Πρόκλος-Νεοπλατωνισμός
2
Ὅσο ἡ συνείδηση ἔχει ὡς πεδίο ἐρεύνης τῆς τὸν νεοπλατωνισμὸ τοῦ Πλωτίνου καὶ τοῦ Προκλοὺ τόσο γίνεται πλουσιότερη σὲ γνώσεις καὶ προβληματισμὸ κι ἄλλο τόσο αἰσθάνεται ἀμείωτη τὴν ἀγάπη της πρὸς τὸν Πλάτωνα καὶ τὸν πλατωνισμό. Κι ἀντιστρόφως. Ἡ συστηματικὴ διερεύνηση καὶ κάρπωση ἐκ μέρους τῆς συνειδήσεως τῶν ἀξιῶν τοῦ πλατωνικοῦ ἔργου παραπέμπει σχεδὸν ὑποχρεωτικὰ στὴν νεοπλατωνικὴ ἑρμηνεία τῆς πλατωνικῆς φιλοσοφίας. Ὁ πλατωνισμὸς τοῦ νεοπλατωνισμοῦ καὶ ὁ νεοπλατωνισμὸς τοῦ πλατωνισμοῦ ἀποτελοῦν πάντοτε πρόκληση γιὰ ἕναν ἀνήσυχο φιλοσοφικὸ νοῦ, ἐπειδὴ θερμαίνουν τὴν προβληματικὴ σὲ μίαν ἀπὸ τὶς πιὸ λαμπρὲς στιγμὲς τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς διανόησης. […] …ὁ ἀρχαῖος φιλόσοφος (δηλαδὴ ὁ Προκλὸς) ἦταν αὐτὸ ποὺ δίδασκε κι αὐτὸ ποὺ ἀποτύπωνε στὸν γραπτό του λόγο. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἐπικυρώνει γι’ ἄλλη μία φορὰ τὴν ἄποψη τοῦ πόσο ὁ ἀρχαῖος φιλόσοφος, ἐν γένει, ἦταν διαφορετικὸς ἀπὸ τὸν σύγχρονο καθηγητὴ τῆς φιλοσοφίας! Ὁ Προκλός, ἐγκρατὴς ἱερέας τοῦ κόσμου κι ἀσκητής, ἤξερε πότε νὰ μετέχει στὰ κοινὰ καὶ πότε ν’ ἀποσύρεται. Ἡ συμπαντικὴ ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ ματιὰ τοῦ προσδιόριζε τὴ θέση τοῦ μέσα στὸν κόσμο καὶ μέσα στὸ σύμπαν. Μυημένος στὶς τελετὲς καὶ τὰ μυστήρια ἐξέθεσε μία θεολογία, ἀναμειγνύοντας ὀρθολογικὰ κι ἀνορθολογικὰ στοιχεῖα, μὲ τρόπο θεόπνευστο. Ἡ προκλεια θεολογία, ὀντολογία κι ἐπιστημολογία ἀπέβλεπαν στὴν ὁμοίωση πρὸς τὴ ζωὴ τῶν θεῶν, μέσω τῶν ἐνθεαστικῶν, καθὼς ἐπίσης καὶ μέσω τῶν θεουργικῶν ἀρετῶν. Στὴ διάθεσή του εἶχε, ἐν προκειμένω, ὅλες τὶς πλατωνικὲς δυνάμεις καὶ τὰ μέσα τῶν Χαλδαίων, στὰ ὁποῖα μυήθηκε ἀπὸ τὴν Ἀσκληπιαγένεια, θυγατέρα τοῦ Πλουτάρχου. Ὑπομνηματιστὴς τῶν ἔργων τοῦ Πλάτωνος, δὲν χάνει τὴν πρωτοτυπία του ὡς στοχαστής, ὁ ὁποῖος ἐντάσσει τὸν νεοπλατωνισμὸ μέσα στὸν πλατωνισμό, ἐπιτυγχάνοντας τὸν ἐμπλουτισμὸ καὶ τὴν ἀνανέωσή του. Ἡ ἀκτινοβολία τοῦ πλατωνικοῦ Διαδόχου στὴ μεταγενέστερη διανόηση εἶναι δυνατὸ νὰ διαπιστωθεῖ, ἀφ’ ἑνὸς στὶς ἐπιδράσεις του στὴ διαμόρφωση τοῦ φιλοσοφικοῦ συστήματος μεγάλων στοχαστῶν τῆς ἱστορίας τῆς φιλοσοφίας (Hegel) κι ἀφ’ ἑτέρου στὶς δυνατότητες τῆς προκλειας φιλοσοφίας νὰ ἐπηρεάζει, συνειδητὰ ἢ ἀσυνείδητα, τὸν
Transcript of Πρόκλος-Νεοπλατωνισμός
Ὅσο ἡ συνείδηση ἔχει ὡς πεδίο ἐρεύνης τῆς τὸν νεοπλατωνισμὸ τοῦ Πλωτίνου καὶ τοῦ Προκλοὺ τόσο γίνεται πλουσιότερη σὲ γνώσεις καὶ προβληματισμὸ κι ἄλλο τόσο αἰσθάνεται ἀμείωτη τὴν ἀγάπη της πρὸς τὸν Πλάτωνα καὶ τὸν πλατωνισμό. Κι ἀντιστρόφως. Ἡ συστηματικὴ διερεύνηση καὶ κάρπωση ἐκ μέρους τῆς συνειδήσεως τῶν ἀξιῶν τοῦ πλατωνικοῦ ἔργου παραπέμπει σχεδὸν ὑποχρεωτικὰ στὴν νεοπλατωνικὴ ἑρμηνεία τῆς πλατωνικῆς φιλοσοφίας. Ὁ πλατωνισμὸς τοῦ νεοπλατωνισμοῦ καὶ ὁ νεοπλατωνισμὸς τοῦ πλατωνισμοῦ ἀποτελοῦν πάντοτε πρόκληση γιὰ ἕναν ἀνήσυχο φιλοσοφικὸ νοῦ, ἐπειδὴ θερμαίνουν τὴν προβληματικὴ σὲ μίαν ἀπὸ τὶς πιὸ λαμπρὲς στιγμὲς τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς διανόησης.
