«Η μουσική της ποίησης»ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Ερευνητική εργασία των μαθητών της Β’ Λυκείου

Θέμα: «Η “μουσική’’ της ποίησης: Νίκος Καββαδίας»

Υπεύθυνη καθηγήτρια : Κοντούρη Αννίκα

«Η πραγματική ποίηση έχει αλήθεια», «έχει πάθος», «έχει υψηλά νοήματα», « η πραγματική ποίηση έχει συγκίνηση»,

«μουσικότητα», «δυνατά συναισθήματα», «αυθορμητισμό»,

«έχει…», «έχει…».

Τί είναι ποίηση;«Η ποίηση είναι πράγμα ανάλαφρο, ιερό και φτερωτό»: Πλάτων

«..αυτό είναι στο βάθος η ποίηση,Η τέχνη να οδηγείσαι και να φτάνεις προς Αυτό που σε Υπερβαίνει....να γίνεσαι Άνεμος για τον Χαρταετό..και Χαρταετός για τον Άνεμο,Ακόμα κι όταν Ουρανός δεν υπάρχει..»: Οδυσσέας Ελύτης

«Ποίηση είναι η έκφραση του ωραίου, διαμέσου λέξεων περίτεχνα υφασμένων μεταξύ τους»: Χόρχε Λουίς Μπόρχες

« …και ο Πωλ Βαλερύ σημειώνει:Αν ένας ποιητής μπορούσε να πει με ακρίβεια τι γράφει, γιατί γράφει και τι είναι αυτό που τον κάνει να γράφει, δεν θα έγραφε!»

…Και για μένα ποίηση είναι… Τσιαμάγκα Παναγιώτα : Προσπαθώντας να γράψουμε και να διατυπώσουμε τι είναι ποίηση δεν θα καταφέραμε να καταλήξουμε σε σαφή ορισμό. Αυτό είναι φυσικό κι επόμενο, καθώς ο κάθε άνθρωπος εκφράζει με τον δικό του τρόπο αυτά που διαβάζει, σύμφωνα με τις δικές του ανάγκες και τα δικά του βιώματα. Κάθε ποίημα, λοιπόν, κρύβει κι από ένα νόημα ξεχωριστό για τον καθένα. Γι’αυτό ποτέ δεν θα πρέπει να προβάλλεται και να υιοθετείται η άποψη ακόμη κι ενός κριτικού που αντιμετωπίζει ένα ποίημα με αρνητικό τρόπο. Τέλος, καταλήγουμε πως κανείς δεν μπορεί να δώσει έναν απόλυτο ορισμό για την ποίηση, γιατί δεν έχει γραφεί ακόμα το τελευταίο ποίημα. Τα νοήματα της ποίησης εξελίσσονται, καθώς η σκέψη του ανθρώπου έχει αναβαθμιστεί περισσότερο από ποτέ.

Σίσκα Μαρία : Η ποίηση είναι μία από τις βασικότερες κατηγορίες του λόγου και κατ’επέκταση της λογοτεχνίας. Επίσης είναι ένας τρόπος για να εκφράσουμε τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τη διάθεσή μας ή ακόμη να περιγράψουμε κάποια βιώματα κι εμπειρίες που έχουμε ζήσει. Τέλος, γράφοντας ποιήματα καλλιεργούμε σε υψηλό βαθμό το πνεύμα μας.

Τσάμος Θεόδωρος : Η ποίηση είναι η γλώσσα της ψυχής, τρόπος έκφρασης των συναισθημάτων του ανθρώπου. Είναι ο λόγος που αγγίζει πρώτα την καρδιά και μετά το νου. Γεννιέται από το πάθος του ποιητή και την ανάγκη έκφρασης μεγαλόπνοων ιδεών. Είναι απαραίτητη για τη ζωή και την καλλιέργεια του ατόμου. Μέσα από αυτή μόνο ο άνθρωπος είναι σε θέση να γνωρίσει αληθινά τον κόσμο και να μάθει το σκοπό της ύπαρξής του.

Γενικοί στόχοι:• Η γνωριμία με τον ποιητή και το έργο του με τρόπο-όσο είναι δυνατό-βιωματικό και όχι λογοτεχνικό.• Να ασκηθούμε στη συλλογική εργασία.• Να μάθουμε να “πειθαρχούμε” ακόμα και μέσα από διαφωνίες και συγκρούσεις χωρίς να χαθεί η αυτενέργεια και η αυτονομία της σκέψης.

Ειδικοί στόχοι:• Να έρθουμε σε επαφή με τα νεότερα ρεύματα της ποίησης (σουρεαλισμός, συμβολισμός) και τους εκπροσώπους τους• Να “επικοινωνήσουμε” με φορείς και ανθρώπους που δείχνουν έμπρακτα το ενδιαφέρον τους και τη συμμετοχή τους στον πολιτισμό και τον άνθρωπο (Φίλιππος Φιλίππου, Θάνος Μικρούτσικος, Μαρίζα Κωχ, Τάσος Κόρφης, Γιάννης Σπανός κ.α.)• Να εκφραστούμε δημιουργικά μέσα από ατομικές ή ομαδικές εργασίες (δημιουργία “έργων” , μελοποίηση ποιήματος, μουσικό αφιέρωμα) .

ΟΜΑΔΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ1η ) Δίμηνα Αρετή 2η) Κάλτσα Αγγελική-Ιάσμη

Καρβούνη Ιωάννα Λύγδα Ανθή

Κατσουλίδη Κων/να Μαλλάτου Λαμπρίνα

Νούσια Στεφανία Μάνθου Κάλλη

Τσάμος Θεόδωρος Τσίκου Γεωργία

3η) Κώστα Πανωραία 4η) Τσιαμάγκα Παναγιώτα

Λεμουάν Στέλλα Τσιαμάγκας Δημήτρης

Τσιούλλα Λορένα Τσιγκόϊας Σωτήρης

Σίσκα Μαρία Τσουμάνης Δημήτρης

Σίτη Μαρία

ΥΠΟ-ΟΜΑΔΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ1) “Εικαστικής υποστήριξης”

Λύγδα Ανθή

Νούσια Στεφανία

Σίσκα Μαρία

2) “Μουσικής υποστήριξης”

Κάλτσα Αγγελική-Ιάσμη

Λύγδα Ανθή

Τσιγκόϊας Σωτήρης

Φιλική Συμμετοχή: Νάκη Σταυρούλα

3) “Ηλεκτρονικής υποστήριξης και επιμέλειας” Κώστα Πανωραία

Τσιούλλα Λορένα

Ζωή και Έργο Νίκου Καββαδία

Αποτυπώνοντας τις σκέψεις μας στο χαρτί, φτάσαμε πιο κοντά στο Νίκο Καββαδία, στη ζωή και το έργο του. Ποιητής του θαλάσσιου “είναι” και όχι

μόνο, κάνει με μεγάλη ευχέρεια τη μελαγχολία και τον πόνο στοίχο, χωρίς να θρηνεί, με τρόπο γαλήνιο, μελωδικό. Γιατί η ποίησή του έχει μουσικότητα που

κάνει ακόμα πιο έντονη τη μελαγχολική διάθεση, έχει ρυθμό, κίνηση, εντάσεις· οι λέξεις ρέουν σα να βαδίζουν παράλληλα στο κύμα… τα δυνατά

στοιχεία στο στίχο διαδέχονται ιδιότυπα το ένα το άλλο. Ο λυρισμός υπάρχει παντού, σε όλες τις περιγραφές, ταξιδιωτικές και μη. Οι εικόνες-ανατρεπτικές

πολλές φορές-με χροιά σουρεαλιστική-μπλέκονται με τα ανθρώπινα συναισθήματα και αποτυπώνονται στο χαρτί με περίσσεια ευαισθησία, σε

σημείο να αναρωτιέσαι αν η εικόνα γίνεται ποίημα ή το ποίημα εικόνα. Γεννημένος στις 11 Ιανουαρίου 1910 στο Νικόλσκι Ουσουρίσκι της

Ματζουρίας από γονείς Κεφαλλονίτες. Το 1914 με την έκρηξη του πολέμου η οικογένεια του έρχεται στην Ελλάδα και εγκαθίσταται στο Αργοστόλι και μετά

μετακομίζει στον Πειραιά. Ο μικρός Νίκος μεγάλωσε με άνεση σ’ένα αστικό περιβάλλον, πήγε πρώτα στο Δημοτικό της Γαλλικής Σχολής, κι έπειτα στη

σχολή των αδελφών Μπάρδη.

