Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Σχολή Επιστημών της ΔιοίκησηςΤμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών

Ανάλυση ζήτησης

Οι επιπτώσεις των νέων τεχνολογιών στις εμπορευματικές μεταφορές

Πέτρος ΚυλαδίτηςΠαναγιώτα Κόλια

Θηρεσία ΚαλαμπόκηΘεμιστοκλής Καφαντάρης

Ακαδημαϊκό έτος: 2005 – 2006

Περιεχόμενα

Περιεχόμενα.....................................................................................................2

Εισαγωγή.........................................................................................................3

Το ερωτηματολόγιο.......................................................................................5

Μοντέλα............................................................................................................6

Μοντέλο γραμμικής παλινδρόμησης με εξαρτημένη μεταβλητή το μέσο

φορτίο αποστολής (τόνοι ανά εβδομάδα).....................................................6

Αποτελέσματα...........................................................................................6

Συνάρτηση μοντέλου.................................................................................7

Μοντέλο γραμμικής παλινδρόμησης ποσοστού μη κενών επιστροφών στο

μέλλον...........................................................................................................8

Αποτελέσματα...........................................................................................8

Συνάρτηση μοντέλου.................................................................................8

Συμπεράσματα.................................................................................................9

2

Εισαγωγή

Στα πλαίσια του μαθήματος της Ανάλυσης Ζήτησης, εκπονήσαμε έρευνα σχετικά με της επιπτώσεις των νέων τεχνολογιών στην αποτελεσματικότητα και ποιότητα της λειτουργίας και διαχείρισης των συστημάτων μεταφορών και εφοδιαστικής αλυσίδας.

Συνετάχθει ένα ερωτηματολόγιο το οποίο καλέσαμε να το απαντήσουν στελέχη επιχειρήσεων που είναι υπεύθυνοι για τη διακίνηση και διανομή των προϊόντων.

Το ερωτηματολόγιο αυτό μελετά τις επιπτώσεις της ηλεκτρονικής οικονομίας στις μεταφορές και στόχος του είναι να καταγράψει τις απόψεις, αναφορικά με τον τρόπο με τον οποίο η ηλεκτρονική οικονομία επηρεάζει (ή είναι δυνατό να επηρεάσει στο μέλλον) το μέγεθος και τον τύπο των οχημάτων που χρησιμοποιούνται στις εμπορευματικές μεταφορές και τον τρόπο εκμετάλλευσης της χωρητικότητας του οχήματος. Οι απαντήσεις, θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε και τελικά να προβλέψουμε τις επιδράσεις της ηλεκτρονικής οικονομίας στον τομέα της εφοδιαστικής διαχείρισης, καθώς και την ένταση και φύση των εμπορευματικών μεταφορών σε βάθος χρόνου 10 ετών (2015).

Επί το ουσιαστικότερο η έρευνά μας αποτελεί συνέχεια της έρευνας που πραγματοποίησε κατά το 2ο τετράμηνο του 2005 η Μαρία Αντωνοπούλου (Επιστημονική Συνεργάτης- Ερευνήτρια Πανεπιστημίου Αιγαίου, Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών. E-mail: sttm04018@chios.aegean.gr), συνέχειας του Ερευνητικού Προγράμματος POET – Prediction of the Impact of the E-economy on Transport.

Η απάντηση των ερωτηματολογίου έγινε από στελέχη εταιρειών που εκτελούν μεταφορικές υπηρεσίες για λογαριασμό τρίτων ή / και δικό τους (logistics) και επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν να διανείμουν με ιδίους πόρους τα προϊόντα τους, είτε πρόκειται για αρχικούς παραγωγούς / κατασκευαστές είτε για εμπορικές επιχειρήσεις. Η διανομή των προϊόντων γίνεται ή σε ενδιάμεσους χρήστες (καταστήματα, εμπόρους) ή σε καταναλωτές (τελικοί χρήστες).

Η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου έγινε κατά βάση ηλεκτρονικά, με ανταλλαγή emails με τις εταιρείες, λάβαμε όμως απαντήσεις και μέσω FAX, αλλά και με απευθείας προσωπική συνέντευξη.

Κατ’ αρχάς δημιουργήσαμε μια πρόσκληση, την οποία στείλαμε στις εταιρείες των κλάδων που προαναφερθήκαν και προσδοκούσαμε να έρθουμε σε επαφή. Ηλεκτρονική μορφή αυτού στείλαμε σε όσες διέθεταν παρουσία στο διαδίκτυο, έντυπη μορφή μέσω fax στις υπόλοιπες και απευθείας προσκόμιση του εντύπου σε όσες μπορούσαμε να έχουμε πρόσβαση.

