ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΤΥΧΙΑΚΗ

2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ (στην Ελληνική γλώσσα)

Στην Ελληνική αγορά τα τελευταία χρόνια ο κόσμος έχει γνωρίσει τη σημασία του

όρου "Οικονομική Κρίση" καθώς καθημερινά τη βιώνει. Ανεξάρτητα από το μέγεθος

που επηρεάζεται κάθε άνθρωπος, όλοι γνωρίζουν πως η οικονομική κρίση αποτελεί

φαινόμενο που έχει ζημιώσει την Ελληνική αγορά με ποικίλους τρόπους και χρίζει

αντιμετώπισης. Ειδικότερα, οι επιχειρηματίες είτε πρόκειται για κάποιον νέο και

φιλόδοξο είτε για κάποιον που δραστηριοποιείται χρόνια στην αγορά κάνουν μεγάλες

προσπάθειες για καινοτομία καθώς αποτελεί δραστηριότητα που θα ωφελήσει με

ποικίλους τρόπους τον επιχειρηματία με τη σωστή εφαρμογή της.

Οι απόψεις σχετικά με την καινοτόμα επιχειρηματικότητα ανέκαθεν

συγκρούονταν καθώς κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται με τη δική του προσωπικότητα

τον όρο "επιχειρείν". Εν καιρώ οικονομικής κρίσης είναι απόλυτα λογικό πως οι

διαφορετικές αυτές αντιλήψεις μεγεθύνθηκαν λόγω του φόβου και της ανασφάλειας

που επικρατεί σε κάθε είδους σκέψη επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Για την καλύτερη μελέτη των παραπάνω θα πραγματοποιηθεί ανάλυση των

εννοιών της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, αναφορά του φαινομένου της

οικονομικής κρίσης, καταγραφή της γνώμης των ανθρώπων για την ελληνική αγορά

και της στάσης που θα κρατούσαν σε ενδεχόμενη σύλληψη καινοτόμου ιδέας.

Επιπλέον, θα πραγματοποιηθεί η μελέτη ενός νέου ανθρώπου που κατά τη διάρκεια της

οικονομικής κρίσης δραστηριοποιήθηκε και επέτυχε επιχειρηματικά μέσω της

καινοτομίας αντιμετωπίζοντας τον ανταγωνισμό και τις δυσκολίες που συνάντησε με

το καλύτερο δυνατό τρόπο.

Από το συνδυασμό όλων των παραπάνω καθώς και από τα τελικά συμπεράσματα

της πτυχιακής αυτής έρευνας ο αναγνώστης θα αποκτήσει ολοκληρωμένη γνώση για

την επιχειρηματικότητα και τη καινοτομία σε περίοδο οικονομικής κρίσης, έχοντας στη

διάθεση του επιστημονικές βιβλιογραφικές αναφορές, στοιχεία και δεδομένα από τη

προσωπική έρευνα του φοιτητή καθώς και λεπτομέρειες για την πορεία μιας

επιτυχημένης επιχείρησης εντός περιόδου οικονομικής κρίσης.

3

ΠΕΡΙΛΗΨΗ (στην Αγγλική γλώσσα)

During the recent years, in the Greek market, people have been introduced to the

term "Financial Crisis'', since it is something they experience every day. Regardless of

how people are affected by it, everybody knows that financial crisis is a phenomenon

that has damaged the Greek market and must be fixed. Businessmen, in particular,

whether we are talking for someone new and ambitious or someone who is active in the

market for years, make great efforts for innovation, as it is something that will favour

them, in many ways, if practised correct.

The ideas about the innovating entrepreneurship have always been clashed, as each

individual understands the term ''business'', with his own personality. During the time

of financial crisis, it is absolutely understandable, that those different perceptions grew,

because of the fear and insecurity that prevails in every thought of any business activity.

For the sake of better study of the above, there will be an analysis of the meaning of

entrepreneurship and innovation, reference of the phenomenon of economic crisis,

record of people's opinion for the Greek market and the attitude they would hold against

a conception of an innovating idea. In addition, there will be a study of a new individual,

who, during the time of the economic crisis was active and succeeded in business, via

innovation, addressing antagonism and the difficulties he encountered, the best way

possible.

By combining all the above and by the final conclusions of this thesis, the reader

will gain a complete knowledge for entrepreneurship and innovation, during a period of

economic crisis, having available scientific references, data of the student's research as

well as details for the progress of a successful business, during the time of financial

crisis.

4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σελίδα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ (στην Ελληνική γλώσσα) 2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ (στην Αγγλική γλώσσα) 3

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 8

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

1.1 Εισαγωγή 12

1.2 Ο ορισμός της επιχειρηματικότητας 12

1.3 Ο επιχειρηματίας 13

1.4 Οι δεξιότητες του επιχειρηματία 15

1.5 Τα είδη της επιχειρηματικότητας 16

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΙΔΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ:

ΕΝΔΟΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ START-UP ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ


2.2 Η ενδοεπιχειρηματικότητα και τα χαρακτηριστικά της 18

2.3 Η Start-Up επιχειρηματικότητα και τα χαρακτηριστικά της 19

2.3.1 Κίνητρα έναρξης 21

2.3.2 Εμπόδια έναρξης 22

2.3.3 Οι λόγοι επιτυχίας - ευημερίας – βιωσιμότητας 24

2.3.4 Οι λόγοι αποτυχίας 25

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ


5

3.2 Έννοια και ορισμός της καινοτομίας 28

3.3 Πότε χαρακτηρίζεται καινοτόμα μια ιδέα 31

3.4 Μορφές και χαρακτηριστικά καινοτομίας 31

3.5 Ποιες επιχειρήσεις καινοτομούν και ποια φυσικά πρόσωπα καινοτομούν 34

3.6 Εμπόδια καινοτομίας 36

3.7 Το Ελληνικό Σύστημα Καινοτομίας 38

3.8 Εισροές & Εκροές καινοτομίας 44

3.9 Έρευνα & Ανάπτυξη (R&D) 46

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΥΛΛΗΨΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΥ ΙΔΕΑΣ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ


4.2 Η γέννηση και οι μέθοδοι σύλληψης καινοτόμου ιδέας 49

4.3 Βήματα καινοτομικής διαδικασίας 52

4.4 Σημαντικοί κανόνες & τρόποι αξιολόγησης της καινοτόμου ιδέας 54

4.5 Μέτρηση καινοτόμου ιδέας 58

4.6 Πιθανότητες επιτυχίας - αποτυχίας μιας καινοτόμου ιδέας 61

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ


5.2 Οι πιθανές αιτίες 66

5.3 Η Ελληνική περίπτωση 68

5.4 Η κρίση από το 2008 έως σήμερα 70

5.5 Η εξέλιξη του πληθωρισμού και της ανεργίας 76

5.6 Παραγωγικότητα, Απασχόληση, Εργάσιμος χρόνος 81

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΕ

ΠΕΡΙΟΔΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ


6.2 Η επιχειρηματικότητα σε περίοδο οικονομικής κρίσης 83

6.2.1 Τα οφέλη της επιχειρηματικότητας σε περίοδο οικονομικής κρίσης 85

6

6.2.2 Τα εμπόδια της επιχειρηματικότητας σε περίοδο οικονομικής κρίσης 86

6.3 Η καινοτομία σε περίοδο οικονομικής κρίσης 87

6.3.1 Τα οφέλη της καινοτομίας σε περίοδο οικονομικής κρίσης 89

6.3.2 Τα εμπόδια της καινοτομίας σε περίοδο οικονομικής κρίσης 90

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ


7.2 Λόγοι που οδήγησαν στην προσωπική έρευνα 92

7.3 Παρουσίαση αποτελεσμάτων & ανάλυση τους 93

7.4 Γνώμη του μέσου ανθρώπου για την κατάσταση της Ελληνικής αγοράς εντός

περιόδου οικονομικής κρίσης 104

7.5 Γνώμη του μέσου ανθρώπου για τα κίνητρα έναρξης που υπάρχουν σε περίοδο

οικονομικής κρίσης 105

7.6 Γνώμη του μέσου ανθρώπου για τις δυσκολίες επιχειρηματικής

δραστηριότητας εντός περιόδου οικονομικής κρίσης 106

7.7 Η Γνώμη του μέσου ανθρώπου για τους λόγους - εμπόδια έναρξης

επιχείρησης 107

7.8 Η στάση του ανθρώπου μπροστά σε μια ευκαιρία για επιχειρηματικότητα και

καινοτομία εντός περιόδου οικονομικής κρίσης 108

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΜΙΚΕΛ


8.2 Η καινοτόμος ιδέα και η απόφαση 110

8.3 Η διοίκηση των Μικέλ & η ίδρυση της GeorgiaFF 113

8.4 Οι στόχοι & τα κίνητρα του επιχειρηματία πίσω από το τιμόνι των Μικέλ114

8.5 Οι δυσκολίες έναρξης και επιβίωσης εντός περιόδου οικονομικής κρίσης 115

8.6 Ο υψηλός ανταγωνισμός και τα ισχυρά ονόματα του καφέ 116

8.7 Τρόποι χρηματοδότησης και Στρατηγική - Τιμολογιακή πολιτική της

επιχείρησης Μικέλ 118

7

8.8 Η ιλιγγιωδώς αυξανόμενη πορεία των Μικέλ, τα υψηλά οικονομικά

αποτελέσματα και η μελλοντική πορεία 119

8.9 Η επιτυχημένη "συνταγή" που συνεχίζει να διατηρεί εντός περιόδου

οικονομικής κρίσης 121

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ & ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ


9.2 Συμπεράσματα για τη στάση & το τρόπο σκέψης του μέσου ανθρώπου 123

9.3 Συμπεράσματα για τη στάση του επιχειρηματία πίσω από το τιμόνι των

Μικέλ 124

9.4 Προσωπική γνώμη και προτάσεις για την επιχειρηματικότητα και τη

καινοτομία σε περίοδο οικονομικής κρίσης 125

9.5 Λόγια διάσημων 126

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 128

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 132

8

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ευχαριστώ την κυρία Χριστίνα Μαλλιάδη, τελειόφοιτη κοινωνιολογίας του Παντείου

Πανεπιστημίου, τόσο για τη βοήθεια της στην υλοποίηση της έρευνας όσο κα για το

συνολικό ενδιαφέρον που έδειξε

Ευχαριστώ τον κύριο Κωνσταντίνο Σπανό, Κοινωνικό Ανθρωπολόγο του Παντείου

Πανεπιστημίου, για τη σημαντική βοήθεια που προσέφερε στην υλοποίηση της έρευνας

καθώς και για το ενδιαφέρον που έδειξε για τη καλύτερη δυνατή εκπόνηση της πτυχιακής

αυτής

9

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία είναι έννοιες που έχουν κεντρίσει το

ενδιαφέρον κάθε ανθρώπου σε διεθνές επίπεδο ανεξαρτήτου το τρόπου που αυτές

πραγματοποιούνται. Οι λόγοι που αντλούν το ενδιαφέρον ποικίλουν και είναι πιθανόν

να αποτελούν είτε προσωπική ευχαρίστηση είτε ακόμα και ανάγκη για λόγους

βιοπορισμού. Μελετώνται και αναλύονται εις βάθος σε κάθε μεγάλο πανεπιστήμιο για

τη καλύτερη κατανόηση τους. Ειδικότερα, τα τελευταία χρόνια που η οικονομική

κρίση έχει ενταχθεί στη ζωή όλων η ανάλυση της επιχειρηματικότητας και της

καινοτομίας είναι τέτοια που φτάνει τα επίπεδα επιστημονικών αναλύσεων. Γεγονός

που προσδίδει στις έννοιες αυτές ιδιαίτερο ενδιαφέρον για περαιτέρω μελέτη.

Στη παρούσα πτυχιακή εργασία στόχο αποτελεί ο προσδιορισμός και η ανάλυση

της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας σε περίοδο οικονομικής κρίσης, τόσο σε

επιστημονικό - θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Μέσω αυτών θα δοθεί στον

αναγνώστη πλήρη εικόνα και για τις δύο έννοιες καθώς και για την οικονομική κρίση

που μαστίζει την Ελληνική αγορά τα τελευταία έτη. Ακόμα, η πτυχιακή αυτή εργασία

μέσω προσωπικής έρευνας στοχεύει στον προσδιορισμό της γνώμης που έχει ο μέσος

άνθρωπος καθώς και της στάσης που κρατά απέναντι στην επιχειρηματικότητα και τη

καινοτομία εντός περιόδου κρίσης.

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων η εργασία θα ολοκληρωθεί με τη χρήση

τριών μεθόδων έρευνας. Αρχικά, θα πραγματοποιηθεί Θεωρητική Έρευνα (Theory

Construction) κάνοντας περιγραφή και συσχετισμό αρχών προκειμένου να αναλυθούν

τα φαινόμενα και οι όροι που σχετίζονται με την επιχειρηματικότητα και τη καινοτομία

εντός οικονομικής κρίσης. Έπειτα, μέσω της Εμπειρικής Έρευνας (Empirical Analysis)

και συλλέγοντας τα απαραίτητα δεδομένα με χρήση ερωτηματολογίου, θα γίνει η

προσέγγιση για την ορθή διατύπωση της συνολικής εικόνας του μέσου ανθρώπου

καθώς και της στάσης που αυτός κρατά απέναντι στην επιχειρηματικότητα και τη

καινοτομία εντός περιόδου οικονομικής κρίσεως.

Αφού παρουσιαστεί η γνώμη και η στάση του μέσου ανθρώπου, μέσω της

10

Μελέτης Περίπτωσης (Case Study) θα γίνει παρουσίαση του ορθού τρόπου

επιχειρηματικότητας και καινοτομίας εντός της οικονομικής κρίσης παρουσιάζοντας

και αναλύοντας το πραγματικό φαινόμενο της ιλιγγιωδώς αναπτυσσόμενης αλυσίδας

καφεστίασης "Mikel".

Ειδικότερα, η πτυχιακή εργασία εντός των πρώτων δύο κεφαλαίων παρουσιάζει

τον επιχειρηματία και την επιχειρηματικότητα. Πραγματοποιείται αναφορά στις

δεξιότητες που ένας επιχειρηματίας πρέπει να διαθέτει καθώς επίσης και στην

επιχειρηματικότητα αναλύοντας τα δύο είδη που την αποτελούν και παρουσιάζοντας τα

κίνητρα, τα εμπόδια και τους λόγους επιτυχίας ή αποτυχίας των επιχειρηματικών

δραστηριοτήτων.

Εν συνεχεία, στο τρίτο και τέταρτο κεφάλαιο αναλύεται η καινοτομία και η

σύλληψη μιας καινοτόμου ιδέας. Παρουσιάζονται η έννοια της καινοτομίας, τα

χαρακτηριστικά και οι τύποι που περιλαμβάνει, καθώς επίσης γίνεται αναφορά στο

Ελληνικό Σύστημα Καινοτομίας και στο τμήμα της Έρευνας & Ανάπτυξης. Ακόμα,

μελετώνται τόσο ο τρόπος γέννησης μιας καινοτόμου ιδέας όσο και η διαδικασία που

ακολουθείται και η αξιολόγηση της.

Στο πέμπτο κεφάλαιο γίνεται ευρεία αναφορά και καταγραφή των στοιχείων που

αντιπροσωπεύουν το φαινόμενο της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Αναφέρονται οι

αιτίες που τη δημιούργησαν καθώς και αναλύεται εις βάθος η περίοδος από το 2008 ως

σήμερα, πραγματοποιώντας κατόπιν αναφορά σε χαρακτηριστικά που έλκουν τη

προσοχή όλων όπως είναι η ανεργία, ο πληθωρισμός, η απασχόληση και η

παραγωγικότητα.

Αφού μελετηθήκαν οι έννοιες "επιχειρηματικότητα", "καινοτομία" και

"οικονομική κρίση", στο επόμενο κεφάλαιο γίνεται ανάλυση της επιχειρηματικότητας

και της καινοτομίας εντός της οικονομικής κρίσης. Ειδικότερα, παρουσιάζονται τα

οφέλη και τα εμπόδια που τις χαρακτηρίζουν μέσα σε περίοδο οικονομικής κρίσης.

Έχοντας ολοκληρώσει το θεωρητικό μέρος της εργασίας, στο έβδομο κεφάλαιο

πραγματοποιείται η προσωπική έρευνα και παρουσιάζονται όλα τα δεδομένα που

συλλέχθηκαν ώστε να αναλυθούν και να παρθεί η ολοκληρωμένη εικόνα του μέσου

ανθρώπου για την επιχειρηματικότητα και τη καινοτομία σε περίοδο οικονομικής

11

κρίσης συγκρίνοντας τις ομοιότητες και διαφορές που παρουσιάζουν αυτές μεταξύ

τους.

Εν συνεχεία, στο επόμενο κεφάλαιο πραγματοποιείται η Μελέτη Περίπτωσης.

Εδώ γίνεται πληρέστατη καταγραφή του νέου επιχειρηματία Λευτέρη Κυριακάκη ο

οποίος με τη σωστή επιχειρηματική στάση και καινοτομία που διέθετε, αν και εντός

οικονομικής κρίσης, ξεχώρισε μέσα στην αγορά του καφέ που θεωρείται κορεσμένη

από το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου.

Κλείνοντας την παρούσα πτυχιακή εργασία παρουσιάζονται τα βασικά

συμπεράσματα που προέκυψαν από την προσωπική έρευνα και από την μελέτη

περίπτωσης καθώς επίσης και η προσωπική μου γνώμη για τη στάση την οποία οφείλει

να κρατά ο άνθρωπος απέναντι στην επιχειρηματικότητα και τη καινοτομία εν καιρώ

κρίσης.

12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

1.1 Εισαγωγή.

Η επιχειρηματικότητα αποτελεί φαινόμενο το οποίο έχει προσελκύσει το

ενδιαφέρον πολλών ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην χώρα μας η ιδέα της

επιχειρηματικότητας ήταν, ανέκαθεν, δελεαστική καθώς οι Έλληνες άνοιγαν

επιχειρήσεις για να καλύψουν ανάγκες της Ελληνικής αγοράς αλλά και της αυξημένης,

σε πελάτες, αγοράς κατά τη θερινή περίοδο. Τι είδους επιχειρηματική κίνηση θα πράξει

ο επιχειρηματίας εξαρτάται από την κρίση και τις ανάγκες του. Μπορεί να πράξει μια

επιχειρηματική ενέργεια εντός των πλαισίων μιας ήδη ενεργούς επιχείρησης ή να

ξεκινήσει μια επιχείρηση εκ του μηδενός. Πολλές επιχειρηματικές ενέργειες, ό,τι

κίνητρα ή ό,τι εμπόδια και αν συνάντησαν, δεν απέδωσαν καρπούς ακόμα και σε

συνθήκες καλής αγοράς επιβεβαιώνοντας το γεγονός πως ο επιχειρηματίας οφείλει να

διακατέχεται από συγκεκριμένες ικανότητες. Ο επιχειρηματίας είναι κοινώς αποδεκτό

πως είναι ένα επάγγελμα γεμάτο ενέργεια, άγχη και ρίσκα. Όλα αυτά αποτελούν

μερικούς λόγους ώστε να μελετηθεί καλύτερα η επιχειρηματικότητα εντός του

κεφαλαίου.

1.2 Ορισμός της Επιχειρηματικότητας.

Η ενασχόληση πολλών ανθρώπων με την επιχειρηματικότητα έχει οδηγήσει στην

διατύπωση πληθώρας διαφορετικών ορισμών, χωρίς φυσικά να έρχεται κάποιος

ορισμός σε αντίθεση με κάποιον άλλο. Ειδικότερα επιχειρηματικότητα είναι ο

τρόπος σκέψης με τον οποίο επιθυμεί κάποιος να κατακτήσει το μέλλον. Είναι ο

τρόπος με τον οποίο ο υποψήφιος επιχειρηματίας έχει την δυνατότητα να μετουσιώσει

τους συντελεστές παραγωγής σε οικονομικά αποτελέσματα (Π. Κυριαζόπουλος, Λ.

Βρυζίδης, Αθήνα 2008)

13

Σύμφωνα με τον Καραγιάννη (2002) η επιχειρηματικότητα είναι όρος που ενώ

χρησιμοποιείται κατά κόρον στην κοινή γλώσσα και στις αναλύσεις της λειτουργίας

μιας επιχείρησης δεν έχει λάβει ένα ακριβές περιεχόμενο κοινά αποδεκτό.

Επίσης, σύμφωνα με τον Robert Hisrich: "Η επιχειρηματικότητα είναι η

διαδικασία δημιουργίας κάτι νέου που έχει αξία, με την ορθολογική διαχείριση χρόνου,

πόρων και ιδεών και την ανάληψη των συνοδευόμενων κοινωνικών, οικονομικών,

ψυχολογικών κινδύνων που προσφέρει ανταμοιβές (ψυχολογικές, οικονομικές) στον

επιχειρηματία και γενικότερα στην κοινωνία (Μονάδα Καινοτομίας &

Επιχειρηματικότητας, Λάρισα 2013).

Ακόμα και με την ύπαρξη διαφορετικών ορισμών γίνεται σαφές πως η

επιχειρηματικότητα δηλώνει τη προσπάθεια για επίτευξη μιας νέας οικονομικής

δραστηριότητας από ένα άτομο ή μία ομάδα ατόμων σε συνεργασία και με κοινούς

στόχους.

1.3 Ο επιχειρηματίας.

Όπως συνέβη και με τον όρο της επιχειρηματικότητας, ο επιχειρηματίας

παρουσιάζεται μέσω πληθώρας ορισμών οι οποίοι καταγράφονται παρακάτω, ωστόσο

αξίζει να ειπωθεί πως επιχειρηματίας είναι εκείνος που επενδύει και συντονίζει κάθε

διαθέσιμο πόρο της επιχείρησης. Μπορεί να είναι ιδρυτής και ιδιοκτήτης μίας

επιχείρησης, όμως εν ολίγοις επιχειρηματίας είναι εκείνος που λαμβάνει κάθε ρίσκο.

Εκείνος ο οποίος οφείλει να έχει προνοήσει για την ορθότερη αντιμετώπιση κάθε

εμποδίου που θα συναντήσει. Εκείνος που αξιοποιεί την ιδέα του ώστε να

δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά. Εκείνος ο οποίος καταφέρνει να μετατρέψει μία

σύλληψη ιδέας σε επιχειρηματικότητα.

Παρακάτω ακολουθούν ορισμοί που έχουν καταγραφεί:

Επιχειρηματίας είναι ο ασχολούμενος εξ επαγγέλματος με οικονομικούς

οργανισμούς και επιχειρήσεις, παρέχοντας συστηματική προσπάθεια παραγωγής

14

υλικών αγαθών ή/και υπηρεσιών, προορισμένων στην αγορά με σκοπό

πραγματοποίησης κέρδους (Υδρία Cambridge Ήλιος, Εκδόσεις Τέσσερα Έψιλον,

Αθήνα 1992).

Επιχειρηματίας αποκαλείται εκείνος ο οποίος ιδρύει και διευθύνει μια επιχείρηση

και αναλαμβάνει του κινδύνους (Soukhanov, American Heritage Dictionary, 1992).

Θα πρέπει να διευκρινισθεί πως ο πραγματικός επιχειρηματίας, με τη βαθύτερη

έννοια του όρου, είναι εκείνος που αρχίζει εκ του μηδενός και αναπτύσσει την

επιχείρηση του, επιτυγχάνοντας την μέσω προσωπικής εργασίας και φαντασίας,

αντιλαμβανόμενος τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται ή δημιουργώντας άλλες κι

έχοντας έντονη και ορθή αίσθηση του κατάλληλου χρόνου δράσης

(Κανελλόπουλος, 1994).

Επιχειρηματίας είναι το άτομο εκείνο που ξεκινά μια επιχείρηση ή επιχειρήσεις,

αναλαμβάνοντας μεγάλους χρηματοοικονομικούς κινδύνους (New Oxford

Dictionary of English)

Θέση για τον όρο του επιχειρηματία έλαβαν και άλλα φυσικά πρόσωπα. Ο

ιδιαίτερος όρος του επιχειρηματία ειπώθηκε ως "αυτός που αναλαμβάνει κινδύνους

χωρίς να μπορεί να ασφαλίζεται για αυτούς" (Say, 1861) και ως "ξεχωριστός άνθρωπος

με ριζοσπαστικό τρόπο σκέψης" (Schumpeter)

Όποιος ορισμός ή άποψη κι αν επιλεγεί είναι δεδομένο πως η θέση που κατέχει ο

επιχειρηματίας είναι πολύ υπεύθυνη και η συνδρομή του στην αλλαγή της οικονομίας

μπορεί να αποβεί καταλυτική αφού άμεσα την επηρεάζει, ενώ διακρίνεται από την

ικανότητα να εντοπίζει ευκαιρίες συναλλαγής και επίτευξης νέου κέρδους. Ο

επιχειρηματίας είναι ικανός να επινοήσει ευκαιρίες, ενώ αυτές δεν υπάρχουν, ακόμη

και σε συνθήκες αμφιβολίας εξαιτίας της δημιουργικότητας, της οξυδέρκειας, του

νεωτερισμού που τον χαρακτηρίζουν.

15

1.4 Οι δεξιότητες ενός επιχειρηματία.

Βάση των ορισμών που δόθηκαν για τον επιχειρηματία ωθούμαστε στο

συμπέρασμα πως η θέση του χαρακτηρίζεται από υψηλή ευθύνη και πλήθος

προβλημάτων που καλείται να αντιμετωπίσει.

Κατά συνέπεια κάθε επιχειρηματίας οφείλει να έχει πληθώρα δεξιοτήτων και

αρχών καθώς εκείνος ο οποίος δεν διακατέχεται από ορισμένα σημαντικά

χαρακτηριστικά είναι βέβαιο πως δεν θα καταφέρει να είναι συνεπής στις υποχρεώσεις

του και σε αυτά που καλείται να αντιμετωπίσει για την ανάπτυξη-ευημερία της

επιχείρησης του.

Αναλυτικότερα ο επιτυχημένος επιχειρηματίας οφείλει να διακρίνεται απο τα

παρακάτω (National Council on Economic Education, New York, 2004):

Εργατικότητα και προσήλωση, χαρακτηριστικά που απαιτούν απο τον

επιχειρηματία να είναι ενεργό μέλος της επιχείρησης θυσιάζοντας τον ελεύθερο

χρόνο του για τη λήψη αποφάσεων και τη δημιουργία στόχων στους οποίους θα

είναι προσηλωμένος και δε θα παρεκκλίνει,

Δημιουργικότητα, προσαρμοστικότητα και ευελιξία, οι οποίες αποτελούν βασικές

αρχές για την αντιμετώπιση κάθε προβλήματος ή ευκαιρίας που θα παρουσιαστεί

στον μέλλον και αρχές οι οποίες στον συνδυασμό τους είναι ικανές να

δημιουργήσουν θετική διαφορά έναντι του ανταγωνισμού,

Ηγετικές ικανότητες, χαρακτηριστικό που οδηγεί τον επιχειρηματία κατάκτηση

σεβασμού, αξιοπιστίας, αποφασιστικότητας και ανεξαρτησίας προς το πρόσωπο

του καθώς του παρέχει την ικανότητα να διακρίνει διαφορές στις συμπεριφορές

των υπολοίπων, να τους κατευθύνει μέσω αποτελεσματικών αποφάσεων και

επιχειρημάτων σε κάθε του απόφαση και όταν είναι αναγκαίο να "μπαίνει" στη

θέση του άλλου,

Διορατικότητα και γνώσις εαυτόν, χαρακτηριστικά τα οποία θα τον πλουτίσουν με

ευελιξία, ικανότητα να εντοπίζει νέες ευκαιρίες για επίτευξη κέρδους. Οφείλει να

16

έχει συναίσθηση των αδυναμιών του και να είναι ικανός να τις χρησιμοποιήσει

προς όφελος του όταν χρειαστεί,

Λογική και να είναι "διαβασμένος", τα οποία προσθέτουν στον επιχειρηματία την

ικανότητα να λειτουργεί με τη κοινή λογική και όχι την υποκειμενική καθώς και να

είναι πλήρως ενημερωμένος για τον κλάδο που δραστηριοποιείται και όχι μόνο.

Η επιτυχία, λοιπόν, δεν είναι απλώς θέμα ικανοτήτων. Πολύ μεγάλη σημασία έχει

να μπορεί κανείς να συνδυάζει αυτές τις δεξιότητες με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Κι

ακόμη να είναι ικανός ν' ανταπεξέλθει στις δυσκολίες και να επιμένει, να στρέφει τη

τύχη υπέρ του, αλλά και να αντιμετωπίζει το αναπάντεχο με ετοιμότητα. Όλα αυτά

πρέπει να συνυπάρχουν και πολλά άλλα επίσης. Με την ευφυΐα και την κρίση αλλά και

με την επιμονή και τη δυνατότητα για ελιγμούς. Η ανακάλυψη των ψυχολογικών

χαρακτηριστικών άλλων και κατόπιν η εκμετάλλευση τους, είναι βάση της επιτυχίας.

1.5 Τα είδη της επιχειρηματικότητας.

Η επιχειρηματικότητα όπως αναφέρθηκε ανωτέρω είναι μια πολυδιάστατη

προσπάθεια για επίτευξη τόσο προσωπικής ικανοποίησης όσο και οικονομικού

κέρδους. Η πολυπλοκότητα της μπορεί να χαρακτηριστεί από το τρόπο σκέψης των

ενεργών μελών της και το στόχο που έχουν αυτά ορίσει έως και το τρόπο με τον οποίο

ο κάθε επιχειρηματίας θα επιλέξει να χρησιμοποιήσει τους συντελεστές παραγωγής

που έχει στη κατοχή του.

Ως προς τον τρόπο που η επιχειρηματικότητα πραγματοποιείται διακρίνεται στα

εξής είδη (Μονάδα Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας, Λάρισα 2013):

1. Ενδοεπιχειρηματικότητα ή στην αγγλική intrapreneurship

2. Δημιουργία νέας επιχείρησης ή όπως έχει καθιερωθεί να λέγεται "Start-up"

17

ΕΙΔΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Ενδοεπιχειρηματικότητα - Intrapreneurship

Δημιουργία νέας επιχείρησης - Start-Up

Πίνακας 1. Είδη Επιχειρηματικότητας

Πηγή: Μονάδα Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας, ΤΕΙ Λάρισας, 2013

Σύμφωνα με την ενδοεπιχειρηματικότητα, η δραστηριότητα που θα

πραγματοποιηθεί αναλαμβάνεται από μία ομάδα ανθρώπων η οποία βρίσκεται εντός

ενός μεγαλύτερου οικονομικού οργανισμού, πολλές φορές ομίλου, και αναπτύσσεται

εντός των πλαισίων και των λειτουργιών της υφιστάμενης επιχείρησης. Τα στελέχη

είναι εκείνα που επιχειρούν να δραστηριοποιηθούν και απολαμβάνουν τα προνόμια της

κάθε είδους υποστήριξης από πλευράς του ομίλου, καθώς και κάθε βοήθεια που

κρίνεται απαραίτητη, είτε αυτή αφορά την καλύτερη τοποθέτηση του προϊόντος ή της

υπηρεσίας είτε την οικονομική ενίσχυση είτε την αντιμετώπιση του ισχυρού

ανταγωνισμού.

Από την άλλη πλευρά, η "start-up" επιχειρηματικότητα πραγματοποιείται είτε

κατά τη διαπίστωση και αξιοποίηση κάποιας ευκαιρίας είτε άλλοτε για λόγους

βιοπορισμού. Στη περίπτωση επιχειρηματικότητας λόγω βιοπορισμού ο επιχειρηματίας

δραστηριοποιείται εκ του μηδενός, καθώς δημιουργεί τη δική του επιχείρηση δίχως να

του παρέχεται η βοήθεια κάποιου εμπειρότερου ή οικονομικά ευκατάστατου. Είναι

ιδιαίτερα σημαντική αυτού του είδους η επιχειρηματικότητα καθώς χαρακτηρίζεται

από πληθώρα εμποδίων και κινδύνων που απειλούν τον νέο επιχειρηματία.

Ταυτόχρονα, η start-up είναι ικανή να παρέχει οφέλη τόσο προσωπικού επιπέδου στον

επιχειρηματία όσο και κοινωνικά. Ο τρόπος που θα προγραμματισθεί και θα

ολοκληρωθεί η ενδεχόμενη επιχειρηματική κίνηση είναι αποκλειστική ευθύνη του

επιχειρηματία καθώς και κάθε είδους υποχρέωση αυτής. Υποχρεώσεις οι οποίες

βαραίνουν ψυχολογικά των επιχειρηματία και κάνουν ακόμα δυσκολότερο το έργο του.

Ο υψηλός αυτός βαθμός δυσκολίας και οι πληθώρα των οφελών που παρουσιάζει, το

δεύτερο είδος επιχειρηματικότητας έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αναλύεται στο

επόμενο κεφάλαιο.

18

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΙΔΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ:

ΕΝΔΟΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & START-UP

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

2.1 Εισαγωγή

Η ενασχόληση με τον επιχειρηματικό κλάδο καθώς και η ίδρυση μίας εταιρίας

αντλούν το ενδιαφέρον μεγάλης μερίδας ανθρώπων. Η επιχειρηματικότητα μπορεί να

πραγματοποιηθεί εντός ενός άλλου οργανισμού ή και μεμονωμένα να ιδρυθεί μια νέα

επιχείρηση.

Ανάλογα με το είδος της επιχειρηματικότητας υπάρχουν ποικίλες δυσκολίες όμως

το φαινόμενο της επιχειρηματικότητας που παρουσιάζει τα μεγαλύτερα προβλήματα

δεν είναι άλλο από την έναρξη νέας επιχείρησης. Γεγονός που είναι εμφανέστατο σε

κάθε άνθρωπο καθώς πόσες είναι εκείνες οι φορές που ανοίγει μια νέα επιχείρηση και

εντός λίγων μηνών πτωχεύει;

Η ίδρυση νέας επιχείρησης παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον και θα αναλυθεί

εντός του κεφαλαίου σε βαθμό τέτοιο ώστε να γίνει αντιληπτός κάθε λόγος που οδηγεί

έναν επιχειρηματία στην ενεργή δραστηριότητα, κάθε εμπόδιο που παρουσιάζεται

κατά την έναρξη ή κατά τη λειτουργία της επιχείρησης καθώς και οι λόγοι που μια

επιχείρηση επιτυγχάνει να εδραιωθεί ή όχι στην αγορά.

2.2 Η Ενδοεπιχειρηματικότητα και τα χαρακτηριστικά της .

Με τον όρο ενδοεπιχειρηματικότητα γίνεται αναφορά ανάπτυξης εντός των

πλαισίων και των λειτουργιών που παρέχει μία υφιστάμενη επιχείρηση σε μία ομάδα

στελεχών της.

Η Ενδοεπιχειρηματικότητα ή διαφορετικά "Εταιρική Επιχειρηματικότητα"

αναφέρεται στην επιχειρηματική συμπεριφορά μιας ομάδας εντός ενός μεγαλύτερου

19

οργανισμού και στις ευκαιρίες που προσφέρονται σε αυτήν από τον οργανισμό, για να

φέρει εις πέρας όλες εκείνες τις ενέργειες που απαιτούνται για τη δημιουργία

καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών (Μονάδα Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας,

Λάρισα 2013)

Χαρακτηρίζεται από ομαδικότητα και ενεργητικότητα καθώς απαιτεί την ύπαρξη

συνεργασίας και όχι μεμονωμένης συμπεριφοράς. Τα στελέχη καλούνται να

συνεργαστούν ώστε να μην παρεκκλίνουν και να επιτύχουν τους στόχους που θέτει ο

ανώτερος οργανισμός. Τα κύρια χαρακτηριστικά της ενδοεπιχειρηματικότητας είναι η

πληθώρα και ο υψηλός βαθμός δυσκολίας των στόχων που θέτονται και η πίεση που

ασκείται από τον ανώτερο οργανισμό για να επιτευχθεί μεγαλύτερη θετική διάκριση

της επιχειρηματικής δραστηριότητας έναντι του ανταγωνισμού.

Τα θετικά στοιχεία που παρουσιάζονται εντός της εταιρικής επιχειρηματικότητας

δεν είναι άλλα από την καλύτερη αντιμετώπιση των εμποδίων και των δυσκολιών που

παρουσιάζονται, αφού αφενός υπάρχει η υποστήριξη του μεγαλύτερου οργανισμού κι

αφετέρου όλοι οι συνεργάτες από κοινού μπορούν να αντιμετωπίσουν και να

προβλέψουν καλύτερα τις δυσκολίες επιχειρηματικής δραστηριότητας. Το

σημαντικότερο πλεονέκτημα ίσως είναι πως η συνύπαρξη πολλών συμβούλων

αποφέρει ως αποτέλεσμα τη μείωση των επιχειρηματικών ρίσκων που λαμβάνονται

στον ελάχιστο δυνατό βαθμό.

Εν κατακλείδι, είναι αντιληπτό πως κατά την ενδοεπιχειρηματικότητα οι ενεργοί

επιχειρηματίες δεν έχουν να ανησυχούν για τα ρίσκα μίας επιχειρηματικής κίνησης

αλλά αντ' αυτού νιώθουν αυξημένη πίεση για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί

από τον ανώτερο οργανισμό, κάνοντας έτσι την ενδοεπιχειρηματικότητα να μοιάζει

περισσότερο σαν καθημερινή απαιτητική εργασία.

2.3 Η Start-up επιχειρηματικότητα και τα χαρακτηριστικά της.

Η Start-Up αποτελεί το πιο σημαντικό είδος επιχειρηματικότητας καθώς τα

κίνητρα της, τα οφέλη της και τα εμπόδια της είναι τόσο πολλά που την καθιστούν

20

ενδιαφέρουσα. Αντίθετα με την ενδοεπιχειρηματικότητα, δεν πραγματοποιείται εντός

άλλου οικονομικού οργανισμού και δεν εμφανίζει κοινά χαρακτηριστικά (Μονάδα

Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας, Λάρισα 2013).

Νεοφυής επιχείρηση ή διαφορετικά Start-Up ονομάζεται ο οργανισμός εκείνος ο

οποίος έχει στόχο τη ταχεία ανάπτυξη ενός επιχειρηματικού μοντέλου. Πολλές φορές

δεν αρκεί μονάχα η ίδρυση μιας νεοσύστατης επιχείρησης αλλά απαιτείται ο γοργός

ρυθμός ανάπτυξης (Wikipedia, 2015)

Είναι εφικτό να παραμείνει για πολύ διάστημα στο τμήμα Έρευνας & Ανάπτυξης

και η πραγματοποίηση της άλλοτε συμβαίνει κατά τη διαπίστωση μίας ευκαιρίας με

σκοπό την αξιοποίηση της κι άλλοτε για λόγους βιοπορισμού.

Για παράδειγμα ένας άνθρωπος με γνώσεις περί των κρυστάλλων όρασης

αποφασίζει να ιδρύσει μια επιχείρηση η οποία θα επεξεργάζεται με διαφορετικό τρόπο

τους φακούς και τα κρύσταλλα επιτυγχάνοντας λέπτυνση στους φακούς με

διαφορετικό τρόπο από τις ανταγωνιστικές επιχειρήσεις. Από την άλλη ένας

ηλεκτρολόγος - αυτοματιστής με εμπειρία στο επάγγελμα βρίσκεται άνεργος και λόγω

των συνθηκών δεν μπορεί να βρει εργασία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έτσι

αποφασίζει για λόγους βιοπορισμού να χρησιμοποιήσει κάποια χρήματα που είχε

αποταμιεύσει ή να λάβει δάνειο και να επενδύσει στη δημιουργία ενός αυτοματισμού

που θα του αποφέρει υψηλά κέρδη. Και τα δύο παραδείγματα αντιπροσωπεύουν την

Start-Up επιχειρηματικότητα καθώς και οι δύο επιχειρηματίες ανέλαβαν με

αποκλειστικά με δική τους ευθύνη κάθε ζημία ή κέρδος που θα παρουσιάσει η

επιχείρηση τους. Ανέλαβαν την οικονομική ενίσχυση, τον προγραμματισμό κάθε

είδους εργασίας, την έρευνα για εμπόρευμα που θα χρειαστούν, την διαφήμιση και

προσέλκυση πελατειακού κοινού και ό,τι είδους άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα

ήταν αναγκαία καθώς και κάθε είδους επιχειρηματικό ρίσκο επιβάρυνε μόνο τους

ίδιους.