Από το δημοτικό ακόμα άρχισε να εκδηλώνει μία κλίση προς το γράψιμο. Έβγαλε το τετρασέλιδο σατιρικό φυλλάδιο Σχολικός Σάτυρος κι έγραψε στη Διάπλαση των παίδων με το ψευδώνυμο “Ο μικρός ποιητής” Σε ηλικία 18 ετών αρχίζει να δημοσιεύει ποιήματα στο περιοδικό της μεγάλης ελληνικής εγκυκλοπαίδειας με το ψευδώνυμο Πέτρος Βαλχάλας. Τελειώνοντας το Γυμνάσιο δίνει εξετάσεις στην ιατρική Σχολή, όμως την ίδια περίοδο πεθαίνει ο πατέρας του και αναγκάζεται να δουλέψει σε ναυτιλιακό γραφείο. Το 1934 μετακομίζει με την οικογένεια του στην Αθήνα και το σπίτι τους γίνεται τόπος συγκέντρωσης καλλιτεχνών με το Νίκο Καββαδία την εποχή εκείνη να περιγράφεται ως ένας λιγομίλητος απλός άνθρωπος αλλά συνάμα αγαπητός στους πάντες. Στον πόλεμο του ‘40 φεύγει για την Αλβανία. Στην διάρκεια της κατοχής περνάει στις γραμμές τις εθνικής αντίστασης, γίνεται μέλος του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Παρόλο που έχει τυπώσει μόνο ένα βιβλίο το Μαραμπού (1933) γίνεται μέλος της εταιρίας ελλήνων λογοτεχνών όπου το όριο ήταν πάνω από 3 βιβλία. Θεωρείται βέβαια ενεργός λογοτέχνης γράφοντας ποιήματα και ορισμένα εξ’αυτών αντιστασιακά. Το βάπτισμα της θάλασσας ο Καββαδίας το πήρε σε ηλικία 11 ετών με το επιβατικό καράβι “Πολικός” των Αγγελάτων των αδελφών της μητέρας του, όπου ο πατέρας του ήταν τροφοδότης.

Από το 1954 μέχρι και για τα επόμενα 20 χρόνια ταξιδεύει διαρκώς. Ο Νίκος Καββαδίας πεθαίνει στις 10 Φεβρουαρίου το 1975, από εγκεφαλικό

επεισόδιο στην κλινική “ Άγιοι Απόστολοι” της Αθήνας. Δεν κατάφερε να πεθάνει στην “αγκαλιά της θάλασσας” όπως ονειρευόταν, αλλά στη στεριά και μάλιστα να έχει “μία κηδεία σαν των πολλών ανθρώπων τις κηδείες”. Ο

Καββαδίας μας άφησε ως πνευματική κληρονομιά το μυθιστόρημα “Βάρδια”, πεζογραφήματα “Του πολέμου” και “Στο άλογό μου”, τη νουβέλα “Λι” και τις

τρεις ποιητικές συλλογές “Μαραμπού”, “Πούσι” και “Τραβέρσο”. Το 1933 εκδίδεται το Μαραμπού, το 1947 το Πούσι και τέλος το 1975 το Τραβέρσο. Οι

συλλογές του γενικότερα προκαλούν ζωηρή εντύπωση και ευνοϊκά σχόλια στους καλοπροαίρετους λογοτεχνικούς κύκλους καθώς φέρνουν μία νέα

αίσθηση εξωτικής ποίησης με τους ναυτικούς όρους, τα μακρινά λιμάνια και τη γοητεία της περιπέτειας. Αυτή τη γοητεία της περιπέτειας προσπαθήσαμε

κι εμείς να εκφράσουμε με τον δικό μας τρόπο και την καταθέτουμε.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ:ΜΑΡΑΜΠΟΥ

Η ποίηση του Καββαδία δεν αποτυπώνει τις συνθήκες της εποχής κατά την οποία γράφτηκαν τα ποιήματα του με εξαίρεση 2-3 ποιήματα που δεν

περιλαμβάνονται όμως σε καμία από τις 3 δημοσιευμένες του συλλογές. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι ο κόσμος του Καββαδία είναι ουτοπικός είναι ανύπαρκτος είναι επινόηση της φαντασίας του. Δεν μπορούμε να τον

εντοπίσουμε στο χάρτη. Αυτό συμβαίνει επειδή κινείται διαρκώς. Αυτή η απουσία του επιτρέπει τελικά να ενσωματώνει όλες τις στεριές όλες τις χώρες του κόσμου. Κοσμοπολίτικη αντίληψη; Ο Καββαδίας ως πολίτης του κόσμου; Πιθανόν. Με σημερινούς όρους θα λέγαμε ότι από την ποίηση του Καββαδία αναδεικνύεται η αξία της πολυπολυτισμικότητας αλλά κυρίως η δυνατότητα συμβίωσης διαφορετικών πολιτισμών. Ιδανικός ποιητής του βάθους για τον

Καββαδία ήταν ο Μποτλέρ. Αυτόν ουσιαστικά είχε ως πρότυπο και όλους τους καταραμένους ποιητές του συμβολισμού. Αυτές ήταν οι μεγάλες του αγάπες

και για αυτό άλλωστε έμεινε πιστός στη μετρημένη ποίηση, στην πλούσια ομοιοκαταληξία και στην κατεξοχήν μουσικότητα των λέξεων. Ο συμβολισμός

άλλωστε ήταν πάνω από όλα μουσική. Να φτιάχνουμε δηλαδή στίχους που ανταποκρίνονται στα κινήματα, στις ψυχές στη φαντασία και στη

συναισθηματική φόρτιση. Έτσι ο Καββαδίας καταφέρνει να δημιουργήσει ένα μουσικό και μελωδικό αποτέλεσμα.

Το Μαραμπού του Καββαδία εμφανίστηκε μέσα στο κενό των δύο κόσμων – του 20’ και του 30’ – και έγινε συναισθηματισμός που συνοψίζει με νόμιμο πλέον τρόπο ότι υπήρξε πέτρα σκανδάλου για την κατεξοχήν αστική γενιά της λογοτεχνίας. Ο Καββαδίας του Μαραμπού ‘νομιμοποιεί’ τη ‘φυγή’, την “αμαρτία” και την ‘παρακμή’. Ήταν ο γραφικός τρελός που είχε το δικαίωμα να λέει ότι θέλει. Τρία είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την ποίηση του Καββαδία και την σημαδεύουν:

• Ο άνθρωπος της θάλασσας και η αγάπη του γι'αυτήν• Η γυναίκα με όλες τις μορφές της που μεταβάλλονται μέσα στον ανάλογο

χώρο• Ο θάνατος ! Μελετώντας το <Μαραμπού> αντιλαμβάνεται κανείς ότι ο Καββαδίας δεν

είναι ποιητής της νοσταλγίας , της φυγής, ο ποιητής που θα ταυτίσει το ταξίδι με την αναζήτηση του απρόσιτου, του αδύνατου, του ιδανικού. Το Μαραμπού διηγείται ιστορίες ή κάνει πορτραίτα ανθρώπων. Αποτελείται βέβαια από ποιήματα πιο δύσκολα όπου ο ιρμός των εκφράσεων δεν είναι φανερός. Το ταξίδι ήταν η ίδια η ζωή του Καββαδία. Το βιωματικό, ποιητικό του υλικό και η ματιά του δεν είναι μία ματιά ενός επιβάτη που απλά αντιμετωπίζει το καράβι ως ένα μέσο μεταφοράς αλλά η ματιά του ναύτη που έχει κάνει το καράβι σπίτι του.

