Θερινή Εκπαίδευση Σελ 8 Εκπαιδευτικό Ταξίδι ......ΤΕΥΧΟΣ...

ΤΕΥΧΟΣ 63ΑΠΡ-ΙΟΥΛ

2016

Θερινή Εκπαίδευση Σπουδαστών

Σελ 8

Εκπαιδευτικό Ταξίδι στηνΠεριοχή Ευθύνης του Δ΄ Σώματος Στρατού

Σελ 11

Εκπαιδευτικό Ταξίδι της Σχολής στο Άγιο ΌροςΣελ 5

ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ2016

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Εκδηλώσεις Τιμής και Μνήμης της Γενοκτονίαςτου Ποντιακού Ελληνισμού Σελ 3 Συμμετοχή της Σχολής στην εκστρατεία«Let’s Do It Greece 2016» Σελ 4Αγώνες Στρατιωτικών Σχολών Σελ 4Εκπαιδευτικό Ταξίδι της Σχολής στο Άγιο Όρος Σελ 5 Εορτασμός του Προστάτη του Στρατού Αγίου Γεωργίου Σελ 5Συμμετοχή της Σχολής στον 7ο Ιπποκράτειο Αγώνα Δρόμου στη Λάρισα Σελ 7Επίσκεψη Αποφοίτων Τάξης 1978Α’ Σελ 7Επίσκεψη Αποφοίτων Τάξης 1966 Σελ 7 Θερινή Εκπαίδευση Σπουδαστών Σελ 8Επίσκεψη Αποφοίτων Τάξεων 1971 και 1998 Σελ 10Επίσκεψη της Σχολής Υπαξιωματικών Διοικητικών (ΣΥΔ) Σελ 10Εκπαιδευτικό Ταξίδι στην Περιοχή Ευθύνης του Δ΄ Σώματος Στρατού Σελ 11 Εκπαιδευτική Επίσκεψη της Σχολής στην 1η ΣΤΡΑΤΙΑ/EU-OHQ «ΑΧΙΛΛΕΥΣ» Σελ 12 Τελετή Υιοθεσίας Τάξης 2016 Σελ 13Βιογραφικό Ήρωα Τάξης 2016 Σελ 14Τελετή Ορκωμοσίας Μονίμων Λοχιών Τάξης 2016 Σελ 15«Ο βίος και η προσφορά του Αντιστράτηγου Διονυσίου Παπαδόπουλου στους αγώνες του Έθνους» Σελ 17

ι

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣΧΟΛΗΣ ΜΟΝΙΜΩΝΥΠΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ

Φύλλο 63Απρίλιος-Ιούλιος 2016

ΕΚΔΟΤΗΣΣχόλη ΜονίμωνΥπαξιωματικών

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣΓραφείο Δημοσίων

Σχέσεων και ΕθιμοτυπίαςΤχης ΠΖ

Χαρίλαος Αδάμος

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗΕΜΘ Αλχιας ΤΠΖ

Κωνσταντίνος Κεχαγιάς

ΕΚΔΟΣΗ 63η

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΤηλ: 24310 73542

e-mail : [email protected]

3

Εκδηλώσεις Τιμής και Μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού

Την Παρασκευή 15 Απριλίου, παρουσία του Διοικητού της 1ης ΣΤΡΑΤΙΑΣ «ΑΧΙΛΛΕΥΣ» Αντιστράτηγου κ. Ηλία Λεοντάρη, τελέσθηκε επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη των απολεσθέντων Ελλήνων του Πόντου κατά την Γενοκτονία και στη συνέχεια κατάθεση στεφάνων. Ακολούθως πραγματοποιήθηκε έκθεση φωτο-γραφικού υλικού.

Τις εκδηλώσεις τίμησαν με την παρουσία τους οι Θρησκευτικές και Πολιτικές Αρχές των Τρικάλων.

Στις 14 και 15 Απριλίου 2016 πραγματοποιήθηκαν στη έδρα της Σχολής, στο Στρατόπεδο «ΚΑΒΡΑΚΟΥ», εκδηλώσεις Τιμής και Μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού. Οι εκδηλώσεις πραγματοποι-ηθήκαν σε συνεργασία με την Εύξεινο Λέσχη Ποντίων και Μικρασιατών Τρικάλων.

Την Πέμπτη 14 Απριλίου, το πρόγραμμα περιελάμ-βανε ομιλία από τον κ. Θεοδόσιο Κυριακίδη, Θεολόγο και Δρ. Ιστορίας, με θέμα: « Η Γενοκτονία του Ποντι-ακού Ελληνισμού», επενδυμένη με αποσπάσματα τηλεοπτικού υλικού από το ντοκιμαντέρ «Στα Χνάρια των Αργοναυτών». Στη συνέχεια ακολούθησε παρου-σίαση παραδοσιακών ποντιακών χορών από Σπου-δαστές της Σχολής και μέλη της Λέσχης.

4

Συμμετοχή της Σχολής στην εκστρατεία «Let’s Do It Greece 2016»

Στo πλαίσιο της κοινωνικής προσφοράς των Ενόπλων Δυνάμεων, την Κυριακή 17 Απριλίου 2016, η Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών συμ-μετείχε στη δράση «Let’s Do it Greece 2016», η οποία αποτελεί το Ελληνικό σκέλος της Διε-θνούς Εθελοντικής Περιβαλλοντικής Εκστρατεί-ας Καθαρισμού «Let’s Do it World 2016.

Σκοπός της εκστρατείας είναι ο καθαρισμός περιοχών και η ευαισθητοποίηση των πολιτών σε θέματα περιβάλλοντος και προστασίας του φυσικού πλούτου.

Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Δήμο Τρικκαίων και συμμετείχαν Υπηρεσίες, φορείς, σύλλογοι και απλοί πολίτες. Η Σχολή συμμετείχε με έναν Αξιωματικό και 20 Σπουδαστές στον καθαρισμό και σε δεντρο-φύτευση στην περιοχή της λίμνης (θέση «Γκιζλή») στο Μικρό Κεφαλόβρυσο.

Αγώνες Στρατιωτικών ΣχολώνΣτις 21/2 και 10/4 εως 17/4 πραγματοποιήθηκαν αγώνες μεταξύ των Ανώτατων Στρατιωτικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΣΕΙ) και των Ανώτερων Στρατιωτικών Σχολών Υπαξιωματικών (ΑΣΣΥ), υπό την αιγίδα του Ανώτατου Συμβουλίου Αθλητισμού ΕΔ (ΑΣΑΕΔ).

Οι αγώνες είχαν όπως παρακάτω: • Ανώμαλος Δρόμος στις 21/2 στις εγκαταστάσεις της Σ.Ι. • Καλαθοσφαίριση ανδρών (10/4-17/4) στις εγκαταστάσεις της Σ.Σ.Ε. • Καλαθοσφαίριση γυναικών (11/4-15/4) στις εγκαταστάσεις της Σ.Ι. • Πετοσφαίριση ανδρών (10/4-17/4) στις εγκαταστάσεις της Σ.Υ.Δ. • Κολύμβηση ανδρών-γυναικών (13/4-14/4) στις εγκαταστάσεις της Σ.Σ.Ε. • Στίβος ανδρών-γυναικών (16/4-17/4) στις εγκαταστάσεις της Σ.Ι. • Σκάκι ανδρών-γυναικών (13/4-15/4) στις εγκαταστάσεις της Σ.Υ.Δ. • Πετοσφαίριση γυναικών (10/4-17/4) στις εγκαταστάσεις της Σ.Σ.Α.Σ. • Αντισφαίριση ανδρών-γυναικών (11/4-12/4) στις εγκαταστάσεις της της Σ.Ι. • Σκοπευτική (12/4-15/4) στις εγκαταστάσεις σκοπευτήριου Βύρωνα.

Από πλευράς της Σχολής διακρίθηκαν οι παρακάτω Σπουδαστές και ομάδες: • 3η ομαδική θέση, στον Ανώμαλο Δρόμο γυναικών. • 3η ομαδική θέση, στον Ανώμαλο Δρόμο ανδρών. • 2η θέση, στο άλμα εις μήκος, ο ΑΑΣΙΙας Ευθυμίου Ελευθέριος. • 2η θέση, στο άλμα εις μήκος, η ΣΙης Ιβζενκο Ελισαβετ. • 2η θέση, στο άλμα εις ύψος, ο ΣΙΙας Μπαμπαλιούτας Θεοδόσιος. • 3η θέση, στο ακόντιο, η ΣΙΙας Νικητοπούλου Δήμητρα. • 3η θέση, στο ακόντιο, ΣΙης Μπαλόπητος Σπυρίδων.

5

Εκπαιδευτικό Ταξίδι της Σχολής στο Άγιο Όρος Από το Σάββατο 23 έως τη Δευτέρα 25 Απριλίου, πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτικό ταξίδι - προσκύνημα

των Σπουδαστών Δευτέρας Τάξης της Σχολής, στο Άγιο Όρος.Σκοπός του ταξιδίου ήταν η διεύρυνση των γνώσεων των Σπουδαστών και η επαφή με την πνευματική

μας κληρονομιά και τη μακραίωνη ιστορία της Ορθοδοξίας.Οι Σπουδαστές είχαν την ευκαιρία να φιλοξενηθούν και να περιηγηθούν στις Ιερές Μονές, να προ-

σκυνήσουν θαυματουργές εικόνες της Παναγίας και Ιερά Λείψανα, να θαυμάσουν την αρχιτεκτονική, τις αγιογραφίες και τα ανεκτίμητης αξίας κειμήλια που φυλάσσονται, καθώς και να βιώσουν την εμπειρία της μοναστικής ζωής.

Εορτασμός του Προστάτη του Στρατού Αγίου Γεωργίου

6

Την Παρασκευή 6 Μαΐου 2016 και ώρα 11:00 πραγματοποιή-θηκε, στην έδρα της Σχολής Μονίμων Υπαξιωματικών, ο εορτα-σμός του Προστάτη του Στρατού Ξηράς Μεγαλομάρτυρα Αγίου Γεωργίου.

Με το πέρας της τελετής ακολούθησε επίδειξη ασκήσεων ακρι-βείας από Διμοιρία Σπουδαστών, έκθεση οπλισμού και επίδειξη εκπαίδευσης στον Πύργο Αναρρίχησης της Σχολής.

Στον εορτασμό παρέστησαν οι θρησκευτικές και πολιτικές αρ-χές της πόλης των Τρικάλων και πλήθος κόσμου.

7

Συμμετοχή της Σχολήςστον 7ο Ιπποκράτειο Αγώνα Δρόμου στη Λάρισα

Την Κυριακή 8 Μαΐου η Σχολή Μονίμων Υπα-ξιωματικών συμμετείχε, με 3 Αξιωματικούς και 41 Σπουδαστές σε εθελοντική βάση, στον 7ο Ιππο-κράτειο Αγώνα Δρόμου στη Λάρισα.

Ο αγώνας δρόμου διοργανώθηκε από το Σύλ-λογο Μαραθωνοδρόμων Λάρισας σε συνεργασία με τη Περιφέρεια Θεσσαλίας και το Δήμο Λαρισ-σαίων και περιελάμβανε διαδρομή 10 χλμ εντός της πόλης συνδέοντας τα ιστορικά μνημεία της.

Επίσκεψη Αποφοίτων Τάξης 1978Α’

Το Σάββατο 14 Μαΐου 2016 πραγματοποιήθηκε στην Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών, επίσκεψη αποφοίτων της Σχολής Τάξεως 1978Α΄.

Κατά την διάρκεια της επίσκεψης τους πραγματοποι-ήθηκε 15λεπτη ενημέρωση για την σημερινή λειτουργία της Σχολής, επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη των κεκοι-μημένων Συναδέλφων συμμαθητών τους, κατάθεση στε-φάνου και προσκλητήριο απόντων στο Μνημείο Ηρώων της Σχολής.

Η επίσκεψη ολοκληρώθηκε με ξενάγηση στους χώ-ρους της Σχολής.

Επίσκεψη Αποφοίτων Τάξης 1966

Την Κυριακή 15 Μαΐου 2016 πραγματοποιήθηκε στην Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών, επίσκεψη αποφοίτων της Σχολής Τάξεως 1966.



8

Θερινή Εκπαίδευση Σπουδαστών

9

Από 30 Μαΐου έως 17 Ιουνίου 2016 πραγματοποιήθηκε η θερινή εκπαίδευση των Σπουδαστών της Σχολής σε καταυλισμό στην περιοχή «ΚΑΝΑΠΙΤΣΑ» Λιτοχώρου.

Σκοπός της θερινής εκπαίδευσης είναι:

• Η βελτίωση της φυσικής κατάστασης και της ψυχικής αντοχής.• Η πρακτική εξάσκηση και εφαρμογή των θεωρητικών γνώσεων επί του εδάφους.• Η διαβίωση στην ύπαιθρο.• Η απόκτηση ικανότητας εκτέλεσης των καθηκόντων Διοίκησης Ομάδος. και καθηκόντων Βοηθού Διμοιρίτη Πεζικού – Μηχανοκίνητου Πεζικού.

Το πρόγραμμα εκπαίδευσης περιελάμβανε:

• Αντικείμενα Ατομικής Τακτικής Εκπαίδευσης.• Συνεργασία Πεζικού – Τεθωρακισμένων.• Εκτέλεση ημερήσιων βολών εν στάση και εν κινήσει και βολών σε αιφνιδίως εμφανιζόμενων στόχων.• Εκτέλεση νυχτερινών βολών.• Εκτέλεση ημερήσιων και νυχτερινών βολών με πολυβόλα (ΜG3, MINIMI, BROWNING 0.50’’).• Τακτικές Ασκήσεις κλιμακίων Ομάδας και Διμοιρίας (ημερήσιες και νυχτερινές).• Τακτική Άσκηση Διοίκησης Πυρός Ομάδας.• Εκπαίδευση σε αμφίβια μέσα.• Κατασκευή πλωτής πεζογέφυρας.• Διέλευση υδάτινου κωλύματος.• Εκτέλεση πορειών και πορεία στο μονοπάτι Ε4.• Διαγωνιστική Νυχτερινή Πορεία 26 χλμ και ακολούθως με το Πρώτο Φως εκτέλεση βολής.• Σε καθημερινή βάση, εκτέλεση Σωματικής Αγωγής και διέλευση Στίβου Εμποδίων.

10

Tην Πέμπτη 29 Ιουλίου 2016 οι Δόκιμοι Υπαξιω-ματικοί ΙΙας Τάξης της Σχολής Υπαξιωματικών Διοι-κητικών (ΣΥΔ), επισκέφθηκαν τις εγκαταστάσεις της Σχολής Μονίμων Υπαξιωματικών.

Η επίσκεψη, με επικεφαλής το Διοικητή της ΣΥΔ, πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ετήσιου εκπαι-δευτικού ταξιδίου της ΙΙας Τάξης.

Οι μελλοντικοί Υπαξιωματικοί της Πολεμικής Αε-ροπορίας ενημερώθηκαν για την αποστολή, τη λει-τουργία και την εκπαίδευση της ΣΜΥ, περιηγήθηκαν στις εγκαταστάσεις της και συμμετείχαν στην εκπαί-δευση στον Εξομοιωτή Βολής Όπλων Ευθυτενούς Τροχιάς Πεζικού και στον Πύργο Αναρρίχησης, της Σχολής.

