άρθραΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΚΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ Πέτρος Ροβίθης— Μια γλαφυρή παρουσίαση της δημιουργίας και του θανάτου

ΠΙΚΕΡΜΙ 10.000.000 ΧΡΟΝΙΑ π.Χ.— Ένα παλαιοντολογικό δράμα Ι.Ν. Συμεωνίδης

ΙΠΤΑΜΕΝΟΙ ΔΙΣΚΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ Διον. Π. Σιμόπουλος— Έξωγήϊνοι φίλοι η διαστημικοί εχθροί;

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΗΛΘΕ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ; Erich von Daniken— Ή αγωνία του ανθρώπου ολοκληρώνεται

ΟΛΜΕΚ ΟΙ ΠΟΛ1ΤΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΜΕ ΤΑ ΣΙΔΕΡΕΝΙΑ : Βασ. Γιαρήμουστας— Το αίνιγμα των χαμένων πολιτισμών ΣΩΜΑΤΑ

ΚΟΣΜΙΚΕΣ ΣΑΡΚΟΦΑΓΟΙ - ΝΑΟΙ ΔΙΑΣΤΗΜΟΠΛΟΙΑ Peter Colosimo— Φαντασιώσεις ή κυτταρική μνήμη;

Η ΚΟΣΜΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΜΙΑΣ ΠΥΡΑΜΙΔΑΣ Georg Gerster— Οί πυραμίδες κρατάνε τα μυστικά τους

ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΕΡΠΕΡΑΝ Paola Giovetti— Οί νεκροί «ζουν» σε άλλη διάσταση;

ΟΙ «ΟΑΝΝΕΣ» Solas Boncompagni

— Οί άνθρωποι ψάρια του πρωταρχικού αυγού

Η ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ James Wellard

— Έρευνα για τους χαμένους κόσμους

τμήματα

ΦΙΛΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ Μια βαθειά τομή στην σύγχρονη, σκέψη

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Νέα και ειδήσεις

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Πείτε μας την γνώμη σας

Εκδότης

ΛιευθυντήςΣυντάξεωςΚαλλιτεχνικήΕπιμέλειαΓλωσσική

ΕπιμέλειαΕκτύπωσις:

Σπύρος Άλεβιζόπουλος

Χ.Δ. Λάζος

Δ. Λάζου .

Γ. ΚωνσταντόπουλοςGRAMAC Ε.Π.Ε,

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ μηνιαίο περιοδικό. Έτοςίδρύσεως 1975. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ : Εκδόσεις «ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ»Γ. Σωτηρόπουλος Σ. Άλεβιζόπουλος Ο.Ε. Πανεπιστημίου 56,Τηλ. 600.059. ΕΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Σπύρος Άλε-βιζόπουλος, Βούλγαρη 72, Πειραιεύς. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝ-ΤΑΞΕΩΣ Χρήστος Δ. Λάζος, Δημητρακοπούλου 65 - 67,Αθήνα. ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣΔανάη Άρνέλλου - Λάζου. ΠΡΟΊ'ΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΥΠΟΓΡΑ-ΦΕΙΟΥ Μιχάλης Μακέδος, Boυλγαροκτόνου 26 - 28, Τηλ.64.33.197 ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΉ - ΜΟΝΤΑΖ - ΕΚΤΥΠΩΣΗGRAMAK Ε.Π.Ε. Βουλγαροκτόνου 26 - 28. ΓΛΩΣΣΙΚΗΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γεώργιος Κωνσταντόπουλος, Εύτυχίδου 10,Παγκράτι. ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ : Εξάμηνη 180 δρχ. —'Οργανι-σμών κ.λ.π. 300 δρχ. Επιταγές, εμβάσματα, Σπύρο Αλεβι-ζόπουλο , Πανεπιστημίου 56, Αθήνα Τ.Τ. 142.

Η παρουσίαση ενός νέον εντύπου είναι πάντα δύσκο-λη, όπως δυσκολες ήταν και οι συνθήκες κάτω απότις οποίες εργάστηκαν, όλοι οι συνεργάτες μας ώστενα παρουσιάσουν το περιοδικό αυτό στο αναγνωστικό,κοινό.Δύσκολες βέβαια, γιατί το περιοδικό μας έχει το,προτέρημα της πρώτης στην Ελλάδα εκδόσεως, πού,ερευνά την περιοχή του «αγνώστου» με τα σύγχροναεπιστημονικά δεδομένα και ανιχνεύει τα αινίγματατου παρελθόντος καί τις πιθανότητες τον μέλλοντος.Τα αινίγματα τής προϊστορίας και ιστορίας, οι χαμέ-,νoι πολιτισμοί του παρελθόντος, ή παραψυχολογία, ηέρευνα ταυ Διαστήματος, ή επιστημονική φαντασία,τά μυστικά τής θάλασσας, ή μελλοντολογία, ή πα-λαιοντολογία, οι εξωγήινες διάνοιες οί σύγχρονες άμφι-.σβητήσεις και ή σύγχρονη ιστορία.Αυτός είναι ό κύκλος των θεμάτων μέσα στον όποιοθα κινηθεί το περιοδικό μας.Επιδιώκουμε να προκαλέσουμε συζητήσεις, αντιδρά-,

σεις και να δημιουργήσουμε το κατάλληλο κλίμα. μέσα.στό οποίο θα δοθεί ή ευκαιρία να εκδηλωθούν, στότόπο μας, οι νέες απόψεις γύρω από τα προβλήματατης εποχής μας. Πρόθεση μας είναι να μην ταχθούμε«υπέρ τής μιας ή της άλλης άπόψεως αλλά να προ-βάλουμε αντικειμενικά, κάθε γνώμη παυ θα είναι εποι-κοδομητική.Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στο εξωτερικό μιάπλατιά διάδοση νέων ιδεών στους διάφορους τομείςπου αναφέραμε, ένω παράλληλα έκδίδονται πλήθοςπεριοδικών που σκοπό τους, έχουν την εξοικείωσητου αναγνωστικού κοινοϋ με τις νέες αυτές θεωρή-σεις γύρω από την εξέλιξη του κόσμου και τις ανα-καλύψεις.Στήν Ελλάδα διεκδικούμε με το πεοιοδικό μας τηνπρωτοπορία.Φιλοδαξία μας είναι να βελτιώνουμε συνεχώς τηνποιότητα του, τόσο στην ύλη όσο και στην τεχνικήκαι στον τομέα αυτό ή συμβολή σας μας είναι άπα-ραίτητη.Σάς καλούμε να συμπαρασταθείτε στή προσπάθειαμας για τη δημιουργία ενός κοινού πόλου έλξεως πούθα δώσει τη δυνατότητα σ' όλους να εκφράσουν τιςαπόψεις τους, και παράλληλα θα κατατοπίσει το Ελλη-νικό αναγνωστικό κοινό στα προβλήματα που απα-σχολούν σήμερα όλο τον κόσμο,Συνεργάζονται ήδη μαζύ μας πολλοί "Ελληνες επι-στήμονες, ερευνητές, ιστορικοί. Ακόμα εχουμε εξα-σφαλίσει τη δημοσίευση κειμένων διακεκριμένων ξέ-νων ερευνητών. Αλλά οί πόρτες είναι ανοιχτές για.όλους.Ξεκινάμε, λοιπόν με την ελπίδα ότι ή προσπάθειάμας και ή συμβολή μας στο τομέα του σύγχρονουπνεύματος θα εκτιμηθεί.

οί εκδότες

Πόσες γενιές θα περάσουν άραγε μέχρι να μάθουμετο μυστικό της; Το αίνιγμα της Σφίγγας ενώνει τοπαρελθόν με το παρόν.

Ό αστρονόμος κ. Πέτρος Ροβίθηςαπαντά με επιστημονική γλαφυρό-τητα στο πανανθρώπινο ερώτημα:Πότε θα έλθει το τέλος του κόσμουμας;

Ή γέννηση, ή ανάπτυξη και ο θά-νατος είναι βασικά γνωρίσματα τωνζωντανών οργανισμών. Δεν υπάρχειφυτό ή ζώο, πού να μην ακολουθείαυτόν τον κύκλο της ζωής, ούτεεμφανίσθηκε ποτέ έμβυο όν χωρίςνα γεννηθεί. Ακόμα περισσότεροδεν υπάρχει ζωντανός οργανισμός,που να νίκησε ποτέ το θάνατο.

Αυτά, πού είναι γνωστά σε κά-θε άνθρωπο του κεντρίζουν τή σκέ-ψη και θέλει να, ερευνήσει αν παρό-μοιος κύκλος ακολουθείται και απότα μη οργανικά όντα. Και είναι φα-νερό, ότι όσα κατασκευάζονται απότον ίδιο τον άνθρωπο έχουν χρόνοκαι τόπο γεννήσεως συγκεκριμμένο,πιθανώς ανάπτυξη και βέβαια το«θάνατο» πού μπορούμε να ονομά-σουμε «καταστροφή» ή «διάλυση».Αυτά συμβαίνουν όχι μόνο για συγ-κεκριμένα αντικείμενα, όπως ένα οι-κοδόμημα, μια μηχανή ή ένα έργοτέχνης, αλλά και για μια ιδέα ή ένανοργανισμό.

Υπάρχουν όμως και μη οργανικάόντα, για τα οποία τίθεται το ζή-τημα, όχι απλώς για τη γέννηση,αλλά και για τον τρόπο και το χρό-νο πού συνέβη αυτή ή γέννηση ήπού θα επέλθει ό θάνατος. Και τού-το, γιατί αν για ένα κατασκεύασμαανθρώπινο είναι γνωστός ίσως ότρόπος γεννήσεως του και κατά προ-σέγγιση και ό χρόνος του θανάτουτου, είναι δύσκολο να βρεθεί τι θασυμβεί και πότε για ένα όρος π.χ. ήμία ήπειρο ή ένα άστρο.

Ας έλθουμε όμως πρώτα στη Γη,το σπίτι όπου κατοικούμε, και αςεξετάσουμε πώς δημιουργήθηκε καιπότε. Πώς βλέπουν το θέμα, οι αρ-χαίοι λαοί και ποιες είναι οι κυριώ-τερες δοξασίες τους. Και ακόμα, αςθέσουμε μερικά από τα προβλήματα,πού υποχρεωτικώς γεννούνται στησκέψη μας, άραγε, προχωρεί ή ηλι-κία της, και αν ναι σε ποιο στάδιοτης αναπτύξεως της βρίσκεται σή-μερα; Θα γεράσει μήπως; Θα έλ-θει ό θάνατος της κάποτε, και μεποιόν τρόπο; Ακόμα σπουδαιότε-ρο όμως είναι το ερώτημα πότε θαέλθει το τέλος της Γης, και τι θα

απομείνει από το σημερινό και προ-αιώνιο τόπο αναπτύξεως μας;

Τα προβλήματα αυτά είναι πα-νάρχαια και προκαλούν το ενδιαφέ-ρον για πολλούς, ενώ για το μεγα-λύτερο πλήθος είναι ουτοπίες πούποτέ δεν πρόκειται να διαταράξουντην ηρεμία τους. Και όμως οι πε-ρισσότερες από τις επιστήμες είναιυποχρεωμένες να τα ερευνήσουν πα-ράλληλα με διαφορετικούς τρόπουςή κάθε μια τους.

Η σύγχρονη Αστρονομία και αρ-κετές άλλες επιστήμες είναι σε θέσηνα δώσει σχεδόν βέβαιη απάντησηστα πάρα πάνω ερωτήματα, γιατίστηρίζεται σε συγκρίσεις προς άλλαουράνια σώματα και κυρίως σε υπο-λογισμούς πάνω στα δεδομένα τηςπαρατηρήσεως.

Στό άρθρο αυτό εκθέτουμε τις δο-ξασίες των αρχαίων λαών και τακυριώτερα από όσα πιστεύουμε σή-μερα γύρω από το θέμα πού μαςενδιαφέρει.

Είναι γνωστό, ότι όλοι οι ανατο-λικοί λαοί της αρχαιότητας απέφευ-γαν να ερμηνεύουν και να δικαιολο-γήσουν τα φυσικά φαινόμενα με τηλογική σκέψη και τους ήταν αρκετόνα αναφερθούν, απλώς με τη μυθο-λογία και με εύκολα και συχνά όμορ-φα μυθολογικά «γεγονότα» να κα-θησυχάζουν τους προβληματισμούςτους.

Ουσιαστικά μόνον οί πρώτοι Ελ-ληνες από όλους τους αρχαίους λαούςδεν ασχολήθηκαν, έστω και μυθολο-γικά με το θέμα της δημιουργίαςαλλά δέχθηκαν σαν αυτονόητη τηνπρούπαρξη της Γης, των ορέων κλπ.και μετά προχωρούσαν στη γέννησητων Θεών. Αποτελεί γεγονός ότιπρώτοι οί αρχαίοι Ελληνες και με-τά οί Ρωμαίοι προσπάθησαν με φυ-σικό τρόπο να εξηγήσουν τα φυσικάφαινόμενα και οί λίγες, έστω κοσμο-γονικές θεωρίες τους, έχουν, γι' αύ-τό φιλοσοφικό χαρακτήρα.

Πολλοί μικροί λαοί, τόσο τηςΑσίας όσο και της Ευρώπης, έπί-στευαν ότι ό μεγαλύτερος θεός είναιο Ούρανός, τα νέφη είναι το πέπλοπού καλύπτει το θείο πρόσωπο τουκαι τα άστρα πολύτιμα πετράδιατου ηγεμονικού ενδύματος του. Εκ-δήλωση της θείας βουλήσεως καιιδιαίτερα της οργής του Θεού, ήτανή βροντή και ή αστραπή, ενώ οίεκλείψεις του Ηλιου και της Σελή-νης αποτελούσαν «φάσεις» από τηνπάλη πού έκανε ό Θεός με τουςκακοποιούς δαίμονες. Σ' αυτούςτους λαούς ή «κοσμογονική θεωρία»είναι απλή, χωρίς λεπτομέρειες, καιεντελώς άνθρωπομορφική. Ό μέγαςθεός του Ουρανού δημιούργησε τηνΓη με το φύσημα του. Οι τότε άν-θρωποι έμεναν ικανοποιημένοι μετην «υπόθεση» αυτή. Δεν χρεια-

Ήλιοκεντρικό Σύστημα του Πτολεμαίου, σε μεσαιωνικό σχέδιο. Το κέν-τρο του Κόσμου κατέχει ή Γη, οί δε πλανήτες με τον Ηλιο και τη Σε-λήνη περιστρέφονται επί κυκλικών τροχιών γύρω άπ' αυτή.

ζονταν ούτε λογική, ούτε λεπτομέ-ρεια καμιά.

Αλλοι λαοί, κυρίως ασιατικοί,πίστευαν ότι το «πνεύμα της νύχτας»κατοικούσε στο κενό διάστημα καιμετά το θάνατο του από το πτώματου γεννήθηκε το Σύμπαν. Από τοστήθος γεννήθηκε ο Ουρανός απότους ώμους ή Γη, από τα δυο τουμάτια ό "Ηλιος, ή Σελήνη κ.ο.κ.

Ας σημειώσουμε και την ποιη-τική «υπόθεση» όπου ο Ουρανός καιή Γη, που είχαν ενωθεί στο σκοτάδιτου διαστήματος, έχωρίσθηκαν βί-αια. Άλλα ή Γη συνεχίζει να στέλ-νει στον Ουρανό τα αρώματα τηςκαι ο Ουρανός στη Γη τα δάκρυατης αγάπης τους με τη μορφή βρο-χής και δροσιάς.

Οπως βλέπουμε ό μύθος και μό-νο, μπορούσε να ικανοποιεί τουςτότε λαούς. Πλήθος από παρόμοιεςυποθέσεις αποτελούν την κοσμογο-νία των προϊστορικών κυρίως καιμικρών σχετικώς λαών.

Οι αρχαίοι πολιτισμένοι λαοί τηςΚεντρικής Αμερικής, αρκετούς αιώ-νες προ Χριστού έπίστευαν ότι ταπάντα οφείλονται σε ένα και μόνο·θεό, πού τον παρίσταναν σαν τερά-στιο φτερωτό δράκοντα. Από αυτόνγεννήθηκαν θεοί, πού έπλασαν τουςανθρώπους με πηλό από άργιλο και.τους χάρισαν τη φωτιά, τον "Ηλιο.και τη Σελήνη. Εδώ πρέπει να προ-σέξουμε περισσότερο τον «ανθρωπο-κεντρισμό» αυτών των δοξασιών.Ολόκληρο το τότε Σύμπαν δηλαδή

έγινε σαν δώρο στον άνθρωπο.Οι Βέδες, τα ιερά βιβλία των Ιν-

δών, περιέχουν μεταξύ των άλλων-και ύμνους προς τον Αγνι πού εί-ναι θεός της φωτιάς και του "Ηλιου.Το Σύμπαν ήταν «τότε» σκοτεινό,ασύλληπτο και ακατανόητο. Τότε τόυπέρτατο πνεύμα έγέννησε σπέρμα,από το όποϊο γεννήθηκε αυγό λαμ-πρό σαν άστρο και μέσα σ' αυτό,το υπέρτατο ον πήρε μορφή Βραχ-μάνου, πού έμεινε εκεί ένα βραχμα-νικό έτος.

"Οπως είναι γνωστό το βραχμα-νικό έτος αποτελείται από δώδεκαβραχμανικές ημέρες και δώδεκα νύ-χτες. Κάθε βραχμανική μέρα αποτε-λείται από 4.320.000.000 γήϊνα έτη).Το υπέρτατο πνεύμα έχώρησε το αυ-γό εκείνο σε δύο μέρη και από αυτάγεννήθηκε ο Ουρανός και ή Γη.

Η υπόθεση αυτή, συγκρινόμενημε τις προηγούμενες, παρουσιάζε-ται περισσότερο πολύπλοκη με με-γάλο πλήθος διαδοχικών «γεγονό-των». Χαρακτηριστικό της έπίσηςαποτελεί ότι, για πρώτη φορά πα-ρουσιάζεται το πνεύμα σαν συστα-

τικό στοιχείο, τόσο στον χρόνο πρινσυμβεί ή δημιουργία όσο και μετάαπό αυτή.

Οί Σίνες δεν ασχολούνται με τηδημιουργία του Ούρανοϋ καί τηςΓης, αλλά τα θεωρούν ως προϋπάρ-χοντα καί προχωρούν στη δημιουρ-γία των στοιχείων της φύσεως.

Οι Ιάπωνες, οί Μογγόλοι καί οιλαοί της Περσίας έχουν δοξασίεςόμοιες με εκείνες των αρχαίων Κι-νέζων, αλλά σ' αυτούς σπουδαίο ρό-λο στίς επί μέρους φάσεις της δη-μιουργίας, παίζουν τα πνεύματα.

Οί Φοίνικες καί οι Βαβυλώνιοι,είχαν παρόμοιες δοξασίες καί μόνοοι Χαλδαίοι, για πρώτη φορά στηνΙστορία ασχολήθηκαν με το σχήματης Γης και του Ούρανοϋ, συσχετί-ζοντας το με τα στοιχεία της φύ-σεως. Δεν είναι γνωστό, αν οί Χαλ-δαίοι είχαν κοσμογονική θεωρία. Ε-πίστευαν πάντως ότι το σχήμα τουΣύμπαντος είναι κλειστό καί περιέ-χει τη Γη, πού επιπλέει στο νερόσαν αναποδογυρισμένο πλοίο. Ό Ω-κεανός σαν ποταμός ρέει γύρω απότη Γη καί τη χωρίζει από τον Ου-ρανό, που είναι ή κατοικία τωνΘεών, Ό Ουρανός αποτελείται απόσκληρό σφυρηλατημένο μέταλλο.

Ή κοσμογονία των αρχαίων Αι-γυπτίων είναι ποικίλη, καθαρά μυ-θολογική καί δεν προσφέρει τίποτετο αξιόλογο από απόψεως δημιουρ-

Γωνιόμετρο πού χρησιμοποιούσε όΤύχο Μπράχε το 1577.

γίας ή έστω γνώσεως του Σύμπαν-τος.

Τούτο έρχεται σε αντίθεση με τιςπροχωρημένες γνώσεις πού είχανστην Αστρονομία καί τα Μαθημα-τικά.

Τέλος ή κοσμογονία των εβραίωνπαραλείπεται. Αναφέρεται συνοπτικά στην αρχή της Βίβλου στη Γένε-ση, καί αποδίδεται στο Μωϋσή.Θεωρούμε υποχρέωση μας να τονί-σουμε πριν αναπτύξουμε το θέμα. μαςόπως παρουσιάζεται σήμερα, ότι οίσύγχρονες θεωρίες γιά τη γέννεσητου Κόσμου γενικά, ουσιαστικά δενέρχονται σε καμιά αντίθεση με αυτάπού αναφέρονται στη Βίβλο.

Οί Ελληνες φιλόσοφοι της Κλασ-σικής Αρχαιότητος (Αριστοτέλης,Πλάτων, Φιλόλαος, Επίκουρος, Πυ-θαγόρας κλπ.), ασχολούνται με τηνπεριγραφή του Κόσμου, αλλά απο-φεύγουν να αναφερθούν στη δη-μιουργία.

Αν οί αρχαίοι λαοί μυθολογικάμόνο αναφέρονται στο πρόβλημα τηςδημιουργίας του Κόσμου, όμως γιάτην καταστροφή του ή δεν αναφέ-ρονται καθόλου, ή απλώς κάνουν λό-γο για «το τέλος» χωρίς να δίνουνπερισσότερες λεπτομέρειες.

Από την Κλασσική Αρχαιότητακαί μέχρι τον 15ο αιώνα δεν σημειώ-θηκε καμιά πρόοδος σχετικά με τηνεπιστημονική θεώρηση του προβλή-ματος της δημιουργίας καί μόνο όσονάφορα στο σχήμα καί στην έκτασητης Γης παρατηρούνται ορισμένες"καινοτομίες", 'Από της 'Αλεξαν-δρινής εποχής, όπως είναι γνωστό,ό Ερατοσθένης είχε μετρήσει με με-γάλη προσέγγιση το μέγεθος τηςΓης. Καί όμως ό πολύς κόσμος είχεάγνοια σχετικά με την Γη καί τοΣύμπαν καί οι διάφορες δοξασίεςπροξενούσαν στους ανθρώπους, εκεί-νης της εποχής μάλλον φόβο καισυχνά φανατισμό, κυρίως στις λαϊ-κές μάζες.

Ενα ζήτημα, πού άρχισε να απα-σχολεί από τους κλασσικούς χρό-νους τους διάφορους ερευνητές ήτανή αληθινή θέση του Ηλιου καί τηςΓης. Είναι γνωστό, ότι από την αρ-χαιότητα επικράτησε ή θεωρία γιατο Γεωκεντρικό Σύστημα, Σύμφω-να με τη θεωρία αυτή ή Γη κατέ-χει το κέντρο του Κόσμου, γύρωαπό το όποιο στρέφονται ο Ηλιος,ή Σελήνη, οί Πλανήτες καί ταάστρα. Το Ηλιοκεντρικό Σύστημα,πού καί αυτό είχε προταθεί από έλ-ληνες αστρονόμους της αρχαιότητοςκαί ήταν περισσότερο ορθό, δεν μπο-ρούσε να επικρατήσει λόγω των δο-ξασιών. Ετσι ύστερα από πολλούς

4

αιώνες αργότερα δηλαδή, κατά τουςνεωτέρους χρόνους, το έσυρε από τοσκοτάδι της αρχαιότητος ό Καπέρ-νικος και για το λόγο αυτό ονομά-σθηκε «Κοπερνίκειον». Τονίζομε ι-διαίτερα ότι πρώτος ό Άρίσταρχοςό Σάμιος έδίδαξε ότι κέντρο τουΚόσμου είναι ό Ηλιος και ότι οίπλανήτες γυρίζουν γύρω από αυτόνσε κυκλικές τροχιές. Ή θεωρία αυ-τή παραμελήθηκε όπως είπαμε αιώ-νες και ό Κοπέρνικος πού χρησιμο-ποίησε τις αρχαιοελληνικές πηγές,για να στηρίζει τη Θεωρία του, δι-δάχθηκε από τον Άρίσταρχο.

Αναφέραμε όλα τα παραπάνω γιαδύο λόγους: α) Για να γνωρίσουμεμε σύντομο τρόπο τις αρχαίες δοξα-σίες και να διαπιστώσουμε ότι ότρόπος που αντιμετωπιζόταν το πρό-βλημα δεν επέτρεπε και την πρόοδογια τη επίλυση του και β) Γιατίπρέπει να τονίσουμε ότι, ή ορθή αντί-ληψη της δομής του Ηλιακού Συ-στήματος αποτελεί αναγκαία προϋ-πόθεση, για να δοθεί ορθή απάντησηστο μεγάλο ερώτημα,

Η κίνηση της Γης και των άλλωνπλανητών γύρω από τον "Ηλιο είναιένα από τα πιο βασικά στοιχεία,πού έχουν σχέση με τη γέννηση τηςΓης. Ή κίνηση αυτή, ακολουθείτους τρεϊς νόμους του Kepler πούκαι αυτοί προκύπτουν από το νόμοτης "παγκοσμίου έλξεως" του Νεύ-τωνος. Τα επίπεδα των τροχιών τωνπλανητών πολύ λίγο διαφέρουν με-ταξύ τους. Ετσι μπορούμε να πού-με ότι ουσιαστικά όλοι οί πλανήτεςκινούνται πάνω σε ένα επίπεδο πούείναι γνωστό σαν επίπεδο της εκλει-πτικής. Ακόμα ότι όλοι κινούνταικατά την ίδια φορά.

Αν παρατηρήσουμε τη φαινόμε-νη κίνηση των πλανητών, είναι δυ-νατό να αμφιβάλουμε ότι ή κίνησητους γύρω από τον Ηλιο είναιαπλή. Και τούτο γιατί με πρώτηματιά φαίνεται να είναι πολύπλοκηόταν μάλιστα λάβει κανείς υπ' όψειτου τις στάσεις και τα αναδρομικάτόξα, πού φαίνεται να διανύουν.

Φαίνεται δηλαδή ορισμένοι πλα-νήτες ότι σταματούν για λίγο σεορισμένα σημεία και μετά κινούν-ται εξ ανατολών προς δυσμάς πάνωσε τόξα αναδρομικά. Υστερα στα-ματούν και για λίγες ημέρες φαίνον-ται ακίνητοι σχεδόν ανάμεσα στ'άστρα οπότε πάλι αρχίζουν να κι-νούνται από δυσμών προς ανατολάςστα όρθοδρομικά τους τόξα. Ή κί-νηση αυτή είναι «φαινόμενη» δηλα-δή, απατηλή και είναι αποτέλεσμααπό το συνδυασμό των κινήσεων τωνπλανητών και της Γης γύρω από

τον Ηλιο. Ή πραγματικότητα εί-ναι, όπως πάντοτε, απλή και σ' αύ-τη τη περίπτωση όλοι οί πλανήτεςκινούνται σε ελλειπτικές τροχιές γύ-ρω από τον Ηλιο, πού βρίσκεταιστην μια εστία όλων αυτών των ελ-λείψεων και επομένως αποτελεί τηνκοινή εστία για όλους. Οί τροχιέςτων πλανητών πολύ λίγο διαφέρουναπό τον κύκλο.

Οί μέσες αποστάσεις των πλανη-τών από τον Ηλιο παρουσιάζουν μιασπουδαία ιδιότητα. Κάθε πλανήτηςαπέχει από τον Ηλιο περίπου δι-πλάσια απόσταση, από όσο απέχειό προηγούμενος. Αυτό εκφράζεταιμε το νόμο των Bode και Titius.Ό νόμος αυτός δίνει τους αριθμούς:0,4 0,7 1,0 1,6 2,8 5,2 10,0..σαν απόσταση των πλανητών απότον Ηλιο, με μονάδα μετρήσεωςτην απόσταση, Ηλιου - Γης, πούονομάζουμε «Αστρονομική Μονά-δα» και την παριστάνομε σύντομαA.M. Πράγματι, ό Έρμης απέχειαπό τον Ηλιο 0,4 A.M. ή Αφρο-δίτη 0,7 AM, ή Γη 1,0 AM, ο Αρης1,6 A.M. ό Ζευς 5,2 AM κ.ο,κ.

Στήν απόσταση των 2,8 AM, απότον Ηλιο όμως δεν υπήρχε κανέ-νας πλανήτης, παρά την επιβεβαίω-ση για τους άλλους πλανήτες απότο νόμο Των Bode και Titius. Toγεγονός αυτό συζητήθηκε πολύ στατέλη του 18ου αιώνα. Είναι άραγεδυνατόν ή θέση αυτή, στη σειρά πούορίζει ό νόμος να είναι κενή; Θεω-ρήθηκε τότε ότι έπρεπε να υπάρχεικάποιος άγνωστος μέχρι τότε πλα-νήτης πού δεν είχε ακόμα ανακαλυ-φθεί. Ετσι το 1801 ανακαλύφθηκεό πρώτος από ένα πλήθος «μικρούς»πλανήτες, πού κατά μέσο όρο κι-νούνται στην απόσταση των 2,8 AMαπό τον "Ηλιο. Σήμερα είναι γνω-στοί περίπου 2.000 τέτοιοι πλανή-τες, πού λέγονται και «Αστεροει-δείς».

Ή άπλότης λοιπόν του νόμου τώνBode και Titius είναι πολύ χαρα-κτηριστική, και συνδέει ακόμα τουςπλανήτες μεταξύ τους.

Η περιστροφή των πλανητών γύ-ρω από άξονα, είναι όμοια για όλουςσχεδόν. Πράγματι όλοι, εκτός απότην Αφροδίτη, περιστρέφονται γύ-ρω από άξονα εκ δυσμών προς ανα-τολάς. Ή κίνηση αυτή της Γης,εκ δυσμών προς ανατολάς, προκα-λεί τη φαινόμενη ημερησία περι-στροφή της ουράνιας σφαίρας, στηνοποία οφείλονται τα φαινόμενα τηςανατολής και της δύσεως των άστρωνκαι ειδικότερα του Ηλιου, φυσικάκαι της εναλλαγής της ημέρας καιτης νύχτας.

5

Σύγκριση των πλανητών και τουΗλίου. Εκ δεξιών προς τ' άριστε-

ρά είvaι οί Έρμής, Άφροδίτη, ΓηΑρης, Ζεύς, Κρόνος, Ουρανός, Πο-

σειδών και Πλούτων.

Ό πλανήτης Ζεύς. Φαίνεται μόνοη ατμόσφαιρα του με πυκνά, νέφηκυρίως μεθανίου και άμωνίας

Τα στοιχεία πού αναφέραμε προ-ηγουμένως καί όσα θα ακολουθή-σουν αποτελούν τη βάση όλων τωνθεωριών της γεννήσεως της Γης καιτων πλανητών του Ηλιακού Συστή-ματας. Καί τούτο γιατί καί οι πλα-νήτες καί ό Ηλιος πρέπει να έχουνδημιουργηθεί συγχρόνως περίπου μετον ίδιο τρόπο καί από την ίδια.αρχέγονη ύλη. Ας εξετάσουμε λοι-πόν καί τη σύσταση των μελών του'Ηλιακού Συστήματος από την άπο-ψη των χημικών στοιχείων πού τηναποτελούν.

Ή έρευνα για τη χημική σύστα-ση του "Ηλιου αποκάλυψε ότι τα99% της μάζας του αποτελούνταιαπό υδρογόνο καί το στοιχείο ήλιοκαί μόνο 1% από διάφορα άλλα στοι-χεία όμοια με αυτά πού υπάρχουνκαί στη Γη καί στους «γεωειδείςπλανήτες» (Έρμής, Αφροδίτη καίΑρη) πού μοιάζουν περισσότερο με

τη, Γή.Αντιθέτως, μια σοβαρή απόκλι-

ση παρουσιάζεται στους μεγάλουςπλανήτες (Δία, Κρόνο, Ουρανό καίΠοσειδώνα) πού έχουν μεγάλες πο-σότητες υδρογόνου. Οταν παρατη-ρηθούν οί μεγάλοι πλανήτες με τη-λεσκόπιο, φαίνονται σαν να τους πε-ριβάλουν ζώνες πού δεν είναι παράνέφη της ατμόσφαιρας τους, με κύ-ριο συστατικό τις χημικές ενώσειςτου υδρογόνου καί κυρίως μεθάνιοκαί αμμωνία.

Οί μικροί πλανήτες (Αστεροει-δείς) έχουν την ίδια σύσταση μετους «γεωειδείς». Ακόμα καί κάθεστερεό σώμα (μετεωρική ύλη), πούπεριφέρεται γύρω από τον Ηλιο έχειπαρόμοια χημική σύσταση με τηςγης. Μερικά από τα μικρά αυτά στε-

6

ρεά σώματα πού έχουν διάφορες δια-στάσεις, όταν εισέλθουν με μεγάλεςσυνήθως ταχύτητες στην ατμόσφαι-ρα της Γης, εξαερώνονται λόγω τρι-βής με τον ατμοσφαιρικό αέρα. Πο-λύ λίγα όμως από «ύτά, πού έχουνμεγαλύτερες διαστάσεις, φθάνουν μέ-χρι του εδάφους. Είναι οί γνωστοίμας μετεωρίτες ή άερόλιθοι, καίαποτελούν αληθινά «δείγματα» τουύλικού τους ότι έχουν την ίδια περί-που σύνθεση με τα πετρώματα τηςΓής.

Την τελευταία δεκαετία ό άνθρω-πος μπόρεσε να εξετάσει από κοντάτη χημική σύσταση της Σελήνης,είτε επί τόπου με αυτόματα μηχα-νήματα, είτε στα γήινα εργαστήριαμε την ανάλυση των πετρωμάτων,πού έφεραν μαζύ τους οι αστρο-ναύτες των διαστημοπλοίων ΑΠΟΛ-ΛΩΝ.

Ετσι διαπιστώθηκε καί έργαστη-ριακώς πια ότι καί ή Σελήνη έχειτην ίδια αναλογία χημικών στοι-χείων με τη Γη.

Από τα πιο βασικά στοιχεία, πούπρέπει να λάβει υπ' όψη της κάθεθεωρία γεννέσεως, είναι ή ηλικίατων Πλανητών καί του Ηλιου.

Με μεγάλη συντομία αναφέρου-με ότι ή εργαστηριακή χρονολόγηση

των αρχαιοτέρων πετρωμάτων,πού ανακαλύφθηκαν στη επιφάνειατης Γης, των γρανιτών της Ροδε-σίας, αποκάλυψε ηλικία μόνο τριώνδισεκατομμυρίων επτακοσίων εκα-τομμυρίων ετών, ενώ από την πε-ριεκτικότητα των θαλασσινών νερώνσε άλατα συμπεραίνουμε ότι ή ηλι-κία τους είναι περίπου τρία δισεκα-τομμύρια έτη. Για τόσο τεράστιουςαριθμούς ή διαφορά είναι ελάχιστηκαί δεν έπειρεάζει την ομοιογένειατων αποτελεσμάτων για τη Γη. Τοπρόβλημα όμως παρουσιάζεται απότην χρονολόγηση των Σεληνιακώνπετρωμάτων πού ή ηλικία τους εί-ναι 4,5 δισεκατομμύρια έτη. Ή δια-φορά πού παρουσιάζεται είναι περί-που 700 δισεκατομμύρια έτη καί φαί-νεται δύσκολο να δικαιολογηθεί, εάνβέβαια δεχθούμε ότι ή Γη καί ή Σε-λήνη δημιουργήθηκαν συγχρόνως καίαπό την ίδια αρχέγονη ύλη, Αν όμωςλάβουμε υπ' όψη μας ότι τα επιφα-νειακά πετρώματα της Γης σχημα-τίσθηκαν όταν ήδη είχε συντελε-σθεί ή δημιουργία της Γης, ενώ ολό-κληρη ή Σελήνη σχηματίσθηκε ταυ-τοχρόνως καί έκτοτε δεν υπέστη σο-βαρή μεταβολή τότε δικαιολογείταιή διαφορά ηλικίας των πετρωμάτωντης καί πρέπει να δεχθούμε σανηλικία της Γης 4,5 δισεκατομμύριαέτη.

Γενικά ή ομοιογένεια που παρου-σιάζουν οί πλανήτες, τόσo στα μα-θηματικά τους δεδομένα όσο καί στηχημική σύσταση τους καί στην ηλι-κία τους μας υποχρεώνουν να δε-χθούμε, ότι όλοι δημιουργήθηκανταυτοχρόνως από την ίδια αρχέγο-νη ύλη καί κατά τον ίδιο τρόπο.

Ακόμα περισσότερο τα αντίστοι-χα δεδομένα για τov Ηλιο μας πεί-θουν ότι καί εκείνος δημιουργήθη-κε συγχρόνως με τους πλανήτεςτου.

Περί τα μέσα του 18ου αιώνος(1755) ό διάσημος Γερμανός φιλό-σοφος Kant (Εμμανουήλ Κάντ) δια-τύπωσε την πρώτη σοβαρή υπόθεσηπού άφορά τη δημιουργία του Ηλια-κού συστήματος. Ο Kant εμπνεύ-σθηκε την υπόθεση του από τον πλα-νήτη Κρόνο. Ό πλανήτης αυτός, ό-πως φαίνεται στη φωτογραφία πε-ριβάλλεται από τέσσερεις δακτυ-λίους. Από αυτούς οί δύο εξωτερι-κοί είναι φωτεινοί, ενώ οι δύο άλλοιαρκετά σκοτεινοί και δυσδιάκριτοι,Ό πιο εσωτερικός μάλιστα ανακα-λύφθηκε μόλις το 1970, Οί δακτύλιοιτου Κρόνου δεν είναι συμπαγή στε-ρεά σώματα αλλά αποτελούνται απόαπειράριθμα μικρά (κυρίως) στε-ρεά σώματα, πού κινούνται σαν δο-ρυφόροι σε καθορισμένες τροχιές ώ-στε από μακρυά να φαίνονται σανένα σώμα.

Ό Kant λοιπόν δέχθηκε ότι κατάτα πρώτα στάδια της δημιουργίαςτου Ηλιακού Συστήματος ό Ηλιοςστη πρώτη του μορφή περιβαλλό-ταν από ένα δακτύλιο από αέρια καίσωμάτια. Με την πάροδο του χρό-νου δημιουργήθηκαν τυχαίες συμ-πυκνώσεις ύλης μέσα στον δακτύ-λιο πού διαρκώς μεγάλωνε καί ωςπρος τη μάζα καί ως προς τον όγκοτου, λόγω προσκολλήσεως σ' αυτόν(συσσωματώσεως) ύλης του δακτυ-λίου. Οι συγκεντρώσεις αυτές απο-τέλεσαν τους πλανήτες πού σιγά-σιγά έχασαν μεγάλο μέρος από τοαέριο υδρογόνο τους καί πήραν τησημερινή μορφή τους, καθώς και τησύσταση. Αργότερα το 1796, ό μέ-γας Γάλλος μαθηματικός Laplaceδημοσίευσε με τον τίτλο «Εκθεσητου Συστήματος του Κόσμου» νέαθεωρία για τη γέννηση του Ηλια-κού Συστήματος. Ό Laplace δέχε-ται ότι υπήρχε ένα αρχικό νεφέλωμαπού εκτεινόταν μέχρι τον Ποσειδώ-να (ό Πλανήτης Πλούτων δεν είχεανακαλυφθεί τότε). Το νεφέλωμα:αύτό συστελλόταν λόγω βαρύτητος.Ή γωνιακή ταχύτητα περιστροφήςτου αυξανόταν καί ή φυγόκεντροςδύναμη στον ισημερινό του συνεχώς

μεγάλωνε. Οταν έγινε μεγαλύτερηαπό τη βαρύτητα τότε αποσπάσθη-καν ποσότητες ύλης σε άεριώδη κα-τάσταση. Ή ύλη αύτη αποτέλεσεδακτυλίους στο ισημερινό επίπεδοτου Ηλιου πού περιστρέφονταν γύ-ρω από αυτόν και ό ήλιος άπετελέ-σθη από την κεντρική μάζα του άρ-χικού νεφελώματος. Με την πάροδοτου χρόνου οι δακτύλιοι έψύχθηκαν,συμπυκνώθηκαν και έτσι σχηματί-σθηκαν οι πλανήτες. Οι δορυφόροιπάλι σχηματίσθηκαν με όμοιο σχε-δόν τρόπο, από τους δακτυλίους τωνπλανητών. Οί δακτύλιοι του Κρόνουδεν είχαν την απαιτουμένη πυκνό-τητα καί έτσι δεν μπόρεσαν να συμ-πυκνωθούν και να γίνουν δορυφό-ροι.

Ή θεωρία αύτη, αν καί επεκρά-τησε επί ένα αιώνα, κατέπεσε γιατίδεν εξηγεί μερικά μαθηματικά δεδο-μένα του Ηλιακού Συστήματος.

Το παράδοξο καί στις δύο προη-γούμενες περιπτώσεις, είναι ότι ού-τε ό Kant ούτε ό Laplace έθεμελίω-σαν κατά σοβαρό τρόπο, μαθηματι-κώς τις υποθέσεις τους. Ή θεωρίαμάλιστα του Laplace τροποποιήθη-κε αρκετές φορές. Αυτό είναι ανε-ξήγητο γιατί όπως είναι γνωστό όLaplace ήταν ένας από τους μεγα-λύτερους μαθηματικούς όλων τωναιώνων. Ετσι όταν ό Maxwell υπέ-βαλλε σε σοβαρή μαθηματική έπε-ξεργασία καί έλεγχο τις δύο Θεω-ρίες (του Kant καί του Laplace)τις ανέτρεψε καί έπαυσαν να ισχύουν

γιατί έκτος από τις δυνάμεις έλξεως,πού μόνο αυτές είχε λάβει υπ' όψητου ό Laplace, διαπιστώθηκαν καίδυνάμεις πού τείνουν να διαλύσουντις συγκεντρώσεις της ύλης καί νασχηματίσουν πάλι δακτυλίους. Αυ-τές οι δυνάμεις είναι πού εμποδί-ζουν καί τους δακτυλίους του Κρό-νου να σχηματίσουν δορυφόρους.

Οι δυο θεωρίες πού αναφέραμεμε την μεγαλύτερη δυνατή συντο-μία παρουσιάζουν το ενδιαφέρον ότιείναι τα πρώτα σοβαρά βήματα προςτην κατεύθυνση της λύσεως του προ-βλήματος της δημιουργίας του Ή-λιακού Συστήματος.

Έκτός από αυτές έγιναν καί άλ-λες προσπάθειες χωρίς επιτυχία, καίέτσι δεν κατόρθωσαν να επιζήσουν

Έξελεκτικά στάδια της δημιουργίας του Ήλιακού

Συστήματος κατά την θεωρία

του Laplace.

(α) το πρωταρχικό νέφος

(β ) Σχηματισμός δακτυλίου, (γ) δια-

χωρισμός των δακτυλίων, (δ) Δημιουρ-

γία των πλανητών.

Ό «πρώτος - ήλιος» κατά τήν θεω-ρία του Kant είχε σχήμα παρόμοιοπρός το σχήμα του Κρόνου.

και κατέρρευσαν αμέσως μετά τηνπαρουσίαση τους.

Για να μη κουράσουμε τον άνα-γνώστη δεν θα αναφέρουμε εδώ τιςσχετικές προσπάθειες. Απλώς ανα-φέρουμε ότι όλες απομακρύνονταναπό την υπόθεση του αρχέγονου νέ-φους και έθεταν σαν βάση τις πα-λίρροιες κα,ί άλλα φαινόμενα πού εί-ναι δυνατόν να συμβούν στον "Ηλιο.

Το 1944 ό νεαρός Γερμανός φυσι-κός Weizsaecker (Βαϊτζέκερ) κα-τόρθωσε να παραμερίσει τις αντιρ-ρήσεις του Maxwell με την χρησι-μοποίηση νέων στοιχείων πού προέ-κυψαν στο μεταξύ.

Ή θεωρία του Kant θεμελιώθηκεμαθηματικώς και αναπτύχθηκε απότον Weizsaecker αργότερα δε συμ-πληρώθηκε από τον Kuiper (Kόι-περ) ώστε σήμερα να θεωρείται αρ-κετά ικανοποιητική.

Ό Weizsaecker χρησιμοποίησεγια την θεωρία του όχι μόνο τουςνόμους κινήσεως των πλανητών, άλ-λα και τα νεώτερα δεδομένα για τημάζα και τη σύσταση τους. Ή νέαθεωρία δέχεται ότι, ό αρχέγονος

Ηλιος περιβαλλόταν από ένα δα-κτύλιο από νεφελώδη ύλη και συγ-κεκριμμένα από κοσμική ύλη, σκό-νη μικρά στερεά σώματα και κρυ-στάλλους από πάγο. Ό δακτύλιοςπεριστρεφόταν κατά την ορθή φοράγύρω από τον Ηλιο. Επειδή ταδιάφορα μέρη του δακτυλίου πα-ρουσίαζαν συμπυκνώσεις και έφέ-ρονταν με διαφορετικές ταχύτητεςγύρω από τον "Ηλιο, σχημάτιζανδίνες πού έπαιρναν θέσεις γύρω απόαυτόν σε σχήμα, σαν σε «περιδέ-ραια».

Κάθε περιδέραιο περιέχει πέντετέτοιες δίνες (στροβίλους).

8

Ή απόσταση των εξωτερικώνορίων κάθε δίνης από τον Ηλιο εί-ναι περίπου διπλάσια από την από-σταση του εξωτερικού ορίου τηςπροηγούμενης δίνης, Στά σημείατριβής των δινών μεταξύ δύο δια-δοχικών περιδεραίων σχηματίσθη-καν οι πλανήτες από τη συμπύκνω-ση της ύλης των δινών. Εδώ πρέ-πει να τονίσουμε, ότι όλα αύτά στη-ρίζονται πλήρως από μαθηματικήςαπόψεως.