«Τα βράδια, όταν η θάλασσα χτυπάει τις λαμαρίνες, και πολεμάει με δύναμη να σπάσει τα καρφιά, μέσα στης πλώρης τη βαριά σιγή, που βασανίζει, είναι γι’ αυτούς σα μια γλυκιά γυναικεία συντροφιά», γράφει χαρακτηριστικά στο

ποίημά του «Οι γάτες των φορτηγών». Ο Καββαδίας ήταν ένα παιδί ντροπαλό. Όταν τον έβλεπες καθόταν σε μία γωνία και αν δεν ξεκινούσες τη

συζήτηση ήταν σχεδόν σαν ένας παρατηρητής, ένας ταλαιπωρημένος άνθρωπος θα λέγαμε. Ίσως αυτό ήταν ένα σύνδρομο μοναξιάς της καμπίνας των μεγάλων ταξιδιών. Όλοι τον χαρακτηρίζουν ως κλειστό και εσωστρεφή

άνθρωπο, τον ποιητή της μορφής. Πολλοί αναφέρουν πως η ψυχική του υγεία είχε ταραχθεί από ένα ατύχημα που είχε υποστεί όταν ενώ ήταν

εμποροπλοίαρχος πήρε το καράβι και το έβγαλε στη στεριά. Παρ’ όλο που του πήραν το δίπλωμα, ζήτησε να μείνει στο καράβι ως μπαρκονίστας. «Λένε πως

τραβάω χασίσι και κοκό, πως κάποιο πάθος με κρατεί φρικτό και σιχαμένο και ολόκληρο έχω το κορμί με ζωγραφιές αισχρές, σιχαμερά παράξενες, βαθιά

στιγματισμένο.». Γράφει στο ποίημα του Μαραμπού επιβεβαιώνοντας τα λόγια των όσων τον έχουν κρίνει ανά τους καιρούς.

Τα ποιήματα του Καββαδία είναι γεμάτα εικόνες που ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια του αναγνώστη μέσα από τον ζωντανό λόγο του ποιητή . Κυρίαρχη εικόνα είναι αυτή της γυναίκας η οποία παίρνει

διαφορετικές μορφές όπως αυτή της ερωμένης , της ιερόδουλης και του ονείρου με πρωταγωνίστρια αυτής της θεάς του έρωτα.

Ακολουθούν σε συχνότητα οι εικόνες της θάλασσας η οποία υιοθετεί πολλαπλά προσωπεία είτε αυτό του απέραντου πεδίου

ταξιδιών και περιπέτειας είτε αυτό του εχθρού που πολιορκεί το πλοίο μέσα στην τρικυμία και καθιστά την ζωή των ναυτικών δύσκολη και

γεμάτη συμφορές. Μέσα στις συμφορές αυτές εντάσσεται και ο θάνατος με τις αναφορές σε αυτόν του ποιητή να δημιουργούν στον

αναγνώστη εικόνες έντονης θλίψης και μελαγχολίας. Τέτοιες αποτελούν ένα μαχαίρι σφηνωμένο ανάμεσα στα στήθη, η αυτοκτονία στην οποία καταλήγει μετά την απαισιοδοξία της ζωής, ο θάνατος από το χασίς και την κοκαΐνη και ο υγρός τάφος, ο διάφεγγος βυθός και τα

άγρια κύματα, στον αφρό των οποίων ελπίζει να αναπαυθεί.

Τέλος στα ποιήματα του Καββαδία εντοπίζουμε και εικόνες της καθημερινής ζωής των ναυτικών στη θάλασσα, όπως οι αφήξεις και οι αναχωρήσεις από τα λιμάνια του κόσμου, οι συνήθειες του ελεύθερου χρόνου με κυρίαρχες το ποτό, τα χαρτιά και το τσιγάρο στα καπηλειά

και τα πορνεία, καθώς και εικόνες των πλούσιων τατουάζ που κοσμούν τα κορμιά των θαλασσόλυκων και τα βιώματά τους.

• Εκτός από τις εικόνες στα ποιήματα του Καββαδία είναι διάχυτες και διάφορες αναφορές σε χρώματα όπως το γαλάζιο της θάλασσας

στο Μαραμπού, το κόκκινο των υγρών χειλιών του μικρού Εβραίου και το γκρίζο των ματιών της γάτας στο ποίημα «Γάτες των φορτηγών» .

Εκτός αυτό στα ποιήματα γίνονται και έμμεσες αναφορές σε χρώματα που δεν κατονομάζονται ξεκάθαρα, όπως τις πολυχρωμίες των

λουλουδιών, του μωβ του δειλινού, του πορφυρού της αυγής, του μαύρου της θλίψης , του κορακιού και της νύχτας, του γκριζόασπρου

της ομίχλης, του χρυσού του φωτός του ήλιου και τέλος του μεταλλικού χρώματος του μαχαιριού.

Ο Καββαδίας πλάθει μέσα από τα ποιήματά του έναν κόσμο πραγματικό , υπαρκτό, και απτό στον νου και στα όνειρα του

αναγνώστη. Στην παραστατικότητα αυτή συμβάλουν οι εικόνες τόσο του κόσμου της φαντασίας όσο και της θαλασσινής πραγματικότητας

καθώς και τα χρώματα που προσδίδουν μία κινηματογραφική αίσθηση στο λόγο . Ο ποιητής μας ταξιδεύει σε παράξενους και άγνωστους

τόπους, σε διαστάσεις παράλληλες και μακρινές στα απόλυτα βασίλεια των αισθήσεων. Γιατί τον Καββαδία με τις αισθήσεις σου, τον βρίσκεις

και όχι με την λογική σου.ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ:

Δίμηνα Αρετή, Κάλτσα Αγγελική-ΙάσμηΚαρβούνη Ιωάννα, Κατσουλίδη Κων/να

Λύγδα Ανθή, Μαλλάτου ΛαμπρίναΜάνθου Κάλλη, Νούσια Στεφανία

Τσάμος Θεόδωρος, Τσίκου Γεωργία

ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ:ΠΟΥΣΙ

Μετά την πρώτη συλλογή του ο Νίκος Καββαδίας όταν ήταν 37

ετών, από τις εκδόσεις του φίλου του Νότη Καραβία κυκλοφορεί τον Ιανουάριο, σε χίλια αντίτυπα, η δεύτερη συλλογή του ΠΟΥΣΙ

(14 ποιήματα). Πούσι σημαίνει καταχνιά. Εδώ κυριαρχεί το δεύτερο πρόσωπο, το ‘‘Εσύ’’, κάτι που δίνει μεγαλύτερη

αμεσότητα και θέρμη στην εξομολόγηση, αλλά και βαθύτερη συνοχή στο βιβλίο. Τα ποιήματα μοιάζουν σαν γράμματα ενός

ναυτικού σε συγγενείς και φίλους ή μάλλον σύντομες καρτ-ποστάλ από λιμάνια. Οι αφιερώσεις που υπάρχουν σε όλα τα ποιήματα είναι οι παραλήπτες τους. Στο Πούσι ακολουθείται απόλυτα η πιο σφιχτή παραδοσιακή μετρική. Ρίμες πλεκτές ή

σταυρωτές αποκλειστικά, τη μόνη ελευθερία που έχουν είναι να υπάρχουν κάποτε στο ίδιο ποίημα εναλλασσόμενες χωρίς νόμο.