Εν συνεχεία παραθέτουμε την πρόσκληση που αποστείλαμε:

3

Πανεπιστήμιο Αιγαίου Η πρόσκλησηΣχολή Επιστημών της ΔιοίκησηςΤμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών

Στα πλαίσια του μαθήματος της Ανάλυσης Ζήτησης (Διδάσκουσα: Αμαλία Πολυδωροπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια), εκπονούμε μια έρευνα σχετικά με της επιπτώσεις των νέων τεχνολογιών στην αποτελεσματικότητα και ποιότητα της λειτουργίας και διαχείρισης των συστημάτων μεταφορών και εφοδιαστικής αλυσίδας.

Έχουμε συντάξει ένα ερωτηματολόγιο το οποίο καλούμε να το απαντήσουν στελέχη επιχειρήσεων που είναι υπεύθυνοι για τη διακίνηση και διανομή των προϊόντων.

Το ερωτηματολόγιο αυτό μελετά τις επιπτώσεις της ηλεκτρονικής οικονομίας στις μεταφορές και στόχος του είναι να καταγράψει τις απόψεις, αναφορικά με τον τρόπο με τον οποίο η ηλεκτρονική οικονομία επηρεάζει (ή είναι δυνατό να επηρεάσει στο μέλλον) το μέγεθος και τον τύπο των οχημάτων που χρησιμοποιούνται στις εμπορευματικές μεταφορές και τον τρόπο εκμετάλλευσης της χωρητικότητας του οχήματος. Οι απαντήσεις, θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε και τελικά να προβλέψουμε τις επιδράσεις της ηλεκτρονικής οικονομίας στον τομέα της εφοδιαστικής διαχείρισης, καθώς και την ένταση και φύση των εμπορευματικών μεταφορών σε βάθος χρόνου 10 ετών (2015).

Όλες οι πληροφορίες που θα μας παράσχετε κατά τη διάρκεια της έρευνας θα παραμείνουν εμπιστευτικές και θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για τους σκοπούς της έρευνας και την εξαγωγή στατιστικών αποτελεσμάτων από την ανάλυσή τους. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα είναι διαθέσιμα και στην εταιρείας σας, εφόσον μας ζητηθούν.

Ζητάμε λοιπόν να επικοινωνήσουμε με τον υπεύθυνο της εταιρεία σας, ο οποίος θα απαντήσει στο ερωτηματολόγιό μας. Εάν μπορούμε να επικοινωνήσουμε μαζί του τηλεφωνικά θα θέλαμε ένα τηλέφωνο επικοινωνίας, καθώς και τη χρονική στιγμή που θα μπορούσαμε να τον καλέσουμε. Το ερωτηματολόγιο δεν διαρκεί πάνω από 20 λεπτά.

Αν η αποστολή του ερωτηματολογίου μέσω FAX ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) είναι προτιμητέα, θα θέλαμε να μας δώσετε τον αριθμό FAX ή το e-mail για να του το αποστείλουμε εκεί.

Ευχαριστούμε πολύ, εκ των προτέρων, για τη συνεργασία σας.

Λόγω της φύσης της έρευνας και του περιορισμένου χρόνου που έχουν τα στελέχη των επιχειρήσεων η ανταπόκριση στην πρόσκλησή μας ήταν πολύ μικρή και αναγκαστήκαμε να συνεχίσουμε την προσπάθεια συγκέντρωσης δεδομένων και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, εστιάζοντας κυρίως σε τοπικές επιχειρήσεις που μπορούσαμε να έχουμε πρόσβαση.

Οι απαντήσεις που λάβαμε στο ερωτηματολόγιο προστέθηκαν στην βάση αυτών που είχε λάβει και η προηγούμενη ερευνήτρια, εμπλουτίζοντας έτσι το δείγμα με περισσότερα και νεότερα δεδομένα.Συνολικά λοιπόν συγκεντρώθηκαν δεδομένα από τις απαντήσεις που ελήφθησαν από 62 εταιρείες.

Το ερωτηματολόγιοΟμαδοποίηση ερωτήσεων:•Μέρος Α: Στοιχεία επιχείρησης•Μέρος Β: Οι μεταφορικές δραστηριότητες της επιχείρησης •Μέρος Γ: Μια τυπική ροή διανομής •Μέρος Δ: Το μέλλον της κατ’ οίκον παράδοσης •Μέρος Ε: Η επίδραση των μελλοντικών εξελίξεων σε μια συνήθη ροή διανομής.

