει ότι η Μεσογειακή διατροφή, χωρίς Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 7

περιορισμό θερμίδων, φαίνεται να είναι αποτελεσματική στην πρόληψη του διαβήτη τύπου 2, σε άτομα με υψηλό κίνδυνο καρδιοαγγειακών παθήσεων.

Οι έρευνες γύρω από τη Μεσογειακή διατροφή όμως δεν σταματούν εδώ. Σε μια άλλη ευρωπαϊκή τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη (EUROLIVE) [5] οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι πολυφαινόλες του ελαιόλαδου, βασικού συστατικού της μεσογειακής διατροφής, προωθούν τη δημιουργία αντισωμάτων (OLABS) ενάντια στην οξειδωμένη μορφή της ¨κακής¨ χοληστερόλης (oxidized LDL) και ότι η δημιουργία αυτή ενισχύεται όταν η οξείδωση των λιπιδίων στον οργανισμό μας (lipid oxidative damage) είναι αυξημένη [6]. Η οξειδωμένη αυτή μορφή της κακής χοληστερόλης (oxidized LDL) αποτελεί μόριο με ιδιαίτερα ενεργό ρόλο στη δημιουργία της αθηροσκλήρωσης. Σε αντίθεση, η δημιουργία αντισωμάτων (OLAB) από τον οργανισμό μας, κατά αυτής της οξειδωμένης μορφής φαίνεται να δρα προστατευτικά. Στην παραπάνω μελέτη συμμετείχαν 200 υγιείς Ευρωπαίοι άντρες, οι οποίοι κατανάλωσαν ελαιόλαδο με υψηλό, μεσαίο και χαμηλό ποσοστό φαινολικών συστατικών για τη διάρκεια τριών εβδομάδων. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι α) η συγκέντρωση των OLAB στο πλάσμα του αίματος των εθελοντών ήταν αντιστρόφως ανάλογη με την οξειδωμένη LDL (p<0.001), β) όσο μεγαλύτερο ήταν το φαινολικό περιεχόμενο του ελαιόλαδου που κατανάλωναν, τόσο μεγαλύτερη ήταν η παραγωγή αντισωμάτων OLAB (p<0.023).

Οι παραπάνω μελέτες έρχονται να προστεθούν στα ήδη διαπιστωμένα οφέλη της Μεσογειακής διατροφής και να μας υπενθυμίσουν την πολύτιμη αξία της στην υγεία μας, στην ευεξία μας και στο βάρος μας.

Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 8

10. «Μύθοι και αλήθειες», τι ισχύει για τις τροφές που καταναλώνουμε;

«Που κάνει καλό η σοκολάτα και που μας βλάπτει...;»

Η σοκολάτα είναι μια απόλαυση με αμφιλεγόμενες επιπτώσεις στον οργανισμό μας. Ας ρίξουμε λίγο φως, που μας κάνει καλό η σοκολάτα και που μας βλάπτει.

«Το κακάο ή η μαύρη σοκολάτα»

Το κακάο ή η μαύρη σοκολάτα, κάνει καλό στο κυκλοφορικό σύστημα. Επίσης, κάνει καλό ενάντια στον καρκίνο, στη διεργασία του εγκεφάλου και στη πρόληψη του βήχα. Από την άλλη, λόγω του ότι μια σοκολάτα είναι πλούσια σε ενέργια διεγείρει το φαινόμενο της παχυσαρκίας.

