Θεωρία Piaget &Θεωρία Piaget &Εκπαιδευτικό ΛογισμικόΕκπαιδευτικό Λογισμικό

Ηλίας ΚαρασαββίδηςΑΣΠΑΙΤΕ Βόλου 2019-20

Περιεχόμενα συνάντησης

● Περιεχόμενα σημερινής συνάντησης– Θεωρία Jean Piaget

● Γνωστική σύγκρουση● Μοντέλο νοημοσύνης● Περιορισμοί θεωρίας

– Εφαρμογές Θεωρίας Piaget● Seymour Papert

1ο Μέρος

Θεωρία Jean Piaget

Γνωστική Σύγκρουση

● Διαπιστώσεις– Τα παιδιά έχουν ιδέες για τον κόσμο χωρίς να

έχουν διδαχτεί οτιδήποτε σχετικά σε επίσημα εκπαιδευτικά πλαίσια

– Η γνώση αυτή διαφέρει από τη γνώση των ενηλίκων τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά

Γνωστική Σύγκρουση

● Διαισθητικές έννοιες των μαθητών– Αναγκαιότητα μελέτης– Τρόπος αλλαγής διαισθητικών εννοιών σε διδακτικά

πλαίσια: γνωστική σύγκρουση[Πρωτόκολλο 1]

Γνωστική Σύγκρουση

● Διδακτικές προσεγγίσεις γνωστικής σύγκρουσης– οι μαθητές οδηγούνται στο να συνειδητοποιήσουν

τις προϋπάρχουσες ιδέες τους για το υπό μελέτη φαινόμενο

– εξέταση φαινομένου το οποίο αποκλίνει σημαντικά από τις ιδέες των μαθητών ώστε να έρθει σε «σύγκρουση» με αυτές

– η σύγκρουση αναμένεται να οδηγήσει στην αναθεώρηση τους

Jean Piaget 1/12

● Jean Piaget (1896-1980)– Ελβετός Ψυχολόγος-Βιολόγος-

Επιστημολόγος– Ήταν από τους πρώτους στον 20ό αιώνα

που προσέγγισε το παιδί όχι ως μικρογραφία ενηλίκου αλλά ως αυτόνομο και αναπτυσσόμενο γνωστικά οργανισμό

– Συνέγραψε περισσότερα από 50 βιβλία και εκατοντάδες άρθρα

– Από τη δεκαετία του 1950 και έπειτα οι ιδέες του έχουν διαμορφώσει καθοριστικά τη σύνταξη των αναλυτικών προγραμμάτων

Jean Piaget 2/12

● Θεμελιώδη ερωτήματα Piaget – Ο Piaget έθεσε δύο κύρια-θεμελιώδη ερωτήματα

αναφορικά με τη φύση και την ανάπτυξη της γνώσης:

– Πως αναπτύσσεται η γνώση; – Ποιοι κανόνες προσδιορίζουν την ανάπτυξη

αυτή;

Jean Piaget 3/12

● Γενετική Επιστημολογία– Ο Piaget προσπάθησε να δώσει απαντήσεις σε αυτούς

τους κανόνες διαμέσου αυτού που αποκάλεσε Γενετική Επιστημολογία

– Στα πλαίσια της Γενετικής Επιστημολογίας δίνεται έμφαση

● στην ανάπτυξη της γνώσης● στην πρώιμη παιδική ηλικία

Jean Piaget 4/12

● Γνώση (παραδοχές)– μια νοητική πράξη που κατασκευάζει τα

αντικείμενα της– δεν εντοπίζεται εντός του υποκειμένου αλλά ούτε

και στο ανεξάρτητο αντικείμενο – κατασκευάζεται από το υποκείμενο το οποίο δρα

επί του αντικειμένου

Jean Piaget 5/12

● Σχήμα– εννοιολογικό πλαίσιο – βασική νοητική δομή

● Δομισμός– δομή: σύστημα μετασχηματισμών οι οποίοι

εμπεριέχουν κανόνες– η δομή διατηρείται ή εμπλουτίζεται με την

αλληλεπίδραση των κανόνων μετασχηματισμού της

Jean Piaget 6/12

● Εποικοδομισμός – το ενδιαφέρον του Piaget δεν περιοριζόταν μόνο

στην περιγραφή γνωστικών δομών: ο Piaget εστιάστηκε και στη εξέλιξη τους

– αρχικά έκανε λόγο για αλληλεπίδραση (interactionism)

– αργότερα μίλησε για εποικοδομισμό (constructivism)