Επίσκεψη Αποφοίτων Τάξεων 1971 και 1998Την Κυριακή 19 Ιουνίου 2016 πραγματοποιήθηκε

στην Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών, επίσκεψη απο-φοίτων της Σχολής Τάξεων 1971 και 1998.



Επίσκεψη της Σχολής Υπαξιωματικών Διοικητικών (ΣΥΔ)

11

Εκπαιδευτικό Ταξίδι στηνΠεριοχή Ευθύνης του Δ΄ Σώματος Στρατού

Από 27 έως 30 Ιουνίου 2016 πραγματοποιήθηκε το εκπαιδευτικό ταξίδι των Σπουδαστών ΙΙας Τάξης της Σχολής, στην Περιοχή Ευθύνης του Δ΄ Σώματος Στρα-τού (Δ΄ ΣΣ), στη Θράκη.

Το εκπαιδευτικό ταξίδι διοργανώνεται στο πλαίσιο των μαθημάτων της Στρατιωτικής Ιστορίας και Στρατι-ωτικής Γεωγραφίας και έχει ως σκοπό την ενημέρωση των Σπουδαστών για την αποστολή του Δ΄ ΣΣ, την πρώ-τη επαφή των Σπουδαστών με παραμεθόριες Μονάδες και ακριτικά Φυλάκια του Ελληνικού Στρατού, καθώς επίσης την ιστορική, πολιτιστική και γεωγραφική ενημέ-ρωση για τη νευραλγική περιοχή της Θράκης

Αρχικά οι Σπουδαστές επισκέφθηκαν το Στρατηγείο του Δ΄ Σώματος Στρατού στην Ξάνθη. Ακολούθως πα-ρακολούθησαν επίδειξη οπλικών και εκπαιδευτικών συστημάτων στο Κέντρο Εξομοιωτών Αρμάτων Μάχης, στην Αλεξανδρούπολη και ενημερώθηκαν από τη ΧΙΙ Μηχανοκίνητη Μεραρχία Πεζικού (Μ/Κ ΜΠ).

Την επόμενη ημέρα επισκέφθηκαν αρχικά το Διδυ-μότειχο όπου πραγματοποιήθηκε ενημέρωση από τη ΧVI Μ/Κ ΜΠ και επίσκεψη στον Ιερό Ναό Παναγίας Ελευθερώτριας. Στη συνέχεια ενημέρωση στην Περιο-χή ευθύνης της Τακτικής Διοίκησης του 21 Συντάγματος Πεζικού (ΤΔ 21 ΣΠ) στον Βόρειο Έβρο και στην 50 Μη-χανοκίνητη Ταξιαρχία (Μ/Κ ΤΑΞ) στο Σουφλί.

Το ταξίδι περιελάμβανε επιπλέον, ενημέρωση στο Ελληνικό Φυλάκιο Γέφυρας Κήπων του Έβρου ποτα-μού, όπου είναι και η κύρια είσοδος της Τουρκίας προς την Ελλάδα καθώς και στο Ελληνικό Φυλάκιο των Κα-στανιών το οποίο ευρίσκεται στο ομώνυμο χωριό.

12

Εκπαιδευτική Επίσκεψη της Σχολής στην 1η ΣΤΡΑΤΙΑ/EU-OHQ «ΑΧΙΛΛΕΥΣ»

Την Τρίτη 5 Ιουλίου 2016 πραγματοποιήθηκε Εκπαιδευτική Επί-σκεψη της Δευτέρας Τάξης της Σχολής στο Κέντρο Εκπαίδευσης Νο-σηλείας Κτηνιατρικού (ΚΕΝΟΚ) και στο Στρατηγείο της 1ης ΣΤΡΑ-ΤΙΑΣ.

Αρχικά οι Σπουδαστές επισκέφθηκαν το ΚΕΝΟΚ, όπου ενημερώ-θηκαν για την αποστολή του και παρακολούθησαν επίδειξη σκύλων φύλαξης Στρατοπέδων. Στη συνέχεια επισκέφθηκαν το Μουσείο Στρατιωτικής Κτηνιατρικής Υπηρεσίας.

Ακολούθως μετέβησαν στο Στρατηγείο της 1ης ΣΤΡΑΤΙΑΣ όπου παρακολούθησαν ενημέρωση για την αποστολή και τις επιχειρησια-κές δυνατότητες της ΣΤΡΑΤΙΑΣ. Η επίσκεψη ολοκληρώθηκε στο Κέ-ντρο Επιχειρήσεων (ΚΕΠΙΧ) της ΣΤΡΑΤΙΑΣ, όπου ενημερώθηκαν για τη λειτουργία του.

13

Τελετή Υιοθεσίας Τάξης 2016Την Πέμπτη 14 Ιουλίου 2016 και ώρα 10:00 στην έδρα της Σχολής, ο Διοικητής της 1ης ΣΤΡΑΤΙΑΣ

Αντιστράτηγος κ. Ηλίας Λεοντάρης, απένειμε αναμνηστικά μετάλλια και διπλώματα στους Δευτεροετείς Σπουδαστές-στριες, κατά τη διάρκεια της Τελετής Υιοθεσίας Τάξεως 2016 (Ονομασία Εθνικού Ήρωα).

Η Τελετή Υιοθεσίας καθιερώθηκε με διαταγή του Γενικού Επιτελείου Στρατού, προκειμένου να εξασφα-λισθεί η διατήρηση της στρατιωτικής παράδοσης και η αναβίωση της ιστορικής κληρονομιάς του Ελληνι-κού Στρατού. Κάθε Τάξη Σπουδαστών της Σχολής Μονίμων Υπαξιωματικών ονομάζεται με το όνομα ενός Ήρωα, ο οποίος διακρίθηκε για εξαιρετικά ηρωικές πράξεις κατά τους αγώνες του Έθνους.

Με αυτόν τον τρόπο οι Σπουδαστές μελετούν σε βάθος τη ζωή του Ήρωα, ο οποίος καθιερώνεται στην Τάξη τους και τον θεωρούν σαν μέλος της.

Στο 2ο Ακαδημαϊκό Έτος προκηρύσσεται διαγωνισμός μελέτης (μονογραφία) μεταξύ των Σπουδαστών της Τάξης, με θέμα τον Ήρωα που θα φέρει το όνομά του η Τάξη. Στους πρωτεύσαντες επιδίδεται αναμνη-στική πλακέτα με το έμβλημα του ΓΕΣ.

Οι Σπουδαστές που πρώτευσαν στο διαγωνισμό ήταν οι παρακάτω:1η θέση, εργασία του ΕΣΙΙας Κλειδαρά Νικόλαου.2η θέση, εργασία της ΣΙΙας Κόφφα Ευαγγελίας.3η θέση, εργασία του ΛΣΙΙας Λαδοπούλου Γεώργιου.

14

Τελετή Ορκωμοσίας Μονίμων Λοχιών Τάξης 2016

15

Παρουσία του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού Αντιστράτηγου κ. Βασίλειου Τελλίδη, πραγ-ματοποιήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016 η Τελετή Ορκωμοσίας των Μονίμων Λοχιών Τάξεως 2016 «Αντιστρά-τηγου Διονυσίου Παπαδόπουλου», στην έδρα της Σχολής στα Τρίκαλα.

Ο κ. Αρχηγός απένειμε τα πτυχία στους 148 νέους Μόνιμους Υπαξιωματικούς εκ των οποίων 138 από την Ελλάδα (96 άντρες και 42 γυναίκες) και 10 (9 άντρες και 1 γυναίκα) από την Κύπρο.

Στην τελετή παρέστησαν οι Θρησκευτικές, Πολιτικές, και Στρατιωτικές αρχές της Περιφέρειας Θεσσα-λίας καθώς και οι συγγενείς των Ορκισθέντων Μονίμων Λοχιών.

16

ΣπουδαστέςΗ παραλαβή της ιερής Σημαίας μας από τον Αρχηγό σας

και Αρχηγό της Σχολής σηματοδοτεί την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων σας ως διοικούσα τάξη. Διοικήστε με το παράδειγ-μα , με σύνεση και αμεροληψία, με αυστηρότητα και αγάπη , με ψυχραιμία και ευπρέπεια , με σεβασμό και προσήλωση στις αξίες και στις παραδόσεις της Σχολής.

Νέοι Μόνιμοι ΛοχίεςΠριν από λίγο, υπό την σκέπη της Γαλανόλευκης και του

Αγίου Γεωργίου, με τις ευλογίες της Εκκλησίας και ενώπιον της στρατιωτικής ηγεσίας, των τοπικών αρχών ,των καθηγητών ,των συγγενών και των φίλων σας δώσατε όρκο ιερό, τον όρκο του Έλληνα Στρατιώτη. Από σήμερα εντάσσεστε στη μεγάλη οικογένεια των Μονίμων Υπαξιωματικών , ως η Τάξη του 2016, η Τάξη του Άντγου Διονυσίου Παπαδόπουλου.

Είμαι απόλυτα σίγουρος ότι έχετε αποδεχτεί και αντιληφθεί πλήρως ότι όσοι δίδουν τον ιερό αυτόν όρκο διακατέχονται από ορισμένες αρχές και αξίες, έχουν όραμα γι’ αυτό που πρό-κειται να επιτελέσουν, έχουν πλήρη αφοσίωση στο καθήκον, έχουν αρετή, ευπρέπεια , ακεραιότητα και Κώδικα Τιμής.

Από την πρώτη ημέρα της φοίτησής σας στη Σχολή και για δύο χρόνια, ακολουθήσατε ένα πρόγραμμα αυστηρά καθορι-σμένης και πειθαρχημένης ζωής, με υψηλού επιπέδου Στρατιω-τική και Ακαδημαϊκή εκπαίδευση, διδαχθήκατε και προβλημα-τιστήκατε από τις ευθύνες και τις απαιτήσεις της στρατιωτικής ζωής, αντιμετωπίσατε δυσκολίες και εν τέλει αποδείξατε ,με την σημερινή αποφοίτησή σας, ότι ανήκετε στους εκλεκτούς και είστε άξιοι να ονομάζεστε Μόνιμοι Υπαξιωματικοί του Ελ-ληνικού Στρατού Ξηράς.

Η στρατιωτική ζωή δεν είναι εύκολη. Είναι όμως έντιμη, αξιοπρεπής και γεμάτη συγκινήσεις . Αγαπήστε το Στρατό ,να έχετε πίστη στην αποστολή σας και να είστε βέβαιοι ότι έχετε οπλισθεί με τα κατάλληλα εφόδια για να πετύχετε.

Τα Στελέχη της Σχολής και οι καθηγητές σας, κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια για να σας δώσουν τα απαραίτητα εφόδια. Η μόρφωσή σας όμως δεν ολοκληρώνεται με την αποφοίτησή σας από την Σχολή. Η γνώση και η παιδεία εξελίσ-σονται. Σας προτρέπω να αναπτύξετε από νωρίς τη θέλησή της αυτοεκπαίδευσης με απώτερο στόχο το συνδυασμό πνεύματος και σώματος , τα οποία θα δημιουργήσουν τον άξιο μαχητή , τον ικανό ηγέτη και όλα μαζί τον ολοκληρωμένο άνθρωπο.

Μην ξεχνάτε ότι θα έχετε στα χέρια σας τον ανθό της Ελληνικής κοινωνίας , τον οποίο καλείστε να γαλουχήσετε, να εκπαιδεύσετε , να προετοιμάσετε και να οδηγήσετε στη νίκη και στη δόξα .Θα σας ακολουθήσουν, εφ’ όσον είστε το παρά-δειγμά τους.

Ξεδιπλώστε εμπρός τους τις στρατιωτικές αρετές και αξίες ,γίνεται το παράδειγμά τους, εκεί βρίσκεται η βάση για την εμπιστοσύνη και την υπακοή τους.

Να εκπαιδεύεστε συνεχώς και να εκπαιδεύετε σκληρά το προσωπικό σας, γιατί περισσότερος ιδρώτας στην ειρήνη ,ση-μαίνει λιγότερο αίμα στον πόλεμο.

Εργασθείτε με κέφι, βάλτε στη θέση του «εγώ» το «εμείς»,καλλιεργείστε το Στρατιωτικό Πνεύμα στους υφιστάμε-νους σας, και τότε θα δείτε τη μεγαλειώδη πολλαπλασιαστική ισχύ του.

Να έχετε στο νου σας ότι, το πόσο σπουδαίος είναι κάποιος δεν εξαρτάται από το πόσους διοικεί ,αλλά από τον τρόπο με τον οποίο τους διοικεί.

Να θυμάστε πάντα ότι το μεγαλύτερο κεφάλαιο του Στρα-τού είναι ο άνθρωπος. Γι’ αυτό να είστε μεγαλόψυχοι και να αγαπάτε τους υφισταμένους σας, να κερδίζετε το μυαλό και την ψυχή τους και θα διαπιστώσετε ότι ποτέ δεν πρόκειται να σας απογοητεύσουν.

Αγαπητοί Νέοι Μόνιμοι Λοχίες Σήμερα που οι αναταράξεις στην ευρύτερη περιοχή της

Μεσογείου ,η δύσκολη οικονομική συγκυρία που βιώνει η χώρα μας και οι επιβουλές των γειτόνων μας επί των κυριαρχι-κών δικαιωμάτων της πατρίδας μας είναι υπαρκτές , η ανάγκη αξιόμαχου Στρατού και η παροχή αισθήματος ασφάλειας στον Ελληνικό λαό καθίσταται επιβεβλημένη.

Γνωρίζοντας την ιστορία μας και με βλέμμα προσηλωμένο στο μέλλον ,αν ο καθένας κάνει το καθήκον του, θα δείτε ότι σύντομα θα ξεπεράσουμε τις δυσκολίες ,όπως το έχουμε κατα-φέρει τόσες φορές στο παρελθόν.

Να θυμάστε ότι είμαστε απόγονοι ενδόξων προγόνων ,των οποίων οι πολεμικές αρετές ήταν τέτοιες που αν και αντιμετώ-πισαν υπέρτερους αριθμητικά αντιπάλους , το αποτέλεσμα ήταν πάντοτε νικηφόρο. Μη διστάσετε ποτέ επειδή είμαστε λίγοι, άλλωστε οι εκλεκτοί είναι πάντοτε λίγοι.

Εδώ , θα ήθελα να απευθυνθώ ιδιαίτερα στους Ελληνο-κύπριους νέους Μόνιμους Λοχίες. Η Εθνική Φρουρά σας περιμένει , με υπερηφάνεια και με πολλές απαιτήσεις, να σας εντάξει στο δυναμικό της. Επισημαίνω ότι δεν πρέπει καμία δύναμη να σας αναγκάσει να υποσταλεί η σημαία της θέλησης για την απελευθέρωση των κατεχομένων εδαφών. Προχωρήστε έχοντας μέσα σας την πίστη ότι θα δείτε την εθνική σημαία να κυματίζει ελεύθερα στην Αμμόχωστο, στην Κυρήνεια ,στον Πενταδάκτυλο.

Στους γονείς και στους συγγενείς των ορκισθέντων, εκφρά-ζω τις ευχαριστίες μας διότι μας παρέδωσαν τα παιδιά τους με τις αρχές της σωστής οικογένειας και με υπέροχη παιδεία, γεγο-νότα που αποτέλεσαν τα θεμέλια, ώστε σήμερα να μπορούν να τους καμαρώνουν μαζί μας ως Μόνιμους Υπαξιωματικούς.

