Όλυμπος Τεύχος 8

Ἡλεκτρονικὴ Ἑλληνοκεντρικὴ Ἐφημερίδα Ὄλυμπος Σελὶς 131 Ὀκτωβρίου 2011

ΛΑΒΕΤΕΚΙΝΑΙΔΟΙ!

Ἁρτεμώνη(Δευτέρα)

31Δίου

(Ὀκτωβρίου)

2011 μ. Ἀ. Τ.ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΛΛΗΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΛΛΗΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΕΥΧΟΣ Η’

ΟΛΥΜΠΟΣ

Ἡ ἐλιὰ καὶ τὸ λάδι στὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα, σελ. 13

ΚΥΡΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

Τὰ πολεμικὰ γεγονότα τοῦ Ἑλληνοϊταλικοῦ πολέμου τὸ 1940, σελ. 22

Τὸ χρονικὸ τῆς παρέλασης ποὺ ΔΕΝ ἔγινε, σελ. 3

Ὁ τρόπος φορολόγησης στὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα, σελ. 20

Ἀδαμάντιος Κοραῆς, σελ. 8 Ναΐτες: Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ ἔννοιά του, σελ. 15


Ἀρχαία ΔίολκοςΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΡΚΕΤΕΣ!ΘΕΛΗΣΗ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ ΥΠΑΡΧΕΙ;

Η ΟΜΑΔΑ ΟΛΥΜΠΟΣΘΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ ΣΤΗ ΔΡΑΣΗ!


28η Ὀκτωβρίου 2011, Θεσσαλονίκη:

Τὸ χρονικὸ τῆς παρέλασηςποὺ «ΔΕΝ ἔγινε»...

Οἱ... «βιταμῖνες τοῦ κράτους», κατὰ τὴ Μαφάλντα, ἀναμένουν.

Ἐδῶ γίνεται ἡ παρέμβαση ἀπὸ τὰ μέλη τῆς Ὁμάδος Ὄλυμπος.

Ζητεῖται ἡ ἀπομάκρυνση τῶν Μ.Α.Τ. καὶ τῶν ἐπισήμων.

Καὶ ὅπως βλέπετε, μὲ τὴν παρέμ-βαση τῆς... «Χρυσῆς Αὐγῆς»...

...ἡ ὁποία «συμμετέχει», ἀπομα-κρύνονται Μ.Α.Τ. κι ἐπίσημοι.

Νίκη λαοῦ, κεκτημένες οἱ κερκῖδες, γιὰ ἄνεση...

Καὶ ὁ Ἱδρυτῆς τῆς ὉμάδοςΘεόδωρος Στεφάνου...

...ἀπολαμβάνει τὴ νίκη, εἰσελθεὶς εἰς τᾶς θέσεις τῶν ἐπισήμων.

Ἀρχίζει ἡ παρέλαση πού... ΔΕΝ ἔγινε, σύμφωνα μὲ τὰ ΜΜΕ.


Καὶ παρακάτω βλέπετε στιγμιότυπα ἀπὸ διαφόρους πολιτιστικοὺς συλλόγους καὶ τὰ καμάρια μας, τὰ Λ.ΕΦ.Ε.Δ. (Λέσχη Ἐφέδρων Ἐνόπλων Δυνάμεων).

Ἀφιερωμένο, έξαιρετικὰ μὲ πολλὴ συμπάθεια, σὲ ὅλα τὰ πορνοκέφαλα Μέσα Μαζικῆς Ἐνημερώσεως Πολιτικοῦ Πορνὸ ποὺ ἐξέφρασαν τὴ γνώμη ὅτι ἡ παρέλαση δὲν ἔλαβε χώρα.

Λ.ΕΦ.Ε.Δ.


ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

ΙΧΩΡΠεριοδικὸ ΙΧΩΡ καὶ Ἐκδόσεις Εὔανδρος

Δωδώνης 36, Κολωνός, Τ. Κ.: 104 44( 210-3840676

Ἡρακλεῖδες – Οἱ ἀπόγονοι τοῦ Ἡρακλῆ.Στὴν ἑλληνικὴ μυθολογία, καὶ γενικότε-

ρα στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα, μὲ τὸν ὅρο Ἡρα-κλεῖδες ἀναφέρονται οἱ γιοὶ τοῦ Ἡρακλῆ καὶ οἱ ἀπόγονοί τους.

Πολλοὶ βασιλικοὶ οἶκοι στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα ἀνῆγαν τὴν καταγωγή τους μέχρι τὸν ἐνδοξότερο ἥρωα τῆς ἑλληνικῆς μυθολο-γίας, τὸν Ἡρακλῆ. Χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ περίπτωση τῶν βασιλέων τῆς Μακεδονίας, τοὺς ὁποίους μιμήθηκαν καὶ ὅλες σχεδὸν οἱ δυναστεῖες τῶν ἑλληνιστικῶν κρατῶν.

Μὲ τὴ στενότερη σημασία τοῦ ὅρου, Ἡρα-κλεῖδες εἶναι οἱ ἀπόγονοι τοῦ Ἡρακλῆ καὶ τῆς Δηιάνειρας, μὲ τὴν κάθοδο τῶν ὁποίων στὴν Πελοπόννησο σχετίζεται ἡ ἄφιξη τῶν τελευταίων Δωριέων στὴν Ἑλλάδα. Ἀμέσως μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Ἡρακλῆ καὶ τὴν ἄνοδό του στὸν Ὄλυμπο, τὰ παιδιά του ἔμειναν χωρὶς προστάτη καὶ καταδιώχθηκαν ἀπὸ τὸν Εὐρυσθέα. Κατέφυγαν ἀρχικῶς στὸν βα-σιλιὰ τῆς Τραχίνας, τὸν Κύηκα, ποὺ θυμό-ταν τὶς εὐεργεσίες τοῦ Ἡρακλῆ. Ἀλλὰ ὁ Εὐρυσθέας τὸν ἀνάγκασε νὰ τὰ διώξει. Τότε οἱ Ἡρακλεῖδες πῆγαν στὴν Ἀθήνα, ὅπου βα-σίλευε ὁ Θησέας (κατ’ ἄλλους οἱ ἀπόγονοί του), καὶ τοῦ ζήτησαν ἄσυλο, καθίζοντας ὡς ἱκέτες στὸν «Ἐλέου βωμόν». Ὁ Εὐρυσθέας ζήτησε τὴν παράδοση τῶν «ἱκετῶν», ὡστόσο οὔτε ὁ Θησέας, οὔτε ἄλλος Ἀθηναῖος δέχθη-κε νὰ τοὺς παραδώσει, κι ἔτσι ὁ Εὐρυσθέας κήρυξε τὸν πόλεμο στὴν Ἀθήνα. Στὴ μάχη ποὺ ἐπακολούθησε στὴν Ἀττική, οἱ Ἀθη-ναῖοι κατετρόπωσαν τὸν στρατὸ τοῦ Εὐρυ-σθέως, ὁ ὁποῖος ἔχασε τὴ ζωή του, ἐνῶ σκο-τώθηκαν καὶ οἱ πέντε γιοί του. Ἡ νίκη αὐτὴ εἶχε προφητευθεῖ ἀπὸ τὸ Μαντεῖο τῶν Δελφῶν, ποὺ εἶχε δώσει στοὺς Ἀθηναίους τὴν ὑπόσχεση ὅτι θὰ νικοῦσαν ἂν θυσιαζό-ταν μὲ τὴ θέλησή της μία παρθένος ἀπὸ «γέ-νος εὐγενῶν». Ἡ Μακαρία, κόρη τοῦ Ἡρακλῆ καὶ τῆς Δηιάνειρας, θυσιάσθηκε τότε θεληματικὰ γιὰ νὰ χαρίσει τὴ νίκη στὰ

ἀδέλφια της καὶ τοὺς Ἀθηναίους.Ἀπὸ τὴ στιγμὴ τοῦ θανάτου τοῦ Εὐρυ-

σθέα καὶ τῆς καταστροφῆς τοῦ στρατοῦ του, οἱ Ἡρακλεῖδες ἤθελαν νὰ ἐπιστρέψουν στὴν Πελοπόννησο, ἀπὸ ὅπου καταγόταν ὁ Ἡρακλῆς, ὁ ὁποῖος μάταια προσπαθοῦσε νὰ γυρίσει ἐκεῖ ὡς τὸν θάνατό του. Μὲ ὁδηγὸ τὸν Ὕλλο κατέλαβαν ὅλες σχεδὸν τὶς πόλεις της. Ἀλλὰ μετὰ ἕνα χρόνο περίπου ἐμφανί-σθηκε ἐκεῖ μία θανατηφόρος ἐπιδημία καὶ ὁ χρησμὸς ποὺ ζήτησαν ἀνέφερε πὼς αὐτὴ ἦταν ἐκδήλωση τῆς «θείας ὀργῆς» ἐπειδὴ οἱ Ἡρακλεῖδες εἶχαν ἐπιστρέψει πρὶν ἀπὸ τὸν καθορισμένο «ἀπὸ τὸ πεπρωμένο» χρόνο. Ὑπακούοντας τότε στὴ «θέληση τῶν Θεῶν», οἱ Ἡρακλεῖδες ἐγκατέλειψαν τὴν Πελοπόν-νησο καὶ ξαναγύρισαν στὴν Ἀττική, ὅπου ἐγκαταστάθηκαν στὴν περιοχὴ τοῦ Μαρα-θώνα.

Μόλις ἀπέδραμαν καὶ τὰ τελευταῖα ἴχνη τῆς τρομερῆς ἐπιδημίας, ὁ Ὕλλος κατέφυγε στὸ Μαντεῖο τῶν Δελφῶν καὶ ζήτησε χρησμὸ

γιὰ τὸ πότε ἔπρεπε νὰ ξαναγυρίσουν στὴν Πελοπόννησο. Τοῦ δόθηκε τότε ὁ χρησμὸς ὅτι ὁ κατάλληλος χρόνος θὰ ἦταν «μετὰ τὸν τρίτο θερισμό» ἢ «μετὰ τὴν τρίτη σοδειά». Ἀνάμεσα σὲ ὅλους τους ἀδελφούς του, ὁ Ὕλλος ἦταν ὁ πραγματικὸς κληρονόμος τοῦ Ἡρακλῆ καὶ αὐτὸς ποὺ εἶχε ζήσει τὸν περισ-σότερο καιρὸ μαζί του καὶ ἀνατράφηκε κο-ντά του. Γιὰ τοὺς λόγους αὐτοὺς ὁ Ὕλλος εἶχε ἀναγνωρισθεῖ ἀπὸ τοὺς Ἡρακλεῖδες ἀρχηγός τους καὶ σὲ αὐτὸν εἶχαν ἀναθέσει νὰ τοὺς ὁδηγήσει στὴν ἑστία τους. Ἀμέσως μετὰ τὸν χρησμὸ αὐτὸν λοιπόν, ὁ Ὕλλος ἐπικεφαλῆς τῶν ἀδελφῶν του ἐπεχείρησε νὰ περάσει τὸν Ἰσθμὸ τῆς Κορίνθου.

Ἐκεῖ ὅμως συνάντησε παραταγμένο τὸν στρατὸ τοῦ Ἔχεμος, τοῦ βασιλιᾶ τῆς Τεγέας. Ἀντὶ γιὰ μάχη, προτιμήθηκε ἀπὸ τὶς δυὸ πλευρὲς μία μονομαχία ἀνάμεσα στοὺς ἀρχηγούς τους. Σὲ αὐτὴ σκοτώθηκε ὁ Ὕλλος, κι ἔτσι οἱ Ἡρακλεῖδες ἐπέστρεψαν πίσω.

Μετὰ ἀπὸ πολλὰ χρόνια, ὁ ἐγγονὸς τοῦ Ὕλλου, Ἀριστόμαχος, ξαναπῆγε νὰ ρωτήσει τὸ Μαντεῖο. Ὁ χρησμὸς ποὺ τοῦ δόθηκε, ὅπως τουλάχιστον τὸν κατάλαβε ὁ ἴδιος, ἔλε-γε ὅτι οἱ θεοὶ θὰ τοῦ χάριζαν τὴ νίκη ἂν ἀκο-λουθοῦσε τὴν «εὐθεία ὁδό». Πίστεψε ὅτι ἡ φράση σήμαινε τὸν Ἰσθμὸ καὶ προσπάθησε νὰ τὸν περάσει, ἀλλὰ σκοτώθηκε ἐκεῖ. Οἱ Ἡρακλεῖδες ἐπέστρεψαν στὴ Στερεὰ Ἑλλά-δα γιὰ μία ἀκόμα φορᾶ.

Οἱ γιοὶ τοῦ Ἀριστομάχου, ὅταν ἐνηλικιώ-θηκαν, ἀπέστειλαν τὸν πρεσβύτερό τους, τὸν Τήμενο, ξανὰ στοὺς Δελφούς, ὅπου ζή-τησε τὸν ἴδιο χρησμὸ ποὺ ζητοῦσαν οἱ πρό-γονοί του: «Πότε θὰ ἔρθει ἡ μέρα τοῦ γυρι-σμοῦ;» Ἐπειδὴ ὡστόσο εἶχε παρατηρήσει ὅτι οἱ προγόνοί του ἀκολούθησαν τὸν χρησμὸ καὶ αὐτὸς εἶχε σταθεῖ ἡ αἰτία τοῦ χαμοῦ τους, ὁ Τήμενος ρώτησε ἐπιπλέον μὲ πίκρα τὸν Θεό: «Γιατί;» Αὐτὸς τοῦ ἀποκρίθηκε διὰ τῆς Πυθίας ὅτι δὲν ἦταν δικό του τὸ λάθος ἐὰν οἱ πρόγονοί του δὲν μποροῦσαν νὰ


http://pyrrphoros.wordpress.com/pyrphoros/

ЭЄ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΑΙΜΟΝΙΑ ЭЄ

http://ellhnwndaimonia.blogspot.com/

ΕΛΛΗΝΟΚΕΝΤΡΙΚΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ

ἑρμηνεύσουν σωστὰ τοὺς χρησμούς. Τοῦ ἐξήγησε ὅμως λίγο περισσότερο, ὅτι μὲ τὸν «τρίτο θερισμό» ὑπονοοῦσε τὴν τρίτη γενιά, καὶ μὲ τὴν «εὐθεία ὁδό» τὸν θαλάσσιο δρόμο ἀνάμεσα στὶς ἀκτὲς τῆς Στερεᾶς καὶ τῆς Πε-λοποννήσου. Ὁ Τήμενος ἔμεινε εὐχαριστη-μένος ἀπὸ τὶς διευκρινήσεις τοῦ νέου χρη-σμοῦ. Ὁ ἴδιος καὶ τὰ ἀδέλφια του ἀποτε-λοῦσαν πραγματικὰ τὴν τρίτη γενιά. Ἀμέ-σως, οἱ Ἡρακλεῖδες ξεκίνησαν νὰ κατασκευ-άζουν σὲ μία ἀκτὴ τῆς Λοκρίδας τὰ ἀπαραί-τητα γιὰ μία θαλάσσια εἰσβολὴ καὶ ἀπόβα-ση πλωτὰ μέσα. Στὴν τοποθεσία αὐτὴ ὑπῆρχε μία κωμόπολη πού, μετὰ τὸ στήσι-μο τῶν ναυπηγείων ἐκεῖ, ὀνομάσθηκε μέχρι σήμερα Ναύπακτος (ἀπὸ τὴ λέξη «ναῦς» καὶ τὸ ρῆμα «πήγνυμι» = κατασκευάζω). Ὁ μῦθος μᾶς λέει ὅτι τὸ χρονικὸ διάστημα ποὺ οἱ Ἡρακλεῖδες ἀνέμεναν τὴν κατασκευὴ τῶν πλοίων, ὁ νεότερος ἀδελφὸς τοῦ Τημένου, ὁ Ἀριστόδημος, παραφρόνησε καὶ σκοτώθη-κε. Ὁ θάνατός του ἔγινε ἡ ἀπαρχὴ μίας σειρᾶς ἀπὸ κακοτυχίες γιὰ τοὺς Ἡρα-κλεῖδες. Ὁ Παυσανίας ὅμως στὰ Λακωνικὰ μᾶς λέει ὅτι ὁ Ἀριστόδημος σκοτώθηκε στὴν Λακωνία ἀφοῦ πρῶτα τὴν μοίρασε στοὺς γι-ούς του.

Λίγο ἀργότερα, μία μέρα ἔφθασε στὸ στρατόπεδο τῶν Ἡρακλειδῶν ἕνας μάντης ποὺ ὀνομαζόταν Κάρνος (ἀπὸ τὰ Κάρνεια) καὶ διατηροῦσε φιλικὲς σχέσεις μαζί τους. Ὡστόσο, ἡ ψυχολογικὴ κατάσταση στὸ στρα-τόπεδο ἦταν τεταμένη καὶ τώρα πίστεψαν ὅτι ἐρχόταν νὰ τοὺς «κάνει μάγια» σταλμένος ἀπὸ τοὺς Πελοποννήσιους. Καὶ ἕνας Ἡρα-κλείδης, ὁ Ἱππότης, γιὸς τοῦ Φύλα, τὸν τρύ-πησε μὲ τὴ λόγχη του. Τότε ξέσπασε μία αἰφνίδια θύελλα καὶ κατέστρεψε τὰ πλοῖα ποὺ ἦταν σχεδὸν ἕτοιμα. Τὴν ἑπόμενη μέρα ἕνας λοιμὸς ἄρχισε νὰ ἀποδεκατίζει τὸ στρά-τευμα. Ὁ Τήμενος ἔτρεξε ἀκόμα μία φορὰ στὸ περιώνυμο Μαντεῖο τῶν Δελφῶν καὶ ἐξα-κρίβωσε ἀπὸ τὸν χρησμὸ ὅτι ἡ θύελλα καὶ ὁ λοιμὸς ἦταν συνέπειες τῆς θεϊκῆς ὀργῆς γιὰ τὸν φόνο τοῦ μάντη. Ὁ Θεὸς προσέθεσε ὅτι ὁ φονιὰς ἔπρεπε νὰ ἐξορισθεῖ γιὰ δέκα χρόνια καὶ ὅτι οἱ Ἡρακλεῖδες ἔπρεπε νὰ χρησιμο-ποιήσουν ὡς ὁδηγὸ στὴν ἐκστρατεία τους «ἕνα πλάσμα μὲ τρία μάτια». Ὁ Τήμενος ὑπάκουσε καὶ ἐξόρισε τὸν Ἱππότη. Τότε πέ-ρασε ἀπὸ ἐκεῖ ὁ Ὄξυλος, ἐπιστρέφοντας ἀπὸ

τὴν Ἤλιδα στὴν πατρίδα του, τὴν Αἰτωλία, καβάλα στὸ ἄλογό του. Ὁ Ὄξυλος ἦταν μο-νόφθαλμος καὶ οἱ Ἡρακλεῖδες θεώρησαν ὅτι τὸ μάτι του μαζὶ μὲ τὰ δύο τοῦ ἀλόγου του συνιστοῦσαν τὰ τρία μάτια τοῦ «πλάσματος» ποὺ ἔπρεπε νὰ χρησιμοποιήσουν. Τὸν πῆραν λοιπὸν ὡς ὁδηγὸ γιὰ τὴν ἐπάνοδό τους στὴν Πελοπόννησο, ἀφοῦ ὁ Ὄξυλος δέ-χθηκε, μὲ τὸν ὄρο ὅτι θὰ τὸν βοηθοῦσαν νὰ καταλάβει τὸν θρόνο τῆς Ἤλιδας.

Μετὰ ἀπὸ ὅλα αὐτά, οἱ Ἡρακλεῖδες ἀπο-βιβάσθηκαν στὴν Πελοπόννησο καὶ ὑπέτα-ξαν τοὺς κατοίκους της ὕστερα ἀπὸ ἀρκετὲς μάχες. Ὡς ἐπιστέγασμα τῆς τελικῆς καὶ ὁρι-στικῆς ἐπικρατήσεώς τους, ἵδρυσαν ἕνα βωμὸ τοῦ «Διὸς Πατρώου».

Στὴ συνέχεια, οἱ Ἡρακλεῖδες μοιράσθη-καν μεταξὺ τους τὶς διάφορες περιοχές–βα-σίλεια τῆς Πελοποννήσου. Ὑποστηρίζεται

πάντως ἀπὸ τοὺς μυθογράφους ὅτι μόνο τρεῖς μεγάλες περιοχὲς μοιράσθηκαν: Ἡ Ἀργολίδα, ἡ Μεσσηνία καὶ ἡ Λακωνία. Ἡ ὀρεινὴ Ἀρκαδία δὲν κατακτήθηκε ποτὲ ἀπὸ τοὺς Ἡρακλεῖδες, καθὼς ἐξαιτίας ὑπο-τίθεται καὶ πάλι ἑνὸς χρησμοῦ ἀναγκά-σθηκαν νὰ κλείσουν εἰρήνη μὲ τοὺς Ἀρκά-δες (βλ. καὶ Κρεσφόντης, Κύψελος). Τὴν αἰτία ὅμως αὐτῆς τῆς εἰρήνης ὁ κάθε μυθο-γράφος τὴ θεωρεῖ διαφορετικὴ καὶ φαίνε-ται λογικὸ τὸ ὅτι ἁπλῶς οἱ νέοι κατακτητὲς δὲν θὰ εἶχαν κανένα ὄφελος ἀπὸ τὴν κατα-πόνηση τῶν στρατευμάτων τους γιὰ τὴν κα-τάκτηση τῆς πλέον ὀρεινῆς καὶ ἄγονης πε-ριοχῆς τῆς Πελοποννήσου.

Κατάλογος τῶν παιδιῶν τοῦ Ἡρακλῆ:

Α) Ἀπὸ τὶς κόρες τοῦ Θέσπιου: Ἀλοκρά-της, Ἀμέστριος, Ἀντιάδης, Ἀντιλέων, Ἀντί-μαχος, Ἄντιφος, Ἀρχέδικος, Ἀρχέμαχος, Ἀστυάναξ, Ἄτρομος, Βουκόλος, Βουλεύς, Δυνάστης, Ἐντελίδης, Ἐράσιππος, Εὐμέ-νης, Εὐρύθρας, Εὐρυκάπης, Εὐρυόπης, Εὐρύπυλος, Θρεψίππας, Ἰόβης, Ἱππεύς, Ἱππόδρομος, Ἰππόζυγος, Κάπυλος, Κε-λευστάνωρ, Κλεόλαος, Κρέων, Λαομέδων, Λαομένης, Λεύκιππος, Λυκαῖος, Λυ-κοῦργος, Μέντωρ, Νέφος, Νικόδρομος, Οἰστρόβλης, Ὄλυμπος, Ὁμόλιππος, Ὀνή-σιππος, Πάτροκλος, Πολύλαος, Τελευτα-γόρας, Τέλης, Φαλίας.

Β) Ἀπὸ ἄλλες θνητές:Δηικόων, Θηρίμαχος, Κρεοντιάδης (ἀπὸ

τὴ Μεγάρα), Τληπόλεμος (ἀπὸ τὴν Ἀστυό-χη ἢ τὴ Μελίτη), Θεσσαλὸς (ἀπὸ τὴ Χαλ-κιόπη ἢ τὴν Ἀστυόχη), Εὐήρης (ἀπὸ τὴν Παρθενόπη), Θέσταλος (ἀπὸ τὴν Ἐπικά-στη), Ὕλλος, Γλῆνος, Κτήσιππος, Μακα-ρία, Ὀνίτης (ἢ Ὀδίτης) (ἀπὸ τὴ Δηιάνειρα), Ἀχέλης (ἢ Ἀγέλαος) ὁ Τυρρηνὸς (ἀπὸ τὴν Ὀμφάλη), Παλαίμων (ἀπὸ τὴν Αὐτονόη), Ἀντίοχος (ἀπὸ τὴ Μήδα), Τήλεφος, Τηλέφα (ἀπὸ τὴν Αὔγη)

Γ) Ἀπὸ Θεές:Ἀλεξιάρης, Ἀνίκητος (ἀπὸ τὴν Ἥβη).

Πηγή: http://www.ellinikoarxeio.com/2011/09/heracledes-apogonoi.

html#ixzz1bBK4rThS

Ὁ Ἡρακλῆς μὲ ἕναν ἐκ τῶν Ἡρακλειδῶν, τὸν Τήλεφο (Μουσεῖο τοῦ Λούβρου)


ΣΥΝ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΧΕΙΡΑ ΚΙΝΕΙΣΥΝ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΧΕΙΡΑ ΚΙΝΕΙἊν θέλεις νὰ καταστρέψεις ἕνα

Ἔθνος, χτύπα τὴν παιδεία του.Γιατί; Γιατὶ ἡ παιδεία εἶναι αὐτὴ

ποὺ ἀναλαμβάνει νὰ μορφώσει, νὰ δώσει δηλαδὴ μορφὴ στὶς εὔπλαστες νεαρὲς ψυχές. Γιατὶ ἡ παιδεία μπορεῖ νὰ καλλιεργήσει τὴν κριτικὴ κι ἐνσυ-νείδητη σκέψη στὸν ἄνθρωπο. Γιατὶ ἡ παιδεία εἶναι τὸ ἀντίδοτο στὴν προ-παγάνδα. Γιατὶ ἡ παιδεία μπορεῖ νὰ μετατρέψει τὶς πρῶτες ὕλες, τὶς ἀκα-τέργαστες ψυχές, σὲ αὐριανοὺς εὐσυ-νείδητους πολίτες καὶ ἀνθρώπους μὲ ποιότητα καὶ ἀγάπη γιὰ τὴν Πατρίδα. Ὅλα αὐτά, δηλαδή, ποὺ φοβοῦνται

κάποιοι καὶ γι’ αὐτὸ ἔχουν ὁρκιστεῖ νὰ μὴν τὴν ἀφήσουν νὰ ἐπιτελέσει τὸ ἔργο της.

Ἡ παιδεία εἶναι τὸ θεμέλιο τοῦ ἐθνικοῦ μας οἰκοδομήματος. Χτυπώ-ντας αὐτήν, λοιπόν, οἱ ἐντεταλμένοι τῆς Νέας Τάξης γκρεμίζουν σταδιακὰ καὶ μεθοδικὰ αὐτὸ ποὺ αἰῶνες χτίζα-με μὲ ἱδρώτα καὶ αἷμα: τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος!

Αὐτὸ ποὺ σήμερα προσφέρεται στὰ σχολεῖα ὡς παιδεία δὲν εἶναι τίποτα ἄλλο παρὰ στεῖρες, κονσερβοποιημέ-νες γνώσεις. Γνώσεις ἄχρηστες, ἐφ’ ὅσον τὸ παιδὶ διδάσκεται ἁπλῶς νὰ τὶς ἀναπαράγει δίχως νὰ τὶς ἐπεξεργάζε-ται, νὰ τὶς ἀμφισβητεῖ, νὰ τὶς ἀναλύει. Ἡ σημερινὴ «παιδεία» φροντίζει ἐπι-μελῶς νὰ ἀποτρέπει τὰ παιδιὰ ἀπὸ τὸ νὰ χρησιμοποιοῦν τὴ σκέψη τους καὶ κάνει τ’ ἀδύνατα δυνατά, ὥστε νὰ ἀχρηστεύσει τὴν κριτική τους ἱκανό-τητα.

Παράλληλα δὲ μὲ ὅλα αὐτὰ φροντί-ζει νὰ τοὺς περνᾶ ὑπογείως τὰ μηνύ-ματα τῆς ἀνθελληνικῆς προπαγάν-δας, ὡς γνήσιο τέκνο τῆς Νέας Τάξης. Ἐπὶ σκοποῦ τοὺς σερβίρει ἀλλοιωμέ-νη τὴ γλώσσα καὶ τὴν ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας, στοχεύοντας ὄχι ἁπλὰ στὴν προβατοποίηση καὶ στὸν ἀφελ-

ληνισμό, ἀλλὰ στὴν παραγωγὴ νέων γενιτσάρων, ποὺ ἀργότερα στὴ ζωή τους θὰ στραφοῦν ἐναντίον τῆς Πατρί-δος τους. Ἐναντίον τῆς κακῆς Ἑλλά-δος, ποὺ ἀνέκαθεν ἦτο φιλοπόλεμη, ποὺ ἀρεσκόταν στὸ νὰ καταδυναστεύ-ει ἄλλους λαούς, ποὺ ἐξαπλώθηκε κά-

ποτε μὲ τὸ ξίφος κάποιου βάρβαρου στρατηλάτη ἢ ὁπλαρχηγοῦ. Τῆς Ἑλλά-δος ποὺ ἔστησε γεγονότα, ὅπως τὸ πα-νηγύρι στὸ λιμάνι τῆς Σμύρνης, τὴν ὁποία ἔκαψαν οἱ Ἕλληνες καὶ μετὰ κατηγόρησαν τοὺς καημένους Τούρ-κους. Τῆς Ἑλλάδος ποὺ καυχιέται γιὰ ἕναν πολιτισμό, τοῦ ὁποίου στοιχεῖα δανείστηκε ἀπὸ ἀλλοῦ, ὅπως τὴν ἀλφάβητό της ἀπὸ τοὺς Φοίνικες

(ἀσχέτως ἂν ἡ ἑλληνικὴ γραφὴ προ-ϋπῆρχε τῆς φοινικικῆς). Τῆς Ἑλλά-δος, ποὺ ἀναιδῶς στὴν ἀρχαιότητα ἐξέτρεφε τὴν ὁμοφυλοφιλία. Τῆς Ἑλλάδος, ποὺ μὲ λύσσα χτυποῦσε τοὺς καλοὺς κομμουνιστές, ἐκείνους τοὺς ἅγιους καὶ φιλήσυχους ἀνθρώ-πους. Τῆς Ἑλλάδος, ποὺ μὲ δόλο πούλησε τὴν Κύπρο καὶ τώρα τὴν ἀπαιτεῖ πίσω, ἐνῶ δὲν τῆς ἀνήκει. Τῆς Ἑλλάδος, ποὺ εἶναι τόσο φαντασμέ-νη, ὥστε νὰ ἐξακολουθεῖ νὰ ὀνειρεύε-ται, πὼς μία μέρα θὰ πάρει πίσω τὴν Πόλη, τὴ Σμύρνη καὶ ὅλες τὶς ἀλύ-τρωτες πατρίδες της. Τῆς Ἑλλάδος, ποὺ ὑστεριάζει ὡς γυνὴ στὴν κλιμα-κτήριο, ἐπειδὴ οἱ Σκοπιανοὶ θέλησαν νὰ τὴν τιμήσουν μὲ τὸ νὰ αὐτοονομα-στοῦν Μακεδόνες. Τῆς Ἑλλάδος, ποὺ στάθηκε τόσο ἀχάριστη καὶ βάρβαρη ἀπέναντι σὲ Τούρκους, Ἀλβανοτσά-μηδες, Βούλγαρους καὶ ὅποιον ἄλλον κακομοίρη θέλησε ἕνα κομματάκι της. Τῆς Ἑλλάδος, ποὺ ἀκόμα καὶ σήμερα μισεῖ τοὺς ξένους καὶ δὲν δέ-χεται τὸ κατασκεύασμα ποὺ ὀνομάζε-ται πολυπολιτισμικὴ κοινωνία, γιατὶ εἶναι κομπλεξικὴ καὶ ξενοφοβική. Τῆς Ἑλλάδος, ποὺ εἶναι τόσο ψωρο-περήφανη, ὥστε δὲν δέχεται νὰ ἀκο-λουθήσει κανένα προοδευτικὸ εὐρω-παϊκὸ ἰδεῶδες, ἀλλὰ ἐπιμένει νὰ σέρ-νεται μικρή, ἀνύπαρκτη κι ὀπισθο-δρομικὴ θέλοντας νὰ κρατήσει τὴν πολιτισμικὴ κληρονομιά της.

Ὅλα αὐτὰ τὰ ὅμορφα μαθαίνουν σήμερα τὰ παιδιά σας, αὐτὴ εἶναι ἡ παιδεία ποὺ τοὺς προσφέρεται . Αὐτὰ τοὺς διδάσκουν γιὰ τὴν Ἑλλάδα, πα-ρουσιάζοντάς την ὡς δυνάστη καὶ θύτη. Ἔτσι μαθαίνουν νὰ τὴν σιχαί-νονται ἢ νὰ εἶναι ἀδιάφορα πρὸς αὐτήν, χάριν τῶν φριχτῶν κι ἀηδια-στικῶν ψεμάτων, μὲ τὰ ὁποῖα δηλη-τηριάζουν τὶς ψυχοῦλες τους.

Οἱ μόνοι ποὺ μποροῦν νὰ σταμα-τήσουν τὴ νεοταξίτικη λαίλαπα εἶναι οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖς. Ἡ Πατρίδα σᾶς χρει-άζεται τώρα περισσότερο ἀπὸ ποτέ. Σᾶς καλεῖ νὰ κλείσετε τὰ αὐτιὰ τῶν παιδιῶν σας στὴν ἀνθελληνικὴ προ-παγάνδα τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καὶ νὰ τοὺς διδάξετε ἐσεῖς τὴν ἀλή-θεια!

http://vergianni.blogspot.com/2011/07/blog-post_16.

html

Ἐκ παιδείας καὶ τὰ φαῦλα...

Γράφει ἡ Ἀθηνᾶ Παπαδοπούλου


Ἀδαμάντιος Κοραῆς.1748–1833

Ὁ Ἀδαμάντιος Κοραὴς ἦταν ἕλληνας φιλόλογος, ἕνας ἀπὸ τοὺς σημαντικότε-ρους ἐκπροσώπους τοῦ ἑλληνικοῦ δια-φωτισμοῦ καὶ μνημονεύεται κυρίως γιὰ τὶς γλωσσικές του ἀπόψεις καὶ τὴν ὑπο-στήριξη τῆς καθαρεύουσας.

Καταγόταν ἀπὸ ἐμπορικὴ οἰκογένεια, στὴν ὁποία ὅμως ὑπῆρχε παράδοση ἐνα-σχόλησης μὲ τὰ γράμματα. Γόνος εὔπο-ρης ἀστικῆς οἰκογένειας, γεννήθηκε στὶς 27 Ἀπριλίου 1748 στὴ Σμύρνη. Ὁ πατέ-ρας του, Ἰωάννης Κοραῆς, γιὸς τοῦ ἰατρο-φιλοσόφου Ἀντωνίου Κοραῆ ἀπὸ τὴ Χίο, διέμενε στὴ Σμύρνη κι ἀσχολοῦνταν μὲ τὸ ἐμπόριο. Παράλληλα, δραστηριοποιήθη-κε στὰ πολιτικὰ καὶ κοινωνικὰ δρώμενα τῆς πόλης, λαμβάνοντας τὸ ἀξίωμα τοῦ δημογέροντα καθὼς καὶ τὴ θέση τοῦ ἐπι-τρόπου τοπικῆς ἐκκλησίας καὶ τοῦ νοσο-κομείου.

Ἡ μητέρα του λεγόταν Θωμαΐδα Ρυσί-ου κι ἦταν μία ἀπὸ τὶς τέσσερις κόρες τοῦ λόγιου Ἀδαμαντίου Πετιρντόγλου ἢ Ρυσί-ου. Ὁ τελευταῖος –ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ἐμπορι-κές του δραστηριότητες– εἶχε διατελέσει δάσκαλος τῆς ἑλληνικῆς φιλολογίας στὴ Χίο κι ἀργότερα πρόκριτος στὴ Σμύρνη. Ὁ Ἀ. Κοραῆς εἶχε ἕνα κατά τρία ἔτη μι-κρότερο ἀδελφό, τὸν Ἀνδρέα, ἐνῶ τὰ ὑπό-λοιπα ἕξι παιδιὰ ποὺ ἀπέκτησαν οἱ γονεῖς του πέθαναν σὲ μικρὴ ἡλικία. Ἀναφέρε-ται, ἐπίσης, ἡ συγγένειά του μὲ τὸν λόγιο Ἰγνάτιο Περτιτζὴ καὶ τὸν ἱερομόναχο Κύ-ριλλο, διδάσκαλο τῆς ἑλληνικῆς φιλολο-γίας.

Τὰ δύο ἀδέλφια διδάχθηκαν τὰ πρῶτα γράμματα κοντὰ στὴ μητέρα τους καὶ στὴ

μουσική, τὸ θέατρο, τὶς ξένες γλῶσσες, ἐνῶ παράλληλα φοιτεῖ στὸ Ἐλεύθερο Πα-νεπιστήμιο «Ἀθήναιον». Στὶς μελέτες αὐτῆς τῆς περιόδου χρήσιμο βοήθημα στάθηκε ἡ βιβλιοθήκη ποὺ εἶχε κληρονο-μήσει ἀπὸ τὸν παπποὺ του, Ἀ. Ρύσιο, καὶ στὴν ὁποία κατέφευγε συχνά.

Ἡ ἀπόπειρά του ν’ ἀσχοληθεῖ μὲ τὸ ἐμπόριο ἀπέτυχε. Τα ἐνδιαφέροντά του αὐτὰ φαίνεται νὰ τὸν ἀποσποῦν ἀπὸ τὴν κύρια ἐμπορική του ἀπασχόληση. Ἔπει-τα ἀπὸ ἕξι χρόνια διαμονῆς στὸ Ἄμστερ-νταμ θὰ ἐπιστρέψει στὴ γενέτειρά του, πι-θανότατα ἐξαιτίας οἰκονομικῶν προβλη-μάτων ποὺ ἀντιμετώπιζε ἡ ἐπιχείρησή του, κι ἔτσι τὸ 1777 θὰ ἐγκαταλείψει τὸ Ἄμστερνταμ. Στὸ ταξίδι του πρὸς τὴ Σμύρ-νη θὰ βρεθεῖ πρὸς τὰ τέλη τοῦ 1777 στὴ Λειψία, ὅπου συναντᾶται μὲ τὸν Θωμὰ Μανδακάση. Θὰ μεταβεῖ κατόπιν στὴ Βι-έννη προκειμένου νὰ ἐπισκεφθεῖ τὸ θεῖο του, Σωφρόνιο, Ἀρχιεπίσκοπο Βελιγρα-δίου. Παραμένει στὴν αὐστριακὴ πρω-τεύουσα για δύο περίπου μῆνες κι ἐν συ-νέχειᾳ κατευθύνεται μέσω Τεργέστης στὴ Βενετία, πόλη στὴν ὁποία θὰ περάσει ὁλόκληρο σχεδὸν τὸ χειμώνα τοῦ 1778. Ὁ ἴδιος προσπαθεῖ νὰ παρατείνει τὸ ταξί-δι τῆς ἐπιστροφῆς, σὲ μία προσπάθεια νὰ πείσει τοὺς γονεῖς του νὰ τοῦ ἐπιτρέψουν νὰ σπουδάσει ἰατρικὴ στὴ Γαλλία. Οἱ προσδοκίες του ὅμως, πρόκειται νὰ δια-ψευστοῦν κι ἔτσι θὰ γυρίσει στὴ γενέτειρά του, πρὸς τὰ τέλη Ἰουνίου 1778. Κατὰ τὴ τετραετή παραμονή του ἐκεῖ, ἡ ὑγεία του ἐπιδεινώνεται, ἐνῶ παρουσιάζει καὶ συ-μπτώματα μελαγχολίας μὲ ἀποτέλεσμα οἱ γονεῖς του νὰ ἐγκρίνουν τελικὰ τὴν ἐπι-θυμία του νὰ μεταβεῖ στὸ ἐξωτερικὸ γιὰ σπουδές. Ὁπότε ἔφυγε ξανὰ τὸ 1782, γιὰ ἰατρικὲς σπουδὲς στὸ Μονπελιὲ στὴ Γαλ-λία.

Ἔτσι, στὶς 9 Ὀκτωβρίου 1782 θὰ φτά-σει στὸ Μονπελιέ –μ’ ἐνδιάμεσους σταθ-μοὺς τὸ Λιβόρνο καὶ τὴ Μασσαλία– γιὰ νὰ ἐγγραφεῖ στὴν ἰατρικὴ σχολὴ τοῦ τοπικοῦ πανεπιστημίου. Σ’ αὐτό διδασκαν τότε οἱ Μπρουσονὲ (Broussonet), Γκριμῶ (Grimaud), καὶ Σαπτὰλ (Chaptal). Κατὰ τὸ διάστημα τῆς ἐκεῖ φοίτησής του, θ’ ἀσχοληθεῖ μὲ τὴ μελέτη ἀρχαίων ἑλλήνων καὶ λατίνων συγγραφέων, καθὼς καὶ νεό-τερων δυτικῶν φιλοσόφων.

Τὸν Ἰούλιο τοῦ 1783 πληροφορεῖται τὸ θάνατο τοῦ πατέρα του, ἐνῶ τὸν ἑπόμενο χρόνο πρόκειται νὰ χάσει καὶ τὴ μητέρα του. Εἶναι ἡ περίοδος ποὺ θὰ ἀντιμετωπί-σει οἰκονομικὰ προβλήματα παρὰ τὴ χρηματικὴ ἐνίσχυση ποὺ δεχόταν ἀπὸ τὸ δάσκαλό του Κοῦεν καὶ ἄλλους στενούς του φίλους. Γιὰ βιοποριστικοὺς λόγους

συνέχεια φοίτησαν στὴν Εὐαγγελικὴ Σχο-λή, ποὺ διεύθυνε τότε ὁ μοναχὸς Ἰερόθε-ος Δενδρινός. Ἡ αὐστηρότητα τῶν ἐκπαι-δευτικῶν μεθόδων τοῦ σχολείου, ποὺ ἀνάγκασαν τὸν Ἀνδρέα νὰ ἐγκαταλείψει τὰ μαθήματα, ἀπὸ κοινοῦ μὲ τὴ χαμηλοῦ ἐπιπέδου μόρφωση ποὺ παρεῖχε, θὰ προ-καλέσουν τὰ ἐπικριτικὰ σχόλια τοῦ Κο-ραῆ σὲ μεταγενέστερα κείμενά του.

Ἀπὸ νεαρὴ ἡλικία ἔδειξεν ἐνδιαφερον γιὰ τὴ παιδεία κι ἡ πρώτη του ἐπαφὴ μὲ τὶς ξένες γλῶσσες ἔγινε στὴ Σμύρνη, χάρη στὴ διδασκαλία τοῦ Βερνάρδου Κοῦεν (Bernhard Keun), Ὁλλανδοῦ ἱερέα ποὺ ζοῦσε ἐκεῖ, στὸν ὁποῖον ὁ Κοραῆς δίδα-σκε ἑλληνικὰ ὡς ἀντάλλαγμα γιὰ τὴν ἐκμάθηση ξένων γλωσσῶν, ἐνῶ στὰ 1764 φέρεται νὰ παρακολουθεῖ καὶ μαθήματα ἑβραϊκῶν. Ἐπιθυμία τῆς οἰκογένειάς του ὅμως ἦταν ν’ ἀσχοληθεῖ μὲ τὸ ἐμπόριο, γι’ αὐτό, ὁ πατέρας του, ὁ ὁποῖος ἐμπορευό-ταν μεταξωτὰ στὸ Βεζεστένιο τῆς Σμύρ-νης, ἀποφάσισε νὰ ἐπεκτείνει τὶς ἐπιχει-ρηματικές του δραστηριότητες στὴν Ὀλλανδία καὶ τὸ 1771 τὸν ἔστειλε ἀντι-πρόσωπο στὸ Ἄμστερνταμ μὲ τὴ συμβι-βαστικὴ λύση, παράλληλα μὲ τὶς οἰκογε-νειακὲς ἐπιχειρήσεις, νὰ μποροῦσε νὰ δι-ευρύνει τοὺς ὁρίζοντές του καὶ ν’ ἀποκτή-σει τὴν καλλιέργεια ποὺ ἐπιθυμοῦσε.