Jean Piaget 7/12

● Μοντέλο Νοημοσύνης – Αφομοίωση: δράση επί του περιβάλλοντος με

ενεργοποίηση των υπαρχόντων γνωστικών δομών– Συμμόρφωση: αφομοίωση των δύσκολων-αντιφατικών

δεδομένων● Ορισμός νοημοσύνης:

– κατάσταση ισορροπίας προς την οποία τείνουν οι αφομοιωτικές και συμμορφωτικές αλληλεπιδράσεις του οργανισμού με το περιβάλλον

[Πρωτόκολλα 2-3]

Jean Piaget 8/12

● Λειτουργία (operation) – η γνώση ενός αντικειμένου δεν προκαλεί ένα νοητικό

αντίγραφο στο κεφάλι του υποκειμένου– η γνώση συνεπάγεται δράση επί του αντικειμένου,

τροποποίηση και μετασχηματισμό του– παράδειγμα δράσης/λειτουργίας (operation): ταξινόμηση,

απαρίθμηση, μέτρηση– μια λειτουργία βρίσκεται σε διαρκή σχέση με άλλες

λειτουργίες στα πλαίσια μιας δομής (π.χ. αριθμός)– οι λειτουργικές δομές απαρτίζουν τη βάση της ψυχολογικής

γνώσης

Jean Piaget 9/12

● Ψυχολογικές Λειτουργίες-Στάδια – Αισθησιοκινητικό– Προ-λογικής σκέψης– Συγκεκριμένων νοητικών ενεργειών– Τυπικής σκέψης

Jean Piaget 10/12

● Κριτική θεωρίας Piaget– οι ενήλικες δε χρησιμοποιούν συνεχώς την αφηρημένη-

τυπική σκέψη– σε ορισμένους πολιτισμούς οι ενήλικες δε φτάνουν

ποτέ στο στάδιο της τυπικής σκέψης– σε ορισμένα πλαίσια παιδιά μπορούν να

χρησιμοποιήσουν γνωστικές λειτουργίες οι οποίες είναι από ανώτερα εξελικτικά στάδια/υποστάδια

– η εργασία σε ομάδες κατά την εκτέλεση Πιαζετικών έργων οδηγεί σε γνωστική πρόοδο

– εάν ορισμένα Πιαζετικά έργα επιδοθούν με διαφορετικό τρόπο, τα παιδιά είναι σε θέση να τα εκτελέσουν

Jean Piaget 11/12

● Συνήθεις παρερμηνείες θεωρίας Piaget– Εμπειρισμός

● οι δομές της νοημοσύνης δημιουργούνται με τη συσσώρευση εμπειριών (με αθροιστικό τρόπο)

– Δομισμός● η εξελικτική πορεία των δομών της νοημοσύνης είναι

περιορισμένη

Jean Piaget 12/12

● Η έννοια του υποκειμένου στον Piaget– Ο Piaget μελέτησε με πειραματικό και συστηματικό τρόπο παλιά

φιλοσοφικά ερωτήματα αναφορικά με το τι είναι γνώση και το πως αναπτύσσεται

– τα ερωτήματα που διατύπωσε ήταν καθαρά επιστημολογικά – Δυσκολίες εφαρμογής στην ψυχολογία και στην εκπαίδευση:

● επιστημολογικό υποκείμενοθεωρητική αφαίρεση η οποία αναφέρεται σε οτιδήποτε έχουν κοινό όλοι οι άνθρωποι πέραν των ατομικών διαφορών τους – αναφέρεται στους μηχανισμούς που λαμβάνουν χώρα όταν συντελείται μια γνωστική πρόοδος, ανεξάρτητα από το εάν συντελείται σε ένα βρέφος ή σε ένα επιστήμονα

● Το μοντέλο του Piaget δε δίνει έμφαση στο κοινωνικό στοιχείο, στο κοινωνικό περιβάλλον όντας κατά βάση ατομικιστικό

2ο Μέρος

Θεωρία Jean Piaget και εκπαιδευτικό λογισμικό:

Papert, LOGO & beyond….