«Άσπρη ή μαύρη ζάχαρη;»Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 9

Αρχικά ,όπως όλοι γνωρίζουμε η λεγόμενη μαύρη ζάχαρη δεν είναι στην ουσία μαύρη, αλλά καφέ. Δεν γνωρίζω για ποιον λόγο δεν την αναφέρουμε ως καφέ, αλλά ως μαύρη, λάθος στη μετάφραση, δεν ξέρω. Είναι ένα από τα πολλά μυστήρια του Έλληνα. Η μαύρη ζάχαρη έχει λιγότερες θερμίδες από την άσπρη. Ενδεικτικά μια κουταλιά της σούπας περιέχει 60 θερμίδες ,συγκριτικά με την άσπρη που περιέχει 71 θερμίδες. Η ζάχαρη ,στη ουσία παράγεται από το ζαχαροκάλαμο. Κατά την παραγωγή της ,είναι καφέ εξαιτίας μιας ουσίας που περιέχει ,που ονομάζεται μελάσα. Αυτή η ουσία περιέχει μέσα της θρεπτικά συστατικά ,όπως ασβέστιο, κάλιο, σίδηρο και μαγνήσιο. Η άσπρη ζάχαρη ,όμως προκύπτει από μερική επεξεργασία και συγκεκριμένα από αφαίρεση αυτής της ουσίας που προαναφέραμε : της μελάσας. Γι αυτό κιόλας φεύγει και το καφέ χρώμα και γίνεται άσπρη. Οπότε είναι λογικό να σκεφτούμε ότι η άσπρη ζάχαρη είναι λιγότερο υγιεινή από τη μαύρη, σωστά; Κι όμως, είναι πολύ μικρή η ποσότητα των θρεπτικών συστατικών της μελάσας που προαναφέραμε, με αποτέλεσμα στην ουσία να μην έχουμε κάποιο ιδιαίτερο κέρδος στην υγεία μας.

Μέσα από την εργασία μας μύθος ή πραγματικότητα καταλήξαμε πως η μαύρη ζάχαρη δεν έχει διαφορά θερμίδων σχετικά με τη λευκή, αλλά έχει υποστεί λιγότερη επεξεργασία (πχ 4 θερμίδες ανά γραμμάριο). Συνεπώς καλό θα είναι να επιλέγουμε τη μαύρη ζάχαρη για λόγους υγείας και όχι θερμίδων.

«Μέλι και κανέλα»Έχει διαπιστωθεί ότι ένα μείγμα από μέλι και κανέλα κάνει καλό

στην υγεία και θεραπεύει τις περισσότερες ασθένειες. Οι επιστήμονες σήμερα δέχονται ότι το μέλι μαζί με κανέλα είναι πολύ αποτελεσματικό. Φάμακο για όλα τα είδη ασθενειών. Αν και το μέλι είναι γλυκό, εάν ληφθεί στη σωστή δοσολογία ως φάρμακο, αυτό δεν βλάπτει ακόμα και διαβητικούς ασθενείς. Μάλιστα το <<World News>>, ένα περιοδικό στον Καναδά, στην έκδοση του με ημερομηνία 17 Ιανουαρίου 1995,έχει δώσει τον ακόλουθο κατάλογο των ασθενειών που μπορεί να θεραπευτούν με μέλι και κανέλα , όπως έχει ερευνηθεί από δυτικούς επιστήμονες.

Οι ασθένειες που μπορούν να θεραπευτούν είναι: ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ, ΜΟΛΥΝΣΕΙΣ ΚΥΣΤΕΩΝ, ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗ, ΑΕΡΙΑ, ΔΥΣΠΕΨΙΑ, ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ, ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ, ΚΑΡΚΙΝΟΣ.

Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 10

ΠΡΟΣΟΧΗ!Οι έγκυες γυναίκες να αποφεύγουν τα υπερβολικά ποσά κανέλας

δεδομένου ότι οι υψηλές δόσεις μπορεί να προκαλέσουν αποβολή. Η κανέλα cassia δεν πρέπει να λαμβάνεται από άτομα που τους έχουν συνταγογραφηθεί αντιπηκτικά φάρμακα ή τα άτομα με αιμορραγικές διαταραχές. Αν είστε διαβητικός και παίρνετε φάρμακα που επηρεάζουν τη γλυκόζη στο αίμα ή τα επίπεδα ινσουλίνης, στη συνέχεια, θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν πάρετε κανέλα. Η λήψη τους μαζί της μπορούν να έχουν αθροιστική δράση.