Ή θεωρία του Weizsaecker δι-καιολογεί τους νόμους περιφοράςτων πλανητών, το νόμο των Bode -Titius, την ομοιομορφία της περι-στροφής γύρω από τον άξονα καίτη χημική σύσταση των πλανητών,

Ειδικά για το ζήτημα της χημι-κής συστάσεως καί συγκεκριμένα σεότι άφορα στη σοβαρή διαφορά απόαπόψεως αναλογίας των χημικώνστοιχείων των γεωειδών από τουςμεγάλους πλανήτες ή θεωρία αυτήδέχεται τα ακόλουθα:

Οταν άρχισε ό σχηματισμός τωνπλανητών ή θερμοκρασία τους ανέ-βαινε συνεχώς, με αποτέλεσμα ναπήζει ή μάζα, πού σχημάτιζαν ταβαριά υλικά. Το ίδιο συνέβαινε καίγια τον τότε Ηλιο, αλλά σε εντο-νότερο βαθμό, ώστε ή πίεση τηςακτινοβολίας του καί ό έντονος ηλια-κός άνεμος να απομακρύνουν από τηπεριοχή του τα ελαφρότερα στοι-χεία. Τούτο συνέβη γιατί ή έλξητων γαιωειδών πλανητών είναι μι-κρή καί δεν μπορεί να υπερνικήσειτις παραπάνω δυνάμεις. Ομως οίμεγάλοι πλανήτες Ζευς, Κρόνος, Ου-ρανός καί Ποσειδώνας, μπόρεσαννα συγκρατήσουν μέρος από το αρ-χικό τους υδρογόνο, πού αργότερασχημάτισε τις ενώσεις μεθανίου καίαμμωνίας καί πού υπάρχουν άφθο-νες στις ατμόσφαιρες τους.

Αν ήταν δυνατό να βρεθούμε μα-κριά από το Ηλιακό μας Σύστημα,αλλά τόσο, ώστε να φαίνονται καίοί πλανήτες, θα βλέπαμε το θαυμά-σιο αυτό σύστημα να κινείται στοναχανή χώρο του διαστήματος. Όήλιος, γενάρχης καί ζωοδότης τωνπαιδιών του, των πλανητών, οί πλα-νήτες υπάκουοι καί σταθεροί στιςκινήσεις τους, κινούνται αρμονικάκαί αιώνια γύρω του, άντλούντεςαπ' αυτόν φως καί Θερμότητα. Σύ-νολο όμορφο, θαυμαστό καί απλόκάθε ένας πλανήτης με τους δορυφό-ρους του καί τα χαρακτηριστικάτης επιφανείας του.

Στήν επιφάνεια του τρίτου κατάσειρά από τους πλανήτες του Η-λιου, επεκράτησαν συνθήκες τόσοευνοϊκές, ώστε δημιουργήθηκε καί

Ο πλανήτης Κρόνος. Ο μέν πλα-νήτης καλύπτεται από πυκνά vέφημεθανίου και αμμωνίας οι δε δα-κτύλιοί τυυ άποτελούνται κυρίωςαπό στρρεά σώματα, μεταξύ τωνοποίωv και παγοκρύσταλλοι.

ακμάζει ή ζωή με το μέγα πλήθοςτων ποικιλιών καί των ειδών της.Από όλα τα ζωικά είδη, ένα ξεχώ-

ρισε στον Κόσμο, όχι λόγω των δια-στάσεων ή της μυϊκής του δυνά-μεως, αλλά του πνεύματος και τουλογικού, πού το χαρακτηρίζουν, Όάνθρωπος είναι ασφαλώς το μόνοέμβριο όν στο Ηλιακό σύστημα, πού

προβληματίσθηκε με τα ερωτήματαπού έτέθηκαν στην αρχή του παρόν-τος άρθρου καί προσπαθεί να απαν-τήσει σ' αυτά.

Τώρα τίθεται το μεγάλο ερώτη-μα. Ως πότε θα διατηρείται, ό πλα-νήτης αυτός και μάλιστα όπως εί-ναι σήμερα;

Ως πότε τα γένη των ανθρώπωνΘα Θαυμάζουν την αιώνια κίνησητων άστρων; Μήπως κάποτε Θα στα-ματήσει να ανατέλλει ο Ηλιος. Τοφως του θα μας χαρίζει αιώνια τηνθαλπωρή του ή μήπως θα μετατρέ-ψει την επιφάνεια της Γης σε πύ-ρινο καμίνη ή ακόμη μήπως μαςκαλύψει το αιώνιο σκοτάδι καί μαςπεριβάλλει το ψύχος του Θανάτου;

Και αν ναί, πότε καί πώς Θα επέλ-θει δ θάνατος του "Ηλιου καί συνε-πώς καί της Γης;

Συνηθήσαμε να βλέπουμε κάθεπρωί τον Ηλιο να ανατέλλει, ναφωτίζει καί να θερμαίνει την πλάση,να ανεβαίνει σιγά - σιγά προς τo με-σημβρινό καί αργότερα να δύει κα-θώς φθάνει στη δύση του. Το δρόμοαυτό πού ακολουθεί πιστά επί πέντεπερίπου δισεκατομμύρια έτη θα συ-νεχίσει χωρίς την παραμικρή «πα-ράβαση», επί άλλο τόσο περίπουχρόνο ακόμα.

Καί όσο περνούν τα χρόνια ο φω-τοδότης Ηλιος θα εξαντλείται. Ήάφθονη ενέργεια καί ό Ηλιακός άνε-μος των σωματίων, πού εκπέμπει,τον εξαντλούν, αργά αλλά σταθερά.Το υδρογόνο του Ηλιου, μεταστοι-χειούται σε ήλιον με παραγωγή με-γάλων ποσοτήτων ενεργείας καί ακτινοβολείται στον γύρω χώρο. Πι-στεύουμε σήμερα ότι 4.700.000 τόν-νοι υδρογόνου μετατρέπονται σε ε-νέργεια. Ας μη νομίσει κανείς ότιή ποσότητα αυτή είναι σημαντική,συγκρινόμενη με την ολική μάζατου Ηλιου. Με αυτό το ρυθμό υπο-λογίζονται ότι σε ένα δισεκατομμύ-ριο έτη θα χάσει μόνο τα 2% τηςσημερινής μάζας του. Ό συνολικόςχρόνος ζωής του Ηλιου θα πρέπεινα είναι περίπου 12 δισεκατομμύριαέτη καί ήδη έχει διανύσει τα πέντε.

Τι θα γίνει κατά τα επόμενα επτάδισεκατομμύρια έτη, καθώς θα συ-νεχίσει να δαπανάται το υδρογόνοτου πυρήνος; Πιστεύουμε ότι τότε,οι πυρηνικές αντιδράσεις θα μετα-φερθούν κοντά στην επιφάνεια τουκαί αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμανα διασταλεί ο Ηλιος καί να αυξη-θεί ή ενέργεια πού ακτινοβολεί.

Υστερα ή θερμοκρασία της επι-φανείας του θα κατεβαίνει συνεχώςκαί ό Ηλιος θα μετατραπεί σε έναερυθρό αστέρι. Ομως ό όγκος του

Ηλιου θά αυξάνει καί θα τείνει ναγίνει ένας ερυθρός γίγαντας, θα εί-ναι τότε ένας γιγάντιος ερυθροπυ-ρωμένος δίσκος, πού θα κατακαίειτα πάντα στην επιφάνεια της Γης.

Ό όγκος του Ηλιου θα συνεχί-σει να αυξάνεται αργά αλλά σταθερά,Ή επιφάνεια του θα φθάσει στονπλανήτη Έρμή, θα τον «καταπιεί»καί θα συνεχίσει να διαστέλλεταιπρος την Αφροδίτη. Καί άφού ενσω-ματώσει καί αύτή στο πύρινο σώματου, θα έλθει μοιραία, καί ή σειράτης Γης. Ή φλογερή αφή του θαεξαλείψει κάθε ίχνος ζωής πάνω στηεπιφάνεια του πλανήτη μας. H μά-ζα της Γης θα λειώσει καί τέλοςθα ενσωματωθεί καί εκείνη στην τε-ράστια σφαίρα πυρός, πού θα έχειγίνει τότε ό άλλοτε ζωοδότης τηςΓης. Καί ό όγκος του συνεχώς θααυξάνει... Ή διαστολή αύτή του Η-λιου θα διαρκέσει 100 περίπου εκα-

τομμύρια έτη, χρόνος πολύ μικρόςσχετικά με τα χρονικά διαστήματαπού χρησιμοποιεί ή Αστρονομία.

Αν κρίνουμε την εξέλιξη αυτή μετα ανθρώπινα δεδομένα, θα είναιυπερβολικά σιγανή καί οι τότε γε-νεές δεν θα διακρίνουν τη μεταβολή.Αν στα τελευταία 100.000.000 έτη

ή θερμοκρασία της επιφάνειας της

Γης αύξηθή κατά 4.000 βαθμούς,τότε για τον κάθε αιώνα θα αντι-στοιχεί αύξησις της θερμοκρασίαςμόλις κατά 0,001 βαθμούς.

Θα μπορούσε να ρωτήσει κά-«υπάρχουν άλλα άστρα, πού έφθα-σαν σ' αυτό το στάδιο κατά τηνεξέλιξη τους;» Βεβαίως υπάρχουνκαί μάλιστα πολλά. Ενα τέτοιοάστρο είναι ο γνωστός 'Aντάρης όα' του αστερισμού του Σκορπιού.Φαίνεται στο νότιο τμήμα του ουρα-νού του θέρους σαν ένας από τουςλαμπρότερους αστέρες του ουρανού.Ό όγκος αυτών των ερυθρών γι-γάντων είναι τεράστιος, ενώ ή πυ-κνότητα τους είναι πολύ μικρή.

Είναι στήν πραγματικότητα ένανέφος ύλης με επιφανειακή θερμο-κρασία 3.000 ως 4.000 βαθμούς κελ-σίου. Οι πυρηνικές διεργασίες, πούγίνονται στο εσωτερικό τους, έχουνμεταφερθεί κοντά στην επιφάνεια.

Ποιός ξέρει, άν κι' αυτοί κάποτε δένείχαν πλανήτες πού καταβρόχθησανκυριολεκτικά, κατά την διαστολήτους;

Η εξέλιξη, πού αναφέρεται παρα-πάνω, μέχρι του γιγαντισμού, είναιβέβαιη και προκύπτει άπο την θεω-ρητική μελέτη του εσωτερικού τωνάστρων. Καί άν άλλα άστρα έφθα-

(α) Tελευταίο στάδιο της δημιουργίας τών πλανητών κατά Laplace και

(β) η απομάκρυνση των ελαφρών αερίων από τούς "γεώδεις πλανήτες"

9

σαν ήδη σ' αυτή την κατάσταση αυ-τό οφείλεται στο ρυθμό πού με αυτόγίνονταν οι διεργασίες στο εσωτε-ρικό τους.

Οταν οι αστέρες κατά την εξέλι-ξη τους φθάσουν στο ακραίο στά-διο του έρυθρογιγαντισμού τους, τό-τε παύουν οί πυρηνικές αντιδράσειςκαι εξαντλούνται οι σημαντικότερεςπηγές ενεργείας, πού προέρχονταιαπό το εσωτερικό τους. Τότε ή μό-νη δυνατή εξέλιξη είναι ή βαθμιαίασυστολή και ή ψύξη τους.

Χαρακτηριστικό του εξελικτικούαυτού σταδίου είναι ή αστάθεια τηςδομής και γενικότερα της καταστά-σεως τους. Συνήθως ακολουθεί μιασειρά παλμών, δηλαδή, διαδοχικήαυξομείωση του όγκου και της λαμ-πρότητας τους. Γίνονται μεταβλη-τοί αστέρες όμοιοι με πολλούς γνω-στούς με το όνομα «Κηφείδες». Αρ-γότερα με την πάροδο εκατομμυ-ρίων ετών συνεχίζονται οι αναπαύ-σεις, άλλα κατ' αραιότερα χρονικάδιαστήματα και περισσότερο ήπιες.Τέλος πολύ αργότερα, ακολουθεί συ-νήθως, έκρηξη κολοσσιαίων διαστά-σεων. Ή λαμπρότητα τους γίνεταιτότε χιλιάδες ή και εκατομμύρια φο-ρές μεγαλύτερη και ή μάζα τουςδιασκορπίζεται στο γύρω χώρο καισχηματίζεται ένα νέφος θερμής ύλης.Από το σημείο αυτό και πέρα ακο-λουθεί ή τέλεια κατάπτωση. Οτιαπόμεινε από το άστρο, πού υπέστηέκρηξη είναι ένα μικρό και λαμπρόαστρικό σώμα. Μέσα του δεν γίνε-ται πια καμιά διεργασία. Και κα-θώς ακτινοβολεί στο διάστημα τηνενέργεια του, ψύχεται και καταλή-γει να γίνει ένα ψυχρό νεκρό ουρά-

Σχηματική παράσταση των «.περι-δεραίων» και των στροβίλων (δι-νών) εντός αυτών, κατά, την θεωρί-αν του Weizsaker.

νιο σώμα, Ότι απόμεινε από μιαπλούσια (σε μεταβολές και λαμπρό-τητα) αστρική ζωή. Ενα νεκρό σώ-μα και θα κινείται για αρκετά, ακό-μα, δισεκατομμύρια έτη στο διά-στημα.

Μετά από πέντε περίπου δισεκα-τομμύρια έτη, ή θερμότητα που θααναπτυχθεί από τις εκρήξεις πού θαπροκαλούνται στον Ηλιο θα προκα-λέσει το λειώσιμο, (την τήξη) τωνυπολοίπων πλανητών, όσων δηλαδήδεν προσαρτήθηκαν στο θερμό σώματου κατά τη φάση του γιγαντισμούτου. Ό χείμαρρος της θερμής ύληςτου, ίσως τους απομακρύνει οριστι-κά από την περιοχή της έλξεως του.Οταν εξαντληθεί ή ορμή της εκρή-

ξεως, τα υπολείμματα του Ηλιουκαι των πλανητών θα ψυχθούν στηνθερμοκρασία του διαστρικού χώρου,πού είναι περίπου το απόλυτο μη-δέν. Δηλαδή μετά τον θερμό θάνατο,θα έπέλθη ό ψυχρός και αιώνιος θά-νατος όχι μόνο της Γης αλλά και

των λοιπών πλανητών και του ίδιουτου Ηλιου,

Οσα άνεπτύχθηκαν πάρα πάνω,αποτελούν συμπεράσματα της θεω-ρητικής επεξεργασίας των δεδομέ-νων της παρατηρήσεως. Όλα αυτάείναι σαν ένα εφιαλτικό όνειρο. Πάν-τως παρά τη βεβαιότητα τους, ό χρό-νος πού θα πραγματοποιηθούν, εί-ναι τόσο απόμακρος άπο μας ώστενα μην υπάρχει φόβος γι' αυτά.

Τώρα όμως και για αρκετά έκα-τομμύρια χρόνια ή ζωή θα συνεχι-σθεί πάνω στη Γη μας, πού αποτε-λεί πραγματική όασι στις αχανείςεκτάσεις του Σύμπαντος.

Εξετάσαμε τη γέννηση και τοθάνατο της Γης, όπως τα βλέπουμεμε το μάτι της Αστρονομίας καιαναφέραμε τις πλέον παραδεγμένεςαπό τις θεωρίες, Ειδικότερα για τηνκαταστροφή της χρησιμοποιήσαμεσαν δεδομένα μόνο αυτά πού δέχε-ται ή Αστρονομία. Kαι από τηνάποψη αυτή έχουμε αρκετή πίστω-ση χρόνου. Όμως μήπως ό πιό λο-γικός από τους κατοίκους της Γής,ό άνθρωπος, δεν είναι ο μεγαλύτε-ρος από τους κίνδυνους που απει-λούν τον πλανήτη μας, ή τουλάχι-στον τις συνθήκες ζωής στην επιφά-νεια του; Ας ελπίσουμε ότι τελικάθά επικρατήσει ή σύνεση ώστε όμόνος θάνατος της Γης να είναι αυ-τός πού αποδέχεται ή Αστρονομία.Ας ελπίσουμε ότι το παιδικό χαμό-

γελο, δείγμα της ευτυχίας του αν-θρώπου, καί τα όμορφα λουλούδια?

δείγμα της «ευτυχίας» του φυτικούκόσμου, θά συνεχίσουν να άνθοϋνγια πάρα πολλά χρόνια.

Πέτρος Ροβίθης

Στη σειρά «ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ TOY ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ»

κυκλοφορεί το βιβλίο του Τ Ο Μ Α Σ ΑΝΤΡΙΟΥΣ

ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ

εκδόσεις : ' Χ Ρ Υ Σ Η ΤΟΜΗ'

10

ΠΙΚΕΡΜΙ

1Ο.ΟΟΟ.ΟΟΟ χρόνια π.Χ.Ο ΜΑΖΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΣΤΟ Π Ι Κ Ε Ρ Μ Ι

Ό κ. Ι.Ν, Συμεωνίδης, καθηγητής της Γεωλογίαςκαι Παλαιοντολογίας του Παν)μίου 'Αθηνών αφη-γείται το προϊστορικό αυτό δράμα, πού υπήρξε στα-θμός στην Παλαιοντολογία και έδωσε το όνομα τουσ' ολόκληρη περίοδο.

Κατά τους προϊστορικούς χρόνους ένα δράμασυνέβη στο Πικέρμι της Αττικής, εκεί ακριβώςπού σήμερα ένα πλήθος κόσμου περνά ευχάριστατον χρόνο του απολαμβάνοντας τη φύση. Ενα δρά-μα, πού θύματα του υπήρξαν τα ποικίλα ζώα τηςεποχής εκείνης, πού τοποθετείται περίπου πριν από9.000.000 χρόνια. Τα ζώα αυτά ήταν τα περίφημαδεινοθηρία (γιγάντια ζώα με ύψος τέσσερα μέτρα),οί πρόγονοι των σημερινών ελεφάντων, οί μαστό-δοντες, οί μαχαιρόδοντες, τα λιοντάρια, οί ύαινες,οί καμηλοπαρδάλεις, οι πίθηκοι, οί σκύλοι, τα που-λιά, οί χελώνες, οί αντιλόπες, τα ελάφια και πλή-

θος άλλα, πού αποτελούσαν την πανίδα (το σύνολοτων ζώων), της Ελλάδος κατά την προϊστορικήαυτή εποχή και πού το ανθρώπινο γένος ποτέ δενάντίκρυσε.

Το φαινόμενο του όμαδικού αύτοϋ αφανισμού τό-σων ζώων στο ίδιο μέρος έγινε γνωστό κάτω απόμυθιστορηματικές συνθήκες. Το 1835 ένας Βαυα-ρός στρατιώτης περνώντας την χαράδρα ΜεγάλοΡέμμα κοντά στη Ραφήνα, βρήκε ένα απολιθωμένοόστούν που ή κοιλότητα του ήταν γεμάτη κρυστάλ-λους πού έλαμπαν. 'Ο στρατιώτης νόμισε ότι ανα-κάλυψε ένα θησαυρό από διαμάντια, έτσι μετέφε-

11

ρε το «θησαυρό» στη Γερμανία για να τον εξετά-σουν οι ειδικοί. Οί ειδικοί διαπίστωσαν ότι οί κρύ-σταλλοι δεν ήταν τίποτα άλλο από απλός ασβεστί-της, χωρίς καμμία αξία.

Παρ' όλα αυτά όμως είχαν μια ιδιαίτερη, αξίαγια την επιστήμη. Το απολιθωμένο όστούν, πούστην κοιλότητα του υπήρχαν οί κρύσταλλοι, ανήκεστη γνάθο πιθήκου, πού έζησε πριν 10 εκ. χρόνιαπερίπου. Ήταν ένα εύρημα ανεκτίμητο, γιατί ό στρα-τιώτης είχε ανακαλύψει, χωρίς να το γνωρίζει, έναπαλαιοντολογικό χώρο μεγάλου επιστημονικού εν-διαφέροντος.

Αυτή λοιπόν ή ανακάλυψη του Παλαιοντολογι-κού χώρου Πικέρμι το 1835, αποτέλεσε σταθμό γιατην Παλαιοντολογία των Σπονδυλωτών. Σειρά ανα-σκαφών από το 1835 ως το 1912 (Finlay - Lindermayer(1835), Roth (1852-1853), Χαιρέτης(1854), Ηρ. Μητ-σόπουλος (1853), Gaudry και Lartet (1855-1860),Dames (1882), Neymayr και L. von Tausch (1855),ό πρίγκηπας της 'Ορλεάνης (1888), Michalet (1895)A. Smith Woodward, Σκούφος (1901), Abel (1912)έφεραν στο φως τόσο πλούσια καινοφανή πανίδα(πανίδα πού ανακαλύφθηκε πρόσφατα, καινούργια)θηλαστικών της Ποντίου βαθμίδος του Νεογενούς,(περίπου πριν από 10.000.000 χρόνια) ώστε έναςαπό τους πρωτεργάτες της εξερευνήσεως του Πι-

κερμίου, ο Γάλλος A. Gaudry να κατατάξει το Πι-κέρμι, σε ίση αξία προς την Ακρόπολη των Αθη-νών, γιατί «ό έδώ ζωικός κόσμος ενεφανίσθη διατης μεγίστης αύτού δυνάμεως».

Οί ανασκαφές έγιναν, εκεί όπου βρέθηκαν καιτα ευρήματα, κατά μήκος της κοίτης του χειμάρ-ρου Μεγάλο Ρέμμα, κοντά στο παλαιό χωριό Πι-κέρμι, πού βρίσκεται σε απόσταση 20 km. απότην Αθήνα, και σε υψόμετρο 110 μ. περίπου.

Τα είδη και τα γένη της περιμερικής πανίδας, πούβρέθηκαν στη θέση αυτή, υπερβαίνουν τα σαράντα.Στή πρώτη γραμμή αντιπροσωπευτικότερα έρχον-ται τα Equidae (ίπποειδή) με το Hipparion Meditter-raneum (Ίππάριο το μεσογειακό), τα Bovidae (Βοοει-δή) με το Tragocerus Atnaltheus (Τραγόκερως οαμάλθειος), τα Antilopinae (Άντιλόπαι) με την Ga-zella, τα Rhinocerotidae (Ρινόκεροι) με το DicerosPachygnathus (Δίκερος ό παχύγναθος), τα Primates(Πρωτεύοντα) με τον Mesopithecus Pentelicus (Μεσο-πίθηκος ό πεντελικός) και τα Felidae (Σαρκοφάγα)με το Machairodus Aphanistus (Μαχαίροδους Apha-nistus).

Σύμφωνα με τις περιγραφές, πού δημοσιεύθηκαντότε για τις ανακάλυψες τα οστά των θηλαστικώντης πικερμικής περιόδου βρισκόντουσαν συγκεν-τρωμένα κατά φακοειδείς μάζες, (μάζες των όποίων

Άνω σιαγόνα από το χαλικοθήριο σεμεγέθυνση.

Θέση Ανασκαφών 1: άvω σιαγόνασιαγόνα κάτω άπό χαλικοθήριο 2:από νεαρό άτομο.

12

Δύo όψεις από την άνω δεξιά γαλακτική οδοντοφυίατού Μαστόδοντος του Πεντελικού.

ή έκταση είναι μικρή και ή πυκνότητα μεγάλη,όπως των φακών), σε διαφόρους ορίζοντες μέσαστις πλευρές του Μεγάλου Ρέμματος και το πέτρω-μα που τα περιέβαλε ήταν ερυθρός πηλός με άμμού-χο μάργα και κροκαλοπαγή, (διάφορες πέτρες άπο-

Δύο όψεις της κάτω σιαγόνας του Ιππαρίου Με-σογειακού (HENSEL).

στρογγυλωμένες από την ενέργεια των υδάτων, κρο-κάλες). Κατά τη γνώμη των τότε μελετητών, ή συγ-κέντρωση των οστών κατά σωρούς δημιουργήθηκεαπό τον χείμαρρο του Μεγάλου Ρέμματος σε περιό-δους πού ή ροή του ήταν βίαιη. Ετσι τα πτώματατων ζώων της εποχές εκείνης καθώς μεταφέρονταναπό τη ροή του ρέμματος συσσωρεύονταν πίσω απόφυσικά εμπόδια.

Κατά τον Lepsius, κατά μήκος της κοίτης τουΜεγάλου Ρέμματος, τα φυτοφάγα θηλαστικά κα-τέβαιναν κατά αγέλες για να ξεδιψάσουν, ενώ τασαρκοφάγα ενέδρευαν για να τα κατασπαράξουν(«Τραπεζαρίες σαρκοφάγων»). Κατά τον Abel στηναπότομη χαράδα του Μεγάλου Ρέμματος γκρεμίζον-ταν κατά αγέλες τα πανικόβλητα ζώα όταν εκδηλώ-νονταν πυρκαϊά στη γύρω τότε φυτική περιοχή. Ήερμηνεία αυτή του Abet δημιούργησε ζωηρή εντύ-πωση πού όμως δεν συμβιβάζεται με την τοπογρα-φική πραγματικότητα, γιατί ή σημερινή απόκρημνηχαράδρα στις όχθες της κοιλάδας του Μεγάλου Ρέμ-ματος, είναι δημιούργημα της διαβρώσεως του χει-μάρρου, πού ρέει σήμερα. Ό χείμαρρος στο επάνωτμήμα των όχθων του ρέει σε στρώματα κροκολο-παγή κ.λ.π. διλουβίου ηλικίας (ανήκει στο πλειστό-καινο πριν 2.000.000 χρόνια περίπου) και αμέσωςπιο βαθιά σε υποκείμενα πικερμικά στρώματα. Στάτελευταία αυτά στρώματα και σε διάφορους ορίζον-τες τους παρουσιάσθηκαν οί όστεοφόροι σωροί κατάτις ανασκαφές.

Ή μελέτη της πανίδας του Πικερμίου την παρου-σιάζει σαν πανίδα στέππας, πλούσιας σε θάμνουςκαι με αραιά δένδρα, μεσογειακής χλωρίδας — καιόχι αφρικανικής — με κλίμα πολύ θερμότερο καιπολύ υγρότερο από το σημερινό.

Μετά το 1912 δεν έχουν γίνει αξιόλογες συστη-ματικές ανασκαφές στο Πικέρμι. Από πληροφορίεςγνωρίζουμε ότι, κατά το άνοιγμα φρεάτων μακρυάαπό το Μεγάλο Ρέμμα βγαίνουν στα φως οστά καιδόντια μεγάλων ζώων μέσα από το υπέδαφος. Απότο παλαιό υλικό, πού εκτίθεται στο Παλαιοντολο-γικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών, διάφο-ροι μελετητές κατά καιρούς προσθέτουν νέα στοι-χεία για την πικερμική πανίδα.

Από μεταγενέστερα στοιχεία πέρα της πρώτηςάνακαλύψεως του Πικερμίου ή ύπαρξη της κλασ-σικής αυτής πανίδας με το Hipparion, σημειώθηκεκαι σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδος ((Βαθύλακ-κος ΒΔ της Θεσσαλονίκης, Άφήφακα Θεσσαλίας,Εύβοια, Τανάγρα, Πύργος της Βασίλισσας (Αθή-να), Χαλκούτσι (Αττικής), Σάμος, Ρόδος κ.α.), κα-θώς και της Ευρώπης και της Μεσογείου.

Κατά το 1971 ξεκινώντας από τη συλλογή απο-λιθωμένων οστών πού υπήρχαν σ' ένα κατάστημακοντά στην Παλαιά Μονή Νταού Πεντέλης (πλη-ροφορία πού οφείλουμε στον φυσιολάτρη κ. Τζιά-κο) οδηγηθήκαμε στην ανεύρεση εντελώς νέων ευ-ρημάτων απολιθωμένης πικερμικής πανίδας, σε από-σταση 2,6 χιλ. ανατολικά από τη θέση των παλαιώνανασκαφών, στη θέση του υψώματος Κισδάρι. Εδώτα οστά αποκαλύφθηκαν όχι από τη συνεχή διά-βρωση των ρευμάτων (όπως στο Μεγάλο Ρέμμα),αλλά από την ανασκαφή του εδάφους με μηχανέςπού γίνεται από τα κεραμοποιεία της περιοχής γιανα παίρνουν τον άργιλλο και να τον χρησιμοποιούν.

Στά ορυχεία αυτά, πού λέγονται «χωματερές», τουπέδαφος σκάβεται κατακόρυφα σε αρκετά μέτρα

13

και στις τομές τους παρουσιάζεται εναλλαγή στρω-μάτων άργίλλων με ψαμμίτες και κροκαλοπαγή, δί-νοντας εΙκόνα παρόμοια προς την γνωστή εικόνατου Μεγάλου Ρέμματος, με τη διαφορά ότι εδώ ύστε-ρούν τα κροκαλοπαγή σε ποσοτική αναλογία καισε μέγεθος κροκαλών. Τα στρώματα των άργίλλωνγενικά υπερέχουν σε πάχος, ενώ τα ψαμμιτικά στρώ-ματα άκολουθούν με μορφή συνηθισμένων φακοει-δών στρωμάτων μεταξύ των άργίλλων. Επίσης εδώσυνυπάρχουν όλοι οί ενδιάμεσοι πετρολογικοί τύποιμεταξύ άργίλλων - μάργας - ψαμμίτου και κροκαλο-παγούς.

Από τις αργίλους αυτές έπικρατούν οί γνωστέςπικερμικές, πού έχουν άτονο ερυθρό χρώμα. Ακα-νόνιστα συνυπάρχουν και στρώματα μαύρης αργί-λου, με απολιθώματα από μαλάκια των γλυκών υδά-των καθώς και μικρά θηλαστικά.

Μία ομάδα οστράκων που βρέθηκαν στο, Πικέρμι.

Οί τοποθεσίες, πού βρέθηκαν τα οστά, έκηρύχθη-καν απαγορευμένες περιοχές, για κάθε είδους επέμ-βαση από δε το 1971 γίνονται συστηματικές πα-λαιοντολογικές ανασκαφές από το ΠανεπιστήμιοΑθηνών με την καθοδήγηση του επιστημονικούπροσωπικού του Εργαστηρίου και Μουσείου Γεω-λογίας και Παλαιοντολογίας.

Κατά το θέρος του 1972 και 1973, συνεργάσθη-καν μαζί με μας καθηγητές και ειδικοί τεχνικοί τουΦυσιογραφικού Μουσείου της Βιέννης. Κατά τιςανασκαφές του 1972 και 1973 οί εργασίες στην σκλη-ρή άργιλλο του Πικερμίου ήταν πάρα πολύ επίμο-νες. Με τη βοήθεια έκσκαφέως αφαιρέθηκαν τα υπερ-κείμενα στρώματα των ευρημάτων. Το στρώμα μετα όστά βρίσκεται 4 μ. κάτω από την επιφάνειατου εδάφους και είχε σκαφθεΐ, εν μέρει, από τοσυνεργείο του εργοστασίου κεραμοποιΐας. Αμέσωςμετά άρχισε ή εκσκαφή του στρώματος, πού πε-ριείχε τα όστά αρχίζοντας από πάνω προς τα κάτω.

Αν γνώριζε κανείς την ακριβή θέση των οστών,θα μπορούσε να εξηγήσει και τις συνθήκες συσ-σωρεύσεως τους. Με πολλή μεγάλη προσοχή έπρεπενα αποκαλυφθεί με τη βοήθεια σφυριών καί σκαρ-πέλων, ή θέση των οστών από πάνω προς τα κάτω.Επειδή το στρώμα αυτό ήταν πολύ σκληρό σε ορι-σμένες περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε άεροσφύρα,Σέ μικρό χρονικό διάστημα αποκαλύφθηκε επιφά-νεια 3 τετραγ. μέτρων. Ή νέα θέση αποτελεί ένααληθινό κοίτασμα οστών. Ό πραγματικός όμως αρι-θμός των όστών εϊναι μεγαλύτερος, επειδή τα απο-λιθώματα άλληλοκαλύπτονται. Συγκεκριμμένο κοί-τασμα με επιφάνεια 2,5 τετρ. μέτρα παρουσιάζειογδόντα (80) όστά από διάφορα μεγάλα ζώα. Ανά-μεσα στα οστά περιλαμβάνονται 7 σιαγόνες Ίππά-ριου, 2 σιαγόνες Ρινόκερου, 1 σιαγόνα Χαλικοθή-ριου, 2 τμήματα σιαγόνων από καμηλοπαρδάλεις,σιαγόνες από βοοειδή καί Αντιλόπες, Επίσης βρέ-θηκαν πολλά τμήματα οστών μιας χελώνας με γι-γάντιες διαστάσεις, της Testudo scafferi πού έφθανεσε μήκος τα 2,80 μέτρα.

Το στρώμα, πού βρίσκεται ό επιστημονικός αυ-τός θυσαυρός, έχει πάχος περισσότερο από μισόμέτρο, και από το γεγονός αυτό μποροΰμε να παρα-δεχθοϋμε ότι στο στρώμα αυτό βρίσκεται ποικίλουλικό, πού θα εξαχθεί κατά τις μελλοντικές ανα-σκαφές.

Τμήμα της κάτω αριστερής σιαγόνας του Τραγό-κερου του Άμάλθειου.

Ζεύγος κεράτων του Pliocervus του Πεντελικούστη θέση των νέων ανασκαφών.

14

Δύο όψεις της κάτω σιαγόνας τουΙππαρίου του Μεσογειακού

(HENSEL).

Ή προπαρασκευαστική επεξεργασία των οστώναπό τη νέα άπολιθωματοφόρο θέση κοντά στο Πι-κέρμι, δηλαδή ή εξαγωγή των απολιθωμένων οστώναπό την κόκκινη άργιλλο πού τα έχει συγκολλή-σει και τα έχει μετατρέψει σε πολύ συνεκτικές μά-ζες, έγινε ως έξης.

Τα όστά με την άργιλλο κολλημένη επάνω τους,τοποθετήθηκαν επί μισή ώρα μέσα σε διάλυμα υπε-ροξειδίου του υδρογόνου, Η2Ο2 πού ήταν αραιω-μένο περίπου κατά 1 : 5, για να χαλαρωθεί το ίζημα,πού τα περιέβαλε. Κατόπιν το χαλαρωμένο υλικότης κόκκινης άργίλλου (συνήθως με πάχος ενός εκ).διαλύθηκε μηχανικά με ένα δονητή, ή σε περιπτώ-σεις πού ήταν εύκολο ή εργασία άπομακρύνσεωςγινόταν με μια μεταλλική βούρτσα (κυρίως στα δόν-τια). Ή εργασία αυτή επαναλαμβανόταν κάθε μισήώρα. Τελικά τα καθαρισμένα οστά βυθίζονταν μέσασε Exicator με αλκοολικό διάλυμα Schellock για νασκληρύνουν,

Αν και ή εργασία στο Πικέρμι συνεχίζεται ακόμαμπορούμε όμως να ανακοινώσουμε ορισμένα απο-τελέσματα.

Ετσι τα όστά παρουσιάζονται με τη γνωστή κα-τάσταση των στρωματοφακοειδών συγκεντρώσεων(φακοειδείς μάζες συγκεντρωμένες σε στρώματα) χω-ρίς να λείπουν και τα μεμονωμένα ευρήματα. Στίςσυγκεντρώσεις αυτές συνυπάρχουν όστά και τμή-ματα σκελετών από διάφορα γένη θηλαστικών μεμεγάλη υπεροχή σε ποσότητα της οικογένειας equi-dae.

Τα άκρα των οστών δεν είναι στρογγυλεμένα,ώστε να αποδεικνύεται ή μηχανική μεταφορά τουςαπό τα νερά, αντίθετα βγαίνει το συμπέρασμα ότι,αρχικά μεταφέρθηκαν ως άδιάλυτα πτώματα και συσ-σωρεύθηκαν σε θέσεις, πού εύνοούσαν κάτι τέτοιο.Ετσι έγινε ή τελική διάλυση των πτωμάτων και

ή τελική περίπου ταφή των λειψάνων μέσα σε αμμώδηστρώματα με κροκάλες. Οσον αφορά τη βλάβητων οστών και τη συχνή απουσία ορισμένων τμη-μάτων του σκελετοϋ, πού συχνά αναφέρεται άπόδιάφορους συγγραφείς, αυτό οφείλεται κυρίως στασαρκοφάγα αρπακτικά ζώα και στη μεταφορά τουςαπό το νερό του ρέμματος.

Το υλικό εξ άλλου φαίνεται να αντιστοιχεί σεστάδιο έντονης ροής του χειμμάρου, γιατί πέρα απόάλλη αιτία, ή απόθεση του έγινε σε θέσεις διαβρώ-σεως της κόκκινης άργίλλου πού ανήκει στο κατάεποχές παλαιό έδαφος της επιφανείας πριν από κάθεπλημμύρα.

Σ' αυτό συνηγορεί ή μεταφορά και ή διατήρησηαρθρώσεων των σκελετών, όπως ήταν στη ζωή.

Δυνατή ήταν καί ή δημιουργία θέσεων συγκεν-τρώσεως πολλών ζώων, από αυτά πού πέθαιναν απόδίψα μέσα σε άποξεραμμένα έλη και όπου τα πτώ-ματα μεταφέρονταν στις θέσεις αυτές από τα νερά,κατά τις εποχές των ραγδαίων βροχών.

Κλιματολογικές συνθήκες, πού εμφανίζονταν μεπεριοδικότητα στην αρχή με μεγάλη διάρκεια ανομ-βρίας και κατόπιν με αποξήρανση των φυσικών εμφα-νίσεων ύδατος, οδήγησαν σε μαζικούς θανάτους. Τέ-τοιες καταστροφές όπως είναι γνωστό συμβαίνουνκαί σήμερα τακτικά. Αν δεχθούμε μάλιστα και τοντρόπο πού σχηματίσθηκαν οί όστεοπαγείς εμφανί-σεις, (μάζες οστών πού έχουν συγκοληθεί μεταξύτους), τότε έξηγούνται μερικά χαρακτηριστικά της

συνθέσεως της πανίδας. Ζώα με μεγάλες ανάγκεςσε νερό έπεσαν πρώτα θύματα της ξηρασίας. Στίςτελευταίες συγκεντρώσεις νερού βρίσκονται ζώα,πού προέρχονται από διάφορους βιότοπους, όπωςπ,χ. κάτοικοι των δασών καί της στέππας καί έτσιεξηγείται ή παρουσία τους σ' αυτή την ίδια νεκρικήσυγκέντρωση. Ακόμα οί κάτοικοι των δασών πα-ρουσιάζονται σαν ξένα στοιχεία στην πανίδα τηςστέππας, πράγμα πού δείχνει ότι ή πανίδα του Πι-κερμίου είναι μια θανατοκοινότητα, πού περιλαμ-βάνει και είδη δασών.

Από τις νέες ανασκαφές αποδείχθηκε ακόμα, ότιό κοιτασματολογικός μηχανισμός των λειψάνων τουΠικερμίου ήταν ή μεταφορά των λειψάνων από κα-τερχόμενα σαν χείμαρρος στρώματα ύδατος κατάπεριόδους παροξυσμών βροχών, σε ανοικτές έπι-

15

φάνειες του εδάφους και όχι από ορισμένους μόνι-μους χείμαρρους όπως νομιζόταν για το ΜεγάλοΡέμμα. Οί πλημμύρες αυτές δημιούργησαν και μονι-μότερα η πρόσκαιρα έλη, όπως αποδεικνύει ή πα-ρουσία των στρωμάτων της έλειογενούς, υπήρχανέλη στα οποία συσσωρευόντουσαν διάφορα υλικά,μαύρης άργίλλου, πού παρατηρείται επίσης και στοΜεγάλο Ρέμμα, αλλά και ακόμα ανατολικότερα στημικρή λιγνιτοφόρο λεκάνη της Ραφήνας.

'Η ανάμειξη ακόμα των λιμναίων γαστεροπόδων(όμοταξία ζώων πού ζουν μέση στη θάλασσα, λίμνες,υφάλμυρα νερά και στην χέρσο, όπως τα σαλιγκά-ρια) και μικροθηλαστικών πού παρατηρείται οφεί-λεται προφανώς στο ότι τα μικροθηλαστικά μετα-φέρθηκαν από την τότε επιφάνεια του ύδατος σεμικρή λίμνη η τέλμα..

'Η πανίδα αύτή των μεγάλων και μικρών θηλα-στικών, πού βρέθηκε στο Πικέρμι, παρουσιάζεταισαν επανάληψη της κλασσικής και γνωστής απότον περασμένο αιώνα πικερμικής πανίδας του Με-

Avω σιαγόνα του είδους Δίκερος ο παχύγναθος.

Τμήμα της άνω δεξιάς σιαγόνας του Μεσοπίθηκουτου Πεντελικού.

16

γάλου Ρέμματος. Άλλα καί κοιτασματολογικά επα-ναλαμβάνεται ή ίδια περίπτωση. Επομένως, έκτασηεδάφους πολλών τετραγωνικών χιλιομέτρων θα πε-ρικλείει στην περιοχή αυτή σε απρόβλεπτο μέγε-θος παλαιοντολογικούς θησαυρούς, αλλά πρέπει νασημειωθεί ότι, από εδώ καί πέρα είναι δυνατή ήπρογραμματισμένη αναζήτηση νέων θέσεων ευρη-μάτων, αντί της επίπονης και με μειωμένες πιθα-νότητες προσπάθειας μόνο κατά μήκος της κοίτηςτου Μεγάλου Ρέμματος, όπως γινόταν κατά το πα-ρελθόν. Το δυσάρεστο στην προκειμένη περίπτωσηείναι ότι ολόκληρη ή περιοχή του Πικερμίου σελίγο θα έχει οικοδομηθεί καί αμφιβάλουμε αν θαυπάρχει πλέον ή δυνατότητα να άναζητηθούν άπο-λιθωματοφόρα κοιτάσματα. Για το λόγο αυτό, πρέ-πει να ληφθούν προστατευτικά μέτρα. Ή εμφάνισηκαι το πλήθος των απολιθωμάτων του Πικερμίουτοποθετούν τον παλαιοντολογικό αυτό τόπο στηπρώτη γραμμή στην Ευρώπη. Γι' αυτό oι άνασκα-φές στο Πικέρμι αποτελούν μια κατεπείγουσα αναγ-καιότητα ακόμα καί για λόγους διασφαλίσεως τωνπαλαιοντολογικών θησαυρών. Το Παλαιοντολογικόκαι Γεωλογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθη-νών έχει προγραμματίσει να διατηρήσει κάτω απόμια στέγη, τουλάχιστον ένα μικρό τμήμα από τιςαποκαλυπτόμενες θέσεις των απολιθωμάτων σαν φυ-σικό μνημείο.

Ετσι θα μπορούμε και εμείς σήμερα να βλέπουμετο φυσικό δράμα πού συνέβη στο Πικέρμι και πουέδωσε το όνομά του σ' ολόκληρη πανίδα της Πα-λαιοντολογίας, την πικερμική πανίδα.

Ι.Ν. Συμεωνίδης

Σ η μ ε ί ω σ η π ε ρ ι ο δ ι κ ο ύ : Θέτουμε υπ' όψητων αρμοδίων το όλο θέμα με την πρόθεση να συμ-βάλλουμε στη διάσωση του τόσο σπουδαίου αυτούχώρου πού δίκαια ονομάστηκε «Ακρόπολη της Πα-λαιοντολογίας». Το Κράτος πρέπει να βοηθήσειτους επιστήμονες πού αγωνίζονται για την διασφά-λιση του.

Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι, ό άνθρωπος εί-ναι ένα ζώο, πού πάντοτε προσπαθεί να διερευνά καινα μαθαίνει όσο το δυνατόν περισσότερα πράγματαγύρω από τον εαυτό του, όπως και για τη φύσηπού τον περιβάλλει. Αύτη ή διαπίστωση δεν είναικάτι καινούργιο. Πάντοτε ό άνθρωπος, ενσυνείδητα,το γνώριζε, μέχρι, πού ό Αριστοτέλης το διατύ-πωσε καί γραπτώς στο έργο του «Μ ε τ ά τα Φυ-σ ι κ ά » , όπου επιγραμματικά αναφέρει ότι, «Πάν-τες άνθρωποι του είδέναι ορέγονται φύσει».

Δεν είναι καθόλου παράξενο λοιπόν το ότι επί χιλιετηρίδες ό άνθρωπος με προσεκτικές παρατήσεις,μελέτες καθώς επίσης καί με την λογική του,προσ-πάθησε να εξηγήσει καί να διαλευκάνει χιλιάδες ερω-τηματικά, πού του γεννήθηκαν γύρω από της φύσητου, το φυσικό του περιβάλλον καί γενικότερα γιατο Σύμπαν πού τον περιβάλλει.

Ή προσπάθεια του αυτή πολλές φορές στέφθηκε απόεπιτυχία καί ακόμα περισσότερες από άποτυχία μεόλα αυτά ό άνθρωπος σχεδόν ποτέ δεν χία. Παρ'προσπαθεί να μάθει περισσότερα. Αλλωστε το γε-γονός αυτό είναι ένα από τα κύρια χαρακτιριστικάτου άνθρώπου, πού τον κάνουν να διαφέρει από ταάλλα έμβια όντα του πλανήτη μας. Αυτή ή προσπά-θεια, ό πόθος, ή όρεξη για να μάθει περισσότερα απότα μυστήρια του Σύμπαντος τον κάνει πραγματικάάνθρωπο.

Ενα λοιπόν από τα ερωτηματικά, πού έχουν βα-σανίσει την ερευνητική φύση του ανθρώπου, είναικαί το « Α ν ό άνθρωπος είναι μόνος του στο Σύμ-παν ή αν υπάρχουν καί άλλες μορφές ζωής ανάλογεςπρος την δική μας καί σε άλλες περιοχές του Σύμ-παντος».

Με το θέμα αυτό θα ασχοληθούμε, λοιπόν, σε μίασειρά άρθρων, θα προσπαθήσουμε με τα δεδομένατης σημερινής επιστήμης να διερευνήσουμε το θέματων πολιτισμών στο διάστημα. Θα προσπαθήσουμε,

δηλαδή, να δώσουμε μία κάποια απάντηση στο έρώ-τημα, αν υπάρχουν καί άλλοι πολιτισμοί έξω άποτην Γη μας σε μία κάποια περιοχή του διαστήματος.

Επί παραδείγματι, ό Επικούρειος Φιλόσοφος του4ου μ.Χ. αιώνος Μετρόδωρος φέρετε να διδάσκει ότι«το να θεωρούμε ότι ή Γη είναι ό μόνος κατοικήσι-μος από έμβια όντα κόσμος στο άπειρο διάστημα,είναι τόσο ανόητο, όσο καί το να υποστηρίξει κα-νείς, ότι σε ένα αγρό, σπαρμένο με κριθάρι, μόνονένα στάχυ πρόκειται να φυτρώσει».