Και είναι περίεργο διότι όταν όλη η άλλη ποιητική πρωτοπορία (της γενιάς του ’30 στην οποία ουσιαστικά ανήκει) αναζητώντας το καινούργιο καταλήγει στον ελεύθερο στίχο, εκείνος υποχωρεί στον πιο άψογο μετρικά στίχο. Κάτι ανάλογο έκαναν, ως προς τη γλώσσα, τόσο ο Εγγονόπουλος όσο και ο Εμπειρίκος, στην άνθηση της δημοτικής προτίμησαν την καθαρεύουσα. Στο Πούσι ο λόγος είναι λυρικότερος, σαφώς λογιότερος, με θαυμάσιους στίχους («τρόχισε κείνα τα σπαθιά του λόγου που μ’ αρέσουν», «και ξεκινούσαν οι γαλέρες του θανάτου»), με διάθεση στοχαστική αλλά και κάποια ψήγματα ραφιναρισμένου χιούμορ – όχι και τόσο συνηθισμένου είδους στην ποίησή του.

Οι εικόνες πολλές και ποικίλες: εργάτες στα λιμάνια της Κίνας, ναύτες στα bar των λιμανιών, φωτιές στις παραλίες από ιθαγενείς,

πλοία να θαλασσοδέρνονται από το Καραντί, το μπολερό και το πορτοκαλί μεσοφόρι του Lorca να ανεμίζουν-σκιαγράφονται έτσι η ανεξαρτησία και η πνευματική ελευθερία του Ισπανού επαναστάτη.

Κι άλλες … κι άλλες που κλείνοντας τα μάτια περνάν όλες από μπροστά σου σαν κινηματογραφική ταινία και σε ταξιδεύουν σε γη,

ουρανό και θάλασσα. ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ:

Κώστα Πανωραία Λεμουάν Στέλλα

Τσιούλλα Λορένα Σίσκα Μαρία Σίτη Μαρία

ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ:ΤΡΑΒΕΡΣΟ

Τραβέρσο είναι η θέση πλοίου κατά την οποία πλέει με μειωμένη ταχύτητα, καθώς δέχεται τον άνεμο ή το κύμα από τα πλάγια. Η συλλογή είναι αφιερωμένη στο Φίλιππο Χατζόπουλο και περιέχει δύο ποιητικές ενότητες, το Τραβέρσο και τα παραμύθια του Φιλίππου και κοσμείται με την προμετωπίδα του Γιάννη Μόραλη. Τα 13 ποιήματα του Τραβέρσο είναι τετράστιχα, άλλα με πλεχτή, άλλα με ζευγαρωτή κι άλλα με ανάμεικτη ομοιοκαταληξία. Ακόμη, έχουν το χαρακτηριστικό να φέρουν, τα περισσότερα, τόπο γραφής και όλα ημερομηνία (1951-1975).

Η ποίηση του Νίκου Καββαδία ανήκει σε μία κατηγορία από μόνη της. Αυτός ο απίστευτος λυρισμός της (κανένας Έλληνας ποιητής δεν ήταν τόσο λυρικός), αυτή η περίεργη ναυτική γλώσσα που χρησιμοποιούσε (μια γλώσσα που δεν σε ενοχλεί ακόμη κι αν δεν την ερμηνεύσεις εξ’ ολοκλήρου σωστά), και κυρίως αυτή η μαγική ταξιδιωτική περιγραφή που κατακλύζει το έργο του είναι τα στοιχεία εκείνα που κάνουν την ποίησή του να ξεχωρίζει. Δεν πρέπει, βέβαια να ξεχνάμε κι άλλο ένα σπουδαίο στοιχείο, αυτό της περιγραφής των συναισθημάτων των ανθρώπων της θάλασσας ( η οποία γίνεται πολύ προσιτή στον αναγνώστη με το πλήθος των καθημερινών εικόνων τις οποίες χρησιμοποιεί ο Καββαδίας για να περιγράψει τους ανθρώπους).

Τρεις ποιητικές συλλογές κι ένα πεζογράφημα είναι όλο κι όλο το έργο του Ν. Καββαδία. Όμως μέσα σ’ αυτά και κυρίως στο Τραβέρσο μπόρεσε να κλείσει μ’ ανεπανάληπτο τρόπο και δύναμη ολόκληρη την αρμονία των ήχων, των κυμάτων και των ωκεανών, τον ψίθυρο των αγέρηδων, την ομορφιά και τη σαπίλα των μακρινών λιμανιών, το πικρό φαρμάκι της ξενιτιάς και της μοναξιάς, που μαστίζουν τον ναυτικό όταν ταξιδεύει, έχοντας πάνω τον ουρανό κι αντίπερα την απεραντοσύνη του υγρού στοιχείου. Θαλασσινός τραγουδιστής με τη γεύση της πίκρας και του παράπονου που χαρακτηρίζει τον Έλληνα ταξιδευτή, ο ποιητής έψαλε πέλαγο, ανθρώπους και πράγματα, ιστορίες και μύθους, όλα όμως τα άσματα που έχουν τον ήχο της αλήθειας και δίνουν το ωμό, το ρεαλιστικό μήνυμα ετραγούδησε με ειλικρίνεια την ανήσυχη ναυτική ψυχή που στάθηκε από πάνω της έτοιμος να σηκώσει την άγκυρα μαζί της σε κάθε νοσταλγό της κοίταμα . Διαβλέπουμε μια θεατρική σκηνογραφία και σκηνοθεσία, δηλαδή μια καλλιτεχνική παγίδα για τον αναγνώστη. Μα του ήταν αναγκαία αυτή η κάποια θεατρικότητα, που έχει ευρήματα, καλοκάγαθη πονηράδα, σκέρτσα - σχεδόν παιδικά – κάτι το φαρσοειδές και που ανταποκρινόταν στην ισχυρή αφηγηματική του διάθεση και ικανότητα. Ας μη ξεχνάμε πως ο θαλασσινός, κατά κανόνα, είναι κάποιος που κατ’ εξοχήν «διηγείται» ιστορίες, περιπέτειες στα λιμάνια, μεθύσια, μαχαιρώματα, καυγάδες, μπερδέματα, ξεμπερδέματα – μια ολόκληρη μικρή Οδύσσεια.