Η δημιουργία μιας νέας επιχείρησης είναι μια κίνηση γεμάτη ενέργεια και τα

χαρακτηριστικά της είναι ποικίλα καθώς παρουσιάζει υψηλούς χρηματοοικονομικούς,

χρηματοπιστωτικούς, επιχειρηματικούς και κοινωνικούς κινδύνους, έλλειψη εμπειρίας

επιχειρηματιών και γνώσεων του κλάδου, γραφειοκρατικά προβλήματα και υψηλή

21

φορολογία. Από την άλλη πλευρά, η συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο μέσω

δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, στην οικονομία του κράτους μέσω της φορολογίας

και των ασφαλιστικών ταμείων, όσο και στη συνολική λειτουργία της νέας επιχείρησης

είναι υψηλή και ίσως από πολλούς θεωρείται υψηλό κίνητρο έναρξης.

2.3.1 Κίνητρα έναρξης.

Η έναρξη νεοφυούς επιχείρησης προϋποθέτει την ανάληψη χρηματοοικονομικών

κινδύνων καθώς και κάθε είδους ρίσκου που συνδέεται με την επιχειρηματική

δραστηριότητα. Ωστόσο, η ίδρυση μιας επιχείρησης έχει ποικίλα κίνητρα που

χαρακτηρίζονται από προσωπικά και κοινωνικά οφέλη.

Ειδικότερα, ο επιχειρηματίας κατά την δημιουργία μιας νέας επιχείρησης έχει

κίνητρα που αναλύονται ως εξής (Μονάδα Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας, ΤΕΙ

Λάρισας):

Οικονομικό κέρδος: κίνητρο το οποίο θα του εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα του

ίδιου και της επιχείρησης του

Εργατικότητα: χαρακτηριστικό το οποίο θα τον οδηγήσει στο να αποτελεί ενεργό

μέλος της επιχείρησης του και να απασχολείται σε μεγάλο βαθμό από αυτή

Αυτοαπασχόληση: κίνητρο το οποίο δίνει τη δυνατότητα στον επιχειρηματία να

έχει τον πλήρη έλεγχο εργασίας του χωρίς την πίεση προϊσταμένων

Προσωπική ικανοποίηση: κίνητρο που αποτελεί τη βασική αρχή της δημιουργίας

και της αυτό-ολοκλήρωσης καθώς η ικανοποίηση της επιτυχίας είναι συναίσθημα

που πολλοί το "κυνηγούν"

Κοινωνική καταξίωση: η οποία αποτελεί κίνητρο πολλών και αντικατοπτρίζει την

αναγνώριση από το κοινωνικό περίγυρο για τη προσφορά του επιχειρηματία στη

δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, εξυπηρέτησης καταναλωτικών αναγκών κ.α.

Δημιουργικότητα: η οποία αποτελεί ικανοποίηση της ανθρώπινης ανάγκης για την

ανακάλυψη και δημιουργία νέων προϊόντων και υπηρεσιών που δεν υπάρχουν

22

στην αγορά ως εκείνη τη χρονική στιγμή

Δίκτυα συνεργασίας: κίνητρο που οδηγεί στη δημιουργία νέων σχέσεων εργασίας

ανάμεσα στον επιχειρηματία και σε συναδέλφους του καθώς και στην ένταξη του

στον επιχειρηματικό χώρο

2.3.2 Εμπόδια έναρξης.

Η επιχειρηματικότητα "Start-Up" λόγω των χαρακτηριστικών της παρουσιάζει

πολλά εμπόδια κάθε είδους. Είναι γεγονός πως ο επιχειρηματίας που αποφασίζει να

δραστηριοποιηθεί οφείλει να είναι ικανός να προνοεί τους κινδύνους και τα εμπόδια

που θα παρουσιαστούν καθώς και να λαμβάνει τις ορθότερες μεθόδους αντιμετώπισης

τους πριν καν εμφανιστούν.

Κατά την έναρξη της επιχείρηση παρουσιάζονται εμπόδια που οφείλει κάθε

επιχειρηματίας να είναι σε θέση να ξεπεράσει και είναι τα εξής (Μονάδα Καινοτομίας

& Επιχειρηματικότητας, Λάρισα 2013):

Απαιτήσεις κεφαλαίων, που αφορούν τις οικονομικές δυσκολίες ως προς την

ύπαρξη του διαθέσιμου αρχικού κεφαλαίου και των χρηματικών διαθεσίμων της

επιχείρησης. Ο επιχειρηματίας οφείλει να έχει προνοήσει για την κάλυψη κάθε

είδους δαπάνης που θα εμφανιστεί πριν την έναρξη της επιχείρησης του

Γραφειοκρατία και διοικητικές δυσκολίες, οι οποίες αφορούν την κάλυψη και

έκδοση των απαραίτητων δικαιολογητικών και αδειών για την έναρξη της

επιχείρησης. Τέτοιου είδους διαδικασίες στη χώρα μας είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες,

επομένως ο επιχειρηματίας θα πρέπει να προνοήσει να έχει στη διάθεση του τον

απαραίτητο χρόνο για την εκπλήρωση τους

Φορολογία και άλλες υποχρεώσεις, για τις οποίες ο επιχειρηματίας πρέπει να έχει

ενημερωθεί πλήρως από ειδικούς καθώς οι συντελεστές φορολογίας, οι

ασφαλιστικές εισφορές, τα ασφάλιστρα της επιχείρησης του και οι "κρυφές"

φορολογικές εισφορές μπορεί να μην είναι τα αναμενόμενα

Έντονος ανταγωνισμός και έλλειψη υποστήριξης, τα οποία αποτελούν σημαντικό

23

εμπόδιο στην έναρξη νέας επιχείρησης καθώς ο επιχειρηματίας κατά την έναρξη

της επιχείρησης του θα είναι ο κύριος υπεύθυνος για την αντιμετώπιση κάθε είδους

εμποδίου, χωρίς το προνόμιο της υποστήριξης από κάποιον εμπειρότερο. Επίσης,

καλείται να "κλέψει" το καταναλωτικό κοινό από τους εδραιωμένους στην αγορά

ανταγωνιστές του.

Στρατηγικά εμπόδια από τις μεγάλες εταιρείες του ανταγωνισμού, κίνδυνος ο

οποίος μπορεί να ενταχθεί και εντός του εμποδίου έντονου ανταγωνισμού όμως

τοποθετείται ξεχωριστά θέλοντας να τονιστεί ο ενδεχόμενος αθέμιτος

ανταγωνισμός. Σύμφωνα με αυτού του είδους το εμπόδιο, οι ανταγωνιστικές

επιχειρήσεις ίσως εντοπίσουν και εκμεταλλευτούν οποιοδήποτε μειονέκτημα του

νέου επιχειρηματία, δημιουργώντας τεχνητά εμπόδια σε αυτόν με σκοπό την

απώθηση του από την αγορά πριν ο τελευταίος εδραιωθεί

Έλλειψη υποδομών, δυσκολία η οποία ίσως οδηγήσει των επιχειρηματία σε

αδιέξοδο καθώς χωρίς τις αναγκαίες υποδομές δεν θα καταφέρει να ολοκληρώσει

πιστά τους στόχους που έχει θέσει οδηγώντας τον εκτός προγραμματισμού

Πολιτισμικά εμπόδια, τα οποία αποτελούν δυσκολίες στην ένταξη και αποδοχή της

επιχείρησης από το καταναλωτικό κοινό. Ο επιχειρηματίας οφείλει να ενημερωθεί

και να σεβαστεί τα τοπικά ήθη και έθιμα, την τοπική κουλτούρα καθώς και ό,τι

περιλαμβάνει ο πολιτισμός της κοινωνίας που θα δραστηριοποιηθεί.

Χαρακτηριστικό της δυσκολίας επιχειρηματικής δράσης αποτελεί το πλήθος των

εμποδίων που υπάρχουν σε αυτή. Γεγονός που αυξάνει το βαθμό δυσκολίας είναι πως

τα παραπάνω εμπόδια θεωρούνται συνηθισμένα εντός της επιχειρηματικής αγοράς

καθώς πέραν αυτών υπάρχουν μη προβλέψιμοι κίνδυνοι που ίσως παρουσιαστούν. Για

την καλύτερη λειτουργία και έναρξη της επιχείρησης ο επιχειρηματίας πρέπει να είναι

σε θέση να αντιμετωπίσει κάθε είδους εμπόδιο τη στιγμή της εμφάνισης του

αποφεύγοντας να ζημιωθεί.

24

2.3.3 Οι λόγοι επιτυχίας-ευημερίας-βιωσιμότητας.

Όλος ο κόσμος ακόμα και ο πιο επιτυχημένος μαγεύεται στο κοίταγμα μιας υγιούς

και επιτυχημένης επιχείρησης. Δεν είναι λίγοι οι επιχειρηματίες που ζηλεύουν την

επιτυχία ορισμένων άλλων εταιρειών. Τα συστατικά όμως για την βιωσιμότητα, την

ευημερία, την ανάπτυξη, την επιτυχία μίας επιχείρησης είναι απλά. Ο βαθμός

δυσκολίας για τη τήρηση τους αυξάνεται λόγω του ανθρώπινου παράγοντα καθώς

πολλές φορές παρασύρεται σε λάθη.

Πιο συγκεκριμένα οι λόγοι ευημερίας, που διατηρούν υγιή και κερδοφόρα μια

επιχείρηση αναλύονται παρακάτω (Μονάδα Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας,

Λάρισα 2013):

Ο προγραμματισμός, οποίος κατά τη βέλτιστη εφαρμογή του οδηγεί στην επιτυχία

της ορθής λειτουργίας της επιχείρησης, της έγκαιρης κάλυψης των υποχρεώσεων

αυτής καθώς και στην πρόβλεψη κινδύνων, προστατεύοντας με αυτό το τρόπο τον

οικονομικό οργανισμό από κινδύνους

Οι σαφείς στόχοι, οι οποίοι αποτελούν κύριο συστατικό επιτυχίας της επιχείρησης

καθώς ο επιχειρηματίας πρέπει να θέτει ξεκάθαρους στόχους και όσο το δυνατόν

απλούστερους τους οποίους θα ακολουθήσει πιστά ως την επίτευξη τους

Η εργατικότητα, η οποία θα οδηγήσει τον επιχειρηματία να αποκτήσει ακόμα και

πρακτικά τον έλεγχο της επιχείρησης του καθώς και να αποτελεί ενεργό μέλος

αυτής

Ο ορθός έλεγχος, επιτυγχάνοντας έτσι την σωστή λειτουργία των επιχειρηματικών

διαδικασιών αποφεύγοντας τη παρουσίαση λαθών και άλλων εσωτερικών

προβλημάτων

Η επίτευξη συνεργασιών, χαρακτηριστικό που αφορά τη καλή σχέση με τους

συνεργάτες της επιχείρησης. Είναι γεγονός πως οι καλύτερες οικονομικές και

επιχειρηματικές συνεργασίες θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερα κέρδη και συνεπώς σε

οικονομική ευημερία της επιχείρησης

Η επιτυχία στις πωλήσεις, η οποία αποτελεί ίσως το βασικότερο λόγο επιτυχίας

25

μιας επιχείρησης καθώς χωρίς την πραγματοποίηση πωλήσεων δεν μπορεί να

επιβιώσει καμία επιχείρηση

2.3.4 Οι λόγοι αποτυχίας.

Η διαχείριση μίας νέας επιχείρησης κρύβει κινδύνους αποτυχίας και ρίσκα που

κάθε νέος επιχειρηματίας προσπαθεί να περιορίσει στο ελάχιστο δυνατό. Καθημερινά,

κάνοντας μία βόλτα στις αγορές, ανάμεσα σε επιτυχημένες επιχειρήσεις θα

παρατηρήσουμε τουλάχιστον μια επιχείρηση κλειστή. Είναι εκείνες οι επιχειρήσεις οι

οποίες θα τραβήξουν το βλέμμα του περαστικού δημιουργώντας του ανασφάλειες και

φόβο για την επιχειρηματικότητα και οποιαδήποτε ενασχόληση με τον κλάδο των

επιχειρήσεων.

Στην πραγματικότητα, όμως, οι λόγοι αποτυχίας των επιχειρήσεων είναι πολλές

φορές προβλέψιμοι. Λόγοι που ο επιχειρηματίας δεν είχε τις απαραίτητες δεξιότητες

για να διακρίνει και περιλαμβάνονται στους παρακάτω (Μονάδα Καινοτομίας &

Επιχειρηματικότητας, Λάρισα 2013):

Ανικανότητα διαχείρισης της επιχείρησης: η οποία αποτελεί χαρακτηριστικό που

αφορά πληθώρα επιχειρηματιών. Είναι γνωστό πως ο επιχειρηματίας οφείλει να

διακρίνεται από ορισμένες δεξιότητες. Γεγονός που αμελείται από πολλούς και

δημιουργεί υπερμεγέθη αλυσιδωτά προβλήματα στη λειτουργία της επιχείρησης

οδηγώντας την αργά ή γρήγορα στην αποτυχία

Ανικανότητα οργάνωσης και συνεργασίας με το προσωπικό: χαρακτηριστικό που

θα μπορούσε να ενταχθεί στην ανικανότητα διαχείρισης της επιχείρησης, ωστόσο

διαφοροποιείται γιατί το προσωπικό χρειάζεται ιδιαίτερη μεταχείριση και όχι

κοινή συγκριτικά με τις υπόλοιπες λειτουργίες της επιχείρησης. Η ανικανότητα

οργάνωσης του προσωπικού καθώς και η κακή επικοινωνία μαζί του οδηγεί σε

λάθη, εντός οποιουδήποτε σταδίου λειτουργίας, για τα οποία ο επιχειρηματίας τις

περισσότερες φορές αποζητά ευθύνες από το προσωπικό. Αυτό έχει ως λογική

26

κατάληξη να οδηγηθεί η επιχείρηση σε αποτυχία και όχι σε ανάπτυξη

Έλλειψη εμπειρίας και γνώσεων του κλάδου δραστηριότητας: αποτελούν

χαρακτηριστικά τα οποία αποφέρουν καλύτερη προσαρμογή στην αγορά και

γνώση για καλύτερες συναναστροφές τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και

κερδοφόρο. Χωρίς την ύπαρξη εμπειρίας και γνώσεων ο επιχειρηματίας οδηγείται

σε λάθη όσο προσεκτικός και αν είναι

Πλεονεξία: η οποία αποτελεί χαρακτηριστικό μεγάλης μερίδας των νέων

επιχειρηματιών που θεωρούν πως έχουν την απαραίτητη εμπειρία και γνώσεις. Με

αυτό το τρόπο βάζουν οι ίδιοι "τρικλοποδιά" στον εαυτό τους καθώς υπερεκτιμούν

τις δυνατότητες τους και δεν κάνουν σωστό προγραμματισμό

Αδυναμία εύρεσης κεφαλαίων: η οποία αποτελεί οικονομικό λόγο μέσω του

οποίου μια επιχείρηση μπορεί να οδηγηθεί στη πτώχευση καθώς ο επιχειρηματίας

αδυνατεί να καλύψει τις απαραίτητες δαπάνες για τη σωστή λειτουργία του

οργανισμού

Ακατάλληλη τοποθεσία: λόγος ο οποίος αποτελεί βασικό κριτήριο στην έναρξη

της επιχείρησης. Πολλοί επιχειρηματίες ερευνούν χρόνια τη κατάλληλη τοποθεσία

πριν ιδρύσουν την επιχείρηση τους. Η έρευνα αυτή περιλαμβάνει κάθε είδους

στοιχείο που θα φανεί χρήσιμο στην επιχείρηση, στοιχεία από το συνολικό

μέγεθος του κοινού που περνάει από εκεί και την ευκολία πρόσβασης έως το

κόστος της περιοχής και τις ανάγκες του τοπικού κοινού.

Κακός προγραμματισμός: που αποτελεί μια σημαντικότατη διαδικασία. Τις

περισσότερες φορές χαρακτηρίζεται από υψηλόβαθμη δυσκολία και πολλοί

επιχειρηματίες τον αμελούν. Η αμέλεια και ο λάθος προγραμματισμός αποτελεί

γεγονός που οδηγεί στη δημιουργία προβλημάτων και εμποδίων, που σε άλλη

περίπτωση θα είχαν αποτραπεί

Ανυπομονησία: αποτελεί χαρακτηριστικό που αφορά τη συναισθηματική πλευρά

του νέου επιχειρηματία. Η ύπαρξη του οφείλεται στην ανθρώπινη φύση και τις

περισσότερες φορές οδηγεί σε κάθε είδους λάθη. Ο λαός αναφέρει παροιμίες

σχετικά με την ανυπομονησία λέγοντας "το γοργόν και χάριν έχει" το οποίο και

λανθασμένα ασπάζονται πολλοί νέοι επιχειρηματίες. Αντί αυτού ο νέος

27

επιχειρηματίας θα μπορούσε να σκεφτεί μία άλλη παροιμία που λέει

χαρακτηριστικά "όποιος βιάζεται, σκοντάφτει"

Έλλειψη ελέγχου των στόχων, των προμηθευτών κτλ.: αποτελούν λόγους

αποτυχίας λόγω της κακής σχέσης με τους συνεργάτες τόσο από επικοινωνιακής

πλευράς όσο και οικονομικής. Είναι χαρακτηριστικές πολλές φορές οι κακές

οικονομικές συμφωνίες ενός άπειρου επιχειρηματία καθώς επίσης και η έλλειψη

συγκέντρωσης και ολοκλήρωσης των στόχων που έχουν τεθεί

Έλλειψη στόχων: αποτελεί λόγο αποτυχίας εκείνων των επιχειρηματιών που

ιδρύουν μια επιχείρηση χωρίς να στοχεύουν σε κάτι συγκεκριμένο. Συνήθως

παρουσιάζεται στους επιχειρηματίες λόγω βιοπορισμού καθώς έχουν ορισμένα

χρήματα αποταμιευμένα και τα χρησιμοποιούν για να δημιουργήσουν μια πηγή

νέων εσόδων. Τις περισσότερες φορές δεν θέτουν στόχους και κατά τη λειτουργία

της επιχείρησης παρουσιάζονται ποικίλα προβλήματα που οδηγούν σε αποτυχία

Έντονος ανταγωνισμός: ο οποίος αποτελεί συνηθισμένο λόγο αποτυχίας καθώς ο

επιχειρηματίας δεν κατάφερε να επιβιώσει από την επιρροή που έχουν οι

εδραιωμένοι στην αγορά ανταγωνιστές πάνω στο καταναλωτικό κοινό καθώς και

σε τεχνητά εμπόδια που ίσως ο ανταγωνισμός επέβαλλε

Από τα παραπάνω είναι κατανοητό πως η αποτυχία μιας επιχείρησης μπορεί να

είναι αιτία μεμονωμένων λόγων ή συνδυασμός περισσοτέρων. Ο επιχειρηματίας είναι

πιθανόν να λειτουργεί σωστά και να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή

εμποδίων όμως η απειρία του να μη του επιτρέπει να αντιμετωπίσει την αγορά και τους

έμπειρους εδραιωμένους ανταγωνιστές. Από την άλλη πλευρά είναι πιθανόν να

πραγματοποιηθούν περισσότερα λάθη καθώς δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των

επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται σε ένα κλάδο χωρίς να έχουν βαθιά γνώση για

αυτόν, χωρίς να μελετούν την καταλληλόλητα της τοποθεσίας ή ακόμα και χωρίς να

θέτουν στόχους για την επιχείρηση τους. Η διαχείριση μίας νέας επιχείρησης κρύβει

κινδύνους αποτυχίας και υψηλά ρίσκα που κάθε νέος επιχειρηματίας για τη

βιωσιμότητα και την ευημερία της επιχείρησης του οφείλει να περιορίσει στο ελάχιστο

δυνατό.

28

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ


Η καινοτομία αποτελεί όρο ο οποίος έχει παρερμηνευθεί από μεγάλη μερίδα

ανθρώπων. Λίγοι άνθρωποι έχουν μελετήσει το πως αυτή ορίζεται και ακόμα λιγότεροι

γνωρίζουν πως διαφοροποιείται από την εφεύρεση.

Χρειάζεται προσοχή στο πώς χαρακτηρίζεται καινοτόμα μια ιδέα και πώς

διαφοροποιείται από την εφεύρεση. Είναι μια ενέργεια με μεγάλη σπουδαιότητα, η

οποία παρουσιάζει την ικανότητα να οδηγήσει τον επιχειρηματία στην προσωπική

επιτυχία και την επιχείρηση στην εδραίωση της στην αγορά. Είναι ικανή να οδηγήσει

την επιχείρηση στη διαμόρφωση του δικού της ξεχωριστού τμήματος Έρευνας &

Ανάπτυξης.

Κάθε επιχείρηση προσπαθεί να καινοτομήσει για να καρπωθεί τα πολλά

σημαντικά οφέλη της καινοτομίας και να διαφοροποιηθεί από τον ανταγωνισμό.

Ωστόσο, είτε πρόκειται για νέο ελπιδοφόρο μικρό επιχειρηματία είτε για εδραιωμένο

διεθνή όμιλο επιχειρήσεων, η ομάδα που καινοτομεί καλείται να αντιμετωπίσει

μικρότερα και μεγαλύτερα εμπόδια τα οποία χρίζουν ιδιαίτερης μεμονωμένης

αντιμετώπισης για την επίλυση τους.

3.2 Έννοια και ορισμός της καινοτομίας.

Η "καινοτομία" έχει τις ρίζες της στο λατινικό απαρέμφατο "Innovare" που

σημαίνει "να δημιουργείς κάτι νέο". Είναι στενά συνδεδεμένη με τα τμήματα της

Έρευνας & Ανάπτυξης καθώς και με την επιχειρηματικότητα αφού οι πετυχημένοι

επιχειρηματίες διακρίνονται για τις καινοτόμες ιδέες που εφάρμοσαν και για την

αξιοποίηση των γνώσεων τους με σκοπό την κάλυψη αναγκών στην αγορά

(Μαραμβελάκης, Unistep)

29

Ως καινοτομία μπορεί να χαρακτηρισθεί οτιδήποτε καινούριο και διαφορετικό

εφαρμόζεται ώστε να καλύψει κάποια ανάγκη είτε εντός των λειτουργιών της

επιχείρησης είτε εντός των πλαισίων της αγοράς που δραστηριοποιείται. Για

παράδειγμα καινοτομία εμφανίζεται κατά την ένταξη ενός νέου προϊόντος στην αγορά,

όπως επίσης και στην διαφοροποίηση μιας διοικητικής λειτουργίας της επιχείρησης.

Όσον αφορά τους ορισμούς που έχουν δοθεί για την κατανόηση της καινοτομίας

υπάρχει μεγάλο πλήθος ορισμών οι οποίοι σχετίζονται μεταξύ τους, όμως ο

πληρέστερος δίνεται ως εξής:

"Η βιομηχανική καινοτομία περιλαμβάνει τις δραστηριότητες τεχνικού

σχεδιασμού, παραγωγής, διοίκησης και εμπορίας που σχετίζονται με την εισαγωγή

ενός νέου (ή βελτιωμένου) προϊόντος ή με την πρώτη εμπορική εφαρμογή μιας νέας (ή

βελτιωμένης) διαδικασίας ή εξοπλισμού" (Chris Freeman, 1982)

Άλλοι ορισμοί που έχουν διατυπωθεί για την καινοτομία παρουσιάζονται

παρακάτω κατά χρονολογική σειρά:

Καινοτομία είναι το εργαλείο που έχουν στη κατοχή τους οι επιχειρηματίες για την

εκμετάλλευση της αλλαγής, η οποία αποτελεί την ευκαιρία μιας διαφορετικής

επιχειρηματικής δραστηριότητας (Drucker, 1985)

Καινοτομία ονομάζεται η διαδικασία που ξεκινάει με μια εφεύρεση και ύστερα

από την ανάπτυξη της καταλήγει στην εισαγωγή ενός νέου προϊόντος, υπηρεσίας ή

διαδικασίας στην αγορά (Acs & Audretsch, 1990)

Οι επιχειρήσεις αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα όταν καινοτομούν.

Προσεγγίζουν την καινοτομία, με την ευρύτερη έννοια της, υιοθετώντας νέες

τεχνολογίες και καινούριους τρόπους παραγωγής προϊόντων (Michael Porter,

1990)

Καινοτομία είναι η επιτυχής εκμετάλλευση των νέων ιδεών (UK DTI Innovation

Unit, 1994)

Η καινοτομία και η τεχνολογική αλλαγή αφορούν την εξέλιξη και την εισαγωγή

νέων προϊόντων, μεθόδων παραγωγής, υλικών, υπηρεσιών, τεχνικών διαδικασιών

και οργανωτικών μορφών. Ακόμα, μπορεί να αναφέρεται σε ένα νέο προϊόν ή μια

νέα υπηρεσία, στους τρόπους παραγωγής τους ή στην τεχνολογία που

30

χρησιμοποιείται, όπως και στην διοικητική δομή ενός οργανισμού (Tomala &

Seneccal, 2004)

Όπως είναι αντιληπτό εκ των ορισμών η καινοτομία παρέχει μεγάλο αριθμό

πλεονεκτημάτων και ανάπτυξη στην επιχείρηση ανάλογα με το πώς αυτή εφαρμόζεται.

Σαφώς ο βασικός στόχος του επιχειρηματία μέσω της καινοτομίας είναι το κύριο

πλεονέκτημα που παρέχει αυτή, η δημιουργία υψηλότερων κερδών και η απόκτηση

μεριδίου στην αγορά εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα της επιχείρησης τους. Οφέλη

όπως η δημιουργία θέσεων εργασίας ή η αύξηση του υγειούς ανταγωνισμού είναι

μερικά από τα πλεονεκτήματα στα οποία οδηγεί η καινοτομία κατά την εφαρμογή της.

Ως προς το γεγονός πως κάποια επιχείρηση λαμβάνει την ονομασία "καινοτομική"

επειδή πραγματοποίησε κάποιου είδους καινοτομία, η Ζωή Γεωργαντά (2003)

αντιτίθεται αναφέροντας χαρακτηριστικά πως "καινοτομική" μπορεί να χαρακτηρισθεί

η επιχείρηση εκείνη η οποία έχει κατανοήσει τα εξής:

α) πως η καινοτομία αποτελεί επιχειρησιακή διαδικασία και δεν είναι τυχαίο

γεγονός

β) πως είναι αναγκαίο το management της καινοτομικής δραστηριότητας.

Κάνει ξεκάθαρο μέσω του λόγου της πως η καινοτομία ακόμα και κατά τη

πραγματοποίηση της είναι αδύνατον να οδηγήσει σε επιτυχία την επιχείρηση αν δεν

αποτελεί βασική φιλοσοφία του επιχειρηματία και όλου του οικονομικού οργανισμού.

Είναι λογικό πως η επιχείρηση που αποφασίζει να καινοτομήσει οφείλει να έχει θέσει

στόχους στους οποίους να παραμείνει πιστή. Βασικός στόχος ενός "καινοτομικού"

επιχειρηματία δε θα μπορούσε να είναι άλλος από το να ερευνά και να αναπτύσσει

συνεχώς. Στόχος που αποτελεί φιλοσοφία της καινοτομικής επιχείρησης και οδηγεί

στην ανάπτυξη της με σταθερούς ρυθμούς.

31

3.3 Πότε χαρακτηρίζεται καινοτόμα μια ιδέα.

Πληθώρα ιδεών εφαρμόζονται καθημερινά στην αγορά και στον επιχειρηματικό

κλάδο. Ωστόσο, καινοτόμα δε μπορεί να χαρακτηρίζεται κάθε είδους ιδέα εκτός και αν

είναι ικανή να επιτύχει τα οφέλη που παρέχει η καινοτομία. Αφού πραγματοποιηθεί η

σύλληψη μίας ιδέας οφείλει να ακολουθηθεί η μελέτη της ώστε να καλυφθούν και να

απαντηθούν ερωτήματα που δείχνουν τη σπουδαιότητα της και τον τρόπο εφαρμογής

της.

Ειδικότερα, μια ιδέα για να θεωρείται καινοτόμα πρέπει να καλύπτει στο

μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τα παρακάτω:

Μια μη ικανοποιούμενή ανάγκη της αγοράς, εξασφαλίζοντας το μονοπώλιο έστω

και προσωρινά στην επιχείρηση καθώς και αυξάνοντας την αναγνώριση και το

κύρος της επιχείρησης

Να έχει μοναδικά χαρακτηριστικά, ώστε να μην θεωρηθεί αντιγραφή, να μην είναι

εύκολη η αντιγραφή της από ανταγωνιστές καθώς και να είναι ικανή μέσω των

χαρακτηριστικών της να ξεχωρίσει από τα υπόλοιπα προϊόντα ή υπηρεσίες της

αγοράς

Να είναι πρωτοποριακή, ξεχωρίζοντας από τις κοινές ιδέες του ανταγωνισμού και

παρέχοντας κάτι διαφορετικό στο καταναλωτικό κοινό

Να παρέχει βελτίωση σε κάποιο προϊόν ή υπηρεσία, κάνοντας με αυτό το τρόπο

ένα βήμα παραπάνω σε σχέση με τα υπάρχοντα προϊόντα και υπηρεσίες

επιτυγχάνοντας με αυτό το τρόπο την αύξηση του υγειούς ανταγωνισμού καθώς

και τη διάκριση για την ανάπτυξη της επιχείρησης έναντι της σταθερότητας στην

οποία εμμένει ο ανταγωνισμός

3.4 Μορφές και Χαρακτηριστικά Καινοτομίας

Έπειτα από την επισκόπηση της έννοιας και των ορισμών της καινοτομίας καθώς

και των οφελών που πρέπει να είναι ικανή να επιτύχει μια ιδέα για να αποτελεί

32

καινοτομία, γίνεται διάκριση της καινοτομίας σε ορισμένες μορφές καθώς επίσης

απαντώνται ερωτήματα που την χαρακτηρίζουν.

Λόγω του γεγονότος πως η καινοτομία στην εφαρμογή της παρουσιάζει πολλές

διαφορές, ανάλογα με το τρόπο που χρησιμοποιείται από την επιχείρηση, διαχωρίζεται

βάση του πεδίου εφαρμογής ή της έκτασης της.

Αναλυτικότερα, βάση του πεδίου εφαρμογής της διακρίνεται σε (Μαραμβελάκης,

Unistep):

Καινοτομία Προϊόντος, η οποία αφορά νέα ή βελτιωμένα προϊόντα όπως για

παράδειγμα καινοτομία στη παραγωγή ενός κινητού τηλεφώνου που διαθέτει

βελτιωμένη φωτογραφική κάμερα

Καινοτομία Υπηρεσίας, που αφορά νέες ή βελτιωμένες υπηρεσίες όπως για

παράδειγμα η υπηρεσία παραγγελιοληψίας μέσω διαδικτύου η οποία έχει

αναπτυχθεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια

Διαχειριστική Καινοτομία, η οποία αφορά νέα ή βελτιωμένη διαδικασία της

επιχείρησης όπως για παράδειγμα ηλεκτρονικές παραγγελίες στους προμηθευτές

και αποδοχής παραγγελιών από τους πελάτες με ηλεκτρονικό τρόπο.

Ως προς την έκταση που καταλαμβάνει κατά την εφαρμογή της η καινοτομία

μπορεί να διακριθεί σε (Μαραμβελάκης, Unistep):

Βελτιωτική, όταν πρόκειται για τη βελτίωση των τεχνικών ή των λειτουργικών

χαρακτηριστικών υπαρχόντων προϊόντων, υπηρεσιών ή διαδικασιών ενώ

ταυτόχρονα επιτρέπει την επιβίωση των υπαρχόντων ανταγωνιστικών προϊόντων.

Την προτιμούν οι εδραιωμένες επιχειρήσεις διατηρώντας τον ανταγωνισμό

σταθερό και εξασφαλίζοντας συνεχές πωλήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα

αποτελεί η έκδοση νέου μοντέλου αυτοκινήτου καθώς έχει ως αποτέλεσμα την

ενίσχυση του ανταγωνισμού μέσω βελτίωσης του προϊόν ή υπηρεσία αλλά τα

ανταγωνιστικά παραμένουν ενεργά

Ριζική, όταν αυτή αφορά προϊόντα, υπηρεσίες ή διαδικασίες με νέα τεχνικά και

λειτουργικά χαρακτηριστικά. Την προτιμούν οι νέοι επιχειρηματίες οι οποίοι

επιδιώκουν δυναμική είσοδο στην αγορά και αντιμετώπιση του ανταγωνισμού από

33

εδραιωμένες επιχειρήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μοτοσυκλέτα

έναντι του μοτοποδηλάτου καθώς η ριζική αλλαγή στα λειτουργικά και τεχνικά

χαρακτηριστικά είχε ως αποτέλεσμα να καταστρέψει τις δομές του ανταγωνισμού.

Η ύπαρξη καινοτομίας συνοδεύεται από ορισμένα χαρακτηριστικά.

Χαρακτηριστικά τα οποία παρουσιάζουν ποικιλία και αναλύονται παρακάτω:

(Μαραμβελάκης, Unistep):

Η ζήτηση στην αγορά, η οποία μαζί με την αποδοχή που δείχνει το καταναλωτικό

κοινό αποτελούν βασικά κριτήρια καινοτομίας του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Η

ζήτηση του προϊόντος είναι εκείνη που θα οδηγήσει στην αύξηση πωλήσεων κατά

συνέπεια είναι συνδεδεμένη άμεσα με το μερίδιο αγοράς που κατέχει η επιχείρηση

και με το περιθώριο κέρδους

Η έρευνα αγοράς, μέσω της οποίας γίνεται μελέτη της εικόνας που παρουσιάζει το

προϊόν/υπηρεσία στην αγορά. Η μελέτη αυτή είναι ικανή να οδηγήσει σε ιδέες ως

προς τη σχεδίαση, τη διανομή και το τρόπο προώθησης του προϊόντος ή της

υπηρεσίας στην αγορά

Η μέθοδος κοστολόγησης του προϊόντος ή της υπηρεσίας, χαρακτηριστικό το

οποίο πρέπει να διακρίνεται για την ακρίβεια του. Σκοπός είναι η καλύτερη εφικτή

κοστολόγηση του ώστε να μειωθεί στο ελάχιστο το συνολικό κόστος. Πέραν

αυτού του χαρακτηριστικού πραγματοποιείται και σύγκριση με τις αντίστοιχες

τιμές των ανταγωνιστικών προϊόντων/υπηρεσιών στην αγορά ώστε να μην

παρουσιάζει σημαντικές διαφορές και να κρατά σε επίπεδα ανταγωνιστικότητας

την αξία πώλησης

Η σύνδεση με τους πελάτες, με οποιοδήποτε τρόπο είναι αυτή εφικτή

(διαφημιστικά φυλλάδια, διανομή δειγμάτων προϊόντος, διαφήμιση σε ΜΜΕ κ.α.)

καθώς κύριος στόχος της επιχείρησης είναι η πραγματοποίηση και διατήρηση

υγειούς και μακρόχρονης σχέσης μεταξύ του προϊόντος και των πελατών της.

Όπως σε όλη της τη ζωή έτσι και κατά την καινοτομία η επιχείρηση αποσκοπεί

στην δημιουργία πιστού καταναλωτικού κοινού. Ενός κοινού που εμπιστεύεται την

επιχείρηση ανεξάρτητα αν έχει δοκιμάσει προϊόν/υπηρεσία της στο παρελθόν.

34

Χαρακτηριστικό πολύ σημαντικό για να πειστεί και ο πιο "δύσκολος" πελάτης

ώστε να δοκιμάσει το νέο προϊόν ή υπηρεσία

Η αισθητική, χαρακτηριστικό το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη

προσέλκυση καταναλωτών καθώς μια ελκυστική εμφάνιση προϊόντος ή υπηρεσίας

αποτελεί κύριο παράγοντα επιτυχίας και χαρακτηριστικό καινοτομίας. Ο

καταναλωτής επηρεάζεται από την εμφάνιση σε μεγάλο βαθμό καθώς το καλύτερο

προϊόν μπορεί να υποσκιαστεί από το χειρότερο μόνο και μόνο επειδή το δεύτερο

ήταν σε πιο όμορφη συσκευασία

Η βέλτιστη χρήση του επιπέδου τεχνολογίας, η οποία παρέχει συνεχή γνώση των

εξελίξεων στο τομέα της τεχνολογίας και είναι ικανή μόνο από την ύπαρξη της να

οδηγήσει σε καλύτερη εφαρμογή των τμημάτων σχεδιασμού, Έρευνας &

Ανάπτυξης κ. α.

Ο ποιοτικός έλεγχος και το Marketing, χαρακτηριστικά που πραγματοποιούνται

για την ανάλυση και βελτίωση τόσο των διαδικασιών καινοτομίας όσο και του

συνολικού προϊόντος ή υπηρεσίας. Μέσω του marketing η επιχείρηση φροντίζει

για τη βέλτιστη εικόνα του προϊόντος/υπηρεσίας. Μέσω του ποιοτικού ελέγχου

μελετά τον ακριβή τρόπο που θα πραγματοποιηθεί η καινοτομική διαδικασία ώστε

να αποφευχθούν λάθη τα οποία δεν έχουν παρατηρηθεί. Το ίδιο συμβαίνει και στα

συνολικά χαρακτηριστικά του προϊόντος/υπηρεσίας

3.5 Ποιες επιχειρήσεις καινοτομούν & ποια φυσικά πρόσωπα

καινοτομούν.

Όπως έχει αναφερθεί σε προηγούμενο κεφάλαιο η ενδοεπιχειρηματικότητα είναι η

επιχειρηματική δραστηριοποίηση εντός των πλαισίων που παρέχει μία υφιστάμενη

επιχείρηση. Η "Εταιρική Επιχειρηματικότητα" χαρακτηρίζεται από ενεργητικότητα και

ομαδικότητα καθώς απαιτεί συνεργασία των στελεχών εντός του οικονομικού

οργανισμού και όχι ανταγωνισμός ή μεμονωμένες πράξεις που θα οδηγήσουν σε

συγκρούσεις και λάθη.

35

Οι επιχειρήσεις που καινοτομούν είναι εκείνες που έχουν τη δυνατότητα να

συνδυάσουν τόσο την ομαδική σκέψη του προσωπικού όσο και την προσωπική ιδέα

κάθε υπαλλήλου.

Πιο συγκεκριμένα, κάθε υπάλληλος ίσως διαθέτει μια ιδέα η οποία μόνη της δεν

αποτελεί καινοτομία αλλά αν συνδυαστεί με μία δεύτερη ιδέα ενός άλλου υπαλλήλου,

γεννάται μια καινοτόμα ιδέα. Επιχειρήσεις και όμιλοι που είναι ικανοί να δίνουν την

απαραίτητη προσοχή και να παρέχουν υποστήριξη για την αντιμετώπιση και πρόβλεψη

με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο των δυσκολιών επιχειρηματικής δραστηριότητας,

προχωρούν σε ανάπτυξη και καινοτομούν παρουσιάζοντας στην αγορά προϊόντα και

υπηρεσίες που δεν υπάρχουν δημιουργώντας νέες ανάγκες για το καταναλωτικό κοινό.

Για παράδειγμα, ένας ερευνητής ανακαλύπτει μια νέα ποιότητα υλικού. Το

επόμενο βήμα που οφείλει να κάνει είναι να το ανακοινώσει στον διευθυντή του ο

οποίος με τη σειρά του θα δώσει έγκριση για επιπλέον έρευνα παρέχοντας ταυτόχρονα

την απαραίτητη οικονομική, ψυχολογική ή άλλου είδους υποστήριξη. Ακόμα, ο

διευθυντής πρέπει να εξετάσει αν τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν σε κάποιον

καθώς ίσως ήδη αποτελεί κατοχυρωμένη πατέντα και να αναλύσει με το βέλτιστο

τρόπο τα προβλήματα παραγωγής που θα υπάρξουν και τη πιθανή αγορά νέου

προϊόντος. Ο διευθυντής του τμήματος Έρευνας & Ανάπτυξης θα παρουσιάσει τα

αποτελέσματα της έρευνας του στη διοίκηση της εταιρείας ώστε να λάβει έγκριση για

ένα σχέδιο πλήρους ανάπτυξης. Σε αυτό το σχέδιο θα γίνει λεπτομερέστατη εξέταση

των τεχνικών χαρακτηριστικών και των προβλημάτων κατασκευής του νέου προϊόντος

και ταυτόχρονα θα πραγματοποιηθεί έρευνα αγοράς για παρόμοια προϊόντα. Σε αυτό

το στάδιο η επιχείρηση υποβάλλει τα αναλυτικά σχέδια για τη κατοχύρωση των

πνευματικών δικαιωμάτων και οργανώνει μια πιλοτική γραμμή παραγωγής σε μεγάλη

κλίμακα, όντας προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει κάθε είδους πρόβλημα που ίσως

εμφανιστεί αναφορικά με αυτή. Μετά από αυτό το στάδιο και αφού η παραγωγή σε

μεγάλη κλίμακα έχει πλέον ετοιμαστεί, τότε το τμήμα Marketing οφείλει να αναλάβει

την πλήρη προώθηση του νέου προϊόντος στην αγορά μέσω διαφήμισης σε ΜΜΕ,

διαφημιστικών φυλλαδίων, δωρεάν δειγμάτων, συνεντεύξεων κ.α.