Κατά την διάρκεια του Μεσαίωνας, όταν ήταν αρκε-τά επικίνδυνο να διαφωνήσει κανείς με το παραδε-κτό Χριστιανικό δόγμα της εποχής, πού υποστήριζεότι ή Γη μας ήταν το κέντρο του Σύμπαντος καί ότιάλλοι κόσμοι ήταν χωρίς ζωής, ό Πολωνός αστρονό-μος Κοπέρνικος (πού γιορτάσαμε πέρσυ τα 500 χρό-νια από την γέννισή του) καί οι μαθητές του έπί-στευαν το αντίθετο. Ό Κοπέρνικος με τις θεωρείεςτων αρχαίων Ελλήνων αστρονόμων καί ιδιαίτερατου Άρίσταρχου του Σάμιου, καθώς καί ύστερα απόπολυετείς δικές του παρατηρήσεις για τις κινήσεις τωνουρανίων σωμάτων, συμπέρανε ότι ή Γη μας δενήταν παρά ένας απλός πλανήτης, που μαζύ με τουςυπόλοιπους πλανήτες του ήλιακού μας συστήματοςπεριστρέφεται γύρω από τον ήλιο. Καί ότί, ό ήλιοςκατέχει την κεντρική θέση στο πλανητικό μας σύ-στημα. Παρά όλα αυτά την ανακάλυψη του αυτή δεντην έδημοσίευσε παρά λίγο πριν πεθάνει, στο κλασ-σικό πια άστρονομικόν έργο του « De RevolutionibusOrbium Coelestium» ήτοι «Περί της Περιφοράς τωνΟυρανίων Σωμάτων». Με το έργο του αυτό ό Κοπέρ-νικος, έθεσε την βάση της σύγχρονης αστρονομίας,τονίζοντας την λανθασμένη άποψη του ΓεωκεντρικοϋΣύμπαντος, καί μεταφέροντας τη γη στην πραγμα-τική της θέση.

Πάνω σ' αυτό το θέμα, ό σπουδαίος μαθητής τουΚοπέρνικου, ο μοναχός Τζωρντάνο Μπρούνο, πρόσ-

Παλιός χάρτης τουκόσμου ένδεικτικός του

πνεύματος με το οποίο

οι αρχαίοι άντιμετώπι-ζαν το σύμπαν

18

Τηλεσκόπιο, σφαίρα και άστρονομικός χάρτης. Ήέποχή του σκοταδισμού έχει περάσει.

Στήν πειραματική αυτή γυάλινη σφαίρα έγινε δυνατόνά δημιουργηθεί ή ζωή.

θέσε λίγο αργότερα μια ακόμα πιο συνταρακτική ιδέα,Κατά τον Μπρούνο, ό ήλιος μας δεν είναι μοναδι-κός. Στήν πραγματικότητα «υπάρχουν απειράριθμοιήλιοι» στο Σύμπαν. Και συνεχίζοντας ό Μπρούνοπροσθέτει την επιστημονική του γνώμη, ότι γύρωαπό τους απειράριθμους αυτούς ήλιους υπάρχουν απει-ράριθμοι πλανήτες, πού περιστρέφονται κατά τονίδιο τρόπο, πού περιστρέφονται οι γνωστοί την επο-χής εκείνης πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος.Ακόμα ό Μπρούνο έπίστευε ότι, «έμβια όντα κατοι-κούν, τους πλανήτες αυτούς», Για τις ιδέες του αυ-τές, συνελήφθη και το 1600 κατεδικάσθη ως αιρετι-κός πεθαίνοντας επάνω στην πυρά. Παρ' όλα αυτάοι ίδέες του παρέμειναν ζωντανές, για να, κεντρίζουντις ιδέες των επιστημόνων κάθε εποχής, μέχρι, σή-μερα.

Ή ιδέα αύτη ήταν τόσο λογική, ώστε, όταν μετάλίγα χρόνια ή εφεύρεση των τηλεσκοπίων άπέδείξεστους ανθρώπους, ότι οι πλανήτες δεν ήταν απλώςφωτεινά σημεία επάνω στο ουράνιο στερέωμα, αλλάουράνια σώματα παρόμοια με τη Γη μας, έγινε τηςμόδας να Θεωρείται ότι όλοι οι πλανήτες κατοικούν-ται, από ανθρωποειδή όντα.

Τον 18ον αιώνα ό αστρονόμος Γιόχαν Bode ανα-κάλυψε τη μαθηματικήν σχέση, πού από τότε φέρει τοόνομα του ως νόμος του Bode. Κατά το νόμο αυτό,κάθε πλανήτης απέχει γενικά από τον ήλιο διπλά-σια απόσταση από τον προηγούμενο του. Ακόμα όBode υποστήριξε, ότι υπήρχε ή ίδια μαθηματική ανα-λογία και για την πνευματικότητα των κατοίκων κάθεπλανήτου. Με τον τρόπο αυτό κατά τη σχέση τουBode οι κάτοικοι του πλανήτη "Αρη, του 4ου πλα-νήτη του ηλιακού μας συστήματος, ήταν διπλάσιαςπνευματικότητας από τους κατοίκους του τρίτου πλα-νήτη, της Γής μας.

Παρόμοιες ιδέες είχε και ό Γερμανός φιλόσοφοςΕμμανουήλ Κάντ, πού κατά τα τέλη του 18ου αιώ-να υπέθετε ότι οι πλανήτες, πού βρίσκονται κοντάστον ήλιο, όπως ό Έρμης και ή Αφροδίτη, κατοι-κούνται από υποανάπτυκτα όντα, πού δεν είναι υπεύ-θυνα για τις πράξεις τους. Κατά τον ίδιο τον Κάντ,οι κάτοικοι του πέμπτου πλανήτη, του Δία, ζουνσε μια κατάσταση ανώτερης ευτυχίας και τελειότητας.

Το 1877 ο Ιταλός αστρονόμος Τζιοβάνι ΒιρτζίνιοΣκιαπαρέλλι ανακοίνωσε ότι, κατά τη διάρκεια τωντηλεσκοπικών του παρατηρήσεων για τον πλανήτη"Αρη διέκρινε διάφορες σκοτεινές περιοχές, πού ήτανσυνδεδεμένες μεταξύ τους με ορισμένα σχήματα, πουέμοιαζαν με διώρυγες, Ό Σκιαπαρέλλι, όμως δενεννοούσε ότι τα ευθύγραμμα σχεδόν σχήματα, πούπαρατήρησε ήταν πράγματι διώρυγες ή κανάλια τε-χνικά, πού κατασκευάσθηκαν από λογικά όντα. Απλώς,έκανε χρήση της Ιταλικής λέξεως Canali, πού ση-μαίνει γενικά κάθε είδους ραβδώσεις τεχνικές ή καιφυσικές.

Αυτή ή επεξήγηση όμως δεν ήταν αρκετή για νααποτρέψει τον Αμερικανό διπλωμάτη Πέρσιβαλ Λό-ουελ, πού διέθετε δική του μεγάλη οικονομική ευχέ-ρεια, έτσι κατασκεύασε ένα από τα μεγαλύτερααστεροσκοπεία στην αρκετά ξηρή και σχεδόν χωρίςνεφώσεις περιοχή του Φλάγκσταφ της 'Αριζόνας, μεκύριο σκοπό να μελετήσει τον πλανήτη Αρη. Τάεπόμενα έτη, ό Λόουελ παρατήρησε εκατοντάδες διώ-ρυγες πάνω στην Άρειανή επιφάνεια, και τις θεώ-ρησε ως κατασκευάσματα ενός πολύ αναπτυγμένου πο-λιτισμού.

19

Αυτή η πίστη στην ύπαρξη λογικών όντων πάνωστον Αρη ενέπνευσε το φημισμένο Αγγλο συγγρα-φέα H.G. Wells να γράψει το μυθιστόρημα του «Όπόλεμος των κόσμων». Ραδιοφωνική διασκευή τουίδιου έργου έγινε το φθινόπωρο του 1938 από τονOrson Welles, φημισμένο και αυτόν, αλλά ηθοποιόκαι σκηνοθέτη. Ή ραδιοφωνική διασκευή του έργου,πού τη μετέδωσε ένα από τα μεγαλύτερα ραδιοφω-νικά δίκτυα της Νέας Υόρκης, ήταν τόσο πειστική,ώστε είχε σαν αποτέλεσμα να προξενηθεΐ μεγάλοςπανικός μεταξύ του πληθυσμού των ανατολικών πολι-τειών των Η Π Α. Ό κόσμος δηλαδή επίστεψε σανπραγματικό γεγονός την απόβαση των κατοίκων τουπλανήτη Αρη στη γη μας με σκοπό να τη κατα-στρέψουν και να υποδουλώσουν τον πλανήτη μας. Καιαυτά έλαβαν χώρα μόλις προ 37 ετών.

Δεν πρέπει δμως να μας κάνει εντύπωση το γεγο-νός αυτό. Ακόμα και σήμερα υπάρχει διαδομένη ήπίστη ότι ό άνθρωπος δεν είναι καθόλου μόνος τουστο Σύμπαν, ότι κάπου μέσα σ' αυτό υπάρχει ανα-πτυγμένη ζωή. Πριν προχωρήσουμε λοιπόν στην εξε-ρεύνηση μας για διαπλανητικούς πολιτισμούς, θα πρέ-

Ή βάση της ζωής: τα νουκλείνικά οξέα. Εδώ απει-κονίζεται ή αλυσίδα τον ADN, ή δεσοξυριζοβονου-κλεϊνικού οξέος.

πει να αντιληφθούμε και να καθορίσουμε, τί άκριβώςεννοούμε, όταν λέμε ότι κάπου υπάρχει ζωή. Τι δη-λαδή, εννοούμε με τη λέξη ζωή.

Γνωρίζουμε πολύ καλά, ότι τα έμβια όντα πάνωστον πλανήτη μας, είτε ανήκουν στο ζωικό είτε στοφυτικό βασίλειο, προήλθαν από μη ζωικές χημικέςενώσεις. Αυτή μας ή αντίληψη περί ζωής έγινε, γιατίή χημική ανάλυση των έμβιων σωμάτων της γηςμας αποδεικνύει ότι τα πάντα αποτελούνται από ταίδια στοιχεία, πού βρίσκουμε στο έδαφος της γης μας.Δεν υπάρχουν ειδικά ή διαφορετικά άτομα στο πρω-τόπλασμα, από τα άτομα πού αποτελούν το χώμα.Κάθε έμβιο όν αποτελείται από υδρογόνο, άνθρακα,οξυγόνο, άζωτο, φωσφόρο, ασβέστιο, καί πολλά αλλάάπλά χημικά στοιχεία. Ή καθαρή βιολογική ζωή,δηλαδή αυτή πού βρίσκουμε στο ζωικό καί φυτικόβασίλειο του πλανήτη μας είναι συνοπτικό αποτέλε-σμα χημικών ενώσεων.

'Αλλά τι συνέβη, ώστε αυτά τα ανόργανα στοι-χεία να μετατραπούν σε οργανικές ενώσεις, πού μετην πάροδο εκατομμυρίων ετών να μας δώσουν τηνπαρουσία έμβιων όντων;

Γύρω στα 1920 ό Ρώσος βιοχημικός Όπάριν, άρ-χισε να προβληματίζεται για τη χημική κατάστασηπού είχε ή Γη, όταν πρωτοεμφανίστηκε ζωή πάνωστο πλανήτη μας. Από την αρχή έγινε αντιληπτό,ότι δεν ήταν δυνατό να δημιουργηθεί ζωή πάνω στηγη μόνο από τα ανόργανα μόρια, με την σημερινήχημική κατάσταση πού έχει ή Γη. Ό κύριος λόγοςείναι ή παρουσία ενός αερίου, πού είναι απαραίτητογια να διατηρείται σήμερα σχεδόν κάθε είδους ζωής.Το αέριο αυτό είναι το οξυγόνο. Το ελεύθερο όμωςοξυγόνο της σημερινής ατμόσφαιρας μας θα οξείδωνε,θά έκαιγε δηλαδή, κάθε είδος λεπτών μοριακών συ-στημάτων, πού θα είχαν τη φιλοδοξία να αναπαρα-χθούν.

Κι εδώ φθάνουμε σ' ένα βασικό στοιχείο των έμ-βιων όντων. Το σπουδαίο χαρακτηριστικό κάθε έμβίουόντος είναι ή δυνατότητα να αναπαράγει έμβια όνταμε αλλοιωμένα χαρακτηριστικά του γένους του ταλεγόμενα MUTATIONS η ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ. Γε-νικά, όταν έμβια όντα αναπαράγουν, το άναπαρα-γόμενο όν είναι ένα ακριβές αντίγραφο του όντος,πού το αναπαράγει. Μερικές φορές όμως γίνονταικαι ορισμένα λάθη κατά την αναπαραγωγή, λάθη δη-,λαδή στην αντιγραφή, Ετσι ή αναπαραγωγή ενόςέμβιου όντος μπορεί να μας δώσει ένα αντίγραφοτου αρχικού όντος, αλλά δεν θα είναι α κ ρ ι β έ ςαντίγραφο του. Ενας οργανισμός, λοιπόν, πού έχειτη δυνατότητα να αναπαράγει με ακρίβεια αντίγραφατου έαυτού του, αντίγραφα, πού μερικές φορές έχουνλίγο αλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά του γένους τους,λέγονται έ μ β ι ο ι ο ρ γ α ν ι σ μ ο ί .

Χημικώς, δύο είδη μορίων παίζουν βασικό ρόλο,στη λειτουργία ενός ζώντος κυττάρου. Τα μόρια αυτάείναι οι πρωτείνες καί τα πυρηνικά οξέα. Οι ενώσειςαυτές είναι οργανικές ενώσεις, πού βασίζονται στοχημικό στοιχείο του άνθρακα.

Ό άνθρακας είναι ένα. από τα πια «επιδέξια»Τ μπο-ρεί να πεϊ κανείς, χημικά άτομα της Γης. "Εχει τηδυνατότητα να συνδυάζεται με άλλα άτομα άνθρακα,όπου καί με πολλά άλλα χημικά στοιχεία, καί μεμεγάλη ευκολία να σχηματίζει, μεγάλη ποικιλία όχιμόνο απλών μορίων, αλλά και των τεράστιων, πολύ-πλοκων μορίων, πού είναι απαραίτητα για τη δη-μιουργία, ζωής, όπως τη γνωρίζουμε. 'Αρκεί να σαςθυμίσω μόνο, ότι οι ενώσεις του άνθρακος υπερβαί-νουν τις 300.000, ενώ όλα τα υπόλοιπα γνωστά χη-μικά στοιχεία σχηματίζουν συνολικά μόνον 30,000περίπου χημικές ενώσεις. Οί ενώσεις του άνθρακαονομάζονται καί οργανικές ενώσεις γιατί πρώτα μελε-τήθηκαν οι ενώσεις αυτές πού προήλθαν από ζωικούςκαί φυτικούς οργανισμούς.

Οι οργανικές ένώσεες? πού ήταν το πρωτογενέςυλικό για τη δημιουργία της ζωής πάνω στον πλα-νήτη μας, δεν ήταν δυνατό να επιβιώσουν σε μιανατμόσφαιρα με ελεύθερο οξυγόνο. Πριν δισεκατομμύ-ρια χρόνια, στα αρχικά στάδια της εξελίξεως της γήςδεν υπήρχε σχεδόν καθόλου ελεύθερο οξυγόνο στηγήινη ατμόσφαιρα. Ό Όπάριν παραδέχεται ότι, τονκαιρό εκείνο το οξυγόνο ήταν ενωμένο μέχρι τις χη-μικές ενώσεις των βράχων καί του νεροΰ των ωκεα-νών. Το ελεύθερο οξυγόνο παρουσιάσθηκε στην ατμό-σφαιρα της Γης αργότερα, κυρίως σαν υποπροϊόν τηςφωτοσυνθέσεως των έμβιων όντων, πού άρχισαν ναδημιουργούνται σιγά - σιγά.

Το 1928 ό J.B.S. Haldane έδημοσίευσε ένα δοκί-μιο του γύρω από τα πρώτα στάδια της δημιουργίας

Πρωτόζωα: μονοκύτταροι οργανισμοί,

της Γης καί υποστήριξε, ότι ή ενέργεια για τη χη-μική δημιουργία της ζωής ίσως να είχε την προέ-λευση της άπό την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου.Με βάση λοιπόν τις δικές του μελέτες και την υπό-θεση του Haldane ό, Όπάριν έγραψε το κλασσικόπια βιβλίο του «Ή π ρ ο έ λ ε υ σ η τ η ς Ζωής»,Το βιβλίο αυτό πήραν ως βάση αργότερα για σχε-τική εργασία και πειράματα κυρίως στα Αμερικα-νικά επιστημονικά εργαστήρια.

Οπως υποστηρίζεται από μερικές θεωρίες, ή προέ-λευση της ζωής στη Γη άρχισε λίγο μετά τον σχη-ματισμό του πλανήτη μας, πριν 4,6 δισεκατομμύριαπερίπου χρόνια. Μια πυκνή ατμόσφαιρα χωρίς οξυ-γόνο, γεμάτη από πνιγηρά, αέρια αμμωνίας μεθανίουυδρογόνου και υδρατμών είχε περιβάλλει τη Γη μας.Οι ωκεανοί ήταν γεμάτοι με δηλητηριώδεις ενώσειςαζώτου, ενώ συνεχείς καταιγίδες και κεραυνοί έτάρα-ζαν τη Γη συνεχώς. Αυτή είναι περίπου ή εικόναπού παρουσίαζε ή Γη, όταν πριν 3 ή 4 δισ. χρόνια έκα-ναν την εμφάνιση τους στον πλανήτη μας τα πρώταζωντανά πλάσματα.

Είτε με τη βοήθεια της υπεριώδους ακτινοβολίαςτου ήλιου, είτε με την ενέργεια των ηλεκτρικών εκ-κενώσεων των κεραυνών μέσα στη ταραχώδη γήινηατμόσφαιρα, είτε με τη θερμότητα των ηφαιστείωνπού συνεχώς ήταν σε ενέργεια σε δλο το μήκος καιπλάτος του νεροϋ, του υπέρθερμου πλανήτη μας ίσωςμερικά από τα μόρια της ατμόσφαιρας να διασπάσθη-καν και ξαναενώθηκαν, σέ διαφορετικές χημικές ενώ-σεις. Με τις βροχές, πού ακολούθησαν τα μόρια αυ-τά παρασύρθηκαν στους ωκεανούς. Μέσα στους ωκεα-νούς μετά από εκατομμύρια χρόνια οι χημικές αντι-δράσεις συνεχίσθηκαν και σχηματίσθηκαν ορισμέναα μ ι ν ο ξ έ α πού αποτελούν τις οργανικές ενώ-σεις και τα δομικά υλικά των πρωτεϊνών δηλαδήαυτής της ίδιας της ζωής.

Με συνεχιζόμενες τις χημικές αντιδράσεις μέσαστην οργανική «σούπα» των προαιώνιων ωκεανώνέσχηματίσθηκαν τα απαραίτητα χημικά συστατικά τωνπ υ ρ η ν ο ξ έ ω ν , ή βάση κάθε εκδηλώσεως τηςζωής. Τα πυρηνοξέα είναι εκείνα τα πολύπλοκα μό-ρια των λευκοματούχων ουσιών, πού βρίσκονται στουςπυρήνες των κυττάρων όλων των ζωντανών οργανι-

σμών, και σχηματίζονται από την ένωση διαφόρωνειδών αζωτούχων ουσιών των αμινοξέων με άλλεςουσίες, κυρίως φωσφορικά άλατα και υδατάνθρακες.

"Ολες αυτές οι ουσίες μπορούν να σχηματισθούν μό-νο σε συνθήκες ελλείψεως οξυγόνου και σε ατμόσφαιρααζωτούχων αερίων όπως ή αμμωνία. Για την ένωσητους απαιτείται θερμότητα και ενέργεια πού όπωςανάφερα, ·ϊήν πήραν είτε από τον ήλιο είτε απότους κεραυνούς εΐτε άπο τα ηφαίστεια εϊτε τέλοςαπό ένα συνδυασμό όλων αυτών των πηγών ενερ-γείας καί θερμότητας.

Τέλος, με το πέρασμα εκατομμυρίων χρόνων καίμετά από άπειρες χημικές αντιδράσεις έδημιουργή-θηκε ένα μακρύ μόριο με μια καταπληκτική ικανό-τητα: την ικανότητα της αναπαραγωγής. Το πιο πι-θανό είναι ότι, το μόριο αυτό είχε τη δυνατότητα ναδιασπάται σε πολλά κομμάτια και κάθε κομμάτι ναπροσελκύει «λλα χημικά στοιχεία ή μόρια πού μετη σειρά τους μετατρέπονταν σε ακριβές αντίγραφοτου αρχικού μορίου. Με την εμφάνιση όμως των πρω-τογεννητικών αυτών μορίων, ή βιολογική εξέλιξη είχεπια μπει στο δρόμο της αναπτύξεως της.

Για το σχηματισμό όμως των πρώτων ζωντανώνπυρηνοξέων έπρεπε οί χημίκές αντιδράσεις να γίνουνκατά μια ορισμένη σειρά, για να δημιουργηθούν ταπολύπλοκα εκείνα χημικά συστατικά, πού είναι οίφορείς της ζωής. Μερικοί επιστήμονες θεωρούν ότιμία παρόμοια σειρά εκατομμυρίων ενώσεων είναι κάτιπολύ απίθανο να συμβεί. Ό καθηγητής της ΧημείαςΜάνφρεντ Αϊγκεν θεωρεί πώς ή τυχαία δημιουργίατης ζωής είναι κάτι το τόσο απίθανο, ώστε να απο-τελεί πραγματικό θαύμα. Την ίδια άποψη υποστηρί-ζει στο βιβλίο του «Σ ύ μ π τ ω σ η ή Α ν α γ -κ α ι ό τ η τ α» και ό Γάλλος βιολόγος Ζακ Μονό.Ό Γερμανός συνάδελφος του Ράϊνχαρντ Καπλάν θεω-ρεί τη δημιουργία της ζωής πάνω στη Γη σαν έναφαινόμενο τόσο απίθανο, ώστε κατά πασά πιθανό-τητα, παρόμοια σύμπτωση να θεωρείται μοναδική σ'ολόκληρο το Σύμπαν καί να είναι αδύνατο να επανα-ληφθεί για μια έστω ακόμα φορά.

Ενα, άλλο πρωτόζωο.

21

Φάση της κοσμογονίας,

που θυμίζει κόλασή του

Δάντη. Στοιχεία της φύ-

σεως στο στάδιο της εκ-

δηλώσεώς τους.

Και όμως. Με ένα κλασσικό πείραμα, που έκανετο 1953 στο ΙΙανεπιστήμιο του Σικάγου ό ερευνητήςΣτάνλεϋ Μίλερ, απέδειξε ότι, δεν είναι και τόσο απί-θανο ή ζωή να εξελίχθηκε από την σύνθεση ανόργα-νων ενώσεων. Ό Μίλερ ακολούθησε στο πείραμα πουέκανε μια πειραματική σειρά, πού είχε προτείνει θεω-ρητικώς ό χημικός Χάρολντ Γιούρι, βραβείον Νόμ-πελ. Μέσα σε ένα αεροστεγές δοχείο ό Μίλερ συγκέν-τρωσε διάφορες ποσότητες άπό τα αέρια, αμμωνία,μεθάνιο, υδρατμούς και υδρογόνο, πού όπως αναφέ-ραμε, θεωρούνται ότι αποτελούσαν τα συστατικά τηςατμόσφαιρας της Γης πριν ή 4 δισεκατομμύρια χρό-νια. Μέσα σ' αυτά τα αέρια ό Μίλλερ έξεκκένωσεηλεκτρικούς σπινθήρες, πού είχαν τη θέση των πρα-γματικών κεραυνών. Αποτέλεσμα των ηλεκτρικώνβομβαρδισμών ήταν ή δημιουργία αμινοξέων καιάλλων οργανικών ενώσεων, πού, όπως είπαμε, απο-τελούν την πρώτη ύλη της ζωής.

'Από τότε άλλοι ερευνητές επανέλαβαν το πείραματου Μίλλερ και αντί εκκενώσεων ηλεκτρικών σπιν-θήρων χρησιμοποίησαν διαφορετικές πηγές ενεργείας,όπως υπεριώδεις ακτίνες, θερμικές λάμπες, ακόμακαι ταραχώδη κύματα κρούσεως. Ό Φίλιπ Αμπελ-σον, στην Ουάσιγκτον, πρόσθεσε στο πείραμα καιδιαφορετικές ατμοσφαιρικές συνθέσεις. Χρησιμοποίη-σε δηλαδή διοξείδιο και μονοξείδιο του άνθρακα αντίγια μεθάνιο μια και τα πρώτα ηφαίστεια στη Γηπαρείχαν τα αέρια αυτά σε αφθονία στην πρωτόγονηγήινη ατμόσφαιρα. Αλλοι αντικατέστησαν την αμμω-νία, πού χρησιμοποίησε στο πείραμα του ό Μίλλερ,με άζωτο. Το αποτέλεσμα ήταν πάλι ή εμφάνιση όλωντων αμινοξέων και μερικών απλών πρωτεϊνών.

Ενα ακόμα γιγάντιο βήμα έγινε, όταν ό χημικόςΣίντεϋ Φόξ επέτυχε να συνδέσει με τεχνικά μέσασύνθετα αμινοξέα σε ορισμένες πολύπλοκες ενώσεις,πού ονομάζει «πρωτεϊνοειδή». Πρόκειται για μικρο-σκοπικά κομμάτια πρωτεϊνών, πού έχουν την τάσηνα σχηματίζουν μόνα τους σφαιρίδια σε μέγεθος βα-κτηρίων.

22

Σ' ένα άλλο δραματικό πείραμα στο Πανεπιστήμιοοι Κύριλ Ποναμπερούμα και Χουάν Ορο, απέδει-ξαν ότι είναι επίσης δυνατόν, στην πειραματική ανα-παράσταση των συνθηκών πού επικρατούσαν πάνωστη νεαρή ακόμα Γη, να σχηματισθούν αρκετές άπότις χημικές πρώτες ύλες των πυρηνοξέων.

Τα πειραματικά αυτά δεδομένα όμως δεν είναι οιμόνες ενδείξεις, ότι ή ζωή πάνω στη Γη δεν είναικάτι το μοναδικό και απίθανο. Άπο πολλές παρατη-ρήσεις και ενδείξεις φαίνεται ότι παρόμοιες χημικέςενώσεις και αντιδράσεις συμβαίνουν και στο διάστημα.Άπο τις χιλιάδες μετεωρίτες, πού βομβαρδίζουν τηγη μας κάθε χρόνο. 20% περίπου περιέχουν οργανι-κές ή πλούσιες σε άνθρακα ενώσεις. Σέ ορισμένεςμάλιστα περιπτώσεις μερικοί ερευνητές υποστήριξανότι οι μετεωρίτες αυτοί, πού ονομάζονται ά ν θ ρ α-κ ώ δ ε ι ς χ ο ν δ ρ ί τ ε ς, περιείχαν αμινοξέα και

Στήν πυρακτωμένη σφαίρα συντελούνται διάφορεςχημικές ενώσεις. Από τον ηλεκτρισμό των κεραυ-νών δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για την δη-μιουργία των χημικών εκείνων ενώσεων που οδήγη-σav στην ζωή.

Και έγένετο Φως! Ή γήινη σφαίρα έχει μπει στοστάδιο πού παρουσιάζεται ή πρώτη μορφή ζωής. Ήατμόσφαιρα είναι ήπια και τα νερά των ωκεανώνείναι γεμάτα από τους πρώτους κατοίκους τους. Μο-νοκύτταροι οργανισμοί πού τείνουν να τελειοποιηθούνκαι να εξελιχθούν για να οδηγήσουν στον άνθρωπο.

απολιθωμένα υπολείμματα μικροσκοπικής έξωγήινηςζωής. Παρ" όλα αυτά οι περισσότεροι επιστήμονεςυποστηρίζουν ότι, στις περιπτώσεις αυτές, τα αμι-νοξέα και τα απολιθώματα τα έλαβαν από την ατμό-σφαιρα της γης, οι πορώδεις μετεωρίτες είτε κατάτην πτώση τους μέσα στη γήινη ατμόσφαιρα είτεαργότερα μέσα στο εργαστήριο.

Και όμως, πριν τρία περίπου χρόνια ό Κύριλ Πο-ναμπερούμα, μέσα σε ένα νέο μετεωρίτη, πού έπεσεστην Αυστραλία, ανακάλυψε 17 διαφορετικά αμινοξέαπού προέρχονταν από το διάστημα. Οι αποδείξεις, πούπαρουσίασε ό Ποναμπερούμα, ήταν τόσο άδιάψευ-τες, ώστε και ό πιο αδιάφορος έρευνητής να μη μπο-ρεί να τις αποδεχθεί. Αποδείχθηκε ακόμα Οτι τααμινοξέα αυτά ήταν αδύνατο να προέρχονται από γήι-να αμινοξέα, λόγω της διαφορετικής τους διαμορφώ-σεως.

Οι αποδείξεις, ότι οι βασικές χημικές ενώσεις τηςζωής μπορούν να άνευρεθοϋν και έξω από τό ήλιακόμας σύστημα αυξάνονται καθημερινώς. Το 1968 μίαομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο της Καλ-λιφόρνιας στο Μπέρκλεϋ έστρεψαν ένα ισχυρό ρα-διοτηλεσκόπιο προς το κέντρο του Γαλαξία μας. Γιαπρώτη φορά λοιπόν, ολοκληρωμένα, χημικώς, στα-θερά μόρια αμμωνίας είχαν ανακαλυφθεί στα περι-στρεφώμενα νέφη αερίων, πού κατέχουν τις απέραν-τες περιοχές μεταξύ των αστέρων. Ή ανακάλυψηαυτή έγινε με την λήψη άρισμένων εκπομπών πούέλαβε το ραδιοτηλεσκόπιο από τα μόρια της αμμω-νίας. Βλέπετε ότι, όταν διάφορα μόρια βομβαρδίζον-ται από ακτινοβολίες, εκπέμπουν χαρακτηριστικά σή-ματα, πού ε ί ν α ι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν σαν έναείδος δακτυλικών αποτυπωμάτων για την αναγνώρισήτους.

Από τότε και μετά την πρώτη αύτη ανακάλυψηέχουμε συγκεκριμένες παρατηρήσεις ότι υπάρχουν στοδιάστημα και άλλα μόρια, όπως μορίων φορμαλδευ-δης. Τέτοιες οργανικές ενώσεις ή και περισσότεροσύνθετες ουσίες άκεταλδεΰδης, μεθυλεμείνης και θειο-φορμαλδεύδης, ανακαλύφθηκαν περί τα τέλη του περα-σμένου έτους από μια ομάδα Αυστραλών ραδιοαστρο-νόμων. Οι επιστήμονες αυτοί, πού ανήκουν στον Αύ-στραλιακό 'Οργανισμό Επιστημονικών και Βιομηχα-νικών ερευνών, εντόπισαν τις ενώσεις αυτές στο νε-

φέλωμα του 'Ωρίωνα, στον αστερισμό του Τοξότηκαι σε άλλες περιοχές του διαστήματος, Οπως λέειένας από τους πιο γνωστούς πλανκτολόγους του ΚάρλΣαγκάν: «Οι πρώτες ΰλες της ζωής είναι διάσπαρτεςσ' ολόκληρο το Σύμπαν».

'Αλλά γιά τη δημιουργία της ζωής δεν είναι αρκετήή ύπαρξη των πρώτων υλών της ζωής. Χρειάζεταιακόμα και ή ύπαρξη ενός προσφερόμενου» πλανήτηφορέως, πού πάνω του να υπάρχουν ορισμένες άναγ-γαίες προϋποθέσεις, ώστε να δημιουργηθεί ζωή.Ποιες όμως είναι αυτές οι αναγκαίες προϋποθέσειςγια τη δημιουργία της ζωής;

'Αναφέραμε πιο πάνω την αναγκαία ύπαρξη ατμό-σφαιρας χωρίς να υπάρχει ελεύθερο οξυγόνο μέσα σ'αυτήν.

'Ένα ακόμα κρίσιμος για τη δημιουργία και συντή-ρηση της ζωής είναι και ή ύπαρξη νερού σε υγρήκατάσταση, γιατί μέσα σ' αυτό είναι δυνατή ή διά-λυση διαφόρων χημικών ουσιών, και ή δημιουργίαδιαφόρων χημικών αντιδράσεων. 70% περίπου τουανθρώπινου σώματος αποτελείται από νερό. Αν τονερό αυτό επάγωνε ή έβραζε, θά έχει σαν επακό-λουθο τον ακαριαίο θάνατο του σώματος.

Ή Θερμοκρασία λοιπόν είναι και αύτή ένα ακόμα.κρίσιμο συστατικό της ζωής, όπως τη γνωρίζουμε, Ηθερμοκρασία δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ υψηλή,γιατί διασπώνται τα μόρια, αλλά ούτε και πολύ χα-μηλή, γιατί τότε δεν υπάρχει ανάπτυξη, ούτε αλλα-γή. Ή θερμοκρασία πρέπει να παραμένει μεταξύ 0και 100 βαθμών Κελσίου για να μπορούμε να επι-ζήσουμε.

Με τα βασικά αυτά στοιχεία λοιπόν θα προσπαθή-σουμε στην συνέχεια των άρθρων μας να εξερευνή-σουμε την δυνατότητα υπάρξεως ή μη ζωής στουςάλλους πλανήτες του ήλιακού μας συστήματος καιπέραν από αυτό, στα όρια του Σύμπαντος.

Τοπίο από κάποιον πολιτισμό, κάπου στο σύμπαν.Ό άνθρωπος δεv είναι ή κορωνίδα της Δημιαυργίας.Ισως όμως είναι το μέτρο της Δημιουργίας, Οι μελ-

λοντικοί αστροναύτες θα συναντήσουν άραγε παρό-μοιες εικόνες;

πολεμιστές ήξεραν τ' αποτελέσματααύτού του όπλου θα έπρεπε να έβγα-ζαν την Θωράκιση τους από πρίν,θα πηδούσαν στον ποταμό για ναξεπλυθούν. Θα έπλεναν ακόμα κάθετι πού θα είχαν έλθει σε επαφή μα-ζύ του. Το πλύσιμο δεν γινόταν χω-ρίς λόγο γιατί όπως εξηγεί ό ποιη-τής το όπλο εκείνο έκανε τα μαλλιάκαι τα νύχια να πέφτουν και κάθεάνθρωπος γινόταν χλωμός και αδύ-νατος.

Ένα άλλο μήνυμα της Μαχαβα-ράτα δεν μπορεί να μη μας βάλει σεσκέψη. Περιγράφει τα αποτελέσμα-τα ενός τρομακτικού όπλου πούχρησιμοποιήθηκε άπο τους «θεούς»Έμοιαζε, γράφει, σαν τα στοιχείατης φύσεως να είχαν άποδεσμευθεί.Κεραυνοβολημένος από τη φοβερήθερμότητα των όπλων, ό κόσμος πα-ραπατούσε από τον πυρετό. Το νε-ρό έβραζε. Τα ζώα ψοφούσαν. Ταδένδρα έπεφταν το ένα μετά το άλλο,όπως ακριβώς γίνεται όταν πιάνειπυρκαγιά στο δάσος. «Οί ελέφαντεςμούγκριζαν φοβερά και έπεφταν νε-κροί στη γη σε μεγάλη έκταση. Ά-λογα και πολεμικά άρματα καίγον-ταν κατά χιλιάδες. "Υστερα, έπεσεβαθειά σιωπή. Οί άνεμοι άρχισαννα φυσούν και ή ατμόσφαιρα ξεκα-θάρισε. Το θέαμα ήταν τρομακτικό.Τα πτώματα ήταν κομματιασμένααπό τη φοβερή θερμότητα και δενέμοιαζαν πια με ανθρώπινα πλάσμα-τα. Ποτέ άλλοτε δεν είχαμε ξαναδείτόσο φονικό όπλο».

Πιο κάτω ό ποιητής μας λέει ότι,όσοι γλύτωναν, έπλεναν το σώματους και τον οπλισμό τους, γιατίτο κάθε τι είχε μολυνθεί από τηνθανάσιμη ανάσα των Θεών.

Οί Θεοί από το διάστημα

Όπου και αν ερευνήσεις στα αρ-χαία γραπτά του κόσμου, θα συναν-τήσεις συχνά την ίδια ιστορία γιαΘεούς, πού ήλθαν από τον ουρανόμέσα σε αστραφτερά άρματα, οπλι-σμένους με τρομακτικά όπλα. Σέπολλά κείμενα διαβάζεις, ότι οι θεοίαυτοί ήθελαν να φέρουν κάποιο βα-θμό πολιτισμού στους μισοβάρβα-ρους, να κάνουν την ανθρώπινη φυλήκαλύτερη και να θέλουν να κρατή-σουν στη ζωή τους καλύτερους απότους ανθρώπους εξοντώνοντας με ταφοβερά τους όπλα εκείνους πού «δενκατόρθωναν να βελτιωθούν» ή πούαποτελούσαν κίνδυνο για την πρόο-δο. Όλα τα κείμενα, πού ανέφερα,συντάχθηκαν χιλιάδες χρόνια πρίναπό τη χρονολογία πού ζούμε. Οί

συγγραφείς τους έζησαν σε διαφο-ρετικές ηπείρους και άνηκαν σε δια-φορετικούς πολιτισμούς και θρη-σκείες. Παρ' όλα αυτά όμως, οι πα-ραδόσεις πού μας διηγούνται έ-χουν θέμα κεντρικό την ίδια Ιστο-ρία σχεδόν, αν και προέρχονται απόόλα τα μέρη του κόσμου και απόαναρίθμητες πηγές. Είναι δυνατόνλοιπόν όλοι αυτοί οι συγγραφείς ναείχαν την ίδια φαντασία; Είναι αδύ-νατο να πιστέψει κανείς ότι, εντε-λώς τυχαία και χωρίς καμμιά βάσηή Μαχαβαράτα, ή Βίβλος, το έποςτου Γιλγαμές, τα κείμενα των Έσκι-μώων, των Έρυθροδέρμων, τωνΣκανδιναβών, των Θιβετανών καιπάρα πολλές άλλες πηγές, να πε-ριγράφουν όλες τις ίδιες ιστορίες γιαιπτάμενους θεούς, παράξενα ουρά-νια οχήματα και φοβερές καταστρο-φές πού συνδέονται με τις εμφανί-σεις αυτές. Δεν είναι δυνατόν να δια-δόθηκαν οι ίδιες ιδέες σε όλο τονκόσμο. Τα σχεδόν ομοιόμορφα κεί-μενα μπορεί να πηγάζουν μόνο απόγεγονότα, δηλαδή μόνο από προϊ-στορικά γεγονότα. Περιγράφουν ο,τιπράγματι είδαν οι συγγραφείς τους.Άλλα ας πούμε στην Αίγυπτο: Πώςμπόρεσε να αναπτυχθεί ένας, τόσουψηλός πολιτισμός τόσο νωρίς;Ποιος έδωσε στους Αιγυπτίους μιατόσο απίστευτη γνώση των μαθημα-τικών και έτοιμη γραφή;

Αν δεχθούμε παθητικά τις αντι-λήψεις των ειδικών αιγυπτιολόγων,ή αρχαία Αίγυπτος εμφανίζεταιμπροστά μας σαν ένας φανταστικόςέτοιμος πολιτισμός. Μεγάλες πό-λεις και πελώριοι ναοί, κολοσσιαίααγάλματα, λαμπροί δρόμοι, πού πε-ριβάλλονται από μεγαλόπρεπα γλυ-πτά, τέλεια αποχετευτικά συστήμα-τα, πολυτελείς τάφους σκαλισμέ-νους σε βράχους, πυραμίδες με τερά-στιες διαστάσεις όλα αυτά και πολ-λά άλλα ξεπήδησαν από το έδαφος;Θα ήταν πραγματικά θαύμα για μιαχώρα χωρίς γνωστή προϊστορία ναφανερωθεί ξαφνικά με τόσα επιτεύ-γματα. 'Αλλά είναι γνωστό, ότι ήαρχαία Αίγυπτος πίστευε σε μια η-λιακή θρησκεία. Ό ηλιακός τηςθεός, ό Ρα, ταξίδευε στους ουρα-νούς μέσα σε «πλοίο».

Κείμενα πού βρέθηκαν στις πυρα-μίδες του Παλαιού Βασιλείου, περι-γράφουν με ζωντάνια τα ουράνια τα-ξίδια του Φαραώ, πού ασφαλώς έγί-νονταν με την βοήθεια των θεώνκαι των «πλοίων» τους. Έτσι οιθεοί και βασιλιάδες, των Αιγυπτίων,καταγίνονταν καί με πτήσεις . . .

Ας δούμε όμως τώρα τις ίδιεςτις πυραμίδες . . .

Ή «αινιγματική» Σφίγγα και πί-σω της ή Μεγάλη Πυραμίδα.

Είναι άραγε τυχαίο ότι το ύψοςτης πυραμίδας του Χέοπος, όταντο πολλαπλασιάσουμε επί χίλια εκα-τομμύρια, μας δίνει κατά προσέγγι-ση την απόσταση μεταξύ Γης-'Η-λίου; Δηλαδή 149.892.118 χιλ.;

Μπορούμε να εξηγήσουμε το γε-γονός ότι βρέθηκαν υπολογισμοί γιατο βάρος της Γης και ότι το βρα-χώδες έδαφος, επάνω στο όποιουψώθηκε ή πυραμίδα, είχε ισοπε-δωθεί τόσο προσεκτικά και έπιμε-λειμένα; Δεν υπάρχει καμμιά ένδει-ξη πού να εξηγεί γιατί ό ΦαραώΧέωψ διάλεξε αυτό το βραχώδεςέδαφος στην έρημο για να κτίσειτην πυραμίδα του. Θάλεγε κανείς-πώς οι θεοί έπαιξαν το ρόλο τουςεδώ, έστω και μέσω του ιερατείου.Γιατί ή πυραμίδα όχι, μόνο διαιρείηπείρους και ωκεανούς σε δύο ίσαμέρη, αλλά κείται και στο κέντροβάρους των ηπείρων.

Εγκάρσια τομή της Μεγάλης Πυ-ραμίδας (του Χέοπος). Ή «αίθου-σα του βασιλέως» συμπίπτει μετο κέντρο τον κύκλου, τον οποίονη περιφέρεια διέρχεται από τιςτρεις κορυφές του τριγώνου.

25

Τέλεια τεχνική

Αν τα γεγονότα πού αναφέρον-ται εδώ δεν είναι τυχαία — και φαί-νεται πάρα πολύ δύσκολο να πιστέ-ψουμε πώς είναι τυχαία —, τότε ήεκλογή της θέσεως για το χτίσιμοτης πυραμίδας πρέπει να έγινε απόόντα, πού έγνώριζαν κάθε τι σχε-τικά με το σφαιρικό σχήμα της Γηςκαι την κατανομή ηπείρων και θα-λασσών. Πραγματικά, ή μεγάλη Πυ-ραμίδα είναι ή ορατή μαρτυρία μιαςτεχνικής, πού δεν κατανοήθηκε. Σή-μερα κανείς αρχιτέκτονας δεν θα μπο-ρούσε να χτίσει ένα πανομοιότυποσαν την Πυραμίδα του Χέοπος, έστωκαι αν είχε στη διάθεση του όλατα σύγχρονα τεχνικά μέσα. Δύοεκατομμύρια πεντακόσιες χιλιάδεςγιγαντιαίοι ογκόλιθοι έξορύχθηκαναπό τα λατομεία, πελεκήθηκαν, με-ταφέρθηκαν και συναρμολογήθηκανμε απίστευτη ακρίβεια στη θέση τηςανεγέρσεως. Και μέσα βαθειά κατα-σκευάσθηκαν τέλειες στοές με έγ-χρωμους τοίχους. Αν οι φιλόπονοιεργάτες είχαν επιτύχει την άξαιρε-τική απόδοση να τοποθετούν καθη-μερινώς τον ένα πάνω στον άλλο,δεκάδες ογκολίθους 12 τόννους βά-ρος τον καθένα για να συναρμολο-γήσουν τα 2.1/2 εκατομμύρια τωνογκολίθων σε μια μεγαλοπρεπή πυ-ραμίδα, θα έχρειάζονταν 654 χρό-νια.

Ποιος μπορεί να είναι τόσο αφε-λής για να πιστέψει ότι ή πυραμίδαδεν ήταν τίποτα άλλο παρά τάφοςενός εκκεντρικού βασιλιά, πού δενθα ζούσε, φυσικά, επί 654 χρόνια;Και τώρα ας δούμε ένα άλλο μυστή-ριο του παρελθόντος . . .

Οι θεοί, οί αστροναύτες από άλ-λους κόσμους, πολύ πιο προοδευμέ-νοι άπο το δικό μας κόσμο, γνώρι-ζαν το μυστικό να διατηρούν «τρά-πεζα σωμάτων» όπως σήμερα τα(δικά μας νοσοκομεία, διατηρούν τρά-πεζες οστών ή τράπεζες αίματος.Έγνώριζαν το μυστικό να διατη-ρούν το νεκρό ανθρώπινο σώμα, ώ-στε να επανέλθει στη ζωή υστέρααπό πολλά χρόνια. Τα ερωτήματααυτά δημιουργούνται από το αίνι-γμα πού παρουσιάζουν οι μούμιεςκαι οί τάφοι πού βρέθηκαν στην Αί-γυπτο και σε πολλά άλλα μέρη τουκόσμου. Υπάρχει κάθε λόγος να υ-ποθέσουμε, ότι ό προϊστορικός άν-θρωπος έπίστευε σε μια πραγματικήσωματική επιστροφή, σε μια νέαζωή και όχι απλώς σε μια πνευμα-νική ζωή. Σχέδια και Θρύλοι δεί-χνουν ότι, οι Θεοί ύπόσχονταν ότι θαεπέστρεφαν κάποτε από τα αστέρια

26

για να ξαναφέρουν σε μια νέα ζωήτα καλοδιατηρημένα σώματα.. Ναπώς μπορεί να εξηγηθεί ή τόσοφροντισμένη μουμιοποίηση των πτω-μάτων και ή τοποθέτηση τους σε νε-κρικούς θαλάμους και όχι σε τά-φους.

