ΟΝΟΜ/ΝΥΜΟ: ΗΜ/ΝΙΑ: ΤΑΞΗ: ΒΑΘΜΟΣ:

ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΟΥ 1054:

1. Διάβασε το παρακάτω κείμενο. Μετά δες το βίντεο και γράψε τους στίχους του ή ακούγοντάς το ή κατέβασε τους από το διαδίκτυο. Απάντησε μετά στις ερωτήσεις που ακολουθούν.

Κατά τον ιστορικό Νικήτα Χωνιάτη, αυτόπτη μάρτυρα της Αλώσεως, η αρπακτικότητα και βαρβαρότητα των Σταυροφόρων δεν συγκρίνεται με την ''ηπιότητα'' των Μουσουλμάνων, οι οποίοι, μόλις κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα, αρκέστηκαν απλώς στην επιβολή μικρού φόρου, αποφεύγοντας κάθε βιαιότητα. Ο Μωάμεθ είχε απαγορεύσει να πειραχτεί έστω και ένα κοτέτσι τόσο στην Θεσσαλονίκη όσο και στη Βασιλεύουσα....

Η φήμη για τη μυθώδη πολυτέλεια της Πόλης και των κατοίκων της είχε διαδοθεί και στη Δύση, με εύλογες συνέπειες. Τα αμύθητα πλούτη της Κωνσταντινουπόλεως έτρεφαν τη φαντασία των πολλών και διευκόλυναν τα επεκτατικά σχέδια των λίγων, της φραγκικής ηγεσίας. Βέβαια, οι ανύποπτοι επαρχιώτες της Αυτοκρατορίας είδαν στην αρχή ως θεία τιμωρία την καταστροφή της Κωνσταντινουπόλεως από τούς Φράγκους λόγω των αβάσταχτων φόρων που πλήρωναν(κάτι θυμίζει αυτό....)

Μέγα μέρος από τούς «βυζαντινούς» θησαυρούς τού Αγ. Μάρκου εκποιήθηκε το 1795 από τη Βενετική Δημοκρατία για πολεμικές ανάγκες. ΒΑΘΥΤΕΡΑ ίχνη από την ίδια την καταστροφή «της Πόλης των πόλεων» χαράχθηκαν μέσα στις ψυχές των Ορθοδόξων. Για τούς Ρωμιούς, ήταν πια απόλυτα βεβαιωμένο ότι η Δʹ Σταυροφορία είχε απ' αρχής στόχο την άλωση της Πόλης και τη διάλυση της Ρωμαίικης Αυτοκρατορίας. Και είναι γεγονός, ότι οι δυτικές πηγές βλέπουν την καταστροφή της Κωνσταντινουπόλεως ως τιμωρία των «αιρετικών» (Γραικών), πού ήσαν «ασεβείς και χειρότεροι από τούς Εβραίους». Την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, τη βλέπουν ως «νίκη της Χριστιανοσύνης». Το χάσμα, συνεπώς, μεταξύ Ανατολής και Δύσεως, πού είχε ανοίξει με το Σχίσμα (1054), γίνεται τώρα αγεφύρωτο. Οι Ρωμιοί είχαν την ευκαιρία, άλλωστε, να ζήσουν το μίσος των Φράγκων εναντίον τους.

Οι συνέπειές του είναι αισθητές ως σήμερα. Στη διάσπαση της Αυτοκρατορίας αποδίδετε το μεταγενέστερο «βαλκανικό πρόβλημα», ως και η διαίρεση της Ευρώπης σε Ανατολική και Δυτική.

1. Ποιο μήνα και ποιο έτος έγινε η πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους; (Από τους στίχους του τραγουδιού που άκουσες)

2. Τι έκανε το πλήρωμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας όταν είδε να φεύγει από κοντά του ο Χριστός; (Από τους στίχους του τραγουδιού που άκουσες)

3. Τι έπρεπε να κάνει η Παναγία τότε; (Από τους στίχους του τραγουδιού που άκουσες)

4. Τι ακολούθησε την πρώτη άλωση; (Από τους στίχους του τραγουδιού που άκουσες)

5. Αν συγκρίνουμε την αγριότητα των δυτικών με των τούρκων, ποια ήταν «καλύτερη»; (Από το κείμενο)

6. Πως είδαν οι δυτικές πηγές την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως; (Από το κείμενο)

ΗΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΣΧΙΣΜΑΤΟΣ 1054

Αναστασίου Φιλιππίδη

ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΟΥ ΣΧΙΣΜΑΤΟΣ

Το Σχίσμα ήταν στην πραγματικότητα σταδιακό. Ωστόσο, επηρεασμένοι από την παπική προπαγάνδα πολλών αιώνων, ο ιστορικοί συνήθως ανατρέχουν σε "σχίσματα" του 5ου, του 7ου και κυρίως του 9ου αιώνα (επί Φωτίου) τα οποία δεν συνέβησαν ποτέ. Στις μέρες μας,

χάρη στις σημαντικές έρευνες του F. Dvornik και του Π. Ι. Ρωμανίδη, αποκαθίσταται σταδιακά η αλήθεια. Έτσι τα στάδια που οδήγησαν στο Σχίσμα του 1054 δεν ήταν η εικονομαχική στάση της Κωνσταντινούπολης τον 8ο αιώνα, ούτε κάποιος μυθικός αφορισμός του Φωτίου τον 9ο αιώνα. Όλα αυτά, όπως και προηγούμενες διαφορές,

επιλύθηκαν με την πάροδο του χρόνου και επικυρώθηκαν επίσημα σε Συνόδους με τη

συμμετοχή τόσο των Ανατολικών Πατριαρχείων όσο και του Πάπα. Τα πραγματικά στάδια που οδήγησαν στο 1054 ήταν τα ακόλουθα τέσσερα:

Το πρώτο βήμα έγινε το 794 όταν οι Φράγκοι επί Καρλομάγνου συγκάλεσαν τη Σύνοδο της Φραγκφούρτης η οποία απέρριψε την Εβδόμη Οικουμενική Σύνοδο του 787. Έτσι η

Φραγκική Εκκλησία διαφοροποιήθηκε από την υπόλοιπη Χριστιανική Εκκλησία. Στη συνέχεια, το 809, οι Φράγκοι επισημοποίησαν το φιλιόκβε, στη Σύνοδο του Άαχεν,

εισάγοντας έτσι στο Σύμβολο της Πίστεως μια δογματική διαφορά με την υπόλοιπη ενωμένη Εκκλησία. Η κίνησή τους βέβαια απορρίφθηκε σθεναρά από τον Πάπα Λέοντα Γ'. Η

απόρριψη επαναλήφθηκε επίσημα στη θεωρούμενη Όγδοη Οικουμενική Σύνοδο του 879. Η Εκκλησία των πέντε Πατριαρχείων παρέμενε ενωμένη τον ένατο αιώνα, αλλά η Εκκλησία

των Φράγκων, οι οποίοι κατείχαν μεγάλο τμήμα της Δυτικής Ευρώπης είχε αποσχιστεί.

Το δεύτερο βήμα έγινε το 962 όταν ο Σάξονας βασιλιάς Όθων Α΄ κατέβηκε με το στρατό του στη Ρώμη, επεμβαίνοντας σε μια τοπική διαμάχη, και ανάγκασε τον Πάπα Ιωάννη ΙΒ' να τον

στέψη αυτοκράτορα. Για να εξασφαλίση την υποταγή του εκάστοτε Πάπα, ο Όθων θεσμοθέτησε ότι όλοι οι μελλοντικοί Πάπες θα έπρεπε να του ορκιστούν πίστη και υποταγή πριν ανέλθουν στο θρόνο. Συνεπώς οι Ρωμαίοι δεν μπορούσαν πλέον να εκλέγουν τον Πάπα χωρίς Γερμανική έγκριση. Ο πάπας Ιωάννης ΙΒ' δεν δέχθηκε αυτή την αξίωση και ο Όθων

συγκάλεσε σύνοδο Ιταλών επισκόπων τους οποίους "έπεισε" να εκθρονίσουν τον Ιωάννη και να εκλέξουν το δικό του υποψήφιο, το 963. Έτσι ο Πάπας μετατράπηκε σε όργανο της

Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Τα επόμενα εκατό χρόνια, οι 21 από τους 25 Πάπες επιλέχθηκαν από τον Γερμανό βασιλιά. Η αντίδραση των Ρωμαίων αυτό τον αιώνα, από τον

Όθωνα ως το 1054, ήταν η γνώριμη αντίδραση κάθε λαού υπό κατοχή: κάποιοι έγιναν συνεργάτες των Γερμανών και κάποιοι έγιναν αντιστασιακοί. Μια και η κατοχή αυτή δεν

έληξε ποτέ, και την ιστορία την έγραψαν οι νικητές, τα χρόνια αυτά έχουν μείνει στην ιστορία ως χρόνια παρακμής του παπικού θρόνου και ειδικά ο πάπας Ιωάννης ΙΒ' θεωρείται

από τους πλέον "ανήθικους" πάπες της Ιστορίας...