Νέοι Μόνιμοι ΛοχίεςΗ Σχολή σας εύχεται λαμπρή σταδιοδρομία και πραγμάτω-

ση των προσδοκιών σας. Ο Στρατός σας υποδέχεται στις τάξεις του και απαιτεί από σας να τιμήσετε τον όρκο σας.

Με τη βεβαιότητα ότι διαθέτετε όλα τα προσόντα και την απαιτούμενη εκπαίδευση, πιστεύω ακράδαντα ότι συναισθα-νόμενοι την υψηλή αποστολή σας, θα ανταποκριθείτε πλήρως στις προσδοκίες της Πατρίδος και του Ελληνικού Λαού.

Με αυτές τις σκέψεις και με την ευχή να μας ευλογεί η Παναγία Θεοτόκος και ο Άγιος Γεώργιος ,σας καλώ να αναφω-νήσετε:

Ζήτω το ΈθνοςΖήτω ο Στρατός Ζήτω η Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΓΗ ΣΧΟΛΗΣ ΤΗΣ 15 ΙΟΥΛ 2016

Ταξίαρχος Γεώργιος ΛιάκοςΔιοικητής

17

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το θέμα της παρούσης μελέτης αναφέρεται στον βίο του Αντιστράτηγου Διονύσιου Παπαδόπουλου

και την προσφορά του στους αγώνες του Έθνους. Ειδικότερα γίνεται μνεία στην προσωπικότητα του ήρωα και παρουσιάζεται εν συντομία το γενικότερο πολιτικό & ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έδρασε. Δεν γίνεται διεξοδική αναφορά στους Βαλκανικούς Πολέμους (αίτια, αφορμές, κλπ) αλλά η μελέτη επι-κεντρώνεται σε υλικό που αναφέρεται ειδικά στον Δ. Παπαδόπουλο, λόγω σχετικού περιορισμού στην έκτασή της.

Ένα κεφάλαιο της εργασίας, (το επόμενο μετά την βιογραφία του ήρωα), αφιερώνεται στην ίδρυση και στην ιστορία του 1ου Ευζωνικού Συντάγματος, καθώς διοικητής του υπήρξε ο Συνταγματάρχης Διον. Παπαδόπουλος. Ως ελάχιστος φόρος τιμής, επιβάλλεται να γίνει και για το 1ο ΣΕ μνεία στην παρούσα ερ-γασία. Επίσης πριν τον επίλογο, συμπεριλαμβάνεται το κεφάλαιο «ΟΠΟΥ Η ΛΟΓΧΗ ΝΙΚΗΣΕ ΤΟ ΠΥΡ», εμπνευσμένο από την διαταγή “επί της λόγχης”, που έδινε ο Δ. Παπαδόπουλος στους Εύζωνές του για την εξουδετέρωση του εχθρού στις μάχες “εκ του συστάδην”.

Πρέπει να επισημανθεί ότι δεν υπήρχε επαρκές βιβλιογραφικό υλικό για την προσωπικότητα του Αντιστράτηγου Διονυσίου Παπαδόπουλου και διαπιστώθηκε ότι οι αναφορές γι΄αυτόν ήταν δυσανά-λογα μικρές σε σχέση με την μεγάλη του προσφορά στους αγώνες του έθνους κατά την περίοδο των βαλκανικών πολέμων. Διεξοδικά αναφέρονται στο πρόσωπό του, ο ακαδημαϊκός Δ. Κόκκινος στο έργο του «Η ΔΡΑΣΙΣ ΤΩΝ ΕΥΖΩΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΟΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟΝ ΠΟΛΕ-ΜΟΝ» (1914), ο Συνταγματάρχης ε.α. Γ. Θεοδωρίδης που σκιαγρα-φεί την προσωπικότητα και τα κατορθώματά του (1960), ο αντιστράτηγος ε.α. Θεόδωρος Πάγκαλος που στα Απομνημονεύματα του μας δίνει πρωτογε-νές υλικό για πτυχές του χαρακτήρα του ήρωα και ο ιεροκήρυκας της V Μεραρχίας πρεσβύτερος Δ. Καλλίμαχος στο ημερολόγιό του «Από το Στρατό-πεδον» (1914), που κάνει αναφορές σ΄αυτόν. Θα παρουσιαστούν από τα παραπάνω βιβλία καθώς και από άλλες πηγές, στοιχεία και πληροφορίες για τον Δ. Παπαδόπουλο, για να γίνει αντιληπτό το μεγαλείο της ψυχής, η παλληκαριά και οι ικανό-τητες του, ελπίζοντας ότι θα αποτελέσει παράδειγ-μα προς μίμηση.

Ανατρέχοντας στις πηγές και διαβάζοντας για τον ηρωισμό και τα κατορθώματα του Δ. Παπα-δόπουλου, βγαίνει το συμπέρασμα, ότι παρά τον πρωταγωνιστικό και καθοριστικό ρόλο που είχε στο σύνολο των μαχών που έλαβε μέρος, υπήρξε «αφανής ήρωας» και δεν έχει την θέση που του αρμόζει στο «πάνθεον των ηρώων» της Ελληνικής Ιστορίας. Κρίνεται επίσης σκόπιμο, να αφιερωθεί ένα κεφάλαιο της παρούσης εργασίας στο παρά-πονο, αλλά και την τελική δικαίωση του ήρωα.

«Ο βίος και η προσφορά του Αντιστράτηγου Διονυσίου Παπαδόπουλου

στους αγώνες του Έθνους»

18

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΗ μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για την σύνταξη της παρουσιαζόμενης εργασίας συνοψίζεται στις

παρακάτω ενέργειες:1) Έγινε έρευνα για εξεύρεση βιβλίων και άρθρων σε εφημερίδες και περιοδικά που αφορούσαν την

ζωή και δράση του ήρωα.2) Συλλέχθηκαν πληροφορίες από βιβλία για την περίοδο πριν και κατά την διάρκεια των Βαλκανικών

Πολέμων. 3) Αναζητήθηκαν μέσω ιστοσελίδων επιπρόσθετα στοιχεία και φωτογραφικό υλικό.Η παράθεση των γεγονότων μέσα από κείμενα της εποχής γίνεται χωρίς διάθεση αποσιώπησης,

διαστρέβλωσης ή παραποίησης της αλήθειας. Σκοπός είναι ο αναγνώστης να λάβει τα ερεθίσματα για διαμόρφωση προσωπικής κρίσης και να δοθεί το έναυσμα για περαιτέρω διερεύνηση και εξαγωγή δικών του τελικών συμπερασμάτων.

Σε περιπτώσεις που δεν κατέστη δυνατόν να γίνει επαλήθευση των πληροφοριών, υπάρχει παρα-πομπή με πλήρη στοιχεία της πηγής (αριθμός σελίδας, τίτλος, συγγραφέας). Επίσης αναφέρονται σε παραπομπή και τα στοιχεία των πηγών, όταν διαπιστώνεται ότι υπάρχουν προσωπικές κρίσεις, σχόλια ή μεταφέρονται αυτούσια κείμενα από αυτές. Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το κείμενο έχουν υποση-μείωση με την επεξήγησή τους. Σε ορισμένες που υπάρχει ήδη ενσωματωμένη λεζάντα, παρουσιάζονται ως έχουν.

Στο τέλος της εργασίας παρατίθεται η πλήρης βιβλιογραφία καθώς και οι ιστοσελίδες που χρησι-μοποιήθηκαν για την άντληση του υλικού στην παρούσα μελέτη. Μετά την βιβλιογραφία, υπάρχουν τα Παραρτήματα Α΄ & Β΄. Στο Παράρτημα Α΄ περιλαμβάνονται χάρτες, σκαριφήματα και εικόνες σχετικά με τους Βαλκανικούς Πολέμους. Στο Παράρτημα Β΄, κρίνεται σκόπιμο να παρατεθούν “αυτολεξεί” μέ-ρος από τις ημερήσιες διαταγές και ομιλίες του Δ. Παπαδόπουλου, που προέρχονται από το βιβλίο του ακαδημαϊκού Δ. Κόκκινου, έκδοσης 1914, το οποίο είναι δυσεύρετο.Έτσι διασώζονται και μεταφέρονται σήμερα τα λεγόμενα του ήρωα, που μας δίνουν απτά δείγματα της στρατιωτικής του αντίληψης αλλά και του τρόπου δράσης του συντάγματός του. Μέσα από αυτά τα κείμενα φαίνεται ο τρόπος εμψύχωσης των στρατιωτών του, οι παραινέσεις του προς αυτούς και γενικότερα στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας και της προσωπικότητας του. Μεταφέρονται αυτούσια με τις κρίσεις και τις επισημάνσεις του συγγραφέα, χωρίς ορθογραφικές διορθώσεις ή άλλες επεμβάσεις στο κείμενο, βάζοντας μόνο στην αρχή χρονολόγιο της εκφώνησής τους.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑΟ Αντιστράτηγος Διονύσιος Παπαδόπουλος γεννήθηκε την 1 Ιουλίου του 1858 στην Βρωμόβρυση,

σημερινή Αμφιθέα της Μεσσήνης. Απεφοίτησε από το Γυμνάσιο της Τριπόλεως. Κατατάχθηκε στο στρατό στις 29 Σεπτεμβρίου 1880 ως οπλίτης Πεζικού. Στην συνέχεια φοίτησε στο Σχολείο Υπαξιωματικών και στις 22 Σεπτεμβρίου του 1885 ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός Πεζικού. Έλαβε μέρος στον πόλεμο του 1897, όπου διακρίθηκε στη μάχη του Βελεστίνου και προάχθηκε σε υπολοχαγό επ΄ανδραγαθία. Το 1898 εστάλη στην Γαλλία για να διευρύνει τις σπουδές του, και παρέμεινε επί διετία. Έγραψε στρατιωτικά και άλλα βιβλία .

Κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο του 1912, ο Διονύσιος Παπαδόπουλος ανέλαβε τη διοίκηση του 1ου Συντάγματος Ευζώνων, (ή του 38 Συντάγματος Πεζικού, που έμεινε γνωστό ως 1/38 ΣΕ), το οποίο υπό τις διαταγές του πολέμησε καθ΄όλη την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων 1912-1913. Κατά τον Α΄ Βαλ-κανικό Πόλεμο το 1ο ΣΕ έλαβε μέρος στη μάχη του Σαραντάπορου, στη μάχη των Γιαννιτσών και στην προέλαση της Ελληνικής Στρατιάς προς Φλώρινα και Κορυτσά. Στη συνέχεια αποβιβάστηκε στη Πρέβεζα μαζί με την IV Μεραρχία και έλαβε μέρος στη μάχη Μπιζανίου – Ιωαννίνων. Κατά τον Β΄ Βαλκανικό Πόλε-μο του 1913 απετέλεσε θρύλο η επιθετικότητα του 1ου Συντάγματος Ευζώνων κατά των Βουλγάρων στις γιγαντομαχίες του Λαχανά, της Βετρίνας και του Σιδηροκάστρου (Ντεμίρ-Χισάρ). Στη φονικότατη μάχη του υψοδείκτου 1378 στην περιοχή της Κρέσνας, παρά τις τεράστιες απώλειες, το Σύνταγμα κατέλαβε το ύψωμα και απέκρουσε τις βουλγαρικές αντεπιθέσεις.

19

Οι απώλειες των Αξιωματικών ήταν τέτοιες που κλόνισαν το ηθικό των στρατιωτών, αφού στο πεδίο της μάχης έπεσαν, πέραν των λοιπών Αξιωματικών, ο Διοικητής του 9ου Τ.Ε. Ταγματάρχης Ι. Βελισσαρίου, ο Διοικητής του Τάγματος Κρητών Ταγματάρχης Γ. Κολοκοτρώνης και ο Λοχαγός Μανωλίδης που μόλις είχε αναλάβει Διοικητής του 9ου Τ.Ε. Για να αντιμετωπίσει την κατάσταση ο Διονύσιος Παπαδόπουλος έπαιζε το ρόλο ακόμα και του Διμοιρίτη, επιδεικνύοντας άριστες ηγετικές ικανότητες. Με την σύναψη ανακωχής και τη διακοπή των εχθροπραξιών ο Διονύσιος Παπαδόπουλος είχε μείνει με 5 Αξιωματικούς.

Μετά τη λήξη των Βαλκανικών πολέμων, ο Δ. Παπαδόπουλος προήχθη στις 25-9-1913 σε Συνταγμα-τάρχη και ανέλαβε Διοικητής του 3ου Σ.Π. στη Χαλκίδα,

Στις 30-10-1917 ο Διονύσιος Παπαδόπουλος με δύο Διατάγματα προήχθη σε Υποστράτηγο και Αντι-στράτηγο.

Διετέλεσε μέραρχος και αποστρατεύθηκε στις 11-2-1921. Ανώτερος Ταξιάρχης του Βασιλικού Τάγμα-τος του Σωτήρος 1921 .

Στις 6 Φεβρουαρίου του 1922 απεβίωσε στην Αθήνα.

1ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝΤο 1ο Σύνταγμα Ευζώνων, ή το 38ο Σύνταγμα Πεζικού, όπως στη συνέχεια ονομάστηκε και προκύπτει

το 1/38, συγκροτήθηκε το 1912, λίγο πριν την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων. Είχε έδρα την Καρδίτσα και στελεχωνόταν με ευζώνους από την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας. Από τότε και μέχρι τη διάλυσή του το 1929, συνέβαλε στους αγώνες του Έθνους για την ελευθερία, έχοντας λάβει μέρος σε σημαντικές μάχες διαφόρων πολεμικών περιόδων: Κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο τον Οκτώβριο του 1912, συντέλεσε αποφασιστικά στη διάσπαση του Οθωμανικού μετώπου στο Σαραντάπορο και έλαβε μέρος στη μάχη των Γιαννιτσών. Στην πολιορκία του Μπιζανίου, προήλασε μέχρι τις παρυφές της πόλης των Ιωαννίνων, ενώ το οχυρό του Μπιζανίου δεν είχε καταληφθεί, αναγκάζοντας τον Τούρκο Διοικητή Εσάτ Πασά να παραδώ-σει την πόλη. Το Σύνταγμα, τιμής ένεκεν, εισήλθε πρώτο στην πόλη των Ιωαννίνων στις 21 Φεβρουαρίου 1913. Κατά τον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο, στην πολύνεκρη μάχη του Κιλκίς-Λαχανά, επιτέθηκε εναντίον των βουλγαρικών θέσεων και εισήλθε πρώτο στο χωριό Λαχανά τον Ιούνιο 1913. Στη συνέχεια διεξήγαγε σφοδρές μάχες με κορύφωση την κατάληψη του ανδροκτόνου υψώματος 1378, όπου έστησε τη σημαία του θριάμβου ως αιώνιο τρόπαιο της ελληνικής δόξας. Οι Βούλγαροι υποχώρησαν και υπέγραψαν ανα-κωχή.

Ανώτερος Ταξιάρχης Βασιλικού Τάγματος Αριστείας του Σωτήρος

20

Το 1/38 ΣΕ, μετά το τέλος των πολέμων και την υπο-γραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου, αποσύρθηκε από τα σύνορα και εγκαταστάθηκε αρχικά στην περιοχή των Σερρών, ενώ στις10 Ιανουαρίου 1914 μεταφέρθηκε στην Καρδίτσα, στην έδρα του.Κατά τον Α´ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις επιχειρήσεις διάσπασης του Μακεδονικού Μετώπου το 1918, μετά από επιθετική αναγνώριση ανακατέλαβε την πόλη των Σερρών.