Στο Τραβέρσο, η γκάμα των χρωμάτων είναι μεγαλύτερη και το φως περισσότερο «κυρίαρχη χρωματική παρουσία της συλλογής είναι το κόκκινο, το οποίο διασπάται στις διάφορες αποχρώσεις του και δίνει έτσι με τις πολλές και ποικίλες πραγματώσεις του τον χρωματικό ρυθμό του κειμένου. Κόκκινη βαφή, κόκκινα κεντίδια, κόκκινη η φοράδα του Lοrca. Τριανταφυλλένιες ρώγες, πυρόχρωμη σκουριά, γλώσσα της φωτιάς. Η συνεχής παρουσία του φορτίζει το κείμενο με πάθος, συναίσθημα και με ένταση που γίνεται εμφανής στη συνύπαρξή του με το μαύρο: μαύρη γυναίκα, μαύρος κάπος, μαύρη ακρίδα. Το πράσινο, χρώμα πορείας των καραβιών, είναι το χρώμα άξονα, το πορφυρό είναι επίσης παρόν με ισχυρό συμβολισμό, το γαλάζιο (και παραδόξως, όχι το μπλε) είναι συνυφασμένο με τη θάλασσα και ως εκ τούτου δεν έχει ποτέ αρνητική χροιά. Το γκρίζο είναι αγωνιώδες, συνδεδεμένο με τη γυναικεία παρουσία και πονηριά. Το άσπρο θα όφειλε να είναι της αθωότητας όμως είναι τελικά του πένθους. Το μαύρο δεν το φοβάται κανείς, καθώς η ανασφάλεια δεν έχει χρώμα, έχει γεύση. Η αρρώστια είναι κίτρινη και ωχρή. Και τα ισχυρότερα συναισθήματα, αυτά που διατρέχουν τους στίχους του Καββαδία είτε εμφανώς είτε υπογείως, δεν έχουν καμία απόχρωση, όπως είναι ο φόβος, η μοναξιά και οι ενοχές.».

Οι μυθικές, ως επί το πλείστον, μορφές της συλλογής συνταιριάζονται με τους μεγάλους ζωγράφους της Αναγέννησης (Ticiano, Fra Giovanni) και επενδύονται με χρώματα γεμάτα θαλπωρή. Η αύξηση λοιπόν των χρωμάτων και η περίσσεια στο Τραβέρσο θα μπορούσε να συνδυαστεί με το πλεονάζον, σε σχέση με τις άλλες συλλογές, ερωτικό στοιχείο, μ’ έναν δυναμικό αισθησιασμό, μ’ ένα ξεχείλισμα των αισθήσεων. Η φαντασίωση του ποιητή συνδυάζεται εδώ με την αιώνια Γυναίκα. Είναι η Fata Morgana που χορεύει «πάνω στο φτερό του καρχαρία», ο ποιητής προπέμπει τη γυναίκα να πράξει το ακατόρθωτο: να δαμάσει την ίδια την θάλασσα στο πρόσωπο του μεγαλύτερου θαλασσινού θηρίου, του καρχαρία, η μυθική θαλασσινή οπτασία, την οποία ο ποιητής προσεγγίζει μόνο με τις αισθήσεις, με τη βαθύτατη όραση, το βαθύτατο χρώμα, την οσμή. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, είναι φανερό ότι χρειάζεται ολοένα και περισσότερο η συνδρομή του χρώματος για ν’ αποτυπωθεί η άπιαστη, ενοραματική γυναικεία μορφή.

Ξεχωρίζουμε το ποίημα «Γυναίκα» του Καββαδία ανάμεσα στα άλλα της συλλογής Τραβέρσο, όχι λόγω της τεχνικής, με την οποία είναι γραμμένο, η οποία δεν παρουσιάζει μεγάλες διαφοροποιήσεις από τα άλλα ποιήματα, αλλά λόγω της ιδιαίτερης θεματικής του. Ο αφηγητής παραδέχεται την καθηλωτική δύναμη της γυναίκας επάνω του. Τον καθιστά ανίκανο προς οποιαδήποτε κίνηση, απ’ τη στιγμή που θα παραδοθεί σε αυτή. Η μοίρα του ναυτικού είναι να πεθάνει στη στεριά, εξευτελισμένος, όπως δηλώνει και το ίδιο το ποίημα στους στίχους 11 και 12, παραδομένος στις ηδονές που του προσφέρει η γυναίκα. Στην ατζέντα του βρέθηκαν τρεις στίχοι που ήθελε να τους προτάξει στο Τραβέρσο, κάτι που δεν έγινε. «Μα ο ήλιος αβασίλεψε κι ο αητός απεκοιμήθη και το βοριά τον δροσερό τον πήραν τα καράβια κι έτσι του δόθηκε καιρός του χάρου και σε πήρε.», «Για να βρεις το εγώ σου, πρέπει να το αρνηθείς τελείως.», «Όλα είναι δυνατά, φτάνει να ξέρεις γιατί τα κάνεις και γιατί πρέπει να γίνουνε.».

Σαν εικόνες κυριαρχούν οι τριανταφυλλένιες ρώγες, η πυρόχρωμη σκουριά, η γλώσσα της φωτιάς, φορτίζοντας το κείμενο με πάθος, συναίσθημα και ένταση. Ταξιδεύοντας στη θάλασσα, στη μαγεία

της, σ’ ένα κόσμο μυθοπλαστικό γεμάτο όνειρα, άλλα πραγματοποιημένα κι άλλα απραγματοποίητα, δυσκολίες που

αντιμετωπίστηκαν κι άλλες που παρέμειναν να ταλανίζουν τη σκέψη του ποιητή. Κατόρθωσε μέσα απ’ τα προσωπικά του βιώματα να

συνδυάσει το πλεονάζον ερωτικό στοιχείο με ένα δυναμικό αισθησιασμό.

ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ:

Τσιαμάγκα Παναγιώτα

Τσιαμάγκας Δημήτρης

Τσιγκόϊας Σωτήρης

Τσουμάνης Δημήτρης

ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣΔεν ξέρουμε τι ακριβώς ξύπνησε μέσα στο νεαρό Καββαδία το προλεταριακό του ένστικτο. Πάντως είχε αναπτύξει μία έντονη αλληλεγγύη για τους ταπεινούς και τους καταφρονημένους της γης. Φαίνεται πως η ευαισθησία και η αγάπη του προς καθετί ζωντανό τον οδηγούσε στην Αριστερά από όπου δεν έφυγε ποτέ. Άγνωστο αίσθημα γι’ αυτόν η μισαλλοδοξία, γι ’αυτό και αποκτούσε φίλους από κάθε πολιτικό χώρο και ήταν ανεκτικός στις ιδέες και τις αποφάσεις των άλλων. Εμείς γνωρίζαμε τον πολιτικό Καββαδία μόνο μέσα από το ποίημα “Frederico Garcia Lorca”, αφιερωμένο στον ισπανό ποιητή και συγγραφέα. Ο Κώστας Βάρναλης σημειώνει μεταξύ άλλων στην πρώτη δημοσιευμένη κριτική στην εφημερίδα του ΚΚΕ για το “Πούσι ”, “ Ο Ρίζος της Δευτέρας” και συγκεκριμένα για αυτό το ποίημα… με το ποίημα “Frederico Garcia Lorca” ο ποιητής παίρνει φανερά και συνειδητά στάση υπέρ εκείνων –σ’όποια γης- που πολεμάνε για την λευτεριά, υπέρ των τίμιων αγωνιστών του λαού που τους σκοτώνουν οι φασιστικές τρομοκρατίες –όποιας χώρας- ! Με αφορμή όμως τον Λόρκα, ο Καββαδίας αναφέρεται και στην Ελλάδα της κατοχής, εκφράζει τη θέλησή του για τους εκτελεσμένους στο σκοπευτήριο της Καισαριανής την πρωτομαγιά του 1944 και ασφαλώς κάνει και μνεία της σφαγής στο Δίστομο στις 10 Ιουνίου του 1944 όπου 296 άτομα ξεκοιλιάστηκαν κυριολεκτικά από τους κατακτητές.

