1

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΔΤΣΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΣΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ

ΦΛΩΡΙΝΑ

ΡΤΥΧΛΑΚΘ ΕΓΑΣΛΑ

Διερευνθτικι προςζγγιςθ των θχθτικϊν φαινομζνων ςτθν ΣΤϋ τάξθ του Δθμοτικοφ Σχολείου με βάςθ το Νζο Ρρόγραμμα Σπουδϊν: φυςικά φαινόμενα και βιολογικζσ

λειτουργίεσ

Λωάννα Χλοπτςίδου

Επόπτρια κακθγιτρια: Α. Σπφρτου Επιβλζπουςα κακθγιτρια: Ρ. Ραπαδοποφλου

ΦΛΩΛΝΑ, 2013

2

Αφιερωμζνθ ςτα πολφ κοντινά μου πρόςωπα

3

Ευχαριςτίεσ Θ υλοποίθςθ τθσ πτυχιακισ μου εργαςίασ ολοκλθρϊκθκε με τθ ςυνεργαςία,

τθν προκυμία και τθν ιδιαίτερθ βοικεια οριςμζνων ατόμων, τα οποία επικυμϊ να ευχαριςτιςω ξεχωριςτά παρακάτω.

Αρχικά, κα ικελα να ευχαριςτιςω κερμά τθν επόπτρια κακθγιτριά μου, τθν κυρία Άννα Σπφρτου, για τθν ανάκεςθ του κζματοσ τθσ πτυχιακισ μου, για τθν εμπιςτοςφνθ που μου ζδειξε, κακϊσ και για τθ ςυνεργαςία, τθν ανατροφοδότθςθ και τισ πολφτιμεσ οδθγίεσ που μου ζδωςε ςε οποιεςδιποτε δυςκολίεσ ςυνάντθςα κατά τθ διάρκεια εκπόνθςθσ τθσ εργαςίασ μου.

Επίςθσ, κα ικελα να ευχαριςτιςω τθ δεφτερθ αξιολογιτρια τθσ πτυχιακισ μου εργαςίασ, τθν κυρία Ρθνελόπθ Ραπαδοποφλου, θ οποία με κατθφκυνε πολφ ςωςτά ωσ προσ τον κλάδο τθν Βιολογίασ. Με αυτό τον τρόπο κατάφερα να δϊςω μία ιςορροπθμζνθ διάςταςθ τθσ επιςτθμονικισ προςζγγιςθσ του ιχου ςε ςυνάρτθςθ με τισ βιολογικζσ διεργαςίεσ του οργάνου (του αυτιοφ) που επιτελεί τθ λειτουργία τθσ ακοισ. Δίχωσ, τισ λεπτζσ αλλά ςυνάμα ουςιϊδεισ επεξθγιςεισ αλλά και τα εποικοδομθτικά ςχόλια τθσ ίδιασ, δεν κα είχα τθ δυνατότθτα να οδθγθκϊ ςτον τελικό ςτόχο εκπόνθςθσ τθσ εργαςίασ, διατθρϊντασ ταυτόχρονα ιςορροπία ζκταςθσ, περιεχομζνου, εφαρμογισ και αποτελεςμάτων.

Ακόμθ, κα ικελα να ευχαριςτιςω ξεχωριςτά όλο το διδακτικό προςωπικό του Δθμοτικοφ Σχολείου Αμμοχωρίου, όπου χωρίσ τθν υπομονι και τθ βοικειά τουσ δεν κα μποροφςα να φζρω εισ πζρασ το project που ανζλαβα. Ριο ςυγκεκριμζνα, θ ςυνεργαςία μου και θ βοικεια που δζχτθκα από τθν κυρία Λωάννα Γιαντςοφλθ (θ δαςκάλα τθσ τάξθσ) αλλά και του κυρίου Μιχάλθ Μυλωνά (του διευκυντι του ςχολείου) ςυνδυαςμό με τθν αμζριςτθ προκυμία που ζβλεπα ςτα πρόςωπά τουσ, με διευκόλυναν ςτο να ολοκλθρϊςω το project μου όςο πιο ευχάριςτα και ολοκλθρωμζνα μποροφςα.

Τζλοσ, κα ικελα να ευχαριςτιςω τον Βαςίλειο Λωςθφίδθ, όπου δίχωσ τθν βοικειά του, δεν κα υπιρχε το πλοφςιο οπτικοακουςτικό και εικονιςτικό υλικό μζςα ςτθν τάξθ.

Συνολικά, κα ικελα να ευχαριςτιςω όλθ τθν ομάδα ανκρϊπων που ςυνεργάςτθκαν μαηί μου και που με τθ βοικειά τουσ και τισ πλθροφορίεσ που μου παρείχαν, ςυνετζλεςαν όλο αυτό το χρονικό διάςτθμα ςτθν υλοποίθςθ τθσ πτυχιακισ μου εργαςίασ.

4

Περιεχόμενα

Ειςαγωγι 7

Κεφάλαιο 1: Ιχοσ: φυςικά φαινόμενα & βιολογικζσ λειτουργίεσ - Νζο Ρρόγραμμα Σπουδϊν

8-37

1.1 Ειςαγωγι του ιχου 8

1.2 Θ ςθμαςία τθσ Ακοισ 8-9

1.3 Ραραγωγι του ιχου 9-10

1.4 Κατθγορίεσ χαρακτθριςτικϊν του ιχου 10-12

1.5 Φαινόμενα του ιχου- Ανάκλαςθ του ιχου 12-13

1.6 Σφνδεςθ του ιχου με τον πολιτιςμό 13

1.7 Τεχνολογικι εξζλιξθ των μουςικϊν οργάνων 13-14

1.8 Βιο-ακουςτικι 14-15

1.8.α Επίδραςθ των φυςικϊν ιχων ςτον άνκρωπο 15-16

1.8.β Οι φυςικοί ιχοι είναι ςθμαντικοί για τον άνκρωπο 16

1.9 Το αυτί και τα μζρθ του 17

1.9.1 Θ καταςκευι του αυτιοφ 17-20

1.9.2 Θχθτικι ενζργεια και ςυχνότθτα ςτο ανκρϊπινο αυτί 21

1.10 Θχορφπανςθ 21-22

1.10.1 Επιπτϊςεισ τθσ θχορφπανςθσ ςτθν υγεία του ανκρϊπου 22-24

1.10.2 Επιδράςεισ ςτο αυτί 24-27

1.10.3 Οι επιπτϊςεισ του κορφβου ςτθν επικοινωνία και τθν επίδοςθ των μακθτϊν

27

1.11 Ρακιςεισ αυτιοφ 28-31

1.11.1 Εξωτερικι ωτίτιδα 28-29

1.11.2 Εμβοζσ 30

1.11.3 Βαρθκοΐα 31

1.12 Λανκάνουςεσ ιδζεσ των μακθτϊν ςχετικά με τον ιχο 32-34

1.13 Σφνδεςθ Ιχου ςτο Ν.Ρ.Σ με τθ Βιολογία, τθ Φυςικι, τθν Τεχνολογία, τον Ρολιτιςμό, τθν Τζχνθ και τθν Υγεία

35-37

Κεφάλαιο 2: Θ μζκοδοσ Jigsaw 38-42

2.1 Θ διερευνθτικι μάκθςθ 38-39

2.2 Θ διερευνθτικι μζκοδοσ Jigsaw με μία ςφντομθ ματιά 39-40

2.3 Ραρουςίαςθ τθσ μεκόδου Jigsaw ςε ςτάδια 41-42

Κεφάλαιο 3: Θ διδακτικι μακθςιακι ςειρά 43-69

3.1 Τα θχθτικά φαινόμενα ςτο ΝΡΣ 43

3.1.1 Μελζτθ του Νζου Αναλυτικοφ Ρρογράμματοσ

43-45

3.1.2 Οι τρεισ παραδοχζσ του ςκεπτικοφ του Ν.Ρ.Σ 46-47

5

3.1.3 Συμπεράςματα του Ν.Ρ.Σ 48-50

3.1.4 Τεχνολογία που χρθςιμοποιικθκε ςτο Νζο Ρρόγραμμα Σπουδϊν

50-51

3.2 Θ διδακτικι μακθςιακι ςειρά 51-54

3.3 Ομάδα Ειδίκευςθσ «Φυςικϊν»: μελζτθ του ιχου 54-55

3.4. Ομάδα Ειδίκευςθσ «Βιολόγων»: Λειτουργία αυτιοφ και εφρεςθ τρόπου εντοπιςμοφ τροφισ των δελφινιϊν

56-57

3.5 Ομάδα Ειδίκευςθσ «Καλλιτεχνϊν»: Λειτουργία μουςικϊν οργάνων: Κικάρασ & Ντραμσ

58-59

3.6 Ομάδα Ειδίκευςθσ «Τεχνολόγων-Γιατρϊν»: Λειτουργία ακουςτικοφ βαρθκοΐασ, μζςα πρόλθψθσ, προςταςίασ, πακιςεισ και κατθγορίεσ ιχων

60-61

3.7 Ομάδα ςφνκεςθσ (καταςκευι αφίςασ) 62-63

3.8 Σχθματικι απεικόνιςθ τθσ διδακτικισ μακθςιακισ ςειράσ με βάςθ τθ μζκοδο Jigsaw Ρίνακασ 1: Ομάδα Ειδίκευςθσ Φυςικϊν Ρίνακασ 2: Ομάδα Ειδίκευςθσ Βιολόγων Ρίνακασ 3: Ομάδα Ειδίκευςθσ Καλλιτεχνϊν Ρίνακασ 4: Ομάδα Ειδίκευςθσ Λατρϊν – Τεχνολόγων

63-69

Κεφάλαιο 4: Ερευνθτικι μεκοδολογία 70-72

4.1 Ρεριγραφι δείγματοσ: ερευνθτικά ερωτιματα 70

4.2 Ερευνθτικά εργαλεία 70

4.2.1 Γραπτζσ παρατθριςεισ κατά τθ διάρκεια των ςυναντιςεων 71

4.2.2 Ερωτθματολόγιο εκτίμθςθσ του ςυγκεκριμζνου προγράμματοσ από τουσ μακθτζσ

71

4.2.3 Ερωτθματολόγια βαςιςμζνα ςε μία μορφι αξιολόγθςθσ των μακθτϊν του δείγματοσ (1θ ςυνάντθςθ, 1 μινα μετά, τελευταία ςυνάντθςθ εντόσ τάξθσ, Φεςτιβάλ)

71

4.3 Συλλογι δεδομζνων 72

Κεφάλαιο 5: Αποτελζςματα 73-104

5.1 Ανάλυςθ των ερωτθματολογίων Ρίνακασ ερωτθματολογίων ςτο ςφνολο τθσ τάξθσ Ρίνακασ ομάδασ Φυςικϊν Ρίνακασ ομάδασ Βιολόγων Ρίνακασ ομάδασ Καλλιτεχνϊν Ρίνακασ ομάδασ Λατρϊν – Τεχνολόγων

73-79

5.2 Αξιολογιςεισ 80-104

5.2.1 Αξιολόγθςθ – 1θ ςυνάντθςθ (1θ) 80-88

5.2.2 Αξιολόγθςθ - 1 μινα μετά (2θ) 89-95

5.2.3 Αξιολόγθςθ - τελευταία ςυνάντθςθ εντόσ τάξθσ(3θ) 96-100

5.2.4 Αξιολόγθςθ – Φεςτιβάλ (4θ) 100-104

6

Κεφάλαιο 6: Συηιτθςθ

105-108

7: Ραράρτθμα 109-158

7.1 Φφλλα παρατιρθςθσ 109-125

7.2 Επιπρόςκετο πλθροφοριακό υλικό ςχετικό με τα φφλλα παρατιρθςθσ

126-133

7.3 Φφλλο ςφνκεςθσ 134

7.4 Ερωτθματολόγια 135-138

7.5 Θμερολόγια 139-152

7.6 Αφίςεσ Φεςτιβάλ 153-157

7.7 Φωτογραφικό υλικό ομάδων – διαμόρφωςθ τελικισ αφίςασ 158

Κεφάλαιο 8: Βιβλιογραφία 159-160

8.1 Δικτυογραφία 160

7

Ειςαγωγι Θ εργαςία αυτι αφορά μία διερευνθτικι προςζγγιςθ των θχθτικϊν

φαινομζνων ςτθν ΣΤϋ τάξθ του Δθμοτικοφ Σχολείου με βάςθ το Νζο Ρρόγραμμα Σπουδϊν, και πιο ςυγκεκριμζνα φυςικά φαινόμενα κακϊσ και βιολογικζσ λειτουργίεσ που ςχετίηονται ςτο ςφνολό τουσ με τθν ζννοια του ιχου. Συνδζεται ο ςυναιςκθματικόσ κόςμοσ των μακθτϊν με ακοφςματα «φυςικϊν ευχάριςτων ιχων» ϊςτε να δοκεί ζμφαςθ ςτθν πικανι εκδοχι πωσ το άκουςμά τουσ ενιςχφει τον εςωτερικό ςυναιςκθματικό κόςμο των μακθτϊν και πολφ πικανϊσ μεταςτρζφει το φόβο που εμφανίηουν ωσ προσ το άκουςμα ενοχλθτικϊν τεχνικϊν θχθτικϊν ερεκιςμάτων. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται μία άλλθ διάςταςθ ςτθ διδαςκαλία των θχθτικϊν φαινομζνων αντιπαραβάλλοντάσ τθν με τθ γνωςτι κατάςταςθ που βιϊνουμε όλοι μασ και αφορά «το κόρυβο». Οι μακθτζσ δθμιουργοφν με απλά υλικά τα δικά τουσ ζργα, όπωσ μουςικά όργανα παράγοντασ ζτςι διαφόρων ειδϊν ακοφςματα ιχων, μοντζλο αυτιοφ ερευνϊντασ το ταξίδι του ιχου με το δικό τουσ τρόπο, μοντζλο ακουςτικοφ βαρθκοΐασ και ωτοαςπίδων προβάλλοντασ τα τεχνικά μζςα προςταςίασ κι ενίςχυςθσ τθσ ακοισ, κακϊσ και διαφόρων κακθμερινϊν υλικϊν με τα οποία είναι δυνατι θ παραγωγι του ιχου. Εφαρμόηεται θ ςυνεργατικι μζκοδοσ «Jigsaw». Τελικόσ ςτόχοσ είναι θ τάξθ να δθμιουργιςει μία αφίςα που κα περιζχει όλα τα επιτεφγματα τθσ κάκε ομάδασ και κα παρουςιάηει μία ςυνολικι εικόνα για όςα κζματα πραγματεφκθκαν ςχετικά με τον ιχο.

8

Κεφάλαιο 1: Ήχοσ: φυςικά φαινόμενα και βιολογικζσ λειτουργίεσ - Νζο Πρόγραμμα πουδών 1.1 Ειςαγωγι του ιχου Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται μία εξζταςθ του ιχου ωσ φυςικό φαινόμενο μζςα από τθν ανάλυςθ των υποκειμενικϊν χαρακτθριςτικϊν του (φψοσ, ακουςτότθτα, χροιά) αλλά και των αντικειμενικϊν του χαρακτθριςτικϊν (ςυχνότθτα, ζνταςθ, φαςματικό περιεχόμενο), τισ ιδιότθτζσ του, τον τρόπο μετάδοςισ του κακϊσ επίςθσ και τα φαινόμενα που τον χαρακτθρίηουν κατά τθ διάδοςι του (απορρόφθςθ, ανάκλαςθ, παραγωγι και διάδοςθ). Ακόμθ, κα ακολουκιςει μία ανάλυςθ τθσ ζννοιασ του ιχου ϊςτε να γίνει κατανοθτι και να ερμθνευκεί με τθν εμπζδωςθ τθσ λειτουργίασ του βαςικοφ οργάνου που είναι το αυτί. Κα μελετθκοφν οι επιπτϊςεισ ιςχυρϊν θχθτικϊν ακουςμάτων ςτο αυτί δθλαδι τα είδθ των πακιςεων που εμφανίηονται κακϊσ και τι μζτρα πρζπει να παρκοφν για προφφλαξθ. 1.2. Η ςθμαςία τθσ Ακοισ Θ ςθμαςία τθσ λειτουργίασ τθσ ακοισ γίνεται αιςκθτι με τθν απϊλειά τθσ. Ρολλά παιδιά εκ γενετισ είναι κωφά με άμεςο αποτζλεςμα να ςτεροφνται θχθτικά ερεκίςματα τα οποία ςυμβάλλουν προοδευτικά ςτα επόμενα ςτάδια τθσ διανοθτικισ τουσ ανάπτυξθσ. Θ λειτουργία τθσ ακοισ ςυνδυάηεται άρρθκτα με τθ λειτουργία τθσ ομιλίασ, θ οποία απορρζει από τθν ακοι και ςυμβάλλει ουςιωδϊσ ςτθν πραγμάτωςθ τθσ διαδικαςίασ τθσ επικοινωνίασ. Με ζρευνεσ οι οποίεσ ζχουν διεξαχκεί κατά καιροφσ, δεν υπάρχει ςαφισ οριςμόσ τθσ ζννοιασ ακοή. Είναι δφςκολο να οριςτεί με ςαφινεια και ακρίβεια θ ςυγκεκριμζνθ λζξθ, διότι τα όρια τα οποία διαχωρίηουν το περιεχόμενό τθσ κακορίηονται αυκαίρετα. Ζτςι λοιπόν, θ Ακουςτικι με βάςθ τθν επιςτθμονικι ορολογία αποτελεί τον κλάδο τθσ Φυςικισ ο οποίοσ αςχολείται με τουσ ιχουσ. Θ επιςτθμονικι εξιγθςθ των θχθτικϊν φαινομζνων, επιτυγχάνεται με το αυτί το οποίο επιτελεί τθ λειτουργία τθσ ακοισ και είναι υπεφκυνο ωσ προσ το άκουςμα των διάφορων θχθτικϊν ερεκιςμάτων κακϊσ επίςθσ και ωσ προσ τθ διάκριςθ τθσ μεταξφ τουσ ζνταςθσ. Βζβαια, ςτθν κακθμερινι όμωσ ηωι, επικρατεί θ εμπειρικι διατφπωςθ τθσ ερμθνείασ του όρου Ακουςτικι κάτι το οποίο, είναι εμφανζσ από το γεγονόσ πωσ όταν κάποιοσ μιλάει και κατά ςυνζπεια παράγει ιχο τότε αναπόφευκτα όποιοσ βρίςκεται ςτον ίδιο χϊρο ζχει τθ δυνατότθτα να τον ακοφςει, επομζνωσ χρθςιμοποιεί τθ λειτουργία τθσ ακοισ (Lindsay,. Bruce, 2006). Θ λειτουργία επομζνωσ τθσ ακοισ παρουςιάηει ιδιαίτερο ενδιαφζρον εφόςον ο άνκρωποσ ζχει τθ δυνατότθτα να ακοφςει αλλά και να αναλφςει πλικοσ θχθτικϊν ερεκιςμάτων. Ανάμεςά τουσ, γνωςτά είναι τα θχθτικά ερεκίςματα που δζχεται από τθ φφςθ, όπωσ το ψιχάλιςμα τθσ βροχισ, το κρόιςμα των φφλλων, το κελάρυςμα των πουλιϊν, οι αςτραπζσ και οι βροντζσ, το μοφγκριςμα, ο παφλαςμόσ των κυμάτων, τα ςφυρίγματα. Ακόμθ, γνωςτά είναι και τα θχθτικά ερεκίςματα που δζχεται από φωνζσ ηϊων όπωσ το γάβγιςμα ι το γρφλιςμα από τουσ ςκφλουσ, το βζλαςμα των προβάτων,

9

το νιαοφριςμα, το τιτίβιςμα των πουλιϊν, το βρυχθκμό των λιονταριϊν και ακόμθ περιςςότερο και τα θχθτικά ερεκίςματα από τον ίδιο τον άνκρωπο, όπωσ το κλάμα ενόσ μωροφ, το ροχαλθτό ενόσ ενιλικα αλλά και το φτάρνιςμα. Αν μθ τι άλλο ο άνκρωποσ είναι εκτεκειμζνοσ και ςε μία ποικιλία θχθτικϊν ερεκιςμάτων για τα οποία ο ίδιοσ είναι υπεφκυνοσ. Ανάμεςά τουσ, υπάρχουν τα δυςάρεςτα θχθτικά ερεκίςματα όπωσ οι πυροβολιςμοί, το βουθτό των αυτοκινιτων, οι εκριξεισ οβίδων, ο κόρυβοσ από τα αεριωκοφμενα αλλά και τα ευχάριςτα θχθτικά ερεκίςματα όπωσ ο ιχοσ των δεικτϊν ςτο ρολόι αλλά και τα μουςικά ακοφςματα που εξαςφαλίηουν αιςκθτικι ικανοποίθςθ και απόλαυςθ (Lindsay, Bruce, 2006,). Συνολικά, θ ζννοια τθσ ακοήσ ωσ ευρφτερθ κατθγορία περικλείει τθν ζννοια του ήχου, θ οποία με τθ ςειρά τθσ περικλείει τθν ζννοια του αυτιοφ, το οποίο είναι το όργανο που επιτελεί τθ λειτουργία των θχθτικϊν ακουςμάτων. Επομζνωσ, θ ακοι μπορεί να οριςτεί ωσ θ ςφλλθψθ των θχθτικϊν ερεκιςμάτων από ζνα όργανο και πιο ςυγκεκριμζνα το αυτί κακϊσ θ κφρια λειτουργία του είναι θ πρόςλθψθ του ιχου. (Hawkins, ςελ. 373)

1.3 Παραγωγι ιχου Μία διαπίςτωςθ των μζςων του 17ου αιϊνα από τον όμπερτ Μπόυλ είναι πωσ ο ιχοσ δεν διαδίδεται ςτο κενό. Αυτό το απζδειξε φςτερα από τθν εκτζλεςθ ςειράσ πειραμάτων όπου ςε ζνα χαρακτθριςτικό από αυτά τοποκζτθςε ζνα κουδοφνι ςε δοχείο με κενό αζροσ και θ διαπίςτωςθ ιταν πωσ ο ιχοσ του κουδουνιοφ δεν γινόταν ακουςτόσ. Ο ιχοσ, ζγινε αντιλθπτό πωσ χρειάηεται κάποιο μζςο, είτε αζριο, είτε υγρό, είτε ςτερεό για να διαδοκεί και να μπορζςουν να μεταβιβαςτοφν ανάλογα οι παλμικζσ δονιςεισ. Ωσ μζςα λοιπόν, διάδοςθσ του ιχου χαρακτθρίηονται όλα ςχεδόν τα ςτερεά, υγρά και τα αζρια. Μία μθχανικι διαταραχι ςτο εςωτερικό αυτϊν των υλικϊν κα προκαλζςει αφξθςθ τθσ πίεςθσ ςε κάποιο ςθμείο τουσ. Λόγω όμωσ τθσ ελαςτικότθτασ των υλικϊν (τθσ ιδιότθτάσ τουσ δθλαδι να παραμορφϊνονται λόγω κάποιασ αςκοφμενθσ δφναμθσ και να επανζρχονται ςτο αρχικό τουσ ςχιμα όταν πάψει να υφίςταται αυτι θ δφναμθ παραμόρφωςθσ) αυτϊν θ ςυμπίεςθ που προκαλείται δεν είναι διαρκισ και ςυνεχόμενθ. Αυτό ςθμαίνει πωσ όταν θ αιτία τθσ μθχανικισ διαταραχισ απομακρυνκεί από τθν περιοχι ςτθν οποία εντοπίςτθκε κα μεταφερκεί ςε γειτονικι περιοχι του υλικοφ 1. Αυτό ζχει ωσ αποτζλεςμα το ςχθματιςμό κφματοσ ςυμπίεςθσ ι αλλιϊσ πυκνϊματοσ που κα ακολουκείται από ζνα αντίςτοιχο κφμα αραίωςθσ ι αλλιϊσ αραίωμα. Για να γίνει κατανοθτό τίκεται ωσ παράδειγμα το ρεφμα αζρα που δθμιουργείται ςε ζνα χϊρο δωματίου όπου ςτθ μία άκρθ είναι το παράκυρο ανοικτό και ςτθν άλλθ θ πόρτα. Πταν θ πόρτα είναι ανοικτι, τότε ακολουκεί πίεςθ των μορίων του αζρα που βρίςκονται από πίςω με αποτζλεςμα αυτά με τθ ςειρά τουσ να ωκοφνται ςτα διπλανά κ.ο.κ., όπωσ ζνα πφκνωμα το οποίο διαδίδεται κατά μικοσ του ελατθρίου μζχρι θ κουρτίνα να ανεμίηει ζξω από το παράκυρο. Ο παλμόσ λοιπόν του ςυμπιεςμζνου αζρα που μετακινικθκε από τθν πόρτα προσ τθν κουρτίνα ονομάηεται

1 http://nefeli.lib.teicrete.gr/browse/stef/mta/2009/KarantonakiAfroditi/attached-

document/Karantonaki_Afroditi.pdf.

10

πφκνωμα. Αντίκετα, όταν θ πόρτα είναι κλειςτι, τότε ωκεί κάποια μόρια του αζρα προσ τα ζξω με αποτζλεςμα πίςω από τθν πόρτα να μθν υπάρχει υψθλι πίεςθ. Κάποια άλλα μόρια του αζρα μετακινοφνται ςε περιοχζσ του δωματίου που βρίςκονται ακόμθ πιο μακριά από τθν πόρτα και με αυτό τον τρόπο είναι εμφανισ θ διαταραχι θ οποία διαδίδεται κατά μικοσ του δωματίου και θ οποία ονομάηεται αραίωςθ. Αυτό όμωσ που κινείται δεν είναι το μζςο αλλά ο παλμόσ (Hewitt, 2009). Ο ιχοσ επομζνωσ, ορίηεται με δφο διαφορετικοφσ τρόπουσ, ζναν με τθ φυςικι του διάςταςθ κι ζναν με τθ φυςιολογικι του διάςταςθ:

Είναι μία μθχανικι διαταραχι που διαδίδεται ςε ζνα ελαςτικό μζςο, με ςυγκεκριμζνθ ταχφτθτα κι ζχει ςυγκεκριμζνο χαρακτιρα, ο οποίοσ ζχει τθν ικανότθτα να διεγείρει το αυτί και να προκαλεί το αντίςτοιχο ακουςτικό αίςκθμα.

Κεωρείται το υποκειμενικό αίςκθμα που δθμιουργείται ςτον εγκζφαλο λόγω τθσ διζγερςθσ των αιςκθτθρίων οργάνων τθσ ακοισ κι ζχει ωσ επακόλουκο αποτζλεςμα τθν αντίλθψθ του ιχου (Τςινίκασ, 2005).

1.4 Κατθγορίεσ χαρακτθριςτικϊν του ιχου Τα χαρακτθριςτικά του ιχου διαφοροποιοφνται ςε δφο κατθγορίεσ:

A. Τα υποκειμενικά χαρακτθριςτικά τα οποία αφοροφν τισ αιςκιςεισ κακϊσ και τισ ψυχολογικζσ αντιδράςεισ που δθμιουργοφνται ςτον ακροατι, και εςτιάηουν ςτο κατά πόςο το άτομο αντιλαμβάνεται τον εκάςτοτε ιχο που ακοφει. (Vignal, 2007). Ριο ςυγκεκριμζνα είναι:

Το φψοσ (Pitch) το οποίο ξεχωρίηει τουσ ιχουσ ςε οξείσ και βακείσ/βαρείσ (υποκειμενικι αίςκθςθ) (Hewitt, 2009). Εξαρτάται από τθ ςυχνότθτα δόνθςθσ τθσ θχθτικισ πθγισ δθλαδι από το πόςο ψθλά ι χαμθλά ακοφγεται ο ιχοσ. Με αυτό τον τρόπο οι οξείσ ιχοι διακρίνονται από δονιςεισ υψθλισ ςυχνότθτασ π.χ το πίκολο (μουςικό όργανο-τρομπζτα) ενϊ οι βαρείσ ιχοι διακρίνονται από δονιςεισ χαμθλισ ςυχνότθτασ π.χ θ ςειρινα ομίχλθσ ενόσ πλοίου. Το αυτί είναι το όργανο του ανκρϊπου με το οποίο ίδιοσ αντιλαμβάνεται ιχουσ μεταξφ 20 και 20.000 Xz δθλαδι 10 οκτάβεσ (Vignal, 2007).

Ακουςτότθτα. (Loudness) Είναι μία κλίμακα ςτθν οποία μετράται το πόςο δυνατά ακοφει ο άνκρωποσ τουσ ιχουσ. Εξαρτάται από τθν ζνταςθ του ιχου και αυτό ςθμαίνει τα πυκνϊματα και τα αραιϊματα που δθμιουργοφνται ςτο μζςο μζςω του οποίου διαδίδεται ο ςυγκεκριμζνοσ ιχοσ. Θ μικρότερθ ακουςτότθτα που μπορεί να αντιλθφκεί το ανκρϊπινο αυτί ςε μια τυπικι αλλαγι ζνταςθσ, ςε όλο το ακουςτικό φάςμα, είναι περίπου 3dB. Το επίπεδο 0dB είναι ο αςκενζςτεροσ ιχοσ με βάςθ μετριςεισ τθσ κακθμερινισ ηωισ και γίνεται ακουςτόσ από ζνα ςυνθκιςμζνο αυτί (Χαδζλλθσ, 2004). Θ ακουςτότθτα ακόμθ, δεν είναι ευκζωσ ανάλογθ τθσ ζνταςθσ, κακϊσ ζνασ εγγενισ εςωτερικόσ μθχανιςμόσ ςτο αυτί μειϊνει τθν ευαιςκθςία του, κακϊσ αυξάνει θ ζνταςθ, ζτςι ϊςτε όταν π.χ. θ ζνταςθ ενόσ ιχου διπλαςιάηεται, τότε θ

11

ακουςτότθτα αντί να διπλαςιαςκεί, αυξάνεται περίπου κατά 23% (Stevens et al., 1965).

Χροιά (Timbre): Είναι θ ποιότθτα του ιχου, εκείνο δθλαδι το χαρακτθριςτικό που κάνει δυο ι περιςςότερουσ ιχουσ ίδιασ ζνταςθσ και οξφτθτασ να διαφζρουν μεταξφ τουσ. Πταν π.χ. από ζνα μουςικό όργανο ακοφγεται μια νότα μαηί με τθ κεμελιϊδθ ςυχνότθτα, δθμιουργείται κι ζνα πλικοσ από αρμονικζσ (πυκνϊματα και αραιϊματα τα οποία ςυνκζτουν τθ μορφι του κφματοσ του ιχου). Θ ενζργεια που μεταφζρει κάκε αρμονικι εξαρτάται από το είδοσ του οργάνου και αυτό είναι το ιδιαίτερο χαρακτθριςτικό με βάςθ το οποίο διαφζρει ζνα όργανο από ζνα άλλο, π.χ ζνα βιολί από μία άρπα, ι ζνα πιάνο από μία τρομπζτα. Ζτςι, το κάκε όργανο αποκτά τθ δικι του χροιά. Το αυτί ζχει κι αυτό τθ δικι του χροιά. Θ διαφορετικότθτα τθσ χροιάσ οφείλεται ςτον διαφορετικό τρόπο με τον οποίο κατανζμεται θ θχθτικι ενζργεια κάκε φορά. (Ορφανουδάκθσ και Σφαρνάσ, 1987).

B. Τα αντικειμενικά χαρακτθριςτικά είναι τα φυςικά χαρακτθριςτικά, μελετϊνται από τθν Επιςτιμθ τθσ Φυςικισ και προςδιορίηονται με τθ βοικεια εξειδικευμζνων οργάνων και ςυςκευϊν . (Vignal, 2007). Ριο ςυγκεκριμζνα είναι:

Συχνότθτα (frequency).Είναι ο αρικμόσ των δονιςεων που δθμιουργεί το ςϊμα ςτα μόρια του αζρα ανά δευτερόλεπτο. Ωσ ςυχνότθτα ταλάντωςθσ κεωρείται ο αρικμόσ των περιόδων ανά δευτερόλεπτο και μετριζται ςε Xz όπου 1 Xz είναι 1 κφκλοσ (1 περίοδοσ) το δευτερόλεπτο (Μπαλισ, 2005). Οι ιχοι που αποτελοφνται από μία ςυχνότθτα ονομάηονται απλοί και παρουςιάηουν θμιτονοειδι μορφι ενϊ οι ιχοι που αποτελοφνται από περιςςότερεσ ςυχνότθτεσ ονομάηονται ςφνκετοι και εμφανίηουν πολφπλοκο φάςμα ςυχνοτιτων. Πςο μεγαλφτερθ είναι θ ςυχνότθτα τόςο υψθλότερο είναι το φψοσ του ιχου. Ο ιχοσ με ςυχνότθτα κάτω των 20 Xz ονομάηεται υπόθχοσ, ενϊ ο ιχοσ άνω των 20 Xz ονομάηεται υπζρθχοσ και οι δφο αυτζσ οριοκετιςεισ καλοφνται άκρα του φάςματοσ ςυχνοτιτων τισ οποίεσ μπορεί να ακοφςει το ανκρϊπινο αυτί (Χαδζλλθσ, 2004). Το ανκρϊπινο αυτί ζχει τθν ικανότθτα να ακοφει θχθτικά ερεκίςματα με μικοσ κφματοσ 17m. ζωσ 0,017m. (Τςινίκασ, 2005).

Ζνταςθ (Intensity). Διαχωρίηει τουσ ιχουσ ςε αςκενείσ και θχθροφσ. Εξαρτάται από το εφροσ των δονιςεων που παράγουν τον ςυγκεκριμζνο ιχο. Το ανκρϊπινο αυτί μπορεί να ςυλλάβει αυτό το εφροσ των θχθτικϊν δονιςεων με τθν απαραίτθτθ προχπόκεςθ πωσ υπερβαίνει μία ελάχιςτθ τιμι θ οποία ονομάηεται «κατϊφλι ι ουδόσ ακουςτότθτασ». Το ςυγκεκριμζνο εφροσ θχθτικϊν δονιςεων όταν υπερβεί ζνα ςυγκεκριμζνο όριο, τότε θ ακρόαςθ του ιχου γίνεται άςχθμθ και φτάνει ςτο λεγόμενο «κατϊφλι του πόνου» (Vignal, 2007).

12

Φάςμα ςυχνοτιτων. Είναι το χαρακτθριςτικό εκείνο που διαχωρίηει ςτο άκουςμά του δυο ιχουσ ίδιασ ςυχνότθτασ (φψουσ) και ζνταςθσ (ακουςτότθτασ). Κάκε απλόσ τόνοσ διακζτει μια ςυγκεκριμζνθ ςυχνότθτα, θ οποία είναι και θ χαμθλότερθ ςτο φάςμα ενόσ ςφνκετου ιχου ςυνάμα και το κφριο χαρακτθριςτικό που κακορίηει το φψοσ του, ενϊ ςυνικωσ διακζτει τθ μεγαλφτερθ ζνταςθ από όλεσ τισ άλλεσ ςυχνότθτεσ μζςα ςε ζνα ςφνκετο φάςμα. Οι αρμονικζσ ςυχνότθτεσ είναι αυτζσ οι οποίεσ προςδίδουν μουςικότθτα ςτον ιχο: όςο περιςςότερεσ δθλαδι αρμονικζσ παράγονται, τόςο μουςικότεροσ και ολοκλθρωμζνοσ ακοφγεται ο ιχοσ. Βαςικό επίςθσ χαρακτθριςτικό, είναι θ κατανομι των ςυχνοτιτων – αρμονικϊν και μθ- ςτο ακουςτικό φάςμα, κάτι που κακορίηει αν ο ιχοσ που ακοφγεται είναι ‘ωραίοσ’ κατά τα ςυνικθ ανκρϊπινα δεδομζνα ι όχι. Πςο εντονότερα δονείται το ςϊμα, τόςο περιςςότερεσ αρμονικζσ και μθ αρμονικζσ ςυχνότθτεσ παράγονται, ενϊ όςο πιο ιςχυρόσ είναι ο ιχοσ τόςο περιςςότεροι υποκειμενικοί τόνοι παράγονται λόγω τθσ μθ γραμμικισ λειτουργίασ του αυτιοφ, με αποτζλεςμα να παρατθρείται αλλοίωςθ ςτθ χροιά του ιχου (Vignal, 2007).

1.5 Φαινόμενα του ιχου - Ανάκλαςθ του ιχου Θ ανάκλαςθ είναι το φαινόμενο κατά το οποίο το θχθτικό κφμα αλλάηει πορεία όταν πζφτει ςε διαχωριςτικι επιφάνεια υλικϊν με διαφορετικζσ ιδιότθτεσ (Lindsay, Bruce, 2006, ). «Ζνα φαινόμενο το οποίο δθμιουργείται από τθν ανάκλαςθ είναι θ θχϊ θ οποία εντάςςεται εντόσ του ευρφτερου πλαιςίου τθσ ανάκλαςθσ (Χαδζλλθσ , 2004). Είναι το φαινόμενο κατά το οποίο ο ακροατισ ακοφει τον ιχο που εκπζμπεται από τθν θχθτικι πθγι και τον ανακλϊμενο ιχο ωσ δφο διαφορετικοφσ όπου ο ζνασ ζπεται του άλλου» l..2 Θ θχϊ όπωσ και θ αντιχθςθ οφείλονται ςτθν ανάκλαςθ του ιχου. Θ θχϊ εντοπίηεται όταν ο ιχοσ εντοπίηεται 17m από τθ κζςθ ςτθν οποία βρίςκεται ο ακροατισ. Κάτι τζτοιο ςυμβαίνει διότι ο εγκζφαλοσ χρειάηεται 1/10 του δευτερολζπτου για να ξεχωρίςει τουσ διαφορετικοφσ ιχουσ. Σε αυτό το χρονικό διάςτθμα όμωσ, ο ιχοσ διανφει ςτον αζρα απόςταςθ ίςθ με 34 m δθλαδι 17m μζχρι να φτάςει ςε κάποιο εμπόδιο και άλλα 17 μζχρι να επιςτρζψει πίςω ςτθν ίδια κζςθ. Πταν θ απόςταςθ είναι κάτω από 17 μζτρα τότε ο ιχοσ δυναμϊνει με αποτζλεςμα να μθν γίνεται διάκριςθ μεταξφ των ξεχωριςτϊν ιχων και αυτό το φαινόμενο ονομάηεται αντιχθςθ 3. Σε ζναν κλειςτό χϊρο, τα τοιχϊματα του δωματίου πολφ πικανόν να εμφανίηουν μεγάλθ ανακλαςτικότθτα δθλαδι θ γωνία ανάκλαςθσ να μθν είναι ίςθ με τθ γωνία πρόςπτωςθσ, με αποτζλεςμα ο ιχοσ να μθν ακοφγεται κανονικά. Υπάρχει όμωσ και θ περίπτωςθ τα τοιχϊματα να εμφανίηουν μεγάλθ απορροφθτικότθτα με αποτζλεςμα ο ιχοσ να ακοφγεται μουντόσ (Hewitt, 2009). Κάποια παραδείγματα ανάκλαςθσ του ιχου είναι το τραγοφδι ςτο χϊρο του μπάνιου όπου ο ιχοσ ακοφγεται εξαιρετικά ηωντανόσ και γεμάτοσ. Ακόμθ, κατά τθ

2 http://egpaid.blogspot.com/2009/02/blog-post_6832.html 3 http://egpaid.blogspot.com/2009/02/blog-post_6832.html.

13

διεξαγωγι ςυναυλιϊν επικρατεί θ ιςορροπία αντιχθςθσ και απορρόφθςθσ. Δθλαδι για να ακοφγεται ο ιχοσ, τοποκετοφνται ςτο πίςω μζροσ τθσ ςκθνισ επιφάνειεσ με υψθλι ανακλαςτικότθτα. Τζτοιου είδουσ επιφάνειεσ ζχουν τθ δυνατότθτα να ανακλοφν και το φωσ πζρα από τον ιχο. Με αυτό τον τρόπο, οι ακροατζσ, μποροφν να βλζπουν μζςω αυτϊν των επιφανειϊν λόγω του ότι παρουςιάηουν και καμπυλότθτα τα είδωλα των μελϊν τθσ ορχιςτρασ. Εφόςον λοιπόν, ο ιχοσ, ακολουκεί τθν ίδια πορεία ςτο φαινόμενο τθσ ανάκλαςθσ, όταν ο κεατισ κοιτάξει μζςα από μία επιφάνεια ζνα ςυγκεκριμζνο όργανο τότε κα ζχει και τθν αντίςτοιχθ δυνατότθτα να το ακοφςει. Ο ιχοσ από το ςυγκεκριμζνο όργανο ακολουκεί τθν πορεία προσ τθν ανακλαςτικι επιφάνεια και από εκεί προσ τον ακροατι. (Hewitt, 2009) 1.6 Σφνδεςθ του ιχου με τον πολιτιςμό Ο ιχοσ ςυνδζεται άρρθκτα με τον πολιτιςμό ενόσ λαοφ εφόςον χρθςιμοποιοφνταν από τα αρχαία χρόνια μζχρι τθ ςφγχρονθ εποχι ςε ανεπτυγμζνεσ κοινωνίεσ κυρίωσ για λόγουσ ψυχαγωγίασ μζςω τθσ χριςθσ μουςικϊν οργάνων. Στα αρχαία χρόνια λοιπόν, ο ιχοσ των μουςικϊν οργάνων χρθςιμοποιοφνταν ωσ προσ τθ ςυνοδεία τραγουδιοφ και χοροφ και πίςτευαν πωσ ζχει μαγικζσ ιδιότθτεσ όςον αφορά τθν εξυπθρζτθςθ μαγικϊν και κεραπευτικϊν ςκοπϊν. Αυτι θ αντίλθψθ ιςχφει μζχρι και τθ ςθμερινι εποχι. Χαρακτθριςτικό είναι πωσ ςτθν Ραλαιά Διακικθ τα μουςικά όργανα, άρα και ο ιχοσ που ζβγαηαν είχε ςθμαντικό ρόλο ςτθν εβραϊκι λατρεία, κάτι που εντοπίηεται και ςτισ πρϊτεσ ςυςτάςεισ χριςτιανϊν ςτθν περιοχι τθσ Ανατολικισ Μεςογείου κατά θ διεξαγωγι των ακολουκιϊν τουσ. Αργότερα, θ χριςθ των μουςικϊν οργάνων θ χριςθ τουσ ςτο χϊρο τθσ εκκλθςίασ εξυπθρετοφςε μόνο τον τομζα τθσ φωνθτικισ. Τζλοσ, το πλικοσ των οργάνων που χρθςιμοποιεί ςιμερα θ Δφςθ προζρχεται ςε μεγάλο βακμό από περιοχζσ τθσ Μζςθσ Ανατολισ αλλά και τθσ Αςίασ (Westrup, 2007).

1.7 Τεχνολογικι εξζλιξθ των μουςικϊν οργάνων Τα όργανα τα οποία χρθςιμοποιικθκαν ςτα αρχαία χρόνια, ιταν αντικείμενα τα οποία προζρχονταν από τθ φφςθ και είχαν τθν ικανότθτα να παράγουν ιχο. Τζτοιου είδουσ αντικείμενα ιταν τα καλάςςια όςτρακα και οι αυλοί από κόκκαλα. Οι πρϊτεσ ςάλπιγγεσ που καταςκευάςτθκαν βοθκοφςαν κυρίωσ ςτθν ενίςχυςθ τθσ ανκρϊπινθσ φωνισ. Αργότερα, ζγινε γνωςτό πωσ ο ςωλινασ είχε τθ δυνατότθτα να παράγει περιςςότερουσ από ζνα φκόγγο. Επομζνωσ, οι ανκρϊπινεσ κοινωνίεσ πζραςαν από τθ χριςθ των φυςικϊν αντικειμζνων ςτθν καταςκευι οργάνων αρχικά από ξφλο και πθλό. Ακόμθ, ςθμαντικι ανακάλυψθ ιταν θ διαπίςτωςθ πωσ μία τεντωμζνθ χορδι μποροφςε να παράγει φκόγγουσ με αποτζλεςμα μετζπειτα τθν καταςκευι του μουςικοφ τόξου. Για να ακοφγεται όμωσ πιο δυνατά ο ιχοσ, ενιςχφκθκε με ζνα αγγείο ςτο ζδαφοσ, τοποκετθμζνο κάτω από το όργανο ι μίασ νεροκολοκφκασ ςτο ςτόμα αυτοφ που ζπαιηε ςτο ςτόμα. Για τθ ςωςτι καταςκευι μουςικϊν οργάνων ςιμερα είναι απαραίτθτθ θ γνϊςθ των μακθματικϊν του ιχου από τουσ ςχεδιαςτζσ αλλά και

14

θ ςωςτι επιλογι τόςο τθσ πρϊτθσ φλθσ όςο και θ λιψθ άλλων περιβαλλοντικϊν παραγόντων όπωσ του κλίματοσ. (Libin, 2007). Tο ενδιαφζρον επομζνωσ το οποίο δθμιουργικθκε από τα αρχαία χρόνια και αφορά τθν παραγωγι του ιχου από διάφορα χειροποίθτα όργανα είχε ωσ αποτζλεςμα τθν ανάπτυξθ τθσ ενόργανθσ μουςικισ το 16ο αιϊνα. Εκτόσ αυτοφ, δθμιουργικθκαν και οικογζνειεσ επιχειριςεων όπωσ οι Αντρζα Αμάτι καταςκευαςτζσ βιολιϊν από τθν Κρεμόνα, Χανσ φκερσ (16οσ) καταςκευαςτζσ τςεμπάλων ςτθν Αμβζρςα Γιόχαν Χάασ (17οσ - 18οσ) καταςκευαςτζσ ςαλπίγγων ςτθ Νυρεμβζργθ. Τϊρα, ςχετικά με τθ ςφγχρονθ τεχνολογία είχε μεγάλθ εξζλιξθ όςον αφορά τθν καταςκευι πνευςτϊν οργάνων π.χ μεταλλικά κλειδιά, ευκολία ςτθν εκτζλεςθ. Τον 20ο αιϊνα θ ανακάλυψθ του πλαςτικοφ βοικθςε ςτθν καταςκευι επίςθσ οργάνων όπωσ τθσ πζνασ τθσ κικάρασ. Θ τεχνολογία ςυνολικά, διευκόλυνε τον κλάδο τθσ μουςικισ ωσ προσ τθν καταςκευι μεγάλθσ ποικιλίασ οργάνων, όμωσ το βαςικό αρνθτικό χαρακτθριςτικό ιταν πωσ δεν παριγαγαν τον κακαρό πρωτογενι τουσ ιχο π.χ το ςφγχρονο κόρνο. (Borders, 2007).

1.8 Βιο-ακουςτικι Η Βιο-ακουςτικι είναι ζνα νζο και αναπτυςςόμενο πεδίο ζρευνασ που εξετάηει τόςο τθ βιολογία του ιχου και του κορφβου. Συνδζεται και με άλλουσ τομείσ όπωσ τθν ανατομία, τθ βιολογία, τθ γεωγραφία και τθ φυςικι. Στόχοσ τθσ είναι να δϊςει εξθγιςεισ ωσ προσ τον τρόπο με τον οποίο το ςφνολο των φυςικϊν αλλά και παραγόμενων ιχων από τον άνκρωπο ζχουν επιδράςεισ ωσ προσ τθν υγεία των οργανιςμϊν αλλά και των φυςικϊν ςυςτθμάτων. Θ ακουςτικι οικολογία κεωρείται ζνασ νζοσ τομζασ με ζρευνα και πρακτικζσ εφαρμογζσ από ακαδθμαϊκοφσ, πολεοδόμουσ, κοινωνιολόγουσ, ακτιβιςτζσ, αλλά και καλλιτζχνεσ του ιχου. Στόχοσ τθσ είναι θ ςε βάκοσ κατανόθςθ του ιχου και του ρόλου που ζχει ςτθ ηωι μασ. Εξετάηει τισ ςχζςεισ που δθμιουργοφν μεταξφ τουσ τα ζμβια όντα μζςω του ιχου αλλά και τουσ τρόπουσ με τουσ οποίουσ οι άνκρωποι και τα ηϊα επθρεάηονται από το θχθτικό τουσ περιβάλλον. Εμφανίςτθκε για πρϊτθ φορά ωσ επίςθμοσ τομζασ ςτθ δεκαετία του 1970 ςτο Ρανεπιςτιμιο Simon Fraser τθσ British Columbia, με ςυνεργαςίεσ από διάφορουσ τομείσ και με θγετικό ςτζλεχοσ τον ςυνκζτθ R. Murray Schafer (Cummings, 2001). Το Αμερικανικό Ναυτικό ςε ςυνεργαςία με άλλουσ φορείσ κάνει πειράματα με ζνα ςφςτθμα εκπομπισ ιχων χαμθλϊν ςυχνοτιτων (Low Frequency Active Sonar -LFAS) για τον εντοπιςμό εχκρικϊν υποβρυχίων. Το ςφςτθμα αυτό εκπζμπει ιχουσ ζνταςθσ ζωσ 240 decibels, οι οποίοι είναι δυνατόν να διαςχίςουν το 80% των ωκεανϊν τθσ γθσ. Στθν μεγαλφτερθ του ζνταςθ εκπομπισ, ο ιχοσ κα είναι περίπου 120 db ςε απόςταςθ 250 μιλίων από τθν πθγι. Ρολλά ψάρια και φάλαινεσ αρχίηουν να αποφεφγουν τον ιχο όταν φκάνει τα 120 db. Στθ Χαβάθ, ςτοιχεία από ανεξάρτθτουσ παρατθρθτζσ μασ πλθροφοροφν ότι οι γκρίηεσ φάλαινεσ απομακρφνκθκαν από

15

μόνεσ τουσ από τισ περιοχζσ των πειραμάτων ςτισ οποίεσ ςυνικιηαν να αποδθμοφν Cummings, J. 2001). 4

1.8.α Επίδραςθ των φυςικϊν ιχων ςτον άνκρωπο Είναι γνωςτό πωσ ςτθ φφςθ υπάρχει ποικιλία ιχων, οι οποίοι διαφοροποιοφνται ωσ προσ το άκουςμά τουσ με ζναν ιδιαίτερο τρόπο που προκαλεί ενδιαφζρον τόςο ςτο ςφνολο των απλϊν ανκρϊπων όςο και ςτα ίδια τα παιδιά. Κάποια ςυγκεκριμζνα παραδείγματα φυςικϊν ιχων είναι: το κρόιςμα των φφλλων, ο παφλαςμόσ των κυμάτων, το γάβγιςμα, το νιαοφριςμα, το κελάθδθμα των καναρινιϊν, οι αςτραπζσ. Σε αντίκεςθ με τουσ φυςικοφσ ιχουσ υπάρχει και μία άλλθ κατθγορία ιχων που δθμιουργοφνται από τον άνκρωπο και αυτοί είναι οι τεχνθτοί. Οριςμζνα παραδείγματα τεχνθτϊν ιχων είναι ο ιχοσ που ακοφγεται από τον θλεκτρονικό υπολογιςτι ι ο ιχοσ ενόσ μουςικοφ οργάνου όπωσ για παράδειγμα τθσ κικάρασ. Ο διαχωριςμόσ των ιχων ςε φυςικοφσ και τεχνθτοφσ δθμιουργικθκε από τθ μθ φπαρξθ διακριτϊν ορίων μεταξφ των δφο κατθγοριϊν. Ανάμεςα ςτουσ πρωτογενείσ ιχουσ τθσ φφςθσ, ςυμπεριλαμβάνονται οι ιχοι των ζμβιων όντων αλλά και οι ιχοι που προκαλοφνται από τθν επίδραςθ των φυςικϊν φαινομζνων ςτο περιβάλλον. Είναι δθλαδι οι ιχοι του ανκρϊπου, οι εςωτερικοί ιχοι του οργανιςμοφ του, οι ιχοι που δθμιουργοφνται από το ςϊμα του, όπωσ θ ομιλία. Τζλοσ, είναι ακόμθ οι ιχοι τουσ οποίουσ παράγει ο άνκρωποσ μζςω τθσ χριςθσ μουςικϊν οργάνων ι επίςθσ θλεκτρονικϊν υπολογιςτϊν. Πλα αυτά τα παραδείγματα κεωροφνται αποτελζςματα τθσ ανκρϊπινθσ παρζμβαςθσ ωσ προσ τα ςτοιχεία τθσ φφςθσ, κι επομζνωσ ανάλογα με το βακμό παρζμβαςθσ ςε αυτιν αναγνωρίηονται ωσ δευτερογενείσ ι και τριτογενείσ πθγζσ ιχων. Οι πρωτογενείσ ιχοι μποροφν να δθμιουργιςουν ποικιλία ςυναιςκθμάτων ςτον άνκρωπο. Κάτι τζτοιο εξαρτάται τόςο από τα αντικειμενικά χαρακτθριςτικά του ιχου όςο και από αντικειμενικοφσ αλλά και υποκειμενικοφσ παράγοντεσ του ακροατι. Ο ίδιοσ ιχοσ ζχει διαφορετικι ψυχοςωματικι επίδραςθ ςε δφο ανκρϊπουσ, κάτι που ερμθνεφεται με βάςθ τθν θλικία, τθν εκάςτοτε ψυχολογικι κατάςταςθ του ακροατι, τισ προθγοφμενεσ θχθτικζσ εμπειρίεσ τουσ κ.ο.κ. Ο κφριοσ παράγοντασ ςχετικά με τθν αρνθτικι ι κετικι επίδραςθ που αςκεί ο κάκε ιχοσ τθσ φφςθσ είναι ο βακμόσ με τον οποίο ο ακροατισ τον ειςπράττει ωσ απειλι ι ωσ μθ-επικίνδυνο. Το γεγονόσ πωσ ο άνκρωποσ εκτιμοφςε από τθν αρχαιότθτα τουσ ιχουσ τθσ φφςθσ ςθμαντικοφσ για τον ίδιο, κακίςταται ςαφζσ από το βακμό ςθμαντικότθτασ που τουσ απζδιδε ςτισ κοςμογονικζσ του κεωρίεσ. Σε αρκετοφσ πολιτιςμοφσ, θ φυςικι φωνι, ςυνικωσ με το τραγοφδι τθσ προμθνοφςε τθν αρχι τθσ δθμιουργίασ του κόςμου. Στο χϊρο τθσ εκπαίδευςθσ, από τουσ ανκρϊπινουσ ιχουσ τθσ φφςθσ, ο ρυκμικόσ λόγοσ με ομοιοκαταλθξία ι το τραγοφδι χρθςίμευαν από τα αρχαία χρόνια για τθν αποςτικιςθ ιςτοριϊν και γεγονότων και πιο ςυγκεκριμζνα πριν τθν ανάπτυξθ του γραπτοφ λόγου. Τθ ςθμερινι εποχι, οι πρϊτοι ιχοι που μακαίνουν τα βρζφθ είναι οι ιχοι των ηϊων, ςτο δε χϊρο του νθπιαγωγείου, θ πιο ενδιαφζρουςα γωνιά κεωρείται ο κιποσ με τα δζνδρα και τθ βρφςθ.

4 www.groovedwhale.com

16

Θ κεραπευτικι επίδραςθ των πρωτογενϊν ιχων τθσ φφςθσ ςτο πζρασ αιϊνων, διαφαίνεται τόςο από ιςτορικά τεκμθριωμζνεσ πρακτικζσ, όςο και από ςχετικοφσ μφκουσ αλλά και παραμφκια διαφόρων πολιτιςμϊν. Στισ ςαμανικζσ τελετζσ, για παράδειγμα, από παλιά μζχρι και ςιμερα, χρθςιμοποιείται το τραγοφδι ωσ κεραπευτικό εργαλείο. Θ χριςθ του τραγουδιοφ για κεραπευτικοφσ λόγουσ αναφζρεται και ςτθν Ελλθνικι ιςτορία και μυκολογία. Για παράδειγμα αναφζρεται πωσ «οι μουςικοί Τζρπανδροσ και Αρίων κεράπευςαν τουσ Μωνεσ και τουσ κατοίκουσ τθσ Λζςβου με τα τραγοφδια τουσ.» (McClellan, 1991/1997, ς. 110), ςτο ζποσ τθσ Οδφςςειασ γράφεται πωσ με το τραγοφδι του Αυτόλυκου ςταμάτθςε θ ροι του αίματοσ από τισ πλθγζσ του Οδυςςζα. Στον δε μφκο του Ορφζα και Ευρυδίκθσ, ο Ορφζασ κατόρκωςε να φζρει τθν αγαπθμζνθ του Ευρυδίκθ πίςω ςτθ ηωι με το τραγοφδι του.

1.8.β Οι φυςικοί ιχοι είναι ςθμαντικοί για τον άνκρωπο

1) Ιχοι τθσ Φφςθσ και Συναίςκθμα Με βάςθ όχι αποκλειςτικά τθν κεωρία, αλλά και τισ κακθμερινζσ εμπειρίεσ, είναι εμφανζσ πωσ οι ιχοι τθσ φφςθσ δθμιουργοφν ζντονεσ ςυναιςκθματικζσ αντιδράςεισ ςτον άνκρωπο, οι οποίεσ εκτείνονται από φόβο και άγχοσ. Δθλαδι με το άκουςμα ιχων όπωσ του κεραυνοφ, του ςειςμοφ ι ενόσ επικίνδυνου ηϊου μζχρι τθν θρεμία με το άκουςμα ελαφροφ κφματοσ, τιτιβιςμάτων των πουλιϊν, θ τθσ γνωςτισ χροιάσ τθσ φωνισ αγαπθμζνου ανκρϊπου.

2) Ιχοι τθσ φφςθσ και Συνειρμοί Οι πρωτογενείσ ιχοι τθσ φφςθσ ςυνοδεφουν, εμπλουτίηουν και ςθματοδοτοφν τισ εμπειρίεσ μασ ςε όλθ τθ διάρκεια τθσ ηωισ μασ. Ακόμα και θ τυχαία ακρόαςθ ενόσ κομματιοφ από ςυγκεκριμζνουσ φυςικοφσ ιχουσ, είναι δυνατόν να επαναφζρει ςτθ μνιμθ ξεχαςμζνεσ εμπειρίεσ. Αυτι θ αλλθλεπίδραςθ των φυςικϊν ιχων με τισ εμπειρίεσ του ανκρϊπου, ςχετίηεται με ςυνειρμοφσ που ςχθματίηονται ςτα πλαίςια δευτερογενϊν εμπειριϊν μζςα από τον κινθματογράφο και άλλεσ τζχνεσ. Υπό το πρίςμα τθσ εκπαίδευςθσ θ διερεφνθςθ τθσ ςχζςθσ του ανκρϊπου με τουσ πρωτογενείσ ιχουσ τθσ φφςθσ, μασ οδθγεί ςτθν αναγνϊριςθ των ωφελθμάτων που μπορεί να ζχει αλλά ταυτόχρονα και ςτο ψυχοςωματικό κόςτοσ που ςυνεπάγεται θ απομάκρυνςθ από τθ φφςθ και τουσ ιχουσ τθσ. Θ τεχνικι που ςυνεπάγεται κετικι ςτάςθ προσ τουσ φυςικοφσ ιχουσ προχποκζτει γνϊςεισ όπωσ: α) εντοπιςμό των ομοιοτιτων και διαφορϊν των φυςικϊν ιχων και των πθγϊν τουσ, β) τθν επίδραςθ του κορφβου ςτουσ διάφορουσ οργανιςμοφσ αλλά και ςτα ςυςτιματα, γ) γνϊςθ των επιςτθμϊν τθσ «ακουςτικισ οικολογίασ” και τθσ “βιοακουςτικισ”, κακϊσ και κακοδθγοφμενουσ “θχοπεριπάτουσ” αλλά και εμπειρικζσ δραςτθριότθτεσ, όπωσ οργάνωςθ εκδθλϊςεων ι διαμαρτυριϊν ζναντι ςτθν θχορφπανςθ.

17

1.9 Το αυτί και τα μζρθ του «Το αυτί (αρχ. Ουσ, αγγλ. Ear, γαλ. Oreille) είναι εκείνο το όργανο του ςϊματοσ που υποδζχεται και επεξεργάηεται τον ιχο, δθλαδι τισ παλμικζσ κινιςεισ των μορίων του αζρα», ( Shambaugh, 2007). Το όργανο αυτό, δεν αναγνωρίηει μόνο τουσ αςκενείσ ιχουσ ι τουσ κορφβουσ αλλά και τουσ αναλφει. Αυτό γίνεται από το τμιμα του αυτιοφ που ονομάηεται κοχλίασ. Στο ςυγκεκριμζνο τμιμα θ μθχανικι ενζργεια τθσ δόνθςθσ του ιχου μετατρζπεται ςε θλεκτροχθμικι μορφι ενζργειασ, με αποτζλεςμα το αυτί να μεταφζρει ςτον εγκζφαλο κωδικοποιθμζνεσ τισ πλθροφορίεσ ςχετικά με τθ ςυχνότθτα, τθν ζνταςθ και τθν ςφνκεςθ των ιχων. Οι αιςκιςεισ που προκαλοφνται ςτον εγκζφαλο ςχετίηονται με το φψοσ, τθν ζνταςθ και τθ χροιά του ιχου. Πλα αυτά ςυντελοφν ςτθν αναγνϊριςθ του είδουσ του ιχου που ακοφγεται κάκε φορά. Εκτόσ από τον κοχλία, ςτο εςωτερικό τμιμα του αυτιοφ υπάρχει και μία ςειρά αιςκθτθρίων οργάνων που αποτελοφν το αικουςαίο ςφςτθμα. Το ςυγκεκριμζνο ςφςτθμα είναι υπεφκυνο για τθν ιςορροπία του ςϊματοσ ανάλογα με τθ κζςθ τθσ κεφαλισ και τθσ ςτάςθσ που παίρνει το ςϊμα (Shambaugh, 2007)

1.9.1 Η καταςκευι του αυτιοφ

Γενικά: Το όργανο του αυτιοφ χωρίηεται ςε τρία βαςικά μζρθ: «Το εξωτερικό (ζξω ουσ) το οποίο αποτελείται από το πτερφγιο, που προεξζχει

δεξιά και αριςτερά ςτα πλάγια τθσ κεφαλισ κακϊσ και από τον ζξω ακουςτικό πόρο δθλαδι το ςωλινα που καταλιγει ςτο τφμπανο» (Shambaugh, 2007).

«Το μεςαίο (μζςο ουσ) το οποίο χαρακτθρίηεται ωσ μία ςτενι κοιλότθτα ςτο εςωτερικό του κροταφικοφ οςτοφ και είναι γεμάτθ με αζρα. Το μεςαίο αυτό τμιμα του αυτιοφ χωρίηεται από το εξωτερικό τμιμα με τον τυμπανικό υμζνα και διαςχίηεται από μία ςειρά τριϊν ακουςτικϊν οςταρίων» (Shambaugh, 2007).

«Το εςωτερικό (ζςω ουσ ι διαφορετικά λαβφρινκοσ) το οποίο είναι ζνα πολφπλοκο ςφςτθμα που αποτελείται από ομάδα πόρων και κοιλοτιτων και είναι γεμάτο με υγρό. Βρίςκεται ςτθ λικοειδι μοίρα του κροταφικοφ οςτοφ και περιλαμβάνει τα αιςκθτιρια όργανα τθσ ακοισ κακϊσ και τθσ ιςορροπίασ όπωσ επίςθσ και τισ απολιξεισ του αικουςοκοχλιακοφ (ακουςτικοφ) νεφρου ι αλλιϊσ τθσ 8θσ εγκεφαλικισ ςυηυγίασ». (Shambaugh, 2007).

18

Ριο ςυγκεκριμζνα: 1. Το εξωτερικό αυτί (ζξω ουσ) Αποτελείται από δφο μζρθ: το πτερφγιο και τον ζξω ακουςτικό πόρο Το πτερφγιο είναι καταςκευαςμζνο από ινοχόνδρινο ςκελετό και καλφπτεται

και ςτισ δφο όψεισ του με δζρμα. Το κάτω μζροσ του πτερυγίου είναι μαλακό και ονομάηεται λόβιο. Θ εμπρόςκια επιφάνεια του πτερυγίου ονομάηεται ζλιξ και μία πτυχι που βρίςκεται πιο μζςα ονομάηεται ανκζλιξ. Ανάμεςά τουσ βρίςκεται θ ςκαφοειδισ αφλακα. Θ βακφτερθ περιοχι τθσ εμπρόςκιασ επιφάνειασ του πτερυγίου ονομάηεται κόγχθ και αποτελεί τον προκάλαμο (πρόδρομο) του ζξω ακουςτικοφ πόρου. ((Shambaugh, 2007).