Ἔτσι, διαμέσου Λιβόρνο θὰ κατευθυν-θεῖ πρὸς τὴν ὁλλανδικὴ πρωτεύουσα ἐφο-διασμένος μὲ συστατικὲς ἐπιστολὲς τοῦ δασκάλου του Κοῦεν πρὸς τὸν Ἄντριεν Μπούερτ (Andrien Buurt). Κοντὰ στὸν τε-λευταῖο πρόκειται νὰ διδαχθεῖ τὰ «Στοι-χεῖα» τοῦ Εὐκλείδη καθὼς καὶ λογικὴ ἀπὸ τὸ βιβλίο τῆς συζύγου του Καρολίνα Βὰν Λῦντεν (Carolina van Lynden). Ἡ συναναστροφή του μὲ τὸ ζεῦγος Μπού-ερτ, τὸν βοηθᾶ νὰ ἐνταχθεῖ στὴν πνευμα-τικὴ ζωὴ τοῦ τόπου. Ἀσχολεῖται μὲ τὴ

Ὁ Ἱδρυτὴς Τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας


ἐλευθερία καὶ τὴν ἀνεξαρτησία. Στὴν ἀνα-νέωση τῆς παιδείας προσπάθησε νὰ συμ-βάλει καὶ σὲ πρακτικὸ ἐπίπεδο, μὲ τὶς φι-λολογικὲς ἐκδόσεις ἀρχαίων Ἑλλήνων συγγραφέων στὴν σειρὰ «Ἑλληνικὴ Βι-βλιοθήκη», ἀλλὰ καὶ θεωρητικά, κυρίως στὰ προλεγόμενα ποὺ προέτασσε στὶς ἐκδόσεις, τοὺς «Αὐτοσχέδιους Στοχα-σμοὺς Περὶ Τῆς Ἑλληνικῆς Παιδείας καὶ Γλώσσης».

Τὸ 1800 εκδίδει τὸ ποίημα «Ἆσμα Πο-λεμιστήριον» καὶ τὴν ἑπόμενη χρονιὰ τὸ «Σάλπισμα Πολεμιστήριον», μὲ τὸ ψευδώ-νυμο Ἀτρόμητος Μαραθώνιος. Μ’ αὐτὰ προσπάθησε νὰ τονώσει τὶς ἐλπίδες τῶν Ἑλλήνων γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση καὶ νὰ ἐνισχύσει τὴν ἀγωνιστικὴ διάθεση, σὲ μία περίοδο ποὺ ἡ ἐκστρατεία τοῦ Ναπολέο-ντα στὴν Αἴγυπτο δημιουργοῦσε προσδο-κίες γιὰ ἐνδεχόμενη βοήθεια τῶν Γάλλων πρὸς τοὺς Ἕλληνες. Ἀποτέλεσμα αὐτῶν τῶν προσδοκιῶν ἦταν καὶ τὸ κείμενό του «Ὑπόμνημα Περὶ Τῆς Παρούσης Κατα-στάσεως Τῆς Ἑλλάδος» τὸ ὁποῖο ἐξέφραζε τὶς ἀνησυχίες του για τὴν πολιτικὴ κατά-σταση τῆς πατρίδας. Ἀντιστοίχου περιε-χομένου φυλλάδιο εἶναι καὶ τὸ «Τὶ Πρέπει Νὰ Κάμωσιν Οἱ Γραικοὶ Κατὰ Τᾶς Παρού-σας Περιστάσεις» (1805) μὲ προτροπὲς καὶ παραινέσεις πρὸς τοὺς ὁμογενεῖς.

Τὸ 1800 ἐπίσης, τύπωσε τὸ «Περὶ Ἀνέ-μων, Ὑδάτων καὶ Τόπων» τοῦ Ἱπποκράτη, ἐμπλουτισμένο μὲ δικές του σημειώσεις, (ἔκδοση ποὺ βραβεύτηκε τὸ 1810 ἀπὸ τὸ Γαλλικὸ Ἰνστιτοῦτο, ἐπιτρέποντάς του να προβεῖ μὲ τὰ χρήματα ποὺ κέρδισε σ’ ἐπανέκδοσή του τὸ 1816). Παράλληλα θὰ ἀσχοληθεῖ μὲ τὴν ἀπόδοση στὰ ἑλληνικά τοῦ «Περὶ Ἁμαρτημάτων καὶ Ποινῶν» τοῦ Ἰταλοῦ Μπεκάριε (Beccarie). Τὸ κείμενο θὰ κυκλοφορήσει τὸ 1802 γιὰ νὰ ἐπανεκ-δοθεῖ πληρέστερο εἴκοσι περίπου ἔτη μετά, προκειμένου νὰ χρησιμοποιηθεῖ ἀπὸ τοὺς μελλοντικοὺς Ἕλληνες δικα-στές. Τὸ 1802 ἐπίσης θὰ προβεῖ στὴ διόρ-θωση τοῦ μυθιστορήματος «Τὰ Κατὰ Δάφ-νιν καὶ Χλόην» τοῦ Λόγγου. Το 1804 κυ-κλοφορεῖ τὰ «Αἰθιοπικά» τοῦ Ἡλιοδώρου, μὲ προτροπὴ καὶ δαπάνη τοῦ φίλου του, Ἀλέξανδρου Βασιλείου, ποὺ ἡ εἰσαγωγή του εἶναι ἡ πρώτη ἑλληνικὴ πραγματεία γιὰ τὸ λογοτεχνικὸ εἶδος τοῦ μυθιστορή-ματος. Τὸ 1805, ἔχοντας ἐξασφαλίσει τὴ

ἔκανε μεταφράσεις στὰ γαλλικὰ ἀπὸ γερ-μανικὰ κι ἀγγλικὰ βιβλία, ὅπως ἡ «Κατή-χησις» τοῦ Ρώσου Μητροπολίτη Πλάτω-νος κι ἡ «Κλινικὴ Ἰατρική» τοῦ Γερμανοῦ ἰατροφιλοσόφου Ζέλλε (Selle), καθὼς κι ἄλλα κείμενα ἰατρικοῦ περιεχομένου. Τὸ 1786 κυκλοφορεῖ τὴν πτυχιακή του ἐργα-σία μὲ τίτλο «Πυρετολογίας Σύνοψις», ὅπου μελετᾶ τὸ ἐν λόγῳ φαινόμενο στὰ πλαίσια μίας ἱπποκρατικῆς προσέγγισης. Ἀπὸ τὶς 11 Ἰουλίου τοῦ ἰδίου χρόνου καὶ γιὰ τοὺς ἐπόμενους τέσσερις μῆνες ἀνα-λαμβάνει καὶ διδακτικὰ καθήκοντα στὸ πανεπιστήμιο τοῦ Μονπελιέ, παραδίδο-ντας τὸ εἰδικὸ μάθημα «Περὶ Καρδιᾶς, Ἀρτηριῶν καὶ Φλεβῶν». Τὸ 1787 ὁλοκλη-ρώνει τὴ διδακτορική του διατριβὴ «Ἕνας Ἱπποκρατικὸς Γιατρός», στὴν ὁποία γίνε-ται ἀναφορὰ στὶς ἠθικὲς δεσμεύσεις ποὺ συνεπάγεται ὁ πρῶτος ἱπποκρατικὸς ἀφορισμός.

Τὸ 1788, ἔχοντας ὁλοκληρώσει τὶς σπουδές του, ἐγκαθίσταται στὸ Παρίσι μὲ σκοπὸ ν’ ἀσχοληθεῖ ἀποκλειστικὰ μὲ τὰ γράμματα καὶ τὴν ἐθνικὴ ἀφύπνιση. Μετὰ τὸ τέλος τῶν σπουδῶν του, σκόπευε

Ο ΚΟΙΜΩΜΕΝΟΣ ΠΡΙΓΚΗΨὍλοι μας οἱ ἄνθρωποι δὲν εἴμαστε τέλειοι.

Εἴμαστε μόνο μέτριοι. Ζοῦμε μία μέτρια ζωή, ἐπικοινωνοῦμε μὲ μέτρια γλώσσα καὶ ἀμειβό-μαστε μὲ μέτριο μισθό. Κανεὶς ὅμως δὲν εἶναι εὐχαριστημένος μὲ τὸ μέτριο. Τί εἶναι αὐτὸ ποῦ δὲν μᾶς κάνει εὐτυχισμένους; Ποιὰ εἶναι ἡ πηγὴ τοῦ προβλήματος ποῦ μας ἐτοποθετήθη κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ζωῆς μας; Πῶς θὰ ἀλλάξουν ὅλα πρὸς τὸ καλλίτερο; Ἴσως ἡ οἰκο-νομικὴ κρίση νὰ μὴν εἶναι καὶ τόσο ἀνεπιθύμη-τη! Συμβουλεύω ὅλους ἐσᾶς τοὺς μέτριους νὰ ταξιδέψετε στὸ παρελθὸν τοῦ παρόντος ἀπὸ ἐκεῖ ποὺ ἦρθα ἐγὼ σήμερα καὶ νὰ ἀλλάξετε τὸν κόσμο σας πρὸς τὸ καλλίτερο μὲ ἐπιμονὴ καὶ ἀγώνα. Ὅλοι θέλουμε καλλίτερη ζωή, μι-σθούς, ἐκπαίδευση κ.τ.λ. ὅμως κανεὶς δὲν ἐργά-ζεται γι’ αὐτό! Λοιπὸν μὴν ὀκνηρίζετε ἀλλὰ ἐργαστεῖτε πρὸς αὐτὴν τὴν κατεύθυνση. Τὰ λέμε στὸ τέρμα.

Ἂν ἔχετε ὄντως τερματίσει, περιμένω τὶς ἐμπειρίες σας στὴν ὁμάδα Ὄλυμπος.

Κωνσταντῖνος Λακεδαίμων Τουλούμης

Ὁ τρελλολόγιος

νὰ ἐξασκήσει τὸ ἐπάγγελμα τοῦ ἰατροῦ στὰ Ἐπτάνησα. Πρὶν τὴν ἐπιστροφή του, ὅμως, στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο θὰ ἐπισκεφθεῖ τὸ Παρίσι, ὅπου πρόκειται τελικὰ νὰ ἐγκατασταθεῖ μόνιμα. Φθάνει στὴ γαλ-λικὴ πρωτεύουσα στὶς 24 Μαΐου 1788, ἐφοδιασμένος μὲ συστατικὲς ἐπιστολὲς καθηγητῶν του. Ἐνῶ δέχτηκε τὴ γαλλικὴ ὑπηκοότητα, ἡ συνείδησή του παρέμεινε καθαρὰ ἑλληνική. Ἐκεῖ συνέχισε νὰ κά-νει μεταφράσεις ἰατρικῶν κυρίως βιβλίων στὰ γαλλικὰ καὶ ταυτόχρονα ἄρχισε νὰ συγγράφει κείμενα σχετικὰ μὲ τὴ κατά-σταση τοῦ ἑλληνισμοῦ. Τὸ 1795 κυκλο-φορεῖ τὴν «Εἰσαγωγὴ Στὴ Μελέτη Τῆς Ἰα-τρικῆς» τοῦ Ζέλλε, μὲ δικό του πρόλογο καὶ τὸν ἑπόμενο χρόνο τὸ «Ἰατρικὲς Πα-ρατηρήσεις» τοῦ ἰδίου συγγραφέως ἀπὸ κοινοῦ μὲ τὸ «Ἰατρικὸν Συνέκδημον». Στὰ 1796 ἐπίσης, θὰ δημοσιεύσει στὸ γαλ-λικὸ περιοδικὸ Μαγκαζὶν Ενσυκλοπε-ντίκ, μία φιλολογικὴ μελέτη σχετικὰ μὲ ἕνα χωρίο τοῦ ρήτορα Δεινάρχου. Θ’ ἀκο-λουθήσει στὰ 1798 ἡ «Ἱστορία Τῆς Ἰατρι-κής καὶ Χειρουργικῆς» τοῦ ἄγγλου Γ. Μπλὰκ (W. Black), ποὺ συνοδευόταν ἀπὸ πρωτότυπες παρατηρήσεις του κι ἀπο-σπάσματα ἀρχαίων ἑλληνικῶν ἰατρικῶν ἔργων κατ’ ἀντιπαράθεση μὲ τὸ κείμενο.

Ὄντας ἐγκατεστημένος στὴ Γαλλία, ὑπῆρξε μάρτυς τῶν γεγονότων τοῦ 1789 καὶ τῆς ἀκόλουθης πολιτικῆς ἀλλαγῆς. Μέσα σ’ αὐτὸ τὸ κλίμα κι ἔχοντας ἐνστερ-νιστεῖ τὶς ἰδέες τοῦ Διαφωτισμοῦ, θὰ ἐπι-κεντρώσει τὸ ἐνδιαφέρον του στὴν προ-σπάθεια τῶν Ἑλλήνων γιὰ Ἀνεξαρτησία. Ἐνδεικτικὴ αὐτῆς του τῆς πρόθεσης εἶναι ἡ δημοσίευση στὰ 1798 τῆς «Ἀδελφικῆς Διδασκαλίας». Πρόκειται για κείμενο ποὺ ἔγραψε –μὲ ἀφορμὴ τὸ θάνατο τοῦ Ρήγα– ὡς ἀπάντηση στὸ ἀνώνυμο φυλλάδιο «Πα-τρικὴ Διδασκαλία» –τὸ ὁποῖο ἀποδίδεται στὸν Ἀθανάσιο Πάριο, ποὺ κρυμμένος πίσω ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Ἱεροσολύμων Ἄνθιμο, καλεῖ τοὺς Ἕλληνες νὰ μείνουν ὑπόδουλοι στοὺς Τούρκους καὶ νὰ μὴν ἐπιθυμοῦν τὴν ἐλευθερία τους– ἀντι-δροῦσε ἀπέναντι στὸν Διαφωτισμό, τὴ πνευματικὴ πρόοδο κι ὑποστήριζε τὴν Ὀθωμανικὴ κυριαρχία.

Ἡ πεποίθησή του γιὰ τὴν ἀνάγκη ἀπε-λευθέρωσης ἀπὸ τὴ τουρκικὴ ἡγεμονία θὰ τὸν ὁδηγήσει τὰ ἑπόμενα χρόνια σ’ εὐρεία ἐκδοτικὴ δραστηριότητα ἔργων ἀρχαίων Ἑλλήνων συγγραφέων. Ἡ κίνη-ση αὐτὴ βασίστηκε στὴ σκέψη πὼς ἡ πνευματικὴ πρόοδος τῶν συμπατριωτῶν του ἀποτελεῖ ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιὰ τὴ πολιτική τους ἀνεξαρτησία. Θὰ ἐκδόσει, λοιπόν, τὸ 1799 –μὲ δαπάνες τοῦ Θωμὰ Σπανιωλάκη– στὰ γαλλικὰ κι ἑλληνικὰ τοὺς «Χαρακτῆρες» τοῦ Θεο-φράστου, ποὺ ἀφιερώνει στοὺς ἐλεύθε-ρους Ἕλληνες τοῦ Ἰονίου.

Ἐπηρεασμένος ἀπὸ τὶς φιλελεύθερες ἰδέες τοῦ Διαφωτισμοῦ, μαχόταν μὲ τὰ γραπτά του ὑπὲρ τῆς πνευματικῆς ἀνα-γέννησης τῆς Ἑλλάδος. Κύριο μέλημά του ἦταν ἡ πνευματικὴ ἀνάπτυξη τοῦ Γέ-νους, ποὺ θεωροῦσε προϋπόθεση γιὰ τὴν


χορηγία τῶν ἀδελφῶν Ζωσιμᾶ, θὰ δώσει στὴν ἐκδοτική του δραστηριότητα πιὸ συ-στηματικὴ μορφή. Μὲ τὸν τίτλο «Ἑλλη-νικὴ Βιβλιοθήκη» θὰ κυκλοφορήσει στὸ διάστημα ποὺ ἀκολουθεῖ, ἕως καὶ τὸ 1827, μία πολύτομη συλλογὴ ἀρχαίων κειμένων, ποὺ συνοδεύει μὲ δικούς του προλόγους, μὲ τὴν χορηγία τῶν ἀδερφῶν Ζωσιμᾶ. Ἐκεῖ ἐξέδωσε, μεταξὺ ἄλλων, τοὺς «Βίους Παραλλήλους» τοῦ Πλουτάρ-χου, «Λόγους» τοῦ Ἰσοκράτη, τὶς τέσσερις πρώτες ραψωδίες τῆς Ἰλιάδας, Γαληνό, Στράβωνα, Μάρκο Αὐρήλιο, τὰ «Πολιτι-κά» καὶ τὰ «Ἠθικὰ Νικομάχεια» τοῦ Ἀρι-στοτέλη, τὰ «Ἀπομνημονεύματα» τοῦ Ξε-νοφώντος, ὅλα μὲ δικούς του προλόγους. Πρόκειται γιὰ τοὺς λεγόμενους «Αὐτοσχέ-διους Στοχασμούς» ἢ «Προλεγόμενα», ὅπου ἐκθέτει τὶς ἀπόψεις του γιὰ τὴν ἑλληνικὴ παιδεία καὶ γλώσσα. Ἐκεῖ θὰ ὑποστηρίξει μεταξὺ ἄλλων τὴν ἀνάγκη γιὰ μετακένωση τῶν εὐρωπαϊκῶν ἰδεῶν στὰ ἑλληνόφωνα σχολεῖα, ἀπὸ κοινοῦ μὲ τὴ χρήση μίας λόγιας δημοτικῆς γλώσσας γιὰ τὴ διευκόλυνση τῆς ἐκπαιδευτικῆς διαδικασίας. Ἡ ἀπήχηση τῶν θέσεών του αὐτῶν θὰ προκαλέσει ἀργότερα –μὲ πρω-τοβουλία τῶν συμπατριωτῶν του– τὴν ἔκδοση σὲ χωριστὸ τόμο ὅλων τῶν προλό-γων του.

Τὰ παραπάνω ἔργα του συνέβαλαν ὥστε νὰ γίνει γνωστὸς στὸν κύκλο τῶν ἑλλήνων καὶ ξένων λογίων. Μεταξὺ τῶν προσωπικοτήτων μὲ τὶς ὁποῖες συνδέθη-κε ἦταν οἱ γάλλοι φιλόλογοι Κλαβιέ, Σαρτὸν ντὲ λὰ Ροσσέτ, καὶ ὁ ντ’ Ἂνς ντὲ Βιλλουασόν, ἐνῶ ὑπῆρξε καὶ μέλος –ἀπὸ κοινοῦ μὲ Γάλλους ἰδεολόγους– τῆς Societe des Observateurs de l’ Homme. Τὴν ἴδια περίοδο –καὶ μὲ σύσταση τοῦ καθηγητῆ τοῦ Σαπτάλ– θ’ ἀναλάβει νὰ μεταφράσει τὴ «Γεωγραφία» τοῦ Στράβω-να μαζὶ μὲ τὸν Λὰ Πόρτε ντοὺ Τέιγ (La Porte-du Theil) καὶ τὸν γεωγράφο Γκοσ-σελλὰ (Gossellin). Γι’ αὐτὴ του τὴν προ-

σπάθεια θὰ λάβει ἰσόβια σύνταξη 2.000 φράγκων ἀπὸ τὸ Γαλλικὸ Ἰνστιτοῦτο.

Τὴν ἔκδοση τοῦ πρώτου τόμου τῆς «Ἑλληνικῆς Βιβλιοθήκης», θ’ ἀκολουθή-σε δύο χρόνια μετὰ ἕνα δίτομο ἔργο ποὺ περιλάμβανε «Λόγους καὶ Ἐπιστολές» τοῦ Ἰσοκράτη. Στὸ διάστημα ἀπὸ τὸ 1809 ἕως καὶ τὸ 1814 θὰ κυκλοφορήσει σὲ ἕξι τό-μους τὸ «Βίοι Παράλληλοι» τοῦ Πλουτάρ-χου. Τὸ 1809 θὰ ἐκδώσει, τὰ «Στρατηγή-ματα» τοῦ Πολυαίνου κι ἀμέσως μετὰ τὸ «Μύθων Αἰσωπείων Συναγωγή» (1810). Τὰ δύο τελευταῖα ἀποτελοῦν «Πάρεργα» τῆς «Ἑλληνικῆς Βιβλιοθήκης». Μὲ δαπάνη ὁμογενῶν ἀπὸ τὴ Χίο κυκλοφορεῖ τὸ 1814 τὸ «Ξενοκράτους καὶ Γαληνοῦ: Περὶ Τῆς Ἀπὸ Τὴν Ἐνύδρων Τροφῆς». Ἐν συνέ-χειᾳ, θὰ προβεῖ στὴν ἔκδοση τῶν λατίνων συγγραφέων Στράβωνα καὶ Μάρκου Αὐρήλιου. Τὸ ἔργο τοῦ πρώτου τυπώνεται σὲ τέσσερις τόμους κατὰ τὸ διάστημα 1815-19 καὶ τὸ ἀντίστοιχό του δεύτερου τὸ 1816. Ἀπὸ τὸ 1811 ἕως τὸ 1820 ἔχει ἐκδώσει, ἐπίσης, τὶς τέσσερις πρῶτες ρα-ψωδίες τῆς Ἰλιάδας. Στὰ 1820 ἐπίσης, θὰ κυκλοφορήσει ἀνώνυμα καὶ τὴ δική του μετάφραση τοῦ θεολογικοῦ ἔργου «Συμ-βουλή» τριῶν ἐπισκόπων σχετικὰ μὲ τὶς παρατυπίες τοῦ ὀρθόδοξου καὶ καθολι-κοῦ κλήρου.

Τὴν περίοδο αὐτὴ θὰ πρωτοστατήσει στὴν κοινὴ προσπάθεια τῶν λογίων γιὰ τὴν ἐνίσχυση τῆς ἐκπαιδευτικῆς δραστη-ριότητας στὰ ἑλληνόφωνα σχολεῖα. Προ-μηθεύει μὲ σύγχρονα ἐγχειρίδια καθὼς καὶ ὄργανα πειραματικῆς φυσικῆς καὶ χημείας, πολλὲς σχολές, ἐνῶ προτείνει καὶ καθηγητὲς (μεταξὺ αὐτῶν οἱ Ν. Βάμ-βας, Κ. Κούμας, Θ. Καΐρης) γιὰ διάφορες διδασκαλικὲς θέσεις. Παράλληλα, ἐνθαρ-ρύνει μορφωμένους ὁμογενεῖς του νὰ προβοῦν σὲ μεταφράσεις κειμένων τῆς δυτικῆς διανόησης καὶ φροντίζει γιὰ τὴν ἀποστολὴ ὑποτρόφων στὴν Εὐρώπη. Ἀκόμη, ζητᾶ μὲ ἐπιστολές του τὴν οἰκο-

νομικὴ συνδρομὴ πλουσίων ἑλλήνων ἐμπόρων γιὰ τὴν ὑλοποίηση στόχων παι-δευτικοῦ χαρακτήρα, ὅπως ἡ ἵδρυση βι-βλιοθηκῶν καὶ σχολείων, καθὼς κι ἡ ἔκδοση διδακτικῶν βιβλίων. Ἡ πολύ-πλευρη δράση του, αὐτὸ τὸ διάστημα, θὰ τὸν ἀποτρέψει ἀπὸ τὸ νὰ ἀναλάβει διδα-σκαλικὰ καθήκοντα παρὰ τὶς οἰκονο-μικὲς δυσκολίες ποὺ ἀντιμετώπιζε κατὰ καιρούς. Ἔτσι, τὸ 1814 ἀπορρίπτει πρό-ταση νὰ ἐργαστεῖ στὸ Κολλέγιο τῆς Γαλλί-ας (College de France), μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Μποσκιγιόν (Bosquillon). Νωρίτερα εἶχε ἀρνηθεῖ νὰ διδάξει ἑλληνικὴ φιλολο-γία στὸ ἴδιο ἵδρυμα ὡς ἀντικαταστάτης τοῦ Βιγουασόν (Villoison) ἀλλὰ καὶ νὰ δουλέψει ὡς οἰκοδιδάσκαλος στὸ σπίτι εὔπορου ἄγγλου. Τὸ 1816, πάλι, δὲν θὰ δεχτεῖ καθηγητικὴ θέση στὸ Γαλλικὸ Ἰνστιτοῦτο, γιὰ τὴν ὁποία εἶχε προταθεῖ.

Στὰ προλεγόμενά του κατέθετε τὶς προ-τάσεις του γιὰ τὴν παιδεία, τὸ περιεχόμε-νο, τὰ ἐγχειρίδια καὶ τὶς μεθόδους τῆς δι-δασκαλίας καὶ κυρίως τὴ γλώσσα, ποὺ ἦταν τὸ βασικὸ μέλημα τῶν λογίων κατὰ τὴν περίοδο τοῦ Διαφωτισμοῦ. Βασικές του ἰδέες ἦταν ἡ ἀνάγκη μετακένωσης τῆς δυτικῆς παιδείας στὴν Ἑλλάδα κι ὁ ἐκσυγχρονισμὸς τῆς διδασκαλίας (με-ταξὺ ἄλλων ὑποστήριζε τὴν ἀλληλοδιδα-κτικὴ μέθοδο, τὴν ἀποφυγὴ τῆς χρήσης τῆς ἀρχαίας γλώσσας στὴ διδασκαλία καὶ τὴ συγγραφὴ νέων ἐγχειριδίων γραμμα-τικῆς καθὼς καὶ λεξικῶν, γιὰ τὰ ὁποία κατέθετε συγκεκριμένες προτάσεις). Γιὰ τὴν ἐφαρμογὴ τῶν ἰδεῶν του συμμετεῖχε στὴν ὁμάδα τῶν λογίων ποὺ ἵδρυσαν τὸ 1811 τὸ περιοδικὸ ΕΡΜΗΣ Ο ΛΟΓΙΟΣ, στὸ ὁποῖο ἀρθρογραφοῦσε συχνά.

Ὡς κύριο στόχο εἶχε διαμόρφωση ἑνὸς γλωσσικοῦ ὀργάνου κατάλληλου γιὰ τὴν πνευματικὴ ἀνάπτυξη. Στὰ 1811 θὰ συμ-μετάσχει στὴν κίνηση πολλῶν συγχρόνων του ἑλλήνων λογίων, γιὰ τὴν κυκλοφορία τοῦ περιοδικοῦ, ποὺ πραγματευόταν θέ-ματα φιλολογικοῦ, φιλοσοφικοῦ κι εὐρύ-τερου πνευματικοῦ χαρακτήρα. Προσδο-κούσε ὅτι τὸ 15ήμερο αὐτὸ ἔντυπο θὰ συ-νέβαλε ἀποφασιστικὰ στὴν παιδευτικὴ ἀναμόρφωση τῶν συμπατριωτῶν του κι ὑπῆρξε τακτικὸς συνεργάτης του. Ἀπὸ τὸ 1813, ὁπότε ξεσπᾶ ἡ διαμάχη γιὰ τὴν ἐπι-κράτηση τῆς ἀρχαΐζουσας ἢ τῆς σύγχρο-νης δημοτικῆς γλώσσας στὴν ἐκπαίδευ-ση, θὰ ἐκφράσει μέσα ἀπὸ τὶς στῆλες τοῦ ΛΟΓΙΟΥ ΕΡΜΗ τὶς προσωπικές του θέ-σεις γιὰ τὸ γλωσσικὸ ζήτημα.

Ἀνάμεσα στὶς δυὸ ἀντίρροπες τάσεις τῆς ἐποχῆς, τὴν ἀποκλειστικὴ χρήση τῆς ὁμιλουμένης γλώσσας καὶ τὴν ἐπανα-φορὰ τῆς ἀρχαίας, κράτησεν ἐνδιάμεση στάση: βάση τοῦ ἦταν ἡ ὁμιλουμένη γλώσσα, γιὰ τὴν ὁποία πρότεινε τὸν «κα-θαρισμό» ἀπὸ ξένες κι ἰδιωματικὲς λέξεις καὶ τὴν γενικότερη «διόρθωση» ἀπὸ τοὺς λογίους. Οἱ ὑποδείξεις του ὁδηγήσανε στὴ διαμόρφωση τῆς γλωσσικῆς μορφῆς ποὺ ὀνομάστηκε καθαρεύουσα καὶ γι’ αὐτὲς τὶς θέσεις δέχτηκε ἐπικρίσεις, τό-σον ἀπὸ τοὺς ὑποστηρικτὲς τῆς ἀρχαΐζου-


σας, ὅσο κι ἀπὸ τοὺς ὑποστηρικτὲς τῆς ὁμιλουμένης γλώσσας. Στὰ χρόνια ποὺ θὰ ἀκολουθήσουν κι ἕως τὸ 1821, ἔρχε-ται σὲ σφοδρὴ ἀντιπαράθεση μὲ τοὺς Ν. Δούκα, Στ. Κομμητὰ καὶ Π. Κοδρικά, ποὺ ἡγοῦνταν τῆς παράταξης γιὰ τὴ καθιέρω-ση τῆς καθαρεύουσας. Ὁ ἴδιος χωρὶς νὰ ὑποστηρίζει τὴ χρήση τῆς ἁπλῆς δημο-τικῆς, προωθεῖ τὴ συμβιβαστικὴ λύση μίας μέσης ὁδοῦ ἀποφεύγοντας τὶς ἀκρό-τητες. Ὑπὲρ τῆς θέσης αὐτῆς τάχθηκαν οἱ Νεοφ. Βάμβας, Θ. Καΐρης, Κ. Κούμας, Θεοκλ. Φαρμακίδης κ.ἄ. Σχετικὰ μὲ τὸ γλωσσικὸ ζήτημα εἶναι τὰ κείμενά του: «Σχολαστικοκατάργησις» (1818) καὶ «Δια-τριβὴ Αὐτοσχέδιος».

Ἀπὸ τὸ 1821 καὶ μὲ τὴν ἔναρξη τῆς ἑλληνικῆς ἐπανάστασης θὰ κατευθύνει τὴ δράση του σύμφωνα μὲ τὴ νέα κατά-σταση ποὺ ἔχει δημιουργηθεῖ. Παρόλο ποὺ θεωροῦσε ὅτι ὁ Ἀγώνας θά ‘πρεπε νὰ καθυστερήσει κατὰ τρεῖς τουλάχιστον δε-καετῖες, ἐξαρχῆς ὑποστήριξε ἐνεργὰ τὴν προσπάθεια τῶν Ἑλλήνων γιὰ ἀνεξαρτη-σία. Ὅπως γράφει ὁ ἴδιος, αἰφνιδιασμέ-νος ἀπὸ τὸ κίνημα, ποὺ τὸ περίμενε περὶ τὰ 1850, «τὸ θηκάρι ἐρρίφθη πλέον μα-

κριὰ καὶ τὸ σπαθὶ δὲν θὰ ξαναεισέλθει». Θὰ συμμετάσχει, λοιπόν, ὡς ἰδρυτικὸ στέλεχος στὸ Φιλελληνικὸ Κομιτάτο τοῦ Παρισιοῦ (1825), ποὺ συγκροτήθηκε προκειμένου νὰ προβάλει τὶς ἑλληνικὲς θέσεις σὲ ὁμογενεῖς καὶ ξένους καὶ νὰ συ-γκεντρώσει ἀπαραίτητες ὑλικὲς συνδρο-μές. Ὁ ἴδιος θ’ ἀναπτύξει συχνὴ ἀλληλο-γραφία μὲ φιλέλληνες πολιτικοὺς –με-ταξὺ αὐτῶν κι ὁ Τόμας Τζέφερσον– καὶ λόγιους, ἀρθρογραφώντας παράλληλα σὲ ξένα ἔντυπα γιὰ τὴν ἐνίσχυση τῆς Ἐπανά-στασης.

Φοβᾶται γιὰ τὸ τὶ θὰ γίνει μετὰ τὴν ἀπε-λευθέρωση. Προφητεύει πὼς οἱ Ἕλληνες δὲ θὰ μπορέσουν ν’ αὐτοδιοικηθοῦν καὶ θὰ ζητήσουν προστασία ξένης δύναμης. Κι ὄντως ἔτσι ἔγινε. Τὸ 1825 ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση ζητᾶ προστασία ἀπὸ τὴν Ἀγγλία κι ἑτοιμάζεται ν’ ἀποδεχτεῖ κά-ποιο ξένο βασιλιὰ στὴν Ἑλλάδα. Ὁ Κο-ραῆς προσπαθώντας ἀκόμα καὶ τότε νὰ βοηθήσει, προτρέπει τοὺς Ἕλληνες νὰ θεσπίσουν φιλελεύθερο σύνταγμα ποὺ νὰ περιορίζει τὶς δικαιοδοσίες τοῦ βασιλιᾶ. Ὁ Καποδίστριας ἀναλαμβάνει πρωθυ-πουργὸς κι ἀλλάζει ἡ τροπὴ τῶν πολι-τικῶν πραγμάτων. Ἂν καὶ δύσπιστος τάσ-σεται ὑπὲρ τοῦ Καποδίστρια στὴν ἀρχή. Καὶ πράγματι, ὁ Κοραὴς δὲν ἦταν πολιτι-κός. Ἦταν ἕνας ἁγνὸς πατριώτης, ἕνας δυναμικὸς δημοκράτης, ἕνας ἀσυμβίβα-στος ἄνθρωπος.

Γι’ αὐτὲς του τὶς ἐνέργειες θὰ λάβει εὐχαριστήρια ἐπιστολὴ (9 Ἀπριλίου 1827) ἀπὸ τὰ μέλη τῆς Γ’ Ἐθνοσυνέλευ-σης τῆς Τροιζήνας. Ἀργότερα ἐπιμελεῖται τῆς ἵδρυσης Λυκείου στὸ Παρίσι, κίνηση ποὺ προωθεῖ μέσω τοῦ Φιλελληνικοῦ Κο-μιτάτου. Ἐκεῖ πρόκειται νὰ διδάξουν οἱ Κ. Πιτσιπιὸς καὶ Κ. Θ. Ράλλης. Ὅσον ἀφορᾶ τὴ συγγραφικὴ δραστηριότητα αὐτῆς τῆς περιόδου, θὰ συνεχίσει τὴν ἔκδοση τῶν ἀρχαίων ἑλλήνων συγγραφέ-ων ἐπιλέγοντας κατάλληλα γιὰ τὶς περι-στάσεις κείμενα πολιτικοῦ περιεχομέ-νου. Ἔτσι, τὸ 1821 θὰ κυκλοφορήσει τὰ «Πολιτικά» τοῦ Ἀριστοτέλη, τὰ ὁποῖα συ-νοδεύει μὲ τὴν εἰσαγωγὴ «Πολιτικὲς Πα-ραινέσεις». Θ’ ἀκολουθήσουν τὸν ἑπόμε-νο χρόνο τὰ «Ἠθικὰ Νικομάχεια» τοῦ ἴδι-ου, καθὼς καὶ τὰ κείμενα «Στρατηγικός» τοῦ Ὀνησάνδρου καὶ «Πρῶτο Ἐλεγεῖο» τοῦ Τυρταίου, ποὺ μετέφρασε ὁ ἴδιος. Τὰ δυὸ τελευταῖα ἀφιερώνει στοὺς μαχόμε-νους συμπατριῶτες του.

Ἡ ἑπόμενη ἐκδοτική του προσπάθεια ἀφορᾶ στὶς «Σημειώσεις Εἰς Τὸ Προσω-ρινὸν Πολίτευμα Τῆς Ἑλλάδος» τοῦ 1822 καὶ τὸ ἔργο «Πολιτικά» τοῦ Πλουτάρχου (1824). Σ’ αὐτὸ θέτει ὡς πρόλογο τὸ «Διά-λογοι Περὶ Τῶν Ἑλληνικῶν Συμφερό-ντων», ὅπου κάνει λόγο γιὰ τὰ πολιτικὰ προβλήματα τῆς ἐπαναστατημένης χώ-ρας. Τὸ 1825 ἐκδίδει τὰ «Ἀπομνημονεύ-ματα» τοῦ Ξενοφώντα καὶ τὸν «Γοργία» τοῦ Πλάτωνος γιὰ νὰ κυκλοφορήσει ἕνα χρό-νο ἀργότερα τὸ «Ἐγχειρίδιο» τοῦ Ἐπίκτη-του καθὼς καὶ τὸ «Λόγο Κατὰ Λεοκρά-τους» τοῦ Λυκούργου. Στὰ 1827 θὰ τυπώ-

σει τὸ ἔργο «Ἀρριανοὺ Τοῦ Ἐπικτήτου Δι-ατριβῶν», τέσσερα βιβλία. Τὰ παραπάνω κείμενα ἐπιλέχθηκαν ἀπὸ τὸν Κοραὴ γιὰ νὰ προβάλλουν στοὺς Ἕλληνες ἐπίκαιρα ἠθικὰ καὶ πολιτικὰ ζητήματα. Στὰ προλε-γόμενά τους ὁ συγγραφέας κάνει λόγο γιὰ τὴν ἐξέλιξη τῶν πολιτικῶν θεσμῶν καὶ θε-ωριῶν ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες ὡς καὶ τοὺς νεότερους δυτικοὺς διανοητές.

Ἀπὸ τὸ 1828 θὰ προβεῖ στὴν ἔκδοση τοῦ ἔργου «Γλωσσογραφικῆς Ὕλης Δοκί-μιον», ποὺ κυκλοφόρησε μὲ τὸ γενικὸ τίτ-λο «Ἄτακτα». Πρόκειται γιὰ μία συλλογὴ λεξικογραφικοῦ κυρίως ὑλικοῦ, τὸ ὁποῖο εἶχε ἤδη συγκεντρώσει κατὰ τὸ διάστημα τῆς ἐνασχόλησής του μὲ τὰ ἀρχαία κείμε-να τῆς «Ἑλληνικῆς Βιβλιοθήκης». Αὐτὰ τὰ γλωσσικὰ κι ἑρμηνευτικὰ στοιχεῖα προέρχονταν ἀπὸ τὴν ἀρχαία, μεσαιω-νικὴ καὶ νεοελληνικὴ γραμματεία, ἀλλὰ κι ἀπὸ κείμενα τῆς Παλαιᾶς καὶ Καινῆς Διαθήκης καὶ τὴν προφορικὴ παράδοση. Ὡς καὶ τὸ 1833 θὰ κυκλοφορήσει τοὺς πέντε πρώτους τόμους τῆς συλλογῆς, ἐνῶ μετὰ τὸ θάνατό του θὰ ἐκδοθοῦν δύο ἀκό-μη.

Μετά τὴν ἀπελευθέρωση, ἐναντιώθηκε στὴ πολιτικὴ τοῦ Καποδίστρια, ἐπειδὴ θεωροῦσε αὐταρχικὴ τὴν συγκέντρωση ὅλων τῶν ἐξουσιῶν στὸ πρόσωπο τοῦ κυ-βερνήτη. Τὶς ἀντιπολιτευτικές του θέσεις διατύπωνε σὲ διαλογικὰ κείμενα ποὺ δη-μοσίευε μὲ ψευδώνυμο. Γιὰ τὴ στάση του αὐτὴ ἔφθασε νὰ θεωρεῖται ἠθικὸς αὐτουργὸς τῆς δολοφονίας του. Οἱ δυό τους εἶχαν γνωριστεῖ τὸ 1815 στὸ Παρίσι κι ἔκτοτε διατηροῦσαν φιλικὴ σχέση ἀνταλλάσσοντας συχνὰ ἐπιστολὲς γιὰ τὴν ἐκπαιδευτικὴ καὶ πολιτικὴ κατάσταση στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο. Μετὰ τὴν ἀνάληψη, ὅμως, ἀπὸ τὸν Καποδίστρια τῆς διακυ-βέρνησης τῆς ἐπαναστατημένης χώρας, ὁ Κοραὴς προέβαλε ἐχθρικὴ στάση ἀπένα-ντί του. Αἰτία ὑπῆρξε ἡ συγκέντρωση ὅλων τῶν ἐξουσιῶν στὸ πρόσωπο τοῦ Κυβερνή-τη, ποὺ θεώρησε ὡς μία μορφὴ τυραννίας ποὺ πρόδιδε τὶς θυσῖες τῶν συμπατρι-ωτῶν του. Ἡ ἀρνητικὴ γνώμη του γιὰ τὸν Καποδίστρια πιθανότατα ὑπῆρξε ἀποτέ-λεσμα διαβολῆς τοῦ τελευταίου ἀπὸ ἀντι-πάλους του.

Τὸν Σεπτέμβρη τοῦ 1830, θὰ κυκλο-φορήσει τὸ φυλλάδιο μὲ τίτλο «Τί συμφέ-ρει εἰς τὴν ἐλευθερωμένην ἀπὸ Τούρκους Ἑλλάδα νὰ πράξει, εἰς τᾶς παρούσας πε-ριστάσεις γιὰ νὰ μὴν δουλωθεῖ εἰς χρι-στιανοὺς τουρκίζοντας». Ἐκεῖ, μὲ τὸ ψευ-δώνυμο Γ. Πανταζίδης, θὰ προβεῖ σ’ ἐπι-κριτικὰ σχόλια γιὰ τὴ πολιτικὴ τοῦ Καπο-δίστρια καὶ θὰ προτείνει ὡς λύση μία γαλ-λικὴ παρέμβαση. Παρὰ τὴν ἀντίδραση τοῦ Ἕλληνα Κυβερνήτη, θὰ δημοσιεύσει τὸν Ὀκτώβρη τοῦ ἑπόμενου χρόνου –ἀγνοώντας τὴ δολοφονία του– ἕναν ἀκό-μη ἀντικαποδιστριακὸ διάλογο μὲ τὸν ἴδιο τίτλο. Θὰ ἀκολουθήσει τὸ κείμενο «Σύμμεικτα Ἑλληνικὰ ἀπὸ τῆς ἀρχῆς τῆς Κυβερνήσεως τοῦ Καποδίστρια κι ἐφεξῆς», τοῦ ὁποίου τὸ πρῶτο μέρος ἐκδό-θηκε στὸ Παρίσι τὸν Ὀκτώβρη τοῦ 1831

Συντελεστὲς Ἐφημερίδος

Ὑπεύθυνος ἔκδοσης: Θεόδωρος Στεφάνου.http://www.facebook.com/theodoros.stephanou

Γενικὴ Ὑποστήριξη: Ἀντώνης Κυρετσῆς.http://www.facebook.com/antones.kyretses

Στυλοποίηση: Ὀδυσσεὺς Θαλασσινὸς (Ancient Mariner). Ἑλληνικὴ Ἀνδρομέδια Συμπαντικὴ Συμμαχία. Ὁμὰς ὑποτιτλισμοῦ μαζί με Victoria Sphinx.http://www.facebook.com/ancient.mariner1

Ἰστότοπος Ὁμάδος:http://www.facebook.com/groups/keraynos/ἩλεκτρονικὴἙλληνοκεντρική Ἑφημερίδα

Ἡμερομηνία Δημιουργίας: 4 Σεπ 2011

Προτάσεις γιὰ διαφημίσεις γίνονται δεκτές.

Ἐπίσης, ζητοῦμε νὰ συμβάλλετε καὶ ἐσεῖς, δίδοντάς μας τὶς προτάσεις

καὶ τὶς συστάσεις σας.Παρακαλεῖσθε ὅσοι ενδιαφέρεστε

νὰ ἐπικοινωνήσετε στο παρακάτω e-mail γιὰ περαιτέρω λεπτομέρειες:

[email protected]


καὶ τὸ δεύτερο τὸν Αὔγουστο τοῦ 1832. Τὸ 1831, ἐπίσης, θὰ κυκλοφορήσει

τὸ θεολογικοῦ περιεχομένου κείμενο «Ἱε-ρατικὸν Συνέκδημον», ὅπου ὑπερασπίζε-ται τὸ ὀρθόδοξο χριστιανικὸ δόγμα ἀπορ-ρίπτοντας ταυτόχρονα τὶς προλήψεις καὶ δεισιδαιμονίες τοῦ ἀνατολικοῦ κλήρου. Γιὰ τὴ καταπολέμηση τῶν τελευταίων τί-θεται ὑπὲρ μίας εὐρύτερης παιδείας τῶν ἱερωμένων ποὺ θὰ ξεπερνᾶ τὴν ἐκκλησια-στικὴ μόρφωση. Αὐτὲς του οἱ ἀπόψεις προκάλεσαν τὴν ἀντίδραση τοῦ Στέφανου Καραθεοδωρῆ, ὁ ὁποῖος συνέταξε ὡς ἀπά-ντηση τὴν «Ἀντίρρησιν», ἀλλὰ καὶ τῶν Κ. Οἰκονόμου καὶ Δ. Χατζερή.

Ἀπὸ τὴν ὑπόλοιπη συγγραφικὴ παρα-γωγή του, σώζεται ἀκόμη ἕνα ἑλληνογαλ-λικὸ λεξικὸ καὶ μία νεοελληνικὴ γραμμα-τική, ποὺ βρέθηκαν σὲ χειρόγραφη μορφὴ μετὰ τὸ θάνατό του. Ὁ ἴδιος νωρί-τερα εἶχε ἀναθέσει στοὺς Χιῶτες Φ. Φουρ-ναράκη, Κ. Πιτζιπιό, Σ. Γαλάνη καὶ Κ. Ράλλη, νὰ συλλέξουν καὶ νὰ καταγρά-ψουν ὅλα του τὰ χειρόγραφα, ὥστε νὰ πα-ραδοθοῦν στοὺς κληρονόμους του.