Τον “άλλο πολιτικό” Καββαδία με τα αδημοσίευτα αντιστασιακά ποιήματα σε καμία από τις συλλογές του, μας τον γνώρισε ο συγγραφέας Φίλιππος Φιλίππου, τον οποίο φιλοξενήσαμε στο σχολείο μας στα πλαίσια της ερευνητικής μας εργασίας. Ήταν για εμάς μία εντυπωσιακή, αξέχαστη εμπειρία. Ευγενικός, φιλικός, χαμηλών τόνων, απλός με διάθεση εφήβου άκουγε με μεγάλη προσοχή και έκπληξη τις εργασίες μας. Τον ευχαριστήσαμε θερμά για τα καλά του λόγια και την εμπιστοσύνη που μας έδειξε. Μας απάντησε με ειλικρίνεια στις ερωτήσεις που του θέσαμε και μας έδινε πληροφορίες για κάτι παραπάνω. Αφορμή για να ασχοληθεί με τον Καββαδία ήταν το ποίημα “Αντίσταση” που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Ελεύθερα Γράμματα” τον Αύγουστο

του 1845. Προβληματίστηκε, έγραψε πρώτα ένα άρθρο και στη συνέχεια το βιβλίο “Ο Πολιτικός Καββαδίας” με δημοσιευμένα και τα υπόλοιπα πολιτικά ποιήματα. Μας ικανοποίησε την περιέργειά μας σχετικά με το ποίημα “Φάτα Μοργκάνα” λέγοντάς μας ότι αναφέρεται σε μία πολύ νέα γυναίκα από την Θεσσαλονίκη που αγάπησε ο Καββαδίας και αγαπήθηκε. Μας είπε ότι οι ναυτικοί περνούν πολλά στα ταξίδια τους, και η ίδια η ζωή μας κάνει να ξεχνάμε τις κακές στιγμές, καθώς η μνήμη είναι επιλεκτική τις περισσότερες φορές. Τον ρωτήσαμε αν -μελετώντας τον Καββαδία- ταυτίστηκε μαζί του, αν φορτίστηκε συναισθηματικά : “ Έγραφα ψυχρά, επαγγελματικά. Δεν έκανα ανάλυση. Δεν με ενδιέφερε άλλωστε. Ήθελα να δείξω ένα άλλο πρόσωπο του Καββαδία. Ανέδειξα το αίσθημα που φαινομενικά υπήρχε κάποια στιγμή μελετώντας, ίσως, μπορεί να ταυτίστηκα, αλλά στη συγγραφή του βιβλίου κυριάρχησε η ψυχρή λογική, τήρησα αυστηρά το επαγγελματικό μου καθήκον”. Μέσα από αυτό το βιβλίο μαθαίνουμε λοιπόν ότι το 1944 ο Καββαδίας συνεργάζεται με το περιοδικό Νέα Γενιά όπου δημοσιεύετε ένα ακόμα αντιστασιακό ποίημα “Στον τάφο του επονίτη ”. Λίγο πριν από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου δίνει μία μεγάλη συνέντευξη στην Πανσπουδαστική, φοιτητική , αριστερή εφημερίδα και στο ίδιο φύλλο δημοσιεύεται και το ποίημα “Σπουδαστές” που έγραψε ο ποιητής και το αφιέρωσε στους φοιτητές που του πήραν την συνέντευξη.

Το 1972, στην Έφεσο ο Καββαδίας έγραψε το ποίημα του “Guevara” το οποίο απασχολούσε τη σκέψη του επί πολλά χρόνια, από το θάνατό του Αργεντινού ρομαντικού αγωνιστή – Οκτώβριο του 1967 – που το όνομά του είχε γίνει θρύλος πριν ακόμα πεθάνει. Το ποίημα “Guevara” πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Θούριος”, όργανο της φοιτητικής αριστερής νεολαίας “Ρήγας Φεραίος” τον Ιανουάριο του 1975, λίγο πριν το θάνατό του. Αλλά επειδή η τύχη, από την ώρα που ξεκίνησε αυτή η Ε. Ε., είναι με το μέρος μας – θα το διαπιστώσετε και στην παρακάτω ενότητα, όλα αυτά τα ποιήματα τα είδαμε στην πρωτότυπη έκδοσή τους στα αντίστοιχα περιοδικά της εποχής που με ευλάβεια ο κύριος Φιλλίπου διαφυλάσσει, τα φωτογραφίσαμε και τα παραθέτουμε.

ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Αναμφισβήτητα ο Καββαδίας έγινε περισσότερο γνωστός-ιδιαίτερα στους νέους-μέσω της επιτυχημένης μελοποίησης των στίχων του. Το πρώτο τραγούδι εκδόθηκε λίγο μετά το θάνατό του (1975) και ήταν “ιδανικός και ανάξιος εραστής” (le mal du dēpart) σε μουσική του Γιάννη Σπανού και τραγουδισμένο από τον Κώστα Καράλη, στο δίσκο με τίτλο “Τρίτη Ανθολογία” αφιερωμένος όλος στην ελληνική ποίηση. Ακολούθησε η έκδοση του δίσκου της Μαρίζας Κωχ με 8 ποιήματα του Νίκου Καββαδία σε ρυθμούς παραδοσιακούς (χασάπικο, αμανέ) εκ των οποίων τα πιο γνωστά είναι το εξαιρετικό “Φάτα Μοργκάνα” και “Πούσι”. Επίσης δίσκοι έχουν εκδοθεί και από άλλους τραγωδοποιούς όπως οι: “Ξέμπαρκοι”, Πάνος και Χάρης Κατσιμίχας, Παναγιώτης Σαββόπουλος κ.α.

… ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣΟ δίσκος όμως που έμελλε να καταξιωθεί ως ένας από τους ωραιότερους του ελληνικού τραγουδιού είναι αυτός με τον τίτλο “Ο Σταυρός του Νότου” του Θάνου Μικρούτσικου. Εμφανίζεται γύρω στα 1778 και περιέχει 11 τραγούδια –το ένα καλύτερο από το άλλο με ερμηνευτές τους: Γιάννη Κούτρα, Αιμιλία Σαρρή και Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Είχαμε την τύχη-επτά από εμάς-να συναντήσουμε το Θάνο Μικρούτσικο και σαν “μικροί δημοσιογράφοι” να συνομιλήσουμε μαζί του-περίπου-μία ώρα και το ίδιο βράδυ να παρακολουθήσουμε τη συναυλία που έδωσε με την εξαιρετική Ρίτα Αντωνοπούλου και το χαρισματικό Θύμιο Παπαδόπουλο.

Μας μίλησε για την παιδική του ηλικία, τα βιώματά του, την αγαπημένη του θεία Ηλέκτρα, για τους δασκάλους του, την κυρία Λίζα Σινιγά , και το μεγάλο Έλληνα συνθέτη, σύγχρονης και κλασσικής μουσικής, Γιάννη Παπαϊωάννου. Αναφέρθηκε στις επιρροές που είχε από κλασσικούς συνθέτες όπως ο Στραβίνσκι, ο Σοστάκοβιτς, στις τρεις μεγάλες του αγάπες Τσιτσάνη, Χατζηδάκη και Θεοδωράκη, καθώς επίσης και σε τραγουδιστές και συνθέτες της ροκ όπως ο Frank Zappa, o Sting, oι Pink Floyd. Τον ποιητή της θάλασσας και των ναυτικών τον αποκαλεί “μέγιστο” γιατί μεγάλωσε τρεις γενιές με Καββαδιομάνια και μπαίνει στο παιχνίδι και τέταρτη. Η δουλειά του αποκάλυψε αυτό το κάτι που υπήρχε στην ποίηση του Καββαδία και κάθε φορά όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι παθιάζονται διαβάζοντάς τον. «Γνώρισα έναν ποιητή, παραμυθά που με έσπρωχνε να φύγω από μία πραγματικότητα που πετσοκόβει τα όνειρα και αφοπλίζει το πάθος μας. Έναν ποιητή παραμυθά που σε ταξιδεύει εκεί που δεν υπάρχουν όρια, λιμάνια, στεριές που σε κάνει να ονειρεύεσαι γιατί χωρίς το όνειρο ο άνθρωπος δεν υπάρχει». Και τι δεν μας είπε… Πολυσχιδής και πληθωρικός μας τόνισε ότι τη γνώση την κερδίζει κανείς μόνος του, με τη συνεχή μελέτη, μας συμβούλευσε να έχουμε σα μότο στη ζωή μας τις φράσεις του Καββαδία : “Χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία” και “Λυπήσου αυτούς που δεν ονειρεύονται”.