Ο παραπάνω αποτελεί παραδειγματικό τρόπο συνδυασμού προσωπικής και

36

ομαδικής σκέψης καθώς και συνεργασίας, παρουσιάζοντας όλα τα βήματα που

ακολουθούν οι εργαζόμενοι και τα στελέχη καθώς και ο διαμερισμός των ευθυνών σε

πολλά πρόσωπα λειτουργώντας πάντα ομαδικά.

Ωστόσο από την άλλη πλευρά και συγκριτικά με τις επιχειρήσεις και τους

μεγάλους ομίλους τα φυσικά πρόσωπα είναι πολύ δυσκολότερο να καινοτομήσουν

καθώς δεν υπάρχει η υποστήριξη που είδαμε παραπάνω ούτε η ομαδική εργασία. Τα

φυσικά πρόσωπα καλούνται να αντιμετωπίσουν την ομαδική επίλυση προβλημάτων

καθώς και την έλλειψη υποστήριξης. Αυτό έχει ως συνέπεια το μεγαλύτερο μέρος

αυτών που καινοτομούν να είναι ερευνητές που καταλήγουν σε κάποια ανακάλυψη και

έπειτα επιτυγχάνουν στη πρόβλεψη κάθε είδους ενέργειας που είναι απαραίτητη για

την αντιμετώπιση των προβλημάτων με τον ορθότερο τρόπο. Πέραν της συνεργασίας

και του ομαδικού πνεύματος τα φυσικά πρόσωπα βρίσκονται αντιμέτωπα με τη

μεγαλύτερη ίσως δυσκολία. Ακόμα και αν υπάρχει η δυνατότητα αντιμετώπισης των

υπολοίπων εμποδίων η έλλειψη υποστήριξης τόσο ψυχολογικής όσο και οικονομικής

παίζει καταλυτικό παράγοντα στην εφαρμογή της καινοτομικής διαδικασίας ή στην

ολοκλήρωση της. Πολλά πρόσωπα δεν κατάφεραν να ολοκληρώσουν την καινοτομική

διαδικασία επειδή δεν κατάφεραν να τη χρηματοδοτήσουν. Κατόπιν τούτου, τα φυσικά

πρόσωπα θέλοντας να καινοτομήσουν θα πρέπει να έχουν διαθέσιμα χρηματικά

κεφάλαια, διαφορετικά θα απευθυνθούν σε δανειστές και χρηματοδότες έχοντας την

καινοτόμα ιδέα τους στα στάδια πριν τη παραγωγή και με την ανησυχία μήπως κάποιος

άλλος τους προλάβει.

3.6 Εμπόδια καινοτομίας

Η πραγματοποίηση καινοτομίας χαρακτηρίζεται από τον υψηλό βαθμό δυσκολίας,

κατά συνέπεια παρουσιάζει πληθώρα εμποδίων τα οποία αναλύθηκαν στην

προηγούμενη υποενότητα χρησιμοποιώντας κατατοπιστικά παραδείγματα.

Ωστόσο, συνοπτική καταγραφή των εμποδίων στη καινοτομία όπως τα διακρίνουν

οι Hii και Neel (1998) παρουσιάζεται παρακάτω:

37

i. Εσωτερικά εμπόδια, δηλαδή εκείνα που εμφανίζονται εντός των πλαισίων της

επιχείρησης και περιλαμβάνουν τα εξής:

Η έλλειψη διορατικότητας και κινήτρων του προσωπικού και του

επιχειρηματία, οδηγώντας την επιχείρηση σε μια σταθερή πορεία χωρίς τον

γνώμονα της διαφοροποίησης

Οι ιεραρχικές δομές επικοινωνίας οι οποίες δημιουργούν αντίθετα

αποτελέσματα από την ομαδικότητα στην οποία στοχεύει η επιχείρηση

Οι άκαμπτες οργανωτικές δομές κλπ.

ii. Εξωτερικά εμπόδια, δηλαδή σε εμπόδια που παρουσιάζονται από το εξωτερικό

περιβάλλον της επιχείρησης και τα οποία περιλαμβάνουν τα εξής:

Έλλειψη υποδομών

Έλλειψη κατάλληλης νομοθεσίας,

Γενική αδιαφορία από τη πλευρά της κοινωνίας

Η σημαντικότητα των εμποδίων που παρουσιάζονται κατά την καινοτομία

φαίνεται από τις διαφορετικές διατυπώσεις που έχουν γίνει. Σύμφωνα με τους Camagni

και Capello (1999) καθώς και του OECD (2005) τα εμπόδια που αναφέρονται σε

οποιοδήποτε επιχειρεί να καινοτομήσει αφορούν:

Οικονομικούς παράγοντες, οι οποίοι περιλαμβάνουν τόσο τα αρχικά κεφάλαια

όσο και τις μετέπειτα οικονομικές υποχρεώσεις της επιχείρησης

Επιχειρησιακούς παράγοντες, οι οποίοι αναφέρονται στα προβλήματα που

δημιουργούνται από τη μη ομαλή λειτουργία και συνεργασία του προσωπικού

Την αγορά, που χαρακτηρίζει τη ζήτηση που θα υπάρξει για τη καινοτομία,

τον ανταγωνισμό που θα αντιμετωπίσει ο επιχειρηματίας καθώς και κάθε

ζήτημα που αφορά την κατάσταση της αγοράς

Θεσμούς, οι οποίοι ίσως δημιουργήσουν δυσκολίες στην ένταξη και αποδοχή

του προϊόντος και της επιχείρησης.

Η ύπαρξη εμποδίων είναι χαρακτηριστική καθώς περιλαμβάνει κάθε τομέα που

ενδιαφέρει τον επιχειρηματία. Τόσο τις διοικητικές λειτουργίες της επιχείρησης όσο

38

και τη κατάσταση της αγοράς. Τα εμπόδια μπορεί να παρουσιαστούν μικρότερα ή

μεγαλύτερα ανάλογα με τις συνθήκες της αγοράς και του ανταγωνισμού ή ανάλογα με

τον προσωπικό χαρακτήρα του επιχειρηματία. Ωστόσο η αντιμετώπιση τους δεν είναι

ακατόρθωτη όταν η καινοτομική διαδικασία πραγματοποιείται με τον ορθό τρόπο και ο

επιχειρηματίας έχει τις απαραίτητες επιχειρηματικές δεξιότητες.

3.7 Το Ελληνικό Σύστημα καινοτομίας.

Η έννοια των συστημάτων καινοτομίας άρχισε να προσεγγίζεται τις τελευταίες

δύο δεκαετίες στα βιβλία της οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων. Ένα Εθνικό

Σύστημα Καινοτομίας αποτελεί στόχο κάθε οικονομίας καθώς οδηγεί στην

ενδυνάμωση των οικονομικών επιδόσεων της. Η έννοια του συστήματος καινοτομίας

μεταφέρει την άποψη πως οι καινοτομίες δεν αποτελούν ξεχωριστά και μεμονωμένα

φαινόμενα εντός μίας εταιρείας, αλλά δημιουργούνται μέσω της αλληλεπίδρασης

διαφόρων πρωταγωνιστών και δομών (Π. Πιπερόπουλος, Αθήνα 2008).

Η Ελλάδα στη δημιουργία ενός τέτοιου συστήματος δεν κατάφερε να επιτύχει

καθώς οι λάθος πολιτικές επιλογές των κυβερνήσεων είχαν δημιουργήσει ένα ασταθές

πολιτικό περιβάλλον, με έλλειψη φιλοσοφίας για συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων και

κράτους καθώς και σε γενικότερο επίπεδο απουσιάζει ο στρατηγικός σχεδιασμός και

ανάπτυξης. Ακόμα, η Ελληνική εκπαίδευση ανά μικρά χρονικά διαστήματα

παρουσιάζει μεταβολές στο τρόπο λειτουργίας, οπότε και η απουσία σύνδεσης με τον

επιχειρηματικό κλάδο είναι λογικό αποτέλεσμα ενώ αντίθετα βλέπουμε τις

ανεπτυγμένες οικονομίες να έχουν ως επίκεντρο τη σύνδεση της παιδείας και της

παραγωγής. Από το 2009-2010 κι έπειτα έχουν γίνει προσπάθειες καινοτομίας μέσω

διαφόρων επιχειρήσεων οι οποίες εν συντομία στα προγράμματα τους

εμπορευματοποιούν τις ιδέες όσων δηλώσουν συμμετοχή. Ωστόσο, ακόμα και η

ύπαρξη αυτού του είδους προγραμμάτων είναι καλύτερη από την απουσία

οποιουδήποτε προγράμματος.

Για τη καλύτερη μελέτη του Ελληνικού Συστήματος Καινοτομίας, πρέπει να

39

ορισθούν ορισμένες κατηγορίες δεικτών οι οποίες αντίστοιχα περιλαμβάνουν τους

δείκτες καινοτομίας (Μαραμβελάκης, Unistep):

1. Δείκτες Παραγωγικού Συστήματος, οι οποίοι περιλαμβάνουν τους εξής

δείκτες:

i. Πληθυσμός

ii. Πυκνότητα πληθυσμού

iii. Κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν

iv. Απασχόληση ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας (ως ποσοστό

των απασχολούμενων)

v. Απασχόληση (ως ποσοστό του εργατικού δυναμικού)

vi. Απασχόληση ανά τομέα δραστηριότητας (ως ποσοστό των

απασχολούμενων)

vii. Οι εξαγωγές ανά προϊόν (ως ποσοστό της αξίας των εξαγωγών)

2. Δείκτες Ανθρωπίνου Δυναμικού, οι οποίοι περιλαμβάνουν τους εξής δείκτες:

i. Απασχόληση σε επιστήμη και τεχνολογία (ως ποσοστό των

απασχολούμενων)

ii. Το προσωπικό έρευνας και ανάπτυξης (ως ποσοστό εργατικού

δυναμικού)

iii. Πληθυσμός με γνώσεις τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ως ποσοστό του

πληθυσμού 25 έως 64 ετών)

3. Δείκτες Δημιουργίας Γνώσης, οι οποίοι περιλαμβάνουν τους εξής δείκτες:

i. Δαπάνες Ε&Α (ως ποσοστό του ΑΕΠ)

ii. Αιτήσεις χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (ανά εκατομμύριο

πληθυσμού)

iii. Αιτήσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (ανά εκατομμύριο εργατικού

δυναμικού)

4. Δείκτες Ανάπτυξης Καινοτομίας οι οποίοι περιλαμβάνουν τους εξής δείκτες:

40

i. Καινοτόμες μεταποιητικές επιχειρήσεις (ως ποσοστό των

μεταποιητικών επιχειρήσεων)

ii. Πωλήσεις από καινοτομίες προϊόντων μεταποιητικών επιχειρήσεων

iii. Νέες επιχειρήσεις ανά κλάδο δραστηριότητας (ως ποσοστό των νέων

επιχειρήσεων)

Η χώρα μας τα τελευταία χρόνια έχει πραγματοποιήσει βήματα προς την

καινοτομία μέσω προγραμμάτων που έχουν δημιουργηθεί από οργανισμούς καθώς και

λόγω διαφόρων οικονομικών και επιχειρηματικών παραγόντων που οδηγούν τους

Έλληνες στην καινοτόμα επιχειρηματικότητα.

Πιο συγκεκριμένα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε στο Innovation Union

Scoreboard για το έτος 2014 στοιχεία (Πίνακας 2) που προσδιορίζουν την απόδοση της

καινοτομίας των Ευρωπαϊκών χωρών συγκρίνοντας τα με αυτά του Ευρωπαϊκού μέσου

όρου και διαχωρίζοντας τις χώρες ανάλογα με την απόδοση τους σε 4 διαφορετικές

ομάδες:

Οι Δανία (DK), Φινλανδία (FI), Γερμανία (DE) και Σουηδία (SE) ανήκουν στην

ομάδα "innovation leaders - πρωτοπόροι καινοτομίας" και είναι υψηλότερα από

τον μέσο όρο της Ε. Ε.

Οι Αυστρία (AT), Βέλγιο (BE), Κύπρος (CY), Εσθονία (EE), Γαλλία (FR),

Ιρλανδία (IE), Λουξεμβούργο (LU), Ολλανδία (NL), Σλοβενία (SI) και Ηνωμένο

Βασίλειο (UK) εντάσσονται στην ομάδα των "Innovation followers - ακόλουθους

καινοτομίας" με ποσοστά απόδοσης καινοτομίας κοντά στον Ευρωπαϊκό μέσο όρο

Η Ελλάδα (EL) εντάσσεται μαζί με τις Κροατία (HR), Τσεχία (CZ), Ουγγαρία

(HU), Ιταλία (IT), Λιθουανία (LT), Μάλτα (MT), Πολωνία (PL), Πορτογαλία (PT),

Σλοβακία (SK) και Ισπανία (ES) στην ομάδα των "Moderate innovators - Μέτριων

καινοτόμων" καθώς τα επίπεδα της καινοτομίας που παρουσιάζουν είναι

41

χαμηλότερα του μέσου όρου

Τέλος, οι Βουλγαρία (BG), Λετονία (LV) και Ρουμανία (RO) ανήκουν στους

"Modest Innovators - Σεμνούς καινοτόμους" καθώς η απόδοση τους ειναι πολύ

χαμηλότερη του Ευρωπαϊκού μέσου όρου

42

Πίνακας 2. Η απόδοση της Ευρώπης στην καινοτομία εν έτη 2014

Πηγή: Innovation Union Scoreboard, European Commission, Belgium 2014

43

Η Ελλάδα όπως ειπώθηκε ανήκει πλέον στην ομάδα των μέτρια καινοτόμων

κρατών. Ωστόσο, η ύπαρξη σε αυτή την ομάδα μόνο θετική μπορεί να θεωρηθεί καθώς

το Ελληνικό Σύστημα καινοτομίας ήταν επί χρόνια σχεδόν ανύπαρκτο. Με τη πάροδο

του χρόνου οι συνολικές επιδόσεις καινοτομίας έχουν βελτιωθεί κι αυτό είναι φανερό

αν παρατηρηθεί ο παρακάτω χάρτης της Ε. Ε. (εικόνα 1) και το γεγονός πως εντός του

2009 η χώρα ανήκε κατά το μεγαλύτερο μέρος της στους χαμηλά καινοτόμους ενώ

εντός οικονομικής κρίσης κι έπειτα από πέντε έτη ανέβηκε στην ομάδα των μέτρια

καινοτόμων.

Εικόνα 1. Χάρτης Ε. Ε. εν έτος 2009

Πηγή: European Innovation Scoreboard, European Commission, Belgium 2009

44

Όπως είναι ορατό και στο παρακάτω διάγραμμα (διάγραμμα 1), συγκριτικά με την

Ευρωπαϊκή Ένωση η ανάπτυξη της Ελλάδας ως προς την καινοτομία παραμένει σε

χαμηλά επίπεδα. Ενώ η χώρα παρουσίαζε όλο και υψηλότερα επίπεδα, εντός του 2010

υπέστη μια επιβράδυνση αλλά από το 2013 οι επιδόσεις παρουσιάζουν ξανά αύξηση

και ο δείκτης καινοτομίας φτάνει σε νέο σημείο αιχμής. Οι σχετικές επιδόσεις στην Ε.

Ε. έχουν μειωθεί από 74% που ήταν το 2008 σε περίπου 69% το 2013. Ειδικότερα, για

τους περισσότερους δείκτες η Ελλάδα αποδίδει κάτω από το μέσο όρο της Ευρώπης

όμως όσον αφορά τις διεθνείς επιστημονικές συν-εκδόσεις, το μερίδιο πωλήσεων νέων

καινοτομιών καθώς και οργανωτικές καινοτομίες και ΜΜΕ η Ελλάδα παρουσιάζει

υψηλότερους δείκτες (European Innovation Scoreboard, European Commission,

Belgium 2014).

Διάγραμμα 1. Εξέλιξη της απόδοσης καινοτομίας Ελλάδας - ΕΕ από 2006 έως 2013

Πηγή: Innovation Union Scoreboard, European Commission, Belgium 2014

3.8 Εισροές & Εκροές Καινοτομίας

Η καινοτομία αποτελεί φαινόμενο που έλκει το ενδιαφέρον των περισσότερων

ανθρώπων. Πολλοί είναι εκείνοι που προσπαθούν να την αξιολογήσουν κατά την

45

εφαρμογή της. Για τη καλύτερη σύγκριση μίας μονάδας καινοτομίας με μία άλλη

χρησιμοποιούνται τα μεγέθη των εισροών και εκροών που παρουσιάζονται και αν

απαιτείται λεπτομερέστερη σύγκριση τότε χρησιμοποιούνται οι υποδείκτες αυτών.

Όπως είναι αντιληπτό η καινοτομία διακρίνεται από εισροές και εκροές οι οποίες

αντίστοιχα περιλαμβάνουν ορισμένους υποδείκτες. Οι υποδείκτες των εισροών και

εκροών παρουσιάζονται στο παρακάτω πίνακα κι έπειτα γίνεται αναφορά σε

ορισμένους που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

ΕΙΣΡΟΕΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΕΚΡΟΕΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ

Εκπαίδευση Ευκαιρίες για Επιχειρηματικότητα

Επενδύσεις Εταιρείες Που Παράγουν Νέα Προϊόντα

Συνεργασίες

Πανεπιστημίων/Βιομηχανιών

Απασχόληση σε Βιομηχανία Υψηλής

Τεχνολογίας

Προσωπικό για Ε&Α Δημοσιευμένο Άρθρο

Δαπάνες για Ε&Α Πατέντες & Εμπορικά σήματα

Μηχανικοί και Επιστήμονες Νέα Προϊόντα & Νέες Ιδέες

Δαπάνες για Τεχνολογία Πληροφορικής &

Επικοινωνιών

Πίνακας 3. Εισροές & Εκροές Καινοτομίας

Ειδικότερα, ο υποδείκτης εισροών για τις δαπάνες της Ε&Α αντιπροσωπεύει τον

κύριο οδηγό οικονομικής ανάπτυξης στη κοινωνία της γνώσης. Κατά συνέπεια, οι

δαπάνες της Ε&Α είναι η ένδειξη μελλοντικής ανταγωνιστικότητας και πλούτου, ενώ

παράλληλα αποτελεί το μέσο για βελτίωση τεχνολογιών παραγωγής και ανάπτυξης.

Ο υποδείκτης εισροών καινοτομίας των δαπανών για Τεχνολογία Πληροφορικής

& Επικοινωνιών (ΤΠΕ) παρέχει υπηρεσίες απευθείας σε καταναλωτές, όπως

τηλεπικοινωνίες.

Ένα μειονέκτημα παρουσιάζεται στον υποδείκτη εκροών καινοτομίας νέου

προϊόντος ή νέας ιδέας καθώς δεν είναι ευκρινές το τι καθορίζει το "νέο". Είναι

46

αντιληπτό πως εταιρείες σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες μπορεί να συμπεριλάβουν

καινοτομίες που ήδη έχουν παρουσιαστεί στην αγορά.

Ακόμα, στον υποδείκτη εκροών "Πατέντες & Εμπορικά Σήματα" υπάρχει ένα

μειονέκτημα. Το βασικό μειονέκτημα είναι πως τα κριτήρια των EPO (Ευρωπαϊκός

Οργανισμός Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας) και USPTO (Αμερικάνικος Οργανισμός

Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας και Εμπορικών Σημάτων) διαφέρουν από χώρα σε χώρα.

Έτσι οι τριμερείς οικογένειες πατεντών είναι ένας τρόπος για να δοθεί λύση στο

πρόβλημα. Καμία χώρα δε μπορεί να έχει πλεονέκτημα έναντι άλλης αφού οφείλει η

πατέντα να ανήκει και στους τρείς οργανισμούς. Απ' την άλλη, το εμπορικό σήμα είναι

χαρακτηριστικό γνώρισμα της συγκεκριμένης εταιρείας που παράγει και διαθέτει στην

αγορά συγκεκριμένα προϊόντα ή υπηρεσίες. Κατά το Ευρωπαϊκό σύστημα εμπορικών

σημάτων προσφέρεται το πλεονέκτημα πως τα εμπορικά σήματα τυγχάνουν

αναγνώρισης από ολόκληρη την Ευρωπαϊκή κοινότητα, αρκεί να ικανοποιεί τρείς

βασικές συνθήκες:

1) να προσδιορίζει τον τόπο καταγωγής των προϊόντων και υπηρεσιών,

2) να ενισχύει την καλή ποιότητα των προϊόντων και υπηρεσιών, και

3) να είναι μια μορφή επικοινωνίας

3.9 Έρευνα κι Ανάπτυξη (R&D).

Η καινοτομία όπως έχει διατυπωθεί είναι τις περισσότερες φορές αποτέλεσμα του

τμήματος Έρευνας & Ανάπτυξης, αφού το τμήμα αυτό αποτελεί τη βασική διαδικασία

στην επιχείρηση μέσω της οποίας γίνεται η ανάπτυξη νέων προϊόντων, υπηρεσιών ή

διαδικασιών μέσα από ποικίλα στάδια έρευνας, μελέτης, σχεδιασμού, παραγωγής και

ανάπτυξης.

Τα στάδια της R&D παρουσιάζονται ως εξής (Ειρήνη Μηλιώτη, Αθήνα 2010):

1) Βασική έρευνα, η οποία πραγματοποιείται από επιστήμονες σε μεγάλα

εργαστήρια και επικεντρώνονται στις θεωρητικές πλευρές του προβλήματος

2) Εφαρμοσμένη έρευνα, η οποία επικεντρώνεται στο μάρκετινγκ και

47

αφορά το προϊόν τόσο ως προς τα χαρακτηριστικά του όσο και ως προς τις βελτιώσεις

που έχουν πραγματοποιηθεί στη συσκευασία του

3) Μηχανολογική έρευνα, η οποία συγκεντρώνει το ενδιαφέρον στον έλεγχο

ποιότητας, στη παραγωγή σχεδίων καθώς και στην ανάπτυξη καλύτερου εξοπλισμού

παραγωγής

4) Μίγμα R&D, το οποίο χρησιμοποιούν οι περισσότερες επιχειρήσεις και

εκφράζεται ως η βέλτιστη επιλογή καθώς αποτελεί συνδυασμό των παραπάνω ερευνών

Από την άλλη πλευρά σύμφωνα με τους George Et Al (1992) και Lipzcynski &

Wilson (2001) τα στάδια της Έρευνας & Ανάπτυξης είναι περισσότερα από αυτά που

ορίζει αναφέρονται παραπάνω και είναι τα εξής:

1) Η Βασική Έρευνα, η οποία ταυτίζεται με νέες ιδέες και την εφευρετική

δραστηριότητα που έχει πρωταρχικό σκοπό την ανάπτυξη της επιστήμης και της

γνώσης και έπειτα ασχολείται με την εμπορική εφαρμογή

2) Η Εφαρμοσμένη Έρευνα, η οποία έχει ξεκάθαρο στόχο την αξιολόγηση του

βαθμού εμπορευματοποίησης, της πιθανότητας επιτυχίας, και όλων των πιθανών

οικονομικών εσόδων από μια υλοποίηση,

3) Η Ανάπτυξη, εντός της οποίας πραγματοποιείται η μετάβαση της εφεύρεσης

στο πειραματικό στάδιο εμπορικής παραγωγής,

4) Η Εμπορική Παραγωγή, όπου γίνεται η επιτυχή ανάπτυξη και αναφέρεται στην

παραγωγή του νέου προϊόντος ή διαδικασίας σε μεγάλη κλίμακα δηλαδή σε πλήρες

μέγεθος, πράγμα που απαιτεί την εξεύρεση κεφαλαίων, την έρευνα αγοράς, την

προετοιμασία της στρατηγικής μάρκετινγκ κ. ά.

5) Η Διάχυση, η οποία είναι το τελικό στάδιο και αναφέρεται στις διαδικασίες που

απαιτούνται για τη συνολική προώθηση στην αγορά και πραγματοποιούνται από το

τμήμα Marketing της επιχείρησης.

Κάθε στάδιο, ανεξάρτητα από το τρόπο που καταγράφεται, είναι σημαντικό και

απαιτεί την απαραίτητη προσοχή και προσήλωση για να πραγματοποιηθεί με το

καλύτερο εφικτό τρόπο η Έρευνα & Ανάπτυξη ωστόσο η επίδραση κάθε τεχνολογικής

48

αλλαγής στο σύστημα οικονομίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το εύρος της

διάχυσης.

Τα παραπάνω στάδια είναι σημαντικές διαδικασίες που πρέπει να

πραγματοποιηθούν, όμως, δεν είναι η μοναδική πηγή τεχνολογικής αλλαγής. Μια

επιχείρηση είναι δυνατόν να αποκτήσει τεχνολογία και με τους εξής τρόπους:

i. Μέσω αντιγραφής από άλλες εταιρείες,

ii. Με συμμετοχή σε συνεργασίες και απόκτηση σε συνεργασία με άλλους,

iii. Με καμπύλες μάθησης οι οποίες βοηθούν στην απόκτηση δική της τεχνολογίας,

iv. Με χορήγηση αδειών χρήσης με άλλες εταιρείες, και

v. Με απόκτηση τεχνολογίας από προμηθευτές και άλλους συνεργάτες που

αποσκοπεί στη βελτίωση της παραγωγής και της συνεργασίας.

49

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΥΛΛΗΨΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΥ ΙΔΕΑΣ &

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ


Η καινοτομία ως φαινόμενο κατά τη πάροδο τον χρόνων έχει παρουσιάσει

τεράστιο ενδιαφέρον αλλά ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από μεγάλο βαθμό δυσκολίας,

γεγονός που είναι αποδεκτό από τη μεγαλύτερη πλειοψηφία του κόσμου.

Από τη σύλληψη μιας καινοτόμου ιδέας ως την τελική υλοποίηση της

ακολουθούνται ορισμένα βήματα που απαρτίζουν την καινοτομική διαδικασία. Αυτό

το βήμα που από πολλούς θεωρείται ως το δυσκολότερο είναι το πρώτο, δηλαδή η

γέννηση μιας καινοτόμου ιδέας. Στη πραγματικότητα, υπάρχουν μέθοδοι ικανοί να

βοηθήσουν στη σύλληψη καινοτόμου ιδέας όμως η έμπνευση, σε καμία περίπτωση, δε

μπορεί να λείψει. Επίσης, σημαντικός "κανόνας" μιας επιτυχημένης και καινοτόμου

ιδέας είναι η αξιολόγηση της, καθώς βάση της μέτρησης της κρίνεται το επίπεδο

καινοτομίας. Μια ενέργεια σημαντική που πολλοί άνθρωποι παραλείπουν να πράξουν

θεωρώντας πως η ιδέας τους παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, ενέργεια όμως η οποία

θα γεννήσει απαντήσεις σε σημαντικά ερωτήματα και θα κρίνει αν αξίζει η

εμπορευματοποίηση της ιδέας αυτής.

Οι τρόποι που θα χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση αυτή δεν παρουσιάζουν

μεγάλη δυσκολία στη κατανόηση κι εφαρμογή τους γι' αυτό συνίσταται η εφαρμογή

τους μετά απο κάθε σύλληψη ιδέας.

4.2 Η γέννηση & οι μέθοδοι σύλληψης καινοτόμου ιδέας

Η γέννηση της καινοτόμου ιδέας είναι για κάποιους το πιο δύσκολο βήμα όλης της

καινοτομικής διαδικασίας, διότι έχουν τα απαραίτητα κεφάλαια, την έμπειρη ομάδα

και την ζητούμενη υποστήριξη από τους ανωτέρους αλλά δεν διαθέτουν την έμπνευση

50

η οποία θα δημιουργήσει την ιδέα και θα κάνει την αρχή για να προχωρήσει στα

επόμενα στάδια της διαδικασίας.

Η γέννηση προϋποθέτει επικοινωνία και καταιγισμό ιδεών, προϋποθέτει την

ύπαρξη του αισθήματος ελευθερίας ώστε το μυαλό να είναι ανοικτό. Βοήθεια εδώ δε

μπορεί να υπάρξει καθώς είναι καθαρά θέμα συνεργασίας, επικοινωνίας των

εργαζομένων και έμπνευσης. Υπάρχουν, όμως, ορισμένα "μυστικά" που ίσως

ενισχύσουν την καινοτομία σε οποιοδήποτε επίπεδο κι αν βρίσκεται.

Από πλευράς ανθρώπου η ενίσχυση της καινοτομίας θα πραγματοποιηθεί υπό τον

όρο πως ο άνθρωπος θα αποβάλλει την ιδέα πως μόνο οι μεγάλες εταιρείες και όμιλοι

καινοτομούν ενώ οι μικροί σε ηλικία είναι ανίκανοι να καινοτομήσουν. Θα πρέπει το

άτομο να καταπολεμήσει το φόβο της αποτυχίας και να διαθέτει ανοιχτό πνεύμα

απέναντι στον πειραματισμό.

Από την άλλη πλευρά οι οικονομικοί οργανισμοί για να ενισχύσουν την

καινοτομία οφείλουν να διακατέχονται από μια γενική φιλοσοφία ανοικτή στη

καινοτομία καθώς και να παρέχουν την απαραίτητη ελευθερία δράσης στους

εργαζομένους διατηρώντας ταυτόχρονα πνεύμα συνεργασίας και επιβράβευσης των

πρωτοβουλιών και των πειραματισμών (Μονάδα Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας,

Λάρισα 2013).

Όταν πρόκειται για νέους επιχειρηματίες στην ενίσχυση της καινοτομίας θα

συμβάλλουν τα παρακάτω:

έρευνα αγοράς, δηλαδή η βαθιά γνώση της αγοράς, του πελατειακού κοινού και

του ανταγωνισμού

εντοπισμός πιθανών κενών που υπάρχουν στην αγορά, μελέτη η οποία θα

εξασφαλίσει την δυναμική είσοδο του νέου επιχειρηματία δημιουργώντας θετική

τάση για το πρόσωπο της επιχείρησης του και αποφεύγοντας τον υψηλό

ανταγωνισμό

μελέτη άλλων προϊόντων και δυνατότητες βελτίωσης τους, η οποία αποτελεί

βασικό χαρακτηριστικό για την ενίσχυση καινοτομίας καθώς δίχως τη γνώση των

υπολοίπων προϊόντων δεν θα είναι εφικτή η καινοτομία

51

ερευνητικές εργασίες, οι οποίες αφορούν μελέτες και έρευνες από μέρους του νέου

επιχειρηματία καθώς συμβάλλει και στην απόκτηση βαθιάς γνώσης

επιχειρηματικές προτάσεις από άλλους, δηλαδή η συζήτηση με άλλους καθώς και

συμβουλές από εμπειρότερους που ίσως βοηθήσουν τον νέο επιχειρηματία κ.α.

Ως προς τις υπάρχουσες επιχειρήσεις θετική συμβολή έχουν όλα όσα βοηθούν

τους νέους επιχειρηματίες καθώς επίσης και τα εξής (Μονάδα Καινοτομίας &

Επιχειρηματικότητας, Λάρισα 2013):

Η απόδοση και το επίπεδο του προσωπικού της επιχείρησης

Οι πελάτες και η μελέτης της συμπεριφοράς αυτών

Η επικοινωνία και η καλή σχέση με τους συνεργάτες καθώς και η ανταλλαγή

απόψεων με αυτούς

Η παρατήρηση των κινήσεων που πράττουν οι ανταγωνιστές και η ορθή πρόβλεψη

μελλοντικών κινήσεων

Συνεργασία με ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια.

Όπως αναφέρθηκε στα ως άνω η σύλληψη της καινοτόμου ιδέας εξαρτάται από

πληθώρα παραγόντων και χρειάζεται έμπνευση και ικανότητα από τον άνθρωπο. Η

γέννηση ιδεών αποτελεί διαδικασία στην οποία παράγονται πολλές ιδέες για νέα

προϊόντα ή υπηρεσίες μέσα από δημιουργική και εποικοδομητική σκέψη.

Η μόνη βοήθεια στον άνθρωπο μπορεί να έλθει από τον ίδιο αν πρόκειται για

προσωπικό επίπεδο και από τον οργανισμό αν πρόκειται για επιχείρηση,

εξασφαλίζοντας ένα κλίμα συνεργασίας, ελεύθερης σκέψης, επικοινωνίας και

εργατικότητας.

Πέραν αυτών βοήθεια ίσως υπάρξει με τη χρησιμοποίηση των μεθόδων σύλληψης

καινοτόμου ιδέας που υπάρχουν. Ειδικότερα, υπάρχουν τέσσερις μέθοδοι και είναι οι

εξής (Μονάδα Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας, Λάρισα 2013):

1) Καταιγισμός ιδεών, που αποτελεί μέθοδο η οποία χρειάζεται έμπνευση καθώς ο

άνθρωπος μέσω εποικοδομητικής σκέψης και φαντασίας γεννά νέες ιδέες τις

οποίες έπειτα θα μελετήσει. Ο καταιγισμός ιδεών μπορεί να πραγματοποιείται με

52

διαφορετικούς τρόπους:

i. τον κλασσικό, όπου όλοι οι συμμετέχοντες καλούνται χωρίς φόβο για

επικρίσεις να εκφράσουν αυθόρμητα τις ιδέες τους μέσω του προφορικού

λόγου

ii. την καταγραφή ιδεών πριν αρχίσει η συζήτηση

iii. τη γραπτή υποβολή ιδεών

Βασικό στοιχείο κάθε τρόπου πραγματοποίησης καταιγισμού ιδεών είναι ο

καθορισμός του στόχου με σαφήνεια, η καταγραφή όλων των ιδεών καθώς και η

συμμετοχή πολλών εμπλεκομένων για την καλύτερη ανταλλαγή απόψεων.

Συνήθως είναι πολύ καλή τεχνική αποδίδοντας πληθώρα λύσεων σε προβλήματα.

Χρειάζεται προσοχή όμως καθώς η κριτική και η αξιολόγηση των ιδεών μπορεί να

καταστρέψουν την όλη διαδικασία καθώς η ουσία και σκοπός της μεθόδου είναι να

διευρύνει τους ορίζοντες και να καταργήσει τα όρια της γέννησης ιδεών

2) Χρήση λίστας ερωτήσεων, η οποία αφορά τη καταγραφή ερωτήσεων σε μορφή

λίστας με τέτοιο τρόπο ώστε να οδηγήσουν στην επίτευξη του στόχου που έχει

τεθεί καθώς και στην εξεύρεση λύσης ενός προβλήματος

3) Focus groups, σύμφωνα με τα οποία συγκεντρώνονται μικρές ομάδες ανθρώπων

με κοινά ενδιαφέροντα και προκαθορισμένο θέμα συζήτησης ανταλλάσσοντας

απόψεις, συμβουλές και ιδέες επιτυγχάνοντας με αυτό το τρόπο αύξηση της

συνεργασίας

4) Κανόνες επιχείρησης και πρότασης αναίρεσης αυτών, η οποία αποτελεί πρακτική

μέθοδο για τις διαδικασίες και αφορά την επανεξέταση των κανόνων λειτουργίας

της επιχείρησης και μεταβολής ή αναίρεσης ορισμένων εξ αυτών

4.3 Βήματα καινοτομικής διαδικασίας

Η σύλληψη μόνο της καινοτόμου ιδέας δεν αρκεί για την εφαρμογή της ή

εμπορευματοποίηση της. Θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μια σειρά από διαδικασίες

ώστε να καταλήξει η ιδέα να εφαρμοστεί στην αγορά. Οι ενέργειες και τα βήματα που

53

απαιτούνται αποτελούν την "καινοτομική διαδικασία" και είναι οι παρακάτω (Μονάδα

Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας, Λάρισα 2013):

1) Η γέννηση καινοτόμου ιδέας

2) Η αξιολόγηση της ιδέας

3) Ο σχεδιασμός της

4) Η εφαρμογή της

Κατά το πρώτο στάδιο, τη "γέννηση καινοτόμου ιδέας", πραγματοποιείται κάθε

είδους εφικτός πειραματισμός και μελέτη από τον εργαζόμενο, ανταλλάσσοντας

ταυτόχρονα ιδέες και απόψεις με τους συναδέλφους του. Αυτό το στάδιο

χαρακτηρίζεται από τον καταιγισμό ιδεών που επικρατεί αφού ο άνθρωπος είναι

συνεχώς σε κατάσταση σκέψης νέων και πιθανών καινοτόμων ιδεών καθώς και

βελτιώσεων επί των παρόντων προϊόντων ή υπηρεσιών. Ακόμα η ενέργεια αυτή

συμβάλει στην βελτίωση της ελευθερίας έκφρασης των εργαζομένων καθώς

απουσιάζει η κριτική και η αξιολόγηση ενώ παρίσταται το πνεύμα συζήτησης και

συνεργασίας.

Έπειτα, αφού οι εργαζόμενοι έχουν συνεργαστεί και επικοινωνήσει μεταξύ τους

καταλήγοντας σε πληθώρα ιδεών, σειρά λαμβάνει η "αξιολόγηση της ιδέας". Στο

στάδιο αυτό πραγματοποιείται διαγνωστικός έλεγχος της καινοτομίας, ο οποίος

εξετάζει αν μια επιχείρηση είναι σε θέση να υλοποιήσει επιτυχώς την ιδέα. Οφείλουν

να αναλυθούν λεπτομερέστατα οι δαπάνες, τα διαθέσιμα μέσα, τα μέσα που θα

χρειαστούν για την υλοποίηση και ίσως πρέπει να αποκτηθούν, τα χρηματικά κεφάλαια

που είναι αναγκαία και τέλος πρέπει να γίνει μελέτη κάθε είδους ενέργειας που θα

πραγματοποιηθεί κατά την πιλοτική γραμμή παραγωγής ή στην μετέπειτα τελική

παραγωγή.

Το τρίτο στάδιο της καινοτομικής διαδικασίας, αφορά τον "σχεδιασμό". Η

επιχείρηση οφείλει να οργανώσει το επιχειρηματικό πλάνο που θα ακολουθήσει. Το

στάδιο του σχεδιασμού είναι υψηλής σημασίας καθώς οι μελέτες που έχουν

πραγματοποιηθεί πιθανόν να εμπεριέχουν λάθη ικανά τα οποία με τη σειρά τους ίσως

οδηγήσουν σε μεγαλύτερα σφάλματα και αποτυχία της επιχειρηματικής

54

δραστηριότητας. Για την αποφυγή αυτών η λεπτομερή επαναξιολόγηση της ιδέας κατά

τον σχεδιασμό της είναι αναγκαία. Η οργάνωση της δομής και κάθε λεπτομέρεια του

Business Plan που θα δημιουργήσει η επιχείρηση πρέπει να γίνει με ιδιαίτερο ζήλο για

προσοχή και πρόβλεψη κάθε πιθανού εμποδίου που ίσως παρουσιαστεί.

Τέλος, αφού πραγματοποιηθεί η γέννηση της καινοτόμου ιδέας, ακολουθήσει η

αξιολόγηση και ο σχεδιασμός της, σειρά έχει το τελευταίο στάδιο της καινοτομική

διαδικασίας. Εδώ πραγματοποιείται η τελική υλοποίηση της ιδέας και μετατρέπεται η

άυλη ιδέα σε προϊόν ή υπηρεσία. Το στάδιο αυτό αποτελεί την "εφαρμογή της ιδέας"

και είναι εξίσου σημαντικό με τα προηγούμενα καθώς μια καλή εφαρμογή της

καινοτόμου ιδέας είναι σίγουρο πως αναδεικνύει την προσπάθεια όλης της ομάδας που

εργάσθηκε στη γέννηση, στην αξιολόγηση, στον σχεδιασμό και στην εφαρμογή της

καινοτόμου ιδέας.

4.4 Σημαντικοί κανόνες & τρόποι αξιολόγησης της καινοτόμου

ιδέας

Η καινοτομία έχει κανόνες οι οποίοι πρέπει να τηρηθούν για την εξασφάλιση στο

μεγαλύτερο δυνατό βαθμό της επιτυχίας μιας ιδέας που πάρθηκε. Οι κανόνες αυτοί

μπορούν να επέλθουν και από μια απλή μελέτη του πίνακα αξιολόγησης καινοτομίας

που παρουσιάζεται παρακάτω. Για παράδειγμα ο πίνακας αξιολόγησης δίνει

υψηλότερους και χαμηλότερους βαθμούς βαρύτητας σε ερωτήματα που αφορούν την

κάλυψη ή όχι κάποιας ανάγκης, την ύπαρξη μοναδικών χαρακτηριστικών, την

εμπιστοσύνη που υπάρχει στην επιχειρηματική ομάδα, την ύπαρξη ή όχι δυνατοτήτων

συνεργασίας για την υλοποίηση της ιδέας καθώς και αν οι απαιτήσεις για κεφάλαια

είναι λογικές.