'Αλλά ποιος έβαλε την ιδέα γιατην σωματική ανάσταση στα μυαλάτου ειδωλολατρών; Και από πού ξε-κίνησε ή πρώτη τολμηρή ιδέα, ότιτα κύτταρα του σώματος έπρεπενα διατηρηθούν, ώστε το σώμα,φυλασσόμενο σε ασφαλές μέρος, ναμπορεί να ξυπνήσει σε μια νέα ζωήύστερα από χιλιάδες χρόνια;

Μία βιολογική ανακάλυψη

Τον Μάρτιο του 1963, βιολόγοιτου Πανεπιστημίου της 'Οκλαχό-μα αποκάλυψαν ότι τα κύτταρα τουδέρματος της Αιγύπτιας πριγκίπισ-σας Μήνης μπορούσαν να επανέλ-θουν στη ζωή. Και ή πριγκίπισσαείχε πεθάνει πριν χιλιάδες χρόνια.Οί 'Αμερικανοί — και αυτό δεν εί-ναι απόρρητο, ασχολούνται σοβα-ρώς, παράλληλα με το διαστημικότους πρόγραμμα, και με το πρόβλη-μα πώς είναι δυνατό να «καταψύ-χουν» αστροναύτες του μέλλοντοςγια τα μακρινά τους ταξίδια σε αστέ-ρες πολύ μακρινούς. Μήπως οί μα-κρινοί — προϊστορικοί ταξιδιώτεςτου διαστήματος έγνώριζαν αυτότον τρόπο, πού πρέπει και εμείς ναανακτήσουμε; Μήπως άγνωστες διά-νοιες γνώριζαν από τότε πώς να χει-ρίζονται τα σώματα, ώστε να μπο-ρούν αυτά να επανέλθουν στη ζωήύστερα από χιλιάδες χρόνια;

Έχουμε διαβάσει για ηλικίες Σου-μερίων βασιλέων και βιβλικών μορ-φών πού είναι αδύνατες από βιολο-γική άποψη. Μήπως αυτός είναι έ-νας υπαινιγμός για τις απίστευτεςαυτές ηλικίες, να υποθέσουμε ότι οιάνθρωποι εκείνοι είχαν μουμιοποιη-θεί ή είχαν τεθεί σε κατάψυξη;

Αν δεχτούμε αυτή την θεωρία,τότε οί άγνωστοι ταξιδιώτες τουΔιαστήματος θα πρέπει να είχαν«καταψύξει» μεγάλες προσωπικό-τητες στην αρχαιότητα — τις βύθι-σαν σε μακρύ τεχνητό ύπνο, όπωςξαναγυρίσουν στη ζωή. 'Αδύνατο;Γελείο; Εκείνοι πού προβάλλουντις πιο ανόητες αντιρρήσεις, είναιαυτοί πού νομίζουν ότι υπόκεινταιαπολύτως και άμειλίκτως στους νό-μους της φύσεως. Άλλά μήπως ήίδια ή φύση δεν παρουσιάζει λαμπράπαραδείγματα χειμερίας νάρκης καιάφυπνίσεως;

Υπάρχουν είδη ψαριών, πού ότανκαταψύχθηκαν νεκρώθηκαν όταν ό-μως θερμάνθηκε το περιβάλλον τουςζωήρεψαν και ξανάρχισαν να κολυμ-πούν σαν να μην είχε συμβεί τί-ποτα,

Άνθη, νύμφες και σκουλήκια, όχιμόνον πέφτονν σε χειμερία νάρκηάλλά την άνοιξη, εμφανίζονται μεκαινούργια φορεσιά,

Και ή μόδα του 20ού αιώνα

Στήν αυλή ενός ναού στο Δελχίυπάρχει μία στήλη από θερμοσυγ-κολλημένα κομμάτια από σίδηρο.Αύτη ή στήλη έχει μείνει εκτεθειμέ-νη σε όλες τις μετεωρολογικές συν-θήκες πάνω από 4.000 χρόνια χω-ρίς να παρουσιάζει ίχνος σκουριάς.Δεν επηρεάζεται από το θειάφι καιτο φώσφορο. Εδώ έχουμε να κά-νουμε με άγνωστο κράμα, γιατί δενπρόκειται για προϊστορικά σίδερα.Ό σίδηρος διαβρώνεται και εξαφα-νίζεται. Προϊστορικοί λίθοι στο Λυσ-σάκ κοντά στο Πουτού, στη Γαλλία,αποτελούν ένα πολύ ενδιαφέρον εύ-ρημα. Δείχνουν σκίτσα, ανθρώπωνπού είναι ντυμένοι σύμφωνα με τηνσημερινή μόδα, καπέλλα, σακκάκιακαι παντελόνια σορτ. 'Ποιος σκάλι-σε τους λίθους; Ποιος μπορεί ναφαντασθεί ένα άνθρωπο των σπη-λαίων ντυμένο με δέρματα ζώων, νασχεδιάζει στο τοίχο ανθρώπους του20ού αιώνα; Μερικές θαυμάσιες ζω-γραφιές της Λίθινης Εποχής βρέ-θηκαν, το 1940, στο σπήλαιο τουΛασκώ, στη Νότια Γαλλία. Είναιτόσο ζωντανές και ανέπαφες, σαννα έγιναν χθες. Αν οί άνθρωποι τωνσπηλαίων της λίθινης εποχής ήταντόσο πρωτόγονοι και άγριοι, δεν θαμπορούσαν να ζωγραφίζουν τόσοθαυμάσιους πίνακες, στους τοίχουςτων σπηλαίων τους. Στήν οροσειράΣούμπις, στη δυτική ακτή της Βόρ-νεο, ανακαλύφθηκε ένα συγκρότημααπό σπήλαια, πού είχαν σκαφθείκλιμακωτά. Έκεί μέσα βρέθηκανυφάσματα τόσο λεπτοϋφασμένα, πούείναι αδύνατο να φαντασθεί κανείςότι ήταν έργα αγρίων. Ερωτηματι-κά, πάρα πολλά ερωτηματικά...

Οί πρώτες αμφιβολίες αρχίζουννα δημιουργούνται στην ορθόδοξηιστορία, αλλά εκείνο πού χρειάζε-ται να κάνουμε, είναι να ανοίξουμεένα δρόμο μέσα στο πυκνό και σκο-τεινό δάσος του παρελθόντος,

Είμαστε οί επιζήσαντες Άρειανοί;

Αν ή άποψη, πού υποστηρίζουνοί επιστήμονες στην Ανατολή και

στη Δύση, ότι ό Άρης δηλαδή μπο-ρεί να είχε κάποτε ένα εξελιγμένοπολιτισμό, είναι σωστή, τότε δη-μιουργείται το ερώτημα, γιατί θαέχει πάψει να υπάρχει σήμερα αυτόςό πολιτισμός; Μήπως οι διάνοιεςτου Άρη αναγκάστηκαν να αναζη-τήσουν ένα νέο περιβάλλον; Μήπωςό πλανήτης τους, πού άρχιζε να χά-νει συνεχώς περισσότερο οξυγόνο,τους ανάγκασε να αναζητήσουν νέαεδάφη για την εγκατάσταση τους;Μήπως ή κατάπτωση του πολιτι-σμού τους προήλθε από κάποια κο-σμική καταστροφή; Μήπως μερικοίαπό τους κατοίκους του Άρη. κα-τόρθωσαν να διαφύγουν σε κάποιογειτονικό τους πλανήτη; Άν ή κο-σμική καταστροφή είναι ό πιθανόςλόγος της εξαφανίσεως ενός τέτοιουπολιτισμού, αυτό θα ενίσχυε τη θεω-ρία μου περισσότερο, ότι ή Γη δέ-χτηκε επισκέπτες από το διάστημασε ένα πολύ μακρινό παρελθόν. Ήάποψη πώς μια ομάδα άρειανών γι-γάντων κατέφυγε στη Γη, όπου καιέθεμελίωσε το νέο πολιτισμό του«άνθρώπου του έμφρονος», διαπαι-δαγωγώντας τα μισονοήμονα όντα,πού ζούσαν εδώ φαίνεται να είναιδυνατή. Άφού ή βαρύτητα πάνωστον Άρη δεν είναι ή ίδια με τηνβαρύτητα πάνω στη Γη, μπορούμενα δεχτούμε ότι, οι Άρειανοί ήταν

άνθρωποι βαρύτεροι και ψηλότεροιαπό τους γήινους. Άν δεχθούμε αυ-τή την άποψη, θά πρέπει να πιστέ-ψουμε ότι, γίγαντες, πού ήλθαν απότα αστέρια, μπορούσαν να κινήσουντεράστιους ογκόλιθους. Άλλα νομί-ζω ότι ό μητρικός τους πλανήτηςθά έπρεπε μάλλον να έχει πεδίον βα-ρύτητος πολύ ίσχυρότερον από τοπεδίο βαρύτητας της Γης, για ναέχουν στη γη την ικανότητα να με-τακινούν τεράστιους ογκολίθους καιδίδαξαν στους ανθρώπους τέχνες ά-γνωστες τότε στη Γη και τελικώςεξαφανίσθηκαν όπως έχω υποστη-ρήξει σε προηγούμενα άρθρα μου. Κά-ποια μέρα ό ίδιος ό άνθρωπος θαβρεθεί στην ανάγκη να κάνει ίσως,ό,τι εξαναγκάσθηκαν να κάνουν οικάτοικοι του Άρη ή μάλλον ενόςπλανήτη με ισχυρότερο πεδίο βαρύ-τητος, να μεταναστεύσει σε άλλονπλανήτη.

Υπερπληθυσμός

Μέσα σε πολύ λίγους αιώνες, όπλανήτης μας θα είναι ανησυχητικάπυκνοκατοικημένος. Οί θεωρίες ότιμπορούν να εξαχθούν τροφές από τηνθάλασσα και να χτισθούν μεγαλοπό-λεις στα βάθη των ωκεανών, θ' απο-δειχθούν ανεπαρκείς τρόποι για τηνκαταπολέμηση του υπερπληθυσμού.

Γυναίκα της Μαγδαληναίας εποχής κτενισμένη, πα-πουτσωμένη και ντυμένη με μπλούζα και πανταλόνι.Είναι λιθογράφημα κάποιου κλασσικού προϊστορικούκαλλιτέχνη του σπηλαίου Λυσσάκ λέ Σατώ και βρί-σκεται στο Μουσείο του Άνθρώπου. Άλλα δεν τοδείχνουν στο κοινό! Γιατί άραγε;

Είμαι πεπεισμένος ότι κάποια μέραθα εγκατασταθούμε σε άλλο πλανή-τη και θα προσαρμοστούμε στο κλί-μα του, όπως θα έκαναν οί Εσκι-μώοι, αν τους μετέφεραν στην Αίγυ-πτο. Πλανήτες, πού θα δεχθούν τηνεπίσκεψη γιγάντιων διαστημοπλοίωνθα κατοικηθούν από τα παιδιά τωνπαιδιών μας.

Αυτοί οί απόγονοι μας θά γίνουνάποικοι σε νέους κόσμους, όπως α-κριβώς συνέβη στη 'Αμερική καιτην Αυστραλία στο πρόσφατο πα-ρελθόν. Να γιατί πρέπει να επιτα-χύνουμε την διαστημική έρευνά.

ΟΙ Ιπτάμενοι Δίσκοι

'Αλήθεια, τι συμβαίνει με τουςιπτάμενους δίσκους; Για πολλά χρό-νια οί Ρώσοι ειρωνεύονταν τη "Δυ-τική υστερία" γύρω από τους ιπτά-μενους δίσκους, Και δεν είναι πολύςκαιρός, πού ή «Πράβδα» έδημο-σίευσε μια επίσημη διάψευση γιατην ύπαρξη τέτοιων αντικειμένων.Πριν 18 χρόνια όμως ένας στρατη-γός της αεροπορίας διορίσθηκε πρόε-δρος μιας Ρωσικής επιτροπής πούάποστολή της είναι να εξετάσει όλεςτις εκθέσεις περί «'Αγνώστων Ιπτα-μένων Αντικειμένων». Αν παραμε-ρίσουμε τους φαντασιόπληκτους καιτα θύματα ομαδικής υστερίας, απο-μένει ενας σεβαστός αριθμός νηφά-λιων παρατηρητών φαινομένων, ό-πως αυτών για ιπταμένους δίσκους,πού οί εκθέσεις τους δεν μπορούννα περιφρονηθούν σαν άνευθυνολο-γίες. 'Ανάμεσα τους είναι άνθρωποι,πού γνωρίζουν καλά τα ουράνια φαι-νόμενα. Δεν γνωρίζω, τι είναι ταανεξακρίβωτα ουράνια αντικείμενα.Δεν θέλω να πω,, ότι αποδείχθηκε,ότι είναι ιπτάμενα αντικείμενα, πούπροέρχονται από άγνωστες διάνοιες,αν και πολύ λίγες αντιρρήσεις θαμπορούσαν να εγερθούν εναντίον μιαςτέτοιας υποθέσεως. Στό έβδομο διε-θνές συνέδριο ερευνητών αγνώστωνιπταμένων αντικειμένων, το 1967, οκαθηγητής Χέρμαν Όμπερτ, πούείναι γνωστός σαν ό «πατέρας τωνταξιδιών του διαστήματος», είπεότι τα αντικείμενα αυτά εξακολου-θούν να αποτελούν ένα έξω - επιστη-μονικό πρόβλημα, είναι πιθανό ταδιαστημόπλοια αυτά να προέρχον-ται από άλλους κόσμους. Ό δρ.Όμπερτ είπε: «Προφανώς τα όντα,πού εξαπολύουν αυτά τα αντικείμε-να, να βρίσκονται σε πιο προχωρη-μένο στάδιο πολιτισμού από μας καιθα μπορέσουμε να μάθουμε πάρα πο-λά από αυτά, «άν τα πράγματα εξελι-χθούν καλά».

27

Έχουμε κανένα αδιαμφισβήτητοστοιχείο ότι ένας «ιπτάμενος» έπεσεποτέ στη Γη; Άς εξετάσουμε τοεξαιρετικό γεγονός, πού συνέβη στίς30 Ιουνίου 1908 στη Σιβηρία. Μιαπύρινη σφαίρα διέσχισε τον ουρανόκαι χάθηκε στις στέπες. Επιβάτεςτου Υπερσιβηρικού σιδηροδρόμουείδαν μια φλεγόμενη μάζα, πού κα-τευθυνόταν από το νότο προς το βορ-ρά. Ακούσθηκαν εκρήξεις και σει-σμικές δονήσεις σε πολλά μέρη τουκόσμου. Ό θόρυβος ακούσθηκε σεακτίνα 600 μιλλίων. 'Ολόκληρα κο-πάδια τάρανδοι εξοντώθηκαν. Νομά-μάδες περιδινήθηκαν στον αέρα μα-ζύ με τις σκηνές τους. Ή πρώτηεπιστημονική εξερεύνηση έφθασε επίτόπου μόλις το 1927. Περίμενε ναβρει ένα κρατήρα γιγάντιου μετεω-ρίτη. Έπεσε έξω στους υπολογι-σμούς της. Οί γεωτρήσεις πού έγι-ναν δεν απεκάλυψαν κανένα ίχνοςμετεωρίτη. Αντίθετα, διαπιστώθη-κε, ότι εϊχε γίνει μια τρομακτικήέκρηξη. Δένδρα σε απόσταση 37 μίλ-λια από το κέντρο της εκρήξεως εί-χαν κουρευθεί στίς κορυφές τους.Κοντύτερα στο σημείο της εκρήξεως,το έδαφος έγινε άγονο. Τα δέντραείχαν απογυμνωθεί και ξεραθεί καιέμοιαζαν με τηλεγραφόξυλα. Πρινάπο έξη χρόνια μια άλλη ομάδα επι-στημόνων πήγε στο ίδιο μέρος. Εφο-διασμένη με σύγχρονα όργανα μπό-

ρεσε να διαπιστώσει, ότι στο ση-μείο εκείνο είχε εκπεμφθεί μεγάληποσότητα ραδιενέργειας. Δέντρα σεαπόσταση 11 μίλλια από το κέντροείχαν εκτεθεί σε τόσο ισχυρή ακτι-νοβολία, πού μπορούσε να προκαλέ-σει την ανάφλεξη τους. Οί επιστή-μονες κατέληξαν στο συμπέρασμα,ότι πρέπει να έγινε μία πυρηνικήέκρηξη και ύπολόγησαν ότι, ή τε-ράστια ενέργεια πού άκτινοβολήθη-κε, αντιστοιχούσε στην καταστροφι-κή δύναμη μιας άτομοβόμβας τωνδέκα μεγατόννων. Πολλές θεωρίεςδιατυπώθηκαν για την πυρηνική αύ-τη έκρηξη του 1908. Μία Ρωσικήυπόθεση ήταν, ότι διανοούμενα όνταάπο άλλο πλανήτη είχαν επιχειρή-σει να έλθουν σε επαφή με την Γηχρησιμοποιώντας μία δέσμη άκτί-νων λέιζερ πολύ ισχυρή. Προτιμώτη γνώμη εκείνων, πού υποπτεύον-ται, ότι ή έκρηξη του μετεωρίτηπροκλήθηκε από διάρρηξη της στή-λης ενεργείας ενός αγνώστου δια-στημοπλοίου. Φανταστικό; "Ισως,άλλα αυτό σημαίνει αναγκαστικάότι είναι και αδύνατο; Υπάρχει καιένα άλλο γεγονός, πού επιθυμώ ναυπογραμμίσω. Ή ραδιενέργεια γύ-ρω από το κέντρο της εκρήξεως στηΣιβηρία είναι ακόμα και σήμεραδύο φορές υψηλότερη από άλλού.Επισταμένη έρευνα των δέντρωνκαι των ετήσιων δακτυλίων τους

επιβεβαίωσε σημαντική αύξηση τηςραδιενέργειας από το 1908 και έδώ,Τώρα πού προσεδαφισθήκαμε στηστη Σελήνη ανοίξαμε το πνεύμα μαςστα ταξίδια στο Διάστημα, και επει-δή γνωρίζουμε και αποδεχόμαστε ταδιαστημικά ταξίδια, μπορούμε ναεμβαθύνουμε στα μεγάλα μυστήριατης ιστορίας, με μάτια πιο ανοιχτάκαι χωρίς προκαταλήψεις από άλλο-τε. Άς προσέξουμε π,χ. το πέτρινοανάγλυφο ενός αρχαίου θεού, πούανακαλύφθηκε στο Παλένκε του Με-ξικού. Μία μελέτη ανεπηρέαστη, χω-ρίς προκαταλήψεις αύτού του ανά-γλυφου θα έβαζε σε σκέψη και τονπιο πεισματάρη άρνητή, Ένα άνθρώ-πινο όν κάθεται σ' ένα όχημα με τοπάνω μέρος του σώματος του ναγέρνει προς τα εμπρός, σαν να ήτανμοτοσυκλεττιστής. Σήμερα κι' έναμικρό παιδί θα καταλάβαινε ότι, τοόχημα αυτό είναι ένας πύραυλος. Εί-ναι μυτερό εμπρός, ύστερα αλλάζεικαι παρουσιάζει αύλακιές, πλαταί-νει και καταλήγει στη ουρά, πούπετά φλόγες. Το σκυμένο όν κάνειαρκετούς ανεξακρίβωτους έλεγχους,και με το αριστερό του πόδι πατάσ' ένα είδος πηδαλίου. Φορεί κοντόκαρρέ πανταλόνι με πλατιά ζώνη,

Στό κεφάλι του διακρίνονται σω-ληνώσεις και στην κορυφή υπάρχεικάτι, πού μοιάζει με κεραία. Ό τα-ξιδιώτης αυτός του Διαστήματος, για-

Ή περίφημη ταφική πλάκα από το «Ναό των Επι-γραφών» του Παλένκε στο Μεξικό. Ένας αστροναύ-της όδηγεί ένα διαστημόπλοιο.

28

Ή ανατολική όψη τον Στόουνχετζ, του αινιγματικού αυτού, μεγαλιθικούμνημείου. Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι υπήρξε ένα τέλειο αστε-ροσκοπείο. Ποίοι ήταν οι κατασκευαστές τον;

δέν θα αργήσει να ωριμάσει ο καιρόςπου θα καταπιασθούμε με τα

μυστήρια του παρελθόντος χωρίςπροκατάληψη, καί με τη χρησιμο-ποίηση όλων των τελευταίων επι-τευγμάτων της τεχνολογίας. Δεν εί-ναι δικό μας φταίξιμο, αν το πέτρινοανάγλυφο ενός ταξιδιώτη του Δια-στήματος υπάρχει στο Μεξικό. Βα-ρύ το φταίξιμο είναι να τα ξέρειςόλα αυτά και να άρνήσαι να τα πά-ρεις στα σοβαρά, Ό άνθρωπος έχειεμπρός του ένα λαμπρό μέλλον, έναμέλλον, πού θά υπερέχει πολύ απότο λαμπρό παρελθόν του. Χρειαζό-μαστε την έρευνα του Διαστήματοςκαί χρειαζόμαστε καί το θάρρος ναθεμελιώνουμε σχέδια, πού σήμεραφαίνονται αδύνατα.

_ Πως φαίνεται ή Γη από ψηλά

τι δέν υπάρχει καμμία αμφιβολίαγια την ιδιότητά του αυτή, όχι μόνοείναι σκυμμένος εμπρός αλλά καικοιτάζει με έντεταμένη προσοχή σεόργανα, πού είναι τοποθετημένα εμ-πρός του. Το μπροστινό του κάθισμαχωρίζεται με ορθοστάτες από το πί-σω τμήμα του οχήματος, στο όποίοδιακρίνονται κιβώτια, κύκλοι καισπείρες. Αυτό το ανάγλυφο άραγεδεν έχει να μας πει τίποτα; Είναιφαντασιοπληξία να το συσχετίσει κα-νείς με τα διαστημικά ταξίδια;

Άλλες ενδείξεις

Στό Λίβανο υπάρχουν κομμάτιαβράχου, σαν γυαλί, πού ονομάζονταιτηκτίτες, σ' αυτά ό αμερικανός δρ.Σταίαρ ανακάλυψε ισότοπα ραδιε-νεργού άργιλίου. Στήν Αίγυπτο καιστο Ιράκ βρέθηκαν κρυστάλλινοιφακοί, πού σήμερα μόνο με τη χρή-ση οξειδίου του καισίου μπορούν νακατασκευασθούν, άλλά και το οξεί-διο του καισίου μόνο με ηλεκτροχη-μική επεξεργασία κατασκευάζεται.Στήν Αίγυπτο υπάρχει ένα κομμά-τι ύφασμα τόσο λεπτό, πού σήμεραμόνο σε ειδικό εργοστάσιο και απόπολύ ειδικευμένο τεχνίτη θα μπο-ρούσε να ύφανθεί. Ξηρές ηλεκτρικέςμπαταρίες, πού λειτουργούν με βά-ση τη γαλβανική αρχή, επιδεικνύον-ται στο Μουσείο της Βαγδάτης. Στόίδιο Μουσείο ό επισκέπτης μπορείνα δει ηλεκτρικά στοιχεία με χάλ-κινα ηλεκτρόδια καί ένα χάλκινο ηλε-κτρολύτη. Στήν ορεινή περιοχή τουΚοχιστάν, στην 'Ασία, μια σπηλαιο-

γραφία δείχνει την ακριβή θέσητων αστέρων πριν από 10.000 χρό-νια. Με τι τεστ, με ποια διαίσθησηοι πρωτόγονοι κάτοικοι των σπη-λαίων κατόρθωσαν να σχεδιάσουντους αστέρες στη σωστή τους θέση;Άπό τι εργαστήρια προήλθαν οικρυστάλλινοι φακοί; Και τα κοσμή-ματα από λειωμένη πλατίνα, πώςκατασκευάσθηκαν; πού βρέθηκαν σ'ένα οροπέδιο στο Περού. Πώς μπό-ρεσαν να λειώσουν την πλατίνα, άφούαρχίζει να λειώνει σε θερμοκρασία1.800 βαθμών Κελσίου; Εφ' όσονείμαστε προετοιμασμένοι να δεχθού-με, ότι υπήρχε ένας υψηλότερος πο-λιτισμός ή μια, το ίδιο ανεπτυγμένη,τεχνολογία πριν από τη δική μας,δεν μας απομένει τίποτα άλλο απότο να δεχτούμε τη θεωρία μιας επι-σκέψεως από το Διάστημα. Και άλ-λο μυστήριο από το παρελθόν μπο-ρεί να δει κανείς στό Περού. Όχιμακρυά από την σημερινή πόλι Κού-σκο, μέσα σ' ένα κρατήρα στη βουνο-πλαγιά, ό επισκέπτης πέφτει πάνωσ' ένα ογκόλιθο γιγάντιο. Έχει ύψοςτετραόροφου σπιτιού καί είναι σκα-λισμένος με τρόπο πολύ αριστοτε-χνικό. Έχει σκαλοπάτια και σπεί-ρες. Ποιος μπορεί να φαντασθεί ότιανθρώπινα χέρια ξέθαψαν, καί σκά-λισαν αυτόν τον ογκόλιθο; Ποια δύ-ναμη τον αναποδογύρισε; Ποιές τι-τάνιες δυνάμεις δούλεψαν εδώ; Πότεθα γίνει ένα αποφασιστικό βήμα γιαμια πειστική απάντηση στα προϊ-στορικά αινίγματα; Δεν ζητώ απόάλλους να ασπασθούνε τις θεωρίεςμου, αλλά περιμένω καί ελπίζω, ότι

Ό τουρίστας του Διαστήματος,πού οι περιπέτειες του περιγράφον-ται στο έπος, ήταν ένας άντρας, πουτον έλεγαν Ένκιντοΰ. Στήν εβδόμηπινακίδα του Έπους του Γιλγαμές,της μυθολογίας Σουμερίων, διαβά-ζουμε, ότι, ο Ένκιντού «πέταξε επίτέσσερες ώρες πιασμένος από τα νύ-χια ενός μπρούτζινου άϊτού», Καιή Ιστορία συνεχίζεται έτσι: «Καί πέ-ταξε ψηλότερα άλλες τέσσερες ώρεςκαι είπε. Κοίταξε κάτω τη στεριά,πώς μοιάζει; Κοίταξε τη θάλασσα,πώς σου φαίνεται; Καί ή στεριάέμοιαζε με χυλό καί ή θάλασσα μεγούρνα γεμάτη νερό». Είναι φανερόλοιπόν ότι, κάποιο ζωντανό όν πρέ-πει να είδε τη Γη από μεγάλο ύψος.Ή αφήγηση είναι τόσο ακριβής,ώστε αποκλείεται να είναι προϊόνκαθαρής φαντασίας. Ποιος θα μπο-ρούσε να πει πώς ή στεριά έμοιαζεμε- χυλό και ή θάλασσα με γούρνα,αν δεν υπήρχε κάποια ιδέα, γιά τοπώς φαίνεται ή Γη από ψηλά; Σέάλλη πινακίδα διαβάζουμε ότι έναμεγάλο σύννεφο σκόνης ήλθε άπόμακρυά. Οι ουρανοί βρυχήθηκαν, ήΓη σείσθηκε καί τέλος «ό θεός-ήλιοςήλθε καί άρπαξε τον 'Ενκιντού μεδυνατά φτερά καί γαμψά νύχια».Υστερα ανακαλύπτουμε με κατά-

πλήξη ότι, καθώς μεταφερόταν μα-κρυά, ο Ένκιντού «ένοιωσε ότι έναμεγάλο βάρος είχε προστεθεί στο σώ-μα του καί πώς το σώμα του είχεγίνει βαρύ σαν ογκόλιθου». Πώςμπορούσαν να ξέρουν οί αρχαίοιχρονικογράφοι ότι το βάρος του σώ-ματος γίνεται βαρύ σαν μολύβι σεορισμένη επιτάχυνση; Το ότι έναςαστροναύτης πιέζεται επάνω στοκάθισμα του από την δύναμη τηςβαρύτητας κατά την απογείωση, όλα

29

έχουν υπολογισθεί από πρώτα, 'Αλλάοι αρχαίοι χρονικογράφοι πώς τοήξεραν αυτό;

Άλλα στοιχεία

Όσο προσεκτικότερα μελετούμετα αρχαία μυστήρια, τόσο πολλα-πλασιάζονται οί ενδείξεις, πού είναιυπέρ της θεωρίας μου. Και τόσοπερισσότερο πείθομαι, ότι άστρο-ναύτες άπό άλλο πλανήτη επισκέ-φθηκαν τον πλανήτη μας και έγινανοι θεοί του γήινου ανθρώπου. Το1900 Έλληνες σφουγγαράδες βρή-καν ένα παλιό ναυάγιο φορτωμένομαρμάρινα και μπρούτζινα αγάλμα-τα στα ανοικτά των Αντικυθήρων.Αυτοί οί καλλιτεχνικοί θησαυροί δια-σώθηκαν και οί σχετικές έρευνεςέδειξαν ότι το πλοίο πρέπει να είχεβουλιάξει γύρω στην εποχή του Χρι-στού. Ανάμεσα στα ευρήματα αυτάήταν ένα όμορφο κομμάτι μέταλλο,πού αποδείχθηκε ότι είχε μεγαλύ-τερη αξία από όλα τα αγάλματαμαζύ. "Υστερα από συστηματική ε-πεξεργασία, οί αστρονόμοι άνακά-κάλυψαν ένα φύλλο από μπρούντζομε κύκλους, επιγραφές και οδοντω-τούς τροχούς και αμέσως κατάλα-βαν ότι, οι επιγραφές πρέπει να έ-χουν σχέση με την αστρονομία. Ό-ταν καθαρίσθηκαν πολλά μέρη, έναπαράξενο αντικείμενο ήλθε στο φως:μια μηχανή με κινητούς δείκτες καιπολύπλοκες κλίμακες και ζυγούς.Από τη μια πλευρά υπήρχε μια ά-τρακτος, πού έθετε σε κίνηση όλουςτους οδοντωτούς τροχούς σε διάφο-ρες ταχύτητες καθώς περιστρέφον-ταν. Τους δείκτες προστάτευανμπρούτζινα καλύμματα, πάνω σταόποια υπήρχαν μακρές επιγραφές.Ό Αμερικάνος καθηγητής ΣόλλαΠράϊς είπε ότι το όργανο αυτό ήτανείδος υπολογιστικής μηχανής, πούμε τη βοήθεια της παρακολουθού-σαν τις κινήσεις της Σελήνης, τουΉλιου και ίσως άλλων αστέρων -πλανητών. Ή μηχανή, πού κατα-σκευάσθηκε το 82 π.Χ., είναι τόσοπολύπλοκη, ώστε είναι αδύνατο σχε-δόν να είναι ή πρώτη στο είδος της.Ή ύπαρξη του πλανηταρίου αυτού— όπως και πολλών άλλων κληρο-δοτημάτων του παρελθόντος — δια-ψεύδει τις συνηθισμένες εξηγήσεις.Την εποχή του Χριστού ή ίδέαγια ένα ουρανό με απλανείς αστέ-ρες, πού να ελάμβανε υπ' όψη τηςτην περιστροφή της Γης, δεν υπήρ-χε. Και ό Γαλιλαίος, πού «ανακάλυ-ψε» τον αληθινό χαρακτήρα του ού-ρανού μας, και διώχθηκε για τιςαιρετικές του αντιλήψεις, γεννήθηκεμόλις 1500 χρόνια αργότερα.

30

Τα αγάλματα

Άλλο μεγάλο μυστήριο — μεγα-λύτερο από όλα τα μυστήρια τωνΠυραμίδων — βρίσκεται στο νησίτου Πάσχα, ένα μικρό κομμάτι ξη-ράς σε απόσταση 2.250 μιλλίων απότην άκτή της Χιλής. 'Εδώ οί πρώ-τοι Ευρωπαίοι θαλασσοπόροι, πούπάτησαν το πόδι τους στο νησί, στιςαρχές του 18ου αιώνος, δεν μπό-ρεσαν να πιστέψουν στα μάτια τους.Είδαν εκατοντάδες κολοσσιαία α-γάλματα σκορπισμένα σε κάθε ση-μείο του νησιού. 'Ολόκληροι ορει-νοί όγκοι εϊχαν μεταμορφωθεί, η-φαιστειογενείς βράχοι, σκληροί σανατσάλι, είχαν κοπεί σαν ήταν βού-τυρο. Εκατοντάδες γιγαντιαία άγάλματα, πού μερικά έχουν ύψος δέκακαι είκοσι μέτρα και βάρος περίτους πενήντα τόννους εξακολουθούνν' άντικρύζουν προκλητικά το ση-μερινό επισκέπτη. Αρχικά οι κο-λοσσοί αυτοί φορούσαν «καπέλλα».Ή πέτρα για τα «καπέλλα», πούζύγιζαν περισσότερο από δέκα τόν-νους το καθένα, είχε βγεί από λα-τομεία, πού βρίσκονταν σε διαφορε-τικά σημεία από την πέτρα των σω-μάτων. Τα καπέλλα χρειάσθηκε ναυψωθούν στον αέρα για να τοποθε-τηθούν πάνω στα κεφάλια των αγαλ-μάτων. Ξύλινες πινακίδες, σκεπα-σμένες με παράξενα σύμβολα βρέ-θηκαν επίσης πάνω σε μερικά αγάλ-ματα. Σήμερα. είναι αδύνατο να βροΰ-με περισσότερα από δέκα κομμάτιατων πινακίδων στα μουσεία του κό-σμου και καμμιά από τις επιγραφές

δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί ακόμη.Πώς μπορεί να εξηγηθεί το μυστή-ριο αυτών των γιγάντιων αγαλμά-των; Ποιος τα έκοψε από το βρά-χο; Πώς τα μετακίνησε; Ή συνη-θισμένη εξήγηση ότι γιγάντιοι λίθοιμετακινήθηκαν επάνω σε κυλίνδρουςδεν στέκει εδώ, όπως δεν στέκει καιστην περίπτωση των τεράστιων ογ-κολίθων των Πυραμίδων. Γιατί κα-νένα δέντρο δεν φύεται στο νησί αυ-τό, πού δεν είναι τίποτα άλλο απόμικροσκοπική κηλίδα ηφαιστειογε-νούς λίθου. Κι' αν ακόμα ευφάντα-στοι άνθρωποι είχαν επιχειρήσει ναυποθέσουν ότί οί Αιγυπτιακές Πυρα-μίδες είχαν κτισθεί από μια μεγάληστρατιά εργατών, αυτό ήταν αδύ-νατο στο Νησ'ί του Πάσχα άπό έλ-λειψη εργατικών χεριών. Το νησίδεν μπορούσε να θρέψει περισσότε-ρους από 2000 κατοίκους — μόνολίγες εκατοντάδες ζουν εκεί σήμε-ρα — και ένα σημαντικό ποσοστότου πληθυσμού έπρεπε να καλλιερ-γεί τα άγονα χωράφια, να πηγαίνειγια ψάρεμα, ενώ άλλοι να υφαίνουνκαι να φτιάχνουν σχοινιά.

Έργα - κολοσσοί

'Αλλά και αν ακόμα υπήρχαν 2000άνθρωποι, δεν θα ήταν αρκετοί γιανα σκαλίσουν αυτές τις κολοσσιαίεςμορφές πάνω στη σκληρή ηφαιστειο-γενή πέτρα με υποτυπώδη εργαλεία,έστω και αν δούλευαν μέρα καί νύ-κτα. Τότε, ποιος έκανε αυτήν τηδουλειά; Πώς τα κατάφεραν; Καιγιατί τα αγάλματα στέκουν γύρωαπό την παρυφή του νησιού και όχιστο εσωτερικό; Δυστυχώς οί πρώ-τοι ευρωπαίοι, ιεραπόστολοι έκα-ναν κάθε τι για να κρατήσουν τοσκοτεινό παρελθόν του μικρού νη-σιού στο σκοτάδι. Έκαψαν τις πε-ρισσότερες ξύλινες πινακίδες, απα-γόρευσαν τις αρχαίες λατρείες καιεξαφάνισαν κάθε είδος παράδοση.Άλλά παρά τις φιλότιμες προσπά-θειες αυτών των ευσεβών ανθρώπων,οι ιθαγενείς δεν έπαψαν να ονομά-ζουν το νησί τους Γη των Άνθρώ-πων - Πουλιών, όπως εξακολουθούννα το ονομάζουν ακόμα και σήμερα.Και ένας θρύλος πού διασώθηκε απόστόμα σε στόμα λέει ότι ιπτάμενοι

Το Εύρημα των Αντικυθήρων.Στό σχέδιο αυτό αποδίδεται με με-γάλη προσέγγιση το σύνολο του μη-χανισμού όπως θα ήταν τον 1ο π.Χ.αιώνα.. Ηταν ένας ηλεκτρονικός υ-πολογιστής ή όχι;

άνθρωποι αποβιβάστηκαν εδώ καίάναψαν φωτιές στους αρχαίους χρό-νους. Ό θρύλος επιβεβαιώνεται απόγλυπτές αναπαραστάσεις ιπτάμενωνόντων με μεγάλα εκφραστικά μάτια,Όλα τα αρχαιότερα βιβλία της άν-θρωπότητος μιλούν χωρίς εξαίρε-ση για θεούς πού διέσχιζαν τους ου-ρανούς μέσα σε πλοία, για θεούςπού ήλθαν από τ' άστρα, κατείχαντρομακτικά όπλα καί ξαναγύρισανστα άστρα. Γιατί λοιπόν δεν αναζη-τούμε τους παλιούς θεούς; Οί ράδιο-άστρονόμοι μας στέλνουν σήματα στοΣύμπαν για να αποκαταστήσουν ε-παφή με άγνωστες διάνοιες. Γιατίνα μη αναζητήσουμε πρώτα τα ίχνηαπό άγνωστες διάνοιες πάνω στηνίδια μας την Γη; Τα ίχνη αυτάυπάρχουν καί είναι ορατά σε όλουςμας. Περί τα 2000 χρόνια πριν απότην χρονολογία μας οι Σουμέριοι άρ-χισαν να καταγράφουν το ένδοξο πα-ρελθόν του έθνους τους.

Οί Σουμέριοι

Δεν γνωρίζουμε από που ήλθανοι άνθρωποι άλλα γνωρίζουμε ότιέφεραν μαζύ τους ένα ανώτερο πο-λιτισμό ένα πιο προχωρημένο πολι-τισμό πού επέβαλαν στους μισο-βάρβαρους ακόμα Σημίτες. 'Η α-στρονομία τους ήτο πάρα πολύ ανε-πτυγμένη. Τα αστεροσκοπεία τουςεπέτυχαν μετρήσεις της περιστρο-φής της Γης πού δεν διαφέρουν απότους σημερινούς υπολογισμούς παράμόνον κατά 0,4 του δευτερολέπτου.Ας βγάλουμε λοιπόν τις παρωπίδες

καί ας δούμε το παρελθόν με νέα μά-τια. Ας υποθέσουμε ότι οί Σουμέ-ριοι- δέχτηκαν την επίσκεψη αστρο-ναυτών από άλλον πλανήτη εδώ καίχιλιάδες χρόνια. Αρχαίες πινακί-δες δείχνουν ότι κάθε εικόνα θεούσυνδεόταν επίσης με ένα άστρο.Τα άστρα εικονίζονταν όπως τα σχε-διάζουμε σήμερα. Το αξιοσημείωτοδε είναι ότι τα άστρα αυτά περιβάλ-λονται από πλανήτες διαφόρων με-γεθών. Πώς οί Σουμέριοι πού δενδιέθεταν τα τεχνητά μέσα να παρα-τηρούν τους ουρανούς ήξεραν ότικάθε αστέρι έχει πλανήτες; Μια πούτο ζήτημα των ταξιδιών στο Διά-στημα δεν είχε τεθεί εδώ καί έκατοχρόνια οι άμεσοι προγονοί μας δενήταν δυνατόν να είχαν σκεφθεί γιατο αν οί μακρινοί μας πρόγονοι, εί-χαν δεχθεί επισκέπτες από το Διά-στημα. Ας φαντασθούμε το φρι-κιαστικό ενδεχόμενο ότι ό πολιτι-σμός μας καταστράφηκε σ' ένα πό-λεμο με βόμβες υδρογόνου. " Υ σ τ ε ρ ααπό πέντε χιλιάδες χρόνια οί αρ-

χαιολόγοι θα εύρισκαν κομμάτια τουαγάλματος της Ελευθερίας. Σύμ-φωνα με τον σημερινό μας τρόπο«του σκέπτεσθαι» θα πίστευαν πώςέχουν να κάνουν με άγνωστη θεότη-τα, ίσως με ένα θεό του πυρός (λόγωπυρσού), ή με ηλιακό θεό λόγω τωνάκτίνων γύρω από το κεφάλι τουαγάλματος. Ποτέ δεν θα τολμού-σαν να πουν, ότι είχαν εμπρός τουςαπλώς ένα άγαλμα.

Αν θέλουμε να αποδυθούμε σεσοβαρή προσπάθεια για την αποκά-λυψη της αλήθειας οφείλουμε να αρ-χίσουμε να αμφιβάλλουμε για το κά-θε τι, πού δεχόμαστε άλλοτε σαναλήθεια. Επειδή οι θεωρίες μου δενσυμφωνούν με το μωσαϊκό της πα-τροπαράδοτης αρχαιολογίας, οί ει-δικοί αρχαιολόγοι θα τις χαρακτη-ρίσουν ουτοπίες. Άλλά. επιτρέπε-ται να κλείνουμε τα μάτια μας καίνα βουλώνουμε τα αυτιά μας επειδήνέες ιδέες χαρακτηρίζονται σαν αι-ρετικές καί παράλογες; στο κάτω-κάτω εδώ καί πενήντα χρόνια ή ιδέαμιας προσεδαφίσεως στη Σελήνη ή-ταν παράλογη. Τίποτα πια δεν είναιαπίστευτο. Όποιος δεν το παρα-δέχεται αυτό σήμερα, θα συντρι-βεί από την πραγματικότητα τουαύριο. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι,τα γιγάντια βήματα της τεχνολογίας,πού είδαν οι παππούδες μας, ήταντο ίδιο ιλιγγιώδη στις μέρες τους...οί σιδηρόδρομοι, ό ηλεκτρισμός, ότηλέγραφος, το πρώτο αυτοκίνητο,το πρώτο αεροπλάνο. Βλέπουμε έγ-χρωμη τηλεόραση, την εξαπόλυσητων διαστημοπλοίων καί παίρνουμεφωτογραφίες μέσω των δορυφόρων.Το παρελθόν είναι γεμάτο από άγνω-

Ένα «Μοάϊ» στημένο σ' ένα βω-μό "αχού φορώντας καπέλλο"

Αινιγματικές avθρωπόμορφες φι-γούρες της παραλίαςΉταν μνήμες θεών;

στους θεούς,, πού επισκέφτηκαν τηΓη με έπηνδρωμένα διαστημόπλοια.Μυστικά όπλα. καί απίστευτος πλού-τος τεχνικών επιτευγμάτων αρχί-ζουν να ανακαλύπτονται πάλι σήμε-ρα. Υπάρχει κάτι το αντιφατικόστην αρχαιολογία μας,: άνακαλύπτου-με ηλεκτρικές μπαταρίες, παράξεναόντα με τέλειες στολές αστροναυτών,ολόκληρη σειρά αδιανόητων πραγμά-των στην απώτερη αρχαιότητα, αλλάκανείς αρχαιολόγος δεν αναρωτήθη-κε, πώς οί «πρωτόγονοι.» άνθρωποι.απόκτησαν την ικανότητα να τα δη-μιουργήσουν. Σήμερα κατέχουμε ταμέσα να ανακαλύψουμε κάθε τι σχε-τικά με το παρελθόν μας, Σύγχροναεργαστήρια θά πρέπει να αναλάβουντο έργο της αρχαιολογικής έρευνας,Οί αρχαιολόγοι οφείλουν να επισκε-φθούν τα κατεστραμμένα κέντρα τουπαρελθόντος με υπερευαίσθητα όρ-γανα μετρήσεως. 'Αναμνήσεις απότο παρελθόν υπάρχουν. Τα πρά-γματα, πού δεν ξαίρουμε σήμερα,υπάρχουν κρυμμένα στο Σύμπαν.

Ισως μερικά μυστικά να διαλευκαν-θούν.

Σήμερα, αύριο, κάποτε, Τό Σύμ-παν δέν γνωρίζει χρόνο καί καμμιάαντίληψη για το χρόνο.*

Erich von Daniken

31

οι πολιτισμοί Των Πουλιώνμε τα σιδερένια σώματα

• ολμεκ ·

Ή παράξενη μελαγχολία είναι τυπική στήν τέχνητων ΟΛΜΕΚ. Στά γλυπτά είναι διάχυτη ή τάσηαυτή.

Ό συνεργάτης μαςΒασ. Γιαρήμουσταςμας ξεναγεί στο μυστήριο τωνΠολιτισμών της Κεντρικής Αμερικής.

Σέ μια σειρά άρθρων θα αναφερθούμε στους πο-λυάριθμους λαούς και πολιτισμούς, πού αναπτύχθη-καν στην ΜΕΣΟΑΜΕΡΙΚΗ με χρονολογική ιστο-ρική κατάταξη και θα εξετάσουμε την ανάπτυξητους, την κοινωνική μορφή, τις τέχνες και επιστή-μες, πού διαμόρφωσαν μέχρι της τελικής παρακμής,καταστροφής, υποταγής ή εξαφανίσεως τους χωρίςίχνη.

Θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε το πλήθος τωνμυστηρίων, από τα οποία περιβάλλονται οί λαοί αυ-τοί, τα ερωτηματικά πού μας θέτουν και πού είναιαποτέλεσμα του γεγονότος ότι υπήρχαν κάποτεόπως μας παρουσιάζονται σήμερα με την εκπληκτικήσυναρπαστικότητα των μνημείων τους. Τα οποίαόμως δεν μας έξηγούν, γιατί οί πολιτισμοί αυτοίσταμάτησαν να υπάρχουν ή γιατί χάθηκαν. Τα πάν-τα καλύπτονται με πέπλο μυστηρίου, δημιουργών-τας έτσι το θρύλο των χαμένων πολιτειών ή τουςθρύλους για τους πολιτισμούς «των πουλιών με τασιδερένια σώματα», πού ήρθαν από κάπου μακριά.

Πόλεις ολόκληρες σκεπασμένες από την πυκνήβλάστηση των τροπικών δασών βουβές, έρημες, σιω-πηλές, μάρτυρες φαντασμαγορικών τελετών, θαυμα-στών ήμερών δόξας, πού περίμεναν καρτερικά τους

ΒΑΣ, Γ ΙΑΡΗΜΟΥΣΤΑ

ριψοκίνδυνους εξερευνητές να τις αποκαλύψουν, ναμιλήσει για αυτές ξανά ό κόσμος. Άλλες κατα-στραμμένες από βίαιο θάνατο, ζούσαν σε θρύλους,πού μιλούσαν από γενιά σε γενιά για την περήφανηκάποτε ύπαρξή τους.

Γράφοντας τις γραμμές αυτές αισθάνομαι να μεκατέχει ή συγκίνηση, ή χαρά και ή Ικανοποίηση,ή ίδια πού ασφαλώς θα ένοιωσαν και οί πρώτοιαρχαιολόγοι όταν υπερνικώντας τους κινδύνους, τιςδυσκολίες και με οδηγό μόνο παλιά χειρόγραφαή την φαντασία εύρισκαν τα πρώτα δείγματα τωνπολιτισμών αυτών.