Θὰ πεθάνει στὸ Παρίσι στὶς 6 Ἀπρίλη 1833 ἔπειτα ἀπὸ σύντομη ἀσθένεια καὶ θὰ ταφεῖ στὸ κοιμητήριο τοῦ Μονπαρνές (Montparnasse).

Ἡ ἐκδοτικὴ κι ἐν γένει πνευματικὴ δραστηριότητά του καθ’ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ζωῆς του κατευθύνεται ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία του για πολιτικὴ ἀνεξαρτησία τῶν Ἑλλήνων. Τὴν ἰδέα αὐτὴ ἔχει καλλιεργή-σει κατὰ τὴ διαμονή του στὸ ἐξωτερικό, ὁπότε ἔρχεται σ’ ἐπαφὴ μὲ τὶς ἰδέες τοῦ Διαφωτισμοὺ γιὰ νὰ ἐνστερνιστεῖ τελικὰ τὶς θέσεις τῶν Γάλλων Ἰδεολόγων. Τίθεται, λοιπόν, ὑπὲρ τῆς ἐπικράτησης ἑνὸς κα-θεστῶτος ἐλευθερίας, δικαιοσύνης κι ἰσο-νομίας ποὺ προστατεύει τὰ ἀνθρώπινα δι-καιώματα καὶ τὰ δικαιώματα τοῦ πολίτη. Παρόλο ποὺ ὑποστήριζε τὶς πολιτικὲς καὶ κοινωνικὲς μεταρρυθμίσεις στὴ Γαλλία,

οἱ ἀκρότητες ποὺ ἀκολούθησαν τὴν ἐπα-νάσταση τοῦ 1789 θὰ προκαλέσουν τὴν ἀντίδρασή του ἀπέναντι στὸ φανατισμὸ καὶ τὶς συγκρούσεις στοὺς κόλπους τῶν ἐπαναστατῶν. Ἀναζητώντας τὸ καταλλη-λότερο γιὰ τοὺς συμπατριῶτες του πολί-τευμα, θὰ προβεῖ σὲ μελέτες συνταγματι-κοῦ καὶ εὐρύτερου νομικοῦ περιεχομέ-νου. Ἤδη ἀπὸ τὸ 1789 ἔχει μεταφράσει τὴ διακήρυξη τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ πολίτη μὲ τὸν τίτλο «Δί-καια τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ πολίτη». Ἡ ἔρευνά του ἀναφορικὰ μὲ τὰ συντάγματα τῆς Γαλλίας, Ἀγγλίας κι ΗΠΑ, τὸν ὠθεῖ νὰ προτείνει τελικὰ γιὰ τὴν ἐπαναστατημένη χώρα τὸ δημοκρατικὸ σύστημα τῶν Ἀγγλοαμερικανῶν.

Ὡς πρὸς τὶς γλωσσικές του πεποιθή-σεις ἀντιτασσόταν –ὅπως ἤδη ἔχει ἀνα-φερθεῖ– τόσο στὴ χρήση τῆς ἀρχαΐζουσας ὅσο καὶ τῆς ἁπλῆς δημοτικῆς. Θεωρώ-ντας τὴ γλώσσα βασικὸ ἐργαλεῖο γιὰ τὴν παιδεία προωθοῦσε τὴ καθιέρωση ἑνὸς κατανοητοῦ γλωσσικοῦ ἰδιώματος, ποὺ δανειζότανε στοιχεῖα ἀπὸ τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ ἀλλὰ καὶ τὴ καθομιλουμένη τῆς ἐποχῆς του. Αὐτὴ ἡ μέση ὁδὸς εἶναι ἡ δική του ἀπάντηση στὴ φθορὰ ποὺ ὅπως πίστευε ἔχει ὑποστεῖ ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα ἀπὸ τὰ ἀρχαία χρόνια ὡς τὶς μέρες του. Ξεκινώντας, λοιπόν, ἀπὸ τὴ χυδαία –κατὰ τὰ λεγόμενά του– δημοτικὴ θὰ ἐπιδιώξει τὴν τροποποίησή της σύμφωνα μὲ τοὺς κανόνες καὶ τὰ πρότυπα τῆς ἀρχαΐζουσας σὲ μία προσπάθεια ἐξευγενισμοῦ της. Ἀνάμεσα στὶς καινοτομίες ποὺ εἰσάγει εἶναι ἡ ἀπαλοιφὴ λαϊκῶν καὶ ξένων λέξε-ων –κυρίως τουρκικῶν– ἀλλὰ κι ἡ δημι-ουργία νέων ἀπὸ τὸ συνδυασμὸ ριζῶν καὶ καταλήξεων τῶν δυὸ γλωσσικῶν ἰδιωμά-των. Ἡ προσέγγισή του, λοιπόν, πλησιά-ζει τὰ ὅρια μίας ἁπλῆς καθαρεύουσας, ποὺ παραμένει ὡστόσο ἀνομοιογενής. Σὲ μεταγενέστερες συγγραφές του θὰ προ-

σφύγει στὴ χρήση περισσότερων δημο-τικῶν παρὰ ἀρχαϊκῶν στοιχείων γιὰ τὴν γραικικὴ γλώσσα, ὅπως ὁ ἴδιος τὴν ἀπο-καλοῦσε.

Μετὰ τὸν θάνατό του –καὶ παρὰ τὴν με-γάλη ἐπιρροὴ ποὺ ἄσκησε καθ’ ὅλη τὴ δι-άρκεια τῆς γλωσσικῆς διαμάχης– μόνο ὁ Κ. Κούμας καὶ ὁ Θ. Φαρμακίδης παρα-μείνανε πιστοὶ στὶς θέσεις αὐτές. Ἐκδη-λώθηκαν ἐναντίον του ἀντιδράσεις, μὲ ἀρνητικὲς κριτικὲς γιὰ τὶς πολιτικὲς καὶ γλωσσικές του ἰδέες.

Ὁ Ἀδαμάντιος Κοραῆς ὑπῆρξε ἀπὸ τοὺς πιὸ φωτισμένους δασκάλους τοῦ Γέ-νους. Ἡ προσφορά του στάθηκε τεράστια σὲ μέγεθος καὶ βαρύτητα, ἐνῶ ἡ διδασκα-λία του ἀποτέλεσε σταθμὸ στὴν διαμόρ-φωση τοῦ πνευματικοῦ καὶ πολιτικοῦ στοχασμοῦ τοῦ Ἔθνους. Ὑπῆρξε ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους φιλολόγους τῆς νεό-τερης Ἑλλάδας. Ἐξέδωσε 66 (!!!) τόμους βιβλίων, ἀπὸ τὰ ὁποία τὰ 17 ἀποτελοῦν τὴν «Ἑλληνικὴ Βιβλιοθήκη» κι οἱ 9 τὰ «Πάρεργα Τῆς Ἑλληνικῆς Βιβλιοθήκης». Τὰ βιβλία αὐτὰ κίνησαν τὸν θαυμασμὸ τῶν ξένων φιλολόγων καὶ συγχρόνως γα-λούχησαν τὸ γένος μὲ τὰ νάματα τῆς προ-γονικῆς σοφίας. Ἡ προσφορά του, ὑλικὴ καὶ πνευματική, εἶναι ἀνυπολόγιστη σὲ ἀξία καὶ μέγεθος κι ἀνεξάντλητη σὲ ἱστο-ρικὴ συνέχεια καὶ παραμένει ὁ ἀποφασι-στικότερος σταθμὸς στὴ πνευματικὴ πο-ρεία τοῦ Ἔθνους.

Ἡ μαρμάρινη προτομή του κοσμεῖ τὸ Λύκειο τῆς Χίου, τὸ ὁποῖο κληρονόμησε τὴ βιβλιοθήκη του, ἐνῶ ἄγαλμά του ὑπάρ-χει κι ἔξω ἀπὸ τὴ Πρυτανεία τοῦ Πανεπι-στημίου στὴν Ἀθήνα.

http://peri-grafis.com/ergo.php?id=1135

Τὶ εἶναι αὐτὰ κύριε Δήμαρχε;

Λιμὴν Θεσσαλονίκης

Πληρώνουν ἢ ὄχι οἱ Θεσσαλο-νικεῖς τέλη καθαριότητας;


Ἡ ἐλιὰ καὶ τὸ λάδι στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα.

Ἡ ἐξέταση τῶν ἀρχαιολογικῶν στοιχεί-ων ποὺ ἀφοροῦν τὴ χρήση καὶ τὴ σημασία τῆς ἐλιᾶς στὴν ἀρχαιότητα ἐπιβεβαιώνει ὅτι αὐτὴ ἀποτελοῦσε ἕνα ἀπὸ τὰ χρησιμό-τερα καὶ πιὸ ἀγαπητὰ δένδρα τῶν Ἑλλή-νων, λόγω τῆς ἱερότητός της, τῆς οἰκονο-μικῆς σημασίας της καὶ τῶν ποικίλων χρή-σεων τῶν προϊόντων της στὴν καθημερινὴ καὶ στὴ θρησκευτικὴ ζωή.

Παλαιότερα εἶχε ὑποστηριχθεῖ ἐσφαλ-μένα ὅτι ἡ καλλιέργειά της μεταφέρθηκε στὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τὴν Παλαιστίνη. Νεότε-ρα στοιχεῖα ποὺ προέκυψαν ἀπὸ ἀνάλυση γύρης, μαρτυροῦν τὴν παρουσία της στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο ἀπὸ τὴ νεολιθικὴ ἐποχή. Συστηματικὴ καλλιέργειά της πιστοποιή-θηκε καὶ στὴ μυκηναϊκὴ περίοδο σὲ διά-φορα σημεῖα τῆς Ἑλλάδος. Ἀλλὰ καὶ οἱ πι-νακῖδες τῆς Γραμμικῆς Β’ ἀπὸ τὰ ἀρχεῖα τῶν ἀνακτόρων Κνωσσοῦ, Πύλου καὶ Μυ-κηνῶν μαρτυροῦν τὴν οἰκονομικὴ σημα-σία της κατὰ τὸν 14ο καὶ τὸν 13ο αἰ. π.Χ. Στὴν Κνωσσὸ καὶ στὶς Ἀρχᾶνες βρέθηκαν μέσα σὲ ἀγγεῖα, κουκούτσια ἀπὸ ἐλιές, ἐνῶ στὴ Ζάκρο βρέθηκαν ὁλόκληρες ἐλιὲς μὲ τὴ σάρκα τους, ποὺ χρονολογοῦνται περὶ τὸ 1450 π.Χ. Ἐπίσης κουκούτσια ἐλιᾶς βρέθηκαν σὲ τάφους τῆς Μεσαρᾶς, ἐνῶ σὲ ἄλλα σημεῖα τῆς Κρήτης βρέθηκαν ἐλαιοπιεστήρια ὑστερομυκηναϊκὴς ΙΙ καὶ ΙΙΙ περιόδου (1450 - 1200 π.Χ.). Ἐλιὲς ἀπεικονίζονται καὶ σὲ ἔργα τέχνης τῆς ἐποχῆς αὐτῆς. Μία τοιχογραφία τοῦ ἀνα-κτόρου τῆς Κνωσοῦ τοῦ 16ου αἰ. π.Χ. ἀπο-τελεῖ θαυμάσια ἀπεικόνιση ἐλαιώνα, ἐνῶ τὰ χρυσὰ ποτήρια ἀπὸ τὸν μυκηναϊκὸ τάφο τοῦ Βαφειοῦ Λακωνίας (16ος αἰ. π.Χ.) κοσμοῦνται μὲ παράσταση ἐλαιο-δένδρων.

Τὶ ἀναφέρει ἡ μυθολογία.Σύμφωνα μὲ τὴ μυθολογία, τὴν ἐλιὰ

ἔφερε στοὺς Ἕλληνες ἡ Ἀθηνᾶ, ἡ ὁποία δίδαξε καὶ τὴν καλλιέργειά της. Εἶναι χα-ρακτηριστικὸ τὸ γνωστὸ ἐπεισόδιο τῆς φι-λονικίας τῆς Ἀθηνᾶς μὲ τὸν Ποσειδώνα γιὰ τὸ ὄνομα τῆς Ἀθήνας. Στὴν Ἀκρόπολη ὑπῆρχε ἡ ἱερὴ ἐλιὰ τῆς Ἀθηνᾶς, ἡ πρώτη ἐλιὰ ποὺ ἡ Θεὰ χάρισε στοὺς Ἕλληνες, καὶ στὴν Ἀκαδημία οἱ 12 ἱερὲς ἐλιές, οἱ μορίαι, καὶ ὁ ἱερὸς ἐλαιώνας ἀπὸ τὸν ὁποῖο προερχόταν τὸ λάδι ποὺ δινόταν ὡς ἔπα-θλο στοὺς νικητὲς τῶν Παναθηναίων. Ἐνδεικτικὸ τῆς σημασίας τῆς ἐλιᾶς γιὰ τὴν Ἀθήνα εἶναι ὅτι οἱ Ἀθηναῖοι στὰ νομίσμα-τά τους ἀπεικόνιζαν τὴν Ἀθηνᾶ μὲ στεφάνι ἐλιᾶς στὸ κράνος της καὶ ἕναν ἀμφορέα μὲ λάδι ἢ κλαδὶ ἐλιᾶς.

Μία ἄλλη παράδοση ἀναφέρει ὅτι ὁ Ἡρακλῆς (τοῦ ὁποίου τὸ ρόπαλο ἦταν ἀπὸ ἀγριελιά) ἔφερε βλαστάρι ἐλιᾶς ἀπὸ τὴ χώρα τῶν Ὑπερβορείων (μυθικὸς λαὸς ποὺ οἱ Ἕλληνες πίστευαν ὅτι κατοικοῦσε

πέρα ἀπὸ τὸν Βορρᾶ ἢ κατὰ ἄλλη ἑρμη-νεία στὸν οὐρανό) καὶ τὸ φύτεψε στὴν Ὀλυ-μπία. Μὲ τὰ κλαδιὰ τοῦ κοτίνου, τῆς ἀγρι-ελιᾶς αὐτῆς, στεφανώνονταν οἱ ὀλυμπιονί-κες. Μὲ κλάδους ἐλιᾶς ἦταν στεφανωμένο καὶ τὸ χρυσελεφάντινο ἄγαλμα τοῦ Διὸς στὴν Ὀλυμπία, ἔργο τοῦ Φειδία, ἕνα ἀπὸ τὰ ἑπτὰ θαύματα τοῦ ἀρχαίου κόσμου.

Τὸ λάδι ὡς αἰτία πολέμου.Τὸ λάδι ἀποτελοῦσε σημαντικότατο πα-

ράγοντα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς οἰκονομί-ας. Οἱ Σπαρτιᾶτες εἰσβάλλοντας στὴν Ἀττικὴ κατὰ τὸν Πελοποννησιακὸ Πόλεμο κατέστρεψαν τοὺς ἐλαιῶνες της, ἀλλὰ καὶ οἱ Ἀθηναῖοι μὲ τὸν Περικλῆ ἔκοψαν τὰ ἐλαιόδενδρα τῶν πεδιάδων τῆς Κυνουρίας καὶ τῆς Ἀργολίδος. Οἱ ἀρχαῖες πηγὲς ἀνα-φέρουν ἀρκετὲς παρόμοιες περιπτώσεις, κατὰ τὶς ὁποῖες ὁ ἐχθρικὸς στρατὸς μὲ τὴν καταστροφὴ τῶν ἐλαιοδένδρων ἔπληττε τὴν οἰκονομία τοῦ τόπου γιὰ πολλὰ χρόνια ἕως ὅτου ξανααναπτυχθεῖ ὁ ἐλαιώνας. Κά-ποιες φορὲς ἡ μεγάλη παραγωγὴ λαδιοῦ δὲν ἦταν εὐλογία γιὰ τὸν τόπο. Στὴν περί-πτωση τῆς Θυρεάτιδος ὁ πλοῦτος τῆς πεδι-άδας στὸ λάδι φαίνεται ὅτι ἀποτέλεσε μία ἀπὸ τὶς αἰτίες συγκρούσεων μεταξὺ Σπάρ-της καὶ Ἄργους ἐπὶ ἐννέα αἰῶνες.

Τὸ πλεόνασμα τῆς παραγωγῆς ἀποθη-κευόταν σὲ μεγάλους πήλινους πίθους ἢ διακινοῦνταν μέσω χερσαίου καὶ θα-λασσῖου ἐμπορικοῦ δικτύου, μὲ κύριο πρoορισμὸ τὴν ἀγορὰ τοῦ Εὐξείνου Πό-ντου. Γιὰ τὴ χερσαία μεταφορά του, χρη-σιμοποιοῦσαν ἀσκοὺς φορτωμένους σὲ ὑποζύγια, ἐνῶ γιὰ τὴ θαλάσσια τὸ συσκεύ-αζαν σὲ ὀξυπύθμενους ἀμφορεῖς. Φημι-σμένο ἦταν τὸ ἀνοιχτόχρωμο λάδι τῆς Σά-μου καὶ τῶν Θουρίων της Μεγάλης Ἑλλά-δος. Σὲ κακὲς χρονιὲς ὅμως οἱ περιοχὲς ποὺ παρῆγαν λάδι ὄχι μόνο δὲν εἶχαν πλε-όνασμα νὰ ἐμπορευτοῦν, ἀλλὰ ὑπῆρχε τόση ἔλλειψη, ὥστε θεωροῦσαν εὐτυχὲς τὸ νὰ βροῦν λάδι στὴν ἀγορὰ γιὰ τὴν κάλυψη τῶν ἀναγκῶν τους. Σὲ ψήφισμα τοῦ 2ου αἰ. π.Χ. οἱ Ἀθηναῖοι τίμησαν ἕναν ἔμπορο λα-διοῦ ποὺ εἶχε σταθμεύσει στὸν Πειραιά, γιατὶ δέχθηκε νὰ πουλήσει σ’ αὐτοὺς τὸ

φορτίο τῶν 56.000 λίτρων λαδιοῦ ποὺ προόριζε ἀρχικὰ γιὰ τὸν Βόσπορο.

Διατροφὴ καὶ ὑγιεινή.Τὸ λάδι ἀποτελοῦσε ἀπὸ τὴν ἀρχαιότη-

τα βασικὸ στοιχεῖο τῆς ἑλληνικῆς δια-τροφῆς. Τρεῖς ἦταν οἱ ποιότητες λαδιοῦ. «Ὠμοτριβές» ἢ «ὀμφάκινον» ὀνομαζόταν τὸ ἀρίστης ποιότητας καὶ ἐξαγόταν ἀπὸ ἐλιὲς ἀγουρωπές, χωρὶς ξεθέρμισμα. Τὸ «δεύτε-ρον γεύματος» ἦταν τὸ καλῆς ποιότητας λάδι. «Χυδαῖον ἔλαιον» χαρακτήριζαν τὸ κατώτερης ποιότητας λάδι ἀπὸ ἐλιὲς ὑπε-ρώριμες ἢ χτυπημένες.

Τὸ λάδι ἐκτὸς ἀπὸ βασικὴ τροφὴ ἀποτε-λοῦσε ἀπαραίτητη καύσιμη ὕλη γιὰ φωτι-σμό, ἀφοῦ μὲ λάδι ἔκαιγαν οἱ λύχνοι. Αὐτὴ ἡ χρήση του ἐπιβιώνει σήμερα στὰ καντή-λια.

Διαδεδομένη ἐπίσης ἦταν ἡ χρήση του

Μιλοκόπι μὲ Ψητὰ Λαχανικά.

(Τὸ Μιλοκόπι, ἀλλιῶς κρανιὸς ἢ χρόμις στὴν ἀρχαία διάλεκτο)

ΥΛΙΚΑ2 φέτες μιλοκόπιἉλάτιΦρεσκοτριμμένο μαῦρο πιπέριΡίγανη1 κουταλιὰ τῆς σούπας ἐλαιόλαδο

ΛΑΧΑΝΙΚΑΝτοματίνιαΜανιτάριαΚολοκυθάκιαΠιπεριὲς (διάφορα χρώματα)

ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΡΙΝΑΔΑ2 κουταλιὲς τῆς σούπας ἐλαιόλαδοΞύσμα καὶ τὸ χυμὸ ½ ζουμεροῦ λεμονιοῦ½ κουταλάκι τοῦ γλυκοῦ ἀποξηραμένο δεντρολίβανο ἢ φρέσκο ἐὰν ἔχετεἉλάτιΦρεσκοτριμμένο μαῦρο πιπέριΡίγανη1 σκελίδα σκόρδο, ψιλοκομμένο (γιὰ τὰ ψάρια)

ΕΚΤΕΛΕΣΗΜαρινάρουμε τὰ λαχανικὰ γιὰ 30 λεπτά. Τὰ τοπο-θετοῦμε σὲ ἕνα πυρὲξ καὶ τὰ ψήνουμε γιὰ 1 ὤρα σὲ προθερμασμένο φοῦρνο στοὺς 180 oC / 350 oF. Ἑτοιμάζουμε μία παρόμοια μαρινάδα γιὰ τὰ ψάρια, προσθέτοντας καὶ σκόρδο καὶ τὰ μαρινάρουμε χώ-ρια. Ὅταν σχεδὸν ψηθοῦν τὰ λαχανικά, κάνουμε χῶρο στὸ ταψὶ καὶ τοποθετοῦμε τὰ ψάρια ἀνάμεσα στὰ λαχανικά. Μαγειρεύουμε γιὰ 10 λεπτὰ στὴν κάθε πλευρά.

Ἀλεξάνδρα Παπά

ΣΥΝΤΑΓΕΣ


στὴ σωματικὴ ὑγιεινή. Ἐπάλειψη τοῦ σώ-ματος μὲ λάδι προστάτευε ἀπὸ τὸν ἥλιο ἢ τὸ ψύχος. Μετὰ τὰ λουτρὰ γινόταν ἐπάλει-ψη τοῦ σώματος καὶ τῆς κόμης μὲ ἀρωμα-τικὸ λάδι, καθὼς αὐτὸ ἦταν τὸ βασικὸ συ-στατικὸ πολλῶν ἀρωμάτων. Ἡ παραγωγὴ ἀρωματικοῦ λαδιοῦ στὴν Ἑλλάδα μαρτυ-ρεῖται στὴ μυκηναϊκὴ ἐποχὴ ἀπὸ τὶς πι-νακῖδες Γραμμικῆς Β’ τῆς Πύλου. Ἐπίσης ὁ Θεόφραστος στὸ ἔργο του Περὶ Ὀσμῶν καὶ ὁ Διοσκουρίδης, σώζουν πληροφορίες γιὰ τὰ ὑλικὰ καὶ τὶς συνταγὲς παραγωγῆς ἀρωματικοῦ λαδιοῦ.

Θεραπευτικὲς ἰδιότητεs.Τὸ λάδι χρησιμοποιοῦνταν στὴν ἀρχαι-

ότητα καὶ γιὰ τὶς θεραπευτικὲς ἰδιότητές του. Στὸν Ἱπποκράτειο Κώδικα ἀναφέρο-νται περισσότερες ἀπὸ 60 φαρμακευτικὲς χρήσεις του. Ἦταν κατάλληλο γιὰ τὴ θε-ραπεία δερματικῶν παθήσεων, ὡς ἐπου-

λωτικὸ καὶ ἀντισηπτικὸ σὲ τραύματα, ἐγκαύματα καὶ γυναικολογικὲς ἀσθένειες. Πιθανὸν χρησίμευε καὶ ὡς μέσον ἀντισύλ-ληψης. Ἐπίσης τὸ χρησιμοποιοῦσαν ὡς ἐμετικὸ ἀλλὰ καὶ γιὰ προβλήματα τῶν ἀφτιῶν. Ὡς τροφὴ βοηθοῦσε τὴν ἀντιμετώ-πιση καρδιακῶν παθήσεων. Ἐκτὸς ἀπὸ τὸ λάδι, γιὰ τὶς θεραπευτικές τους ἰδιότητες χρησιμοποιοῦσαν καὶ τὰ φύλλα καὶ ἄνθη τῆς ἐλιᾶς ἀπὸ τὰ ὁποῖα παρασκεύαζαν ἀφέψημα ποὺ τὸ χρησιμοποιοῦσαν ὡς κολλύριο, γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τῆς φλό-γωσης τῶν οὔλων καὶ τοῦ ἕλκους τοῦ στο-μάχου.

Τὸ λάδι χρησιμοποιοῦνταν ἐπίσης καὶ ὡς λιπαντικό, π.χ. σὲ μεταλλικοὺς μηχα-νισμοὺς ἢ ξύλινα ἐξαρτήματα. Γιὰ τὴ συ-ντήρηση τοῦ ἐλεφαντοστοῦ, τοῦ δέρματος καὶ τοῦ μετάλλου, χρησιμοποιοῦσαν ἀλοιφὴ μὲ βάση τὸ λάδι. Ἡ συντήρηση τοῦ χρυσελεφάντινου ἀγάλματος τοῦ Διὸς στὴν Ὀλυμπία, σύμφωνα μὲ πληροφορίες τῶν πηγῶν, γινόταν μὲ λάδι.

Οἱ ποικιλίες τῆς ἐλιᾶς.Ποικίλες ἦταν οἱ χρήσεις τοῦ λαδιοῦ γιὰ

θρησκευτικοὺς σκοπούς. Μὲ λάδι ἔκαναν σπονδὲς στοὺς βωμούς, ἄλειφαν ἐπιτύμ-βιες στῆλες ἢ ἔσπευδαν πάνω σὲ ἱερὲς πέ-τρες. Ἡ ἀρχαία χρήση τοῦ λαδιοῦ καὶ τοῦ κρασιοῦ στὴν ταφικὴ τελετουργία ἔχει δι-ατηρηθεῖ καὶ στὴ χριστιανικὴ θρησκεία.

Οἱ βρώσιμες ἐλιὲς ἀποτελοῦσαν βασικὰ στοιχεῖο τῆς διατροφῆς, κυρίως ὅσων γευ-μάτιζαν ἐκτὸς σπιτιοῦ ἐργαζόμενοι στὴν ὕπαιθρο, σὲ ταξίδια, ἢ σὲ ἐκστρατεῖες. Οἱ ἐλιὲς προσφέρονται γιὰ τέτοια χρήση ἀφοῦ μεταφέρονται εὔκολα, δὲν ἀλλοιώνονται καὶ ἔχουν μεγάλη θρεπτικὴ ἀξία. Σὲ διά-φορες ἀνασκαφὲς ἔχουν βρεθεῖ κουκού-τσια ἀπὸ ἐλιὲς ποὺ ἀποτελοῦν τροφικὰ κα-τάλοιπα. Οἱ ἀρχαῖοι συγγραφεῖς σώζουν πληροφορίες γιὰ τὴ μεγάλη ποικιλία βρώ-σιμων ἐλιῶν. Θλασταὶ ἐλαῖαι ἦταν πιθανὸν οἱ τσακιστὲς μαῦρες ἐλιές, οἱ ὁποῖες ἀνα-φέρεται ὅτι ἦταν εὔπεπτες. Κολυμβᾶδες ὀνομάζονταν οἱ ἐλιὲς ποὺ ἔπλεαν σὲ ἅλμη. Ἡ κατανάλωσή τους ἦταν διαδεδομένη. Οἱ ἀλμᾶδες ἦταν παραπλήσια ποικιλία μὲ τὶς προηγούμενες. Ἴσως πρόκειται γιὰ κο-λυμβᾶδες στὸ πρῶτο στάδιο τῆς ἐπεξεργα-σίας τους μὲ ἁλάτι. Γογγύλαι ὀνομάζονταν oἱ σφαιρικὲς ἐλιές, πιθανὸν οἱ σημερινὲς καρυδοελιές. Δρυπετεῖς ἦταν οἱ ὑπερώρι-μες ζαρωμένες ἐλιές, οἱ ὁποῖες καταναλώ-νονταν χωρὶς ἐπεξεργασία. Οἱ μέλαιναι ἀναφέρεται ἀπὸ τὸν Ἀθήναιο ὅτι ἦταν δύ-σπεπτες. Οἱ πιτυρίδαι ἦταν μικρές, εἶχαν τὸ χρῶμα τοῦ πίτουρου καὶ συλλέγονταν προτοῦ ὡριμάσουν. Οἱ στεμφυλῖδες ἦταν μαῦρες ἐλιὲς ἀπὸ τὶς ὁποῖες γινόταν τὸ στέμφυλον, πολτὸς ἀπὸ τριμμένες ἐλιές, ὁ ὁποῖος μαζὶ μὲ μυρωδικά, λάδι καὶ ξύδι ἔκανε τὸ ἐπίτυρον, τὸ ὁποῖο προφανῶς κα-ταναλωνόταν μὲ τυρί.

Ἡ ἐπεξεργασία μερικῶν εἰδῶν ἐλιῶν γιὰ κατανάλωση δὲν διέφερε ἀπὸ τὴ σημερι-νή. Μετὰ τὸ ξεπίκρισμα μὲ νερὸ καὶ ἁλάτι παρέμεναν μερικὲς ὧρες στὸ ξύδι καὶ τε-λικὰ ἀποθηκεύονταν μέσα σὲ λάδι. Γιὰ

ἀλλὰ εἴδη, ἀντίθετα, χρησιμοποιοῦσαν ὑλικὰ ποὺ εἶναι ἀσυνήθιστα γιὰ τὴ σημε-ρινὴ πρακτική, δηλαδὴ μετὰ τὸ ξεπίκρι-σμα ἀναφέρεται ὅτι τὶς ἔβαζαν σὲ ξύδι, βρασμένο κρασὶ καὶ μέλι, προσθέτοντας διάφορα μυρωδικά, μάραθο, κύμινο, ἀπήγανο, μέντα, κορίανδρο.

Τὸ ξύλο καὶ τὰ κλαδιά.Ἐκτὸς ἀπὸ τὸ λάδι καὶ τὶς ἐλιές, τὸ ξύλο

τῆς ἐλιᾶς χρησιμοποιοῦνταν ὡς καύσιμη ὕλη, γιὰ ξυλοδεσιὲς στὴν ἀρχιτεκτονική, γιὰ ἐμπόλια στὴ σύνδεση κιόνων, γιὰ στει-λεοὺς ἀγροτικῶν καὶ ἄλλων ἐργαλείων, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν κατασκευὴ ξοάνων θεῶν καὶ ἄλλων ξύλινων ἀγαλμάτων.

Τὰ φύλλα καὶ οἱ κλάδοι τῆς ἐλιᾶς χρη-σιμοποιοῦνταν γιὰ στρώματα. Σὲ τέσσερις τάφους τῶν Φερὼν τοῦ τέλους τοῦ 5ου αἰ. π.Χ., στοὺς ὁποίους σώθηκαν πολλὰ ὀργα-νικὰ ἀντικείμενα, οἱ νεκροὶ εἶχαν τοποθε-τηθεῖ σὲ παχὺ στρῶμα ἀπὸ κλώνους ἐλιᾶς. Προφανῶς αὐτὰ συνέβαιναν καὶ σὲ ἄλλους τάφους στοὺς ὁποίους τὰ ὀργανικὰ ὑλικὰ δὲν διατηρήθηκαν. Στὶς Συρακοῦσες, σὲ περιπτώσεις ψηφοφορίας γιὰ ἐξοστρακι-σμό, τὸ ὄνομα αὐτοῦ ποὺ ἤθελαν νὰ ἐξορι-στεῖ γραφόταν μὲ μελάνι πάνω σὲ φύλλα ἐλιᾶς (πεταλισμός). Σὲ κάποιες περιπτώ-σεις ὀστρακισμοῦ, μὲ φύλλα ἐλιᾶς ψήφι-ζαν καὶ στὴ Βουλὴ τῶν Ἀθηνῶν (ἐκφυλλο-φορία).

Εἶναι ἑπομένως σαφὲς ὅτι ἡ ἐλιὰ –γιὰ τὸ λάδι, τὶς βρώσιμες ἐλιές, τὸ ξύλο ἀκόμη καὶ τὰ φύλλα της– εἶχε κυρίαρχη παρου-σία στὴν ἰδιωτικὴ καὶ δημόσια ζωὴ τῶν Ἑλλήνων. Ἀλλὰ καὶ ἡ ἑλληνικὴ ὕπαιθρος στὴν ὁποία κυριαρχοῦσαν τὰ ἐλαιόδενδρα ἀποτελοῦσε τὸ θαυμάσιο σκηνικὸ τῆς ζωῆς τους, τὸ ὁποῖο ἀναμφισβήτητα ἐπέδρασε στὴν ἀπέριττη καὶ ἁρμονικὴ αἰσθητικὴ ποὺ ἀνέπτυξαν.

Αὐτὴ ἡ ἐποχὴ τοῦ ἔτους εἶναι ἡ ἐποχὴ συγκομιδῆς τοῦ καρποῦ, κατὰ τὴν ὁποία ὁ πληθυσμὸς τῆς ἑλληνικῆς ὑπαίθρου ἐργά-ζεται σκληρὰ στοὺς ἐλαιῶνες, ὅπως καὶ οἱ πρόγονοί του ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα ὡς σή-μερα, θερμαίνοντας τὶς ψυχρὲς ἡμέρες μὲ τὶς φωνές τους, τοὺς ἤχους τῶν ραβδιῶν καὶ τῶν πριονιῶν καὶ τὴν ἀσταμάτητη μου-σικὴ τοῦ πολύτιμου καρποῦ ποὺ πέφτει στὰ πανιά.

Πηγή: http://users.otenet.gr/~apelon4/olive.htm


–Τὶ περιμένουμε στὴν ἀγορὰ συναθροισμένοι;Εἶναι οἱ βάρβαροι νὰ φθάσουν σήμερα.–Γιατὶ μέσα στὴν Σύγκλητο μία τέτοια ἀπραξία;Τὶ κάθοντ’ οἱ Συγκλητικοὶ καὶ δὲν νομοθετοῦνε;–Γιατὶ οἱ βάρβαροι θὰ φθάσουν σήμερα.Τὶ νόμους πιὰ θὰ κάμουν οἱ Συγκλητικοί;Οἱ βάρβαροι σὰν ἔλθουν θὰ νομοθετήσουν.–Γιατὶ ὁ αὐτοκράτωρ μας τόσο πρωὶ σηκώθη,καὶ κάθεται στῆς πόλεως τὴν πιὸ μεγάλη πύληστὸν θρόνο ἐπάνω, ἐπίσημος, φορώντας τὴν κορῶνα;–Γιατὶ οἱ βάρβαροι θὰ φθάσουν σήμερα.Κι ὁ αὐτοκράτωρ περιμένει νὰ δεχθεῖτὸν ἀρχηγό τους. Μάλιστα ἑτοίμασεγιὰ νὰ τὸν δώσει μία περγαμηνή. Ἐκεῖτὸν ἔγραψε τίτλους πολλοὺς κι ὀνόματα.–Γιατὶ οἱ δυό μας ὕπατοι κ’ οἱ πραίτορες ἐβγήκανσήμερα μὲ τὲς κόκκινες, τὲς κεντημένες τόγες;Γιατὶ βραχιόλια φόρεσαν μὲ τόσους ἀμεθύστους,καὶ δαχτυλίδια μὲ λαμπρὰ γυαλιστερὰ σμαράγδια;Γιατὶ νὰ πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνιαμ’ ἀσήμια καὶ μαλάματα ἔκτακτα σκαλισμένα;Γιατὶ οἱ βάρβαροι θὰ φθάσουν σήμερα;Καὶ τέτοια πράγματα θαμπώνουν τοὺς βαρβάρους.–Γιατὶ κ’ οἱ ἄξιοι ρήτορες δὲν ἔρχονται σὰν πάντανὰ βγάλουνε τοὺς λόγους τους, νὰ ποῦνε τὰ δικά τους;Γιατὶ οἱ βάρβαροι θὰ φθάσουν σήμερα;Κι αὐτοὶ βαριούντ’ εὐφράδειες καὶ δημηγορίες.–Γιατὶ ν’ ἀρχίσει μονομιᾶς αὐτὴ ἡ ἀνησυχίακ’ ἡ σύγχυσις. (Τὰ πρόσωπα τὶ σοβαρὰ ποὺ ἔγιναν).Γιατὶ ἀδειάζουν γρήγορα οἱ δρόμοι κ’ οἱ πλατέες,κι ὅλοι γυρνοῦν στὰ σπίτια τους πολὺ συλλογισμένοι;Γιατὶ ἐνύχτωσε κ’ οἱ βάρβαροι δὲν ἦλθαν.Καὶ μερικοὶ ἔφθασαν ἀπ’ τὰ σύνορα,καὶ εἴπανε πὼς βάρβαροι πιὰ δὲν ὑπάρχουν.Καὶ τώρα τὶ θὰ γένουμε χωρὶς βαρβάρους;

Οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ ἤσαν μία κάποια λύσις…

Κωνσταντῖνος Π. Καβάφης.

~Διαβάζοντας τὸ πεζὸ τοῦ Καβάφη, τὸ μόνο ποὺ μοῦ βγαίνει εἶναι, ν’ ἀναρωτιέμαι κάθε φορά, τελικὰ μήπως… ψάχνουμε γιὰ ἄλλοθι;

~Εἶναι τόσο δύσκολο νὰ καταλάβουμε ὅτι στὴν πραγματικότητα…

~Ἐμεῖς εἴμαστε οἱ τροχοί, ποὺ κινοῦν τὴν ἅμαξά τους.

~Ἐμεῖς εἴμαστε ἐκεῖνοι ποὺ ὅλοι αὐτοί, οἱ πολιτικάντηδες τῆς δεκάρας παίζουν στὴν πλάτη μας τὰ πιὸ βρώμικα καὶ ἀνθελληνικὰ παιχνίδια.

~Ἄν… ἐμεῖς σταματήσουμε νὰ αἰσθανό-μαστε θύματα, ἄν καταφέρουμε καὶ στα-θοῦμε ὄρθιοι ἑνωμένοι ἀπέναντί τους, τότε δὲν θὰ ἔχουν πιὰ πιόνια γιὰ τὸ σκάκι τους!!! Κι ἐμεῖς δὲν θὰ ψάχνουμε γιὰ ἄλοθι!...

silioe

Μ’ ἀκοῦτε;ΠΕΡΙΜΕΝΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ.

Ναΐτες: Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ ἔννοιά του.Ὁ σταυρός, αὐτὸ τὸ σύμβολο-ἔμβλημα

τῆς Χριστιανικῆς θρησκείας ποὺ μπροστά του γονατίζουν καὶ προσκυνοῦν τόσους αἰῶνες ἑκατομμύρια πιστῶν Χριστιανῶν, εἶναι στὴν πραγματικότητα ἕνα ἀπὸ τὰ ἀρχαι-ότερα γνωστὰ σύμβολα –ἀρχαιότερο ἀκόμα καὶ τοῦ κύκλου– ἄμεσα συνδεδεμένο μὲ τὶς ἀρχαῖες θρησκεῖες καὶ λατρεῖες τῆς Μεγάλης Μητέρας Θεᾶς Γῆς, τοῦ Θεοῦ Ἥλιου καὶ τῆς Θεᾶς Σελήνης.

Τὶς πρῶτες εἰκόνες σταυροῦ τὶς συναντᾶμε σὲ σπηλιὲς τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Κεντρικῆς Ἀσίας, ποὺ χρονολογοῦνται τὴν Λίθινη ἐπο-χή. Ἀργότερα, μὲ τὴν ἐμφάνιση τῶν πρώτων –πρωτόγονων ἀκόμα– ὀργανωμένων κοινω-νιῶν καὶ θρησκειῶν, ὁ σταυρὸς ἔκανε τὴν ἐμφάνισή του παγκοσμίως, σὲ κάθε περιοχὴ

τοῦ πλανήτη μας, συμβολίζοντας τοὺς ἑκά-στοτε τοπικοὺς Θεούς. Κοσμοῦσε καὶ κοσμεῖ μέχρι σήμερα ναοὺς ἀνὰ τὴν ὑφήλιο καὶ οἱ παραλλαγές του ἔφτασαν τὶς ἀρκετὲς δεκά-δες. Ὑπῆρξε σύμβολο τῆς Μητέρας Γῆς (μέ-χρι καὶ σήμερα, τὸ κινέζικο ἰδεόγραμμα γιὰ τὴ Γῆ εἶναι ἕνας ἰσοσκελὴς σταυρὸς μέσα σὲ τετράγωνο) καὶ τῆς ἕνωσης τοῦ Οὐρανοῦ μὲ τὴ Γῆ (πρωταρχικῶν Θεῶν τοῦ πρωτόγονου ἀνθρώπου). Κατ’ ἐπέκταση, ἔγινε σύμβολο τῆς ζωῆς, τῆς γονιμότητας, τῆς ἀθανασίας, τῶν τεσσάρων ἐποχῶν τοῦ χρόνου, τῶν τεσσά-ρων στοιχείων τῆς φύσης, τῶν τεσσάρων ἀνέ-μων καὶ τῶν τεσσάρων κατευθύνσεων τοῦ ὁρί-ζοντα.

Ὁ ἄνθρωπος «ὠριμάζοντας» πνευματικὰ μὲ τοὺς αἰῶνες, ἀνέλυσε τὸ σύμβολο τοῦ

σταυροῦ περισσότερο καὶ τὸ συνέδεσε μὲ ἀνώτερες φιλοσοφικὲς καὶ θεολογικὲς ἔννοι-ες: ὁ κάθετος ἄξονας σχετίστηκε μὲ τὸν Οὐρα-νό, τὸ πνευματισμό, τὴ δύναμη καὶ τὸ ἀρσε-νικὸ στοιχεῖο. Ὁ ὁριζόντιος ἄξονας σχετίστη-κε μὲ τὴ Γῆ, τὴν εὐαισθησία, τὴ λογικὴ καὶ τὸ θηλυκὸ στοιχεῖο. Ἔγινε τὸ σύμβολο τῆς ἰσορ-ροπίας μεταξὺ ὕλης καὶ πνεύματος, τῆς δυα-δικότητας τῆς φύσης καὶ τῆς ἁρμονικῆς ἕνω-σης τῶν ἀντίθετων (ἀλλὰ ὄχι ἀντιπάλων) Δυ-νάμεων. Ὑπῆρξε ἐπίσης σύμβολο δημιουρ-γίας, ὅπως στὸν Ἑβραϊσμὸ μέχρι καὶ σήμε-ρα, ποὺ ὁ σταυρὸς μὲ ἕξι ἀκτίνες συμβολίζει τὶς ἕξι ἠμέρες τῆς Δημιουργίας τοῦ Κόσμου ἀπὸ τὸν Θεό.

Στὴ Βαβυλώνα, ἕναν ἀπὸ τοὺς ἀρχαιότε-ρους γνωστοὺς πολιτισμούς, ὁ σταυρὸς ἀπει-κονίζονταν μαζὶ μὲ τὴν ἡμισέληνο, γιὰ νὰ συμβολίζει τὴ Σεληνιακὴ Θεά. Χωρὶς τὴν ἡμισέληνο, συμβόλιζε τὸν Ἡλιακὸ Θεὸ καὶ ὁ ἀναμενόμενος Βαβυλώνιος Μεσσίας ἔφερε πολλοὺς σταυροὺς στὸ μέτωπό του.

Στὴν ἀρχαία Ἀσσυρία, ὁ ἰσοσκελὴς σταυρὸς ἐπίσης ταυτίζονταν μὲ τὸν Ἡλιακὸ Θεὸ καὶ συμβόλιζε τὶς τέσσερις κατευθύνσεις τοῦ ὁρίζοντα, ὅπου λάμπουν οἱ ἀχτῖδες του. Ἀγάλματα Ἀσσύριων Βασιλέων ποὺ βρέθη-καν (καὶ τώρα στεγάζονται στὸ Βρεταννικὸ Μουσεῖο) φέρουν ἐγχάρακτα κοσμήματα μὲ σταυροὺς στὸ λαιμό, προφανῶς γιὰ νὰ τονι-στεῖ ἡ εὐγενική τους τάξη ἀλλὰ καὶ νὰ τονι-σθεῖ ἡ Θεϊκὴ προστασία καὶ εὔνοια ποὺ κα-τεῖχαν, κατὰ τὶς τότε πεποιθήσεις.

Στὴ Φοινίκη καὶ πάλι σχετίζονταν μὲ τὶς Ἡλιακὲς Θεότητες. Σὲ τάφους ποὺ βρέθηκαν στὴν περιοχή, ὑπῆρχαν κεραμικὰ μὲ ἐγχά-ρακτο τὸν σταυρὸ καὶ οἱ νεκροὶ φοροῦσαν γιὰ σκουλαρίκια σταυρούς, προφανῶς γιὰ προ-στασία τῆς ψυχῆς καὶ εὐχὴ γιὰ τὴν ἀθανασία της.

Ἀκόμα καὶ στὰ βάθη τῆς Ἀφρικῆς, συ-ναντᾶμε τὸ σταυρό, ὡς σύμβολο τῆς Μεγάλης Μητέρας Θεᾶς ποὺ γέννησε τὸν Κόσμο. Οἱ ἔγκυες γυναῖκες τὸν φοροῦσαν στὸν λαιμό, πιστεύοντας ὅτι ἔτσι ἡ Μεγάλη Μητέρα θὰ τὶς προστατεύσει κατὰ τὸν τοκετὸ καὶ θὰ ἐξα-σφαλίσει μία καλὴ γέννα.

Στὴν Ἰνδία, ὁ σταυρὸς ἔκανε τὴν ἐμφάνισή του ἔντονα μέσα στὸν Ἰνδουϊσμὸ (ποὺ χρονο-λογεῖται περίπου τὸ 5.000 π.Χ.), συμβολίζο-ντας τὸν ἱερὸ ποταμὸ Γάγγη καὶ τὸν Θεὸ Βι-σνού, ποὺ εἶναι ὁ ἕνας ἀπὸ τοὺς τρεῖς σημα-ντικότερους Ἰνδοὺς Θεοὺς τῆς Θείας Τριά-δας ποὺ ἐκφράζει τὸν Ἕνα Ὑπέρτατο Θεό. Ὁ κάθετος ἄξονας, τοῦ ἁπλοῦ ἰσοσκελῆ σταυ-ροῦ, συμβολίζει τὴ Θεϊκὴ κατάσταση, ἐνῶ ὁ ὁριζόντιος ἄξονας τὴν ὑλική–κοσμικὴ κατά-σταση. Τὸ κέντρο συμβολίζει τὸν σοφὸ ἄνθρω-πο, ποὺ ἰσορροπεῖ ἀνάμεσα σ’ αὐτὲς τὶς δυὸ καταστάσεις. Πολλοὶ πιστοὶ Ἰνδουϊστὲς φέ-ρουν ζωγραφισμένο σταυρὸ στὸ μέτωπό τους, ὡς σύμβολο τῆς πίστης τους. Αὐτὴ ἡ παράδο-ση διείσδυσε καὶ στὸν Βουδισμό.

Στὸν Βουδισμὸ (ποὺ χρονολογεῖται ἀπὸ τὸ 500 π.Χ.), εἶναι ὁ ἄξονας τοῦ Τροχοῦ, ἑνὸς πολὺ σημαντικοῦ συμβόλου γι’ αὐτὴν τὴ θρησκεία. Ὁ Τροχὸς εἶναι ἡ Ἡλιακή, Θεϊκὴ προστασία, δημιουργία καὶ ἐξουσία καὶ ὁ


σταυρὸς εἶναι ὁ Θεῖος Νόμος, ποὺ στηρίζει τὸν Κύκλο τῆς Ὕπαρξης.

Στὴν ἀρχαία Ρώμη, οἱ παρθένες ἱέρειες τῆς Θεᾶς Βέστα (Vesta – ἡ ἑλληνίδα Ἑστία), ποὺ ὁρκίζονταν ἰσόβια ἁγνότητα, μὲ τιμωρία νὰ θαφτοῦν ζωντανὲς ἐὰν καταπατοῦσαν τὸν ὅρκο τους, φοροῦσαν σταυρὸ στὸ λαιμό τους. Ἄραγε, πόσο νὰ διέφεραν οἱ τότε ἱέρειες τῆς Βέστα ἀπὸ τὶς σημερινές μας καλόγριες; Ἐπιπλέον, σὲ ρωμαϊκὰ νομίσματα ποὺ βρέ-θηκαν, ἀναπαριστᾶται ὁ Ἡλιακὸς Θεὸς Ἀπόλλων νὰ κρατᾶ σὰν σκῆπτρο ἕναν σταυ-ρό.

Στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα, σχετίζονταν (μεταξὺ ἄλλων) μὲ τὸν Βάκχο καὶ τὸν Ἀπόλλωνα καὶ ἐμφανίζεται στὸ μέτωπο τῆς Ἄρτεμης τῆς Ἐφέσσου. Ἐπιπλέον, κατὰ τὴν ἀρχαία ἑλλη-νικὴ παράδοση, τὴν βραδυὰ τῆς Πανσελή-νου τοῦ Ἀπριλίου, ποὺ ἦταν ἀφιερωμένη στὶς Σεληνιακὲς Θεὲς Ἀρτέμιδα καὶ Ἑκάτη, συ-νήθιζαν νὰ φτιάχνουν μικρὰ κυκλικὰ ψωμά-κια καὶ νὰ τ’ ἀφήνουν στὰ σταυροδρόμια, γιὰ νὰ ἐξευμενίσουν τὴν Θεά, νὰ εὐλογεῖ μὲ τὴν προστασία της ὅποιον περνοῦσε ἀπὸ ἐκεῖ. Τὰ σταυροδρόμια ὑπῆρξαν ἄμεσα συνδεδεμένα μὲ τὴν Θεὰ Ἑκάτη καὶ τὸν Θεὸ Ἑρμῆ, ἀπὸ πρὶν ἀκόμα τὴν ἐπικράτηση τοῦ Ὀλυμπι-σμοῦ (δηλαδή, ἀπὸ τὴν Τιτανολατρεία). Τὰ κέντρα σταυροδρομιῶν ἦταν σημεῖα μαγικά, ποὺ οἱ ἄνθρωποι τὰ φοβοῦνταν καὶ τὰ σέβο-νταν. Ἐκεῖ, κυριαρχοῦσε ἡ σκοτεινὴ Τρικέ-φαλη Σεληνιακὴ Θεὰ Ἑκάτη, μὲ τὶς τρομερὲς μαγικὲς καὶ μαντικὲς δυνάμεις, τὴ σύνδεσή της μὲ τὸν Κόσμο τῶν Νεκρῶν καὶ τὴν ἀγέλη τῶν μαύρων σκυλιῶν ποὺ τὴν ἀκολουθοῦσαν. Μικρὰ ἱερά της, τὰ Ἐκαταία, βρίσκονταν σὲ σχεδὸν κάθε σταυροδρόμι γιὰ ἐξευμενισμό της, μαζὶ μὲ ἱερά του Ἑρμῆ Ψυχοπομποῦ, ποὺ μποροῦσε νὰ κυκλοφορεῖ ἐλεύθερα στοὺς τρεῖς Κόσμους (τῶν θνητῶν, τῶν Ἀθα-νάτων καὶ τῶν Νεκρῶν), γιὰ νὰ προστατεύει τοὺς ταξιδιῶτες ποὺ περνοῦσαν ἀπὸ κεῖ, ἀπὸ τὸ πιθανὸ μένος τῆς Θεᾶς.

Κατὰ τὴν παράδοση, ὅσοι ἤθελαν νὰ ἐπι-κοινωνήσουν μὲ τοὺς νεκρούς, ἔπρεπε νὰ πᾶνε νύχτα σὲ σταυροδρόμι, ποὺ εἶναι «πύλη μεταξὺ τῶν Κόσμων», νὰ ἀντιμετωπίσουν μὲ ἐπιτυχία δοκιμασίες καὶ τελικά, ἐὰν ἐπιβίω-ναν, νὰ ἐπιτύχουν τὴν ἐπικοινωνία. Αὐτὴν τὴν παράδοση τὴ συναντᾶμε καὶ ἀλλοῦ, στὴν Ἀσία, στὴν Ἀφρικὴ καὶ στὴν Ἀμερική. Ὅπως φαίνεται λοιπόν, ἡ σχέση τοῦ σταυροῦ μὲ τὸν κόσμο τῶν ζωντανῶν καὶ νεκρῶν καὶ ὁ συμ-βολισμός του ὡς πέρασμα ἀπὸ τὸν ἕνα κόσμο στὸν ἄλλο, ὅπως ἔγινε μὲ τὸν Ἰησοῦ Χριστό, κρατᾶ ἀπὸ ἀρχαιοτάτων χρόνων.

Τὴν ἐποχὴ τοῦ χαλκοῦ, ἔχουμε πάμπολ-λα εὐρήματα ποὺ φέρουν τὸ σύμβολο τοῦ σταυροῦ, κυρίως ἀπὸ τὴν περιοχὴ τῆς Γαλα-τίας. Κοσμήματα, κεραμικά, στολίζονται μὲ τὸ σταυρό, κι ἕνα ἄγαλμα ποὺ βρέθηκε, τοῦ Θεοῦ Σούκελου, φαίνεται νὰ φορᾶ μανδύα μὲ σταυρούς.

Στοὺς ἀρχαίους πολιτισμοὺς τῆς Κε-ντρικῆς Ἀμερικῆς, ὁ σταυρὸς ἐμφανίζεται ὡς σύμβολο τοῦ Θεοῦ Τιάλοκ, Φύλακα τῶν Κο-σμικῶν Νερῶν, καὶ τοῦ Θεοῦ Κιεξακοάτλ, τοῦ Φτερωτοῦ Ὄφι, Φύλακα τῶν Ἀνέμων. Οἱ Ἰνδι-άνοι τῆς περιοχῆς, ἐπηρεασμένοι ἴσως ἀπ’ αὐτοὺς τοὺς ἀρχαίους πολιτισμούς, χρησι-μοποιοῦσαν τὸν σταυρὸ ὡς σύμβολο τῶν τεσ-σάρων ἀνέμων καὶ τῶν ὅσων ἀντιπροσώπευε ὁ καθένας: Ὁ ἀνατολικὸς ἄνεμος εἶναι ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἀγάπης. Ὁ δυτικὸς ἄνεμος εἶναι ὁ ἁπαλὸς ἄνεμος ποὺ βοηθᾶ στὴν ἔξοδο πρὸς τὸ ἄγνωστο καὶ λεγόταν ἐπί-σης ὅτι «ἔρχεται ἀπὸ τὴν γῆ τῶν πνευμάτων». Ὁ βόρειος ἄνεμος εἶναι ἡ δύναμη καὶ ἡ νόη-ση. Ὁ νότιος ἄνεμος εἶναι τὸ πάθος, ἡ φωτιὰ ποὺ ζεσταίνει, ἀλλὰ καταστρέφει. Τὸ κέντρο τοῦ σταυροῦ εἶναι ἡ γῆ καὶ ὁ ἄνθρωπος. Εἶναι τὸ σημεῖο ὅπου οἱ τέσσερις δυνάμεις συνα-ντιοῦνται, ἀντικρούονται ἐξουδετερώνοντας ἡ μία τὴν ἄλλη καὶ ἰσορροποῦν.

Οἱ Σαμάνοι (οἱ σοφοὶ τῆς φυλῆς), συσχέτι-ζαν τὸ σταυρὸ μὲ τὸ Δέντρο τῆς Ζωῆς καὶ τὸν χάρασσαν μονάχα πάνω σὲ ξύλο. Τὴν ἴδια παράδοση συναντᾶμε καὶ στοὺς Γότθους, ποὺ χάρασσαν σταυροὺς πάνω στὰ πεσμένα δέντρα, πιστεύοντας ὅτι ἔτσι θὰ μπορέσει νὰ ἐπιβιώσει τὸ πνεῦμα τοῦ δέντρου μέσα στὸ χάραγμα. Μέχρι καὶ τὶς μέρες μας στὴν Σκω-τία, φτιάχνονται σταυροὶ ἀπὸ ξύλο σορβιᾶς καὶ κρεμιοῦνται στὶς οὐρὲς τῶν ζώων μὲ πορ-φυρὴ κλωστή, γιὰ προστασία ἀπὸ τὴ κακὴ μαγεία καὶ τὰ δαιμόνια. Πρόκειται γιὰ ἐπιβί-ωση ἀρχαιότατου Κελτικοῦ ἐθίμου, τῆς με-γάλης ἑορτῆς τὴν ἡμέρα πρὶν τὴν Πρωτομα-γιὰ (Beltane).

Ὁ Ἑλληνικὸς Σταυρός, γνωστὸς καὶ ὡς Crux Immissa Quadrata.

Ὁ ἁπλὸς ἰσοσκελὴς καὶ ὄρθιος σταυρός, ἔχει παραμείνει νὰ λέγεται «ἑλληνικὸς σταυ-ρός» καὶ εἶναι αὐτὸς ποὺ θεωρεῖται ἡ μία ἀπὸ τὶς 3 ἀρχαιότερες μορφὲς σταυροῦ (μαζὶ μὲ τὸν Πλάγιο Σταυρὸ καὶ τὸν Ἡλιακὸ Σταυρό).

Συμβολίζει τὰ τέσσερα στοιχεῖα τῆς φύσης (γῆ, νερό, ἀέρας, φωτιά) σὲ ἰσορροπία καὶ σταθερότητα. Κατ’ ἐπέκταση, συμβολίζει τὴν ἁρμονία τῆς φύσης. Συμβολίζει ἐπίσης τὰ τέσσερα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντα. Τέλος, συμβο-

λίζει τὴν σχέση τοῦ Θείου (κάθετος ἄξονας) μὲ τὸν Κόσμο (ὁριζόντιος ἄξονας).

Ἀργότερα στὸν Χριστιανισμό, ὁ ἁπλὸς ἰσο-σκελὴς σταυρὸς συμβόλισε τοὺς τέσσερις Εὐαγγελιστές. Περαιτέρω, ἐπειδὴ μπορεῖ νὰ διαχωριστεῖ σὲ 13 κύβους, συμβολίζει τοὺς 12 ἀποστόλους καί, ὁ κύβος τοῦ κέντρου, τὸν Χριστό.

Μία λιγότερο γνωστὴ παραλλαγὴ τοῦ ἑλληνικοῦ σταυροῦ, εἶναι αὐτὴ μὲ γραμμέ-νες τὶς λέξεις «ΦΩΣ» στὸν κάθετο ἄξονα καὶ «ΖΩΗ» στὸν ὁριζόντιο, ποὺ ὅλο μαζὶ διδάσκει ὅτι μόνο μὲ τὸ Θεϊκὸ Φῶς (δηλαδὴ Σοφία καὶ Ἀγάπη) μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ κερδίσει τὴν ἀθάνατη Ζωή. Στὰ μαθηματικὰ εἶναι τὸ σύμ-βολο τῆς πρόσθεσης καὶ στὴν Κινεζικὴ ἀρίθ-μηση εἶναι ὁ ἀριθμὸς 10.

Ὁ Πλάγιος Σταυρὸς ἢ o Σταυρὸς τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου ἢ Crux Decussata

Τὸ ὄνομα «τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου» τὸ πῆρε ἐπειδὴ πιστεύεται πὼς ὁ Ἀγιος Ἀντώνιος σταυρώθηκε πάνω σὲ τέτοιο σταυρό. Ὅμως, ἐμφανίζεται συχνότατα πολὺ πρὶν τὴν ἐμφά-νιση τοῦ Χριστιανισμοῦ, σχεδὸν σὲ ὅλο τὸν κόσμο. Στὴν ἀρχαία Σκωτία, χρησιμο-ποιοῦνταν ὡς σύμβολο ἀνανέωσης, ἀναδημι-ουργίας καὶ νέων ξεκινημάτων.

Στὸ Ρουνικὸ ἀλφάβητο, ὁ ἁπλὸς πλάγιος σταυρὸς (Γκιφού) ἑρμηνεύεται ὡς «Θεῖο Δῶρο» καὶ «ἡ δύναμη τῆς προσφορᾶς». Συν-δέεται μὲ τὴν παρθένα Θεὰ Γκέφιον, ποὺ προσφέρει στοὺς ἀνθρώπους γνώση καὶ τα-λέντα. Ὁ πλάγιος σταυρὸς ἀνάμεσα σὲ 2 μα-κριὲς κάθετες γραμμὲς (Μᾶν) συμβόλιζε τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴν Δύναμη τῆς Ἀλληλεγγύης καὶ τῆς Ἀλληλοβοήθειας. Ὁ πλάγιος σταυρὸς ἀνάμεσα σὲ 2 ἰσόυψεὶς κάθετες γραμμὲς (Νταέγκ) συμβόλιζε τὸ λαμπερὸ φῶς τοῦ Ἡλί-ου ποὺ ἁπλώνεται τὴν ἡμέρα στὸν κόσμο, δι-αλύοντας τὸ σκοτάδι, προκαλώντας τὴν ἀνά-πτυξη καὶ φέρνοντας αἰσιοδοξία κι ἐλπίδα. Στὴν Ρωμαϊκὴ ἀρίθμηση εἶναι ὁ ἀριθμὸς 10 καὶ στὰ μαθηματικὰ εἶναι τὸ σύμβολο τοῦ πολλαπλασιασμοῦ.

Ὁ Ἡλιακὸς Σταυρὸς ἢ Νορβηγικὸς Σταυρὸς ἢ Σταυρὸς τοῦ Ὄντιν.

Ἁπλὸς ἰσοσκελὴς καὶ ὄρθιος σταυρός, κλεισμένος σὲ κύκλο. Παρόλο ποὺ τὸν συ-ναντᾶμε ἀρκετὰ συχνὰ στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα, τὴν Ἀσία, τὴν Ἀμερική, τὴν Ἰνδία καὶ ἐμφα-νίζεται ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς ἀνθρωπότητας, ἔχει παραμείνει γνωστὸς ὡς σύμβολο τοῦ Νορβη-γικοῦ Θεοῦ Ὄντιν.

Ὑπῆρξε ἀρχικὰ τὸ σύμβολο τῆς Μητέρας Γῆς, ὅπως τὸ συναντᾶμε καὶ σήμερα στὰ νέ-ο-παγανιστικὰ ρεύματα. Ἀργότερα, συνδέ-θηκε μὲ τὸν Θεὸ Ἥλιο: ὁ κύκλος ἀντιπροσω-πεύει τὸν Ἥλιο καὶ ὁ σταυρὸς στὸ κέντρο τὶς τέσσερις ἐποχές, συμβολίζοντας ὅλο μαζὶ τὸν ἀέναο κύκλο τῆς φύσης. Κατὰ μία ἄλλη ἔννοια, συμβολίζει τὸν Ἥλιο (σταυρός) ποὺ περικλείεται ἀπὸ τὸν Οὐρανό/Σύμπαν (κύ-κλος).

Ὁ Αἰγυπτιακὸς Σταυρὸς ἢ Ἄνκ (Ankh) ἢ «Κλειδὶ τοῦ Νείλου» ἢ Crux Ansata.Ἄλλη μία ἀπὸ τὶς ἀρχαιότερες παραλ-

λαγὲς τοῦ σταυροῦ, ποὺ ἡ πρώτη του ἐμφάνι-ση χρονολογεῖται περίπου τὸν 15ο αἰώνα π.Χ. Ἔχουν βρεθεῖ πολλὰ ἀντικείμενα, κε-ραμικά, κοσμήματα, νομίσματα, τοιχογρα-φίες κ.λπ., ποὺ ἐμφανίζουν τὸ Ἄνκ, στὴν Ἀφρική, τὴν Μεσοποταμία, τὴν Φρυγία, τὴν


Παλαιστίνη, τὴν Φοινίκη, τὴν Σαρδινία καὶ ἀλλοῦ.

Γιὰ τοὺς ἀρχαίους Αἰγυπτίους, ὑπῆρξε σύμβολο ζωῆς καὶ ἀναγέννησης, συνδέεται μὲ τὴν Θεὰ Μαάτ, τὴν Θεὰ τῆς Ἀλήθειας καὶ καλεῖται ἐπίσης «Κλειδὶ τῆς Ἀθανασίας». Συνδέθηκε μὲ τὴν θηλυκὴ Ἀρχὴ καὶ οἱ ἀρχαῖες Αἰγύπτιες τὸ φοροῦσαν γιὰ νὰ ἔχουν τὴν προστασία τῆς Θεᾶς. Ἐπιπλέον, συμβο-λίζει τὴν ἕνωση τῆς Θεᾶς Ἴσιδας μὲ τὸν Θεὸ Ὄσιρι καὶ σὲ πάμπολλες αἰγυπτιακὲς παρα-στάσεις, βλέπουμε Θεούς, ἱερεῖς καὶ Φαραὼ νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τοὺς τὸ Ἄνκ. Συγκεκρι-μένα, ὁ Θεὸς Ὄσιρις, ἀναπαρίσταται νὰ προ-τείνει τὸ Ἄνκ στὶς ψυχές, ὑπενθυμίζοντάς τους τὴν ζωὴ μετὰ θάνατο. Μία ἄλλη χαρα-κτηριστικὴ ἀναπαράσταση, εἶναι ὁ Θεὸς Ὧρος νὰ κάθεται ὡς βρέφος στὴν ἀγκαλιὰ τῆς παρθένας μητέρας τοῦ Ἴσιδας, κρατώ-ντας στὸ χέρι τοῦ τὸ Ἄνκ ἢ ἡ Ἴσιδα ἔχοντάς το χαραγμένο στὰ μαλλιά της. Πόσο ἀλήθεια μοιάζει αὐτὴ ἡ σκηνὴ μὲ αὐτὴν τῆς Παρθέ-νου μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος...

Πέρα ὅμως ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο, τὸ Ἄνκ ὑπῆρξε ἱερὸ καὶ σὲ πολλοὺς ἄλλους λαούς. Στὴ Φοινίκη, συμβόλιζε τὴν Θεὰ Ἀστάρτη «Αὐτὴν ποὺ δίνει Ζωή» καὶ στὴ Φρυγία, σχετι-ζότανε μὲ τὴ Θεὰ Κυβέλη, τὴ μητέρα τῆς Ρέας κατὰ τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες, ὡς σύμβολο θανάτου καὶ ἀναγέννησης. Στὴν Ἰνδία εἶναι τὸ σύμβολο τοῦ Θεοῦ Ἀγνί, «τοῦ Φωτὸς τοῦ Κόσμου» καὶ συχνὰ φαίνεται νὰ τὸ κρατοῦν οἱ Θεοὶ τῆς Θείας Τριάδας (Βράχμα, Βισνοῦ, Σίβα), ὁ Κρίσνα καὶ ἄλλοι. Στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα, συμβόλιζε τὴν Ἀφροδίτη καὶ τὴν Ἄρτεμη τῆς Ἐφέσσου καὶ στὴν ἀρχαία Ρώμη, τὸ Ἄνκ ἀναφέρεται ὡς «Κλειδὶ τῆς Ζωῆς» καὶ ἐμφανίζεται στὸ χέρι τοῦ Θεοῦ Ἰανοῦ.

Ἀργότερα, τὸ ξανασυναντᾶμε συχνὰ σὲ γνωστικὰ χριστιανικὰ καὶ κοπτικὰ κείμενα, ὡς σύμβολο τῆς θνητῆς καὶ ἀθάνατης ζωῆς, τῆς κρυμμένης σοφίας καὶ τῶν μυστηρίων τῆς ζωῆς καὶ τῆς γνώσης.

Στὴν Ἀλχημεία εἶναι τὸ σύμβολο τοῦ χαλ-κοῦ καὶ στὴν ἀστρολογία τὸ σύμβολο τοῦ πλανήτη τῆς Ἀφροδίτης –σύμβολο ποὺ πα-ρέμεινε μέχρι τὶς μέρες μας γιὰ νὰ ἀντιπρο-σωπεύσει τὸ θηλυκὸ φύλο.

Ὁ Σταυρὸς ΤΑΥ (ποὺ εἶναι σὰν τὸ κεφα-

λαῖο γράμμα «Τ») ἐπίσης ὀνομάζεται καὶ Αἰγυπτιακός, ἔχοντας τὸν ἴδιο συμβολισμὸ μὲ τὸ Ἄνκ. Ἀργότερα, ὀνομάστηκε Crux Commissa. Εἶναι σύμβολο τῆς ἀρσενικῆς Θείας δύναμης καὶ ἐξουσίας. Συνδέεται μὲ τοὺς Θεοὺς τοῦ κεραυνοῦ, ὅπως ὁ Ἕλληνας Δίας καὶ οἱ Νορβηγικοὶ Θεοὶ Ὄντιν καὶ Θῶρ. Οἱ ἀρχαῖοι Δρυῗδες τὸν ἔφτιαχναν μὲ δύο κλαδιὰ βελανιδιᾶς (ἱερὸ δέντρο γιὰ σχεδὸν ὅλη τὴν Εὐρώπη), ὡς σύμβολο τοῦ Θεοῦ (Ταῦ). Στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα, συμβόλιζε ἐπί-σης τὸν Ἄττι καὶ στὴν Μεσοποταμία τὸν Μί-θρα.

Ὁ Γνωστικὸς Σταυρός.Παραλλαγὴ τοῦ Αἰγυπτιακοῦ – τὸ ΤΑΥ μὲ

κύκλο στὴν κορφή. Ἐμφανῶς ἐπηρεασμένοι ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο καὶ τὴν Ἑλλάδα, οἱ Γνωστι-κοὶ εἶχαν ὡς ἔμβλημά τους αὐτὸν τὸν σταυ-ρό, ποὺ συμβόλιζε τὴν ἰσορροπία τῆς τελειό-τητας, ἀλλὰ παράλληλα καὶ τὸν Θεάνθρωπο Χριστό, ποὺ ἦταν ἡ ἐνσάρκωση τῆς τέλειας ἰσορροπίας μεταξὺ Θείου καὶ θνητοῦ. Ἐπι-πλέον, συμβόλιζε τὴν ἰσορροπία καὶ ἕνωση τοῦ θηλυκοῦ (κύκλος) μὲ τὸ ἀρσενικὸ (ΤΑΥ).

Ὁ Κοπτικὸς Σταυρός.Συμμετρικὸς ἰσοσκελὴς σταυρός, μὲ κύ-

κλο στὴν μέση καὶ 4 μικρὰ «Τ» μεταξὺ τῶν κάθετων γραμμῶν, ποὺ συμβολίζουν τὰ καρ-φιὰ μὲ τὰ ὁποῖα καρφώθηκε ὁ Χριστός. Ἕνας ἄλλος Κοπτικός, εἶναι αὐτὸς ποὺ μοιάζει μὲ συνδυασμὸ τοῦ Γνωστικοῦ σταυροῦ καὶ τοῦ Ἡλιακοῦ, ἔχοντας ἕναν δεύτερο συμμετρικὸ σταυρὸ μέσα στὸν κύκλο.

Ὁ Ὄφις Σταυρωμένος.Ἕνα φίδι τυλιγμένο ἢ καρφωμένο σὲ

σταυρὸ ΤΑΥ, συμβολίζει τὸ ξεπέρασμα τῆς ὕλης καὶ τῆς θνητότητας. Ὁ ὄφις εἶναι ἄλλο ἕνα πανάρχαιο καὶ παγκόσμιο σύμβολο τῆς Γνώσης καὶ τῆς Σοφίας. Πάνω σὲ ἡλιακὸ σύμ-βολο (τὸν σταυρό) μπορεῖ νὰ συμβολίσει τὴν Θεϊκὴ Σοφία καὶ Γνώση.

Ὁ σταυρωμένος ὄφις ἐμφανίζεται ἐπίσης συχνὰ στὴν Ἀλχημεία, ὡς αὐτὸ ποὺ «φτιάχνει τὸ ρευστό» ἢ ποὺ φτιάχνει τὸ ἐλιξίριο τοῦ ὑδράργυρου (θρυλικὸ ἐλιξίριο), ἀφαιρώντας τὸ δηλητηριῶδες μέρος.

Ὀρφεὺς Βακχικὸς Σταυρωμένος.Σὲ σφραγιδόλιθο ποὺ βρέθηκε καὶ χρονο-

λογεῖται περίπου στὰ τέλη τοῦ 2ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 3ου αἰώνα μ.Χ., ἐμφανίζεται ἐγχά-ρακτος ἕνας σταυρωμένος ἄνθρωπος. Ἀκουμπᾶ πάνω σ’ ἕνα V, ἔχει στὴν κορυφὴ τοῦ σταυροῦ τὴν ἡμισέληνο καὶ πιὸ πάνω ἐμφανίζονται ἑπτὰ ἀστέρια σὰν σταυροί. Γνω-ρίζοντας ὅτι ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ἐπεκτεινόταν μὲ γοργοὺς ρυθμοὺς ὁ Χριστιανισμός, αὐτὸ τὸ εὔρημα δὲν θὰ μᾶς ἐντυπωσίαζε. Αὐτὸ ὅμως ποὺ τὸ κάνει νὰ ξεχωρίζει, εἶναι ὅτι φέ-ρει ἐγχάρακτες τὶς λέξεις «ΟΡΦΕΥΣ ΒΑΚΧΙ-ΚΟΣ». Ἀναφέρεται λοιπὸν στὸν ἀρχαῖο Ἕλληνα μύστη Ὀρφέα; Μᾶλλον παράδοξο, μίας καὶ ὁ μύθος τοῦ Ὀρφέα ἀναφέρει ὅτι δὲν σταυρώθηκε, ἀλλὰ σφαγιάστηκε καὶ κα-τακερματίστηκε ἀπὸ ὀργισμένες Μαινάδες.

Στοὺς πρώτους αἰῶνες τῆς ἐμφάνισης τοῦ Χριστιανισμοῦ, κάποια Γνωστικὰ Χριστια-νικὰ ρεύματα ταύτισαν τὸν Χριστὸ μὲ τὸν Ὀρφέα. Ἦταν ἡ ὁμοιότητα τῶν διδαγμάτων καὶ ἠθικῶν ἀρχῶν μεταξὺ Χριστιανισμοῦ καὶ Ὀρφισμοῦ, ποὺ ὁδήγησε σ’ αὐτὴν τὴν ταύτι-ση. Ὁ Σταυρωμένος Ὀρφέας, ἴσως ὑπενθύμι-ζε αὐτὴν τὴν ὁμοιότητα, ἑνώνοντας παλαιότε-ρα καὶ νεότερα σύμβολα.

Ὅμως, ἐνδιαφέρον παρουσιάζει καὶ ἡ σχέ-ση τῶν ὀνομάτων Βάκχος (ἢ ἀλλιῶς «Ἲακ-χος») καὶ Ἰησοῦς: στὰ Ἑβραϊκά, ὁ Βάκχος/Ἴακχος εἶναι JEHSU, τὸ ὁποῖο προφέρεται «Ἰεσού». Στοὺς Φοίνικες καὶ Κανααΐτες μετα-φέρεται ἁπλὰ ὡς ΙΗS, δηλαδὴ γιὰ τοὺς Ἕλλη-νες ΙΗΣ, καὶ ὁλόκληρο κατευθείαν ἀπὸ τοὺς Ἑβραίους «ΙΗΣΟΥ».

Τὸ V ποὺ ἐμφανίζεται στὸ κάτω μέρος τοῦ σταυροῦ καὶ στὸ ὁποῖο ἀκουμπᾶ ὁ σταυρω-μένος τὰ πόδια του, ἴσως συνδέεται μὲ τοὺς ἑπτὰ σταυρούς/ἀστέρια τῆς κορυφῆς, ποὺ στεφανώνουν τὸν σταυρωμένο. Τὸ V εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ ἀρχαία σύμβολα τοῦ Θείου θηλυκοῦ, ποὺ παραπέμπει στὴν μήτρα ποὺ γεννᾶ. Ὁ ἀριθμὸς ἑπτά, συνδέεται μὲ τὴν Ἑλληνίδα Θεὰ Ἀφροδίτη, τὴ Θεὰ τῆς θηλυκότητας, τῆς ὀμορφιᾶς καὶ τῆς ἀγάπης. Ἐνδιαφέρον εἶναι ὅτι στὴν ἀραβικὴ ἀρίθμηση ὁ ἀριθμὸς ἑπτὰ γράφεται ὡς V. Στὴν Ρωμαϊκὴ ἀρίθμηση, τὸ V εἶναι ὁ ἀριθμὸς 5, ποὺ ἐπίσης συνδέεται μὲ τὴν Θεὰ Ἀφροδίτη καὶ τὸν συνονόματο πλα-νήτη της, πού, ὅπως εἶχε παρατηρηθεῖ ἀπὸ τοὺς ἀστρονόμους τῆς ἀρχαιότητας, σχημα-τίζει μὲ τὴν κίνησή του μία πεντάλφα (5Α) στὸν οὐρανό, σὲ περίοδο ἑπτὰ ἐτῶν.

Τὸ Λ στὴν ἀραβικὴ ἀρίθμηση εἶναι τὸ 8. Τὸ σύμβολο Λ συνδέεται μὲ τὴν ἀρσενικὴ ἀρχή, παραπέμποντας στὸν φαλλὸ ποὺ γονι-μοποιεῖ τὴν μήτρα. Ὁ ἀριθμὸς 8 συνδέεται ἐπίσης μὲ τὸ Θεῖο ἀρσενικὸ στοιχεῖο, μὲ τὸν γήινο ἄνθρωπο, μὲ τὴν ἰσορροπία μεταξὺ αὐτῶν, μὲ τὴ ἀναγέννηση, κι ἑπομένως μὲ τὸν Θεάνθρωπο Χριστό.

Βάζοντας τὸ V πάνω στὸ Λ, σχηματίζεται τὸ Χ, δηλαδὴ ὁ πλάγιος σταυρός. Στὴν Ρωμαϊκὴ ἀρίθμηση, τὸ Χ εἶναι τὸ 10 (ἀριθμὸς ποὺ πα-ραπέμπει στὴν μονάδα) καὶ στὰ μαθηματικὰ εἶναι τὸ σύμβολο τοῦ πολλαπλασιασμοῦ.

Ἡ ἡμισέληνος στὴν κορυφὴ τοῦ σταυροῦ, ἀκριβῶς πάνω ἀπὸ τὸ κεφάλι τοῦ σταυρωμέ-νου, εἶναι ἄλλη μία παραπομπὴ σὲ ἀρχαία θηλυκὴ θεότητα, στὴν Σεληνιακὴ Θεά. Ἔτσι, τὸ θηλυκὸ στοιχεῖο φαίνεται νὰ πλαισιώνει τὸν σταυρωμένο ἄνθρωπο, στηρίζοντας τὰ πόδια του καὶ στεφανώνοντας τὸ κεφάλι του...


Μὲ τὸν τρόπο ποὺ εἶναι τοποθετημένα τὰ πόδια τοῦ σταυρωμένου στὸ V, τὸ μέγεθος τοῦ V καὶ ἡ τοποθέτηση τῶν ἄστρων στὴν κο-ρυφή, φαίνεται λὲς καὶ ὅλη ἡ παράσταση ξε-πηδᾶ (γεννιέται) μέσα ἀπὸ τὸ V καὶ καταλή-γει στὰ 7 ἀστέρια.

Ἕνα ἀκόμα παράδοξο τῆς παράστασης, εἶναι ἡ ἐμφάνιση σταυρωμένου ἀνθρώπου. Ὅπως θὰ δοῦμε παρακάτω (βλ. Λατινικὸς Σταυρός) ὁ ἐσταυρωμένος δὲν ἐμφανίζεται ὡς σύμβολο τοῦ Χριστιανισμοῦ πρὶν τὸν Μεσαί-ωνα. Τὸ ὅτι ἀναφέρεται στὸν σταυρωμένο Ὀρφέα, κάνει τὸ σύμβολο ἀκόμα πιὸ παρά-ξενο καὶ αἰνιγματικό...

Χρισμὸν ἢ Labarum.Πλάγιος σταυρὸς μὲ τὸ γράμμα Ρ στὴν

μέση νὰ τὸν διαπερνᾶ. Συχνά, περικλείεται σὲ κύκλο. Ἔχει ἐπικρατήσει νὰ ἑρμηνεύεται ὡς τὰ δύο πρῶτα γράμματα τοῦ Χριστοῦ, καὶ ἀποδίδεται στὸν Αὐτοκράτορα Κωνσταντῖνο, ὡς σύμβολο τοῦ στρατοῦ του. Τὸ σύμβολο ὅμως εἶχε κάνει τὴν ἐμφάνισή του πολὺ πρὶν τὴν ἐμφάνιση τοῦ χριστιανισμοῦ. Ἔχει βρε-θεῖ χαραγμένο σὲ πέτρα ποὺ χρονολογεῖται περίπου τὸ 2.500 π.Χ. καὶ εἰκάζεται ὅτι συμ-βολίζει τὸν Ἥλιο καὶ τὸν Οὐρανό. Στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα, συμβόλιζε τὸ «Χρηστόν», δηλαδὴ «τὸ αἴσιο, τὸ εὐοίωνο» καὶ ὑπῆρχε χαραγμένο σὲ ναοὺς τοῦ Βάκχου στὴν Ρώμη.

Ἐπίσης, σὲ ἀνευρεθὲν νόμισμα τοῦ Πτολε-μαίου τοῦ Γ’ (247-222 π.Χ.) φέρει τὸ ΧΡ, ἀλλὰ τὸ πιὸ ἐνδιαφέρον εὔρημα εἶναι ἕνα νό-μισμα τῆς ἐποχῆς τοῦ Κωνστάντιου τοῦ Β’ τῆς Ρώμης (317-361 π.Χ.), ποὺ φέρει στὴν μία του πλευρὰ τὸ σύμβολο τοῦ Χρισμὸν σὲ λάβαρο ποὺ κρατᾶ ὁ αὐτοκράτορας καὶ περι-κλείεται μὲ τὴν λατινικὴ ἐπιγραφὴ «IN HOC SIGNO VICTOR ERIS» (βλ. εἰκόνα), ποὺ ση-μαίνει «EN TOYTΩ NIKA»... δηλαδή, ὅπως ἀκριβῶς στὸ «ὂραμα» τοῦ Κωνσταντίνου. Ἔτσι, εἰκάζεται ὅτι ὁ Κωνσταντῖνος (ὄντας παγανιστής) εἰσήγαγε τὸ σύμβολο στὸν Χρι-στιανισμό, μέσω ἑνὸς εὐρηματικοῦ «ὀράμα-τος», γιὰ νὰ φέρει τὶς δύο θρησκεῖες –παλαιὰ καὶ νέα– πιὸ κοντά.

Ὁ Λατινικὸς Σταυρὸς ἢ Χριστιανικὸς Σταυρὸς ἢ crux ordinaria ἢ crux

immissaὉ κοινὰ (πλέον) γνωστός μας ἀσύμμετρος

σταυρὸς (δηλαδὴ μὲ μεγαλύτερο τὸν κάθετο ἄξονα), προϋπῆρξε τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀρκε-τοὺς αἰῶνες. Μέχρι τότε, ἦταν γνωστὸς στὴν Αἴγυπτο ὡς ὁ σταυρὸς τῶν Θεῶν Ὄσιρι καὶ Σέραπι. Ἐμφανίστηκε στὴν Χριστιανικὴ θρη-σκεία μετὰ τὸν 3ο αἰώνα μ.Χ. ὡς σύμβολο ὑπενθύμισης τῆς μαρτυρικῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἀνάστασή του. Μέχρι τὰ τέλη περίπου τοῦ 3ο αἰώνα μ.Χ., ἡ χρήση τοῦ σταυροῦ ἦταν πολὺ σπάνια, μία καὶ ὑπῆρξε κατακριτέα ἀπὸ τοὺς περισσότερους Χρι-στιανούς, ἀφοῦ ἦταν παγανιστικὸ σύμβολο, κι ἐπιπλέον διότι οἱ Γραφὲς ἦταν ἀπόλυτα σαφεῖς: «Οὐ ποιήσεις σεαυτῶ εἴδωλον, οὐδὲ παντὸς ὁμοίωμα ὅσα ἐν τῷ οὐρανῷ ἄνω καὶ ὅσα ἐν τῇ γῇ κάτω καὶ ὅσα ἐν τοὶς ὕδασιν ὑπὸ κάτω τῆς γῆς, οὐ προσκυνήσεις αὐτοῖς οὐδὲ μὴ λατρεύσεις αὐτοῖς» (ἡ 2η Ἐντολή, Ἔξοδος 20:4), «Κύριον τὸν Θεὸν σου προσκυνήσεις, καὶ αὐτῷ μόνῳ λατρεύσεις» (Λούκ. 4:8) καὶ «Ἀλλ’ ἔρχεται ὥρα, καῖ νῦν ἐστιν ὅτε οἱ άληθι-νοὶ προσκυνηταὶ προσκυνήσουσι τῷ πατρὶ ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ• καὶ γὰρ ὁ πατὴρ τοι-ούτους ζητεῖ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτόν.

Πνεῦμα ὁ Θεός, καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθεία προσκυνεῖν. (Ἀλλὰ ἔρχεται ὤρα, καὶ μάλιστα εἶναι τώρα, ποὺ οἱ ἀληθινοὶ προσκυνητὲς θὰ προσκυνή-σουν τὸν Πατέρα μὲ Πνεῦμα καὶ μὲ ἀλήθεια. Καὶ πράγματι, ὁ Πατέρας τέτοιους ζητᾶ νὰ εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ τὸν προσκυνοῦν. Πνεῦμα εἶναι ὁ Θεός, καὶ ἐκεῖνοι ποὺ τὸν προσκυ-νοῦν, μὲ Πνεῦμα καὶ μὲ ἀλήθεια πρέπει νὰ τὸν προσκυνοῦν). (Ἰωάν. 4:23-24)

Ὁ Τερτυλλιανὸς στὸ argumentum ad hominem καταδίκαζε τὴ χρήση τοῦ σταυροῦ ὡς εἰδωλολατρεία καὶ ἀπέτρεπε τοὺς Χρι-στιανοὺς ποὺ συνήθιζαν νὰ ζωγραφίζουν ἕναν μικρὸ σταυρὸ στὸ μέτωπό τους... ὅπως ἔκα-ναν αἰῶνες νωρίτερα οἱ Ἰνδουϊστές. Ὁ Αὐτο-κράτορας Ἰουλιανός, ὅπως μας λέει ὁ Κύριλ-λος ὁ Ἀλεξανδρινὸς (Contra Julian., vi, in Opp., Ἱ), ἀπαγόρευσε τὴν χρήση τοῦ σταυ-ροῦ μὲ τὸν ὁποιονδήποτε τρόπο (χαραγμένο σὲ πόρτες σπιτιῶν, σὲ πέτρα, σὲ ξύλο ἢ ζωγρα-φισμένο στὰ μέτωπα τῶν πιστῶν) χαρακτηρί-ζοντάς το ὡς ἔγκλημα. Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ ὅμως, εἰκονομάχοι Αὐτοκράτορες ποὺ προ-σπαθοῦσαν νὰ καταπολεμήσουν τὴν ὁποια-δήποτε ἀπεικόνιση στὴν Χριστιανικὴ θρη-σκεία, ἐπέτρεπαν τὸ σταυρό. Μία μεγάλη πε-ρίοδος πέρασε μέχρι νὰ λυθεῖ τὸ ζήτημα τῆς χρήσης ἢ μὴ χρήσης τοῦ σταυροῦ ἀπὸ τοὺς Χριστιανούς. Ἀπὸ τὸ 431 μ.Χ. περίπου ὅμως, ἄρχισαν νὰ ἐμφανίζονται σταυροὶ καὶ μέσα στὰ ἱερὰ τῶν Χριστιανικῶν ναῶν καὶ τὸ 586 μ.Χ. ἄρχισαν νὰ στολίζουν τὰ καμπαναριὰ καὶ τὶς στέγες τους. Δὲν ἦταν εὔκολο γιὰ τοὺς ἀνθρώπους νὰ ἀποκηρύξουν ὅλα ὅσα γνώρι-ζαν καὶ ὅριζαν ὡς ἱερά, κι ὁ σταυρὸς ὑπῆρξε στὴ πίστη καὶ τὶς κουλτοῦρες τους γιὰ χιλιά-δες χρόνια. Ἔτσι, τὸν 6ο αἰώνα μ.Χ., στὴν σύνοδο τῆς Ἐφέσσου, λύθηκε τὸ ζήτημα, κι ἔγινε πλέον ἐπίσημα ἀποδεκτὸ τὸ σύμβολο τοῦ σταυροῦ ὡς ἔμβλημα τοῦ Χριστιανισμοῦ, κάνοντας ἔτσι ἄλλο ἕνα «βῆμα ὑποχώρησης» μὲ σκοπὸ τὴ προσέγγιση τῶν δύο θρησκειῶν (παλαιᾶς καὶ νέας).