Οι σημαντικότεροι κανόνες, λοιπόν, είναι η εξασφάλιση αυτών των κριτηρίων στο

μεγαλύτερο δυνατό βαθμό καθώς κάθε κριτήριο είναι μοναδικής σημασίας ακόμα και

στη περίπτωση που διαθέτει μικρό βαθμό βαρύτητας. Μία ιδέα οφείλει να καλύπτει

κάποια υπάρχουσα ανάγκη ή να δημιουργεί κάποια άλλη. Αν δεν καλύπτει καμία

55

ανάγκη τότε η ιδέα αυτή δε θα βρει τη θέση της στην αγορά και θα αποτύχει πολύ

σύντομα. Ακόμα, οφείλει να έχει μοναδικά χαρακτηριστικά και να ξεχωρίζει από τον

ανταγωνισμό. Αν δεν είναι ικανή να ξεχωρίσει με τα δικά της μοναδικά

χαρακτηριστικά τότε το παλαιότερο προϊόν ή υπηρεσία θα καλύψει το νέο για λόγους

εμπιστοσύνης και αναγνωρισιμότητας. Άλλωστε, ο κάθε καταναλωτής δύσκολα θα

αφήσει ένα προϊόν ή υπηρεσία που έχει γνωρίσει και εμπιστεύεται για κάποιο άλλο που

δεν του παρέχει περισσότερα χαρακτηριστικά.

Πέρα όμως των παραγόντων της αγοράς και του πελατειακού κοινού, η

εμπιστοσύνη που υπάρχει εντός του οικονομικού οργανισμού είναι αναγκαία

προϋπόθεση για να επιτύχει μία καινοτόμος ιδέα αφού η ομάδα θα χρειαστεί την

υποστήριξη της. Σημαντικότερη όλων σε επίπεδο συνεργασίας είναι η ύπαρξη

εμπιστοσύνης μέσα στην επιχειρηματική ομάδα και στο γενικό τμήμα Έρευνας &

Ανάπτυξης αφού απαιτείται υψηλή συνεργασία, συνεχή ανταλλαγή απόψεων και οι

επικρίσεις να υπάρχουν μόνο σε μηδενικό επίπεδο για την αποφυγή κατακρίσεων,

παρεξηγήσεων κ.α.

Η ύπαρξη ή απουσία δυνατοτήτων συνεργασίας για την υλοποίηση της ιδέας

αποτελεί επίσης κανόνα μεγίστης σημασίας που οφείλει ο οικονομικός οργανισμός να

τηρεί. Αν δεν έχει δυνατότητα συνεργασίας με τρίτους, είναι βέβαιο πως θα συναντήσει

εμπόδια στην υλοποίηση της ιδέας καθώς δεν θα είναι εύκολο να βρεθούν όλα τα

κατάλληλα μέσα που θα χρειαστούν.

Τέλος, "κανόνας" που επί του πρακτέου είναι ικανός να σταματήσει κάθε εργασία

και να καταστεί ως ο δυσκολότερος για να ξεπεραστεί είναι η εξασφάλιση ύπαρξης των

απαιτήσεων για κεφάλαια καθώς και η διατήρηση του μεγέθους των απαιτήσεων σε

λογικά επίπεδα δίχως να δημιουργούνται ζημίες ή μικρό περιθωρίο κέρδους. Άλλωστε,

κανείς δεν θα πραγματοποιούσε οικονομική - επιχειρηματική δραστηριότητα που θα

τον ζημίωνε οικονομικώς ή δε θα είχε συμφέρον με κάποιο μέσο, κι αυτό είναι λογικό

και μη κατακριτέο καθώς η επιχείρηση είναι οικονομικός οργανισμός και ο λόγος

ύπαρξης της είναι η επίτευξη κέρδους.

56

Η αξιολόγηση της ιδέας αποτελεί το δεύτερο βήμα στην καινοτομική διαδικασία

και για να μετατραπεί σε εμπορικά εκμεταλλεύσιμη πρέπει να συντρέχουν οι

παρακάτω προϋποθέσεις (Μονάδα Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας, Λάρισα

2013):

Να είναι ρεαλιστική, δηλαδή να είναι υλοποιήσιμη στη παρούσα χρονική στιγμή

Να είναι συμφέρουσα και να εξασφαλίζει ικανοποιητικά περιθώρια κέρδους,

προϋποθέσεις ιδιαίτερα σημαντικές καθώς πρέπει να παρέχει ικανοποιητικό

περιθώριο κέρδους αποτελώντας κίνητρο για τον οικονομικό οργανισμό και σε

καμία περίπτωση η ιδέα δεν πρέπει να ζημιώνει την επιχείρηση

Να εξυπηρετεί κάποια ανάγκη της αγοράς ή να δημιουργεί κάποια νέα ανάγκη,

δηλαδή να έχει θέση στην αγορά και να είναι χρήσιμη ώστε να υπάρξει ζήτηση

χωρίς να υποσκιαστεί από τον ανταγωνισμό

Να μην αντιγράφεται εύκολα, αποφεύγοντας με αυτό το τρόπο την αντιγραφή από

τους ανταγωνιστές και διατηρώντας την μοναδικότητα στην αγορά

Η αξιολόγηση της καινοτόμου ιδέας πραγματοποιείται χρησιμοποιώντας τον

πίνακα που παρουσιάζεται παρακάτω και αποτελείται από κριτήρια και συντελεστές

βαρύτητας για κάθε ένα από αυτά. Ο τρόπος συμπλήρωσης είναι απλός και

πραγματοποιείται δίνοντας βαθμολογία από το 1 έως το 10 για κάθε κριτήριο. Έπειτα,

το σταθμισμένο άθροισμα των βαθμών που δόθηκαν αποτελεί τη συνολική βαθμολογία.

Οι πιθανότητες επιτυχίας της καινοτόμου ιδέας αυξάνονται όσο μεγαλύτερη είναι η

συνολική βαθμολογία.

Στον πίνακα περιλαμβάνονται κριτήρια διατυπωμένα σε μορφή ερωτήσεων τα

οποία αφορούν τις προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν και οφείλουν να ισχύουν για την

εμπορευματοποίηση μιας ιδέας. Πέραν των ερωτήσεων αυτών έχουν προστεθεί

κριτήρια που είναι σημαντικά όπως για παράδειγμα η προσέγγιση των πελατών, το

ενδιαφέρον και η πίστη της επιχειρηματικής ομάδας στο εγχείρημα κ.α.

Πρέπει να σημειωθεί πως η πρόσθεση νέων κριτηρίων στον πίνακα 4 μπορεί να

πραγματοποιηθεί από την επιχειρηματική ομάδα αν κρίνεται αναγκαίο για τις εκάστοτε

συνθήκες της αγοράς και του κλάδου που αυτή δραστηριοποιείται.

57

Πίνακας 4. Αξιολόγηση ιδεών

Πηγή: Μονάδα Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας, ΤΕΙ Λάρισας

ΚΡΙΤΗΡΙΑ

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ

ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ

ΒΑΘΜΟΣ ΣΥΝΟΛΟ

Καλύπτει μια μη ικανοποιούμενη ως τώρα ανάγκη της αγοράς; 3

Έχει μοναδικά χαρακτηριστικά; 3

Οδηγεί σε διατηρήσιμη διαφοροποίηση; 1

Μπορεί να παρουσιαστεί εντός της αγοράς; 1

Υπάρχει ανταγωνισμός για αυτό στην αγορά; 2

Έχει ανταγωνιστική τιμή; 1

Οι πελάτες προσεγγίζονται εύκολα; 2

Υπάρχουν ποιοτικά στοιχεία ζήτησης στην αγορά; 2

Αποτελεί πρωτοπορία; 2

Θα επικρατήσει στην αγορά; 2

Υπάρχει εμπιστοσύνη από την επιχειρηματική ομάδα στο

εγχείρημα;

3

Υπάρχει προθυμία από την επιχειρηματική ομάδα για δέσμευση

στο εγχείρημα;

1

Υπάρχει στρατηγικός σχεδιασμός για γεφύρωση πιθανού

χάσματος μεταξύ των μελών της επιχειρηματικής ομάδας;

1

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς είναι ευνοϊκό για την υιοθέτηση της

καινοτομίας;

2

Υπάρχουν δυνατότητες συνεργασίας//δικτύωσης για την

υλοποίηση της;

3

Υπάρχει εναλλακτικό σενάριο για την υλοποίηση της; 1

Οι απαιτήσεις σε κεφάλαια για την υιοθέτηση της καινοτομίας

είναι λογικές;

3

Το κόστος υλοποίησης είναι χαμηλό; 2

ΣΥΝΟΛΟ -

58

4.5 Μέτρηση καινοτόμου ιδέας.

Η αξιολόγηση του βαθμού στον οποίο κάθε επιχείρηση καινοτομεί αποτελεί

διαδικασία που πραγματοποιείται όλο και συχνότερα. Οι επιχειρήσεις θέλουν να

επιτυγχάνουν καινοτομίες και θέτουν τη φιλοσοφία της καινοτομίας εντός των

πλαισίων λειτουργίας τους. Ωστόσο ανά τακτά χρονικά διαστήματα είτε για λόγους της

επιχείρησης είτε για τη συνολική καταγραφή της απόδοσης καινοτομίας που

παρουσιάζει ένας οικονομικός οργανισμός πραγματοποιείται η "μέτρηση καινοτόμου

ιδέας".

Όπως παρουσιάζεται και στο παρακάτω πίνακα, κατά τη μέτρηση μιας καινοτόμου

ιδέας μπορούν να πραγματοποιηθούν τρεις τρόποι οποίοι είναι: (α) το σύνολο των

δαπανών για την Έρευνα & Ανάπτυξη, (β) το σύνολο των ευρεσιτεχνιών που

κατοχύρωσε η επιχείρηση και (γ) το σύνολο των επισκοπήσεων που

πραγματοποιήθηκαν.

ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ

1) ΔΑΠΑΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Ε&Α

2) ΕΥΡΕΣΙΤΕΧΝΙΕΣ

3) ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΕΙΣ

Όπως είναι πλέον γνωστό η καινοτομία απαρτίζεται από ορισμένα συστατικά μέρη

τα οποία μπορούν να μετρηθούν και είναι: (α) οι εισροές ή αλλιώς πόροι, όπως είναι οι

ανθρώπινοι και οι οικονομικοί οι οποίοι διοχετεύονται σε (β) διαδικασίες που ενεργούν

επί των πόρων για να τους μεταβάλλουν καθώς και (γ) οι εκροές, ή τα τελικά

αποτελέσματα που περιλαμβάνουν τα ταμειακά έσοδα και τα έμμεσα οφέλη.

(Innovation, Senior Management Survey, Boston Consulting Group, Boston 2006).

Ως έμμεσο όφελος θεωρείται οποιοδήποτε αποτέλεσμα έχει θετική συμβολή στην

επιχείρηση όπως για παράδειγμα η ενίσχυση του brand name, η εμπιστοσύνη του

59

καταναλωτικού κοινού καθώς και η αποκτηθείσα γνώμη και εμπειρία της επιχείρησης.

Οι εισροές καινοτομίας ή διαφορετικά οι πόροι, μπορούν να μετρηθούν κατά το

σύνολο τους ανά κατηγορία:

Οι συνολικοί οικονομικοί πόροι, οι οποίοι περιλαμβάνουν όλα τα οικονομικά της

επιχείρησης όπως τα κεφάλαια, τα δάνεια, το κεφάλαιο αρχικής επένδυσης κλπ.

Οι συνολικοί ανθρώπινοι πόροι, οι οποίοι απαιτούν την άθροιση του συνολικού

αριθμού των ανθρώπων που απασχολούνται για την καινοτομία, ωστόσο το

κυριότερο είναι η παρακολούθηση του τρόπου με τον οποίο απασχολούνται τα

βασικότερα στελέχη της επιχείρησης

Ο συνολικός αριθμός των ιδεών που παράγονται, οι οποίες όπως έχει αναφερθεί

και σε προηγούμενες ενότητες αποτελούν σημαντικό πόρο για τη καινοτομία.

Σημαντικός κανόνας αποτελεί το γεγονός πως η επιχείρηση οφείλει να κρατά

αυξημένο των αριθμό παραγόμενων ιδεών αν επιθυμεί να καινοτομεί

Οι συνολικές δαπάνες για το τμήμα R&D, οι οποίες αποτελούν το χρηματικό ποσό

χρησιμοποιήθηκε για το τμήμα της επιχείρησης "Έρευνα & Ανάπτυξη"

Έπειτα, πέραν των εισροών η επιχείρηση για να αντιληφθεί το μέγεθος στο οποίο

καινοτομεί μπορεί να μετρήσει τις διαδικασίες που πραγματοποιεί, όπως είναι:

Ο συνολικός αριθμός των ιδεών που περνούν από το ένα στάδιο της διαδικασίας

στο άλλο, λαμβάνοντας υπ' όψιν τη σωστή λειτουργία κάθε διαδικασίας

Το συνολικό μέγεθος των πόρων που δαπανώνται, περιλαμβάνοντας όλους τους

πόρους εκείνους που δαπανήθηκαν για οποιοδήποτε έργο τόσο σε συνολικό

επίπεδο όσο και κατά μέσο όρο.

Τέλος, η επιχείρηση μπορεί να καταγράψει το μέγεθος των εκροών της

καινοτομίας σύμφωνα με τα παρακάτω:

Τον συνολικό αριθμό νέων προϊόντων ή υπηρεσιών που διαθέτει στην αγορά, ο

οποίος που δείχνει τη συνολική παραγωγή καινοτομίας από πλευράς της

επιχείρησης

60

Τα συνολικά αυξανόμενα κέρδη, γεγονός που δεν μπορεί να απουσιάζει όταν

υπάρχει η καινοτομία καθώς οποιουδήποτε είδους καινοτομία θα αποφέρει

κερδοφορία στον οργανισμό

Η συνολική απόδοση της επένδυσης των καινοτόμων δραστηριοτήτων,

συντελεστής που αποτελεί βασικό δείκτη μέτρησης καθώς γίνεται προσδιορισμός

των δαπανών που απαιτεί η κάθε καινοτομία

Το συνολικό μέγεθος των έμμεσων αποτελεσμάτων, το οποίο δεν μπορεί να φέρει

έσοδα στην επιχείρηση και δεν αποτελεί αριθμό ωστόσο είναι μετρήσιμο μέσω

των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που κατοχυρώθηκαν, των επιστημονικών άρθρων

που έχουν γραφεί από τα μέλη της επιχείρησης, της συνεχούς εμπιστοσύνης από

τους πελάτες κ.α.

Κατά τη μέτρηση της καινοτομίας χρησιμοποιούνται δύο βασικές προσεγγίσεις

μέτρησης με επισκόπηση οι οποίες παρουσιάζονται παρακάτω:

1) Αντικειμενική προσέγγιση και

2) Υποκειμενική προσέγγιση

ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΜΕ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

1) ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ (Object-Based)

2) ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ (Subject-Based)

Κατά την "αντικειμενική" προσέγγιση γίνεται επισκόπηση στο επίπεδο των

καινοτομικών προϊόντων της εταιρείας καταγράφοντας έτσι σε μεγαλύτερο βάθος και

με περισσότερες πληροφορίες τις εκροές της καινοτόμου ιδέας σε σύγκριση με την

προσέγγιση μέτρησης των ευρεσιτεχνιών. Το εύρος δειγματοληψίας ίσως είναι

μικρότερο από το αντίστοιχο των ευρεσιτεχνιών. Κατά αυτή τη προσέγγιση που

αναφέρεται και ως "object-based" εξετάζεται η πρόοδος σε συγκεκριμένες

τεχνολογικές καινοτομίες. Ως δείκτες χρησιμοποιούνται οι αγγελίες για νέα προϊόντα ή

υπηρεσίες, οι ευρεσιτεχνίες και οι πωλήσεις. Αυτοί οι δείκτες συγκεντρώνονται από

61

περιοδικά, από τις καταγραφές ευρεσιτεχνιών, κ.α. Σε αυτή τη προσέγγιση μπορεί να

ενταχθεί και η μέθοδος της "τεχνομετρικής" που παρακολουθεί την ανάπτυξη και

διάδοση συγκεκριμένων τεχνολογιών (Μαραμβελάκης, Unistep - Plus).

Στην "υποκειμενική" προσέγγιση ή αλλιώς "subject-based" γίνεται συλλογή

πληροφοριών σε επίπεδο επιχείρησης, δηλαδή των πληροφοριών εισόδου της

καινοτομικής διαδικασίας καλύπτοντας έτσι ποικίλα θέματα που περιλαμβάνουν οι

ανεξαρτήτου αποτελέσματος προσπάθειες, την επίδραση της καινοτομίας και τη δομή

της καινοτομικής διαδικασίας. Ειδικότερα, εξετάζεται ο οργανισμός που καινοτομεί

είτε πρόκειται για επιχείρηση είτε για πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Στην

υποκειμενική προσέγγιση χρησιμοποιείται ευρέως η δαπάνη Ε&Α και οι επιμέρους

κατηγορίες της ως δείκτες που χαρακτηρίζουν τον οργανισμό που καινοτομεί και την

εισροή πόρων για καινοτομία (Μαραμβελάκης, Unistep - Plus).

4.6 Πιθανότητες επιτυχίας - αποτυχίας μιας καινοτόμου ιδέας

Η επιτυχία ή αποτυχία μιας καινοτόμου ιδέας εξαρτάται από την ορθότερη

αξιολόγηση της όμως όταν λαμβάνει μέρος ο ανθρώπινος παράγοντας τότε η

πρόβλεψη για τη πορεία που θα ακολουθήσει μια ιδέα είναι πολλές φορές δύσκολη.

Ανά περιόδους έχουν μιλήσει πολλοί άνθρωποι για ιδέες οι οποίες θεωρούσαν πως

δεν θα βρουν τη θέση τους στην αγορά αλλά αντ' αυτού αποδείχτηκε πως έκαναν λάθος.

Στη "παγίδα" της λάθος πρόβλεψης έπεσαν και άνθρωποι γνωστοί σε όλο το κόσμο για

τη πορεία τους τόσο στη καινοτομία όσο και στην επιχειρηματικότητα.

Ειδικότερα, ορισμένες κινήσεις και στάσεις που τράβηξαν το ενδιαφέρον και τη

περιέργεια όλων είναι:

"Το ραδιόφωνο δεν έχει μέλλον", Lord Kelvin, Φυσικός από τη Σκωτία, 1897

"Τι χρήση μπορεί να επιτύχει αυτή η εταιρεία από ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι;",

62

William Horth (Πρόεδρος της Western Union), απορρίπτοντας την προσφορά του

Bell να αγοράσει την τηλεφωνική του εταιρεία για 100.000$, 1897

"Ό,τι μπορεί να εφευρεθεί, εφευρέθηκε", Charles H. Duert, Επίτροπος

Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνιών, 1899

"Ποιος στην ευχή θέλει να ακούσει τους ηθοποιούς να μιλούν;", Harry M. Warner

(Warner Bros), 1927

"Νομίζω πως υπάρχει μία παγκόσμια αγορά για περίπου 5 υπολογιστές", Thomas J.

Watson, Πρόεδρος της IBM, 1943

"Τι γνωρίζουν 13 άνθρωποι στο Seattle που δεν το γνωρίζουμε εμείς;", Ross Perot

κατά την παρουσίαση μίας πρότασης στην Electronic Data Systems για την

απόκτηση της Microsoft, 1980

Είναι χαρακτηριστική η δυσκολία πρόβλεψης του μέλλοντος και όλων των

παραγόντων που συμβάλλουν στην επιτυχία ή αποτυχία μίας ιδέας. Ίσως να μην παίζει

πάντα παράγοντα στα σφάλματα ο ανθρώπινος παράγοντας, αν αναλογιστεί κανείς πως

η αγορά πολλές φορές δεν είναι "έτοιμη" να δεχτεί ένα καινοτόμο προϊόν

απορρίπτοντας το και ζητώντας μια μεταβατική περίοδο ως την εφαρμογή του. Για

παράδειγμα, σήμερα μία ιδέα ίσως να μην έχει θέση στην αγορά και να φαίνεται κουτή

όμως στο κοντινό ή μακρινό μέλλον να είναι σπουδαία καινοτομία η οποία θα βρει

αναγνώριση. Έτσι τα σφάλματα είναι λογικά και μη κατακριτέα ακόμα και από μεγάλα

καταξιωμένα πρόσωπα.

Για τη καλύτερη διατύπωση της δυσκολίας επίτευξης μιας καινοτόμου ιδέας

πραγματοποιήθηκε στατιστική έρευνα η οποία παρουσιάστηκε από τον κύριο

Μαραμβελάκη και κλήθηκε να απαντήσει στο ερώτημα "τι συμβαίνει με 1000

63

καινοτόμες ιδέες;".

Όπως φαίνεται στο Σχήμα 1, το πόρισμα της έρευνας αρχικά διέκρινε πώς εκ των

1000 καινοτόμων ιδεών οι 909 δεν ολοκλήρωσαν την καινοτομική διαδικασία και μόνο

οι 91, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 9% επί του συνόλου, αφορούν δοκιμασμένα στην

αγορά προϊόντα.

Σχήμα 1. Ιδέες που δοκιμάστηκαν στην αγορά

Στη συνέχεια έγινε ανάλυση και προέκυψε πως από τις 91 ιδέες οι οποίες αφορούν

δοκιμασμένα στην αγορά προϊόντα, τα 54 απέτυχαν να επιβιώσουν και μόνο το 33% εξ'

αυτών που αντιστοιχεί σε 27 ιδέες κατάφεραν να "βρουν τη θέση τους" και να

παραμείνουν στην αγορά (Σχήμα 2).

Σχήμα 2. Πόσα προϊόντα παρέμειναν στην αγορά

64

Τέλος, εκ των 27 καινοτόμων ιδεών που κατάφεραν και παρέμειναν στην αγορά ως

ενεργά προϊόντα το αποτέλεσμα που πάρθηκε ως προς το αν κατάφεραν να επιτύχουν

το ρόλο τους είναι πως οι 12 εξ' αυτών παρουσιάζουν έλλειμα, τα 9 είναι μερικώς

επιτυχημένα, και μόνον τα 6 έχουν πλήρως επιτύχει το στόχο τους στην αγορά. (Σχήμα

3)

Σχήμα 3. Πόσα προϊόντα που παρέμειναν στην αγορά και γνώρισαν επιτυχία

Ίσως οι λανθασμένες προβλέψεις πολλών ανθρώπων ακόμα και ανθρώπων που

στη πορεία καινοτόμησαν με τα έργα τους καθώς και η έρευνα που ανέδειξε μόνον έξι

(6) επιτυχημένες και εννέα (9) μερικώς επιτυχημένες από συνολικά χίλιες (1000)

καινοτόμες ιδέες αποτελούν τα καλύτερα παραδείγματα για να αντιληφθεί ο άνθρωπος

τη σπουδαιότητα και τη δυσκολία της καινοτομίας, καθώς η επιτυχία ή αποτυχία της

καινοτομίας είναι δυνατόν να κριθεί οποιαδήποτε στιγμή από μία λεπτομέρεια.

65

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ


Η παγκόσμια οικονομική ύφεση του 2008 είναι αποτέλεσμα της διεθνούς

χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007 σε πραγματικής οικονομίας τομείς της διεθνούς

κοινότητας. Επλήγησαν σημαντικοί κλάδοι της οικονομίας όπως ο τραπεζικός, ο

κτηματομεσιτικός, οι αυτοκινητοβιομηχανίες και ο ασφαλιστικός οδηγώντας σε

δυσάρεστα αποτελέσματα όπως την αύξηση της αεργίας και του πληθωρισμού,

υποτίμηση νομισμάτων κ.α. (Wikipedia, 2014)

Η οικονομική κρίση έγινε ορατή πολύ σύντομα σε μεγέθη της πραγματικής

Ελληνικής οικονομίας αφού υπήρξαν οικονομικές απώλειες. Τη τελευταία δεκαετία η

Ελλάδα εισήλθε σε μια κρίσιμη καμπή της σύγχρονης ιστορίας της καθώς οι

οικονομικές πολιτικές την οδήγησαν σε πιθανή χρεοκοπία. Για την αποφυγή της

χρεοκοπίας θα παρθούν μεταρρυθμίσεις και μέτρα λιτότητας, που όπως αποδεικνύεται

δεν έχουν κανένα θετικό αντίκτυπο παρά μόνο την μεγαλύτερη αύξηση της ανεργίας η

οποία ξεπέρασε το 25-30%, μειωμένων θέσεων εργασίας, μικρότερους μισθούς με

περισσότερες και υψηλότερες υποχρεώσεις. Οι υποχρεώσεις που δεν ήταν δυνατόν να

καλυφθούν από έναν επιβάρυναν τον υγιή επιχειρηματία προκαλώντας έτσι ένα

πρόβλημα στις αγορές με τεράστιο βαθμό δυσκολίας ως προς την αντιμετώπιση του

καθώς και ένα δυσχερές κλίμα για τους περισσότερους Έλληνες (ΕΛΣΤΑΤ, 2015)

Σήμερα η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια βαθιά οικονομική ύφεση και η οικονομικές

πολιτικές που έχουν ακολουθηθεί έχουν θέσει στη πρώτη γραμμή την Ελλάδα. Σκοπός

αυτού του Κεφαλαίου είναι η παρουσίαση των αιτιών της οικονομικής κρίσης,

ιστορική αναδρομή στα γεγονότα που είχα συνεισφορά στην οικονομική κρίση στην

Ελλάδα, καθώς επίσης και η αναφορά των μέτρων που πάρθηκαν από τις εκάστοτε

κυβερνήσεις της χώρας.

66

5.2 Οι πιθανές αιτίες

Η οικονομική κρίση της Ελλάδας παρουσιάζει βαθιές ρίζες. Πολλοί αναφέρουν

πως το πρόβλημα ξεκινά το 1974 όταν γίνεται η κατάρριψη της χούντας. Τότε τα ηνία

του κράτους λαμβάνει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και τον διαδέχεται ο Γεώργιος

Ράλλης το 1979. Ακολούθησε τεράστια αύξηση δαπανών για αμοιβές υπαλλήλων,

κοινωνικών δαπανών, επενδύσεων και κρατικών καταναλώσεων. Κατά συνέπεια ήταν

απόλυτα λογικό και προβλέψιμο το αποτέλεσμα της μετέπειτα οικονομικής κρίσης.

Μέχρι τον Οκτώβριο του 1981, το χρέος είχε αυξηθεί από 400 εκατ. Ευρώ τα οποία

αυτό-εξοφλούνταν από επενδύσεις σε 2,2 δισ. ευρώ (Βικιπαίδεια, 2014).

Εν έτη 1981 λαμβάνει χρέη πρωθυπουργού ο Ανδρέας Παπανδρέου και λόγω των

υποτιμήσεων της δραχμής, των υψηλών κοινωνικών δαπανών, τον διπλασιασμό των

συντάξεων το 1982 και των υπέρογκων τόκων δανεισμού το χρέος ως το 1989

εκτινάχθηκε κατά 64,2% του ΑΕΠ. Σε νομισματικά μεγέθη το χρέος από 2,2 δισ. ευρώ

έφτασε τα 23 δισ. ευρώ. Έπειτα, επί Κωνσταντίνου Μητσοτάκη τα χρέη της Ελλάδας

αυξήθηκαν από 64,2% του ΑΕΠ σε 71% του ΑΕΠ το 1990. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη

τα επόμενα χρόνια ευθύνεται για ακόμη ένα ρεκόρ καθώς οδήγησε το χρέος μέσα σε

ένα χρόνο 20% υψηλότερα. Από τον Οκτώβριο του 1993 ως το Μάρτιο του 2004 οι

κυβερνήσεις των Ανδρέα Παπανδρέου και Κώστα Σημίτη παίζουν σημαντικό

παράγοντα στην εξέλιξη της κρίσης στην Ελληνική οικονομία. Οι κοινωνικές δαπάνες

από 12 δισ. ευρώ που έλαβε στις αρχές της διακυβέρνησης το ΠΑΣΟΚ εκτινάσσονται

στα 27,5 δισ. Ευρώ. Γεγονός είναι ότι ως το 2004 η χώρα είχε επιτύχει να βρίσκεται

εντός των 29 περισσότερων ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου (Τα άλματα του

δημοσίου χρέους από το 1974 μέχρι σήμερα, Ιωάννης Φιλίστωρ, 2010)

Το πρόβλημα όπως αναφέρθηκε είχε αρχίσει να εμφανίζεται από το 1981 όπου η

τότε κυβέρνηση προσπάθησε και κατάφερε να μειώσει την ανεργία ακολουθώντας

όμως την πολιτική της πρόσληψης στο δημόσιο τομέα και της πληρωμής τους με

δανεικά. Χιλιάδες στελέχη και μη, προσλαμβάνονται σε δημόσιες και κρατικές

υπηρεσίες μέσω της γνωστής τακτικής εκ τουρκοκρατίας με τον όρο "ρουσφέτ" η

67

οποία έπειτα συνεχίστηκε με ζήλο από τα πρώτα κόμματα του νεοσύστατου Ελληνικού

κράτους.

Ένα άλλο αίτιο της κρίσης στην Ελλάδα αποτελεί η πολιτική διαφθορά και η

αδιαφάνεια των συναλλαγών, πράγμα που συμβαίνει σε πολλές χώρες η οποίες έχουν

αναθέσει μεγάλα οικονομικά έργα σε επιχειρηματίες, κυβερνητικούς φίλους και

άλλους, που για την ανάθεση του έργου έδιναν υπέρογκα ποσά στους μεσολαβητές

κυβερνητικούς υπαλλήλους. Τρανό παράδειγμα σκανδάλου πολιτικής διαφθοράς

αποτέλεσαν οι εξοπλιστικές δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν με γνώμονα την

ασφάλεια της χώρας και κατέληξαν στην κατασπατάληση δημοσίου χρήματος για την

αγορά άχρηστων και πανάκριβων όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού.

Κάνοντας αναφορά σε σκάνδαλα και αδιαφάνεια συναλλαγών, ένα από τα κύρια

αίτια της κρίσης, που τράβηξε τη προσοχή πολλών, ήταν και παραμένει η φοροδιαφυγή

καθώς εκ της ιδρύσεως του Ελληνικού κράτους η φοροδιαφυγή αποτελούσε πάγιο

καθεστώς στη χώρα. Φυσικά δε γίνεται σε μεγάλο βαθμό από την εργατική τάξη αλλά

από επιχειρηματίες, επαγγελματίες όλων των κλάδων και από οικονομικά εύρωστα

κοινωνικά στρώματα.

Ένα άλλο γεγονός που έχει συνεισφέρει στην κρίση ήταν ο ανεξέλεγκτος

δανεισμός απο τις τράπεζες. Με την εμφάνιση της πιστωτικής κάρτας οι Έλληνες

άρχισαν τις σπατάλες και έκαναν αγορές από ψυγεία και ηλεκτρικό εξοπλισμό ως και

πολυτελή αυτοκίνητα και σκάφη έχοντας συνέπεια να χαθούν δισεκατομμύρια ευρώ

εφόσον πολύ αδυνατούσαν να πληρώσουν.

Πέραν όμως της εσωτερικής κακοδιαχείρισης της οικονομίας, βασικό αίτιο της

σημερινής κρίσης που πλήττει την Ελλάδα καθώς και άλλα Ευρωπαϊκά κράτη είναι το

φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης. Πολλές τοπικές και ξένες επιχειρήσεις προτίμησαν

επενδύσεις σε χώρες με φτηνό εργατικό δυναμικό μολονότι ο μέσος μισθός στην

Ελλάδα ήταν και παραμένει από τους χαμηλότερους στην Δυτική Ευρώπη. Επίσης,

πολλοί ήταν οι Έλληνες επιχειρηματίες που δημιούργησαν εργοστάσια στις

βαλκανικές χώρες κλείνοντας χιλιάδες τοπικές επιχειρήσεις. Ακόμα και στην Ελληνική

ναυτιλία παρατηρείται το γεγονός πως τα περισσότερα πλοία είναι κάτω από "φτηνές

σημαίες" με το 90% των πληρωμάτων να αποτελείται από ξένους, κυρίως Ασιάτες.

68

5.3 Η Ελληνική περίπτωση

Η Ελλάδα βρέθηκε στη μέση μίας δίνης διεθνούς οικονομικής κρίσης. Ο διεθνής

κόσμος αντιμετωπίζει την μεγαλύτερη οικονομική κρίση στη μεταπολεμική περίοδο.

Χαρακτηριστικά η Ευρωζώνη παρακολουθεί τον πληθωρισμό να διπλασιάζεται και την

ακρίβεια να αποτελεί μείζον κοινωνικό πρόβλημα για όλες τις χώρες. Η ανεργία έχει

αυξηθεί τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Έχουν επηρεαστεί

ακόμα και κολοσσιαίοι διεθνείς χρηματοοικονομικοί οργανισμοί. Η Ελλάδα σε όλο

αυτό το φαινόμενο έχει λάβει ρόλο "μαύρου προβάτου" καθώς υπάρχουν πολλοί που

αντιμετωπίζουν την Ελλάδα ως τον κύριο υπεύθυνο για κάθε τί που συμβαίνει. Όμως

είναι γεγονός πως η οικονομία δεν μπορεί να αποτελέσει μεμονωμένη υπόθεση καθώς

είναι συνδεδεμένη με την πολιτική και το τι θεωρείται ορθή συμπεριφορά (Η βαθιά

οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα την τελευταία 5-ετία, Βικιπαίδεια, 2014).

Τα πραγματικά προβλήματα της οικονομικής κρίσης που βιώνει κάθε πολίτης της

Ελλάδας είναι η άνοδος των επιτοκίων, η δυσκολία λήψης δανείων, η άνοδος τιμών

των εμπορευμάτων και των καυσίμων. Αυτά οδήγησαν στην ακρίβεια, στην αδυναμία

κάλυψης των υποχρεώσεων του κάθε επαγγελματία και είχαν ως αποτέλεσμα την

αύξηση της ανεργίας, την αύξηση του πληθωρισμού, την διόγκωση του συνεχώς

αυξανόμενου αριθμού κλειστών επιχειρήσεων, την αύξηση των επιχειρήσεων που

χρεοκόπησαν, γεγονός που και σήμερα καλά κρατεί καθώς σύμφωνα με στοιχεία της

Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων που αποκάλυψε ο Βασίλης Κροκίδης, πρόεδρος της

Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας, εντός του πρώτου

τριμήνου του 2015 οι επιχειρήσεις που πτώχευσαν φτάνουν τις 5.341 (3239 Ατομικές,

1200 Ομόρρυθμες, 392 Ετερόρρυθμες, 210 Περιορισμένης Ευθύνης & 178 Ανώνυμες

Εταιρείες) και εκτιμάται πως θα ξεπεράσουν τις 8.500 έως τον Ιούνιο του 2015 (ΑΠΕ -

ΜΠΕ).

Το 2010 η Ελλάδα κατέφυγε στη βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου

(ΔΝΤ), της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ),

θεσμοί που συγκρότησαν από κοινού μηχανισμό βοήθειας για την Ελλάδα. Η

69

συνεργασία αυτών όμως δεν εξελίχθηκε όπως περίμενε ο κάθε πολίτης. Η Ελλάδα

οδηγήθηκε, ίσως και εν γνώση των κυβερνήσεων, στην λήψη δανεικών χρημάτων από

τους οικονομικούς θεσμούς με κύρια προϋπόθεση τη λήψη μέτρων που αφορούν

εργασιακά, φορολογικά, πιστωτικά κι άλλα θέματα όπως πώλησης μέρους της

δημοσίας περιουσίας και αναδιάρθρωσης ή "κουρέματος" του χρέους με σκοπό τη

μακροπρόθεσμη μείωση του χρέους σε βιώσιμα επίπεδα. (Η Ελληνική κρίση χρέους

2010-σήμερα, Βικιπαίδεια, 2015)

Τα αποτελέσματα της λήψης αυτών των μέτρων έφεραν αντίθετα αποτελέσματα

από τα προβλεπόμενα, κάνοντας πολλούς να σκεφτούν και να θεωρήσουν πραγματική

την ύπαρξη πολιτικής παιγνιών και σκοπιμότητας από πλευράς των κυβερνήσεων και

των θεσμικών οργάνων. Το μόνο που ακολούθησε, από τα μέτρα αυτά, είναι η

εμβάθυνση της ύφεσης και η επιδείνωση της δημοσιονομικής κρίσης. Το έλλειμα

αυξάνεται, η ανάπτυξη παρουσιάζει αρνητικά αποτελέσματα και ο δημόσιος δανεισμός

ξεπερνά τους στόχους που έχουν τεθεί.

Αποτέλεσμα της Ελληνικής περίπτωσης είναι η μεγάλη δυσκολία επιβίωσης

πολλών φυσικών και νομικών προσώπων. Πολλά φυσικά πρόσωπα δεν έχουν τα

χρήματα που απαιτούνται για να εξασφαλίσουν τροφή στα παιδιά τους ή και στους

ίδιους, ενώ οι επιχειρήσεις κινδυνεύουν είτε να "σκάσει" στα χέρια τους κάποια

ακάλυπτη επιταγή είτε από την αστραπιαία μείωση της αγοραστικής δύναμης.

Αναλυτικότερα στον παρακάτω πίνακα 5 φαίνεται η εξέλιξη του ποσοστού

ανθρώπων που ζουν κοντά στα όρια της φτώχειας, δηλαδή με συνολικό εισόδημα

μικρότερο από το 60% του Εθνικού διάμεσου διαθέσιμου εισοδήματος, από το 2010

έως και το 2014 (ΕΛΣΤΑΤ).

ΕΤΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ (ανά συνολικό πληθυσμό)

2010 27,6%

2011 27,7%

2012 31%

2013 34,6%

2014 35,7%

Πίνακας 5. Ποσοστά ανθρώπων που ζουν στο όριο της φτώχειας 2010-2014

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

70

5.4 Η κρίση από το 2008 έως σήμερα

Εν έτη 2004 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και η ΝΔ λαμβάνουν την ευθύνη

διακυβέρνησης της χώρας. Τον Μάρτιο του 2004 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής

παραλαμβάνει χρέος ίσο με 97,4% του ΑΕΠ. Η Ελλάδα έχει αλλάξει νόμισμα, έχει μπει

στο Ευρώ και τα οικονομικά της χώρας περνούν στα χέρια του Αλογοσκούφη.

Σύμφωνα με ειδικούς αυτό το σημείο ήταν ο σημαντικότερος παράγοντας απώλειας

αξιοπιστίας της χώρας μας. Το χρέος του 2000 διογκώθηκε κατά 8% λόγω της αλλαγής

του τρόπου καταγραφής των αμυντικών δαπανών. Έπειτα, κατά τη τριετία 2004 - 2007

το χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυξάνεται ενώ σημειώνονται υψηλοί ρυθμοί

ανάπτυξης με το εθνικό εισόδημα να αυξάνεται κατά 12-15 δισ. το χρόνο. Από το τρίτο

τρίμηνο του 2008 όμως, συνέπεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που ξέσπασε, η

ελληνική οικονομία εκτροχιάζεται και το χρέος αλλά και το έλλειμμα αυξάνονται με

γρήγορους ρυθμούς (Τα άλματα του Δημοσίου χρέους από το 1974 μέχρι σήμερα,

Ιωάννης Φιλίστωρ, 2010).

Το διάστημα από το 2008 ως και την αποχώρηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή

έχει χαρακτηριστεί ως "η διετία της κατάρρευσης" καθώς η Ελλάδα πρόσθεσε στο

χρέος της 57 δισ. ευρώ. Ο πρώην υπουργός Νίκος Χριστοδουλάκης ανέφερε πως

μεγάλο ρόλο στην αύξηση του ελλείμματος έπαιξαν η αύξηση των εισαγωγών

πολυτελείας, η κατάργηση των υψηλών τεκμηρίων και η ευνοϊκή μεταχείριση των

υπεράκτιων εταιρειών. Είναι χαρακτηριστική η αύξηση του κρατικού χρέους που

πραγματοποιείται με τις αλλαγές των Κυβερνήσεων και παρουσιάζεται και στην

παρακάτω εικόνα.

71

Εικόνα 2. Αύξηση του κρατικού χρέους με τις αλλαγές Κυβερνήσεων.

Πηγή: Τα άλματα του Δημοσίου χρέους από το 1974 μέχρι σήμερα, Εφημερίδα Τα νέα,

Αθήνα 2010

Ακόμα, το 2009 για την ενίσχυση εξοπλισμών δίνονται δάνεια 2,5 δισ. ευρώ, οι

τράπεζες ενισχύονται κατά 5,5 δισ. ευρώ και τα ασφαλιστικά ταμεία εκταμιεύουν από

τα αποθεματικά τους περίπου 2 δισ. ευρώ.