Τα μέρη Α, Β, Γ συλλέγουν τα «αποκαλυπτόμενα δεδομένα (revealed data)», που αντιπροσωπεύουν την παρούσα κατάσταση, ενώ τα μέρη Δ, Ε προβαίνουν σε πειράματα δεδηλωμένης προτίμησης, όπου οι ερωτηθέντες εκφράζουν τις εκτιμήσεις τους για τις αναμενόμενες επιπτώσεις από τη χρήση των νέων τεχνολογιών.

Αυτό που απαιτείται συνήθως για την εφαρμογή των εμπορευματικών μοντέλων είναι μια ποσοτική εκτίμηση για το πώς οι παράγοντες φόρτωσης ή η μέση φόρτωση των οχημάτων μπορεί να αλλάξει με τις διάφορες εξελίξεις στην ηλεκτρονική οικονομία, για τις διάφορες ομάδες προϊόντων, αλλά και της ποσοτικής εκτίμησης της πιθανής αλλαγής στον αριθμό των κατ' οίκον παραδόσεων. Η βελτιστοποίηση ενός συστήματος διανομής, αναφέρεται σε ορισμένους κρίσιμους δείκτες, όπως η αύξηση της παραγωγικότητας του στόλου οχημάτων, η επίτευξη οικονομιών κλίμακας και ο εξορθολογισμός πόρων, με παράλληλη αύξηση της παρεχόμενης ποιότητας και υπηρεσίας.

Σε επίπεδο επιχειρησιακών λειτουργιών στις μεταφορές, οι παραπάνω όροι αντανακλώνται σε λειτουργικούς δείκτες όπως: το μέσο φορτίο αποστολής, το ποσοστό χιλιομετρικής απόστασης χωρίς φορτίο στην επιστροφή και το ποσοστό των μη κενών επιστροφών.

Οι εφαρμογές των νέων τεχνολογιών ως προς τις οποίες εξετάστηκαν οι επιπτώσεις σχετίζονται με το ηλεκτρονικό εμπόριο (business to business, business to customer κλπ), με νέες τεχνολογίες διαχείρισης αποθεμάτων και παραγγελιών καθώς και με τεχνολογίες πληροφόρησης σε πραγματικό χρόνο για την οδική κυκλοφορία στο δίκτυο. Λεπτομερής αναφορά και ενημέρωση αυτών των τεχνολογιών και συστημάτων συμπεριελήφθη στο ερωτηματολόγιο.

5

Μοντέλα

Για την εξαγωγή συμπερασμάτων κι εκτιμήσεων επελέχθησαν τα ίδια μοντέλα με της προηγούμενης έρευνας. Συγκεκριμένα το μοντέλο γραμμικής παλινδρόμησης με εξαρτημένη μεταβλητή το μέσο φορτίο αποστολής (τόνοι ανά εβδομάδα) και το μοντέλο γραμμικής παλινδρόμησης ποσοστού μη κενών επιστροφών στο μέλλον. Χρησιμοποιήθηκε και πάλι το πρόγραμμα SPSS, με την ίδια μάσκα, η οποία δέχθηκε ορισμένες τροποποιήσεις, που αν και μην ουσιώδεις μας διευκόλυναν στην εισαγωγή, την επεξεργασία των δεδομένων του δείγματος, τη δημιουργία και το τρέξιμο των μοντέλων.

Μοντέλο γραμμικής παλινδρόμησης με εξαρτημένη μεταβλητή το μέσο φορτίο αποστολής (τόνοι ανά εβδομάδα)

Σε αυτό το μοντέλο οι ανεξάρτητες μεταβλητές είναι: το συνολικό φορτίο των διανεμηθέντων προϊόντων σε τόνους ανά εβδομάδα, ο χρόνος ανταπόκρισης (ώρες), η ψευδομεταβλητή χρονικού περιορισμού (1 = ναι, 0 = όχι), η συχνότητα αποστολής (εβδομαδιαία), η ψευδομεταβλητή καθυστερήσεων(1 = πάντα, 0 = διαφορετικά).