Ο ζξω ακουςτικόσ πόροσ είναι ζνασ ςωλινασ με μικοσ 23-25 χιλιοςτόμετρα. Το ζξω ςτόμιό του βρίςκεται ςτθν κοιλότθτα τθσ κόγχθσ του πτερυγίου και το εςωτερικό του φράςςεται από τον τυμπανικό υμζνα. Θ ανϊμαλθ πορεία του ζξω ακουςτικοφ πόρου, οι τρίχεσ που υπάρχουν ςτθν είςοδό του και θ κυψελίδα που εκκρίνεται βοθκοφν ςτθν προφφλαξθ του τυμπανικοφ υμζνα που βρίςκεται ςτο βάκοσ του πόρου. (Shambaugh, 2007).

2. Το μεςαίο αυτί (μζςο ουσ) - ο τυμπανικόσ υμζνασ Το μεςαίο αυτί είναι μία κοιλότθτα τοποκετθμζνθ ςτο εςωτερικό του κροταφικοφ οςτοφ. Αποτελείται από το κοίλο του τυμπάνου με τον υμζνα του, από το μαςτοειδζσ άντρο με τισ διάφορεσ κυψζλεσ του κροταφικοφ οςτοφ και τθν ευςταχιανι ι ακουςτικι ςάλπιγγα. Το κοίλο του τυμπάνου διακζτει ζξι τοιχϊματα: Το ζξω τοίχωμα το οποίο

αποτελείται από τον τυμπανικό υμζνα και αποφράςςει τον πυκμζνα του ζξω ακουςτικοφ πόρου. Το εςωτερικό τοίχωμα το οποίο ιςοδυναμεί με το ζξω τοίχωμα του λαβυρίνκου. Το εμπρόςκιο τοίχωμα το οποίο παρουςιάηει το τυμπανικό ςτόμιο τθσ «ευςταχιανισ ςάλπιγγασ». Το πίςω τοίχωμα ζχει είςοδο ςτο μαςτοειδζσ άντρο. Το άνω τοίχωμα αποτελεί τθν οροφι τθσ κοιλότθτασ και το κάτω διαχωρίηει το μζςο ουσ από το βολβό τθσ ζςω ςφαγίτιδασ φλζβασ ((Shambaugh, 2007).

Ριο ςυγκεκριμζνα:

Ο τυμπανικόσ υμζνασ ι τφμπανο τοποκετείται ςτο μζςο μεταξφ του ζξω και μζςου ωτόσ και ςχθματίηει το μεγαλφτερο μζροσ του ζξω τοιχϊματοσ του κοίλου του τυμπάνου. Διακζτει δφο επιφάνειεσ: Τθν ζξω προσ τον ακουςτικό πόρο και τθν ζςω προσ το κοίλο του τυμπάνου. Ο τυμπανικόσ υμζνασ ςτο ςφνολό του είναι μαλακόσ, αρκετά διαφανισ και ςτιλπνόσ. (Shambaugh, 2007).

Τα ακουςτικά οςτάρια τα οποία είναι τρία: θ ςφφρα, ο άκμων και ο αναβολζασ. Μεταξφ τουσ ςχθματίηουν αλυςίδα και το κάκε οςτάριο αποτελεί κρίκο για το άλλο. Από ζξω προσ τα μζςα θ ςφφρα θ οποία είναι το μεγαλφτερο οςτάριο διακζτει λαβι, αυχζνα και κεφαλι. Ο άκμων που είναι το μεςαίο οςτάριο διακζτει ςϊμα και δφο ςκζλθ. Το ςϊμα του άκμονα προσ

19

τα επάνω εφάπτεται με τθν κεφαλι τθσ ςφφρασ και ςχθματίηει άρκρωςθ. Θ πίςω του ρίηα οδθγείται οριηόντια ςτο πίςω τοίχωμα του κοίλου του τυμπάνου. Θ εμπρόσ ρίηα οδθγείται κάκετα προσ τα κάτω, ςτθν άκρθ τθσ όμωσ παίρνει οριηόντια κατεφκυνςθ ϊςτε να ζρκει ςε επαφι με τον αναβολζα. Ο αναβολζασ είναι το τρίτο και τελευταίο οςτάριο, ζχει οριηόντια τοποκζτθςθ ςτο κοίλο του τυμπάνου, παρουςιάηει κεφαλι, δφο ςκζλθ και βάςθ που ςυνδζει τα δφο ςκζλθ. Θ βάςθ είναι προςαρμοςμζνθ ςτο χείλοσ τθσ ωοειδοφσ κυρίδασ του ζςω ωτόσ κι ζτςι ζρχεται ςε επαφι με τθ λζμφο δθλαδι το υγρό που είναι μζςα ςτον λαβφρινκο (Shambaugh, 2007).

Δφο πολφ μικροί μφεσ ςτο κοίλο του τυμπάνου, αυτόσ που τείνει ςτο τφμπανο και αυτόσ του αναβολζα, επθρεάηουν τθ μετάδοςθ του ιχου με τθν αλλθλουχία των οςταρίων, προςτατεφοντασ ζτςι τον κοχλία από δυνατοφσ και εκκωφαντικοφσ ιχουσ. Η ευςταχιανι ι ακουςτικι ςάλπιγγα είναι ζνασ ςωλινασ μικουσ 3,5 εκατοςτόμετρων με τον οποίο επικοινωνεί το κοίλο του τυμπάνου με τον ρινοφάρυγγα. Από αυτιν διζρχεται ο αζρασ τθσ αναπνοισ και γεμίηει τθν τυμπανικι κοιλότθτα. Γι ‘αυτό το λόγο ο τυμπανικόσ υμζνασ βρίςκεται ςε ςχετικι ιςορροπία αφοφ δζχεται τθν ίδια πίεςθ τόςο από ζξω (ατμοςφαιρικόσ αζρασ) όςο και από μζςα (τυμπανικι κοιλότθτα) (Shambaugh, 2007).

3. Το εςωτερικό αυτί (ζςω ουσ) ι λαβφρινκοσ Το εςωτερικό αυτί βρίςκεται ςτο εςωτερικό τθσ λικοειδοφσ μοίρασ του κροταφικοφ οςτοφ και διαχωρίηεται α) ςτον οςτζινο λαβφρινκο και β) ςτον υμενϊδθ λαβφρινκο τον οποίο ςυμπεριλαβάνει. Ο οςτζινοσ λαβφρινκοσ διαχωρίηεται και αυτόσ με τθ ςειρά του ςε τρία μζρθ: 1) το εμπρόςκιο ι αλλιϊσ τον κοχλία, 2) το μεςαίο ι αλλιϊσ τθν αίκουςα και 3) το πίςω ι αλλιϊσ τουσ τρεισ θμικφκλιουσ ςωλινεσ. Ο οςτζινοσ κοχλίασ είναι ζνασ ςωλινασ ςε ςχιμα που μοιάηει με όςτρακο

κοχλία, εφόςον προςωμοιάηει με το ςχιμα του ςαλίγκαρου κακϊσ ςτο κζντρο αυτοφ του ςωλινα διαμορφϊνεται ζνασ χϊροσ ςε ςχιμα κϊνου που ςτενεφει από τθ βάςθ προσ τθν κορυφι και ςχθματίηει 2 ½ περίπου ζλικεσ ((Shambaugh, 2007).

Θ οςτζινθ αίκουςα εντοπίηεται ςτο κζντρο του οςτζινου λαβυρίνκου όπου ςτο μπροςτινό τθσ μζροσ φζρει τον κοχλία και ςτο πίςω μζροσ τουσ θμικφκλιουσ ςωλινεσ. Στο ζξω τοίχωμα τθσ αίκουςασ βρίςκονται θ ωοειδισ και θ ςτρογγυλι κυρίδα. Θ οςτζινθ αίκουςα είναι ςυνδεδεμζνθ τόςο με τον κοχλία όςο και με τουσ θμικφκλιουσ ςωλινεσ και περιλαμβάνει υγρό τθ λεγόμενθ περίλεμφο ι ζξω λζμφο. Το ζςω τοίχωμα τθσ αίκουςασ ιςοδυναμεί με τον πυκμζνα του ζςω ακουςτικοφ πόρου (Shambaugh, 2007).

Οι οςτζινοι θμικφκλιοι ςωλινεσ διαχωρίηονται ςε τρεισ: i) τον οριηόντιο ι ζξω, ii) τον άνω ι οβελιαίο και iii) τον τον πίςω ι μετωπιαίο και βρίςκονται και οι τρεισ μζςα ςτο κροταφικό οςτό. Ο κάκε θμικφκλιοσ ςωλινασ διακζτει από δφο ςκζλθ, ζνα απλό κι ζνα λθκυκαίο τα οποία καταλιγουν ςτθν αίκουςα ωσ μία διεφρυνςθ που ονομάηεται λικυκοσ ((Shambaugh, 2007).

20

Ο υμενϊδθσ λαβφρινκοσ διαχωρίηεται και αυτόσ με τθ ςειρά του α) ςτον υμενϊδθ κοχλία, β) ςτουσ υμενϊδεισ θμικφκλιουσ ςωλινεσ και γ) ςτο ςφαιρικό και ελλειπτικό κυςτίδιο τα οποία εντοπίηονται μζςα ςτθν αίκουςα. Ππωσ αναφζρκθκε και πιο πάνω (βλ. οςτζινο λαβφρινκο) ο υμενϊδθσ λαβφρινκοσ ςυμπεριλαμβάνεται ςτον οςτζινο και είναι γεμάτοσ με υγρό τθν ζςω λζμφο ι ενδολζμφο.

Ο υμενϊδθσ κοχλίασ διακζτει τριγωνικό ςχιμα και εντοπίηεται μεταξφ τθσ αικουςαίασ και τυμπανικισ κλίμακασ του οςτζινου κοχλία. Διακζτει τρία τοιχϊματα: το ζξω που ενϊνεται με το τοίχωμα του οςτζινου κοχλία και εμφανίηει τθν αγγειϊδθ ταινία (stria vascularis), το άνω ι αικουςαίο το οποίο είναι καταςκευαςμζνο με λεπτι μεμβράνθ (υμζνασ του Reissner) και το κάτω ι τυμπανικό που είναι κατακευαςμζνο από το βαςικό υμζνα πάνω ςτον οποίο είναι καταςκευαςμζνο το λεγόμενο όργανο του Κόρτι το κυριότερο ςυςτατικό ςτοιχείο για τθ ςωςτι και ομαλι λειτουργία τθσ ακοισ (Shambaugh, 2007).

Το όργανο του Κόρτι είναι καταςκευαςμζνο από το βαςικό υμζνα. Θ υφι του κακορίηει τθ λειτουργία τθσ ακουςτικισ λειτουργίασ. Αποτελείται από 1) τα επικθλιακά κφτταρα που με τθ ςειρά τουσ διακρίνονται ςε 1α) αιςκθτιρια τριχωτά και 1β) ερειςτικά δθλαδι θ βαςικι τουσ λειτουργία ςχετίηεται με το ςτιριγμα, 2) τον δικτυωτό υμζνα που διαμορφϊνεται από τισ επιφάνειεσ των ερειςτικϊν κυττάρων και ζχει το ςχιμα του μωςαϊκοφ και 3) τον καλυπτιριο υμζνα που είναι καταςκευαςμζνοσ από ινίδια και μάηα με ουςία που μοιάηει με πθκτι (Shambaugh, 2007). Θ αικουςαία μοίρα του υμενϊδουσ λαβυρίνκου αποτελείται από το ελλειπτικό και το ςφαιρικό κυςτίδιο. Το ελλειπτικό ζχει μεγαλφτερο μζγεκοσ και μικοσ από το ςφαιρικό το οποίο ζχει μικρότερο μζγεκοσ και είναι ςτρογγυλό (Shambaugh, 2007).

Οι υμενϊδεισ θμικφκλιοι ςωλινεσ αποτελοφν το 1/3 περίπου τθσ διαμζτρου των οςτζινων. Τα τρία λθκυκαία των ςωλινων αυτϊν διευρφνονται κοντά ςτθ κζςθ τθσ εκβολισ τουσ και διαμορφϊνουν ο κακζνασ με τθ ςειρά του τθν υμενϊδθ λικυκό του που ςυμπεριλαμβάνεται ςτθν αντίςτοιχθ οςτζινθ λικυκό των οςτζινων ςωλινων. Σε αυτζσ τισ διευρφνςεισ ςυγκαταλζγονται και ίνεσ του αικουςαίου νεφρου (Shambaugh, 2007).

21

1.9.2 Ηχθτικι ενζργεια και ςυχνότθτα ςτο ανκρϊπινο αυτί Θ πολυπλοκότθτα τθσ ςφνκεςθσ του αυτιοφ το κακιςτά ζνα αρκετά ευαίςκθτο όργανο. Αυτό κακίςταται ςαφζσ από τθν επιςτθμονικι ανάλυςθ τθσ ιςχφσ που ζχει. Δθλαδι ποςότθτα θχθτικισ ενζργειασ (όπου ζνα τηάουλ ιςοδυναμεί με το ζργο που παράγει δφναμθ ενόσ νιοφτον αν μετακινιςει ζνα ςϊμα κατά ζνα μζτρο) ι περίπου κιλοβατϊρεσ είναι αρκετά ικανοποιθτικι για να προκαλζςει διζγερςθ του οργάνου του αυτιοφ και να προκαλζςει τθ λειτουργία τθσ ακοισ ( Lindsay, 2006,). Το αυτί λόγω του ότι από τθν καταςκευι του είναι τραχφ, αντιλαμβάνεται μία ευρεία περιοχι τιμϊν θχθτικϊν ακουςμάτων. Υπάρχουν βζβαια και ακοφςματα πζρα από αυτι τθν περιοχι τα οποία είναι οδυνθρά για το ανκρϊπινο αυτί και μποροφν ακόμθ και να προκαλζςουν και βλάβθ ( κιλοβατϊρεσ όπου εδϊ θ ενζργεια που μπορεί να δεχτεί το ανκρϊπινο αυτί είναι πολφ περιςςότερθ και αυτό μάλιςτα είναι το πόριςμα επαναλαμβανόμενων επακριβϊν μετριςεων). Το γεγονόσ πωσ ο άνκρωποσ διακζτει δφο αυτιά τον εξυπθρετεί ςτο να αντιλαμβάνεται τθν κατεφκυνςθ από τθν οποία προζρχονται οι διάφοροι ιχοι ι ακόμθ και να διακρίνει κάποιο ςυγκεκριμζνο ςιμα από τουσ κορφβουσ που ακοφει. Για παράδειγμα, τουσ μουςικοφσ ιχουσ τουσ αντιλαμβάνεται από το χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ ςυχνότθτασ (μετράται ςε Hz) δθλ. του αρικμοφ των ταλαντϊςεων που κάνει ςτο κάκε δευτερόλεπτο θ πθγι και αναπόφευκτα προκαλεί τον ιχο. Το ανκρϊπινο αυτί αντιλαμβάνεται τουσ ιχουσ που βρίςκονται ςτθν περιοχι 20-20.000 Hz Βζβαια θ απόδοςθ εξαρτάται κυρίωσ από το θλικιακό επίπεδο κακϊσ όςο αυξάνεται θ θλικία τόςο μειϊνεται θ απόδοςθ ςτο εφροσ τιμϊν τθσ ςυγκεκριμζνθσ περιοχισ. (LINDSAY, 2006, ςελ.435). Αναφορικά, οι ιχοι που ζχουν ςυχνότθτα κάτω από 20 Hz ονομάηονται υπό-θχοι ενϊ οι ιχοι που ζχουν ςυχνότθτα πάνω από 20.000 Hz ονομάηονται υπζρθχοι. (Lindsay, 2006).

1.10 Ηχορφπανςθ Στθν παροφςα εργαςία παρουςιάηεται το φαινόμενο τθσ θχορφπανςθσ και ιδιαίτερα εκείνθσ που προζρχεται από τον οδικό κόρυβο, όπωσ και τισ επιπτϊςεισ τθσ ςτθν ανκρϊπινθ υγεία και ιδιαίτερα ςτθν ακοι. Εξθγοφνται και αναλφονται οι τρόποι μζτρθςθσ του κορφβου, θ ευρωπαϊκι και ελλθνικι νομοκεςία, οι αρχζσ πολεοδομικισ θχο-προςταςίασ, κακϊσ και τα μζτρα που ζχουν λθφκεί και υφίςτανται ωσ τϊρα για τθν αντιμετϊπιςι τθσ. Ωσ ρφπανςθ (αγγλ. και γαλλ. pollution) του περιβάλλοντοσ χαρακτθρίηεται θ είςοδοσ οποιαςδιποτε ουςίασ ι κάκε μορφι ενζργειασ (εδϊ ςυγκεκριμζνα ο ιχοσ) με ρυκμό πολφ μεγαλφτερο από αυτόν που μπορεί να αφομοιϊςει το περιβάλλον. Οι απαρχζσ του φαινομζνου τθσ ρφπανςθσ εντοπίηονται από τότε που πρωτο-ςχθματίςτθκαν οι ανκρϊπινεσ ομάδεσ και κατά ςυνζπεια κατοικοφςαν ςε μία ςυγκεκριμζνθ περιοχι για αρκετό χρονικό διάςτθμα. Αυτό είχε ωσ αποτζλεςμα με τθ ςυνακόλουκθ ανάπτυξθ τθσ τεχνολογίασ και τθν εξάπλωςθ τθσ εκβιομθχάνιςθσ το φαινόμενο τθσ ρφπανςθσ με το πζρασ του χρόνου να διογκωκεί. (εγκυκλοπαίδεια ΡΑΡΥΟΣ LAROUSSE BRITANICA, 2007, ςελ.17-18).

22

Επομζνωσ, μία μορφι ρφπανςθσ που παρουςιάηει ενδιαφζρον είναι θ θχορφπανςθ που εντοπίηεται ςτισ βιομθχανικζσ και αςτικζσ περιοχζσ. Το κφριο χαρακτθριςτικό τθσ είναι ο κόρυβοσ ο οποίοσ είναι αρκετά δυςάρεςτοσ ωσ προσ κακϊσ προκαλεί δυςάρεςτεσ καταςτάςεισ όπωσ απϊλεια ακοισ, δυςκολία ςτθν επικοινωνία, ςτθν εργαςία, φπνο (ζρευνα για θχορφπανςθ). Το γεγονόσ πωσ προκαλεί δυςάρεςτεσ καταςτάςεισ οφείλεται ςτισ ταλαντϊςεισ διαφόρων ςυχνοτιτων ενόσ αρκετά μεγάλου αρικμοφ ςωματιδίων ακανόνιςτα μεταξφ τουσ με αποτζλεςμα να μθν υπάρχει αρμονικότθτα ωσ προσ τον ιχο. (εγκυκλοπαίδεια ΡΑΡΥΟΣ LAROUSSE BRITANICA, 2007, ςελ.263-264). Σ’ ζνα περιβάλλον που διαρκϊσ αποτελείται από ανκρϊπουσ και οχιματα είναι ουςιϊδεσ να καταςκευάηονται προςεκτικά μελετθμζνεσ και θχο-προςτατευμζνεσ κατοικίεσ και κατ’ ςυνζπεια οικιςμοί, οι οποίοι κρατοφν ςε απόςταςθ τον άνκρωπο, από τον ενοχλθτικό κόρυβο. 1.10.1 Επιπτϊςεισ τθσ θχορφπανςθσ ςτθν υγεία του ανκρϊπου Θ υπερβολικι ζκκεςθ ςε κόρυβο λόγω τθσ αυξθμζνθσ ζνταςθσ και διάρκειάσ του είναι πολφ πικανόν να προκαλζςει βλάβθ του ακουςτικοφ νεφρου. Χαρακτθριςτικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονόσ μιασ ξαφνικισ ζκρθξθσ θ οποία μπορεί να αποςπάςει τριχωτά κφτταρα από το δονοφμενο βαςικό υμζνα ςτο όργανο του Κόρτι, με ςυνακόλουκθ απϊλεια ακοισ ςτο ςυγκεκριμζνο αυτί. Θ ςυνεχισ ζκκεςθ ςε ζντονο κόρυβο μπορεί ςταδιακά να προκαλζςει βλάβθ ςτο ακουςτικό νεφρο. Θ απϊλεια τθσ ακοισ μπορεί επίςθσ να προκλθκεί και από εκριξεισ πυροβόλων όπλων, ςε άτομα που χειρίηονται τα μθχανιματα πρζςεσ όπωσ και ςε εργαηόμενουσ αεριωκοφμενων. Το ανκρϊπινο αυτί μπορεί να ακοφςει το φάςμα ιχων από 0 ζωσ 130-140dΒ . Το όριο κατά το οποίο το ακουςτικό νεφρο υφίςταται ςταδιακι βλάβθ ανάλογα βζβαια με τθν ευαιςκθςία του κάκε ατόμου ςυγκαταλζγεται ςτα 100 και άνω ντεςιμπζλ περίπου. Σε επίπεδα ζκταςθσ κάτω από 85-90 ντεςιμπζλ ελάχιςτεσ περιπτϊςεισ υφίςτανται βλάβθ του ακουςτικοφ νεφρου. Ακόμθ, ςε ςυνκικεσ ζκκεςθσ άνω των 130 ντεςιμπζλ, δθλαδι ςε ιχουσ που παράγονται από μθχανζσ αεριωκοφμενων, από τα κομπρεςζρ ι από ενιςχυτζσ μεγάλθσ ιςχφσ όπωσ αυτοφσ που χρθςιμοποιοφνται ςε ςυγκροτιματα τθσ ςφγχρονθσ μουςικισ, το αιςκθτιριο όργανο του αυτιοφ είναι αρκετά ευαίςκθτο και είναι πολφ πικανόν θ απϊλεια ακοισ να επζλκει άμεςα(ριξθ ακουςτικοφ πόρου). (εγκυκλοπαίδεια ΡΑΡΥΟΣ LAROUSSE BRITANICA, 2007, ςελ.18-19). Θ κατάςταςθ αυτι ερμθνεφεται από τθ διαπίςτωςθ πϊσ μία αλλαγι από 10 ςε 20 ντεςιμπζλ ιςοδυναμεί με 100πλάςια αφξθςθ τθσ ζνταςθσ του ιχου. Δθλαδι, θ ζκκεςθ ςτα 80 ντεςιμπζλ προκαλεί κόρυβο ο οποίοσ χαρακτθρίηεται ενοχλθτικόσ και δυςάρεςτοσ. Σε διαρκι ζκκεςθ άνω των 90 ντεςιμπζλ παρουςιάηεται ςταδιακι και κατ’ επζκταςθ μόνιμθ απϊλεια ακοισ. (εγκυκλοπαίδεια ΡΑΡΥΟΣ LAROUSSE BRITANICA, 2007, ςελ.263). Το πρόβλθμα τθσ θχορφπανςθσ δεν προκαλεί αποκλειςτικά απϊλεια ακοισ, δθλαδι κϊφωςθ ςτον άνκρωπο αλλά και άλλα προβλιματα ςτθν υγεία του (Καραγεωργίου, 2008). Στισ μεγαλουπόλεισ (κακϊσ το πρόβλθμα του κορφβου είναι ςυνάρτθςθ του πλθκυςμοφ) λαμβάνονται αρκετά μζτρα για να μειωκεί το πρόβλθμα

23

του αςτικοφ κορφβου όπου εντοπίηεται με χαρακτθριςτικά παραδείγματα τθν πρωτεφουςα τθσ χϊρασ (Ακινα) αλλά και τθ ςυμπρωτεφουςα (Κεςςαλονίκθ). Σε αυτό ςυνειςφζρει το κράτοσ με μία ςειρά αρμόδιων διοικθτικϊν και νομοκετικϊν μζτρων με ςκοπό τθν πρόλθψθ του ςυγκεκριμζνου προβλιματοσ. (ζρευνα για θχορφπανςθ). Ρροκειμζνου λοιπόν να λθφκοφν τα αναγκαία μζτρα για τθ ςωςτι πολεοδομικι προςταςία, πραγματοποιοφνται χάρτεσ κορφβου ςτισ ηθτοφμενεσ περιοχζσ, οι οποίο απεικονίηουν τθν τρζχουςα κατάςταςθ κορφβου και βοθκοφν ςτθ ςφγκριςθ με τουσ ιδθ υπάρχοντεσ κανονιςμοφσ, όμωσ και ςτον προςδιοριςμό των ςθμείων ςτα οποία παρατθρείται υπζρβαςθ, με απϊτερο ςκοπό τθ λιψθ ςωςτϊν αποφάςεων (Χατηθλυμπζρθσ, 2008). Για τον ορκότερο λοιπόν ζλεγχο όλων των παραμζτρων από τθν χαρτογράφθςθ κορφβου ζωσ τθ λιψθ μζτρων, ζχουν οριςτεί περιοχζσ πολεοδομικϊν ςυγκροτθμάτων, οι οποίεσ διαχωρίηονται ςε ηϊνεσ, κάκε μια από τισ οποίεσ κζτει ζνα διαφορετικό ανϊτατο όριο κορφβου. Μια ςαφισ λοιπόν και γνωςτι κατάταξθ ηωνϊν είναι5:

Ηϊνθ 1: Ρεριοχζσ νοςοκομείων, αναψυχισ, αγροτικζσ περιοχζσ. Ηϊνθ 2: Ρεριοχζσ αςτικισ κατοικίασ. Ηϊνθ 3: Ρεριοχζσ κατοικίασ με μικρι ανάμιξθ βιοτεχνικϊν εργαςτθρίων και

Καταςτθμάτων. Ηϊνθ 4: Ρεριοχζσ με βιοτεχνικά εργαςτιρια ι κφριουσ δρόμουσ. Ηϊνθ 5: Κζντρο πόλθσ, διοίκθςθ, εμπόριο, γραφεία. Ηϊνθ 6: Βιομθχανικζσ περιοχζσ.

Υπάρχουν και αρκετοί παράγοντεσ που δυςχεραίνουν το πρόβλθμα τθσ θχορφπανςθσ όπωσ ζντονθ νυχτερινι ηωι, αυξθμζνθ κίνθςθ των ΛΧ και των μοτοςυκλετϊν, ζλλειψθ ςεβαςμοφ ςχετικά με τουσ κανονιςμοφσ κοινισ θςυχίασ ιδίωσ τουσ μινεσ του καλοκαιριοφ (ζρευνα για θχορφπανςθ)6. Με βάςθ ςτοιχεία του ΥΡΕΧΩΔΕ θ πλζον κφρια πθγι κορφβου κεωρείται ο ιχοσ που προκαλείται από τθν κυκλοφοριακι ςυμφόρθςθ και κυρίωσ ο ιχοσ που παράγεται από τισ εξατμίςεισ των δικφκλων (ζκκεςθ 29 χαρτϊν το 1997 όπου διαπιςτϊνεται πωσ αυξθμζνα επίπεδα κορφβου εντοπίηονται ςε μεγάλεσ οδικζσ κυκλοφοριακζσ αρτθρίεσ ςε επίπεδα ϊρασ 10-12 το μεςθμζρι). Ο μζςοσ όροσ κορφβου που εντοπίςτθκε ιταν 86 dB αντί των 70 τισ μεςθμεριανζσ ϊρεσ και 81 dB αντί των 65 τισ βραδινζσ ϊρεσ7. Ο κόρυβοσ προκαλεί αρκετά προβλιματα ςτθν ανκρϊπινθ υγεία αλλά και ςτισ αςχολίεσ του ανκρϊπου που ςχετίηονται με το χϊρο εργαςίασ του, το ςπίτι του, το ςχολείο και τον ελεφκερό του χρόνο. Ο κόρυβοσ που προκαλείται από τθν κυκλοφοριακι ςυμφόρθςθ είναι θ μοναδικι περίπτωςθ θ οποία ζχει επιβλαβείσ ςυνζπειεσ ςχετικά με τθν υγεία του ανκρϊπου. Με βάςθ ςτατιςτικά ςτοιχεία του

5 http://2tee-zograf.att.sch.gr/ergas1/soundpol.htm 6 http://www.minenv.gr/1/12/122/12202/g1220202.html 7 http://www.minenv.gr/1/12/122/12202/g1220215.html

24

Παγκόςμιου Οργανιςμοφ Υγείασ (W.H.O, 2008c) οι κυριότερεσ ςυνζπειεσ ωσ προσ τθν υγεία του ανκρϊπου που προκαλοφνται από κόρυβο είναι (ζρευνα-θχορφπανςθ)8: Πόνοσ και ακροαςτικι κόπωςθ Ενόχλθςθ Επιρροι ςτθν κοινωνικι ςυμπεριφορά (επικετικότθτα) Παρεμπόδιςθ τθσ ομιλίασ μζςω τθσ επικοινωνίασ Διαταραχι του φπνου Καρδιαγγειακζσ επιπτϊςεισ Ορμονικζσ αντιδράςεισ με πικανζσ ςυνζπειεσ ςτον ανκρϊπινο μεταβολιςμό

και το ανοςοποιθτικό ςφςτθμα Μειωμζνθ απόδοςθ ςτο χϊρο εργαςίασ αλλά και του ςχολείου

1.10.2 Επιδράςεισ ςτο αυτί Σε μθ ακουςτικζσ επιδράςεισ όπωσ το νευρικό ςφςτθμα, τισ ψυχικζσ λειτουργίεσ, το κυκλοφορικό, το γαςτρεντερικό, το ενδοκρινικό και αρκετά άλλα ςυςτιματα του ανκρϊπινου οργανιςμοφ (Ο κόρυβοσ ςτθν εργαςία: Φφςθ, Κίνδυνοι, Ρροςταςία, ςελ.16-18). Ριο ςυγκεκριμζνα:

Σχετικά με το καρδιαγγειακό ςφςτθμα προκαλεί ςφςπαςθ των μικρϊν αγγείων με αποτζλεςμα τθν μειωμζνθ ροι αίματοσ ςε ςυγκεκριμζνα όργανα και ιςτοφσ και αφξθςθ των καρδιακϊν ςφφξεων.

Πςον αφορά το νευρικό ςφςτθμα ςε κατάςταςθ του φπνου, ο κόρυβοσ προκαλεί διαταρραχζσ και ενοχλιςεισ ςχετικά με τθ ςωματικι και νοθτικι ανάπτυξθ του ατόμου. Επίςθσ επθρεάηει ψυχικά τθν κοινωνικότθτα του ατόμου, τθν απόδοςθ των εργαηομζνων όςον αφορά τον χρόνο αντίδραςθσ ςτα εξωτερικά ερεκίςματα ι ςτθν παρακολοφκθςθ ςφνκετων διαδικαςιϊν με αποτζλεςμα να δθμιουργείται αρκετά ςυχνά πρόςφορο ζδαφοσ για πρόκλθςθ εργατικϊν ατυχθμάτων.

Σχετικά με το ενδοκρινικό ςφςτθμα θ ζκκεςθ ςε υψθλά επίπεδα κορφβου προκαλεί ζκκριςθ ενδοκρινικϊν ορμονϊν, ςιελλόροια, αφξθςθ τθσ ενδοκρανιακισ πίεςθσ.

Θ πιο φθμιςμζνθ μορφι αςκζνειασ από τθν Ραγκόςμια Ζνωςθ Υγείασ λόγω τθσ ςυνεχοφσ ζκκεςθσ των εργαηομζνων ςτο κόρυβο είναι θ βαρθκοΐα. Θ κορυβογενισ βαρθκοΐα προκαλεί αλλοιϊςεισ ςτο αιςκθτιριο όργανο τθσ ακουςτικισ λειτουργίασ προςωρινισ λειτουργίασ και γίνεται αναφορά ςτθν ακουςτικι κόπωςθ ενϊ όταν είναι μόνιμθ θ βλάβθ τότε γίνεται λόγοσ για επαγγελματικι βαρθκοΐα από χρόνιο ακουςτικό τραφμα ι κορυβογενι βαρθκοΐα.

Ο κόρυβοσ μπορεί επίςθσ να παρεμποδίςει τθν διαδικαςία μάκθςθσ, ςε μακθτζσ που βρίςκονται ςε ςχολικζσ εγκαταςτάςεισ με κακι ακουςτικι και ζκκεςθ ςε περιβαλλοντικό κόρυβο. Συγκεκριμζνα, ςτθν Ελλάδα, τόςο ςτθν πρωτοβάκμια, όςο και ςτθ δευτεροβάκμια αλλά και τριτοβάκμια εκπαίδευςθ, θ πρόβλεψθ για τθν καλι

8 http://www.euro.who.int/Noise

25

ακουςτικι του χϊρου κατά τθν ανζγερςθ ςχολικϊν ςυγκροτθμάτων είναι ότι ζρχεται ςε δεφτερθ μοίρα, απουςιάηοντασ ουςιαςτικά θ ζλλειψθ ςυςτθματικισ μελζτθσ ςτον τομζα αυτό. Ωσ αποτζλεςμα, τα παιδιά παρουςιάηουν αιςκθτι ζλλειψθ ςυγκζντρωςθσ λόγω παρεμπόδιςθσ του λόγου και τθσ ακοισ, αλλά και εγκατάλειψθ τθσ προςπάκειασ για μάκθςθ (noise avoidant learning). Πςον αφορά τθν ακουςτικι κόπωςθ πρόκειται για μείωςθ τθσ ακουςτικισ οξφτθτασ ιδιαίτερα ςτο φάςμα ιχων υψθλισ ζνταςθσ (περίπου 3000-4000 Hz) και ζχει παροδικό χαρακτιρα μετά από ςυμπτωματικι ζκκεςθ ςε κόρυβο. Θ μετατόπιςθ του ουδοφ τθσ ακοισ οφείλεται ςτθ λειτουργικι εξάντλθςθ των περιφερειακϊν ακουςτικϊν κυττάρων.9 Ακόμθ, ζχει διαπιςτωκεί φςτερα από ζρευνα (Σωτθροποφλου κ.α, 2008) πωσ ο κόρυβοσ επιφζρει και ψυχολογικζσ επιπτϊςεισ ςτον ανκρϊπινο πλθκυςμό. Χαρακτθριςτικι είναι θ μελζτθ του Εκνικοφ Μετςοβίου Ρολυτεχνείου που ζγινε ςτθν κεντρικι λεωφόρο του διμου Ηωγράφου, τθ λεωφόρο Αλεξάνδρασ και τθ λεωφόρο Κθφιςίασ όπου διαπιςτϊκθκε πωσ ο αςτικόσ κόρυβοσ ιταν αποτζλεςμα μιασ ςειράσ ανεξάρτθτων μεταξφ τουσ ψυχολογικϊν επιρροϊν όπωσ:

Επιρροι ςτθν κοινωνικι ςυμπεριφορά (ομιλθτικότθτα, κοινωνικότθτα, διαπροςωπικζσ ςχζςεισ)

Επιρροι ςτο βακμό αφφπνθςθσ (υπνθλία) Επιρροι ςτισ κακθμερινζσ δραςτθριότθτεσ του ανκρϊπου (τθλεφωνικι

επικοινωνία, ραδιόφωνο, τθλεόραςθ, ηωντανι επικοινωνία) Επίςθσ, πλικοσ επιςτθμόνων υποςτθρίηει πωσ θ ςυνεχισ και χρόνια ζκκεςθ ςε κόρυβο προκαλεί μειωμζνθ ικανότθτα εκμάκθςθσ και προβλιματα υγείασ ςτο νεανικό πλθκυςμό με βάςθ ςτοιχεία από ζρευνεσ (WHO, 2008d). Ριο ςυγκεκριμζνα, θ ζκκεςθ παιδιϊν ςε ιχο από αεροςκάφθ προκαλεί10:

Μείωςθ γνωςτικϊν επιδόςεων Μείωςθ κινιτρων Επιπτϊςεισ ωσ προσ τθν πίεςθ του αίματοσ και τθν ζκκριςθ ορμονϊν Επιπτϊςεισ ςτθν ψυχικι υγεία

Με βάςθ λοιπόν, τα ςτοιχεία του Παγκόςμιου Οργανιςμοφ Υγείασ (WHO) ςτο χϊρο εργαςίασ για τθ ςωςτι λειτουργία τθσ υγείασ των ανκρϊπων, ο ιχοσ δεν πρζπει να υπερβαίνει τα 85 dB και ςτιγμιαία τα 120 dB. Κατά τθ διάρκεια του φπνου να μθν υπερβαίνει τα 30 dB και ςτιγμιαία τα 45 dB.

9 http://www.elinyae.gr/el/lib_file_upload/thorivos%20teliko.1232973480625.pdf) 10

WHO, 2008d, Children, noise and health, http://www.euro.who.int/Noise/Activities/20030123_2

26

Πίνακασ 1: Οδθγόσ μζγιςτων επιτρεπόμενων τιμϊν για τθν θχορφπανςθ ςε ςυγκεκριμζνα περιβάλλοντα – Ζνταςθ του ιχου με βάςθ τθν ψυχολογία των ατόμων

που τθν υπόκεινται

Περιβάλλον Επιπτώςεισ ςτθν υγεία

Ζνταςθ κορφβου (dB)

Διάρκεια ζκκεςθσ (ώρεσ)

Μζγιςτθ τιμι-τιγμιαία τιμι

(dB) Εξωτερικοί χϊροι Σοβαρι ενόχλθςθ

θμζρα και νφχτα 55

16

-

Εξωτερικοί χϊροι Μικρι ενόχλθςθ θμζρα και νφχτα

50

16

-

Κατοικίεσ-Εςωτερικοί χϊροι

Κατανόθςθ ομιλίασ, μικρι ενόχλθςθ θμζρα

και νφχτα

35

16

45

Δωμάτια φπνου Διαταρραχι φπνου τθ νφχτα

45

8

60

Σχολικζσ αίκουςεσ

Ενόχλθςθ ςτθν κατανόθςθ ομιλίασ

35

Διάρκεια μακιματοσ

Δωμάτια φπνου για προςχολικι

θλικία

Διαταραχι φπνου 30

Διάρκεια φπνου

45

Σχολικζσ αυλζσ Ενόχλθςθ 55

8

-

Νοςοκομεία-

Κάλαμοι Διαταραχι φπνου

30

16

40

Νοςοκομεία-Λατρεία

30

24

-

Βιομθχανία, εμπορικζσ

επιχειριςεισ, μαγαηιά,

ςυγκοινωνίεσ

Επίδραςθ ςτθν ακοι

70

4

110

Τελετζσ, φεςτιβάλ,

ςυναυλίεσ κλπ.

100

1

110

Συγκεντρϊςεισ ςε κλειςτό χϊρο

85

1

110

Μουςικι και άλλοι ιχοι από

θχεία και ακουςτικά

85

110

Σειρινεσ από παιχνίδια

140

27

Πίνακασ 2: Επιτρεπόμενα όρια κορφβου

>81 Απαράδεκτθ κατάςταςθ

81 Απαράδεκτθ κατάςταςθ

78 - 80 Ρολφ κορυβϊδθσκατάςταςθ

72 - 77 Σχεδόν ανεκτι κατάςταςθ

69 - 71 Καλι κατάςταςθ

<68 Άνετθ κατάςταςθ

(Db (Α)) (ΤΕΕ, 2008a)

1.10.3 «Οι επιπτϊςεισ του κορφβου ςτθν επικοινωνία και τθν επίδοςθ των μακθτϊν» Θ ςυνεχισ ζκκεςθ ςε κόρυβο μειϊνει τθν απόδοςθ και τθν μάκθςθ. Σε μία εξειδικευμζνθ μελζτθ που ζγινε ςτθ Γαλλία από το Υπουργείο Ρεριβάλλοντοσ, διαπιςτϊκθκε ότι, μετά ζναν οριςμζνο χρόνο ζκκεςθσ ςε κόρυβο κατά τθν διάρκεια μακιματοσ, οι μακθτζσ παρουςιάηουν αδυναμίεσ ςτθν προςπάκεια λφςεωσ των προβλθμάτων και των διαγωνιςμάτων που απαιτοφν προςοχι. Ραρουςιάηουν επίςθσ αφθρθμάδα, επιρρζπεια ςτθν απογοιτευςθ, επικετικότθτα και ανορεξία εργαςίασ μζςα ςτθν τάξθ. Σε μία άλλθ μελζτθ ςτθν Αμερικι που αφοροφςε ςτισ επιδράςεισ του κορφβου, επίςθσ ςτθν μάκθςθ, διαπιςτϊκθκε ότι τα παιδιά που ζμεναν ςτουσ κάτω ορόφουσ πολυκατοικίασ 32 ορόφων, που ιταν κτιςμζνθ δίπλα ςε ανιςόπεδθ διάβαςθ, (και ιταν εκτεκειμζνα ςε μεγαλφτερο κόρυβο) είχαν μικρότερουσ βακμοφσ από τα παιδιά των υψθλοτζρων ορόφων. Επιπλζον, ςε πολυκεντρικι επιδθμιολογικι μελζτθ μεταξφ των ετϊν 2001-2003 ςε 89 ςχολεία που βρίςκονταν γφρω από αεροδρόμια (Μαδρίτθσ, Άμςτερνταμ, Λονδίνου) με 2010 παιδιά θλικίασ 9-10 ετϊν, απεκαλφφκθ ιςχυρι ζνδειξθ τθσ ςχζςεωσ, μεταξφ αμζςου εκκζςεωσ ςτον κόρυβο των αεροπλάνων και τθσ αναγνϊςεωσ- κατανοιςεωσ κειμζνου. (δθμοςιεφτθκε ςτο Am. J Epidemiol 2006).

28

1.11 Πακιςεισ αυτιοφ 11: 1.11.1 Εξωτερικι ωτίτιδα

Εξωτερικι ωτίτιδα είναι θ μόλυνςθ που προκαλείται ςτθν περιοχι του ‘’ζξω ακουςτικοφ πόρου’’ (ζξω αυτί), του ςωλινα δθλαδι που οδθγεί από τθν είςοδο του αυτιοφ προσ το εςωτερικό του κακϊσ και προσ το τφμπανο του αυτιοφ. Ρροκαλείται ςυχνά ςε παιδιά και εφιβουσ, διότι το αιςκθτιριο όργανο του αυτιοφ τουσ εκτίκεται περιςςότερο ςε ςυνκικεσ διαρκοφσ και υπερβολικισ υγραςίασ. Ο ζξω ακουςτικόσ πόροσ διακζτει μορφι ςωλινα που αρχίηει από τθν είςοδο του αυτιοφ και καταλιγει ςτθν αρχι του μζςου αυτιοφ δθλαδι ςτο τφμπανο. Το εςωτερικό του ζξω ακουςτικοφ πόρου επικαλφπτεται από δζρμα, το οποίο με τθ ςειρά του ςυνδζεται άμεςα με τθν προςτατευτικι επικάλυψθ του οςτοφ. Οι αδζνεσ του δζρματοσ ‘’του ζξω ακουςτικοφ πόρου’’ παράγουν μια κζρινθ ουςία τθν κυψελίδα. Αυτι με τθ ςειρά τθσ για να προςτατεφει τον ζξω ακουςτικό πόρο, απομακρφνει το νερό και διατθρεί το περιβάλλον του όςο όξινο χρειάηεται ϊςτε να μθν αναπτυχκοφν βακτθρίδια. Ακόμθ, και θ ζκκεςθ ςε περιβάλλον με υγραςία μπορεί να προκαλζςει ςθμαντικι απϊλεια κυψελίδασ. Δίχωσ τθν κυψελίδα, το περιβάλλον του ζξω ακουςτικοφ πόρου δεν είναι επαρκϊσ όξινο, ερεκίηεται κάτι που επιτρζπει τθν ανάπτυξθ μικροοργανιςμϊν. Επομζνωσ, το κερμό, υγρό και ςκοτεινό περιβάλλον του ζξω ακουςτικοφ πόρου μπορεί να ευνοιςει τθν ανάπτυξθ μιασ μόλυνςθσ. Θ εξωτερικι ωτίτιδα ςυχνά αναφζρεται και ωσ ‘αυτί του κολυμβθτι’. Αιτίεσ και ςυμπτϊματα12:

Θ εξωτερικι ωτίτιδα προκαλείται από: Κολφμπι ι βουτιζσ παιδιϊν και εφιβων κυρίωσ για μεγάλα χρονικά

διαςτιματα ςε μολυςμζνεσ λίμνεσ και ποτάμια Τα κακθμερινά ντουσ διότι το νερό από τον ζξω ακουςτικό πόρο ενδζχεται

να μεταφζρει τουσ μολυςματικοφσ μικροοργανιςμοφσ ςτο εςωτερικό του αυτιοφ Α) Αίτια προδιάκεςθσ τθσ εξωτερικισ ωτίτιδασ:

Θ χριςθ μπατονζτασ για το κακάριςμα των αυτιϊν. Σπρϊχνει τθν κυψελίδα και τα φυςιολογικά απορρίμματα του δζρματοσ ςτο εςωτερικό του αυτιοφ, αντί να λειτουργιςει και να αποβάλει από το αυτί τθν κυψελίδα κακϊσ και τα φυςικά του απορρίμματα (νεκρά κφτταρα κλπ.).

Θ ειςαγωγι διαφόρων αντικειμζνων ςτο αυτί που ενδζχεται να τραυματίςει τον ζξω ακουςτικό πόρο, τον κακιςτά ευάλωτο ςε μία μόλυνςθ. Για παράδειγμα, τα παιδιά μπορεί να βάλουν οτιδιποτε ςτο αυτί τουσ δίχωσ να το αναφζρουν ςτουσ γονείσ τουσ. Ακόμθ, θ λακ όπωσ και οι βαφζσ μαλλιϊν, μπορεί επίςθσ, να προκαλζςουν ερεκιςμό ςτον ζξω ακουςτικό πόρο και να δθμιουργθκεί εξωτερικι ωτίτιδα.

11 www.orlpedia.gr 12

www.orlpedia.gr

29

Β) Συμπτϊματα τθσ εξωτερικισ ωτίτιδασ

Το πρϊτο ςφμπτωμα είναι θ φαγοφρα του ζξω ακουςτικοφ πόρου. Το αυτί αρχίηει να πονάει ζντονα. Οποιοδιποτε άγγιγμα ακόμθ και πίεςθ ςτθν εξωτερικι πλευρά του αυτιοφ μπορεί να προκαλζςει δυνατό πόνο. Το αυτί μπορεί εκτόσ από πρόκλθςθ πρθξίματοσ ενδζχεται να είναι και κόκκινο ενϊ δεν αποκλείεται θ παρουςία δυςϊδουσ πραςινοκίτρινου πφου.

Εμφάνιςθ πυρετοφ. Το αυτί είναι κόκκινο και πρθςμζνο και κάτι που προκαλεί ευαιςκθςία των λεμφαδζνων μπροςτά ι πίςω από το αυτί.

Θεραπεία13: Θ εξωτερικι ωτίτιδα δεν είναι επικίνδυνθ αςκζνεια κακϊσ υποχωρεί μζςα ςε χρονικό διάςτθμα λίγων θμερϊν. Σε αυτό βοθκά ο κακαριςμόσ του μολυςμζνου αυτιοφ με ζνα κοινό αντιςθπτικό. Ακόμθ, για τθν ανακοφφιςθ από τον πόνο βοθκά και θ χριςθ ηεςτϊν επικεμάτων ςτο μολυςμζνο αυτί κακϊσ επίςθσ και παυςίπονων όπωσ θ αςπιρίνθ. Επίςθσ, το μολυςμζνο αυτί πρζπει να παραμζνει ςτεγνό, ακόμθ και ςτο ντουσ, με τθ χριςθ ωταςπίδων ι φορϊντασ ςκουφάκι μπάνιου. Εάν ο πόνοσ επιδεινϊνεται είναι προτιμότερθ θ επίςκεψθ ςτον γιατρό. Για τθν ολικι κεραπεία, χορθγοφνται ςυνικωσ και ςταγόνεσ αρκετζσ φορζσ τθν θμζρα για 7 ζωσ 10 θμζρεσ. Για βαριάσ μορφισ μόλυνςθ, ενδζχεται να χορθγθκοφν αντιβιοτικά από το ςτόμα. Εάν θ εξωτερικι ωτίτιδα ζχει προκλθκεί από τθν ειςαγωγι ξζνου ςϊματοσ ςτο αυτί, θ μόλυνςθ δεν κα υποχωριςει ζωσ ότου αφαιρεκεί το ξζνο ςϊμα. Πρόλθψθ Το κολφμπι ςε μολυςμζνα νερά και ςε πιςίνεσ ι μπανιζρεσ χωρίσ καλι χλωρίωςθ

και ζλεγχο του pH πρζπει να αποφεφγεται. Το αυτί πρζπει να διατθρείται ςτεγνό. Μεγάλθ προςοχι απαιτείται κατά τον κακαριςμό των αυτιϊν. Ο ζξω ακουςτικόσ

πόροσ πρζπει να ςκουπίηεται με κακαρό φφαςμα. Θ χριςθ μυτερϊν αντικειμζνων πρζπει να αποφεφγεται κακϊσ ενδζχεται να

τραυματίςει το εςωτερικό του ζξω ακουςτικοφ πόρου.

13

www.orlpedia.gr

30

1.11.2) Εμβοζσ14: Ζνα μεγάλο ποςοςτό ανκρϊπων ςτθν εποχι μασ παραπονιοφνται για το βουθτό ςτα αυτιά. Τα βουθτά είναι κόρυβοι που ακοφγονται είτε ςτο ζνα και ςτα δφο αυτιά, είναι ςυνεχείσ ι διακεκομμζνοι, και διαφζρουν από τθν απλι αίςκθςθ κορφβου και μικροενόχλθςθ ζωσ τθν ζντονθ δυςφορία λόγω τθσ ζνταςισ τουσ, ςε βακμό οι αςκενείσ να μθν μποροφν να ηιςουν φυςιολογικι ηωι. Αιτίεσ εμφάνιςθσ εμβοϊν Θ δυςλειτουργία των αιςκθτικϊν νευρικϊν κυττάρων του εςωτερικοφ των

αυτιϊν που μεταφζρουν τα ερεκίςματα ςτον εγκζφαλο Ζκκεςθ ςε ςυνεχι κόρυβο και δυνατοφσ ιχουσ (π.χ. μουςικοί, εργάτεσ, κ.α.) Ωτοςκλιρυνςθ, μια κατάςταςθ όπου ζνα μικρό οςτό ςτο μζςο αυτί

ακινθτοποιείται Μόλυνςθ και φλεγμονι ςτο αυτί. Κερί μζςα ςτο αυτί. Ακουςτικό νεφρωμα, καλοικεσ όγκοσ του ακουςτικοφ νεφρου, το μεταφζρει τα

ερεκίςματα από το εςωτερικό του αυτιοφ ςτον εγκζφαλο. Υψθλζσ δόςεισ φαρμάκων όπωσ αςπιρίνθ, κάποια αντιβιοτικά. Αναιμία. Κρανιοεγκεφαλικζσ κακϊςεισ. Υποκυρεοειδιςμόσ. Καρδιολογικά και αγγειολογικά προβλιματα. Υπζρταςθ. Διαταραχι του αμυντικοφ μθχανιςμοφ του ςϊματοσ. Διαταραχι τθσ Ευςταχιανισ ςάλπιγγασ

Θεραπεία: Θ κεραπεία είναι ξεχωριςτι για κάκε περίπτωςθ εμβοϊν. Εάν διαγνωςτεί κάποιο ςυγκεκριμζνο πρόβλθμα, θ αντιμετϊπιςι του κα ςυνεπάγεται και μείωςθ ι εξαφάνιςθ των εμβοϊν. Δυςτυχϊσ ςτισ περιςςότερεσ περιπτϊςεισ δεν εντοπίηεται θ ακριβισ αιτία. Σι προςζχουμε ωσ προσ το βουθτό: Αποφυγι τθσ ζκκεςθσ ςε δυνατοφσ ιχουσ και κορφβουσ. Αν υπάρχει μειωμζνθ ακοι, τότε ειδικζσ ςυςκευζσ ενίςχυςθσ τθσ ακοισ μπορεί

να φανοφν χριςιμεσ. Ζλεγχοσ τθσ ςυνεχοφσ ζκκεςθσ τθσ αρτθριακισ πίεςθσ και επακόλουκθ

ςυμβουλι ειδικοφ γιατροφ

14

www.gelis.gr

31

1.11.3) Βαρθκοΐα15: Χαρακτθρίηεται θ μείωςθ τθσ ακουςτικισ ικανότθτασ. Ανάλογα με τον εντοπιςμό τθσ βλάβθσ διακρίνονται τρεισ τφποι βαρθκοΐασ: α) θ βαρθκοΐα τφπου αγωγιμότθτασ θ οποία προκαλείται από βλάβεσ που διαταράςςουν το μθχανιςμό αγωγισ του ιχου προσ το ζςω αυτί, κεραπεφεται φαρμακευτικά ι χειρουργικά β) θ νευροαιςκθτθριακοφ τφπου βαρθκοΐα ι βαρθκοΐα αντίλθψθσ θ οποία οφείλεται ςε βλάβεσ του μθχανιςμοφ αντίλθψθσ του ιχου (ςυγγενείσ ι επίκτθτεσ), εκδθλϊνεται ςε κοχλιακζσ και οπιςκοκοχλιακζσ πακιςεισ ι ςε βλάβεσ του κεντρικοφ τμιματοσ τθσ ακουςτικισ οδοφ και γ) θ μικτοφ τφπου βαρθκοΐα θ οποία αποτελεί ςυνδυαςμό των παραπάνω τφπων. δ) δυςπλαςία ι απλαςία του ζξω και μζςου αυτιοφ. ε) Θ μετά τθ γζννθςθ επίκτθτθ βαρθκοΐα: οφείλεται ςε άμεςο τραυματιςμό (κάταγμα τθσ βάςεωσ του κρανίου) ι ζμμεςο τραυματιςμό τθσ ακοισ από τον ιχο (ακουςτικό τραφμα), ςε οξεία μζςθ ωτίτιδασ, ςε χρόνια πυϊδθ χολοςτεατωματϊδθ ωτίτιδα με επζκταςθ ςτον κοχλία, ςε ωτοςκλιρυνςθ, ςτθ νόςο του Meniere, ςε πακιςεισ του αίματοσ και του κυκλοφορικοφ ςυςτιματοσ ι ςε διαταραχζσ κρζψθσ και οξυγόνωςθσ, ςε τοξικι νευρίτιδα του κοχλιακοφ ι ακουςτικοφ νεφρου από ενδογενείσ όςο και από εξωγενείσ ουςίεσ - δθλθτιρια και ςε όγκουσ του ακουςτικοφ (κοχλιακοφ) νεφρου. ςτ) Θ επαγγελματικι βαρθκοΐα οφείλεται ςε αλλοιϊςεισ ςτο όργανο του Corti κακϊσ και ςτο ακουςτικό νεφρο ωσ απόρροια τθσ ζκκεςθσ ςε κόρυβο ςτον επαγγελματικό χϊρο. Ραρουςιάηει βακμιαία ανάπτυξθ με ‘’φπουλο τρόπο’’. Ραρουςιάηει μία εμφανι πτϊςθ ςε θχθτικά ερεκίςματα υψθλισ ζνταςθσ (3000-6000 Hz) με απόδοςθ τθσ πτϊςθσ τθσ λειτουργίασ τθσ ακοισ ςτα 4000 Hz. Και φυςικά θ επαγγελματικι βαρθκοΐα ζχει επιπτϊςεισ πζρα από τον επαγγελματικό χϊρο και ςτθν κοινωνικι ςυμπεριφορά και ηωι του ατόμου κακϊσ το ίδιο το άτομο ζχει χάςει τθσ αίςκθςθ τθσ ακοισ. η) Επαγγελματικι βαρθκοΐα από οξφ ακουςτικό τραφμα. Ρροκαλείται από ζνα πολφ ιςχυρό θχθτικό ερζκιςμα και οι βλάβεσ αφοροφν το αιςκθτιριο όργανο του αυτιοφ κακϊσ το κρανίο λειτουργεί ωσ θχοπροςτατευτικό μζςο για το άλλο αυτί. Τα αποτελζςματα που εμφανίηει το άτομο που υπζςτθ οξφ ακουςτικό τραφμα ζχουν να κάνουν με πόνο ςτο αυτί, βαρθκοΐα ζωσ και πλιρθ κϊφωςθ, εμβολζσ αλλά και ιλίγγουσ. Σε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ οι ςυνζπειεσ είναι αναςτρζψιμεσ και επζρχεται πλιρωσ θ αποκατάςταςι τουσ, τισ περιςςότερεσ φορζσ όμωσ οι βλάβεσ αποκακίςτανται μερικϊσ ι και κακόλου.

15

www.gelis.gr

32

1.12 Λανκάνουςεσ ιδζεσ των μακθτϊν ςχετικά με τον ιχο Ραραγωγι του ιχου: Μία επικρατοφςα αντίλθψθ των παιδιϊν ςχετικά με τθν παραγωγι του ιχου είναι ότι το φαινόμενο αυτό κεωροφν πωσ ςχετίηεται άμεςα με τισ φυςικζσ ιδιότθτεσ του υλικοφ τθσ πθγισ από τθν οποία παράγεται (οικοδομϊντασ τισ ζννοιεσ των φυςικϊν επιςτθμϊν, Rosalind Driver, Ann Squires, Peter Rushworth, Valerie Wood-Robinson, Κεφ. 18, Ο ιχοσ, Ακινα 2000 ). Τα παιδιά πιςτεφουν πωσ ο ιχοσ δθμιουργείται διότι το ςυγκεκριμζνο αντικείμενο είναι καταςκευαςμζνο από πλαςτικό υλικό, από λάςτιχο, μιπωσ είναι παχφ, λεπτό, τεντωμζνο ι ςκλθρό. Μάλιςτα αυτό υποςτθρίηουν τόςο οι Watt and Russel όςο και θ Asoko. Μάλιςτα, θ Asoko τονίηει πωσ τα μικρά παιδιά ςυχνά ςυνδζουν τθν παραγωγι του ιχου με δικζσ τουσ πράξεισ ι κεωροφν τον ιχο ωσ μζροσ ενόσ μουςικοφ οργάνου που απελευκερϊνεται εξαιτίασ τθσ ανκρϊπινθσ δράςθσ πάνω ςε αυτό. Οι Watt and Russel ιςχυρίηονται πωσ οι μακθτζσ ςυνδζουν τθν παραγωγι του ιχου με μία ςυγκεκριμζνθ δραςτθριότθτα και προςπακοφν να ορίςουν ζναν μθχανιςμό δθμιουργίασ του ιχου. Αυτό είναι εμφανζσ από το πείραμα που πραγματοποιικθκε ςε δείγμα 57 παιδιϊν όπου τουσ προτάκθκε να δθμιουργιςουν ζναν μθχανιςμό παραγωγισ ιχου και παρατθρικθκε πωσ οι προτάςεισ αυξάνονταν με τθν ανάλογθ αφξθςθ του θλικιακοφ επιπζδου, δθλαδι ςτα μικρά παιδιά όπου το ποςοςτό ανερχόνταν ςτο 13 % αυξικθκε ςε 98 % ςτουσ εφιβουσ. Ακόμθ, με βάςθ το θλικιακό επίπεδο παρατθρικθκαν και διαφορετικζσ απόψεισ ςχετικά με τθν πθγι θ οποία κεωρείται αιτία παραγωγισ του ιχου. Δθλαδι τα πιο μικρά παιδιά πίςτευαν πωσ ο ιχοσ παράγεται ςτο εςωτερικό του τυμπάνου ενϊ τα πιο μεγάλα πωσ ο ιχοσ παράγεται από τθν επιφάνεια του τυμπάνου.