Το Νοέμβριο του 2010 η Eurostat αναθεωρεί τα Ελληνικά ελλείμματα των

τελευταίων ετών. Το έλλειμμα του 2006 τοποθετήθηκε στο 5,7% του ΑΕΠ (12,1 δισ.

Ευρώ), του 2007 τοποθετήθηκε στο 6,4% (14,4 δισ. Ευρώ), του 2008 στο 9,4% (22,3

δισ. Ευρώ) και του 2009 στο 15,4% του ΑΕΠ (36,1 δισ. Ευρώ).

Περνώντας στα πολιτικά γεγονότα, εντός δυσάρεστου κλίματος ο πρωθυπουργός

Κώστας Καραμανλής εξαγγέλλει πρόωρες εκλογές για τις 4 Οκτωβρίου 2009, εκλογές

που κέρδισε το ΠΑΣΟΚ επί Γεώργιου Παπανδρέου με πληθώρα υποσχέσεων,

διορίζοντας υπουργό οικονομικών των Γιώργο Παπακωνσταντίνου ο οποίος κλήθηκε

να αντιμετωπίσει μια δύσκολη κατάσταση. Μόλις 15 μέρες έπειτα ο οίκος αξιολόγησης

Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από Α σε Α-, ενώ 8 Δεκεμβρίου ο ίδιος οίκος

υποβάθμισε ξανά την Ελληνική οικονομία στο επίπεδο ΒΒΒ+. Στη συνέχεια, με τη

σειρά του ο οίκος Standard and Poor's υποβαθμίζει την Ελληνική οικονομία κρίνοντας

72

το πρόγραμμα της κυβέρνησης της χώρας ανεπαρκές, όπως επίσης έπραξε στις 16

Δεκεμβρίου ο οίκος Moody's (Η Ελληνική κρίση χρέους 2010-σήμερα, Βικιπαίδεια,

2015)

Η Ελλάδα, τον Μάιο του 2010, έκανε αίτηση 80 δισ. Ευρώ από τις υπόλοιπες

χώρες της Ευρωζώνης και 30 δισ. Ευρώ από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η αίτηση,

αυτή, συνοδευόταν από 3 συνημμένα μνημόνια (Η Ελληνική κρίση χρέους

2010-σήμερα, Βικιπαίδεια, 2015):

1. Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής (ΜΟΧΠ)

2. Τεχνικό Μνημόνιο Συνεννόησης (ΤΜΣ) και

3. Μνημόνιο Συνεννόησης στις Συγκεκριμένες Προϋποθέσεις Οικονομικής

Πολιτικής (ΣΠΟΠ)

Στη συνέχεια, έγινε σχηματισμός μιας ομάδας εκπροσώπων από τους θεσμούς,

γνωστή και ως "Τρόικα", η οποία ανά τρίμηνο αξιολογεί την πρόοδο των

προγραμμάτων ΜΟΧΠ και ΣΠΟΠ και λαμβάνει απόφαση εκταμίευσης της εκάστοτε

δόσης του δανείου.

Το Φεβρουάριο του 2010 η κυβέρνηση ανακοινώνει το πρώτο "πακέτο" μέτρων,

για το δημόσιο τομέα, το οποίο περιλαμβάνει πάγωμα μισθών , περικοπές επιδομάτων,

υπερωριών και οδοιπορικών (Η Ελληνική κρίση χρέους 2010-σήμερα, Βικιπαίδεια,

2015).

ΠΑΚΕΤΟ ΜΕΤΡΩΝ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010

Πάγωμα μισθών

Περικοπές επιδομάτων 10%

Περικοπές υπερωριών

Περικοπές οδοιπορικών

Εν συνεχεία, τη 3η Μαρτίου για την αποφυγή του ενδεχομένου στάσης πληρωμών

πάρθηκε πακέτο οικονομικών μέτρων που περιλάμβανε: (α) μείωση 30% στα δώρα

Χριστουγέννων, Πάσχα και αδείας, (β) μείωση 12% σε όλα τα επιδόματα δημοσίου, (γ)

μείωση 7% στις αποδοχές υπαλλήλων ΔΕΚΟ, ΟΤΑ, ΝΠΙΔ, (δ) αύξηση του ΦΠΑ από

4,5% στο 5%, από 9% στο 10% και από 19% στο 21%, (ε) αύξηση του φόρου βενζίνης

73

κατά 15%, (στ) επιβολή επιπλέον 10% έως 30% στους ήδη υπάρχοντες φόρους

εισαγωγής, (ζ) επαναφορά τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα ανεξαιρέτως τα αυτοκίνητα

και (η) επέκταση τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα ανεξαιρέτως τα ακίνητα (Η Ελληνική

κρίση χρέους 2010-σήμερα, Βικιπαίδεια, 2015).

ΠΑΚΕΤΟ ΜΕΤΡΩΝ ΜΑΡΤΙΟΣ 2010

Δώρο Πάσχα, αδείας & Χριστουγέννων -30%

Κάθε είδους επιδόματα δημοσίου τομέα -12%

Αποδοχές υπαλλήλων ΔΕΚΟ, ΟΤΑΝ, ΝΠΙΔ -7%

ΦΠΑ

Από 4,5% σε 5%

Από 9% σε 10%

Από 19% σε 21%

Φόρος Βενζίνης +15%

Φόροι εισαγωγής Από +10% έως +30%

Επαναφορά τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα τα αυτοκίνητα

Επέκταση τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα τα ακίνητα

Η Ελλάδα παρά τη λήψη όλων αυτών των μέτρων δεν κατάφερε να βελτιώσει τη

θέση της στις διεθνείς αγορές, με αποτέλεσμα μόλις ενάμιση μήνα μετά να προσφύγει

στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής

Κεντρικής Τράπεζας. Η Ελλάδα προχώρησε σε υπογραφή μνημονίου με την Ε. Ε. και

το ΔΝΤ για τα μέτρα που θα ληφθούν προκειμένου να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός

στήριξης. Τα νέα αυτά μέτρα πάρθηκαν 2 Μαΐου και προέβλεπαν: (α) αντικατάσταση

του 13ου και 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων με επίδομα 500 ευρώ σε όσους

έχουν μηνιαίες αποδοχές ως 3000 ευρώ και πλήρη κατάργηση των δυο (2) μισθών σε

όσους έχουν υψηλότερες αποδοχές, (β) αντικατάσταση 13ης και 14ης σύνταξης με

επίδομα 800 ευρώ, (γ) νέα διακοπή των επιδομάτων του δημοσίου τομέα κατά 8% και

των υπαλλήλων ΔΕΚΟ κατά 3%, (δ) νέα αύξηση του ΦΠΑ του χαμηλού σε 6,5%, του

10% σε 13% και του 21% σε 23%, (ε) νέα αύξηση φόρου καυσίμων, τσιγάρων και

ποτών κατά 10%, (στ) πρόσθεση 10% στους φόρους εισαγωγής, και (ζ) αύξηση στις

αντικειμενικές αξίες των ακινήτων (Η Ελληνική κρίση χρέους 2010-σήμερα,

Βικιπαίδεια, 2015).

74

ΠΑΚΕΤΟ ΜΕΤΡΩΝ ΜΑΙΟΣ 2010

Αντικατάσταση του 13ου & 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων με επίδομα 500 ευρώ σε όσους

έχουν έως 3000 ευρώ αποδοχές

Πλήρη κατάργηση του 13ου & 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων σε όσους έχουν άνω των 3000

ευρώ αποδοχές

Αντικατάσταση 13ης & 14ης σύνταξης με επίδομα 800 ευρώ

Επιδόματα υπαλλήλων δημοσίου τομέα -8%

Επιδόματα υπαλλήλων ΔΕΚΟ -3%

ΦΠΑ

Από 5% σε 6,5%

Από 10% σε 13%

Από 21% σε 23%

Φόροι καυσίμων, τσιγάρων και ποτών +10%

Φόροι εισαγωγής +10%

Αύξηση στις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων

Αν και τους επόμενους μήνες η δυσαρέσκεια ήταν μεγάλη και παρουσιάστηκαν

φαινόμενα όπως το κίνημα "δεν πληρώνω", εξαιτίας της συνεχούς κακής οικονομικής

κατάστασης στις 29 Ιουνίου 2011 ψηφίστηκε ένα μεσοπρόθεσμο πακέτο το οποίο

προέβλεπε μια σειρά μέτρων λιτότητας για τον περιορισμό δαπανών και την αύξηση

των εσόδων. Περιορίστηκαν μισθολογικές λειτουργικές δαπάνες και προστέθηκαν νέα

φορολογικά μέτρα. Επιπλέον, η κυβέρνηση προχώρησε στην ίδρυση του Ταμείου

Δημόσιας Περιουσίας, το οποίο είναι οργανισμός αποκρατικοποιήσεων, με κύριο

σκοπό την δημιουργία εσόδων 50 δισ. Ευρώ. Αυτό το πακέτο μέτρων λιτότητας

περιλάμβανε νέα μέτρα όπως: (α) αλλαγή φορολογική κλίμακας με επιβάρυνση σε

όσους δηλώνουν εισόδημα άνω των 8000 ευρώ, (β) μετάβαση σε ανώτερη κλίμακα

ΦΠΑ, (γ) έκτακτη εισφορά για εισοδήματα άνω των 12000 ευρώ, (δ) επιβολή

κλιμακωτής αντικειμενικής δαπάνης κατοικίας, (ε) επιβολή ειδικής εισφοράς

αλληλεγγύης, (στ) επιβολή ετήσιου τέλους για τους ελεύθερους επαγγελματίες και

επιτηδευματίες, (ζ) αύξηση του ποσοστού παρακράτησης ΛΑΦΚΑ σε όλες τιςς

συντάξεις άνω των 1450 ευρώ από 4-10% που ίσχυε σε 6-14%, και (η) επιβολή ειδικής

εισφοράς συνταξιούχων επικουρικής ασφάλισης με μηνιαία παρακράτηση. Όσον

αφορά τον εργασιακό τομέα υπήρξαν κι εδώ αλλαγές: (α) όσοι προσλαμβάνονται χωρίς

επαγγελματική εμπειρίας θα αμείβονται με 20% μικρότερο μισθό από το όριο της

Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης, (β) θέσπιση μέτρου εργασιακής εφεδρείας για

75

οργανισμούς που καταργούνται, και (γ) η διάρκεια των συμβάσεων ορισμένου χρόνου

πηγαίνει από τα 2 χρόνια στα 3 (Η Ελληνική κρίση χρέους 2010-σήμερα, Βικιπαίδεια,

2015)

29 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011 - ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 2011-2015

Αλλαγή φορολογική κλίμακας με επιβάρυνση σε όσους δηλώνουν εισόδημα άνω των 8000 ευρώ

Νέα ανώτερη κλίμακα ΦΠΑ

Έκτακτη εισφορά για εισοδήματα άνω των 12000 ευρώ

Επιβολή κλιμακωτής αντικειμενικής δαπάνης κατοικίας

Επιβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης

Επιβολή ετήσιου τέλους για τους ελεύθερους επαγγελματίες και επιτηδευματίες

Αύξηση του ποσοστού παρακράτησης ΛΑΦΚΑ σε

όλες τις συντάξεις άνω των 1450 ευρώ από 4-10% σε 6-14%

Επιβολή ειδικής εισφοράς συνταξιούχων επικουρικής ασφάλισης με μηνιαία παρακράτηση

Όσοι προσλαμβάνονται χωρίς επαγγελματική εμπειρία θα αμείβονται με 20% μικρότερο μισθό από το

όριο της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης

Θέσπιση μέτρου εργασιακής εφεδρείας για οργανισμούς που καταργούνται

Η διάρκεια των συμβάσεων ορισμένου χρόνου πηγαίνει από τα 2 χρόνια στα 3

Ίδρυση του Ταμείου Δημόσιας Περιουσίας

Ακόλουθο των παραπάνω μέτρων και συμφωνιών με τους οικονομικούς θεσμούς

ήταν ακόμα μία έγκριση μέτρων λιτότητας, τα οποία συνόδευαν το μνημόνιο, στις 10

Φεβρουαρίου 2012 και περιλαμβάνουν: (α) μείωση κατά 22% του κατώτατου μισθού

δηλαδή από 751 ευρώ σε 586 ευρώ και 32% στους νεοεισερχόμενους έως 25 ετών, (β)

κατάργηση 150000 θέσεων εργασίας από το δημόσιο τομέα έως το 2015, (γ) ατομικές

ή επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας αντί για τις κλαδικές καθώς και άρση

μονιμότητας σε οργανισμούς ΔΕΚΟ και υπό κρατικό έλεγχο τράπεζες, (δ) νέες

περικοπές συντάξεων, επιδομάτων, άμυνας, λειτουργιών του κράτους και υγείας, (ε)

κατάργηση των Οργανισμών Εργατικής Κατοικίας κι Εστίας, και (στ) αύξηση των

αντικειμενικών αξιών και ενοποίηση των φόρων στα ακίνητα (Η Ελληνική κρίση

χρέους 2010-σήμερα, Βικιπαίδεια, 2015)

76

ΜΕΤΡΑ "ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ" - 10 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012

Κατώτατος μισθός -22%, δηλαδή από 751 ευρώ σε 586 ευρώ

-32% για τους νεοεισερχόμενους

Κατάργηση 150000 θέσεων εργασίας από το δημόσιο τομέα έως το 2015

Ατομικές ή επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας αντί για τις κλαδικές

Άρση μονιμότητας σε οργανισμούς ΔΕΚΟ και υπό κρατικό έλεγχο τράπεζες

Νέες περικοπές συντάξεων, επιδομάτων, άμυνας, λειτουργιών του κράτους και υγείας

Κατάργηση των Οργανισμών Εργατικής Κατοικίας κι Εστίας

Αύξηση των αντικειμενικών αξιών και ενοποίηση των φόρων στα ακίνητα

5.5 Η εξέλιξη του πληθωρισμού & της ανεργίας

Στην Ελληνική οικονομία είναι γνωστά τα προβλήματα του πληθωρισμού και της

ανεργίας όμως οι κυβερνήσεις αδυνατούν να τα αντιμετωπίσουν με αποτέλεσμα οι

επιχειρήσεις και οι άνθρωποι να αναμένουν με αγωνία την τρομακτική πορεία τους.

Αποτελούν φαινόμενα της συνεχούς ανόδου του γενικού επιπέδου τιμών και της

ανυπαρξίας διαθέσιμων θέσεων εργασίας.

Ο πληθωρισμός εξ ορισμού ισοδυναμεί με τη συνεχή μείωση της αγοραστικής

δύναμης του χρήματος και θεωρείται νομισματικό φαινόμενο, δηλαδή ότι ο

πληθωρισμός είναι αποτέλεσμα μόνο της αυξημένης προσφοράς χρήματος μην

επηρεάζοντας έτσι τα μεγέθη της πραγματικής οικονομίας όπως είναι οι δημόσιες

δαπάνες, οι ιδιωτικές επενδύσεις και η ιδιωτική κατανάλωση. Οι Κεϋνσιανιστές, όμως,

αντίθετα σε αυτή τη θεωρία πιστεύουν πως στην οικονομία υπάρχουν τριβές που είναι

ικανές να προκαλούν πληθωρισμό.

Κύρια αιτία του πληθωρισμού είναι η αύξηση της ποσότητας του χρήματος όμως

τα συνολικά αίτια ταξινομούνται σε δυο κατηγορίες (Η Ελληνική κρίση χρέους

2010-σήμερα, Βικιπαίδεια, 2015):

1. σε εκείνα που δημιουργούν υπερβάλλουσα ζήτηση, όταν η συνολική ενεργός

ζήτηση υπερβαίνει τη συνολική προσφορά των παραγωγικών δυνατοτήτων της

οικονομίας και

2. σε εκείνα που οφείλονται στις ατέλειες της αγοράς, τα οποία επιδρούν αυξητικά

77

στο κόστος παραγωγής και εν συνεχεία στις τιμές.

Με αυτό το τρόπο ο πληθωρισμός κατηγοριοποιείται σε:

i. πληθωρισμό ζήτησης και

ii. πληθωρισμό κόστους.

Πέραν αυτών, το ρυθμό πληθωρισμού ενισχύουν οι αυξήσεις σε μισθούς, οι

ατελείς ανταγωνιστικές επιχειρήσεις οι οποίες επιδιώκουν τη μεγιστοποίηση των

κερδών τους επιβάλλοντας τιμή πώλησης μεγαλύτερη από το οριακό κόστος τους, οι

αυξήσεις των τιμών εισαγόμενων πρώτων υλών και κεφαλαιουχικών αγαθών και η

περίπτωση κατά την οποία το δημόσιο, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά προσπαθούν

να ζήσουν με περισσότερα απ' ότι μπορούν χρησιμοποιώντας συνεχώς τον δανεισμό.

Στην ιστορία της Ελλάδας, επίμονη θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί η άνοδος του

πληθωρισμού από τις αυξήσεις των τιμών του πετρελαίου και του ποσοστού

εργοδοτικών εισφορών. Ειδικότερα, ως προς τον πληθωρισμό τα υψηλότερα επίπεδα

είχαν εμφανιστεί τη δεκαετία του '80 λόγω εκτύπωσης χρήματος από τη Τράπεζα

Ελλάδος. Από το 1998 ο 12μηνος ρυθμός του πληθωρισμού παραμένει σε πτωτική

τροχιά με τη πτωτική τάση να συνεχίζεται και το 1999. Η Ελλάδα τους πρώτους μήνες

του 2000 έχοντας χαμηλά επίπεδα πληθωρισμού ικανοποιεί το κριτήριο σύγκλισης ως

προς τη σταθερότητα των τιμών, στη διάρκεια όμως του ίδιου έτους ο πληθωρισμός

αυξήθηκε από 2,3% σε 3,7% αντανακλώντας κυρίως την άνοδο της τιμής του αργού

πετρελαίου και την ανατίμηση του δολαρίου έναντι του ευρώ και της δραχμής. Εν

συνεχεία, ως τον Ιούνιο του 2001 αυξήθηκε φτάνοντας στο 4,5% αλλά έπειτα

υποχώρησε στο 3,2% κατατάσσοντας την Ελλάδα στη 4η θέση της Ευρώπης, ως προς

τον υψηλότερο πληθωρισμό (μαζί με Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία). Το 2002 ο

πληθωρισμός παραμένει υψηλός φτάνοντας το 3,7%. Όσον αφορά το έτος 2003

παρατηρείται μέση ετήσια αύξηση 3,5%, ελαφρά μικρότερη του προηγούμενου έτους.

Τη τριετία 2004 έως 2006 τα επίπεδα παρουσίασαν αυξομειώσεις διαμορφώνοντας το

ετήσιο ρυθμό στο 3,5%. Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός πως ενώ το 2006 υποχώρησε

στο 3% λόγω κυρίως προσωρινών ευνοϊκών παραγόντων και ιδίως της μείωσης τιμής

καυσίμων, το τελευταίο τρίμηνο του 2007 σημειώθηκε έξαρση του πληθωρισμού,

78

έξαρση η οποία εντάχθηκε στο έτος του 2008 με επίπεδα στο 4,6%, πλήττοντας

ιδιαίτερα τις οικονομικά ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες. Το 2009 ο μέσος ετήσιος

ρυθμός διαμορφώθηκε στο 1,3% αντανακλώντας την πτώση των διεθνών τιμών

πετρελαίου και άλλων βασικών εμπορευμάτων που άρχισε μετά τα μέσα του 2008.

Εντός των τελευταίων ετών της οικονομικής κρίσης και κατά την εφαρμογή των

μέτρων που πάρθηκαν από τις κυβερνήσεις, ο πληθωρισμός παρουσίασε έξαρση

οφειλόμενη στα εξής: α) στη μεγάλη αύξηση της έμμεσης φορολογίας, β) στην άνοδο

της τιμής του πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά και γ) στην ανάκαμψη των τιμών των

άλλων εισαγόμενων προϊόντων. Εντός του 2010 ο ετήσιος ρυθμός εκτιμήθηκε στο

4,8% με χαμηλότερη τιμή τον Ιανουάριο (2,3%) και υψηλότερη τον Αύγουστο (5,7%)

και τα επόμενα χρόνια οι ρυθμοί ήταν πάντα υψηλοί δεδομένου των μέτρων που

πάρθηκαν και της οικονομικής κατάστασης που επικρατεί (Τα άλματα του Δημοσίου

χρέους από το 1974 μέχρι σήμερα, Ιωάννης Φιλίστωρ, 2010).

Αυτό που είναι χρήσιμο να υπογραμμιστεί, είναι πως ο πληθωρισμός

διαμορφώνεται και επηρεάζεται από την εκδήλωση αφενός υψηλής ζήτησης αφετέρου

υψηλού κόστους παραγωγής. Τόσο η αύξηση της ζήτησης όσο και η άνοδος του

κόστους παρουσιάζουν άνοδο της τελικής τιμής. Τα τελευταία χρόνια και εντός της

οικονομικής κρίσης, με τις τιμές να αυξάνονται συνεχώς και με τα φορολογικά μέτρα

να επιβαρύνουν όλο και περισσότερο τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, ο

πληθωρισμός αποτελεί φαινόμενο συχνής μελέτης (Η Ελληνική κρίση χρέους

2010-σήμερα, Βικιπαίδεια, 2015).

Οι κυβερνήσεις για να αντιμετωπίσουν την οικονομική επιβάρυνση των

νοικοκυριών προσπαθούν να καταπολεμήσουν την ανεργία. Όμως η σχέση ανεργίας

και πληθωρισμού είναι ιδιόμορφη, καθώς η απότομη αλλαγή πολιτικής για

καταπολέμηση της ανεργίας οδηγεί στη δημιουργία πληθωρισμού. Και ο πληθωρισμός

δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στην οικονομία, καθώς πλήττει τους

συνταξιούχους, τους δημοσίους υπαλλήλους κ.α. που έχουν σταθερό εισόδημα,

ευνοώντας μόνον όσους το εισόδημα τους μεταβάλλεται εύκολα εις βάρος άλλων

ατόμων. Επιπλέον, επιβαρύνει το ισοζύγιο πληρωμών και μειώνει τα συναλλαγματικά

αποθέματα της χώρας, και η κατανομή των συντελεστών παραγωγής δεν είναι άριστη

79

με αποτέλεσμα να γίνεται σπατάλη των παραγωγικών πόρων.

Η ανεργία θεωρείται φαινόμενο με οικονομικό, κοινωνικό και ηθικό περιεχόμενο

και η ύπαρξη της υποδηλώνει την απαξίωση του ανθρώπινου δυναμικού προκαλώντας

σοβαρά προβλήματα σε προσωπικό, οικογενειακό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο,

καθώς και στη δημόσια κοινωνική ασφάλιση που στερείται πολύτιμους πόρους (Η

Ελληνική κρίση χρέους 2010-σήμερα, Βικιπαίδεια, 2015).

Χαρακτηριστικό της ανεργίας, που επικρατεί ιστορικά στην Ελλάδα, είναι το

γεγονός πως τη περίοδο του 2000-2006 περισσότερες από τις μισές θέσεις

απασχόλησης δημιουργήθηκαν σε τέσσερις μόνο κλάδους παραγωγής: στις

κατασκευές, στις υπηρεσίες εστίασης, στο εμπόριο και στα ιδιωτικά νοικοκυριά που

απασχολούν οικιακό προσωπικό. Σύμφωνα με τα νούμερα, το 2006 το ποσοστό των

μακροχρόνια άνεργων ήταν εξαιρετικά υψηλό (57,5% του συνόλου των ανέργων), ενώ

το 2008 η ανεργία διαμορφώθηκε στο 7,2% ακολουθώντας πτωτική πορεία από το

2004 (Η Ελληνική κρίση χρέους 2010-σήμερα, Βικιπαίδεια, 2015).

Στην χώρα μας, η ανεργία από το 1983 κι έπειτα βρίσκεται σταθερά άνω του 7%.

Τη δεκαετία 1996-2005 διακυμάνθηκε μεταξύ 10-12% ενώ ως το 2007 το ποσοστό

φτώχειας έμεινε σταθερό στο 20-21%. Τα πραγματικά ποσοστά της, όμως, είναι πολύ

υψηλότερα κι αυτό συμβαίνει γιατί δεν καταμετρώνται όσοι έχουν εργασθεί ακόμα και

μία ώρα την εβδομάδα ή εκείνοι που παρακολουθούν προγράμματα κατάρτισης (Η

Ελληνική κρίση χρέους 2010-σήμερα, Βικιπαίδεια, 2015)

Η γενικότερη αντιμετώπιση του φαινομένου της ανεργίας ποτέ δεν θεωρήθηκε ως

κεντρικός στόχος της οικονομικής πολιτικής και πάντα αποτελούσε "δευτερεύον

μέγεθος" καθώς θεωρήθηκε πως θα αντιμετωπιζόταν αυτόματα μέσω της επίτευξης

υψηλών ρυθμών ανάπτυξης. Συνέπεια αυτού ήταν το γεγονός πως ευνοήθηκε η

δημιουργία θέσεων χαμηλής ειδίκευσης με αποτέλεσμα οι νέοι επιστήμονες να είναι

άνεργοι και αναπτύσσονται δυσανάλογα κάποιοι κλάδοι σε βάρος άλλων

δημιουργώντας μονοπωλιακές καταστάσεις και ευνοώντας τη διαπλοκή, τα σκάνδαλα

και τη κατασπατάληση των δημοσίων πόρων.

Επίσης, μεγάλο "αγκάθι" στο φαινόμενο της ανεργίας αποτελεί το οτι οι νέοι έχουν

πληγεί περισσότερο από το κάθε άνθρωπο, καθώς ένας στους τέσσερις δηλώνει πως η

80

εργασία που κάνει δεν ανταποκρίνεται στα προσόντα του, πράγμα που σημαίνει πως η

αγορά δεν είναι ικανή να εντοπίσει τους κατάλληλους ανθρώπους για την κάλυψη

θέσεων, ενώ το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας εντείνει την

εξάρτηση των νέων από το οικογενειακό εισόδημα δημιουργώντας έτσι πίεση στον

προϋπολογισμό του νοικοκυριού. Η πραγματικότητα τα τις οικονομικής κρίσης έχει

"επιβάλλει" στους νέους να μένουν στην οικογενειακή εστία ως ακόμα και τα 30 τους,

δημιουργώντας έτσι μια αγορά εργασίας με έντονες τάσεις συμπίεσης των μισθών και

των δικαιωμάτων των εργαζομένων (Η Ελληνική κρίση χρέους 2010-σήμερα,

Βικιπαίδεια, 2015).

Παρακάτω παρουσιάζεται αναλυτικός πίνακας 6 με τα ποσοστά ανεργίας από τον

Ιανουάριο του 2009 έως και τον Ιανουάριο του 2015. Πέραν αυτών των μεγεθών

υπάρχει πληθώρα ανθρώπων που έχουν ενταχθεί σε προσωρινά προγράμματα

κατάρτισης και δεν εντάσσονται στους ανέργους, όπως επίσης και πολλοί φοιτητές.

Είναι ορατό το γεγονός πως τα χαμηλότερα επίπεδα υπήρχαν τον Ιανουάριο του 2009

(9%) και έκτοτε η αύξηση είναι σταθερή και υψηλή εκτός της περιόδου από τον

Οκτώβριο του 2013 κι έπειτα εντός της οποία εφαρμόστηκαν τα προσωρινά

προγράμματα κατάρτισης. Στα μεγαλύτερα επίπεδα έφτασε το Σεπτέμβριο του 2013

(27,9%) κι από τότε υποχώρησε συνολικά 2,2% φτάνοντας τον Ιανουάριο του 2015 να

είναι 25,7% (ΕΛΣΤΑΤ).

81

Ποσοστό

ανεργίας Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαι Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοεμ Δεκ

2009 9,0 9,2 9,2 9,2 9,3 9,4 9,6 9,7 10,0 10,1 10,4 10,7

2010 11.1 11,4 11,7 11,9 12,3 12,5 12,7 12,9 13,3 14.0 14,3 14,8

2011 15,1 15,6 16,1 16,4 16,9 17,2 17,8 18,5 19,0 19,8 20,9 21,6

2012 22,0 22,3 22,6 23,3 24,0 24,9 25,1 25,5 26,0 26,0 26,4 26,4

2013 26,8 26,9 27,2 27,5 27,7 27,6 27,8 27,7 27,9 27,7 27,7 27,4

2014 27,2 27,2 27,1 27,1 26,8 26,7 26,4 26,2 26,0 25,9 25,9 26,0

2015 25,7 -

Πίνακας 6. Ποσοστά ανεργίας από το 2009 έως αρχές 2015

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Υπό αυτό το πρίσμα, η Ελλάδα καλείται να πράξει κάτι πολύ δύσκολο καθώς για

να αλλάξει αυτή η κατάσταση χρειάζονται ριζικές αλλαγές στην οικονομία και στο

τρόπο ανάπτυξης, δηλαδή χρειάζεται ένα νέο μοντέλο παραγωγής, διανομής,

κατανάλωσης και ανάπτυξης. Σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα, καλείται να

αντιμετωπίσει το φαινόμενο της ανεργίας με τέτοιο τρόπο που να μην επηρεάσει σε

μεγάλο βαθμό τον ρυθμό πληθωρισμού, πράγμα που βάση της λογικής "απότομες

αλλαγές τιμών οδηγούν σε δημιουργία πληθωρισμού" δεν είναι εφικτό.

5.6 Παραγωγικότητα, απασχόληση, εργάσιμος χρόνος

Παρά την έκταση που έχει λάβει ο μύθος, σύμφωνα με τον οποίο "οι Έλληνες

εργάζονται λίγο" και έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια, έχοντας πείσει ακόμα και

πολλούς Έλληνες, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Η Ελλάδα σύμφωνα με επίσημα

στοιχεία της Eurostat, που παρουσιάζονται στο πίνακα 7, φαίνεται να παρουσιάζει τον

υψηλότερο εργάσιμο χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση για το έτος 2014, με βάση το

νόμιμο ετήσιο ωράριο εργασίας πλήρους απασχόλησης που βρίσκεται σε ισχύ.

Ειδικότερα, οι Έλληνες εργαζόμενοι απασχολούνται κατά μέσο όρο 1820 ώρες έναντι

1690 ωρών που είναι ο μέσος όρος στην ΕΕ των 15 και 1760 ωρών της ΕΕ των 27

82

χωρών, συμπεριλαμβανομένων των ετήσιων αδειών και αργιών καθώς και του

συμβατικού χρόνου της εβδομαδιαίας εργασίας (ΕΛΣΤΑΤ, 2014).

Πίνακας 7. Ώρες εργασίας Ελλάδας συγκριτικά με τον Μ. Ο. της Ευρώπης 2014

Πηγή: Στοιχεία από την Eurostat, 2014

Επιπλέον, από τα υψηλότερα μεγέθη πραγματικού χρόνου εργασίας,

συνυπολογίζοντας την υπερωριακή απασχόληση, παρουσιάζονται στην Ελλάδα καθώς

η χώρα μας τοποθετείται, έπειτα από τη Βρετανία, στη δεύτερη θέση με 42 ώρες

εβδομαδιαίως. Προσθέτοντας τις συχνά μη αμειβόμενες υπερβάσεις του ωραρίου, το

φαινόμενο λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις. Τα μεγάλα μεγέθη του πραγματικού χρόνου

εργασίας οφείλονται τόσο στην πολιτική πολλών επιχειρήσεων που κάνουν χρήση του

θεσμού υπερεργασίας, επιβάλλοντας ουσιαστικά καθημερινό 9ωρο, και των

υπερωριών όσο και στο ότι πολλοί εργαζόμενοι επιδιώκουν την υπερωριακή

απασχόληση για αύξηση των εισοδημάτων τους. Τα ως άνω, οδηγούν και στο

φαινόμενο της πολυ-απασχόλησης, αφού βάση ερευνών το 20% των εργαζομένων

κάνει περισσότερες από μία δουλειές.

83

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & Η

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ


Η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία είναι έννοιες που, όπως παρουσιάστηκε

στα προηγούμενα κεφάλαια, εξαρτώνται από πληθώρα χαρακτηριστικών και

παρουσιάζουν πολλού είδους προβλήματα τα οποία καλείται ο άνθρωπος να ξεπεράσει

όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα.

Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα έχει δημιουργήσει μια κατάσταση τρόμου και

αμφισβήτησης οποιασδήποτε επιχειρηματικής ενέργειας κληθεί κάποιος να

πραγματοποιήσει. Όχι άδικα, όμως, καθώς τα προβλήματα που έχει δημιουργήσει είναι

πολλά. Τα περισσότερα προϋπήρχαν και ενδυναμώθηκαν κατά πολύ, ωστόσο

προστέθηκαν στη λίστα κι άλλα νέα προβλήματα που οφείλονται στην οικονομική

κρίση.

Οι νέοι επιχειρηματίες καλούνται εντός οικονομικής κρίσης να αντιμετωπίσουν

ό,τι πρόβλημα παρουσιάζεται και να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά σε μια αγορά

που χαρακτηρίζεται ως "κακή". Για την αντιμετώπιση αυτών γίνεται ακόμα

μεγαλύτερη προσπάθεια καινοτομίας όμως τα προβλήματα κι εκεί δεν είναι λίγα.

6.2 Η επιχειρηματικότητα σε περίοδο οικονομικής κρίσης

Η "οικονομική κρίση" όπως είναι σύνηθες να αποκαλείται έχει δημιουργήσει

πληθώρα προβλημάτων στις αγορές. Εκ φύσεως, στην επιχειρηματικότητα υπάρχουν

εμπόδια τα οποία ο επιχειρηματίας πολλές φορές δυσκολεύεται να ξεπεράσει και

καταλήγει να είναι εγκλωβισμένος μέσα στην ίδια του την επιχείρηση ώσπου να

καταλήξει σε πτώχευση.

Τα τελευταία χρόνια εντός της περιόδου οικονομικής κρίσης τα εμπόδια αυτά

84

συγκεντρώνονται περισσότερο σε κεφάλαια και χρηματικά διαθέσιμα καθώς και στον

τομέα των πωλήσεων, αφού το αγοραστικό κοινό αντιμετωπίζει οικονομικά

προβλήματα μειώνοντας τα ποσοστά κατανάλωσης στην αγορά και περιορίζοντας τις

συνολικές αγορές στην κάλυψη των πρώτων και βασικών αναγκών.

Οι τρεις μεγαλύτεροι φόβοι που καλείται να αντιμετωπίσει ο επιχειρηματικός

κόσμος εντός οικονομικής κρίσης είναι (Γιώργος Μανέττας, Ημερήσια, 2015):

1. το "πάγωμα" των επενδύσεων καθώς η αγορά χαρακτηρίζεται από στασιμότητα

στο μεγαλύτερο μέρος της

2. τις περισσότερες δυσκολίες στις συναλλαγές με τους ξένους, απόρροια της κακής

οικονομικής κατάστασης και του ασταθούς τραπεζικού - οικονομικού - πολιτικού

περιβάλλοντος καθώς οι ξένοι προμηθευτές ασκούν πίεση στην Ελληνική αγορά

απαιτώντας την καταβολή μεγαλύτερου μέρους προκαταβολής ή πληρωμή μόνο

με μετρητά δίχως να γίνονται δεκτές επιταγές

3. τη παράλυση των υπηρεσιών του δημόσιου τομέα ο οποίος ανέκαθεν αποτελούσε

πρόβλημα αλλά εν καιρώ κρίσης έχει μεγεθυνθεί δημιουργώντας μεγαλύτερα

προβλήματα γραφειοκρατίας και πληρωμής από το δημόσιο.

Τα στελέχη και οι νομίμως εκπρόσωποι επιχειρήσεων παρουσιάζονται

απογοητευμένοι από την αδυναμία του Ελληνικού Κοινοβουλίου να αντιμετωπίσει τη

κατάσταση με αποτέλεσμα να παρατείνονται τα προβλήματα της κατανάλωσης, των

εξαγωγών, της προμήθειας πρώτων υλών κ.α.

Αυτά είναι γνωστά σε κάθε ενδιαφερόμενο άνθρωπο και σαφώς δημιουργούν

μεγαλύτερους φόβους και ανασφάλειες στους μελλοντικούς επιχειρηματίες. Ο φόβος

του ανθρώπου, η μεγάλη ευθύνη, η ανάληψη ρίσκων, η ανάγκη κεφαλαίων, το μη

προβλέψιμο "αύριο" και ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός των επιχειρήσεων που

αδυνατούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες τους και οδηγούνται στη πτώχευση είναι

μερικές σκέψεις που οδηγούν τον "ενδιαφερόμενο" επιχειρηματία σε παύση των

επιχειρηματικών κινήσεων και επαναπρογραμματισμό των σχεδίων του. Πιο

αναλυτικά, την τριετία 2011-2013 ιδρύθηκαν στην Ελλάδα συνολικά 116.016 νέες

85

μικρομεσαίες επιχειρήσεις εκ των οποίων επιβίωσαν μόνο οι 34.406, ενώ οι υπόλοιπες

81.610 έκλεισαν. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία μόνο το 29,56% επιβίωσε από τα

προβλήματα τις οικονομικής κρίσης ενώ το 70,44% πτώχευσε. (ΑΠΕ)

Αντίθετα σε αυτό το ποσοστό, από έρευνα που πραγματοποιήθηκε για το 2013 εκ

της GfK για λογαριασμό του Amway Global Entrepreneurship Report σε παγκόσμιο

επίπεδο διαπιστώθηκε η θετική γνώμη του 69% των Ελλήνων. Περισσότεροι από το

67% των Ελλήνων θέλουν να δραστηριοποιηθούν στον επιχειρηματικό κλάδο όμως

τους κυριεύει η ανασφάλεια και η οικονομική-πολιτική αστάθεια. Ο υψηλότερος

φόβος εκείνων που θέλουν να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά είναι η απουσία

χρηματοδότησης (ΑΠΕ)

Οι Έλληνες, λοιπόν, διατηρούν θετική στάση ως προς την επιχειρηματικότητα

παντός είδους, ακόμα και σε περίοδο οικονομικής κρίσης, για πολλά κίνητρα, τα οποία

βασικότερα εξ αυτών είναι η ανεξαρτησία από τους εργοδότες (56%), η

αυτοεκπλήρωση (44%), και η επιχειρηματικότητα ανάγκης (44%) δηλαδή η

εναλλακτική λύση στην ανεργία. (ΑΠΕ)

6.2.1 Τα οφέλη της επιχειρηματικότητας σε περίοδο οικονομικής

κρίσης

Η επιχειρηματικότητα σε περίοδο οικονομικής κρίσης μπορεί να χαρακτηρίζεται

από πληθώρα δυσκολιών και να αντιμετωπίζεται με φόβο από πολλούς ωστόσο έχει

ποικίλα οφέλη τόσο σε γενικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο του επιχειρηματία.

Η οικονομική κρίση αποτελεί πρόκληση για τους πιο επίδοξους επιχειρηματίες,

ιδιαίτερα αναφερόμενη στο τρόπο χρηματοδότησης. Ωστόσο, οι νέοι έχουν στη

διάθεση τους χαρακτηριστικά τα οποία σε συνδυασμό με την καινοτομία είναι ικανά να

ωφελήσουν τόσο τους ίδιους όσο και τη χώρα στο σύνολο της.

Ειδικότερα, ο καλύτερος τρόπος να ξεπεραστεί με επιτυχία η οικονομική κρίση

είναι οι νέες επιχειρηματικές κινήσεις (Έλενα Μαυρικάκη, Γενική Διευθύντρια

Σωματείου Επιχειρηματικότητας Νέων). Τα τελευταία έτη στην Ελλάδα ο

86

επιχειρηματικός κόσμος έχει μάθει ποια λάθη του παρελθόντος οδήγησαν στην κρίση

και οι νέοι έχουν τη θέληση και την οξυδέρκεια να τα αντιμετωπίσουν δίνοντας ένα

θετικό ρυθμό ανάπτυξης τόσο στους ίδιους όσο και στην Ελλάδα.

Τα οφέλη, λοιπόν, που παρουσιάζονται εντός οικονομικής κρίσης είναι ζήτημα

όλης της κοινωνίας καθώς δεν αρκεί μόνο η θέληση των νέων επιχειρηματιών. Είναι

ανάγκη όλη η κοινωνία και οι κυβερνήσεις να δείξουν εμπιστοσύνη και υποστήριξη

στα νέα βήματα του επιχειρηματικού κλάδου. Οι κοινωνία έχει την "υποχρέωση" να

καλώς ορίσει τον νέο επιχειρηματία στην αγορά χωρίς να τον αντιμετωπίζει ως έναν

"μεγαλοκαρχαρία" που έχει χρήματα ακόμα και εντός οικονομικής κρίσης ώστε να

ιδρύει επιχειρήσεις. Από την άλλη πλευρά το κράτος πρέπει μέσω των απαραίτητων

μηχανισμών να υποστηρίξει την επιχείρηση. Υπάρχουν ποικίλοι τρόποι να το πράξει

αυτό όπως για παράδειγμα μέσω συμβουλευτικών υπηρεσιών, παρέχοντας επιδοτήσεις

σε επιχειρηματίες, διαμορφώνοντας το φορολογικό σύστημα με τέτοιο τρόπο ώστε να

μην είναι "τρομακτικό", αντιμετωπίζοντας τη γραφειοκρατία που δημιουργεί

προβλήματα στους επιχειρηματίες κ.α.