«Φακές ή κόκκινο κρέας για σίδηρο;»Όσον αφορά την επιλογή μας ως προς τις φακές ή το κόκκινο

κρέας για την κάλυψη σιδήρου καταλήξαμε ότι είναι προτιμότερο να τρεφόμαστε με κόκκινο κρέας αφού περιέχει 2,7 mg σιδήρου ανά 100 gr. Σε αντίθεση οι φακές περιέχουν 0,5 έως 6 % σίδηρο, ποσοστό που είναι σαφώς μικρότερο.

«Έχουν πολλές βιταμίνες τα φρούτα και λαχανικά;»Επίσης, μέσα από την εργασία μας ενημερωθήκαμε για την

σπουδαιότητα τα φρούτα και λαχανικών στη διατροφή μας καθώς είναι πλούσια σε βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά. Μάλιστα τα λαχανικά λειτουργούν και ως λιποδιαλύτες στον οργανισμό.

«Super foods»Μας δόθηκε ευκαιρία να αναζητήσουμε πληροφορίες για τις

«υπερτροφές» δηλαδή τα λεγόμενα «super foods». Οι υπερτροφές είναι πλούσιες σε ευεργετικές ιδιότητες, βιταμίνες και αντιοξειδωτικά και μπορούν να θωρακίσουν τον οργανισμό μας. Ύστερα από μελέτες καταλήξαμε ότι ορισμένες από αυτές είναι: το goji berry, το μύρτιλο, το ιπποφαές κ.α. Από την άλλη πλευρά μάθαμε ότι η κατανάλωσή τους δεν θα πρέπει να είναι υπερβολική διότι μπορούν να μας βλάψουν.

«Λεμόνι ή ξύδι;»Τέλος η εργασία μας σχετικά με τους μύθους και τις αλήθειες

έφτασε στη λήξη της μαθαίνοντας αν θα πρέπει να προτιμούμε στη διατροφή μας το λεμόνι ή το ξύδι. Από τη μια πλευρά το λεμόνι είναι

Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 11

πλούσιο σε αντιοξειδωτικά όπως η βιταμίνη C και φλαβονοειδή. Επίσης είναι ισχυρά βακτηριοκτόνο, αφού σκοτώνει τα μικρόβια στα θαλασσινά. Ακόμα διευκολύνει την πέψη. Επιπλέον προάγει το μεταβολισμό του διατροφικού λίπους και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Από την άλλη πλευρά το ξύδι που παράγεται από την οξική ζύμωση του κρασιού έχει όξινη επίδραση, συντηρεί τα τρόφιμα και βοηθάει σε περιπτώσεις υψηλού πυρετού. Συνεπώς και οι δύο τροφές είναι σημαντικές για τον οργανισμό μας, όμως το λεμόνι είναι προτιμότερη επιλογή γιατί περιέχει περισσότερα ωφέλιμα συστατικά.

11. Τι είναι παχυσαρκία;Η παχυσαρκία πρόκειται για έναν από τους πιο βασικούς

προδιαθεσιακούς παράγοντες εμφάνισης άλλων σοβαρών νόσων. Ο υπερκαταναλωτισμός, η καθιστική ζωή και το πλήθος αγαθών οδηγεί στην αύξηση του αριθμού των παχύσαρκων ατόμων.

Συγκεκριμένα, η παχυσαρκία ορίζεται ως μια κατάσταση χαρακτηριζόμενη από αυξήσεις λίπους του σώματος, δηλαδή έχουμε αυξημένο ποσοστό λιποκυττάρων στον οργανισμό. η αύξηση αυτή προκύπτει από την μη ‘’ισορροπία ‘’μεταξύ της πρόσληψης ενεργείας και της καταναλώσεις της, με αποτέλεσμα την αποθήκευση μεγάλου αριθμού θερμίδων. Το υπερβολικά αυξημένο βάρος οδηγεί σε σωματικές – ψυχολογικές επιπτώσεις, ενώ υπάρχει συσχέτιση, με αυξημένη νοσηρότητα – θνητότητα.