“Σε αυτόν τον κόσμο ήρθατε για να ξεπεράσετε τις καταγεγραμμένες σας δυνατότητες, να ξεπεράσετε τα όριά σας, να κατακτήσετε το αδύνατο, πρέπει να πατάτε στη γη αλλά να αφήνεστε και να αφήνετε τη φαντασία σας να πλάθει τον κόσμο που θέλετε να ζήσουμε”.

Οι εντυπώσεις μας από τη συνάντηση μαζί του είναι καταγεγραμμένες, μπορείτε να τις διαβάσετε, τη χαρά μας όμως όταν μας αφιέρωσε το βράδυ στη συναυλία το τραγούδι “Γυναίκα” δεν μπορούμε δυστυχώς να σας τη μεταδώσουμε.

ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΤΩΝ :Μαρίας ΣίτηΚων/νας ΚατσουλίδηΙωάννας ΚαρβούνηΣτεφανίας ΝούσιαΘοδωρή ΤσάμουΑγγελικής-Ιάσμης ΚάλτσαΑνθής ΛύγδαΑπό τη συνάντησή τους με τον κ. Θάνο Μικρούτσικο.

Μαρία Σίτη: Η συνέντευξη με τον Θάνο Μικρούτσικο ήταν πολύ ωραία. Χάρηκα ιδιαίτερα γιατί μου δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσω και να ακούσω από κοντά έναν τόσο μεγάλο μουσικό και συνθέτη. Αυτή τη συνέντευξη θα την κουβαλάω πάντα μέσα μου. Ο κ. Μικρούτσικος ήταν απλοϊκός, πρόσχαρος και πολύ ευγενικός. Η συναυλία το βράδυ ήταν εξαιρετική. Είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε τον Θάνο Μικρούτσικο και επί σκηνής. Επίσης στη συναυλία τραγουδούσε η Ρίτα Αντωνοπούλου, μία εκπληκτική τραγουδίστρια με μία εξαιρετική φωνή. Στα πνευστά έπαιζε ο Θύμιος Παπαδόπουλος, ένας πολυτάλαντος μουσικός. Η βραδιά κύλησε όμορφα. Ο Θάνος Μικρούτσικος μας αφιέρωσε κι ένα τραγούδι. Και οι 3 καλλιτέχνες ήταν εξαιρετικοί. Στη συναυλία ακούστηκαν πολλά όμορφα τραγούδια. Αισθάνομαι τυχερή που μίλησα και άκουσα από κοντά τον Θάνο Μικρούτσικο.

Κων/να Κατσουλίδη: Η συνάντηση με έναν άνθρωπο που έχει προσφέρει τόσα πολλά στο ελληνικό τραγούδι, με έναν μεγάλο καλλιτέχνη αποτελεί μια μεγάλη εμπειρία. Μια εμπειρία ζωής που πιστεύω θα μας μείνει αξέχαστη. Ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν απόλυτα ευγενικός και εξωστρεφής. Πρόθυμος να απαντά σε οποιαδήποτε απορία μας. Πρόθυμος να μας δώσει συμβουλές όχι μόνο για τη δουλειά που είχαμε να κάνουμε αλλά και για τη ζωή. Συμβουλές που πρέπει να κρατήσουμε μέσα μας και να τις εφαρμόσουμε. Όσο αφορά τη συναυλία ήταν απίστευτη. Ήταν καταπληκτικός στο πως τραγουδούσε, στο πως εκφραζόταν, στο πως ο ίδιος επιβράβευε την Ρίτα Αντωνοπούλου. Η ίδια η Ρίτα από την άλλη ήταν καταπληκτική. Ήταν παραστατικότατη, καταπληκτική στο πως ένιωθε τα τραγούδια. Η συνεργασία τους ήταν απόλυτα αρμονική, μια αξέχαστη εμπειρία για όλους μας.

Ιωάννα Καρβούνη:Φέτος, είχα την τύχη να συμμετέχω στο Project της κ. Κοντούρη. Πέρα από το ότι μας δίνεται η ευκαιρία να ασχοληθούμε εκτενέστερα με τη μουσικότητα της ποίησης, μας δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσουμε και να έρθουμε σε άμεση επαφή με έναν πολυσυζητημένο, μεγαλοποιό διαφόρων ποιημάτων, τον Θάνο Μικρούτσικο. Εγώ και άλλοι έξι συμμαθητές μου, παίρνοντας τον ρόλο των μικρών δημοσιογράφων, πήραμε συνέντευξη από τον Μικρούτσικο. Αυτή ήταν μία εκπληκτική εμπειρία. Ήρθαμε σε επαφή με έναν πολύ σπουδαίο άνθρωπο, συζητώντας για τη μουσική και ακούγοντας νέες απόψεις και αντιλήψεις. Ήταν υπέροχα επειδή είχαμε βαθυστοχασμούς και η κουβέντα μαζί του, πιστεύω, επηρέασε όλους μας. Επηρέασε τον τρόπο σκέψης μας και πώς να αντιμετωπίζουμε τη ζωή θετικά.Επίσης, άλλη μία αξέχαστη εμπειρία είναι για εμένα η συναυλία του. Οι εντυπώσεις που μου δημιουργήθηκαν είναι εξαιρετικές. Το πρόγραμμα και τα τραγούδια ήταν πολύ δυναμικά. Ο τρόπος και το πάθος που έπαιξε πιάνο ήταν απίστευτος. Ωστόσο, συγκινήθηκα απίστευτα με το πάθος και τη φωνή της κ. Αντωνοπούλου. Τα τραγούδια της είχαν στίχους με νόημα και μπορώ να πω πως μας πέρασε άμεσα την επαναστατικότητα και την ομορφιά των στίχων. Για εμένα, η επαφή με τον Θάνο Μικρούτσικο ήταν μία από τις πιο υπέροχες εμπειρίες μου, που έχει επηρεάσει θετικά τον τρόπο σκέψης μου και θα μου μείνει αξέχαστη.

Στεφανία Νούσια: Νομίζω ότι μία συνέντευξη από έναν τόσο μεγάλο συνθέτη είναι μία μοναδική εμπειρία για οποιονδήποτε. Ειδικά για εμάς τους μαθητές αποτελεί πηγή έμπνευσης και αφορμή δημιουργίας. Ο κ. Μικρούτσικος ήταν κατατοπιστικός σε κάθε απάντησή του και μας υπενθύμιζε ότι ποτέ δεν πρέπει να πάψουμε να ελπίζουμε και να παλεύουμε, όποιος και αν είναι ο στόχος μας. Τέλος μας πέρασε ένα σπουδαίο μήνυμα το οποίο πιστεύω ότι πρέπει να υπενθυμίζουμε συνέχεια στους εαυτούς μας όταν λέμε ‘’δεν μπορώ’’. Όσο αφορά τη συναυλία, κατά την γνώμη μου ήταν μία αξέχαστη βραδιά. Η αμεσότητα η οποία υπήρχε από τον Θάνο Μικρούτσικο αλλά και τους συνεργάτες του προς το κοινό ήταν εκπληκτική. Η φωνή και η έκφραση της Ρίτας Αντωνοπούλου έκανε το κοινό να ξεσηκωθεί, το ίδιο ισχύει και για τον εξαίρετο μουσικό. Ο Θύμιος Παπαδόπουλος και ο τρόπος που έπαιζε τα τόσα μουσικά όργανα ήταν μοναδικός. Όμως το καλύτερο μέρος αυτής της νύχτας ήταν η αφιέρωση που μας έκανε ο Θ. Μικρούτσικος, ένιωσα συγκινημένη αλλά και μεγάλη τιμή.