Η Πολεμική του Σημαία παρασημοφορήθηκε δύο φορές με το Χρυσό Αριστείο Ανδρείας και με τον Πολεμικό Σταυρό για την ηρωική αυτοθυσία των ανδρών του κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Κατα-στροφής. Την περίοδο αυτή ήταν ένα από τα λίγα Συντάγματα, το οποίο διεξήγαγε με επιτυχία όχι μόνο τακτικές υποχωρητικές επιχειρήσεις από τον Σαγγάριο ποταμό έως τη Σμύρνη, αλλά κάλυψε την υποχώ-ρηση και άλλων τμημάτων της Στρατιάς Μικράς Ασίας, προς τα νησιά του Αιγαίου. Την 1η Σεπτεμβρίου 1922 αποβιβάστηκε συγκροτημένο στη Χίο, συμπτυσσόμενο από τη Σμύρνη. Στη συνέχεια μεταστάθμευ-σε διαδοχικά στο Λαύριο, στην Αθήνα και στις 8 Οκτωβρίου του ιδίου έτους στη Λάρισα, όπου επανήλθε στην ειρηνική του σύνθεση.

Με το νόμο 4321 του 1929 δια του οποίου καθορίστηκε ο νέος Οργανισμός του Στρατού, το 1/38 Σύ-νταγμα Ευζώνων έπαυσε να υφίσταται. Το 1975 επανασυγκροτήθηκε με Διαταγή του ΓΕΣ, στη Ρόδο και συγκεκριμένα στην περιοχή Άνω Καλαμώνα, ως 121 Ειδικό Σύνταγμα Προκαλύψεως, το οποίο μετονομά-σθηκε σε 38η Διοίκηση Ταγμάτων Ελληνικής Χωροφυλακής (ΔΤΕΧ). Το Σεπτέμβριο του 2000, έλαβε τη σημερινή του ονομασία ως 1/38 Διοίκηση Ταγμάτων Εθνοφυλακής – Ευζώνων «ΜΠΙΖΑΝΙ» και υπάγεται οργανικά στην 95 Ανωτέρα Διοίκηση Ταγμάτων Εθνοφυλακής (ΑΔΤΕ).

Το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων δικαιολογημένα χαρακτηρίζεται ως ένα από τα επίλεκτα, ένδοξα και ηρω-ικά Συντάγματα του Ελληνικού Στρατού. Δεν εκτέλεσε απλά με επιτυχία την αποστολή του, αλλά διαδρα-μάτισε πρωταρχικό ρόλο σε κάθε κρίσιμη περίσταση. Οι επιτυχίες του κοσμούν τη νεότερη στρατιωτική μας ιστορία, ενώ χωρίς τη συμβολή του, ίσως οι πόλεμοι που έλαβε μέρος να είχαν διαφορετική εξέλιξη. Οι Εύζωνοι του Συντάγματος μεγαλούργησαν σε στιγμές εθνικής ομοψυχίας με ηρωισμό και αυτοθυσία, προικισμένοι με τις στρατιωτικές αρετές της φιλοπατρίας, της ανδρείας, της καρτερίας, της πειθαρχίας, και αναδείχθηκαν με τις πράξεις τους ως εφάμιλλοι των τριακοσίων του Λεωνίδα. Το 2014 παρασημο-φορήθηκε για μία ακόμη φορά η ένδοξη σημαία της 1/38 Διοίκησης Ταγμάτων Εθνοφυλακής Ευζώνων «ΜΠΙΖΑΝΙ».

Σκίτσο Έλληνα Ευζώνου από τον ζωγράφο George Scott.

Η Σημαία του 1/38 Σ.E.(Εκτίθεται στην Αίθουσα του ΣΑΓΕ)

21

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΗΡΩΑ - ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ

Α΄ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣΗ έκρηξη του Α’ Βαλκανικού πολέμου στις 5 Οκτωβρίου του 1912 υπήρξε αποτέλεσμα της καταπίεσης

της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στους πολυπληθείς χριστιανικούς πληθυσμούς της Μακεδονίας, αλλά οφειλόταν και στο πλήρες διοικητικό και οικονομικό αδιέξοδο της. Η Βουλγαρία, η Σερβία και το Μαυ-ροβούνιο είχαν συγκροτήσει στις 13 Μαρτίου 1912 μια ισχυρή Συμμαχία. Η Συμμαχία αυτή στρεφόταν άμεσα κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και είχε ως στόχο την διανομή των Μακεδονικών εδαφών της. Στην Ελλάδα, μετά από μια ρευστή περίοδο πολιτικής αστάθειας που προκλήθηκε από το στρατιω-τικό κίνημα του 1909, είχε σχηματιστεί μια ισχυρή Κυβέρνηση υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος σε συνεργασία με τον Βασιλιά Γεώργιο χειριζόταν και τα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Ο Ε. Βενιζέλος έδειξε να αιφνιδιάζεται από την Βαλκανική σλαβική συμμαχία, αλλά αντιλήφθηκε πλήρως την σημασία της. Με γρήγορες ενέργειες και αποφασιστικές διαπραγματεύσεις, η ελληνική διπλωματία την ύστατη στιγμή (Ιούνιος 1912), κατάφερε να ενταχθεί στην συμμαχία αυτή, χωρίς σοφά να ορίσει εκ των προτέρων τα μελλοντικά εδαφικά της κέρδη σε περίπτωση νίκης.

Οι αφορμές για την Βαλκανική σύγκρουση δεν άργησαν να δοθούν, όταν οι Οθωμανικές Αρχές προ-έβησαν σε σφαγές Χριστιανών στην Σερβική πόλη Κότσανα, ενώ η κατάσταση ήταν έκρυθμη και για τους χριστιανούς στην περιοχή της Αλβανίας. Με ένα αυστηρό τελεσίγραφο προς την Οθωμανική Αυτο-κρατορία που επιδόθηκε από τους πρεσβευτές τους στην Κωνσταντινούπολη, οι τρεις βαλκανικές χώρες ζητούσαν ουσιαστικά την αυτονομία της Μακεδονίας. Οι Νεότουρκοι, μέσω του Σουλτάνου, απέρριψαν το περιεχόμενο της Διακοίνωσης και κήρυξαν επιστράτευση, ενθαρρυμένοι από τις Μεγάλες Δυνάμεις που προειδοποιούσαν ότι δεν θα επέτρεπαν την αλλαγή του εδαφικού “status qvo” στην Μακεδονία. Οι Βαλκάνιοι σύμμαχοι επιστρατεύτηκαν και ετοιμάστηκαν για πόλεμο, αδιαφορώντας για τις προσπάθειες αποτροπής του πολέμου, που έγιναν από το σύνολο των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων. (Παράρτημα Α΄ : Εικό-να 3, από ταχυδρομικό δελτάριο εποχής, οι βασιλείς των συμμαχικών κρατών).

Ο Ε. Βενιζέλος με την στήριξη του Βασιλιά Γεωργίου του Α΄, υπέγραψε το διάταγμα της επιστράτευσης στις 17 Σεπτεμβρίου 1912. Η επιστράτευση διεξήχθη με τάξη, υποδειγματικό τρόπο και με αληθινό ενθου-σιασμό εκ μέρους όλων των Ελλήνων, που προσέρχονταν αθρόα και αυθόρμητα με πίστη στον σκοπό του Αγώνα.

Απεικόνιση κατάληψης οχυρωμάτων από εύζωνες στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Οι “καταδρομείς” της εποχής προελαύνουν.

22

Οι Τούρκοι είχαν επιλέξει να μην ενισχύσουν αποφασιστικά το Ελληνικό μέτωπο, αφού πίστευαν ότι οι Έλληνες δεν ήταν η βασική απειλή και επεδίωκαν μια διπλωματική λύση. Είχε προταθεί στην Ελλάδα να μην συμμετάσχει στον πόλεμο και ως αντάλλαγμα θα της δινόταν η Κρήτη. Ο όγκος του τουρκικού στρατού παρατάχθηκε ενάντια στην Βουλγαρία, για να προστατευθεί αποτελεσματικά και η Κωνσταντι-νούπολη.

Ήδη από το πρωινό της 5ης Οκτωβρίου, μετά και την επίσημη κήρυξη πολέμου που υπέγραψε ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ (Παράρτημα Α΄ : Εικόνα 1 & 2), τα ελληνικά στρατεύματα είχαν ανατρέψει την ελληνοτουρκική μεθόριο, καταλαμβάνοντας τα τουρκικά συνοριακά φυλάκια χωρίς να συναντήσουν σο-βαρή αντίσταση. Στις 6 Οκτωβρίου, μετά από μια αποφασιστική προώθηση των ελληνικών δυνάμεων, απελευθερώθηκε η Ελασσόνα και η Δεσκάτη. Ο τουρκικός στρατός δεν αντέταξε σοβαρή αντίσταση αλλά αποσύρθηκε προς τα στενά του Σαρανταπόρου, όπου πίστευαν ότι η φυσική διαμόρφωση και το δύσβατο της τοποθεσίας, θα βοηθούσε την αμυντική τους προσπάθεια.

Οι μάχες και η συμμετοχή του Συνταγματάρχη Διονυσίου Παπαδόπουλου

Α΄ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (Ελληνοτουρκικός πόλεμος)1. Μάχη Σαρανταπόρου 9-10/10/1912Από την αρχή κιόλας των ελληνοτουρκικών πολέμων ο ήρωας παρουσίασε απαράμιλλη ορμητικό-

τητα. Ήταν επικεφαλής του 1ου Συντάγματος ευζώνων, το οποίο αποτελούνταν από το 8ο & 9ο τάγματα ευζώνων και ανήκαν στην VI Μεραρχία. Η VI Μεραρχία πραγματοποίησε την παραπέρα διείσδυση μέσα στην στενωπό (στενά Πόρτας), επειδή στην διάρκεια της προηγηθείσας μάχης βρισκόταν σε εφεδρεία και ήταν ξεκούραστη. Η διείσδυση πραγματοποιείται με εμπροσθοφυλακή το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων υπό τον Αντισυνταγματάρχη Δ. Παπαδόπουλο. Παρά τα σφοδρά πυρά που δέχτηκε η εμπροσθοφυλακή, εξακολούθησε να καταδιώκει συνεχώς τον εχθρό μέσα στη στενωπό, ώστε να φθάσει στην έξοδό της κατατροπώνοντας τον.

Αναφορά για το αποτέλεσμα της πολεμικής επιχείρησης διείσδυσης στα Στενά της Πόρτας από τον Δ. Παπαδόπουλο προς την VI Μεραρχία, και της μεραρχίας προς το Γενικό Στρατηγείο.

23

Η μάχη του Σαραντάπορου υπήρξε η πρώτη σημαντική νίκη του ελληνικού στρατού στον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο. Τα στενά του Σαραντάπορου ήταν η μοναδική θέση όπου η κατώτερη αριθμητική τουρκική δύ-ναμη μπορούσε να ανακόψει την ελληνική προέλαση. Ο Γερμανός στρατηγός Wilhelm Leopold Colmar, Baron von der Goltz (1843-1916), που ήταν ο οργανωτής του τουρκικού στρατού, είχε δηλώσει για τα στενά : «το Σαραντάπορο είναι απόρθητο φρούριο και θα γίνει ο τάφος των Ελλήνων, αν επιχειρήσουν να το καταλάβουν». Ο ελληνικός στρατός τον διέψευσε όμως οικτρά στο πεδίο της μάχης. (Παράρτημα Α΄ : Εικόνα 4, “οι εύζωνες εν δράσει” στην μάχη του Σαραντάπορου, από λιθογραφία της εποχής).

Η νίκη αυτή αναπτέρωσε το ηθικό και την αυτοπεποίθηση των Ελλήνων οπλιτών και αξιωματικών, ενώ ο δρόμος για την Θεσσαλονίκη ήταν πλέον ορθάνοιχτος, χωρίς άλλο σοβαρό φυσικό εμπόδιο. Η ανώτατη ηγεσία του Γενικού Επιτελείου κέρδισε την εμπιστοσύνη των Ελλήνων στρατιωτών. Ο ελληνικός στρατός ξέπλυνε την ντροπή του επαίσχυντου 1897, οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης άρχισαν να λογαριάζουν τον Ελληνικό στρατό ως σημαντικό παράγοντα στα Βαλκάνια, ενώ όλο το Ελληνικό έθνος πίστεψε ξανά στις δυνάμεις του και στην ζωοφόρο Μεγάλη Ιδέα.

2. Μάχη Γιαννιτσών 19-20/10/1912Κατά την πρώτη μέρα της μάχης, ο Παπαδόπουλος ορίστηκε επικεφαλής της εμπροσθοφυλακής της

VIης μεραρχίας. Στην περιοχή Πύλορικ προσέκρουσε με τον εχθρό και τον απώθησε από 6 θέσεις. Πα-ρατήρησε όμως πως παρά την επιτυχία του αριστερού τμήματος, το δεξί αντιμετώπιζε δυσκολίες στην προέλαση. Άμεσα ανέθεσε τη διοίκηση του αριστερού τμήματος στον Ταγματάρχη Γεωργούλη και ο ίδιος ανέλαβε προσωπικά την διοίκηση του δεξιού τμήματος. Με εντυπωσιακό τρόπο άρχισαν τώρα τα τμήματα αυτά να προχωρούν, υποβοηθούμενα και από το πυροβολικό, προς τον εχθρό με επιτυχία και στήνοντας προφυλακές μέχρι τη δύση του ηλίου. Ο ηρωικά πεσών Ταγματάρχης Γεωργούλης αντικαταστάθηκε από τον Ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου διοικητή πλέον του 9ου τάγματος.

Η παρουσία του Δ. Παπαδόπουλου λειτούργησε καταλυτικά και την δεύτερη μέρα της μάχης και ου-σιαστικά και στην τελική έκβασή της. Στις 8 το πρωί κατεύθυνε τον 1ο και 4ο λόχο του 9ου τάγματος του συντάγματός του εναντίον των στηριγμάτων του εχθρικού πυροβολικού. Στις 08:45 διέταξε έφοδο «δια της λόγχης» και κατέλαβε 4 πεδινά πυροβόλα. Στις 10:00 κατέφθασε και ο 2ος λόχος, όποτε με τρεις πλέον λόχους μέχρι τις 12:30 καταδίωκε τον εχθρό σε απόσταση τριών χλμ. ανατολικά των Γιαννιτσών, κυριεύ-οντας άλλα τέσσερα πυροβόλα.

Τα αποτελέσματα των ενεργειών του ήταν αποφασιστικά και όλες οι αντεπιθέσεις του εχθρού εκείνη την μέρα αποκρούσθηκαν από το 9ο τάγμα με πλήρη επιτυχία τη διοίκηση του οποίου ανέλαβε απευθείας ο Δ. Παπαδόπουλος. Έτσι οι Τούρκοι, φοβούμενοι μήπως πλευροκοπηθούν και αποκοπούν από τις διό-δους υποχώρησής τους, άρχισαν γενική σύμπτυξη. Η ενέργειες του Παπαδόπουλου, με τα λίγα τμήματα που είχε, συνετέλεσαν στην ταχύτερη κατάληψη των Γιαννιτσών. (Παράρτημα Α΄ : εικόνα 5 & 6. Σκαρίφη-μα μάχης Γιαννι-τσών & λιθογραφία εποχής).

3. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΟΣΤΡΟΒΟΥ, ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΦΛΩΡΙΝΑ & ΚΟΡΥΤΣΑΗ επιχείρηση αυτή και τα γεγονότα που ακολούθησαν κατά το χρονικό διάστημα από 30 Οκτωβρίου

μέχρι 7 Νοεμβρίου 1912 αναφέρονται στην πολεμική ιστορία υπό το όνομα «Επιχειρήσεις του Οστρό-βου», γιατί η λεκάνη του Οστρόβου μεταξύ των ορεινών όγκων Βιτσίου, Βόρα, Βερμίου και Σινιάτσικου, αποτέλεσε το θέατρό τους. Στις 30 Οκτωβρίου 1912 τέσσερις ελληνικές μεραρχίες 1η, 3η, 4η, 6η και ένα Σύνταγμα Ιππικού, υπό τις άμεσες διαταγές του Αρχιστράτηγου και Διαδόχου Κωνσταντίνου, ξεκίνησαν από τη Θεσσαλονίκη με αρχικό προορισμό και στόχο την απελευθέρωση της λεκάνης της Βεγορίτιδας, όπου είχαν οχυρωθεί οι τουρκικές δυνάμεις, αποτελούμενες από την 18η Μεραρχία Μοναστηρίου και μια εφεδρική, με σύνολο 13.000 ανδρών. Με συνεχή πορεία τριών ημερών η ελληνική δύναμη κατόρθωσε να διανύσει απόσταση 90 χιλιομέτρων, υπό καταρρακτώδη βροχή και το απόγευμα της 1ης Νοεμβρίου να βρεθεί στην περιοχή της Έδεσσας. Από εκεί η κάθε μονάδα ανέλαβε την διατεταγμένη αποστολή της.

Στις 2 Νοεμβρίου η VI Μεραρχία με το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων απέκρουσε επιθέσεις και απώθησε τις τουρκικές δυνάμεις από τον Άγρα. Στη συνέχεια η VI Μεραρχία προωθήθηκε προς την Άρνισσα κατά μήκος της αμαξιτής οδού, με εμπροσθοφυλακή το 18ο Σύνταγμα Πεζικού, τρεις ημιλαρχίες ιππικού και το 1ο Ευζωνικό Σύνταγμα.

24

Οι πρώτες συγκρούσεις άρχισαν το πρωί της 4ης Νοεμβρίου και κράτησαν μέχρι αργά το βράδυ, χω-ρίς όμως αποτελέσματα θετικά. Η εμπροσθοφυλακή, αφού εξουδετέρωσε μικροαντιστάσεις του εχθρού, κατά τις απογευματινές ώρες κατάφερε να φτάσει στη γραμμή των υψωμάτων νοτιοανατολικά της Άρ-νισσας, όπου όμως δέχτηκε αντεπιθέσεις και σφοδρά πυρά από αμυνόμενες εχθρικές μονάδες και ανα-γκάστηκε σε μερική υποχώρηση.Με ενισχύσεις της Μεραρχίας αντεπιτέθηκε και κατάφερε να απωθήσει τον εχθρό στις αρχικές του θέσεις.Νυχτερινή επίθεση που επιχειρήθηκε από το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων, συνάντησε τη λυσσώδη αντίδραση των τουρκικών δυνάμεων και δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσμα-τα. Την επόμενη ημέρα (5 Νοεμβρίου 1912) η επίθεση γενικεύθηκε και ο τουρκικός στρατός υποχρεώθηκε σε υποχωρητικούς ελιγμούς. Μέχρι το απόγευμα της ημέρας αυτής ο ελληνικός στρατός είχε επιβληθεί ολοκληρωτικά και το 1ο Ευζωνικό Σύνταγμα, που με τους 8 λόχους του πρωταγωνίστησε στις συμπλοκές, απελευθέρωνε την περιοχή και έμπαινε πρώτο θριαμβευτικά στην κωμόπολη του Οστρόβου.

Την επόμενη μέρα ο τουρκικός στρατός κατέλαβε τα υψώματα ανατολικά του Γκορνιτσόβου (Κέλλη) και αναπτύχθηκε σε άμυνα. Ο Δ. Παπαδόπουλος διοικητής της εμπροσθοφυλακής, μόλις είδε τους Τούρ-κους παρατεταγμένους, αντιλήφθηκε το επισφαλές της θέσης τους για την άμυνά τους. Κρίνοντας πως η περίσταση απαιτεί ειδικό χειρισμό, διατάσει τον λοχαγό Καραχρήστο να πραγματοποιήσει κυκλωτικό ελιγμό από αριστερά, ενώ ο ίδιος θα εφορμούσε κατά μέτωπο, καταστρέφοντας έτσι σχεδόν εξολοκλήρου τον εχθρό. Ο ίδιος ο αρχιστράτηγος, ο διάδοχος Κωνσταντίνος, εντυπωσιάστηκε από την ορμητικότητα του Παπαδόπουλου και σχολιάζοντας την μεγάλη επιτυχία του, τού είπε : «μωρέ Παπαδόπουλε πώς τους τύλιξες τους καημένους τους Τούρκους και έκανες τέτοιο μακελειό;».Όμως τα κατορθώματά του δεν είχαν σταματημό. Μετά την προέλαση της VI μεραρχίας προς την Κορυτσά, ειδοποιήθηκε ότι εχθρικά τμήματα είχαν εγκατασταθεί στα υψώματα ανατολικά της Μπιγλίστης με σκοπό την άμυνα στην έξοδο της στενωπού. Η μεραρχία διέταξε επίθεση κατά μέτωπο με το 18ο σύνταγμα να απειλεί τον εχθρό από τα πλάγια. Για μια ακόμη φορά ο ακράτητος Παπαδόπουλος και η θυελλώδης ορμητικότητα των ευζώνων δεν άφησαν περιθώρια στον εχθρό παρά την εγκατάλειψη των θέσεών του και τον έτρεψαν σε φυγή στην κατεύθυνση Τσαγκώνης - Κορυτσάς.

4. ΜΑΧΗ ΜΠΙΖΑΝΙΟΥΗ VI Μεραρχία, στην οποία ανήκε και το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων, επιβιβάζεται στα πλοία και στις

26 Δεκεμβρίου 1912 αποβιβάζεται στην Πρέβεζα. Με σύντομη δε πορεία και με βαρύ χειμώνα, περνάει από κακοτράχαλα βουνά και φτάνει το απόγευμα της 3ης Ιανουαρίου στο Καλέντζι, μετά από πολλές κακουχίες. Καταλαμβάνει αμέσως το δεξιό άκρο της όλης παράταξης της Στρατιάς Ηπείρου κοντά στο χωριό Λάζαινα, το οποίο βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Αετοράχης. Ο αντικειμενικός σκοπός της επιχείρησης ήταν η κατάληψη του «φύσει και θέσει» οχυρού Μπιζάνι, από την κατάληψη του οποίου αυτόματα έπεφτε και η πόλη των Ιωαννίνων.Γι΄ αυτό και η κύρια επίθεση για την κατάληψη του συγκεκρι-μένου οχυρού ανατέθηκε στα Ευζωνικά Τάγματα της Ηπειρωτικής Μεραρχίας. Δεξιά αυτών θα έκανε την επίθεση το απόσπασμα της VI Μεραρχίας αποτελούμενο από το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων, από ένα Τάγμα του 17ου Συντάγματος Πεζικού, από λόχο μηχανικού και από δύο ορειβατικές πυροβολαρχίες, εναντίον των υψωμάτων του χωριού Λοζέτσι (Ελληνικό) και στη συνέχεια, με προέλαση, εναντίον της Καστρίτσας.

Οι θέσεις εξόρμησης του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων βρίσκεται στις 7 Ιανουαρίου στα νότια του χω-ριού Λαζανά, ύψωμα 970. Στις 23.00 ώρα, ανυπόμονος ο Βελισσαρίου παίρνει την εντολή πρώτος να εξορμήσει με το 9ο Τάγμα του. Τόσο θυελλώδης ήταν η εξόρμηση, ώστε εντός ολίγου τα χωριά Λαζανά και Αετοράχη καταλήφθηκαν. (εικόνες 9 & 10, φωτογραφίες ευζώνων στο μέτωπο της Ηπείρου, από το αρχείο του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών). Δεξιά του το αδελφό 8ο Τάγμα του 1/38 επέκτεινε την επίθεσή του, υποστηριζόμενο από Ουλαμό Πολυβόλων

Η παρουσία του Παπαδόπουλου υπήρξε καθοριστική στην έκβαση αυτής της τόσο σημαντικής μάχης, που σαν απώτερο σκοπό είχε την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.Ήδη από το ξεκίνημα της μάχης, στις 7 Ιανουαρίου 1913, η γενναιότητα του ήταν εμφανής. Το σύνταγμά του αποτελούνταν από το 9ο τάγμα ευζώνων, με διοικητή τον Ιωάννη Βελισσαρίου και το 8ο τάγμα ευζώνων, με διοικητή τον Γ. Ιατρίδη. Με διαταγή του το 9ο τάγμα ευζώνων επιτέθηκε στα χωριά Λαζανά και Αετοράχη, όπου υπήρχαν εχθρικές θέσεις. Τα δραστικά πυρά που δεχόταν από τα πολυβόλα τον ανάγκασαν να χρησιμοποιήσει και έναν λόχο εφεδρείας, κίνηση του οποίου παρακολουθούσε αυτοπροσώπως.

25

Ο εχθρός, μη μπορώντας να ανταπεξέλθει στην πίεση των ευζώνων, τράπηκε σε φυγή καταδιωκό-μενος όμως από το 1ο σύνταγμα ευζώνων. Με επιθέσεις του 9ου και 8ου τάγματος ευζώνων του 1ου συντάγματος, οι Τούρκοι είχαν εκδιωχθεί από τις αμυντικές θέσεις τους και υποχωρούσαν άτακτα προς το οχυρό του Μπιζανίου. Ο Παπαδόπουλος μάλιστα με τον Βελισαρίου όρμησαν εναντίον των Τούρκων και τους απώθησαν μέχρι την Αγία Παρασκευή. Την δεύτερη μέρα μόνο το σύνταγμα του Παπαδόπουλου κινήθηκε επιθετικά, χωρίς καμία ενίσχυση από άλλο τμήμα, μέχρι και το χωριό Κυπαρίσσια, παρά την σφοδρότητα των πυρών που δέχτηκαν.

5. ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 20-21/2/1912Για την επίθεση συγκροτήθηκε το Β΄ Τμήμα Στρατιάς με τρεις φάλαγγες. Το 1ο σύνταγμα ευζώνων

εντάχθηκε στην 2η φάλαγγα, όπου χρησιμοποιήθηκε ως εμπροσθοφυλακή. Στην έξοδο του στενωπού της Μανωλιάσσης, ο Διον. Παπαδόπουλος, με ολόκληρο το σύνταγμα υπό τις διαταγές του, επιτέθηκε “δια της λόγχης” στα χαρακώματα των Τούρκων προς τον Άγιο Νικόλαο. Η μάχη που ακολούθησε ήταν λυσσώδης εξαιτίας του πείσματος και της αποφασιστικότητας των δύο ευζωνικών ταγμάτων, τα οποία τελικά εκτόπισαν κυριολεκτικά με τη λόγχη τους Τούρκους από τα χαρακώματα και πηδώντας από βράχο σε βράχο κατέλαβαν το οχυρό του Αγίου Νικολάου. Με στόχο πλέον την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, το σύνταγμα ξεχύθηκε στην πεδιάδα με κατεύθυνση προς το βορρά, προς τα Ιωάννινα. «Τώρα δεν κινού-νται, δεν τρέχουν, αλλά πετούν ως αετοί προς την σκλάβαν πόλιν, δια να της δώσουν την ελευθερία, όσο το δυνατόν γρηγορότερα!» . Ο Βελισσαρίου καταλαμβάνει τη Ραψίσταν, αποκόβει τις συγκοινωνίες των Τούρκων και τρέχει διαρκώς, έχοντας πίσω του τον Ιατρίδη. Χωρίς να σταματούν στα φρούρια γύρω τους, όπως αυτά της Καστρίτσης, του Μπιζανίου και της Σαδοβίτσας τα οποία κατέχουν ακόμα οι Τούρκοι, οδεύουν παθιασμένοι προς την πόλη. Τα υπόλοιπα ελληνικά τμήματα είναι πολύ πιο πίσω και σχεδόν κα-θηλω-μένα, όμως το 1ο σύνταγμα με τόλμη καταφέρνει τελικά και διεισδύει στις τουρκικές τοποθεσίες. Ο Παπαδόπουλος με έναν λόχο του 9ου τάγματος παραμένει ως εφεδρεία στη Ραψίσταν, ενώ το υπόλοιπο σύνταγμα έμπαινε στην πόλη των Ιωαννίνων. Tα ονόματα του Παπαδόπουλου, του Βελισσαρίου και του Ιατρίδη αναφέρονταν από τους Γιαννιώτες με σεβασμό και θρησκευτική ευλάβεια, καθώς τους χάρισαν την ελευθερία που επί αιώνες περίμεναν. (Παράρτημα Α΄ : εικόνα 7, σκαρίφημα επίθεσης & εικόνα 8, παράδοση της πόλης των Ιωαννίνων από τους Τούρκους).

Β΄ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (Ελληνοβουλγαρικός πόλεμος) Ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος ήταν ένοπλη σύγκρουση που εξελίχτηκε από 16 Ιουνίου ως 18 Ιουλίου

1913 και ξέσπασε σχεδόν αμέσως μετά τη λήξη του Α’ Βαλκανικού Πολέμου. Ο πόλεμος διεξήχθη ανάμεσα στη Βουλγαρία και τις υπόλοιπες χώρες του βαλκανικού συνασπισμού (με τις οποίες είχε συμμαχήσει κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο) τη Σερβία και την Ελλάδα. Επίσης κατά της Βουλγαρίας στράφηκαν η Ρουμανία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Κύρια αιτία του πολέμου ήταν η απληστία της Βουλγαρίας, που ζητούσε να αποκομίσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερα εδαφικά οφέλη, καθώς και η δυσαρέσκεια της, επειδή η Θεσσαλονίκη κατελήφθη από τους Έλληνες.

Την 16 Ιουνίου του 1913, οι Βούλγαροι επιτέθηκαν εναντίον των σερβικών και ελληνικών στρατευ-μάτων. Η VI μεραρχία με διαταγή του Γενικού Στρατηγείου προέλασε προς το ύψωμα Κλέπε, κοντά στο χωριό Καρτεραί. Από την 1η Ιουνίου του ίδιου έτους στο σύνταγμα του Δ. Παπαδόπουλου προστέθηκε άλλο ένα τάγμα. Αυτό ήταν το τάγμα των Κρητών με διοικητή τον επίσης ηρωικό ταγματάρχη Γεώργιο Κολοκοτρώνη.