Αποτελέσματα

Όνομα Μεταβλητής (μονάδες μέτρησης)

Μοντέλο 1

Bt-

statisticΣταθερά 6,239 2,453

Συνολικό βάρος (τόνοι/εβδομάδα) 0,008 3,242Χρόνος ανταπόκρισης (ώρες) 0,026 0,848

Ψευδομεταβλητή χρονικού περιορισμού (1 = ναι, 0 = όχι) -2,253 -1,346Συχνότητα αποστολής (εβδομαδιαία) 0,076 0,219

Ψευδομεταβλητή καθυστερήσεις (1=πάντα, 2=διαφορετικα) -2,324 -2,035Σύνοψη στατιστικών

Αριθμός παρατηρήσεων 62R2 0,263

Adjusted R2 0,194

Σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα, το R2 δείχνει τον βαθμό συσχέτισης της εξαρτημένης μεταβλητής (μέσο φορτίο αποστολής) με τις ανεξάρτητες μεταβλητές. Δηλαδή οι ανεξάρτητες μεταβλητές ερμηνεύουν το 26,3% της μεταβλητότητας του μέσου φορτίου αποστολής.

6

Ο σταθερός όρος, που στο συγκεκριμένο μοντέλο είναι το μέσο φορτίο αποστολής και έχει τιμή beta 6,239, το οποίο υποδηλώνει ότι αν όλες οι ανεξάρτητες μεταβλητές ήταν μηδέν, το μέσο φορτίο αποστολής θα αυξάνονταν κατά 6,239 τόνους.

Ο σταθερός όρος ενσωματώνει όλες τις υποθέσεις και τις εκτιμήσεις που μπορούμε να κάνουμε σχετικά με την χρήση των νέων τεχνολογιών και της ηλεκτρονικής οικονομίας. Πιο συγκεκριμένα, η χρήση ορισμένων τεχνολογιών θα επιτρέψει αύξηση του μέσου φορτίου αποστολής, καθώς θα είναι ευκολότερα διαχειρίσιμο λόγω δυνατοτήτων βελτιοποίησης της διαδρομής σε πραγματικό χρόνο στο πλαίσο του ίδιου κυκλικού ταξιδιού.

Η beta κάθε ανεξάρτητης μεταβλητής, δείχνει τον τρόπο κατά τον οποίο θα μεταβληθεί η εξαρτημένη μεταβλητή αν η ανεξάρτητη μεταβληθεί κατά μια μονάδα.

Στην περίπτωση της έρευνάς μας, αν το συνολικό βάρος αυξηθεί κατά 1 τόνο, το μέσο φορτίο αποστολής θα αυξηθεί κατά 0,008 τόνους. Ομοίως η αύξηση του χρόνου ανταπόκρισης κατά μία ώρα αυξάνει τη μέση φόρτωση κατά 0,026 τόνους. Αναμενόμενο, καθώς θα εξοικονομείται περισσότερος χρόνος μεταξύ παραγγελίας και διανομής χάρη στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. Στην περίπτωση που η αποστολή υπόκειται σε χρονικούς περιορισμούς, τότε το μέσο φορτίο αποστολής μειώνεται κατά 2,253 τόνους. Αντίθετα η αύξηση των διανομών εβδομαδιαία, θα αυξήσει τη μέση φόρτωση κατά 0,076 τόνους. Η ανεξάρτητη ψευδομεταβλητή των καθυστερήσεων είναι αρνητική. Στην περίπτωση δηλαδή που έχουμε καθυστερήσεις στην αποστολή, τότε το μέσο φορτίο αποστολή μειώνεται κατά -2,324 τόνους. Αυτό ερμηνεύετε εύκολα, καθώς η αύξηση των καθυστερήσεων σε συνδυασμό με τους χρονικούς περιορισμούς οδηγεί σε μείωση της μέσης φόρτωσης έτσι ώστε να μπορούν οι διανομές / αποστολές να είναι συνεπείς με τα χρονικά περιθώρια που διαθέτουν.

Το t – statistic δείχνει την στατιστική σημαντικότητα των παραμέτρων των ανεξάρτητων μεταβλητών με την εξαρτημένη. Οι ανεξάρτητες μεταβλητές του συγκεκριμένου μοντέλου είναι αρκετά σημαντικές στατιστικά, εκτός της εβδομαδιαίας συχνότητας αποστολής, κάτι που υποδεικνύει την αναγκαιότητα παρουσίας τους στο μοντέλο.

Συνάρτηση μοντέλου

y = 6,239 + b1 * 0,008 + b2 * 0,026 - b3 * 2,253 + b4 * 0,076 - b5 * 2,324

7

Μοντέλο γραμμικής παλινδρόμησης ποσοστού μη κενών

επιστροφών στο μέλλον

Σε αυτή την περίπτωση, οι ανεξάρτητες μεταβλητές είναι: ο χρόνος ανταπόκρισης (ώρες), η μελλοντική συχνότητα αποστολής (εβδομαδιαία) και ο μελλοντικός αριθμός των στάσεων.