6.2.2. Τα εμπόδια της επιχειρηματικότητας σε περίοδο οικονομικής

κρίσης

Κάνοντας λόγο για την επιχειρηματικότητα σε περίοδο οικονομικής κρίσης το

μυαλό όλων τρέχει μπροστά και συναντά τα προβλήματα που παρουσιάζονται σε αυτή.

Είναι γεγονός πως τα προβλήματα εντός οικονομικής κρίσης ποικίλουν και είναι

υψηλά. Φυσικά μέσα σε αυτά συμπεριλαμβάνονται και οι δυσκολίες που υπήρχαν

ανέκαθεν στο "επιχειρείν" ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση της αγοράς. Πιο

συγκεκριμένα εμπόδια που παρουσιάζονται εντός οικονομικής κρίσης είναι:

Η γραφειοκρατία, η οποία αποτελεί από τα σημαντικότερα προβλήματα καθώς

έχει αυξηθεί και υπάρχουν φορές που οι δημόσιες υπηρεσίες δεν λειτουργούν

σωστά ώστε να εξυπηρετηθεί ο νέος επιχειρηματίας

Η μηδαμινή εκμάθηση επιχειρηματικών δεξιοτήτων, παροχή που θα έπρεπε το

87

κράτος να έχει σε ισχύ με δωρεάν πρόσβαση κάθε ανθρώπου που το επιθυμεί. Αντ'

αυτού υπάρχουν ελάχιστα προγράμματα κατάρτισης και συμβουλευτικού

χαρακτήρα τα οποία παρέχουν τις σωστές και κατάλληλες γνώσεις στους άπειρους

και δίχως υποστήριξη νέους

Η απουσία υποστήριξης, η οποία είναι εκ φύσεως πρόβλημα της

επιχειρηματικότητας όμως εν καιρώ κρίσης αυξάνεται

Η χρηματοδότηση, η οποία αποτελεί εμπόδιο που καταλαμβάνει το υψηλότερο

σκαλί στη βαθμίδα των εμποδίων καθώς εντός περιόδου οικονομικής κρίσης οι

νέοι επιχειρηματίες είναι δυσκολότερο να βρουν τα απαραίτητα κεφάλαια. Οι

περισσότεροι δεν μπορούν να αυτοχρηματοδοτηθούν και καταλήγουν σε εύρεση

χρηματοδότη ή δανεισμό από τράπεζα. Όμως οι χρηματοδότες είναι επιφυλακτικοί

εν καιρώ κρίσης και οι τράπεζες έχουν υπερβολικές απαιτήσεις για την

εξασφάλιση μηδενικού ρίσκου.

Η μη υγιείς οργανισμοί και επιχειρήσεις, οι οποίοι καθιστούν τις οικονομικές

συναλλαγές ριψοκίνδυνες. Όσο συνεπείς και υγιής είναι μια μικρή επιχείρηση

όταν λάβει μια επιταγή η οποία κινδυνεύει να "σκάσει" στα χέρια της ως ακάλυπτη

τότε τα οικονομικά προβλήματα θα επιβαρύνουν και την ίδια. Ιδιαίτερα αν η

συγκεκριμένη επιταγή έχει μετακυλήσει σε άλλο συνεργάτη και εκείνος με τη

σειρά του τη σφραγίσει εις βάρος της μέχρι πρότινος μικρής και υγιούς

επιχείρησης.

6.3 Η καινοτομία σε περίοδο οικονομικής κρίσης

Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα έχει αναπτύξει το αίσθημα του επιχειρηματικού

φόβου και της προσωπικής ανάληψης ευθύνης σε μεγάλο βαθμό, ωστόσο αυτό δεν

στέκεται εμπόδιο για ορισμένους ανθρώπους η οποίοι αγαπούν το "επιχειρείν" και

τολμούν να ενταχθούν στον επιχειρηματικό κόσμο μέσω της παρουσίασης μιας

καινοτόμου ιδέας.

Κατά την άποψη των επιχειρηματιών, οι σημαντικότεροι ανασταλτικοί

88

παράγοντες στην ανάπτυξη καινοτομιών είναι κατά σειρά (Εφημερίδα Η Καθημερινή,

2014):

1. Το υψηλό κόστος καινοτομίας καθώς οι δαπάνες που απαιτούνται για τη

καινοτομική διαδικασία ξεπερνούν τις περισσότερες φορές τα οικονομικά της


2. Η έλλειψη κατάλληλων πηγών χρηματοδότησης, γεγονός το οποίο

αντικατοπτρίζει τους περισσότερους επιχειρηματίες καθώς οι τραπεζικές σχέσεις

τείνουν να μειώνονται και όταν αυτές υπάρχουν τότε το τραπεζικό σύστημα έχει

υψηλά κριτήρια και απαιτήσεις. Επιπλέον οι επενδυτές φθίνουν και η τοποθέτηση

ιδίων κεφαλαίων ίσως είναι αδύνατη

3. Η ανάληψη υπερβολικών οικονομικών κινδύνων η οποία αποτελεί κύριο

παράγοντα εμποδίου καθώς κατά τη καινοτομική διαδικασία οι πιθανότητες

επανάληψης κάποιας διαδικασίας δεν είναι μικρές κι έχει ως αποτέλεσμα τις

αυξημένες δαπάνες, οδηγώντας τον επιχειρηματία στη λήψη υψηλών οικονομικών

κινδύνων

4. Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού, γεγονός που οφείλεται στο συνολικό

σύστημα καινοτομίας της χώρας καθώς η κατάρτιση προσωπικού δεν είναι

αποκλειστική ευθύνη των καινοτόμων επιχειρήσεων

5. Η έλλειψη ανταπόκρισης των πελατών σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες,

παράγοντας ο οποίος παρουσιάζει το περιορισμό των αγορών σε είδη πρώτης

ανάγκης ή σε δοκιμασμένα προϊόντα και υπηρεσίες αποφεύγοντας την αγορά ό,τι

νέου

Εντός, όμως, περιόδου οικονομικής κρίσης οι επιχειρηματίες που καινοτομούν

καλούνται να αντιμετωπίσουν όχι μόνο τους παραπάνω παράγοντες που τους

δυσκολεύουν αλλά και τα προβλήματα της αγοράς, η οποία χαρακτηρίζεται από ύφεση,

υψηλό ανταγωνισμό καθώς και κορεσμό προϊόντος σε συγκεκριμένους κλάδους όπως

για παράδειγμα ο κλάδος του καφέ. Εμπόδια που δύσκολα αντιμετωπίζει ένας

επιχειρηματίας χωρίς το κατάλληλο προγραμματισμό και μελέτη.

89

6.3.1 Τα οφέλη της καινοτομίας σε περίοδο οικονομικής κρίσης

Κατά την διατύπωση της έννοιας και των ποικίλων ορισμών της καινοτομίας έγινε

μερική αναφορά σε σημαντικά οφέλη που παρέχει. Ο Porter το 1990 είχε πει πως "η

καινοτομία είναι ο τρόπος με τον οποίο μία επιχείρηση κερδίζει και διατηρεί

ανταγωνιστικό πνεύμα". Τα αποκομίζοντα οφέλη εκ της καινοτομίας είναι πάρα πολλά

και σημαντικά προς τον νέο άνθρωπο που καινοτομεί, προς την επιχείρηση και προς

την κοινωνία ως σύνολο.

Ειδικότερα, σε περίοδο οικονομικής κρίσης αυτά τα οφέλη θεωρούνται ακόμα πιο

σημαντικά αφού καταφέρνουν να δώσουν στην επιχείρηση σημαντικό προβάδισμα

έναντι του ανταγωνισμού. Επιπλέον, μέσω της καινοτομίας ένας οργανισμός μπορεί να

επιτύχει τη καθιέρωση του στην αγορά καθώς και στην αύξηση του κύρους.

Πιο συγκεκριμένα τα οφέλη της καινοτομίας διακρίνονται στα εξής (Porter, 2001):

Νέες επιχειρηματικές ενέργειες και ευκαιρίες, καθώς η καινοτομία οδηγεί τον νέο

επιχειρηματία να αναπτυχθεί σε αντίθεση με ένα υπάρχον προϊόν που

χαρακτηρίζεται από στασιμότητα

Αύξηση της κερδοφορίας επιχειρήσεων, η οποία οδηγεί στην καλύτερη

οικονομική κατάσταση τόσο της ίδιας της επιχείρησης όσο και σε εθνικό επίπεδο

αφού η κίνηση χρημάτων εξασφαλίζει τη πληρωμή εισφορών, φόρων, δημιουργία

νέων θέσεων εργασίας κ. α.

Αύξηση των πωλήσεων προϊόντων ή υπηρεσιών, χαρακτηριστικό που βοηθά την

επιχείρηση στην συνεχή παραγωγή εξασφαλίζοντας έτσι την υγιή λειτουργία της

Βελτίωση της θέσης που κατέχει στον ανταγωνισμό, καθώς η καινοτομία είναι

εφικτή να ανταγωνιστεί τους εδραιωμένους στην αγορά ανταγωνιστές της

επιχείρησης καθιστώντας τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους "ξεπερασμένα"

Δημιουργία νέων κλάδων αγορών, πρόκειται για το υψηλότερο όφελος που

προέρχεται από την καινοτομία σε περίοδο οικονομικής κρίσης καθώς εμφανίζει

νέους τομείς βιομηχανίας και αναπτύσσει νέες καταναλωτικές ανάγκες στην

90

αγορά

Υψηλότερη ικανοποίηση πελατών, γεγονός που συνδέεται άμεσα με την

αναγνώριση και την αύξηση του κύρους της επιχείρησης

Αύξηση του κύρους της επιχείρησης που καινοτομεί, καθώς οι πελάτες δείχνουν

ανταπόκριση σε μια εταιρεία που καινοτομεί και συνδέονται "συναισθηματικά"

μαζί με μια επιχείρηση που καινοτομεί σε περίοδο κρίσης

Μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα στο μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον,

χαρακτηριστικό ιδιαίτερα σημαντικό που επιτρέπει την ενεργή δραστηριότητα της


6.3.2 Τα εμπόδια της καινοτομίας σε περίοδο οικονομικής κρίσης

Σε περίοδο οικονομικής κρίσης ο άνθρωπος ή η εταιρεία που καινοτομεί έχει να

αντιμετωπίσει σημαντικά εμπόδια που παρουσιάζονται. Τα εμπόδια αυτά είναι ικανά

να σταματήσουν την ανάπτυξη της καινοτόμου ιδέας και πρέπει να ξεπεραστούν άμεσα

για να επιτευχθεί. Για να αποφευχθούν τα εμπόδια αυτά ο καινοτόμος επιχειρηματίας

πρέπει να είναι σε θέση να πράξει την λεπτομερέστερη και ορθότερη μελέτη που είναι

ικανός και να έχει πολλαπλά σχέδια αντιμετώπισης .

Οι μεγάλες εταιρείες πολλές φορές τα ξεπερνούν γιατί έχουν αναπτύξει τα μέσα

και τις δυνατότητες τους, ωστόσο οι μικρότερες εταιρείες ή ο νέος επιχειρηματίας είναι

πιο επιρρεπείς στην αποτυχία ή στον δισταγμό αξιοποίησης της καινοτόμου ιδέας

λόγω:

Έλλειψης χρηματοδότησης, η οποία αποτελεί ίσως το σημαντικότερο εμπόδιο

καθώς αν τα οικονομικά του καινοτόμου επιχειρηματία είναι περιορισμένα τότε η

εύρεση ενδιαφερόμενου χρηματοδότη είναι εξαιρετικά δύσκολη εντός της

οικονομικής κρίσης

Ελλιπούς ενημέρωσης για χρηματοδοτικές πηγές, γνώση που δεν έχουν πολλοί

νέοι φιλόδοξοι επιχειρηματίες και δε γνωρίζουν πως μπορούν να βρουν τα

απαραίτητα κεφάλαια για την πραγματοποίηση της καινοτομικής διαδικασίας.

91

Υπάρχουν ορισμένα χρηματοδοτικά προγράμματα που διοργανώνονται από το

κράτος και κάποιους οργανισμούς τα οποία μπορούν να βοηθήσουν τον

ενδιαφερόμενο καινοτόμο επιχειρηματία

Φόβου για την αποτυχία, συναίσθημα που έχει κατακλύσει πληθώρα ανθρώπων.

Μεγάλο μέρος ανθρώπων νιώθουν τρόμο μπροστά σε μια επιχειρηματική ή

καινοτομική διαδικασία καθώς καθημερινά βάλλονται από τα προβλήματα της


Έλλειψης δομών υποστήριξης, αποτελεί την έλλειψη και δυσκολία απόκτησης των

κατάλληλων δομών που θα χρησιμοποιηθούν για την καινοτομική διαδικασία.

Είναι εξαιρετικά σημαντική η ύπαρξη τους καθώς δίχως τις δομές υποστήριξης δεν

είναι εφικτή η πραγματοποίηση καινοτομικής διαδικασίας

Έντονου υγειούς καθώς και αθέμιτου ανταγωνισμού από εδραιωμένες μεγάλες

επιχειρήσεις προς τις μικρότερες ο οποίος αποτελεί έχει πρωταρχικό στόχο να

βλάψει τις νέες μικρές επιχειρήσεις και έπειτα την αύξηση του κέρδους

Υψηλής και χρονοβόρας γραφειοκρατίας, το οποίο εντός οικονομικής κρίσης

μεγεθύνεται καθώς οι κρατικές υπηρεσίες εξαιτίας διοικητικών προβλημάτων δεν

λειτουργούν σωστά κ.α.

92

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΕ

ΠΕΡΙΟΔΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

7.1 Εισαγωγή.

Η στάση που ένας άνθρωπος κρατά απέναντι στην επιχειρηματικότητα και τη

καινοτομία εν καιρώ οικονομικής κρίσης αποτελεί ζήτημα με υψηλό ενδιαφέρον καθώς

η πρόβλεψη του είναι υπερβολικά δύσκολη. Ειδικότερα, όταν η οικονομική κρίση έχει

ενταχθεί στη καθημερινή ζωή του ανθρώπου τότε τα συναισθήματα, οι σκέψεις και οι

τρόποι αντιμετώπισης μιας καινοτομίας ή μιας επιχειρηματικής ευκαιρίας ίσως

αλλάξουν συγκριτικά με τις αντίστοιχες απόψεις και σκέψεις που θα υπήρχαν εκτός

οικονομικής κρίσης. Η πραγματοποίηση, λοιπόν, μιας προσωπικής έρευνας είναι ικανή

να αποφέρει απάντηση σε πληθώρα ζητημάτων που αφορούν τον μέσο άνθρωπο και

του τρόπου που εκείνος αντιλαμβάνεται την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα

εντός οικονομικής κρίσης. Σημαντικότερο όλων είναι η παρουσίαση αυτής της γνώμης

που έχει ο άνθρωπος καθώς και η μελέτη του ερωτήματος αν ο άνθρωπος τολμά ή

κυριεύεται από φόβο και ανασφάλειες μπροστά σε καινοτόμες επιχειρηματικές

δραστηριότητες.

7.2 Λόγοι που οδήγησαν στην προσωπική έρευνα

Η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία μέσα σε μια ασταθή περίοδο οικονομικής

κρίσης χρίζει ιδιαίτερης ανάλυσης και μελέτης καθώς τα προβλήματα που υπάρχουν

άλλες φορές δεν γίνονται αντιληπτά και άλλες φορές υπερ-προβάλλονται από τη

κοινωνία και τα ΜΜΕ οδηγώντας στη δημιουργία φόβου, ανασφάλειας και άλλων

συναισθημάτων που αποθαρρύνουν τον μέσο άνθρωπο από το επιχειρείν. Πέραν αυτών,

η γνώμη κάθε ανθρώπου όσον αφορά τη δυσκολία των καθηκόντων ενός επιχειρηματία,

τη σημαντικότητα της καινοτομίας, της κατάστασης της ελληνικής αγοράς εν καιρώ

93

οικονομικής κρίσης καθώς και του τρόπου που θα χρησιμοποιούσε για τη

χρηματοδότηση μιας επιχειρηματικής του κίνησης ή το ρίσκο που είναι διατεθειμένος

να λάβει έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για συζήτηση.

Για την ανάγκη παρουσίασης της γνώμης του μέσου ανθρώπου ως προς τα κύρια

θέματα της πτυχιακής αυτής εργασίας καθώς και της στάσης που κρατά ένας άνθρωπος

απέναντι σε μια ευκαιρία επιχειρηματικής δραστηριότητας κρίθηκε ορθή η

πραγματοποίηση προσωπικής έρευνας.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη χρήση κλίμακας Likert στην οποία οι

ερωτηθέντες κλήθηκαν να απαντήσουν στις ερωτήσεις σημειώνοντας το πεδίο που

τους εκφράζει έχοντας ως επιλογές τα: καθόλου, λίγο, μέτρια, πολύ και πάρα πολύ.

Μέσω της κλίμακας θα παρθούν συμπεράσματα για τη κοινή γνώμη της κοινωνίας ως

προς ζητήματα που αφορούν την επιχειρηματικότητα, τη καινοτομία και την

οικονομική κρίση. Έπειτα πραγματοποιούνται ερωτήσεις με τη χρήση πολλαπλής

επιλογής ώστε να αποτυπωθούν τα στοιχεία ηλικίας και γένους των ερωτηθέντων

καθώς και η γνώμη που έχουν για την απόδοση της Ελλάδας στη καινοτομία

συγκριτικά με την Ευρώπη. Τέλος, ακολουθούν 3 ερωτήσεις κειμένου ανοικτού τύπου

ώστε να παρθούν αυθόρμητες απαντήσεις και συμπεράσματα, τόσο ως προς το φύλο

όσο και ως προς την ηλικία των ερωτηθέντων, για τα κίνητρα και τους φόβους που

αισθάνονται μπροστά σε μια καινοτόμα επιχειρηματικότητα εν καιρώ οικονομικής

κρίσης. Ειδικότερα, το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε παρουσιάζεται στο

παράρτημα 4 και μπορεί να μελετηθεί εκεί.

7.3 Παρουσίαση αποτελεσμάτων προσωπικής έρευνας και ανάλυση

τους.

Κατά τη πραγματοποίηση της προσωπικής έρευνας κλήθηκαν να απαντήσουν

συνολικά 68 άνθρωποι εκ των οποίων 22 άνδρες και 46 γυναίκες. Η διεξαγωγή της

έρευνας και η συγκομιδή των ερωτηματολογίων πραγματοποιήθηκε σε τυχαίο δείγμα

ανθρώπων ανεξαρτήτου εισοδήματος ή επαγγέλματος και στο μεγαλύτερο μέρος της

94

έγινε χρήση του διαδικτύου ενώ άλλοι ερωτηθέντες απάντησαν τηλεφωνικά και

χειρόγραφα.

Σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα 8 οι άνθρωποι κλήθηκαν να απαντήσουν

χρησιμοποιώντας κλίμακα Likert η οποία είχε πιθανές απαντήσεις τις εξής: καθόλου,

λίγο, μέτρια, πολύ και πάρα πολύ. Κατά τη μελέτη του πίνακα και των απαντήσεων που

δόθηκαν δημιουργείται πληθώρα συμπερασμάτων τα οποία λύνουν κάθε απορία για το

τρόπο σκέψης των ανθρώπων.

Ειδικότερα όπως προέκυψε οι άνθρωποι κατά σχεδόν 60% αντιλαμβάνονται ως

υπερβολικά δύσκολα τα καθήκοντα ενός επιχειρηματία ενώ κρίνουν σε ποσοστό

μεγαλύτερο από 94% πως ο προσωπικός του χαρακτήρας είναι καταλυτικός

παράγοντας για την ευημερία και βιωσιμότητα της επιχείρησης. Τα οικονομικά

εμπόδια που θα συναντήσει ο επιχειρηματίας σύμφωνα με το δείγμα είναι πολλά έως

πάρα πολλά κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 88% όπως επίσης και τα εμπόδια του

ανταγωνισμού τα οποία βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα με ποσοστό 75%.

Το τμήμα της Έρευνας & Ανάπτυξης μιας επιχείρησης κρίνεται κατά τη

συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού κι ειδικότερα κατά 97% πως είναι πολύ έως

πάρα πολύ σημαντικό. Ακόμα, η ίδια άποψη φαίνεται πως επικρατεί και για την ύπαρξη

καινοτομίας καθώς εκ της έναρξης ενός οικονομικού οργανισμού θεωρείται από το

σχεδόν 87% των ερωτηθέντων πως είναι πολύ έως πάρα πολύ σημαντική ενώ η συνεχή

καινοτομία σε έναν οργανισμό από 8 στους 10.

Η καινοτομία όπως ήταν αναμενόμενο παρουσιάζει ενδιαφέρον κι έλκει τη

πλειοψηφία του κόσμου. Το 73,5% των ερωτηθέντων θεωρεί πως ο βαθμός δυσκολίας

σύλληψης μίας καινοτομίας είναι πολύ έως πάρα πολύ υψηλός. Από την άλλη πλευρά

φαίνεται πως ο κόσμος έχει υπερεκτιμήσει τις πιθανότητες επιτυχίας μιας καινοτόμου

ιδέας καθώς οι μισοί πιστεύουν ότι είναι πολύ ή πάρα πολύ υψηλές σε αντίθεση με το

6% που δίνει λίγες πιθανότητες επιτυχίας και είναι πιο κοντά στα δεδομένα που

παρουσίασε με την έρευνα του ο Μαραμβελάκης (αναλυτικά η παρουσίαση της

έρευνας στην υποενότητα 4.6). Παρόλα αυτά συνεχίζει το 88% του κόσμου να πιστεύει

πως τα εμπόδια κατά την καινοτομία είναι πολύ και πάρα πολύ υψηλά σημειώνοντας

πως η προσπάθεια να ξεπεράσει κάποιος τον ανταγωνισμό και να καινοτομήσει είναι

95

εξίσου δύσκολη.

Ερχόμενοι στην οικονομική κρίση γίνεται αντιληπτή η δυσαρέσκεια που υπάρχει.

Χαρακτηριστικά 9 στους 10 ανθρώπους που κλήθηκαν να απαντήσουν είπαν πως η

οικονομική κρίση από το 2008 ως σήμερα είναι πάρα πολύ επίπονη. Η εικόνα της

Ελληνικής αγοράς κατά τη κρίση δε θα μπορούσε να είναι καλή και για του λόγου του

αληθές τα αποτελέσματα έδειξαν πως περισσότερο από 64% του κόσμου θεωρεί

καθόλου ή λίγο καλή την κατάσταση της αγοράς. Όσον αφορά την ικανότητα της

επιχειρηματικότητας να ωθήσει την Ελλάδα σε έξοδο από την οικονομική κρίση

θετικός παρουσιάζεται 1 στους 2 ανθρώπους ενώ περίπου ο 1 στους 10 θεωρεί πως οι

πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο είναι από λίγες έως μηδαμινές. Μολονότι,

περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες θεωρούν πως οι Έλληνες επηρεάστηκαν

επιχειρηματικά λόγω της οικονομικής κρίσης, τα κίνητρα που υπάρχουν για έναρξη

επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι λίγα έως ανύπαρκτα κατά το 44% και η

περίπτωση βελτίωσης της αγοράς μέσα στους επόμενους μήνες κατά το συντριπτικό

ποσοστό 72% θεωρείται πως θα είναι μικρή ή ανύπαρκτη.

Οι Έλληνες είναι γνωστοί για την θέληση τους να ξεχωρίσουν και να αποκτούν τον

έλεγχο σε ένα έργο κι αυτό αποδεικνύεται και από τα αποτελέσματα της έρευνας καθώς

σχεδόν το 68% του πληθυσμού θεωρεί πως η αυτοαπασχόληση είναι πολύ και πάρα

πολύ σημαντικό κριτήριο στην έναρξη μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ο

ανταγωνισμός φοβίζει σχεδόν τον μισό πληθυσμό όμως το 55% του συνολικού

πληθυσμού θα επιχειρούσε την έναρξη μιας επιχείρησης αν διέθετε το τρόπο

χρηματοδότησης που προτιμά καθώς και μια καινοτόμο ιδέα.

Αν και διχασμένοι λόγω ύπαρξης οικονομικής κρίσης οι Έλληνες στη πλειοψηφία

τους θα παρέμεναν στο τόπο τους και θα δραστηριοποιούνταν εντός των συνόρων, σε

αντίθεση με το σεβαστό ποσοστό 38% που θα επιχειρούσε να δραστηριοποιηθεί στο

εξωτερικό. Την επιχειρηματική αυτή δραστηριότητα όπως παρουσιάζεται θα την

πραγματοποιούσαν μέσω επένδυσης ιδίων κεφαλαίων καθώς οι 8 στους 10 προτιμούν

τη χρησιμοποίηση των δικών τους χρημάτων σε αντίθεση με το τραπεζικό δανεισμό

που δεν αποτελεί επιλογή από σχεδόν το 68% των ερωτηθέντων. Ως δεύτερη επιλογή

εύρεσης κεφαλαίου παρουσιάζονται οι συνεργάτες και οι επενδυτές καθώς τους

96

προτιμούν 3 στους 10 ανθρώπους.

Όσον αφορά τη διατύπωση της γνώμη του κόσμου για τα επίπεδα καινοτομίας που

διατηρεί η Ελλάδα πραγματοποιήθηκε ερώτηση πολλαπλής επιλογής σχετική με

παρουσίαση της Ευρωπαϊκής επιτροπής για το 2014. Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή

επιτροπή παρουσίασε την κατάταξη των χωρών σύμφωνα με την απόδοση που

καινοτομούν (αναλυτικά στην υποενότητα 3.7) και διαχώρισε τις χώρες σε τέσσερις

ομάδες ανάλογα με τη θέση τους συγκριτικά με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο και

τοποθέτησε την Ελλάδα στους "Μέτριους Καινοτόμους" δηλαδή χαμηλότερα από τα

επίπεδα του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Έπειτα από την ερώτηση σε ποια ομάδα νομίζει

ο κόσμος πως ανήκει η Ελλάδα (πίνακας 9) σωστή εικόνα παρουσιάζει το 41% του

πληθυσμού ενώ ένα 44% θεωρεί πως η Ελλάδα βρίσκεται σε καλύτερη θέση από τη

πραγματική ενώ ένα 15% τοποθετεί την χώρα μας σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Κατά τα στοιχεία που πάρθηκαν από την ανοικτού τύπου ερώτηση και φαίνονται

στον πίνακα 10 παρουσιάζουν το πλήθος των αναφορών που πραγματοποιήθηκαν ως

κίνητρα για έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας εντός οικονομικής κρίσης.

Εκείνα που αναφέρθηκαν σε μεγαλύτερο βαθμό είναι η αύξηση των απολαβών καθώς

και η επιχειρηματικότητα ανάγκης δηλαδή μια μορφή καταπολέμησης της ανεργίας

που ο κόσμος αντιμετωπίζει. Ωστόσο, αναφορά έγινε και στα εξής: αυτοαπασχόληση,

δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας,

παρουσίαση νέας καινοτομίας, εκμετάλλευση ευκαιριών που απορρέουν από την

οικονομική κρίση, κρατικές επιδοτήσεις, κοινωνική αναγνώριση και προσωπική

ικανοποίηση μέσω της δημιουργίας.

Στον πίνακα 11 παρουσιάζονται οι δυσκολίες που κλήθηκαν οι ερωτηθέντες

αυθορμήτως να αναφέρουν και αφορούν δυσκολίες που θα συναντήσουν κατά την

επιχειρηματική δραστηριότητα εντός οικονομικής κρίσης. Το μεγαλύτερο μέρος του

πληθυσμού ανέφερε τις οικονομικές δυσκολίες, την υψηλή φορολογία, τη

γραφειοκρατία που πλήττει τη χώρα μας και τον ανταγωνισμό που επικρατεί στην

αγορά. Ωστόσο, αναφορά έγινε και σε δυσκολίες όπως: μη αναμενόμενα κέρδη, υψηλά

ενοίκια για καλές τοποθεσίες, απουσία καταρτισμένου προσωπικού, μικρή αγοραστική

δύναμη στην αγορά, μηδαμινή ρευστότητα στην αγορά και ελλιπής ενημέρωση των

97

καταναλωτών.

Τέλος, λόγους που δεν επιτρέπουν την επιχειρηματική δραστηριοποίηση

κλήθηκαν να απαντήσουν, στον πίνακα 12, οι ερωτηθέντες και στη πλειοψηφία τους

αναφέρθηκαν σε οικονομικούς, στη γραφειοκρατία, στην υψηλή φορολογία και σε

φόβο/ανασφάλεια για αποτυχία. Άλλοι λόγοι στους οποίους αναφέρθηκαν οι

ερωτηθέντες είναι: η απουσία κατάλληλης τοποθεσίας, η έλλειψη καινοτομίας, ο μη

υγιής ανταγωνισμός, η μικρή αγοραστική δύναμη στην αγορά, η απουσία κρατικής

υποστήριξης και η πολιτική-οικονομική-τραπεζική αστάθεια που επικρατεί λόγω

οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα.

Λεπτομερέστερα τα συνολικά συγκεντρωτικά αποτελέσματα της έρευνας

παρουσιάζονται παρακάτω με τη μορφή δεδομένων:

ΚΑΘΟΛΟΥ ΛΙΓΟ ΜΕΤΡΙΑ ΠΟΛΥ ΠΑΡΑ

ΠΟΛΥ

Θεωρείτε εύκολα τα καθήκοντα

ενός επιχειρηματία; 40 11 12 5

Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει ο

προσωπικός χαρακτήρας και οι

δεξιότητες ενός επιχειρηματία στην

ευημερία της επιχείρησης;

4 24 40

Πόσο υψηλά κρίνετε τα οικονομικά

εμπόδια που αντιμετωπίζει ένας

επιχειρηματίας;

8 46 14

Πόσο υψηλά κρίνετε τα εμπόδια

του ανταγωνισμού που

αντιμετωπίζει ένας επιχειρηματίας;

4 13 28 23

Πόσο σημαντική είναι η Έρευνα &

Ανάπτυξη σε έναν οργανισμό; 2 25 41

Πόσο σημαντική κρίνετε την

ύπαρξη καινοτομίας από την

έναρξη της επιχείρησης;

3 5 19 40

Πόσο σημαντική κρίνετε τη συνεχή

καινοτομία από μία εταιρεία που

ήδη είναι καθιερωμένη στην

αγορά;

5 9 28 26

Είναι δύσκολη η σύλληψη μιας

καινοτόμου ιδέας; 7 11 26 24

98

ΚΑΘΟΛΟΥ ΛΙΓΟ ΜΕΤΡΙΑ ΠΟΛΥ Π. ΠΟΛΥ

Πόσο υψηλές θεωρείτε πως είναι οι

πιθανότητες επιτυχίας μιας

καινοτόμου ιδέας;

2 4 28 26 8

Πόσο υψηλά κρίνετε τα εμπόδια

που συναντώνται κατά την

καινοτομία;

4 4 22 19 18

Θεωρείτε δύσκολη τη διαδικασία

πραγματοποίησης μιας καινοτόμου

ιδέας σε προϊόν/υπηρεσία;

3 5 13 34 13

Πόσο δύσκολο θεωρείτε πως είναι

να ξεπεράσει τον ανταγωνισμό και

να καινοτομήσει μια επιχείρηση;

3 5 15 25 20


να καινοτομήσει ένας νέος

επιχειρηματίας;

2 4 22 23 16

Πόσο καλή είναι η γνώμη σας για

τη κατάσταση της Ελληνικής

αγοράς εντός οικονομικής κρίσης;

23 21 15 6 2

Πόσο "επίπονη" είναι η

Οικονομική Κρίση που

αντιμετωπίζει, από το 2008 ως

σήμερα, η Ελλάδα;

2 3 14 49

Η ύπαρξη επιχειρηματικότητας σε

περίοδο οικονομικής κρίσης μπορεί

να οδηγήσει σε έξοδο από την

οικονομική κρίση;

5 3 26 21 13

Η οικονομική κρίση επηρέασε τους

Έλληνες ώστε να

δραστηριοποιούνται

επιχειρηματικά;

6 9 17 19 17

Υπάρχουν κίνητρα έναρξης

επιχειρήσεων εντός οικονομικής

κρίσης;

9 21 19 14 5

Η οικονομική κρίση επηρέασε τους

Έλληνες ώστε να καινοτομούν; 5 5 14 21 12


να ξεπεράσει τον ανταγωνισμό και

να καινοτομήσει κάποιος σε

περίοδο οικονομικής κρίσης;

6 4 11 32 7

99

Πίνακας 8. Συγκεντρωτικά αποτελέσματα έρευνας μέσω κλίμακας Likert


Θεωρείτε πως θα υπάρξει βελτίωση

στην Ελληνική αγορά, εντός των

επόμενων μηνών;

27 22 19

Πόσο σημαντικό κριτήριο είναι η

φράση "αφεντικό του εαυτού μου"

στην έναρξη μιας επιχείρησης;

4 9 9 24 22

Θα προτιμούσατε να

δραστηριοποιηθείτε στο εξωτερικό

αντί στην Ελληνική αγορά λόγω

οικονομικής κρίσης;

21 5 10 19 13

Θα προτιμούσατε χρηματοδότηση

της επιχείρησης σας μέσω

τραπεζικού δανεισμού;

29 17 9 9 4


της επιχείρησης σας μέσω δικών

σας κεφαλαίων;

3 5 6 27 27


μέσω εύρεσης χρηματοδότη ή

άλλων επενδυτών;

17 13 17 10 11

Θα φοβόσασταν τον ανταγωνισμό

της υπάρχουσας αγοράς; 5 15 15 27 6

Έχοντας συλλάβει μια καινοτόμο

ιδέα και έχοντας την

χρηματοδότηση που προτιμάτε,

πόσο πιθανόν θα ήταν να

ξεκινήσετε την επιχειρηματική

δραστηριότητα; (λαμβάνοντας υπ'

όψιν σας όλες τις δυσκολίες που θα

συναντήσετε στην Ελληνική αγορά

εν καιρώ κρίσης)

7 9 15 26 11

100

Επιλέξτε την ομάδα ηλικίας που ανήκετε:

Ηλικία 18-25 26-35 36-45 46-55 56 και άνω

Πλήθος

ερωτώμενων

10 άνδρες

14 γυναίκες

4 άνδρες

4 γυναίκες

4 άνδρες

10 γυναίκες

2 άνδρες

14 γυναίκες

2 άνδρες

4 γυναίκες

Σύνολο 24 8 14 16 6

Επιλέξτε φύλλο:

Άνδρες Γυναίκες

22 46

Σύνολο

ερωτηθέντων 68

Η απόδοση καινοτομίας των Ευρωπαϊκών χωρών για το 2014 παρουσιάστηκε από

την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και διαχώρισε τις χώρες στις 4 παρακάτω ομάδες. Σε

ποια πιστεύετε ότι ανήκει η Ελλάδα;

Πιθανή απάντηση Πλήθος Απαντήσεων

Πρωτοπόροι Καινοτομίας, που είναι υψηλότερα

από το μέσο όρο της Ε. Ε.

4 άνδρες

10 γυναίκες

Ακόλουθοι Καινοτομίας, οι οποίοι έχουν επίπεδα

καινοτομίας κοντά στον Ευρωπαϊκό μέσο όρο

6 άνδρες

10 γυναίκες

Μέτριοι Καινοτόμοι, που βρίσκονται χαμηλότερα

του μέσου όρου της Ε. Ε.

8 άνδρες

20 γυναίκες

Σεμνοί Καινοτόμοι, με επίπεδα καινοτομίας πολύ

χαμηλότερα του Ευρωπαϊκού μέσου όρου

4 άνδρες

6 γυναίκες

Πίνακας 9. Συγκεντρωτικά αποτελέσματα έρευνας με χρήση ερωτήσεων πολλαπλής

επιλογής

101

Αναφέρετε μερικά κίνητρα έναρξης επιχειρηματικής δραστηριότητας, σε περίοδο


Κίνητρα

Πλήθος αναφορών ανά ηλικιακή ομάδα

18-25 26-35 36-45 46-55 56 και άνω

Αυτοαπασχόληση

4 άνδρες

2 γυναίκες

2 άνδρες

2 γυναίκες

0 άνδρες

2 γυναίκες

0 άνδρες

2 γυναίκες

Υψηλή ανεργία / Δεν

έβρισκα δουλειά

4 άνδρες

2 γυναίκες

2 άνδρες

0 γυναίκες

0 άνδρες

8 γυναίκες

2 άνδρες

8 γυναίκες

0 άνδρες

2 γυναίκες

Αύξηση

εσόδων/απολαβών

8 άνδρες

14 γυναίκες

2 άνδρες

1 γυναίκες

0 άνδρες

8 γυναίκες

2 άνδρες

8 γυναίκες

2 άνδρες

2 γυναίκες

Δημιουργία νέων

θέσεων ανεργίας /

Ανάπτυξη

2 άνδρες

0 γυναίκες

0 άνδρες

2 γυναίκες

0 άνδρες

4 γυναίκες

Παρουσίαση νέας

καινοτομίας

0 άνδρες

4 γυναίκες

2 άνδρες

0 γυναίκες

0 άνδρες

3 γυναίκες

Εκμετάλλευση

ευκαιριών απόρροια


2 άνδρες

0 γυναίκες

2 άνδρες

0 γυναίκες

2 άνδρες

0 γυναίκες

Κρατικές επιδοτήσεις

2 άνδρες

0 γυναίκες

2 άνδρες

0 γυναίκες

Δημιουργία -

Ικανοποίηση

2 άνδρες

6 γυναίκες

2 άνδρες

0 γυναίκες

0 άνδρες

2 γυναίκες

Κοινωνική

αναγνώριση

0 άνδρες

2 γυναίκες

Πίνακας 10. Συγκεντρωτικά αποτελέσματα κινήτρων έναρξης

102

Αναφέρετε μερικές δυσκολίες που θεωρείται πως θα συναντήσετε κατα την

επιχειρηματική δραστηριότητα, σε περίοδο οικονομικής κρίσης

Δυσκολίες


18-25 26-35 36-45 46-55 56 και άνω

Οικονομικές

10 άνδρες

8 γυναίκες

4 άνδρες

3 γυναίκες

4 άνδρες

6 γυναίκες

2 άνδρες

8 γυναίκες

0 άνδρες

4 γυναίκες

Υψηλή φορολογία

2 άνδρες

2 γυναίκες

3 άνδρες

1 γυναίκα

4 άνδρες

0 γυναίκες

0 άνδρες

4 γυναίκες

Ανταγωνισμός

6 άνδρες

8 γυναίκες

1 άνδρας

2 γυναίκες

0 άνδρες

2 γυναίκες

0 άνδρες

2 γυναίκες

0 άνδρες

2 γυναίκες

Μη αναμενόμενα

κέρδη

2 άνδρες

6 γυναίκες

Υψηλά ενοίκια για

καλές τοποθεσίες

2 άνδρες

0 γυναίκες

Απουσία

καταρτισμένου

προσωπικού

0 άνδρες

2 γυναίκες

Γραφειοκρατία

0 άνδρες

6 γυναίκες

2 άνδρες

4 γυναίκες

2 άνδρες

4 γυναίκες

2 άνδρες

4 γυναίκες

2 άνδρες

4 γυναίκες

Μικρή αγοραστική

δύναμη στην αγορά

2 άνδρες

0 γυναίκες

2 άνδρες

0 γυναίκες

2 άνδρες

2 γυναίκες

0 άνδρες

8 γυναίκες

Μηδαμινή ρευστότητα

στην αγορά

0 άνδρες

6 γυναίκες

0 άνδρες

8 γυναίκες

Ελλιπής ενημέρωση

των καταναλωτών

2 άνδρες

0 γυναίκες

Πίνακας 11. Συγκεντρωτικά αποτελέσματα δυσκολιών

103

Αναφέρετε μερικούς λόγους που δεν επιτρέπουν την επιχειρηματική

δραστηριοποίηση

Λόγοι που

αναφέρθηκαν


18-25 26-35 36-45 46-55 56 και άνω

Οικονομικοί

6 άνδρες

14 γυναίκες

4 άνδρες

3 γυναίκες

3 άνδρες

6 γυναίκες

0 άνδρες

6 γυναίκες

2 άνδρες

2 γυναίκες

Δεν υπάρχει η

κατάλληλη τοποθεσία

2 άνδρας

2 γυναίκες

Γραφειοκρατία -

Χρονοβόρες

διαδικασίες για έναρξη

4 άνδρας

2 γυναίκες

0 άνδρες

6 γυναίκες

2 άνδρες

2 γυναίκες

Φόβοι για

αποτυχία/Ανασφάλεια

2 άνδρες

6 γυναίκες

2 άνδρες

4 γυναίκες

0 άνδρες

10 γυναίκες

0 άνδρες

6 γυναίκες

2 άνδρες

0 γυναίκες

Έλλειψη καινοτομίας

2 άνδρες

0 γυναίκες

Μη υγιής

ανταγωνισμός

2 άνδρες

2 γυναίκες

Υψηλή φορολογία

4 άνδρες

2 γυναίκες

1 άνδρας

3 γυναίκες

4 άνδρες

0 γυναίκες

0 άνδρες

2 γυναίκες

0 άνδρες

2 γυναίκες

Μικρή αγοραστική

δύναμη στην αγορά

2 άνδρες

0 γυναίκες

2 άνδρες

2 γυναίκες

0 άνδρες

2 γυναίκες

Απουσία κρατικής

υποστήριξης

0 άνδρες

2 γυναίκες

0 άνδρες

2 γυναίκες

Πολιτική - Οικονομική

- Τραπεζική αστάθεια

2 άνδρες

0 γυναίκες

1 άνδρας

1 γυναίκα

2 άνδρες

0 γυναίκες

2 άνδρες

4 γυναίκες

0 άνδρες

2 γυναίκες

Πίνακας 12. Συγκεντρωτικά αποτελέσματα λόγων αποτροπής επιχειρηματικής

δραστηριότητας

104

7.4 Γνώμη του μέσου ανθρώπου για τη κατάσταση της Ελληνικής

αγοράς και για την οικονομική κρίση

Μελετώντας τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου παρουσιάζεται η στάση με

την οποία ο κόσμος αντιδρά στην οικονομική κρίση καθώς και η γνώμη του, η οποία

είναι σχεδόν ομόφωνη, για τις επιπτώσεις και το τρόπο που αυτή έχει ενταχθεί στις

ζωές όλων. Όπως παρουσιάστηκε, 9 στους 10 ανθρώπους χαρακτηρίζουν την

οικονομική κρίση των τελευταίων ετών πάρα πολύ επίπονη. Έπειτα από αυτή την

απάντηση το μέγεθος των προβλημάτων που έχουν δημιουργηθεί από την κρίση είναι

πλήρως αντιληπτό. Η εικόνα για τη κατάσταση της Ελληνικής αγοράς δεν είναι καλή

καθώς περισσότεροι από 6 στους 10 ανθρώπους αναφέρονται σε αυτή ως καθόλου

καλή ή λίγο καλή. Μόνο 8 άνθρωποι στους 68 συνολικά που κλήθηκαν να απαντήσουν

δηλαδή περίπου 1 στους 10 έχει καλή ή πάρα πολύ καλή γνώμη για τη κατάσταση της

Ελληνικής αγοράς. Το υπόλοιπο 22% των ερωτηθέντων βρίσκονται κάπου στη μέση

αναφέροντας "μέτρια".