Seymour Papert 1/4

● Seymour Papert (1928-2016)– καθηγητής στο MIT – Εργάστηκε τη δεκαετία του 1960 στη Γενεύη υπό τον

Jean Piaget – Ο Piaget είπε κάποτε ότι «κανείς δεν κατανοεί τόσο

καλά τις ιδέες μου όσο ο Papert»– Ανέπτυξε τη γλώσσα προγραμματισμού LOGO το

1966 σε μια προσπάθεια υλοποίησης επιστημολογικών ιδεών του Piaget [LOGO]

– Συνέγραψε το βιβλίο “Mindstorms” όπου εξέθεσε τις απόψεις του για το πως η LOGO και ο προγραμματισμός μπορούν να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση του παιδιού με τη γνώση

Seymour Papert 2/4

● Βασικές Θέσεις– η σχεδίαση ΗΥ μπορεί να γίνει με τέτοιο τρόπο

ώστε η επικοινωνία μαζί τους να είναι πιο φυσική (π.χ. όπως το να μαθαίνει κάποιος Γαλλικά όντας στη Γαλλία)

– το να μάθουν οι μαθητές να επικοινωνούν με τον ΗΥ μπορεί να αλλάξει τον τρόπο μέσω του οποίου συντελείται η μάθηση

Seymour Papert 3/4

● Επιχειρήματα υπέρ της LOGO– μαθαίνοντας να προγραμματίζει τον ΗΥ το παιδί μαθαίνει

να σκέφτεται– ο ΗΥ μπορεί να κάνει το αφηρημένο συγκεκριμένο– η εκμάθηση ιδεών στη Φυσική και στη Γεωμετρία γίνεται με

φυσικό τρόπο, όπως π.χ. η εκμάθηση της φυσικής γλώσσας

– σκεπτόμενα τα ίδια για τη γνώση, τα παιδιά γίνονται επιστημολόγοι

– ο προγραμματισμός με Logo κάνει τους μαθητές ικανούς να μαθαίνουν σχεδιασμό και εκσφαλμάτωση

– το απλούστερο γεωμετρικό σχέδιο περιλαμβάνει πολλές σημαντικές γεωμετρικές έννοιες

Seymour Papert 4/4

● Κριτική θέσεων Papert– η επαλήθευση των επιχειρημάτων του Papert δεν έγινε στο

βαθμό που αναμενόταν από ποσοτκές έρευνες– οι προβλέψεις-ιδέες του Papert αναφορικά με τη

χρησιμότητα της Logo δεν τεκμηριώθηκαν πειστικά ούτε από ποιοτικές έρευνες

– σήμερα, 38 χρόνια μετά τη δημοσίευση του Mindstorms, η προσέγγιση της «Logo as Latin» έχει λίγους αλλά φανατικούς οπαδούς

– οπως και με τις υπόλοιπες κατηγορίες εκπαιδευτικού λογισμικού, ο τρόπος και η ποιότητα χρήσης είναι η διαφορά που κάνει τη διαφορά

LOGO

Scratch

● Διαισθητική εκμάθηση Προγραμματισμού

Εκπαιδευτική Ρομποτική

● Παιδαγωγικές διαστάσεις Εκπαιδευτικής Ρομποτικής– επιτρέπει την εξερεύνηση του χώρου από απόσταση χωρίς

τη διαμεσολάβηση του σώματος– εισάγει το παιδί

● στην έννοια των λογικών εντολών● στην έννοια της κωδικοποίησης των εντολών αυτών

– οδηγεί στην άσκηση της πρόβλεψης, σχεδιασμού και προγράμματος

– εισάγει το παιδί στην έννοια του αλγορίθμου– οδηγεί σε μια πρώτη συνειδητοποίηση φαινομένων και

σχέσεων μεταξύ αυτών (π.χ. ταχύτητα, χρόνο, κίνηση)

Βιβλιογραφία● Δημητριάδης, Σ., (2015). Θεωρίες μάθησης και εκπαιδευτικό λογισμικό.

[ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα:Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/3397

● Κόμης, Β. (2004). Εισαγωγή στις Εκπαιδευτικές Εφαρμογές των ΤΠΕ. Αθήνα: Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών

● Κυνηγός, Χ. & Δημαράκη, Ε. (Eds.) (2002). Νοητικά Εργαλεία και Πληροφορικά Μέσα. Παιδαγωγική Αξιοποίηση της Σύγχρονης Τεχνολογίας για τη Μετεξέλιξη της Εκπαιδευτικής Πρακτικής. Αθήνα: Καστανιώτης.

● Παπαμιχαήλ, Γ. (1988). Μάθηση και Κοινωνία. Αθήνα: Εκδόσεις Οδυσσέας.● Piaget, J. (1977). The development of thought. Equilibration of cognitive

structures (A. Rosin trans.). Basil Blackwell.● Papert, S. (1980). Mindstorms: Children, computers and powerful ideas.

NY: Basic books.● Φεσάκης, Γ. (2019). Εισαγωγή στις εφαρμογές των ψηφιακών τεχνολογιών

στην εκπαίδευση. Αθήνα: Gutenberg.