Συγκεντρωτικά, οι αντιλιψεισ των παιδιϊν ςχετικά με τθν παραγωγι του ιχου διακρίνονται ςε τρεισ χαρακτθριςτικζσ κατθγορίεσ:

1. Αυτζσ που αναφζρονται ςτα φυςικά χαρακτθριςτικά του αντικειμζνου π.χ τζντωμα του τυμπάνου

2. Αυτζσ που αναφζρονται ςτθ δφναμθ που απαιτείται για τθν παραγωγι του ιχου π.χ θ δράςθ του να χτυπάσ ζνα τφμπανο και

3. Αυτζσ που αναφζρονται ςτισ δονιςεισ Αναφορικά με τον τρίτο ιςχυριςμό, θ Asoko πραγματοποίθςε ζνα πείραμα με 260 μακθτζσ θλικίασ 4-16 ετϊν και παρατιρθςε ςτα παιδιά τζςςερισ διαφορετικζσ περιπτϊςεισ ςχετικά με τθν παραγωγι του ιχου: Μία χορδι κικάρασ τθν οποία τραβάμε απότομα Μία κόρνα παιχνιδιοφ θ οποία ακοφγεται κακϊσ τθν πιζηουμε Ρζτρεσ τισ οποίεσ ακοφμε κακϊσ τισ χτυπάμε Ζνα κφμβαλο που το χτυπάμε

Από τισ τζςςερισ αυτζσ περιπτϊςεισ παρατθρικθκε πωσ κακϊσ αυξανόταν το θλικιακό επίπεδο των παιδιϊν αναφζρονταν ςυχνότερα ςε δονιςεισ παραγωγισ τθσ πθγισ των ιχων και μάλιςτα αυτό παρατθροφνταν ςε ςυγκεκριμζνα αντικείμενα όπου ο εντοπιςμόσ τθσ δόνθςθσ τθσ πθγισ που παράγει τον ιχο είναι εμφανισ δθλαδι θ χορδι τθσ κικάρασ ι ζνα κφμβαλο. Τα μικρότερα παιδιά προκειμζνου να δθλϊςουν δόνθςθ ζκαναν ςυχνι τθ χριςθ λζξεων όπωσ ταλαντϊνεται ι και χειρονομίεσ με τα

33

χζρια τουσ. Το ςίγουρο είναι πωσ κανζνασ μακθτισ δεν εξζφραςε άποψθ που να ανταποκρίνεται ικανοποιθτικά ςε όλα τα πλαίςια. Αναφορικά με το όργανο τθσ κικάρασ, παιδιά νθπιακισ και παιδικισ θλικίασ εξζφραηαν εμφανϊσ τθν αναγνϊριςθ τθσ δόνθςθσ τθσ πθγισ ωσ προσ τθν παραγωγι του ιχου. Υπιρξε όμωσ μία αιςκθτι μείωςθ ςε αιτίεσ ςχετικά με τθν ανκρϊπινθ δράςθ και τα φυςικά χαρακτθριςτικά τθσ πθγισ όπωσ είναι θ ζνταςθ. Ρολφ μικρόσ αρικμόσ των παιδιϊν αποδίδει το φαινόμενο παραγωγισ του ιχου ςτον αζρα που μασ περιβάλλει. Πςον αφορά το κφμβαλο, το 40 % των παιδιϊν ςυνδζει τον ιχο με δονιςεισ, ποςοςτό που αυξάνεται κακϊσ αυξάνεται αναλογικά και θ θλικία. Κι εδϊ όμωσ, είναι λίγεσ οι αντιλιψεισ των παιδιϊν που αποδίδουν τθν παραγωγι του ιχου ςτον αζρα. Στθν περίπτωςθ τθσ κόρνασ λίγεσ ιταν οι εκτιμιςεισ που υποςτιριηαν τισ δονιςεισ ωσ αιτία παραγωγισ του ιχου. Τα μικρά παιδιά ενίςχυαν ςε αυτι τθν άποψθ και τθν εμπλοκι ανκρϊπινθσ δράςθσ, κάτι που μειωνόταν με το πζρασ τθσ θλικίασ κακϊσ ενιςχυόταν από άλλουσ παράγοντεσ όπωσ εμπλοκι αζρα και ρόλοσ τθσ κίνθςθσ. Σχετικά με τον τρόπο παραγωγισ ιχου από το χτφπθμα δφο πετρϊν θ πλειοψθφία των παιδιϊν υποςτιριηε τθν εμπλοκι προςωπικισ δράςθσ και αυτό ενιςχυόταν και από τα φυςικά χαρακτθριςτικά των υλικϊν, δεν υπιρχε όμωσ καμία άποψθ ςχετικά με τθν απόδοςθ ερμθνείασ ωσ προσ τθν παραγωγι του ιχου ςε δονιςεισ ι εμπλοκι αζρα. Μάλιςτα, θ Asoko ιςχυρίηεται πωσ ενϊ δεν υπάρχει πουκενά μία γενικευμζνθ κεωρία που να αναφζρεται ςτθν παραγωγι του ιχου και να ανταποκρίνεται ικανοποιθτικά και ςτισ τζςςερισ περιπτϊςεισ, οι εκπαιδευτικοί κα πρζπει να: παρζχουν ςτα παιδιά εμπειρίεσ παραγωγισ του ιχου τόςο ςτισ λιγότερο εμφανείσ περιπτϊςεισ όςο και ςτισ πιο εμφανείσ όπωσ είναι οι δονιςεισ. Να δοκεί θ δυνατότθτα ςτα παιδιά να πειραματιςτοφν ωσ προσ τθν εφαρμογι ιδεϊν ςχετικά με τισ δονιςεισ ςε εμφανι και λιγότερο εμφανι πλαίςια με απϊτερο ςκοπό τθν ανάπτυξθ μιασ γενικευμζνθσ κεωρίασ. Ακόμθ, όταν τα παιδιά αποδζχονται το λειτουργικό ρόλο του αυτιοφ ωσ δζκτθ του θχθτικοφ ερεκίςματοσ, τότε αυτό αποτελεί μία καλι αρχι ανάπτυξθσ ιδεϊν ςχετικά με τισ δονιςεισ. Τζλοσ, όταν τα παιδιά ρωτικθκαν ςχετικά με τθν ζνταςθ του ιχου τότε εκφράςτθκαν απόψεισ του τφπου ότι υπάρχουν «κενά» ι πωσ ςταματάμε τον ιχο, ιδζεσ που καταλιγουν ςτθν επιςτθμονικι κεϊρθςθ του ιχου πωσ είναι αποτζλεςμα δονιςεων τθσ πθγισ που διαδίδονται μζςω του αζρα ι άλλων υλικϊν (οικοδομϊντασ τισ ζννοιεσ των φυςικϊν επιςτθμϊν, Rosalind Driver, Ann Squires, Peter Rushworth, Valerie Wood-Robinson, Κεφ. 18, Ο ιχοσ, Ακινα 2000 ). Διάδοςθ του ιχου: Σχετικά με το φαινόμενο διάδοςθσ του ιχου οι Watt and Russel αναφζρουν πωσ τα παιδιά δεν εξζφραςαν εφκολα τισ απόψεισ τουσ πωσ ο ιχοσ διαδίδεται. Ακόμα και όταν προςπάκθςαν να υποςτθρίξουν αυτι τθν άποψθ τθν τεκμθρίωςαν λζγοντασ πωσ ο ιχοσ για να διαδοκεί πρζπει να περάςει από κάποιο μονοπάτι δίχωσ εμπόδια. Αυτι θ ιδζα οφείλεται ςε διαπιςτϊςεισ τθσ κακθμερινισ εμπειρίασ, για παράδειγμα όταν κινοφνται ανάμεςα ςτα ζπιπλα, όταν ανοίγουν τθν ομπρζλα που ςταματάει τθ βροχι, όταν παρακολουκοφν τθ διαδικαςία χτιςίματοσ ενόσ φράγματοσ, περιπτϊςεισ ςτισ οποίεσ το οτιδιποτε κα μποροφςε να ςτακεί

34

εμπόδιο ςτθν κίνθςθ. Αυτό ερμθνεφεται από το γεγονόσ πωσ τα παιδιά με βάςθ τουσ Watt and Russel φαντάηονται τον ιχο ωσ ζνα αόρατο αντικείμενο με οριςμζνεσ διαςτάςεισ που χρειάηεται χϊρο για να κινθκεί. Σχετικά με τθν ιδζα πωσ ο ιχοσ διαδίδεται ςτον αζρα, τα παιδιά εξζφραςαν ελάχιςτεσ διαπιςτϊςεισ αλλά και ςε αυτζσ τισ ελάχιςτεσ διαπιςτϊςεισ ςυνζδεαν τον αζρα με όςα είχαν ιδθ μάκει ςχετικά με το φαινόμενο διάδοςθσ του ιχου, δθλαδι όταν κεωροφςαν πωσ ο αζρασ είναι ζνασ κενόσ χϊροσ, πίςτευαν πωσ θ διάδοςθ του ιχου ςτον αζρα είναι διάδοςθ ιχου διαμζςου κενοφ χϊρου. Ακόμα και θ Asoko διαπίςτωςε πωσ τα παιδιά εξζφραηαν ςπάνια ιδζεσ ςχετικά με τουσ μθχανιςμοφσ διάδοςθσ του ιχου. Είναι εμφανζσ από το γεγονόσ πωσ απόψεισ των παιδιϊν του τφπου ο ιχοσ πθγαίνει παρουςίαηαν πολλαπλζσ ερμθνείεσ. Για παράδειγμα, ςχετικά με τον ιχο του ρολογιοφ, παιδιά θλικίασ ζωσ τα 14 εςτίαηαν είτε ςτο μθχανιςμό του ρολογιοφ είτε ςτθν ανκρϊπινθ δράςθ του παιδιοφ που κατζβαλε για να ακοφςει τον ιχο. Επιφάνειεσ που ςυναντά ο ιχοσ: Ζχουν διεξαχκεί επίςθσ ζρευνεσ που αφοροφν τθν απορρόφθςθ του ιχου όταν ςυναντά διάφορεσ επιφάνειεσ. Είναι γενικά τεκμθριωμζνο πωσ οι μακθτζσ διαφόρων θλικιακϊν επιπζδων κατανοοφν το φαινόμενο απορρόφθςθσ του ιχου ςε ικανοποιθτικό βακμό. Αυτό είναι εμφανζσ από τα πειράματα που πραγματοποιοφςαν αρκετοί ερευνθτζσ. Πταν λοιπόν, ζκρυβαν το αντικείμενο που εξζπεμπε τον ιχο οι μακθτζσ ζδιναν απαντιςεισ του τφπου ο ιχοσ παγιδεφεται, ο ιχοσ βγαίνει με πιο αργό ρυκμό. Ακόμθ, τα παιδιά αναφζρονταν ςτο υλικό από το οποίο ιταν καταςκευαςμζνο το κάλυμμα. Πταν ο ιχοσ ακουγόταν και μζςα από το κάλυμμα τα παιδιά ιςχυρίηονταν πωσ υπιρχαν τρφπεσ ι και χαραμάδεσ ςτο υλικό. Ελάχιςτα από τα παιδιά απζδιδαν το άκουςμα του ιχου ςτισ δονιςεισ. Υπάρχει μία ςχετικι αβεβαιότθτα των μακθτϊν ςχετικά με το τι εξθγοφν και αυτό είναι θ επικρατοφςα άποψθ των ερευνθτϊν. Δθλαδι, άραγε ερμθνεφουν το γεγονόσ πωσ ο ιχοσ που ακοφνε είναι πιο αςκενισ ι πωσ μποροφν να τον ακοφν και παρά το γεγονόσ πωσ καλφπτουν το ρολόι ι να εξθγιςουν και τισ δφο απόψεισ. Ράντωσ, ςε κάκε περίπτωςθ, τα παιδιά που καταβάλουν προςπάκεια ςτο να εξθγιςουν ποφ πιγε ο ιχοσ χρθςιμοποιοφν ιδζεσ οι οποίεσ διαφζρουν ςε ςθμαντικό βακμό από εκείνα που καταβάλουν προςπάκεια για να εξθγιςουν τον τρόπο με τον οποίο εκπζμπεται ο ιχοσ (οικοδομϊντασ τισ ζννοιεσ των φυςικϊν επιςτθμϊν, Rosalind Driver, Ann Squires, Peter Rushworth, Valerie Wood-Robinson, Κεφ. 18, Ο ιχοσ, Ακινα 2000 ). Τα χαρακτθριςτικά του ιχου: Σχετικά με τα χαρακτθριςτικά του ιχου τα παιδιά μζςα από διεξαγωγι ερευνϊν παρατθρείται πωσ ςυγχζουν τθν ταχφτθτα του ιχου με το πλάτοσ των δονιςεων. Οι μεγαλφτερεσ ςε πλάτοσ δονιςεισ ιταν βραδφτερεσ από τισ μικρότερεσ και επομζνωσ εντοπίςτθκαν δυςκολίεσ ςχετικά με το φψοσ και τθν ζνταςθ του ιχου (οικοδομϊντασ τισ ζννοιεσ των φυςικϊν επιςτθμϊν, Rosalind Driver, Ann Squires, Peter Rushworth, Valerie Wood-Robinson, Κεφ. 18, Ο ιχοσ, Ακινα 2000 ).

35

1.13 Σφνδεςθ Ιχου ςτο Ν.Ρ.Σ με τθ Βιολογία, τθ Φυςικι, τθν Τεχνολογία, τον Ρολιτιςμό, τθν Τζχνθ και τθν Υγεία.

ΒΙΟΛΟΓΙΑ: Θ διδαςκαλία των θχθτικϊν φαινομζνων με τθν επιςτιμθ τθσ βιολογίασ ςυνδζεται με τθ γνϊςθ που αποκτοφν τα παιδιά ςχετικά με το αυτί, το οποίο επιτελεί τθ λειτουργία τθσ ακοισ, φςτερα από ςυηθτιςεισ με τον εκπαιδευτικό κακϊσ επίςθσ και με τθν αναγνϊριςθ πολλϊν θχογραφθμζνων ιχων με τθ ςυνειςφορά του εκπαιδευτικοφ, οι οποίοι προζρχονται από διάφορα είδθ περιβάλλοντοσ όπωσ είναι θ φφςθ (βροχι, παφλαςμόσ κυμάτων, κρόιςμα φφλλων, βροντι), θ κακθμερινι ηωι (μζςα μεταφοράσ, μουςικά όργανα, διπλανζσ τάξεισ ςτο χϊρο του ςχολείου) αλλά και ο ίδιοσ τουσ ο εαυτόσ (χτφποι τθσ καρδιάσ, αναπνοι). Οι μακθτζσ, με αυτό τον τρόπο αποκτοφν μία πλιρθ επίγνωςθ των ιχων που τα περιςτοιχίηουν ςτθν κακθμερινι τουσ ηωι, δθλαδι τθσ ςθμαντικότθτασ τθσ λειτουργίασ τθσ ακοισ και κακϊσ φαντάηονται πϊσ κα ιταν ο κόςμοσ δίχωσ τθν ακοι, εξερευνοφν και ανακαλφπτουν ςε μεγάλο βακμό τθ χρθςιμότθτα και τθ ςθμαντικότθτα του οργάνου του αυτιοφ. Αυτζσ οι απόψεισ ενιςχφονται με εφρεςθ ςχετικοφ υλικοφ ςτο διαδίκτυο αλλά και από ςυλλογι ζντυπου υλικοφ, δθλαδι εικόνων ςτισ οποίεσ απεικονίηονται διάφορα ηϊα, όπωσ το δελφίνι το οποίο εντοπίηει τθν τροφι του μζςω τθσ ακοισ του αλλά και εικόνεσ με απεικονίςεισ του αυτιοφ ϊςτε να γίνει κατανοθτι θ λειτουργία του. ΦΥΣΙΚΗ: Εδϊ τα παιδιά προςπακοφν μζςα από τθ ςυηιτθςθ να κατανοιςουν διάφορουσ τρόπουσ με τουσ οποίουσ μπορεί να παραχκεί ο ιχοσ. Είναι μία πιο εφλθπτθ και κατανοθτι, ςυνάμα απλι μζκοδοσ για να προςεγγίςουν το αντίςτοιχο επιςτθμονικό φαινόμενο τθσ παραγωγισ του ιχου. Επίςθσ, αυτό γίνεται εφικτό και μζςα από τθν θχογράφθςθ ιχων που γίνονται αντιλθπτοί από τθν κακθμερινι ηωι όπωσ ομιλία, μετακίνθςθ κρανίων, άκουςμα μουςικισ με τθ χριςθ παρουςίαςθσ των ςυγκεκριμζνων ιχων από τον υπολογιςτι. Ακόμθ, προτείνεται και θ δθμιουργία θχθτικοφ υλικοφ με βάςθ το διαδίκτυο (θχοϊςτορίεσ και διάφορα μουςικά αποςπάςματα) χρθςιμοποιϊντασ τθν ιςτοςελίδα: http://www.poissonrouge.com/, θ οποία αποτελεί ουςιαςτικά ζνα ψθφιακό διαδραςτικό παιδότοπο. Ακόμθ, θ κατανόθςθ του φαινομζνου παραγωγισ του ιχου γίνεται εφικτι και μζςα από τθν υλοποίθςθ πειραματικϊν δραςτθριοτιτων με απλά υλικά όπωσ: χορδι κικάρασ, πάτθμα κόρνασ, χτφπθμα πετρϊν μεταξφ τουσ όπου μετά τθν υλοποίθςθ των αντίςτοιχων πειραμάτων οι μακθτζσ ςε ςυνεργαςία με τον εκπαιδευτικό οδθγοφνται ςε ςυγκεκριμζνα ςυμπεράςματα. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: Ο ιχοσ κα μποροφςε να ςυνδεκεί άρρθκτα με τθν τεχνολογία ωσ προσ τθ χριςθ διαφόρων τεχνολογικϊν μζςων για τθν πραγματοποίθςθ διδακτικϊν ςεναρίων. Αναφορικά, κα μποροφςαν να θ χριςθ του λογιςμικοφ p-het όπου το παιδί μακαίνει με διααδραςτικό τρόπο φαινόμενα του ιχου όπωσ και θ χριςθ επίςθσ πολυμεςικοφ υλικοφ δθλαδι προβολι ταινιϊν ςε dvd ι ακόμθ και ςτο διαδίκτυο (you tube) αλλά και χριςθ απτϊν χειραπτικϊν μζςων που διευκολφνουν τθ διδαςκαλία όπωσ ζνα μουςικό όργανο.

36

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: Οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ εργάηονται ςε ομάδεσ, για να ακοφςουν διάφορουσ θχογραφθμζνουσ ιχουσ από τθ φφςθ και τθν κακθμερινι ηωι. Μελετοφν τισ βαςικζσ υπθρεςίεσ του διαδικτφου, όπωσ το skype, ςτισ οποίεσ ο ιχοσ κατζχει ςθμαντικι κζςθ. Ρραγματοποιοφν πραγματικά και εικονικά πειράματα, χρθςιμοποιϊντασ το λογιςμικό p-het με βάςθ το οποίο μελετοφν φαινόμενα του ιχου. Μζςω του πολυδιάςτατου ρόλου τθσ τζχνθσ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ ενκαρρφνονται να εκφράςουν και να ςυμβολίςουν τα ςυναιςκιματά τουσ για τθ μουςικι, τουσ ιχουσ και τα χρϊματα τθσ φφςθσ, για τα επιςτθμονικά και τεχνολογικά ςυμβάντα και επιτεφγματα και παράλλθλα να ςυνδζςουν τα ςυναιςκιματά τουσ με τισ ςκζψεισ και τισ απορίεσ τουσ. Πλα αυτά ςθμαίνουν ενεργθτικι ςυμμετοχι των μακθτϊν και των μακθτριϊν, ςυμβάλλοντασ ςτθν καλλιζργεια τθσ αντίλθψθσ, ότι ο πολιτιςμόσ δεν είναι αποκλειςμζνοσ από τθν κακθμερινι εκπαιδευτικι πρακτικι. Δίνεται ζμφαςθ ςτθν παραγωγι ζργου, πρωτότυπου, με τθν αξιοποίθςθ των Τεχνολογιϊν τθσ Ρλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν (ΤΡΕ), ωσ μζςο ζκφραςθσ, με τθ χριςθ ελεφκερων λογιςμικϊν για τθν επεξεργαςία του ιχου (π.χ. audacity). ΤΕΧΝΗ: Ο ιχοσ κα μποροφςε ακόμθ να ςυνδυαςτεί και με τθν τζχνθ κζτοντασ ωσ ςτόχουσ οι μακθτζσ να μποροφν να ςυνδζςουν τθν ακοι με τισ υπόλοιπεσ ανκρϊπινεσ αιςκιςεισ κακϊσ επίςθσ και να ςυνδζςουν το χρϊμα και το ςχιμα που κα είχαν οι ιχοι γφρω μασ και να φανταςτοφν τθ μυρωδιά και τθ γεφςθ των ιχων. Δθλαδι κάτι τζτοιο είναι δυνατόν να επιτευχκεί μζςα από τθ δραςτθριότθτα τθσ ηωγραφικισ, δθλαδι το πϊσ κα απζδιδαν διάςταςθ, χρϊμα και ςχιμα μζςα από τα διάφορα αποςπάςματα τραγουδιϊν που κα άκουγαν ταυτόχρονα. Ακόμθ, πιο ενιςχυτικι κα ιταν και θ παρακολοφκθςθ κινθματογραφικισ ταινίασ ςχετικά με τθ μυρωδιά και γεφςθ των ιχων που κα κατείχαν πρωτεφουςα κζςθ ςτθν προβολι τθσ ταινίασ. Ωσ ενιςχυτικό υλικό αυτισ τθσ προςπάκειασ προτείνεται: το κομμάτι Bolero (Μπολερό) (1928) του Maurice Ravel διάρκειασ 15 λεπτϊν το οποίο είναι διακζςιμο εδϊ: http://www.youtube.com/watch?v=LWcpw3GAAms& κακϊσ και θ παρακολοφκθςθ επιλεγμζνων αποςπαςμάτων από τθν ταινία «Ρολίτικθ Κουηίνα» (2003) του Τάςου Μπουλμζτθ (http://www.clproductions.gr/el/feature-films/a-touch-of-spice). ΥΓΕΙΑ: Ο ςυγκεκριμζνοσ τομζασ ςυνδζεται με τθ γνϊςθ των μακθτϊν ςχετικά με τθν επίδραςθ των ιχων ςτθν υγεία τουσ. Το πϊσ μποροφν να διακρίνουν τουσ ιχουσ ςε ευχάριςτουσ και δυςάρεςτουσ, να μάκουν να εκτιμοφν και να κατανοοφν τθν πολφτιμθ λειτουργία τθσ ακοισ αλλά και να ευαιςκθτοποιοφνται ςτισ ϊρεσ κοινισ θςυχίασ. Αυτό μπορεί να επιτευχκεί με τθ χριςθ του βίντεο που μπορεί να αναηθτθκεί εδϊ: http://www.stevereich.com/multimedia/clappingMedProg.html. Οι μακθτζσ κα μποροφςαν να δθμιουργιςουν ςτον υπολογιςτι κατάλογο με αντίςτοιχουσ ευχάριςτουσ και δυςάρεςτουσ ιχουσ με βάςθ το πρόγραμμα kidspiration.

37

Επιπρόςκετα, με τθν παρακολοφκθςθ των κατάλλθλων ταινιϊν όπωσ π.χ «Θ χορωδία» (“Hamsarayan”) (1982) όπου περιγράφεται θ ιςτορία ενόσ γζρου ο οποίοσ δίχωσ το ενιςχυτικό ακουςτικό τθσ ακοισ, δεν μπορεί να ςυμβαδίςει με τον τρόπο ηωισ των υπολοίπων ι και τθσ ταινίασ «Μοντζρνοι Καιροί» “Modern Times” του Charlie Chaplin θ οποία είναι βουβόσ κινθματογράφοσ τα παιδιά μποροφν να αναγνωρίηουν τθν πολφτιμθ ανκρϊπινθ αίςκθςθ τθσ ακοισ, να ευαιςκθτοποιθκοφν απζναντι ςτουσ ανκρϊπουσ με προβλιματα ακοισ και να φανταςτοφν τθ ηωι ςε ζναν κόςμο δίχωσ θχθτικά ερεκίςματα. Αυτό κα μποροφςε να ενιςχυκεί και μζςα από τθν εφρεςθ φωτογραφικοφ υλικοφ ςχετικά και με τθν κατάταξθ επαγγελμάτων που εντοπίηουν δφςκολεσ ςυνκικεσ ακουςτικισ ι και περιβάλλοντων με δυςμενείσ επίςθσ ακουςτικζσ ςυνκικεσ.

38

Κεφάλαιο 2ο : Η μζκοδοσ Gigsaw 2.1 Η διερευνθτικι μάκθςθ Θ ραγδαία αφξθςθ τθσ επιςτθμονικισ γνϊςθσ ςυνάμα με τθν κακόλου δφςκολθ πρόςβαςθ ςε πλθκϊρα πλθροφοριϊν μζςω τθσ χριςθσ κυρίωσ του Διαδικτφου κακϊσ και θ αναδιαμόρφωςθ των ςτόχων ςτο χϊρο τθσ μάκθςθσ οδιγθςαν ςτθ δθμιουργία νζων ςκοπϊν ωσ προσ τθν εκπαιδευτικι διαδικαςία όςον αφορά το γνωςτικό αντικείμενο των Φυςικϊν Επιςτθμϊν. Ωσ αποτζλεςμα αυτισ τθσ κρίςθσ είναι τόςο οι εκπαιδευτικοί όςο και οι μακθτζσ να μθν επικεντρϊνονται ςτθν κατάκτθςθ του γνωςτικοφ αντικειμζνου είτε ωσ διδαςκαλία είτε ωσ διαδικαςία μάκθςθσ αλλά να πραγματοποιείται πλιρθσ επίγνωςθ των διαφόρων επιςτθμονικϊν μεκόδων που εφαρμόηονται και να αναπτφςςεται επαρκισ κριτικι ςκζψθ από τουσ μακθτζσ ϊςτε να αναγνωρίηουν τα χαρακτθριςτικά τθσ επιςτιμθσ τθσ φφςθσ τθν οποία διδάςκονται (Anderson, 2007. Wallace, Tsoi, Calkin, & Darley, 2003). Ωσ ζναυςμα για τθν υλοποίθςθ των παραπάνω βθμάτων αποτελεί θ επιςτθμονικι διερεφνθςθ από μζρουσ των επιςτθμόνων κατά τθν οποία οι ίδιοι αναηθτοφν από πολλζσ πθγζσ πλθροφορίεσ κακϊσ επίςθσ και εφόςον ςυλλζξουν τα δεδομζνα τα οποία κα τουσ φανοφν ζγκυρα, αξιόπιςτα και χριςιμα κα τα επεξεργαςτοφν ϊςτε να καταλιξουν ςε οριςμζνα πορίςματα ςχετικά με τθ λειτουργία του φυςικοφ κόςμου. Κεωροφν πωσ θ ανκρϊπινθ γνϊςθ ςχετικά με τθ μελζτθ του φυςικοφ κόςμου αποτελεί τθν προμετωπίδα οργάνωςθσ τθσ ςχολικισ εκπαίδευςθσ. Γι’ αυτό λοιπόν και θ διερεφνθςθ αποτελεί το κεμζλιο λίκο οργάνωςθσ τθσ εκπαίδευςθσ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν κάτι που κα επιφζρει αρκετζσ καινοτομικζσ προςεγγίςεισ ωσ προσ το περιεχόμενό τουσ με βάςθ και τθν εμφάνιςθ του Νζου Αναλυτικοφ Ρρογράμματοσ Σπουδϊν (Anderson, 2007. Wallace, Tsoi, Calkin, & Darley, 2003). Στο χϊρο λοιπόν τθσ διερεφνθςθσ εντάςςεται ςαφϊσ και θ διερευνθτικι μάκθςθ, θ οποία είναι μία ενεργι διαδικαςία όπου οι μακθτζσ ςυμμετζχουν ϊςτε να κατακτιςουν τθ γνϊςθ μόνοι τουσ δίχωσ να τουσ τθ μεταδϊςει κάποιοσ άλλοσ. Διακρίνεται ςε 3 κατθγορίεσ και ο βακμόσ εξαρτάται ανάλογα με το ποιοσ είναι υπεφκυνοσ ωσ προσ τθ ςυμμετοχι του ςτθ μεγάλθ γκάμα δραςτθριοτιτων. Ζτςι λοιπόν, ςε αδρζσ γραμμζσ παρουςιάηονται οι εξισ τρεισ κατθγορίεσ: 1) Θ διερεφνθςθ είναι δομθμζνθ όταν ο εκπαιδευτικόσ ςυνκζτει ζνα ερϊτθμα ςτο οποίο καλεί τουσ μακθτζσ να απαντιςουν. Τουσ κακοδθγεί ςταδιακά ϊςτε να φτάςουν λογικά ςτθν απάντθςθ. 2) Είναι κακοδθγοφμενθ κακϊσ ο εκπαιδευτικόσ τουσ δϊςει το κζμα το οποίο κα πραγματευτοφν, ςτθ ςυνζχεια κα τουσ παρζχει και τα απαραίτθτα υλικά τα οποία κα αξιοποιιςουν προσ υλοποίθςθ του αρχικοφ τουσ ςτόχου. Αυτό το επιτυγχάνουν με πλθκϊρα μεκόδων όπωσ παρατιρθςθ, πρόβλεψθ, ςυλλογι και ανάλυςθ των δεδομζνων, ςφνκεςθ νζων ερωτιςεων, ςυμπεράςματα κ.ο.κ. Ο εκπαιδευτικόσ φροντίηει να κατευκφνει τουσ μακθτζσ του με όλο και λιγότερεσ οδθγίεσ ϊςτε να εκμαιεφςουν μόνοι τουσ τθν απαραίτθτθ γνϊςθ και να καταλιξουν ςε ζνα οριςμζνο αποτζλεςμα. Με αυτό τον τρόπο ο εκπαιδευτικόσ διατθρεί τον ζλεγχο τθσ τάξθσ. 3) Είναι και ανοιχτι διότι ο εκπαιδευτικόσ ορίηει το γνωςτικό πλαίςιο κακϊσ και τα υλικά τα οποία κα χρθςιμοποιιςουν οι μακθτζσ αλλά τουσ αφινει ελεφκερουσ ωσ

39

προσ το να επιλζξουν οι ίδιοι τθ μζκοδο βάςθ τθσ οποίασ κα πραγματευκοφν το ςυγκεκριμζνο κζμα το οποίο μελετοφν (Eick, Meadows, & Balkcom, 2005, Fisher, 2000. Kirschner, Sweller, & Clark, 2006, Sadeh, & Zion, 2009). Ο ςυνδυαςμόσ λοιπόν των ςτοιχείων τθσ διερεφνθςθσ μαηί με τισ δραςτθριότθτεσ μοντελοποίθςθσ ωσ προσ τθ διδαςκαλία των Φυςικϊν Επιςτθμϊν μποροφν να οδθγιςουν ςτθν υλοποίθςθ των προαναφερκζντων ςκοπϊν. Οι επιςτιμονεσ Schwarz και White (2005) ορίηουν ωσ επιςτθμονικό μοντζλο το πλικοσ των αναπαραςτάςεων, κανόνων αλλά και δομϊν βάςει των οποίων οδθγοφνται ςτθν πρόβλεψθ και τθν εξιγθςθ. Ζτςι λοιπόν, τα μοντζλα υπό αυτι τθν ζννοια κεωροφνται εργαλεία τα οποία διευκολφνουν τθν ζκφραςθ των επιςτθμονικϊν κεωριϊν και χρθςιμοποιοφνται ωσ προσ τθν περιγραφι, εξιγθςθ αλλά και πρόβλεψθ των διαφόρων φυςικϊν φαινομζνων. Με τθ ςειρά τουσ τα επιςτθμονικά μοντζλα μζςω τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ μεταςχθματίηονται ςε διδακτικά κάτι που διευκολφνει τθν κατανόθςθ του γνωςτικοφ αντικειμζνου. Πμωσ, παρουςιάηεται ζντονο το ενδιαφζρον τθσ χριςθσ των μοντζλων ςε επίπεδο ζρευνασ και εκπαίδευςθσ κάτι που αξιοποιείται ςε επίπεδο διερεφνθςθσ όχι μόνο ωσ προσ τθν κατανόθςθ του γνωςτικοφ αντικειμζνου αλλά και των πολλϊν και διαφορετικϊν όψεων τθσ φφςθσ τθσ επιςτιμθσ. Στθν ελλθνικι πραγματικότθτα παρουςιάηεται ζντονο το ενδιαφζρον τθσ εφαρμογισ των μοντζλων κατά τθν εκπαιδευτικι διαδικαςία μετάδοςθσ του γνωςτικοφ περιεχομζνου των Φυςικϊν επιςτθμϊν κακϊσ με αυτό τον τρόπο ενιςχφεται θ διερευνθτικι μάκθςθ. Το παιδί ζχει τθ δυνατότθτα να διατυπϊςει υποκζςεισ με τθ χριςθ του ςυγκεκριμζνου μοντζλου, να πραγματοποιιςει τον απαραίτθτο ζλεγχο και να ερμθνεφςει το αντίςτοιχο φαινόμενο ενϊ ταυτόχρονα αποκτά και τθν αντίςτοιχθ εξοικείωςθ με τον επιςτθμονικό τρόπο ςκζψθσ αλλά και τθν αντίςτοιχθ μεκοδολογία.

2.2 Η διερευνθτικι μζκοδοσ Jigsaw με μία ςφντομθ ματιά Θ μζκοδοσ Jigsaw ανικει ςτον κλάδο τθσ διερευνθτικισ μάκθςθσ και αποτελεί μία προθγμζνθ μορφι ςυνεργατικισ μάκθςθσ και διδαςκαλίασ. Θ κυριολεκτικι τθσ ζννοια είναι «μζκοδοσ παηλ ι μζκοδοσ ςυναρμολόγθςθσ κομματιϊν». Ερμθνεφεται με τθν πετυχθμζνθ παρομοίωςθ του παηλ κατά το οποίο το κάκε κομμάτι είναι απαραίτθτο ωσ προσ τθ ςφνκεςθ του ςυνολικοφ ζργου, ζτςι κι εδϊ ο κάκε μακθτισ είναι χριςιμοσ ωσ προσ τθ ςαφι μετάδοςθ δεδομζνων τα οποία ζχει επεξεργαςτεί με ςυμμακθτζσ του ςε ομάδεσ ςτισ οποίεσ πραγματεφονται το ίδιο κζμα, με απϊτερο ςκοπό τθν κατανόθςθ και ερμινευςθ ενόσ φαινομζνου ςε όλθ τθν τάξθ όταν επιςτρζφουν ςτισ αρχικζσ ομάδεσ ςφνκεςθσ και παρουςιάηουν τα αποτελζςματα του ερευνθτικοφ τουσ υλικοφ όταν ιταν ςτισ ομάδεσ εξειδίκευςθσ. Είναι δθλαδι, χριςιμθ αλλά και απαραίτθτθ θ ςυνεργαςία των μακθτϊν ςε ομάδεσ (Aronson, 2009). Σκοπόσ τθσ εφαρμογισ τθσ είναι να τονϊςει τθν αυτοπεποίκθςθ και αυτοεκτίμθςθ των μακθτϊν μζςα από τθν εμπλοκι τουσ ςτθ μακθςιακι διαδικαςία με αυτό τον τρόπο. Με τθ μζκοδο αυτι δεν μελετάται αποκλειςτικά θ ςυνεργαςία μεταξφ των μακθτϊν αλλά ςυνδυαςτικά τόςο θ ςυνεργαςία των παιδιϊν ςτισ ομάδεσ ςφνκεςθσ

40

(homegroup) όςο και θ προςωπικι τουσ δράςθ ςτισ ομάδεσ εξειδίκευςθσ (expert group, αλλθλοεξάρτθςθ). Αυτό ςθμαίνει πωσ το κάκε παιδί εξειδικεφεται και ερευνά πάνω ςε κάποιο ςυγκεκριμζνο υποκζμα ςε ςυνεργαςία με άλλουσ ςυμμακθτζσ του ςτισ ομάδεσ εξειδίκευςθσ, ζτςι ϊςτε να μεταφζρει με όςο πιο ςαφι, αντικειμενικό και προπαντόσ κατανοθτό τρόπο ςτουσ υπολοίπουσ ςυμμακθτζσ του το περιεχόμενό του κατά τθν επιςτροφι ςτισ αρχικζσ ομάδεσ ςφνκεςθσ. Στο τζλοσ, ακολουκεί ςυηιτθςθ ςτο εςωτερικό τθσ τάξθσ όπου γίνεται μία ςυνολικι επιςκόπθςθ του αρχικοφ κζματοσ που τζκθκε υπό διερεφνθςθ. Υπάρχουν αρκετά και διαφορετικά είδθ αλλθλοεξάρτθςθσ (Miller and Davinson Podgorny, 1987). Κατά τθν επίλυςθ τθσ άςκθςθσ το κάκε μζλοσ από τθν ομάδα πρζπει να ςυνειςφζρει ςτθ δραςτθριότθτα προσ όφελοσ όλθσ τθσ ομάδασ ειδάλλωσ θ δραςτθριότθτα δεν κα επιτευχκεί με επιτυχία. Θ επίλυςθ μιασ δραςτθριότθτασ ςυνεπάγεται ςυνδυαςμό των κατάλλθλων πλθροφοριϊν μεταξφ των μελϊν τθσ κάκε ομάδασ. Αυτό ςθμαίνει πωσ το κάκε παιδί ςτθρίηεται ςτο κομμάτι εμπλοκισ του ςυμμακθτι του και ο κατάλλθλοσ ςυνδυαςμόσ των επιμζρουσ δεδομζνων ςυνκζτουν τθν επιτυχι ολοκλιρωςθ τθσ ςυνολικισ δραςτθριότθτασ. Τα μζλθ των ομάδων εξειδίκευςθσ μοιράηονται το ίδιο είδοσ πλθροφοριϊν λόγω τθσ εμπλοκισ τουσ ςε ζνα ςυγκεκριμζνο υποκζμα του ςυνολικοφ κζματοσ το οποίο πραγματεφεται ολόκλθρθ θ τάξθ. Αυτό είτε είναι κετικό κακϊσ το αποτζλεςμα τθσ εργαςίασ του κακενόσ αποτελεί τον κινθτιριο μοχλό τθσ εργαςίασ του επόμενου είτε όμωσ και αρνθτικό κακϊσ το αποτζλεςμα τθσ εργαςίασ του ενόσ πικανϊσ αποκλείςει κάποια πορίςματα τθσ ζρευνασ ενόσ άλλου ατόμου με το οποίο ςυνεργάςτθκε ςτθν ίδια ομάδα. Στθ ςυγκεκριμζνθ μζκοδο το κάκε μζλοσ παρζχει ςθμαντικό κομμάτι πλθροφοριϊν κάτι που κα το βοθκιςει ςτθ ςυνολικι διαπίςτωςθ και εξαγωγι ςυμπεραςμάτων ςτθν ομάδα όπου ανικει. Θ ςυγκεκριμζνθ μάλιςτα μζκοδοσ ζχει εφαρμοςτεί με μεγάλθ επιτυχία ςτθν Αυςτραλία. Θ μζκοδοσ Jigsaw δθμιουργεί μία δομι μζςα ςτθν τάξθ θ οποία ταιριάηει κατά πολφ με αυτιν του Allports (1954) για τθ βζλτιςτθ επαφι και επικοινωνία ανάμεςα ςτα μζλθ των ομάδων. Ζτςι λοιπόν θ μζκοδοσ Jigsaw δεν είναι απλά μία τεχνικι ςυνεργατικισ μάκθςθσ αλλά : είναι το ςυςτατικό χαρακτθριςτικό ςτοιχείο μιασ αυςτθρά απαιτθτικισ αλλθλοεξάρτθςθσ μεταξφ των μακθτϊν κάτι που τθν κάνει να αποτελεί εξζχουςα μζκοδο μάκθςθσ (Aronson et al., 1978, p.28, emphasis in original).

41

2.3 Παρουςίαςθ τθσ μεκόδου Jigsaw ςε ςτάδια Θ μζκοδοσ jigsaw είναι μία μζκοδοσ θ οποία φζρνει το μακθτι ςε αλλθλεξάρτθςθ με τθ δραςτθριότθτα. Ζτςι λοιπόν, τα ςτάδια ςτα οποία υλοποιείται είναι τα εξισ: Αρχικά, τα παιδιά χωρίηονται ςε ομάδεσ 4-6 ατόμων οι οποίεσ ονομάηονται

homegroup 1 . Τα μζλθ ςτθν κάκε ομάδα διαφοροποιοφνται ωσ προσ το φφλο, τθν εκνότθτα και τθ μακθςιακι ικανότθτα.

Στθν κάκε αρχικι ομάδα ςφνκεςθσ υπάρχει ζνασ εκπρόςωποσ τον οποίο τον επιλζγει ο εκπαιδευτικόσ και είναι υπεφκυνοσ ωσ προσ τθ ςωςτι οργάνωςθ τόςο τθσ ομάδασ όςο και τθσ ςαφοφσ μετάδοςθσ του προκακοριςμζνου πλθροφοριακοφ υλικοφ.

Το μάκθμα χωρίηεται ςε επιμζρουσ κεματικζσ ενότθτεσ όςεσ είναι και τα μζλθ τθσ ομάδασ.

Ο εκπαιδευτικόσ δίνει το κάκε επιμζρουσ κζμα ςτον εκπρόςωπο τθσ αρχικισ ομάδασ ςφνκεςθσ ο οποίοσ είναι και υπεφκυνοσ ωσ προσ τθ μετάδοςθ των οδθγιϊν ςχετικά με τον τρόπο με τον οποίο κα εργαςτοφν τα μζλθ τθσ ομάδασ τουσ.

Στο κάκε μζλοσ τθσ ομάδασ δίνεται ζνα οριςμζνο χρονικό διάςτθμα για να διαβάςει το φφλλο εργαςίασ.

Τα παιδιά πριν καταλιξουν ςτισ αρχικζσ ομάδεσ ςφνκεςθσ ςυναντιοφνται με ςυνομιλικουσ τουσ ςε ομάδεσ εξειδίκευςθσ (expert group), οι οποίεσ αποτελοφνται από ζνα μζλοσ από τθν κάκε αρχικι ομάδα ςφνκεςθσ. Τα expert groups πραγματεφονται εξονυχιςτικά με ςυηιτθςθ, διάλογο και κατ’ επζκταςθ ςυνεργαςία αλλά και ςυμπλιρωςθ φφλλων εργαςίασ, εφρεςθ πλθροφοριϊν ςε ζντυπεσ και θλεκτρονικζσ πθγζσ, εκτζλεςθ πειραματικϊν δραςτθριοτιτων ζνα κοινό κζμα ϊςτε να μπορζςουν μετζπειτα να το μεταδϊςουν όςο πιο κατανοθτά γίνεται ςε μία ςυνοπτικι παρουςίαςθ ςτισ αρχικζσ τουσ ομάδεσ ςφνκεςθσ.

Τα παιδιά διαλφονται από τισ ομάδεσ ειδίκευςθσ και επιςτρζφουν ςτισ αρχικζσ ομάδεσ ςφνκεςθσ, παρουςιάηουν το κζμα το οποίο πραγματεφτθκαν και δίνουν τυχόν επεξθγιςεισ ςτουσ ςτα μζλθ τθσ αρχικισ τουσ ομάδασ ςφνκεςθσ ςε περίπτωςθ που δεν κατανοιςουν κάτι.

Ο/Θ εκπαιδευτικόσ περιφζρεται από ομάδα ςε ομάδα και παρζχει επιμζρουσ βοικεια όπου φανεί χριςιμο και απαραίτθτο.

Στο τζλοσ ακολουκεί αξιολόγθςθ μζςα από προκακοριςμζνθ διαδικαςία ςχετικά με τα επιτεφγματα των ομάδων ςφνκεςθσ αλλά και επίλυςθ δραςτθριοτιτων ςε μορφι ατομικισ διαδικαςίασ δοκιμαςίασ ςτο κάκε μζλοσ τθσ ομάδασ.

1Στθν Ελλθνικι βιβλιογραφία ο όροσ «home group» ζχει τεκεί ωσ αρχικι ομάδα και ωσ ομάδα ςφνκεςθσ. Στθν εργαςία αυτι κα χρθςιμοποιοφμε τον δεφτερο όρο.

42

1Ο ΣΑΔΙΟ Εικόνα 2.3 I. Χωριςμόσ των παιδιϊν ςτισ ομάδεσ ςφνκεςθσ (Home group)-(HG)

και ανάκεςθ κεμάτων 2ο ΣΑΔΙΟ

II. Οργάνωςθ ςτισ επιμζρουσ ομάδεσ ειδίκευςθσ (expert group)-(EG), Επεξεργαςία των κεμάτων, ςυλλογι και ςφνκεςθ των δεδομζνων.

3Ο ΣΑΔΙΟ

III. Επιςτροφι ςτισ αρχικζσ ομάδεσ ςφνκεςθσ, Ραρουςίαςθ του ςυνόλου του πλθροφοριακοφ υλικοφ , ςυηιτθςθ και εξαγωγι ςυμπεραςμάτων.

χιμα 3: Σχθματικι απεικόνιςθ τθσ μεκόδου Jigsaw

H

G Α

H

G Β

H

G Γ

H

G Γ

1

3 4

2 1

3 4

2 1

3 4

2 1

3 4

2

E

G Α

E

G Β

E

G Γ

E

G Γ

1

1 1

1 2

2 2

2 4

4 4

4 3

3 3

3

H

G Α

H

G Β

H

G Γ

H

G Γ

1

3 4

2 1

3 4

2 1

3 4

2 1

3 4

2

43

Κεφάλαιο 3: Η Διδακτικι Μακθςιακι ειρά 3.1 Τα θχθτικά φαινόμενα ςτο ΝΡΣ Θ διδακτικι μακθςιακι ςειρά ζγινε με βάςθ το πρότυπο του Ν.Ρ.Σ αναφορικά με το περιεχόμενο μελζτθσ των θχθτικϊν φαινομζνων. Ραρακάτω δίνεται ο πίνακασ του Ν.Ρ.Σ ςχετικά με το περιεχόμενο των θχθτικϊν φαινομζνων, κάτι που κα τεκεί ςε αναπροςαρμογι ςχετικά με ό, τι εφαρμόςτθκε.

3.1.1 Μελζτθ του Νζου Αναλυτικοφ Προγράμματοσ Θ ςφνκεςθ του Νζου Ρρογράμματοσ Σπουδϊν ςτο δθμοτικό ζκεςε ωσ ςτόχο τθν εφαρμογι ενόσ νζου πλαιςίου προςζγγιςθσ διδαςκαλίασ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν εφόςον ο μακθτισ ςυνδζεται άμεςα με τουσ τρεισ βαςικοφσ άξονεσ που τον κατακλφηουν: 1) τθν κοινωνία, 2) το περιβάλλον και 3) τον πολιτιςμό. Γίνεται ζτςι γνϊςτθσ των γεγονότων και των νζων που διαμορφϊνονται ςτο περιβάλλον του, ςυνειδθτόσ πολίτθσ εφόςον ςυμβάλλει ςτθ βιϊςιμθ ανάπτυξθ με το ενδιαφζρον του για το περιβάλλον. Οι Φυςικζσ Επιςτιμεσ πλζον κινοφνται ςε ςυγκεκριμζνα επίπεδα όπωσ: ςτθ δικτφωςθ των εννοιϊν ςτθν προςπάκεια δθμιουργίασ αυκεντικϊν περιβαλλόντων μάκθςθσ ςτθν προςπάκεια καλλιζργειασ τθσ γλϊςςασ και ιδιαίτερα του επιχειριματοσ ςτθν ενςωμάτωςθ των Τεχνολογιϊν Ρλθροφορίασ και Επικοινωνιϊν (ΤΡΕ) ωσ

αναπόςπαςτο τμιμα τθσ διδαςκαλίασ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν ςτο άνοιγμα τθσ επιςτιμθσ ςτθν κοινωνία και τον πολιτιςμό ςτθν καλλιζργεια ςτοιχείων από τθ φφςθ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων από τον κόςμο των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ

Τεχνολογίασ και το μεταςχθματιςμό τουσ ςε ικανότθτεσ για το ςφγχρονο πολίτθ.

Το νζο ςτοιχείο που επικρατεί και είναι ιδιαίτερα εμφανζσ είναι θ ειςαγωγι των ΤΡΕ (νζων τεχνολογιϊν) και θ άμεςθ ςφνδεςι τουσ με το μάκθμα των Φυςικϊν Επιςτθμϊν. Επιχειρείται λοιπόν μία νζα προςζγγιςθ του μακιματοσ κακϊσ κακίςταται ςτο μακθτι πολφ πιο προςιτό, κάτι που ενιςχφεται πολφ περιςςότερο και με τθν ειςαγωγι ςτοιχείων από τθ φφςθ κακϊσ οι μακθτζσ πραγματοποιοφν εξορμιςεισ ςτον ζξω χϊρο και ςυλλζγουν ςτοιχεία ςχετικά με τα ερωτιματα που τίκενται ϊςτε να ςυλλζξουν τισ απαραίτθτεσ πλθροφορίεσ που κα λφςουν τισ οποιεςδιποτε απορίεσ ζχουν διαμορφϊςει (επίςκεψθ ςτο δάςοσ για άκουςμα και εντοπιςμό των φυςικϊν ιχων). Το γνωςτικό αντικείμενο ςυνδζεται άρρθκτα με τισ διάφορεσ αλλθλεπιδράςεισ μεταξφ μακθτϊν και εκπ/κϊν. Ενεργοποιοφνται με αυτό τον τρόπο τα κίνθτρα για μάκθςθ ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ μζςα από τθν ζρευνα, τθ λιψθ αποφάςεων και τθ δράςθ. Κατά τθν υλοποίθςθ δραςτθριοτιτων εκπαίδευςθσ ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ, οι μακθτζσ και οι εκπαιδευτικοί πραγματοποιοφν γόνιμουσ διαλόγουσ, αλλθλεπιδροφν με νοθτικά και χειραπτικά εργαλεία όπωσ κεωρίεσ, γλωςςικοί κϊδικεσ και πειραματικό υλικό, ςυγκροτοφν μακθςιακζσ κοινότθτεσ ςτο χϊρο τθσ τάξθσ, ςυν-διαμορφϊνουν κανόνεσ κακϊσ ανταλλάςςουν ρόλουσ και ευκφνεσ.

44

Συνεπϊσ, διαμορφϊνονται ενεργά μακθςιακά περιβάλλοντα ςχετικά με τθ γνϊςθ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν, με τθν επικράτθςθ αντίςτοιχων ενεργϊν κοινοτιτων μάκθςθσ και όχι απλισ παροχισ επιςτθμονικϊν πλθροφοριϊν οι οποίεσ δεν επαλθκεφονται από καμία ενεργό δραςτθριότθτα και ςαφϊσ δεν γίνονται κατανοθτζσ από το ςφνολο των μακθτϊν. Από δω και πζρα διαμορφϊνονται οι κεντρικζσ κεματικζσ ενότθτεσ οι οποίεσ οριοκετοφν με απλό και ςαφζσ τρόπο το γνωςτικό αντικείμενο και το κακιςτοφν προςιτό με τθν εφαρμογι δραςτθριοτιτων ωσ επαλικευςι του. Είναι εμφανισ λοιπόν θ ςφνδεςθ του ςχολείου με τθ βίωςθ τθσ κακθμερινότθτασ, των ςυντελεςτϊν τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ, δθλ. των εκπαιδευτικϊν και μακθτϊν, με τθν κοινότθτα και τα αντίςτοιχα πολιτιςμικά εργαλεία κάτι που ςυμβάλλει ουςιαςτικά ςτθν παραγωγι και ουςιϊδθ κατανόθςθ τθσ νζασ γνϊςθσ. Θ ςφνκεςθ λοιπόν του Νζου Ρρογράμματοσ Σπουδϊν των Φυςικϊν Επιςτθμϊν ζγινε και για το λόγο πραγμάτωςθσ μακθμάτων και κατ’ επζκταςθ εκπαιδευτικϊν ςεναρίων με βάςθ τα ενδιαφζροντα των μακθτϊν. Αυτό είναι το ιδιαίτερο χαρακτθριςτικό του παλαιοφ προγράμματοσ ςπουδϊν το οποίο απαρτίηεται από τρεισ κφριεσ ςτιλεσ: 1) τουσ άξονεσ του γνωςτικοφ αντικειμζνου, 2) τουσ γενικοφσ ςτόχουσ και 3) τισ ενδεδειγμζνεσ κεμελιϊδεισ ζννοιεσ οι οποίεσ προςεγγίηονται διακεματικά. Θ επικζντρωςθ του παλαιοφ προγράμματοσ ςπουδϊν ςτο γνωςτικό αντικείμενο ωσ επί το πλείςτον ζχει ωσ άμεςθ ςυνζπεια τθν παροχι πλθροφοριϊν δίχωσ τθν εφαρμογι δραςτθριοτιτων με απαραίτθτθ προχπόκεςθ τθν κατανόθςι τουσ. Άλλωςτε, δεν προςφζρονται διακεματικά δραςτθριότθτεσ, ίςωσ επαφίονται ςτθν πολιτικι του εκάςτοτε εκπαιδευτικοφ, ο οποίοσ με γνϊμονα το εγχειρίδιο που του προςφζρεται ακολουκεί κατά γράμμα το αναλυτικό πρόγραμμα άρα το επιςτθμονικό δαςκαλοκεντρικό μοντζλο που αποςκοπεί ςτθν απλι μετάδοςθ του γνωςτικοφ αντικειμζνου. Δεν υπάρχει επομζνωσ το ελάχιςτο ενδιαφζρον για τθ δραςτθριοποίθςθ των μακθτϊν και μετζπειτα ςυνειδθτϊν πολιτϊν τθσ χϊρασ, τθν πρόκλθςθ εςωτερικϊν κινιτρων για πραγμάτωςθ τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ αλλά και τθν γόνιμθ ςυηιτθςθ μεταξφ εκπαιδευτικϊν και μακθτϊν ςχετικά με το μάκθμα των Φυςικϊν Επιςτθμϊν. Συνεπϊσ, μζχρι ςιμερα τα παιδιά παρουςιάηουν φόβο αναφορικά με το γνωςτικό αντικείμενο των Φυςικϊν Επιςτθμϊν, κακϊσ τισ ςυνδζουν άμεςα με αυτό, άρα με τθν παραδοςιακι, παρωχθμζνθ μετάδοςθ πλθροφοριϊν δίχωσ τθν αντίςτοιχθ κατανόθςι τουσ. Επομζνωσ, δεν υπάρχει ψίγμα ενδιαφζροντοσ για το μάκθμα, άρα μθ δραςτθριοποίθςθ των μακθτϊν ςτο ςυγκεκριμζνο κλάδο κάτι που επαλθκεφεται και από τθν εφαρμογι του προγράμματοσ Rose όπου με τθ ςυμμετοχι 20 χωρϊν από όλεσ τισ θπείρουσ και ςθμαντικϊν διεκνϊν οργανιςμϊν διερεφνθςε με ακρίβεια το βακμό, ςτον οποίο κζματα Φυςικϊν Επιςτθμϊν, για τα οποία οι ζλλθνεσ μακθτζσ εκδθλϊνουν υψθλό βακμό ενδιαφζροντοσ. Τα αποτελζςματα τθσ ανάλυςθσ που αφοροφν τθν Ελλάδα (Dimopoulos & Smyrnaiou, 2005 Christidou, 2011), ζδειξαν μια ςθμαντικι ζλλειψθ ςυνάφειασ του παλαιοφ αναλυτικοφ προγράμματοσ των 3 Φυςικϊν Επιςτθμϊν ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ με τα ενδιαφζροντα των

45

μακθτϊν. Αντίκετα, οριςμζνα κζματα, που ενδιαφζρουν ελάχιςτα τουσ μακθτζσ, καταλάμβαναν ςθμαντικι ζκταςθ ςτο πλαίςιο του παλαιοφ προγράμματοσ. Το ςθμαντικό λοιπόν ςτθ ςφνκεςθ του νζου Ρρογράμματοσ Σπουδϊν είναι πρωτίςτωσ θ ςυμμετοχι του μακθτι ςε περιβάλλοντα μάκθςθσ τα οποία ευνοοφν τθν ομαλι ςυνεργατικι διάκεςθ. Μςωσ και αυτό να είναι ζνασ βαςικόσ παράγοντασ κετικισ προςζγγιςθσ επιςτθμονικϊν εννοιϊν και ορκισ ερμινευςισ τουσ. Οι μακθτζσ όςο περιςςότερο εξοικειϊνονται με τουσ επιςτθμονικοφσ όρουσ τθσ φυςικισ, τόςο ευκολότερα γίνονται ικανοί να επιχειρθματολογοφν και να αντιλαμβάνονται τα βακφτερα λογικά κριτιρια για τθν πλιρθ κατάκτθςθ μιασ γνϊςθσ. Ακόμθ, δίνεται ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτθν εφαρμογι τθσ νζασ γνϊςθσ με τισ αντίςτοιχεσ διακεματικζσ δραςτθριότθτεσ των μακθτϊν, οι οποίεσ ςυμβάλλουν εποικοδομθτικά τόςο ςτθ μακθςιακι διαδικαςία αλλά κυρίωσ ςτον τρόπο που ο μακθτισ κα εκμαιεφςει τθ γνϊςθ ϊςτε να τθν κατανοιςει και επακόλουκα να τθν εφαρμόςει τόςο ςτο ςχολικό περιβάλλον όςο και ςτθν κακθμερινι του ηωι. Ριο ςυγκεκριμζνα, οι διακεματικζσ δραςτθριότθτεσ: Εμπλζκουν τουσ μακθτζσ ςτθν επίλυςθ πραγματικϊν προβλθμάτων με

προςωπικό νόθμα για τουσ ίδιουσ (think globally, act locally) Δίνουν ζμφαςθ ςτθ ςυνεργαςία, ςτο ςχεδιαςμό (planning) και ςτθν

επιχειρθματολογία (arguing) Αξιοποιοφν τα πλεονεκτιματα τθσ χριςθσ των ΤΡΕ ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ

Κατά τθ διεξαγωγι του μακιματοσ με βάςθ τισ νζεσ μεκόδουσ, παρουςιάηεται με ελκυςτικά και νζα πρωτότυπα μζςα όπωσ ζνα βίντεο, ζνα επιςτθμονικό άρκρο, μία προςομοίωςθ θ κεντρικι ιδζα του μακιματοσ τθν οποία καλοφνται οι μακθτζσ να επεξεργαςτοφν. Ο εκπαιδευτικόσ διατυπϊνει οριςμζνα υπο-ερωτιματα ςχετικά με τθν κεντρικι ιδζα πάνω ςτα οποία τα παιδιά πραγματοποιοφν «brainstorming», δθλαδι καταιγιςμό ιδεϊν τισ οποίεσ πικανϊσ χρθςιμοποιοφν ςε επόμενα φφλλα εργαςίασ τα οποία μοιράηει ο εκπαιδευτικόσ, εργάηονται ςε ομάδεσ όπου ο κάκε μακθτισ αναλαμβάνει ζναν ρόλο που τον διαχωρίηει από τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ του και τον κάνει ξεχωριςτό (μζκοδοσ jigsaw). Στθ ςυνζχεια εργάηονται με διάλογο μζςα ςτθν ίδια τθν ομάδα ϊςτε να βγάλουν οριςμζνα ςυμπεράςματα ςχετικά με το πρόβλθμα που τουσ απαςχολεί, ςυηθτοφν ςχετικά με το υλικό το οποίο ζχουν ςυγκεντρϊςει και εξάγουν κάποια ςυμπεράςματα ϊςτε να οδθγθκοφν ςτθν παραγωγι τθν νζασ γνϊςθσ επιτυχϊσ.

46

3.1.2 Οι τρεισ παραδοχζσ του ςκεπτικοφ του Ν.Π.Σ: *1+ Βάςθ τθσ διδαςκαλίασ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ Τεχνολογίασ αποτελοφν: (α) οι προχπάρχουςεσ γνϊςεισ, δεξιότθτεσ και εμπειρίεσ των μακθτϊν και των μακθτριϊν (β) θ διερεφνθςθ των φαινομζνων, των υλικϊν και των τεχνολογικϊν καινοτομιϊν *2+ Το πλαίςιο, μζςα ςτο οποίο οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ κατανοοφν τισ κεμελιϊδεισ ζννοιεσ, τισ διαδικαςίεσ και τισ αρχζσ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ Τεχνολογίασ, ενϊ ταυτόχρονα αναπτφςςουν τισ δεξιότθτζσ τουσ, αποτελείται από το ςχολείο, το φυςικό περιβάλλον, το τεχνολογικά καταςκευαςμζνο περιβάλλον και τθν κοινωνία. *3+ Μζςα ςτο πλαίςιο αυτό οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ κακίςτανται ικανοί/ζσ να διαχειριςτοφν κοινωνικά κζματα, που ζχουν ςχζςθ με τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ, τθν Τεχνολογία και αφοροφν τθν κακθμερινι ηωι και τον τόπο τουσ. Σχετικά με τθν Ανάπτυξθ γνϊςθσ Ζννοιεσ, Αρχζσ και Αλλθλεξάρτθςθ των Φυςικών Επιςτθμών και τθσ Σεχνολογίασ Οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ επιδιϊκεται: Να κατανοιςουν κεμελιϊδεισ ζννοιεσ, νόμουσ και μοντζλα των Φυςικϊν

Επιςτθμϊν και τθσ Τεχνολογίασ (παραγωγι ιχου, φαινόμενο θχορφπανςθσ, πακιςεισ του αυτιοφ, βαςικζσ λειτουργίεσ του αυτιοφ, μζτρα πρόλθψθσ)

Να αναγνωρίςουν ότι οι Φυςικζσ Επιςτιμεσ και θ Τεχνολογία ςυνδζονται δυναμικά μεταξφ τουσ ςε ολόκλθρο το φάςμα του ανκρϊπινου πολιτιςμοφ, ενϊ εξελίςςονται ςυνεχϊσ, για να ερμθνεφςουν ι να αλλάξουν τον κόςμο.

Σχετικά με τθν Ανάπτυξθ δεξιοτιτων Εμπλοκισ ςε διαδικαςίεσ επιςτθμονικισ και τεχνολογικισ ζρευνασ

Οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ παρακινοφνται να ςυνεργάηονται για: Να κατανοοφν ζνα πρόβλθμα, δθλαδι να μελετοφν ζνα φαινόμενο ι να

προςδιορίηουν τισ ανάγκεσ ενόσ τεχνολογικοφ προβλιματοσ Να ςχεδιάηουν ςυνειδθτά τα βιματα πορείασ τθσ λφςθσ του προβλιματοσ, π.χ.

να περιγράφουν το πρόβλθμα ι τισ ανάγκεσ, να διατυπϊνουν υποκζςεισ ι ιδζεσ, να επιλζγουν μια υπόκεςθ ι μια ιδζα, να πειραματίηονται ι να καταςκευάηουν ζνα τεχνολογικό αντικείμενο

Να εκτελοφν το ςχζδιο που ζχουν καταρτίςει και να παρακολουκοφν τθν υλοποίθςι του, π.χ. να παρατθροφν, να περιγράφουν, να ταξινομοφν, να ελζγχουν μεταβλθτζσ, να βρίςκουν ςχζςεισ ανάμεςα ςε αυτό που εκτελοφν και ςε αυτά που ιδθ γνωρίηουν, να αξιολογοφν τθν επάρκεια των επιμζρουσ βθμάτων του ςχεδίου τουσ, να παραγάγουν και να εφαρμόηουν δοκιμαςτικά διαφορετικζσ λφςεισ

47

Να ςυγκεντρϊνουν και να μελετοφν πλθροφορίεσ, αξιοποιϊντασ θλεκτρονικζσ και ζντυπεσ πθγζσ πλθροφόρθςθσ, όπωσ θ μελζτθ κειμζνων για τθν εξζλιξθ των επιςτθμονικϊν ιδεϊν και τεχνολογικϊν καινοτομιϊν

Να καταλιγουν ςε τεκμθριωμζνα ςυμπεράςματα και λφςεισ Να αξιολογοφν τα αποτελζςματα των ενεργειϊν τουσ, ςφμφωνα με τα

ηθτοφμενα του προβλιματοσ και τα υπάρχοντα κριτιρια ορκότθτασ, π.χ. μια τεχνολογικι λφςθ δεν πρζπει μόνο να «δουλεφει», αλλά και να ανταποκρίνεται ςε πλικοσ άλλων προχποκζςεων, όπωσ θ φιλικι ςχζςθ με το περιβάλλον

Να εκκζτουν το ςφνολο των ενεργειϊν τουσ, δθλαδι τισ προτάςεισ τουσ, τθν ανάπτυξθ του ςχεδιαςμοφ τουσ, τισ δραςτθριότθτεσ που υλοποίθςαν και το τελικό ςυμπζραςμα ι τθν τελικι λφςθ, που υιοκζτθςαν

Σχετικά με τισ Ικανότθτεσ : Οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ:

Κα μποροφν να επιλφουν πρακτικά προβλιματα, που ςχετίηονται με τισ

Φυςικζσ Επιςτιμεσ και τθν Τεχνολογία και ζτςι κα είναι ικανοί να προςτατεφουν τον εαυτό τουσ, τουσ ςυνανκρϊπουσ τουσ και το περιβάλλον

Κα κατανοοφν ζννοιεσ κλειδιά, νόμουσ και μοντζλα και κα είναι ικανοί/ζσ να ςυνδζουν μια ζννοια με ζνα ευρφτερο ςφνολο εννοιϊν και φαινομζνων

Κα είναι ικανοί/ζσ να ελζγχουν τισ μεταβλθτζσ, που εμπλζκονται ςε ζνα φαινόμενο ι τεχνολογικό πρόβλθμα

Κα μποροφν να ςχεδιάηουν, να επιλζγουν, να καταςκευάηουν και να χρθςιμοποιοφν υλικά και εργαλεία, για να παρατθροφν, να μετροφν και να ςυγκεντρϊνουν δεδομζνα

Κα μποροφν να κζτουν ερωτιςεισ και να ςχεδιάηουν τα βιματα λφςθσ για τθ μελζτθ ενόσ φαινομζνου, τθν καταςκευι ενόσ τεχνολογικοφ αντικειμζνου και τθν εν γζνει αντιμετϊπιςθ ενόσ προβλιματοσ

Κα είναι ικανοί/ζσ να αξιοποιοφν ζνα απλό επιςτθμονικό λεξιλόγιο, να διαβάηουν, να γράφουν και να ςυνδιαλζγονται, για να παραγάγουν πολυτροπικά κείμενα επιςτθμονικοφ και τεχνολογικοφ περιεχομζνου

Κα μποροφν να επεξεργάηονται, να αναλφουν και να ςυγκρίνουν δεδομζνα Κα είναι ικανοί/ζσ να απεικονίηουν με διαφορετικοφσ τρόπουσ τισ ιδζεσ τουσ,

τα ευριματα των ερευνϊν τουσ και τα ςυμπεράςματά τουσ Κα μποροφν να διαπραγματεφονται, να αςκοφν και να δζχονται κριτικι πάνω

ςτισ ιδζεσ ι τισ λφςεισ, που προτείνουν για τθ μελζτθ ενόσ επιςτθμονικοφ ι τεχνολογικοφ προβλιματοσ

48

3.1.3 Συμπεράςματα του Ν.Π.Σ Ραρατθροφμε ότι το νζο πρόγραμμα ςπουδϊν είναι διαμορφωμζνο ςε τζςςερισ ςτιλεσ όπου θ κάκε μία επικεντρϊνεται ςε ζνα ςυγκεκριμζνο ςκοπό. Θ πρϊτθ αναφζρεται ςτα προςδοκϊμενα μακθςιακά αποτελζςματα δθλαδι ςτουσ ςτόχουσ που κζτει θ κάκε κεματικι ενότθτα και αποςκοπεί ςτθν κατανόθςθ του γνωςτικοφ αντικειμζνου με πιο απλό και κατανοθτό τρόπο που κζτει ςτο επίκεντρο τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ το μακθτι. Θ δεφτερθ αναφζρεται ςτα βαςικά κζματα τθσ κάκε ενότθτασ δθλαδι τισ κεματικζσ ενότθτεσ τισ οποίεσ πραγματεφεται ο εκάςτοτε εκπαιδευτικόσ. Είναι διαμορφωμζνεσ με βάςθ τα ενδιαφζροντα των μακθτϊν και ςυνδζονται με τθν κοινωνία ϊςτε οι μακθτζσ να αποκτιςουν πλιρθ επίγνωςθ του τι διδάςκονται και τι πρζπει να κατανοιςουν ϊςτε να διαμορφϊςουν τθν αντίςτοιχθ και πρζπουςα ςυμπεριφορά. Ειδικότερα, θ μελζτθ των θχθτικϊν φαινομζνων ςτθν ΣΤϋ τάξθ αποτελείται από τισ ακόλουκεσ ενότθτεσ: Η λειτουργία τθσ ακοισ γενικότερα, Το αυτί και ο τρόποσ λειτουργίασ του, Η καταςκευι μουςικϊν οργάνων με απλά υλικά Γνωριμία με τα μουςικά όργανα διαφόρων πολιτιςμϊν, ο ιχοσ ωσ μζςο

κουλτοφρασ και πολιτιςμοφ Ο ιχοσ ωσ αποτζλεςμα των δονιςεων τθσ θχθτικισ πθγισ Ο ιχοσ οφείλεται ςε ταλαντϊςεισ του ςϊματοσ, που τον παράγει Διάδοςθ μζςω θχθτικϊν κυμάτων και ανάκλαςθ του ιχου Παράγοντεσ, από τουσ οποίουσ εξαρτάται θ απορρόφθςθ του ιχου (υλικό που

διαδίδεται και απόςταςθ πθγισ-δζκτθ). Ηχομόνωςθ Ταξινόμθςθ ιχων ςε ευχάριςτουσ και δυςάρεςτουσ. Εκτίμθςθ των αποτελεςμάτων τθσ υπερβολικισ αφξθςθσ τθσ ζνταςθσ του ιχου

και μζτρα προςταςίασ τθσ ακοισ Επιδράςεισ των ςφγχρονων τεχνολογικϊν επιτευγμάτων ςτθν ακοι του

ανκρϊπου. Ο ρόλοσ του ιχου ςτθν ανκρϊπινθ και επικοινωνία. Μορφζσ οπτικοακουςτικισ ζκφραςθσ του ιχου.