Είναι γεγονός πως τουλάχιστον 1 στους 2 θεωρεί πως η οικονομική κρίση

επηρέασε την αγορά με τέτοιο τρόπο που ο κόσμος δραστηριοποιήθηκε επιχειρηματικά.

Αυξήθηκε η ενεργή επιχειρηματικότητα όμως ο λόγος αύξησης δεν είναι η καλή

οικονομική ή αγοραία κατάσταση. Όπως παρουσιάζεται από τις αυθόρμητες

απαντήσεις του ερωτηματολογίου η αύξηση αυτή δείχνει να οφείλεται στην επίτευξη

μεγαλύτερων εσόδων εξαιτίας της μείωσης των μισθών καθώς και στην

επιχειρηματικότητα ανάγκης δηλαδή στην προσπάθεια να καταπολεμήσει ο κόσμος

την ανεργία που αντιμετωπίζει. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως παρά την

παρουσίαση αύξησης της επιχειρηματικότητας, 7 στους 10 θεωρούν ότι η κατάσταση

της Ελληνικής αγοράς θα έχει μικρή ή καμμιά βελτίωση τους επόμενους μήνες.

Η γνώμη για τη κατάσταση που επικρατεί στην αγορά είναι συντριπτικά αρνητική

καθώς οι αναφορές σημαντικών προβλημάτων είναι πολλές. Για παράδειγμα, ο κόσμος

αυθόρμητα αναφέρει την μικρή αγοραστική δύναμη του κοινού και τα προβλήματα

ρευστότητας που παρουσιάζονται στον επιχειρηματικό κλάδο. Επίσης, η

105

γραφειοκρατία και οι συνολικές χρονοβόρες διαδικασίες των δραστηριοτήτων μιας

επιχείρησης είναι λόγοι που συνδράμουν αρνητικά στη γνώμη της Ελληνικής αγοράς

εντός οικονομικής κρίσης. Κατά συνέπεια, λογικό κρίνεται το αποτέλεσμα σχεδόν οι

μισοί άνθρωποι να κυριεύονται από φόβο και ανασφάλεια για την μετέπειτα

κατάσταση της αγοράς και της Ελλάδας γενικότερα τονίζοντας την

πολιτική-τραπεζική-οικονομική αστάθεια που επικρατεί τα τελευταία έτη.

7.5 Γνώμη για τα κίνητρα έναρξης που υπάρχουν σε περίοδο


Από τη χρήση ερωτήσεων ελεύθερου τύπου κειμένου πάρθηκαν απαντήσεις για τα

συνολικά κίνητρα έναρξης επιχειρηματικής δραστηριότητας που ο κόσμος έχει εντός

περιόδου οικονομικής κρίσης. Κάθε κίνητρο μαζί με το πλήθος που αυτό αναφέρθηκε

παρουσιάζεται στον πίνακα 10. Δημοφιλή κίνητρα αποτελούν η αύξηση των εσόδων

και η καταπολέμηση της ανεργίας που πλήττει τους περισσότερους.

Ειδικότερα, την επιχειρηματικότητα ανάγκης αναφέρει ως κίνητρο το 41% των

ερωτηθέντων με τα μεγαλύτερα ποσοστά να εμφανίζονται σε ηλικίες 36-45 και 46-55

και να αντικατοπτρίζουν το 57,14% και 62,5% των ερωτηθέντων αντίστοιχα, ενώ την

ίδια στιγμή οι ηλικίες 18-25 και 26-35 έχουν έκαστος 25% ποσοστά αναφοράς και οι

άνω των 56 ετών 33,3%.

Η αύξηση των εσόδων που λαμβάνει η πλειοψηφία του πληθυσμού αποτελεί

επίσης κριτήριο για την έναρξη επιχείρησης εντός οικονομικής κρίσης. Είναι λογικό

καθώς τα έσοδα τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε οικογενειακό έχουν μειωθεί σε

μεγάλο βαθμό. Για το λόγο αυτό τουλάχιστον 9 στους 10 νέους έως 25 ετών θα

τολμούσαν την έναρξη μιας επιχείρησης. Στις άλλες ηλικιακές ομάδες τα ποσοστά

παραμένουν υψηλά και συγκεκριμένα εντός της ηλικίας των 26-35 ετών την αύξηση

εσόδων αναφέρουν ως κίνητρο 4 στους 10, εντός των 36-45 το ποσοστό αναφοράς

φτάνει το 57%, στις ηλικίες 46-55 το 62,5% ενώ στους άνω των 56 ετών 2 στους 3

αναφέρονται στην αύξηση των εσόδων. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως 7 στις 10

106

γυναίκες ανέφεραν τα έσοδα ανεξαρτήτου ηλικιακής ομάδας τη στιγμή που ίδια

απάντηση έδινε 1 στους 2 άνδρες.

Στην αυτό-απασχόληση αναφέρθηκε το 31% των ερωτηθέντων έως 35 ετών ενώ

στους μεγαλύτερους το ίδιο ποσοστό είναι 11,1%. Άλλα κριτήρια στα οποία

αναφέρθηκε 1 στους 10 ερωτηθέντες είναι επίσης και οι δημιουργία νέων θέσεων

εργασίας με σκοπό την συνολική κοινωνική ανάπτυξη καθώς και η παρουσίαση νέας

καινοτομίας στην αγορά. Την προσωπική ικανοποίηση παρουσίασε ως κίνητρο το

17,65% του πληθυσμού και συγκεκριμένα αξίζει να σημειωθεί το γεγονός πως το 67%

αυτών ανήκαν στην ηλικιακή ομάδα των 18 έως 25. Τέλος, μόνο 6 άνδρες μεταξύ 26

και 55 ετών ανέφεραν την εκμετάλλευση κάποιας ευκαιρίας που παρουσιάζεται εντός

οικονομικής κρίσης, ενώ τις κρατικές επιδοτήσεις ανέφερε το 5,9% του πληθυσμού και

τη κοινωνική αναγνώριση μόνο 2 γυναίκες οι οποίες δεν αποτελούν περισσότερο από

3% των συνολικών ερωτηθέντων.

Χαρακτηριστική είναι η γνώμη των ερωτηθέντων για τα κίνητρα που υπάρχουν

εντός οικονομικής κρίσης καθώς ουδείς αναφέρει προγράμματα υποστήριξης από την

Ευρώπη ή το κράτος. Η οικονομική κρίση έχει καταφέρει να επιβάλλει ίσως το

σημαντικότερο πρόβλημα της κατά της επιχειρηματικότητας καθώς τα δημοφιλέστερα

κίνητρα περιορίζονται σε ανάγκη για εργασία ή για αποκομιδή περισσότερων

χρημάτων.

7.6 Γνώμη του μέσου ανθρώπου για τις δυσκολίες επιχειρηματικής

δραστηριότητας που αντιμετωπίζει εντός οικονομικής κρίσης

Ο κόσμος κλήθηκε να αναφέρει τις δυσκολίες που κρίνει ότι θα υπάρξουν κατά την

επιχειρηματική δραστηριότητα εντός οικονομικής κρίσης και τα αποτελέσματα που

πάρθηκαν παρουσιάζονται λεπτομερώς στον πίνακα 11.

Ειδικότερα, περισσότεροι από 7 στους 10 ερωτηθέντες ανέφεραν τις οικονομικές

δυσκολίες. Αξίζει να σημειωθεί πως έως την ηλικία των 35 ετών αποτελεί την πρώτη σε

βαθμό δυσκολία με ποσοστό αναφοράς 78%, ενώ οικονομικούς λόγους ανέφεραν όλοι

107

οι άνδρες που κλήθηκαν να απαντήσουν εκτός από 2 άνδρες οι οποίοι ανήκουν στην

ηλικιακή ομάδα άνω των 56 ετών. Ακόμα, η φορολογία που υπάρχει στην Ελλάδα

απασχολεί το 23,5% του συνολικού πληθυσμού, ενώ να σημειωθεί το γεγονός πως 7

στους 8 άνδρες μεταξύ 26 και 45 ετών την αναφέρουν. Η γραφειοκρατία είναι μια

δυσκολία που συνολικά το 44,12% του πληθυσμού αναφέρει τη στιγμή που ο

ανταγωνισμός βρίσκεται σε μικρότερα συνολικά επίπεδα καθώς λαμβάνει το 33,82%

αναφορών. Ένας στους τρείς νέους έως 25 ετών ανησυχούν για κακό προγραμματισμό

και μη αναμενόμενα κέρδη, το 3% των συνολικών ερωτηθέντων σκέπτεται πως θα

αντιμετωπίσει δυσκολίες όπως τα υψηλά ενοίκια για της καλές τοποθεσίες, την ελλιπή

ενημέρωση των καταναλωτών και την απουσία κατάλληλα καταρτισμένου

προσωπικού. Τέλος, περίπου 1 στους 5 εκ των ερωτηθέντων αναφέρθηκε στην

μηδαμινή ρευστότητα που αντιμετωπίζει η αγορά και στη μικρή αγοραστική δύναμη

αυτής.

Είναι φανερό εκ των αποτελεσμάτων πως οι νέοι ανησυχούν περισσότερο για τις

οικονομικές δυσκολίες που ίσως συναντήσουν ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία

σκέπτονται τόσο τις οικονομικές δυσκολίες όσο και τη συνολική κατάσταση της

αγοράς που επικρατεί όντας εμπειρότεροι τόσο στα φορολογικά όσο και στα

γραφειοκρατικά θέματα.

7.7 Γνώμη του μέσου ανθρώπου για τους λόγους - εμπόδια έναρξης


Αναφορά στους λόγους που δεν επιτρέπουν την έναρξη επιχείρησης γίνεται με τη

μορφή ανοικτού τύπου ερώτησης και παρουσιάζεται στον πίνακα 12. Οι λόγοι που

αναφέρονται περιλαμβάνουν οικονομικούς, γραφειοκρατικούς, μη ύπαρξη κατάλληλης

τοποθεσίας, φόβους και ανασφάλειες, φορολογία κ.α.

Ειδικότερα, οικονομικούς λόγους ανέφερε το 67,65% του συνολικού πληθυσμού

με το 83% των νέων έως 25 ετών να τους επιλέγουν, το 87,5% των 26-35 ετών, το

64,3% των ηλικιών 36-45, το 37,5% των 46-55 ετών και το 66,67% των μεγαλύτερων

108

άνω 56 ετών. Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός πως το 95% των γυναικών έως 35 ετών

ανέφεραν τις οικονομικές δυσκολίες ως πρώτο εμπόδιο. Η γραφειοκρατία αναφέρθηκε

από το 23,5% των ερωτηθέντων και η μη ύπαρξη κατάλληλης τοποθεσίας από

συνολικά 6%. Η έλλειψη καινοτομίας αποτελεί εμπόδιο για το 3% των ερωτηθέντων

ενώ ο μη υγιής ανταγωνισμός και η απουσία κρατικής υποστήριξης εμφανίζονται στο

6% του δείγματος. Η μικρή αγοραστική δύναμη καταλαμβάνει το 11,8% των

ερωτηθέντων και αποτελείται κατά το ήμισυ από άτομα μεταξύ 36 και 45 ετών. Πέραν

αυτών η φορολογία που επικρατεί αποτελεί εμπόδιο και λόγο αποφυγής έναρξης

επιχείρησης για το 26,5% του πληθυσμού ενώ 1 στους 5 ανησυχεί για τη πολιτική

αστάθεια που επικρατεί.

Μεγάλο εμπόδιο πέραν των οικονομικών λόγων που αναφέρθηκαν αποτελεί οι

οικονομική κρίση στο σύνολο της καθώς περίπου ο μισός πληθυσμός αναφέρει πως ο

φόβος και η ανασφάλεια αποτελούν εμπόδια έναρξης επιχείρησης. Ειδικότερα, γίνεται

αντιληπτό στις μεγαλύτερες ηλικίες καθώς οι νέοι τις περισσότερες φορές είναι πιο

ξέγνοιαστοι τη στιγμή που όλες οι γυναίκες από 26 έως 45 ετών κυριεύονται από φόβο

και ανασφάλεια για οποιαδήποτε επιχειρηματική δράση.

7.8 Η στάση του ανθρώπου μπροστά σε μια ευκαιρία για

επιχειρηματικότητα και καινοτομία εντός οικονομικής κρίσης.

Μελετώντας τις απαντήσεις που έδωσαν οι ερωτηθέντες μέσω του πίνακα 8 στις

ερωτήσεις περί φόβου του ανταγωνισμού και περί στάσης την οποία θα κρατούσαν

απέναντι στην επιχειρηματικότητα αν είχαν συλλάβει μια καινοτόμο ιδέα και είχαν τη

χρηματοδότηση που προτιμούν εξάγονται ενδιαφέροντα αποτελέσματα προς συζήτηση.

Στον παρακάτω πίνακα συνοψίζονται οι ερωτήσεις που μας ενδιαφέρουν για τη στάση

του κόσμου απέναντι στη καινοτόμο επιχειρηματικότητα μαζί με το πλήθος των

απαντήσεων που δόθηκαν.

109

Σύμφωνα με τα δεδομένα των ως άνω απαντήσεων παρατηρείται πως το 29,41%

του δείγματος έχουν λίγο ή καθόλου φόβο απέναντι στον ανταγωνισμό ενώ το 48,53%

διακρίνονται από πολύ έως πάρα πολύ. Το υπόλοιπο 22,06% του δείγματος στέκεται

σκεπτικό και απαντά "μέτρια". Εν ολίγοις, σχεδόν οι μισοί άνθρωποι φοβούνται τον

ανταγωνισμό που επικρατεί στην αγορά ωστόσο συγκρίνοντας τις απαντήσεις για το αν

θα ξεκινούσαν την επιχειρηματική δραστηριότητα τα δεδομένα ανατρέπονται.

Περισσότεροι από τους μισούς και συγκεκριμένα το 54,41% αναφέρει ως πολύ ή

πάρα πολύ πιθανόν το ενδεχόμενο να δραστηριοποιούνταν σε αντίθεση με το 23,53%

που δίνει λίγες ή καθόλου πιθανότητες στην έναρξη επιχείρησης εντός οικονομικής

κρίσης. Ομοίως με το ποσοστό αυτών που είναι σκεπτικοί ως προς το φόβο

ανταγωνισμού που αισθάνονται παρουσιάζεται και εδώ το ίδιο ποσοστό 22,06% να

βρίσκονται στο δίλλημα ανάληψης ή όχι του επιχειρηματικού ρίσκου εντός περιόδου

οικονομικής κρίσης.

Είναι φανερό λοιπόν πως πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι σκεπτικό

μπροστά στους κινδύνους που ελλοχεύει η επιχειρηματικότητα εντός οικονομικής

κρίσης. Ωστόσο, η πλειοψηφία τολμά να λάβει το ρίσκο και να δραστηριοποιηθεί

ξεπερνώντας τους φόβους και τις ανασφάλειες απ' τις οποίες διακατέχεται.


Θα φοβόσασταν τον ανταγωνισμό

της υπάρχουσας αγοράς; 5 15 15 27 6

Έχοντας συλλάβει μια καινοτόμο

ιδέα και έχοντας την

χρηματοδότηση που προτιμάτε,

πόσο πιθανόν θα ήταν να

ξεκινήσετε την επιχειρηματική

δραστηριότητα; (λαμβάνοντας υπ'

όψιν σας όλες τις δυσκολίες που θα

συναντήσετε στην Ελληνική αγορά

εν καιρώ κρίσης)

7 9 15 26 11

110

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΜΙΚΕΛ


Σε μία αγορά που έχει υποστεί το πλήγμα της οικονομικής ύφεσης και κάθε

επιχειρηματίας ή μεγάλη αλυσίδα αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα που μπορούν

να επηρεάσουν ακόμα και τη βιωσιμότητα τους λίγοι άνθρωποι θα έκαναν το βήμα να

ξεκινήσουν μια επιχείρηση.

Αξίζει να γίνει αναφορά στη προσπάθεια ενός νέου ανθρώπου που έλαβε το ρίσκο

να επενδύσει σε ένα κλάδο ο οποίος θεωρείται από πολλούς κορεσμένος. Πρόκειται για

τον Λευτέρη Κυριακάκη που από σερβιτόρος έκανε το βήμα και άνοιξε μια καφετέρια,

την οποία κατάφερε να μετατρέψει σε πρότυπη αλυσίδα, εντός περιόδου βαθιάς

οικονομικής ύφεσης. Ξεκίνησε τη δραστηριότητα του στο χώρο στα τέλη του 2008 και

ως σήμερα, εντός 6 ετών κι εντός οικονομικής ύφεσης, τα καταστήματα με την

επωνυμία ΜΙΚΕΛ έχουν ξεπεράσει τα 120 συνολικά. (Επίσημη ιστοσελίδα της Mikel

Coffee Company, 2015)

Φυσικά δεν ήταν όλα εύκολα για τον ιδιοκτήτη, καθώς αντιμετώπισε ποικίλες

δυσκολίες κι εμπόδια τόσο χρηματοδοτικής όσο και ανταγωνιστικής φύσης κ.α. Η

επιχείρηση αντιμετώπισε επιτυχώς όλα τα εμπόδια και μαζί με αυτά πέτυχε υψηλά

οικονομικά αποτελέσματα και έθεσε νέους στόχους για νέες μελλοντικές επενδύσεις.

8.2 Η καινοτόμος ιδέα & η απόφαση

Ο Μιχάλης Κυριακάκης, αστυνόμος στο επάγγελμα, γεννήθηκε στη Σητεία της

Κρήτης και κατέληξε μέσω μετάθεσης στη Θεσσαλία. Εκεί γνώρισε τη σύζυγο του και

έκαναν οικογένεια. Ο γιός του, Λευτέρης, γνώρισε τον "καφέ" ως φοιτητής στη

Θεσσαλονίκη όπου ξεκίνησε να σπουδάζει ιατρική. Τα χρόνια που πέρασε στη

Θεσσαλονίκη τα συνδύασε με δουλειά ως σερβιτόρος, ενώ στη πορεία έγινε και

111

συνιδιοκτήτης καταστήματος. Με τη ζωή του να εξελίσσεται γύρω από τον καφέ ο

Λευτέρης Κυριακάκης απέκτησε ένα όνειρο και κάπως έτσι πούλησε τα πάντα και

επέστρεψε στη Λάρισα για να ανοίξει το πρώτο κατάστημα Mikel επί της Κύπρου &

Πανός. (Ελένη Κυριακίδου, 2014)

Οι καινοτομίες που χαρακτήριζαν το νέο αυτό κατάστημα ήταν πολλές.

Ξεκινώντας από το λογότυπο της επιχείρησης, το οποίο παρουσιάζεται στην παρακάτω

εικόνα και ξεχώριζε από τα υπόλοιπα του ανταγωνισμού, που απεικονίζει έναν κύριο

να "φιγουράρει" σε όλα τα ποτήρια και όλες τις μαρκίζες ο οποίος δεν είναι άλλος από

τον πατέρα του επιχειρηματία.

Εικόνα 3. Λογότυπο της Mikel Coffee Company

Πηγή: Mikel Coffee Company

Όσον αφορά το όνομα ΜΙΚΕΛ, που τόσο πολύ έχει απασχολήσει, προέρχεται από

το αρκτικόλεξο των ονομάτων των τριών αδελφών που απαρτίζουν το ΔΣ: (Μί)λτος,

(Κ)υριάκος, (Ελ)ευθέριος ενώ παράλληλα συνάδει με το μότο του επιχειρηματία που

αναφέρεται και στο λογότυπο της εταιρείας: "Maybe It's Knowledge Entering Life".

Κάθε απλή κίνηση για άλλους, ο Λευτέρης Κυριακάκης την μελετούσε. Περισσότερο

έπαιζε με ονομασίες, δοκίμαζε τι θα ήταν ωραίο τιμώντας παράλληλα και την

οικογένεια του. (Κωστής Χριστοδούλου, 2013)

Η καινοτόμες κινήσεις των ΜΙΚΕΛ, δε σταματούν μόνο στο όνομα και λογότυπο,

φαίνονται και μέσα σε ένα κατάστημα. Ειδικότερα, η καινοτομία εντάσσεται και στο

τρόπο που είναι διαμορφωμένο κι εξοπλισμένο κάθε κατάστημα καθώς ένα τμήμα του

εξοπλισμού έχει σχεδιαστεί και έχει κατασκευαστεί σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε

112

καταστήματος. Ο επιχειρηματίας λοιπόν έχει αναπτύξει συνεργασία με εργοστάσιο

παραγωγής εξοπλισμού για τη διάθεση τροποποιημένων μηχανημάτων για

αποκλειστική χρήση από τα ΜΙΚΕΛ.

Η διαμόρφωση του χώρου και της ατμόσφαιρας είναι ιδιαίτερα προσεγμένες

καθώς ο φωτισμός και η μουσική προσαρμόζονται στην ώρα της ημέρα. Μυρίζει καφές

παντού ενώ τα φρέσκα αρτοσκευάσματα δε θα μπορούσαν να απουσιάζουν από τη

βιτρίνα. Τα μαύρα χρώματα που υπάρχουν και τραβούν το βλέμμα δίνουν πιο αυστηρή

και σοβαρή επιλογή καθώς και η ύπαρξη 180 διαφορετικών ροφημάτων είναι

πραγματική καινοτομία προσφέροντας περισσότερες από τις συνηθισμένες

περιορισμένες επιλογές των υπολοίπων καφετεριών.

Αναφέροντας ακόμα μία καινοτομία, η διατήρηση χαμηλότερης τιμολογιακής

πολιτικής έναντι του πανίσχυρου ανταγωνισμού σε ένα κατάστημα σαφώς

"πλουσιότερο", με την οποία ο πελάτης νιώθει πως αυτό που πληρώνει αξίζει ακόμη

περισσότερα.

Καινοτομία ακόμα και στη διανομή; Μπορεί να το ισχυριστεί κάποιος και αυτό,

αφού η επιχείρηση έχει εξοπλίσει αποκλειστικά με Vespa τους διανομείς δίνοντας με

αυτό το τρόπο άλλον "αέρα" και κάνοντας το με "στυλ".

Ακόμα, μια κίνηση η οποία μπορεί να παρουσιαστεί ως καινοτομία και για την

οποία κατακρίθηκε ακόμα και στη Βουλή των Ελλήνων ήταν η ύπαρξη μίας ρήτρας

στα ιδιωτικά συμφωνητικά με τους εργαζομένους σύμφωνα με την οποία η εταιρεία

έχει το νόμιμο δικαίωμα να διεκδικήσει αποζημίωση ύψους 10.000 ευρώ από κάθε

εργαζόμενο ο οποίος θ' αποχωρήσει, με οποιονδήποτε τρόπο, από την εταιρεία και εν

συνεχεία απασχοληθεί σε άλλη εταιρεία του κλάδου ή σε διαφημιστικές εταιρείες υπέρ

ανταγωνιστικών εταιρειών. Αυτή η κίνηση της επιχείρησης πραγματοποιήθηκε από τη

μία πλευρά για τη δημιουργία εμποδίων στον ανταγωνισμό ο οποίος δεν θα έχει τη

δυνατότητα να βρει εξειδικευμένο προσωπικό και από την άλλη για τη προστασία από

αντιγραφή των προϊόντων που καταναλώνονται μέσα σε ένα κατάστημα Μικέλ.

113

8.3 Η διοίκηση των Μικέλ & η ίδρυση της GeorgiaFF

Η διοίκηση των Mikel είναι "οικογενειακό" θέμα και πραγματοποιείται από τους:

Λευτέρη Κυριακάκη, ο οποίος παρουσιάζεται ως πρόεδρος και διευθύνων

σύμβουλος της εταιρείας εξού και η συχνή αναφορά στο όνομα του

Χρύσα Γερολυμάτου, σύζυγος του Λευτέρη Κυριακάκη, η οποία είναι τεχνολόγος

τροφίμων απόφοιτη του Πανεπιστημίου του Leeds της Μεγάλης Βρετανίας και

αντικείμενο της στην εταιρεία είναι η επαλήθευση και επιβεβαίωση της ορθής

χρήσης και εφαρμογής του προτύπου ISO 22000, το οποίο διασφαλίζει την

ασφάλεια και ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων και προσφερόμενων

υπηρεσιών. Μια ερώτηση της σε κάποια σπουδάστρια δείχνει όλη της την σκέψη:

"Εσείς πιστεύετε ότι ο φόβος, η ακινησία και η απραξία θα μας βγάλουν από αυτή

την κρίση; Δεν νομίζετε ότι αξίζει να προσπαθήσει κανείς να αγωνιστεί για να

υλοποιήσει ένα πλάνο που έχει οραματιστεί;"

Μίλτος Κυριακάκης, αδερφός του Λευτέρη, ο οποίος είναι ο κύριος υπεύθυνος της

αρχιτεκτονικής κάθε καταστήματος που ανοίγει και φέρει το όνομα της

επιχείρησης, αποδέκτης των ιδιαίτερα καλών λόγων από τους πελάτες για το

αποτέλεσμα της δουλειάς του, και τέλος

Κυριάκος Κυριακάκης, επίσης αδελφός των ανωτέρω και υπεύθυνος οικονομικών

της εταιρείας, του οποίου η δουλειά και προσφορά είναι αδιαμφισβήτητη

επιτυγχάνοντας τεράστια οικονομικά αποτελέσματα.

Είναι άξιο παρατήρησης πως πουθενά και με κανένα τρόπο δε θα παρουσιαστεί

κάποιο διοικητικό στέλεχος να αναφερθεί στη θέση του ως Διευθυντής. Κανείς δεν

λαμβάνει τον όρο του διευθυντή. Κάθε διευθυντής ονομάζεται ως υπεύθυνος όπως

ακριβώς ονομάζεται και ο υπεύθυνος καταστήματος. Με τον ίδιο τρόπο ονομάζεται και

ο "μπουφετζής" ως υπεύθυνος παρασκευής καφέ.

Όλα λειτουργούν με τη κουλτούρα της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας, της

αγάπης για αυτό που κάνουν, της δουλειάς και της σεμνότητας διατηρώντας άριστη

114

σχέση με το προσωπικό και το καταναλωτικό κοινό. (Κωστής Χριστοδούλου, 2013)

Ο Λευτέρης Κυριακάκης, αποφάσισε όταν η επιχείρηση ΜΙΚΕΛ ήταν σχεδόν 2

ετών, να κάνει ξανά μια επένδυση. Έχει καταλάβει πως η επιχειρηματικότητα και η

ανάπτυξη είναι το μυστικό της επιτυχίας και αποφασίζει να συνδυάσει την

ενδοεπιχειρηματικότητα με το start-up καθώς και να αξιοποιεί συνεχώς το τμήμα Ε&Α

της εταιρείας. Τι εννοώ;

Τα γεγονότα έχουν ως εξής: Ιδρύει μια νέα εταιρεία, με όνομα Georgia Fresh

Flavors και λογότυπο το πρόσωπο της μητέρας του, η οποία είναι υπεύθυνη για τη

παρασκευή και τη προμήθεια αποκλειστικά του δικτύου καταστημάτων Mikel. Δηλαδή,

η νέα εταιρεία εμμέσως πλην σαφώς εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Mikel. Ειδικότερα,

η GeorgiaFF πραγματοποιεί γευστικές δοκιμές και παρασκευάζει νέα προϊόντα βάση

των εξελίξεων στο χώρο τροφίμων και της ανταπόκρισης των καταναλωτών των Mikel!

(Λ. Κυριακάκης: Γνωρίστε τον Λαρισαίο που κρύβεται πίσω από την αλυσίδα Mikel,

Athens Magazine, 2014)

Με αυτή την επιχειρηματική κίνηση ο Λευτέρης Κυριακάκης επέλεξε να

καθετοποιήσει τη παραγωγική διαδικασία και να αυξήσει τα περιθώρια κέρδους καθώς

επίσης και να προστατευτεί από τον ανταγωνισμό εξασφαλίζοντας την υψηλότερη

δυνατή ποιότητα τροφίμων και την αποκλειστική διάθεση συγκεκριμένων προϊόντων

από τη δική του επιχείρηση.

8.4 Οι στόχοι και τα κίνητρα του επιχειρηματία πίσω από το τιμόνι

των Μικέλ

Οι στόχοι του επιχειρηματία είναι εν μέρη κοινοί με τους στόχους που θέτει κάθε

νέος επιχειρηματίας. Για παράδειγμα, η επίτευξη κέρδους είναι σαφώς ένας από αυτούς.

Μέσα στους στόχους είναι και η εδραίωση ανάμεσα σε μεγάλα ονόματα του

ανταγωνισμού σε μία κορεσμένη αγορά όπως είναι αυτή του καφέ.

Όμως η ενασχόληση με την επιχειρηματικότητα, η ενεργή δράση του ίδιου με το

αντικείμενο που γνώρισε καλά και αγάπησε, καθώς και η υλοποίηση των οραμάτων

115

του είναι τα κύρια κίνητρα.

Οι στόχοι που έχουν τεθεί ακολουθούνται πιστά και δημιουργούνται νέοι καθώς η

επιχείρηση αναπτύσσεται. Έπειτα από 6 άκρως επιτυχημένα χρόνια στην ελληνική

αγορά στόχος πλέον είναι η περαιτέρω ανάπτυξη του δικτύου καταστημάτων εντός της

Ελλάδας καθώς και στο εξωτερικό. Η εταιρεία ΜΙΚΕΛ έχει θέσει ως στόχο την

μονοπώληση στην ελληνική αγορά και τη μείωση των επιχειρηματικών κινδύνων στο

ελάχιστο.

Η καινοτομία είναι εντός των στόχων. Στη πραγματικότητα η καινοτομία είναι

ίσως το μέσο για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, όμως δε παύει να πρέπει να

επιτευχθεί και αυτή. Η εταιρεία έχει θέσει στόχους που συνεχώς βρίσκονται επι

μελέτης για την επίτευξη τους. Είναι ικανή να το κάνει αυτό λόγω της εμπιστοσύνης

που λαμβάνει και δίνει στα υπόλοιπα μέλη της "οικογένειας". Γεγονός που αποτελεί

ίσως το σημαντικότερο κίνητρο για την δραστηριοποίηση.

8.5 Οι δυσκολίες έναρξης & επιβίωσης εντός περιόδου οικονομικής

κρίσεως

Ο Λευτέρης Κυριακάκης δραστηριοποιήθηκε επιχειρηματικά ιδρύοντας την

εταιρεία Μικέλ, ωστόσο, αυτό πραγματοποιήθηκε υπό την ύπαρξη ορισμένων

σημαντικών δυσκολιών. Δυσκολίες και εμπόδια που παρουσιάζονται και καλείται να

αντιμετωπίσει κάθε νέος επιχειρηματίας.

Στη περίπτωση των Mikel, ο επιχειρηματίας αντιμετώπισε τη δυσκολία εύρεσης

υψηλών κεφαλαίων που απαιτούνταν μετά από τη πώληση μέρους προσωπικής του

περιουσίας δείχνοντας το μέγεθος στο οποίο πιστεύει την ιδέα του. Ακόμα η

γραφειοκρατία ήταν ένα από τα εμπόδια αλλά αντιμετωπίστηκε με την ικανότητα του

ίδιου να τοποθετήσει τα κατάλληλα πρόσωπα στις κατάλληλες θέσεις. (Ελένη

Κυριακίδου, 2014)

Υπήρξε έντονος ανταγωνισμός, καθώς αναφερόμαστε σε μια επένδυση εντός του

κλάδου του καφέ, ωστόσο μέσω της καινοτομίας και του ξεχωριστού χαρακτήρα της

116

εταιρείας μετατράπηκε σε πλεονέκτημα καθώς πολλοί άνθρωποι αναρωτήθηκαν "τί

έχουν αυτά τα Μικέλ και τα προτιμούν από την ακριβώς απέναντι μεγάλου κύρους

αλυσίδα;" και έπειτα δοκίμασαν και οι ίδιοι.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η εταιρεία δεν ήταν εντός

των συνηθισμένων που παρουσιάζονται. Τεράστιες διαστάσεις έλαβε το ζήτημα της

ρήτρας που τέθηκε σε περίπτωση απασχόλησης των εργαζομένων από ανταγωνιστικές

επιχειρήσεις και κλήθηκε να αντιμετωπίσει.

Το θετικό είναι η ύπαρξη εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών της επιχείρησης και της

ικανότητας τους να ξεπερνούν κάθε είδους πρόβλημα μέσω της συνεργασίας και του

προγραμματισμού. Επιπλέον, ο Λευτέρης Κυριακάκης και η ομάδα του δεν

αντιμετώπισαν απλά τα προβλήματα που εμφανίστηκαν, αλλά κατάφεραν σε όλες τις

περιπτώσεις να τα αντιμετωπίσουν συνδυάζοντας τα με κέρδη, πράξη που σημαίνει ότι

η εταιρεία Μικέλ είχε μελετήσει τις δυσκολίες που θα προκύψουν και λειτούργησε με

πάρα πολύ καλό προγραμματισμό ανατρέποντας τες προς όφελος της. (Κωστής

Χριστοδούλου, 2013)

8.6 Ο υψηλός ανταγωνισμός & τα ισχυρά ονόματα του καφέ

Από τα καφενεία του χωριού με τον ελληνικό καφέ ως τις καφετέριες της

παραλιακής ή των εμπορικών κέντρων με το φραπέ και τον καπουτσίνο. Σε όλες αυτές

της μορφές, που καταφέρνουν και συνυπάρχουν, η Ελλάδα διασκεδάζει συζητώντας,

βλέποντας ποδόσφαιρο στη συνδρομητική τηλεόραση ή πολλές φορές παίζοντας τάβλι,

χαρτιά και επιτραπέζια.

Εντός της οικονομικής κρίσης είναι γεγονός πως κλείνουν πολλές καφετέριες,

καθώς ο κλάδος του καφέ θεωρείται κορεσμένος, αλλά πάντα ανοίγει κάποια

καινούρια. Ο Παναγιώτης Ρουσόπουλος, γενικός διευθυντής της Franchise Co., έχει

αναφέρει πως τα σημεία πώλησης και κατανάλωσης καφέ δεν έχουν καταμετρηθεί

αλλά εκτιμάται πως ο αριθμός μπορεί να φτάνει στα 50.000 σημεία, αριθμός

πενταπλάσιος συγκριτικά με τον κλάδο της αρτοποιίας. (Κωνσταντίνος

117

Κωνσταντινόπουλος - Coffee Islands και Λευτέρης Κυριακάκης - Mikel: οι 2 Έλληνες

νέοι Βασιλιάδες του καφέ αποστήθισαν τη βιογραφία του ιδρυτή των Starbucks αλλά

πάνε παρακάτω, www.eirinika.gr, 2014)

Ωστόσο, βάση στατιστικών στοιχείων το 70% αυτών κλείνει εντός 2 ετών λόγω

του υψηλού ανταγωνισμού από μεγάλες αλυσίδες καφέ που έχουν καθιερωθεί χρόνια

στην αγορά και έλκουν το μεγαλύτερο μέρος των καταναλωτών. Τα νούμερα είναι

εντυπωσιακά αν σκεφτεί κανείς πως, σύμφωνα με τα στοιχεία της Euromonitor για το

2014, οι Έλληνες κατά μέσο όρο ξοδεύουν ετησίως 448 ευρώ έκαστος στην

κατανάλωση καφέ.

Οι αλυσίδες που έχουν καθιερωθεί και απολαμβάνουν την αποδοχή του κοινού

είναι πολλές, ωστόσο, αυτές που αναφέρονται παρακάτω ξεχωρίζουν. (Κωστής

Χριστοδούλου, 2013)

Η αλυσίδα καφεστίασης "Γρηγόρης" βρίσκεται στη πρώτη θέση της αγοράς, σε

επίπεδο καταστημάτων, έχοντας αντιληφθεί εγκαίρως τη τάση της αγοράς και

δημιουργώντας τις γωνιές "Coffeeright".

Στη δεύτερη θέση τα "Everest" έχοντας πολύ "δυνατά" σημεία αυξάνει τα μερίδια

της στην αγορά καφέ κατέχοντας σταθερά το 8-12% τα τελευταία 4 έτη.

Η τρίτη αλυσίδα η οποία άκμασε κατά τη χρυσή εποχή του χρηματιστηρίου, η

"Flocafe", παρουσιάζει ενδείξεις κόπωσης βλέποντας τις πωλήσεις της να μειώνονται

και το μερίδιο της αγοράς τη τελευταία 5ετία να πέφτει κάτω από το 8%.

Ο διεθνής "βασιλιάς" του καφέ, η αλυσίδα των "Starbucks", ομοίως με τα Flocafe

έχει δει τη πτωτική πορεία στην επιχείρηση της καθώς εντός οικονομικής κρίσης έχουν

επιβιώσει λιγότερα από τα μισά καταστήματα που εν έτη 2008 αριθμούσαν συνολικά

70.