[…]
…ὁ ἀρχαῖος φιλόσοφος (δηλαδὴ ὁ Προκλὸς) ἦταν αὐτὸ ποὺ δίδασκε κι αὐτὸ ποὺ ἀποτύπωνε στὸν γραπτό του λόγο. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἐπικυρώνει γι’ ἄλλη μία φορὰ τὴν ἄποψη τοῦ πόσο ὁ ἀρχαῖος φιλόσοφος, ἐν γένει, ἦταν διαφορετικὸς ἀπὸ τὸν σύγχρονο καθηγητὴ τῆς φιλοσοφίας!
Ὁ Προκλός, ἐγκρατὴς ἱερέας τοῦ κόσμου κι ἀσκητής, ἤξερε πότε νὰ μετέχει στὰ κοινὰ καὶ πότε ν’ ἀποσύρεται. Ἡ συμπαντικὴ ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ ματιὰ τοῦ προσδιόριζε τὴ θέση τοῦ μέσα στὸν κόσμο καὶ μέσα στὸ σύμπαν. Μυημένος στὶς τελετὲς καὶ τὰ μυστήρια ἐξέθεσε μία θεολογία, ἀναμειγνύοντας ὀρθολογικὰ κι ἀνορθολογικὰ στοιχεῖα, μὲ τρόπο θεόπνευστο. Ἡ προκλεια θεολογία, ὀντολογία κι ἐπιστημολογία ἀπέβλεπαν στὴν ὁμοίωση πρὸς τὴ ζωὴ τῶν θεῶν, μέσω τῶν ἐνθεαστικῶν, καθὼς ἐπίσης καὶ μέσω τῶν θεουργικῶν ἀρετῶν. Στὴ διάθεσή του εἶχε, ἐν προκειμένω, ὅλες τὶς πλατωνικὲς δυνάμεις καὶ τὰ μέσα τῶν Χαλδαίων, στὰ ὁποῖα μυήθηκε ἀπὸ τὴν Ἀσκληπιαγένεια, θυγατέρα τοῦ Πλουτάρχου. Ὑπομνηματιστὴς τῶν ἔργων τοῦ Πλάτωνος, δὲν χάνει τὴν πρωτοτυπία του ὡς στοχαστής, ὁ ὁποῖος ἐντάσσει τὸν νεοπλατωνισμὸ μέσα στὸν πλατωνισμό, ἐπιτυγχάνοντας τὸν ἐμπλουτισμὸ καὶ τὴν ἀνανέωσή του. Ἡ ἀκτινοβολία τοῦ πλατωνικοῦ Διαδόχου στὴ μεταγενέστερη διανόηση εἶναι δυνατὸ νὰ διαπιστωθεῖ, ἀφ’ ἑνὸς στὶς ἐπιδράσεις του στὴ διαμόρφωση τοῦ φιλοσοφικοῦ συστήματος μεγάλων στοχαστῶν τῆς ἱστορίας τῆς φιλοσοφίας (Hegel) κι ἀφ’ ἑτέρου στὶς δυνατότητες τῆς προκλειας φιλοσοφίας νὰ ἐπηρεάζει, συνειδητὰ ἢ ἀσυνείδητα, τὸν τρόπο ζωῆς καὶ συμπεριφορᾶς τῶν συνειδήσεων σὲ κάθε χῶρο καὶ σὲ κάθε καιρό.
(Βλ Μάνος Ἀνδρέας, ἀναπληρωτὴς καθηγητὴς τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς καὶ συστηματικῆς φιλοσοφίας στὸ Τμῆμα Ἑλληνικῆς Φιλολογίας, τοῦ Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, «Προκλός, ὁ Πλατωνικὸς Διάδοχος-ἡ ἐπιστήμη τῶν ὄντων μυσταγωγὸς πρὸς τὴ θέα τοῦ Ἑνὸς» σὲλ 13, 15, ἔκδ. Γρηγόρη)