Το λογικό τρίτο βήμα ήταν η οριστική εκδίωξη των Ρωμαίων από τον Παπικό θρόνο και η αντικατάστασή τους με Γερμανούς. Εξαιτίας της αντίστασης των Ρωμαίων, απαιτήθηκαν

αρκετά χρόνια για να γίνει αυτό το βήμα. Tό 996 ο Γερμανός αυτοκράτορας Όθων Γ' τοποθέτησε τον πρώτο Γερμανό Πάπα, τον νεαρό ξάδερφό του Μπρούνο, ως Γρηγόριο Ε'. Ο

νέος Πάπας δεν αναγνωρίστηκε από την Κωνσταντινούπολη, είτε επειδή πρόσθετε το φιλιόκβε στο Σύμβολο της Πίστεως είτε επειδή δεν θέλησε να στείλη Συστατική Επιστολή εκεί. Σύντομα εκδιώχθηκε από τους Ρωμαίους, οι οποίοι εξέλεξαν ένα Ρωμηό, τον Ιωάννη

Φιλάγαθο. Αυτός έστειλε Συστατική Επιστολή στην Κωνσταντινούπολη και αναγνωρίστηκε από αυτήν. Ο Όθων εξοργισμένος πήγε στη Ρώμη και απεκατέστησε τον Γρηγόριο, αφού

συνέλαβε και ακρωτηρίασε τον Ιωάννη. Όταν πέθανε ο Γρηγόριος, ο Όθων τοποθέτησε τον πρώτο Γάλλο Πάπα, τον Ζερμπέρ ντ' Ωριλάκ, ως Σίλβεστρο Β', ο οποίος επίσης δεν

καταγράφηκε στα δίπτυχα της Κωνσταντινούπολης.

Ο τελευταίος Ορθόδοξος Πάπας παραιτήθηκε (γιά άγνωστους λόγους) το 1009. Αυτή είναι και η τελευταία, μέχρι σήμερα, χρονιά στην οποία αναφέρεται το όνομα του Πάπα στα

δίπτυχα της Κωνσταντινούπολης. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι από τότε οι Γερμανοί πάπες αντικατέστησαν οριστικά τους Ρωμαίους. Φαίνεται ότι αυτή η άποψη δεν ευσταθεί, διότι και στις επόμενες τέσσερις δεκαετίες υπήρχαν Ρωμαίοι πάπες. Όπως, όμως, διαπίστωσε ο Π. Ι. Ρωμανίδης, προέρχονταν από απολύτως γερμανόφιλες οικογένειες και γι' αυτό εισήγαγαν

επίσημα το φιλιόκβε στην Εκκλησία της Ρώμης από το 1014. Αργότερα, η γερμανοκρατούμενη πλέον παπική Εκκλησία αναγνώρισε ως "άγιο" τον βασιλιά Ερρίκο Β'

(1002-1024) ο οποίος πέτυχε την οριστική εκδίωξη των ορθόδοξων Ρωμαίων από τον παπικό θρόνο και την εισαγωγή του φιλιόκβε. Μετά από διακόσια χρόνια προσπάθειας, η προσθήκη

του φιλιόκβε στην Εκκλησία της Ρώμης αντιπροσώπευε το θρίαμβο της Γερμανικής πολιτικής εκεί.

Το τέταρτο βήμα ήταν τα γεγονότα του 1046-49 στη Ρώμη. Λόγω της σύγκρουσης γερμανόφιλων και αντιστασιακών, το 1046 υπήρχαν ταυτόχρονα τρεις Πάπες. Ο Γερμανός βασιλιάς Ερρίκος Γ' κατέβηκε στη Ρώμη, εκδίωξε και τους τρεις και τοποθέτησε τον δικό

του εκλεκτό, ο οποίος όμως πέθανε σε λιγότερο από ένα χρόνο. Ο Ερρίκος τοποθέτησε έναν δεύτερο, που έζησε μόνο 23 ημέρες. Υπάρχει η υπόνοια ότι και οι δυο έπεσαν θύματα της

ρωμαϊκής αντίστασης κατά των Γερμανών. Ο τρίτος που διορίστηκε από τον Ερρίκο, ο ξάδερφός του Λέων Θ', ήταν πιο τυχερός και επί των ημερών του στάλθηκε η κρίσιμη

αντιπροσωπεία με τον Ουμβέρτο στην Κωνσταντινούπολη το 1054.

 

2. Να αναφέρεις επιγραμματικά τα 4 στάδια του σχίσματος του 1054.

Οδηγίες : Τις απαντήσεις σου να τις στείλεις στο hagipar @ gmail . com