Θοδωρής Τσάμος:O Θάνος Μικρούτσικος είναι ένας πολυτάλαντος άνθρωπος με πολλά ενδιαφέροντα. Είναι ιδιαίτερα φιλικός και προσιτός, χαρακτηριστικά που τον καθιστούν τον ιδανικό συνομιλητή. Είναι ένας εκπληκτικός συνθέτης που σε μαγεύει με τη μουσική του. Η Ρίτα Αντωνοπούλου είναι μία εκπληκτική γυναίκα και τραγουδίστρια με γοητευτική φωνή. Είναι σε θέση να ερμηνεύσει μία μεγάλη ποικιλία ρεπερτορίου σε ένα βράδυ, ενώ στο τραγούδι συμμετέχει με όλο της το σώμα, κάνοντας έναν προσωπικό διάλογο με το κοινό. Το άκουσμα της φωνής της είναι εμπειρία ζωής. Ο Θύμιος Παπαδόπουλος είναι ένας ιδιαίτερα ταλαντούχος μουσικός , γνώστης πολλών οργάνων και πανευρωπαϊκώς καταξιωμένος. Εναλλάσει με μεγάλη ευκολία τα μουσικά όργανα προκαλώντας αίσθηση και θαυμασμό. Η μουσική επένδυσή του στα τραγούδια τα κάνει να διακρίνουν και να καθηλώνουν το κοινό.

Αγγελική-Ιάσμη Κάλτσα:Φτάνοντας στο ξενοδοχείο όπου είχαμε ραντεβού με τον κ. Μικρούτσικο, ήμασταν πολύ αγχωμένοι και ιδιαίτερα ανυπόμονοι να τον συναντήσουμε από κοντά και να μιλήσουμε μαζί του. Απάντησε πλήρως στις ερωτήσεις μας νε απλότητα και ακρίβεια και ταυτόχρονα τα λόγια του ήταν όμορφα και ποιητικά. Μας έκανε από την πρώτη στιγμή να αισθανθούμε οικεία και άνετα και κάθε υπόνοια άγχους εξαφανίστηκε. Ήταν μία πρωτόγνωρη εμπειρία για όλους μας. Μας δόθηκε μία μοναδική ευκαιρία να συναντήσουμε και συζητήσουμε με έναν άνθρωπο τον οποίο θαυμάζουμε πάρα πολύ. Το βράδυ της ίδιας ημέρας πήγαμε στην συναυλία του Θάνου Μικρούτσικου με την Ρίτα Αντωνοπούλου και το Θύμιο Παπαδόπουλο. Η συναυλία ήταν εξαιρετική. Χωριζόταν σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος είχε τραγούδια πολιτικού περιεχομένου, ενώ το δεύτερο τραγούδια από τα μελοποιημένα ποιήματα του Νίκου Καββαδία. Ο κ. Μικρούτσικος καθώς και οι υπόλοιποι συντελεστές της συναυλίας μας μάγεψαν με την ερμηνεία και το ταλέντο τους. Η Ρίτα Αντωνοπούλου με την εκφραστικότητα και τη μαγευτική φωνή της, ο Θύμιος Παπαδόπουλος ένας από τους κορυφαίους μουσικούς πνευστών οργάνων στην Ευρώπη αλλά και ο Θάνος Μικρούτσικος μέσα από το πιάνο και την επιβλητικότητά του στη σκηνή μας ξύπνησαν έντονα συναισθήματα. Η πιο όμορφη στιγμή της βραδιάς ήταν το ξεκίνημα του δεύτερου μέρους όπου μας αφιέρωσε το τραγούδι «Χόρεψε στο φτερό του καρχαρία» για το οποίο είχαμε κάνει λόγο στη συνέντευξη. Μάλιστα μας αναζήτησε μέσα στο κοινό και μας έδειξε στο τέλος του τραγουδιού. Αισθανθήκαμε πολύ μεγάλη συγκίνηση και χαρά. Στο τέλος της συναυλίας το κοινό κυριολεκτικά τους αποθέωσε. Σήμερα, λίγο καιρό μετά όλα αυτά είναι πλέον γλυκές και όμορφες αναμνήσεις. Είναι εικόνες και στιγμές στις καρδιές όλων μας που δε θα ξεχάσουμε ποτέ. Είναι ένα μάθημα ζωής που θα έχουμε πάντα ως οδηγό στη ζωή μας.

Ανθή ΛύγδαΜε την άφιξή μας στο ξενοδοχείο ‘’Epirus Palace’’ και αφού είχαμε μία σύντομα μια κουβέντα με την Ρίτα Αντωνοπούλου άρχισε η συνέντευξη. Αρχικά προσφέραμε στον κ. Μικρούτσικο ένα καλάθι με προϊόντα παραγωγής μας. Στη συνέχεια παραθέσαμε τις απόψεις μας. Η συνέντευξη όμως αυτή ήταν κάτι παραπάνω από μία απλή συνάντηση. Μας έκανε να καταλάβουμε πολλά σχετικά με την μουσική, και πως αυτή αποτελεί και πρέπει να αποτελέσει μέρος της ζωής όλων των ανθρώπων. Ιδιαίτερη εντύπωση έκανε σε όλους μας μία φράση του Νίκου Καββαδία ‘’Να λυπάσαι αυτούς που ονειρεύονται’’. Το τέλος αυτής της ανεπανάληπτης συνάντησης συνοδεύτηκε με διάφορες φωτογραφίες που τραβήξαμε μαζί.Το ίδιο βράδυ, παρακολουθήσαμε όλοι μαζί τη συναυλία του με την Ρίτα Αντωνοπούλου και τον Θύμιο Παπαδόπουλο στον Πολυχώρο αγορά. Το πρόγραμμα αποτελούνταν από δύο μέρη. Το πρώτο αφορούσε τραγούδια πολιτικά και το δεύτερο ήταν αφιερωμένο στον Νίκο Καββαδία. Μας αφιέρωσε μάλιστα ένα τραγούδι και μας ευχαρίστησε για την ευκαιρία που του δώσαμε να έρθει σε επαφή με νέα άτομα, κάτι που όπως άλλωστε μας τόνισε και στην συνέντευξη του άρεσε πολύ. Καθ’όλη τη διάρκεια της συναυλίας ήταν απόλυτα αφοσιωμένος και δεν έχανε ευκαιρία στο τέλος κάθε τραγουδιού να επιβραβεύσει την Ρίτα Αντωνοπούλου για την εξαιρετική ερμηνεία. Πιστεύω πως αυτή η συναυλία ήταν το έναυσμα για να κινητοποιηθούν όλα τα μικρά ταλέντα του σχολείου μας και στο τέλος να καταφέρουμε να παρουσιάσουμε κι εμείς ένα μικρό αφιέρωμα στον Νίκο Καββαδία αντάξιο αυτού του Θάνου Μικρούτσικου. Ελπίζω να έχουμε την ευκαιρία στο μέλλον να επισκεφθούμε και άλλους σπουδαίους πνευματικούς ανθρώπους και να εμβαθύνουμε τις γνώσεις μας για τον Νίκο Καββαδία.