1. ΜΑΧΗ ΚΑΡΤΕΡΑI 19/6/1913 (ύψωμα Κλέπε ή 605)Την μέρα εκείνη ο Παπαδόπουλος βρήκε αφορμή για να μιλήσει στους στρατιώτες και αξιωματικούς

του. Αφού συγκέντρωσε το σύνταγμά του, τους τόνισε ότι ήταν απαραίτητο να συνεχίσουν να μάχονται με τον ίδιο ενθουσιασμό και γενναιότητα όπως μέχρι τότε έκαναν. Η μάχη αυτή αποτελεί μια από τις ση-μαντικότερες για το 1ο σύνταγμα ευζώνων, όχι γιατί η έκβασή της θα επηρέαζε τόσο το αποτέλεσμα του πολέμου, αλλά επειδή σ’ αυτή τη μάχη τραυματίστηκε θανάσιμα ο ταγματάρχης Γ. Ιατρίδης, που μεταφέρ-θηκε στην Θεσσαλονίκη, όπου εξέπνευσε. Τον ηρωικό Ταγματάρχη τον αντικατέστησε ο Ταγματάρχης Βασιλούνης. Ο γενναίος ταγματάρχης πάντα προπορευόμενος από το τάγμα του, δέχθηκε οβίδα, η οποία κυριολεκτικά τον συνέτριψε.

26

Τραυματίστηκε επίσης και ο Παπαδόπουλος στη βουβωνική χώρα, του οποίου όμως το τραύμα απο-δείχθηκε ευτυχώς ελαφρύ. Σοβαρότατα τραυματίστηκε και το άλογό του. Στο χωριό Καρτεραί επιτέθηκε το σύνταγμα με επικεφαλής τον Παπαδόπουλο χωρίς καμιά υποστήριξη από πυροβολικό και χωρίς το 9ο τάγμα το οποίο κατέλαβε το χωριό Λευκοχώρι. Ο αγώνας ήταν σφοδρός. Το βουλγάρικο πεζικό και πυροβολικό έβαλλαν ασταμάτητα κατά των Ελλήνων. Παρ’ όλες όμως της απώλειες, ο Παπαδόπουλος δεν σταματά, το σύνταγμα προχωρεί και καταδιώκει τους Βουλγάρους. Οι νεκροί μαζί με τους τραυματίες οπλίτες του συντάγματος ήταν περίπου 150.

2. ΜΑΧΗ ΛΑΧΑΝΑ 20-21/6/1913Στις 20 Ιουνίου, αφού το 1ο σύνταγμα ευζώνων κατέλαβε το ύψωμα Κλέπε (605), άρχισε προέλαση

προς την Ξυλόπολιν (Λυγκοβάνην). Καθώς όμως πλησιάζει, δέχεται ισχυρά πυρά πυροβολικού από την κατεύθυνση του Λαχανά. Η σφοδρότητα των πυρών είναι τέτοια, που η προχώρηση του συντάγματος καθίσταται δυσχερέστατη. Όμως η πορεία συνεχίζεται, η Ξυλόπολη καταλαμβάνεται και λόγω της ταχείας προέλασής τους, κατόρθωσαν να αποκόψουν το δρόμο οπισθοχώρησης προς Λαχανά ενός ολόκληρου βουλγάρικου λόχου και να τον αιχμαλωτίσουν. Ο λόχος αυτός που αποτελούνταν από 210 αξιωματικούς και οπλίτες μαζί με τον επικεφαλής λοχαγό τους, ήταν ο 12ος λόχος του 25ου συντάγματος της ταξιαρχίας Πέτεφ. Την επόμενη μέρα η VI και Ι μεραρχία εξαπολύουν γενική επίθεση. Το 1ο σύνταγμα επιτίθεται ορμητικά στον λόφο Παληόκαστρο, στον οποίο είχαν οχυρωθεί οι Βούλγαροι. Αυτοί, αφού ανατράπηκαν, καταδιώχθηκαν μέχρι και το Λαχανά, ο οποίος τελικά καταλήφθηκε από το 9ο τάγμα ευζώνων. Το σύ-νταγμα όμως δεν σταμάτησε εκεί, αλλά συνέχισε μόνο του να καταδιώκει με λύσσα τους Βουλγάρους που ξέφευγαν προς τις Σέρρες. Επί τρεις μέρες το σύνταγμα βρισκόταν σε συνεχή κίνηση, μέχρι που τελικά εγκαταστάθηκε στο Μπάσκιοϊ. Οι απώλειες ήταν μεγάλες, καθώς οι νεκροί έφτασαν τους 102, ανάμεσα τους και οι 2 λοχαγοί του τάγματος Κρητών, και οι τραυματίες τους 443. Οι Βούλγαροι αιχμάλωτοι ήταν 438 και 6 τα πυροβόλα που κυριεύτηκαν από τους Έλληνες. (Παράρτημα Α΄: εικόνα 11, σκαρίφημα μάχης Κιλκίς – Λαχανά & εικόνα 12, συγχαρητήριο “σήμα του Βασιλέως Κωνσταντίνου προς τας Μεραρχίας μετά τας νικηφόρους μάχας εις Κιλκίς – Λαχανά”).

3. ΜΑΧΗ ΒΕΤΡΙΝΑΣ 26-27/6/1913Μετά την ήττα στο Λαχανά, ο βουλγαρικός στρατός, ανασυγκροτήθηκε στο Σιδηρόκαστρο (Δεμίρ

Ισάρ). Οι δύο μεραρχίες VI και Ι προχώρησαν μέχρι το Χατζήκ-Μπεϊλίκ όπου βλήθηκαν από ισχυρά πυρά πυροβολικού. Το 1ο σύνταγμα είχε προχωρήσει με ορμή περίπου 3 χλμ. από το μέτωπο των δύο μεραρ-χιών και προέλαυνε προς τη Βετρίνα. Το 9ο τάγμα επιτέθηκε με μανία στον εχθρό και τον ανέτρεψε «δια της λόγχης», καταδιώκοντάς τον μέχρι και τη γέφυρα του Στρυμόνα ποταμού.

4. ΜΑΧΗ ΠΙΛΑΦ ΤΕΠΕ 6-7/7/1913Η VI μεραρχία έλαβε διαταγή να κατευθυνθεί προς Μπέλιτσαν. Το 9ο Τάγμα μαζί με πολυβόλα βάδισε

προς το Πιλάφ Τεπέ για να διευκολύνει τη διέλευση της μεραρχίας. Ο ταγματάρχης Ι. Βελισσαρίου, παρά την μεγάλη δραστηριότητα του εχθρικού πυροβολικού, επιτέθηκε αστραπιαία στους Βούλγαρους και ανέ-βηκε στο ύψωμα όπου εγκατέστησε προφυλακές. Την επόμενη μέρα, ο Παπαδόπουλος επιτέθηκε στους Βουλγάρους και κατέλαβε περίπου 4 χλμ βορειοανατολικά της Γραδέσνιτσας τα υψώματα, τοποθετώντας και αυτός προφυλακές. Τέλος το 8ο τάγμα, περνώντας από τα υψώματα Πιλάφ Τεπέ, έφτασε στο ύψωμα Ματζίρ Τεφέ όπου αφού ανάγκασε τον εχθρό να υποχωρήσει, έφτασε στο Βράπτσαν και εγκατέστησε προφυλακές οι οποίες συνδέθηκαν με τις προφυλακές του υπόλοιπου συντάγματος.

5. Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΟΓΝΙΑΡ ΜΑΧΑΛΑ 12/7/1913Η μάχη αυτή έλαβε χώρα την προηγουμένη της περίφημης μάχης του υψώματος 1378 στην περιοχή

του Συνοικισμού Ογνιάρ Μαχαλά, στις νότιες υπώρειες των Ρίλα Πλάνινα, μεταξύ του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων, αποτελούμενο από το 9ο Τάγμα Ευζώνων (Ταγματάρχης Βελισσαρίου Ι.), Τάγμα Κρητών (Ταγ-ματάρχης Κολοκοτρώνης Γ.) και της ΙΙ/3 Βουλγαρικής Ταξιαρχίας (Συνταγματάρχης Ριμπάρωφ) δυνάμεως τριών Συνταγμάτων Πεζικού (32ο - 70ο ΣΠ και Συγκρότημα Τσερβεντάκωφ) με υποστήριξη πυροβολικού

H VI Μεραρχία είχε διαταχθεί να κινηθεί προς Ουράνοβο από αριστερά (Ογνιάρ Μαχαλά) ώστε να κυκλώσει το δεξιό της βουλγάρικης παράταξης. Η εμπροσθοφυλακή, αποτελούμενη από το 8ο τάγμα ευ-ζώνων κατευθύνθηκε προς Ογνιάρ Μαχαλά, ενώ η υπόλοιπη μεραρχία με εμπροσθοφυλακή πλέον το 9ο τάγμα συνέχισε την πορεία του προς Γράδεβο.

27

Στα αντερείσματα του υψώματος 1378 βρίσκονταν βουλγάρικα τμήματα. Ο Παπαδόπουλος πορευό-ταν μαζί με το 9ο τάγμα ευζώνων όταν άρχισαν να βάλλονται από βουλγάρικα τμήματα τοποθετημένα σε υψώματα της βόρειας όχθης του ποταμού Οσένοβα. Παρά τα πυρά όμως, την καταρρακτώδη βροχή, και την πλημμύρα που προκλήθηκε, το 9ο τάγμα έχοντας κάλυψη από το τάγμα Κρητών και υποστήριξη από την ορειβατική πυροβολαρχία, αναρριχάται στα υψώματα αυτά και καταδιώκει τους Βουλγάρους. Παρ’ όλο που με την διάλυση της ομίχλης το εχθρικό πυροβολικό από το ύψωμα 1378 έβαλλε σφοδρά κατά των Ελλήνων, το σύνταγμα συνέχισε την καταδίωξη των Βουλγάρων και τελικά κατέλαβε τους συνοικισμούς του Ογνιάρ Μαχαλά.

Παρατίθενται παρακάτω οι υπ΄αριθμ. 1573 & 1574 αναφορές του Διοικητού του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων Συνταγματάρχου Διον. Παπαδόπουλου προς την VI Μεραρχία κατά την εξέλιξη της μάχης , που διαφαίνεται το αμφίρροπο αποτέλεσμα, αλλά και η πίστη του στην νίκη και στην τελική επικράτηση.

Ενδεικτικό δείγμα της ορμητικότητας, γενναιότητας και ηρωισμού των ευζώνων, το απόσπασμα που ακολουθεί :«... Δύο μυθικοί ήρωες του 9ου Τ. Ευζώνων ο Λοχίας Τόλιας Νικ. και ο εύζωνος Μάκριτας, στην παραζάλη της επιθέσεως, μεθυσθέντες εκ της ατάκτου υποχωρήσεως των Βουλγάρων, ηκολούθη-σαν τούτους καταδιώκοντας κατά πόδας.Νομίσαντες δε ότι παρηκολουθούντο και υπό των λοιπών τμημά-των, έφθασαν μέχρι την κορυφή του υψ. 1378, ένθα εύρον τον ενδοξώτερον των θανάτων, ανευρεθέντων των πτωμάτων των εκεί την 15 Ιουλίου, ότε κατελήφθη το ύψωμα.»

Η μάχη έληξε με νίκη των Ελλήνων, δεν επιτεύχθηκε όμως η κατάληψη του Υψώματος 1378, διότι είχε νυκτώσει.

Τις επόμενες μέρες το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων, στην μάχη του Υψώματος 1378, θα βάδιζε προς τη δόξα και τη θυσία.

6. ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΥΨΩΜΑΤΟΣ 1378 12-15/7/1913Είναι ίσως και η πιο σημαντική για το 1ο σύνταγμα ευζώνων αλλά και για τον Διονύσιο Παπαδόπουλο

ως διοικητή του συντάγματος. Αυτό γιατί στην συγκεκριμένη μάχη απεδείχθη περίτρανα η γενναιότητα τόσο των ευζώνων του συντάγματος αλλά και του διοικητή τους, παρ’ όλες τις αντιξοότητες και τις δυ-σκολίες που αντιμετώπισαν. Αποτελεί ακόμα την τελευταία απελευθερωτική μάχη του 1ου συντάγματος ευζώνων στην διάρκεια των βαλκανικών πολέμων.

Οι βουλγαρικές δυνάμεις αν και αριθμητικά περισσότερες, υποχώρησαν μπροστά στην ορμή και τη γενναιότητα των ευζώνων του 1ου συντάγματος, οι οποίοι κατέλαβαν το ύψωμα 1079 και συνέχιζαν για το 1378. Όμως ο βουλγάρικος στρατός ενισχύθηκε με νέες δυνάμεις και αμέσως ξεκίνησαν τις αντεπιθέσεις. Ο Παπαδόπουλος με μειωμένες δυνάμεις, καθώς το 8ο τάγμα είχε σταλεί ως πλευρικό απόσπασμα, ζητά ενισχύσεις από την μεραρχία και υποστήριξη από την ορειβατική πυροβολαρχία. Μη μπορώντας τα αιτή-ματα του να ικανοποιηθούν, διότι η μεραρχία ήταν μακριά για να δώσει ενισχύσεις και το πυροβολικό δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στο βουλγάρικο πυροβολικό το οποίο ανενόχλητο συνέχιζε να αποδεκατίζει το σύνταγμα από το ύψωμα 1378, συνειδητοποιεί πως ήταν μόνοι τους και λίγοι εναντίον πολλών. Λίγοι αλλά γενναίοι, τους οποίους η “λύσσα” για την μάχη τους έκανε σαν “λέοντες”. Ο Παπαδόπουλος ως αρ-χηγός των ατρόμητων ευζώνων διατάσσει, επιβλέπει, παρακολουθεί, και συγχρόνως μάχεται και αυτός με τα πρώτα τμήματα των πρώτων κλιμακίων, φτάνοντας μάλιστα πολλές φορές σε απόσταση λίγων μόνο μέτρων από τον εχθρό. Το σύνταγμα όχι μόνο μάχεται σκληρά και αποκρούει τις επιθέσεις των Βουλγά-ρων, αλλά περνάει στην αντεπίθεση.Ο Παπαδόπουλος διατάσει έφοδο και τρέχει ο ίδιος με μανία και οργισμένος εναντίον του εχθρού ακολουθούμενος από τους συμπολεμιστές του.Τα βουλγαρικά τμήματα, αναχαιτισμένα συμπτύσσονται προς τα υψώματα 1079 και 1378, όταν ο ταγματάρχης Κολοκοτρώνης ο οποίος μαζί με μία διλοχία τα ακολουθεί, τραυματίζεται θανάσιμα από βλήμα οβίδας.Οι άνδρες του οργι-σμένοι από τον χαμό του αρχηγού τους επιτίθενται με μανία και ακόμα και όταν τελειώνουν τα φυσίγγια δεν εγκαταλείπουν, αλλά συνεχίζουν ακόμα και με πέτρες . Με τη δύση του ηλίου κατέφθασε το υπόλοιπο 8ο τάγμα και το 3ο τάγμα πεζικού του 17ου συντάγματος προς ενίσχυση του ευζωνικού συντάγματος.

Την δεύτερη μέρα της διεξαγωγής της μάχης, οι Βούλγαροι εξαπολύουν επίθεση η οποία αποκρούεται. Όμως το σύνταγμα βρίσκεται σε πολύ άσχημη κατάσταση. Έχουν υποστεί αρκετές απώλειες, εφεδρείες δεν υπάρχουν, οι ενισχύσεις είναι μακριά, ενώ το τάγμα Κρητών μετά το θάνατο του διοικητή του είναι σε κατάσταση αποσύνθεσης.