Οί πολιτισμοί, πού αναπτύχθηκαν στη ΜΕΣΟΑ-ΜΕΡΙΚΗ, έκινήθηκαν σε μια περιοχή, πού σήμεραπολιτικά περιλαμβάνει τα κράτη πού φαίνονται στοσχήμ« (Ι) & σχήμα (2),

Όπως θα εξετάσουμε πιο κάτω, πιστευόταν ότιοί πολιτισμοί των αμερικανικών φυλών δεν είχανσυγγενική επαφή μεταξύ τους, ούτε κοινωνική σύν-δεση και ότι ή τεχνική τους ήταν διαφορετική,Το συμπέρασμα αυτό οφειλόταν στη γεωγραφικήμορφολογία του εδάφους. Φυσικές οροσειρές, πυκνήβλάστηση, εύφορες περιοχές έπρεπε να περιόρι-ζαν τη μεταναστευτική και εξερευνητική μετακί-νηση τους.

Οί περισσότερες απ' τις κοινωνίες αυτές αναπτύ-χθηκαν στις εσωτερικές πεδιάδες και στις οροσει-ρές και λιγότερο σε περιοχές πού γειτόνευαν ρε

32

τις ακτές. Επομένως μια κάποια επαφή μεταξύ τουςγια ανταλλαγή προϊόντων δεν ήταν αρκετή να επη-ρεάσει την τεχνοτροπία, τους Με τις τελευταίεςόμως ανακαλύψεις διαπιστώθηκε ότι οί πολιτισμοίτων ΜΑΓΙΑ και ΑΖΤΕΚΩΝ, στηρίχτηκαν στουςπαλαιότερους πολιτισμούς των άλλων φυλών καιαναπτύχθηκαν διαμορφώνοντας δική τους τεχνική.ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ

Οί Αρχαιολόγοι συνήθως διαιροϋν την Ιστορίααπό το 2.000 π.Χ. μέχρι την Ισπανική κατάκτησηπού άρχισε με τον Κολόμβο, το 1493. Με τις ημε-ρομηνίες της Ισπανικής κατακτήσεως συμφωνούμε,εφ' όσον ήταν και ή αρχή του τέλους των πολιτι-σμών αυτών και της καταστροφής τους με την δι-καιολογία ότι έπρεπε να άκπολιτισθούν να προ-σηλυτισθούν. Ή καταστροφή των μνημείων,γρα-πτών, ή εξαφάνιση στοιχείων, των πολιτισμών αύ-τών άποτελούν μετά την καταστροφή της Βιβλιο-θήκης της Αλεξανδρείας από τους Ρωμαίους, τοδεύτερο ανεπανόρθωτο ιστορικό έγκλημα. 'Αλλάτο 2.000 π.Χ. είναι χρονολογικό όριο πολύ μικρόγια να περιλάβει ανάπτυξη τόσων πολιτισμών,· τό-σων έργων τέχνης, μνημείων και πολέμων για την

επικράτηση της μιας φυλής επί της άλλης. 'Αφαιρώλοιπόν τη χρονική δέσμευση για τίς π.Χ. περιό-δους, για τις όποιες θά αναφερόμαστε με τις λέξειςπερί ή περίπου εφόσον δέν μπορούμε να είμαστεαπόλυτα βέβαιοι.

'Από τις διάφορες ανασκαφές έχουμε τίς πρώτεςενδείξεις, ότι γύρω στο 6.000 π.Χ., οί ιθαγενείςφυλές άρχισαν να γνωρίζουν ορισμένα είδη φυτών,και να αντιλαμβάνονται ότι ήταν αναγκαία για τηνεπιβίωση τους. 'Από εκείνη τη στιγμή αρχίζει καιό μερικός σχηματισμός συνοικισμών. Οί συνοικι-σμοί αυτοί όμως δεν ήταν μόνιμοι, διαρκούσαν μόνοόσο επαρκούσε ή υποτυπώδης διατροφή στην ορι-σμένη περιοχή, ή γύρω από αυτήν. Όταν ή περίο-δος τελείωνε, τότε τα νομαδικά φύλα μετακινούν-ταν άλλου. Αυτό ήταν φυσικό, γιατί ό σχηματισμόςμονίμων χωριών και πόλεων προϋποθέτει, ακόμακαι σήμερα, ένα συνεχή εφοδιασμό με είδη διατρο-φής σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Ή κατάστασηαυτή συνεχιζόταν για πολλά χρόνια. Ταυτόχροναόμως ή ανάγκη των φυτικών αυτών ειδών καί όσυνεχής αγώνας για την εξεύρεση τους θα πρέπεινα ένέβαλλε την απλή σκέψη να προσπαθήσουννα διαφυλάξουν μια ποσότητα από αυτά καί να τηνπαίρνουν μαζί τους στις μετακινήσεις τους. θα πρέ-πει να συνέβαιναν καί διάφορα γεγονότα κατά τημεταφορά αυτή των ειδών. Δηλαδή άλλα από αυτάνα καταστρέφονταν, αλλά να παρέμεναν αναλλοίω-τα, καί άλλα να έβγαζαν ρίζες έτοιμες να φυτρώ-σουν.

Έτσι λοιπόν, από τίς καθημερινές απλές παρατη-ρήσεις καί από τίς φυσικές βιολογικές εξελίξειςσχημάτιζαν γνώσεις εμπειρικές. Παράλληλα όμωςό χώρος, στον όποιο κινήθηκκν τα Ιθαγενή φύλαέπρόσφερε πολλές φυσικές ποικιλίες αυτοφυών φυ-τών, πού βοηθούσαν στη δημιουργία μιας μεταβα-τικής εξελικτικής κατάστασης.

'Αποτέλεσμα όλων αυτών των συνεχών προσπα-θειών καί εξελίξεων των διαφόρων ειδών, ήταν τογεγονός ότι με την απόβαση των Ισπανών υπήρ-χαν ή ΚΟΛΟΚΥΝΘΗ, ό πολτός της ΚΟΛΟΚΥΝ-ΘΗΣ, το ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ, ή ντομάτα, ή γλυκοπα-τάτα, ή ΚΟΚΚΙΝΟΠΙΠΕΡ1Α, ή ΒΑΝΙΛΙΑ, το ΚΑΚΑΟ, το AVOCADO, εϊδος φρούτο», ή ΤΑΠΟΚΑ,ή ΑΣΠΡΗ ΠΑΤΑΤΑ, ό ανανάς, ό καπνός, ως καισειρές ακόμα φυσικών ειδών, που χρησιμοποιού-

'Αρχαιολογικές παρατηρήσεις στην Μεσοαμερική απέ-δειξαν ότι με τον έλεγχο της εξελίξεως των φυτώνοί κάτοικοι παρήγαγαν είδη τροφών όπως ή κολοκύν-θη, ό τοματοπολτός, τα φασόλια, προϊόντα τα όποία

ήταν άγνωστα ακόμη στο Παλαιό Κόσμο.

33

σαν για φάρμακα, αντιπυρετικά, αναλγητικά, εμε-τικά, έφιδρωτικά, άντιδιαρροϊκά και πολλά άλλα,πού σήμερα κατασκευάσθηκαν τεχνητά.

Στό ζωικό βασίλειο είχαν σαν κατοικίδια το σκύ-λο, τον γάλο (ινδιάνο) και τον ίνδόχοιρο, την προ-βοκάμηλο. Το κλειδί όμως της αναπτύξεως όλωντων λαών της ΜΕΣΟΑΜΕΡΙΚΗΣ ήταν το ΚΑΛΑΜ-ΠΟΚΙ, γιατί ήταν ή βασική τροφή τους και χωρίςαυτό δεν θα υπήρχε πολιτισμοί σαν τους ΟΛΜΕΚ -ΤΟΛΤΕΚ - ΑΖΤΕΚ - ΜΑΓΙΑ. Αξίζει να αναφέρου-με περιληπτικώς τον βοτανολόγο Paul C. Mangel-sdorf και τον ανθρωπολόγο τον Dr. Richard Mac-neish, οί όποιοι απέδειξαν τη διασταύρωση δύο ει-δών καλαμποκιού και παράλληλα με τα πειράματατους έκαναν και ανακαλύψεις στη κοιλάδα τουTehuacan.

Κατά το διάστημα 6.000 - 2.000 π.Χ., έχουμε μίασυνεχή εναλλαγή επιβιώσεως και έπικρατήσεωςτων διαφόρων θρύλων μεταξύ τους, αλλά και μιασυνεχή πρόοδο κοινωνικής μορφής με σχηματι-σμούς μόνιμων οικισμών, ανάπτυξη καλλιέργειαςκαι παρουσία πρώτων δειγμάτων κεραμεικής τέ-χνης.

Ό πρώτος πολιτισμός, πού δημιούργησε μορφέςτέχνης καί οργανώθηκε σε μια μόνιμη κοινωνίαήταν οί ΟΛΜΕΚ.

Ό λαός αυτός ήταν εγκατεστημένος στο βόρειο-κεντρικό τμήμα του ΜΕΞΙΚΟΥ κοντά στις ακτέςτου κόλπου CAMPECHE ανάμεσα σε ζούγκλες καιβάλτους. Το όνομα ΟΛΜΕΚ αντιπροσωπεύει κατάτους αρχαιολόγους, τον πολιτισμό τους καί τηνιδιόμορφη τέχνη τους.

Τα κύρια κέντρα αναπτύξεως του ήταν τρεις πό-λεις, ή LA VENTA, το SAN LORENZO και ήTRES ZAPOTES. Από την περιοχή αυτή οί ΟΛΜΕΚεπιχειρούσαν μακρινά ταξίδια για να προμηθευθούντις πρώτες ύλες, πού είχαν ανάγκη. Χρησιμοποιού-σαν περάσματα μέσα από τις ζούγκλες, βουνά, πο-ταμούς και φυσικούς δρόμους. Τοποθετούσαν ση-μάδια για τον προσανατολισμό τους για την επι-στροφή τους.

Ποιοι ήταν οί ΟΛΜΕΚ, Τι γλώσσα μιλούσαν;Και τι όνομα είχε ή γενέτειρα τους, πού σκεπάστη-κε από τη Ζούγκλα;

Για να δώσουμε μιαν απάντηση θα ανατρέξουμεστους θρύλους καί την παράδοση, πού αναφέρε-ται στη γλώσσα NAHUALT καί αρχίζει. «Από

Το κολοσσιαίο κεφάλι από την LA VENTA είναιενδεικτικό πορτραίτο ενός προσώπου του οποίου τανεγρικού τύπον χαρακτηριστικά είναι πολύ φανερά,,κυρίως ή μύτη και τα μήλα τον πρόσωπον. Το γλυ-πτό είναι θαυμάσιο. Διακρίνεται ένα είδος κράνουςκαί προστατευτικά αντικείμενα στ' αυτιά. Το ολικότου βάρος φτάνει τους 20 τόνους. Ανακαλύφτηκε το1939 από τον MATTHEW STIRLING του SMITH-SONIAN INSTITUTION, ό όποιος υπαστήριξε ότιό πολιτισμός των ΟΛΜΕΚ ήταν προγενέστερος κάθεάλλου στην Μεσοαμερική.

ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΟΥ ΜΕΤΕΦΕΡΑΝ ΟΙ ΠΑΛΑΙΟΙΚΑΤΟΙΚΟΙ» . . . οί πρόγονοι μας έφθασαν μέσωτης θάλασσας καί σε μια περιοχή βορείως της ση-μερινής Έπαρχίας VERACRUZ. Άπό εκεί ακο-λουθώντας τα παράλια κατέβηκαν νότια καί κατέ-ληξαν σε μια τοποθεσία, πού ονομάζεται ΤΑΜΟΑΝ-CHAN. Μεταξύ τους βρισκόταν καί ένας σοφόςηλικιωμένος άνδρας, πού κρατούσε όλα τα γραπτά,τα βιβλία, τις ζωγραφικές. Έπειτα, μια μέρα εγκα-τέλειψαν ξαφνικά την TAMOANCHAN μεταφέ-ροντας μαζί με όλα αυτά την εικόνα του θεού τους,Τέσσερες όμως απ' αυτούς αποφάσισαν να μεταδώ-σουν τον πολιτισμό μόνοι τους. Έτσι διαίρεσαντο βιβλίο των ήμερων (260 μέρες), το βιβλίο τωνετών, το βιβλίο των όνείρων ... καί ξεκίνησαν προςδιάφορες κατευθύνσεις . . . Έφθασαν σε μια τοπο-

Ή δραστηριότητα των ΟΛΜΕΚ δεν έδωσε μόνο σαν δείγματα τα κλασσικά μνημεία απόβασάλτη αλλά και εκατοντάδες μικρά αγάλματα διαφόρων μορφών. Αυτά είναι από ένα τάφοαπό την LAS BOCAS, 35 μίλια ανατολικά της CHALCATZINGO. Τα αγαλματίδια αυτάπαρουσιάζουν διάφορες στάσεις καί άπεκονίσεις τύπων και χαρακτήρων συγγενικών σήμεραλαών όπως τα No 5 και 6 πού μοιάζουν με αφρικανικά φύλλα.

θεσία, πού ονομάζεται THETIHUACAN. Εκεί έκτι-σαν πυραμίδες πρόν τιμή του ΗΛΙΟΥ και της ΣΕ-ΛΗΝΗΣ»,

— Θα γνωρίζαμε όλη την ιστορία της γενέτει-ρας πόλεως TAMOANCHAN, αν ό αυτοκράτοραςτων AΖTEΚ ITZCOAL δεν έκαιγε τά ιστορικά βι-βλία, πού υπήρχαν, δικαιολογώντας την ενέργειατου λέγοντας ότι «Δεν είναι ανάγκη όλος ο κοι-νός λαός να γνωρίζει τα γραπτά αυτά».

Μια ακόμα λεπτομέρεια για την ονομασία τηςπόλεως TAMOANCHAN. Δεν υπάρχει αντιστοιχίαστη γλώσσα των AZTEC. "Ισως να προήλθε απότη λέξη TEMOOATOCHA, πού σημαίνει «Ζητού-με τα σπίτια μας».

'Αλλά στη γλώσσα των ΜΑΓΙΑ υπάρχει ή λέξη,Τα, πού σημαίνει «προς», ή λέξη "ΜΟΑΝ" πού ση-μαίνει το μυθικό πουλί εξουσιαστής της κολάσεωςή λέξη «CHAN» πού είναι ο αρχαϊκός σχηματισμόςτου CAN ή CAAN, πού σημαίνει φίδι ή ουρανός.Δηλαδή σε πλήρη μετάφραση μπορεί ν' αποδοθεί«ή Χώρα του Φιδιοϋ - Πουλί» και επειδή ή γλώσσαπάλι των ΜΑΓΙΑ είναι γεμάτη όμόνυμα, μπορεί ναεξηγηθεί καί ως «ή πόλις του Βροχερού Ούρανού».

'Η γενέτειρα πόλη TAMOANCHAN ίσως ναιδρύθηκε στην ορεινή περιοχή της TUXLA (από ό-που εύρισκαν και το υλικό της πέτρας), κοντά στηπόλη TRES ZAPOTES. Στή περιοχή αυτή και γύρωαπό την θαυμάσιας ωραιότητας λίμνη CATEMACOυπάρχουν δεκάδες κώνοι μικρών ηφαιστείων, έπο-μένως, στην πόλη LA VENIA ή κατασκευή τηςπυραμίδας ήταν μια μίμηση ηφαιστείου, ήταν δη-λαδή μια απομίμηση της φύσεως.

Οί ΟΛΜΕΚ λοιπόν, κατασκεύασαν το μνημείοαυτό για να τους θυμίζει την αρχική γενέτειρα μη-τρόπολη. 'Ανασκαφές όμως στη περιοχή TUXTLAείναι αδύνατο να πραγματοποιηθούν. Τα ηφαίστειατης περιοχής αυτής ήταν εν ενεργεία μέχρι τον 18αιώνα. Έτσι λάβα καί πέτρες έχουν σκεπάσει τηγύρω περιοχή καί οί μαρτυρίες βρίσκονται πολλάμέτρα θαμμένες.

Το 1869 το περιοδικό ΜΕΞΙΚΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ & ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ δημοσίευσε ένασύντομο σημείωμα γραμμένο από τον J.M. MEL-GAR πού έγραφε:

«Το 1862 βρισκόμενος στο χωριό SAN ADRESTUXTLA της πολιτείας VERA, GRUZ, MEXICOέμαθα ότι. ένα κολοσσιαίο κεφάλι, είχε ανακαλυ-φθεί μερικά χρόνια πριν κατά τον εξής τρόπο:

Κάποιος χωρικός καθώς εργαζόταν στη φυτείαζαχαροκάλαμου στη πεδιάδα του SAN MARTΙN,ανακάλυψε στην επιφάνεια του εδάφους κάτι, πού

Σειρά αγαλματιδίων πού βρέθηκαν στουςπαρμένες απo διάφορες σκηνές της ζωής.

έμοιαζε με μεγάλη κατσαρόλα ανάποδα θαμμένηΕιδοποίησε τον ιδιοκτήτη της περιοχής καί με

ανασκαφές βρήκαν το γλυπτό αυτό, πού είχε ύψος 2 μκαι πολύ βάρος. Έτσι το άφησαν επί τόπου.

...Όταν έφθασα στη περιοχή, ζήτησα από τονιδιοκτήτη την άδεια να επισκεφθώ το σημείο τηςάνακαλύψεως. Επήγαμε, και έμεινα κατάπληκτος.Είναι μια εργασία τέχνης, είναι χωρίς υπερβολέςένα θαυμάσιο γλυπτό, από βασάλτη. Έκείνο πουμου προξενεί εντύπωση είναι ότι ή μορφή έχειΝεγροειδή χαρακτηριστικά μύτη, χείλια καί μήλα

Άλλο ένα άγαλμα από την La Aenta,

προσώπου εξογκωμένα. Σκέπτομαι μήπως, καί ανέχουν έλθει στη περιοχή Νεγρικές φυλές ή στοι-χεία».

Έτσι τελείωνε το σημείωμα. Τόσο σίγουρος όμωςήταν ό MELGAR για την παρατήρηση του αυτή.ώστε προσπάθησε να συσχετίσει γεγονότα, που νατο αποδεικνύουν.

Έτσι το 1871 γράφει μια θεωρία υποστηρίζον-τας ότι ΝΕΓΡΙΚΕΣ ΦΥΛΕΣ είχαν ταξιδεύσει ωςτο κόλπο του MEXICO.

'Ανεξάρτητα από την θεωρία του αυτή όμως πρέ-πει να σημειωθεί, ότι αξίζει την τιμή να χαρακτη-ρισθεί σαν ο καθοδηγητής, που παρότρυνε τους με-τέπειτα ερευνητές και τους παρακίνησε για την ανα-

τάφους του TLATILCO. Παριστάνουν μορφές

κάλυψη τoυ πολιτισμού των ΟΛΜΕΚΤο 1905 ό Γερμανός EDUARD SELEV και ή

γυναίκα του επισκέπτονται το σημείο αυτό, διακό-πτοντας έτσι την πολύχρονη σιωπή της άνακαλύ-ψεως. Άλλα καί πάλι, έπρεπε να περάσουν πολλάχρόνια μέχρι το 1925.

Τον ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟ του 1925 ό Δανέζος FRANSBLOM συνοδευόμενος από τον 'Αμερικανό άνθρω-πολόγο OLIVER LA FARGE αποβιβάζονται στομικρό λιμάνι TONALA, εκβολή του όμόνυμου πο-ταμού και με ένα μικρό σκάφος ανέρχονται τονποταμό αντίθετα με τα ρεύματα και φθάνουν στηνLA VENTA για την οποία είχαν συγκεντρώσει πλη-ροφορίες καί διάφορες ιστορίες.

Επακολουθεί ή ανακάλυψη της LA VENTA, τηςμεγαλύτερης πόλεως του πολιτισμού των OLMEC,και μεγάλου άριθμού γλυπτών. 'Ακόμη ένα κολοσ-σιαίο κεφάλι ανακαλύπτεται άλλά οί δύο μελετη-τές, για είρωνία της τύχης, δεν εξετάζουν τα στοι-χεία υπό νέο πρίσμα, άλλά παραλληλίζουν τις από-ψεις τους ότι τα ευρήματα καί οί ανακαλύψεις ανή-κουν στον πολιτισμό των ΜΑΓΙΑ. Μέχρι τη στι-γμή εκείνη το όνομα OLMEC, πού κατά μετάφρα-ση σημαίνει. «Ό λαός από την χώραν, που παρά-γεται λάστιχο», υπήρχε από πολλά χρόνια πρίν,από την Ισπανική κατάκτηση και αναφερόταν γιαένα λαό, πού βρισκόταν μεταξύ VERACRUZ καίTABASCO αλλά κανείς από τους ερευνητές αρχαιο-λόγους δεν καθιέρωνε και δεν όριστικοποιούσε τηνονομασία αυτή. Ισως όπως αναφέραμε και προη-γουμένως, επειδή τα ευρήματα αυτά συσχετίζον-ταν με τον πολιτισμό των ΜΑΓΙΑ.

Το 1929 ό MARSHALL SAVILLE Διευθυντήςτου Μουσείου ΙΝΔΙΚΟΥ της Ν. Υόρκης συγκρί-νει τη τέχνη του γλύπτου στο SAN MARTIN μεμικρά αντικείμενα από JA DE (είδος Πράσινηςπέτρας) πού βρίσκονται στη συλλογή του Μουσείουκαί υποστηρίζει ότι είναι της αυτής τεχνοτροπίαςκαι ότι είχε δημιουργηθεί από ένα πολιτισμό πούονομαζόταν OLMEC. Έτσι αρχίζει να παρουσιά-ζεται ή ονομασία αυτή στα επιστημονικά δελτίακαι συγγράμματα.

Ό πρώτος άρχαιαλόγος που έξερεύνησε τις τοποθεσί-ες των ΟΛΜΕΚ στο Βοριοανατολικό MEXICO ή-ταν ό Frans Blom, ό οποίος μαζί με τόν Αμερι-κανό συγγραφέα καί ανθρωπολόγο Oliver laFargeταξίδεψαν μέσα στίς ζούγκλες της VERACRUZκαί τον TABASCO το 1925.Στις παρατηρήσεις τους ανέφεραν ότι ό πολιτισμός,πού ανακάλυψαν δεν ήταν ξεχωριστός, αλλά τα προ-γονικά υπολλείματα πριν από την ανάπτυξη τωνΜΑΓΙΑ.

Το 1932 ό 'Αμερικανός αρχαιολόγος GEORGEVAILLANT αναφέρει ότι από το 1928 ανακάλυπτεαρχαία χωριά, οικισμούς στη κοιλάδα του MEXI-CO, πού ανήκαν σε προκλασσικούς σχηματισμούς,πρωτόγονης οργανωτικής αναπτύξεως, σύμφωνα μετις απόψεις του MARSHALL SAVILLE και με τηνονομασία OLMEC.

Το 1932 επίσης ό 'Αμερικανός ιδιοκτήτης φυτειώνστη VERA CRUZ ό ALBERT WEYERSTALL,ανακαλύπτει έρασιτεχνικώς ευρήματα στην περιοχήTRES ZAPOTES. Όταν ό ίδιος επισκέπτεται τηνπόλη VILLAHERMGSA στο TABASCO και εξε-τάζει τα ευρήματα της περιοχής της LA VENTAλέγει τα εξής:

«Όταν ρώτησα ένα αρχαιολόγο γι' αυτά τα παρά-ξενα είδωλα, μου έγραψε ότι πρέπει να ανήκουνσε ένα πολιτισμό αρχαιότερο των ΜΑΓΙΑ, δηλαδήπερίπου τρεις χιλιάδες χρόνια πριν ...».

Ποιος ήταν αυτός ό θαυμάσιος προφήτης;Ό MATTNEW STIRLING ό όποιος το 1918 ήταν

σπουδαστής του Πανεπιστημίου της Καλλιφόρνιας,όταν είδε μια φωτογραφία ενός αγάλματος από JADE«το μωρό πού κλαίει» στο μουσείο του Βερολίνου,άρχισε να σκέπτεται τις πιθανότητες της αναπτύ-ξεως ενός πολιτισμοϋ ανεξάρτητου από τις άλλεςφυλές.

Μετά την αποφοίτηση του εργάζεται στο SMITH-SONIAN INSTITUTION καί συνεχίζει να σκέπτε-ται να συγκεντρώσει μεθοδικά πληροφορίες. Επί-σης κάνει την έξης παρατήρηση: ότι αντικείμεναμε την ίδια τεχνοτροπία και από το ίδιο υλικό,JADE, δεν είχαν βρεθεί μεταξύ των άλλων πολι-τισμών της ΜΕΣΌΑΜΕΡΓΚΗΣ. . . Διάβαζε! τις ερ-γασίες του BLOM καί LA FARGE καί ό,τι ακόμαμπορεί να του χρησιμεύσει αργότερα. Έτσι λοι-πόν, γύρω στα 1938 μεταξύ των αρχαιολόγων είχαναρχίσει να μεγαλώνουν οί αμφιβολίες, ότι ό πολι-τισμός των OLMEC ήταν ίδιος με τον πολιτισμόΜΑΓΙΑ. Ό STIRLING επισκέπτεται το γλυπτόκεφάλι του MELGAL καί παρατηρεί ότι το γλυ-πτό αυτό είχε ανακαλυφθεί σε απόσταση ενός μιλίουαπό ένα μικρό χωριό το TRES ZAPOTES. Εντυ-πωσιάζεται από τη τέχνη του μνημείου και άπότο μεγάλο αριθμό των αναχωμάτων (μικρών λόφων)το ένα κοντά στον άλλο σε απόσταση 300 μ; περί-που, καί φαινόταν πια καθαρά, ότι βρίσκεται στηναρχαιολογική τοποθεσία μιας πόλεως.

Κατά την επιστροφή του στην Ουάσιγκτον ανα-πτύσσει τίς απόψεις του, και κατορθώνει με τηνυποστήριξη της Εθνικής Γεωγραφικής Υπηρεσίαςκαι του SMITHSONIAN INSTITUTION να οργα-νώσει την πρώτη συστηματική αρχαιολογική ανα-σκαφή στη περιοχή αυτή.

Υπερνικώντας όλες τις δυσκολίες άνεφοδιασμού,οργάνωση αποστολής καί αρρώστιες παραμένει στηπεριοχή αυτή το 1939 και 1940. Κατά μία παρά-δοξη τύχη τα περισσότερα μνημεία ανακαλύφθη-καν αμέσως το πρώτο καιρό μετά από την αφίξήτου έκεί.

Μερικές απ' αυτές τις ανακαλύψεις είναι το STEL-LA C πού είχε επιγραφές στη μία όψη και παρα-στάσεις των ΟΛΜΕΚ στην άλλη.

Ό STIRLING αμέσως αναγνωρίζει ότι οί επιγρα-φές άποτελούσαν μέρος του υπολογιστικού συστή-ματος, πού χρησιμοποιούσαν οί ΜΑΓΙΑ κατά τηνκλασσική Περίοδο.

36

Ή στήλη αυτή αποδεικνύει, ότι οί ΟΛΜΕΚ σανπολιτισμός και ανάπτυξη προϋπήρχαν των ΜΑΓΙΑ,

Για την παράσταση των αριθμών χρησιμοποιού-σαν μία γραμμή για το 5, μια τελεία για το ένακαι το μηδέν με σχήμα ωοειδές, το 4 με τέσσερεςτελείες, το 6 με μια γραμμή και μια τελεία και τοδέκα με δυο γραμμές.

Όλα αυτά αποτελούν εν συντομία, πίνακες αρι-θμών, πού περιέχουν καί κύκλους διαφόρων μεγε-θών. Ό μεγαλύτερος κύκλος είναι το BACTUM,πού περιέχει 144.000 ημέρες, ακολουθεί το KATUMμε 7.200 ημέρες, ύστερα το TUN με 360 ήμερεςκαι το UINAL με 20 και τελευταίος, στο τέλοςτης στήλης, ό KIN μίας μέρας. Αριστερά από τουςκύκλους υπάρχει ό συντελεστής, πού με αυτόν πολ-λαπλασίαζαν.

Τον Ιούλιο του 1941 ή ΜΕΞΙΚΑΝΙΚΗ ΑΝΘΡΩ-ΠΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΩΣΗ οργανώνει διάσκεψη με συμ-μετοχή και Αμερικανών Αρχαιολόγων. Κατά τοΣυνέδριο ό STIRLING ανακοίνωσε τις ανακαλύ-ψεις και τα πορίσματα του για την τέχνη των ΟΛ-ΜΕΚ και την τοποθέτηση της αναπτύξεως του πολι-τισμού τους χρονολογικώς γύρω στο 1100 π.Χ. 'Αλλάτον ίδιο μήνα, ένας άλλος αρχαιολόγος ό ERIC

Ό αρχαιολόγος Eduardo Contreras το 1955 βρήκετον πιο παράδοξο θησαυρό των ΟΛΜΕΚ. Θαμμέναπερίπου 60 εκ. κάτω από το έδαφος της γήςΐ μικρο-σκοπικές φιγούρες ανδρών από υλικό JADE, καιγρανίτη το κάθε ένα με διαφορετικά χαρακτηρι-στικά και όλα συγκεντρωμένα για κάπιο σκοπό τελε-τής. 16 συνολικά αγαλματάκια και 6 στήλες με επι-γραφές.Το ίδιο γκρουπ τοποθετημένο σε αναπαράσταση όπωςβρέθηκε άφού πρώτα μεταφέρθηκε προσεκτικά κα-θαρίσθηκε και συναρμολογήθηκε. (Σελ. 68 - 69).

THOMPSON ειδικός για τον πολιτισμό των ΜΑ-ΓΙΑ και με την ιερογλυφική γραφή του προσπαθεί,και εν μέρει το κατορθώνει, να ανατρέψει την θεω-ρία του STIRLING μερικώς και να διασπάσει τουςυποστηρικτές του. 'Υποστηρίζει ότι οί ΟΛΜΕΚ εί-χαν αναπτυχθεί το 1200 μ.Χ.! και ότι οί επιγρα-φές ήταν νεώτερες.

Παράλληλα ή συγκίνηση και ό θαυμασμός προςτον Πολιτισμό των ΜΑΓΙΑ αποκλείει κάθε σκέψη,ότι υπήρξε και αρχαιότερος πολιτισμός. Το 1957όμως οί μετρήσεις με ραδιοϊσότοπα άνθρακος (C 14)από την LA VENTA απεδείκνυαν την ορθότητατων ισχυρισμών του STIRLING. Οί OΛMEC ήταναρχαιότεροι των ΜΑΓΙΑ 1160-580 π.Χ. Ήταν οπρώτος πολιτισμός της ΜΕΣΟΑΜΕΡΙΚΗΣ. Καίίσως οί ΟΛΜΕΚ ακόμη να ήταν πρόγονοι τωνΜΑΓΙΑ.

Βασίλης Γιαρήμουστας

κοσμικές σαρκοφάγοιναοί διαστημόπλοια

PETER COLOSIMO

Μετάφραση: Κώστας Θεοφάνους

Το άρθρο αυτό είναι ένα απότα κεφάλαια του βιβλίου του TeterColozino, «Αστροναύτες στην Προ-ϊστορία» πού κυκλοφορεί στις εκ-δόσεις « ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ »

Κοσμικές σαρκοφάγοι

Ένα πύρινο αυλάκι έσχισε το νυ-χτερινό ουρανό σαν γιγαντιαίος διά-των, κάτι έπεσε στην τούντρα, μέ-σα σ' ένα σίφουνα από φλόγες. Τοέδαφος τραντάχτηκε, τα χορτάριακαψαλιστήκανε. Το πρωΐ, όταν όήλιος ξεπρόβαλε, μια εξωπραγμα-τική σιλουέτα βγήκε από το σύννε-φο του καπνοΰ πού είχε άπλωθείστον κάμπο και προχώρησε προςτους ανθρώπους πού στεκόντανε τρο-μοκρατημένοι και μαζεμένοι ο έναςπλάϊ στον άλλον.

Ό αρχηγός της φυλής σηκώθηκεθαρρετά και κραδαίνοντας το ακόν-τιο πού το χρησιμοποιούσε για νακυνηγάει αρκούδες, έκανε μερικά βή-ματα προς την κατεύθυνση του ξέ-νου. Γιατί όμως κρατούσε στο χέριτου αυτό το ακόντιο; Επειδή ό ανε-πιθύμητος ξένος εϊχε «ένα αλλόκο-το τομάρι». ενα πρόσωπο άγριο, απ'όπου πρόβαλαν δυο μάτια στρογ-γυλά, πελώρια και περπατούσε σανκι' αυτούς πού έχουνε πλατυποδία.Ό τολμηρός πολεμιστής πέταξε τοακόντιο, πού χτύπησε τον άλλον,αλλ' αναπήδησε «στο τομάρι του»,χωρίς να τον πειράξει. Σ' απάντη-ση, το «καταχθόνιο ον» σήκωσε το

38

Σειρά από τρούλλους με προεξέχουσα οροφή , ταράτσα ενός vaού στοΜπαρομπουντούρ (Ίάβα),

ένα του πόδι (ή χέρι;) σκοπεύονταςτον αντίπαλο του, πού αμέσως έπε-σε ξερός καταγής,

Ό μάγος της φυλής, πού σίγου-ρα είτανε πιο μυαλωμένος από τονθερμόαιμο αρχηγό, σκέφτηκε πώςέπρεπε αμέσως να καταλαγιάσει τηνοργή αύτουνοΰ του τόσο επικίνδυ-νου επισκέπτη, και έσπευσε να τουπροσφέρει την ωραιότερη κοπέλατης φυλής.

Ό πιο πάνω μύθος, σε διάφορεςπαραλλαγές, είναι πασίγνωστος στουςκατοίκους της βόρειο - ανατολικήςΣιβηρίας, και ό καθένας παρουσιά-ζει διαφορετικά τις αντιδράσεις αύ-τού του «τέρατος πού βγήκε απ' τηφωτιά». Μερικοί λένε πώς ό ξένοςδε φέρθηκε με μεγάλη αυστηρότητα,και πώς δέχτηκε ευχαρίστως το δώ-ρο, Άλλοι, αντιθέτως, διηγούνταιπώς αντέδρασε όπως θα αντιδρούσεό αυστηρότερος υπέρμαχος ηθικώναρχών, καθόλου διατεθειμένος ναυποκύψει σε τέτοιου είδους προσ-φορές.

'Από την τελευταία αυτή παραλ-

λαγή ίσως προέρχεται ή περίεργηδεισιδαιμονία απέναντι στην αρκού-δα, πού όλοι τη λκτρεύουνε σαν θεό,πού τη φοβούνται και συνάμα τη μι-σούνε, Όπως κι άv έχουν όμως ταπράγματα, έχουμε την εντύπωσηπώς ή Ιστορία αυτή περιέχει στοι-χεία ασυμβίβαστα με το πνευματι-κό επίπεδο των πρώτων κατοίκωντης Σιβηρίας, πού είτανε αρκετάχαμηλό. Γι' αυτό το λόγο, επιχει-ρούμε να την ερμηνεύσουμε.

Μήπως λοιπόν εκείνο το «αλλό-κοτο τομάρι» εϊτανε ενδυμασία (ίσωςένα σκάφανδρο;) Εκείνο το «πρό-σωπο με τα μεγάλα στρογγυλά μά-τια», πού μας θυμίζει το ανθρωποει-δές; της σπηλιάς των Κομπαρέλ, μή-πως είτανε μια μάσκα (ή μια κά-σκα); Το βαρύ περπάτημα του άγνω-στου μήπως οφειλότανε στη φορε-σιά του; Και αυτό πού έρριξε ξερότον πολεμιστή, μήπως είτανε έναόπλο;

Πρέπει εδώ να αναφέρουμε ότιοι σημερινοί Σιβηριανοί Γιουκαγκί-ροι κατοικούσανε παλιά την απέραν-τη έκταση πού απλώνεται ανάμεσα

στα ποτάμια Λένα και Κόλυμα, τηνΑρκτική Παγωμένη Θάλασσα καιτα όρη Βερκογιάνσκ (σήμερα οιΓιουκαγκίροι κοντεύουνε να εξαλει-φθούνε, και κατέχουνε μόνο την ανα-τολική κάτω πλευρά του Ίντίγκιρ-σκα)' αυτοί λοιπόν συνηθίζουνε «τηνπορνεία της φιλοξενίας»: σαν σημά-δι φιλίας, προσφέρουνε στους επι-σκέπτες τις γυναίκες τους.

Σ' αυτούς τους Γιουκαγκίρουςθα βρούμε ίσως το κλειδί για τααινίγματα, πού θα μας ταξιδέψει χι-λιάδες και χιλιάδες χιλιόμετρα, σταγάλλο - κανταβρικά σπήλαια,

Μιλώντας για τίς αναπαραστά-σεις, είχαμε σημειώσει τις βραχο-γραφίες με «κωνική στέγη». Αυτέςέχουνε πολλές φορές από πάνω έναμακρόστενο σχέδιο, συχνότερα σεαμβλεία γωνία. Άς ξαναγυρίσουμετώρα στους πίνακες του Αίμέ Μι-σέλ F - 9 και Q - 11: Δεν παριστά-νουν βεβαίως αιχμές βέλους, όπωςειπώθηκε, και αυτό γίνεται πιο φα-νερό στο Q - 11, πού μοιάζει μεαντικείμενο πού απομακρύνεται α-κριβώς από κείνο πού ονομάσαμε«κωνική στέγη».

Τι θα μπορούσε να είτανε αυτότο σχέδιο; Ιπτάμενη συσκευή; Σκα-λωσιά; Υπόστεγο;

Ας εξετάσουμε τώρα μιαν «ερω-τική επιστολή», έτσι όπως τα κο-ρίτσια της φυλής Γιουκαγκίρι τηνχαράζουνε, σύμφωνα με μια πανάρ-χαιη παράδοση, πάνω σε κορμούςδέντρων. Αριστερά, το πολύ λεπτόσίδερο του ακοντίου συμβολίζει ίσωςτον άντρα, το δεξί, το πιο παχύ, τηγυναίκα. Το πλαίσιο συμβολίζει τοσπίτι, ενώ τα διαγώνια δοκάρια στηνκορυφή ύποδηλώνουνε τίς πίκρες καιτους καημούς.

Όλ' αυτά, στη δική μας γλώσσα,θα μπορούσανε να ειπωθούνε έτσι:«Εσύ φεύγεις κι' εγώ μένω. Εξαι-τίας σου, κλαίω και θλίβομαι».

Μερικοί αποφαίνονται ότι το νόημα του διπλού αύτοϋ σχεδίου διέ-φερε, αρχικά, από την ερμηνεία πούδίνουμε εδώ, παραδέχονται πάντωςότι ανέκαθεν είχε έννοια μελαγχο-λικού αποχαιρετισμού. Είτανε ό απο-χαιρετισμός των θεών πού έγκατα-λείπανε τη Γη για να ξανανεβούνεστον Ουρανό, από τον όποίο κατέ-βηκαν.

Στούς περισσότερους πρωτόγο-νους λαούς, ένα ακόντιο τοποθετη-μένο κάθετα, δηλώνει άνοδο προςτο άπειρο. Ξέρουμε επίσης ότι οιΤουνγκούζοι (Μογγόλοι, πού κατοι-κούνε σε μιαν απέραντη περιοχήέκτεινόμενη ανάμεσα στον ποταμόΓενισέϊ και τον Ειρηνικό Ωκεανό,

και πού εδώ και αιώνες άπορόφη-σαν τους Γιουκαγκίρους) κατέχουνεένα στοιχείο πού θα μπορούσε ναθεωρηθεί σαν συνδετικός κρίκος με-ταξύ των προϊστορικών γαλλικώνσχεδιασμάτων και του «μυνήματος»του σχήματος Το στοιχείο αυτόείνα ένα ισοσκελές τρίγωνο, με τηβάση του ημιτελή, μέσα στο όποιοεγγράφεται κάθετα ένα ακόντιο. Ό-μως εδώ δεν πρόκειται για ραβα-σάκι, αλλά για σύμβολο μαγικό, πούδείχνει τη σχέση του Θεοϋ με τονΟυρανό και τη Γη, ενώ ή «κωνικήστέγη» παριστάνει, χωρίς καμιάναμφιβολία, την καθιερωμένη κατοικία των ιθαγενών, πού αποτελείταιείτε από κωνική σκηνή είτε απόμια ημικυκλική καλύβα.

Καί το όπλο με την αιχμή προςτον ουρανό; Διαστημικός πύραυλος,απαντούνε όσοι πιστεύουν στη θεω-ρία ότι τη Γη μας την έπισκεφθήκα-νε συχνά (σε πολύ μακρινές εποχές)όντα με παλιότερο πολιτισμό, πούπροερχότανε από τα άστρα.

Κάποιοι άλλοι Σιβηριανοί, πού

«Ή ερωτική επιστολή των κοριτ-σιών Γιουκαγκίρι», Μερικοί Ισχυρί-ζονται ότι πρόκειται για άνάμνησηαποχαιρετισμού των αρχαίων δια-στημικών επισκεπτών.

είναι εγκαταστημένοι στις κατεχό-μενες άλλοτε από τους Τουνγκού-ζους κοιλάδες και πού ονομάζονταιΖακούτοι, αποθέτουν τα φέρετρατων νεκρών τους πάνω στα κλαδιάτων δέντρων ψάλλοντας ένα πένθιμοτραγούδι πού λέει: «Κοιμηθείτε ...Κοιμηθείτε ώσπου να κατεβούνε πά-νω στα ολόλαμπρα άρματα τους, ταπνεύματα απ' τ' αστέρια».

Ας προσθέσουμε εδώ ότι σε όλεςτίς πρωτόγονες φυλές της απέραν-της ασιατικής ηπείρου υπάρχει αυτότο περίεργο έθιμο, με μερικές πα-ραλλαγές. Οι Γιουκαγκίροι άποθέ-τουνε τα νεκροσέντουκα ψηλά πάνωσε πασάλους, ενώ οι Τουνγκούζοι

τα τοποθετούνε λοξά πάνω σε ξύλι-νες σκαλωσιές, πράγμα πού μαςαναγκάζει. να σκεφθούμε, άν θέλου-με να είμαστε ρεαλιστές, πώς "κάτι"είναι έτοιμο να εκτοξευθεί προς τόνουρανό, προς την κατοικία των Θεών,

Μήπως ένας πύραυλος;Είναι μια ιδέα, πού είτε το Θέ-

λουμε είτε όχι, πρέπει να τη λάβου-με υπ' όψη. Μια ιδέα εκφρασμένησε διαφόρων ειδών έργα κοκ. πού ήπρωταρχική της έννοια ή χάθηκε ήπαραμορφώθηκε, αλλά διατήρησε,σε όχι καθαρή φόρμα, το πρωταρχι-κό της κύτταρο. Είναι ή περίπτωσητων οβελίσκων, των καμπαναριώνκαι των μιναρέδων,

Μερικοί υποστηρίζουνε και τώραακόμη πώς πρέπει να θεωρούμε ταμνημεία αυτά ασυνείδητη μίμησηφαλλικών συμβόλων. Άλλά ή άπο-ψη τούτη σήμερα, είναι απαράδεκτηκαι νομίζουμε πώς ήδη το έχουμεάποδείξει σ ένα βιβλίο μας, αναφε-ρόμενοι στις αναμνηστικές στήλεςτων Μάγιας.

Για να απορρίψουμε τίς υποθέ-σεις αυτές, αρκεί να παρατηρήσου-με τον οβελίσκο του Τούθμωση στοΚαρνάκ, ένα μονολιθικό κόκκινο γρα-ν£τη ύψους 23 μέτρων, πού βρέθη-κε κατά τίς ανασκαφές του Ασ-σουάν.

Αρκεί επίσης να παρατηρήσουμεκάποιο άλλο μνημείο, λιγότερο αρ-χαίο, του οποίου τη φωτογραφία δεί-ξαμε σε πολλούς φίλους, και τουςρωτήσαμε να μας ποϋνε χωρίς να

Φέρετοο παιδιού Γιουκαγκίρου, πουέχει. άποτεθεί πάνω σε δυό πασά-λαυς.

39

πολυσκεφθοΰνε τι παριστάνει Όλοιμας απαντήσανε αδίστακτα «πύραυ-λος», ενώ έπρόκειτο άπλούσταταγια το μιναρέ στο «Νέο Τζαμί» τηςΚωνσταντινούπολης, Ή αλήθεια εί-ναι πώς ο μιναρές αυτός μοιάζει κα-ταπληκτικά με διαστημόπλοιο τοπο-θέτημένο στην εξέδρα εκτόξευσης.

Οί ναοί και τα άστρα

Ναοί, διαστημόπλοια! 'Υπάρχειάραγε συγγένεια ανάμεσα στις ποι-κίλες αυτές κατασκευές πού τόσοπολύ διαφέρουνε φαινομενικά; 0Βιατσεσλάβ Σάιτσεφ διάσημος Σο-βιετικός φιλόλογος, μέλος της Ακα-δημίας Επιστημών της Λευκορω-σίας, πού έχει συχνά συγκλονίσειτον επιστημονικό κόσμο με τη δια-τύπωση Θεωριών, περί αφίξεων «Ου-ρανιδών» στον πλανήτη μας, το υπο-στηρίζει κατηγορηματικά.

Ένα άρθρο του Σάϊτσεφ δημο-σιευμένο στο σοβιετικό περιοδικό«Νιέμεν» λέει: «Τα συμπεράσματαμου τα συνάγω από μιαν άποψηπού πριν άπό σαράντα χρόνια, τηδιατύπωσε ο Νικολάϊ Ρινίν, φίλοςκαι μαθητής του Κωνσταντίν Σιολ-κόφσκι, πού πρώτος σχεδίασε δια-στημόπλοια, ενώ ταυτόχρονα μελε-τούσε το ενδεχόμενο ταξιδιών στοΔιάστημα».

Στό άρθρο εκείνο, ό Ρινίν υπο-γραμμίζει ότι στις μυθολογίες δια-φόρων λαών, υπάρχουν ιστορίες πούμιλούν για πανέξυπνα όντα πού κα-τοικούνε στο διάστημα, και πού έρ-χονται συχνά να επισκεφθούνε τουςΓήινους.