Αποτελέσματα

Όνομα Μεταβλητής (μονάδες μέτρησης)

Μοντέλο 2

Bt-

statisticΣταθερά 0,346 0,583

Χρόνος ανταπόκρισης (ώρες) 0,029 0,071Μελλοντική συχνότητα αποστολής (εβδομαδιαία) 0,002 0,064

Μελλοντικός αριθμός στάσεων 0,001 0,950Σύνοψη στατιστικών

Αριθμός παρατηρήσεων 62R2 0,097

Adjusted R2 0,015

Όπως φαίνεται από το R2, οι ανεξάρτητες μεταβλητές ερμηνεύουν το 9,7% της μεταβλητότητας της εκτίμησης για το ποσοστό των μη κενών επιστροφών στο μέλλον σε σχέση με το σήμερα. Ο σταθερός όρος, που στο συγκεκριμένο μοντέλο είναι 0,346, υποδηλώνει ότι αν όλες οι ανεξάρτητες μεταβλητές ήταν μηδέν, το ποσοστό των μη κενών επιστροφών στο μέλλον αναμένεται να αυξηθεί κατά 34,6%. Αν και θα περιμέναμε ότι με χρήση ορισμένων τεχνολογιών, το ποσοστό των μη κενών επιστροφών μειώνεται σημαντικά, η άποψη των στελεχών ήταν διαφορετική και τον λόγο αυτό θα τον συζητήσουμε στα συμπεράσματα.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, αν ο χρόνος ανταπόκρισης αυξηθεί, το ποσοστό των μη κενών επιστροφών στο μέλλον αυξάνεται κατά 0,29% και δεν είναι στατιστικά σημαντικό. Η μελλοντική συχνότητα αποστολής αυξάνει το ποσοστό των μη κενών επιστροφών κατά 0,03%, ενώ ο μελλοντικός αριθμός των στάσεων αυξάνει το ποσοστό των μη κενών επιστροφών στο μέλλον κατά 0,01% αν και πάλι δεν αποδεικνύεται στατιστικά σημαντικός.

Συνάρτηση μοντέλου

y = 0,346 + b1 * 0,029 + b2 * 0,002 - b3 * 0,001

8

Συμπεράσματα

Τα αποτελέσματα της έρευνας που κάναμε προσεγγίζουν αυτά της προηγηθείσας έρευνας όσον αφορά το πρώτο μοντέλο και αποκλίνουν θεαματικά στο δεύτερο. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι οι περισσότερες απαντήσεις στην έρευνάς ελήφθησαν από τοπικές περιφερειακές εταιρείες όπου η εισχώρηση της νέας τεχνολογίας σ’ αυτές είναι περιορισμένη, λόγω του χαρακτήρα τους, της μικρής οικονομικής επιφανείας τους, αλλά και λόγω του παραδοσιακού τρόπου διαχείρισής τους και αντίληψης των στελεχών τους.

Το περιορισμένο κι επικεντρωμένο σε μικρές τοπικές επιχειρήσεις δείγμα, λόγω του μικρού χρονικού διαστήματος για την εκπλήρωσή του, αλλά και λόγω της φύση του ερωτηματολογίου, που απαιτούσε συγκεκριμένες γνώσεις διαχείρισης και διανομής, δυσκόλεψαν στην διεξαγωγή ικανοποιητικών αποτελεσμάτων.

Οι εκτιμήσεις των ερωτηθέντων για τις επερχόμενες επιπτώσεις της ηλεκτρονικής οικονομίας στις εμπορευματικές μεταφορές εμφανίζουν μεν μία θετική προοπτική, αλλά δεν παρουσιάζονται ιδιαίτερα θεαματικές. Από τις παρατηρήσεις των παραπάνω μοντέλων, η επίπτωση των νέων τεχνολογιών και της ηλεκτρονικής οικονομίας φαίνεται να επιδρά θετικά στον παράγοντα μέσης φόρτωσης κάθε αποστολής, όσον αφορά το πρώτο μοντέλο.

Εξαίρεση αποτελεί η άποψή των ερωτηθέντων για τις κενές επιστροφές στο δεύτερο μοντέλο, όπου τα αποτελέσματα ήταν κατά πολύ διαφορετικά από τα αναμενόμενα και απ’ αυτά που έχουν εξαχθεί από την διενέργεια της έρευνας σε δείγμα μεγάλων, νέων και δυναμικών επιχειρήσεων.

9