28

Αντιθέτως οι Βούλγαροι ενισχύονται με δυνάμεις και βλέποντας την κατάσταση των ελληνικών τμη-μάτων πραγματοποιούν επανειλημμένες επιθέσεις, οι οποίες μπορεί να αποκρούονται αλλά προκαλούν και άλλες απώλειες στο σύνταγμα. Ακόμα πιο σημαντικός όμως είναι ο τραυματισμός του Βελισσαρίου, διοικητή του 9 ΤΕ, από βλήμα πεζικού. Το σύνταγμα ενισχύεται από το 2ο και 1ο τάγμα του 17ου συ-ντάγματος και το 3ο τάγμα παραμένει ως εφεδρεία. Η δεύτερη μέρα τελειώνει με μία ακόμη γενικευμένη αλλά άκαρπη επίθεση εναντίον των Ελλήνων και τον θάνατο ενός μεγάλου ήρωα που υπέκυψε τελικά στο τραύμα του.

Ξημερώνει η προτελευταία μέρα της εποποιίας του υψώματος 1378. Νέα επίθεση των Βουλγάρων σε όλο το μέτωπο της μεραρχίας με ταυτόχρονα πυρά του πυροβολικού τους, προκαλούν δραματικές απώλειες στρατιωτών και αξιωματικών. Το ηθικό των αγωνιστών πραγματικά κλονίζεται, βλέποντας τους αρχηγούς τους, τον ένα μετά τον άλλο να κείτονται νεκροί. Όμως παραμένει ακόμα ένας ο οποίος μπορεί να εμψυχώσει και να αναπληρώσει το κενό των πεσόντων ηρώων. Είναι ο διοικητής τους, ο Διον. Παπα-δόπουλος, ο οποίος θα ενεργήσει ως συνταγματάρχης, ως ταγματάρχης, ως λοχαγός αλλά ακόμα και ως διμοιρίτης. Με την υπεράνθρωπη υπομονή και αντοχή του θα αγωνισθεί μέχρι του τελευταίου ευζώνου για να πετύχει τη νίκη. Με τους εναπομείναντες άντρες του εφορμά κατά μέτωπο επίθεση. Οι Βούλγαροι τρομοκρατούνται βλέποντας το θάρρος των Ελλήνων και επανέρχονται στα χαρακώματά τους στο ύψωμα 1378. Η ολική δύναμη του 1ου συντάγματος δεν μπορεί πλέον να υπολογιστεί ούτε ως δύναμη τάγματος λόγο των τραγικών απωλειών του, όπως αναφέρει ο ίδιος ο Αντισυνταγματάρχης τότε Παπαδόπουλος στην υπ΄αριθμ. 1647 αναφορά του.

Ο Παπαδόπουλος αφού ανασυνέταξε τα τμήματά του, τα ώθησε και κατέλαβαν σημαντικό ύψωμα, εκδιώχνoντας τους Βουλγάρους από τις θέσεις τους. (παρατίθεται η υπ. αριθμόν 1650 αναφορά του προς την VI Μεραρχία).

Ξημερώματα της 15 Ιουλίου, το ηρωικό αυτό σύνταγμα, ανασύνταξε τις δυνάμεις του και με τιτάνια προσπάθεια εκτόπισε τον εχθρό και τελικά κυρίευσε τη θέση 1378. «Ο αγών υπήρξε τόσον λυσσώδης και εκ του συ-στάδην, ώστε πολλοί εκ των πεσόντων εκατέ-ρωθεν έφερον τραύματα διά λόγχης και αρκε-τοί Βούλγαροι είχον χτυπηθεί διά λίθων, των οποίων έκαμον χρήσιν οι ηρωικοί εύζωνοι μας όταν εξηντλήθησαν τα πυρομαχικά των!»

Από παράδοξη επιταγή της μοίρας, στην τελευταία αυτή μάχη βρέθηκαν αντιμέτωπα, το 1ο Σ.Ε., το ηρωικότερο σώμα του Ελληνι-κού Στρατού, και το Σύνταγμα της Βασιλικής Φρουράς της Βουλγαρίας, το οποίο ήταν το εκλεκτότερο Σύνταγμα του Βουλγαρικού Στρατού. ‘Ήσαν σχεδόν όλοι μεγαλόσωμοι άνδρες και πολέμησαν μετ’ εξαιρετικού πείσματος και ανδρείας κατά τον πεισματώδη εκείνο διήμερο αγώνα . Την παρουσία της Φρουράς του Βούλγαρου Βασιλέως την αναφέρει και ο Θ. Πάγκαλος στα απομνημονεύμα-τα του γράφοντας:«…όπως εξηκριβώσαμεν κατόπιν εκ των αρ-χικών ψηφίων “F” και των στεμμάτων, άτινα έφερον επί των επωμίων των τα πτώματα των επί του υψώ-ματος φονευθέντων αξιωματικών και οπλιτών». Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στο πεδίο της μάχης σκοτώθηκε και ο Διοικητής της Βασιλικής Φρουράς.

Η μάχη αυτή, πραγματική εποποιία, απέδειξε για άλλη μία φορά την ελληνική ανδρεία, ορμητικότητα και ψυχική αντοχή. Δικαίως αναφέρεται ότι : «το 1ο Σ.Ε. δεχόμενο αλλεπάλληλες βουλγαρικές αντεπιθέ-σεις, αγωνίζεται υπεράνθρωπα για την απόκρουσή τους». Διεξήχθη με τρομερό πείσμα και από τα δύο μέρη, ήταν σκληρότατη και αιματηρή. Από όλους τους αξιωματικούς του συντάγματος παρέμειναν όρθιοι μέχρι τέλους μόνο ο Δ. Παπαδόπουλος, ο έφεδρος εξ αποστρατείας Λοχαγός Χριστοφόρου, ένας υπολο-χαγός, και τρεις ανθυπολοχαγοί. Οι απώλειες των Ελλήνων στο ύψωμα 1378 ανέρχονται στις 859.

Έφοδος για κατάληψη του υψώματος 1378 από το 9ο Τάγμα Ευζώνων του Ιωάννη Βελισσαρίου

29

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΗΡΩΑ Η προσφορά του Διονύσιου Παπαδόπουλου ως διοικητή του 1ου Συντάγματος ευζώνων υπήρξε

απολύτως καθοριστική στην εξέλιξη των μαχών που έδωσε το Σύνταγμα αλλά και στο αποτέλεσμα των Βαλκανικών Πολέμων γενικότερα. Το όνομά του συνδέεται με λαμπρές νίκες του έθνους εναντίον τόσο των τουρκικών αλλά και των βουλγαρικών στρατευμάτων. Σημαντικές πόλεις και μέρος του σκλαβωμένου λαού οφείλουν κατά πολύ σε αυτόν και τους ηρωικούς του εύζωνες την ελευθερία τους.

Ο Παπαδόπουλος, διοικούσε με άκρα αποφασιστικότητα και τόλμη άλλα ταυτόχρονα και με σύ-νεση. Προκαλούσε σε όλους απόλυτο σεβασμό ακόμα και με το παράστημα του, όντας σχετικά ψηλός, καστανός, ευσταλής, νευρώδης. Το παράδειγμά του αποτελούσε πρότυπο μεταξύ των μαχητών, οι οποίοι νιώθοντας συνεχώς την παρουσία του ανάμεσά τους, παροτρύνονταν και εφορμούσαν με απίστευτο θάρ-ρος. Προτιμούσε να βρίσκεται πάντα σε προκεχωρημένη θέση στις μάχες κοντά στον εχθρό, ενώ συχνά εξέδιδε ακόμη και προφορικές διαταγές από τη γραμμή των ακροβολιστών. Ο ίδιος από τη μία ορμητικός, καθώς έφτανε συχνά σε απόσταση λίγων μόνο μέτρων από τον εχθρό, και από την άλλη όταν έπρεπε συγκρατημένος, αποτρέποντας του αξιωματικούς του να προβούν σε απερίσκεπτες ενέργειες εξαιτίας της ορμητικότητάς τους. Ήταν γενναίος και έτοιμος να κάνει τα πάντα για την νίκη μη λογαριάζοντας τη ζωή του. Ακόμα και σε πολύ δύσκολες περιστάσεις, όπως στο ύψωμα 1378, που φαινόταν να μην υπάρχει ελπίδα για το 1ο σύνταγμα, αυτός με την μεγάλη του επιμονή και το ακατάβλητο ψυχικό του σθένος, κατά-φερε τελικά την εκδίωξη των Βουλγάρων. Υπήρξε θρύλος, μύθος, ηρωική μορφή στους απελευθερωτικούς αγώνες του έθνους.

Όπως προκύπτει από τις μάχες που έδωσε, αποτελεί τον συνδυασμό όλων των μεγάλων στρατιωτι-κών αρετών. Φιλοπατρία, ανδρεία, καρτερία, στρατιωτικό πνεύμα και πειθαρχία. Άριστος διοικητής και μαχητής συγχρόνως. Είχε μεγάλη τακτική αντίληψη, καθώς μπορούσε και διέκρινε εύκολα το ευπαθές ση-μείο της αντίπαλης παράταξης και το εκμεταλλευόταν προς όφελος του. Σαν χαρακτήρας υπήρξε σεμνός, μεγαλόφρων, αλτρουιστής. Ήταν πρότυπο αρετής και αξιοπρέπειας.

Έχει συνδέσει άρρηκτα το όνομά του με το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων, με το οποίο δοξάστηκε αλλά και δόξασε. Λάτρευε τους ευζώνους, καμάρωνε για τους γενναίους αξιωματικούς του και υπερηφανευόταν για τους άφθαστους ταγματάρχες του. Άλλωστε το σύνταγμά του ήταν καμάρι για τον ελληνικό στρατό.

Υπήρξε σύμβολο καταπληκτικής ανδρείας και σύνεσης. Ο Αχιλλέας και ο Νέστωρας της νεότερης Ελλάδας.

ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΗΡΩΑΟ Διονύσιος Παπαδόπουλος παρά το πλήθος των προτερημάτων και αρετών που παρουσίαζε, είχε

το ελάττωμα, όπως επισημαίνει ο Θεόδωρος Πάγκαλος στα απομνημονεύματα του, κατά την διάρκεια της μάχης να ρίπτεται εναντίον του εχθρού με τέτοια ορμή, ώστε να παραβλέπει τελείως τις κινήσεις και τις ενέργειες των άλλων τμημάτων που βρίσκονταν κοντά σε αυτόν και κυρίως την υποστήριξη του πυροβο-λικού. Ειδικότερα στη μάχη των Γιαννιτσών, σύμφωνα με την ίδια πηγή, το σύνταγμα του αναπτύχθηκε και ενήργησε σφοδρή επίθεση εναντίον του εχθρού, ενώ ακόμα το πυροβολικό της μεραρχίας βρισκόταν στην πορεία του για να καταλάβει τη θέση του. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα από την αρχή κιόλας του αγώνα, το σύνταγμα να υποστεί μεγάλες απώλειες, οι οποίες κάτω από άλλες συνθήκες πιθανόν να ήταν μικρότερες.

Βέβαια, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι ο Δ. Παπαδόπουλος επηρεασμένος από την ένταση της μάχης, έκανε τις δικές του εκτιμήσεις, οι οποίες καθορίζονταν και από τις εχθρικές κινήσεις.

Σύμφωνα με τον Δ. Κόκκινο, ουδέποτε θεώρησε απαραίτητη κατά τις επιθέσεις την σύμπραξη του πυ-ροβολικού. Είναι επιλογή του η αιφνιδιαστική και με ακατάσχετη ορμή επίθεση των ανδρών του, ώστε να παραλύει ο αντίπαλος, να τα χάνει κυριολεκτικά, και να μην του δίδεται ο καιρός να σκεφτεί για τα μέσα αμύνης του. Έτσι η μόνη σωτηρία του είναι η φυγή.

Το παραπάνω κατά Θ. Πάγκαλο «ελάττωμα», απεδείχθη προτέρημα και σ΄αυτήν την κατακριτέα ορ-μητικότητα, οφείλονται πολλές νίκες, όπως αυτή των Ιωαννίνων και η εποποιία του Συντάγματός των Ευζώνων του, κατά τον Ελληνοβουλγαρικό πόλεμο.

30

Επίσης ο Θ. Πάγκαλος του προσάπτει, ότι στο θέμα των αποθεμάτων τροφής λειτουργούσε μονο-μερώς υπέρ του δικού του Συντάγματος Οι Μονάδες εκείνη την περίοδο φρόντιζαν και οι ίδιες για τον ανεφοδιασμό τους.Το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων στο τέλος του Βουλγαρικού πολέμου, είχε ολόκληρη αγέλη σφαγίων αποτελούμενη από 6.000 μικρά και μεγάλα ζώα, αφού καθ’ όλη την διάρκεια των δύο εκστρα-τειών διέτρεφε με άφθονο κρέας τους άνδρες του. Κατά την ανακωχή στις Σέρρες, δημιουργήθηκε ζήτημα, διότι ο αείμνηστος Διοικητής του, Συνταγματάρχης Διονύσιος Παπαδόπουλος, αρνήθηκε να εκχωρήσει μέρος της αγέλης του σε άλλα σώματα που στερούνταν τροφής. Τελικά υπάκουσε μόνον κατόπιν αυ-στηρής διαταγής του Βασιλέως. Αυτό βέβαια μπορεί να δικαιολογηθεί, καθώς ο Παπαδόπουλος έτρεφε μεγάλη αγάπη και φρόντιζε τους ευζώνους και το σύνταγμά του.

Πέραν των ανωτέρω, δεν διαπιστώθηκε στο βιβλιογραφικό μας υλικό, κάποιο άλλο αρνητικό χαρακτη-ριστικό για την προσωπικότητα του Δ. Παπαδόπουλου.

ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ ΤΟΥ ΗΡΩΑ ΚΑΙ Η ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΤΟΥΌπως επισημάνθηκε και στην εισαγωγή, έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι ένας από τους γενναιότε-

ρους και αποτελεσματικότερους αξιωματικούς των δύο Βαλκανικών και όχι μόνο πολέμων (πολέμησε και στην μάχη του Βελεστίνου, στην οποία μάλιστα διακρίθηκε) δεν τυγχάνει μιας ευρύτερης αποδοχής, αλλά η λήθη της ιστορίας ρίχνει βαρύ το πέπλο της πάνω του. Αυτή η διαπίστωση στάθηκε αφορμή για μια διεξοδική βιβλιογραφική αναζήτηση, που είχε ως αποτέλεσμα την παρούσα εργασία - μελέτη.

Στο παρόν κεφάλαιο θα γίνει μια ανθολόγηση από όσα αναφέρει στα «Απομνημονεύματα» του ο Θ. Πάγκαλος, που αφορούν πτυχές της προσωπικότητας του ήρωα και μια πικρία, που και ο ίδιος προσω-πικά του εξέφρασε. Ο Θ. Πάγκαλος διετέλεσε υπασπιστής στο Επιτελείο της VI Μεραρχίας, που ανήκε το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων, στο οποίο ήταν Διοικητής ο Δ. Παπαδόπουλος ως το τέλος των βαλκανικών πολέμων. Μετά την μάχη της Κρέσνας, ανέλαβε τα καθήκοντα υπασπιστού στο 1ο Σ.Ε, του οποίου ο υπασπιστής υπολοχαγός Τυρογιάννης είχε πέσει ενδόξως κατά τον τρομερό αγώνα της ημέρας εκείνης.

Σύμφωνα με τα γραφόμενα του, μέχρι το 1917, ούτε στις επίσημες εκθέσεις, ούτε στα ιστορικά συγ-γράμματα αναφέρονταν το όνομα του ηρωικού Συνταγματάρχη.Με την θέση του Θ. Πάγκαλου συμφωνεί και ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος, όπου σε παραπομπή στο έργο του, «ΜΕΓΑΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ-ΔΑΣ», αναφέρεται στον Δ. Παπαδόπουλο και στην συμβολή του στην μάχη των Γιαννιτσών. Τον χα-ρακτηρίζει ήρωα αληθινό και αναφέρεται στην αδικία που υπέστη με το να μείνει στάσιμος και να μην προβιβαστεί.

Ο εθνικός ήρωας Δ. Παπαδόπουλος, διοικητής του 1/38 ΕΣ, ο νικητής των Γιαννιτσών, του Οστρόβου, του Γορνιτσόβου, της Μίπλιστας, των Ιωαννίνων, του Λαχανά, του Δεμίρ-Ισσάρ και της Τζουμαγιάς, ο θρυλικός Σίφουνας όπως τον ονόμαζαν οι αετοί εύζωνοί του, ημίπληκτος από συμφόρηση που υπέστη από την πικρία της παραγκωνίσεως του, προήχθη μόλις το έτος 1917 ως απόστρατος, ταυτόχρονα την ίδια μέρα στους βαθμούς του υποστρατήγου και αντιστρατήγου και έτσι αναγνωρίστηκε και αποκατα-στάθηκε η αδικία που είχε υποστεί, κατά το τέλος πλέον της ζωής του.

Ως υπουργός των Στρατιωτικών, ο τότε Πρωθυπουργός Βενιζέλος δεν δίστασε να υπογράψει τα δια-τάγματα της διπλής αυτής προαγωγής, όταν τέθηκαν υπ΄οψιν του τα στοιχεία της καταπληκτικής πολεμι-κής δράσης του αείμνηστου ήρωα, ο οποίος είδε να πέφτουν νεκροί τέσσερεις ταγματάρχες του συντάγ-ματός του, οι ηρωικοί Βελισσαρίου, Ιατρίδης, Γεωργούλης και Κολοκοτρώνης. Ο ίδιος ο Θ. Πάγκαλος, τελευταίος Υπασπιστής του 1/38 Ε.Σ., αναφέρει ότι ο αείμνηστος διοικητής του Δ. Παπαδόπουλος, μετά την ανακωχή του 1913, ευρισκόμενοι στα Σέρρας είπε στενάζοντας τα αξιομνημόνευτα : «Ήσαν τυχεροί που σκοτώθηκαν οι συγχωρεμένοι (εννοεί τους προαναφερθέντες ταγματάρχες), γιατί αν ζούσαν ποιος ξέρει τι φαρμάκια θα τους πότιζαν…» και είδε να πέφτει ένα δάκρυ από τα μάτια του κατάλευκου πολεμι-στή, ύψιστο μνημόσυνο για τις ψυχές των υπέροχων εκείνων τέκνων της πατρίδας μας.

Ο Θ. Πάγκαλος, σε άλλο κεφάλαιο των απομνημονευμάτων του, επανέρχεται και τονίζει ότι αυτός ήταν που θέλησε να αποκαταστήσει την τρομερή αδικία που έβλεπε μέχρι το 1917, και όταν έγινε προσωπάρ-χης του Υπουργείου των Στρατιωτικών κατάρτισε δύο Βασιλικά Διατάγματα με τα οποία ο ήρωας προή-χθη αυθημερόν στους βαθμούς Υποστρατήγου και Αντιστρατήγου και απέστειλε στον γηραιό παλαίμαχο Συνταγματάρχη και ζεύγος επωμίδων Αντιστρατήγου.

31

Περιγράφει δε και το ακόλουθο περιστατικό :Την επομένη, όταν ήρθε στο Υπουργείο για να εκφράσει τις ευχαριστίες του, ήταν αγνώριστος.«Αντί

του αδαμάστου και ευσταλούς πολεμιστού, είδον ενώπιον μου υποτρικλίζοντα κατάλευκον γέροντα, όστις δακρύων εκ συγκινήσεως μου είπεν : Είναι αργά τώρα, ας όψονται οι άκαπνοι…» Μέσα σε μία μόνο τε-τραετία η θλίψη από την ακατανόμαστη αδικία συνέτριψε τη σιδερένια κράση του ευσταλούς πολεμιστού .

Συνεχίζει γράφοντας πως η παρούσα γενιά γνωρίζει καλά ότι ο Συνταγματάρχης Δ. Παπαδόπουλος υπήρξε αναμφισβήτητα ο κορυφαίος μεταξύ των ηρωικών πολεμιστών των ενδόξων πολέμων και θεώρησε στοιχειώδες καθήκον του προς την αλήθεια και την δικαιοσύνη να χαράξει τις λίγες αυτές γραμμές για τις μέλλουσες γενιές και την ιστορία.

Σύμφωνα με τον Συνταγματάρχη ε.α. Γ. Θεοδωρίδη, ο Δ. Παπαδόπουλος υπήρξε ένας από τους κο-ρυφαίους ήρωες όλων των ενδόξων πολέμων της νεότερης Ελλάδας. Η φήμη του όμως δεν υπήρξε τόσο μεγάλη όσο των άλλων οι οποίοι έπεσαν στα πεδία των μαχών βρίσκοντας ένδοξο θάνατο. Ο Παπαδό-πουλος επέζησε από τις αιματηρές συγκρούσεις και λησμονήθηκε. Γιατί τελικά η ανθρώπινη ψυχή συγκι-νείται από την εικόνα του θανάτου, ιδίως όταν ο θάνατος ενσαρκώνει τα ιδανικά μιας φυλής.

Το γεγονός της αδικίας που υπέστη ο αείμνηστος Δ. Παπαδόπουλος συνέτεινε πολύ στην υιοθέτηση από την κυβέρνηση Βενιζέλου του νόμου περί ανδραγαθίας και της διατάξεως αμέσου απονομής στο πεδίο της μάχης των ηθικών αμοιβών στους διακρινόμενους αξιωματικούς και οπλίτες (προαγωγή, πολε-μικός σταυρός κλπ).

ΟΤΑΝ Η ΛΟΓΧΗ ΝΙΚΗΣΕ ΤΟ ΠΥΡ Ανάμεσα στα πολλά γεγονότα που διαδραματίστηκαν και επηρέασαν την ιστορική πορεία του ελ-

ληνικού έθνους, ξεχωρίζουν τα πολεμικά γεγονότα γιατί με αυτά διασφαλίστηκε η ελευθερία, η κυριαρχία και η εθνική μας ανεξαρτησία. Πρέπει να τονιστεί ότι σ΄όλες τις μάχες των Βαλκανικών Πολέμων κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα ήταν η μετωπική επίθεση σε συνδυασμό με την υπερκέραση των εχθρικών τμημάτων. Οι Βούλγαροι στηρίζονταν κυρίως στο πολυάριθμο και ισχυρό πυροβολικό τους, ενώ οι Έλλη-νες κυρίως στη λόγχη. Από την μια η τρομαχτική βροντή του βουλγαρικού πυροβολικού και από την άλλη να αστράφτει απειλητικά η ελληνική λόγχη. Παρ’ όλα αυτά όμως κυριάρχησε η ορμητικότητα, η αποφα-σιστικότητα και η “κατά μέτωπον επίθεση”, και παρά τις αντιξοότητες και τις μεγάλες απώλειες, το τελικό αποτέλεσμα υπήρξε νικηφόρο.

Δικαίως λοιπόν γι΄αυτές τις μάχες, μπορεί να ειπωθεί ότι «η λόγχη νίκησε το πυρ», και αυτή είναι η πρακτική που ακολούθησε ο Διονύσιος Παπαδόπουλος με τους εύζωνες του στα πεδία των μαχών.

ΕΠΙΛΟΓΟΣΟ Αντιστράτηγος Δ. Παπαδόπουλος έζησε σε μία δύσκολη περίοδο της ιστορίας της πατρίδας μας.

Στην διάρκεια της στρατιωτικής του σταδιοδρομίας αντιμετώπισε πολλές και σκληρές πολεμικές συ-γκρούσεις. Συνέδεσε το όνομά του με το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων. Υπήρξε θρύλος, μύθος, δόξα. Η υστε-ροφημία του όμως δεν ήταν ανάλογη των πολεμικών κατορθωμάτων του. Ο «ανδρείος των ανδρείων», επειδή δεν έπεσε επί “των επάλξεων” και επέζησε των αγώνων, μάλλον ελησμονήθη. Τους πεσόντες τους παραλαμβάνει η δόξα και τους μεταφέρει στους ουρανούς της αιωνιότητας, ενώ οι επιζήσαντες, ασχέτως του ηρωισμού που επέδειξαν, δεν απολαμβάνουν την ίδια τιμή. Δυστυχώς αυτό συμβαίνει τις περισσότε-ρες φόρες και επαναλήφτηκε και στην περίπτωση του Δ. Παπαδόπουλου.

Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε τη ρύση του εθνικού ποιητή, Κωστή Παλαμά : «Τότε πεθαίνουν οι νεκροί, όταν τους λησμονούνε». Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει ο ήρωας μας να ζει στην μνήμη και στις καρδιές μας. Να θυμόμαστε ότι δεν υπήρξε μόνο ατρόμητος, ορμητικός, επίμονος πολεμιστής και διοικητής, αλλά και ικανότατος στην στρατηγική και τακτική αξιωματικός. Η γεμάτη δράση στρατιωτική του πορεία και τα πολεμικά του κατορθώματα θα αποτελούν αντικείμενο μίμησης και παραδειγματισμού για όλους μας. Είμαστε υπερήφανοι που έχουμε τέτοιους προγόνους, οφείλουμε να τους τιμούμε και να ακολουθούμε το παράδειγμά τους.

Θεωρείται ένας από τους θρυλικούς ήρωες των πολέμων 1912-13 και εκ των ικανότερων στρατιωτικών ηγητόρων. Είχε σημαντικότατη συμβολή στις συνεχείς νίκες κατά τους Βαλκανικούς πολέμους. Την πε-ρίοδο εκείνη οι νίκες ήταν αποτέλεσμα, κυρίως του υψηλού ηθικού, της ανδρείας και του ηρωισμού του στρατού. Οι θυσίες ήταν πολύ μεγάλες και οι απώλειες σε έμψυχο υλικό βαρύτατες.

32

Το αποτέλεσμα ήταν σημαντικότατο για την πατρίδα μας και οι αγώνες όλων δικαιώθηκαν. Το Ελληνι-

κό Κράτος διπλασιάστηκε σε έκταση και πληθυσμό και αυτό δημιούργησε πολύ καλύτερες προϋποθέσεις για κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Οι Έλληνες αξιωματικοί και οπλίτες, απέδειξαν για άλλη μια φορά, αυτά που έγραψε και ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς :

«Η μεγαλοσύνη των λαών δε μετριέται με το στρέμμα, με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) Γ.Ε.Σ. «Ο Ελληνικός στρατός κατά τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-1913» (τόμοι Α΄ Β΄ & Γ΄).

Έκδοση Δ.Ι.Σ. 1992. 2) Δ. Κόκκινος. «Η ΔΡΑΣΙΣ ΤΩΝ ΕΥΖΩΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΟΒΟΥΛ-ΓΑΡΙΚΟΝ ΠΟΛΕΜΟΝ».

Εκδόσεις “Γ. Φέξη”, 1914. 3) Συνταγματάρχης ε.α. Γεώργιος Θεοδωρίδης. «Διονύσιος Παπαδόπουλος Αντιστράτηγος, 1ον

Σ.Ε.» (εκ των απελευθερωτικών πολέμων του έθνους, 1912-1913), Ιούλιος 1960. 4) Γαβριήλ Συντομόρου. «ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ 1912-1913. ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟ, ΚΙΛΚΙΣ, ΛΑΧΑ-

ΝΑΣ - Οι πρώτες μας νίκες» . Εκδόσεις “ΖΗΤΡΟΣ”, 2002. 5) Αντιστράτηγος ε.α. Θεόδωρος Πάγκαλος «ΤΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΜΟΥ 1897-1947 - Η ΤΑ-

ΡΑΧΩΔΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΠΕΝΤΗΚΟΝΤΑΕΤΙΑΣ» τόμος Α΄, Εκδόσεις “ΑΕΤΟΣ Α.Ε.”, 1950.

5) Πρεσβύτερος Δημήτριος Καλλίμαχος. «Η εποποιία του Ελληνοβουλγαρικού πολέμου. (Από το Στρατόπεδον)». Εκδόσεις “Ελεύθερη Σκέψη” 2007, ανατύπωση της εκδόσεως του Καΐρου, (1914).

6) Εγκυκλοπαίδεια «ΠΑΠΥΡΟΣ-LAROUSSE-BRITAΝNICA», τόμος 48. 7) Νικόλτσιος Β. – Μυλωνάς Γ. «ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ», Έκδοση “ΛΟΓΟΣ &

ΕΙΚΟΝΑ”, 2014. 8) National Geographic, «Η Μεγάλη Εξόρμηση 1912-1913», 2010. 9) «ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ Πολεμική Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδος», Α΄ τόμος, “ΣΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟ”,

2008.10) Γ. Κορδάτος. «ΜΕΓΑΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ», τόμος ΧΙΙΙ, (1900-1924), “Εκδόσεις 20ος Αι-

ώνας”, 1958-59.

33

11) «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ», τόμος ΙΔ΄, (Νεώτερος ελληνισμός από το 1881 ως 1913), έκδοση “Εκδοτικής Αθηνών”, 1977.

12) «ΕΚΘΕΣΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ», τόμος Β΄, έκδοση “Εκδοτικής Ελλά-δος”, 1968.

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ1) “Πόνημα” του Στρατηγού Μ. Κωσταράκου, πρώην Αρχηγού ΓΕΕΘΑ, «ΗΡΩΩΝ ΜΝΗΜΕΣ».2) Αντισυνταγματάρχης (ΕΜ) ε.α. Χρήστος Μπούκλας: «Αφιέρωμα στον Ταγματάρχη Ιωάννη Βελισ-

σαρίου», Περιοδικό «ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ», τεύχος Ιανουαρίου - Φεβρουαρίου 2007.3) Καντερές Δημ. Υποστράτηγος ε.α., αναλυτής ΕΛΕΣΜΕ, τ. καθηγητής ΣΑΝ, ΣΙ. «Α΄ Βαλκανικός πό-

λεμος 1912-13», «Ιστορικά Θέματα – ΕΠΙΛΟΓΕΣ», τεύχος 25, “ΓΝΩΜΩΝ ΕΚΔΟΤΙΚΗ”.

ΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ – ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ - www.geetha.mil.gr

- www.istorikathemata.com - www.ww2/index.php?option

- www.saith.gr - http://2.bp.blogspot.com

- http://xronontoulapo.blogspot.gr - http://greekworldhistory.blogspot.gr

- www.dimokratiki.gr - https://el.wikipedia.org - www.karditsalive.net - www.newsnowgr.com

ΑΤΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

«Ο βίος και η προσφορά του Αντιστράτηγου Διονυσίου Παπαδόπουλου στους αγώνες του Έθνους»

Από

ΕΣIIας Κλειδαρά ΝικόλαοΤΡΙΚΑΛΑ, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2016

Θερινή Εκπαίδευση Σελ 8 Εκπαιδευτικό Ταξίδι ......ΤΕΥΧΟΣ...

Documents

Transcript of Θερινή Εκπαίδευση Σελ 8 Εκπαιδευτικό Ταξίδι ......ΤΕΥΧΟΣ...