Ένας στους 5 εφήβους ( 21,9 % ) στην χωρά μας έχει μεγαλύτερο από το κανονικό βάρος , είναι δηλαδή υπέρβαρος ή παχύσαρκος.

Η παχυσαρκία συνδέεται συχνά με καταθλιπτικό συναίσθημα, όπου το άτομο βρίσκεται σε ψυχολογικό αδιέξοδο σε σχέση με την εικόνα αλλά και την αίσθηση του σώματος του. Η τροφή λειτουργεί περισσότερο για να καλύψει συναισθηματικά κενά παρά για λόγους αυτοσυντήρησης . Λειτουργεί δηλαδή ως εξαρτησιογόνα ουσία που αποσκοπεί στην στιγμιαία ανακούφιση των ψυχικών εντάσεων και του ψυχικού πόνου.

Τι είναι ο δείκτης μάζας σώματος ;Ο δείκτης μάζας σώματος προσδιορίζει το ύψος και το βάρος

του κάθε ανθρώπου. Χρησιμοποιούμε τον Δ.Σ.Μ προκειμένου να κατηγοριοποιήσουμε τον κάθε άνθρωπο για το αν είναι υπέρβαρος, Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 12

παχύσαρκος ή ελλιποβαρής . Ο τύπος του δείκτη μάζας σώματος είναι ο εξής :

ΔΣΜ=Βαρος/Υψος2 ( kg/m2 )

Ποιοι είναι οι παράγοντες που την προκαλούν;Τα αίτια είναι πολλά. Δυο όμως είναι οι υποκατηγορίες. Η πρώτη

είναι η προγεννητική προδιάθεση και η δεύτερη είναι περιβαλλοντικοί παράγοντες. Στην πρώτη κατηγορία την προδιάθεση την γενετική παίζει σημαντικό ρολό στην αιτιολογία της παχυσαρκίας, οι παχύσαρκοι γονείς. Διότι τα παιδιά εκτός του γενετικού παράγοντα αποκτούν και τις διατροφικές συνήθειες των γωνιών τους. Στην δεύτερη κατηγορία το περιβάλλον ευνοεί την παιδική παχυσαρκία και αίτια είναι η ανεξέλεγκτη πρόσληψη θερμίδων και ιδίως λίπους. Η ελαττωμένη σωματική δραστηριότητα και ψυχοκοινωνικοί λόγοι. Όλα αυτά μαζί σε συνδυασμό ή μεμονωμένα μπορούν να προκαλέσουν παχυσαρκία. ( άλλοι παράγοντες είναι οι εξής : γενετικοί, ψυχολογικοί, πολιτικοί – κοινωνικοί ).

Πως αντιμετωπίζεται η εφηβική παχυσαρκία ;Οι στόχοι μας πρέπει να είναι :

Να μάθουμε τα παιδιά μας στην σωστή διατροφή και την σωματική δραστηριότητα σε μόνιμη βάση.

Να αντιμετωπίσουμε τυχόν επιπλοκές παχυσαρκίας. Ελέγχουμε το σωματικό του βάρος. Ωθούμε τον έφηβο στον αθλητισμό. Ζητάμε την συμβουλή του ειδικού.

12. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ ΣΥΝΗΘΕΙΩΝ Φύλο Βάρος Ύψος

Άντρας 40 – 55 _______

Γυναίκα 55 +

Ποσά γεύματα παίρνετε μέσα στην μέρα ;

1

2Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 13

3

4 +

Τρώτε πρωινό ;

ΝΑΙ

ΟΧΙ

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

Τρώτε φρούτα σε καθημερινή βάση ;

ΝΑΙ

ΟΧΙ

Τι προτιμάς στο πρωινό σου ;

ΒΟΥΤΥΡΟ ΚΑΙ ΜΑΡΜΕΛΑΔΑ

ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ

ΑΥΓΑ

ΦΡΟΥΤΑ

ΓΛΥΚΑ

Τρώτε φρούτα σε καθημερινή βάση ;

ΝΑΙ

ΟΧΙ

Το φαγητό σου συνοδεύετε με σαλάτα ;

ΠΟΤΕ

ΣΠΑΝΙΑ

ΣΥΧΝΑ

ΠΑΝΤΑ

Πόσα φρούτα τρώτε την εβδομάδα ;

ΕΩΣ 4

Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 14

4 ΕΩΣ 7

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 8

Πόσες σαλάτες τρώτε την εβδομάδα ;

0 ΕΩΣ 1

1 ΕΩΣ 3

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 4

Ποσά λαδερά τρώτε την εβδομάδα ;

0 ΕΩΣ 1

1 ΕΩΣ 3

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 4

Πόσες φορές τρώτε όσπρια την εβδομάδα ;

0 ΕΩΣ 1

1 ΕΩΣ 3

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 3

Πόσο συχνά τρώτε ψάρια ή θαλασσινά ;

ΚΑΘΟΛΟΥ

1

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 2

Πόσο συχνά τρώτε κόκκινο κρέας ;

0 ΕΩΣ 2

3 ΕΩΣ 4

5 ΕΩΣ 7

Πόσο συχνά τρώτε αλλαντικά ;

0 ΕΩΣ 2

3 ΕΩΣ 4

Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 15

5 ΕΩΣ 7

Πόσο συχνά τρώτε γλυκά ;

0 ΕΩΣ 2

3 ΕΩΣ 4

5 ΕΩΣ 7

Πόσο συχνά παραγγέλνετε από έξω ;

0 ΕΩΣ 2

3 ΕΩΣ 4

5 ΕΩΣ 7

Συνήθως πόσα γεύματα fast food τρώτε ανά εβδομάδα ;

0 ΕΩΣ 2

3 ΕΩΣ 4

5 +

Πόσα αναψυκτικά πίνετε την ημέρα ;

0

1 ΕΩΣ 3

4 +

Πόσα ποτήρια νερό πίνετε την εβδομάδα ;

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 8

ΚΑΤΩ ΑΠΟ 8

Πόσο συχνά τρώτε από το κυλικείο του σχολείου ;

ΚΑΘΟΛΟΥ

1 ΜΕ 2

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ 3

Ποσό συχνά τρώτε έξω για βραδινό την εβδομάδα ;

Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 16

ΚΑΜΙΑ

ΜΙΑ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ 2

Τι ώρα τρώτε το τελευταίο γεύμα σας ;

7 – 8

9 – 10

10 – 12

Πόσο συχνά την ημέρα τρώτε γλυκά ;

ΜΙΑ

2 – 3

4 +

Γυμνάζεστε ;

ΝΑΙ

ΟΧΙ

Αν ναι , πόσες φορές την εβδομάδα ;

1

2 – 3

4 – 6

Πόσο συχνά την ημέρα παρακολουθείτε τηλεόραση ;

ΜΕΧΡΙ 2 ΩΡΕΣ

ΜΕΧΡΙ 3 ΩΡΕΣ

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 3

Πιστεύετε ότι ο όρος ‘’ ισορροπημένη διατροφή ‘’ αντιπροσωπεύει το δικό σας τρόπο διατροφής ;

ΝΑΙ

Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 17

ΟΧΙ

ΠΕΡΙΠΟΥ

Αντρας Γυναικα Βάρος 40 - 55 Βάρος 55 +0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Γράφημα Ερωτηματολογίου

1 23 45 67 89 1011 1213 1415 1617 1819 2021 2223 2425 26

Axis Title

Axis Title

Φροντίζω τον εαυτό μου - ΣΚΖ «Διατροφή των εφήβων» Ερευνητική εργασία Σελίδα 18