Evας άλλος Σοβιετικός σοφός,ο Μοντέστ Άγκρέστ, ασχολήθηκεεπισταμένα το 1959 με το πρόβλη-μα αυτό, και κατέληξε σε μια σειράεπιστημονικών υποθέσεων: «Οί μα-κρινοί μας πρόγονοι θα πρέπει ναείδανε τους επισκέπτες του Διαστή-ματος σαν όντα προικισμένα με υπερ-φυσικές ικανότητες. Τα όντα αυτάθα προσγειωθήκανε με μυστηριώ-δεις συσκευές (διαστημόπλοια) καιείτανε πολύ φυσικό οι άνθρωποι, γιανα τα θυμούνται αιωνίως, να άπο-φασίσανε να χτίσουνε ναούς πού ναέχουνε το σχήμα των διαστημο-πλοίων τους. Και οί ναοί είναι έναγνώρισμα όλων των δοξασιών καιόλων των θρησκειών».

Στά λεγόμενα απόκρυφα βιβλία(αποκαλούνται έτσι τα θεόπνευσταεβραϊκά ή παλαιοχριστιανικά συγ-γράμματα πού ή Εκκλησία τα απορ-ρίπτει) αναγράφεται ότι ό βασιλιάς

40

Άλλος περίεργος τάφος στη χώρατων Τουνγκούζων: ή ξύλινη αύτήσαρκοφάγος φαίνεται σαν να τοπο-θετήθηκε έτσι για να διευκολύνειτην άνοδο τον νεκροϋ προς τον ου-ρανό.

Δαυίδ αναλήφθηκε στον Ουρανό, ό-πού άγγελοι του έδειξαν την εικόναενός κτιρίου, πού στο σχέδιο τουεπρόκειτο να κτιστεί ο μελλοντικόςναός της Ιερουσαλήμ. Όταν γύρισεστη Γη ο περίφημος βασιλιάς τουΙσραήλ, διέταξε αμέσως την κατα-σκευή του ναού, ό όποιος κτίστηκεστον 10ο π.Χ. αιώνα.

Μήπως ή εικόνα του ναού είτα-νε ή εικόνα ενός διαστημοπλοίου πούείδε ο Δαυίδ;

Αυτό το ερώτημα θέτει ο Σάϊτσεφ,και μας θυμίζει ότι στά αρχαία ινδι-κά βιβλία γίνεται λεπτομερής περι-γραφή των «ουράνιων πλοίων» καιτου τρομερό» εξοπλισμού τους κα-τόπιν αναφέρει αυτά πού έγραψε το1937 ο Νικολάϊ Μπρουνόφ στο έργοτου «Δοκίμιο για την Ιστορία τηςΑρχιτεκτονικής»:

«Ό συμβολισμός των ναών στημεγάλη Ασιατική Χερσόνησο δενέχει ακόμα αρκετά μελετηθεί. Ήαρχιτεκτονική συνεχίζει πιστά μιαπαράδοση λησμονημένη σήμερα, πούή μελέτη της θα μας οδηγούσε σεμια καινούργια απεριόριστη συμβο-λική ερμηνεία».

Εμείς οί σημερινοί δεν μποροΰ-με φυσικά να ξέρουμε πώς είτανεκατασκευασμένα εκείνα τα παρά-ξενα διαστημικά οχήματα και επο-μένως είναι αδύνατο να τα παραλ-ληλίσουμε με τη φόρμα των γνω-στών μας ναών. Εντούτοις ή αστρο-ναυτική μας διδάσκει ότι τα δια-στημικά οχήματα πρέπει να άπο-

τελούνται αναγκαστικά από δυο τμή-ματα: ένα πού προορίζεται να δια-τρέξει διαπλανητικές αποστάσεις καιένα άλλο πού χρησιμεύει για όχημαανάμεσα στο περιφερόμενο διαστη-μόπλοιο και το ουράνιο σώμα τοόποιο έχει επιλεγεί σαν αντικειμε-νικός σκοπός. Παράδειγμα το μη-τρικό σκάφος στο «Σχέδιο Απόλ-λων», από το όποίο αποσπάστηκετο LEM για να προσεληνωθεί στοδορυφόρο και σε συνέχεια να ξανα-συνδεθεϊ με το διαστημόπλοιο.

0ι αναμνηστικές στήλες, τα καμ-παναριά, οί μιναρέδες θυμίζουνε πυ-ραύλους, ενώ τα κτίσματα με τιςΘολωτές στέγες, πού είναι άφθοναστους παλιούς πολιτισμούς, θυμί-ζουνε σέ πολλούς σοφούς — όχι μό-νο σε Ρώσους — τού< «ιπτάμενουςδίσκους». Ό Σάιτσεφ προσθέτει πωςτο σχήμα των «Βοστόκ» έχει πολλάκοινά σημεία με την αρχιτεκτονικήτων Φοινίκων το ίδιο μπορούμε ναπούμε και για τα αμερικανικά «Τζέ-μινι».

Τη στήλη και το θόλο τα ξανα-βρίσκουμε συνδυασμένα στις ινδικές«στούπες» (επιτύμβια βουδιστικάμνημεία): «Ή επικρατέστερη μορ-φή στούπας», μας λέει ό Νίκολα

Ό περίφημος οβελίσκος τον Τού-θμωση στο Καρνάκ. Είναι ένας μο-νόλιθος από κόκκινο γρανίτη, ύψους23 μέτρων περίπου.

Τούρκι, «αποτελείται από μια τε-τράγωνη βάση κατασκευασμένη άποοκτώ βαθμίδες' επάνω στη βάσηαυτή στηρίζεται ένα είδος ανεστραμ-μένης λεκάνης, έπιστεγαζόμενης άποέναν πύργο πού χωρίζεται σε τμή-ματα, και τελειώνει σε μια κορυφήδιακοσμημένη με τα σύμβολα τουΗλίου, της Σελήνης και της φω-τιάς».

Σύμφωνα με τη βουδιστική συμ-βολική, τα σκαλοπάτια συμβολίζου·νε τους δρόμους πού οδηγούνε στηθεία φώτιση, ή ανεστραμμένη λε-κάνη την ίδια τη θεία φώτιση, οίδιαιρέσεις του πύργου τις διάφορεςθρησκευτικές έννοιες (ή ογδόη οδός,

κρουλά. κτίσματα: το διαστημόπλοιομε το διαστημικό δχημα.

Τέτοιου είδους,κτίσματα συναν-τούμε σε διάφορα μέρη της Γης,πού άπέχουνε πάρα πολύ το ένα άποτο άλλο. Για να πεισθείτε, αρκείνα παρατηρήσετε τον ιρακινό ναό(Χάλαφ) πού υψώνεται στο Άρπα-κιγιάχ· τον αντίστοιχο του ναό τηςΜεσαράς στην Κρήτη (2000 χρό-νια π.Χ.)' ένα από τα πολυάριθμακτίρια, όπου λειτουργούσανε ατμό-λουτρα, στην Ινδία' στη χώρα τού-τη ή ιδέα του καθαρισμού δεότανεανέκαθεν με την πνευματική ανά-ταση πού εκφραζότανε με αστρικάσύμβολα, όπως τα σκαλισμένα επά-νω στις «στούπες».

Το ίδιο μπορούμε να πούμε καιγια τα μεξικάνικα καλύβια, πού κα-τασκευάζονται κατά την περίοδοσυγκομιδής του αραβόσιτου, τα κα-μωμένα πάνω σε μοντέλα παρωχη-μένης εποχής και για τα χωριά τηςπεριοχής Χαράν (βιβλική πόλη- τηςΜεσοποταμίας, «πρωτεύουσα» τωναινιγματικών Σαβαίων, όπου ή λα-τρεία της θεάς Σελήνης είτανε συ-νυφασμένη με το σύμβολο της ημι-σελήνου και του δίσκου, που υιοθε-τήθηκε αργότερα από τους μουσουλ-μάνους), καθώς και τους τάφους τωναναχωρητών του Έλ Κάσρ στηνόάση Ντάκλα της Αιγύπτου.

'Από την Αμερική ίσαμε τη Με-

Το «Καρακόλ», αστεροσκοπείο στοΚικέν Ίτζά (Γιουκατάν). 'Ολοκά-θαρη είναι ή ομοιότητα τον με τοΜεγάλο Τέμενος της Ιερουσαλήμ.

Το Μεγάλο Τέμενος της Ιερουσα-λήμ. Χτίστηκε από τους Άραβεςτον 7ο αιώνα, πάνω στον ίδιο χώροπου κατέχανε οι ναοί τον Σολομών-τα και τον Ήρώδη του Μεγάλου.

οί δέκα γνώσεις, οί μυστικιστικέςδυνάμεις, κλπ.). Πρόκειται σίγουραγια διάφορα στοιχεία πού είχανετελείως διαφορετική έννοια, και πούοί βουδιστές τα προσαρμόσανε στίςδικές τους ανάγκες. Αν δεχτούμετα συμπεράσανε στίς δικές τους άνάγκες. Άν δεχτούμε τα συμπεράσματατων συγχρόνων μας επιστημόνων, θάπρέπει ίσως να πιστέψουμε ότι όχωρισμός του πύργου σε διαμερί-σματα αντιστοιχεί στο εσωτερικότου διαστημικού σκάφους' ή ανε-στραμμένη λεκάνη αντιστοιχεί στοδιαστημικό δχημα πού αναφέρει οΣάϊτσεφ· οι αναπαραστάσεις του Η-λίου και της Σελήνης ύποδηλώνου-νε τον προορισμό του διαστημο-πλοίου' και τα σύμβολα της φωτιάς,την ώστική δύναμη.

Οί ταράτσες μερικών ναών τηςΊάβας, όπου υπάρχουν τέτοιου εί-δους κτίσματα, χαρακτηριστήκανεόχι χωρίς λόγο, από τον Σάϊτσεφσαν «μνημεία της προϊστορικής α-στροναυτικής». Όπως αποφαίνον-ται και άλλοι Σοβιετικοί επιστήμο-νες, παρόμοιος χαρακτηρισμός θαμπορούσε ν' αποδοθεί σε πολυάρι-θμους «θόλους», πού έκφράζουνε σεοριζόντια έννοια ό,τι και οί «στού-πες», ενώνοντας τους θόλους με μα-

Αν συγκρίνουμε τη φωτογραφίαπού εικονίζει το θόλο του περίφημου«Καρακόλ» (αστεροσκοπείο στην πό.λη στην πόλη Κικέν Ίτζά των Μά-γιας, περιέργως ολόιδιο με τα ση-μερινά) με τη φωτογραφία του τε-μένους της Ιερουσαλήμ πού ανοι-κοδομήθηκε από τους Άραβες τον7ο αιώνα μ.Χ. πάνω στο χώρο όπουείχαν κτιστεί οί ναοί του Σολομών-τα και του Ηρώδη, μένουμε κατά-πληκτοι από την ομοιότητα των δύοκτιρίων, πού τα χωρίζουν εντυπω-σιακές αποστάσεις σε χώρο και χρό-νο.

σόγειο, στο πλαίσιο των καταπλη-κτικών αυτών συσχετίσεων, βρισκό-μαστε μπροστά σε μιαν άλλη μεγά-λη έκπληξη. Άς παρατηρήσουμε τηναναπαράσταση του ναού του Τενο-κτιτλάν (πρωτεύουσας τών Αζτέκωνκοντά στη σημερινή πόλη του Με-ξικού). Ό ναός αυτός είναι αφιερω-μένος στο θεό Κουετζαλκοάτλ, γιότου θεού του Ούρανού Μιξκοάτλ (φί-δι του σύννεφου) και της θεάς τηςΓης Κιπαλμάν (ξαπλωμένη ασπίδα),και είναι μια τεράστια πυραμίδα μεσκαλοπάτια. Στόν τελευταίο όροφο

41

υψώνεται ένα μεγάλο κτίσμα κωνι-κό, έπιστεγαζόμενο από ένα περίερ-γο διακοσμητικό πού το κάνει ναμοιάζει με τον πύραυλο «Τζέμινι»και μάλιστα πολύ περισσότερο απ'όσο τα μνημεία πού αναφέρει ό Σάϊτ-σεφ.

Ό μεξικανικός τούτος ναός θυμί-ζει τους «τρούλλους» πού συναντού-με στην περιοχή της Απουλίας,στην Ιταλία, και πού είναι μικρό-τεροι στο μέγεθος. Και δώ ό ίδιοςθόλος, με μυτερή κορυφή, περιβαλ-λόμενος από βαθμίδες πού χρησιμεύ-ουνε για σκάλα και πού οδηγούνεστον άνω όροφο.

Όσο για τις φιγούρες στην κορυ-φή των τρούλλων, πρέπει να σημειώ-σουμε ότι πολλές μοιάζουν με στυ-λιζαρισμένους φανταστικούς αστρο-ναύτες. Ό Αμερικανός συγγραφέαςφανταστικών μυθιστορημάτων Ρίτ-σαρντ Χάρισον κοιτάζει τις στέγεςτους, πού έχουν το σχήμα ανεστραμ-μένου κυπέλλου, και λέει: «Θαρρώπώς βλέπω μεταφερμένα στην πρα-γματικότητα τα φανταστικά αγάλ-ματα των διαστημικών εξερευνητώνπού έχω περιγράψει σε κάποιο μουμυθιστόρημα πού εκτυλίσσεται πά-νω σ' έναν άλλο πλανήτη: μνημείοστον άγνωστο κοσμοναύτη».

Αν αυτή ή «διδυμία» ανάμεσαστην Απουλία και το Μεξικό μαςφαίνεται απίθανη, ας αναλογιστούμεότι πολλοί σοφοί είχανε ήδη διαπι-στώσει εντυπωσιακές αναλογίες στηναρχιτεκτονική έκφραση παλιών πο-λιτισμών. Να τι γράφει, μεταξύ άλ- Μια άποψη των περίφημων «τρούλ-

λων» της Απουλίας.

Άνω άριστερά: Αναπαράσταση καίσχεδιάγραμμα ενός ναού σε σχήμα«θόλου». Πολιτισμός Χάλαφ (Αρπακιγιάχ, βόρειο Ιράκ). Κάτω αριστε-ρά: 'Αναπαράσταση και σχεδιάγραμ-μα ενός αρχαίου ναού στη Μεσαρά(Κρήτη), σε σχήμα «θόλου» χρο-νολογείται από το έτος 2000 π.Χ.Δεξιά: Πλάγια όψη και σχεδιάγραμ-μα Ινδικού άτμόλουτρου. Άξιοπρό-σεκτη ή εκπληκτική συγγένεια πουυπάρχει ανάμεσα στα διάφορα τούταθολωτά κτίσματα.

λων, σχετικά ό Έντσο Μινκίλι;«Οι τρούλλοι... παρουσιάζουμε μια

κάποια αναλογία με τις πινέτες τηςΣαρδηνίες, με τις καζίτες τηςΊστρίας, με τα πέτρινα καλύβια τωνΒαλεαρίδων Νήσων, με μερικά οι-κήματα της Δορδόνης, της Ναβά-ρας, της Καταλωνίας, των Λιγου-ρικών Άλπεων, της Ιρλανδίας, των'Εβρίδων, του Κουρδιστάν, όλες πε-ριοχές γεωλογικά ομοιογενείς. ΣτήνΑπουλία αντιθέτως έχουνε έναν εν-τελώς ιδιαίτερο χαρακτήρα, φτά-νοντας σ' ένα στυλιζάρισμα — ή μάλ-λον σε μιαν αρχιτεκτονική φινέτσα—.Ειδικά στην περιοχή του Άλμπερομ-πέλλο, πού είναι ή πόλη των τρούλ-λων, και στις επαρχίες Λοκοροτόν-το, Μαρτίνα Φράνκα, Φαζάνο, Τσι-στερίνο, Καστελάνο: και Πουτινιάνο.

»Πώς προήλθε ό τόσο μυστηριώ-δης αυτός οικοδομικός τύπος, καιποια σχέση ή αναλογία μπορεί ναέχει με τα κτίσματα άλλων χωρών;Πολλοί έχουν εγκύψει πάνω σε τοϋ-το το αίνιγμα, και δώσανε διάφορεςαπαντήσεις· θεωρούμε ενδιαφέρον ναεκθέσουμε μερεκές από τις υποθέ-σεις αυτές, πού είναι οί πιο τεκμη-ριωμένες.

42

»Ο Μπερτώ, αίφνης, αποφαίνε-ται ότι ό τρούλλος προϋπήρξε τουρωμαϊκοΰ πολιτισμού, ακόμα καιτου έλληνικαύ πού ανθούσε στα πα-ράλια της Ιωνίας. Τον ά άγει στηνανεξιχνίαστη περίοδο των «νουρά-γων» της Σαρδηνίας και των «τα-λαϊοτών» των Βαλεαρίδων. Δηλώ-νει ότι ό τρούλλος είναι ό αρχαιότε-ρος τύπος κτίσματος που επινόησεό άνθρωπος, εκείνο πού αντικατέ-στησε στίς βραχώδεις περιοχές τηνκωνική καλύβα από πηλό ή κορμούςδέντρων. Το σπίτι με τροΰλλο συ-ναντιέται και σήμερα ακόμα στουςπρωτόγονους λαούς. Οι Εσκιμώοιχτίζουνε τις κατοικίες τους με όγ-κους πάγου, πού μοιάζουνε ακριβώςμε τα σπίτια της Απουλίας...

«Αντιθέτως ό Κιερίτσι επισημαί-νει την ομοιότητα των τελευταίωνμε τα αιγυπτιακά οικοδομήματα,καθώς και με τα κτίσματα με κυκλι-κή βάση πού αποτελούσαν οχυρώ-σεις κατά των εχθρικών επιδρομών,και πού αφθονούνε σε ολόκληρη τηλεκάνη της Μεσογείου. Δεν παραδέ-χεται ότι το βραχώδες έδαφος επαι-

Φανταστική αναπαράσταση τον ναούτον Κονετζαλκοάτλ, στο Τενοκτιτ-λάν. Ένας πολύ περίεργος θόλοςυψώνεται, πάνω στην ταράτσα τηςμεγάλης πυραμίδας.

ζε σοβαρό ρόλο, Ό τρούλλος είναιμια παλιά παράδοση, χρονολογούμε-νη άπο δω και τριάντα πέντε αιώ-νες...

»'Ο Ντράγκο βεβαιώνει ότι ότρούλλος δεν περιέχει καμιά πρωτο-τυπία στη φόρμα του, άλλα ό τρό-πος κατασκευής του αποτέλεσε νεω-τερισμό ενός προηγμένου πολιτισμούστον όποιο έπαιξε ρόλο και ή αφθο-νία της πέτρας του εδάφους· υπενθυ-μίζει ακόμη ότι από την εποχή τωνΝορμανδών ήταν γνωστοί οί τρούλ-λοι. Άλλά δεν αποκλείει την ύπαρξητους και σε παλαιότερους πολιτι-σμούς.

»Από τις εργασίες πού έχουνεδημοσιευθεί για το Καμερούν, τοΚουρδιστάν, την Ισπανία, τη Συ-ρία (το λίκνο των Χιττιτών) προκύ-πτουνε εκπληκτικές αναλογίες αρχι-τεκτονικής στον τρόπο κατασκευήςτων τρούλλων...

»Κατά τη γνώμη μου, οί τροΰλ-λοι θά πρέπει να μεταφερθήκανε απότους Χιττίτες, σε μια μετανάστευσητους προς τη Μεσόγειο, χιλιετηρί-δες πριν από τη γέννηση του Χρι-στού, σε μια ζώνη σαφώς καθορισμέ-νη—στο Άλμπερομπέλλο—και δια-δοχικώς έξελιχθήκανε σαν τυπικόοικοδόμημα στην περιοχή της Μούρ-τζια των τρούλλων, για λόγους τε-χνικο-οικονομικούς».

Ό Γκιουζέπε Κοκιάρα προσθέ-τει: «Σήμερα ακόμα αναρίθμητα σύμβολα, σημάδια, εμβλήματα φαίνον-ται καθαρά πάνω στίς παρειές τωντρούλλων, και αποτελούνε μια πο-λύτιμη πηγή τεκμηρίωσης για τουςεθνολόγους... Μεταξύ των συμβό-λων αυτών, διακρίνονται αρκετά ζώ-δια του Ζωδιακού Κύκλου, πού σχε-τίζονται με τις αστρολογικές γνώ-σεις των πρωτόγονων λαών, καιπού έχουνε χαρακτήρα μαγικό-μυ-στικιστικό και απόκρυφο. Κατά κα-νόνα, τα σύμβολα αυτά αποτελούν-ται βασικά από κύκλους, οι όποίοιαναπαριστούνε την ύδρόγεια σφαί-ρα. Είναι αλήθεια ότι μερικές φο-ρές, ό κύκλος έχει από πάνω ένασταυρό. Και δεν πρέπει να ξεχνού-με πώς ό σταυρός, προτού. γίνει χρι-στιανικό σύμβολο, χρησιμοποιότανεαπό τους αρχαίους λαούς σαν σύμβο-λο προστατευτικό».

Ας μας επιτραπεί να πούμε εδώπώς ό σταυρός δεν προοριζότανε μό-νο για φυλαχτό στην Κεντρική Α-μερική μεταμορφώθηκε σε άνθος λω-τόύ και σε ηλιακό σύμβολο, ενώστην Ινδία πήρε το σχήμα της σβά-στικας. Επάνω στους «τρούλλους»,τον συναντούμε κοντά σέ ηλιακούςκύκλους.

σε σύμβολα γνωστής ή άγνωστηςπροέλευσης, σε πλανητικά σημάδια..στη μυστηριώδη «Τρίαινα των Άν-δεων», πού θυμίζει τον Ποσειδώνα,και την 'Ατλαντίδα, σε ηλιακά ήαστρικά σύμβολα, δίπλα στο παγκό-σμιο «Δέντρο της Ζωής».

Οί αρχαίοι πολιτισμοί, πού άνθι-σαν σ' όλες τις ηπείρους, έχουνε κοι-νά, χαρακτηριστικά, πού προδίνου-νε μια και μοναδική πρωτογενή κα-ταγωγή' υπάρχουν επίσης παλιοίζωντανοί, αν και αφανείς, δεσμοίανάμεσα στους παλιούς εκείνους πο-λιτισμούς, που σίγουρα είτανε κλη-ρονόμοι άλλων μεγαλύτερων.

Στά προηγούμενα βιβλία μας, πα-ραθέσαμε πάμπολλα στοιχεία ικανάνα στηρίξουνε αυτή τη θέση μας.Και καταλήξαμε έτσι να διατυπώ-σουμε μερικές συναρπαστικές θεω-ρίες, όπως τη σχετική με την ύπαρ-ξη λαών τρομακτικά εξελιγμένωνπού ζήσανε προ αμνημονεύτων χρό-νων, ή εκείνη πού αποδίδει στηνπρόοδο της ανθρωπότητας προέλευ-ση αστρική.

Πρόθεση μας εδώ είναι να ερευ-νήσουμε κατά βάθος τώρα αυτή τηνυπόθεση, στηριζόμενοι σε ένα φω-τογραφικό υλικό, πού θα μας βοη-θήσει να την τεκμηριώσουμε.

Peter Colozimo

43

εγχειρήσεις από τουπερπέραν

Οί «θαυματουργές» θεραπείες των ψυχικών ιατρώντων Φιλιππίνων και οι «αστρικές εγχειρήσεις»,

Οί άνθρωποι του μέλλοντος θα θεραπεύουν μόνοιτους τους εαυτούς τους (Αύτοθεραπεία).

PAOLA GIOVETTIΜετάφραση: Κλειώ Coacin

Ό καθηγητής Βέρνερ Σέμπελερ διδάκτωρ της φυ-σικής στο Πανεπιστήμιο του Ραβενσμπούργκ μετάαπό ένα ταξείδι πού έκανε στις Φιλιππίνες για ναμελετήσει αυτά τα φαινόμενα το Φεβρουάριο καιΜάρτιο του 1973, μαζί με τον καθηγητή Νεγκέλι

τον δόκτορα Kirchgassner και την κυρία Nager,είπε, σε ένα συνέδριο, που έγινε στις 27-6-73,της Παραψυχολογικής Εταιρείας της Ελβετίας,τα έξής «Οί θεραπευτές των Φιλιππίνων θεωρούντους εαυτούς τους μεσάζοντας, όργανα πνευμα-τικά αφοσιωμένα στη θεία υπηρεσία των χριστιανο-πνευματιστικών εκκλησιών τους. Αυτοί οί άνθρω-ποι, εκτελούν το καθήκον τους σαν μια υπηρεσίαπρος τον πλησίον τους, (αγάπα τον πλησίον σου).Δεν ζητούν χρήματα και πολύ συχνά κάνουν τιςεπεμβάσεις αυτές δημοσίως κατά τη διάρκεια τηςλειτουργίας τής Κυριακής, Οί θεραπευτικές μέθο-δοι αποτελούνται από προσευχές, επαφές των χε-ριών, εντριβές και καμμιά φορά επεμβάσεις όμοιες

Τα δάκτυλα του θεραπευτή Άγκπάδα πού εξέτασεό δρ. Νεγκέλι, εισχωρούν στο αριστερό υπογάστριοτον αρρώστου. Παρατηρείται μια ελαφρά αιμορραγία.

44

με χειρουργικές με την παρουσία αίματος. Σ' αυτέςτις επεμβάσεις το σώμα του άσθενούς ανοίγεται χω-ρίς καμμιά νάρκωση, συχνά ή σάρκα ανοίγει σαναπό μόνη της καi κατόπιν ή πληγή (το τραύμα-κλείνει χωρίς να αφήσει κανένα ίχνος, (επουλώνε)ται)».

Ό καθηγητής Σέμπελερ παρουσίασε ένα πολύενδιαφέρον φιλμ, που γύρισε στις Φιλιππίνες, κατάτη διάρκεια του Συμβουλίου Παραψυχολογίας, πούέγινε στις 7 - 8 και 9 Ιουνίου 1974 στη Γένοβακαι με την ευκαιρία αυτήν επικύρωσε προσωπικώςστη γράφουσα, ότι, οί θεραπευτές των Φιλιππίνωνδεν θεωρούν τον εαυτό τους υπεύθυνο για τις θερα-πείες αλλά, λένε, ότι είναι απλώς όργανα πού κατευ-θύνονται από ανώτερα πνεύματα.

Ό Καθηγητής Χάνς Νεγκέλι, (Hans Naegeli), πούέλαβε μέρος στο ταξείδι στις Φιλιππίνες μαζί μετον καθηγητή Σίμπελερ έγραψε μια μεγάλη μελέτητου, (πού εκδόθηκε το 1973 στο τόμο «Ό Κοσμι-κός Άνθρωπος της Καθολικής Εταιρείας της Παρα-ψυχολογίας Ίμάγκο Μοΰντι, τις εμπειρίες του απ'αυτό το ταξείδι, άλλα και από άλλα πού έκανε μόνοςτου στις Φιλιππίνες. Έγραψε ότι, οί θεραπευτές,πέφτουν σε ένα είδος καταληψίας πολύ συχνά καιμε αυτόματη γραφή, πού οί ίδιοι δεν μπορούν ναδιαβάσουν, γράφουν την διάγνωση. Μερικές φορές,γράφει ό καθηγητής Νεγκέλι «μόνο τα χέρια τουθεραπευτή βρίσκονται σε κατάσταση καταληψίας».Αυτός όμως ό τρόπος επεμβάσεως δεν γίνεται μόνοστις Φιλιππίνες.

Ό θεραπευτές Άγκπαόα, ένώ ετοιμάζεται να αρχί-σει μια από τις παράξενες επεμβάσεις.

Υπάρχει, όπως είπε μία στατιστική, μάλλον ευ-ρεία, παρ' όλο ότι είναι λίγο γνωστή, από θαυ-ματουργές θεραπείες. Στήν Άγγλία παραδείγμα-τος χάρη, ζει ένας μεγάλος θεραπευτής - πνευματι-στής, ό Χάρρυ Έντουαρντς. Αυτός από το 1945παρουσία μεγάλου αριθμού θεατών θεραπεύει αρρώ-στους με βαιιά συμπτώματα, πού ή επίσημη ιατρι-κή έχει καταδικάσει σαν ανίατα. Ό κ. Έντουαρντςλοιπόν, βεβαιώνει ότι «συνεργάζεται» με νεκρούςγιατρούς, πού επεμβαίνουν απ' ευθείας από το Υπερ-πέραν μέσω του ίδιου.

Εξ άλλου ένα αγγλικό άρθρο του 1957 με τίτλο«Ψυχικός χειρουργός» του J.J. Thomas αναφέρεικάποιον δόκτορα Ρόμπερτ, ένα γερμανό γιατρό νε-κρό, πού με τη βοήθεια ενός άγγλου γιατρού καιμε άλλους γιατρούς, είχε θεραπεύσει χιλιάδες ασθε-νείς στην Αγγλία, στη Γερμανία και τη ΝότιοΑφρική. Πριν λίγα χρόνια έγινε πολύ δημοφιλής,στη Κολομβία, Βενεζουέλα και Βραζιλία, ό δόκτωρΖοζέ Γκρεγκόριο Χερνάντεζ χειρουργός πού πέθα-νε πριν 50 χρόνια. Σ' αυτά τα μέρη τιμάται σανΆγιος και ό Επίσκοπος του Καράκας, έκανε αίτη-ση στη Ρώμη ζητώντας να τον άνακυρήξει άγιο.

Ή περίπτωση ΧερνάντεζΣτό περιοδικό «Εσωτερικό» No 3/73 δημοσιεύθηκεένα άρθρο της δημοσιογράφου Τζ. Σμΐντ πού με τηβοήθεια δύο ρεπόρτερς μελέτησε με προσοχή τηνπερίπτωση του δρ Χερνάντεζ, Έκανε έρευνες στηνκολομβιανή πόλη Μπούκαραμάνγκα, όπου κυρίωςέδρασε ό γιατρός Χερνάντεζ. Ρώτησε ασθενείς καιγιατρούς. Έβγαλε φωτογραφίες, εξέτασε έγγραφα επί-σημα καί παρατήρησε ότι οί τοπικές εφημερίδεςδημοσιεύουν πολύ συχνά ευχαριστίες ασθενών, πούέγιναν καλά από τον γιατρό Χερνάντεζ, πού ή φω-τογραφία του φιγουράρει όχι μόνο σε πάρα πολλάσπίτια, αλλά καί σε πάρα πολλά ταξί.

Ή εικόνα πού σχηματίζεται από όλα αυτά ταστοιχεία είναι ή έξης:

«Ό δρ. Χερνάντεζ, γεννήθηκε το 1864 καί σπού-δασε ιατρική στο Καράκας, και κατόπιν με υπο-τροφία, με έξοδα του κράτους, πήγε στο Παρίσι,για ειδίκευση. Όταν γύρισε στην πατρίδα, πρόσφερετις υπηρεσίες του για πολλές δεκαετίες, βοηθών-τας όσο περισσότερο μπορούσε τους ανίατους ασθε-νείς.

Ήταν πάρα πολύ αγαπητός από όλους ανεξαι-ρέτως.

Κάποια περίοδο κλείστηκε σε ένα μοναστήρι στηνΙταλία, αλλά μια άρρωστη, τον ανάγκασε να γυρί-σει πίσω στην πατρίδα τοιυ, όπου ξανάρχισε τηνεπιστήμη του σαν γιατρός.

Την ήμερα, πού επρόκειτο να υπογραφεί στις Βερ-σαλλίες, ή ανακωχή, ο δρ. Χερνάντεζ ομολόγησεσε ένα φίλο του, πού είχε πάει εκείνη την ήμερανα τον επισκεφθεί ότι είχε αποφασίσει να προσφέ-ρει την ζωή του για τη διαρκή ειρήνη σε όλο τονκόσμο καί πρόσθεσε «Σήμερα θα υπογραφεί το έγγρα-φο της ειρήνης».

Την ώρα λοιπόν ακριβώς πού υπογραφόταν τοέγγραφο, ό γιατρός χτυπήθηκε από ένα αυτοκίνητοκαι τραυματίσθηκε θανάσιμα. Αίγο μετά το θάνατοτου, άρχισαν να μιλοδν για θεραπείες θαυματουρ-γές, ασθενών πού είχαν χαρακτηρισθεί εντελώς ανία-τες από τους γιατρούς της εποχής, καί πού θερα-πεύθηκαν με τη χειρουργική τεχνική του δρ. Χερ-νάντεζ. Για να καταλάβουμε το είδος των εγχειρή-σεων του γιατρού αύτού, πού έγιναν μετά to θάνατοτου καλό θα ήταν να αναφέρουμε μερικά περιστα-τικά, πού συνέβησαν στη πόλη Μπουκαραμάνγκα.Ή κυρία Μπλάνκα, ιδιοκτήτρια ενός κομμωτηρίου,διηγείται την περίπτωση της θεραπείας της, πούσυνέβη πριν λίγους μήνες «Σέ όλη μου τη ζωήήμουνα υγιής, αλλά προ έξη μηνών αρρώστησα καιο άνδρας μου με πήγε στην κλινική 'Αγία Θηρε-σία. Εκεί οί ειδικοί διέγνωσαν όγκο του πνεύμονα,πού δεν μπορούσε νό εγχειρισθεί. Μου έδωσαν δύο

45

i

Tρεις φάσεις από μία επέμβαση απότο υπερπέραν της θεραπεύτριας Ζο-ζεφίνας.

μήνες ζωή. Ήταν πολύ δύσκολο για μένα να συνη-θίσω σ' αυτή τη φοβερή ίδέα, γιατί είμαι αρκετάνέα και έχω και πέντε παιδιά.

Προσευχήθηκα λοιπόν και παρακάλεσα θερμά τοδρ. Χερνάντεζ επί αρκετές ήμερες να με βοηθήσεινα γίνω καλά, Ένα βράδυ, άκουσα μια φωνή πούμου έλεγε. «Μείνε ήσυχη σε άκουσα και θα σε εγχει-ρήσω». Παρακάλεσα λοιπόν τον άνδρα μου να μεαφήσει μόνη. Ήμουν ήσυχη και είχα εμπιστοσύνηστον Άγιο. Λίγο μετά το δωμάτιο της κρεββατο-κάμαράς μου φωτίστηκε κοντά στην πόρτα. Είδατο δρ. Χερνάντεζ με άσπρη μπλούζα. Με πλησίασεχαμογελαστός και μου είπε «Κυρία Μπλάνκα δενθα πάθεις τίποτα. Τώρα θα σε έξετάσω« Αισθάν-θηκα τότε τα χέρια του, πού ήταν ζεστά να μ' αγγί-ζουν και το αυτί του πάνω στο στήθος μου. Δέναισθανόμουνα φόβο, έπιθυμούσα μόνο να θεραπευ-θώ και αισθανόμουνα ευγνωμοσύνη για τη βοή-θεια πού μου ερχόταν από ψηλά. Παρ' όλη την

νύστα, πού μου ερχότανε κύτταξα τα πόδια του καίείδα ότι δεν άγγίζανε στο πάτωμα, Υστερα άκουσαπάλι τη φωνή του «Εν τάξει, μόνο δεν έχω μαζίμου όλα τα απαραίτητα- εργαλεία, που μου χρειά-ζονται γι' αυτή την εγχείρηση. Τώρα κοιμήσου καιμη φοβάσαι τίποτα, θα σε πάρω μαζί μου». Απο-κοιμήθηκα,, και όταν ξύπνησα βρέθηκα μέσα σε μιαμεγάλη αίθουσα χειρουργείου, με πολλά όργαναεργαλεία και μεγάλες λάμπες. Όλα ήταν πολύ κα-θαρά και πολύ μοντέρνα, Ό γιατρός Χερνάντεζ μουέκανε ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα. Καί πάλι ξανα-κοιμήθηκα, 'Αργότερα βρέθηκα και πάλι στο σπίτιμου, στο κρεββάτι μου. Στό προσκέφαλο μου καθό-ταν ό δρ. Χερνάντεζ. Είχα δυνατούς πόνους μεταξύτου στήθους και της πλάτης μου και παραπονέθηκαγι' αυτό, αλλά εκείνος μου είπε. «Δεν ήταν εύκολο,όμως θα γίνεις καλά, παρά τους πόνους πού αισθά-νεσαι. Να είσαι ήσυχη όλα θα πάνε καλά».

Τότε λοιπόν ξεχνώντας ότι ό γιατρός ήταν πνεύ-μα, πήρα το χέρι του πού ήταν μαλακό σαν βαμβάκιχωρίς κόκκαλα και φιλώντας το του είπα. «Ευχαρι-στώ γιατρέ, ευχαριστώ».

"Υστερα από μερικές ήμέρες ή κ. Μπλάνκα μπό-ρεσε να σηκωθεί από το κρεββάτι της. Πήγε στηνίδια κλινική, όπου είχε πάει πριν καί εκεί οί για-τροί με μεγάλη έκπληξη είδαν ότι ό όγκος είχεεξαφανισθεί. Επίσης κατά τη ραδιολογική εξέτασηοί πνεύμονες βρέθηκαν υγιείς.

Ή κ. Μπλάνκα δεν έφυγε ποτέ από το σπίτιτης ούτε από την πόλη, πού μένει. Το χειρουρ-γείο όμως, πού περιέγραψε τόσο καθαρά καί μεακρίβεια δεν υπάρχει, ούτε στην Μπουκαραμάνγκα,ούτε πουθενά άλλου στην Κολομβία,

46

Ή Παλαιά Συνταγή

Μία άλλη όμοια περίπτωσηΉ κ. Σεσίλια Μαρτίνεζ διηγείται «Πριν σχεδόν

ένάμισυ χρόνο, είχα πολύ δυνατούς πόνους στα νε-φρά καί ό άνδρας μου με πήγε στο νοσοκομείο.Εκεί έπαθα δυνατή φλεγμονή, προ πάντων στη δε-ξιά γάμπα και παρουσιάσθηκε αίμα στα ούρα. Οίγιατροί μιλούσαν για τρεις περιπτώσεις. Ή να μεαφήσουν να πεθάνω έτσι, ή να μου κόψουν το πόδι,ή να προσευχηθώ. Στό νεφρό δεν ήθελαν να επέμ-βουν. Διάλεξα την τρίτη λύση και ζήτησα να μετα-φερθώ σπίτι μου. Ήθελα να περιμένω στο σπίτιτου τον γιατρό Χερνάντεζ, πού οπωσδήποτε θα μεβοηθούσε. Προσευχόμουν λοιπόν και τον παρακα-λούσα να έρθει και σε μένα όπως έκανε σε τόσουςάλλους ανθρώπους, πού είχαν υποφέρει. Κάθε μέραετοίμαζα ένα ποτήρι νερό για κείνον και κάθε πρωίτο έπινα. Το νερό είχε μυρωδιά φαρμάκου και εγώαισθανόμουν κάθε μέρα λίγο καλύτερα, σαν πιο έλα-φρωμένη.

Μια νύχτα αισθάνθηκα κάτι ζεστά χέρια να αγγί-ζουν το πόδι μου και σαν να με εγχείριζαν εκείνητην ώρα. Το επόμενο πρωί έχασα πολύ αίμα. "Όμωςαισθάνθηκα καλύτερα. Μετά από 15 μέρες, μπό-ρεσα και σηκώθηκα, και πήγα στο νοσοκομείο. Εκείό γιατρός Βιλαμπόνα μετά από ραδιολογική εξέ-ταση, με ρώτησε ποιος με είχε εγχειρήσει στο νε-φρό. Ή εγχείρηση είχε πετύχει θαυμάσια και τοάρρωστο νεφρό είχε αφαιρεθεί. Μετά από ένα μήναέλιποθύμησα και όταν συνήλθα ή δεξιά μου γάμπα,ήταν σαν παράλυτη. Θέλανε να με μεταφέρουν στην

κλινική, αλλά σκέφθηκα τον δρ, Χερνάντεζ πού μεείχε ξαναβοηθήσει και ζήτησα να με πάνε στο σπίτιμιάς θείας μου για να περιμένω εκεί το γιατρό.

Το βράδυ ζήτησα να μείνω μόνη, γιατί αισθανό-μουνα ήδη την παρουσία του. "Υστερα από λίγοτον είδα πλάϊ μου, φορούσε άσπρη μπλούζα. Μαζίτου ήταν πολλοί άλλοι γιατροί και είχαν πάρα πολ-λά εργαλεία. Αμέσως σχεδόν αποκοιμήθηκα» ΌΙδιοκτήτης του σπιτιού Ζοζέ Ίγνάτσιο Μαλντονάν-το προσθέτει:

«Άκουσα πολύ θόρυβο στο δωμάτιο καί αυτόμου φάνηκε πολύ περίεργο, γιατί ή Σεσίλια ήτανμόνη της μέσα. Ακουγόταν σαν να τραβούσαν τρα-πέζια, να πλένουν μεταλλικά πράγματα, και λοιπά.Όλα αυτά κράτησαν δύο ώρες. Υστερα ακούσαμετρεις χτύπους στην πόρτα. Ανοίξαμε και είδαμετην Σεσίλια, να φοράει μια ρόμπα, πού πριν ήτανκρεμασμένη πίσω από την πόρτα, Στό πάτωμα ήτανσκορπισμένες γάζες καί βαμβάκια καί το τραπέζι,πλάι σε ένα μπουκάλι οινόπνευμα, πού πριν δενήταν εκεί, βρήκαμε μια συνταγή του δρ. Χερνάντεζ».

Οί ρεπόρτες ζήτησαν να δουν τη συνταγή, τηνπήραν, την φωτογράφησαν και την παρέβαλλαν μεμια παλαιά συνταγή, πού βρίσκεται σε μια βιογρα-φία του γιατρού Χερνάντζε.

Ό γραφικός χαρακτήρας ήτανε ό ίδιος. Μετάτην εγχείρηση, ή γυναίκα ανάρρωσε πολύ γρήγορα,

Είναι αδύνατο να μιλήσουμε για όλες τις εγχει-ρήσεις, πού έκανε ό γιατρός Χερνάντεζ. 'Υπάρχειπαραδείγματος χάρη ή περίπτωση της κ. ΈλεναςΣάντσελ ντε Ριβέρο, πού έπασχε από κακκοήθη όγκοκαι εγχειρίσθηκε μια νύκτα από το δόκτορα Χερ-νάντεζ. Ό σύζυγος δεν πίστευε τίποτα από αυτά.

Μια φάση άπο την επέμβαση τής θεραπεύτρίας Ζοζεφίvας στά μάτια ενός Γερμανού.

47

και τότε μόνο πείσθηκε για το γεγονός αυτό ότανστο νοσοκομείο τον διαβεβαίωσαν ότι, ό όγκος είχεεξαφανισθεί. Ή κ. Έβελυν Νάσερ, εγχειρίσθηκεστα μάτια και σήμερα βλέπει. Το παιδάκι Γκοντζά-λο Ντουάρτε, πού έπασχε από παιδική παραλυσία,εγχειρίσθηκε και σήμερα περπατάει, όπως βεβαιώ-νουν οί γονείς του σε μια ευχαριστήριο δημοσίευση».

Όπως είδαμε, οί εγχειρήσεις που γίνονται απότο Υπερπέραν, γίνοται όχι μόνο στο φυσικό σώμα,άλλα και στο αστρικό.

Και σ' αυτό το σημείο θα στρέψουμε για λίγοτην προσοχή μας:

Το αστρικό σώμα (το Κα των αρχαίων αιγυπτίων)το «αίθέριον σώμα» του Paracelso, παρουσιάζεταισε όλες τις αρχαίες φιλοσοφίες. Η ανατολική σκέψη,πού πάνω της βασίζονταν ή θεοσοφία και ή άνθρω-ποσοφία, το χωρίζει σε αιθέριο σώμα αστρικό, πνευ-ματικό και αιτιατό.

ζωντανοί. Εσείς θα μπορέσετε να δείτε την αλλαγήαυτή της μεθοδολογίας. Μερικοί γιατροί έχουν ήδηαποδεχθεί την ύπαρξη αύτού του ενδεχομένου.

Στά προσεχή είκοσι χρόνια ή αποδοχή της ιδέαςθα είναι ακόμα μεγαλύτερη. Σέ πενήντα (50) περί-που χρόνια, θα γίνει ριζική αλλαγή στα μέχρι τότεδεδομένα. Δεν θα υπάρχουν πια, π.χ. μεταμοσχεύ-σεις νεφρών. Οί μεταμοσχεύσεις καρδιών και οίεπεμβάσεις για την εξαγωγή των όγκων δεν θα υπάρ-χουν πια. Θα έρθει καιρός πού οί άνθρωποι θα σκε-φθούν καλά τη μέθοδο των «ανοικτών εγχειρήσεων»και δεν θα την ξαναεφαρμόσουν, γιατί, για το υλικόσώμα είναι πραγματικά κάτι το βάρβαρο. Έμείς τοσκεπτόμαστε και θέλουμε να δείξουμε στους ανθρώ-πους ότι, υπάρχει και άλλος τρόπος για να ενερ-γήσουν. Ή ανοικτή χειρουργική είναι βαρύ σοκγια το σώμα, προκαλείται δυσαρμονία. Αυτό πούκάνουμε εμείς, αντίθετα, φέρνει αρμονία, είναι μια

Ή θεραπεύτρια Ζοζεφίνα,

ενώ «έγχειρίζει» το στο-

μάχι ενός άσθενούς.

Στό έργο, πού αναφέραμε πιο πριν καί πού εκδό-θηκε από τον Ίμάγκο Μούντι ό καθηγητής Νεγκέλιυποστηρίζει ότι, είναι σίγουρος, πώς και στην πε-ρίπτωση των φιλιππινέζων θεραπευτών, το αιθέριοσώμα, παίζει σπουδαίο ρόλο. Μας λέει επίσης ότι«Ή ικανότητα του άνθρώπου ως πομπού και ωςδέκτη προϋποθέτει την ύπαρξη ενός αιθέριου υπο-στρώματος. Σέ κάθε φυσικό όργανο αντιστοιχεί έναόμοιο αιθέριο καί πάνω σ' αυτό μάλλον θα πρέ-πει να ενεργούν οί φιλιππινέζοι θεραπευτές.

Σχετικά με τις πνευματικές επεμβάσεις υπάρχουνεπίσης ενδείξεις πού προέρχονται από μια άλληδιάσταση, καί στο σημείο αυτό είναι πολύ ενδια-φέρον να ξέρουμε ότι «Στήν Αμερική υπάρχει μιαγνωστή πνευματιστική λέσχη ή «Εταιρία 'Αναζη-τήσεως της Ζωικής Ενεργείας».

Σ' αυτήν ανήκουν και διάσημοι επιστήμονες. Τοπνεύμα «οδηγός» αυτής της Λέσχης «ό Ιωσήφ»,είπε σχετικά με τις αστρικές επεμβάσεις στις 30Μαίου 1972.