Είναι εμφανζσ πωσ ςτο ςφνολό τουσ οι κεματικζσ ενότθτεσ ανταποκρίνονται ςτουσ εκάςτοτε ςτόχουσ κακϊσ αναφζρονται με λιτό τρόπο ςε αυτό που επικεντρϊνονται. Αναφορικά, φαινόμενα όπωσ θ ανάκλαςθ του ιχου, θ διάδοςθ του ιχου, ο ιχοσ πωσ δεν διαδίδεται ςτο κενό είναι παραδείγματα που αναλφονται με περιςτατικά από τθν κακθμερινι μασ ηωι. Είναι εκφραςμζνα με λεξιλόγιο που προςαρμόηεται ανάλογα ςτθ γλϊςςα του παιδιοφ και όχι ςτθν επιςτθμονικι γλϊςςα και μάλιςτα ςυνδζονται άμεςα με τθν κοινωνία και ακόμθ περιςςότερο με τθν είςοδο τθσ τεχνολογίασ ωσ προσ τθν εφαρμογι τθσ επιςτιμθσ. Για παράδειγμα, τι μζτρα λαμβάνουμε για να προςτατζψουμε τθ λειτουργία τθσ ακοισ μασ, πϊσ διαχωρίηουμε τουσ ιχουσ ςε ευχάριςτουσ και δυςάρεςτουσ, ποιοσ ο ρόλοσ του ιχου ςτθν κακθμερινι επικοινωνία, θ θχομόνωςθ ωσ φαινόμενο. Επίςθσ, οι κεματικζσ ενότθτεσ ςυνδζονται

49

και με τα ενδιαφζροντα του μακθτι όπωσ για παράδειγμα ωσ προσ τισ μορφζσ οπτικοακουςτικισ ζκφραςθσ και τθν επίδραςθ των ςφγχρονων τεχνολογικϊν επιτευγμάτων ςτθν ακοι του ανκρϊπου όπωσ το βίντεο ι τθλεόραςθ, ι το mp3, ι το i-pod είναι μερικά παραδείγματα που απαςχολοφν μακθτζσ παιδικισ θλικίασ. Ωσ ςυμπζραςμα, το νζο πρόγραμμα ςπουδϊν καλφπτει με πολφ μεγαλφτερθ εμβζλεια ευρφτερο φάςμα τθσ ζννοιασ του ιχου κακϊσ πλζον το γνωςτικό αντικείμενο «Ιχοσ» ςυνδζεται με το περιβάλλον του μακθτι είτε αυτό είναι το ςπίτι του, είτε ο χϊροσ όπου περνάει τισ ελεφκερζσ του ϊρεσ, θ παιδικι χαρά, είτε είναι ευρφτερα θ κοινωνία ςτθν οποία ηει και μεγαλϊνει. Είναι εμφανισ επομζνωσ θ ςφνδεςθ του ςχολικοφ περιβάλλοντοσ με τον ζξω κόςμο κάτι το οποίο είναι πολφ ςθμαντικό διότι δεν μεταδίδεται παρωχθμζνθ γνϊςθ γεγονόσ το οποίο κακιςτά τουσ μακθτζσ πακθτικοφσ δζκτεσ πλθροφοριϊν, αλλά ωσ ενεργά μζλθ που ςυμβάλλουν ουςιαςτικά ςτθ μακθςιακι διαδικαςία και αργότερα ωσ ευςυνείδθτουσ και ολοκλθρωμζνουσ πολίτεσ ζτοιμουσ να ςτακοφν και να αντιμετωπίηουν τα φαινόμενα που βαςανίηουν τον πλανιτθ μασ τθ ςθμερινι εποχι. Πλα αυτά, πραγματοποιοφνται με τθν εφαρμογι καινοτόμων δραςτθριοτιτων ςτισ οποίεσ πρωταγωνιςτισ είναι ο μακθτισ. Στο ςφνολο οι δραςτθριότθτεσ δομοφνται με βάςθ τθν ομαδικι εργαςία. Οι μακθτζσ δθλαδι εργάηονται ομαδικά, ο κάκε ζνασ αναλαμβάνει ζναν εξειδικευμζνο ρόλο που το κακιςτά υπεφκυνο γι’ αυτό που κάνει και προςπακεί να ςυνειςφζρει ςτο κοινό καλό τθσ ομάδασ με απϊτερο ςτόχο τθν κατάκτθςθ και εμπζδωςθ τθσ νζασ γνϊςθσ. Με αυτό τον τρόπο αναπτφςςει γόνιμο διάλογο μακαίνοντασ να ακοφει και τισ απόψεισ των ςυμμακθτϊν του και μάλιςτα να εκφράηει τθ δικι του άποψθ όταν ανακφπτει κάποια διαφωνία. Επακόλουκα, μακαίνει να επιχειρθματολογεί υποςτθρίηοντασ ζμπρακτα και κριτικά αυτό το οποίο μακαίνει. Επίςθσ, εμφανισ είναι και θ επίδραςθ βιωματικϊν δραςτθριοτιτων όπωσ κλείνω τα μάτια για να καταλάβω από ποφ ζρχεται ο ιχοσ. Με αυτό τον τρόπο πρωταγωνιςτισ τθσ δραςτθριότθτασ τίκεται το παιδί το οποίο βιϊνοντασ ςτθν πράξθ τθ κεωρία τθν οποία ενςτερνίηεται με μοναδικό τρόπο. Ακόμθ, χριςιμο κακίςταται και το γεγονόσ πωσ το βιβλίο δεν αποτελεί τον αποκλειςτικό κατευκυντιριο οδθγό ςυμβουλϊν για το μακθτι αλλά μία πλθκϊρα πθγϊν τισ οποίεσ καλείται το παιδί να ερευνιςει και προζρχονται από το περιβάλλον του ςχολείου, του ςπιτιοφ, τθσ γειτονιάσ, τθσ διαςκζδαςθσ. Τζτοιεσ πθγζσ είναι θ βιβλιοκικθ, το διαδίκτυο, θ τθλεόραςθ, το ραδιόφωνο, το περιοδικό, θ εφθμερίδα, οι ίδιοι οι ςυγγενείσ ωσ μεγαλφτερα και πιο ζμπειρα άτομα, ζνα βίντεο κ.ο.κ. Σχετικά με τθν εφαρμογι των εκάςτοτε δραςτθριοτιτων ο εκπαιδευτικόσ πλζον, με τθν τεράςτια εξζλιξθ τθσ τεχνολογίασ ζχει ςτθ διάκεςι του πθγζσ από θλεκτρονικά μζςα όπωσ και χριςθ οριςμζνων λογιςμικϊν που διευκολφνουν το αντικείμενο που καλείται να διδάξει, π.χ. Χριςθ του ελεφκερου λογιςμικοφ p-het για τθν θχογράφθςθ και επεξεργαςία διαφόρων ιχων, ιςτοςελίδεσ που απεικονίηουν με πιο ελκυςτικό και προςιτό τρόπο τθ νζα γνϊςθ και προκαλοφν ζντονα το ενδιαφζρον των μακθτϊν, π.χ., αναηιτθςθ ςε πφλεσ και μθχανζσ αναηιτθςθσ εικόνεσ από διάφορα μουςικά όργανα (π.χ. τα μουςικά όργανα των αρχαίων Ελλινων) πειράματα φυςικισ για τον ιχο με

50

απλά υλικά, προβολι εκπαιδευτικοφ βίντεο με μια ςειρά, που αποτελείται από 4 επειςόδια, με τα οποία ζρχονται ςε επαφι οι μακθτζσ με τισ βαςικζσ ζννοιεσ τθσ μουςικισ (θχόχρωμα, ζνταςθ, διάρκεια, τονικό φψοσ) μζςα από μια εκπαιδευτικι διαδικαςία παιχνιδιοφ και διαςκζδαςθσ, χριςθ βαςικϊν υπθρεςιϊν του διαδικτφου, όπωσ, skype, youtube, ςτισ οποίεσ ο ιχοσ ζχει ςθμαντικι κζςθ. Ανάμεςα ςε όλα αυτά, εντάςςονται και θ εφρεςθ πλθκϊρασ εικόνων από το διαδίκτυο όπωσ για παράδειγμα ηϊων, ςυςκευϊν που ςυνδζονται με τον ιχο και τθ μουςικι και αποςκοποφν ςτθν ανάπτυξθ τθσ κριτικισ ικανότθτασ του μακθτι ςχετικά με αυτό που μακαίνει ςε ςφγκριςθ με τον άνκρωπο ϊςτε να εξάγει ορκά ςυμπεράςματα. Με τθ χριςθ όλων αυτϊν των εφαρμογϊν, όπωσ και των μζςων κακϊσ και ςυςκευϊν ο εκπαιδευτικόσ αποκτά άνεςθ και ευελιξία ωσ προσ τθ ροι τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ, δεν επικεντρϊνεται αποκλειςτικά ςτο ςχολικό εγχειρίδιο κακϊσ πλζον προςπακεί να εκμαιεφςει από τουσ μακθτζσ τθ γνϊςθ μζςω των καινοτόμων μεκόδων διδαςκαλίασ, ςυνεργαςίασ ςε ομάδα, διδαςκαλία με τθ χριςθ ΤΡΕ, με τθν εφαρμογι βιωματικϊν δραςτθριοτιτων, τθν εξαγωγι διαφόρων πειραμάτων, τθν ατομικι ι και ομαδικι εφρεςθ πλθροφοριϊν και τθ μετζπειτα εξαγωγι ορκϊν ςυμπεραςμάτων κα. 3.1.4 Τεχνολογία που προτείνεται ςτο Νζο Πρόγραμμα Σπουδϊν Ζγινε χριςθ κατάλλθλα επιλεγμζνων θχθτικϊν πθγϊν από το διαδίκτυο π.χ. youtube. Δθμιουργία επίςθσ θχοϊςτοριϊν (ιχοι και διάφορα μουςικά αποςπάςματα) με

τθ χριςθ προγραμμάτων ελεφκερου λογιςμικοφ (π.χ. Audacity). Θχογραφιςεισ του εκπαιδευτικοφ από τθ φφςθ, τθν κακθμερινι ηωι και από

τον ίδιο τον άνκρωπο. Επιλογι μφκων – κρφλων διαφόρων λαϊν για τον ιχο από τθν ιςτοςελίδα:

atlas wiki: http://atlaswikigr.wetpaint.com. Χριςθ του λογιςμικοφ εννοιολογικισ χαρτογράφθςθσ kidspiration. Επιλογι κατάλλθλου εκπαιδευτικοφ υλικοφ από τθν ιςτοςελίδα:

http://www.poissonrouge.com/.

Λογιςμικά 1. Audacity (Ζκδοςθ 1.3.13). Διακζςιμο ςτο http://audacity.sourceforge.net/ 2. Kidspiration (Ζκδοςθ 3). Inspiration Software:

Κινθματογραφικζσ ταινίεσ *DVD+

1. Abbas, Kiarostami (1982). «Η χορωδία» (“Hamsarayan”). 2. Charlie, Chaplin (1936). «Μοντζρνοι καιροί» (“Modern Times”). Μπουλμζτθσ,

Τάςςοσ (2003). 3. «Πολίτικθ Κουηίνα».

51

Μουςικά αποςπάςματα 1. Bizet Georges (1875). L'amour est un oiseau rebelled (Habanera) – Carmen,

διακζςιμο ςτο: http://www.youtube.com/watch?v=djsuP0uta7s (διάρκεια: 4ϋ 40ϋ’)

2. Maurice Ravel (1928) Bolero, διακζςιμο ςτο: http://www.youtube.com/watch?v=LWcpw3GAAms& (διάρκεια: 15ϋ)

3. Reich Steve (1972) Clapping Music, διακζςιμο ςτο: http://www.stevereich.com/multimedia/clappingMedProg.html (διάρκεια: 3ϋ)

3.2 Η διδακτικι μακθςιακι ςειρά: Θ Διδακτικι Μακθςιακι Σειρά εφαρμόςτθκε ςτο Δθμοτικό ςχολείο του Αμμοχωρίου. Το γνωςτικό αντικείμενο αφοροφςε τθ 2θ κεματικι ενότθτα με βάςθ το Νζο Ρρόγραμμα Σπουδϊν με τίτλο «Ιχοσ και θχθτικά φαινόμενα» ςτθν ΣΤϋ τάξθ. Το περιεχόμενο χωρίςτθκε με βάςθ τθν ονοματοδοςία τθσ κάκε ομάδασ. Δθλαδι, το δείγμα αποτελοφνταν από 16 μακθτζσ, οι οποίοι χωρίςτθκαν ςε 4 ομάδεσ των 4 μελϊν. Θ 1θ ομάδα, «οι Φυςικοί» εξειδικεφκθκαν ςτθν παραγωγι και διάδοςθ των θχθτικϊν κυμάτων. Θ 2θ ομάδα, «οι Βιολόγοι», εξειδικεφκθκαν ςτθ λειτουργία του οργάνου ακοισ, του αυτιοφ και των μερϊν του, όπωσ και ςτον τρόπο εφρεςθσ τροφισ από τα δελφίνια, με ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτθ ςθμαντικότθτα τθσ λειτουργίασ τθσ ακοισ. Θ 3θ ομάδα, «οι Καλλιτζχνεσ», εξειδικεφκθκαν ςτθν καταςκευι και ςτον τρόπο λειτουργίασ 2 χαρακτθριςτικά γνωςτϊν μουςικϊν οργάνων, τθσ κικάρασ και των ντραμσ και θ 4θ ομάδα, «οι Τεχνολόγοι-Γιατροί», εξειδικεφκθκαν ςτθν καταςκευι και ςτον τρόπο λειτουργίασ ενόσ ακουςτικοφ βαρθκοΐασ, όπωσ και ςτθ μελζτθ αλλά και κατανόθςθ των πακιςεων του αυτιοφ, των μζςων πρόλθψθσ αλλά και ςτο διαχωριςμό των ιχων ςε διάφορεσ κατθγορίεσ (π.χ φυςικοί, τεχνθτοί, ακουςτοί, μθ ακουςτοί). Οι ςυναντιςεισ με τουσ μακθτζσ διιρκθςαν 16 διδακτικζσ ϊρεσ (8 δίωρα) ςτα πλαίςια τθσ ευζλικτθσ ηϊνθσ. Τελικόσ ςκοπόσ τθσ Σειράσ ιταν οι μακθτζσ να δθμιουργιςουν επιςτθμονικά κουτιά, ζνα πόςτερ και να τα παρουςιάςουν ςτο 1ο Φεςτιβάλ Φυςικϊν Επιςτθμϊν και Τεχνολογίασ ςτθν Ραιδαγωγικι Σχολι τθσ Φλϊρινασ. Οι μακθτζσ παρουςίαςαν ςτουσ επιςκζπτεσ του Φεςτιβάλ τα δθμιουργιματά τουσ. Σχεδιάςτθκαν 4 φφλλα παρατιρθςθσ, ζνα για κάκε ομάδα ειδίκευςθσ, ομάδων εξειδίκευςθσ, Τα φφλλα παρατιρθςθσ, περιελάμβαναν εκτζλεςθ πειραματικϊν δραςτθριοτιτων, παρακολοφκθςθ αποςπαςμάτων βίντεο με ταυτόχρονθ απάντθςθ ςε ερωτιματα, ακουςτικι θχογράφθςθ διάφορων θχθτικϊν αποςπαςμάτων με ςτόχο το διαχωριςμό των ιχων ςε κατθγορίεσ, οδθγίεσ με ςκοπό να καταςκευάςουν οι μακθτζσ ζνα μοντζλο αυτιοφ, ζνα μοντζλο ακουςτικοφ βαρθκοΐασ, ζνα μοντζλο μουςικϊν οργάνων, τθσ κικάρασ χαρακτθριςτικά και των ντραμσ με απλά κακθμερινά υλικά που μποροφν να βρουν ςε οποιοδιποτε χϊρο, από το ςχολείο και το ςπίτι, μζχρι τθ γειτονιά και τουσ αντίςτοιχουσ χϊρουσ κίνθςισ τουσ.. Ο ςχεδιαςμόσ των δραςτθριοτιτων ζγινε με γνϊμονα τα χρονικά μασ πλαίςια, το επίπεδο των μακθτϊν και τισ αντίςτοιχεσ δυνατότθτζσ τουσ, κακϊσ επίςθσ και το κλίμα τθσ τάξθσ, ϊςτε να

52

μπορζςουν δφςκολεσ ζννοιεσ, με το δικό τουσ τρόπο να τισ απλοποιιςουν, ϊςτε να ςυνειδθτοποιιςουν ό, τι τίποτε δεν είναι ανζφικτο. Για να επιτευχκεί αυτό απαραίτθτθ κακίςταται θ μελζτθ του Νζου Ρρογράμματοσ Σπουδϊν, το οποίο ειςάγει ιδζεσ με καινοτομικζσ προτάςεισ που ςυνδυάηουν τθν κατανόθςθ του γνωςτικοφ αντικειμζνου δθλαδι τον ιχο και τα θχθτικά φαινόμενα, με τθ χριςθ νζων τεχνολογιϊν και τθ δθμιουργία αντίςτοιχων διδακτικϊν ςεναρίων με αποτζλεςμα τθν άμεςθ και πιο εφλθπτθ κατανόθςι του με τθν εφαρμογι τουσ ςτθν πράξθ και τθν αντίςτοιχθ διόρκωςθ λανκαςμζνων αντιλιψεων των παιδιϊν. Με αυτό τον τρόπο ενιςχφεται θ ανάπτυξθ όλων των ικανοτιτων και δεξιοτιτων των παιδιϊν (γνωςτικϊν με τθ γνϊςθ των αντίςτοιχων φαινομζνων, ςυναιςκθματικϊν με τθν ζκφραςθ του εςωτερικοφ τουσ κόςμου ςε αντίςτοιχεσ δραςτθριότθτεσ που προμθνφουν ζκφραςθ ςυναιςκθμάτων και κοινωνικϊν όπωσ διαμόρφωςθ ςτάςθσ και ςυμπεριφοράσ ςε διάφορεσ ςυνκικεσ και περιςτάςεισ όπωσ π.χ θ ςωςτι ςυμπεριφορά ςε κωφοφσ ανκρϊπουσ). Ζτςι λοιπόν, θ προςζγγιςθ αυτι κα περιλαμβάνει ΤΡΕ, που κα καταλαμβάνουν ςθμαντικό μζροσ τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ. Απαραίτθτθ λοιπόν, κακίςταται θ χριςθ εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ ςτθν υλοποίθςθ του εκάςτοτε εκπαιδευτικοφ ςεναρίου. Ρροφανϊσ, είναι απαραίτθτο οι ζννοιεσ αυτζσ να ειδωκοφν μζςα ςε ζνα ευρφτερο πλαίςιο αναφοράσ, ςτο οποίο θ χριςθ τθσ υπολογιςτικισ τεχνολογίασ δεν ςυνεπικουρεί απλϊσ τθ διδακτικι και τθ μακθςιακι διαδικαςία αλλά δφναται επίςθσ να προωκιςει καινοτόμεσ μακθςιακζσ καταςτάςεισ και να προάγει νζεσ διδακτικζσ ςτρατθγικζσ. Θ ζμφαςθ, των εκπαιδευτικϊν ςεναρίων δίνεται ςτθν υλοποίθςθ διδακτικϊν καταςτάςεων οι οποίεσ ευνοοφν τθν ανάπτυξθ από τουσ μακθτζσ γνωςτικϊν δεξιοτιτων υψθλοφ επιπζδου, που κατά τεκμιριο είναι εγκάρςιεσ ςτο πρόγραμμα ςπουδϊν, όπωσ: επίλυςθ προβλιματοσ, πειραματικι διαδικαςία, δραςτθριότθτεσ διερεφνθςθσ, μοντελοποίθςθ, διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ, λιψθ απόφαςθσ, κριτικι ςκζψθ. Πςον αφορά τϊρα τθ διδακτικι μεκοδολογία, κα πρζπει να προωκοφν, να ενιςχφουν και να ενκαρρφνουν:

τθν ανάπτυξθ ικανοτιτων και δεξιοτιτων των εκπαιδευτικϊν ϊςτε να είναι ςε κζςθ να διαχειριςτοφν επιτυχϊσ εκπαιδευτικζσ εφαρμογζσ

(δεδομζνων των αλλαγϊν που επιφζρει θ χριςθ των ΤΡΕ ςτθν τριμελι ςχζςθ μακθτι – εκπαιδευτικοφ - γνϊςθσ)

τθ διαμόρφωςθ κριτικισ ςτάςθσ των εκπαιδευτικϊν απζναντι ςτθ διδακτικι χριςθ των ΤΡΕ (αφοφ όλα τα υπολογιςτικά περιβάλλοντα δεν είναι ιςοδφναμα από διδακτικι και μακθςιακι άποψθ)

τον προβλθματιςμό για το μεταςχθματιςμό του ρόλου των κφριων ςυντελεςτϊν μιασ μακθςιακισ διαδικαςίασ (μακθτισ, γνϊςθ, περιβάλλον) κακϊσ και τισ μεταβολζσ των ςυνικων κακθκόντων των εκπαιδευτικϊν, όπωσ για παράδειγμα το πϊσ διαμεςολαβεί θ γνϊςθ ι το πϊσ πρζπει να αξιολογείται το μακθςιακό αποτζλεςμα όταν χρθςιμοποιοφνται οι ΤΡΕ.

53

Ακόμθ, ςχετικά με τισ ακολουκοφμενεσ διδακτικζσ ςτρατθγικζσ, τα διδακτικά ςενάρια κα πρζπει όχι απλϊσ να διευκολφνουν τθ χριςθ των ΤΡΕ ςτθν διδακτικι και τθ μακθςιακι διαδικαςία, αλλά να ευνοοφν και να προωκοφν νζεσ, εναλλακτικζσ μορφζσ διδαςκαλίασ οι οποίεσ είναι περιςςότερο ςυμβατζσ με τισ ςφγχρονεσ παιδαγωγικζσ και διδακτικζσ κεωρίεσ κακϊσ και με τθ χριςθ των ΤΡΕ. Ριο ςυγκεκριμζνα πρζπει να υποςτθρίηουν και να προωκοφν τθ μετάβαςθ: από τθ μετωπικι διδαςκαλία, ςτθ διδαςκαλία με ομάδεσ και τθ ςυνεργατικι

μάκθςθ από τθ δαςκαλοκεντρικι ςε μια πιο μακθτοκεντρικι διδαςκαλία κατά τθν

οποία οι ΤΡΕ χρθςιμοποιοφνται ωσ εργαλείο από τθ διάλεξθ ωσ διδακτικι μζκοδο ςτθ διερευνθτικι και τθν ανακαλυπτικι

μζκοδο από τθν πακθτικι, ςε μια κινθτοποιθμζνθ ςχολικι τάξθ μζςα από τθν

ενεργθτικι ςυμμετοχι, τθν επικοινωνία μεταξφ μακθτϊν και τισ βιωματικζσ δραςτθριότθτεσ

από μεκόδουσ αξιολόγθςθσ του μακθτι οι οποίεσ βαςίηονται ςτο αποτζλεςμα μιασ και μόνθσ τελικισ δοκιμαςίασ ςε μεκόδουσ οι οποίεσ βαςίηονται ςε διαδικαςίεσ και παραγόμενα προϊόντα και όχι μόνο

από ζνα ςφςτθμα μάκθςθσ ςτο οποίο όλοι μακαίνουν τα ίδια πράγματα, ςε ζνα ςφςτθμα όπου ενδεχομζνωσ ο κακζνασ μακαίνει διαφορετικά πράγματα

από τουσ γνωςτοφσ τρόπουσ επικοινωνίασ (κυρίωσ λεκτικι) ςε τρόπουσ επικοινωνίασ οι οποίοι ενςωματϊνουν πολλαπλζσ αναπαραςτάςεισ, εικόνεσ, κείμενα, ςφμβολα, χάρτεσ πολλαπλϊν αναπαραςτάςεων κ.ά.

Τα τελευταία χρόνια ζχει αναδυκεί μια νζα άποψθ θ οποία υποςτθρίηει ότι θ υπολογιςτικι υποςτιριξθ τθσ διδακτικισ και τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ δεν μπορεί να πραγματωκεί ουςιαςτικά εάν δεν λάβει υπόψθ τθσ τον τρόπο με τον οποίο οικοδομοφν τισ γνϊςεισ τουσ οι μακθτζσ. Ρρόκειται για ζνα μοντζλο διδαςκαλίασ και μάκθςθσ το οποίο ακολουκεί τθν εποικοδομθςτικι προςζγγιςθ, θ οποία αναγνωρίηει ότι τα παιδιά, πριν ακόμα πάνε ςτο ςχολείο, διακζτουν γνϊςεισ και αυτό που χρειάηεται είναι να βοθκθκοφν ϊςτε να οικοδομιςουν νζεσ γνϊςεισ πάνω ςε αυτζσ που ιδθ κατζχουν. Τα παιδιά, υπό από αυτό το πρίςμα, ςυμμετζχουν ενεργά ςτθν οικοδόμθςθ των γνϊςεϊν τουσ. Το πλαίςιο αυτό οδθγεί ςτθν άποψθ ότι θ εκπαίδευςθ πρζπει να ζχει ωσ κφριο ςκοπό να βοθκιςει τουσ μακθτζσ να γεφυρϊςουν το χάςμα ανάμεςα ςτισ άτυπεσ και τισ τυπικζσ γνϊςεισ τουσ. Πλεσ οι ζρευνεσ οι οποίεσ βαςίηονται ςτισ απόψεισ του Vygotsky, υποςτθρίηουν ότι θ ςκζψθ αναπτφςςεται (και είναι ςυνεπϊσ προϊόν οικοδόμθςθσ και αναδόμθςθσ των γνϊςεων) ςτα πλαίςια ςυνεργατικϊν δραςτθριοτιτων ανάμεςα ςε παιδιά και ενθλίκουσ τονίηοντασ, ςυνεπϊσ, το ρόλο τθσ διαδικαςίασ του πλαιςίου ςτθρίγματοσ και το ρόλο τθσ διαμεςολάβθςθσ των ενθλίκων ςτθ διαδικαςία μάκθςθσ. Οι μελζτεσ με κοινωνικό προςανατολιςμό επικεντρϊνονται ςτθν περιγραφι των ςφνκετων διαδικαςιϊν τθσ κακοδιγθςθσ από τον ενιλικα, ςτθν περιγραφι των ειδϊν αλλθλεπίδραςθσ που εμφανίηονται και ςτο είδοσ τθσ μάκθςθσ που επιτελείται. Με άλλα λόγια, οι κοινωνικοπολιτιςμικζσ προςεγγίςεισ δεν μποροφν να δουν τθ

54

μακθςιακι δραςτθριότθτα ζξω από το κοινωνικό, ιςτορικό και πολιτιςμικό πλαίςιο μζςα ςτο οποίο διαδραματίηεται. Οι ςυνεργατικζσ δραςτθριότθτεσ ςυντελοφν καταλυτικά ςτθ διαδικαςία οικοδόμθςθσ τθσ γνϊςθσ ενϊ ςθμαντικό ρόλο παίηουν τα χρθςιμοποιοφμενα εργαλεία (υλικά και ςυμβολικά, όπωσ το εκπαιδευτικό λογιςμικό και θ γλϊςςα) και ο καταμεριςμόσ εργαςίασ όπωσ περιγράφει θ κεωρία τθσ δραςτθριότθτασ (activity theory).

3.3 Ομάδα Ειδίκευςησ «Φυςικϊν»: μελζτη του ήχου Παραγωγι και διάδοςθ των θχθτικϊν κυμάτων Το φφλλο εργαςίασ τθσ ομάδασ ειδίκευςθσ των Φυςικϊν, περιλαμβάνει πλθκϊρα πειραματικϊν δραςτθριοτιτων, βάςει των οποίων οι μακθτζσ κα κατανοιςουν τα φαινόμενα τθσ παραγωγισ και διάδοςθσ των θχθτικϊν κυμάτων.

55

Αρχικά, ςτθν πρϊτθ δραςτθριότθτα, οι μακθτζσ προβλθματίηονται ςτο ερϊτθμα «Ρϊσ μπορϊ να παράγω ιχο με μία χορδι;». Με αυτό τον τρόπο, οι ίδιοι καλοφνται να βρουν υλικά από διάφορα περιβάλλοντα (ςπίτι, ςχολείο, αυλι, γειτονιά), εφόςον γίνει φςτερα από ςυηιτθςθ γνωςτό τι είναι μία χορδι. Ζπειτα, καλοφνται, να εντοπίςουν διάφορα είδθ αντικειμζνων με βάςθ τα οποία μποροφμε να παράγουμε ιχο και μάλιςτα να μπορζςουνε να τα ταξινομιςουν ςε 4 κατθγορίεσ: 1) χορδζσ, 2) ράβδοι, 3) μεμβράνεσ, 4) πλάκεσ, εφόςον και πάλι γίνει ςυηιτθςθ και διαχωριςμόσ ερμθνείασ των 4 αυτϊν εννοιϊν. Για παράδειγμα, με γνϊμονα το κριτιριο «Τί ιχο παράγει μία χορδι, μία ράβδοσ, μία μεμβράνθ, μία πλάκα και τι χαρακτθριςτικά διακζτει το κακζνα τουσ, οι μακθτζσ καλοφνται να ςυμπλθρϊςουν τον αντίςτοιχο πίνακα ταξινόμθςθσ των όςων υλικϊν εντόπιςαν (βλ. παράρτθμα). Ακόμθ, ςτθ 2θ δραςτθριότθτα, οι μακθτζσ για να ολοκλθρϊςουν το φαινόμενο τθσ παραγωγισ των θχθτικϊν κυμάτων, καλοφνται να δϊςουν οριςμζνα χαρακτθριςτικά ριματα παραγωγισ ιχου, π.χ χτυπϊ το πλακάκι, τεντϊνω τθ χορδι κ.ο.κ. Στόχοσ εδϊ είναι, να μάκουν να ςυνκζτουν αντίςτοιχο εξειδικευμζνο λεξιλόγιο, όταν αναφζρονται ςτο φαινόμενο τθσ παραγωγισ του ιχου. Βζβαια, όλα αυτά δίνονται με τουσ αντίςτοιχουσ οριςμοφσ του ιχου, ανάλογα με το ςκεπτικό του κάκε παιδιοφ τθσ ομάδασ (βλ. παράρτθμα). Ρροχωρϊντασ ςτθν 3θ δραςτθριότθτα και ςτθ μετάβαςθ του φαινομζνου τθσ διάδοςθσ του ιχου, οι μακθτζσ καλοφνται να καταςκευάςουν με απλά υλικά ζνα αυτοςχζδιο τθλζφωνο και να κατανοιςουν τθν ζνταςθ του ιχου ανάλογα με τθν αυξομείωςθ του μικουσ τθσ χορδισ που ςυνδζει τα 2 τθλζφωνα αλλά και με τθν αλλαγι του υλικοφ ςφνδεςισ τουσ. Να εντοπίςουν τι γίνεται χαρακτθριςτικά ςτθν κάκε περίπτωςθ και να προςπακιςουν να δϊςουν τα ίδια τθ δικι τουσ ερμθνεία (βλ. παράρτθμα). Συνεχίηοντασ με τθν 4θ δραςτθριότθτα, οι μακθτζσ προςπακοφν να κατανοιςουν τι γίνεται ωσ προσ τθ διάδοςθ του ιχου ςε ςτερεά ςϊματα (πλαςτικό) και τι ςε υγρά (μπουκάλι με νερό), κακϊσ και να εντοπίςουν τισ μεταξφ τουσ διαφορζσ. Ροφ ο ιχοσ διαδίδεται πιο γριγορα, ποφ όχι και γιατί (βλ. παράρτθμα). Τζλοσ, ςτθν 5θ δραςτθριότθτα, ο ζνασ μακθτισ τοποκετεί ζνα κομμάτι λάςτιχο ςε ζναν άλλο και προςπακοφν να εντοπίςουν αν ο ιχοσ ακοφγεται το ίδιο ςε όλα τα ςθμεία του λάςτιχου, ι όχι και γιατί ςυμβαίνει αυτό (βλ. παράρτθμα). Οι μακθτζσ, για τθ ςυνολικι υλοποίθςθ αυτϊν των δραςτθριοτιτων καλοφνται να βρουν πλθροφοριακό υλικό από πθγζσ βιβλίων που ζχουν ςτο ςπίτι τουσ, από θλεκτρονικζσ πθγζσ ςτο Διαδίκτυο, από εξαγωγι ςυμπεραςμάτων από τθν ταυτόχρονθ εφαρμογι των πειραματικϊν δραςτθριοτιτων μζςα ςτθν τάξθ. Με αυτό τον τρόπο, κα αποκτιςουν μία ςυνολικι κι ευρεία διάςταςθ των φαινομζνων που μελετοφν, ϊςτε να δϊςουν απαντιςεισ ςτα ερωτιματα και τισ πικανζσ απορίεσ τουσ (βλ. παράρτθμα).

56

3.4 Ομάδα Ειδίκευςησ «Βιολόγων»: Λειτουργία αυτιοφ και εφρεςη τρόπου εντοπιςμοφ τροφήσ των δελφινιϊν

Το φφλλο εργαςίασ τθσ ομάδασ των Βιολόγων αποτελοφνταν από 2 δραςτθριότθτεσ, οι οποίεσ είχαν χαρακτθριςτικοφσ εξειδικευμζνουσ ςτόχουσ.

57

Αρχικά, θ 1θ δραςτθριότθτα περιλάμβανε μία προβολι βίντεο με βάςθ τθν οποία οι μακθτζσ κα κατανοοφςαν καλφτερα και κα είχαν μία ξεκάκαρθ εικόνα ωσ προσ τον τρόπο λειτουργίασ του αυτιοφ. Δόκθκε λοιπόν ζμφαςθ και ςτα 3 μζρθ του αυτιοφ, ξεκινϊντασ ο ιχοσ από το εξωτερικό προσ το εςωτερικό. Ζτςι, αναφζρκθκαν οι οριςμοί πτερφγιο, ζξω ακουςτικόσ πόροσ, ςτθ ςυνζχεια αναφζρκθκε το τφμπανο, τα οςτάρια του μεςαίου τμιματοσ του αυτιοφ, θ ςφφρα, ο άκμων και ο αναβολζασ, τι κάνει το κακζνα από αυτά. Ροφ πθγαίνει ο ιχοσ, ςτον κοχλία του εςωτερικοφ μζρουσ του οργάνου του αυτιοφ, ςε τι μετατρζπεται, πϊσ φτάνει ςτον εγκζφαλο, πϊσ αποκωδικοποιείται και πϊσ ερμθνεφεται για να μποροφμε να ακοφςουμε όλα τα είδθ των θχθτικϊν ερεκιςμάτων που δεχόμαςτε από το εξωτερικό περιβάλλον. Ζπειτα, αφοφ τα εμπζδωςαν προχϊρθςαν ςτθν καταςκευι με δικά τουσ υλικά, χαρακτθριςτικά πλαςτελίνθ και πθλό και μάλιςτα εςτίαςαν ςτα βαςικά μζρθ λειτουργίασ: 1) πτερφγιο, 2) ζξω ακουςτικόσ πόροσ, 3) τφμπανο, 4) ακουςτικά οςτάρια (ςφφρα, άκμων, αναβολζασ), 5) θμικφκλιοι ςωλινεσ, 5) κοχλίασ (βλ. παράρτθμα). Επίςθσ, θ 2θ δραςτθριότθτα περιλάμβανε εφρεςθ πλθροφοριακοφ υλικοφ είτε ςτο Διαδίκτυο, είτε ςε βιβλία τθσ ςχολικισ βιβλιοκικθσ, είτε ςε βιβλία και παραμφκια ςτο ςπίτι, είτε ςε ζντυπα περιοδικά και εφθμερίδεσ από το ςπίτι, ϊςτε να βρουν τον τρόπο εφρεςθσ τροφισ των δελφινιϊν και τθ ςθμαντικότθτα τθσ αίςκθςθσ τθσ ακοισ ωσ προσ αυτό το γεγονόσ. Μάλιςτα, για τθν τελικι απάντθςθ των μακθτϊν ςτο ερϊτθμα αυτό προβλικθκε κι ζνα χαρακτθριςτικό βίντεο ςχετικό με τθ διατροφι των δελφινιϊν, από όπου άντλθςαν υλικό για τθν απάντθςι τουσ. Επίςθσ, ςυνεχίςτθκε και θ θχογράφθςθ πλθκϊρασ θχθτικϊν ακουςμάτων πάνω ςτα οποία κα ζκαναν τα παιδιά διαχωριςμό των ιχων ςε φυςικοφσ και τεχνθτοφσ, και ςτθ ςυνζχεια κα κατζγραφαν δικά τουσ παραδείγματα παρόμοιων ιχων (βλ. παράρτθμα).

58

3.5 Ομάδα Ειδίκευςησ «Καλλιτεχνϊν»: Λειτουργία μουςικϊν οργάνων: Κιθάρασ & Ντραμσ Στο φφλλο παρατιρθςθσ τθσ ομάδασ των Καλλιτεχνϊν, ζγινε επεξεργαςία των δραςτθριοτιτων καταςκευισ μια δικισ τουσ κικάρασ κι ενόσ δικοφ τουσ μοντζλου ντραμσ.

59

Αρχικά ςτθν 1θ δραςτθριότθτα, δόκθκε ςτθν ομάδα το ερζκιςμα να καταςκευάςουν μία δικι τουσ κικάρα. Μάλιςτα, για να μπορζςουν να τθν καταςκευάςουν ζπρεπε να γνωρίηουν τον τρόπο λειτουργίασ τθσ, τα βαςικά μζρθ από τα οποία αποτελείται αλλά και ςυνολικά τον τρόπο με τον οποίο το ζνα ςυνειςφζρει ςτο άλλο για να λειτουργιςει αλλά και να παρατθριςουν τι ιχο παράγει και ποφ αξιοποιείται. Ζτςι λοιπόν, μελζτθςαν ςτο εργαςτιρι πλθροφορικισ για το ςυγκεκριμζνο μουςικό όργανο, τουσ δόκθκε από τθ δαςκάλα ενθμερωτικό ζντυπο υλικό, κακϊσ επίςθσ βρικαν και οι ίδιοι ςε δικά τουσ βιβλία αλλά και ρωτϊντασ γνωςτοφσ τουσ τι ακριβϊσ είναι και πϊσ λειτουργεί μία κικάρα. Κατανόθςαν κι ζδωςαν ζμφαςθ ςτα βαςικά τθσ μζρθ: 1) λαιμόσ, 2) κλειδιά, 3) κεφαλι, 4) χορδζσ, 5) θχείο κι 6) γζφυρα με βάςθ τα οποία ερμινευςαν τον τρόπο λειτουργίασ τθσ κικάρασ (βλ. παράρτθμα). Συνεχίηοντασ με τθ 2θ δραςτθριότθτα, με τον ίδιο τρόπο βρικαν πλθροφοριακό υλικό για το μουςικό όργανο «ντραμσ» και ακόμθ πιο εφκολα βρίςκοντασ απλά υλικά, διακζςιμα ςτο χϊρο του ςχολείου καταςκεφαςαν το δικό τουσ μοντζλο, εςτιάηοντασ και πάλι ςτα βαςικά μζρθ λειτουργίασ τουσ (μεμβράνθ, ξφλο προσ χτφπθμα) (βλ. παράρτθμα).

60

3.6 Ομάδα Ειδίκευςησ «Τεχνολόγων-Γιατρϊν»: Λειτουργία ακουςτικοφ βαρηκοΐασ, μζςα πρόληψησ, προςταςίασ, παθήςεισ και κατηγορίεσ ήχων Τελειϊνοντασ με τθν ομάδα των Τεχνολόγων-Γιατρϊν, τουσ δόκθκε ζνα φφλλο εργαςίασ πάνω ςτο οποίο ζγινε επεξεργαςία αρκετϊν επιμζρουσ δραςτθριοτιτων.

Αρχικά, θ 1θ δραςτθριότθτα περιλάμβανε ζναν πίνακα, πάνω ςτον οποίο κα ζκαναν μελζτθ τα μζλθ τθσ ομάδασ. Στθ ςυνζχεια, εφόςον κρατοφςαν τισ απαραίτθτεσ ςθμειϊςεισ με βάςθ όςα πλθροφοριακά ςτοιχεία βρικαν από βιβλία του ςχολείου, αλλά και από το ςπίτι τουσ, κα ζκαναν μία ταξινόμθςθ των ιχων ςε φυςικοφσ, τεχνθτοφσ, θλεκτρονικοφσ, ευχάριςτουσ, δυςάρεςτουσ, κορφβουσ (βλ. παράρτθμα). Ρροχωρϊντασ ςτθ 2θ δραςτθριότθτα, γίνεται λόγοσ για μία ςυγκεκριμζνθ κατθγορία ιχων, τουσ κορφβουσ. Εδϊ, τουσ δόκθκε ζντυπο πλθροφοριακό υλικό, με βάςθ το οποίο, οι μακθτζσ κλικθκαν να απαντιςουν τι είναι αρχικά οι εμβοζσ ι κόρυβοι, πϊσ προκαλοφνται και τι κάνουμε για να τουσ αποφφγουμε. Μάλιςτα, όλα

61

αυτά κα γίνονταν ςε μορφι οργανογράμματοσ ϊςτε να δοκεί μία ςυνολικι διάςταςθ του κζματοσ και να ακολουκιςει ςχετικι ςυηιτθςθ (βλ. παράρτθμα). Τζλοσ, με βάςθ τα υλικά που κα ζβριςκαν ςτο χϊρο του ςχολείου αλλά και ςτο ςπίτι τουσ ι ζξω ςτο χϊρο παιχνιδιοφ, κα προχωροφςαν ςτθν καταςκευι ενόσ ακουςτικοφ βαρθκοΐασ. Εδϊ, να ςθμειωκεί, ότι μία πρϊτθ εικόνα δόκθκε από ζντυπο και πάλι πλθροφοριακό υλικό όπου εςτίαςαν ςτα βαςικά μζρθ λειτουργίασ του για να προχωριςουν ςτθν καταςκευι του. Δθλαδι εςτίαςαν: 1) ςτον ενιςχυτι, 2) ςτθ μπαταρία, 3) ςτο μικρόφωνο, 4) ςτο μεγάφωνο, 5) ςτο ρυκμιςτι τθσ ζνταςθσ κι 6) ςτο ςωλινα ϊςτε να προχωριςουν ςτθ δικι τουσ καταςκευι. Ζπειτα, ζφτιαξαν και δικά τουσ μζςα πρόλθψθσ κορφβων π.χ ωταςπίδεσ αλλά και δικό τουσ υλικό για να μποροφν να τα περιγράφουν (βλ. παράρτθμα).

3.7 Ομάδα ςφνθεςησ (καταςκευή αφίςασ) Σχεδιάςτθκε ζνα φφλλο ςφνκεςθσ για τισ ομάδεσ ςφνκεςθσ όπου εκεί δόκθκαν όλεσ οι απαραίτθτεσ πλθροφορίεσ και οδθγίεσ ςτισ ομάδεσ για τθν καταςκευι του τελικοφ τουσ προϊόντοσ, που ιταν μία ομαδικι αφίςα, με πλικοσ εικόνων, αντιςτοίχων του περιεχομζνου τθσ κάκε ομάδασ ειδίκευςθσ, κακϊσ και περιγραφϊν ςυγκεκριμζνων εννοιϊν, με ςκοπό να δοκεί μία ολιςτικι διάςταςθ τθσ ζννοιασ «του ιχου». Θ κάκε ομάδα ςφνκεςθσ αποτελοφνταν από 4 μζλθ, ζνα από κάκε ομάδα εξειδίκευςθσ. Ο ςχεδιαςμόσ αυτϊν των ομάδων ζγινε με τζτοιο τρόπο ϊςτε να μποροφν όλα τα μζλθ ν’ ανταλλάςςουν μεταξφ τουσ απόψεισ και να είναι πιο εφκολθ θ καταςκευι τθσ τελικισ αφίςασ.

62

63

3.8 Σχηματική απεικόνιςη τησ διδακτικήσ μαθηςιακήσ ςειράσ με βάςη τη μζθοδο Jigsaw Στθν αρχι των ςυναντιςεϊν μασ, οι μακθτζσ μαηί μου πραγματοποιοφςαμε ζνα είδοσ ςυηιτθςθσ, ωσ ςφνοψθ των όςων είχαν προθγθκεί τθν προθγοφμενθ φορά, ϊςτε να προχωριςουν οι ομάδεσ ζνα βιμα περαιτζρω ςτισ επιμζρουσ αρμοδιότθτεσ που τουσ είχαν ανατεκεί. Ο τρόποσ με τον οποίο είχαν χωριςτεί οι μακθτζσ, ζγινε τθν 1θ φορά προφορικά επιτόπου και αυτό το μοντζλο διατθρικθκε μζχρι και τθν προ-τελευταία φορά. Οι μακθτζσ όπωσ αναφζρκθκε και πιο πάνω ιταν μοιραςμζνοι ςε 4 ομάδεσ των 4 ατόμων. Θ διδάςκουςα, όριςε ζνα αρχθγό για τθν κάκε ομάδα εξειδίκευςθσ, ςτον οποίο ανάκεςε τθν αρμοδιότθτα να μεταφζρει ςτθν ομάδα του τισ οδθγίεσ τθσ αλλά και τον κατζςτθςε υπεφκυνο για κάκε κίνθςθ τθσ ομάδασ. Οι μακθτζσ/τριεσ υλοποίθςαν τα πειράματα ομαδικά και αναηιτθςαν πλθροφορίεσ ςτο διαδίκτυο και ςε βιβλία για να ςυμπλθρϊςουν τα φφλλα εργαςίασ. Στθ ςυνζχεια, επζςτρεψαν ςτισ ομάδεσ ςφνκεςθσ, τισ οποίεσ διαμόρφωςε ςτθν προτελευταία ςυνάντθςθ θ διδάςκουςα και παρουςίαςαν τισ πλθροφορίεσ, που ςυγκζντρωςαν αλλά και ολοκλιρωςαν τθν τελικι τουσ αφίςα με τίτλο «Ζνα ταξίδι μζςα ςτον ιχο», όπου ςυμμετείχαν όλεσ οι ομάδεσ εξειδίκευςθσ. Στο τζλοσ, λφκθκαν οριςμζνεσ απορίεσ των μακθτϊν ςχετικζσ με το γνωςτικό αντικείμενο, οι οποίεσ διαμορφϊκθκαν κακ’ όλθ τθ διάρκεια των ςυναντιςεϊν μασ ενϊ προκλικθκε ςυηιτθςθ για τθ μζκοδο jigsaw που ακολουκικθκε κι εφαρμόςτθκε, όπου οι μακθτζσ/τριεσ με βάςθ τθν εμπειρία τουσ εξζφραςαν τισ απόψεισ και αντιλιψεισ με βάςθ τι τουσ άρεςε και τι όχι. Το αποτζλεςμα βζβαια, φάνθκε ςτθν τελικι τουσ παρουςίαςθ ςτο Φεςτιβάλ Φυςικϊν Επιςτθμϊν, όπου όλεσ οι ομάδεσ βοθκοφςε θ μία τθν άλλθ για να μπορζςουν να μεταδϊςουν ςτον κόςμο αλλά και να τον ενθμερϊςουν ςχετικά με ό, τι πραγματεφκθκαν.

64

χθματικι απεικόνιςθ τθσ μεκόδου Jigsaw: 1Ο ΣΑΔΙΟ I.

Χωριςμόσ των παιδιϊν ςτισ ομάδεσ ςφνκεςθσ (Home group)-(HG) και ανάκεςθ κεμάτων

2ο ΣΑΔΙΟ

II. Οργάνωςθ ςτισ επιμζρουσ ομάδεσ ειδίκευςθσ (expert group)-(EG),

Επεξεργαςία των κεμάτων, ςυλλογι και ςφνκεςθ των δεδομζνων. 3Ο ΣΑΔΙΟ

III. Επιςτροφι ςτισ αρχικζσ ομάδεσ ςφνκεςθσ, Ραρουςίαςθ του ςυνόλου του πλθροφοριακοφ υλικοφ , ςυηιτθςθ και εξαγωγι ςυμπεραςμάτων

H

G Α

H

G Β

H

G Γ

H

G Γ

1

3 4

2 1

3 4

2 1

3 4

2 1

3 4

2

E

G Α

E

G Β

E

G Γ

E

G Γ

1

1 1

1 2

2 2

2 4

4 4

4 3

3 3

3

H

G Α

H

G Β

H

G Γ

H

G Γ

1

3 4

2 1

3 4

2 1

3 4

2 1

3 4

2

65

Ρίνακασ 1: Ομάδα Ειδίκευςθσ Φυςικϊν

Ενότθτα -

Ρροςδωκόμενα μακθςιακά

αποτελζςματα

Επιςτθμονικζσ

δεξιότθτεσ

Τεχνολογικζσ

δεξιότθτεσ

Δραςτθριότθτεσ

Υλικά - Μζςα

1. Ραραγωγι και διάδοςθ των θχθτικϊν κυμάτων

3Α) Να

κατανοιςουν ότι ο ιχοσ διαδίδεται και μζςω εμποδίων (π.χ πόρτα)

3Β) Να αντιλθφκοφν ότι μζςω τθσ αυξομείωςθσ τθσ απόςταςθσ μεταβάλλεται και θ ζνταςθ του θχθτικοφ ερεκίςματοσ των κυμάτων

Ε.Α) Να ταξινομιςουν τα υλικά με βάςθ τισ 4 κατθγορίεσ θχθτικϊν πθγϊν Ε.Β) Να χρθςιμοποιοφν επιςτθμονικό λεξιλόγιο που ςχετίηεται με τισ διαφορετικζσ πθγζσ ιχου Ε.Α) Να ερμθνεφςουν με ποιό τρόπο διαδίδεται ο ιχοσ ςε κάκε μζςο (πλαςτικό μπουκάλι αναψυκτικοφ, δοχείο με απιονιςμζνο νερό, κομμάτι λάςτιχου ποτίςματοσ)

Τ.Α) Να εξαςκθκοφν ςτθ χριςθ χειραπτικϊν υλικϊν και μζςων Τ.1) Να είναι ικανοί να χειρίηονται χειραπτικά υλικά και μζςα Τ.2) Να χρθςιμοποιοφν κακθμερινά υλικά με ςκοπό τθν καταςκευι ενόσ τεχνολογικοφ προϊόντοσ (αυτοςχζδιο τθλζφωνο)

Δραςτθριότθτα 1: Συμπλιρωςθ πίνακα με βάςθ τισ 4 κατθγορίεσ μζςων, μζςα από τα οποία διαδίδεται ο ιχοσ Δραςτθριότθτα 2: Εκτζλεςθ πειραματικϊν δραςτθριοτιτων για εντοπιςμό παραγωγισ και διάδοςθσ του ιχου μζςα από υγρό και ςτερεό ςϊμα Δραςτθριότθτα 3: Καταςκευι αυτοςχζδιου τθλεφϊνου για άκουςμα ιχου με παρεμβολι εμποδίων (π.χ πόρτα)

Υλικά από το περιβάλλον Υλικά από το περιβάλλον

66

Ρίνακασ 2: Ομάδα Ειδίκευςθσ Βιολόγων

Ενότθτα -

Ρροςδωκόμενα μακθςιακά

αποτελζςματα

Επιςτθμονικζσ

δεξιότθτεσ

Τεχνολογικζσ δεξιότθτεσ

Δραςτθριότθτε

σ

Υλικά - Μζςα

2. Λειτουργία οργάνου ακοισ (αυτί και τρόποσ εντοπιςμοφ τροφισ από τα δελφίνια)

2.Α) Να κατανοιςουν τα μζρθ από τα οποία αποτελείται το αυτί κακϊσ και τθ λειτουργία του κακενόσ 2.Β) Να κατανοιςουν ότι θ λειτουργία τθσ ακοισ ςυνειςφζρει και ςε άλλθ λειτουργία του ανκρϊπινου ςϊματοσ (δελφίνια)

Ε.Α) Να ςυλλζγουν πλθροφορίεσ από διάφορεσ πθγζσ (ψθφιοποιθμζνεσ & ζντυπεσ) Ε.Β) Να παρατθροφν και να περιγράφουν τα μζρθ του αυτιοφ.

Τ.Α) Να είναι ικανοί να χειρίηονται υλικά για τθν καταςκευι του μοντζλου του αυτιοφ

Δραςτθριότθτα 1: Κατανόθςθ και καταγραφι του τρόπου λειτουργίασ του αυτιοφ μζςα πό προβολι βίντεο Δραςτθριότθτα 2: Καταςκευι του μοντζλου του αυτιοφ Δραςτθριότθτα 3: Κατανόθςθ και καταγραφι του τρόπου εντοπιςμοφ τροφισ από τα δελφίνια μζςα από ςχετικι προβολι

-Χριςθ μοντζλου -Βίντεο -Θχθτικά ακοφςματα -Ρλαςτελίνθ -Ρθλόσ -Ξφλο

67

βίντεο

Ενότθτα -

Ρροςδωκόμενα μακθςιακά

αποτελζςματα

Επιςτθμονικζσ

δεξιότθτεσ

Τεχνολογικζσ δεξιότθτεσ

Δραςτθριότθτε

σ

Υλικά - Μζςα

2. Λειτουργία οργάνου ακοισ (αυτί και τρόποσ εντοπιςμοφ τροφισ από τα δελφίνια)

Ε.Α) Να παρατθροφν και να περιγράφουν τα μζρθ του αυτιοφ. Ε.Β) Να προτείνουν εναλλακτικζσ λφςεισ για τθν καταςκευι του μοντζλου του αυτιοφ Ε.Γ) Να επιλζξουν το κατάλλθλο υλικό για τθν καταςκευι του μοντζλου του αυτιοφ με βάςθ τισ ιδιότθτζσ τουσ Ε.Δ) Να μποροφν να περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο εντοπίηουν τθν τροφι τουσ τα δελφίνια, αναγνωρίηοντασ τθν αίςκθςθ τθσ ςθμαντικότθτασ τθσ ακοισ.

Τ.Α) Να είναι ικανοί να χειρίηονται υλικά για τθν καταςκευι του μοντζλου του αυτιοφ

Δραςτθριότθτα 2: Καταςκευι του μοντζλου του αυτιοφ Δραςτθριότθτα 3: Κατανόθςθ και καταγραφι του τρόπου εντοπιςμοφ τροφισ από τα δελφίνια μζςα από ςχετικι προβολι βίντεο

-Χριςθ μοντζλου -Βίντεο -Θχθτικά ακοφςματα -Ρλαςτελίνθ -Ρθλόσ -Ξφλο

68

Ρίνακασ 3: Ομάδα Ειδίκευςθσ Καλλιτεχνϊν

Ενότθτα -

Ρροςδωκόμενα μακθςιακά

αποτελζςματα

Επιςτθμονικζσ

δεξιότθτεσ

Τεχνολογικζσ

δεξιότθτεσ

Δραςτθριότθτεσ

Υλικά - Μζςα

3. Τρόποσ

λειτουργίασ μουςικϊν οργάνων (κικάρασ & ντραμσ)

-Να περιγράφουν τον τρόπο λειτουργίασ τθσ κικάρασ και των μερϊν τθσ --Να περιγράφουν τον τρόπο λειτουργίασ των ντραμσ και των μερϊν τουσ

Ε.Α) Να χρθςιμοποιοφν επιςτθμονικό λεξιλόγιο που ςχετίηεται με τον τρόπο λειτουργίασ των 2 μουςικϊν οργάνων

Τ.Α) Να είναι ικανοί να χειρίηονται υλικά για τθν καταςκευι του μοντζλου τθσ κικάρασ Τ.Β) Να είναι ικανοί να χειρίηονται υλικά για τθν καταςκευι του μοντζλου των ντραμσ

Δραςτθριότθτα 1: Ηωγραφικι αναπαράςταςθ μοντζλου κικάρασ Δραςτθριότθτα 2: Καταςκευι μοντζλου κικάρασ Δραςτθριότθτα 3: Καταςκευι μοντζλου ντραμσ

-Διαδίκτυο -Ξφλο -Υλικά από το περιβάλλον

69

Ρίνακασ 4: Ομάδα Ειδίκευςθσ Λατρϊν - Τεχνολόγων

Ενότθτα -

Ρροςδωκόμενα μακθςιακά

αποτελζςματα

Επιςτθμονικζσ

δεξιότθτεσ

Τεχνολογικζσ

δεξιότθτεσ

Δραςτθριότθτεσ

Υλικά - Μζςα

4. Τρόποσ

λειτουργίασ ακουςτικοφ βαρθκοΐασ, πακιςεισ αυτιοφ & μζςα πρόλθψθσ

-Να περιγράφουν τον τρόπο λειτουργίασ του ακουςτικοφ βαρθκοΐασ

Ε.Α) Να μποροφν να διακρίνουν τουσ ιχουσ ςε φυςικοφσ και τεχνθτοφσ, ενοχλθτικοφσ και μθ Ε.Β) Να μάκουσ για τισ πακιςεισ του αυτιοφ και τα μζςα πρόλθψθσ Ε.Γ) Να χρθςιμοποιοφν επιςτθμονικό λεξιλόγιο που ςχετίηεται με τον τρόπο λειτουργίασ του ακουςτικοφ βαρθκοΐασ

Τ.Α) Να είναι ικανοί να χειρίηονται υλικά για τθν καταςκευι του μοντζλου ακουςτικοφ βαρθκοΐασ

Δραςτθριότθτα 1: Να κατατάξουν με βάςθ 1 δοςμζνο πίνακα και 1 παρουςίαςθ θχθτικϊν ακουςμάτων τουσ ιχουσ ςε φυςικοφσ και τεχνθτοφσ, ενοχλθτικοφσ και μθ ενοχλθτικοφσ Δραςτθριότθτα 2: Να μάκουν με βάςθ δοςμζνο ζντυπο και θλεκτρονικό ενθμερωτικό υλικό για τισ πακιςεισ του αυτιοφ, τισ αιτίεσ και τα μζςα πρόλθψθσ Δραςτθριότθτα 3: Να καταςκευάςουν ζνα μοντζλο ακουςτικοφ βαρθκοΐασ με βάςθ δοςμζνο ζντυπο ενθμερωτικό υλικό

-Ζντυπο υλικό -Υλικά από το περιβάλλον

70

Κεφάλαιο 4: Ερευνθτικι Μεκοδολογία 4.1 Περιγραφι δείγματοσ-Ερευνθτικά ερωτιματα

Στθν εφαρμογι ςυμμετείχαν 16 μακθτζσ τθσ ΣΤϋ τάξθσ του δθμοτικοφ ςχολείου του Αμμοχωρίου. Οι ςυναντιςεισ μου με τουσ μακθτζσ ιταν ςτο ςφνολο 8 και ςε αντιςτοιχία 16 διδακτικϊν ωρϊν. Στόχοσ τθσ ζρευνάσ μου ιταν να δϊςει απαντιςεισ ςτα εξισ ερωτιματα:

1. Ρϊσ μπορεί να εφαρμοςτεί μία ανοιχτι μζκοδοσ Jigsaw ςε μακθτζσ που προζρχονται από ςχολεία αγροτικισ περιοχισ και ιδιαίτερου κοινωνικοφ και πολιτιςμικοφ περιβάλλοντοσ;

1.α Αναπτφςςεται το ενδιαφζρον αυτοφ του δείγματοσ των μακθτϊν όταν τουσ ανατίκενται διαφόρων ειδϊν αρμοδιότθτεσ; 1.β Ροιά θ ςυμπεριφορά των μακθτϊν ςτισ ομάδεσ ειδίκευςθσ;

2. Ρϊσ εξελίςςεται θ γνϊςθ του ςυγκεκριμζνου δείγματοσ των μακθτϊν ωσ προσ τον ιχο και τα ςυναφι φαινόμενα ςφνδεςισ του;

3. Ροια είναι θ εξζλιξθ των μακθτϊν ωσ προσ τθν αυτοεκτίμθςι τουσ: α)να ςχεδιάηουν και να καταςκευάηουν μοντζλα, β)να διατυπϊνουν προφορικό λόγο;

4. Ροιά θ εξζλιξθ τθσ δεξιότθτασ ανάπτυξθσ γραπτοφ λόγου;

4.2 Ερευνθτικά εργαλεία Τα ερευνθτικά εργαλεία, που χρθςιμοποιικθκαν ιταν οι γραπτζσ παρατθριςεισ κατά τθ διάρκεια των ςυναντιςεων με τουσ μακθτζσ από τθν ίδια τθν ερευνιτρια, το ερωτθματολόγιο εκτίμθςθσ του ςυγκεκριμζνου προγράμματοσ από τουσ μακθτζσ και ζνα ερωτθματολόγιο βαςιςμζνο ςε μία μορφι αξιολόγθςθσ των μακθτϊν τουσ δείγματοσ ςτθν 1θ ςυνάντθςθ, 1 μινα μετά τθν 1θ ςυνάντθςθ, ςτθν τελευταία ςυνάντθςθ και μετά τθν αναχϊρθςθ από το Φεςτιβάλ Φυςικϊν Επιςτθμϊν.

Πίνακασ με όλα τα εργαλεία και τισ μετριςεισ

Ερευνθτικά Εργαλεία

1θ βδομάδα 21-03-2013

2θ βδομάδα 29-03-2013

3θ βδομάδα 19-04-2013

4θ βδομάδα 17-05-2013

5θ βδομάδα 23-05-2013

5θ βδομάδα 24-05-2013

Ραρατθριςεισ ΝΑΛ ΝΑΛ ΝΑΛ ΝΑΛ ΟΧΛ ΟΧΛ

Ερωτθματολόγιο ΟΧΛ ΟΧΛ ΟΧΛ ΝΑΛ ΟΧΛ ΟΧΛ

Αναςτοχαςτικά Θμερολόγια

ΝΑΛ ΝΑΛ ΝΑΛ ΝΑΛ ΝΑΛ ΝΑΛ

71

4.2.1 Γραπτζσ παρατθριςεισ κατά τθ διάρκεια των ςυναντιςεων Κατά τθ διάρκεια των ςυναντιςεων αλλά και τθσ ςυηιτθςθσ, θ διδάςκουςα παρατθροφςε τουσ μακθτζσ/τριεσ και κατζγραφε τθ ςυμπεριφορά τουσ, τα ςχόλια και τισ ιδζεσ τουσ, τισ απορίεσ τουσ αλλά και τισ ςτάςεισ τουσ απζναντι ςε ςυγκεκριμζνα ηθτιματα. Με αυτό τον τρόπο εξετάςτθκαν: 1) θ ςτάςθ των μακθτϊν ωσ προσ τθν επίλυςθ ενόσ ηθτιματοσ με ομαδικό τρόπο, 2) οι ςχζςεισ μεταξφ των μακθτϊν, 3 )θ ανάπτυξθ εξειδικευμζνου λεξιλογίου, καταρτιςμζνου επιςτθμονικά και τεχνολογικά, 4) θ ανάπτυξθ του ενδιαφζροντόσ τουσ ςχετικά με τα υπό μελζτθ κζματα και 5) θ προκυμία να βοθκιςουν τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ τουσ.

