Οι μεταφράσεις των κειμένων των πανελλαδικών

KΕΙΜΕΝΟ 21Με αρχηγό το Βρέννο οι Γαλάτες, αφού εξολόθρευσαν τις λεγεώνες των Ρωμαίων κοντά στον ποταμό Αλλία, κατέστρεψαν ολοσχερώς τη Ρώμη, εκτός από το Καπιτώλιο, ως αντάλλαγμα για το οποίο πήραν ένα πολύ μεγάλο χρηματικό ποσό. Τότε ο Κάμιλλος, ο οποίος ήταν εξόριστος για πολύ καιρό κοντά στην Αρδέα, εξαιτίας της λείας των Βηϊων, που δεν είχε μοιραστεί ακριβοδίκαια, παρόλο που απουσίαζε έγινε αρχιστράτηγος. Αυτός ακολούθησε τους Γαλάτες, όταν πια έφευγαν. Αφού τους εξολόθρευσε πήρε πίσω όλο το χρυσάφι. Αυτό (το χρυσάφι) έδωσε το όνομα του στην πόλη, επειδή ζυγίστηκε εκεί. Δηλαδή ονομάζεται Πίσαυρο, γιατί εκεί ζυγίστηκε το χρυσάφι. Μετά από αυτό το γεγονός γύρισε πίσω στην εξορία, απ’ όπου όμως επέστρεψε ,αφού του το ζήτησαν.

KΕΙΜΕΝΟ 23Ήταν άρρωστος ο Καικίνας Παίτος, ο σύζυγος της Αρίας, ήταν άρρωστος και ο γιος της. Ογιος της πέθανε.Η Αρία ετοίμασε γι’ αυτόν κηδεία, έτσι ώστε να την αγνοεί ο σύζυγός της. Όχι μόνο αυτό αλλά κάθε φορά που εκείνη έμπαινε στην κρεβατοκάμαρα του συζύγου της, προσποιόταν ότι ο γιος τους ζούσε και στο σύζυγο της που πολύ συχνά ρωτούσε τι έκανε το παιδί απαντούσε: «κοιμήθηκε καλά και έφαγε ευχάριστα την τροφή του». Έπειτα όταν τα δάκρυά της, που συγκρατούσε ώρα πολλή, νικούσαν και ξεσπούσαν έβγαινε έξω. Τότε παραδινόταν στη θλίψη και λίγο αργότερα γύριζε πίσω με στεγνά μάτια. Ο Σκριβωνιανός είχε στασιάσει εναντίον του Κλαύδιου στο Ιλλυρικό (πεδίο). Ο Παίτος είχε πάει με το μέρος του και όταν ο Σκριβωνιανός σκοτώθηκε, τον οδηγούσαν σιδηροδέσμιο στη Ρώμη. Επρόκειτο να επιβιβαστεί στο πλοίο η Αρία παρακαλούσε τους στρατιώτες να επιβιβαστεί μαζί του. Δεν το κατόρθωσε. Νοίκιασε ένα ψαράδικο πλοιάριο και ακολούθησε το πελώριο πλοίο.

KEIMENO 24Όταν ο Πόπλιος Κορνήλιος Νασικάς είχε πάει στον ποιητή Έννιο και σ’ αυτόν που ζητούσε τον Έννιο από την πόρτα, η υπηρέτρια είχε πει ότι ο Έννιος δεν ήταν στο σπίτι, ο Νασικάς κατάλαβε ότι εκείνη είχε πει αυτό με διαταγή του αφεντικού της και ότι εκείνος ήταν μέσα. Μάθε τώρα τι έκανε αργότερα ο Νασικάς. Λίγες μέρες αργότερα, όταν ο Έννιος είχε πάει στο Νασικά και τον ζητούσε από την πόρτα, ο Νασικάς φώναξε ότι ο ίδιος δεν ήταν στο σπίτι, αν και ήταν στο σπίτι. Τότε ο Έννιος αγανακτισμένος που ο Νασικάς τόσο φανερά του έλεγε ψέματα είπε: «Τι; Εγώ δε γνωρίζω τη φωνή σου;». Μήπως θέλεις να μάθεις τι απάντησε ο Νασικάς; «Είσαι άνθρωπος αναιδής. Εγώ, όταν σε ζητούσα, πίστεψα την υπηρέτρια σου πως εσύ δεν ήσουν στο σπίτι. Εσύ δεν πιστεύεις εμένα τον ίδιο;» ΚΕΙΜΕΝΟ 25 Ο Κάτωνας είχε φέρει μια μέρα στο βουλευτήριο ένα πρώιμο σύκο από την Καρχηδόνα και δείχνοντάς το στους Συγκλητικούς είπε: «Σας ρωτώ πότε νομίζετε ότι κόπηκε αυτό το σύκο από το δέντρο»Όταν όλοι απάντησαν ότι ήταν φρέσκο, είπε: «Και όμως μάθετε ότι κόπηκε στην Καρχηδόνα πριν τρεις μέρες. Τόσο κοντά στα τείχη έχουμε τον εχθρό! Επομένως φυλαχτείτε από τον κίνδυνο, προστατέψτε την πατρίδα. Μην εμπιστεύεστε τις δυνάμεις της πόλης. Αποβάλετε την υπερβολική σας αυτοπεποίθηση. Μην πιστέψετε ότι θα ενδιαφερθεί κάποιος για την πατρίδα, αν εσείς οι ίδιοι δεν ενδιαφερθείτε για την πατρίδα. Θυμηθείτε ότι η πολιτεία βρέθηκε κάποτε σε έσχατο κίνδυνο».Και αμέσως άρχισε ο τρίτος Καρχηδονιακός πόλεμος κατά τη διάρκεια του οποίου καταστράφηκε η Καρχηδόνα.ΚΕΙΜΕΝΟ 27Όταν ο Άκκιος πήγε από την πόλη Ρώμη στον Τάραντα, όπου είχε αποσυρθεί ο Πακούβιος σε μεγάλη πια ηλικία, κατέλυσε σ’ αυτόν. Ο Άκκιος, που ήταν πολύ μικρότερος στην ηλικία, του διάβασε, γιατί το θέλησε, την τραγωδία του, που ονομάζεται «Ατρέας».Τότε ο Πακούβιος του είπε ότι ήταν βέβαια ηχηρά και

1

μεγαλόπρεπα αυτά που είχε γράψει, αλλά όμως ότι του φαινόταν κάπως τραχιά και στυφά. «Έτσι είναι» είπε ο Άκκιος «όπως τα λες, κι ούτε βέβαια μετανιώνω γι’ αυτό. Γιατί ελπίζω ότι θα είναι καλύτερα όσα θα γράψω στη συνέχεια. Γιατί αυτό που συμβαίνει με τους καρπούς το ίδιο λένε ότι συμβαίνει και με τα πνεύματα. Όσα γεννιούνται σκληρά και στυφά, μετά γίνονται γλυκά κι ευχάριστα. Όσα όμως γεννιούνται από την αρχή μαραμένα και μαλακά, δε γίνονται αργότερα ώριμα αλλά σάπια.

ΚΕΙΜΕΝΟ 28O Λυκίνιος, ο δούλος του Αισώπου μας, που σου είναι γνωστός, διέφυγε από τη Ρώμη στην Αθήνα. Στην Αθήνα αυτός έζησε για λίγους μήνες ως ελεύθερος κοντά στον Πάτρωνα, τον επικούρειο φιλόσοφο και από ‘κει πήγε στην Ασία. Αργότερα κάποιος Πλάτωνας από τις Σάρδεις, αφού έμαθε από την επιστολή του Αισώπου ότι αυτός ήταν δραπέτης, συνέλαβε τον άνθρωπο και τον παρέδωσε στη φυλακή στην Έφεσο. Εσύ, σε παρακαλώ, αναζήτησε τον άνθρωπο και με πάρα πολύ μεγάλη φροντίδα είτε στείλε τον στη Ρώμη είτε φέρε τον μαζί σου γυρίζοντας απ’ την Έφεσο. Μην κοιτάξεις πόσης αξίας άνθρωπος είναι. Γιατί είναι μικρής αξίας, όποιος είναι τόσο τιποτένιος. Αλλά εξαιτίας της ελεεινής πράξης και του θράσους του δούλου, τόσο πολύ έχει οργιστεί ο Αίσωπος, ώστε τίποτα δε θα μπορούσε να είναι πιο ευχάριστο σ’ αυτόν από την επανάκτηση του φυγά.

ΚΕΙΜΕΝΟ 29 Όταν ο Οκταβιανός επέστρεφε στη Ρώμη μετά τη νίκη στο Άκτιο, κάποιος άνθρωπος έτρεξε να τον συναντήσει κρατώντας ένα κοράκι του είχε διδάξει να λέει τα εξής: «Χαίρε Καίσαρα, νικητή στρατηγέ!». Ο Καίσαρας ενδιαφέρθηκε πολύ να αγοράσει το κοράκι έτσι λοιπόν το αγόρασε για είκοσι χιλιάδες σηστερτίους. Το παράδειγμα αυτό παρακίνησε κάποιον παπουτσή να διδάξει σ’ ένα κοράκι κάποιο παρόμοιο χαιρετισμό. Για πολύ καιρό μάταια κοπίαζε. Κάθε φορά που το πουλί δεν απαντούσε ο παπουτσής συνήθιζε να λέει: «πάει χαμένο το λάδι και ο κόπος μου». Επιτέλους το κοράκι έμαθε το χαιρετισμό και ο παπουτσής, γεμάτος επιθυμία για χρήματα το έφερε στον Καίσαρα. Όταν ο Καίσαρας άκουσε το χαιρετισμό είπε: «Στο σπίτι μου ακούω αρκετούς τέτοιους χαιρετισμούς». Τότε ήρθαν στο μυαλό του κόρακα τα λόγια του κυρίου του: «Πάει χαμένο το λάδι και ο κόπος μου».Στα λόγια αυτά ο Αύγουστος γέλασε και αγόρασε το πουλί τόσο, όσο δεν είχε αγοράσει κανένα μέχρι τότε.

ΚΕΙΜΕΝΟ 30Αυτός όμως , κύριοι δικαστές, και βρέθηκε στην Ασία και έναν άνδρα πάρα πολύ γενναίο, δηλαδή τον πατέρα του, βοήθησε πολύ στους κινδύνους, τον παρηγόρησε στους μόχθους, τον συγχάρηκε στη νίκη. Και αν έχει η Ασία κάποια υποψία πολυτέλειας, οφείλουμε να επαινέσουμε το Μουρήνα, επειδή είδε την Ασία, αλλά έζησε στην Ασία με εγκράτεια. Γι’ αυτό το λόγο οι κατήγοροι του δεν προσήψαν μομφή στο Μουρήνα για το όνομα Ασία, απ’ την οποία δημιουργήθηκε έπαινος για την οικογένεια, υστεροφημία για τη γενιά, τιμή και δόξα για το όνομα του, αλλά για κάποιο όνειδος και ντροπή που είτε αποκτήθηκε στην Ασία είτε μεταφέρθηκε από την Ασία. Το ότι όμως υπηρέτησε τη θητεία του σ’ αυτό τον πόλεμο υπήρξε δείγμα ανδρείας, το ότι υπηρέτησε πολύ πρόθυμα, όταν ήταν στρατηγός ο πατέρας του, υπήρξε δείγμα σεβασμού, το ότι το τέλος της θητείας του συνέπεσε με τη νίκη και τον θρίαμβο του πατέρα του υπήρξε δείγμα καλής τύχης.

KEIMENO 31Στο Λατινικό πόλεμο είχε την αρχηγία του στρατού ο ύπατος Τίτος Μάνλιος, που καταγόταν από αριστοκρατική γενιά. Αυτός, όταν κάποτε έφευγε από το στρατόπεδο, διέταξε να απέχουν όλοι απ’ τη μάχη. Λίγο αργότερα όμως ο γιος του πέρασε έφιππος μπροστά απ’ το στρατόπεδο των εχθρών και προκλήθηκε σε μάχη από τον αρχηγό των εχθρών μ’ αυτά τα λόγια: «ας συγκρουστούμε, για να φανεί από την έκβαση της μονομαχίας πόσο ο Λατίνος στρατιώτης ξεπερνά το

2

Ρωμαίο στην ανδρεία». Τότε ο νέος, επειδή είχε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του και επειδή παρακινήθηκε από την επιθυμία για μάχη, όρμησε στη μάχη παρά τη διαταγή του υπάτου. Και καθώς ήταν πιο δυνατός απ’ τον εχθρό τον διαπέρασε με το δόρυ και τον απογύμνωσε από τα όπλα. Αμέσως οι εχθροί ζήτησαν τη σωτηρία στη φυγή. Αλλά ο ύπατος, όταν γύρισε στο στρατόπεδο, τιμώρησε με θάνατο το νεαρό, με την ενέργεια του οποίου οι εχθροί είχαν τραπεί σε φυγή.

ΚΕΙΜΕΝΟ 32Γεμάτα είναι όλα τα βιβλία, γεμάτοι είναι οι λόγοι των σοφών, γεμάτη η αρχαιότητα από πρότυπα υποδειγματικής συμπεριφοράς. Όλα αυτά θα βρισκόταν στην αφάνεια, αν δεν τα συνόδευε το φως των γραμμάτων. Πόσες πολλές εικόνες γενναιότατων ανδρών μς κληροδότησαν και οι Έλληνες και οι Λατίνοι συγγραφείς – όχι μόνο για να τις κοιτάζουμε αλλά και για να τις μιμούμαστε! Αυτές εγώ, γεμάτος επιθυμία για καλή διοίκηση και διαχείριση της πολιτείας, πάντοτε τις έβαζα μπροστά μου ως παράδειγμα. Με το να λατρεύω και να σκέφτομαι τους έξοχους ανθρώπους διαμόρφωνα την ψυχή και το πνεύμα μου. Γιατί έτσι –δηλαδή με το να επιδιώκω τον έπαινο μόνο και την τιμή και με το να θεωρώ ότι όλες οι ταλαιπωρίες του σώματος και όλοι οι κίνδυνοι του θανάτου είναι μικρής αξίας- μπόρεσα να ριχτώ σε τόσο πολλούς και τόσο μεγάλους αγώνες για τη σωτηρία σας.

ΚΕΙΜΕΝΟ 34Όταν ο Αφρικανός βρισκόταν στο Λίτερνο πολλοί αρχηγοί ληστών συνέβη να έρθουν σ’ αυτόν για να τον χαιρετήσουν επίσημα. Τότε ο Σκιπίωνας, επειδή νόμισε ότι αυτοί είχαν έρθει για να συλλάβουν τον ίδιο, τοποθέτησε στο σπίτι φρουρά από οικιακούς δούλους. Μόλις οι ληστές το παρατήρησαν, αφού κατέθεσαν τα όπλα, πλησίασαν στην πόρτα και με δυνατή φωνή ανήγγειλαν στο Σκιπίωνα – να το ακούς και να μην το πιστεύεις- ότι αυτοί είχαν έρθει για να θαυμάσουν την ανδρεία του. Μόλις οι δούλοι του σπιτιού μετέφεραν αυτά (τα λόγια) στο Σκιπίωνα, αυτός διέταξε ν’ ανοιχθούν οι πόρτες και να οδηγηθούν αυτοί μέσα. Οι ληστές προσκύνησαν τις παραστάδες της πόρτας σαν ιερό ναό και φίλησαν με πάθος το δεξί χέρι του Σκιπίωνα. Αφού τοποθέτησαν μπροστά στην είσοδο δώρα, τέτοια που οι άνθρωποι συνηθίζουν να προσφέρουν στους αθάνατους θεούς, γύρισαν στον τόπο τους.

ΚΕΙΜΕΝΟ 36O Mάνιος Κούριος Δεντάτος ήταν πάρα πολύ ολιγαρκής, για να μπορεί να περιφρονεί ευκολότερα τα πλούτη. Μια μέρα ήρθαν σ’ αυτόν απεσταλμένοι των Σαμνιτών. Εκείνος παρουσιάστηκε σ’ αυτούς για να τον δουν να κάθεται σ’ ένα σκαμνί κοντά στη φωτιά και να τρώει από ένα ξύλινο πιάτο. Περιφρόνησε τα πλούτη των Σαμνιτών και οι Σαμνίτες θαύμασαν τη φτώχεια του. Γιατί όταν του έφεραν μεγάλη ποσότητα χρυσού, σταλμένο από το δημόσιο ταμείο, για να το χρησιμοποιήσει, χαλάρωσε το πρόσωπο χαμογελώντας και αμέσως είπε: «Aπεσταλμένοι της ανώφελης- για να μην πω της ανόητης- πρεσβείας, διηγηθείτε στους Σαμνίτες ότι ο Mάνιος Κούριος Δεντάτος προτιμά να εξουσιάζει τους πλούσιους παρά να γίνει ο ίδιος πλούσιος. Και να θυμάστε ότι δεν είναι δυνατό ούτε να νικηθώ στη μάχη, ούτε να διαφθαρώ με χρήματα.KEIMENO 37Σε τέτοιο σημείο έχουν οδηγηθεί τα πράγματα, ώστε, αν δεν βοηθήσει κάποιος θεός ή κάποιο τυχαίο περιστατικό δε μπορούμε να σωθούμε. Εγώ βέβαια, όταν ήρθα στην πόλη, δε σταμάτησα και να αντιλαμβάνομαι και να λέω και να κάνω όλα όσα αφορούσαν στην ομόνοια. Αλλά τόση μανία τους είχε πιάσει όλους, ώστε επιθυμούσαν να πολεμούν, αν και εγώ φώναζα ότι τίποτα δεν είναι πιο άθλιο από έναν εμφύλιο πόλεμο. Όλα είναι άθλια στους εμφύλιους πολέμους αλλά τίποτα δεν είναι πιο άθλιο από την ίδια τη νίκη. Αυτή κάνει τους νικητές πιο άγριους και πιο αχαλίνωτους, ώστε ακόμα κι αν δεν είναι τέτοιοι από τη φύση τους, να εκβιάζονται να γίνουν από ανάγκη. Γιατί οι εκβάσεις των εμφυλίων πολέμων είναι πάντοτε τέτοιες, ώστε όχι μόνο να γίνονται αυτά που θέλει ο νικητής αλλά

3

ακόμη ώστε ο νικητής να κάνει το χατίρι εκείνων με τη βοήθεια των οποίων κερδίσθηκε η νίκη.

KEIMENO 38Η Καικιλία, η σύζυγος του Μέτελλου, ενώ σύμφωνα με τα αρχαία έθιμα αναζητούσε γαμήλιο οιωνό για την κόρη της αδελφής της, δημιούργησε η ίδια οιωνό. Καθόταν δηλαδή για πολλή ώρα σε κάποιο μικρό ιερό μια νύχτα μαζί με την κόρη της αδελφής της και περίμενε μέχρι να ακουστεί κάποια φωνή που να ανταποκρινόταν στο σκοπό της. Κάποτε η κοπέλα, κουρασμένη από την πολλή ορθοστασία, ζήτησε από τη θεία της να της παραχωρήσει για λίγο τη θέση της. Τότε η Καικιλία είπε στην κοπέλα: «Εγώ ευχαρίστως σου παραχωρώ τη θέση μου». Λίγο αργότερα η ίδια η πραγματικότητα επιβεβαίωσε αυτό το λόγο. Πέθανε δηλαδή η Καικιλία, την οποία ο Μέτελλος, όσο ζούσε, την αγαπούσε πολύ. Έπειτα αυτός παντρεύτηκε την κοπέλα.

KEIMENO 40Ο Σύλλας, αφού κατέλαβε την πόλη, είχε συγκαλέσει ένοπλος τη Σύγκλητο, για να κηρυχθεί όσο το δυνατό γρηγορότερα ο Γάιος Μάριος εχθρός. Κανένας δεν τολμούσε να εναντιωθεί στη θέλησή του. Μόνο ο Κόιντος Μούκιος Σκαιόλας, ο οιωνοσκόπος, όταν ζήτησαν τη γνώμη του γι’ αυτή την υπόθεση, δε θέλησε να ψηφίσει. Και επιπλέον, όταν ο Σύλλας τον πίεζε με απειλές, αυτός είπε στον Σύλλα: «Ακόμα κι αν μου δείξεις τα αγήματα των στρατιωτών, με τα οποία έχεις περικυκλώσει το βουλευτήριο, ακόμα και αν με απειλήσεις με θάνατο, εγώ τουλάχιστον ποτέ δε θα κρίνω το Μάριο εχθρό. Μολονότι είμαι γέρος και με αδύναμο σώμα, πάντοτε όμως θα θυμάμαι ότι η Ρώμη και η Ιταλία σώθηκαν από τον Μάριο».

ΚΕΙΜΕΝΟ 41Ο Κούριος και ο Φαβρίκιος, αρχαιότατοι άνδρες και οι αρχαιότεροι απ’ αυτούς Οράτιοι συνομιλούσαν με τους συγχρόνους τους καθαρά και με διαύγεια. Δε χρησιμοποιούσαν τη γλώσσα των Σικανών και των Πελασγών, οι οποίοι λέγεται ότι κατοίκησαν πρώτοι την Ιταλία, αλλά τη γλώσσα της εποχής τους. Εσύ όμως, σα να μιλάς τώρα με τη μητέρα του Ευάνδρου, χρησιμοποιείς γλώσσα απαρχαιωμένη εδώ και πολλά χρόνια πια, επειδή δε θέλεις κανείς να ξέρει και να καταλαβαίνει όσα λες. Γιατί άνθρωπε ανόητε δε σωπαίνεις, για να πετύχεις αυτό που θες; Αλλά λες ότι σου αρέσει η αρχαιότητα, επειδή κατά τη γνώμη σου είναι τιμημένη και καλή και σεμνή. Επομένως έτσι να ζεις όπως οι αρχαίοι άνδρες, αλλά να μιλάς έτσι όπως οι άνδρες της εποχής μας. Και να έχεις πάντοτε στο νου και στην καρδιά σου αυτό που έγραψε ο Γάιος Καίσαρας: «Σαν σκόπελο, έτσι να αποφεύγεις τον ασυνήθιστο και πρωτάκουστο λόγο».

ΚΕΙΜΕΝΟ 42Υπάρχουν μερικοί σ’ αυτή την τάξη των Συγκλητικών, οι οποίοι ή δε βλέπουν αυτά που μας πλησιάζουν απειλητικά ή προσποιούνται ότι δε βλέπουν αυτά που βλέπουν. Αυτοί έθρεψαν την ελπίδα του Κατιλίνα με τις επιεικείς τους αποφάσεις και στερέωσαν τη συνομωσία που γεννιόταν με το να μην την πιστεύουν. Ενεργώντας κάτω απ’ την επιρροή αυτών πολλοί όχι μόνο αχρείοι αλλά και άπειροι, αν τον είχα τιμωρήσει, θα έλεγαν ότι αυτό έγινε σκληρά και τυραννικά. Τώρα καταλαβαίνω πως, αν αυτός έχει φτάσει στο στρατόπεδο του Μανλίου, όπου κατευθύνεται, κανείς δε θα είναι τόσο ανόητος, ώστε να μη βλέπει ότι έγινε συνομωσία, κανείς ( δε θα είναι) τόσο αχρείος που να μην το ομολογεί.

ΚΕΙΜΕΝΟ 43Μήπως έχω έρθει σε εχθρό και είμαι αιχμάλωτη στο στρατόπεδό σου; Σε τέτοιο σημείο μ’ έσυρε η μακρόχρονη ζωή και τα δυστυχισμένα γηρατειά, ώστε να σε δω

4

πρώτα εξόριστο και ύστερα εχθρό; Πώς μπόρεσες να λεηλατήσεις αυτή τη χώρα, που σε γέννησε και σε ανάθρεψε; Δε σου πέρασε η οργή, καθώς περνούσες τα σύνορα της πατρίδας; Παρόλο που είχες έρθει με εχθρική και απειλητική διάθεση, γιατί, όταν είδες τη Ρώμη, δε σου ήρθε στο μυαλό: «μέσα σ’ εκείνα τα τείχη βρίσκονται το σπίτι μου και οι εφέστιοι θεοί μου, η μητέρα μου, η σύζυγος και τα παιδιά μου;» Επομένως, αν εγώ δε σε είχα γεννήσει, δε θα πολιορκούνταν η Ρώμη. Αν δεν είχα γιο θα είχα πεθάνει ελεύθερη σε μια ελεύθερη πατρίδα. Εγώ τίποτα δε μπορώ πια να πάθω, ούτε θα είμαι πάρα πολύ δυστυχισμένη για πολύ καιρό. Αλλά αντίθετα αν συνεχίσεις, αυτούς τους περιμένει ή πρόωρος θάνατος ή μακρόχρονη σκλαβιά

ΚΕΙΜΕΝΟ 44Τέτοια είναι η ζωή των τυράννων, στην οποία δε μπορεί να υπάρξει καμιά εμπιστοσύνη, καμιά αγάπη, καμιά πίστη σε σταθερή φιλία. Για τους τυράννους όλα είναι πάντοτε ύποπτα και ταραγμένα. Καμιά θέση για φιλία δεν υπάρχει σ’ αυτούς. Γιατί δεν ξέρω ποιος μπορεί να αγαπάει αυτόν, τον οποίο φοβάται ή αυτόν από τον οποίο πιστεύει ότι θεωρείται επίφοβος. Γίνονται σεβαστοί ωστόσο υποκριτικά, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα. Αν τυχόν όμως χάσουν την εξουσία, όπως συμβαίνει συνήθως, τότε γίνεται αντιληπτό πόσο στερημένοι ήταν από φίλους. Αυτό είναι που αναφέρουν ότι είπε ο Ταρκύνιος, όταν ήταν εξόριστος: «Τότε κατάλαβα ποιους είχα έμπιστους φίλους και ποιους άπιστους, όταν δεν μπορούσα να ανταποδώσω τη χάρη ούτε στον έναν ούτε στον άλλον».

ΚΕΙΜΕΝΟ 45Ο Καίσαρας μαθαίνει από τους αιχμαλώτους όσα συμβαίνουν στο στρατόπεδο του Κικέρωνα και σε πόσο μεγάλο κίνδυνο βρίσκεται η κατάσταση. Τότε πείθει κάποιον απ’ τους Γαλάτες ιππείς να μεταφέρει στον Κικέρωνα μια επιστολή. Φροντίζει και προνοεί να μη μαθευτούν τα σχέδια μας από τους εχθρούς, αν αρπαχθεί η επιστολή. Γι’ αυτό το λόγο στέλνει την επιστολή γραμμένη στα ελληνικά. Συμβουλεύει τον απεσταλμένο, αν δε μπορέσει να πλησιάσει, να δέσει την επιστολή στον ιμάντα του ακοντίου του και να το ρίξει μέσα στο στρατόπεδο. Στην επιστολή γράφει ότι ο ίδιος θα είναι γρήγορα κοντά με τις λεγεώνες του. Ο Γαλάτης, επειδή φοβήθηκε τον κίνδυνο, αποφάσισε να ρίξει το ακόντιο. Αυτό καρφώθηκε τυχαία σ’ έναν πύργο και τρεις μέρες αργότερα το είδε κάποιος στρατιώτης και το μετέφερε στον Κικέρωνα. Εκείνος διάβασε την επιστολή μέχρι το τέλος και προέτρεψε τους στρατιώτες να ελπίζουν για τη σωτηρία τους.ΚΕΙΜΕΝΟ 46Οι φιλόσοφοι πιστεύουν πως ο κόσμος κυβερνιέται από τη θεία βούληση. Νομίζουν ότι αυτός είναι κάτι σαν κοινή πόλη και πολιτεία ανθρώπων και θεών και ότι ο καθένας από μας είναι μέρος αυτού του κόσμου. Από αυτό το δεδομένο προκύπτει φυσιολογικά εκείνο, ώστε δηλ. να βάζουμε την κοινή ωφέλεια πάνω από τη δική μας. Για τι όπως οι νόμοι προκρίνουν τη σωτηρία όλων από τη σωτηρία του καθενός ξεχωριστά, έτσι ο καλός άνδρας και σοφός και ο υπάκουος στους νόμους φροντίζει περισσότερο για τη ευημερία όλων παρά ενός οποιουδήποτε ή τη δική του. Και δεν πρέπει να επικρίνεται περισσότερο ο προδότης της πατρίδας απ’ ό,τι ο προδότης του κοινού συμφέροντος ή ο λιποτάκτης από την κοινή σωτηρία εξαιτίας της δικής του ωφέλειας και σωτηρίας. Απ’ αυτό συμβαίνει ώστε να πρέπει να επαινείται αυτός που θυσιάζεται για την πατρίδα, επειδή αρμόζει να είναι η πατρίδα πιο αγαπητή σ’ εμάς παρά εμείς οι ίδιοι.

ΚΕΙΜΕΝΟ 47Η Ιουλία, η κόρη του Αυγούστου, είχε αρχίσει να εμφανίζει πρόωρα άσπρες τρίχες, τις οποίες συνήθιζε να βγάζει κρυφά. Όταν άκουσε αυτό το πράγμα ο Αύγουστος θέλησε να αποθαρρύνει την κόρη του να το κάνει. Μ’ αυτό το σχέδιο εμφανίστηκε κάποτε ξαφνικά και έπιασε επ’ αυτοφώρω τις κομμώτριες. Αν και

5

ανακάλυψε άσπρες τρίχες πάνω στο φόρεμα τους ο Αύγουστος προσποιήθηκε ότι δεν τις είχε δει και παρέτεινε το χρόνο με άλλες κουβέντες, ώσπου έφερε τη συζήτηση στην ηλικία. Τότε ρώτησε την κόρη του ποιο απ’ τα δυο θα προτιμούσε μετά από μερικά χρόνια να είναι ασπρομάλλα ή φαλακρή. Όταν εκείνη απάντησε:”Εγώ, πατέρα μου, προτιμώ να είμαι ασπρομάλλα”, ο πατέρας πρόβαλλε σ’ εκείνη ψεύτικο επιχείρημα:”Δεν αμφιβάλλω ότι δε θέλεις να είσαι φαλακρή. Γιατί επομένως δε φοβάσαι μήπως αυτές εδώ σε κάνουν φαλακρή;”

ΚΕΙΜΕΝΟ 48Ένα άσπρο ελάφι εξαιρετικής ομορφιάς είχε δοθεί ως δώρο στο Σερτώριο από κάποιο Λουζιτανό. Ο Σερτώριος τους είχε πείσει όλους ότι το ελάφι, επειδή κατευθυνόταν από τη βούληση της Άρτεμης, μιλούσε μαζί του και του υποδείκνυε όσα ήταν χρήσιμα να κάνει. Κάθε φορά που κάτι, το οποίο έπρεπε να διατάξει στους στρατιώτες , του φαινόταν κάπως σκληρό, διακήρυττε πως αυτός έχει πάρει συμβουλές από το ελάφι. Αυτό το ελάφι κάποια μέρα έφυγε και πιστεύτηκε πως είχε χαθεί. Όταν κάποιος ανήγγειλε στο Σερτώριο ότι το ελάφι βρέθηκε, τον διέταξε να σωπάσει. Επιπλέον τον καθοδήγησε να το αφήσει ελεύθερο την επόμενη μέρα ξαφνικά σ’ αυτό το μέρος, που θα βρισκόταν ο ίδιος με τους φίλους του. Την επόμενη απ’ αυτή τη μέρα ο Σερτώριος, αφού δέχτηκε τους φίλους του στην κρεβατοκάμαρά του, τους είπε πως του φάνηκε στον ύπνο του, πως το ελάφι που είχε χαθεί, ξαναγύρισε κοντά του. Όταν το ελάφι αφέθηκε ελεύθερο από το δούλο και εισέβαλε στην κρεβατοκάμαρα του Σετρώριου, προκλήθηκε μεγάλος θαυμασμός.

ΚΕΙΜΕΝΟ 49Η Πορκία, η σύζυγος του Βρούτου, όταν πληροφορήθηκε το σχέδιο του άντρα της για τη δολοφονία του Καίσαρα, ζήτησε ένα μαχαιράκι μανικιουρίστα δήθεν για να κόψει τα νύχια της και μ’ αυτό, επειδή τάχα της γλίστρησε τυχαία, αυτοτραυματίστηκε. Έπειτα ο Βρούτος, όταν η κραυγή των υπηρετριών τον οδήγησε στην κρεβατοκάμαρα, ήρθε για να την μαλώσει, επειδή τάχα είχε κλέψει την τέχνη του μανικιουρίστα. Σ’ αυτόν η Πορκία είπε κρυφά:” Δεν είναι ασυλλόγιστη αυτή η πράξη μου αλλά μια βεβαιότατη απόδειξη της αγάπης μου για σένα που μηχανεύεσαι τέτοιο σχέδιο. Θέλησα δηλαδή να δοκιμάσω με πόση ηρεμία θα σκοτωνόμουν με το σιδερένιο εργαλείο, αν το σχέδιό σου δεν πήγαινε κατ’ ευχή.

6