Γιὰ πολλὰ χρόνια ἀφ’ ὅτου ξεκίνησε ἡ χρήση τοῦ σταυροῦ ἀπὸ τοὺς Χριστιανούς, δὲν ἐμφανίζεται ὁ ἐσταυρωμένος πάνω στὸ

σταυρό. Σκηνὲς ἀπὸ τὴ σταύρωση τοῦ Χρι-στοῦ στὴ τέχνη δὲν ἔχουμε πρὶν ἀπὸ τὸν 7ο αἰώνα μ.Χ. Αὐτὸ διότι, ἀφ’ ἑνὸς ἀκολου-θοῦσαν τὴν Ἑβραϊκὴ ἀπαγόρευση περὶ δη-μιουργίας εἰκόνων καὶ εἰδώλων (2η Ἐντολή) καὶ ἀφ’ ἑτέρου διότι ὁ κενὸς σταυρὸς παρέπε-μπε στὴν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ κι ὄχι τὸ θά-νατό του. Μετὰ τὸν 7ο αἰώνα καὶ ἀκόμα πε-ρισσότερο μετὰ τὴν Σύνοδο τῆς Νίκαιας τὸ 787 μ.Χ., ὅπου ἀποφασίστηκε νὰ ἐπιτραπεῖ ἡ εἰκονογράφηση τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παρθέ-νου καὶ τῶν Ἁγίων (ποὺ ἔληξε καὶ τὴ ταραγ-μένη περίοδο τῆς Εἰκονομαχίας), οἱ πρῶτες εἰκονογραφήσεις τοῦ Χριστοῦ τὸν ἔδειχναν μπροστὰ ἀπὸ τὸ σταυρὸ (ὄχι πάνω σ’ αὐτόν), ντυμένο, ζωντανὸ καὶ γαλήνιο, θριαμβευτὴ ἔναντι τοῦ θανάτου. Στὸν Μεσαίωνα ὅμως, οἱ Ἐκκλησίες ἀποφάσισαν νὰ δώσουν περισσό-τερη ἔμφαση στὸ μαρτύριο τῆς σταύρωσης καὶ τοῦ θανάτου...

Μετὰ τὴν ἐπισημοποίηση τοῦ σταυροῦ ὡς Χριστιανικὸ ἔμβλημα, μία μεγάλη ποικιλία παραλλαγῶν τοῦ κλασσικοῦ σταυροῦ ἄρχι-σαν νὰ ἐμφανίζονται καὶ νὰ χαρακτηρίζονται ὡς Χριστιανικοί, λίγοι ὅμως ἀπ’ αὐτοὺς ἦταν πραγματικὰ αὐθεντικοὶ καὶ ἀμιγῶς Χριστια-νικοί:

Ὁ Κέλτικος Σταυρός.Ψηλός, ἀσύμμετρος σταυρὸς μὲ κύκλο

στὸ πάνω μέρος. Τὸν συναντᾶμε πολὺ συχνὰ στὶς περιοχὲς τῆς Ἰρλανδίας καὶ τῆς Ἀγγλίας, ἀπὸ τὸν 8ο αἰώνα καὶ μετά. Ὁ θρῦλος λέει ὅτι ὁ Ἅγιος Πατρίκιος ἦταν ὁ πρῶτος ποὺ σχη-μάτισε τὸν Κελτικὸ σταυρό, φτιάχνοντας ἕναν κύκλο πάνω στὸν κλασσικὸ Λατινικὸ σταυρό, ὥστε νὰ σχετίσει τὸ σύμβολο μὲ τὴν Σεληνι-ακὴ Θεὰ τῆς ἀρχαίας κελτικῆς θρησκείας καὶ νὰ φέρει τὴν παλιὰ θρησκεία κοντὰ στὴν νέα.

Ὅμως, τὸ ἴδιο σύμβολο τοῦ Κελτικοῦ σταυροῦ συναντᾶμε στὴν Ἰνδουϊστικὴ θρη-σκεία, νὰ ὀνομάζεται Κιάκρα (kiakra) καὶ νὰ σχετίζεται μὲ τὴν σεξουαλικὴ ἕνωση τοῦ φαλ-λικοῦ σταυροῦ καὶ τοῦ θηλυκοῦ κύκλου.

Κατὰ ἕναν ἄλλο συμβολισμό, ποὺ ἀποδέ-χονται πολλοὶ ἀπὸ τοὺς νέο-παγανιστὲς στὶς

Vicky’s Radio: Ἡ καρδιὰ τῆς Νέας Ὑόρκηςχτυπᾶ σὲ Ἑλληνικοὺς Ρυθμούς.

http://vickysradio.listen2myradio.com/


μέρες μας, ὁ Κελτικὸς σταυρὸς σχετίζεται μὲ τὶς τέσσερις κατευθύνσεις τοῦ ὁρίζοντα καὶ τὶς τέσσερις ἐποχὲς τοῦ χρόνου, καθὼς καὶ τὸ ὅτι συμβολίζει/ἀντιπροσωπεύει ἡ κάθε μία. Δηλαδή:

• Ἡ Ἀνατολὴ – ἡ Ἄνοιξη, ἡ γέννηση καὶ ἀναγέννηση, ἡ νεότητα καὶ ἡ ἀνάπτυξη.• Ὁ Νότος – τὸ Καλοκαίρι, ἡ ζωντάνια καὶ ἡ δύναμη.• Ἡ Δύση – τὸ Φθινόπωρο, ἡ ἐμπειρία, ἡ γνώση καὶ ἡ καθοδήγηση.• Ὁ Βορρᾶς – ὁ Χειμώνας, ἡ σιωπή, ἡ σοφία καὶ ὁ θάνατος.Ὁ κύκλος συνδέει τὶς τέσσερις κατευθύν-

σεις, συμβολίζοντας τὸν κύκλο τῆς ζωῆς καὶ τῆς φύσης.

Ὁ Λωρενιανὸς Σταυρός.Μοιάζει μὲ τὸν Πατριαρχικὸ καὶ χρησιμο-

ποιοῦνταν ὡς οἰκόσημο ἀπὸ τοὺς Δοῦκες τῆς Λορένης, περιοχῆς τῆς Γαλλίας ἀπὸ τὴν ὁποία πῆρε τὸ ὄνομά του. Συνδέεται μὲ τοὺς Σταυροφόρους, μὲ τὴν Ἰωάννα τῆς Λορένης, μὲ τὴν οἰκογένεια τῶν Μεδίκων καὶ μὲ τοὺς Ναΐτες Ἱππότες ποὺ τοὺς παραδόθηκε ὡς ἔμβλημα ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Ἱεροσολύμων. Τὸ ἴδιο ὅμως σύμβολο συναντᾶμε στὴν ἀρχαία Σουμερία, συνδυάζονταν μὲ τὴν ποι-μενικὴ ράβδο σὲ ἰδεόγραμμα γιὰ τὴν ἐξου-σία. Ἀργότερα, οἱ Ἑρμητικοὶ Ἀλχημιστὲς τῆς Ἀναγέννησης, τὸν χρησιμοποιοῦσαν ὡς σύμ-βολο τῆς Γῆς καὶ τοῦ Πνεύματος, παραπέ-μποντας στὴν Ἑρμητικὴ ἀρχὴ «ὅπως πάνω, ἔτσι καὶ κάτω». Στὴν παραδοσιακὴ Ἀλχη-μεία, γιὰ τὸν μόλυβδο. Οἱ Ἐλευθεροτέκτονες εἶχαν τὸν σταυρὸ τῆς Λορένης ὡς σύμβολο ἱε-ραρχικῆς τάξης. Στὴν Καθολικὴ Ἐκκλησία,

εἶναι τὸ σύμβολο τοῦ Καρδιναλίου καὶ στὸν Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ἡ Γαλλικὴ ἀντίσταση εἶχε ὡς ἔμβλημά της τὸν σταυρὸ τῆς Λορέ-νης.

Ὁ Μαλτεσιανὸς Σταυρός.Συμμετρικὸς σταυρὸς μὲ διχαλωτὰ ἄκρα,

σχηματίζοντας σὲ σύνολο ὀκτὼ γωνίες. Εἶναι σύμβολο προστασίας καὶ τιμῆς. Παρέμεινε γνωστὸς ὡς «ὁ Σταυρὸς τῆς Μάλτας» ἀπὸ τοὺς Ἱππότες τῆς Μάλτας, μὰ τὸ σύμβολο πρωτο-εμφανίζεται στὴν ἀρχαία Ἀσσυρία, ἀντιπρο-σωπεύοντας τοὺς τέσσερεις μεγίστους Ἀσσύ-ριους Θεούς: Ρά, Ἀνοῦ, Βῆλος καὶ Ἔα.

Ἀμιγῶς Χριστιανικοὶ σταυροί, εἶναι:

Ὁ Ροδόσταυρος, ποὺ κάνει τὴν ἐμφάνι-σή του περίπου τὸν 1ο αἰώνα μ.Χ. στοὺς πρῶτο-Χριστιανούς, ἔχοντας ἕνα ρόδο στὴν μέση τοῦ σταυροῦ ἢ ἕναν σταυρὸ στὴν μέση ἑνὸς ρόδου, συμβολίζοντας τὸ αἷμα (ρόδο) τοῦ Χριστοῦ (σταυρός).

Κατὰ μία ἄλλη ἔννοια (ἰδιαίτερα δημο-φιλὴς τὰ τελευταῖα χρόνια), ὁ ροδόσταυρος συμβολίζει τὴν ἕνωση τῆς Θείας θηλυκῆς Ἀρχῆς-Μαρίας Μαγδαληνῆς (ρόδο) μὲ τὴν Θεία ἀρσενικὴ Ἀρχή-Χριστὸ (σταυρός).

Πολὺ ἀργότερα, γίνεται ἔμβλημα τῶν Ρο-δόσταυρων καὶ τοῦ Ἑρμητικοῦ Τάγματος τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς, μὲ νέα στοιχεῖα συμβολι-σμοῦ νὰ συμπληρώνονται, δημιουργώντας ἕνα πολύπλοκο, μυστικιστικὸ σύμβολο. Ὁ κλασσικὸς ροδόσταυρος σὲ σύνολο, συμβο-λίζει τὸν θρίαμβο τοῦ Πνεύματος ἔναντι τῆς ὕλης. Πιὸ ἀναλυτικά, ὁ σταυρὸς ἑρμηνεύεται ὡς ὁ ὑλικὸς κόσμος καὶ ὁ κύκλος γέννησης-

ἀναγέννησης. Τὸ ρόδο στὴν μέση του σταυ-ροῦ συμβολίζει τὴν λυτρωτικὴ δύναμη τοῦ αἵματος τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν πνευματικὴ ἀνάπτυξη. Στὴν μέση του ρόδου ἐμφανίζεται ἄλλος ἕνας ὁλόιδιος ροδόσταυρος, ἀλλὰ μι-κρότερος, θέλοντας νὰ συμβολίσει τὸν κα-θρεφτισμὸ τοῦ μικρόκοσμου στὸν μακρόκο-σμο, καὶ ἀντίστροφα. Τὰ εἴκοσι δύο πολύ-χρωμα ροδοπέταλα ποὺ περικλείουν τὸν μικρὸ ροδόσταυρο, παραπέμπουν στὰ εἴκοσι δύο γράμματα τοῦ Ἑβραϊκοῦ ἀλφάβητου, χρωματισμένα σύμφωνα μὲ τὸν χρωματικὸ συνδυασμὸ γράμματος-χρώματος ποὺ ἀκο-λουθεῖ ἡ Καμπάλλα.

Ὁ Σταυρὸς τοῦ Ἁγίου Πέτρου, ἢ ἀλλιῶς γνωστὸς ὡς ἀνάστροφος Λατινικὸς σταυρός, ποὺ ἔχει πλέον συνδεθεῖ στὶς μέρες μας μὲ τὸν Σατανισμό. Παλαιότερα ὅμως, συνδέο-νταν μὲ τὸν Ἅγιο Πέτρο, ποὺ ὅταν καταδικά-στηκε σὲ θάνατο μὲ σταύρωση, ζήτησε νὰ σταυρωθεῖ ἀνάποδα, διότι δὲν θεωροῦσε τὸν ἑαυτό του ἄξιο νὰ σταυρωθεῖ ὅπως ὁ Χριστός. Μιᾶς καὶ ὁ Καθολικὸς Πάπας θεωρεῖται πα-ραδοσιακὰ ὁ συνεχιστὴς τοῦ Ἁγίου Πέτρου, ὁ ἀνάστροφος σταυρὸς συχνὰ κοσμεῖ τὸν πα-πικὸ θρόνο καὶ τάφο.

Ὁ Σταυρὸς τῆς Ἱερουσαλὴμ ἢ ἀλλιῶς τῶν Σταυροφόρων, ποὺ ὑπῆρξε σύμβολο τῆς Ἱερουσαλήμ, μετὰ τὴν πρώτη Σταυροφορία. Εἶναι ἕνας μεγάλος ἰσοσκελὴς σταυρὸς καὶ τέσσερις μικρότεροι τὸν περικλείουν. Εἰκά-ζεται ὅτι οἱ σὲ σύνολο πέντε σταυροί, ἀντι-προσωπεύουν τὶς πέντε πληγὲς τοῦ Χριστοῦ. Κατὰ μία ἄλλη ἐκδοχή, οἱ τέσσερεις μικροὶ σταυροὶ ποὺ τὸν περικλείουν, ἀντιπροσω-πεύουν τὰ τέσσερα Εὐαγγέλια. Ἄλλη μία ἐκδοχή, εἶναι ὅτι ἀντιπροσωπεύουν τὰ τέσσε-ρα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντα, στὰ ὁποῖα ἐξαπλώ-θηκε ὁ Χριστιανισμός.

Ὁ Παπικὸς Σταυρός. Πρόκειται γιὰ τὸ ἐπίσημο ἔμβλημα τοῦ Πάπα καὶ ἀπαγορεύε-ται νὰ χρησιμοποιηθεῖ ἀπὸ ὁποιονδήποτε ἄλλο, ἐκτὸς τοῦ Πάπα. Οἱ τρεῖς ὁριζόντιες γραμμὲς συμβολίζουν τοὺς τρεῖς κόσμους στοὺς ὁποίους ὁ Πάπας κυβερνᾶ, κατὰ τὴν πεποίθηση τῆς Καθολικῆς πίστης: τὴν Ἐκκλησία, τὸν Κόσμο καὶ τὸν Οὐρανό.

Ὁ Πατριαρχικὸς Σταυρός, ὁ Σκαλω-τός, ὁ Ρώσικος, ὁ Σλάβικος, ὁ Ἀρμένιος, ὁ Ποιμενικός, ὁ Ἀβελλινιανός, τῶν Με-θοδιστῶν, τῶν Βελῶν, ὁ Φλεγόμενος, ὁ Ἱεραρχικός, τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου, τοῦ Ἁγίου Ἰουλιανοῦ, τοῦ Ἁγίου Λαζάρου... Δεκάδες παραλλαγὲς στολίζουν ναούς, χα-ράσσονται σὲ φυλακτά, γίνονται κοσμήματα, ἐμβλήματα ὀργανώσεων καὶ κρατῶν... Ἀλλοῦ εἶναι σύμβολο πίστης, ἀλλοῦ προσπάθειας, κι ἀλλοῦ ἐμπορικοποιήσης κι ἐκμετάλλευ-σης. Δεκάδες χιλιάδες χρόνια πέρασαν ἀπὸ τότε ποὺ ὁ ἄνθρωπος γιὰ πρώτη φορὰ σχημά-τισε τὸ σταυρὸ μέσα στὴν σπηλιά του, μὰ μέ-χρι σήμερα τὸν κρατᾶ κοντά του, περνώντας τον ἀπὸ τόσες πολλὲς ἔννοιες, συμβολισμοὺς φιλοσοφίες καὶ σκέψεις, καὶ διεκδικώντας τον πάντα ὡς «μονάχα δικό του». Εἶναι πάντα ἐδῶ, ἕτοιμος νὰ συμβολίσει ὅτι ὁ καθένας μας θέλει, ἀλλάζοντας ὀνόματα πρὸς ἱκανο-ποίησή μας καὶ μορφὴ γιὰ νὰ ἐξυπηρετήσει τὰ πιστεύω μας. Εἶναι ἴσως ἡ ἁπλότητά του ποὺ τὸν κάνει τόσο ἀγαπητὸ ἢ μήπως ἡ χι-λιάδων ἐτῶν μνήμη ἑνὸς συμβόλου, ποὺ πλέ-ον ἔχει γίνει ἀδιάσπαστο μέρος τῆς ἀνθρώπι-νης σκέψης καὶ κουλτούρας;

http://www.amra.gr/forum/index.php?topic=1380.0

Στὸ ἐπόμενο τεῦχος τῆς Ἐφημερῖδος μας:

Ὁ Ναὸς τῆς Ἀφροδίτης

στὴ Θεσσαλονίκη, στὴν Πλατεῖα Ἀντιγονιδῶν!!!!!!Ὁ ἰδιοκτήτης τοῦ οἰκοπέδου, ζητᾶ 850.000€, γιὰ νὰ

παραχωρήσει τὴν ἔκταση στὴν Ἀρχαιολογικὴ Ὑπηρεσία.ΑΝΑΜΕΙΝΑΤΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ.

Λόγῳ θεμάτων ποὺ ἀφοροῦσαν τὴν Ἐθνική μας ἑορτὴ στὶς 28 Ὀκτωβρίου 2011, τὸ ζήτημα τῆς κατάστασης

τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀφροδίτης, ἀνεβλήθη γιὰ τὸ ἐπόμενο τεῦχος.


Ἀνακοίνωση:Ἡ Ὁμᾶς Ὄλυμπος ΔΕΝ θὰ παρευρεθεῖ

στὶς 30 Ὀκτωβρίου 2011, στὸ Λαύριο, λόγῳ ζητημάτων ποὺ προέκυψαν

τὴν ἡμέρα τῆς Ἐθνικῆς μας Ἑορτῆς, στὶς 28 Ὀκτωβρίου 2011.

Ἐὰν οἱ ἀρχαῖοι Ἀθηναῖοι δὲν ἦταν μάστορες στὴν ἐπιβολὴ καὶ τὴν εἴσπραξη φόρων, σήμερα ἴσως νὰ μὴν ὑπῆρχε ὁ Παρθενώνας. Ὑπερβολή; Κι ὅμως, χάρη στὸ χαράτσι ποὺ πλήρωναν οἱ ἄλλες πόλεις κατὰ τὴν Α’ Ἀθηναϊκὴ Συμμαχία –εἰδικότε-ρα ἀπὸ τὸ 454 π.Χ., τὸ ἕνα ἑξηκοστό του ἐτήσιου φόρου πήγαινε ὑπέρ τῆς... Θεᾶς Ἀθηνᾶς– ὁ Πε-ρικλῆς ἐξοικονόμησε τὰ χρήματα γιὰ νὰ χτιστεῖ ὁ περίφημος ναός.

Πρὶν ἀπὸ 2.500 χρόνια τὰ κρατικὰ ταμεῖα τῆς Ἀθήνας ἦταν γεμάτα, χωρὶς τὴ βοήθεια τῶν οἰκονο-μολόγων τοῦ Χάρβαρντ. Ἡ οἰκονομικὴ κρίση ἦταν ἄγνωστη λέξη καὶ τὸ πλεόνασμα ἔφτανε σὲ πολὺ μεγάλο ὕψος. Καὶ τότε ὅμως, χωρὶς τὴν πίεση τῶν Εὐρωπαίων ἑταίρων, ἔμπαιναν φόροι μὲ διάφορες ὀνομασίες, τακτικοὶ καὶ ἔκτακτοι, ἄμεσοι καὶ ἔμμε-σοι, γιὰ δημόσια ἔργα, γιὰ στρατιωτικὸ ἐξοπλισμό, κ.λπ. Οὐδεὶς διέφευγε. Πλήρωναν οἱ ἔχοντες καὶ κατέχοντες, πλήρωναν ὅμως καὶ οἱ μέτοικοι, οἱ ξέ-νοι δηλαδή, πλήρωναν καὶ οἱ ἱερόδουλες!

Οἱ ἀρχαῖοι φόροι ἔμπαιναν μὲ τὴν ἔγκριση τῆς Βουλῆς. Ὅσο γιὰ τὴ διαφάνεια, τὰ ὀνόματα ὅσων πλήρωναν ἀναγράφονταν στοὺς φορολογικοὺς κα-ταλόγους τῆς ἐποχῆς, ποὺ βρίσκονταν σὲ κοινὴ θέα. Πάνω σὲ πέτρινες πλάκες καὶ στῆλες δηλαδή, σὰν αὐτὲς ποὺ ὑπάρχουν στὸ Ἐπιγραφικὸ Μου-σεῖο, ἕνα γνωστό-ἄγνωστο ἀλλὰ πολὺ ἐνδιαφέρον μουσεῖο στὴν ὁδὸ Τοσίτσα 1, ποὺ ἀναδεικνύει καὶ τεκμηριώνει κομμάτια τῆς Ἱστορίας.

Ἐκεῖ βρήκαμε τὴ μνημειώδη «Στήλη τῆς ἑξη-κοστῆς», ἕναν λίθινο φορολογικὸ κατάλογο ὕψους 3,5 μέτρων ὅπου εἶναι καταγεγραμμένες κατὰ γεω-γραφικὲς ἑνότητες οἱ καταβολὲς τῶν συμμάχων τῆς Α’ Ἀθηναϊκῆς Συμμαχίας τὴν περίοδο 454/3-440/39 π.Χ., προκειμένου νὰ ὑπάρχει μία «καβά-ντζα» γιὰ νὰ ἀντιμετωπιστοῦν οἱ Πέρσες. Οἱ εἰσφορὲς ἦταν ἀνάλογες μὲ τὴν οἰκονομικὴ κατάσταση τῶν 265 συμμάχων. Βλέπουμε δηλαδὴ ἀπὸ τοὺς Ἴω-νες, οἱ Κυμαῖοι νὰ πληρώνουν 12 τάλαντα (6.000 δραχμές) καὶ οἱ Νισύριοι μόλις 1, ἐνῶ ἀπὸ τὴ Θρά-κη οἱ Μενδαῖοι ἔδιναν 9 τάλαντα καὶ οἱ Θάσιοι 30!

«Ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὸν τὸν τακτικὸ φόρο, ἀπὸ τὸ 440 π.Χ. ἡ Ἀθήνα ἐπέβαλλε στοὺς συμμάχους της καὶ ἔκτακτη ἐφάπαξ εἰσφορά, τὴ λεγόμενη ἐπιφορά», μᾶς πληροφορεῖ ἡ διευθύντρια τοῦ Ἐπιγραφικοῦ Μουσείου Μαρία Λαγογιάννη. «Ἡ δὲ εἴσπραξη εἶχε ἀνατεθεῖ σὲ εἰδικοὺς ἄρχοντες, τοὺς Ἑλληνοταμί-ες».

Ὅπως ἀποδεικνύεται, οἱ ἀρχαῖοι Ἀθηναῖοι εἶχαν πολλὰ κόλπα γιὰ τὴν εἴσπραξη τῶν φόρων. Ὅταν οἱ ἄλλες πόλεις ἄρχισαν νὰ διαμαρτύρονται ἐνόψει τῆς Β’ Ἀθηναϊκῆς Συμμαχίας, οἱ Ἀθηναῖοι

τοὺς ὑποσχέθηκαν ὅτι θὰ καταργήσουν τὸν συμμα-χικὸ φόρο. Αὐτὸ ποὺ ἔκαναν τελικὰ ἦταν νὰ τοῦ ἀλλάξουν ὄνομα καὶ νὰ τὸν ποῦν «σύνταξη».

Ἡ κυρίαρχη ἀθηναϊκὴ πολιτεία εἶχε διάφορες πηγὲς γιὰ νὰ γεμίζει τὸ δημόσιο ταμεῖο. Ὑπῆρχαν οἱ καταβολὲς γιὰ ἐκμίσθωση δημόσιας περιουσίας (κτήματα, οἰκοδομήματα ἢ τὰ μεταλλεῖα τοῦ Λαυ-ρίου), ὑπῆρχαν καὶ οἱ δικαστικὲς καταβολές.

Κι ἄλλα τακτικὰ τέλη γέμιζαν τὸν κρατικὸ κορ-βανά: γιὰ νὰ εἰσαχθοῦν καὶ νὰ ἐξαχθοῦν προϊόντα ἀπὸ τὰ ἀττικὰ λιμάνια (πεντηκοστή), ἢ γιὰ νὰ εἰσα-χθοῦν ἐμπορεύματα ἀπὸ τὶς πύλες τῆς πόλης (δια-πύλιον). Καμμία ἐξαίρεση. Οἱ μέτοικοι ἔπρεπε νὰ ἀνανεώνουν ἐπὶ πληρωμὴ μία φορὰ τὸ χρόνο τὴν ἄδεια παραμονῆς τους στὴν Ἀθήνα (μετοίκιον), ἐνῶ κατέβαλλαν καὶ ἐπιπρόσθετο τέλος γιὰ νὰ ἔχουν τὸ δικαίωμα νὰ ἐργασθοῦν (ξενικόν). Οἱ δὲ οἶκοι ἔδι-ναν τὸν... πορνικὸ φόρο.

Οἱ ἀμυντικὲς δαπάνεςΜέρος τῶν κρατικῶν ἐσόδων πήγαινε γιὰ δημό-

σια ἔργα. Σὲ μία στήλη τοῦ μουσείου (432/1 π.Χ.) σώζονται δυὸ τροπολογίες σὲ ψήφισμα ποὺ σχετί-ζονται πιθανότατα μὲ τὴ βελτίωση τοῦ συστήματος ὕδρευσης τῆς Ἀθήνας ἢ τὴν κατασκευὴ καὶ ἐπι-σκευὴ τῶν κρηνῶν. «Τὸ ἔργο εἶχε προγραμματιστεῖ νὰ γίνει ἀπὸ ὀλιγίστων χρημάτων, ἀλλὰ κατὰ προ-τεραιότητα», ἐξηγεῖ ἡ Μ. Λαγογιάννη. «Ἡ οἰκογέ-νεια τοῦ Περικλῆ μᾶλλον προσφέρθηκε νὰ καλύ-ψει τὴ δαπάνη, ἀλλὰ ἡ πόλη ἀποφάσισε τὰ χρήμα-τα νὰ δοθοῦν ἀπὸ τὸν φόρο τῶν συμμαχικῶν πόλε-ων».

Οἱ ἀρχαῖοι ἠμῶν πρόγονοι φρόντιζαν, ἐπίσης, νὰ ἐξασφαλίσουν κονδύλια γιὰ τὴν ἄμυνα. «Οἱ πιὸ

εὔποροι ἦταν ὑποχρεωμένοι νὰ ἀναλαμβάνουν τὴν ‘τριηραρχία’, τὴν ἐτήσια δαπάνη γιὰ ἐξοπλισμὸ ἑνὸς πολεμικοῦ πλοίου καὶ τὴ σίτιση τῶν ναυτῶν, ποὺ καθορίζονταν σὲ μία δραχμὴ ἀνὰ ναύτη ἡμε-ρησίως», συνεχίζει ἡ διευθύντρια τοῦ μουσείου, τὸ ὁποῖο ἐκθέτει μία σχετικὴ στήλη τοῦ 481/0 π.Χ.

Χρειαζόταν τόλμη γιὰ νὰ ἀρνηθεῖ κάποιος αὐτὸ τὸ σημαντικὸ ἔξοδο. Σὲ αὐτὴ τὴν περίπτωση ἔπρεπε νὰ ὑποδείξει κάποιον ἄλλον, ποὺ θεωροῦσε πιὸ πλούσιο, καὶ νὰ προτείνει ἀντίδοση. Νὰ ἀνταλλά-ξει, δηλαδή, τὴν περιουσία του μὲ τὴν περιουσία τοῦ πλουσιότερου. Ἂν ὁ ἄλλος πολίτης ἀρνιόταν, τότε ἡ ἀνάθεση γινόταν ἀπὸ τὰ ἁρμόδια δικαστή-ρια.

Ὑποχρεωτική, ἀλλὰ ἰδιαίτερα τιμητικὴ ἦταν καὶ ἡ χορηγία, ἡ ἀνάληψη τῆς δαπάνης γιὰ τὴν προε-τοιμασία τοῦ χοροῦ, τὶς θρησκευτικὲς ἐκδηλώσεις, τὶς παραστάσεις τῶν δραματικῶν ἀγώνων. «Ἡ χορη-γία στοίχιζε 300-5.000 δρχ., ὅταν τὸν 5ο αἰώνα ὁ ἐτήσιος μισθὸς τῆς ἱέρειας τῆς Ἀθηνᾶς Νίκης ἦταν 50 δρχ.», τονίζει ἡ Μ. Λαγογιάννη, καθὼς μᾶς δεί-χνει μία στήλη τοῦ 313/2 π.Χ. Πρόκειται γιὰ τιμη-τικὸ ψήφισμα τοῦ Δήμου Αἰξωνῆς (ἡ σημερινὴ Γλυ-φάδα) γιὰ δύο χορηγούς, τὸν Αὐτέα καὶ τὸν Φιλοξε-νίδη, οἱ ὁποῖοι «καλῶς καὶ φιλοτίμως ἐχορήγησαν».

Σὰν νὰ μὴν ἔφταναν καὶ τότε τὰ τακτικὰ μέτρα, ὑπῆρχαν καὶ ἔκτακτα. Ὅπως ἡ «ἐπίδοσις» (σὲ χρή-ματα ἢ γιὰ τὴν ἐκτέλεση συγκεκριμένου δημόσιου ἔργου) τὴν ὁποία κατέβαλλαν οἱ πλούσιοι ἀλλὰ καὶ οἱ μέτοικοι γιὰ τὴν ἐνίσχυση τῆς πόλης σὲ περίπτω-ση ἔκτακτης ἀνάγκης. Κι ἀκόμα ἡ «εἰσφορά» σὲ πε-ρίοδο πολέμου γιὰ στρατιωτικὲς δαπάνες.

Κι ἂν κάποιος πιανόταν νὰ φοροδιαφεύγει, ὁ νό-μος ἦταν αὐστηρός, ἀκόμα καὶ γιὰ τὸν φοροει-σπράκτορα. Γιὰ τοῦ λόγου τὸ ἀληθές, ὑπάρχει ἕνα ψήφισμα τοῦ 510 π.Χ. γιὰ τοὺς Ἀθηναίους κλη-ρούχους στὴ Σαλαμίνα, οἱ ὁποῖοι ἦταν ὑποχρεωμέ-νοι νὰ καταβάλλουν φόρο, νὰ ἐκτελοῦν τὴ στρατιω-τική τους θητεία, ἐνῶ δὲν ἐπιτρέπονταν νὰ ἐκμι-σθώσουν τὴ γῆ ποὺ τοὺς εἶχε παραχωρηθεῖ. Ἐὰν τὰ παραβίαζαν, πλήρωναν πρόστιμο, τὸ τριπλάσιό του μισθώματος, στὸ Δημόσιο...

Πηγή: http://www.ellinikoarxeio.com/2011/10/ancient-hellenic-taxation.

html#ixzz1bBJFWyiz

Ὁ τρόπος φορολόγησης στὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα.


Οἱ Ἀργοναῦτες καὶ τὸ ἐμπόριο τοῦ μαλλιοῦ.

Ὅταν ὁ Ἰάσων μὲ τοὺς Ἀργο-ναῦτες γυρνοῦσαν ἀπὸ τὴν Κολχί-δα, λέει ἡ καλή μας Μυθολογία, περιπλανήθηκαν ἀρκετὰ καὶ πέ-ρασαν ἀπὸ διάφορες χῶρες. Πιθα-νολογεῖται ὄτι ἔκαναν ἐμπόριο μαλλιοῦ, αὐτὴ ἄλλωστε θὰ πρέπει νὰ ἦταν καὶ ἡ σημασία τοῦ χρυσό-μαλλου δέρατος (δηλαδὴ δέρμα-τος).

Σὲ μία λοιπὸν χώρα ἀπ’ αὐτές, στὴν Λιβύη, ὁ βασιλιάς της, Πολύ-πυλος, ποὺ ἦταν γιὸς τοῦ Ποσει-δώνα, τοὺς χάρισε πλούσια δῶρα καὶ μαζί, ἕναν σβῶλο γῆς. «Αὐτὸς ὁ σβῶλος εἶπε, κρατάει τὴν ἁρμονία τοῦ Αἰγαίου. Μὴν τὸν χάσετε καὶ μὴν τὸν ρίξετε κάτω, γιατὶ ἂν πέσει στὴν γῆ, θὰ γίνει φωτιὰ κι ἂν πέσει στη θάλασσα, θὰ γίνει λάβα».

Δὲν ἔδωσαν καὶ πολὺ σημασία οἱ Ἀργοναῦτες στὰ λόγια του Πο-λύπυλου, πῆραν τὰ δῶρα τους κι ἔφυγαν χαρούμενοι. Πιὸ χαρού-μενος ὅμως ἦταν ὁ Πολύπυλος ποὺ εἶχε ξεφορτωθεῖ τὴν εὐθύνη τῆς ἁρμονίας τοῦ Αἰγαίου καὶ εἶχε διώξει τὸν κίνδυνο ἀπὸ τὴ χώρα του.

Ἀργότερα, ὅταν ἡ Ἀργὼ ἔπλεε κάπου λίγο πιὸ πάνω, ἀπὸ τὴν Κρήτη, ὁ Εὔφημος, ἕνας ἀπὸ τοὺς Ἀργοναῦτες, παρατηρώντας τὸν παράξενο σβῶλο, τὴν ἔκανε τὴ ζη-μιά. Τὸν ἄφησε, ὁ ἀπρόσεκτος, νὰ τοῦ πέσει στὴ θάλασσα κι ἐκείνη τὴν στιγμή, δὲν βγῆκε φωτιὰ ἢ λάβα, ἀλλὰ ἀκούστηκε ἕνα τρο-μερὸ βουητὸ καὶ μέσα ἀπὸ τὴν θά-λασσα, ἀναδύθηκε ἕνα πανέμορ-φο στρογγυλὸ νησί, ποὺ ἀπὸ τὸ σχήμα του, ὀνομάστηκε Νῆσος Στρογγύλη.

Καὶ πέρασαν τὰ χρόνια. Στὸν κόσμο πολεμοῦσαν ἀκόμα οἱ δυ-νάμεις τοῦ Καλοῦ καὶ τοῦ Κακοὺ ἢ μᾶλλον ἐγὼ θὰ ἔλεγα τῆς Τάξης καὶ τῆς Ἀναρχίας, οἱ Γίγαντες δη-λαδή, μὲ τοὺς Τιτᾶνες. Ἐκείνη τὴν ἡμέρα, οἱ Τιτᾶνες κόντευαν νὰ νι-κήσουν τοὺς Γίγαντες. Εἶχαν μά-λιστα, ρίξει τὸν ἀρχηγὸ τοὺς τὸν

Δία, στὴν θάλασσα καὶ ἑτοιμάζο-νταν νὰ τὸν γκρεμίσουν στὰ Τάρτα-ρα.

Μὲ μία ὕστατη προσπάθεια ὁ Ζεύς, ἁρπάχτηκε ἀπὸ τὸ πρῶτο πράγμα ποὺ βρέθηκε μπροστά του καὶ πού, ἴσως, ὄχι ἐντελῶς ἀπὸ τύχη, ἦταν, ἡ Νῆσος Στρογγύλη. Ἅρπαξε λοιπὸν ὁ Ζεύς, μέσα στὴ χούφτα του, τὸ μισὸ νησὶ καὶ τὸ ἐκσφενδόνισε κατὰ τῶν Τιτάνων.

Τὸ τὶ ἔγινε, δὲν περιγράφεται. Φωτιὰ και λάβα πετάχτηκε μέσα ἀπὸ τὰ ἔγκατα τῆς γῆς κι ὁ Οὐρα-νός γέμισε συντρίμμια. Πυρακτω-μένοι βράχοι ἔπεσαν πάνω στοὺς Τιτᾶνες ποὺ κομματιάστηκαν καὶ τὰ μέλη τους σκορπίστηκαν τριγύ-ρω.

Ἕνα ὁλόκληρο βουνὸ κατρακύ-λησε ὡς τὴν Ἰταλία κι αὐτὸ εἶναι τὸ ἡφαίστειο τῆς Αἴτνας, ἐνῶ ἡ βοή, ἀπὸ τὴν ὀργὴ τοῦ Δία, ἀκούστηκε ὡς πάνω, στὴν Σουηδία καὶ ὡς κάτω, πέρα ἀπὸ τὴν Ἀφρική... Ὁ κόσμος εἴχε ἔρθει τὰ πάνω κάτω.

Οἱ τέσσερις ἘποχέςἩ νῆσος Στρογγύλη εἶχε μείνει ἡ

μισή, ὁ Μινωικὸς πολιτισμὸς εἶχε καταστραφεῖ, ἀπὸ τὸν τεράστιο Σει-σμό, ἀλλὰ ἡ ἁρμονία τοῦ Αἰγαίου εἶχε διατηρηθεῖ, ἀφοῦ ὁ Ζεὺς εἶχε νικήσει. Πῆρε τότε στὰ χέρια του τὶς βροντὲς καὶ τὶς ἀστραπές, κλει-δαμπάρωσε ὅσους Τιτᾶνες εἶχαν ἀπομείνει στὰ Τάρταρα, φυλάκισε τὸν Ἐγκέλαδο κάτω ἀπὸ τὴν Σικε-λία, ἐξόρισε τὸν τρομερὸ Τυφώνα

στὸ ἄλλο ἠμισφαίριο τῆς γῆς, ἀφοῦ πρῶτα τοῦ ἔκαψε τὰ φτερὰ μὲ τοὺς κεραυνούς του, προφανῶς γιὰ νὰ μὴν μπορεῖ νὰ πετάει καὶ νὰ μᾶς ξανάρθει κι ἀπὸ τότε, πράγ-ματι, δὲν τὸν ξαναείδαμε. Ὕστερα, ἀφοῦ ρύθμισε τὶς τέσσερις Ἐποχὲς τοῦ Χρόνου, ἀνελήφθη στους Οὐρανοὺς κι ἔγινε ὁ Βασιλεὺς ὅλων τῶν Θεῶν καὶ τῶν ἀνθρώ-πων...

Ἡ Νήσος Στρογγύλη, Καλλίστη, Θήρα ἢ Σαντορίνη

Μετὰ τὴν τρομερὴ ἔκρηξη τὸ νησὶ ἔμεινε ἀκατοίκητο γιὰ αἰώ-νες. Κάθε μορφὴ ζωῆς, εἶχε πεθά-νει (γιατὶ ἄραγε τέτοια καταστρο-φή, μήπως εἴχαν ρίξει πυρηνικά; Ἐρώτηση κάνω. Κλείνει ἡ παρέν-θεση).

Τέλος πάντων, οἱ αἰῶνες πέρα-σαν καὶ ἡ μάνα φύση ἔκανε τὸ θαῦμα της καὶ προίκισε τὸ νησὶ πάλι μὲ τὰ δῶρα της. Οἱ νεράιδες τοῦ Αἰγαίου γιάτρεψαν τὶς πληγές του καὶ πάνω του ἔβαλαν χιλιάδες ὀμορφιές. Κι ἀφοῦ κύλησαν κι ἄλλα χρόνια κάποτε πέρασαν ἀπὸ ἐκεῖ οἱ Φοίνικες μὲ τὸν ἀρχηγὸ τοὺς τὸν Κάδμο.

«Τὶ ὅμορφο νησάκι εἶναι αὐτό;» εἶπαν. «Πῶς θὰ θέλαμε νὰ ζοῦμε ἐδῶ…» Κι ἀμ’ ἔπος ἀμ’ ἔργον, τὸ κατοίκησαν. Καὶ μάλιστα ἀπὸ τὴν ὀμορφιά του τὸ ὀνόμασαν Καλλί-στη. Πέρασαν κι ἄλλα χρόνια καὶ γύρω στὸ τέλος τῆς Α’ Χιλιετηρί-δας, πρὸ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, φάνηκαν στὸν ὁρίζοντα οἱ Δωριείς μὲ βασιλιά τους τὸν πολέμαρχο Θήρα, μέλος τοῦ βασιλικοῦ Οἴκου τῆς Σπάρτης.

«Σήκω ἐσὺ νὰ κάτσω ἐγώ» ἀποί-κισαν τὸ νησί, ποὺ τὸ ὀνόμασαν Θήρα ἀπὸ τὸν βασιλιά τους, ὁ ὁποῖος ἀποδείχτηκε καλὸς βασι-λιάς, τόσο, ποὺ μετὰ τὸν θάνατό του λατρεύτηκε ὡς θεὸς Ὀκιστής. Σαντορίνη ὀνομάστηκε τὸ νησὶ τὸν 14ο αἰώνα ἀπὸ τοὺς ναυτικούς, κατὰ παράφρασιν τῶν λέξεων «Σά-ντα Εἰρήνη» καὶ ἔμεινε ἔτσι ὡς τὶς μέρες μας.

Ἡ Ἑλληνικὴ Μυθολογία διαφέρει ὡς πρὸς τὴν μυθολογία τῶν περισσοτέρων χωρῶν, ἐπειδὴ οἱ ἰστορίες της, δὲν εἶναι ἀποκυήματα φαντασίας καὶ τερατολογί-ες ποὺ ἔχουν κάποτε διδακτικὸ ἢ θρη-σκευτικὸ χαρακτήρα, ἀλλὰ εἶναι ἱστορί-ες ποὺ ἐξετάζουν ἕνα φυσικὸ φαινόμενο ἢ διηγοῦνται ἕνα πραγματικὸ συμβάν, μὲ ἕναν μυθικό, μὲ ἕναν φανταστικὸ τρόπο. Θὰ τὸν ἔλεγα καὶ δὲν θὰ ἦταν μεγάλη ὑπερβολή: Οἱ μύθοι τῆς Λογι-κής ἢ κατὰ συντόμευση: Τὰ ΜύθοΛΟΓΙ-ΚΑ. Κι ἂς ἀρχίσουμε μ’ ἐκεῖνον τὸν Σεισμὸ ποὺ ἄλλαξε τὴν ὄψη τοῦ Αἰγαί-ου.


Σκέφτηκα νὰ ἀναφερθῶ στὰ πολεμικὰ γεγονότα τῶν πρώτων ἡμερῶν τῆς Ἑλλη-νοϊταλικης σύγκρουσης τὸ ‘40 καὶ νὰ ἀποφύγω τὶς πολιτικὲς ἀναλύσεις γιὰ τὸ ποιὸς εἶπε τὸ ΟΧΙ καὶ τὶ ὁδήγησε στὴν σύγκρουση.

Θὰ σταθῶ ἰδιαίτερα στὸν Στρατηγὸ Κα-τσιμῆτρο, στὴν ἀντίσταση τοῦ Δαβάκη στὴν Πίνδο καὶ στὴ μάχη τοῦ Καλπακίου τὴν ἔκβαση τῆς ὁποίας τὴν θεωρῶ κρισι-μότατη γιὰ τὸ ἀποτέλεσμα τοῦ πολέμου

Σύγκριση τῶν δυνάμεων τῶν ἀντιπάλων

Στὴν Ἤπειρο: Ἔναντι τῶν 22 Ταγμά-των Πεζικοῦ, 3 Συνταγμάτων Ἱππικοῦ, 61 Πυροβολαρχιῶν (18 βαριές) καὶ 90 Ἁρμάτων Μάχης τοῦ XXV Ἰταλικοῦ Σώ-ματος Στρατοῦ, ὑπῆρχαν 15 Τάγματα Πεζικοῦ, 1 Ὁμάδα Ἀναγνωρίσεως καὶ 16 Πυροβολαρχίες (δύο μόνο βαριές), τῆς VIII Μεραρχίας.

Στὴν Πῖνδο: Ἔναντι 5 Ταγμάτων Πεζι-κοῦ, 1 Ἴλης Ἱππικοῦ τῆς Ἰταλικῆς Με-ραρχίας Ἀλπινιστῶν, ὑπῆρχαν 2 Τάγμα-τα Πεζικοῦ, 1 Ἴλη Ἱππικοῦ καὶ μιάμιση Πυροβολαρχία τοῦ Ἀποσπάσματος Πίν-δου.

Στὴ Δυτικὴ Μακεδονία: Ἔναντι 17 Ταγμάτων Πεζικοῦ, 1 Ἴλης Ἱππικοῦ, 24 Πυροβολαρχιῶν (5 βαριές) καὶ 10 Ἁρμά-των Μάχης τοῦ XXVI Ἰταλικοῦ Σώματος Στρατοῦ, ὑπῆρχαν 22 Τάγματα Πεζικοῦ, 2 Ὁμάδες Ἀναγνωρίσεως καὶ 22 Πυρο-

βολαρχίες (7 βαριές) τοῦ ΤΣΔΜ.Συμπεράσματα: Στὴν Ἤπειρο ἦταν

συντριπτικὴ ἡ ὑπεροχὴ τῶν Ἰταλῶν σὲ πυροβολικὸ καὶ ἅρματα. Στὴν περιοχὴ Δυτικῆς Μακεδονίας οἱ μονάδες ἦταν ἰσοδύναμες μὲ μικρὴ ὑπεροχὴ τῶν ἑλλη-νικῶν. Στὴν περιοχὴ τῆς Πίνδου οἱ Ἰτα-λοὶ ὑπερτεροῦσαν, σὲ ἀναλογίες 1:2 πε-ρίπου στὸ πεζικὸ καὶ 1:4 στὸ πυροβολι-κό.

Θὰ πρέπει ἐπίσης νὰ λάβουμε ὑπόψη ὅτι: Ἡ ἀσφάλεια τῶν ἀκτῶν μας ἦταν ἐπι-σφαλής, γιατὶ ἡ ἰταλικὴ ὑπεροχὴ τοῦ ναυτικοῦ ἦταν συντριπτική. Στηριζόμα-στε μόνο στὶς ναυτικὲς δυνάμεις τῆς Μ. Βρεταννίας καὶ στὶς δεσμεύσεις τῆς Ἰτα-λίας μὲ τὴ Λιβύη.

Στὴν ἀεροπορία, ἡ ἰταλικὴ εἶχε τὴν κυριαρχία ἀέρος σ’ ὁλόκληρο τὸν ἑλλη-νικὸ καὶ ἀλβανικὸ χῶρο. Ἔναντι 400 ἀε-ροσκαφῶν τῆς Ἰταλικῆς Ἀεροπορίας δι-αθέταμε 143 ἀεροσκάφη παλαιοῦ τύπου καὶ μικρῆς ἀποδόσεως. Τὰ 65 διαφόρων ἀποστολῶν (βομβαρδιστικὰ κ.λπ.) ἦταν σὲ καλὴ κατάσταση.

Τὰ πράγματα ἦταν σκοῦρα. Ἡ ἐπίση-μη ἀμυντικὴ τακτικὴ ἦταν: «Αἱ δυνάμεις Ἠπείρου ἔχουν ὡς ἀποστολήν: Τὴν κά-λυψιν τοῦ ἀριστεροῦ του θεάτρου τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας ἀπὸ τῆς γενικῆς κατευθύνσεως Ἰωάννινα-Ζυγὸς Μετσό-βου.

Τὴν ἀπόφραξιν τῶν πρὸς Αἰτωλοακαρ-νανίαν ἐξ Ἠπείρου ἀγουσῶν ὁδεύσεων

(κυρία προσπάθεια).Τὴν ἀπαγόρευση κατὰ τὸ δυνατὸν τῆς

ὑπὸ τοῦ ἀντιπάλου καταλήψεως τῆς ἠπειρωτικῆς ἀκτῆς καὶ τοῦ ἐλέγχου τῶν στενῶν Κερκύρας - Ἠγουμενίτσας».

Ἀλλὰ δὲν ἔλλειπαν καὶ διαταγὲς προ-τροπὲς τοῦ ΓΕΣ πρὸς τὸ Κατσιμῆτρο: «...Ἡ κυβέρνησις δὲν ἀναμένει βεβαίως παρὰ τῆς μεραρχίας νίκας... Ἀναμένει ὅμως ἐκ ταύτης νὰ σώση τὴν τιμὴν τῶν ἑλληνικῶν ὅπλων.

...Ὁ κίνδυνος ἐχθρικῆς ἀπειλῆς ἀπὸ τῆς περιοχῆς Πρεβέζης ὑφίσταται καὶ δέον νὰ ἐξασφαλίσητε... τὰ νῶτα σας.

...Ἡ Μεραρχία νὰ μὴν ὑπολογίζη ἐπὶ μεταφορῶν τῶν μονάδων τῆς διὰ ταχυκι-νήτων μέσων.

...Ἡ ἀπώλεια τοῦ ἐθνικοῦ ἐδάφους δὲν θὰ εἶχε τόση σημασία, ὅση θὰ εἶχε ἡ ἀποκοπὴ δυνάμεων Ἠπείρου καὶ Δ. Μα-κεδονίας ἀπὸ τῶν πρὸς Θεσσσαλία καὶ Αἰτωλοακαρνανία συγκοινωνιῶν.»

Καὶ ἂν κάποιους τὰ παραπάνω τοὺς ξενίζουν καὶ τὰ θεωροῦν δηλώσεις δειλί-ας μόνο σὰν τέτοια δὲν μποροῦν νὰ θεω-ρηθοῦν γιὰ ὁποιονδήποτε ἔχει ὑποτυπώ-δεις γνώσεις τακτικῆς καὶ στρατηγικῆς. Βέβαια οἱ συντᾶκτες αὐτῶν τῶν προ-τροπῶν εἶχαν παραβλέψει τὴν ξεροκε-φαλιὰ καὶ τὶς στρατηγικὲς ἱκανότητες τοῦ Κατσιμήτρου, τὸ πεῖσμα τοῦ Δαβάκη καὶ τὸ ἀγωνιστικὸ πνεῦμα τῶν ἀντρῶν

Τὰ πολεμικὰ γεγονότα τοῦ Ἑλληνοϊταλικοῦ πολέμου τὸ 1940.

Τὶ εἶναι αὐτὸ κύριε Μπουτάρη;

Λιμὴν Θεσσαλονίκης

«Αἱ ἰταλικαὶ στρατιωτικαὶ δυνάμεις προσβάλ-λουν ἀπὸ τὶς 5.30 σήμερον τὰ ἡμέτερα τμήμα-

τα… Αἱ ἠμαίτεραι δυνάμεις ἀμύνονται τοῦ πατρίου ἐδάφους».


Ράδιο ὌλυμποςΛέμε αὐτὰ ποὺ ἀποσιωποῦν οἱ Νεοταξῖτες.

http://olympos.listen2myradio.com/

τῆς VIII Μεραρχίας.Ὁ Κατσιμῆτρος δὲν εἶναι ὁ τύπος τοῦ

διοικητῆ ποὺ θὰ κάτσει στὸ γραφεῖο καὶ θὰ μοιράσει διαταγὲς . Ἀπὸ τὸ 1938 ὅταν ἀνέλαβε τὴ διοίκηση τῆς VIII Μεραρχίας εἴχει ὀργώσει ὅλη τὴν Ἤπειρο καὶ ὅταν κατέστη φανερό, ὅτι ἡ περιοχή του θὰ ἦταν ὁ πιθανότερος στόχος μίας εἰσβολῆς, κινητοποίησε ὁλόκληρο τὸν ἄμαχο πληθυσμό. Γνωρίζε ἄριστα τὶς συνθῆκες, τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ θεά-τρου ἐπιχειρήσεων Ἠπείρου καὶ τὸ προ-σωπικὸ τῆς Μεραρχίας, τὸ σύνολο τοῦ ὁποίου ἦταν Ἠπειρῶτες, ἀνέσκαψε ὅλα τὰ σημεῖα ἀπὸ ὅπου περίμενε ἐπιθέσεις. Ἔστησε πρόχειρα ἀντιαρματικὰ ἐμπό-δια, ἔφτιαξε πολυβολεῖα σὲ σταυροδρό-μια κι ἔκρυψε τὰ λίγα πυροβόλα ποὺ τοῦ δόθηκαν ἀκόμα καὶ σὲ ὀρεινὲς σπηλιές! Ὅλοι οἱ ἀξιωματικοί του εἶχαν ἐπανει-λημμένα ἀναγνωρίσει τὸ ἔδαφος καὶ γνώ-ριζαν τυφλὰ ὁ καθένας τὸν τομέα του. Ἡ Ἤπειρος ἦταν ἡ μόνη περιοχὴ τῆς χώ-ρας ποὺ βρισκόταν ἀπὸ καιρὸ σὲ πολε-μικὸ ὀργασμό. Κι ἐπιπλέον, ἡ μεραρχία της εἶχε ζήσει δύο ἐπιστρατεύσεις, μία τὸν Αὔγουστο τοῦ ‘39, ὅταν ἐπισημάνθη-

καν οἱ ἐλλείψεις καὶ μία δεύτερη, τελι-κή, ἀπὸ τὶς 23 Αὐγούστου τοῦ ‘40. Στὶς 5 Ὀκτωβρίου ἡ VIII Μεραρχία βρίσκεται πλήρως ἐπιστρατευμένη στὶς θέσεις της, ἐνισχυμένη μὲ ἕνα Σύνταγμα Εὐζωνικό, τὸ 42 τῆς Λαμῖας, ποὺ ἔφερε τὴ δόξα τῆς Μικρασιατικῆς ἐκστρατείας στὴ σημαία του, ἕνα Σύνταγμα Ὀρειβατικοῦ Πυρο-βολικοῦ καὶ μία Μοίρα βαρέος. Τὸ πρό-βλημα ὅμως γιὰ τὸν Κατσιμῆτρο ἦταν τὸ πῶς νὰ διαθέσει τὶς δυνάμεις του. Τὸ μέ-τωπο ποὺ ἦταν ὑποχρεωμένος νὰ ὑπερα-σπίσει ἐκτεινόταν ἀπὸ τὴν Ἠγουμενίτσα μέχρι τὶς δυτικὲς ὑπώρειες τῆς Πίνδου καὶ συγκεκριμένα τὴν περιοχὴ τῆς ἀκρι-τικῆς Κόνιτσας. Σὲ ἁδρὲς γραμμὲς τὸ μέ-τωπο αὐτὸ στηριζόταν στὸν ροῦ τοῦ ποτα-μοῦ Καλαμᾶ, μὲ φορὰ κάπως λοξὴ ἀπὸ τὰ νοτιοδυτικὰ πρὸς τὰ βορειοανατολι-κά. Ἡ διαμόρφωση τοῦ ἐδάφους ἔδειχνε ὅτι τὸ ἰσχυρότερο σημεῖο τοῦ μετώπου βρισκόταν στὴ φυσικὴ στενωπὸ τοῦ Καλ-πακίου (Ἐλαία). Ὁ Κατσιμῆτρος εἶχε με-λετήσει τὰ πάντα. Κι ἀποφάσισε νὰ τὰ παίξει ὅλα γιὰ ὅλα. Θὰ συγκέντρωνε τὸν κύριο ὄγκο τῶν δυνάμεών του στὸ Καλ-πάκι κι ἐκεῖ θὰ ἔδινε τὴν ἀποφασιστικὴ

μάχη. Πίστευε, ὅτι ἐκεῖ θὰ στρεφόταν ἡ κύρια ἐπίθεση τῶν Ἰταλῶν, διότι τὸ Καλ-πάκι ἀποτελοῦσε τὴν κύρια διάβαση πρὸς τὰ Γιάννενα. Καὶ δεδομένου, ὅτι οἱ ἰταλικὲς μεραρχίες ἦταν πεδινῆς συνθέ-σεως πλὴν τῆς ΤΖΟΥΛΙΑ –ἡ ὁποία ὅμως εἶχε προσανατολιστεῖ στὸν τομέα τῆς Πίνδου– ἀναγκαστικὰ θὰ πορεύονταν πρὸς τὸ Καλπάκι.

Ἀπέκλεισε κατηγορηματικὰ τὴν ἀνα-δίπλωση τῆς Μεραρχίας ἐπὶ τῆς γραμμῆς Ζυγὸς Μετσόβου-Ἄραχθος Ποταμός. Παίρνει ἐκεῖνος τὶς δικές του ἀποφάσεις.

«Ἡ Μεραρχία ἔχει τὴν ἀπόφασιν νὰ παρασύρη τὸν ἀντίπαλον ἐπὶ τῆς ὀργα-νωμένης κατὰ τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον τοπο-θεσίας τῆς Ἐλαίας καὶ ἀφοῦ ἐπιφέρει εἰς τοῦτον φθοράν, διὰ γενικῆς ἀντεπιθέσε-ως θὰ ἐπιδιώξη νὰ τὸν ἀπορρίψη πέραν τῶν συνόρων, ἀποκόπτουσα αὐτὸν ἀπὸ τᾶς γραμμᾶς συγκοινωνιῶν καὶ ἀνεφοδι-ασμοῦ του». Αὐτὰ γράφει ὁ ὑποστράτη-γος Χαρ. Κατσιμῆτρος στὴ διαταγὴ τοῦ τῆς 23ης Σεπτεμβρίου 1940. Εἶναι πει-σματάρης.

Γνώριζει βέβαια ὅτι ὅταν θ’ ἄρχιζε ἡ ἰταλικὴ ἐπίθεση τὰ ἰσχνὰ τμήματα προ-καλύψεως ποὺ εἶχαν παραταχτεῖ στὰ ἀλβανικὰ σύνορα θὰ ὑποχωροῦσαν μέ-χρι τὸν Καλαμᾶ καὶ τὸ Καλπάκι, δίνο-ντας μάχες ἐπιβραδυντικές. Ἀλλὰ ἐκεῖ καὶ ἰδιαίτερα στὸ Καλπάκι, ὅπως ἀργότε-ρα ἔγραψε ὁ ἴδιος θ’ ἀντέτασσαν «...στα-θερὰν ἄμυναν, ἄνευ ἰδέας ὑποχωρήσε-ως...» Τὸ Γ.Ε.Σ. ὅμως ἔβλεπε τὴν κατά-σταση πιὸ «σφαιρικά». Ἀπὸ τὶς ἀρχὲς Αὐγούστου τὸν ‘40, ὑπενθύμιζε μὲ ἀλλε-πάλληλες διαταγὲς στὸν Κατσιμῆτρο, ὅτι ἡ κύρια ἀποστολὴ τῆς μεραρχίας του ἦταν νὰ καλύψει τὸ δυτικὸ πλευρὸ τοῦ «θεάτρου πολέμου τῆς Δυτικῆς Μακεδο-νίας» καὶ νὰ ἀποφράξει τὶς ὁδεύσεις πρὸς τὴν Αἰτωλοακαρνανία, μέχρις ὅτου συ-μπληρωθεῖ ἡ γενικὴ ἐπιστράτευση. Ὁ Παπάγος, γνωρίζοντας, ὅτι ὁ Κα-τσιμῆτρος δὲν ἦταν διατεθειμένος νὰ πα-ραχωρήσει οὔτε σπιθαμὴ γῆς στὸ Καλ-πάκι, τοῦ ἔστειλε μάλιστα, στὰ τέλη Αὐγούστου τοῦ ‘40, προσωπικὴ ἐπιστολὴ διὰ χειρὸς τοῦ τότε Ταγματάρχη Γεωργί-ου Γρίβα, ποὺ ἔμελλε νὰ γίνει ἀργότερα ὁ ἀρχηγὸς τῆς ὀργανώσεως Χ καὶ τῆς ΕΟΚΑ στὴν Κύπρο. Ἡ ἐπιστολὴ τοῦ Πα-πάγου πρὸς τὸν Κατσιμῆτρο μετὰ τὶς συ-στάσεις νὰ μὴν ἐξαντλήσει τὶς δυνάμεις του σὲ μεμονωμένες μάχες κατέληγε μὲ τὴν ἐγκάρδια φράση:

«Πιστεύω ἀκραδάντως, ὅτι ἡ τιμὴ τῶν Ἑλληνικῶν ὅπλων δὲν θὰ ἦτο δυνατὸν νὰ εἶναι ἐμπεπιστευμένη εἰς καλλιτέρας χείρας ἀπὸ τᾶς ἰδικᾶς σου.

Σὲ ἀσπάζομαι ἐγκαρδίωςΑΛ. ΠΑΠΑΓΟΣἈντιστράτηγος».

Ἀκόμα καὶ τὴν τελευταία στιγμή, στὶς 5 Ὀκτωβρίου τοῦ ‘40, ὅταν ἡ VIII Μεραρ-χία εἶχε συμπληρώσει τὴν ἐπιστράτευσή της, τὸ Ἐπιτελεῖο τοῦ ἔστειλε μία ὕστατη


σχετικὴ ὑπόμνηση. Ὁ Κατσιμῆτρος ὅμως εἶχε πάρει τὶς ἀποφάσεις του. Θὰ ἀγνοοῦσε τὶς ὑποδείξεις τοῦ Ἐπιτελείου. Αὐτὸς εἶχε συλλάβει τὸν ρόλο του διαφο-ρετικά, θὰ ἄφηνε τοὺς Ἰταλοὺς νὰ πατή-σουν τὴν Ἤπειρο μέχρι τὸ Καλπάκι. Καὶ ἀπὸ κεῖ δὲν θὰ περνοῦσαν... Στὴν περι-οχὴ τῆς Κόνιτσας, ὅπου τελείωνε ἡ δι-καιοδοσία τοῦ Κατσιμήτρου καὶ ἄρχιζε τὸ μέτωπο τοῦ ὑπὸ τὸν Δαβάκη «ἀποσπά-σματος Πίνδου» γινόταν ἀμέσως ἀντι-ληπτὴ ἡ σοβαρὴ ἀριθμητικὴ μειονεξία τῶν ἑλληνικῶν δυνάμεων. Ὑπῆρχε ἐκεῖ ἕνα μόνο τάγμα προκαλύψεως τῆς VIII Μεραρχίας, ποὺ ἀποτελοῦσε τρόπον τινὰ τὸν κρῖκο μὲ τὶς μικρὲς δυνάμεις τοῦ Δα-βάκη. Ἀπὸ τὸ τάγμα αὐτὸ ἕνας λόχος ἀποσπάστηκε πρὶν ἀπὸ τὴν εἰσβολὴ γιὰ τὴν ἐνίσχυση τοῦ ἀποσπάσματος Πίν-δου... Κι ἔτσι τὸ τάγμα Κονίτσης ἀδυνά-τισε ἀκόμα περισσότερο. Καὶ τὸ μόνο ποὺ τοῦ ἀπόμεινε σὰν σύμβολο τῆς... ἰσχύος του, ἦταν τὸ ὄνομα τοῦ διοικητῆ του: Ταγματάρχης Νικόλαος Γίγας!

Οἱ πρῶτες στιγμὲς«Ἀναφέρατε παρακαλῶ εἰς τὸν κ.

Ἀρχηγὸν τοῦ Γ.Ε.Σ. ὅτι ἡ προσωπική μου γνώμη εἶναι ὅτι αὔριον τὴν πρωίαν, ἴσως δὲ καὶ κατὰ τὴν διάρκειαν τῆς νυκτὸς 27 μὲ 28 Ὀκτωβρίου, θὰ ἔχωμεν ἰταλικὴν ἐπίθεσιν. Ἡ Μεραρχία θὰ ἐπι-τελέση τὸ καθῆκον της πρὸς τὴν πατρίδα συμφώνως πρὸς διαταγᾶς καὶ ὁδηγίας τοῦ Γ.Ε.Σ. Δύνομαι νὰ βεβαιώσω ὑπευ-θύνως τὸν κ. Ἀρχηγὸν τοῦ Γ.Ε.Σ. καὶ το-νίζω τοῦτο ἰδιαιτέρως ὅτι δὲν θὰ περά-σουν Ἰταλοὶ ἀπὸ τὸ Καλπάκι».

Ἔτσι καταγράφηκε ἡ τηλεφωνικὴ ἐπι-κοινωνία τοῦ στρατηγοῦ Κατσιμήτρου μὲ τὸν Ἀντισυνταγματάρχη Κορώζη τὴν πα-ραμονὴ τῆς Ἰταλικῆς ἐπίθεσης.

Στὶς 27 Ὀκτωβρίου, τὸ σούρουπο πάνω ἀπ’ τὴν ἠπειρώτικη γῆ ἦταν συννε-φιασμένο... Μὲ τὸ σκοτάδι, μπουμπου-νητὰ κι ἀστραπὲς προανήγγειλαν τὴ βρο-χή. Κι ὅταν ἄνοιξαν οἱ κρουνοὶ τοῦ οὐρα-νοῦ ἡ νοτισμένη γῆ ἔγινε μέσα σὲ λίγα λεπτὰ λάσπη... Λάσπη, ὁ μεγάλος ἐχθρὸς τοῦ στρατιώτη.

Ἐκείνη τὴν ὥρα ἀπὸ τὰ φυλάκια, τὰ μεθοριακά, μέχρι τὶς διοικήσεις τῶν Ταγ-μάτων Προκαλύψεως, οἱ τηλεφωνικὲς γραμμὲς ἄναψαν... Βραχνὲς φωνές, ἀνα-κατεμένες μὲ πλῆθος παράσιτα ἀκούγο-νταν ἀπὸ τὴ μία ἄκρη: «Ἔλα, ἔλα Δελβι-νάκι... Μ’ ἀκοῦς;» Κι ἀπὸ τὴν ἄλλη ἄκρη: «Δὲν σ’ ἀκούω μωρέ, χαλάει ὁ κόσμος ἐδῶ...» «Ἔλα Δελβινάκι... Ἀπὸ Δρυμά-δες-Μακρύκαμπος... Μ’ ἀκοῦς; Κάτι σκαρώνουν οἱ ρουφιάνοι ἀπέναντι... Μ’

ἀκοῦς;» «Ἔγινε... Σ’ ἔπιασα... Τὸ μεταδί-δω...»

Στὸ διοικητήριο τῆς VIII Μεραρχίας, στὰ Γιάννενα, ὁ στρατηγὸς Κατσιμῆτρος δέχεται τὰ μηνύματα. Κοντά του ἔχει τὸν Ἐπιτελάρχη του, Ἀντισυνταγματάρχη Δρίβα καὶ τὸν Διευθυντὴ τοῦ III Γραφεί-ου, Πετρουτσόπουλο. Διαβάζει τὶς πρό-χειρες ἀναφορὲς ποὺ καταφθάνουν, ἀλλὰ μοιάζει κάτι ἀκόμα νὰ περιμένει... θέλει τὴν προσωπικὴ ἀναφορὰ ἑνὸς ἀνθρώπου, στὸν ὁποῖο ἔχει ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη. Τοῦ Συνταγματάρχη Μαυ-ρογιάννη, Ἀρχηγοῦ Πυροβολικοῦ τῆς Μεραρχίας. Τοῦ ἀνθρώπου ποὺ μαζί του ἀνέσκαψε κι ἑτοίμασε τὸν προμαχώνα τῆς Ἠπείρου. Ὁ Μαυρογιάννης λείπει ὅλη μέρα. Ἔχει ὀργώσει σχεδὸν ὁλόκλη-ρη τὴν παραμεθόριο, γιὰ νὰ διαπιστώσει ἰδίοις ὄμμασι τὴν ἑτοιμότητα τοῦ στρα-τοῦ καὶ τὶς κινήσεις τοῦ ἐχθροῦ. Ἔχει νυκτώσει γιὰ καλά, ὅταν ὁ Μαυρογιάν-νης γυρίζει μὲ τὰ τελευταῖα μαντάτα. Ἡ εἰσβολὴ εἶναι θέμα ὡρῶν! Τὰ τηλέφωνα ἀνάβουν τώρα ἀπὸ Γιάννενα πρὸς Ἀθή-να...

Κι ἀρχίζει ἄλλος καταιγισμὸς δια-ταγῶν ἀπὸ Μεραρχία πρὸς Προκάλυψη. Συναγερμός... Προσοχὴ στὰ ἀπομονω-μένα φυλάκια... Ἐπίκειται ἐπίθεση... Τὸ τηλέφωνο ξαναχτυπάει: «Ἀπὸ Χάνι-Δελβινάκι. Ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Ἀργυροκά-στρου-Κακαβιᾶς ἀκούγεται συνεχὴς κρότος κυλινδρουμένων βαρέων ὀχημά-των...» Ἄλλη μία φορὰ ὁ Κατσιμῆτρος ἐξαπολύει τὶς τελευταῖες ὁδηγῖες του πρὸς τὴν Προκάλυψη. Κι ἔπειτα ἐξουθε-νωμένος ἀνεβαίνει στὸν πάνω ὄροφο τοῦ διοικητηρίου, ὅπου βρίσκεται ἡ κατοι-κία του... Τακτοποιεῖ τὸ τηλέφωνο δίπλα στὸ κρεβάτι του καὶ βυθίζεται στὸν ὕπνο τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ἔχει τὴ συνείδησή του ἥσυχη. Ἔχουν προειδοποιηθεῖ ὅλοι. Ἀπὸ τὸν Παπάγο μέχρι τὸν τελευταῖο φα-ντάρο ποὺ χουχουλιάζει κάτω ἀπὸ τὴ βροχὴ μέσα στὸ σκέπαστρό του, φτιαγ-μένο «διὰ φυσικῆς ξυλείας καὶ γαιοσάκ-κων...» Ὁ Κατσιμῆτρος δὲν θὰ μπορέσει νὰ κοιμηθεῖ πολύ... Στὶς 4 παρὰ τέταρτο τὸ πρωὶ τὸ τηλέφωνο δίπλα του χτυπάει.

Στὸ τηλέφωνο ἀκούγεται ἡ φωνὴ τοῦ Κο-ρόζη: «Πόλεμος... Ὁ Πρόεδρος τῆς Κυ-βερνήσεως ἀπέρριψε ἰταλικὸν τελεσί-γραφον... Ὁ κ. Ἀρχηγὸς ἀνέλαβεν Ἀρχι-στράτηγος...»

Στὶς 5:30 τὸ πρωὶ τῆς 28ης Ὀκτωβρί-ου μέσα στὸ πηχτὸ ἀκόμα σκοτάδι, οἱ ἄγρυπνοι ἄνδρες τῆς Προκαλύψεως Ἠπείρου εἶδαν ἀπὸ ἀπέναντι ν’ ἀνάβουν χίλιες μικρὲς φλογίτσες. Καὶ σχεδὸν ἀμέ-σως τοὺς σκέπασε ὁ ὀρυμαγδὸς ἀπὸ παντὸς εἴδους ἐκρήξεις. Ὀβῖδες βαρέας πυροβολικοῦ ἔσκαγαν πίσω τους καὶ τί-ναζαν στὸν ἀέρα ὅ,τι ὀχυρώσεις εἶχαν ἑτοιμαστεῖ, βλήματα πεδινοῦ ἔπεφταν μπροστὰ καὶ πίσω τους, θραύσματα ἀπὸ ὅλμους σκόρπιζαν τὸν θάνατο καὶ ἀπὸ κοντά, πολὺ κοντά, πλησίαζαν τὰ κροτα-λίσματα τῶν πολυβόλων. Εἶχε ἀρχίσει ὁ «φραγμὸς πυρός» ποὺ προηγεῖται κάθε ἐπιθέσεως. Μετὰ ἀπὸ κάμποση ὥρα κι ἐνῶ οἱ ἄνδρες σαστισμένοι, τυφλωμένοι ἀπὸ τὶς ἐκρήξεις καὶ λασπωμένοι μέχρι τ’ αὐτιὰ κάρφωσαν τὸ βλέμμα στὸ σκοτάδι τῆς μεθορίου, τὸ ἰταλικὸ πυροβολικὸ σταμάτησε. Μόνο τὸ βαρὺ ἐξακολου-θοῦσε νὰ βάλλει σὲ μεγαλύτερη τροχιὰ πίσω ἀπὸ τὶς θέσεις τους. Καὶ τότε ἀκού-στηκαν σφυρίγματα καὶ παραγγέλματα ἀπὸ φωνὲς ξενικὲς «Ἀβάντι, Ἀβάντι...» Τὸ πεζικό της ΣΙΕΝΑ καὶ τῆς ΦΕΡΡΑΡΑ ξε-χυνόταν σὲ πυκνοὺς σχηματισμούς. Καὶ σ’ ἕνα σημεῖο τοῦ μετώπου, ὅσοι φαντά-ροι ἦταν κοσμογυρισμένοι, γνώριζαν δη-λαδὴ τήν... Ἀθήνα, τσίτωσαν τ’ αὐτιά τους. Ἕνας θόρυβος ποὺ θύμιζε τὰ πα-λιὰ τρὰμ τῆς πρωτεύουσας ἀκούστηκε ἀπὸ πολὺ κοντά... Ἦταν οἱ ἑρπύστριες τῶν Κενταύρων!

Χαράζει ἡ πρώτη μέρα τοῦ πολέμου κι ἀπὸ τὶς βάσεις τους στὴν Ἀλβανία ξεκι-νάει καὶ ἡ ἀεροπορία τοῦ ἐχθροῦ. Καὶ «ἀντιστάσεως ἀπὸ ἀέρος μὴ οὔσης» οἱ Ἰταλοὶ πιλότοι σπέρνουν τὸ ἠπειρώτικο χῶμα μὲ βόμβες καὶ καταιγιστικὰ πυρὰ πολυβόλων. Ὁ Ἕλληνας πεζικάριος παίρνει τὴν πρώτη γεύση τοῦ πολέμου. Κι ὅμως στὰ περισσότερα σημεῖα τὰ τμή-ματα Προκαλύψεως συμπτύσσονται κα-νονικά. Ἄλλωστε ἡ διαταγὴ αὐτὴ εἶναι. Νὰ δώσουν ἀγώνα ὀπισθοφυλακῶν μέ-χρι τὴν κύρια γραμμὴ ἀμύνης: Κα-λαμᾶς-Καλπάκι. Ἐκεῖ θὰ σταθοῦν. Ἀλλοῦ ὅμως παρατηρεῖται σύγχυση. Στὴ στενωπὸ Χάνι-Δελβινάκι ἡ ὑποχώρηση κάτω ἀπὸ τὰ συγκεντρωμένα πυρὰ τῶν Ἰταλῶν, γίνεται ἄτακτη... Μέχρι τὰ Γιάν-νενα φτάνει ὁ ἀπόηχος ἀπὸ τὶς ἐκρήξεις

http://www.locus7.gr/


τῶν ἀεροπορικῶν ἐπιδρομῶν καὶ τοῦ βα-ρέος πυροβολικοῦ. Ὁ Κατσιμῆτρος μα-θαίνει τὰ νέα. Ἀναθέτει τὴ διοίκηση τοῦ Πεζικοῦ τῆς Μεραρχίας στὸν Πυροβο-λητὴ Μαυρογιάννη, τὸν ἄνθρωπό του. Ὁ τελευταῖος σπεύδει μὲ ἐνισχύσεις. Κι ἀλλοῦ πάλι, τὸ πεῖσμα τῶν μαχόμενων ἀξιωματικῶν καὶ ἀνδρῶν ὑπερκεράζει τὴ γενικὴ διαταγὴ συμπτύξεως. Στοὺς πα-ραμεθόριους Δρυμᾶδες ἕνας γενναῖος Λοχαγός, ὁ Χρῆστος Παπακώστας μάχε-ται σκληρὰ καὶ ὑποχωρεῖ μόνο ὅταν κο-ντεύει νὰ κυκλωθεῖ. Ἡ Προκάλυψη ξέρει τὶς ἐντολές της... Ἡ Μεραρχία χρειάζεται χρόνο, χρόνο καὶ πάλι χρόνο. Πιὸ ἀνα-τολικά, πρὸς τὴν Κόνιτσα, δημιουργεῖται ἕνα ἐπικίνδυνο πρόβλημα... Ἐνῶ ὅλες οἱ ὑπονομευμένες γέφυρες ἀνατινάχτηκαν γιὰ νὰ καθυστερήσουν τὸν ἐχθρό, στὸν Ἀῶο στὸ σημεῖο ὅπου ἐπιβλητικὸς ὁ με-γάλος ποταμὸς ἀναστρέφεται πρὸς τὴν Ἀλβανία, στὴ μεγάλη γέφυρα Χάνι-Μπουραζάνι ὁ δυναμίτης πυροδοτήθηκε

ἀλλὰ δὲν ἐξερράγη... Ἡ περιοχὴ αὐτὴ ἀνήκει στὸν «τομέα Μέρτζανης», εἶναι μία ἀπὸ τὶς κύριες πῦλες εἰσόδου τῶν Ἰταλῶν. Οἱ τελευταῖοι φέρνουν ἅρματα μάχης ποὺ ἑλίσσονται στὶς ὄχθες τοῦ Ἀώου. Ἐκεῖ κοντὰ στὰ ὑψώματα τοῦ Ἀη-δονοχωρίου, ἕνας ἄλλος γενναῖος, ὁ Ταγ-ματάρχης Βερσὴς ἔχει ἕνα Λόχο Πεζικοῦ καὶ μία Πυροβολαρχία Ὀρειβατικοῦ. Βάλλουν καταιγιστικὰ ἐναντίον τῶν Ἰταλῶν. Δυὸ ἅρματα ποὺ προχωροῦν πέ-φτουν σὲ μία βαθιά, καμουφλαρισμένη ἀντιαρματικὴ τάφρο. Ἄλλα δυὸ καθὼς ὀπισθοχωροῦν πέφτουν σὲ ναρκοπέδια. Τὸ πυροβολικό μας τοὺς δίνει τὴ χαρι-στικὴ βολή... Ἀπὸ τὰ χαρακώματά τους οἱ φαντάροι μας ἀλαλάζουν... Εἶναι ἡ πρώτη φορὰ ποὺ ἀντικρίζουν ἅρματα τοῦ ἐχθροῦ καὶ μάλιστα τὰ βλέπουν νὰ ὑποχωροῦν... Κι ἐνῶ τὰ πολυβόλα τοῦ Ἀηδονοχωρίου ἐξακολουθοῦν νὰ κελαη-δοῦν, μία ἰαχὴ ὑψώνεται ἀπὸ παντοῦ. Γιὰ πρώτη φορὰ στὸν πόλεμο αὐτό. Ἡ

ἱστορικὴ κραυγή: «ΑΕΡΑΑΑ!».Τὸ σούρουπο ξαναπέφτει στὴν ἠπει-

ρώτικη γῆ... Ἀπὸ παντοῦ ἀσθμαίνουσες ἀναφορὲς δείχνουν πὼς λίγο-πολὺ τὰ περισσότερα τμήματα τῆς Προκαλύψεως συμπτύχτηκαν σὲ λογικὸ βάθος. Ἡ λω-ρίδα ἐθνικοῦ ἐδάφους ποὺ παραχωρή-θηκε εἶναι στενή. Μόνο ποὺ στὴν περι-οχὴ τῶν Φιλιατῶν ὁ ἰταλικὸς θύλακας εἶναι ἀρκετὰ μεγάλος. Στὴ διοίκηση τῆς VIII Μεραρχίας ἡ ἐκεῖ προώθηση τῶν Ἰταλῶν δημιουργεῖ ἀτμόσφαιρα βαριά. Ἀγωνία στὸ ἐπιτελεῖο τοῦ Κατσιμήτρου μήπως κάτι στραβώσει.

Ἡ ἄμυνα ἐξασθενεῖ.Τὴν ἄλλη νύχτα, τῆς 29ης πρὸς 30ή

Ὀκτωβρίου, τὰ καταπονημένα τμήματα Προκαλύψεως τῆς VIII Μεραρχίας συ-μπτυσσόμενα, συμπλήρωσαν τὸν ἐπι-βραδυντικό τους ἀγώνα κι ἐγκαταστάθη-καν μαζὶ μὲ τὸν ὄγκο τῆς Μεραρχίας στὴν κύρια ἀμυντικὴ γραμμή: Νότια ὄχθη ποταμοῦ Καλαμᾶ-Καλπάκι. Τὰ τμήματα αὐτὰ δὲν ἀριθμοῦσαν παραπάνω ἀπὸ τρία Τάγματα... Ἡ σύμπτυξή τους περι-εῖχε ὅλο τὸ τραγικὸ μεγαλεῖο τῆς πρώτης μάχης ἑνὸς πολέμου. Ἀλλοῦ ἄφθαστοι ἡρωισμοὶ καὶ μικρές, τοπικὲς ἀμυντικὲς ἐπιτυχίες κι ἀλλοῦ λιποψυχίες καὶ ἀτα-ξία. Στὸ κέντρο περίπου τῆς κύριας ἀμυ-ντικῆς γραμμῆς, ὁ Συνταγματάρχης Τσακαλῶτος εἶχε παραλάβει τὸ Σύνταγ-μά του, τὸ 3/40 Εὐζώνων, κυριολεκτικὰ πάνω στὴν ἔναρξη τοῦ πυρός... Ὁ τομέας εὐθύνης του ἐκτεινόταν σὲ μῆκος 22 χι-λιομέτρων, ἀπὸ τὸ γνωστὸ οἰνοπαραγωγὸ χωριὸ τῆς Ζίτσας κατὰ μῆκος τοῦ Κα-λαμᾶ μέχρι τὴ Βροσίνα. Μπροστὰ στὸ ποτάμι σχηματιζόταν ἕνα εἶδος φυσικοῦ προγεφυρώματος, μία περιοχὴ ποὺ ἔφε-ρε τὸ γραφικὸ ὄνομα Γρανιτσοπούλα, σημειωμένη μὲ ἰδιαίτερη ἔμφαση σ’ ὅλους τους στρατιωτικοὺς χάρτες. Ὁ το-μέας τοῦ Τσακαλώτου ἦταν ἐξαιρετικὰ εὐαίσθητος. Διότι δέσποζε τῆς παλιᾶς ὁδικῆς ἀρτηρίας Ἰωαννίνων-Ἠγουμενίτσας καὶ σὲ εὐρεία ἔννοια κά-λυπτε τὸ ἀριστερὸ τοῦ κόμβου Ἐλαίας (Καλπάκι). Κι ἐνῶ ὁ Τσακαλῶτος διαθέ-τοντας ἐλάχιστους πεπειραμένους ἀξιω-ματικούς, κράτησε μὲ τὰ δόντια τὶς θέ-σεις του, μαθαίνοντας στοὺς ἁπλοϊκοὺς εὐζώνους πὼς νὰ προστατεύονται ἀπὸ τοὺς πρωτόγνωρους σ’ αὐτοὺς πολυβολι-σμοὺς τῶν ἀεροπλάνων, διαπίστωσε, ὅτι στὸ ἀριστερό του, στὸν παραλιακὸ τρό-πον τινὰ τομέα, τὰ πράγματα δὲν πήγαι-ναν καθόλου καλά... Ἡ μεραρχία ΣΙΕΝΑ προχωροῦσε ταχύτατα πετυχαίνοντας ὅλο καὶ βαθύτερη διείσδυση. Ὁ Τσα-καλῶτος εἶχε καταληφθεῖ ἀπὸ ὀργὴ γιὰ τὸν ἡγήτορα τοῦ διπλανοῦ του τομέα. Ἀργότερα θὰ γράψει: «...Ὁ διοικητὴς τοῦ Ἀποσπάσματος Φιλιατῶν ἀπέπνεε τὴν ἀκαταλληλότητα...» Δὲν εἶναι γνωστὸ ποῦ ἀκριβῶς, διότι οἱ μαῦρες σελίδες πάντο-τε σκίζονται ὅταν περάσει ἡ μπόρα, ἀλλὰ σὲ μερικὰ σημεῖα τοῦ μετώπου τὶς πρῶτες μέρες σημειώθηκαν κρούσματα πανι-


κοῦ καὶ ἀμαχητὶ ἐγκαταλείψεως τῶν θέ-σεων ἀπὸ ἀξιωματικοὺς καὶ στρατιῶτες. Ἡ «κρυάδα» ποὺ περνοῦν αὐτοὶ πού, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον χωρὶς καμιὰ πολεμικὴ πείρα, δέχονται τὰ πρῶτα πλήγματα μίας σύγχρονης καὶ ἰσχυρὸς στρατιωτικῆς μηχανῆς, δικαιολογεῖ μία κάμψη τῆς ἀνθρώπινης ἀντοχῆς.

Ἀλλὰ ὁ στρατιωτικὸς νόμος εἶναι ἀμεί-λικτος. Κι ὁ στρατηγὸς Κατσιμῆτρος, ὅπου δὲν πέτυχε ἡ ἐπὶ τόπου προσπά-θειά του νὰ ἐμψυχώσει ὅσους δείλιασαν, ἀναγκάστηκε νὰ στήσει ἔκτακτα στρατο-δικεῖα καὶ νὰ ἐκτελέσει μερικοὺς λιπό-ψυχους μὲ συνοπτικὲς διαδικασίες !

Ἡ ἀντίσταση τοῦ Δαβάκη στὴν Πῖνδο.

Κι ἐνῶ στὴν Ἤπειρο τὰ πάντα κρεμό-ντουσαν ἀπὸ τὸ Καλπάκι, χαώδης κατά-σταση εἶχε δημιουργηθεῖ στὴν Πίνδο. Κι ὁ ἐφιάλτης γιὰ μία κάθοδο τῆς μεραρχί-ας ΤΖΟΥΛΙΑ ὡς τὸ Μέτσοβο κρατοῦσε ἄγρυπνους τοὺς ἐλάχιστους ἀνθρώπους ποὺ γνώριζαν ἢ ἁπλῶς μάντευαν τὶ γινό-ταν στὶς χαράδρες τοῦ Γράμμου καὶ τοῦ Σμόλικα.

Ἡ ἐποποιία τῆς Πίνδου, ὅπως τὴν ἔχουμε βαφτίσει, εἶχε ἀρχίσει λίγο μετὰ τὶς πέντε τὸ πρωὶ στὶς 28 Ὀκτωβρίου. Στὸν Σταθμὸ Διοικήσεως τοῦ Δαβάκη, στὸ Ἐπταχώρι, ὁ διοικητὴς τοῦ ΤΣΔΜ στρατηγὸς Πιτσίκας εἰδοποιοῦσε ἀπὸ τὴν Κοζάνη τὸν Δαβάκη ὅτι στὶς 6 τὸ πρωὶ θ’ ἄρχιζε ἡ ἰταλικὴ ἐπίθεση! Ἐκεῖ ποὺ βρισκόταν ὁ Δαβάκης δὲν ἦταν σὲ θέση νὰ ξέρει, ὅτι μερικὰ συνοριακὰ φυλάκια εἶχαν ἤδη προσβληθεῖ ἀπὸ ἀνυπόμο-νους ἀλπινιστὲς στὶς 4 τὸ πρωί... Λίγο μετὰ τὶς πέντε οἱ κορφὲς τοῦ Γράμμου καὶ τοῦ Σμόλικα φωτίστηκαν σὰν ἀπὸ ἀστραπές. Τὸ βαρὺ πυροβολικὸ ποὺ συ-νόδευε τὴ μεραρχία ΤΖΟΥΛΙΑ εἶχε ἀρχί-σει τὸ προπαρασκευαστικὸ «μπαράζ»... Ἀλλὰ ἐδῶ οἱ μάχες δὲν ἐπρόκειτο νὰ κρι-θοῦν μὲ πυροβολικὸ καὶ ἅρματα. Ἐδῶ ὁ ἀγώνας θὰ γινόταν σῶμα μὲ σῶμα. Καὶ τὸ «Ἀπόσπασμα Πίνδου», ποὺ ὅλο-ὅλο διέ-θετε μὲ βία τρία τάγματα, δὲν εἶχε προ-κάλυψη ἐπιβραδυντικὴ ἄλλη παρὰ τὶς μικρὲς φρουρὲς τῶν μεθοριακῶν φυλα-κίων!

Ἡ ἰταλικὴ ὀρεινὴ μεραρχία εἰσέδυσε μὲ πρωτοφανῆ τόλμη στὸν ὀρεινὸ ὄγκο τῆς Πίνδου, χρησιμοποιώντας δύο κυρί-ως συντάγματα. Τὸ 8ο καὶ τὸ 9ο. Τὸ πρῶτο ἀπὸ αὐτὰ ἐπετέθη στὸ βορειότερο ἄκρο τοῦ μετώπου μὲ κατεύθυνση πρὸς Ἀετομηλίτσα καὶ Λυκορράχη ἀφ’ ἑνὸς καὶ νοτιότερα πρὸς τὴ Βούρμπιανη. Στὴν πρώτη κατεύθυνση τὸ ἰταλικὸ σύνταγμα διέθεσε σχετικὰ περιορισμένες δυνά-μεις, ἀλλὰ πάντως συντριπτικὰ ὑπέρτε-ρες τῶν δικῶν μας, ποὺ ἔχασαν κάθε ἐπι-κοινωνία μὲ τὸν Σταθμὸ Διοικήσεως στὸ Ἐπταχώρι. Στὴν κατεύθυνση Βούρμπια-νης καὶ Πυρσόγιαννης πρὸς τὴν ὁποία στράφηκε ὁ ὄγκος τοῦ 8ου συντάγματος τῆς ΤΖΟΥΛΙΑ, ὑπῆρχαν μόνο δύο ἑλλη-νικοὶ λόχοι γιὰ νὰ τὸ ἀντιμετωπίσουν...

Κράτησαν ὅσο μποροῦσαν κι ἔπειτα συμπτύχθηκαν. Ἀπὸ τὴ δύναμη αὐτὴ μία διμοιρία γενναίων ὑπὸ τὸν ἀνθυπα-σπιστὴ Καφαντάρη καὶ τὸν λοχία Σκυλο-γιάννη διολίσθησαν πρὸς τὰ βόρεια καὶ ἐγκαταστάθηκε στὴν Κιάφα σὲ ὕψος 2.400 μέτρων ὑπὸ συνθῆκες πολικοῦ ψύχους...

Στὸ νότιο ἄκρο τοῦ ὀρεινοῦ μετώπου πρὸς τὸ ὁποῖο μ’ αἰχμὴ τὴν Κόνιτσα ἑτοι-μαζόταν νὰ ἐπιτεθεῖ τὸ ἄλλο σύνταγμα, τὸ 9ο, ὁλόκληρη τὴ μέρα τῆς 28ης Ὀκτω-βρίου βασίλευε μία ἀνησυχητικὴ ἠρε-μία... Καὶ ξαφνικὰ στὶς 5 τὸ ἀπόγευμα μπροστὰ σὲ δύο λόχους τοῦ Ἀποσπά-σματος Πίνδου, στὴν περιοχὴ Μόλιστας καὶ Καστάνιανης, στὰ βόρεια τῆς Κόνι-τσας, ξεφυτρώνει ὁλόκληρο τὸ 9ο σύ-νταγμα τῆς ΤΖΟΥΛΙΑ! Οἱ δύο λόχοι ἀνα-τρέπονται κι αὐτοί...

Ἀπεγνωσμένα ὁ Δαβάκης ζητάει ἐνι-σχύσεις ἀπὸ τὸ τάγμα Προκαλύψεως τῆς Κόνιτσας, ποὺ ὑπάγεται στὴν VIII Με-ραρχία. Δὲν ὑπάρχει τηλεφωνικὴ ἐπι-κοινωνία καὶ ὁ Δαβάκης ζητάει νὰ φύ-γουν σύνδεσμοι μὲ «κτήνη ἰδιωτικὰ καὶ ὁδηγούς...» γιὰ νὰ εἰδοποιήσουν τὸ τάγ-μα Κονίτσης. Ἀλλὰ δὲν τὸ βρίσκουν... Ὁ συνδετικὸς κρῖκος μεταξὺ Ἀποσπάσμα-τος Δαβάκη καὶ VIII Μεραρχίας ἔχει σπάσει... Ἡ νύχτα τῆς 28ης Ὀκτωβρίου βρίσκει τὸ Ἀπόσπασμα (σὲ πλήρη σύ-μπτυξη, ἀλλοῦ μὲ τ’ ὅπλο στὸ χέρι, ἀλλοῦ μ’ ἐκδηλώσεις μεγάλης ἀταξίας. Γιὰ τὸν Δαβάκη ἀρχίζει τώρα ὁ ἐφιάλτης. Γιὰ τὸ Γενικὸ Στρατηγεῖο θ’ ἀρχίσει τὶς ἑπόμε-νες τρεῖς μέρες. Φυγᾶδες φτάνουν στὸ Ἐπταχώρι κι ἕνας διμοιρίτης ἀνθυπολο-χαγὸς φυλακίζεται μὲ βαριὰ κατηγορία, «δειλία ἐνώπιον τοῦ ἐχθροῦ». Τὸν περι-μένει τὸ Στρατοδικεῖο. Τὶ νὰ κάνουν οἱ ἄνδρες τῆς ἰσχνῆς αὐτῆς προκαλύψεως; Μὲ τὴν ἐξαίρεση τοῦ Δαβάκη, τῶν ἀνώτε-ρων ἐπιτελῶν του καὶ τριῶν λοχαγῶν,

ὅλοι οἱ ἄλλοι ἀξιωματικοὶ καὶ ἄνδρες βλέπουν γιὰ πρώτη φορὰ πόλεμο. Θὰ πάρουν τὸ βάπτισμα τοῦ πυρὸς στὴν Πῖνδο... Τὶς τρεῖς ἑπόμενες μέρες 29, 30 ἀκόμα καὶ στὶς 31 Ὀκτωβρίου, ἡ ἰταλικὴ ἀπειλὴ στὴν Πῖνδο παίρνει διαστάσεις δραματικές...

Λόχοι καὶ διμοιρίες ἀποκόπτονται, ἕνα ὄργιο φημῶν ἁπλώνεται ποὺ φέρνει ἀλπινιστὲς παντοῦ, ἀκόμα κι ἐκεῖ ποὺ δὲν ἔχουν ἐμφανιστεῖ. Ἀλλὰ τὸ πιὸ ἐπι-κίνδυνο ἀπὸ στρατιωτικὴ ἄποψη εἶναι, ὅτι οἱ διεισδύσεις τῆς ΤΖΟΥΛΙΑ, τὸ ἐπιτε-λεῖο τῆς ὁποίας μοιάζει νὰ ἔχει μελετήσει ὅλες τὶς διαβάσεις, δείχνουν πλέον κα-θαρὰ τὶς ἀπώτερες προθέσεις τῆς μεραρ-χίας. Στὸ βόρειο ἄκρο τοῦ μετώπου ἡ ἐπιθετικὴ αἰχμὴ δείχνει πρὸς τὸ Νομὸ Καστοριᾶς, πρὸς τὸν σπουδαῖο ὁδικὸ κόμβο τοῦ Νεστορίου.

Στὸ κέντρο, ὁ κύριος ὄγκος τοῦ 8ου Συντάγματος διεισδύει ἀνάμεσα στὸν Γράμμο καὶ τὸν Σμόλικα μὲ κατεύθυνση τὸ Κεράσοβο καὶ ἀπὸ κεῖ τὴ Σαμαρίνα! Στὸ νότιο ἄκρο τὸ 9ο Σύνταγμα ἐπιχειρεῖ ἕναν ἰδιοφυῆ ἑλιγμό. Ἀναστρέφεται πρὸς τὰ ἀνατολικὰ καὶ ἀκολουθώντας τὴ βό-ρεια ὄχθη τοῦ Ἀώου προωθεῖται ραγδαία πρὸς τὸ Δίστρατο. Ἂν φτάσει ἐκεῖ δὲν χρειάζεται παρὰ νὰ ἀναστραφεῖ ἄλλη μία φορὰ πρὸς τὰ νότια. Νὰ πάρει τὴ Βω-βοῦσα καὶ μ’ ἕνα ἀκόμα ἅλμα τὸ Μέτσο-βο!

Μέσα σ’ αὐτὸν τὸν κατακλυσμὸ τῶν τραγικῶν εἰδήσεων ὁ Συνταγματάρχης Δαβάκης διατηρεῖ τὴν ψυχραιμία του. Παρόλο ὅτι βλέπει τὸ Ἀπόσπασμά του σχεδὸν νὰ διαλύεται, μπαλώνει, καὶ αὐτὸς ἐκ τῶν ἐνόντων τὰ ἐπικίνδυνα ση-μεῖα... Στὶς 29 Ὀκτωβρίου τὸ πρωὶ ρίχνει τὸ 3ο τάγμα του, ποὺ μόλις τὴν προη-γούμενη νύχτα εἶχε φτάσει στὸ Ἐπταχώ-ρι, σὲ ἀντεπίθεση στὸ ὕψωμα Μούκα, ἀπὸ ὅπου οἱ Ἰταλοὶ ἀπειλοῦν ἀκόμα καὶ τὸν Σταθμὸ Διοικήσεώς του... Πρὸς τὴν κατεύθυνση τῶν ἀλπινιστῶν ποὺ προω-θοῦνται γιὰ τὴ Σαμαρίνα, ρίχνει καὶ τὶς τελευταῖες ἐφεδρεῖες του. Ἀπὸ τὶς σχεδὸν ἀνύπαρκτες.

Ἀλλὰ ὁ Δαβάκης ξέρει πιά, ὅτι μόνο ἡ ἔγκαιρη ἄφιξη ἐνισχύσεων θ’ ἀποσοβή-σει τὴν κατάρρευση τοῦ μετώπου. Κάνει τὰ πάντα γιὰ νὰ ἐμψυχώσει τοὺς ἄνδρες του, μεταχειριζόμενος ἀκόμα καὶ ψέμα-

Γεώργιος Καλέας

• Πρόσθετο εἰσόδημα.• Οἰκονομικὴ ἀνεξαρ-

τησία.• Νὰ ἔχω δική μου

επιχείρηση.• Περισσότερος

ἐλεύθερος χρόνος.• Προσωπικὴ ἀνάπτυ-

ξη.

• Νὰ βοηθῶ τοὺς ἄλλους.

• Νὰ συναντῶ νέα πρόσωπα.

• Νὰ σταματήσω νὰ ἐργάζομαι

• Νὰ ἀφήσω κάτι πίσω μου.

Ἀνεξάρτητος Συνεργάτης

http://www.foreverliving.com/Κινητό: 6970 675921


τα. Τοὺς λέει, ὅτι ἀπὸ στιγμὴ σὲ στιγμὴ φτάνουν 4 τάγματα μὲ πυροβολικό... Τὴ νύχτα τῆς 29ης πρὸς 30ή Ὀκτωβρίου καὶ τὸ μεσημέρι τῆς 30ης, συγκλονι-στικὲς στιγμὲς διαδραματίζονται στὴν περιοχὴ τοῦ Ἐπταχωρίου. Φορεῖα μὲ πληγωμένους ἢ ἀναίσθητους ἀπὸ τὸ ψύ-χος ἥρωες ροβολοῦν πρὸς τὸ χωριό. Ἀλλὰ ἀπ’ ἔξω ἀπὸ τὸ Ἐπταχώρι μαζεύο-νται καὶ ἄνδρες, ποὺ ἔχουν συρρεύσει ἀπὸ ὅλα τὰ σημεῖα τοῦ μετώπου σαστι-σμένοι καὶ φοβισμένοι. Οἱ περισσότεροι κρατοῦν ἀκόμα τὰ ὅπλα τους σὰν νὰ θέ-λουν νὰ δείξουν ὅτι δὲν εἶναι δειλοί. Κα-βάλα σ’ ἕνα μαῦρο κέλητα ὁ Δαβάκης σπεύδει πρὸς τὸ σημεῖο ποὺ συγκεντρώ-νονται οἱ «φυγάδες». Τοὺς μιλάει καὶ τοὺς τονώνει τὸ ἠθικὸ ὅσο μπορεῖ. «Μὴ φοβάστε... θὰ φτάσουν ἐνισχύσεις.» Τού-τη τὴ φορὰ δὲν τοὺς ἔχει πεῖ ψέματα. Τὸ ἀπομεσήμερο τῆς 30.10.40 φτάνει στὸ Ἐπταχώρι ἡ πρώτη μικρὴ ἐνίσχυση. Ἕνα τάγμα πεζικοῦ ὑπὸ τὸν ταγματάρχη Γ. Ποτιστῆ καί, πράγμα πολὺ σημαντι-κό, ἕνας ἀξιωματικὸς σύνδεσμος ἀπὸ τὸ ΤΣΔΜ. Ὁ ταγματάρχης Ἰωάννης Καρα-βίας, ποὺ πολὺ ἀργότερα θὰ συνδέσει τὸ ὄνομά του μὲ λαμπρὴ πολεμικὴ δράση στὴ Μ. Ἀνατολὴ καὶ στὴν Ἰταλία. Ὁ Δα-βάκης καταλαμβάνεται ἀπὸ μία ἀπερί-γραπτη εὐφορία. Οἱ ἐνισχύσεις ἔφτα-σαν... Λέει στὸν Καραβία ὅτι ἦρθε ἡ στιγμὴ νὰ ἀντεπιτεθεῖ! Μέσα στὶς τρα-γικὲς στιγμὲς τῶν τριῶν πρώτων ἡμερῶν, ὁ χαλκέντερος Δαβάκης ὁραματιζόταν μία μεγάλη ἀντεπίθεση...

Ὁ συλλογισμὸς τοῦ ἦταν ἁπλός. Οἱ δυὸ μεγάλες σφῆνες τῆς ΤΖΟΥΛΙΑ προω-θοῦντο πρὸς τὴ Σαμαρίνα καὶ Δίστρατο, «αὐτοκαλυπτόμενες» κατὰ τὸ ἀριστερό τους ἰδίως πλευρό, ὅπως λέγεται στὴ στρατιωτικὴ ὁρολογία. Ἐφ’ ὅσον στὸ ἀρι-στερό τους ὑπῆρχαν ἀκόμα σὰν πυρή-νας δυνάμεις τοῦ Ἀποσπάσματος καὶ κατέφθαναν ἐγκαίρως σημαντικὲς ἐνι-σχύσεις, ὑπῆρχε ἡ δυνατότητα νὰ πλευ-

ροκοπηθοῦν καὶ ἐνδεχομένως νὰ ἀπο-κοποῦν τελείως οἱ φάλαγγες τῶν ἀλπι-νιστῶν. Στὶς 5 τὸ ἀπόγευμα τῆς 30.10.40 στὴ μικρὴ πλατεία τοῦ Ἐπταχωρίου ἔλαμψαν οἱ χρυσὲς ἐπωμίδες... Εἶχε κα-ταφθάσει ὁ ἴδιος ὁ στρατηγὸς Βασίλειος Βραχνός, διοικητὴς τῆς Ι Μεραρχίας μαζὶ μὲ τὸ ἐπιτελεῖο του. Ἡ παρουσία του συμβόλιζε τὴ μεγάλη κινητοποίηση ποὺ εἶχε διατάξει τὸ Γενικὸ Στρατηγεῖο γιὰ νὰ φράξει τὴν εἰσβολὴ στὴν Πῖνδο. Ἀλλὰ ὁ συμβολισμὸς ἦταν ἀκόμα συμ-βολισμός... Η Ι Μεραρχία βρισκόταν ἀκόμα «ἐν κινήσει» καὶ ὁ ἐφιάλτης τῆς Πίνδου θὰ κρατοῦσε ἀκόμα τέσσερις ὁλόκληρες μέρες. Μέχρι καὶ τὶς 3 Νοεμ-βρίου...

Γιὰ τὴν ἀκρίβεια, τὴν τρίτη μέρα τοῦ πολέμου οἱ ἐνισχύσεις ποὺ φτάσαν κοντὰ στὸν Δαβάκη ἐκτὸς ἀπὸ τὸ τάγμα Πο-τιστῆ, ἦταν ἕνα ἀπόσπασμα ἱππικοῦ ὑπὸ τὸν Ἴλαρχο Δ. Γεωργιάδη καὶ μία διλο-χία πεζικοῦ ὑπὸ τὸν Βασιλόπουλο, ποὺ ἀκολουθοῦσε τοὺς ἱππεῖς. Ἡ μικρὴ αὐτὴ δύναμη εἶχε ξεκινήσει ἀπὸ τὰ Γρεβενὰ καὶ ὑπὸ καταρρακτώδη βροχὴ καὶ μὲ συνεχεῖς πορεῖες ἔφτασε πρώτη στὸ Ἐπταχώρι. Ὅταν μετὰ μερικὲς μέρες ἀνακοινώθηκε στὴν Ἀθήνα ἡ ἀντεπίθεση τῶν μεγάλων μονάδων στὴν Πίνδο, κυ-κλοφόρησε ἀπὸ μὴ γνωρίζοντες ἡ φήμη ὅτι ἡ Πῖνδος σώθηκε ἀπὸ τὴ «Μεραρχία Ἱππικοῦ του Βραχνοῦ» ποὺ κατάφερε τρόπον τινά... καλπάζοντας νὰ φτάσει πρώτη στὰ βουνά. Μεραρχία ἱππικοῦ ὑπῆρχε ὄχι ὑπὸ τὸν Βραχνὸ ἀλλὰ ὑπὸ τὸν ὑποστράτηγο Γ. Στανωτὰ καὶ πράγ-ματι διατέθηκε στὴν ἀντεπίθεση, ἀλλὰ λίγο ἀργότερα.

Ἀντιζηλίες μεταξὺ στρατιωτικῶν.Ὅπως καὶ νὰ ἔχει τὸ πράγμα στὸ τέλος

τῆς τρίτης μέρας (30.10.40), ἀπὸ τὸ Ἀπό-σπασμα Πίνδου, μισὸ τάγμα κρατοῦσε ἀκόμα στὸ βόρειο ἄκρο τὸ ὕψωμα Σού-φλικα τοῦ Γράμμου πρὸς τὴν κατεύθυν-ση τοῦ Νομοῦ Καστοριᾶς. Τὸ ἄλλο μισὸ εἶχε συμπτυχθεῖ «ἐν διαλύσει» πρὸς τὸ Ἐπταχώρι. Τὸ ἄλλο τάγμα εἶχε συμπτυ-χθεῖ πρὸς τὸ Βούζιον ὅρος καὶ τὴν περι-οχὴ Σαμαρίνας. Τὸ τρίτο τάγμα, ὅπως εἴδαμε, εἶχε εἰσέλθει καθυστερημένα στὸν ἀγώνα. Ὅσον ἀφορᾶ τὸ τάγμα Κονί-τσης, ποὺ ὑπήγετο στὴν VIII Μεραρχία καὶ ἔπρεπε νὰ χρησιμεύσει σὰν κρῖκος μὲ τὸ Ἀπόσπασμα Πίνδου, ἔχοντας χάσει ἐπαφὴ μὲ τὸν Δαβάκη, ἀλλὰ ἀντιλαμβα-νόμενο, ὅτι στὸ δεξιό του τὸ Ἀπόσπασμα ὑποχώρησε, κινήθηκε πρὸς τὰ πίσω καὶ ἐγκαταστάθηκε στὴ νότια ὄχθη τοῦ Ἀώου. Συνεπῶς δὲν ἐπρόκειτο γιὰ ὁλο-σχερῆ διάλυση τοῦ Ἀποσπάσματος Πίν-δου. Ὅπως καὶ στὸ μέτωπο τῆς Ἠπείρου, οἱ ἄνδρες τοῦ Δαβάκη στὴ μεγάλη πλειο-ψηφία τους πολέμησαν ὑπὸ ἐξαιρετικὰ ἀντίξοες συνθῆκες καὶ κάτω ἀπὸ τὴ συ-ντριπτικὴ ὑπεροχὴ μίας εἰδικευμένης στὸν ὀρεινὸ πόλεμο ἐχθρικῆς μονάδας.

Ἡ μάχη τοῦ Καλπακῖου

Ἐκεῖ ποὺ ὁ κόσμος ἀρχίζει νὰ πέφτει κάτω, ὁ Κατσιμῆτρος, νηφάλιος καὶ ἀτά-ραχος, γράφει στὴν ἀγαπημένη σύζυγό του, μέσα ἀπὸ τὸ ἀμπρί του, ποὺ εἶναι κοντὰ στὸ Καλπάκι:

Τ.Τ. 712 τὴ 30ή Ὀκτωβρίου 1940«Ἀγαπημένη μου Ἑλένη,Μὴν ἀνησυχῆς, καλὰ πᾶνε τὰ

πράγματα. Τὸ σχέδιόν μου ἐφαρμό-ζεται ὅπως ἔχει καθορισθῆ ἐκ τῶν προτέρων, μὴν πιστεύης καμμίαν δι-άδοσιν, γιατί ὅλα εἶναι φῆμαι ἀδέ-σποτοι.

Κρατᾶμε καλὰ καὶ ἐντὸς ὀλίγou θὰ τοὺς κανονίσωμε ὅπως χρειάζε-ται. Ἐξαιρετικὴ εἶναι ἡ δράσις τοῦ πυροβολικοῦ μας τὸ ὁποῖοv ἔχει κα-ταστρέψει ἀρκετὰ ἅρματα μάχης τοῦ ἐχθροῦ καὶ τὸ βαρὺ πυροβολικό του τὸ ἐσίγησε.

Σὲ ἀσπάζομαιΧαράλαμπος»

Πλησίαζε ἡ ὥρα του γιὰ νὰ ἀποδείξει ὅτι «οἱ Ἰταλοὶ δὲν θὰ περάσουν». Μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθμὸ 30904 γενικὴ διαταγὴ τῆς VIII Μεραρχίας δίνει τὸ στίγμα τῶν προ-θέσεών του. «Μαχόμεθα ἐναντίον ἐχθροῦ ὑπούλου καὶ ἀνάνδρου ὅστις ἄνευ οὐδε-μιᾶς ἀφορμῆς μας ἐπετέθη αἰφνιδια-στικῶς ἴνα μας ὑποδουλώσει. Μαχόμεθα διὰ τᾶς ἑστίας μας καὶ τᾶς οἰκογενείας μας καὶ διὰ τὴν ἐλευθερίαν μας. Ἀξιω-ματικοὶ καὶ Ὀπλίται, κρατήσατε στα-θερῶς καὶ ἀποφασιστικῶς τᾶς θέσεις καὶ ἔχετε πάντοτε τὸ βλέμμα πρὸς τὰ ἐμπρός, διότι ἐντὸς ὀλίγου θὰ ἀναλάβωμεν ἀντε-πίθεσιν ἴνα ἐκδιώξωμεν τὸν ἐχθρὸν ἐκ τοῦ πατρίου ἐδάφους τὸ ὁποῖον ἐμόλυ-νεν διὰ τῆς παρουσίας του... Ἐγγὺς εἶναι ἡ ἡμέρα καθ’ ἢν ὁ ἄνανδρος καὶ δειλὸς ἐχθρὸς θὰ ριφθεῖ εἰς τὴν θάλασσαν. Κρατῆστε ἰσχυρῶς τᾶς θέσεις καὶ τοῦτο θὰ πραγματοποιηθεῖ συντόμως. Ἡ πα-ροῦσα νὰ κοινοποιηθεῖ εἰς ἄπαντας τοὺς ὑφ’ ὑμᾶς Ἀξιωματικοὺς καὶ ὀπλίτας.»

Στὶς 31 Ὀκτωβρίου προκεχωρημένα τμήματα τῶν Ἰταλῶν πλησίασαν τὸ Καλ-πάκι! Σὲ λίγο στὸ στρατηγικὸ αὐτὸ ση-μεῖο ὁ ἐχθρὸς θὰ συγκέντρωνε τὴν αἰχμὴ τοῦ δόρατός του, τὴ θωρακισμένη με-ραρχία τῶν Κενταύρων. Παρόλο ὅτι ἀνη-συχοῦσε γιὰ τὸ ἄκρο ἀριστερό του στὴν περιοχὴ Φιλιατῶν, ὁ διοικητὴς τῆς VIII Μεραρχίας παρέμενε ἀμετακίνητος στὸ σχέδιό του. Νὰ δώσει τὴ μάχη στὸ Καλ-πάκι...

Στὶς 1 καὶ 2 Νοεμβρίου, ὅταν οἱ Ἰταλοὶ ἐπιχείρησαν μὲ ἅρματα καὶ πυροβολικὸ «τὴν διάρρηξιν τῆς τοποθεσίας Ἐλαίας (Καλπάκι)», ὁ στρατηγὸς Κατσιμῆτρος διέθετε ἕνα μεγάλο ἀτοῦ. Τὸ πυροβολικὸ τῆς μεραρχίας του. Τὶς δύο προηγούμε-νες μέρες οἱ Ἰταλοὶ εἶχαν ἤδη λάβει μία πρόγευση.

Στὶς ἀναμνήσεις τοῦ ὁ τότε ἀρχιστρά-τηγος Βισκόντι Πράσκα ὁμολογεῖ γιὰ τὶς τρεῖς πρῶτες μέρες τοῦ πολέμου, ὅτι τὸ «ἐχθρικὸν πυροβολικὸν εἶναι ἀνώτερον


του ἰδικοῦ μας εἰς διαμέτρημα καὶ ἀκτί-να δράσεως...» καὶ σὲ ἄλλο σημεῖο, ὅπου σημειώνει τὴν εὐστοχία τοῦ πυροβολι-κοῦ μας, ἀποκαλύπτει ὅτι οἱ πυροβο-λαρχίες μας ἦταν κρυμμένες ἀκόμα καὶ σὲ σπήλαια! Καὶ ἔτσι δὲν ἦταν δυνατὸ νὰ ἀνακαλυφθοῦν οὔτε ἀπὸ ξηρᾶς οὔτε ἀπὸ ἀέρος... Καί, τέλος, διαπιστώνει, ὅτι οἱ Ἕλληνες διέθεταν καὶ μερικὲς πυροβο-λαρχίες μακροῦ βεληνεκοῦς, οἱ ὁποῖες βρίσκονταν «μακρᾶν τῆς ἀκτῖνος δράσε-ως τοῦ ἰδικοῦ μας πυροβολικοῦ...» καὶ συνεπῶς δὲν ἦτο δυνατὸ νὰ ἐξουδετερω-θοῦν! Αὐτὰ γιὰ τὴ δράση τοῦ πυροβολι-κοῦ μας πρὶν ὁ Ἰταλὸς χτυπήσει τὸ Καλ-πάκι. Ὅταν ἔφτασε ἐκεῖ τὸν περίμεναν κι ἄλλες ἐκπλήξεις...

Στὶς 8 τὸ πρωὶ τῆς 2 Νοεμβρίου τοῦ ‘40, ἕνας ἀσύρματός μας ὑπέκλεψε ἕνα σῆμα πρὸς τὶς ἰταλικὲς ἀεροπορικὲς μο-νάδες ἀπὸ τὸν διοικητὴ τοῦ XII Σώματος Στρατοῦ ἀντιστράτηγο Ρόσσι. Τὸ σῆμα διέτασσε τοὺς ἀεροπόρους νὰ «...ἐπωφε-ληθοῦν τοῦ καλοῦ καιροῦ καὶ νὰ πλή-ξουν σκληρῶς τὸν ἐχθρό». Μία ὥρα ἀργό-τερα, ἡ ἰταλικὴ ἀεροπορία σὲ μία σαρω-τικὴ ἐπίθεση, βομβάρδισε σφοδρότατα μία ἔκταση ποὺ ἄρχιζε ἀπὸ τὸ Καλπάκι κι ἔφτανε μέχρι τὰ Γιάννενα. Ἀκόμα καὶ οἱ ἄμαχοι τῶν Ἰωαννίνων πλήρωσαν τὸν φόρο αἵματος στὸ ἔπος τοῦ Καλπακίου. Στὶς δώδεκα τὸ μεσημέρι ἄρχισε ὁ «φραγμὸς πυροβολικοῦ» τῶν Ἰταλῶν, ποὺ ἐπικεντρώθηκε σχεδὸν ἐξ ὁλοκλή-ρου στὴ στενωπὸ τοῦ Καλπακίου. Γιὰ νὰ ἐξουδετερωθεῖ τὸ βαρὺ πυροβολικὸ τῶν Ἑλλήνων, οἱ Ἰταλοὶ εἶχαν ἐσπευσμένα μεταφέρει στὸ μέτωπο μία «πυροβολαρ-χία θέσεων» βαρέος διαμετρήματος, τῶν 145! Ὅταν τελείωσε τὸ «μπαράζ» οἱ ἀπώ-λειες τῶν ὑπερασπιστῶν τοῦ Καλπακῖου ἦταν σχετικὰ μικρές. Τὸ ἑλληνικὸ δαι-μόνιο εἶχε καὶ πάλι θαυματουργήσει... Ἡ ἐπινόηση, ποὺ χρησιμοποιήθηκε ἦταν γνησίως Κολοκοτρωνέικη! Ἀπὸ τὶς πολλαπλὲς σειρὲς χαρακωμάτων, στὶς πιὸ ἐμφανεῖς δὲν εἶχαν μπεῖ φαντάροι κι ἔτσι τὰ βλήματα τῶν Ἰταλῶν ἔπεφταν στὸ κενό...

Τὸ ἀπόγευμα τῆς 2ας Νοεμβρίου, μετὰ τὴν ἀπὸ ἀέρος καὶ ξηρᾶς προπαρα-σκευή, ἐπετέθη καὶ τὸ ἰταλικὸ πεζικό. Ἡ ἐπίθεση καθηλώθηκε μπροστὰ στὸν δικό μας φραγμό, πυροβολικοῦ καὶ πεζικοῦ. Ἀλλὰ οἱ Ἰταλοὶ σημείωσαν μία πρόσκαι-ρη ἐπιτυχία, ἐκτὸς τῆς ἀμυντικῆς περι-μέτρου τοῦ Καλπακίου.

Στὸ δεξιό μας, στὰ βόρεια τοῦ Καλπα-κίου, στὶς 8 τὸ βράδυ, ἕνα ἐπίλεκτο τάγ-μα βοηθούμενο ἀπὸ ἠμιατάκτους Ἀλβα-νοὺς σκαρφάλωσε στὴν κακοτράχαλη Γκραμπάλα καὶ ἀνέτρεψε τὸν ἑλληνικὸ λόχο, ποὺ κατεῖχε τὸ ὕψωμα. Καθὼς πύ-κνωσε τὸ σκοτάδι μία θύελλα πρωτο-φανὴς μὲ καταρρακτώδη βροχὴ κάλυψε τὴν Γκραμπάλα, καθιστώντας ἀδύνατη τὴν ἀνακατάληψη. Μόλις ὅμως κόπασε ὁ καιρός, στὶς 5 τὸ πρωὶ μία ἰσχυρὴ ἑλλη-νικὴ ὁμάδα ὑπὸ τὸν ταγματάρχη Πα-νταζὴ ξεκίνησε μέσα στὸ σκοτάδι. Ἀπὸ

ἄνδρα σὲ ἄνδρα μία διαταγὴ καὶ μόνο πέρασε: «Ἐμπρὸς διὰ τῆς λόγχης...» Σὲ μία θυελλώδη ἀντεπίθεση οἱ ἄνδρες τοῦ Πανταζῆ ξαναπαίρνουν τὴν Γκραμπάλα. Ἀλλὰ τὸ φοβερὸ αὐτὸ ὕψωμα ποὺ δέ-σποζε τοῦ Καλπακίου ἔμελλε ν’ ἀλλάξει χέρια πολλὲς φορές. Μέχρι νὰ λήξει ἡ μεγάλη μάχη.

Στὶς 3 Νοεμβρίου τὸ ἀπόγευμα στὸ Καλπάκι δυὸ φάλαγγες, μία μὲ 25-30, ἡ ἄλλη μὲ 50 ἅρματα μάχης, οἱ «Κένταυ-ροι» ἐπιτίθενται καὶ πλησιάζουν σὲ ἀπό-σταση βολῆς τὶς ἑλληνικὲς ὀχυρώσεις. Ἀκαριαία σχεδὸν δέχονται τὶς πρῶτες ὁμοβροντίες ἀπὸ τὸ πεδινὸ πυροβολικὸ κι ἀναχαιτίζονται. Κι ἐκείνη τὴν ὥρα αἰφνιδιάζονται... Τοὺς παραλαμβάνει κι ἕνα «ἀντιαρματικὸ συγκρότημα» ὅλα-ὅλα τέσσερα ἀντιαρματικὰ τῶν 37, ποὺ συναγωνίζονται πρὸς τὸ πεδινὸ καὶ τὸ βαρὺ ποὺ βάλλει ἀπὸ πιὸ πίσω. Ἐννιὰ ἅρματα τοῦ ἐχθροῦ ἀχρηστεύονται καὶ καμία 50αριά ἕως τὸ τέλος τῆς μάχης. Μέχρι τὶς 8 Νοεμβρίου οἱ ἐπιθέσεις ἁρμάτων καὶ πεζικοῦ ἐναντίον τοῦ Καλ-πακίου συνεχίστηκαν σφοδρές. Χωρὶς νὰ καμφθεῖ τὸ ὀχυρὸ τοῦ Κατσιμήτρου.

Ἡ Γκραμπάλα εἶδε μάχες ὁρμητικές, στὶς ὁποῖες οἱ Ἰταλοὶ ἐπέδειξαν πεῖσμα καὶ γενναιότητα. Ἀλλὰ στὶς ἐκ τοῦ συστά-δην συγκρούσεις, στὶς ὁποῖες ὁ ἀγώνας γινόταν μὲ χειροβομβίδες καὶ λόγχες δὲν μπόρεσαν νὰ ὑπερισχύσουν. Ἡ Γκρα-μπάλα τελικὰ περέμεινε στὰ χέρια τῶν Ἑλλήνων.

Στὶς 9 Νοεμβρίου ἡ ἡγεσία τοῦ στρα-τοῦ εἰσβολῆς ἀντελήφθη ἐπιτέλους ὅτι τὸ μέτωπο τῆς Ἠπείρου δὲν σπάει. Ἡ μονα-δική της ἀκόμα ἐλπίδα ἦταν ἡ προέλαση τῆς ΣΙΕΝΑ στὸ ἄκρο ἀριστερὸ τῆς παρα-τάξεώς μας. Τμήματα ἱππικοῦ ποὺ συ-νόδευαν τὴ μεραρχία αὐτὴ εἶχαν προω-θηθεῖ μέχρι τὸ ποτάμι τῶν νεκροπομπῶν! Τὸν Ἀχέροντα...

Ἀπὸ τὶς 6 Νοεμβρίου τὸ ἀπόγευμα ὁ ἴδιος ὁ Παπάγος εἶχε τηλεφωνήσει στὸν Κατσιμῆτρο. Εἶχε πιὰ πειστεῖ, ὅτι τὸ Καλ-πάκι κρατάει χάρη στὴν «ἀνυπακοή» τοῦ Κατσιμήτρου, ἀλλὰ ἀνησυχοῦσε γιὰ τὴ βαθύτατη διείσδυση τῶν Ἰταλῶν στὸν πα-ραλιακὸ τομέα. Ἂν οἱ Ἰταλοὶ προχω-ροῦσαν λίγο ἀκόμα καὶ ἀναστρέφονταν πρὸς τὰ ἀνατολικὰ καὶ βόρεια, μπο-ροῦσαν νὰ πλευροκοπήσουν θανάσιμα τὸ κέντρο τῆς ἄμυνάς μας στὸ Καλπάκι! Μπροστὰ στὴν τελευταία αὐτὴ κρίση, ὁ Κατσιμῆτρος δὲν δίστασε ν’ ἀποσπάσει τμήματα ἀπὸ τὴ νικηφόρα φρουρὰ τοῦ Καλπακῖου καὶ νὰ τὰ στείλει ἐσπευσμέ-να πρὸς τὸν Ἀχέροντα.

Ἡ νίκη στὸ Καλπάκι εἶχε τεράστια στρατιωτικὴ σημασία χάρη στὴ διατήρη-ση τοῦ Καλπακίου μπόρεσε νὰ ἐξαπολυ-θεῖ καὶ ἡ μεγάλη ἀντεπίθεση στὴν Πῖνδο.

Δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι οἱ δυὸ με-γάλες ἀμυντικὲς μάχες, στὴν Πίνδο καὶ τὸ Καλπάκι, βρίσκονταν σὲ ἄμεση συ-νάρτηση Ὡστόσο, εἶναι βέβαιο, ὅτι ἂν ὁ Κατσιμῆτρος ἐπέλεγε τὶς «ἐλαστικότερες» ἀπὸ τὶς ὁδηγίες τοῦ Γενικοῦ Στρατηγείου καὶ ἀπαγκιστρωνόταν ἀπὸ τὸ Καλπάκι πάνω στὴν ἔναρξη τῆς μάχης, ἡ ἔκβαση τῶν ἐπιχειρήσεων μπορεῖ νὰ ἦταν δυ-σμενὴς γιὰ τὴν ἑλληνικὴ πλευρά. Θὰ εἶχε συμπτυχθεῖ στὸ Μέτσοβο μὲ ἕνα τμῆμα μόνο τῆς μεραρχίας του καὶ σ’ αὐτὴ τὴν περίπτωση οἱ ἰταλικὲς δυνάμεις θὰ σχημάτιζαν μία λαβίδα, μὲ τὴ ΤΖΟΥ-ΛΙΑ ἀπὸ βορρᾶ καὶ τὴ θωρακισμένη με-ραρχία σὺν τὴ ΦΕΡΡΑΡΑ ἀπὸ δυτικά, ποὺ θὰ συνέκλιναν πρὸς Μέτσοβο, πρὶν συμπληρωθεῖ ἡ κινητοποίηση τῶν ἐνι-σχύσεων

Τὸ Γενικὸ Στρατηγεῖο εἶχε φαίνεται ἐξαρχῆς μᾶλλον περιορισμένες ἐλπίδες γιὰ τὴν ἱκανότητα ἄμυνας τοῦ Καλπακί-ου. Γι’ αὐτὸ καὶ οἱ ἐνισχύσεις ποὺ στάλ-θηκαν στὸν Κατσιμῆτρο ἦταν πολὺ μι-κρές. Κυρίως τὸ 39 Σύνταγμα Εὐζώνων ἀπὸ τὴν Ἄρτα. Ἀλλὰ ἡ ἀπαισιοδοξία τοῦ Στρατηγείου ἀποδείχτηκε ὑπερβολική. Τὸ ἄλλο θέμα, ποὺ ἀφορᾶ στὴ μάχη τοῦ Καλπακίου, εἶναι ἡ ἔξοχη δράση τοῦ πυ-ροβολικοῦ μας. Καὶ ἡ δράση αὐτὴ ἀπο-δεικνύει ὄχι μόνο τὴν ἀξία τῶν πυροβο-λητῶν μας ἀλλὰ ἐπαληθεύει τὴ θεωρία μου, ὅτι ὁ στρατός μας δὲν ἦταν τελείως ἄοπλος στὸν πόλεμο. Γιὰ τὴν ἀκρίβεια στὸν Τομέα Καλπακίου, οἱ δυνάμεις μας διέθεταν ἑπτὰ πυροβολαρχίες, πεδινοῦ καὶ ὀρειβατικοῦ. Κι ἐπιπλέον δύο πυρο-βολαρχίες βαρέος, μία τῶν 85 καὶ μία τῶν 105, αὐτὲς ποὺ προφανῶς ἀναφέρει καὶ ὁ Βισκόντι Πράσκα. Ἀριθμητικῶς, ὑστεροῦσαν πολὺ ἔναντι τῶν Ἰταλῶν, ἀλλὰ ἡ δύναμη πυρὸς τοὺς ἀποδείχτηκε ἐξαιρετικὰ ἀποτελεσματική.

Ἡ ἀντεπίθεση στὴν ΠίνδοΤὶς τρεῖς πρῶτες μέρες τοῦ Νοεμβρί-

ου, καθὼς ἡ μάχη στὸ Καλπάκι ἔβαινε πρὸς τὴν κορύφωσή της, τὸ Γενικὸ Στρα-τηγεῖο ἔριξε ὅλο τὸ βάρος του πρὸς τὴν Πῖνδο. Οἱ ἑλληνικὲς δυνάμεις ποὺ εἶχαν


μπεῖ σὲ συναγερμὸ γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ μετώπου τῆς Πίνδου περιλάμβαναν τὴν Ι Μεραρχία Πεζικοῦ, τῆς ὁποίας τὸ ἐπιτε-λεῖο εἶχε ἤδη φτάσει στὸ Ἐπταχώρι, τὴν V Ταξιαρχία Πεζικοῦ ποὺ κατευθυνόταν πρὸς τὶς διαβάσεις τοῦ Γράμμου καὶ δύο μονάδες ἱππικοῦ. Τὴν Ταξιαρχία Ἱππι-κοῦ ποὺ ἐκινεῖτο ἀπὸ τὸ Δούτσικο πρὸς τὴ Σαμαρίνα καὶ ὁλόκληρή τη Μεραρχία Ἱππικοῦ, ἡ ὁποία μὲ ἐπίκεντρο τὴν περι-οχὴ Μετσόβου θὰ ἀντιμετώπιζε τὸν ἀπὸ βορρᾶ κίνδυνο, δηλαδὴ τὸ ἐνδεχόμενο νὰ προωθηθοῦν οἱ Ἰταλοὶ ἀπὸ τὴ Βω-βοῦσα πρὸς τὸ ἴδιο τὸ Μέτσοβο. Κι ἐνῶ οἱ δυνάμεις αὐτὲς μετακινοῦνταν πρὸς τὴν Πίνδο, τμήματα τῆς ΤΖΟΥΛΙΑ συνέχιζαν τὴ διείσδυσή τους, φτάνοντας στὸ βαθύ-τερο καὶ πιὸ ἐπικίνδυνο σημεῖο. Στὶς 2 Νοεμβρίου κατέλαβαν τὸ γραφικὸ «βλα-χοχώρι», τὴ Σαμαρίνα, ἀνεστράφησαν πρὸς νότο, πῆραν τὸ Δίστρατο καὶ στὶς 3 Νοεμβρίου προχωρημένες μονάδες ἔκα-ναν τὴν ἐμφάνισή τους στὴ Βωβοῦσα. Σὲ ἀπόσταση 6 ὠρῶν μὲ τὰ πόδια ἢ μὲ ζῶα ἀπὸ τὸ Μέτσοβο !

Ἡ διοίκηση τῆς μεραρχίας ΤΖΟΥΛΙΑ τελοῦσε σὲ εὐφορία. Βρισκόντουσαν σὲ ἀπόσταση ἀναπνοῆς ἀπὸ τὸ Μέτσοβο. Λίγη προσπάθεια ἀκόμα καὶ θὰ κόβαν τὸν κορμὸ τῆς Ἑλλάδας στὴ μέση... Ἀλλὰ εἶχαν κάνει ἕνα σφάλμα τακτικῆς. Ἡ «αὐτοκάλυψη» τοῦ ἀριστεροῦ της βαθύ-τατης σφήνας πρὸς Σαμαρίνα ἦταν ἐπι-σφαλής. Πρὸς τὸ Ἐπταχώρι οἱ ἑλληνικὲς ἐνισχύσεις ἀπὸ μικρές, συμβολικὲς στὴν ἀρχή, ἔφταναν τώρα «ἐν δυνάμει». Μία ὁλόκληρη μεραρχία, ἡ Ι τοῦ Βραχνοῦ. Οἱ πρῶτες κρούσεις στὸ πλευρὸ τοὺς

ἄρχισαν μὲ πυρήνα ὅσες ἀκόμα ἀξιόμα-χες δυνάμεις εἶχε τὸ ἡρωικὸ «Ἀπόσπα-σμα Πίνδου».

Ὁ Δαβάκης ἤθελε νὰ προλάβει νὰ νιώ-σει τὴ χαρὰ τῆς ἀντεπιθέσεως πρὶν ἐπέμ-βουν οἱ μεγάλες μονάδες. Συγκλονι-στικὲς μάχες ἐκ τοῦ συστάδην ἄρχισαν σὲ ὑψώματα ποὺ σὲ λίγο θὰ ἔμπαιναν στὴν ἱστορία... Ταμπούρι, Τσούκα-Ζούζουλης, Προφήτης Ἠλίας, Φούρκας. Ἐκεῖ πάνω στὸν Προφήτη Ἠλία, στὶς 2 Νοεμβρίου ὁ Δαβάκης τραυματίστηκε βαριὰ ἀπὸ σφαίρα ποὺ διέτρησε τὸν δε-ξιό του πνεύμονα... Ὅταν ξύπνησε ἀπὸ τὸν λήθαργο τὴν Κυριακὴ πρωὶ 3 Νοεμ-βρίου, θὰ μάθει μὲ ἀγαλλίαση τὰ σπου-δαία νέα. Ἡ μεγάλη ἑλληνικὴ ἐπίθεση εἶχε πάρει διαστάσεις.

Τὸ πῶς ἔφτασαν οἱ λίγες στὴν ἀρχὴ καὶ ἰσχυρὲς κατόπιν ἐνισχύσεις στὴν Πῖνδο εἶναι μία ἀπ’ αὐτὲς τὶς ἐποποιίες ποὺ μόνο ὁ Ἕλληνας φαντάρος μπορεῖ νὰ γράψει... Ἡ ἐπίσημη ἀφήγηση σημειώ-νει: «...Αἱ μετακινήσεις αὖται ἐγένοντο ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον διὰ πορειῶν πεζή, ἐλάχιστοι δὲ τούτων δι’ αὐτοκινήτων μέ-χρι Δούτσικον, ἔνθα ἔφθανε καρροποίη-τος ὁδός...!» Ἀλλὰ ἡ ἀνεπίσημη ἀφήγηση μιλάει στὴν καρδιά. Τὸ τάγμα εἶχε φτά-σει στὸ Δούτσικο μ’ ἕνα σαραβαλιασμέ-νο, ἐπίτακτο λεωφορεῖο... Καὶ ἀπὸ κεῖ ἄρχισε ἡ «ναπολεόντειος πορεία» γιὰ τὸ Κεράσοβο. Δεκατέσσερις ὧρες πορεία τὴν πρώτη μέρα μέσα στὴ βροχή, χωρὶς οὔτε τὴν καθιερωμένη δεκάλεπτη στάση γιὰ ἀνάπαυση. Τὰ λουριὰ τοῦ ὅπλου, τοῦ γυλιοῦ βάραιναν τοὺς ὤμους... Πιὸ πολὺ ὅμως τ’ ἄρβυλα, ποὺ ἦταν στενὰ γιὰ τὸν

ἕνα, φαρδιὰ γιὰ τὸν ἄλλο... «...Εἶχαν ἀρχίσει τὴν πορεία μὲ τραγούδια, μὰ γρήγορα τὰ σταμάτησαν... Τὴ δεύτερη μέρα τῆς πορείας ὅλη ἡ προσοχὴ τῶν φαντάρων συγκεντρώθηκε στὶς πληγὲς τῶν ποδιῶν. Κάθε βῆμα κι ἕνας πόνος... Ὡστόσο ἕσφιγγαν τὰ δόντια... Γρήγορα πήγαιναν, ἀφοῦ ἤξεραν πὼς ἡ σωτηρία τῆς Ἑλλάδας ἦταν ζήτημα λίγων ὡρῶν...»