4.2.2 Ερωτθματολόγιο ςυνολικισ αξιολόγθςθσ του προγράμματοσ Το ερωτθματολόγιο εκτίμθςθσ του ςυγκεκριμζνου προγράμματοσ από τουσ μακθτζσ αποτελοφνταν από 8 ερωτιςεισ διαβακμιςμζνθσ κλίμακασ (1=πολφ λίγο, 2=λίγο, 3=αρκετά, 4=πολφ, 5=πάρα πολφ). Από αυτζσ, οι 2 αναφζρονται ςτθν αυτοεκτίμθςθ των μακθτϊν ςχετικά με τθ κζςθ τουσ μζςα ςτθν ομάδα και τθν τάξθ. Άλλεσ δφο ςχετίηονται με το πόςο ενδιαφζρον δείχνουν οι μακθτζσ τόςο μζςα ςτθν τάξθ, όςο και μζςα ςτθν ομάδα ςχετικά με το αντικείμενο διαπραγμάτευςισ τουσ. Μία ερϊτθςθ αναφζρεται ςτθν ικανότθτα ςυμμετοχισ των μακθτϊν μζςα ςτθν ομάδα. Μία άλλθ ερϊτθςθ ςχετίηεται με τθν προκυμία ςυνεργαςίασ των μακθτϊν μζςα ςτθν ομάδα. Μία ακόμθ ςχετίηεται με τθν ικανότθτα εφρεςθσ πλθροφοριϊν ςχετικά με το υπό μελζτθ κζμα. Θ τελευταία ερϊτθςθ μάλιςτα, αποτελεί τθν ερϊτθςθ εξειδίκευςθσ τθσ κάκε ομάδασ και αναφζρεται ςτθν ικανοποίθςθ από το εκάςτοτε κζμα με το οποίο αςχολικθκαν (βλ. παράρτθμα).

4.2.3 Φόρμα αξιολόγθςθσ των μακθτϊν Θ ςυγκεκριμζνθ φόρμα περιλαμβάνει ερωτιςεισ αξιολόγθςθσ τθσ ςυνολικισ ςτάςθσ και ςυμπεριφοράσ, ςυμμετοχισ, προκυμίασ αλλά και εξζλιξθσ των μακθτϊν και μακθτριϊν κατά τθν πορεία τουσ μζςα ςτθν ομάδα αλλά και κατά τθν βελτίωςθ τθσ ατομικισ τουσ πορείασ. Χαρακτθριςτικά, περιλαμβάνει ερωτιςεισ ςυμμετοχισ ωσ προσ τθ χριςθ των υλικϊν, ωσ προσ τθ ςτάςθ τουσ ςτα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ, ωσ προσ τθν κατανόθςθ του γνωςτικοφ αντικειμζνου και μάλιςτα με βάςθ τισ απορίεσ που εξζφραηαν, ωσ προσ τθν ζνδειξθ ενδιαφζροντοσ. Με αυτό τον τρόπο και απαντϊντασ για τον κάκε μακθτι και μακιτρια ςτισ ςυγκεκριμζνεσ ερωτιςεισ 4 φορζσ, ςυγκεκριμζνα κατά τθν 1θ ςυνάντθςθ, 1 μινα μετά τθν 1θ ςυνάντθςθ, ςτθν τελευταία ςυνάντθςθ και μετά τθν αναχϊρθςθ από το Φεςτιβάλ Φυςικϊν Επιςτθμϊν, αποκτικθκε μία ςταδιακι και ςυνάμα ςυνολικι εξζλιξθ τθσ πορείασ του κάκε μακθτι και μακιτριασ κατά τθν εφαρμογι του ςυγκεκριμζνου προγράμματοσ. Με αυτό τον τρόπο, καταφζραμε να εκτιμιςουμε αν τελικά άξιηε να τολμιςουμε αυτι τθν ανοιχτι μζκοδο διερεφνθςθ Jigsaw δθμιουργϊντασ αντίςτοιχα τα κεματικά κουτιά του «Ιχου και των Θχθτικϊν Φαινομζνων» με ζναν ξεχωριςτό και διαςκεδαςτικό τρόπο (βλ. παράρτθμα).

72

4.3 Συλλογή δεδομζνων Ππωσ αναφζρκθκε, κατά τθ διεξαγωγι των ςυναντιςεων θ διδάςκουςα παρατθροφςε τουσ μακθτζσ/τριεσ και κρατοφςε ςθμειϊςεισ ςχετικά με τθ ςυμπεριφορά τουσ και τισ διδακτικζσ αντιλιψεισ τουσ. Κατά τθ ςυμπλιρωςθ του ερωτθματολογίου εκτίμθςθσ του ςυγκεκριμζνου προγράμματοσ από τουσ μακθτζσ και τισ μακιτριεσ ςυμμετείχαν τθ ςυγκεκριμζνθ μζρα 12 από τουσ 16 μακθτζσ. Θ ςυμπλιρωςι τουσ διιρκθςε 10 περίπου min και μάλιςτα δεν υπιρξε ιδιαίτερθ δυςκολία ωσ προσ τθν κατανόθςθ των ερωτιςεων, κακϊσ ιταν προςαρμοςμζνεσ ςτο γνωςτικό υπόβακρο των μακθτϊν και το μόνο που τουσ ηθτοφνταν ιταν να ςυμπλθρϊςουν με ζνα κυκλάκι τθν εκτίμθςι τουσ ςε ό, τι τουσ ρωτοφνταν. Τζλοσ, για το ερωτθματολόγιο ςχετικά με τθ φόρμα αξιολόγθςθσ των μακθτϊν, απαντικθκε από τθ διδάςκουςα επί 4 φορζσ. Με αυτό τον τρόπο, και κάποιο παιδί να απουςίαηε κάποια φορά, δόκθκε ευκαιρία ςτισ επόμενεσ αξιολογιςεισ να γίνει γνωςτό ςτθ διδάςκουςα και να αποκτιςει μία ςυνολικι εικόνα ςυμμετοχισ του. Ιταν ιδιαίτερα χριςιμο εργαλείο, κακϊσ με βάςθ το ςυγκεκριμζνο εκτυλίχκθκαν επιτυχϊσ οι επόμενεσ ςυναντιςεισ τθσ διδάςκουςασ με τουσ μακθτζσ/τριεσ και το αποτζλεςμα φάνθκε ςτθν τελευταία ςυνάντθςθ, που ιταν χαρακτθριςτικά το Φεςτιβάλ Φυςικϊν Επιςτθμϊν, όπου οι μακθτζσ/τριεσ εξζκεςαν ςτο κοινό τισ δθμιουργίεσ τουσ, τισ οποίεσ κλικθκαν να περιγράψουν.

73

Κεφάλαιο 5: Αποτελζςματα

5.1 Ανάλυςη των ερωτηματολογίων Σχετικά με τθν ανάλυςθ των ερωτθματολογίων που κα ακολουκιςει, τθ ςυγκεκριμζνθ θμζρα, από το ςφνολο των 16 ατόμων του δείγματοσ ιταν παρόντεσ και παροφςεσ ςτον αρικμό, 12 άτομα. Συγκεκριμζνα, από τθν ομάδα των καλλιτεχνϊν ζλειπε 1 άτομο από το ςφνολο των 4, από τθν ομάδα των ιατρϊν-τεχνολόγων ζλειπαν 2 άτομα από το ςφνολο των 4, από τθν ομάδα των βιολόγων ζλειπε 1 άτομο από το ςφνολο των 4 και από τθν ομάδα των φυςικϊν ιταν όλθ θ ομάδα ςυμπλθρωμζνθ.

Ρίνακασ ερωτθματολογίων ςτο ςφνολο τθσ τάξθσ

Ερωτιςεισ

Πολφ

λίγο (1)

Λίγο (2)

Αρκετά

(3)

Πολφ

(4)

Πάρα πολφ

(5)

φνολο

Πταν είςαι μζςα ςτθν ομάδα, πόςο ςθμαντικόσ/ι αιςκάνεςαι;

0 1 0 1 10 12

Πταν είςαι μζςα ςτθν τάξθ πόςο ςθμαντικόσ/ι αιςκάνεςαι;

0

1

4

2

5

12

Ρόςο ενδιαφζρον ζχεισ που είςαι μζςα ςτθν ομάδα;

0

1

0

3

7

11

Ρόςο ενδιαφζρον ζχεισ που είςαι μζςα ςτθν τάξθ;

0

1

2

2

6

11

Είμαι ικανόσ/ι να εκτελϊ τισ δραςτθριότθτεσ τθσ ομάδασ μου;

0

2

2

2

6

12

Μου αρζςει να ςυνεργάηομαι με τουσ/τισ ςυμμακθτζσ/τριεσ τθσ ομάδασ μου.

1

0

2

1

8

12

Μου αρζςει ςτθν ομάδα μου να ψάχνω πλθροφορίεσ.

0

1

0

5

6

12

Σφνολο 1

7

10

16

48

82

74

Από τθ ςυμπλιρωςθ του παραπάνω ερωτθματολογίου από το ςφνολο του δείγματοσ παρατθρικθκε μία αυξθμζνθ κζλθςθ ςυμμετοχισ από τουσ μακθτζσ ωσ προσ τθν υλοποίθςθ των καταςκευϊν κατά τισ ςυναντιςεισ μεταξφ μασ αλλά και μία αυξθμζνθ εκτίμθςθ τθσ αυτοεκτίμθςισ τουσ ςτο εςωτερικό των επιμζρουσ ομάδων. Χαρακτθριςτικά ςτθν ερϊτθςθ «Πταν είςαι μζςα ςτθν ομάδα, πόςο ςθμαντικόσ/ι αιςκάνεςαι;», ςτο ςφνολο των 12 απαντιςεων, οι 10 απάντθςαν πάρα πολφ και αυτό δείχνει πωσ τουσ άρεςε πάρα πολφ θ ανάλθψθ ρόλων ςτισ επιμζρουσ ομάδεσ και θ κατανομι των επιμζρουσ ευκυνϊν και υποχρεϊςεων. Ο κάκε ζνασ και θ κάκε μία είναι υπεφκυνοι ςτο να μεταδϊςουν όςο γίνεται πιο ορκά αυτά που ζμακαν, εκτζλεςαν και κατάφεραν μζςα ςτισ ομάδεσ. Μία απάντθςθ τθσ επιλογισ πολφ δείχνει και πάλι ικανοποίθςθ και ευχαρίςτθςθ όμωσ μία απάντθςθ τθσ επιλογισ λίγο δείχνει πωσ θ απόδοςθ μζςα ςτθν ομάδα ιταν μειωμζνθ, θ ςυνεργαςία όχι και τόςο ομαλι κι επακόλουκα το αίςκθμα τθσ αυτοεκτίμθςθσ αλλά και τθσ ςθμαντικότθτασ πολφ μειωμζνο.

Στθν ερϊτθςθ «Πταν είςαι μζςα ςτθν τάξθ πόςο ςθμαντικόσ/ι αιςκάνεςαι;», παρατθρικθκε μία κλίμακα επιλογϊν από αρκετά (4) ζωσ πάρα πολφ (5). Κάτι τζτοιο δείχνει πωσ θ ςυμμετοχι των μακθτϊν ςτισ δραςτθριότθτεσ τθσ τάξθσ τισ κακθμερινζσ είναι αυξθμζνθ όπωσ και ο ρόλοσ τουσ μζςα ςτο κλίμα τθσ τάξθσ είναι αυξθμζνοσ και ενεργόσ. Ραρά τισ ιδιόμορφεσ κοινωνικό-πολιτιςμικζσ και οικονομικζσ ςυνκικεσ του περιβάλλοντοσ από το οποίο προζρχονται οι μακθτζσ εξεπλάγθν ιδιαίτερα όταν είδα διαφορετικζσ απαντιςεισ. Το γεγονόσ πωσ πολλά παιδιά προζρχονται από περιβάλλον χωριςμζνων γονιϊν, εγκατάλειψθσ παιδιοφ επίςθσ από γονζα, γονείσ με ιδιαίτερα προβλιματα νοθτικά, χαμθλοφ οικονομικοφ επιπζδου προλαμβάνει επιλογζσ μειωμζνθσ ςυμμετοχισ ςτθν τάξθ όπωσ και εκτίμθςθσ ψυχολογικϊν παραγόντων (αυτό-εκτίμθςθ, αυτοπεποίκθςθ, ενδιαφζρον). Στθ ςυγκεκριμζνθ ερϊτθςθ, μία απάντθςθ τθσ ζνδειξθσ πολφ δείχνει μία γενικι ικανοποίθςθ από το κλίμα και το ρόλο που ζχει αναλάβει το ςυγκεκριμζνο παιδί μζςα ςτθν τάξθ αλλά μία επιλογι τθσ ζνδειξθσ λίγο δείχνει το αποτζλεςμα των ςυνκθκϊν περιβάλλοντοσ από το οποίο προζρχεται το ςυγκεκριμζνο παιδί αλλά και τθσ μειωμζνθσ ςυμμετοχισ μζςα ςτθν τάξθ. Στθν ςυγκεκριμζνθ ερϊτθςθ «Ρόςο ενδιαφζρον ζχεισ μζςα ςτθν ομάδα ςου», μία μακιτρια δεν ζδωςε απάντθςθ. Στθν ερϊτθςθ «Ρόςο ενδιαφζρον ζχεισ που είςαι μζςα ςτθν ομάδα;», οι απαντιςεισ που πάρκθκαν κυμάνκθκαν ςτο ςφνολο από πολφ (4 απαντιςεισ) ζωσ πάρα πολφ (5 απαντιςεισ). Κάτι τζτοιο ςθμαίνει πωσ τα παιδιά ζδειξαν ιδιαίτερθ προκυμία κι ενεργθτικότθτα ωσ προσ το γεγονόσ πωσ ιταν υπεφκυνοι τθσ ομάδασ τουσ και πωσ είχαν αναλάβει να κάνουν κάτι. Ακόμθ, αυτό που εντόπιςα ιταν πωσ ό, τι είχε ςχζςθ με πρακτικι εφαρμογι είτε καταςκευι είτε ςυμμετοχι ςε κάποιο μζροσ τθσ καταςκευισ (βίδωμα, χτφπθμα, κάρφωμα, ηωγραφικι), θ χαρά και θ προςιλωςθ ωσ προσ τθν εργαςία ςτο πρόςωπό τουσ ιταν ιδιαίτερα ζντονθ. Και πάλι μία επιλογι τθσ ζνδειξθσ λίγο πιςτοποιεί τθν προχπάρχουςα αντίλθψθ που ζχω διαμορφϊςει ςχετικά με τισ ςυνκικεσ κλίματοσ που επικρατοφν γενικά κακ’ όλθ τθ διάρκεια του ςχολικοφ ζτουσ ςτθ ςυγκεκριμζνθ τάξθ.

75

Στθν ερϊτθςθ «Ρόςο ενδιαφζρον ζχεισ που είςαι μζςα ςτθν τάξθ;», οι μιςοί από το ςφνολο (6 απαντιςεισ) απάντθςαν πάρα πολφ. Αυτό δείχνει πωσ το 50 % τθσ τάξθσ δείχνει δεκτικό ςε κακετί το καινοφριο με άμεςθ ςυνζπεια τθ ςυμμετοχι ςτο ςφνολο τθσ τάξθσ. Υπιρξε μία ιςοψθφία (2 απαντιςεισ) τόςο ςτθν επιλογι πολφ όςο και ςτθν επιλογι αρκετά κάτι που δείχνει επίςθσ ζνα κετικό ζναυςμα ωσ προσ τθ ςυμμετοχι ςτο ςφνολο τθσ τάξθσ, όχι όμωσ και τόςο μεγάλο. Τζλοσ, υπιρξε και μία επιλογι τθσ ζνδειξθσ λίγο, κάτι που δείχνει πωσ υπάρχουν και παιδιά τα οποία είναι παραγκωνιςμζνα από το ςφνολο και ενεργοφν ατομικά κλείνοντασ τον εαυτό τουσ και μθ ςυμμετζχοντασ ςε δραςτθριότθτεσ που προχποκζτουν αρχζσ ςυνεργαςίασ και ομαδικότθτεσ. Στθν ςυγκεκριμζνθ επίςθσ ερϊτθςθ «Ρόςο ενδιαφζρον ζχεισ που είςαι μζςα ςτθν τάξθ», μία μακιτρια δεν ζδωςε απάντθςθ. Στθν ερϊτθςθ «Είμαι ικανόσ/ι να εκτελϊ τισ δραςτθριότθτεσ τθσ ομάδασ μου;», υπιρξε και πάλι ςτο 50 % θ επιλογι πάρα πολφ κάτι που δείχνει υψθλά επίπεδα αυτό-εκτίμθςθσ αλλά και αυτό-πεποίκθςθσ όπωσ και γνϊςθ του εαυτοφ κακϊσ και πιςτεφουν πωσ διακζτουν και πλθροφν τισ αναγκαίεσ προχποκζςεισ για να επιτελζςουν τισ δραςτθριότθτεσ που τουσ ανατίκενται. Ακόμθ, υπάρχει και μία ιςοψθφία (2 απαντιςεισ) ςτισ επιλογζσ, λίγο, αρκετά, πολφ κάτι που δείχνει μία μζτριου επιπζδου ςυμμετοχι κι ενεργθτικότθτα, απλά και μόνο για να γίνει θ εκτζλεςθ των επιμζρουσ δραςτθριοτιτων. Στθν ερϊτθςθ «Μου αρζςει να ςυνεργάηομαι με τουσ/τισ ςυμμακθτζσ/τριεσ τθσ ομάδασ μου.», υπιρξε μία ςυντριπτικι πλειοψθφία (8 απαντιςεισ) τθσ ζνδειξθσ πάρα πολφ, κάτι που δείχνει μεγάλθ προκυμία από μζρουσ των παιδιϊν ςχετικά με τθν αρχι τθσ ςυνεργαςίασ και ομαδικότθτασ. Ακόμθ, με βάςθ το πρόγραμμα που ακολοφκθςαν ωσ προσ τα θχθτικά φαινόμενα και ςυγκεκριμζνα με τθν εφαρμογι τθσ μεκόδου jigsaw, φάνθκε πωσ τα παιδιά δείχνουν πωσ τουσ αρζςει να εργάηονται ομαδικά και να βοθκοφν το ζνα το άλλο, παρά να ανταγωνίηονται τουσ ςυμμακθτζσ τουσ και να επικυμοφν να εργάηονται ατομικά. Επίςθσ, 2 απάντθςαν πωσ τουσ αρζςει να ςυνεργάηονται αρκετά, 1 πωσ του αρζςει πολφ και άλλθ μία επιλογι τθσ ζνδειξθσ πολφ λίγο. Στο ςφνολο, φάνθκε και από τθν εφαρμογι αλλά και από τα αποτελζςματα των ερωτθματολογίων πωσ οι μακθτζσ εργάηονται και καταφζρνουν πάρα πολλά όταν βρίςκονται ςε ομάδεσ και αυτό ιταν κάτι πολφ κετικό και για μζνα ωσ προσ τθν εφαρμογι του προγράμματοσ που ακολοφκθςαν με τθ βοικειά μου. Τζλοσ, ςτθν ερϊτθςθ « Μου αρζςει ςτθν ομάδα μου να ψάχνω πλθροφορίεσ.», φάνθκε με ςχετικά κοινό ποςοςτό επιλογισ (4 απαντιςεισ με ζνδειξθ πολφ) και (5 απαντιςεισ με ζνδειξθ πάρα πολφ), πωσ ςτουσ μακθτζσ τουσ αρζςει πάρα πολφ θ εφρεςθ πλθροφοριϊν που αποςκοπεί ςτο κοινό καλό τθσ ομάδασ. Κάτι τζτοιο δείχνει, πωσ εδϊ πλζον κακίςταται εμφανζσ πωσ θ αρχι τθσ ομαδικότθτασ και τθσ ςυνεργαςίασ ζχει κερδίςει κάτι που φάνθκε από τθ ςυνολικι τουσ ςυμμετοχι ςτισ ςυναντιςεισ μασ αλλά και από το ενδιαφζρον που ζδειξαν ωσ ομάδα. Τζλοσ, δεν εκλείπουν και οι αρνθτικζσ απαντιςεισ, όπου εδϊ είχαμε μία (ζνδειξθ λίγο), οι οποίεσ μασ αφινουν ανοικτό πεδίο ζρευνασ ςχετικά με τισ ιδιόμορφεσ ςχζςεισ μεταξφ των μακθτϊν μιασ τάξθσ, αλλά και τι ακριβϊσ κρφβεται πίςω από αυτι τθν κατάςταςθ, κακϊσ και τι μποροφμε να κάνουμε γι’ αυτι τθ μερίδα των μακθτϊν εξατομικευμζνα.

76

Ρίνακασ α:ομάδασ Φυςικϊν

Ερϊτθςθ

Ρολφ λίγο (1)

Λίγο

(2)

Αρκετά

(3)

Ρολφ

(4)

Ράρα πολφ

(5)

Σφνολο

Μου αρζςει ςτθν ομάδα μου να κάνω πειράματα.

0

0

0

0

4

4

Στον παραπάνω πίνακα, αυτό που γίνεται εμφανζσ είναι πωσ ςτθν εξειδικευμζνθ ερϊτθςθ τθσ ομάδασ των φυςικϊν «Μου αρζςει ςτθν ομάδα μου να κάνω πειράματα», το 100% των μελϊν τθσ ομάδασ απάντθςε πάρα πολφ. Κάτι τζτοιο δείχνει πωσ θ εφαρμογι πζτυχε και μάλιςτα ςτθ ςυγκεκριμζνθ ομάδα ςτο μεγαλφτερο βακμό. Το γεγονόσ πωσ ιρκαν ςε κζςθ, ωσ επιςτιμονεσ φυςικοί να εκτελζςουν πειράματα, να παρατθριςουν, να επεξεργαςτοφν και να ταξινομιςουν υλικά ϊςτε να βγάλουν οριςμζνα ςυμπεράςματα μζςα από τθν πρακτικι εφαρμογι πειραματικϊν δραςτθριοτιτων, ιταν τελικά αυτό που του άρεςε, τουσ ενκουςίαςε και τουσ ζδωςε κίνθτρο για να δϊςουν τον καλφτερό τουσ εαυτό και να κάνουν ακόμθ περιςςότερα. Και μάλιςτα, να φτάςουν ςε ςθμείο να μθ κζλουν να διακόψουν αλλά να ςυνεχίςουν και ςε επόμενεσ δραςτθριότθτεσ

77

Ρίνακασ β: ομάδασ Βιολόγων

Ερϊτθςθ

Ρολφ λίγο (1)

Λίγο

(2)

Αρκετά

(3)

Ρολφ

(4)

Ράρα πολφ

(5)

Σφνολο

Μου αρζςει ςτθν ομάδα μου να καταςκευάηω μοντζλο αυτιοφ.

1

0

0

1

1

3

Στθν ομάδα των βιολόγων, είναι εμφανισ θ αιςκθτι διαφορά των αποτελεςμάτων ςτθν ερϊτθςθσ εξειδίκευςθσ «Μου αρζςει ςτθν ομάδα μου να καταςκευάηω μοντζλο αυτιοφ». Σε αντίκεςθ με τθν ομάδα των φυςικϊν, οι επιςτιμονεσ βιολόγοι δεν ζδειξαν τόςο ενδιαφζρον ςε αυτό που τουσ είχε ανατεκεί να κάνουν. Ραρατθρϊ πωσ υπάρχουν 2 κετικζσ επιλογζσ (μία τθσ ζνδειξθσ πολφ και μία τθσ ζνδειξθσ πάρα πολφ). Αυτό είναι αποτζλεςμα 2 μακθτϊν, που ζχουν πολφ καλζσ φιλικζσ ςχζςεισ και ζδειξαν πολφ καλό επίπεδο ςυνεργαςίασ μεταξφ τουσ κατά τθ διάρκεια τθσ εφαρμογισ. Μία επιλογι τθσ ζνδειξθσ πολφ λίγο, ιταν απάντθςθ μιασ μακιτριασ με ψυχολογικά προβλιματα και χαμθλό επίπεδο επικοινωνίασ αλλά και ςυνεργαςίασ με τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ τθσ. Ακόμθ και παρά το γεγονόσ πωσ τθσ ανζκεςα το ρόλο τθσ γραμματζωσ, κάτι που ςθμαίνει υψθλι ενεργθτικότθτα, ςθμαντικότθτα και υπευκυνότθτα, όπωσ και ςυνεργαςίασ με τουσ υπολοίπουσ ςυμμακθτζσ τθσ ομάδασ τθσ, δεν ζδειξε μεγάλθ προκυμία να κάνει κάτι, παρά μόνο φςτερα από δικι μου ζντονθ παρζμβαςθ. Τζλοσ, ζνα μζλοσ τθσ ομάδασ ιταν απϊν τθ δεδομζνθ μζρα ςυμπλιρωςθσ των ερωτθματολογίων, κάτι που ςθμαίνει πωσ δεν πάρκθκε κάποια απάντθςθ από το ςυγκεκριμζνο άτομο.

78

Ρίνακασ γ:ομάδασ Καλλιτεχνϊν

Ερϊτθςθ

Ρολφ λίγο (1)

Λίγο

(2)

Αρκετά

(3)

Ρολφ

(4)

Ράρα πολφ

(5)

Σφνολο

Μου αρζςει ςτθν ομάδα μου να καταςκευάηω μουςικά όργανα.

1

0

0

0

2

3

Στθν ομάδα των καλλιτεχνϊν, ςυγκριτικά με τθν ομάδα των βιολόγων, λόγω του κοινοφ αρικμοφ των μελϊν τθ ςυγκεκριμζνθ μζρα, τα αποτελζςματα των απαντιςεων ιταν κάπωσ καλφτερα. Χαρακτθριςτικά, οι απαντιςεισ που ζλαβα ιταν 2 τθσ ζνδειξθσ πάρα πολφ ςτθν ερϊτθςθ εξειδίκευςθσ «Μου αρζςει ςτθν ομάδα μου να καταςκευάηω μουςικά όργανα» και μία πολφ λίγο. Οι κετικζσ απαντιςεισ, πάρκθκαν από μακθτζσ που επίςθσ ζδειξαν πολφ καλζσ φιλικζσ ςχζςεισ αλλά και ςυνεργαςίασ κάτι που προμθνοφςε και το αποτζλεςμα τθσ επιλογισ τθσ απάντθςθσ. Ο ζνασ μάλιςτα εκ των δφο ιταν ο αρχθγόσ τθσ ομάδασ, ο οποίοσ ιταν και υπεφκυνοσ για το ςυντονιςμό των υπολοίπων μελϊν. Θ απάντθςθ τθσ ζνδειξθσ πολφ λίγο πάρκθκε από μία μακιτρια, θ οποία γενικϊσ αντιδράει και δεν τθσ αρζςει να ςυμμετζχει πόςο μάλλον να ςυνεργαςτεί για να κάνει κάτι και να αποδϊςει. Κι εδϊ, και πάλι ζλειπε ζνα μζλοσ τθσ ομάδα, οπότε απάντθςθ από το ςυγκεκριμζνο άτομο δεν πάρκθκε. Συνολικά όμωσ, το αποτζλεςμα τθσ ομάδασ των καλλιτεχνϊν, μπορϊ να πωσ ιταν εξαιρετικά εκπλθκτικό. Κι αυτό διότι, καταςκεφαςαν τθν κικάρα και μάλιςτα τουσ απζμεινε το καλλιτεχνικό κομμάτι τθσ ηωγραφικισ αλλά και καταςκεφαςαν επί τόπου ντραμσ με υλικά, που ξεχφκθκαν ςτο χϊρο του ςχολείου για να βρουν, και μάλιςτα το κατάφεραν ςε εξαιρετικό βακμό, κακϊσ τα ντραμσ ςτο τζλοσ του 2ωρου ιταν ζτοιμα.

79

Ρίνακασ δ:ομάδασ Λατρϊν - Τεχνολόγων

Ερϊτθςθ

Ρολφ λίγο (1)

Λίγο

(2)

Αρκετά

(3)

Ρολφ

(4)

Ράρα πολφ

(5)

Σφνολο

Μου αρζςει ςτθν ομάδα μου να καταςκευάηω ακουςτικό βαρθκοϊασ.

0

0

0

0

2

2

Θ ςυγκεκριμζνθ ομάδα των ιατρϊν-τεχνολόγων, ιταν θ μοναδικι ομάδα, θ οποία τθ ςυγκεκριμζνθ μζρα είχε μείνει με τα μιςά τθσ μζλθ (2 από τα 4). Αυτό προχπζκεςε πωσ, τα δφο μζλθ ζπρεπε να καλφψουν εργαςία για τζςςερα. Μάλιςτα, θ ομάδα αυτι δεν είχε προχωριςει ςε ςτάδιο καταςκευισ. Πμωσ, κακϊσ τουσ απζδωςα τισ αναγκαίεσ ευκφνεσ που τουσ αντιςτοιχοφν, ζνιωςαν υπεφκυνοι και ξεκίνθςαν να προχωριςουν όςο μποροφςαν βζβαια ςτθν καταςκευι ακουςτικοφ βαρθκοΐασ. Ζδειξαν μεγάλθ προκυμία κι ενδιαφζρον και μάλιςτα για οποιαδιποτε απορία τουσ δθμιουργοφνταν, υπεφκυνα ερχόντουςαν και μου ζκαναν ερωτιςεισ. Και μάλιςτα, θ τόςο ζντονθ ςυμμετοχι τουσ τθ ςυγκεκριμζνθ μζρα, το να τα προλάβουν όλα αλλά και να προχωριςουν ωσ ομάδα για να ολοκλθρϊςουν, κακϊσ ςτθν επόμενι τουσ ςυνάντθςθ κα παρουςίαηαν ςτισ υπόλοιπεσ ομάδεσ το αποτζλεςμα τθσ καταςκευισ τουσ, του αφξθςε κυριολεκτικά τθν επικυμία τουσ για ςυμμετοχι, ενδιαφζρον κι ενεργθτικότθτα. Εξ ου και θ κετικι ζνδειξθ των απαντιςεϊν τουσ (πάρα πολφ). Εφόςον, και από τθν ομάδα των Λατρϊν-τεχνολόγων, ζλειπαν 2 μζλθ, δεν πάρκθκαν απαντιςεισ από το υπόλοιπο μιςό τθσ ςυγκεκριμζνθσ ομάδασ.

80

5.2 Αξιολογιςεισ 5.2.1 Αξιολόγθςθ τθν πρϊτθ φορά που είδα τα παιδιά (1θ) Σχετικά με το κομμάτι τθσ αξιολόγθςθσ των μακθτϊν κατά τθν πρϊτθ ςυνάντθςθ είναι ιδιαίτερα πιο μετρθμζνθ. Αυτό ςυμβαίνει για το λόγο, ότι πρϊτθ φορά υπιρχε μία αμθχανία μζχρι να ςυνειδθτοποιιςουν τι ακριβϊσ ζπρεπε να φζρουν εισ πζρασ, μία ιδιαίτερα όχι και τόςο εφκολθ προςαρμογι και ςυνεργαςία ςτισ προκακοριςμζνεσ ομάδεσ όπου χωρίςτθκαν κακϊσ και μία άνεςθ κι ελευκερία λόγου ωσ προσ τισ πικανζσ απορίεσ τουσ ςτθν πορεία εξζλιξθσ των ςυναντιςεϊν μασ. Αυτό που εντυπωςίαςε, ιταν το γεγονόσ πωσ το κάκε παιδί είχε και ζνα ιδιόμορφο πολιτιςμικό, οικογενειακό και οικονομικό παρελκόν, γεγονόσ που κακιςτοφςε όχι και τόςο εφκολθ τθ ςυνεργαςία, διότι απαιτοφςε ςυγκεκριμζνο είδοσ επικοινωνίασ και αντιμετϊπιςθσ τθσ κάκε ςυμπεριφορά εξατομικευμζνα. Πμωσ, παρ’ όλα αυτά, ςτθν 1θ ςυνάντθςθ επετεφχκθ θ γνωριμία ςε ικανοποιθτικό βακμό, γνωςτοποιικθκαν τα ονόματά τουσ, ζγινε ο χωριςμόσ ςε ομάδεσ, θ ξεχωριςτι ονοματοδοςία τθσ κάκε ομάδασ αλλά και το κζμα που πραγμάτευςθσ για τισ 5 εβδομάδεσ που κα ακολουκοφςαν όπωσ και για το τι κα κάνει θ κάκε ομάδα ξεχωριςτά. Το ενδιαφζρον των μακθτϊν ιταν αρκετά αυξθμζνο ςε ςθμείο που να εκφράηουν απορίεσ. Κάποιοι μάλιςτα, δεν ζδειχναν προκυμία και κζλθςθ οφτε όταν εντάχκθκαν και ςε ομάδεσ με αποτζλεςμα να δυςαναςχετοφν και να δθμιουργοφν αρκετά κωλφματα. Αυτό όμωσ, οφειλόταν ςτισ ιδιόμορφεσ ςυνκικεσ του οικογενειακοφ τουσ περιβάλλοντοσ από το οποίο προζρχονταν, κάτι που δεν μου ιταν ιδιαίτερα γνωςτό από τθν 1θ φορά, με άμεςο επακόλουκο να μθν γνωρίηω πϊσ να χειριςτϊ τθν κάκε περίπτωςθ. Κα γίνει αναφορά όμωσ παρακάτω, τθσ κάκε περίπτωςθσ μακθτι και μακιτριασ εξατομικευμζνα, δίνοντασ χαρακτθριςτικά τθν εικόνα τουσ κατά τθ διαδικαςία τθσ εφαρμογισ. Ξεκινϊντασ λοιπόν τθν περιγραφι ςχετικά με το προφίλ των μακθτϊν, ςτο πρόγραμμα ςυμμετείχαν 16 μακθτζσ, εκ των οποίων τα 8 ιταν αγόρια και τα άλλα 8 κορίτςια. Συνεχίηοντασ, ο χωριςμόσ του δείγματοσ ζγινε ςε 4 ομάδεσ των 4 ατόμων αντίςτοιχα. Μάλιςτα, δόκθκαν και ςυγκεκριμζνεσ ονομαςίεσ ςτθν κάκε ομάδα. Με βάςθ τθν ονομαςία ακολουκοφςαν και οριςμζνεσ δραςτθριότθτεσ που ζπρεπε να υλοποιιςουν. Ζτςι, οι ομάδεσ ιταν: 1)θ ομάδα των φυςικϊν, 2)θ ομάδα των βιολόγων, 3)θ ομάδα των καλλιτεχνϊν και 4)θ ομάδα των ιατρϊν-τεχνολόγων. Υπιρξε μζριμνα ϊςτε θ κάκε ομάδα να αποτελείται τόςο από αγόρια όςο και από κορίτςια και μάλιςτα να ιςο-μοιράηεται το γνωςτικό επίπεδο.

81

Από δω και ςτο εξισ τα ονόματα των μακθτϊν αντικακίςτανται με κατάταξθ ςειράσ μακθτϊν.

Δθμιτρθσ Ραπακαναςίου Μακθτισ 1

Ειρινθ Δαλάκθ Μακιτρια 2

αφαζλα Γεωργιάδου Μακιτρια 3

Χριςτίνα Κοφςι Μακιτρια 4

Αλεξάνδρα Βαςιλειάδου Μακιτρια 5

Ευδοκία Ρανοποφλου Μακιτρια 6

Γιάννθσ Απιδόπουλοσ Μακθτισ 7

Λευτζρθσ Δαμιανόπουλοσ Μακθτισ 8

Ανζςτθσ Σιδθρόπουλοσ Μακθτισ 9

Ρζτροσ Καρατηάσ Μακθτισ 10

Ανδριάννα Μανάκθ Μακιτρια 11

Αντωνία Απιδοποφλου Μακιτρια 12

Ειρινθ Γεωργιάδου Μακιτρια 13

Ραναγιϊτθσ Μιχαθλίδθσ Μακθτισ 14

Βαλάντθσ Μαυρουδισ Μακθτισ 15

Αλζξανδροσ Κοςμίδθσ Μακθτισ 16

Αρχικά λοιπόν, θ ομάδα των φυςικϊν αποτελείται από 3 κορίτςια κι 1 αγόρι. Ξεκινϊντασ από το μακθτι 1, θ εικόνα που δθμιουργικθκε με τθν 1θ ματιά ιταν θ εικόνα ενόσ μακθτι, ο οποίοσ διακζτει πολφ καλό γνωςτικό επίπεδο, πλοφςιο λεξιλόγιο, γνϊςεισ περί πολλϊν κεμάτων ςχετικά με τα θχθτικά φαινόμενα, που ιταν και το κζμα εναςχόλθςισ μασ. Ρολφ ιρεμο κι ευγενικό παιδί με μεγάλθ προκυμία ςυμμετοχισ και ςυνεργαςίασ κι αυτό φάνθκε από τθν 1θ του επαφι με τθν ομάδα. Δεν τον ενδιζφερε με ποια άτομα κα ιταν, παρά μόνο τι κα τουσ ανζκετα να κάνουν αλλά και να ςυνεργαςτοφν όςο γίνεται πιο ομαλά για να φζρουν εισ πζρασ αυτά που είχαν αναλάβει να ολοκλθρϊςουν. Ιταν πάρα πολφ εξυπθρετικόσ ωσ προσ τθν προετοιμαςία των υλικϊν για τα πειράματα, κακϊσ οι κφριεσ τουσ δραςτθριότθτεσ ιταν θ εκτζλεςθ πειραμάτων και αυτό που χρειαηόταν ιταν ο ςυντονιςμόσ ωσ προσ τθ χριςθ και τθν ταξινόμθςθ των υλικϊν, κάτι με το οποίο επιφορτίςτθκε ο ςυγκεκριμζνοσ μακθτισ κακϊσ ιταν ο αρχθγόσ τθσ ομάδασ. Σε ό, τι ζβριςκαν τα μζλθ τθσ ομάδασ του ςτο χϊρο του ςχολείου, κακϊσ ξεκίνθςαν από το μθδζν, είχε τθν ευκφνθ ωσ προσ το να τα τοποκετιςουν ςτο ςωςτό μζροσ κακϊσ επίςθσ και ωσ προσ το να τα αξιοποιιςουν ορκά. Ακόμθ, ιταν πολφ ςυνεργατικόσ ωσ μζλοσ τθσ εργαςτθριακισ ομάδασ των φυςικϊν, κακϊσ προνοοφςε για τθν κάκε κίνθςθ του κακενόσ και ζδινε περίπου ιδζεσ ωσ προσ το τι κα μποροφςαν να κάνουν, πχ πωσ κα καταςκευάςουν ζνα αυτοςχζδιο τθλζφωνο αλλά και πϊσ κα ακοφν καλφτερα. Συηθτοφςε διαρκϊσ τισ απόψεισ του, τισ ιδζεσ του, τισ προτάςεισ του, όταν επιηθτοφςε και από τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ του τι κα κάνουν ςτθν κάκε δραςτθριότθτα και πϊσ ακριβϊσ κα το κάνουν. Επίςθσ, όταν ο ίδιοσ ικελε να πει τθ γνϊμθ του,

82

προςπακοφςε να τθν περάςει με ζναν τζτοιο τρόπο που να μθν επιβάλλεται αλλά ωσ να ηθτά και από τον άλλο τθ δικι του άποψθ. Σχετικά, με τθν εκτζλεςθ πειραματικϊν δραςτθριοτιτων ζκεςε οριςμζνα ερωτιματα όπωσ «πωσ κα ακουγόταν ο ιχοσ εάν βάηαμε 5 ποτιρια και αν αυξάναμε κατά πολφ τθν απόςταςθ;» ι «πϊσ μποροφμε να δοφμε ι να φανταςτοφμε τα κφματα μζςα από τα υλικά;», κάτι που δείχνει ενδιαφζρον και κζλθςθ για μάκθςθ αλλά και ςυμμετοχι. Σχετικά με τθν αναφορά εμπειριϊν πάνω ςε προτάςεισ του, ωσ προσ τθν 1θ μασ ςυνάντθςθ δεν ζκανε κανενόσ είδουσ αναφορά. Σθμειϊςεισ ιδιαίτερεσ δεν κρατοφςε όμωσ ςυμμετείχε ωσ προσ το να καταγράψουν τι υλικά ςυγκζντρωναν ςτο κουτί τουσ θ ομάδα του. Χειριηόταν άνετα και μάλιςτα πολφ προςεκτικά τα υλικά και μάλιςτα φρόντιηε ϊςτε να μθν χαλάςουν ι καταςτρζψουν κάποιο. Οι πρωτοβουλίεσ ιταν το πρϊτο του μζλθμα, κακϊσ ωσ αρχθγόσ και ςυντονιςτισ τθσ ομάδασ του ζπρεπε να εφευρίςκει τρόπουσ ϊςτε να προχωροφν βιμα-βιμα ςτο ζργο που είχαν αναλάβει. Σε μζνα διατφπωνε ερωτιςεισ του τφπου «Τι ακριβϊσ κα κάνουμε τϊρα;», «Ροφ ακριβϊσ κα τοποκετιςουμε τα υλικά που βρικαμε;», «Κυρία, μποροφμε να κάνουμε τθλζφωνο με 3 ποτιρια, με 5;»,« Ρϊσ κα ακοφγεται τότε ο ιχοσ». Στουσ ςυμμακθτζσ του, πιο πολφ οργανωτικοφ τφπου ερωτιςεισ ζκετε όπωσ «Κα μποροφςαμε να βάλουμε εδϊ τα υλικά μασ φτιάχνοντασ το αντίςτοιχο κουτί μασ», «Τι ακριβϊσ κα κάνουμε και πϊσ με τα ποτιρια και το ςπάγγο;». Ωσ προσ το τι πρότεινε, αυτά ςτα οποία εςτίαςε ιταν κυρίωσ εφρεςθ πλθροφοριϊν ςτο Διαδίκτυο, όπωσ και εκτζλεςθ των πειραματικϊν δραςτθριοτιτων για να δουν ιδίοισ όμμαςι τα αποτελζςματα που επιηθτοφν ωσ απάντθςθ ςτθν οποιαδιποτε απορία τουσ. Θ μακιτρια 2, είναι επίςθσ μζλοσ τθσ ομάδασ των φυςικϊν. Ρροζρχεται από ιδιόμορφο οικογενειακό περιβάλλον κακϊσ πρόςφατα, και πιο ςυγκεκριμζνα το Δεκζμβριο, θ μθτζρα τθσ τθν εγκατζλειψε, κάτι που ςθμαίνει πωσ χρειάηεται ιδιαίτερθ υποςτιριξθ και ανατροφοδότθςθ πωσ είναι ενταγμζνθ ςε μία ομάδα, και πωσ ωσ μζλοσ τθσ ομάδασ τθσ είναι ςθμαντικι και απαραίτθτθ. Με τθν πρϊτθ ματιά, ζδειξε ιδιαίτερθ προκυμία και ευχαρίςτθςθ ωσ προσ το να ςυμμετζχει και να προςφζρει ςτθν ομάδα τθσ, αν και ςτθν αρχι τθ ςχολίαηαν γενικά με περιπαιχτικά ςχόλια. Κι όμωσ, ωσ γραμματζασ τθσ ομάδασ, ζνιωςε υπεφκυνθ και βοθκοφςε ςτθν προετοιμαςία των πειραματικϊν υλικϊν κακϊσ ζψαξε και θ ίδια για να εντοπίςει οτιδιποτε κα μποροφςε να χρειαςτεί θ ομάδα τθσ για να προχωριςει ςτθν εκτζλεςθ των πειραματικϊν δραςτθριοτιτων. Συνεργάςτθκε αρκετά γριγορα με τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ τθσ και ςε αυτό βοικθςε κυρίωσ και ο αρχθγόσ τθσ ομάδασ, ο μακθτισ 1, ο οποίοσ τθν κακοδθγοφςε ωσ προσ τι να κάνει πχ ποια υλικά να καταγράψει. Δεν ςυηθτοφςε τόςο τισ απόψεισ, τισ ιδζεσ, τισ προτάςεισ τθσ, παρά μόνο ηθτοφςε επίλυςθ αποριϊν από τθ διδάςκουςα, κάτι που ζδειξε προςκόλλθςθ ςτο παραδοςιακό μοντζλο διδαςκαλίασ και αναςφάλεια ωσ προσ το νζο, το καινοφριο, το δθμιουργικό. Σχετικά με κζματα ςχεδιαςμοφ και οργάνωςθσ, ζκετε κάποιεσ ιδζεσ όπωσ το ποφ και πϊσ κα τοποκετιςουν τα υλικά τουσ και γιατί να τα τοποκετιςουν ςτο ςυγκεκριμζνο μζροσ. Δεν ανζφερε κάποια δικι τθσ ςχετικι εμπειρία ωσ προσ τισ προτάςεισ τθσ παρά ιταν γενικά δεκτικι ςε κακετί που άκουγε. Κρατοφςε ςθμειϊςεισ ωσ γραμματζασ κυρίωσ ωσ προσ το κομμάτι καταγραφισ των υλικϊν, χειριηόταν με

83

άνεςθ τα υλικά και μάλιςτα τα επεξεργαηόταν κιόλασ, όμωσ δεν ζπαιρνε πρωτοβουλίεσ, κάτι που αφζκθκε ςτο μεγαλφτερο βακμό ςτο μακθτι 1. Οι μόνεσ ερωτιςεισ που διατφπωνε ιταν ωσ προσ το ποφ κα βάηουν τα υλικά, αν τουσ ιταν απαραίτθτο ό, τι ζβριςκε και τι άλλο κα ζκαναν. Ο μόνοσ τρόποσ δραςτθριοτιτων που πρότεινε ιταν το πείραμα κακϊσ ιταν κάτι που τθσ άρεςε ιδιαίτερα και δεν βαριόταν. Τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ ιταν θ μακιτρια 3 κακϊσ και θ μακιτρια 4, οι οποίεσ ζτυχαν να είναι οι δφο αγαπθμζνεσ φίλεσ ςτθν ίδια ομάδα. Οπότε ό, τι κα ειπωκεί για τθ μία, περίπου τα ίδια ιςχφουν και τθν άλλθ. Ξεκινϊντασ από τθ μακιτρια 4, μπορϊ να πω πωσ μου ζδωςε τθν εικόνα ενόσ πολφ ςυνεργάςιμου κι ευγενικοφ κοριτςιοφ το οποίο είναι πρόκυμοσ να κάνει πολλά, να ςυνεργαςτεί και να προςφζρει αρκετά ςτθν ομάδα, ωσ ςθμαντικό τθσ μζλοσ. Και θ Χριςτίνα βοικθςε αρκετά ωσ προσ τθν προετοιμαςία των υλικϊν, κακϊσ ζτρεξε μαηί με τουσ υπόλοιπουσ να βρει τα απαραίτθτα υλικά, για τθν εκτζλεςθ των πειραματικϊν δραςτθριοτιτων. Συνεργάςτθκε πολφ άνετα με τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ τθσ και ιδιαίτερα περιςςότερο ζντονα με τθ φίλθ τθσ, τθ μακιτρια 3. Είναι άτομο γενικά από το λίγο που γνωριςτικαμε τθν πρϊτθ φορά, που ςυηθτάει τισ απόψεισ τισ και τισ ιδζεσ τθσ, δθλαδι ςτον τρόπο χριςθσ των υλικϊν και ταξινόμθςισ τουσ. Κζτει επίςθσ ερωτιματα ςχετικά με κζματα οργάνωςθσ και ςχεδιαςμοφ δθλαδι «πϊσ κα ςυνδζςουμε τϊρα το ςπάγγο ςτα 2 ποτιρια;», αλλά κυρίωσ εςτίαηε ςτισ απόψεισ του ςυντονιςτι τθσ ομάδασ, του μακθτι 1. Εμπειρίεσ, τουλάχιςτον τθν 1θ φορά δεν ανζφερε, οι ςθμειϊςεισ κυρίωσ κρατικθκαν από τθ γραμματζα τθσ ομάδασ, τθν Ειρινθ. Χειριηόταν άνετα τα υλικά, κακϊσ τα εξερευνοφςε αλλά και ζπαιρνε πρωτοβουλίεσ ηθτϊντασ ζμμεςα από το μακθτι 1, επιβεβαίωςθ. Ερωτιματα κυρίωσ ζκετε ςτθ διδάςκουςα, και αφοροφςαν τον τρόπο χριςθσ των υλικϊν αλλά και το πϊσ διαδίδεται ο ιχοσ μζςα από ςυγκεκριμζνου τφπου υλικά. Ο τφποσ δραςτθριοτιτων που πρότεινε, ιταν το Διαδίκτυο ςχετικά με τθν εφρεςθ ςχετικϊν πλθροφοριϊν αλλά και θ εκτζλεςθ πειραματικϊν δραςτθριοτιτων. Τζλοσ, ςχετικά με τθ μακιτρια 3, που ολοκλθρϊνει τθν ομάδα των φυςικϊν, κινικθκε περίπου ςτα ίδια πλαίςια με τθ μακιτρια 4. Ιταν ιδιαίτερα δεκτικι ωσ προσ το να ςυμμετζχει ςτισ πειραματικζσ δραςτθριότθτεσ τθσ ομάδασ τθσ και μάλιςτα με τθ βοικεια τθσ φίλθσ τθσ μακιτριασ 4, βοικθςαν μαηί ςτθν προετοιμαςία των πειραματικϊν υλικϊν, κακϊσ ό, τι ζβριςκαν το ταξινομοφςαν και το τοποκετοφςαν ςε κοινό χϊρο, με τα ίδια περίπου κριτιρια. Ακόμθ, ζδειξε μεγάλθ προκυμία να ςυνεργαςτεί με όλα τα μζλθ τθσ ομάδασ τθσ, και ιδιαίτερα με τθ φίλθ τθσ, τθ μακιτρια 4. Δεν ςυηθτοφςε τόςο τισ απόψεισ τισ, τισ ιδζεσ τθσ, παρά μόνο ςε ςυνεργαςία με το μακθτι 1 ι αν βριςκόταν μπροςτά θ διδάςκουςα. Τα μόνα ερωτιματα που ζκετε κάποιεσ φορζσ, ιταν αν τθσ προξενοφςε ζκπλθξθ ωσ προσ τον τρόπο που διαδίδεται ο ιχοσ μζςα από ςυγκεκριμζνα υλικά και τίποτα άλλο. Δεν ανζφερε ςχετικζσ εμπειρίεσ, οφτε κρατοφςε ςθμειϊςεισ, κακϊσ κάτι τζτοιο είχε ανατεκεί εξ’ ολοκλιρου ςτθν μακιτρια 2. Χειριηόταν με μεγάλθ ευκολία ό, τι υλικό εντόπιηε με τθ φίλθ τθσ, τθ μακιτρια 4 κι ζπαιρνε μαηί τθσ πρωτοβουλίεσ ωσ προσ τον τρόπο χριςθσ τουσ. Ερωτιματα διατφπωνε κυρίωσ ςτθ διδάςκουςα και μάλιςτα με ό, τι είχε ςχζςθ ωσ προσ τον τρόπο μετάδοςθσ του ιχου μζςα από ςυγκεκριμζνα υλικά.

84

Ωσ προσ τον τφπο δραςτθριοτιτων, κυρίωσ επζμενε ςτθν εκτζλεςθ των πειραμάτων, κακϊσ ιταν κάτι που τθν εντυπωςίαηε και τθν κρατοφςε ςε εγριγορςθ. Ρροχωρϊντασ ςτθν ομάδα των βιολόγων, θ παρατιρθςθ είναι πωσ θ ομάδα αποτελοφνταν από 2 αγόρια και 2 κορίτςια. Ξεκινϊντασ εδϊ από τα κορίτςια, θ μία θ κοπζλα, θ μακιτρια 5, ζχει ψυχολογικά προβλιματα. Μθ γνωρίηοντάσ το όμωσ, τθσ ανατζκθκε θ κζςθ τθσ γραμματζωσ και θ ευκφνθ καταγραφισ των ονομάτων τθσ ομάδασ τθσ αλλά και των υλικϊν που κα ζβριςκαν. Δεν ιταν ιδιαίτερα δεκτικι ωσ προσ τθν εφρεςθ πειραματικϊν υλικϊν, ακόμα και όταν θ ομάδα ζψαχνε πλθροφοριακό υλικό ςχετικά με τον τρόπο εφρεςθσ τροφισ των δελφινιϊν ςε βιβλιοκικεσ του διαδρόμου του ςχολείου, θ ίδια δεν ζδειχνε καμία προκυμία. Ππωσ επίςθσ, και δεν ςυνεργαηόταν εφκολα με τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ τθσ, παρά το μόνο που επιηθτοφςε ιταν παιχνίδι και διάλειμμα, και κυρίωσ οτιδιποτε είχε ςχζςθ με δραςτθριότθτεσ εκτόσ του χϊρου τθσ τάξθσ. Εφόςον, δεν ζδειχνε ενδιαφζρον ςε τίποτα και για τίποτα, επακόλουκα δεν ζκετε κανενόσ είδουσ ερϊτθμα, όπωσ και δεν διατφπωνε δικζσ τθσ ιδζεσ, προτάςεισ, απόψεισ. Κρατοφςε πολφ δφςκολα ςθμειϊςεισ, κυρίωσ ωσ προσ τα υλικά που κατζγραφε και αυτό το ζκανε ωσ αγγαρεία, δεν χειριηόταν με άνεςθ τα υλικά κακϊσ δεν μποροφςε εφκολα να διαβάςει όπωσ και να κατανοιςει ςχετικά με το αντικείμενο εναςχόλθςθσ, αλλά και δεν ζπαιρνε κανενόσ είδουσ πρωτοβουλίεσ, εφόςον δεν τθν ενδιζφερε τίποτα. Τα μόνα ερωτιματα που διατφπωνε, κυρίωσ ςε μζνα ιταν το πότε κα βγοφνε για διάλειμμα. Ωσ προσ το είδοσ των δραςτθριοτιτων δεν πρότεινε τίποτα κακϊσ βαριόταν. Συνεχίηοντασ με τθν μακιτρια 6,, ιταν μία ιδιαίτερα δεκτικι, χαμογελαςτι και ςυνεργάςιμθ κοπζλα, που ςυμμετείχε πολφ ζντονα μζςα ςτθν ομάδα, ωσ μζλοσ τθσ. Βοθκοφςε ωσ προσ τθν προετοιμαςία των υλικϊν, κακϊσ θ ίδια με τον αρχθγό τθσ ομάδασ, για τον οποίο κα γίνει λόγοσ παρακάτω, ζτρεχαν για να βρουν πλθροφορίεσ ςτθ βιβλιοκικθ του διαδρόμου, ςχετικά με τον τρόπο εφρεςθσ τροφισ των δελφινιϊν. Ζδειξε πολφ καλι εικόνα ωσ προσ το επίπεδο ςυνεργαςίασ με τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ τθσ, και μάλιςτα και με τα 3.Δεν ζκετε προτάςεισ οφτε ιδζεσ παρά μόνο απορίεσ ωσ προσ τον τρόπο λειτουργίασ των αυτιοφ και ωσ προσ το πϊσ μεταδίδεται ο ιχοσ από το περιβάλλον ςτο αυτί. Επίςθσ δεν ανζφερε καμιά εμπειρία από το παρελκόν, κρατοφςε ςθμειϊςεισ ςχετικά με το τι ζβριςκε ςε βιβλία, ωσ προσ τον τρόπο λειτουργίασ του αυτιοφ, χειριηόταν με άνεςθ τα διάφορα βιβλία αλλά υπιρχε μία μικρι δυςκολία ωσ προσ τθν οργάνωςθ του πλθροφοριακοφ υλικοφ, κακϊσ πολλοί οριςμοί ιταν άγνωςτοι κι εκεί χρειάςτθκε να πάρει κάποιεσ πρωτοβουλίεσ ωσ προσ το να κζςει ζνα οργανόγραμμα πλθροφοριϊν. Οι ερωτιςεισ που ζκετε ιταν, πϊσ άραγε να τρζφονται τα δελφίνια, πϊσ λειτουργεί μζςα μασ το αυτί και τι να γίνεται. Ο τφποσ δραςτθριοτιτων που πρότεινε ιταν εφρεςθ πλθροφοριϊν ςτο Διαδίκτυο αλλά και εφαρμογι κάποιασ πειραματικισ δραςτθριότθτασ, λόγω ηιλειασ από τθν ομάδα των φυςικϊν. Ο αρχθγόσ τθσ ομάδασ ιταν ο μακθτισ 7, ο οποίοσ χάρθκε ιδιαίτερα με τθν επιλογι του ωσ ςυντονιςτι τθσ ομάδασ. Πμωσ, δεν κατανόθςε επαρκϊσ με το βάροσ των ευκυνϊν που του είχαν αναλογιςτεί. Ιταν αρκετά εξυπθρετικόσ ωσ προσ το να βοθκιςει ςτθν προετοιμαςία των πειραματικϊν υλικϊν, που ιταν θ εφρεςθ υλικϊν

85

με βάςθ τα οποία κα καταςκεφαηαν ζνα δικό τουσ μοντζλο αυτιοφ, όπωσ και θ εφρεςθ πλθροφοριακοφ υλικοφ ςχετικά με τον τρόπο εφρεςθσ τροφισ των δελφινιϊν, από πλθκϊρα βιβλίων. Φάνθκε επομζνωσ, ιδιαίτερα εξυπθρετικόσ και ςυνεργάςιμοσ, ζνα μζλοσ που εξζφραηε ςυνεχϊσ απορίεσ του τφπου τι γίνεται μζςα μζςα ςτο αυτί, πϊσ άραγε να ακοφνε τα δελφίνια και μάλιςτα ζκετε και υποκετικά ςενάρια μιπωσ να υπάρχει κάτι που να επιτρζπει ςτον ιχο να περάςει τόςο γριγορα μζςα ςτο αυτί (με βάςθ το μοντζλο του αυτιοφ). Δεν ανζφερε δικζσ του εμπειρίεσ, όμωσ ζπαιρνε πρωτοβουλίεσ ωσ προσ το να βρουν ζνα τρόπο λειτουργίασ τθσ ακοισ με απλά και κατανοθτά λογάκια. Χειρίςτθκε ςχετικά άνετα τα υλικά, κακϊσ γνϊριηε τι υπιρχε ςτο κάκε βιβλίο, όπωσ και το κάκε τμιμα του μοντζλου του αυτιοφ που είχαν ιδθ, όμωσ δεν κρατοφςε ςθμειϊςεισ. Κεϊρθςε πωσ ωσ αρχθγόσ, κα κρατοφν οι υπόλοιποι και αυτόσ κα τουσ λζει τι ακριβϊσ κα κάνουν. Αυτό είχε ωσ αποτζλεςμα, θ όποια ερϊτθςθ και να ζκετε να μθν είχε ποφ να τθ ςτθρίξει παρά μόνο ςυνεχϊσ να παραπονιζται πωσ πρζπει να πάνε ςτουσ Θ/Υ για να δουλζψουν εκεί μθ γνωρίηοντασ όμωσ τι ακριβϊσ να κάνουν. Ολοκλθρϊνοντασ τθν ομάδα των βιολόγων με το μακθτι 8, αυτά που παρατθρικθκαν ιταν πωσ είναι ζνασ μακθτισ ιδιαίτερα ηωθρόσ, όμωσ με τθν 1θ ςυνάντθςθ, ςυνεργάςτθκε ςε μεγάλο βακμό με τθν ομάδα του και γενικά ιταν πάρα πολφ υπάκουοσ. Βοθκοφςε υπερβολικά ςτθν εφρεςθ των πειραματικϊν υλικϊν, τόςο ςτα βιβλία όςο και ςτα απαραίτθτα υλικά για τθν καταςκευι του μοντζλου του αυτιοφ. Το μοναδικό ερϊτθμα που ζκετε διαρκϊσ είναι «πϊσ ο ιχοσ από ζξω μπορεί να φτάςει μζςα;» και «γιατί τα μζρθ του αυτιοφ ονομάηονται ζτςι;». Ανζλαβε πρωτοβουλίεσ του τφπου να προςπακιςει να δϊςει μία δικι του εξιγθςθ ςτο αναπάντθτο ερϊτθμά του και με αυτό τον τρόπο χειριηόταν και άνετα τα υλικά για να δϊςει μία εξιγθςθ ςτθν πραγματικότθτα. Δεν ανζφερε κάποια εμπειρία προχπάρχουςα, κράτθςε όμωσ κάποιεσ ςθμειϊςεισ ωσ προσ το να εξθγιςει τα μζρθ από τα οποία αποτελείται το αυτί κακϊσ και ωσ προσ τον τρόπο λειτουργίασ του. Ο τφποσ δραςτθριοτιτων που πρότεινε ιταν οι ερωτιςεισ και ςε κάποιοσ ςυγγενικό φίλο ςχετικά με το πϊσ ακοφν τα δελφίνια, αλλά κυρίωσ θ εφρεςθ πλθροφοριϊν ςτο διαδίκτυο και εφαρμογισ τουσ ςτθν πραγματικότθτα με τθ χριςθ των αναγκαίων υλικϊν. Συνεχίηοντασ με τθν ομάδα των καλλιτεχνϊν, ιταν θ μοναδικι ομάδα, που παραπονζκθκε πωσ δεν είχε κανζνα επόπτθ και καμία κακοδιγθςθ. Αποτελοφνταν και αυτι θ ομάδα από 2 αγόρια και 2 κορίτςια. Ο αρχθγόσ τθσ ομάδασ ιταν ο μακθτισ 9, ο οποίοσ ςτθν αρχι δεν φάνθκε και τόςο ςυνεργάςιμοσ. Θ ανάκεςθ των δραςτθριοτιτων ιταν θ καταςκευι μιασ κικάρασ κακϊσ και ντραμσ. Οι επακόλουκεσ αρμοδιότθτεσ ιταν θ εφρεςθ των αναγκαίων υλικϊν, ςε κάτι που ωσ αρχθγόσ τθσ ομάδασ δεν χειρίςτθκε ςωςτά κι επαρκϊσ. Δεν ζδωςε τισ απαραίτθτεσ οδθγίεσ, επομζνωσ και θ ομάδα λειτοφργθςε κάπωσ ανορκόδοξα. Θ ςυνεργαςία του με τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ ιταν κάπωσ δφςκολθ κακϊσ, κεϊρθςε πωσ με το να μθν ζχει τθν επιβεβαίωςθ από υπεφκυνο ανϊτερο επόπτθ, δεν κα προχωριςει και δεν κα κάνει τίποτα. Δεν διατφπωςε κάποιου είδουσ απορίασ ςχετικά με το μουςικό όργανο τθσ κικάρασ, δεν ανζλαβε κάποια πρωτοβουλία, οφτε ανζφερε κάποια δικι του

86

εμπειρία, παρά μόνο αρκζςτθκε ωσ προσ το να ηωγραφίςει ζνα μοντζλο κικάρασ μαηί με τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ. Οφτε μάλιςτα πρότεινε κάποιο ςυγκεκριμζνο είδοσ δραςτθριότθτασ, απλά περίμενε τι κα ακοφςει από τθ διδάςκουςα. Ο μακθτισ 10, ωσ μζλοσ τθσ ομάδασ, αν και λιγομίλθτοσ ζδειξε ζνα ενδιαφζρον ωσ προσ τισ καταςκευζσ τθσ ομάδασ του. Μάλιςτα, εξζφραηε απορίεσ κι ερωτιςεισ του τφπου «Ρϊσ ακοφγεται ο ιχοσ από μία κικάρα;», «Ρϊσ φτάνει ςτα αυτιά μασ;», «Τι κα μποροφςαμε να κάνουμε για να καταςκευάςουμε μία κικάρα;». Ριρε πρωτοβουλίεσ ωσ προσ το να περιγράψει τον τρόπο καταςκευισ τόςο τθσ κικάρασ όςο και των ντραμσ αλλά ηθτοφςε τθν επιβεβαίωςθ από τθ διδάςκουςα. Μάλιςτα, εξζφραςε τθν εμπειρία πωσ γνωρίηει κάποια ςχετικά με τθν κικάρα αλλά μζςω ενόσ ςυγγενικοφ του ατόμου που παίηει. Δεν κράτθςε ςθμειϊςεισ, παρά και ο ίδιοσ προχϊρθςε ςτθ ηωγραφικι ενόσ μοντζλου κικάρασ. Ο τφποσ δραςτθριότθτασ που πρότεινε, ιταν να ρωτιςει κάποιο ςυγγενικό του άτομο ςχετικά με το τι γίνεται ωσ προσ το παίξιμο τθσ κικάρασ και των ντραμσ. Σχετικά με ερωτιματα οργάνωςθσ και ςχεδιαςμοφ, δεν υπιρχαν κακϊσ δεν παρουςιάςτθκε από το ςφνολο τθσ ομάδασ το αναγκαίο ενδιαφζρον και θ προκυμία. Άλλθ μία κοπζλα, θ οποία αποτελοφςε επίςθσ μζλοσ τθσ ομάδασ των καλλιτεχνϊν ιταν θ μακιτρια 11, θ οποία επίςθσ μαηί με τον μακθτι 10 ζδειξαν κάποιο ενδιαφζρον ςχετικά με το ζργο τθσ ομάδασ. Θ ίδια προκυμοποιικθκε να κατανοιςει τι ακριβϊσ ηθτικθκε από τθν ομάδα. Μάλιςτα, κρατοφςε ςθμειϊςεισ ςχετικά με τον τρόπο καταςκευισ και λειτουργίασ τθσ κικάρασ, αλλά και πικανισ επιτόπου εφρεςθσ των αναγκαίων υλικϊν. Ιταν ιδιαίτερα ςυνεργάςιμθ και πρόκυμθ να αναλάβει και το ρόλο τθσ γραμματζασ για να βοθκιςει τθ ςυμμακιτριά τθσ. Μάλιςτα, διατφπωνε και απορίεσ ςχετικά με το «τι υλικά μποροφμε να χρθςιμοποιιςουμε για τθν κικάρα;», «μποροφμε να τθν φτιάξουμε από ξφλο;», «τα ντραμσ με τι υλικό μποροφμε να τα καταςκευάςουμε;». Με βάςθ αυτά τα ερωτιματα, διατφπωςε και τον αντίςτοιχο τφπο δραςτθριοτιτων που ιταν θ εφρεςθ πλθροφοριϊν ςτο Διαδίκτυο αλλά απαραίτθτα και θ ςυνεργαςία με κοινό ςκοπό τθν ολοκλιρωςθ των καταςκευϊν και βζβαια με ερωτιςεισ ςε ςυγγενικά πρόςωπα για ςυμπλιρωςθ τυχόν αποριϊν. Γενικά, κράτθςε κάποιεσ ςθμειϊςεισ, ςε ςτυλ γνωςτικοφ χάρτθ για να δείξει πωσ μπόρεςε να κατανοιςει τον τρόπο λειτουργίασ ενόσ μουςικοφ οργάνου. Ρροχϊρθςε και θ ίδια ςτθ ηωγραφικι ενόσ μοντζλου κικάρασ με βάςθ το οποίο ζκεςε τα προαναφερκζντα ερωτιματα, όμωσ δεν ανζφερε κανενόσ είδουσ εμπειρία. Τζλοσ, θ μακιτρια 12 ιταν θ γραμματζασ τθσ ομάδασ των Καλλιτεχνϊν. Δεν φάνθκε κακόλου ςυνεργάςιμθ με τθν υπόλοιπθ ομάδα, κακϊσ ζβαλε πάνω από όλα τα προςωπικά τθσ ενδιαφζροντα και προτιμιςεισ, με αποτζλεςμα να μθν κζλει να κάνει τίποτα. Δεν βοικθςε ςτθν εφρεςθ των πειραματικϊν υλικϊν για τθ μετζπειτα καταςκευι των μουςικϊν οργάνων τθσ κικάρασ αλλά και των ντραμσ, επομζνωσ δεν διατφπωςε και κανζνα είδοσ ερωτιςεων, ζκφραςθσ αποριϊν, ιδεϊν, προτάςεων. Επίςθσ, δεν πρότεινε κανζνα είδοσ δραςτθριοτιτων, όπωσ και δεν ζλαβε και καμία πρωτοβουλία. Το μόνο ςτο οποίο προχϊρθςε, ιταν θ ηωγραφιά μιασ κικάρασ, και αυτό το εξζλαβε ωσ μάκθμα εικαςτικϊν. Υλικά δεν χρθςιμοποίθςε, κακϊσ προθγουμζνωσ ανζφερα πωσ δεν ςυμμετείχε ςτθν εφρεςθ υλικϊν. Επίςθσ, δεν

87

κράτθςε ςθμειϊςεισ, παρά τισ ανζκεςε ςτθν μακιτρια 11 για τον απλοφςτατο λόγο πωσ βαριόταν. Με ζνα τζτοιο κλίμα, ιταν φυςικό κι επακόλουκο θ ςυγκεκριμζνθ ομάδα να μείνει ςτθ κεωρία και με τθν εικόνα τθσ βαρεμάρασ. Εφόςον, δεν υπιρχε καμία κζλθςθ για τίποτα, επομζνωσ και δεν προχϊρθςαν ςε κάτι καινοφριο και διαφορετικό. Τελειϊνοντασ, τθν περιγραφι τθσ αξιολόγθςθσ με τθν ομάδα των Λατρϊν-τεχνολόγων, θ ςυγκεκριμζνθ ομάδα, αποτελείται από 1 κορίτςι και 3 αγόρια. Ξεκινϊντασ από το κορίτςι, τθ μακιτρια 13 ωσ γραμματζασ ιταν ιδιαίτερα ςυνεργάςιμθ, κακϊσ κρατοφςε ςθμειϊςεισ αρχικά ωσ προσ το τι υλικά βρικαν ωσ ομάδα, τα οποία και κατζγραφε. Μάλιςτα, δεν είχε καταλάβει αρχικά τι κα ζκαναν με τα υλικά που ςυγκζντρωςαν και το μόνο ςτο οποίο προχϊρθςαν ιταν να μπορζςουν να παράγουν ιχουσ με τα δεδομζνα αυτά υλικά. Διατφπωνε πλθκϊρα ερωτιςεων όπωσ «Ροιουσ άλλουσ ιχουσ μποροφμε να βροφμε ςτθ φφςθ;», «Ρϊσ μποροφμε να φτιάξουμε μαράκασ;» και με βάςθ αυτά τα ερωτιματα προςπάκθςε να αναλάβει πρωτοβουλίεσ ωσ προσ το να μπορζςει να βρει τον τρόπο που παράγεται ο ιχοσ ςτο ςυγκεκριμζνο όργανο μαράκασ, αλλά και εντοπίςει ςτθ φφςθ «ποιοι ιχοι μασ προκαλοφν προβλιματα και γιατί;». Φάνθκε πωσ χειρίςτθκε άνετα τα υλικά που είχε ςτθ διάκεςι τθσ κακϊσ γνϊριηε τι είναι το κακζνα και ποφ χρθςιμοποιοφνταν. Δεν ανζφερε κάποια εμπειρία, και το είδοσ των δραςτθριοτιτων που πρότεινε ιταν θ εφρεςθ πλθροφοριϊν ςτο Διαδίκτυο. Συνεχίηοντασ με τον αρχθγό τθσ ομάδασ, τον μακθτι 14, αρχικά ζδειξε προκυμία ωσ αρχθγόσ και ςυντονιςτισ τθσ ομάδασ, αλλά ζκανε κάτι αντίςτοιχο με τον αρχθγό τθσ ομάδασ των βιολόγων, το Γιάννθ. Κεϊρθςε πωσ όντασ αρχθγόσ, τισ δραςτθριότθτεσ κα τισ ζκαναν όλοι οι υπόλοιποι και ο ίδιοσ τίποτα. Δεν κράτθςε ςθμειϊςεισ ςχετικά με το τι υλικά βρικαν ζξω ςτθν αυλι και μάλιςτα πρωτοφανζσ για ςυντονιςτι, δεν εξζφραςε καμία ιδιαίτερθ ερϊτθςθ. Το μόνο που ρωτοφςε διαρκϊσ ιταν πότε κα πάνε ςτουσ υπολογιςτζσ και τίποτα άλλο. Ζπαιρνε πρωτοβουλίεσ κυρίωσ όταν περνοφςε θ διδάςκουςα από τθν ομάδα τουσ, κυρίωσ για να δείξει ότι κάτι ζκανε πχ ζλεγε ςτθν Ειρινθ τι ακριβϊσ να γράψει. Είπε, πωσ κα ρωτιςει ςυγγενικό του άτομο για τουσ κορφβουσ (ιχοι που προκαλοφν πρόβλθμα), και αυτόσ ιταν και ο μοναδικόσ τφποσ δραςτθριότθτασ που πρότεινε. Ζνιωςε άνετα με τα υλικά, που ςυγκζντρωςαν, όμωσ δεν προχϊρθςε ςτθν ορκι και ςωςτι αξιοποίθςι τουσ κακϊσ δεν ζδειξε το αναγκαίο ενδιαφζρον εξ’ αρχισ. Ο μακθτισ 15, ωσ μζλοσ τθσ ομάδασ, ιταν ιδιαίτερα ανιςυχοσ. Συνεχϊσ, πείραηε τθν μακιτρια 13, και δεν βοθκοφςε με τον τρόπο που ζπρεπε. Βοικθςε ελάχιςτα ςτθν καταγραφι των ςθμειϊςεων, κυρίωσ ωσ προσ το τι ςυγκζντρωςαν. Μάλιςτα, πρωτοβουλίεσ δεν πιρε κακϊσ δεν παρακολουκοφςε τι πραγματεφονταν, όπωσ και ποιοσ ιταν ο ςκοπόσ λειτουργίασ τθσ ομάδασ τουσ. Διατφπωνε αερόλογεσ ερωτιςεισ, τφπου «ποιοσ ιχοσ είναι φυςικόσ και ποιοσ τεχνθτόσ;», ηθτϊντασ τθν απάντθςθ από τθ διδάςκουςα. Δεν πρότεινε κανζνα τφπο δραςτθριοτιτων ςχετικά με το «ποιοι ιχοι χαρακτθρίηονται κόρυβοι και γιατί;», «πϊσ μποροφμε να τουσ εντοπίςουμε, τι κάνουμε για να μθν μασ δθμιουργοφν πρόβλθμα ςτο αυτί;». Το μόνο ςτο οποίο

88

αρκζςτθκε ιταν να προτείνει να πάει θ ομάδα ςτο εργαςτιριο πλθροφορικισ δίχωσ όμωσ να κάνει κάτι ςυγκεκριμζνο, δθλαδι απλά για να χάςουν χρόνο. Τελειϊνοντασ, ο μακθτισ 16, ιταν και ο ίδιοσ μζλοσ τθσ ομάδασ των Λατρϊν-τεχνολόγων. Κινικθκε ςτο ίδιο πλαίςιο λειτουργίασ μζςα ςτθν ομάδα μαηί με τον μακθτι 15. Το μόνο που ζκανε ιταν ςυνεχϊσ να δθμιουργεί κωλφματα ςτθν ομάδα του. Αρχικά, δεν ζδειξε το απαιτοφμενο ενδιαφζρον ςυμμετοχισ, επομζνωσ δεν βοθκοφςε ιδιαίτερα, οφτε ςτθν εφρεςθ των πειραματικϊν υλικϊν, οφτε ςτθν διατφπωςθ πικανϊν ερωτθμάτων, οφτε ςτθ ςυλλογι ςθμειϊςεων. Επομζνωσ, δεν ιταν ςε κζςθ να προτείνει κάποιο τφπο δραςτθριοτιτων, κακϊσ δεν γνϊριηε τι ακριβϊσ πραγματεφονταν. Το μόνο ςτο οποίο εςτίαηε, ιταν το πότε κα πάνε ςτο εργαςτιριο πλθροφορικισ, δίχωσ όμωσ ιδιαίτερο λόγο. Θ ευκφνθ όμωσ, ανικει και ςτον ςυντονιςτι τθσ ομάδασ, ο οποίοσ παρά μόνο με δικι μου νφξθ, τουσ ζκανε παρατιρθςθ και τουσ επανζφερε, όμωσ το αποτζλεςμα ιταν να μείνει θ ομάδα χωρίσ τθ γνϊςθ του τι κάνουν αλλά και τι κα κάνουν κατά τισ επόμενεσ ςυναντιςεισ μασ. Συνολικά, για 1θ φορά, ςτθ ςυγκεκριμζνθ τάξθ, με τισ ιδιαιτερότθτεσ που εμφανίηει ςε κοινωνικό, πολιτιςμικό, οικογενειακό, οικονομικό επίπεδο τα αποτελζςματα ιταν αρκετά καλά, κακϊσ επετεφχκθ ςε αδρζσ γραμμζσ ο λόγοσ για τον οποίο χωρίςτθκαν οι μακθτζσ ςε ομάδεσ. Αν κι εκφράςτθκαν κάποια παράπονα, με τθ 2θ ςυνάντθςθ, οι ςχζςεισ κα γίνουν πιο ςτακερζσ, οι ρόλοι κα είναι πλζον υπεφκυνοι και ςαφϊσ οριοκετθμζνοι αλλά και οι δραςτθριότθτεσ τθσ κάκε ομάδασ κα λάβουν ςαφι και άμεςθ δράςθ.

89

5.2.2 Αξιολόγθςθ - 1 μινα μετά (2θ) Μετά από ζνα μινα ςυνάντθςθσ με τουσ μακθτζσ, παρατθρικθκε εξαιρετικι αλλαγι τόςο ςτθ ςυμπεριφορά τουσ, όςο και ςτθν αποδοτικότθτα, τθ ςυμμετοχι και τθν ζνδειξθ ενδιαφζροντοσ. Θ προκυμία και θ κζλθςθ ωσ προσ το να κάνουν κάτι νζο και διαφορετικό, ιταν απίςτευτα εμφανισ. Ακόμθ, αυτό που ξεχϊριςε ιταν θ εξαιρετικι αλλαγι ωσ προσ τθν πρόςκτθςθ και ζκφραςθ εξειδικευμζνου επιςτθμονικοφ λεξιλογίου ανάλογα με το υπό μελζτθ κζμα (παραγωγι και διάδοςθ θχθτικϊν κυμάτων, το αυτί και τα μζρθ του, τα μζρθ των μουςικϊν οργάνων: κικάρασ & ντραμσ, ονομαςία μερϊν του ακουςτικοφ βαρθκοΐασ αλλά και των πακιςεων. Σε αυτι τθ ςυνάντθςθ, μετά από ζνα μινα ςυμπλθρϊκθκαν όλα τα ερωτθματολόγια κακϊσ και τα φφλλα παρατιρθςθσ, αλλά και ολοκλθρϊκθκαν ςτο ςφνολό τουσ οι διάφορεσ καταςκευζσ από τισ ομάδεσ ςτον πιο εφικτό φυςικά βακμό. Για τθν ολοκλιρωςθ του πιεςτικοφ αυτοφ 2ϊρου, βοικθςαν οι μακθτζσ από τισ διάφορεσ ομάδεσ και κυρίωσ θ προκυμία τουσ να ολοκλθρϊςουν όςο γίνεται πιο γριγορα και αποτελεςματικά τθ δουλειά τθσ ομάδασ τουσ. Ξεκινϊντασ λοιπόν τθν περιγραφι από τθν ομάδα των φυςικϊν κα γίνει αναφορά εξατομικευμζνα ςε κάκε μζλοσ τθσ ομάδασ, ςτθν προκυμία του να ςυμμετζχει και να ςυνεργαςτεί, ςτθ διατφπωςθ ερωτιςεων, τφπου δραςτθριοτιτων όπωσ και περαιτζρω αποριϊν. Αρχικά, ο μακθτισ 1 όντασ αρχθγόσ τθσ ομάδασ του ανζλαβε τθν πρωτοβουλία να ενθμερϊςει ςυνολικά τι είχαν κάνει και ςε τι ςτάδιο βρίςκονταν. Ζτςι λοιπόν, προκυμοποιικθκε να δείξει τι πειραματικά υλικά διζκετε το κουτί τουσ, πϊσ τα είχαν ταξινομιςει και ποφ ακριβϊσ τα χρθςιμοποίθςαν. Το νζο ςτο οποίο κα προχωροφςαν κα ιταν να δουν με ποιο τρόπο μεταδίδεται ο ιχοσ μζςα από αυτά τα υλικά που διζκεταν ςτο κουτί τουσ κακϊσ επίςθσ και πϊσ κα μποροφςαν να το διακρίνουν. Βοικθςε αρκετά ςτο διακζςιμο χρόνο που είχαν ωσ προσ τθν προετοιμαςία των υλικϊν και μάλιςτα πιρε πρωτοβουλία ωσ προσ το ποια κα χρθςιμοποιιςουν ςε κάκε πείραμα. Ζτςι, ςτθν ταυτοποίθςθ τθσ παραγωγισ ιχου μζςα από ζνα τθλζφωνο, εξζφραςε τθν άποψθ πωσ ταλαντϊνεται θ κλωςτι και ο ςπάγγοσ, άρα μζςα από το ςτερεό αυτό υλικό μεταδίδεται ιχοσ ςτο αυτί του εκάςτοτε ςυμμακθτι. Ιταν γενικά, πάρα πολφ ςυνεργάςιμοσ και βοθκοφςε το κάκε μζλοσ τθσ ομάδασ του, όπωσ και ςτο πείραμα με τθν τοποκζτθςθ λάςτιχου ςτα αυτιά. Ρροςπάκθςε να δϊςει τισ δικζσ του εξθγιςεισ, ςχετικά με τον τρόπο παραγωγισ ιχου αλλά εξζφραςε και τθν ερϊτθςθ «Ρϊσ γίνεται και καταλαβαίνουμε ςε ποιο ςθμείο χτυπιςαμε το λάςτιχο;», όπωσ και «Αν πάρουμε μεγαλφτερο ςωλινα κα μποροφμε να προβλζψουμε από ποφ ζρχεται ο ιχοσ;». Ιταν όμωσ ερωτιματα, που εξζφραςαν περίπου και τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ του αλλά με βάςθ αυτοφ του είδουσ τισ απορίεσ, προχϊρθςαν και ςτισ επόμενεσ κινιςεισ τουσ. Ραρατιρθςα, πωσ ςε κάκε τουσ απορία, ςυγκεκριμζνα ο μακθτισ 1 κρατοφςε επιμζρουσ ςθμειϊςεισ. Δθλαδι, αν είχαν μία απορία ωσ προσ το πϊσ ακοφγεται ο ιχοσ ςε ζνα τθλζφωνο με 5 άτομα, τότε ζγραψε το πϊσ κα μποροφςαν να το καταςκευάςουν και προχϊρθςαν ςτθν επιτόπου καταςκευι. Χειριηόταν πολφ άνετα τα υλικά και μάλιςτα όταν ζλειπε και κάτι προνοοφςε ϊςτε να πάει να το βρει. Δεν ανζφερε κάποιο είδοσ εμπειριϊν, όμωσ εξζφραηε ςυνεχϊσ ερωτιματα ςτθ διδάςκουςα του τφπου «Στο τθλζφωνο με 5

90

άτομα, αν απομακρυνκοφμε, υα ακοφμε όλοι το ίδιο και γιατί;», όπωσ και «αν βάλουμε πιο μεγάλο λάςτιχο ςτα αυτιά μασ, τότε πϊσ κα ακοφμε;». Επομζνωσ, ο τφποσ δραςτθριοτιτων που πρότεινε ιταν θ εφαρμογι των αντίςτοιχων πειραματικϊν δραςτθριοτιτων, ϊςτε να επαλθκεφςουν άμεςα τθ ςωςτι απάντθςθ και να τθν κατανοιςουν. Να γνωρίηουν ωσ επιςτιμονεσ φυςικοί, τθ διάδοςθ του ιχου, τθ μορφι του και τθν ταχφτθτά του. Τζλοσ, χρθςιμοποιοφςε ςυχνά τον όρο «θχθτικά κφματα» και ταχφτθτα για να ερμθνεφςει ό, τι ικελε να εξθγιςει. Θ γραμματζασ τθσ ομάδασ, μακιτρια 2, ςυμμετείχε πάρα πολφ ζντονα κι ενεργά ςτθν ομάδα. Από τθν αρχι του 2ωρου, ζκετε ερωτιματα του τι κα κάνουμε ςτθ ςυνζχεια και τι είχαν ιδθ ωσ ομάδα κάνει. Είπε πωσ ζκαναν 2 κουτιά, πωσ ταξινόμθςαν τα υλικά ςτα κουτιά, πωσ ζφτιαξαν το τθλζφωνο, πωσ ζκαναν το πείραμα με το λάςτιχο, πωσ ζκεςαν ερωτιματα ςτουσ υπόλοιπουσ ςυμμακθτζσ τουσ, των άλλων ομάδων αλλά και οι άλλοι ςε αυτοφσ. Θ ίδια, πιρε τθν πρωτοβουλία, να ζχει ςε ετοιμότθτα τα φφλλα που πιςτοποιοφςαν τα μζλθ τθσ ομάδασ τθσ και το ρόλο του κάκε μζλουσ, τα υλικά που είχαν ςυγκεντρϊςει όπωσ και να βοθκάει όπου κακίςταται απαραίτθτο ςτθν εκτζλεςθ των πειραμάτων. Φάνθκε λοιπόν αρκετά πρόκυμθ και ςυνεργάςιμθ κάτι που ζρχεται ςε αντίκεςθ με τθν πρϊτθ εικόνα που μου ζδειξε. Ακόμθ, κάτι που παρατθρικθκε ςτθ ςυγκεκριμζνθ ομάδα μόνο από τθν μακιτρια 2, ιταν το γεγονόσ πωσ εξζφραςε εμπειρίεσ που είχε ςχετικά με τθ διάδοςθ των θχθτικϊν κυμάτων. Συγκεκριμζνα, μου είπε πωσ εφάρμοςαν το πείραμα με το αυτοςχζδιο τθλζφωνο με τον αδερφό τθσ και μάλιςτα πιγαν ςε φψωμα για να το δοκιμάςουν, και παρατιρθςε πωσ είχε δθμιουργθκεί θχϊ. Μου άρεςε ιδιαίτερα, κακϊσ κατάφερα να κάνω ζνα κοριτςάκι, πρόςφατα εγκαταλειμμζνο από μθτζρα και μθ ζχοντασ καμία διάκεςθ να κάνει κάτι, να κακίςει και να αςχολθκεί με τισ δραςτθριότθτεσ που κάναμε ςτο ςχολείο. Ρρότεινε μάλιςτα, να κάνουν κι άλλεσ πειραματικζσ δραςτθριότθτεσ, γιατί ιταν κάτι που τουσ κρατάει ςε εγριγορςθ και δεν τουσ κάνει να βαριοφνται. Και αυτό φάνθκε από το γεγονόσ πωσ χειριηόταν άνετα τα υλικά των πειραμάτων αλλά και κρατοφςε ςθμειϊςεισ ςχετικά με το τι ζκαναν τθν κάκε φορά. Θ μακιτρια 4, ωσ μζλοσ τθσ ομάδασ επίςθσ ζδειξε πολφ καλό βακμό ςυνεργαςίασ με τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ. Επίςθσ, μεγάλθ προκυμία ωσ προσ το να προςφζρει το καλφτερο δυνατό ςτθν ομάδα τθσ. Αρχικά, βοθκοφςε πάρα πολφ ωσ προσ τθ διακεςιμότθτα των πειραματικϊν υλικϊν, και αυτό φάνθκε από το γεγονόσ πωσ τα ζβαηε ςε τάξθ και μάλιςτα όταν θ ομάδα χρειαηόταν κάτι νζο ζτρεχε αμζςωσ για να βοθκιςει και να το βρει. Μάλιςτα, ιταν πολφ κετικό το γεγονόσ πωσ εξζφραηε ερωτιματα του τφπου «πϊσ ο ιχοσ μεταδίδεται μζςα από μία κλωςτι;», αλλά και «τι ακριβϊσ κα γίνει ςχετικά με τθν τελικι παρουςίαςθ του ςυνολικοφ ζργου τθσ ομάδασ;». Δεν ανζφερε ςχετικζσ εμπειρίεσ, παρά μόνο πωσ αςχολείται με τον ιχο και τθσ αρζςει πάρα πολφ το κζμα που πραγματεφονται. Ρρότεινε, πωσ το πείραμα για τθν ομάδα τουσ ιταν ό, τι πιο αντιπροςωπευτικό αλλά και θ εφρεςθ πλθροφοριϊν ςχετικά με τθ διάδοςθ και παραγωγι του ιχου από το Διαδίκτυο κα ιταν ζνασ πολφ πετυχθμζνοσ τρόποσ εφρεςθσ αναγκαίου πλθροφοριακοφ υλικοφ. Χειριηόταν αρκετά καλά τα υλικά των πειραμάτων και μάλιςτα κρατοφςε αρκετζσ ςθμειϊςεισ ςε κάκε

91

φάςθ των πρακτικϊν τουσ. Επίςθσ, για επιβεβαίωςθ πωσ όλα πάνε καλά ερχόταν και ηθτοφςε και τθ δικι μου άποψθ. Και θ ίδια βζβαια χρθςιμοποιοφςε ςυχνά τον όρο «θχθτικά κφματα» για να επεξθγεί ό, τι απορία τθσ δθμιουργοφνταν. Τζλοσ, ολοκλθρϊνοντασ τθν ομάδα των φυςικϊν με τθν μακιτρια 3, θ οποία επίςθσ ωσ ςθμαντικό μζλοσ τθσ ομάδασ τθσ και φίλθ τθσ Χριςτίνασ, ιταν αρκετά εξυπθρετικι και ςυνεργάςιμθ με τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ. Μάλιςτα, δεν ιταν τόςο ςτενά ςυνεργάςιμθ αποκλειςτικά με τθ φίλθ τθσ, όπωσ τθν 1θ φορά αλλά πλζον και μόνθ τθσ αναλάμβανε αρκετζσ πρωτοβουλίεσ όπωσ να φζρει ςυγκεκριμζνα υλικά από εξωτερικοφσ χϊρουσ δίχωσ να χρειαςτεί να είναι και θ φίλθ τθσ μαηί τθσ. Ακόμθ, χειριηόταν πολφ άνετα τα υλικά, και ςε ςυνεργαςία με το μακθτι 1 αλλά και τθν μακιτρια 2 και ηθτοφςε τθν άποψι τουσ ςε ό, τι είχε απορία. Εξζφραςε τθν απορία «Ρϊσ κουνιοφνται οι φακζσ πάνω από τθ μεμβράνθ φαγθτοφ», και προςπάκθςε να μαντζψει τι κα μποροφςε να ςυμβαίνει. Εμπειρίεσ δεν ανζφερε, όμωσ βοθκοφςε τθ Χριςτίνα ωσ προσ τθ ςυγκράτθςθ των απαραίτθτων πλθροφοριϊν ςε μορφι ςθμειϊςεων. Μάλιςτα, και θ ίδια πρότεινε τθν εκτζλεςθ πειραματικϊν δραςτθριοτιτων γιατί ιταν ο μοναδικόσ τρόποσ επαλικευςθσ των πικανϊν απαντιςεϊν τουσ. Συνολικά, θ ομάδα των φυςικϊν, ςυμπλιρωςε τα φφλλα παρατιρθςθσ, όπου τουσ ηθτικθκε τι παρατιρθςαν ςχετικά με τθν καταςκευι του αυτοςχζδιου τθλεφϊνου. Ρϊσ ακοφγεται ο ιχοσ ςε κοντινι απόςταςθ και πϊσ ςε μακρινι αλλά και αν αλλάξουμε το υλικό ςφνδεςθσ τι γίνεται. Επίςθσ, να κάνουν κατθγοριοποίθςθ των υλικϊν που είχαν ςτα κουτιά τουσ και μάλιςτα να τα ταξινομιςουν με βάςθ τουσ επιςτθμονικοφσ οριςμοφσ «ράβδοσ, μεμβράνθ, πλάκα, χορδι». Ακόμθ, να δουν πϊσ μεταδίδεται ο ιχοσ μζςα από το νερό κακϊσ επίςθσ και μζςα από το λάςτιχο. Στο τζλοσ, κατζγραψαν τισ παρατθριςεισ τουσ. Συνεχίηοντασ με τθν ομάδα των βιολόγων, ςε αυτι τθ ςυνάντθςθ εργάςτθκαν κυρίωσ ςτο χϊρο του εργαςτθρίου τθσ πλθροφορικισ. Αρχικά, και οι ίδιοι ενθμζρωςαν ςχετικά με το τι είχαν πραγματευτεί τισ τελευταίεσ δφο εβδομάδεσ. Είπαν, πωσ βρίςκονταν ςτθ φάςθ τθσ ζρευνασ, ςχετικά με τον τρόπο εφρεςθσ τροφισ των δελφινιϊν, κακϊσ και υλικϊν καταςκευισ ενόσ μοντζλου του αυτιοφ. Ριο ςυγκεκριμζνα, ο αρχθγόσ τθσ ομάδασ, ο μακθτισ 7, ιταν ιδιαίτερα ςυνεργάςιμοσ και πιο εξυπθρετικόσ ςυγκριτικά με τισ προθγοφμενεσ φορζσ. Ζκετε ερωτιματα, ωσ προσ τον τρόπο λειτουργίασ του αυτιοφ, κακϊσ και των δελφινιϊν. Πμωσ, εφόςον εξ’ αρχισ δεν ζδειξε το απαιτοφμενο ενδιαφζρον, αυτό είχε ωσ αποτζλεςμα να επικρατεί μία μικρι ςφγχυςθ ςτθν ομάδα του. Δεν υπιρχε θ καταςκευι του μοντζλου του αυτιοφ, οφτε και μάλιςτα και κάποια ςυγκεκριμζνα υλικά. Επομζνωσ, ιρκε μπροςτά ςτισ ευκφνεσ του ωσ προσ το γεγονόσ πωσ ιταν υπεφκυνοσ για το ςυνολικό αποτζλεςμα τθσ ομάδασ του. Με αυτό τον τρόπο, ξεκίνθςε να βρει πχ πλαςτελίνθ και κάποιεσ που ιδθ υπιρχαν, ϊςτε να τισ αξιοποιιςει ςε ςυνεργαςία με τουσ υπολοίπουσ τθσ ομάδασ του, για να κζςουν μία αρχι ωσ προσ τθν καταςκευι του μοντζλου του αυτιοφ. Μάλιςτα, αργότερα, ςτο εργαςτιριο πλθροφορικισ, μόνοσ του ξζκλεψε λίγο χρόνο για να βρει πλθροφορίεσ όςον αφορά τον τρόπο εφρεςθσ τροφισ από τα δελφίνια. Κυρίωσ λειτουργοφςε

92

ςυντονιςτικά και κατάλαβε πωσ θ ομάδα του ζπρεπε να καταςκευάςει άμεςα το μοντζλο του αυτιοφ. Ρρότεινε, πζρα από τθν καταςκευι να χρθςιμοποιοφν το διαδίκτυο για να βρουν πλθροφοριακό υλικό, ςχετικά με τον τρόπο λειτουργίασ του αυτιοφ, κακϊσ τα βιβλία που διακζτουν πολλζσ φορζσ δεν ζχουν αυτό που χρειάηονται για να βρουν και να αξιοποιιςουν. Δεν χειριηόταν και τόςο άνετα τα υλικά, οφτε κατζγραφε εφκολα ςθμειϊςεισ παρά μόνο φςτερα από δικζσ μου παρεμβάςεισ. Επίςθσ δεν ανζφερε και κάποια ςυγκεκριμζνθ εμπειρία παρά μόνο τι κα κάνουνε ςτθ ςυνζχεια. Συνεχίηοντασ με τθν μακιτρια 6, είναι το χαρακτθριςτικό άτομο τθσ ομάδασ των βιολόγων που πρόςφερε από τθν αρχι το μεγαλφτερο κομμάτι. Ρρόκυμθ, ςυνεργάςιμθ κι εξυπθρετικι ικελε εξ’ αρχισ να αναλάβει το ρόλο τθσ γραμματζωσ, κακϊσ μποροφςε να το φζρει εισ πζρασ. Μάλιςτα, βοθκοφςε αρκετά ςτθν προετοιμαςία των πειραματικϊν υλικϊν και μάλιςτα θ ίδια ξεκίνθςε με τθ βοικεια του μακθτι 7, να καταςκευάηει κομμάτι-κομμάτι τα μζρθ του αυτιοφ, μζχρι να δθμιουργθκεί το όλο ςφνολο. Ζφτιαξε χαρακτθριςτικά, τον κοχλία, τουσ θμικυκλικοφσ ςωλινεσ, το εξωτερικό μζροσ (πτερφγιο), με πλαςτελίνθ, όμωσ θ τελικι του διαμόρφωςθ κα γίνει μετά το Ράςχα. Τα μόνα ερωτιματα που διαμόρφωςε αφοροφςαν το είδοσ του υλικοφ, με βάςθ το οποίο κα καταςκεφαηαν το αυτί, αλλά και ςε τι διαςτάςεισ κα το κάνουν. Ριρε πρωτοβουλία ωσ προσ το να ξεκινιςει να το φτιάχνει μόνθ τθσ, κρατοφςε ςθμειϊςεισ ςχετικά με τον τρόπο λειτουργίασ του αυτιοφ και των μερϊν του. Δεν ανζφερε κάποια δικι τθσ εμπειρία, όμωσ χειρίςτθκε τόςο άνετα τα υλικά, που ιταν ςε κζςθ να εκφζρει γνϊμθ επί του κζματοσ. Σχετικά με το ηιτθμα εφρεςθσ τροφισ από τα δελφίνια, αφζκθκε για το διάςτθμα μετά το Ράςχα. Αυτό για το οποίο μου ζκανε μεγάλθ εντφπωςθ ιταν πωσ χρθςιμοποιοφςε με άνεςθ αρκετοφσ όρουσ οικείουσ με το κζμα που μελετοφςε θ ομάδα τθσ, όπωσ (εξωτερικό μζροσ του αυτιοφ, πτερφγιο, ζξω ακουςτικόσ πόροσ, μεςαίο μζροσ του αυτιοφ, τφμπανο, θμικφκλιοι ςωλινεσ, εςωτερικό τμιμα του αυτιοφ, λαβφρινκοσ, κοχλίασ). Τζλοσ, θ μακιτρια 5, θ οποία είναι θ γραμματζασ τθσ ομάδασ, ςυγκριτικά με τθν 1θ φορά, ιταν πολφ πιο ςυνεργάςιμθ κι εξυπθρετικι και παρουςίαςε μία εξαιρετικά κετικι εικόνα. Ιταν πρόκυμθ και πιο υπάκουθ ςχετικά με τθν προςφορά βοικειασ ςτθν ομάδα υλικϊν και οτιδιποτε άλλο χρειάηονταν. Πμωσ, δεν ιταν ςε κζςθ να κάνει καμία είδουσ ςυηιτθςθ κι ερϊτθςθ ςχετικά με το κζμα που πραγματευόταν θ ομάδα τθσ και αυτό ιταν θ λειτουργία ακοισ τόςο του ανκρϊπου όςο και των ηϊων και ςυγκεκριμζνα του δελφινιοφ. Οι μόνεσ ςθμειϊςεισ που κράτθςε αφοροφςαν τθν καταγραφι των ονομάτων και τίποτα παραπάνω, όπωσ και δεν ιταν ςε κζςθ να κάνει κάποια νφξθ ςχετικά με κάποια δικιά τθσ εμπειρία, αλλά και να μπορεί να χειρίηεται άνετα τα υλικά. Επίςθσ, δεν πρότεινε κάποιο τφπο δραςτθριοτιτων κακϊσ δεν ςυμμετείχε με βάςθ τθν κατάκτθςθ του γνωςτικοφ αντικειμζνου. Τζλοσ, ο μακθτισ 8, τθ ςυγκεκριμζνθ μζρα ζλειπε, επομζνωσ δεν εκφράηεται καμία άποψθ και γνϊμθ για το ςυγκεκριμζνο άτομο. Συνολικά, θ ομάδα των βιολόγων, πζρα από τθ μερικι καταςκευι του μοντζλου αυτιοφ και τθν ολοκλιρωςθ των κουτιϊν τθσ, εργάςτθκε για τθ ςυμπλιρωςθ των

93

φφλλων παρατιρθςθσ ςτο εργαςτιριο τθσ πλθροφορικισ. Εκεί, τουσ προβλικθκε βίντεο με βάςθ το οποίο τουσ γνωςτοποιικθκε ο τρόποσ μετάδοςθσ του ιχου από το περιβάλλον προσ το εςωτερικό του αυτιοφ. Ακόμθ, τουσ δόκθκε πλθροφοριακό υλικό ςχετικά με τον τρόπο εφρεςθσ τροφισ από τα δελφίνια (απόςπαςμα βίντεο), και τζλοσ άκουςαν θχογράφθςθ πλθκϊρασ θχθτικϊν αποςπαςμάτων και προςπάκθςαν να ξεχωρίςουν τουσ ιχουσ ςε φυςικοφσ και τεχνθτοφσ κακϊσ και να φζρουν δικά τουσ παραδείγματα από τθν κακθμερινι τουσ ηωι. Ρροχωρϊντασ ςτθν ομάδα των καλλιτεχνϊν, ακολοφκθςαν και οι ίδιοι τθν διαδικαςία ενθμζρωςθσ τι ακριβϊσ είχαν κάνει, προχϊρθςαν ςτισ καταςκευζσ τουσ και μάλιςτα ιταν και οι μοναδικοί, που ολοκλιρωςαν, ςυμπλιρωςαν τα φφλλα παρατιρθςθσ που ιταν απαραίτθτο και ζκαναν μία ςφνοψθ των όςων πραγμάτωςαν μζχρι εκείνθ τθ ςτιγμι αλλά και του τι κα ακολουκοφςε. Χαρακτθριςτικά, ξεκινϊντασ από τον μακθτι 10, ιταν πάρα πολφ ςυνεργάςιμοσ, υπάκουοσ και μάλιςτα κακϊσ τουσ υπολείπονταν μία καταςκευι, αυτι των ντραμσ, βρικε τον τρόπο καταςκευισ τουσ άμεςα, κακϊσ ζπρεπε να είχαν ολοκλθρϊςει μζχρι το τζλοσ των 2 ωρϊν. Εξζφραηε πλθκϊρα ερωτιςεων, όπωσ «ςτθν κικάρα χαρακτθριςτικά, πϊσ δθμιουργείται ο ιχοσ;», «ςτα ντραμσ, πόςα τφμπανα χρειάηεται να κάνουμε;», «πόςο μεγάλα κα είναι;». Βοικθςε αρκετά ωσ προσ τθν εφρεςθ των πειραματικϊν υλικϊν (κφπελλα από πουράκια, μεμβράνεσ από μπαλόνια, λάςτιχα χοντρά). Μάλιςτα, ςε αυτό πιρε τθν πρωτοβουλία να τρζξει ςτο γραφείο των δαςκάλων για να βρει μαηί με μία ςυμμακιτριά του από τθν ίδια ομάδα, τα απαραίτθτα υλικά. Κρατοφςε ςθμειϊςεισ, κυρίωσ για να κατανοιςει τον τρόπο λειτουργίασ τθσ κικάρασ ςε ςυνδυαςμό με το βοθκθτικό υλικό που τουσ είχα πάει. Ανζφερε προθγοφμενεσ εμπειρίεσ, κυρίωσ ςυγγενικϊν του ατόμων, πωσ ζπαιηαν τζτοιου είδουσ μουςικά όργανα (κικάρα, ντραμσ) και πωσ γνϊριηε ότι ο ιχοσ που βγάηουν είναι ωραίοσ και δυνατόσ. Χειριηόταν πολφ άνετα τα υλικά κακϊσ είχε αναλάβει ο ίδιοσ τθν καταςκευι των ντραμσ όπωσ και να ενθμερϊςει για τθν κικάρα που είχαν ετοιμάςει τον τρόπο λειτουργίασ. Σχετικά με τον τφπο δραςτθριοτιτων, ςυμφϊνθςε ςτθν καταςκευι των ςυγκεκριμζνων μουςικϊν οργάνων, κακϊσ ιταν κάτι απτό και κάτι που κα ζκανε πιο ςαφι τθν κατανόθςθ του κζματοσ που πραγματεφονταν, δθλαδι «Ραραγωγι ιχου από ςυγκεκριμζνα μουςικά όργανα». Θ μακιτρια 11, ωσ ςυντονιςτικό μζλοσ τθσ ομάδασ, βοικθςε αρκετά και θ ίδια. Ζτρεξε μαηί με τον μακθτι 10 για να βρουν τα απαραίτθτα υλικά, ςχετικά με τθν καταςκευι των ντραμσ. Μάλιςτα, ζδειξε ηιλο και προκυμία ωσ προσ το να προχωριςει θ ομάδα τθσ και εφόςον είχαν όλεσ τισ οδθγίεσ αλλά και βοικειεσ με το μζροσ τθσ, το κατάφεραν. Ζκανε και θ ίδια οριςμζνεσ ερωτιςεισ ςχετικά με τθν ονομαςία των μερϊν τθσ κικάρασ, γιατί ζχει τρφπα, πόςεσ χορδζσ κα ζχει αλλά και του αρικμοφ των τυμπάνων ωσ προσ τθν καταςκευι των ντραμσ. Ανζλαβε μαηί με τον μακθτι 10 να καταγράφει ςθμειϊςεισ ςχετικά με τον τρόπο λειτουργίασ των μουςικϊν οργάνων αλλά και των υλικϊν τθσ όπωσ και τα ονόματα αλλά και τουσ εκάςτοτε ρόλουσ λειτουργίασ των μελϊν τθσ ομάδασ τθσ. Δεν ανζφερε κάποια ςυγκεκριμζνθ ςχετικι εμπειρία, όμωσ πρότεινε πωσ το να εντοπίηουμε βοθκθτικά

94

ςτοιχεία από ςυγγενικά μασ πρόςωπα είναι ο καλφτεροσ τρόποσ εφρεςθσ πλθροφοριϊν για να λφςουμε τισ απορίεσ μασ. Τζλοσ, ο μακθτισ 9 ζλειπε τθ δεδομζνθ μζρα, επομζνωσ δεν υπάρχει αντίςτοιχθ περιγραφικι αξιολόγθςθ για το άτομό του. Συνολικά, θ ομάδα των καλλιτεχνϊν, ιταν θ μοναδικι που ολοκλιρωςε το κομμάτι των καταςκευϊν τθσ. Και ακόμθ, ςυμπλιρωςαν και το αντίςτοιχο φφλλο παρατιρθςθσ, όπου τουσ ηθτικθκε να περιγράψουν τον τρόπο λειτουργίασ μιασ κικάρασ, αλλά και των ντραμσ, κάτι που ζγινε με απόλυτθ επιτυχία. Ολοκλθρϊνοντασ τθν περιγραφικι αξιολόγθςθ με τθν ομάδα των Λατρϊν-τεχνολόγων, ο μακθτισ 14, ο οποίοσ ιταν και ο αρχθγόσ τθσ ομάδασ, ιταν υπεφκυνοσ για το αποτζλεςμά τθσ. Του δόκθκαν ευκφνεσ για το γεγονόσ πωσ θ ομάδα του δεν είχε ξεκινιςει καν τθν καταςκευι, κι αυτό δείχνει ζλλειψθ υπευκυνότθτασ και ςυντονιςμοφ. Μάλιςτα, πωσ είναι υπεφκυνοσ για όςα κα παρουςιάςει θ ομάδα του, και πωσ πρζπει να είναι όλα ζτοιμα ςτο τζλοσ του 2ωρο. Ζδειξε αρκετά πρόκυμοσ, ζςτω και με ζνα άτομο για βοικεια, να ςυνεργαςτοφν και να φζρουν εισ πζρασ το ζργο που είχαν αναλάβει, δθλαδι τθν καταςκευι του ακουςτικοφ βαρθκοΐασ, και του τρόπου λειτουργίασ του. Βοικθςε ςτθν εφρεςθ πειραματικϊν υλικϊν, όπωσ ζδωςε τθν ιδζα και πιρε τθν πρωτοβουλία να καταςκευάςουν αρχικά το ακουςτικό με πλαςτελίνθ, και μάλιςτα βοθκικθκαν από το επιπρόςκετο ενθμερωτικό φυλλάδιο που τουσ είχα δϊςει. Εξζφραςε προθγοφμενζσ του εμπειρίεσ του τφπου πωσ ζνασ ςυγγενισ του ζχει πρόβλθμα με τθν ακοι του και χρθςιμοποιεί ακουςτικό όμωσ δεν το ζφερε να το δείξει ωσ βοθκθτικό υλικό ςτα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ του. Εξζφραςε ερωτιματα όπωσ «Ρϊσ ακριβϊσ λειτουργεί το ακουςτικό;», «Γιατί ςπάει το τφμπανο και τι γίνεται όταν ςπάει;», «Ρϊσ μποροφμε να διαχωρίςουμε τουσ κορφβουσ;». Χειρίςτθκε με άνεςθ τα πειραματικά υλικά κακϊσ ξεκίνθςε μόνοσ του να καταςκευάηει το ακουςτικό και μάλιςτα πρότεινε πωσ οι ερωτιςεισ ςε ςυγγενικό άτομο μποροφν να δϊςουν λφςθ ςτο πρόβλθμά τουσ ϊςτε να ολοκλθρϊςουν με τθν αντίςτοιχθ καταςκευι. Τελειϊνοντασ και με το άλλο μζλοσ τθσ ομάδασ, τθν μακιτρια 13, ιταν θ γραμματζασ τθσ ομάδασ. Ιταν υπεφκυνθ για τθν καταγραφι τόςο των ονομάτων των μελϊν, όςο και των απαραίτθτων υλικϊν που ςυνζλεξαν. Ιταν επίςθσ αρκετά πρόκυμθ και ςυνεργατικι και ςε ό, τι τουσ προτάκθκε να κάνουν, δεν ζφερε πουκενά αντίρρθςθ. Βοικθςε τον Ραναγιϊτθ ςτο να καταςκευάςουν το ακουςτικό, κάνοντασ ερωτιςεισ ςχετικά με τον τρόπο λειτουργίασ τουσ. Μάλιςτα, όταν δεν καταλάβαινε κάτι ερχόταν να με ρωτιςει ακόμα και ςτθ ςυμπλιρωςθ του φφλλου παρατιρθςθσ. Δεν ανζφερε κάποια ςυγκεκριμζνθ εμπειρία τθσ, όμωσ και θ ίδια κεϊρθςε ςωςτό να ρωτιςουν κάποιο ςυγγενι ςχετικά με τθν εφρεςθ πλθροφοριϊν όςον αφορά το κζμα που τουσ ενδιαφζρει. Τελειϊνοντασ, θ ομάδα των Λατρϊν-τεχνολόγων, κα ςυνζχιηε και θ ίδια το ακουςτικό βαρθκοΐασ για τθν περίοδο μετά το Ράςχα, αλλά ςυμμετείχαν και ςτθ ςυμπλιρωςθ των φφλλων παρατιρθςθσ. Σχετίηονταν, με τθν καταγραφι και ταξινόμθςθ διαφόρων ειδϊν κορφβων, όπωσ και ςτο ςχεδιαςμό ενόσ ακουςτικοφ βαρθκοϊασ κάτι που το πζτυχαν ςε αρκετά ικανοποιθτικό βακμό.

95

Συνολικά, θ ςθμερινι μζρα ιταν πάρα πολφ ζντονθ. Πλεσ οι ομάδεσ, ολοκλιρωςαν όςο μποροφςαν το πρακτικό κομμάτι των καταςκευϊν τουσ παρά τισ όποιεσ απϊλειεσ, τα φφλλα παρατιρθςθσ και μάλιςτα τα ολοκλιρωςαν αλλά και κάποια ερωτθματολόγια, με βάςθ τα οποία μελετιςαμε τισ μεταξφ ςχζςεισ των μακθτϊν εν ϊρα εργαςίασ ςε ομάδεσ. Καταφζραμε να τα ολοκλθρϊςουμε, αν και το πρακτικό κομμάτι ζχει μείνει ανολοκλιρωτο εξαιτίασ μθ ανάλθψθσ ευκυνϊν από τουσ υπεφκυνουσ των αντίςτοιχων ομάδων.

96

5.2.3 Αξιολόγθςθ - τελευταία ςυνάντθςθ εντόσ τάξθσ (3θ) Θ 3θ φορά που ζγινε θ ςυνάντθςθ με τουσ μακθτζσ μου ιταν θ Ραραςκευι, 24-05-2013. Θ μζρα αυτι ιταν ιδιαίτερα ςθμαντικι κακϊσ ολοκλθρϊκθκε όλοσ ο φόρτοσ εργαςίασ 2 μθνϊν. Πλο το ςφνολο των μελϊν των ομάδων ςυμμετείχε εφόςον πλζον λειτουργοφςαν ωσ ομάδεσ ςφνκεςθσ, δθλαδι ομάδεσ, εκ των οποίων τα μζλθ αποτελοφνταν από τθν κάκε ομάδα εξειδίκευςθσ. Πλα τα παιδιά ιταν ενκουςιαςμζνα και ιδιαίτερα ευχαριςτθμζνα κακϊσ ζβλεπαν τθ δουλειά τουσ να ολοκλθρϊνεται και να απεικονίηεται ςυγκεντρωτικά ςε μία μεγάλθ αφίςα. Θ ςυμμετοχι τουσ μου ζκανε ιδιαίτερθ εντφπωςθ και πιο πολφ όταν τουσ ζβλεπα να πζφτουν ςτο πάτωμα για να ηωγραφίςουν, να κολλιςουν τισ περιγραφζσ τουσ ςτθν αφίςα αλλά και για να γράψουν τα ονόματά τουσ πάνω ςτο χαρτί ωσ ζνδειξθ τθσ ςφραγίδασ τουσ για ό, τι ζκαναν. Συνολικά, αυτό που ικελα εξαρχισ να παρατθριςω αν ςθμειωκεί βελτίωςθ, επαλθκεφτθκε από το γεγονόσ πωσ όλεσ οι ομάδεσ χρθςιμοποιοφςαν τθν εκάςτοτε επιςτθμονικι ορολογία του κζματοσ που μελζτθςαν κι επεξεργάςτθκαν. Ξεκινϊντασ λοιπόν τθν περιγραφι για τον κάκε μακθτι εξατομικευμζνα, αυτό που παρατθρικθκε ιταν θ απιχθςθ που είχε θ αφίςα και το γεγονόσ πωσ κζντριςε το ενδιαφζρον όλων των μακθτϊν, κάτι που ςθμαίνει πωσ ακόμθ και παιδιά με ιδιόμορφθ ςυμπεριφορά, πρόςφεραν το λικαράκι τουσ ςτο ςυνολικό ζργο. Ο μακθτισ λοιπόν 1 βοικθςε και πάλι ςτθν προετοιμαςία των υλικϊν που χρθςιμοποίθςαν μόνο που αυτι τθ φορά δεν ζκαναν κάποιο είδοσ καταςκευισ, αλλά ιταν μεγάλθ θ ςυμμετοχι ςτθν ολοκλιρωςθ τθσ αφίςασ. Εξυπθρετοφςε ωσ προσ τθ μεταφορά των χρωμάτων που χρθςιμοποιικθκαν για να ςχεδιαςτεί θ αφίςα και μάλιςτα ηωγράφιςε και ο ίδιοσ πϊσ κα φανταηόταν τα θχθτικά κφματα αν και είπε πωσ δεν το κατείχε ςτα εικαςτικά. Συνεργάςτθκε άψογα ωσ μζλοσ πλζον μιασ ομάδασ ςφνκεςθσ και μάλιςτα προςπακοφςε να εξθγιςει ςτουσ υπόλοιπουσ τι είχε μάκει ϊςτε να τουσ κάνει να καταλάβουν, τι είναι ο ιχοσ αρχικά, ποφ και πϊσ διαδίδεται και πϊσ κα μποροφςαμε να τον αναπαραςτιςουμε. Συηιτθςε τισ απόψεισ του ςχετικά με τα κζματα που πραγματεφκθκε και μάλιςτα ζδωςε και απαντιςεισ ςε ερωτιματα που του ζκεςαν οι υπόλοιποι. Μάλιςτα, κρατοφςε ςθμειϊςεισ ςε δικό του φφλλο χαρτί, όπου ζγραφε τισ απορίεσ του αλλά ςυνάμα ζδινε και τισ απαντιςεισ του όπου μποροφςε και όταν χρειαηόταν. Τα υλικά εξαρχισ τα χειριηόταν άνετα και ακόμθ πιο άνετα αυτά που ζβαηαν πάνω ςτθν αφίςα, ηωγραφιζσ, ςφραγίδεσ, περιγραφζσ, φράςεισ κ.ο.κ. Λδιαίτερθ εντφπωςθ ζκανε το ςφνολο των πρωτοβουλιϊν που ανζλαβε, δθλαδι για να κοςμιςουν περιςςότερο τθν αφίςα να γράψει το κάτι παραπάνω, να ηωγραφίςει κάτι ςχετικό με το κζμα τουσ, να γράψει τα ονόματα τθν αρχικισ του ομάδασ εξειδίκευςθσ. Οι ερωτιςεισ που μου ζκεςε ιταν κυρίωσ διαδικαςτικοφ περιεχομζνου, δθλαδι «πϊσ κα κοςμιςουμε τθν αφίςα;», «τα γράμματα να είναι μεγάλα ι μικρά;», «τα χρϊματα ζντονα;» και ςτουσ ςυμμακθτζσ του ςχετικά με το κζμα που πραγματεφκθκαν αλλά και πάλι ςτο επίπεδο του «τι κα παρουςιάςουν;». Το είδοσ τθσ δραςτθριότθτασ που πρότεινε και του άρεςε ιταν κυρίωσ πρακτικι εφαρμογι των όςων αςχολθκικαμε, και ςυγκεκριμζνα θ αφίςα ιταν κάτι που τον ενκουςίαςε πάρα πολφ, κάτι που φάνθκε και από τθν ςυμμετοχι του ςτθν ολοκλιρωςι τθσ. Ακόμθ,

97

χρθςιμοποιοφςε με άνεςθ όρουσ όπωσ μεμβράνθ, πλάκα, χορδι, ράβδο, ταχφτθτα ιχου για να εξθγεί κάκε φορά τί ακριβϊσ ικελε. Συνεχίηοντασ, θ μακιτρια 2 ςιμερα δεν ζδειξε ιδιαίτερο ενδιαφζρον και ςυμμετοχι, κάτι που οφείλεται ςτο γεγονόσ πωσ πλθςιάηουν οι μζρεσ του Καλοκαιριοφ και δεν υπάρχει διάκεςθ και όρεξθ για ςυμμετοχι. Κάτι όμωσ που ςυνυπολογίηεται είναι και το γεγονόσ πωσ τθ ςυγκεκριμζνθ μζρα θ ξαδζρφθ τθσ βριςκόταν ςτο χϊρο του ςχολείου και τθσ αποςποφςε διαρκϊσ τθν προςοχι. Ζγινε προςπάκεια χωριςμοφ, κακϊσ επιτελοφςαν ζνα ςυγκεκριμζνο ζργο, επετεφχκθ όχι όμωσ ςε βακμό που να κακιςτά τθν μακιτρια 2 να είναι ςυγκεντρωμζνθ αποκλειςτικά ςτο ζργο μασ, δθλαδι ςτθν αφίςα. Θ μακιτρια 2 λοιπόν, βοικθςε ςτο μοίραςμα των υλικϊν κακϊσ ζφερνε ό, τι χρειάηονταν τα μζλθ τθσ ομάδασ τθσ (μαρκαδόρουσ, ξυλομπογιζσ, χαρτόνια, μολφβια). Ρζρα από αυτό, δεν ζκετε κάποιο ςυγκεκριμζνο είδοσ ερϊτθςθσ, οφτε πιρε κάποια πρωτοβουλία. Ενϊ τθσ ανατζκθκε θ ευκφνθ ωσ προσ το να κρατάει ςθμειϊςεισ ςχετικά με τθ ςυηιτθςθ που ζγινε ςτθν ομάδα τθσ ςχετικά με τθν παραγωγι και διάδοςθ των θχθτικϊν κυμάτων, τθ λειτουργία του αυτιοφ, τον τρόπο λειτουργίασ τθσ κικάρασ και των ντραμσ, του ακουςτικοφ βαρθκοΐασ, ςχετικά με τισ πακιςεισ του αυτιοφ και τα μζςα πρόλθψθσ, θ ίδια είχε το μυαλό τθσ ςτο πότε κα φφγει από τθν αίκουςα. Ο ρόλοσ τθσ τθ ςυγκεκριμζνθ μζρα ιταν κακαρά διαδικαςτικόσ και εςτιαηόταν κυρίωσ ςτθ μεταφορά των απαραίτθτων υλικϊν ϊςτε να ολοκλθρωκεί όςο πιο ςφντομα γίνεται θ αφίςα. Ρροχωρϊντασ ςτθν μακιτρια 4 ςιμερα ιταν ιδιαίτερα ςυνεργάςιμθ και ςυγκεκριμζνα ςτο κομμάτι των εικαςτικϊν, δθλαδι τθσ καλλιτεχνικισ διακόςμθςθσ τθσ αφίςασ. Και θ μακιτρια 4 βοικθςε ςε μεγάλο βακμό ςτθ μεταφορά των απαραίτθτων υλικϊν κακϊσ ζψαξε κι ζφερε τουσ μαρκαδόρουσ για να αναλάβει θ ίδια να ηωγραφίςει για τα θχθτικά κφματα πάνω ςτθν αφίςα. Ακόμθ, βοικθςε και άλλα μζλθ άλλων ομάδων, π.χ όςον αφορά το αυτί και τα μζρθ του, τα δελφίνια αλλά και τον εςωτερικό χρωματιςμό των γραμμάτων του τίτλου. Οι ερωτιςεισ κυρίωσ που ζκεςε αφοροφςαν κυρίωσ το διαδικαςτικό κομμάτι τθσ τοποκεςίασ των περιγραφϊν τουσ ςχετικά με το κζμα που πραγματεφκθκαν (θχθτικά κφματα) αλλά και του μεγζκουσ των γραμμάτων που κα ζκαναν. Ριρε πρωτοβουλία ωσ προσ τον τρόπο που κα ολοκλθρϊςουν τθν αφίςα τουσ δθλαδι ποφ και πϊσ κα ηωγραφίςουν αλλά και ςτθν οργάνωςθ και το μάηεμα του κουτιοφ τουσ μαηί με το μακθτι 1. Τζλοσ, ςχετικά με το είδοσ των δραςτθριοτιτων προτίμθςθσ και θ ίδια κεϊρθςε πωσ οι πειραματικζσ δραςτθριότθτεσ και περιςςότερο θ επιτόπου εφαρμογι είναι θ καλφτερθ μακράν όλων. Και θ ίδια επίςθσ ςθμείωςε εξαιρετικι αλλαγι ωσ προσ τθν ζκφραςθ προφορικοφ, επιςτθμονικοφ λόγου και αυτό φάνθκε από το γεγονόσ πωσ εξζφραηε με μεγαλφτερθ άνεςθ τισ απόψεισ τθσ. Θ μακιτρια 3, θ οποία αποτελεί και το τελευταίο μζλοσ τθσ ομάδασ των φυςικϊν, βοθκοφςε κυρίωσ τθ μακιτρια 4 ωσ προσ τθ διακόςμθςθ τθσ αφίςασ. Κρατοφςε κάποιεσ ςθμειϊςεισ, κυρίωσ ωσ προσ αυτά που ρωτοφςε ο μακθτισ 1, δθλαδι ωσ επιβεβαίωςθ του «πϊσ κα εκφράςουμε ότι ο ιχοσ διαδίδεται ςε άλλα ςϊματα;». Ρρωτοβουλία δεν πιρε, αλλά ιταν ιδιαίτερα ςυνεργάςιμθ με όλα τα μζλθ τόςο τθσ ομάδασ τθσ όςο και των υπολοίπων ομάδων, ωσ προσ το να βοθκιςουν όλοι για να

98

κάνουν ό, τι καλφτερο μποροφν για το τελικό τουσ προϊόν που κα παρουςιάςουν ςτο Ρανεπιςτιμιο. Κεϊρθςε και θ ίδια πωσ το πείραμα και γενικϊσ οι καταςκευζσ είναι ό, τι το καλφτερο για να κατανοιςουν τι πραγματεφονται και πϊσ κα φτάςουν ςε ζνα αποτζλεςμα. Συνεχίηοντασ με τθν μακιτρια 13, από τθν ομάδα των τεχνολόγων-γιατρϊν μπορϊ να πω πωσ είχε τθν μεγαλφτερθ ςυμμετοχι και απόδοςθ από τθν ομάδα τθσ. Ανζλαβε πρωτοβουλία κι ζκανε τισ περιγραφζσ ςχετικά με τον τρόπο λειτουργίασ του ακουςτικοφ βαρθκοΐασ, τισ πακιςεισ του αυτιοφ και των μζςων πρόλθψθσ. Μάλιςτα, κόλλθςε τισ αντίςτοιχεσ φωτογραφίεσ ςτθν αφίςα και πρόςκεςε και ςφραγιδοφλεσ με εικόνεσ δελφινιϊν για να βοθκιςει τουσ βιολόγουσ. Ακόμθ, αν μθ τι άλλο αν και δεν ξζρει όπωσ είπε να ηωγραφίηει άπταιςτα, προςπάκθςε και ηωγράφιςε ζνα δελφίνι ζτςι για να ενιςχφςει τθν ομάδα των βιολόγων. Θ μακιτρια 2 ζκεςε ερωτιςεισ ςχετικά με τον τρόπο που κα καταγράψουν τα απαραίτθτα ςτοιχεία για να τα προςκζςουν ςτθν αφίςα και μάλιςτα «τι ακριβϊσ κα πουν ςτο Ρανεπιςτιμιο» και «αν μποροφν να εκφράςουν γνϊμθ και για τισ άλλεσ ομάδεσ». Επίςθσ, διλωςε πωσ τθσ άρεςε ιδιαίτερα θ πρακτικι εφαρμογι των κεμάτων που πραγματεφκθκαν και πωσ τελικά θ πράξθ είναι πολφ καλφτερθ τθσ κεωρίασ. Ακόμθ, οργάνωςε, τακτοποίθςε και παρζδωςε θ ίδια το κουτί των τεχνολόγων-γιατρϊν με όλα του τα υλικά και τισ καταςκευζσ ςτο εςωτερικό. Κράτθςε τζλοσ και αρκετζσ ςθμειϊςεισ, ζκανε ομαδοποιιςεισ των ςτοιχείων που βρικαν αλλά και που τουσ ζδωςα (ταξινόμθςθ των ιχων ςε φυςικοφσ και τεχνθτοφσ, ακουςτοφσ και μθ ακουςτοφσ, λειτουργία ακουςτικοφ βαρθκοΐασ και μζςων πρόλθψθσ των κορφβων, πακιςεισ αυτιοφ), τισ οποίεσ μάλιςτα κζλθςε να κρατιςει για να τισ ολοκλθρϊςει και να τισ τελειοποιιςει μζςα ςτισ επόμενεσ μζρεσ πριν τθν επίςθμθ παρουςίαςι τουσ. Θ Ειρινθ, χρθςιμοποιοφςε επίςθσ με μεγάλθ άνεςθ όρουσ που είχε εντοπίςει ςχετικά με το ακουςτικό βαρθκοΐασ, όπωσ θχείο, ενιςχυτισ, μικρόφωνο, μεγάφωνο αλλά ςχετικά και με τισ πακιςεισ όπωσ ωτίτιδα, τρφπα ςτο τφμπανο, μζςα προςταςίασ, όπωσ βατονζτεσ, μζςα πρόλθψθσ , όπωσ ωτο-αςπίδεσ. Ο μακθτισ 14, ο οποίοσ όντασ αρχθγόσ τθσ ομάδασ των τεχνολόγων-γιατρϊν αντί να ςυντονίηει τθν ομάδα του και να βοθκάει τθ ςυγκεκριμζνθ μζρα παντοφ και ςε όλα, το μόνο του κζμα ιταν να πάρει άλλο ζνα μζλοσ τθσ ομάδασ του και να πάνε ζξω για να παίξουν. Πμωσ, τον ςυντόνιςα ϊςτε να βοθκιςει τθν μακιτρια 2 κακϊσ ανζλαβε να τελειοποιιςει τθν παρουςίαςθ τθσ ομάδασ τθσ και τθσ πρόςφερε βοικεια ωσ προσ το να κόψει τα κομμάτια από χαρτόνι ϊςτε θ Ειρινθ να γράψει τα απαραίτθτα ςτοιχεία, αλλά και να φζρει κόλλεσ για να τα κολλιςει. Κατά τα άλλα, αποςποφςε τθν προςοχι και ζδειχνε πωσ ικελε να βγει ζξω κακϊσ και ο καιρόσ ιταν πολφ καλόσ αλλά κι εφόςον είχαμε φτάςει ςχεδόν ςτο τζλοσ των διεργαςιϊν μασ. Τζλοσ, ανζλαβε μαηί με τθν Ειρινθ τθν πρωτοβουλία να οργανϊςουν το κουτί τουσ για να είναι ζτοιμο και να τθ βοθκιςει ωσ προσ τθν μεταφορά του ςτο αυτοκίνθτο, κακϊσ λόγω του ότι ιταν αγόρι μποροφςε πιο εφκολα να το μεταφζρει ςυγκριτικά με τθν Ειρινθ. Και ο ίδιοσ, να ςθμειϊςω πωσ παρουςίαςε εξαιρετικι βελτίωςθ αναφορικά με τθν προφορικι ζκφραςθ επιςτθμονικι ορολογίασ, ςχετικά με το κζμα που μελζτθςαν.

99

Τελειϊνοντασ με τθν ομάδα των τεχνολόγων-γιατρϊν, ο μακθτισ 16 δεν πρόςφερε κάτι ςτθν ομάδα του. Λόγω των ςυνεχόμενων απουςιϊν του αλλά προφανϊσ και τθσ ελλιποφσ ενθμζρωςθσ από τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ του, δεν γνϊριηε τι ζπρεπε να κάνει και πϊσ να προςφζρει ςτθν ομάδα του. Μάλιςτα ζλλειψε και για μεγάλο διάςτθμα τθσ ϊρασ από τθν τάξθ, κακϊσ μάτωςε θ μφτθ του, γεγονόσ που κατζςτθςε αδφνατθ τθ ςυμμετοχι του ςε αυτό που πραγματευόταν θ ομάδα του. Σχετικά με τθν ομάδα των Καλλιτεχνϊν, αρχίηοντασ με τθν μακιτρια 11, ιταν ιδιαίτερα ςυμμετοχικι ςτθν τελευταία ςυνάντθςθ. Ανζλαβε τθν πρωτοβουλία να βάψει τα ντραμσ, να κάνει τισ απαραίτθτεσ περιγραφζσ ςχετικά με το τι κα ςυμπεριλάμβαναν ςτο αντίςτοιχο κομμάτι τθσ αφίςασ αλλά και μου ζκεςε ερωτιςεισ ςχετικά με τον τρόπο που κα γράψουν το «πϊσ λειτουργεί μία κικάρα και τα ντραμσ;». Ακόμθ, ανζλαβε να κολλιςει τισ φωτογραφίεσ των αντίςτοιχων μουςικϊν οργάνων ςτθν αφίςα και μάλιςτα να πάει ςτο γραφείο του διευκυντι για να τισ εκτυπϊςει, όπωσ και να πάει ςτο γραφείο των δαςκάλων για να τθ βοθκιςουν να δζςουν τισ χορδζσ. Δεν κράτθςε κάποιο ςυγκεκριμζνο είδοσ ςθμειϊςεων, όμωσ φάνθκε πάρα πολφ πρόκυμθ και ςυνεργατικι με τθν ομάδα τθσ ωσ προσ το να ολοκλθρϊςουν αλλά και ωσ προσ το να ζρκει μαηί με άλλα μζλθ από τθν ομάδα ςτο χϊρο του Ρανεπιςτθμίου τθν Τρίτθ 28-05-2013. Θ ίδια, μάλιςτα, εξζφραηε τισ απόψεισ τθσ με τθ ςχετικι ορολογία των μερϊν των μουςικϊν οργάνων που μελζτθςαν, όπωσ ςκάφοσ κικάρασ, λαιμόσ, χορδζσ, θχείο, γζφυρα, αλλά και τφμπανα των ντραμσ, μεμβράνθ κ.ο.κ. Συνεχίηοντασ με τον αρχθγό τθσ ομάδασ των Καλλιτεχνϊν, μακθτι 9, θ παρουςία του ςιμερα ιταν πολφ ςθμαντικι. Ανζλαβε να διακοςμιςει το ςφνολο τθσ αφίςασ και μάλιςτα πρόςκεςε και δικά του ςλόγκαν όπωσ «Μπορϊ να ακοφω», «Μακαίνω να ακοφω», «Ακοφω καλφτερα» αλλά ζγραψε και τα ονόματα των μελϊν τθσ ομάδασ του. Επίςθσ, βοικθςε ωσ προσ το να τελειοποιιςει και να τακτοποιιςει όλα τα υλικά του κουτιοφ τθσ ομάδασ του και να τοποκετιςει τα αντίςτοιχα μουςικά όργανα τθσ κικάρασ και των ντραμσ ςτο εςωτερικό του. Δεν κατζγραψε ςθμειϊςεισ οφτε και είχε να προςκζςει κάτι άλλο ιδιαίτερο παρά ςθμειϊκθκε θ μεγάλθ του προςφορά βοικειασ ςε πρακτικό επίπεδο. Και ο ίδιοσ ςθμείωςε εξαιρετικι αλλαγι ωσ προσ τθν προφορικι ζκφραςθ τθσ ςυγκεκριμζνθ επιςτθμονικισ ορολογίασ των μερϊν των μουςικϊν οργάνων, τθσ κικάρασ και των ντραμσ. Ο μακθτισ 10, βοικθςε και ο ίδιοσ ςτθ ςυμπλιρωςθ τθσ αφίςασ και μάλιςτα ηωγράφιςε ωσ προσ το φόντο και πρόςκεςε κάποια ςλόγκαν π.χ «Μπορϊ να ακοφω». Δεν ζκανε κάτι άλλο ιδιαίτερο κακϊσ τα είχαν αναλάβει ο Ανζςτθσ με τθν Ανδριάννα, αλλά το μόνο που ζκανε ιταν να πθγαινοζρχεται ςτο εςωτερικό τθσ τάξθσ και να μεταφζρει αν χρειαηόταν κάποιοσ κάποιο υλικό για να ςυμπλθρωκεί θ αφίςα. Το μόνο ςτο οποίο τον κατζςτθςα υπεφκυνο ιταν να μεταφζρει το κουτί ςτο αυτοκίνθτο για να μπουν τα όργανα μζςα.

100

Τελειϊνοντασ με τθν ομάδα των Καλλιτεχνϊν και ςυγκεκριμζνα με τθν μακιτρια 12, βοικθςε και θ ίδια ςτο κόψιμο των φωτογραφιϊν των μουςικϊν οργάνων και ςτθν καλλιτεχνικι διακόςμθςθ τθσ αφίςασ προςκζτοντασ και θ ίδια το δικό τθσ λικαράκι. Δεν ζκανε κάτι άλλο, δθλαδι δεν κράτθςε ςθμειϊςεισ οφτε ζκεςε και ερωτιματα παρά μόνο ακολουκοφςε τθν μακιτρια 11 και ζκανε ό, τι τθσ ζλεγε για να τελειϊςουν όςο πιο ςφντομα γίνεται. Ολοκλθρϊνοντασ τθν περιγραφι με τθν ομάδα των Βιολόγων, θ ςυνειςφορά του μακθτι 7 ιταν άκρωσ ςθμαντικι. Ιταν το μόνο μζλοσ, κακϊσ ζλειπε θ μακιτρια 6 που δοφλεψε αποκλειςτικά και με μεγάλθ προκυμία. Ζκοψε μόνοσ του κομμάτια από χαρτόνι, διάβαςε από το ενθμερωτικό ζντυπο φυλλάδιο που είχαν διαμορφϊςει τισ πλθροφορίεσ που χρειαηόταν και τισ ςυμπλιρωςε ςτα αντίςτοιχα χαρτονάκια (αυτί και μζρθ του, τρόποσ διατροφισ των δελφινιϊν). Επίςθσ, μόνοσ του τα κόλλθςε, ηωγράφιςε και ζνα αυτί αν και δυςαναςχζτθςε πωσ δεν μποροφςε, ζγραψε ςτθν αφίςα τα μζλθ τθσ ομάδασ του, πιγε κι ζφερε τα κομμάτια που αναπαριςτοφςαν το μοντζλο του αυτιοφ και μάλιςτα μου το περιζγραψε κιόλασ. Επειδι όμωσ, κάποια μζρθ δεν ιταν ζτοιμα ςτο ςφνολο λόγω εφπλαςτου υλικοφ (πλαςτελίνθ), μου είπε πωσ κζλει να τα τελειοποιιςουν για να τα φζρουν ςτο Ρανεπιςτιμιο τθν Τρίτθ 28-05-2013. Ιταν βζβαια ανιςυχοσ και ιδιαίτερα υπερκινθτικόσ, γεγονόσ που μ’ ζκανε να τον κυνθγάω για να ολοκλθρϊςουμε τθν εργαςία μασ. Το αποτζλεςμα όμωσ μασ αντάμειψε κακϊσ όλα ςτο τζλοσ ιταν ζτοιμα, και μάλιςτα ο μακθτισ 7 ανζλαβε να μεταφζρει το κουτί ςτο αυτοκίνθτο με όλα τα υλικά και τισ καταςκευζσ. Ο μακθτισ 8 δεν ςυμμετείχε πουκενά. Και αυτό διότι τθ δεδομζνθ μζρα όπωσ είπε βαριόταν και δεν ικελε να κάνει τίποτα. Τον ζπιαςα με καλό τρόπο και όμωσ και πάλι δεν προκυμοποιικθκε να κάνει τίποτα. Το μόνο ςτο οποίο προςπάκθςα να του κεντρίςω το ενδιαφζρον ιταν ςτο να βοθκάει ςε ό, τι κα του ηθτοφςε ο μακθτισ 7 για να φζρει (π.χ κάποιο υλικό). Ραρ’ όλα αυτά ιταν ιςυχοσ και δεν ενοχλοφςε κανζνα. Τελειϊνοντασ με τθν μακιτρια 5 , και θ ίδια δεν ικελε να κάνει τίποτα, παρά μόνο να κάκεται και να παρακολουκεί τουσ υπολοίπουσ. Ρροςπάκθςα κι εκεί να τθν κινθτοποιιςω ανακζτοντάσ τθσ να βοθκάει ςτθ μεταφορά των υλικϊν αλλά θ ίδια ιταν αρνθτικι. Τότε, τθσ ανζκεςα να οργανϊςει και να τακτοποιιςει τα υλικά του κουτιοφ τθσ ομάδασ τθσ για να είναι ζτοιμα κι εκεί είδα πωσ πζτυχε, κακϊσ άρχιςε να αςχολείται. Πλθ τθν υπόλοιπθ ϊρα βριςκόταν εκεί και με αυτό τον τρόπο ολοκλιρωςε το δικό τθσ κομμάτι ςυμμετοχισ. Συνοψίηοντασ, θ ςθμερινι μζρα τελείωςε με κετικό αποτζλεςμα. Θ αφίςα ολοκλθρϊκθκε και μάλιςτα από το ςφνολο των μελϊν όλων των ομάδων. Επίςθσ, όλοι βοικθςαν ςτθν ολοκλιρωςθ των καταςκευϊν αλλά και ςτθν οργάνωςθ και μεταφορά των κουτιϊν. Ωσ κατακλείδα και ανταμοιβι των κόπων μασ, ςτο τζλοσ του 2ωρου, βγικαμε αναμνθςτικζσ φωτογραφίεσ για να κυμόμαςτε όλοι όλο αυτό που καταςκευάςαμε αλλά και για να το υποςτθρίξουμε όςο καλφτερα γίνεται ςτθν παρουςίαςι μασ ςτο Ρανεπιςτιμιο, τθν Τρίτθ 28-05-2013 και μάλιςτα με κετικότθτα και διάκεςθ, πιςτοποιϊντασ το χαμόγελο ςτα πρόςωπά μασ.

101

5.2.4 Αξιολόγθςθ – Φεςτιβάλ (4θ) Θ ςθμερινι μζρα, 28-05-2013, ιταν ιδιαίτερα δθμιουργικι κι ευχάριςτθ. Ρραγματοποιικθκε ςτο χϊρο του Ρανεπιςτθμίου, το 1ο φεςτιβάλ καινοτομίασ και δθμιουργικότθτασ, όπου οι μακθτζσ εξζκεςαν τισ καταςκευζσ τουσ και τα δθμιουργιματα που ολοκλιρωςαν κατά τισ ςυναντιςεισ μασ ςε πλικοσ εκπ/κϊν, κακθγθτϊν, μακθτϊν από άλλα ςχολεία, ςε φοιτθτζσ, ςε γονείσ, ςε ςυγγενείσ τουσ γενικότερα και ςε πλικοσ πολλϊν άλλων ανκρϊπων. Το ςφνολο των μακθτϊν που ιρκαν ςτο χϊρο του Ρανεπιςτθμίου για να παρουςιάςουν αυτά που υλοποίθςαν κατά τθ διάρκεια των ςυναντιςεϊν μασ ςτο ςχολείο τουσ, ιταν 10 από τουσ 16. Στο τζλοσ τθσ θμζρασ φάνθκε πωσ τθν όλθ διαδικαςία τθν απόλαυςαν όλα τα μζλθ τθσ ομάδασ των παιδιϊν του δθμοτικοφ ςχολείου του Αμμοχωρίου και αυτό ιταν το πιο κετικό ςτθν όλθ διαδικαςία. Ξεκινϊντασ λοιπόν και πάλι τθν διαδικαςία τθσ αξιολόγθςθσ, ο μακθτισ 1, αρχθγόσ και ςυντονιςτισ τθσ ομάδασ των Φυςικϊν ιταν ιδιαίτερα φιλικόσ, ςυνεργατικόσ και πρόκυμοσ να βοθκιςει τθν ομάδα του. Τα υλικά και οι οποιεςδιποτε καταςκευζσ είχαν, ιταν τοποκετθμζνα πάνω ςτθν ζδρα τουσ (2 κρανία ενωμζνα μεταξφ τουσ), και όποιοσ περνοφςε ανζλαβε το ρόλο να τουσ ςυςτιςει τθν ομάδα του αρχικά, και να τουσ εξθγιςει τι ακριβϊσ ζκαναν μετά. Τουσ είπε πωσ αςχολικθκαν με τθν παραγωγι και διάδοςθ των θχθτικϊν κυμάτων, πϊσ διάφορα υλικά παράγουν ιχουσ, τι είδοσ ιχων παράγουν, πϊσ ονομάηονται αυτοφ του είδουσ τα υλικά (χορδζσ, ράβδοι, μεμβράνεσ, πλάκεσ), πϊσ παράγεται ο ιχοσ ςε ζνα τθλζφωνο. Μάλιςτα, ζγινε και το πείραμα με τθν καταςκευι του τθλεφϊνου ςτο διάδρομο μπροςτά από τθν ομάδα τουσ με μεγάλθ επιτυχία. Βοθκοφςε ακόμθ ςτθν μεταφορά και διάκεςθ των υλικϊν, δθλαδι ζδειχνε ςτα άτομα που του ζκεταν διάφορεσ ερωτιςεισ τα υλικά με βάςθ τα οποία απαντοφςε, τουσ τα ζδινε για να τα πιάςουν και να τα χειριςτοφν οι ίδιοι. Επίςθσ, τουσ ζδειχνε και τθ ςυνολικι αφίςα, όπου είχαν μερίδιο ςυμμετοχισ θ ομάδα του κι εξθγοφςε τον τρόπο με τον οποίο τθν επεξεργάςτθκαν (Τι είναι ο ιχοσ, ποφ διαδίδεται;, πϊσ διαδίδεται;, να γίνει μία αναπαράςταςθ των θχθτικϊν κυμάτων πάνω ςτθν αφίςα…). Θ μακιτρια 4, ιταν και θ ίδια με τθ ςειρά τθσ πολφ πρόκυμθ και ςυνεργάςιμθ ςτθν ομάδα των Φυςικϊν. Μάλιςτα, όταν κουραηόταν ο μακθτισ 1, αναλάμβανε θ ίδια να εξυπθρετεί και να μιλάει εξ ονόματοσ τθσ ομάδασ τθσ. Ζδειξε ακόμθ ςτθν αφίςα τα κομμάτια με τα οποία αςχολικθκαν αλλά και τα εξατομικευμζνα μζρθ με τα οποία αςχολικθκε π.χ ηωγραφιά ενόσ μοντζλου του αυτιοφ. Ακόμθ, προςφζρκθκε και ςε όςουσ περνοφςαν και ρωτοφςαν για το τθλζφωνο ωσ προσ τον τρόπο λειτουργίασ του, να τουσ το δϊςει επί τόπου και να το δοκιμάςουν μπροςτά από τθν ζδρα τουσ. Θ μεγάλθ τθσ προκυμία, φιλικότθτα και ευγζνεια ιταν παράγοντεσ, οι οποίοι προκαλοφςαν ευδιάκετο κλίμα ςυμμετοχισ κι ενδιαφζρον για μελζτθ όλων των υλικϊν τθσ ομάδασ.

102

Θ μακιτρια 3, μζλοσ και θ ίδια τθσ ομάδασ των Φυςικϊν, ςυνεργαηόταν και βοθκοφςε όπου και όταν χρειαηόταν. Ζδειχνε και θ ίδια ςτα άτομα που περνοφςαν υλικά και μάλιςτα τα ονομάτιηε με τουσ ςωςτοφσ επιςτθμονικοφσ όρουσ (πλάκεσ, μεμβράνεσ, χορδζσ, ράβδοι, ζνταςθ, ταλάντωςθ). Επίςθσ, όπου κεωροφςε απαραίτθτο, ηθτοφςε και τθ γνϊμθ των υπολοίπων ςυναδζλφων τθσ ϊςτε να προςφζρει το καλφτερο δυνατό για τθν ομάδα τθσ. Φάνθκε, πωσ τθσ άρεςε ιδιαίτερα το πρόγραμμα και το κατά-ευχαριςτικθκε κακϊσ ιταν ςυνεχϊσ χαμογελαςτι και ιδιαίτερα ενκουςιαςμζνθ από το γεγονόσ πωσ βριςκόταν ςτο χϊρο του Ρανεπιςτθμίου. Θ μακιτρια 2, όντασ και θ ίδια μζλοσ τθσ ομάδασ των Φυςικϊν, ςυνεργάςτθκε ςε ικανοποιθτικό βακμό με τθν ομάδα τθσ. Πμωσ, όταν περνοφςαν οι καλεςμζνοι, θ ίδια δίςταηε να μιλιςει και μάλιςτα είτε ερχόταν για να με ρωτιςει είτε ζβαηε τα υπόλοιπα μζλθ τθσ ομάδασ τθσ για να τθ βοθκιςουν αλλά και ακόμθ καλφτερα για να τα πουν οι ίδιοι. Σε κάποιο διάςτθμα επίςθσ, ζνιωςε τθν ανάγκθ να βγει ζξω γιατί δεν μποροφςε τισ ςυνεχείσ ερωτιςεισ. Ρικανϊσ, δεν είχε ξανα-υποβλθκεί ςε παρόμοια διαδικαςία, επομζνωσ ιταν φυςιολογικι, θ αντιδραςι τθσ. Ραρόλα αυτά, ιταν ενκουςιαςμζνθ και ιδιαίτερα πρόκυμθ να βοθκιςει όχι μόνο μζλθ τθσ ομάδασ τθσ αλλά και μζλθ άλλων ομάδων, κακϊσ ζλειπαν μζλθ από τισ αντίςτοιχεσ ομάδεσ. Συνεχίηοντασ με τθν ομάδα των Βιολόγων, αποτελοφνταν από 2 άτομα, αντί των 4. Ξεκινϊντασ λοιπόν, θ μακιτρια 6, ιταν θ εκπρόςωποσ τθσ ομάδασ, θ οποία ιταν υπεφκυνθ για τθν περιγραφι του οργάνου ακοισ, του αυτιοφ, των μερϊν του κακϊσ και του τρόπου εφρεςθσ τροφισ από τα δελφίνια. Αρχικά, αυτό που ζχω να ςθμειϊςω, είναι πωσ αν και 2 άτομα ςτθν ομάδα, τα κατάφεραν άψογα. Θ Ευδοκία, χρθςιμοποιοφςε άπταιςτα τον επιςτθμονικό λόγο (π.χ πτερφγιο, ζξω ακουςτικόσ πόροσ, τφμπανο, κοχλίασ, ςφφρα, άκμων, αναβολζασ, θμικυκλικοί ςωλινεσ) και μάλιςτα είχε και άνεςθ ςτο λόγο τθσ κακϊσ τα ζλεγε. Ακόμθ, χρθςιμοποιοφςε με άνεςθ τα υλικά και μποροφςε να τα επιδεικνφει πρόκυμα και ευγενικά ςε όποιον και όποια τθν ρωτοφςε. Μάλιςτα, για περαιτζρω πλθροφορίεσ, τουσ παρζπεμπε ςτο βιβλιαράκι που είχαν ςυνκζςει ςχετικά με τα κζματα που πραγματεφκθκε θ ομάδα τθσ κι επίςθσ ςε ό, τι πλθροφοριακό υλικό είχαν μζςα από τα βιβλία του ςχολείου που είχαν φζρει μαηί τουσ. Ο μακθτισ 7, μζλοσ και ο ίδιοσ τθσ ομάδασ των Βιολόγων, ιταν και ο ίδιοσ πρόκυμοσ να βοθκιςει τθν Ευδοκία, αλλά ςυνάμα και κάπωσ ανιςυχοσ. Ζνιωκε περιςςότερο αναςφαλισ ωσ προσ τον τρόπο μετάδοςθσ των πλθροφοριϊν, και γι’ αυτό το λόγο πθδοφςε από τθν μία ομάδα ςτθν άλλθ. Αλλά πζρα από αυτό, ιταν ευγενικόσ και πρόκυμοσ να εξθγιςει ςε όποιον περνοφςε τι ακριβϊσ ζκαναν και για ποιο λόγο. Ζδειχνε επίςθσ, το φφλλο παρατιρθςθσ πάνω ςτο οποίο δοφλεψαν, αλλά και τισ πθγζσ μζςα από τισ οποίεσ βρικαν και ςυνζκεςαν τισ απαραίτθτεσ πλθροφορίεσ. Ακόμθ, ζκανε και παραπομπι ςτθν τελικι αφίςα, όπου εκεί φαινόταν ολιςτικά θ ςυμμετοχι τουσ ςτο κομμάτι που ςχετιηόταν με τθν ομάδα τουσ. Συνεχίηοντασ με τθν ομάδα των Καλλιτεχνϊν, αποτελοφνταν και θ ίδια από 2 άτομα αντί των 4. Ξεκινϊντασ κι εδϊ από τον αρχθγό κι εν τζλει εκπρόςωπο τθσ ομάδασ, τον μακθτι 9, ιταν ιδιαίτερα φρόνιμοσ κι εξυπθρετικόσ ςτθν ομάδα του.

103

Ραρουςίαηε με άνεςθ τα δφο μουςικά όργανα που είχαν καταςκευάςει, τθν κικάρα και τα ντραμσ. Ακόμθ, ζδειχνε και το πλθροφοριακό υλικό που διζκεταν, το φφλλο παρατιρθςθσ το αντίςτοιχο, αλλά και τα μζρθ από τα οποία αποτελοφνταν το κάκε μουςικό όργανο και ποφ εξυπθρετοφνταν. Τζλοσ, πρόςφερε ςε όςουσ και όςεσ περνοφςαν από μπροςτά τα όργανα για να τα δοκιμάςουν, να δουν αν λειτουργοφν και να ςυηθτιςουν ωσ προσ το ποφ εξυπθρετοφν. Τελειϊνοντασ με τθν ομάδα των Καλλιτεχνϊν, θ μακιτρια 12, ιταν ςιμερα ιδιαίτερα πρόκυμθ, ευγενικι κι εξυπθρετικι ςτθν ομάδα τθσ. Είχε διαβάςει και μάλιςτα είχε μάκει το κάκε τι που αφοροφςε αυτά τα 2 μουςικά όργανα, και αυτό φάνθκε ςτον τρόπο με τον οποίο περιζγραφε τον τρόπο λειτουργίασ τουσ. Επίςθσ, ονομάτιηε με ςυγκεκριμζνο ειδικό λεξιλόγιο τα μζρθ εξατομικευμζνα (π.χ κεφαλι, κλειδιά, θχείο, γζφυρα, χορδζσ, ςτζλεχοσ, κεφαλι, όςον αφορά τθν κικάρα και ςχετικά με τα ντραμσ τφμπανα, μεμβράνεσ κ.ο.κ.). Τζλοσ, παρουςίαηε ευφράδεια λόγου όςον αφορά τισ ερωτιςεισ που τθσ ζκεταν π.χ ωσ προσ τον τρόπο λειτουργίασ των μουςικϊν οργάνων κι εκεί θ ίδια, ζπαιρνε ςτα χζρια το αντίςτοιχο μουςικό όργανο και προςπακοφςε να περιγράψει το πϊσ λειτουργεί. Ολοκλθρϊνοντασ με τθν ομάδα των τεχνολόγων-γιατρϊν, και θ ίδια αποτελείται από 2 μζλθ αντί των 4. Αρχικά, θ μακιτρια 13 βοθκοφςε ςε μεγάλο βακμό ςχετικά με τον τρόπο διάκεςθσ των υλικϊν, τον ονοματιςμό με τθν αντίςτοιχθ χριςθ ειδικοφ λεξιλογίου (π.χ ςχετικά με το ακουςτικό βαρθκοΐασ μεγάφωνο, μικρόφωνο, ενιςχυτισ κ.ο.κ.). Ακόμθ, ενθμζρωςε όςουσ περνοφςαν, για τισ πακιςεισ του αυτιοφ αλλά και για τισ διάφορεσ κατθγορίεσ ιχων (φυςικοί, τεχνθτοί, ακουςτοί, μθ ακουςτοί, θλεκτρονικοί) και τι προκαλοφν αντίςτοιχα ςτο αυτί. Μάλιςτα, ζδειχνε και τισ αντίςτοιχεσ καταςκευζσ όπωσ και τα φφλλα παρατιρθςθσ ςυνάμα με το αντίςτοιχο πλθροφοριακό υλικό που είχαν ετοιμάςει, ϊςτε να είναι πιο κατανοθτό ςτο κοινό. Ο μακθτισ 16, ιταν το 2ο μζλοσ τθσ ομάδασ, και μάλιςτα, θ ςυμμετοχι του ιταν ιδιαίτερα ζντονθ τθσ τελευταία μζρα. Βριςκόταν ςυνεχϊσ πίςω από τθν ζδρα του και με ενδιαφζρον ζδειχνε ςτουσ καλεςμζνουσ τα κζματα πάνω ςτα οποία είχαν δουλζψει (ακουςτικό βαρθκοΐασ, πακιςεισ αυτιοφ, κατθγορίεσ ιχων). Αυτό το πετφχαινε είτε με καταςκευζσ, είτε με φφλλα παρατιρθςθσ, είτε με ζντυπα ενθμερωτικά φυλλάδια που είχαν ςυλλζξει και είχαν διαμορφϊςει. Ο ίδιοσ, ιταν πολφ ςυνεργάςιμοσ και πολφ ευζλικτοσ ωσ προσ τθν κατεφκυνςθ τθσ ςυηιτθςθσ και μάλιςτα φάνθκε και από τθν ολοκλιρωςθ τθσ εκδιλωςθσ, που ιταν χαροφμενοσ και ικανοποιθμζνοσ από το αποτζλεςμα. Συνολικά, τα παιδιά ςιμερα το κατά-ευχαριςτικθκαν. Αρχικά, ζμακαν πλζον και χρθςιμοποιοφν υπεφκυνα καταρτιςμζνο, επιςτθμονικό λόγο. Ακόμθ, πϊσ με απλά υλικά να φτιάχνουν καταςκευζσ ςχετικζσ με κζματα του ενδιαφζροντόσ τουσ. Επίςθσ, πϊσ να ςυνεργάηονται και ο ζνασ να βοθκάει ουςιαςτικά τον άλλο. Ρϊσ να δείχνουν το ςυνολικό, ομαδικό αποτζλεςμα και μάλιςτα όλοι μαηί (ςυνολικι αφίςα, τελικι με τίτλο «Ζνα ταξίδι μζςα ςτον ιχο»). Ρϊσ οι ίδιοι, να κζτουν τον εαυτό τουσ ςτθ κζςθ του επιςτιμονα, του ατόμου εκείνου που υπεφκυνα κα μεταδϊςει τισ γνϊςεισ που κατζχει και μάλιςτα με κατανοθτό τρόπο. Και τζλοσ, πωσ αξίηει να ςυμμετζχουν ςε

104

τζτοιου είδουσ προγράμματα ομαδικότθτασ και ςυνεργατικότθτασ με ουςιαςτικό και προςπελάςιμο τρόπο. Μολαταφτα, υπιρχαν και αρκετοί μακθτζσ, οι οποίοι ζλειπαν. Και αυτό κακϊσ το κοινωνικό-πολιτιςμικό περιβάλλον, αλλά και θ οικονομικι και οικογενειακι κατάςταςι τουσ, ζχουν επθρεάςει ςε μεγάλο βακμό τισ επιλογζσ και τον τρόπο ηωισ των παιδιϊν. Σε γενικζσ γραμμζσ, το περιβάλλον των μακθτϊν είναι κατά βάςθ αγροτικό εφ' όςον ηουν ςε χωριό και επιπροςκζτωσ οι περιςςότεροι γονείσ αςχολοφνται και με αγροτικζσ εργαςίεσ. Θ ιδιαιτερότθτά τουσ είναι αυτι ακριβϊσ, ότι δθλαδι, ενϊ ηουν ςτο χωριό και ζχουν βιϊματα από τθν αγροτικι ηωι, ηουν παράλλθλα και ςαν παιδιά τθσ πόλθσ ι ενόσ πιο αςτικοφ περιβάλλοντοσ, εννοϊντασ ότι περνοφν πολλζσ ϊρεσ μζςα ςτο ςπίτι, μπροςτά ςτθν οκόνθ του υπολογιςτι ι τθσ τθλεόραςθσ. Θ οικονομικι κρίςθ ζχει επθρεάςει ςε μεγάλο βακμό τουσ κατοίκουσ του χωριοφ όπωσ και όλθσ τθσ Δυτικισ Μακεδονίασ και κατ' επζκταςθ και τουσ μακθτζσ, με αποτζλεςμα να αλλάξουν πολλζσ από τισ ςυνικειζσ τουσ, οι οποίεσ αφοροφν εξωςχολικζσ δραςτθριότθτεσ(ακλθτιςμόσ, ηωγραφικι, εκμάκθςθ ξζνων γλωςςϊν, ταξίδια, καλοκαιρινζσ διακοπζσ κ.α.). Ζτςι λοιπόν οι εμπειρίεσ των περιςςότερων μακθτϊν είναι φτωχζσ και ςτεροφνται των επιλογϊν που κα μποροφςαν να ζχουν, ίςωσ ςε κάποιο άλλο περιβάλλον. Υπάρχει επίςθσ το ενδεχόμενο τθσ μετανάςτευςθσ. Ρολλοί μακθτζσ μου ζχουν αποκαλφψει πωσ οι γονείσ τουσ ςκζφτονται να μεταναςτεφςουν ςε κάποια ευρωπαϊκι χϊρα. Τα ςτοιχεία που ςχετικά με το επάγγελμα των γονιϊν είναι τα εξισ:

ΑΓΟΤΕΣ (αποκλειςτικά) 4

ΔΘΜΟΤΛΚΟΣ ΥΡΑΛΛΘΛΟΣ 2

ΛΔΛΩΤΛΚΟΣ ΥΡΑΛΛΘΛΟΣ 4

ΥΡΑΛΛΘΛΟΣ ΔΕΘ 2

ΝΟΣΘΛΕΥΤΘΣ/ΤΛΑ 2

ΥΛΟΤΟΜΟΣ(εποχιακά) 2

ΑΝΕΓΟΣ 6

ΟΛΚΟΚΥΑ 14

ΕΓΑΤΘΣ ΣΤΘ ΓΕΜΑΝΛΑ 1

Πςον αφορά τθν οικογενειακι κατάςταςθ, υπάρχουν τρεισ μακθτζσ που οι γονείσ τουσ είναι χωριςμζνοι(ςτισ δυο περιπτϊςεισ εγκατάλειψθ από τθ μθτζρα) και ζνασ μακθτισ ορφανόσ από μθτζρα. Με βάςθ αυτά τα ςτοιχεία, εξθγείται και θ αντίςτοιχθ ςτάςθ αλλά και θ απουςία κάποιων παιδιϊν από τθ ςυγκεκριμζνθ εκδιλωςθ.

105

Κεφάλαιο 6 – υηιτθςθ Σε αυτό το κεφάλαιο κα γίνει μία ςφντομθ αναςκόπθςθ των εμπειριϊν που αποκόμιςα από το κίνθτρο που με ϊκθςε ςτο να επιλζξω το ςυγκεκριμζνο κζμα τθσ πτυχιακισ μου εργαςίασ μζχρι και τθν τελευταία ςελίδα ολοκλιρωςισ τθσ. Αρχικά, το γνωςτικό αντικείμενο των Φυςικϊν Επιςτθμϊν είναι το 3ο που εμφανίηουν φόβο κι ενδοιαςμό οι μακθτζσ να προςεγγίςουν. Ρροςωπικά, το μάκθμα τθσ Φυςικισ μου άρεηε και ιταν κάτι πολφ ενδιαφζρον ςε μζνα. Ριο ςυγκεκριμζνα, το κομμάτι των θχθτικϊν φαινομζνων ιταν το αγαπθμζνο μου, κακϊσ οι 8 από τισ 14 ϊρεσ τθσ θμζρασ μου καλφπτονται από ακοφςματα ιχου διαφόρων ειδϊν. Ζτςι, μου κζντριςε το ενδιαφζρον να αςχολθκϊ με κάτι που με ενδιαφζρει, μου αρζςει και κα μποροφςα να προςφζρω αρκετά για να μεταδϊςω αυτό που γνωρίηω και ζμακα. Από τθ ςτιγμι που γνωςτοποιικθκε το κζμα τθσ πτυχιακισ εργαςίασ, ζνιωςα μεγάλθ χαρά γιατί επιτζλουσ είχα τθν ευκαιρία ν’ αςχολθκϊ με ζνα κζμα που κακθμερινά κεντρίηει το ενδιαφζρον ςε ό, τι κάνω. Θ μελζτθ των θχθτικϊν φαινομζνων και ο ςυνδυαςμόσ τουσ με τον κλάδο τθσ Βιολογίασ, δθλαδι ζρευνα φυςικϊν ιχων ςε αντιδιαςτολι με τουσ τεχνθτοφσ και τα προβλιματα που προκαλοφν ςτο αιςκθτιριο όργανο τθσ Ακοισ, το αυτί, κακϊσ και εφρεςθ τρόπων πρόλθψθσ και προςταςίασ, ιταν μεγάλθ πρόκλθςθ για να επιτευχκεί θ ανάμειξθ και θ εξαγωγι οριςμζνων ςυμπεραςμάτων. Με τθ γνωςτοποίθςθ του κζματοσ, θ εκπαιδευτικόσ ξεκίνθςε να κάνει ζρευνα για να ςυλλζξει αρχικά όςεσ περιςςότερεσ πλθροφορίεσ μποροφςε ϊςτε να κατανοιςει εισ βάκοσ το γνωςτικό τθσ αντικείμενο, που ιταν ο ιχοσ. Ριγε ςτθ βιβλιοκικθ του Τμιματοσ Βιολογίασ ςτο πανεπιςτιμιο ςτθ Κεςςαλονίκθ γιατί δεν καλυπτόταν από τθν υπάρχουςα, για να ςυλλζξει και από εκεί πλθροφοριακό υλικό. Μάλιςτα, προςπάκθςε να δϊςει και μία άλλθ διάςταςθ, ςυνδζοντασ τον ιχο με τθ νανο-τεχνολογία, όμωσ είναι κάτι που ακόμθ δεν ζχει ανταπόκριςθ και είναι πολφ νωρίσ για να αναπτυχκεί και να εξελιχκεί. Επομζνωσ, εςτίαςε ςτο Νζο Αναλυτικό Ρρόγραμμα Σπουδϊν και ςτο ςφγχρονο τρόπο διδαςκαλίασ των θχθτικϊν φαινομζνων από εκεί για να πάρει οριςμζνεσ ιδζεσ και να δθμιουργιςει μία δομι για να περάςει ςτον δικό τθσ τρόπο διδαχισ τουσ γιατί αρχικά ο ςχεδιαςμόσ προζβλεπε 4 διδακτικζσ ϊρεσ ςε μία τάξθ. Τελικά όμωσ, αυτό που επικράτθςε ιταν 16 διδακτικζσ ϊρεσ ςε ζνα Δθμοτικό ςχολείο αγροτικισ περιοχισ, ςτο Αμμοχϊρι, ςτα πλαίςια του φεςτιβάλ Φυςικϊν Επιςτθμϊν, και μάλιςτα όχι ςε μορφι διδαςκαλιϊν αλλά ελεφκερων ςυναντιςεων, με κίνθτρο τθν ανάπτυξθ των ενδιαφερόντων των παιδιϊν. Πμωσ, θ μζκοδοσ ιταν κάπωσ ςφνκετθ για τθ ςυγκεκριμζνθ τάξθ (ΣΤϋ), κακϊσ το δείγμα αποτελοφνταν από άτομα, τα οποία χωρίηονταν ςε 4 ομάδεσ των 4 ατόμων. Άρα, ζπρεπε να βρεκεί ζνα τρόποσ ςωςτοφ χωριςμοφ των ομάδων και μάλιςτα δίχωσ τθν εμφάνιςθ ιδιαίτερων προβλθμάτων. Ο ςκοπόσ ιταν να κινθκεί άμεςα το ενδιαφζρον ςτουσ μακθτζσ ϊςτε όςο πιο γριγορα γίνεται να ξεκινιςει θ εναςχόλθςι τουσ με τθ μελζτθ των θχθτικϊν φαινομζνων.

106

Βζβαια, όπωσ είναι ευνόθτο, εφόςον διαφοροποιικθκε ςτθν πορεία ο ςχεδιαςμόσ και θ αναμόρφωςθ των διδακτικϊν ωρϊν, αντίςτοιχα διαφοροποιικθκε και ο ςχεδιαςμόσ τθσ εφαρμογισ, του χωριςμοφ των ομάδων αλλά και τθσ ανάκεςθσ δραςτθριοτιτων. Κακϊσ το κλίμα ιταν ιδιόμορφο, λόγω των πολφπλοκων οικογενειακϊν καταςτάςεων που επικρατοφςαν (χωριςμοί γονζων, ςυγκατοίκθςθ με μθτριά, εγκατάλειψθ ανθλίκου) ςε μεγάλο βακμό, το κάκε παιδί χρειαηόταν άλλθ μεταχείριςθ και αυτό ιταν κάτι που ςτθν αρχι φάνθκε αρκετά δφςκολο. Στθν πορεία όμωσ, ιταν πιο προςιτό και προςβάςιμο κακϊσ φαινόταν ζντονα ςτα πρόςωπα των μακθτϊν το ενδιαφζρον τουσ να καταπιαςτοφν με ζνα ςυγκεκριμζνο κζμα και να το φζρουν εισ πζρασ. Ακόμθ, ςε όλο αυτό το δφςκολο επίςθσ ιταν θ άμεςθ προςαρμογι ςε ομάδεσ, κακϊσ το ευρφτερο κλίμα τθσ τάξθσ διαπνεόταν από μίςοσ κι εχκρικζσ ςχζςεισ μεταξφ των μακθτϊν. Ρροχωρϊντασ ςτθν υλοποίθςθ του ςυγκεκριμζνου ςχεδίου εργαςίασ (project), οι μακθτζσ ιταν χωριςμζνοι ςε 4 ομάδεσ των 4 ατόμων. Θ κάκε ομάδα αντιπροςωπευόταν από ζνα χαρακτθριςμό επιςτθμόνων (Φυςικοί, Βιολόγοι, Λατροί-Τεχνολόγοι, Καλλιτζχνεσ), κάτι που ζδωςε χαρά, ενκουςιαςμό και κφροσ ςε αυτό που είχαν αναλάβει να κάνουν. Στθ ςυνζχεια, θ εκπαιδευτικόσ ζπρεπε ταυτόχρονα να χειριςτεί και τισ 4 ομάδεσ, κάτι που ικελε ςυντονιςμό και οργάνωςθ. Αυτό επίςθσ ςτθν αρχι φάνθκε αρκετό δφςκολο, όμωσ ςτθν πορεία επιλφκθκε. Οι απορίεσ των μακθτϊν ωσ προσ τθν ανάκεςθ των δραςτθριοτιτων ιταν πάρα πολλζσ, όμωσ με τθ ςωςτι κακοδιγθςθ από μζρουσ τθσ εκπαιδευτικοφ με το πζρασ του καιροφ μειϊνονταν. Φαινόταν αρχικά, δφςκολο ζωσ ανζφικτο, οι μακθτζσ να είναι υπεφκυνοι για ό, τι είχαν να κάνουν και μάλιςτα να ζχουν το ςκζνοσ να το παρουςιάςουν μπροςτά ςτθν υπόλοιπθ τάξθ αλλά και ςτο χϊρο του Ρανεπιςτθμίου ςαν να ιταν οι ίδιοι δάςκαλοι και επιςτιμονεσ μαηί. Στθν πορεία, το καταφζραμε και αυτό, κακϊσ το αποτζλεςμα και οι κριτικζσ που ακοφςτθκαν μετά το τζλοσ του Φεςτιβάλ, ιταν κετικότατεσ. Το ευχάριςτο ιταν πωσ όλεσ οι ομάδεσ ολοκλιρωςαν τισ εργαςίεσ τουσ, παρά τα ευτράπελα που εμφανίηονταν ςταδιακά, ακόμθ και 6 μζρεσ πριν τθν εμφάνιςθ των εργαςιϊν ςτο Φεςτιβάλ Φυςικϊν Επιςτθμϊν. Θ ομάδα των Φυςικϊν, παρουςίαςε πλθκϊρα απλϊν κακθμερινϊν υλικϊν, τα οποία τα ταξινόμθςαν και εκτζλεςαν ςειρά πειραματικϊν δραςτθριοτιτων για να δείξουν τα φαινόμενα παραγωγισ και διάδοςθσ των θχθτικϊν κυμάτων. Μάλιςτα, όλο αυτό με τθν ταυτόχρονθ επεξιγθςθ των αντίςτοιχων όρων και τθν παρουςίαςθ των υλικϊν τουσ. Θ ομάδα των Λατρϊν – Τεχνολόγων ολοκλιρωςε τθν καταςκευι του μοντζλου του ακουςτικοφ βαρθκοΐασ αλλά και των ωτοαςπίδων και μάλιςτα τα παρουςίαςαν μαηί με τα ενθμερωτικά φυλλάδια που τουσ είχαν δοκεί και επίςθσ με αυτά που διαμόρφωςαν οι ίδιοι ςχετικά, με τα μζςα πρόλθψθσ και προςταςίασ του αυτιοφ αλλά και με τισ πακιςεισ του αυτιοφ. Θ ομάδα των Καλλιτεχνϊν ολοκλιρωςε τθν καταςκευι των μοντζλων κικάρασ και ντραμσ και μάλιςτα τα παρουςίαςαν με τθ βοικεια όςων πλθροφοριϊν είχαν ςυλλζξει από γνωςτά τουσ πρόςωπα αλλά και με βάςθ το υλικό που τουσ δόκθκε και το αντίςτοιχο που διαμόρφωςαν. Τζλοσ, θ ομάδα των Βιολόγων

107

παρουςίαςε το μοντζλο του αυτιοφ ςε ςυνδυαςμό με το πλθροφοριακό υλικό από το οποίο βρικαν τισ πλθροφορίεσ τουσ αλλά και από αυτό που δθμιοφργθςαν. Το δφςκολο ιταν πωσ 6 μζρεσ πριν τθν τελικι ολοκλιρωςθ των εργαςιϊν, θ ομάδα των Βιολόγων, ζςπαςε το μοντζλο του αυτιοφ. Επομζνωσ, εκεί δυςκολευτικαμε ςτο να ξαναδθμιουργθκεί από τθν αρχι, όμωσ με βάςθ όςα είχαμε ςυηθτιςει και όςα διαπραγματευκικαμε, βρζκθκε άμεςα λφςθ και το πρόβλθμα πλζον δεν υπιρχε. Θ όλθ εμπειρία από τθν εφαρμογι τθσ πτυχιακισ μου, ιταν πωσ το ενδιαφζρον κινεί τα πάντα. Χρειάηεται πολφ δουλειά ςτο να ςυλλζξει κάποιοσ το απαραίτθτο υλικό, το οποίο μάλιςτα κα αναπροςαρμόςει για να το μεταδϊςει ςτα παιδιά. Επίςθσ, είναι δφςκολο να διαμορφϊςει κάποιοσ δραςτθριότθτεσ και μάλιςτα να επιτευχκοφν. Ακόμθ, πιο δφςκολο είναι επίςθσ θ υιοκζτθςθ τθσ ευελιξίασ, δθλαδι τθσ ικανότθτασ να αλλάηεισ τα ςενάριά ςου από τθ μία ςτιγμι ςτθν άλλθ και μάλιςτα να μθν φοβάςαι τίποτα, κακϊσ κατζχεισ κι ζχεισ επίγνωςθ του τί ακριβϊσ κάνεισ. Το πιο εντυπωςιακό, είναι πωσ δεν ζχει τόςθ ςθμαςία το αν κα μάκουν τα πάντα οι μακθτζσ, αλλά αν είναι εφικτό ζςτω κι 1 μακθτισ μζςα ςε τζτοιο ιδιόμορφο περιβάλλον να μάκει και να κερδίςει κάτι. Επίςθσ, να μάκουν να ςυνεργάηονται και να μεταδίδει ο ζνασ ςτον άλλον αυτά που ζμακαν κι εφάρμοςαν, κάτι που φάνθκε με μεγάλθ επιτυχία ςτο τελικό προϊόν που ιταν θ αφίςα με τίτλο «Ζνα ταξίδι μζςα ςτον ιχο», όπου ςυνεργάςτθκαν όλεσ οι ομάδεσ και ο κάκε μακθτισ αλλά και θ κάκε μακιτρια άφθςε το ςτίγμα του πάνω ςτο χαρτί. Συνολικά, τα αποτελζςματά μασ είναι ενκαρρυντικά, ευχάριςτα και διαπνζονται από μεγάλο ποςοςτό επιτυχίασ. Οι μακθτζσ ζμακαν και γνϊριςαν πράγματα που πικανϊσ δεν κα γνϊριηαν και δεν κα βίωναν ποτζ. Μάλιςτα, ζμακαν να εργάηονται ςε ςυνεργατικό κλίμα και ο ζνασ να βοθκάει τον άλλο, κάτι που προθγουμζνωσ δεν υπιρχε. Πιο ςυγκεκριμζνα: Οι μακθτζσ ζμακαν να χρθςιμοποιοφν επιςτθμονικό λεξιλόγιο που ςχετίηεται

με τα θχθτικά φαινόμενα (κάλυψθ εφρουσ όλων των ομάδων) Οι μακθτζσ ζμακαν να χειρίηονται απλά κακθμερινά υλικά για τθν καταςκευι

και ολοκλιρωςθ των δθμιουργιϊν τουσ. Οι μακθτζσ ζμακαν να κατανοοφν και να μποροφν να περιγράφουν το

αντικείμενο μελζτθσ τουσ, πόςο μάλλον να είναι ικανοί να το παρουςιάςουν όχι μόνο ςτθν τάξθ τουσ αλλά και ςε ξζνο κόςμο ςε επίςθμθ εκδιλωςθ.

Οι μακθτζσ ζμακαν να ςχεδιάηουν τον τρόπο εργαςίασ τουσ και να προτείνουν μάλιςτα και εναλλακτικζσ λφςεισ ςε περίπτωςθ που αντιμετωπίςουν κάποιο πρόβλθμα.

Οι μακθτζσ ζμακαν να ςυνεργάηονται αρμονικά και μάλιςτα να βοθκάει ο ζνασ τον άλλο.

Οι μακθτζσ ζμακαν να είναι υπεφκυνοι γι’ αυτό που κάνουν και μάλιςτα να το κατζχουν για να μποροφν να το μεταδϊςουν.

108

Οι μακθτζσ ζμακαν να νοιάηονται και για ςυμμακθτζσ τουσ που ανικουν ςε άλλεσ ομάδεσ και μάλιςτα να τουσ προςφζρουν όπου και αν μποροφν βοικεια.

Οι μακθτζσ ζμακαν να αντιμετωπίηουν με μεγαλφτερθ άνεςθ και οικειότθτα ζνα γνωςτικό αντικείμενο (των Φυςικϊν Επιςτθμϊν) που μζχρι τότε το αντιμετϊπιηαν με φόβο.

Οι μακθτζσ ζμακαν να εργάηονται όχι ςε αυςτθρό κλίμα διδαςκαλίασ αλλά ελεφκερων ςυναντιςεων και ςυμφωνιϊν μεταξφ τουσ αλλά και μεταξφ των ίδιων με τθν εκπαιδευτικό.

Πλα αυτά, δείχνουν, πωσ θ εφαρμογι του project είχε κετικότατα αποτελζςματα και μάλιςτα θ υλοποίθςι του με τθ ςυγκεκριμζνθ μζκοδο βοικθςε ςτο να μάκουν οι μακθτζσ πολλά, να εξειδικευκοφν ςε ζνα ςυγκεκριμζνο κζμα και μάλιςτα γιατί όχι και να το επεκτείνουν ακόμθ περιςςότερο ςε πικανζσ επόμενεσ ςυναντιςεισ κάποιο άλλο χρονικό διάςτθμα. Για παράδειγμα, να το επεκτείνουν και να ςυνδζςουν τον ιχο με άλλουσ τομείσ όπωσ αναφζρκθκε και πιο πάνω, με τθ νανο-τεχνολογία. Ρϊσ δθλαδι και ποφ ακριβϊσ ςυνδζεται, αν ζχει ανταπόκριςθ και αν και με ποιό τρόπο κα μποροφςε να εφαρμοςτεί ςτο ςχολείο. Πλα αυτά τα ερωτιματα, κα μποροφςαν να τεκοφν προσ ανοιχτι ςυηιτθςθ, ϊςτε να ξεκινιςει το ταξίδι τθσ ζρευνασ ςε ζνα επιπρόςκετο κομμάτι του ιχου που ολοκλθρϊςει το πάηλ και κάνει τθ διαφορά.

109

7. Παράρτθμα

110

7.1 ΦΤΛΛΑ ΠΑΡΑΣΗΡΗΗ 1. ΟΜΑΔΑ ΦΤΙΚΩΝ

Φφλλο εργαςίασ «Ρϊσ μπορϊ να παράγω ιχο;»

Ομάδα Φυςικϊν

Εςείσ θ ομάδα των φυςικϊν είςτε υπεφκυνοι να εκτελζςετε μια ςειρά πειραματικϊν δραςτθριοτιτων,

ϊςτε να μελετιςετε το φαινόμενο τθσ παραγωγισ και τθσ διάδοςθσ του ιχου.

Ραραγωγι ιχου

1ο πείραμα:

Ρϊσ μπορϊ να παράγω ιχο με μία

χορδι; Με το χάρακα; Γεμίηω το κουτί

με: πλαςτικά ποτιρια, ποτιρια από φελιηόλ, πλαςτικό χάρακα, χάρτινο χάρακα, γυάλινο βαηάκι,

πλαςτικά μπουκάλια, πλαςτικά κουταλάκια, λαςτιχάκια, μεμβράνθ νάιλον φαγθτοφ, χαρτόκουτα, πετονιά,

ςπάγγο, πιλινθ γλάςτρα, πλακάκια, αλάτι, ςκόνθ καφζ, κόκκοι καφζ, ρφηι, φακζσ.

Ψάχνω υλικά για να ςυμπλθρϊςω από το ςπίτι, το ςχολείο, το χϊρο γφρω μου και τα γράφω

από κάτω

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Φρομτίστε μα

είστε όσο πιο δραστήριοι

μπορείτε στο έργο σας για

μα βοηθήσετε τους

συμαδέλφους σας…

111

Χωρίηω τα αντικείμενα ςε κατθγορίεσ: χορδζσ, ράβδουσ, μεμβράνεσ, πλάκεσ.

Χορδζσ άβδοι Μεμβράνεσ Ρλάκεσ

Τι κάνω για να παράγω ιχο;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Διάδοςθ του ιχου

2ο πείραμα: Δθμιουργία αυτοςχζδιου τθλεφϊνου

Υλικά: πλαςτικά ποτιρια, κλωςτι, ςπάγκοσ, οδοντογλυφίδεσ, χάρακασ

1θ περίπτωςθ: Ενϊνω τουσ πάτουσ από δφο πλαςτικά ποτθράκια με ςπάγκο και μεταβάλλω

το μικοσ τθσ χορδισ (από ςπάγκο) π.χ 2 m, 15 m, 8 m. Τι παρατθρϊ ωσ προσ τθ διάδοςθ του ιχου;

Ρϊσ ακοφω τον ιχο;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

112

2θ περίπτωςθ: Ενϊνω τουσ πάτουσ από δφο

πλαςτικά ποτθράκια και ςε ςυγκεκριμζνο κάκε φορά

μικοσ τθσ χορδισ μεταβάλλω το υλικό τθσ π.χ ςπάγκο,

κλωςτι. Τι παρατθρϊ ωσ προσ τθ διάδοςθ του ιχου; Ρϊσ

ακοφω τον ιχο;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3θ περίπτωςθ: Ενϊνω τουσ πάτουσ από δφο ποτθράκια διαφορετικοφ υλικοφ και ςε

ςυγκεκριμζνο κάκε φορά μικοσ και υλικό τθσ χορδισ παρατθρϊ τι ςυμβαίνει ωσ προσ τθ διάδοςθ

του ιχου; Ρϊσ ακοφω τον ιχο;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3ο πείραμα:

Υλικά: πλαςτικό μπουκάλι, μπουκάλι αναψυκτικοφ, δοχείο με απιονιςμζνο νερό, γυάλινο βάηο Εκτζλεςθ: Τρυπάμε το πλαςτικό μπουκάλι από τθ μία μεριά και γεμίηουμε μζχρι το ςθμείο

που τρυπιςαμε με νερό. Ο ζνασ ςτζκεται από τθ μία πλευρά και φωνάηει ςτον άλλο που βρίςκεται ακριβϊσ απζναντι από τθν τρφπα. Τι παρατθροφμε ωσ προσ τον ιχο; Ρϊσ ακοφγεται;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Το ίδιο ακριβϊσ κάνουμε κολλϊντασ δφο πλαςτικά μπουκάλια μεταξφ τουσ εκ των οποίων

μόνο το ζνα ζχει τρφπα.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

113

Συνεχίηουμε με τον ίδιο τρόπο και ςτο δοχείο (με απιονιςμζνο νερό) αλλά και ςτο γυάλινο βάηο.

Τι ςυμβαίνει λοιπόν ωσ προσ τθ διάδοςθ του ιχου ςτα ςτερεά και ςτα υγρά;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4ο πείραμα: Υλικά: 0,50 cm λάςτιχο ποτίςματοσ (4-5 δείγματα) Εκτζλεςθ: Τοποκετοφμε τα δείγματα με το λάςτιχο ςτα αυτιά μασ και ζνασ από τθν ομάδα

μασ χτυπάει ςε όλο το μικοσ του λάςτιχου. Τι παρατθροφμε ότι ςυμβαίνει ωσ προσ τθ διάδοςθ του ιχου; Ακοφγεται το ίδιο ςε όλα τα ςθμεία του λάςτιχου;

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

«Γιατί εμείς μαθαίμουμε μα ακούμε»

114

2. ΟΜΑΔΑ ΒΙΟΛΟΓΩΝ

Φφλλο εργαςίασ «Το ταξίδι του ιχου ςτο αυτί» Ομάδα Βιολόγων Εςείσ λοιπόν, θ ομάδα των βιολόγων είςτε υπεφκυνοι να μελετιςετε το αυτί, τα μζρθ του και τον

τρόπο λειτουργίασ του. 1) Ραρατθρείςτε τισ παρακάτω εικόνεσ και ςυμπλθρϊςτε κάτω από τθν κάκε εικόνα τθν αντίςτοιχθ λειτουργία.

Ρρόκειται να δείτε ζνα βίντεο για το ταξίδι του ιχου ςτο εςωτερικό του αυτιοφ μζχρι τον

εγκζφαλο.

Ο ιχοσ ειςζρχεται ςτο αυτί

Α.

115

Τφμπανο

Β.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Μεςαίο αυτί

Γ.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

116

Κοχλίασ

Δ.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Μετατροπι θχθτικϊν κυμάτων ςε άλλθ μορφι ενζργειασ

Ε.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

117

Εγκζφαλοσ

Στ.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2) Να βρείτε πλθροφορίεσ και να καταγράψετε πϊσ βρίςκουν τα δελφίνια τθν τροφι τουσ.

Κα δείτε ζνα βίντεο το οποίο

ςασ δείχνει τον τρόπο με τον οποίο ηουν

και κινοφνται τα δελφίνια. Ακόμθ,

πλθροφορίεσ μπορείτε να βρείτε από το

διαδίκτυο και ςχετικά βιβλία που ζχετε

μαηί ςασ.

Να γράψετε ζνα κείμενο όπου κα

περιγράφετε τθν απάντθςι ςασ με βάςθ

τισ πλθροφορίεσ που βρικατε από τισ διάφορεσ πθγζσ πλθροφόρθςθσ όπωσ επίςθσ και να το

ηωγραφίςετε από κάτω.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

118

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3) Να καταγράψετε ιχουσ που αναγνωρίηετε ςτο βίντεο και ςτισ θχογραφιςεισ. Ζπειτα να

αναγνωρίςετε και να καταγράψετε δικοφσ ςασ ιχουσ από το περιβάλλον ςασ π.χ ςχολείο, παιδικι

χαρά, κινθματογράφοσ ι οπουδιποτε αλλοφ.

Φυςικοί Τεχνθτοί

119

Τϊρα, να καταγράψεισ τουσ δικοφσ ςου ιχουσ...

«Γιατί εμείσ μακαίνουμε να ακοφμε»

120

3. ΟΜΑΔΑ ΚΑΛΛΙΣΕΧΝΩΝ

Φφλλο εργαςίασ «Μζςα ςτθ μουςικι του ιχου » Ομάδα Καλλιτεχνϊν Εςείσ, θ ομάδα των καλλιτεχνϊν είςτε υπεφκυνοι να μελετιςετε και καταςκευάςετε μουςικά όργανα. Με αυτό τον τρόπο κα κατανοιςετε τθ ςχζςθ ιχου-μουςικό όργανο κακϊσ επίςθσ κα αντιλθφκείτε και το ταξίδι του ιχου από το μουςικό όργανο προσ το αυτί.

1) Θ δικιά μασ κικάρα

Τλικά

1 ξφλινθ πλάκα 1 χάρτινο κουτί 1 ράβδοσ ξφλου 3 m λαςτιχάκια ι πετονιά 2 ξυλάκια από ςουβλάκι ι από κινζηικο καρφάκια

Βιματα

1. Διαμορφϊνουμε τθν ξφλινθ πλάκα ςε ςχιμα κικάρασ και δθμιουργοφμε μία τρφπα ςτθ μζςθ

2. Από κάτω κολλάμε ζνα χάρτινο κουτί για να δθμιουργιςουμε το πίςω μζροσ τθσ κικάρασ 3. Καρφϊνουμε τα λαςτιχάκια ςτθν ξφλινθ πλάκα, αφινοντασ ζνα μικρό κενό ανάμεςά τουσ. 4.Τραβάμε ζνα ζνα τα λαςτιχάκια και ακοφμε τισ νότεσ που παράγονται Τι ιχοσ ακοφγεται;

Φρομτίστε μα είστε όσο

πιο δραστήριοι μπορείτε στο

έργο σας για μα βοηθήσετε τους

συμαδέλφους σας…

121

2) Υλικά: Στρογγυλό μεταλλικό κουτί από μπιςκότα Χοντρά λαςτιχάκια Ρλαςτικά κουβαδάκια Ξυλάκια, ξυλάκια από ςουβλάκι, χάρακασ Εκτζλεςθ: Τοποκετοφμε τα κουβαδάκια το ζνα δίπλα ςτο άλλο ϊςτε να ςχθματίςουν ζνα

κφκλο. Στθ ςυνζχεια, τα δζνουμε με χοντρά λαςτιχάκια μεταξφ τουσ ϊςτε να μζνουν ςτακερά ςτον κφκλο. Τζλοσ, είτε με ξυλάκια, είτε με ξυλάκια από ςουβλάκι είτε με το χάρακα αρχίηω και χτυπϊ τθν μεμβράνθ (πάνω επιφάνεια από τα κουβαδάκια) και περιγράφω τον ι τουσ ιχουσ που ακοφγονται.

«Γιατί εμείσ μακαίνουμε να ακοφμε»

122

4. ΟΜΑΔΑ ΙΑΣΡΩΝ-ΣΕΧΝΟΛΟΓΩΝ

Φφλλο εργαςίασ «Ζνα ταξίδι ςτα προβλιματα του ιχου» Ομάδα ‘’Λατρϊν- Τεχνολόγων’’

Εςείσ, θ ομάδα των γιατρϊν, είςτε υπεφκυνοι ωσ προσ το να εντοπίςετε και να μελετιςετε τουσ

ενοχλθτικοφσ ιχουσ που υπάρχουν γφρω μασ, τισ πακιςεισ που προκαλοφν ςτο αυτί αλλά και να

προτείνετε τρόπουσ πρόλθψθσ.

Φρομτίστε μα είστε

όσο πιο δραστήριοι μπορείτε

στο έργο σας για μα

βοηθήσετε τους

συμαδέλφους σας…

123

1) Μετράω τα decibel

Επίπεδα ζνταςθσ (db) Ηχθτικζσ πθγζσ

Επικίνδυνθ περιοχι 140 Κινθτιρασ αεροπλάνου

130 Όριο πόνου

120 Ελικοφόρο αεροπλάνο

Κρίςιμθ περιοχι 110 Κρουςτικό δράπανο

100

90 Βαρφ όχθμα

80 Μεγάλθ κυκλοφορία

70 Επιβατθγό όχθμα

60 υνικθσ ομιλία

Αςφαλισ περιοχι 50

40 Απαλι μουςικι

30 Ψίκυροσ

20 Θόρυβοσ κατοικθμζνθσ περιοχισ

10 Θρόιςμα φφλλων

Όριο ακουςτότθτασ 0.

Με βάςθ τον παραπάνω πίνακα να οργανώςετε ςε ζνα χάρτθ ομαδοποιθμζνα τα είδθ των

κορφβων με βάςθ το επίπεδο τθσ ζνταςισ τουσ και να προτείνετε τρόπουσ μείωςισ τουσ και

ιςορροπία αντίςτοιχα των πιο ανάλαφρων ακουςμάτων.

124

2)

Εμβοζσ (κόρυβοι) : Ζνα ςφνθκεσ φαινόμενο που δυςαρεςτεί μεγάλο ποςοςτό του

πλθκυςμοφ… Ραρακολουκϊντασ το βίντεο που αναφζρεται ςτο πρόβλθμα των εμβοϊν κακϊσ επίςθσ και

μζςα από τισ εικόνεσ που ςασ δίνονται να παρουςιάςετε τισ αιτίεσ κακϊσ και τουσ τρόπουσ πρόλθψθσ

του ςυγκεκριμζνου προβλιματοσ.

