Θέματα Εξετάσεων Τελικής Εξεταστικής ΕΛΠ 31

Ακαδ. Έτος 2013-2014

Θέμα 1ο: Κείμενο για να εντοπισθούν οι ανακρίβειες

Όταν ο παλαίμαχος Αισχύλος ηττήθηκε το 468 π.Χ. από το νεαρό Σοφοκλή, το έφερε

βαρέως, δεν ήταν ωστόσο άνθρωπος που θα έμενε με σταυρωμένα τα χέρια. Άρχισε

αμέσως να εργάζεται με πυρετώδεις ρυθμούς και τον επόμενο χρόνο κατάφερε να

συμμετέχει και στα Μεγάλα Διονύσια (με τη θεματικώς συνεχόμενη θηβαϊκή

τετραλογία) και στα Λήναια, όπου για τη συμμετοχή απαιτούνταν, ως γνωστόν,

μόνο δύο έργα. Βέβαια στα Λήναια τα πράγματα δεν πήγαν ιδιαίτερα καλά, αφού

κατετάγη τρίτος, πίσω και από τον δεύτερο Ευριπίδη, στα Μεγάλα Διονύσια όμως,

όπου μια νίκη, όπως γνωρίζουμε, είχε μεγαλύτερη αίγλη, κυριολεκτικώς

εθριάμβευσε, αφού κατάφερε και ο ίδιος να κατακτήσει τη νίκη και ένας από τους

τέσσερις πρωταγωνιστές του να αποσπάσει το βραβείο υποκριτικής. Ο ίδιος

απέδιδε, έλεγαν, την αποτυχία στα Λήναια στο γεγονός ότι, λόγω των ασφυκτικών

χρονικών περιθωρίων, για να κερδίσει χρόνο, επέλεξε να γράψει σε πεζό λόγο

κάποια από τα διαλογικά μέρη των έργων που παρουσίασε στα Λήναια,

συγκεκριμένα τον ρητορικότατο αγώνα λόγων και τη ρήση του θεού από μηχανής.

Άλλοι απέδιδαν την αποτυχία στο γεγονός ότι ο ποιητής, ενθαρρυμένος από το

πλαίσιο των Ληναίων, το οποίο ευνοούσε τους πειραματισμούς, είχε επιλέξει,

ακολουθώντας στην ουσία πρακτική που είχε καθιερώσει ήδη η κωμωδία και

κυρίως ο Αριστοφάνης, να χρησιμοποιήσει όχι αυλητές αλλά διάσημες αυλητρίδες,

για να συνοδεύσουν μουσικά την παράσταση. Η επιλογή αυτή είχε δημιουργήσει

πρόσθετες τριβές με τον χορηγό, ο οποίος, όχι χωρίς λόγο, δυσφορούσε για τις

υπέρογκες αμοιβές των ακριβοπληρωμένων αυλητρίδων, πέρα από τη δαπάνη που

απαιτούνταν για να συντηρήσει για διάστημα περίπου εννέα μηνών τα τριάντα

μέλη των χορών των δύο έργων. Άλλοι, τέλος, διέδιδαν ότι λόγω των ασφυκτικών

χρονικών περιθωρίων τα έργα για τα Λήναια δεν τα είχε γράψει ο ίδιος ο Αισχύλος

αλλά ο γιος του Ευφορίων, που ήταν ο ίδιος τραγικός ποιητής ,ο οποίος αργότερα,

όταν 50 χρόνια μετά τον θάνατο του Αισχύλου, πέθαναν την ίδια χρονιά και οι δύο

άλλοι μεγάλοι τραγικοί και αποφασίστηκε να ενταχθεί στο πρόγραμμα των

Μεγάλων Διονυσίων και αγώνας παλαιών τραγωδιών με έργα των τριών μεγάλων,

είχε την ευθύνη για την επιλογή και το ανέβασμα των τραγωδιών του πατέρα του. Ο

ίδιος ο Αισχύλος, αδιαφορώντας για τις διαδόσεις, συνέχισε τη δημιουργική πορεία

του για μια ακόμη δεκαετία ως το θάνατό του και κατάφερε να μας χαρίσει, ως

κύκνειο άσματη μία από τις τρεις σωζόμενες τριλογίες, την αξεπέραστη Ορέστεια,

την οποία ο Αριστοφάνης δε δίστασε να παρωδήσει στους Βατράχους, παρότι ο

Αισχύλος βρισκόταν ανάμεσα στους θεατές!

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Στ. 5 (Λήναια : δεν υπήρχαν ακόμη αγώνες στα Λήναια), 6 (τρίτος: τον 5ο αι.

συμμετείχαν μόνο δύο), 7(Ευριπίδη: συμμετέχει πρώτη φορά το 455), 9 (τέσσερις

πρωταγωνιστές: κάθε ποιητής είχε έναν πρωταγωνιστή για όλα τα έργα), 9-10

(βραβείο υποκριτικής : δεν είχε θεσπιστεί ακόμα), 11 (σε πεζό λόγο: όλα έπρεπε να

είναι έμμετρα), 13 (αγώνα λόγων+ρήση θεού από μηχανής: δεν υπήρχαν ακόμη), 16

(ο Αριστοφάνης: δεν είχε ακόμα γεννηθεί), 17 (αυλητρίδες: υπήρχαν μόνο αυλητές),

20 (διάστημα εννέα μηνών: περίπου 6 μηνών), 20 (τριάντα μέλη: δεκαπέντε), 24-5

(η επανάληψη παλαιών τραγωδιών αποφασίστηκε πολύ αργότερα, το 386 +δεν

υπήρχε αγώνας, αλλά επανάληψη μιας τραγωδίας), 26 (την ευθύνη την είχαν οι

υποκριτές, όχι οι συγγενείς των ποιητών), 29 (τρεις σωζόμενες τριλογίες : σώζεται

μόνο μία, η Ορέστεια), 31 (ο Αισχύλος είχε πεθάνει πριν από μισό αιώνα).

Θέμα 2ο: Κείμενο 2

Αισχύλου Πέρσες 598 κε (2ο επεισόδιο-η 2η εμφάνιση της βασίλισσας ως στ. 622)

α)Πόσα τουλάχιστον πρόσωπα βρίσκονται στον σκηνικό χώρο στο συγκεκριμένο

σημείο του έργου; Ποια άλλα πρόσωπα έχουν εμφανιστεί πριν από την σκηνή αυτή

και ποια θα εμφανιστούν μετά;

β)Πού πρέπει να διαδραματίζεται η σκηνή;

γ)Να εντοπίσετε τις (βέβαιες ή πιθανές) διαφορές ανάμεσα στην πρώτη και στη

δεύτερη είσοδο της βασίλισσας όσον αφορά στο θέαμα που είδε ο θεατής της

αρχικής παράστασης.

δ)Οι μελετητές δεν είναι βέβαιοι για το αν με τη φράση "καρπούς ευωδιασμένους

της ξανθής ελιάς" (στο πρωτότυπο: ξανθής ελάας καρπός ευώδης) εννοεί ο ποιητής

'λάδι' ή 'ελιές'. Ποιο από τα δύο θεωρείται πιθανότερο και γιατί;

(Διευκρίνηση: η αρχαία λέξη καρπός μπορεί να αναφέρεται και σε υγρό π.χ. κρασί)

ε)Θα μπορούσαμε, με βάση τις ενδείξεις του αποσπάσματος σχετικά με τις

εισόδους της βασίλισσας, να διατυπώσουμε εύλογη εικασία για τη ύπαρξη ή μη

σκηνικού 'οικοδομήματος' στο θέατρο του Διονύσου την εποχή αυτή;

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

α) Η Βασίλισσα και ο δωδεκαμελής χορός. Δεν είναι δυνατό να λεχθεί με

βεβαιότητα αν η Βασίλισσα συνοδεύεται από ακολούθους. Προηγουμένως έχει

εμφανιστεί ο άγγελος, στη συνέχεια θα εμφανιστούν το Είδωλον του Δαρείου και ο

Ξέρξης.

β) Προφανώς στον τάφο του Δαρείου, όπου θα προσφερθούν οι χοές.

γ) Κατά την πρώτη είσοδο εισήλθε πάνω σε άμαξα, συνοδευόταν από ακολούθους,

όπως είναι ο κανόνας για τα πρόσωπα κύρους, και προφανώς ήταν μεγαλοπρεπώς

ενδεδυμένη. Κατά τη δεύτερη είσοδο είναι βέβαιο ότι εισέρχεται χωρίς την άμαξα

ενώ δεν αποκλείεται να είναι χωρίς τη συνοδεία της και μαυροφορεμένη.

δ) Προφανώς εννοεί ΄λάδι΄, αφού, με εξαίρεση τα άνθη, όλες οι άλλες προσφορές

που προορίζονται για τις χοές είναι υγρά.

ε) Επειδή η Βασίλισσα έρχεται πάνω σε άμαξα –προφανώς από κάπου αλλού-,

πιθανολογούμε ότι δεν υπήρχε ακόμα σκηνικό οικοδόμημα, το οποίο, αν υπήρχε,

πιθανώς θα αναπαριστούσε το ανάκτορο και τότε η Βασίλισσα θα εξερχόταν (χωρίς

άμαξα) από το ανάκτορο.