«Θάρθει μια μέρα πού καί εσείς δεν θα εγχειρί-ζετε με τον τρόπον πού εγχειρίζετε τώρα. Οί επεμ-βάσεις στο φυσικό σώμα δεν θα είναι πια αναγ-καίες. Εμείς ελπίζουμε να μπορέσουμε να σας μορ-φώσουμε αρκετά. Ακόμα, σ' αυτόν τον τομέα.Αυτό θα γίνει σχετικά σύντομα, σε χρονικό διά-στημα, πού οί περισσότεροι από σας θα είναι ακόμα

48

πράξη θετική. Ναι έχετε πολλά να μάθετε. Φυσικάθα είμαστε πολύ ευτυχείς, όταν όλες οί ασθένειεςέξαφανισθούν. 'Αλλά αυτό δεν θα γίνει στο καιρόσας, όσο θα είσαστε ακόμα ζωντανοί, χρειάζεταιπερισσότερος χρόνος, θα γίνει όμως μεγάλη πρόο-δος. Είναι πιθανόν τα εγγόνια σας η τα δισέγγονασας να μην χρησιμοποιούν πια τις μεθόδους σας στονχειρουργικό τομέα. Είναι πιθανόν οι άνθρωποι ναμάθουν στο μέλλον να ξαναδίνουν μόνοι τους τηναρμονία στο φυσικό τους σώμα. Σας έχω πει ότι,οί άνθρωποι σήμερα δεν χρησιμοποιούν παρά μόνοτο 10% των πνευματικών ικανοτήτων τους. Με τηνπάροδο του χρόνου θα μάθουν να την χρησιμοποιούνπερισσότερο».

Όπως φαίνεται, λοιπόν οί «θαυματουργές θερα-πείες» πού μιλήσαμε παραπάνω δεν είναι τίποταάλλο παρά ή αρχή μιας προοδευτικής αλλαγής πούμπορεί να δώσει στον άνθρωπο νίκες και γνώσειςγια την ώρα άγνωστες και για τους περισσότερουςσήμερα αδύνατες.

Ή φύση, όπως φαίνεται μας κρύβει ακόμα ταπερισσότερα από τα μυστήρια της καί σε μας δενμένει παρά να επαναλάβουμε ταπεινά τα λόγια του'Αγίου Αυγουστίνου «Τα θαύματα δεν γίνονται αντί-θετα προς τη φύση, άλλά αντίθετα με αυτά, πούεμείς γνωρίζουμε, για τη φύση».

Paola Giovetti

ενημέρωση

•1. Στίς αρχές Ιανουαρίου εγκαι-νιάστηκε ό σταθμός Α Μ Ο Υ Ν Δ -ΣΕΝ - ΣΚΟΤΤ στην Άνταρκτική,κοντά στον Νότιο Πόλο.

Ό σταθμός, πού κόστισε 6.000.000δολλάρια, αποτελείται βασικά απόένα μεταλλικό θόλο ύψους 16 μέ-τρων και με διάμετρο της βάσηςτου 50 μέτρα. Στό χώρο του θόλουέχουν κατασκευασθεί τρία διόροφακτίρια πού χρησιμεύουν για δια-μονή και για επιστημονικά εργα-στήρια. Έξω από τον θόλο είναιτο γκαράζ, ή μονάδα παραγωγήςηλεκτρικής ενεργείας και ή δεξα-μενή καυσίμων.

Ή κατασκευή του σταθμοϋ εξα-σφαλίζει τη σταθερότητα του στονπάγο καϊ εμποδίζει το καινούργιοχιόνι να παραμένει επάνω στα κτί-ρια. Γενικώτερα, οι συνθήκες πούεξασφαλίζει ό σταθμός είναι κατάλ-ληλες για να φιλοξενήσουν το α-παιτούμενο προσωπικό για πολλούςμήνες χωρίς να έχει ανάγκη τακτι-κού ανεφοδιασμού.

Ό σταθμός ΑΜΟΥΔΣΕΝ -ΣΚΟΤΤ διαθέτει ευαίσθητες συ-σκευές κατάλληλες για τη μελέτητων μετακινήσεων του εσωτερικούτης Γης, πού μπορούν να βοηθή-σουν στην καλλίτερη μελέτη καικατανόηση των σεισμών. Με αλλάόργανα μελετούνται οί μετακινή-σεις των ψυχρών ατμοσφαιρικώνρευμάτων, πού επηρεάζουν τις και-ρικές συνθήκες στη μισή, περίπου,επιφάνεια της Γης.• 2. Κατά το 1975 θα συμβούν τέσ-

σερεις εκλείψεις. Απ' αυτές δύοθα είναι του Ήλιου και δύο τηςΣελήνης. Έδώ θα αναφερθούμεστην πρώτη, πού θα συμβεΤ τοπρωί της 11ης Μαΐου 1975.

Ή έκλειψη αυτή, πού θα είναι«μερική», θα αρχίσει στις 7 καϊ21 π.μ. και θα τελειώσει στις 8 και37 π.μ. με τη μεγαλύτερη φάση στίς7 και 58 π.μ.

Οί παρατηρητές, πού θα βρίσκον-ται στο λεκανοπέδιο της Άττικής,θα δουν τον Ήλιο καλυμμένο μό-νο μετά τα 15% της διαμέτρου τουδίσκου του και κατά τη μεγαλύτερηφάση της.

Δίνουμε μερικές χρήσιμες συμ-βουλές, για όσους επιθυμούν να πα-ρακολουθήσουν ακίνδυνα το φαι-νόμενο.

Επειδή οί ακτινοβολίες του Ή-λιου είναι εξαιρετικά έντονες, εί-

ναι πολύ επικίνδυνο για τα μάτιαμας να κοιτάξουμε απ' ευθείας τονΉλιο, έστω καί για λίγα μόνο δευ-τερόλεπτα. Ό κίνδυνος να πάθουνμόνιμη βλάβη είναι πολύ μεγάλος.Για να παρακολουθήσετε λοιπόν,αυτό το φαινόμενο ακίνδυνα, πάρε-τε ένα κομμάτι τζάμι, μαυρίσετετο στη φλόγα ενός κεριού καί θαέχετε ένα πολύ καλό φίλτρο, μέσααπό το όποιο μπορείτε να παρακο-λουθήσετε την έκλειψη. Το ίδιομπορείτε να πετύχετε με ένα μαυ-ρισμένο (άχρηστο) φιλμ φωτογρα-φίας. Όμως, ακόμα καλλίτερα καιεντελώς ακίνδυνα θα κάνετε τη πα-ρατήρηση σας, αν πάρετε ένα με-γάλο κομμάτι λεπτό και αδιαφα-νές χαρτόνι, του κάνετε μια μικρήτρύπα, περίπου στο κέντρο, καί τοεκθέσετε στις ακτίνες του Ήλιου.Τότε, το φως, πού περνά από τηντρύπα, σχηματίζει πάνω στο έδα-φος τον λαμπρό ηλιακό δίσκο.

Κατά την ώρα της εκλείψεως,θά δείτε τον ηλιακό δίσκο, όχι εντε-λώς κυκλικό, αλλά να του λείπειτό μέρος, εκείνο πού καλύπτει ήΣελήνη. Αυτός ό τρόπος είναι όεντελώς ακίνδυνος και γι' αυτότον συνιστούμε ιδιαίτερα. Έξ άλ-λου, με αυτό τον τρόπο, μπορούννα παρακολουθήσουν το φαινόμε-νο, πολλά άτομα συγχρόνως.•3. Στά μέσα Ιανουαρίου έγινε

στη Ν. Υόρκη το συνέδριο τηςΑ.Ε.Π.Ε. (Άμερικανική ΕταιρίαΠροόδου της Επιστήμης) με θέμα:«Επιστήμη καί Ποιότητα τηςΖωής». Τα επί μέρους θέματα τουσυνεδρίου αναφέρονταν στην υγείατου ανθρώπου, στην προστασία τουΠεριβάλλοντος, στα προβλήματαπροσαρμογής στο νέο περιβάλλοντων μετακινουμένων (μεταναστών)καί στίς συνθήκες ζωής των μεγά-λων πόλεων.

Ό Δρ Λούκς υποστήριξε ότι οίεπιστήμονες σήμερα μπορούν ναεπισημάνουν επικίνδυνα συμπτώμα-τα πριν από την φανερή εκδήλωσητους και πολλά χρόνια πριν απότην καταστροφή των δασών, εκτά-σεων τούντρας, βοσκοτόπων και λι-μνών.

Υπενθυμίζεται ότι οί καταστρο-φικές μεταβολές πραγματοποιούν-ται με βραδύτατο ρυθμό, ώστε ναμην είναι δυνατή ή άμεση διαπίστω-ση τους. Τα τελευταία χρόνια όμωςμπορέσαμε να βρούμε μεθόδους γιατην έγκαιρη πρόγνωση των κατα-

στροφικών αυτών μεταβολών.Ή ίκανότητα των φυτών καί των

ζώων, καθώς και του ανθρώπου ναπροσαρμόζονται σε διαφορετικέςσυνθήκες ζωής, ήταν από τα πιοενδιαφέροντα θέματα του συνεδρίουπ.χ. έγιναν σοβαρές μελέτες για τηνικανότητα των ινδιάνων της φυλήςΤσέκουα πού ζούν σε ύψος 3,000μέτρων στίς Άνδεις του Περού,Μελετήθηκε ή αντοχή και οί λει-τουργίες του (αναπνοή, σφυγμός,πίεση κλπ.), ώστε να αντέχουν στηνέντονη ηλιακή ακτινοβολία, στιςμεγάλες εναλλαγές της θερμοκρα-σίας και στη μικρή περιεκτικότη-τα της ατμόσφαιρας σε οξυγόνο.Καί τούτο, γιατί μεγάλος αριθμόςαυτών των ανθρώπων αντιμετωπί-ζει την ανάγκη να μεταναστεύσειστις χαμηλότερες περιοχές του Πε-ρoύ, όπου υπάρχουν περισσότερεςευκαιρίες εργασίας.

Όμοια προβλήματα αντιμετωπί-ζουν και όλοι οί μετανάστες απότις Μεσογειακές χώρες προς τη Βό-ρειο Ευρώπη, το προσωπικό τωνσυγκοινωνιακών μέσων μεγάλων α-ποστάσεων και άλλοι.

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλή-ματα πού μελετήθηκαν τελευταίαείναι καί ό τρόπος διατροφής τωνπρωτόγονων λαών, πού συνδέεταιμε το πρόβλημα των κοινωνιών ε-κείνων πού υποσιτίζονται. Από τιςμελέτες αυτές διαπιστώθηκε ότι ήέλλειψη σιδήρου, ορισμένων βιτα-μινών Β καί ψευδαργύρου από τις«εκσυγχρονισμένες» τροφές προκα-λεί αναιμία. Αυτό συμβαίνει στουςλαούς της Μέσης Άνατολάς, τηςΝ.Δ. Ασίας και της Νοτίου Άμε-ρικής. Διαπιστώθηκε επίσης ότιόσο περισσότερο έρχονται σ' επα-φή με τους πολιτισμένους oι πρω-τόγονοι λαοί, τόσο περισσότεροπάσχουν από κοινές για μας παθή-σεις π.χ. αύξηση της πίεσης τουαίματος, αύξηση των καρδιοπα-θειών, χειροτέρευση της υγείας τωνοδόντων κ.λ.π.

Γενικά, ή επιτυχία του συνεδρίουήταν τόσο μεγάλη, ώστε αποφασί-στηκε ή συνέχιση του ΔιεθνούςΒιολογικού Προγράμματος σταπλαίσια της Ούνέσκο με το όνομα:«Ό άνθρωπος και η Βιόσφαιρα».

49

κοσμική ακτινογραφίαμιας πυραμίδας

GEORG GERSTER

Κατά το 1818, ο μυώδης γελωτοποιός ιπποδρο-μίου και κυνηγός, θυσαυρών Giovanni Battista Belzo-zoni από την Tadova, μπήκε μέσα στη δεύτερη σεμέγεθος πυραμίδα της Γκίζας. Αύτή ή πυραμίδα ήτανο τάφος του φαραώ της τέταρτης δυναστείας Χεφρή-νος (2723 μέχρι 2563 π.Χ.). Ή σαρκοφάγος απόγρανίτη πού ήταν στο κύριο ένταφιαστικό θάλαμο,βρέθηκε γεμάτη χαλίκια, το κάλυμμα της είχε ήδηπαραβιασθεί και κανένα απολύτως ίχνος μούμιαςδεν υπήρχε. Χωρίς αμφιβολία, είχαν πριν από τονBelzoni προηγηθεί ληστές τάφων, όπως φαίνεταιμάλιστα σε παλαιά εποχή. Είχαν όμως άραγε επι-τύχει αύτοί εκεί πού είχε αποτύχει ό Belzoni, ώστενα βρουν τα θνητά κατάλοιπα του Φαραώ;

Η μήπως ο Χεφρήν είχε εξαπατήσει τόσο τουςσυγχρόνους του, όσο και τους μεταγενέστερους μετην κατασκευή ενός ένταφιαστικού θαλάμου, πούποτέ δεν επρόκειτο να δεχθεί τα σώμα του; Μήπωςό τεράστιος αυτός αρχιτεκτονικός όγκος περιέχει,κάποιο χώρο, πού δεν έχει ακόμα ανακαλυφθεί καιόπου αναπαύεται σε γαλήνη ή μούμια του Φαραώκαι όπου βρίσκεται κρυμμένος μυθώδης θησαυρός— τα λαμπρά κοσμήματα — πού συνόδευαν κατάκανόνα τους βασιλικούς νεκρούς της εποχής εκεί-νης;

Ή πλειονότητα των αίγυπτιολόγων δεν δίνει πρό-θυμα ιδιαίτερη σημασία στην υπόθεση για κρυμ-μένο θησαυρό μέσα στον όγκο της πυραμίδας, Ήερμηνεία, πού δίνουν στο ότι υπάρχουν δύο έντα-φιαστικοί θάλαμοι μέσα στη πυραμίδα του Χεφρή-νος είναι ή ίδια με την ερμηνεία τους σχετικά μετο λαβύρινθο των διαδρόμων και των χώρων πούυπάρχουν μέσα στη Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας,πού έκτισε για τον εαυτό του ό πατέρας του Χεφρή-νος, ό Χέοψ, ότι, δηλαδή, έγιναν μετατροπές κατάτη διάρκεια της κατασκευής πού ήταν μάλιστα άσχε-τες προς το αρχικό σχέδιο. Ή παραπάνω θεωρίαδεν καταλογίζει καμμιά μορφή απάτης σε βάροςτων κατασκευαστών της πυραμίδας. Το κύριο σώμαμάλιστα των αίγυπτιολόγων είναι άπόλοτα πεπεί-σμένο για την αλήθεια της απόψεως αυτής. Αυτοίείναι της γνώμης ότι, ή δυαδικότητα των χώρωνείναι μάλλον προϊόν μιας «περιόδου πειραματισμού»πού εφαρμόσθηκε, ώστε να επιλεγεί ή τελική μορφήπού έπρεπε να πάρει ό ένταφιαστικός θάλαμος τουΒασιλέως. Όπως οί παραπάνω υποθέσεις επειδήβασίζονται πάνω σε πολύπλοκες αρχιτεκτονικέςαπόψεις, στερούνται από το οριστικό βάρος, πούθα κατασίγαζε τους αντιφρονούντες «αιρετικούς». ΌLuis W. Alvarez, πυρηνικός φυσικός, ερασιτέχνηςαίγυπτιολόγος και κάτοχος του βραβείου Νόμπελτο 1968, αποδέχθηκε την άποψη αυτών πού διαφω-

50

Ή Πυραμίδα τον Χεφρήνος στη Γκίζα υψώνεται 135,5μέτρα πάνω άπό την έρημο. Άρχικά ήταν κατά τρίαμέτρα κοντύτερη από τη Μεγάλη Πυραμίδα τον Χέο-πος. Ή διαφορά στό ύψος έχει περιορισθεί σήμερααπλώς σε εβδομήντα πέντε εκατοστά. Μόνο με μια.πλήρη ακτινογραφία είναι δυνατόν να δίευκρινησθείκατά πόσο τα 4,4 εκατομμύρια τόννοι του δομικούυλικού κρύβουν κάποιο θάλαμο ενταφιασμού που δεναποκαλύφθηκε ακόμα. Τα αποτέλεσματα της έξετάσεωςτου πρώτου ενός πέμπτου ήταν αρνητικό. Άσχεταόμως προς το τελικό αποτέλεσμα, ή δεύτερη σε ύψοςπυραμίδα θα εξακολουθήσει να παραμένει για πολ-λούς μια πηγή γοητείας. Αυτή διακρίνεται από όλεςτίς άλλες πυραμίδες της Αιγύπτου, άπό το γεγονόςότι το περίβλημα από σκληρό ασβεστόλιθο Tura πουέκάλυπτε αρχικά την εξωτερική επιφάνεια της έχειπαραμείνει άθικτο στην κορυφή.

To σημείο όπου ενώνονται οι δύο σήραγγες μέσαστην πυραμίδα τον Χεφρήνος, όπως φαίνεται απότον κύριο ενταφιαστικό θάλαμο.

Διατομή από βορρά προς νότο της πυραμίδας τουΧεφρήνος όπου φαίνονται οι γνωστοί διάδρομοι καιθάλαμοι. Δυο σήραγγες οδηγούν άπό τη βόρεια πλευ-ρά προς το εσωτερικό ή μια από αυτές μέσα από τοφυσικό λίθινο θεμέλιο (Ι), ή άλλη από στόμιο πουβρίσκεται δέκα πέντε μέτρα πάνω άπό την επιφά-νεια του εδάφους (4). Χωρίς αμφιβολία, αρχικά επρό-κειτο να οικοδομηθεί μια μικρότερη πυραμίδα πάνωαπό θάλαμο ενταφιασμού, πού σημειώνεται εδώ μετον αριθμό (2). Το σχέδιο όμως αυτό, εγκαταλείφθηκεπριν ολοκληρωθεί ή κατασκευή του θαλάμου. Τελικάόλο το οικοδόμημα σηκώθηκε πάνω από τον κύριοένταφιαστικό θάλαμο (3). Οι έρευνες πού άρχισαν το1968 θά καταδείξουν κατά πόσο υπάρχουν και άλλοιδιάδρομοι, σήραγγες ή θάλαμοι πάνω από την κοι-λότητα αυτή.

νούσαν με τα παραπάνω. Για ποιο λόγο ό Χεφρήναντέτεινε «θα περιορίζονταν σε ένα συμπαγή και χω-ρίς ενδιαφέρον σωρό από ασβεστολιθικούς όγκους,όταν μάλιστα, κατά τη παιδική του ηλικία, είναιβέβαιο, ότι είχε δει, πώς είχαν κτίσει οί άνθρωποιτου πατέρα του τη Μεγάλη Πυραμίδα και ότι είχανκατασκευάσει το λαβύρινθο των ωραίων διαδρό-μων και θαλάμων;».

Ή υπόνοια ότι ή πυραμίδα του Χεφρήνος περιείχεμούμια καί θησαυρό είχε ήδη οδηγήσει σε ανα-ρίθμητες επιθέσεις εναντίον της δομής της, και μά-λιστα κατά τη διάρκεια του δέκατου ένατου αιώνα:είναι ακόμα και σήμερα εμφανή τα ρήγματα πούπροκάλεσαν εκρήξεις από πυρίτιδα πάνω στο σώματης πυραμίδας. Αυτά όλα μαρτυρούν για τις αχόρ-ταγες και άγροίκες τάσεις των κυνηγών θησαυρών.Άλλα ό πυρηνικός φυσικός Alvarez επιθυμούσε ναδώσει ικανοποίηση — και βεβαιότητα — στον αί-γυπτιολόγο Alvarez, με ένα πιο εκλεπτυσμένο τρό-πο, με τον όποιο δεν επρόκειτο να μετακινηθεί κα-νένας λίθος. Έτσι το 1966 ό Alvaiez έπρότεινε τηνακτινογράφηση της πυραμίδας με τη βοήθεια κοσμι-κής ακτινοβολίας.

Το αποτέλεσμα της κοσμικής ακτινοβολίας μπο-ρεί να παρατηρηθεί πάνω στο έδαφος μόνο απότα συντρίμματα του διαμελισμού, πού παράγεταιαπό πυρηνικό καταρράκτη. Τμήμα των συντριμμά-των αυτών αποτελούν τα καλούμενα μυόνια πού φέ-ρουν ενέργεια αρκετή για διείσδυση από το τοί-χωμα της πυραμίδας. Ή τροχιά τους μπορεί ναπροσδιορισθεί στο θάλαμο σπινθηρισμού, δηλαδήσ' ένα δείκτη πού παρέχει τιμές σε ακέραιους αρι-θμούς σχετικά με τα φορτισμένα υψηλής ενεργείαςστοιχειώδη μερίδια.

Ή ιδέα του Alvarez ήταν απλή: μέσα στον κύριοένταφιαστικό θάλαμο της πυραμίδας, γνωστού ωςθάλαμος του Belzoni, επρόκειτο να τοποθετηθεί θά-λαμος σπινθηρισμού, πού έχει ανάλογη συλλεκτικήπεριοχή καί αρκετό βαθμό, γωνιακής διαλύσεως μα-ζύ με μια μαγνητική έναποταμιευτική συσκευή, ενω-μένη με το θάλαμο σπινθηρισμού. Με τη διάταξη αυ-τή θα ήταν δυνατή ή καταγραφή των συντεταγμέ-νων της τροχιάς των μεριδίων πού περνούν από τοανώτερο στρώμα της δομής μέχρι τον καταγραφέα.Τα μερίδια πού φθάνουν στην επιφάνεια της πυρα-μίδας με τιμή ενεργείας μικρότερη από 55 χιλιά-δες εκατομμύρια ηλεκτρονικά βολτ, απορροφούν-ται μέσα στο λίθινο τοίχωμα σε κάποιο σημείοπάνω από το θάλαμο ενταφιασμού. Ένα φίλτρο,συνδεμένο μπροστά από το θάλαμο σπινθηρισμού,εξασφαλίζει επί πλέον την δημιουργία οποιονδή-ποτε ίχνών πού προέρχονται μόνο από μερίδια πουέχουν τελική ενέργεια μεγαλύτερη από 10 χιλιά-δες εκατομμύρια ηλεκτρονικά βολτ. Εφ' όσον οίενδεχόμενες κοιλότητες στο τοίχωμα της πυραμί-δος παρουσιάζουν μικρότερη αντίσταση στα μυό-νια ως προς το συμπαγές τοίχωμα, είναι αυτονόητο

51

ότι μερίδια σε τροχιές πού περνούν από στοές ήθαλάμους συγκεντρώνονται κατά μεγαλύτερους αρι-θμούς στο θάλαμο σπινθηρισμού. Άν τα εισερχό-μενα μυόνια καταγράφονται για μερικούς μήνες,και τα στοιχεία πού προκύπτουν δίνονται σε ηλε-κτρονικό υπολογιστή, είναι δυνατόν να προκύψειτελικά μία μορφή «ακτινολογικής» εικόνας τηςπυραμίδας, όπου οί κοιλότητες εμφανίζονται σκο-τεινότερες από το συμπαγές τοίχωμα. Ό βαθμόςτης σκοτεινότητας εξαρτάται από το περίσσευματων μυονίων, πού προέρχονται από την αντίστοιχηκατεύθυνση. Βέβαια μια τέτοια εικόνα παρέχει πλη-ροφορίες άπλώς και μόνον για την κατεύθυνση πουείναι εντοπισμένη ή κοιλότητα. Για να καθορισθείακριβώς ή αντόπισή της, ή καταγραφική συσκευήπρέπει να μετακινείται και οί μετρήσεις να έπανα-ληφθούν, Έτσι οί δυο συσκευές καταγραφής μπο-ρούν τότε να παράγουν στερεοσκοπική εικόνα.

Ή πρόταση του Alvarez έγινε αποδεκτή, με εύμέ-νεια. Τη μερίδα του λέοντος των σχετικών δαπα-νών ανέλαβε ή Αμερικανική Επιτροπή ΑτομικήςΕνεργείας και το Ινστιτούτο Smithson. To Εργα-στήριο 'Ακτινοβολίας Lawrence του Πανεπιστη-μίου της Καλιφόρνιας κατασκεύασε την πειραμα-τική συσκευή, σύμφωνα με τις απαιτούμενες ιδιο-τυπίες. Έκτός από τις πυραμίδες ή Ενωμένη Αρα-βική Δημοκρατία διάθεσε ειδικούς αρχαιολόγους.Τα στοιχεία πού προέκυψαν υπέστησαν επεξεργα-σία σε συσκευή IBM- 1130 του κέντρου ηλεκτρο-νικών υπολογιστών του Πανεπιστημίου Ein Shamsτου Καΐρου. Μολονότι όλο το σχήμα φαίνεται σχε-τικά απλό στη θεωρία, ή εφαρμογή του απαιτούσεσυνεχή, πολλές φορές μάλιστα ανιαρή, προσπάθεια.Τριάντα τόννοι πειραματικός και βοηθητικός εξο-πλισμός έπρεπε να αποσυντεθεί, πριν γίνει δυνατή

52

"Η θριαμβευτική επιγραφή του Belzoni πάνω στόντοίχο του κύριου ενταφιαστικού θαλάμoυ, Ό Ιτα-λός κυνηγός θησαυρών και έξερευνητής είδε άπλώςόσα ληστές τάφων είχαν ήδη άντικρύσει πολύ πριντη δική τον εποχή. Εκτός άπό τήν ανεύρεση τηςεισόδου στην πυραμίδα τον Χεφρήνος ό Belzoni ανα-κάλυψε επίσης τον τάφο τον Σήθου του 1ου.

Διατομή από βορρά προς νότο της καλούμενης Μεγά-λης Πυραμίδας. Ό τάφος του Φαραώ Χέοπος εμφα-νίζει έξεραιτικά πολυπλοκότερη κατασκευή από εκείνητης πυραμίδος τον Χεφρήνος. Οί αρχαιολόγοι έρμη-νεύουν την ύπαρξη του λαβύρινθου, των διαδρόμωνκαι των τριών διαφόρων ένταφιαστικών θαλάμων (2,5, 6) ισχυριζόμενοι ότι, κατά την διάρκεια της κατα-σκευής έγιναν πολλές παρεκλήσεις άπό τό άρχικόσχέδιο. Από την αρχαιότερη σήραγγα και στο ση-μείο (3), εμφανίζεται διακλάδωση διαδρόμου πούοδηγεί στον σαν δεύτερο «όροφο» ενταφιαστικο θάλα-μο, πού καλείται θάλαμος της Βασίλισσας από δε τηΜεγάλη Σήραγγα (4) οδηγεί στον τελικό ένταφια-στικό θάλαμο. Ό θάλαμος αυτός επικοινωνεί με τονεξωτερικό κόσμο με ένα αεραγωγό σωλήνα (7).

'Ο κοίλος ενταφιαστικός θάλαμος, γνωστός επίσηςκαί σαν θάλαμος του Belzoni όπου έγινε ή έγκατά-σ τ α σ η της συσκευής καταγραφής της κοσμικής άκτι-νοβολίας.

Ή Μεγάλη Σήραγγα μέσα στη πυραμίδα τον Χέο-πος που όδηγεί στο κύριο ένταφιαστικό θάλαμο. Ήσήραγγα αυτή άποτελεί αριστούργημα της αρχαίαςαίγιπτιακής άρχιτεκτονικής.

ή μεταφορά του από τους διαδρόμους της πυραμί-δας μέχρι το θάλαμο του Belzoni οπού κατόπιν ξανάσυναρμολογούντο. Έκτός από την επιβεβαίωση τωνβασικών συλλογισμών, τους οί επιστήμονες συμ-πέραναν ότι, δεν υπήρχε λόγος να γίνει προκαταρ-κτικό πείραμα στη Μεγάλη Πυραμίδα του Χέοπος,όπως είχε αρχικώς προβλεφθεί. Το 1968, οί ακτι-νογραφικές «επιχειρήσεις» πάνω στη πυραμίδα τουΧεφρήνος είχαν ήδη αρχίσει. Ή αισιοδοξία των«αρχαιολόγων των ακτινών Χ» δικαιώθηκε. Μεογδόντα τέσσαρεις «πλήξεις» κατά λεπτό, ή πυκνό-τητα των εισερχομένων μυονίων ήταν ακόμα μεγα-λύτερη από την αναμενόμενη. Με την ανωτέρω συ-σκευή έγινε δυνατό να δει κανείς καθαρά τις παρυ-φές του όλου κτίσματος και την κορυφή της πυρα-μίδος, που πάνω της εξακολουθεί ακόμη να είναιπροσκολλημένη ή εξωτερική επιφάνεια του ασβε-στόλιθου Tura. Την άνοιξη του 1969, ή εμφάνισημιας «σκιάς» προκάλεσε μεγάλη έξαψη, σαν να απο-κάλυπτε την ύπαρξη κοιλότητας μεταξύ της κορυ-φής του κτίσματος και του θαλάμου Belzoni. Ήδηαντιμετωπιζόταν ή ιδέα να δημιουργηθεί σήραγγαπρος την κατεύθυνση του υποθετικού θαλάμου, γιανα εισάγουν μικροσκοπική τηλεοπτική συσκευή, για

Ή κοινή «Επιχείρηση Πυραμίδων» της ΗνωμένηςΆραβικής Δημοκρατίας και των Η.Π.Α. διεξάγε-ται άπό ειδικούς του Πανεπιστημίου Εin Shams τουΚαίρου και του 'Εργαστηρίου Ακτινοβολίας Lawren-ce του Πανεπιστημιου της Καλιφόρνιας. Τα ειδικάόργανα μετρήσεως και καταγραφής πού έχουν κατα-σκευασθεί κατά παραγγελία, για. τήν εργασία αυτήέλέχθηκαν με μεγάλη προσοχή μόλις άφίχθηκαν άπότην Καλλιφόρνια όπως και μετά την εκ νέου συναρμο-λόγησή τους μέσα στο κύριο έντaφιαστικό θάλαμοτης πυραμίδας τον Χεφρήνος, όπου μεταφέρθηκαν μεπολύ κόπο και ύστερα από τήν πλήρη αποσύνδεσή τους.

53

την διενέργεια προκαταρκτικών διερευνήσεων. Ήελπίδα όμως της ομάδας δεν επέζησε πολύ καιρό.Ή σκιά αποδόθηκε απλώς στον ήχο, πού εκπέμπειτο καταγραφικό μηχάνημα. Λίγο αργότερα, ό Alva-rez ήταν υποχρεωμένος να ομολογήσει ότι, αν πρα-γματικά υπήρχε πρόβλημα άποκρύψεως και άναζητήσεως, ό φαραώ Χεφρήν και ό αρχιτέκτονας τουείχαν κερδίσει το πρώτο γύρο. Ή συσκευή δεν ήτανσε θέση να αποκαλύψει κανένα είδος κοιλότητας,στο ένα πέμπτο τμήμα της πυραμίδας πού εξετά-σθηκε. Το αντίστοιχο πέμπτο της Μεγάλης Πυρα-μίδας του Χέοπος, περιλαμβάνει τους ήδη γνωστούςχώρους, δηλαδή διαβάσεις και θαλάμους.

Ό Alvarez όμως δεν είχε την πρόθεση να παραι-τηθεί από τις έρευνες του. Ή ομάδα του ήδη ασχο-λείται δραστήρια στην άνατοποθέτηση της συσκευήςστο θάλαμο του Belzoni. Τα μηχανήματα αμέσουαναγνώσεως καί μετρήσεως πρέπει να περιστραφούνγια να ακτινογραφήσουν τα υπόλοιπα τέσσαρα πέμ-πτα της πυραμίδας. Αυτοί πού μετέχουν δεν πτόούν-ται καθόλου από το ενδεχόμενο αποτυχίας, έχουν δεαποφασίσει να βαδίσουν μέχρι του — ίσως πικρού—τέρματος. Γιατί και ένα αρνητικό αποτέλεσμα θαείχε κάποια σημασία, θα αποτελούσε βάλσαμο καιμέχρις ενός βαθμού ικανοποίηση για τους αιγυ-πτιολόγους, πού το έχουν προείπει. Ικανοποίησηόμως επίσης και για την ομάδα Alvarez, γιατί ήτόσο απλή συσκευή της, θα έχει και μάλιστα μεεπιστημονική ακρίβεια, αποτρέψει ακόμα καί το τε-λευταίο ίχνος οποιασδήποτε έπιτιμιτικής αμφιβο-λίας, για το ενδεχόμενο της ύπαρξης άγνώστων θα-λάμων μέσα στην πυραμίδα.

Στό μεταξύ, μεγάλες εταιρείες ορυχείων έχουν δεί-ξει ενδιαφέρον για την «ακτινογραφική μονάδα» πούχρησιμοποιήθηκε στην παραπάνω έρευνα και αντι-μετωπίζουν και αυτές το ενδεχόμενο, να την χρη-σιμοποιήσουν για αναζήτηση μεταλλευτικών απο-θεμάτων. Ακόμα ό όλος θόρυβος πού ήταν άποτέ-

Ή χωρίς κάλυμμα σαρκοφάγος στον κύριο ενταφια-στικό θάλαμο της Μεγάλης Πυραμίδας. Mετά τήνκηδεία του Βασιλέως, όλοι οι διάδρομοι και οι είσο-δοι στη πυραμίδα φράζονταν με «προιόντα έκσκαφής».

Ό αεραγωγός σωλήνας που συνδέει τον ένταφιαστικόθάλαμο του φαραώ Χέοπος με τον εξωτερικό κόσμο.Ή κατασκευή του αεραγωγού σωλήνα, δεν όφειλό-ταν τόσο στή πρόνοια δια την ανανέωση του αέρα,όσο στην δημιουργία περάσματος από οπού ή ψυχήτον νεκρού βασιλέα θα ανέβαινε στους ουρανούς.

λεσμα του πειράματος της πυραμίδας, δεν στερή-θηκε, όπως ήταν επόμενο, μεγαλυτέρου θορύβου.Οί μέθοδοι πού αναπτύχθηκαν στο εργαστήριο φυ-σικής επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν για άλλες αρ-χαιολογικές έρευνες, Οί μετρήσεις πού καταγρά-φηκαν πάνω σε εξαιρετικά ευαίσθητο μαγνητόμετροαπό ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρ-νιας γύρω από την γήινη πυραμίδα της La Venta(περιοχή Tabasco του Μεξικού) κατέδειξαν ότι αυτότο μεγάλο γήινο ανάχωμα, έκάλυπτε ένα λήθινομνημείο. Έτσι αποκαλύφθηκε ό εξαιρετικά μαγνη-τικός βασάλτης πού τον χρησιμοποιούσαν πολύ σ τ ό νπολιτισμό olmec και μάλιστα παρά το κάλυμμα απόπηλό, πού δεν είναι μαγνητικός.

Georg Getster

54

«οαννες»ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΨΑΡΙΑ

SOLAS BONCOMPAGNI

'Μετάφραση: Κλειώ Coacin

Είκοσι χρόνια επίμονων ερευνών μας, απέδωσαν εκπληκτικά αποτελέσματα.Ό σπουδαιότερος από τους πρωταρχικούς μύθους πού πάνω του στηρίζε-ται ή όλη σειρά μας (κλειπεολογία, πρωτοαρχικός πολιτισμός, πού οι ρίζεςτου χάνονται στο άπειρον), ένα μελετημένο σχόλιο με εγκυκλοπαιδικούςκαί ιστορικούς ορισμούς, γιαύτό το μύθο, ένα παράξενο «σκάφος», πούμας μεταφέρει στο πρωταρχικό Αιγυπτιακό πιστεύω: του αύγού της Γεννέ-σεως. Οί «Όάννες» Θεοποιήθηκαν ως Έα ή ως Enki; Υπήρξαν οί Εβραίοιοι απ' ευθείας κληρονόμοι της σοφίας τους; Ή την πήραν από τους απογό-νους τους της φυλής των 'Απκουλά;

Όμως ποιοί ήταν οί «Ώάννες;» Το λιγώτερο πούμπορούμε να πούμε, είναι ότι τα μυστηριώδη αυτάόντα βρίσκονται πάντοτε στο επίκεντρο των μεγα-λύτερων αινιγμάτων τής πρωτο-άρχαϊκής ίστορίας.

Μποροϋμε δμως να υποστηρίξουμε σήμερα, ότιτόσα χρόνια επίμονης έρευνας πάνω σ' αυτό τονμύθο της πρωταρχικής αίτίας, δεν πήγαν χαμένα.Αντίθετα, μας έδωσαν στιγμές μεγάλου ένθουσια-σμού, στιγμές μοναδικές, πού μόνο μια εξαιρετικήανακάλυψη μπορεί να προσφέρει, κάτι, πού αξίζεινα το ανακοινώσουμε με την σειρά μας στους ανα-γνώστες μας.

Μελετώντας τα βιβλία της παγκόσμιας ίστορίαςή τα ειδικά για τους αρχαϊκούς πολιτισμούς τήςΜεσοποταμίας ή ορισμένες αναφορές των θρησκευ-τικών ιστοριών ή τίς Εγκυκλοπαίδειες, βλέπουμεότι, ή λέξη (προσφώνηση) «Ώάννες» περιορίζεταισε μια σύντομη περιγραφή.

Όμως και με αυτές τις ελάχιστες συνθετικές γνώ-σεις μπορούμε να καταλάβουμε την σπουδαιότητα,ιστορική και μυθολογική, αυτών των αινιγματικώνόντων. Στά όντα αυτά αφιερώνουμε τα τελευταίακεφάλαια του πρώτου μας τόμου (Clipeologia) μιακαι οί «Ώάννες» είναι οί πρωταγωνιστές ενός μύ-θου, πού κατά τη γνώμη μας, αξίζει να καταλάβειτο τελευταίο μέρος ενός βιβλίου τόσο γεμάτου μεέρευνα.

Ποια είναι ή εγκυκλοπαιδική ακριβολογία τηςλέξεως «Ώάννες»;

1) «Ώάννις» Βαβυλωνική θεότητα, πού της απο-δίδεται ό πρώτος εκπολιτισμός της Άσσυρίας καίτης Βαβυλωνίας. Κατά το θρύλο βγήκε από το πρω-τόγονο Αυγό καί είχε την όψη, μισοϋ ανθρώπουκαί μισοϋ ψαριού.

Ενδιαφέρουσα σπάνια παρομοίωση τον «Ώάν vis»που περιγράφουμε, με το πρώτο όν, πάνω αριστερά,της σπάνιας αυτής φιγούρας. Όπως βλέπουμε, τομεταμορφωμένο δν, (άνθρωπος με κεφαλή ελέφαντα)δείχνει μερικώς τουλάχιστο σε μας, την πιθανότητα

ενός άνθρώπου πού φοράει σκάφανδρο.

Θεότητα, λοιπόν, κατά μία εκδοχή ενώ κατά άλλεςείναι «μια ευεργετική ιδιοφυΐα», «ένας ιδιοφυής ευερ-γέτης» ή απλώς «ένας ξένος».

Εδώ όμως, ίσως να νοείται, χωρίς να εκφράζε-ται καθαρά, ή σχέση πού πάνω της βασίζεται ήσυσχέτηση των «Ώάννες» με την θεότητα Ένκι. Γιατην προέλευση των «Ώάννες» αί διαλέξεις πού έχουνγίνει έχουν επεκταθεί τόσο, ώστε στο κεφάλαιομας «Ό Μεγάλος Υπό», το επιχείρημά μας ναπάρει διαστάσεις χαρακτηριστικά τόσο απίστευτες,όσο και καταπληκτικές.

Το «μέσο», αποδεικνύεται ένα παράξενο «σκά-φος», πού σ' αυτή την περίπτωση, μοιάζει να είναιτο μυστηριώδες πρωταρχικό Αυγό, πού γι' αυτό αφιε-ρώσαμε το κεφάλαιο:

«Από το Κοσμικό Αυγό, στο Αυγό του Πάσχα».2) «Ώάννις» (ή Ώις) κατά την άσσυριακή μυθο-

λογία είναι ή Ελληνική επωνυμία, του τέρατος,στο όποίο ό θρύλος άποδίνει τον εκπολιτισμό τωνΧαλδαίων.

'Η μορφή του «Ωάννις» όπως εικονίζεται στην σελίδα635 τον 13ου τόμου της Μεγάλης Λαϊκής Εγκυκλο-παίδειας SONGOGNO, Το τέρας έχει έδώ όλα ταστοιχεία των ιδιοφυΐων της Μεσοποταμίας άνάμεσασ' αυτά τα συνηθισμένα βραχιόλια, όμοια μέ ρολό-για χεριού, αγιάσματα για θρησκευτικές τελετές. Καικατά το μεταμορφωτικό μύθο, έχει περικεφαλαία σεσχήμα κεφαλής ψαριού, τον κορμό σκεπασμένο μελέπια και πτερύγια ψαριού και φούστα από φτεράπουλιών.

Ή «θεότητα», ή «ιδιοφυία», ό «ξένος» είχε λοι-πόν τερατώδη όψη. Τέτοια, ώστε το πρόσωπο του,το φέρσιμο του, το ντύσιμο του, είχε για τους τότελαούς» στα μέρη, πού εμφανίσθηκε, κάτι το τρομα-κτικό και ασυνήθιστο.

Άν λοιπόν, του αποδόθηκε ή τιμή του έκπολίτι-στή «αύτών πού ζούσαν στη Χαλδαία, ήταν γιατί,χωρίς αμφιβολία, είχε μια ανώτερη μόρφωση, απότους τότε λαούς και οπωσδήποτε θα έπρεπε να ανή-κει σε ένα ανώτερο πολιτισμό ή τουλάχιστον σεμια τάξη, ιερατική, πού ήταν κληρονόμος πανάρ-χαιας και μεγάλης σοφίας.

Λέγεται ότι βγήκε από την Έρυθρά Θάλασσαπρος τα σύνορα της Βαβυλωνίας, Όμως λόγω απο-στάσεως της Χαλδαίας από την Έρυθρά θάλασσατο πιθανότερο είναι ότι ό Ώάννης είχε το σκάφοςτου μάλλον στον Περσικό Κόλπο, πού τα νερά τουμέχρι σήμερα βρέχουν τα παράλια μιας χώρας, αγα-πητής κάποτε στους Σουμέριους και στον Ένκι, θεό-τητα της αβύσσου, και πού κατά την παράδοσηάποκάλυψε στον «Ούτναπιστίμ» τον επερχόμενο κα-τακλυσμό και του έδίδαξε και τον τρόπο της σωτη-ρίας με την κατασκευή ενός πλοίου. Το πλοίο θάήταν ως έξη ορόφους και κάθε όροφος θά ήτανχωρισμένος σε εννέα διαμερίσματα.

Άναρωτιόμαστε λοιπόν, αν ή παρουσία των «Ώάν-νες» προηγήθηκε από το τέλος μιας περιόδου (επο-χής) για τη γη και την ανθρωπότητα. Να ήτανάραγε αυτοί, πού έφεραν το μήνυμα της καταστρο-φής, οί προάγγελοι ή αύτοϊ πού μπορούσαν να παρα-κολουθήσουν το τέλος μιας περιόδου, τοποθετών-τας σοφά τον κρίκο, μεταξύ της καταστροφής τηςπρώτης και την συνέχιση της δεύτερης περιόδου;

Θα μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι, ό «'Ωάννις»ήταν ενα ανθρωπόψαρο, ένα τέρας, πού εμφανίσθη-κε μυστηριωδώς στους Βαβυλώνιους την αρχή τουκόσμου, και τους φανέρωσε τα βασίκά στοιχείακάθε επιστήμης.

Δεν ήταν έμπειρος μόνο σε ορισμένες επιστήμες,αλλά ή μόρφωση του επεκτεινόταν σε όλες, δεί-χνοντας έτσι, ότι ήταν ανώτερος από τους τότελαούς, πού έλαβαν τις γνώσεις του.

Ό μύθος των «Ώάννες» συνεχίσθηκε (σύμφωναμε τα γραφόμενα των Ελλήνων συγγραφέων) μεάλλες παρόμοιες εμφανίσεις, στη μυθική περίοδο

Μερικές φορές τα φτερά

σκεπάζουν και τον κορμότου σώματος, ώστε να μαςυποχρεώνουν έτσι να λά-

βουμε υπ' όψη μας και τομύθο του άνθρώπου - πτη-

νού, όπως δείχνει ή εικόνα.

56

Από τη πόλη Άσσούρ,προέρχεται το μέρος αυτότου θυσιαστηρίου του 8ου

ή 7ου π.Χ. αιώνα και είναι

διακοσμημένο με θεότητεςκai ιερείς ίσως από τουςΕπτά θεούς Enki, που λέ-

γονταν και ΑΠΚΑΛΟΥ(καί συγχέωνται ίσως μετους ίδιους τους «Ώάννες»).

Και σ' αυτούς διακρίvουμετα Μεσοποταμιακά στοί-χείa. Ή στολή του ψαριού

Κατεβαίνει εδώ ως τα πό-δια αντικαθιστώντας ταφτερά των πτηνών, πού δεν

φαίνονται (Μουσείο Βερο-

λίνου).

της Βαβυλωνίας, δηλαδή κατά την περίοδο των δέκαπροκατακλυσμιαίων βασιλέων, που ή σημερινή κρι-τική τείνει να συνταυτίσει με τους δέκα ΒιβλικούςΠατριάρχες .

Όλα αυτά επικυρώνουν τον πληθυντικό αριθμότου τίτλου του κεφαλαίου μας και όσα είπαμε πρίν,

Ότι, δηλαδή, οί «Ώάννες» ήταν παρόντες σε μιαανθρωπότητα πού περίμενε στη περιοχή της Χαλ-δαίας, μια καταστροφή φοβερή, και ότι οί πρώτοιΠατριάρχες, πού αναφέρονται στη Βίβλο, δεν ήτανασφαλώς άσχετοι με τον εκπολιτιστικό ρόλο αυτώντων όντων, των οποίων ή ανώτερη τάξη της Εβραϊ-κής Φυλής ήταν ίσως ή κληρονόμος.

Ή ίδια λέξη «Ώάννες» δεν παρουσιάζεται στοβιβλικό ιερό κείμενο. Μερικοί άσσυριολόγοι όμωςυποθέτουν ότι, υπάρχει κάποια αρχική σχέση ανά-μεσα στους τέσσερεις, πού αναφέρονται στην Βίβλοδηλαδή του Αδάμ—Νώε—'Αβραάμ και Μωϋσήκαι στις Χαλδαϊκές Παραδόσεις.