125

3) Καταςκευι ακουςτικοφ βαρθκοίασ, ςε τι και πϊσ χρθςιμεφει:

Υλικά:

Ρλαςτελίνθ

Κλωςτι

Κουμπιά

Οδοντογλυφίδεσ

«Γιατί εμείσ μακαίνουμε να ακοφμε»

126

1.2 ΕΠΙΠΡΟΘΕΣΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΤΛΙΚΟ ΧΕΣΙΚΟ ΜΕ ΣΑ ΦΤΛΛΑ

ΠΑΡΑΣΗΡΗΗ

ΟΜΑΔΑ ΚΑΛΛΙΣΕΧΝΩΝ

127

128

ΟΜΑΔΑ ΙΑΣΡΩΝ-ΣΕΧΝΟΛΟΓΩΝ

129

130

131

132

133

134

7.3 ΦΤΛΛΟ ΤΝΘΕΗ

135

7.4 ΕΡΩΣΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ

1. ΟΜΑΔΑ ΦΤΙΚΩΝ

136

2. ΟΜΑΔΑ ΒΙΟΛΟΓΩΝ

137

3. ΟΜΑΔΑ ΚΑΛΛΙΣΕΧΝΩΝ

138

4. ΟΜΑΔΑ ΙΑΣΡΩΝ-ΣΕΧΝΟΛΟΓΩΝ

139

7.5 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ

140

Ημερολόγιο 1θσ ςυνάντθςθσ Σιμερα, 21 Μαρτίου 2013 πραγματοποιιςαμε τθν πρϊτθ μασ ςυνάντθςθ ςτο Αμμοχϊρι με τθν ΣΤϋ τάξθ. Θ ςυνάντθςθ που πραγματοποίθςα με τουσ μακθτζσ ζγινε με τθ βοικεια τθσ κα. Σπφρτου, τθσ κα. Γιϊτασ, τθσ κα. Ραςχαλίνασ και τθσ κυρίασ τθσ ςυγκεκριμζνθσ τάξθσ κ. Λωάννασ. Οι μακθτζσ ιταν πολφ πρόκυμοι μαηί μασ και ζδειξαν αμζριςτο ενδιαφζρον ςε αυτά που τουσ δείξαμε και κάναμε. Αρχικά, θ προςζγγιςθ ζγινε με ζναν διαφορετικό τρόπο, δθλαδι ζγινε μία ςυηιτθςθ με τουσ μακθτζσ ςχετικά με το πρόγραμμα τθσ θμζρασ, τι κα ζκαναν τθ ςυγκεκριμζνθ θμζρα. Επίςθσ, ρωτικθκαν ςχετικά με το τι υπάρχει μζςα ςτθν τάξθ τουσ, όπωσ υλικά, καταςκευζσ κλπ. Στθ ςυνζχεια, χωρίςτθκαν ςε ομάδεσ ονομαςτικά, κάτι που το δζχτθκαν δίχωσ ιδιαίτερεσ αντιδράςεισ και θ κάκε ομάδα μακθτϊν αντιπροςϊπευε μία ςυγκεκριμζνθ ομάδα επιςτθμόνων ςχετικά με το κζμα που κα μελετιςουν. Τουσ διαχϊριςα προςωπικά ςε εξειδικευμζνθ κατθγορία επιςτθμόνων ςχετικά με το κζμα που πραγματεφομαι δθλαδι προςζγγιςθ του ιχου και θχθτικά φαινόμενα. Δθμιουργικθκαν 4 ομάδεσ όπου θ κάκε μία είχε το δικό τθσ όνομα. Ριο ςυγκεκριμζνα: οι φυςικοί που αςχολοφνται με τα θχθτικά κφματα και καταςκευζσ διαφόρων αντικειμζνων, οι βιολόγοι που μελετοφν το όργανο τθσ ακοισ, το αυτί, τα μζρθ και τθ λειτουργία του κακϊσ και με φαινόμενα που ςχετίηονται με τθ λειτουργία του αυτιοφ δθλαδι πϊσ βρίςκουν τθν τροφι τουσ τα δελφίνια. Ακόμθ, οι καλλιτζχνεσ που μελετοφν τουσ ιχουσ που ακοφγονται από διάφορα μουςικά όργανα αλλά και προχωροφν ςε καταςκευι μουςικοφ οργάνου κακϊσ επίςθσ και μελζτθ τθσ ιςτορίασ των μουςικϊν οργάνων όπωσ και ςτθ διαμόρφωςθ ενόσ μουςικοφ κομματιοφ με βάςθ το όργανο που κα καταςκευάςουν και τζλοσ οι τεχνολόγοι οι οποίοι μελετοφν τουσ ιχουσ που μποροφν να παράγουν από πλθκϊρα υλικϊν που βρίςκονται παντοφ π.χ ςτο περιβάλλον, ςτθ γειτονιά τουσ, ςτθν τάξθ ι οπουδιποτε αλλοφ και προςπακοφν να παράγουν διάφορα θχθτικά ακοφςματα. Μποροφν επίςθσ, να διαμορφϊςουν και τουσ δικοφσ τουσ ιχουσ ι άλλουσ που γνωρίηουν οι ίδιοι, να μάκουν τι αρνθτικζσ ςυνζπειεσ προκαλεί θ υπερβολικι ζκκεςθ ςτον ιχο και τι μποροφμε να κάνουμε για να ακοφμε ςωςτά προχωρϊντασ ζτςι ςτθν μετζπειτα καταςκευι ενόσ ακουςτικοφ βαρθκοϊασ, οργάνου ενίςχυςθσ τθσ ακοισ. Οι φυςικοί λοιπόν, ςυηιτθςαν για τον ιχο και τον τρόπο με τον οποίο ακοφμε. Στθ ςυνζχεια είπαν εάν μποροφν να καταςκευάςουν κάτι με βάςθ το οποίο μποροφν να ακοφν και χαρακτθριςτικά ζνασ μακθτισ είπε να φτιάξουν ζνα τθλζφωνο. Καταςκεφαςαν λοιπόν ζνα τθλζφωνο με υλικά πλαςτικά ποτθράκια, ςπάγκο ι χοντρι κλωςτι. Τρφπθςαν τον πάτο των ποτθριϊν και τουσ ζνωςαν κάνοντασ κόμπο με το ςπάγκο. Βζβαια, αυτό ζγινε με ποικιλία αρικμθτικισ απόςταςθσ μεταξφ των ποτθριϊν δθλαδι το μικοσ του ςπάγκου κυμάνκθκε ςτα 4,40 m, 8,20 m, 15,6 m. Το αποτζλεςμα ιταν πωσ οι μακθτζσ ζκαναν το πείραμα του να επικοινωνιςουν με τα ποτιρια ςε διαφορετικζσ αποςτάςεισ και παρατιρθςαν πωσ άκουγαν. Μάλιςτα ςε πιο μακρινι απόςταςθ είπαν πωσ πάλι άκουγαν αλλά όχι τόςο πολφ. Αυτό που διαπίςτωςαν ιταν πωσ ζνιωκαν κάτι να τουσ γαργαλάει ςτο αυτί.

141

Οι βιολόγοι με τθ ςειρά τουσ ζκαναν ςυηιτθςθ ςχετικά με το όργανο τουσ αυτιοφ, πϊσ και τι γνωρίηουν γι ‘ αυτό, πϊσ ακοφνε οι άνκρωποι, όταν δεν ακοφνε ιχουσ τι ακριβϊσ γίνεται ςτο αυτί, ποιουσ ιχουσ μποροφν να ακοφςουν και ποιουσ όχι όπωσ και το όταν δεν βλζπουν ζνα αντικείμενο π.χ αεροπλάνο κρυμμζνο ςτα ςφννεφα αν μποροφν ι όχι να ακοφςουν τον ιχο και γιατί. Εκείνο όμωσ που τουσ ζδωςε το ζναυςμα για να προχωριςουν ςε δραςτθριότθτα ιταν ι ζρευνα ςχετικά με το πϊσ βρίςκουν τα δελφίνια τθν τροφι τουσ. Χαρακτθριςτικά, ςθκϊκθκαν και πιγαν να βρουν πλθροφορίεσ ςτθ βιβλιοκικθ του διαδρόμου του ςχολείου, να μάκουν για τα δελφίνια, τι ηϊα είναι και πϊσ ςυμπεριφζρονται, πιραν από τθν τάξθ το πρόπλαςμα αυτιοφ, το αποςυναρμολόγθςαν και προςπάκθςαν με βάςθ τουσ αρικμοφσ που ζχει πάνω να εξθγιςουν τθν πορεία του ιχου ςτο αυτί ςυναρμολογϊντασ το και πάλι. Τζλοσ, ηωγράφιςαν το πϊσ φαντάηονται το εςωτερικό του αυτιοφ και πϊσ ταξιδεφει ο ιχοσ και προςπάκθςαν να δϊςουν μία πρϊτθ εξιγθςθ ςχετικά με το πϊσ ακοφνε τα δελφίνια με βάςθ το τι διάβαςαν. Πςον αφορά τουσ καλλιτζχνεσ, αςχολικθκαν με τα μουςικά όργανα. ωτικθκαν ποια μουςικά όργανα τουσ αρζςουν και γιατί και μάλιςτα αφοφ κα ηωγράφιηαν ζνα μουςικό όργανο, χαρακτθριςτικά μία κικάρα διότι ιταν το αγαπθμζνο 3 από τουσ 4 μακθτζσ τθσ ομάδασ είπαν πωσ κα καταςκευάςουν και μία δικι τουσ. Βζβαια, μείναμε ςτθν οπτικι απεικόνιςθ τθσ κικάρασ ϊςπου να μαηευτοφν τα απαραίτθτα υλικά ϊςτε να προχωριςουμε ςτθν καταςκευι. Οι τεχνολόγοι, ςυηιτθςαν ςχετικά με το τι ιχουσ γνωρίηουν και από τι υλικά μποροφν να παραχκοφν. Βγικαν ςτθν αυλι για να μαηζψουν υλικά με τα οποία μποροφν να παράγουν ιχου π.χ ξυλάκια, πζτρεσ, άμμο και διαμόρφωςαν τθ δικι τουσ λίςτα. Ζφτιαξαν μάλιςτα και ζνα αυτοςχζδιο μουςικό όργανο «μαράκασ» με δφο πλαςτικά ποτιρια ενωμζνα το ζνα με το άλλο και ςτο εςωτερικό φακζσ ϊςτε κουνϊντασ τα ποτιρια να ακοφγεται ο ιχοσ. Φάνθκε πωσ τουσ κίνθςε το ενδιαφζρον κακϊσ βγικαν ζξω για να ςυλλζξουν τα υλικά και να δθμιουργιςουν κάτι δικό τουσ. Τζλοσ, ζκαναν και δικοφσ τουσ ςυνδυαςμοφσ υλικϊν ϊςτε να δθμιουργιςουν νζουσ ιχουσ. Συνολικά, μπορϊ να πω πωσ ιταν μία πολφ καλι αρχικι προςζγγιςθ με τουσ μακθτζσ κακϊσ είχαν κζλθςθ, όρεξθ και διάκεςθ να δθμιουργιςουν. Ακόμθ, τουσ άρεςε το κζμα και αυτό φάνθκε από τθ ςυμμετοχι τουσ π.χ ςυλλογι υλικϊν ζξω ςτο χϊρο τθσ αυλισ, εφρεςθ πλθροφοριϊν από τθ βιβλιοκικθ του διαδρόμου, εφρεςθ ανακυκλϊςιμων υλικϊν όπωσ ξφλο, χαρτόκουτα, μζταλλα, λάςτιχο κ.α, ςυμμετοχι ςτθν καταςκευι αυτοςχζδιου τθλεφϊνου και εφαρμογι από όλθ τθν ομάδα αλλά και μακθτϊν από άλλεσ ομάδεσ ακόμα και από άλλεσ τάξθσ προσ το τζλοσ τθσ ϊρασ. Ακόμθ πιο κερμό ιταν το κλίμα όταν ζνασ μακθτισ από τθν ομάδα των φυςικϊν ικελε να δοκιμάςει τθν καταςκευι μαηί μου αλλά μου ηιτθςε να φτιάξουμε ζνα κανονικό τθλζφωνο, όπωσ και για τθν καταςκευι ενόσ νζου αυτιοφ, οι βιολόγοι μου είπαν να φζρουν υλικά με τα οποία κα μπορζςουν να το φτιάξουν. Σχετικά με τα μουςικά όργανα εκτόσ από τθν κικάρα, μου ηιτθςαν να φτιάξουν και ντραμσ, όργανο που ανικει ςε άλλθ κατθγορία μουςικϊν οργάνων.

142

Γενικά, κεωρϊ πωσ οι μακθτζσ κατανόθςαν τθ πορεία που κα ακολουκιςουμε ςχετικά με τθ κεματικι ενότθτα του ιχου και επίςθσ δίνουν και οι ίδιοι ιδζεσ ωσ προσ τισ καταςκευζσ με βάςθ το τι τουσ αρζςει. Αυτό που κα άλλαηα, κα ιταν ο χρόνοσ διάκεςθσ ςτισ ομάδεσ. Να βρίςκομαι ιςόρροπα ςε όλεσ τισ ομάδεσ και να μθν αναλϊνομαι ςε μία και ςτισ άλλεσ λιγότερο γιατί δεν γίνεται ςωςτά τόςο θ κακοδιγθςθ όςο και θ εφαρμογι αλλά είναι κι ζνασ ςθμαντικόσ παράγοντασ μείωςθσ κινιτρου για ςυμμετοχι. Και μάλιςτα για να γίνει αυτό ορκά, απαραίτθτο είναι θ κάκε ομάδα να ζχει τον δικό τθσ επόπτθ που κα κακοδθγεί άμεςα τα μζλθ ϊςτε να μπορϊ κι εγϊ να κινοφμαι ακόμθ πιο άνετα και οργανωτικά, κακϊσ θ κάκε ομάδα εξειδικεφεται ςε ςυγκεκριμζνθ κεματικι ενότθτα που αφορά το γενικό κζμα που είναι ο ιχοσ. Μου άρεςε όμωσ που υπιρχε τόςο ενδιαφζρον και δράςθ και αυτοί είναι οι κφριοι παράγοντεσ με βάςθ τουσ οποίουσ κα βελτιϊςω αλλά και κα ενιςχφςω τισ επόμενεσ ςυναντιςεισ μου με τουσ μακθτζσ.

143

Ημερολόγιο 2θσ ςυνάντθςθσ Σιμερα 29 Μαρτίου 2013 πραγματοποιιςαμε τθ δεφτερθ ςυνάντθςθ με τουσ μακθτζσ τθσ ΣΤϋ τάξθσ του δθμοτικοφ ςτο Αμμοχϊρι. Θ μζρα μπορϊ να πω πωσ κφλθςε πολφ πιο ομαλά με τθ βοικεια τθσ κα. Γιϊτασ, τθσ κα. Ραςχαλίνασ και του κ. Γιϊργου. Ρροςωπικά, γυρνοφςα από όλεσ τισ ομάδεσ και μάλιςτα οι μακθτζσ ζδειχναν ενδιαφζρον όπωσ και μεγαλφτερο δζςιμο μαηί μου κάτι που δεν ζγινε από τθν πρϊτθ ςυνάντθςθ κακϊσ θ ομάδα των βιολόγων ακολουκοφςε κατά κόρον τισ οδθγίεσ μου. Ρροχϊρθςα ςε κάκε ομάδα ςτον οριςμό του/τθσ αρχθγοφ και του/τθσ γραμματζωσ αλλά και ςτισ αρμοδιότθτεσ του κακενόσ και τθσ κακεμιάσ από τα υπόλοιπα ςυντονιςτικά μζλθ των ομάδων. Υπιρχε μία μικρι αναςτάτωςθ τφπου ‘’δεν κάνω ωραία γράμματα’’ ι ‘’κάνω ορκογραφικά’’ αλλά μόλισ ακοφςτθκαν φράςεισ όπωσ ‘’τα γράμματά ςου είναι πολφ ωραία’’, όπωσ και ‘’δεν δίνουμε βάςθ ςτα ορκογραφικά αλλά ςτο να καταλαβαίνουμε τι κεσ να πεισ ςτθν ομάδα’’, αμζςωσ αναιρζκθκαν οι ενδοιαςμοί. Ακόμθ, ςε όλεσ τισ ομάδεσ: Ομάδα φυςικϊν, Ομάδα βιολόγων, Ομάδα καλλιτεχνϊν, Ομάδα τεχνολόγων ακολοφκθςε ςυνολικι καταγραφι των υλικϊν που ζχουν ςτα κουτιά τουσ, καταγραφι του πϊσ τα επεξεργάςτθκαν και τι επεξεργάςτθκαν αλλά και με βάςθ το τι κα κάνουν τι άλλα υλικά χρειάηονται ϊςτε να τα φζρουν τθν επόμενθ φορά. Μάλιςτα, ακοφςτθκαν από όλεσ τισ ομάδεσ νζεσ και καινοφριεσ απόψεισ πζρα από αυτζσ που ικελα με ζμμεςο τρόπο να περάςω. Συγκεκριμζνα, θ ομάδα των φυςικϊν δοφλεψε οργανωμζνα, προςεκτικά και μεκοδικά. Αρχικά, τουσ ζδωςα μία μεγάλθ κοφτα με διάφορα υλικά και τουσ είπα να τθν ανοίξουν γιατί δεν ιξερα τι ζχει και πωσ κα ικελα να τα δοφμε μαηί. Και οι τζςςερισ μακθτζσ κυριολεκτικά ‘’ζπεςαν με τα μοφτρα’’ και μάλιςτα οι φωνζσ τουσ υπερκαλφπτονταν ςυνεχϊσ. Δεν άφθςαν υλικό αναξιοποίθτο κακϊσ τα διαχϊριςαν και μεταξφ τουσ π.χ μεγάλα, μικρά, μπουκάλια, ςκεφθ, υλικά φαγθτοφ ϊςτε να μθν μπερδεφονται ςτθ μετζπειτα εφαρμογι τουσ και τα τοποκζτθςαν ςε διαφορετικά κουτιά τοποκετϊντασ τα όλα ςτθ γωνιά των φυςικϊν. Στθ ςυνζχεια, δοκιμάςαμε όλα υλικά για να παράγουμε και να δθμιουργιςουμε ιχουσ. Ραρατθριςαμε τι γίνεται όταν πιζηουμε τθν άκρθ ενόσ ελαςτικοφ χάρακα ςτθν ζδρα, το ίδιο και με μία χάρτινθ ράβδο όπου οι μακθτζσ είπαν πωσ ταλαντϊνεται, πάει πάνω-κάτω και ακοφγεται ιχοσ. Ακόμθ, πιραμε πλάκεσ από πλακάκι και τισ χτυπιςαμε με το χζρι, το μολφβι και είδαμε πωσ βγάηουν ιχο ςτατικό και ανάλογα με το αν τισ χτυπάμε δυνατά ι όχι αντίςτοιχα ακοφμε δυνατό ι ςιγανό ιχο. Γεμίςαμε τα μπουκάλια με νερό άλλο μζχρι τθ μζςθ, άλλο λίγο πιο κάτω από τθ μζςθ και το πλαςτικό δοχείο με αρκετό νερό και είδαμε πωσ όταν μιλάει ο ζνασ από τθ μία μεριά ο άλλοσ δεν ακοφει και τόςο καλά από τθν άλλθ. Εδϊ, οι μακθτζσ πιραν και γυάλινα ποτθράκια από τθ βιβλιοκικθ και τα γζμιςαν ςε διαφορετικό κατά ςειρά φψοσ με νερό και παρατιρθςαν πωσ χτυπϊντασ τα ςυνζχεια δθμιουργοφν μελωδία. Επίςθσ, κρατϊντασ ζνα κομμάτι μεμβράνθσ φαγθτοφ τεντωμζνο και τοποκετϊντασ π.χ κόκκουσ καφζ, αλάτι, φακζσ, ρφηι από πάνω με το παραμικρό δυνατό χτφπθμα από κάτω το υλικό που βρίςκεται πάνω ςτθ μεμβράνθ τινάηεται. Τζλοσ, βάλαμε ςτα αυτιά κομμάτι από λάςτιχο

144

ποτίςματοσ, ακοφςαμε περίεργο ιχο ςτ εςωτερικό του και μάλιςτα χτυπιςαμε ςε διάφορα ςθμεία του μικουσ του λάςτιχου για να δοφμε αν ακοφγεται το ίδιο και αμζςωσ είπαν πωσ δεν ακοφγεται το ίδιο. Για τθν επόμενθ φορά, ςυμφωνιςαμε να φζρουν και οι ίδιοι διάφορα αντίςτοιχα υλικά και μάλιςτα τουσ ζκεςα ζνα κζμα, αν ςτο αυτοςχζδιο τθλζφωνο που ζκανα τοποκετοφςαμε ςτθ μζςθ ζνα ελατιριο τότε πϊσ κα ακοφγαμε, μιπωσ κάπωσ διαφορετικά; Αυτό ζμεινε για τθν επόμενθ φορά για να φζρουν οι μακθτζσ το ελατιριο, και μάλιςτα να γίνει με ποτιρια διαφορετικοφ υλικοφ τφπου φελιηόλ και θ ςφνδεςθ με πετονιά, όπωσ και να ψάξουν να βρουν ςτο ςχολείο διαπαςϊν για να το αξιοποιιςουν. Θ ομάδα των βιολόγων προχϊρθςε ωσ προσ τθν κατανόθςθ του ταξιδιοφ του ιχου από το περιβάλλον ςτο αυτί. Το μόνο υλικό που ζφεραν ιταν μία πλάκα ξφλου που κα χρθςιμοποιθκεί για το πρόπλαςμα του αυτιοφ που κα φτιάξουν. Σιμερα, ςυνεχίςαμε να βρίςκουμε υλικό από τα βιβλία ςχετικά με το ταξίδι του ιχου από το περιβάλλον ςτο αυτί και μάλιςτα κρατιςαμε ςθμειϊςεισ για να ζχουμε μία γενικι γνϊςθ και πρϊτθ ςκζψθ για το ποφ πθγαίνει, ποφ χτυπάει, τι κάνει, ποφ καταλιγεισ και τελικά πϊσ ακοφμε. Κάναμε ςυηιτθςθ ακόμα ζχοντασ το πρόπλαςμα μπροςτά μασ και πθγαίνοντασ βιμα-βιμα ςτα μζρθ του. Εντοπίηαμε ομοιότθτεσ με αυτό που βλζπαμε ςτο βιβλίο και προςπακοφςαμε να δθμιουργιςουμε το δικό μασ ταξίδι, δίνοντασ αρκετζσ φορζσ δικζσ μασ ονομαςίεσ ςτα επιμζρουσ μζρθ του αυτιοφ π.χ ζξω ακουςτικόσ πόροσ από εξωτερικι γιατί τθ βλζπουμε ζξω, ακουςτικι γιατί με αυτιν μποροφμε και ακοφμε και τρφπα γιατί είναι μία τρφπα. Στθ ςυνζχεια, αφοφ καταγράψαμε τι υλικά ζχουμε, προχωριςαμε ςτο τι υλικά κα χρειαςτοφμε για να φτιάξουμε το δικό μασ αυτί και πωσ αυτά που ςθμείωςαν κα τα φζρουν τθν επόμενθ φορά μαηί τουσ. Τζλοσ, ςχετικά με τον τρόπο εφρεςθσ τροφισ των δελφινιϊν μείναμε ςε μορφι ςυηιτθςθσ και αυτό ςτο οποίο καταλιξαμε είναι πωσ κα ερευνιςουν οι ίδιοι και πωσ κα τα δοφμε μαηί τθν επόμενθ φορά μαηί με θλεκτρονικό υλικό που κα τουσ παρουςιάςω όταν ξαναςυναντθκοφμε. Θ ομάδα των καλλιτεχνϊν ςιμερα δοφλεψε πολφ περιςςότερο και αυτό φαινόταν από τον ενκουςιαςμό και τα χαμόγελα που ζβλεπα ςτα πρόςωπά τουσ. Ξεκίνθςαν μάλιςτα και ζφεραν τον κορμό από μία κικάρα και με τθ βοικεια του κ. Γιϊργου είπαν πϊσ κα μποροφςαν να τθ ςυνεχίςουν. Μάλιςτα, άρχιςαν να καρφϊνουν και κάτι χαρτόκουτα για να δθμιουργιςουν το πίςω μζροσ τθσ κικάρασ εφόςον κοπεί κι ζνα κομμάτι από το ξφλο για να δθμιουργθκεί θ τρφπα. Ρροχωριςαμε ςτο τι άλλο κα κάνουμε όπωσ ντραμσ και πϊσ κα τα κάνουμε, κατζγραψαν υλικά. Δεν ζγινε ςυηιτθςθ για το ξυλόφωνο κακϊσ θ ϊρα πζραςε με τθν αςχολία για τθν κικάρα και τα ντραμσ. Για να γίνει περιςςότερο κατανοθτόσ ο ιχοσ από τα ςυγκεκριμζνα όργανα θ ομάδα πιγε ςτθν αίκουςα υπολογιςτϊν όπου είδαν πλθκϊρα εικόνων αλλά και άκουςαν τουσ ιχουσ από τα ςυγκεκριμζνα όργανα για να εμπεδϊςουν καλφτερα αυτό που ζχουν να κάνουν. Πλο αυτό βοικθςε και ςτο να μθν βαρεκοφν αλλά και ςτο να είναι ςε ςυνεχι εγριγορςθ κάτι που ζλειπε από τθ ςυγκεκριμζνθ ομάδα τθν προθγοφμενθ φορά.

145

Οι τεχνολόγοι, με τθ ςειρά τουσ ξαναείδαν τι ζκαναν τθν προθγοφμενθ φορά, κατζγραψαν τα υλικά που μάηεψαν μάλιςτα ςυηθτϊντασ τόςο μαηί μου όςο και με τθν κα. Γιϊτα προχωριςαμε ςτο να φτιάξουμε τισ λεγόμενεσ κατθγορίεσ ιχων. Να μάκουμε από ποφ προζρχονται και τι ιχο μασ δίνουν. Ακόμθ, εξειδικευκικαμε ςτθν κατθγορία ιχων που ονομάηονται κόρυβοι ςυηθτϊντασ ποιοι είναι και ποφ τουσ εντοπίηουμε. Ακόμθ, είπαμε τι μασ προκαλοφν οι κόρυβοι ςτο αυτί και χαρακτθριςτικά αναφερκικαμε ςτθ βαρθκοΐα και μάλιςτα ο αρχθγόσ τθσ ομάδασ είπε πωσ κα φζρει μαηί του τθν επόμενθ φορά ζνα τζτοιο ακουςτικό για να το δουν από κοντά αλλά και για να τουσ βοθκιςει ςτο να καταςκευάςουν το δικό τουσ ακουςτικό. Τζλοσ, και θ ςυγκεκριμζνθ ομάδα πιγε ςτθν αίκουςα των υπολογιςτϊν όπου εκεί επεξεργάςτθκαν πλθκϊρα πλθροφοριϊν ςχετικά με τουσ κορφβουσ, τισ πακιςεισ του αυτιοφ αλλά και με τον τρόπο πρόλθψθσ. Μάλιςτα, ςυγκεκριμζνα για τουσ κορφβουσ, βγικαν ςτθν αυλι για να ακοφςουν και οι ίδιοι οριςμζνουσ κορφβουσ και να δουν τι τουσ προκαλεί. Συνολικά, θ μζρα ιταν γεμάτθ, δθμιουργικι και ευχάριςτθ αφοφ ξεκίνθςε και τελείωςε με χαμόγελο. Πλοι οι μακθτζσ δοφλεψαν, αςχολικθκαν και δθμιοφργθςαν. Υπιρχε καλφτεροσ ςυντονιςμόσ, οργάνωςθ και ζλεγχοσ ςε όλεσ τισ ομάδεσ κάτι που βοικθςε και ςτο αποτζλεςμα του 2 ωρου. Σιμερα μάλιςτα, φψωςα τον τόνο τθσ φωνισ μου αρκετά παραπάνω κακϊσ πετιοφνταν ςτα κεφάλια των μακθτϊν κομμάτια από πλαςτελίνεσ και ςχόλια υβριςτικά. Αυτό βζβαια ιταν παροδικό αφοφ με τθν παρατιρθςθ τθ ςυγκεκριμζνθ ςτιγμι οι μακθτζσ κατάλαβαν ότι δεν ιταν ςωςτό και ςταμάτθςε εκεί ηθτϊντασ μάλιςτα και ςυγνϊμθ. Μου άρεςε πάρα πολφ πωσ τα παιδιά περίμεναν με μεγάλο ενδιαφζρον για να δουν τι κα κάνουν και μάλιςτα μου είπαν γιατί να μθν κάνουμε κι άλλο αλλά και γιατί κα λείπω τισ επόμενεσ 2 βδομάδεσ. Ριςτεφω πωσ ςιμερα όλα κφλθςαν πολφ ωραία κάτι που φάνθκε και από το αποτζλεςμα, κακϊσ με το χτφπθμα του κουδουνιοφ θ κάκε ομάδα μάηεψε ςτο κουτί το υλικό τθσ και το τοποκζτθςε ςτθ γωνιά τθσ.

146

Ημερολόγιο 3θσ ςυνάντθςθσ Θ ςθμερινι μζρα, 19-04-2013, ιταν από τισ πιο κετικζσ και δθμιουργικζσ μζρεσ μζχρι τϊρα από όλεσ τισ ομάδεσ. Εργάςτθκαν και μάλιςτα ςε μεγάλο βακμό ςυνεργαςίασ για να καταφζρουν το καλφτερο δυνατό αποτζλεςμα όςον αφορά τθν ομάδα τουσ. Πμωσ θ απουςία επιμζρουσ ατόμων από τισ τρεισ ομάδεσ, χαρακτθριςτικά των βιολόγων, των καλλιτεχνϊν και των τεχνολόγων-ιατρϊν ζκανε πιο δφςκολθ τθν ολοκλιρωςθ των εργαςιϊν που είχαν ανατεκεί ςτισ αντίςτοιχεσ ομάδεσ. Σιμερα λοιπόν, όλεσ οι ομάδεσ είχαν ωσ απϊτερο ςκοπό να ολοκλθρϊςουν ό,τι καταςκευζσ είχαν αναλάβει να δθμιουργιςουν. Συγκεκριμζνα, οι βιολόγοι είχαν να κάνουν ζνα μοντζλο αυτιοφ, οι καλλιτζχνεσ το μουςικό όργανο ντραμσ και τθν καλλιτεχνικι ολοκλιρωςθ τθσ κικάρασ (χρωματιςμόσ, διακόςμθςθ), οι τεχνολόγοι-ιατροί το ακουςτικό βαρθκοΐασ και οι φυςικοί να αξιοποιιςουν ςωςτά όλα τα υλικά που είχαν ςτο κουτί τουσ με βάςθ το τι είχαν να κάνουν ςτο φφλλο παρατιρθςθσ που κα ςυμπλιρωναν ςτθ ςυνζχεια. Ο τελικόσ ςκοπόσ τθσ ςθμερινισ μζρασ, ιταν όλεσ οι ομάδεσ να κατανοιςουν εντελϊσ τι είχαν αναλάβει να κάνουν με βάςθ τθ κζςθ που κατείχαν εξατομικευμζνα ο κακζνασ ςτθν κάκε ομάδα. Να μποροφν να χρθςιμοποιοφν τθ ςωςτι επιςτθμονικι ορολογία ςχετικά με το κζμα που κα πραγματεφονταν και μάλιςτα εφόςον οι ίδιοι μποροφςαν να το καταφζρουν αυτό. Κακϊσ επίςθσ και να είναι ςε κζςθ να μποροφν να τα παρουςιάηουν ςτο ςφνολο τθσ τάξθσ για να δίνουν ςτον άλλο να καταλάβει πάνω ςε τι ακριβϊσ δοφλεψαν, κακϊσ όταν κλθκοφν να γίνουν μζλθ μιασ ομάδασ που κα αποτελείται από άτομα που κα προζρχονται από τισ άλλεσ ομάδεσ, κα είναι υπεφκυνοι να τουσ διδάξουν αυτό για το οποίο εξειδικεφκθκαν ςτθν αρχικι πρϊτθ τουσ ομάδα. Ζτςι, θ ομάδα των φυςικϊν μου περιζγραψε τι ακριβϊσ ζκανε τισ τελευταίεσ 2 βδομάδεσ που ζλειπα και διαπίςτωςα αν είχαν προχωριςει ςε ό,τι είχαμε κάνει μαηί και ςε αυτά που τουσ είχα πει. Αρχικά, τα μζλθ τθσ ςυγκεκριμζνθσ ομάδασ γνϊριηαν επακριβϊσ τα υλικά που διζκετε το κουτί τουσ. Μάλιςτα, κατάφεραν να τα διαχωρίςουν, να τα κεματοποιιςουν και να τα ονοματίςουν με βάςθ τθν αντίςτοιχθ ορολογία που είχαν ςτθν 1θ δραςτθριότθτα του φφλλου παρατιρθςθσ (πλάκεσ, μεμβράνεσ, ράβδοι, χορδζσ). Ακόμθ, προχϊρθςαν και ςτθ δεφτερθ δραςτθριότθτα, θ οποία αναφερόταν ςτθν καταςκευι του αυτοςχζδιου τθλεφϊνου και διαπίςτωςαν τι ςυμβαίνει ςτο τθλζφωνο που είχαν καταςκευάςει εάν μεγαλϊςουν τθν απόςταςθ, εάν τθ μικρφνουν, εάν προςκζςουν και άλλο μζλοσ ςτο τθλζφωνο των 2, εάν καταςκευάςουν κι ζνα τθλζφωνο με 4 μζλθ αλλά και 5 βάηοντασ κι εμζνα μζςα. Μάλιςτα, ερευνιςαμε τι ςυμβαίνει κι εάν αλλάξουμε το υλικό ςφνδεςθσ, δθλαδι τθν κλωςτι να τθν κάνουμε ςπάγκο. Τζλοσ, βγάλαμε και τα ςυμπεράςματά μασ ςχετικά με τθν 3θ δραςτθριότθτα με τθν τοποκζτθςθ ενόσ λάςτιχου ςτα αυτιά και τθν επακόλουκθ ερμινευςθ του πϊσ ακοφγεται ο ιχοσ και τι ακριβϊσ ςυμβαίνει. Μάλιςτα, υπιρχε και θ επικυμία να καταςκευάςουν τθλζφωνο και με άλλα υλικά όπωσ και να τοποκετιςουν μεγαλφτερο λάςτιχο ςτα αυτιά τουσ, κάτι όμωσ που κα ολοκλθρωκεί ςυνολικά τθν επόμενθ φορά γιατί ο χρόνοσ δεν επαρκοφςε για τθν υλοποίθςθ όλων των πειραματικϊν δραςτθριοτιτων και κυρίωσ των πρόςκετων.

147

Σχετικά τϊρα με τθν ομάδα των βιολόγων, ςιμερα ιταν θ μζρα που εργάςτθκαν κυρίωσ ςτο εργαςτιριο τθσ πλθροφορικισ για να μπορζςουν να ςυμπλθρϊςουν το φφλλο παρατιρθςισ τουσ. Στο πρϊτο μιςό του 2ωρου προχϊρθςαν ςτθν καταςκευι του μοντζλου του αυτιοφ, με βάςθ τα υλικά που διζκεταν και με βάςθ τα υλικά που τουσ πιγα. Δεν κατάφεραν όμωσ να το ολοκλθρϊςουν κακϊσ δεν είχαν αποφαςίςει πϊσ κα το κάνουν και με τι υλικά ακριβϊσ. Ζτςι λοιπόν, θ τελικι απόφαςθ που πάρκθκε ιταν πωσ μετά το Ράςχα θ καταςκευι τουσ κα είναι ζτοιμθ όπωσ και οτιδιποτε επιπλζον υλικό πλθροφοριακό χρειάηονται οι ίδιοι πζραν των δικϊν μου να το ζχουν ςυγκεντρϊςει ϊςτε να είναι ςε κζςθ να το μεταδϊςουν ςτουσ υπόλοιπουσ ςυμμακθτζσ τουσ. Στο εργαςτιριο λοιπόν, είδαν κάποια βίντεο από μζνα που κα τουσ βοθκοφςαν ςτθ ςυμπλιρωςθ των 2 πρϊτων δραςτθριοτιτων, τόςο αυτισ που ςχετίηεται με τθ λειτουργία του αυτιοφ, όςο και τθσ άλλθσ με τον τρόπο εφρεςθσ τροφισ από τα δελφίνια. Με βάςθ το τι γνϊριηαν, τι βρικαν, τι είδαν ςυμπλιρωςαν τι κατάλαβαν. Τελείωςαν με τθν 3θ δραςτθριότθτα που ιταν θ διάκριςθ των ιχων ςε φυςικοφσ και τεχνθτοφσ με βάςθ τθν θχογράφθςθ ςυγκεκριμζνων θχθτικϊν ακουςμάτων κακϊσ επίςθσ και τθ δικι τουσ γνϊςθ πάνω ςε αυτοφ του είδουσ τα ακοφςματα και όλα αυτά με εφρεςθ πλθροφοριϊν και ςτο Διαδίκτυο. Συνεχίηοντασ με τθν ομάδα των καλλιτεχνϊν, ιμουν αρκετά ικανοποιθμζνθ κακϊσ ιταν οι μόνοι που ολοκλιρωςαν ςχεδόν όλθ τθν κικάρα. Το μόνο που τουσ ζμεινε ιταν θ διακόςμθςθ, θ οποία κα ολοκλθρωκεί μετά το Ράςχα. Επιπρόςκετα, θ δεφτερι τουσ καταςκευι ιταν τα Ντραμσ, κάτι που δεν ζκαναν όμωσ λόγω τθσ υπευκυνότθτάσ τουσ ςτθν ομάδα ζψαξαν, βρικαν τα αναγκαία υλικά εντόσ του ςχολείου και επιτόπου καταςκεφαςαν τα δικά τουσ ντραμσ, τα οποία μάλιςτα δοκίμαςαν και ζπαιξαν. Ρροχϊρθςαν ςτθ ςυμπλιρωςθ του δικοφ τουσ φφλλου παρατιρθςθσ, δθλαδι τθσ καταςκευισ και του τρόπου λειτουργίασ τθσ κικάρασ, όπωσ και το ίδιο για τα ντραμσ. Το κατάφεραν μπορϊ να πω και μάλιςτα τουσ βοικθςε το επιπρόςκετο πλθροφοριακό υλικό ςχετικά με τθν κικάρα που τουσ ζδωςα, των τεχνολόγων-ιατρϊν επίςθσ ςχετικά με τα μουςικά όργανα όπωσ και οι πλθροφορίεσ που είχαν βρει ςτο Διαδίκτυο ςχετικά με τα ντραμσ. Τελειϊνοντασ με τθν ομάδα των τεχνολόγων-ιατρϊν, ζλειπαν 2 άτομα, κάτι που κατζςτθςε δφςκολθ τθν ολοκλιρωςθ των δραςτθριοτιτων τουσ, κακϊσ ζπρεπε να ςυμπλθρϊςουν και τθν εργαςία των υπολοίπων μελϊν τουσ. Κι όμωσ, μπόρεςαν κι ζκαναν πολφ καλι δουλειά και μάλιςτα ιταν και θ πρϊτθ φορά που αυτό που ζφτιαχναν το ζκαναν με ηιλο και προκυμία, εφόςον κατάλαβαν πωσ όταν ανικουν ςε μία ομάδα βοθκοφν για το ςφνολο τθσ ομάδασ. Με βάςθ, πλθροφοριακό ζντυπο υλικό που τουσ δόκθκε ςχετικά με το ακουςτικό βαρθκοΐασ, κατανόθςαν τα μζρθ του και τον τρόπο λειτουργίασ. Μάλιςτα ξεκίνθςαν τθν καταςκευι του όμωσ και οι ίδιοι κα τθν ζχουν ολοκλθρϊςει μετά το Ράςχα για να είναι τελειοποιθμζνθ και να μποροφν να τθν παρουςιάςουν ςτουσ υπόλοιπουσ ςυμμακθτζσ τουσ. Επίςθσ, τουσ βοικθςε ςε αυτό και ςχετικό βίντεο που τουσ προβλικθκε ςχετικά με το ςυγκεκριμζνο όργανο. Ακόμθ, ςχθμάτιςαν γνωςτικό χάρτθ ςχετικά με τουσ κορφβουσ, είδαν ποιοι προκαλοφν πρόβλθμα ςτο αυτί, ποιοι όχι και τι μποροφμε να κάνουμε για να μθν ζχουμε προβλιματα ακοισ. Τελείωςαν με τουσ κορφβουσ, χαρακτθριςτικά τισ

148

εμβοζσ, με ςυγκεκριμζνο πάλι βίντεο και ζντυπο υλικό παρουςίαςαν τι είναι οι εμβοζσ, από ποφ προκαλοφνται και τι μποροφμε να κάνουμε για να τισ αποφφγουμε, και ολοκλιρωςαν ςυνολικά με τισ πακιςεισ του αυτιοφ. Συμπεραςματικά, μπορϊ να πω πωσ θ ςθμερινι μζρα κφλθςε αρκετά δθμιουργικά κακϊσ όλεσ οι ομάδεσ ςυμπλιρωςαν τα φφλλα παρατιρθςθσ, προχϊρθςαν αρκετά ςτισ καταςκευζσ τουσ και προετοιμάηονται για τισ παρουςιάςεισ τουσ ςτο ςφνολο τθσ τάξθσ. Τζλοσ, αυτό που μου ζκανε εντφπωςθ ιταν θ μεγάλθ τουσ προκυμία για να καταφζρουν αυτό που τουσ ανατζκθκε κάτι που δεν υπιρχε τισ προθγοφμενεσ φορζσ όπωσ και να καταλάβουν τθν υπευκυνότθτα του ρόλου που ζχουν αναλάβει. Αυτά, είναι τα εφόδια ςυνζχειασ του τελικοφ ζργου που κα κλθκοφν με τθ βοικειά μου να ολοκλθρϊςουν (όλεσ οι δθμιουργίεσ τουσ ενςωματωμζνεσ ςτο περιοδικό τθσ τάξθσ τουσ).

149

Ημερολόγιο 4θσ ςυνάντθςθσ Θ ςθμερινι μζρα 17-05-2013 ιταν κάπωσ ιδιαίτερθ. Λόγω απουςίασ ενθμζρωςθσ, θ ςυνάντθςι μου με τουσ μακθτζσ ζγινε για 25 min περίπου αντί των 90 min που είναι το προκακοριςμζνο χρονικό διάςτθμα. Αυτό ζγινε λόγω τθσ ομιλίασ ςχετικά με τθ Γενοκτονία των Ροντίων, θ οποία πραγματοποιικθκε ςτον προαφλιο χϊρο για το 1ο μιςό τθσ πζμπτθσ ϊρασ και τθν επόμενθ ϊρα θ τάξθ ςχολοφςε λόγω απόφαςθσ για όλο το ςχολείο. Επομζνωσ, θ ςθμερινι μου μζρα ιταν δφςκολθ ζωσ ανζφικτθ ςε όςα είχα οργανϊςει να κάνω. Ζςτω λοιπόν, ςτο λίγο χρονικό διάςτθμα των 25 λεπτϊν που είχαμε, προςπάκθςα να δω ςε τι ςτάδιο είχαν φτάςει το ζργο τουσ οι μακθτζσ. ϊτθςα τθν κάκε ομάδα ξεχωριςτά και οι απαντιςεισ που πιρα δεν ιταν ιδιαίτερα ικανοποιθτικζσ. Αρχικά, θ ομάδα των φυςικϊν είχε ταξινομιςει τα υλικά τθσ ςε 2 κουτιά και μάλιςτα, μποροφςαν να περιγράψουν πϊσ μεταφζρεται ο ιχοσ από το περιβάλλον ςτο αυτί. Βζβαια ζγινε προσ το τζλοσ ζνα περιςτατικό με μία κοπζλα, θ οποία ζφυγε από τθν ομάδα κακϊσ τθσ είπαν πωσ δεν ξζρει τίποτα. Επιτόπου, ζβαλα τθν άλλθ κοπζλα να ηθτιςει ςυγνϊμθ και το ηιτθμα ςταδιακά λφκθκε. Ρροχωρϊντασ, ςτθν ομάδα των καλλιτεχνϊν, τουσ επεφιμθςα κακϊσ ιταν θ μόνθ ομάδα που είχε ολοκλθρϊςει τισ καταςκευζσ τθσ, τθν κικάρα και τα ντραμσ. Πμωσ, είχαν αναλάβει να διακοςμιςουν και τα 2 μουςικά όργανα κάτι που δεν είχαν κάνει κακ’ όλθ τθ διάρκεια του Ράςχα. Εκεί λοιπόν, επενζβθν και τουσ είπα πωσ ζχουν αναλάβει κάποιεσ ευκφνεσ και πωσ μζχρι τθν επόμενθ βδομάδα κα το ζχουν κάνει κακϊσ επίςθσ και πωσ κα γνωρίηουν τον τρόπο λειτουργίασ τουσ δείχνοντάσ τον γραπτά με εικόνεσ. Θ ομάδα των γιατρϊν-τεχνολόγων είχε καταςκευάςει το ακουςτικό βαρθκοϊασ και μάλιςτα και ωταςπίδεσ με πλαςτελίνθ, όπωσ και είχαν ςυγκεντρϊςει υλικά με βάςθ τα οποία μποροφν να διακρίνουν τουσ κορφβουσ από τουσ απλοφσ ιχουσ ϊςτε να περιγράφουν μετζπειτα πακιςεισ του αυτιοφ. Μάλιςτα, προςφζρκθκαν να τα ςυγκεντρϊςουν και να βρουν εικόνεσ με βάςθ τισ οποίεσ κα περιγράφουν το κάκε τι. Τζλοσ, κλείνοντασ με τθν ομάδα των βιολογων, ιταν θ μοναδικι που δεν είχε καμία μα καμία καταςκευι. Θ ςυγκεκριμζνθ ομάδα με ζφταςε ςτο ςθμείο να μιλιςω ζντονα κακϊσ είπαν πωσ δεν κάνουν τίποτα και πωσ κα παρουςιάςουν τα ζτοιμα. Τότε, υψϊνοντασ τθ φωνι τουσ είπα πωσ δεν με ενδιαφζρει αν θ καταςκευι τουσ ζςπαςε από άλλα άτομα κακϊσ κα μποροφςε να είχε διαφυλλαχκεί ςε αςφαλζσ χϊρο (π.χ ςτο γραφείο του διευκυντι, με τθν ίδια λογικι οι καλλιτζχνεσ τα μουςικά όργανα τι κα τα ζκαναν;, Κα τα είχαν διαλφςει;), απλά τθν επόμενθ βδομάδα κα το ζχουν ζτοιμο ειδάλλωσ δεν κα παρουςιάςουν. Μάλιςτα, μου ζδειξαν ζνα ενθμερωτικό φυλλάδιο ςχετικά με ό,τι είχαν κάνει μζχρι τϊρα αλλά επζμεναν να μθν κάνουν καταςκευι. Το ηιτθμα ζλθξε με τθν τελικι ολοκλιρωςθ τθσ καταςκευισ μζχρι τθν επόμενθ βδομάδα. Κλείνοντασ, ζκανα ςτον πίνακα ζναν εννοιολογικό χάρτθ όπου εκεί τουσ προετοίμαςα για το τελικό προϊόν που κα ζχουμε, μία αφίςα που κα περιγράφει το ταξίδι του ιχου από το περιβάλλον ςτο αυτί, το αυτί και τα μζρθ λειτουργίασ του, τον τρόπο λειτουργίασ 2 μουςικϊν οργάνων, όπωσ και τον τρόπο λειτουργίασ του

150

ακουςτικοφ βαρθκοϊασ αλλά και των μζτρων προςταςίασ για αποφυγι διαφόρων πακιςεων. Πλα αυτά κα ςυνοδεφονται με εικόνεσ και γραπτό λόγο των παιδιϊν. Βζβαια, αυτό ζγινε για να προετοιμαςτοφν για τθν τελικι μασ ςυνάντθςθ που κα είναι πλζον με βάςθ τισ ομάδεσ ςφνκεςθσ όπου τουσ ζβαλα. Επομζνωσ, ο κάκε ζνασ γνωρίηει τθ κζςθ και το ρόλο του τόςο ςτισ αρχικζσ ομάδεσ εξειδίκευςθσ όςο και τισ τελικζσ ομάδεσ ςφνκεςθσ, όπου κα ςυγκεντρωκοφν και ο κακζνασ κα πλθροφοριςει τουσ υπόλοιπουσ ςχετικά με όςα ζκανε. Με αυτό τον τρόπο όλοκλθρϊκθκε θ ςθμερινι μζρα. Ελπίηω τθν επόμενθ βδομάδα, το ςυνολικό ζργο να κλείςει ευχάριςτα και με ολοκλθρωμζνο δθμιουργικό αποτζλεςμα ϊςτε να δικαιωκοφμε για όλο τον κόπο που καταβάλλαμε τισ βδομάδεσ που πζραςαν.

151

Ημερολόγιο 5θσ ςυνάντθςθσ Σιμερα, Ρζμπτθ 23-05-2013 θ ςυνάντθςι μου με τουσ μακθτζσ μου ιταν ςφντομθ, κακϊσ δεν γινόταν να κρατιςει παραπάνω. Ο λόγοσ ιταν, πωσ είδαμε ςυνολικά τθν αφίςα, δθλαδι το τελικό μασ προϊόν κακϊσ επίςθσ χωριςτικαμε και ςτισ ομάδεσ ςφνκεςθσ «ομάδεσ jigsaw». Ο χωριςμόσ των μακθτϊν ςτισ ομάδεσ ςφνκεςθσ ζγινε με τζτοιο τρόπο ϊςτε να ολοκλθρωκεί το παηλ «jigsaw». Αυτό ςθμαίνει πωσ δθμιουργικθκαν και πάλι 4 ομάδεσ, οι οποίεσ προιλκαν από τισ αρχικζσ ομάδεσ ειδίκευςθσ: 1)των φυςικϊν, 2)των βιολόγων, 3)των καλλιτεχνϊν και 4)των τεχνολόγων-γιατρϊν. Μόνο που τϊρα, θ κάκε ομάδα αποτελείται από 4 μζλθ, κακζνα από τα οποία προζρχεται από μία ομάδα ειδίκευςθσ. Δθλαδι θ κάκε ομάδα ςφνκεςθσ αποτελείται από ζνα φυςικό, ζνα βιολόγο, ζναν καλλιτζχνθ κι ζνα μθχανολόγο-γιατρό. Κι αυτό ςυμβαίνει διότι, ςκοπόσ μου είναι όλοι οι μακθτζσ να περάςουν από τισ ομάδεσ όλων των γνωςτικϊν αντικειμζνων, ϊςτε να ζχουν μία ςυνολικι εποπτεία του κζματοσ, που ιταν ζνα ταξίδι μζςα ςτον ιχο. Δθλαδι, για να καταςτεί πιο ςαφζσ, ο φυςικόσ κα ενθμερϊςει τα υπόλοιπα 3 μζλθ τθσ ομάδασ του για τθν παραγωγι και διάδοςθ των θχθτικϊν κυμάτων, ο βιολόγοσ για το αυτί και τα μζρθ του κακϊσ και για τον τρόπο εφρεςθσ τροφισ από τα δελφίνια, ο καλλιτζχνθσ για τον τρόπο λειτουργίασ τθσ κικάρασ και των ντραμσ και ο μθχανολόγοσ-γιατρόσ για τον τρόπο λειτουργίασ του ακουςτικοφ βαρθκοΐασ, των μζςων πρόλθψθσ (ωταςπίδεσ) και για τισ πακιςεισ του αυτιοφ. Το πετφχαμε ςε αρκετά ικανοποιθτικό βακμό κακϊσ μοιράςτθκαν και τα αντίςτοιχα φφλλα ςφνκεςθσ, εφόςον ακολοφκθςε μία γόνιμθ ςυηιτθςθ ςε όλεσ τισ ομάδεσ. Μάλιςτα, τζκθκε και θ βάςθ τθσ αφίςασ, το περιεχόμενο τθσ οποίασ είναι ζνασ εννοιολογικόσ χάρτθσ που απεικονίηει το ταξίδι του ιχου μζςα ςτο αυτί και οπτικοποιοφνται όλεσ οι κεματικζσ των ομάδων που πραγματευκικαμε. Τζλοσ, κλείςαμε τθν ςυνάντθςι μασ με τθν κατάλθξθ πωσ θ αφίςα μασ κα αποτελείται από πλθκϊρα εικόνων των κεματικϊν μασ (παραγωγι και διάδοςθ θχθτικϊν κυμάτων, λειτουργία αυτιοφ και μερϊν του, εφρεςθ τρόπου τροφισ των δελφινιϊν, τρόποσ λειτουργίασ κικάρασ και ντραμσ, τρόποσ λειτουργίασ ακουςτικοφ βαρθκοΐασ, μζςα πρόλθψθσ του αυτιοφ και πακιςεισ. Και μάλιςτα, το εκπλθκτικό ιταν πωσ το ςφνολο των ομάδων ξεκίνθςε ιδθ από τθν ϊρα αναχϊρθςισ μου από το ςχολείο μζχρι και τθν επόμενθ μζρα να ςυλλζγει όλο το απαραίτθτο υλικό που κα ςυγκεντρωνόταν ςτθν αφίςα, κάτι που με εξζπλθξε προςωπικά ιδιαίτερα. Ππωσ και το γεγονόσ πωσ το μοντζλο του αυτιοφ ιταν ςτθν τελικι φάςθ τθσ ολοκλιρωςισ του κάτι που με κακθςφχαςε ιδιαίτερα.

152

Ημερολόγιο 6θσ ςυνάντθςθσ Σιμερα, Ραραςκευι 24-05-2013 ιταν θ τελευταία μζρα τθσ πρακτικισ μου εφαρμογισ και των ςυναντιςεϊν μου με τουσ μακθτζσ. Ο τελικόσ μασ ςτόχοσ όπωσ φάνθκε και από τθν προτελευταία μασ ςυνάντθςθ ιταν θ ολοκλιρωςθ τθσ αφίςασ μασ με τίτλο «Ζνα ταξίδι μζςα ςτον ιχο» και ςλόγκαν «Γιατί εμείσ μακαίνουμε να ακοφμε». Ξεκινιςαμε λοιπόν από τθν πλιρθ ενθμζρωςθ του ςταδίου των καταςκευϊν τθσ κάκε ομάδασ εξειδίκευςθσ και ιταν όλεσ ςχεδόν ζτοιμεσ με μόνο ζλλειμμα κάποια μζρθ του αυτιοφ κακϊσ δεν είχαν ολοκλθρωκεί. Κα βρίςκονται όμωσ όλα τθν Τρίτθ ςτο χϊρο του Ρανεπιςτθμίου εφόςον κα ζχουν ολοκλθρωκεί. Αρχίηοντασ λοιπόν τθν περιγραφι μου ςχετικά με τθν ολοκλιρωςθ τθσ αφίςασ μπορϊ να πω πωσ όλα τα μζλθ όλων των ομάδων δοφλεψαν για να ολοκλθρωκεί κακϊσ ζπεςαν όλα ςτο πάτωμα για να κολλιςουν, να γράψουν, να ηωγραφίςουν. Θ ομάδα των φυςικϊν, κόλλθςε κομμάτια από χαρτόνι περιγράφοντασ τι είναι ο ιχοσ, ποφ διαδίδεται και με ποιο τρόπο. Πλο αυτό ςυνοδεφτθκε από ηωγραφιζσ των μακθτϊν τθσ ομάδασ ςχετικζσ με το κζμα που πραγματεφκθκαν. Συνεχίηοντασ με τθν ομάδα των βιολόγων, ςυμπλιρωςαν τθν αφίςα με κομμάτια από χαρτόνι που περιζγραφαν τθ λειτουργία του αυτιοφ και των μερϊν του όπωσ και του τρόπου εφρεςθσ τροφισ των δελφινιϊν. Μάλιςτα, τα ςυνόδευςαν με ηωγραφιζσ ενόσ αυτιοφ και δελφινιϊν κακϊσ και με ςφραγίδεσ αντίςτοιχου κζματοσ. Ρροχωρϊντασ ςτθν ομάδα των καλλιτεχνϊν, πρόςκεςαν περιγραφζσ του τρόπου λειτουργίασ των δφο μουςικϊν οργάνων που καταςκεφαςαν, τθσ κικάρασ και των ντραμσ κακϊσ και αντίςτοιχεσ εικόνεσ τουσ. Μάλιςτα, πρόςκεςαν και το ςφνκθμα «Μπορϊ να ακοφω». Τελειϊνοντασ, θ ομάδα των μθχανολόγων-γιατρϊν περιζγραψε τον τρόπο λειτουργίασ του ακουςτικοφ βαρθκοΐασ, τα μζςα πρόλθψθσ του αυτιοφ κακϊσ και τισ πακιςεισ. Ολοκλιρωςαν με εικονιςτικό πλθροφοριακό υλικό κακϊσ και με φράςεισ τφπου «Ζμακα να ακοφω». Το εκπλθκτικό ιταν πωσ ςυμμετείχαν όλα τα παιδιά, ολοκλιρωςαν και γζμιςαν δθμιουργικά τθν αφίςα και μάλιςτα με πλθκϊρα χρωμάτων, φράςεων, ηωγραφιϊν και περιγραφϊν. Στο τζλοσ των ωρϊν μασ, κρατιςαμε τθν αφίςα κάκετα και βγικαμε αναμνθςτικζσ φωτογραφίεσ με το τελικό μασ προϊόν ωσ ζνδειξθ των όςων καταφζραμε κακ’ όλθ τθ διάρκεια των ςυναντιςεϊν μασ. Ιμουν ιδιαίτερα ενκουςιαςμζνθ κακϊσ ο κόποσ μασ ανταμείφκθκε και όλοι ιμαςταν με το χαμόγελο ςτα χείλθ μασ. Και το ακόμθ πιο κετικό, πωσ 11 τουλάχιςτον μακθτζσ από τουσ 16 κα ζρκουν ςτθν παρουςίαςθ τθν Τρίτθ ςτο Ρανεπιςτιμιο, κακϊσ και το ςφνολο των καταςκευϊν είναι ςχεδόν ολοκλθρωμζνο και ζτοιμο.

153

7.6 ΑΦΙΕ ΦΕΣΙΒΑΛ

154

ΟΜΑΔΑ ΦΤΙΚΩΝ

155

ΟΜΑΔΑ ΒΙΟΛΟΓΩΝ

156

ΟΜΑΔΑ ΚΑΛΛΙΣΕΧΝΩΝ

157

ΟΜΑΔΑ ΙΑΣΡΩΝ - ΣΕΧΝΟΛΟΓΩΝ

158

7.7 Φωτογραφικό υλικό ομάδων – διαμόρφωςθ τελικισ αφίςασ

159

Βιβλιογραφία

BORDERS, James M., (2007), εγκυκλοπαίδεια Ράπυροσ Larrousse Britanica, Εκδοτικόσ Οργανιςμόσ Ράπυροσ, Ακινα, ςελ. 463-472, τόμοσ 40.

Cassandro, E., Marciano, E., Mosca, F., Drivas, S.: Indagine oto- neurologica in esposti a CO, Atti Congresso Nazionale, Societa Italiana di Medicina del Lavoro ed Igiene Industriale, Sorrento, 1992.

Cummings, J. (July.August 2001). Opening our ears to acoustic ecology. Zoogoer (magazine of the US National Zoo) (David Abram, 2001) HAWKINS, Joseph E, (2006), εγκυκλοπαίδεια Ράπυροσ Larrousse Britanica, Εκδοτικόσ Οργανιςμόσ Ράπυροσ, Ακινα, ςελ. 373-402, τόμοσ 4. Hewitt, Paul G. Ηράκλειο (2009), Οι ζννοιεσ τθσ φυςικισ και οι αναπαραςτάςεισ τουσ. Ρανεπιςτθμιακζσ Εκδόςεισ Κριτθσ, ςελ. 384-398. LIBIN, Laurence Elliot, (2007), εγκυκλοπαίδεια Ράπυροσ Larrousse Britanica, Εκδοτικόσ Οργανιςμόσ Ράπυροσ, Ακινα, ςελ. 463-472, τόμοσ 40. LINDSAY, R. Bruce, (2006), εγκυκλοπαίδεια Ράπυροσ Larrousse Britanica, Εκδοτικόσ Οργανιςμόσ Ράπυροσ, Ακινα, ςελ. 435-467, τόμοσ 4. SHABAUGH George. E., Jr., M.D., (2006), εγκυκλοπαίδεια Ράπυροσ Larrousse Britanica, Εκδοτικόσ Οργανιςμόσ Ράπυροσ, Ακινα, ςελ. 381-390, τόμοσ 10. Stevens, S. S., & Warshofsky, Fred, eds, (1965). Sound and Hearing, Time-Life Books, New York, ςελ. 16-17 . WESTRUP, Sir Jack Allan, (2007), εγκυκλοπαίδεια Ράπυροσ Larrousse Britanica, Εκδοτικόσ Οργανιςμόσ Ράπυροσ, Ακινα, ςελ. 463-472, τόμοσ 40. VIGNAL, Marc, (2007), εγκυκλοπαίδεια Ράπυροσ Larrousse Britanica, Εκδοτικόσ Οργανιςμόσ Ράπυροσ, Ακινα, ςελ. 47-67, τόμοσ 23. WHO, 2008a., http://www.who.int/docstore/peh/noise/Commnoise4.htm Καραγεωργίου, Χ., 2008, «Η θχορφπανςθ και οι επιδράςεισ τθσ ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό». Στα Ρρακτικά: Οι επιπτϊςεισ τθσ θχορφπανςθσ ςτα αςτικά κζντρα- αναγκαία μζτρα και παρεμβάςεισ, ΤΕΕ, Ακινα, Λανουάριοσ 2008. Καμπουράκθσ Γιώργοσ Ε (2006) (Πρακτικά από το Συνζδριο Ακουςτικισ ςτο Ηράκλειο), Επιμζλεια Ζκδοςθσ Μιχάλθσ Ταρουδάκθσ & Ραναγιϊτθσ Ραπαδάκθσ). Μπαλισ, Δ., (2005). Μετριςεισ κορφβου ςτο αςτικό περιβάλλον. Τμιμα Φυςικισ. Αριςτοτζλειο Ρανεπιςτιμιο Κεςςαλονίκθσ, ςελ. 11-12. Ορφανουδάκθσ Γ. και Ν. φαρνάσ, (1987), Ειδικά κζματα φυςικισ. Β’ϋ Ζκδοςθ ΟΕΔΒ. Ακινα, ςελ. 15. ωτθροποφλου, Α.Γ, Πουλάκοσ, Γ., Σηουβαδάκθσ, Ι., 2008. Ψυχολογικζσ επιπτϊςεισ τθσ αςτικισ θχορφπανςθσ ςτο ςφγχρονο Ζλλθνα. Στα Ρρακτικά: Οι επιπτϊςεισ τθσ θχορφπανςθσ ςτα αςτικά κζντρα- αναγκαία μζτρα και παρεμβάςεισ, ΤΕΕ, Ακινα, Λανουάριοσ 2008. Σςινίκασ, Ν., (2005). Ακουςτικόσ Σχεδιαςμόσ Χϊρων. University Studio Press. Κεςςαλονίκθ, ςελ. 7 Χαδζλλθσ, Λ., (2004). Ήχοσ και Μουςικι Τόμοσ Α’ϋ, Επανζκδοςθ 2004, Εκδόςεισ Σφγχρονθ Μουςικι, ςελ. 13-14 & 18-19.

160

Χατηθλυμπζρθσ, Κ., 2008. Το πρόβλθμα τθσ αςτικισ Ηχορφπανςθσ. Στα Ρρακτικά: Οι επιπτϊςεισ τθσ θχορφπανςθσ ςτα αςτικά κζντρα- αναγκαία μζτρα και παρεμβάςεισ, ΤΕΕ, Ακινα, Λανουάριοσ 2008.

Δικτυογραφία

http://www.ekp2001-orosimo.gr/articles/PYTHAGORAS.pdf. http://www.pedia.gr/corner/acousticsg.html. http://nefeli.lib.teicrete.gr/browse/stef/mta/2009/KarantonakiAfroditi/attache

d-document/Karantonaki_Afroditi.pdf. http://egpaid.blogspot.com/2009/02/blog-post_6832.html http://egpaid.blogspot.com/2009/02/blog-post_6832.html. Xoντολίδου, 1999, πθγι:

http://el.wikipedia.org/wiki/εκπαιδευτικι_τεχνολογια1http://www.infolab.com.gr/%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CF%81%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF_%CE%A0%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CF%82/category.aspx?id=130http://www.youtube.com/watch?v=i4zytb3N1

http://www.marantoni.eu/products8.php?wh=1&lang=1&the1id=6&theid=6&open1=6&open21

ΤΕΕ, 2008α. ΘΧΟΥΡΑΝΣΘ, http://2tee-zograf.att.sch.gr/ergas1/soundpol.htm ΥΡΕΧΩΔΕ, 2008α. Κόρυβοσ- Το πρόβλθμα και οι επιπτϊςεισ,

http://www.minenv.gr/1/12/122/12202/g1220202.html ΥΡΕΧΩΔΕ, 2008α., Ζλεγχοσ κορφβου δικφκλων ςτθν Ακινα,

http://www.minenv.gr/1/12/122/12202/g1220215.html WHO, 2008c. Noise and Health, http://www.euro.who.int/Noise