Ἀπὸ τὸ πρωὶ τῆς 3ης Νοεμβρίου, οἱ ἀλπινιστὲς κατάλαβαν, ὅτι ἡ εὐφορία ποὺ εἴχανε νιώσει ἦταν πρόσκαιρη. Ἀπ’ ὅλα τὰ σημεῖα τοῦ ὁρίζοντα ἔβρεχε φωτιὰ καὶ σίδερο. Οἱ «ναπολεόντειες» πορεῖες εἶχαν τελειώσει... Κι αὐτοὶ οἱ ἀτσαλένιοι φαντάροι μὲ τὰ πληγωμένα πόδια συνα-γωνίζονταν τώρα ποιὸς νὰ χτυπήσει πρῶτος τὴν παγιδευμένη ΤΖΟΥΛΙΑ. Τὰ τμήματά της ποὺ εἶχαν προωθηθεῖ ἀπὸ τὸ Κεράσοβο πρὸς τὴ Σαμαρίνα ἀποκό-πηκαν. Σὰν ἀγρίμια προσπάθησαν πρῶτα ν’ ἀνοίξουν δίοδο πρὸς τ’ ἀνατο-λικὰ μήπως μπορέσουν νὰ ξεχυθοῦν πρὸς τὴν κατεύθυνση τῶν Γρεβενῶν... Δὲν τὰ κατάφεραν. Κι ὅμως οἱ Ἰταλοὶ πο-λέμησαν σὰν θηρία. Ὅταν κατάλαβαν ὅτι ἡ δίοδος αὐτὴ εἶχε ἀποφραχτεῖ ἀπὸ τὴν Ταξιαρχία Ἱππικοῦ, ἐξαπέλυσαν ἕνα τάγμα ἐναντίον της στὸ ὕψωμα Σκούρτι-ζα καὶ παραλίγο νὰ τὸ κατελάμβαναν ἀλλὰ ἐπενέβη ἡ μικρὴ ἑλληνικὴ ἀερο-πορία καὶ βομβάρδισε τοὺς Ἰταλοὺς ἀπὸ χαμηλὸ ὕψος βοηθώντας τοὺς ἱππεῖς! Τὴν ἴδια μέρα, στὶς 3 Νοεμβρίου, ἡ Ταξι-αρχία Ἱππικοῦ μας μπῆκε στὴ Σαμαρί-να.

Ὁ σιδερένιος κλοιὸς εἶχε ἀρχίσει νὰ κλείνει... Η Ι Μεραρχία Πεζικοῦ, ἡ Ταξι-αρχία Ἱππικοῦ καὶ ἡ Μεραρχία Ἱππικοῦ εἶχαν ἀποκαταστήσει ἐπαφή. Ὁ θύλα-κας τῆς ΤΖΟΥΛΙΑ εἶχε περισφιχθεῖ ἀπὸ βόρεια, ἀνατολικὰ καὶ νότια. Τοῦ ἀπέμε-νε μόνο μία ὁδὸς διαφυγῆς. Πρὸς τὰ δυ-τικά. Στὶς 4 Νοεμβρίου τὰ ἑλληνικὰ τμή-ματα κατέλαβαν καὶ τὴ Βωβοῦσα. Βρῆκαν ἐκεῖ ἕνα μοναδικὸ ἑλληνικὸ λόχο ποὺ προσπαθοῦσε ἐπὶ μέρες νὰ κρατήσει τοὺς Ἰταλοὺς στὰ γύρω ὑψώ-ματα. Ἡ κύρια δύναμη τῶν ἀλπινιστῶν ἀναστράφηκε τώρα πρὸς τὸ Δίστρατο. Οἱ περήφανοι αὐτοὶ ἄνδρες ποὺ μία βδομά-δα πρὶν εἶχαν εἰσβάλει μὲ τὸν ἀέρα μίας ἀπὸ τὶς πιὸ ἐπίλεκτες μονάδες τοῦ ἰταλι-κοῦ στρατοῦ, μάχονταν τώρα γιὰ τὴ ζωή τους. Ἡ φάκα εἶχε κλείσει γιὰ καλὰ κι ἄφηνε μόνο μία στενὴ διέξοδο. Τὴν τε-λευταία. Πρὸς τὰ δυτικά, πρὸς τὸν δρόμο τῆς ἄδοξης ἐπιστροφῆς.

Ἐπὶ τρεῖς μέρες, οἱ ἀλπινιστὲς μάχο-νταν στὸ Δίστρατο γιὰ νὰ ὀργανώσουν τὴν ὑποχώρηση. Ἔπρεπε, ξεκινώντας ἀπὸ κεῖ, νὰ διασχίσουν «τὴν στενὴν καὶ ἄξε-νον κοιλάδα τοῦ Ἀώου ποταμοῦ», ἀνάμε-σα στὸν φοβερὸ ὀρεινὸ ὄγκο τοῦ Σμόλικα καὶ τὸ φουσκωμένο ποτάμι. Ἡ μοναδικὴ αὐτὴ διάβαση περνοῦσε ἀπὸ τὰ χωριὰ Ἅρματα καὶ Ἐλεύθερο πρὸς Κόνιτσα. Ρακένδυτοι, ταπεινωμένοι, πεινασμένοι οἱ ἀλπινιστὲς πῆραν τὸν δρόμο τῆς ἐπι-στροφῆς. Αὐτὴ τὴ φορὰ τὰ στοιχεῖα τῆς


φύσεως τοὺς σώσανε καὶ ἂς καταριόταν ἡ ἡγεσία τους ἀπὸ τὴν πρώτη μέρα τῆς εἰσβολῆς τὶς κακὲς καιρικὲς συνθῆκες...

Ἀνάμεσα στὰ Ἅρματα καὶ Ἐλεύθερο στὴν περιοχὴ Βρυσοχωρίου τοὺς περί-μενε ἕνα καινούριο Ἀπόσπασμα. Τὸ «Ἀπόσπασμα Ἀώου». Ἕνα συγκρότημα ποὺ εἶχε στηθεῖ ἐκ τῶν ἐνόντων ἀπὸ τὸ συμπτυγμένο Τάγμα Προκαλύψεως Κο-νίτσης καὶ μία ἀπὸ τὶς ἐλάχιστες, τότε, «γενικὲς ἐφεδρεῖες» τοῦ Στρατηγείου. Τὸ λεγόμενο «ἀπόσπασμα Μετσόβου» (τάγ-μα σὺν πυροβολαρχία ὀρειβατικοῦ) σταλμένο καὶ αὐτὸ ἐσπευσμένα στὴ νό-τια ὄχθη τοῦ Ἀώου. Ἀλλὰ τὸ ποτάμι εἶχε πλημμυρίσει ἀπὸ τὶς συνεχεῖς βροχές.

Τὸ «Ἀπόσπασμα Ἀώου» δὲν μπόρεσε νὰ τὸ διαβεῖ. Καὶ οἱ ἀλπινιστὲς πέρασαν. Ὁ πλημμυρισμένος Ἀῶος ἐξουδετέρωσε τὴν τελευταία ἑλληνικὴ ἐνέδρα...

Φτάνοντας στὴν Κόνιτσα οἱ συντετριμ-μένοι ἀλπινιστὲς βρῆκαν μία ἀναπάντε-χη βοήθεια. Μία ὁλόκληρη μεραρχία, τὴν ΜΠΑΡΙ, ἡ ὁποία ἀρχικὰ προοριζόταν γιὰ ἀπόβαση στὴν Κέρκυρα! Ὅταν ἡ ἰτα-λικὴ ἡγεσία συνειδητοποίησε τὸ φιάσκο στὴν Πῖνδο, ἔστειλε ἐσπευσμένα τὴ με-ραρχία αὐτή, γιὰ τὴν ἀκρίβεια 47η Πεζι-κοῦ, στὴν Κόνιτσα γιὰ νὰ συγκρατήσει τὴν κατάσταση. Ὁ πόλεμος συνεχίστηκε ἀλλὰ οἱ Ἰταλοὶ εἰσβολεῖς εἶχαν πλέον ἀνατραπεῖ. Νὰ σταθῶ μόνο στὴν συμμε-τοχὴ τῶν ἀμάχων.

Ὁλόκληρος ὁ πληθυσμός, ἀπὸ τοὺς πιὸ φτωχοὺς καὶ πεινασμένους τῆς ὀρεινῆς Ἑλλάδας, ξεσηκώθηκε σὰν ἕνας ἄνθρωπος. Τὴν ὥρα ποὺ οἱ ἄντρες πή-γαιναν στὸν πόλεμο οἱ μοναδικὲς γυ-ναῖκες τῶν χωριῶν ἀνέλαβαν τὸν ἀνεφο-διασμὸ τοῦ στρατοῦ καὶ ὑποκατέστησαν στὴν Πίνδο τὰ μεταγωγικά! «...Οἱ γυ-ναῖκες κουβάλησαν τὰ πυρομαχικὰ ὡς τὴν κορυφὴ τῆς Γκαμήλας, 2.500 μέτρα ψηλά. Σκυφτές, λυγισμένες στὰ δυὸ ἀπὸ

τὸ βάρος τῆς κάσας τῶν φυσεκιῶν ποὺ τοὺς βάραινε τὴν πλάτη, ἀνέβαιναν μὲ τὸ ἥσυχο, ἀκούραστο βῆμα 18 ὧρες κατὰ συνέχεια, ἐνῶ πίσω ἀκολουθοῦσαν τὰ παιδιά τους, φορτωμένα ταγάρια μὲ γε-μιστῆρες πολυβόλων ἢ μία ὀβίδα ὀρει-βατικοῦ. Στὸ γυρισμὸ κατέβαζαν τραυ-ματῖες γιὰ τὰ νοσοκομεῖα...» Ἀκόμα καὶ κανόνια σύρανε μὲ τὶς τριχιὲς τῶν ζώων... Μία γέφυρα ἐπισκευάστηκε ἀπὸ γυναι-κεία χέρια, ποὺ μπῆκαν στὸ νερὸ μέχρι τὸ στῆθος... Καὶ τὴ νύχτα, στὰ φτωχικὰ σπίτια τῆς Πίνδου μπάλωναν τὰ μουσκε-μένα ροῦχα τῶν φαντάρων .

Ἡ ἐξέλιξη τῆς μάχης τῆς Ἑλλάδας μέσα ἀπὸ τοὺς πρωτοσέλιδους τίτλους τῆς ἐφημερίδας τῆς ἐποχῆς, ΚΑΘΗΜΕ-ΡΙΝΗ:

Τρίτη 29 Ὀκτωβρίου 1940: Ἡ Ἑλλὰς εὑρίσκεται ἀπὸ χθὲς σὲ πόλεμο μὲ τὴν Ἰταλίαν. Τὸ ἔθνος σύσσωμον, μνῆμον τῶν παραδόσεών του, εἰς τὰ ἐπάλξεις! Οἱ ἥρωες τοῦ Καπορέττο, ἀπα-τεῶνες ὡς πάντοτε, ἐπετέθησαν ἠμίσειαν ὥρα ἐνωρίτερον τῆς ἐκπνοῆς τοῦ τελεσι-γράφου. Ὁ ἑλληνικὸς λαὸς καλεῖται δι’ ἐμπνευσμένων διαγγελμάτων τοῦ βασι-λέως καὶ τοῦ κυβερνήτου νὰ πράξη τὸ καθῆκον του. Ὁ ἐθνικὸς στρατός, μαχό-μενος ἠρωϊκῶς εἰς τὰ ἑλληνοαλβανικὰ σύνορα ἀμύνεται μετ’ ἐπικοῦ θάρρους τοῦ πατρώου ἐδάφους. Ἀεροπορικαὶ ἐπι-δρομαὶ ἐναντίον τῶν Πατρών, ὅπου ἐση-μειώθησαν θύματα, τῆς Κορίνθου, τῆς Ἐλευσίνος καὶ τοῦ Τατοΐου.

Τετάρτη 30 Ὀκτωβρίου 1940: Η Β’ ἡμέρα τοῦ ἑλληνοϊταλικοῦ πολέμου. Ἡ παγκόσμιος κοινὴ γνώμη συγκεκινημέ-νη διὰ τὴν ἡρωικὴν στάσιν τῆς Ἑλλάδος.

Παρασκευὴ 1 Νoεμβρίου 1940: Ἡ δι-εθνὴς προσοχὴ στρέφεται εἰς τὴν μάχην τῆς Ἑλλάδος. Ὁλόκληρον τὸ ἔθνος, στρατὸς καὶ λαὸς δὲν ἔχουν παρὰ ἕνα σύνθημα: «ΝΙΚΗ!». Μεγάλαι ἐπιτυχίαι

τῶν ἑλληνικῶν πολεμικῶν δυνάμεων. Ἡ ἑλληνικὴ ἀεροπορία ἐβομβάρδισε καὶ ἐπολυβόλησεν ἐκ χαμηλοῦ ὕψους ἐχθρικὰ τμήματα. Ἐν ἀερομαχίᾳ κατερ-ρίφθησαν δυὸ ἰταλικὰ ἀεροπλάνα καὶ αἱ ναυτικαί μας δυνάμεις ἐβομβάρδισαν τὰ ἀλβανικὰ παράλια.

Κυριακὴ 3 Νοεμβρίου 1940: Μετὰ τὴν 6η ἡμέραν τοῦ ἑλληνοϊταλικοῦ πο-λέμου... Οἱ Εὔζωνοι μὲ ἐφ’ ὅπλου λόγ-χην, ἐκδιώκοντες τὸν ἐχθρόν, εἰσέδυσαν εἰς τὸ ἀλβανικὸν ἔδαφος. Ὄλαι αἱ ὀρει-ναὶ διαβάσεις κατέχονται σταθερῶς ὑφ’ ἠμῶν, κατελήφθησαν δὲ ἐντὸς ἐχθρικοῦ ἐδάφους σημαντικώταται θέσεις.

Τρίτη 5 Νοεμβρίου 1940: Ἤρχισε μεγάλη ἑλληνικὴ ἀντεπίθεσις. Ἡ ὑπο-χώρηση τοῦ ἰταλικοῦ στρατοῦ λαμβάνει ἔκτασιν ἀτάκτου φυγῆς. Ἰταλικὴ φάλαγξ, ἀπολεσθεῖσα εἰς τὴν Πῖνδον, παραδίδε-ται μετὰ τοῦ ὁπλισμοῦ της. Ἡ Κορυτσὰ εὑρίσκεται ὑπὸ σφοδρὸν καὶ ἀδιάλλει-πτον πῦρ τοῦ ἑλληνικοῦ πυροβολικοῦ.

Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 1940: Με-γάλαι ἐπιτυχίαι τῶν ἑλληνικῶν ὅπλων. Κατόπιν θυελλώδους ἑλληνικῆς ἀντεπι-θέσεως ἡ 3η Μεραρχία τῶν Ἀλπινιστῶν, ἐνισχυμένη δι’ ἱππικοῦ, Βερσαλιέρων καὶ φασιστικῆς Ἐθνοφρουρᾶς, ἐξεμηδε-νίσθη. Εἰς τὴν ἄτακτον φυγήν της παρέ-συρε καὶ τᾶς σταλείσας ἐξ Αὐλῶνος ἐνι-σχύσεις. Πολυπληθεῖς αἰχμάλωτοι καὶ πάντοιον ὑλικὸν περιῆλθον εἰς ἡμετέρας χείρας.

Σάββατον 23 Νοεμβρίου 1940: Ὁ περιφανὴς θρίαμβος τῶν ἑλληνικῶν ὅπλων. Ἡ Κορυτσὰ κατελήφθη χθὲς ὑπὸ τοῦ προελαύνοντος ἑλληνικοῦ στρατοῦ. Ὁ λαὸς τῆς πόλεως ὑπεδέχθη μετ’ ἐνθου-σιωδῶν ἐκδηλώσεων τοὺς ἐλευθερωτᾶς.

Δευτέρα 25 Νοεμβρίου 1940: Γε-νικὴ προέλασις εἰς τὸ μέτωπον. Κατελή-φθη ἡ Μοσχόπολις. 1.500 αἰχμάλωτοι συνελήφθησαν ἐν Κορυτσᾷ καὶ πολὺ ὑλικόν.

Κυριακὴ 1 Δεκεμβρίου 1940: Τὰ ἑλληνικὰ στρατεύματα εἰσῆλθον χθὲς εἰς Πόγκραδετς. Οἱ Ἰταλοὶ ὑποχωροῦν πρὸς τὴν κατεύθυνσιν τοῦ Ἐλβασᾶν.

Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου 1940: Ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς κατέλαβε χθὲς μετὰ λυσσώδη μάχην τὴν Πρεμετήν. Γενικὴ ὑποχώρησις τῶν Ἰταλῶν καθ’ ὅλην τὴν γραμμὴν τοῦ Μετώπου.

Σάββατον 7 Δεκεμβρίου 1940: Τὰ στρατεύματά μας καταλαβόντα τὴν πό-λιν τῶν Ἁγ. Σαράντα, προώθησαν τᾶς γραμμᾶς των πρὸς Βορρᾶν κάμπτοντα τὴν ἰταλικὴ ἀντίστασιν. Εἰς τὸν λιμένα τῶν Ἁγ. Σαράντα ἀνευρέθη ἠμιβυθισμέ-νον τὸ βομβαρδισθὲν ὑπὸ τῆς ἀεροπορί-ας ἰταλικὸν ἀντιτορπιλικὸν - Ἄπειρα λά-φυρα εἰς χείρας μας. Τὸ Ἀργυρόκαστρον καὶ τὸ Δέλβινον ἐγκαταλείφθησαν ὑπὸ τοῦ ἰταλικοῦ στρατοῦ.

Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου 1940: Τὰ ἑλληνικὰ στρατεύματα, μετὰ νικηφό-ρους ἀγώνας, εἰσῆλθον χθὲς εἰς τὸ Ἀργυ-ρόκαστρον.

Τρίτη 24 Δεκεμβρίου 1940: Τὰ


ἑλληνικὰ στρατεύματα κατέλαβον χθὲς τὴν Χειμάρραν.

Κυριακὴ 28 Δεκεμβρίου 1940: Νέος ἄθλος τοῦ ναυτικοῦ μας: Τὸ ἑλλη-νικὸν ὑποβρύχιον «Παπανικολής» περι-πολοῦν ἀνὰ τὴν Ἀδριατικὴν προσέβαλεν ἰταλικὴν νηοπομπὴν καὶ κατεβύθισε τρία ὁπλιταγωγά.

Σάββατον 11 Ἰανουαρίου 1941: Τὰ ἑλληνικὰ στρατεύματα κατέλαβον χθὲς τὴν Κλεισούραν. Ἐξαιρετικῆς σπουδαιό-τητος διὰ τὴν ἐξέλιξιν τῶν ἐπιχειρήσεων ἡ νέα ἐπιτυχία. Συνελήφθησαν 600 αἰχμά-λωτοι καὶ περιῆλθον εἰς χείρας μας ἅρματα μάχης.

Κυριακὴ 2 Φεβρουαρίου 1941: Τὸ νέον λαμπρὸν κατόρθωμα τοῦ Β. Ναυτι-κοῦ: Τὸ ἑλληνικὸν ὑποβρύχιον «Παπανι-κολής» ἐτορπίλλισε προχθὲς ἔμφορτον μεταγωγικὸν σκάφος εἰς τὰ ἐχθρικὰ ὕδα-τα.

Δευτέρα 7 Ἀπριλίου 1941: Εἰς τὰ βουνὰ τῆς Μακεδονίας γράφεται μία νέα ἐποποιία ἀσύλληπτων ἡρωισμῶν. Ἀπὸ τῆς πρωΐας τῆς χθὲς ἡ Ἑλλὰς καὶ ἡ Νοτι-οσλαυΐα, ὑποστᾶσαι ἀπρόκλητον ἐπίθε-σιν, εὑρίσκονται ἐμπόλεμοι μὲ τὴν Γερ-μανίαν. Καὶ ἡ Ἰταλία ἐκήρυξε τὸν πόλε-μον ἐναντίον τῆς Νοτιοσλαυΐας. Τὰ στρα-τεύματά μας ἀμύνονται συγκρατοῦντα κρατερῶς τᾶς θέσεις των.

Σάββατον 12 Ἀπριλίου 1941: Μὲ πνεῦμα ἀδαμάστου μαχητικότητος καὶ μὲ ἀκλόνητον πεποίθησιν ἐπὶ τὴν τε-λικὴν νίκην, ὁ ἡρωικὸς ἑλληνικὸς στρα-τός, βοηθούμενος ἀπὸ τοὺς γενναίους Ἄγγλους, ἀντιμετωπίζει τὸν νέον εἰσβο-λέα.

Δευτέρα 28 Ἀπριλίου: Τὴν 8:25 π.μ. τῆς χθὲς ὁ γερμανικὸς στρατὸς εἰσῆλθεν εἰς Ἀθήνας. Πῶς συντελέσθη ἡ παράδοσις τῶν Ἀθηνῶν καὶ τοῦ Πειραιῶς εἰς τᾶς γερμανικᾶς ἀρχάς. Εἰς τὸν δή-μαρχον τῶν Ἀθηνῶν ἀνετέθησαν ἄπασαι αἱ ἐξουσίαι εἰς τὴν πρωτεύουσαν.

Οἱ δηλώσεις τῶν ξένωνΚάρολος ντὲ Γκὼλ: «Ἀδυνατῶ νὰ

δώσω τὸ δέον εὖρος τῆς εὐγνωμοσύνης ποὺ αἰσθάνομαι γιὰ τὴν ἡρωικὴ ἀντίστα-ση τοῦ Λαοῦ καὶ τῶν ἡγετῶν τῆς Ἑλλά-δος.» (Ἀπὸ ὁμιλία του στὸ Γαλλικὸ Κοι-νοβούλιο μετὰ τὴν λήξη τοῦ Β’ Παγκο-σμίου Πολέμου.)

Μωρὶς Σουμᾶν: «Ἡ Ἑλλάδα εἶναι τὸ σύμβολο τῆς μαρτυρικῆς ὑποδουλωμέ-νης, ματωμένης, ἀλλὰ ζωντανῆς Εὐρώ-πης. Ποτὲ μιὰ ἥττα δὲν ὑπῆρξε τόσο τι-μητικὴ γιὰ κείνους ποὺ τὴν ὑπέστησαν» (Ἀπὸ μήνυμά του ποὺ ἀπηύθηνε ἀπὸ τὸ BBC τοῦ Λονδίνου στοὺς ὑποδουλωμέ-νους λαοὺς τῆς Εὐρώπης στὶς 28 Ἀπριλί-ου 1941, ἡμέρα ποὺ ὁ Χῖτλερ κατέλαβε τὴν Ἀθήνα ὕστερα ἀπὸ πόλεμο 6 μηνῶν κατὰ τοῦ Μουσολίνι καὶ ἕξι ἑβδομάδων κατὰ τοῦ Χῖτλερ.)

Ἰωσὴφ Στάλιν: «Λυπᾶμαι διότι γη-ράσκω καὶ δὲν θὰ ζήσω ἐπὶ μακρὸν διὰ νὰ εὐγνωμονῶ τὸν Ἑλληνικὸν Λαόν, τοῦ ὁποίου ἡ ἀντίστασις ἔκρινε τὸν 2ον Πα-

γκόσμιον Πόλεμον.» (Ἀπὸ ὁμιλία του ποὺ μετέδωσε ὁ ραδιοφωνικὸς σταθμὸς Μόσχας τὴν 31 Ἰανουαρίου 1943 μετὰ τὴν νίκη τοῦ Στάλιγκραντ καὶ τὴν συνθη-κολόγηση τοῦ στρατάρχου Πάουλους.)

Μόσχα, Ραδιοφωνικὸς Σταθμός: «Ἐπολεμήσατε ἄοπλοι καὶ ἐνικήσατε, μικροὶ ἐναντίον μεγάλων. Σᾶς ὀφείλου-με εὐγνωμοσύνη, διότι ἐκερδίσαμε χρό-νο γιὰ νὰ ἀμυνθοῦμε. Ὡς Ρῶσσοι καὶ ὡς ἄνθρωποα σᾶς εὐχαριστοῦμε». (Ὅταν ὁ Χῖτλερ ἐπετέθη κατὰ τῆς Ε.Σ.Σ.Δ.)

Γεώργης Ζουκὼφ, Στρατάρχης τοῦ Σοβιετικοῦ Στρατοῦ: «Ἐὰν ὁ Ρωσσικὸς λαὸς κατόρθωσε νὰ ὀρθώσει ἀντίσταση μπροστὰ στὶς πόρτες τῆς Μόσχας, νὰ συ-γκρατήσει καὶ νὰ ἀνατρέψει τὸν Γερμα-νικὸ χείμαρρο, τὸ ὀφείλει στὸν Ἑλληνικὸ Λαό, ποὺ καθυστέρησε τὶς Γερμανικὲς μεραρχῖες ὅλον τὸν καιρὸ ποὺ θὰ μπο-ροῦσαν νὰ μᾶς γονατίσουν. Ἡ γιγαντο-μαχία τῆς Κρήτης ὑπῆρξε τὸ κορύφωμα τῆς Ἑλληνικῆς προσφορᾶς.» (Ἀπόσπα-σμα ἀπὸ τὰ ἀπομνημονεύματά του γιὰ τὸν Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.)

Μπενῖτο Μουσολίνι: «Ὁ πόλεμος μὲ τὴν Ἑλλάδα ἀπέδειξεν ὅτι τίποτε δὲν εἶναι ἀκλόνητον εἷς τὰ στρατιωτικὰ πράγ-ματα καὶ ὅτι πάντοτε μᾶς περιμένουν ἐκπλήξεις.» (Ἀπὸ λόγο ποὺ ἐκφώνησε στὶς 10/5/1941.)

Ἀδόλφος Χῖτλερ: «Χάριν τῆς ἱστο-ρικῆς ἀληθείας ὀφείλω νὰ διαπιστώσω ὅτι μόνον οἱ Ἕλληνες, ἐξ’ ὅλων τῶν ἀντι-πάλων οἱ ὁποῖοι μὲ ἀντιμετώπισαν, ἐπο-λέμησαν μὲ παράτολμον θάρρος καὶ ὑψίστην περιφρόνησιν πρὸς τὸν θάνα-τον…» (Ἀπὸ λόγο ποὺ ἐκφώνησε στὶς 4 Μαίου 1941 στὸ Ράιχσταγκ.)

Σὲρ Ἄντονυ Ἦντεν: «Ἀσχέτως πρὸς ὅτι θὰ ποῦν οἱ ἱστορικοὶ τοῦ μέλλοντος, ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον μποροῦμε νὰ ποῦμε ἐμεῖς τώρα, εἶναι ὅτι ἡ Ἑλλὰς ἔδωσε ἀλη-σμόνητο μάθημα στὸν Μουσολίνι, ὅτι αὐτὴ ὑπῆρξε ἡ ἀφορμὴ τῆς ἐπανάστα-σης στὴν Γιουγκοσλαβία, ὅτι αὐτὴ ἐκρά-τησε τοὺς Γερμανοὺς στὸ ἠπειρωτικὸ ἔδαφος καὶ στὴν Κρήτη γιὰ ἕξι ἑβδομά-δες, ὅτι αὐτὴ ἀνέτρεψε τὴν χρονολογικὴ σειρὰ ὅλων τῶν σχεδίων τοῦ Γερμανικοῦ Ἐπιτελείου καὶ ἔτσι ἔφερε γενικὴ μετα-βολὴ στὴν ὅλη πορεία τοῦ πολέμου καὶ ἐνικήσαμε.» (Ἀπὸ λόγο τοῦ στὸ Βρεταν-νικὸ κοινοβούλιο στὶς 24/09/1942.)

Οὐΐστων Τσώρτσιλ: «Ἡ λέξη ἡρω-ισμὸς φοβᾶμαι ὅτι δὲν ἀποδίδει τὸ ἐλά-χιστο ἐκείνων τῶν πράξεων αὐτοθυσίας τῶν Ἑλλήνων, ποὺ ἦταν καθοριστικὸς παράγων τῆς νικηφόρου ἐκβάσεως τοῦ κοινοῦ ἀγώνα τῶν ἐθνῶν, κατὰ τὸν Β’ Πα-γκόσμιο Πόλεμο, διὰ τὴν ἀνθρώπινη ἐλευθερία καὶ ἀξιοπρέπειαν.»

«Ἐὰν δὲν ὑπῆρχε ἡ ἀνδρεία τῶν Ἑλλή-νων καὶ ἡ γενναιοψυχία τους, ἡ ἔκβαση τοῦ Β’ Παγκοσμίου Πολέμου θὰ ἦταν ἀκαθόριστη.» (Ἀπὸ ὁμιλία τοῦ στὸ Ἀγγλικὸ κοινοβούλιο στὶς 24 Ἀπριλίου 1941.)

«Μέχρι τώρα λέγαμε ὅτι οἱ Ἕλληνες πολεμοῦν σὰν ἥρωες. Τώρα θὰ λέμε: Οἱ

ἥρωες πολεμοῦν σὰν Ἕλληνες.» (Ἀπὸ λόγο ποὺ ἐκφώνησε ἀπὸ τὸ BBC τὶς πρῶτες ἡμέρες τοῦ Ἑλληνοϊταλικοῦ πο-λέμου.)

«Μαχόμενοι οἳ Ἕλληνες ἐναντίον τοῦ κοινοῦ ἐχθροῦ θὰ μοιρασθοῦν μαζί μας τὰ ἀγαθά της εἰρήνης.» (Ἀπὸ λόγο ποὺ ἐξεφώνησε στὶς 28 Ὀκτωβρίου 1940, ὅταν ἐπετέθη ἡ Ἰταλία κατὰ τῆς Ἑλλά-δας.)

Σὲρ Χάρολντ Ἀλεξάντερ, Βρε-ταννὸς Στρατάρχης κατὰ τὸν Β’ Πα-γκόσμιο Πόλεμο: «Δὲν θὰ ἦταν ὑπερ-βολὴ νὰ ποῦμε ὅτι ἡ Ἑλλὰς ἀνέτρεψε τὸ σύνολο τῶν σχεδίων τῆς Γερμανίας ἐξα-ναγκάσασα αὐτὴν νὰ ἀναβάλει γιὰ ἕξι ἑβδομάδες τὴν ἐπίθεση κατὰ τῆς Ρωσσί-ας. Διερωτώμεθα ποιὰ θὰ ἦταν ἡ θέση τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως χωρὶς τὴν Ἑλλάδα.» (Ἀπὸ ὁμιλία του στὸ Βρεταν-νικὸ κοινοβούλιο στὶς 28 Ὀκτωβρίου 1941.)

Γεώργιος ΣΤ’, Βασιλιὰς τῆς Μεγά-λης Βρεταννίας 1936-1952: «Ὁ μεγα-λοπρεπὴς ἀγὼν τῆς Ἑλλάδος, ὑπῆρξε ἡ πρώτη μεγάλη καμπὴ τοῦ Β’ Παγκοσμί-ου Πολέμου.» (Ἀπὸ λόγο του στὸ κοινο-βούλιον τὸν Μάιον τοῦ 1945.)

Φραγκλίνος Ροῦσβελτ: «Εἰς τὴν Ἑλλάδα παρασχέθη τὴν 28ην Ὀκτωβρί-ου 1940 χρόνος τριῶν ὡρῶν διὰ ν’ ἀπο-φασίσει πόλεμον ἢ εἰρήνην, ἀλλὰ καὶ τριῶν ἡμερῶν ἢ τριῶν ἑβδομάδων ἢ καὶ τριῶν ἐτῶν προθεσμία νὰ παρείχετο, ἡ ἀπάντησις θὰ ἦτο ἡ ἰδία.»

«Οἱ Ἕλληνες ἐδίδαξαν διὰ μέσου τῶν αἰώνων τὴν ἀξιοπρέπειαν. Ὅταν ὅλος ὁ κόσμος εἶχε χάσει κάθε ἐλπίδα, ὁ Ἑλλη-νικὸς λαὸς ἐτόλμησε νὰ ἀμφισβητήσει τὸ ἀήττητον τοῦ γερμανικοῦ τέρατος, ἀντι-τάσσοντας τὸ ὑπερήφανον πνεῦμα τῆς ἐλευθερίας.» (Ἀπὸ ραδιοφωνικὸ λόγο ποὺ ἐξεφώνησε στὶς 10/6/1943.)

«Ὁ ἡρωικὸς ἀγὼν τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ κατὰ τῆς ἐπιθέσεως τῆς Γερμανίας, ἀφοῦ τόσον παταγωδῶς ἐνίκησε τοὺς Ἰταλοὺς στὴν ἀπόπειρά τους νὰ εἰσβάλλουν στὸ ἑλληνικὸ ἔδαφος, γέμισε μὲ ἐνθουσι-ασμὸ τὶς καρδιὲς τοῦ ἀμερικανικοῦ λαοῦ καὶ ἐκίνησε τὴν συμπάθειά του. Πρὸ ἑνὸς καὶ πλέον αἰῶνος, κατὰ τὸν πόλε-μον τῆς ἑλληνικῆς ἀνεξαρτησίας, τὸ ἔθνος μας ἐξέφρασε τὴν φλογερή του συ-μπάθεια γιὰ τοὺς Ἕλληνες καὶ εὐχότανε γιὰ τὴν ἑλληνικὴ νίκη.» (Δήλωσή του στὸ Ὕπατο Συμβούλιο τῆς Ἀχέπα στὶς 25/04/1941, ποὺ μεταδώθηκε ραδιο-φωνικὰ ἀπὸ τὸν Λευκὸ Οἶκο.)

http://iansta.blogspot.com/2006/05/1940.html

ΕΛΕΥΘΕΡΟΝΤΟ ΕΥΨΥΧΟΝ


ΣφιγγοκεντριὲςVictoria Sphinx

Ὁ Σκύλος, ὁ Κόκκορας κι ἡ Ἀλεποῦ.

Μία φορὰ ἕνας σκῦλος κι ἕνας κόκ-κορας ἦταν φίλοι καὶ ταξίδευαν μαζί. Ἕνα βράδυ ποὺ νυχτώθηκαν στὸ λόγ-γο, ὁ σκύλος τρύπωσε στὴν κουφάλα ἑνὸς δέντρου γιὰ νὰ κοιμηθεῖ, ἐνῶ ὁ κόκκορας, κατὰ τὴ συνήθεια τῶν πουλερικῶν, ἀνέβηκε καὶ κούρνιασε στὰ κλαριά. Πρωί-πρωί, χαράματα, ὁ κόκκορας ξύπνησε κι ἄρχισε νὰ λαλᾶ. Μία ἀλεποῦ τὸν ἄκουσε κι ἔτρεξε εὐθὺς γιὰ νὰ τὸν πιάσει καὶ νὰ τὸν φάει. Ὅταν ὅμως εἶδε πὼς ἦταν ἀδύ-νατο νὰ τὸν τσακώσει ἐκεῖ ψηλὰ ποὺ κούρνιαζε, ἄρχισε νὰ τοῦ γλυκομιλεῖ γιὰ νὰ τὸν καταφέρει νὰ κατέβει.

«Τὶ γλυκιὰ φωνή! Τὶ ἀργυρὸ λάλη-μα!», τοῦ ἔλεγε. «Κατέβα κάτω χρυσέ μου νὰ σὲ φιλήσω, ποὺ μοῦ ἔκανες τὴν καρδιά μου περιβόλι πρωί-πρωί μὲ τὰ ὅμορφά σου κοκκορίκο!»

Τὸν κόκκορα ὅμως δὲν τὸν ἔπιαναν τὰ παινέματα κι οἱ κολακεῖες, γιατὶ ἤξερε τοὺς σκοποὺς τῆς κυρα-Μαριῶς.

«Δὲν ξυπνᾶς τὸν σύντροφό μου στὴν κουφάλα;», εἶπε. «Αὐτὸς ἔχει πιὸ ὡραία φωνὴ ἀπὸ ἐμένα!»

Ἡ ἀλεποῦ χάρηκε, γιατὶ νόμισε πὼς στὴν κουφάλα τοῦ δέντρου κοι-μόταν ἄλλος κόκκορας ποὺ θὰ τὸν ἔπιανε πιὸ εὔκολα. Ξυπνάει λοιπὸν τὸν σκύλο, κι ἐκεῖνος δὲν χάνει και-ρό, τῆς ρίχνεται καὶ τὴν κάνει κομμά-τια. Ἔτσι ἡ κυρὰ Μαριῶ, βρῆκε τὸν μάστορά της. Στὴν πονηριὰ χρειάζε-ται διπλὴ πονηριά!

Τὸ φίδι κι ὁ κάβουρας.

Μία φόρα ἕνα φίδι κι ἕνας κάβου-ρας, ζοῦσαν στὸ ἴδιο μέρος καὶ κυνη-γοῦσαν συντροφικά. Ὁ κάβουρας ἦταν καλὸς καὶ φερόταν πάντα στὸ φίδι τίμια καὶ σὰν φίλος ἀληθινός. Τὸ φίδι ὅμως, ποὺ ἦταν ἀπὸ φυσικοῦ του κακὸ καὶ διεστραμμένο, κοίταζε μὲ τὶ τρόπο θὰ βλάψη τὸν κάβουρα, νὰ τὸν ζημιώσει κι ἀκόμη νὰ τὸν βγάλει ἀπὸ τὴ μέση γιὰ νὰ μείνει μόνο στὴν ἀκρο-γυαλιά. Μία-δύο φορὲς μάλιστα, προσπάθησε νὰ τοῦ τσακίσει τὸ καύ-καλο σηκώνοντας μὲ τὴν οὐρά του μία βαρειᾶ πέτρα. Ὁ κάβουρας τὸν συγχωροῦσε κάθε φορά, ἀλλὰ τὸν συμβούλευε ν’ ἀλλάξει χαρακτήρα, νὰ γίνει ἴσιος καὶ καλός, ἐὰν ἤθελε νὰ τὰ πηγαίνουν καλὰ μαζί.

Ὅπως ὅμως τὸ φίδι δὲν ἄλλαζε μυα-

λά, ὁ κάβουρας ἄρχισε νὰ φοβᾶται γιὰ τὴ ζωή του. Γιατὶ συλλογιζόταν –καὶ πολὺ σωστά– πὼς ἂν δὲν τὸ ἐμπόδιζε ἐγκαίρως, τὸ φίδι στὸ τέλος θὰ ἔβρισκε τρόπο νὰ τὸν ἀφανίσει. Ἕνα βράδυ λοιπὸν ποὺ κοιμόταν τὸ φίδι, ὁ κάβου-ρας πλήσια-σε, τὸ ἔπια-σε ἀπὸ τὸ λαιμὸ μὲ τὶς

δ α -γ κ ά -

νες του καὶ τὸ ἔπνι-ξε.

Ὅ τ α ν τὸ εἶδε ν ε κ ρ ὸ καὶ ἴσι-ο - ἴ σ ι ο π ά ν ω σ τ ὸ

χορτάρι, εἶπε: «Τώρα ποὺ πέθα-

νες, τὶ νὰ τὴν κανεὶς τὴν ἰσιάδα; Ἂν εἶχες τὸν ἴδιο χαρακτήρα ὅταν ἤσουν ζωντανό, δὲν θὰ ἔτρωγες τὸ κε-φάλι σου.»

Ὁ κακὸς ἀναγκάζει τοὺς κα-λοὺς νὰ τὸν πολεμήσουν, γιὰ νὰ γλυτώ-σουν ἀπὸ τὶς κακῖες του.

Ὁ Σκῦλος, τὸ Λιοντάρι κι ἡ Ἀλεποῦ.

Ἕνας κυνηγετικὸς σκύλος ποὺ ἔκα-νε τὸν πολὺ γενναῖο, ἀκολουθοῦσε τὰ

χνάρια ἑνὸς λιονταριοῦ. Ἐκεῖ λοιπὸν ποὺ ἀντικρυσε τὸ ἴδιο τὸ θηρίο, γύρι-σε τὸ λιοντάρι ἀδιάφορο καὶ βρυχή-θηκε. Ὅταν ὁ σκύλος ἄκουσε τὸ βρυ-χητὸ τοῦ λιονταριοῦ, ἔκανε μεταβολὴ κι ὅπου φύγει-φύγει. Μία ἀλεποῦ ποὺ τὸν εἶδε νὰ τὸ βάζει ἔτσι ἀδιά-ντροπα στὰ ποδιά,τοῦ εἶπε: «Βρὲ παλ-ληκάρι τῆς φακῆς, πῶς ξεκίνησες νὰ κυνηγήσεις λιοντάρι, ἐσὺ ποὺ καὶ μὲ τὸ βρυχητό του μονάχα τρέμεις; Ἔτσι καὶ πολλοὶ ἄνθρωποι. Κάνουν τὸν γενναῖο στὰ σίγουρα κι ὅταν παρουσι-αστεῖ κίνδυνος, γίνονται λαγοί.»

Ο ψαρᾶς καὶ ἡ μαρίδα.Ἕνας ψαρὰς ποὺ ἔριχνε στὴ θά-

λασσα τὸ δίχτυ του, τὸ τράβηξε καὶ βρῆκε μέσα μόνο μία μικρὴ μαρίδα. Τὴν ἔπιασε λοιπόν, καὶ τὴν ἔβαλε στὸ καλάθι του γιὰ νὰ πάει στὸ σπίτι του νὰ τὴν ψήσει.

Ἡ μαρίδα ὡστόσο ἄρχισε νὰ τὸν παρακάλει.

«Πέταξέ με ξανὰ στὴ θάλασσα», τοῦ ἔλεγε, «ἔτσι μικρὴ ποὺ εἶμαι, δὲν κάνω οὔτε γιὰ μεζέ. Ἐνῶ ἐὰν μ’ ἀφή-σεις στὸ πέλαγος νὰ μεγαλώσω καὶ νὰ παχύνω, ὅταν θὰ μὲ ξαναπιάσεις θά ‘χεις ἕνα ὑπέροχο πιάτο!»

Μὰ ὁ ψαρὰς τῆς ἀποκρίθηκε: «Θὰ ἤμουν πολὺ ἄμυαλος νὰ πετάξω αὐτὸ ποὺ κρατῶ, ὅσο μικρὸ κι ἐὰν εἶναι, μὲ τὴν ἐλπίδα πὼς θ’ ἀποκτήσω μελλο-ντικὰ κάτι μεγαλύτερο.»

Κάλλιο πέντε καὶ στὸ χέρι, παρὰ δέκα καὶ καρτέρει.

Ἡ ἀλεποῦ κι ὁ βάτος.Μία ἀλεποῦ ἀνέβαινε μία ἀπότομη

ἀνηφόρα κι ἐπειδὴ γλίστρησε καὶ πῆγε νὰ πέσει, ἁρπάχτηκε ἀπὸ ἕναν ἀγκαθερὸ βάτο. Τ’ ἀγκάθια χώθηκαν βαθιὰ στὰ πόδια της καὶ τὰ μάτωσαν. Ἄρχισε λοιπὸν ἡ ἀλεποῦ νὰ κλαίει ἀπὸ τὸν πόνο καὶ λέει:

«Ἐγὼ ἁρπάχτηκα ἀπὸ τοῦτον τὸν βάτο γιὰ νὰ μὲ βοηθήσει καὶ μὲ κατα-πλήγωσε! Ἔπαθα δηλαδὴ μεγαλύτε-ρο κακό.»

Τῆς λέει λοιπὸν ὁ βάτος: «Δικό σου εἶναι τὸ λάθος ἀγαπητή μου φίλη! Σοῦ ἦρθε νὰ πιαστεῖς ἀπὸ ἔμενα ποὺ ἐγὼ πιάνομαι ἀπ’ ὅλα!»

Πρέπει κανεὶς νὰ ξέρει νὰ διαλέγει ἐκείνους ποὺ θὰ τοῦ φανοῦν ἀληθινοὶ φίλοι. Γιατὶ διαφορετικὰ μπορεῖ νὰ τὴν πάθει χειρότερα.

Οἱ μῦθοι τοῦ Αἰσώπου.


ΣφιγγοκεντριὲςVictoria Sphinx 2

Μαθήματα κοινωνικῆς ἐπιβιώσεως.

ΤοῦImperatorNicolaus

Slytherinicus

Όλυμπος Τεύχος 8

Documents

Transcript of Όλυμπος Τεύχος 8