Ωστόσο, ο υψηλός ανταγωνισμός στο κλάδο του καφέ παρουσιάζεται όχι μόνον

από τις παραπάνω εδραιωμένες αλυσίδες αλλά και από νέους που εντός λίγων ετών

είχαν ανοδική πορεία, θυμίζοντας τα "Mikel". Η αναφορά γίνεται για τα καταστήματα

Coffee Islands που συνδύασαν το καφεκοπτείο με ένα espresso bar και σήμερα

αριθμούν περισσότερα από 120 καταστήματα σε Ελλάδα, Κύπρο, Ρουμανία, Αλβανία

και Αγγλία. (Κωστής Χριστοδούλου, 2013)

118

8.7 Τρόποι χρηματοδότησης και στρατηγική-τιμολογιακή πολιτική

της επιχείρησης Μικέλ

Η χρηματοδότηση μίας επιχείρησης εν καιρώ κρίσης είναι μια δυσκολία που

πρέπει να ξεπεραστεί εν τη γενέσει της. Ο Λευτέρης Κυριακάκης σύμφωνα με ό,τι έχει

γνωστοποιηθεί χρηματοδότησε την επιχείρηση του μέσω χρημάτων που αποκόμισε

μετά από τη πώληση μεριδίου καφετέριας που είχε στη Θεσσαλονίκη καθώς και

μέρους της προσωπικής του περιουσίας. Η χρηματοδότηση της ίδρυσης της εταιρείας

και του ανοίγματος του πρώτου καταστήματος έγινε με προσωπικό του κεφάλαιο και

ρίσκο, το οποίο κατά τη καλύτερη δυνατή διαχείριση της επιχείρησης μειωνόταν όλο

και περισσότερο. (Ελένη Κυριακίδου, 2014)

Η στρατηγική που ακολούθησε ήταν απλή. Να δοθεί στον πελάτη ένα προϊόν που

είναι πραγματικά ποιοτικό, σε μία τιμή λογική χωρίς αισχροκέρδεια και σε ένα

περιβάλλον που εκπέμπει σοβαρότητα και ζεστασιά. Δεν θα ήταν δυνατόν να

απουσιάζουν τα αρώματα του καφέ και τα muffins, τα cakes κ.α. αρτοσκευάσματα από

τη βιτρίνα του καταστήματος. (Επίσημη Ιστοσελίδα Mikel Coffee Company, 2015)

Ο επιχειρηματίας γνωρίζει καλά πως αναπτύσσεται εντός οικονομικής ύφεσης

στην αγορά. Μολονότι διαθέτει πολλές αποκλειστικότητες στο μενού και ένα πολύ

ελκυστικό κατάστημα, σκεπτόμενος την οικονομική κρίση δεν επιδιώκει το μεγάλο

κέρδος αλλά την προσέλκυση μεγάλου καταναλωτικού κοινού. Έτσι, βασιζόμενη σε

αυτή τη λογική η επιχείρηση διατήρησε τιμές λογικές και προσιτές που

ανταποκρίνονται πλήρως στη ποιότητα των προϊόντων που παρέχει, χαμηλότερες

αυτών του ανταγωνισμού, οι οποίες αντιμετωπίστηκαν όπως ήταν αναμενόμενο με

ιδιαίτερη ευχαρίστηση από τους πελάτες.

Κατά την ανάπτυξη του δικτύου καταστημάτων, ο επιχειρηματίας ήθελε να

πλησιάσει περισσότερο τον κόσμο. Να νιώσει ο κόσμος πιο οικεία με το όνομα Mikel.

Έτσι επέλεξε να τοποθετήσει ραδιόφωνο στην επίσημη ιστοσελίδα της επιχείρησης

κάνοντας πιο ευχάριστη τη περιήγηση του πελάτη στον ιστότοπο, ο οποίος σύμφωνα με

119

το Google Analytics το www.mikelcc.gr δέχεται περισσότερες από 4000 επισκέψεις

μηνιαίως με μέσο χρόνο παραμονής τα 2:39 λεπτά. Επιπλέον, δημιούργησε ειδική

τηλεφωνική γραμμή για delivery έτσι ώστε να μην είναι αναγκαία η κατανάλωση μόνο

εντός των καταστημάτων, ενέργεια που οδήγησε σε περισσότερες από 300 κλήσεις ανά

ημέρα με μέσο χρόνο αναμονής τα 16 δευτερόλεπτα και μέσο χρόνο ομιλίας με

εκπρόσωπο τα 30 δευτερόλεπτα. Ακόμα, στη σύγχρονη ζωή και στο κόσμο των

κοινωνικών δικτύων μια αλυσίδα καταστημάτων που δίνει έμφαση στο δυναμικό target

group της νεολαίας δε θα μπορούσε παρά να έχει ισχυρή παρουσία στο Facebook και

στο twitter δίνοντας το δικαίωμα στα μέλη τους να κοινοποιούν σχόλια και

φωτογραφίες.

Εν καιρώ τεχνολογίας, προχώρησε ένα βήμα παρακάτω και τοποθέτησε

διασκεδαστικά παιχνίδια στο επίσημο site και στο Facebook account, όπως τα slot

machine, connected, mikelable, memory game, τα οποία παίζονται περισσότερες από

255 φορές ημερησίως.

Ακόμα, είναι χαρακτηριστικές οι χορηγίες που πραγματοποιούνται σε αθλητικά

σωματεία και η ενίσχυση με ηλεκτρονικό εξοπλισμό ενός σχολείου ετησίως και οι

εβδομαδιαίες δωρεές τροφίμων σε ορφανοτροφεία.

Η κοινωνική ευθύνη της εταιρείας δε σταματά εδώ αφού γίνονται δωρεές στους

δήμους για την οργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων, ενώ προσφάτως έγινε γνωστό

πως τόσο η διοίκηση όσο και το προσωπικό συμβάλλει στην ενίσχυση της τράπεζας

αίματος της εκάστοτε περιοχής καθώς και ότι κάθε κατάστημα ΜΙΚΕΛ έχει υιοθετήσει

ένα παιδί μέσω του προγράμματος "Γίνε ανάδοχος παιδιού" του μη κερδοσκοπικού

οργανισμού ActionAid. (Επίσημη Ιστοσελίδα Mikel Coffee Company, 2015)

8.8 Η ιλιγγιωδώς αυξανόμενη πορεία των Μικέλ, τα υψηλά

οικονομικά αποτελέσματα και η μελλοντική πορεία

Εντός της οικονομικής κρίσης αυτό που αναφέρει ο κανόνας να μην μπορεί να

επιτευχθεί η ανάπτυξη μιας επιχείρησης έχει και εξαιρέσεις, επιβεβαιώνοντας όσους

http://www.mikelcc.gr/

120

εξισώνουν την κρίση με την ευκαιρία. Η αλυσίδα Mikel ήρθε να δημιουργήσει το δικό

της αστικό μύθο ο οποίος αναφέρει πως "για κάθε κατάστημα που κλείνει ανοίγει ένα

Mikel".

Το πρώτο κατάστημα του Λευτέρη Κυριακάκη ήταν στη Λάρισα, ακολούθησαν

άλλα 5 και έπειτα επεκτάθηκε σε Θεσσαλονίκη και Βόλο ώσπου να φτάσει μέχρι τη

Κύπρο και την Αθήνα. Εξαπλώθηκε γρήγορα και αποφασιστικά με σημαία την

ελληνική, ακολουθώντας τη γραμμή "προτιμώ ελληνικά", καταφέρνοντας εντός 6 ετών

να αριθμεί 120 καταστήματα, τα οποία καταναλώνουν τουλάχιστον 100 τόνους καφέ

ετησίως. Η τοποθεσία που επιλέγεται είναι πάνω σε πολυσύχναστους εμπορικούς

δρόμους και όχι σε πεζόδρομους ή τοπικά στέκια.

Στην επιτυχία αυτή συνέβαλε η αγάπη του Λευτέρη Κυριακάκη για την δουλειά

του, ο οποίος όπως έχει αναφέρει ξύπνησε στις 4 π.μ. και πήγε στο εργαστήριο για να

δημιουργήσει τη συνταγή που του ήρθε στο μυαλό, το περίφημο chocolate yogurt, που

μετά από λίγο προστέθηκε στο μενού με μεγάλη ζήτηση από το κοινό. Η επιτυχία έχει

οδηγήσει στην ύπαρξη προτάσεων για master franchise από τη Μέση Ανατολή καθώς

και τη Δυτική Ευρώπη.

Η ζήτηση για franchise είναι υπερβολικά αυξημένη σε σύγκριση με αυτή του

ανταγωνισμού μολονότι το κόστος μπορεί να φτάσει και τις 300.000 ευρώ για ένα

κατάστημα. Είναι απόλυτα δικαιολογημένη, όμως, αν αναλογιστεί κανείς το γεγονός

πως η επιχείρηση του Λευτέρη Κυριακάκη κατάφερε να επηρεάσει την τιμολογιακή

πολιτική του τεράστιου δικτύου καταστημάτων Starbucks. Ο μεγαλύτερος

ανταγωνιστής "Starbucks" ενώ διεθνώς έχει ανεβάσει τις τιμές των προϊόντων του,

στην Ελλάδα αναγκάστηκε, λόγω ζήτησης των Mikel, να κάνει ακριβώς το αντίθετο,

δηλαδή να αλλάξει την τιμολογιακή πολιτική και να μειώσει τις τιμές των προϊόντων

του.

Το ενδιαφέρον μεγάλων διεθνών ΜΜΕ τράβηξε ο απίστευτα υψηλός ρυθμός

ανάπτυξης της εταιρείας κι έτσι δόθηκαν συνεντεύξεις διεθνώς από τον ιδιοκτήτη. Δεν

θα μπορούσε να γίνει και διαφορετικά, σκεπτόμενοι το μέσο όρο των 20 νέων

καταστημάτων ανά έτος.

Όλη αυτή η ιλιγγιώδης ανάπτυξη της επιχείρησης οδήγησε σε υψηλά οικονομικά

121

αποτελέσματα των ετών 2012 και 2013. Ειδικότερα, οι ισολογισμοί του 2012 και 2013

καθώς και τα αποτελέσματα χρήσης του 2012 (που παρουσιάζονται αναλυτικά στα

παραρτήματα 1, 2 και 3) δείχνουν πως τα αποτελέσματα χρήσεως του 2012 ανέδειξαν

κέρδη προς διάθεση ίσα με 173.808,92 ευρώ, ενώ ο ισολογισμός του ίδιου έτους έδειξε

κέρδη άνω των 350.000 ευρώ. Το 2013 η μητρική εταιρεία πολλαπλασίασε τον κύκλο

εργασιών της σε 1,57 εκ. ευρώ ενώ τα καθαρά κέρδη προς διάθεση έφτασαν τα

902.797,39 ευρώ.

Λαμβάνοντας υπόψη την επιτυχία στην Ελληνική αγορά οι ιδιοκτήτες θέτουν

ακόμα μεγαλύτερους στόχους. Με τα οικονομικά αποτελέσματα να τραβούν τη

προσοχή από πολλές εταιρείες ειδικά του κλάδου καφέ, οι νέοι στόχοι ανάπτυξης της

εταιρείας έχουν μεγάλο βαθμό δυσκολίας. Κύριο μέλημα του επιχειρηματία είναι "το

όραμα της ανάπτυξης" όπως έχει αναφέρει και ο ίδιος. Για παράδειγμα, νέοι στόχοι της

εταιρείας είναι η ένταξη της στην αγορά της Αμερικής, της Μέσης Ανατολής και της

Δυτικής Ευρώπης. Στόχοι που πρέπει να μελετηθούν καλά ως προς το αν θα είναι

εφικτοί, όμως πρωτεύων στόχος, κι ίσως πιο εύκολα εφικτός, είναι η δημιουργία ενός

καταστήματος στο Λονδίνο, αφού το ενδιαφέρον είναι μεγάλο από πολλούς επενδυτές.

8.9 Η πετυχημένη "συνταγή" που συνεχίζει να διατηρεί, εντός


Η διατήρηση μιας υγειούς και κερδοφόρας επιχείρησης δεν απαιτεί κάποιο

μυστικό συστατικό. Η τέχνη της επιτυχίας όμως αποτελεί ολόκληρη επιστήμη,

δανειζόμενη τους όρους και τις μεθόδους από τη Πολιτική, τη Τέχνη του Πολέμου και

από τη Διπλωματία. Είναι κοινό μυστικό στους επιτυχημένους επιχειρηματίες πως "ο

συντομότερος δρόμος από ένα σημείο προς ένα άλλο είναι η τεθλασμένη" και ως

κορωνίδα των αρχών είναι γνωστό πως "η διαδοχή των τεθλασμένων αποτελεί την

τακτική".

Από αυτές τις δυο αρχές γίνεται αντιληπτό πόσο δύσκολο είναι να καταστεί

κερδοφόρα μια επιχείρηση σε επίπεδα της Mikel. Ο Λευτέρης Κυριακάκης, μέσα από

122

τις ενέργειες του, φαίνεται πως ήταν φανατικός οπαδός αυτών των αρχών καθώς

συνδύασε πολλές τεχνικές και διαφορετικές οδούς επικοινωνίας και εργασίας,

καταφέρνοντας την ύπαρξη μιας καταπληκτικής τακτικής που οδηγεί σε υψηλή

κερδοφορία και ανάπτυξη. Οι βάσεις της επιχείρησης και η σωστή μελετημένη

ανάπτυξη της είναι εκείνες οι λεπτομέρειες και τα μυστικά που ξεχώρισαν την Mikel

από τον υψηλό ανταγωνισμό και οφείλονται για την επιτυχία. (Γιατί πέτυχαν τα Μικέλ,

Περιοδικό Fortune Νοέμβριος 2014)

123

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ & ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ


Η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία εντός περιόδου οικονομικής κρίσης δίχασε

τόσο τον επιχειρηματικό κόσμο όσο και το κόσμο που δε συμμετέχει ενεργά σε αυτόν.

Η κατανόηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας είναι υψίστης σημασίας για

την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση των δυσκολιών και εμποδίων που παρουσιάζονται.

Ειδικότερα σε περίοδο οικονομικής κρίσης υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για τη

παρακολούθηση τόσο της αγοράς όσο και της στάσης που κρατά κάθε άνθρωπος

μπροστά στην επιχειρηματική δράση. Κατά το σύνολο της εργασίας

πραγματοποιήθηκε ανάλυση των εννοιών αυτών και εκτενής αναφορά στην

επιχειρηματικότητα και καινοτομία εν καιρώ κρίσης. Επίσης η υλοποίηση προσωπικής

έρευνας οδήγησε σε παρουσίαση αποτελεσμάτων και συμπερασμάτων με ιδιαίτερο

ενδιαφέρον. Τέλος, η μελέτη μεμονωμένης περίπτωσης του Λευτέρη Κυριακάκη

αποτελεί εξαίρετο παράδειγμα προς μίμηση. Κατόπιν όλων των παραπάνω κρίνεται

ορθή η υποβολή συμπερασμάτων και προτάσεων καθώς και της προσωπικής γνώμης

του φοιτητή.

9.2 Συμπεράσματα για τη στάση και το τρόπο σκέψης του μέσου

ανθρώπου εντός οικονομικής κρίσης

Από τη μελέτη του τυχαίου δείγματος που ερευνήθηκε προέκυψαν αποτελέσματα

τα οποία παρουσίασαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αναλύθηκαν. Η πλειοψηφία του

πληθυσμού αντιμετωπίζει την οικονομική κρίση ως το μεγαλύτερο πρόβλημα που

υπάρχει καθώς αναφέρεται σε αυτή συνεχώς σε κάθε δραστηριότητα που κάνει.

Ειδικότερα, ο άνθρωπος εντός οικονομικής κρίσης παρουσιάζεται πολύ

καταπονημένος και σκεπτικός για τη κακή κατάσταση της αγοράς, η οποία δεν

124

αναμένεται να βελτιωθεί στο προσεχές διάστημα. Μπροστά στην επιχειρηματικότητα ο

άνθρωπος παρουσιάζεται πολύ προσεκτικός χωρίς να υπερτιμά τις δυνατότητες του

ωστόσο διακρίνεται από πολύ φόβο και ανασφάλεια μπροστά στον ανταγωνισμό. Οι

ανασφάλειες δε περιλαμβάνουν μονάχα τη δράση των ανταγωνιστών αλλά και την

πολιτική αστάθεια που επικρατεί καθώς και τη κακή οικονομική κατάσταση των ίδιων.

Μολονότι, οι πλειοψηφία παρουσιάζεται τρομοκρατημένη μπροστά στην κατάσταση

της Ελληνικής αγοράς, τολμά και λαμβάνει τα ρίσκα που υπάρχουν κατά την έναρξη

επιχείρησης εντός των συνόρων, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει την οικονομική

κρίση και να επιτύχει καλύτερο βίο χωρίς τα οικονομικά προβλήματα και ό,τι

επακόλουθο αυτών.

Συνοπτικά ο μέσος άνθρωπος μπορεί να χαρακτηρισθεί ως προσεκτικός, γεμάτος

ανασφάλειες απόρροια της οικονομικής κρίσης ωστόσο γεμάτος ενέργεια και θέληση

ώστε να δραστηριοποιηθεί στον επιχειρηματικό κλάδο.

9.3 Συμπεράσματα για τη στάση του επιχειρηματία πίσω από το

τιμόνι των Μικέλ

Ο Λευτέρης Κυριακάκης αποτελεί παράδειγμα ανθρώπου που επιχειρεί να

πραγματοποιήσει το όνειρο του. Τη στιγμή που βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη για

σπουδές, αποφάσισε να βάλει πωλητήριο στη περιουσία που είχε με ένα και μοναδικό

σκοπό. Το "επιχειρείν". Να επιχειρήσει την έναρξη μιας επιχείρησης η οποία θα

παρέχει νέα προϊόντα στους καταναλωτές με ξεχωριστό τρόπο προσαρμοζόμενο στις

συνθήκες που επιβάλλει η οικονομική κρίσης της χώρας.

Η επιχείρηση αυτή γνώρισε σύντομα την ανάπτυξη κι επεκτάθηκε με ιλιγγιώδεις

ρυθμούς. Ειδικότερα, εντός έξι γεμάτων ετών με προβλήματα που δημιουργεί η

οικονομική κρίση γνώρισε την επιτυχία πετυχαίνοντας τον εγκαινιασμό περισσότερων

από 120 καταστημάτων. Κατά την ανάπτυξη του οργανισμού οι εσωτερικές

διαδικασίες ήταν τέτοιες που αποτελούσαν καινοτομία, όπως επίσης τα περισσότερα

προϊόντα και υπηρεσίες που παρέχει στο καταναλωτικό κοινό. Μαζί με τη βοήθεια των

125

αγαπημένων αδερφών και συζύγου του καθώς και με τον άψογο προγραμματισμό και

έλεγχο ο Λευτέρης Κυριακάκης έλαβε επιχειρηματικά ρίσκα καθώς κι εκείνα που

ελλοχεύουν εντός οικονομικής κρίσης και οδήγησε τα Μικέλ σε υψηλό επίπεδο

ζήτησης καθώς και οικονομικών αποτελεσμάτων. Αντιμετώπισε με το καλύτερο

δυνατό τρόπο οικονομικά προβλήματα, εμπόδια απόρροια της οικονομικής κρίσης

καθώς και δυσκολίες που έθεσε ο εδραιωμένος ανταγωνισμός. Απέδειξε πως είναι

ικανός να στρέψει ένα πρόβλημα που παρουσιάζεται υπέρ του ώστε όχι μόνο να το

λύσει αλλά να καταπολεμήσει και τον ανταγωνισμό.

Η συνολική επιχειρηματική δράση του Λευτέρη Κυριακάκη χαρακτηρίζεται από

λεπτομερέστατο έλεγχο, προγραμματισμό, καινοτομία, ενέργεια και τόλμη.

Χαρακτηριστικά τα οποία του προσέφεραν επιτυχία στον επιχειρηματικό κλάδο μα

πάνω απ' όλα τον οδήγησαν στην προσωπική ικανοποίηση και καταξίωση.

9.4 Προσωπική γνώμη και προτάσεις για την επιχειρηματικότητα και

τη καινοτομία σε περίοδο οικονομικής κρίσης

Κατά τη προσπάθεια παρουσίασης και ερμηνείας της οικονομικής κρίσης που

μαστίζει την Ελληνική αγορά οι περισσότεροι άνθρωποι σκύβουν το κεφάλι

προβληματισμένοι για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν καθημερινά. Υπάρχουν

όμως ορισμένοι εξ αυτών που χαμογελούν διακριτικά διακρίνοντας μια ευκαιρία για

επιχειρηματικότητα μέσα στη κρίση.

Σαφέστατα, οι άνθρωποι που θα χαμογελάσουν αποτελούν μειοψηφία, ωστόσο η

επιχειρηματικότητα αποτελεί την ανάπτυξη μέσα σε μία οικονομία γεμάτη

προβλήματα και κρίση. Οι άνθρωποι με αυτό το διακριτικό χαμόγελο, που ίσως έχουν

συλλάβει μια καινοτόμα ιδέα, πρέπει να λάβουν τη θετική ανταπόκριση από όλους

καθώς μέσα από τα ρίσκα που θα λάβουν θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη της αγοράς κι

έξοδο από την οικονομική κρίση. Υποστήριξη τόσο με τη παροχή κρατικών υπηρεσιών

όσο και με την ανταπόκριση και το καλώς όρισμα στην αγορά από το κοινό.

Μια ιδέα που γεννάται μέσα σε κάτι άσχημο σίγουρα μόνο θετική μπορεί να

126

θεωρηθεί από κάποιον. Όταν αντιμετωπιστεί με διαφορετικό τρόπο τότε ο φθόνος ή ο

φόβος αντανακλώνται. Μια δράση που πραγματοποιείται μέσω αυτής της ιδέας

σίγουρα θα περιλαμβάνει πολύ ενέργεια και αφοσίωση. Η ενέργεια και η αφοσίωση

σημαίνουν συμμετοχή, πειραματισμό, εργασία, διαγωνισμό, διαφορετικότητα,

ανάπτυξη, υγεία, επιτυχία. Χαρακτηριστικά που αποτελούν στόχους για έναν

επιχειρηματία.

Με οδηγό αυτό το συλλογισμό ο άνθρωπος ακόμα κι εντός οικονομικής κρίσης

οφείλει να σκέπτεται, να δρα, να επιχειρεί και να διαφέρει. Αδιαμφισβήτητο είναι πως

η συμμετοχή του σε μια επιχειρηματική δραστηριότητα θα τον οδηγήσει σε

μεγαλύτερη προσωπική ικανοποίηση από ότι η οκνηρία και ο φόβος. Οφείλει να

απολαμβάνει τον ανταγωνισμό που επικρατεί στην αγορά όντας κι εκείνος μέρος αυτού

και να λειτουργεί με γνώμονα τη καινοτομία και την επιχειρηματικότητα σε κάθε

περίοδο της δράσης του.

9.5 Λόγια διάσημων

Η σημαντικότητα του να επιχειρεί ο άνθρωπος καθώς και η σπουδαιότητα της

καινοτομίας έχουν τραβήξει το ενδιαφέρον όλου του κόσμου. Ακόμα και εκείνοι που

δεν ασχολούνται ενεργά με τον επιχειρηματικό κλάδο ή με τις εφευρέσεις και τις

καινοτομίες έλκονται από την υψηλή και πετυχημένη καινοτόμα επιχειρηματικότητα.

Είναι λογικό καθώς ο άνθρωπος ζει εντός μιας κοινωνίας που αναπτύσσεται. Είναι

στη "φύση" του ανθρώπου η ανάπτυξη και η δημιουργία οτιδήποτε νέου. Ειδικά, όταν

αναφερόμαστε σε μια εποχή που η τεχνολογία εξελίσσεται με τρομερά γοργούς

ρυθμούς κάθε άνθρωπος άμεσα ή έμμεσα παρακινείται στην επιχειρηματικότητα και

στη καινοτομία, έστω και σε πρώιμο στάδιο.

Μερικά λόγια διάσημων που έχουν ειπωθεί για τη καινοτομία και την

επιχειρηματικότητα παρουσιάζονται παρακάτω:

"Η αποτυχία είναι μια επιλογή. Αν τα πράγματα δεν αποτυγχάνουν τότε δε

127

καινοτομείς αρκετά", Elon Musk CEO της Tesla Motors κ.α.

"Αν είχαμε μοναδικό κίνητρο τα χρήματα, θα είχαμε πουλήσει την εταιρεία εδώ

και καιρό και θα καταλήγαμε σε μια παραλία", Larry Page για την Google

"Αν κάποιος ζητήσει να κάνετε κάτι ακατόρθωτο και δε ξέρετε πως, απαντήστε ναι!

Και μετά μάθετε το τρόπο!", Richard Branson ιδρυτής της Virgin Group

"Επιχειρηματίας είναι κάποιος που πηδά από ένα βράχο και χτίζει ένα αεροπλάνο

στη διαδρομή προς τα κάτω", Reid Hoffman ιδρυτής του LinkedIn

"Η δουλειά ενός επιχειρηματία είναι να υποστηρίζει το προσωπικό του, όχι τη/το

σύζυγο του/της, κι αυτό αρχίζει από τη στιγμή που είναι ανάμεσα τους", Bill

Hewlett συνιδρυτής της Hewlett-Packard Company

Άλλοι έχουν αναφερθεί στη καινοτομία συγκρίνοντας τη με τη ζωή και το θάνατο.

Συγκεκριμένα:

"Να μη καινοτομείς σημαίνει να πεθάνεις", είπε ο Ch. Freeman στα Οικονομικά

της Καινοτομίας

"Καινοτομία ή Θάνατος", είπε ο R. G. Cooper

Σκεπτόμενος τα λόγια τους κάθε άνθρωπος θα συμφωνήσει, αφού πόσες είναι

εκείνες οι φορές που ένας μηχανικός προσαρμόζει ένα εξάρτημα στα "μέτρα του" ή

κάνει μια συγκόλληση διαφορετική απ' την εργοστασιακή ώστε να αποφύγει το κόστος

του αυθεντικού εξαρτήματος; Πόσες φορές ένας μάγειρας προσπερνάει τη

συνηθισμένη συνταγή για να δοκιμάσει τις διαφορές στη γεύση που θα προκύψουν

αφαιρώντας ή προσθέτοντας υλικά; Πόσες φορές ένας δάσκαλος δοκιμάζει μια

διαφορετική μέθοδο διδασκαλίας ώστε να επιτύχει με το καλύτερο δυνατό τρόπο το

λειτούργημα του;

Αυτός είναι λοιπόν ο τρόπος σκέψης των επιτυχημένων επιχειρηματιών οι οποίοι

παρομοιάζουν τη καινοτομία με τη ζωή, την ενεργητικότητα, την επιτυχία, την

ευχαρίστηση και με την ικανοποίηση τοποθετώντας την ακριβώς απέναντι από την

οκνηρία και τον θάνατο.

129

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αθανάσιος Κριεμάδης, Η καινοτομία στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, Οικονομική

Βιβλιοθήκη, 2012

Αρείων Στεφανίδης, Καινοτομία και Οργανωσιακή Προσαρμογή επιχειρώντας

υπό συνθήκες αβεβαιότητας και κινδύνου, ΑΤΕΙ Πατρών, 2005

Βασίλης Δαγδιλέλης, Επιχειρήσεις 2.0 & η ενδοεπιχειρηματικότητα, ΜΚΕ, ΤΕΙ

Λάρισας

Βασίλης Μ. Παπαδάκης, Στρατηγική των επιχειρήσεων, Μπένου Ε., 2002

Γιαννοπούλου Ελένη, Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα τη τελευταία 10ετία, Πάντειο

Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αθήνα 2011

Ειρήνη Μηλιώτη, Στρατηγική των επιχειρήσεων, Σύγχρονη εκδοτική, Αθήνα 2010

Ελένη Σαλάβου, Δρόμοι εξέλιξης στο επιχειρείν, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2006

Ζωή Γεωργαντά, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομίες, Το Management της

Επιχειρηματικής Καινοτομίας, ΑΝΙΚΟΥΛΑ, 2003

Ηλίας Γ. Καραγιάννης, Ιωάννης Λ. Μπακούρος, Καινοτομία και

επιχειρηματικότητα, Σοφία Α. Ε., 2010

Ιωάννα Κεραμίδου, Κρίσεις και παγκοσμιότητα: Η Περίπτωση της Ελλάδας,

Στοχαστής, 2002

Πάρις Α. Χατζηκυριάκος, Επιχειρηματικότητα και τεχνολογία ξενοδοχειακών

επιχειρήσεων - Μελέτη περίπτωσης ομίλου Yes!Hotels, Α.Τ.Ε.Ι. Αθήνας 2010

Π. Κυριαζόπουλος, Λ. Βρυζίδης, Εισαγωγή στην επιχειρηματικότητα, Σύγχρονη

Εκδοτική, Αθήνα 2008

Π. Κυριαζόπουλος, Ειρ. Σαμαντά, Μεθοδολογία Έρευνας Εκπόνησης

Διπλωματικών Εργασιών, Σύγχρονη Εκδοτική, Αθήνα 2011

Π. Πιπερόπουλος, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία και Business Clusters,

Σταμούλη, Αθήνα 2008

Σπυρίδων Λιούκας, Ειρήνη Βουδούρη, Αθανάσιος Γκούρας, Παναγιώτα

Λαντζούνη, Η Καινοτομία στην Ελλάδα, Ίδρυμα Κόκκαλη, Αθήνα 2009

Συλλογικό έργο, Πρακτικός οδηγός επιχειρηματικότητας, Κλειδάριθμος 2009

Σωτήρης Κ. Καρβούνης, Διαχείριση τεχνολογίας και καινοτομίας, Σταμούλη Α.

Ε., 1995

Υδρία Cambridge Ήλιος, Πέμπτος Τόμος, Γενική εγκυκλοπαίδεια σύγχρονων

γνώσεων, Τέσσερα έψιλον, Αθήνα 1992

Χριστίνα Αναγνωστάκη, Μαστορέλης Ιωάννη, Επιχειρηματικότητα και

καινοτομία. Μελέτη περιπτώσεων Ελληνικών επιχειρήσεων, ΤΕΙ Πάτρας, 2011

130

ΞΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Boston Consulting Group, Innovation, Senior Management Survey, Boston 2006

Daniel Cohen και Philippe Askenazy, Οικονομική Κρίση: Αιτία και Προοπτικές,

Πόλις, 2010

European Commission, European Innovation Scoreboard, InnoMetrics, Belgium

2009

European Commission, European Innovation Scoreboard, InnoMetrics, Belgium

2014

European Commission, Regional Innovation Scoreboard, InnoMetrics, Belgium

2014

European Commission, Innovation Union Scoreboard, InnoMetrics, Belgium 2014

Maurice Joly, The Success Manager, Περίπλους, 2001

National Council on Economic Education, How Entrepreneurial are you?, New

York 2004

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

Αλυσίδα Καταστημάτων Καφεστίασης "MIKEL", Ο ριζοσπάστης, 2014

Γιώργος Μανέττας, Οι τρείς μεγαλύτεροι φόβοι του επιχειρηματικού κόσμου, Η

Ημερήσια, 2015

Δήμητρα Μανιφάβα, Η ελληνική Mikel απειλεί πλέον την κυριαρχία των

Starbucks στα καφέ, Η Καθημερινή, 2014

Δήμητρα Μανιφάβα, Θετικό το 69% των Ελλήνων στην επιχειρηματικότητα αλλά

φοβάται την απουσία χρηματοδότησης, Η Καθημερινή, 2014

Φιλίστωρος, Τα άλματα του Δημοσίου χρέους από το 1974 μέχρι σήμερα, Τα νέα,

Αθήνα 2010

Beer Michael, Russel A. Eisenstat. Bert Spector, The critical path to corporate

renewal, Harvard Business School Press. 1990

ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ

Αλεξάνδρα Παπαδημητρίου, MIKEL: Μια αναπτυσσόμενη αλυσίδα από τη

Λάρισα, www.forummagazines.gr, 2011

Ανεργία και Απασχόληση - Η περίπτωση της Ελλάδας, el.wikibooks.gr, 2014

Αυτοί που άλλαξαν τη σχέση μας με τον καφέ..., www.eleftheria.gr, 2012

Γιατί πέτυχαν τα Mikel;, www.news247.gr, 2014

Ελληνική κρίση χρέους 2010-σήμερα, Βικιπαίδεια, 2013

Ελένη Κυριακίδου, Η ιλιγγιώδης πορεία των Mikel από τη Λάρισα μέχρι το

Λονδίνο, www.propaganda.gr, 2014

Κατά φαντασίαν επιχειρηματίες 2 στους 3 Έλληνες, www.news247.gr, 2014

131

Κωνσταντίνος Κωνσταντινόπουλος - Coffee Islands και Λευτέρης Κυριακάκης -

Mikel: οι 2 Έλληνες νέοι Βασιλιάδες του καφέ αποστήθισαν τη βιογραφία του

ιδρυτή των Starbucks αλλά πάνε παρακάτω, www.eirinika.gr, 2014

Κωστής Χριστοδούλου, Η Ελλάδα εξάγει (κουλτούρα) καφέ, Fortune Greece,

2013

Κωστής Χριστοδούλου , Mikel: Το μυστικό του νέου βασιλιά των καφέ, Fortune

Greece, 2013

Λ. Κυριακάκης: Γνωρίστε τον Λαρισαίο που κρύβεται πίσω από την αλυσίδα

Mikel!, www.athensmagazine.gr, 2014

Λίνα Βανίδη, Να Μικέλ ή να μη Μικέλ;, www.parallaximag.gr, 2014

Μαραμβελάκης, Καινοτομία, Σεμινάρια UNISTEP, ΤΕΙ Λάρισας, Λάρισα 2014

Μ. Κ. Ε. Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία, ΤΕΙ Λάρισας 2013

Νεοφυής επιχείρηση, Βικιπαίδεια 2015

Παγκόσμια Οικονομική Ύφεση 2008, Βικιπαίδεια, 2013

Πάνος Μουρντουκούτας, Starbucks' little Greek Problem -- Mikel, Forbes, 2014

Χάρης Σοφιανός, Η κάθοδος του Mikel, www.nou-pou.gr, 2014

Alastair Bland, As Espresso Rises, Will 'Greek Coffee' Be Left To The Turks?,

www.npr.org, 2014

Ertsocialnetworks, Συνέντευξη για τα Μικέλ, με τον πρόεδρο σωματείου

εργαζομένων, www.youtube.com, 2014

John Brandon, 22 Inspiring quotes from famous entrepreneurs, Inc. 2015

Matt Gerber, Mikel Coffee proves good brew can percolate in budget-conscious

Greece, www.anxietyindex.com, 2014

Mikel Coffee Company's Official Site, www.mikelcc.gr, 2014

Mikel Coffee Company, Βικιπαίδεια, 2014

Success story εν καιρώ κρίσης: Mikel μια αλυσίδα καφέ ελληνικής προέλευσης

που εξαπλώνεται με ταχύτατους ρυθμούς, www.ideesmag.gr, 2014

http://www.youtube.com/

http://www.mikelcc.gr/

133

Παράρτημα 1. Αποτελέσματα Χρήσης έτους 2012 της ΜΙΚΕΛ ΑΕ

134

Παράρτημα 2. Ισολογισμός έτους 2012 της ΜΙΚΕΛ ΑΕ

135

Παράρτημα 3. Ισολογισμός έτους 2013 της ΜΙΚΕΛ ΑΕ

136

Παράρτημα 4. Ερωτηματολόγιο προσωπικής έρευνας

ΚΑΘΟΛΟΥ ΛΙΓΟ ΜΕΤΡΙΑ ΠΟΛΥ

ΠΑΡΑ

ΠΟΛΥ

Θεωρείτε εύκολα τα καθήκοντα ενός επιχειρηματία;

Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει ο προσωπικός

χαρακτήρας και οι δεξιότητες ενός επιχειρηματία

στην ευημερία της επιχείρησης;

Πόσο υψηλά κρίνετε τα οικονομικά εμπόδια που

αντιμετωπίζει ένας επιχειρηματίας;

Πόσο υψηλά κρίνετε τα εμπόδια του ανταγωνισμού

που αντιμετωπίζει ένας επιχειρηματίας;

Πόσο σημαντική είναι η Έρευνα & Ανάπτυξη σε

έναν οργανισμό;

Πόσο σημαντική κρίνετε την ύπαρξη καινοτομίας

από την έναρξη της επιχείρησης;

Πόσο σημαντική κρίνετε τη συνεχή καινοτομία από

μία εταιρεία που ήδη είναι καθιερωμένη στην

αγορά;

Είναι δύσκολη η σύλληψη μιας καινοτόμου ιδέας;

Πόσο υψηλές θεωρείτε πως είναι οι πιθανότητες

επιτυχίας μιας καινοτόμου ιδέας;

Πόσο υψηλά κρίνετε τα εμπόδια που συναντώνται

κατά την καινοτομία;

Θεωρείτε δύσκολη τη διαδικασία πραγματοποίησης

μιας καινοτόμου ιδέας σε προϊόν/υπηρεσία;

Πόσο δύσκολο θεωρείτε πως είναι να ξεπεράσει τον

ανταγωνισμό και να καινοτομήσει μια επιχείρηση;

Πόσο δύσκολο θεωρείτε πως είναι να καινοτομήσει

ένας νέος επιχειρηματίας;

Πόσο καλή είναι η γνώμη σας για τη κατάσταση της

Ελληνικής αγοράς εντός οικονομικής κρίσης;

Πόσο "επίπονη" είναι η Οικονομική Κρίση που

αντιμετωπίζει, από το 2008 ως σήμερα, η Ελλάδα;

Η ύπαρξη επιχειρηματικότητας σε περίοδο

οικονομικής κρίσης μπορεί να οδηγήσει σε έξοδο

από την οικονομική κρίση;

Η οικονομική κρίση επηρέασε τους Έλληνες ώστε

να δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά;

137

ΚΑΘΟΛΟΥ ΛΙΓΟ ΜΕΤΡΙΑ ΠΟΛΥ

ΠΑΡΑ

ΠΟΛΥ

Υπάρχουν κίνητρα έναρξης επιχειρήσεων εντός


Η οικονομική κρίση επηρέασε τους Έλληνες ώστε

να καινοτομούν;

Πόσο δύσκολο θεωρείτε πως είναι να ξεπεράσει

τον ανταγωνισμό και να καινοτομήσει κάποιος σε

περίοδο οικονομικής κρίσης;

Θεωρείτε πως θα υπάρξει βελτίωση στην

Ελληνική αγορά, εντός των επόμενων μηνών;

Πόσο σημαντικό κριτήριο είναι η φράση

"αφεντικό του εαυτού μου" στην έναρξη μιας

επιχείρησης;

Θα προτιμούσατε να δραστηριοποιηθείτε στο

εξωτερικό αντί στην Ελληνική αγορά λόγο


Θα προτιμούσατε χρηματοδότηση της

επιχείρησης σας μέσω τραπεζικού δανεισμού;

Θα προτιμούσατε χρηματοδότηση της

επιχείρησης σας μέσω δικών σας κεφαλαίων;

Θα προτιμούσατε χρηματοδότηση μέσω εύρεσης

χρηματοδότη ή άλλων επενδυτών;

Θα φοβόσασταν τον ανταγωνισμό της

υπάρχουσας αγοράς;

Έχοντας συλλάβει μια καινοτόμο ιδέα και έχοντας

την χρηματοδότηση που προτιμάτε, πόσο πιθανόν

θα ήταν να ξεκινήσετε την επιχειρηματική

δραστηριότητα; (λαμβάνοντας υπ' όψιν σας όλες

τις δυσκολίες που θα συναντήσετε στην Ελληνική

αγορά εν καιρώ κρίσης)

Επιλέξτε την ομάδα ηλικίας που ανήκετε:

α) 18-25 β) 26-35 γ) 36-45 δ) 46-55 ε) 56 και άνω

Επιλέξτε φύλλο:

α) άνδρας β) γυναίκα

138

Η απόδοση καινοτομίας των Ευρωπαϊκών χωρών για το 2014 παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

και διαχώρισε τις χώρες στις 4 παρακάτω ομάδες. Σε ποια πιστεύετε ότι ανήκει η Ελλάδα;

α) Πρωτοπόροι Καινοτομίας, που είναι υψηλότερα από το μέσο όρο της Ε. Ε.

β) Ακόλουθοι Καινοτομίας, οι οποίοι έχουν επίπεδα καινοτομίας κοντά στον Ευρωπαϊκό μέσο όρο

γ) Μέτριοι Καινοτόμοι, που βρίσκονται χαμηλότερα του μέσου όρου της Ε. Ε.

δ) Σεμνοί Καινοτόμοι, με επίπεδα καινοτομίας πολύ χαμηλότερα του Ευρωπαϊκού μέσου όρου

Αναφέρετε μερικά κίνητρα έναρξης επιχειρηματικής δραστηριότητας, σε περίοδο οικονομικής κρίσης

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

……...………………………………………………………………………………………………………………….

Αναφέρετε μερικές δυσκολίες που θεωρείται πως θα συναντήσετε κατά την επιχειρηματική δραστηριότητα,

σε περίοδο οικονομικής κρίσης

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

……...………………………………………………………………………………………………………………….

Αναφέρετε μερικούς λόγους που δεν επιτρέπουν την επιχειρηματική δραστηριοποίηση

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

……...………………………………………………………………………………………………………………….

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΤΥΧΙΑΚΗ

Documents

Transcript of ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΤΥΧΙΑΚΗ