Γυάλινα Γιάννενα

Το ποίημα είναι νεωτερικό. Πώς το καταλαβαίνουμε; Ο στίχος είναι ελεύθερος ( δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία, ούτε ίσος αριθμός στίχων σε κάθε στροφή). Ο τόνος είναι πεζολογικός και εξομολογητικός( σα να μας μιλάει ο ποιητής). Υπάρχουν κρυμμένα νοήματα. Η γλώσσα είναι αυτή της καθημερινότητας. Παρολ’ αυτά, επειδή ο Γκανάς έχει επηρεαστεί από τη δημοτική ποίηση , υπάρχει σε κάποιους στίχους το μέτρο της δημοτικής ποίησης , το ιαμβικό.

Θέμα: Πρόκειται για απόσπασμα μεγαλύτερου ποιήματος. Το απόσπασμα αυτό αναφέρεται στην επιστροφή του ποιητή στη γενέθλια πόλη, τα Γιάννενα. Ο ποιητής προβάλλει εικόνες από τη φύση γύρω από τα Γιάννενα και τις δραστηριότητες των ανθρώπων.

Αφηγητής: αφού το ποίημα αυτό μοιάζει με πεζό, έχει αφηγητή. Ο αφηγητής είναι πρωτοπρόσωπος και ομοδιηγητικός. Αφηγείται από εσωτερική οπτική γωνία. Αποκαλύπτεται μέσα από 2 ρήματα που έχουν σχέση με τις αισθήσεις: « ψιθύρισα», «είδα» και «άκουσα». Ο ποιητής – αφηγητής περιγράφει όσα είδε και άκουσε. Άρα περιμένουμε πως υπάρχουν οπτικές και ακουστικές εικόνες( περιγραφή).

Πώς περιγράφει; Στην πρώτη στροφή, η περιγραφή γίνεται από μακριά. Η πόλη αποκαλύπτεται σιγά σιγά, καθώς ο αφηγητής πλησιάζει. Δεν την αναγνωρίζει αμέσως . Την ώρα που ο ήλιος ανατέλλει( ο χρόνος), βλέπει πρώτα τα βουνά, μετά τη λίμνη που αχνοφαίνεται και μετά τα κάστρα που τα έχουν κυριεύσει πολλοί κατακτητές. Αυτή την ώρα ξυπνούν οι άνθρωποι και τα ζώα. Στη δεύτερη στροφή συνειδητοποιεί πως είναι τα Γιάννενα. Τα προσδιορίζει με 2 χαρακτηριστικά επίθετα: γυάλινα και μαλαματένια (= χρυσά). Μια πόλη που είναι τυλιγμένη στο παγωμένο χιόνι και καθρεφτίζεται στη λίμνη, μοιάζει γυάλινη κι αστραφτερή όπως το μάλαμα(= ο χρυσός). Καθώς πλησιάζει περισσότερο την πόλη ο ποιητής ξεχωρίζει πια τους χαρακτηριστικούς μιναρέδες κι ακούει τους ήχους από τα εργαστήρια που δούλευαν το χαλκό και το ασήμι( τα γιαννιώτικα εργαστήρια, που φτιάχνουν μπακιρένια= χάλκινα σκεύη και ασημένια, είναι πασίγνωστα).

Ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία που προκύπτουν από το ποίημα: κάστρα πατημένα ( το βυζαντινό κάστρο του Δεσπατάτου της Ηπείρου που το κυρίευσαν οι Τούρκοι), μιναρέδες (κατάλοιπα Τουρκοκρατίας), βασικές ασχολίες ανθρώπων( εργαστήρια, κτηνοτροφία), λίμνη ως κόρη οφθαλμού( έμμεση αναφορά στην κυρα- Φροσύνη που την έπνιξε στη λίμνη ο Αλή Πασάς -αυτή είναι η κόρη), ανθρώπους κακούς ( αναφορά στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε το Β Παγκόσμιο πόλεμο )

Μεταφορές- ανάλυση: τα μπακίρια να βελάζουν( είναι και ακουστική εικόνα): αποδίδουν τον ήχο από τα εργαστήρια επεξεργασίας χαλκού και ασημιού, τον ήχο της πόλης, τον ομαδικό χαρακτήρα αυτού του ήχου.Ανάτειλε τα ζωντανά : το ξύπνημα των ανθρώπων και των ζώων μετά από μια κρύα, χιονισμένη, χειμωνιάτικη νύχτα στα ηπειρωτικά βουνά και η αρχή των δραστηριοτήτων τους.

Παρομοιώσεις- ανάλυση: ως κόρη οφθαλμού: η λίμνη αποτελεί το ιδιαίτερο γνώρισμα των Ιωαννίνων , είναι όμορφη αλλά έχει πλούσια και θλιβερή ιστορία. Σαν το βαπόρι σε καλά νερά: αναφορά στα ευχάριστα συναισθήματα του ποιητή που φτάνει στην πόλη που γεννήθηκε.

Γλώσσα: δημοτική με λέξεις χαρακτηριστικές του ηπειρώτικου τοπίου: λίμνη μαλαματένια, μιναρέδες, μπακίρια. Ύφος: νοσταλγικό.