Εξ άλλου μιλήσαμε παλαιότερα σε προηγούμενακεφάλαια μας, (Ένώχ, ό Μεγάλος Απών) για τησχέση των προσφωνήσεων, πού μας μεταφέρουν στονίδιο μύθο πάλι: «Ένώχ - Ένο - "Ωεν - Ώάν - Ώάν-νες» και αντιπαραβάλλουμε τις εβραϊκές προσφωνή-σεις «Ώάννες - Ίωάννες - Ίωνάς - Ιωάννης».

3) Στό σημείο αυτό, δεν μπορούμε να μη επανα-λάβουμε όσα αναφέραμε προηγουμένως σχετικά μετην ερευνά μας για τους «Ώάννες», όταν μάλιστατα θέματα είναι παρμένα από ένα σπάνιο γαλλικόσύγγραμμα «Memoriale de l' Accademie des Inscri-ptions». (Υπόμνημα της Ακαδημίας των Γραφών).

Το παρακάτω κείμενο είναι πιστή αντιγραφή.—«Τέρας μισό άνθρωπος και μισό ψάρι, πού κατα-

γόταν από την Ερυθρά Θάλασσα, και βγήκε από

το Αρχέγονο Αυγό. Από αυτό το αυγό προήλθανκαι όλα τα άλλα όντα».

Πρέπει εδώ να πούμε ακόμα ότι ένα Αυγό, πούαπό μέσα του βγήκαν διάφορα όντα, μας κάνει ναφαντασθούμε ότι δεν διαφέρει καί πολύ από τηνΚιβωτό του Νώε, γιατί οποιοδήποτε ζωντανό είδοςμόνο, όταν ζευγαρωνόταν μπορούσε να αναπαραχθείκαί να πολλαπλασιασθεί σε ένα μέρος ιδανικό για.τη ζωή του καί την συνέχιση του είδους του. Καίεπειδή κατά τους Αρχαίους Αιγυπτίους, αυτό τοΑυγό θεωρείτο Κοσμικό η Κοσμογονικό με άποψηβιολογική, δεν αποκλείεται να έννοούσαν, oτι ήτανκάποιο διαστημόπλοιο πού προερχόταν από το αχα-νές διάστημα. Μετά από όλα όσα αναφέραμε είναιακατανόητο πώς οί «Ώάννες» εμφανίσθηκαν ταυ-τοχρόνως στην Ερυθρά Θάλασσα και στη Βαβυ-λωνία, ενώ το πιθανότερο είναι, ότι ή εμφάνισητους έγινε μάλλον στον Περσικό Κόλπο.

Στό ίδιο έργο αναφέρεται ακόμη ότι είχε δύοκεφαλές μια ανθρώπινη και μια ψαριού και ότι ήανθρώπινη κεφαλή ήταν κάτω από τή\ κεφαλή τουψαριοΟ. Στήν ουρά του ψαριοϋ, ήταν προσκολλη-μένα δύο πόδια ανθρώπινα καί το 5ν εϊχε ανθρώ-πινη φωνή και ομιλία.

'Αλλά, ας προσέξωμε ιδιαίτερα την περιγραφήγια τις δύο κεφαλές. Μας προτρέπει να σκεφθούμεμια στολή πού μόνο ένας ίστοριολόγος της επο-χής μας θα μπορούσε να ερμηνεύσει,

Αυτό το τέρας βρισκόταν ανάμεσα στους ανθρώ-πους της εποχής εκείνης καί τους δίδασκε τα πρώταγράμματα, τις επιστήμες, τις τέχνες την ανέγερσηναών, το κτίσιμο πόλεων, τους νόμους, πώς να σπέρ-νουν και να θερίζουν. Με λίγα λόγια, όλα όσα ήταναναγκαία για να καλυτερέψουν τη ζωή τους.

57

Αν το όν αυτό, πού ήταν φυσιολογικά διαφο-ρετικό από έμάς, δεν διατρεφόταν μπροστά στουςτότε ανθρώπους, τούτο μπορεί να εξηγηθεί από τοότι θα πρέπει να είχε κάποια ουσιώδη διαφορά.Όσο για τη μόρφωση του, αύτή θα πρέπει να ήτανπλατιά και να κάλυπτε όλους τους τομείς.

«Κατά τη δύση του ήλιου, το όν γύριζε στη θά-λασσα και διανυκτέρευε κάτω από τα νερά». Αργό-τερα εμφανίσθηκαν και άλλα όμοιοειδή όντα, πούτο μυστικό τους υποσχέθηκε να φανερώσει ό Μπε-ρόζο, αλλά δεν διασώθηκε καμμιά εξήγηση, γιατο μύθο αυτό.

Χωρίς αμφιβολία, έχει μεγάλη σημασία ή λεπτο-μέρεια του μύθου του «Ώάννις» πού περνάει τηνύκτα του όχι κοντά στους ανθρώπους αλλά στοσκάφος του (το αυγό). Ένα σκάφος βέβαια πολύδιαφορετικό από τα πλεούμενα της εποχής εκείνης.

Ό πληθυντικός αριθμός του «Ώάννες» λογικάμας κάνει να σκεφθούμε πολλά όντα, πού είχαναρχαίες γνώσεις. Ή προέλευση αυτών των γνώσεωνπαραμένει μέσα στο πιο βαθύ μυστήριο προ πάν-των για τα όσα λίγα περιγράφονται τόσο για τοσκάφος, όσο και για το μέρος πού εμφανιζόταν.Το όν συμπεριφερόταν με ασυνήθιστο φέρσιμο καιεμφανιζόταν και εξαφανιζόταν ξαφνικά στην ιστο-ρία των πρώτων πολιτισμών (Ώάννες ή 'Οες λένεοί σοφοί ότι στη ασσυριακή διάλεκτο σημαίνειΞένος), και πραγματικά σαν ξ έ ν ο ς συμπεριφέρ-θηκε, ώστε να μη δείχνει ούτε πώς τρώει ή τί τρώει,ούτε πώς κοιμάται. Περιοριζόταν απλά στα ουσιώ-δη καθήκοντα του να διδάσκει τους πρώτους ανθρώ-πους.

Γι' αυτόν το θρύλο διαβάζουμε ακόμα στο σπά-νιο αυτό έργο «Ηρθε κάποτε από τη θάλασσα ένας«ξένος», πού έδωσε στους Χαλδαίους τις αρχές τουπολιτισμού». "Ισως να ήταν σκεπασμένος από τοκεφάλι ως τα πόδια με λέπια ψαριού. Κάθε βράδυ,έμπαινε στο σκάφος του. Μέσα σ' αυτό έτρωγε,χωρίς να τον βλέπει κανείς. Όσον άφορά στο Πρω-ταρχικό Αυγό, πού από μέσα του έβγαινε, ή ονο-μασία του έχει σχέση με την ελληνική λέξη Ώόν=Αυγό, πού από την ονομασία αυτή προήλθε ή προσ-φώνηση του σε Ώάν - Ώάννες.

Σ' αυτό το τελευταίο κεφάλαιο, επαναλαμβάνουμεόσα είπαμε και πριν σχετικά με ό,τι άφορά στοσκάφος, γιατί την εποχή του Μπεριόζο, δεν μπο-ρούσε να υπάρξει άλλη διευκρίνηση για το μέσον,πού έφερε το τέρας, από το Αυγό. Έτσι, ώστε Αυγόκαι Σκάφος να σημαίνει ένα και το αυτό πράγμα.

Από κει άλλωστε προήλθε και το όνομα τουΏόν (Ώάννες). Όπως θα δούμε στη συνέχεια έδό-θηκαν πολλά και διάφορα ονόματα σ' αυτά τα μυ-στηριώδη όντα.

4) Ή Βρεταννική Εγκυκλοπαίδεια αναφέρει τηνπροσφώνηση «Ώάννες» (ακόμη Γιάννες - Γιουχάν-νες - Γιουνάν) και ακριβολογεί ότι, «Στή Βαβυλω-νική Μυθολογία ό Μπερόζο ονομάζει έτσι ένα μυ-θικό όν, πού δίδαξε στους ανθρώπους τις επιστή-μες. Αυτό το όν είναι ό ίδιος ό θεός Έα παρ' όλοπού δεν μπορούν να συσχετισθούν τα δύο ονόματα».θα πρέπει όμως να εξετάσουμε και την πιθανότηταάν Ώάν - Έα - Ένκι, από ορισμένες ιδιότητες τους,μπορούμε να πιστοποιήσουμε ότι ό Έα ή ό Ένκιείναι ή θεοποίηση αυτών των ίδιων των Ώάννες.Εδώ εξετάζουμε ακριβώς αυτό το σημείο.

Ό Enki ήταν υποχθόνια μορφή θεότητας όπως θαήταν μάλλον και οι Άπκαλλού, αν κρίνουμε από τηπαρουσία τους συνήθως στις νεκρώσιμες τελετές, όπωςμπορούμε να δούμε σε μια βαβυλωνιακή κολώνα,όπου κάτω από τον νεκρό αναπαριστάνεται ή μυστη-ριώδης κόλαση και τα όντα της.

Ό Μπερόζο μας λέγει στην περιγραφή του ότιήταν ένα όν με σώμα ψαριού άλλά με άνθρώπινηόψη, όσον άφορά στο κάτω μέρος του σώματος του.

'Η εξήγηση της περιγραφής αυτής είναι σαφής:δεν νοείται ένα όν να είναι ανθρώπινο μόνο απότη μέση και κάτω, αλλά υπαινίσσεται δίχως άλλοένα ολόκληρο ανθρώπινο σώμα (έναν άνθρωπο) κάτωαπό μια στολή λεπιδωτή ίσως καί γλοιώδη φαινω-μενικώς, ώστε να θυμίζει στους Σουμέριους καί τουςΆσσυρο - Βαβυλώνιους τόσο το ψάρι όσο και τοφίδι. Δεν πρέπει να είναι χωρίς νόημα καί ή ανα-φορά της ίδιας Εγκυκλοπαίδειας όπου όταν ανα-φέρεται στις μεσο-άνατολικές περιγραφές καί μυθο-λογίες, μας θυμίζει καί τους μύθους των Μεταμορ-φώσεων, πού έκρίθηκαν ανάλογοι, δηλαδή σχετι-κοί με τις Σειρήνες καί τη «Λατρεία του Όφφεως».

—«Κατοικεί στον Περσικό Κόλπο (Ερυθρά θά-λασσα), διαβάζουμε εν συνεχεία, «και την ήμερα βγαί-νει από τα ύδατα καί μεταδίνει στους ανθρώπουςγνώσεις γραφής, τέχνης καί διάφορες επιστήμες».

Για τον εκπαιδευτικό του ρόλο είπαμε πολλά,(σ' αυτούς ίσως πρέπει να προσθέσουμε ότι οφεί-λουμε το σύστημα γραφής καί το αλφάβητο). Ή

58

Στίς ανασκαφές της Ούρ, της πόλης του Αβραάμ βρέθηκε αυτό το μο-ναδικό χρυσό αγαλματάκι. Παριστάνει ένα τράγο σε στάση σχεδόν ανθρώπινηνα ακουμπάει σε ένα δέντρο μικρό (πού ίσως να σημαίνει το δέντρο της ζω-ής). Το μεταμορφωτικό στοιχείο είναι φανερό με κοινά χαρακτηριστικά τουπτηνού, του ψαριού και τον φιδιού, στό ένδυμα από χρυσά λέπια, που σκεπά-ζει τον ίδιο τον τράγο. Μήπως σ' αυτό το δείγμα να θέλουν να μας θυμί-σουν τους «Ώάννες»; Το αγαλματάκι ανήκει στους βασιλικούς τάφους του2500 π.Χ.

προέλευση τους είναι πιο σαφής καθώς ύποστηρίζούμε και εμείς. Ή πρωινή τους ανάδυση από τανερά επιβεβαιώνει ακόμη περισσότερο τη Μπερο-ζική ιδέα για ένα «Ώάννι», πού περνάει τη νύκτατου κάτω από το νερό. Το σκάφος του, λοιπόν,ήταν κάτι πού έμοιαζε σαν «αυγό υποβρύχιο», πούγια να μπει μέσα ό «Ώάννις» έπρεπε ίσως να φο-ρέσει σκάφανδρο; Γιατί όμως να υπάρχει τόσο μυ-στήριο γύρω από το σκάφος του; Μήπως γιατίέπρεπε να προστατευθεί το όν από τη φυσική άλλω-στε «περιέργεια των τότε ανθρώπων, ώστε να μητου δημιουργηθούν «δυσκολίες», σε ότι για το ίδιοήταν «το μόνο μέσο ζωής» και ίσως «ή σιγουριάτης επιστροφής», από εκεί από όπου τόσο αναπάν-τεχα ήρθε ο «Ώάννις» ή οί «Ώάννες»;

Όλα αυτά όμως είναι υποθέσεις και ερωτηματικάπού μας κάνουν να βλέπουμε το γεγονός σχεδόντόσο απίστευτο, ώστε σ' εκείνη την μακρυνή πρω-τοϊστορική περίοδο να παίρνει διαστάσεις απλη-σίαστες για τις ανθρώπινες γνώσεις.

Μπορούμε όμως να ποϋμε ότι, ό λεγόμενος «Ξέ-

νος» ήταν αρκετά δημοφιλής, αν κρίνουμε από ταπολυάριθμα επίθετα, πού του είχαν δώσει. Π.χ. Ανέκ-δοτος - Ώδακον - Εύεδόκους - Ένεύγαμος - Ένεύου-λος - Άνέμενδος.

Μεταξύ των άνατολιστών μερικοί υποστηρίζουνότι, ό εκπληκτικός πολιτισμός των Σουμερίων οφεί-λεται κατά μέγα μέρος στον λατρευτικό του χαρα-κτήρα, (θρησκευτικό) πού έδιδάχθηκαν από τις«περιοδικές επισκέψεις αμφιβίων όντων, πού έφερ-ναν τη γνώση», (Οί Ώάννες - τους οποίους λάτρευανσα θεούς).

Αυτός όμως, πού περισσότερο από όλους συνέ-βαλε στο να διατηρηθεί ο μύθος του από τον 3ο π,Χ.αιώνα ως σήμερα, είναι ό Χαλδαΐος ιστορικός Μπε-ρόζο, πού εκτός από εξαίρετος Αστρονόμος καιΜάντης ήταν και Ιερέας, ίσως απόγονος της αρχαίαςεκείνης τάξεως των επτά σοφών από τους ίδιουςτους «Ώάννες» πού ονομάσθηκαν «ΑΠΚΑΛΟΥ».

Solas Boncompagni

59

ΑΤΛΑΝΤΙΔΑέρευναγια τους χαμένους κόσμους

JAMES WELLARD

Μετάφραση: Κώστας Δόλκας

Στό θαυμάσιο αυτό βιβλίο τουΤζέϊμς Γουέλαρντ πού θα παραθέ-σουμε σε συνέχειες θα ακολουθή-σουμε τον συγγραφέα στην συναρ-παστική του έρευνα για ένα πλή-θος χαμένων ή φανταστικών κό-ομων όπως της Ατλαντίδος, τηςΛεμούριας, της Μου, του Κήπουτης 'Εδέμ, της χώρας της βασίλισ-σας του Σαβά, της χώρας των αμα-ζόνων. Θα αναζητήσουμε επίσηςτις χαμένες χώρες των Βρεταννι-κών Νήσων, την Άβαλον τα νη-σιά των νεκρών

Χιλιάδες βιβλία καί άρθρα έχουνγραφεί, για το θέμα των χαμένωνκόσμων της αρχαιότητας, και χωρίςαμφιβολία θα γραφθούν χιλιάδες ά-κόμα, γιατί οί άνθρωποι γοητεύθη-καν πάντοτε από θρύλους τόπωνπού εξαφανίσθηκαν από το χάρτη,και θα εξακολουθήσουν να ψάχνουνγι' αυτούς. Υπάρχουν όπως θα δού-με, πάρα πολλές εξαφανισμένες ου-τοπίες. Την πιο ενδιαφέρουσα απόαυτές θα την συζητήσουμε εδώ,

Ή ιστορία της Άτλαντίδας, τηςΛεμούρια, του Μου, του Κήπου τηςΕδέμ, της Αρκαδίας, των Νήσωντων Μακάρων, της χώρας των Αμα-ζόνων, της βασίλισσας του Σαβά,και άλλα μέρη, πού δεν άνακαλύφθη-καν ακόμα, είναι συνεχώς επίκαιρα.και γοητευτικά θέματα.

Ένας λόγος είναι ότι όσο τεχνι-κότερη γίνεται ή κοινωνία μας, καιόσο μεγαλύτερη γίνεται ή τελειό-

60

τητα πού προκύπτει από την μηχα-νοποίηση, τόσο περισσότερο έχουμετην τάση να στρέφουμε πίσω νοσταλ-γικά προς εκείνες τίς χρυσές έπο-χές πού αναφέρουν οι θρύλοι καί οίμύθοι κάθε χώρας στη λαϊκή τουςλογοτεχνία. Αυτοί οί θρύλοι συχνάμας μιλάνε για νησιά καί ολόκλη-ρες ηπείρους, πού βυθίστηκαν κάτωαπό την θάλασσα στην αρχή τηςανθρώπινης ιστορίας,

Υπάρχει καί άλλος λόγος για τοενδιαφέρον πού εξακολουθεί να υπάρ-χει σε είδη άφηγήσεως όπως αυτόγια την Ατλαντίδα.

Δηλαδή, το συναρπαστικό ενδια-φέρον, πού προκαλεί ή ίδια ή έρευνα.Γιατί ή εξαφάνιση ολόκληρων πο-λιτισμών ή Κοινοτήτων ανθρώπωνκαί ή πιθανή θέση των χαμένων νη-σιών καί ηπείρων αποτελεί μυστή-ριο, πού σημαίνει ότι πρέπει να ψά-χνουμε διαρκώς καί να διαλέγουμεκάθε είδους μαρτυρία, ακριβώς όπωςένας ντέτεκτιβ είναι υποχρεωμένοςνα ερευνήσει κάθε ίχνος για να δια-λευκάνει ένα έγκλημα.

Αυτή ή επιθεώρηση της τερά-στιας λογοτεχνίας μερικών από τουςπιο σημαντικούς θρύλους από τουςχαμένους κόσμους, έχει σκοπό ναπαραθέσει τίς μαρτυρίες πού με αυ-τές ό άναγνώστης θα μπορέσει νααποφασίζει μόνος του ποιες θεωρίεςείναι αξιόπιστες ποιες είναι απα-ράδεκτες για ορισμένους λόγους. Κά-νοντας αυτό, θα ανακαλύψει με πα-ράξενο τρόπο, τίς εκκεντρικότητεςκαθώς καί την σχολαστικότητα, με-ρικών από τους ανθρώπους, πού προσπάθησαν να διαλευκάνουν το μυστή-ριο, διότι γενικά μιλώντας υπάρ-χουν δύο τρόποι πού μπορεί κανείςνα πλησιάσει το πρόβλημα των ιστο-ρικών ή μυθικών χαμένων κόσμων.Ό ένας είναι ό επιστημονικός τρό-πος. Με αυτόν, ή μόνη μαρτυρία πούλαμβάνεται υπ' όψη σοβαρά, είναιτα γεγονότα ή τουλάχιστον ή λογικήεξήγηση. Ό άλλος τρόπος είναι μια

μυστικιστική στάση. Mε αυτήν ήμαρτυρία προέρχεται κυρίως από τηφαντασία συγγραφέων.

Έτσι θα δούμε ότι ό μύθος τηςΆτλαντίδας με τις ποικίλες μορφέςτου αρχίζει με το σουμερικό μύθο,που ονομάζεται το έ π ο ς τουΓιλκαμές καί χρονολογείται άπο το2.000 π.Χ. καί φθάνει ως την επο-χή μας, είχε σχεδόν την ίδια σημα-σία σε όλους τους ανθρώπους. Άλλο-τε ήταν ιστορική πραγματικότητακαί άλλοτε γινόταν όνειρο. Έτσι,για τον φιλόσοφο Πλάτωνα, ή ιστο-ρία ενός πολιτισμού, που εξαφανί-σθηκε κάτω από τον ΑτλαντικόΩκεανό, δεν ήταν μόνο ένα πραγμα-τικό επεισόδιο, αλλά γεγονός μεγά-λης ηθικής αξίας. Για έναν επιστή-μονα όπως ό Αριστοτέλης, από τηνάλλη μεριά ήταν απλώς μια ποιητι-κή φαντασία. Για μεταγενέστερουςέλληνες καί ρωμαίους γεωγράφους,ήταν ένα μυστήριο, πού δεν μπο-ρούσε να διαλευκανθεί, όσο οί ακρι-βείς γνώσεις τους για τον κόσμοπεριορίζονταν σχεδόν στα όρια τηςνότιας καί δυτικής Ευρώπης. Οί σο-φοί του μεσαιωνικοί κόσμου, ενδια-φέρονταν περισσότερο για θεολογι-κά, παρά. για γεωφυσικά προβλή-ματα.

Μετά την ανακάλυψη της Αμερι-κής άρχισαν οι ιστορικοί καί οίγεωγράφοι να ψάχνουν πάλι τιςχαμένες χώρες, γιατί ή ύπαρξη μιαςηπείρου πού ανέφερε ό Πλάτωναςκαι πού δεν είχε δει κανένας ευρω-παίος ακόμα, κέντρισε το ενδιαφέ-ρον των επαγγελματιών, καί ερασι-τεχνών μελετητών να κυτάξουν, τώ-ρα κάτω καί πέρα από τον Ατλαν-τικό ωκεανό. Ως το τέλος του 19ου,αιώνα είχε μαζευτεί ένα πλήθος μαρ-τυριών από τους κλάδους της ιστο-ρίας, γεωγραφίας, γεωλογίας καί μυ-θολογίας, καί ή ίδια ή Ατλαντίδαεντοπίσθηκε σχεδόν σε κάθε γωνίατης γης, από την Σουηδία στον βορ-ρά ας την Νιγηρία στο νότο, καί

από την Ιαπωνία στην Ανατολήως τον Ειρηνικό ωκεανό στη δύση.

Έκτός της έρευνάς τους για τηνΑτλαντίδα, οί μελετητές της ιστο-ρίας και της μυθολογίας έστρεφαντην προσοχή τους και προς άλλουςχαμένους τόπους, πού έγιναν ξακου-στοί σαν θρύλοι όπως είναι οι Κή-ποι των Εσπερίδων, οι Κασσιτερί-δες, Νήσοι, ό Κήπος της Εδέμ ταΝησιά των Μακάρων, ή Άβαλόν,ή Λυονέσσε και άλλοι. Μάλιστα οιοραματιστές προχώρησαν τώρα πιοπέρα. Προσπάθησαν να ανακαλύ-ψουν και άλλες άγνωστες ηπείρουςπού ονόμασαν Λεμούρια, Μου καιΟυρανός, συχνά υποστηρίζοντας τιςαναζητήσεις τους αναφέροντας μυ-στηριώδη ντοκουμέντα, πού δήθενείναι κρυμμένα σε φοινικικά δοχείαή γραμμένα σε γλώσσες, πού δενέχει ανακαλυφθεί ακόμα ή ανάγνω-ση τους, ή στοιχεία που πείραν απότην επικοινωνία τους με τον κόσμοτων πνευμάτων.

Αποτέλεσμα αυτής της θεωρίαςπού βασίζεται σε νόθες μαρτυρίεςκαι όχι πειστική «απόδειξη» ήτανή Άτλαντολογία, όπως έφθασε νακαλείται ή μελέτη χαμένων χωρών,να πέσει στην υπόληψη των επαγ-γελματιών μελετητών πού την απόρ-ριψαν σχεδόν όλοι σαν πεδίο δρά-σεως ανεύθυνων ανθρώπων. Ό όρος«άτλαντομανεϊς» επινοήθηκε για ναπροσδιορίζει όλους εκείνους τους με-λετητές πού ασχολήθηκαν με το θέ-μα της Ατλαντίδος και πού ό ενθου-σιασμός τους, τους παρέσυρε, ακρι-βώς όπως ή έκφραση «έτρουσκομα-νείς» δόθηκε σ' εκείνους τους ερα-σιτέχνες γνωσσολόγους, πού ισχυ-ρίζονταν ότι αποκρυπτογράφησανμια γλώσσα πού συνεχίζει να φέρ-ζει να φέρνει σε αμηχανία τους κα-λύτερους φιλόλογους του Κόσμου.

Ό αναγνώστης λοιπόν θα συναν-τήσει πολλές περίεργες ιδέες στιςεπόμενες σελίδες, και θα εξαρτη-θεί από αυτόν τον ίδιο να δεχθήαν παραδείγματος χάρη, οί κάτοι-κοι της Άτλαντίδας ήταν οί γαλα-νοί, χορτοφάγοι, άφιλοπότες πρόγο-νοι της άριανής φυλής, όπως ισχυ-ρίζεται ένας γερμανός άτλαντολό-γος. 'Η αν είχαν ύψος 27 πόδια «μεσώματα», πού είχαν τέτοια σκλη-ρότητα, ώστε μπορούσαν να λυγί-σουν μια ατσάλινη ράβδο», όπως δη-λώνει μία από τις μυστικιστικές σχο-λες.

Αντίθετα και για να αποκατα-στήσουμε κάποια καλή υπόληψηστην αμφισβήτηση, πού δημιουργή-θηκε, θα αναφέρουμε ότι εξερευνή-θηκε μεθοδικά κατά τις τελευταίες

δεκαετίες από μιά ομάδα επαγγελμα-τιών αρχαιολόγων, με μερικά εντυ-πωσιακά αποτελέσματα, πού ανα-φέρονται όσο αναλυτικά γίνεται στοκεφάλαιο τέσσερα, επειδή πολλέςαπό τις μαρτυρίες πού είναι δυνα-τόν να δοθούν σε τούτη τη μικρήσε έκταση επιθεώρηση, πού στηρί-ζεται ως τόσο σε θέμα με τόσο τε-ράστια φιλολογία είναι εκτεταμέ-νες. Έτσι ο αναγνώστης θα μπορέ-σει να εκτιμήσει και τα γεγονότακαι τις εικασίες. Και ενώ τελικάμπορεί να δημιουργηθεί ή εντύπω-ση ότι ίσως υπάρχουν λίγα περισσό-τερα να μάθουν για το θέμα τέτοιωνχαμένων νησιών και ηπείρων όπωςή Ατλαντίδα, ή Λεμούρια, καί τοΜου και θα θελήσει ίσως να επε-κτείνει το ενδιαφέρον του καί ναακολουθήσει ό,τι ίχνη έχομε στους

παλιούς Κελτικούς μύθους καταπον-τισμένων χωρών, πού ονομάζονταιΛυονέσσε, 'Υσε, Μάϊντα καί άλλα,ελπίζουμε ότι ή βιβλιογραφία πούθα παραθέσουμε στο τέλος του βι-βλίου να του δώσει την βάση γιαπεραιτέρω έρευνες.

IIρέπει να ευχαριστήσω τον προϊ-στάμενο καί το προσωπικό του άνα-γνωστηρίου του βρεταννικού Μου-σείου, πού μου διέθεσαν τα βιβλίακαί τις διευκολύνσεις τους για τηνσυγγραφή της έξιστορήσεως καί ανα-γνωρίζοντας τις υπηρεσίες όλων τωνάτλαντολόγων, πού φθάνουν ως τονΠλάτωνα, δηλαδή τον πρώτο αφη-γητή της ιστορίας για το χαμένο κό-σμο. Τα σχετικά αποσπάσματα απότην περιγραφή του Έλληνα φιλοσό-φου δίνονται στο Παράρτημα.

ΧΑΜΕΝΕΣ ΧΩΡΕΣ TOΥ ΑΤΛΑΝΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΙΚΟΥ Ω-ΚΕΑΝΟΥ

Ι. Ή Α τ λ α ν τ ί δ α τ ο υ Π λ ά-τ ω ν ο ς

Πριν από χιλιάδες χρόνια, πολύπριν οί άνθρωποι εφεύρουν την γρα-φή καί μπορέσουν να κρατούν μόνι-μα αρχεία, τεράστιοι κατακλυσμοίσκέπασαν τις περιοχές του κόσμου,πού άρχισε ό δυτικός πολιτισμός.

Αύτη ή τρομερή καταστροφή πα-ρέμεινε στις λαϊκές αναμνήσεις όλωντων λαών της Μεσογείου καί με τονκαιρό, γράφτηκε με ήμιμυθική μορ-φή στη λογοτεχνία των σουμερίωντων εβραίων, των ελλήνων καί τωναιγυπτίων. Ενώ όλα αυτά τα έπηδιαφέρουν σε μικρές λεπτομέρειες,όμως όλα συμφωνούν για τη φύσηκαί τη έκταση της καταστροφής.

Ό κόσμος όπως τον ήξεραν, κατα-στράφηκε από βίαιους σεισμούς, κάηκε από φωτιά, καί βυθίσθηκε κάτωαπό πλημμύρες νερού. Δεν υπάρ-χει αμφιβολία τώρα, ότι το σουμε-ρικό έπος του Γιλγγαμές καί ή αφή-γηση στο έβδομο κεφάλαιο της Γε-νέσεως της Βίβλου, ότι περιγράφουντον ίδιο κατακλυσμό, πού σχεδόνεξαφάνισε την ζωή στη Μεσοποτα-μία, ενώ ό έλληνικός μύθος του Δευ-καλίωνα καί της κιβωτού του,προήλθε από κάποια ιστορία, πούμεταδόθηκε από γενεά σε γενεά καίαναφέρει ένα παρόμοιο αν όχι τονίδιο κατακλυσμό.

Καί οί αιγύπτιοι είχαν τις δικέςτους αναμνήσεις για κάποια τρομε-ρή συμφορά, καί από τα γραφτάτους προέρχεται ή παράξενη ιστο-ρία για ένα μεγάλο, όλο ευημερίακαί αρκετά πολιτισμένο νησιώτικοβασίλειο, πού εξαφανίσθηκε κάτωαπό τον 'Ατλαντικό ωκεανό σε έναμερόνυχτο μέσα σε απερίγραπτο τρό-μο καί καταστροφή.

'Ο κόσμος έμαθε γι' αυτή τηνκαταστροφή περίπου το 350 π.Χ.,όταν την περιέγραψε ό Πλάτων σεδύο από τους διάλογους του στο Τί-μαιο καί στον Κριτία, Αυτή ή ιστο-ρία, ήταν τόσο εντυπωσιακή, ώστετην απόρριψε σαν φανταστική μιατόσο σημαντική αυθεντία όπως όΑριστοτέλης, αν καί υποστηρίχθη-κε με πείσμα σαν ιστορικό γεγονόςαπό τον έξοχο έλληνα ακαδημαϊκόΚράντωρα, Αυτή ή διαφιλονεικίαυπάρχει από τότε καί είναι το ίδιοοξεία σήμερα όπως ήταν καί πριναπό 2.300 χρόνια.

Ή Ατλαντίδα μάλιστα έγινε ήσυμβολική προσωποποίηση όλων τωνχαμένων κόσμων καί όλων των ου-τοπιών, πού αναζήτησαν ή όνείρεύ-θηκαν οί άνθρωποι, καί προσελκύειστην τροχιά της τους θρύλους πολ-λών άλλων χαμένων τόπων, πούμερικοί υποστηρίζουν ότι είναι α-πλώς μύθοι καί άλλοι ότι είναι οίλαϊκές αναμνήσεις πραγματικών χω-ρών πού εξαφανίσθηκαν από το πρό-σωπο της γης.

'Οδήγησε, επίσης, στη δημιουρ-γία ολόκληρων νέων φιλοσοφιών καίέπιστημών, κυρίως στη σφαίρα τουμυστικισμόύ. 'Η θεοσοφία, ή άνθρω-ποσοφία, ό πνευματισμός, ή αστρι-κή διορατικότητα, όλα αυτά είναιμερικά άπο τα άποκρυφιστικά δό-γματα, πού βάση για τη έμπνευσητους ήταν ό μύθος της 'Ατλαντίδας.

Χιλιάδες τόμοι και άρθρα έχουνγραφεί για το θέμα αύτό καί θασυνεχίσουν να γράφονται χωρίς αμ-φιβολία, σχηματίσθηκαν ατλαντικές

61

οργανώσεις σε πολλά μέρη του κό-σμου, καί τα περιοδικά τους προσφέ-ρονται στους συνδρομητές τους πούείναι πάντοτε πρόθυμοι να μαθαί-νουν νέα γεγονότα, θεωρίες ή μελέ-τες πάνω στο θέμα αυτό.

Ή μεγαλύτερη εκδήλωση τηςΆτλαντομανίας, ήταν ή δημιουργίατου πριγκιπάτου της Άτλαντίδαςστη Δανία καί ό διορισμός του πρίγ-κηπος Χριστιανού σαν προέδρου του.Καί ήταν υπερήφανοι οι κάτοικοιτου για την σημαία τους, τον εθνικόύμνο καί τα γραμματόσημα τους.

Αυτό το θέμα όπως βλέπουμε γοή-τευσε καί διασκέδασε πολλούς αν-θρώπους από τότε πού ό Πλάτωνανάφερε την ιστορία για πρώτη φο-ρά για την ακμή καί παρακμή μιαςαυτοκρατορίας πού άνθισε μακρυάστη δύση καί πέρα από τις στήλεςτου Ηρακλή, στον Ατλαντικό ω-κεανό. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα,τότε ό Πολιτισμός δεν ήταν μόνοπολύ αρχαιότερος απ' ότι ονειρεύον-ται οί άνθρωποι, αλλά ή προέλευσητου δεν περιοριζόταν στους λαούςτης δυτικής Μεσογείου.

Αυτή είναι ή ουσιώδης σημασίατης ιστορίας της Άτλαντίδας.

Πρέπει να τονίσουμε ότι πιθανόντην αφήγηση για την εξαφάνισημιας μεγάλης αυτοκρατορίας κάτωαπό τα κύματα δεν θα την πίστευεποτέ κανείς καί δεν θα την έπαιρνεστα σοβαρά, αν δεν την είχε εγγυη-θεί ό μεγαλύτερος φιλόσοφος όλωντων εποχών. Καί την εγγυήθηκε όχισαν μύθο ή αλληγορία, αλλά σανιστορικό γεγονός. Ό Πλάτων, εί-

ναι εντελώς σαφής σ' αυτό τοσημείο.

Αυτή ή επιβεβαίωση του μεγά-λου φιλοσόφου, έκανε τους ανθρώ-πους να ψάχνουν συνεχώς για ναβρουν το χαμένο βασίλειο. Πράγμα-τι, πολλοί πείσθηκαν ότι το βρήκανστό Περού, στις Δυτικές Ινδίες,στις Κανάριες Νήσους, στη Νιγη-ρία, στο Μαρόκο, στη Τυνησία, στην'Ανδαλουσία της Ισπανίας, στη Μάγχη, στην Έλιγολάνδη, στην Σουη-δία, στη Κύπρο, στην Κρήτη, στηνΠαλαιστίνη καί στην Κεϋλάνη.

Υπήρχε ή πεποίθηση ότι ή 'Ατ-λαντίδα, σαν την ετρουσκική γλώσ-σα, είχε γίνει το «πεδίο δράσεωςδύστροπων ανθρώπων», πού έκαναντον καθηγητή Τζόβετ, δηλαδή τονκαλύτερο μεταφραστή του Πλάτω-να στην αγγλική γλώσσα, να αναγ-γείλει ότι «ήταν ένας θρύλος, πούπροσαρμόσθηκε τόσο αριστοτεχνικάστον ανθρώπινο νου, ώστε κατόρθω-σε να βρει κατοικία για τον εαυτότου, σε οποιαδήποτε χώρα. Ηταν

ένα νησί πάνω στα σύννεφα, πού θαμπορούσε να το δει οπουδήποτε τομάτι της πίστεως.,. Κανένας δεν ήξε-ρε καλύτερα άπό τον Πλάτωνα ναεπινοήσει ένα εξευγενισμένο ψέμμα».

'Αλλά το αντίθετο είναι ή αλή-θεια. Ό Πλάτων έδωσε την ιστο-ρία στον κόσμο σαν πραγματικό γε-γονός, σαν ιστορικά αποδεκτού γε-γονότος, αν καί οί μεταγενέστεροισχολιαστές του, για διάφορους λό-γους πού θα εξετάσουμε εδώ, δενέπαψαν ποτέ να επιχειρηματολογούνγια την αυθεντικότητα της. Αυτή ήαβεβαιότητα είναι εν μέρει υπεύθυ-νη για την μεγάλη γοητεία της Άτ-λαντίδας, γιατί όλοι μπορούμε ναδιαβάσουμε την περιγραφή του Πλά-τωνος καί να αναρωτηθούμε, άν εί-ναι γεγονός ή φαντασία ή αν αξίζεινα απορούμε γι' αυτή καί μόλις άρ-σει να μας κατακτά ή γοητεία γιατην Ατλαντίδα, μπορεί να γίνει έναεπί μέρους χόμπυ ή άκόμα καί ήέρευνα μιας ολόκληρης ζωής.

Εκείνοι φυσικά, πού δηλώνουνκαθαρά καί ξάστερα ότι ή Ατλαν-τίδα ήταν αποκύημα της φαντασίαςτου Πλάτωνος, δηλαδή ένας μύθος,πού πλέχτηκε σε ένα από τους χαρα-κτηριστικούς διαλόγους του μεταξύτου Σωκράτη, καί ενός μαθητούτου, του Κριτία, δεν χρειάζεται νακοιτάξουν γι' αποδείξεις πιο μακρυάαπό το χαμένο κόσμο του, πού βυ-θίστηκε κάτω από τον Ατλαντικόωκεανό ή κάποιον άλλο ωκεανό.

Παρατηρήσαμε ότι ό νεώτεροςσύγχρονος του Πλάτωνος, δηλαδήό Αριστοτέλης, παραδείγματος χά-ρη, απέρριψε κοφτά την ύπαρξη ο-ποιουδήποτε τέτοιου μέρους, πρά-γμα, πού εντυπωσίασε πολύ τουςοπαδούς του, ως το Μεσαίωνα, άλλαπού δείχνει συνάμα πόσο δογματικόςήταν αυτός ό μεγάλος έπιστήμονας,Γιατί, όπως ακριβώς είχε εντελώςάδικο για τα αστρονομικά του δό-γματα, έτσι μπορούσε να σφάλειστην απόρριψη του της Ατλαντίδοςσαν γεωγραφικού χαρακτηριστικούτης προ - ελληνικής ιστορίας.

Ή μεγάλη πλειοψηφία των σοφώνμελετητών τείνουν να συμφωνήσουνμε τον Αριστοτέλη με την δικαιο-λογία ότι ή αφήγηση του Πλάτω-νος περιέχει πολλές φανερές ασυνέ-πειες. Καί έγιναν ακόμα περισσότε-ρο δύσπιστοι για όλη αυτή την υπό-θεση, όταν ερασιτέχνες ιστορικοί καίαυτό - διορισμένοι μυστικιστές πρό-τειναν όλο καί πιο παράξενες λύσειςγια το πρόβλημα.

Όπως καί να έχει το πράγμα,τα επιχειρήματα υπέρ ή κατά γιανα πιστέψει κανείς ότι ή Ατλαντίδα

ήταν κάποτε πραγματικό μέρος στοχάρτη, πρέπει να αποδεικνύονται απότην εσωτερική μαρτυρία μέσα στηνίδια την αφήγηση, πού θα δώσουμετώρα περιληπτικά, πριν προχωρή-σουμε στη συζήτηση των θεωριώνπού πηγάζουν από αυτή.

— Θα σου πω μια ιστορία, Σω-κράτη (αρχίζει ό Πλάτων), πού εί-ναι παράξενη, αλλά απολύτως αλη-θινή.

Ό ομιλητής είναι ένας νεαρός μετο όνομα Κριτίας, πού εξακολουθείνα λέεί ότι την άκουσε άπό τον πάπ-που του, πού την άκουσε από τονπατέρα του καί αυτός, πού ήταν συγ-γενής καί φίλος του Σόλωνα, δηλα-δή του πατέρα της Ελληνικής νομο-θεσίας.

Ό Σόλων, φαίνεται, είχε έπισκευ-θεί την αιγυπτιακή πόλη Σαίδα στοΔέλτα του Νείλου λίγο μετά το600 π.Χ. Το έργο του, να συντάξειένα σύνταγμα για την Αθήνα καίνα θεσπίσει κοινωνικές καί οικονο-μικές μεταρρυθμίσεις είχε τελειώ-σει, καί αποφάσισε να αφιερώσει ταυπόλοιπα χρόνια της ζωής του γρά-φοντας ιστορία καί ποιήματα καίσκοπεύοντας να συνδιάσει αυτές τιςδύο τέχνες σε μια, όπως ό Όμηρος.Έτσι ενώ βρισκόταν στη Σαΐδα, πούείχε στενές σχέσεις με την Ελλάδαμέσω του εμπορίου καί της άποική-σεως, ό Σόλων συμβουλεύθηκε τουςαιγυπτίους λόγιους καί τα αρχείατους σχετικά με την προέλευση τουελληνικού πολιτισμού τονίζοντας τοσημείο, ότι ενδιαφερόταν περισσό-τερο για γεγονότα παρά για μύθους,πού εκείνη την εποχή σχημάτιζαντην βάση της προ - ιστορίας της χώ-ρας του.

Οι Αιγύπτιοι, ιερείς του είπαν,τότε ότι, ενώ τα αρχαία γραπτά τωνπερισσοτέρων εθνών είχαν κατα-στραφεί από φωτιές, πλημμύρες καίπολέμους, τα γραπτά της Αιγύπτουείχαν διατηρηθεί, Πρώτα, γιατί ήΚοιλάδα του Νείλου ήταν σχετικάασφαλής από φυσικούς κατακλυ-σμούς, καί δεύτερο, γιατί τα γραπτάήταν χαραγμένα πάνω σε πέτρες καίήταν αποθηκευμένες στους ναούς.

Σ Υ Ν Ε Χ ί Ζ Ε Τ Α Ι

62

Φίλοι αναγνώστες,

τα «ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ»

«θέλοντας να γίνουν ένα περιοδικό ευχάριστο και ταυτόχροναπεριοδικό ποιότητος σας παρακαλούν να τους πείτε την γνώμη σας. Πιο κάτω δημοσιεύουμεένα ερωτηματολόγιο στο όποιο μπορείτε να σημειώσετε τις προτιμήσεις σας ως εξής:υπάρχουν οκτώ (8) κατηγορίες θεμάτων, Α, Β, Γ, Δ, Ε, ΣΤ, Ζ, Η και δίπλα τους ένα με-

γάλο. Σέ κάθε θέμα περιέχονται πέντε (5) επί μέρους ομάδες άρθρων και δίπλα στηνκάθε μία υπάρχει ένα μικρό Το τσεκάρισμα θα γίνετε ως έξης: Στά μεγάλα τετρά-γωνα δίπλα στα θέματα θα γράψετε τον αριθμό κατά σειρά προτιμήσεως (Δηλ, το θέμα Α - Διά-στημα σας ενδιαφέρει πρώτο . Σημειώσετε 1 στο , το θέμα Α - Ανθρωπολογία,σας ενδιαφέρει δεύτερο τότε σημειώσετε 2 στο . Με τον τρόπο αυτό θα μάθουμετην προτεραιότητα των θεμάτων στο ενδιαφέρον σας. Από τις οκτώ κατηγορίες θεμάτωνθα διαλέξετε μ ό ν ο , τ ρ ε ι ς (3) αυτές πού σας είναι περισσότερο ενδιαφέρουσες.

Κατόπιν στα θέματα πού διαλέξατε από τις πέντε διαφορετικές ομάδες άρθρων πού περι-λαμβάνει το κάθε ένα από αυτά, θα σημειώσετε πάλι βάζοντας 1, 2, 3 τις τ ρ ε ι ς περισ-σότερο ενδιαφέρουσες για σας ομάδες άρθρων. (Δηλ. διαλέξατε την Ε - ώκεανολογία σαν 1 ,θέμα και τις ομάδες πού θα σημειώσετε με 1,2,3 σαν τις πιο ενδιαφέρουσες, στο θέμα αυτό).

Με τον τρόπο αυτό θα γνωρίζουμε πια θέματα σας ενδιαφέρουν άμεσα καθώς και ταέπί μέρους άρθρα των θεμάτων αυτών.

Λ. ΔΙΑΣΤΗΜΑ

1. Διαστημικά Επιτεύγματα

2. Εξερεύνηση της Σελήνης

3. Σύγχρονες ανακαλύψεις

4. Αστρονομικά άρθρα

5. Διαστημικοί Πολιτισμοί

Ε. ΩΚΕΑΝΟΛΟΗΑ

1. Ωκεανοί - θάλασσες

2. Εξερευνήσεις στους βυθούς

3. Το μυστήριο των μεταναστεύσεων

4. Το θαλάσσια ζώα, τα φυτά, τα ψάρια

5. Αναζητήσεις ναυαγίων και θυσαυρών

Β. ΕΠ1ΣΤΗΜΗ-ΦΑΝΤΑΣΙΑ

Ι. Θεωρίες περί εξωγήινων

2. Ιπτάμενοι Δίσκοι και UFO

3. Χαμένοι Κόσμοι

4. Αμφισβητήσεις σ' όλα τα θέματα

5. Διηγήματα Έπιστημ. Φαντασίας

ΣΤ. ΠΑΡΑΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Ι. Τηλεπάθεια - Ψυχοκίνηση - Πνευματισμός

2. Πρόγνωση του Μέλοντος

3. Διόραση και Ψυχομετρία

4. Όνειρα - Φαντάσματα - 'Οπτασίες

5. Μετευσάρκωση ξενογλωσσία

Γ. ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ - ΙΣΤΟΡίΑ

1. Ανασκαφές και ανακαλύψεις

2. Μυστηριώδεις Πολιτισμοί

3. Ιστορικά Θέματα

4. Ιστορία των Πολιτισμών

5. Ή εξέλιξη της γραφής

Ζ. ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ -ΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ι. Σεισμοί - Ύφαίστεια - Σπήλαια

2. Ή εξέλιξη του άνθρώπου

3. Τα ζώα και φυτά των παλαιών εποχών

4. Ή ιστορία της ΓΗΣ

5, Τα πετρώματα

Δ. ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ

Πρωτόγονες Φυλές

Λαογραφικά ήθη και έθιμα

Δοξασίες και μυθολογίες

4. Εξερευνήσεις σε πρωτόγονες περιοχές

5. Μαγικά έθιμα - καννιβαλισμός

Η. ΓΕΝΙΚΑ

1. Μελλοντολογία

2. Ιατρική

3. Κοινωνική φαινόμενα

4. Ή τέχνη χθες σήμερα αύριο

5. Το περιβάλλον